คํานํา
à¸à¸£à¸´à¸¢à¸à¸£à¸£à¸¡à¸à¸²à¸à¸à¸¸à¸£à¸à¸´à¸ - à¸à¸à¸°à¸§à¸´à¸à¸¢à¸²à¸à¸²à¸£à¸à¸±à¸à¸à¸²à¸£
à¸à¸£à¸´à¸¢à¸à¸£à¸£à¸¡à¸à¸²à¸à¸à¸¸à¸£à¸à¸´à¸ - à¸à¸à¸°à¸§à¸´à¸à¸¢à¸²à¸à¸²à¸£à¸à¸±à¸à¸à¸²à¸£
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>คํานํา</strong><br />
รายวิชา 3504101 จริยธรรมทางธุรกิจ เปนวิชาที่ วาดวยเรื่องการประพฤติปฏิบัติใน<br />
สิ่งที่ถูกตองดีงาม อยูในทํานองคลองธรรม ซึ่งประกอบดวยเนื้อหา 7 บท ที่กลาวถึงความ<br />
เปนมา ความสําคัญและความจําเปนที่สังคมทุกวงการจะตองมีจริยธรรม โดยเฉพาะผูมีบทบาท<br />
ในฐานะของผูบริหาร ผูนําองคกร หากมีความรับผิดชอบที่กวางขวางกับคนหมูมาก ยิ่งตองมี<br />
คุณธรรมจริยธรรมของความเสียสละ ความซื่อสัตย อดทน อดกลั้นและคํานึงถึงประโยชน<br />
สูงสุดของสวนรวมเปนสําคัญ อยางไรก็ตามจริยธรรมมักจะถูกตีความไปในลักษณะที่แตกตาง<br />
กันไป เพราะมีความเปนนามธรรม จับตองไมได ดังนั้นในการจัดการเรียนการสอน ผูสอนพึง<br />
ตระหนักถึงการจัดการเรียนการสอนที่จะทําใหจริยธรรมเปนรูปธรรมที่ชัดเจนขึ้น จึงไมเพียง<br />
สอนในเนื้อหาเทานั้น แตควรมีกิจกรรมสงเสริมการประพฤติปฏิบัติ เชน การบําเพ็ญประโยชน<br />
จิตสาธารณะ การอบรมบมเพาะจิตใจดวยแนวทางของศาสนา เพื่อเปนการปลูกฝงคุณธรรม<br />
จริยธรรมใหเกิดขึ้นกับผูเรียน<br />
ผูเขียนจึงหวังวาตําราเลมนี้จะเปนประโยชนแกนักศึกษาและผูสนใจทั่วไป ไดเรียนรู<br />
และตระหนักถึงความสําคัญของการเปนผูมีความรูและมีคุณธรรมจริยธรรมกํากับ จึงจะทําให<br />
เปนคนที่สมบูรณและมีคุณคายิ่ง<br />
กิ่งดาว จินดาเทวิน
(ฆ)<br />
.<br />
สารบัญ<br />
บทที่ หนา<br />
คําปรารภ<br />
(ก)<br />
คํานิยม<br />
(ข)<br />
<strong>คํานํา</strong><br />
(ค)<br />
สารบัญ<br />
(ฆ)<br />
สารบัญภาพ<br />
(ช)<br />
1 ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับจริยธรรมทางธุรกิจ 1<br />
ความหมายของจริยธรรม 1<br />
ที่มาของจริยธรรม 3<br />
องคประกอบของจริยธรรม 6<br />
คุณคาของจริยธรรม 8<br />
จริยธรรมทางธุรกิจ 9<br />
ขอบขายจริยธรรมทางธุรกิจ 10<br />
ความสําคัญของจริยธรรมทางธุรกิจ 13<br />
ประโยชนของจริยธรรมทางธุรกิจ 13<br />
คุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทย 14<br />
สภาพปญหาจริยธรรมในสังคมไทย 16<br />
สรุป 20<br />
กรณีศึกษา 21<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 1 22<br />
2 แนวคิดและทฤษฎีจริยธรรม 24<br />
จริยธรรมกับกฎหมาย 24<br />
แนวคิดทฤษฎีจริยธรรม 30<br />
จริยธรรมตามแนวคิดตะวันตก 30
(ง)<br />
.<br />
สารบัญ (ตอ)<br />
บทที่ หนา<br />
จริยธรรมตามแนวคิดตะวันออก 35<br />
จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา 39<br />
จริยธรรมตามแนวคริสตศาสนา 42<br />
จริยธรรมตามแนวอิสลาม 44<br />
สรุป 48<br />
กรณีศึกษา 48<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 2 50<br />
3 จริยธรรมทางธุรกิจ 51<br />
ความจําเปนที่ธุรกิจตองมีจริยธรรม 51<br />
ผลกระทบทางจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจ 53<br />
ระดับมาตรฐานจริยธรรมทางธุรกิจ 55<br />
การพัฒนาจริยธรรมทางธุรกิจ 58<br />
การตรวจสอบจริยธรรมในองคกรธุรกิจ 64<br />
บทบาทของภาครัฐในการเสริมสรางจริยธรรม 65<br />
สรุป 70<br />
กรณีศึกษา 70<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 3 73<br />
4 จริยธรรมผูบริหาร 74<br />
บทบาทหนาที่ของผูบริหาร 74<br />
หลักจริยธรรมสําหรับผูบริหาร 76<br />
อํานาจ อิทธิพลและความขัดแยงในผลประโยชน 85<br />
จริยธรรมกับความขัดแยง 88<br />
สรุป 91<br />
กรณีศึกษา 92<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 4 95
(จ)<br />
.<br />
สารบัญ (ตอ)<br />
บทที่ หนา<br />
5 จริยธรรมและความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม 96<br />
การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรม 96<br />
ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม 99<br />
ขอบเขตความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจ 104<br />
บทบาทความรับผิดชอบทางจริยธรรมของธุรกิจ 105<br />
ผลที่ไดรับของธุรกิจที่มีความรับผิดชอบตอสังคม 108<br />
บทบาทองคการทางธุรกิจที่เกี่ยวกับความรับผิดชอบทางสังคม 110<br />
บทบาทขององคกรเอกชนทางธุรกิจที่มีความรับผิดชอบทางเศรษฐกิจ 111<br />
ความรับผิดชอบของธุรกิจตอองคกรทางสังคม 113<br />
สรุป 117<br />
กรณีศึกษา 118<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 5 119<br />
6 จริยธรรมกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 120<br />
หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 120<br />
แนวคิดที่มีตอหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 126<br />
การนําแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใช 130<br />
การนําแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปใชในระดับบุคคล 134<br />
แนวคิดการพัฒนาและแกปญหาเกษตรทฤษฎีใหม 136<br />
สรุป 139<br />
กรณีศึกษา 140<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 6 142<br />
7 การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 143<br />
คุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 143<br />
บทบาทของสถาบันที่ทําหนาที่ขัดเกลาคุณธรรมจริยธรรม 146
(ฉ)<br />
.<br />
สารบัญ (ตอ)<br />
บทที่ หนา<br />
การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเกาหลี 151<br />
การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเวียดนาม 154<br />
บทเรียนจากการเรียนรูถึงการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ 157<br />
สรุป 165<br />
กรณีศึกษา 166<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 7 170<br />
บรรณานุกรม 172
(ช)<br />
สารบัญภาพ<br />
ภาพที่ หนา<br />
1 เครื่องหมายการคา 26<br />
2 สายการบินไทยรูปดอกจําปและสายการบินญี่ปุน 27<br />
3 เครื่องหมายแสดงถึงการอนุรักษสิ่งแวดลอม 27<br />
4 เครื่องหมายรวมกลุมประเทศอาเซียนและสมาคมการคา 28<br />
5 มหาตมคานธีและการตอสูตามวิถีแหงอหิงสา 37<br />
6 เปยเจทและโคลเบิรก 59<br />
7 พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตโต) 62<br />
8 ดุลยภาพของหลักกัลยาณมิตร 86<br />
9 ผูมีสวนไดสวนเสียในธุรกิจ 104<br />
10 วิกฤตเศรษฐกิจดานการเงิน 121<br />
11 พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง 123<br />
12 ความสัมพันธของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 125<br />
13 วอรเรน บัพเฟตตและบิล เกตต 135<br />
14 การแบงพื้นที่ทํากินตามหลักเกษตรทฤษฎีใหม 137
บทที่ 1<br />
ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับจริยธรรมทางธุรกิจ<br />
สังคมทุกวันนี้เนนการพัฒนาทางวัตถุเพื่อสนองตอบสังคมบริโภคนิยม ทําใหมนุษยไดรับ<br />
ความสะดวกสบายในการใชชีวิตไดงายและเร็วขึ้น ขณะเดียวกันผลกระทบอันเกิดจากการพัฒนา<br />
ดวยน้ํามือมนุษยก็ถูกทําลายลงดวยน้ํามือมนุษยดวยเชนเดียวกัน จนกลายเปนปญหาใหญที่สงผล<br />
กระทบใหเกิดความเสียหายอยางมหาศาลทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง ในที่สุดแตละภาค<br />
สวนของสังคมตองหันกลับมาตระหนักถึงหนทางแกไข ซึ่งไมอาจละเลยหลักการของคุณธรรม<br />
จริยธรรม อันเปนรากเหงาเดิมของการอยูรวมกันอยางสงบ สันติสุขของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดลอมได<br />
อยางสมดุล<br />
ความหมายของจริยธรรม<br />
เมื่อพูดถึงคําวา จริยธรรม ยังมีคําที่มีความเกี่ยวของสัมพันธ ดังคําวา จริยศาสตร ซึ่งเปน<br />
คําที่มาจากภาษาสันสกฤตคือ จะริยะ+สาดตฺระ ใหความหมายวา กิริยาที่ควรประพฤติ+ระบบวิชา<br />
ความรู กลาวคือ เปนวิชาความรูที่วาดวยแนวทางที่ควรประพฤติปฏิบัติ และแปลจากศัพท<br />
ภาษาอังกฤษไดวา Ethics มาจากรากศัพทภาษากรีกวา Ethos ซึ่งแปลวา ขนบธรรมเนียม หรือธรรม<br />
เนียมปฏิบัติ (Custom) สวนEthics นั้นมีความหมายวา ศาสตรแหงศีลธรรม (Science of morals)<br />
ตาม (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. 2554. ออนไลน) ใหความหมาย จริยศาสตร<br />
วาเปนปรัชญาสาขาหนึ่ง วาดวยการแสวงหาความดีสูงสุดของชีวิตมนุษย แสวงหาเกณฑในการ<br />
ตัดสินความประพฤติของมนุษยวาอยางไหนถูกตอง ไมถูกตอง ดี ไมดี ควร ไมควรและพิจารณา<br />
ปญหาเรื่องสถานภาพของคาทางศีลธรรมและใหความหมายคําวา จริยธรรม หมายถึง ธรรมที่เปน<br />
ขอประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรม กฎศีลธรรม ดังนั้นสามารถจะกลาวไดวา จริยศาสตรคือ วิชาที่วาดวย<br />
จริยธรรม<br />
นักสังคมวิทยาทางศาสนาชาวเยอรมัน ชื่อ แมกซ เวเบอร (Max Weber. ออนไลน.<br />
2554) เปนคนแรกที่คิดเกี่ยวกับจริยธรรมและไดเขียนเรื่อง The Protestant Ethic and the Spirit of<br />
Capitalism (จริยธรรมโปรเตสแตนตและจิตวิญญาณทุนนิยม) เพื่ออธิบายถึงการประพฤติปฏิบัติ<br />
ของผูที่นับถือศรัทธาในลัทธินิกายโปรเตสแตนตที่มีอุดมคติทํางานหนัก และกินอยูอยางประหยัด
2<br />
จึงทําใหมีเงินสะสมเพื่อการลงทุน ซึ่งเอื้อตอการเจริญเติบโตของระบบทุนนิยม ทําใหมีวิถีชีวิตที่ดี<br />
ในยุคนั้น<br />
วริยา ชินวรรโณ (2546 : 7-10) ไดรวบรวมความหมายจริยธรรม จากผูทรงคุณวุฒิหลาย<br />
ทาน ดังนี้<br />
1. ทานพุทธทาสภิกขุ กลาววา จริยธรรม แปลวา เปนสิ่งที่พึงประพฤติ จะตองประพฤติ<br />
ซึ่งอยูในรูปของปรัชญา คือ เปนสิ่งที่ตองคิดตองนึกและใชคําภาษาอังกฤษวา Ethics สวนศีลธรรม<br />
หมายถึง สิ่งที่กําลังประพฤติอยู หรือประพฤติแลว ตองทําอยูจริง เพราะเปนปญหาเฉพาะหนา โดย<br />
ใชคําภาษาอังกฤษวา Morality<br />
2. วิทย วิศทเวทย อธิบายวา จริยธรรม คือ ความประพฤติตามคานิยมที่พึงประสงค<br />
โดยใชวิชาจริยศาสตร ศึกษาพฤติกรรมดานคุณคา สามารถวิเคราะหคานิยมที่เปนคูกัน สามารถ<br />
แยกแยะไดวาสิ่งดีควรกระทําและสิ่งใดชั่วควรละเวน<br />
3. ระวี ภาวิไล ไดอธิบาย ชีวิต คือ การมีคนและมีโลกสัมพันธกัน จริยธรรมเปนหลัก<br />
กําหนดวาตนมุงอะไรในโลกและพึงปฏิบัติอยางไร ดังนั้นจึงแบงจริยธรรมออกเปน 3 ขอ คือ<br />
1) รูจักโลก รูจักตน 2) รูจักทุกข รูจักชีวิต และ 3) รูจักทุกขในชีวิต<br />
สุลักษณ ศิวรักษ (2550 : 163) ไดใหคํานิยามจริยธรรม คือ หลัก หรือหัวขอแหงความ<br />
ประพฤติปฏิบัติเพื่อเกิดปกติสุขในสังคม ไมใหมีการเอารัดเอาเปรียบกัน(หรือมีไดก็แตนอย) ใหเกิด<br />
ความมั่งคั่ง มั่นคงทั้งสวนตนและสวนทาน<br />
สารานุกรมออนไลน (2554. ออนไลน) ใหความหมายจริยธรรม วา เปนปรัชญา<br />
การศึกษาและการประเมินความประพฤติของบุคคลตามหลักศีลธรรม หลักทางศีลธรรมอาจมองได<br />
วาเปนมาตรฐานแนวทางการปฏิบัติที่บุคคลสรางขึ้นเพื่อตนเอง หรือเปนเนื้อหาสาระของขอผูกพัน<br />
และหนาที่ โดยเฉพาะสมาชิกของสังคมจําเปนตองมี<br />
จากความหมายดังกลาวพอสรุปไดวา จริยธรรม หมายถึง แนวทางการประพฤติปฏิบัติ ที่<br />
อาศัยหลักการดานศีลธรรม เปนเหตุเปนผลในการแยกแยะสิ่งที่ถูกตองควรทําและสิ่งที่ผิดไมควรทํา<br />
ไมเบียดเบียนกัน เห็นแกประโยชนตนเองและผูอื่น เพื่อการอยูรวมกันของคนในสังคมอยางเปน<br />
ปกติสุข
3<br />
ที่มาของจริยธรรม<br />
จริยธรรมไมใชสิ่งใหมของมนุษย แตมีอยูแลวตามธรรมชาติของโลก เมื่อมนุษยเกิดขึ้นมา<br />
ในยุคตน ๆ การดํารงชีวิตเปนอยูอยางมนุษยถ้ําอาศัยการลาเพื่อการยังชีพ สิ่งมีชีวิตที่แข็งแรงกวา<br />
ยอมอยูรอด สิ่งมีชีวิตที่ออนแอกวายอมตกเปนเหยื่อ เมื่อมีวิวัฒนาการในการเปลี่ยนแปลงตนเองจาก<br />
นักลามาเปนนักผลิต จากสังคมเกษตรสูสังคมอุตสาหกรรมและบริการเรื่อยมาจนถึงปจจุบัน จาก<br />
การเปลี่ยนแปลงที่ผานไปแตละยุคสมัย ไดเกิดการทําราย ทําลายกันและการพัฒนาที่ทําใหชีวิตดีขึ้น<br />
เปนทางคูขนานกันไป ดังนั้นปจจัยใดที่ทําใหมนุษยสามารถอยูรวมกันไดในสังคมสืบตอกันมาเปน<br />
ปกติ<br />
ศาสตราจารยกีรติ บุญเจือ (2551 : 15-21) ไดอธิบายถึงประวัติศาสตรจริยะ ตั้งแตกอน<br />
เปนมนุษยเรื่อยมาจนถึงปจจุบัน ที่เริ่มตนจากการสังเกตพฤติกรรมของสัตว เชน มดและผึ้งมีความ<br />
สามัคคี ความเสียสละ อูฐที่มีความเขมแข็งและชางรูจักเชื่อฟงผูนํา ซึ่งพฤติกรรมเหลานี้ยังไมไดถือ<br />
วาสัตวเหลานั้นมีคุณธรรมจริยธรรมอยางแทจริง แตปฏิบัติไปตามสัญชาตญาณของการอยูรวมกัน<br />
ของสัตวชั้นสูง ซึ่งมีความสอดคลองกับมาตรการทางจริยธรรมและกอใหเกิดสํานึกขึ้นในภายหลัง<br />
เมื่อมนุษยมีวิวัฒนาการเริ่มเปนมนุษยขึ้นมาไดยึดถือประเพณี(Custom Attachment)ของหมูคณะ<br />
เปนแนวทางในการปฏิบัติอยางเครงครัดโดยไมตองมีกฎหมาย เพราะเชื่อวาการถือปฏิบัติตาม<br />
ประเพณีชวยใหหมูคณะอยูรอด ผูไมยึดถือประเพณีตามหมูคณะนั้นก็หมายถึง ไมใชคนของหมู<br />
คณะนั้น แมแตผูปกครองเองหากฝาฝนประเพณีก็จะหมดอํานาจโดยอัตโนมัติ กฎหมายไดเกิดขึ้น<br />
ตั้งแตเริ่มมีกษัตริย เพราะสังคมของหมูคณะมีสมาชิกเพิ่มมากขึ้น มีการละเมิดประเพณีจนไม<br />
สามารถที่จะลงโทษและคุมกันการเอารัดเอาเปรียบไดทั่วถึง มีการใชอิทธิพล มีการแบงพรรคพวก<br />
ทําใหเกิดความหวาดระแวง เกิดไมมั่นใจในความปลอดภัยภายในหมูคณะ จึงไดมีการมอบหมาย<br />
อํานาจใหคนดีมีความเสียสละและมีความสามารถมาเปนผูจัดระเบียบสังคมใหเกิดความสงบรมเย็น<br />
นับเปนจุดเริ่มตนของกฎหมาย ที่เริ่มจากการประมวลประเพณีขึ้นประกาศใชเปนกฎหมาย ใน<br />
ระยะนี้กฎหมายมีความศักดิ์สิทธิ์มาก เพราะทุกคนรูสึกไดถึงผูออกกฎหมายเขียนกฎหมายขึ้นเพื่อ<br />
ประโยชนของสังคมเปนที่ตั้ง จึงใหความรวมมือเปนอยางดีโดยทั่วหนาและยึดกฎหมาย(Law<br />
Attachment) ผูที่ปฏิบัติตามกฎหมายจะไดรับการยกยองวาเปนคนดีของสังคม สวนผูละเมิด<br />
กฎหมายจะถือเปนคนชั่วรายและถูกลงโทษ กฎหมายฉบับแรกของโลก ไดแก กฎหมายกษัตริย<br />
แฮมเมอแรบบิของเมโสโพเทเมีย กฎหมายมนูศาสตรของอินเดียและบทบัญญัติโมเสสของชาวยิว<br />
ตอมาเมื่อมีการออกกฎหมายมากขึ้นและเกิดพฤติกรรมที่สอใหเห็นถึงผูออกกฎหมายมุงรักษา<br />
ประโยชนของตน คนใกลชิดและพรรคพวก จึงเกิดขอโตแยงในความยุติธรรมของกฎหมายแก
4<br />
ผูปฏิบัติจะตองทําอยางไร ดังนั้นเมื่อมีผูนําที่สามารถวางแนวทางการดําเนินชีวิตแกเขาไดก็<br />
กลายเปนศาสดาหรือเจาลัทธิ(Person Attachment) ตาง ๆ ของศาสนา ซึ่งมีผลสําหรับการตัดสินใจ<br />
ดานจริยธรรมมาก เมื่อความเชื่อถือตอศาสนาแพรหลาย กฎหมายลดความสําคัญลง โดยถือวาการ<br />
ปฏิบัติตามกฎหมายเปนบุญ การละเมิดกฎหมายเปนบาป แตถากฎหมายขัดกับศาสนา การละเมิด<br />
กฎหมายจะเปนบุญ การปฏิบัติตามกฎหมายจะเปนบาป จึงถือไดวาเปนระยะที่ศาสนามีอํานาจ<br />
กําหนดมาตรการทางจริยธรรมอยางเด็ดขาดเพราะถือวา การปฏิบัติตามศรัทธาเปนความดีสูงสุด<br />
และบริสุทธิ์ที่สุดที่ผูมีศรัทธาพึงเสียสละทุกสิ่งใหแมชีวิต ตอมาเมื่อมีการนําศาสนาไปใชอยางไม<br />
ถูกตอง มีการแทรกแซงจากนักการเมืองและผูมีอํานาจในการนําศาสนามาใชเปนเครื่องมือโดยมิ<br />
ชอบ จึงเกิดคําถามวามโนธรรม หรือความสํานึกคุณคาความประพฤติควรจะอยูบนพื้นฐาน<br />
อะไรบาง เพื่อจะใชเปนมาตรการสําหรับทุกคนและทุกศาสนาที่สามารถใชรวมกันได นั่นเปนการ<br />
คิดหาเหตุผล (Reason Attachment) ในเชิงปรัชญา กฎหมายจะถูกปฏิบัติเมื่อเห็นเหตุผลทางปรัชญา<br />
วาควรปฏิบัติมิฉะนั้นก็จะฝาฝน มาถึงปจจุบันเปนการใชวิจารณญาณ(Critical Mind) นั่นคือ ผูที่รูจัก<br />
วิเคราะหแยกประเด็นเพื่อเขาใจ ยอมรับหรือปฏิเสธประเด็นตาง ๆ โดยแตละคนมีระบบมาตรฐาน<br />
ของตนสําหรับตัดสินใจเลือกแตละครั้ง โดยมีการปรับปรุงใหสมบูรณขึ้นเรื่อย ๆ จากการเรียนรู<br />
และประสบการณ เรียกวา มีวิจารณญาณในการศึกษา การใชวิจารณญาณจะอาศัยหลักเกณฑของ<br />
หลังนวยุคสายกลาง (Moderate Postmodernism) ที่เริ่มราว พ.ศ. 2513 (ค.ศ. 1970) โดยมีวิธีคิด คือ<br />
ยอนอานมาตรการทุกสิ่งที่แลวมา เพื่อวิเคราะหและประเมินคาวาอะไรยังดีทําการรื้อฟนขึ้นมาใช<br />
ผสมผสาน เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดกันและยอมรับคุณคาของกันและกันดวยการเสวนา ในการ<br />
แสวงหาจุดรวม สงวนจุดตาง นั่นคือ ใชจุดรวมในการรวมมือกันและมองจุดตางเปนความงดงาม<br />
