ESP IV

ESP
IV

Baitang 4
BIYAYANG KALOOB NG PANGINOON, PAHALAGAHAN
Alamin Mo
Basahin ang tula:
Mga ibong lumilipad
sa langit na kaytaas
Iba’t ibang mga hayop
sa lupa bumabagtas
Mga isdang lumalangoy,
sa liko-likong mga ilog;
Biyaya ng Panginon
sa atin ito’y pawang handog.
Ayon sa tula, ano ang iba’t ibang biyaya ng Panginoon sa atin? Sa inyong palagay, paano
natin mapahahalagahan ang mga ito?
Tingnan mo ang larawan sa itaas. Masasabi mo bang biyaya ito ng Panginoon sa atin?
Pinahahalagahan mo ba ang mga bagay sa ating kapaligiran? Paano?
Sa modyul na ito, malalaman mo ang tungkol sa pagpapahalaga natin sa biyayang kaloob
ng Panginoon.

Pag-aralan Mo
Basahin at unawain ang sumusunod na kuwento.
Ang Karagatan At Ang Sapa
Isang araw naglalaro si Karagatan at si Sapa.
“Kaibigan, alam mo ba na ako’y napakahalaga? Mahuhulaan mo ba kung ilang barko na
ang nakapaglayag sa aking kalawakan? Nagbibigay pa ako ng mga pagkain at hanapbuhay,”
pagyayabang ni Karagatan.
“Oo nga, maraming barkong naglalayag sa lawak mo. Pati mga pagkaing-dagat,
nagbibigay ka rin. Pero mahuhulaan mo rin kaya kung ilang manlalakbay ang nabigyan ko ng
kaginhawahan dahil sa aking dalisay na tubig na kanilang iniinom?, “tanong ni Sapa.
“Sana pangalagaan tayo ng mga tao upang higit tayong makatulong sa kanila,” wika pa ni
Karagatan.
“Tama ka! Pabaya ang tao. Hindi nila pinahahalagahan ang biyayang dulot ng katubigan.
Kaloob ito ng Diyos at dapat nilang pagpalain,” sagot ni Sapa.
“Madali lang naman, di ba? Huwag lang nilang itatapon ang mga basura at ang duming
galing sa pabrika at minahan,” himutok ni Karagatan.
“Ay naku! Magsisisi sila kapag tuluyan tayong nasira. Wala na silang tubig na maiinom
at paglalanguyan. Pati mga yamang-dagat ay mawawala rin,” sagot ni Sapa.
Sagutin ang mga tanong:
1. Anong mga biyaya ng Diyos sa kapaligiran ng dagat ang makikita mo sa kuwento?
2. Sa palagay mo, tama ba ang sinasabi ni Sapa at ni Karagatan na sila’y mahalaga sa tao?
3. Gaano ba kahalaga sa iyo ang dagat at sapa?
4. Paano ka makatutulong sa pangangalaga ng dagat at sapa?
5. Sa iyong sarili, ano ang maituturing mong biyayang kaloob ng Diyos?
6. Ano ang iyong ginagawa upang maipakita ang iyong pagpapahalaga rito?
Isaisip Mo
Biyaya ng Diyos, ating pagyamanin.
Ligaya ng buhay ay ating kamtin.

Isapuso Mo
Paano mo maipakikita ang pangangalaga sa mga biyayang kaloob ng Diyos sa
sitwasyong ito. Piliin ang sagot ayon sa saloobin mo.
Ikaw ay lumaking mahirap lamang. Tindera ng gulay ang iyong ina at mangingisda ang
iyong ama. Ang inyong kapitbahay na si Marlo ay anak-mayaman. Nakikita mo si Marlo sa
kanilang bakuran na naglalaro ng magagandang laruan. Ikaw ay may laruan din. Gawa ito ng
tatay mo mula sa lumang lata.
Alin kaya rito ang sasambitin mong dasal sa Panginoon?
a) “Diyos ko, bakit po ako ay mahirap lamang? Gusto ko po ay mga laruang tulad ng
kay Marlo.”
b) “Diyos ko, salamat po at mayroon akong Tatay na magaling gumawa ng laruan.
Bagama’t ang laruan ko’y gawa lamang niya, alam ko pong ito’y kaloob Ninyo.”
Isagawa Mo
Isipin mo ang biyayang ipinagkaloob sa iyo ng Panginoon na napakahalaga sa iyo. Iguhit
mo ito sa iyong kuwadernong sagutan at ipakita rin kung paano mo ito pinangangalagaan.

Baitang 4
PAGSUSURI NG MGA ANUNSIYONG NARIRINIG/NABABASA
Alamin Mo
Kilalang-kilala ang senyas na ito sa telebisyon. Komersyal muna! At sunod-sunod na
anunsiyo tungkol sa mga produkto o pagkain ang makikita at maririnig sa makukulay na paraan
at saliw ng masisiglang tugtugin. Madalas mayroon pa itong isang artista o kilalang tao na
magpapatotoo sa galing ng produkto. Ano nga ba ang sinasabi nila? Naniniwala ka ba sa nakikita
at naririnig mo?
Ang modyul na ito ay tungkol sa pagsusuri ng mga anunsiyo at propagandang narinig o
nabasa.
Pag-aralan Mo
Basahin ang pagtatalo ng magkaibigan tungkol sa narinig nila sa radyo at napanood sa
telebisyon.

Elena : Narinig mo ba Rosy ang komersiyal tungkol sa isang supot ng Potato Snack?
Rosy : Bakit? Ano ang sabi?
Elena : Basahin mo ang nakasulat sa likod ng supot:
Mga Sangkap:
Pinatuyong patatas
Langis, katas ng patatas, asin,
mantekilya, gatas na pulbos
pampalasang sangkap,
Mayroon ding keso, langis ng
mais, soya at niyog.
Ayon sa mga sangkap (ingredients) na nabasa mo, tama bang tawagin itong “potato
snack?”
Rosy : Hindi dapat tawagin na “potato snack” dahil mapapansin mong hindi lamang
patatas ang laman ng pangmeryendang pagkain.
Elena : Bakit ano ang totoong laman ng supot?
Rosy : Ito ay pinaghalo-halong sangkap ng iba pang mga pagkain.
Elena : Tama ka, Rosy. Basahin mo uli itong isa pang anunsiyo:
Magiging sa iyo kung
susuporta ka sa Alyansa ng mga
Nagmamay-ari ng bahay sa
Pasay (A NBP). Bumili ng
ticket ngayon sa halagang isang
daang piso. Tumawag sa #644-
8494 para sa bibilhing ticket.
Ano ang ibig sabihin ng anunsiyo? Mabibili ang jeepney sa halagang isang daang piso o
magiging iyo ang jeepney kung bibili ka ng ticket sa halagang sandaang piso.
Rosy : Lahat iyan ay hindi totoo. Ibig sabihin maaari kang manalo ng jeepney kung
sasali ka sa raffle na ang halaga ng ticket ay sandaang piso.
Elena : Tama ka. Ito ay isang anunsiyo na maaring paniwalaan ng tao kung hindi muna
iintindihin ang nilalaman nito.
Rosy : Ano naman ang komersyal?

Elena : Ang komersiyal ay pang-akit ng produktong kanilang dinadala. Ito ay ginagawa
upang maging mabili at sikat ang produkto.
Rosy : Saan makikita o maririnig ang komersiyal o anunsiyo?
Elena : Makikita mo ito sa isang magasin, sa isang billboard, sa patalastas sa TV o
naririnig sa radyo
Rosy : A, sige, mula ngayon susuriin ko muna ang propaganda/anunsiyo bago ko
paniwalaan.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Nararapat bang kaagad paniwalaan ang anunsiyo o komersiyal?
2. Kung ikaw si Rosy, maniniwala ka ba sa mga paliwanag ni Elena?
3. Ano sa palagay mo ang dapat isulat sa dyipning Pinoy para maging kapani-paniwala.?
4. Alin ang mas mahalaga sa iyo, ang presyo o ang totoong propaganda ng isang bagay?
5. Paano mo maiiwasan ang pagbili ng bagay na bunga lamang ng maling propaganda?
Isaisip Mo
Tiyakin ang katotohanan sa mga anunsiyong naririnig, nakikita, at nababasa. Ang
matalinong pagpapasiya ay kailangan para matukoy ang mabuti at di-mabuting anunsiyo.
Isapuso Mo
Basahin itong anunsiyo at patunayan na ikaw ay isang matalinong mamimili. Ano ang
gagawin mo sa produktong ito?
“Nais mong gumanda ang iyong kutis? Gamitin ang “KINIS”. Sikat na sabon ng mga
artista. Tiyak kutis mo ay kikinis at magiging sikat ka pa!

Isagawa Mo
Mag-isip ka ng isang bagay na lagi mong ginagamit at may magandang epekto sa iyo.
Gumawa ka ngayon ng isang anunsiyo tungkol sa bagay na ito. Isulat sa kuwadernong sagutan.

Baitang 4
PAGGAMIT NG IBA’T IBANG PAMAMARAAN
SA PAGKUHA NG IMPORMASYON
Alamin Mo
Pagmasdan ang larawan. Hangad ng mga bata na tuklasin ang katotohanan o
alamin ang tunay na pangyayari. Gusto nilang buksan ang kanilang isipan sa pagngangalap ng
kinakailangang kaalaman at impormasyon tungkol sa iba’t ibang bagay.
Sa modyul na ito, malalaman mo ang iba’t ibang pamamaraan sa pagkuha ng
impormasyon/kaalaman tungkol sa pinakahuling pangyayari.

Pag-aralan Mo
Basahin ang isang tagpo sa bahay ng isang mag-anak.
TV Announcer: Mahalagang balita! Inilunsad na kahapon ng pamahalaan
ang programang “Bantay Bata.” Narito ang mga detalye.
Ruben:
Ate palitan mo nga ang channel. Ilipat natin sa kantahan.
Ate:
Ruben:
Darwin:
Nanay:
TV Announcer:
Ruben:
Ate:
Nanay:
Darwin:
Oy, Ruben, makinig ka ng balita. Ito ang dapat nating
pinanonood.
Ate, ayoko niyan. Gusto ko ay kantahan. Hindi nakaiinip.
Oo nga, Ate, huwag na iyan. Ilipat na natin.
Mga anak, magsitigil kayo, pakinggan muna natin ang
sinasabi sa balita.
Narito ang buod ng mga balita. Ipinahayag ng pamahalaan na
mula sa taong 1999, ang karapatan ng bata, lalo na ang
tungkol sa pang-aabuso, ay babantayan. Ang sinumang
mapatunayan na umabuso sa bata, maging sinuman siya, ay
papatawan nang mabigat na parusa.
Inay, ano-ano po ba ang mga karapatan naming mga bata?
Iyan ang sinasabi ko, kung ikaw ay nakikinig ng balita, hindi ka
sana nagtatanong.
Tama ang ate mo, anak. Dapat ay nagkakaroon tayo ng mga
kaalaman hindi lamang sa musika kundi pati rin sa iba’t ibang
bagay.
Sige na po, Nanay, makinig na tayo ng balita.

Sagutin ang mga tanong sa kuwadernong sagutan.
1. Anong paraan ang ginamit ng mag-anak nina Ruben at Darwin upang alamin ang mga
balita?
2. Katulad ba kayo ni Ruben na musika lamang ang gustong pakinggan?
3. Tama ba ang nanay na pigilin ang mga anak na huwag ilipat ang programa? Bakit?
4. Ano-anong paraan ang maaari nating gamitin upang malaman ang mga pangyayari sa
ating paligid?
5. Nakikinig ka rin ba ng balita sa radyo o telebisyon? Saan ka pa nakakukuha ng mga
bagong balita? Ano ang kabutihan ng laging pakikinig at pagbabasa ng balita?
Tandaan Mo
Sa pagtuklas ng katotohanan, maraming paraan upang makakuha ng mga impormasyon.
Ito ay sa pamamagitan ng pakikinig ng radyo, panonood ng telebisyon, pagbabasa ng diyaryo at
aklat, at pag-iinterbyu ng mga taong nakaaalam ng impormasyon/pangyayari.
Isapuso Mo
Malapit na ang oras ng paborito mong programa sa telebisyon. Iniwanan mo ang iyong
paglalaro upang manood. Pagdating sa bahay, naabutan mo ang iyong kapatid na nanonood ng
balita. Anong kabutihang-asal ang ipakikita mo sa iyong kapatid? Bakit?

Isagawa Mo
A. Kopyahin sa kuwadernong sagutan ang mga sumusunod na gawain.
Markahan ang bawat isa ayon sa ganitong panukat.
1-Palagiang ginagawa
2-Madalas na ginagawa
3-Paminsan-minsan
4-Hindi ginagawa
1. Nakikinig ako ng radyo.
2. Nanonood ako ng balita sa TV.
3. Nagbabasa ako ng pahayagan upang malaman ang pinakahuling pangyayari.
4. Nakikinig ako sa sinasabi ng aking mga kaibigan tungkol sa pinakahuling balita.
5. Nagpupunta ako sa aklatan upang makapagbasa ng pahayagan at iba pang
babasahin.
B. Alamin ang impormasyon tungkol sa mga sumusunod na pangyayari. Ipahayag ang
inyong sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Ang lugar ninyo ay nasa malayong barangay. Gusto mong malaman kung
papaano pinamamahalaan ang isang barangay. Sino ang iyong pupuntahan upang
makakuha ng kaalaman tungkol dito?
2. Ang Gitnang Luzon ay nasira nang sumabog ang Bulkang Pinatubo.
Gusto mong malaman kung ano ang naging buhay ng mga tao roon ngayon. Ano
ang iyong gagawin upang malaman ang katotohanan?

Baitang 4
PAGBABALIK SA MAY-ARI NG MGA BAGAY NA HINIRAM
Alamin Mo
Hindi lahat ng bagay na gusto mo ay magkakaroon ka. Mayroong mga hadlang kung
bakit hindi mo makukuha ang mga bagay na iyong gusto, kahit ang mga ito ay kailangan mo.
Sa mga pagkakataon na kailangan mo ang mga bagay na wala ka, humihiram ka sa
kapatid, kaibigan, at kamag-anak.
Sa modyul na ito, dapat maipakita at matutuhan mo kung ano-ano ang mga nararapat
gawin sa mga bagay na hiniram.
Pag-aralan Mo

Basahin at unawain ang bawat sitwasyon. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
Ang Hilig ni Raymond
Mahilig sa magagandang bagay si Raymond. Hindi nakapagtatakang
bumarkada siya sa mga kaklaseng may-kaya sa buhay.
Lihim niyang inaasam-asam na magkaroon siya ng mamahaling
sombrero. Minsan, ipinadala sa kaniya ang bag ni Allan. Binuksan niya ito.
Nakita niya ang mamahaling sombrero. Kinuha niya ito at ginamit araw-araw.
Lumipas ang isang buwan. Nakalimutan nang isoli ni Raymond ang
sombrero kay Allan.
Tama ba ang ginawa ni Raymond? Tutularan mo ba siya sa kanyang ginawa? Bakit?
Kung ikaw si Raymond, ano ang dapat mong ginawa sa kinuha mong sombrero?
Maraming Kaibigan
Mahirap ang pamilya ni Grace. Halos wala siya ng lahat ng kailangan
niyang pansariling gamit. Wala rin siyang gamit na kailangan niya sa pag-aaral.
Matalino, mabait, at palakaibigan siya. Kaya kung may kakailanganin
siya sa pag-aaral, binibigyan siya ng kaniyang mga kaibigan.
Biyernes ng umaga, pumasok si Grace sa paaralan na basa ang mga
kagamitan niya. Napansin ito ng kaklase niyang si May. Isinama niya si Grace sa
kanilang bahay at pinamili ng mga gamit na kailangan niya. Humiram si Grace
ng bag, mga aklat, lapis, at papel.
Kinabukasan, ibinalik ni Grace ang mga hiniram niyang gamit kay May.
Ngunit hindi na tinanggap ni May ang mga kagamitan na ipinahiram niya.
Ibinigay na lamang ni Grace sa kanya ang lahat ng gamit na ipinahiram.
Ano-ano ang magagandang katangian ni Grace? Taglay mo rin ba ang mga katangiang
ito? Ano-ano naman ang magagandang katangian ni May? Taglay mo rin ba ang mga katangian
niya? Ano ang dapat gawin sa mga bagay na hiniram?

Isaisip Mo
Kung minsan, hindi maiwasan ang humiram ng mga kagamitan o mga bagay na wala sa
iyo, lalong-lalo na kung kailangang-kailangan mo ang mga ito.
Subalit, ang mga bagay na hiniram ay dapat ingatan at ibalik sa may-ari pagkatapos
gamitin. Ito ay pagpapakita ng paggalang sa karapatang pagmamay-ari.
Isapuso Mo
Ang mga sumusunod ay mabuti at hindi mabuting gawain. Lagyan ng tsek () ang
patlang bago ang bilang, kung ito ay mabuting gawain at ekis (x) naman kung hindi. Gawin ito
sa kuwadernong sagutan.
_______ 1. Mainit sa loob ng inyong silid-aralan. Humiram ka ng pamaypay sa iyong
kaklase. Inilagay mo sa iyong bag ang pamaypay at iniuwi ito sa bahay.
_______2. Kailangan mo ng krayola sa oras ng inyong Sining. Humiram ka sa iyong
kaibigan ng krayola at ginamit mo ito. Ibinalik mo agad ito sa iyong
kaibigan matapos gamitin.
_______3. Pumasok sa klase si Mathew na walang papel at lapis. Kailangan niya ang
mga ito sa oras ng kanilang pagsusulit. Humingi siya ng papel at humiram
din siya ng lapis sa kaniyang katabi. Pagkatapos ng pagsusulit, isinauli niya
agad ang lapis.
_______4. Marumi ang inyong bakuran. Wala kayong walis-tingting kaya humiram ka
sa kapitbahay. Itinago mo ito dahil baka mawala.
_______5. Nasira ang laruang robot ni Bong. Gustong-gusto niyang maglaro ng robot.
Humiram siya kay Paulo at isinauli niya ito agad pagkatapos gamitin.

Isagawa Mo
Sumulat ng maikling talata tungkol sa mga nararapat gawin sa mga bagay o kagamitang
hiniram. Gawin ito sa kuwadernong sagutan. Ipakita at ipabasa sa guro ang iyong ginawang
talata.

Baitang 4
PAGBABAHAGI NG MGA KAALAMAN TUNGKOL
SA PINAKAHULING PANGYAYARI SA KAPALIGIRAN
Alamin Mo
May radio o telebisyon ba sa inyong bahay? Nakikinig ka ba ng balita? Paano mo
ibinabahagi sa ibang tao ang narinig mong balita? Tiyakin mong totoo at kapanipaniwala ang
ikinukuwento mong pangyayari.
Sa modyul na ito malalaman mo ang kahalagahan ng pagbabahagi ng kaalaman tungkol
sa pinakahuling pangyayari sa kapaligiran.

