คํานํา

คํานํา 

รายวิชา 3504101 จริยธรรมทางธุรกิจ เปนวิชาที่ วาดวยเรื่องการประพฤติปฏิบัติใน 

สิ่งที่ถูกตองดีงาม อยูในทํานองคลองธรรม ซึ่งประกอบดวยเนื้อหา 7 บท ที่กลาวถึงความ 

เปนมา ความสําคัญและความจําเปนที่สังคมทุกวงการจะตองมีจริยธรรม โดยเฉพาะผูมีบทบาท 

ในฐานะของผูบริหาร ผูนําองคกร หากมีความรับผิดชอบที่กวางขวางกับคนหมูมาก ยิ่งตองมี 

คุณธรรมจริยธรรมของความเสียสละ ความซื่อสัตย อดทน อดกลั้นและคํานึงถึงประโยชน 

สูงสุดของสวนรวมเปนสําคัญ อยางไรก็ตามจริยธรรมมักจะถูกตีความไปในลักษณะที่แตกตาง 

กันไป เพราะมีความเปนนามธรรม จับตองไมได ดังนั้นในการจัดการเรียนการสอน ผูสอนพึง 

ตระหนักถึงการจัดการเรียนการสอนที่จะทําใหจริยธรรมเปนรูปธรรมที่ชัดเจนขึ้น จึงไมเพียง 

สอนในเนื้อหาเทานั้น แตควรมีกิจกรรมสงเสริมการประพฤติปฏิบัติ เชน การบําเพ็ญประโยชน 

จิตสาธารณะ การอบรมบมเพาะจิตใจดวยแนวทางของศาสนา เพื่อเปนการปลูกฝงคุณธรรม 

จริยธรรมใหเกิดขึ้นกับผูเรียน 

ผูเขียนจึงหวังวาตําราเลมนี้จะเปนประโยชนแกนักศึกษาและผูสนใจทั่วไป ไดเรียนรู 

และตระหนักถึงความสําคัญของการเปนผูมีความรูและมีคุณธรรมจริยธรรมกํากับ จึงจะทําให 

เปนคนที่สมบูรณและมีคุณคายิ่ง 

กิ่งดาว จินดาเทวิน

(ฆ) 

. 

สารบัญ 

บทที่ หนา 

คําปรารภ 

(ก) 

คํานิยม 

(ข) 

คํานํา 

(ค) 

สารบัญ 

(ฆ) 

สารบัญภาพ 

(ช) 

1 ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับจริยธรรมทางธุรกิจ 1 

ความหมายของจริยธรรม 1 

ที่มาของจริยธรรม 3 

องคประกอบของจริยธรรม 6 

คุณคาของจริยธรรม 8 

จริยธรรมทางธุรกิจ 9 

ขอบขายจริยธรรมทางธุรกิจ 10 

ความสําคัญของจริยธรรมทางธุรกิจ 13 

ประโยชนของจริยธรรมทางธุรกิจ 13 

คุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทย 14 

สภาพปญหาจริยธรรมในสังคมไทย 16 

สรุป 20 

กรณีศึกษา 21 

บรรณานุกรมทายบทที่ 1 22 

2 แนวคิดและทฤษฎีจริยธรรม 24 

จริยธรรมกับกฎหมาย 24 

แนวคิดทฤษฎีจริยธรรม 30 

จริยธรรมตามแนวคิดตะวันตก 30

(ง) 

. 

สารบัญ (ตอ) 


จริยธรรมตามแนวคิดตะวันออก 35 

จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา 39 

จริยธรรมตามแนวคริสตศาสนา 42 

จริยธรรมตามแนวอิสลาม 44 




3 จริยธรรมทางธุรกิจ 51 

ความจําเปนที่ธุรกิจตองมีจริยธรรม 51 

ผลกระทบทางจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจ 53 

ระดับมาตรฐานจริยธรรมทางธุรกิจ 55 

การพัฒนาจริยธรรมทางธุรกิจ 58 

การตรวจสอบจริยธรรมในองคกรธุรกิจ 64 

บทบาทของภาครัฐในการเสริมสรางจริยธรรม 65 




4 จริยธรรมผูบริหาร 74 

บทบาทหนาที่ของผูบริหาร 74 

หลักจริยธรรมสําหรับผูบริหาร 76 

อํานาจ อิทธิพลและความขัดแยงในผลประโยชน 85 

จริยธรรมกับความขัดแยง 88 



บรรณานุกรมทายบทที่ 4 95

(จ) 

. 



5 จริยธรรมและความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม 96 

การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรม 96 

ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม 99 

ขอบเขตความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจ 104 

บทบาทความรับผิดชอบทางจริยธรรมของธุรกิจ 105 

ผลที่ไดรับของธุรกิจที่มีความรับผิดชอบตอสังคม 108 

บทบาทองคการทางธุรกิจที่เกี่ยวกับความรับผิดชอบทางสังคม 110 

บทบาทขององคกรเอกชนทางธุรกิจที่มีความรับผิดชอบทางเศรษฐกิจ 111 

ความรับผิดชอบของธุรกิจตอองคกรทางสังคม 113 




6 จริยธรรมกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 120 

หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 120 

แนวคิดที่มีตอหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 126 

การนําแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใช 130 

การนําแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปใชในระดับบุคคล 134 

แนวคิดการพัฒนาและแกปญหาเกษตรทฤษฎีใหม 136 




7 การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 143 

คุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 143 

บทบาทของสถาบันที่ทําหนาที่ขัดเกลาคุณธรรมจริยธรรม 146

(ฉ) 

. 



การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเกาหลี 151 

การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเวียดนาม 154 

บทเรียนจากการเรียนรูถึงการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 157 




บรรณานุกรม 172

(ช) 

สารบัญภาพ 

ภาพที่ หนา 

1 เครื่องหมายการคา 26 

2 สายการบินไทยรูปดอกจําปและสายการบินญี่ปุน 27 

3 เครื่องหมายแสดงถึงการอนุรักษสิ่งแวดลอม 27 

4 เครื่องหมายรวมกลุมประเทศอาเซียนและสมาคมการคา 28 

5 มหาตมคานธีและการตอสูตามวิถีแหงอหิงสา 37 

6 เปยเจทและโคลเบิรก 59 

7 พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตโต) 62 

8 ดุลยภาพของหลักกัลยาณมิตร 86 

9 ผูมีสวนไดสวนเสียในธุรกิจ 104 

10 วิกฤตเศรษฐกิจดานการเงิน 121 

11 พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง 123 

12 ความสัมพันธของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 125 

13 วอรเรน บัพเฟตตและบิล เกตต 135 

14 การแบงพื้นที่ทํากินตามหลักเกษตรทฤษฎีใหม 137

บทที่ 1 

ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับจริยธรรมทางธุรกิจ 

สังคมทุกวันนี้เนนการพัฒนาทางวัตถุเพื่อสนองตอบสังคมบริโภคนิยม ทําใหมนุษยไดรับ 

ความสะดวกสบายในการใชชีวิตไดงายและเร็วขึ้น ขณะเดียวกันผลกระทบอันเกิดจากการพัฒนา 

ดวยน้ํามือมนุษยก็ถูกทําลายลงดวยน้ํามือมนุษยดวยเชนเดียวกัน จนกลายเปนปญหาใหญที่สงผล 

กระทบใหเกิดความเสียหายอยางมหาศาลทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง ในที่สุดแตละภาค 

สวนของสังคมตองหันกลับมาตระหนักถึงหนทางแกไข ซึ่งไมอาจละเลยหลักการของคุณธรรม 

จริยธรรม อันเปนรากเหงาเดิมของการอยูรวมกันอยางสงบ สันติสุขของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดลอมได 

อยางสมดุล 

ความหมายของจริยธรรม 

เมื่อพูดถึงคําวา จริยธรรม ยังมีคําที่มีความเกี่ยวของสัมพันธ ดังคําวา จริยศาสตร ซึ่งเปน 

คําที่มาจากภาษาสันสกฤตคือ จะริยะ+สาดตฺระ ใหความหมายวา กิริยาที่ควรประพฤติ+ระบบวิชา 

ความรู กลาวคือ เปนวิชาความรูที่วาดวยแนวทางที่ควรประพฤติปฏิบัติ และแปลจากศัพท 

ภาษาอังกฤษไดวา Ethics มาจากรากศัพทภาษากรีกวา Ethos ซึ่งแปลวา ขนบธรรมเนียม หรือธรรม 

เนียมปฏิบัติ (Custom) สวนEthics นั้นมีความหมายวา ศาสตรแหงศีลธรรม (Science of morals) 

ตาม (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. 2554. ออนไลน) ใหความหมาย จริยศาสตร 

วาเปนปรัชญาสาขาหนึ่ง วาดวยการแสวงหาความดีสูงสุดของชีวิตมนุษย แสวงหาเกณฑในการ 

ตัดสินความประพฤติของมนุษยวาอยางไหนถูกตอง ไมถูกตอง ดี ไมดี ควร ไมควรและพิจารณา 

ปญหาเรื่องสถานภาพของคาทางศีลธรรมและใหความหมายคําวา จริยธรรม หมายถึง ธรรมที่เปน 

ขอประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรม กฎศีลธรรม ดังนั้นสามารถจะกลาวไดวา จริยศาสตรคือ วิชาที่วาดวย 

จริยธรรม 

นักสังคมวิทยาทางศาสนาชาวเยอรมัน ชื่อ แมกซ เวเบอร (Max Weber. ออนไลน. 

2554) เปนคนแรกที่คิดเกี่ยวกับจริยธรรมและไดเขียนเรื่อง The Protestant Ethic and the Spirit of 

Capitalism (จริยธรรมโปรเตสแตนตและจิตวิญญาณทุนนิยม) เพื่ออธิบายถึงการประพฤติปฏิบัติ 

ของผูที่นับถือศรัทธาในลัทธินิกายโปรเตสแตนตที่มีอุดมคติทํางานหนัก และกินอยูอยางประหยัด

2 

จึงทําใหมีเงินสะสมเพื่อการลงทุน ซึ่งเอื้อตอการเจริญเติบโตของระบบทุนนิยม ทําใหมีวิถีชีวิตที่ดี 

ในยุคนั้น 

วริยา ชินวรรโณ (2546 : 7-10) ไดรวบรวมความหมายจริยธรรม จากผูทรงคุณวุฒิหลาย 

ทาน ดังนี้ 

1. ทานพุทธทาสภิกขุ กลาววา จริยธรรม แปลวา เปนสิ่งที่พึงประพฤติ จะตองประพฤติ 

ซึ่งอยูในรูปของปรัชญา คือ เปนสิ่งที่ตองคิดตองนึกและใชคําภาษาอังกฤษวา Ethics สวนศีลธรรม 

หมายถึง สิ่งที่กําลังประพฤติอยู หรือประพฤติแลว ตองทําอยูจริง เพราะเปนปญหาเฉพาะหนา โดย 

ใชคําภาษาอังกฤษวา Morality 

2. วิทย วิศทเวทย อธิบายวา จริยธรรม คือ ความประพฤติตามคานิยมที่พึงประสงค 

โดยใชวิชาจริยศาสตร ศึกษาพฤติกรรมดานคุณคา สามารถวิเคราะหคานิยมที่เปนคูกัน สามารถ 

แยกแยะไดวาสิ่งดีควรกระทําและสิ่งใดชั่วควรละเวน 

3. ระวี ภาวิไล ไดอธิบาย ชีวิต คือ การมีคนและมีโลกสัมพันธกัน จริยธรรมเปนหลัก 

กําหนดวาตนมุงอะไรในโลกและพึงปฏิบัติอยางไร ดังนั้นจึงแบงจริยธรรมออกเปน 3 ขอ คือ 

1) รูจักโลก รูจักตน 2) รูจักทุกข รูจักชีวิต และ 3) รูจักทุกขในชีวิต 

สุลักษณ ศิวรักษ (2550 : 163) ไดใหคํานิยามจริยธรรม คือ หลัก หรือหัวขอแหงความ 

ประพฤติปฏิบัติเพื่อเกิดปกติสุขในสังคม ไมใหมีการเอารัดเอาเปรียบกัน(หรือมีไดก็แตนอย) ใหเกิด 

ความมั่งคั่ง มั่นคงทั้งสวนตนและสวนทาน 

สารานุกรมออนไลน (2554. ออนไลน) ใหความหมายจริยธรรม วา เปนปรัชญา 

การศึกษาและการประเมินความประพฤติของบุคคลตามหลักศีลธรรม หลักทางศีลธรรมอาจมองได 

วาเปนมาตรฐานแนวทางการปฏิบัติที่บุคคลสรางขึ้นเพื่อตนเอง หรือเปนเนื้อหาสาระของขอผูกพัน 

และหนาที่ โดยเฉพาะสมาชิกของสังคมจําเปนตองมี 

จากความหมายดังกลาวพอสรุปไดวา จริยธรรม หมายถึง แนวทางการประพฤติปฏิบัติ ที่ 

อาศัยหลักการดานศีลธรรม เปนเหตุเปนผลในการแยกแยะสิ่งที่ถูกตองควรทําและสิ่งที่ผิดไมควรทํา 

ไมเบียดเบียนกัน เห็นแกประโยชนตนเองและผูอื่น เพื่อการอยูรวมกันของคนในสังคมอยางเปน 

ปกติสุข

3 

ที่มาของจริยธรรม 

จริยธรรมไมใชสิ่งใหมของมนุษย แตมีอยูแลวตามธรรมชาติของโลก เมื่อมนุษยเกิดขึ้นมา 

ในยุคตน ๆ การดํารงชีวิตเปนอยูอยางมนุษยถ้ําอาศัยการลาเพื่อการยังชีพ สิ่งมีชีวิตที่แข็งแรงกวา 

ยอมอยูรอด สิ่งมีชีวิตที่ออนแอกวายอมตกเปนเหยื่อ เมื่อมีวิวัฒนาการในการเปลี่ยนแปลงตนเองจาก 

นักลามาเปนนักผลิต จากสังคมเกษตรสูสังคมอุตสาหกรรมและบริการเรื่อยมาจนถึงปจจุบัน จาก 

การเปลี่ยนแปลงที่ผานไปแตละยุคสมัย ไดเกิดการทําราย ทําลายกันและการพัฒนาที่ทําใหชีวิตดีขึ้น 

เปนทางคูขนานกันไป ดังนั้นปจจัยใดที่ทําใหมนุษยสามารถอยูรวมกันไดในสังคมสืบตอกันมาเปน 

ปกติ 

ศาสตราจารยกีรติ บุญเจือ (2551 : 15-21) ไดอธิบายถึงประวัติศาสตรจริยะ ตั้งแตกอน 

เปนมนุษยเรื่อยมาจนถึงปจจุบัน ที่เริ่มตนจากการสังเกตพฤติกรรมของสัตว เชน มดและผึ้งมีความ 

สามัคคี ความเสียสละ อูฐที่มีความเขมแข็งและชางรูจักเชื่อฟงผูนํา ซึ่งพฤติกรรมเหลานี้ยังไมไดถือ 

วาสัตวเหลานั้นมีคุณธรรมจริยธรรมอยางแทจริง แตปฏิบัติไปตามสัญชาตญาณของการอยูรวมกัน 

ของสัตวชั้นสูง ซึ่งมีความสอดคลองกับมาตรการทางจริยธรรมและกอใหเกิดสํานึกขึ้นในภายหลัง 

เมื่อมนุษยมีวิวัฒนาการเริ่มเปนมนุษยขึ้นมาไดยึดถือประเพณี(Custom Attachment)ของหมูคณะ 

เปนแนวทางในการปฏิบัติอยางเครงครัดโดยไมตองมีกฎหมาย เพราะเชื่อวาการถือปฏิบัติตาม 

ประเพณีชวยใหหมูคณะอยูรอด ผูไมยึดถือประเพณีตามหมูคณะนั้นก็หมายถึง ไมใชคนของหมู 

คณะนั้น แมแตผูปกครองเองหากฝาฝนประเพณีก็จะหมดอํานาจโดยอัตโนมัติ กฎหมายไดเกิดขึ้น 

ตั้งแตเริ่มมีกษัตริย เพราะสังคมของหมูคณะมีสมาชิกเพิ่มมากขึ้น มีการละเมิดประเพณีจนไม 

สามารถที่จะลงโทษและคุมกันการเอารัดเอาเปรียบไดทั่วถึง มีการใชอิทธิพล มีการแบงพรรคพวก 

ทําใหเกิดความหวาดระแวง เกิดไมมั่นใจในความปลอดภัยภายในหมูคณะ จึงไดมีการมอบหมาย 

อํานาจใหคนดีมีความเสียสละและมีความสามารถมาเปนผูจัดระเบียบสังคมใหเกิดความสงบรมเย็น 

นับเปนจุดเริ่มตนของกฎหมาย ที่เริ่มจากการประมวลประเพณีขึ้นประกาศใชเปนกฎหมาย ใน 

ระยะนี้กฎหมายมีความศักดิ์สิทธิ์มาก เพราะทุกคนรูสึกไดถึงผูออกกฎหมายเขียนกฎหมายขึ้นเพื่อ 

ประโยชนของสังคมเปนที่ตั้ง จึงใหความรวมมือเปนอยางดีโดยทั่วหนาและยึดกฎหมาย(Law 

Attachment) ผูที่ปฏิบัติตามกฎหมายจะไดรับการยกยองวาเปนคนดีของสังคม สวนผูละเมิด 

กฎหมายจะถือเปนคนชั่วรายและถูกลงโทษ กฎหมายฉบับแรกของโลก ไดแก กฎหมายกษัตริย 

แฮมเมอแรบบิของเมโสโพเทเมีย กฎหมายมนูศาสตรของอินเดียและบทบัญญัติโมเสสของชาวยิว 

ตอมาเมื่อมีการออกกฎหมายมากขึ้นและเกิดพฤติกรรมที่สอใหเห็นถึงผูออกกฎหมายมุงรักษา 

ประโยชนของตน คนใกลชิดและพรรคพวก จึงเกิดขอโตแยงในความยุติธรรมของกฎหมายแก

4 

ผูปฏิบัติจะตองทําอยางไร ดังนั้นเมื่อมีผูนําที่สามารถวางแนวทางการดําเนินชีวิตแกเขาไดก็ 

กลายเปนศาสดาหรือเจาลัทธิ(Person Attachment) ตาง ๆ ของศาสนา ซึ่งมีผลสําหรับการตัดสินใจ 

ดานจริยธรรมมาก เมื่อความเชื่อถือตอศาสนาแพรหลาย กฎหมายลดความสําคัญลง โดยถือวาการ 

ปฏิบัติตามกฎหมายเปนบุญ การละเมิดกฎหมายเปนบาป แตถากฎหมายขัดกับศาสนา การละเมิด 

กฎหมายจะเปนบุญ การปฏิบัติตามกฎหมายจะเปนบาป จึงถือไดวาเปนระยะที่ศาสนามีอํานาจ 

กําหนดมาตรการทางจริยธรรมอยางเด็ดขาดเพราะถือวา การปฏิบัติตามศรัทธาเปนความดีสูงสุด 

และบริสุทธิ์ที่สุดที่ผูมีศรัทธาพึงเสียสละทุกสิ่งใหแมชีวิต ตอมาเมื่อมีการนําศาสนาไปใชอยางไม 

ถูกตอง มีการแทรกแซงจากนักการเมืองและผูมีอํานาจในการนําศาสนามาใชเปนเครื่องมือโดยมิ 

ชอบ จึงเกิดคําถามวามโนธรรม หรือความสํานึกคุณคาความประพฤติควรจะอยูบนพื้นฐาน 

อะไรบาง เพื่อจะใชเปนมาตรการสําหรับทุกคนและทุกศาสนาที่สามารถใชรวมกันได นั่นเปนการ 

คิดหาเหตุผล (Reason Attachment) ในเชิงปรัชญา กฎหมายจะถูกปฏิบัติเมื่อเห็นเหตุผลทางปรัชญา 

วาควรปฏิบัติมิฉะนั้นก็จะฝาฝน มาถึงปจจุบันเปนการใชวิจารณญาณ(Critical Mind) นั่นคือ ผูที่รูจัก 

วิเคราะหแยกประเด็นเพื่อเขาใจ ยอมรับหรือปฏิเสธประเด็นตาง ๆ โดยแตละคนมีระบบมาตรฐาน 

ของตนสําหรับตัดสินใจเลือกแตละครั้ง โดยมีการปรับปรุงใหสมบูรณขึ้นเรื่อย ๆ จากการเรียนรู 

และประสบการณ เรียกวา มีวิจารณญาณในการศึกษา การใชวิจารณญาณจะอาศัยหลักเกณฑของ 

หลังนวยุคสายกลาง (Moderate Postmodernism) ที่เริ่มราว พ.ศ. 2513 (ค.ศ. 1970) โดยมีวิธีคิด คือ 

ยอนอานมาตรการทุกสิ่งที่แลวมา เพื่อวิเคราะหและประเมินคาวาอะไรยังดีทําการรื้อฟนขึ้นมาใช 

ผสมผสาน เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดกันและยอมรับคุณคาของกันและกันดวยการเสวนา ในการ 

แสวงหาจุดรวม สงวนจุดตาง นั่นคือ ใชจุดรวมในการรวมมือกันและมองจุดตางเปนความงดงาม 

ของความหลากหลายทางสังคม 

ดังที่กลาวมาขางตนจะเห็นถึงที่มาของจริยธรรมผานวิวัฒนาการของมนุษยที่เปนมาจาก 

สัญชาตญาณที่สอดคลองกับการปฏิบัติตามมาตรการทางจริยธรรมสะสมเรื่อยมาเปนมโนธรรม 

สํานึก โดยอาศัยปจจัยที่เปนที่มาของจริยธรรมเปนเครื่องยึดเหนี่ยว อันไดแก 

1. การยึดตามประเพณี เมื่อมนุษยอยูรวมกันเปนหมูคณะ สังคม ชุมชน ยอมจะเกิดความ 

เชื่อที่สอดคลองในการยึดถือและปฏิบัติตามวิถีทางของหมูคณะนั้น ๆ รวมกัน จนกลายเปน 

ประเพณีนิยมที่เปนแบบแผนในการถือปฏิบัติสืบตอกันไปจนถึงอนาคต เพราะเชื่อมั่นวาประเพณี 

จะทําใหหมูคณะอยูรอด ผูที่ละเมิดประเพณีแมไมมีบทลงโทษที่เปนลายลักษณอักษร แตก็จะถูก 

ตําหนิโดยสังคม ไมไดรับการยอมรับ หรือการคบคาสมาคมดวย ผูมีอํานาจเองก็จะถูกเสื่อมความ 

เคารพนับถือและหมดอํานาจในที่สุด จึงถือไดวาประเพณีเปนมาตรการในการปฏิบัติทางจริยธรรม 

ที่เกิดจากความสมัครใจของหมูคณะที่รวมกันกําหนดวาอะไรถูกตอง ควรทํา อะไรไมถูกตอง ควร

5 

ละเวนที่จะทํา ดังจะยกตัวอยางประเพณีของประเทศไทยที่สะทอนถึงวิถีชีวิตความเปนสังคม 

เกษตรกรรม เชน 1) ประเพณีทางศาสนา ไดแก ประเพณีแหเทียนพรรษา ประเพณีการบวช 

ประเพณีทอดกฐิน 2) ประเพณีทางสังคม ไดแก ประเพณีแตงงาน ประเพณีบําเพ็ญกุศลงานศพ 

ประเพณีสงกรานต และ 3) ประเพณีตามความเชื่อของแตละทองถิ่น ไดแก ประเพณีแหนางแมว 

ประเพณีผีตาโขน ประเพณีเดือนสิบ(สารทเดือนสิบหรือชิงเปรต) ประเพณีวิ่งควาย เปนตน 

2. การยึดตามกฎหมาย เกิดขึ้นเนื่องจากสังคมมีความเปลี่ยนแปลงที่ซับซอนขึ้น มี 

สมาชิกเพิ่มมากขึ้นและปญหาก็มีมากขึ้นตามไปดวย จนประเพณีไมสามารถควบคุมพฤติกรรมของ 

หมูคณะ ชุมชน สังคมไดในวงกวาง จึงตองมีมาตรการใหมเขามาเพื่อควบคุมการประพฤติปฏิบัติใน 

การอยูรวมกันของคนในสังคมนั้น ๆ ดวยการกําหนดแนวทางการปฏิบัติที่เปนลายลักษณอักษร มี 

บทลงโทษและประกาศใชโดยผูมีอํานาจจากฝายปกครองบานเมือง อยางไรก็ตามกฎหมายถูกจัดให 

เปนเครื่องมือเบื้องตนเพื่อใหคนไดตระหนักถึงจริยธรรม ดวยเหตุวา การกระทําดีชั่วไมไดเกิดจาก 

มโนธรรมที่แทจริง แตเกิดจากความกลัวตอโทษที่จะไดรับ ซึ่งพอจะกลาวไดวาถาทําผิดกฎหมายก็ 

ผิดจริยธรรม แตการทําถูกกฎหมายไมไดหมายความวาจะถูกตองตามจริยธรรมทุกอยางแตอยางใด 

3. การยึดตามหลักศาสนา ศาสนา หรือลัทธิตาง ๆ เริ่มตนมาจากความกลัว ความสงสัย 

ของมนุษยและเมื่อมีใครสามารถอธิบาย หรือวางแนวทางการปฏิบัติที่เปนที่ยอมรับ เลื่อมใสศรัทธา 

ผูนั้นก็จะกลายเปนศาสดา หรือเจาลัทธิในที่สุด นอกจากนี้ยังกลาวไดวาศาสนาเปนหลักสําคัญของ 

จริยธรรม เพราะทุกศาสนามีหลักคําสอนที่เปนสากล ในการใหทําความดีและละเวนการทําความ 

ชั่วทั้งปวง ศาสนาจึงเปนทั้งเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจและเครื่องมือกํากับการประพฤติปฏิบัติของคนให 

อยูบนมาตรฐานของจริยธรรมไดหนักแนนและชัดเจน 

4. การยึดตามหลักปรัชญา เมื่อมาถึงยุคสมัยที่คนเสื่อมศรัทธาในศาสนา มีความเลื่อมใส 

ตอศาสนาลดนอยลง เบื่อหนายหลักคําสอนในศาสนา เพราะมีการใชศาสนาไปในทางที่ไมถูกตอง 

เชน มีการแทรกแซงจากนักการเมือง มีการนําศาสนามาหากิน มีการนําศาสนาเพื่อทําลายฝาย 

ตรงกันขาม ดังนั้นจึงเกิดความคิดที่วาจะมีหลักการใดที่เปนกลางในการใหทุกศาสนาสามารถใช 

เปนพื้นฐานกําหนดคุณคาการปฏิบัติรวมกันได โดยอาศัยหลักปรัชญาเปนพื้นฐานกอนจะอาง 

ศาสนา ดังนั้นในระยะนี้มาตรการดานความประพฤติที่เกิดขึ้นจึงไมไดอางศาสนา แตเปนความคิด 

และขอโตแยงที่นักปรัชญาทุกคนชวยกันขบคิดปญหาทางจริยธรรมดวยการใชหลักเหตุและผล 

5. การยึดตามหลักการใชวิจารณญาณ โดยเริ่มนับตั้งแตค.ศ. 1970 ยุคหลังสมัยใหม 

(Postmodern) จนถึงปจจุบัน ใหอิสระทางความคิดจากการเรียนรูและประสบการณที่มีการปรับปรุง 

อยางสม่ําเสมอและตอเนื่อง ดังนั้นทุกคนสามารถที่จะสรางมโนธรรมในการตัดสินใจเลือกดวย 

วิจารณญาณของตนเอง นั่นคือ การแยกแยะวาสิ่งใดถูกผิด ดีชั่ว ควรทํา หรือไมควรทํา ทุกคน

6 

สามารถใชความรูสึกผิดชอบชั่วดีที่อยูภายในของตนเองในการตัดสินใจ โดยใชปญญาในการหา 

เหตุผลที่ถูกตองไดดวยตนเอง 

แมวาที่มาของจริยธรรมจะมีหลักยึดที่เปลี่ยนแปลงไปตามระยะเวลา แตทั้งหมดนั้นก็ยังมี 

ความสําคัญสําหรับเปนแนวทางในมาตรการทางจริยธรรมหนักเบาไปตามสถานการณและ 

สิ่งแวดลอมของแตละเหตุการณ โดยเชื่อวาไมสามารถที่จะใชเพียงหลักการใดเพียงหลักการเดียว 

เปนหลักยึดเหนี่ยวที่จะสามารถใชเปนแบบแผนของการประพฤติปฏิบัติที่ถูกตองดีงามไดอยาง 

สมบูรณ 

องคประกอบของจริยธรรม 

จริยธรรมจะเกิดขึ้นไดดวยการใชมโนธรรมภายในจิตใจของบุคคลประเมินคุณคาของสิ่ง 

ใด ๆ เพื่อหาเหตุผลในการแยกแยะถึงความถูก-ผิด ความควร-ไมควร แลวตัดสินใจเลือกแสดง 

พฤติกรรมนั้นออกมาภายนอก เพื่อบงบอกวาเปนคนดีของหมูคณะนั้น ซึ่งมีองคประกอบทั้งภายใน 

และภายนอกเปนสวนเกื้อหนุนใหเกิดจริยธรรมขึ้นในบุคคล 

เนตรพัณณา ยาวิราช (2551 : 6) กลาววา จริยธรรมมีองคประกอบ 3 ประการ คือ 

1. ดานความรูเหตุผล คือ ความเขาใจในความถูกตอง สามารถแยกแยะและตัดสินไดวา 

อะไรถูกตอง ไมถูกตองดวยความคิด 

2. ดานอารมณความรูสึกผิดชอบชั่วดี ความเชื่อ คือ ความพึงพอใจ ศรัทธา ความเลื่อมใส 

ยอมรับที่จะนํามาเปนแนวทางการปฏิบัติ 

3. ดานพฤติกรรมการแสดงออก คือ การแสดงออกที่บุคคลไดตัดสินใจแลววาเปนการ 

กระทําถูกหรือผิดในสถานการณแวดลอมตาง ๆ 

นอกจากนี้จริยศาสตรสามารถแบงสาขาที่เกี่ยวพันกับศาสตรอื่น ๆ อีกหลายศาสตร 

สําหรับศาสตรที่จะกลาวถึงนี้มีอิทธิผลตอจริยธรรมของมนุษย เชน จิตวิทยาจริยะ (Psychology of 

Ethics) กลาวถึงอิทธิพลของสาเหตุที่อยูภายในจิตใจของคนเราที่มีตอพฤติกรรมการแสดงออกของ 

คนและสังคมวิทยาจริยะ (Sociology of Ethics) กลาวถึงพฤติกรรมของคนที่ไดรับอิทธิพลมาจาก 

สิ่งแวดลอมตาง ๆ ในสังคม นอกจากนี้ยังมีคําที่มีความหมายสําคัญหลายคําที่ควรรูจักและทําความ 

เขาใจถึงองคประกอบของจริยธรรมใหมากขึ้น ดังนี้ 

ความประพฤติ (Conduct) หมายถึง การกระทําที่มีมโนธรรมกํากับ ถาตัดสินใจเลือกทํา 

ตามมโนธรรม เรียกวา มีความประพฤติดี(Good or Moral Conduct) แตหากเลือกตัดสินใจกระทําไม 

ดี ฝนมโมธรรม เรียกวา มีความประพฤติเลว (Bad or Immoral Conduct) ซึ่งศาสตราจารยกีรติ

7 

บุญเจือ ไดกลาววา ถาทําเลวมาก ๆ เรียกวา ชั่ว ดังนั้นความประพฤติสามารถตัดสินไดดวย 

พฤติกรรมการกระทําที่ดี หรือไมดีอยางชัดเจน เชน การแสดงความกาวราว พูดจาหยาบคาย 

พฤติกรรมดังกลาวยอมแสดงวา ผูนั้นมีความประพฤติไมดี ไมสมควร 

พฤติกรรม (Behavior) หมายถึง การแสดงออกของการกระทําหรืออาการที่เผยออกมาให 

เห็นทางกาย วาจา ความคิดและความรูสึกเพื่อตอบสนองสิ่งเราที่มากระตุนจากภายในหรือภายนอก 

ซึ่งไมเกี่ยวของกับมโนธรรม เชน การเคลื่อนไหวทางรางกาย เดิน พูด เขียน คิด ความหิว กระหาย 

ความพอใจ ไมพอใจ เปนการแสดงออกทางพฤติกรรมอยางกลาง ๆ ไมไดบอกวาดีหรือไมดี 

มโนธรรม (Conscience) หมายถึง ความรูสึกผิดชอบชั่วดี ความรูสึกวาอะไรควรทําอะไร 

ไมควรทํา ซึ่งมีอยูในจิตใจคนเราเปนปกติอยูแลวจึงมีคํากลาววา มนุษยมีจิตประภัสสร คือ มีจิตใจที่ 

ผองใสบริสุทธิ์ แตอยางไรก็ตามจะตองไดรับการขัดเกลา ฝกฝนและพัฒนาอยูเสมอ เพราะกิเลส 

สามารถครอบงําจิตใจไดงาย ทั้งนี้เพราะการทําความดีในบางครั้งยังมีการชั่งใจที่จะเลือกตัดสินใจ 

ในบางกรณี หรือบางเหตุการณ เชน ถาใครเดือดรอนแลวสามารถชวยไดก็จะชวยทุกครั้งโดยไม 

ลังเล หรืออาจจะชวยเมื่อหาเหตุผลมาอธิบายไดวาควรชวยก็จะชวย ทั้ง 2 พฤติกรรมนี้เปนความ 

ประพฤติที่ดีทั้งสิ้น แตในระดับของมโนธรรมที่มีคุณธรรมยอมจัดอยูในความประพฤติแรก 

คุณธรรม (Virtue) หมายถึง สภาพคุณงามความดี ความดีงาม สภาพที่เกื้อกูล ความ 

ประพฤติจนเคยชินเปนนิสัยแตละดาน เมื่อพูดถึงคุณธรรมเรามักจะคุนเคยกับการใชคําวาคุณธรรม 

จริยธรรมไปดวยกัน ซึ่งสามารถสรุปไดวา เปนความประพฤติที่ดีที่หมูคณะหรือสังคมนั้น ๆ ใหการ 

ยอมรับวาผูมีความประพฤติดังกลาวเปนคนดี ดังที่กระทรวงศึกษาไดมีนโยบายปฏิรูปการศึกษาใน 

ปงบประมาณ 2550-2551 และกําหนดคุณธรรมขั้นพื้นฐาน 8 ประการเพื่อใหขาราชการ นักศึกษา 

และบุคคลทั่วไปปฏิบัติ ดังนี้ 

1. ขยัน หมายถึง ความตั้งใจเพียรพยายามทําหนาที่การงานอยางตอเนื่อง สม่ําเสมอ 

อดทน ไมทอถอยเมื่อพบอุปสรรค ความขยันตองควบคูกับการใชสติปญญาแกปญหาจนเกิดผลงาน 

สําเร็จตามความมุงหมาย 

2. ประหยัด หมายถึง การรูจักเก็บออม ถนอมใชทรัพยสินสิ่งของตน แตพอควร 

พอประมาณ ใหเกิดประโยชน คุมคา ไมฟุมเฟอยฟุงเฟอ 

3. ซื่อสัตย หมายถึง ประพฤติตรงไมเอนเอียง ไมมีเลหเหลี่ยม มีความจริงใจ ปลอดจาก 

ความรูสึกลําเอียงหรืออคติ 

4. มีวินัย หมายถึง การยึดมั่นในระเบียบแบบแผนขอบังคับและขอปฏิบัติ ซึ่งมีทั้งวินัย 

ในตนเองและวินัยตอสังคม

8 

5. สุภาพ หมายถึง เรียบรอย ออนโยน ละมุนละมอม มีกิริยา มารยาทที่ดีงาม 

มีสัมมาคารวะ 

6. สะอาด หมายถึง ปราศจากความมัวหมองทั้งกายใจและสภาพแวดลอม ความผองใส 

เปนที่เจริญตา ทําใหเกิดความสบายใจแกผูพบเห็น 

7. สามัคคี หมายถึง ความพรอมเพียงกัน ความกลมเกลียวกัน ความปรองดองกัน ความ 

รวมใจกันปฏิบัติงานใหบรรลุผลตามที่ตองการ เกิดการงานอยางสรางสรรค ปราศจากการทะเลาะ 

วิวาท 

8. มีน้ําใจ หมายถึง ความจริงใจที่ไมเห็นแตเพียงตัวเองหรือเรื่องของตัวเอง แตเห็นอก 

เห็นใจ เห็นคุณคาในเพื่อนมนุษย มีความเอื้ออาทรเอาใจใสในความสนใจ ในความตองการ ความ 

จําเปน ความทุกขของผูอื่นและพรอมที่จะใหความชวยเหลือเกื้อกูลกันและกัน 

ศีลธรรม (Morals) หมายถึง ความประพฤติที่ดีที่ชอบ ศีลและธรรม ธรรมในระดับศีล 

ซึ่งคําวาศีลใหความหมายเปนขอเวน หรือขอหามในการทําความชั่วทั้งปวง ยังแบงตามระดับความ 

บริสุทธิ์ของผูรักษาศีล ระดับของฆราวาสรักษาศีล 5 เปนเบื้องตนและพระภิกษุสงฆรักษาศีลสูงสุด 

227 ขอ สวนธรรม เปนการประพฤติดี หรือทําตามคําสั่งสอน ในความหมายของพุทธศาสนา 

ศีลธรรมเปนระดับธรรมที่ปฏิบัติถึงขั้นของการหลุดพน 

คุณคาของจริยธรรม 

จริยธรรมเปนสิ่งที่พึงประพฤติปฏิบัติ ตามที่ไดตัดสินใจเลือกสิ่งที่ถูกตอง เหมาะสมแลว 

ยอมกอใหเกิดความสัมพันธที่ราบรื่นระหวางบุคคล สังคมและการทํากิจกรรมใด ๆ ยอมเปนไปดวย 

ความเรียบรอย แสดงถึงคุณคาที่มีของจริยธรรมตอชีวิตของมนุษยเรา อันเปนคุณคาที่เปนประโยชน 

ตอชีวิตที่เปนปกติสุขทั้งสวนตัวและสวนรวม 

พิภพ วชังเงิน (2545 : 22) ใหความเห็นวา จริยธรรมมีคุณคาตอชีวิตมนุษย ดังนี้ 

1. จริยธรรมชวยใหรูจักตนเอง มีสํานึกตอบทบาทหนาที่ความรับผิดชอบของตนที่มีทั้ง 

ตอตนเอง ตอครอบครัว ตอสังคม ตอประเทศชาติและหนาที่การงานของตน 

2. จริยธรรมเปนวิถีแหงปญญา ทําใหเปนผูรูจักใชสติปญญาในการคิดแยกแยะหาเหตุผล 

ดวยความเชื่อที่วาการทําความดีเปนสิ่งที่ถูกตอง จึงสามารถแกปญหาอยางเปนเหตุเปนผลตามหลัก 


3. จริยธรรมชวยพัฒนาคุณภาพชีวิต ทําใหมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีสุขภาพกายใจดี ยอมกอ 

ใหเกิดความสมบูรณของชีวิต

9 

4. จริยธรรมชวยใหการอยูรวมกันในสังคมเปนไปอยางเปนระบบ มีระเบียบ สังคม 

อบอุน มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน ชีวิตมีความสงบสุข 

5. จริยธรรมชวยสรางสันติภาพในสังคมและในโลก 

6. จริยธรรมชวยใหเกิดการเรียนรูในการปรับตัวเขากับผูอื่นได มีความสามารถในการ 

ครองคน ครองงาน ครองตนและครองเรือน 

7. จริยธรรมชวยใหมีเครื่องยึดเหนี่ยวและเปนหลักปฏิบัติ เพื่อปองกันการเบียดเบียน 

เอารัดเอาเปรียบในทางสวนตัวและสวนรวม 

8. จริยธรรมชวยใหคนเรามีความหนักแนน ตอสู ขยัน อดทน พึ่งพาตนเองได ไมรอ 

โชคชะตาดลบันดาล 

9. จริยธรรมทําใหสามารถกําหนดเปาหมายชีวิต โดยดําเนินและพัฒนาชีวิตใหสําเร็จ 

ตามเปาหมาย 

10. จริยธรรมชวยใหสามารถแกปญหาชีวิตและทําใหความทุกขหมดไปได 

ดังนั้นจะเห็นไดวาคุณคาการมีจริยธรรมของมนุษยควรเริ่มจากระดับบุคคล เปรียบเสมือน 

การโยนกอนหินกอนเล็ก ๆ ลงในน้ําจะเห็นวงกระเพื่อมจากดานในออกสูดานนอกเปนวงกวางขึ้น 

นั่นเพราะวาเมื่อบุคคลสามารถเขาใจตนเอง เขาใจความตองการวาชีวิตตองการอะไร ดวยสติปญญา 

ก็จะสามารถดําเนินชีวิตของตนไดเปนอยางดี รวมถึงการมีความสัมพันธที่ดีกับคนอื่น สิ่งแวดลอม 

โดยไมสรางปญหาหรือสรางปญหาใหเกิดนอยที่สุด ซึ่งการกระทําใด ๆ ของบุคคลหนึ่งอาจสงผล 

กระทบทั้งดานดีและไมดีตอสิ่งรอบขางไดเสมอ ฉะนั้นจริยธรรมจึงมีความสําคัญที่ทรงคุณคาและ 

เปนประโยชนที่ควรอยางยิ่งที่จะนําไปใชกับทุกหนวยทางสังคม ไมวาจะเปนวงการราชการ วงการ 

การเมือง วงการการศึกษา วงการธุรกิจและวงการวิชาชีพตาง ๆ 

จริยธรรมทางธุรกิจ 

จริยธรรมทางธุรกิจ มีคําหลัก 2 คํา คือ จริยธรรมและธุรกิจ ซึ่งไดกลาวถึงจริยธรรมไป 

พอสังเขปแลว จึงควรมาทําความเขาใจกับคําวา ธุรกิจ ตอไป ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตสถาน 

พ.ศ. 2542 ใหความหมายธุรกิจวา การงานประจําเกี่ยวกับอาชีพคาขายหรือกิจการอื่นที่สําคัญและ 

ไมใชราชการ (กฎ) การประกอบกิจการในทางเกษตรกรรม อุตสาหกรรม หัตถกรรม พาณิชยกรรม 

การบริการหรือกิจการอื่น แตหากมองความหมายของธุรกิจในเชิงพฤติกรรมเราจะเห็นวา ธุรกิจ 

เปนกิจกรรมที่เกิดขึ้นระหวางบุคคลอยางนอย 2 ฝายที่เรียกวา ผูซื้อและผูขาย มาทําการตกลง เจรจา

10 

แลกเปลี่ยนหรือซื้อขายกัน โดยฝายผูซื้อไดรับสินคาหรือบริการตามที่ตองการและผูขายไดรับ 

ผลตอบแทนเปนตัวเงินในรูปของกําไร ซึ่งทําใหเกิดความพึงพอใจทั้งสองฝาย 

ธุรกิจเปนอาชีพหนึ่งที่เกี่ยวพันกับวิถีชีวิต เศรษฐกิจ การเมืองและสังคม หากสังคมใดมี 

นักธุรกิจ หรือผูประกอบการที่ดีก็ยอมจะเปนธุรกิจที่ดีดวยและนับวาเปนโชคดีของสังคมนั้นเปน 

อยางยิ่ง 

จริยธรรมทางธุรกิจ มีผูใหความหมายไวพอสังเขป ดังนี้ 

อานันท ปนยารชุน (2554. ออนไลน) ไดใหความหมาย จริยธรรมทางธุรกิจ หมายถึง 

การผสมผสานระหวางเศรษฐกิจและจริยธรรมโดยมีเปาหมาย เพื่อสงเสริมนโยบายและการปฏิบัติ 

ของภาคธุรกิจ ในการสรางความสําเร็จในการประกอบการอยางมีความรับผิดชอบ มีความยั่งยืน มี 

ผลในระยะยาวขณะเดียวกันก็ชวยสรางความสมดุลระหวางผูมีสวนไดเสียในกิจการนั้น ๆ อันไดแก 

ผูลงทุน ลูกจาง ลูกคา ชุมชน ตลอดจนสภาพสิ่งแวดลอมอยางสมดุล 

คริสต แมคโดนัลด (Chris MacDonald. 2554. ออนไลน) นักวิชาการดานปรัชญา 

และจริยศาสตร ชาวแคนาดา ใหคํานิยาม จริยธรรมทางธุรกิจ หมายถึง การตรวจสอบโครงสราง 

ของวิธีการที่นักธุรกิจและสถาบันทางธุรกิจควรประพฤติปฏิบัติในโลกการคา โดยเฉพาะอยางยิ่ง 

เพื่อตรวจสอบขอจํากัดที่เหมาะสมในการแสวงหาผลกําไรแกตนเองและธุรกิจ เมื่อการกระทํานั้น 

สงผลกระทบตอผูที่เกี่ยวของ 

จากความหมายจริยธรรมทางธุรกิจขางตนกลาวสรุปไดวา จริยธรรมทางธุรกิจเปนการนํา 

ขอพึงประพฤติปฏิบัติที่ชอบดวยความดี ความถูกตอง มาใชกับธุรกิจโดยนักธุรกิจ หรือ 

ผูประกอบการ ดังนั้นจริยธรรมตองเริ่มจากการมีนักธุรกิจที่ดี จึงจะมีการประกอบการที่ดีและเปน 

ธุรกิจที่ดีในที่สุดนั่นเอง แตถานักธุรกิจมุงแตผลประโยชนของตนเอง หรือผลกําไรของธุรกิจ 

แตเพียงอยางเดียว โดยไมคํานึงถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับผูที่เกี่ยวของ หรือผูมีสวนไดสวนเสีย 

ธุรกิจนั้นยอมจะเปนธุรกิจที่ขาดจริยธรรม ซึ่งจะกอใหเกิดความเสียหาย ความเดือดรอนขึ้น รวมทั้ง 

ธุรกิจเองก็จะไมสามารถดําเนินธุรกิจตอไปไดในอนาคต ดังสุภาษิตไทยที่วา “ซื่อกินไมหมด 

คดกินไมนาน” 

ขอบขายจริยธรรมทางธุรกิจ 

ธุรกิจที่ดีจะตองเปนธุรกิจที่มีความรับผิดชอบทางดานจริยธรรม ดังนั้นภายใตขอบเขต 

ของความรับผิดชอบตองานดานธุรกิจจะตองครอบคลุมถึงการเปนคนดีของนักธุรกิจ หรือ

11 

ผูประกอบการ การมีหลักการทําธุรกิจที่คํานึงถึงความดีและเปนธุรกิจถูกตองตามกฎหมาย รวมถึง 

เปนธุรกิจที่ดี ไมมอมเมาผูบริโภค หรือนําสังคมไปในทางเสื่อมทราม 

ขอบเขตความรับผิดชอบในการดําเนินธุรกิจอยางมีจริยธรรม ประกอบดวย 

1. ความเปนคนดีของนักธุรกิจ นับเปนจุดเริ่มตนที่สําคัญสําหรับการดําเนินธุรกิจอยางมี 

จริยธรรม ซึ่งจะตองไดคนทําธุรกิจที่เปนคนดี มีมโนธรรม มีคุณธรรม เชน เปนคนซื่อสัตย มีความ 

ขยัน อดทน รับผิดชอบ เสียสละ ยุติธรรม กตัญูและไมคบมิตรชั่ว เปนตน ดังจะเห็นไดวานักธุรกิจ 

ที่มีชื่อเสียงที่ประสบผลสําเร็จระดับประเทศและระดับโลกหลายคนตางมีคุณสมบัติของความเปน 

คนดี จากตัวอยาง ในรายการสัมภาษณของสถานีโทรทัศน CNBC ทําการสัมภาษณมหาเศรษฐี 

อันดับ 1 ใน 3 ของโลก “วอรเรน บัฟเฟตต” โดยสังเขป ดังนี้ Warren Buffett หรือชื่อเต็มวา 

Warren Edward Buffett เปนนักลงทุนในตลาดหุนวอลลสตรีท (Wall Street) ผูประสบความสําเร็จ 

อยางสูง ดวยกฎทอง 2 ขอ (วอรเรนต บัฟเฟตต. ออนไลน. 2554) ไดแก 1) อยาทําใหเงินของผูถือ 

หุนเสียหาย 2) อยาลืมกฎขอ 1 นอกจากนี้ยังมีหลักปรัชญาการดํารงชีวิตที่พอเพียงและการรูจัก 

แบงปน ดังคํากลาวที่กินใจและใหแงคิดแกคนทั่วไปใหตระหนักถึงขอเท็จจริงของการมีชีวิต การ 

ใชชีวิตที่เปนจริง ที่แตละคนไมอาจหลีกเลี่ยงหรือหนีพนไปได นั้นก็คือ 

1) มหาเศรษฐีหรือยาจก กินขาวแลวก็อิ่ม 1 มื้อเทากัน 

2) มหาเศรษฐีหรือยาจก มีเสื้อผากี่ชุด ก็ใสไดทีละชุดเทากัน 

3) มหาเศรษฐีหรือยาจก มีบานหลังใหญแคไหน พื้นที่ที่ใชจริงๆ ก็เหมือนกันคือ 

หองนอน หองน้ํา หองครัวเหมือนกัน 

4) มหาเศรษฐีหรือยาจก จะมียารักษาโรคดีแคไหน ยื้อชีวิตไปไดนานเพียงไร 

สุดทายก็ตองตายเหมือนกัน 

จากคําสัมภาษณขางตนจะเห็นถึงแนวคิดและการปฏิบัติตนในชีวิตของ บัฟเฟตต อยาง 

ชัดเจน ทั้งดานจริยธรรมสวนตัวและจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจที่มีความรับผิดชอบตอผูถือหุน 

นอกจากนี้ในปพ.ศ. 2547 ดวยวัย 76 ป เขาไดยกทรัพยสินถึง 85 %ของทรัพยสินทั้งหมดที่เขามีซึ่ง 

คิดเปนมูลคา 3.7 หมื่นลานเหรียญใหแกมูลนิธิการกุศล 5 แหง ดวยคํากลาววา “ผมเกิดมาโชคดีมาก 

จึงตองการตอบแทนสังคมบาง” 

2. การบริหารธุรกิจ หรือการดําเนินงานของนักธุรกิจ เปนการนําหลักการและแนวคิด 

ของนักธุรกิจสูการปฏิบัติ ดวยวิธีการบริหารจัดการทางธุรกิจ เชน การวางแผน (Planning) การจัด 

องคการ(Organizing) การสั่งการ (Directing) และการควบคุม (Controlling) ซึ่งในทุกขั้นตอนของ 

กระบวนการจะตองมีมโนธรรมดานจริยธรรมกํากับ แมวาธุรกิจจะมีเปาหมายเพื่อกําไรสูงสุดและ

12 

มั่งคั่งสูงสุด ก็ยังไมเพียงพอจะตองมีความยั่งยืนดวย ดังนั้นจริยธรรมจะเปนสัญญาณที่สามารถบง 

บอกไดวาการบริหารธุรกิจนั้นอยูภายใตขอบเขตของคุณธรรมจริยธรรมที่ไมเอารัดเอาเปรียบลูกคา 

ไมเบียดเบียนพนักงานลูกจาง ไมสรางความเดือดรอนเสียหายใหกับสิ่งแวดลอมและสังคม ไมเห็น 

แกตัวในการหลีกเลี่ยงการเสียภาษีอยางถูกตอง ไมทําลายคูแขงขันทางการคาดวยการใชเลหเหลี่ยม 

กลโกง ตลอดจนไมบริหารธุรกิจดวยการหาผลประโยชนทางการคาโดยวิธีการที่ผิดกฎหมาย เชน 

สรางความสัมพันธกับนักการเมืองและพรรคการเมือง เพื่อใหธุรกิจตนไดประโยชนเหนือธุรกิจอื่น 

ใด เปนตน 

3. การเปนองคกรธุรกิจที่ดี หมายถึง การมีวิสัยทัศน พันธกิจ เปาหมาย วัตถุประสงคและ 

กลยุทธขององคกรที่ถูกกําหนดขึ้นดวยแนวคิด หลักการในการบริหารและนําไปสูการปฏิบัติการ 

อยางมีความรับผิดชอบตอบุคคลภายในภายนอกองคกร ความรับผิดชอบตอหนวยงานภายนอก 

หนวยงานภาครัฐและสังคมที่มีสวนไดสวนเสีย นั่นคือ เปนการดําเนินธุรกิจที่ถูกตองตามกฎหมาย 

เปนธุรกิจที่ไมทําลายสิ่งแวดลอม เปนธุรกิจที่จายภาษีใหแกรัฐอยางถูกตองครบถวน เปนธุรกิจที่มี 

ความรับผิดชอบตอการสรางสรรคสังคม ถึงแมวาในบางสภาวะที่ธุรกิจนั้นอาจตองประสบวิกฤติ 

ทางเศรษฐกิจ ยอมจะมีหนทางออกในการแกปญหาได ดังตัวอยาง บริษัทปูนซิเมนตไทย(SCG) 

ประสบวิกฤติมีหนี้สินกวา 6,000 ลานดอลลารสหรัฐ เมื่อมีการลดคาเงินบาทในปพ.ศ. 2540 ทําให 

ตองจายดอกเบี้ยเกือบ 1,000 ลานดอลลารและประสบกับการขาดทุนถึง 1,300 ลานดอลลาร แตเมื่อ 

ปพ.ศ. 2545 บริษัทปูนซิเมนตไทย สามารถชําระหนี้ตางชาติไดหมดสิ้นและเริ่มกลับมาทํากําไรอีก 

ครั้ง ความสําเร็จที่เกิดขึ้นในครั้งนี้ เพราะบริษัทไดแกปญหาโดยใชมาตรการลดขนาดขององคกรให 

เหลือเพียงธุรกิจหลักและใชมาตรการประหยัดคาใชจาย ประยุกตใชระบบกระจายสินคาแบบสงถึง 

ปลายทางอยางทันทวงที ทั้งเนนใหความสําคัญกับการปรับโครงสรางองคกรสูความโปรงใสแกผูที่ 

เกี่ยวของ 

ในปพ.ศ. 2545 จากผลการสํารวจองคกรธุรกิจดีเดนของไทย (Thailand Corporate 

Excellence Awards 2001) บริษัทปูนซิเมนตไทยจํากัด(มหาชน) ควา 3 รางวัลใหญองคกรดีเดนและ 

Thailand Corporate Excellence Awards 2009 SCG ควา 4 รางวัลใหญองคกรดีเดนรางวัล 

พระราชทาน คือ 1) ความเปนเลิศดานการจัดการทรัพยากรบุคคล (Human Resource Management 

Excellence) 2) ความเปนเลิศดานนวัตกรรมและการสรางสรรคสิ่งใหม ๆ (Innovation Excellence) 

3) ความเปนเลิศดานสินคาและการบริการ (Product/Service Excellence) และ 4) ความเปนเลิศดาน 

ความรับผิดชอบตอสังคม (Corporate Social Responsibility Excellence) 

ดังนั้นจะเห็นวาขอบขายของจริยธรรมทางธุรกิจจะครอบคลุมทั้งดานบุคคล โดยเฉพาะ 

ผูนําองคกรหรือนักธุรกิจตองเปนคนดี มีแนวคิดมีหลักการและวิธีการปฏิบัติที่ประกอบไปดวย

13 

มโนธรรมสํานึกทางจริยธรรม ยอมจะทําใหเปนองคกรนั้นเปนองคกรธุรกิจที่ดีในที่สุด สรุปโดยยอ 

ขอบขายจริยธรรมทางธุรกิจจะตองประกอบดวย คนดี วิธีการดีและองคกรดี 

ความสําคัญของจริยธรรมทางธุรกิจ 

จริยธรรมทางธุรกิจเปนขอปฏิบัติที่ธุรกิจควรจะตองคํานึงถึง ไมควรหลีกเลี่ยง ละเลยหรือ 

มองขามไป แตควรดําเนินธุรกิจดวยคุณธรรมจริยธรรม มีความรับผิดชอบตอผูที่เกี่ยวของ ซึ่งการ 

ดําเนินธุรกิจอยางมีจริยธรรมมีความสําคัญไมเพียงสงผลกระทบตอผูถูกกระทําเทานั้น แมผูกระทําก็ 

ยอมไดรับผลลัพธนั้นดวย 

สมคิด บางโม (2549 : 16) ความสําคัญของจริยธรรมทางธุรกิจ ไวดังนี้ 

1. จริยธรรมเปนหลักในการประพฤติปฏิบัติใหแกบุคลากรขององคกรธุรกิจ ไดแก 

ผูบริหารและพนักงานทําใหเกิดความมั่นใจวาไดปฏิบัติถูกตอง ไมขัดตอศีลธรรมและคุณธรรมเกิด 

ความสบายใจและมีความสุขในการทํางาน 

2. จริยธรรมทําใหมีหลักการที่ดีในการประกอบธุรกิจ ไดแก สรางกําไรบนพื้นฐานแหง 

คุณธรรมและความถูกตองชอบธรรม ไมเอารัดเอาเปรียบ หรือคากําไรเกินควร ใหความมั่นใจใน 

การประกอบธุรกิจ ผูปฏิบัติงานยอมสบายใจไมอึดอัดใจ คับของใจ 

3. จริยธรรมนําความสุขความเจริญมาสูบุคลากรขององคกรธุรกิจ ประกอบธุรกิจดวย 

ความสุข ตั้งใจทํางานดวยความขยันหมั่นเพียร ไมกังวลตอการติเตียนวารายและคําสาปแชงจาก 

ผูเอารัดเอาเปรียบหรือผูสูญเสียประโยชน ทําใหประสบความสําเร็จในหนาที่การงานและชีวิตการ 

ทํางานในองคกรมีประสิทธิภาพ 

4. จริยธรรมทําใหธุรกิจมีคุณคาชวยพัฒนาบานเมืองและสังคม สิ่งแวดลอมไมถูกทําลาย 

ประชาชนไมถูกเอาเปรียบ มีเครื่องอุปโภคบริโภคที่มีคุณภาพ ราคายุติธรรม ดํารงชีวิตอยางสงบสุข 

ประชาชนมีงานทํา มีรายได เศรษฐกิจดี สังคมมีความสงบสุข 

5. จริยธรรมสรางความยั่งยืน ถาวร ศรัทธาและความเชื่อมั่นตอธุรกิจ องคกรธุรกิจที่มี 

จริยธรรมยอมเปนที่เชื่อถือศรัทธาและความเชื่อมั่นของลูกคา 

ประโยชนของจริยธรรมทางธุรกิจ 

ธุรกิจที่ดําเนินงานมาดวยหลักแหงคุณธรรมจริยธรรมยอมจะกอใหเกิดประโยชน ซึ่งเปน 

สิ่งที่เปนผลดีหรือเปนคุณตอธุรกิจตามที่ธุรกิจไดตั้งความมุงหมายไว เสมือนเปนผลตอบแทนจาก 

การทําความดีนั่นเอง

14 

สมคิด บางโม (2549 : 16-17) กลาวถึงประโยชนของจริยธรรมทางธุรกิจที่ไดรับ ดังนี้ 

1. ทําใหบุคลากรในองคการธุรกิจ อยูรวมกันอยางมีความสุข ปฏิบัติงานดวยความ 

สบายใจ ไมเบียดเบียนกัน มีความรักสามัคคี ไมมีขอพิพาทแรงงานหรือกลั่นแกลงกัน 

2. ทําใหบุคลากรในองคการธุรกิจเจริญกาวหนา มีอาชีพและรายไดที่มั่นคง ดํารงชีวิต 

อยางมีความสุข มีศักดิ์ศรี มีความหวังและมีโอกาสกาวหนาในอาชีพและรายไดที่มั่นคง 

3. องคการธุรกิจเจริญรุงเรือง ยั่งยืนถาวรตลอดไป ไมลมสลาย ตัวอยางเชน บริษัท 

ปูนซิเมนตไทย ที่ไดกลาวผานมาแลวขางตน ในทางตรงกันขามแมเปนบริษัทใหญระดับประเทศ 

หรือระดับโลกสามารถลมสลายไดถาขาดจริยธรรม ตัวอยางเชน ธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการของ 

ไทยที่ลมละลายไปเมื่อเกิดวิกฤติเศรษฐกิจทางการเงินในปพ.ศ. 2540 หรือที่เรียกวา วิกฤตตมยํากุง 

หรือบริษัทเอนรอน (Enron) บริษัทเวิลดคอม (WorldCom) และในปพ.ศ. 2551 บริษัทเลหแมน 

บารเธอรส จํากัด (Lehman Brothers) ซึ่งเปนบริษัทวาณิชธนกิจระดับยักษใหญของสหรัฐอเมริกา 

ไดประกาศขอลมละลาย ซึ่งเปนพฤติกรรมหนึ่งที่แสดงถึงสัญลักษณการลมสลายของระบบ 

เศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา ที่เรียกวา วิกฤตแฮมเบอรเกอร (Hamburger Crisis) สวนสาเหตุของ 

ปญหามาจากปญหาหนี้เสียของการปลอยกูแกลูกคาที่ไมมีความนาเชื่อถือ (Sub-Prime Lending) 

โดยจะขอกลาวในรายละเอียดเปนประเด็นกรณีศึกษาในหัวขออื่นตอไป 

4. ทําใหประเทศชาติเจริญรุงเรือง พัฒนาทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมและความมั่นคง ธุรกิจ 

เจริญรุงเรือง คนมีรายไดไมวางงาน สังคมสงบสุข ประชาชนไมลุมหลงอบายมุข ไมมีการคดโกง 

กัน อาชญากรรมก็ไมเกิด 

ดังนั้นจะเห็นไดวาประโยชนของการดําเนินงานทางธุรกิจอยางมีจริยธรรมจะเปนคุณให 

เกิดขึ้นแกทุกฝายในวงกวาง ทั้งระดับประเทศและระดับโลก โดยเฉพาะอยางยิ่งถาธุรกิจนั้นเปน 

ธุรกิจขนาดยักษใหญที่มีเครือขายในหลายประเทศ ดังตัวอยางธุรกิจกลุมสถาบันทางการเงินของ 

บริษัทเลหแมน บราเธอรส จํากัด ที่ลมละลายและสงผลกระทบใหเกิดความเสียหายในระดับ 

เศรษฐกิจของประเทศและทั่วโลกไปดวย 

คุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทย 

กอนจะกลาวถึงคุณลักษณะของจริยธรรมในสังคมไทย เรามาพิจารณาเกี่ยวกับลักษณะ 

นิสัยและพฤติกรรมของคนไทยอันเปนรากเหงาของความเจริญและปญหาทั้งมวลที่ทุกคนไดพบ 

และมีประสบการณรวมกันมา อยางเห็นไดชัดเจนจนถึงปจจุบัน 

คุณลักษณะนิสัยของคนไทยที่จะกลาวตอไปนี้เปนบทวิเคราะห ของรองศาสตราจารย 

ดร.จุรี วิจิตรวาทการ (2553. ออนไลน) ไดศึกษางานของ รูทส เบเนดิคท (Ruth Benedict) ที่ศึกษา

15 

วัฒนธรรมและพฤติกรรมคนไทย (Thai Culture and Behavior) และกลุม Cornell Thailand Project 

โดย Herbert Phillips ศึกษาพฤติกรรมของคนที่หมูบานบางชัน มีนบุรี กรุงเทพ ไดขอสรุปจาก 

การศึกษาวา คนไทยมีวัฒนธรรมแบบกลาง ๆ พอมีพอกิน สบาย ๆ มีความสุขตามอัตภาพ บุคลิกคน 

ไทยจึงเปนแบบเฉื่อย ๆ เนือย ๆ เนนพอมีพอกิน รักสงบ เดินสายกลาง ใจเย็น มีดุลยภาพ จิตใจสงบ 

ไมกระตือรือรน สังคมนาอยู ซึ่งในขณะที่ศึกษาเรื่องนี้สังคมไทยยังมีทรัพยากรสิ่งแวดลอมที่อุดม 

สมบูรณ ไมไดเขาสูวัฒนธรรมบริโภคนิยมมากเทาปจจุบัน ผูชายไทยมีสถานภาพเหนือกวาผูหญิง 

แตจะไมกดขี่ผูหญิง ผูชายเปนความหวังของครอบครัว แตพอแมจะรักลูกสาว เห็นวาลูกสาวมีคา 

และจะใหของมีคามากกวาลูกชาย จากวัฒนธรรมดังกลาวไดสงผลตอบุคลิกภาพของคนไทย (Thai 

Person Personality) พอสรุปโดยรวมได ดังนี้ 

1. คนไทยมีบุคลิกเกรงใจผูอื่น มีความอดทนสูง ไมชอบการเผชิญหนา ไมชอบโตแยง 

ไมแสดงความรูสึกลึก ๆ ตอกัน จะยิ้มใหตลอดแตบอกไมไดวาคิดอะไร เปนคนมีปฏิสัมพันธดี ชอบ 

ความราบรื่นกลมกลืนทางสังคม ดวยบุคลิกลักษณะดังกลาวนี้คนไทยจะทํางานรวมกันได แต 

ทํางานเปนทีมไมคอยไดผลดี เพราะเมื่อมีการประชุมไมแสดงความคิดเห็นโตแยง แตในทางปฏิบัติ 

ก็มักไมทําตามมติที่ประชุมและสรางปญหาใหเกิดขึ้นบอย ๆ 

2. คนไทยมีบุคลิกรักสนุก มีความยืดหยุนสูง ไมชอบการผูกมัด จะทําสิ่งใดจึงมักไมมี 

การวางแผนลวงหนา ไมชอบวางแผนระยะยาว เปลี่ยนแปลงอะไรไดงาย ทําอะไรเฉพาะหนา 

แกปญหาเกง ปรับตัวไดงาย เราจึงมักพบเหตุการณ “วัวหาย ลอมคอก” ในสังคมไทยเสมอ ๆ 

3. คนไทยมีบุคลิกความเปนปจเจกชนสูง ตัวใครตัวมัน ไมชอบถูกบังคับ ไมมีวินัย 

ดังนั้นเราจึงมักเห็นคนไทยชอบทําอะไรตามใจตัวเอง แมวาจะเขาใจกฎระเบียบและกติกาทางสังคม 

เปนอยางดีแตก็ละเมิด ไมปฏิบัติใหถูกตอง สาเหตุเปนเพราะการอบรมเลี้ยงดูมาของครอบครัว 

รวมทั้งกระบวนการทางสังคมไมมีการลงโทษที่เอาจริงเอาจัง มักเปนลักษณะลูบหนาปะจมูก คือ 

เมื่อจะลงโทษจริงจังก็เกรงวาจะไปกระทบพวกพอง ผูหลักผูใหญ ลูกทานหลานเธอ ดวยความที่ 

สังคมไทยเปนสังคมระบบอุปถัมภ มีความสัมพันธแบบเปนสวนตัวมากกวาสวนรวมทําใหขาดจิต 

วิญญาณสาธารณะ เรื่องของสวนรวมจึงมักถูกเพิกเฉยธุระไมใช แตถาใครมีบุญคุณตอตนเองก็จะ 

ไมลืม 

จากคุณลักษณะนิสัยของคนไทยจะเห็นวามีทั้งขอดีและขอเสียที่เปนทั้งเสนหและสิ่งที่นา 

เบื่อหนายรําคาญทั้งแกคนไทยเองและคนตางชาติที่ไดมาสัมผัสความเปนคนไทย สําหรับ 

คุณลักษณะทางจริยธรรมดั้งเดิมของไทยไดผูกติดกับความเชื่อทางศาสนา (สุลักษณ ศิวรักษ. 2550 : 

212-216) ซึ่งเปนที่ยอมรับจนกลายเปนวิถีชีวิตหรือวัฒนธรรมของสังคมไทย โดยคนไทยมีพุทธ 

ศาสนาเปนตัวกําหนดคุณคาทางจริยธรรม เนนการไมเอาเปรียบตนเองและไมเอาเปรียบผูอื่น ให

16 

คุณคาของการใหมากกวาการรับ การถือสัจจวาจามีคา รวมมือรวมใจมีคากวาการแกงแยงแขงขัน 

ความออนนอมถอมตน กตัญูกตเวที เคารพผูสูงอายุและมีศีลธรรม การหลีกเลี่ยงการ 

กระทบกระทั่ง การปดทองหลังพระ สิ่งตาง ๆ เหลานี้จะไดรับการยกยองสรรเสริญยิ่งกวาการเปนผู 

มียศ มีอํานาจและมีเงิน นอกจากนี้วัฒนธรรม ประเพณีและพิธีกรรมทางศาสนายังเปนตัวกําหนดให 

ทุกคนไดมีโอกาสรวมกันในการเจริญงอกงามในคุณความดีดวยกันอีกดวย ดังนั้นจึงสรุปไดวา 

คุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทย ประกอบดวย 

1. มีวาจาสัตย 

2. มีความอดทน 

3. มีความซื่อสัตย 

4. รูจักการใหเกียรติผูอื่น 

5. รักสันติ รักความสงบ 

6. มีน้ําใจ เอื้ออาทร แบงปน 

7. ใหความเคารพผูอาวุโส 

8. มีความกตัญูกตเวที 

9. มีความออนนอมถอมตน 

ดังนั้นเราจะเห็นไดวาสังคมไทย แมวาจะมีความแตกตางกันทั้งชาติพันธ ศาสนา ชนชั้น 

แตก็สามารถอยูรวมกันไดอยางปกติ ไมมีปญหาทางสังคม ซึ่งทําใหประเทศไทยอยูรอดมาไดจนถึง 

ปจจุบันที่นับวันสังคมจะมีปญหาและความซับซอนเพิ่มมากขึ้น 

สภาพปญหาจริยธรรมในสังคมไทย 

ปจจุบันสังคมไทยไดรับเอากระแสวัฒนธรรมตะวันตกแบบบริโภคนิยมเขามาในวิถีชีวิต 

มากขึ้น ทําใหจริยธรรมดั้งเดิมเปลี่ยนแปลงไปอยางนาวิตกอยูไมนอยทีเดียว คนไทยที่เคยมีชีวิตที่ 

เรียบงาย กินอยูอยางพอเพียง กลายเปนคนที่ตองการเสพมากขึ้น มีความทะยานอยากในวัตถุตาง ๆ 

มากขึ้น ซึ่งเปนการกระตุนกิเลสความโลภเห็นแกเงินเปนสําคัญ ดังนั้นความร่ํารวย จึงเปนเปาหมาย 

สูงสุดในชีวิต 

เมื่อทัศนคติของสังคมไทยเปลี่ยนแปลงไปเชนนี้ ยอมสงผลกระทบทุกสวนของสังคม 

โดยเฉพาะหนวยที่มีความเปราะบาง คือ กลุมเด็ก วัยรุน คนหนุมสาว ที่มีพฤติกรรมฝกใฝความสุข 

ดวยการเปนผูเสพมากกวาผูผลิต มีพฤติกรรมชอบโออวด ชอบความหรูหรา ฟุงเฟอ ชอบสิ่ง 

สําเร็จรูปที่ไดมาเร็วและงาย ๆ ไมชอบทํางาน ไมสูงานหนัก แตอยากไดเงินงาย ๆ และมาก ๆ มี

17 

จิตใจหมกมุนกับวัตถุสิ่งของที่มีแบรนดและเปนสินคาจากตางประเทศ ดวยพฤติกรรมที่หลงใหล 

ดานวัตถุนี้ วัยรุนจึงแสดงออกดานแฟชั่นดวยการแตงตัวใหสะดุดตา ใสรองเทาเบอรใหญกวาเทา 

สนหนา ๆ สูง ๆ ใสเสื้อผารัดรูป ทั้งผา ทั้งแหวก โชวเตา โชวสะดือ คลั่งไคลดารานักรอง เที่ยวผับ 

เที่ยวบาร ดื่มกินแอลกอฮอล เปลี่ยนคูชูชื่นเปนเรื่องธรรมดา ทั้งนี้เพื่อแสดงวาเปนคนทันสมัยและ 

ไดรับการยอมรับในกลุมของตน อยางไรก็ตามเราคงจะไมโทษวาเปนความผิดของคนเหลานั้น 

หรือยกความผิดใหกับฝายใดฝายหนึ่งเปนผูรับผิดชอบเพียงฝายเดียว แตความเสื่อมทางจริยธรรมใน 

สังคมไทยควรจะตองไดรับการรวมมือกันในการหาหนทางแกไข ซึ่งควรเริ่มจากการเขาใจถึง 

ประเด็นที่เปนสาเหตุของความเสื่อมทางจริยธรรมในปจจุบันของสังคมไทยกอนเปนอันดับแรก 

พระไพศาล วิสาโล (2554 : ออนไลน) ไดนําเสนอบทความเรื่อง “สรางสังคมไทยใหเปน 

มิตรกับความดี” โดยอธิบายถึงปจจัยที่เปนสาเหตุแหงความเสื่อมทางจริยธรรมในปจจุบัน ไวดังนี้ 

1. การครอบงําของวัตถุนิยมและอํานาจนิยม เนื่องจากการขยายตัวของทุนนิยมที่ไหลเขา 

สูสังคมไทยอยางไมจํากัด ทําใหเงินเขามามีบทบาทในชีวิตคนและความร่ํารวยกลายเปนเปาหมาย 

ของชีวิต แมแตการวัดคุณคาความรักความสัมพันธระหวางกันยังตองอาศัยเงินและวัตถุ ซึ่งตางไป 

จากอดีตที่ใชน้ําใจ เชน การแสดงความรักของพอแม หรือคูรัก ความสัมพันธระหวางครูกับศิษย 

หมอกับคนไขก็อาศัยเงินและสิ่งของเปนตัวเชื่อมทั้งสิ้น เมื่อสังคมยอมใหเงินเปนใหญจึงทําใหเกิด 

ธุรกิจอบายมุขมากมาย ตลอดจนทุกระดับและทุกสถาบันในสังคมไทยนิยมใชอํานาจในการ 

แกปญหา รวมถึงบทบาทสื่อมวลชนที่มักสงเสริมคานิยมที่สวนทางกับศีลธรรม 

2. ความลมเหลวของสถาบันทางศีลธรรม เมื่อเงินเขามามีบทบาทมากขึ้นทําใหสถาบัน 

ทางสังคม ไดแก ครอบครัว ชุมชน วัดและโรงเรียน ซึ่งเคยมีบทบาทในการกลอมเกลาสํานึกทาง 

ศีลธรรมแกผูคนออนแอลงและไมสามารถทําหนาที่ไดอยางเขมแข็งอีกตอไป ดังจะเห็นจากสถิติ 

ของการหยาราง การแตกแยกของครอบครัวเพิ่มสูงขึ้น ทําใหเกิดความหางเหิน พอแมไมสามารถ 

เปนแบบอยางในการใหการศึกษาแกลูก ขณะที่โรงเรียนและสื่อมวลชนที่เขามามีบทบาทแทนก็ไมมี 

ความเขมแข็งทางศีลธรรม แมแตชุมชนที่เคยมีบทบาทในการควบคุมและเสริมสรางจริยธรรมของ 

สมาชิกก็มีบทบาทลดลงเพราะวิถีชีวิตที่ตองอยูแบบตัวใครตัวมันมากขึ้น ตางหันไปพึ่งพาหนวยงาน 

รัฐมากขึ้นแทนการพึ่งพากันเอง ทําใหขาดพลังทางสังคม สวนวัดซึ่งเปนอีกหนึ่งสถาบันที่ถูก 

อิทธิพลของเงินทําใหออนแอและยอหยอนในวัตรปฏิบัติไมสามารถเปนแบบอยางทางศีลธรรม แต 

กลายเปนตลาดคาบุญ หรือไสยพาณิชย 

3. การเมืองที่ไมโปรงใส กลายเปนระบบการเมืองที่เปดชองโหวใหเกิดปญหาจริยธรรม 

เชน เปดโอกาสใหมีการคอรัปชั่น เปดโอกาสใหผูมีอิทธิพลใชเงินสรางฐานอํานาจจนสามารถเขามา 

เปนรัฐบาลได แลวใชอํานาจแสวงหาประโยชนสวนตัว ผลประโยชนพวกพอง ดังที่มีใหเห็น

18 

เกี่ยวกับการตัดไมทําลายปา การใหสัมปทานแกพวกพอง การอนุมัติโครงการใหญ ๆ ที่ให 

ผลประโยชนตอบแทนหรือคาคอมมิชชั่น ไปจนกระทั่งการลอบสังหารคนที่ขัดผลประโยชนของ 

ตน ยิ่งถาฝายบริหารมีอํานาจมากและสามารถผูกขาดอํานาจได ก็ทําใหการตรวจสอบถวงดุลจาก 

ฝายคานทําไดยาก จึงเกิดความลําพองไมกลัวที่จะทําผิดจนกลายเปนคานิยมที่เลียนแบบกันในสังคม 

4. ระเบียบสังคมที่ใหรางวัล สงเสริมหรือบีบคั้นใหคนเห็นแกตัว อันเกิดจากสังคมไม 

เครงครัดในการบังคับใชกฎระเบียบจึงเกิดพฤติกรรมที่คนทําผิดไมถูกลงโทษ แตกลับไดรับผลดี 

เชน ระบบยุติธรรมที่ไมโปรงใสและอยูใตอํานาจเงิน ทําใหคนมีเงินสามารถเอาเงินอุดได จึงไม 

สนใจที่จะทําตามกฎหมาย หรือคนที่แซงคิวสามารถไดตั๋วรถหรือตั๋วหนังกอนใคร ๆ หรือคนที่ 

ทุจริตซื้อตําแหนงสามารถเลื่อนชั้นกอนใคร ๆ หรือคนที่ขายยาบาคาผูหญิง นอกจากจะไมถูกจับ 

เพราะมีเสนสายหรือใหสินบนเจาหนาที่แลว ยังร่ํารวยขึ้นอยางรวดเร็ว ระบบเหลานี้จึงมีแตทําให 

คนเห็นแกตัวและเอาเปรียบกันมากขึ้น 

จากสาเหตุของความเสื่อมทางจริยธรรมของสังคมไทยซึ่งเคยเปนสังคมที่มีน้ําใจ มี 

สถาบันทางสังคมที่คอยขัดเกลาสงเสริมคุณคาทางจริยธรรมดวยอาศัยความรัก ความสัมพันธ การ 

ใหความเคารพซึ่งกันและกัน แตตองเสื่อมลงไปจนไมสามารถทําบทบาทของตนเองอยางเขมแข็ง 

ไดอีกตอไปเปนเพียงเพราะถูกครอบงํา หลงใหลในความสุขจากการเสพทางวัตถุสิ่งของตาง ๆ ซึ่ง 

จะตองแสวงมาดวยการมีเงินเยอะ ๆ ตามระบบทุนบริโภคนิยม นับวาเปนสถานการณที่ทาทาย 

สังคมไทยใหหันมาตระหนักถึงการแกปญหาทางจริยธรรมของสังคมที่จะกําหนดอนาคตของ 

ประเทศชาติวาจะใหดําเนินตอไปในทิศทางใด โดยพระไพศาล วิสาโล ไดแนะนําใหทําสังคมไทย 

เปนมิตรกับความดี คือ นอกจากใชหลักการพื้นฐานทางศาสนาแลวยังตองสรางปจจัยทางสังคม 

เศรษฐกิจ การเมืองใหเกื้อกูลศีลธรรมใหมากขึ้น ดวยการสงเสริมคนดี กระตุนใหคนอยากทําความดี 

โดยใชมาตรการดังนี้ 

1. สรางสายสัมพันธภายในครอบครัวและสรางเครือขายครอบครัว โดยใหสมาชิกทุกคน 

มีเวลาอยูรวมกันใหมาก พอแมเปนแบบอยางในการฝกฝนกลอมเกลาลูกใหรูจักคิด ใฝรูและมี 

จิตสํานึกที่ดีงาม จัดตั้งเครือขายครอบครัวชวยเหลือเกื้อกูลกัน แลกเปลี่ยนเรียนรู ชวยดูแลลูกใหแก 

กันในบางโอกาส สรางกิจกรรมและพื้นที่สําหรับการเรียนรูของครอบครัว เชน พิพิธภัณฑเด็ก ชอง 

รายการโทรทัศนสําหรับครอบครัว ฯลฯ 

2. ฟนฟูชุมชนใหเขมแข็ง โดยใหชุมชนหันกลับมารวมมือกันและพึ่งพากันเอง ไมหวัง 

แตการพึ่งพาจากหนวยงานรัฐและหนวยงานภายนอกอื่น ๆ โดยการสรางกระบวนการมีสวนรวม 

ของกลุม ในการจัดทําโครงการตาง ๆ เพื่อเสริมสรางความเขมแข็ง เชน การทําโครงการสัจจะออม 

ทรัพย การทําแผนแมบทชุมชน การอนุรักษปาชุมชน ฯลฯ

19 

3. ฟนฟูชุมชนใหบทบาทของวัดและคณะสงฆ โดยการสงเสริมพระดี ปฏิรูปการ 

ปกครองและการศึกษาของคณะสงฆใหเปยมดวยพลังทางปญญา ศีลธรรมและศาสนธรรม โดยให 

การศึกษาแกพระสงฆทั้งทางธรรมและทางโลกอยางสมสมัย เพื่อรูจักคิดและประยุกตธรรมในการ 

เทศนสั่งสอนและมีประพฤติเปนแบบอยาง เมื่อพระสงฆและคณะสงฆดีพรอมแลว ทําการฟนฟู 

ความสัมพันธระหวางวัดกับชุมชน สงเสริมใหชุมชนเขามามีสวนรวมในกิจการของวัดมากขึ้น ตาม 

คติโบราณที่วา วัดเปนของชุมชน ตางพึ่งพาอาศัยกัน เชน มีสวนรวมสงเสริมการศึกษาและ 

สนับสนุนวัตรปฏิบัติของพระสงฆ สามเณร รวมทั้งรวมปฏิบัติธรรมที่วัดจัดขึ้นและอีกดานหนึ่ง 

พระสงฆก็เขามีสวนรวมในกิจการของชุมชนมากขึ้น เชน รวมแกปญหาอบายมุข ปญหาวัยรุน การ 

อนุรักษสภาพแวดลอม สงเสริมการออมทรัพยเพื่อแกปญหาหนี้สิน 

4. ปฏิรูปการศึกษา ทั้งดานการผลิตครูและดานกระบวนการเรียนรู โดยสรางบรรยากาศ 

และกระบวนการเรียนรู ที่มีวิธีคิดที่ถูกตอง มีเหตุผลและมีแบบอยางที่ดี ที่สําคัญครูตองรูจักคิด มี 

จิตใจกวาง ใชอํานาจกับเด็กนอยลงและพรอมจะเรียนรูไปกับเด็ก ที่สําคัญคือ มีเวลาใหแกเด็กมาก 

ขึ้น การปฏิรูปดังกลาวจะทําใหการสรางเสริมศีลธรรมและสติปญญาของเด็กเปนไปอยางสอดคลอง 

5. เสริมสรางองคกรประชาสังคม องคกรประชาสังคม คือ องคกรที่ประชาชนอาสา 

สมัครมารวมกันทําสาธารณประโยชน หรือการชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน โดยกิจกรรมที่ทํา 

อาจเปนการสงเสริมสุขภาพ อนุรักษวัฒนธรรม ดูแลสิ่งแวดลอม สงเสริมกีฬา พัฒนาการศึกษา 

ชวยเหลือผูทุกขยาก เชน เด็กกําพรา คนยากจน ผูติดเชื้อเอดส หญิงที่ถูกทําราย เปนตน ซึ่งทําให 

ชุมชนกลายเปนชุมชนทางศีลธรรมได เพราะไดสรางการเสียสละแกสวนรวม ลดการเห็นแกตัว 

เปนการสรางความสัมพันธ ความรัก ความเคารพกันใหกลับคืนมา ฉะนั้นนอกจากประโยชนที่ 

เกิดขึ้นแลว ยังสงเสริมสนับสนุนใหแตละคนมีพฤติกรรมที่ดีงาม งดเวนสิ่งที่เปนโทษ มีการแนะนํา 

ตักเตือนกันในสิ่งที่เปนประโยชน รวมทั้งชวยเหลือกันในยามที่ชีวิตประสบปญหา 

6. ปฏิรูปสื่อเพื่อมวลชน ปจจุบันสื่อถูกใชเปนเครื่องมือทางธุรกิจในการกระตุนความ 

อยากในการบริโภคใหเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นจึงควรมีการควบคุมธุรกิจที่เปนอบายมุขมิใหใชสื่ออยาง 

เสรี เชน ธุรกิจเหลา บุหรี่ ในอีกดานหนึ่งควรมีการพัฒนาสื่อที่สงเสริมศีลธรรมที่สามารถเขาถึงคน 

รุนใหม โดยใหการพัฒนาศักยภาพของผูผลิตสื่อ มีการตั้งศูนยอบรมเกี่ยวของกับการผลิตสื่อในทุก 

กระบวนการ เปดโอกาสใหคนจากชุมชนไดเขามามีสวนเรียนรู เพื่อนําไปผลิตสื่อใหกับทองถิ่นของ 

ตน ดังนั้นจะตองมีการสงเสริมวิทยุหรือโทรทัศนชุมชนอยางจริงจัง อีกประการหนึ่ง คือ การทําให 

สถานีวิทยุโทรทัศนกระแสหลักในปจจุบันมีเนื้อหาที่สงเสริมศีลธรรมและสติปญญามากขึ้น มิใชมุง 

แตความบันเทิงและสงเสริมบริโภคนิยมเปนหลัก

20 

7. ลดอิทธิพลของบริโภคนิยมและอํานาจนิยม โดยจัดการกับระบบการเมืองไมใหมีการ 

ผูกขาดอํานาจไวเพียงกลุมใดกลุมหนึ่ง มีระบบการตรวจสอบความโปรงใสที่มีประสิทธิภาพ 

สามารถกํากับและถวงดุลการใชอํานาจของรัฐ จัดระบบการศึกษาใหมีการเรียนรูและฝกฝนตนทั้ง 

กาย ใจและปญญา สามารถแกปญหาตนเองได ไมหลงติดหรือถูกครอบงําดวยระบบทุนบริโภคนิยม 

จัดระบบสื่อมวลชนไมใหถูกครอบงําดวยอํานาจทุนและกลุมผลประโยชน พรอมทําหนาที่เปน 

สื่อกลางที่สงเสริมใหเกิดการบริโภคที่ถูกตอง สงเสริมใหผูคนยอมรับความหลากหลายทาง 

วัฒนธรรม รวมทั้งเคารพในความแตกตางทางความคิดและอัตลักษณ 

ดังนั้นพอสรุปไดวา มาตรการในการแกปญหาทางจริยธรรมของสังคมไทย ที่สําคัญคือ 

ตองลดการถูกครอบงําดวยทุนบริโภคนิยมและอํานาจนิยมและสรางความเขมแข็งใหกับสถาบันทาง 

สังคมตั้งแตครอบครัว วัด โรงเรียนและชุมชน โดยการปฏิรูปทั้งระบบการเมือง ระบบการศึกษา 

และระบบสื่อสารมวลชน ไมใหตกอยูภายใตการครอบงําของอํานาจทุนและกลุมผลประโยชน 

พรอมกันนั้นตองเสริมสรางทัศนคติที่สอดคลองกับหลักทางศีลธรรมใหแกบุคคลทุกคนในทุก 

องคกรที่มีสวนเกี่ยวของ เพราะเปนผูมีสวนไดสวนเสียที่จะกอใหเกิดทั้งความเจริญงอกงามและ 

ความเสื่อมทรามทางจริยธรรมในสังคมไทยทั้งสิ้น 

สรุป 

ในบทสรุปนี้ เปนการกลาวถึงความหมายของจริยธรรมที่เปนขอควรประพฤติปฏิบัติ โดย 

มีการวิเคราะหแยกแยะความถูกผิด ดีชั่ว อยางมีเหตุมีผลและมีมโนธรรมกํากับในการเลือกตัดสินใจ 

กระทําสิ่งที่ดี สิ่งที่ถูกตอง สิ่งที่เหมาะสมและงดเวนสิ่งที่ไมดี ไมเหมาะสม ความเปนมาของ 

จริยธรรมมีการเปลี่ยนแปลงไปตามปจจัยและใชเปนหลักยึดเหนี่ยวของจริยธรรมที่เริ่มจากประเพณี 

กฎหมาย ศาสนา ปรัชญาและการใชวิจารณญาณ ซึ่งเมื่อปจจัยหนึ่งใมสามารถควบคุมใหเกิดความ 

เปนระเบียบ เรียบรอยและความสันติสุขของสังคมได จึงเกิดการเปลี่ยนแปลงไปใชปจจัยตัวอื่นเปน 

หลักแทน การแสดงของพฤติกรรมดานจริยธรรมประกอบดวยความรูดานเหตุผล อารมณและ 

พฤติกรรม ผูที่ประพฤติมีจริยธรรมยอมจะไดรับคุณคาที่เปนประโยชนทั้งตอตนเอง ตองาน ตอ 

สวนรวมและผูที่เกี่ยวของดวย ขอบขายของการเปนองคกรธุรกิจที่ดีมีความรับผิดชอบ 

ประกอบดวย การเปนนักธุรกิจที่ดี มีวิธีการดีและเปนองคกรที่ดี ดังนั้นธุรกิจที่มีจริยธรรมยอมจะ 

กอใหเกิดประโยชนทั้งผูที่เกี่ยวของตลอดจนธุรกิจเองจะไดรับการยอมรับและดํารงอยูไดอยางยั่งยืน 

และไดกลาวถึงคุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทยที่มีผลจากคุณลักษณะของคนไทย ตลอดจน 

สภาพปญหาจริยธรรมในสังคมไทยที่ถูกครอบงําจากกระแสโลกาภิวัตน

21 

กรณีศึกษา 

นักศึกษาเคยไดยินวาทะบริโภคนิยมนี้ไหมและมีความคิดเห็นอยางไร 

1. การแสดงตัวตนเพื่อบอกตําแหนง บอกบุคลิก บอกความคิดของตนแกคนอื่นนั้นเปน 

สวนหนึ่งของการที่คนเราจะจัดความสัมพันธกับสิ่งอื่นและคนอื่นรอบตัวอยางไร ฉะนั้นจึงเปน 

ธรรมชาติ คนที่ไหน ๆ และสมัยไหน ๆ ก็ทําอยางนี้กันทั้งนั้น 

2. สายเดี่ยวก็ไมแตกตางอะไรไปจากรถยุโรป หรือสูทที่นักการเมืองสวมใส หรือการ 

กินไอติมและการกินอาหารแดกดวนฝรั่ง หรือมีบานปกไมริมน้ําฯ สินคาเหลานี้ทําหนาที่ไปพรอม 

กันสองอยางคือ รับใชความจําเปนของชีวิตดานอาหาร พาหนะเดินทาง เครื่องนุงหมและเปน 

เครื่องมือใหผูบริโภคไดแสดงตัวตน ตามที่เขาจิตนาการวา เขาคือใครและควรสัมพันธเชื่อมโยงกับ 

โลกขางนอกอยางไร 

คําถาม 1.1 นักศึกษาคิดวาจําเปนหรือไม ที่จะตองแสดงตัวตนใหผูอื่นรับรู เพราะเหตุใด 

1.2 การแสดงตัวตนของนักศึกษาไดเลือกใชวิธีใด อยางไรและใครเปนผูมี 

อิทธิพลตอวิธีคิด วิธีการแสดงออกซึ่งตัวตนของนักศึกษา 

1.3 นักศึกษาคิดวาตนเองเปนผูหนึ่งที่คลั่งไคล หลงใหลในระบบบริโภคนิยมนี้ 

หรือไม อยางไร 

1.4 นักศึกษาคิดวาระบบบริโภคนิยมเหมาะสมกับสังคมไทยหรือไม อยางไร

22 

บรรณานุกรมทายบทที่ 1 

กระทรวงวัฒนธรรม. (2554). คุณธรรม 8 ประการ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.mculture.go.th/detail_page.php?sub_id=1059. 