ของความหลากหลายทางสังคม<br />
ดังที่กลาวมาขางตนจะเห็นถึงที่มาของจริยธรรมผานวิวัฒนาการของมนุษยที่เปนมาจาก<br />
สัญชาตญาณที่สอดคลองกับการปฏิบัติตามมาตรการทางจริยธรรมสะสมเรื่อยมาเปนมโนธรรม<br />
สํานึก โดยอาศัยปจจัยที่เปนที่มาของจริยธรรมเปนเครื่องยึดเหนี่ยว อันไดแก<br />
1. การยึดตามประเพณี เมื่อมนุษยอยูรวมกันเปนหมูคณะ สังคม ชุมชน ยอมจะเกิดความ<br />
เชื่อที่สอดคลองในการยึดถือและปฏิบัติตามวิถีทางของหมูคณะนั้น ๆ รวมกัน จนกลายเปน<br />
ประเพณีนิยมที่เปนแบบแผนในการถือปฏิบัติสืบตอกันไปจนถึงอนาคต เพราะเชื่อมั่นวาประเพณี<br />
จะทําใหหมูคณะอยูรอด ผูที่ละเมิดประเพณีแมไมมีบทลงโทษที่เปนลายลักษณอักษร แตก็จะถูก<br />
ตําหนิโดยสังคม ไมไดรับการยอมรับ หรือการคบคาสมาคมดวย ผูมีอํานาจเองก็จะถูกเสื่อมความ<br />
เคารพนับถือและหมดอํานาจในที่สุด จึงถือไดวาประเพณีเปนมาตรการในการปฏิบัติทางจริยธรรม<br />
ที่เกิดจากความสมัครใจของหมูคณะที่รวมกันกําหนดวาอะไรถูกตอง ควรทํา อะไรไมถูกตอง ควร
5<br />
ละเวนที่จะทํา ดังจะยกตัวอยางประเพณีของประเทศไทยที่สะทอนถึงวิถีชีวิตความเปนสังคม<br />
เกษตรกรรม เชน 1) ประเพณีทางศาสนา ไดแก ประเพณีแหเทียนพรรษา ประเพณีการบวช<br />
ประเพณีทอดกฐิน 2) ประเพณีทางสังคม ไดแก ประเพณีแตงงาน ประเพณีบําเพ็ญกุศลงานศพ<br />
ประเพณีสงกรานต และ 3) ประเพณีตามความเชื่อของแตละทองถิ่น ไดแก ประเพณีแหนางแมว<br />
ประเพณีผีตาโขน ประเพณีเดือนสิบ(สารทเดือนสิบหรือชิงเปรต) ประเพณีวิ่งควาย เปนตน<br />
2. การยึดตามกฎหมาย เกิดขึ้นเนื่องจากสังคมมีความเปลี่ยนแปลงที่ซับซอนขึ้น มี<br />
สมาชิกเพิ่มมากขึ้นและปญหาก็มีมากขึ้นตามไปดวย จนประเพณีไมสามารถควบคุมพฤติกรรมของ<br />
หมูคณะ ชุมชน สังคมไดในวงกวาง จึงตองมีมาตรการใหมเขามาเพื่อควบคุมการประพฤติปฏิบัติใน<br />
การอยูรวมกันของคนในสังคมนั้น ๆ ดวยการกําหนดแนวทางการปฏิบัติที่เปนลายลักษณอักษร มี<br />
บทลงโทษและประกาศใชโดยผูมีอํานาจจากฝายปกครองบานเมือง อยางไรก็ตามกฎหมายถูกจัดให<br />
เปนเครื่องมือเบื้องตนเพื่อใหคนไดตระหนักถึงจริยธรรม ดวยเหตุวา การกระทําดีชั่วไมไดเกิดจาก<br />
มโนธรรมที่แทจริง แตเกิดจากความกลัวตอโทษที่จะไดรับ ซึ่งพอจะกลาวไดวาถาทําผิดกฎหมายก็<br />
ผิดจริยธรรม แตการทําถูกกฎหมายไมไดหมายความวาจะถูกตองตามจริยธรรมทุกอยางแตอยางใด<br />
3. การยึดตามหลักศาสนา ศาสนา หรือลัทธิตาง ๆ เริ่มตนมาจากความกลัว ความสงสัย<br />
ของมนุษยและเมื่อมีใครสามารถอธิบาย หรือวางแนวทางการปฏิบัติที่เปนที่ยอมรับ เลื่อมใสศรัทธา<br />
ผูนั้นก็จะกลายเปนศาสดา หรือเจาลัทธิในที่สุด นอกจากนี้ยังกลาวไดวาศาสนาเปนหลักสําคัญของ<br />
จริยธรรม เพราะทุกศาสนามีหลักคําสอนที่เปนสากล ในการใหทําความดีและละเวนการทําความ<br />
ชั่วทั้งปวง ศาสนาจึงเปนทั้งเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจและเครื่องมือกํากับการประพฤติปฏิบัติของคนให<br />
อยูบนมาตรฐานของจริยธรรมไดหนักแนนและชัดเจน<br />
4. การยึดตามหลักปรัชญา เมื่อมาถึงยุคสมัยที่คนเสื่อมศรัทธาในศาสนา มีความเลื่อมใส<br />
ตอศาสนาลดนอยลง เบื่อหนายหลักคําสอนในศาสนา เพราะมีการใชศาสนาไปในทางที่ไมถูกตอง<br />
เชน มีการแทรกแซงจากนักการเมือง มีการนําศาสนามาหากิน มีการนําศาสนาเพื่อทําลายฝาย<br />
ตรงกันขาม ดังนั้นจึงเกิดความคิดที่วาจะมีหลักการใดที่เปนกลางในการใหทุกศาสนาสามารถใช<br />
เปนพื้นฐานกําหนดคุณคาการปฏิบัติรวมกันได โดยอาศัยหลักปรัชญาเปนพื้นฐานกอนจะอาง<br />
ศาสนา ดังนั้นในระยะนี้มาตรการดานความประพฤติที่เกิดขึ้นจึงไมไดอางศาสนา แตเปนความคิด<br />
และขอโตแยงที่นักปรัชญาทุกคนชวยกันขบคิดปญหาทางจริยธรรมดวยการใชหลักเหตุและผล<br />
5. การยึดตามหลักการใชวิจารณญาณ โดยเริ่มนับตั้งแตค.ศ. 1970 ยุคหลังสมัยใหม<br />
(Postmodern) จนถึงปจจุบัน ใหอิสระทางความคิดจากการเรียนรูและประสบการณที่มีการปรับปรุง<br />
อยางสม่ําเสมอและตอเนื่อง ดังนั้นทุกคนสามารถที่จะสรางมโนธรรมในการตัดสินใจเลือกดวย<br />
วิจารณญาณของตนเอง นั่นคือ การแยกแยะวาสิ่งใดถูกผิด ดีชั่ว ควรทํา หรือไมควรทํา ทุกคน
6<br />
สามารถใชความรูสึกผิดชอบชั่วดีที่อยูภายในของตนเองในการตัดสินใจ โดยใชปญญาในการหา<br />
เหตุผลที่ถูกตองไดดวยตนเอง<br />
แมวาที่มาของจริยธรรมจะมีหลักยึดที่เปลี่ยนแปลงไปตามระยะเวลา แตทั้งหมดนั้นก็ยังมี<br />
ความสําคัญสําหรับเปนแนวทางในมาตรการทางจริยธรรมหนักเบาไปตามสถานการณและ<br />
สิ่งแวดลอมของแตละเหตุการณ โดยเชื่อวาไมสามารถที่จะใชเพียงหลักการใดเพียงหลักการเดียว<br />
เปนหลักยึดเหนี่ยวที่จะสามารถใชเปนแบบแผนของการประพฤติปฏิบัติที่ถูกตองดีงามไดอยาง<br />
สมบูรณ<br />
องคประกอบของจริยธรรม<br />
จริยธรรมจะเกิดขึ้นไดดวยการใชมโนธรรมภายในจิตใจของบุคคลประเมินคุณคาของสิ่ง<br />
ใด ๆ เพื่อหาเหตุผลในการแยกแยะถึงความถูก-ผิด ความควร-ไมควร แลวตัดสินใจเลือกแสดง<br />
พฤติกรรมนั้นออกมาภายนอก เพื่อบงบอกวาเปนคนดีของหมูคณะนั้น ซึ่งมีองคประกอบทั้งภายใน<br />
และภายนอกเปนสวนเกื้อหนุนใหเกิดจริยธรรมขึ้นในบุคคล<br />
เนตรพัณณา ยาวิราช (2551 : 6) กลาววา จริยธรรมมีองคประกอบ 3 ประการ คือ<br />
1. ดานความรูเหตุผล คือ ความเขาใจในความถูกตอง สามารถแยกแยะและตัดสินไดวา<br />
อะไรถูกตอง ไมถูกตองดวยความคิด<br />
2. ดานอารมณความรูสึกผิดชอบชั่วดี ความเชื่อ คือ ความพึงพอใจ ศรัทธา ความเลื่อมใส<br />
ยอมรับที่จะนํามาเปนแนวทางการปฏิบัติ<br />
3. ดานพฤติกรรมการแสดงออก คือ การแสดงออกที่บุคคลไดตัดสินใจแลววาเปนการ<br />
กระทําถูกหรือผิดในสถานการณแวดลอมตาง ๆ<br />
นอกจากนี้จริยศาสตรสามารถแบงสาขาที่เกี่ยวพันกับศาสตรอื่น ๆ อีกหลายศาสตร<br />
สําหรับศาสตรที่จะกลาวถึงนี้มีอิทธิผลตอจริยธรรมของมนุษย เชน จิตวิทยาจริยะ (Psychology of<br />
Ethics) กลาวถึงอิทธิพลของสาเหตุที่อยูภายในจิตใจของคนเราที่มีตอพฤติกรรมการแสดงออกของ<br />
คนและสังคมวิทยาจริยะ (Sociology of Ethics) กลาวถึงพฤติกรรมของคนที่ไดรับอิทธิพลมาจาก<br />
สิ่งแวดลอมตาง ๆ ในสังคม นอกจากนี้ยังมีคําที่มีความหมายสําคัญหลายคําที่ควรรูจักและทําความ<br />
เขาใจถึงองคประกอบของจริยธรรมใหมากขึ้น ดังนี้<br />
ความประพฤติ (Conduct) หมายถึง การกระทําที่มีมโนธรรมกํากับ ถาตัดสินใจเลือกทํา<br />
ตามมโนธรรม เรียกวา มีความประพฤติดี(Good or Moral Conduct) แตหากเลือกตัดสินใจกระทําไม<br />
ดี ฝนมโมธรรม เรียกวา มีความประพฤติเลว (Bad or Immoral Conduct) ซึ่งศาสตราจารยกีรติ
7<br />
บุญเจือ ไดกลาววา ถาทําเลวมาก ๆ เรียกวา ชั่ว ดังนั้นความประพฤติสามารถตัดสินไดดวย<br />
พฤติกรรมการกระทําที่ดี หรือไมดีอยางชัดเจน เชน การแสดงความกาวราว พูดจาหยาบคาย<br />
พฤติกรรมดังกลาวยอมแสดงวา ผูนั้นมีความประพฤติไมดี ไมสมควร<br />
พฤติกรรม (Behavior) หมายถึง การแสดงออกของการกระทําหรืออาการที่เผยออกมาให<br />
เห็นทางกาย วาจา ความคิดและความรูสึกเพื่อตอบสนองสิ่งเราที่มากระตุนจากภายในหรือภายนอก<br />
ซึ่งไมเกี่ยวของกับมโนธรรม เชน การเคลื่อนไหวทางรางกาย เดิน พูด เขียน คิด ความหิว กระหาย<br />
ความพอใจ ไมพอใจ เปนการแสดงออกทางพฤติกรรมอยางกลาง ๆ ไมไดบอกวาดีหรือไมดี<br />
มโนธรรม (Conscience) หมายถึง ความรูสึกผิดชอบชั่วดี ความรูสึกวาอะไรควรทําอะไร<br />
ไมควรทํา ซึ่งมีอยูในจิตใจคนเราเปนปกติอยูแลวจึงมีคํากลาววา มนุษยมีจิตประภัสสร คือ มีจิตใจที่<br />
ผองใสบริสุทธิ์ แตอยางไรก็ตามจะตองไดรับการขัดเกลา ฝกฝนและพัฒนาอยูเสมอ เพราะกิเลส<br />
สามารถครอบงําจิตใจไดงาย ทั้งนี้เพราะการทําความดีในบางครั้งยังมีการชั่งใจที่จะเลือกตัดสินใจ<br />
ในบางกรณี หรือบางเหตุการณ เชน ถาใครเดือดรอนแลวสามารถชวยไดก็จะชวยทุกครั้งโดยไม<br />
ลังเล หรืออาจจะชวยเมื่อหาเหตุผลมาอธิบายไดวาควรชวยก็จะชวย ทั้ง 2 พฤติกรรมนี้เปนความ<br />
ประพฤติที่ดีทั้งสิ้น แตในระดับของมโนธรรมที่มีคุณธรรมยอมจัดอยูในความประพฤติแรก<br />
คุณธรรม (Virtue) หมายถึง สภาพคุณงามความดี ความดีงาม สภาพที่เกื้อกูล ความ<br />
ประพฤติจนเคยชินเปนนิสัยแตละดาน เมื่อพูดถึงคุณธรรมเรามักจะคุนเคยกับการใชคําวาคุณธรรม<br />
จริยธรรมไปดวยกัน ซึ่งสามารถสรุปไดวา เปนความประพฤติที่ดีที่หมูคณะหรือสังคมนั้น ๆ ใหการ<br />
ยอมรับวาผูมีความประพฤติดังกลาวเปนคนดี ดังที่กระทรวงศึกษาไดมีนโยบายปฏิรูปการศึกษาใน<br />
ปงบประมาณ 2550-2551 และกําหนดคุณธรรมขั้นพื้นฐาน 8 ประการเพื่อใหขาราชการ นักศึกษา<br />
และบุคคลทั่วไปปฏิบัติ ดังนี้<br />
1. ขยัน หมายถึง ความตั้งใจเพียรพยายามทําหนาที่การงานอยางตอเนื่อง สม่ําเสมอ<br />
อดทน ไมทอถอยเมื่อพบอุปสรรค ความขยันตองควบคูกับการใชสติปญญาแกปญหาจนเกิดผลงาน<br />
สําเร็จตามความมุงหมาย<br />
2. ประหยัด หมายถึง การรูจักเก็บออม ถนอมใชทรัพยสินสิ่งของตน แตพอควร<br />
พอประมาณ ใหเกิดประโยชน คุมคา ไมฟุมเฟอยฟุงเฟอ<br />
3. ซื่อสัตย หมายถึง ประพฤติตรงไมเอนเอียง ไมมีเลหเหลี่ยม มีความจริงใจ ปลอดจาก<br />
ความรูสึกลําเอียงหรืออคติ<br />
4. มีวินัย หมายถึง การยึดมั่นในระเบียบแบบแผนขอบังคับและขอปฏิบัติ ซึ่งมีทั้งวินัย<br />
ในตนเองและวินัยตอสังคม
8<br />
5. สุภาพ หมายถึง เรียบรอย ออนโยน ละมุนละมอม มีกิริยา มารยาทที่ดีงาม<br />
มีสัมมาคารวะ<br />
6. สะอาด หมายถึง ปราศจากความมัวหมองทั้งกายใจและสภาพแวดลอม ความผองใส<br />
เปนที่เจริญตา ทําใหเกิดความสบายใจแกผูพบเห็น<br />
7. สามัคคี หมายถึง ความพรอมเพียงกัน ความกลมเกลียวกัน ความปรองดองกัน ความ<br />
รวมใจกันปฏิบัติงานใหบรรลุผลตามที่ตองการ เกิดการงานอยางสรางสรรค ปราศจากการทะเลาะ<br />
วิวาท<br />
8. มีน้ําใจ หมายถึง ความจริงใจที่ไมเห็นแตเพียงตัวเองหรือเรื่องของตัวเอง แตเห็นอก<br />
เห็นใจ เห็นคุณคาในเพื่อนมนุษย มีความเอื้ออาทรเอาใจใสในความสนใจ ในความตองการ ความ<br />
จําเปน ความทุกขของผูอื่นและพรอมที่จะใหความชวยเหลือเกื้อกูลกันและกัน<br />
ศีลธรรม (Morals) หมายถึง ความประพฤติที่ดีที่ชอบ ศีลและธรรม ธรรมในระดับศีล<br />
ซึ่งคําวาศีลใหความหมายเปนขอเวน หรือขอหามในการทําความชั่วทั้งปวง ยังแบงตามระดับความ<br />
บริสุทธิ์ของผูรักษาศีล ระดับของฆราวาสรักษาศีล 5 เปนเบื้องตนและพระภิกษุสงฆรักษาศีลสูงสุด<br />
227 ขอ สวนธรรม เปนการประพฤติดี หรือทําตามคําสั่งสอน ในความหมายของพุทธศาสนา<br />
ศีลธรรมเปนระดับธรรมที่ปฏิบัติถึงขั้นของการหลุดพน<br />
คุณคาของจริยธรรม<br />
จริยธรรมเปนสิ่งที่พึงประพฤติปฏิบัติ ตามที่ไดตัดสินใจเลือกสิ่งที่ถูกตอง เหมาะสมแลว<br />
ยอมกอใหเกิดความสัมพันธที่ราบรื่นระหวางบุคคล สังคมและการทํากิจกรรมใด ๆ ยอมเปนไปดวย<br />
ความเรียบรอย แสดงถึงคุณคาที่มีของจริยธรรมตอชีวิตของมนุษยเรา อันเปนคุณคาที่เปนประโยชน<br />
ตอชีวิตที่เปนปกติสุขทั้งสวนตัวและสวนรวม<br />
พิภพ วชังเงิน (2545 : 22) ใหความเห็นวา จริยธรรมมีคุณคาตอชีวิตมนุษย ดังนี้<br />
1. จริยธรรมชวยใหรูจักตนเอง มีสํานึกตอบทบาทหนาที่ความรับผิดชอบของตนที่มีทั้ง<br />
ตอตนเอง ตอครอบครัว ตอสังคม ตอประเทศชาติและหนาที่การงานของตน<br />
2. จริยธรรมเปนวิถีแหงปญญา ทําใหเปนผูรูจักใชสติปญญาในการคิดแยกแยะหาเหตุผล<br />
ดวยความเชื่อที่วาการทําความดีเปนสิ่งที่ถูกตอง จึงสามารถแกปญหาอยางเปนเหตุเปนผลตามหลัก<br />
จริยธรรม<br />
3. จริยธรรมชวยพัฒนาคุณภาพชีวิต ทําใหมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีสุขภาพกายใจดี ยอมกอ<br />
ใหเกิดความสมบูรณของชีวิต
9<br />
4. จริยธรรมชวยใหการอยูรวมกันในสังคมเปนไปอยางเปนระบบ มีระเบียบ สังคม<br />
อบอุน มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน ชีวิตมีความสงบสุข<br />
5. จริยธรรมชวยสรางสันติภาพในสังคมและในโลก<br />
6. จริยธรรมชวยใหเกิดการเรียนรูในการปรับตัวเขากับผูอื่นได มีความสามารถในการ<br />
ครองคน ครองงาน ครองตนและครองเรือน<br />
7. จริยธรรมชวยใหมีเครื่องยึดเหนี่ยวและเปนหลักปฏิบัติ เพื่อปองกันการเบียดเบียน<br />
เอารัดเอาเปรียบในทางสวนตัวและสวนรวม<br />
8. จริยธรรมชวยใหคนเรามีความหนักแนน ตอสู ขยัน อดทน พึ่งพาตนเองได ไมรอ<br />
โชคชะตาดลบันดาล<br />
9. จริยธรรมทําใหสามารถกําหนดเปาหมายชีวิต โดยดําเนินและพัฒนาชีวิตใหสําเร็จ<br />
ตามเปาหมาย<br />
10. จริยธรรมชวยใหสามารถแกปญหาชีวิตและทําใหความทุกขหมดไปได<br />
ดังนั้นจะเห็นไดวาคุณคาการมีจริยธรรมของมนุษยควรเริ่มจากระดับบุคคล เปรียบเสมือน<br />
การโยนกอนหินกอนเล็ก ๆ ลงในน้ําจะเห็นวงกระเพื่อมจากดานในออกสูดานนอกเปนวงกวางขึ้น<br />
นั่นเพราะวาเมื่อบุคคลสามารถเขาใจตนเอง เขาใจความตองการวาชีวิตตองการอะไร ดวยสติปญญา<br />
ก็จะสามารถดําเนินชีวิตของตนไดเปนอยางดี รวมถึงการมีความสัมพันธที่ดีกับคนอื่น สิ่งแวดลอม<br />
โดยไมสรางปญหาหรือสรางปญหาใหเกิดนอยที่สุด ซึ่งการกระทําใด ๆ ของบุคคลหนึ่งอาจสงผล<br />
กระทบทั้งดานดีและไมดีตอสิ่งรอบขางไดเสมอ ฉะนั้นจริยธรรมจึงมีความสําคัญที่ทรงคุณคาและ<br />
เปนประโยชนที่ควรอยางยิ่งที่จะนําไปใชกับทุกหนวยทางสังคม ไมวาจะเปนวงการราชการ วงการ<br />
การเมือง วงการการศึกษา วงการธุรกิจและวงการวิชาชีพตาง ๆ<br />
จริยธรรมทางธุรกิจ<br />
จริยธรรมทางธุรกิจ มีคําหลัก 2 คํา คือ จริยธรรมและธุรกิจ ซึ่งไดกลาวถึงจริยธรรมไป<br />
พอสังเขปแลว จึงควรมาทําความเขาใจกับคําวา ธุรกิจ ตอไป ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตสถาน<br />
พ.ศ. 2542 ใหความหมายธุรกิจวา การงานประจําเกี่ยวกับอาชีพคาขายหรือกิจการอื่นที่สําคัญและ<br />
ไมใชราชการ (กฎ) การประกอบกิจการในทางเกษตรกรรม อุตสาหกรรม หัตถกรรม พาณิชยกรรม<br />
การบริการหรือกิจการอื่น แตหากมองความหมายของธุรกิจในเชิงพฤติกรรมเราจะเห็นวา ธุรกิจ<br />
เปนกิจกรรมที่เกิดขึ้นระหวางบุคคลอยางนอย 2 ฝายที่เรียกวา ผูซื้อและผูขาย มาทําการตกลง เจรจา
10<br />
แลกเปลี่ยนหรือซื้อขายกัน โดยฝายผูซื้อไดรับสินคาหรือบริการตามที่ตองการและผูขายไดรับ<br />
ผลตอบแทนเปนตัวเงินในรูปของกําไร ซึ่งทําใหเกิดความพึงพอใจทั้งสองฝาย<br />
ธุรกิจเปนอาชีพหนึ่งที่เกี่ยวพันกับวิถีชีวิต เศรษฐกิจ การเมืองและสังคม หากสังคมใดมี<br />
นักธุรกิจ หรือผูประกอบการที่ดีก็ยอมจะเปนธุรกิจที่ดีดวยและนับวาเปนโชคดีของสังคมนั้นเปน<br />
อยางยิ่ง<br />
จริยธรรมทางธุรกิจ มีผูใหความหมายไวพอสังเขป ดังนี้<br />
อานันท ปนยารชุน (2554. ออนไลน) ไดใหความหมาย จริยธรรมทางธุรกิจ หมายถึง<br />
การผสมผสานระหวางเศรษฐกิจและจริยธรรมโดยมีเปาหมาย เพื่อสงเสริมนโยบายและการปฏิบัติ<br />
ของภาคธุรกิจ ในการสรางความสําเร็จในการประกอบการอยางมีความรับผิดชอบ มีความยั่งยืน มี<br />
ผลในระยะยาวขณะเดียวกันก็ชวยสรางความสมดุลระหวางผูมีสวนไดเสียในกิจการนั้น ๆ อันไดแก<br />
ผูลงทุน ลูกจาง ลูกคา ชุมชน ตลอดจนสภาพสิ่งแวดลอมอยางสมดุล<br />
คริสต แมคโดนัลด (Chris MacDonald. 2554. ออนไลน) นักวิชาการดานปรัชญา<br />
และจริยศาสตร ชาวแคนาดา ใหคํานิยาม จริยธรรมทางธุรกิจ หมายถึง การตรวจสอบโครงสราง<br />
ของวิธีการที่นักธุรกิจและสถาบันทางธุรกิจควรประพฤติปฏิบัติในโลกการคา โดยเฉพาะอยางยิ่ง<br />
เพื่อตรวจสอบขอจํากัดที่เหมาะสมในการแสวงหาผลกําไรแกตนเองและธุรกิจ เมื่อการกระทํานั้น<br />
สงผลกระทบตอผูที่เกี่ยวของ<br />
จากความหมายจริยธรรมทางธุรกิจขางตนกลาวสรุปไดวา จริยธรรมทางธุรกิจเปนการนํา<br />
ขอพึงประพฤติปฏิบัติที่ชอบดวยความดี ความถูกตอง มาใชกับธุรกิจโดยนักธุรกิจ หรือ<br />
ผูประกอบการ ดังนั้นจริยธรรมตองเริ่มจากการมีนักธุรกิจที่ดี จึงจะมีการประกอบการที่ดีและเปน<br />
ธุรกิจที่ดีในที่สุดนั่นเอง แตถานักธุรกิจมุงแตผลประโยชนของตนเอง หรือผลกําไรของธุรกิจ<br />
แตเพียงอยางเดียว โดยไมคํานึงถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับผูที่เกี่ยวของ หรือผูมีสวนไดสวนเสีย<br />
ธุรกิจนั้นยอมจะเปนธุรกิจที่ขาดจริยธรรม ซึ่งจะกอใหเกิดความเสียหาย ความเดือดรอนขึ้น รวมทั้ง<br />
ธุรกิจเองก็จะไมสามารถดําเนินธุรกิจตอไปไดในอนาคต ดังสุภาษิตไทยที่วา “ซื่อกินไมหมด<br />
คดกินไมนาน”<br />
ขอบขายจริยธรรมทางธุรกิจ<br />
ธุรกิจที่ดีจะตองเปนธุรกิจที่มีความรับผิดชอบทางดานจริยธรรม ดังนั้นภายใตขอบเขต<br />