Pag-aralan Mo
Basahin ang maikling kuwento.
Ano Ang Balita?
“Aling Anding, Aling Anding,” tawag ni Marissa na humahangos palapit sa nagiisang
tindahang sari-sari sa Barangay Hulo. “Bakit ka ba humahangos, Marissa?,”
tanong ni Aling Anding. “Naku, Aling Anding narinig po ba ninyo ang balita sa radio,
ngayon-ngayon lang?” tanong ni Marissa.
“Marami na raw po ang nagkakasakit ng “Dengue Fever” sa mga kalapit nating
barangay.” ang dugtong ni Marissa. “Mabuti yata tawagin natin ang ating mga
kapitbahay upang maibahagi natin ang balita, at tuloy makapag-ingat tayong lahat,” ani
Aling Anding.
Nagtipon-tipon sa harap ng bahay ni Aling Anding ang magkakapitbahay.
“Ayon po sa balita,” simula ni Marissa, “sampu na ang nadala sa ospital ng bayan
dahil sa sakit na “Dengue” mula sa tatlong karatig na barangay. Isa na ang namatay sa
kanila, at ang iba ay malubha ang kalagayan. Idinagdag pa sa balita na ang sakit na ito
ay dala ng isang uri ng lamok. Kaya’t ang Kalihim ng Kagawaran ng Kalusugan ay
nananawagan sa mamamayan na maglinis ng paligid. Linisin ang lahat ng lugar na
maaaring pamahayan ng lamok. Tiyaking walang tubig na nakatinggal sa mga lata, mga
sirang lalagyan, at mga pusali.”
“A, alam ko na!” singit ni Rico. “Natutuhan naming sa paaralan na kahit sa mga
plorera natin sa bahay ay maaaring mamahay ang mapanganib na lamok.”
Maraming salamat, Marissa. Sana ay maging halimbawa ka sa pagbabahagi ng
mahahalagang balitang tulad nito,” ang habol na sambit ni Aling Anding.
Sagutin ang mga tanong sa kuwadernong sagutan.
1. Ano ang balitang dala ni Marissa?
2. Para sa iyo, maliwanag ba ang pagkakabahagi ni Marissa ng balita?
3. Sa palagay mo, bakit ibinahagi ni Marissa ang balita sa mga kabarangay?
4. Kung ikaw ang makaririnig ng balitang iyon, ano ang gagawin mo?
5. Anong magandang asal ang ipinakita ni Marissa? Gusto mo bang maging katulad
niya? Bakit?

Isaisip Mo
Ang makabuluhang pagbabahagi ng mga balita ay makatutulong sa kapwa.
Isapuso Mo
Usap-usapan sa inyong barangay ang pagtaas ng presyo ng gasolina sa darating na
buwan. Sinabi mo ito sa iyong mga magulang habang kayo’y kumakain sa hapag-kainan.
Narinig ito ng iyong mga kapatid. Tinanong ka ng iyong kuya kung ano sa palagay mo ang
magiging epekto ng pangyayaring ito.
Sipiin sa kuwadernong sagutan ang sagot na naaayon sa kabutihang-asal.
a) Sasabihin mo na hindi mo alam. Basta ibinabalita mo lang dahil narinig mo.
b) Sasabihin mo ang palagay na baka tataas ang presyo ng ibang bilihin kapag
tumaas ang presyo ng gasolina.
c) Magagalit ka sa iyong kuya at sasabihing huwag na lamang siyang sumali sa
usapan.
Isagawa Mo
Makinig ng balita sa radyo o manood sa telebisyon. Pumili ng balitang
pangkabuhayan/pangkalusugan o pang-edukasyon at ibahagi ito sa mga kaklase. Isulat sa
kuwadernong sagutan kung ano ang sasabihin sa mga kaklase tungkol sa narinig na balita.

Baitang 4
PAGBIBIGAY NG TAMANG ULAT O TUNAY
NA DAHILAN NG MGA PANGYAYARI
Alamin Mo
Naranasan mo na bang matakot na magsabi ng totoo dahil pagagalitan ka kapag nalaman
ang tunay na dahilan?
Alam mo, ang taong sinungaling, walang gawang magaling; ang taong tapat, kaibigan ng
lahat. Ito ay malimit marinig lalo na sa matatanda. Ipinakikita ng mga salawikaing ito na tayo ay
dapat na laging magsasabi ng totoo. Kung tayo ay sinungaling, ang mga tao ay hindi na
maniniwala sa ating sasabihin. At kapag walang naniniwala sa atin, wala na tayong kaibigang
magtitiwala. Samantala kung tayo ay nagsasabi ng totoo, tayo’y paniniwalaan. Darami ang ating
kaibigan. Magsasabi ka ba ng totoo?
Sa modyul na ito, matututuhan mo ang pagbibigay o pagsasabi ng tunay na dahilan ng
mga pangyayari.
Pag-aralan Mo
Basahin ang maikling dula.
Isang araw, hindi pumasok si Liza sa paaralan. Tinanong siya ng kaniyang guro.
Gng. Luce: O, Liza, bakit lumiban ka sa klase kahapon?
Liza: Kasi po may dumating na bisita si Inay. Tinulungan ko po siya sa paghahanda ng
pagkain.
Gng. Luce: Sino naman ang bisita ng Inay mo?
Liza: (Nauutal at tila naghahagilap ng sasabihin)
E, e, kamag-anak po siya buhat sa Amerika.
Gng. Luce: Liza, ‘yong totoo lang. Bakit ka ba lumiban kahapon?
Myra: Liza, magsabi ka na ng totoo. Nauna na ako sa iyo na nagsabi.
Liza: Patawarin po ninyo ako, Gng. Luce. Ang totoo po, hinabol namin ni Myra ang
huling araw ng palabas na pelikula sa bayan.
Myra at Liza: Hindi na po namin ito uulitin, Gng. Luce.
Gng. Luce: Talagang di dapat. Marami tuloy kayong naiwang gawain para sa ating mga
aralin. At saka sa susunod, huwag na kayong magsisinungaling.

Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Bakit ayaw magsabi ng totoo si Liza?
2. Kung ikaw si Liza, kailangan mo pa bang magsinungaling sa iyong guro? Bakit?
3. Kung ikaw naman ang guro, ano ang gagawin mo sa pagsisinungaling ni Liza?
4. Anong aral ang nakuha mo sa dula-dulaan?
5. Sino kina Myra at Liza ang dapat mong tularan? Bakit?
Isaisip Mo
Ang pagpapamalas ng katapatan ay naisasagawa sa pamamagitan ng iba’t ibang paraan.
Isa rito ay ang pagsasabi ng tunay na dahilan ng isang pangyayari.
Isapuso Mo
Paano mo maipakikita ang katapatan sa sitwasyong ito? Isulat ang sagot sa kuwadernong
sagutan.
Napuyat ka sa panonood ng basketbol sa telebisyon, kaya’t hindi ka nakapaglaro
kinabukasan. Natalo ang inyong team. Sinisisi ka sa nangyari ng lahat ng iyong kalaro. Kayangkaya
mo sanang ipanalo ang laro kung naging maayos ang kondisyon ng iyong katawan.
Nahihiya kang malaman ng mga kalaro mo na nagpuyat ka nang nakaraang gabi.

Isagawa Mo
Sumulat ng isang karanasan tungkol sa hindi pagsasabi ng totoo sa iyong magulang,
kapatid o kaibigan. Iugnay mo ito sa aral na nakuha sa kuwento. Maaaring pamagatan ito ng:
“Nang Minsang Ako’y Nagsinungaling”

Baitang 4
ANG MAHAHALAGANG TAUHAN O KASAPI NG MAG-ANAK
Alamin Mo
Pag-aralan ang larawan:
Lola, lola, salamat po
sa pangaral at
pagmamahal ninyo sa
akin.
Napakabuti at
napakabait mo, apo.
Sana lahat ng bata ay
katulad mo marunong
magpahalaga sa
matatatanda.
Sa modyul na ito, pag-aaralan mo kung paano maipadarama sa matatanda na sila ay
mahahalagang tauhan o kasapi ng mag-anak.
Sa larawan, ano ang ipinahahayag ng bata sa matanda?
Paano ipinakita ng bata ang pagpapahalaga sa matatanda?

Pag-aralan Mo
Basahin nang tahimik ang tula.
Haplos Sa Puso
1. Ugaliin ang maging mapagmahal,
Sa ating magulang o matanda man,
Alalahanin ang mga kabutihan,
Noong kabataan mo’y pinuhunan.
2. Huwag silang ipagwalang- bahala,
Bigyan sila ng pansin at aruga,
Pasalamatan sa kanilang gawa,
Pagsisilbi sa inyong walang sawa.
3. Pag-alaala at mabuting salita,
Haplos sa puso ng matatanda,
Damdamin nila’y di nagiging abala,
Ligayang idudulot di matingkala.
Basahing muli ang tula. Sagutin ang sumusunod na tanong. Gawin ito sa kuwadernong
sagutan.
1. Sa unang saknong, paano ipinakita ang pagmamahal sa magulang at sa matatanda?
Ginagawa mo ba o nagagawa mo ba ang sinasabi sa saknong na ito? Paano?
2. Sa ikalawang saknong, paano ipinakikita ang pasasalamat sa matatanda? Ginagawa
mo ba ito?
3. Sa ikatlong saknong, naipadarama ba sa matatanda ang pagmamahal at pag-alaala sa
kanila?
Sa tulang binasa, bakit dapat nating mahalin ang mga magulang at mga matatanda?
Paano ipakikita ang pagmamahal sa kanila? Sa palagay ninyo, ano ang mararamdaman nila
kapag gumawa tayo ng mabuti sa kanila? Bakit natin sila dapat pasayahin?

Isaisip Mo
Kailangang ipadama sa mga matatanda na sila ay mahalaga at kapaki-pakinabang pa.
Ipadama rin sa kanila na sila ay mahahalagang kasapi ng mag-anak.
- Ipakita ang pagmamahal, paggalang, at pagpapahalaga sa kanila.
- Tratuhin sila nang maayos.
Isapuso Mo
Lagyan ng tsek () ang kaukulang kolum. Ginagawa mo ba ang mga ito sa iyong mga
magulang o sa matatanda?
1. Inaalagaan ko sila kapag maysakit.
2. Hinihingan sila ng payo.
3. Pinasasalamatan sila sa tulong na kanilang
ibinibigay.
4. Magalang na nakikipag-usap sa kanila.
5. Binibigyan sila ng pansin.
6. Isinasama sa pamamasyal.
7. Iginagalang ang kanilang pasiya.
8. Nakikinig sa kanilang pangaral.
9. Binabahaginan ng anumang pagkain.
10. Ibinibigay ang kanilang pangangailangan.
Oo Minsan Hindi

Isagawa Mo
Obserbahan ang iyong mga kapatid sa bahay o mga bata sa kapitbahay. Itala ang
kanilang ginagawa kung paano ipinadarama sa matatanda na sila ay mahalagang kasapi o
tauhan ng mag-anak. Gawin ito sa kuwadernong sagutan. Ipakita sa guro ang iyong
sagot.

Baitang 4
PAGGALANG SA KARAPATAN SA PAGMAMAY-ARI
Alamin Mo
Ang pagmamay-ari ng pansariling kagamitan ay isang karapatan na dapat igalang. Ang
ibig sabihin, ang bawat mamamayan ay may karapatang mag-angkin ng mga bagay-bagay.
Sa modyul na ito, pag-aaralan mo ang paggalang sa karapatan sa pagmamay-ari.
Pag-aralan Mo
Basahin at unawain ang mga sumusunod na pangyayari.
Linggo ng umaga, pagkatapos magsimba ng pamilya ni
Donna, pumasok siya sa kuwarto ng kanyang Ate Mila.
Kumuha siya ng “stationery” at bolpen ng walang paalam.
Gagamitin niya ito sa pagsulat sa pagbati sa isang kaibigan na
magdiriwang ng kaarawan kinabukasan.
Tama ba ang ginawa ni Donna? Gagawin mo ba ang ginawa niya? Bakit?
“Tok, tok, tok,” kumatok sa kuwarto ni Ben ang nanay
niya.
“Tuloy po. Kayo po pala ‘Nay. Bakit pa po kayo
kumatok sa pinto, e bahay naman po natin ito”? tanong ni Ben.
“Iginagalang ko ang pagmamay-ari mo sa silid na ito.
Ang pagkatok ko sa pinto, ay paghingi ng pahintulot sa iyo,
bago pumasok,” tugon ng nanay ni Ben.

Paano ipinakita ng Nanay ni Ben ang paggalang sa pagmamay-ari niya ng kaniyang silid?
Tama ba ang ginawa ng Nanay? Ginagawa mo rin ba iyon? Bakit?
Kasalukuyang nanonood sa telebisyon ang kapatid ni Carlo.
Nakita niya ang laruang robot na hawak ni Ruben na hindi sa
kanila.
Lumapit si Carlo sa kapatid. Pinangaralan niya ito.
Pinagsabihan niya si Ruben na ang mga gamit ng kahit sino ay
dapat igalang. Dapat humingi muna ng pahintulot sa may-ari bago
ito kunin at gamitin.
Paano ipinakita ni Carlo ang paggalang sa kapatid?
Bakit siya lumapit sa kanyang kapatid?
Kailangan bang sabihan ng isang tao kung gumagamit ng isang bagay na di niya
pagmamay-ari? Bakit?
Isaisip Mo
Isa sa mga karapatang konstitusyonal ang pagmamay-ari. Ang ibig sabihin, nakasulat sa
konstitusyon ng ating bansa na ang bawat mamamayan ay may karapatang bumili o mag-ari ng
mga bagay-bagay. Ang paggalang sa karapatang ito ay maipakikita sa pamamagitan ng paghingi
muna ng pahintulot sa may-ari bago ito kunin at gamitin.

Isapuso Mo
Basahin ang mga sitwasyon. Lagyan ng tsek () kung dapat at ekis (x) naman kung
hindi dapat. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
_______1.
_______2.
_______3.
_______4.
_______5.
Gustong-gusto ni Laura ang bag ni Ellen. Maganda kasi ito at bigay ng pinsan
niyang galing sa Japan. Nagpaalam si Laura kay Ellen na hihiramin ang bag niya.
Tuwing papasok si Mia sa paaralan, dalawa ang payong na dinadala niya. Nakita ito
ni Pia at kinuha ang isa. Umuulan kasi nang malakas nang pinalabas sila sa silidaralan.
Lakbay-aral ng klase ni Bb. Sebastian sa ikaapat na baitang. Walang baunan ang isa
niyang mag-aaral na si Ella. Hiniram niya ang baunan ng titser niya.
Maghapong namasada ng dyip si Mang Benjie. Nakatulog siya agad pagdating ng
bahay. Kinuha ni Roman, panganay na anak ni Mang Benjie, ang susi ng kanilang
sasakyan at ginamit ito nang walang paalam.
Naglilinis ang mga mag-aaral ni Bb. Babaran sa kanilang silid-aralan. Wala silang
magamit na walis. Nakita nilang bukas ang kabilang silid at naroon pa si Bb.
Ramos. Nagpaalam sila na hihiramin ang walis.
Isagawa Mo
Mahalagang igalang ang pagmamay-ari ng iba upang maiwasan ang hindi pagkakaunawaan.
Ang paggalang sa pagmamay-ari ay maaaring maipakita o maisagawa.
Sumulat ng tatlong pangungusap kung paano mo ito ipakikita o isasagawa. Gawin ito sa
kuwadernong sagutan.

Baitang 4
PAGTANGGAP NA ANG SARILING KAGAMITAN
AY PANSARILING GAMIT LAMANG
Alamin Mo
May mga pag-aaring personal o pansarili lamang. Mayroon din namang maaaring
ipahiram o ipagamit sa iba.
Sa modyul na ito, pag-aaralan mo na hindi lahat ng pansariling kagamitan ay maaaring
hiramin o ipagamit sa iba.
Pag-aralan Mo
sa iba.
Pagmasdan ang mga sumusunod na larawan. Sabihin kung pansarili o maaaring ipagamit
1. 2.

3. 4.
5. 6.
7. 8.
Bakit hindi maaaring hiramin at gamitin ng iba ang ibang kagamitang pansarili?
May mga kagamitang hindi maaaring hiramin at gamitin ng iba. Ang tawag dito ay mga
kagamitang pansarili. Ang mga ito ay hindi maaaring gamitin ng iba sapagkat kung ang may-ari
nito ay mayroong sakit, maaari itong maisalin sa iba.
Halimbawa: Kung may sipon ang may-ari ng panyo o kung may sakit sa balat ang mayari
ng tuwalya, at ginamit mo maaari kang mahawa sa mga taong huling gumamit nito.
Kaya, dapat tanggapin ng bawat isa na mayroong mga kagamitang pansarili lamang.

Isaisip Mo
Ang pansariling kagamitan ay hindi ipinahihiram at ipinagagamit sa iba. Maaari kang
mahawahan kung hihiramin o gagamitin ang pansariling kagamitan ng iba .
Isapuso Mo
Lagyan ng tsek () ang bawat aytem na mayroon ka at ekis (x) naman kung wala.
Lagyan naman ng star () ang kaukulang kolum kung gaano mo kadalas ipinahihiram ang mga
nasabing bagay.
Aytem o Bagay
1. Damit
2. Sepilyo
3. Toothpaste
4. Sombrero
5. Sando
6. Suklay
7. Jacket
8. Panggupit ng kuko
9. Sinturon
10. Sabon
Kagamitan/Kasuotan Ipinahihiram
Mayroon Wala Palagi Minsan Hindi

Isagawa Mo
Sa inyong tahanan at sa loob ng inyong silid-aralan, itala ang mga kagamitang maaaring
ipagamit at hindi maaaring ipagamit sa iba. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.
Maaring Ipagamit sa Iba
Hindi Maaaring Ipagamit sa Iba
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Baitang 4
NAKAGAGAWA NG SARILING PASIYA
Alamin Mo
Nagtitiwala ka ba sa kakayahan mong makapagbigay ng sariling pagpapasiya? Ang
pagkakaroon ng isang bata ng tiwala na kaya niyang makapagbigay ng pasiya ay siyang
magiging daan upang maging malaya sa kaniyang mga pagkilos at pagpapasiya. Kaya sa ating
tahanan, ang ating mga magulang ay tumutulong na ang mga anak ay magkaroon ng kalayaan na
magpasiya para sa kanilang mga sarili. Nangyayari ba ito sa iyo?
Sa modyul na ito, matutunghayan mo ang mga paraan ng pagbibigay ng sariling pasiya sa
sa iba’t ibang gagawin.
Pag-aralan Mo
Basahin ang sumusunod.
Nasa paaralan ang magkaibigan. Nag-uusap sila tungkol sa bibilhin nilang pantalon na
isusuot sa “field trip” kinabukasan.
Naty: Pagkatapos ng klase pumunta tayo sa palengke. Bumili tayo ng pantalon.
Vianca: Naku! Hindi puwede. Kailangan ko pang tanungin ang nanay ko kung papayagan niya
akong bumili ng pantalon. May pera ako pero kailangan ko pa rin ang pasiya niya.
Naty: Bakit naman magtatanong ka pa sa nanay mo?
Vianca: E, kasi baka mapagalitan ako kung bibili ako ng pantalon nang hindi nagpapaalam sa
kanya.
Naty: Halika na. Huwag ka nang magpaalam sa kaniya. May sarili ka naman palang pera kaya
puwede hindi ka na magpaalam. Kailangang magpasiya ka para sa sarili mo. Malaki ka
na.
Vianca: O, sige na nga. Sasama na ako sa iyong bumili ng pantalon.
Sagutin ang mga tanong:
1. Sino sa magkaibigan ang nagpapakita ng kakayahang magpasiya sa sarili?
2. Kung ikaw si Vianca, susunod ka ba sa mga sinabi ni Naty? Bakit?
3. Sa palagay mo, sino sa kanilang dalawa ang tama?
- Si Vianca na kailangan pang magpaalam sa nanay niya o
- Si Naty na di na magpapaalam sa nanay sa pagbili ng pantalon. Bakit?