กีรติ บุญเจือ. (2551). คูมือจริยศาสตรตามหลักวิชาการสากล. กรุงเทพฯ : ศูนยสงเสริมและ 

พัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม. 

จุรี วิจิตรวาทการ. (2553). บทวิเคราะหลักษณะนิสัยของคนไทย : รากเหงาของความเจริญและ 

ปญหาทั้งมวลของประเทศไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.bloggang.com 

เนตรพัณณา ยาวิราช. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ทิปเพิ้ล กรุป. 

ปติ ศรีแสงนาม. (2551). เลหแมน บราเธอรส (Lehman Brothers) คือใคร..ทําไมถึงลมละลาย. 

[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=offway 

&month=17-09-2008&group=13&gblog=29. 

ผูจัดการ. (2554). ปูนซิเมนตไทยควา 3 รางวัลใหญองคกรดีเดน Thailand Coporate Excellence. 

[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.gotomanager.com/news/details.aspx?id=2920. 

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542. (2554). จริยศาสตร. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-6-search.asp 

พระไพศาล วิสาโล. (2553). สรางสังคมไทยใหเปนมิตรกับความดี. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.visalo.org/article/budtumKwamdee999.htm. 

พระราชชัยกวี (ภิกขุพุทธทาส อินทปญโญ). (2511). การสรางเสริมจริยธรรมแกเด็กวัยรุน. 

นครราชสีมา : โรงเรียนนฤมิตรวิทยา. 

พิภพ วชังเงิน. (2546). จริยธรรมวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : รวมสาสน. 

แมกซ เวเบอร. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. 

ลัดดา พินตา. (2552). จริยธรรมกับการบริหารจัดการธุรกิจ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.gotoknow.org/ask/lemon_2910/11978. 

วริยา ชินวรรโณ. (2546). จริยธรรมในวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพชวนพิมพ. 

วอรเรน บัฟเฟตต. (2552). รายการสัมภาษณของสถานีโทรทัศน CNBC. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://news.bn.gs/images/articles/20080306065406686_1.jpg 

วิทย วิศทเวทย. (2526). จริยศาสตรเบื้องตน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพคุรุสภา. 

สมคิด บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพพัฒนาวิทยการพิมพ.

23 

สารานุกรม. (2554). Ethics. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.encyclopedia2. 

thefreedictionary.com/ethics. 

สุรพศ ทวีศักดิ์. (2545). จริยธรรมเปนปญหาหลักของสังคมปจจุบัน. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.songpak16.com/prb_jariyatham.html. 

สุลักษณ ศิวรักษ. (2550). คันฉองสองจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ศึกษิตสยาม. 

อานันท ปนยารชุน. (2554). จริยธรรมทางธุรกิจ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

elearning.siam.edu/mod/resource/view.php?id=2884 

Marketeer. (2553). SCG ควา 4 รางวัลใหญประกาศผล 8 องคกรดีเดนควารางวัลพระราชทาน. 

[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.marketeer.co.th/marketeertoday_detail.php? 

marketeertoday_id=2773. 

Chris Macdonald. (2011). Business Ethics. [On-line]. Available : http://www.businessethics. 

ca/definitions/business-ethics.html.


แนวคิดและทฤษฎีจริยธรรม 

แนวคิดและหลักการปฏิบัติทางจริยธรรมของแตละบุคลากรในแตละองคกร ลวนมีวิธีคิด 

และมุมมองที่แตกตางกันไป ทั้งนี้ขึ้นอยูกับการใหคุณคาตอประเด็นการตัดสินใจสิ่งนั้น ๆ อยางไร 

โดยที่การตัดสินใจนั้นจะคํานึงถึงแนวโนมของสิ่งที่จะเกิดขึ้นเปนประโยชนสูงสุด เปนสิ่งที่ถูกตอง 

และเปนสิ่งที่ดีที่สุด จริยธรรมมีความเกี่ยวของสัมพันธกับกฎหมาย ปรัชญาทางศีลธรรม คุณธรรม 

แนวคิดตามหลักศาสนา ที่จะนํามาเปนแนวทาง เปนหลักการเพื่อนําไปประยุกตใชกับวิชาชีพตาง ๆ 

ใหเกิดคุณคาและศักดิ์ศรีตอสถาบันวิชาชีพนั้น ๆ 

จริยธรรมกับกฎหมาย 

จริยธรรมเปนขอควรประพฤติปฏิบัติในสิ่งที่ถูกตอง เหมาะสม ดีงาม โดยมีมโนธรรม 

กํากับการตัดสินใจตอการกระทําสิ่งใด ๆ สวนกฎหมายเปนกฎ ระเบียบ ขอบังคับใหทุกคนตอง 

ปฏิบัติตาม ถาหากละเมิดไมทําตามขอกําหนดของกฎหมายก็จะถูกลงโทษตามที่กฎหมายไดบัญญัติ 

โทษไว แมวาจริยธรรมกับกฎหมายจะมีความเกี่ยวของสัมพันธกัน แตก็มีลักษณะที่แตกตางกัน 

ความแตกตางระหวางจริยธรรมและกฎหมาย 


กฎหมาย 

1. เปนการควบคุมการกระทําจากภายในจิตใจ 

ของบุคคล ดวยสํานึกทางคุณธรรม 

ความรูสึกผิดชอบชั่วดี 

2. การลงโทษผูทําผิดดวยมาตรการทางสังคม 

เชน การตําหนิ การไมคบหา การไมใหความ 

รวมมือ หรือไมใหความชวยเหลือ 

3. ไมมีการกําหนดเปนลายลักษณอักษร เพราะ 

ถือวาการประพฤติปฏิบัติหรือไมขึ้นอยูกับความ 

สมัครใจ 

. 

1. เปนการควบคุมการกระทําจากภายนอกของ 

บุคคลที่จะทําการละเมิด หรือไมละเมิดผูอื่น 

โดยมีบทลงโทษบัญญัติไวในมาตราตาง ๆ 

2. การลงโทษโดยหนวยงานของรัฐบาล เชน 

ถูกตํารวจจับ ถูกฟองรอง ถูกพิพากษาลงโทษ 

ตามตัวบทกฎหมาย 

3. มีการกําหนดเปนลายลักษณอักษร แมไม 

สมัครใจที่จะปฏิบัติก็ตองควบคุมความ 

ประพฤติของตนเองใหอยูในกฎระเบียบนั้น

25 

ความแตกตางระหวางจริยธรรมและกฎหมาย 



4. จัดเปนเครื่องมือระดับสูงของมนุษยในการ 

ควบคุมพฤติกรรม ดวยมีจิตใจสูง มีมโนธรรม 

กํากับการกระทําดี 

5. การมีจริยธรรมขึ้นอยูกับความสมัครใจของ 

บุคคล 

4. จัดเปนเครื่องมือระดับต่ําของมนุษย ในการ 

ควบคุมพฤติกรรม การทําดีทําถูกเพราะกลัวโดน 

ลงโทษ 

5. การทําดีของบุคคล มีผลจากขอบังคับของ 


6. การกระทําที่ผิดกฎหมายจะผิดจริยธรรมดวย 6. การกระทําที่ถูกกฎหมาย อาจผิดจริยธรรมได 

นอกจากนี้จะเห็นวากฎหมายไมสามารถควบคุมพฤติกรรมทั้งหมดของคนเราได จึงตอง 

อาศัยคุณธรรมในจิตใจของมนุษยที่จะเลือกทําสิ่งที่ดีใหมากกวาสิ่งที่ไมดี แตอยางไรก็ตามกฎหมาย 

ที่เกิดขึ้นมาภายหลังจริยธรรม ซึ่งมีความเปนนามธรรมและมีขอโตแยงในประเด็นที่มีความเห็นไม 

ตรงกัน จึงจําเปนที่จะตองมีตัวบทกฎหมายเขามากํากับในพฤติกรรมบางอยาง เพื่อใหมีความชัดเจน 

เปนรูปธรรมยิ่งขึ้นในการระบุความถูกตอง หรือความผิดของการกระทํานั้น ๆ ดังนั้นจะเห็นวา 

เครื่องมือในการควบคุมความประพฤติทั้ง 2 ชนิดนี้ แมจะมีความแตกตางกันแตก็มีความเกี่ยวของ 

สัมพันธกัน ซึ่งจะไดยกตัวอยางกฎหมายที่เกี่ยวของกับจริยธรรม (กฎหมายคุมครองทรัพยสินทาง 

ปญญา. 2554. ออนไลน). ดังนี้ 

1. กฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา 

1.1 ทรัพยสินทางปญญา (Intellectual property rights) หมายถึง สิทธิทางกฎหมายที่ 

ใหเจาของสิทธิ หรือ ผูทรงสิทธิ มีอยูเหนือสิ่งที่เกิดจากความคิดสรางสรรคทางปญญาของมนุษย 

โดยอาจแบงทรัพยสินทางปญญาออกได 2 ประเภทหลัก คือ ทรัพยสินทางอุตสาหกรรมและ 

ลิขสิทธิ์ โดยทรัพยสินทางอุตสาหกรรม แบงออกได 5 ประเภท ไดแก สิทธิบัตร เครื่องหมายการคา 

แบบผังภูมิของวงจรรวม ความลับทางการคาและสิ่งบงชี้ทางภูมิศาสตร 

สําหรับประเทศไทยไดเขารวมเปนเปนภาคีอนุสัญญา วาดวยการคุมครองทรัพยสินทาง 

ปญญา เชน อนุสัญญากรุงเบิรน (Berne Convention) องคการการคาโลก (WTO : World Trade 

Organization) ทําหนาที่ดูแลขอตกลงยอย 3 ขอ คือ ความตกลงทั่วไปวาดวยการคาและภาษีศุลกากร 

(General Agreement on Tariff and Trade : GATT) ความตกลงวาดวยสิทธิในทรัพยสินทางปญญาที่ 

เกี่ยวกับการคา (TRIPS : Agreement on Trade - Related Aspects of Intellectual Property Rights) 

และความตกลงทั่วไปวาดวยการคาบริการ (General Agreement on Trade in Services : GATS)

26 

สวนในประเทศไทยเองไดมีกฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา เชน พระราชบัญญัติสิทธิบัตร 

พ.ศ. 2522 แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัติเครื่องหมายการคา พ.ศ. 2534 แกไข 

เพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2537 พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 และพระราชบัญญัติคุมครองแบบ 

ผังภูมิของวงจรรวม พ.ศ. 2543 เปนตน ยกตัวอยาง เครื่องหมายการคา หรือเรียกทั่วไปวา ยี่หอ หรือ 

แบรนด หมายถึง ตราสินคา หรือสวนหนึ่งของตราสินคา เปนสวนที่แสดงถึงสิทธิของผูเปนเจาของ 

ตามกฎหมาย คนอื่นไมสามารถที่จะนําเครื่องหมายการคานั้นไปใชไดตามอําเภอใจ มิฉะนั้นถือวา 

ไดละเมิดทําผิดกฎหมาย หรือในแงจริยธรรมถือเปนการกระทําที่ไมถูกตองและไมสมควรอยางยิ่ง 

ที่จะนําของ ๆ ผูอื่นมาใช โดยไมไดรับอนุญาต หรือมีการลอกเลียนแบบ ทําใหผูอื่นเกิดความเขาใจ 

ผิดในสินคาคิดวาเปนสินคายี่หอเดียวกัน หรือเปนสินคาของเจาของเดียวกัน กรณีเชนนี้จึงถือวา ทํา 

ผิดทั้งกฎหมายและจริยธรรม ยกเวนแตจะมีสัญญาและขอตกลงตอกัน เชน การควบกิจการ 

ลักษณะของเครื่องหมายการคาอาจเปนสัญลักษณ ซึ่งประกอบดวย ชื่อ ขอความ วลี 

สัญลักษณ ภาพ งานออกแบบ หรือหลายสวนรวมกัน โดยมีความหมายทางดานทรัพยสินทาง 

ปญญาเปนเครื่องหมายแสดงถึงชื่อสินคาเฉพาะอยาง หรือทุกประเภทเพื่อแสดงถึง หรือใหความ 

หมายถึงสิ่งใด ๆ ที่มีความเกี่ยวของกัน เครื่องหมายการคาอาจมีการกํากับดวย หมายถึง 

เครื่องหมายการคาที่มิไดจดทะเบียน หรือ ® หมายถึง เครื่องหมายการคาจดทะเบียน เปนสัญลักษณ 

สากล ดังภาพที่แสดงตอไปนี้ 

ภาพที่ 1 เครื่องหมายการคา 

ที่มา : http://www.thaigoodview.com/node/109363 

เครื่องหมายการคา มี 4 ประเภท ดังนี้ 

1) เครื่องหมายการคา (Trademark) เปนเครื่องหมายที่ใชกํากับสินคา เพื่อแสดง 

ความแตกตางของสินคา ที่แตละบริษัทเลือกใชเปนของตนเอง เชน ตราสินคาของบริษัทโทรศัพท 

3 คายใหญในประเทศไทย ไดแก เปนตน

27 

2) เครื่องหมายบริการ (Service Mark) เปนเครื่องหมายที่ใชกับธุรกิจบริการ 

เพื่อแสดงถึงธุรกิจบริการของแตละบริษัท ซึ่งผูใชบริการสามารถรับรูถึงความแตกตางของธุรกิจ 

และเลือกใชบริการของธุรกิจนั้น ดังภาพบริษัทสายการบิน เปนตน 

ภาพที่ 2 สายการบินไทยรูปดอกจําปและสายการบินญี่ปุน 

ที่มา : http://www.trekkingthai.com 

3) เครื่องหมายรับรอง (Certification Mark) เปนเครื่องหมายใชรับรองคุณภาพ 

ในสินคา หรือบริการของธุรกิจนั้น เชน ฉลากสิ่งแวดลอม (Environmental labels) เปนระบบการ 

เปดเผยและการรับรองขอมูลดานสมรรถนะสิ่งแวดลอมของสินคาและบริการ โดยแสดงไวดวยการ 

ติดฉลากบนผลิตภัณฑ เพื่อแสดงใหผูบริโภคทราบวา ผลิตภัณฑเนนคุณคาทางสิ่งแวดลอมและเปน 

ผลิตภัณฑคุณภาพที่มีผลกระทบตอสิ่งแวดลอมนอยกวาผลิตภัณฑที่ทําหนาที่อยางเดียวกัน เชน 

ฉลากแสดงการลดคารบอน ฉลากเขียวเพื่อสิ่งแวดลอม อาคารอนุรักษพลังงาน เปนตน 

ภาพที่ 3 เครื่องหมายแสดงถึงการอนุรักษสิ่งแวดลอม 

ที่มา : http://www.greenbizthai.com 

4) เครื่องหมายรวม (Collective Mark) เปนเครื่องหมายการคา หรือบริการที่ใช 

โดยบริษัท สมาคม สหกรณ สหภาพ สมาพันธ หรือรัฐวิสาหกิจ องคกรในกลุมเดียวกัน ดังภาพ 

ประเทศในกลุมอาเซียนและสมาคมแฟรนไชสและไลเซนส เปนตน

28 

ภาพที่ 4 เครื่องหมายรวมกลุมประเทศอาเซียนและสมาคมการคา 

ที่มา : http://www.google.co.th 

1.2 ลิขสิทธิ์ หมายถึง สิทธิความเปนเจาของ ของผูสรางสรรคผลงานที่เกิดจากการใช 

สติปญญา ความรูความสามารถ ความวิริยะอุตสาหะของตน จึงถือเปนสิทธิทางปญญาที่มีมูลคาใน 

ลักษณะที่เปนทรัพยสินของบุคคลนั้น ฉะนั้นผูสรางสรรคงานในฐานะเจาของจึงควรไดรับการ 

คุมครองตามกฎหมาย ที่จะสามารถดําเนินการใด ๆ กับงานของตนเองได เชน ซื้อ ขาย โอน หรือ 

เปนมรดก โดยการโอนควรทําเปนลายลักษณอักษร เปนสัญญาที่ชัดเจนวาจะโอนสิทธิ์ทั้งหมดหรือ 

บางสวน ประเภทงานที่มีลิขสิทธิ์แบงได 9 ประเภท ดังนี้ 

1) งานวรรณกรรม เชน หนังสือ จุลสาร สิ่งเขียน สิ่งพิมพ ปาฐกถา โปรแกรม 

คอมพิวเตอร เปนตน 

2) งานนาฏกรรม ไดแก งานเกี่ยวกับการรํา การเตน การทําทา หรือการแสดงที่ 

ประกอบขึ้นเปนเรื่องราว การแสดงโดยวิธีใบ 

3) งานศิลปกรรม ไดแก งานจิตรกรรม งานประติมากรรม งานภาพพิมพ งาน 

สถาปตยกรรม งานภาพถาย ภาพประกอบ แผนที่โครงสราง งานศิลปะประยุกต 

4) งานดนตรีกรรม หมายถึง งานที่เกี่ยวกับเพลง ทํานองและเนื้อรอง หรือ 

ทํานองอยางเดียว รวมถึงโนตเพลงที่ไดแยกและเรียบเรียงเสียงประสานแลว 

5) งานโสตทัศนวัสดุ เชน วิดีโอเทป แผนเลเซอรดิสก 

6) งานภาพยนตร 

7) งานบันทึกเสียง เชน เทปเพลง แผนคอมแพ็คดิสก 

8) งานแพรเสียงและภาพ เชน งานที่นําออกเผยแพรทางวิทยุกระจายเสียง หรือ 

โทรทัศน 

9) งานอื่นใดอันเปนงานในแผนกวรรณคดี แผนกวิทยาศาสตร หรือแผนกศิลปะ

29 

สวนผลงานที่ไมถือวามีลิขสิทธิ์ ไดแก ขาวประจําวัน หรือขาวสารอันมิใชงานในแผนก 

วรรณคดี วิทยาศาสตรและศิลปะ รัฐธรรมนูญ กฎหมาย ระเบียบ ขอบังคับ ประกาศ คําสั่ง คําชี้แจง 

หนังสือโตตอบของกระทรวง ทบวง กรมหนวยงานของรัฐและทองถิ่น คําพิพากษา คําสั่ง 

คําวินิจฉัยและรายงานของทางราชการ คําแปลและการรวบรวมรายการทั้งหมดตามที่กลาวมาแลว 

ขางตน ซึ่งทางราชการจัดทําขึ้นเหลานี้ไมถือเปนลิขสิทธิ์ 

ดังนั้นจะเห็นวากฎหมายและจริยธรรมมีความเกี่ยวของกัน สามารถจะนํามาสนับสนุน 

สงเสริมกัน เพื่อประพฤติปฏิบัติอยางถูกตอง ดวยการพิจารณาไตรตรองอยางรอบคอบในการ 

ตัดสินใจกระทําวาสิ่งนั้นผิดกฎหมายหรือไม เมื่อไมผิดกฎหมายแลว ควรพิจารณาตอวาผิดตอ 

มโนธรรมหรือไม เชน การประกอบธุรกิจของมึนเมา เหลาเบียร ซึ่งเปนธุรกิจที่ไมผิดกฎหมาย 

แตมีประเด็นที่ตองถกเถียงในแงของจริยธรรม 

กรณีตัวอยางที่ไดเปดเผยของ ศ.นพ.วิจารณ พานิช นายกสภามหาวิทยาลัยมหิดลตอขอ 

เรียกรองของภาคประชาชน เชน แพทย เภสัช ทันตแพทย ทนายความ นักวิชาการ นักกฎหมาย 

นักวิจัย ผูนําศาสนา แกนนําชุมชนและนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยตาง ๆ จํานวน 436 รายชื่อ เขายื่น 

ขอเรียกรองใหงดเผยแพรโปสเตอรงานรําลึกวันมหิดล ที่มีตราสัญลักษณของบริษัทไทยเบฟเวอเรจ 

จํากัด (มหาชน) หรือบริษัทผูผลิตเบียรชางและงดรับทุนสนับสนุนจากบริษัทเหลานี้ ซึ่ง 

คณะกรรมการสภามหาวิทยาลัยฯ มีมติเห็นดวยในประเด็นแรก แตประเด็นการงดรับสปอนเซอรยัง 

เปนเรื่องยาก เพราะโรงพยาบาลมีงบประมาณไมเพียงพอจําเปนตองไดรับบริจาค “ผมตองขอโทษ 

สังคมไทยตอเหตุการณที่เกิดขึ้น” ศ.นพ.วิจารณ พานิช กลาว 

ประเด็นที่กลาวขางตน หากมองโดยไมไตรตรองใหถี่ถวนจะเห็นวา เปนเพียงการใหและ 

รับบริจาคเงินชวยเหลือที่จะไดนําไปใชประโยชนของโรงพยาบาลตอการดูแลรักษาประชาชน แต 

สิ่งที่ตองพิจารณาใหลึกซึ้งถึงความขัดแยงที่เกิดขึ้นระหวางโรงพยาบาลศิริราช โรงพยาบาล 

รามาธิบดี ซึ่งถือเปนสัญลักษณในเรื่องของสุขภาพและเปนที่รูจักระดับประเทศ การบริจาคของ 

ธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอฮอล อาจถือเอาประโยชนในการสรางภาพลักษณของธุรกิจตนเอง ดังนั้น 

ผูเรียกรองจึงไดมีการทวงติงและขอใหแสดงความกลาหาญที่จะไมรับเงินบริจาคดังกลาว รวมทั้ง 

ไดตั้งคําถามตอระบบการแพทยและสาธารณสุขของประเทศและตั้งคําถามตอคณะแพทยศาสตร 

ศิริราชพยาบาลถึงพันธกิจที่ไดระบุวา “ชี้นําสังคมไทยในดานสุขภาพอนามัยและคุณภาพชีวิต” ซึ่ง 

มีความขัดแยงกันเองกับการกระทําของหนวยงานที่เกี่ยวของ ดังนั้นจะเห็นวาในสังคมไทย มีหลาย 

เรื่องราวที่ถูกตองตามกฎหมาย แตอาจมีขอโตแยงในดานจริยธรรมอีกมากมาย จึงควรมีการกําหนด 

กรอบดานจริยธรรมในเรื่องนั้น ๆ ใหเปนรูปธรรมที่ชัดเจนยิ่งขึ้นในสังคม

30 

แนวคิดทฤษฎีจริยธรรม 

การดําเนินชีวิตของมนุษยตั้งแตเริ่มตนมาในแตละยุคแตละสมัย ตางประสบปญหา 

การดํารงชีวิตภายใตเงื่อนไขของการมีทรัพยากรที่สามารถสนองความตองการได มนุษยจึงเรียนรูที่ 

จะอยูรวมกันตามคุณลักษณะของสัตวสังคมที่จะตองมีปฏิสัมพันธตอกัน ชวยเหลือ เกื้อกูล แบงปน 

ใหแกกันและกัน จึงไดมีการกําหนดมาตรการของการปฏิบัติที่ยอมรับซึ่งกันและกันได แนวคิดทาง 

จริยธรรมในยุคตนของกรีกโบราณประมาณ 600 ปกอนคริสตกาลมีลักษณะเปนอภิปรัชญา 

(Metaphysics) เปนศาสตรที่วาดวย ความแทจริง หรือสรุปไดวาอภิปรัชญา หมายถึง สภาวะความรู 

อันสูงสุด ซึ่งเปนความรูที่เกี่ยวกับสิ่งที่อยูนอกเหนือการเห็นทั่วไป แตสามารถรูและเขาใจดวย 

เหตุผล ดังนั้นในแตละพื้นที่จึงมีแนวคิดทฤษฎีจริยธรรมที่นาศึกษาแตกตางกันไป ดังจะไดกลาวถึง 

ตอไป 

จริยธรรมตามแนวคิดตะวันตก 

1. ยุคกรีกโบราณเปนยุคแรกของปรัชญามีลักษณะเปนอภิปรัชญา โดยตั้งคําถามเพื่อหา 

หลักเกณฑมาอธิบายกฎธรรมชาติตาง ๆ ตามที่สงสัย เพื่อคนหาความจริงดวยวิธีการโตแยง เชน 

โลกเกิดจากอะไร สรรพสิ่งเกิดจากอะไร เปนตน อยางไรก็ตามมีกลุมนักปราชญที่เรียกตัวเองวา 

โซฟสต (Sophists) จัดเปนกลุมแรกที่ตั้งปญหาทาง จริยศาสตรวา ชีวิตที่ดีเปนอยางไร (What is 

good life) เราควรดํารงอยูอยางไรจึงจะมีความสุข (How should man live) 

แตโซฟสตมองคุณธรรมเปนเหตุผลของแตละบุคคลที่จะบอกวาอะไรดีอะไรชั่ว ใน 

มุมมองที่บุคคลนั้นไดเห็น ไดยิน ไดสัมผัสและรับรูสิ่งใด ๆ มา วาเปนจริงก็จริงของคน ๆ นั้น ซึ่ง 

ความจริงในแงมุมนี้ยอมจะทําใหเกิดความไมลงรอยและขาดสิ่งที่ยึดถือรวมกัน (จริยศาสตร 

ตะวันตกสมัยโบราณ. ออนไลน. 2554) ตัวอยางที่เห็นชัดเจนในสังคมไทย คือ การยอมรับวาเรื่อง 

นี้เปนความจริงตามที่ตนยอมรับฟงและปฏิเสธวาสิ่งนั้นเปนเท็จตามที่ตนไมยอมรับรู รับฟง จึง 

ปรากฏปญหาของการโตแยง ความขัดแยง แบงพรรค แบงพวก ทั้งนี้เพราะขาดหลักที่เปนแกนกลาง 

ของความจริงรวมกัน คือ การยอมรับฟงและรับรูอยางแทจริง ดังนั้นแนวคิดของโซฟสต จึงแสดง 

ถึงจุดดอย ที่ไมมีคุณธรรมกลางใหคนสวนรวมยึดถือ ในครั้งนั้นของนครเอเธนส ซึ่งเจริญรุงเรือง 

ทั้งทางศิลปวิทยา เศรษฐกิจและการปกครองแบบประชาธิปไตยทําใหเกิดการชิงดีชิงเดน การรักษา 

ความซื่อสัตยและรักษาธรรมจึงไมใชชีวิตที่ประเสริฐ แตชีวิตที่ประสบความสําเร็จจะตองเปนชีวิต 

ของผูที่รูจักฉกฉวยโอกาสและใชความรูทางดานกฎหมาย การเปนคนพูดเกงทําใหคนอื่นเชื่อตาม 

เพื่อทําใหตนเองไดมาซึ่งเกียรติยศ อํานาจและความมั่งคั่ง ตรงขามกับนักปรัชญาในยุคทองของ

31 

กรีก คือ โสเครตีส (Socrates) ซึ่งเชื่อวาตองมีหลักการพื้นฐานของความผิดและความถูกเปน 

เครื่องมือวัดความดี ดังนั้นจึงตองรูกอนวาอะไรคือความดีและใชอะไรมาวัดความดีนั้น คําตอบที่ 

โสเครตีสใหคือ ความรูเปนความดีสูงสุด โดยอธิบายวาคนเราถารูวาอะไรถูกก็จะทําสิ่งนั้นและไม 

สมัครใจที ่จะทําผิด หรือทําชั่ว 

1.1 ความคิดเห็นเกี่ยวกับคุณธรรมของโสเครตีส 

1) คุณธรรมคือ ความรู (virtue is knowledge) ถาบุคคลรูและเขาใจถึง 

ธรรมชาติของความดีจริง ๆ ผูนั้นจะไมพลาดจากการกระทําความดี แตถาไมรูจะเปนสาเหตุของการ 

ทําความชั่ว ความเปนคนพอประมาณที่ไมรูวาอะไรคือความพอดี พอประมาณก็จะกลายเปนตรง 

ขามความพอดี เชนเดียวกันความเปนผูกลาหาญ ถาไมรูวาความกลาหาญคืออะไร ก็จะเปนความ 

ขลาดอยางหนึ่ง 

2) คุณธรรมเปนพันธุกรรม แตสามารถเปลี่ยนแปลงไดบางเมื่อไดรับการศึกษา 

ฝกอบรมและปฏิบัติ ดังนั้นคุณธรรมจึงเปนเรื่องที่สอนกันได 

3) คุณธรรมเปนหนึ่ง คือ มีรากฐานมาจากความรู เชน คนที่ทําความดี มีความ 

เอื้อเฟอเผื่อแผ เมตตากรุณา ฯลฯ เปนตน 

เพลโต (Plato) นักปรัชญาในยุคกรีกที่มีชื่อเสียงอีกผูหนึ่ง (จริยศาสตรของเพลโต. 

ออนไลน. 2554) มีความเชื่อวา มนุษยจะรูจักโลกที่แทจริงไดดวยเหตุผล ดังนั้นเหตุผลจึงเปนความ 

ดีสูงสุดของมนุษย เพลโตแบงคําสอนดานจริยศาสตรออกเปน 2 ประเภท คือ 1) จริยศาสตรของ 

ปจเจกชน หมายถึง การที่ประชาชนจะตองปฏิบัติตามและเชื่อฟงกฎหมายของรัฐ 2) จริยศาสตร 

ของรัฐ คือ การที่รัฐมีวัตถุประสงคจะฝกใหพลเมืองมีความซื่อสัตยสุจริต มีคุณธรรมความดีงาม มี 

การอยูดีกินดี ซึ่งเพลโตไดกําหนดองคประกอบของรัฐ ประกอบดวย ชนชั้นปกครอง จะตองมีความ 

ซื่อสัตยและความฉลาด ทหาร จะตองมีความกลาหาญ เพราะมีหนาที่ปองกันและรักษาความ 

ปลอดภัยประเทศชาติและชนชั้นกรรมาชีพ จะตองมีความขยันหมั่นเพียรในการทํางานและมี 

ระเบียบวินัยในตัวเอง 

1.2 เพลโต แบงหลักคุณธรรมสําคัญ 4 ประการ ที่จะทําใหรัฐมีความสมบูรณ ไดแก 

1) ความฉลาดหรือความมีปญญา (Wisdom) คุณธรรมขอนี้มีความสําคัญสําหรับ 

ผูปกครองตองเปนผูมีปญญาในการใชเหตุผล เพื่อการดําเนินนโยบายในการบริหารจัดการบานเมือง 

2) ความยุติธรรม (Justice) เปนคุณธรรมสูงสุด ที่รวมเอาการใชเหตุผลอยางมี 

หลักการเพื่อใหเกิดความเที่ยงธรรม หรือแปลตามตัววาการใชธรรมเพื่อใหเกิดขอยุติ (John Rawls : 

ออนไลน) กลาววา Justice is Conditions of Fair Equality of Opportunity ซึ่งสะทอนแนวคิดถึง 

ความยุติธรรมเกิดไดภายใตเงื่อนไขของการไดรับโอกาสที่เสมอภาคกัน เชน ระหวางโจทยกับจําเลย

32 

ควรไดรับโอกาสในการตอสูคดีความของตน ไมวาจะเปนเรื่องของเวลา หลักฐานและเงื่อนไขใดที่ 

เปน ไปตามกฎหมายเพื่อใหทั้งสองฝายไดมีโอกาสนําเสนอขอมูลฝายตนอยางเสมอภาค 

3) ความกลาหาญ (Courage) เปนคุณธรรมที่ควบคูไปกับความอดทน อดกลั้น 

ตอความยากลําบากและการยั่วยวนของกิเลสทั้งหลาย การจะเห็นวาบุคคลใดมีความกลาหาญ 

เพียงใด ใหสังเกตเมื่อยามภัยมาถึงตัว 

4) ความรู จักประมาณ (Temperance) เปนคุณธรรมที่ทําใหไมเกิดความหลงมัว 

เมา เพราะมีความรูจักประมาณตน รูจักพอดีสําหรับตน 

หลักคุณธรรม 4 ประการที่เพลโตกําหนดไวเปนจริยธรรมระดับปจเจกบุคคลและระดับ 

รัฐยังคงเปนหลักการที่มีเหตุผลที่สามารถใชไดถึงปจจุบัน แมวาสังคมทุกวันนี้จะมีเงื่อนไขที่ 

ซับซอนมากขึ้น ก็จะตองมีหลักการมารองรับมากขึ้นใหสอดคลองกับยุคสมัยตอไป 

นอกจากโสเครตีสและเพลโตแลว ยังมีนักปรัชญาการเมืองที่มีชื่อเสียง ซึ่งเปนศิษยเอก 

ของเพลโต คือ อริสโตเติล (Aristotle) ไดกําหนดแนวคิดคุณธรรม 4 ประการ (จริยศาสตรของ 

อริสโตเติล. ออนไลน. 2554) ดังนี้ 

1.3 แนวคิดคุณธรรม 4 ประการของอริสโตเติล ไดแก 

1) รูจักประมาณ หมายถึง ความพอเหมาะพอดีในการแสวงหาความเพลิดเพลิน 

ของผูที่รูจักประมาณคือ ผูที่สามารถอยูเหนือความปรารถนา 

2) ความกลาหาญ จะเห็นชัดเจนในภาวะคับขันที่สามารถแสดงใหเห็นถึงภาวะ 

ผูนําที่กลาเผชิญปญหาตาง ๆ ดวยความอดทน อดกลั้นตอการแกปญหา หากใชสุภาษิต “รูรักษา 

ตัวรอดเปนยอดดี” ในภาวะวิกฤต เชน วิกฤตน้ําทวมในประเทศไทย ถาหากผูปกครองแตละฝายที่ 

เกี่ยวของเอาตัวรอดไมเหลียวแลประชาชนในพื้นที่ของตน ดังนั้นในภาวะวิกฤตจึงตองการคุณธรรม 

ในขอนี้เปนสําคัญ 

3) ความยุติธรรม อาจไดมาทางกฎหมายและจากผูปกครอง ความยุติธรรมถือ 

เปนความดีของผูปกครองที่ใชทั้งในครอบครัวและประชาชนใหทุกคนไดรับความเทาเทียม 

4) มิตรภาพ อริสโตเติลไดแบงมิตรภาพ (Friendship) ที่เกิดจากความมี 

ประโยชนเกิดจากความเพลิดเพลิน เกิดจากความดี ดังนั้นมิตรภาพที่แทจริงที่จะเกิดขึ้นระหวาง 

บุคคลได บุคคลนั้นจะตองมีคุณลักษณะอยางเดียวกัน 

แนวคิดปรัชญาตะวันตกสมัยกรีกโบราณ ถือเปนพื้นฐานแนวคิดนํามาสูการเปลี่ยนแปลง 

แนวคิดจริยธรรมตะวันตกในชวงตอมาของจริยธรรมยุคตะวันตกสมัยใหม ยุคนี้ประชาชนเริ่มสนใจ 

แนวคิดของศาสนาอื่น ๆ เพิ่มขึ้น เปนยุคเริ่มตนของวิทยาศาสตรและปรัชญาทางการเมืองเดนชัด 

เปนยุคที่กฎหมายเฟองฟู สํานักปรัชญาที่สําคัญ คือ อิมมานูเอล คานท (Immanual Kant) และสํานัก

33 

ประโยชนนิยม (Utilitarianism) มีนักคิดที่สําคัญคือ เจเรมี เบนแธม (Jeremy Bentham) จอหน 

สจวต มิลล (John Stuart Mill) 

2. แนวคิดจริยธรรมตะวันตกหลังยุคกรีกโบราณ ใหความสนใจกับเหตุผลนิยมกับสุข 

นิยม หรือประโยชนนิยม ซึ่งมีความแตกตางกันดังนี้ 

ประเด็นจริยธรรม 

เปรียบเทียบความแตกตาง 

เหตุผลนิยม (rationalism) สุขนิยม (hedonism) 

1. ธรรมชาติของมนุษย 1. มนุษยเปนสัตวเจาปญญาและมี 

เหตุผล 

1. มนุษยเปนสัตวเจาอารมณโดย 

พื้นฐาน 

2. อุดมคติของชีวิต 2. การปฏิบัติหนาที่ใหสมบูรณ โดย 

มีเหตุผลเปนเครื่องนําทาง คือ การ 

ทําหนาที่ใหบรรลุจุดมุงหมาย ไมทํา 

หนาที่เพื่อเกียรติยศชื่อเสียง แตสิ่ง 

เหลานั้น เปนเพียงผลพลอยไดจาก 

การทําหนาที่เทานั้น 

2. การไดรับความเพลิดเพลินอัน 

เกิดจากประสาทสัมผัสและ 

มนุษยมีศีลธรรมตามธรรมชาติ 

3. ความคิดทางศีลธรรม 3. ถือวาคุณธรรม คือ การปฏิบัติ 

หนาที่ตามกฎ เชน การเคารพตอ 

กฎเกณฑตาง ๆ 

3. เอาความสุข ความเพลิดเพลิน 

เปนเครื่องกําหนดความถูกผิด 

ความดีชั่ว 

2.1 แนวคิดของคานท มีความเชื่อมั่นตอเหตุผลนิยม (Rigorism) หมายถึง ความ 

เชื่อมั่นในคุณธรรม หรือเหตุผลอยางเครงครัด โดยคานทศึกษาคนหาความหมายของเจตจํานง กฎ 

ศีลธรรม คุณธรรมความดี การกระทําที่ถูกตองและความหมายของหนาที่ ทั้งหมดนั้นเปนมูลฐาน 

ของปญหาทางจริยธรรมของคานท ซึ่งอธิบายไววา 

สวนที่ 1 เจตจํานงดีเปนความดีอยางแทจริง ไมเกี่ยวของกับการกระทําภายนอก 

และเจตจํานงตองมีเหตุผลเปนพื้นฐานสากลในธรรมชาติของมนุษย ทุกคนปฏิบัติไปตามกฎแหง 

เหตุผล ซึ่งแตกตางไปจากความมั่งคั่งและสติปญญาที่สามารถบิดเบือนไดดวยเจตนา ถาคนชั่วมี 

เจตนาชั่ว ยอมใชสติปญญาและความมั่งคั่งไปในทางชั่ว ในประเด็นนี้จะเห็นวาคํากลาวที่วา 

“รวยแลวไมโกง” ยอมไมมีเหตุผลเพียงพอตามเจตจํานงของคานท ซึ่งราชบัณฑิตไดใหความหมาย 

ของเจตจํานงหมายถึง ความตั้งใจมุงหมาย ความจงใจ ในทางปรัชญา เจตจํานง (Will) มีความหมาย 

วา 1) ความจงใจ 2) แรงปรารถนา ซึ่งเปนพลังอยางหนึ่งที่ผลักดันใหมนุษยกระทําการตาง ๆ

34 

สวนที่ 2 กฎศีลธรรมเปนขอบังคับอยางเด็ดขาด เพราะถือเปนหนาที่ที่ตองทํา 

และเปนมาตรฐาน หรือเกณฑการตัดสินความถูกผิดที่เปนสากล 

สวนที่ 3 คุณธรรมเปนความดีสูงสุด เพราะเปนไปตามเจตจํานงที่ดีทางศีลธรรม 

ดังนั้นคนดีจะแสวงหาความดีเพื่อความดี ไมใชเพื่อแสวงหาความสุข เชนเดียวกันการทําหนาที่ 

เพื่อหนาที่ ไมใชเพื่อชื่อเสียง อํานาจและความมั่งคั่ง 

สวนที่ 4 การกระทําที่ถูกตอง ตามทัศนะของคานท ตองกอใหเกิดผล 2 ประการ 

คือ ถูกตองตามหลักศีลธรรมที่มีเหตุผลและตองทําดวยความบริสุทธิ์ใจ 

สวนที่ 5 หนาที่ หมายถึง กิจกรรมที่ตองทําดวยความรูสึกสํานึกวาเรามีความ 

ผูกพัน หรือความรับผิดชอบตอสิ่งนั้น เชน หนาที่พอแม หนาที่ครู ฯลฯ มนุษยที่ดีที่สุดคือ ผูทํา 

หนาที่ดีที่สุด ถูกตองครบถวนที่สุด ถือวาไดทําหนาที่ของตนอยางสมบูรณแลว แตไมไดหมายถึง 

ผลลัพธของงานนั้น 

2.2 แนวคิดของสํานักประโยชนนิยม (Utilitarianism) เปนแนวคิดที่เชื่อวาประโยชน 

ของคนสวนใหญเปนความดีสูงสุด เรียกวา มหสุข(The Greatest Happiness Principle) คือ ความสุข 

มากที่สุดของคนจํานวนมากที่สุด (Greatest Happiness of the Greatest Number) และใชความสุข 

เปนการตัดสินความถูกผิด การใชหลักประโยชนนิยมจะทําการเปรียบเทียบระหวางคาใชจาย 

ตนทุนกับผลประโยชน หรือผลลัพธ นั่นคือ การวิเคราะห Cost-Benefit Analysis เพื่อเลือกสิ่งที่จะ 

เกิดประโยชนมากที่สุด โดยแยกแนวคิดประโยชนนิยมเปน 2 กลุมคือ 

1) กลุมทฤษฎีประโยชนนิยมเชิงการกระทํา (Act Utilitarianism) จะถูกตัดสิน 

การกระทําสิ่งนั้น โดยไมคํานึงถึงกฎวาเปนอยางไร แตจะพิจารณาที่ประโยชนสูงสุดที่คนจํานวน 

มากไดรับมากที่สุดเปนสิ่งที่ถูกตอง 

2) กลุมทฤษฎีประโยชนนิยมเชิงกฎ (Rule Utilitarianism) จะพิจารณาเลือกทํา 

ตามกฎเปนสิ่งที่ถูกตอง ถาประโยชนสูงสุดขัดกับกฎก็ไมเลือกที่จะกระทําสิ่งนั้น มิฉะนั้นก็จะ 

กลายเปนประโยชนเชิงการกระทํา 

ตัวอยางของการตัดสินใจตามแนวคิดของประโยชนนิยม จากนโยบายรถยนต 

คันแรกของรัฐบาล โดยจะคืนเงินภาษีเทากับที่จายจริง ในการซื้อรถยนตคันแรก แตจะคืนไดไมเกิน 

100,000 บาทและมีเงื่อนไขตาง ๆ ในการคืนภาษีรถยนตคันแรก คือ ผูซื้อตองอายุ 21 ปขึ้นไป ราคา 

รถยนตตองไมเกิน 1,000,000 บาท เครื่องยนตไมเกิน 1,500 ซีซี (สําหรับรถกระบะจะไมจํากัด ซีซี) 

เปนรถยนตที่ผลิตในประเทศไทยเทานั้น ตองครอบครองไมนอยกวา 5 ป เปนรถใหมปายแดง 

เทานั้น การคืนเงินภาษีรถคันแรก ภาครัฐจะคืนภาษีไดเมื่อครอบครองรถยนตไปแลวเปนเวลา 1 ป 

(สรุปนโยบายลดภาษีรถคันแรก. ออนไลน. 2554) จากนโยบายดังกลาวขางตนเปนที่ฮือฮาและเปน

35 

ความหวังของคนที่อยากไดรถยนตคันแรกและไดสิทธิประโยชนทางภาษี ซึ่งรัฐบาลกําหนดไวที่เปา 

500,000 คันและมองถึงความเติบโตของตลาดจะเพิ่มขึ้น 12 % นอกจากนี้รถใหมยอมจะลดมลภาวะ 

และกําลังซีซีนอยจะทําใหประหยัดพลังงาน 

ขณะที่ไดเกิดมีขอโตแยงขึ้น เชน บริษัทรถยนตตางประเทศบางรายแสดงความไมเห็น 

ดวย โดยกลาววา เปนการกีดกันการคาไมเปนไปตามความตกลงทั่วไป ที่เกี่ยวกับภาษีศุลกากรและ 

การคา (GATT) การคาบริการ (GATS) และความตกลงวาดวยสิทธิในทรัพยสินทางปญญาที่ 

เกี่ยวกับการคา (TRIPS) ซึ่งจะสงผลใหเกิดการเจรจาระดับทูตการคาระหวางประเทศขึ้น 

ขณะเดียวกันการเปดเฉพาะรถขนาดเล็กทําใหผูใชไมไดรับเทคโนโลยีใหมที่ทันสมัย ซึ่งประหยัด 

น้ํามันและลดมลภาวะเปนมิตรกับสิ่งแวดลอมมากกวา รวมถึงขอโตแยงภายในประเทศ เชน เปน 

การเพิ่มภาระหนี้ใหประชาชนในการกูเงินมาซื้อรถเพราะเห็นวาราคาถูก ในเมืองใหญการจราจร 

ติดขัดเพิ่มมากขึ้น กระทบตอตลาดรถมือสอง ตองใชเงินงบประมาณที่มาจากภาษีประชาชนเพื่อ 

โครงการนี้ที่ตั้งไว 30,000 ลานบาทเหมือนเปนการเพิ่มหนี้ใหกับประเทศ 

ดังนั้นถารัฐบาลมองวานโยบายนี้เปนที่ตองการของประชาชน ที่เฝารอจะไดเปนเจาของ 

รถยนตคันแรกปายแดงอยางมีความสุข ประโยชนการเติบโตของตลาดขยายตัวเปนการกระตุน 

เศรษฐกิจของประเทศ เมื่อพิจารณาเห็นประโยชนสูงสุดวาประชาชนนิยม ดังนั้นรัฐบาลก็ตัดสินใจ 

กระทําตามแนวคิดประโยชนนิยมเชิงการกระทํา เพราะเปนความสุขของคนในประเทศและ 

เศรษฐกิจจะดีขึ้น การกระทําของรัฐบาลก็จะถือวาถูกตอง แตถารัฐบาลมองวาประโยชนที่เกิดขึ้นจะ 

ตามมาดวยปญหาความขัดแยงทางการคาตามกฎการคาเสรี จนเกิดปญหาขาดความนาเชื่อถือตอการ 

ลงทุนของนักลงทุนและผลเสียอื่น ๆ ตามมา แมจะเห็นถึงประโยชนสูงสุด รัฐบาลก็ตองพิจารณา 

ตัดสินใจทําตามกฎขอตกลงทั่วไปฯ โดยใชแนวคิดประโยชนนิยมเชิงกฎ ถือวาเปนการกระทําที่ 

ถูกตอง 

จริยธรรมตามแนวคิดตะวันออก 

การศึกษาปรัชญาแนวคิดจริยธรรมตะวันออก สําหรับประเทศที่มีอารยธรรมมายาวนาน 

คือ มีความเจริญรุงเรืองทางวัฒนธรรม ความซับซอนของระบบสังคม ที่กอใหเกิดความสงบสุข 

จะตองตั้งอยูบนรากฐานแหงศีลธรรมและกฎหมาย โดยจะกลาวถึงประเทศจีนและประเทศอินเดีย 

ซึ่งมีวัฒนธรรมที่ปลูกฝงความเชื่อ ความคิดและปญญาของผูคนมากมาย ปรัชญาของจีนจะเนนที่ 

ความคิด มโนธรรม สูการปฏิบัติในชีวิตประจําวันและสังคม สวนปรัชญาของอินเดียจะเนนเรื่อง 

ความศรัทธา ความเชื่อที่เชื่อมกับศาสนาสูการปฏิบัติตามหลักศีลธรรมและจริยธรรม

36 

จริยธรรมตามปรัชญาตะวันออก (จริยศาสตรของขงจื๊อและจริยศาสตรของมหาตม 

คานธี. ออนไลน. 2554) ซึ่งในบทนี้จะไดศึกษา 2 ประเทศมหาอํานาจในเอเชีย เชน ประเทศจีน 

และอินเดีย แนวคิดจริยธรรมมีความเกี่ยวของกับการปกครองและจริยธรรมของนักการเมือง มี 

แนวคิดที่สําคัญหลายแนวคิด แตจะกลาวถึงเฉพาะแนวคิดปรัชญาขงจื้อและแนวคิดจริยธรรมของ 

มหาตมคานธี ดังนี้ 

1. จริยธรรมตามปรัชญาขงจื้อ 

ปรัชญาขงจื้อเปนหลักคําสอนที่เกิดขึ้นในชวงเวลาของความแตกแยกภายในของชนเผา 

ตาง ๆ ในประเทศจีน เกิดการสูรบระหวางแควนและความเสื่อมถอยทางศีลธรรมของจีนในยุคนั้น 

ปราชญขงจื้อไดตอบปญหาถึงสาเหตุ เปนเพราะคนไมประพฤติปฏิบัติตนที่เหมาะสม ตามหลักการ 

ที่เรียกวา “ลี” หมายถึง ความสูงสุดในการจัดระเบียบและวางกฎเกณฑเกี่ยวกับความสัมพันธ 

ระหวางมนุษย ไดแก 1) ความสัมพันธระหวางผูปกครองกับประชาชน 2) บิดากับบุตร 3) สามีกับ 

ภรรยา 4) เพื่อนกับเพื่อน 5) ผูใหญกับผูนอย ดังจะเห็นการปฏิบัติตอความสัมพันธอยางถูกตองจะ 

เปนรากฐานแหงความเปนระเบียบในสังคม นอกจากนี้ยังตองยึดถือขนบธรรมเนียมประเพณีที่สืบ 

ตอกันมา ซึ่งจะทําใหคนมีความสนิทสนมกลมเกลียว ชวยเหลือเกื้อกูลและแบงปนกัน จนสามารถ 

กลาวไดวา คนจะเปนคนที่สมบูรณไดตองยึดถือประเพณีและการศึกษา จึงจะทําใหเกิดความคิดที่ 

ถูกตอง รูจักชีวิต รูจักโลก ตลอดจนการมีมิตรภาพและการใหความเคารพตอผูอาวุโส ซึ่งถือวาเปน 

สิ่งสําคัญในชีวิตอีกอยางหนึ่ง 

หลักจริยธรรม ที่ขงจื้อไดถายทอดและเปนสิ่งที่ตนเองยึดถือปฏิบัติในชีวิต 4 ประการ คือ 

1) ปฏิบัติตอบิดาดังที่ตองการใหบุตรปฏิบัติตอตน 2) รับใชเจานายอยางที่ตองการใหผูใตบังคับ 

บัญชาปฏิบัติตอตน 3) รับใชพี่ชายเหมือนที่ตองการใหนองชายปฏิบัติตอตน 4) ปฏิบัติตอเพื่อน 

ดังที่ตองการใหเพื่อนปฏิบัติตอตน จะเห็นวา ขงจื้อไดปฏิบัติตามหลักคําสอนของตนเองไวเปน 

เยี่ยงอยาง ซึ่งแสดงใหเห็นความสัมพันธที่ใหความเคารพ สุภาพนอบนอม ใหเกียรติกัน 

นอกจากนี้ยังไดกําหนดคุณลักษณะของคนดีที่โลกตองการจะตองเปนคนที่มีเกียรติ ซึ่ง 

คนที่ถือวาเปนผูมีเกียรติจะตองมีลักษณะดังนี้ คือ ไมยอมเปนเครื่องมือของใคร เปนผูที่เชื่อถือได 

ทุมเทพากเพียรในการศึกษาหาความรู ยึดมั่นในความดีจนชีวิตหาไม เปนคนกลาเสมอ ผูมีเกียรติ 

ยอมเยอหยิ่งแตไมอวดดี สิ่งที่นาอับอายของผูมีเกียรติคือทําไมไดอยางที่พูด เมื่อตองการอะไรจะ 

เอาจากตัวเองไมเบียดเบียนผูอื่น สิ่งสําคัญที่ขงจื้อพูดถึงการมีชีวิตวา ชีวิต คือ ความซื่อสัตย คนที่ไม 

ซื่อสัตยเหมือนคนที่ตายแลว ชีวิตที่ไมซื่อสัตยก็เหมือนไมมีชีวิต เกิดมาไมซื่อสัตยก็เหมือนไมได 

เกิด นอกจากนี้ไดสอนผูปกครองตองใหการศึกษาแกประชาชน ตองไมทุจริตคดโกงและแสดง

37 

คุณธรรมนักปกครองไว 4 ขอ คือ 1) มีความเที่ยงธรรมไมเอนเอียง 2) ไมทําการตัดสินอะไรเอาแต 

ใจตนเอง 3) เปนผูถือเหตุผลเปนสําคัญกวาทิฐิ 4) เปนผูเห็นแกประโยชนสวนรวม 

เมื่อพิจารณาเหตุการณความสับสน วุนวายของบานเมืองตาง ๆ ในสังคมไทยและสังคม 

โลกทุกวันนี้ จะเห็นวามีหลายสิ่งหลายอยางที่ไมแตกตางจากเหตุการณในสมัยขงจื้อ ที่ศีลธรรม 

เสื่อมถอย ความสัมพันธที่ขาดความเคารพ นอบนอมและการใหเกียรติกัน ไมเรียนรูและไมเขาใจ 

ขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมอันเปนรากเหงาในชาติของตน มีเหตุขัดของขัดเคืองใจก็ 

สามารถที่จะถูกชักจูงใหเชื่อไดงาย ๆ ทั้งพฤติกรรมการดาทอ ใสรายปายสี สาดโคลน บิดเบือนและ 

ไมยอมรับฟงขอเท็จจริงใด ๆ จึงทําใหสังคมขาดระเบียบและความรูสึกที่ปลอดภัย 

2. จริยธรรมของมหาตม คานธี 

มหาตม คานธี ชื่อเต็มวา โมหันทาส กะรัมจันท คานธี (Mohandas Karamchand Gandhi) 

เปนรัฐบุรุษเอกคนหนึ่งของโลก โดยมีศาสนาเปนเครื่องมือบริหารบานเมือง จนไดรับการขนาน 

นามและยกยองใหเปนมหาบุรุษ "บิดาแหงประชาชาติ" ของอินเดีย ตลอดชีวิตไดอุทิศตนเพื่อตอสู 

เพื่อปลดปลอยประชาชนชาวอินเดียใหพนจากการถูกกดขี่ขมเหง ตามวิถีทางแหงอหิงสา และหลัก 

สัตยาเคราะห 

ภาพที่ 5 มหาตมคานธีและการตอสูตามวิถีแหงอหิงสา 

ที่มา : http://www.oknation.net/blog/kwant/2010/10/02/entry-1 

แนวคิดแบบอหิงสา (Ahimsa) ของคานธี เกี่ยวของกับความคิดพื้นฐานของการรักษา 

สัจจะ หรือสัตยะ (Sataya) และสัตยาเคราะห(Satyagraha) ซึ่งจะอธิบายความหมายพอสังเขป ดังนี้ 

2.1 สัตยะ หรือสัจจะ เปนคุณธรรมสูงสุด หมายถึง ความเจริญอันสูงสุดที่แสดงถึง 

เอกภาพของชีวิตทั้งมวล หัวใจของศีลธรรมคือ สัตยะ ที่แสดงออกดวยความรักและการรับใชสรรพ 

สัตว

38 

สําหรับ คานธี การถือสัจจะอยางเครงครัด เปนสิ่งสําคัญที่ไดรับอิทธิพลจากบิดา ซึ่ง 

เปน ผูถือความซื่อสัตยและรักความเปนธรรม มารดาก็เปนผูที่เครงครัดในศาสนา 

2.2 อหิงสา กอนจะเขาใจความหมายของอหิงสา ควรทําความเขาใจคําวา หิงสา 

หรือ หิงสกรรม คือ การทรมานและหลูเกียรติเพื่อนมนุษยดวยกัน รวมทั้งการเบียดเบียนทรมานสัตว 

เชน การใชวาจาหยาบคาย การมองคนในแงผิด ๆ ความโกรธ การเหยียดหยามและทารุณกรรม 

ตลอดจนการเมินเฉยตอความทุกขทรมานของเพื่อนมนุษยดวยกันรวมถึงสัตวดวย เหลานี้ลวนเปน 

การทําหิงสกรรมทั้งสิ้น แตในขณะเดียวกัน คานธี เห็นวาถามีลูกวัวปวยไดรับความทรมานมาก แม 

จะพยายามรักษาอยางดีแลวก็ไมหาย ก็ควรทําลายชีวิตลูกวัวนั้น เพื่อยุติความเจ็บปวดทรมาน เชนนี้ 

ไมถือวาเปน หิงสกรรม 

อหิงสา หมายถึง การไมใชความรุนแรงไมเพียงแคการฆาสัตวตัดชีวิตอยางเดียว 

หากแตตองใครครวญในการปฏิบัติเฉพาะกรณี ๆ ไป คานธีกลาววา อหิงสา คือ หนทางที่จะไปสู 

พระเจา หรือสัจจะ ซึ่งถาโลกนี้ปราศจากอหิงสาแลว มนุษยชาติจะทําลายลางกันเอง เงื่อนไขของ 

อหิงสาจะตองการไมใชความรุนแรงคือ สรางความเปนธรรมใหชีวิตทุกชนิดและทุกระดับ ผูที่ 

ยึดถือหลักของอหิงสาจะตองฝกฝนทางจิตวิญญาณ เชน ฝกใหรักคนที่เกลียดเรา ซึ่งเปนเรื่องยาก 

ที่สุดและจําเปนตองเรียนรูศิลปะการตาย เพราะผูที่ฝกอหิงสาจําเปนตองฝกฝนตนเองใหมีความ 

เสียสละอยางสูง เพื่อไมใหเกิดความกลัวที่จะสูญเสีย สิ่งที่พึงกลัวมีอยางเดียวคือ พระเจา 

คานธี มองวาอหิงสาเปนคุณธรรมและเปนพัฒนาการทางประวัติศาสตรของมนุษยที่มีอยู จึงทําให 

โลกมนุษยยังดํารงเผาพันธุมาได 

2.3 สัตยาเคราะห เปนภาษาสันสกฤต มี 2 คําแปล คือ ความจริงและการตามหา มี 

ความหมายวา พลังแหงสัจจะ ถือเปนอาวุธสันติสําหรับการตอสูที่ไมใชความรุนแรง โดยผูตอสู 

ตองถือหลักของสัจจะและอหิงสา ตลอดจนตอสูดวยความบริสุทธิ์ใจและความถูกตอง คานธี เรียก 

วิธีการของสัตยาเคราะหอีกอยางหนึ่งวา "การดื้อแพง" การตอสูกับฝายปรปกษ ผูตอสูจะตองมี 

ความอดทนและเห็นใจฝายตรงขาม ความอดทนคือ การยอมรับทุกขดวยตนเอง ไมใชการทําให 

ผูอื่นไดรับทุกข 

หัวใจของสัตยาเคราะห คือ การอุทิศชีวิตใหกับสิ่งที่ตนเชื่อวาถูกตอง ความสําเร็จของ 

สัตยาเคราะหจะมีไดดวยเงื่อนไข 4 ประการ คือ 

1) ผูปฏิบัติสัตยาเคราะหจะตองไมเกลียดชังฝายตรงขาม 

2) ประเด็นในการตอสูจะตองเปนเรื่องที่มีเนื้อหาจริงจัง เปนเรื่องถูกตองทํานอง 

คลองธรรม

39 

3) ผูปฏิบัติสัตยาเคราะหตองพรอมที่จะยอมทนทุกขทรมานจนถึงที่สุด 

4) การสวดภาวนาเปนปจจัยที่สูงสงสําหรับสัตยาเคราะห เพราะศรัทธาใน 

พระเจาเปนสิ่งจําเปน 

แมวาการปฏิบัติสัตยาเคราะหไมใชเรื่องที่กระทําไดงาย แต คานธี ไดอุทิศชีวิต 

ปฏิบัติดวยตนเองในการตอสูเพื่อความยุติธรรมของสังคมในระดับตาง ๆ ที่พบวา มีการกดขี่ขมเหง 

ทางวรรณะ 

นอกจากนี้ คานธี ยังไดแสดงถึงทัศนะของการกระทําบาป 7 ประการ ซึ่ง กรุณา-เรืองอุไร 

กุศลาสัย. (2553 : 751) ไดถอดบทความเกี่ยวกับบาป 7 ประการในทัศนะคานธี ไวดังนี้ 

1. เลนการเมืองโดยไมมีหลักการ (Politics without pinciples) 

2. หาความสุขสําราญโดยไมยั้งคิด (Pleasure without conscience) 

3. ร่ํารวยเปนอกนิษฐโดยไมตองทํางาน (Wealth without work) 

4. มีความรูมหาศาลแตความประพฤติไมดี (Knowledge without character) 

5. คาขายโดยไมมีหลักศีลหลักธรรม (Commerce without morality) 

6. วิทยาศาสตรเลิศล้ําแตไมมีธรรมแหงมนุษย (Science without humanity) 

7. บูชาสูงสุดแตไมมีความเสียสละ (Worship without sacrifice) 

จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา 

จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนาแบงได 3 ระดับ คือ ระดับตน ระดับกลางและระดับสูง 

(จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา. ออนไลน. 2554) ดังนี้ 

1. ระดับตน ไดแก เบญจศีล เบญจธรรม 

1.1 เบญจศีล แปลวา ศีล 5 ขอ เบญจธรรม แปลวา ธรรม 5 ประการ หรือเรียกอีก 

อยางหนึ่งวา กัลยาณธรรม หมายถึง ธรรมเปนเครื่องบํารุงจิตใหงดงาม ในทางปฏิบัติจะใชศีลและ 

ธรรมควบคูกัน คือ 

1) เวนจากการฆาสัตว - มีเมตตากรุณา ตอมนุษยและสัตว 

2) เวนจากการลักทรัพย - มีสัมมาอาชีวะ หรือประกอบอาชีพที่สุจริต 

3) เวนจากการประพฤติผิดในกาม - สํารวมในกาม มีความยินดีในคูครองตน 

4) เวนจากการพูดเท็จ – มีสัจจะ รักษาคําพูด 

5) เวนจากการดื่มสุราและของเมาทุกชนิด - มีสติสัมปชัญญะ ไมขาดสติ 

ประมาทมัวเมา

40 

1.2 หลักการพิจารณา ศีล 5 

ขอ 1 ปาณาติปาตา เวระมะณี มีหลักการพิจารณาเขาเกณฑการฆา คือ สัตวมีชีวิต รู 

วาสัตวนั้นมีชีวิต มีจิตคิดจะฆา พยายามเพื่อจะฆา สัตวตายดวยความเพียรนั้น 

ขอ 2 อทินนาทานา เวระมะณี มีหลักการพิจารณา คือ ของนั้นมีเจาของหวงแหน 

รูอยูวาของนั้นมีเจาของหวงแหน มีจิตคิดจะลักขโมย พยายามเพื่อจะลักขโมย ลักขโมยของไดมา 

ดวยความเพียรนั้น 

ขอ 3 กาเมสุมิจฉาจารา เวระมะณี มีหลักการพิจารณา คือ วัตถุที่ไมควรถึงไมควร 

เสพ จิตคิดจะเสพในอคมนียวัตถุนั้น เพียรเพื่อจะเสพ ยังมัคใหถึงพรอมดวยมัค(คือองคกําเนิดเขา 

ในชองสังวาส) 

ขอ 4 มุสาวาทา เวระมะณี มีหลักการพิจารณา คือ เรื่องไมจริง จิตคิดจะกลาวใหผิด 

จากความจริง พยายามกลาวใหผิดตามจิตคิดนั้น ผูอื่นฟงรูความที่กลาวนั้น 

ขอ 5 สุราเมรยมชฺชปมาทฏฐานา เวระมะณี มีหลักการพิจารณา คือ น้ํานั้นเปนน้ําเมา 

จิตคิดที่จะดื่มน้ําเมานั้น พยายามที่จะดื่มตามจิตนั้น ดื่มใหลวงลําคอลงไป 

2. ระดับกลาง ไดแก กุศลกรรมบถ 10 เปนทางแหงความดีเมื่อไดปฏิบัติแลว 

กายกรรม 3 (ศีล 5 ขอ1-3) วจีกรรม 4 (ศีล 5 ขอ 4) มโนกรรม 3 

1. เวนจากการฆาสัตว 4. เวนจากการพูดเท็จ 8. ไมอยากไดของคนอื่น 

2. เวนจากการลักทรัพย 5. เวนจากการพูดคําหยาบ 9. ไมอาฆาตพยาบาทคนอื่น 

3. เวนจากการประพฤติผิดใน 

กาม 

6. เวนจากการพูดสอเสียด 10. เห็นชอบตามทํานองคลอง 

ธรรม 

7. เวนจากการพูดเพอเจอ 

เหลวไหล 

3. ระดับสูง ไดแก มรรค 8 เปนจริยธรรมชั้นสูง เพื่อปฏิบัติใหถึงความดับทุกข เรียกวา 

อริยมรรค หรือมรรคมีองค 8 ไดแก 

3.1 สัมมาทิฏฐิ หมายถึง ปญญาอันเห็นชอบ ไดแก ปญญาอันเห็นชอบในอริยสัจ 4 

คือ รูวาชีวิตนี้มีแตความทุกข รูวาความทุกขนั้นเกิดจากเหตุคือ ตัณหา รูวาทุกขนั้นสามารถดับได 

ดวยวิธีที่ถูกตองและรูจักวิธีปฏิบัติเพื่อใหพนทุกข 

3.2 สัมมาสังกัปปะ หมายถึง ความดําริชอบ หรือถูกตอง ไดแก ดําริในการออกจาก 

กาม ดําริในการไมพยาบาทปองรายผูอื่น ดําริในการไมเบียดเบียนผูอื่น

41 

3.3 สัมมาวาจา หมายถึง เจรจาชอบ ไดแก เวนจากการพูดเท็จ เวนจากการพูด 

สอเสียด เวนจากการพูดคําหยาบ เวนจากการพูดเพอเจอ เหลวไหล 

3.4 สัมมากัมมันตะ หมายถึง ประพฤติในสิ่งที่ถูกตอง หรือประพฤติสุจริตทางกาย 

ไดแก เวนจากการฆาสัตว เวนจากการลักทรัพย เวนจากการประพฤติผิดในกาม 

3.5 สัมมาอาชีวะ หมายถึง เลี้ยงชีพชอบ ประกอบอาชีพสุจริต ละมิจฉาชีพทั้งปวง 

3.6 สัมมาวายามะ หมายถึง เพียรชอบ หรือเพียรพยายามในสิ่งที่ถูกตอง ไดแก 

สังวรปธาน เพียรระวังไมใหความชั่วเกิดขึ้น ปหานปธาน เพียรละความชั่วที่เกิดขึ้นแลว 

ภาวนาปธาน เพียรทําความดีใหเกิดขึ้น อนุรักขนาปธาน เพียรรักษาความดีที่เกิดขึ้นแลวไมให 

เสื่อม 

3.7 สัมมาสติ หมายถึง ระลึกชอบ หรือระลึกในสิ่งที่ถูกตอง กลาวคือ มีสติ 

พิจารณากายและอิริยาบถของกาย (กาย) มีสติรูวา สบาย ไมสบาย หรือเฉยๆ (เวทนา) มีสติรูอยูวา 

จิตกําลังเศราหมอง หรือผองใส มีกิเลส หรือไมมีกิเลส (จิต) มีสติรูวา มีอารมณอะไรผานเขามาใน 

ใจจิต (ธรรม) 

3.8 สัมมาสมาธิ หมายถึง สมาธิชอบ มีสมาธิตั้งมั่น มีจิตมั่นคง ไมฟุงซาน 

คุณคาทางจริยธรรมของหลักกรรม (พระพรหมคุณาภรณ ป.อ.ปยุตโต. 2552 : 213-214) 

1. ใหเปนผูหนักแนนในเหตุผล และมองเห็นการกระทําและผลการกระทําตามแนวของ 

เหตุปจจัย ไมเชื่องมงาย ตื่นขาว 

2. ใหเห็นวา ผลสําเร็จที่ตนตองการ จุดหมายที่ปรารถนา จะเขาถึงหรือสําเร็จไดดวยการ 

ลงมือทํา จึงตองพึ่งตนเอง และทําความเพียรพยายาม ไมมัวคอยโชคชะตา ไมหวังผลบันดาลหรือ 

รอผลของการเซนสรวงออนวอน 

3. ใหมีความรับผิดชอบตอตนเอง ที่จะงดเวนจากกรรมชั่วและรับผิดชอบตอผูอื่น ดวย 

การชวยเหลือเกื้อกูลทําความดีตอเขา 

4. ใหถือวาบุคคลมีสิทธิและหนาที่โดยธรรมชาติ ที่จะกระทําการตาง ๆ เพื่อแกไข 

ปรับปรุงสรางเสริมตนเองใหดีขึ้นไปโดยเทาเทียมกัน สามารถทําตนใหเลวลงหรือดีขึ้น ให 

ประเสริฐจนถึงยิ่งกวาเทวดาและพรหมไดทุก ๆ คน 

5. ใหถือวาคุณธรรม ความสามารถ ความดีความชั่วที่ทํา ความประพฤติปฏิบัติ เปน 

เครื่องมือวัดความทราม หรือความประเสริฐของมนุษย ไมใหมีการแบงแยกโดยชาติชั้นวรรณะ

42 

6. ในแงกรรมเกา ใหถือเปนบทเรียนและใหรูจักพิจารณาเขาใจตนเองตามเหตุผล ไม 

คอยเพงโทษแตผูอื่น มองเห็นพื้นฐานทุนเดิมของตนที่มีในปจจุบัน เพื่อรูจักที่จะแกไขปรับปรุงและ 

วางแผนสรางเสริมความเจริญกาวหนาตอไปใหถูกตอง 

7. ใหความหวังในอนาคตสําหรับสามัญชนทั่วไป 

อริยสัจ 4 ประกอบดวย 

1. ทุกข ไดแก ขันธ 5 เปนตัวทุกข กิจในทุกข-ปริญญา คือ การกําหนดรู หมายถึง 

การทําความเขาใจทุกข เขาใจปญหา และกําหนดรูขอบเขตของปญหาในทุกขนั้น 

2. สมุทัย (เหตุเกิดแหงทุกข) ไดแก ตัณหา คือ ความอยาก ความเพลิดเพลินและความติด 

ใจ คอยใฝหาความยินดีใหม ๆ เรื่อยไป กิจในสมุทัย-ปหานะ คือ การละ หมายถึง การกําจัดแกไข 

ตนตอ หรือสาเหตุของทุกข หรือปญหา 

3. นิโรธ (ความดับทุกข) ไดแก การดับตัณหา สละเสีย สลัดออก ไมพัวพัน กิจใน 

นิโรธ- สัจฉิกิริยา คือ การทําใหแจง หมายถึง การเขาถึงภาวะที่ปราศจากทุกข หมดปญหา หรือ 

บรรลุจุดหมาย 

4. ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา หรือมรรค เปนปฏิปทาที่นําไปสู ความดับแหงทุกข ไดแก 

ทางประเสริฐมีองคประกอบ 8 คือ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ 

สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ กิจในมรรค-ภาวนา คือ การเจริญ หมายถึง 

การฝกอบรม ดําเนินการลงมือปฏิบัติตามวิธีการที่จะนําไปสูจุดหมาย 

จริยธรรมตามแนวคริสตศาสนา 

ศาสนาคริสต เปนศาสนาที่เนนการมอบความรักที่บริสุทธิ์ใหแกกัน โดยมีหลักการที่ถือ 

วา มนุษยทุกคนเปนบุตรของพระเจา นับถือพระเจาองคเดียว(Monotheism) คือ พระยะโฮวา หรือ 

พระยาเวห ในพระเจาองคเดียว แบงออกเปน 3 ภาค เรียกวา หลักตรีเอกานุภาพ (ศาสนาคริสต. 

