Komentarz do artykułów 1-150

More documents

Recommendations

Info

46 Nr 5/2006 Recenzja nie stanowi samodzielnej materialnej podstawy uznania nieważności uchwały, a jedynie stwarza drogę ustalenia takiej nieważności. Zwraca się tu uwagę, iż rezygnacja z zastosowania przepisów kodeksu cywilnego, w razie stwierdzenia luki regulacyjnej w ^kodeksie spółek handlowych, rnoże niekiedy prowadzić do" wniosku, że optymalnym rozwiązaniem jest zastosowanie w drodze analogii odpowiednich przepisów k.s.h.j zamiast sięgania do przepisów k".c., np. art. 377 k.s.h. do członków rady nadzorczej (ś. 39) czy art. 420 § 2 k.c. do rady nadzorczej i zarządu (s. 45). 8. Pośród uwag odnoszących się do spółek kapitałowych, komentarz szczególnie wiele miejsca poświęca instytucji spółki w organizacji, podkreślając te konsekwencje jej wyodrębnienia, które stanowiły przyczynę wyraźnego jej unormowania, tj. posiadanie przez taką spółkę podmiotowości prawnej, własnego majątku oraz przyjęcie zasady kontynuacji bytu spółki w organizacji przez spółkę docelową. W ramach komentarza do art. 21 k.s.h. wyraźnie podkreśla się charakter instytucji zawartej w tym przepisie, wskazując, że w polskiej ustawie, inaczej niż w art. 11 i 12 Pierwszej Dyrektywy, nie wprowadzono instytucji nieważności spółki, lecz określono zdarzenia, które mogą stanowić podstawy orzeczenia przez sąd rozwiązania spółki (s. 314 - 315). Koncepcja ta niewątpliwie sprawia mniej problemów z wytłumaczeniem konstytutywnego charakteru orzeczenia sądu, jego skutku ex nunc oraz utrzymania ważności czynności prawnych dokonanych przez spółkę, której rozwiązanie orzeczono. 8. Analiza problematyki spółek osobowych w dużej mierze zdeterminowana jest wyrażoną jednoznacznie myślą, iż spółkom tym przysługuje podmiotowość prawna, niezależna od podmiotowości prawnej ich wspólników (art. 8 § l k.s.h.). Prowadzi to do konkluzji, iż m.in. majątek przynależy do spółki osobowej, nie stanowiąc w szczególności (jak to niekiedy ujmowano na gruncie kodeksu handlowego) wspólności łącznej wspólników; że to spółka, a nie wspólnicy są podmiotami nawiązywanych stosunków prawnych; zaś spółka, prócz wskazanych w art. 8 § l k.s.h. atrybutów podmiotowości prawnej, posiada także zdolność delłktową (s. 165). * 10. Podmiotowa odrębność spółki jawnej prowadzi autora do wniosku, że wspólnik może być zatrudniony w spółce na podstawie umowy o pracę lub innej umowy, jeżeli umowa spółki tak stanowi albo jeżeli wspólnicy podejmą stosowną uchwałę, z tym słusznym zastrzeżeniem, że nie może to dotyczyć prowadzenia spraw spółki, gdyż z mocy art. 39 § l k.s.h. jest to ustawowy obowiązek wspólnika (s. 438) - myśl tę da się obronić także do pozostałych spółek osobowych za wyjątkiem jednak spółki partnerskiej, co wynika z art. 86 k.s.h. 11. Kodeks spółek handlowych wyraźnie odnosi instytucję spółki w organizacji do spółek kapitałowych. Rozbieżności pomiędzy samymi autorami komentarza wywołuje natomiast ocena sytuacji przed rejestracją spółki, osobowej. I tak S. Sołtysiński (s. 173, s. 368-370, ś. 619-620) oraz J. Szwaja (s,'724-726), uznają, że można mówić ó spółkach osobowych w organizacji, do których stosuje się w drodze ostrożnej analogii niektóre przepisy o spółce docelowej. Z kolei A. Sżumański twierdzi, że spółka komandytowo-akcyjna nie posiada podmiotowości prawnej, a jej stosunki prawne wobec osób trzecich oraz wspólników należy oceniać wedle przepisów o spółce cywilnej (s. 886-887). Już z tego wynika, że przedmiotową kwestię należałoby rozstrzygnąć w ustawie, niezależnie od tego, iż w praktyce okres pomiędzy zawarciem umowy spółki a jej wpisem do rejestru nie jest zwykle zbyt długi. Pojawia się bowiem sytuacja