ดาวน์โหลดไฟล์นำเสนอ - สำนักวิจัยและพัฒนาข้าว

KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1:
ข้าวเหนียวหอม อายุเบา ต้านทานต่อโรคไหม้
ส้าหรับนาน้าฝนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
วีระศักดิ์ หอมสมบัติ
และคณะท้างาน
โครงการวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข้าวนาน้าฝนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

การปลูกข้าวนาปี
ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
‣ พื้นที่ปลูกข้าวนาปี ประมาณ 33 ล้านไร่
‣ พันธุ์ข้าวเหนียว ที่เกษตรกรนิยมปลูก
พื้นที่นาค่อนข้างดอน ปลูกข้าวเหนียวอายุเบา พันธุ์หางยี 71 สกลนคร กข12
พื้นที่นาลุ่ม ปลูกข้าวเหนียวอายุกลาง พันธุ์กข6
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ข้าวพันธุ์หางยี 71
มีความต้านทานต่อโรคไหม้
ข้อจ้ากัด คือฟางอ่อน ต้นข้าวหักล้มก่อน
เก็บเกี่ยว คุณภาพข้าวนึ่งสุกไม่มีกลิ่นหอม
ข้าวพันธุ์ กข6
คุณภาพข้าวนึ่งสุกนุ่ม เหนียว มีกลิ่นหอม
ข้อจ้ากัด คือ อ่อนแอต่อโรคไหม้
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ปัญหาการปลูกข้าวในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ความแห้งแล้งปลายฤดู
ดังนั้น
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

โรคไหม้
‣เป็นโรคที่ส้าคัญที่สุดของข้าว
‣สาเหตุมาจากเชื้อรา Pyricularia grisea Sacc.
‣ระบาดทั้งในฤดูนาปี(นาน้าฝน) และนาปรัง (นาชลประทาน)
‣แต่มักระบาดรุนแรงในฤดูนาปีมากกว่า เนื่องจาก
สภาพแวดล้อม เหมาะสมต่อการระบาด และการเข้าท้าลาย
ของเชื้อมากกว่า
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

เชื้อราสามารถเข้าท้าลายต้นข้าวได้
ทุกระยะการเจริญเติบโต
‣ตั้งแต่ระยะกล้า บางรายต้องท้าการตกกล้าใหม่
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

‣ระยะแตกกอ (ใบ ข้อต่อใบ ข้อต่อล้าต้น)
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

‣ระยะออกรวง ไหม้คอรวง ท้าให้ข้าวเมล็ดลีบมากขึ้น
โรคไหม้ จึงเป็นโรคที่ท้าให้ผลผลิตของข้าวเกิดความเสียหาย
อย่างรุนแรง และผลผลิตลดลงอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development
เมื่อเกษตรกรปลูกข้าวพันธุ์ที่อ่อนแอต่อโรคไหม้

โรคไหม้ มักเกิดการระบาด ท้าให้ผลผลิตข้าว
ของเกษตรกรเสียหายเป็นประจ้าทุกปี
ในสภาพที่ข้าวเกิดโรคไหม้อย่ารุนแรง
ผลผลิตข้าวจะลดลง 70 – 80 เปอร์เซ็นต์
โดยเฉพาะในข้าวเหนียวพันธุ์ที่เกษตรกรที่นิยมปลูก
คือ พันธุ์กข6 มีความอ่อนแอต่อโรคไหม้มาก
ดังนั้น จึงจ้าเป็นต้องพัฒนาพันธุ์ข้าวเหนียวอายุเบา
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development
ให้ต้านทานต่อโรคไหม้ เป็นทางเลือกให้เกษตรกรในพื้นที่

โครงการวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข้าวนาน ้าฝน
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
(KKN, CPA, SKN, UDN, NKI, UBN, SRN, NRM)
วัตถุประสงค์ของการปรับปรุงพันธุ์
เพื่อพัฒนาพันธุ์ข้าวเหนียว อายุเบา มีความไวต่อช่วงแสง มีคุณภาพ
ในการหุงต้มและรับประทาน คล้ายพันธุ์กข6
ที่ส้าคัญ ต้องมีความต้านทานต่อโรคไหม้ดี ซึ่งจะเป็นวิธีการรักษา
เสถียรภาพการให้ผลผลิตของข้าวในภูมิภาค เนื่องจากการปลูกข้าวพันธุ์
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development
ต้านทาน เป็นวิธีการลดความเสี่ยงจากโรคไหม้ ที่มีประสิทธิภาพสูงสุด

การพัฒนาสายพันธุ์ KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1
การผสมข้าวเหนียวพันธุ์กข6 เป็นพันธุ์แม่
ข้าวเหนียวพันธุ์หางยี 71 เป็นพันธุ์พ่อ
ผสมกลับ (back cross) ไปหาพันธุ์กข6
จ้านวน 2 ครั้ง ที่ศูนย์วิจัยข้าวขอนแก่น
วัตถุประสงค์
กข6
เพื่อผนวกลักษณะคุณภาพการหุงต้มและรับประทานดีจากพันธุ์กข6
กับลักษณะต้านทานต่อโรคไหม้ จากพันธุ์หางยี 71 มารวมไว้ด้วยกัน
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development
ในข้าวสายพันธุ์ใหม่

ฤดูนาปี พ.ศ. 2539 ผสมพันธุ์แบบผสมเดี่ยว
(single cross) ให้รหัสคู่ผสม KKN96046 (RD6/HY71)
ฤดูนาปรัง พ.ศ. 2540 ปลูกลูกผสมชั่วที่ 1(F 1 )
ผสมกลับไปหาพันธุ์กข6 ครั้งที่ 1 ได้ข้าวลูกผสมกลับ
ชั่วที่ 1 (BC 1 F 1 ) ให้รหัสคู่ผสม KKN97012 (RD6*2/HY71)
ฤดูนาปี พ.ศ. 2540 ปลูกข้าวลูกผสมกลับชั่วที่ 1
(BC 1 F 1 ) ทดสอบปฏิกิริยาต่อโรคไหม้
คัดเลือกเฉพาะต้นที่ต้านทานต่อโรคไหม้ไปปักด้า
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

จากนั้นคัดเลือกต้นที่มีลักษณะต่างๆ ใกล้เคียงกับพันธุ์กข6
น้าไปผสมกลับ กับพันธุ์กข6 ครั้งที่ 2 ได้ข้าวลูกผสมกลับชั่วที่ 2
(BC 2 F 1 ) ให้รหัสคู่ผสม KKN97057 (RD6*3/HY71)
ปลูกคัดเลือกลูกผสมชั่วที่ 3-7 แบบสืบตระกูล
ที่ศูนย์วิจัยข้าวขอนแก่น ได้สายพันธุ์ KKN97057-7-1-1-6-4
ปลูกคัดเลือกสายพันธุ์ผสมชั่วที่ 8-9 แบบสืบตระกูล
ที่ศูนย์วิจัยข้าวหนองคาย ได้สายพันธุ์ KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ผลการด้าเนินงาน
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ลักษณะประจ้าพันธุ์ KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1
ข้าวเหนียว
มีความไวต่อช่วงแสง
อายุเบา ออกรวงประมาณ วันที่ 2 ต.ค.
ทรงกอ ตั้งตรง ไม่หักล้ม
ความสูงประมาณ 148 เซนติเมตร
ล้าต้นค่อนข้างแข็ง (ดีกว่าหางยี 71)
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ใบสีเขียว ตั้งตรง ยาว 59 เซนติเมตร
ใบค่อนข้างแก่เร็ว
ลิ้นใบสีขาว มีสองยอด ยาว 22.8 มิลลิเมตร
หูใบสีเขียวอ่อน
ข้อต่อใบสีเขียวอ่อน
ใบธงตั้งตรง ยาว 45 เซนติเมตร
รวงยาว 28 เซนติเมตร
รวงแน่นปานกลาง
จ้านวน 10 รวงต่อกอ
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ลักษณะเด่น KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1
พันธุ์/สายพันธุ์ วันออกดอก
KKN97057
HY71
RD12
2 ต.ค.
3 ต.ค.
9 ต.ค.
1.อายุเบาใกล้เคียงกับพันธุ์หางยี 71 และอายุเบากว่าพันธุ์กข12
ประมาณ 1 สัปดาห์ เหมาะส้าหรับพื้นที่นาค่อนข้างดอน
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development
ซึ่งบางสภาพอาจไม่เหมาะสมกับข้าวพันธุ์ กข12