ออนไลน. 2554) ดังนี้ 

1. หลักตรีเอกานุภาพ คือ พระเจาองคเดียวแบงเปน 3 ภาค ไดแก 

1.1 พระบิดา คือ พระยะโฮวา เปนพระเจาสรางโลก สรางทุกสิ่งและทรงเปน 

นิรันดร 

1.2 พระบุตร คือ พระเยซู เกิดมาเปนมนุษย เพื่อชวยใหมนุษยไดรับฟงคําสั่งสอน 

ของพระเจา อยางใกลชิด 

1.3 พระจิต คือ วิญญาณอันศักดิ์สิทธิ์ของพระเจาที่ปรากฏ เพื่อเกื้อหนุนใหมนุษย 

ประกอบกรรมดี

43 

2. หลักความรัก เปนบทบัญญัติสําคัญของศาสนาคริสต ดังที่พระเยซู ตรัสวา 

"จงรักพระเจาอยางสุดใจ สุดความคิดและสุดกําลัง จงรักเพื่อนมนุษยเหมือนรักตนเอง" ความรักนี้ 

ไมใชความรักของหนุมสาว แตเปนความรักตอเพื่อนมนุษย ศาสนาคริสตถือวา ทุกคนเปนบุตรของ 

พระเจา จึงควรรักกันเหมือนพี่นองและแบงความรักเปน 2 ประเภท ไดแก ความรักระหวางมนุษย 

กับพระเจาและความรักระหวางมนุษยกับมนุษย ตามพระคริสตธรรมเกาบันทึกไววา 

จงอยาเกลียดชังพี่นองของเจาอยูในใจ แตเจาจงตักเตือนเพื่อนบานของเจา เพื่อจะไมตอง 

รับโทษเพราะเขา เจาอยาแคน หรือผูกพยาบาทลูกหลานญาติพี่นองของเจา แตจงรักเพื่อนบาน 

เหมือนรักตนเอง 

เพื่อนบาน หมายถึง มนุษยทั่วไป ใหเผื่อแผความรักไปรอบดาน ไมเลือกที่รักมักที่ชัง เปน 

หลักคําสอนความรักระหวางมนุษยกับมนุษย แสดงออกดวยความเมตตากรุณาและความเสียสละ 

สวนความรักที่มนุษยมีตอพระเจาแสดงออกโดยความศรัทธา สรุปได 5 ประการ คือ 

2.1 ศรัทธาวา พระเจาคือ พระเยโฮวาหเปนพระเจาสูงสุดเพียงองคเดียว 

2.2 ศรัทธาวา พระเจาทรงรักมนุษยอยางเทาเทียมกัน 

2.3 ศรัทธาวา พระเยซูเปนพระบุตรของพระเจา 

2.4 ศรัทธาวา พระเยซูเปนพระผูชวยใหรอด 

2.5 ศรัทธาในแผนดินสวรรค หรืออาณาจักรของพระเจาที่กําลังจะมาถึง 

หลักความรักและหลักอาณาจักรของพระเจามีความสัมพันธกัน กลาวคือ มนุษยจะ 

สามารถเขาถึงอาณาจักรของพระเจาได โดยอาศัยความรักเปนคุณธรรมนําทางและอาณาจักรของ 

พระเจาก็เปนอาณาจักรที่บริบูรณดวยรัก ดังนี้ 

3. อาณาจักรพระเจา หมายถึง หลักการดําเนินชีวิตที่ซึมซาบเขาถึงจิตใจและชวยยกระดับ 

จิตของผูศรัทธาที่ยอมรับคําสอนและปฏิบัติตามใหสูงขึ้น ผูปฏิบัติตามคําสอนเหลานี้จะเปนผูเผยแผ 

คําสอนใหกวางขวางยิ่งขึ้นในหมูชนที่ใกลชิด 

คําสอนเกี่ยวกับอาณาจักรพระเจา มี 2 ความหมาย ไดแก อาณาจักรพระเจาในโลกนี้และ 

อาณาจักรพระเจาในโลกหนา ซึ่งอธิบายไววา อาณาจักรพระเจาในโลกนี้ คือ แผนดินพระเจาที่ 

มนุษยเขาถึงไดในชีวิตนี้แตยังไมสมบูรณ การจะเขาถึงอาณาจักรพระเจาอยางสมบูรณไดจะตอง 

เขาถึงในชีวิตหนา คือ หลังจากตายแลวเทานั้น ดังนั้นการมีชีวิตในปจจุบันจึงเปนโอกาสของมนุษย 

ที่เลือกตัดสินใจทําดี หรือทําชั่วตามหลักแหงความดี จนถึงวันสุดทายของชีวิตก็จะไดรับคําพิพากษา 

และถูกแยกไปตามกรรมดีชั่วของตน ในการเขาถึงอาณาจักรพระเจา

44 

4. จริยธรรมตามแนวคําสอน (สมคิด บางโม. 2549 : 26) ในคริสตศาสนา 

4.1 จงศรัทธาและเชื่อในพระเจา 

4.2 จงรักพระเจา รักครอบครัว รักเพื่อนบานและรักเพื่อนมนุษย แลวจะไดรับความ 

รักจากโลกเปนสิ่งตอบแทน 

4.3 ทานทั้งหลายปรารถนาจะใหเขาทําแกทานอยางไร ทานทั้งหลายจงกระทําอยาง 

นั้นแกเขาเหมือนกัน 

4.4 จงรักศัตรูและอวยพรแกผูที่แชงดาทาน 

4.5 จงทําคุณแกผูที่เกลียดชังทานและจงอวยพรใหแกผูที่ประทุษรายเคี่ยวเข็ญทาน 

4.6 อยากลาวโทษเขา เพื่อเขาจะไมกลาวโทษทาน เพราะวาทานทั้งหลายจะ 

กลาวโทษ 

จริยธรรมตามแนวศาสนาอิสลาม 

ศาสนาอิสลาม (2554. ออนไลน) เปนศาสนาสําคัญศาสนาหนึ่งของโลก มีคนนับถือมาก 

เปนอันดับสองในโลก คือ เปนประเทศมุสลิมกวา 67 ประเทศจากกวา 200 ประเทศในโลก สําหรับ 

ประเทศไทยศาสนาอิสลามเขามาตั้งแตสมัยสุโขทัย ศาสดาของศาสนาอิสลาม คือ มุฮัมหมัด ใน 

ฐานะเปนศาสนทูตของอัลลอฮฺ 

ศาสนาอิสลามในความหมายของ อัล-กุรอาน หมายถึง "แนวทางในการดําเนินชีวิต ที่ 

มนุษยจะปราศจากมันไมได" ศาสนาเปนสิ่งที่ถูกประทานมาจากพระเจา สวนกฎของสังคมถูก 

กําหนดจากความคิดของมนุษย ดังนั้นผูศรัทธาในพระเจาอยางแทจริงคือ ผูที่เชื่อฟงปฏิบัติตาม 

คําบัญชาดวยความเคารพตออัลลอฮฺ 

1. หลักคําสอนของศาสนาอิสลามแบงไว 3 หมวด ดังนี้ 

1.1 หลักการศรัทธา มีความเชื่อวา พระเจาเปนพระผูสรางทุกสรรพสิ่งทั้งจักรวาล 

ซึ่งไมไดอุบัติขึ้นไดดวยตัวเองและประทานคําสอน กฎการปฏิบัติผานศาสดาใหมาสั่งสอน แนะนํา 

มนุษยสําหรับการดําเนินชีวิต สําหรับโลกมนุษยเปนเพียงโลกแหงการทดสอบการกระทําดีและชั่ว 

และอีกสถานที่หนึ่งเปนสถานที่ตรวจสอบการกระทํา เพื่อรับผลตอบแทนจากการทําความดีและถูก 

ลงโทษไปตามผลกรรมชั่วของผูกระทํานั้น ๆ 

หลักศรัทธา 6 ประการ (หลักศรัทธาของมุสลิม. ออนไลน. 2554) ไดแก 

1) ศรัทธาตออัลลอฮฺ 

2) ศรัทธาตอบรรดา มลาอิกะฮฺของพระองค มลาอิกะฮฺ(เทวทูต) คือ บริวาร หรือ 

บาวผูรับใชอัลลอฮฺ

45 

3) ศรัทธาตอบรรดาคัมภีรของพระองค 

4) ศรัทธาตอบรรดารอซูลของพระองค รอซูล คือ ศาสนทูตของอัลลอฮฺ 

ซึ่งมีคุณสมบัติสําคัญ 4 ประการ คือ เปนผูมีสัจจะ ซื่อสัตยสุจริต เปนผูนําศาสนาออกเผยแพรแก 

ประชาชาติและเปนผูมีความเฉลียวฉลาด รอบคอบในการที่จะโตแยง หรืออื่น ๆ 

5) ศรัทธาตอวันสุดทาย หมายถึง การเชื่อถึงการฟนคืนชีพในโลกหนา 

เหตุการณ หรือสัญญาณในวันกิยามะห ที่ชี้ถึงการศรัทธาตอสิ่งที่เรนลับที่สติปญญามิอาจจะเขาถึง 

ไดและไมสามารถจะลวงรูได นอกจากไดรับการบอกกลาวจาก อัลลอฮฺ 

6) ศรัทธาตอสภาวการณที่ดีและเลวราย ทั้งหมดมาจาก อัลลอฮฺ ทั้งสิ้น 

1.2 หลักการปฏิบัติ ศาสนาสอนวา กิจการงานที่จะทําตองมีความเหมาะสมกับ 

ตนเองและสังคม ขณะเดียวกันตองเวนหางจากการงานที่ไมดี ที่สรางความเสื่อมเสียอยางสิ้นเชิง 

การประกอบคุณงามความดีอื่น ๆ เชน การถือศีลอด การนมาซและสิ่งที่คลายคลึงกับสิ่งเหลานี้ เปน 

การแสดงใหเห็นถึงศรัทธาที่เขมแข็งตอพระเจา ดั่งบาวที่จงรักภักดีและปฏิบัติตามบัญชาของ 

พระองค กฎเกณฑและคําสอนของศาสนา ทําหนาที่คอยควบคุมความประพฤติของมนุษย ทั้งที่เปน 

หลักศรัทธา หลักปฏิบัติและจริยธรรม 

หลักปฏิบัติ 5 ประการ เมื่อมีศรัทธาตอพระเจาแลว ตองนําไปสูการปฏิบัติใหเกิดผล 

(บรรจง บินกาซันและวิทยา วิเศษรัตน. 2554. ออนไลน) โดยมีหลักปฏิบัติดังนี้ 

1) การกลาวปฏิญาณตน สําหรับผูที่ยอมรับอิสลามทุกคนตองกลาว เพื่อเปน 

การยืนยันดวยวาจาวา ตนเองมีศรัทธาและพรอมจะปฏิบัติตามบทบัญญัติและเงื่อนไขตาง ๆ ที่ 

อัลลอฮฺ ไดทรงกําหนดไวในคัมภีรอัลกุรอานและคําสอนของศาสดา นบีมุหัมมัด 

2) การนมาซ หรือละหมาด เปนการแสดงความเคารพสักการะและแสดงความ 

ขอบคุณตออัลลอฮฺในแตละวัน ๆ ละ 5 เวลา คือ รุงอรุณ ตอนบาย ตอนตะวันคลอย หลังดวง 

อาทิตยตกดินและในยามค่ําคืน โดยถือเปนหนาที่ของมุสลิมทุกคนที่บรรลุศาสนภาวะ คือ ผูชายเริ่ม 

มีความรูสึกทางเพศและผูหญิงเริ่มมีประจําเดือน ผูละหมาดไดครบ 5 เวลาตอวัน จะตองเปนคนที่มี 

ความผูกพันตออัลลอฮฺและรําลึกถึงพระคุณของพระองคอยูตลอดเวลา ยอมจะไมเปนผูประพฤติชั่ว 

เพราะอยูในสายตาของพระองคตลอดเวลา 

3) การถือศีลอดในเดือนเราะมะฎอน เปนการงดเวนการกิน ดื่ม มีเพศสัมพันธ 

ตลอดจนการอดกลั้นอารมณใฝต่ําทั้งหลาย ตั้งแตดวงอาทิตยขึ้น จนถึงดวงอาทิตยตกดิน เปนเวลา 

29-30 วันของเดือนเกาตามปฏิทินอิสลาม โดยมีวัตถุประสงคเพื่อฝกมุสลิมใหเกิดความยําเกรงตอ 

พระเจาและฝกใหมีความซื่อสัตยตอตนเอง ยังแสดงถึงความเสมอภาคระหวางคนรวยและคนจน 

การถือศีลอดเปนเพียงการย้ําเตือนจิตสํานึกของผูถือศีลอดใหระลึกถึงพระเจาและลดความตองการ

46 

ทางอารมณใหต่ําลง ถายังคลอยตามอารมณใฝต่ําทําความชั่วอยู สิ่งที่ไดรับจากการถือศีลอดก็คือ 

ความหิวกระหายธรรมดาตลอดทั้งวัน ซึ่งไมมีผลตอการฝกฝน หรือการขัดเกลาทางดานจิตวิญญาณ 

แตประการใด ขอยกเวนในการถือศีลอดสําหรับคนชราที่รางกายออนแอ ผูปวย ที่แพทยวินิจฉัย 

แลว กรรมกรที่ทํางานหนักในเหมืองแร หญิงมีครรภแก เหลานี้จะไดรับการยกเวนมิตองชดใช แต 

มีเงื่อนไขวาผูที่ไดรับการยกเวนจะตองบริจาคอาหารที่ตัวเองกินเปนประจําหนึ่งมื้อใหแกคนยากจน 

เปนการทดแทนในวันที่มิไดถือศีลอดในระหวางเดือนถือศีลอดนั้น นอกจากนี้สามารถกลืนน้ําลาย 

ได ถาน้ําลายสะอาดและไมมีเศษอาหารติดอยู 

4) การจายซะกาด คือ การจายทรัพยสินในอัตราที่ศาสนากําหนดไวจาก 

ทรัพยสินที่สะสมไว โดยมีวัตถุประสงคเพื่อยืนยันถึงความศรัทธา เปนการฟอกทรัพยสินและจิตใจ 

ของผูจายใหสะอาดบริสุทธิ์ อีกทั้งยังเปนการชวยเหลือแบงปนแกสังคม สําหรับผูรับซะกาด 8 

จําพวก ไดแก คนยากจน คนที่อัตคัดขัดสน คนที่มีหัวใจโนมมาสูอิสลาม ไถทาส ผูมีหนี้สินลน 

พนตัว คนพลัดถิ่นหลงทาง ใชในหนทางของอัลลอฮฺ ผูบริหารการจัดเก็บและจายซากาต 

5) การทําฮัจย คือ การเดินทางไปปฏิบัติศาสนกิจ ที่นครมักกะฮฺ ในเดือน 

ซุลฮิจญะฮฺ เปนเดือนสุดทายตามปฏิทินอิสลามและสถานที่ที่ถูกกําหนดไว การทําฮัจย ถือเปน 

หนาที่ของชายและหญิงทุกคนที่มีความสามารถดานรางกาย ทรัพยสินและเสนทางการเดินทางที่มี 

ความปลอดภัย 

1.3 หลักจริยธรรม ศาสนาอิสลามสอนวา การดําเนินชีวิตจงเลือกสรรเฉพาะสิ่งที่ดี 

อันเปนที่ยอมรับของสังคม จงทําตนเปนผูดํารงอยูในศีลธรรม พัฒนาตนเองไปสูการมีบุคลิกภาพที่ 

ดี เปนคนรูจักหนาที่ มีความหวงใย มีเมตตา มีความรัก ซื่อสัตยตอผูอื่น รูจักปกปองสิทธิของตน ไม 

ละเมิดสิทธิของผูอื่น เปนผูมีความเสียสละไมเห็นแกตัวและหมั่นใฝหาความรู ทั้งหมดที่กลาวมา 

เปนคุณสมบัติของผูมีจริยธรรม ซึ่งความสมบูรณทั้งหมดอยูที่ความยุติธรรม 

จากแนวคิดจริยธรรมตามหลักศาสนาอิสลามที่กลาวมาทั้งหมดขางตน หลักอิสลามใช 

ความศรัทธาตอพระเจาเปนตัวขับเคลื่อนการประพฤติปฏิบัติไปตามหลักคําสอน ซึ่งยังมีรายละเอียด 

อีกมากมายสําหรับศาสนิกที่จะตองศึกษาทําความเขาใจศาสนาของตนเองอยางถองแท เพื่อนําไปสู 

การประพฤติปฏิบัติที่ถูกตอง แมวาแตละความเชื่อของมนุษยจะมีความแตกตางกันก็ไมควรที่จะ 

เปนการนําไปสูการหักลางทําลาย แตควรเปนการพูดคุยทําความเขาใจดวยหลักเหตุผลของการอยู 

รวมกันอยางสันติ เชนเดียวกับขอโตแยงที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับบทวิจารณอิสลามในมุมมองของอิสลาม 

ที่นาสนใจ ในการรับฟงเหตุผลดวยใจเปดกวางก็จะทําใหเขาใจถึงความเปนมาเปนไปในศาสนา 

ของศาสนิกอื่น ๆ เพิ่มมากขึ้น

47 

2. ขอโตแยงที่เกี่ยวกับบทวิจารณอิสลาม ในมุมมองของอิสลาม 

อิสลามกับการกอการราย พื้นที่ที่มีชาวมุสลิมสวนใหญจะมีปญหาขัดแยง มีสงคราม 

เกิดขึ้นบอยครั้ง เปนเพราะศาสนาสอนใหใชความรุนแรง จากการคลั่งศาสนาของบางกลุม แตหาก 

พิจารณาอยางถวนถี่แลว เบื้องหลังปญหาสวนใหญเกิดขึ้นจากการเมือง ซึ่งในศาสนาอิสลามไมได 

แยกศาสนาออกจากการเมือง หลายประเทศมีกฎหมายศาสนา ปจจัยเสริมที่ทําใหเกิดการกอการราย 

คือ การลาอาณานิคมในรูปแบบตาง ๆ ของตะวันตก การแยงชิงทรัพยากรโดยเฉพาะน้ํามัน การ 

ตองการแบงแยกดินแดนจากการกดขี่ เปนตน ก็มักเปนกลุมคนที่ตองการที่จะใหกฎหมายศาสนาใน 

การปกครอง ทั้งมุสลิมที่รับผลประโยชนตางตอบแทนเองและคูกรณี โดยอางวา มุสลิมกลุมนั้น 

กลุมนี้เปนผูกระทําและในสวนของมุสลิมบางกลุมก็ไดอางเหตุกอความรุนแรงวามาจากคําสอนของ 

อิสลาม 

ดานสิทธิมนุษยชน อิสลามถูกมองวาไมยุติธรรมในเรื่องสถานภาพของผูหญิง เชน การ 

จัดการมรดก การลงโทษผูหญิงที่ผิดประเวณีอยางรุนแรงดวยการเฆี่ยนตี ประหารชีวิต เปนตน แม 

อิสลามไมไดใหอํานาจผูหญิงมีการตัดสินใจในเรื่องตางๆไดเทาผูชายในบางเรื่องและการแบงแยก 

หญิงชายในแตละสถานที่อยางเปนสัดเปนสวน แตการลงโทษทัณฑในอิสลามไมไดแยกในเรื่อง 

เพศ หมายความวา ผูชายที่ผิดประเวณีก็จะตองถูกเฆี่ยนตีเชนกัน อิสลามสงเสริมใหผูชายทําหนาที่ 

หลักในการหาเลี้ยงครอบครัว ผูหญิงทําหนาที่หลักในการเลี้ยงดูบุตรและดูแลบาน ในเรื่อง 

การศึกษาอิสลามไมไดหามไมใหผูหญิงศึกษา แตอิสลามกลับสงเสริมใหทุกคนศึกษาหาความรู 

ตั้งแตในเปลจนถึงหลุมฝงศพในทุกสาขาวิชาที่เปนประโยชน โดยเฉพาะความรูดานศาสนาที่จําเปน 

ที่จะตองศึกษาใหรูและเขาใจในทุกดาน การลงโทษประหารชีวิตพวกรักรวมเพศและผูที่ทําประเวณี 

นอกสมรสสําหรับผูที่ผานการแตงงานมาแลวนั้น อิสลามถือเปนการกระทําที่ชั่วชาอยางยิ่ง เพราะ 

อิสลามเปนศาสนาที่ใหมนุษยดํารงไวซึ่งความเปนมนุษย อิสลามจึงมีมาตรการที่เห็นผลในการหยุด 

พฤติกรรมที่สรางความเสื่อมเสียแกมนุษยในวงกวาง พฤติกรรมที่สรางคานิยมเลียนแบบไดงาย และ 

การสําสอน ทั้งที่อิสลามเปดกวางเรื่องการแตงงานหลายคนอยางมีเงื่อนไขแตตองไมเกิน 4 คน และ 

ตองสามารถใหความยุติธรรม ความเทาเทียมกันได ซึ่งหาไดยากยิ่งที่จะมีระบอบที่ยกระดับผูหญิง 

ใหมีสถานะสูงขึ้นมาไดเปนการแกปญหาการกดขี่ทางเพศ เปนคานิยมที่สอดรับกับขอเท็จจริงทาง 

เพศและความเปนจริงในปจจุบันที่สัดสวนทางเพศประชากรเปลี่ยนแปลงไป

48 

สรุป 

บทสรุปนี้กลาวถึงความแตกตางระหวางกฎหมายกับจริยธรรม ถือวากฎหมายเปน 

เครื่องมือระดับต่ําในการควบคุมพฤติกรรมของมนุษย เนื่องจากการกระทําความดีอาจเปนเพราะ 

กลัวโดนลงโทษ ซึ่งแตกตางจากจริยธรรมที่เปนการกระทําโดยสมัคร เพราะแยกแยะแลววา สิ่งไหน 

ดีก็เลือกทําสิ่งนั้น แนวคิดทฤษฎีจริยธรรมในแตละยุคสมัยของโลกเปนไปตามเงื ่อนไขของ 

ทรัพยากรและความตองการของมนุษย ทําใหมีทั้งแนวคิดตะวันตก แนวคิดตะวันออก แนวคิดทาง 

ศาสนา เชน ศาสนาพุทธ ศาสนาคริสตและศาสนาอิสลาม โดยที่แนวคิดจริยธรรมตะวันตกตั้งแตยุค 

กรีกโบราณที่มีนักปรัชญาที่มีชื่อเสียงหลายทานมีแงมุมความคิดเกี่ยวกับคุณธรรมไปตามบทบาท 

หนาที่ของคน เชน โสเครติสใหความสําคัญกับความรู เพราะถามีความรูก็จะทําในสิ่งที่ถูกตอง 

เพลโตใหหลักคุณธรรม 4 ขอ คือ ปญญา ยุติธรรม กลาหาญและรูจักประมาณ สวนอริสโตเติล 

กําหนดคุณธรรมที่เพิ่มในสวนของมิตรภาพ ตอมาแนวคิดทางตะวันตกหลังยุคกรีกสนใจเหตุผล 

นิยมกับประโยชนนิยม จริยธรรมตามแนวคิดตะวันออกจะเนนที่หลักคําสอนของนักปราชญ เชน 

ขงจื้อ ถือคุณธรรมความสัมพันธของมนุษยใหความเคารพตอผูอาวุโส ทานมหาตม คานธี ยึด 

หลักการแกปญหาที่ไมใชความรุนแรงที่เรียกวา หลักอหิงสา สวนจริยธรรมตามแนวคิดทางศาสนา 

ของศาสนาคริสตและอิสลามใหมีความศรัทธาตอพระเจาองคเดียวเทานั้น แลวจึงนําไปปฏิบัติให 

เกิดผลจริง สําหรับพุทธศาสนาใหยึดตามหลักคําสอนในพระธรรมซึ่งแบงเปนระดับตน 

ระดับกลางและระดับสูง เชน ฆราวาส ถือปฏิบัติระดับตน คือ เบญจศีล เบญจธรรม เปนตน 


นายตัน ภาสกรนที เปดใจถึงสถานการณน้ําทวมโรงงาน ที่นิคมอุตสาหกรรมโรจนะ 

จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในรายการเจาะขาวเดน โดยคุณสรยุทธ สุทัศนจินดา 

โดยโรงงานผลิตน้ําชาเขียวอิชิตัน ที่ตั้งอยู เฟส 3 ของนิคมอุตสาหกรรมโรจนะนั้น กอนที่ 

น้ําจะไหลเขาทวม ทางโรงงานกําลังเรงผลิตน้ําเปลา เพื่อแจกจายใหกับประชาชนที่ประสบภัยน้ํา 

ทวมอยู ซึ่งขณะนี้น้ําไดไหลทะลักทวมพื้นที่ทั้งหมดของโรงงาน 48,000 ตารางเมตรแลวมีมูลคา 

3,500 ลานบาท 

ตัน ภาสกรนที เผย โรงงานอิชิตันที่อยุธยาน้ําทวมหนัก คืนนี้นอนโรงงานรอสงพนักงาน 

ที่เหลือ สวนตนจะออกเปนคนสุดทาย 

นายตัน เปดเผยวา ไดทําแนวกั้นน้ําลอมทั้งโรงงาน แตก็ตานแรงน้ําไมอยู ยอมรับวาน้ํามา 

แรงมาก แตน้ํามาก็ตองมีทางไป เห็นสภาพโรงงานถูกน้ําทวมแลวพูดไมออกเลย ทําไดแคให 

กําลังใจพนักงาน ที่รวมกันอยูเพื่อดูแลโรงงานมาหลายวันกอนน้ําทวม ตอนนี้มีพนักงานที่เหลืออีก

49 

5 คนสุดทาย คืนนี้จะนอนดวยกันในโรงงาน จะรอสงพนักงานที่เหลือออกไปกอนและตนเองจะ 

ออกจากโรงงานเปนคนสุดทาย กัปตันเรือ ยอมทิ้งเรือไมได จะอยูใหถึงที่สุด ตองอยูใหสมกับที่ 

ลงทุนไป 

"น้ําทวมครั้งนี้ ธรรมชาติเอาคืนเรา เปนบทเรียนใหเราคิดวา จะอยูกับธรรมชาติอยางไร 

อยาโทษใคร ใหโทษตัวเอง โทษทุกคน รวมทั้งผมดวย แมโรงงานจะเสียหายแตเชื่อวามีกําลังใจ จะ 

ทํามันใหมได ตราบใดที่ มีชีวิต มีกําลังใจ ก็ตองอยูได อุปกรณที่เหลือก็ยังพอทํางานถู ๆ ไถ ๆ ไปได 

สวนเรื่องที่กอนหนานี้เปนผูบริจาคชวยน้ําทวมรายใหญ นายตัน บอกวา สิ่งสําคัญคือ กําลังใจ ไมใช 

เงินมากเงินนอย ขอเปนกําลังใหทุกคน" นายตัน กลาว 

ทั้งนี้ ระหวางการใหสัมภาษณนายตันพูดดวยเสียงสั่นเครือ และเมื่อจบการสัมภาษณก็ 

กลั้นน้ําตาไวไมอยู ตองรองไหออกมาในที่สุด 

น้ําทวมประเทศไทยในป 2554 เปนปที่คุณตัน เปนผูบริจาครายใหญที่สุดรวม 100 ลาน 

บาทและจัดกิจกรรมตาง ๆ เพื่อผูประสบภัยอยางตอเนื่อง วันนี้ตองประสบภัยเอง สูญเสียไมนอย 

35,000 ลานบาท แตก็ยังเตือนสติและใหกําลังผูอื่นไดอีก 

คําถาม 1. ในฐานะของเจาของกิจการหลายพันลานคุณตันไดแสดงถึงภาวะผูนําที่ 

สอดคลองกับแนวคิดดานจริยธรรมของใครบาง อยางไร 

2. ถาหากทานตกอยูในสถานการณเชนเดียวกับคุณตัน ทานคิดวาจะสามารถ 

ปฏิบัติตนไดดีเทาคุณตัน หรือดีนอยกวา หรือดีมากกวาคุณตัน เพราะเหตุใด

50 


กฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

http://th.wikipedia.org/wiki/. 

จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา. [ออน-ไลน]. (2544). แหลงที่มา: 

http://weluwan.org/website/index.php/getting-help/moralalife/125-buddhism-moral 

จริยศาสตรของขงจื๊อและจริยศาสตรของมหาตมคานธี. [ออนไลน]. (2554). 

แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/p/PY336/py336-11.pdf. 

จริยศาสตรของเพลโต. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/ 

e-book/p/PY336/py336-5.pdf. 

จริยศาสตรตะวันตกสมัยโบราณ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/ 

e-book/p/PY336/py336-4.pdf. 

บรรจง บินกาซันและวิทยา วิเศษรัตน. (2554). หลักปฏิบัติ 5 ประการ. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.islamthailand.com/thai521/introduce/intro-12.php 

บัญญัติ 10 ประการ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.gotquestions.org/Thai/ 

Thai-ten-commandments.html 

ศาสนาคริสต. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://allknowledges.tripod.com/christ.html 

. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://main.dou.us/view_content.php?s_id=182 

ศาสนาอิสลาม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. 

สรุปนโยบายลดภาษีรถคันแรก. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.cars-tune.com 

หลักศรัทธาของมุสลิม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

www.masjidsamin.com/main/content.php?page=sub...11


จริยธรรมทางธุรกิจ 

เมื่อกลาวถึงคุณธรรมจริยธรรม คนสวนใหญมักจะนึกถึงการแสดงออกของพฤติกรรมที่ 

ถูกตองเหมาะสมและมีคุณคา ทําใหเกิดความภูมิใจในตนเองและเปนที่ยอมรับของผูอื่น ดังนั้นใน 

การดําเนินธุรกิจซึ่งเปนอาชีพที่มีเปาหมายของกําไรและความมั่งคั่งสูงสุด การกระทําตาง ๆ ของ 

นักธุรกิจจะมีความเกี่ยวพันกับการดําเนินชีวิตของมนุษยทั้งในสังคมยอยและสังคมโลก จึงมีความ 

จําเปนอยางยิ่งที่จะตองทําใหการดําเนินธุรกิจนั้นเปนประโยชนกับทุกฝายที่มีสวนไดสวนเสีย 

เพื่อใหเปนที่ยอมรับ ในธุรกิจนั้น จึงจะสามารถบรรลุเปาหมายและมีความยั่งยืนในการดําเนินธุรกิจ 

ไดอยางยาวนาน 

ความจําเปนที่ธุรกิจตองมีจริยธรรม 

การดําเนินธุรกิจเปนกิจกรรมที่เกี่ยวของสัมพันธกับปากทองของผูคนจํานวนมากมาย 

เมื่อนักธุรกิจคนใดคิดดําเนินการทางธุรกิจใดผลที่เกิดตามมาจะสงผลกระทบตอผูคนทั้งภายในและ 

ภายนอกองคกร หากเกิดผลดีทุกคนก็จะไดรับความสุขรวมกัน ในทางตรงกันขามหากเกิดผล 

เสียหายทุกคนทุกฝายก็จะไดรับผลเปนวิบากกรรมรวมกันดวยเชนเดียวกัน ดวยเหตุนี้จึงมีความ 

จําเปนอยางยิ่งที่ธุรกิจจะตองมีการดําเนินงานที่อยูในกรอบของกฎหมาย กฎระเบียบและขอตกลง 

ในการถือปฏิบัติเพื่อใหการดําเนินงานทางธุรกิจเปนไปดวยความถูกตอง ยุติธรรม ไมเบียดเบียนกัน 

ดังที่เราจะไดเห็นถึงปญหาของการดําเนินธุรกิจ ที่ไมคํานึงถึงจริยธรรมแลวทําใหเกิดปญหาหลาย 

ประการตามมา 

การดําเนินธุรกิจที่ทําใหเกิดปญหาทางจริยธรรม มีสาเหตุหลายประการดวยกัน คือ 

1. เปาหมายทางธุรกิจ การดําเนินธุรกิจเพื่อเปาหมายหลักสําคัญ คือ กําไรสูงสุด จะทําให 

ธุรกิจตาง ๆ มุงแสวงหากําไรใหไดมากที่สุดและทัศนคติเกี่ยวกับกําไรเชนนี้ ธุรกิจก็จะดําเนินงาน 

ใหไดตัวเลขที่เปนผลกําไรตามเปาหมายที่ตั้งไว เพื่อบงบอกวา การประกอบการของธุรกิจนั้น 

ประสบผลสําเร็จ โดยไมคํานึงถึงปจจัยที่จะสงผลกระทบตอสวนอื่น หรือไมแตอยางใด

52 

2. ทัศนคติของนักธุรกิจ ถานักธุรกิจซึ่งเปนผูบริหารสูงสุดในองคกร เปนผูมีอํานาจ 

ตัดสินใจในการกําหนดทิศทาง วิสัยทัศน เปาหมาย พันธกิจ กลยุทธขององคกร โดยนักธุรกิจนั้น 

ขาดทัศนคติที่ดีทางจริยธรรมยอมจะคํานึงถึงแตผลตอบแทน ผลประโยชนของธุรกิจเทานั้น โดยไม 

คํานึงถึงความรับผิดชอบที่ควรจะตองมีกับบุคคล ชุมชน สังคมและสิ่งแวดลอมอื่น ๆ ดวย 

3. การลดตนทุนและคาใชจายของธุรกิจ เปนการบริหารจัดการธุรกิจที่ตองคํานึงถึงเพื่อ 

สนองตอบเปาหมายกําไรสูงสุดของธุรกิจ ผูบริหารจึงใชมาตรการในการลดตนทุนใหต่ําสุดและ 

ประหยัดคาใชจายตาง ๆ ของธุรกิจใหมากที่สุด แตอาจทําใหผลิตผลที่ไดมีคุณภาพต่ํา เกิดการเอา 

รัดเอาเปรียบผูบริโภค เอารัดเอาเปรียบพนักงาน การทําลายสิ่งแวดลอมและการหลีกเลี่ยงการเสีย 

ภาษีอยางถูกตอง 

4. การแขงขันทางธุรกิจ ปจจุบันธุรกิจมีการแขงขันกันอยางเสรี จึงทําใหเกิดธุรกิจใหม 

เขาสูตลาดและเกิดการแขงขันกันจํานวนมาก ธุรกิจใดที่มีความสามารถ หรือมีความไดเปรียบทั้ง 

ดานเงินทุน ศักยภาพของบุคลากร ทรัพยากรในการอํานวยความสะดวก ระบบการบริหารจัดการที่ดี 

ธุรกิจนั้นยอมไดเปรียบธุรกิจอื่น ดังนั้นเพื่อความอยูรอดของธุรกิจ หรือการครองตําแหนงทางธุรกิจ 

ก็อาจเปนสาเหตุใหเกิดการแขงขันกันอยางไมเปนธรรม เชน การฮั้ว การใหสินบนเจาหนาที่ที่ 

เกี่ยวของ การสรางความสัมพันธกับนักการเมืองที่สามารถเอื้อประโยชนใหแกตนได หรือใชวิธีการ 

ใสรายปายสีคูแขงขันใหเกิดความเสื่อมเสีย เปนตน 

5. การไมคํานึงถึงมาตรฐาน หรือคุณคาของความถูกตองทางสังคม เปนการมุงทําธุรกิจ 

เพื่อหาผลประโยชนผลกําไรทางวัตถุเทานั้น โดยไมคํานึงถึงความถูกตองทั้งในแงของกฎหมาย 

จารีต ประเพณี ศีลธรรมและจริยธรรมใด ๆ เชน การลักลอบขนสินคาหนีภาษี ลักลอบคายาเสพติด 

ลักลอบคาสัตวปาสงวน ลักลอบคาขายทางเพศ ลักลอบคาแรงงานเด็กและแรงงานตางดาว เปนตน 

6. การขาดสํานึกของความรับผิดชอบตอสวนรวมและสิ่งแวดลอม เมื่อนักธุรกิจนั้นมุง 

แตกําไรและผลประโยชนเฉพาะธุรกิจ โดยไมคํานึงถึงผลกระทบที่จะเกิดความเสียหาย เกิดมลภาวะ 

เปนพิษทางเสียง กลิ่นและควันตาง ๆ ตอสวนรวมและสิ่งแวดลอม เชน การลับลอบตัดไมทําธุรกิจ 

ไมเถื่อน การปลอยของเสียลงน้ํา ปลอยควันพิษ ทิ้งสารเคมีที่เปนอันตรายโดยไมมีการบําบัด หรือ 

ปองกันใหเกิดความปลอดภัยกอนนําไปทิ้ง 

จากสาเหตุที่กลาวขางตนจะเห็นวาการดําเนินธุรกิจ โดยคํานึงถึงแตกําไร หรือ 

ผลประโยชนเฉพาะตนของธุรกิจ ยอมกอใหเกิดปญหาตามมาอยางแนนอน ซึ่งปญหาที่เกิดขึ้นไมได 

สงผลกระทบใหเกิดความเสียหายแกฝายใดเพียงฝายเดียวเทานั้น แมแตธุรกิจเองที่มุงหวังกําไรก็ไม 

อาจจะบรรลุเปาหมายได เพราะอาจจะเกิดการตอตานจากบุคคล หนวยงาน หรือชุมชนที่ไดรับ

53 

ผลกระทบจากการดําเนินธุรกิจที่ขาดจริยธรรมนั้น ดังนั้นการดําเนินธุรกิจจึงจําเปนที่จะตองมีความ 

รับผิดชอบทางจริยธรรมตอบุคคล ชุมชนและสังคมสวนรวม 

ผลกระทบทางจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจ 

การดําเนินธุรกิจทุกวันนี้มีการแขงขันกันสูง จนทําใหมาตรฐานทางจริยธรรมดูจะเสื่อม 

ถอยลงไปทุกที โดยนักธุรกิจเหลานั้นมักอางเหตุผลวา เปนความตองการของตลาด สิ่งที่ทําก็เพื่อ 

สนองตลาดและโตแยงวาผูบริโภคมีสติปญญาสามารถคิดและตัดสินใจเลือกสินคาที่ตองการ 

หรือไมตองการไดดวยตนเอง ขอโตแยงนี้สะทอนแนวคิดของผูพูดวา ตนเอง หรือธุรกิจไม 

จําเปนตองคํานึงถึงจริยธรรมและความรับผิดชอบในฐานะของนักธุรกิจ ผูผลิตสินคา นักการตลาด 

นักโฆษณา หรือแมแตสื่อมวลชนและหนวยงานของรัฐบาลที่รับผิดชอบดูแลความเรียบรอยทาง 

สังคมแตอยางใด ดวยเหตุนี้เราจึงมักเห็นพฤติกรรมที่เรียกวา “วัวหาย ลอมคอก” ในสังคมไทยอยู 

บอย ๆ จะดีขึ้นมาหนอย คือ เมื่อทําผิดแลวยอมกลาวคําขอโทษ หรือชดใชเยียวยาคาเสียหาย แต 

หากเลวสุด ๆ คือ ไมยอมรับผิด ถาฝายเสียหายตองการความรับผิดชอบก็ไปฟองรองเรียกเอาเอง 

เหตุการณเหลานี้เรามักไดรับรูอยูเปนประจําและมีกระแสใหฮือฮา เปนขาวเปนขอถกเถียงกันอยูเปน 

พัก ๆ แลวก็จางหายไปเชนนี้เสมอ 

การดําเนินกิจกรรมทางธุรกิจจะมีผลตอผูที่เกี่ยวของทั้งภายในและภายนอกองคกร เชน 

บุคลากรในระดับขององคกรที่มีบทบาทหนาที่ ตั้งแตเจาของกิจการ ผูถือหุน ผูบริหารและ 

ผูปฏิบัติงาน บุคคลและหนวยงานที่เกี่ยวของเชน ลูกคา คูคา เจาหนี้ ลูกหนี้ หนวยงานราชการที่ตอง 

เกี่ยวของทั้งทางตรงและทางออม ชุมชนที่กิจการไปตั้งอยูในพื้นที่นั้น ตลอดจนสังคม ประเทศชาติ 

ที่ไดรับผลกระทบทั้งดานเศรษฐกิจและสังคม ดังนั้นกิจกรรมใดที่ธุรกิจตัดสินใจกระทําไมวาจะ 

เปนการผลิตสินคาที่ไดมาตรฐาน การตั้งราคาที่เหมาะสมกับคุณภาพ การใหบริการที่เสมอภาค 

เทาเทียมกัน การตกลงคาขายดวยความซื่อสัตยสุจริต การปฏิบัติตามเงื่อนไขการคาที่ไดตกลงกับ 

ฝายตาง ๆ ที่เกี่ยวของและปฏิบัติตามนั้น การใหความรวมมือในการจายภาษีใหกับรัฐบาลอยาง 

ถูกตองครบถวน การใชกลยุทธทางการตลาดที่ไมสรางทัศนคติ หรือคานิยมเชิงลบ ไมใชวิธีการ 

โฆษณาชวนเชื่อ ไมเปนตนตอของการทําลายสิ่งแวดลอม หรือวัฒนธรรมอันดีงามของชุมชน มี 

ความเคารพและตระหนักถึงจารีต ขนบธรรมเนียม ประเพณีอันดีงามของสังคม ไมทําธุรกิจผิด 

กฎหมาย บริหารกิจการธุรกิจดวยความเปนธรรม ไมเอารัดเอาเปรียบพนักงานลูกจางและลูกคา ไม 

ตกแตงตัวเลขทางบัญชีโดยมีเจตนาทุจริต แขงขันอยางเสรี ไมใชวิธีการใสรายปายสี หรือวิธีการติด 

สินบนเพื่อประโยชนของธุรกิจตน

54 

ปจจุบันจะเห็นวาการดําเนินกิจกรรมทางธุรกิจมาถึงจุดของความเสื่อมถอยทางจริยธรรม 

ดังนั้นผูที่มีสวนไดสวนเสียทั้งภายในและภายนอกองคกรธุรกิจ ตั้งแตระดับบุคคลจนถึงระดับ 

องคกรตางไดรับผลกระทบรวมกัน รวมทั้งองคกรธุรกิจที่ขาดจริยธรรมนั้นดวย 

ผลกระทบตอธุรกิจที่ดําเนินงานขาดจริยธรรม 

1. ความเห็นแกตัวของคนภายในองคกร เมื่อองคกรธุรกิจดําเนินงานขาดจริยธรรม เชน 

ตั้งเปาหมายทางธุรกิจสูงเกิน ไมมีสวัสดิการที่เหมาะสมกับพนักงานลูกจาง หลบเลี่ยงภาษี มุงแต 

ผลงานที่เปนผลประโยชนของธุรกิจฝายเดียว ยอมเปนการสรางแรงกดดันหรือวัฒนธรรมการเอารัด 

เอาเปรียบเพื่อสรางผลงานของตนเอง จึงเกิดพฤติกรรมการเห็นแกตัวของคนในองคกรที่ตองมีการ 

แกงแยง ชิงดีชิงเดนกัน เปนตน 

2. ความขัดแยง ถาองคกรมีบุคลากรที่เห็นแกตัวโอกาสของความขัดแยงยอมสูง ตางฝาย 

ตางยึดประโยชนตน ประโยชนของฝาย หรือแผนกของตน ไมเกื้อกูลกัน ทํางานดวยความ 

หวาดระแวงกัน แทนที่จะประสานงานกันกลายเปนประสานงา สรางเรื ่องราววุนวาย เรื่องเล็ก 

กลายเปนเรื่องใหญ เรื่องใหญกลายเปนเรื่องเลวรายที่มาทําลายกัน 

3. ความไมไววางใจกัน เมื่อมีพฤติกรรมการทุจริต การไมทําตามเงื่อนไขขอตกลง 

ยอมจะทําใหผูที่ติดตอคาขายดวย เชน ลูกคา คูคา เจาหนี้ พนักงาน เกิดความไมไววางใจ ตลอดจน 

เกิดหวาดระแวง สงผลตอการขาดความนาเชื่อถือ ไมมั่นใจที่จะรวมกิจกรรมทางการคาดวยอีก 

ตอไป หรือสภาพจิตใจของคนทํางาน ไมมีความสุขสงผลตอประสิทธิภาพของงานในที่สุด 

4. ประสิทธิภาพของงาน การทํางานที่มีความขัดแยง ไมไววางใจกันและตางฝายตางเห็น 

แกประโยชนตนไมเพียงแตกระทบบุคคลยังกระทบตอประสิทธิภาพประสิทธิผลของการทํางาน 

อาจทําใหเกิดความเสียหายอยางที่ไมควรจะเปน เชน ทําใหเพิ่มตนทุนและคาใชจาย ทําใหสูญเสีย 

โอกาสในการแขงขันกับคูแขงขันและประสบผลขาดทุนจากการดําเนินงานไดในที่สุด 

5. ไมมีความสุขในการทํางาน องคกรที่บริหารงานอยางขาดจริยธรรมทําใหเกิดการ 

สรางวัฒนธรรมในองคกรที่เลวราย ทุกคนอยูแบบเอาตัวรอด ตัวใครตัวมัน เลนพรรคเลนพวก กลั่น 

แกลงผูที่ไมใชพวกตัวเอง เห็นแกตัว เอารัดเอาเปรียบ ดังนั้นบรรยากาศในที่ทํางานยอมมีแตความ 

รอนรุม พนักงานทํางานอยางไรความสุข การทํางานเปนไปแบบเอาตัวรอดไปวัน ๆ ขาดกําลังใจ 

เกิดความเบื่อหนาย ทอแท ออนลา ทําใหไมสามารถทุมเททํางานอยางเต็มกําลังความสามารถได 

6. สรางศัตรูทางการคา การแขงขันทางธุรกิจนับเปนเรื่องปกติในระบบการคาเสรี แต 

ตองเปนการแขงขันที่ยุติธรรมและมีกฎกติกา ไมใชวิธีการฉอฉล เชน การติดสินบน การฮั้ว การ

55 

ขโมยความคิดผูอื่น หรือการใสรายปายสี ดังนั้นการทําธุรกิจควรเปนการสรางพันธมิตรทางการคา 

ไมใชการสรางศัตรูมาห้ําหั่นกัน 

7. ถูกตอตานจากชุมชน หากธุรกิจมุงเอาแตผลประโยชนโดยไมคํานึงถึงความเสียหายที่ 

จะเกิดกับชุมชน ไมวาจะเปนการทําลายทรัพยากร สิ่งแวดลอมของชุมชน การสรางมลภาวะเปนพิษ 

ใหเกิดขึ้นกับชุมชน ตลอดจนการทําลายวัฒนธรรมประเพณีของชุมชน ประชาชนในชุมชนก็อาจ 

รวมตัวกันประทวงตอตานและขับไลธุรกิจนั้นไดในที่สุด 

8. ทําผิดกฎหมาย การดําเนินธุรกิจโดยไมคํานึงถึงจริยธรรม อันควรประพฤติใหถูกตอง 

ชอบธรรม โอกาสที่จะกลายเปนธุรกิจที่ทําผิดกฎหมายมีแนวโนมสูง ซึ่งการทําผิดกฎหมายก็จะตอง 

ไดรับโทษตามกฎหมายไมวาจะเปนคดีอาญา หรือคดีแพง 

9. ลมเลิกกิจการ ธุรกิจที่ขาดจริยธรรมยอมเสื่อมเสียชื่อเสียง ไมสามารถดํารงธุรกิจให 

เจริญกาวหนา หรือดํารงอยูตอไปไดอีก แมจะคิดสรางธุรกิจขึ้นมาใหมในภายหลัง หากเปนที่ทราบ 

วามีประวัติที่เสื่อมเสียมากอนก็ยากที่จะไดรับการเชื่อถือและการยอมรับในการติดตอคาขายดวย 

หรืออาจตองใชระยะเวลาและความพยายามอยางมากในการกูภาพลักษณและชื่อเสียงใหกลับคืนมา 

เพื่อคืนสูวงการธุรกิจอีกครั้งซึ่งไมใชเรื่องงายนัก 

ระดับมาตรฐานจริยธรรมทางธุรกิจ 

คําวา ระดับ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. (2554. ออนไลน) ไดให 

ความหมายวา เปนลักษณะของพื้นผิวตามแนวนอนระหวางจุด 2 จุดที่มีความสูงเสมอกัน เมื่อ 

นํามาใชกับมาตรฐาน มีความหมายวา สิ่งที่ถือเอาเปนเกณฑที่รับรองกันทั่วไป สําหรับเทียบทั้งดาน 

ปริมาณและคุณภาพ ดังนั้นระดับมาตรฐานทางจริยธรรม จึงสรุปไดวา เปนการเทียบเกณฑของ 

ความดีงามในการประพฤติปฏิบัติที่ไดรับการยอมรับทั่วไปวามีคุณธรรม ความดีงาม ความถูกตอง 

ความเหมาะสม หรือตามที่สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข (2554. ออนไลน)ไดให 

ความหมายมาตรฐานทางคุณธรรมจริยธรรมไว คือ สิ่งที่ถือเปนหลักสําหรับเทียบทางสภาพคุณงาม 

ความดี ทั้งที่อยูภายในจิตใจและที่แสดงออกที่ควรประพฤติในสังคมนั้น ไดยอมรับนับถือกันมาและ 

ประพฤติปฏิบัติรวมกันยอมรับวาอะไรควรทํา อะไรไมควรทํา 

นักปราชญมีความเชื่อวา ความประพฤติเปนบอเกิดแหงจริยธรรม แตนักปราชญในหลาย 

สํานักตางมีความคิดเห็นเกี่ยวกับความประพฤติของคนเราแตกตางกันไป โดยไดมีการแบงออกเปน 

3 ทรรศนะ (กีรติ บุญเจือ. 2551 : 83-85) ดังนี้

56 

1. การกระทําของคนเราเปนไปอยางเสรีไมไดมีสิ่งใดมาจูงใจ หมายความวา การกระทํา 

ใดที่เกิดจากการเลือกและตัดสินใจดวยตนเอง ไมไดมีผลมาจากแรงจูงใจใด ๆ แตแรงจูงใจอาจ 

เกิดขึ้นในภายหลังจึงดูเหมือนวาถูกจูงใจดึงไปใหกระทําเชนนั้น ดังที่เรามักจะไดยินคํากลาวที่วา 

“ฉันไดตัดสินใจไวกอนแลว” ฉะนั้นถามีใครมาย้ําตรงกับความคิดความตองการที่ตรงกับใจ มันก็ 

เหมือนมีแนวรวมเปนแรงสนับสนุนใหเกิดความมั่นใจในสิ่งที่ไดตัดสินใจยิ่งขึ้นนั้นเอง แนวคิดตาม 

ทรรศนะนี้เปนของ วิลเลียม เจมสและคานท เรียกวา ลัทธิอนิยตินิยม (Indeterminism) 

2. การกระทําของคนเราถูกกําหนดจากสาเหตุตายตัว ไมไดมีอิสระเสรี หมายความวา 

การกระทําใด ๆ ลวนมีสาเหตุ ซึ่งการกระทําบางอยางสามารถมองเห็นถึงสาเหตุไดชัดเจน แตการ 

กระทําบางอยางก็ไมสามารถบอกถึงสาเหตุไดชัดเจน ทรรศนะนี้มีความขัดแยงกับแนวคิดการ 

กระทําเสรีโดยสิ้นเชิง กลับมองวาทรรศนะดังกลาวนั้นเหลวไหล ผูที่ใหทรรศนะตามแนวคิดนี้คือ 

ฮอบและสเพโนวเสอ เรียกทรรศนะนี้วา ลัทธินิยตินิยม (Determinism) 

3. การทําของคนเรามีเสรีที่จะเลือกตัดสินใจได แตอาจถูกดึง หรือถูกผลักโดยสาเหตุอื่น 

ซึ่งทําใหการกระทําของคนเรานั้นไมเปนไปอยางเสรีเต็มที่ ทรรศนะนี้มีมุมมองในแนวทางสาย 

กลาง ตามหลักคําสอนทางศาสนาที่สอนใหคนเราตองมีการฝกฝนในพฤติกรรมของตน เพราะบาง 

สิ่งบางอยางแมจะรูวาผิด แตก็มีกิเลสชักจูงใหตัดสินใจผิดพลาดได อิทธิพลตอการตัดสินใจจึง 

ขึ้นอยูภายในจิตใจกับสิ่งแวดลอมภายนอก เรียกแนวคิดตามทรรศนะนี้วา ลัทธิมัธยคตินิยม 

นอกจากนี้การกระทําความดีความชั่วของคนเรา ยังแบงออกเปน 3 ทรรศนะ โดยกลุมแรก 

ไดแก แมนเนอคีเอิส (Manichaeus), ออเกิสทีน (Augstine), ลูเธอร (Luther), แคลวิน (Calvin), 

โทมัส ฮอบ (Thomas Hobbes) โดยมองวา เนื้อแทของคนเราเห็นแกตัวมาแตกําเนิด จึงมีความโนม 

เอียงที่จะทําชั่ว การที่คนเราทําความดีเปนเรื่องที่ฝนธรรมชาติของตน ดังนั้นทุกครั้งที่จะทําความดี 

ตองมีการควบคุม ระมัดระวังตนเองเสมอ จึงเปนการฝนธรรมชาติตลอดเวลา และยกคํากลาวอาง 

ของคนที่กระทําเชนนี้วา “ใครคิดจะอยูกับที่จะถอยหลังโดยปริยาย” สวนกลุมที่ 2 ไดแก รุสโซ 

(Rousseau) มีความคิดเห็นวาโดยธรรมชาติคนเรามีความโนมเอียงในการทําความดีแตสังคมทําให 

จิตใจคนเราต่ําทรามลง สังคมทําใหเกิดความจําเปนตองทําชั่วและเฮอรเบิรท สเพนเสอร(Harbert 

Spencer) กลาววา คนเรามีวิวัฒนาการไปสูสภาพที่ดีขึ้น มีจิตใจสูงขึ้น อยากทําความดีมากขึ้นเรื่อย ๆ 

การกระทําชั่วเปนเพราะรูเทาไมถึงการณ กลุมที่ 3 กลุมสุดทายไดแก ศาสดาของแตละศาสนา ซึ่ง 

สั่งสอนใหใชหลักสายกลางในการดําเนินชีวิต ใหทําความดีละความชั่ว แมวาในชีวิตของคนเราจะ 

มีความขัดแยงระหวางเปาหมายสูงสุดของชีวิต แตเปนหนาที่ตองปลูกฝงคุณธรรมของตนใหมั่นคง 

เพื่อความประพฤติที่ดียิ่งขึ้น ไมถูกครอบงําดวยกิเลสในการกระทําสิ่งไมดีงามทั้งหลาย

57 

ดังนั้นจะเห็นวาพฤติกรรมเปนตัวกําหนดจริยธรรม ซึ่งสามารถวัดระดับมาตรฐานทาง 

จริยธรรมที่เริ่มจากบุคคล โดยสามารถที่จะแบงได 2 ระดับตามที่ สุภาพร พิศาลบุตร (2549 : 8-9) 

ไดกลาววาคนเรามีจริยธรรมในตัวเอง 2 ระดับคือ จริยธรรมในชีวิตประจําวันและจริยธรรมในการ 

ทํางาน ดังนี้ 

1. จริยธรรมในชีวิตประจําวัน แบงได 2 ระดับ คือ จริยธรรมระดับบุคคล โดยที่คนแตละ 

คนตางมีหลักในการยึดถือประจําใจและเปนแนวทางปฏิบัติของตน สวนจริยธรรมระดับสังคม เปน 

จริยธรรมของกลุมคนสวนรวม ทําใหบุคคลแตละคนมีจริยธรรมรวมกัน หรือไปในทิศทางที่คลอย 

ตามกัน 

2. จริยธรรมในการทํางาน เปนการประพฤติปฏิบัติของบุคคลที่มุงกระทําเพื่อที่จะเปน 

ผูประสบกับความสําเร็จในหนาที่การงานของตนเอง 

โดยแบงระดับจริยธรรมการทํางาน 3 ระดับ ดังนี้ 

2.1 การทํางานที่ไมมีจริยธรรม แมรูวาสิ่งที่ทํานั้นไมถูกตอง แตเพื่อบรรลุเปาหมายก็ 

จะทําในสิ่งนั้น พฤติกรรมเชนนี้กลาวไดวา เปนลักษณะของคนไมดี หรือคนเลว ถาทําเลวมาก ๆ ก็ 

เรียกไดวา เปนคนชั่ว 

2.2 การทํางานที่มีจริยธรรม เปนการทํางานที่คํานึงถึงความถูกตอง ความเหมาะสม 

หากการกระทําใดที่ผิด หรือฝนมโนธรรม ก็จะละเวนเสีย แมวาจะทําใหไดรับผลกําไรนอยกวา 

เปาหมายที่ตั้งเอาไว พฤติกรรมนี้เรียกไดวา เปนพฤติกรรมของคนดี 

2.3 การทํางานที่ไมสนใจจริยธรรม เปนการทํางานที่ไมไดคํานึงในเรื่องความถูกตอง 

เหมาะสมหรือไม แตถาสิ่งที่ทํานั้นสามารถสนองความปรารถนาก็ดําเนินการไปตามน้ํา หากมีความ 

ผิดพลาด หรือความไมถูกตอง ก็กลาวอางไดวารูเทาไมถึงการณ เปนพฤติกรรมที่ไมสนใจ ไมเรียนรู 

และไมมีความสามารถในการแยกแยะสิ่งถูกผิด พฤติกรรมเชนนี้เรียกไดวา เปนพฤติกรรมของคน 

โงเขลา 

ฉะนั้นจะเห็นไดวา การตัดสินใจในเรื่องของจริยธรรมของแตละบุคคลจะมีความแตกตาง 

ตามความรู ความเชื่อ คานิยมและประสบการณ ทําใหเกิดมาตรฐานทางจริยธรรมที่แตกตางกันไป 

ซึ่งสามารถพิจารณาถึงมาตรฐานทางจริยธรรมไดดังนี้ 

1. บางคนใชหนาที่เปนมาตรฐานจริยธรรม เชน ทําหนาที่ของตนดวยความรับผิดชอบ 

ตั้งใจ ไมละทิ้งหนาที่ ไมกาวกายหนาที่ของผูอื่น ไมเบียดเบียน เอารัดเอาเปรียบผูอื่น แมวาจะไมได 

รับผลตอบแทนที่พิเศษกวาปกติ เชน การไดรับพิจารณาความดีความชอบเปนพิเศษ ไดโบนัส หรือ

58 

เลื่อนตําแหนงที่สูงขึ้น ดังนั้นผูที่ใชหนาที่เปนมาตรฐานทางจริยธรรมคํานึงถึงเจตนาของการ 

กระทําที่ดี หรือไมดี โดยไมไดคํานึงถึงผลของการกระทํา 

2. บางคนใชความสุขเปนมาตรฐานจริยธรรม เชน ถาการกระทํานั้นไดรับผลตอบแทน 

ไมวาจะเปนผลประโยชน คาตอบแทน ตําแหนงหนาที่การงานที่สูงขึ้น สิทธิพิเศษ รางวัล คําชมเชย 

บุคคล หรือกลุมคนที่ไดรับก็จะถือเปนความดี แตหากการกระทํากอใหเกิดการสูญเสียผลประโยชน 

ตอตนเอง ตอพรรคพวกและคนอื่น ๆ ถือวาเปนความไมดี ดังนั้นจะเห็นวา การตัดสินมาตรฐานทาง 

จริยธรรมระหวางหนาที่กับความสุขจะเปนสิ่งตรงขามกัน 

3. บางคนใชความเชื่อที่วาความอยูรอดเปนมาตรฐานจริยธรรม เชน การคํานึงถึงความอยู 

รอด ทั้งตนเองและสังคมสวนรวมใหรอดพนจากเภทภัยตาง ๆ ดังนั้นแนวคิดของกลุมคนที่ตัดสิน 

มาตรฐานจริยธรรมดวยความอยูรอด จะคนหาแนวทางการปฏิบัติที่เปนทางรอด รูจักปรับตัวและ 

ดูแลรักษาตนเอง เพื่อนรวมงาน ตลอดจนองคกรใหรอดพนจากวิกฤตไดซึ่งจะถือวาเปนความดี แต 

ถาไมสามารถชวยเหลือใหรอดไดก็ถือวาเปนการกระทําที่ไมดี 

4. บางคนใชการพัฒนาตนเองเปนมาตรฐานจริยธรรม เชน การเปลี่ยนแปลงการกระทํา 

ในชีวิตของบุคคล หรือกลุมคน อยางมีทิศทางไปในแนวทางที่เจริญขึ้นตามที่ตนปรารถนา โดยทํา 

ชีวิตความเปนอยูใหมีความอยูดีกินดี ความสะดวกสบาย ความเจริญทางศิลปวัฒนธรรม จิตใจและ 

ความสงบสันติ 

การพัฒนาจริยธรรมทางธุรกิจ 

การประกอบธุรกิจขององคกรใด ๆ ยอมมีความเกี่ยวของกับบุคคลภายในและภายนอก 

องคกร หากเปนธุรกิจขนาดใหญยอมมีผลกระทบในวงกวางทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง 

เพื่อใหเกิดผลในทางที่ดีจึงตองเปนการกระทําดวยความมีจริยธรรม คุณธรรม ความดีงามในการ 

ประกอบธุรกิจนั้น ๆ ดังนั้นจึงตองมีการเสริมสรางและพัฒนาจริยธรรมใหเกิดขึ้นในธุรกิจ เพื่อให 

บุคคลทุกฝายไดรับการพัฒนาทางดานจริยธรรม สามารถที่จะแยกแยะความถูก-ผิด ความดี-ชั่วและ 

ความควร-ไมควร ฉะนั้นการพัฒนาดานจริยธรรมมีความสัมพันธกับลักษณะของจริยธรรม ซึ่งแบง 

ออกได 4 ดาน (Numthon Kotvong. 2554. ออนไลน) คือ 

1. ความรูเชิงจริยธรรม คือ ความรูความเขาใจเกี่ยวกับการแยกแยะไดวาอะไรดี อะไรชั่ว 

แตสรุปไมไดวาเมื่อรูแลวจะเลือกตัดสินใจทําแตความดี เพราะอาจจะทําชั่วก็ได

59 

2. ทัศนคติเชิงจริยธรรม คือ ความรูสึก นึกคิด ความเชื่อจากการเรียนรูและประสบการณ 

ของบุคคลที่มีตอสิ่งถูกสิ่งผิดในสังคมวา ชอบหรือไมชอบ โดยทัศนคติมีผลตอการจูงใจใหคน 

กระทําตามทัศนคติคอนขางมาก 

3. เหตุผลเชิงจริยธรรม คือ การใชเหตุผลของบุคคลในการเลือกที่จะทํา หรือไมทําสิ่งใด 

สิ่งหนึ่ง เชน หมอยอมโกหกคนไขที่เปนมะเร็งระยะสุดทาย วาอีกไมกี่สัปดาหก็หายกลับบานได 

4. พฤติกรรมเชิงจริยธรรม คือ การแสดงออกทางพฤติกรรมของคนตามที่สังคมนิยมหรือ 

ชื่นชอบ หรือการงดเวนพฤติกรรมที่ฝาฝนกฎเกณฑของสังคม 

นักวิชาการทั้งหลายเชื่อวา จริยธรรมเกิดไดจากการศึกษา อบรม ขัดเกลาและมีการสั่งสม 

มาตั้งแตในวัยเด็กไปจนเปนผูใหญตลอดชีวิต ดังทฤษฎีของโคลเบิรกและเปยเจท กลาวถึงการ 

พัฒนาทางดานจริยธรรม(Kohlberg’s stages of moral development) พอสรุปได (Crain. 1985. 

online) ดังนี้ 

เปยเจทและโคลเบิรก เชื่อวา พัฒนาการทางจริยธรรมของคนเรามีรากฐานมาจากพัฒนา 

การทางสติปญญาและอารมณ ดังนั้นจริยธรรมของเด็กจะเจริญตามวัยที่มีพัฒนาการทางสติปญญา 

ที่เจริญขึ้น 

Jean Piaget 

ภาพที่ 6 เปยเจทและโคลเบิรก 

ที่มา: http://www.google.co.th 

Lawrence Kohlberg 

โคลเบิรก ทําการวิเคราะหเหตุผลเชิงจริยธรรม โดยทําการวิเคราะหคําตอบของเยาวชน 

อเมริกัน อายุ 10-16 ปและแบงประเภทเหตุผลเชิงจริยธรรมไว 3 ระดับ 6 ขั้น ไดแก 

ระดับที่ 1 ขั้นกอนกฎเกณฑ หรือกอนมีจริยธรรม (Pre-conventional Morality) เปนการ 

เลือกทําสิ่งที่เปน ประโยชนตอตนเอง โดยไมคํานึงถึงผลที่จะเกิดแกผูอื่น แบงไดเปน 2 ระยะคือ

60 

1.1 ขั้นการลงโทษและเชื่อฟง ในชวงอายุ 2-6 ป เปนจุดเริ่มตนของการเรียนรูดาน 

ศีลธรรมถาทําผิดจะถูกลงโทษ ทําความดีจะไดรับรางวัล เด็กจึงเรียนรูจากสิ่งเหลานี้วาทําอยางไรจึง 

จะสามารถหลีกเลี่ยงการโดนลงโทษ (How can I avoid punishment?) โดยยังไมเขาใจเหตุผล 

1.2 ขั้นคํานึงถึงความตองการและการแลกเปลี่ยน ในชวงอายุ 6-16 ป เริ่มรูจักคิด มี 

เหตุผลและกระทําสิ่งที่ตองการ หรือเปนการแลกเปลี่ยนตามที่ตนคาดหวังไว เชน การถามหาถึง 

ความตองการของตนเอง (What's in it for me?) และอาจมีการตกลงแลกเปลี่ยนเพื่อใหไดสิ่งที่ 

ตองการ (Paying for a benefit) 

ระดับที่ 2 ขั้นตามกฎเกณฑ หรือจริยธรรมตามกฎเกณฑสังคม (Conventional Morality) 

เปนการทําตามกฎหมาย ศาสนาหรือกฎเกณฑของกลุมยอยของตน แบงไดเปน 2 ขั้นตอนยอยคือ 

2.1 ขั้นคํานึงถึงความคาดหวังซึ่งกันและกันกับบุคคลอื่นและการปฏิบัติตามสังคม 

อยูในชวงอายุ 16-24 ป เปนชวงวัยรุนถึงวัยทํางาน บุคคลวัยนี้จะคิดถึงคนอื่น สิ่งที่ดีตองเปนธรรม 

กับคนอื่นดวย การทําสิ่งถูก หรือผิด จึงไมใชเรื่องของตนเองเทานั้น แตเปนเรื่องที่เกี่ยวของกับผูอื่น 

และสังคมดวย กลาวไดวา เปนทัศนคติที่ดีของคนในวัยนี้ ที่มีการคํานึงบรรทัดฐานทางสังคมดวย 

(The good attitude and social norms) แตอยางไรก็ตามบุคคลในวัยนี้ก็อาจถูกชักจูง หรือคลอยตาม 

เพื่อนไดงาย 

2.2 ขั้นการคํานึงถึงระบบสังคมและรักษาไวซึ่งความถูกตองของสังคมใหสังคมดํารง 

อยูได ชวงอายุ 24-30 ป เปนขั้นของการยอมรับกฎเกณฑของสังคมเพราะมีความรูในบทบาทหนาที่ 

ของตนเองในฐานะเปนหนวยหนึ่งของสังคม จึงถือวาตนเองมีหนาที่ตามกฎเกณฑที่สังคมกําหนด 

หรือคาดหวัง เชน การปฏิบัติตนอยูในกรอบที่ถูกตองของกฎหมายบานเมืองและระเบียบทางสังคม 

ที่อยูรวมกันใหเกิดความสงบเรียบรอย (Law and order morality) ในฐานะของพลเมืองและสมาชิก 

ที่ดีของสังคมนั้น 

ระดับที่ 3 ขั้นเหนือกฎเกณฑ หรือจริยธรรมเหนือกฎเกณฑสังคม (Post-conventional 

Morality) จะมีการคิดตรึกตรอง มีการชั่งใจดวยตนเองวาสิ่งใดดีกวา หรือสําคัญกวา แลวจึง 

ตัดสินใจไปตามนั้น แบงได 2 ขั้นตอน 

3.1 ขั้นการคํานึงถึงสิทธิขั้นพื้นฐานและสัญญาประชาคม ชวงอายุ 30-40 ป เปนวัย 

กลางคนจะใหความสําคัญกับคนหมูมาก ไมทําตนใหขัดกับสิทธิอันพึงมีพึงไดของผูอื่น สามารถ 

ควบคุมจิตใจตนเองได

61 

3.2 ขั้นคํานึงถึงจริยธรรมสากล อายุ 40 ปขึ้นไป เปนผูใหญเต็มตัวหรือเริ่มเขาสูวัย 

ชราบุคคลรับรูเกี่ยวกับความดีและจริยธรรมเปนสิ่งสากล คนทุกคนมีสิทธิที่จะไดรับการปฏิบัติที่ดี 

เชน การใหเกียรติ การชวยเหลือเกื้อกูลกันและจริยธรรมไมใชเรื่องของสังคมใดสังคมหนึ่งเทานั้น 

ดังนั้นจะเห็นวาการพัฒนาจริยธรรมของโคลเบิรกในระดับที่ 3 นั้นอยูเหนือกฎเกณฑ แต 

เปนสามัญสํานึก (Principled conscience) ของบุคคลที่ผานรอนผานหนาวมาถึงในชวงบั้นปลายของ 

ชีวิตและมองถึงสังคมสวนรวม 

สําหรับเปยเจท ไดแบงระดับอายุที่มีตอการพัฒนาดานจริยธรรมคลายกับโคลเบิรก ออก 

เปน 4 ขั้น โดยสรุปดังนี้ 

1. ขั้นกอนจริยธรรม อายุแรกเกิดถึง 2 ขวบ ยังไมเกิดความรูสึกผิดชอบชั่วดี 

2. ขั้นเชื่อฟงคําสั่ง อายุ 3-8 ป จะเชื่อฟงผูใหญที่มีอํานาจทางกายภาพเหนือกวา เชน พอ 

แม ครู โดยไมคํานึงถึงเหตุผล 

3. ขั้นยึดตนเองเปนหลัก อายุ 8-15 ป มีความคิดเปนของตนเอง รูจักคิดวาอะไรดี 

หรือไมดี 

4. ขั้นยึดเหตุผล อายุ 15 ปขึ้นไป มีสติปญญาในการวิเคราะหแยกแยะดวยเหตุผลวา 

อะไรดีไมดี 

เมื่อพิจารณาถึงแนวคิดของเปยเจทและโคลเบิรก จะพบวาการพัฒนาทางสติปญญาเพื่อ 

สงเสริมดานจริยธรรมแกบุคคลสามารถที่จะเรียนรูและฝกฝนไดไปตามลําดับของอายุ โดยตองใช 

เวลาของการพัฒนาและการสะสมความรู ความเขาใจ ความเปนเหตุเปนผลในการแยกแยะจําแนก 

ความมีจริยธรรม ซึ่งเปนไปตลอดชั่วชีวิตของคน ๆ นั้น 

นักวิชาการตางเชื่อวา การพัฒนาดานจริยธรรมบุคคลสามารถพัฒนาได ดวยการขัดเกลา 

ของสถาบันพื้นฐานเชน ครอบครัว สถาบันการศึกษาและสังคม แตปจจุบันเราพบความเสื่อมถอย 

ของจริยธรรมเพิ่มมากขึ้นทั้งระดับบุคคล องคกรและสังคม ดังจะเห็นจากปญหาที่สงผลเสียหายที่ 

กวางขวางและรุนแรง เชน ปญหายาเสพติด อาชญากรรม การลมละลายขององคกรธุรกิจขนาดใหญ 

ความแตกแยกทางความคิด การตอตานและการตอสูทางการเมืองทั้งในประเทศและตางประเทศ 

เหตุการณที่เปนปญหาดังกลาวมีรูปแบบที่ซับซอนมากขึ้น ฉะนั้นในแงของการพัฒนาจริยธรรมที่ 

พูดถึงตอไป มีดวยกันหลากหลายวิธีแมวาแตละวิธีอาจตองใชความอดทนที่จะเห็นผลเกิดขึ้นใน 

ระยะยาวก็ตาม 

แนวทางการพัฒนาจริยธรรมที่นาสนใจที่จะนําไปสูความสําเร็จดวยความเขาใจถึงแกน 

แทของสาเหตุแหงปญหา โดยพระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตโต) (2551 : 1-102). ไดเทศนอบรมไว

62 

ในหัวขอจะพัฒนาบุคคลใหมีคุณธรรมและจริยธรรมไดอยางไร ซึ่งมีประเด็นที่นาคิดและนาสนใจ 

อยางยิ่ง ดังจะไดประมวลสรุป ดังตอไปนี้ 

ภาพที่ 7 พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตโต) 

ที่มา : http://www.google.co.th 

การแกปญหาดานจริยธรรม หรือการสงเสริมใหมีจริยธรรมจะเกิดขึ้นไดตองมีความเขาใจ 

ในสาเหตุของปญหาใหลึกและแกไขใหครบวงจร คือ ตองเรียนรูและเขาใจถึงสิ่งที่ไมดี ใหรูวาอะไร 

เปนสิ่งที่ไมดี ที่เปนตัวกําหนดบทบาท เปนแรงจูงใจใหคนเรากระทํา หรือแสดงออกไป เพราะอะไร 

ทําไมถึงทําอยางนั้น ยกตัวอยางเชน ทําไมคนไทยจึงทํางานเปนทีมไมได ทานอธิบายวา ปญหาการ 

ทํางานเปนทีมไมไดของคนไทยมีความสัมพันธกับลักษณะนิสัยของคนไทย จากคําสอนในอดีตที่วา 

“ใหมีมานะอดทนร่ําเรียนใหสูง ตอไปจะไดเปนเจาคนนายคน” ซึ่งสะทอนถึงลักษณะนิสัยของคน 

ไทยเปนผูมี “มานะ” แปลวา ความถือตัว ถือตน ดังนั้นตัวที่จูงใจและบงการบทบาทใหคนเกิดความ 

อดทนพากเพียร คือ ตัวมานะเพื่อที่จะไดเปนเจาคนนายคน ในทางพุทธศาสนาถือวา มานะ เปนตัว 

กิเลสใหญ มีอยูดวยกัน 3 ตัว คือ ตัณหา มานะ ทิฐิ ซึ่งเปนตัวกิเลสที่กําหนดบทบาทของคน โดยให 

ความหมายของคําทั้ง 3 คําตอไปนี้ 

1. ตัณหา คือ ความอยาก ความเห็นแกตัว ความอยากจะได อยากจะเอาเพื่อตัวเอง 

2. มานะ คือ ความตองการใหตัวเดน อยากยิ่งใหญ ความสําคัญตน หรือถือตนสําคัญ 

3. ทิฐิ คือ ความถือรั้นในความเห็นของตน ยึดติดในความเห็น เอาความเห็นเปนจริง 

ในสังคมไทยไดนําเอากิเลสฝายอกุศล หรือฝายชั่วนี้ มาใชใหเปนประโยชน ทั้งนี้จะตอง 

ใชใหเปน ใชใหถูกตองจึงจะมีประโยชน แตตองระมัดระวังผลขางเคียง เชน ถามีมานะในการรักษา 

ระเบียบวินัยของคนในสังคม ทําใหสังคมเจริญรุงเรืองแลวเกิดความลําพอง ยกตนขมทาน เพราะ 

สําคัญตนวา ดีกวา เหนือกวา ยิ่งใหญกวาคนอื่น แมเปนความสําเร็จแตไมไดเกิดจากเหตุผลที่เห็น

63 

ดวยปญญา แตเปนไปดวยแรงกิเลส จึงกลาวไดวา สิ่งที่ทํานั้นดี แตคนทํากลับไดชื่อวา เปนคนชั่ว 

ดังนั้นเมื่อเขาใจถึงสาเหตุของปญหาที่เกิดขึ้นแลว ก็มาสรางเสริมจริยธรรมดวยการบูรณาการ 

วิธีการแกปญหาใหมีความสัมพันธกับปญหาอยางถูกตอง คือ จับใหถูกจุด หมายความวา จับ 

จริยธรรมตัวแกนหรือตัวนําของเรื่องนั้น ๆ แลวสงเสริมจริยธรรมนั้นอันเดียวจะสามารถโยงไป 

แกปญหาไดหลายอยาง เชน ถาจะทํางานตองฝกตนเองใหมีนิสัยรักงาน เมื่อจะทํางานใดก็จะรักงาน 

ที่ทํา แลวสิ่งที่ตามมา คือ ความขยันหมั่นเพียร ความมีระเบียบวินัย ความอดทน ความตรงตอเวลา มี 

สมาธิอยูกับการงาน ทําใหทํางานอยางมีความสุข 

เมื่อจะพัฒนาจริยธรรมจะตองมีการฝกฝนและปฏิบัติดานจริยธรรมอยางครบวงจร หรือ 

เรียกวา ทําอยางบูรณาการ เชน ตัวอยางการแสดงออกโดยเสรีในสังคมไทย ที่มักกลาวอางถึงความ 

เปนประชาธิปไตย จนเกิดการละเมิดทําใหเกิดความเดือดรอนและเขาขายดูหมิ่นผูอื่นใหไดรับความ 

เสียหายทั้งชื่อเสียงและทรัพยสิน ตามที่เปนขาวทางสื่อมวลชนตาง ๆ ไดมีการนําเสนอ พฤติกรรม 

ดังกลาวถือไดวาเปนการแสดงออกโดยเสรีอยางขาดจริยธรรม เพราะไมมีความรับผิดชอบตอการ 

กระทําของตนเองที่ทําใหผูอื่นไดรับความเดือดรอน หรือไดรับความเสียหาย 

การพัฒนาจริยธรรมในเรื่องนี้ตองใหการเรียนรูที่ถูกตองถึงเสรีภาพในการแสดงออก คือ 

ตองรูจุดมุงหมายของการแสดงออกเปนไปเพื่อที่ตองการแสวงหาความจริง ความถูกตอง อยางมี 

เหตุมีผล จึงตองรูจักรับฟงความคิดเห็นของคนอื่นดวย เปนการแลกเปลี่ยนความรู ความคิดเห็นให 

ไปสูความรูจริง ไดสิ่งที่ถูกตองและบรรลุเปาหมายรวมกัน ดังนั้นถาคนในสังคมมีการแสดงออก 

อยางเสรีที่ถูกตอง ก็จะเปนสังคมที่มีระเบียบวินัย คนในสังคมจึงจะตองมีการฝกฝนตนใหมี 

ระเบียบวินัย อยูในกฎเกณฑกติกา ซึ่งจะเปนเครื่องควบคุมกํากับใหรูจักการยับยั้งชางใจในขอบเขต 

ของการแสดงออกที่พอดี นอกจากนี้สังคมที่มีการแสดงออกอยางเสรีทุกคนจะตองมีความ 

รับผิดชอบตอการกระทําของตนเองใหมากดวย มิฉะนั้นก็จะถูกฟองรองดําเนินคดีตามกฎหมาย 

บานเมือง เมื่อมีการกระทําที่ละเมิดตอผูอื่นหรือละเมิดตอสังคม 

องคกรธุรกิจที่ประกอบดวยเจาของกิจการ ผูถือหุน ประธานบริษัท คณะกรรมการบริษัท 

ผูเปนหุนสวน ผูบริหาร ตลอดจนผูปฏิบัติงานภายในองคกรธุรกิจทุกระดับ ไดมีความสัมพันธทั้ง 

เรื่องงานและเรื่องสวนตัว ที่มีความเปนมิตร มีความปรารถนาดีตอกัน ดังนั้นองคกรธุรกิจจึงตองมี 

การเสริมสรางและพัฒนาทางดานจริยธรรมองคกร เพื่อประโยชนสุขของทุกคนที่อยูรวมกัน การ 

พัฒนาจริยธรรมสามารถนําหลักการและแนวคิดทฤษฎีดังไดกลาวแลวขางตนมาพัฒนาใหเปนขอ 

ประพฤติปฏิบัติของบุคลากรในองคกร ดังนี้

64 

1. มีการจัดทําขอประพฤติปฏิบัติทางจริยธรรมของบุคลากรที่ดํารงตําแหนงในแตละ 

ระดับใหมีความเหมาะสม 

2. กําหนดเปนนโยบายและระเบียบขอบังคับในการประพฤติปฏิบัติของบุคลากรทุกคน 

3. จัดตั้งคณะกรรมการในการกํากับดูแล สงเสริมและควบคุมการประพฤติปฏิบัติของ 

บุคลากรทุกคนใหสอดคลองกับขอกําหนดทางจริยธรรมขององคกร 

4. จัดกิจกรรมที่สงเสริมและพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมแกบุคลากรภายในองคกรอยาง 

สม่ําเสมอและตอเนื่องทุกป เชน จัดอบรม สัมมนาใหความรู แลกเปลี่ยนเรียนรูระหวางกัน โดยใช 

หลักศาสนาเปนพื้นฐานและนําทาง 

5. มีการตรวจสอบความเหมาะสมของขอประพฤติปฏิบัติเปนระยะ ๆ ใหทันสมัย ทันตอ 

สถานการณและความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น โดยคํานึงถึงความถูกตองดีงาม 

6. สรางบรรยากาศความมีจริยธรรมภายในองคกร โดยผูบริหารเปนแกนนําหลักให 

ความสําคัญอยางจริงจังและดํารงตนเปนแบบอยางที่ดีแกบุคลากร 

7. เชื่อมความสัมพันธกับองคกรภายนอก โดยรวมมือกันกําหนดและสรางบรรยากาศ 

การบริหารงานธุรกิจดวยคุณธรรมจริยธรรม เชน จัดประกวดองคกรธุรกิจที่มีคุณธรรมจริยธรรม 

เพื่อกระตุนและจูงใจใหนักธุรกิจ ผูบริหารองคกรธุรกิจไดตระหนักถึงการดําเนินธุรกิจอยางมี 

คุณธรรมจริยธรรม 

8. ฟนคานิยมดั้งเดิมของคนไทย “เคารพและยกยองคนดี” ลางคานิยมปจจุบัน “ยกยอง 

คนรวย คนมีอํานาจ” 

การตรวจสอบจริยธรรมในองคกรธุรกิจ 

เมื่อมีความพยายามที่จะสรางจริยธรรมใหมีขึ้นในองคกร และใหมีความตอเนื่อง 

สม่ําเสมอ จึงควรมีระบบของการตรวจสอบจริยธรรมในองคกรดวย เพื่อเปนการสรางแรงกระตุน 

ใหเกิดความตื่นตัวและเห็นถึงคุณคาความสําคัญของคุณธรรมจริยธรรมอยางยิ่งยวด ซึ่งจะไดเสนอ 

แนวคิดการตรวจสอบจริยธรรมในองคกร ดังนี้ 

1. สรางมาตรฐานและเครื่องมือวัดจริยธรรม 

2. ดําเนินการประเมินมาตรฐานจริยธรรม 

3. จัดทําคูมือการวัด ตัวชี้วัดและเกณฑการใหคะแนน 

4. แตงตั้งคณะทํางานการตรวจสอบจริยธรรมในองคกร 

5. ดําเนินการตรวจสอบจริยธรรมภายในองคกรเปนระยะ เชน ปละ 2 ครั้ง

65 

6. ประกาศผลการประเมินจริยธรรมของพนักงานแตละฝายในองคกร 

7. ประกาศเกียรติคุณ หรือมอบรางวัลแกฝายและบุคคล ตั้งแตระดับผูบริหารถึงระดับ 

ปฏิบัติการ ที่ไดรับการประเมินจริยธรรมผานในแตละระดับ 

8. จัดอบรมสัมมนาแลกเปลี่ยนเรียนรูดานจริยธรรมรวมกันระหวางฝายตาง ๆ ภายใน 

องคกร 

9. มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงเกณฑและคะแนนการชี้วัดดานจริยธรรมใหสอดคลองกับ 

ความเปนจริง ตามสถานการณและเหตุการณแวดลอมมีความทันสมัย 

10. มาตรฐานและเกณฑชี้วัด เพื่อการตรวจสอบจริยธรรมในองคกร ควรเปนเกณฑที่ 

สนับสนุนสงเสริม ไมใชกดดันหรือบีบคั้นคนในองคกร 

11. การกระทําผิดจริยธรรมที่รายแรง เชน การลวงละเมิดทางเพศ การทุจริตและอื่น ๆ ที่ 

สงผลตอความเสียหายที่รุนแรงตอองคกรทั้งดานภาพลักษณ ทรัพยสินและความสัมพันธระหวาง 

คนในองคกร ควรมีบทลงโทษเชนเดียวกับกฎหมาย 

บทบาทของภาครัฐในการเสริมสรางจริยธรรม 

ความเกี่ยวของสัมพันธระหวางภาครัฐกับภาคธุรกิจเอกชน เปนสิ่งที่คูกันและเชื่อมโยงถึง 

พฤติกรรมระหวางกันอีกดวย หากภาครัฐมีการดําเนินงานที่อยูภายใตกรอบกติกาของกฎเกณฑและ 

ความมีจริยธรรมก็เหมือนกับผูใหญที่แสดงตนเปนแบบอยางที่ดีกับเด็ก ซึ่งทําใหเด็กสามารถที่จะมี 

แบบอยางและเอาเยี่ยงอยางที่ดีนั้น แตหากผูใหญที่เปนฝายภาครัฐกระทําการฉอฉล ทุจริตคอรัปชั่น 

เรียกรองสินบน เงินใตโตะ ยอมจะกระทบตอพฤติกรรมที่ธุรกิจจะขาดความเชื่อมั่นในภาครัฐและ 

กอใหเกิดพฤติกรรมที่กระทําผิดจริยธรรมเลียนแบบกันไป จากการนําเสนอของสํานักขาวแหงชาติ 

วา สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ ไดเปดเผยขอมูลการจัดอันดับจากองคกรความโปรงใส 

นานาชาติ ประเทศไทยอยูอันดับที่ 78 จาก 100 ประเทศทั่วโลกไดคะแนนเพียง 3.5 คะแนน สงผล 

กระทบตอความมั่นใจของนักลงทุนในประเทศไทย โดยในตลาดหลักทรัพยและรัฐวิสาหกิจที่มี 

ความเชื่อมโยงธุรกิจระหวางภาครัฐและภาคเอกชนจะพบวา มีการทุจริตมากที่สุด จากขอมูล 

ดังกลาวสงผลกระทบตอการลงทุนและภาคธุรกิจไทย เนื่องจากแหลงเงินทุนหลายประเทศ 

หลีกเลี่ยงการเขามาลงทุนในประเทศไทย ซึ่งจะสงผลตอระบบเศรษฐกิจของประเทศ ขณะที่ 

ประเทศสิงคโปร มีความโปรงใสเปนอันดับ 1 ได 9.5 คะแนน ขอมูลการทุจริตในครั้งนี้สะทอนถึง 

คุณธรรมจริยธรรมในระดับประเทศไทยตกต่ําและนากังวล จึงเปนภาระหนาที่สําคัญที่ภาครัฐ

66 

จะตองเขามามีบทบาทเปนเจาภาพหลัก ดวยการสรางความรวมมือทางจริยธรรมกับภาคสวนตาง ๆ 

ดังจะไดอธิบายขยายความเพิ่มเติมจาก (สมคิด บางโม. 2549 : 89) ดังนี้ 

1. ออกกฎหมายบังคับธุรกิจตองปฏิบัติตามจริยธรรม เชน พ.ร.บ.คุมครองผูบริโภค 

พ.ร.บ.คุมครองแรงงาน พ.ร.บ.วาดวยราคาสินคาและบริการ พ.ร.บ.ชั่งตวงวัด พ.ร.บ.ยาและ 

มารยาท หรือจรรยาบรรณของวิชาชีพตาง ๆ ไดแก แพทย ทนายความ นักบัญชี วิศวกร สถาปนิก 

เปนตน ซึ่งกฎหมายหลายฉบับไดออกมาบังคับใชแลว แตความศักดิ์สิทธิ์ในการใชกฎหมายอยาง 

เครงครัดของหนวยงานและผูดูแลรักษากฎหมายยังไมไดปฏิบัติหนาที่อยางจริงจัง ขาดการทําหนาที่ 

ในเชิงรุกจะเปนเพียงรอรับเรื่องราวรองทุกขของผูที่เดือดรอน หรือรอใหเกิดเหตุและกลายเปน 

กระแสของสังคมที่สื่อมวลชนเอามาเลนขายขาวจึงจะมีการรับลูก หรือรับเรื่องราวไปดําเนินการ 

บางก็ทําในลักษณะลูบหนาปะจมูก พอกระแสสังคมหายไปเรื่องก็เงียบตามไปดวย 

2. หนวยงานที่เกี่ยวของในการกํากับดูแลดานการศึกษา ควรออกกฎเกณฑใหสถาบัน 

การศึกษาระดับอุดมศึกษาทุกแหงไดกําหนดหลักสูตรที่มีรายวิชาเกี่ยวกับจริยธรรมโดยตรง 

นอกเหนือจากการสอดแทรกไวในเปนหัวขอยอย ๆ ในบทเรียนของรายวิชา ทั้งนี้เพื่อใหการสอนมี 

การเนนย้ําและจัดการเรียนการสอนที่มีการขัดเกลาพฤติกรรมดานจริยธรรมแกนักศึกษา ทั้งดาน 

เนื้อหาและทักษะ ใหเกิดการตระหนักถึงจริยธรรมทางธุรกิจแกนักศึกษากอนที่จะสําเร็จเปนบัณฑิต 

ออกไปสูสังคมตอไป 

3. บทบาทองคกรวิชาชีพธุรกิจของรัฐ ตองทํางานเชิงรุกในการเขาหาทุกองคกรวิชาชีพ 

เพื่อทําความเขาใจเกี่ยวกับการดําเนินงานทางธุรกิจที่ตองมีจริยธรรมตอผูที่เกี่ยวของ ที่เปนผูมีสวน 

ไดสวนเสียกับการดําเนินธุรกิจ มีการกระตุนสรางแรงจูงใจใหธุรกิจเกิดความตื่นตัวและตระหนักรู 

ถีงจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจที่ตองมีการแขงขันกันอยางเสรี โดยอาจจัดประกวดและใหรางวัล 

นักธุรกิจดีเดนในแตละสาขา บริษัทดีเดน โดยเนนดานจริยธรรมเปนหลักสําคัญ 

4. ตั้งศูนยดูแล จัดอบรม โดยจัดหลักสูตรอบรมเกี่ยวกับจริยธรรมทางธุรกิจ การเผยแพร 

ความรูเรื่องเกี่ยวกับจริยธรรมผานสื่อตาง ๆ จัดกระบวนการเรียนรูใหเปนองคกรแหงการเรียนรูดาน 

จริยธรรมธุรกิจ 

5. องคกรภาครัฐและบุคลากรที่อยูภายใน ตั้งแตระดับรัฐมนตรีที่กํากับดูแลนโยบายไป 

จนถึงปลัดกระทรวง อธิบดีกรม ผูอํานวยการ ตลอดจนผูปฏิบัติงาน เจาหนาที่ที่รับผิดชอบควรมี 

แนวทางการปฏิบัติงานที่โปรงใส ตรวจสอบได เปนผูสรางแบบอยางและคานิยมที่ดี ไมทุจริต 

ไมเรียกรับสินบนคาน้ํารอนน้ําชา จนติดเปนนิสัย หากธุรกิจรายใดไมปฏิบัติตามก็จะไมไดรับความ 

สะดวก ถวงเวลาใหเนิ่นชาจนเกิดความเสียหายแกธุรกิจ ในที่สุดธุรกิจเหลานั้นจําเปนตองยอมทําไป

67 

ตามน้ํา เพื่อไมใหเกิดผลกระทบตอธุรกิจ สิ่งเหลานี้บุคคลที่มีหนาที่รับผิดชอบในองคกรภาครัฐจึง 

ตองเปนผูที่มีจริยธรรมในการกํากับ ดูแลและปฏิบัติหนาที่ใหเกิดคานิยมใหม คานิยมแหงคุณงาม 

ความดีที่จะทําใหเกิดแกธุรกิจและสังคม 

6. สงเสริมใหทุกธุรกิจและทุกวิชาชีพมีความเปนวิชาชีพ คือ มีการจัดตั้งองคกรที่ไดรับ 

การยอมรับตามกฎหมาย มีการจัดทําจรรยาบรรณวิชาชีพของตนอยางเปนลายลักษณอักษร เพื่อเปน 

คูมือ หรือแนวทางการปฏิบัติของบุคลากรภายในองคกร 

ฉะนั้นจึงตองพัฒนาจริยธรรมของคนในภาครัฐ หรือขาราชการที่รับผิดชอบในงานนั้น ๆ 

กอนเปนอันดับแรก ไดแก ผูนํารัฐบาล นักการเมืองที่รับผิดชอบ ผูบังคับบัญชา บุคลากร รวมทั้ง 

หนวยงานที่เกี่ยวของ ในการดําเนินการควรพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ 8 เรื่อง ซึ่งจะไดแสดง 

ตัวอยางของ การพัฒนาจริยธรรมขาราชการ (แนวทางการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. 2549. 