4. May sarili ka rin bang pagpapasiya? Ano-anong mga bagay ang napagpapasiyahan
mo nang mag-isa? Ano ang nararamdaman mo kung tama ang iyong naging pasiya?
Kung nagkamali ka naman, ano ang ginawa mo?
5. Sa anong pagkakataon kailangan mong kumunsulta sa nanay bago magpasiya?
Kailangan pa bang ipaalam iyon sa kanya? Bakit?
Isaisip Mo
Ang positibong pagkilala sa sarili, sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkakataong
makapagpasiya para sa sariling kakayahan, ay mahalaga.
Isapuso Mo
Basahin ang dalawang sitwasyon. Piliin kung alin ang nagpapakita ng pagiging malaya at
may tiwala sa sarili. Ipaliwanag ang iyong sagot.
1. Sa paglalakad mo, nagkarooon ng putik ang damit mo. Dali-dali kang umuwi at ipinakita
sa nanay mo ang putikang damit.
2. May nakita kang kaunting depekto sa pagkakatahi ng “short pants” mo. Kinuha mo ang
sinulid at karayom at inayos mo na ang depekto nito.
Isagawa Mo
Ikaw ba ay nagkaroon na ng karanasang gumawa ng isang bagay na bunga ng iyong
sariling pagpapasiya? Ano ang nangyari? Nakatulong ba itong magkaroon ka ng tiwala sa iyong
sarili? Ano ang naramdaman mo sa nangyari?
Isulat ang karanasan mong ito sa iyong kuwadernong sagutan.

Baitang 4
MAKILAHOK AT MAKIISA SA MGA GAWAING PANGKULTURA
Alamin Mo
Ang pagkilala at pagmamalaki sa sariling kultura ay isang kanais-nais na gawain ng
bawat mamamayang Pilipino. Habang ikaw ay bata pa, dapat na mamulat ka sa mga kaugalian at
tradisyon ng ating bansa. Isang paraan sa pagkilala at pagmamalaki ng sariling kultura ay ang
pakikilahok sa iba’t ibang gawaing pangkultura.
Sa modyul na ito, matututuhan mo ang iba’t ibang paraan ng pakikilahok sa mga gawaing
pangkultura.
Pag-aralan Mo
Pagmasdan ang larawan sa pahina 2. Ano ang ginagawa ng mga bata? Bakit nakikilahok
ang mga bata sa pagguhit, pagsayaw ng mga katutubong sayaw, at pagsusuot ng katutubong
kasuotan?

Basahin at unawain ang kuwento.
ANG KAKAYAHAN NI JIRO
Abalang-abala si Ka Celso, ang tiyuhin ni Myrna at Jiro. May paligsahan
ng pagguhit sa kanilang barangay. Lahat ng mahilig sa pagguhit ay inaanyayahang
sumali, estudyante man o hindi. Bawat gulang ay may kategoryang
kinabibilangan. Kaya, kahit ang mga nasa ikaapat na baitang sa pampublikong
paaralan ay maaaring makasali.
“Ang iguguhit na larawan ay magpapakita ng mga katutubong kultura ng
mga Pilipino,” pahayag ni Ka Celso, propesor ng Fine Arts sa isang tanyag na
pamantasan.
“Tito Celso, sasali po ako sa pakontes ninyo ha,” sabi ni Jiro habang
inaayos ng tiyuhin at mga kasama nito ang isang bahagi ng plasang pagdarausan
ng paligsahan.
“Oo. Dapat paghusayan mo, para makilala ka,” sagot ng tiyuhin.

“Tito, gusto kong iguhit ang larawan ng mga batang naglalaro ng patintero,”
patuloy ni Jiro.
“Bakit naman iyon ang napili mo?” tanong ni Ka Celso.
“Kasi po, paborito niyang laro ang patintero,” si Myrna ang sumagot sa tiyuhin.
“At saka nagpapakita rin ito ng ating kultura. Nilalaro na ito noon pang unang
panahon,” dagdag ni Jiro.
“Ikaw, Myrna, sasali ka ba?” tanong ni Ka Celso sa pamangking babae.
“Pagsusulat po ang gusto ko,” sagot ni Myrna.
“Katulad ka ng nanay mo. Mahilig sa pagsusulat,” wika ni Ka Celso.
“Ate, uwi na tayo. Ihahanda ko pa ang mga gamit ko,” yaya ni Jiro sa kapatid.
“Oo nga,” ayon ni Ka Celso. “Baka dumating na rin ang nanay at tatay ninyo.”
“Aalis na po kami, Tito,” sabay na paalam ng magkapatid sa tiyuhin.
“Oo, mag-ingat kayo ha.”
“Opo.”
Sagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Naunawaan mo ba ang kuwento?
Ano ang iguguhit ni Jiro?
Bakit ito ang napili niyang iguhit?
2. Makatutulong din ba si Myrna sa pagpapaunlad ng ating kultura? Paano?
Ano ang kaniyang gagawin?
3. Kung ikaw ang guguhit, ano ang iguguhit mo na magpapakita ng pagmamalaki ng
ating kultura?
Sa ano pang mga gawaing pangkultura maaari kang sumali at makiisa?

Isaisip Mo
Maipakikita sa maraming paraan ang minana nating kultura. Ito ay sa pamamagitan ng
pag-awit, pagsasayaw, pagsusulat, at pagguhit.
Isapuso Mo
Basahin at unawain ang bawat sitwasyon. Ibahagi ang iyong palagay sa bawat isa. Isulat
ang iyong mga palagay sa kuwadernong sagutan.
1. Mahilig kang sumayaw ng mga katutubong sayaw, ngunit ang payo ng iyong mga
magulang ay mas higit na mainam ang sumayaw ng mga makabago o mga dayuhang
sayaw dahil malaki ang kita dito. Ano ang gagawin mo? Bakit?
2. Nanalo ka sa isang pambansang paligsahan sa pag-awit ng mga katutubong awit.
Inalok kang lumahok sa paligsahan ng pag-awit ng mga makabagong likha at mga
dayuhang awit. Subalit, laging nasa isip mo ang turo ng iyong guro sa Araling
Panlipunan na tangkilikin at ipagmalaki ang sariling atin. Ano ang gagawin mo?
Bakit?
Isagawa Mo
Ano ang iyong nararamdaman sa mga pagkakataong sumusunod? Pumili ng sagot sa mga
salita sa ibaba. Isulat ang iyong sagot sa kuwadernong sagutan.
naiinip natutuwa nagagalit humahanga
masaya natatawa nagsasawa napapaindak
nahihiya nasusuya nasisiyahan nagmamalaki
1. Sinasayaw ang tinikling
2. Niyaya kang manood ng pelikulang Ingles.
3. Pinagtatawanan ang pagbigkas ng “Panatang Makabayan.”
4. Narinig mong inaawit ang “Ako ay Pilipino.”

5. Binigyan ka ng malong ng iyong kaibigang Muslim.
6. Binati ka ng “Magandang umaga.” ng isang dayuhan.
7. Nagkukuwento ng alamat ng kanilang lugar ang iyong kaibigan.
8. Nakasuot ng baro’t saya ang mga guro sa isang okasyon ng paaralan.
9. Ang inyong “sala set” ay sinaunang mesa at silya.
10. Nakakita ka ng mga taong nagtutulungang nagbubuhat ng bahay-kubo.

Baitang 4
PAGPAPAHALAGA AT PANGANGALAGA SA MGA KONTRIBUSYON
NG IBANG TAO SA PAGPAPAYAMAN NG KULTURANG PILIPINO
Alamin Mo
Pagmasdan ang larawan. Kanino ang monumento sa larawan? Ano ang kanyang naging
kontribusyon sa pagpapayaman ng kulturang Pilipino.
Sa modyul na ito, pag-aaralan ang pagpapahalaga at pangangalaga ng mga kontribusyon
ng iba’t-ibang tao sa pagpapayaman ng kulturang Pilipino.

Pag-aralan Mo
Basahin at unawain ang dula-dulaan.
ALAGAAN ANG NAKARAAN
Isang umaga, sa simbahan ng Barasoain sa Malolos, Bulacan, nagkita ang
magkaibigang Angel at Richard. Kasama ng huli ang kanyang kapatid na si Monica at
pinsang si Janice.
Angel :
Nanood ka ba ng parada sa Luneta noong ika-l2 ng Hunyo?
Richaed: Hindi kami nanood ng parada, pero nagpunta kami roon
kinagabihan para panoorin ang “fireworks” sa Cultural Center of the
Philippines.
Angel:
Monica:
Janice:
Richard:
Monica:
Angel:
Janice:
Richard:
Angel:
Flora:
Ang ganda ng parada! Ang daming artista. Sila ang gumanap na Rizal,
Aguinaldo, Lapu-Lapu, at kung sino-sino pa.
Oo, nakatutuwang makita silang gumanap bilang – Heneral Aguinaldo,
Rajah Soliman, Jose Rizal, Maria Clara, atbp.
Pati ang mga tumahi ng ating bandila.
Hindi ba iyong orihinal na bandila natin ay nasa museo? Pati na
yong iba na may nakatahi pang bungo?
Oo. Ang mga iyon ay inaalagaan sa ating Pambansang Museo.
At kasama pa ang matatandang gamit at damit Pilipino.
Iyong iba nga , libo-libong taon na ang tanda pero buo pa. Inaalagaan kasi!.
Dapat talaga tayong sumali sa pangangalaga ng ating kultura.
Papaano?
Ang pagbibigay ng donasyon, ay isang paraan. Isa pa ay ang pakikilahok sa
mga pang-kulturang gawain…

Angel:
Sang-ayon ako riyan, lalo na kung gagawin sa ating paaralan.
Janice at Richard:
Sang-ayon din kami!
Naibigan mo ba ang dula-dulaan? Ikaw, nakasali ka na ba sa isang kulturang
pagtatanghal at gawain? Ano ang naging bahagi mo? Kung hindi pa, ano ang gagawin
mo?
Sa paanong paraan ka makatutulong sa pangangalaga ng ating minanang kultura?
Isaisip Mo
Makilahok at makiisa sa pangangalaga at pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng ating
ninuno sa pagpapayaman ng Kulturang Pilipino.
Isapuso Mo
Basahin at unawain ang bawat sitwasyon. Lagyan ng tsek () ang sitwasyon naging
bahagi ka o nakilahok sa katulad na gawain, at ekis (×) naman kung hindi.
_____ 1. Pista sa inyong bayan. Sa pagdiriwang, maraming gawain na maaari
mong salihan; tulad ng mga palaro, paligsahan o prusisyon.
_____ 2. Lakbay-aral ng klase ni Bb. De Guzman. Pinuntuhan nila ang
Pambansang Museo. Nakita ng mga mag-aaral ang mga naging
ambag ng ating mga ninuno sa kulturang Pilipino.
_____ 3. Isang araw, sa klase ninyo sa Filipino, inutusan kayo ng inyong guro
na magbasa ng Panitikang Pilipino – gaya ng mga alamat, salawikain
at bugtong.

_____ 4. Nagdiwang ng Buwan ng Wika sa inyong paaralan. May paligsahan
sa balagtasan, pagtula at mga katutubong sayaw.
_____ 5. Sa buwanang pagtatanghal ng inyong paaralan, dalawang klase ang
maaari mong pagpilian. Isa ay pagtatanghal ng mga dayuhang
palabas at ang isa naman ay mga katutubong palabas.
Isagawa Mo
Pumunta ka sa inyong Barangay Hall. Itanong sa isang kagawad kung mayroong
programa o gawaing pangkulturang nakatakdang ganapin sa barangay.
Sundin ang “Format” sa ibaba sa pagsulat ng nakuhang impormasyon. Gawin ito sa
kuwadernong sagutan.
Barangay: ____________Pangalan ng kagawad: ___________
Petsa: _____________
Gawaing
Pangkultura ng
Barangay
Petsa ng
Pagdaraos
Status: (Lagyan ng () ang tamang kolum
Nagawa Na Di Nagawa Gagawin pa
Lamang

Baitang 4
PAGSASAGAWA NANG MAY KAWILIHAN SA MGA GAWAING
NAGPAPAUNLAD NG SARILING KAKAYAHAN
Alamin Mo
Isa ka ba sa mga bata rito sa larawan na maaaring magpakita ng sariling kakayahan? Ang
pagkakaroon ng tiwala sa sarili ng isang bata ang siyang magiging daan upang maging malaya sa
kanyang pagkilos at pagsisikap mapaunlad ang sariling kakayahan. Ano-anong kakayahan ang
maari mong ipamalas?
Sa modyul na ito, malalaman mo ang pagsasagawa nang may kawilihan sa mga gawaing
nagpapaunlad ng sariling kakayahan.

Pag-aralan Mo
Basahin ang maikling kuwento.
Ang Kaarawan ni Josie
Maagang nagising si Josie. Paglabas niya ng kanyang silid-tulugan ay bumulaga sa kanya
ang sabay-sabay na pagbati ng kanyang mga kaanak, “HAPPY BIRTHDAY, JOSIE!”
“Salamat po Itay, Inay, Kuya, Ate. Maraming salamat po,” tuwang-tuwang sagot ni Josie.
Pagkatapos ng agahan ay pumasok si Josie sa paaralan. Anong gulat niya ng batiin din siya ng
kanyang guro at mga kamag-aral.
“Magkakaroon tayo ng palatuntunan ngayon para sa kaarawan ni Josie. Ngayon ninyo
maipakikita ang inyong kakayahan. Maaari kayong umawit, tumula sumayaw, at magsalita,”
pahayag ng guro.
Nagkaroon nga ng palatuntunan. Lahat ay nagpakita ng kanilang angking kakayahan.
Masaya ang lahat lalo na si Josie. Pagkatapos ay tumayo si Josie at galak na galak na
nagpasalamat.
Sagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Kung ikaw si Josie, paano mo mapasasalamatan ang iyong pamilya sa pagbati sa iyo?
2. Sa palagay mo, nasiyahan ba si Josie sa ginawa sa kaniya ng mga kaanak at mga
kamag-aral? Paano siya binati ng mga kamag-aral?
3. Gagawin mo rin ba ang pagbati sa may kaarawan sa inyong pamilya? Sa inyong klase?
4. Anong kabutihan ang makukuha mo sa paglahok sa mga gawain tulad ng awitan,
sayawan at kuwentuhan? Sa anong mga okasyon nagkakaroon ng pagkakataong
maipamalas ang inyong mga kakayahan?
5. Nakikilahok ka rin ba sa mga paligsahan sa inyong barangay? Ano ang naitutulong sa
sarili ng pagsali sa mga gawaing tulad nito?
Isaisip Mo
Ang pakikilahok sa iba’t-ibang gawain ay isang paraan ng pagsisikap na mapaunlad ang
sariling kakayahan.

Isapuso Mo
Gustong sumali ni Angelette sa lahat ng paligsahan upang matuklasan ang kakayahang
taglay niya at kung paano mapauunlad ito.
- Dapat mo bang tularan si Angelette? Bakit?
- Alin sa mga kakayahan mo ang gusto mong mapaunlad at mapahusay? Paano mo ito
gagawin?
- Ano ang mararamdaman mo kapag napaunlad at napahusay mo na ang iyong
kakayahan?
Isagawa Mo
Tukuyin mo ang isa mong kakayahan. Sumulat ng isang sanaysay tungkol dito at kung
paano mo ito mapauunlad at mapahuhusay. Isulat ito sa kuwadernong sagutan.

Baitang 4
PAGTULONG SA KALINISAN NG KAPALIGIRAN
(PAGTATAPON NG MGA TUYONG DAHON SA COMPOST PIT
AT BASURA SA BASURAHAN)
Alamin Mo
Ano ang ipinakikita sa larawan? Kaya mo ba itong gawin? Malaki ang maitutulong mo sa
iyong mga kasambahay kung alam mo ang tamang paraan ng pagtatapon ng basura at ng mga
tuyong dahon sa inyong kapaligiran.
Sa modyul na ito, malalaman mo ang pagsasagawa ng palagiang pagtulong sa pagtatapon
ng mga tuyong dahon at basura sa compost pit o basurahan.

Pag-aralan Mo
Basahin ang dayalogo at tingnan natin kung matutularan mo si Gary.
Nanaog si Tatay sa bahay at nakita niyang nakakalat ang dahon sa bakuran.
Tatay: Gary, bakit ang daming kalat sa bakuran?
Gary: Wawalisin ko na nga po ang mga tuyong dahon.
Tatay: Saan mo naman itatapon ang mga tuyong dahon na iyan?
Gary: Siyempre po sa ginawa ninyong “compost pit”.
Tatay: Alam mo ba kung bakit kailangang sa “compost pit” dapat itapon ang mga tuyong
dahon?
Gary: Opo, sabi po ng teacher ko, ito raw po ay mabubulok at magiging pataba ng mga
halaman. Kaya kailangan po talagang sa hukay ito ilagay.
Tatay: Aba! Nakikita ko na ang mga papel na basura ay inilalagay mo rin sa “compost pit”.
Gary: Hindi po! Sa basurahan po ng di-nabubulok itinatapon ang mga papel.
Tatay: Magaling na bata! Alam mo anak malaking tulong ka na sa amin.
Mula noon ay naging ugali na ni Gary ang pagtulong sa Tatay niya sa pamamagitan ng
tamang paraan ng pagtatapon ng tuyong dahon at basura.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1. Anong katangian ang ipinakita ni Gary?
2. Kung ikaw si Gary, ganoon din ba ang gagawin mo sa mga basura?
3. Sa palagay mo, bakit sinusunod ni Gary ang kagustuhan ng Tatay niya?
4. Kung gagawin mo rin ito, ano ang mangyayari sa kapaligiran mo?
5. Saan mo itatapon ang mga tuyong dahon sa inyong bakuran? ang basurang papel?
Isaisip Mo
Ang pagtulong sa paglilinis ng kapaligiran lalo na ang tamang paraan ng pagtatapon ng
mga basura ay pangangalaga din sa ating kalusugan.

Isapuso Mo
Nakita mo na maraming kalat sa iyong eskuwelahan. May mga tuyong dahon, mga balat
ng kendi, papel, at mga balat ng saging. Kung wawalisin mo ang mga ito, saan mo dapat itapon
ang mga ito? Ano kaya ang mararamdaman mo kapag nakita mong malinis at maayos ang
kapaligiran?
Isagawa Mo
Magmasid sa isang paaralan sa inyong lugar at tingnan mo kung nagtutulungan ang mga
bata sa paglilinis dito? Saan nila inilalagay ang mga tuyong dahon at iba pang basura? Iguhit mo
sa kuwadernong sagutan ang iyong nakita.

Baitang 4
PAG-IWAS SA PAGTATAPON NG BASURA SA BAKURAN NG IBA
Alamin Mo
Sa paaralan, sa tahanan, at kahit saan, karaniwan nang problema ang pagtatapon ng
basura. Hindi binibigyan ng pansin ang maaaring ibunga ng maling paraan ng pagtatapon ng
basura. Walang pakialam sa magiging epekto sa mga taong may-ari ng lugar na pinagtapunan ng
basura.
iba.
Sa modyul na ito, pag-aaralan mo ang pag-iwas sa pagtatapon ng basura sa bakuran ng
Pag-aralan Mo
Tingnan ang larawan. Tama ba ang paraan ng pagtatapon ng basura? Ginagawa mo ba
ito?