ของความรับผิดชอบตองานดานธุรกิจจะตองครอบคลุมถึงการเปนคนดีของนักธุรกิจ หรือ
11<br />
ผูประกอบการ การมีหลักการทําธุรกิจที่คํานึงถึงความดีและเปนธุรกิจถูกตองตามกฎหมาย รวมถึง<br />
เปนธุรกิจที่ดี ไมมอมเมาผูบริโภค หรือนําสังคมไปในทางเสื่อมทราม<br />
ขอบเขตความรับผิดชอบในการดําเนินธุรกิจอยางมีจริยธรรม ประกอบดวย<br />
1. ความเปนคนดีของนักธุรกิจ นับเปนจุดเริ่มตนที่สําคัญสําหรับการดําเนินธุรกิจอยางมี<br />
จริยธรรม ซึ่งจะตองไดคนทําธุรกิจที่เปนคนดี มีมโนธรรม มีคุณธรรม เชน เปนคนซื่อสัตย มีความ<br />
ขยัน อดทน รับผิดชอบ เสียสละ ยุติธรรม กตัญูและไมคบมิตรชั่ว เปนตน ดังจะเห็นไดวานักธุรกิจ<br />
ที่มีชื่อเสียงที่ประสบผลสําเร็จระดับประเทศและระดับโลกหลายคนตางมีคุณสมบัติของความเปน<br />
คนดี จากตัวอยาง ในรายการสัมภาษณของสถานีโทรทัศน CNBC ทําการสัมภาษณมหาเศรษฐี<br />
อันดับ 1 ใน 3 ของโลก “วอรเรน บัฟเฟตต” โดยสังเขป ดังนี้ Warren Buffett หรือชื่อเต็มวา<br />
Warren Edward Buffett เปนนักลงทุนในตลาดหุนวอลลสตรีท (Wall Street) ผูประสบความสําเร็จ<br />
อยางสูง ดวยกฎทอง 2 ขอ (วอรเรนต บัฟเฟตต. ออนไลน. 2554) ไดแก 1) อยาทําใหเงินของผูถือ<br />
หุนเสียหาย 2) อยาลืมกฎขอ 1 นอกจากนี้ยังมีหลักปรัชญาการดํารงชีวิตที่พอเพียงและการรูจัก<br />
แบงปน ดังคํากลาวที่กินใจและใหแงคิดแกคนทั่วไปใหตระหนักถึงขอเท็จจริงของการมีชีวิต การ<br />
ใชชีวิตที่เปนจริง ที่แตละคนไมอาจหลีกเลี่ยงหรือหนีพนไปได นั้นก็คือ<br />
1) มหาเศรษฐีหรือยาจก กินขาวแลวก็อิ่ม 1 มื้อเทากัน<br />
2) มหาเศรษฐีหรือยาจก มีเสื้อผากี่ชุด ก็ใสไดทีละชุดเทากัน<br />
3) มหาเศรษฐีหรือยาจก มีบานหลังใหญแคไหน พื้นที่ที่ใชจริงๆ ก็เหมือนกันคือ<br />
หองนอน หองน้ํา หองครัวเหมือนกัน<br />
4) มหาเศรษฐีหรือยาจก จะมียารักษาโรคดีแคไหน ยื้อชีวิตไปไดนานเพียงไร<br />
สุดทายก็ตองตายเหมือนกัน<br />
จากคําสัมภาษณขางตนจะเห็นถึงแนวคิดและการปฏิบัติตนในชีวิตของ บัฟเฟตต อยาง<br />
ชัดเจน ทั้งดานจริยธรรมสวนตัวและจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจที่มีความรับผิดชอบตอผูถือหุน<br />
นอกจากนี้ในปพ.ศ. 2547 ดวยวัย 76 ป เขาไดยกทรัพยสินถึง 85 %ของทรัพยสินทั้งหมดที่เขามีซึ่ง<br />
คิดเปนมูลคา 3.7 หมื่นลานเหรียญใหแกมูลนิธิการกุศล 5 แหง ดวยคํากลาววา “ผมเกิดมาโชคดีมาก<br />
จึงตองการตอบแทนสังคมบาง”<br />
2. การบริหารธุรกิจ หรือการดําเนินงานของนักธุรกิจ เปนการนําหลักการและแนวคิด<br />
ของนักธุรกิจสูการปฏิบัติ ดวยวิธีการบริหารจัดการทางธุรกิจ เชน การวางแผน (Planning) การจัด<br />
องคการ(Organizing) การสั่งการ (Directing) และการควบคุม (Controlling) ซึ่งในทุกขั้นตอนของ<br />
กระบวนการจะตองมีมโนธรรมดานจริยธรรมกํากับ แมวาธุรกิจจะมีเปาหมายเพื่อกําไรสูงสุดและ
12<br />
มั่งคั่งสูงสุด ก็ยังไมเพียงพอจะตองมีความยั่งยืนดวย ดังนั้นจริยธรรมจะเปนสัญญาณที่สามารถบง<br />
บอกไดวาการบริหารธุรกิจนั้นอยูภายใตขอบเขตของคุณธรรมจริยธรรมที่ไมเอารัดเอาเปรียบลูกคา<br />
ไมเบียดเบียนพนักงานลูกจาง ไมสรางความเดือดรอนเสียหายใหกับสิ่งแวดลอมและสังคม ไมเห็น<br />
แกตัวในการหลีกเลี่ยงการเสียภาษีอยางถูกตอง ไมทําลายคูแขงขันทางการคาดวยการใชเลหเหลี่ยม<br />
กลโกง ตลอดจนไมบริหารธุรกิจดวยการหาผลประโยชนทางการคาโดยวิธีการที่ผิดกฎหมาย เชน<br />
สรางความสัมพันธกับนักการเมืองและพรรคการเมือง เพื่อใหธุรกิจตนไดประโยชนเหนือธุรกิจอื่น<br />
ใด เปนตน<br />
3. การเปนองคกรธุรกิจที่ดี หมายถึง การมีวิสัยทัศน พันธกิจ เปาหมาย วัตถุประสงคและ<br />
กลยุทธขององคกรที่ถูกกําหนดขึ้นดวยแนวคิด หลักการในการบริหารและนําไปสูการปฏิบัติการ<br />
อยางมีความรับผิดชอบตอบุคคลภายในภายนอกองคกร ความรับผิดชอบตอหนวยงานภายนอก<br />
หนวยงานภาครัฐและสังคมที่มีสวนไดสวนเสีย นั่นคือ เปนการดําเนินธุรกิจที่ถูกตองตามกฎหมาย<br />
เปนธุรกิจที่ไมทําลายสิ่งแวดลอม เปนธุรกิจที่จายภาษีใหแกรัฐอยางถูกตองครบถวน เปนธุรกิจที่มี<br />
ความรับผิดชอบตอการสรางสรรคสังคม ถึงแมวาในบางสภาวะที่ธุรกิจนั้นอาจตองประสบวิกฤติ<br />
ทางเศรษฐกิจ ยอมจะมีหนทางออกในการแกปญหาได ดังตัวอยาง บริษัทปูนซิเมนตไทย(SCG)<br />
ประสบวิกฤติมีหนี้สินกวา 6,000 ลานดอลลารสหรัฐ เมื่อมีการลดคาเงินบาทในปพ.ศ. 2540 ทําให<br />
ตองจายดอกเบี้ยเกือบ 1,000 ลานดอลลารและประสบกับการขาดทุนถึง 1,300 ลานดอลลาร แตเมื่อ<br />
ปพ.ศ. 2545 บริษัทปูนซิเมนตไทย สามารถชําระหนี้ตางชาติไดหมดสิ้นและเริ่มกลับมาทํากําไรอีก<br />
ครั้ง ความสําเร็จที่เกิดขึ้นในครั้งนี้ เพราะบริษัทไดแกปญหาโดยใชมาตรการลดขนาดขององคกรให<br />
เหลือเพียงธุรกิจหลักและใชมาตรการประหยัดคาใชจาย ประยุกตใชระบบกระจายสินคาแบบสงถึง<br />
ปลายทางอยางทันทวงที ทั้งเนนใหความสําคัญกับการปรับโครงสรางองคกรสูความโปรงใสแกผูที่<br />
เกี่ยวของ<br />
ในปพ.ศ. 2545 จากผลการสํารวจองคกรธุรกิจดีเดนของไทย (Thailand Corporate<br />
Excellence Awards 2001) บริษัทปูนซิเมนตไทยจํากัด(มหาชน) ควา 3 รางวัลใหญองคกรดีเดนและ<br />
Thailand Corporate Excellence Awards 2009 SCG ควา 4 รางวัลใหญองคกรดีเดนรางวัล<br />
พระราชทาน คือ 1) ความเปนเลิศดานการจัดการทรัพยากรบุคคล (Human Resource Management<br />
Excellence) 2) ความเปนเลิศดานนวัตกรรมและการสรางสรรคสิ่งใหม ๆ (Innovation Excellence)<br />
3) ความเปนเลิศดานสินคาและการบริการ (Product/Service Excellence) และ 4) ความเปนเลิศดาน<br />
ความรับผิดชอบตอสังคม (Corporate Social Responsibility Excellence)<br />
ดังนั้นจะเห็นวาขอบขายของจริยธรรมทางธุรกิจจะครอบคลุมทั้งดานบุคคล โดยเฉพาะ<br />
ผูนําองคกรหรือนักธุรกิจตองเปนคนดี มีแนวคิดมีหลักการและวิธีการปฏิบัติที่ประกอบไปดวย
13<br />
มโนธรรมสํานึกทางจริยธรรม ยอมจะทําใหเปนองคกรนั้นเปนองคกรธุรกิจที่ดีในที่สุด สรุปโดยยอ<br />
ขอบขายจริยธรรมทางธุรกิจจะตองประกอบดวย คนดี วิธีการดีและองคกรดี<br />
ความสําคัญของจริยธรรมทางธุรกิจ<br />
จริยธรรมทางธุรกิจเปนขอปฏิบัติที่ธุรกิจควรจะตองคํานึงถึง ไมควรหลีกเลี่ยง ละเลยหรือ<br />
มองขามไป แตควรดําเนินธุรกิจดวยคุณธรรมจริยธรรม มีความรับผิดชอบตอผูที่เกี่ยวของ ซึ่งการ<br />
ดําเนินธุรกิจอยางมีจริยธรรมมีความสําคัญไมเพียงสงผลกระทบตอผูถูกกระทําเทานั้น แมผูกระทําก็<br />
ยอมไดรับผลลัพธนั้นดวย<br />
สมคิด บางโม (2549 : 16) ความสําคัญของจริยธรรมทางธุรกิจ ไวดังนี้<br />
1. จริยธรรมเปนหลักในการประพฤติปฏิบัติใหแกบุคลากรขององคกรธุรกิจ ไดแก<br />
ผูบริหารและพนักงานทําใหเกิดความมั่นใจวาไดปฏิบัติถูกตอง ไมขัดตอศีลธรรมและคุณธรรมเกิด<br />
ความสบายใจและมีความสุขในการทํางาน<br />
2. จริยธรรมทําใหมีหลักการที่ดีในการประกอบธุรกิจ ไดแก สรางกําไรบนพื้นฐานแหง<br />
คุณธรรมและความถูกตองชอบธรรม ไมเอารัดเอาเปรียบ หรือคากําไรเกินควร ใหความมั่นใจใน<br />
การประกอบธุรกิจ ผูปฏิบัติงานยอมสบายใจไมอึดอัดใจ คับของใจ<br />
3. จริยธรรมนําความสุขความเจริญมาสูบุคลากรขององคกรธุรกิจ ประกอบธุรกิจดวย<br />
ความสุข ตั้งใจทํางานดวยความขยันหมั่นเพียร ไมกังวลตอการติเตียนวารายและคําสาปแชงจาก<br />
ผูเอารัดเอาเปรียบหรือผูสูญเสียประโยชน ทําใหประสบความสําเร็จในหนาที่การงานและชีวิตการ<br />
ทํางานในองคกรมีประสิทธิภาพ<br />
4. จริยธรรมทําใหธุรกิจมีคุณคาชวยพัฒนาบานเมืองและสังคม สิ่งแวดลอมไมถูกทําลาย<br />
ประชาชนไมถูกเอาเปรียบ มีเครื่องอุปโภคบริโภคที่มีคุณภาพ ราคายุติธรรม ดํารงชีวิตอยางสงบสุข<br />
ประชาชนมีงานทํา มีรายได เศรษฐกิจดี สังคมมีความสงบสุข<br />
5. จริยธรรมสรางความยั่งยืน ถาวร ศรัทธาและความเชื่อมั่นตอธุรกิจ องคกรธุรกิจที่มี<br />
จริยธรรมยอมเปนที่เชื่อถือศรัทธาและความเชื่อมั่นของลูกคา<br />
ประโยชนของจริยธรรมทางธุรกิจ<br />
ธุรกิจที่ดําเนินงานมาดวยหลักแหงคุณธรรมจริยธรรมยอมจะกอใหเกิดประโยชน ซึ่งเปน<br />
สิ่งที่เปนผลดีหรือเปนคุณตอธุรกิจตามที่ธุรกิจไดตั้งความมุงหมายไว เสมือนเปนผลตอบแทนจาก<br />
การทําความดีนั่นเอง
14<br />
สมคิด บางโม (2549 : 16-17) กลาวถึงประโยชนของจริยธรรมทางธุรกิจที่ไดรับ ดังนี้<br />
1. ทําใหบุคลากรในองคการธุรกิจ อยูรวมกันอยางมีความสุข ปฏิบัติงานดวยความ<br />
สบายใจ ไมเบียดเบียนกัน มีความรักสามัคคี ไมมีขอพิพาทแรงงานหรือกลั่นแกลงกัน<br />
2. ทําใหบุคลากรในองคการธุรกิจเจริญกาวหนา มีอาชีพและรายไดที่มั่นคง ดํารงชีวิต<br />
อยางมีความสุข มีศักดิ์ศรี มีความหวังและมีโอกาสกาวหนาในอาชีพและรายไดที่มั่นคง<br />
3. องคการธุรกิจเจริญรุงเรือง ยั่งยืนถาวรตลอดไป ไมลมสลาย ตัวอยางเชน บริษัท<br />
ปูนซิเมนตไทย ที่ไดกลาวผานมาแลวขางตน ในทางตรงกันขามแมเปนบริษัทใหญระดับประเทศ<br />
หรือระดับโลกสามารถลมสลายไดถาขาดจริยธรรม ตัวอยางเชน ธนาคารกรุงเทพฯพาณิชยการของ<br />
ไทยที่ลมละลายไปเมื่อเกิดวิกฤติเศรษฐกิจทางการเงินในปพ.ศ. 2540 หรือที่เรียกวา วิกฤตตมยํากุง<br />
หรือบริษัทเอนรอน (Enron) บริษัทเวิลดคอม (WorldCom) และในปพ.ศ. 2551 บริษัทเลหแมน<br />
บารเธอรส จํากัด (Lehman Brothers) ซึ่งเปนบริษัทวาณิชธนกิจระดับยักษใหญของสหรัฐอเมริกา<br />
ไดประกาศขอลมละลาย ซึ่งเปนพฤติกรรมหนึ่งที่แสดงถึงสัญลักษณการลมสลายของระบบ<br />
เศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา ที่เรียกวา วิกฤตแฮมเบอรเกอร (Hamburger Crisis) สวนสาเหตุของ<br />
ปญหามาจากปญหาหนี้เสียของการปลอยกูแกลูกคาที่ไมมีความนาเชื่อถือ (Sub-Prime Lending)<br />
โดยจะขอกลาวในรายละเอียดเปนประเด็นกรณีศึกษาในหัวขออื่นตอไป<br />
4. ทําใหประเทศชาติเจริญรุงเรือง พัฒนาทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมและความมั่นคง ธุรกิจ<br />
เจริญรุงเรือง คนมีรายไดไมวางงาน สังคมสงบสุข ประชาชนไมลุมหลงอบายมุข ไมมีการคดโกง<br />
กัน อาชญากรรมก็ไมเกิด<br />
ดังนั้นจะเห็นไดวาประโยชนของการดําเนินงานทางธุรกิจอยางมีจริยธรรมจะเปนคุณให<br />
เกิดขึ้นแกทุกฝายในวงกวาง ทั้งระดับประเทศและระดับโลก โดยเฉพาะอยางยิ่งถาธุรกิจนั้นเปน<br />
ธุรกิจขนาดยักษใหญที่มีเครือขายในหลายประเทศ ดังตัวอยางธุรกิจกลุมสถาบันทางการเงินของ<br />
บริษัทเลหแมน บราเธอรส จํากัด ที่ลมละลายและสงผลกระทบใหเกิดความเสียหายในระดับ<br />
เศรษฐกิจของประเทศและทั่วโลกไปดวย<br />
คุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทย<br />
กอนจะกลาวถึงคุณลักษณะของจริยธรรมในสังคมไทย เรามาพิจารณาเกี่ยวกับลักษณะ<br />
นิสัยและพฤติกรรมของคนไทยอันเปนรากเหงาของความเจริญและปญหาทั้งมวลที่ทุกคนไดพบ<br />
และมีประสบการณรวมกันมา อยางเห็นไดชัดเจนจนถึงปจจุบัน<br />
คุณลักษณะนิสัยของคนไทยที่จะกลาวตอไปนี้เปนบทวิเคราะห ของรองศาสตราจารย<br />
ดร.จุรี วิจิตรวาทการ (2553. ออนไลน) ไดศึกษางานของ รูทส เบเนดิคท (Ruth Benedict) ที่ศึกษา
15<br />
วัฒนธรรมและพฤติกรรมคนไทย (Thai Culture and Behavior) และกลุม Cornell Thailand Project<br />
โดย Herbert Phillips ศึกษาพฤติกรรมของคนที่หมูบานบางชัน มีนบุรี กรุงเทพ ไดขอสรุปจาก<br />
การศึกษาวา คนไทยมีวัฒนธรรมแบบกลาง ๆ พอมีพอกิน สบาย ๆ มีความสุขตามอัตภาพ บุคลิกคน<br />
ไทยจึงเปนแบบเฉื่อย ๆ เนือย ๆ เนนพอมีพอกิน รักสงบ เดินสายกลาง ใจเย็น มีดุลยภาพ จิตใจสงบ<br />
ไมกระตือรือรน สังคมนาอยู ซึ่งในขณะที่ศึกษาเรื่องนี้สังคมไทยยังมีทรัพยากรสิ่งแวดลอมที่อุดม<br />
สมบูรณ ไมไดเขาสูวัฒนธรรมบริโภคนิยมมากเทาปจจุบัน ผูชายไทยมีสถานภาพเหนือกวาผูหญิง<br />
แตจะไมกดขี่ผูหญิง ผูชายเปนความหวังของครอบครัว แตพอแมจะรักลูกสาว เห็นวาลูกสาวมีคา<br />
และจะใหของมีคามากกวาลูกชาย จากวัฒนธรรมดังกลาวไดสงผลตอบุคลิกภาพของคนไทย (Thai<br />
Person Personality) พอสรุปโดยรวมได ดังนี้<br />
1. คนไทยมีบุคลิกเกรงใจผูอื่น มีความอดทนสูง ไมชอบการเผชิญหนา ไมชอบโตแยง<br />
ไมแสดงความรูสึกลึก ๆ ตอกัน จะยิ้มใหตลอดแตบอกไมไดวาคิดอะไร เปนคนมีปฏิสัมพันธดี ชอบ<br />
ความราบรื่นกลมกลืนทางสังคม ดวยบุคลิกลักษณะดังกลาวนี้คนไทยจะทํางานรวมกันได แต<br />
ทํางานเปนทีมไมคอยไดผลดี เพราะเมื่อมีการประชุมไมแสดงความคิดเห็นโตแยง แตในทางปฏิบัติ<br />
ก็มักไมทําตามมติที่ประชุมและสรางปญหาใหเกิดขึ้นบอย ๆ<br />
2. คนไทยมีบุคลิกรักสนุก มีความยืดหยุนสูง ไมชอบการผูกมัด จะทําสิ่งใดจึงมักไมมี<br />
การวางแผนลวงหนา ไมชอบวางแผนระยะยาว เปลี่ยนแปลงอะไรไดงาย ทําอะไรเฉพาะหนา<br />
แกปญหาเกง ปรับตัวไดงาย เราจึงมักพบเหตุการณ “วัวหาย ลอมคอก” ในสังคมไทยเสมอ ๆ<br />
3. คนไทยมีบุคลิกความเปนปจเจกชนสูง ตัวใครตัวมัน ไมชอบถูกบังคับ ไมมีวินัย<br />
ดังนั้นเราจึงมักเห็นคนไทยชอบทําอะไรตามใจตัวเอง แมวาจะเขาใจกฎระเบียบและกติกาทางสังคม<br />
เปนอยางดีแตก็ละเมิด ไมปฏิบัติใหถูกตอง สาเหตุเปนเพราะการอบรมเลี้ยงดูมาของครอบครัว<br />
รวมทั้งกระบวนการทางสังคมไมมีการลงโทษที่เอาจริงเอาจัง มักเปนลักษณะลูบหนาปะจมูก คือ<br />
เมื่อจะลงโทษจริงจังก็เกรงวาจะไปกระทบพวกพอง ผูหลักผูใหญ ลูกทานหลานเธอ ดวยความที่<br />
สังคมไทยเปนสังคมระบบอุปถัมภ มีความสัมพันธแบบเปนสวนตัวมากกวาสวนรวมทําใหขาดจิต<br />
วิญญาณสาธารณะ เรื่องของสวนรวมจึงมักถูกเพิกเฉยธุระไมใช แตถาใครมีบุญคุณตอตนเองก็จะ<br />
ไมลืม<br />
จากคุณลักษณะนิสัยของคนไทยจะเห็นวามีทั้งขอดีและขอเสียที่เปนทั้งเสนหและสิ่งที่นา<br />
เบื่อหนายรําคาญทั้งแกคนไทยเองและคนตางชาติที่ไดมาสัมผัสความเปนคนไทย สําหรับ<br />
คุณลักษณะทางจริยธรรมดั้งเดิมของไทยไดผูกติดกับความเชื่อทางศาสนา (สุลักษณ ศิวรักษ. 2550 :<br />
212-216) ซึ่งเปนที่ยอมรับจนกลายเปนวิถีชีวิตหรือวัฒนธรรมของสังคมไทย โดยคนไทยมีพุทธ<br />
ศาสนาเปนตัวกําหนดคุณคาทางจริยธรรม เนนการไมเอาเปรียบตนเองและไมเอาเปรียบผูอื่น ให
16<br />
คุณคาของการใหมากกวาการรับ การถือสัจจวาจามีคา รวมมือรวมใจมีคากวาการแกงแยงแขงขัน<br />
ความออนนอมถอมตน กตัญูกตเวที เคารพผูสูงอายุและมีศีลธรรม การหลีกเลี่ยงการ<br />
กระทบกระทั่ง การปดทองหลังพระ สิ่งตาง ๆ เหลานี้จะไดรับการยกยองสรรเสริญยิ่งกวาการเปนผู<br />
มียศ มีอํานาจและมีเงิน นอกจากนี้วัฒนธรรม ประเพณีและพิธีกรรมทางศาสนายังเปนตัวกําหนดให<br />
ทุกคนไดมีโอกาสรวมกันในการเจริญงอกงามในคุณความดีดวยกันอีกดวย ดังนั้นจึงสรุปไดวา<br />
คุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทย ประกอบดวย<br />
1. มีวาจาสัตย<br />
2. มีความอดทน<br />
3. มีความซื่อสัตย<br />
4. รูจักการใหเกียรติผูอื่น<br />
5. รักสันติ รักความสงบ<br />
6. มีน้ําใจ เอื้ออาทร แบงปน<br />
7. ใหความเคารพผูอาวุโส<br />
8. มีความกตัญูกตเวที<br />
9. มีความออนนอมถอมตน<br />
ดังนั้นเราจะเห็นไดวาสังคมไทย แมวาจะมีความแตกตางกันทั้งชาติพันธ ศาสนา ชนชั้น<br />
แตก็สามารถอยูรวมกันไดอยางปกติ ไมมีปญหาทางสังคม ซึ่งทําใหประเทศไทยอยูรอดมาไดจนถึง<br />
ปจจุบันที่นับวันสังคมจะมีปญหาและความซับซอนเพิ่มมากขึ้น<br />
สภาพปญหาจริยธรรมในสังคมไทย<br />
ปจจุบันสังคมไทยไดรับเอากระแสวัฒนธรรมตะวันตกแบบบริโภคนิยมเขามาในวิถีชีวิต<br />
มากขึ้น ทําใหจริยธรรมดั้งเดิมเปลี่ยนแปลงไปอยางนาวิตกอยูไมนอยทีเดียว คนไทยที่เคยมีชีวิตที่<br />
เรียบงาย กินอยูอยางพอเพียง กลายเปนคนที่ตองการเสพมากขึ้น มีความทะยานอยากในวัตถุตาง ๆ<br />
มากขึ้น ซึ่งเปนการกระตุนกิเลสความโลภเห็นแกเงินเปนสําคัญ ดังนั้นความร่ํารวย จึงเปนเปาหมาย<br />
สูงสุดในชีวิต<br />
เมื่อทัศนคติของสังคมไทยเปลี่ยนแปลงไปเชนนี้ ยอมสงผลกระทบทุกสวนของสังคม<br />
โดยเฉพาะหนวยที่มีความเปราะบาง คือ กลุมเด็ก วัยรุน คนหนุมสาว ที่มีพฤติกรรมฝกใฝความสุข<br />
ดวยการเปนผูเสพมากกวาผูผลิต มีพฤติกรรมชอบโออวด ชอบความหรูหรา ฟุงเฟอ ชอบสิ่ง<br />
สําเร็จรูปที่ไดมาเร็วและงาย ๆ ไมชอบทํางาน ไมสูงานหนัก แตอยากไดเงินงาย ๆ และมาก ๆ มี
17<br />
จิตใจหมกมุนกับวัตถุสิ่งของที่มีแบรนดและเปนสินคาจากตางประเทศ ดวยพฤติกรรมที่หลงใหล<br />
ดานวัตถุนี้ วัยรุนจึงแสดงออกดานแฟชั่นดวยการแตงตัวใหสะดุดตา ใสรองเทาเบอรใหญกวาเทา<br />
สนหนา ๆ สูง ๆ ใสเสื้อผารัดรูป ทั้งผา ทั้งแหวก โชวเตา โชวสะดือ คลั่งไคลดารานักรอง เที่ยวผับ<br />