ออนไลน) ดังนี้ 

1. สนับสนุนและสงเสริมใหบุคคล หรือหนวยงานภายนอกเขามามีสวนในการควบคุม 

ตรวจสอบจริยธรรมของขาราชการเพิ่มขึ้น สาเหตุสําคัญของการประพฤติมิชอบในวงราชการ มา 

จากขาราชการบางสวนขาดจริยธรรม ไรซึ่งจิตใจ ไรจิตสํานึก ไรจิตวิญญาณและอุดมการณก็ได 

เพราะจริยธรรมมีสวนสําคัญในการกําหนดพฤติกรรมการปฏิบัติหนาที่ราชการ รวมทั้งการกระทํา 

หรืองดเวนการกระทําการใด ๆ ตามอํานาจหนาที่ของขาราชการอันสงผลกระทบถึงประสิทธิภาพ 

ในการปฏิบัติหนาที่ราชการ เพื่อประโยชนของประเทศชาติและประชาชนโดยรวม ประกอบกับการ 

ควบคุมตรวจสอบภายในหนวยงานของรัฐไมอาจดําเนินงานไดอยางมีประสิทธิภาพ อาจเนื่องจาก 

การเปนพวกเดียวกัน สีเดียวกัน จึงชวยเหลือและเขาขางพวกเดียวกัน ดังนั้นจึงจําเปนที่จะตอง 

พัฒนาหรือสนับสนุนใหบุคคล หรือหนวยงานภายนอก เชน ประชาชน สถาบันการศึกษา องคการ 

เอกชนและสื่อมวลชน เขามามีสวนรวมในการตรวจสอบพฤติกรรมและจริยธรรมของขาราชการ 

เพิ่มมากขึ้น 

2. สนับสนุนใหดําเนินคดีและลงโทษขาราชการที่ประพฤติมิชอบ ตามบทบัญญัติของ 

กฎหมายอยางเครงครัดและรวดเร็ว โดยดําเนินการกับขาราชการทุกระดับ ซึ่งจะทําใหเกิดการ 

ปองกันมิใหขาราชการคิดและปฏิบัติราชการในทางมิชอบ เพราะกลัวเกรงวาจะตองถูกลงโทษ 

3. ตอตาน และหรือไมสนับสนุนคานิยมของขาราชการไทย ที่เปนอุปสรรคตอการพัฒนา 

ประเทศ ไดแก 1) คานิยมของการใชอํานาจหนาที่ในทางมิชอบ 2) คานิยมที่ยึดถือระบบพวกพอง 

ในทางมิชอบ 3) คานิยมที่ตองการเปนเจาคนนายคน 4) คานิยมในการประจบสอพลอ 5) คานิยม 

ที่ชอบความสะดวกสบายและเกียจคราน 6) คานิยมแบบปจเจกชนนิยม และ7) คานิยมในความเปน

68 

อนุรักษนิยม ขณะเดียวกันใหดําเนินการคูขนานดวยการสงเสริมการสรางและปลูกฝงคานิยมที่ 

สงเสริมการพัฒนาประเทศใหเผยแพร เชน 1) คานิยมความซื่อสัตยสุจริต 2) คานิยมในระบบ 

คุณธรรม 3) คานิยมในหลักประชาธิปไตย 4) คานิยมที่ยึดถือหลักการมากกวาตัวบุคคล 5) คานิยม 

ความประหยัดและขยัน 6) คานิยมการรวมกลุม และ7) คานิยมในระเบียบวินัย 

4. ผูบังคับบัญชาควรประพฤติตนเปนแบบอยางที่ดีในการปฏิบัติราชการ โดยใชวิชา 

ความรูและประสบการณในทิศทางที่เปนประโยชนตอสวนรวม คุณลักษณะการประพฤติตัวที่ถือ 

วาเปนแบบอยางที่ดีของผูบังคับบัญชา 10 ประการ คือ 1) เปนคนสุจริตไมเขาไปมีสวนเกี่ยวของกับ 

การทุจริตอยางเด็ดขาด โดยละความชั่ว บริหารจัดการงาน หรือปฏิบัติงานดวยความซื่อสัตยสุจริต 

และพยายามแสดงออกใหเห็นอยางชัดเจนตอเนื่อง เชน ไมเรียกรองรับทรัพยสินเงินทอง รับสวย 

รับผลประโยชนตอบแทนในทางมิชอบและไมปกปองคุมครองชวยเหลือผูใตบังคับบัญชาที่ทุจริต 

2) เสียสละประโยชนและความสุขสวนตัวเพื่อสวนรวม 3) ดํารงตําแหนงและปฏิบัติหนาที่อยาง 

ภาคภูมิใจ มีเกียรติ มีศักดิ์ศรีและมีจรรยาบรรณ ใหคํานึงถึง เกียรติยศศักดิ์ศรีตองมากอน (Honor 

Comes First) เงิน หรือผลประโยชนในทางมิชอบ 4) มีไมตรีจิต (Courtesy) ซึ่งครอบคลุมถึงการมี 

มารยาท ความสุภาพ ความเอื้อเฟอ มีอัธยาศัยและมนุษยสัมพันธที่ดี 5) ทําตัวใหเปนที่ยอมรับ 

(Respect) ใหไดรับความศรัทธาจากประชาชน 6) เปนผูใหมากกวาผูรับและรูจักพอ 7) สนับสนุน 

และยกยองคนดี พรอมทั้งดําเนินการกับคนไมดี เชน ไมยกยองและประณาม 8) มีความเปน 

ผูเชี่ยวชาญและเปนแบบอยางที่ดีทั้งในเรื่องงานและเรื่องสวนตัว 9) ปฏิบัติราชการในลักษณะที่ 

แสดงถึงความเปนมืออาชีพ (Professionalism) คือ รูจริง มีความสามารถ ความชํานาญ สามารถ 

ปฏิบัติงานเพื่อผลประโยชนของสวนรวมไดอยางมีประสิทธิภาพ 10) เปนผูนําและมีภาวะผูนําใน 

การบริหารงานดวย คือ ตองกลาคิด กลาตัดสินใจและรับผิดชอบตอผลของการกระทําดวยจึงจะ 

สอดคลองกับคํากลาวนี้ A leader without leadership is not leader 

5. สนับสนุนใหนําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มาเปนแนวทางในการปฏิบัติราชการ แมวา 

จะไดมีการกําหนดไวในแผนพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 9-10 รวมทั้งแผนฉบับ 

ที่ 11 (2555-2559) อยางตอเนื่อง แตควรไดมีการนํามาปฏิบัติใหเกิดเปนรูปธรรมที่แทจริงดวย ดังจะ 

ไดสรุปสาระสําคัญของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง พอสังเขปกอนที่จะไดกลาวอยางละเอียดในบท 

อื่นตอไป คือ 1) การดําเนินการทางสายกลางบนพื้นฐานความพอดี เนนการพึ่งพาตนเอง อยางกาว 

ทันโลกในยุคโลกาภิวัตน 2) ความพอเพียงที่เนนการผลิตและบริโภคบนความพอประมาณ มี 

เหตุผล 3) ความสมดุลและการพัฒนาที่ยั่งยืน เปนการพัฒนาอยางเปนองครวม มีสมดุลระหวาง 

กระแสการแขงขันของโลกและกระแสทองถิ่นนิยม มีความหลากหลายในโครงสรางการผลิต การ

69 

ใชทุนทางสังคมที่มีอยูใหมีประสิทธิภาพ เกิดประโยชนสูงสุด ไมทําลายทรัพยากรธรรมชาติและ 

สิ่งแวดลอม วัฒนธรรม ภูมิปญญา ตลอดจนวิถีชีวิตที่ดีงาม 4) การมีภูมิคุนกันในตัวที่ดีพอสมควร 

เตรียมความพรอม รูเทาทันตอผลกระทบที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงตาง ๆ มีความยืดหยุนในการ 

ปรับตัว มีการตัดสินใจอยางมีเหตุมีผล มีความเขมแข็ง มั่นคงและยั่งยืน 5) การเสริมสรางจิตใจคน 

และพัฒนาคนในชาติใหเปนคนดี มีคุณธรรม มีความรับผิดชอบ ซื่อสัตยสุจริต มีสติปญญา มีความ 

เพียร อดทนและรอบคอบ 

6. สงเสริมใหนําการบริหารราชการตามแนวทางการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี (Good 

Government) ตามพระราชกฤษฎีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี 

พ.ศ. 2546 โดยยึดหลักการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี 6 หลัก ไดแก หลักนิติธรรม (rule of law) 

หลักคุณธรรม (Ethics) หลักความโปรงใส (Transparency) หลักความมีสวนรวม (Participation) 

หลักความรับผิดชอบ (Accountability) และหลักความคุมคา (Value for Money) กลาวไดวา แมจะมี 

กระบวนการปฏิบัติราชการที่ประกอบดวยกี่ขั้นตอนก็ตาม ถาในแตละขั้นตอนไมยึดถือกฎระเบียบ 

หรือตัวบทกฎหมายขาดคุณธรรม ขาดความซื่อสัตยสุจริต ขาดความโปรงใส ไมเปดโอกาสใหมีการ 

ควบคุมตรวจสอบ ทั้งจากภายในและภายนอก ตลอดจนขาดการมีสวนรวมของประชาชน ขาดความ 

รับผิดชอบในการดําเนินงานและขาดความคุมคาในการดําเนินงานแลว กระบวนการปฏิบัติราชการ 

ก็จะไมประสบผลสําเร็จเทาที่ควร 

7. สนับสนุนใหผูบังคับบัญชา ผูบริหาร แกนนําในการปฏิบัติราชการ นําหลักปกครอง 

เชน ทศพิธราชธรรมมาปรับใช ทศพิธราชธรรมเปนหลักที่นักบริหารและสามัญชนสามารถนํามา 

ปรับใชได 

8. สนับสนุนใหหนวยงานทุกภาคสวน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนและภาคประชาชน เขามามี 

สวนรวมในการควบคุมตรวจสอบการปฏิบัติราชการของขาราชการดานจริยธรรมอยางตอเนื่อง โดย 

ดําเนินการในลักษณะเปนเครือขาย คือ หนวยงานและประชาชน มีการรวมตัวกันเปนกลุม เปน 

ชุมชนเพื่อดําเนินกิจกรรมรวมกัน เปนองคกรในพื้นที่ทุกระดับ โดยมีเปาหมายและกิจกรรม 

เชื่อมโยงกันและสอดคลองกับสภาพเศรษฐกิจสังคม การเมือง สภาพแวดลอมของพื้นที่นั้น ทั้งนี้ 

ตองเปนไปในทิศทางที่เอื้ออํานวยประโยชนตอประเทศชาติและประชาชนโดยรวมดวย 

จากตัวอยางแนวทางการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการทั้ง 8 ขอ ในทางปฏิบัติก็ไดมีการ 

ดําเนินการไปบางแลว แตยังไมสามารถที่จะกลาวไดวา ประสบความสําเร็จ ดังนั้นหนวยงานและ 

บุคลากรทุกฝายที่เกี่ยวของจะตองชวยกันสรางและพัฒนาคานิยมทางจริยธรรมที่ถูกตองดีงามให 

เกิดขึ้นอยางถาวร มีความตอเนื่องและสม่ําเสมอ ทั้งนี้เพื่อยกระดับความมีคุณธรรมจริยธรรมใน

70 

สังคมไทยใหเปนที่ยอมรับแกบุคคลและหนวยงาน ทั้งภายในและภายนอกประเทศ ซึ่งจะสงผลตอ 

ภาพลักษณที่นาเชื่อถือ เกิดการยอมรับ การไววางใจและความสัมพันธที่ดีระหวางกัน ทําใหเกิดผลดี 

ตอการคา การลงทุนแกประเทศชาติและจะสงผลที่ดีดานตาง ๆ ตามมาในที่สุด 

สรุป 

ธุรกิจจําเปนที่จะตองมีจริยธรรม แมวาในระยะแรกจะเปนความเขาใจผิดวาจริยธรรม 

ขัดแยงกับเปาหมายกําไรสูงสุดของธุรกิจ ซึ่งแทจริงแลวการมีจริยธรรมทางธุรกิจ แมวาจะสงผล 

กระทบตอการเพิ่มตนทุน หรือมองวาเสียเปรียบในการแขงขัน แตก็จะทําใหธุรกิจไดรับความ 

เชื่อถือ การยอมรับและความไววางใจในระยะยาว ทั้งจากลูกคา คูคา คูแขง หนวยงานราชการ 

รวมทั้งบุคลากรภายในของธุรกิจเองก็จะไดรับผลที่ดีดวย ธุรกิจจึงสามารถดําเนินงานและทํากําไร 

สูงสุดไดและดํารงอยูอยางยั่งยืน ตรงขามหากธุรกิจที่ขาดจริยธรรมจะไดรับผลกระทบไมวาจะเปน 

ความขัดแยงภายในองคกร ขาดประสิทธิภาพในการทํางาน การสรางศัตรูการคา การไมไดรับการ 

เชื่อถือจากหนวยงานราชการและอาจถูกตอตานจากลูกคา หรือชุมชน การวัดระดับมาตรฐาน 

จริยธรรมของธุรกิจวัดได 3 ระดับ คือ เปนธุรกิจที่ไมมีจริยธรรม มีจริยธรรม และไมสนใจจริยธรรม 

ดังนั้นจึงตองมีการพัฒนาจริยธรรมทางธุรกิจ โดยเริ่มจากการพัฒนาคนใหมีจริยธรรมกอน ซึ่งตาม 

แนวคิดทฤษฎีเปยเจทและโคลเบิรก อธิบายวาการพัฒนาจริยธรรมของคนมีรากฐานจากการพัฒนา 

ทางสติปญญาและอารมณ ซึ่งโคลเบิรกแบงการพัฒนาออกเปน 3 ระดับคือ ขั้นกอนมีจริยธรรม ขั้น 

มีจริยธรรมตามกฎเกณฑและขั้นมีจริยธรรมเหนือกฎเกณฑ นอกจากนี้การพัฒนาจริยธรรมตาม 

หลักพุทธศาสนาจะตองหาสาเหตุของปญหากอนจึงจะสามารถแกปญหาและพัฒนาจริยธรรมไดถูก 

ทาง เมื่อจะนําไปพัฒนาจริยธรรมทางธุรกิจ จะตองมีแนวทางการตรวจสอบจริยธรรมในองคกร 

ธุรกิจ โดยองคกรธุรกิจเอง นอกจากนี้ภาครัฐก็มีบทบาทในการที่จะเสริมสรางจริยธรรมแกองคกร 

ธุรกิจ เชน การใชกฎหมาย การกํากับดูแลทางการศึกษา บทบาทขององคกรวิชาชีพของรัฐ ตั้งศูนย 

ดูแล อบรมระดับกิจกรรมและระดับนโยบาย ดังนั้นการมีจริยธรรมขององคกรธุรกิจยังเกี่ยวของกับ 

คุณธรรมของขาราชการที่มีความสัมพันธกัน ทั้งดานการสนับสนุนสงเสริมกันใหเกิดจริยธรรม 

หรือขาดจริยธรรม หากฝายหนึ่งเสนอและอีกฝายหนึ่งสนอง 


บริษัทเอสโซมีบริษัทแมอยูที่สหรัฐอเมริกาและมีบริษัทลูก หรือบริษัทในเครือเอสโซอยู 

ในประเทศตาง ๆ ทั่วโลก มีนโยบายดําเนินธุรกิจอยางมีจริยธรรม ดังนี้

71 

1. นโยบายเกี่ยวกับจรรยาบรรณทางธุรกิจ 

1.1 การมีชื่อเสียงที่มั่นคงเกี่ยวกับจรรยาบรรณทางธุรกิจ เปนทรัพยสินที่มีคายิ่งของ 

บริษัท 

1.2 กิจกรรมทุกอยางจะตองบันทึกไวอยางถูกตองในบัญชีของบริษัท หามมีการ 

ปลอมแปลงในสมุดบัญชีและการบัญชีธนาคาร ซึ่งไมเปนที่เปดเผย 

1.3 เคารพกฎหมายอยางเครงครัดที่เกี่ยวกับการดําเนินธุรกิจและการปฏิบัติที่เปน 

ธรรม ไมยอมใหพนักงานละเมิดกฎหมาย หรือกระทําผิดจรรยาบรรณ 

2. นโยบายปองกันการผูกขาด 

2.1 ใหกรรมการและพนักงานของบริษัททุกคน เคารพอยางเครงครัดตอกฎหมาย 

ปองกันการผูกขาดของสหรัฐฯ และตอตานกฎหมายของประเทศอื่นใด หรือกลุมประเทศตาง ๆ ซึ่ง 

ใชบังคับในการดําเนินธุรกิจของบริษัท 

2.2 ไมมีผูใดในบริษัทมีอํานาจที่จะออกคําสั่งใด ๆ ที่มีผลตอการละเมิดนโยบายนี้ 

3. นโยบายเกี่ยวกับของขวัญและการเลี้ยงรับรอง 

หามใหของขวัญเปนเงินสดในนามของบริษัท หามรับของขวัญเปนเงินสด การเลี้ยง 

ตอนรับ คาเดินทาง สิ่งจูงใจอื่นใหเปนไปพอประมาณ ไมบอยนักและเหมาะสมกับโอกาส 

จรรยาบรรณ ตองคํานึงถึงกฎหมายและกฎปฏิบัติที่ใชบังคับอยู 

4. นโยบายเกี่ยวกับการอนุรักษสิ่งแวดลอม 

4.1 ยึดมั่นในมาตรฐานสิ่งแวดลอมทั้งหลายและในกฎขอบังคับตาง ๆ ที่อาจใช 

บังคับกับธุรกิจของบริษัท 

4.2 ประกันวาการปฏิบัติงานและผลิตภัณฑของเครือเอสโซ จะไมทําใหเกิดการเสี่ยง 

ภัยรายแรงแกสุขภาพของคนทั่วไป แตเหมาะสมกับสิ่งแวดลอม ความปรารถนาทางสังคมและ 

เศรษฐกิจ ตลอดจนความตองการของชุมชน 

4.3 ปฏิบัติงานโดยรวมมือกับบุคคลภายนอก เพื่อใหเกิดความเปนเอกฉันทเกี่ยวกับ 

คุณภาพมาตรฐานของสิ่งแวดลอม 

4.4 จะปฏิบัติงานอยางแข็งขันจริงจังกับกลุมตาง ๆ ของทางราชการ เพื่อสงเสริมและ 

สนับสนุนใหมีการพัฒนาระเบียบ ขอบังคับตาง ๆ เพื่อใหไดมาซึ่งมาตรฐานสิ่งแวดลอมอันพึง 

ประสงค

72 

5. นโยบายเกี่ยวกับการแพทย 

5.1 พิสูจนและประเมินสิ่งที่เปนภัยตอสุขภาพอนามัย อันเกิดจากการปฏิบัติงานและ 

ผลิตภัณฑของบริษัท 

5.2 วางแผนนําไปปฏิบัติและประเมินโครงการที่จะขจัดหรือควบคุมภัยดังกลาว 

5.3 ถาทราบวาอาจเปนภัยตอสุขภาพอนามัยตอชุมชน หรือกลุมบุคคลที่ไดรับ 

ผลกระทบตองรีบเผยแพรใหทันตอเวลาและไดผล 

5.4 ในขณะและหลังการรับบุคลากรเขาทํางาน ตรวจสอบดูวาพนักงานมีพลานามัย 

สมบูรณดี เพื่อที่จะปฏิบัติงานได โดยไมเปนการเสี่ยงภัยเกินควร 

5.5 จัดบริการทางการแพทยที่จําเปนเพื่อทําการรักษาพยาบาล ผูที่เจ็บปวยหรือ 

บาดเจ็บอันเนื่องมาจากการทํางานและเพื่อทําการรักษาพยาบาลฉุกเฉิน 

6. นโยบายเกี่ยวกับการใหเงินอุดหนุนทางการเมือง 

เอสโซ จะไมบริจาคเงินแกผูสมัครทางการเมือง ทั้งนี้ไมเกี่ยวกับการบริจาคเปน 

สวนตัวโดยถูกกฎหมาย 

7. นโยบายในเรื่องผลประโยชนขัดกัน 

7.1 ใหกรรมการและพนักงานของบริษัทหลีกเลี่ยงการดําเนินธุรกิจที่ขัด 

ผลประโยชนกันของบริษัทผูจัดสง ลูกคาและองคการหรือเอกชนอื่นๆ ทั้งมวล ที่กําลังทําธุรกิจ 

การคากับบริษัทในหรือบริษัทในเครือใดๆ 

7.2 ใหกรรมการและพนักงานหลีกเลี่ยงมิใหผลประโยชนของตนขัดกับ 

ผลประโยชนของบริษัทในการดําเนินธุรกิจสวนตัว รวมทั้งกิจกรรมเกี่ยวกับหุนของบริษัท หรือของ 

ประโยชนในเครือใด ๆ ที่มิไดอยูในเครือ แตมีความสัมพันธทางธุรกิจกับผลประโยชนของบริษัท 

8. การนําอุดมการณและหลักจรรยาบรรณไปปฏิบัติ 

บริษัทในเครือเอสโซ ไดพิมพหนังสือชื่อ จรรยาบรรณทางธุรกิจแจกใหกับพนักงาน 

ทุกคนและขอใหพนักงานนําหลักดังกลาวไปปฏิบัติอยางเครงครัด 

คําถาม จากกรณีศึกษาบริษัทเอสโซ จริยธรรมดานตาง ๆ นักศึกษาวิเคราะหและมีความ 

คิดเห็นตอเรื่องดังตอไปนี้อยางไร 

1. จริยธรรมที่เอสโซกําหนดขึ้นมีขอใดที่มีชองโหวใหหลีกเลี่ยงได 

2. จริยธรรมในขอใดที่จะทําใหการดําเนินงานของเอสโซตองประสบปญหาหรือ 

อุปสรรคในการดําเนินธุรกิจภายใตคานิยมแบบสังคมไทย หรือไม อยางไร

73 




แนวทางการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. [ออน-ไลน]. (2549). แหลงที่มา: 

www.psdb.ku.ac.th/government/essay/moral.pdf 

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542. (2554). ระดับ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 


พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2551). การพัฒนาจริยธรรม. กรุงเทพฯ : พิมพสวย. 

วิรัช วิรัชนิภาวรรณ. (2549). การพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.psdb.ku.ac.th/government/essay/moral.pdf. 

สมคิด บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพพัฒนาวิทยการพิมพ. 

สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2554). มาตรฐานทางคุณธรรมและจริยธรรม. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.moph.go.th/ops/ops/opct/matatan.html. 

สุภาพร พิศาลบุตร. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต. 

Numthon Kotvong. (2554). ทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรม. (ออนไลน). แหลงที่มา: 

http://sites.google.com/site/citwithyaphunthan/phathnakar-khx-ngbukhkh/thvsdiphathnakar-thang-cit-sangkhm/khan-kar-khid-laea-kar-kheaci/thvsdi-phathnakarthang-criythrrm 

W.C. Crain. (1985). Theories of Development. Prentice-Hall.


จริยธรรมผูบริหาร 

เมื่อมีการตั้งคําถามวาผูบริหารคือใคร คําตอบที่ไดอาจมีหลายแงมุม บางเนนที่คุณลักษณะ 

ของบุคคล บางเนนที่ลักษณะของงาน บางเนนที่ลักษณะความรับผิดชอบ แตไมวาจะเนนในเรื่องใด 

การวางตําแหนงผูบริหารยอมอยูในระดับบนเหนือกวาคนอื่น เพื่อบงบอกถึงการมีอํานาจตัดสินใจ 

สั่งการและควบคุม ซึ่งบทบาทหนาที่ดังกลาวจะทําไดดีเพียงใดขึ้นอยูกับหลายปจจัย ผูบริหารที่ 

สามารถสรางงาน สรางคนและสรางตนใหเปนที่ยอมรับยกยอง ทั้งความสําเร็จและความดีที่ดํารง 

ตนอยู พรอมดวยผลงานที่ประจักษและทีมงานที่ใหความรวมมือรวมใจกันเปนอยางดี สิ่งเหลานี้จะ 

สะทอนความเปนผูบริหารหรือการเปนผูนําที่จะประสบผลสําเร็จในบทบาทหนาที่ของผูบริหารเปน 

อยางดี 

บทบาทหนาที่ของผูบริหาร 

กอนจะกลาวถึงบทบาทหนาที่ของผูบริหาร อาจมีคําถามวา ผูบริหารคือใคร ลองคิดงาย ๆ 

เมื่อเขาไปในองคกรหนึ่ง ๆ จะมีผูดํารงตําแหนงที่มีอํานาจสูงสุดขององคกรที่เรียกวา ผูบริหาร 

สูงสุดขององคกร (Chief Executive Officer : CEO) เปนผูที่มีบทบาทหนาที่ในการกําหนดทิศทาง 

และนําพาองคกรไปสูเปาหมายที่ไดวางไว ดังนั้นบุคคลที่จะเปนผูบริหารที่ดีไดจึงตองเปนผูมี 

คุณสมบัติที่แตกตางจากบุคคลทั่วไป (เนตรพัณณา ยาวิราช. 2549 : 7) ไดใหความหมายผูบริหาร 

หมายถึง บุคคลที่ไดรับการแตงตั้งใหดํารงตําแหนงในองคกรตาง ๆ เพื่อควบคุมดูแลรับผิดชอบใน 

กิจการตาง ๆ ใหสําเร็จลุลวงตามวัตถุประสงคโดยอาศัยผูอื่น ดังนั้นจึงกลาวไดวาบุคคลที่จะมาเปน 

ผูบริหาร คือ สมาชิกคนหนึ่งในองคกรที่ไดรับการแตงตั้งใหดํารงตําแหนงและทําหนาที่จัดสรร 

ทรัพยากร อํานวยการและควบคุมภารกิจของแตละฝายใหไปในทิศทางเดียวกัน โดยใชความรู 

ความสามารถทั้งศาสตรและศิลปะในการเลือกใชคนอื่นทํางานแทนตน เพื่อบรรลุผลสําเร็จตาม 

เปาหมาย 

ดังนั้นบทบาทหนาที่สําคัญของผูบริหารจึงเกี่ยวกับการกํากับหรือกําหนดทิศทาง 

(Direction) ในการเดินไปขางหนารวมกันของคนในองคกร โดยผูบริหารตองแสดงใหเห็นถึง 

วิสัยทัศนและแนวทางที่ชัดเจน สามารถสรางแรงจูงใจ(Motivation) กระตุนใหทีมงานเกิดขวัญและ

75 

แรงบันดาลใจที่จะกาวไปดวยกัน นอกจากการกําหนดและกํากับแนวทางไปสูเปาหมายแลว 

บทบาทสําคัญอีกประการของผูบริหารคือ การบริหารจัดการ(Organization) เกี่ยวกับการดําเนินงาน 

ใหเปนไปตามกระบวนการที่ไดวางแผนไว โดยตองมีการบริหารจัดการกับหนวยงาน องคกรและ 

ทีมงาน นอกจากผูบริหารตองเขาใจบทบาทหนาที่สําคัญของตนเองแลว การที่จะเปนผูประสบ 

ความสําเร็จยังมีคุณสมบัติอื่นอีกหลายประการ รองผูจัดการใหญทรัพยากรบุคคล บริษัทสยาม 

นิสสัน ออโตโมบิล จํากัด ไดกลาวถึงภาพรวมของหนาที่ผูบริหารที่ประสบความสําเร็จตองมี 

คุณสมบัติพื้นฐาน 4 ประการ (สุรศักดิ์ ใจเย็น. 2553. ออนไลน) ดังนี้ 

1. การมีพันธะผูกพันตองาน (Commitment) หมายถึง ผูบริหารที่ดีตองมีความมุงมั่น 

สามารถผูกประสานตัวเองใหเขากับงานและหนาที่ความรับผิดชอบของตนเองไดเปนเบื้องแรก โดย 

การมีพันธะผูกพันตองานนี้ประกอบไปดวย ความผูกพันกับเปาหมายของตนเอง หนวยงาน หัวหนา 

ลูกนอง หนาที่การงาน องคกร เพื่อนรวมงาน ลูกคา สังคมรอบขางและประเทศชาติ 

2. ความสม่ําเสมอในการแสดงตน (Consistency) หมายถึง ผูบริหารจะตองเปนแบบอยาง 

ที่ดีของทีมงาน คนในองคกรมักจะแยกไมออกระหวางภาพขององคกรกับภาพของตัวผูบริหาร 

ดังนั้นหากจะใหคนในองคกรมีความเชื่อมั่นกับองคกร ผูนํา หรือผูบริหารองคกรตองสรางความ 

มั่นใจและศรัทธากับทีมงานกอนเปนลําดับแรก ความมั่นคงและแนวแนของผูบริหารตองแสดงออก 

ไดทั้งในดานสติและสัมปชัญญะ 

3. ความสามารถในการเผชิญกับสถานการณ (Complexity) หมายถึง เมื่อผูบริหารที่ดีตอง 

เผชิญกับสถานการณตาง ๆ จะตองสามารถเปนผูนําหลักขององคกรที่จะชี้นําทิศทางของทีมงาน ซึ่ง 

แสดงใหเห็นวาผูนําที่ดีสามารถเผชิญหนากับสถานการณตาง ๆ ที่เกิดขึ้นได ความสามารถที่สําคัญ 

ในแงนี้ขององคกรคือ ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการจัดลําดับความสําคัญของ 

งาน ซึ่งนําไปสูการกําหนดทิศทางนโยบายที่จะทําใหคนในองคกรสามารถปฏิบัติงานไดสอดคลอง 

กับสภาวการณจริง 

4. ความเชื่อถือได (Creditability) หมายถึง การแสดงออกของผูบริหาร ทั้งการกระทํา 

และคําพูดจะตองตรงกัน เชน อดีตผูนําประเทศ คือ พลเอกชาติชาย ชุณหวัณ อดีตนายกรัฐมนตรี 

ของประเทศไทยเมื่อครั้งเรืองอํานาจ ไดกลาว อมตวลีวา “กอนพูดเราเปนนายของคําพูด หลังพูด 

คําพูดจะเปนนายเรา” วลีนี้ไดสรางประสบการณและการเรียนรูใหกับคนหลายคน เพราะความเปน 

ผูบริหาร หรือผูนําที่ดีตองเปนคนที่มีบารมี การที่บารมีจะเกิดขึ้นในแตละบุคคล คือ การเปนคนที่ 

เชื่อถือได ดังมีตัวอยางสําคัญในสมัยหลังรัฐประหารของคณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ 

(รสช.) พลเอกสุจินดา คราประยูร เปนบุคคลหนึ่งในคณะ(รสช.) ไดเคยประกาศไววาจะไมรับ 

ตําแหนงใด ๆ ทางการเมือง แตแลวกลับเขารับตําแหนงจนเปนที่มาของวาทะ “เสียสัตยเพื่อชาติ”

76 

(พฤษภาทมิฬ. ออนไลน. 2554) จึงเปนสาเหตุใหเกิดการไมยอมรับและมีการประทวงตอตานการ 

สืบทอดอํานาจของ (รสช.) ของประชาชน จนเกิดเหตุการณพฤษภาทมิฬ พ.ศ. 2535 นอกเหนือจาก 

คําพูด หรือวาจาแลว สิ่งสําคัญอีกอยางหนึ่งของความเชื่อถือไดของการเปนผูบริหารที่ไดรับการ 

ยอมรับเปนอยางยิ่ง คือ “ความซื่อสัตย” หากผูบริหารคนใดขาดภาพแหงความใจซื่อมือสะอาด 

โอกาสที่จะประสบความสําเร็จยอมจะลําบากมากยิ่งขึ้น 

ดังจะเห็นวาบทบาทหนาที่ของผูบริหารจะเนนหนักดานความคิดที่จะตองแปรเปลี่ยนเปน 

รูปธรรมในการนําไปสูการปฏิบัติของผูที่อยูในความดูแล ที่เปนผูใตบังคับบัญชา ลูกนอง ทีมงาน 

เพื่อใหคนเหลานั้นยินดีที่จะใหความรวมมือ ทุมเทความรูความสามารถเต็มกําลังและสติปญญา 

ผูบริหารจึงตองมีทั้งพระเดชและพระคุณที่เลือกนํามาใช โดยตระหนักคิดถึงใจเขา ใจเรา เพื่อใหได 

ทั้งผลงานและใจคนทํางาน จึงจะเปนผูบริหารที่ประสบผลสําเร็จและมีคุณธรรมจริยธรรม พรอม 

คุณสมบัติครบถวนของการเปนผูรูจักการครองตน ครองคนและครองงาน 

หลักจริยธรรมสําหรับผูบริหาร 

ผูบริหาร ผูนํา ผูปกครอง หรืออาจเรียกวา ผูเปนใหญในองคกร ในหนวยของสังคมนั้น ๆ 

ซึ่งเปนผูสามารถใชอํานาจและสงอิทธิพลเหนือผูคนทั่วไป หากผูเปนใหญรูจักการใชอํานาจที่ตนมี 

อยูดวยใจเปนธรรม อยางชอบธรรม ประกอบดวยคุณธรรมจริยธรรมของผูเปนใหญ ผลกระทบที่ 

เกิดขึ้นยอมกอใหเกิดผลแหงความสงบสุขโดยสวนรวม ดังนั้นหลักธรรมที่เหมาะสมสําหรับมนุษย 

คือ หลักธรรมทางดานศาสนาที่สอนใหคนทุกคนทําความดี งดเวนการทําชั่ว ดังคํากลาวที่วาธรรมะ 

มีคุณ 3 ประการ คือ 1) ธรรมะจึงทําใหเกิดการอุปการะคือ เปรียบเสมือนกัลยาณมิตรที่คอยเตือน 

คอยชวยเหลือใหคนเรามีสติระลึกรูอยูในศีลธรรม จะพูดจาหรือกระทําสิ่งใด ๆ มีความรูเทาทันสิ่ง 

ไมดี ไมเหมาะ ไมควร จึงสามารถงดเวนได 2) ธรรมะยังทําใหเกิดความงามคือ งามทั้งภายในจิตใจ 

และงามภายนอกที่แสดงออกมาใหปรากฏทางกายและวาจา จึงกลาวไดอีกวา 3) ธรรมคุมครองโลก 

ได หมายความวา เมื่อมนุษยทุกคนตางมีสติระลึกรูสิ่งดี สิ่งเลวภายในจิตใจและสามารถแยกแยะ 

ความดี ความเลว จึงเกิดความละอายชั่ว กลัวบาป ก็ยอมทําใหตนเองรอดพนจากการประพฤติผิด 

ประพฤติชั่วได การกระทําดีที่เกิดขึ้นจึงไมใชเปนเพียงประโยชนตนเทานั้น แตยังเปนประโยชน 

ทานหรือประโยชนผูอื่นดวย 

หลักธรรมที่สามารถสนองตอบจริยธรรมของผูบริหารองคกรทั้งในฐานะบุคคลของ 

สังคม ฐานะผูบริหารขององคกรและฐานะพลเมืองของประเทศ มีหลักธรรมที่สําคัญมากมายในที่นี้ 

จะนําเสนอ 4 หลักธรรมที่สําคัญพอสังเขป ดังไดประมวลสรุปจากธรรมนูญชีวิตของ พระพรหม 

คุณาภรณ(ป.อ.ปยุตโต). 2549 : 14-28; วศิน อินทสระ. 2549 : 93-102; สมหวัง วิทยาปญญานนท.

77 

2543 . ออนไลน ดังนี้ 

1. สัปปุริสธรรม 7 เปนธรรมของคนดี หรือธรรมของสัปปุรุษ กลาวคือ ผูใดที่ถือ 

หลักธรรมนี้ไดยอมเปนคนสมบูรณแบบหรือมนุษยโดยสมบูรณ มีคุณคาสามารถนําหมูชนและ 

สังคมไปสูสันติสุขและความสวัสดี คุณสมบัติ 7 ประการนี้ ไดแก 

1.1 รูหลักและรูจักเหตุ (ธัมมัญุตา) คือ รูหลักการและกฎเกณฑของสิ่งที่ตนตองเขา 

ไปเกี่ยวของในการดําเนินชีวิต ในการทําหนาที่และดําเนินกิจการตาง ๆ เชน ตนเองดํารงตําแหนง 

อะไร อยูในฐานะ อาชีพ การงาน หนาที่และความรับผิดชอบอะไร มีหลักการอะไรและจะตองทํา 

อยางไร จึงจะเปนเหตุใหบรรลุผลสําเร็จตามหนาที่ความรับผิดชอบนั้น มองใหลึกหรือสูงขึ้นคือ 

การรูเทาทันกฎความจริงของธรรมชาติเพื่อปฏิบัติตอโลกและชีวิตอยางถูกตอง มีจิตใจเปนอิสระ ไม 

ตกเปนทาสของโลกและชีวิต เชน การไดรับตําแหนงสูงสุดเมื่อถึงวาระก็ตองลงจากตําแหนง ซึ่งก็มี 

คนเปรียบเทียบไดนาฟงวา ชีวิตดั่งละคร ขึ้นอยูวาขณะที่สวมบทบาทนั้น ๆ ไดเลนเต็มที่แลวหรือยัง 

1.2 รูความมุงหมายและรูจักผล (อัตถัญุตา) คือ รูความหมาย รูความมุงหมายของ 

หลักการที่ตนปฏิบัติ เขาใจวัตถุประสงคของกิจการที่ตนกระทํา รูวาสิ่งที่ทําอยูนั้น ดําเนินชีวิตอยาง 

นั้นเพื่อตองการประโยชนอะไรหรือควรบรรลุผลอะไร ที่ใหตําแหนง หนาที่ ฐานะ การงานนั้น ๆ 

ไดมีการวางความมุงหมายอะไร สิ่งที่ทําอยูขณะนี้จะบังเกิดผลอะไรบาง เปนผลดีผลเสียอยางไร 

หากใหมีความเขาใจที่สูงขึ้นคือ รูประโยชนที่เปนจุดหมายแทจริงของชีวิต 

1.3 รูจักตน (อัตตัญุตา) คือ การรูตามความเปนจริงเกี่ยวกับตนเอง วาโดยฐานะ 

ภาวะ เพศ กําลัง ความรู ความสามารถ ความถนัดและคุณธรรม มีเทาไร อยางไร แลวประพฤติ 

ปฏิบัติตนใหเหมาะสม ตลอดจนแกไขปรับปรุงตนใหเจริญยิ่งขึ้น 

1.4 รูจักประมาณ (มัตตัญุตา) คือ รูจักพอดี เชน รูจักการบริโภค การใชจายทรัพย 

ใหพอดีกับรายได ไมเปนหนี้จนไมสามารถชําระหนี้ได รวมทั้งการพูดจา การพักผอน การ 

สนุกสนาน รื่นเริง การใชชีวิตและการทําหนาที่ของตนเอง ใหมีความพอเหมาะลงตัว ไมตามใจ 

ความอยากของตนเองจนเกินไป 

1.5 รูจักกาล (กาลัญุตา) คือ รูกาลเวลาที่เหมาะสม เชน รูวาเวลาไหน ควรทําอะไร 

อยางไรและทําใหตรงเวลา ทําใหเปนเวลา ทําใหทันเวลา ทําใหพอเวลา ทําใหถูกเวลา ตลอดจนรูจัก 

กะเวลาและวางแผนการใชเวลาอยางไดผล 

1.6 รูจักชุมชน (ปริสัญุตา) คือ รูจักถิ่นฐาน รูจักชุมชน รูการอันควรประพฤติ 

ปฏิบัติในถิ่นที่ชุมนุม เชน ชุมชนนี้เมื่อเขาไปหาแลวควรตองทําตัวหรือแสดงกิริยาอยางไร พูด 

อยางไร ระเบียบประเพณี วัฒนธรรม เปนอยางไร เพื่อจะไดปฏิบัติตัวใหถูกตองตรงกับความ 

ตองการและเปนประโยชนตอชุมชน

78 

1.7 รูจักบุคคล (ปุคคลัญุตา) คือ รูและเขาใจความแตกตางระหวางบุคคล เชน ใคร 

นิสัย ตึงหยอน หรือมีอัธยาศัย ความสามารถและคุณธรรม อยางไร ทําใหตัดสินใจไดวาจะปฏิบัติตัว 

ตอบุคคลเหลานั้นไดอยางไร จะเลือกคบหรือไม หรือตองมีความเกี่ยวของสัมพันธกันอยางไร เชน 

จะใช จะยกยอง จะตําหนิ หรือจะแนะนําสั่งสอน อยางไร 

2. พรหมวิหาร 4 เปนธรรมประจําใจของผูมีจิตใจยิ่งใหญกวางขวางดุจพรหม ไดแก 

2.1 เมตตา (Loving Kindness) เปนความรัก ความปรารถนาดี ตองการชวยเหลือให 

ทุกคนประสบประโยชนและความสุข สรุปคือ ความปรารถนาใหทุกคนมีความสุข 

2.2 กรุณา (Compassion) เปนความสงสาร อยากชวยเหลือผูอื่นใหพนจากความ 

ทุกข ความเดือดรอน ทั้งทางรางกายและจิตใจ สรุปคือ ความปรารถนาใหผูอื่นพนทุกข 

2.3 มุทิตา (Appreciative Gladness) เปนความเบิกบานพลอยยินดี เมื่อเห็นผูอื่นอยูดี 

มีสุข ก็มีจิตใจแชมชื่นเบิกบาน เมื่อเห็นเขาทําดีประสบความสําเร็จกาวหนา ก็พลอยยินดี พรอมที่จะ 

ชวยสงเสริมสนับสนุน ไมมีจิตคิดริษยา หรือนอยเนื้อต่ําใจในวาสนาของตนที่ไมทัดเทียมผูอื่น สรุป 

คือ พลอยยินดีเมื่อผูอื่นไดดี หรือมีอนุโมทนาจิต 

2.4 อุเบกขา (Equanimity) เปนการวางใจใหเปนกลาง เมื่อเห็นบุคคลจะไดรับผลดี 

หรือชั่วอันสมควรแกเหตุที่คน ๆ นั้นเปนผูกระทํา ก็สามารถวินิจฉัย วางตนและปฏิบัติไปตาม 

หลักการ ดวยเหตุผลและความเที่ยงธรรม คือ สามารถวางเฉยและไมซ้ําเติมเมื่อผูอื่นไดรับความวิบัติ 

ที่ตนไมอาจชวยเหลือได สรุปคือ การวางเฉย หรือการวางใจเปนกลาง 

อยางไรก็ตามการใชหลักพรหมวิหาร 4 จะตองพิจารณาถึงสถานการณและเลือกใชให 

เหมาะสมกับเหตุการณ ซึ่งในกรณีนี้เรามักจะเห็นการนําหลักพรหมวิหาร 4 มาใชอยางไมเขาใจ ไม 

ถูกตอง เชน ถาหัวหนาลงโทษลูกนองเพราะทําผิดกฎระเบียบ ก็มักจะถูกตําหนิตอวาทันทีวาเปน 

คนใจราย ไมมีน้ําใจ ไมมีเมตตากรุณาตอลูกนอง โดยไมพิจารณาถึงความเปนเหตุเปนผลวาใน 

องคกรมีกฎระเบียบวาไวอยางไรและสาเหตุที่ตองถูกลงโทษเพราะอะไร ถาหากไมลงโทษคนทําผิด 

ก็จะไมหลาบจําและยังเปนเยี่ยงอยางที่ไมดีกับคนในองคกรใหทําตาม ซึ่งจะเกิดความเสียหายมาก 

ยิ่งขึ้น หรือในกรณีที่ลูกทําผิดพอแมก็คอยแตจะปกปองและไมเคยที่จะอบรมสั่งสอนแยกแยะให 

เขาใจวาอะไรถูกอะไรผิด จนทําใหลูกเสียคน โดยอางเอาแตความรักความเมตตากรุณาตอลูกเพียง 

อยางเดียวในลักษณะนี้ก็ถือวาใชหลักพรหมวิหาร อยางผิด ๆ เชนเดียวกัน 

3. ทศพิธราชธรรม เปนหลักธรรมของผูเปนใหญ ซึ่งสามารถนําไปใชกับผูมีอํานาจของ 

ทุกองคกร ทั้งผูนําครอบครัว ผูนํากลุม ผูนําองคกร ผูนําชุมชน ผูนําประเทศ ประกอบดวย 

หลักธรรม 10 ขอ ดังนี้

79 

3.1 ทาน (Sharing with the Populace) หมายถึง การใหวัตถุภายนอกเปนสิ่งของตางๆ 

โดยตองมีผูรับโดยตรง การใหทานสามารถใหได 3 ชนิด คือ ใหวัตถุเปนทาน ใหธรรมะเปนทาน 

ถือวาเปนทานที่เลิศกวาทานทั้งปวงและใหอภัยทานหรือยกโทษให ดังนั้นผูบริหารจึงตองฝกตนให 

รูจักการเปนผูใหมากกวาเปนผูรับ เอาใจใสดูแลสวัสดิการ ใหความชวยเหลือยามประสบความ 

เดือดรอน ตลอดจนการสนับสนุนคนทําความดี 

3.2 ศีล (Maintaining Good Conduct) หมายถึง ปกติ ภาวะปกติ การประพฤติปฏิบัติ 

ใหเกิดภาวะปกติ หรือความสุจริต เชน มีศีล 5 ศีล 8 ศีล 227 การมีศีลทําใหไมเกิดปญหาการ 

เบียดเบียนกันทั้งชีวิตและทรัพยสิน ไมเบียดเบียนลูกเมียผูอื่น สังคมเกิดความสงบเรียบรอย 

ประเทศชาติเจริญรุงเรือง ทําใหเกิดความปลอดภัยและมีชีวิตที่สงบสุขทั้งตนเองและผูอื่น 

3.3 ปริจจาคะ (Working Selflessly) หมายถึง การเสียสละ โดยเสียสละความเห็น 

แกตัว หรือกิเลสที่อยูภายในจิตใจคนเรา เชน การเสียสละการเห็นผิด หรือมิจฉาทิฏฐิ ไดแก พูดผิด 

คิดผิด ทําผิด ดวยการสละออกจากจิตใจ ในฐานะของผูบริหารหรือผูนําที่อยูเหนือคนทั่วไปยิ่งตอง 

รูจักการเสียสละความสุขสวนตนเพื่อประโยชนสวนรวม โดยเฉพาะอยางยิ่งผูปกครองบานเมืองยิ่ง 

ตองเสียสละมากกวาผูอื่น แมแตการยอมเสียสละชีวิตตนได เพื่อประโยชนสุขของประชาชนและ 

ความสงบเรียบรอยของบานเมือง 

3.4 อาชวะ (Working Honestly) หมายถึง ความซื่อตรง เปดเผย ไมมีอันตราย หรือ 

โทษภัยใด ๆ เปนที่ไวใจตอการทําหนาที่ดวยความบริสุทธิ์ใจตอตนเอง ผูอื่นและกฎธรรมชาติ ใน 

ฐานะของผูบริหารองคกรทํางานดวยความซื่อสัตย โปรงใส เปดเผย ไมหลอกลวง ไมแบงพรรค 

แบงพวก 

3.5 มัทวะ (Deporting himself with Gentleness and Congeniality) หมายถึง ความ 

ออนนอมถอมตน มีความออนโยนตอผูอื่น เชน นักบริหารที่ดีควรเปนผูถอมตน ไมถือตัวตน ไม 

อวดดื้อ ถือดี เปนผูใชเหตุผลมากกวาอารมณ หรือกิเลสของตน มีสัมมาคารวะตอผูใหญกวา มี 

อัธยาศัยออนโยนนิ่มนวลตอผูนอยอยูเสมอ มีการปฏิสันถารตอนรับตอผูนอยและผูมาเยือน ทําให 

เปนคนมีเสนห ไดรับความรักความภักดีและความยําเกรง 

3.6 ตปะ (Rejecting Indulgence through Austerity) หมายถึง ธรรมะที่เผากิเลส เปน 

การกําจัดบาป หรือกิเลส ความชั่วทั้งปวงและความเห็นแกตัว เชน ทําการงานใดดวยรูจักบทบาท 

และหนาที่ ทํางานดวยความขยันขันแข็งไมเห็นแกตัว เปนพอคาไมเอารัดเอาเปรียบลูกคา เปน 

ขาราชการใหบริการประชาชนทั่วไปดวยความเสมอภาคเทาเทียมกัน เปนนักบริหารมีความอดทน 

อดกลั้นและรูจักการเสียสละ เปนตน

80 

3.7 อโกธะ (Adhering to Reason, not Anger) หมายถึง ความไมโกรธ ซึ่งมีจุดเริ่มตน 

จากภายในจิตใจของความไมสบายใจ ความไมพอใจแลวระเบิดออกมาภายนอกทํารายผูอื่น ดวย 

วาจา หรือลงมือทํารายรางกาย เชน ลูกจางทํางานไดผลไมเปนที่พอใจ ผูบริหารตองรูจักการระงับ 

อารมณโกรธ โดยใชความเมตตากรุณา มีเหตุมีผลในการวินิจฉัยถึงสาเหตุวาเพราะอะไรจึงเกิดผล 

เชนนั้น 

3.8 อวิหิงสา (Bringing Tranquility through Non-Violence) หมายถึง ความไม 

เบียดเบียน หรือการกระทําที่กระทบกระทั่งตนเองและผูอื่นใหไดรับความลําบาก ความเดือดรอน 

ในลักษณะของการกระทําสิ่งที่เกินกําลังความสามารถหรือเกินความจําเปน เชน การบังคับให 

ลูกจางตองทํางานลวงเวลาโดยไมมีวันหยุด ถาไมปฏิบัติตามก็หาเหตุใหออกจากงานไป ลักษณะ 

เชนนี้แสดงถึงการใชอํานาจที่มีอยางเกินขอบเขต ไปบีบคั้นและมีอาฆาตมาดราย 

3.9 ขันติ (Overcoming Difficulties with Patience) หมายถึง ความอดทน เชน อดทน 

ตอการรอคอย อดทนตอกิเลสที่มายั่วยวน การมีความอดทนจึงทําใหเกิดโสรัจจะหรือความสงบ 

เสงี่ยม ซึ่งมักไดยินคําคูกันวา ขันติ-โสรัจจะ ผูบริหารที่มีลูกนองจํานวนมากยิ่งตองมีความอดทน 

และสงบเยือกเย็นตอความวุนวายและปญหาตาง ๆ ที่จะตามมาอยางสูงยิ่งดวย เชน อดทนตอความ 

ยากลําบากในการกํากับดูแลคนหมูมากที่มีความหลากหลาย ทั้งความคิด ความเชื่อและการกระทํา 

อดทนตอการทํางานหนัก อดทนตอแรงเสียดทานที่ทําใหเจ็บกายเจ็บใจ ดังนั้นผูบริหารที่มีขันติ 

และโสรัจจะก็จะเปนผูที่หนักแนน มีเหตุผล มีความสุภาพ งามสงาและนานับถือ 

3.10 อวิโรธนะ (Not doing that which Strays from Righteousness) หมายถึง ความ 

มั่นคงในธรรม เปนความไมบกพรอง หรือกระทําผิดไปจากทํานองคลองธรรม เชน การไมทําผิดทั้ง 

กฎหมาย ธรรมเนียมปฏิบัติ ประเพณีและจริยธรรม ดังมีเหตุการณหลายครั้งที่นักการเมืองซึ่งเปน 

ผูนําและเปนบุคคลสาธารณะกระทําสิ่งที่ไมสอดคลองกับการยอมรับทางสังคม ผูนําเหลานั้นก็อาง 

วาไมผิดกฎหมาย เชน การใชชองโหวของกฎหมายหลีกเลี่ยงภาษี ลักษณะเชนนี้ถือวา ผูนําไมรักษา 

ความเที่ยงธรรม เพราะขัดแยงกับความรูสึกวาเปนสิ่งไมชอบธรรม ไมเที่ยงตรง ไมไดอยูในคลอง 

ธรรม เปนตน 

หากจะเปรียบผูบริหารเหมือนกอนหินที่โยนลงไปในน้ํา เราจะเห็นน้ํากระเพื่อมออกเปน 

วงกวาง ผูบริหารที่ยิ่งมีตําแหนงสูงมากเทาไร วงกระเพื่อมก็จะขยายวงยิ่งกวางขึ้นตามไปดวย ยอม 

แสดงใหเห็นวา การกระทําใด ๆ ของผูบริหารจะสงผลกระทบตอผูคนเปนวงกวาง ดวยเหตุนี้ 

ผูบริหารสูงสุดหรือผูมีอํานาจมากยอมตองมีคุณธรรมจริยธรรมที่มากและเหนือกวาคนทั่ว ๆ ไป 

ดังนั้นเราจึงมักเห็นผูบริหารโดยเฉพาะนักการเมืองที่มีตําแหนงสูงสุดในการบริหารประเทศ เชน 

ประธานาธิบดี นายกรัฐมนตรี ซึ่งเปนบุคคลสาธารณะไดใชอํานาจในการบริหารแทนประชาชน

81 

การตัดสินใจในเรื่องใด ๆ ลวนสงผลตอประชาชนทั้งประเทศ ฉะนั้นนอกจากมีความรู 

ความสามารถในการนําพาประเทศใหเจริญรุงเรืองแลว ยังตองมีคุณธรรมจริยธรรมที่คิดถึง 

ประโยชน ปากทองของประชาชนและประเทศชาติเปนสําคัญเหนือกวาประโยชนตนและ 

ประโยชนพรรคพวก ปจจุบันเรามักจะเห็นพฤติกรรมของผูบริหารประเทศที่ดํารงตําแหนงเปน 

เวลานานก็มักจะหลงระเริงในอํานาจและใชอํานาจเพื่อประโยชนของตนและพวกพอง โดยใช 

กฎหมายเอื้อประโยชนตน จนสุดที่ประชาชนจะทนรับตอพฤติกรรมเหลานั้นได จึงเกิดการรวมตัว 

กันประทวงและนําไปสูการลมรัฐบาลในที่สุด ดังเราจะเห็นตัวอยางทั้งในประเทศไทยเองในแตละ 

สมัยของรัฐบาลที่ถูกทํารัฐประหารบาง ประชาชนประทวงจนเกิดการลมรัฐบาลบาง หรือ 

ตางประเทศ เชน ประธานาธิบดี ฮอสนี บูมารัก ของประเทศอียิปต ที่ถูกปฏิวัติประชาชนเรียกรอง 

ใหลาออกจากตําแหนง หรือ มูอัมมาร มูฮัมมัด อัล-กัดดาฟ ผูนําประเทศลิเบีย ที่ครองอํานาจมานับ 

40 ป จนกระทั่งเกิดฝายตอตานโคนลมอํานาจลง ทั้งหลายเหลานี้สามารถนําไปวิเคราะหโดยใช 

หลักทศพิธราชธรรมแตละขอของผูเปนใหญในการปกครองประเทศนั้น ๆ ได 

4. มรรคมีองค 8 เปนอริยมรรค คือ ทางปฏิบัติใหถึงความดับทุกข เรียกอีกอยางหนึ่ง 

วา มัชฌิมาปฏิปทา เปนทางสายกลาง หรือหลักปฏิบัติอันเปนสายกลางกลาวถึงคุณธรรม 8 ประการ 

คือ 

4.1 สัมมาทิฏฐิ ความเห็นชอบ (Right Understanding) หมายถึง ความเห็นถูกตอง 

ตามทํานองคลองธรรม เชน เห็นวาทําดีไดดี ทําชั่วไดชั่ว บุญมี บาปมี ชาติหนามี ชาติกอนมี 

4.2 สัมมาสังกัปปะ ความดําริชอบ (Right Thoughts) หมายถึง การไมตกอยูใตสิ่ง 

ยั่วยวน ความไมพยาบาท ความไมเบียดเบียน 

4.3 สัมมาวาจา การพูดชอบ (Right Speech) หมายถึง การพูดที่เวนจากการพูดเท็จ 

พูดสอเสียด พูดคําหยาบ พูดเพอเจอ แตมีวาจาคําพูดที่ชอบ พูดคําจริง พูดประสานสามัคคี พูด 

ออนหวาน พูดสิ่งที่เปนประโยชน 

4.4 สัมมากัมมันตะ การกระทําชอบ (Right Action) หมายถึง การงดเวนกระทําใด ๆ 

ที่เปนการเบียนเบียดชีวิตและเบียนเบียดทรัพยสินผูอื่น ดังนั้นการกระทําชอบที่เปนความเมตตา 

กรุณาตอสิ่งมีชีวิตทั้งปวง การรูจักเสียสละแบงปนเฉลี่ยสุขของตนแกผูอื่นตามสมควรและไมมัวเมา 

ในกามคุณ มีความพึงพอใจในคูครองของตนอยางเหมาะควร 

4.5 สัมมาอาชีวะ การเลี้ยงชีพชอบ (Right Livelihood) หมายถึง การเวนมิจฉาชีพ 

ทุกรูปแบบ การทุจริตในอาชีพของตนก็เรียกไดวา ทํามิจฉาชีพในสัมมาชีพ 

4.6 สัมมาวายามะ ความเพียรชอบ (Right Effort) หมายถึง ความเพียรชอบทุก 

รูปแบบ เชน เพียรระวังบาปอกุศลที่ยังไมเกิด ไมใหเกิดขึ้น เพียรละบาปอกุศลที่เกิดขึ้นแลว

82 

เพียรใหกุศลที่ยังไมเกิดใหเกิดขึ้น เพียรรักษากุศลที่เกิดขึ้นแลวไมใหเสื่อมและทํากุศลใหเจริญยิ่ง ๆ 

ขึ้นไป 

4.7 สัมมาสติ ความระลึกชอบ (Right Mindfulness) หมายถึง การระลึกถึงสิ่งใดที่ทํา 

ใหกุศลเจริญและอกุศลเสื่อม ก็ใหระลึกถึงบอย ๆ 

4.8 สัมมาสมาธิ ความตั้งใจมั่นชอบ (Right Concentration) หมายถึง การที่จิตตั้งมั่น 

ในอารมณอยางใดอยางหนึ่ง อยางมั่นคงไมหวั่นไหว ไมฟุงซาน 

มักมีคําถามวา การพิจารณาทางกฎหมายจะมีแตการตัดสินวา ถูกกับผิด เทานั้น ดังนั้นจะ 

ใชหลักมัชฌิมา หรือหลักสายกลางอยางไร คําถามนี้อาจเปนเพราะเวลานี้ประเทศไทยมีความขัดแยง 

และขอโตแยงในกระบวนการยุติธรรมคอนขางมาก หากฝายใดไดรับการตัดสินผลที่ออกมา ไมเปน 

ที่พอใจก็จะมีขอโตแยงและคํากลาวหาตอกระบวนการยุติธรรม วาตัดสินไมมีมาตรฐานบาง หรือ 

สองมาตรฐานบาง แตสิ่งหนึ่งที่เราเห็นเปนประจักษอยางชัดเจนคือ คนรวยที่ทําผิดมักจะไมตองรับ 

โทษ ดังนั้นคนที่ติดคุกสวนใหญจึงเปนผูคนที่มีฐานะยากจน อยางนี้แลวจึงจะกลาวไดแนนอนวา 

สองมาตรฐาน สวนคําตอบที่ถามวา จะใชหลักสายกลางในการตัดสินไดอยางไร พระทานกลาววา 

ทางสายกลางของพระพุทธเจาไมไดหมายถึง กลางระหวางถูกกับผิด ถูกก็คือถูก ผิดก็คือผิด ดังนั้น 

ทางสายกลางของผูพิพากษาคือ ความยุติธรรม (Justice) การตัดสินโดยไมใชอคติ ที่ทําใหเสียความ 

เที่ยงธรรม เรียกวา อคติ 4 ซึ่งหลวงปูสุวัจน สุวโจ (2552. ออนไลน)ไดอธิบายขอธรรมหนึ่งที่ 

พระพุทธเจาไดตรัสไวเกี่ยวกับการกระทําจิตใหตรงที่เรียกวา ทิฏฐชุกรรม การทําจิตของเราใหตรง 

ไดเพียงเทานี้ก็นับเปนบุญเปนกุศล ทําใหเกิดความสุข ความเจริญ เพราะการทําจิตใหตรงตอธรรม 

เปนเหตุใหเกิดความสงบสุข ดังนั้นคําวา ตรง ตองเขาใจใหถูกตองวา ตรงที่ยึดตามหลักธรรม มี 

กฎเกณฑ ไมเปนสิ่งที่ลําเอียง จึงเรียกวา ไมมีสิ่งที่เปนอคติ ดังนี้ 

1. ฉันทาคติ คือ ลําเอียงเพราะความรัก ความรักเชนนี้จะทําใหเกิดการทุจริตดวยกาย 

วาจาได เชน การรักนับถือกัน หรือ รักตัวเอง กลัวตาย กลัวอด กลัวหิว กลัวเขาไมรัก กลัวเขาไม 

ชอบ กลัวเขาไมนับถือ ดังนั้นตองพิจารณาถึงความรักที่มีทั้งคุณและโทษ ถารักไมเปนจะทําใหเกิด 

ความลําเอียง ซึ่งทําใหสามารถทําสิ่งที่ไมถูกตองตาง ๆ ไดงาย ดังนั้นความรักที่ใชหลักธรรมจะทํา 

ใหเปนความรักที่ประกอบดวยเมตตา ปรารถนาใหมีความสุขใหพนทุกขก็จะนําพาคนที่รัก เชน 

ลูกหลาน พี่นอง เพื่อนฝูง ลูกนอง ประชาชน ฯลฯ ไปในทางที่ถูกที่ควร ไมมอมเมาใหเกิดการหลง 

ผิด หรือยึดติดในวัตถุนิยม หรือสรางความรูสึกใหเกิดความแตกแยกในหมู ในสังคม เปนตน 

2. โทสาคติ คือ ลําเอียงเพราะโกรธ ความโกรธเมื่อเกิดขึ้นแลวยอมแผดเผาจิตใจให 

เศราหมอง ขาดการไตรตรองพินิจพิจารณา อารมณจะพุงไปแรงดวยอํานาจแหงความโกรธ ความ 

โกรธจึงเปนภัยและเปนทุกข ทําลายความเที่ยงตรง ความตั้งมั่นอยู ในธรรม ความโกรธมีสาเหตุ

83 

เพราะรักสวนหนึ่งและชังสวนหนึ่ง เปนคูกับฉันทาคติ หรือความรัก เชน ถาไมรัก ไมชอบ แคมีคน 

ยิ้มใหก็จะโกรธ หาวาเขามายิ้มเยาะ ถาจะใชความโกรธตองมีปญญาคือ เอาความโกรธไปแผดเผา 

กิเลสของตน เชน การไมคบคนพาล เพราะคนพาลจะนําไปสูหนทางแหงความเสื่อมทั้งปวง 

3. โมหาคติ คือ ลําเอียงเพราะเขลา เปนความหลง ขาดปญญา เชื่องาย ไมพิจารณาให 

รอบคอบ เชน หลงเชื่อ เพราะคิดวาเขาเปนคนที่นานับถือ เปนเพื่อน เปนอาจารย เปนคนมีชื่อเสียง 

เปนคนรวย เปนคนมียศตําแหนง ก็หลงทําตามโดยไมใชสติปญญาไตรตรองสิ่งที่เปนคุณหรือเปน 

โทษ เชน คนไทยสวนหนึ่งหลงเชื่อคําพูดที่วา “คนรวยแลวไมโกง” โดยไมไดพิจารณาดวย 

ขอเท็จจริง คนที่รวยแลวอาจมีความโลภมาก ยิ่งมีมากก็อยากไดมากยิ่งขึ้น ดังที่มีนักการเมืองคน 

หนึ่งเลาใหฟงวา เขาติดอันดับคนรวยที่มีเงิน 500 ลานบาทในจํานวน 400 คนรวยในประเทศไทย 

แตก็อยากไดตําแหนงทางการเมือง เมื่อไดเปนผูแทนราษฏรแลวก็รูสึกไมพอ อยากไดตําแหนง 

รัฐมนตรีอีก เมื่อไดตําแหนงรัฐมนตรีชวยวาการกระทรวงฯ ก็รูสึกวามันเล็กไป อยากไดตําแหนง 

รัฐมนตรี เมื่อไดตําแหนงรัฐมนตรี ก็ไมพอใจ เพราะไมไดกระทรวงเกรด A เชนนี้ เปนตน 

4. ภยาคติ ลําเอียงเพราะกลัว เกรงใจ ซึ่งความกลัวนี้ อาจจะกลัวภัยภายในตัวเราเอง 

หรือกลัวภัยจากภายนอก เชน กลัววาตัวเองจะเสียประโยชน กลัวอิทธิพลจะถูกทําราย เหลานี้เปน 

สาเหตุใหกระทําผิดไดและอาจถูกลงโทษดวยเพราะความกลัว หรือเกรงใจ ทําใหจิตใจไมยึดหลัก 

ความตรงตามหลักธรรม 

อยางไรก็ตามผูบริหารในทุกระดับตางก็เปนเพียงคนธรรมดา แตไดมีโอกาสที่ดีอยูเหนือ 

คนอื่น ๆ และทําใหเกิดความหลงโลกไดงาย จึงมีคติเตือนใจ เตือนสติ สําหรับผูบริหารคือ หลัก 

โลกธรรม 8 เปนการครองชีวิตใหไมถลําพลาดไป พระพรหมคุณาภรณ กลาววา “บุคคลที่ไม 

ประมาทมัวเมาจนตกเปนทาสของโลกและชีวิต ที่เรียกวา หลงโลก เมาชีวิต ก็เพราะมีสติ รูจักมอง 

รูจักพิจารณา รูจักวางตัววางใจตอความจริงตาง ๆ อันมีเปนประจํากับโลกและชีวิตเปนคติธรรมดา” 

ดังนั้นผูบริหารจึงควรมารูเทาทันโลกธรรม 8 ที่เปนของคูระหวางความชื่นชม(อิฏฐารมณ) และ 

ความขมขื่น(อนิฏฐารมณ) ซึ่งมันจะมาคูกันเสมอ เมื่อถึงเวลาที่เหมาะเจาะ ดังนี้ 

ไดลาภ ยอม เสื่อมลาภ 

ไดยศ ยอม เสื่อมยศ 

มีสรรเสริญ ยอม มีนินทา 

มีสุข ยอม มีทุกข 

โลกธรรม 8 เปนสัจจธรรมของโลกที่เกิดขึ้นไดกับทุกคน แสดงใหเห็นถึงความไมคงทน 

ถาวรของสิ่งทั้งหลาย ที่ไดเกิดขึ้น ตั้งอยูและดับไปในที่สุด หากรูไมเทาทัน เมื่อไดฝายที่รื่นรมยดวย 

ลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ก็หลงระเริง มัวเมา ลืมตัวลืมตน ไมระมัดระวังตัว ระวังใจ ปลอยใหโลก

84 

ธรรมเขาครอบงํากายใจ วันใดเกิดฝายไมนารื่นรมย เสื่อมจาก ลาภ ยศ ไดรับการนินทาและความ 

ทุกข มาแทนที่ก็จะลมลงไมทันตั้งตัว พบแตความโศกเศรา อาจถึงขั้นทําราย ทําลายทั้งตนเองและ 

ผูอื่นได ฉะนั้นถาเรารูเทาทันโลกก็จะสามารถตั้งหลักกาย หลักใจและใชประโยชนจากโลกธรรม 

ในการสรางสรรคสิ่งที่ดีงาม ทําคุณประโยชนใหปรากฏแกสวนรวมในภาวะที่เรียกวา ชวงเวลา 

ขาขึ้น ในยามขาลง ก็ตั้งสติไดทัน วางตัว วางใจใหพอดี ถือวาความไมนารื่นรมยที่ขมขื่นทั้งหลาย 

เปนบททดสอบ เปนบทเรียน หรือแบบฝกหัดในการพัฒนาตน เชนนี้ความทุกขโศกก็จะไมถาโถม 

จนผูคนนั้นรับไมไหว 

เมื่อยอนกลับไปที่การทําหนาที่ของผูพิพากษาอยางเที่ยงธรรม โดยตองไมมีอคติ 4 

ประการ ในการลําเอียงเพราะการทุจริตรับสินบน หรือเพราะเกรงกลัวตออิทธิพล หรือเพราะ 

เคารพนับถือกันมากอน ดังที่ศาสตราจารยธานินทร กรัยวิเชียร (2548 : 70) ไดอัญเชิญพระบรม 

ราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เนื่องในพิธีพระราชทานประกาศนียบัตรแกผูสําเร็จ 

การศึกษาของสํานักอบรมศึกษากฎหมายแหงเนติบัณฑิตยสภา เมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน 2518 ทรง 

กลาวถึง คุณธรรมจริยธรรมของนักกฎหมายที่สามารถยึดถือเปนแบบอยางไดทุกยุคทุกสมัย ดังนี้ 

“... เมื่อกฎหมายของเราดีอยูแลว จุดใหญที่สําคัญที่สุดในการธํารงรักษา 

ความยุติธรรมในบานเมือง จึงไดแก การสรางนักกฎหมายที่ดีที่จะสามารถ 

วิเคราะหและใชกฎหมายไดตรงตามวัตถุประสงค ขาพเจาจึงปรารถนาอยางยิ่ง 

ที่จะใหทุกคนสรางตนใหเปนนักกฎหมายที่ดีที่แท โดยฝกตนใหมีความกลา 

ในอาชีพของนักกฎหมาย คือ กลาที่จะปฏิบัติการไปตามความถูกตองเที่ยงตรง 

ทั้งตามกฎหมายและศีลธรรม ไมปลอยใหภยาคติ คือ ความเอนเอียงไป 

ดวยความหวาดกลัวในอิทธิพลตาง ๆ เขาครอบงํา สําหรับเปนกําลังสงให 

ทํางานไดดวยความองอาจ มั่นใจและมุมานะ อีกประการหนึ่ง ตองฝกใหมี 

ความเคารพเชื่อมั่นในสัจธรรม คือ ความถูกตองตามคลองธรรม 

ตามความเปนจริงอยางมั่นคง ไมหวั่นไหวดวยโลกธรรม ไมเห็นสิ่งอื่นใด 

วายิ่งไปกวาความเปนจริง สําหรับปองกันมิใหความอยุติธรรมและ 

ความทุจริตเกิดขึ้น นอกจากนั้นตองฝกใหมีความสุขุมถี่ถวน 

ในกระบวนการทํางานทุกขั้นตอน สําหรับประคับประคองปองกัน 

มิใหการงานบกพรองผิดพลาด แมในสิ่งเล็ก ๆ นอย ๆ 

ทั้งนี้ เพื่อทุกคนจักไดเปนนักกฎหมายที่แทจริง” 

ดังจะเห็นวา ไมวากฎหมายจะดีเพียงใดสิ่งสําคัญตองอาศัยคนใชกฎหมายและรักษา 

กฎหมายที่มีคุณธรรม จึงจะทําใหกฎหมายนั้นถูกใชอยางไดผล ทั้งนี้ตองเริ่มตั้งแตตนน้ํา คือ ตํารวจ

85 

ซึ่งเปนผูใชและผูรักษากฎหมายใหศักดิ์สิทธิ์ อัยการในฐานะทนายของฝายรัฐจะตองทําหนาที่อยาง 

เที่ยงธรรม จนถึงปลายน้ําอยางผูพิพากษา ฉะนั้นผูที่เกี่ยวของทุกฝายในฐานะเปนทั้งผูใชและ 

ผูรักษากฎหมาย สมควรอยางยิ่งที่จะไดนอมนําพระบรมราโชวาทมาปฏิบัติอยางจริงจัง เพื่อใหเกิด 

ปกติสุขขึ้นในสังคม ทําใหคนดีเกิดความรูสึกที่อบอุนและมีความเชื่อมั่นตอกระบวนการยุติธรรม 

วาจะไดรับความเปนธรรม เพราะตํารวจ อัยการและผูพิพากษา จะตองเปนผูเที่ยงธรรม ยึดหลักของ 

ความถูกตองชอบธรรม ทั้งดานกฎหมายและศีลธรรม 

อํานาจ อิทธิพลและความขัดแยงในผลประโยชน 

สารานุกรมออนไลน (อํานาจ. ออนไลน. 2554) ไดนําคํานิยามเกี่ยวกับอํานาจ (Power) 

ของนักสังคมวิทยา วา เปนความสามารถในการกําหนดใหผูอื่นเปน หรือกระทําตามความตองการ 

ของตนเอง จะโดยสมัครใจหรือถูกบังคับก็ตาม ดังนั้นเราอาจจะเห็นคนบางคนมีอํานาจอยูใน 

ตัวเองแมวาจะไมไดมีตําแหนงที่จะใหคุณใหโทษแกใคร นอกจากนี้ อํานาจยังหมายถึง โอกาสที่มี 

อยูในความสัมพันธทางสังคม ที่ทําใหบางคนสามารถกระทําตามความตั้งใจ โดยมีอีกคําหนึ่งคือ 

อํานาจหนาที่(Authority) เปนอํานาจที่ไดมาตามตําแหนงหนาที่การงานอยางถูกตองตามกฎหมาย 

จึงสามารถใชอํานาจเพื่อการสั่งการงานตาง ๆ แกผูใตบังคับบัญชาใหทําตามและสามารถที่จะใหคุณ 

ใหโทษไดตามอํานาจหนาที่ของตนเองที่มีอยู 

ฉะนั้นผูบริหารองคกรที่มีทั้งอํานาจ(Power) และอํานาจหนาที่(Authority) ยอมจะทํางาน 

ของตนเองใหสําเร็จไดงายกวา ผูที่มีเพียงอํานาจอยางใดอยางหนึ่ง แลวเพราะเหตุใด หรือจะมี 

วิธีการใดที่ทําใหผูบริหาร หรือผูนําไดอํานาจดังกลาวมา สิ่งสําคัญคือ ผูบริหารนั้นตองเปนผูมี 

ความสามารถทั้งดานความรูและคุณธรรมความดีงามทั้งหลาย ที่สามารถทําใหพนักงานยอมรับ 

ดวยใจ ดังที่ไดกลาวขางตนถึงหลักจริยธรรมของผูบริหาร ซึ่งมีพื้นฐานสําคัญจากหลักธรรมทาง 

ศาสนาและจากดุษฎีนิพนธ เรื่องการศึกษาและพัฒนารูปแบบการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีสําหรับ 

องคการบริหารสวนตําบล จังหวัดอุตรดิตถ ของกิ่งดาว จินดาเทวิน (2552 : 101)ไดแสดงใหเห็นถึง 