700
600
500
400
300
200
100
0
651 a
610 a
581 a
538 a
480 b
582
557 a 557
2551 2552 2553 เฉลี่ย
ผลผลิต
KKN97057
RD12
ผลผลิต เฉลี่ยของข้าวสายพันธุ์ KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development
และRD12 (เปรียบเทียบผลผลิตระหว่างสถานี ฤดูนาปี พ.ศ.2551-53)

800
700
600
500
400
300
200
100
0
682 a
572 b
491 a
442 a
ผลผลิตเฉลี่ยของข้าวสายพันธุ์ KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1 และ RD12
(เปรียบเทียบผลผลิตในนาราษฎร์ ฤดูนาปี พ.ศ. 2552 และ 2553)
532
2552 2553 เฉลี่ย
562
KKN97057
RD12
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

คุณภาพเมล็ดทางกายภาพ
พันธุ์/สายพันธุ์ สีเปลือก ความยาว รูปร่าง
เมล็ดข้าวกล้อง (มม.)
KKN97057 น้าตาล 7.36 เรียว
HY71 น้าตาลเข้ม 7.22 เรียว
RD12 น้าตาลเข้ม 7.37 เรียว
กข12
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

คุณภาพเมล็ดทางกายภาพ
ขนาดของเมล็ดข้าวเปลือก ยาว 10.52 + 0.16 มม.
กว้าง 2.65 + 0.11 มม.
หนา 2.06 + 0.07 มม.
ขนาดของเมล็ดข้าวกล้อง ยาว 7.36 + 0.18 มม.
กว้าง 2.21 + 0.07 มม.
หนา 1.83 + 0.07 มม.
ขนาดของเมล็ดข้าวขาว ยาว 7.09 + 0.21 มม.
กว้าง 2.13 + 0.06 มม.
หนา 1.75 + 0.04 มม.
น้าหนักข้าวเปลือก 1,000 เมล็ด 26.8 กรัม
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

กข12
คุณภาพการขัดสี
พันธุ์/สายพันธุ์ ข้าวเต็มเมล็ดและต้นข้าว (%)
KKN97057 61
HY71 66
RD12 59
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

คุณภาพทางเคมีของเมล็ด
พันธุ์/สายพันธุ์ การสลายเมล็ดในด่าง (%) ความหอม
1.4 1.7
KKN97057 5.30 6.95 +
HY71 5.47 6.95 0
RD12 5.42 7.00 0
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ปฏิกิริยาของข้าวKKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1 ต่อโรคไหม้ระยะกล้า
พันธุ์/สายพันธุ์
ระยะกล้า
NKI SKN UBN CRI MHS PRE
พ.ศ. 2551
KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1 S S R - R MS
กข12 MS S S - MR HR
หางยี 71 (เปรียบเทียบต้านทานต่อโรคไหม้) MS MS R - MR MS
ขาวดอกมะลิ 105 (เปรียบเทียบอ่อนแอต่อโรคไหม้) HS HS HS - S HS
พ.ศ. 2552
KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1 S R R MR MS MS
กข12 MS R R MR MS MS
หางยี 71 (เปรียบเทียบต้านทานต่อโรคไหม้) MR R R R R MS
ขาวดอกมะลิ 105 (เปรียบเทียบอ่อนแอต่อโรคไหม้) HS HS HS S HS S
พ.ศ. 2553
KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1 MS R R R MR MR
กข12 S R R MR MR MS
หางยี 71 (เปรียบเทียบต้านทานต่อโรคไหม้) MR R MR MR MR MS
ขาวดอกมะลิ 105 (เปรียบเทียบอ่อนแอต่อโรคไหม้) HS HS HS HS HS HS
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