เที่ยวบาร ดื่มกินแอลกอฮอล เปลี่ยนคูชูชื่นเปนเรื่องธรรมดา ทั้งนี้เพื่อแสดงวาเปนคนทันสมัยและ<br />
ไดรับการยอมรับในกลุมของตน อยางไรก็ตามเราคงจะไมโทษวาเปนความผิดของคนเหลานั้น<br />
หรือยกความผิดใหกับฝายใดฝายหนึ่งเปนผูรับผิดชอบเพียงฝายเดียว แตความเสื่อมทางจริยธรรมใน<br />
สังคมไทยควรจะตองไดรับการรวมมือกันในการหาหนทางแกไข ซึ่งควรเริ่มจากการเขาใจถึง<br />
ประเด็นที่เปนสาเหตุของความเสื่อมทางจริยธรรมในปจจุบันของสังคมไทยกอนเปนอันดับแรก<br />
พระไพศาล วิสาโล (2554 : ออนไลน) ไดนําเสนอบทความเรื่อง “สรางสังคมไทยใหเปน<br />
มิตรกับความดี” โดยอธิบายถึงปจจัยที่เปนสาเหตุแหงความเสื่อมทางจริยธรรมในปจจุบัน ไวดังนี้<br />
1. การครอบงําของวัตถุนิยมและอํานาจนิยม เนื่องจากการขยายตัวของทุนนิยมที่ไหลเขา<br />
สูสังคมไทยอยางไมจํากัด ทําใหเงินเขามามีบทบาทในชีวิตคนและความร่ํารวยกลายเปนเปาหมาย<br />
ของชีวิต แมแตการวัดคุณคาความรักความสัมพันธระหวางกันยังตองอาศัยเงินและวัตถุ ซึ่งตางไป<br />
จากอดีตที่ใชน้ําใจ เชน การแสดงความรักของพอแม หรือคูรัก ความสัมพันธระหวางครูกับศิษย<br />
หมอกับคนไขก็อาศัยเงินและสิ่งของเปนตัวเชื่อมทั้งสิ้น เมื่อสังคมยอมใหเงินเปนใหญจึงทําใหเกิด<br />
ธุรกิจอบายมุขมากมาย ตลอดจนทุกระดับและทุกสถาบันในสังคมไทยนิยมใชอํานาจในการ<br />
แกปญหา รวมถึงบทบาทสื่อมวลชนที่มักสงเสริมคานิยมที่สวนทางกับศีลธรรม<br />
2. ความลมเหลวของสถาบันทางศีลธรรม เมื่อเงินเขามามีบทบาทมากขึ้นทําใหสถาบัน<br />
ทางสังคม ไดแก ครอบครัว ชุมชน วัดและโรงเรียน ซึ่งเคยมีบทบาทในการกลอมเกลาสํานึกทาง<br />
ศีลธรรมแกผูคนออนแอลงและไมสามารถทําหนาที่ไดอยางเขมแข็งอีกตอไป ดังจะเห็นจากสถิติ<br />
ของการหยาราง การแตกแยกของครอบครัวเพิ่มสูงขึ้น ทําใหเกิดความหางเหิน พอแมไมสามารถ<br />
เปนแบบอยางในการใหการศึกษาแกลูก ขณะที่โรงเรียนและสื่อมวลชนที่เขามามีบทบาทแทนก็ไมมี<br />
ความเขมแข็งทางศีลธรรม แมแตชุมชนที่เคยมีบทบาทในการควบคุมและเสริมสรางจริยธรรมของ<br />
สมาชิกก็มีบทบาทลดลงเพราะวิถีชีวิตที่ตองอยูแบบตัวใครตัวมันมากขึ้น ตางหันไปพึ่งพาหนวยงาน<br />
รัฐมากขึ้นแทนการพึ่งพากันเอง ทําใหขาดพลังทางสังคม สวนวัดซึ่งเปนอีกหนึ่งสถาบันที่ถูก<br />
อิทธิพลของเงินทําใหออนแอและยอหยอนในวัตรปฏิบัติไมสามารถเปนแบบอยางทางศีลธรรม แต<br />
กลายเปนตลาดคาบุญ หรือไสยพาณิชย<br />
3. การเมืองที่ไมโปรงใส กลายเปนระบบการเมืองที่เปดชองโหวใหเกิดปญหาจริยธรรม<br />
เชน เปดโอกาสใหมีการคอรัปชั่น เปดโอกาสใหผูมีอิทธิพลใชเงินสรางฐานอํานาจจนสามารถเขามา<br />
เปนรัฐบาลได แลวใชอํานาจแสวงหาประโยชนสวนตัว ผลประโยชนพวกพอง ดังที่มีใหเห็น
18<br />
เกี่ยวกับการตัดไมทําลายปา การใหสัมปทานแกพวกพอง การอนุมัติโครงการใหญ ๆ ที่ให<br />
ผลประโยชนตอบแทนหรือคาคอมมิชชั่น ไปจนกระทั่งการลอบสังหารคนที่ขัดผลประโยชนของ<br />
ตน ยิ่งถาฝายบริหารมีอํานาจมากและสามารถผูกขาดอํานาจได ก็ทําใหการตรวจสอบถวงดุลจาก<br />
ฝายคานทําไดยาก จึงเกิดความลําพองไมกลัวที่จะทําผิดจนกลายเปนคานิยมที่เลียนแบบกันในสังคม<br />
4. ระเบียบสังคมที่ใหรางวัล สงเสริมหรือบีบคั้นใหคนเห็นแกตัว อันเกิดจากสังคมไม<br />
เครงครัดในการบังคับใชกฎระเบียบจึงเกิดพฤติกรรมที่คนทําผิดไมถูกลงโทษ แตกลับไดรับผลดี<br />
เชน ระบบยุติธรรมที่ไมโปรงใสและอยูใตอํานาจเงิน ทําใหคนมีเงินสามารถเอาเงินอุดได จึงไม<br />
สนใจที่จะทําตามกฎหมาย หรือคนที่แซงคิวสามารถไดตั๋วรถหรือตั๋วหนังกอนใคร ๆ หรือคนที่<br />
ทุจริตซื้อตําแหนงสามารถเลื่อนชั้นกอนใคร ๆ หรือคนที่ขายยาบาคาผูหญิง นอกจากจะไมถูกจับ<br />
เพราะมีเสนสายหรือใหสินบนเจาหนาที่แลว ยังร่ํารวยขึ้นอยางรวดเร็ว ระบบเหลานี้จึงมีแตทําให<br />
คนเห็นแกตัวและเอาเปรียบกันมากขึ้น<br />
จากสาเหตุของความเสื่อมทางจริยธรรมของสังคมไทยซึ่งเคยเปนสังคมที่มีน้ําใจ มี<br />
สถาบันทางสังคมที่คอยขัดเกลาสงเสริมคุณคาทางจริยธรรมดวยอาศัยความรัก ความสัมพันธ การ<br />
ใหความเคารพซึ่งกันและกัน แตตองเสื่อมลงไปจนไมสามารถทําบทบาทของตนเองอยางเขมแข็ง<br />
ไดอีกตอไปเปนเพียงเพราะถูกครอบงํา หลงใหลในความสุขจากการเสพทางวัตถุสิ่งของตาง ๆ ซึ่ง<br />
จะตองแสวงมาดวยการมีเงินเยอะ ๆ ตามระบบทุนบริโภคนิยม นับวาเปนสถานการณที่ทาทาย<br />
สังคมไทยใหหันมาตระหนักถึงการแกปญหาทางจริยธรรมของสังคมที่จะกําหนดอนาคตของ<br />
ประเทศชาติวาจะใหดําเนินตอไปในทิศทางใด โดยพระไพศาล วิสาโล ไดแนะนําใหทําสังคมไทย<br />
เปนมิตรกับความดี คือ นอกจากใชหลักการพื้นฐานทางศาสนาแลวยังตองสรางปจจัยทางสังคม<br />
เศรษฐกิจ การเมืองใหเกื้อกูลศีลธรรมใหมากขึ้น ดวยการสงเสริมคนดี กระตุนใหคนอยากทําความดี<br />
โดยใชมาตรการดังนี้<br />
1. สรางสายสัมพันธภายในครอบครัวและสรางเครือขายครอบครัว โดยใหสมาชิกทุกคน<br />
มีเวลาอยูรวมกันใหมาก พอแมเปนแบบอยางในการฝกฝนกลอมเกลาลูกใหรูจักคิด ใฝรูและมี<br />
จิตสํานึกที่ดีงาม จัดตั้งเครือขายครอบครัวชวยเหลือเกื้อกูลกัน แลกเปลี่ยนเรียนรู ชวยดูแลลูกใหแก<br />
กันในบางโอกาส สรางกิจกรรมและพื้นที่สําหรับการเรียนรูของครอบครัว เชน พิพิธภัณฑเด็ก ชอง<br />
รายการโทรทัศนสําหรับครอบครัว ฯลฯ<br />
2. ฟนฟูชุมชนใหเขมแข็ง โดยใหชุมชนหันกลับมารวมมือกันและพึ่งพากันเอง ไมหวัง<br />
แตการพึ่งพาจากหนวยงานรัฐและหนวยงานภายนอกอื่น ๆ โดยการสรางกระบวนการมีสวนรวม<br />
ของกลุม ในการจัดทําโครงการตาง ๆ เพื่อเสริมสรางความเขมแข็ง เชน การทําโครงการสัจจะออม<br />
ทรัพย การทําแผนแมบทชุมชน การอนุรักษปาชุมชน ฯลฯ
19<br />
3. ฟนฟูชุมชนใหบทบาทของวัดและคณะสงฆ โดยการสงเสริมพระดี ปฏิรูปการ<br />
ปกครองและการศึกษาของคณะสงฆใหเปยมดวยพลังทางปญญา ศีลธรรมและศาสนธรรม โดยให<br />
การศึกษาแกพระสงฆทั้งทางธรรมและทางโลกอยางสมสมัย เพื่อรูจักคิดและประยุกตธรรมในการ<br />
เทศนสั่งสอนและมีประพฤติเปนแบบอยาง เมื่อพระสงฆและคณะสงฆดีพรอมแลว ทําการฟนฟู<br />
ความสัมพันธระหวางวัดกับชุมชน สงเสริมใหชุมชนเขามามีสวนรวมในกิจการของวัดมากขึ้น ตาม<br />
คติโบราณที่วา วัดเปนของชุมชน ตางพึ่งพาอาศัยกัน เชน มีสวนรวมสงเสริมการศึกษาและ<br />
สนับสนุนวัตรปฏิบัติของพระสงฆ สามเณร รวมทั้งรวมปฏิบัติธรรมที่วัดจัดขึ้นและอีกดานหนึ่ง<br />
พระสงฆก็เขามีสวนรวมในกิจการของชุมชนมากขึ้น เชน รวมแกปญหาอบายมุข ปญหาวัยรุน การ<br />
อนุรักษสภาพแวดลอม สงเสริมการออมทรัพยเพื่อแกปญหาหนี้สิน<br />
4. ปฏิรูปการศึกษา ทั้งดานการผลิตครูและดานกระบวนการเรียนรู โดยสรางบรรยากาศ<br />
และกระบวนการเรียนรู ที่มีวิธีคิดที่ถูกตอง มีเหตุผลและมีแบบอยางที่ดี ที่สําคัญครูตองรูจักคิด มี<br />
จิตใจกวาง ใชอํานาจกับเด็กนอยลงและพรอมจะเรียนรูไปกับเด็ก ที่สําคัญคือ มีเวลาใหแกเด็กมาก<br />
ขึ้น การปฏิรูปดังกลาวจะทําใหการสรางเสริมศีลธรรมและสติปญญาของเด็กเปนไปอยางสอดคลอง<br />
5. เสริมสรางองคกรประชาสังคม องคกรประชาสังคม คือ องคกรที่ประชาชนอาสา<br />
สมัครมารวมกันทําสาธารณประโยชน หรือการชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน โดยกิจกรรมที่ทํา<br />
อาจเปนการสงเสริมสุขภาพ อนุรักษวัฒนธรรม ดูแลสิ่งแวดลอม สงเสริมกีฬา พัฒนาการศึกษา<br />
ชวยเหลือผูทุกขยาก เชน เด็กกําพรา คนยากจน ผูติดเชื้อเอดส หญิงที่ถูกทําราย เปนตน ซึ่งทําให<br />
ชุมชนกลายเปนชุมชนทางศีลธรรมได เพราะไดสรางการเสียสละแกสวนรวม ลดการเห็นแกตัว<br />
เปนการสรางความสัมพันธ ความรัก ความเคารพกันใหกลับคืนมา ฉะนั้นนอกจากประโยชนที่<br />
เกิดขึ้นแลว ยังสงเสริมสนับสนุนใหแตละคนมีพฤติกรรมที่ดีงาม งดเวนสิ่งที่เปนโทษ มีการแนะนํา<br />
ตักเตือนกันในสิ่งที่เปนประโยชน รวมทั้งชวยเหลือกันในยามที่ชีวิตประสบปญหา<br />
6. ปฏิรูปสื่อเพื่อมวลชน ปจจุบันสื่อถูกใชเปนเครื่องมือทางธุรกิจในการกระตุนความ<br />
อยากในการบริโภคใหเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นจึงควรมีการควบคุมธุรกิจที่เปนอบายมุขมิใหใชสื่ออยาง<br />
เสรี เชน ธุรกิจเหลา บุหรี่ ในอีกดานหนึ่งควรมีการพัฒนาสื่อที่สงเสริมศีลธรรมที่สามารถเขาถึงคน<br />
รุนใหม โดยใหการพัฒนาศักยภาพของผูผลิตสื่อ มีการตั้งศูนยอบรมเกี่ยวของกับการผลิตสื่อในทุก<br />
กระบวนการ เปดโอกาสใหคนจากชุมชนไดเขามามีสวนเรียนรู เพื่อนําไปผลิตสื่อใหกับทองถิ่นของ<br />
ตน ดังนั้นจะตองมีการสงเสริมวิทยุหรือโทรทัศนชุมชนอยางจริงจัง อีกประการหนึ่ง คือ การทําให<br />
สถานีวิทยุโทรทัศนกระแสหลักในปจจุบันมีเนื้อหาที่สงเสริมศีลธรรมและสติปญญามากขึ้น มิใชมุง<br />
แตความบันเทิงและสงเสริมบริโภคนิยมเปนหลัก
20<br />
7. ลดอิทธิพลของบริโภคนิยมและอํานาจนิยม โดยจัดการกับระบบการเมืองไมใหมีการ<br />
ผูกขาดอํานาจไวเพียงกลุมใดกลุมหนึ่ง มีระบบการตรวจสอบความโปรงใสที่มีประสิทธิภาพ<br />
สามารถกํากับและถวงดุลการใชอํานาจของรัฐ จัดระบบการศึกษาใหมีการเรียนรูและฝกฝนตนทั้ง<br />
กาย ใจและปญญา สามารถแกปญหาตนเองได ไมหลงติดหรือถูกครอบงําดวยระบบทุนบริโภคนิยม<br />
จัดระบบสื่อมวลชนไมใหถูกครอบงําดวยอํานาจทุนและกลุมผลประโยชน พรอมทําหนาที่เปน<br />
สื่อกลางที่สงเสริมใหเกิดการบริโภคที่ถูกตอง สงเสริมใหผูคนยอมรับความหลากหลายทาง<br />
วัฒนธรรม รวมทั้งเคารพในความแตกตางทางความคิดและอัตลักษณ<br />
ดังนั้นพอสรุปไดวา มาตรการในการแกปญหาทางจริยธรรมของสังคมไทย ที่สําคัญคือ<br />
ตองลดการถูกครอบงําดวยทุนบริโภคนิยมและอํานาจนิยมและสรางความเขมแข็งใหกับสถาบันทาง<br />
สังคมตั้งแตครอบครัว วัด โรงเรียนและชุมชน โดยการปฏิรูปทั้งระบบการเมือง ระบบการศึกษา<br />
และระบบสื่อสารมวลชน ไมใหตกอยูภายใตการครอบงําของอํานาจทุนและกลุมผลประโยชน<br />
พรอมกันนั้นตองเสริมสรางทัศนคติที่สอดคลองกับหลักทางศีลธรรมใหแกบุคคลทุกคนในทุก<br />
องคกรที่มีสวนเกี่ยวของ เพราะเปนผูมีสวนไดสวนเสียที่จะกอใหเกิดทั้งความเจริญงอกงามและ<br />
ความเสื่อมทรามทางจริยธรรมในสังคมไทยทั้งสิ้น<br />
สรุป<br />
ในบทสรุปนี้ เปนการกลาวถึงความหมายของจริยธรรมที่เปนขอควรประพฤติปฏิบัติ โดย<br />
มีการวิเคราะหแยกแยะความถูกผิด ดีชั่ว อยางมีเหตุมีผลและมีมโนธรรมกํากับในการเลือกตัดสินใจ<br />
กระทําสิ่งที่ดี สิ่งที่ถูกตอง สิ่งที่เหมาะสมและงดเวนสิ่งที่ไมดี ไมเหมาะสม ความเปนมาของ<br />
จริยธรรมมีการเปลี่ยนแปลงไปตามปจจัยและใชเปนหลักยึดเหนี่ยวของจริยธรรมที่เริ่มจากประเพณี<br />
กฎหมาย ศาสนา ปรัชญาและการใชวิจารณญาณ ซึ่งเมื่อปจจัยหนึ่งใมสามารถควบคุมใหเกิดความ<br />
เปนระเบียบ เรียบรอยและความสันติสุขของสังคมได จึงเกิดการเปลี่ยนแปลงไปใชปจจัยตัวอื่นเปน<br />
หลักแทน การแสดงของพฤติกรรมดานจริยธรรมประกอบดวยความรูดานเหตุผล อารมณและ<br />
พฤติกรรม ผูที่ประพฤติมีจริยธรรมยอมจะไดรับคุณคาที่เปนประโยชนทั้งตอตนเอง ตองาน ตอ<br />
สวนรวมและผูที่เกี่ยวของดวย ขอบขายของการเปนองคกรธุรกิจที่ดีมีความรับผิดชอบ<br />
ประกอบดวย การเปนนักธุรกิจที่ดี มีวิธีการดีและเปนองคกรที่ดี ดังนั้นธุรกิจที่มีจริยธรรมยอมจะ<br />
กอใหเกิดประโยชนทั้งผูที่เกี่ยวของตลอดจนธุรกิจเองจะไดรับการยอมรับและดํารงอยูไดอยางยั่งยืน<br />
และไดกลาวถึงคุณลักษณะจริยธรรมในสังคมไทยที่มีผลจากคุณลักษณะของคนไทย ตลอดจน<br />
สภาพปญหาจริยธรรมในสังคมไทยที่ถูกครอบงําจากกระแสโลกาภิวัตน
21<br />
กรณีศึกษา<br />
นักศึกษาเคยไดยินวาทะบริโภคนิยมนี้ไหมและมีความคิดเห็นอยางไร<br />
1. การแสดงตัวตนเพื่อบอกตําแหนง บอกบุคลิก บอกความคิดของตนแกคนอื่นนั้นเปน<br />
สวนหนึ่งของการที่คนเราจะจัดความสัมพันธกับสิ่งอื่นและคนอื่นรอบตัวอยางไร ฉะนั้นจึงเปน<br />
ธรรมชาติ คนที่ไหน ๆ และสมัยไหน ๆ ก็ทําอยางนี้กันทั้งนั้น<br />
2. สายเดี่ยวก็ไมแตกตางอะไรไปจากรถยุโรป หรือสูทที่นักการเมืองสวมใส หรือการ<br />
กินไอติมและการกินอาหารแดกดวนฝรั่ง หรือมีบานปกไมริมน้ําฯ สินคาเหลานี้ทําหนาที่ไปพรอม<br />
กันสองอยางคือ รับใชความจําเปนของชีวิตดานอาหาร พาหนะเดินทาง เครื่องนุงหมและเปน<br />
เครื่องมือใหผูบริโภคไดแสดงตัวตน ตามที่เขาจิตนาการวา เขาคือใครและควรสัมพันธเชื่อมโยงกับ<br />
โลกขางนอกอยางไร<br />
คําถาม 1.1 นักศึกษาคิดวาจําเปนหรือไม ที่จะตองแสดงตัวตนใหผูอื่นรับรู เพราะเหตุใด<br />
1.2 การแสดงตัวตนของนักศึกษาไดเลือกใชวิธีใด อยางไรและใครเปนผูมี<br />
อิทธิพลตอวิธีคิด วิธีการแสดงออกซึ่งตัวตนของนักศึกษา<br />
1.3 นักศึกษาคิดวาตนเองเปนผูหนึ่งที่คลั่งไคล หลงใหลในระบบบริโภคนิยมนี้<br />
หรือไม อยางไร<br />
1.4 นักศึกษาคิดวาระบบบริโภคนิยมเหมาะสมกับสังคมไทยหรือไม อยางไร
22<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 1<br />
กระทรวงวัฒนธรรม. (2554). คุณธรรม 8 ประการ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.mculture.go.th/detail_page.php?sub_id=1059.<br />
กีรติ บุญเจือ. (2551). คูมือจริยศาสตรตามหลักวิชาการสากล. กรุงเทพฯ : ศูนยสงเสริมและ<br />
พัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม.<br />
จุรี วิจิตรวาทการ. (2553). บทวิเคราะหลักษณะนิสัยของคนไทย : รากเหงาของความเจริญและ<br />
ปญหาทั้งมวลของประเทศไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.bloggang.com<br />
เนตรพัณณา ยาวิราช. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ทิปเพิ้ล กรุป.<br />
ปติ ศรีแสงนาม. (2551). เลหแมน บราเธอรส (Lehman Brothers) คือใคร..ทําไมถึงลมละลาย.<br />
[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=offway<br />
&month=17-09-2008&group=13&gblog=29.<br />
ผูจัดการ. (2554). ปูนซิเมนตไทยควา 3 รางวัลใหญองคกรดีเดน Thailand Coporate Excellence.<br />
[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.gotomanager.com/news/details.aspx?id=2920.<br />
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542. (2554). จริยศาสตร. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-6-search.asp<br />
พระไพศาล วิสาโล. (2553). สรางสังคมไทยใหเปนมิตรกับความดี. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.visalo.org/article/budtumKwamdee999.htm.<br />
พระราชชัยกวี (ภิกขุพุทธทาส อินทปญโญ). (2511). การสรางเสริมจริยธรรมแกเด็กวัยรุน.<br />
นครราชสีมา : โรงเรียนนฤมิตรวิทยา.<br />
พิภพ วชังเงิน. (2546). จริยธรรมวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : รวมสาสน.<br />
แมกซ เวเบอร. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
ลัดดา พินตา. (2552). จริยธรรมกับการบริหารจัดการธุรกิจ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.gotoknow.org/ask/lemon_2910/11978.<br />
วริยา ชินวรรโณ. (2546). จริยธรรมในวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพชวนพิมพ.<br />
วอรเรน บัฟเฟตต. (2552). รายการสัมภาษณของสถานีโทรทัศน CNBC. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://news.bn.gs/images/articles/20080306065406686_1.jpg<br />
วิทย วิศทเวทย. (2526). จริยศาสตรเบื้องตน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพคุรุสภา.<br />
สมคิด บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพพัฒนาวิทยการพิมพ.
23<br />
สารานุกรม. (2554). Ethics. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.encyclopedia2.<br />
thefreedictionary.com/ethics.<br />
สุรพศ ทวีศักดิ์. (2545). จริยธรรมเปนปญหาหลักของสังคมปจจุบัน. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.songpak16.com/prb_jariyatham.html.<br />
สุลักษณ ศิวรักษ. (2550). คันฉองสองจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ศึกษิตสยาม.<br />
อานันท ปนยารชุน. (2554). จริยธรรมทางธุรกิจ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
elearning.siam.edu/mod/resource/view.php?id=2884<br />
Marketeer. (2553). SCG ควา 4 รางวัลใหญประกาศผล 8 องคกรดีเดนควารางวัลพระราชทาน.<br />
[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.marketeer.co.th/marketeertoday_detail.php?<br />
marketeertoday_id=2773.<br />
Chris Macdonald. (2011). Business Ethics. [On-line]. Available : http://www.businessethics.<br />
ca/definitions/business-ethics.html.