การใชหลักธรรมในการสรางดุลยภาพเพื่อใหไดคนและไดงาน หมายความวา ผูนําหรือผูบริหาร 

องคกรนั้น ๆ สามารถที่จะชนะใจคน หรือพนักงานจนสามารถทําใหพนักงานยินดีที่จะทุมเท 

แรงกายแรงใจในการทํางานใหดวยความเต็มใจจนเกิดผลสําเร็จของงาน ดังนั้นการที่จะไดทั้งคน 

และไดทั้งงาน จึงตองรูจักสรางดุลยภาพใหเกิดขึ้น นั่นคือ ดุลยภาพของหลักกัลยาณมิตร ที่ผูนํา หรือ 

ผูบริหารองคกรพึงปฏิบัติตอพนักงาน ซึ่งจะแสดงถึงความเปนพรหมที่มีในตัวเองของผูบริหารตอ 

พนักงาน ดวยความเมตตา กรุณา มุทิตา 3 ประการนี้ ยอมจะทําใหเปนที่รัก เพราะแสดงถึงความ 

นารัก หรือปโย มีความเปนกันเอง มีน้ําใจ มีความเปนมิตร ไมถือยศ ถือตัวถือตน ขณะเดียวกันเมื่อ

86 

เกิดสถานการณที่ไมปกติ มีปญหาเกิดขึ้นก็สามารถรักษาความถูกตองดวยอุเบกขา ไมลําเอียงเขาขาง 

ฝายใด ๆ แตปฏิบัติไปตามหลักการ รักษากฎระเบียบอยางเครงครัดดวยความยุติธรรม เชนนี้ยอมทํา 

ใหพนักงานเกิดความเชื่อมั่นและมีความยําเกรงตอผูบริหาร ดังนั้นผูบริหารจึงเปนที่นาเคารพ หรือ 

ครุของพนักงานในที่สุด นอกจากนี้การที่ผูบริหารสามารถรักษาความถูกตองและยุติธรรมไวได 

ยังสงผลตอขวัญ กําลังใจและความภาคภูมิใจในการปฏิบัติหนาที่ของพนักงานอีกดวย ดังภาพ 

ตอไปนี้ 

พรหมวิหาร 4 

1. เมตตา 2. กรุณา 3. มุทิตา 4. อุเบกขา 

ผูนําหรือ 

ผูบริหาร 

1. ปโย 

นารัก 

2. ครุ 

นาเคารพ 

พนักงาน 

ไดคน 

ไดงาน 

ลูกคา 

หลักกัลยาณมิตร 7 

3.ภาวนีโย 

นาเจริญใจ 

4.วัตตา 

รูจักพูดให 

เหตุผล 

5.วจนักขโม 

อดทนตอ 

ถอยคํา 

6.คัมภีรัญจะ 

กะถัง กัตตา 

แถลงเรื่อง 

ล้ําลึก 

7.โน จัฏฐาเน 

นิโยชะเย 

ไมชักนํา 

ในทางเสื่อม 

ภาพที่ 8 ดุลยภาพของหลักกัลยาณมิตร 

ที่มา : ดัดแปลงจากดุษฎีนิพนธ ของ กิ่งดาว จินดาเทวิน, 2552 : 101

87 

นอกจากพรหมวิหาร 4 ซึ่งเชื่อมตอไปถึงหลักกัลยาณมิตร 7 ที่ทําใหผูบริหารเปนที่รัก 

และที่เคารพของพนักงานแลว หลักกัลยาณมิตรอีก 5 ขอ อันไดแก 1) ภาวนีโย หมายถึง ความเจริญ 

ใจ คือ ผูบริหารเปนผูมีวิสัยทัศนในการบริหารองคกร สามารถเปนแบบอยาง ที่มีทั้งความดีและ 

ความสามารถ ทําใหพนักงานหรือผูรวมงาน มีความเชื่อมั่น มีความภูมิใจในตัวผูนําหรือผูบริหาร วา 

เปนผูที่นาติดตาม นาเอาเปนเยี่ยงอยาง ขอนี้ชวยใหเกิดศรัทธาและเกิดความรวมมือดวยดี เพราะมี 

ความเชื่อมั่นในผูบริหารนั่นเอง 2) วัตตา หมายถึง ความเปนผูรูจักพูด คือ ผูบริหารมีความสามารถ 

ในการสื่อสาร ทําความเขาใจไดอยางกระจางชัด พูดไดเหมาะกับสถานการณ เชน รูวาใน 

สถานการณไหนควรพูด กับใคร พูดอะไร อยางไร นอกจากการเปนนักสื่อสารที่ดีแลว ตองเอาใจใส 

ตอการสื่อสารกับทุกฝาย โดยเปดโอกาสใหทุกฝายไดพูดและรับฟงอยางใจกวาง 3) วจนักขโม 

หมายถึง รูจักฟง คือ มีความอดทนตอการฟงถอยคําผูอื่น ตองยอมรับฟงความคิดเห็น ขอเสนอแนะ 

ของพนักงาน เพื่อนรวมงาน ดังนั้นผูนํา หรือผูบริหารที่ดี จึงตองมีความใจเย็นและรูจักฟงอยาง 

หนักแนน เพราะการรูจักรับฟงเปนสวนหนึ่งของการที่จะสื่อสารใหไดผล ตองรูจักเปดใจกวาง 

4) คัมภีรัญจะ กะถัง กัตตา หมายถึง การรูจักแถลงเรื่องราวตาง ๆ อยางลึกซึ้ง คือ มีความสามารถใน 

การอธิบายเรื่องยากใหฟงเขาใจไดงาย ใหความกระจางกับพนักงาน ผูรวมงานและลูกคา 5) โน 

จัฏฐาเน นิโยชะเย หมายถึง การไมชักนําไปในเรื่องไรสาระที่ไมเกี่ยวกับเปาหมาย ขอนี้เปนการ 

กระทําเพื่อการพัฒนาตนเองของผูนํา หรือผูบริหาร ใหมีความกาวหนา ทันสมัย ทั้งเรื่องงานและ 

พฤติกรรมสวนตัว นอกจากการพัฒนาตนเองแลวยังพรอมที่จะสงเสริมใหมีการพัฒนาผูอื่นดวย ซึ่ง 

การพัฒนาในขอสุดทายนี้จะไปสนับสนุนหลักกัลยาณมิตรอีก 6 ขอ ดังที่ไดกลาวมาแลวขางตน 

หากผูบริหารสามารถที่จะสรางดุลยภาพตามหลักกัลยาณมิตร จนกลายเปนภาพลักษณที่ดี 

ของผูบริหาร ยอมจะนําไปสูการสั่งสมบารมีและความศรัทธาใหเกิดแกตนเองได ทําใหเปน 

ผูบริหารที่มีอํานาจและมีอิทธิพล(Influence) ที่สามารถชักจูงโนมนาวผูอื่น ใหทําตามในสิ่งที่ตน 

ปรารถนาไดดวยความเต็มใจ และเมื่อมีอํานาจหนาที่(Authority) อีกตัวหนึ่ง การเปนผูบริหารของ 

ผูนั้นยอมสมบูรณแบบของผูมีอํานาจและสามารถใชอํานาจไดเต็มที่ อยางไมมีใครตานทานได 

อยางไรก็ตามภายใตการบริหารงานของทุกองคกร มักมีความขัดแยงเกิดขึ้นไดเสมอ 

โดยเฉพาะอยางยิ่งถาผลประโยชนนั้นไมสามารถจัดสรรใหเกิดความพอใจแกทุกฝายไดอยางลงตัว 

ก็จะนําไปสูการทะเลาะเบาะแวง ความไมลงรอย หรือความขัดแยงในผลประโยชน 

คอฟฟ คุกส และ ฮันเซเคอร (Coffey, Cook, and Hunsaker. 1994 : 112) ใหความหมาย 

ความขัดแยง (Conflict) คือ บุคคลสองฝายหรือมากกวาสองฝายมีความเห็นที่ไมตรงกัน หรือไมลง 

รอยกัน (disagreement between two or more parties) การที่คนสองคน หรือกลุมคนในองคกร หรือ 

กลุมคนระหวางองคกรมีความเห็นที่แตกตางกันตอเหตุการณ หรือสถานการณหนึ่ง ๆ ทําใหเกิดการ

88 

กระทําเพื่อไปสูเปาหมายที่แตกตางกัน ซึ่งระหวางเหตุการณดังกลาวนี้สามารถที่จะสงผลใหเกิดการ 

ขัดแยงขึ้นได เชน สถานการณน้ําทวมในหลายจังหวัดของประเทศไทย ชาวบานฝงหนึ่งตองการให 

เปดฝายไปตามธรรมชาติ แตอีกฝงหนึ่งไมยอม สงผลใหน้ําทวมที่อยูอาศัยของชาวบานอีกฝงหนึ่ง 

จนเกิดการทะเลาะเบาะแวงกันขึ้น อีกฝายก็อางวารอขาวในนาที่จะสามารถเก็บเกี่ยวไดอีก 6 เดือน 

ใหอีกฝายอดทนหนอย มิฉะนั้นนาขาวจะเสียหายหมด ฝายที่น้ําทวมก็อางความเดือดรอนที่ไดรับ 

เปนแรมเดือน ตองยายขึ้นมาอาศัยอยูบนถนนไดรับความลําบากเดือดรอน ดังนั้นความขัดแยงที่ 

เกิดขึ้นจึงกลายเปนปญหาของชาวบานสองฝงที่ประสบเคราะหกรรมจากพิบัติภัยน้ําทวมแลวยังตอง 

มาทะเลาะเบาะแวงกันอีก ความขัดแยงจึงมักถูกมองวาเปนสิ่งไมดี แตในความเปนจริงมีบางกรณีที่ 

ความขัดแยงก็เปนตัวกระตุนใหเกิดวิธีแกปญหาอยางสรางสรรคได จึงตองพิจารณาความขัดแยงทั้ง 

เชิงบวกและลบ ในที่สุดผูวาราชการจังหวัดพิจิตร พื้นที่ที่ประสบปญหาน้ําทวมดังกลาวตองลงมา 

ไกลเกลี่ยทําขอตกลงระหวางชาวบานสองฝง โดยยอมเปดฝายระบายน้ําไปอีกฝงหนึ่ง เพื่อบรรเทา 

ความเดือดรอนแกชาวบานที่น้ําทวม แมวาการเปดฝายจะทําใหนาขาวเสียหาย แตจําเปนที่จะตอง 

แกปญหาที่ทําใหเกิดปญหาหรือความเสียหายนอยที่สุด ผูวาฯกลาวใหสัมภาษณเชนนั้น 

จริยธรรมกับความขัดแยง 

แวน สเลกส (Van Slyke. 1999 : 94) นิยามความขัดแยง หมายถึง เปนการแขงขัน 

ระหวางฝายตาง ๆ ที่เกี่ยวของกัน ซึ่งตางฝายตางมีความตองการเปาหมาย หรือความคิดที่เขากัน 

ไมได ทําใหตกลงกันไมไดทั้งนี้ขึ้นอยูกับ 3 ปจจัยไดแก การแขงขันกัน (Competition) การที่ตอง 

พึ่งพากันและกัน (Interdependence) และการรับรูที่เขากันไมได (Perceived Incompatibility) 

การดําเนินกิจกรรมในหนวยตาง ๆ ขององคกร หรือสถาบันใด ๆ ซึ่งเปนที่รวมของความ 

ตองการหรือความปรารถนาของคนในที่นั้น ยอมเปนธรรมดาอยูเองที่จะเกิดความคิดเห็นที่แตกตาง 

หรือไมเห็นดวยเหมือนกันทั้งหมด ดวยพื้นฐานของความรู ความเชื่อ ประสบการณ คานิยมของกลุม 

คนหรือวัฒนธรรมในองคกรนั้น โดยเฉพาะอยางยิ่งถามีสิ่งที่กระทบตอผลประโยชนก็ยอมจะเกิด 

ความขัดแยงขึ้น ดังนั้นจึงเปนหนาที่ของผูบริหาร หรือผูนําที่จะตองทําหนาที่ในการแกปญหาความ 

ขัดแยง ถามองโดยรวม ๆ เราจะรูสึกวาความขัดแยงเปนเรื่องไมดีเพราะกอใหเกิดความแตกแยก 

ความรูสึกที่เปนปฏิปกษตอกันและโอกาสที่จะนําไปสูการทําลายกัน แตถาไตรตรองใหลึกซึ้งเราก็ 

ยังสามารถเห็นขอดีของความขัดแยง โดยใชวิกฤตนั้นแปรเปลี่ยนใหเปนโอกาส โดยหาจุดรวมที่ 

ยอมรับไดของฝายตาง ๆ ในการสรางสรรคสิ่งที่เปนประโยชนแกบุคคลและองคกร ซึ่งเราจะตอง

89 

เขาใจถึงสาเหตุแหงปญหานั้นกอนแลวจึงจะคิดหาหนทางในการแกไขไดอยางถูกจุด ตามที่ 

จินตนา บุญบงการ (2551 : 134-137) และกุญชรี คาขาย (2554. ออนไลน) ไดจําแนกประเภทของ 

ความขัดแยงและการแกไขความขัดแยงไว สามารถอธิบายโดยสังเขปไดดังตอไปนี้ 

ประเภทความขัดแยงสามารถจําแนกไดดังนี้ 

1. ความขัดแยงทางโครงสราง (Structural) เปนความคิดเห็นที่แตกตางกันเกี่ยวกับการ 

บริหารโครงสรางขององคกรในการบริหารจัดการ การกําหนดเปาหมาย การจัดหาและการจัดสรร 

ทรัพยากร เชน การสั่งงาน การอํานวยความสะดวก การมอบหมายงานและอํานาจหนาที่ การให 

ผลตอบแทน การใหคุณใหโทษ ซึ่งคนในแผนกตาง ๆ อาจมีความคิดเห็นที่ไมเหมือนกันและเปน 

สาเหตุกอใหเกิดความขัดแยงตอการกําหนดโครงสรางการบริหารในองคการขึ้นได 

2. ความขัดแยงภายในตัวบุคคล (Intrapersonal) เปนธรรมดาที่บุคคลจะเกิดความรูสึก 

ขัดแยงทางความคิด การตัดสินใจและความเชื่อในการกระทําของตนเอง โดยเฉพาะอยางยิ่งถาไดรับ 

ความคิดเห็นจากบุคคลอื่นไมเหมือนตนเอง เชน คําชมเชย หรือคําตําหนิ ก็สามารถที่จะเกิดความ 

ขัดแยงไดวาตนเองถูกตอง หรือมีขอผิดพลาด บกพรองจริงตามที่คนอื่นพูดหรือไม เปนตน 

3. ความขัดแยงระหวางบุคคล (Interpersonal) เพราะมีความไมลงรอยกันตามความคิด 

ความเชื่อและประสบการณที่แตกตางกันของบุคคล บางคนไมชอบพฤติกรรมของเพื่อนรวมงาน 

บางคนที่แสดงออกวา เปนคนดีแตพูด เจาความคิดเจาความเห็น ใหลงมือปฏิบัติจริงไมสามารถทํา 

ได หรือบางคนมองคนในแงราย จะคิด จะพูด จะทําก็มองไปในทางรายเสียหมดสิ้น หรือบางคน 

เห็นแกตัว ทําอะไรเอาดีเขาตัวเอารายใหคนอื่น เปนตน หรือการเลนพรรคเลนพวกของผูบริหารใน 

ลักษณะเด็กของใครก็จะไดรับการสนับสนุนสงเสริม พฤติกรรมเหลานี้ทําใหเกิดความขัดแยง 

ระหวางบุคคลและเกิดผลกระทบระดับองคกรได 

ความขัดแยงที่เกิดขึ้นระหวางบุคคลในองคกร ดวยเงื่อนไขที่เปนสาเหตุแตกตางกันไป 

เปนหนาที่ของผูบริหารที่จะเลือกใชวิธีการที่เหมาะสมในการแกไขขอขัดแยง ซึ่งไมมีคําตอบ 

สําเร็จรูปวาวิธีใดจะสามารถแกปญหาความขัดแยงไดอยางสมบูรณ เชน การแกไขดวยการตอสู 

แขงขันกับผูที่ขัดแยงดวย การรวมมือกับผูที่ขัดแยง การประนีประนอม การหลีกเลี่ยง การยอมรับ 

ฝายตรงขาม ทั้งนี้ตองพิจารณาระดับความรุนแรงของความขัดแยงที่จะสงผลเสียหายมากนอย 

เพียงใด ใครบางที่จะไดรับผลกระทบ ระยะเวลาที่จะสงผลกระทบรวดเร็วเพียงใด ผลเสียหายมี 

เวลานานตอเนื่องเพียงใด นอกจากนี้ตองคํานึงถึงพละกําลังของคนที่ขัดแยงดวยวาเปนผูมีอํานาจใน 

ระดับเดียวกันหรือไม จึงจะเลือกใชวิธีการแกไขขอขัดแยงไดเหมาะสม เพื่อใหไดผลสําเร็จตอการ 

แกไขปญหาความขัดแยงนั้น

90 

วิธีการแกไขขอขัดแยงที่ผูบริหารสามารถเลือกใชตามความเหมาะสม ดังนี้ 

1. การยอมรับฝายตรงขาม (Accommodating) เปนการยอมรับเอาขอโตแยงของอีกฝาย 

หนึ่งมาใชเปนขอแกไข เมื่อเห็นวาฝายตนผิดพลาด ขอโตแยงของอีกฝายหนึ่งถูกตองกวา การ 

เลือกใชวิธีนี้เพื่อลดปริมาณความขัดแยง ดวยเชื่อวาการนําความขัดแยงมาพูดจะทําลาย 

ความสัมพันธระหวางกันจึงใชวิธีการในลักษณะของการผอนปรน ซึ่งมีพฤติกรรมเปรียบเทียบได 

กับลูกหมี 

2. การประนีประนอม (Compromising) เปนอีกวิธีหนึ่งเมื่อเห็นความขัดแยงกอใหเกิด 

ความชะงักงันของการทํางาน การพัฒนาภายในองคกร ถาประนีประนอมไดจะเปนการดีและคู 

ขัดแยงมีอํานาจพอ ๆ กัน แตมีจุดมุงหมายเหมือนกัน ดังนั้นจึงใชวิธีนี้เพื่อแลกผลประโยชนกัน ตาง 

ฝายตางไดบางสวนและยอมเสียไปบางสวน ไมมีฝายใดไดเต็มทั้งคู แมวาสวนที่เสียไปอาจเสียดวย 

ความไมเต็มใจ แตตางฝายตางพยายามประสานผลประโยชนกัน วิธีการประนีประนอมมีขอดีคือ 

แกความขัดแยงไดเร็วและยังคงรักษาความสัมพันธระหวางกันไวได แตก็มีขอเสียคือ ผลไดจะลดลง 

และหากใชวิธีนี้บอยจะทําใหเกิดการเลนเกม เชน เกมการเรียกรองมาก ๆ เพื่อใหเกิดการตอรอง 

เปนพฤติกรรมที่เปรียบเทียบไดกับสุนัขจิ้งจอก 

3. การรวมมือกับผูที่ขัดแยง (Collaborating) เปนวิธีที่ใชในกรณีที่ทั้งสองฝายมีขอโตแยง 

ที่มีน้ําหนักทั้งคู ไมสามารถประนีประนอมได ตองรวมมือกันหาขอยุติที่รวมเอาขอโตแยงทั้งสอง 

ฝาย เปนไปเพื่อการแกปญหาที่ทั้งสองฝายจะบรรลุเปาหมายของตนและยังคงความสัมพันธไวไดใน 

ลักษณะที่เรียกวา ชนะ-ชนะ ทั้งคูนั้นเอง ขอดีของวิธีนี้คือ คูเจรจาทั้งสองฝายตองมีความกลา 

แสดงออกและตระหนักถึงความเปนมิตรที่ดีตอกัน ขอเสียคือ ตองใชเวลาและความพยายามมากกวา 

วิธีอื่น ๆ เปรียบเทียบไดกับพฤติกรรมของนกฮูก 

4. การหลีกเลี่ยง(Avoiding) ใชเมื่อประเด็นที่ขัดแยงเล็กนอยเกินไป หรือเพื่อรอเวลาให 

อีกฝายหนึ่งเย็นลง หรือใหผูอื่นเขามาแกไขจะดีกวา เปนลักษณะของการเลี่ยงปญหาที่นําไปสูความ 

ขัดแยง หรือหลีกคนที่มีแนวโนมจะขัดแยง ขอดีของวิธีนี้คือ สามารถรักษาความสัมพันธของบุคคล 

ไวได แตขอเสียคือ ปญหาไมไดถูกแกไขและอาจจะทําใหสถานการณแยลงกวาเดิมได เปรียบเทียบ 

ไดกับพฤติกรรมของเตา 

5. การแกไขตอสู หรือแขงขันกับผูขัดแยง วิธีนี้จะถูกใชในกรณีที่จําเปนตองตัดสินใจให 

รวดเร็วและมีผลกระทบตอผลประโยชนขององคกรรุนแรง เชน พนักงานไมเห็นดวยกับนโยบาย 

ขององคกร ผูบริหารก็จะมีความพยายามใชอํานาจที่เหนือกวาใหคนอื่นยอมรับ เปนการแกไขขอ 

ขัดแยงแบบแพ-ชนะ กลาวไดวา ผูที่ใชวิธีนี้จะใหความเห็นสวนตนสําคัญมากและความสัมพันธกับ 

คนอื่นสําคัญนอยกวา ซึ่งวิธีนี้อาจจะทําใหเกิดความขัดแยงเพิ่มขึ้นได เพราะมีการแสดงออกใหเห็น

91 

โดยโจมตีความคิดของคนอื่น ใชความชํานาญ ตําแหนงหรือประสบการณที่ตนมีมากกวาขมผูอื่น 

สําหรับขอดีของวิธีนี้คือ เหมาะสําหรับการตัดสินใจในองคกรที่ยอมรับวา ผูบริหารเปนฝายถูกและ 

การบังคับไดผลมากกวาวิธีอื่น สวนขอเสีย คือ ถาใชวิธีนี้มากเกินไปจะทําใหเกิดความรูสึกที่เปน 

ปฏิปกษตอคนผูนั้น ซึ่งเปนพฤติกรรมที่เปรียบเทียบไดกับฉลาม 

ดังนั้นการแกไขขอโตแยงของผูบริหารที่จะตองมีการเจรจาทําความเขาใจถึงสาเหตุของ 

ปญหาตาง ๆ จากทุกฝายดวยใจที่เปดกวาง ยอมรับฟงอยางไมมีอคติและมีความมุงหมายเพื่อการ 

แกไขปญหาใหเกิดประโยชนสูงสุดแกทุกฝาย โดยคํานึงถึงหลักกฎหมาย หลักสิทธิมนุษยชน ความ 

เปนธรรม จึงตองตระหนักถึงความสําคัญของจริยธรรมผูบริหารเพื่อหาขอประพฤติปฏิบัติที่ถูกตอง 

เหมาะสมในการแกไขขอขัดแยงตาง ๆ ที่เกิดขึ้นภายในและภายนอกองคกร ซึ่งกระทบตอผูมี 

สวนไดสวนเสียที่ดีที่สุด ดังที่ดูบริน (Dubrin. 1990 : 207) ไดใหขอเสนอแนะการแกปญหาความ 

ขัดแยงที่นาสนใจดังนี้ คือ การเจรจาตอรองตองไมบีบบังคับอีกฝายใหจนมุม ตองเหลือชองทางไว 

ใหตอรองบาง การแกไขขอขัดแยงจะเปนผลไดตอเมื่อการเรียกรองนั้นสมเหตุสมผล ซึ่งเปนเครื่อง 

แสดงถึงความจริงใจในการแกปญหา หากเรียกรองจนอีกฝายไมสามารถทําไดก็เหมือนการจงใจให 

เกิดเปนปญหามากกวาที่จะตองการแกปญหา นอกจากนี้กรอบความคิดตองเปนแงบวก ไมมีอคติ 

หรือการมองกันในแงราย มิฉะนั้นจะทําใหการหาแนวทางการแกปญหายากยิ่งขึ้น ขณะเดียวกันไดมี 

ผลของการศึกษาพบวา การเจรจาที่ไดผลจะตองคอย ๆ รุกจากเรื่องเล็กใหไดผลกอนและขยับไป 

เรื่องใหญ และเพื่อใหมีความชัดเจนในผลการเจรจาจะตองมีการกําหนดเสนตายในการพิจารณา 

ตัดสินใจของแตละฝายวาตองการหรือจะลงมือกระทําอยางไรตอไป สิ่งสําคัญอีกสองประการ คือ 

การควบคุมอารมณของผูเจรจาภายใตแรงกดดันและการรักษาหนาของคูขัดแยงไมใหเสียหนาขณะ 

มีการเจรจาหากเราใชวิธีแบบชนะ-ชนะ 

สรุป 

ผูบริหารเปนผูที่สามารถใชคนอื่นใหทําสิ่งตาง ๆ แทนตนเองได ดวยอํานาจหนาที่ที่มีอยู 

ตามตําแหนงที่ไดรับ การเปนผูบริหารที่ดีและประสบผลสําเร็จจะตองมีคุณสมบัติพื้นฐาน เชน มี 

ความมุงมั่นในการทํางาน เปนแบบอยางที่ดี สามารถเผชิญปญญาและเชื่อถือได หลักจริยธรรม 

สําหรับผูบริหารจะเปนการสั่งสมอํานาจบารมี เชน หลักสัปปุริสธรรม 7 เปนธรรมของคนดี เมื่ออยู 

ในบทบาทของผูบริหารก็จะเปนผูบริหารที่ดี ทําใหความสัมพันธและความเปนอยูของคนใน 

องคกรเกิดสันติสุข หลักพรหมวิหาร 4 เปนธรรมะสําหรับผูเปนใหญที่มีเมตตา กรุณา มุทิตาและ 

อุเบกขา จะทําใหเปนที่รักและเคารพของผูใตบังคับบัญชา หลักทศพิศราชธรรม 10 เปนหลักธรรม 

ของผูเปนใหญที่สามารถสรางพลังแหงศรัทธาจากผูคนในวงกวางและมรรค 8 เปนทางสายกลางที่

92 

ทําใหสามารถดับทุกขไดและสิ่งสําคัญผูบริหารจะตองเปนผูที่แยกแยะถูกผิดไดอยางไมมีอคติ คือ 

ไมลําเอียงเพราะรัก โกรธ เชื่องาย กลัว หรือเกรงใจ นอกจากนี้ผูบริหารยังตองเขาใจและเตรียมใจ 

หลักโลกธรรม 8 ซึ่งเปนสัจจธรรมของโลกวา มีสุข มีทุกข มีสรรเสริญ มีนินทา ไดลาภ เสื่อมลาภ 

ไดยศ เสื่อมยศ เปนของคูกันที่จะตองประสบอยางแนนอน ดังนั้นดวยบทบาทและอํานาจหนาที่ของ 

ผูบริหารยอมจะมีทั้งการใชอํานาจ อิทธิพลเพื่อผลประโยชนและเปนสาเหตุใหเกิดความขัดแยงเมื่อ 

ความเห็นไมตรงกัน หรือผลประโยชนไมลงตัว จึงตองมีจริยธรรมในการจัดการกับความขัดแยง 

เชน ใชการประนีประนอม การรวมมือ การหลีกเลี่ยง การแกไขตอสู การยอมรับฝายตรงขาม 


“เสริมสุข-เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขามชาติ 'ฮุบ'” 

“วิทวัส รุงเรืองผล” อธิบายกรณีการแตกหักระหวางเสริมสุขกับเปปซี่ หลังการแยกทาง 

กันเดินทําใหทั้งคูตองทํางานหนักและขับเคี่ยวกันมากขึ้นกวาเดิม เพื่อรักษาความเปนเบอร 1 ใน 

ตลาดน้ําดําในไทยเอาไวไมใหคูแขงอยางโคคา โคลา หรือ อาเจ บิ๊ก โคลา แบรนดนองใหมมาแรง 

จากเปรู ทํายอดขายแซงหนา ในระยะ 2-3 ปจากนี้ ทั้งคูมีโอกาสจะเสียทาใหกับ "คูแขง" เนื่องจากจะ 

มีระยะเวลาเพียง 1 ปในการจัดทําแผนธุรกิจในอนาคตที่จะเริ่มนับหนึ่งตั้งแตวันที่ 1 เม.ย. 2555 เปน 

ตนไป เปนไปตามเงื่อนไขการบอกเลิกสัญญา Exclusive Bottling Appointment Agreement-EBA 

(การจําหนายวัตถุดิบหรือสวนผสมที่ใชในการผลิตน้ําอัดลมหรือหัวน้ําเชื้อกับกลุมบริษัทเปปซี่ โค 

และแผนธุรกิจอื่น ๆ) เปปซี่ถือวามีแบรนดน้ําดําที่แข็งแกรง โดยประเทศไทยเปน 1 ใน 2 ประเทศ 

ทั่วโลกที่ยอดขายเปปซี่แซงหนาโคคา โคลา จึงไมนาจะมีปญหา หากจะเริ่มดําเนินการเอง เพราะ 

เปปซี่ โคเองก็มีบริษัทหลายธุรกิจที่ดําเนินกิจการในเมืองไทยอยูแลว ไมวาจะเปนธุรกิจประเภท 

เครื่องดื่ม อาหารและฟาสตฟูด ภายใตการดําเนินงานของบริษัทแมเดียวกัน ตัวอยางสินคาที่เรารูจัก 

เปนอยางดีคือ Frito-Lay บริษัทที่ทําธุรกิจดาน Snacks ภายใตแบรนดตาง ๆ เชน ay Munchos 

เปนตน ดังนั้นในชวงระยะแรก ๆ เปปซี่คงจะใชพันธมิตร หรือชองทางจากบริษัทในเครือเดียวกัน 

เขามาชวย หรืออาจจะหาพันธมิตรรายใหมเขามาเสริมทัพ โดยเฉพาะบริษัทที่มีความเชี่ยวชาญ 

ทางดานโลจิสติกสในประเทศอยางดีทแฮลม หรือไมก็โอสถสภาและระหวางนี้เปปซี่ก็จะเรียนรู 

และลงมือทําเองทั้งหมด ตามสไตลของบริษัทขามชาติสวนใหญ ที่ถึงระดับหนึ่งก็จะดึงเอาธุรกิจ 

กลับเขามาบริหารจัดการเองดวยเทคโนโลยี 

“ระบบการคาเปนธุรกิจคาปลีกสมัยใหม หรือ Modern Trade จากเดิมที่เคยเปน 

Traditional Trade เวลาที่ฝรั่งคุยกันก็เอาระดับ Head มาคุยกันเลย วากันในระดับ Regional

93 

สามารถดึงขอมูลจากทั่วโลกมาดูไดจึงไมจะเปนตองพึ่งบริษัทลูกในตางประเทศเหมือนเมื่อกอน 

ทิศทางของบริษัทที่เปน Global Brand ทั้งหลายก็จะดึงงานทุกอยางมาดําเนินการเองทั้งหมด” 

ฝายเสริมสุข นับวาเปนบริษัทที่มีความแข็งแกรงในเรื่องการกระจายสินคาภายใตระบบ 

โลจิสติกสที่ดีมากที่สุดบริษัทหนึ่งในไทย อาทิ การมีขอมูลตางๆ ของรานคากวา 300,000 แหงใน 

ไทย ไลไปตั้งแตรานคาสง คาปลีก รานอาหาร หรือสถานบันเทิงตางๆ มีโรงงานทั้งหมด 6 แหง มี 

คลังสินคา 47 แหง คลังสินคายอย 9 แหง รถขาย 1,500 คัน ครอบคลุมทั่วประเทศ มีฝายขายที่มี 

ความแข็งแกรงที่เปปซี่เองก็รูดีวาไมอาจจะตอกรกับเสริมสุขไดมากนัก แตทายที่สุดตางฝายก็ตอง 

ใสความพยายาม เพิ่มเสริมจุดแข็งเติมเต็มจุดออน แมเปปซี่จะไมขายหัวน้ําเชื้อใหกับเสริมสุข แตก็ 

มั่นใจวาชวงนี้จะมีหลายๆ บริษัทอยากจะเขามารวมเปนพันธมิตรกับเสริมสุข ซึ่งในอนาคตก็คงตอง 

มองไปที่บริษัทขามชาติ ซึ่งไมไดมีแคแบรนดเปปซี่, โคคา โคลา หรือ อาเจ บิ๊ก โคคา เทานั้น 

ในฝงอเมริกาเองก็มีอีกหลายๆ แบรนดที่มีชื่อเสียงเพียงแตคนไทยไมรูจัก เพราะไมเคยเขา 

มาทําตลาดในไทย เชน Dr.Pepper ก็เปนอีกแบรนดที่มาแรงในขณะนี้ 

สําหรับธุรกิจเครื่องดื่มที่ไมใชน้ําอัดลมของเสริมสุข อาทิ น้ําดื่มและโซดาคริสตัล ก็มี 

แผนขยายกําลังการผลิตเพิ่มขึ้นอีก รวมทั้งการขยายตลาดเครื่องดื่มที่ไมใชน้ําอัดลมอื่นๆ ที่ประสบ 

ความสําเร็จอยูแลว เชน น้ําผลไม กาแฟ หรือเครื่องดื่ม Functional Drink อื่นๆ จากกระแสการ 

ใสใจสุขภาพของผูบริโภคมากขึ้น ทําใหเสริมสุขเห็นโอกาสและชองทางจากตลาดที่มีศักยภาพใน 

การเติบโตสูงมากเมื่อเทียบกับตลาดน้ําอัดลมที่ "ฐานกวาง แตโตชา" 

ขณะที่ธันยวัชร ไชยตระกูลชัย ผูเชี่ยวชาญดานการตลาดใหความเห็นวา ศึกระหวาง 

เสริมสุขกับเปปซี่ นอกจากจะเปนเกมการตอรองทางธุรกิจอยางหนึ่งที่ไมมีใครสามารถยอมใหใคร 

ได เขายังมองเปนเรื่องของ “ศักดิ์ศรี” ระหวางนักลงทุนไทยกับทุนขามชาติ นี่คือเกมการตอรองทาง 

ธุรกิจ ที่ผานมาเปปซี่เองก็มีเงื่อนไขตางๆ ที่เปนการบีบฝายผูบริหารเสริมสุข อาทิสิ่งที่เสริมสุขเห็น 

วาเปนสัญญาที่ไมเปนธรรมหลายอยาง อาทิ การปรับเปลี่ยนสูตรคํานวณราคาคาหัวน้ําเชื้อ การ 

เปลี่ยนจากสัญญาที่ไมไดมีกําหนดเวลาเปนสัญญาที่มีกําหนดเวลา 7 ป และสามารถตอออกไปได 

อีก 5 ป การกําหนดระยะเวลาลวงหนากรณีคูสัญญาฝายใดฝายหนึ่งตองการยกเลิกสัญญา 

การที่เปปซี่บอกวา เสริมสุขไมสามารถผลิตหรือจําหนายเครื่องดื่มที่ไมใชน้ําอัดลมภายใต 

เงื่อนไขบางประการที่เขมงวด และไมสามารถผลิตและจําหนายน้ําอัดลมไดเลย ซึ่งหากดําเนินการ 

ทางเปปซี่จะถือวาเปนลิขสิทธิ์ของทางเปปซี่เทานั้น มีสิทธิเลิกสัญญาและเรียกคาเสียหายจากการ 

เปลี่ยนอํานาจควบคุมในบริษัท โดยเสริมสุขรองขอใหมีการแกไขแลวแตทายที่สุดก็ลงเอยดวยการ 

แยกทางกัน แมเปปซี่อาจจะมองวาเสริมสุขคงไมกลาบอกเลิกสัญญาแน

94 

หลังการยกเลิกสัญญา แววมาวา เปปซี่ไมยอมจบงายๆ โดยเตรียมที่จะใช “ขอกฎหมาย” 

ลมมติที่ประชุมผูถือหุนเสริมสุขในวันที่ 29 เมษายนที่ผานมา ธันยวัชร ยังมองในมุมเสริมสุขวา 

เปปซี่ยังจะตองพึ่งพาเสริมสุขอีกมาก เพราะไมใชเรื่องงายที่เปปซี่จะสรางโรงงานผลิตน้ําอัดลม 

ขึ้นมาใหมในระยะเวลาสั้น แมกระทั่งการเขาถึงลูกคาทั่วประเทศที่เสริมสุขมีระบบโลจิสติกสที่ 

เขมแข็งมาก สุดทายเปปซี่ก็จะตองเปนฝายยอมเสริมสุข 

“คิดดูงาย ๆ เปปซี่ไมมีเสริมสุข หรือเสริมสุขไมมีเปปซี่ใครจะตายกอนกัน มันเปนเรื่อง 

ของโลจิสติกสลวนๆ ถึงคุณมีแบรนดแข็งแกรงระดับโลกแตเขาถึงผูบริโภคไมไดก็ตายเหมือนกัน” 

เคสนี้นาจะเปนเคสประวัติศาสตรใหกับเปปซี่ นําไปใชเปนกรณีศึกษาของเปปซี่ในประเทศตาง ๆ 

ทั่วโลกที่สวนใหญดําเนินการโดยบริษัทแม ไมเฉพาะตัวอยางกรณีศึกษาใหกับธุรกิจขามชาติใน 

ไทยเทานั้น 1 ปนับจากนี้ทั้งเสริมสุขและเปปซี่คงสูกันแหลกแนนอน นอกจากจะสูกันเองแลว ยัง 

ตองสูศึกภายนอก เพื่อรักษาสวนแบงทางดานการตลาดไมใหเสียเปรียบคูแขงอยางโคคา โคลา 

กระทั่งแบรนดนองใหมอยางอาเจ บิ๊ก โคลาที่เริ่มกินสวนแบง 30 % เดิมประมาณ 10 % เทานั้น 

ป 2553 มารเก็ตแชรของเปปซี่อยูที่ประมาณ 55 % และโคก 45 % ในตลาดน้ําดํา ที่มีมูลคาประมาณ 

26,000 ลานบาท 

คําถาม จากกรณีศึกษา เสริมสุข-เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขามชาติ 'ฮุบ' 

1. นักศึกษาวิเคราะหสถานการณใครเปนฝายไดเปรียบ-เสียเปรียบในแงมุมใด 

2. กรณีของความขัดแยง ผูบริหารควรจะเลือกใชวิธีการแกไขขอขัดแยงใดที่เหมาะสม 

และคํานึงถึงหลักจริยธรรมของผูบริหารอยางไร

95 


กิ่งดาว จินดาเทวิน. (2552). การศึกษาและพัฒนารูปแบบการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีสําหรับ 

องคการบริหารสวนตําบล(อบต.)ในจังหวัดอุตรดิตถ. ดุษฎีนิพนธ ปร.ด. 

(การศึกษาเพื่อการพัฒนาทองถิ่น). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏ 

ราชนครินทร. อัดสําเนา. 

กุญชรี คาขาย. (2554). การบริหารความขัดแยง. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.novabizz.com/NovaAce/Relationship/Conflict_Management.htm. 

จินตนา บุญบงการ. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ดานสุทธาการพิมพ. 

ธานินทร กรัยวิเชียร. (2548). คุณธรรมและจริยธรรมของผูบริหาร. โครงการปริญญาโท 

ทางการบัญชี คณะพาณิชยศาสตรและการบัญชี. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร. 


พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2549). ธรรมนูญชีวิต. กรุงเทพฯ : วิชั่นบุคส. 

พฤษภาทมิฬ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. 

ลมลเพ็ชร อภิสิทธินิรันดร. (2554). เสริมสุข-เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขามชาติ 'ฮุบ' . [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.bangkokbiznews.com 

วศิน อินทสระ. (2549). พุทธจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ธรรมดา. 

สมหวัง วิทยาปญญานนท. (2543). บริหารตามหลักทศพิธราชธรรม. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.budmgt.com/budman/bm01/king10.html. 

สุรศักดิ์ ใจเย็น. (2553). คุณสมบัติพื้นฐานของผูบริหาร. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.svproconsulting.com/index.php?option=con_content&view= article 

หลวงปูสุวัจน สุวโจ. (2552). อคติ 4. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://board.palungjit.com. 

อํานาจ. (2554). ). [ออนไลน]. แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. 

Coffey, R. E., Cook, C. W., & Hunsaker, P. L. (1994). Management and Organizational 

Behavior. Burr Ridge, IL: Irwin. 

Dubrin, A.J. (1990). Effective Business Psychology. 3rd ed. New Jersey: Prentice-Hall. 

Van Slyke, E. J. (1999). Listening to conflict: Finding Constructive Solution to Workplace 

Disputes. New York: Library of Congress Cataloging-in- Publication Data


จริยธรรมและความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม 

เมื่อภาครัฐมีการรณรงคและกําหนดใหมีการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ เพื่อใหเปน 

ผูมีความประพฤติที่ถูกตองตามกฎระเบียบและมีคุณธรรมที่ดีงาม เปนไปตามทํานองคลองธรรมใน 

การดําเนินงานแลว ในสวนของนักธุรกิจซึ่งเปนผูประกอบการ เปนผูบริหารองคกรธุรกิจก็ตองมี 

ความรับผิดชอบตอกิจการงานที่เกี่ยวของ ดวยการยึดถือเปนคํามั่นสัญญาในการปฏิบัติที่จะทําให 

เกิดคุณคา คุณประโยชนแกทุกฝายที่เกี่ยวของ ตามหลักแหงจริยธรรมและความรับผิดชอบของ 

ธุรกิจที่มีตอสังคมนั้น ๆ ดวย 

การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรม 

นักธุรกิจผูมีบทบาทและอิทธิพลในฐานะของผูบริหาร หรือผูนําองคกรธุรกิจ เปรียบได 

กับหัวเรือใหญในการขับเคลื่อนองคกรใหเปนไปตามทิศทาง นโยบาย แผนงาน พันธกิจ กลยุทธ 

เพื่อบรรลุเปาหมายสูงสุดขององคกร ดังนั้นการกระทําใด ๆ ของนักธุรกิจในแตละองคกร ทั้งขนาด 

เล็กและขนาดใหญยอมมีผลกระทบไปตามขอบเขตและอํานาจ หากเปนองคกรขนาดใหญการ 

กระทําใด ๆ ยอมสงผลแผกวางทั้งระดับเศรษฐกิจและสังคม การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรมจึง 

เปนสิ่งสําคัญและจําเปนที่จะตองมีการปลูกฝงสํานึกที่มีคุณธรรม จริยธรรมตอความรับผิดชอบ 

สวนรวมและทุกฝายที่เกี่ยวของ ดังนั้นในเบื้องตนจะตองเขาใจถึงคุณสมบัติที่ดีที่พึงประสงคของ 

การเปนนักธุรกิจ ทั้งในดานสวนตัวที่เกี่ยวกับบุคลิก อุปนิสัย ความรูความสามารถและคุณธรรม 

จริยธรรม ซึ่งสิ่งเหลานี้เปนองคประกอบของความสําเร็จของนักธุรกิจในเบื้องตน ดังนี้ 

1. คุณสมบัติของนักธุรกิจที่ดี คุณสมบัติเฉพาะตัวของนักธุรกิจ เปนปจจัยที่มีแนวโนม 

ของความเปนผูประสบผลสําเร็จในหนาที่การงาน นอกจากคุณสมบัติดานความรูความสามารถ 

เฉพาะตัวของบุคคลแลว ในปจจุบันการแขงขันเปนไปอยางเสรีทําใหการดําเนินธุรกิจมีความ 

ซับซอนยิ่งขึ้น จึงจําเปนตองมีคุณสมบัติอื่น ๆ ที่จะทําใหนักธุรกิจสามารถดําเนินงานไดราบรื่นและ 

สอดคลองกับสภาพการณปจจุบัน เชน การสรางสัมพันธที่ดีระหวางพันธมิตรทางการคา ชุมชน 

สังคมและทุกภาคสวนที่เกี่ยวของ ดวยหลักของคุณธรรมและมนุษยธรรม ดังนั้นการดําเนินงานที่จะ

97 

สามารถบรรลุเปาหมายกําไรสูงสุด จึงควรมีคุณสมบัติตาง ๆ เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 68-74; 

สมคิด บางโม. 2549 : 65-69; ดังนี้ 

1.1 คุณสมบัติดานความรูความสามารถและบุคลิกสวนตัวของผูบริหารที่ดี ประมวล 

พอสังเขป คือ 1) เปนผูมีความรับผิดชอบในการทํางานดวยความทุมเท เต็มกําลังความสามารถและ 

สติปญญา 2) มีความกลาที่จะเผชิญตอความเสี่ยงในการดําเนินธุรกิจตามสมควรดวยการมีขอมูลที่ 

ถูกตองแมนยําและการประเมินสถานการณไดดี 3) มีความมั่นใจในตนเอง ไมโลเล 4) มั่นใจใน 

การประเมินผลงานกิจการของตนเองอยางมีหลักเกณฑและตัวชี้วัดที่ชัดเจน 5) กระตือรือรนในการ 

ทํางาน มีพลังทั้งรางกายและจิตใจที่มุงมั่น 6) มองการณไกล มีความคิดที่สรางสรรค คิดนอกกรอบ 

อยางมีเหตุมีผล 7) มีความความสามารถในการคัดสรรคนเขามาทํางานไดตรงกับความรู 

ความสามารถ 8) เนนความสําเร็จของงานควบคูกับใหความสําคัญกับคน 9) มีความสามารถใน 

การคิด การตัดสินใจและการแกปญหา 10) เปนผูมีมนุษยสัมพันธและบุคลิกภาพที่ดี เปนที่เชื่อถือ 

และยอมรับของบุคคลทุกระดับ 11) มีความสามารถสื่อสารทําใหเขาใจงาย ชัดเจนสามารถบรรลุ 

วัตถุประสงค 12) มีความเชี่ยวชาญในงานที่ทํา 13) เปนผูที่สามารถวางแผนและจัดการอยางมี 

กลยุทธ 14) เปนผูมีศีล มีธรรม มีภาพลักษณที่เปนที่ยอมรับของสังคม 

1.2 คุณสมบัติดานคุณธรรมจริยธรรมของนักธุรกิจที่ดี เปนแนวคิดและเปนหลัก 

ปฏิบัติที่สอดคลองกับคุณธรรมสากลและมโนธรรมสวนตัวของนักธุรกิจที่กระทําโดยเห็นแก 

ประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนดานกําไรของธุรกิจ เชน 1) การดําเนินงานใหไดกําไรโดย 

ไมเอารัดเอาเปรียบทั้งแรงงานพนักงานลูกจาง ลูกคา ชุมชน สังคมและรัฐ 2) ไมทําลายแหลง 

ทรัพยากรธรรมชาติ หรือกอมลภาวะ เชน มีการบําบัดน้ําเสีย อากาศที่เปนพิษ กลิ่นและเสียงที่เปน 

มลภาวะ ปองกันรักษาความปลอดภัยวัตถุระเบิดและสารเคมีที่มีพิษอยางระมัดระวัง 3) มีสวนรวม 

ในการสรางความเปนปกแผนของสังคม เชน การเขารวมกิจกรรมการสงเสริมสนับสนุนคุณธรรม 

หรือมีบทบาทในการชวยเหลือเกื้อกูลตอสังคม 4) การดําเนินธุรกิจดวยความเสมอภาค เคารพใน 

ศักดิ์ศรีของความเปนมนุษย 5) ดําเนินงานดวยหลักเมตตากรุณา ไมทําใหสังคมเสื่อมทั้งดานจิตใจ 

ศีลธรรมและการสรางคานิยมผิด ๆ 6) ดําเนินธุรกิจที่ถูกตองตามกฎหมาย เชน ไมเปดกิจการที่เปน 

แหลงมั่วสุมอบายมุข คาประเวณี ลักลอบคาสินคาผิดกฎหมายทุกชนิด 7) ไมประกอบธุรกิจที่ 

ทําลายธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เชน การตัดไมทําลายปา ลักลอบคาสัตวปาและของปาสงวน การ 

ทําไรเลื่อนลอย การรุกล้ําที่สาธารณะเพื่อธุรกิจของตน 8) เคารพในสิทธิทางปญญาของผูอื่นและ 

ธุรกิจอื่น ไมลอกเลียนแบบโดยไมไดรับอนุญาต และ 9) การดําเนินธุรกิจที่สอดคลองกับความ 

ตองการและเพิ่มศักยภาพใหกับชุมชน

98 

ดังนั้นจึงเปนที่คาดหมายอยางแนนอนวาการกําหนดโชคชะตาในการดําเนินธุรกิจที่จะ 

ประสบผลสําเร็จสามารถที่จะดําเนินการดวยความรูความสามารถและคุณธรรม จริยธรรมที่ดีงาม 

วิธีการที่จะนํามาสงเสริม หรือปลูกฝงใหนักธุรกิจมีคุณธรรมจริยธรรมได 

1.3 การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรม มีวิธีการดังตอไปนี้ 

1) กลุมธุรกิจควรมีการรวมตัวกันในธุรกิจประเภทเดียวกัน หรือกลุม 

อุตสาหกรรม เชน สมาคมหอการคา สมาคมอุตสาหกรรม ฯ โดยจัดตั้งเปนองคกรและรวมกัน 

กําหนดอุดมการณทางธุรกิจที่คํานึงถึงประโยชนตอสวนรวมและภาพลักษณที่ดีขององคกรธุรกิจ 

2) กําหนดกฎระเบียบ หรือขอบังคับ เพื่อเปนแนวทางการประพฤติปฏิบัติของ 

สมาชิกในการถือปฏิบัติไปในแนวทางเดียวกัน 

3) จัดทําโครงการอบรมและจัดกิจกรรมที่สงเสริมดานคุณธรรม จริยธรรมแก 

สมาชิก เชน การจัดอบรมดานศีล สมาธิและปญญา จัดกิจกรรมดานจิตอาสาเพื่อทําประโยชนแก 

สาธารณะ 

4) มีการจัดประกวดบุคคลและองคกรธุรกิจ หรือเขารวมการประกวดบุคคลและ 

องคกรธุรกิจที่มีคุณธรรม จริยธรรม โดยองคกรธุรกิจ เพื ่อใหไดรับการยอมรับทั้งจากกลุมสมาชิก 

องคกรธุรกิจและบุคคลภายนอก 

5) มีเกณฑมาตรฐานการตรวจสอบและประเมินดานคุณธรรม จริยธรรมของ 

บุคลากรภายในองคกรนั้น ๆ และมีการประกาศเกียรติคุณแกผูที่มีผลการประเมินในระดับดีมาก 

6) มีกฎเกณฑในการลงโทษผูที่มีความประพฤติที่ขาดคุณธรรม จริยธรรม เชน 

การใหออกจากกลุมไป 

7) มีระบบการตรวจสอบจากองคกรภายนอก เชน องคกรภาครัฐ องคกรภาค 

ประชาชน 

8) สรางความสัมพันธระหวางนักธุรกิจกับชุมชน เพื่อใหมีความใกลชิดและ 

เขาใจในวิถีชีวิตของชุมชนและอยูรวมกันอยางเกื้อกูลกัน

99 

ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม 

ทําไมธุรกิจจะตองมีความรับผิดชอบตอสังคม คําถามนี้อาจเกิดจากความรูสึกวามีความ 

ขัดแยงระหวางเปาหมายธุรกิจที่ตองการกําไรสูงสุด แตความรับผิดชอบตอสังคมทําใหธุรกิจมี 

ตนทุนเพิ่มขึ้น ซึ่งยอมจะทําใหกําไรของธุรกิจลดลง แตเหตุการณนี้มีจุดเริ่มตนตั้งแตศตวรรษที่ 20 

(อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. 2546 : 69) ประเทศมหาอํานาจสหรัฐอเมริกาซึ่งมีธุรกิจขนาดใหญได 

ถูกโจมตีวามีอํานาจและอิทธิพลมากเกินไปในการใชอํานาจเอารัดเอาเปรียบผูบริโภค โดยปราศจาก 

ความรับผิดชอบตอสังคมและไดมีความพยายามหยุดยั้งธุรกิจเหลานั้น ดวยกฎหมายการปองกัน 

การผูกขาด(Antitrust Law) กฎหมายคุมครองผูบริโภค (Consumer Protection Laws) และ 

กฎระเบียบของธนาคาร ทําใหนักธุรกิจองคกรขนาดใหญทั้งหลายตางหันกลับมาทบทวนพฤติกรรม 

และการกระทําของตนเอง ดังนั้นบทบาทของธุรกิจเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงและไดตระหนักถึงการ 

ดําเนินธุรกิจที่ตองมีความรับผิดชอบตอสังคมมากขึ้น ทั้งนี้ไดเริ่มดวยหลักการชวยเหลือในรูปของ 

กองทุนและหลักการของผูพิทักษเปนหลักการพื้นฐานของความรับผิดชอบตอสังคมขององคกร 

ธุรกิจ (อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. 2546 : 69-71; อางอิงจาก Lawrence and Weber. 2002. 

Foundation principles of corporate social responsibility : 61) อธิบายพอสังเขป ดังนี้ 

หลักการพื้นฐานเกี่ยวกับความรับผิดชอบตอสังคมขององคกรธุรกิจ 

(Foundation principles of corporate social responsibility) 

หลักการกองทุน 

หลักการของผูพิทักษ 

(Charity principle) 

(Stewardship principle) 

คํานิยาม คือ นักธุรกิจใหความชวยเหลือ เอื้อเฟอ 

ตอสังคมดวยความเต็มใจ ทั้งระดับ 

บุคคลและกลุม 

ชนิดของ 

กิจกรรม 

1. การชวยเหลือสงเคราะห 

2. การสงเสริมสังคมใหดีขึ้น 

คือ นักธุรกิจเสมือนเปนผูดูแลหรือผู 

พิทักษสังคม โดยคํานึงถึงผลกระทบที่ทุก 

คนจะไดรับจากนโยบายและการตัดสินใจ 

ของบริษัท ทั้งนี้จะตองมีการสื่อสารให 

เกิดความเขาใจที่ตรงกัน 

1. การเห็นคุณคาของการพึ่งพาระหวาง 

ธุรกิจและสังคม หรือผูที่มีสวนไดสวน 

เสีย 

2. การรักษาความสมดุลระหวางความ 

สนใจและความตองการที่แตกตางกันของ 

แตละกลุม

100 

. 

หลักการพื้นฐานเกี่ยวกับความรับผิดชอบตอสังคมขององคกรธุรกิจ 

(Foundation principles of corporate social responsibility) 

หลักการกองทุน 

หลักการของผูพิทักษ 

(Charity principle) 

(Stewardship principle) 

ตัวอยาง 1. เปนองคกรที่ชวยเหลือมนุษย เชน 

ยามเกิดภัยพิบัติขึ้นก็ใหการ สงเคราะห 

การบริจาคผาหม อาหาร ที่พักอาศัย 

ทุนทรัพย เปนตน 

2. เปนองคกรที่ริเริ่มในการแกปญหา 

สังคม เชน สนับสนุนสงเสริมการกีฬา 

3. การเปนหุนสวนของสังคมกับกลุมที่ 

ตองการความชวยเหลือ เชน การมีสวน 

รวมในกิจกรรมกับชุมชน สังคม 

1. การตระหนักถึงความสนใจของตนเอง 

2. การปฏิบัติตามขอกําหนดทางกฎหมาย 

3. แนวคิดของผูเกี่ยวของตอการวางแผน 

กลยุทธของธุรกิจ 

ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม คืออะไร มีความสําคัญและจําเปนอยางไรตอการ 

ดําเนินธุรกิจและความรับผิดชอบนั้นควรกระทํากับใครบาง ในที่สุดจะตองทําอยางไรจึงจะเรียกได 

วามีความรับผิดชอบตอสังคมอยางแทจริง 

อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ (2546 : 67) ใหความหมายความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม 

(Corporate Social Responsibility : CSR) หมายถึง การดําเนินธุรกิจไปตามครรลองของกฎหมาย 

และจริยธรรม โดยคํานึงถึงผลประโยชนของผูที่เกี่ยวของกับผูที่มีความเกี่ยวของโดยตรงตอ 

ความสําเร็จขององคกร ไดแก พนักงาน ผูถือหุนและเจาของ ลูกคา ผูจําหนายวัตถุดิบ คูแขงขัน ผูจัด 

จําหนายสินคาและเจาหนี้ ชุมชน รัฐบาล สื่อมวลชน สาธารณชนและกลุมสนับสนุนธุรกิจตาง ๆ 

ธุรกิจจะตองแสดงบทบาทความเปนผูนําในสิ่งที่ถูกตองและเปนประโยชนตอสังคม มีความหวงใย 

ในชุมชนและสิ่งแวดลอม รวมทั้งยินดีที่จะเสียสละผลกําไรบางสวนขององคกร เพื่อพัฒนาชุมชน 

ใหดีขึ้น ตลอดจนเพื่อแกไขปญหาทางดานสิ่งแวดลอมตาง ๆ 

เนตรพัณณา ยาวิราช (2551 : 41-44) ใหความหมาย CSR หมายถึง การที่องคการตั้งใจที่ 

จะกระทําใหเกิดประโยชนใหแกสังคมอันนอกเหนือจากที่กฎหมายกําหนด โดยองคการอาจกําหนด 

ไวเปนขอบัญญัติทางจริยธรรมที่ประกอบดวยความรับผิดชอบตอบุคคลตาง ๆ ไดแก ความ

101 

รับผิดชอบของคณะกรรมการ ความรับผิดชอบตอผูถือหุน ลูกคา ความรับผิดชอบตอคุณภาพสินคา 

หรือบริการ พนักงาน สังคมและสิ่งแวดลอม 

สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม (2554. ออนไลน) ไดรวบรวมคํานิยาม CSR จากหลายหนวยงาน 

ดังนี้ 

1. สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม : CSR หมายถึง แนวคิดที่บริษัทผสานความหวงใยตอสังคม 

และสิ่งแวดลอมไวในกระบวนการดําเนินธุรกิจและการมีปฏิสัมพันธกับผูมีสวนไดเสียภายใต 

พื้นฐานการกระทําดวยความสมัครใจ 

2. The European Commission : CSR คือ คํามั่นของบริษัทที่จะสงเสริมการพัฒนา 

เศรษฐกิจอยางยั่งยืน โดยทํางานรวมกับลูกจางและครอบครัวของพวกเขา ชุมชนและสังคมโดย 

กวาง เพื่อจะพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของสังคมโดยรวม 

3. World Business Council on Sustainable Development : CSR หมายถึง การดําเนิน 

ธุรกิจภายใตหลักจริยธรรมและการกํากับที่ดี ควบคูไปกับการใสใจดูเเลรักษาสังคมและสิ่งเเวดลอม 

เพี่อนําไปสูการพัฒนาธุรกิจอยางยั่งยืน 

4. คณะทํางานสงเสริมความรับผิดชอบตอสังคมและสิ่งเเวดลอมของบริษัทจดทะเบียน 

คณะกรรมการกํากับหลักทรัพยและตลาดหลักทรัพย (กลต.) : CSR เปนเรื่องที่องคกรตอบสนองตอ 

ประเด็นเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดลอม โดยมุงใหประโยชนกับคน ชุมชนและสังคม นอกจากนั้น 

ยังเปนเรื่องของบทบาทขององคกรธุรกิจในสังคม ความคาดหวังของสังคมที่มีตอองคกรธุรกิจ โดย 

ทําดวยความสมัครใจและผูบริหารจะตองมีบทบาทเกี่ยวของกับกิจกรรมตาง ๆ ที่สามารถวัดผลได 

3 มิติ คือ การวัดผลทางเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดลอมอันจะนําไปสูการพัฒนาอยางยั่งยืน 

5. ISO 26000 : CSR หมายถึง การดําเนินกิจกรรมภายในและภายนอกองคกรที่คํานึงถึง 

ผลกระทบตอสังคม ทั้งในระดับใกล ไดแก ผูมีสวนเกี่ยวของโดยตรงกับองคกร เชน ลูกคา คูคา 

ครอบครัว พนักงาน ชุมชนทองถิ่นที่องคกรตั้งอยูและระดับไกล ไดแก ผูมีสวนเกี่ยวของกับองคกร 

ทางออม เชน คูแขงขันทางธุรกิจ ประชาชนโดยทั่วไป ดวยการใชทรัพยากรที่มีอยูในองคกร หรือ 

ทรัพยากรจากภายนอกองคกร ในอันที่จะทําใหอยูรวมกันในสังคมไดอยางเปนปกติสุข 

6. สถาบันไทยพัฒน ภายใตมูลนิธิบูรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ 

ยังไดตีความ CSR วา เปนกิจกรรมที่รวมทั้งการคิด การพูดและการกระทํา ซึ่งครอบคลุมตั้งแตการ 

วางแผน การตัดสินใจ การสื่อสาร ประชาสัมพันธ การบริหารจัดการและการดําเนินงานของ 

องคกรที่ดําเนินการในพื้นที่ของสังคม เชน ลูกคา คูคา ครอบครัวพนักงาน ชุมชนที่องคกร 

ตั้งอยู รวมถึงสิ่งแวดลอม หรือระบบนิเวศน คูแขงขันทางธุรกิจ ประชาชนทั่วไป เปนตน

102 

ดังนั้นสามารถอธิบายไดวา ความรับผิดชอบเปนหนาที่ที่ผูกพันดวยคํามั่นสัญญาที่จะ 

ปฏิบัติหนาที่ของตนอยางถูกตองตามกฎหมายและมีจริยธรรม โดยคํานึงถึงประโยชนและ 

ผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับผูเกี่ยวของที่มีสวนไดสวนเสีย ทั้งทางตรงและทางออมภายในขอบเขต 

ความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจตอสังคม (Area of Corporate Social Responsibility) ไดแก 

1) ความรับผิดชอบตอสังคมและชุมชน 2) ความรับผิดชอบตอสุขภาพและสวัสดิการประชาชน 

3) ความรับผิดชอบดานการศึกษา 4) ความรับผิดชอบดานสิทธิมนุษยชน 5) ความรับผิดชอบ 

ดานสิ่งแวดลอม 6) ความรับผิดชอบตอผูบริโภค 7) ความรับผิดชอบตอวัฒนธรรมอันดี 8) ความ 

รับผิดชอบตอชุมชน 9) ความรับผิดชอบดานจริยธรรม 10) ความรับผิดชอบดานกฎหมาย 

11) ความรับผิดชอบดานเศรษฐกิจ 

อโณทัย ไพฑูรย (2554. ออนไลน) ไดเสนอบทความนาสนใจเรื่อง “CSR ที่แทจริง 

อยาอางเพียงลอย ๆ” โดยชี้ใหเห็นวาการดําเนินธุรกิจอยางไรที่เรียกวามี CSR หรือไมใช CSR โดย 

กลาววา การกระทําตามมาตรฐานทางกฎหมายถือเปนการดําเนินงานตามปกติของธุรกิจที่พึงกระทํา 

สวนการกระทําที่อยูเหนือมาตรฐานดังกลาว แตทําดวยมีจิตอาสาของการเปนผูให ที่ตองการให 

ผูอื่น ใหสังคม มีความสุขจึงจะถือวาเปนการดําเนินธุรกิจที่มี CSR และไดยกตัวอยางเปรียบเทียบไว 

10 ขอ เปนตัวอยาง ดังตอไปนี้ 

กิจกรรมที่ไมถือเปน CSR กิจกรรมที่เปนCSR 

1. จัดทําบอบําบัดและปลอยน้ําเสียออกจาก 

โรงงาน สูลําคลองสาธารณะ วัดคาอยูใน 

มาตรฐานที่กฎหมายกําหนด 

2. โรงงานเกิดอุบัติเหตุ จากเครื่องจักรเกา 

บอยครั้ง โรงงานรับผิดชอบคาชดเชยการ 

บาดเจ็บและการหยุดงานใหตามกฎหมาย 

แรงงาน 

3. บริษัทจัดสงรายงานงบประมาณการเงิน 

รายงานประจําป ใหกับผูถือหุน ตามกําหนด 

1. จัดทําระบบบําบัดน้ําเสียและหมุนเวียนน้ํา 

มาใหภายในโรงงาน ไมปลอยน้ําเสียออกมา 

ภายนอกโรงงาน กากของเสียอุตสาหกรรมสง 

โรงงานบําบัดของเสียโดยเฉพาะ 

2. โรงงานไดเปลี่ยนเครื่องจักรใหมที่ติดตั้ง 

ระบบปองกันที่ดีเยี่ยม พรอมจัดพนักงานดูแล 

รับผิดชอบตรวจสอบบํารุงรักษาเครื่องจักร 

ตามระยะเวลา 

3. จัดระบบตรวจสอบการดําเนินงานอยาง 

ละเอียดผานทางอินเตอรเน็ตและจัดเจาหนาที่ 

ไวคอยตอบคําถาม ขอซักถามในทุกเรื่องที่ 

ไมใชความลับเฉพาะทางการคา ไดตลอดเวลา 

ทําการ

103 

. 


4. โรงงานใหความชวยเหลือชุมชนรอบ 

โรงงาน ที่ไดรับผลกระทบจากการดําเนินงาน 

ของโรงงานโดยตรง เพื่อลดการตอตาน การ 

คัดคาน โดยมีเปาหมาย เพื่อการขยายกิจการ 

โรงงานในอนาคตอยางราบรื่น โดยพิจารณา 

ความคุมคาในการใชงบประมาณเปนสําคัญ 

5. กิจการประชาสัมพันธ ใหขาวถึงขั้นตอน 

รายละเอียด การดําเนินงานที่ถูกตองใหกับ 

ประชาชนไดรับทราบ 

6. บริษัทเรียกเก็บสินคาคืนทันที ที่ อย. ตรวจ 

พบสารเมลามีน ในนมผงที่จําหนาย 

7. โรงงานอุตสาหกรรม ดําเนินการพัฒนา 

คุณภาพชีวิตชุมชน สงเสริมอาชีพใหกับ 

ราษฎร ปลูกปาเปนแนวกันฝุนและเสียง 

ในบริเวณชุมชนรอบโรงงาน ตาม EIA 

(Environmental Impact Assessment) 

อยางเครงครัด 

8. สถานประกอบการลงทุนจัดสรางสถานที่ 

สูบบุหรี่ใหเปนสัดสวนเฉพาะ ตามขอกําหนด 

กระทรวงสาธารณสุข 

9. พนักงานเขาทํางานตรงตอเวลา ไมหลบหนี 

หายไปในเวลางาน รับผิดชอบตอหนาที่ที่ได 

รับมอบหมาย 

4. โรงงานชวยเหลือชุมชน ที่อยูนอกพื้นที่ 

ดําเนินงานของโรงงาน ชวยบรรเทาสาธารณะ 

ภัยตาง ๆ โดยไมคํานึงวา ผูรับความชวยเหลือ 

จะอาศัยอยูในรัศมีพื้นที่ดําเนินงานของโรงงาน 

หรือไม ไมคํานึงวาจะคุมคาหรือ 

มีผลตอบแทนคืนกลับมาหรือไม 

5. กิจการเผยแพรขอมูลขาวสาร คําเตือน 

ขอแนะนําตาง ๆ ที่ไมเกี่ยวของกับกิจการ 

โดยตรง ใหกับประชาชนไดรับทราบ เพื่อ 

ประโยชนในการดําเนินชีวิตอยางมีความสุข 

6. บริษัทขอใหรานคา ตัวแทนหยุดการ 

จําหนายนมผงของบริษัท ทันทีที่มีขาว 

สารเมลามีน ปนเปอนในวัสดุที่นําเขาจาก 

ประเทศจีน เพื่อสงตรวจสอบกอน 

7. โรงงานอุตสาหกรรม รวมกับจังหวัด เขา 

ชวยเหลือประชาชนที่ถูกน้ําทวมและภัยแลง 

ในเขตพื้นที่และอําเภออื่น ๆ ทั้งในจังหวัด 

และจังหวัดใกลเคียง 

8. สถานประกอบการ ออกคาใชจายในการเขา 

รวมโครงการเลิกบุหรี่ในเวลา 7 วัน ซึ่งจัดโดย 

สสส. ใหกับพนักงานที่ประสงคจะเลิกบุหรี่ 

9. บริษัทกําหนดใหพนักงานสามารถลาไป 

ชวยเหลืองานสังคมและชุมชนไดปละ 3 วัน 

โดยไมถือเปนวันลา 

.

104 


10. พนักงานฝายจัดซื้อ ตรวจสอบคุณสมบัติ 

ของสินคาใหตรงตามที่กําหนด โดยไมเอื้อ 

ประโยชนใหรานคาผูขาย 

10. พนักงานจัดซื้อ เสาะแสวงหารานคาเขามา 

เสนอราคาที่ต่ําที่สุด ในคุณภาพเดียวกัน และ 

เจรจาตอรองราคา เพื่อประโยชนของบริษัท 

และตนทุนสินคาจะไดถูกลง 

อยางไรก็ตามความเขาใจใน CSR ซึ่งอาจยังมีความคลาดเคลื่อนและหลายธุรกิจไดนํามา 

กลาวอางถึงการกระทํา ไมวาจะเปนลักษณะของการคืนกําไรแกผูบริโภค การบริจาค สงเคราะห 

ชวยเหลือผูประสบภัยยามเกิดวิกฤตน้ําทวมแจกถุงยังชีพ ขาวสารอาหารแหง หนาหนาวแจกผาหม 

กันหนาวใหกับคนยากคนจน จะดวยน้ําใสใจจริง หรือเพื่อสรางภาพลักษณและหวังผลในระยะยาว 

ของผลประโยชนที่จะเกิดขึ้นกับธุรกิจตน ในแงมุมนี้ถือวาเปนจริยธรรมที่ไดประพฤติปฏิบัติสิ่งที่ 

ถูกตองเหมาะสมกับเวลาและสถานการณของผูทุกขยากที่ตกอยูในภาวะของความยากลําบาก แต 

สิ่งที่จะมองใหลึกลงไปคือ เจตนาของการทําหากเปนไปดวยเนื้อแทของจิตใจที่ตองการชวยเหลือ 

ใหพนทุกข ใหมีความสุขประกอบกับการดําเนินธุรกิจที่เปนสัมมาอาชีวะก็สามารถที่จะกลาวไดวา 

เปนหนึ่งองคกรธุรกิจที่ดีที่มีจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคม 

ขอบเขตความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจ 

ความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจกับผูที่มีสวนไดสวนเสีย (Stakeholder) ประกอบดวย 

บุคคลภายในและภายนอกองคกรธุรกิจ ดังนี้ 

ธนาคาร/ 

สถาบันการเงิน 

Bank 

ผูถือหุน/ 

เจาของกิจการ 

Stockholder 

พนักงาน/ลูกจาง 

Employees 

รัฐบาล 

Government 

สิ่งแวดลอม 

Environment 

ธุรกิจ 

Business 

ลูกคา 

Customer 

ผูจําหนาย 

วัตถุดิบ 

สังคม/ชุมชน 

Community 

ตัวแทนจําหนาย 

Dealer 

ภาพที่ 9 ผูมีสวนไดสวนเสียในธุรกิจ 

ที่มา : เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 51

105 

ความรับผิดชอบพื้นฐานที่ธุรกิจพึงมีกับผูที่เกี่ยวของ เปนผูที่มีสวนไดสวนเสียในสิทธิ 

ตาง ๆ (เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 40-41) ดังนี้ 

1. สิทธิความปลอดภัย หมายความวา นักธุรกิจจะตองผลิตสินคาที่มีคุณภาพไดมาตรฐาน 

ที่ไมกอใหเกิดอันตราย ตลอดจนการใหขอมูลขอเท็จจริงที่เพียงพอในการตัดสินใจของผูบริโภค 

ผูถือหุน หนวยงานราชการ 

2. สิทธิที่จะรู หมายถึง การใหขอมูลที่เปนความจริง ครบถวนและเพียงพอ ไมเปน 

ลักษณะของการชวนเชื่อที่เกินความจริง หรือใหขอมูลเพียงบางสวนที่กอใหเกิดความเขาใจผิด หรือ 

ปกปดขอมูลขอเท็จจริง 

3. สิทธิที่จะบอกกลาว หมายถึง การเปดชองทางการสื่อสารสองทางเพื่อใหสะทอนถึง 

ขอดีขอเสียที่ผูบริโภคควรไดรับการคุมครองสิทธิ เชน สินคาและบริการที่ไมไดคุณภาพ ไมมีความ 

เปนธรรม หรือการไมปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ไดตกลงกันไว 

4. สิทธิที่จะไดรับการศึกษา หมายถึง การเขาถึงขอมูลเพื่อศึกษาใหเขาใจกอนการ 

ตัดสินใจที่จะรวมลงทุน หรือใชบริการสินคาตาง ๆ ของกิจการ 

5. สิทธิในการเลือก หมายถึง การใหโอกาส ไมเรงรัด หรือใชวิธีการจูงใจ ขมขูแกม 

บังคับใหเกิดความวิตกตอการตัดสินใจเลือกสินคาและบริการ หรือเลือกผูขาย 

6. สิทธิการไดรับการปกปอง หมายถึง การมีสวนรวมในการแสดงความคิดเห็นและ 

การตัดสินใจตอผลกระทบดานทรัพยากรและสิ่งแวดลอมของชุมชน 

บทบาทความรับผิดชอบทางจริยธรรมของธุรกิจ 

การดําเนินธุรกิจที่จําเปนตองมีความรับผิดชอบอยางมีจริยธรรมกับผูที่เกี่ยวของในฐานะ 

ของผูที่มีสวนไดสวนเสีย ทั้งบุคคลภายในและภายนอกองคกร (สมคิด บางโม. 2549 : 99-102; 

เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 51-53, 56-59) ดังนี้ 

1. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอผูถือหุนและเจาของกิจการ ซึ่งเปนเจาของเงินลงทุนที่มี 

ความเสี่ยงจากการลงทุน ดังนั้นการดําเนินงานจะตองมีความรับผิดชอบตอผูถือหุนและเจาของ คือ 

1) การใหขอมูลที่เปนจริง ครบถวนและเพียงพอที่จะใชในการตัดสินใจของผูถือหุน 2) ไมชักชวน 

หรือใชขอมูลที่บิดเบือนใหหลงเชื่อวา กิจการนั้นมีผลการดําเนินงานดีเกินความเปนจริง 

3) ผูบริหารและพนักงานดําเนินงานดวยความซื่อสัตย ไมใชอํานาจในทางมิชอบ และทําการฉอฉล 

4) ดําเนินงานเต็มความรูความสามารถ อุทิศและทุมเทใหกิจการมีผลกําไร 5) ดําเนินงานดวยความ 

ระมัดระวังและติดตามขาวสารอยางรอบดานทันเหตุการณ สามารถแกปญหาไดทันทวงที

106 

2. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอพนักงานลูกจาง อาจกลาวไดวา พนักงานลูกจางนั้น 

เปรียบเสมือนฟนเฟองเล็ก ๆ ที่ขับเคลื่อนเครื่องจักรใหสามารถทํางานไดจนสําเร็จ ดังนั้นไมวา 

ลูกจางจะเปนเพียงเฟองเล็กแตก็มีความสําคัญอยูมาก ดังนั้นการปฏิบัติตอลูกจางจึงควรใชหลัก 

คุณธรรมและมนุษยธรรมที่ใหเคารพในศักดิ์ศรีของความเปนมนุษยที่เทาเทียมกัน มิใชการคิดถึงใน 

ลักษณะการจางตางตอบแทนเทานั้น ดังนั้นสิ่งที่นักธุรกิจ หรือผูบริหารองคกรสมควรตองปฏิบัติ 

ตอลูกจาง คือ 1) การใหคาจางคาตอบแทนที่เหมาะสมกับความรูความสามารถและเปนธรรม 

2) เอาใจใสตอสวัสดิการตาง ๆ ของลูกจาง โดยคํานึงถึงความปลอดภัยตอชีวิตและรางกายใน 

ระหวางการปฏิบัติหนาที่ 3) สงเสริมและสนับสนุนใหมีการอบรมและพัฒนาความรูความสามารถ 

เพิ่มความเชี่ยวชาญแกลูกจาง 4) ปฏิบัติตอพนักงานลูกจางทุกคนดวยความเสมอภาค ไมเลือกที่รัก 

มักที่ชัง 5) เคารพในสิทธิสวนบุคคลของลูกจาง ไมนําสิ่งที่เปนความลับไปเปดเผย 6) เรียนรูนิสัย 

และใหความใสใจตอลูกจางทุกคนเพื่อจะไดเขาใจลูกจางแตละคนได 7) ใหคําปรึกษาแกพนักงาน 

ลูกจางทั้งในเรื่องงานและเรื่องสวนตัว ดวยความมีเมตตากรุณา 8) สนับสนุนพนักงานลูกจางที่มี 

ความประพฤติดีและกลาตักเตือนหามปรามผูทําไมดี 9) เมื่อมอบหมายงานแลวตองมีความไววางใจ 

ตอพนักงานและพรอมที่จะใหคําปรึกษา แกปญหาตาง ๆ ไดดวย 10) ทําตัวเปนแบบอยางที่ดีในการ 

สรางบรรยากาศความรัก ความสามัคคี ใหเกิดขึ้นในการทํางานรวมกัน 

3. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอลูกคา สามารถกลาวไดวา ลูกคาเปรียบเสมือนหัวใจ 

ขององคกรธุรกิจ ถาขาดลูกคาธุรกิจยอมไมสามารถมีชีวิต หรือดํารงกิจการใหอยูตอไปได ดังนั้นจึง 

ตองมีวิธีการดูแลรักษาและเอาใจใสตอลูกคา ดวยความเมตตากรุณามุทิตา คือ การนําเสนอสินคา 

และบริการที่ดีมีคุณภาพในราคาที่เปนธรรมตรงกับความตองการของลูกคา เพื่อขจัดปญหาและให 

ลูกคาไดใชประโยชนจากสินคาและบริการนั้นอยางมีความสุข ซึ่งอาจกลาวไดวาเปนการทดแทน 

บุญคุณลูกคาดวยการคืนกําไรดวยสิ่งที่ดี ดังนั้นสิ่งที่ธุรกิจพึงทํากับลูกคา คือ 1) ขายสินคาและ 

บริการที่มีคุณภาพ ไดมาตรฐานและราคาสมเหตุสมผล ไมคากําไรเกินควร 2) ปฏิบัติตามเงื่อนไข 

ทั้งเรื่องจํานวน ราคา คุณภาพและภาระผูกพันในระหวางการซื้อและหลังการซื้อขายตามขอตกลง 

อยางเครงครัด 3) ดูแลและใหบริการแกลูกคาอยางเสมอภาคเทาเทียมทั้งในภาวะปกติและไมปกติ 

เชน ในภาวะสินคาขาดตลาด หรือยามวิกฤตตาง ๆ 4) ไมสรางเงื่อนไขอํานาจการตอรองมากดดัน 

ใหลูกคาตองตัดสินใจซื้อสินคาตนและไมซื้อสินคาคูแขงขัน หรือตองรีบเรงตัดสินใจ 5) ไมสราง 

สถานการณ หรือปนราคาสินคาใหสูงเกินจริง เชน สรางขาวลือ ปลอยขาวเท็จ กักตุนสินคา ทําให 

เกิดการหลงเชื่อ หรือตื่นตระหนักกับลูกคา 6) ปฏิบัติตอลูกคาดวยน้ําใจไมตรี มีอัธยาศัยที่ดีตอกัน 

มีความยืดหยุน อะลุมอลวยตามสมควร

107 

4. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอคูแขงขัน แมวาคูแขงจะเปนฝายตรงขามที่ตองแขงขัน 

แยงชิงลูกคา เพิ่มยอดขาย เพิ่มกําไรแกธุรกิจ แตการดําเนินธุรกิจที่ดีตองมีความรับผิดชอบตอหนาที่ 

ของแตละฝายอยางถูกตอง การแขงขันจึงควรเปนไปตามแบบอยาง เปดเผยตรงไปตรงมาเยี่ยง 

สุภาพชนพึงปฏิบัติ คือ 1) ไมใสรายปายสี สาดโคลนใสกัน 2) ไมตัดทางทํามาหากินดวยการทุม 

ตลาดตัดราคา เพราะฝายตนเองมีศักยภาพที่เหนือกวา 3) ไมแยงชิงลูกคาดวยดวยเงื่อนไขที่เอารัด 

เอาเปรียบ หรือกระทําการที่ไรปรานีตอคูแขงขัน 4) ไมวางแผนลวงความลับของคูแขงและ 

ดําเนินการตัดหนา 5) ใหความรวมมือในการแขงขันเพื่อสรางบรรยากาศทางการตลาดที่ดี 6) ไม 

สรางสัมพันธทางการเมืองที่จะเอื้อประโยชนตอกิจการของตนและไดเปรียบคูแขงขัน เชน การ 

สนับสนุนทุนแกพรรคการเมืองใหญ การติดสินบนขาราชการที่จะใหคุณแกธุรกิจของตนได 

5. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม ธุรกิจจําเปนตองตระหนักถึงความสําคัญของ 

การอยูรวมกันในสังคม จึงตองรูจักการใหและมีสวนรวมในการสรางสรรคสังคม เพื่อใหเกิดความ 

เจริญไปดวยกัน ดังนั้นธุรกิจตองปฏิบัติตอสังคมดวยความรับผิดชอบ คือ 1) ประกอบธุรกิจที่เปน 

สัมมาอาชีวะ ดวยความซื่อสัตยสุจริต 2) ไมประกอบอาชีพที่กอใหเกิดความเสื่อมโทรมดานจิตใจ 

วัฒนธรรมและศีลธรรม 3) ใหความเคารพในสิทธิทางปญญาของผูอื่น ไมลอกเลียน 4) ไมลักลอบ 

คาขายสินคาตองหามตามกฎหมาย 4) มีความละเอียดรอบคอบในการสรางสรรคงานที่จะนําเสนอ 

ออกสูสังคมดวยความระมัดระวัง 5) ไมสรางคานิยมที่บิดเบือนและทําใหเขาใจผิดตอพฤติกรรมที่ 

เหมาะที่ควรแกสังคม 6) การดําเนินธุรกิจที่คํานึงถึงประโยชนที่จะเกิดขึ้นกับสังคม ชุมชน เชน การ 

สรางงานสรางรายได การเพิ่มศักยภาพแกชุมชน การสรางสรรคกิจกรรมสงเสริมคุณภาพและความ 

เขมแข็งใหแกสังคม ชุมชน 

6. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสิ่งแวดลอม ทรัพยากรธรรมชาติถือเปนสมบัติสวนรวม 

ไมควรที่ใครจะยึดไปเพื่อหาประโยชนสวนตัว โดยเฉพาะอยางยิ่งการดําเนินธุรกิจที่มีสวนทําลาย 