Basahin ang kuwento.
Huwag Gawin Sa Iba
Magkaibigang matalik sina Garth at Edmon. Magkaklase rin sila sa ikaapat na baitang.
Minsan, niyaya ni Edmon si Garth sa kanilang bahay. Napansin ni Garth ang napakalinis
na bakuran nina Edmon. Sa isang sulok ng kanilang bakuran, napuna niya ang dalawang lalagyan
ng basura- basurahan para sa nabubulok at basurahan para sa hindi nabubulok.
“Napakalinis ng inyong bakuran, Edmon! Napuna ko na mayroon kayong sistema sa
pagtatapon ng basura. Mayroon kayong lalagyan para sa mga nabubulok na basura, at mayroon
ding lalagyan para sa mga hindi nabubulok,"puna ni Garth.
“Ayaw kasi ng tatay, na magtapon kami ng basura kung saan-saan,” tugon ni Edmon.
Iniipon namin ang lahat ng aming basura. Wala rin nasasayang sa mga iyong. Ang mga
nabubulok ay ginagawang pataba. Ang di-nabubulok naman ay ibinebenta sa “junk shop”. Ang
mga basura na maaaring gawing kapaki-pakinabang na bagay ay inire-“recycle” namin,” patuloy
na paglalahad ni Edmon.
“Napakahusay ng ginagawa ninyo! Kaya naman pala, napakalinis ng inyong bakuran!
Maaliwalas at sariwa ang hangin!” patuloy na papuri ni Garth.
“Alam mo, sa bakuran namin, napakaraming kalat. Wala kaming sistema sa pagtatapon
ng basura. Halo-halo ang mga nabubulok at di-nabubulok,” pagkukuwento ni Garth.
“Minsan pa nga, napaaway ang nanay ko dahil nagtapon ng basura ang aking bunsong
kapatid malapit sa bakuran ng aming kapitbahay. Ikukuwento ko sa Tatay at Nanay ang
magandang sistema ninyo sa pagtatapon ng basura. Tutularan namin kayo, upang maiwasan ang
pagtatapon ng basura sa bakuran ng iba,” pagmamalaki ni Garth.
“Edmon, halika na kayo. Isama mo si Garth. Magmeryenda muna kayo ng nilagang
saging,” tawag ni Aling Myrna sa dalawang bata.
Naibigan mo ba ang kuwento? Alin sa pamilya ni Edmon at pamilya ni Garth ang maaari
mong tularan sa pagtatapon ng basura? Bakit?
Isaisip Mo
Huwag magtapon ng basura sa bakuran ng iba. Mahalagang magkaroon ng sariling
basurahan o hukay na pagtatapunan ng basura.

Isapuso Mo
Basahin ang bawat sitwasyon o tanong. Piliin ang titik ng wastong sagot. Isulat ito sa
kuwadernong sagutan.
1. Kung naging tambakan ng basura ng inyong kapitbahay ang isang sulok ng inyong
bakuran, ano ang gagawin mo?
a. Kagalitan ang kapitbahay.
b. Kausapin nang maayos ang kapitbahay.
c. Ilipat ang tambak ng basura sa bakuran ng kapitbahay.
2. Ano ang karaniwang bunga ng hindi pagrespeto sa looban o bakuran ng iba?
a. Gantihan.
b. Walang pakialaman.
c. Hindi pagkakaunawaan.
3. Ano ang ibig sabihin ng gintong-aral na ito: “Ang ayaw mong gawin sa iyo ay huwag
mong gawin sa iba”?
a. Gawin sa iba ang gusto mong gawin sa iyo.
b. Gawin sa kapwa mo ang gusto mong gawin sa iyo.
c. Huwag mong gawin sa iba ang ayaw mong gawin sa iyo.
4. Ang pagtatapon ng basura ay hindi magiging suliranin kung
a. mayroong disiplina ang bawat isa.
b. mayroong basurahan ang bawat pamilya.
c. mayroong sistema sa pagtapon ng basura.
5. Bilang mag-aaral at batang Pilipino, alin sa sumusunod ang maaari mong gawin upang
mapanatili ang kalinisan ng paaralan at tahanan?
a. Maglagay ng mga basurahan sa tahanan at paaralan.
b. Magsalita tungkol sa wastong pagtatapon ng basura.
c. Maging halimbawa sa wastong pagtatapon ng basura sa paaralan at sa tahanan.
Isagawa Mo
Gumawa ng tula tungkol sa wastong pagtatapon ng basura. Isulat ito sa kuwadernong
sagutan. Ipakita sa guro ang nabuong tula.

Baitang 4
PAGPAPANATILING LIGTAS NG KAPALIGIRAN
Alamin Mo
Nakapag-alaga ka na ba ng hayop? Paano mo sila nililinis? Nais ng lahat ng tao na
magkarooon ng malusog na katawan upang makaiwas sa mga sakit. Subalit dumarating din ang
panahon na sila ay nagkakasakit dahil sa amoy ng dumi ng hayop at ang pagkakalat ng dumi na
siyang nagiging sanhi ng pagkakaroon ng langaw at lamok sa paligid na masasabi rin nating
tagapagdala ng sakit.
Sa modyul na ito, matututuhan mo na ang pag-aalaga ng hayop sa tamang lugar ay
makatutulong sa pagpapanatiling ligtas ng kapaligiran.
Pag-aralan Mo
Basahin ang kuwento.
ANG MGA ALAGA NI DONITA
Namasyal si Gary sa bahay nina Donita. Napansin niya na may mga alagang hayop sa
kanilang mga bakuran. Pinakakain ito ni Donita at wala siyang nakitang pagala-gala sa kanilang
bakuran.
“Iginawa sila ng tatay ko ng maayos na kulungan. Mayroon silang masisilungan, at
makakainan. Mayroon ding mapagtatapunan ng kanilang dumi,” pagpapaliwanag ni Donita.
“Tama ang Tatay mo, Donita. Kung itong mga hayop ay nasa kalsada at pagala-gala, ang
dumi nila ay kakalat kung saan-saan na siyang maaaring pagmulan ng masamang amoy at sakit
sa tao,” sabi ni Gary.
“Iniiwasan din naming magtapon ng kanilang dumi sa mga daluyan ng tubig para ang
langaw at lamok ay mawala”, sagot ni Donita. “At kung mawala ang langaw at lamok,
maiiwasan din ang sakit na maaring dumapo,” sabi ni Gary.
“Kaya kung nakakulong ang ating mga hayop at itinatapon sa tamang lugar ang kanilang
mga dumi, kapaligiran natin ay magiging maayos at malinis,” sambit ni Donita.

Sagutin ang mga tanong.
1. Bakit hindi pagala-gala ang mga hayop nina Donita?
2. Ano ang ginawa ni Donita para maiwasan ang langaw at lamok sa kanilang paligid?
3. Ikaw, mayroon ka rin bang alagang hayop sa bahay?
4. Kung ang alaga mong hayop ay pagala-gala at nagkakalat ng dumi sa kung saan-saan,
ano ang maaaring mangyari?
5. Kung ikaw ang may hayop sa bahay, paano mo pananatilihing ligtas ang kapaligiran?
6. Paano mo maibabahagi sa ibang tao ang tamang paraan ng pag-aalaga ng hayop para
maiwasan ang sakit?
Isaisip Mo
Mag-alaga ng hayop sa tamang lugar at iwasang magtapon ng dumi ng hayop sa daan,
kanal, at iba pang daluyan ng tubig upang mapanatiling ligtas ang kapaligiran at maiwasan ang
pagkakasakit ng tao.
Isapuso Mo
Kopyahin ang mga salita sa inyong kuwaderno at bilugan ang salitang nagpapahayag ng
iyong damdamin kapag nakatutulong ka sa pagpapanatiling ligtas ang kapaligiran.
Matutuwa
Bale Wala
Ipagmamalaki ang nagawa
Magagalit
Malulungkot
Magiging masaya
Isagawa Mo

Iguhit sa kuwadernong sagutan ang tamang lugar para sa mga manok at aso. Lagyan rin
ng tamang tapunan ng dumi.

Baitang 4
PROGRAMANG “CLEAN AND GREEN” PARA SA KAAYUSAN
AT KALINISAN NG KAPALIGIRAN
Alamin Mo
Ano ang nakikita mo sa larawan? Ginagawa mo rin ba ito? Ang kalinisan at pagpapalago
ng halaman sa kapaligiran ay nararapat isagawa hindi lamang sa paaralan. Ito ay dapat isagawa
sa lahat ng pook; sa tahanan at sa pamayanan. Kaya ang pamahalaan ay naglunsad ng programa
upang makilahok tayo sa kaayusan at kalinisan ng kapaligiran.
Sa modyul na ito, malalaman mo ang kahalagahan ng pakikiisa sa pagtataguyod ng
programang,“Clean and Green” para sa pagpapanatiling luntian at malinis ang kapaligiran.

Pag-aralan Mo
Basahin at unawain mo ang kahulugan ng bawat saknong ng tula.
MAGTANIM NG PUNO
Halina, kaibigan, ako ay tulungan
Puno ay itanim sa mga bakuran
Sa sikat ng araw ika’y maliliman
Ang iyong paligid magiging luntian.
Luntiang paligid dahil sa halaman
Lubhang kailangan ng ating katawan
Hanging malinis nanggagaling sa halaman
Sa ating paghinga, ating kailangan.
Sa pagkakaingin bundok ay nakalbo
Kahoy ay pinutol ng mga nagtotroso,
Kung pababayaan di tatamnan ito
Tiyak ang pagbaha sa ibaba nito.
Kaya kaibigan, halina’t tulungan
Ibalik ang puno sa kapaligiran
Ang sigla ng buhay ating makakamtan
Kung paligid nati’y magiging luntian.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Ano ang ipinahihiwatig ng tula?
2. Nakasali ka na rin ba sa pagtatanim ng puno sa inyong pook?
3. Ano-anong mga kabutihan, ang makukuha kung ikaw ay magtatanim ng puno?
4. Kailangan din bang malinis ang iyong paligid kahit na may mga puno na nakapaligid
sa lugar ninyo? Bakit?
5. Ano ang mangyayari sa paligid kung itataguyod ang programang “CLEAN and
GREEN”?

Isaisip Mo
Ang malinis, luntian at maayos na kapaligiran ay nagbibigay sigla sa buhay.
Isapuso Mo
Sumali sa paglulunsad ng programang, “CLEAN AND GREEN”, ano-anong mga
kabutihan ang matatamo sa gawaing ito? Ipahayag ang iyong damdamin, isulat ito sa iyong
kuwadernong sagutan.
Isagawa Mo
Ano ang makikita sa isang barangay na nagtataguyod sa programang “CLEAN AND
GREEN?” Ipakita ito sa pamamagitan ng pagguhit. Iguhit ito sa iyong kuwadernong sagutan at
kulayan.

Baitang 4
“TAPAT MO, LINIS MO” PARA SA KAAYUSAN
AT KALINISAN NG KAPALIGIRAN
Alamin Mo
Pagmasdang mabuti ang ginagawa ng mga bata sa kalsada. Nakatutulong ba sila sa
kalinisan ng kapaligiran? May mga programa ang ating pamahalaan tungkol sa kalinisan.
Kailangang sundin natin ito para sa kaayusan ng ating kapaligiran.
Sa modyul na ito, malalaman ang kahalagahan ng pakikiisa sa pagtataguyod ng
programang tulad ng “Tapat Mo, Linis Mo” para sa kaayusan at kalinisan ng kapaligiran.

Pag-aralan Mo
Basahin ang dayalogo.
Naglalakad sina Daniel at Danny sa kalye nang may makita silang
nakasulat sa gilid ng pader.
Daniel:
Danny:
Daniel:
Danny:
Daniel:
Nakikita mo ba ang nakasulat sa pader?
Oo naman, “Tapat Mo, Linis Mo.” Para sa iyo Daniel, ano ang
ibig sabihin niyan?
Ang ibig sabihin, walisin natin lahat ng basura sa tapat ng bahay
natin at sa kalye. Maging masinop sa paglalagay ng basura
sa tamang lagayan.
At isa pa, huwag tayong magkakalat ng basura para hindi maging
marumi ang kalye, pati na ang mga bakuran, at mga ilog.
Kaya kapag may nakita kang basura sa tapat mo, pulutin mo na
at itapon sa tamang lagayan.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa
kuwadernong sagutan.
1. Ano ang nakatawag-pansin kina Daniel at Danny sa kanilang paglalakad?
2. Bakit kailangan nating linisin ang tapat ng bahay natin?
3. Masasabi mo bang mabuting paraan ang programang “Tapat Mo, Linis
Mo” sa pagtataguyod ng kalinisan sa ating kapaligiran?
4. Bakit inilunsad ng pamahalaan ang programang ito? Kailangan ba natin
itong sundin? Sa paanong paraan?
Isaisip Mo
Makiisa sa pagtataguyod ng programang “Tapat Mo, Linis Mo” para sa
kaayusan at kalinisan ng kapaligiran.

Isapuso Mo
Iguhit ang kapag nasisiyahan sa kaayusan at kalinisan ng kapaligiran at kung
hindi.
1. Winawalis ang dumi ng aso sa tapat nina Aling Marina at ibinabaon sa lupa.
2. Nakakalat ang mga balat ng mani sa kalsada at walang nagwawalis nito.
3. Tuwing umaga, nagwawalis sa kani-kanilang tapat ng bahay ang mga
kaibigan.
4. Baradong kanal dahil ginagawa itong tapunan ng basura.
5. Malinis na kalsada.
Isagawa Mo
A. Gawin ang sumusunod na talaan sa kuwadernong sagutan.
1.
2.
3.
4.
5.
Mga dapat gawin sa programang
“Tapat Mo, Linis Mo”
Di - dapat Gawin
B. Isa sa programa ng inyong barangay ay “TAPAT MO, LINIS MO.”
Nagkaroon ng paligsahan tungkol dito. Bilang isang mamamayan, paano ka sasali sa
paligsahan? Ipaliwanag ang iyong sagot sa kuwadernong sagutan.

Baitang 4
PAGGAWA KAHIT LAGPAS NA SA ORAS
Alamin Mo
Mayroong mga manggagawa o mga taong masisipag na hindi alintana ang oras habang
gumagawa. Mahalaga sa kanila na matapos ang gawain kahit lagpas na sa takdang oras ng
kanilang paggawa.
Sa modyul na ito, pag-aaralan ang pagpapakita ng malasakit sa paggawa sa pamamagitan
ng patuloy na paggawa kahit lagpas sa takdang panahon.
Pag-aralan Mo
Tingnan at pag-aralan ang larawan.
Ikaw, gumagawa ka ba kahit lagpas na ito sa takdang panahon ng iyong
paggawa?

Basahin ang sumusunod na kuwento.
Walang Sukatan
Ikalima na ng hapon. Halos lahat ng manggagawa ay handa na sa pag-uwi,
maliban kay Noel.
“Noel, halika na, uwi na tayo,” pagyaya ni Ben sa kaniya. “Hindi ka igagawa
ng bantayog niyan. Mahirap pati sumakay ngayon,” patuloy na pagyaya ni Ben.
“Tatapusin ko lang itong ginagawa ko. Sandali na lang. Matatambak na naman
ang trabaho ko bukas kung hindi ko ito tatapusin ngayon,” paliwanag ni Noel, habang
patuloy na gumagawa.
“Babayaran ka ba ng overtime?” tanong Ben.
“Kahit walang bayad ang “overtime”, para sa akin, walang sukatan ang aking
pagtatrabaho. Ang mahalaga ay natutumbasan ko ng mabuting trabaho ang sinasahod
ko,” tugon ni Noel.
“Okey rin naman ang ginagawa mo. O sige, mauna na kami sa iyo,” patapos na
tugon ni Ben.
Ang paggawa ni Noel nang lagpas sa oras ay napuna ng kaniyang amo. Siya ay
binigyan ng dagdag na sahod at ginawa siyang modelong manggagawa.
Anong katangian ang pinakita ni Noel?
Ano ang masasabi mo tungkol kay Ben?
Kung ikaw ay isang manggagawa, sino sa kanila ang tutularan mo? si Ben o si
Noel? Bakit? Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.

Narito pa ang isang kuwento. Basahin.
Maaasahan Ka Ba?
Sabado kung mamalengke si Aling Gina. Bago siya umalis papuntang palengke,
ibinibilin niya sa kaniyang tatlong anak na babae ang kanilang gawain. Ipinagbibilin rin
niya na ang kanilang gawain ay kailangang matapos bago mananghalian.
“Bilang panganay, Marjoe, , linisin mo ang salas,” bilin ng ina.
“Ikaw naman, Marjorie, lilinisin mo ang kusina, kasama ang mga hugasing pinggan
sa lababo,” pagpapatuloy ng ina.
“At ikaw naman, Melanie, ang lilinisin mo ay ang iyong kuwarto,” pag-uutos ng ina.
“Opo, Inay,” sabay-sabay na tugon ng tatlong anak ni Aling Gina.
“Kailangan, pagdating ko tapos na lahat ang inyong nararapat na gawain,”
pagtatapos na bilin ng ina.
Sinimulan agad nina Marjorie at Marjoe ang kanilang gawain. Naglinis si Marjoe ng
sala at naglinis naman ng kusina si Marjorie. Naghugas din si Marjorie ng mga hugasing
pinggan sa lababo.
Madaling natapos ang magkapatid.
Alas-onse na ng umaga, hindi pa nagsisimula si Melanie sa ibiniling gawain sa
kanya ng ina.
Hanggang sa dumating ang nanay nila. Saka pa lang nagsimula si Melanie sa
kaniyang nakatokang gawain. Sina Marjorie at Marjoe naman ay tumulong sa Nanay nila
na mag-ayos ng mga pinamili. Tumulong din sila sa paghahanda at pagluluto ng pagkain.
Oras na ng tanghalian. “Kailangang tumigil muna ang lahat sa paggawa dahil kakain
na. Pero, pagkatapos mananghalian at makapagpahinga, kailangang ipagpatuloy ang mga
hindi natapos na gawain.
Nagpatuloy sa paggawa sina Marjorie at Marjoe, pagkatapos mananghalian. Si
Melanie naman ay natulog na kahit hindi pa siya tapos sa kanyang gawain.
‘
Napansin ito ng kanilang ina. Pagkagising ni Melanie, pinangaralan siya ng ina na
ang tao ay dapat mayroong dedikasyon sa paggawa. Maipakikita ito sa pamamagitan ng
paggawa kahit lagpas na sa takdang panahon.”