บทที่ 2<br />
แนวคิดและทฤษฎีจริยธรรม<br />
แนวคิดและหลักการปฏิบัติทางจริยธรรมของแตละบุคลากรในแตละองคกร ลวนมีวิธีคิด<br />
และมุมมองที่แตกตางกันไป ทั้งนี้ขึ้นอยูกับการใหคุณคาตอประเด็นการตัดสินใจสิ่งนั้น ๆ อยางไร<br />
โดยที่การตัดสินใจนั้นจะคํานึงถึงแนวโนมของสิ่งที่จะเกิดขึ้นเปนประโยชนสูงสุด เปนสิ่งที่ถูกตอง<br />
และเปนสิ่งที่ดีที่สุด จริยธรรมมีความเกี่ยวของสัมพันธกับกฎหมาย ปรัชญาทางศีลธรรม คุณธรรม<br />
แนวคิดตามหลักศาสนา ที่จะนํามาเปนแนวทาง เปนหลักการเพื่อนําไปประยุกตใชกับวิชาชีพตาง ๆ<br />
ใหเกิดคุณคาและศักดิ์ศรีตอสถาบันวิชาชีพนั้น ๆ<br />
จริยธรรมกับกฎหมาย<br />
จริยธรรมเปนขอควรประพฤติปฏิบัติในสิ่งที่ถูกตอง เหมาะสม ดีงาม โดยมีมโนธรรม<br />
กํากับการตัดสินใจตอการกระทําสิ่งใด ๆ สวนกฎหมายเปนกฎ ระเบียบ ขอบังคับใหทุกคนตอง<br />
ปฏิบัติตาม ถาหากละเมิดไมทําตามขอกําหนดของกฎหมายก็จะถูกลงโทษตามที่กฎหมายไดบัญญัติ<br />
โทษไว แมวาจริยธรรมกับกฎหมายจะมีความเกี่ยวของสัมพันธกัน แตก็มีลักษณะที่แตกตางกัน<br />
ความแตกตางระหวางจริยธรรมและกฎหมาย<br />
จริยธรรม<br />
กฎหมาย<br />
1. เปนการควบคุมการกระทําจากภายในจิตใจ<br />
ของบุคคล ดวยสํานึกทางคุณธรรม<br />
ความรูสึกผิดชอบชั่วดี<br />
2. การลงโทษผูทําผิดดวยมาตรการทางสังคม<br />
เชน การตําหนิ การไมคบหา การไมใหความ<br />
รวมมือ หรือไมใหความชวยเหลือ<br />
3. ไมมีการกําหนดเปนลายลักษณอักษร เพราะ<br />
ถือวาการประพฤติปฏิบัติหรือไมขึ้นอยูกับความ<br />
สมัครใจ<br />
.<br />
1. เปนการควบคุมการกระทําจากภายนอกของ<br />
บุคคลที่จะทําการละเมิด หรือไมละเมิดผูอื่น<br />
โดยมีบทลงโทษบัญญัติไวในมาตราตาง ๆ<br />
2. การลงโทษโดยหนวยงานของรัฐบาล เชน<br />
ถูกตํารวจจับ ถูกฟองรอง ถูกพิพากษาลงโทษ<br />
ตามตัวบทกฎหมาย<br />
3. มีการกําหนดเปนลายลักษณอักษร แมไม<br />
สมัครใจที่จะปฏิบัติก็ตองควบคุมความ<br />
ประพฤติของตนเองใหอยูในกฎระเบียบนั้น
25<br />
ความแตกตางระหวางจริยธรรมและกฎหมาย<br />
จริยธรรม<br />
กฎหมาย<br />
4. จัดเปนเครื่องมือระดับสูงของมนุษยในการ<br />
ควบคุมพฤติกรรม ดวยมีจิตใจสูง มีมโนธรรม<br />
กํากับการกระทําดี<br />
5. การมีจริยธรรมขึ้นอยูกับความสมัครใจของ<br />
บุคคล<br />
4. จัดเปนเครื่องมือระดับต่ําของมนุษย ในการ<br />
ควบคุมพฤติกรรม การทําดีทําถูกเพราะกลัวโดน<br />
ลงโทษ<br />
5. การทําดีของบุคคล มีผลจากขอบังคับของ<br />
กฎหมาย<br />
6. การกระทําที่ผิดกฎหมายจะผิดจริยธรรมดวย 6. การกระทําที่ถูกกฎหมาย อาจผิดจริยธรรมได<br />
นอกจากนี้จะเห็นวากฎหมายไมสามารถควบคุมพฤติกรรมทั้งหมดของคนเราได จึงตอง<br />
อาศัยคุณธรรมในจิตใจของมนุษยที่จะเลือกทําสิ่งที่ดีใหมากกวาสิ่งที่ไมดี แตอยางไรก็ตามกฎหมาย<br />
ที่เกิดขึ้นมาภายหลังจริยธรรม ซึ่งมีความเปนนามธรรมและมีขอโตแยงในประเด็นที่มีความเห็นไม<br />
ตรงกัน จึงจําเปนที่จะตองมีตัวบทกฎหมายเขามากํากับในพฤติกรรมบางอยาง เพื่อใหมีความชัดเจน<br />
เปนรูปธรรมยิ่งขึ้นในการระบุความถูกตอง หรือความผิดของการกระทํานั้น ๆ ดังนั้นจะเห็นวา<br />
เครื่องมือในการควบคุมความประพฤติทั้ง 2 ชนิดนี้ แมจะมีความแตกตางกันแตก็มีความเกี่ยวของ<br />
สัมพันธกัน ซึ่งจะไดยกตัวอยางกฎหมายที่เกี่ยวของกับจริยธรรม (กฎหมายคุมครองทรัพยสินทาง<br />
ปญญา. 2554. ออนไลน). ดังนี้<br />
1. กฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา<br />
1.1 ทรัพยสินทางปญญา (Intellectual property rights) หมายถึง สิทธิทางกฎหมายที่<br />
ใหเจาของสิทธิ หรือ ผูทรงสิทธิ มีอยูเหนือสิ่งที่เกิดจากความคิดสรางสรรคทางปญญาของมนุษย<br />
โดยอาจแบงทรัพยสินทางปญญาออกได 2 ประเภทหลัก คือ ทรัพยสินทางอุตสาหกรรมและ<br />
ลิขสิทธิ์ โดยทรัพยสินทางอุตสาหกรรม แบงออกได 5 ประเภท ไดแก สิทธิบัตร เครื่องหมายการคา<br />
แบบผังภูมิของวงจรรวม ความลับทางการคาและสิ่งบงชี้ทางภูมิศาสตร<br />
สําหรับประเทศไทยไดเขารวมเปนเปนภาคีอนุสัญญา วาดวยการคุมครองทรัพยสินทาง<br />
ปญญา เชน อนุสัญญากรุงเบิรน (Berne Convention) องคการการคาโลก (WTO : World Trade<br />
Organization) ทําหนาที่ดูแลขอตกลงยอย 3 ขอ คือ ความตกลงทั่วไปวาดวยการคาและภาษีศุลกากร<br />
(General Agreement on Tariff and Trade : GATT) ความตกลงวาดวยสิทธิในทรัพยสินทางปญญาที่<br />
เกี่ยวกับการคา (TRIPS : Agreement on Trade - Related Aspects of Intellectual Property Rights)<br />
และความตกลงทั่วไปวาดวยการคาบริการ (General Agreement on Trade in Services : GATS)
26<br />
สวนในประเทศไทยเองไดมีกฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา เชน พระราชบัญญัติสิทธิบัตร<br />
พ.ศ. 2522 แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัติเครื่องหมายการคา พ.ศ. 2534 แกไข<br />
เพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2537 พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 และพระราชบัญญัติคุมครองแบบ<br />
ผังภูมิของวงจรรวม พ.ศ. 2543 เปนตน ยกตัวอยาง เครื่องหมายการคา หรือเรียกทั่วไปวา ยี่หอ หรือ<br />
แบรนด หมายถึง ตราสินคา หรือสวนหนึ่งของตราสินคา เปนสวนที่แสดงถึงสิทธิของผูเปนเจาของ<br />
ตามกฎหมาย คนอื่นไมสามารถที่จะนําเครื่องหมายการคานั้นไปใชไดตามอําเภอใจ มิฉะนั้นถือวา<br />
ไดละเมิดทําผิดกฎหมาย หรือในแงจริยธรรมถือเปนการกระทําที่ไมถูกตองและไมสมควรอยางยิ่ง<br />
ที่จะนําของ ๆ ผูอื่นมาใช โดยไมไดรับอนุญาต หรือมีการลอกเลียนแบบ ทําใหผูอื่นเกิดความเขาใจ<br />
ผิดในสินคาคิดวาเปนสินคายี่หอเดียวกัน หรือเปนสินคาของเจาของเดียวกัน กรณีเชนนี้จึงถือวา ทํา<br />
ผิดทั้งกฎหมายและจริยธรรม ยกเวนแตจะมีสัญญาและขอตกลงตอกัน เชน การควบกิจการ<br />
ลักษณะของเครื่องหมายการคาอาจเปนสัญลักษณ ซึ่งประกอบดวย ชื่อ ขอความ วลี<br />
สัญลักษณ ภาพ งานออกแบบ หรือหลายสวนรวมกัน โดยมีความหมายทางดานทรัพยสินทาง<br />
ปญญาเปนเครื่องหมายแสดงถึงชื่อสินคาเฉพาะอยาง หรือทุกประเภทเพื่อแสดงถึง หรือใหความ<br />
หมายถึงสิ่งใด ๆ ที่มีความเกี่ยวของกัน เครื่องหมายการคาอาจมีการกํากับดวย หมายถึง<br />
เครื่องหมายการคาที่มิไดจดทะเบียน หรือ ® หมายถึง เครื่องหมายการคาจดทะเบียน เปนสัญลักษณ<br />
สากล ดังภาพที่แสดงตอไปนี้<br />
ภาพที่ 1 เครื่องหมายการคา<br />
ที่มา : http://www.thaigoodview.com/node/109363<br />
เครื่องหมายการคา มี 4 ประเภท ดังนี้<br />
1) เครื่องหมายการคา (Trademark) เปนเครื่องหมายที่ใชกํากับสินคา เพื่อแสดง<br />
ความแตกตางของสินคา ที่แตละบริษัทเลือกใชเปนของตนเอง เชน ตราสินคาของบริษัทโทรศัพท<br />
3 คายใหญในประเทศไทย ไดแก เปนตน
27<br />
2) เครื่องหมายบริการ (Service Mark) เปนเครื่องหมายที่ใชกับธุรกิจบริการ<br />
เพื่อแสดงถึงธุรกิจบริการของแตละบริษัท ซึ่งผูใชบริการสามารถรับรูถึงความแตกตางของธุรกิจ<br />
และเลือกใชบริการของธุรกิจนั้น ดังภาพบริษัทสายการบิน เปนตน<br />
ภาพที่ 2 สายการบินไทยรูปดอกจําปและสายการบินญี่ปุน<br />
ที่มา : http://www.trekkingthai.com<br />
3) เครื่องหมายรับรอง (Certification Mark) เปนเครื่องหมายใชรับรองคุณภาพ<br />
ในสินคา หรือบริการของธุรกิจนั้น เชน ฉลากสิ่งแวดลอม (Environmental labels) เปนระบบการ<br />
เปดเผยและการรับรองขอมูลดานสมรรถนะสิ่งแวดลอมของสินคาและบริการ โดยแสดงไวดวยการ<br />
ติดฉลากบนผลิตภัณฑ เพื่อแสดงใหผูบริโภคทราบวา ผลิตภัณฑเนนคุณคาทางสิ่งแวดลอมและเปน<br />
ผลิตภัณฑคุณภาพที่มีผลกระทบตอสิ่งแวดลอมนอยกวาผลิตภัณฑที่ทําหนาที่อยางเดียวกัน เชน<br />
ฉลากแสดงการลดคารบอน ฉลากเขียวเพื่อสิ่งแวดลอม อาคารอนุรักษพลังงาน เปนตน<br />
ภาพที่ 3 เครื่องหมายแสดงถึงการอนุรักษสิ่งแวดลอม<br />
ที่มา : http://www.greenbizthai.com<br />
4) เครื่องหมายรวม (Collective Mark) เปนเครื่องหมายการคา หรือบริการที่ใช<br />
โดยบริษัท สมาคม สหกรณ สหภาพ สมาพันธ หรือรัฐวิสาหกิจ องคกรในกลุมเดียวกัน ดังภาพ<br />
ประเทศในกลุมอาเซียนและสมาคมแฟรนไชสและไลเซนส เปนตน
28<br />
ภาพที่ 4 เครื่องหมายรวมกลุมประเทศอาเซียนและสมาคมการคา<br />
ที่มา : http://www.google.co.th<br />
1.2 ลิขสิทธิ์ หมายถึง สิทธิความเปนเจาของ ของผูสรางสรรคผลงานที่เกิดจากการใช<br />
สติปญญา ความรูความสามารถ ความวิริยะอุตสาหะของตน จึงถือเปนสิทธิทางปญญาที่มีมูลคาใน<br />
ลักษณะที่เปนทรัพยสินของบุคคลนั้น ฉะนั้นผูสรางสรรคงานในฐานะเจาของจึงควรไดรับการ<br />
คุมครองตามกฎหมาย ที่จะสามารถดําเนินการใด ๆ กับงานของตนเองได เชน ซื้อ ขาย โอน หรือ<br />
เปนมรดก โดยการโอนควรทําเปนลายลักษณอักษร เปนสัญญาที่ชัดเจนวาจะโอนสิทธิ์ทั้งหมดหรือ<br />
บางสวน ประเภทงานที่มีลิขสิทธิ์แบงได 9 ประเภท ดังนี้<br />
1) งานวรรณกรรม เชน หนังสือ จุลสาร สิ่งเขียน สิ่งพิมพ ปาฐกถา โปรแกรม<br />
คอมพิวเตอร เปนตน<br />
2) งานนาฏกรรม ไดแก งานเกี่ยวกับการรํา การเตน การทําทา หรือการแสดงที่<br />
ประกอบขึ้นเปนเรื่องราว การแสดงโดยวิธีใบ<br />
3) งานศิลปกรรม ไดแก งานจิตรกรรม งานประติมากรรม งานภาพพิมพ งาน<br />
สถาปตยกรรม งานภาพถาย ภาพประกอบ แผนที่โครงสราง งานศิลปะประยุกต<br />
4) งานดนตรีกรรม หมายถึง งานที่เกี่ยวกับเพลง ทํานองและเนื้อรอง หรือ<br />
ทํานองอยางเดียว รวมถึงโนตเพลงที่ไดแยกและเรียบเรียงเสียงประสานแลว<br />
5) งานโสตทัศนวัสดุ เชน วิดีโอเทป แผนเลเซอรดิสก<br />
6) งานภาพยนตร<br />
7) งานบันทึกเสียง เชน เทปเพลง แผนคอมแพ็คดิสก<br />
8) งานแพรเสียงและภาพ เชน งานที่นําออกเผยแพรทางวิทยุกระจายเสียง หรือ<br />
โทรทัศน<br />
9) งานอื่นใดอันเปนงานในแผนกวรรณคดี แผนกวิทยาศาสตร หรือแผนกศิลปะ
29<br />
สวนผลงานที่ไมถือวามีลิขสิทธิ์ ไดแก ขาวประจําวัน หรือขาวสารอันมิใชงานในแผนก<br />
วรรณคดี วิทยาศาสตรและศิลปะ รัฐธรรมนูญ กฎหมาย ระเบียบ ขอบังคับ ประกาศ คําสั่ง คําชี้แจง<br />
หนังสือโตตอบของกระทรวง ทบวง กรมหนวยงานของรัฐและทองถิ่น คําพิพากษา คําสั่ง<br />
คําวินิจฉัยและรายงานของทางราชการ คําแปลและการรวบรวมรายการทั้งหมดตามที่กลาวมาแลว<br />
ขางตน ซึ่งทางราชการจัดทําขึ้นเหลานี้ไมถือเปนลิขสิทธิ์<br />
ดังนั้นจะเห็นวากฎหมายและจริยธรรมมีความเกี่ยวของกัน สามารถจะนํามาสนับสนุน<br />
สงเสริมกัน เพื่อประพฤติปฏิบัติอยางถูกตอง ดวยการพิจารณาไตรตรองอยางรอบคอบในการ<br />
ตัดสินใจกระทําวาสิ่งนั้นผิดกฎหมายหรือไม เมื่อไมผิดกฎหมายแลว ควรพิจารณาตอวาผิดตอ<br />
มโนธรรมหรือไม เชน การประกอบธุรกิจของมึนเมา เหลาเบียร ซึ่งเปนธุรกิจที่ไมผิดกฎหมาย<br />
แตมีประเด็นที่ตองถกเถียงในแงของจริยธรรม<br />
กรณีตัวอยางที่ไดเปดเผยของ ศ.นพ.วิจารณ พานิช นายกสภามหาวิทยาลัยมหิดลตอขอ<br />
เรียกรองของภาคประชาชน เชน แพทย เภสัช ทันตแพทย ทนายความ นักวิชาการ นักกฎหมาย<br />
นักวิจัย ผูนําศาสนา แกนนําชุมชนและนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยตาง ๆ จํานวน 436 รายชื่อ เขายื่น<br />
ขอเรียกรองใหงดเผยแพรโปสเตอรงานรําลึกวันมหิดล ที่มีตราสัญลักษณของบริษัทไทยเบฟเวอเรจ<br />
จํากัด (มหาชน) หรือบริษัทผูผลิตเบียรชางและงดรับทุนสนับสนุนจากบริษัทเหลานี้ ซึ่ง<br />
คณะกรรมการสภามหาวิทยาลัยฯ มีมติเห็นดวยในประเด็นแรก แตประเด็นการงดรับสปอนเซอรยัง<br />
เปนเรื่องยาก เพราะโรงพยาบาลมีงบประมาณไมเพียงพอจําเปนตองไดรับบริจาค “ผมตองขอโทษ<br />
สังคมไทยตอเหตุการณที่เกิดขึ้น” ศ.นพ.วิจารณ พานิช กลาว<br />
ประเด็นที่กลาวขางตน หากมองโดยไมไตรตรองใหถี่ถวนจะเห็นวา เปนเพียงการใหและ<br />
รับบริจาคเงินชวยเหลือที่จะไดนําไปใชประโยชนของโรงพยาบาลตอการดูแลรักษาประชาชน แต<br />
สิ่งที่ตองพิจารณาใหลึกซึ้งถึงความขัดแยงที่เกิดขึ้นระหวางโรงพยาบาลศิริราช โรงพยาบาล<br />
รามาธิบดี ซึ่งถือเปนสัญลักษณในเรื่องของสุขภาพและเปนที่รูจักระดับประเทศ การบริจาคของ<br />
ธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอฮอล อาจถือเอาประโยชนในการสรางภาพลักษณของธุรกิจตนเอง ดังนั้น<br />
ผูเรียกรองจึงไดมีการทวงติงและขอใหแสดงความกลาหาญที่จะไมรับเงินบริจาคดังกลาว รวมทั้ง<br />
ไดตั้งคําถามตอระบบการแพทยและสาธารณสุขของประเทศและตั้งคําถามตอคณะแพทยศาสตร<br />
ศิริราชพยาบาลถึงพันธกิจที่ไดระบุวา “ชี้นําสังคมไทยในดานสุขภาพอนามัยและคุณภาพชีวิต” ซึ่ง<br />
มีความขัดแยงกันเองกับการกระทําของหนวยงานที่เกี่ยวของ ดังนั้นจะเห็นวาในสังคมไทย มีหลาย<br />
เรื่องราวที่ถูกตองตามกฎหมาย แตอาจมีขอโตแยงในดานจริยธรรมอีกมากมาย จึงควรมีการกําหนด<br />
กรอบดานจริยธรรมในเรื่องนั้น ๆ ใหเปนรูปธรรมที่ชัดเจนยิ่งขึ้นในสังคม
30<br />
แนวคิดทฤษฎีจริยธรรม<br />
การดําเนินชีวิตของมนุษยตั้งแตเริ่มตนมาในแตละยุคแตละสมัย ตางประสบปญหา<br />
การดํารงชีวิตภายใตเงื่อนไขของการมีทรัพยากรที่สามารถสนองความตองการได มนุษยจึงเรียนรูที่<br />
จะอยูรวมกันตามคุณลักษณะของสัตวสังคมที่จะตองมีปฏิสัมพันธตอกัน ชวยเหลือ เกื้อกูล แบงปน<br />
ใหแกกันและกัน จึงไดมีการกําหนดมาตรการของการปฏิบัติที่ยอมรับซึ่งกันและกันได แนวคิดทาง<br />
จริยธรรมในยุคตนของกรีกโบราณประมาณ 600 ปกอนคริสตกาลมีลักษณะเปนอภิปรัชญา<br />
(Metaphysics) เปนศาสตรที่วาดวย ความแทจริง หรือสรุปไดวาอภิปรัชญา หมายถึง สภาวะความรู<br />
อันสูงสุด ซึ่งเปนความรูที่เกี่ยวกับสิ่งที่อยูนอกเหนือการเห็นทั่วไป แตสามารถรูและเขาใจดวย<br />
เหตุผล ดังนั้นในแตละพื้นที่จึงมีแนวคิดทฤษฎีจริยธรรมที่นาศึกษาแตกตางกันไป ดังจะไดกลาวถึง<br />
ตอไป<br />
จริยธรรมตามแนวคิดตะวันตก<br />
1. ยุคกรีกโบราณเปนยุคแรกของปรัชญามีลักษณะเปนอภิปรัชญา โดยตั้งคําถามเพื่อหา<br />
หลักเกณฑมาอธิบายกฎธรรมชาติตาง ๆ ตามที่สงสัย เพื่อคนหาความจริงดวยวิธีการโตแยง เชน<br />
โลกเกิดจากอะไร สรรพสิ่งเกิดจากอะไร เปนตน อยางไรก็ตามมีกลุมนักปราชญที่เรียกตัวเองวา<br />
โซฟสต (Sophists) จัดเปนกลุมแรกที่ตั้งปญหาทาง จริยศาสตรวา ชีวิตที่ดีเปนอยางไร (What is<br />
good life) เราควรดํารงอยูอยางไรจึงจะมีความสุข (How should man live)<br />
แตโซฟสตมองคุณธรรมเปนเหตุผลของแตละบุคคลที่จะบอกวาอะไรดีอะไรชั่ว ใน<br />
มุมมองที่บุคคลนั้นไดเห็น ไดยิน ไดสัมผัสและรับรูสิ่งใด ๆ มา วาเปนจริงก็จริงของคน ๆ นั้น ซึ่ง<br />
ความจริงในแงมุมนี้ยอมจะทําใหเกิดความไมลงรอยและขาดสิ่งที่ยึดถือรวมกัน (จริยศาสตร<br />
ตะวันตกสมัยโบราณ. ออนไลน. 2554) ตัวอยางที่เห็นชัดเจนในสังคมไทย คือ การยอมรับวาเรื่อง<br />
นี้เปนความจริงตามที่ตนยอมรับฟงและปฏิเสธวาสิ่งนั้นเปนเท็จตามที่ตนไมยอมรับรู รับฟง จึง<br />
ปรากฏปญหาของการโตแยง ความขัดแยง แบงพรรค แบงพวก ทั้งนี้เพราะขาดหลักที่เปนแกนกลาง<br />
ของความจริงรวมกัน คือ การยอมรับฟงและรับรูอยางแทจริง ดังนั้นแนวคิดของโซฟสต จึงแสดง<br />
ถึงจุดดอย ที่ไมมีคุณธรรมกลางใหคนสวนรวมยึดถือ ในครั้งนั้นของนครเอเธนส ซึ่งเจริญรุงเรือง<br />
ทั้งทางศิลปวิทยา เศรษฐกิจและการปกครองแบบประชาธิปไตยทําใหเกิดการชิงดีชิงเดน การรักษา<br />
ความซื่อสัตยและรักษาธรรมจึงไมใชชีวิตที่ประเสริฐ แตชีวิตที่ประสบความสําเร็จจะตองเปนชีวิต<br />
ของผูที่รูจักฉกฉวยโอกาสและใชความรูทางดานกฎหมาย การเปนคนพูดเกงทําใหคนอื่นเชื่อตาม<br />
เพื่อทําใหตนเองไดมาซึ่งเกียรติยศ อํานาจและความมั่งคั่ง ตรงขามกับนักปรัชญาในยุคทองของ
31<br />
กรีก คือ โสเครตีส (Socrates) ซึ่งเชื่อวาตองมีหลักการพื้นฐานของความผิดและความถูกเปน<br />
เครื่องมือวัดความดี ดังนั้นจึงตองรูกอนวาอะไรคือความดีและใชอะไรมาวัดความดีนั้น คําตอบที่<br />
โสเครตีสใหคือ ความรูเปนความดีสูงสุด โดยอธิบายวาคนเราถารูวาอะไรถูกก็จะทําสิ่งนั้นและไม<br />
สมัครใจที ่จะทําผิด หรือทําชั่ว<br />
1.1 ความคิดเห็นเกี่ยวกับคุณธรรมของโสเครตีส<br />
1) คุณธรรมคือ ความรู (virtue is knowledge) ถาบุคคลรูและเขาใจถึง<br />
ธรรมชาติของความดีจริง ๆ ผูนั้นจะไมพลาดจากการกระทําความดี แตถาไมรูจะเปนสาเหตุของการ<br />
ทําความชั่ว ความเปนคนพอประมาณที่ไมรูวาอะไรคือความพอดี พอประมาณก็จะกลายเปนตรง<br />
ขามความพอดี เชนเดียวกันความเปนผูกลาหาญ ถาไมรูวาความกลาหาญคืออะไร ก็จะเปนความ<br />
ขลาดอยางหนึ่ง<br />
2) คุณธรรมเปนพันธุกรรม แตสามารถเปลี่ยนแปลงไดบางเมื่อไดรับการศึกษา<br />
ฝกอบรมและปฏิบัติ ดังนั้นคุณธรรมจึงเปนเรื่องที่สอนกันได<br />
3) คุณธรรมเปนหนึ่ง คือ มีรากฐานมาจากความรู เชน คนที่ทําความดี มีความ<br />
เอื้อเฟอเผื่อแผ เมตตากรุณา ฯลฯ เปนตน<br />