ทรัพยากรและสิ่งแวดลอมไดอยางกวางขวาง จึงตองตระหนักถึงความรับผิดชอบอยางสูงยิ่ง เพราะ 

การทําลายทรัพยากรและสิ่งแวดลอมจะนํามาซึ่งความเสียหายอยางใหญหลวงตอผูคนและสังคมใน 

วงกวางและเปนความเสียหายระยะยาว เชน เกิดภาวะโลกรอน เกิดอุทกภัย ฯ ตามที่ไดเกิดขึ้นทั่ว 

ทุกมุมโลกในปจจุบันที่ไดประจักษอยางแจงชัดแลว ดังนั้นธุรกิจจึงตองมีความรับผิดชอบตอ 

สิ่งแวดลอม คือ 1) ไมทําลายทรัพยากรธรรมชาติ เชน การตัดไมทําลายปา การตัดหนาดินอยางผิด 

หลักวิชาการ 2) ไมกอมลพิษตอสิ่งแวดลอม เชน การปลอยสารเคมีที่เปนพิษลงแหลงน้ํา ปลอย 

ควันพิษ เสียงและกลิ่นรบกวนที่เกินระดับมาตรฐานความปลอดภัย 3) การใชทรัพยากรธรรมชาติ 

อยางประหยัดและมีการสรางทดแทน เชน การปลูกปาทดแทน การใชพลังงานอยางประหยัด การ

108 

ใชสารเคมีอยางระมัดระวัง มีระบบการปองกันที่ดี 4) มีสวนรวมในการรณรงค สงเสริมและ 

สนับสนุนโครงการตาง ๆ ที่เกี่ยวกับการรักษาสภาพสิ่งแวดลอม 

7. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอหนวยงานราชการ ซึ่งถือเปนหนวยงานที่สนับสนุนการ 

ดําเนินงานของธุรกิจใหไดรับความสะดวกและเปนไปอยางถูกตองตามกฎหมาย ดังนั้นเพื่อใหเกิด 

ความรวมมือและชวยเหลือกัน จึงควรปฏิบัติตอกันอยางมีความรับผิดชอบทางจริยธรรม คือ 

1) ปฏิบัติตอกันอยางตรงไปตรงมา ตามกฎ ระเบียบ ขอบังคับของกฎหมาย 2) แสดงรายงานผลการ 

ดําเนินงานที่เปนจริงเพื่อการเสียภาษีใหแกรัฐอยางถูกตอง ไมหลีกเลี่ยงภาษี 3) ไมติดสินบน 

เจาหนาที่ หรือรวมมือกับเจาหนาที่ใหปฏิบัติหนาที่โดยมิชอบเพื่อประโยชนของตนและเอารัดเอา 

เปรียบผูอื่น 4) ใหความรวมมือและสนับสนุนหนวยงานราชการที่ปฏิบัติหนาที่อยางถูกตอง 

5) ควรมีทัศนคติและความปรารถนาดีตอกันระหวางหนวยงานธุรกิจกับหนวยงานราชการ จึงจะทํา 

ใหเกิดความเชื่อถือไววางใจกัน อันเปนหนทางไปสูความรวมมือที่ดีตอกัน 

ผลที่ไดรับของธุรกิจที่มีความรับผิดชอบตอสังคม 

ความเปนจริงที่วาธุรกิจที่รูจักการเปนผูใหยอมจะเปนผูไดรับดวยเชนเดียวกัน ธุรกิจที่ 

มุงหวังที่จะเปนผูรับอยางเดียวจะไมเปนที่ยอมรับของสังคมชุมชนและไมไดรับการสนับสนุนจาก 

ผูบริโภค ซึ่งในที่สุดก็ไมสามารถจะดํารงธุรกิจใหอยูตอไปได 

ดังเชนกรณีเหตุการณปจจุบันของการประทวงตอตานวอลลสตรีท ซึ่งเปนการตอตาน 

ระบบที่มีความไมยุติธรรมและโอนเอียงไปในทางสนับสนุนบริษัทขนาดใหญมากกวาชนชั้นกลาง 

การประทวงยึดวอลลสตรีท(Occupy Wall Street) กลุมผูประทวงไดแสดงความโกรธแคนเกี่ยวกับ 

ความละโมบขององคกร ภาวะโลกรอนและความไมเทาเทียมกันทางสังคม โดยตองการกดดันให 

ผูกําหนดนโยบายตองดําเนินนโยบายที่ถูกตองเหมาะสม เชน การลงทุนครั้งใหญเพื่ออนาคตของ 

ประเทศ ไดแก สาธารณูปโภคพื้นฐาน การจางงาน การศึกษา สาธารณสุข อุตสาหกรรมใหม ๆ 

เหตุการณเชนนี้ลวนสะทอนถึงความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจขนาดใหญและรัฐบาล 

สหรัฐอเมริกาซึ่งผูประทวงมีความรูสึกวา องคกรเหลานี้มีอิทธิพลเอารัดเอาเปรียบและร่ํารวย 

อยูกลุมเล็ก ๆ เพียงกลุมเดียว ทั้ง ๆ ที่เหตุการณเหลานี้ไมใชวาไมเคยเกิดขึ้น แตเมื่อใดที่ฝายใดก็ตาม 

ไดอํานาจและมีอิทธิพลเหลือลนก็มักจะเหลิงและหลงลืมตัว จนทําใหเกิดเหตุการณตอตาน ถาหาก 

รูจักรับฟงและนํากลับมาทบทวน พรอมกับแกไขโดยหลักแหงคุณธรรมจริยธรรม ที่มีความ 

รับผิดชอบตอผูที่เกี่ยวของเหลานั้น ปญหาตาง ๆ ก็สามารถที่จะคลี่คลายลงได ตามที่ เนตรพัณณา 

ยาวิราช. (2551 : 47) ไดนําแสดงถึงผลการศึกษาของ แซนดรา โฮมซ (Sandra Holmes) จากการ

109 

สอบถามผูบริหารธุรกิจธนาคารพาณิชย การประกันภัย การขนสงและธุรกิจอื่น ๆ เกี่ยวกับผลลัพธ 

ของธุรกิจที่มีจริยธรรมทางธุรกิจ ดังนี้ 

ผลลัพธทางบวก (Positive Outcomes) 

1. ทําใหองคกรมีชื่อเสียงและความนิยม 

รอยละ 97 

2. เปนองคกรที่มีความเขมแข็งในสังคม 


3. ทําใหมีจุดแข็งดานเศรษฐกิจและสังคม 


4. พนักงานมีความพึงพอใจสูง รอยละ 72 

5. ไมถูกกดดันจากขอกําหนดของกฎหมาย 


6. เพิ่มโอกาสทางธุรกิจ รอยละ 60 

7. ทําใหมีความสามารถในการบริหารจัดการที่ 

ดี รอยละ 55 

8. รักษาลูกคาไวไดยาวนาน รอยละ 40 

9. มีการลงทุนเพื่อสังคมในรูปแบบตาง ๆ 


ผลลัพธทางลบ (Negative Outcomes) 

1. ทําใหกําไรระยะสั้นลดลง รอยละ 59 

2. ทําใหเกิดความขัดแยงในเปาหมายทาง 

เศรษฐกิจ สังคมและการเงิน รอยละ 53 

3. สินคาที่ผลิตสูผูบริโภคมีราคาสูง รอยละ 41 

4. เกิดความขัดแยงทางการบริหารจัดการ 


5. เปนที่ไมพอใจแกผูถือหุน รอยละ 24 

6. ผลผลิตลดนอยลง รอยละ 18 

7. กําไรระยะยาวลดนอยลง รอยละ 13 

8. รัฐบาลเพิ่มขอกําหนดของกฎหมายมากขึ้น 


9. องคกรมีจุดออนดานระบบเศรษฐกิจและ 

สังคม รอยละ 7 

10. เพิ่มกําไรระยะสั้นได รอยละ 36 

จากผลการศึกษาขางตนจะเห็นวา การมีจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคมจะเปน 

ประโยชนตอธุรกิจ แมวาในระยะสั้นจะทําใหตนทุนสูงและกําไรลดลง แตจะสงผลดีในระยะยาว 

ซึ่งจะทําใหธุรกิจสามารถบรรลุเปาหมายกําไรสูงสุด เจริญเติบโตอยางมั่นคงและยั่งยืน ดวยเหตุแหง 

จริยธรรมของธุรกิจไดสงผล ดังตอไปนี้ 

1. ทําใหภาพลักษณของธุรกิจดี ยอมเปนที่นาเชื่อถือ (Credit) แกทั้งบุคคลภายในและ 

ภายนอกองคกร 

2. พนักงานยอมเกิดขวัญและกําลังใจในการทํางานดวยความทุมเท (Devotion) สงผลตอ 

ประสิทธิภาพและประสิทธิผลของงาน 

3. ไดรับการยอมรับและความไววางใจในสินคาและบริการ รวมถึงองคกรธุรกิจดวย 

นํามาซึ่งความนิยมและภักดีตอตราสินคา (Brand Loyalty)

110 

4. ธุรกิจที่มีจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคม ยอมไมเปนที่เพงเล็งของผูรักษา 

กฎหมาย จึงไมไดรับความกดดันและยังสามารถทํางานรวมกันในการดูแลและชวยเหลือสังคมได 

อีกดวย 

5. บุคลากรทุกคนทุกระดับในองคกรยอมอยูรวมกันอยางมีความสงบสุขและมี 

ความสัมพันธที่ดีกับชุมชนและสังคม 

6. โอกาสทางธุรกิจและการบริหารจัดการที่ดียอมเปนของธุรกิจนั้น 

บทบาทองคกรทางธุรกิจที่เกี่ยวกับความรับผิดชอบทางสังคม 

แนวคิดการดําเนินธุรกิจที่ตระหนักถึงความรับผิดชอบตอสังคมไดแพรหลาย จนเกิด 

องคกรความรวมมือระดับนานาชาติและองคกรความรวมมือในประเทศไทย ที่รวมตัวกันเพื่อทํา 

หนาที่กําหนดกฎระเบียบขอบังคับ เพื่อสงเสริมและสนับสนุนการดําเนินธุรกิจใหมีการพัฒนาที่ 

ยั่งยืน เชน 

1. มูลนิธิอนาคตโลก (Global Futures Foundation : GFF) เปนการรวมตัวกันขององคกร 

ขนาดใหญ รัฐบาลและกลุมผูสนับสนุนเพื่อแกไขขอขัดแยงและสรางโอกาสในการดําเนินธุรกิจ 

2. หอการคาระหวางประเทศ (International Chamber of Commerce : ICC) จัดตั้งขึ้นเพื่อ 

วัตถุประสงคในการสงเสริมการคาเสรีและการประกอบการของธุรกิจเอกชน ใหบริการแกองคกร 

ธุรกิจและเปนตัวแทนของธุรกิจเอกชนเพื่อปกปองผลประโยชนทางธุรกิจ ทั้งในระดับประเทศและ 

ระหวางประเทศ ซึ่งมีสมาชิกจากทั่วโลก 130 ประเทศ 

สําหรับประเทศไทยไดกอตั้งหอการคานานาชาติแหงประเทศไทย (ICC Thailand) เมื่อ 

พ.ศ. 2542 ดวยความรวมมือของสภาหอการคาแหงประเทศไทย สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย 

และสมาคมธนาคารไทย โดยเขาเปนสมาชิกของหอการคาระหวางประเทศ (ICC) มีวัตถุประสงค 

เพื่อสนับสนุนและสงเสริมใหภาคธุรกิจไทยมีบทบาทโดยตรง ในการรวมกําหนดนโยบายทางการ 

คาและการลงทุนในเวทีโลก 

3. สถาบันการบริหารธุรกิจและสิ่งแวดลอม (Management Institute for Environment 

and Business : MEB) มีวัตถุประสงคเพื่อชวยเหลือบริษัทในการปรับปรุงคุณภาพของสิ่งแวดลอม 

โดยผานความสําเร็จขององคกรธุรกิจ สงเสริมโอกาสการพัฒนาใหกับธุรกิจโดยการทํางานรวมกับ 

โรงเรียน เพื่อรวมประเด็นปญหาทางดานสิ่งแวดลอมเขาในหลักสูตร ตลอดจนใหมีการขยาย 

อุตสาหกรรมและการฝกอบรม เพื่อใหเกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน

111 

4. สภาธุรกิจของโลกเพื่อความเจริญเติบโตที่ยั่งยืน (World Business Council for 

Sustainable Development : WBCSD) เปนการรวมตัวกันของบริษัทระหวางประเทศจํานวน 125 

บริษัท โดยมีการรวมมือกันสําหรับงานดานสิ่งแวดลอม เพื่อสงเสริมความเจริญเติบโตทางดาน 

เศรษฐกิจและมีการพัฒนาอยางยั่งยืน 

5. สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม (Corporate Social Responsibility Institute : CSRI) ไดจัดตั้ง 

ขึ้นเมื่อวันที่ 24 กันยายน 2550 ภายใตเจตนารมณในการสงเสริมความรับผิดชอบตอสังคมและ 

สิ่งแวดลอมของภาคธุรกิจ โดยสถาบันจะทําหนาที่เปนศูนยกลางการสงเสริมแนวคิดและวิธีปฏิบัติ 

เกี่ยวกับการดําเนินธุรกิจดวยความรับผิดชอบตอสังคมและสิ่งแวดลอมแกหนวยงานในภาคธุรกิจ 

ดวยการสนับสนุนของภาครัฐ ภาคเอกชนและความรวมมือกับ 10 ผูนําองคกรจากภาคธุรกิจ ไดแก 

ประธานกรรมการ ตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย ประธานสภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย 

ประธานสภาธุรกิจตลาดทุนไทย นายกสมาคมบริษัทหลักทรัพย นายกสมาคมบริษัทจัดการลงทุน 

นายกสมาคมสงเสริมผูลงทุนไทย รองประธานหอการคาไทย เลขาธิการสมาคมธนาคารไทยและ 

อุปนายกสมาคมบริษัทจดทะเบียน 

สําหรับประเทศไทยแนวคิดของ CSR ยังมีความรูและความเขาใจเมื่อไมนานนักและยังมี 

ความคลาดเคลื่อนไมนอย จากการสํารวจของสถาบันไทยพัฒน เมื่อปพ.ศ.2552 เกี่ยวกับระดับการ 

พัฒนา CSR โดยแยกเปนภาคธุรกิจในเขตกรุงเทพและปริมณฑล กับสวนภูมิภาค พบวา ในเขต 

กรุงเทพและปริมณฑล รอยละ 27 เพิ่งเรียนรูและทําความเขาใจ รอยละ 53 ปฏิบัติไดดีระดับหนึ่ง 

และรอยละ 16 มีความกาวหนาดีมาก ขณะที่ในสวนภูมิภาค รอยละ 45 เพิ่งเรียนรูและทําความเขาใจ 

รอยละ 40 ปฏิบัติไดดีระดับหนึ่งและรอยละ 12 มีความกาวหนาดีมาก ที่เหลือตอบวาไมแนใจ 

ฉะนั้นความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม จึงเปนเรื่องที่จะตองไดรับการพัฒนาตอไป เพื่อให 

บทบาทขององคกรเอกชนตาง ๆ ไดตระหนักถึงจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคมอยาง 

ถูกตองและจริงจัง ไมใชเปนเพียงการสรางภาพฉาบฉวยเพื่อประโยชนของธุรกิจตนเองเปนสําคัญ 

บทบาทขององคกรเอกชนทางธุรกิจที่มีความรับผิดชอบทางเศรษฐกิจ 

1. สมาคมหอการคาแหงประเทศไทย เกิดขึ้นจาก สภาการคา โดยจดทะเบียนตั้งแตป 

พ.ศ. 2498 มีวัตถุประสงค เพื่อใหเปนองคกรรวมของพอคาไทยและพอคาตางประเทศในประเทศ 

ไทย ในการสงเสริมและจัดระเบียบเกี่ยวกับการคา รวมทั้งใหคําปรึกษาและรายงานขอเท็จจริง 

เกี่ยวกับเศรษฐกิจ การคาอุตสาหกรรม การขนสง การผลิต การคลังและการเงินตอรัฐบาล 

ในชวงปพ.ศ.2510-2514 เปนชวงเวลาที่รัฐบาลไดใหความสําคัญตอบทบาทของ 

ภาคเอกชนเขามามีสวนรวมพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศมากขึ้น ไดพิจารณาเห็นวา เศรษฐกิจของ

112 

ประเทศจะพัฒนาใหบรรลุเปาหมายได ตองไดรับการตอบสนองและไดรับความรวมมืออยาง 

ใกลชิดจากภาคเอกชน ฉะนั้นเพื่อความรวมมือระหวางภาครัฐบาลกับเอกชน จึงไดปรับเปลี่ยน 

โครงสรางและคําจํากัดความของสถาบันการคาภาคเอกชนเสียใหม รวมทั้งกําหนดสิทธิหนาที่ของ 

สถาบันกลางใหมดวย โดยใหมีบทบาทหนาที่แตกตางไปจากสมาคมการคา กฎหมายเดิมเพื่อใหการ 

ประสานงานกับภาครัฐบาลเปนผลดีและเปนประโยชนตอเศรษฐกิจของประเทศโดยสวนรวม 

รัฐบาลไดตราพระราชบัญญัติหอการคา พ.ศ. 2509 ขึ้นเปนการเฉพาะและไดตรา 

พระราชบัญญัติสมาคมการคาขึ้นเปนการเฉพาะดวย สภาการคาจึงไดถูกเปลี่ยนชื่อใหมตามมาตรา 6 

และ 16 แหงพระราชบัญญัติหอการคา พ.ศ. 2509 เปน "สภาหอการคาแหงประเทศไทย" 

(สภาหอการคา. ออนไลน. 2554) โดยมีหอการคาอีก 3 ประเภท อยูภายใตพระราชบัญญัตินี้ คือ 

หอการคาไทย หอการคาตางประเทศและหอการคาจังหวัด 

2. สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย เปนองคกรซึ่งเปนตัวแทนของภาคอุตสาหกรรม 

เอกชนของประเทศไทย มีวัตถุประสงคเพื่อประสานนโยบายภาครัฐกับเอกชน สงเสริมและพัฒนา 

การประกอบอุตสาหกรรมและดูแลสมาชิกใหปฏิบัติตามนโยบายสภาอุตสาหกรรม ฯ โดยไดรับ 

การยกฐานะเมื่อวันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2530 จากสมาคมอุตสาหกรรมไทย ภายใตการกํากับดูแล 

ของรัฐมนตรีวาการกระทรวงอุตสาหกรรม ตามพระราชบัญญัติสภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย 

พ.ศ. 2530 มีอํานาจหนาที่ ดังนี้ 

2.1 เปนตัวแทนของผูประกอบอุตสาหกรรมภาคเอกชน ในการประสานนโยบาย 

และดําเนินการกับรัฐ 

2.2 สงเสริมและพัฒนาการประกอบอุตสาหกรรม 

2.3 ศึกษาและหาทางแกไขปญหาเกี่ยวกับการประกอบอุตสาหกรรม 

2.4 สงเสริม สนับสนุนการศึกษา วิจัย อบรม เผยแพรวิชาการและเทคโนโลยีเกี่ยวกับ 

อุตสาหกรรม 

2.5 ตรวจสอบสินคา ออกใบรับรองแหลงกําเนิด หรือใบรับรองคุณภาพสินคา 

2.6 ใหคําปรึกษาและเสนอแนะแกรัฐบาล เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจดานอุตสาหกรรม 

2.7 สงเสริมนักอุตสาหกรรมและเปนแหลงกลาง สําหรับนักอุตสาหกรรม 

แลกเปลี่ยนความคิดเห็น เพื่อประโยชนตอวงการอุตสาหกรรม 

2.8 ควบคุมดูแลใหสมาชิกปฏิบัติตามกฎหมายเกี่ยวกับการประกอบอุตสาหกรรม 

2.9 ปฏิบัติกิจการอื่น ๆ ตามกฎหมายกําหนด 

นอกจากนี้ยังรวมใหคําปรึกษาและเปนกรรมการในคณะกรรมการรวมภาครัฐบาลและ 

เอกชนเพื่อแกไขปญหาทางเศรษฐกิจและคณะทํางานตาง ๆ

113 

ความรับผิดชอบของธุรกิจตอองคกรทางสังคม 

1. สมาคมนายจาง (Employers’ Associations) เปนองคกรของนายจางที่จัดตั้งขึ้นตาม 

พระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ พ.ศ.2518 โดยผูเปนนายจางที่ประกอบกิจการประเภทเดียวกัน มี 

วัตถุประสงค ดังนี้ 

1.1 แสวงหาและคุมครองผลประโยชนเกี่ยวกับสภาพการจาง เชน เงื่อนไขการจาง 

หรือการทํางาน กําหนดวันเวลา ทํางาน คาจาง สวัสดิการ การเลิกจาง หรือประโยชนอื่นของ 

นายจาง หรือลูกจางอันเกี่ยวกับการจาง หรือการทํางาน 

1.2 สงเสริมความสัมพันธอันดีระหวางนายจางกับลูกจางและระหวางนายจาง 

ดวยกัน 

การขอจดทะเบียนสมาคมนายจาง โดยนายจางผูมีสิทธิจัดตั้งสมาคมนายจาง จํานวนไม 

นอยกวา 3 คนเปนผูเริ่มกอการ ยื่นคําขอเปนหนังสือตอนายทะเบียน พรอมรางขอบังคับของสมาคม 

นายจางอยางนอย 3 ฉบับ คําขอตองระบุชื่อ อายุ อาชีพ หรือวิชาชีพและที่อยูของผูเริ่มกอการทุกคน 

สมาคมนายจางตองมีขอบังคับ กรรมการบริหารและตองจดทะเบียนตอนายทะเบียน เมื่อ 

ไดรับการจดทะเบียนแลวมีฐานะเปนนิติบุคคล 

2. สหภาพแรงงาน (Trade Union) คือ การรวมตัวกันของกลุมลูกจางโดยมีวัตถุประสงค 

ที่จะใหมีการดําเนินการตาม หรือเปลี่ยนแปลงขอตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง โดยมีหนาที่หลัก 

สําคัญ ดังนี้ 

2.1 การจัดเตรียมสิ่งอํานวยประโยชนแกสมาชิกสหภาพแรงงาน ซึ่งในระยะแรกมี 

ลักษณะคลายกับสังคมที่เปนมิตร (Friendly Society) ทําหนาที่ตระเตรียมผลประโยชนตาง ๆ 

เพื่อที่จะทําใหสมาชิกสหภาพแรงงานมีความมั่นใจในกรณีถูกเลิกจาง เจ็บปวย เกษียณอายุและ 

คาใชจายในการทําศพ ในประเทศพัฒนาแลวหลายประเทศ หนาที่ดังกลาวเปนหนาที่ของรัฐ แต 

อยางไรก็ตามการจัดเตรียมการฝกอาชีพ การใหคําปรึกษาทางดานกฎหมายและบทบาทในการเปน 

ตัวแทนของสมาชิกสหภาพก็ยังคงเปนผลประโยชนที่สําคัญของสมาชิกสหภาพแรงงาน 

2.2 การสรางพลังตอรองของสหภาพแรงงาน สามารถดําเนินการไดอยางเปดเผยและ 

เปนที่รับรูของนายจางและกลุมนายจาง สหภาพแรงงานสามารถเจรจากับนายจางไดทั้งในเรื่องของ 

คาจางและสภาพการทํางาน 

2.3 การกระทําทางแรงงานของสหภาพแรงงาน อาจจัดใหมีการนัดหยุดงาน การ 

ตอตานการปดงาน เพื่อผลักดันเปาหมายบางประการ

114 

2.4 กิจกรรมทางการเมืองของสหภาพแรงงาน อาจเรียกรองใหมีการบัญญัติกฎหมาย 

ที่เปนประโยชนโดยรวมแกสมาชิกสหภาพแรงงาน ลูกจาง ดังนี้สหภาพแรงงานอาจดําเนินการโดย 

การจัดการรณรงค ชักชวนใหสมาชิกรัฐสภาสนับสนุนการออกกฎหมาย (Lobbying) หรือใหความ 

สนับสนุนทางการเงินแกพรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหนึ่ง หรือผูสมัครอิสระ เชน พรรค 

แรงงาน(Labour Party) ในสหราชอาณาจักร 

3. การประกันสังคม มีแนวคิดเริ่มจากยุโรป เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของระบบการ 

ผลิตจากการนําเครื่องจักรและพลังงานน้ํามาแทนแรงงานคน ทําใหเกิดปญหาที่รัฐจะตองเขามาดูแล 

โดยออกกฎหมายใหหลักประกันแกคนงาน โครงการแรกเปนการประกันเกี่ยวกับการเจ็บปวย ซึ่ง 

เริ่มในประเทศเยอรมัน 

การประกันสังคมในประเทศไทย มีกฎหมายประกันสังคมฉบับแรกพ.ศ. 2497 กฎหมาย 

ฉบับนี้ผานรัฐสภาพรอมจะประกาศใช แตประสบปญหาในนโยบายทําใหไมสามารถบังคับใช 

กฎหมายได จนกระทั่งกฎหมายถูกรางเสนอและสนับสนุนโดยกรมประชาสงเคราะห มีเนื้อหาให 

ความคุมครองบุคคล 2 ประเภท คือ ผูประกอบอาชีพรับจางและประชาชนทั่วไปที่สมัครใจประกัน 

ตนเอง 

พ.ศ. 2515 มีการประกาศใชกฎหมายแรงงาน (ประกาศคณะปฏิวัติฉบับที่ 103) 

กําหนดใหมีการจัดตั้งสํานักงานกองทุนเงินทดแทนขึ้นในกรมแรงงาน ทําหนาที่ เรียกเก็บเงิน 

สมทบจากนายจางและสถานประกอบการที่มีลูกจาง 20 คนขึ้นไป เงินสมทบที่เก็บนี้นํามาจายเปน 

คาทดแทนแกลูกจาง ซึ่งประสบอันตราย หรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางานใหนายจาง เงินทดแทนที่ 

จายประกอบดวย คาจาง คารักษาพยาบาล คาสูญเสียสมรรถภาพในการทํางานและคาทําศพ สวน 

จํานวนเงินคาทดแทนเปนไปตามความรายแรงของความเสียหายที่ลูกจางไดรับ เชน กรณีลูกจาง 

ประสบอันตรายและไดรับบาดเจ็บที่นิ้ว หรือมือ ลูกจางก็จะไดเงินคาทดแทนเทากับรอยละ 60 ของ 

คาจางตลอดระยะเวลาที่รักษาตัว กรณีที่ลูกจางตองสูญเสียอวัยวะ เชน นิ้วมือ มือและแขนขาก็จะ 

ไดรับคาทดแทนเปนรอยละ 60 ของเงินเดือน ในกรณีสูญเสียมากหรือทุพพลภาพ ก็ไดรับคา 

ทดแทนเปนรอยละ 60 เปนเวลา 10 ป เปนตน 

วิธีการและหลักการของการประกันสังคม ประเทศที่มีการประกันสังคมจะมีกฎหมาย 

กําหนดใหรัฐบาลทําหนาที่ เรียกเก็บเงินสมทบจากประชาชน เพื่อรวบรวมเปนกองทุนกลาง โดยมี 

การจัดตั้งสํานักงานขึ้นทําหนาที่บริหารเงินทุน การเก็บเงินนี้จะเรียกเก็บในชวงระยะเวลาที่คน ๆ 

นั้นสามารถทํางานและมีเงิน นํามาเก็บสะสมเปนเงินออมไปเรื่อย ๆ แนวคิดนี้เหมาะกับสังคม 

อุตสาหกรรมที่ประชาชนตองปรับตัว ปรับสภาพการดําเนินชีวิต ตองขวนขวายหางานทําเพื่อใหมี 

รายไดและปจจัยสี่มาดํารงชีพ

115 

การประกันสังคมชวยเศรษฐกิจอยางไร การประกันสังคมเปนกระบวนการหนึ่งทาง 

เศรษฐกิจที่สงเสริมใหประชาชนออมทรัพยในชวงที่มีรายไดและจะคืนเปนคาทดแทนแกผูเอา 

ประกันในชวงที่ขาดรายได การหมุนเวียนของเศรษฐกิจในรูปแบบนี้ทําใหประชาชนไมขาดกําลัง 

ซื้อ เศรษฐกิจจึงจะหมุนเวียนและขยายตัวได การประกันสังคมจะชวยเศรษฐกิจไดมากในชวงภาวะ 

เศรษฐกิจตกต่ํา จึงถือวาเปนการสรางความมั่นคงของคนในสังคมรวมกัน กระจายรายได ชวยเหลือ 

ผูประสบภัยและผูดอยโอกาส สังคมใดที่ประชาชนมีความแตกตางกันนอยในเรื่องรายไดและความ 

เปนอยู ตลอดจนโอกาสในการสรางความมั่นคงใหชีวิต สังคมนั้นจะสงบสุขและมีปญหาทางสังคม 

นอย 

4. องคกรคุมครองผูบริโภคของภาครัฐ เมื่อป พ.ศ. 2512 เจาหนาที่สหพันธองคการ 

ผูบริโภคระหวางประเทศ ซึ่งเปนองคการอิสระที่ไมเกี่ยวของกับการเมือง จัดตั้งโดยสมาคม 

ผูบริโภคของประเทศตาง ๆ รวมตัวกันมีสํานักงานใหญตั้งอยูที่กรุงเฮก ประเทศเนเธอรแลนด เขามา 

ชักชวนองคการเอกชนในประเทศไทยใหมีการจัดตั้งสมาคมผูบริโภค แตไมประสบผลสําเร็จ 

เนื่องจากขณะนั้นองคการเอกชนของประเทศไทยยังไมพรอมที่จะดําเนินงาน จนกระทั่งครั้งที่ 3 

องคการเอกชนประเทศไทยไดรับการชักชวนอีก จึงไดตั้งคณะกรรมการเพื่อการศึกษาปญหาของ 

ผูบริโภค มีชื่อวา กรรมการศึกษาและสงเสริมผูบริโภคใน ป พ.ศ. 2514 และไดมีวิวัฒนาการเรื่อยมา 

ในภาคเอกชน รวมทั้งไดประสานงานกับภาครัฐบาล จนกระทั่งในปพ.ศ. 2519 และไดสลายตัวไป 

ตอมารัฐบาลเล็งเห็นความสําคัญและความจําเปนในการคุมครองผูบริโภคจึงไดมีการจัดตั้ง 

คณะกรรมการคุมครองผูบริโภคขึ้นอีกครั้ง โดยศึกษาหามาตรการถาวรในการคุมครองผูบริโภค 

ทั้งในหลักสาระบัญญัติและการจัดองคกรของรัฐเพื่อคุมครองผูบริโภค จึงไดพิจารณายกราง 

กฎหมายวาดวยการคุมครองผูบริโภคและรัฐบาลไดนําเสนอตอรัฐสภา มีมติเห็นชอบเปนเอกฉันท 

ใหตราเปนพระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 ใหเปนไปเพื่อผูเกี่ยวของ 3 ฝายไดแก 

ผูบริโภค ผูประกอบการและสํานักงานคุมครองผูบริโภค คือ 

4.1 เพื่อกําหนดสิทธิของผู บริโภค 

4.2 เพื่อกําหนดหนาที่ของผูประกอบธุรกิจ 

4.3 เพื่อกําหนดใหมีการจัดตั้งองคกรของรัฐ เพื่อคุมครองผูบริโภค 

ปพ.ศ. 2550 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ไดบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิของผูบริโภคไว 

ในมาตรา 61โดยมีรายละเอียดตลอดจนหลักการและเหตุผล ดังนี้ 

มาตรา 61 สิทธิของบุคคลซึ่งเปนผูบริโภคยอมไดรับความคุมครองในการไดรับขอมูลที่ 

เปนความจริงและมีสิทธิรองเรียน เพื่อใหไดรับการแกไขเยียวยาความเสียหาย รวมทั้งมีสิทธิรวมตัว 

กันเพื่อพิทักษสิทธิของผูบริโภค ใหมีองคการอิสระเพื่อการคุมครองผูบริโภคซึ่งประกอบดวย

116 

ตัวแทนผูบริโภคทําหนาที่ใหความเห็นเพื่อประกอบการพิจารณาของหนวยงานของรัฐในการตรา 

และการบังคับใชกฎหมาย และกฎ และใหความเห็นในการกําหนดมาตรการตาง ๆ เพื่อคุมครอง 

ผูบริโภค รวมทั้งตรวจสอบและรายงานการกระทํา หรือละเลยการกระทําอันเปนการคุมครอง 

ผูบริโภค 

การบัญญัติมาตรา 61 มีหลักการและเหตุผลเพื่อการคุมครองใหกับผูบริโภคใหชัดเจน 

ยิ่งขึ้น เชน สิทธิในการไดรับขอมูลที่เปนความจริง สิทธิรองเรียนเพื่อใหไดรับการแกไขเยียวยา 

ความเสียหาย เปนตน เพื่อใหผูบริโภคสามารถตัดสินใจเลือกซื้อสินคาบนพื้นฐานของขอมูลที่ 

ถูกตองและมีชองทางในการเรียกรอง เพื่อใหไดรับการเยียวยาความเสียหาย รวมทั้งกําหนดใหมี 

องคกรอิสระเพื่อการคุมครองผูบริโภคแยกตางหากจากการดําเนินการของรัฐ เพื่อทําหนาที่ให 

ความเห็นและเสนอแนะตอการดําเนินงานของรัฐ และการตรวจสอบการกระทําที่เกี่ยวของกับ 

การคุมครองผูบริโภค 

นอกจากนี้พระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่2) 

พ.ศ.2541 ไดบัญญัติกําหนดสิทธิของผูบริโภคใหไดรับการคุมครองในมาตรา 4 ดังนี้ 

1) สิทธิที่จะไดรับขาวสารรวมทั้งคําพรรณนาคุณภาพที่ถูกตองและเพียงพอ 

เกี่ยวกับสินคาหรือบริการ 

2) สิทธิที่จะมีอิสระในการเลือกหาสินคาหรือบริการ 

3) สิทธิที่จะไดรับความปลอดภัยจากการใชสินคาและบริการ 

3 ทวิ) สิทธิที่จะไดรับความเปนธรรมในการทําสัญญา 

4) สิทธิที่จะไดรับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย 

นอกจากนี้กฎหมายยังไดกําหนดอํานาจหนาที่ของคณะกรรมการคุมครองผูบริโภคไวใน 

มาตรา 10 แหงพระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ.2522 ดังนี้ 

1) พิจารณาเรื่องราวรองทุกขจากผูบริโภคที่ไดรับความเดือดรอน หรือเสียหาย 

อันเนื่องมาจากการกระทําของผูประกอบธุรกิจ ตอไป 

2) ดําเนินการเกี่ยวกับสินคาที่อาจเปนอันตรายแกผูบริโภคตามมาตรา 36 

3) แจง หรือโฆษณาขาวสารเกี่ยวกับสินคา หรือบริการที่อาจกอใหเกิดความ 

เสียหาย หรือเสื่อมเสียแกสิทธิของผูบริโภค ในกรณีนี้อาจระบุชื่อสินคา หรือบริการ หรือชื่อของ 

ผูประกอบธุรกิจดวยก็ได 

4) ใหคําปรึกษาและแนะนําแกคณะกรรมการเฉพาะเรื่องและพิจารณาวินิจฉัย 

การอุทธรณคําสั่งของคณะกรรมการเฉพาะเรื่อง

117 

5) วางระเบียบเกี่ยวกับการปฏิบัติหนาที่ของคณะกรรมการเฉพาะเรื่องและ 

คณะอนุกรรมการ 

6) สอดสองเรงรัดพนักงานเจาหนาที่ สวนราชการ หรือหนวยงานอื่นของรัฐให 

ปฏิบัติตามอํานาจหนาที่ที่กฎหมายกําหนด ตลอดจนเรงรัดพนักงานเจาหนาที่ใหดําเนินคดีใน 

ความผิดเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิของผูบริโภค 

7) ดําเนินคดีเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิของผูบริโภคที่คณะกรรมการเห็นสมควร 

หรือมีผูรองขอตามมาตรา 39 

8) รับรองสมาคมตามมาตรา 40 

9) เสนอความเห็นตอคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับนโยบายและมาตรการในการ 

คุมครองผูบริโภคและพิจารณาใหความเห็นในเรื่องใด ๆ ที่เกี่ยวกับการคุมครองผูบริโภคตามที่ 

คณะรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีมอบหมาย 

10) ปฏิบัติการอื่นใดตามที่กฎหมายกําหนดไวใหเปนอํานาจของคณะกรรมการ 

ในการปฏิบัติหนาที่นี้ คณะกรรมการอาจมอบหมายใหสํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค 

เปนผูปฏิบัติ หรือเตรียมขอเสนอมายังคณะกรรมการเพื่อพิจารณาดําเนินการตอไปได 

สรุป 

การดําเนินธุรกิจจําเปนตองมีจริยธรรม จึงตองมีการสงเสริมนักธุรกิจที่ดีใหมีคุณสมบัติ 

ทั้งบุคลิกสวนตัว ความรูความสามารถและมีคุณธรรมจริยธรรมในการเปนผูบริหารที่ดี ดังนั้นจึง 

ตองสงเสริมดวยการสรางความรวมมือระหวางองคกรธุรกิจดวยกัน การออกกฎระเบียบ ขอบังคับ 

การจัดทําโครงการอบรม การสรางเกณฑมาตรฐานในการตรวจสอบและประเมิน การลงโทษและ 

การใหรางวัล ตลอดจนการสรางความสัมพันธกับชุมชนดวย นอกจากการดําเนินธุรกิจที่มี 

จริยธรรมแลว ธุรกิจยังตองมีความรับผิดชอบตอสังคมดวย หมายความวา ดําเนินธุรกิจไปตาม 

ครรลองของกฎหมายและจริยธรรม ที่ใชหลักการ 2 ประการ คือ หลักการกองทุนและหลักการของ 

ผูพิทักษ ขอบเขตความรับผิดชอบของธุรกิจที่มีตอผูมีสวนไดสวนเสีย ทั้งภายในและภายนอก 

องคกร ไดแก ผูถือหุน ผูบริหาร พนักงาน ลูกคา คูคา คูแขง หนวยงานราชการ ชุมชน สังคม 

รวมถึงดานสิ่งแวดลอม โดยจะเกี่ยวของกับสิทธิดานความปลอดภัย การรับรู การบอกกลาว การ 

ไดรับการศึกษา การเลือกและการไดรับการปกปอง การมีความรับผิดชอบตอสังคมจะไดรับผลลัพธ 

ที่ดีในระยะยาวเชนเดียวกับการมีจริยธรรมทางธุรกิจ แนวคิดการดําเนินธุรกิจที่มีความรับผิดชอบ 

ตอสังคมไดแพรหลายและองคกรธุรกิจตางขานรับจนมีการรวมตัวกันจัดตั้งเปนองคกรที่จะเขามามี 

บทบาทในการสงเสริมและสนับสนุนใหเกิดการพัฒนาความรับผิดชอบตอสังคม ทั้งที่เปนองคกร

118 

ภายในประเทศและองคกรตางประเทศ แมแตบทบาทขององคกรเอกชนทางธุรกิจเชน สมาคม 

หอการคาแหงประเทศไทย สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย ที่มีบทบาทในการรวมมือกับรัฐ 

รับผิดชอบตอเศรษฐกิจของประเทศ ตลอดจนบทบาทความรับผิดชอบของธุรกิจตอองคกรทาง 

สังคม เชน รับผิดชอบตอสมาคมนายจาง สหภาพแรงงาน การประกันสังคม องคกรคุมครอง 

ผูบริโภคของภาครัฐ 


1. “ตองบอกวา CSR ที่แทจริง ตองมาจากตัวเรา ถาเราอยากจะเปนคนดี ตองเปนคนดีตอ 

ครอบครัว กอนที่จะดีตอคนนอกบาน” 

คําพูดในขอที่ 1 ใหบทเรียนและแงคิดอะไรแกนักศึกษา 

2. “เราก็เลยตองเรียนรูวิธีการใหดวยความเคารพ สิ่งที่เราชวยคือ ชวยใหเขาไดกลับมามี 

อาชีพ สามารถกลับมาหากินเองได เราก็มีกัลยาณมิตร เขามาสมทบ เอาเงินมารวม เราสรางอูตอเรือ 

ให ตอเรือใหชาวบาน ตอนนี้ทุกบานมีเรือครบแลว อูตอเรือก็พัฒนากลายเปนโรงเรียน เพื่อใหคนมี 

อาชีพเสริมเพิ่มเติมขึ้น” 

“มีชาวบานเกาะหนึ่งเลาวา เขาอยูหางไกล เวลาจะไปที่เกาะ เขาตองลงเรือไป ไมคอยมี 

อาหารกิน พืชผักที่ปลูกก็หมด ก็มีคนสงมามาไปให เขาก็น้ําตาไหล เพราะเปนมามาหมูสับทั้งหมด 

คนแถบนี ้เปนมุสลิม เขาเอามามาไปโปรยใหปลากิน เขายังมีปลา เราเลยตองมาดูวาเขามีวัฒนธรรม 

อยางไร ศาสนาเปนอยางไร การดําเนินชีวิตเปนอยางไร” 

คําพูดในขอที่ 2 ใหบทเรียนและแงคิดอะไรแกนักศึกษา 

3. “เรื่องของ CSR ไมไดเริ่มตนที่นโยบาย แตเริ่มตนจากการที่เราทํางานที่อยูตรงหนา 

ของเราใหดีที่สุด ซึ่งจะเกิดคุณคาในตัวเอง “การที่เรามีธุรกิจเล็กๆ เราก็ทําธุรกิจเล็กๆ บนความชอบ 

ธรรม บนความดีงาม พอมีกําไร เราก็ชวยเหลือคนอื่น ถาตอไปเราขยายรานไปได เราก็ขยายราน 

ออกไป CSR ไมไดเกิดจากเรื่องที่ใหญโตอะไร” 

คําพูดในขอที่ 3 ใหบทเรียนและแงคิดอะไรแกนักศึกษา

119 


กรมพัฒนาธุรกิจการคา. (2554). การจดทะเบียนสมาคมการคา. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.dbd.go.th/mainsite/index.php?id=96. 


ประกันสังคม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK12/ 

chapter3/t12-3-l3.htm 

มูลนิธิเพื่อผูบริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.consumerthai.org 

สถาบันไทยพัฒน. (2554). CSR ไทย ไตระดับ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.csrthailand.net/th/expert/detail/52. 

สถาบันธุรกิจเพื ่อสังคม. (2554). CSR. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.csri.or.th/about/history. 

สภาหอการคาแหงประเทศไทย. (2554). สภาหอการคา. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

www.panyathai.or.th/wiki/index. 

สมคิด บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : พัฒนวิทยการพิมพ. 

สํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

http://www.ocpb.go.th/main_history.asp 

อโณทัย ไพฑูรย. (2554). CSR ที่แทจริง อยาอางเพียงลอย ๆ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://csr.igetweb.com/index.php?mo=5&qid=192101. 

อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. (2546). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ธรรมสาร.


จริยธรรมกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 

พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 

วันพฤหัสบดีที่ 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2517 

“ การพัฒนาประเทศจําเปนตองทําตามลําดับขั้น ตองสรางพื้นฐาน คือ 

ความพอมีพอกิน พอใชของประชาชนสวนใหญเปนเบื้องตนกอน โดยใช 

วิธีการและใชอุปกรณที่ประหยัด แตถูกตองตามหลักวิชา เมื่อไดพื้นฐานมั่นคง 

พรอมพอควรและปฏิบัติไดแลว จึงคอยสรางคอยเสริมความเจริญและ 

ฐานะเศรษฐกิจขั้นที่สูงขึ้นโดยลําดับตอไป 

หากมุงแตจะทุมเทสรางความเจริญยกเศรษฐกิจขึ้นใหรวดเร็วแตประการเดียว 

โดยไมใหแผนปฏิบัติการสัมพันธกับสภาวะของประเทศและของประชาชน 

โดยสอดคลองดวย ก็จะเกิดความไมสมดุลในเรื่องตาง ๆ ขึ้น ซึ่งอาจกลายเปน 

ความยุงยากลมเหลวไดในที่สุด ” 

นับเปนเวลากวา 60 ป (9 มิถุนายน พ.ศ.2489- พ.ศ.2554) ที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว 

ทรงครองสิริราชสมบัติและมีพระบรมราโชวาทแกปวงชนชาวไทยในวโรกาสตาง ๆ เสมอมา ทั้งใน 

ยามบานเมืองปกติสุขและวุนวายไมปกติ ซึ่งลวนสะทอนถึงคําสอนตามแนวทางแหงธรรมะและ 

หลักวิชาการในการบริหารจัดการงาน การดําเนินชีวิตที่สามารถนําไปใชไดทั้งในเรื่อง 

ระดับประเทศชาติและระดับบุคคล จะเห็นไดวา แมวันเวลาผานไปหลายสิบปแตเหตุการณตาง ๆ ที่ 

เกิดขึ้นก็ยังคงสอดคลองกับหลักคําสอนของพระองคทาน ดังเรื่องของการแกปญหาความยากจนที่ 

เกี่ยวกับปากทองของประชาชนและเศรษฐกิจของประเทศชาติ 

หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 

แนวคิดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนพระราชดํารัสเกี่ยวกับเศรษฐกิจมาตั้งแตปพ.ศ. 

2517 แตยังไมเปนที่เขาใจและไมไดมีการนําไปปฏิบัติ ดวยสังคมไทยไดถูกอิทธิพลของระบบทุน 

นิยมเขาครอบงํา ทําใหหลงใหลกับคานิยมทางวัตถุและบริโภคนิยมแบบตะวันตกไปทั่ว ทั้งสังคม 

ในทุกระดับ

121 

จนกระทั่งประเทศไทยตองประสบกับวิกฤตเศรษฐกิจที่รุนแรงอีกครั้งหนึ่งในปพ.ศ.2540 

เรียกวา วิกฤตทางการเงิน (Financial Crisis) หรือวิกฤตตมยํากุง ซึ่งกลาวไดวาประเทศไทยเปน 

ตนเหตุของปญหาที่กอใหเกิดการลุกลามไปทั่วภูมิภาคตะวันออกเฉียงใตและวิกฤตเอเซีย 

ภาพที่ 10 วิกฤตเศรษฐกิจดานการเงิน 

ที่มา : http://horo.giggog.com/125444 และ 

คณะกรรมการศึกษาและเสนอแนะมาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการระบบ 

การเงินของประเทศ หรือศปร. (MBA. 2543. ออนไลน) วิเคราะหสาเหตุของวิกฤตตมยํากุงเกิดจาก 

1. การดําเนินนโยบายที่ผิดพลาดของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ในนโยบาย 

พัฒนาไทยใหเปนศูนยกลางทางการเงินในภูมิภาคตั้งแตป 2533 เชน เปดเสรีทางการเงิน เปดวิเทศ 

ธนกิจ การใชอัตราแลกเปลี่ยนแบบตะกราเงินผูกคาเงินบาทไวกับดอลลารเกือบจะคงที่ ทําให 

นโยบายการเงินใชไมไดผล ดอกเบี้ยในประเทศสูงกวากูจากตางประเทศ ตนทุนการกูเงินจาก 

ตางประเทศต่ํากวาในประเทศ ไมมีความเสี่ยงเรื่องอัตราแลกเปลี่ยน ทําใหภาคเอกชนกูเงินจาก 

ตางประเทศมาลงทุนเกินตัว ในป 2539 มีหนี้สินตางประเทศตอรายไดประชาชาติรอยละ 50.14 ซึ่ง 

ปกติหากเกิน 10 เปอรเซ็นตถือวาเขาสูขีดอันตรายแลว 

2. การลงทุนของภาคเอกชนขยายการเติบโตของภาคเศรษฐกิจแบบไมยั่งยืน คือ มีหลาย 

โครงการที่กูเงินมาเพื่อประหยัดดอกเบี้ยและมีประเภทกูเงินมาเพื่อทําโครงการเขาตลาดหลักทรัพย 

โดยกูเงินจากสถาบันการเงินในระยะสั้น แตนําไปลงทุนในระยะยาว ลงทุนเพิ่มปจจัยการผลิต 

แรงงานทุน แตไมสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการใชปจจัยผลิต ทําใหตนทุนการผลิตแพงขึ้น ราคา 

สินคาก็แพงขึ้น อัตราเงินเฟอสูงขึ้น คาเงินบาทที่แทจริงสูงขึ้นจากคาเงินสหรัฐแข็งขึ้น 

ความสามารถในการแขงขันกับตางประเทศจึงลดลง การสงออกก็ลดลงตาม

122 

3. การสงออกลดลง ภาคธุรกิจไมสามารถหาเงินมาชําระหนี้ได มาตรการควบคุมสถาบัน 

การเงินผอนคลายความเขมงวดเรื่องความเพียงพอของเงินกองทุนและคุณภาพสินทรัพย หนี้เสียของ 

ธนาคารและสถาบันการเงินเพิ่มขึ้น ความตกต่ําของภาคอสังหาริมทรัพย นักลงทุนตางประเทศขาด 

ความเชื่อมั่นเศรษฐกิจและคาเงินไทย เมื่อมีเหตุการณ ธนาคารแหงประเทศไทย อุมธนาคาร 

กรุงเทพฯ พาณิชยการ จํากัด ตางประเทศก็เริ่มขนเงินกลับตั้งแตครึ่งปหลัง 2539 

4. ขณะที่แนวทางแกไขปญหาเพื่อลดการเติบโตเศรษฐกิจของธนาคารแหงประเทศไทย 

ชวงป 2537-2539 นโยบายการเงินเขมงวด ทําใหดอกเบี้ยในประเทศสูง ขณะที่เปดเสรีทางการเงิน 

ทําใหคนหันไปกูเงินจากตางประเทศ นโยบายการเงินจึงไมมีประสิทธิภาพ การควบคุมปริมาณเงิน 

เชน จํากัดวงเงินกูยืมขั้นต่ํา ใหหักภาษี ณ ที่จายดอกเบี้ยเงินกูตางประเทศ มาตรการลาชาไมทันการ 

มาตรการที่ออกเพื่อแกปญหาการขาดดุลบัญชีเดินสะพัดสูงไมไดผล เชน จํากัดการนําเขาของใช 

สวนตัวไดไมเกินคนละ 5,000 บาท จํากัดวงเงินบัตรเครดิต 

5. การเพิ่มเงินทุนสํารองระหวางประเทศ เพื่อปองกันการโจมตีคาเงินบาท ดวยการขาย 

พันธบัตรในตลาดซื้อคืนตราสารหนี้(Repo)และทําสัญญา Swap ทําใหอัตราดอกเบี้ยในประเทศ 

สูงขึ้น ป พ.ศ. 2533-2539 มีทุนสํารองมากกวาหนี้สินระยะสั้นเพียงเล็กนอยจึงมีความเสี่ยงตอการ 

ถูกโจมตีคาเงิน 

ดังนั้นสภาพเศรษฐกิจของประเทศในชวงเวลานั้นจึงเปรียบไดกับลูกโปง หรือฟองสบูที่มี 

ลักษณะของการขยายตัวแตขาดความสมดุล กลวงใน ภาคเอกชนกอหนี้ตางประเทศมากเกินไปและ 

ไมไดนําไปเพื่อการลงทุนที่แทจริงและนํามาเก็งกําไร ปนราคาจดบิดเบือนจากราคาที่แทจริงและ 

สินคาที่ไมมีอยูจริง การบริโภคเกินความจําเปน ปลอยเงินกูใหกับนักการเมืองที่มีธุรกิจเกี่ยวเนื่อง 

กันโดยใชหลักทรัพยต่ํากวาสินเชื่อ ตลาดหุนกลายเปนคาสิโน อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจสูง แต 

เปนกับดักความหายนะ ประเทศไทยตองเขาสูระบบการกูเงินจากกองทุนการเงินระหวางประเทศ 

(International Monetary Fund : IMF) และตองปฏิบัติตามเงื่อนไขเปดเสรีการคามากขึ้น แก 

กฎหมายใหตางชาติเพิ่มสัดสวนถือหุนได ราคาหุนในตลาดหลักทรัพยตกลงมาครึ่งหนึ่ง จนนํามาสู 

การครอบงํากิจการของชาวตางชาติในธุรกิจการเงิน ธุรกิจโทรคมนาคม ธุรกิจอสังหาริมทรัพยและ 

บริษัทที่ตองการเงินทุนจากตางชาติตองเปดเผยขอมูลดานการเงิน การใชมาตรการที่เขมงวดและเอา 

รัดเอาเปรียบของ IMF ทําใหธุรกิจขนาดใหญและสถาบันการเงินไทยหลายแหงตองปดตัวลง 

ประชาชนตองซื้อสินคา น้ํามันและคาบริการสาธารณูปโภคแพงขึ้น นอกจากเศรษฐกิจแยลงแลว 

เงินกูจาก IMF เกือบทั้งหมดนําไปเติมทุนสํารองระหวางประเทศเพื่อพยุงคาเงินบาท ไมไดนําไป 

ฟนฟูเศรษฐกิจ ทั้งยังสรางปญหาทางการเมือง คือ แปรรูปรัฐวิสาหกิจและกฎหมาย 11 ฉบับ ซึ่งถูก 

วิจารณวาเปนกฎหมายขายชาติ สิ่งเหลานี้ไดชี้ชัดถึงความเปนผูพายแพในศึกสงครามรูปแบบใหม

123 

คือ การตกเปนเมืองขึ้นทางเศรษฐกิจ นายทุนตางชาติเขามาช็อปซื้อทรัพยสินของไทยในราคาถูก 

ทั้งหุน ธนาคาร กิจการตาง ๆ ตองสะสมทุนใหม เพื่อซื้อหุนกลับคืน ถึงเวลาที่คนไทยจะตองตื่นขึ้น 

แลวสลัดตนเองใหหลุดจากระบบวัตถุนิยมและบริโภคนิยม หันกลับมาทบทวนรากเหงาเดิมของตน 

อยางมีความหวังอีกครั้งดวย หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวได 

พระราชทาน ซึ่งรัฐบาลไดนอมนําพระราชดํารัสเศรษฐกิจพอเพียงมาไวในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ 

สังคมแหงชาติ ฉบับที่ 9-11 (ฉบับปจจุบันพ.ศ. 2555-2559) 

ภาพที่ 11 พระบาทสมเด็จพระเจาอยูกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง 

ที่มา : http://dpc12.ddc.moph.go.th/dpc_12/Sufficiency.html 

1. แนวคิดหลักเศรษฐกิจพอเพียง 

การพัฒนาตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง คือ การพัฒนาที่ตั้งอยูบนพื้นฐานของทางสายกลาง 

และความไมประมาท โดยคํานึงถึงความพอประมาณ ความมีเหตุผล การสรางภูมิคุมกันที่ดีในตัว 

ตลอดจนใชความรูความรอบคอบและคุณธรรม ประกอบการวางแผน การตัดสินใจและการกระทํา 

2. ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง แบงการพิจารณาออกเปน 5 สวน (เศรษฐกิจพอเพียง. 

ออนไลน. 2554) ดังนี้ 

2.1 กรอบแนวคิด เปนปรัชญาที่ชี้แนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนในทางที่ 

ควรจะเปน โดยมีพื้นฐานมาจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย สามารถนํามาประยุกตใชไดตลอด 

เวลา และเปนการมองโลกเชิงระบบที่มีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจากภัย 

และวิกฤต เพื่อความมั่นคงและความยั่งยืนของการพัฒนา 

2.2 คุณลักษณะ เศรษฐกิจพอเพียงสามารถนํามาประยุกตใชกับการปฏิบัติตนไดใน 

ทุกระดับ โดยเนนการปฏิบัติทางสายกลางและการพัฒนาอยางเปนขั้นตอน

124 

3. คํานิยาม ความพอเพียงจะตองประกอบดวย 3 คุณลักษณะรวมกัน ดังนี้ 

3.1 ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดี ที่ไมนอยเกินไปและไมมากเกินไป 

โดยไมเบียดเบียนตนเองและผูอื่น เชน การผลิตและการบริโภคที่อยูในระดับพอประมาณ 

3.2 ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับความพอเพียงนั้นจะตอง 

เปนไปอยางมีเหตุผล โดยพิจารณาจากเหตุปจจัยที่เกี่ยวของ ตลอดจนคํานึงถึงผลที่คาดวาจะเกิดขึ้น 

จากการกระทํานั้น ๆ อยางรอบคอบ 

3.3 การมีภูมิคุมกันที่ดีในตัว หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบและ 

การเปลี่ยนแปลงดานตาง ๆ ที่จะเกิดขึ้นโดยคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ที่คาดวา 

จะเกิดขึ้นในอนาคตทั้งใกลและไกล 

4. เงื่อนไข การตัดสินใจและการดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ใหอยูในระดับพอเพียง ตองอาศัย 

ทั้งความรูและคุณธรรมเปนพื้นฐาน กลาวคือ 

4.1 เงื่อนไขความรู ประกอบดวย ความรอบรูเกี่ยวกับวิชาการตาง ๆ ที่เกี่ยวของอยาง 

รอบดาน ความรอบคอบที่จะนําความรูเหลานั้นมาพิจารณาใหเชื่อมโยงกัน เพื่อประกอบการ 

วางแผนและความระมัดระวังในขั้นปฏิบัติ 

4.2 เงื่อนไขคุณธรรม ที่จะตองเสริมสรางประกอบดวยมีความตระหนักในคุณธรรม 

มีความซื่อสัตยสุจริต มีความอดทน มีความเพียรและใชสติปญญาในการดําเนินชีวิต 

5. แนวทางปฏิบัติและผลที่คาดวาจะไดรับ จากการนําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมา 

ประยุกตใช คือ การพัฒนาที่สมดุลและยั่งยืน พรอมรับการเปลี่ยนแปลงในทุกดาน ทั้งดานเศรษฐกิจ 

สังคม สิ่งแวดลอม ความรูและเทคโนโลยี

125 

ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 

ทางสายกลาง 

พอประมาณ 

มีเหตุผล มีภูมิคุมกัน 

ในตัวที่ดี 

ความรู 

รอบรู รอบคอบ ระมัดระวัง 

คุณธรรม 

ซื่อสัตย ขยันอดทน สติปญญา แบงปน 

นําไปสู 

เศรษฐกิจ / สังคม / สิ่งแวดลอม / วัฒนธรรม 

สมดุล / พรอมรับตอการเปลี่ยนแปลง 

ภาพที่ 12 ความสัมพันธของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 

ที่มา : http://dpc12.ddc.moph.go.th/dpc_12/Sufficiency.html 

การอธิบายหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ยังไมเปนที่ชัดเจนและความเขาใจยังไมถูกตอง 

ของบุคคลหลายฝายทั้งชาวไทยและชาวตางชาติ จึงยังมีคําถามและความคับของใจวา หากนํา 

แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงไปใชจะกระทบตอการพัฒนาทางเศรษฐกิจ ทําใหวิถีชีวิตความเปนอยู 

อัตคัด ขาดแคลน ไมไดรับความสะดวกสบาย ที่สําคัญชีวิตนี้จะตองยากจน ไมสามารถที่จะรวยได 

หลายคนจึงปฏิเสธแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงโดยสิ้นเชิง ดังนั้นเพื่อใหเกิดความเขาใจแนวคิด 

เศรษฐกิจพอเพียงอยางถูกตองถองแท จากคําอธิบายและความคิดเห็นของผูรูและผูมีประสบการณ 

เกี่ยวของกับเศรษฐกิจและการพัฒนาประเทศชาติในดานตาง ๆ ตอไป

126 

แนวคิดที่มีตอหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 

ความคิดเห็นของผูทรงคุณวุฒิมากมายในสังคมไทยที่มีความรูและประสบการณในสาขา 

วิชาชีพดานตาง ๆ ที่มีชื่อเสียงไดรับการยอมรับจากสังคมไทย ไดแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับหลัก 

ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งจะไดนําเสนอใหไดเรียนรู 3 ทาน 

1. ศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน คณบดีคณะ 

บริหารศาสตร มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีและผูอํานวยการ 

สถาบัน การจัดการเพื่อชนบทและสังคม หนวยงานภายใตมูลนิธิบูรณะ 

ชนบทแหง ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ เปนผูมีบทบาทสําคัญในการ 

ขับเคลื่อนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงใหเปนรูปธรรมทั้งในเชิง 

วิชาการและเชิงปฏิบัติ 

ศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน ไดวิเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระ 

เจาอยูหัวในการสัมมนาวิชาการ TDRI ป 2542 โดยเนนการทําความเขาใจกระแสพระราชดํารัส ซึ่ง 

จําเปนตองเขาใจบริบททางการเมือง สังคมและเศรษฐกิจ (อภิชัย พันธเสน. 2542. ออนไลน) โดย 

สรุปดังนี้ 

เนื้อแทของพระราชดํารัส เรื่องเศรษฐกิจพอเพียงมุงสรางความมั่นคงทางเศรษฐกิจขั้น 

พื้นฐานกอนการพัฒนาในขั้นที่สูงขึ้นไป ตลอดจนเนนการใชความพอเพียงเปนเครื่องควบคุมความ 

โลภของคน อันเปนผลจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจที่รวดเร็วและอยางตอเนื่องในประเด็นสําคัญ 

หลัก 2 ประการ ที่จะนํามาสังเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงในนานาทัศนะของนักเศรษฐศาสตรและการ 

วิเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงในทัศนะของศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน เองดวย คือ 

1. เศรษฐกิจพอเพียงในนานาทัศนะของนักเศรษฐศาสตร สรุปแยกแนวคิดได 3 กลุม 

1.1 กลุมที่เห็นวาเศรษฐกิจพอเพียงเปนความคิดที่อยูเหนือแนวคิดทางเศรษฐศาสตร 

พิจารณาจากขอสมมติทางเศรษฐศาสตรที่วา ความตองการของมนุษยไมมีที่สิ้นสุด จึงสรุปแนวคิด 

พื้นฐานทางเศรษฐศาสตรเปนเรื่องที่เกี่ยวกับความไมพอดี การอธิบายความหมายของเศรษฐกิจ 

พอเพียงในสวนของความพอประมาณ จึงไมสามารถใชอธิบายในกรอบความหมายของดุลยภาพ 

ในวิชาเศรษฐศาสตรได 

1.2 กลุมที่มีความเห็นตรงกลาง ไดแบงองคประกอบสําคัญออกเปน 3 กลุมยอย คือ 

1) กลุมที่อธิบายวา ความพอดี ความเสี่ยงและการพึ่งตนเอง ทั้ง 3 สวนนี้จะขาด 

สวนใดสวนหนึ่งไมได โดยใหความหมายของแตละสวนดังนี้

127 

(1) ความพอดี ใหความหมายใกลเคียงกับเรื่องดุลยภาพ (Equilibrium) 

ในทางเศรษฐศาสตร แตเนนดุลยภาพที่เปนพลวัตร (Dynamic) คือ มีการปรับตัวอยูตลอดเวลา 

ขึ้นอยูกับสถานการณและความเหมาะสมของแตละบุคคล 

(2) ความเสี่ยง คือ การสรางภูมิคุมกันใหปลอดภัยจากความแปรผันมากที่สุด 

และมีลักษณะที่ยั่งยืน (Sustainability) 

(3) การพึ่งตนเอง คือ การพยายามเพิ่มขีดความสามารถในการควบคุมปจจัย 

ที่กอใหเกิดความไมแนนอนตาง ๆ ในสวนที่แตละคนสามารถควบคุมไดดวยตัวเองใหมากที่สุด 

โดยใชสติ ความรูและความเพียร 

ดังนั้นจึงสรุปวาสิ่งกํากับความพอดีคือ ความเสี่ยง สิ่งกํากับความเสี่ยงคือ การ 

พึ่งตนเอง 

2) กลุมที่อธิบายความพอเพียงวา มีความใกลเคียงกับความยั่งยืน (Sustainability) 

ซึ่งเนนใหแตละคนลดความเสี่ยงเพื่อลดตนทุนในการแลกเปลี่ยนทางสังคม จาก Externality ในการ 

ตัดสินใจของแตละคนที่มีตอผูอื่น 

3) กลุมที่มองระบบเศรษฐกิจพอเพียงเปนเครื่องเสริมประสิทธิภาพโดยรวมใน 

จุดที่ระบบตลาดไมสามารถเขาถึง หรือกอใหเกิดตนทุนทางการคา (Transaction Cost) ที่สูง 

จนเกินไป 

1.3 กลุมที่เห็นวาเศรษฐกิจพอเพียงเปนแนวคิดที่สอดคลองกับเศรษฐศาสตรกระแส 

หลัก 

1) กลุมที่มองความพอเพียง เปนการดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจอยางพอเพียง 

ภายใตขอจํากัดของรายได (Budget Constraint) ประกอบกับการใชแนวทางในการบริหารความ 

เสี่ยง (Risk Management) ที่มีการกระจายความเสี่ยงอยางสมดุล โดยจะคํานึงถึงการแลกเปลี่ยนกับ 

ประสิทธิภาพ คือ การไมพึ่งพาภายนอกมากก็สามารถลดความเสี่ยงไดมาก แตจะเสียโอกาสที่จะ 

ไดรับผลประโยชนในแงของประสิทธิภาพที่ไดรับเพิ่มขึ้น จากการเนนความชํานาญเฉพาะอยาง 

2) กลุมที่กลาวถึงระบบเศรษฐกิจพอเพียงวา เปนการสรางใหเกิดความจําเปนขั้น 

พื้นฐาน (Basic Necessity) ซึ่งถือวาเปนการเพิ่มขอจํากัด (Constraint) อีกขอหนึ่งในกระบวนการ 

Optimization หรือการแกปญหาหรือเลือกทางเลือกที่ดีที่สุด 

แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงในนานาทัศนะของนักเศรษฐศาสตรขางตน ทําใหศาสตราจารย 

ดร.อภิชัย พันธเสน ไดวิเคราะหและมีขอคิดเห็นโตแยง สรุปโดยรวมคือ การวิเคราะหที่ใชแนวคิด 

ใดเพียงแนวคิดเดียว การใหความหมายเพียงมุมใดมุมหนึ่งและการแยกประเภทที่ไมครอบคลุมใน

128 

แงมุมอื่น ๆ ที่สามารถจะวิเคราะหตีความไดอยางชัดเจนนัก ดังนั้นจึงไดมีการวิเคราะหตามทัศนะ 

ของตนเอง ดังนี้ 

2. การวิเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงในทัศนะของ ศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน กลาว 

ในบทสรุปวา เศรษฐกิจพอเพียงโดยเนื้อแทก็คือ พุทธเศรษฐศาสตรซึ่งเปนปรัชญาที่ชี้ถึงแนวการ 

ดํารงอยูและปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับใหดําเนินไปในทางสายกลาง 

เพื่อใหเกิดมุมมองที่ชัดเจนเกี่ยวกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงที่สอดคลองกับจริยธรรมจะ 

ไดนําเสนอทัศนะของ ศาสตราจารย ดร.ชัยอนันต สมุทวนิชและฉลองภพ สุสังกรกาญจน 

2. ศาสตราจารย ดร.ชัยอนันต สมุทวนิช เกิดเมื่อวันที่ 23 

กุมภาพันธ 2487 ดํารงตําแหนงสําคัญหลายตําแหนงทางสังคม 

เชน อดีตผูบังคับการวชิราวุธวิทยาลัย อดีตตุลาการศาล 

รัฐธรรมนูญ เปนตน 

ศาสตราจารย ดร.ชัยอนันต สมุทวนิช ไดนําเสนอบทความ 

เรื่องทฤษฎีใหม : มิติที่ยิ่งใหญทางความคิด โดยมีความเห็นวา 

ทฤษฎีใหม หรือแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จ 

พระเจาอยูหัวมีความแตกตางจากแนวคิดทฤษฏีตะวันตก โดยเปน 

หลักการที่ใหความสนใจและไมแยกมนุษยออกจากคุณงามความดี หรือจริยธรรม สิ่งรอบขางตอง 

พึ่งพิงอาศัยกัน จึงสรุปวาทฤษฎีใหมเปนหลักการและวิธีการใหมที่ยิ่งใหญทางความคิด 9 ประการ 

(ชัยอนันต สมุทวนิช. 2541. ออนไลน) ดังนี้ 

1. เปนแนวคิดแบบพหุนิยมมีความหลากหลายผสมผสานกันไป เชน มองความพอเพียง 

พออยูพอกิน เปนเปาหมายหลักของการพัฒนา ไมยึดติดตํารา สามารถประยุกตไดตามความ 

เหมาะสมกับแตละสถานที่ 

2. เปนแนวคิดที่กาวพนแนวความคิดแบบวิภาษวิธี(Dialectical)ที่มีลักษณะการปะทะกัน 

ของสิ่งสองสิ่งเมื่อปะทะกันแลวยอมทําใหเกิดการปรับเปลี่ยนไปเปนอยางใดอยางหนึ่ง สุดทายเกิด 

ผูชนะและผูแพ ซึ่งเปนเหตุแหงความขัดแยงและทําลาย แตทฤษฎีใหมมองเห็นถึงการดํารงอยูของ 

สิ่งที่แตกตางกัน การพึ่งพาอาศัยกันภายใตจริยธรรมของความสามัคคี มีเมตตาเปนการอยูรวมกัน 

ของความแตกตางอยางสันติ 

3. เปนแนวคิดที่ปฏิบัติได มิใชเปนเพียงทฤษฎีลอย ๆ โดยมีการจัดลําดับขั้นตอนในการ 

ปฏิบัติ ขั้นตนเปนการจัดสัดสวนทางการผลิตที่เหมาะสม ขั้นสองเปนการจัดการแบบรวมพลัง 

รวมมือกันทุกระบบภายในชุมชนเอง ขั้นที่สามระดมทรัพยากรภายนอกชุมชน แตละฝายไดรับ

129 

ผลประโยชนรวมกัน พึ่งพากันอยางสมดุล กลาวสรุปคือ ขั้นที่หนึ่ง พึ่งตนเองได ขั้นที่สองชุมชน 

เปนอิสระ ขั้นที่สาม พึ่งพาอิงกับโลกภายนอก 

4. เปนทฤษฎีที่มีความงายไมซับซอน สามารถนําไปทําใหเห็นผลจริงได 

5. เปนทฤษฎีที่เกิดจากประสบการณของไทยบนพื้นฐานวัฒนธรรมไทย 

6. เปนแนวคิดที่สอดคลองกับสถานการณของสังคมไทยที่กําลังประสบปญหาอยู 

7. เปนแนวคิดที่แฝงไวซึ่งปรัชญาในการดํารงชีวิตและดํารงชาติดวย เปนทฤษฎีแบบองค 

รวม เพราะมีหลายมิติ เศรษฐกิจ วัฒนธรรมและปรัชญา การดํารงชีวิต 

8. เปนแนวคิดที่มีพลังในการกระตุนใหผูยากไรมีพลัง เขาใจความเปนจริง ผูปฏิบัติมี 

ความสุขไดตามอัตภาพ เขาใจหลักความสันโดษ 

9. เปนแนวคิดที่ปลอดการเมือง ผลประโยชนและอุดมการณ มีลักษณะเปนสากล 

3. ฉลองภพ สุสังกรกาญจน อดีตรัฐมนตรีวาการ 

กระทรวงการคลัง ในสมัยรัฐบาลของพลเอกสุรยุทธ จุลานนท 

และเคยตํารงตําแหนงสําคัญหลายตําแหนง เชน ประธานสถาบัน 

ทีดีอารไอ กรรมการนโยบายเพื่อเสถียรภาพและความมั่นคงทาง 

เศรษฐกิจ ในรัฐบาลของนายบรรหาร ศิลปอาชา เปนที่ปรึกษา 

นายกรัฐมนตรีดานเศรษฐกิจและการตางประเทศในรัฐบาลของ 

พลเอกชวลิต ยงใจยุทธ และเปนกรรมการคณะกรรมการ 

พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สภาพัฒนฯ) เปนตน 

ฉลองภพ สุสังกรกาญจนไดแสดงความคิดเห็นตอปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงวา เปน 

ปรัชญาที่สอดคลองกับแนวคิดของเศรษฐศาสตรกระแสหลักและไดอธิบายองคประกอบแนวคิด 

เศรษฐกิจพอเพียง 2 องคประกอบ ไดแก 1) ความพอประมาณ 2) กับความมีเหตุผล 

(ฉลองภพ สุสังกรกาญจน. 2542. ออนไลน) ดังนี้ 

1. ความพอประมาณ เปนองคประกอบของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งสามารถนําไป 

อธิบายตามแนวคิดของอรรถประโยชน (Utility Function) หมายถึง ความพึงพอใจจากการบริโภค 

ของผูบริโภค กลาวคือ เศรษฐศาสตรจะสมมติวา ผูบริโภคมีความพึงพอใจในการบริโภคที่ 

พอประมาณ โดยความพึงพอใจในการบริโภคหนวยสุดทายจะลดลง เมื่อมีการบริโภคเพิ่มขึ้นที่ 

เรียกวา กฎการลดนอยถอยลงของอรรถประโยชน (Diminishing Marginal Utility) ในขณะเดียวกัน 

ความไมพอประมาณที่มีลักษณะของความตองการที่เพิ่มมากขึ้น (Increasing Marginal Utility) ซึ่ง 

อาจมีสาเหตุมาจากการเปรียบเทียบกับระดับการบริโภคของผูอื่น เชน การเอาอยาง (Emulation) 

ความอิจฉาริษยา (Envy) ทําใหขาดความพอประมาณไดทั้งสิ้น ปญหาตามมาคือ การใชทรัพยากร

130 

ไมเกิดประสิทธิภาพสูงสุด ระบบเศรษฐกิจไมเคลื่อนที่เขาสูจุดดุลยภาพ (Unstable Equilibrium) 

ตลอดจนปญหาระบบเศรษฐกิจ มีจุดดุลยภาพหลายจุด (Multiple Equilibriums) 

2. ความมีเหตุผล ไดนํามาอธิบายดวยแนวคิดของพฤติกรรมความมีเหตุผล (Rational 

Behaviour) ในทางเศรษฐศาสตร คือ ถาบุคคลมีความรู ความเขาใจและความรอบคอบ ในการ 

ตัดสินใจแลว พฤติกรรมทางเศรษฐศาสตรของแตละคนจะนําไปสูผลรวมที่มีการใชทรัพยากรทาง 

เศรษฐกิจอยางมีประสิทธิภาพสูงสุด ในทางตรงขามพฤติกรรมที่ไมมีเหตุผล ขาดความรู ความเขาใจ 

และความรอบคอบ จนดูเสมือนไรเหตุผล เชน พฤติกรรมความเสี่ยงของนักลงทุนที่มีลักษณะ 

เสมือนแมลงเมาบินเขากองไฟ เปนเหตุใหเกิดปญหาทางเศรษฐกิจตามมาในที่สุด อยางไรก็ตามการ 

อธิบายของแนวคิด Rational Behaviour ทางเศรษฐศาสตรไมไดพิจารณาถึงมิติทางคุณธรรมในการ 

ตัดสินใจของแตละบุคคล จึงใหคําอธิบายที่แคบไมครอบคลุมความหมายของความมีเหตุมีผลอยาง 

เพียงพอ 

การนําแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใช 

ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนไดทั้งหลักการ แนวคิดและวิธีการที่อาศัยเงื่อนไขที่เชื่อม 

ความสัมพันธระหวางองคความรูกับคุณธรรม นํามาประยุกตใชบริหารจัดการในเรื่องตาง ๆ ซึ่ง 

สามารถนํามาใชไดกับธุรกิจขนาดกลางและขนาดใหญระดับประเทศ ระดับชุมชน หรือใชในการ 

ดําเนินชีวิตของบุคคล ลวนเกิดประโยชนตอเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดลอมและวัฒนธรรม ดังตัวอยาง 

ของวิถีชุมชนพอเพียงหมูบานอินแปงและบริษัทเครือปูนซิเมนตไทย ดังตอไปนี้ 

1. ชุมชนพอเพียงอินแปง มีกรณีศึกษาที่นาสนใจของหลักคิดในการหันกลับมาทบทวน 

และพึ่งพาตนเองของคนในชุมชนดวยหลักเศรษฐกิจพอเพียง สามารถสรุปเนื้อหาพอสังเขป 

(เสรี พงศพิศ. 2552 : 16-25) ดังตอไปนี้ 

บานบัว อําเภอกุดบาด จังหวัดสกลนคร ณ ชายขอบหมูบานจะเห็นปายปกขนาดเขื่องวา 

“อินแปง มหาวิทยาลัยชีวิต สถาบันการเรียนรูเพื่อปวงชน” ไดเกิดขึ้นเมื่อปพ.ศ. 2530 เปนการ 

รวมตัวกันของเครือขายชุมชนที่มาจากพื้นที่สกลนคร อุดรธานี กาฬสินธุและมุกดาหาร รวมกวา 80 

ตําบล เกือบพันหมูบาน มีสมาชิกกวาแสนคน ชุมชนนี้ตั้งอยูในพื้นที่ภูพานที่อุดมสมบูรณดวยปา 

แหลงอาหารและทรัพยากร แตชาวบานกลับยากจนขนแคน ขาวไมพอกิน หนี้สินลนพนตัว เมื่อได 

เขาไปสํารวจพื้นที่พบวา ปาถูกถางโลงเตียน เพื่อนําที่ดินไปปลูกมันสําปะหลังในปพ.ศ.2513 ปแรก 

ชาวบานรวยกันถวนหนา ตอมาราคามันสําปะหลังเริ่มตกลงเรื่อย ๆ ชาวบานก็ขยายพื้นที่ถางปาเพื่อ 

เพิ่มพื้นที่เพาะปลูก โดยหวังวาจะสามารถชดเชยราคามันสําปะหลังที่ตกลงไดและหวังวาราคาจะดี 

ขึ้น จะสามารถใชหนี้สินที่พอกพูนใหลดลงได

131 

แตผลที่เกิดขึ้นจริง คือ ความหวังและความฝนที่ไมอาจเปนจริงได แมวาการพัฒนา 

โครงสรางพื้นฐานจะเขาสูหมูบาน ถนน ไฟฟา ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร 

(ธกส.) ซึ่งมาพรอมกับลัทธิบริโภคนิยม อันเปนจุดเริ่มตนของการลมสลายทางเศรษฐกิจและสังคม 

เพราะทําใหวิถีชีวิตชุมชนเดิมที่อยากกินเห็ดเขาปา อยากกินปลาลงหนอง ไดเปลี่ยนไป คนเริ่ม 

ตองการเงิน ขายปอขายมันสําปะหลังแลวไมพอกินและไมพอใชหนี้ สิ่งสําคัญของความลมเหลวใน 

อินแปงคือ การสงเสริมการพัฒนาที่ถูกกําหนดมาจากภายนอก แตเมื่อเปลี่ยนจากการเปนผูรับมา 

เปนผูเรียนรูรวมกัน มาแลกเปลี่ยนประสบการณ มาชวยการวิเคราะหทําใหชาวบานเริ่มเขาใจถึง 

สาเหตุความยากจนไมใชเพราะจนทรัพยากร แรงงาน รวมทั้งเงิน แตสิ่งที่จนคือ ปญญา ดังนั้น 

สถานการณจนปญญาเกิดจากการขาดโอกาสการเรียนรู ที่ถูกปลอยไปตามบุญตามกรรมที่หมายถึง 

การเรียนในโรงเรียน ตามสถาบันการศึกษา หรือการจัดใหเขารับการอบรม ซึ่งเปนลักษณะของการ 

ยัดเยียดความรูและความตองการที่มาจากภายนอก เชน นโยบายของรัฐ หนวยงานเอกชนและ 

นักวิชาการ ยิ่งเรียนก็ดูเหมือนยิ่งโง ถูกเอารัดเอาเปรียบและถูกครอบงํา 

ชาวบานบัวเริ่มหันกลับมาทบทวนตนเองและมีมุมมองใหมที่แตกตาง เริ่มสรางวิสัยทัศน 

ภาพฝน ดังที่พอเล็ก กุดวงศแกว ประธานอินแปงคนแรกบอกไววา วิสัยทัศนตามภาษาชาวบาน 

หมายถึง “สงชอด” คือ มองทะลุดวยปญญา 

คนอินแปงมีความฝนและไดสรางฝนนั้นใหเปนความจริง โดยฝนของอินแปง คือ มี 

ธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ ปจจัยพื้นฐานที่พอเพียง จึงเริ่มดวยการยกปามาไวที่บาน อยากกินอะไรก็ 

เอามาปลูกในสวนของตนเอง เปลี่ยนไรมันสําปะหลังเปนสวนที่เต็มไปดวยพืชผัก ไมผล ไมใช 

นานาพรรณ ในที่สุดสามารถมีเหลือกิน ขายไดมีเงินใชหนี้สิน รายจายลดลง รายไดเพิ่มขึ้น สิ่งที่ 

คนพบคือ ภูมิปญญาบรรพบุรุษเกี่ยวกับธรรมชาติที่วาแมเปนผูใหชีวิต แมธรณี แมน้ํา แมโพสพ เรา 

เลี้ยงดูแมใหดี แมก็ใหชีวิตเราอยางพอเพียง นั่นเปนสิ่งที่คนอินแปงไดเรียนรูและคนพบดวยการใช 

ปญญานําหนาเงิน ไมเอาเงินไปสรางโครงการแบบเดิมเมื่อเงินหมดก็เลิก รอเงินใหมโครงการคอย 

เริ่มใหมและยังมีความเชื่อที่วา สังคมไทยไมไดอับจนและสิ้นหวัง สิ่งที่ตองการมากที่สุดคือ ปญญา 

ที่มาจากกระบวนการเรียนรูที่ถูกตองเหมาะสม อันไดแก ทุนทางปญญาที่เกิดจากการเรียนรูรวมกัน 

ในการปฏิบัติ เอาความรูทั้งภายในและภายนอกมาจัดการใหการอยูรวมกันระหวางคน คนกับ 

ธรรมชาติและระหวางชุมชนกับโลกภายนอกอยางรักษาสมดุลรวมกัน 

คนอินแปง สรุปประสบการณนี้วา “อินแปงอยูอยางมีศักดิ์ศรีและมีกินตลอดชีวิต” อยู 

อยางมีศักดิ์ศรี หมายถึง คนอินแปงมีความภูมิใจและเชื่อมั่นในตัวเอง เชื่อวาไดเดินมาถูกทางแลว รู 

วาจะไปไหน ไปทางใดและไปอยางไร

132 

กรณีศึกษาอินแปงมีความสอดคลองกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงที่เริ่มตนจากการเรียนรู 