podobna do tej, jaka miała miejsce na gruncie przepisów kodeksu handlowego w odniesieniu do spółki z o.o. i spółki akcyjnej przed rejestracją - większość literatury zgodna była co do potrzeby wyróżnienia bytu prawnego spółki w organizacji, jednakże propozycje określenia jej charakteru oraz wskazania właściwej regulacji były niezwykle zróżnicowane. Rozstrzygnięcie tej kwestii ma tymczasem znaczenie dla takich spraw, jak zdolność spółki osobowej w organizacji do nabycia majątku, odpowiedzialności za jej zobowiązania itp. Przepisy kodeksu stanowią' 0 odpowiedzialności osób, które działały w imieniu spółki osobowej przed jej rejestracją, ale gdyby przyjąć, że brak jest możliwości przyznania podmiotowości „spółce w organizacji", to pojawia się pytanie, czy rzeczywiście może to być działanie w imieniu spółki, skoro ona jeszcze nie istnieje, a w konsekwencji, w jaki sposób spółka docelowa, staje się podmiotem praw 1 obowiązków powstałych przed jej rejestracją. 12. Zastrzeżenia budzi pogląd dopuszczający zawarcie w umowie spółki osobowej postanowienia, że rozwiązanie spółki może nastąpić na podstawie uchwały wspólników powziętej określoną większością głosów. Nie byłoby to złagodzenie ziszczenia się przyczyny wskazanej w art. 58 pkt 2 k.s.h., stanowiącego o jednomyślnej uchwale wszystkich wspólników, a jedynie wskazanie umownej przyczyny rozwiązania, o której mowa ogólnie w art. 58 pkt l k.s.h, (s. 480-481), Poglądowi temu należy się sprzeciwić, gdyż w istocie pozwala on na obejście bezwzględnie obowiązującego art. 58 pkt 2 k.s.h., a nadto umowna przyczyna rozwiązania spółki powinna ziścić się ipso iure, bez potrzeby składania jakichkolwiek oświadczeń woli; tam, gdzie oświadczenie woli jest wystarczające i konieczne, ustawa w omawianym względzie wyraźnie to przewiduje (art. 58 pkt 2 i 5 k.s.h.). 13. Komentarz przepisów o spółkach osobowych w wielu miejscach prowadzony jest poprzez porów-
Recenzja Nr 5/2006 47 nanie analizowanych rozwiązań z odpowiednimi regulacjami właściwymi spółkom kapitałowym. I jakkolwiek powszechnie uznaje się autonomiczność rozwiązań dotyczących danego typu spółki handlowej, chyba że ma miejsce wyraźne odesłanie do regulacji innej spółki, to jednak nie można odmówić słuszności twierdzeniom zawartym w komentarzu, że np. zastosowanie w drodze ostrożnej analogii art. 244 k.s.h. nakazuje powstrzymanie się wspólnika spółki osobowej od głosu w sytuacjach konfliktu interesów spółki i tego wspólnika (s. 425). 14. Istotną część uwag dotyczących spółek osobowych wypowiedziano na gruncie spółki jawnej, co spowodowane jest przecież odpowiednim stosowaniem większości przepisów jej dotyczących do pozostałych spółek osobowych. Pośród rozważań odnoszących się wyłącznie do spółki jawnej, warto zwrócić uwagę na bardzo interesujący pogląd, wskazujący, iż w drodze analogii możliwe jest nie tylko stosowanie przepisów kodeksu cywilnego o spółce cywilnej do spółki jawnej (na podstawie art. 2 k.s.h., choć z uwagi na szczupłość regulacji spółki cywilnej zastosowanie to będzie miało znikomy zakres), lecz w uzasadnionych przypadkach możliwe będzie stosowanie przepisów o spółce jawnej do spółki cywilnej, gdyż regulacja spółki jawnej jest bardziej wyczerpująca (s. 328). 