Sagutin. Gawin sa kuwadernong sagutan.
Ano ang magandang aral na mapupulot sa ikalawang kuwento?
Sino ang iyong tutularan? Si Melanie o sina Marjorie at Marjoe? Bakit?
Ipaliwanag ang iyong sagot. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.
Isaisip Mo
Ang paggawa kahit lagpas na sa oras o panahon ay nagpapakita ng dedikasyon sa
paggawa. Isa itong magandang ugali na dapat tularan.
Isapuso Mo
Basahin at unawain ang bawat sitwasyon. Isulat ang DAPAT kung ang sitwasyon ay
nararapat tularan at HINDI DAPAT kung hindi. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.
1. Gabing-gabi na. Nagising si Aling Anita, ang nanay ni Nancy. Sinilip niya si
Nancy sa silid nito. Nakita niya itong gumagawa pa ng kaniyang takdang-aralin.
Pinatutulog na niya ang anak. Ngunit sinabi nito na kailangan niyang tapusin ang
takdang-aralin dahil kailangan na itong ipasa kinabukasan.
2. Tanghali na. Oras na ng tanghalian nang dumating si Rose sa bahay. Wala pa ang
nanay niya. Wala pa ring sinaing at lutong ulam. Kaya siya na ang nagsaing at
nagluto ng ulam, dahil magugutom ang kaniyang maliliit na kapatid.
3. Naglinis ng kanilang silid-aralan ang magkaklaseng sina Romy at Eric.
Nagwawalis pa lang silang dalawa nang dumating ang kanilang sundo. Kaya
umuwi na sila kahit hindi pa tapos ang kanilang ginagawa.

Isagawa Mo
Ang paglilinis sa bahay ay gawain di lamang ng ina, ama at ng nakatatandang kapatid. Ito
ay isang katungkulan na dapat tuparin ng lahat ng nakatira sa isang bahay.
Ano ang katungkulan mong gawin sa inyong bahay? Paano mo ito ginagawa? Paano mo
maipakikita ang dedikasyon sa paggawa ng mga gawaing-bahay? Itala ang iyong sagot sa
kuwadernong sagutan. Ipakita sa guro ang iyong sagot.

Baitang 4
PAGPAPAKITA NG KASIYAHAN SA PAGGAWA
Alamin Mo
Pagmasdan ang larawan. Ano ang ginagawa ng bawat isa? Magagawa mo rin ba ang
ginagawa nila nang may kasiyahan?
Sa modyul na ito, pag-aaralan kung paano magkakaroon ng kasiyahan sa paggawa.

Pag-aralan Mo
Basahin ang tula.
PAGGAWA: DI DAPAT IKAHIYA
Pagbabanat ng katawan huwag ikahiya,
Kahit pagbubungkal pa ito ng lupa,
Basta marangal ang paraan upang kumita,
Taas noo mong ito ay maibabandila.
Sa bawat gawaing iyong gampanan,
Kakapal ang palad kung may kabigatan,
Dudumi ang damit pati na ang katawan,
Subalit ito ay hindi kapintasan.
Gawaing mahirap maging madali man,
Ang mahalaga ikaw ay masisiyahan,
May ngiti sa labi, magaan ang isipan,
Paglakad ng oras hindi namamalayan.
Positibong kaisipan dapat na taglayin,
Kung tagumpay sa buhay iyong pansinin,
Huwag mong ikahiya, matutong tanggapin,
Mahusay na paggawa, iyong sikapin.
Ano ang mensahe sa unang saknong? sa ikalawa?
Ano naman ang nais iparating ng ikatlong saknong? ng ikaapat?
Naisasagawa mo ba ang mensahe ng tula? Paano?
Isaisip Mo
Magpakita ng kasiyahan sa paggawa. Huwag ikahiya ang gawain basta ito ay marangal.

Isapuso Mo
Basahin ang bawat sitwasyon. Sabihing DAPAT kung nararapat gawin at HINDI DAPAT
kung hindi. Gawin sa kuwadernong sagutan.
_____ 1. Masaya habang naglilinis ng bahay.
_____ 2. Ayaw tumanggap ng mungkahi upang mapaganda ang gawain.
_____ 3. Sumusunod nang nakangiti habang inuutusan.
_____ 4. Gumagawa kahit papaano matapos lamang ang trabaho.
_____ 5. Sinisikap maging maayos at mahusay ang gawa.
_____ 6. Nagdadabog kapag ginagawa ang inuutos ng magulang.
_____ 7. Umaawit kahit nahihirapan sa gawain.
_____ 8. Umiinit ang ulo kapag hindi kaagad natatapos ang ginagawa.
_____ 9. Ayaw maabala kahit sandali kapag mayroong ginagawa.
_____ 10. Tuwang-tuwa kapag inuutusan ng magulang.
Isagawa Mo
A. Ipahayag ang iyong nararamdaman sa mga sumusunod na sitwasyon.
Lagyan ng tsek ang kolum ayon sa iyong saloobin. Gawin sa kuwadernong
sagutan.
Sitwasyon Nagmamalaki Naiinis Nasisiyahan
1. Nagwawalis ka ng inyong
bakuran, nang yayain kang
maglaro ng iyong mga kaibigan.
2. Kasa-kasama ka ng mga opisyal
ng inyong barangay sa
pangongolekta ng basura
3. Naglilinis ka ng inyong silidaralan
bago magsimula ang klase.
4. Tinutulungan mo ang nanay mong
mamalengke, maghanda, at
magluto ng inyong pagkain.
5. Ginagawa mo ang mga gawaingbahay
kahit hindi ka inuutusan.

B. Gumawa ng mga patakaran sa paggawa nang may kasiyahan. Isulat ito sa
kartolina at ipatsek sa guro. Ipaskil sa kuwarto at gawin itong batayan sa
paggawa.

Baitang 4
PAGGAWA NANG MAY MATAAS ANG KALIDAD
Alamin Mo
Pagmasdan ang larawan. Ano ang mapapansin sa mga batang gumagawa? Nasisiyahan ba
sila? Ikaw, nasisiyahan ka ba kapag mayroon kang ginagawa?
Sa modyul na ito, pag-aaralan maibigay ang iyong buong kasiyahan sa paggawa sa
pamamagitan ng paglikha ng mga bagay na may mataas na kalidad.

Pag-aralan Mo
Basahin ang maikling dayalogo.
Si Jonathan ay gumagawa ng mga basket pang-eksport nina Aling Miriam. Ang kita
niya rito ang panustos niya sa kaniyang pag-aaral.
Isang araw ng Sabado.
Aling Miriam:
Jonathan:
Aling Miriam:
Aling Juliet:
Aling Miriam:
Aling Juliet:
Jonathan:
Aling Miriam:
Jonathan, tapusin natin ang mga order para makakuha tayo ng panibagong
order.
Opo. Huwag po kayong mag-alala.
Aba, narito si Aling Juliet. Siya ay isang eksperto. Tuloy kayo. Naku, malapit
nang matapos ang order ninyo. Kumusta ang negosyo natin?
Iyan ang magandang balitang dala ko. Doble ang order sa atin. Kaya ba ninyo
kung madaragdagan ang order?
Talaga ho? Salamat naman. Talagang pinaghuhusay namin ang aming yari
upang dumami ang mamimili. Hindi namin tinitipid ang gamit, kahit tumaas ang
bilihin. At saka, talagang alaga kong mabuti ang kalagayan ng manggagawa ko.
Mabuti yan. Hindi dapat isakripisyo ang kalidad o uri ng gawa sa kaunting
dagdag na kita. Tingnan mo, nagandahan sila sa mataas na kalidad ng gawa
ninyo. Kaya may premyo tayo. Mas maraming order. O, Jonathan natutuwa ka
ba?
Syempre po! Lalo ko pong paghuhusayan ang paggawa ko. Alam po naman
ninyong dito nanggagaling ang pang-aral ko.
Maasahan mo si Jonathan. Napakahusay ng batang iyan. Ika nga, ay may
kasiya-siyang saloobin sa paggawa. Mayroong komitment sa paggawa.
Sagutin ang sumusunod na tanong. Gawin sa kuwadernong sagutan.
1. Pareho bang nagpakita ng kasiyahan sa paggawa si Aling Miriam at si Jonathan?
Ikaw, nagpapakita ka ba ng kasiyahan sa paggawa tuwing mayroon kang
ginagawa?

2. Nakatutulong ba ang kasiyahan sa paggawa sa tagumpay ng isang
manggagawa/negosyo? Pangatwiranan ang iyong sagot.
3. Kung ikaw ay isang manggagawa, ano-anong paraan ang iyong gagawin upang
maipakita ang komitment o kasiya-siyang saloobin sa paggawa? Itala ang iyong
sagot sa kuwadernong sagutan.
Isaisip Mo
Magpakita ng kasiya-siyang saloobin o komitment sa paggawa. Mahalaga ito sa
pagpapaganda ng kalidad o resulta ng iyong gawa.
Isapuso Mo
Narito ang talaan ng mga ugali na maaaring taglayin ng isang manggagawa. Ihanay ito sa
kaukulang kolum. Gawin ito sa iyong kuwadernong sagutan.
Maganda at maayos ang gawa sa simula, hindi na gaanong maganda at maayos
ang gawa sa bandang huli.
Pinagbuti ang paggawa kahit simple lang ang gawain.
Hindi nag-aaksaya ng oras sa pakikipag-usap sa mga kasamahan.
Ipinagmamalaki na malakas siya sa “Boss” at hindi kinagagalitan kahit mali ang
ginagawa.
Nalilinis ang kapaligiran pagkatapos gumawa.
Mabilis gumawa ngunit walang kalidad.
Itinatabi ang ginagawa upang makapagbasa ng diyaryo.
Sinisinop ang ginagawa bago at pagkatapos gumawa.
Hindi gumagawa, kapag walang tugtog o musika.
1.
2.
3.
4.
5.
6
Magagandang Kaugalian sa
Paggawa
Mga Kaugalian sa Paggawa na
Dapat Baguhin
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Isagawa Mo
Paano mo maipakikita ang iyong kasiyahan sa gawain? Itala ang sagot sa kuwadernong
sagutan.

Baitang 4
MAY PAKINABANG ANG MGA PATAPONG BAGAY
Alamin Mo
Tingnan ang larawan. Masasabi mo ba na ang bawat produkto ay gawa sa mga patapong
bagay?
Sa modyul na ito, matutunghayan na maaaring makagawa ng mga produkto mula sa mga
patapong bagay.

Pag-aralan Mo
Ang klase ni Bb. Dabu sa ikaapat na baitang ay hinati sa limang pangkat. Araw ng Lunes,
kailangang gumawa ng anumang produkto mula sa mga patapong bagay. Pinaalalahanan niya
ang bawat pangkat na magtipid sa paggamit ng materyales sa paggawa.
Oras na ng pagpapakita ng produkto ng bawat pangkat.
Sinimulan niyang magtawag.
Pangkat I – Ipinakita ni Lorna ang:
Pangkat II – Ipinakita ni Madel ang:
Pangkat III – Ipinakita ni Arnel ang:
Pangkat IV – Ipinakita ni Ara ang:

Pangkat V- Ipinakita ni Christine ang:
Bawat pangkat na gumawa at nagpaliwanag ay pinalakpakan. Lalong naging masaya ang
klase ni Bb. Dabu nang mayroong mga gurong nagsi-order sa kanila ng produktong nakita.
Sagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
Alin sa mga produkto ng bawat pangkat ang nagustuhan mo? Kaya mo bang gumawa ng
alinman sa limang produkto na gawa sa mga patapong bagay?
Mapakikinabangan ba ng bawat pangkat ang kanilang ginawa?
Isaisip Mo
pagtitipid.
Maraming mga produkto ang magagawa mula sa mga patapong bagay.
Mag-ipon ng mga patapong bagay na puwedeng i-“recycle”. Ito ay isang paraan ng

Isapuso Mo
Basahin ang bawat gawain. Alin sa mga sumusunod ang iyong ginagawa? Lagyan
ng tsek (√) ang kolum ng iyong sagot. Gawin sa kuwadernong sagutan.
1 – Palagi 2 – Paminsan-minsan 3 – Hindi
Gawain 1 2 3
1. Ginagawang lalagyan ng mga laruan o gamit sa paaralan ang mga
lumang kahon o lata ng biskwit.
2. Gumagawa ng laruan mula sa mga bagay na makikita sa bahay
tulad ng tansan, basyong bote, lata, kahon, atbp.
3. Ginagawang bulaklak na maaaring pandekorasyon sa bahay ang
mga balat ng kendi.
4. Iniipon ang mga pahinang walang sulat ang mga lumang
kuwaderno upang muling gamiting sulatan.
5. Itinatago ang mga sirang tsinelas upang gawing doormat.
Isagawa Mo
Gumawa ng isang kapaki-pakinabang na produkto mula sa dalawang patapong bagay na
makikita sa ibaba. Ipakita sa klase ang nagawang produkto.
pira-pirasong kahoy
straw ng softdrinks
mga tuyong dahon
tansan
mga retasong tela o damit
retaso ng illustration board
plastik o supot
karton
lumang dyaryo

Baitang 4
PAGSASAGAWA NG “HONOR SYSTEM”
(PAGBIBIGAY NG NARARAPAT NA MARKA
SA SARILING PAPEL)
Alamin Mo
Ano ang ginagawa ng mga bata sa larawan? Mapagkakatiwalaan kaya sila ng kanilang
mga guro sa pagtse-tsek ng kanilang mga papel? May pagkakataon na ang guro ay wala sa loob
ng silid-aralan. Iniiwanan niya ang mga gawain sa mga mag-aaral. Kung ikaw ay gagawa nito,
mapagkakatiwalaan ka ba ng iyong guro?
Sa modyul na ito, matututuhan ang pagsasagawa ng “honor system” sa pamamagitan ng
pagbibigay ng nararapat na marka sa sariling papel.

Pag-aralan Mo
Basahin ang dayalogo.
MUNTIK NANG MATUKSO
Nagbigay ng pagsusulit si Bb. Castro. Pakinggan natin ang kanilang usapan
Bb. Castro:
Tapos na ba ang lahat? Huwag ipasa ang mga papel. Kayo na rin ang
magwawasto niyan upang malaman ninyo kung saan kayo nagkamali.
Malalaman rin kung sino ang hindi nag-aral ng leksiyon.
(Nag-usap nang pabulong ang magkatabing Betty at Fely.)
Betty:
Fely:
Betty:
Fely:
Bb. Castro:
Paano ‘yan. Nanood ako ng TV kagabi. Hindi ako nakapag-aral. Palitan ko
kaya ang sagot ko.
Naku! Natatakot ako. Baka malaman ni Ma’am. Hindi bale na lang na
mababa ang markang makuha ko.
Pero, paano? Laging mababa ang nakukuha kong marka. Baka bumagsak
na ako. (Nagtatalo ang kalooban.)
Bahala na lang. Basta ako, ayokong magpalit ng sagot.
O, ayusin ninyo ang pagmamarka at rerepasuhin ko pa iyan kung tama
ang ginawa ninyo.
Parang namalikmata si Betty at hindi na niya nagawang magpalit ng sagot. Inilagay niya
ang kaniyang marka kahit mababa.
Pagkapasa ng mga papel, tiningnan ng guro ang mga ito.
Bb. Castro:
Betty:
Fely:
Betty:
Fely:
Betty, bakit mababa ang marka mo? Hindi ka ba nakapag-aral?
Babawi na lang po ako sa susunod.
Akala ko ba, e, papalitan mo ang sagot mo?
Muntik na nga akong matukso. Mag-aaral na lang akong mabuti para hindi
ako makagawa ng masama.
Okey ka talaga, kaibigan.
Sagutin ang mga tanong. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.
1. Ano ang nanaig kay Betty at hindi siya nagpalit ng sagot?
2. Mabuti ba ang ginawa ni Betty na hindi mandaya?
3. Bilang isang mag-aaral, tutularan mo ba si Betty? Bakit?
4. Ano ang nakikita mong maaring mangyari kung si Betty ay natuksong mandaya?
5. Sa palagay mo, paano pinairal ni Betty ang “honor system”?

Isaisip Mo
sarili.
Kung pagtitiwala sa kapwa ang iyong sinira, maaaring madamay pati pagtitiwala sa iyong
Isapuso Mo
Basahing mabuti ang sitwasyon. Sagutin ang mga tanong sa kuwadernong sagutan.
Nagbigay ng pagsusulit ang guro. Habang sinasagutan mo ang mga tanong
ay biglang lumabas ang guro. May pagkakataon kang mangopya sa iyong kaklase o
di kaya ay patagong makapagbukas ng kuwaderno. Nahihirapan kang sagutin ang
ibang aytem.
- Ano ngayon ang gagawin mo? Ipaliwanag ang iyong sagot.
- Gaano kahalaga sa iyo ang “honor system”?
- Paano mo maipakikita ang “honor system”?
Isagawa Mo
Basahing mabuti ang ipinagagawa. Isulat ang iyong sagot sa kuwadernong sagutan.
Sumulat ng mga gawain na dapat magpakita ng katapatan ang isang batang katulad mo
kung nasa:
- Paaralan
- Tahanan

Baitang 4
PAGSASAGAWA NG “HONOR SYSTEM”
(KUSANG PAGBABAYAD NG PAMASAHE SA SASAKYAN)
Alamin Mo
Pagmasdan ang larawan. Ano ang ipinakikita nito? Ikaw ba ay kusang nag-aabot ng
tamang pamasahe sa driver? Ang pagiging matapat mo sa kapwa ay napakalaking bagay na
maaari mong ipagmalaki.
Sa modyul na ito, malalaman ang tungkol sa pagsasagawa ng nararapat kahit walang
nakabantay o nakasubaybay. Ang tawag dito ay “Honor System”.

Pag-aralan Mo
Basahin ang maikling kuwento.
Di Sana Napahiya
Pauwi na si Joel. Anim na piso na lamang ang pera niya. Naalala niyang niyaya siya ng
mga kaibigan na maglaro ng basketbol sa kalapit na barangay at hindi na siya bibigyan ng nanay
niya kapag humingi pa siya.
Patuloy ang takbo ng dyip na kanyang sinasakyan. Punong-puno ito ng pasahero at
malakas ang tugtog ng radyo. Naisip niyang siguro hindi siya mapapansin ng drayber kung hindi
siya magbabayad ng pamasahe. Nais niyang maitabi ang anim na piso.
Joel: A, bahala na, sasabayan ko na lang sa pagbaba ang ilang pasahero.
Pasahero 1: Para na, Mama.
Sumabay si Joel ng pagtayo pagkatigil ng dyip.
Drayber: O, ang mga bayad. Pakiabot lang.
Pasahero 1: Meron na ho.
Drayber: Ang bayad mo? (Sabay turo kay Joel na nakababa na.) Ang kapal mo naman!
Sasakay ka, eh, hindi ka marunong magbayad ng pamasahe.
Joel: Heto po. Pasensiya na po at nakalimutan ko lamang. (Napahiyang iniabot ang
bayad).
Drayber: Pasensiya… Gusto mo lang makalusot. (Saka pinaharurot ng takbo ang dyip).
Joel: Nagbayad na lang sana ako para hindi ako napahiya. Naturingan pa naman akong
nag-aaral. (Pabulong na pagsisisi).
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Naranasan mo na bang mapahiya dahil sa isang sinadya o di sinadyang gawin?
Ano ang iyong naramdaman?
2. Ano ang masasabi mo sa ginawa ni Joel?
3. Ang dahilan ba niya ay sapat nang katuwiran sa kanyang ginawa? Bakit?
4. Kung ikaw si Joel, gayundin ba ang iyong ginawa? Bakit?
5. Paano mo ipakikita dito sa dula-dulaan ang “Honor System”?

