ŠUŠARA EKO DESTINACIJA

ŠUŠARA EKO DESTINACIJASRCE DELIBLATSKE PEŠČAREzvanični turistički vodič

Postanak sela ŠušaraIz borbe Vrščana sa filokserom nastalo je selo Šušara. Deliblatska peščara ostala je bez ove bolesti vinove loze, pa su vrščaninastojali da u peščari podignu novi vinograd.Godine 1887. izabran je kao pogodan potes Šušara u blizini Izbišta. Na početku akcije za sadnju vinograda u Šušari u Vršcu sejavilo 187 zainteresovanih i oni su „predbeležili” 3875 jutara. Želja je bila da se ovde podignu loze otporne na filokseru i kasnije prenesuu Vršac. Uporedo sa sađenjem vinograda vršena je i kolonizacija Šušare pod vrlo povoljnim uslovima. Godine 1890. naselje je dobiloime Fejerov majur (Fejer teleb) a po mađarskom državnom sekretaru Miklošu Fejeru. Prvi kauk iz Šušare donet je u Vršac 15. oktobra1893. godine.Šušara je postala samostalna opština 1925. godine, a do tog vremena je pripadala prvo Deliblatu a kasnije Izbištu.***

Šušara se nalazi na severozapadnom, a više centralnompoložaju Deliblatske peščare i danas broji oko 370 stanovnika. Naseljeje razvučeno jednim šorom i tri manja na dužini blizu 4.5 km a sastavstanovništva je pretežno mađarske nacionalnosti, oko 70%. Ostatakčine Srbi 27% i 3% ostale nacionalnosti.Ono što krasi Šušaru, pored čistog i zdravog vazduha velikepeščarske fabrike, je netaknuta priroda. Poseban estetski izgled stepskihprostora tokom većeg dela godine daju šafran, kukurek, ljubičice,perunike, divlji zumbul, đurđevak, gorocvet, vinca, banatski i stepskibožur. Tu lepotu pripomažu i grmovite formacije kleke, gloga, kaline,žutike, ruja, i osobito bagremova, borova, lipe, hrasta i niz drugih vrstagrmlja i drveća.Ljubitelji lova, biolozi, planinari i svi ostali zaljubljenici uprirodu imaju sve vidove rekreacije kroz šetnju, džoging, sport i ostalevidove izletničkog turizma, uživaju na svežem vazduhu u neposrednojokolini Šušare.Turizam:Na području Deliblatske peščare, pretežno na njenimrubovima, postoje izvanredni uslovi za razvoj školskog,izletničkog, naučnog, sportsko-rekreativnog i zdravstvenogturizma.Lokaliteti:Stara Šušara, ostaci nekadašnjeg naselja.Rošijana, Flamunda i Crni vrh, prirodni spomeniciZagajička brda i Dumača su po svojoj konfiguracijiterena i visini posebno atraktivni za planinarstvo i orijentitingtakmičenja.

Informacije:Mesna ZajednicaŠušaraTel: 013/39-00-39Turistički info centarVršacTel: 013/83-24-30Šušara raspolaže najstarijim vodovodom na ovimprostorima. Još u doba Marije Terezije završen je i pušten ueksploataciju, godine 1905. Crpljenje vode je vršeno putemvetrenjače, čiji ostaci govore o tom velikom poduhvatu zaono doba.ZanimljivostiNajveći deo radnje filma „Ko to tamo peva” odvijaose u Deliblatskoj peščari. Tu su snimani i filmovi „Boj nakosovu”, „Belo odelo”, „Sv. Đorđe ubiva aždahu” i mnogidrugi.