KDML105
KKN97057
Reaction to leaf blast
KDML105
HY71
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

Reaction to neck blast
พันธุ์/สายพันธุ์ 2551 2552 2553
KKN97057 R MS R
HY71 MS S MR
RD12 MS MS MS
สถานที่ทดสอบ : ศูนย์วิจัยข้าวอุบลราชธานี
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

คุณภาพการหุงต้มและรับประทานดี มีกลิ่นหอม
เป็นที่ยอมรับของเกษตรกร
อ.รัตนวาปี จ.หนองคาย
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

การประเมินการยอมรับคุณภาพข้าวเหนียวอายุเบา โดยเกษตรกรมีส่วนร่วม
บ้านหัวนา ต.ศรีวิชัย อ.วานรนิวาส จ.สกลนคร
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

การประเมินความชอบในลักษณะของข้าวเปลือกและข้าวสาร
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
79
การยอมรับคุณภาพข้าวนึ่งสุกของเกษตรกร
อ.รัตนวาปี จ.หนองคาย
10
48
13
ข้าวสุกอุ่น ข้าวสุกเย็น
KKN97057
RD12
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

70
60
50
40
30
20
10
0
58
การยอมรับคุณภาพข้าวนึ่งสุกของเกษตรกร
อ.วานรนิวาส จ.สกลนคร
24
45
14
ข้าวสุกอุ่น ข้าวสุกเย็น
KKN97057
RD12
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ไม่ต้านทานต่อโรคขอบใบแห้ง
ไม่ต้านทานต่อเพลี้ยกระโดดสีน้าตาล
อย่างไรก็ตาม ฤดูนาปีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
เพลี้ยกระโดดสีน้าตาลไม่ระบาดทุกปี และการระบาด
ในพื้นที่ไม่รุนแรงมากนัก
ข้อควรระวัง
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

สรุป
KKN97057-7-1-1-6-4-NKI-1-1
‣เป็นข้าวเหนียวไวต่อช่วงแสง ผลผลิตเฉลี่ยในศูนย์ฯ 557 กก./ไร่
ในนานาเกษตรกร 532 กก./ไร่
‣ข้าวเปลือกสีน้าตาล รูปร่างเมล็ด เรียว ยาว
‣คุณภาพการขัดสีดีมาก
‣อายุเบา วันเก็บเกี่ยวใกล้เคียงกับพันธุ์หางยี 71 และอายุเบากว่า
พันธุ์กข12 ประมาณ 1 สัปดาห์
‣ค่อนข้างต้านทานต่อโรคไหม้ในหลายพื้นที่
‣คุณภาพการหุงต้มและรับประทาน ข้าวสุกเหนียว นุ่ม และมีกลิ่นหอม
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development
เป็นที่ยอมรับของเกษตรกรในพื้นที่

ขอขอบพระคุณ
ผู้อ านวยการศูนย์วิจัยข้าวหนองคาย อุดรธานี ชุมแพ
สกลนคร ขอนแก่น นครราชสีมา สุรินทร์ และอุบลราชธานี
ที่ได้ให้การสนับสนุนและอ านวยความสะดวกทุกประการ
ขอขอบคุณ
คณะท างานโครงการวิจัยและพัฒนาข้าวนาสวนนาน้ าฝน
ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือทุกท่าน
ที่ได้ร่วมกันทุ่มเทสรรพก าลัง ความรู้ ความสามารถ
ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development
ที่มีอยู่ จนท าให้การด าเนินงานของโครงการประสบผลส าเร็จ

ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development

ลิขสิทธิ์ของสํานักวิจัยและพัฒนาข้าว
Bureau of Rice Research and Development