เพลโต (Plato) นักปรัชญาในยุคกรีกที่มีชื่อเสียงอีกผูหนึ่ง (จริยศาสตรของเพลโต.<br />
ออนไลน. 2554) มีความเชื่อวา มนุษยจะรูจักโลกที่แทจริงไดดวยเหตุผล ดังนั้นเหตุผลจึงเปนความ<br />
ดีสูงสุดของมนุษย เพลโตแบงคําสอนดานจริยศาสตรออกเปน 2 ประเภท คือ 1) จริยศาสตรของ<br />
ปจเจกชน หมายถึง การที่ประชาชนจะตองปฏิบัติตามและเชื่อฟงกฎหมายของรัฐ 2) จริยศาสตร<br />
ของรัฐ คือ การที่รัฐมีวัตถุประสงคจะฝกใหพลเมืองมีความซื่อสัตยสุจริต มีคุณธรรมความดีงาม มี<br />
การอยูดีกินดี ซึ่งเพลโตไดกําหนดองคประกอบของรัฐ ประกอบดวย ชนชั้นปกครอง จะตองมีความ<br />
ซื่อสัตยและความฉลาด ทหาร จะตองมีความกลาหาญ เพราะมีหนาที่ปองกันและรักษาความ<br />
ปลอดภัยประเทศชาติและชนชั้นกรรมาชีพ จะตองมีความขยันหมั่นเพียรในการทํางานและมี<br />
ระเบียบวินัยในตัวเอง<br />
1.2 เพลโต แบงหลักคุณธรรมสําคัญ 4 ประการ ที่จะทําใหรัฐมีความสมบูรณ ไดแก<br />
1) ความฉลาดหรือความมีปญญา (Wisdom) คุณธรรมขอนี้มีความสําคัญสําหรับ<br />
ผูปกครองตองเปนผูมีปญญาในการใชเหตุผล เพื่อการดําเนินนโยบายในการบริหารจัดการบานเมือง<br />
2) ความยุติธรรม (Justice) เปนคุณธรรมสูงสุด ที่รวมเอาการใชเหตุผลอยางมี<br />
หลักการเพื่อใหเกิดความเที่ยงธรรม หรือแปลตามตัววาการใชธรรมเพื่อใหเกิดขอยุติ (John Rawls :<br />
ออนไลน) กลาววา Justice is Conditions of Fair Equality of Opportunity ซึ่งสะทอนแนวคิดถึง<br />
ความยุติธรรมเกิดไดภายใตเงื่อนไขของการไดรับโอกาสที่เสมอภาคกัน เชน ระหวางโจทยกับจําเลย
32<br />
ควรไดรับโอกาสในการตอสูคดีความของตน ไมวาจะเปนเรื่องของเวลา หลักฐานและเงื่อนไขใดที่<br />
เปน ไปตามกฎหมายเพื่อใหทั้งสองฝายไดมีโอกาสนําเสนอขอมูลฝายตนอยางเสมอภาค<br />
3) ความกลาหาญ (Courage) เปนคุณธรรมที่ควบคูไปกับความอดทน อดกลั้น<br />
ตอความยากลําบากและการยั่วยวนของกิเลสทั้งหลาย การจะเห็นวาบุคคลใดมีความกลาหาญ<br />
เพียงใด ใหสังเกตเมื่อยามภัยมาถึงตัว<br />
4) ความรู จักประมาณ (Temperance) เปนคุณธรรมที่ทําใหไมเกิดความหลงมัว<br />
เมา เพราะมีความรูจักประมาณตน รูจักพอดีสําหรับตน<br />
หลักคุณธรรม 4 ประการที่เพลโตกําหนดไวเปนจริยธรรมระดับปจเจกบุคคลและระดับ<br />
รัฐยังคงเปนหลักการที่มีเหตุผลที่สามารถใชไดถึงปจจุบัน แมวาสังคมทุกวันนี้จะมีเงื่อนไขที่<br />
ซับซอนมากขึ้น ก็จะตองมีหลักการมารองรับมากขึ้นใหสอดคลองกับยุคสมัยตอไป<br />
นอกจากโสเครตีสและเพลโตแลว ยังมีนักปรัชญาการเมืองที่มีชื่อเสียง ซึ่งเปนศิษยเอก<br />
ของเพลโต คือ อริสโตเติล (Aristotle) ไดกําหนดแนวคิดคุณธรรม 4 ประการ (จริยศาสตรของ<br />
อริสโตเติล. ออนไลน. 2554) ดังนี้<br />
1.3 แนวคิดคุณธรรม 4 ประการของอริสโตเติล ไดแก<br />
1) รูจักประมาณ หมายถึง ความพอเหมาะพอดีในการแสวงหาความเพลิดเพลิน<br />
ของผูที่รูจักประมาณคือ ผูที่สามารถอยูเหนือความปรารถนา<br />
2) ความกลาหาญ จะเห็นชัดเจนในภาวะคับขันที่สามารถแสดงใหเห็นถึงภาวะ<br />
ผูนําที่กลาเผชิญปญหาตาง ๆ ดวยความอดทน อดกลั้นตอการแกปญหา หากใชสุภาษิต “รูรักษา<br />
ตัวรอดเปนยอดดี” ในภาวะวิกฤต เชน วิกฤตน้ําทวมในประเทศไทย ถาหากผูปกครองแตละฝายที่<br />
เกี่ยวของเอาตัวรอดไมเหลียวแลประชาชนในพื้นที่ของตน ดังนั้นในภาวะวิกฤตจึงตองการคุณธรรม<br />
ในขอนี้เปนสําคัญ<br />
3) ความยุติธรรม อาจไดมาทางกฎหมายและจากผูปกครอง ความยุติธรรมถือ<br />
เปนความดีของผูปกครองที่ใชทั้งในครอบครัวและประชาชนใหทุกคนไดรับความเทาเทียม<br />
4) มิตรภาพ อริสโตเติลไดแบงมิตรภาพ (Friendship) ที่เกิดจากความมี<br />
ประโยชนเกิดจากความเพลิดเพลิน เกิดจากความดี ดังนั้นมิตรภาพที่แทจริงที่จะเกิดขึ้นระหวาง<br />
บุคคลได บุคคลนั้นจะตองมีคุณลักษณะอยางเดียวกัน<br />
แนวคิดปรัชญาตะวันตกสมัยกรีกโบราณ ถือเปนพื้นฐานแนวคิดนํามาสูการเปลี่ยนแปลง<br />
แนวคิดจริยธรรมตะวันตกในชวงตอมาของจริยธรรมยุคตะวันตกสมัยใหม ยุคนี้ประชาชนเริ่มสนใจ<br />
แนวคิดของศาสนาอื่น ๆ เพิ่มขึ้น เปนยุคเริ่มตนของวิทยาศาสตรและปรัชญาทางการเมืองเดนชัด<br />
เปนยุคที่กฎหมายเฟองฟู สํานักปรัชญาที่สําคัญ คือ อิมมานูเอล คานท (Immanual Kant) และสํานัก
33<br />
ประโยชนนิยม (Utilitarianism) มีนักคิดที่สําคัญคือ เจเรมี เบนแธม (Jeremy Bentham) จอหน<br />
สจวต มิลล (John Stuart Mill)<br />
2. แนวคิดจริยธรรมตะวันตกหลังยุคกรีกโบราณ ใหความสนใจกับเหตุผลนิยมกับสุข<br />
นิยม หรือประโยชนนิยม ซึ่งมีความแตกตางกันดังนี้<br />
ประเด็นจริยธรรม<br />
เปรียบเทียบความแตกตาง<br />
เหตุผลนิยม (rationalism) สุขนิยม (hedonism)<br />
1. ธรรมชาติของมนุษย 1. มนุษยเปนสัตวเจาปญญาและมี<br />
เหตุผล<br />
1. มนุษยเปนสัตวเจาอารมณโดย<br />
พื้นฐาน<br />
2. อุดมคติของชีวิต 2. การปฏิบัติหนาที่ใหสมบูรณ โดย<br />
มีเหตุผลเปนเครื่องนําทาง คือ การ<br />
ทําหนาที่ใหบรรลุจุดมุงหมาย ไมทํา<br />
หนาที่เพื่อเกียรติยศชื่อเสียง แตสิ่ง<br />
เหลานั้น เปนเพียงผลพลอยไดจาก<br />
การทําหนาที่เทานั้น<br />
2. การไดรับความเพลิดเพลินอัน<br />
เกิดจากประสาทสัมผัสและ<br />
มนุษยมีศีลธรรมตามธรรมชาติ<br />
3. ความคิดทางศีลธรรม 3. ถือวาคุณธรรม คือ การปฏิบัติ<br />
หนาที่ตามกฎ เชน การเคารพตอ<br />
กฎเกณฑตาง ๆ<br />
3. เอาความสุข ความเพลิดเพลิน<br />
เปนเครื่องกําหนดความถูกผิด<br />
ความดีชั่ว<br />
2.1 แนวคิดของคานท มีความเชื่อมั่นตอเหตุผลนิยม (Rigorism) หมายถึง ความ<br />
เชื่อมั่นในคุณธรรม หรือเหตุผลอยางเครงครัด โดยคานทศึกษาคนหาความหมายของเจตจํานง กฎ<br />
ศีลธรรม คุณธรรมความดี การกระทําที่ถูกตองและความหมายของหนาที่ ทั้งหมดนั้นเปนมูลฐาน<br />
ของปญหาทางจริยธรรมของคานท ซึ่งอธิบายไววา<br />
สวนที่ 1 เจตจํานงดีเปนความดีอยางแทจริง ไมเกี่ยวของกับการกระทําภายนอก<br />
และเจตจํานงตองมีเหตุผลเปนพื้นฐานสากลในธรรมชาติของมนุษย ทุกคนปฏิบัติไปตามกฎแหง<br />
เหตุผล ซึ่งแตกตางไปจากความมั่งคั่งและสติปญญาที่สามารถบิดเบือนไดดวยเจตนา ถาคนชั่วมี<br />
เจตนาชั่ว ยอมใชสติปญญาและความมั่งคั่งไปในทางชั่ว ในประเด็นนี้จะเห็นวาคํากลาวที่วา<br />
“รวยแลวไมโกง” ยอมไมมีเหตุผลเพียงพอตามเจตจํานงของคานท ซึ่งราชบัณฑิตไดใหความหมาย<br />
ของเจตจํานงหมายถึง ความตั้งใจมุงหมาย ความจงใจ ในทางปรัชญา เจตจํานง (Will) มีความหมาย<br />
วา 1) ความจงใจ 2) แรงปรารถนา ซึ่งเปนพลังอยางหนึ่งที่ผลักดันใหมนุษยกระทําการตาง ๆ
34<br />
สวนที่ 2 กฎศีลธรรมเปนขอบังคับอยางเด็ดขาด เพราะถือเปนหนาที่ที่ตองทํา<br />
และเปนมาตรฐาน หรือเกณฑการตัดสินความถูกผิดที่เปนสากล<br />
สวนที่ 3 คุณธรรมเปนความดีสูงสุด เพราะเปนไปตามเจตจํานงที่ดีทางศีลธรรม<br />
ดังนั้นคนดีจะแสวงหาความดีเพื่อความดี ไมใชเพื่อแสวงหาความสุข เชนเดียวกันการทําหนาที่<br />
เพื่อหนาที่ ไมใชเพื่อชื่อเสียง อํานาจและความมั่งคั่ง<br />
สวนที่ 4 การกระทําที่ถูกตอง ตามทัศนะของคานท ตองกอใหเกิดผล 2 ประการ<br />
คือ ถูกตองตามหลักศีลธรรมที่มีเหตุผลและตองทําดวยความบริสุทธิ์ใจ<br />
สวนที่ 5 หนาที่ หมายถึง กิจกรรมที่ตองทําดวยความรูสึกสํานึกวาเรามีความ<br />
ผูกพัน หรือความรับผิดชอบตอสิ่งนั้น เชน หนาที่พอแม หนาที่ครู ฯลฯ มนุษยที่ดีที่สุดคือ ผูทํา<br />
หนาที่ดีที่สุด ถูกตองครบถวนที่สุด ถือวาไดทําหนาที่ของตนอยางสมบูรณแลว แตไมไดหมายถึง<br />
ผลลัพธของงานนั้น<br />
2.2 แนวคิดของสํานักประโยชนนิยม (Utilitarianism) เปนแนวคิดที่เชื่อวาประโยชน<br />
ของคนสวนใหญเปนความดีสูงสุด เรียกวา มหสุข(The Greatest Happiness Principle) คือ ความสุข<br />
มากที่สุดของคนจํานวนมากที่สุด (Greatest Happiness of the Greatest Number) และใชความสุข<br />
เปนการตัดสินความถูกผิด การใชหลักประโยชนนิยมจะทําการเปรียบเทียบระหวางคาใชจาย<br />
ตนทุนกับผลประโยชน หรือผลลัพธ นั่นคือ การวิเคราะห Cost-Benefit Analysis เพื่อเลือกสิ่งที่จะ<br />
เกิดประโยชนมากที่สุด โดยแยกแนวคิดประโยชนนิยมเปน 2 กลุมคือ<br />
1) กลุมทฤษฎีประโยชนนิยมเชิงการกระทํา (Act Utilitarianism) จะถูกตัดสิน<br />
การกระทําสิ่งนั้น โดยไมคํานึงถึงกฎวาเปนอยางไร แตจะพิจารณาที่ประโยชนสูงสุดที่คนจํานวน<br />
มากไดรับมากที่สุดเปนสิ่งที่ถูกตอง<br />
2) กลุมทฤษฎีประโยชนนิยมเชิงกฎ (Rule Utilitarianism) จะพิจารณาเลือกทํา<br />
ตามกฎเปนสิ่งที่ถูกตอง ถาประโยชนสูงสุดขัดกับกฎก็ไมเลือกที่จะกระทําสิ่งนั้น มิฉะนั้นก็จะ<br />
กลายเปนประโยชนเชิงการกระทํา<br />
ตัวอยางของการตัดสินใจตามแนวคิดของประโยชนนิยม จากนโยบายรถยนต<br />
คันแรกของรัฐบาล โดยจะคืนเงินภาษีเทากับที่จายจริง ในการซื้อรถยนตคันแรก แตจะคืนไดไมเกิน<br />
100,000 บาทและมีเงื่อนไขตาง ๆ ในการคืนภาษีรถยนตคันแรก คือ ผูซื้อตองอายุ 21 ปขึ้นไป ราคา<br />
รถยนตตองไมเกิน 1,000,000 บาท เครื่องยนตไมเกิน 1,500 ซีซี (สําหรับรถกระบะจะไมจํากัด ซีซี)<br />
เปนรถยนตที่ผลิตในประเทศไทยเทานั้น ตองครอบครองไมนอยกวา 5 ป เปนรถใหมปายแดง<br />
เทานั้น การคืนเงินภาษีรถคันแรก ภาครัฐจะคืนภาษีไดเมื่อครอบครองรถยนตไปแลวเปนเวลา 1 ป<br />
(สรุปนโยบายลดภาษีรถคันแรก. ออนไลน. 2554) จากนโยบายดังกลาวขางตนเปนที่ฮือฮาและเปน
35<br />
ความหวังของคนที่อยากไดรถยนตคันแรกและไดสิทธิประโยชนทางภาษี ซึ่งรัฐบาลกําหนดไวที่เปา<br />
500,000 คันและมองถึงความเติบโตของตลาดจะเพิ่มขึ้น 12 % นอกจากนี้รถใหมยอมจะลดมลภาวะ<br />
และกําลังซีซีนอยจะทําใหประหยัดพลังงาน<br />
ขณะที่ไดเกิดมีขอโตแยงขึ้น เชน บริษัทรถยนตตางประเทศบางรายแสดงความไมเห็น<br />
ดวย โดยกลาววา เปนการกีดกันการคาไมเปนไปตามความตกลงทั่วไป ที่เกี่ยวกับภาษีศุลกากรและ<br />
การคา (GATT) การคาบริการ (GATS) และความตกลงวาดวยสิทธิในทรัพยสินทางปญญาที่<br />
เกี่ยวกับการคา (TRIPS) ซึ่งจะสงผลใหเกิดการเจรจาระดับทูตการคาระหวางประเทศขึ้น<br />
ขณะเดียวกันการเปดเฉพาะรถขนาดเล็กทําใหผูใชไมไดรับเทคโนโลยีใหมที่ทันสมัย ซึ่งประหยัด<br />
น้ํามันและลดมลภาวะเปนมิตรกับสิ่งแวดลอมมากกวา รวมถึงขอโตแยงภายในประเทศ เชน เปน<br />
การเพิ่มภาระหนี้ใหประชาชนในการกูเงินมาซื้อรถเพราะเห็นวาราคาถูก ในเมืองใหญการจราจร<br />
ติดขัดเพิ่มมากขึ้น กระทบตอตลาดรถมือสอง ตองใชเงินงบประมาณที่มาจากภาษีประชาชนเพื่อ<br />
โครงการนี้ที่ตั้งไว 30,000 ลานบาทเหมือนเปนการเพิ่มหนี้ใหกับประเทศ<br />
ดังนั้นถารัฐบาลมองวานโยบายนี้เปนที่ตองการของประชาชน ที่เฝารอจะไดเปนเจาของ<br />
รถยนตคันแรกปายแดงอยางมีความสุข ประโยชนการเติบโตของตลาดขยายตัวเปนการกระตุน<br />
เศรษฐกิจของประเทศ เมื่อพิจารณาเห็นประโยชนสูงสุดวาประชาชนนิยม ดังนั้นรัฐบาลก็ตัดสินใจ<br />
กระทําตามแนวคิดประโยชนนิยมเชิงการกระทํา เพราะเปนความสุขของคนในประเทศและ<br />
เศรษฐกิจจะดีขึ้น การกระทําของรัฐบาลก็จะถือวาถูกตอง แตถารัฐบาลมองวาประโยชนที่เกิดขึ้นจะ<br />
ตามมาดวยปญหาความขัดแยงทางการคาตามกฎการคาเสรี จนเกิดปญหาขาดความนาเชื่อถือตอการ<br />
ลงทุนของนักลงทุนและผลเสียอื่น ๆ ตามมา แมจะเห็นถึงประโยชนสูงสุด รัฐบาลก็ตองพิจารณา<br />
ตัดสินใจทําตามกฎขอตกลงทั่วไปฯ โดยใชแนวคิดประโยชนนิยมเชิงกฎ ถือวาเปนการกระทําที่<br />
ถูกตอง<br />
จริยธรรมตามแนวคิดตะวันออก<br />
การศึกษาปรัชญาแนวคิดจริยธรรมตะวันออก สําหรับประเทศที่มีอารยธรรมมายาวนาน<br />
คือ มีความเจริญรุงเรืองทางวัฒนธรรม ความซับซอนของระบบสังคม ที่กอใหเกิดความสงบสุข<br />
จะตองตั้งอยูบนรากฐานแหงศีลธรรมและกฎหมาย โดยจะกลาวถึงประเทศจีนและประเทศอินเดีย<br />
ซึ่งมีวัฒนธรรมที่ปลูกฝงความเชื่อ ความคิดและปญญาของผูคนมากมาย ปรัชญาของจีนจะเนนที่<br />
ความคิด มโนธรรม สูการปฏิบัติในชีวิตประจําวันและสังคม สวนปรัชญาของอินเดียจะเนนเรื่อง<br />
ความศรัทธา ความเชื่อที่เชื่อมกับศาสนาสูการปฏิบัติตามหลักศีลธรรมและจริยธรรม
36<br />
จริยธรรมตามปรัชญาตะวันออก (จริยศาสตรของขงจื๊อและจริยศาสตรของมหาตม<br />
คานธี. ออนไลน. 2554) ซึ่งในบทนี้จะไดศึกษา 2 ประเทศมหาอํานาจในเอเชีย เชน ประเทศจีน<br />
และอินเดีย แนวคิดจริยธรรมมีความเกี่ยวของกับการปกครองและจริยธรรมของนักการเมือง มี<br />
แนวคิดที่สําคัญหลายแนวคิด แตจะกลาวถึงเฉพาะแนวคิดปรัชญาขงจื้อและแนวคิดจริยธรรมของ<br />
มหาตมคานธี ดังนี้<br />
1. จริยธรรมตามปรัชญาขงจื้อ<br />
ปรัชญาขงจื้อเปนหลักคําสอนที่เกิดขึ้นในชวงเวลาของความแตกแยกภายในของชนเผา<br />
ตาง ๆ ในประเทศจีน เกิดการสูรบระหวางแควนและความเสื่อมถอยทางศีลธรรมของจีนในยุคนั้น<br />
ปราชญขงจื้อไดตอบปญหาถึงสาเหตุ เปนเพราะคนไมประพฤติปฏิบัติตนที่เหมาะสม ตามหลักการ<br />
ที่เรียกวา “ลี” หมายถึง ความสูงสุดในการจัดระเบียบและวางกฎเกณฑเกี่ยวกับความสัมพันธ<br />
ระหวางมนุษย ไดแก 1) ความสัมพันธระหวางผูปกครองกับประชาชน 2) บิดากับบุตร 3) สามีกับ<br />
ภรรยา 4) เพื่อนกับเพื่อน 5) ผูใหญกับผูนอย ดังจะเห็นการปฏิบัติตอความสัมพันธอยางถูกตองจะ<br />
เปนรากฐานแหงความเปนระเบียบในสังคม นอกจากนี้ยังตองยึดถือขนบธรรมเนียมประเพณีที่สืบ<br />
ตอกันมา ซึ่งจะทําใหคนมีความสนิทสนมกลมเกลียว ชวยเหลือเกื้อกูลและแบงปนกัน จนสามารถ<br />
กลาวไดวา คนจะเปนคนที่สมบูรณไดตองยึดถือประเพณีและการศึกษา จึงจะทําใหเกิดความคิดที่<br />
ถูกตอง รูจักชีวิต รูจักโลก ตลอดจนการมีมิตรภาพและการใหความเคารพตอผูอาวุโส ซึ่งถือวาเปน<br />
สิ่งสําคัญในชีวิตอีกอยางหนึ่ง<br />
หลักจริยธรรม ที่ขงจื้อไดถายทอดและเปนสิ่งที่ตนเองยึดถือปฏิบัติในชีวิต 4 ประการ คือ<br />
1) ปฏิบัติตอบิดาดังที่ตองการใหบุตรปฏิบัติตอตน 2) รับใชเจานายอยางที่ตองการใหผูใตบังคับ<br />
บัญชาปฏิบัติตอตน 3) รับใชพี่ชายเหมือนที่ตองการใหนองชายปฏิบัติตอตน 4) ปฏิบัติตอเพื่อน<br />
ดังที่ตองการใหเพื่อนปฏิบัติตอตน จะเห็นวา ขงจื้อไดปฏิบัติตามหลักคําสอนของตนเองไวเปน<br />
เยี่ยงอยาง ซึ่งแสดงใหเห็นความสัมพันธที่ใหความเคารพ สุภาพนอบนอม ใหเกียรติกัน<br />
นอกจากนี้ยังไดกําหนดคุณลักษณะของคนดีที่โลกตองการจะตองเปนคนที่มีเกียรติ ซึ่ง<br />
คนที่ถือวาเปนผูมีเกียรติจะตองมีลักษณะดังนี้ คือ ไมยอมเปนเครื่องมือของใคร เปนผูที่เชื่อถือได<br />
ทุมเทพากเพียรในการศึกษาหาความรู ยึดมั่นในความดีจนชีวิตหาไม เปนคนกลาเสมอ ผูมีเกียรติ<br />
ยอมเยอหยิ่งแตไมอวดดี สิ่งที่นาอับอายของผูมีเกียรติคือทําไมไดอยางที่พูด เมื่อตองการอะไรจะ<br />
เอาจากตัวเองไมเบียดเบียนผูอื่น สิ่งสําคัญที่ขงจื้อพูดถึงการมีชีวิตวา ชีวิต คือ ความซื่อสัตย คนที่ไม<br />
ซื่อสัตยเหมือนคนที่ตายแลว ชีวิตที่ไมซื่อสัตยก็เหมือนไมมีชีวิต เกิดมาไมซื่อสัตยก็เหมือนไมได<br />
เกิด นอกจากนี้ไดสอนผูปกครองตองใหการศึกษาแกประชาชน ตองไมทุจริตคดโกงและแสดง
37<br />
คุณธรรมนักปกครองไว 4 ขอ คือ 1) มีความเที่ยงธรรมไมเอนเอียง 2) ไมทําการตัดสินอะไรเอาแต<br />
ใจตนเอง 3) เปนผูถือเหตุผลเปนสําคัญกวาทิฐิ 4) เปนผูเห็นแกประโยชนสวนรวม<br />
เมื่อพิจารณาเหตุการณความสับสน วุนวายของบานเมืองตาง ๆ ในสังคมไทยและสังคม<br />
โลกทุกวันนี้ จะเห็นวามีหลายสิ่งหลายอยางที่ไมแตกตางจากเหตุการณในสมัยขงจื้อ ที่ศีลธรรม<br />
เสื่อมถอย ความสัมพันธที่ขาดความเคารพ นอบนอมและการใหเกียรติกัน ไมเรียนรูและไมเขาใจ<br />
ขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมอันเปนรากเหงาในชาติของตน มีเหตุขัดของขัดเคืองใจก็<br />
สามารถที่จะถูกชักจูงใหเชื่อไดงาย ๆ ทั้งพฤติกรรมการดาทอ ใสรายปายสี สาดโคลน บิดเบือนและ<br />
ไมยอมรับฟงขอเท็จจริงใด ๆ จึงทําใหสังคมขาดระเบียบและความรูสึกที่ปลอดภัย<br />
2. จริยธรรมของมหาตม คานธี<br />
มหาตม คานธี ชื่อเต็มวา โมหันทาส กะรัมจันท คานธี (Mohandas Karamchand Gandhi)<br />
เปนรัฐบุรุษเอกคนหนึ่งของโลก โดยมีศาสนาเปนเครื่องมือบริหารบานเมือง จนไดรับการขนาน<br />
นามและยกยองใหเปนมหาบุรุษ "บิดาแหงประชาชาติ" ของอินเดีย ตลอดชีวิตไดอุทิศตนเพื่อตอสู<br />
เพื่อปลดปลอยประชาชนชาวอินเดียใหพนจากการถูกกดขี่ขมเหง ตามวิถีทางแหงอหิงสา และหลัก<br />
สัตยาเคราะห<br />
ภาพที่ 5 มหาตมคานธีและการตอสูตามวิถีแหงอหิงสา<br />
ที่มา : http://www.oknation.net/blog/kwant/2010/10/02/entry-1<br />
แนวคิดแบบอหิงสา (Ahimsa) ของคานธี เกี่ยวของกับความคิดพื้นฐานของการรักษา<br />
สัจจะ หรือสัตยะ (Sataya) และสัตยาเคราะห(Satyagraha) ซึ่งจะอธิบายความหมายพอสังเขป ดังนี้<br />
2.1 สัตยะ หรือสัจจะ เปนคุณธรรมสูงสุด หมายถึง ความเจริญอันสูงสุดที่แสดงถึง<br />
เอกภาพของชีวิตทั้งมวล หัวใจของศีลธรรมคือ สัตยะ ที่แสดงออกดวยความรักและการรับใชสรรพ<br />
สัตว