Deliblatska peščaraPo pitanju postanka Deliblatske peščare mišljenja naučnikanisu ujednačena i često su suprotna. Većina naučnika se slaže da jepesak ovde donesen radom vode reka Tamiš, Brzava, Karaš, Nera iMoravica gradeći neku vrstu delte, donosile su sa okolnih planinaerodirani materijal i taložile ga stvarajući veliku zajedničku plavinu.Posle oticanja voda Panonskog mora na ovom mestu suostale ogromne naslage peska. Lesne naslage, koje se nadovezujuna pesak, stvarane su taloženjem eolskog materijala dejstvomseverozapadnih i severnih vetrova.Deliblatska peščara se nalazi na krajnjem jugoistokuVojvodine, u južnom Banatu, od Dunava, između sela Dubovac iBanatska Palanka, prema severozapadu do Vladimirovca, na teritorijipet opština: Kovin, Vršac, Bela Crkva, Alibunar i Pančevo. Ima statusspecijalnog rezervata prirode, sa površinom od 29.639,59 ha.Deliblatska peščara je geomorfološka formacija eolskogporekla, nastala u deluvijumu, pripada retkom prirodnom fenomenu,jedinstvenom u Evropi, sa moćnim naslagama eolskog peska iizraženim dinskim reljefom. Nevezani pesak je nekada bio izuzetanproblem, jer se pod dejstvom košave razvejavao širokim prostorimaPanonske nizije. Zbog toga je Deliblatska peščara nazvana “Evropskasahara”, ili “najstrarija pustinja u Evropi”.Dine žutog i sivog peska, sa maksimalnim visinskimkotama blizu 200 metara nadmorske visine (Pluc - 192 m, Crni vrh -189 m), pravilnog su jugoistočnog-severozapadnog (SE-NW) pravcaprostiranja, kao sto je usmeren i ceo kompleks Deliblatske peščare.Fizičke osobine peska u tlu uslovljavaju specifičnuhidrologiju i mezoklimu Deliblatske peščare, tako da površinskihvodotokova nema, a vodonosni horizonti su na većim dubinama,bušeni bunari dubine od 100-400m i tri stalne prirodne bare. Umanjim depresijama jugoistočnog dela, u “Niskoj peščari”. Peščarukarakterišu velike dnevno-noćne i letnje-zimske amplitude kolebanjatemperature vazduha i površine tla, rani jesenji i pozni prolećnimrazevi, deficit vlage u tlu leti, uz intenzivnu sunčevu radijaciju, kaoi izrazit sušni period tokom leta i jeseni. Košava je dominantni vetar,koji često duva uraganskim brzinama (do 180 km na sat).Deliblatska peščara se odlikuje specifičnim i ekstremnimekološkim uslovima staništa, koji su uslovili specifičan živi svet, sadominantnom zastupljenošću karakterističnih peščarskih i stepskihvrsta.Mase živog peska vejača danas su, uglavnom, vezanevegetacijom, koja je nastala pošumljavanjem tokom poslednjih 180godina. Od ukupne površine Deliblatske peščare, šume pokrivaju61%, žbunasta vegetacija 19%, travna zajednica 14% i 5% su ostalepovršine. Sadašnje stanje prirodnih vrednosti Deliblatske peščarerezultat je dugogodišnjeg gazdovanja antropogenog uticaja, naročitona prirodne procese koji se odvijaju. Žbunasta vegetacija se nalaziu ekspanziji, naročito glog i kleka, na površinama pod travnimformacijama.Za područje Deliblatske peščare od autohtonih vrsta drvećakarakteristični su: hrastovi, lipe, topole - među kojima su neke grupestarije od vremena poslednjeg razaranja ekosistema i biocenozePeščare. Posebno mesto i značaj ima kleka, kao pionirska vrsta, azatim glog, ruj, smreka i druge vrste. Od unetih vrsta dominantnomesto ima bagrem, a zatim crni i beli bor.Flora Deliblatske peščare ima preko 900 vrsta, značajnoje prisustvo brojnih rariteta, relikata i endema, kao što su: Pančićevpelen, banatski božur, stepski božur, stepski badem, serpet, panonskikozinac, gorocvet, kovilje, Kitaibelova ljubicica, preko 10 retkih

vrsta orhideja. Za ovo područje karakteristične su bujne populacijekleke, jedinog samoniklog četinara Panonske nizije. FaunaDeliblatske peščare je, takođe, veoma specifična i raznovrsna, sabrojnim raritetima i endemima među tipičnim peščarskim, stepskim išumskim vrstama, kao na primer: mraviji lav - od insekata; banatskisoko, orao krstaš, orao kliktaš, pšelarica - od bogate ornitofaune;stepski skočimiš, slepo kuče, stepski tvor, tekunica, zatim brojnipredstavnici lovne divljači (divlja svinja, srna, jelen, lisica i dr.) - odsisara. Vuk na Peščari ima jedina stalna staništa u Vojvodini.Na području Deliblatske peščare zastupljeno je oko 40biljnih i preko 200 životinjskih vrsta, u statusu prirodnih retkosti,za čija su stanista propisani rezimi najstrožije zaštite prvog stepena.U postupku izrade “Crvene knjige flore Srbije”, sačinjena je Crvenalista sa spiskom preko 400 vrsta biljaka, od kojih preko 50 vrsta rastena prostoru Deliblatske peščare.Zavod za zaštitu prirode Srbije, u okviru rada na valorizacijiprirodnih vrednosti Deliblatske peščare, na lokalitetima Hatavice,Dubovački rit, Labudovo okno (Stevanove ravnice) ušća Karaša iNere, Ada Čibuklija i Ada Žilava, Kajtasovačke livade, Dumača,Zagajička brda, Velika i Mala pustara - pašnjaci severno i južno odsela Šušare, Brandibul, Državni pesak, Vekerle i još nekoliko manjihlokaliteta uz obodni deo granice Rezervata. Osnovni cilj predloženogproširenja granica Rezervata jeste da se ukupan biodiverzitet obodaDeliblatske peščare objedini u jednu prirodnu celinu sa centralnimdelom Peščare. Na taj način u Rezervat bi se uključili i prostori kojipredstavljaju važna prebivališta i migratornu stanicu ptica močvarica,kao i prirodna mrestilišta brojnih vrsta ihtiofaune.

ŠUŠARA EKO DESTINACIJA * SRCE DELIBLATSKE PEŠČAREOda Deliblatskoj peščariAko iko ikada ikoga na svetu, svojom lepotom može daočara onda to ume da učini samo ona, namiguša - Deliblatskapeščara, a posebno njena ćerka, ušuškano mestašce Šušara.Milivoj KovijanićIzdavač NVO Promocija VršacTuristička organizacija opštine Vršac, Trg pobede 1, Vršac, Tel. 013/832-999, 832-430, fax 013/838-050, www.to.vrsac.com, toovrsac@yahoo.comProjekat finansiran od strane zajedničkog programa UN-a u Srbiji