และเขาใจตนเองกอนเปนอันดับแรกและใชสติปญญาในการคิดหาสาเหตุของปญหาและแกปญหา 

ดวยตนเองอยางมีหลักคิด ใชการเรียนรู แลกเปลี่ยนประสบการณ ถึงภูมิปญญาบรรพบุรุษที่มีของ 

ชุมชน ที่สําคัญคือ การยอมรับตัวตนของชุมชนอินแปงไมใหถูกครอบงําดวยลัทธิบริโภคนิยมที่ 

ทําลายพื้นฐานวิถีชีวิตเดิมของชุมชน ความตองการเงินและใชเงินนําหนาทุกอยางในการซื้อหาวัตถุ 

มาสนองความโลภที่มีมากขึ้นเรื่อย ๆ จนสรางหนี้สินและไมสามารถที่จะจายชําระไดทําใหมีหนี้ 

เพิ่มพูนมากขึ้น ดังนั้นการใชปญญาในครั้งนี้คือ การรูจักประมาณตนเองของคนอินแปง หากไม 

หยุดความตองการที่ฟุงเฟอฟุมเฟอย จะตองทําลายทรัพยากรในชุมชนทุกอยางเพื่อนําไปขายใหได 

เงินมาซื้อวัตถุที่ตองการ การที่คนอินแปงสามารถตระหนักถึงความจริงนี้ จึงทําใหชุมชนสามารถ 

ใชเหตุผลในการคิดพิจารณาปญหาและหาทางแกไขไดอยางถูกตอง เปลี่ยนจากการพึ่งพาภายนอก 

มาเปนการพึ่งพาตนเอง ใชหลักสายกลาง ใชภูมิปญญาของตนเองและทรัพยากรที่อุดมสมบูรณของ 

ชุมชนในการปลูกเพื่อกินเพื่อใชเอง รูจักแบงปน ทําบุญและนําสวนที่เหลือออกขายเปนรายได การ 

กระทําดังกลาวทําใหชุมชนมีภูมิคุมกันที่เขมแข็งที่สามารถใชปญญา ความรูความสามารถและ 

คุณธรรม ใหเกิดการพึ่งพาตนเองได ซึ่งทําใหชุมชนอินแปงสามารถพัฒนาและอยูรอดอยางยั่งยืน 

จึงเปนความภูมิใจในความเปนอยูอยางมีศักดิ์ศรีและมีกินตลอดชีวิตของคนในชุมชนอินแปงนั่นเอง 

2. บริษัทเครือปูนซิเมนตไทย ไดนําแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงมาใชในการพัฒนาเกี่ยวกับ 

ทรัพยากรมนุษยขององคกร (HR แบบพอเพียงฉบับศึกษาเครือซิเมนตไทย. ออนไลน. 2554) 

บริษัทปูนซิเมนตไทยเปนองคกรเกาแกขนาดใหญ เปรียบเสมือนเปนสัญลักษณทางเศรษฐกิจของ 

ประเทศ จากกรณีศึกษา "สราง-รับ-พัฒนา-รักษาคนอยางไรตามหลักปรัชญา” โดยเริ่มจากการ 

คนหาตัวเองใหเจอและเนนกระบวนการ จนเปนที่ยอมรับวา บริษัทเครือซินเมนตไทยมีความโดด 

เดนดานการบริหารทรัพยากรมนุษยเปนที่ยอมรับของสถาบันตาง ๆ ดวยหลักการที่นาสนใจ คือ 

“ยืนหยัดในหลักการ ทํางานอยางมีประสิทธิภาพ สามารถปรับตัวไดอยางตอเนื่องและรับผิดชอบตอ 

ชีวิตและสังคม” 

นอกจากนี้ยังมีปรัชญาการทํางาน 4 ขอ ไดแก 1) ตั้งมั่นในความเปนธรรม 2) มุงมั่นใน 

ความเปนเลิศ 3) เชื่อมั่นในคุณคาของคนและ 4) ถือมั่นมีความรับผิดชอบตอสังคม 

ความทาทายขององคกรนี้คือ การกาวสูการเปนธุรกิจที่จะกาวสูการแขงขันระดับภูมิภาค 

โดยไดพิสูจนตัวเองวาเปนองคกรพอเพียงและงาน HR มีอยูจริงและไดทําสําเร็จมาแลวอยางงดงาม 

ดังจะไดพิจารณาตามหลักการความพอประมาณ ความมีเหตุผลและความมีภูมิคุมกันตอไป

133 

2.1 พอประมาณ ทั้งงานและคน คือ ความพอดี ไมมาก หรือนอยจนเกินไป มุง 

ประโยชนระยะยาว ความพอประมาณของเครือซิเมนตไทย เริ่มตนขั้นวางแผนกําลังคน จํานวน 

พนักงานเทาที่จําเปน จัดคนเขาทํางานใหเหมาะสมกับงาน มีแผนการโยกยายเพื่อสรางโอกาสและ 

พัฒนาคนใหมีความกาวหนาในอาชีพและคํานึงถึงการรักษาเทคโนโลยีและความรูเฉพาะของธุรกิจ 

อยางเขมงวด สวนการบริหารคาจางและสวัสดิการ บริษัทจะเนนความสมดุลและสนองตอบ 

ผลประโยชนอยางเปนธรรมแกทุกฝาย ทั้งผูถือหุน ลูกคาและพนักงาน 

สําหรับพนักงานบริษัทจะกําหนดฐานเงินเดือนและโครงสรางคาจาง โดยมุงเนน 2 

สวน ไดแก 1) ความเปนธรรมในองคกร เชน เงินเดือนในแตละงานจะมีขั้นระหวางกัน ไมหางมาก 

จนเกินจริง 2) อางอิงราคาตามตลาด โดยทําการเปรียบเทียบกับกลุมบริษัทชั้นนําในเมืองไทย ทั้งใน 

และตางอุตสาหกรรมเดียวกันอยางสม่ําเสมอ เพื่อเปนฐานในการกําหนดคาจางและสวัสดิการที่ 

เหมาะสมเปนธรรม ดังนั้นเมื่อพิจารณาแลวอัตราคาจางของเครือซิเมนตไทยจะไมต่ํา หรือสูงเกินไป 

และดูแลจัดสวัสดิการที่เหมาะสมแกพนักงาน เนนครอบครัวและสุขภาพของพนักงาน โดยไมตอง 

รอใหเรียกรอง 

2.2 มีเหตุผล การสรรหาของปูนซิเมนตไทย คือ สรรหาคนดี คนเกง คุณภาพสูงและ 

ซื่อสัตย เพื่อใหสอดรับกับวัฒนธรรมองคกรดานคุณภาพและคุณธรรม เริ่มจากดานแรกจะตองผาน 

การประเมินดวยกิจกรรม CCC : Cement Thai Career Choice โดยเปดโอกาสใหนักศึกษาชั้นปที่ 4 

จากทุกมหาวิทยาลัยสมัครและเขารวมทํากิจกรรม Group Selection มีการทดสอบดานจิตวิทยา 

ภาษาอังกฤษ คอมพิวเตอร เพื่อใหไดคนดีและคนเกงมาทํางาน นับไดวาเปนการเปดโอกาสใหทั้ง 

สองฝายไดเรียนรูซึ่งกันและกันระหวางองคกรกับผูสมัคร บริษัทจะมีเวลาในการพิจารณาคนที่ 

เหมาะกับงานและองคกร ขณะที่ผูสมัครก็สามารถพิจารณาไดวาตนเองเหมาะสมกับบริษัทหรือไม 

เมื่อทั้งสองฝายตางไดเรียนรูกันและเขาใจความตองการของตนเอง ก็สามารถเลือกสิ่งที่เหมาะสมใน 

การที่จะทํางานรวมกันตอไปในระยะยาว 

การบริหารคนภายในองคกร ใชระบบคณะกรรมการ (Management Development 

Committee : MDC) ประกอบดวยผูบริหารระดับสูง กรรมการผูจัดการใหญเปนประธาน ผูจัดการ 

ใหญของธุรกิจและผูชวยผูจัดการใหญเปนกรรมการ คณะกรรมการจะมีการประชุมเปนประจํา โดย 

ทําหนาที่พิจารณาเพิ่มเงินเดือน เลื่อนตําแหนงใหพนักงาน โดยใชระบบคุณธรรมในการประเมิน 

ผลงานพิจารณาผลงาน ระดับความสามารถและศักยภาพของพนักงาน ตลอดจนจัดสรรสวัสดิการ 

หาหลักสูตรเพิ่มพูนความสามารถใหพนักงาน การอนุมัติทุกอยางตองผานฉันทามติของ 

คณะกรรมการ

134 

หลักการสรางคนของเครือซิเมนตไทย จะเนนสงเสริมพนักงานจากภายใน ไมจางคน 

นอกเขามาเปนผูบริหาร เวนแตบริษัทมีความจําเปนเนื่องจากพัฒนาคนรองรับในตําแหนงไมทัน 

เนนการจางระยะยาวและสงเสริมใหพนักงานมีความกาวหนาในอาชีพ(Career Development and 

Promotion from Within) นอกจากนี้ยังพัฒนาพนักงานใหกาวหนาไปพรอมกับการเติบโตของ 

บริษัท ดวยวิธีการหมุนเวียนงานเปนระยะ ๆ ทําใหพนักงานสามารถทํางานทดแทนกันได อดีตที่ 

ผานมาบริษัทเคยใหความสําคัญระบบอาวุโสและเลื่อนตําแหนงตามอายุงาน แตปจจุบันไดปรับเปน 

การบริหารแนวใหมที่เนนบุคลากรที่มีความสามารถ(Talent Management) เปนแนวคิดหนึ่งที่จะ 

สรางความผูกพันระหวางองคกรกับพนักงานที่มีความสามารถ 

2.3 มีภูมิคุมกัน จะเห็นวา เครือซิเมนตไทยหลุดพนจากภาวะวิกฤตเศรษฐกิจ ป 2540 

ไดอยางรวดเร็ว เพราะความมีคุณภาพ ความมีวินัยและรวมมือรวมใจของพนักงาน ซึ่งเปนผลพวงมา 

จากการบมเพาะอยางตอเนื่องในเรื่องการสรางคนจากภายใน แมวาขณะนั้นบริษัทจะประสบปญหา 

อยางหนัก แตบริษัทไมเคยลดกิจกรรมดานพัฒนาพนักงานแมแตหัวขอเดียว เพราะเชื่อวาการพัฒนา 

เปนการเตรียมพรอมเพื่อการเติบโตของบริษัทในอนาคต โดยมีโครงการเตรียมความพรอมตั้งแต 

การพัฒนาภาวะผูนําอยางตอเนื่อง 

กรณีตัวอยางของบริษัทเครือซิเมนตไทยที่เปนองคกรธุรกิจขนาดใหญของประเทศ ก็ 

ยังประยุกตปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช ดวยเงื่อนไขความรูคูคุณธรรม ซึ่งยึดมั่นในการพัฒนาคน 

เพราะเชื่อวา เมื่อคนพรอมดวยความรูความสามารถแลว ยังตองเปนคนที่มีคุณธรรมจริยธรรมที่ 

ถูกตองดีงาม ซื่อสัตยสุจริต มีระเบียบวินัย รับผิดชอบ ตรงตอเวลา อดทน มัธยัสถ เรียบงาย มีความ 

เพียรและใชสติปญญาในการทํางาน ฉะนั้นเงื่อนไขของพฤติกรรม 2 ดานของบุคลากรจะทําใหใน 

เครือซิเมนตไทยเกิดขอไดเปรียบในการแขงขันเชิงธุรกิจ 

ดังนั้นหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสามารถที่จะนําไปประยุกตใชไดกับทุกองคกรและ 

ทุกขนาด เชน ธุรกิจขนาดเล็ก ขนาดกลางและขนาดใหญ องคกรระดับชุมชนทองถิ่น ประเทศชาติ 

ตลอดจนระดับปจเจกบุคคล ซึ่งจะทําใหการดํารงชีวิตอยู ในสายกลางของความพอเพียง ชีวิตก็จะ 

พบแตความสุขและความเจริญที่ไมเดือดรอนและเกิดการเบียดเบียนซึ่งกันและกัน เหมือนกับธุรกิจ 

ในระบบทุนนิยมเสรี ที่เขาลักษณะของปลาใหญกินปลาเล็ก มือใครยาวสาวไดสาวเอา ซึ่งปญหา 

ตามมาก็เปนดังกรณีการยึดครองตลาดทุนวอลสตรีทส (Occupy Wall Street) เปนตน 

การนําแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปใชในระดับบุคคล 

การดําเนินชีวิตประจําวันดวยคําวา รูจักพอ เปนการดําเนินชีวิตตามหลักสายกลาง รูจัก 

ประมาณตนเอง ตามกําลังความสามารถในการหามาไดและการใชไปอยางมีเหตุผลไมฟุงเฟอ หรือ

135 

ใชอยางอัตคัด จนทําใหตนเองไดรับความยากลําบาก การใชชีวิตสายกลางนี้จึงทําใหเกิดภูมิคุมกัน มี 

ชีวิตมั่นคงในระยะยาว ตามที่คนสวนใหญคิดวาการมีชีวิตที่พอเพียงเปนเพราะมีฐานะยากจน หรือ 

เหมาะสมกับคนยากจนเทานั้น ซึ่งแทจริงแลวเปนความเขาใจที่คลาดเคลื่อน หากจะยกตัวอยาง ของ 

2 อภิมหาเศรษฐีระดับโลกผูยิ่งใหญ เชน บิลเกตส และวอรเรน บัพเฟตต หลายคนคงจะเคยไดยิน 

ชื่อเสียงและไดเคยอานประวัติที่นาชื่นชมของนักธุรกิจที่ประสบผลสําเร็จในชีวิต เปนคนที่รวยที่สุด 

และที่สําคัญเปนคนที่มีใจบุญสุนทานที่ยิ่งใหญอีกดวย ดังนั้นเราจะเห็นวาแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง 

สามารถนําไปใชไดในระดับบุคคลนั้นเปนจริงเพียงใด 

ภาพที่ 13 วอรเรน บัพเฟตตและบิล เกตต 

ที่มา : http://www.munjeed.com/news_detail.php?id=21755 

แงมุมหนึ่งของการใชชีวิตพอเพียงของวอรเรน บัพเฟตต (Warren Buffett) นักธุรกิจ ชาว 

อเมริกัน เกิดเมื่อปค.ศ.1930 เปนนักลงทุนตั้งแตวัยเด็กอายุ 11 ป สามารถซื้อไรเล็ก ๆ ไดเมื่ออายุ 14 

ป ดวยเงินเก็บจากการรับจางสงหนังสือพิมพ ใชชีวิตที่ผานมาถึงปจจุบันในบานเล็กหลังเดิมขนาด 3 

หองนอน ที่ซื้อหลังแตงงาน ในบานหลังนี้มีทุกสิ่งที่ตองการแมจะไมมีรั้วกําแพงลอมรอบ 

นอกจากนี้ยังขับรถไปไหนมาไหนตวยตนเอง ไมมีคนขับรถ ไมมีคนคุมกัน ไมเคยเดินทางดวย 

เครื่องบินสวนตัว แมจะเปนเจาของบริษัทขายเครื่องบินสวนตัวที่ใหญที่สุดในโลกและมีบริษัทใน 

เครือ 63 บริษัท โดยวอรเรนเขียนจดหมายถึงซีอีโอของบริษัทเหลานี้ปละฉบับ เพื่อใหเปาหมาย 

ประจําป ไมเคยนัดประชุม หรือโทรคุยกับซีอีโออยางเปนประจําและใหกฎทองแกซีอีโอไว 2 ขอ 

คือ กฎขอ 1 อยาทําใหเงินของผูถือหุนเสียหายและกฎขอ 2 อยาลืมกฎขอ 1 

การใชชีวิตประจําวันเมื่อกลับถึงบานพักผอน ทําขาวโพดคั่วกิน ดูโทรทัศน ไมสมาคมกับ 

พวกไฮโซ ไมใชโทรศัพทมือถือ ไมมีคอมพิวเตอรบนโตะทํางานและยังไดแนะนําเยาวชนคนหนุม 

คนสาวใหหลีกหางจากบัตรเครดิตและลงทุนในตัวเอง ดังนั้นเราจะเห็นภาพสองดานของ 

วอรเรน บัพเฟตต ในฐานะของผูที่เกิดและดําเนินชีวิตอยูในระบบทุนนิยมเสรี แตการใช

136 

ชีวิตประจําวันของเขาทั้งในการดําเนินธุรกิจและชีวิตสวนตัวกลับตรงขามกับระบบทุนนิยมสิ้นเชิง 

เพราะภาพที่ปรากฏเปนการใชชีวิตอยางพอเพียงที่สามารถใชศักยภาพของตนเองอยางเต็มที่และมี 

คุณธรรม เชน การใหขอคิด ดี ๆ แกสังคม การทําตัวเปนแบบอยางที่ดี การเปนผูกตัญูของวอรเรน 

ทุกครั้งที่กลาวถึงความสําเร็จของตนเองก็จะพูดถึงศาสตราจารยเบนจามิน เกรแฮม อาจารยที่เขาได 

ศึกษาปรัชญาการลงทุนดวย ตลอดจนการเอื้อเฟอแบงปนดวยการบริจาค 85 % ของทรัพยสินใน 

บริษัท ประมาณ 31,000 ลานดอลลาร จนไดขอสรุปที่วา วอรเรน บัพเฟตต มองทะลุวัตถุนิยมและ 

เห็นความหมายที่แทจริงของชีวิต 

สําหรับ บิล เกตต (Bill Gates) หรือชื่อเต็มวา วิลเลียม เฮนรี เกตส ที่สาม เปนนักธุรกิจ 

ชาวอเมริกันอีกคนหนึ่ง เกิดเมื่อปค.ศ.1955 บิล เกตส ครองตําแหนงอภิมหาเศรษฐีหมายเลข 1 ของ 

โลกมา 12 ปติดตอกัน เพราะมีทรัพยสินกวา 50,000 ลานดอลลาร(ประมาณ 2 ลานลานบาท) และได 

เกษียณจากงานประจําที่ไมตองไปทํางานทุกวัน เมื่ออายุเพียง 50 ป ขณะที่ยังมีสุขภาพสมบูรณ โดย 

ทุมเทเวลาสวนใหญใหกับมูลนิธิเพื่อการกุศลที่เขาและภรรยาตั้งขึ้น ชื่อวา Bill & Melinda Gates 

Foundation มูลนิธินี้มีคําขวัญวา Bringing innovations in health and learning to the global 

community หมายถึง เพื่อนํานวัตกรรมดานสุขภาพและดานการเรียนรูไปสูชุมชนโลก (ไสว บุญมา. 

2552. ออนไลน) คําขวัญนี้สะทอนความตั้งใจที่ตองการจะใชสมบัติสวนใหญและความรู 

ความสามารถของเขาชวยขจัดโรครายในโลก โดยสนับสนุนโครงการตาง ๆ 10,500 ลานดอลลาร 

30 % บริจาคใหโครงการในสหรัฐ 70 % บริจาคใหโครงการในประเทศตาง ๆ กวา 100 ประเทศ 

โดยเฉพาะโครงการเพื่อขจัดโรคราย เชน เอดส มาลาเรีย วัณโรคและเพื่อปลูกฝ ฉีดยาใหเด็กเกิด 

ใหมในประเทศดอยพัฒนา นอกจากนี้ บิล เกตส เปนคนประหยัดในการใชจายสวนตัว แตเต็มที่กับ 

การใหแกสังคมและรักบานเกิดอยางสุดซึ้ง จึงไดยายสํานักงานใหญของบริษัทไปตั้งในยานบานเกิด 

ที่เปนเมืองเล็ก ๆ จากนั ้นไดชวยพัฒนาจนเปนเมืองชั้นนํา 

ตัวอยางของมหาเศรษฐีโลกทั้ง 2 ที่ใชชีวิตอยางพอเพียงสามารถเปนแบบอยางสะทอนถึง 

หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ทั้งในแงของการบริหารองคกรและสวนตัวซึ่งเปนปรัชญาที่ 

สอดคลองกับจริยธรรมทางธุรกิจของผูบริหารที่ประสบความสําเร็จระดับโลก ที่สามารถนํามาเปน 

แบบอยางไดทั้งกับบุคคลที่อยูในวงการเดียวกัน หรือบุคคลทั่วไปที่จะนํามาเปนบุคคลตัวอยางที่ 

สรางแรงบันดาลใจสูการดําเนินชีวิตอยางมีเปาหมายของตนได 

แนวคิดการพัฒนาและแกปญหาเกษตรทฤษฎีใหม 

ตลอดระยะเวลากวา 60 ปที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ไดทรงงานเพื่อแกปญหา ปาก 

ทองและปญหาอื่น ๆ มากมายใหแกประชาชนชาวไทย ดวยโครงการในพระราชดําริกวา 4,000

137 

โครงการและอีกหนึ่งโครงการที่สามารถนํามาแกปญหาดานการเกษตรใหกับเกษตรกรไทย อันเปน 

รากเหงาดั้งเดิมของสังคมไทยใหสามารถรักษาวิถีชีวิตความเปนอยู เสถียรภาพของประเทศชาติให 

มั่นคงจากการพัฒนาประเทศที่ตองการกาวไปสูสังคมอุตสาหกรรม ใหสามารถรักษาสมดุลกับ 

รากฐานและจิตวิญญาณดานการเกษตรที่มั่นคงและมีความยั่งยืนอยางแทจริง 

พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ทรงพระราชทานทฤษฎีใหมนี้แกพสกนิกรชาวไทย โดยใช 

ทรัพยากรธรรมชาติและการจัดการในการทําการเกษตร มีขั้นตอนดังนี้ 

ขั้นที่ 1 ทฤษฎีใหมขั้นตน มีวัตถุประสงคเพื่อสรางเสถียรภาพของการผลิต เสถียรภาพ 

ดานอาหารประจําวัน ความมั่นคงของรายได ความมั่นคงของชีวิตและความมั่นคงของชุมชนชนบท 

เปนเศรษฐกิจพึ่งตนเองมากขึ้น จากการพิจารณาพื้นฐานของเกษตรกรที่มีฐานะคอนขางยากจน มี 

พื้นที่จํานวนนอย ตองอาศัยน้ําฝนเปนหลัก โดยการจัดสรรพื้นที่ทํากินและที่อยูอาศัยโดยเฉพาะใน 

เขตที่ใชน้ําฝนทํานาเปนหลัก จะมีความเสี่ยงสูงในการไดผลผลิตขาวในระดับต่ํา ไมเพียงพอตอการ 

บริโภค ใหดําเนินการในพื้นที่ทํากินที่มีขนาดเล็ก ประมาณ 15 ไร ดวยการแบงพื้นที่การเกษตร 

ออกเปน 4 สวน ตามอัตราสวน 30:30:30:10 คือ สวนที่ 1) ขุดสระกักเก็บน้ํา จํานวน 30 % ของพื้นที่ 

สวนที่ 2) ปลูกขาว จํานวน 30 % ของพื้นที่ สวนที่ 3) ปลูกไมผล ไมยืนตน และสวนที่ 4) เปนพื้นที่ 

ที่ใชสรางสิ่งปลูกสราง เชน ที่อยูอาศัย โรงเรือนเลี้ยงสัตว ฉาง จํานวน 10 % ของพื้นที่ การกําหนด 

สัดสวนพื้นที่ทั้งหมดสามารถปรับลดหรือเพิ่มได ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความเหมาะสมของสภาพพื้นที่แต 

ละแหง เชน ครอบครัวหนึ่งมีสมาชิกจํานวน 4 คน พื้นที่มีแหลงน้ําใชไดตลอดทั้งป แตดินมีความ 

อุดมสมบูรณต่ําก็ควรปรับลดพื้นที่ขุดสระและเพิ่มพื้นที่นาขาวเพื่อใหมีขาวบริโภคเพียงพอตลอด 

ทั้งป เปนตน การดําเนินตามแนวการทําเกษตรทฤษฎีใหม เพื่อการผลิตทางเกษตรกรรมที่ยั่งยืน 

สําหรับเกษตรกรชาวไทย 

ภาพที่ 14 การแบงพื้นที่ทํากินตามหลักเกษตรทฤษฎีใหม 

ที่มา : http://www.kasetporpeang.com

138 

เมื่อเกษตรกรมีความเขาใจในหลักการและลงมือปฏิบัติ จนถึงขั้นที่สามารถพออยูพอกิน 

แลว ก็จะสามารถกาวไปในขั้นตอไป คือ พอมีอันจะกิน 

ขั้นที่ 2 ทฤษฎีใหมขั้นกลาง ตอเนื่องจากการดําเนินการภายในที่ดินของตนเองจนไดผล 

แลว จึงเริ่มขั้นที่สองคือ เกษตรกรรวมพลังกันเปนกลุม หรือสหกรณ รวมแรง รวมใจกันดําเนินการ 

ในดานตาง ๆ ดังนี้ 

2.1 การผลิต เกษตรกรจะตองรวมมือในการผลิต เริ่มตั้งแตขั้นเตรียมดิน การหาพันธุ 

พืช ปุย การหาน้ํา และอื่น ๆ เพื่อการเพาะปลูก 

2.2 การตลาด เมื่อมีผลผลิตแลว จะตองเตรียมการเพื่อขายผลผลิตใหไดประโยชน 

สูงสุด เชน การเตรียมลานตากขาวรวมกัน การจัดหายุงรวบรวมขาว เตรียมหาเครื่องสีขาว ตลอดจน 

การรวมกันขายผลผลิตใหไดราคาดีและลดคาใชจายลงดวย 

2.3 ความเปนอยู ในขณะเดียวกันเกษตรกรตองมีความเปนอยูที่ดีพอสมควร โดยมี 

ปจจัยพื้นฐานในการดํารงชีวิต เชน อาหารการกินตาง ๆ กะป น้ําปลา เสื้อผา ที่พอเพียง 

2.4 สวัสดิการ แตละชุมชนควรมีสวัสดิการและบริการที่จําเปน เชน มีสถานีอนามัย 

ไวยามปวยไข หรือมีกองทุนใหกูยืม เพื่อประโยชนในกิจกรรมตาง ๆ 

2.5 การศึกษา โรงเรียนและชุมชนมีบทบาทในการสงเสริมการศึกษา เชน มีกองทุน 

เพื่อการศึกษาเลาเรียนใหแกเยาวชนของชุมชนเอง 

2.6 สังคมและศาสนา ชุมชนควรเปนศูนยกลางในการพัฒนาสังคมและจิตใจ โดยมี 

ศาสนาเปนที่ยึดเหนี่ยว 

ขั้นที่ 3 ทฤษฎีใหมขั้นกาวหนา เมื่อเกษตรกรมีรายไดดีขึ้น ฐานะมั่นคงขึ้น เกษตรกรหรือ 

กลุมเกษตรกรควรพัฒนากาวไปสูขั้นที่สามคือ ติดตอประสานงาน เพื่อจัดหาทุน หรือแหลงเงิน 

เชน ธนาคาร หรือบริษัทหางรานเอกชน มาชวยในการทําธุรกิจ การลงทุนและพัฒนาคุณภาพชีวิต 

ทั้งนี้ทุกฝายที่รวมมือกันจะไดรับประโยชนรวมกัน กลาวคือ 

3.1 เกษตรกรขายขาวไดในราคาสูง ไมถูกกดราคา 

3.2 ธนาคารกับบริษัทสามารถซื้อขาวบริโภคในราคาต่ํา เพราะสามารถซื้อ 

ขาวเปลือก โดยตรงจากเกษตรกรมาสีเองได 

3.3 เกษตรกรซื้อเครื่องอุปโภคบริโภคไดในราคาต่ํา เพราะรวมกันซื้อเปนจํานวน 

มาก (เปนรานสหกรณ ซื้อในราคาขายสง)

139 

ดังนั้นจะเห็นวาการทดลองวิจัยเชิงปฏิบัติการที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูไดดําเนินงาน 

มาเปนเวลานานตั้งแตปพ.ศ.2532 และนําองคความรูเผยแพรในปพ.ศ.2537 จนถึงปจจุบันไดมีการ 

นําเอาเกษตรทฤษฎีใหมไปทําการขยายผลอยางกวางขวางขึ้น ซึ่งพระองคไดมีพระราชดํารัสที่ใหสติ 

และกําลังใจสําหรับผูที่นําแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎีใหมของพระองคไปใชจะตองมี 

ความเพียร ตองอดทน ไมใจรอน ความสําเร็จที่เกิดขึ้นจะทําใหประเทศชาติเจริญ ประชาชนพอมีอัน 

จะกิน เกิดความสงบสุข ความรมเย็นในชีวิตรวมกันในที่สุด 

สรุป 

จริยธรรมกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมีความสัมพันธในหลักแนวคิด การวิเคราะห 

แยกแยะเหตุการณ เพื่อเลือกแนวทางการแกไขและการจัดการกับปญหาไดอยางถูกตองและ 

เหมาะสม เกิดความสมดุลของธรรมชาติในการดําเนินชีวิตของมนุษย จากประสบการณที่ผานมา 

ของประเทศไทยเมื่อประสบวิกฤตเศรษฐกิจ จึงไดนอมนําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของ 

พระบาทสมเด็จพระเจา อยูหัวภูมิพลอดุลยเดช มาเปนมรรควิธีที่มีหลักคิด 3 หวง 2 เงื่อนไข คือ 

ความมีเหตุผล ความพอประมาณและความมีภูมิคุมกัน โดยมีความรูและใชความรูอยางรอบคอบ 

ระมัดระวัง และมีคุณธรรม ความซื่อสัตย ขยัน อดทน มีสติปญญาและรูจักการแบงปน ขณะที่ความ 

เขาใจแนวคิด ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงจะยังเปนที่ถกเถียง แตผูทรงคุณวุฒิหลายทานไดอธิบายดวย 

หลักของความสอดคลองทางเศรษฐศาสตรกระแสหลักในบางประเด็น โดยที่ปรัชญาเศรษฐกิจ 

พอเพียงมีความสัมพันธและใหความสนใจไมแยกมนุษยออกจากคุณงามความดีทางจริยธรรม 

ดังนั้นการนําแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต จึงสามารถประสบความสําเร็จ ดังตัวอยางของ 

ชุมชนพอเพียงอินแปง องคกรธุรกิจขนาดใหญ เชน บริษัทเครือปูนซิเมนตไทยที่นําไปใชในดาน 

การพัฒนาทรัพยากรบุคคล แมแตอภิมหาเศรษฐีระดับโลกอยาง วอรเรน บัพเฟตตและบิล เกตต ก็ 

ดําเนินชีวิตสวนตัวอยางพอเพียง จึงนับไดวาเศรษฐกิจพอเพียงสามารถนําไปใชไดทั้งในระดับ 

บุคคล ระดับธุรกิจชุมชนและธุรกิจขนาดใหญ สําหรับแนวคิดการพัฒนาและแกปญหาเกษตรทฤษฎี 

ใหม ที่ไดพระราชทานแกพสกนิกรชาวไทย เพื่อใหรูจักการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและการทํา 

เกษตรอยางเปนระบบ โดยปรับสัดสวนการแบงพื้นที่ตามอัตราสวน 30: 30: 30: 10 ใหเหมาะสมกับ 

ขนาดของที่ดิน ตอมาทําการผลิตและมีการรวมกลุม รวมแรงรวมใจใหเกิดพลังกลุมชุมชน ซึ่งจะทํา 

ใหเกษตรกรมีความเขมแข็ง มีอํานาจตอรองและมีความกาวหนาพึ่งพาตนเองไดในที่สุด

140 


สํานักงานคณะกรรมการพิเศษ เพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริ 

(กปร.) ไดประมวลพระราชดํารัสเกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎีใหม (แนวพระราชดําริ 

เศรษฐกิจพอเพียง. ออนไลน. 2554) ไวดังนี้ "เศรษฐกิจพอเพียง" และ "ทฤษฎีใหม" "...มีพอ 

เพียงพอกินนี้ ก็แปลวา เศรษฐกิจพอเพียงนั่นเอง ถาแตละคนมีพอมีพอกินก็ใชได... พอเพียงนี้ 

หมายความวา มีกินมีอยูไมฟุมเฟอย ไมหรูหราก็ได แตวาพอ แมบางอยางอาจจะดูฟุมเฟอย แตก็ทํา 

ใหมีความสุขถาทําได ก็สมควรที่จะทํา สมควรที่จะปฏิบัติ อันนี้ก็ความหมายอีกอยางของเศรษฐกิจ 

หรือระบบพอเพียง ไดแปลพอเพียงนี้ คือ ตอนที่พูดพอเพียง แปลในใจแลวก็ไดพูดออกมาดวยวาจะ 

แปลเปน Self-sufficiency ถึงไดบอกวาพอเพียงแกตนเอง แตความจริงเศรษฐกิจพอเพียงนี้ 

กวางขวางกวา Self-sufficiency ซึ่ง Self-sufficiency นี้ หมายความวา ผลิตอะไรมีพอที่จะใชไม 

ตองไปขอยืมคนอื่น อยูไดดวยตนเอง ที่อื่นเขาแปลจากภาษาฝรั่งกันวาใหยืนบนขาตัวเอง คําวายืน 

บนขาตัวเองนี้ มีคนบางคนเขาพูดวา ชอบกล ใครจะมายืนบนขา คนอื่นมายืนบนขาเรา เราก็โกรธ 

แตตัวเอง ยืนบนขาตัวเองก็หกลมอันนี้ก็เปนความคิดที่มันอาจจะเฟองไปหนอย แตวาเปนตามที่เขา 

เรียกวายืนบนขาของตัวเอง หมายความวา 2 ขาของเรานี่ยืนบนพื้นใหอยูไดไมหกลม ไมตองไปขอ 

ยืมขาคนอื่นมาใชเพื่อที่จะยืนอยู แตวาพอเพียงนี้มีความหมายกวางกวา ยิ่งกวานี้อีก คือ คําวา พอก็ 

เพียง พอเพียงนี่ก็พอ คนเราถาพอในความตองการมันก็มีความโลภนอย เมื่อมีความโลภนอยก็ 

เบียดเบียนคนอื่นนอย ถาประเทศใดมีความคิดอันนี้ไมเศรษฐกิจ มีความคิดวาทําอะไรตองพอเพียง 

หมายความวา พอประมาณไมสุดโตง ไมโลภอยางมาก คนเราก็อยูเปนสุข พอเพียงนี้อาจจะมีมาก 

อาจจะมีของหรูหราก็ได แตวาตองไมเบียดเบียนคนอื่น ตองใหพอประมาณ พูดจาก็พอเพียง ทํา 

อะไรก็พอเพียง ปฏิบัติตนก็พอเพียง ... ...พูดเหมือนวาจะอวดตัววาเกง แตวาตกใจตัวเอง วาที่พูด 

ไปใชงานได จึงมาสรุปเปนทฤษฎีใหม และเมื่อเปนทฤษฎีใหมก็ใหไปที่มูลนิธิชัยพัฒนา แลวเขียน 

ขางใตวาเปนทฤษฎีใหม เปนของมูลนิธิชัยพัฒนานั้น 

คําถาม จากพระราชดํารัส ..พอเพียง.. ไดใหบทเรียนทางจริยธรรมในเรื่องใดบาง อยางไร 

ตอมาคนก็ไดเห็นอันนี้วาใชได แลวก็ไปปฏิบัติที่ที่แหงแลง นี่ก็เคยเลาใหฟงแลวที่อําเภอ 

เขาวง จังหวัดกาฬสินธุ ก็ไดผลดี ที่ตรงนั้น 12 ไร ปหนึ่งเขาก็มีขาวกิน ที่ไปเยี่ยมไมมีขาวกิน มีเพียง 

ไมกี่เม็ดตอรวง เมื่อชาวบานแถวนั้นเห็นวาดี ก็ขอใหชวย ปตอไปก็เปน 10 ไร ปตอ ๆ ไปก็เปน 100 

เปน 200 และขยายออกไปในภาคอื่น ก็ดวยเปนการปฏิบัติตามทฤษฎีใหมก็ไดผล แลวก็เมื่อเปน 

ทฤษฎีใหมนี้ ก็มาเขาเปนเรื่องของเศรษฐกิจพอเพียง ก็คนที่ทํานี้ตองไมฟุงซาน ไมฟุงเฟอ แลวเขียน 

ไวในทฤษฎีนั้นวา ลําบากเพราะวาผูปฏิบัตินี้ตองมีความเพียร และตองอดทนไมใชวาทําไดทุกแหง 

ตองเลือกที่และคอย ๆ ทําไปก็จะสามารถที่จะขยายความคิดของทฤษฎีใหมนี้ ไปไดโดยดัดแปลง

141 

ทฤษฎีนี้ แลวแตสถานที่แลวแตสภาพของภูมิประเทศ... ...อันนี้ถึงบอกวา เศรษฐกิจพอเพียง หรือ 

ทฤษฎีใหม นี้ 2 อยางนี้จะนําความเจริญแกประเทศได แตตองมีความเพียร แลวตองอดทน ตองไม 

ใจรอน ตองไมพูดมาก ตองไมทะเลาะกัน ถาทําไดโดยเขาใจกัน เชื่อวาทุกคนจะมีความพอใจได 

..." พระราชดํารัส พระราชทานแดคณะบุคคลตาง ๆ ที่เขาเฝาถวายชัยมงคล เนื่องในโอกาสวัน 

เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดาฯ พระราชวังดุสิต 4 ธันวาคม 2541 

คําถาม จากพระราชดํารัส แนวคิดทฤษฎีที่พระราชทานสามารถนําไปประยุกตให 

ประสบผลสําเร็จไดดวยมรรควิธีใด อยางไร

142 


ฉลองภพ สุสังกรกาญจน. (2542). เศรษฐกิจพอเพียงกับวิกฤตเศรษฐกิจ. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. 

ชัยอนันต สมุทวนิช. (2541). ทฤษฎีใหม : มิติที่ยิ่งใหญทางความคิด. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. 

แนวพระราชดําริ เศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

http://www.rdpb.go.th/RDPB/front/SufficiencyEconomy.aspx?p=4 

เศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.sufficiencyeconomy.org 

/view-detail.html 

เสรี พงศพิศ. (2552). วิถีสูชุมชนพอเพียง. กรุงเทพฯ : เจริญวิทยการพิมพ. 

ไสว บุญมา. (2552). ความพอเพียงของบิล เกตส. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=iamlady&month=02- 

009&date=18&group=22&gblog=19 

อภิชัย พันธเสน. (2542). เศรษฐกิจพอเพียงในฐานะรูปแบบที่พึงปรารถนาของระบบสวัสดิการ 

สังคมไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. 

HR แบบพอเพียงฉบับศึกษา เครือซิเมนตไทย. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

http://www.hrtothai.com 

MBA. (2543). วิกฤตตมยํากุง เผ็ดรอนแบบไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://mbamagazine.net/home/index.php/blog/43-bizandfinance/160--m-m-s.


การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 

ประเทศในทุกภูมิภาคทั่วโลก มีที่ตั้งทางภูมิศาสตรและภูมิประเทศที่แตกตาง ทําใหมีวิถี 

ชีวิตความเปนอยู ความคิด ความเชื่อ คานิยม ศาสนาและวัฒนธรรมที่เปนเอกลักษณเฉพาะตนและ 

บางสิ่งบางอยางอาจมีลักษณะที่รวมกัน เชน ความดีที่เปนสากล ซึ่งเปรียบเสมือนความเค็มของเกลือ 

ไมวาจะอยูที่ใด เกลือก็ยังคงความเค็มในความเปนเกลือฉันนั้น ดังนั้นการกําหนดคุณลักษณะของ 

ความเปนคนดีที่พึงประสงคของแตละประเทศ ไมไดเกิดขึ้นโดยธรรมชาติ แตเกิดจากการขัดเกลา 

ทางสังคมผานสถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนาและปจจัยที่มีอิทธิพลตอการ 

ปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม ไดแก บทบาทของรัฐ บทบาทของผูนํา บทบาทของสื่อมวลชน ชุมชน 

และสังคม ความสําเร็จของแตละประเทศแตกตางกันไปตามกระบวนการปลูกฝงคุณธรรม 

จริยธรรมที่ไดเลือกใช ตลอดจนอิทธิพลของปจจัยภายนอกที่เขาครอบงําสังคมของประเทศนั้น 

รวมถึงภูมิคุมกันที่สังคมในประเทศนั้นมีอยู มากนอยเพียงใด 

คุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 

เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย (2550 : 9-231) ไดศึกษาสังเคราะหงานวิจัย 

เกี่ยวกับคุณลักษณะและกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศ 3 กลุม คือ กลุมเอเชีย 

5 ประเทศไดแก สาธารณรัฐเกาหลี ไตหวัน สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม ศรีลังกาและอินเดีย 

กลุมประเทศในยุโรป 3 ประเทศ ไดแก ฟนแลนด สหพันธสาธารณรัฐเยอรมันและสวิตเซอรแลนด 

กลุมประเทศในอเมริกาเหนือและแปซิฟคใต ไดแก แคนาดาและนิวซีแลนด ไวอยางนาสนใจซึ่งจะ 

ไดนํามาสรุป วิเคราะหใหไดศึกษาถึงคุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเหลานั้น 

ตลอดจนกระบวนการในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม ที่สงผลใหประเทศเหลานั้นไดรับการ 

ยอมรับในฐานะที่เปนประเทศที่พัฒนาแลว และสําหรับความเห็นใจในฐานะที่เปนประเทศกําลัง 

พัฒนา 

คุณลักษณะคุณธรรมจริยธรรมของแตละประเทศ ที่มีขอเหมือนกันและขอที่ตางกัน ซึ่ง 

สามารถแยกไดดังนี้

144 

1. คุณลักษณะของคุณธรรมจริยธรรมที่เหมือนกัน หรือรวมกันของกลุมประเทศ 

1.1 กลุมประเทศในเอเชีย มีคุณลักษณะรวม คือ 

1) ความขยัน อดทน ทํางานหนักและรักการศึกษาหาความรู ไดแก คนเกาหลี 

ไตหวัน เวียดนามและอินเดีย 

2) ความกตัญู ไดแก คนเกาหลี เวียดนามและศรีลังกา 

3) ความรักชาติ ไดแก คนเกาหลีและเวียดนาม 

4) ความออนนอม ไดแก คนไตหวันและศรีลังกา 

5) ความประหยัด ไดแก คนไตหวันและอินเดีย 

6) ความซื่อสัตย ไดแก คนศรีลังกาและไตหวัน 

7) ความมีวินัย เครงครัดในระเบียบ ไดแก คนเกาหลีและไตหวัน 

8) รูจักหนาที่ รับผิดชอบ ไดแก คนเกาหลีและอินเดีย 

1.2 กลุมประเทศยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต มีคุณลักษณะรวม คือ ความมี 

วินัย ความรับผิดชอบและความซื่อสัตยสุจริต ไดแก ประเทศฟนแลนด สวิตเซอรแลนด เยอรมัน 

แคนาดา นิวซีแลนด จนกระทั่งประเทศเหลานี้ไดรับการยอมรับและไววางใจจากนานาประเทศ 

เชน 1) ประเทศสวิตเซอรแลนด กลายเปนประเทศที่มีอุตสาหกรรมขนาดใหญดานการเงินการ 

ธนาคาร 2) ประเทศฟนแลนดไดรับการจัดอันดับจากองคกรความโปรงใสสากล ใหเปนประเทศที่ 

มีการฉอราษฎรบังหลวงนอยที่สุดติดตอกันหลายป 3) ประเทศเยอรมันไดรับการยอมรับเปน 

ประเทศที่มีความเจริญกาวหนาอยางมากในทุกดานอยางสมดุล ยั่งยืนดวยคุณภาพของคนเยอรมัน 

2. คุณลักษณะของคุณธรรมจริยธรรมที่แตกตางของกลุมประเทศ 

2.1 กลุมประเทศในเอเชีย คุณลักษณะเฉพาะที่เดนของแตละประเทศ เชน คนเกาหลี 

มีความละอายตอการกระทําผิด มีความเสียสละสวนตนเพื่อสวนรวม มีความมุงมั่นตั้งใจ สวนคน 

ไตหวันมีจิตสํานึกเรื่องการตรงตอเวลา การใชเวลาใหเปนประโยชน ตื่นตัวทางการเมือง กลาให 

กลาบริจาค สําหรับคนอินเดียเชื่อในโชคชะตา จึงมุงทํากรรมดี ชอบความเรียบงาย สะดวกและ 

อหิงสา นอกจากนั้นคนศรีลังกายังใชชีวิตอยางพอเพียง 

2.2 กลุมประเทศยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต แตละประเทศจะมีคุณลักษณะ 

เดนเฉพาะของตนเอง เชน ประเทศสวิตเซอรแลนดจะเดนเรื่องตรงตอเวลา มีความละเอียดออน 

สวนคนเยอรมันเปนคนขยันขันแข็ง มีความสามัคคีในการทํางาน ประหยัด ชาวแคนาคามีความเปน 

เหตุเปนผล มีจิตใจเขมแข็ง อดทน รักสันติและมีความเปนกลาง

145 

ประมวลลักษณะเดนดานคุณธรรมจริยธรรมของคนในประเทศตาง ๆ (เจือจันทร จงสถิตอยู 

และรุงเรือง สุขาภิรมย. 2550 : 13) ดังนี้ 

ประเทศ 

คุณลักษณะเดนดานคุณธรรมจริยธรรม 

เกาหลี ขยัน อดทน ทุมเทการทํางาน รักชาติ รักองคกร กตัญู รักการศึกษา มีวินัย เคารพ 

ในผูอาวุโส รูหนาที่และปฏิบัติอยางแข็งขัน 

ไตหวัน ทํางานหนัก ประหยัด อดทน จริงจัง ขยันศึกษาหาความรู ออนนอม เครงครัดใน 

ระเบียบวินัย มีสํานึกและตื่นตัวเรื่องเวลา การเมือง กลาบริจาค เปนตัวของตัวเอง 

และมีความเชื่อวาชีวิตตองตอสูจึงจะชนะ 

เวียดนาม ขยัน อดทน รักชาติ กตัญู รักการศึกษาเลาเรียน 

ศรีลังกา ออนนอม กตัญู เคารพในอาวุโส ซื่อตรง รับผิดชอบตอตนเองและใชชีวิตแบบ 

พอเพียง 

อินเดีย ขยัน ประหยัด อดทน ขยันอานหนังสือ คนควาหาความรู รูจักแยกแยะและ 

รับผิดชอบตองานที่ไดรับมอบหมาย เรียบงาย เครงครัดในศาสนาและวัฒนธรรม 

เชื่อโชคชะตา จิตใจออนโยน ไมเบียดเบียน 

สวิตเซอรแลนด ตรงตอเวลา ซื่อสัตยสุจริต รับผิดชอบ ใสใจและพิถีพิถัน มีวินัย 

เปนตัวของตัวเอง 

ฟนแลนด ซื่อสัตยสุจริต มีวินัย 

เยอรมัน มีระเบียบวินัย รับผิดชอบ รูจักหนาที่ สุจริต ซื่อตรง ตรงตอเวลา ประหยัด 

แคนาดา มีระเบียบวินัย เปนคนมีเหตุผล มีจิตใจเขมแข็ง รักสันติ อดทนอดกลั้น ไมนิยม 

ความรุนแรง ใหเกียรติเพื่อนมนุษย ใฝรู รักการอาน 

นิวซีแลนด มีวินัย ซื่อสัตย เคารพในความแตกตาง เคารพคนอื่น 

ญี่ปุน ตรงตอเวลา รับผิดชอบ ออนนอมถอมตน ซื่อสัตยสุจริต จงรักภักดี ประหยัด ใส 

ใจรายละเอียด ทํางานเปนทีม รูคุณคน สะอาดเปนระเบียบ แยกแยะเรื่องสวนตัว 

และหนาที่ ทํางานอยางกระตือรือรน 

อังกฤษ ตรงตอเวลา มีระเบียบ รักษาความสะอาด อิสระ ประหยัดรูคาเงิน รักการผจญภัย

146 

คุณลักษณะดานจริยธรรมของประเทศแตละกลุม จะมีลักษณะที่คลายคลึง หรือใกลเคียง 

กัน เชน คนในกลุมเอเชียที่มีลักษณะของคนที่ออนนอมถอมตน เคารพผูอาวุโส มีความขยันอดทน 

กตัญู ใฝรูใฝเรียนและมีความเชื่อในเรื่องของบุญกุศล การใหทาน สวนกลุมยุโรปอเมริกาเหนือ 

และแปซิฟคใต จะมีลักษณะของคนที่มีระเบียบวินัย รับผิดชอบ เปนตัวของตัวเอง มีเหตุมีผล 

เคารพผูอื่นและเคารพในความแตกตาง สิ่งเหลานี้ลวนเกิดจากปจจัยที่แตกตางกันทั้งดานสภาพ 

ภูมิศาสตร ประวัติศาสตรความเปนมา ประสบการณและบทเรียนของแตละประเทศ ปรัชญา หลัก 

คําสอน ความเชื่อ วัฒนธรรม บทบาทของผูนํา ซึ่งลวนมีอิทธิพลตอพฤติกรรมที่เปนคุณลักษณะ 

ดานคุณธรรมจริยธรรมของคนในกลุมประเทศนั้น ๆ 

บทบาทของสถาบันที่ทําหนาที่ขัดเกลาคุณธรรมจริยธรรม 

การขัดเกลาทางสังคมเปนปจจัยที่เชื่อวาเปนกุญแจของความสําเร็จในการปลูกฝง 

คุณธรรมจริยธรรมของคนแตละประเทศ ซึ่งนักวิชาการตาง ใหการยอมรับถึงความสําคัญของการ 

ขัดเกลาทางสังคมที่มีตอการพัฒนาพฤติกรรมของบุคคลใหมีคุณลักษณะที่พึงประสงคตามที่สังคม 

ตองการ การที่บุคคลคนหนึ ่งจะเรียนรูวาเมื่อตนอยูในฐานะตําแหนงใด ควรมีบทบาทอยางไรไดนั้น 

เปนเพราะไดรับการอบรมใหรูระเบียบสังคม ดวยความเชื่อที่วา มนุษยเราสามารถฝกฝนได สถาบัน 

ทางสังคมที่มีบทบาทในการทําหนาที่ ไดแก สถาบันครอบครัว ซึ่งเปนหนวยแรกที่มีอิทธิพลอยาง 

สูงตอสมาชิกในครอบครัว เนื่องจากมีความสัมพันธที่ใกลชิดและแนบแนน ลําดับตอมาคือ 

สถาบันการศึกษา ที่เปนศูนยรวมของการบมเพาะความรู คุณธรรมจริยธรรมใหแกคนในสังคม ดวย 

บทบาทสงเสริมชวยเหลือและประสานงานกับสถาบันครอบครัว ตลอดจนสถาบันทางศาสนาซึ่ง 

เปนผูนําทางจิตวิญญาณ ทั้ง 3 สถาบันทําบทบาทหนาที่สําคัญในการใหความชวยเหลือเกื้อกูลกัน 

โดยตางฝายตางทําหนาที่เปนเบาหลอมดานความรูและคุณธรรมจริยธรรม โดยที่บรูมและเซลชนิค 

(สํานักบริการขอมูลและสารสนเทศ. 2554. ออนไลน; อางอิงจาก Broom and Selznick. 1958. 

Sociology: A text with Adapted) อธิบายถึงการขัดเกลาทางสังคมเพื่อจุดมุงหมาย 4 ประการ คือ 

1) ปลูกฝงระเบียบวินัย การทําตามระเบียบกฎเกณฑที่สังคมกําหนดที่เปนพื้นฐานสําคัญของการทํา 

กิจกรรมและการอยูรวมกัน 2) การปลูกฝงความมุงหวังในชีวิตที่กลุมยอมรับ เชน คานิยม ยกยอง 

คนที่มีการศึกษาสูง เมื่อคนมีคานิยมเชนนี้ก็จะมุงหวังและผลักดันตนเองใหบรรลุเปาหมายนั้นใน 

ชีวิตของตน 3) การกําหนดบทบาทในสังคม เชน การรูจักวางตัวใหเหมาะสมตามสถานภาพ 

ความสัมพันธตอบุคคล สถานที่ เวลา และ 4) การใหเกิดทักษะความชํานาญ เชน การถายทอด 

เทคโนโลยี วิชาชีพ เปนตน บทบาทที่องคกรทางสังคม รวมถึงบทบาทของผูนําตาง ๆ ทางสังคม

147 

เชน ผูนําการปกครอง ผูนําทางจิตวิญญาณ ผูนํากลุมและองคกรตาง ๆ ตลอดจนประวัติศาสตร การ 

ตอสู ประสบการณและบทเรียนตาง ๆ ไดหลอหลอมกลายเปนอุดมการณและปรัชญาในการดําเนิน 

ชีวิต ที่มีคุณลักษณะเดนเฉพาะของแตละคน สังคมและประเทศ 

บทบาทเปนการแสดงพฤติกรรมทางกาย ความคิด ทัศนคติของคนเรา ซึ่งจะแสดงออก 

ตามสถานภาพที่ตนดํารงอยู คนที่อยูในสถานภาพ ตําแหนงที่แตกตางกันก็จะแสดงพฤติกรรมออก 

มาตางกัน คนที่แสดงพฤติกรรม ความคิดเหมือนกัน เมื่ออยูในสถานการณที่คลายกัน เทอรเนอร 

(Turner. 2002 : 233) ดังนั้นปจจัยที่มีผลตอกระบวนการปลูกฝงคุณลักษณะของคุณธรรมและ 

จริยธรรมใหเกิดขึ้นประกอบดวย ปจจัยดังตอไปนี้ 

1. บทบาทผูนําการปกครอง มีความสัมพันธและเปนปจจัยที่สงผลตอการหลอหลอม 

คุณลักษณะของประชากรที่เกิดจากความเชื่อ ความศรัทธาในตัวผูนําก็จะนอมนําคําสั่งสอนนั้นมาใช 

ในการดําเนินชีวิต ประเทศในกลุมเอเชียจะมีประวัติศาสตรที่คลายคลึงกันในดานการตอสู เพื่อปลด 

แอกตัวเองจากการเปนเมืองขึ้น บทบาทผูนําจึงมีอิทธิพลในการถายทอดอุดมการณและสืบทอดกัน 

ตอมา เชน ประเทศเวียดนามมีประธานาธิบดีโฮจิมินห เปนแบบอยางของผูมีความรักชาติ ขยัน 

อดทนและเสียสละ ไตหวันมีประธานาธิบดีเจียงไคเช็ค ที่มือสะอาดและมีศีลธรรม อินเดียมี 

มหาตมะ คานธี ที่ใชการตอสูแบบอหิงสา การดําเนินชีวิตสมถะ ไมเบียดเบียน ไมใชความรุนแรง 

ในการแกปญหา นอกจากเปนแบบอยางที่ดีแลว วิสัยทัศนของผูนําและคุณลักษณะของผูนําก็เปน 

สิ่งหลอหลอมประชากรในประเทศนั้น เชน ประธานาธิบดีปารค จองฮี ของเกาหลีใต มีวิสัยทัศน 

ในการนําโครงการแซมาอึลวุนดง ซึ่งเปนโครงการพัฒนาชนบทแนวใหมมาสรางรากฐานทาง 

เศรษฐกิจแกชุมชนชนบทใหมีความเขมแข็ง พึ่งพาตนเองได โดยใชความขยัน ความมุงมั่น ตั้งใจ 

ชวยตัวเองและความรวมมือ การเสียสละแกสวนรวม เหลานี้เปนคุณธรรมจริยธรรมที่สืบทอดสืบ 

ตอมาจนถึงปจจุบัน 

2. บทบาทผูนําทางจิตวิญญาณ เปนศูนยรวมของความศรัทธาทางศาสนา เชน ประเทศ 

ไตหวันที่ภิกษุ ภิกษุณี มีบทบาทในการถายทอดและเปนแบบอยางของการหลอหลอมคุณธรรม 

จริยธรรม เชน ภิกษุณีเจิ้งเหยียน ผูกอตั้งองคกรพุทธฉือจี้และใชหลักการพุทธมหายาน ตาม 

แนวทางพระโพธิสัตว ผูมีจิตใจเมตตากรุณาตอมวลสรรพสัตวสรรพชีวิตใหพนจากความทุกข 

ความเดือดรอน สวนภิกษุซิงหวินและภิกษุเซิ่งเหยียน ไดตั้งองคกรแสงพุทธธรรมและองคกรกลอง 

ธรรมะ ซึ่งทั้งสามองคกรที่ไดจัดตั้งขึ้นมีหลักการที่คลายคลึงกันในการใหความชวยเหลือและ 

พัฒนาสังคม เผยแผธรรมะ ใหการศึกษา สรางแหลงเรียนรูทางธรรมะ ที่ผานมาบทบาทของผูนําทั้ง 

สามทานไดประสบผลสําเร็จในการขยายกลุมเปาหมายไดอยางกวางขวาง ทั้งในประเทศและ 

ตางประเทศ ดวยการจัดตั้งสาขาและการใชเครื่องมือสื่อสารเทคโนโลยีขามประเทศ

148 

3. ผูนําทางปญญา ไดกลายเปนศูนยรวมความศรัทธา โดยเฉพาะสังคมฝงยุโรปมีเหลา 

นักคิด นักปราชญและผูทรงคุณความรู ที่มีอิทธิพลตอการหลอหลอมคุณธรรมจริยธรรมของ 

ประเทศ เชน ประเทศสวิตเซอรแลนด มีนักการศึกษาที่มีชื่อวา โยฮาน ไฮริท เพสโตโลสซี่ (Johann 

Heinrich Pestalozzi) มีแนวคิดเกี่ยวกับเปาหมายของการศึกษา คือ การสรางคนใหมีคุณธรรมและ 

เห็นวาครอบครัว คือ ฐานที่แทจริงของการศึกษา การหลอหลอมคุณธรรมจึงเริ่มที่ครอบครัว 

โดยเฉพาะจากแม ไมมีครูคนไหนจะแทนที่ความเปนพอเปนแมไดอยางสมบูรณ สวนประเทศ 

เยอรมันมีนักปราชญมากมายหลายสาขาวิชา โดยที่นักปราชญเหลานี้เปนผูวางรากฐานแนวคิดการ 

พัฒนาประชาชนของประเทศใหมีคุณภาพและเปนผูมีคุณธรรมจริยธรรม ประพฤติปฏิบัติในทางที่ 

ถูกที่ควร ผูที่มีอิทธิพลไดแก มารติน ลูเธอร (Martin Luther) นักการศาสนาโดยการเชื่อมโยง 

การศึกษากับการศาสนาดวยแนวคิดที่วารัฐจะตองสรางคนใหฉลาดหลักแหลม รูจักรักเกียรติยศ 

โดยไมปลอยใหเปนหนาที่ของพอแมอยางเดียว เด็กเล็กตองอานคัมภีรใหแตกฉาน อีกคนที่จะ 

กลาวถึงคือ โยฮาน เฟดเดอรริท เฮอรบารท (Johann Friedrich Herbart) มีแนวคิดวาจุดมุงหมายของ 

การศึกษา คือ การสรางอุปนิสัยและคุณธรรมเพื่อใหเปนคนดี จึงตองสรางระเบียบความคิด ใหเด็กมี 

อิสระในการคิดและความคุนเคยกับความคิดที่ชอบธรรม ใหเห็นแจงดวยตนเองวาอะไรผิดถูก ดีชั่ว 

4. ศาสนา ปรัชญาและความเชื่อ มีบทบาทโดยตรงในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของ 

ทุกประเทศ จะแตกตางที่ระดับของความเขมขน เชน ประเทศในกลุมเอเชีย ไตหวัน เวียดนามและ 

เกาหลี สวนใหญนับถือพุทธนิกายมหายานและไดรับอิทธิพลจากหลักคําสอนของขงจื้อ ศรีลังกา 

นับถือพุทธแบบเถรวาท มีหลักคําสอนของพระพุทธเจาเปนรากฐานคุณธรรมมาอยางยาวนาน 

อินเดียนับถือฮินดูมีความเครงครัดในศาสนา ประเทศไตหวันมีผูนําองคกรศาสนาที่เปนตัวอยางที่ดี 

ทั้งการปฏิบัติสวนตัวและการนําปฏิบัติกิจกรรมตาง ๆ สามารถผลิตนักบวชที่มีคุณภาพ ประเทศ 

ศรีลังกามีโรงเรียนพุทธศาสนาวันอาทิตย 8,900 แหง มีผูเขาเรียน 2.2 ลานคนในการถายทอด 

คุณธรรมแกเด็กและเยาวชน ประเทศอินเดียสอนจริยธรรมผานคัมภีรพระเวทในศาสนาฮินดู สวน 

ประเทศในกลุมยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต ประชาชนสวนใหญนับถือศาสนาคริสต ทุกวัน 

อาทิตยครอบครัวก็จะพากันไปโบสถ ปฏิบัติศาสนกิจและพิธีกรรมที่เปนการถายทอดการปลูกฝง 

คุณธรรมจริยธรรม 

5. บทบาทของสถาบันครอบครัว เปนที่ยอมรับวาครอบครัวมีอิทธิพลตอความคิดและ 

พฤติกรรมของสมาชิก ในกลุมประเทศเอเชียครอบครัวจะเปนผูถายทอดคุณธรรมจริยธรรม โดยพอ 

แม ปูยา ตายาย หรือผูอาวุโสในครอบครัวและมีหลักคําสอนจากตนแบบบุคคล เชน คําสอนของ 

ขงจื้อ คําสอนของลุงโฮ คําสอนของศาสดาในศาสนา สวนกลุมประเทศยุโรป อเมริกาเหนือและ

149 

แปซิฟคใต ใหความสําคัญกับครอบครัวอยางสูง เพราะมีบทบาทในการวางรากฐานในการสราง 

คุณลักษณะของประชาชนทุกดาน 

6. บทบาทสถาบันการศึกษา ประเทศที่เคยบอบช้ําจากภาวะสงคราม เคยตกเปนเมืองขึ้น 

หรืออาณานิคมของประเทศมหาอํานาจมากอน จึงไดผานการตอสูกับประเทศมหาอํานาจมาอยาง 

ยาวนาน จึงตางมีประสบการณและบทเรียนที่ตองจดจํา ประเทศในกลุมเอเชียนี้ ไดแก อินเดีย 

ไตหวัน เกาหลี เวียดนาม ตางใหความสําคัญกับการศึกษาและใชการศึกษาเปนเครื่องมือในการ 

พัฒนา ทั้งดานทักษะและจิตวิญญาณคุณธรรมจริยธรรม โดยเริ่มตั้งแตเด็กและไดจัดไวในหลักสูตร 

ใหมีการจัดการเรียนการสอน เพื่อปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมไปตามชวงวัยที่เหมาะสม สําหรับกลุม 

ประเทศยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต เปนประเทศที่มีนักคิด นักปราชญและนักการศึกษาใน 

สาขาวิชาตาง ๆ มากมายและไดวางฐานการศึกษาเพื่อจุดมุงหมายใหไดคุณลักษณะที่พึงประสงค 

เชน การปลูกฝงการยอมรับความแตกตาง การใหเกียรติกัน การอยูรวมกันอยางสันติและการแกไข 

ปญหาที่ไมใชวิธีการที่รุนแรง การรูจักคิด การคิดแบบมีเหตุมีผล 

7. บทบาทของรัฐ ในการกําหนดนโยบายเพื่อแสดงถึงทิศทางที่รัฐตองการจะกาวไปสู 

เปาหมายอะไร รัฐบาลของแตละประเทศจึงมีบทบาทสําคัญในการกําหนดการปลูกฝงและการ 

ผลักดันคุณธรรมจริยธรรมของประชาชนในประเทศ โดยสามารถใชเครื่องมือตาง ๆ ดังที่ไดกลาว 

มาแลวขางตน รวมไปถึงการออกมาตรการอื่น เชน กฎระเบียบ กฎหมาย หรือกฎกติกาทางสังคม 

สวนความสําเร็จจะเกิดขึ้นได รัฐบาลตองมีการปฏิบัติที่เครงครัดจริงจัง เชน เกาหลีจะมีบทลงโทษ 

ตามกฎหมายที่รุนแรงและเครงครัดในการใชกฎหมาย ทําใหประชาชนเกรงกลัวไมกลาที่จะทําผิด 

8. บทบาทของสื่อมวลชน ถือวาเปนกลุมวิชาชีพที่มีอิทธิพลในการพัฒนาสังคม สามารถ 

เปนผูใหขอคิด ใหขอเสนอแนะแนวทางที่ถูกตองแกสังคมได ดังหลักการทําหนาที่ของสื่อมวลชนที่ 

ดี 3 ประการคือ 1) เสรีภาพในการสื่อสาร 2) จิตสํานึกที่ดี 3) ตองมีจิตวิญญาณความรับผิดชอบตอ 

สังคมและตอผลงาน ดังนั้นในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมรัฐสามารถใชสื่อเปนเครื่องมือ เชน 

ประเทศเวียดนามที่ปกครองโดยระบอบสังคมนิยม ดังนั้นสื่อมวลชนจึงอยูภายใตการควบคุมของรัฐ 

การที่จะนําเสนอเนื้อหาและรายการตาง ๆ จึงเปนไปตามนโยบายที่มีการปลูกฝงจริยธรรมคุณธรรม 

ใหกับประชาชนในประเทศ เชน มีการฉายภาพยนตรประวัติศาสตรผานสื่อโทรทัศน เพื่อให 

ประชาชนไดตระหนักถึงการตอสูที่ยากลําบาลและการเสียสละของบรรพบุรุษ ปลูกฝงความรักชาติ 

และใหความสําคัญในการสรางคานิยมของการรักเรียนใหความสําคัญกับการศึกษาโดยมีการ 

นําเสนอขาวการศึกษา 4 หนาเปนประจําทุกวัน เปนตน 

9. บทบาทการมีสวนรวมของชุมชน ความสําคัญของการเขารวมรวมกันเปนกลุมเปน 

พวกเดียวกัน มีปฏิสัมพันธและทํากิจกรรมที่มีวัตถุประสงครวมกัน เชน การจัดกิจกรรมประเพณี

150 

ของชุมชนเพื่อรักษาประเพณีวัฒนธรรมไวใหสืบตอกันไป ดังนั้นบทบาทของการมีสวนรวมของ 

ชุมชนจึงเปนปจจัยสําคัญที่สามารถปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมแกสมาชิกในชุมชน เชน ประเทศ 

ศรีลังกา ใชความรวมมือของชุมชนสนับสนุนใหวัดเปนศูนยกลางปฏิบัติธรรม เปนโรงเรียนสอน 

พุทธศาสนาวันอาทิตย ใหประชาชนเขารวมจัดพิธีการแจกรางวัลแกผูสอบไดคะแนนสูงสุด หรือ 

ชุมชนมีสวนในการถายทอดคุณธรรมจริยธรรมจากจารีตประเพณี เปนตน ประเทศฟนแลนดมี 

องคกรที่เกี่ยวของกับกิจกรรมเด็กและเยาวชน เชน องคกรลูกเสือ องคกรดานกีฬา องคกรการเมือง 

เด็ก ฯ โดยรัฐบาลใหการสงเสริมสนับสนุนงบประมาณเปนรายป ซึ่งสามารถปองกันปญหาตาง ๆ 

เกี่ยวกับเยาวชนได ทั้งนี้ไดมีการรวมมือกับชุมชน องคกรตาง ๆ ในการจัดกิจกรรมที่มีรูปแบบเปด 

กวาง องคกรที่สะทอนความสําเร็จ คือ องคกรลูกเสือและเนตรนารี ทําใหเยาวชนสามารถทํางาน 

เปนทีม รูจักการพึ่งตนเอง รูจักการรวมมือ มีเจตคติที่ดีตอศาสนา ภักดีตอแผนดิน รูจักรับผิดชอบ 

ตนเองและสิ่งแวดลอม เหลานี้เปนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมแกเยาวชน 

10. ประวัติศาสตร ประสบการณและบทเรียน ของแตละประเทศจะมีประวัติศาสตร 

ความเปนมาของตนเอง ซึ่งกลุมประเทศเอเชียที่เปนกลุมตัวอยางในการศึกษาครั้งนี้มีประวัติศาสตร 

ที่เจ็บปวด ขมขื่นจากการตกอยูใตการปกครองของประเทศมหาอํานาจและตองตอสูเปนเวลา 

ยาวนานเพื่ออิสรภาพของตน ประสบการณที่เลวราย เจ็บปวดไดหลอหลอมใหเกิดความกลาหาญ 

อดทนและมีความแข็งแกรงตอสูชีวิต ไมยอมจํานนตอโชคชะตา แตไดนําวิกฤตเหลานั้นมาเปน 

บทเรียนถายทอดสอนคนรุนหลัง ไดเห็นถึงการตอสูของบรรพบุรุษ ทําใหเขาใจวัฒนธรรมรากเหงา 

ของตนเอง แมแตประเทศในกลุมยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต ในหลายประเทศตางก็ผาน 

ประวัติศาสตรของการสรางประเทศก็ลวนแตผานความเจ็บปวดมาดวยกันทั้งนั้น ตองตอสูเพื่อการ 

รวมเผาพันธุที่หลากหลายใหเปนเอกภาพสามารถยอมรับซึ่งกันและกันและอยูรวมกันไดอยางสงบ 

สันติ ดังนั้นประวัติศาสตรจึงเปนปจจัยหนึ่งของการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมใหกับคนในชาติ 

ของตน เชน การจะยอมรับคนนอกเผาพันธุกับตนจะตองเปนคนที่เคารพในศักดิ์ศรีของมนุษย 

เคารพตอชาติพันธุที่แตกตาง 

11. สภาพภูมิศาสตร ที่ตั้งทางภูมิศาสตร ดินฟาอากาศ สภาพทางกายภาพเหลานี้ลวนมี 

สวนในการหลอหลอมคุณลักษณะของคน เชน ประเทศที่มีพื้นที่นอย มีทรัพยากรจํากัด ประเทศที่ 

เจอภาวะความแปรปรวนของอากาศ เจอพิบัติภัยธรรมชาติทุกป อากาศหนาวจัด แผนดินไหว การ 

ตองประสบพบกับธรรมชาติที่โหดรายบอย ๆ ทําใหประชาชนมีความสามารถในการปรับตัว มี 

ความอดทน ตื่นตัวกระตือรืนรน ไมผลัดวันประกันพรุง เชน สวิตเซอรแลนดเปนประเทศที่ขาด 

แคลนวัตถุดิบในการผลิตสินคา ดังนั้นจึงเรียนรูการนํากลับมาใช (Recycle) โดยปลูกฝงประชาชน 

ตั้งแตเด็ก ใหรูจักการแยกขยะ ชนิดของขยะที่เปนเหล็ก แกว ขยะเปยก เศษอาหารจะนําไปทําปุย

151 

โดยจะมีคําชี้แจงถึงผลเสียของการไมปฏิบัติตามดวยการใชระบบการขนขยะที่จะไมเขาไปบริการ 

เก็บขยะที่บานของคน ๆ นั้น หรือแคนาดาซึ่งเปนประเทศที่มีพื้นที่อยูอาศัยนอยเปนประเทศที่ 

เกิดขึ้นใหมมีอายุเพียง 125 ป ไมมีรากเหงาวัฒนธรรมที่ลึกซึ้ง เพราะเปนที่รวมของผูอพยพจาก 

หลากหลายวัฒนธรรม หลายเชื้อชาติ ศาสนา แตยอมรับเอาวัฒนธรรมที่หลากหลายนั้นมาเปนสวน 

หนึ่งของประเทศทําใหไมมีความแปลกแยกและไมขัดแยง สามารถสรางอัตลักษณความเปนหนึ่ง 

เดียวของประเทศตนเองดวยการวางรากฐานคุณธรรมจริยธรรมอยางเปนระบบ ประชาชนมีสวน 

รวมในการพัฒนาประเทศ สามารถอยูรวมกันอยางสงบสุข มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน 

การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเกาหลี 

ความสําเร็จในการปลูกฝงจริยธรรมคุณธรรมของแตละประเทศที่มีพื้นฐาน รายละเอียดที่ 

แตกตางกันไปของแตละประเทศ แตละกลุมประเทศที่กลาวมาแลวขางตน จะไดนํามาศึกษาเปน 

ประสบการณและบทเรียนในการใหสติและอบรมบมเพาะคุณธรรมจริยธรรมในประเทศไทย 

เพื่อใหเปนประเทศที่สามารถรอดพนจากภัยของลัทธิบริโภคนิยม วิกฤตของความขัดแยงในสังคม 

วิกฤตการกอการรายทางภาคใต ปญหาครอบครัว ปญหาสังคมและปญหาอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นในเวลานี้ 

ดังที่จะไดเรียนรูคุณลักษณะและกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ ตอไปนี้ 

ประเทศสาธารณรัฐเกาหลี เปนชาติเกาแกมีอายุกวา 5,000 ป เปนประเทศหนึ่งที่มี 

ประสบการณและบทเรียนเกี่ยวกับภาวะสงครามที่สรางความบอบช้ําใหกับคนในชาติและ 

ประเทศชาติ แตเกาหลีก็ยังสามารถพัฒนาตนเองใหเจริญรุงเรืองมายืนเปน 1ใน 4 เสือของเอเชีย 

ไดแก ฮองกง สิงคโปร เกาหลีใตและไตหวัน ไดอยางสงางาม สามารถพัฒนาความกาวหนา 

ทางดานเทคโนโลยี เชน รถยนตฮุนได เครื่องใชไฟฟและเทคโนโลยีของซัมซุง การสงออกสินคา 

วัฒนธรรมผานสินคาในแวดวงบันเทิง ดังกระแสความคลั่งไคล K-POP ซีรียเกาหลี เปนตน ทําให 

เกาหลีกลายเปนประเทศที่ร่ํารวยมั่งคั่งประเทศหนึ่ง ชนชาติเกาหลีนับไดวาเปนนักตอสู เปนชาติ ที่ 

มีวัฒนธรรมประเพณีที่หลอหลอมใหคนในชาติเปนหนึ่งเดียวกัน มีสถาบันครอบครัวที่เขมแข็ง 

การถายทอดหลักธรรมคําสอนของศาสนาและลัทธิขงจื้อ 

1. กระบวนการที่หลอหลอมและปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของเกาหลี (เจือจันทร 

จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย. 2550 : 103-117) ไดแก 

1.1 การลําดับรุนอาวุโส คนเกาหลีใหความสําคัญกับการลําดับอาวุโสอยางเครงครัด 

ทั้งในที่ทํางาน โรงเรียน ความเปนรุนพี่รุนนอง รุนนองตองใหความเคารพเชื่อฟงรุนพี่สวนรุนพี่ก็ 

ใหความชวยเหลือรุนนองอยางเต็มที่ ความสัมพันธจึงสนิทแนบแนน 

1.2 ความรักในสถาบันการศึกษา ความสัมพันธระหวางครูกับศิษย โดยศิษยจะรวม

152 

ดื่มและรับประทานอาหารกับครูในตอนเย็นดวยบรรยากาศที่เปนกันเอง แตแฝงดวยความเคารพ 

นอบนอม มีมารยาท 

1.3 ความรักในสถานประกอบการ กตัญูและจงรักภักดีตอบริษัทอยางยิ่ง เพราะถือ 

วา บริษัทคือผูใหทุกสิ่งทั้งความสุขสบาย อาหาร ชีวิตที่อุดมสมบูรณ ทุกคนจึงทํางานดวยความ 

ทุมเท เอาจริงเอาจัง มุงมั่นและเห็นแกประโยชนของบริษัทกอนประโยชนตน นอกจากนี้ยังมีความ 

ความรัก ผูกพันตอบริษัท ใหความเคารพ ใหเกียรติและเชื่อฟงคําสั่งสอน คําสั่ง คําแนะนําเพราะถือ 

วาบริษัทเปนดั่งครอบครัว 

1.4 ทุมเทใหแกหนาที่การงาน ทํางานดวยความตั้งใจ มุงมั่นใหงานสําเร็จ ไมอูหรือ 

ปลอยเวลาใหผานไปดวยเรื่องไรสาระ เมื่อเสร็จงานแลวจึงจะสังสรรค รวมดื่มกับคนที่วางใจเพื่อ 

คลายเครียด รูจักหนาที่ของตนและทําหนาที่อยางเขมแข็ง ซึ่งเปนคุณลักษณะเดนที่ทําใหประสบ 

ผลสําเร็จในทุกดาน 

1.5 ความเปนหมูเหลา คนเกาหลีจะรักคนในชาติตนเอง การจะยอมรับชาวตางชาติ 

ตอเมื่อไดพิสูจนแลววาคน ๆ นั้นจริงใจ จึงจะยอมรับเปนคนกลุมเดียวกันและเชิญไปดื่มรวมกัน 

1.6 ชาตินิยมและรักชาติ จะใชสินคาที่ผลิตในประเทศเทานั้น ทําใหเศรษฐกิจมั่นคง 

เงินทองไมรั่วไหล หากไมเห็นดวยกับนโยบายของรัฐบาลจะทําการประทวงและมีการแจง 

หนวยงานจราจรเพื่อแจงใหประชาชนไดทราบลวงหนาจะไดไมเดือดรอน 

1.7 มีวินัยในตัวเอง ชาวเกาหลีไดรับการปลูกฝงและฝกฝนอยางดีจนเปนอุปนิสัยจึง 

เปนผูมีวินัยที่เครงครัด นอกจากนี้กฎหมายมีบทลงโทษที่รุนแรง ทําใหประเทศเกาหลีขึ้นชื่อเรื่อง 

ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน เพราะทุกคนรูกฎกติกาและมีวินัย 

1.8 การสรางความแข็งแกรงในครอบครัว ทั้งชายและหญิงจะเปนผูที่ใฝรูใฝเรียน 

เพื่อใหเปนผูที่สามารถประกอบอาชีพ ในครอบครัวสามีทํางานหาเลี้ยงครอบครัว ภรรยามีหนาที่ 

ปรนนิบัติสามีและดูแลสั่งสอนบุตร โดยที่ภรรยาจะมีการศึกษาระดับปริญญาโท ปริญญาเอก จึงทํา 

ใหเยาวชนของเกาหลีมีคุณภาพ เพราะมีแมที่มีการศึกษาและดูแลใหความอบอุน 

1.9 ขยันไมยอทอตองานหนัก เพราะตองเผชิญและจดจําความยากลําบากมายาวนาน 

จึงทําทุกวิถีทางไมใหอดตาย ไดใชหลักคําสอนของขงจ ื้อ นอกจากนี้ยังมีน้ําใจ รวมมือรวมใจ 

ชวยเหลือ แบงปน ไมทอดทิ้งกัน 

2. หนวยงานและองคกรที่มีบทบาทในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม 

2.1 ศาสนา ปรัชญา ความเชื่อ คนเกาหลีสวนใหญนับถือพุทธศาสนารอยละ 51.2 

แตหลักปรัชญาที่มีอิทธิพลมากที่สุด คือ คําสอนของขงจื้อ ไดสอนระเบียบในสังคม วิถีชีวิต การ 

ดําเนินชีวิตครอบครัว สังคม การทําหนาที่และปฏิบัติใหถูกตองตามครรลอง ซึ่งคนเกาหลีไดใชเปน

153 

แนวทางการดําเนินชีวิตจนถึงปจจุบัน คํากลาวของขงจื้อที่สรุปไดวา ทุกสิ่งทุกอยางในโลกมีความ 

แตกตางกันโดยกําเนิด การดํารงชีวิตในครอบครัว สังคม ประเทศ ทุกอยางตองอยูในที่สมควร เชน 

ลูกควรนับถือพอ ขุนนางควรนับถือกษัตริย ภรรยาควรนับถือสามีและสอนใหแสดงความสัมพันธ 

ตอกันอยางถูกตอง เชน กษัตริยกับขุนนางควรไววางใจกัน พอกับลูกชายควรผูกพันและสืบทอดกัน 

สามีภรรยาควรมีบทบาทหนาที่ตางกัน ผูใหญกับผูนอยควรมีบทบาทหนาที่ตางกัน ระหวางเพื่อน 

ควรซื่อสัตยตอกัน 

2.2 สถาบันครอบครัว ใหความสําคัญกับการยึดหลักคําสอนของขงจื้อใหเปนคนมี 

คุณธรรม มีความกตัญู ซื่อสัตยและเอื้อเฟอตอผูอื่น มีเมตตากรุณา ระลึกบุญคุณของบรรพบุรุษที่ 

เสียสละ ดังนั้นภาพที่เห็นในสังคมเกาหลี ลูก ๆ มีความกตัญูกับบิดามารดา สามีภรรยาจงรักภักดี 

และซื่อสัตยตอกัน เด็กเมื่อทําผิดจะไดรับการดุดาดวยเหตุผลและสั่งสอนไมใหทําผิดเปนครั้งที่สอง 

เด็กเกาหลีไมเห็นการทําผิดเปนสิ่งทาทายและนาทดลอง เพราะมีความละอายที่จะทําผิดตอตระกูล 

ทําใหถูกจารึกความชั่วในทะเบียนตระกูล 

2.3 สถาบันการศึกษา ดวยแนวคิดรากฐานการศึกษาที่แข็งแกรงยอมนําพาเศรษฐกิจ 

ใหมั่นคง การศึกษาชวยสรางพลังความรู ปญญา ความคิดริเริ่มสรางสรรค พัฒนาทรัพยากรมนุษย 

ใหมีคุณคามีศักยภาพ ไดมีการปฏิรูปการศึกษาไปพรอมกับการสรางเสริมคุณธรรมจริยธรรม 

ความคิดสรางสรรค เพื่อใหคนสมบูรณทั้งชีวิตและจิตใจ จึงใชระบบการศึกษาแบบเปดตลอดชีวิต 

อยางไรก็ตามความเปลี่ยนแปลงของสังคมเกาหลีก็ประสบปญหาคานิยมทางวัตถุ 

การมุงประโยชนตนเอง ไมคํานึงถึงสังคมสวนรวม จึงไดมีการปฏิรูปการศึกษาโดยใหแมมีสวนรวม 