15. Analiza przepisów o spółce partnerskiej, poza uwagami podstawowymi, koncentruje się w przeważającej mierze na specyfice unormowania tej spółki.; Istotne rozważania dotyczą sprawiającego problemy interpretacyjne i rozbieżności w doktrynie art. 99 k.s.h., formułującego zakres stosowania przepisów o spółce jawnej w razie śmierci partnera, ogłoszenia jego upadłości albo wypowiedzenia umowy spółki przez partnera lub wierzyciela partnera. Analiza tego przepisu oraz przepisów, do których nastąpiło odesłanie, wiedzie autora do trafnego stanowiska (odmiennego od prezentowanego przez większość literatury), iż wymienione zdarzenia nie stanowią przyczyny rozwiązania spółki, a pomimo ich wystąpienia spółka, co do zasady, może nadal istnieć (s. 655-656). Istotnie, żadne ze zdarzeń, o których mowa w art. 99 k.s.h., nie zostało wskazane w art. 98 k.s.h. jako przyczyna rozwiązania spółki partnerskiej, a nie znajdzie tu zastosowania art. 58 k.s.h., którego ewidentnie nie stosuje się do spółki partnerskiej, skoro regulacja dotycząca tej spółki posiada autonomiczną regulację wskazującą przyczyny rozwiązania spółki, zawartą w art. 98 k.s.h. 16. Również w przypadku spółki komandytowej, rozważania w znacznej mierze koncentrują się na specyfice tej spółki, polegającej na występowaniu przynajmniej jednego komplementariusza, odpowiadającego wobec wierzycieli spółki bez ograniczeń, oraz komandytariusza, którego odpowiedzialność jest ograniczona. Znaczną część analizy pochłania zatem problem wzajemnych relacji tych wspólników, zasad odpowiedzialności komandytariusza oraz jego pozycji prawnej w spółce i ochrony jego prawnych interesów. Na tle art. 118 § l k.s.h., który pozwała na reprezentowanie spółki przez komandytariusza tylko w roli pełnomocnika, wypowiada się za możliwością udzielenia komandytariuszowi prokury (s. 772-773), co należy aprobować z tego względu, iż prokura jest rodzajem pełnomocnictwa. Słusznie podkreśla się „plastyczność" spółki komandytowej, która zależnie od określenia, w dozwolonych granicach prawem, statusu prawnego komandytariusza i jego uprawnień, pozwala na obranie dogodnego dla stron modelu spółki; wskazuje się także cenny aspekt ograniczenia ryzyka funkcjonowania takiej spółki poprzez nadanie statusu komplementariusza spółce kapitałowej (s. 682-684). 17. Spółka korńandytowo-akcyjna, podobnie jak spółka partnerska, jest nową instytucją polskiego prawa spółek. Warto więc zwrócić uwagę na rozważania dotyczące natury gospodarczej tej spółki (s. 806), która może służyć powiązaniu inwestora aktywnego (komplementariusza) z inwestorem pasywnym (akcjonariuszem), a dzięki mocnej pozycji komplementariusza odpada ryzyko wrogiego przejęcia spółki, jak również problemy uprzywilejowania akcjonariusza w spółce akcyjnej w sposób określany mianem „złotej akcji" (s. 812-815). 18. Recenzowany komentarz stanowi, bez cienia przesady, naczelną publikację z zakresu prawa spółek, a poziom wiedzy i doświadczenia praktycznego jego autorów sprawia, że publikacja stanowi punkt odniesienia innych wypowiedzi literatury i orzecznictwa. Komentarz, ze względu na swój rozmiar i poruszane wątki, stanowi istotny element zarówno teorii prawa handlowego, jak i praktycznego stosowania prawa. W pierwszym względzie może służyć jako źródło dalszych badań i prac naukowych, w drugim - stanowi instrument pomocy i informacji dla sędziów, adwokatów, radców prawnych, innych doradców prawnych, notariuszy, wspólników i członków organów spółek oraz wszelkich pozostałych osób stykających się z przedmiotową problematyką. Przemyślenia zawarte w komentarzu powinny także zostać wykorzystane przy okazji dalszych nowelizacji kodeksu spółek handlowych. Dla tych wszystkich osób wystarczająca jest jedna rada odnosząca się do omówionej publikacji: przeczytać koniecznie! S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański i J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, tom l, Komentarz do artykułów 1-50, wyd. 2, Warszawa 2006, Wydawnictwo C.H. BECK, s. 1010.
Page 1: 7 Prawo Spółek Nr 5/2006 45 Recen

Komentarz do artykułów 1-150

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?