38<br />
สําหรับ คานธี การถือสัจจะอยางเครงครัด เปนสิ่งสําคัญที่ไดรับอิทธิพลจากบิดา ซึ่ง<br />
เปน ผูถือความซื่อสัตยและรักความเปนธรรม มารดาก็เปนผูที่เครงครัดในศาสนา<br />
2.2 อหิงสา กอนจะเขาใจความหมายของอหิงสา ควรทําความเขาใจคําวา หิงสา<br />
หรือ หิงสกรรม คือ การทรมานและหลูเกียรติเพื่อนมนุษยดวยกัน รวมทั้งการเบียดเบียนทรมานสัตว<br />
เชน การใชวาจาหยาบคาย การมองคนในแงผิด ๆ ความโกรธ การเหยียดหยามและทารุณกรรม<br />
ตลอดจนการเมินเฉยตอความทุกขทรมานของเพื่อนมนุษยดวยกันรวมถึงสัตวดวย เหลานี้ลวนเปน<br />
การทําหิงสกรรมทั้งสิ้น แตในขณะเดียวกัน คานธี เห็นวาถามีลูกวัวปวยไดรับความทรมานมาก แม<br />
จะพยายามรักษาอยางดีแลวก็ไมหาย ก็ควรทําลายชีวิตลูกวัวนั้น เพื่อยุติความเจ็บปวดทรมาน เชนนี้<br />
ไมถือวาเปน หิงสกรรม<br />
อหิงสา หมายถึง การไมใชความรุนแรงไมเพียงแคการฆาสัตวตัดชีวิตอยางเดียว<br />
หากแตตองใครครวญในการปฏิบัติเฉพาะกรณี ๆ ไป คานธีกลาววา อหิงสา คือ หนทางที่จะไปสู<br />
พระเจา หรือสัจจะ ซึ่งถาโลกนี้ปราศจากอหิงสาแลว มนุษยชาติจะทําลายลางกันเอง เงื่อนไขของ<br />
อหิงสาจะตองการไมใชความรุนแรงคือ สรางความเปนธรรมใหชีวิตทุกชนิดและทุกระดับ ผูที่<br />
ยึดถือหลักของอหิงสาจะตองฝกฝนทางจิตวิญญาณ เชน ฝกใหรักคนที่เกลียดเรา ซึ่งเปนเรื่องยาก<br />
ที่สุดและจําเปนตองเรียนรูศิลปะการตาย เพราะผูที่ฝกอหิงสาจําเปนตองฝกฝนตนเองใหมีความ<br />
เสียสละอยางสูง เพื่อไมใหเกิดความกลัวที่จะสูญเสีย สิ่งที่พึงกลัวมีอยางเดียวคือ พระเจา<br />
คานธี มองวาอหิงสาเปนคุณธรรมและเปนพัฒนาการทางประวัติศาสตรของมนุษยที่มีอยู จึงทําให<br />
โลกมนุษยยังดํารงเผาพันธุมาได<br />
2.3 สัตยาเคราะห เปนภาษาสันสกฤต มี 2 คําแปล คือ ความจริงและการตามหา มี<br />
ความหมายวา พลังแหงสัจจะ ถือเปนอาวุธสันติสําหรับการตอสูที่ไมใชความรุนแรง โดยผูตอสู<br />
ตองถือหลักของสัจจะและอหิงสา ตลอดจนตอสูดวยความบริสุทธิ์ใจและความถูกตอง คานธี เรียก<br />
วิธีการของสัตยาเคราะหอีกอยางหนึ่งวา "การดื้อแพง" การตอสูกับฝายปรปกษ ผูตอสูจะตองมี<br />
ความอดทนและเห็นใจฝายตรงขาม ความอดทนคือ การยอมรับทุกขดวยตนเอง ไมใชการทําให<br />
ผูอื่นไดรับทุกข<br />
หัวใจของสัตยาเคราะห คือ การอุทิศชีวิตใหกับสิ่งที่ตนเชื่อวาถูกตอง ความสําเร็จของ<br />
สัตยาเคราะหจะมีไดดวยเงื่อนไข 4 ประการ คือ<br />
1) ผูปฏิบัติสัตยาเคราะหจะตองไมเกลียดชังฝายตรงขาม<br />
2) ประเด็นในการตอสูจะตองเปนเรื่องที่มีเนื้อหาจริงจัง เปนเรื่องถูกตองทํานอง<br />
คลองธรรม
39<br />
3) ผูปฏิบัติสัตยาเคราะหตองพรอมที่จะยอมทนทุกขทรมานจนถึงที่สุด<br />
4) การสวดภาวนาเปนปจจัยที่สูงสงสําหรับสัตยาเคราะห เพราะศรัทธาใน<br />
พระเจาเปนสิ่งจําเปน<br />
แมวาการปฏิบัติสัตยาเคราะหไมใชเรื่องที่กระทําไดงาย แต คานธี ไดอุทิศชีวิต<br />
ปฏิบัติดวยตนเองในการตอสูเพื่อความยุติธรรมของสังคมในระดับตาง ๆ ที่พบวา มีการกดขี่ขมเหง<br />
ทางวรรณะ<br />
นอกจากนี้ คานธี ยังไดแสดงถึงทัศนะของการกระทําบาป 7 ประการ ซึ่ง กรุณา-เรืองอุไร<br />
กุศลาสัย. (2553 : 751) ไดถอดบทความเกี่ยวกับบาป 7 ประการในทัศนะคานธี ไวดังนี้<br />
1. เลนการเมืองโดยไมมีหลักการ (Politics without pinciples)<br />
2. หาความสุขสําราญโดยไมยั้งคิด (Pleasure without conscience)<br />
3. ร่ํารวยเปนอกนิษฐโดยไมตองทํางาน (Wealth without work)<br />
4. มีความรูมหาศาลแตความประพฤติไมดี (Knowledge without character)<br />
5. คาขายโดยไมมีหลักศีลหลักธรรม (Commerce without morality)<br />
6. วิทยาศาสตรเลิศล้ําแตไมมีธรรมแหงมนุษย (Science without humanity)<br />
7. บูชาสูงสุดแตไมมีความเสียสละ (Worship without sacrifice)<br />
จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา<br />
จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนาแบงได 3 ระดับ คือ ระดับตน ระดับกลางและระดับสูง<br />
(จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา. ออนไลน. 2554) ดังนี้<br />
1. ระดับตน ไดแก เบญจศีล เบญจธรรม<br />
1.1 เบญจศีล แปลวา ศีล 5 ขอ เบญจธรรม แปลวา ธรรม 5 ประการ หรือเรียกอีก<br />
อยางหนึ่งวา กัลยาณธรรม หมายถึง ธรรมเปนเครื่องบํารุงจิตใหงดงาม ในทางปฏิบัติจะใชศีลและ<br />
ธรรมควบคูกัน คือ<br />
1) เวนจากการฆาสัตว - มีเมตตากรุณา ตอมนุษยและสัตว<br />
2) เวนจากการลักทรัพย - มีสัมมาอาชีวะ หรือประกอบอาชีพที่สุจริต<br />
3) เวนจากการประพฤติผิดในกาม - สํารวมในกาม มีความยินดีในคูครองตน<br />
4) เวนจากการพูดเท็จ – มีสัจจะ รักษาคําพูด<br />
5) เวนจากการดื่มสุราและของเมาทุกชนิด - มีสติสัมปชัญญะ ไมขาดสติ<br />
ประมาทมัวเมา
40<br />
1.2 หลักการพิจารณา ศีล 5<br />
ขอ 1 ปาณาติปาตา เวระมะณี มีหลักการพิจารณาเขาเกณฑการฆา คือ สัตวมีชีวิต รู<br />
วาสัตวนั้นมีชีวิต มีจิตคิดจะฆา พยายามเพื่อจะฆา สัตวตายดวยความเพียรนั้น<br />
ขอ 2 อทินนาทานา เวระมะณี มีหลักการพิจารณา คือ ของนั้นมีเจาของหวงแหน<br />
รูอยูวาของนั้นมีเจาของหวงแหน มีจิตคิดจะลักขโมย พยายามเพื่อจะลักขโมย ลักขโมยของไดมา<br />
ดวยความเพียรนั้น<br />
ขอ 3 กาเมสุมิจฉาจารา เวระมะณี มีหลักการพิจารณา คือ วัตถุที่ไมควรถึงไมควร<br />
เสพ จิตคิดจะเสพในอคมนียวัตถุนั้น เพียรเพื่อจะเสพ ยังมัคใหถึงพรอมดวยมัค(คือองคกําเนิดเขา<br />
ในชองสังวาส)<br />
ขอ 4 มุสาวาทา เวระมะณี มีหลักการพิจารณา คือ เรื่องไมจริง จิตคิดจะกลาวใหผิด<br />
จากความจริง พยายามกลาวใหผิดตามจิตคิดนั้น ผูอื่นฟงรูความที่กลาวนั้น<br />
ขอ 5 สุราเมรยมชฺชปมาทฏฐานา เวระมะณี มีหลักการพิจารณา คือ น้ํานั้นเปนน้ําเมา<br />
จิตคิดที่จะดื่มน้ําเมานั้น พยายามที่จะดื่มตามจิตนั้น ดื่มใหลวงลําคอลงไป<br />
2. ระดับกลาง ไดแก กุศลกรรมบถ 10 เปนทางแหงความดีเมื่อไดปฏิบัติแลว<br />
กายกรรม 3 (ศีล 5 ขอ1-3) วจีกรรม 4 (ศีล 5 ขอ 4) มโนกรรม 3<br />
1. เวนจากการฆาสัตว 4. เวนจากการพูดเท็จ 8. ไมอยากไดของคนอื่น<br />
2. เวนจากการลักทรัพย 5. เวนจากการพูดคําหยาบ 9. ไมอาฆาตพยาบาทคนอื่น<br />
3. เวนจากการประพฤติผิดใน<br />
กาม<br />
6. เวนจากการพูดสอเสียด 10. เห็นชอบตามทํานองคลอง<br />
ธรรม<br />
7. เวนจากการพูดเพอเจอ<br />
เหลวไหล<br />
3. ระดับสูง ไดแก มรรค 8 เปนจริยธรรมชั้นสูง เพื่อปฏิบัติใหถึงความดับทุกข เรียกวา<br />
อริยมรรค หรือมรรคมีองค 8 ไดแก<br />
3.1 สัมมาทิฏฐิ หมายถึง ปญญาอันเห็นชอบ ไดแก ปญญาอันเห็นชอบในอริยสัจ 4<br />
คือ รูวาชีวิตนี้มีแตความทุกข รูวาความทุกขนั้นเกิดจากเหตุคือ ตัณหา รูวาทุกขนั้นสามารถดับได<br />
ดวยวิธีที่ถูกตองและรูจักวิธีปฏิบัติเพื่อใหพนทุกข<br />
3.2 สัมมาสังกัปปะ หมายถึง ความดําริชอบ หรือถูกตอง ไดแก ดําริในการออกจาก<br />
กาม ดําริในการไมพยาบาทปองรายผูอื่น ดําริในการไมเบียดเบียนผูอื่น
41<br />
3.3 สัมมาวาจา หมายถึง เจรจาชอบ ไดแก เวนจากการพูดเท็จ เวนจากการพูด<br />
สอเสียด เวนจากการพูดคําหยาบ เวนจากการพูดเพอเจอ เหลวไหล<br />
3.4 สัมมากัมมันตะ หมายถึง ประพฤติในสิ่งที่ถูกตอง หรือประพฤติสุจริตทางกาย<br />
ไดแก เวนจากการฆาสัตว เวนจากการลักทรัพย เวนจากการประพฤติผิดในกาม<br />
3.5 สัมมาอาชีวะ หมายถึง เลี้ยงชีพชอบ ประกอบอาชีพสุจริต ละมิจฉาชีพทั้งปวง<br />
3.6 สัมมาวายามะ หมายถึง เพียรชอบ หรือเพียรพยายามในสิ่งที่ถูกตอง ไดแก<br />
สังวรปธาน เพียรระวังไมใหความชั่วเกิดขึ้น ปหานปธาน เพียรละความชั่วที่เกิดขึ้นแลว<br />
ภาวนาปธาน เพียรทําความดีใหเกิดขึ้น อนุรักขนาปธาน เพียรรักษาความดีที่เกิดขึ้นแลวไมให<br />
เสื่อม<br />
3.7 สัมมาสติ หมายถึง ระลึกชอบ หรือระลึกในสิ่งที่ถูกตอง กลาวคือ มีสติ<br />
พิจารณากายและอิริยาบถของกาย (กาย) มีสติรูวา สบาย ไมสบาย หรือเฉยๆ (เวทนา) มีสติรูอยูวา<br />
จิตกําลังเศราหมอง หรือผองใส มีกิเลส หรือไมมีกิเลส (จิต) มีสติรูวา มีอารมณอะไรผานเขามาใน<br />
ใจจิต (ธรรม)<br />
3.8 สัมมาสมาธิ หมายถึง สมาธิชอบ มีสมาธิตั้งมั่น มีจิตมั่นคง ไมฟุงซาน<br />
คุณคาทางจริยธรรมของหลักกรรม (พระพรหมคุณาภรณ ป.อ.ปยุตโต. 2552 : 213-214)<br />
1. ใหเปนผูหนักแนนในเหตุผล และมองเห็นการกระทําและผลการกระทําตามแนวของ<br />
เหตุปจจัย ไมเชื่องมงาย ตื่นขาว<br />
2. ใหเห็นวา ผลสําเร็จที่ตนตองการ จุดหมายที่ปรารถนา จะเขาถึงหรือสําเร็จไดดวยการ<br />
ลงมือทํา จึงตองพึ่งตนเอง และทําความเพียรพยายาม ไมมัวคอยโชคชะตา ไมหวังผลบันดาลหรือ<br />
รอผลของการเซนสรวงออนวอน<br />
3. ใหมีความรับผิดชอบตอตนเอง ที่จะงดเวนจากกรรมชั่วและรับผิดชอบตอผูอื่น ดวย<br />
การชวยเหลือเกื้อกูลทําความดีตอเขา<br />
4. ใหถือวาบุคคลมีสิทธิและหนาที่โดยธรรมชาติ ที่จะกระทําการตาง ๆ เพื่อแกไข<br />
ปรับปรุงสรางเสริมตนเองใหดีขึ้นไปโดยเทาเทียมกัน สามารถทําตนใหเลวลงหรือดีขึ้น ให<br />
ประเสริฐจนถึงยิ่งกวาเทวดาและพรหมไดทุก ๆ คน<br />
5. ใหถือวาคุณธรรม ความสามารถ ความดีความชั่วที่ทํา ความประพฤติปฏิบัติ เปน<br />
เครื่องมือวัดความทราม หรือความประเสริฐของมนุษย ไมใหมีการแบงแยกโดยชาติชั้นวรรณะ
42<br />
6. ในแงกรรมเกา ใหถือเปนบทเรียนและใหรูจักพิจารณาเขาใจตนเองตามเหตุผล ไม<br />
คอยเพงโทษแตผูอื่น มองเห็นพื้นฐานทุนเดิมของตนที่มีในปจจุบัน เพื่อรูจักที่จะแกไขปรับปรุงและ<br />
วางแผนสรางเสริมความเจริญกาวหนาตอไปใหถูกตอง<br />
7. ใหความหวังในอนาคตสําหรับสามัญชนทั่วไป<br />
อริยสัจ 4 ประกอบดวย<br />
1. ทุกข ไดแก ขันธ 5 เปนตัวทุกข กิจในทุกข-ปริญญา คือ การกําหนดรู หมายถึง<br />
การทําความเขาใจทุกข เขาใจปญหา และกําหนดรูขอบเขตของปญหาในทุกขนั้น<br />
2. สมุทัย (เหตุเกิดแหงทุกข) ไดแก ตัณหา คือ ความอยาก ความเพลิดเพลินและความติด<br />
ใจ คอยใฝหาความยินดีใหม ๆ เรื่อยไป กิจในสมุทัย-ปหานะ คือ การละ หมายถึง การกําจัดแกไข<br />
ตนตอ หรือสาเหตุของทุกข หรือปญหา<br />
3. นิโรธ (ความดับทุกข) ไดแก การดับตัณหา สละเสีย สลัดออก ไมพัวพัน กิจใน<br />
นิโรธ- สัจฉิกิริยา คือ การทําใหแจง หมายถึง การเขาถึงภาวะที่ปราศจากทุกข หมดปญหา หรือ<br />
บรรลุจุดหมาย<br />
4. ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา หรือมรรค เปนปฏิปทาที่นําไปสู ความดับแหงทุกข ไดแก<br />
ทางประเสริฐมีองคประกอบ 8 คือ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ<br />
สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ กิจในมรรค-ภาวนา คือ การเจริญ หมายถึง<br />
การฝกอบรม ดําเนินการลงมือปฏิบัติตามวิธีการที่จะนําไปสูจุดหมาย<br />
จริยธรรมตามแนวคริสตศาสนา<br />
ศาสนาคริสต เปนศาสนาที่เนนการมอบความรักที่บริสุทธิ์ใหแกกัน โดยมีหลักการที่ถือ<br />
วา มนุษยทุกคนเปนบุตรของพระเจา นับถือพระเจาองคเดียว(Monotheism) คือ พระยะโฮวา หรือ<br />
พระยาเวห ในพระเจาองคเดียว แบงออกเปน 3 ภาค เรียกวา หลักตรีเอกานุภาพ (ศาสนาคริสต.<br />
ออนไลน. 2554) ดังนี้<br />
1. หลักตรีเอกานุภาพ คือ พระเจาองคเดียวแบงเปน 3 ภาค ไดแก<br />
1.1 พระบิดา คือ พระยะโฮวา เปนพระเจาสรางโลก สรางทุกสิ่งและทรงเปน<br />
นิรันดร<br />
1.2 พระบุตร คือ พระเยซู เกิดมาเปนมนุษย เพื่อชวยใหมนุษยไดรับฟงคําสั่งสอน<br />
ของพระเจา อยางใกลชิด<br />
1.3 พระจิต คือ วิญญาณอันศักดิ์สิทธิ์ของพระเจาที่ปรากฏ เพื่อเกื้อหนุนใหมนุษย<br />
ประกอบกรรมดี
43<br />
2. หลักความรัก เปนบทบัญญัติสําคัญของศาสนาคริสต ดังที่พระเยซู ตรัสวา<br />
"จงรักพระเจาอยางสุดใจ สุดความคิดและสุดกําลัง จงรักเพื่อนมนุษยเหมือนรักตนเอง" ความรักนี้<br />
ไมใชความรักของหนุมสาว แตเปนความรักตอเพื่อนมนุษย ศาสนาคริสตถือวา ทุกคนเปนบุตรของ<br />
พระเจา จึงควรรักกันเหมือนพี่นองและแบงความรักเปน 2 ประเภท ไดแก ความรักระหวางมนุษย<br />
กับพระเจาและความรักระหวางมนุษยกับมนุษย ตามพระคริสตธรรมเกาบันทึกไววา<br />
จงอยาเกลียดชังพี่นองของเจาอยูในใจ แตเจาจงตักเตือนเพื่อนบานของเจา เพื่อจะไมตอง<br />
รับโทษเพราะเขา เจาอยาแคน หรือผูกพยาบาทลูกหลานญาติพี่นองของเจา แตจงรักเพื่อนบาน<br />
เหมือนรักตนเอง<br />
เพื่อนบาน หมายถึง มนุษยทั่วไป ใหเผื่อแผความรักไปรอบดาน ไมเลือกที่รักมักที่ชัง เปน<br />
หลักคําสอนความรักระหวางมนุษยกับมนุษย แสดงออกดวยความเมตตากรุณาและความเสียสละ<br />
สวนความรักที่มนุษยมีตอพระเจาแสดงออกโดยความศรัทธา สรุปได 5 ประการ คือ<br />
2.1 ศรัทธาวา พระเจาคือ พระเยโฮวาหเปนพระเจาสูงสุดเพียงองคเดียว<br />
2.2 ศรัทธาวา พระเจาทรงรักมนุษยอยางเทาเทียมกัน<br />
2.3 ศรัทธาวา พระเยซูเปนพระบุตรของพระเจา<br />
2.4 ศรัทธาวา พระเยซูเปนพระผูชวยใหรอด<br />
2.5 ศรัทธาในแผนดินสวรรค หรืออาณาจักรของพระเจาที่กําลังจะมาถึง<br />
หลักความรักและหลักอาณาจักรของพระเจามีความสัมพันธกัน กลาวคือ มนุษยจะ<br />
สามารถเขาถึงอาณาจักรของพระเจาได โดยอาศัยความรักเปนคุณธรรมนําทางและอาณาจักรของ<br />
พระเจาก็เปนอาณาจักรที่บริบูรณดวยรัก ดังนี้<br />
3. อาณาจักรพระเจา หมายถึง หลักการดําเนินชีวิตที่ซึมซาบเขาถึงจิตใจและชวยยกระดับ<br />
จิตของผูศรัทธาที่ยอมรับคําสอนและปฏิบัติตามใหสูงขึ้น ผูปฏิบัติตามคําสอนเหลานี้จะเปนผูเผยแผ<br />
คําสอนใหกวางขวางยิ่งขึ้นในหมูชนที่ใกลชิด<br />
คําสอนเกี่ยวกับอาณาจักรพระเจา มี 2 ความหมาย ไดแก อาณาจักรพระเจาในโลกนี้และ<br />
อาณาจักรพระเจาในโลกหนา ซึ่งอธิบายไววา อาณาจักรพระเจาในโลกนี้ คือ แผนดินพระเจาที่<br />
มนุษยเขาถึงไดในชีวิตนี้แตยังไมสมบูรณ การจะเขาถึงอาณาจักรพระเจาอยางสมบูรณไดจะตอง<br />
เขาถึงในชีวิตหนา คือ หลังจากตายแลวเทานั้น ดังนั้นการมีชีวิตในปจจุบันจึงเปนโอกาสของมนุษย<br />
ที่เลือกตัดสินใจทําดี หรือทําชั่วตามหลักแหงความดี จนถึงวันสุดทายของชีวิตก็จะไดรับคําพิพากษา<br />
และถูกแยกไปตามกรรมดีชั่วของตน ในการเขาถึงอาณาจักรพระเจา
44<br />
4. จริยธรรมตามแนวคําสอน (สมคิด บางโม. 2549 : 26) ในคริสตศาสนา<br />
4.1 จงศรัทธาและเชื่อในพระเจา<br />
4.2 จงรักพระเจา รักครอบครัว รักเพื่อนบานและรักเพื่อนมนุษย แลวจะไดรับความ<br />
รักจากโลกเปนสิ่งตอบแทน<br />
4.3 ทานทั้งหลายปรารถนาจะใหเขาทําแกทานอยางไร ทานทั้งหลายจงกระทําอยาง<br />
นั้นแกเขาเหมือนกัน<br />
4.4 จงรักศัตรูและอวยพรแกผูที่แชงดาทาน<br />
4.5 จงทําคุณแกผูที่เกลียดชังทานและจงอวยพรใหแกผูที่ประทุษรายเคี่ยวเข็ญทาน<br />
4.6 อยากลาวโทษเขา เพื่อเขาจะไมกลาวโทษทาน เพราะวาทานทั้งหลายจะ<br />
กลาวโทษ<br />
จริยธรรมตามแนวศาสนาอิสลาม<br />
ศาสนาอิสลาม (2554. ออนไลน) เปนศาสนาสําคัญศาสนาหนึ่งของโลก มีคนนับถือมาก<br />
เปนอันดับสองในโลก คือ เปนประเทศมุสลิมกวา 67 ประเทศจากกวา 200 ประเทศในโลก สําหรับ<br />
ประเทศไทยศาสนาอิสลามเขามาตั้งแตสมัยสุโขทัย ศาสดาของศาสนาอิสลาม คือ มุฮัมหมัด ใน<br />
ฐานะเปนศาสนทูตของอัลลอฮฺ<br />
ศาสนาอิสลามในความหมายของ อัล-กุรอาน หมายถึง "แนวทางในการดําเนินชีวิต ที่<br />
มนุษยจะปราศจากมันไมได" ศาสนาเปนสิ่งที่ถูกประทานมาจากพระเจา สวนกฎของสังคมถูก<br />
กําหนดจากความคิดของมนุษย ดังนั้นผูศรัทธาในพระเจาอยางแทจริงคือ ผูที่เชื่อฟงปฏิบัติตาม<br />
คําบัญชาดวยความเคารพตออัลลอฮฺ<br />
1. หลักคําสอนของศาสนาอิสลามแบงไว 3 หมวด ดังนี้<br />
1.1 หลักการศรัทธา มีความเชื่อวา พระเจาเปนพระผูสรางทุกสรรพสิ่งทั้งจักรวาล<br />
ซึ่งไมไดอุบัติขึ้นไดดวยตัวเองและประทานคําสอน กฎการปฏิบัติผานศาสดาใหมาสั่งสอน แนะนํา<br />
มนุษยสําหรับการดําเนินชีวิต สําหรับโลกมนุษยเปนเพียงโลกแหงการทดสอบการกระทําดีและชั่ว<br />
และอีกสถานที่หนึ่งเปนสถานที่ตรวจสอบการกระทํา เพื่อรับผลตอบแทนจากการทําความดีและถูก<br />
ลงโทษไปตามผลกรรมชั่วของผูกระทํานั้น ๆ<br />
หลักศรัทธา 6 ประการ (หลักศรัทธาของมุสลิม. ออนไลน. 2554) ไดแก<br />
1) ศรัทธาตออัลลอฮฺ<br />
2) ศรัทธาตอบรรดา มลาอิกะฮฺของพระองค มลาอิกะฮฺ(เทวทูต) คือ บริวาร หรือ<br />
บาวผูรับใชอัลลอฮฺ
45<br />
3) ศรัทธาตอบรรดาคัมภีรของพระองค<br />
4) ศรัทธาตอบรรดารอซูลของพระองค รอซูล คือ ศาสนทูตของอัลลอฮฺ<br />
ซึ่งมีคุณสมบัติสําคัญ 4 ประการ คือ เปนผูมีสัจจะ ซื่อสัตยสุจริต เปนผูนําศาสนาออกเผยแพรแก<br />
ประชาชาติและเปนผูมีความเฉลียวฉลาด รอบคอบในการที่จะโตแยง หรืออื่น ๆ<br />
5) ศรัทธาตอวันสุดทาย หมายถึง การเชื่อถึงการฟนคืนชีพในโลกหนา<br />
เหตุการณ หรือสัญญาณในวันกิยามะห ที่ชี้ถึงการศรัทธาตอสิ่งที่เรนลับที่สติปญญามิอาจจะเขาถึง<br />
ไดและไมสามารถจะลวงรูได นอกจากไดรับการบอกกลาวจาก อัลลอฮฺ<br />