Isaisip Mo
Dapat ugaliin ang pagsasagawa ng “honor system”. Kusang magbayad ng tamang
pamasahe. Ito’y palatandaan ng katapatan.
Isapuso Mo
Basahin ang sitwasyon. Sagutin ang mga tanong sa iyong kuwaderno.
Matagal mo nang hawak ang barya mong ipapasahe nang ito ay mahulog sa iyong kamay
at gumulong. Malapit ka nang bumaba ay hindi mo pa rin ito nakikita. Wala ka nang pera
maliban doon.
- Ano ang gagawin mo?
- Paano mo sasabihin sa konduktor na wala kang pera?
- Ipakita mo ang “Honor System” sa sitwasyong ito.
Isagawa Mo
Gumawa ng isang “sticker” na “Bayad Muna Bago Baba”. Ibigay ito sa drayber ng isang
pampasaherong dyip at ipakabit ito sa loob ng sasakyan.

Baitang 4
PAGSASAGAWA NANG MAAYOS SA MGA GAWAIN NA HINDI
NANGANGAILANGAN NG TULONG
Alamin Mo
Maraming bagay ang kaya mo nang gawin. Malaki ang maitutulong mo sa iyong mga
kasambahay, lalo na sa iyong mga magulang kung gagawin mo ang mga gawaing makakaya mo
sa inyong tahanan. Hindi makabubuti sa isang bata kung lahat ng kanyang gagawin ay lagi na
lang iniaasa sa kanyang nanay, sa mga kapatid o sa mga kaibigan. Dapat ay marunong siyang
magpasiya para sa kanyang sarili. Ikaw, nagpapatulong ka pa ba sa nanay mo sa pagbubutones
ng “short pants” mo? Anu-anong mga gawain ang kaya mo nang gawin?
Sa modyul na ito, ay malalaman ang pagsasagawa nang maayos sa mga gawaing hindi na
nangangailangan ng tulong ng iba.
Pag-aralan Mo
Basahin ang tula.
Kaya Ko Ito!
Sa lahat ng bagay na iyong gagawin,
Maging positibo ang iyong pagtingin;
Kung sa akala mo’y mahirap tuparin,
“Kaya ko Ito!” iyon ang sambitin.
Kung sa sarili mo’y sasabihin mo tuwina’
Na ito’y mahirap at di magagawa,
Kailanma’y di mo maisasagawa,
Pagkat hindi ito sinubukan muna.
Kung sa simula pa ay sasabihin mo
Nang buong pag-asa ang “Kaya ko Ito!”
Tiyak, natapos na kalahati nito

Pagkat may tiwala kang magagawa mo.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Sino ang tinutukoy sa tula?
2. Kaya mo bang isagawa ang magandang mensahe ng tula?
3. Makatutulong ba sa iyo kung may paniniwala kang makagagawa kang mag-isa?
Bakit?
4. Kung susuriin mong mabuti ang tula, ano ang ibig sabihin ng “Kaya ko Ito!?
5. Para sa iyo, alin ang dapat: Gawin muna bago magreklamo o magreklamo muna
bago gawin? Bakit?
Isaisip Mo
Gawin ang mga gawain nang maayos at may tiwala sa sariling kakayahan upang hindi na
mangailangan ng tulong ng iba.
Isapuso Mo
Lagyan ng kaukulang bilang ayon sa sariling pagtataya.
Gawin ito sa kuwadernong sagutan. Sundin mo ang sukatan.
Kaya kong gawin mag-isa ----------------------------- 4
Paminsan-minsang humihingi ng tulong ----------- 3
Madalas na humihingi ng tulong --------------------- 2
Di ko kayang gawin mag-isa -------------------------- 1
1. Ginagawa ko ang anumang gawaing iniatang sa akin.
2. Tinatapos ko sa takdang panahon ang mga proyekto o gawain.
3. Inihahanda ko ang lahat ng bagay na kakailanganin ko sa pagsisimba.
4. Nagsusulsi ako ng sarili kong damit.
5. Nakagagawa ako ng proyektong ibinibigay ng guro.

Isagawa Mo
Sumulat ng isang karanasan tungkol sa matagumpay mong paggawa sa isang bagay nang
nag-iisa. Sagutan din ang mga tanong sa ibaba tungkol sa iyong naging karanasan. Gawin ito sa
kuwadernong sagutan.
- Paano mo natapos ang gawain?
- Sino ang tumulong sa iyo sa paggawa nito?
- Nasunod ba ang gusto mong mangyari sa ginawa mo?
- Ano ang naramdaman mo nang matapos ang gawain?

Baitang 4
PAGSASAGAWA NG IBA’T IBANG GAWAIN NANG NAAAYON SA
KAKAYAHAN PARA SA PANSARILING KALUSUGAN
Alamin Mo
Ikaw din ba ay naglalaro? Sino-sino ang mga kalaro mo? Hanggang anong oras ka
naglalaro? Nagpapahinga ka ba pagkatapos maglaro? Naliligo ka ba agad pagkatapos nito?
Bakit kailangang magpahinga pagkatapos ng isang mabigat na gawain?
Sa modyul na ito, matututunan ang pagsasagawa ng iba’t-ibang gawain ng nang naaayon
sa kakayahan at pangangailangan para sa pansariling kalusugan.

Pag-aralan Mo
Basahin ang usapan ng magkaibigan at ng lola.
O, ito Frank, kain
tayo. May prutas,
tinapay, cheese curls,
kendi at iba pa.
Kinuha ko ito sa
refrigerator namin.
Naku! Lito, Kakakain lang natin.
Busog pa ako. Bakit di ka ba
nabusog sa kinain natin kanina?
Masama iyan kapag nasobrahan
ka. Hindi maganda sa kalusugan
yan.
Bakit naman masama? Eh
gusto ko pa kumain. Anong
mangyayari sa akin kapag
kinain ko itong lahat?
Magkakasakit ba ako?
Oo, talagang masama sa katawan
kapag nasobrahan tayo ng kain.
Kailangang magpahinga tayo
para mabigyan ng sapat na
panahon ang ating bituka para
tunawin nang maayos ang ating
kinain.

O sige na. Di ko na ito
kakainin. Halika maglaro
na tayo ng basketbol sa
plasa.
Halika, laro tayo.
Pagkatapos nating
maglaro, maligo tayo sa
ilog para masaya. Pero
umuwi muna tayo para
magbihis.
Pagkatapos maglaro nina Lito at Frank, umuwi sila. Kukuha sila
ng gamit. Nakita ni Lola na sila ay pawisan.
Saan ba kayo galing
mga bata at pawisan
kayo.
Galing po kami sa paglalaro
ng basketbol. Magbibihis
lang po kami at maliligo sa
ilog.

Ano? Maliligo kayo? Eh
katatapos lang ninyo
maglaro. Di ba ninyo
alam na masama iyon?
Eh, mainit po Lola.
Pupunta kami sa ilog
at maliligo.
Masama nga eh.
Kailangang
magpahinga muna
kayo bago maligo.
Ah, ganoon po ba Lola? Sige po
magpapahinga muna kami bago
maligo. Alam na po namin na
masama pala sa kalusugan ang
naliligo nang pawisan.
Kailangang magpahinga muna.
Sagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Bakit ayaw nang pakainin ni Frank si Lito?
2. Kung ikaw si Lito, susundin mo ba si Frank? Titigil ka na rin ba sa pagkain?
Ipaliwanag ang iyong sagot.
3. Ano ang mangyayari kay Lito kung sapat na pagkain lamang ang kakainin niya?
4. Kailangan mo rin ba na magpahinga sa paglalaro bago maligo?
5. Makabubuti ba sa kalusugan ang pagsunod sa sinabi ni Lola?
6. Kung ikaw ang pipigilin ni Lola, susunod ka ba sa kanya? Bakit?

Isaisip Mo
Kalusugan ng katawan ay panatilihin.
Sapat na pahinga ay kailangan din.
Isapuso Mo
Tukuyin ang mabuting asal na dapat ipakita sa bawat sitwasyon. Gawin ito sa iyong
kuwadernong sagutan.
1. Biyernes ng gabi. Maaga kang pinatutulog ng iyong nanay
2. Gusto mo pang mag-ehersisyo pero ayaw pa ng ate mo dahil katatapos mo lang maglaro.
Ano ang dapat mong gawin para makapag-ehersisyo ka?
Isagawa Mo
Sumulat ng isang sanaysay tungkol sa kahalagahan ng pagpapahinga pagkatapos ng
mabigat na gawain. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.

Baitang 4
PAGSASAGAWA NG PALAGIANG PAGKONSULTA SA
DOKTOR/DENTISTA
Alamin Mo
Ano ang ginagawa ng bata sa larawan? Nagpapatingin ka rin ba ng ngipin mo sa dentista?
Kumokonsulta ka rin ba sa doktor kapag may karamdaman ka? Takot ka ba sa dentista? Sa
doktor? Hindi ka dapat matakot sa kanila. Ang doktor at ang dentista ay iyong mga kaibigan.
Sa modyul na ito, malalaman ang tungkol sa pagsasagawa ng palagiang pagkonsulta sa
doktor at dentista.

Pag-aralan Mo
Basahin ang maikling kuwento.
ANG KAIBIGAN NI JOSE
Sabado ng umaga, oras ng paglalaro ng magkakaibigang Jojo, Leo, Ben, Aris, at Jose.
Nasa palaruan na ang apat, ngunit wala pa si Jose.
“Halika, puntahan natin sa bahay nila,” ang yaya ni Ben.
Nang dumating sila sa bahay ni Jose, nakita nilang papaalis ito. “O, Jose, saan ka
pupunta? Di ba maglalaro tayo ngayong umaga?” ang agad na paninita nina Jojo at Aris. Naku,
pasensiya na kayo. Hindi muna ako sasali sa laro ngayon,” ang hingi ng paumanhin ni Jose.
“Ngayon ang araw ng dalaw ko sa aking mga kaibigan.”
Naiwang nakakunot ang noo ng apat. Nalungkot sila dahil hindi sila makapaglalaro sa
araw na iyon.
Makalipas ang anim na buwan ay nagkita-kita ang magkakalaro sa klinika ni Dr. Manalo
sa bayan. Sumasakit ang ngipin ni Jojo at Aris. Sumama si Ben sa kanila. Natagpuan nila roon si
Jose. “Masakit din ba ang ngipin mo, Jose?” ang tanong ni Leo. “Naku hindi,” ang sambit ng
dentista. “Araw ngayon ng pagdalaw niya sa akin kaya siya narito.” “Siya ang kaibigan ko,” ang
sabi ni Jose at tumayo mula sa “dental chair”. Dahil sa “regular” na pagdalaw ko tuwing ika-6
na buwan sa aking kaibigan, napangalagaan ko ang aking mga ngipin. Hindi ko naranasang
sumakit ang ngipin ko,” dugtong pa ni Jose.
Nagkatinginan sina Leo, Aris, at Jojo. Ngayon ay kilala na nila ang kaibigang sinasabi ni
Jose.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Sino ang kaibigang laging dinadalaw ni Jose?
2. Bakit kaya kaibigan ang tawag ni Jose sa kaniyang dentista?
3. Sa palagay mo, sino-sino pa ang dapat dalawin nang “regular” upang mapangalagaan ang
kalusugan at maiwasan ang karamdaman?
4. Nagpapatingin ka rin ba sa dentista? Ano ang nararamdaman mo pagkatapos magpatingin
sa dentista o doktor? Nasusunod mo ba ang mga bilin at payo ng doktor? ng dentista?
5. Bukod sa palagiang pagbisita sa doktor at dentista, ano-ano pa kaya ang dapat mong
gawin upang mapanatili ang kalusugan mo at hindi ka magkasakit?

Isaisip Mo
Mapananatiling malusog ang katawan at maiiwasan ang anumang sakit o karamdaman
kung maisasagawa natin ang palagiang pagkonsulta sa doktor o dentista at nakasusunod sa payo
nila.
Isapuso Mo
Tukuyin mo ang mabuting asal na dapat ipakita sa bawat sitwasyon.
1. Masakit ang iyong ngipin. Sasamahan ka ng iyong nanay sa dentista.
a) Magagalit ka dahil takot kang pumunta sa dentista.
b) Magsasabi sa nanay na nawala na ang sakit ng ngipin mo.
c) Magpapasalamat dahil sasamahan ka ng iyong nanay sa dentista.
2. Isinasama ka ng iyong kaibigan na pumunta sa “Health Center” upang
magpabakuna laban sa “Hepatitis A”.
a) Sasama ka sa kaibigan at magpapabakuna.
b) Sasama sa kaibigan pero hindi ka magpapabakuna.
c) Sasabihin muna sa nanay kung kailangan mong magpabakuna.
3. Nagkaroon ng “check-up” ng kalusugan at ngipin sa inyong paaralan. Ipinayo sa
iyo ng doktor na kumain ng gulay at masusustansiyang pagkain.
a) Kalimutan ang payo ng doktor.
b) Susunod sa lahat ng bilin ng doktor.
c) Pipiliin at susundin ang payo ng doktor.
Isagawa Mo
Sumulat ng isang tuntuning pangkalusugan na inyong isasagawa sa pamamagitan ng
isang pangako. Lagdaan ito sa ibaba. Gawin ito sa iyong kuwadernong sagutan.

Baitang 4
PAGRE-“RECYCLE” NG PAGKAIN
Alamin Mo
Ang mga damit at mga basurang di nabubulok ay maaaring i-“recycle”. Gayundin, ang
mga natirang lutong pagkain.
Sa modyul na ito, pag-aaralan ang iba’t ibang paraan ng pagtitipid, paghahanda, at pag
re-“recycle” sa mga natirang pagkain.
Pag-aralan Mo
Basahin ang usapan.
Mare, bakit kaya madaling
mapanis ang aming
pagkain? Nasasayang!
Ang mahal pa naman ng
bilihin!
Ganun ba? Sa amin hindi
napapanis ang pagkain.
Kinukulang pa sa lakas
kumain ng mga anak ko! At
saka, takal na takal ko ang
aking niluluto.
Basahin ang dayalogo.

Gagayahin kita
Nagkasabay sa pamamalengke ang magkumareng Ludy at Flor.
Ludy:
Flor:
Ludy:
Flor:
Ludy:
Flor:
Ludy:
Napakainit ng panahon ngayon. Ang mga tirang pagkain
ay madaling mapanis. Wala pa naman kaming “refrigerator”.
Totoo. Pero maaaring maiwasan ang pagkapanis ng pagkain. Kami man ay
walang “refrigerator”. Kaya lang may sistema akong ginagawa.
Anong sistema ang sinasabi mo, Mare?
Ang mga natirang pagkain ay itinatabi ko sa lugar na walang
langgam, ipis, at iba pang insekto. Tinatakpan ko ng
malinis na plato o takip. Iniluluto ko nang panibago upang hindi
magsawa ang mga bata sa pagkain. Halimbawa, ang pritong
isda ay maaaring lagyan ng sarsa o gawing may sabaw. Isa pa,
hindi napakarami ang niluluto ko. Iyong sapat lang na mauubos.
Maaari rin pala i-“recycle” ang pagkain.
Aba’y oo naman. Sa hirap ng buhay ngayon, kailangang
matutuhan natin ang pagtitipid.
Puwede bang maturuan mo ako, Mare, kung paano mag-“recycle”
ng iba pang pagkain? Gagayahin kita. Alam mo naman,
hindi ako mahusay sa pagluluto ng pagkain.
Sagutin ang sumusunod. Gawin sa kuwadernong sagutan.
1. Ano-ano ang maaari mong gawin sa mga tirang pagkain upang hindi masira ang mga
ito.?
2. Mabuti bang gayahin ni Aling Ludy ang mga ginagawa ni Aling Flor?
Ipaliwanag ang iyong sagot.

Isaisip Mo
Ang natitirang pagkain ay maaaring itabi o i-“recycle” upang muling mapakinabangan.
Dapat sapat lamang ang dami ng pagkaing iluluto.
Isapuso Mo
Lagyan ng tsek () ang pangungusap na nagpapahayag ng pagtitipid sa paghahanda at
pagluluto ng pagkain. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.
_____1. Ang natirang kanin sa gabi ay isinasangag sa almusal kinabukasan.
_____2. Ang mga natirang pritong isda ay maaari nang ipakain sa pusa.
_____3. Maaaring takpan ng malinis na plato o takip upang hindi mapanis ang
pagkain.
_____4. Magluto ng sapat lamang na mauubos ng pamilya.
_____5. Bibili ng mura at masustansiyang pagkain.
Isagawa Mo
Basahin ang bawat sitwasyon. Sabihin kung ano ang gagawin sa bawat isa. Gawin ito sa
kuwadernong sagutan.
1. Hindi kayo bumibili ng bigas at hindi nauubusan ng laman ang inyong lalagyan. Ikaw
ang toka sa pagsasaing. Laging marami ang iyong isinasaing o niluluto, gayong hindi
ito nauubos at nasisira lamang dahil wala namang kakaing alagang hayop.
2. Ang nakababata mong kapatid ay hindi marunong mag-ingat sa pagkuha ng pagkain.
Laging may nahuhulog sa mesa tuwing siya ay kumukuha.
3. Marami kayong miyembro ng pamilya kaya’t todo tipid ang ginagawa ng nanay mo
upang magkasya ang kinikita ng iyong tatay. Bilang pinakamatandang anak, maaga
kang sinanay upang tumulong. May pakitang gawain sa pagluluto at pagre-“recycle”
ng pagkain sa Nutrition Center ng Barangay.

Baitang 4
HINAHARAP ANG SARILING KAHINAAN
Alamin Mo
Ano ba ang kaya mong gawin? Naipakikita mo ba ang iyong sariling kakayahan nang
walang pag-aalinlangan o pagkatakot? Bawat nilalang ay may sariling kakayahan at kahinaan.
Ang kakayahan ay dapat tuklasin at payabungin. Maaaring ito ang maging daan ng tagumpay ng
isang tao. Ang kahinaan naman ay dapat harapin upang hindi ito maging sagabal sa mga nais
gawin at marating. Ikaw pa ba ay nahihiyang humarap sa ibang tao? Paano mo ito malalabanan?
Sa modyul na ito, ay malalaman kung paano haharapin ang sariling kahinaan upang
maipakita ang angking kakayahan.
Pag-aralan Mo
Basahin ang tula.
HAMON SA KAKAYAHAN
Ang bawat nilalang ay may kakayahan.
Pag-awit, pagtugtog, at pagsasalita man,
Magluto, gumuhit o magsulat kaya,
Gumawa ng bagay na hindi ikahihiya.
Alam kong ako man ay may kakayahan,
Na sadya at bigay ng Poong Maykapal,
Kaya, lakas ng loob ay kinakailangan
Upang maipakita sariling kakayahan,
Hamon ay harapin kakayahan ay tuklasin
Sa sipag at tiyaga, paunlarin at pahusayin.

Sagutin ang mga tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Ano-ano ang mga kakayahang binanggit sa tula? Alin sa mga ito ang kaya mong
gawin? Alin naman ang atubili kang gawin?
2. Paano mo paghuhusayin ang natuklasan mong kakayahan?
3. Sa mga gawaing takot kang gawin, paano mo malalabanan ang takot? Titigilan
mo ba ang paulit-ulit na paggawa nito? Ano ang dapat itanim sa isipan upang
mawala ang takot?
4. Sa palagay mo, bakit pinamagatan ang tula na “Hamon sa Kakayahan”?
Isaisip Mo
Bawat tao ay may angking talino,
Tuklasin ito at pagyamanin nang husto,
Buong lakas-loob ipakita kahit kanino.
Isapuso Mo
Sagutin ang mga tanong sa iyong kuwadernong sagutan.
Hindi ka masyadong magaling sa klase. Hindi ka nag-aaral sa bahay dahil katuwiran mo
ay mababa rin naman ang marka mo sa eskuwela. Maganda ba ang inaasal mong ito? Paano mo
mapaglalabanan ang paniniwala mong hindi ka magaling sa klase? Ano ang dapat mong gawin?

