Bilbo eta bere ingurunetik ibilbidea
Bilbo eta bere ingurunetik ibilbidea - Bizkaia.Net
Bilbo eta bere ingurunetik ibilbidea - Bizkaia.Net
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Bilbo</strong>ko Kontsulatua.Erakunde hau, 1511n sortu zen,itsasadarreko Kanal osoan izanikjurisdikzioa.Kanala hobetzeko <strong>eta</strong> zaintzekolanen kargua ere hartu zuen.Gaztelako artileen Europarakotrafikoa <strong>eta</strong> irteera arautu zuen. Haingarrantzi handia lortu zuenez gero,XVII. mendean ordezkaritza izanzuen Brujas hiribilduan.XIX.ean, Kontsulatuaren ordez,“<strong>Bilbo</strong>ko Merkataritza, Gintza <strong>eta</strong>Itsask<strong>eta</strong> Etxea” sortu zen.Kontsulatuaren armak.Kontsulatuaren lehen zuzenk<strong>eta</strong>kitsasadarrean: XIV - XVI.1300 <strong>eta</strong> 1500 urte bitartean langutxi egin ziren itsask<strong>eta</strong> hobetzeko.Hondar- bankuak saihestuz egitenzen itsask<strong>eta</strong>, beti ere bolumen txikibatean.1511ko ekainaren 11 egunean,Juana andrea Erreginak, “zoroa”ezizenekoak <strong>eta</strong> hiribilduakeskatuta, sortu zuen <strong>Bilbo</strong>koKontsulatua. Honen izen osoa"Consulado Casa de la Contratación,Juzgado de los Hombres deNegocios de Mar y Tierra yUniversidad de Bilbao" zen.Hiribilduaren <strong>eta</strong> itsasadarrarenetorkizunerako oso garrantzihandiko gertaera egitan. Erakundehark bilbotar merkataritza antolatuzuen 300 urte baino gehiagotanzehar. Eta itsasadarraren gainekokontrol zorrotza egin ere bai.Felipe II.ak onartu zituenOrdenantzak. Haiekin <strong>eta</strong> hirumendez, <strong>Bilbo</strong>ko Kontsulatuakegokitu egin zuen itsasadarra aldibakoitzeko itsask<strong>eta</strong>-beharrizan<strong>eta</strong>ra,hau da, beronen merkataritzainteres<strong>eta</strong>ra,Bizkaikoindustrializazioa gertatzeandesagertu zen arte. Kontsulatuadesagertu izanik, bi erakunde sortuziren: batetik, “Portuko Lan-Batza”,izenak dioenez “lanez”, hau da,portuaren atondura <strong>eta</strong> mantentzeazarduratua <strong>eta</strong>, bestetik, <strong>Bilbo</strong>koMerkataritza, Gintza <strong>eta</strong> Itsask<strong>eta</strong>Etxea. Azkena, egun ere, bilbotarenpresarien ekimenen “motorra”dugu.XVI.ean, Kontsulatua lemazain,agiri<strong>eta</strong>n ditugun itsask<strong>eta</strong> hobetzekoobrak hasi ziren Portugaletekobarran. Gobelas ibaia bideratzeazuten helburu, itsasadarrera joanbeharrean zuzenean itsasoratuzedin, barrako hondar-pilak<strong>eta</strong>rensorburu kontsideratu baitzuten.Burgosek <strong>eta</strong> <strong>Bilbo</strong>k itundu zutenartileen Europarako itsasmerkataritzari aurre egiteko beharziren besteko kaiak eraikitzea.1558an Are<strong>eta</strong>n lehen kaia eraikiizatea agiri<strong>eta</strong>n dago erasota.<strong>Bilbo</strong>ko itsasadarra XIX. mendean.Portuko Lan-Batzaren planoa.XVII.eko hedakuntzak:"churros"<strong>eta</strong>tik "barra"ra.1630ean, Kontsulatuak informatuegiten zuen itsasadar-ubidearennabigagarritasun <strong>eta</strong> egoeraz; argiroinformatu ere: mantentze urria izanzen mendearen lehen hereneanzehar, itsaslapurr<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> portuarenjarduera ekonomikoaren murrizpenazirela medio.XVII.aren erdialdera, egun ezdagoen haitz bat balizatu zen, SanNikolas <strong>eta</strong> eguneko Udaletxearenartean kokatua; baliza “Kontsulatukoarmekin, kobrezko bola <strong>eta</strong>banderoladun gurutze batean”errematatu zen, Kontsulatuarenberaren 1651ko otsailaren 4ko aktenarabera. 1731ko plano bateanoraindik agertu bazen ere, XIX.eandesagertua zen jadanik zutoin hau,ez dakigula zehatzean noizdanik.1698an, Kontsulatua kaiak egitenhasi zen Deustuko Bazterrean, XVII.osoan <strong>eta</strong> XVIII.ean Alde Zaharra <strong>eta</strong>Olabeaga bitartean lan ugari egin,itsask<strong>eta</strong> eragozten zuten "churros" edo"bajíos" zeritzoten itsasadarrekoubidearen hondarrezko muinoenarriskuak ekiditeko. Era <strong>bere</strong>an, mendehau<strong>eta</strong>n hedatu <strong>eta</strong> konpondu zenPortugalete <strong>eta</strong> Santurtzi bitarteko kaia.Ezkerreko Bazterretik hasi zen igoera,Sestao norabidean. Baina, parrastadasarrien ondorioz, kai andeatuakberreraikitzeko inbertitu behar izan zen“horma lehorra” teknika erabiliz.XVI. <strong>eta</strong> XVII. mende<strong>eta</strong>n,Kontsulatuak, teknikari frantses <strong>eta</strong>holandesei enkargatu zien sarribiderakuntza; XIX.ean, aitzitik,teknikariak ingelesak izango dira,bertako ingeniari-talde batekinbatera.XVIII. mendea1724an, itsasadarreko bazter osoa“apaindu” egiten da, Abandon.Orduan bizkaitar udalerria zenarenmug<strong>eta</strong>tik San Mames-eraino zihoanespazioa dugu; beste udalerri baten,alegia Abandoko Elizate edoErrepublikaren jurisdikzioko lurrakziren.Mendearen erdialdera,Kontsulatuak, Desierto <strong>eta</strong>Portugalete bitarteko tartearenbiderakuntza egin zuen; han, Ondiz<strong>eta</strong> Lejona mendien arteanSestaoraino, urak, perimetrozkozabalera handikoak ziren; hau zela<strong>eta</strong>,itsas behean, ubide gutxiko bikanal sortzeagatik neketsuagoa zenitsask<strong>eta</strong>, ontziek hondartzekoarriskuaz. Obra hai<strong>eta</strong>tik sortu zen“La Benedicta” dartsena, SestaokoLabe Garai desagertuen bokalean.Horr<strong>eta</strong>ra, 1783an, La Benedictaamaituta, Sestaoko bazterrenaurkako kanala itxi egin zen.4<strong>Bilbo</strong> <strong>eta</strong> <strong>bere</strong> <strong>ingurunetik</strong> <strong>ibilbidea</strong>
Change language