alert!

PROVOCATIE Het kan ook zijn dat symboliek alleen nog gebruikt wordt om te provoceren. Veel extremistische symbolen kunnen zo’n functie hebben. Klassieke autoriteiten (ouders, onderwijzers, ordehandhavers of religieuze gezagdragers) zijn een geliefd doelwit om door middel van extremistische symbolen op de kast te jagen. Bij provocatie gaat het er dan nog om een bepaald idee uit te venten. Een drager van een symbool wil op deze manier de ideeën of positie van de andere partij aan de orde stellen. SHOCKEREN Shockeren door middel van symbolen gaat nog een stap verder. Op dat moment is de betekenis van een symbool van geen enkele waarde meer. Het enige doel is nog om degenen die kennis nemen van het symbool tegen de schenen te schoppen. Een voorbeeld daarvan is het gebruik van het hakenkruis in het begin van de punk-beweging. De punks van het eerste uur, waren in de kern overal tegen en nergens voor. Om daar uiting van te geven, kleedden ze zich op een afstotelijke manier, maakten ze oorverdovende muziek en gebruikten symbolen, waaronder het hakenkruis, om de maatschappij tegen zich in het harnas te jagen. CONTEXT Om een goed oordeel te kunnen vellen over het gebruik van een symbool, is het nodig om een context te hebben. Waar, wanneer, door wie en in welke omgeving wordt een bepaald symbool gebruikt. PLAATS De plaats waar een symbool wordt gebruikt is van belang, omdat een bepaald symbool op de ene of de andere plaats verschillende betekenissen kan hebben. Een Keltisch kruis is in Ierland bijvoorbeeld een religieus symbool, maar in een skinhead-kroeg een uiting van White Power. Daarnaast kan een symbool op verschillende plaatsen weliswaar eenzelfde betekenis hebben, maar geheel andere implicaties. Een hamer en sikkel zal in veel voormalige Sovjetrepublieken voor veel emoties zorgen, terwijl het in Nederland vooral een cult-symbool is geworden. Buttons; demonstratie Nationale Alliantie, Amsterdam 2006 TIJD Voor het gebruik van symbolen door de jaren heen geldt een vergelijkbare context-afweging. Symbolen komen en gaan en veranderen van betekenis en van lading. Een hakenkruis betekende voor de Tweede Wereldoorlog iets heel anders dan erna. Lonsdalekleding kreeg pas na de moord op Theo van Gogh een omstreden karakter in Nederland. WIE Ook de drager zelf is van belang voor de betekenis van een symbool. Zo zal een Nederlands vlaggetje op een bomberjas van een skinhead voor een omstander iets anders betekenen, dan wanneer datzelfde vlaggetje op de versleten legerjas van een hippie zit. OMGEVING Als laatste is ook de omgeving van een symbooldrager van belang. Witte bretels bij een brainstormsessie in een managersoverleg betekenen iets anders dan witte bretels bij een extreemrechtse demonstratie. Het invullen van de exacte betekenis van het dragen van symbolen is dus geen eenvoudige zaak. Dat moet ook altijd bedacht worden wanneer er iemand met bepaalde symbolen geconfronteerd wordt. Er zijn situaties denkbaar waar een symbool maar voor een uitleg vatbaar is, maar in tal van situaties is dat niet het geval. In die gevallen zal dus moeite gedaan moeten worden om zekerheid te krijgen wat iemand met een bepaald symbool wil uitdragen. Een te snelle conclusie kan voor veel misverstanden zorgen. In het kader van deze brochure kan dat laatste niet genoeg benadrukt worden. Willem Hart Wolfsangel; demonstratie Nationale Alliantie, Utrecht 2004 4 Alert! special april 2008