Isagawa Mo
Sipiin mo sa sagutang kuwaderno ang porma na nasa ibaba at punan ito ayon sa pagsusuri
mo sa iyong sarili.
Mga Kahinaan Ko
Mga Paraan Upang Maharap Ko Ang Mga
Ito

Baitang 4
NAPAGLALABANAN ANG TAKOT SA PAGHARAP SA TAO
Alamin Mo
Ano ang nakikita sa larawan? Saan ito karaniwang napapanood? Ano ang masasabi mo sa
mga batang tulad nila? Ang mga batang tulad nila ay may lakas ng loob na ipakita ang kanilang
kakayahan. Kaya mo rin ba ito? Lumalahok ka rin ba sa mga paligsahan? Ano ang
nararamdaman mo sa harap ng mga tao? May mga batang nahihiya o natatakot na humarap sa
ibang tao. Ang pagkakaroon ng tiwala sa sarili ay panlaban sa takot na humarap sa kahit sinong
tao.
Ang modyul na ito, ang tutulong sa iyo upang labanan ang takot sa pagharap sa tao.

Pag-aralan Mo
Basahin mo ang kuwento.
May paligsahan sa pag-awit sa inyong paaralan. Lahat ay may pagkakataong sumali. Ang
paligsahan ay gaganapin muna sa bawat klase. Ang mga mananalo sa bawat klase ay
maglalaban-laban at ang mananalo rito ay magiging panalo para sa baitang. Magkakaroon ng
panalo sa bawat baitang.
Nalaman ng mga mag-aaral na si Nilo ay marunong umawit kaya siya na ang itinurong
lalaban sa paligsahan.
“Ayokong lumaban sa kantahan, nahihiya ako. Hindi ko kayang humarap sa maraming
tao,” sabi ni Nilo.
“Kaya mo yan, Nilo. Marunong ka naman kumanta,” wika ng kaklase niya.
“Sige, susubukan ko,” ani ni Nilo.
Nagsimula na ang paligsahan at kumanta si Nilo.
Habang kumakanta bigla na lamang siyang huminto. Natakot siya sa dami ng nanonood.
Nalimutan niya ang kanyang inaawit. Umiyak si Nilo sabay takbo sa likod ng entablado.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Sino ang itinurong sasali sa paligsahan sa pag-awit?
2. Bakit umiyak si Nilo nang siya ay kumanta sa entablado? Tama ba ang ginawa niya?
3. Kung ikaw si Nilo, aakyat ka ba at kakanta sa entablado? Bakit?
4. Paano mo malalabanan ang takot sa pagharap sa mga tao?
5. Sa palagay mo, kapag naliwanagan si Nilo sa dapat niyang gawin, magiging mahusay
kaya siyang mang-aawit? Bakit?
Isaisip Mo
Magtiwala sa sariling kakayahan,
Takot ay labanan,
Magkaroon ng lakas ng loob,
Sa pagharap kanino man.

Isapuso Mo
Pag-aralan ang sitwasyon sa ibaba. Sagutan ang mga tanong sa iyong kuwaderno.
Alam mong wala kang kakayahang umawit, tumula, umarte, sumayaw, at tumugtog ng
gitara. Sa inyong barangay, lagi kang pinipilit makisali sa mga pagtitipon kung saan may
kantahan at sayawan. Pumupunta ka at nakikisali sa kanila.
Tama ba ang iyong ginagawa? Ano ang matututuhan mo sa pakikisalamuha sa kanila?
Paano mo pa mapauunlad ang iyong kakayahan?
Isagawa Mo
Ilagay ang gawain sa iyong kuwadernong sagutan.
Pumili ng makakaya mong gawin na hindi mo pa napagtutuunan ng pansin. Maaari mong
buuin ang halimbawang ito.
Marunong akong kumanta.
Huhusayan ko ang aking pag-awit
Hindi ako titigil hanggang sa ako’y maging ganap na
mang-aawit
.
.
.
.
.
_________________________
Lagda
Maaari mong iguhit ang iyong mga gawain upang mapahusay pa ang iyong kakayahan.

Baitang 4
PAGSUNOD SA MGA TUNTUNIN SA PAGLALARO
Alamin Mo
Sa anumang paglalaro, totohanan man o pagsasanay lamang, hindi naiiwasan ang
pagkakaroon ng alitan o pag-aaway. Nagsisimula sa simpleng kantiyawan na nauuwi sa
pagkapikon at madalas humahantong sa awayan. Alam mo ba kung ano ang dahilan? Maaaring
isa rito ay kawalan ng alituntunin lalo na sa laro. Kailangang alamin muna kung ano ang mga
dapat sundin upang hindi matalo ang pangunahing layunin ng paligsahan o labanang pangisports.
Sa gayong paraan, malilinang ang kalusugang pangkatawan ng mga kalahok.
Mapanatili rin ang mabuting pagsasamahan ng mga manlalaro.
Naranasan mo na bang mapaaway dahil sa laro? Alam mo ba ang mga tuntuning
sinusunod sa bawat laro? Sinusunod mo ba ang mga ito?
Sa modyul na ito, malalaman ang tungkol sa pagsunod sa mga tuntunin sa paglalaro.
Pag-aralan Mo
Basahin ang dayalogo.
Ang Larong Buslo
Ang klase nina Bb. Hilario at Bb. Pangari ay magkalaban sa larong buslo. Ang bawat
pangkat ay binubuo ng tig-la-labinlimang manlalaro at isang tagasulat ng iskor. Pipiliting
maitakbo ng dalawang pangkat ang bola sa kanilang buslo.
Referee:
Unang Pangkat:
Referee:
Pangalawang Pangkat:
Referee:
Unang Pangkat:
“Halina muna kayo, mga manlalaro. May dalawang pangkat kayo na
binubuo ng tig-labinlima.”
“Paano gagawin ang laro?
Pipilitin ninyong maitakbo ang bola sa kabilang buslo na nasa
kampo ng kalabang pangkat.”
“Paano namin ilalagay sa buslo ang bola?”
“Pag-aagawan ninyo ang bola hanggang sa madala ninyo ito sa
buslo.
“Sa anong paraan namin madadala ito?”

Referee:
“Maaari itong itakbo, sipain, o ibato patungo sa buslo.”
Pangalawang Pangkat: “A, ganoon po ba? Ano naman ang mga bawal sa larong ito?
Referee: Bawal hawakan ang kapwa manlalaro. May magsusulat ng iskor
ninyo sa board. Dapat sundin ninyo itong mga sinabi kong tuntunin
para wala tayong gulo. Ano “game” na ba kayo?”
Una at Pangalawang Pangkat: “Game” na “game” na!!!
Sinimulan na ang laro. Tumatakbo sila habang hinahabol ang may hawak ng bola.
Nailagay ng pangalawang pangkat ang bola sa buslo at agad isinulat ang iskor. Natapos ang laro
nang masaya, maayos, at walang kantiyawan.
Sa palagay mo, bakit naging maayos at masaya ang laro ng dalawang pangkat?
Paano masasabing nakatulong ang mga tuntunin sa maayos na paglalaro?
Gawin ang sumusunod: Hingin ang palagay ng dalawa o tatlo mong kaklase.
Talakayin ninyo ito. Pag-usapan din ang nararapat gawin ng dalawang grupo o
koponan pagkatapos.
Halimbawa: Magkamayan at batiin ang nanalo.
Isaisip Mo
Nararapat na makasunod sa mga tuntunin sa paglalaro upang maiwasan ang kantiyawan
at tuksuhan ng bawat manlalaro.

Isapuso Mo
Ipahayag ang iyong saloobin. Lagyan ng tsek () kung tama ang gagawin mo at ekis (x)
kung hindi. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Humingi ako ng paumanhin nang mabangga ko ang
isa sa aking mga kalaban.
2. Sinigawan ko ang “referee”.
3. Sumunod ako sa mga tuntunin ng laro.
4. Kinantiyawan ko ang natalo kong kalaban.
5. Nanggugulo ako sa laro kapag talo ang pangkat
namin.
6. Kinakamayan ko ang panalong kalaban.
Oo
Hindi
Isagawa Mo
Iguhit sa kuwadernong sagutan ang isang laro na alam mo. Isulat ang mga tuntunin ng
larong ito.

Baitang 4
PAGTANGGAP NG PANALO NG MAHINAHON AT
ANG PAGKATALO NANG MALUWAG SA KALOOBAN
Alamin Mo
Isa ka ba sa mga batang mahilig maglaro? Paano kung natalo ka? Nakikipag-away ka ba
sa iyong mga kalaro? Alam mo, ang batang ayaw tumanggap ng pagkatalo, dapat ay hindi na
lang siya nakikipaglaro. Sa kahit anong laro, mayroong nananalo at mayroong ding natatalo.
Kaya, matutong tumanggap ng pagkatalo nang maluwag sa kalooban.
laro.
Sa modyul na ito, matutuhan ang wastong pagtanggap ng panalo at pagkatalo sa isang

Pag-aralan Mo
Basahin ang kuwento.
Bilog ang Bola
Masayang nanonood ang mga mag-aaral sa laban ng dalawang malakas na koponan sa
“volleyball”.
Inihudyat ang pagsisimula ng laro. Pinagkamay ang mga manlalaro. Masigla ang
paglalaro at talagang pilit nilang pinaghuhusay ito. Habang dumaraan ang oras, lumalamang ang
koponang “Hawks” sa “Eagles”. Patuloy ang paglalaro at hindi makabawi ang “Eagles”. Sa
huling puntos “Hawks” ang panalo. Pumagitna ang “cheerers” ng “Hawks”. Napikon ang
“cheering squad” ng “Eagles”. Nagsimula ang pagpapalitan ng masasamang salita na
humantong sa pag-aaway. Tinanong ang “Captain Ball” ng “Eagles” sa dahilan ng pagkatalo.
Iisa ang kanyang sagot. “Gusto rin naming manalo at ginawa namin ang aming makakaya.
Subalit talagang ganoon, sabi nga, bilog ang bola… Walang nakatitiyak kung sino ang panalo.
Hayaan mo na. Suwerte nila ngayon, “mahinahong payo ng “Captain Ball”.
“Halikayo, walang mabuting ibubunga kung kayo ay makikipag-away. Laro lamang iyan.
Makipagbati na kayo,” himok ng “Captain Ball” na sinang-ayunan ng iba pang manlalaro.
Sa harap ng kanilang mga guro ay nagkamayang muli ang dalawang grupo.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Anong ugali ang papupurihan mo sa nangyaring laro?
2. Kung ikaw ang “Captain Ball” ng “Eagles”, mapipikon ka rin ba sa ginawa ng
“cheerers” ng “Hawks”? Bakit?
3. Anong magandang katangian ang ipinakita ng “Captain Ball” ng “Eagles”?
4. Kung ikaw ang nasa katayuan ng “Captain ball” ng “Hawks”, ipagmamalaki mo ba
ang inyong pagkapanalo?
5. Sa bandang huli, ano ang masasabi mo sa nangyaring laro?
Isaisip Mo
Matutong tumanggap ng pagkapanalo nang mahinahon at ng pagkatalo nang maluwag sa
kalooban.

Isapuso Mo
Ilahad ang iyong saloobin. Lagyan ng tsek() ang hanay na nagsasaad nito. Isulat ang
sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Nagagalit ako kapag natatalo.
2. Nakikipagkamay ako sa katunggali, manalo man
o matalo.
3. Sumisigaw ako nang malakas kapag panalo.
4. Nakikipag-away ako kapag natatalo.
5. Umaayaw ako kapag natalo na sa laro.
Oo
Hindi
Isagawa Mo
Gumawa ng talaan ng mga sikat na koponan at mga manlalarong napapanood mo. Itala
kung sino ang mahihinahon at isport. Kung hindi ka nanonood, ipagtanong mo. Gawin ang talaan
sa kuwadernong sagutan.

Baitang 4
NAIPAKIKITA ANG PAGIGING ISPORT
Alamin Mo
Ano ang ginagawa ng mga bata sa larawan. Naglalaro ka rin ba? Ano ang nararamdaman
mo kung natatalo ka? Nagagalit ka ba sa mga kalaro mo? Alam mo, ang pagiging isport ay tanda
ng isang taong marangal na may malasakit sa iba.
Sa modyul na ito, malalaman kung paano ipapakita ang pagiging isport.

Pag-aralan Mo
Basahin ang kuwento.
Laro Lang Yan, Walang Personalan
Magkaibigang matalik sina Fernando at Butch. Pareho silang magaling na manlalaro.
Pareho nilang paborito ang pagtakbo. Walang itulak-kabigin sa kanilang dalawa. Subalit isa
lamang ang kukuning manlalaro upang ilaban sa darating na kompetisyon. Kaya’t
napagpasiyahan, na kung sino ang mananalo sa idaraos na paligsahan sa pagtakbo ay siyang
opisyal na kalahok sa kompetisyong gagawin.
Handang-handa na ang magkaibigan at ang ilan pang kalahok mula sa ibang klase.
Nakahanay na sila sa kanilang tatakbuhan at senyas na lang ang hinihintay.
“Bang!” Pagkarinig ng putok ay mabilis silang nagsitakbo. Palakpakan ang mga bata.
Naroong mapauna o mapahuli ang bawat isa. Ilang ikot pa at malapit na sa “finish line”. Lalong
umugong ang palakpakan at sigawan.
“Hurrah! Mabuhay si Butch,” sigawan ng mga mag-aaral.
“Sayang, konting-konting distansiya lang ang lamang,” sabi ng isang malapit sa “finish
line”.
Pagkaraang makarating ang ibang kalahok sa “finish line” ay itinaas ng namamahala sa
paligsahan ang kamay ni Butch. Kumapit si Butch kay Fernando, niyakap at kumamay.
“Sori, Fernando, ha?” sambit ni Butch. “Sana tayong dalawa na lang ang napiling
tatakbo,” dagdag pa niya.
“Binabati kita, Butch. Hayaan mo’t sa susunod ay magkasama na tayo,” wika ni
Fernando habang yakap ang kaibigan. “Basta tayo pa rin ang magkaibigan. Nasa likod mo ako.
Susuportahan kita sa paglalaro mo,” dugtong pa ni Fernando, sabay tapik sa balikat ng kaibigan.
Natutuwang nagsisigawan ang mga nakapaligid sa kanila. “Mabuhay sina Fernando at
Butch.”
Isaisip Mo
Sa kahit na anong larangan, dapat na maging maluwag sa loob ang pagtanggap ng
pagkatalo. Pairalin tuwina ang pagiging isport upang hindi masira ang samahan.

Isapuso Mo
Paano mo maipakikita ang pagiging isport sa sitwasyong ito? Isulat ang sagot sa
kuwadernong sagutan.
Nahahalata mong mas gusto ng kapitan ng inyong barangay ang isa mong kaibigan na
maging kinatawan ng lugar ninyo sa paligsahan sa sining. Mahusay ang kamay mo sa pagguhit at
alam mong ikaw ang gusto ng inyong mga kabarangay.
Isagawa Mo
Gawin ang mga sumusunod sa kuwadernong sagutan.
1. Kaya mo bang bumuo ng tugma? Punan mo nang wastong salita tungkol sa pagiging
isport.
Halimbawa:
Sa mga laro at paligsahan
May panalo at _________.
Alin man ang kalalabasan
Pagiging isport laging __________.
2. Gumawa ng sariling tula tungkol sa pagiging isport.

Baitang 4
MAGTIPID SA PAGHAHANDA AT PAGLULUTO NG PAGKAIN
Alamin Mo
Ano ang ginagawa ng ina sa larawan? Kaya mo bang gawin ang ginagawa niya?
Sa modyul na ito, matututuhan kung paano makapagtitipid sa paghahanda at pagluluto ng
pagkain.

Pag-aralan Mo
Basahin ang kuwento.
Ang Gimik ni Nanay
“Laura,” ang tawag ni Mang Ador sa asawa. “Bukas ka na lang mamalengke.
Marami pa naman tayong isda at gulay na maiuulam diyan, di ba?”
“Isda na naman ang ulam natin?” sagot ng bunsong anak na si Alma.
“Aba, sayang naman anak kung itatapon natin. Ang mahal ng mga bilihin
ngayon. Mabuti nga, palagi akong maraming huling isda. Nakapagbebenta na tayo,
may natitira pang pang-ulam,” sagot ni Mang Ador.
“Huwag na kayong magtalo. Dumating na ba si Elaiza at Doris?”
“Kakain na tayo habang mainit pa ang niluto ko. Halika, Alma, tulungan mo
akong maghain,” pakli ni Aling Laura.
“Wow! Ang sarap ng ulam natin! May lumpia, bola-bola na may sarsa at
ensaladang gulay. Parang piyesta!” natutuwang wika ni Alma.
“Ano bang parang piyesta ang sinasabi mo? Hindi naman namalengke ang
nanay mo!” tugon ni Mang Ador.
“Hala sige, magdasal at kumain na tayo. Napakinabangan ko ang pagdalo ko
sa mga miting tungkol sa nutrisyon dito sa ating barangay,” sagot ni Aling Laura.
“Nay, anong gimik ang itinuro sa inyo?” tanong ni Alma. “Minadyik ninyo
ang isda. Naging lumpia at bola-bola ito. Ang gulay na natira kahapon, naging
ensalada,” dugtong ni Alma.
“Aba, iyan ang mga isda na ayaw ninyong kainin. Masarap, di ba?
Masustansiya pa!” sagot na may pagmamalaki ni Aling Laura.
“Ayos nga e! Iba talagang gumimik ang nanay ninyo!” nasisiyahang tugon ni
Mang Ador.

Sagutin ang mga tanong:
Upang makatipid, ano ang ginawa ni Aling Laura sa mga pritong isdang hindi kinain ng
mga bata?
Ano naman ang ginawa niya sa natirang gulay?
Ano ang isinaalang-alang ni Aling Laura sa kanyang paghahanda at pagluluto ng pagkain
Isaisip Mo
Maging matipid sa paghahanda at pagluluto ng pagkain. May mga paraan sa pagluluto na
mapalilitaw ang linamnam ng pagkain nang hindi mawawala ang sustansiya nito.
Isapuso Mo
Basahin ang bawat sitwasyon. Isulat ang letrang T kung tama ang isinasaad ng
pangyayari at M kung hindi. Isulat ang sagot sa iyong kuwadernong sagutan.
1. Tuwing maghahanda at magluluto ng pagkain si Aling Naty, lagi niyang isinasaalangalang
ang pagtitipid upang mapagkasya niya ang badyet nila sa pagkain.
2. Isinasaalang-alang ni Aling Tina ang mga sustansiyang makukuha sa mga pagkaing
inihahanda at iniluluto niya.
3. Inaalam ni Aling Fe ang dami ng kakain upang hindi maaksaya ang mga pagkaing
ihahanda at iluluto niya.
4. Ang mga pagkaing natitira ay itinatabi ni Aling Lorna. Niluluto niya ang mga ito
nang may panibagong lasa o timpla.
5. Ang mga natitirang pagkain nina Aling Norma ay ibinibigay sa kanilang mga alagang
hayop upang hindi masayang.