ในการจัดการเรียนการสอน การปลูกฝงคานิยมคุณธรรมจริยธรรมอยางเปนระบบและคอยเปนคอย 

ไป ตั้งแตอนุบาลถึงมหาวิทยาลัย ดังนี้ 

1) อนุบาล-ประถมศึกษาปที่ 3 ปลูกฝงความเปนระเบียบในสังคม กฎจราจรและ 

จิตสํานึกในการอยูรวมกันในสังคม 

2) ประถมศึกษาปที่ 4-มัธยมศึกษาตอนตน ปลูกฝงสิทธิหนาที่ของตนในระบอบ 

ประชาธิปไตย เคารพกฎหมายของบานเมือง การตัดสินใจดวยตนเองอยางมีเหตุผลที่ถูกตอง 

3) มัธยมศึกษาตอนปลาย-อุดมศึกษา ปลูกฝงสิทธิและหนาที่การเปนพลเมือง 

โลก สันติภาพ ความเขาใจคุณลักษณะอันเปนสากลและความเขาใจอันดีตอวัฒนธรรมของชาติอื่น 

2.4 ประวัติศาสตร เดิมประเทศเกาหลีปกครองโดยกษัตริย เมื่อญี่ปุนเขาครอบครอง 

เกาหลี สถาบันกษัตริยจึงลมสลาย เมื่อญี่ปุนแพสงครามโลกครั้งที่ 2 เกาหลีไดรับเอกราช แตถูกแบง 

ออกเปนสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนเกาหลี(เกาหลีเหนือ)ภายใตสหภาพโซเวียตผูนําฝาย 

สังคมนิยมและสาธารณรัฐเกาหลี(เกาหลีใต) ภายใตการนําของสหรัฐอเมริกาผูนําฝายประชาธิปไตย

154 

ดังนั้นการที่ตองตกเปนเมืองขึ้นอยางยาวนานของเกาหลี ตองพบกับภาวะความอดอยาก 

ขาดแคลนและขมขื่น แตดวยนโยบายการบริหารประเทศของผูนําที่มีวิสัยทัศน มีคุณธรรม เสียสละ 

อดทน เห็นแกประโยชนของประเทศชาติเปนสําคัญ จึงสามารถนําพาประเทศใหรอดพนจากความ 

ยากไรและกาวสูความเปนผูนําในแถบภูมิภาค มีความกาวหนาทางเศรษฐกิจ เทคโนโลยีที่ทันสมัย 

ไปพรอมกับการวางแผนปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมในการวางนโยบายเศรษฐกิจ 5 ป ใชแผนแรก 

เนนใหประชาชนประหยัด อดออม ริเริ่มโครงการแซมาอึลวุนดงที่เขาถึงประชาชนชนบท กระตุน 

ผูนําและประชาชนใหเชื่อมั่นตออนาคตวา สามารถอยูดีกินดีได ถาขยันทํางานและรวมมือกันดี มี 

จิตใจพึ่งตนเอง ใชความพากเพียร อดทนซึ่งมีอยูในตัวของชาวเกาหลี โครงการแซมาอึลวุนดงจึงถือ 

เปนขบวนการรวมพลังทางสังคมระดับชาติของเกาหลีใต นั่นคือ ผูนําทุกระดับใหการสนับสนุน 

ตั้งแตผูนําทางการเมือง กลุมชนชั้นนําในเมือง ผูนําหมูบาน ขาราชการทองถิ่นและประชาชนเขา 

รวมดําเนินงานพัฒนาหมูบานดวยความสมัครใจ โครงการนี้ประสบผลสําเร็จสามารถสรางรากฐาน 

ทางเศรษฐกิจในระบบสังคมหมูบานใหแข็งแกรง ไมเกิดชองวางระหวางรายไดของคนเมืองกับคน 

ชนบท 

2.5 กฎหมายปกครองประเทศ ผูมีหนาที่ดูแลรักษากฎหมายทําหนาที่อยางเครงครัด 

ประชาชนไมกลาทําผิดกฎหมาย แมเรื่องเล็กนอย เชน การวิ่งราว การขามถนน การขับรถ ทําให 

สังคมมีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน 

2.6 สื่อมวลชน ทําหนาที่เผยแพรประชาสัมพันธใหเห็นความสําคัญของการศึกษาที่ 

บาน การบมเพาะคุณลักษณะที่ดีงาม การสรางบุคลิกภาพที่ดี ลดการเสนอขาวอันกอใหเกิดความ 

รุนแรง การยั่วยุใหเยาวชนหลงใหลในสิ่งมอมเมาและยาเสพติด 

2.7 สังคมโดยรวม คนเกาหลีใหความเคารพนับถือผูใหญ จึงมีความเชื่อวา ผูใหญจะ 

ตองทําตัวเปนตนแบบมีความประพฤติที่ดีงามใหแกเยาวชน ผูใหญจึงสามารถวากลาวตักเตือนเด็ก 

หากเห็นวากระทําสิ่งที่ไมถูกตอง แมจะไมใชลูกหลานโดยตรง เชนเดียวกับเด็กก็ใหความเคารพ 

แมไมใชเครือญาติ คานิยมความขยันหมั่นเพียร การชวยตนเอง ความรวมมือรวมใจ การเสียสละ 

สวนตนเพื่อสวนรวม 

2.8 สภาพภูมิศาสตร ประเทศเกาหลีมี 4 ฤดู 24 ฤดูยอย จึงทําใหรูจักปรับตัวและมี 

ความอดทน อีกทั้งยังสามารถใชประโยชนจากการเปลี่ยนแปลงฤดูกาลในดานเกษตรและประมง 

การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเวียดนาม 

สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนามเปนอีกประเทศที่ไดประสบกับสงครามมาอยางยาวนาน 

เคยตกเปนเมืองขึ้นของจีนและฝรั่งเศส ผานการตอสูกับสหรัฐอเมริกาในสงครามเวียดนาม ไดรับ

155 

ความบอบช้ําทําใหเวียดนามแทบสิ้นชาติ คนเวียดนามจึงเปนผูมีความอดทนและตระหนักในความ 

เปนชาติ ที่สามารถเอาชนะมหาอํานาจได ประเทศเวียดนามมีประชากร 83.5 ลานคน สวนใหญนับ 

ถือพุทธนิกายมหายาน มีรูปแบบการปกครองแบบสังคมนิยม (เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขา 

ภิรมย. 2550 : 131-141) 

1. กระบวนการที่หลอหลอมและปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของเวียดนาม ไดแก ความ 

ขยัน อดทน รักชาติ รักการศึกษาเลาเรียน ยึดถือความกตัญู 

2. หนวยงานและองคกรที่มีบทบาทในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม 

2.1 ศาสนา ปรัชญา ลัทธิความเชื่อ คนเวียดนามแตเดิมมีคตินิยมเหมือนชาวไทย 

พุทธ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง รัฐบาลไดสรางกรอบจํากัดความเชื่อทางศาสนา ตอมาจึง 

ไดผอนคลายความเขมงวดโดยใหอิสระในการนับถือศาสนา โดยสวนใหญจะเปนพุทธฝายมหายาน 

ที่รับมาจากจีน ใหความสําคัญในแงความศักดิ์สิทธิ์ ไมเครงครัดการปฏิบัติธรรม สําหรับหลัก 

ปรัชญาขงจื้อที่รับมาปลูกฝงคานิยมวา คนที่มีความรู คือ คนที่มีคุณคาตอสังคม คนที่มีความรูควร 

ไดรับการยกยอง โดยความรูตองคูคุณธรรมดวย 

2.2 สถาบันครอบครัว โดยยึดหลักคําสอนของขงจื้อใหเปนคนมีคุณธรรม มีความ 

กตัญู ผูไมกตัญูตอพอแมจะไมมีความกาวหนา สอนใหรักชาติ ขยันหมั่นเพียร ตองขยันศึกษา 

เลาเรียน เคารพตอผูใหญ ผูหญิงเวียดนามจะเสียสละใหกับครอบครัวเปนอันดับแรก เปนสิ่งที่ 

ปลูกฝงอยูในความคิดของผูหญิงเวียดนามแทบทุกคน 

2.3 สถาบันการศึกษา หลังเวียดนามไดรับอิสรภาพจากฝรั่งเศส ประธานาธิบดี 

โฮจิมินท ประกาศนโยบายที่จะขจัดปญหาโจรแหงความโง ซึ่งสะทอนถึงการใหความสําคัญกับ 

การศึกษาอยางสูงจากคําพูดที่วา “เพื่อประโยชนในสิบปปลูกตนไมและเพื่อประโยชนในรอยปให 

การศึกษาดูแลคน” ทั้งนี้เพราะเชื่อวา การศึกษาจะพัฒนาคุณภาพของคน หากรากฐานการศึกษา 

แข็งแกรงยอมนําพาเศรษฐกิจใหมั่นคง โดยหลังจากไดรับอิสรภาพจากฝรั่งเศสในป 2488 สิ่งที่เนน 

คือ 1) ความเปนชาติ โดยจัดเนื้อหาการเรียนการสอนดานประวัติศาสตรของชาติ สงเสริมใหเกิด 

ความรักชาติ ใชภาษาประจําชาติ สรางคนรุนใหมใหเปนผูรับใชชาติ 2) ความเปนวิทยาศาสตร 

สอนความกาวหนาและวิทยาศาสตร สอนใหคิดเปน รูเหตุรูผลของความคิดและสอนใหเปนคน 

กระหายใครที่จะเรียนรู และ 3) ความเปนมวลชน นําความรูทางวิทยาศาสตรไปประยุกตใชในชีวิต 

และใชในการผลิตเชื่อมโยงกับมวลชน การไดรับการศึกษาถือเปนสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน 

การศึกษาเพื่อมวลชนนําไปสูการพัฒนาทางวัฒนธรรม วิทยาศาสตร เศรษฐกิจและสังคม การ 

พัฒนาไมหยุดนิ่งไดทําการอยางตอเนื่อง

156 

กระทั่งในป 2539 รัฐบาลประกาศนโยบายโดยเมย (Doi Moi) ทําการปฏิรูปการศึกษา 

โดยเนนการสรางคุณลักษณะของผูเรียนที่พึงประสงคไดแก 

1) การเรียนรูเปาหมาย ใหรูทิศทางของการพัฒนาที่ยึดแนวทางการเมืองสังคม- 

นิยม ดานเศรษฐกิจเปดกวาง 

2) สามารถทํางานในเศรษฐกิจสมัยใหมไดดี โดยพัฒนาทักษะใหม ๆ สําหรับ 

การพัฒนาประเทศดานอุตสาหกรรม เทคโนโลยี การสื่อสาร การกอสราง ฯลฯ 

3) สามารถติดตอสื่อสาร ทันการเปลี่ยนแปลง โดยใหการสนับสนุนนักเรียนรุน 

ใหมใหเรียนภาษาตางประเทศ รวมทั้งคอมพิวเตอร แลกเปลี่ยนและมีเครือขายกับนานาชาติ 

4) พัฒนาความสามารถเฉพาะทางใหโดดเดน สงเสริมเด็กใหเติบโตตาม 

ศักยภาพ สงเสริมการเรียนคณิตศาสตรและสาขาอื่นอยางเต็มที่ 

5) รักษาเอกลักษณและวัฒนธรรมเฉพาะของประเทศ ใหผูเรียนรูจักวัฒนธรรม 

ของประเทศ รักษาคุณธรรมจริยธรรมของสังคม 

6) มีความตระหนัก รูเทาทันอิทธิพลของนานาชาติ แมจะเปดรับแนวคิดคานิยม 

เศรษฐกิจทุนนิยมตะวันตก 

7) บรรจุวิชาคุณธรรมจริยธรรมไวในหลักสูตรระดับประถมตน สอนเกี่ยวกับ 

การเปนคนดีตองทําอยางไร นอกจากนี้ยังใหน้ําหนักการตอกย้ําคําสอนของลุงโฮ (โฮจิมินท) และ 

ภาคกลางของเวียดนาม ไดกําหนดใหนักเรียนประถมตนทําการบาน 5 ขอ เพื่อใหซึมซับการปลูกฝง 

คุณงามความดีผานการเรียนการสอน ดังนี้ 

(1) วันนี้หนูทําความดีอะไรบาง โดยใหเด็กบันทึกการทําความดีทุกวันและ 

จดจําความดีที่ทําไวชวง 6 ปที่เรียน 

(2) วันนี้หนูชวยคุณแมทํางานอะไรบาง เปนการสรางความสัมพันธใน 

ครอบครัว 

(3) วันนี้ในชุมชนของหนูมีเหตุการณใดเกิดขึ้นบาง เด็กตองออกไปสํารวจ 

และบันทึกเรื่องราว ทําใหเกิดการเรียนรู เขาใจและผูกพันกับชุมชน 

(4) ใหรายงานขาวหนึ่งขาว เกี่ยวกับประเทศเวียดนาม เปนการสรางความ 

รักชาติ 

(5) ใหรายงานขาวหนึ่งขาว เกี่ยวกับสถานการณโลก ทําใหรูจักสังคมโลก 

การบาน 5 ขอเปนการปลูกฝงคุณธรรมใหเด็กไดเรียนรู รูจักตัวเอง รูจัก 

ครอบครัว ชุมชนและประเทศชาติของตน ตลอดจนเขาใจสังคมโลกดวย

157 

ความสัมพันธระหวางครูกับศิษย ศิษยจะใหความเคารพครูและครูจะอุทิศตัวเพื่อเผยแพร 

ความรูแกศิษย ครูในเวียดนามตองเปนคนเกงและไดรับการยกยองเพราะถือเปนอาชีพที่มีคุณคาตอ 

สังคม 

2.4 ประวัติศาสตร การตอสูที่ยาวนานของคนเวียดนามกับประเทศมหาอํานาจหลาย 

ประเทศ ทั้งจีน ฝรั่งเศส อเมริกา ตองไดรับความยากลําบาก ความเจ็บปวดทุกรูปแบบ ประสบการณ 

และบทเรียนที่ผานมาทําใหคนเวียดนามมีความกลาหาญ เสียสละ อดทนและรักชาติ และไดใช 

ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรมและวรรณกรรม เปนปจจัยดานยุทธศาสตรและการปฏิวัติ 

สังคม โดยเฉพาะวัฒนธรรมที่ถือเปนขุมทรัพยจะตองปกปองรักษา จึงถูกนํามาเปนเครื่องมือในการ 

ปลุกเราใหประชาชนสํานึกถึงความรุงโรจนในอดีต ใฝเรียนใฝรูไมวาจะเปนคนยากจนก็สนใจการ 

เรียน มีนิสัยชอบเอาชนะปญหาที่ทาทาย วรรณกรรมพื้นบาน นิทานพื้นบานจะแฝงคุณธรรม 

จริยธรรมความรักชาติ ความซื่อสัตย กตัญู 

2.5 คําสอนของประธานาธิบดีโฮจิมินห ผูนําในการตอสูเพื่อปลดปลอยประเทศ 

เวียดนามใหเปนอิสระ ไดสรางศรัทธาใหเกิดกับชาวเวียดนามและถูกเรียกวา ลุงโฮ คนเวียดนาม 

ยึดถือหลักคําสอนของลุงโฮเปนหลักในการดําเนินชีวิต 5 ขอไดแก 1) รักประเทศชาติ รักประชาชน 

2) เรียนเกง ทํางานเกง 3) รักษาอนามัย 4) วินัยดี 5) ซื่อสัตย กลาหาญ 

2.6 สื่อมวลชน รัฐเปนผูกําหนดนโยบายและควบคุมสื่อมวลชนทุกแขนง จึงสามารถ 

ควบคุมและปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมแกคนในชาติได สื่อโทรทัศนยังนําภาพยนตรประวัติศาสตร 

ความยากลําบากของบรรพบุรุษในการตอสูกับฝรั่งเศสและอเมริกา ผลกระทบของสงครามตอ 

ครอบครัว เพื่อเยาวชนรุนใหมจะไดไมมัวเมาหลงอยูกับความสุขสบายอยางเดียว การนําเสนอ 

เนื้อหาของสื่อโทรทัศนตามความเหมาะสมกับกลุมเปาหมาย สื่ออื่น ๆ ไมคอยมีขาวอาชญากรรม 

และใหความสําคัญกับการศึกษาโดยนําเสนอขาวการศึกษา 4 หนาเปนประจําทุกวัน 

บทเรียนจากการเรียนรูถึงการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 

การไดเรียนรูกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศอื่น ๆ เพื่อเปน 

ประสบการณ เปนบทเรียนใหเราไดนํากลับมาทบทวนประเทศของตนเองและหาวิธีการประยุกตใช 

ที่เหมาะสม ซึ่งตองยอมรับวาสังคมไทยปจจุบันไดรับผลกระทบจากการเปดกวางของสังคมโลก 

ภายใตระบบทุนนิยมเสรีประชาธิปไตยที่บางครั้งทําใหคนเราหลงระเริงไปกับสิ่งที่มากระตุนกิเลส 

ภายในของความอยาก ความโลภและทําใหคนเราเห็นแกตัว สามารถที่จะทําทุกสิ่งไดโดยคํานึงถึง 

แตความสะดวก ความพึงพอใจของตนเองมากกวาที่จะเห็นถึงความถูกตองตามครรลองคลองธรรม

158 

และเปนที่ยอมรับวาคุณธรรมจริยธรรมในทุกวันนี้ไดเสื่อมถอยลงมาก จากพฤติกรรมที่สะทอนถึง 

ปญหาตาง ๆ ที่มนุษยตองประสบซึ่งลวนเกิดจากน้ํามือของมนุษยเองทั้งสิ้น 

1. ปญหาในสังคมไทย หากจะมองถึงปญหาที่เกิดขึ้นในสังคมไทย มีหลายปญหาไมได 

เปนปญหาใหม แตเปนปญหาที่ไดมีการสะสมมายาวนาน ทุกรัฐบาลที่ผานมาไดมีความพยายามใน 

การแกปญหาดวยการพัฒนาประเทศในดานตาง ๆ เมื่อแกปญหาหนึ่งไดก็สงผลกระทบกับอีกปญหา 

หนึ่งเปรียบเหมือนการรักษาโรคของผูปวยแลวเกิดผลขางเคียงจากการใชยา ปญหาสังคมใน 

ประเทศไทยนับวันจะยิ่งเพิ่มมากขึ้น ซึ่งนักวิชาการหลายทานไดกลาวถึง สาเหตุของปญหาสังคมที่ 

เกิดขึ้นพออธิบาย โดยสังขป ดังนี้ 

1.1 การเปลี่ยนแปลงทางสังคม เชน สังคมไทยที่เคยเปนสังคมเกษตรพยายามที่จะ 

เปลี่ยนไปเปนสังคมอุตสาหกรรม การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีที่ทันสมัยมากขึ้น การอพยพ 

ของคนชนบทสูสังคมเมืองเพื่อทํามากิน โดยมุงหวังความกาวหนา ทําใหวิถีชีวิตความเปนอยูแบบ 

ดั้งเดิมเปลี่ยนแปลงไป ที่มีความตองการในการอุปโภคบริโภค ความสะดวกสบายมากขึ้น โดยการ 

ใชเงินซื้อหา ดังนั้นถาความตองการมากก็ตองหาเงินสนองความอยากความโลภมากขึ้น จึงเกิดความ 

ฟุงเฟอฟุมเฟอยมากขึ้น บรรทัดฐานดั้งเดิมที่ยกยองคนดีจึงเปลี่ยนแปลงไปเปนการยกยองคนรวย 

คนมีอํานาจแทน 

1.2 ความไมเปนระเบียบของสังคม เปนภาวะที่สังคมและสถาบันพื้นฐานทางสังคม 

เชน สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนา แมแตหนวยงานของรัฐที่มีหนาที่ดูแล 

ความเปนระเบียบเรียบรอยของสังคมไมสามารถควบคุมสมาชิกทางสังคมใหปฏิบัติตามระเบียบได 

จึงกอใหเกิดปญหาของผลประโยชนที่ขัดกัน เพราะความเห็นแกตัว ความโลภ การเอารัดเอาเปรียบ 

และการใชชองโหวหาประโยชนสวนตน ความลมเหลวของการรักษาจารีตประเพณีและสถาบัน 

พื้นฐานของไทยที่เปนศูนยรวมใจของคนในชุมชน เพื่อใหเกิดพลังทางสังคม พลังของความอบอุน 

ที่ทุกคนแสดงออกดวยความมีน้ําใจ รูจักการเกื้อกูลแบงปน ชวยเหลือกัน พฤติกรรมเหลานี้ได 

เปลี่ยนแปลงไป มีการแบงพรรค แบงพวก แบงขาง แบงฝาย ความรับผิดชอบตามบทบาทหนาที่ 

ของหนวยงานตาง ๆ มีความขัดแยง ไมเปนไปตามหลักการ ไรมาตรฐาน หรือสองมาตรฐาน กฎ 

กติกาที่ตั้งขึ้นเกิดความขัดแยงประชาชนไมยอมปฏิบัติตาม 

1.3 พฤติกรรมเบี่ยงเบนไปจากมาตรฐานของสังคม เปนพฤติกรรมที่สังคมไมยอมรับ 

หรือไมอาจทนรับได เชน ปญหายาเสพติด ปญหาโรคเอดส ปญหาโสเภณี ปญหาความยากจน 

ปญหาเด็กและเยาวชน ปญหาครอบครัว ปญหาอาชญากรรม ปญหาความรุนแรง ปญหาการกดขี่ 

ทางเพศ ปญหาการเอารัดเอาเปรียบ ปญหาสิทธิมนุษยชน ปญหาสิ่งแวดลอม ปญหาการเมือง การ 

ซื้อสิทธิขายเสียง ปญหาคอรรัปชั่น ปญหาคุณภาพนักการเมือง การเมืองที่มุงผลประโยชนตนและ

159 

ประโยชนของพรรคมากกวาผลประโยชนของประชาชน ปญหาความแตกแยกของประชาชนใน 

ประเทศ ปญหากลไกราชการขาดการเอาใจใสดูแลกระบวนการรวมคิด รวมวางแผนและรวม 

ดําเนินงานในระดับชุมชน ฯลฯ 

ปญหาตาง ๆ นําไปสูความเสื่อมโทรมและเสื่อมถอยดานคุณธรรมจริยธรรมของ 

สังคมไทยเปนอยางยิ่ง ดังนั้นการไดเรียนรูบทเรียนของประเทศอื่น ๆ ที่ไดเคยผานความยากลําบาก 

และประสบการณที่เลวรายมามากกวาประเทศไทย ที่ไมเคยตองตกเปนเมืองขึ้นของประเทศใดมา 

กอน แตกลับไมสามารถพัฒนาใหเจริญกาวหนาไดเทียบเทา หรือกาวล้ํานําหนาประเทศอื่น ดังที่ 

ตั้งใจกอนป 2540 วาเราจะกาวขึ้นเปนเสือตัวที่ 5 ของเอเชีย นอกจากไมสามารถประสบผลสําเร็จ 

ดังที่ตั้งใจแลว ที่สําคัญเราเองกับเปนผูบั่นทอนความนาเชื่อถือของประเทศ สรางภาพลักษณของ 

ความแตกแยก ความรุนแรง การกอการรายใหตางประเทศทั่วโลกรับรูวาเราเปนประเทศที่ไม 

ปลอดภัยในระยะ 5 ปที่ผานมานับตั้งแตพ.ศ.2549 เปนตนมาถึงปจจุบัน(พ.ศ.2554) 

2. บทเรียนที่ไดเรียนรูจากประสบการณและการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม ของประเทศ 

อื่น ๆ ขางตน ซึ่งทุกวันนี้สามารถจะกลาวไดวา ประเทศเหลานั้นประสบผลสําเร็จในการแกปญหา 

การฟนฟูและการพัฒนาประเทศ จนสามารถกาวนําไปยืนอยูแถวหนาในระดับภูมิภาคได บทเรียน 

ของความสําเร็จมีปจจัยและกลไกสําคัญในการขับเคลื่อนกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม 

ดังนี้ 

2.1 บทบาทของผูนําในสังคม ไดแก ผูนําการปกครองบานเมือง ผูนําทางจิตวิญญาณ 

ผูนําทางปญญา เปนปจจัยที่สําคัญที่มีอิทธิพลอยางสูงในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมทั้งการเปน 

แบบอยาง การสงเสริมสนับสนุนและผลักดันทุกสวนใหปฏิบัติไดจริง ดังนั้นผูนําเองจะตองมี 

คุณสมบัติทั้งสวนตัวและพฤติกรรมตอสวนรวมที่เปนคนดี มีความประพฤติและการปฏิบัติที่ 

ถูกตองชอบธรรม เปนผูที่มีความรูความสามารถและมีคุณธรรมของการเสียสละ ซื่อสัตย รักชาติ 

เปนผูที่มีความอดทน อดกลั้น พากเพียร มุงมั่นในการตอสูกับปญหา มีจิตใจที่ตองการชวยเหลือ 

ดวยความรัก ความเมตตากรุณาใหประชาชนในประเทศพนจากความทุกข ความยากลําบากและ 

ความขมขื่นสิ้นหวังในชีวิต สนับสนุนงบประมาณ แนวทาง ความคิด การเรียนรู ผลักดันใหเกิดการ 

ปฏิบัติไดจริงในการพัฒนาสังคมโดยใหประชาชนไดมีสวนรวม ทั้งแรงกายแรงใจ เพื่อใหเกิดการ 

ชวยเหลือและพึ่งพาตนเองได สรางความแข็งแกรงใหเกิดขึ้นกับชุมชน ปูพื้นฐานปลูกฝงคุณธรรม 

จริยธรรมดวยการกระทําใหดู ดวยหลักคําสอนและการปฏิบัติจริง พรอมกับการถายทอดให 

ประชาชนไดเรียนรูประวัติศาสตรของชาติไทยอยางตอเนื่อง ถายทอดกิจกรรมที่ไดทําดวยจิตอาสา 

ผานทางสื่อตาง ๆ เพราะคนรุนใหมที่มีความเปนอยูที่สะดวกสบายในวันนี้ จนอาจหลงลืมและไมมี 

ความซาบซึ้งถึงความยากลําบากที่บรรพบุรุษไดตอสูและสรางรากฐานไวให สรางคานิยมของความ

160 

กตัญูเปนคุณสมบัติของคนดี คนที่ไมมีความกตัญูจะไมสามารถเปนผูประสบผลสําเร็จได เพราะ 

จะไมเปนที่ยอมรับของสังคม ฉะนั้นบทบาทของผูนําจะตองคํานึงถึงประโยชนของสวนรวมเปน 

สําคัญ หากผูนําไมสามารถทําใหดีได ก็พึงตระหนักถึงหลักคําสอนหนึ่งของขงจื้อที่วา “สัตบุรุษ 

ทุกขรอนวาตนไรสามารถ แตมิทุกขรอนวาผูอื่นไมรูถึงความสามารถของตน” (เจษฎา ทอง 

รุงโรจน. 2554 : 177) ดังนั้นหากสังคมไทยไดผูนําที่เปนสัตบุรุษเชนนี้ ประชาชนยอมไดรับความ 

สงบสุขรมเย็น 

2.2 บทบาทของสถาบันพื้นฐานทางสังคม เชน สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา 

สถาบันศาสนา เปนสถาบันที่มีสวนสําคัญในการขัดเกลาอบรมบมเพาะคุณธรรมจริยธรรมแก 

สมาชิกทั้งในครอบครัวและสังคม เพราะเปนสถาบันที่มีความสัมพันธใกลชิดและเปนศูนยรวมใจ 

ศูนยรวมการทํากิจกรรมทางสังคม ดังนั้นความเขมแข็งและคุณภาพของสถาบันเหลานี้จึงมี 

ความสําคัญอยางยิ่ง เชน พอแมที่มีการศึกษา มีเหตุมีผล มีวิธีคิดที่ดี ที่ถูกตอง จะสามารถอบรม 

สั่งสอนและเปนแบบอยาง ทําใหลูกมีความอบอุนและมีการเลียนแบบพอแมที่ตนถือเปนฮีโรของลูก 

ทุกคน สวนนักบวชทางศาสนาซึ่งเปนศูนยรวมใจ ศูนยรวมความเชื่อความศรัทธา มีการอบรม 

สั่งสอนและผลิตนักบวชที่มีคุณภาพ มีวัตรปฏิบัติที่อยูในศีลในธรรม มีการปฏิบัติที่เปนแบบอยาง 

สามารถเปนผูนําทางวิญญาณและเผยแผธรรมะที่ถูกตองแกประชาชน สวนสถาบันการศึกษามีการ 

ทํางานประสานกับผูปกครองใหมีสวนรวมในการจัดการศึกษาแกลูกหลาน มีการพัฒนาหลักสูตรที่ 

สอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในทุกระดับชั้น การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมจึงกระทํากับบุคคลใน 

ทุกระดับตั้งแตผูนําทุกระดับในหนวยงานองคกร นักการเมือง ขาราชการ พอแม ครูบาอาจารย 

นักบวช เด็กและเยาวชน 

2.3 การปฏิรูปการศึกษาและการปฏิรูปสื่อ ถือเปนเครื่องมือที่สําคัญในการขับเคลื่อน 

คุณธรรมจริยธรรมใหถูกทิศถูกทางและขยายไปในวงกวาง การจัดการเรียนการสอนที่สอดคลอง 

กับกลุมเปาหมายในแตละระดับ แตละชวงวัย โดยกําหนดไวเปนหลักสูตรที่เปนมาตรฐานใชทั้งใน 

เมืองและชนบท มีบทเรียนที่นําหลักธรรมทางคุณธรรมจริยธรรมสอนใหรูวาคนดีตองทําอยางไร มี 

วิธีคิดที่เปนเหตุเปนผล รูจักการใหเกียรติผูอื่น ยอมรับในความแตกตางของเชื้อชาติ ศาสนาและ 

ความเชื่อของบุคคล ฉะนั้นจุดมุงหมายของการศึกษาที่ดีเพื่อใหเกิดทักษะความรูความเชี่ยวชาญและ 

มีคุณธรรมจริยธรรมอันเปนคุณสมบัติที่พึงประสงคของสังคม สําหรับสื่อมวลชนซึ่งเปนเครื่องมือ 

และชองทางการพัฒนาสังคม ดังนั้นนักสื่อมวลชนและสื่อมวลชนที่มีคุณภาพจะทําบทบาทหนาที่ 

ของตนเองอยางถูกตองในการชี้นํา ชี้แนะและเฝาระวัง ตรวจสอบขอมูลขอเท็จจริงสิ่งตาง ๆ ที่ 

เกิดขึ้นเพื่อใหสังคมไดรับรู ไมบิดเบือนขอมูลจากความเปนจริง หรือตกอยูใตอิทธิพลของอํานาจ 

หรือทุน ทําใหสูญเสียจรรยาบรรณและจิตวิญญาณคุณธรรมจริยธรรมที่สงผลกระทบตอสังคมใน

161 

วงกวาง เชน สื่อใหความสําคัญกับกิจกรรมดี ๆ ที่เปนกิจกรรมสงเสริมคุณธรรมจริยธรรม จิตอาสา 

สงเสริมการเรียนรูตลอดชีวิต งดเวนการเสนอขาวความรุนแรง กระตุนสงเสริมใหเด็กรักการอาน 

จัดแบงเวลาอยางเหมาะสมและเนนรายการเด็ก ดานความรู เกมวิทยาศาสตร ภาพยนตรที่มีคติ 

สอนใจใหเด็กเปนคนดีมีคุณธรรม ถายทอดรายการสารคดี ประวัติศาสตร วัฒนธรรมของประเทศ 

เพื่อใหเด็กและเยาวชนไดเรียนรูรากเหงาของตนเองและเขาใจวัฒนธรรมของตนเองอยางลึกซึ้ง จาก 

วิธีที่สื่อของประเทศเหลานี้นําเสนอทําใหประชาชนในประเทศเปนคนรักชาติ เขาใจวัฒนธรรม 

ตนเองและรอบรูเรื่องของสังคมโลก เพราะมีความใฝรูใฝเรียนและไดรับขอมูลจากสื่อที่มีคุณภาพ 

3. แนวทางแกไขปรับปรุงและบมเพาะคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย จากการเรียนรู 

ประเทศอื่น ๆ ในเบื้องตนจะตองยอมรับความเปนจริงวาสังคมไทยไดเกิดปญหาอะไร จะสามารถ 

นําบทเรียนใดมาประยุกตใชอยางไร เพราะประเทศไทยอาจมีรายละเอียดบางอยางที่แตกตางและ 

ประเทศไทยก็มีจุดแข็งของตนเอง อยางไรก็ตามปจจุบันเปนที่ยอมรับวาสถาบันทางสังคมของไทย 

มีความออนแอไมสามารถเปนผูนําในการขัดเกลาและชี้นําสังคมในสิ่งที่ถูกตองได เชน สถาบัน 

ครอบครัวออนแอ พอแมไมสามารถเปนแบบอยางและอบรมสั่งสอนใหความอบอุนกับลูกได 

สถาบันศาสนาโดยเฉพาะพุทธศาสนาก็มีความขัดแยงกันมากขึ้น นับวันองคกรที่ดูแลพุทธศาสนา 

ทั้งฝายศาสนจักรและอาณาจักรตางออนแอเพราะไมเครงครัดตามหลักธรรมคําสอน ทําใหไม 

สามารถทําหนาที่เปนศูนยรวมของความศรัทธาที่มีพลังไดอยางเขมแข็ง พุทธศาสนิกชนตางคนตาง 

คนหาผูนําทางจิตวิญญาณตามความเชื่อความเขาใจของตนเอง สถาบันการศึกษาที่มุงสอนคนให 

เปนคนเกง ใชความรูความสามารถเพื่อความสําเร็จและความร่ํารวยของตน การสรางคานิยมทาง 

สังคมที่ ยกยองชื่นชมคนรวย วาเปนคนเกง สื่อมวลชนที่ถูกครอบงําดวยระบบทุนทําใหไมเปนตัว 

ของตัวเองและตกอยูในอิทธิพลของอํานาจเงินที่จะเสนอขาวไปตามความตองการของนายทุน จึงไม 

อาจเปนที่หวัง หรือพึ่งพาในการพัฒนาประเทศไดอยางเต็มที่เหมือนในอดีตที่ผานมา 

ดังนั้นสิ่งที่สังคมไทยจะตองตระหนักถึงความออนแอของสถาบันพื้นฐานทางสังคมที่นํา 

ไปสูความเสื่อมโทรมทางคุณธรรมจริยธรรม ตองไดรับการแกไข ดังนี้ 

3.1 การนําคุณธรรมจริยธรรมสากลขั้นพื้นฐาน ที่ประเทศสวนใหญใหการยอมรับ 

และถือปฏิบัติเพื่อเปนฐานการอยูรวมกันอยางสันติ ไดแก ความขยัน อดทน ซื่อสัตย มีวินัย 

รับผิดชอบ ประหยัด ประเทศไทยเองก็มีหลักคําสอนที่ใกลเคียงกับกลุมประเทศในเอเชีย คือ ความ 

กตัญู ออนนอมถอมตน เคารพผูอาวุโส สิ่งที่ควรปลูกฝงเพิ่มเติมคือ การทํางานหนักดวยความ 

มุงมั่นตั้งใจและเห็นปญหาเปนสิ่งทาทาย ทั้งนี้ดวยนิสัยคนไทยเปนคนรักสนุก ชอบความ 

สะดวกสบาย จึงทําอะไรเลน ๆ มีปญหายุงยากก็มักจะหนีปญหา นอกจากนี้ยังตองฝกทักษะเรื่อง 

การคิดวิเคราะหดวยเหตุดวยผล ซึ่งเปนเรื่องที่นาแปลกใจวาในอดีตคนไทยมีใจเอื้อเฟอ ยอมรับ

162 

ผูอื่นไดงาย ประชาชนในประเทศสามารถอยูรวมกับความแตกตางของคนหลายเชื้อชาติ ศาสนา 

และวัฒนธรรมไดอยางกลมกลืนเปนเนื้อเดียวกัน แตปรากฏวาในปจจุบันความคิดทางการเมืองที่ 

แตกตางทําใหเกิดความแตกแยกของประชาชน ถึงขั้นแกปญหาดวยความรุนแรง แมแตภายใน 

ครอบครัว ความสัมพันธก็ยังหวั่นไหวและเปราะบาง 

3.2 ประเทศไทยไมเคยผานประสบการณทางประวัติศาสตรของการตกเปนเมืองขึ้น 

หรือการตอสู ไมเคยมีบทเรียนความเสียหายที่ตองสรางชาติขึ้นมาใหมและตองใชเวลานานหลายป 

กวาจะฟนฟู กวาจะพัฒนาประเทศใหเจริญขึ้น เหตุการณเหลานี้แตกตางกับประเทศในกลุมเอเชียที่ 

ไดกลาวมาแลว ถึงแมวาประเทศไทยจะมีประวัติศาสตรสมัยเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 ครั้งที่ 2 แตก็ 

ดูเหมือนวาคนไทยในปจจุบันจะลืมประวัติศาสตรดังกลาวไป ความสุข ความสะดวกสบาย การถูก 

ครอบงําจากกระแสโลกาภิวัตนทุนนิยมเสรีประชาธิปไตย ทําใหสังคมไทยเสื่อมถอยทางคุณธรรม 

จริยธรรมลงเรื่อย ๆ เรียกไดวา ประเทศไทยอยูในภาวะคุณธรรมจริยธรรมตกต่ํา เกิดปญหาความ 

รุนแรง ปญหาคอรรัปชั่นเปนที่ยอมรับไดในสังคม จากเอแบคโพลล ของนายนพดล กรรณิกา 

ผูอํานวยการศูนยวิจัยความสุขชุมชน มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ (โสภณ แดงโสภณ. 2554. ออนไลน) 

พบวา ประชาชนรอยละ 64.5 ยอมรับรัฐบาลที่ทุจริตคอรรัปชันได ถาทําใหประเทศชาติรุงเรือง 

ประชาชนกินดีอยูดี ตนเองไดรับประโยชนดวย โดยกลุมเยาวชนอายุต่ํากวา 20 ปและผูมีรายได 

มากกวา 20,000 บาทตอเดือน ยอมรับได รอยละ 71 นักเรียน นักศึกษา ยอมรับได รอยละ 72.3 

รองลงมาพอคา นักธุรกิจ ผูประกอบการสวนตัว รอยละ 67 พนักงานบริษัทเอกชน รอยละ 64.9 

กลุมเกษตรกรและผูใชแรงงานทั่วไป รอยละ 56.4 กลุมขาราชการ/พนักงานรัฐวิสาหกิจ รอยละ 50. 

และผลของการสํารวจที่ผานมา 2 ครั้งไดคําตอบที่ใกลเคียงกัน วา ประชาชนยอมรับการทุจริตได 

หากตนไดรับประโยชนดวย แมวาหลายคนหลายฝายตางมีความหวงใยตอความคิดที่หลงผิดไปจาก 

มาตรฐานทางจริยธรรม เพราะการทุจริตคอรรัปชั่นเปนภาระตนทุนทางสังคมที่ทุกคนตองแบกรับ 

ดังนั้นจึงเปนสิ่งที่ทุกฝายตองทบทวนความตกต่ําในครั้งนี้และผลที่จะตามมาในอนาคต สังคมตอง 

เรงสรางความเขาใจและตระหนักถึงภัยที่จะเกิดขึ้นในอนาคต 

3.3 ความสําเร็จจะเกิดขึ้นในสังคมไทยได สิ่งสําคัญตองไมลืมรากเหงา วัฒนธรรม 

ประเพณีที่งดงามของชาติและจะตองดํารงรักษาไวใหมีการสืบทอดรุนตอรุน ซึ่งจุดบกพรองที่ผาน 

มาของประเทศ คือ เนนการพัฒนาจนกอใหเกิดความเสียหายตอเอกลักษณ ความเปนตัวตนที่ 

แทจริงของไทย แตยอมใหถูกครอบงําและเปนไปตามกระแสคานิยมตะวันตก ดังนั้นการประพฤติ 

ตัวของผูบริหารบานเมือง ผูหลักผูใหญที่มีความรับผิดชอบตอสังคมจะตองทําตัวเปนแบบอยางที่ดี 

มีศีล มีธรรม ซื่อสัตย มีความอดทน อดกลั้น ไมฉอฉล ไมมัวเมาลุมหลงอบายมุข รักชาติและทําสิ่งที่

163 

สรางสรรคแกสังคม เพื่อเด็กและเยาวชนจะไดทําตามแบบอยางที่ดี มิฉะนั้นก็ไมอาจที่จะสอนเด็ก 

และเยาวชนใหเปนคนดีได ถาผูใหญเองไมเปนแบบอยางที่ดี 

3.4 ใหความสําคัญและสงเสริมความเขมแข็งของสถาบันครอบครัว ทั้งนี้รัฐบาลตอง 

มีนโยบายที่ชัดเจนในการสงเสริม สนับสนุน ใหการชวยเหลืออยางเปนรูปธรรม ไมปลอยใหแตละ 

ครอบครัวตองตอสูโดยลําพัง สิ่งสําคัญที่ทําใหครอบครัวออนแอ เกิดจากปญหาดานเศรษฐกิจ 

ปญหาปากทอง พอแมตองทํางานกันตัวเปนเกลียวไมมีเวลาที่จะดูแลอบรมสั่งสอนและใหความ 

อบอุนแกลูก รวมทั้งปญหาสังคมที่ซับซอนและมีสิ่งกระตุนกิเลสทําใหการควบคุมพฤติกรรมที่จะ 

เลือกในสิ่งที่กอใหเกิดความเสื่อมเสียแกสมาชิกในครอบครัวไดงาย ดังนั้นนอกจากแตละ 

ครอบครัวจะตองดูแลเอาใจใสใหมากขึ้นแลว หนวยงานของรัฐหลายหนวยงานนาจะมีสวนที่เขา 

ไปชวยเหลือ เชน การสงเสริมสนับสนุนความเขมแข็งใหแกครอบครัวในรูปของกิจกรรม 

โครงการและประสานความรวมมือกับการใชสื่อสารมวลชนในเชิงสรางสรรคที่กอใหเกิดความรู 

ความเขาใจและประโยชนที่จะเกิดแกสถาบันครอบครัว เปนตน 

3.5 การปฏิรูปการศึกษา นับวาเปนปญหาใหญ ทิศทางการปฏิรูปและการปฏิบัติที่ 

ผานมาดูเหมือนจะเกาไมถูกที่คัน การปฏิรูปการศึกษาไทยเนนใหเกิดการแขงขันทางดานความรู 

เพื่อใหสามารถสอบเขามหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงของประเทศ จบออกมาจะไดมีอาชีพที่ดี ทํารายได 

สูง ๆ เปนที่ยอมรับของสังคมและคานิยมนี้ยังคงอยูในสังคมไทย ทั้งที่ประเทศทั่วโลกให 

ความสําคัญกับสถาบันการศึกษาที่เปนองคกรหลอหลอมคุณธรรมจริยธรรมของเด็กตั้งแตระดับ 

อนุบาล เพราะถือเปนรากฐานสําคัญที่จะตองวางฐานใหถูกตองแข็งแรง ทั้งนี้ตองมีการปลูกฝงอยาง 

ตอเนื่องในระดับที่สูงขึ้นไป จึงตองทําใหสถาบันการศึกษาไดคุณภาพมาตรฐานในระดับที่ใกลเคียง 

กัน ใหงบประมาณสนับสนุนที่เพียงพอ การจัดระบบการศึกษาใหเด็กรูจักการคิดวิเคราะห กลาคิด 

กลาแสดงออก รวมไปถึงการเรียนการสอนจะตองมีการสืบทอดอุดมการณของบุคคลสําคัญที่เปน 

ศูนยรวมของความศรัทธา ดังเชนหลายประเทศไดใชหลักการนี้จนประสบผลสําเร็จ เชน เวียดนาม 

เกาหลี เยอรมัน สําหรับประเทศไทยบุคคลสําคัญที่สามารถสรางพลังศรัทธาไดมีอยูไมนอย แต 

ไมไดมีการกระทําที่เปนระบบ หรือมีการถายทอดใหตอเนื่อง โดยเฉพาะกับเด็กและเยาวชนรุนใหม 

ที่ไมไดรับรู ไมรูจัก ไมสนใจ จึงเปนหนาที่ที่ระบบการศึกษาจะตองจัดการใหเด็กและเยาวชนได 

ตระหนักถึงแบบอยางการปฏิบัติ แนวคิด หลักคําสอนของบุคคลสําคัญ เชน พระบาทสมเด็จ 

พระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดช ทานพุทธทาสภิกขุ พระพรหมคุณาภรณ(ป.อ.ประยุตโต)และบุคคล 

สําคัญอีกมากมาย ที่ไดรับการยอมรับทั้งในระดับประเทศ รวมทั้งที่ไดรับการยกยองจากองคกร 

ยูเนสโกใหเปนบุคคลสําคัญของโลก แตนาเศราใจที่คนไทยสวนใหญไมรับรูและไมไดเรียนรู 

แบบอยางการดําเนินชีวิตดวยคุณธรรมที่งดงาม สามารถนํามาเปนแรงบันดาลใจ นํามาปลูกฝง

164 

คุณธรรมจริยธรรมแกประชาชนไทยได สิ่งที่คนไทยพึงตระหนักถึงรากเหงาของประเทศไทย 

เกิดขึ้นจากพุทธศาสนา กษัตริยทุกพระองคตั้งแตสมัยกรุงสุโขทัยลวนเลื่อมใสในพุทธศาสนา 

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ไดเคยทรงพระราชนิพนธเพลงยาวแถลงความใน 

พระราชหฤทัยไวตอนหนึ่งวา..(บวรศักดิ์ อุวรรณโณ, 2542. ออนไลน) 

“ตั้งใจจะอุปถัมภก ยอยกพระพุทธศาสนา 

จะปองกันขอบขัณฑสีมา รักษาประชาชนแลมนตรี” 

มาจนถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระเจาอยูภูมิพลอดุลยเดช ไดทรงประกาศพระองค 

ทรงเปนพุทธมามกะและทรงเปนอัครศาสนูปถัมภก อยางไรก็ตามพระมหากษัตริยของไทยไดทรง 

เปนตัวแทนของชาติประกาศความมีน้ําใจกวางขวาง ไมรังเกียจกีดกันผูที่ศรัทธาเลื่อมใสศาสนา 

ตางกัน ทุกคนลวนแตเปนขาแผนดินผูอยูในขายแหงพระมหากรุณาเสมอกัน นอกจากนี้ตลอด 

รัชกาลที่ผานมาจนถึงปจจุบัน พระองคไดทรงยึดมั่นทศพิศราชธรรมและพระราชกรณียกิจทุกอยาง 

เปนไปเพื่อประโยชนสุขของปวงชนชาวไทย ดังนั้นคนไทยทุกคนตองตระหนักและรําลึกถึงพระ 

มหากรุณาธิคุณที่ไดทรงสรางคุณูปการทั้งหลายเพื่อแผนดินไทยและทรงเปนแบบอยางดาน 

คุณธรรมจริยธรรมที่งดงามยิ่งในฐานะของกษัตริยที่ทรงทศพิศราชธรรม กตัญูกตเวทีและศีลจริย 

วัตรที่งดงามของพุทธมามกะ 

3.6 การปฏิรูปสื่อและสื่อสารมวลชน พึงรักษาจรรยาบรรณวิชาชีพอยางเครงครัด 

และเขาใจความสําคัญของความเปนสื่ออยางถูกตอง ไมทําตัวเปนผูรับใชนายทุน หรือเปนนายทุน 

เสียเอง เพราะสื่อถือเปนเครื่องมือที่สื่อสารไดรวดเร็วและกวางขวาง สามารถที่จะเปนแบบอยาง 

เปนผูชี้แนะสิ่งที่ถูกตองใหแกสังคม ในประเทศไทยรัฐซึ่งเปนเจาของสถานีโทรทัศนหลายแหง 

แตไมไดบริหารงานใหเกิดประโยชนในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมแกสังคม เพราะไดขาย 

สัมปทานแกเอกชนไปบริหารงานเพื่อประโยชนทางธุรกิจ ทําใหรายการที่เปนประโยชนในการ 

สงเสริมคุณธรรมจริยธรรมมีนอยและอยูในชวงเวลาที่ไมเหมาะสม เชน รายการธรรมะจะอยูชวงดึก 

หรือเชามืด นอกจากนี้ยังไมไดรับการสนับสนุนงบประมาณทําใหรายการธรรมะดี ๆ ไมมีใหไดชม 

ในฟรีทีวี แตจะเนนรายการบันเทิง ที่กระตุนการเพิ่มกิเลสของความอยาก ความโลภ การบริโภค 

ความฟุงเฟอเสียมาก ซึ่งแตกตางจากประเทศที่เจริญแลวทั้งหลาย 

ปจจุบันประเทศไทยไดจัดตั้งสํานักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการ 

โทรทัศนและกิจการโทรคมนาคมแหงชาติ (กสทช.) ตามพระราชบัญญัติองคการจัดสรรคลื่น 

ความถี่และกํากับกิจการวิทยุกระจายเสียงวิทยุ โทรทัศนและกิจการโทรคมนาคม พ.ศ.2553 โดย 

คณะกรรมการกิจการ กระจายเสียง กิจการโทรทัศนและกิจการโทรคมนาคมแหงชาติ (National

165 

Broadcasting and Telecommunication Commission : NBTC) เปนหนวยงานอิสระของรัฐมีบทบาท 

หนาที่ในการบริหารความถี่วิทยุ เพื่อกิจการโทรคมนาคมและกํากับดูแลการประกอบกิจการ 

โทรคมนาคม ก็หวังวาในอนาคตสังคมไทยจะมีรายการที่เปนประโยชนเพิ่มมากขึ้น 

สรุป 

การเรียนรูการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ ทั้งในกลุมเอเชีย กลุมยุโรป 

และกลุมประเทศในอเมริกาเหนือและแปซิฟค ตางมีคุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมที่นาสนใจ 

คือ กลุมประเทศในเอเชีย 5 ประเทศไดแก เกาหลี ไตหวัน เวียดนาม ศรีลังกาและอินเดีย จะมี 

ลักษณะการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมที่ใกลเคียงกัน รวมถึงประเทศไทยดวย เชน การยึดหลักคํา 

สอนทางศาสนา คําสอนของบุคคลสําคัญของประเทศ โดยประเทศที่มีประวัติศาสตรที่ผานความ 

ยากลําบากจะเนนเรื่องของความขยัน อดทน ซื่อสัตย กตัญู รักชาติ รับผิดชอบ มีวินัยและรัก 

การศึกษา แมจะยากจนก็ไดรับการปลูกฝงใหเห็นความสําคัญของการศึกษา กลุมประเทศยุโรป 

อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต จะเนนปลูกฝงเรื่องของการตรงตอเวลา ความขยัน ประหยัด รักสันติ มี 

เหตุมีผล เปนตัวของตัวเอง เคารพผูอื่นและเคารพในความแตกตาง ซึ่งแตละประเทศก็จะใช 

เครื่องมือของสถาบันตาง ๆ เขามาทําหนาที่ในการขัดเกลาคุณธรรมจริยธรรม เชน บทบาทของผูนํา 

การปกครอง ผูนําทางจิตวิญญาณ ผูนําทางปญญา ศาสนา ปรัชญาและความเชื่อ สถาบันครอบครัว 

สถาบันการศึกษา บทบาทของรัฐ สื่อสารมวลชนและการมีสวนรวมของชุมชน ตลอดจนการใช 

เหตุการณในประวัติศาสตรของชาติและภูมิศาสตรของตน จากการเรียนรูบทเรียนการปลูกฝง 

คุณธรรมจริยธรรมของประเทศตาง ๆ จะพบจุดออนมากมายในสังคมไทย ที่จะตองรีบแกไขโดย 

ตองกลับมาทบทวนและนําคุณธรรมจริยธรรมสากลพึ้นฐานมาถือปฏิบัติ การเรียนรูประวัติศาสตร 

วัฒนธรรมที่ดีงามของประเทศ ตลอดจนการสรางความเขมแข็งใหแกสถาบันครอบครัว การปฏิรูป 

การศึกษาที่ถูกทิศทาง การปฏิรูปสื่อสารมวลชนใหสรางสรรคงานที่กอใหเกิดปญญาและเปน 

ประโยชนตอสังคม จึงอาจกลาวไดวาถาคนในสังคมเขมแข็งดวยคุณธรรมจริยธรรมก็จะสงผลให 

เกิดความสงบ เรียบรอยไปทั่วทุกวงการ ตลอดจนความสามารถในการพัฒนาประเทศใหเปนที่ 

ยอมรับในภูมิภาค ดังเชนประเทศที่กลาวมาขางตนแลว

166 


คมสรัญญี. (นามแฝง). (2542. ออนไลน) ไดวิเคราะหบทความ เรื่อง “ทางออกประเทศ 

ไทย...มุมมองจากแผนดินพุทธภูมิ”) 

ในชวงนี้ไดติดตามขาวสารบานเมืองมาตลอดดวยความเปนหวง โดยมองภาพรวม ในมุม 

หนึ่งของความรูสึกจากผูอยูแดนไกล..สิ่งที่ไดเห็นคือ แรงชักจูงของสื่อตาง ๆ อันสืบเนื่องดวยการ 

วิเคราะหเหตุการณที่เกิดขึ้นในบานเมืองปจจุบัน ดุจเปนการชี้นํา ยิ่งแตจะเติมความรุนแรงและ 

แตกแยก และที่สําคัญคือสื่อกลับใหโอกาสคนที่ทําความผิดไดใชแกตัวเรียกรองความถูกตองเปน 

ธรรมใหกับตัวเองทั้ง ๆ ที่เปนความผิดอยางที่เห็นไดชัด โดยไมไดพิจารณากลั่นกรองการนําเสนอ 

สื่อนั้น ๆ เลย จึงกลายเปนความชอบธรรมและเรียกรองความถูกตองของคนทําผิดไปเลย ผูแทน 

ของประชาชนทําหนาที่แคสรางกระแสเรียกรองความเปนธรรมแตเนื้อแทแลวไมมีอะไรที่นาฝากผี 

ฝากไขไดเลย และนอยนักที่จักมีการเสนอทางออกใหกับปญหาหรือนักวิเคราะหสรางสรรค มีแตจะ 

ชวงชิงชองทางที่ไดเปรียบสาดโคลนใสฝายตรงขาม สานตอกอเวรกรรม นําความขัดแยงมาใหซึ่ง 

กันและกัน อันจักยิ่งทําใหเพิ่มเติมไฟแหงความแตกแยก แบงแยก แบงฝายมากยิ่งขึ้น ฝายที่คิดวา 

ตัวเองชนะ..ก็ไดทีขี่แพะไล คิดวาผูชนะจะทําอะไรก็ได ฝายที่แพก็หาทางกอเวร..ผูกอาฆาต รอ 

โอกาสเอาคืน เชนนี้แลวเราจะเห็นลําแสงที่ปลายอุโมงคแหงสันติไดอยางไร นับเปนเรื่องที่ 

อันตรายตอสถานะความมั่นคง เศรษฐกิจ สังคมในทุก ๆ ดานของประเทศในยามนี้ และเปนการยาก 

ที่จักหาจุดเชื่อมประสานซึ่งความสามัคคีกันไดอีก 

ทางออกที่เราจะมองหากัน ดูเหมือนวา...ทุกคนก็เรียกรองเพื่อการสมานฉันท อยากเห็น 

ความสามัคคีของคนในบานเมือง ในขณะเดียวกันบุคคลที่เปนตนเหตุของเรื่องก็ไมกลาที่จักเสียสละ 

ผลประโยชนสวนตน เพื่อสวนรวมคือประเทศชาติใหอยูรอด.. ยิ่งแตจะกลับนําผลประโยชน 

สวนตัวที่มี หาชองทางเพื่อไดคืนมาซึ่งประโยชนสวนที่ตนเองเสียไป โดยไมสนใจใยดีวาอะไรบาง 

ที่จะมีผลกระทบและความเสียหายตอประเทศชาติบานเมือง ยิ่งแตจะเปนการโหมไฟใหเผาไหม 

ประเทศชาติบรรลัยเร็วขึ้นเทานั้นเอง 

เพื่อปรับอารมณ ปรับตั้งสติกันใหมเสียกอน ขอทุกทานไดมามองตนเองเสียกอน ให 

พิจารณา ถึงความเปนจริงของชีวิต วา เรามีความตายเปนที่สุด...สุดทายแลวก็นําอะไรไปไมได.. 

หากทุกคนคิดวา...วันหนึ่งเราก็ตายเปนเหมือนกัน ชาหรือเร็ว เราก็ตองตาย ลองทําใจปลอยวางใน 

เรื่องตาง ๆ ลงใหไดเสียกอน และหาที่พึ่งใหตนเองกอน มองภายในใหมากกวาที่จะไปมองภายนอก 

ความขัดแยงที่กําลังเกิดขึ้นนี้เรามีสวนไดสวนเสียอะไรบางเปนสวนหนึ่งแหงปญหาบานเมืองที่ 

เกิดขึ้นนี้หรือไม ปรับตนใหสงบจากขางในกอน ถาขางในไมสงบ ก็อยาหวังวาความสงบจะมีขาง 

นอกเลย วันเวลาผานไป โอกาสตาง ๆ ของเราก็ผานไป วัน ๆ เราไดทําอะไรบางอันจักเปนไป

167 

เพื่อใหชีวิตมีคา มีสวนรวมในการพัฒนาประเทศชาติ บานเมือง รวมทั้งทําอะไรบางใหตัวเอง คน 

รอบขางที่มีคุณคาแกความภาคภูมิใจตนบางหรือไม 

ขอใหลองยอนกลับไปที่วินาที ที่ทานไดหลุดออกจากครรภแหงมารดา..ถามวา ทุกคนมี 

อะไรติดมือมาบาง ขอใหทุกคนลองยอนกลับไปดูที่มาของตน...จริงๆ แลวเราไมมีอะไรติดตัวมาเลย 

ทุกอยางเรามาหาขางหนา...และวันที่เราจะจากมันไป..เราก็หิ้วหอบสิ่งเหลานี้ไปดวยไมไดเชนกัน 

แลวจะเอาอะไรกับมันกันหนักหนา 

ยอนกลับไป ณ จุดเริ่มแหงสีตาง ๆ ไมวาเหลืองหรือแดง หรือน้ําเงิน...แตกอนก็ยังไมมีสี 

ไมมีกลุมที่ใหเราแบงแยกกันเชนนี้...ขอใหเรากลับไปที่เดิม ความรูสึกเดิมกอนที่จะมีสีในใจเราจะ 

พบวา..ตอนนั้นพวกเราอยูกันดวยความสุข ไมมีปญหาใด ๆ ตอกันแตเมื่อมีสีเราเริ่มทะเลาะและแบง 

ฝายกัน 

ฉะนั้น เมื่อพวกเรากําลังเรียกรองมองหาทางออก...ทุกคนตองการหาทางออกใหกับ 

ประเทศ...เพราะตอนนี้เมื่อมองไปขางหนาความหวังชั่งริบหรี่เหลือเกิน แตถาเรามองยอนกลับถอย 

หลังไป..เราจะมองเห็นทางออกในทันทีวา..ทางออกของประเทศชาติ จากความวุนวายอยู ณ ขณะนี้ 

มันก็คือทางที่เราเดินเขามานั่นเอง กลับไปเถิดประเทศไทย กลับไป ณ จุดเดิมแหงหัวใจสีขาว 

บริสุทธิ์ดวยกันเถิด....แสงทองแหงความหวังอยูที่ตรงนั้น ฯ 

มามองในสวนแหงรูปธรรม...ที่เกิดขึ้นนี้ เหตุการณเกิดขึ้นในปจจุบันจากเสื้อเหลือง เสื้อ 

แดง เสื้อน้ําเงิน หรือไมมีเสื้อก็ตาม ตัวอยางที่เกิดขึ้นเชน คุณสนธิ ลิ้มทองกุล...ถูกลอบสังหาร 

หากคุณสนธิ ตาย คิดหรือวาเรื่องตาง ๆ จะจบลงงาย ๆ แมอดีตนายกทักษิณ ถูกฆา คิดหรือวา 

ปญหามันจะจบ และก็ไมรูอีกกี่ชีวิตที่จะจบเพราะเหตุการณความขัดแยงเดินทางมาจนถึงจุดนี้และ 

จะดําเนินตอไป...จนเรามองไมเห็นวาจะจบไดอยางไร ยิ่งมองไปขางหนายิ่งมองเห็นความขัดแยง 

การแบงแยก แตกสามัคคีกันของคนในชาติทั้งนั้น แนนอนทุกคนตางก็มีอดีต แตถาลืมอดีตไป 

มองเห็นปญหาดวยความเปนหวงชาติบานเมืองดวยกันทุกคนแลวอภัยใหกันทุกอยางก็จบ ทั้ง ๆ ที่ 

ตางฝายตางก็บอกวารักชาติ เทิดทูลสถาบันพระมหากษัตริย แตการกระทําที่กําลังกระทําของบาง 

กลุมบางคนอยูนี้ไมเปนไปเพื่อชาติ เพื่อพระมหากษัตริยเอาเสียเลย ทุกวันประเทศชาติกําลังบอบช้ํา 

หนัก การที่ทานเพิ่มความวุนวายเพิ่มปญหาใหกับบานเมือง และการนําความผิดพลาดตาง ๆ ที่ 

เกิดขึ้นในประเทศไปประจานใหชาวโลกรูทั่วนั้น ก็เทากับวาทานนั่นแหละคือตัวการทําลายชาติที่ 

แท...ปญหาเกิดขึ้นภายในประเทศ...ก็ตองดับในประเทศ อยาหาทางดับนอกประเทศเลย มันไมมี 

ทางดับไดหรอก ฯ 

- ขอทุกคนเสียสละกันจริง ๆ สักครั้งเพื่อประเทศชาติเถิด...ชางชนชาง หญาแพรกก็มีแต 

แหลกราน..เมื่อบานเมืองมีปญหา ประชาชนตาดํา ๆ เทานั้นคือดานแรกที่ตองมารับเคราะหกรรม

168 

ทุก ๆ ครั้งอยางที่เห็นอยูนี้ โปรดเมตตาเขาเหลานั้นเถิด แคชีวิตหาเชากินค่ํารอดไปวัน ๆ ก็ลําบาก 

มากพอแลว อยาใหพวกเขาตองมารับเคราะห นําพวกเขาเปนเครื่องมือ เพราะบรรดาผูมีอํานาจ 

ทั้งหลายในบานเมืองทะเลาะกันอีกเลย 

- ขอใหกลาเสียสละ...เพราะตอนนี้ตางฝายตางเรียกรองใหมีการเสียสละแตตนเองแม 

ความคิดก็ยังไมเคยที่จะคิดเสียสละ หากยอมไมเปนเย็นไมได ก็มีแตจะเพิ่มความขัดแยง แบงแยก 

อยางที่กําลังเกิดขึ้นอยูนี้ชัยชนะที่ยิ่งใหญคือชนะตนเองตางหาก..จะภูมิใจไปใย ถึงชัยชนะที่อยู 

เหนือซากปรักหักพังของประเทศชาติ 

- ขอใหทุกคนจงลืมสี เพราะสีนี่เองทําใหเห็นถึงการแบงแยก กลับใจคืนสูสีขาวบริสุทธิ์ 

ดั่งเดิมกันเถิดอยาเรียกสี อันเปนสื่อแหงการแบงแยกกันอีกเลย 

-ขอใหอดีตนายกทักษิณ...กลาเสียสละประกาศบริจาคทรัพยสินสมบัติที่ถูกกลาวหาวา 

ไดมาไมถูกตอง คืนแผนดินไปใหหมด เพราะทรัพยสมบัติเหลานี้เกิดที่นี่...ก็มอบคืนที่นี่กลับไปสู 

เมื่อตอนที่ทานยังไมมี เพราะ เทาที่ทานมีเหลืออยูนี้ตลอดชาติก็ใชไมหมด คืนใหเปนสมบัติของ 

แผนดิน แลวกราบบังคมทูลขอพระราชทานอภัยโทษ... และจงเลิกจากการเลนการเมืองโดย 

เด็ดขาด หากทานจะออกบวชใหรางวัลในบั้นปลายชีวิตก็จักเปนเรื่องที่นาอนุโมทนา(ตรงนี้อาจจะ 

หวังสูงเกินไปหรือเปลา)แผนดินพุทธภูมินี้ยังยินดีตอนรับทานเสมอ 

-ขอพระคุณเจา ที่แสดงเปนนักการเมืองในคราบของนักบวช จงลาสิกขาไปเถอะอยานํา 

ผาเหลืองมาแปดเปอนเพราะเรื่องนี้เลย เพราะการเมืองเปนเรื่องฆราวาสวิสัยครับทาน 

-ขอรอยยิ้ม แหงสยามจงกลับมาอยูบนใบหนาของคนไทย สยามเมืองยิ้มของเราจงกลับมา 

อยางที่เราเคยเปนและเปนที่ประทับใจของตางชาติผูมาเยือน 

-ขอนักการเมืองไทยทานนายกอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ จงใชกลไกลดานรัฐสภา ที่สามารถ 

ทํางานไดอยูนี้เดินหนาหาทางออกใหกับประเทศ หากทานสามารถผานชวงระยะสามเดือนจากนี้ไป 

ได รัฐนาวาของทานจักนําพาบานเมืองพนปญหานี้ไดแน ขอนักการเมืองทั้งหลาย จงฟนฟูศรัทธา 

ใหกับประชาชน มีความมั่นใจในระบอบประชาธิปไตยของไทย อันมีองคพระมหากษัตริยทรงเปน 

พระประมุข เรียกความซื่อสัตย สุจริต ซื่อตรง จริงใจของตนกลับมา คืนใหประชาชนผูเปนฐานเสียง 

ของทานและกลับมาเปนตัวแทนของประชาชนอยางแทจริงเสียเถิด 

-เรารูวา นิสัยคนไทย...พวกเราคนไทย โกรธงายหายเร็ว...ไมพยาบาท พรอมใหอภัย 

สําหรับผูที่สํานึกผิดเสมอ ประเทศไทยเรามีสามสถาบันหลักยืนหยัดความเปนไทยมาแตครั้งโบราณ 

กาล...ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย สามเสาหลักนี่แหละคือความเปนประเทศไทย...ตองรักษา 

ไวตราบนานแสนนาน เรามั่นใจวาทุกทานทําได...ผองไทยจะกาวไปสูความเจริญรุงเรืองที่ยิ่งใหญ 

พรอม ๆ กันนับแตนี้ไป ฯ

169 

คําถาม จากบทความนี้ 

1. ควรมีการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมในองคกรใดบาง 

2. ใครควรเขามามีบทบาทสําคัญในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม 

3. หลักการ หรือหลักคําสอนสําคัญที่จะทําใหเกิดคุณธรรมจริยธรรมของการอยูรวมกัน 

และความสงบ สันติจะคืนกลับมา คืออะไร อยางไร

170 


คมสรัญญี (นามแฝง). (2542). บทวิเคราะหทางออกปญหาประเทศไทย. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.oknation.net/blog/mylifeandwork/2009/04/26/entry-1. 

เจษฎา ทองรุงโรจน. (2554). ขงจื้อ. กรุงเทพฯ : แสงดาว. 

เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย. (2550). รายงานการสังเคราะหงานวิจัยคุณลักษณะ 

และกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศตาง ๆ. กรุงเทพฯ : 

ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม. 

บวรศักดิ์ อุวรรณโณ. (2542). พระมหากษัตริยทรงเปนพุทธมามกะและทรงเปน 

อัครศาสนูปถัมภก. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://guru.sanook.com/encyclopedia/ 

สํานักบริการขอมูลและสารสนเทศ. (2554). แนวคิดเกี่ยวกับการขัดเกลาทางสังคมและการอบรม 

เลี้ยงดู. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.idis.ru.ac.th/report/index.php? 

topic=5899.0 

โสภณ แดงโสภณ. (2554). เอแบคโพลเผย วัยรุนไทยยอมรับคอรัปชั่น หากตนไดประโยชน. 

[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://region4.prd.go.th/ewt_news.php?nid=5467 

&filename=index 

Broom, L., & Selznick, P. (1958). Sociology: A text with adapted readings. 2nd ed. 

New York: Evanston Row, Peterson. 

Turner, R. H. (2002). Handbook of Sociological Theory. New York: Kluwer Academic/ 

Plenum.

บรรณานุกรม 

กฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

http://th.wikipedia.org/wiki/. 

กรมพัฒนาธุรกิจการคา. (2554). การจดทะเบียนสมาคมการคา. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.dbd.go.th/mainsite/index.php?id=96. 

กระทรวงวัฒนธรรม. (2554). คุณธรรม 8 ประการ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.mculture.go.th/detail_page.php?sub_id=1059. 

กรุณา-เรืองอุไร กุศลาสัย. (2545). วาทะคานธี. กรุงเทพฯ : ศยาม. 

. (2553). ขาพเจาทดลองความจริง อัตชีวประวัติของมหาตมา คานธี. พิมพครั้งที่ 5. 

กรุงเทพฯ : มูลนิธิโกมลคีมทอง. 

กวีวงศ. (2550). สรรนิพนธพุทธทาสวาดวยสมานฉันทและสันติวิธี. กรุงเทพฯ : สุขภาพใจ. 

กิ่งดาว จินดาเทวิน. (2552). การศึกษาและพัฒนารูปแบบการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีสําหรับ 

องคการบริหารสวนตําบล(อบต.)ในจังหวัดอุตรดิตถ. วิทยานิพนธ ปร.ด. 

(การศึกษาเพื่อการพัฒนาทองถิ่น). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร. 

อัดสําเนา. 



กุญชรี คาขาย. (2554). การบริหารความขัดแยง. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.novabizz.com/NovaAce/Relationship/Conflict_Management.htm. 

ขอโตแยงในมุมมองอิสลาม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.islamshia-w.com 

/Portal/Cultcure/Thai/CaseID/45257/71243.aspx 

จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://weluwan.org/website/ 

index.php/getting-help/moralalife/125-buddhism-moral 

จริยศาสตรของขงจื ๊อและจริยศาสตรของมหาตมคานธี. [ออนไลน]. (2554). 

แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/p/PY336/py336-11.pdf. 

จริยศาสตรของเพลโต. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/ 

p/PY336/py336-5.pdf.

173 

จริยศาสตรของอริสโตเติล. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/ 

p/PY336/py336-6.pdf. 

จริยศาสตรตะวันตกสมัยโบราณ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/ 

p/PY336/py336-4.pdf. 

จินตนา บุญบงการ. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ดานสุทธาการพิมพ. 

จุรี วิจิตรวาทการ. (2553). บทวิเคราะหลักษณะนิสัยของคนไทย : รากเหงาของความเจริญและ 

ปญหาทั้งมวลของประเทศไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.bloggang.com 

เจษฎา ทองรุงโรจน. (2554). คําสอนของขงจื้อ. กรุงเทพฯ : แสงดาว. 

เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย. (2550). รายงานการสังเคราะหงานวิจัยคุณลักษณะ 

และกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศตาง ๆ. กรุงเทพฯ : 

ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม. 

ฉลองภพ สุสังกรกาญจน. (2542). เศรษฐกิจพอเพียงกับวิกฤตเศรษฐกิจ. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. 

ชัชชัย คุมทวีพร. (2541). จริยศาสตร : ทฤษฎีและการวิเคราะหปญหาจริยธรรม. กรุงเทพฯ : 

Mild Publishing. 

ชัยอนันต สมุทวนิช. (2541). ทฤษฎีใหม : มิติที่ยิ่งใหญทางความคิด. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. 

ดวงเดือน พันธุมนาวิน. (2543). ทฤษฎีตนไมจริยธรรม : การวิจัยและการพัฒนาบุคคล. 

กรุงเทพฯ : สํานักพิมพแหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย. 

ธานินทร กรัยวิเชียร. (2548). คุณธรรมและจริยธรรมของผูบริหาร. โครงการปริญญาโท 

ทางการบัญชี คณะพาณิชยศาสตรและการบัญชี. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร. 

นภาพร ขันธนภาและศานิต ดานศมสถิต. (2547). จริยธรรมและสภาวะแวดลอมทางธุรกิจ. 

กรุงเทพฯ : แมคกรอ-ฮิล ทอป. 


แนวคิดเกี่ยวกับการขัดเกลาทางสังคมและการอบรมเลี้ยงดู. [ออน-ไลน]. (2554). 

แหลงที่มา: http://www.idis.ru.ac.th/report/index.php?topic=5899.0. 

แนวทางการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. [ออน-ไลน]. (2549). แหลงที่มา: 

www.psdb.ku.ac.th/government/essay/moral.pdf 

แนวพระราชดําริ เศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

http://www.rdpb.go.th/RDPB/front/SufficiencyEconomy.aspx?p=4

174 

บทสัมภาษณวอรเรน บัฟเฟตต. [ออน-ไลน]. (2554). 

แหลงที่มา: http://news.bn.gs/images/articles/20080306065406686_1.jpg 

บรรจง บินกาซันและวิทยา วิเศษรัตน. (2554). หลักปฏิบัติ 5 ประการ. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.islamthailand.com/thai521/introduce/intro-12.php 

บวรศักดิ์ อุวรรณโณ. (2542). พระมหากษัตริยทรงเปนพุทธมามกะและทรงเปน 

อัครศาสนูปถัมภก. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://guru.sanook.com/encyclopedia/ 

บัญญัติ 10 ประการ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.gotquestions.org/Thai/ 

Thai-ten-commandments.html 

ประกันสังคม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK12/ 

chapter3/t12-3-l3.htm 

ปราชญา กลาผจัญ. (2548). คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : ขาวฟาง. 

ปติ ศรีแสงนาม. (2551). เลหแมน บราเธอรส (Lehman Brothers) คือใคร..ทําไมถึงลมละลาย. 

[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=offway 

&month=17-09-2008&group=13&gblog=29. 

ผูจัดการ. (2554). ปูนซิเมนตไทยควา 3 รางวัลใหญองคกรดีเดน Thailand Coporate Excellence. 

[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.gotomanager.com/news/details.aspx?id=2920. 

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542. (2554). จริยศาสตร. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 


. (2554). ระดับ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://rirs3.royin.go.th/new-search/ 

word-33-search.asp 

พรนพ พุกกะพันธุ. (2546). จริยธรรมธุรกิจยุคโลกาภิวัตน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพจามจุรีโปรดักท. 

พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2548). พระพุทธศาสนากับโลกธุรกิจ. กรุงเทพฯ : 

ลิเบอรตี้เพรส. 

. (2549). ธรรมนูญชีวิต. กรุงเทพฯ : วิชั่นบุคส. 

. (2551). การพัฒนาจริยธรรม. กรุงเทพฯ : พิมพสวย. 

. (2552). พุทธธรรม. พิมพครั้งที่ 11. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยง 

พระไพศาล วิสาโล. (2554). สรางสังคมไทยใหเปนมิตรกับความดี. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.visalo.org/article/budtumKwamdee999.htm. 

พระราชชัยกวี (ภิกขุพุทธทาส อินทปญโญ). (2511). การสรางเสริมจริยธรรมแกเด็กวัยรุน. 

นครราชสีมา : โรงเรียนนฤมิตรวิทยา.

175 

พฤษภาทมิฬ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. 

พิภพ วชังเงิน. (2546). จริยธรรมวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : รวมสาสน. 

พุทธทาสภิกขุ. (2550). ธรรมศาสตรา : ปรัชญาแหงความพอเพียง. กรุงเทพฯ : เพชรประกาย. 

มีนา. (2550). วิกฤตตมยํากุง เกิดจากเศรษฐกิจอยางเดียวหรือ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.oknation.net/blog/print.php?id=79699. 

มูลนิธิเพื่อผูบริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.consumerthai.org 

แมกซ เวเบอร. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. 

ลมลเพ็ชร อภิสิทธินิรันดร. (2554). เสริมสุข-เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขามชาติ 'ฮุบ' . [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.bangkokbiznews.com 

ลัดดา พินตา. (2552). จริยธรรมกับการบริหารจัดการธุรกิจ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.gotoknow.org/ask/lemon_2910/11978. 

วรรณกรรมปริทัศน:ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

www.sufficiencyeconomy.org/mfiles. 

วริยา ชินวรรโณ. (2546). จริยธรรมในวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพชวนพิมพ. 

วศิน อินทสระ. (2549). พุทธจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ธรรมดา. 

วอรเรนต บัฟเฟตต. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://news.bn.gs/images/articles/ 

20080306065406686_1.jpg 

วิทย วิศทเวทย. (2526). จริยศาสตรเบื้องตน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพคุรุสภา. 

วิรัช วิรัชนิภาวรรณ. (2549). การพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.psdb.ku.ac.th/government/essay/moral.pdf. 

วิไลลักษณ เสรีตระกูล. (2552). ปจจัยที่มีผลตอความเปนปกแผนของครอบครัวตามทัศนะของ 

วัยรุนไทย. ปริญญานิพนธ. ปร.ด. (สังคมวิทยา). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัย 

รามคําแหง. อัดสําเนา. 

ศาสนาคริสต. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://allknowledges.tripod.com/christ.html 

. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://main.dou.us/view_content.php?s_id=182 

ศาสนาอิสลาม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. 

ศิริยุพา รุงเริงสุข. (2552). บันทึกขอคิดดี ๆ จากวอรเรน บัฟเฟตต และบิลล เกตส. 

ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม. (2550). รายงานการสังเคราะหงานวิจัย 

คุณลักษณะและกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศตาง ๆ. 

กรุงเทพฯ : ศูนยคุณธรรม.

176 

เศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.chaipat.or.th/chaipat/ 

content/porpeing/porpeing.html. 

. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.sufficiencyeconomy.org 

/view-detail.html 

สถาบันไทยพัฒน. (2554). CSR ไทย ไตระดับ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.csrthailand.net/th/expert/detail/52. 

สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม. (2554). CSR. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.csri.or.th/about/history. 

สภาหอการคาแหงประเทศไทย. (2554). สภาหอการคา. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

www.panyathai.or.th/wiki/index. 

สมคิด บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพพัฒนาวิทยการพิมพ. 

สมหวัง วิทยาปญญานนท. (2543). บริหารตามหลักทศพิธราชธรรม. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.budmgt.com/budman/bm01/king10.html. 

สรุปนโยบายลดภาษีรถคันแรก. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.cars-tune.com 

สารานุกรม. (2554). Ethics. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.encyclopedia2. 

thefreedictionary.com/ethics. 

สํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

http://www.ocpb.go.th/main_history.asp 

สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2554). มาตรฐานทางคุณธรรมและจริยธรรม. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.moph.go.th/ops/ops/opct/matatan.html. 

สํานักบริการขอมูลและสารสนเทศ. (2554). แนวคิดเกี่ยวกับการขัดเกลาทางสังคมและ 

การอบรมเลี้ยงดู. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.idis.ru.ac.th/report/index.php? 

topic=5899.0 

สุภาพร พิศาลบุตร. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต. 

สุรพศ ทวีศักดิ์. (2545). จริยธรรมเปนปญหาหลักของสังคมปจจุบัน. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://www.songpak16.com/prb_jariyatham.html. 

สุรศักดิ์ ใจเย็น. (2553). คุณสมบัติพื้นฐานของผูบริหาร. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.svproconsulting.com/index.php?option=con_content&view= article 

สุลักษณ ศิวรักษ. (2550). คันฉองสองจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ศึกษิตสยาม. 

เสรี พงศพิศ. (2552). วิถีสูชุมชนพอเพียง. กรุงเทพฯ : เจริญวิทยการพิมพ.

177 

โสภณ พรโชคชัย. (2550). คุณธรรมธุรกิจ. กรุงเทพฯ : มูลนิธิประเมินคาทรัพยสิน 

แหงประเทศไทย. 

โสภณ แดงโสภณ. (2554). เอแบคโพลเผย วัยรุนไทยยอมรับคอรัปชั่น หากตนไดประโยชน. 

[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://region4.prd.go.th/ewt_news.php?nid=5467 

&filename=index 

ไสว บุญมา. (2552). ความพอเพียงของบิล เกตส. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=iamlady&month=02- 

009&date=18&group=22&gblog=19 

หลวงปูสุวัจน สุวโจ. (2552). อคติ 4. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://board.palungjit.com 

หลักพิจารณาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2542). แหลงที่มา: www.phetchabun.go.th 

หลักศรัทธาของมุสลิม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

www.masjidsamin.com/main/content.php?page=sub...11... 

อโณทัย ไพฑูรย. (2554). CSR ที่แทจริง อยาอางเพียงลอย ๆ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://csr.igetweb.com/index.php?mo=5&qid=192101. 

อภิชัย พันธเสน. (2542). เศรษฐกิจพอเพียงในฐานะรูปแบบที่พึงปรารถนาของระบบสวัสดิการ 

สังคมไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf. 

อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. (2546). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ธรรมสาร. 

อัคภา พิสุทธิ์สกุลรัตน. (2554). การจัดอันดับความโปรงใสนานาชาติ. [ออน-ไลน]. 

แหลงที่มา: http://thainews.prd.go.th 

อานันท ปนยารชุน. (2554). จริยธรรมทางธุรกิจ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

www.elearning.siam.edu/mod/resource/view.php?id=2884 

อํานาจ. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/. 

HR แบบพอเพียงฉบับศึกษา เครือซิเมนตไทย. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: 

http://www.hrtothai.com 

Marketeer. (2553). SCG ควา 4 รางวัลใหญประกาศผล 8 องคกรดีเดนควารางวัลพระราชทาน. 

[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.marketeer.co.th/marketeertoday_detail.php? 

marketeertoday_id=2773. 

MBA. (2543). วิกฤตตมยํากุง เผ็ดรอนแบบไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: 

http://mbamagazine.net/home/index.php/blog/43-bizandfinance/160--m-m-s.

178 

Numthon Kotvong. (2554). ทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรม. (ออนไลน). แหลงที่มา: 

http://sites.google.com/site/citwithyaphunthan/phathnakar-khx-ngbukhkh/thvsdiphathnakar-thang-cit-sangkhm/khan-kar-khid-laea-kar-kheaci/thvsdi-phathnakarthang-criythrrm 

Broom, L., & Selznick, P. (1958). Sociology: A text with adapted readings. 2nd ed. 

New York: Evanston Row, Peterson. 

Coffey, R. E., Cook, C. W., & Hunsaker, P. L. (1994). Management and Organizational 

Behavior. Burr Ridge, IL: Irwin. 

Dubrin, A.J. (1990). Effective Business Psychology. 3rd ed. New Jersey: Prentice-Hall. 

Kohlberg's Moral Stages. [On-line]. (2011). Available : http://faculty.plts.edu/gpence/html/ 

kohlberg.htm. 

Macdonald, Christie. (2011). Business Ethics. [On-line]. Available : 

http://www.businessethics.ca/definitions/business-ethics.html. 

Turner, R. H. (2002). Handbook of Sociological Theory. New York: Kluwer 

Academic/Plenum. 

Van Slyke, E. J. (1999). Listening to conflict: Finding Constructive Solution to Workplace 

Disputes. New York: Library of Congress Cataloging-in- Publication Data 

W.C. Crain. (1985). Theories of Development. Prentice-Hall.

คํานํา

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?