Isagawa Mo
Tulad ni Aling Laura, mayroon din bang gimik ang nanay mo sa paghahanda at pagluluto
ng pagkain upang makatipid? Isalaysay ito. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.

Baitang 4
PAGHAHANDA AT PAGLULUTO NG PAGKAIN: TIPID TIPS
Alamin Mo
Basahin ang sumusunod na usapan.
May seminar sa plasa
bukas. Halika, dumalo
tayo!
Aba! Dapat lang! Sa mahal
ng bilihin ngayon dapat
matuto tayong magtipid sa
pamamagitan ng pag-iimbak
ng pagkain. O sige, punta
tayo bukas!
Sa modyul na ito, pag-aaralan ang iba’t ibang paraan ng pagtitipid, paghahanda, at
pagluluto ng pagkain.

Pag-aralan Mo
Basahin ang sumusunod. Alin sa mga ito ang inyong nagagawa o ginagawa.
TIPID TIPS NI GLORIA
1. Kung maraming isda sa bahay,
imbakin ito sa pamamagitan ng pagaasin
o pagbabagoong.
2. Maaari ding ibilad sa araw ang isda.
3. Kapag panahon ng anumang prutas,
tulad ng bayabas, sampalok, mangga,
at iba pa, maari itong matamisin.
4. Kung mura at sobra ang dami ng
itlog, maari itong gawing itlog na
maalat.
5. Kung marami ang hilaw na papaya,
gawin itong atsara.

6. Iresaykel ang mga tira-tirang
pagkain.
Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.
1. Sa palagay mo, bakit kailangang malaman ang mga paraan kung paano makatitipid
sa paghahanda at pagluluto ng pagkain?
2. Makatutulong ba sa isang mag-anak ang pagiging matipid? Bakit?
Pangatwiranan mo.
Isaisip Mo
May iba’t ibang paraan ng pagtitipid sa paghahanda at pagluluto ng pagkain.
Isapuso Mo
Sabihin kung ang pangungusap ay tama o mali. Kung mali ang sagot, sabihin kung bakit.
Gawin sa kuwadernong sagutan.
1. Ang mga mayayaman ay hindi na kailangang gumamit ng matitipid na paraan sa
paghahanda at pagluluto ng pagkain.
2. Kailangang matatanda lamang ang matutong magtipid.

Isagawa Mo
Lagyan ng tsek (√) ang kaukulang sagot ayon sa iyong saloobin. Gawin sa kuwadernong
sagutan.
1. Ibinabahagi ko sa aking mga
kaibigan ang nalalaman ko sa
pagre-“recycle” ng pagkain.
2. Pinag-aaralan ko ang pagre-
“recycle” ng mga tirang
pagkain.
3. Sapat na dami lamang ang
ipinahahanda ni Nanay sa
pagluluto ng ulam.
4. Ipinakakain ko sa baboy ang
hinog na bayabas, mangga, at
saging kung labis na sa amin.
5. Ipinamimigay ko sa aking
mga kaibigan ang labis na
pagkain.
Palagi Paminsan-minsan Gagawin pa lang

Baitang 4
TAMANG URI AT WASTONG PAGKAIN
ALAMIN MO
Iba’t ibang uri ng pagkain ang makikita at mabibili sa panahon ngayon. Maraming “ready
to eat foods” katulad ng mga noodles, de lata, “cereal”, sari-saring inumin, at sitsirya ang
madaling mabili sa tindahan. Kadalasan, ang binibili at inihahandang pagkain ng ina sa pamilya
o mga magulang na lubhang abala sa gawain ay mga pagkaing madaling ihanda at iluto. Ang
ganitong pamamaraan ng paghahanda ng pagkain ay isang dahilan ng malnutrisyon.
Sa modyul na ito, matututuhan ang tamang uri at wastong pagkaing dapat ihanda para sa
pamilya.
PAG-ARALAN MO

Basahin ang maikling dayalogo.
Sa palengke, nagkita ang matalik na magkaibigan na sina Aling Beth at Aling Tess.
Nagkakaroon ng problema si Aling Beth sa pagkaing bibilhin at lulutuin niya.
Aling Beth:
Aling Tess:
Aling Beth:
Aling Tess:
Aling Beth:
Aling Tess:
Aling Beth:
Ano na naman kaya ang bibilhin at lulutuin kong pagkain?
Halos ayaw nang kumain ng mga bata. Masyadong silang mapipili sa
pagkain, lalo na sa ulam.
Aba, naku! Sa hirap ng pera at mahal ng bilihin, talagang
ipinaliliwanag ko sa mga bata na kailangan nilang kumain nang maayos.
Kailangang kumain ng masusustansiyang pagkain upang hindi sila
magkasakit.
Tama ka. Binibili nang mahal ang mga pagkain, pagkatapos
hindi naman inuubos. Kaya ang tumataba ay ang mga alagang
hayop.
Gawin mong simple ang paghahanda ng pagkain. Iyong may
kaunting sarsa o di kaya ay gumawa ka ng sawsawan upang sila
ay ganahan. Sanayin mo muna sila sa iyong mga bagong resipi.
Para hindi masayang, tantiyahin mo ang kanilang kayang ubusin.
Lalong hindi nila kakainin iyon, ‘pag ihahain mo ulit.
Mabuti pa nga. Pagpapares-parisin ko para medyo ganahan silang
kumain. Ang papayat ng mga anak ko.
Tatlo lang ang anak mo, nahihirapan ka na. Ako, lima ang anak ko,
may mga apo pa. Pero, okey lang. Tingnan mo naman, ang lulusog
nila! Hindi sila nagkakasakit. Naturuan ko rin ang mga anak at
manugang ko kung paano sila maghahanda ng pagkain para sa
mga bata. Alam na nila ang tamang uri ng pagkaing ihahanda
at tamang dami ng iluluto.
Bilib ako sa iyo. Talagang ang husay mong maybahay.
Halika, lubusin mo na ang pagtuturo sa akin. Ano ba ang maaari
kong ihanda ngayon?
Sagutin ang mga sumusunod na mga tanong. Isulat sa kuwadernong sagutan.
1. Ano ang problema ni Aling Beth sa paghahanda ng pagkain?
2. Makatitipid kaya siya sa itinuro ni Aling Tess? Paano?
3. Ang mga mamahaling sangkap ay nagpapasarap sa pagkain. Lahat ba ng masarap na
pagkain ay nakapagpapalusog? Ipaliwanag ang iyong sagot.

ISAISIP MO
Sa paghahanda at pagluluto ng pagkain, dapat isaalang-alang ang mga pagkaing mura
ngunit masusustansiya at sapat para mapanatiling malusog ang sinumang miyembro ng pamilya.
Sa paraang ito, tamang uri at wastong pagkain ang mapagsasaluhan ng buong pamilya.
ISAPUSO MO
Sipiin at gawin sa iyong kuwaderno.
Ang sumusunod ay mga sitwasyon sa paghahanda at pagluluto ng mga pagkain. Lagyan
ng tsek (√) ang mga paraang nararapat at ekis (x) naman kung hindi.
1. Araw-araw, “noodles” ang inihahanda ni Aling Beth para sa almusal ng mga
anak niya dahil mabilis lutuin ang mga ito.
2. Bumibili si Aling Tess ng mga mura at masusustansiyang gulay at isda para sa
kanyang pamilya.
3. Mamahaling pagkain naman ang inihahanda ni Aling Flor para sa kaniyang
pamilya tulad ng “hotdog”, “bacon”, at marami pang iba.
4. Naglalaga ng mais at saging si Aling Tess para sa meryenda ng kaniyang mga
anak.
5. Sitsirya ang palaging meryenda ng mga anak ni Aling Beth.
6. Isinasaalang-alang lagi ni Aling Tess ang sustansiya at dami ng kakainin
tuwing maghahanda at magluluto siya ng pagkain.

ISAGAWA MO
Gumawa ng talaan ng mga pagkaing lagi ninyong kinakain mula sa nakalista sa ibaba.
Katapat ng bawat pagkaing napili, isulat ang epekto nito sa kalusugan. Gawin ito sa inyong
kuwaderno.
Mga Berdeng Dahon Mga Seryal Mga Dilaw na
Pagkain
Kangkong
Malunggay
Talbos ng:
mais
trigo
bigas
Kalabasa
Kamote
Tiyesa
Kamote
Pula ng itlog
Ampalaya
Mangga
Kalabasa
Saging
Sitaw

Baitang 4
PAGKAIN NG WASTO AT MASUSTANSIYANG PAGKAIN
Alamin Mo
Paano mapananatiling malusog ang ating katawan?
Maraming paraan kung paano mapananatiling malusog ang ating katawan. Isa sa mga ito
ay ang pagkain ng wasto at masusustansiyang pagkain.
Sa modyul na ito, matututuhan ang wasto at masusustansiyang pagkain.
Pag-aralan Mo
Tingnan ang larawan.
Ano ang ipinakikita sa larawan?
Wasto kaya at masustansiya ang mga pagkaing inihahain sa lugar na ito?
Paano mo nasisiguro?
Sa modyul na ito, makikilala ang mga wasto at masusustansiyang pagkain.

Basahin ang mga tugmang sumusunod.
Kanin, gulay, saging
at pagkaing dagat
Pagkaing masustansiya
at masarap.
Okoy at pinya
Malasang-malasa
Isdang sarsiado
Masustansiya pa.
Ampalayang guisado
Bangus na relyeno
Matipid sa bulsa iwas
“high blood” pa ang mga ito.
Ordinaryong resipi
Kombinasyong gulay at karne
Katawan mo’y liliksi
Kung ito’y iyong mapipili.
Masustansiyang pagkain
Sa inyo itinuro
Isaalang-alang palagi
Upang kalusuga’y matamo.

Sagutin ang sumusunod na tanong. Gawin sa kuwadernong sagutan.
1. Ano-anong wasto at masustansiyang pagkain ang binanggit sa mga tugma?
2. Ano-ano ang kabutihang bunga ng wasto at masustansiyang pagkain?
3. Ano ang maaaring mangyari kung walang sustansiya ang iyong kinakain?
4. Magagawa bang maghanda at magluto ng masustansiyang pagkain sa murang halaga
lamang? Paano?
Isaisip Mo
Ugaliin ang pagkain ng wasto at masusustansiyang pagkain. Saanman kayo kakain, piliin
ang pagkaing di lamang nakabubusog, kung hindi wasto at masustansiya pa.
Isapuso Mo
Basahin ang sumusunod na sitwasyon. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
1. Iba ang hilig mo sa pagkain sa hilig ng iyong kaibigan. Ang iyong kaibigan ay
mahilig sa mga sitsirya at “softdrinks”. Paano mo sasabihin sa iyong kaibigan
ang iyong kaalaman tungkol sa masusustansiyang pagkain?
2. Sinasabi ng iyong mga kaklase na ang mga gulay at iba pang pagkain na nabibili
nang mura ay mga pagkaing pangmahirap lamang. Sang-ayon ka ba sa sinasabi
nila? Paano mo maitutuwid ang kanilang paniniwala?

Isagawa Mo
Basahing muli ang tugma sa pahina 2. Pangkatin ang mga pagkaing maaaring ihain sa
agahan, tanghalian, hapunan, at meryenda. Isulat ang mga ito sa tamang pangkat. Gawin ito sa
kuwadernong sagutan.
Agahan:
Tanghalian:
Hapunan:
Meryenda:
Umaga:
Hapon:

Baitang 4
PAGHANGA SA KULTURA NG IBA’T IBANG REHIYON
Alamin Mo
Tingnan ang mga larawan. Sabihin kung anong tradisyon ang ipinakikita ng bawat isa.
Ano ang masasabi mo sa bawat kultura? Kahanga-hanga ba?
Sa modyul na ito, ilalahad kung paano naipakikita ang paghanga sa kultura ng iba’t ibang
rehiyon sa bansa.

Pag-aralan Mo
Basahin ang tula.
Kahanga-Hangang Kultura
1. Bansang Pilipinas, kay gandang pagmasdan,
Hinahangaang labis ng mga dayuhan.
Makulay, madugo, kaniyang kasaysayan,
Mga gintong aral para sa kabataan.
2. Labing-pitong rehiyon ang isinilang,
Mayroong sariling kultura’t kaugalian.
Sayaw, salita, damit, maging pagkain man,
Sa paglipas ng panahon ay pinagyayaman.
3. Makukulay na kultura at tradisyon,
Sinulog, Moriones at Pahiyas man.
Ramadan, Ati-atihan, Santacruzan,
Ilan lamang sa ating hinahangaan.
4. Ipagmalaki sariling atin,
Paghanga sa iba ay sarilinin.
Isipang kolonyal huwag pairalin,
Kung kulturang dayuhan ang pipiliin.
5. Kaugalian natin ay iba-iba,
Hindi hadlang upang magkaisa.
Ipinagdiriwang, ipinagsasaya,
Kahanga-hangang kultura.
Sagutin ang mga tanong, Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.
Ano ang mensahe ng tula? Sa unang saknong, sino ang humahanga sa bansang Pilipinas?
Sa ikalawang saknong, ilang rehiyon ang isinilang sa bansa?
Isa-isahin ang mga kultura’t kaugalian na pinagyaman habang lumilipas ang panahon?
Sa ikatlong saknong, ano-ano ang mga kultura’t tradisyon na hinahangaan? Isa-isahin ang
mga ito?

Sa ikaapat na saknong, ano ang mangyayari kung ang mga dayuhang kultura ang iyong
hahangaan at pipiliin?
Sa ikalima o huling saknong, makahahadlang ba ang pagkakaiba ng kultura sa
pagkakaisa?
Isaisip Mo
Bawat rehiyon ay mayroong kani-kaniyang kultura.
hangaan ang mga ito.
Dapat nating ipagmamalaki at
Isapuso Mo
Basahin ang bawat sitwasyon. Sabihin kung ito’y KAHANGA-HANGA kung kahangahanga
ang sitwasyon at DI-KAHANGA-HANGA kung hindi.
1. Pista sa inyong bayan. Sa pagtatanghal sa plasa, mga katutubong sayaw ang
ipinalabas na pinalakpakan ng mga manonood.
2. Nagbalikbayan ang pinsan ni Mang Eddie. Isinama niya ang kaniyang asawang
dayuhan na si Ruffa. Namangha siya sa iba’t ibang salita ng mga Pilipino. Bawat
lugar na puntahan nila ay ibang salita ang kanilang naririnig.
3. Hindi nagsusuot ng damit na hindi galing sa ibang bansa ang mga dalagang anak ni
Mang Eduardo.
4. Sa paaralan, piko lamang ang gustong laruin ng magkaibigang si Roy at Edwin. Hindi
sila naglalaro ng ibang laro maging sa kanilang lugar.

Isagawa Mo
Lagyan ng tsek () ang kolum na nagpapahayag ng
kultura ng iba’t ibang rehiyon.
iyong saloobin bilang paghanga sa
Gawin ito sa iyong kuwadernong sagutan.
1. Magsusuot ka ba ng kasuotan ng ibang
rehiyon kung may kapistahan?
2. Mag-aaral ka ba ng katutubong sayaw ng
iyong rehiyon?
3. Maglalaro ng mga katutubong laro?
4. Kakain ka ba ng mga pagkain ng ibang
lalawigan?
5. Bumabasa ka ba ng Pasyon tuwing Mahal na
Araw?
Oo
Hindi

Baitang 4
PAGGALANG SA KULTURA NG IBA’T IBANG
PANGKAT NG TAO
Alamin Mo
Ang ating bansa ay binubuo ng iba’t ibang pangkat ng tao. Ang bawat pangkat ay
mayroong kaniya-kaniyang kultura at paniniwalang sinusunod. Ang kultura at paniniwala ng
bawat pangkat ay dapat igalang at pahalagahan.
Sa modyul na ito, matututuhan ang mga paraan ng paggalang at pagpapahalaga sa kultura
ng iba’t ibang pangkat ng tao upang mapanatili ang kapayapaan.
Pag-aralan Mo
Tingnan ang larawan. Bigyang-pansin ang kanilang kasuotan. Masasabi mo ba ang
pangkat na kanilang kinabibilangan?

Basahin ang maikling usapan:
Dan:
Bb. Duran:
Cris:
Bb. Duran:
Mariel:
Bb. Duran:
Nakatutuwa po pala ang kultura ng bawat pangkat ng tao. Iba’t iba
ang kanilang pananamit, salita, kaugalian, at mga tradisyon.
Oo, ngunit ipinagmamalaki nila ang mga ito.
Hindi hadlang sa pagkakaisa ng mga tao ang kulay ng
balat, ang salita, ang kultura, maging ang kanilang paniniwala.
Siyempre, hindi hadlang sa pagkakaisa ang pagkakaiba ng kulay
ng balat, salita, at paniniwala.
Totoo po bang magkakaroon ng hindi pagkakaunawaan kapag
nilabag ang paniniwala ng isang pangkat o lahi?
Natural lamang iyon. Kahit sino, magagalit kapag hindi iginalang ang
kaniyang paniniwala. Kaya dapat tayong matutong
magpahalaga sa kultura at paniniwala ng bawat isa.
Sagutin ang mga sumusunod. Gawin ito sa kuwadernong sagutan:
1. Ano ang napansin ni Dan sa Lakbay-Kulturang pinanood ng klase?
2. Paano magkakaisa ang iba’t ibang pangkat ng tao na magkakaiba ang kultura at
tradisyon?
Isaisip Mo
Bawat pangkat ng tao ay may kani-kaniyang kultura, tradisyon, at paniniwala. Igalang at
pahalagahan ang mga ito upang matamo ang kapayapaan.

Isapuso Mo
Pumili ng tatlo sa mga sumusunod na pinaniniwalaan mo. Pangatwiranan ang iyong
napili. Gawin ito sa kuwadernong sagutan.
1. Ang kapayapaan ay matatamo kung may paggalang ang bawat isa sa kani-kaniyang
kultura.
2. Malaking kapintasan ang hindi magpahalaga sa kultura ng ibang pangkat.
3. Ang kultura ng isang tao ay dapat pintasan kung hindi naaayon sa iyong paniniwala.
4. Ang bawat pangkat ng tao ay may karapatang sundin ang kanilang sariling kaugalian
o tradisyon kahit wala sa sariling bayan.
5. Hindi magiging matatag ang pagiging magkaibigan kung magkaiba ang kultura.
Isagawa Mo
Basahin ang mga sumusunod na sitwasyon. Magbigay ng sariling kuro-kuro tungkol sa
mga ito. Isulat ito sa iyong kuwadernong sagutan.
1. Nagbakasyon ka sa isang lalawigan na sakop ng ibang rehiyon. Hindi mo
naintindihan ang kanilang salita, pero nagsisikap sila na unawain ka.
Ano ang iyong gagawin?
2. Nanood kayo ng isang pagtatanghal na pangkultura. hindi nagustuhan ng ilang
kabataan ang palabas. Pumalakpak sila nang malakas kahit hindi kinakailangan.
Ikinainis ito ng ibang manonood.
Tama ba ang kanilang ginawa? Ipaliwanag ang iyong sagot.
3. Isa kang Bisaya. Niyaya ka ng kaibigan mong dumalo sa kaarawan ng kaniyang
kapatid na mga Tagalog. Hindi mo gusto ang lasa ng kanilang pagkain. Nainip ka sa
ginagawang seremonya, na bahagi ng kanilang kultura. Ano ang iyong gagawin?