6) ศรัทธาตอสภาวการณที่ดีและเลวราย ทั้งหมดมาจาก อัลลอฮฺ ทั้งสิ้น<br />
1.2 หลักการปฏิบัติ ศาสนาสอนวา กิจการงานที่จะทําตองมีความเหมาะสมกับ<br />
ตนเองและสังคม ขณะเดียวกันตองเวนหางจากการงานที่ไมดี ที่สรางความเสื่อมเสียอยางสิ้นเชิง<br />
การประกอบคุณงามความดีอื่น ๆ เชน การถือศีลอด การนมาซและสิ่งที่คลายคลึงกับสิ่งเหลานี้ เปน<br />
การแสดงใหเห็นถึงศรัทธาที่เขมแข็งตอพระเจา ดั่งบาวที่จงรักภักดีและปฏิบัติตามบัญชาของ<br />
พระองค กฎเกณฑและคําสอนของศาสนา ทําหนาที่คอยควบคุมความประพฤติของมนุษย ทั้งที่เปน<br />
หลักศรัทธา หลักปฏิบัติและจริยธรรม<br />
หลักปฏิบัติ 5 ประการ เมื่อมีศรัทธาตอพระเจาแลว ตองนําไปสูการปฏิบัติใหเกิดผล<br />
(บรรจง บินกาซันและวิทยา วิเศษรัตน. 2554. ออนไลน) โดยมีหลักปฏิบัติดังนี้<br />
1) การกลาวปฏิญาณตน สําหรับผูที่ยอมรับอิสลามทุกคนตองกลาว เพื่อเปน<br />
การยืนยันดวยวาจาวา ตนเองมีศรัทธาและพรอมจะปฏิบัติตามบทบัญญัติและเงื่อนไขตาง ๆ ที่<br />
อัลลอฮฺ ไดทรงกําหนดไวในคัมภีรอัลกุรอานและคําสอนของศาสดา นบีมุหัมมัด<br />
2) การนมาซ หรือละหมาด เปนการแสดงความเคารพสักการะและแสดงความ<br />
ขอบคุณตออัลลอฮฺในแตละวัน ๆ ละ 5 เวลา คือ รุงอรุณ ตอนบาย ตอนตะวันคลอย หลังดวง<br />
อาทิตยตกดินและในยามค่ําคืน โดยถือเปนหนาที่ของมุสลิมทุกคนที่บรรลุศาสนภาวะ คือ ผูชายเริ่ม<br />
มีความรูสึกทางเพศและผูหญิงเริ่มมีประจําเดือน ผูละหมาดไดครบ 5 เวลาตอวัน จะตองเปนคนที่มี<br />
ความผูกพันตออัลลอฮฺและรําลึกถึงพระคุณของพระองคอยูตลอดเวลา ยอมจะไมเปนผูประพฤติชั่ว<br />
เพราะอยูในสายตาของพระองคตลอดเวลา<br />
3) การถือศีลอดในเดือนเราะมะฎอน เปนการงดเวนการกิน ดื่ม มีเพศสัมพันธ<br />
ตลอดจนการอดกลั้นอารมณใฝต่ําทั้งหลาย ตั้งแตดวงอาทิตยขึ้น จนถึงดวงอาทิตยตกดิน เปนเวลา<br />
29-30 วันของเดือนเกาตามปฏิทินอิสลาม โดยมีวัตถุประสงคเพื่อฝกมุสลิมใหเกิดความยําเกรงตอ<br />
พระเจาและฝกใหมีความซื่อสัตยตอตนเอง ยังแสดงถึงความเสมอภาคระหวางคนรวยและคนจน<br />
การถือศีลอดเปนเพียงการย้ําเตือนจิตสํานึกของผูถือศีลอดใหระลึกถึงพระเจาและลดความตองการ
46<br />
ทางอารมณใหต่ําลง ถายังคลอยตามอารมณใฝต่ําทําความชั่วอยู สิ่งที่ไดรับจากการถือศีลอดก็คือ<br />
ความหิวกระหายธรรมดาตลอดทั้งวัน ซึ่งไมมีผลตอการฝกฝน หรือการขัดเกลาทางดานจิตวิญญาณ<br />
แตประการใด ขอยกเวนในการถือศีลอดสําหรับคนชราที่รางกายออนแอ ผูปวย ที่แพทยวินิจฉัย<br />
แลว กรรมกรที่ทํางานหนักในเหมืองแร หญิงมีครรภแก เหลานี้จะไดรับการยกเวนมิตองชดใช แต<br />
มีเงื่อนไขวาผูที่ไดรับการยกเวนจะตองบริจาคอาหารที่ตัวเองกินเปนประจําหนึ่งมื้อใหแกคนยากจน<br />
เปนการทดแทนในวันที่มิไดถือศีลอดในระหวางเดือนถือศีลอดนั้น นอกจากนี้สามารถกลืนน้ําลาย<br />
ได ถาน้ําลายสะอาดและไมมีเศษอาหารติดอยู<br />
4) การจายซะกาด คือ การจายทรัพยสินในอัตราที่ศาสนากําหนดไวจาก<br />
ทรัพยสินที่สะสมไว โดยมีวัตถุประสงคเพื่อยืนยันถึงความศรัทธา เปนการฟอกทรัพยสินและจิตใจ<br />
ของผูจายใหสะอาดบริสุทธิ์ อีกทั้งยังเปนการชวยเหลือแบงปนแกสังคม สําหรับผูรับซะกาด 8<br />
จําพวก ไดแก คนยากจน คนที่อัตคัดขัดสน คนที่มีหัวใจโนมมาสูอิสลาม ไถทาส ผูมีหนี้สินลน<br />
พนตัว คนพลัดถิ่นหลงทาง ใชในหนทางของอัลลอฮฺ ผูบริหารการจัดเก็บและจายซากาต<br />
5) การทําฮัจย คือ การเดินทางไปปฏิบัติศาสนกิจ ที่นครมักกะฮฺ ในเดือน<br />
ซุลฮิจญะฮฺ เปนเดือนสุดทายตามปฏิทินอิสลามและสถานที่ที่ถูกกําหนดไว การทําฮัจย ถือเปน<br />
หนาที่ของชายและหญิงทุกคนที่มีความสามารถดานรางกาย ทรัพยสินและเสนทางการเดินทางที่มี<br />
ความปลอดภัย<br />
1.3 หลักจริยธรรม ศาสนาอิสลามสอนวา การดําเนินชีวิตจงเลือกสรรเฉพาะสิ่งที่ดี<br />
อันเปนที่ยอมรับของสังคม จงทําตนเปนผูดํารงอยูในศีลธรรม พัฒนาตนเองไปสูการมีบุคลิกภาพที่<br />
ดี เปนคนรูจักหนาที่ มีความหวงใย มีเมตตา มีความรัก ซื่อสัตยตอผูอื่น รูจักปกปองสิทธิของตน ไม<br />
ละเมิดสิทธิของผูอื่น เปนผูมีความเสียสละไมเห็นแกตัวและหมั่นใฝหาความรู ทั้งหมดที่กลาวมา<br />
เปนคุณสมบัติของผูมีจริยธรรม ซึ่งความสมบูรณทั้งหมดอยูที่ความยุติธรรม<br />
จากแนวคิดจริยธรรมตามหลักศาสนาอิสลามที่กลาวมาทั้งหมดขางตน หลักอิสลามใช<br />
ความศรัทธาตอพระเจาเปนตัวขับเคลื่อนการประพฤติปฏิบัติไปตามหลักคําสอน ซึ่งยังมีรายละเอียด<br />
อีกมากมายสําหรับศาสนิกที่จะตองศึกษาทําความเขาใจศาสนาของตนเองอยางถองแท เพื่อนําไปสู<br />
การประพฤติปฏิบัติที่ถูกตอง แมวาแตละความเชื่อของมนุษยจะมีความแตกตางกันก็ไมควรที่จะ<br />
เปนการนําไปสูการหักลางทําลาย แตควรเปนการพูดคุยทําความเขาใจดวยหลักเหตุผลของการอยู<br />
รวมกันอยางสันติ เชนเดียวกับขอโตแยงที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับบทวิจารณอิสลามในมุมมองของอิสลาม<br />
ที่นาสนใจ ในการรับฟงเหตุผลดวยใจเปดกวางก็จะทําใหเขาใจถึงความเปนมาเปนไปในศาสนา<br />
ของศาสนิกอื่น ๆ เพิ่มมากขึ้น
47<br />
2. ขอโตแยงที่เกี่ยวกับบทวิจารณอิสลาม ในมุมมองของอิสลาม<br />
อิสลามกับการกอการราย พื้นที่ที่มีชาวมุสลิมสวนใหญจะมีปญหาขัดแยง มีสงคราม<br />
เกิดขึ้นบอยครั้ง เปนเพราะศาสนาสอนใหใชความรุนแรง จากการคลั่งศาสนาของบางกลุม แตหาก<br />
พิจารณาอยางถวนถี่แลว เบื้องหลังปญหาสวนใหญเกิดขึ้นจากการเมือง ซึ่งในศาสนาอิสลามไมได<br />
แยกศาสนาออกจากการเมือง หลายประเทศมีกฎหมายศาสนา ปจจัยเสริมที่ทําใหเกิดการกอการราย<br />
คือ การลาอาณานิคมในรูปแบบตาง ๆ ของตะวันตก การแยงชิงทรัพยากรโดยเฉพาะน้ํามัน การ<br />
ตองการแบงแยกดินแดนจากการกดขี่ เปนตน ก็มักเปนกลุมคนที่ตองการที่จะใหกฎหมายศาสนาใน<br />
การปกครอง ทั้งมุสลิมที่รับผลประโยชนตางตอบแทนเองและคูกรณี โดยอางวา มุสลิมกลุมนั้น<br />
กลุมนี้เปนผูกระทําและในสวนของมุสลิมบางกลุมก็ไดอางเหตุกอความรุนแรงวามาจากคําสอนของ<br />
อิสลาม<br />
ดานสิทธิมนุษยชน อิสลามถูกมองวาไมยุติธรรมในเรื่องสถานภาพของผูหญิง เชน การ<br />
จัดการมรดก การลงโทษผูหญิงที่ผิดประเวณีอยางรุนแรงดวยการเฆี่ยนตี ประหารชีวิต เปนตน แม<br />
อิสลามไมไดใหอํานาจผูหญิงมีการตัดสินใจในเรื่องตางๆไดเทาผูชายในบางเรื่องและการแบงแยก<br />
หญิงชายในแตละสถานที่อยางเปนสัดเปนสวน แตการลงโทษทัณฑในอิสลามไมไดแยกในเรื่อง<br />
เพศ หมายความวา ผูชายที่ผิดประเวณีก็จะตองถูกเฆี่ยนตีเชนกัน อิสลามสงเสริมใหผูชายทําหนาที่<br />
หลักในการหาเลี้ยงครอบครัว ผูหญิงทําหนาที่หลักในการเลี้ยงดูบุตรและดูแลบาน ในเรื่อง<br />
การศึกษาอิสลามไมไดหามไมใหผูหญิงศึกษา แตอิสลามกลับสงเสริมใหทุกคนศึกษาหาความรู<br />
ตั้งแตในเปลจนถึงหลุมฝงศพในทุกสาขาวิชาที่เปนประโยชน โดยเฉพาะความรูดานศาสนาที่จําเปน<br />
ที่จะตองศึกษาใหรูและเขาใจในทุกดาน การลงโทษประหารชีวิตพวกรักรวมเพศและผูที่ทําประเวณี<br />
นอกสมรสสําหรับผูที่ผานการแตงงานมาแลวนั้น อิสลามถือเปนการกระทําที่ชั่วชาอยางยิ่ง เพราะ<br />
อิสลามเปนศาสนาที่ใหมนุษยดํารงไวซึ่งความเปนมนุษย อิสลามจึงมีมาตรการที่เห็นผลในการหยุด<br />
พฤติกรรมที่สรางความเสื่อมเสียแกมนุษยในวงกวาง พฤติกรรมที่สรางคานิยมเลียนแบบไดงาย และ<br />
การสําสอน ทั้งที่อิสลามเปดกวางเรื่องการแตงงานหลายคนอยางมีเงื่อนไขแตตองไมเกิน 4 คน และ<br />
ตองสามารถใหความยุติธรรม ความเทาเทียมกันได ซึ่งหาไดยากยิ่งที่จะมีระบอบที่ยกระดับผูหญิง<br />
ใหมีสถานะสูงขึ้นมาไดเปนการแกปญหาการกดขี่ทางเพศ เปนคานิยมที่สอดรับกับขอเท็จจริงทาง<br />
เพศและความเปนจริงในปจจุบันที่สัดสวนทางเพศประชากรเปลี่ยนแปลงไป
48<br />
สรุป<br />
บทสรุปนี้กลาวถึงความแตกตางระหวางกฎหมายกับจริยธรรม ถือวากฎหมายเปน<br />
เครื่องมือระดับต่ําในการควบคุมพฤติกรรมของมนุษย เนื่องจากการกระทําความดีอาจเปนเพราะ<br />
กลัวโดนลงโทษ ซึ่งแตกตางจากจริยธรรมที่เปนการกระทําโดยสมัคร เพราะแยกแยะแลววา สิ่งไหน<br />
ดีก็เลือกทําสิ่งนั้น แนวคิดทฤษฎีจริยธรรมในแตละยุคสมัยของโลกเปนไปตามเงื ่อนไขของ<br />
ทรัพยากรและความตองการของมนุษย ทําใหมีทั้งแนวคิดตะวันตก แนวคิดตะวันออก แนวคิดทาง<br />
ศาสนา เชน ศาสนาพุทธ ศาสนาคริสตและศาสนาอิสลาม โดยที่แนวคิดจริยธรรมตะวันตกตั้งแตยุค<br />
กรีกโบราณที่มีนักปรัชญาที่มีชื่อเสียงหลายทานมีแงมุมความคิดเกี่ยวกับคุณธรรมไปตามบทบาท<br />
หนาที่ของคน เชน โสเครติสใหความสําคัญกับความรู เพราะถามีความรูก็จะทําในสิ่งที่ถูกตอง<br />
เพลโตใหหลักคุณธรรม 4 ขอ คือ ปญญา ยุติธรรม กลาหาญและรูจักประมาณ สวนอริสโตเติล<br />
กําหนดคุณธรรมที่เพิ่มในสวนของมิตรภาพ ตอมาแนวคิดทางตะวันตกหลังยุคกรีกสนใจเหตุผล<br />
นิยมกับประโยชนนิยม จริยธรรมตามแนวคิดตะวันออกจะเนนที่หลักคําสอนของนักปราชญ เชน<br />
ขงจื้อ ถือคุณธรรมความสัมพันธของมนุษยใหความเคารพตอผูอาวุโส ทานมหาตม คานธี ยึด<br />
หลักการแกปญหาที่ไมใชความรุนแรงที่เรียกวา หลักอหิงสา สวนจริยธรรมตามแนวคิดทางศาสนา<br />
ของศาสนาคริสตและอิสลามใหมีความศรัทธาตอพระเจาองคเดียวเทานั้น แลวจึงนําไปปฏิบัติให<br />
เกิดผลจริง สําหรับพุทธศาสนาใหยึดตามหลักคําสอนในพระธรรมซึ่งแบงเปนระดับตน<br />
ระดับกลางและระดับสูง เชน ฆราวาส ถือปฏิบัติระดับตน คือ เบญจศีล เบญจธรรม เปนตน<br />
กรณีศึกษา<br />
นายตัน ภาสกรนที เปดใจถึงสถานการณน้ําทวมโรงงาน ที่นิคมอุตสาหกรรมโรจนะ<br />
จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในรายการเจาะขาวเดน โดยคุณสรยุทธ สุทัศนจินดา<br />
โดยโรงงานผลิตน้ําชาเขียวอิชิตัน ที่ตั้งอยู เฟส 3 ของนิคมอุตสาหกรรมโรจนะนั้น กอนที่<br />
น้ําจะไหลเขาทวม ทางโรงงานกําลังเรงผลิตน้ําเปลา เพื่อแจกจายใหกับประชาชนที่ประสบภัยน้ํา<br />
ทวมอยู ซึ่งขณะนี้น้ําไดไหลทะลักทวมพื้นที่ทั้งหมดของโรงงาน 48,000 ตารางเมตรแลวมีมูลคา<br />
3,500 ลานบาท<br />
ตัน ภาสกรนที เผย โรงงานอิชิตันที่อยุธยาน้ําทวมหนัก คืนนี้นอนโรงงานรอสงพนักงาน<br />
ที่เหลือ สวนตนจะออกเปนคนสุดทาย<br />
นายตัน เปดเผยวา ไดทําแนวกั้นน้ําลอมทั้งโรงงาน แตก็ตานแรงน้ําไมอยู ยอมรับวาน้ํามา<br />
แรงมาก แตน้ํามาก็ตองมีทางไป เห็นสภาพโรงงานถูกน้ําทวมแลวพูดไมออกเลย ทําไดแคให<br />
กําลังใจพนักงาน ที่รวมกันอยูเพื่อดูแลโรงงานมาหลายวันกอนน้ําทวม ตอนนี้มีพนักงานที่เหลืออีก
49<br />
5 คนสุดทาย คืนนี้จะนอนดวยกันในโรงงาน จะรอสงพนักงานที่เหลือออกไปกอนและตนเองจะ<br />
ออกจากโรงงานเปนคนสุดทาย กัปตันเรือ ยอมทิ้งเรือไมได จะอยูใหถึงที่สุด ตองอยูใหสมกับที่<br />
ลงทุนไป<br />
"น้ําทวมครั้งนี้ ธรรมชาติเอาคืนเรา เปนบทเรียนใหเราคิดวา จะอยูกับธรรมชาติอยางไร<br />
อยาโทษใคร ใหโทษตัวเอง โทษทุกคน รวมทั้งผมดวย แมโรงงานจะเสียหายแตเชื่อวามีกําลังใจ จะ<br />
ทํามันใหมได ตราบใดที่ มีชีวิต มีกําลังใจ ก็ตองอยูได อุปกรณที่เหลือก็ยังพอทํางานถู ๆ ไถ ๆ ไปได<br />
สวนเรื่องที่กอนหนานี้เปนผูบริจาคชวยน้ําทวมรายใหญ นายตัน บอกวา สิ่งสําคัญคือ กําลังใจ ไมใช<br />
เงินมากเงินนอย ขอเปนกําลังใหทุกคน" นายตัน กลาว<br />
ทั้งนี้ ระหวางการใหสัมภาษณนายตันพูดดวยเสียงสั่นเครือ และเมื่อจบการสัมภาษณก็<br />
กลั้นน้ําตาไวไมอยู ตองรองไหออกมาในที่สุด<br />
น้ําทวมประเทศไทยในป 2554 เปนปที่คุณตัน เปนผูบริจาครายใหญที่สุดรวม 100 ลาน<br />
บาทและจัดกิจกรรมตาง ๆ เพื่อผูประสบภัยอยางตอเนื่อง วันนี้ตองประสบภัยเอง สูญเสียไมนอย<br />
35,000 ลานบาท แตก็ยังเตือนสติและใหกําลังผูอื่นไดอีก<br />
คําถาม 1. ในฐานะของเจาของกิจการหลายพันลานคุณตันไดแสดงถึงภาวะผูนําที่<br />
สอดคลองกับแนวคิดดานจริยธรรมของใครบาง อยางไร<br />
2. ถาหากทานตกอยูในสถานการณเชนเดียวกับคุณตัน ทานคิดวาจะสามารถ<br />
ปฏิบัติตนไดดีเทาคุณตัน หรือดีนอยกวา หรือดีมากกวาคุณตัน เพราะเหตุใด
50<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 2<br />
กฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา. [ออน-ไลน]. (2544). แหลงที่มา:<br />
http://weluwan.org/website/index.php/getting-help/moralalife/125-buddhism-moral<br />
จริยศาสตรของขงจื๊อและจริยศาสตรของมหาตมคานธี. [ออนไลน]. (2554).<br />
แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/p/PY336/py336-11.pdf.<br />
จริยศาสตรของเพลโต. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/<br />
e-book/p/PY336/py336-5.pdf.<br />
จริยศาสตรตะวันตกสมัยโบราณ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/<br />
e-book/p/PY336/py336-4.pdf.<br />
บรรจง บินกาซันและวิทยา วิเศษรัตน. (2554). หลักปฏิบัติ 5 ประการ. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.islamthailand.com/thai521/introduce/intro-12.php<br />
บัญญัติ 10 ประการ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.gotquestions.org/Thai/<br />
Thai-ten-commandments.html<br />
ศาสนาคริสต. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://allknowledges.tripod.com/christ.html<br />
. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://main.dou.us/view_content.php?s_id=182<br />
ศาสนาอิสลาม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
สรุปนโยบายลดภาษีรถคันแรก. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.cars-tune.com<br />
หลักศรัทธาของมุสลิม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
www.masjidsamin.com/main/content.php?page=sub...11
บทที่ 3<br />
จริยธรรมทางธุรกิจ<br />
เมื่อกลาวถึงคุณธรรมจริยธรรม คนสวนใหญมักจะนึกถึงการแสดงออกของพฤติกรรมที่<br />
ถูกตองเหมาะสมและมีคุณคา ทําใหเกิดความภูมิใจในตนเองและเปนที่ยอมรับของผูอื่น ดังนั้นใน<br />
การดําเนินธุรกิจซึ่งเปนอาชีพที่มีเปาหมายของกําไรและความมั่งคั่งสูงสุด การกระทําตาง ๆ ของ<br />
นักธุรกิจจะมีความเกี่ยวพันกับการดําเนินชีวิตของมนุษยทั้งในสังคมยอยและสังคมโลก จึงมีความ<br />
จําเปนอยางยิ่งที่จะตองทําใหการดําเนินธุรกิจนั้นเปนประโยชนกับทุกฝายที่มีสวนไดสวนเสีย<br />
เพื่อใหเปนที่ยอมรับ ในธุรกิจนั้น จึงจะสามารถบรรลุเปาหมายและมีความยั่งยืนในการดําเนินธุรกิจ<br />
ไดอยางยาวนาน<br />
ความจําเปนที่ธุรกิจตองมีจริยธรรม<br />
การดําเนินธุรกิจเปนกิจกรรมที่เกี่ยวของสัมพันธกับปากทองของผูคนจํานวนมากมาย<br />
เมื่อนักธุรกิจคนใดคิดดําเนินการทางธุรกิจใดผลที่เกิดตามมาจะสงผลกระทบตอผูคนทั้งภายในและ<br />
ภายนอกองคกร หากเกิดผลดีทุกคนก็จะไดรับความสุขรวมกัน ในทางตรงกันขามหากเกิดผล<br />
เสียหายทุกคนทุกฝายก็จะไดรับผลเปนวิบากกรรมรวมกันดวยเชนเดียวกัน ดวยเหตุนี้จึงมีความ<br />
จําเปนอยางยิ่งที่ธุรกิจจะตองมีการดําเนินงานที่อยูในกรอบของกฎหมาย กฎระเบียบและขอตกลง<br />
ในการถือปฏิบัติเพื่อใหการดําเนินงานทางธุรกิจเปนไปดวยความถูกตอง ยุติธรรม ไมเบียดเบียนกัน<br />
ดังที่เราจะไดเห็นถึงปญหาของการดําเนินธุรกิจ ที่ไมคํานึงถึงจริยธรรมแลวทําใหเกิดปญหาหลาย<br />
ประการตามมา<br />
การดําเนินธุรกิจที่ทําใหเกิดปญหาทางจริยธรรม มีสาเหตุหลายประการดวยกัน คือ<br />
1. เปาหมายทางธุรกิจ การดําเนินธุรกิจเพื่อเปาหมายหลักสําคัญ คือ กําไรสูงสุด จะทําให<br />
ธุรกิจตาง ๆ มุงแสวงหากําไรใหไดมากที่สุดและทัศนคติเกี่ยวกับกําไรเชนนี้ ธุรกิจก็จะดําเนินงาน<br />
ใหไดตัวเลขที่เปนผลกําไรตามเปาหมายที่ตั้งไว เพื่อบงบอกวา การประกอบการของธุรกิจนั้น<br />
ประสบผลสําเร็จ โดยไมคํานึงถึงปจจัยที่จะสงผลกระทบตอสวนอื่น หรือไมแตอยางใด
52<br />
2. ทัศนคติของนักธุรกิจ ถานักธุรกิจซึ่งเปนผูบริหารสูงสุดในองคกร เปนผูมีอํานาจ<br />
ตัดสินใจในการกําหนดทิศทาง วิสัยทัศน เปาหมาย พันธกิจ กลยุทธขององคกร โดยนักธุรกิจนั้น<br />
ขาดทัศนคติที่ดีทางจริยธรรมยอมจะคํานึงถึงแตผลตอบแทน ผลประโยชนของธุรกิจเทานั้น โดยไม<br />
คํานึงถึงความรับผิดชอบที่ควรจะตองมีกับบุคคล ชุมชน สังคมและสิ่งแวดลอมอื่น ๆ ดวย<br />
3. การลดตนทุนและคาใชจายของธุรกิจ เปนการบริหารจัดการธุรกิจที่ตองคํานึงถึงเพื่อ<br />
สนองตอบเปาหมายกําไรสูงสุดของธุรกิจ ผูบริหารจึงใชมาตรการในการลดตนทุนใหต่ําสุดและ<br />
ประหยัดคาใชจายตาง ๆ ของธุรกิจใหมากที่สุด แตอาจทําใหผลิตผลที่ไดมีคุณภาพต่ํา เกิดการเอา<br />
รัดเอาเปรียบผูบริโภค เอารัดเอาเปรียบพนักงาน การทําลายสิ่งแวดลอมและการหลีกเลี่ยงการเสีย<br />
ภาษีอยางถูกตอง<br />
4. การแขงขันทางธุรกิจ ปจจุบันธุรกิจมีการแขงขันกันอยางเสรี จึงทําใหเกิดธุรกิจใหม<br />
เขาสูตลาดและเกิดการแขงขันกันจํานวนมาก ธุรกิจใดที่มีความสามารถ หรือมีความไดเปรียบทั้ง<br />
ดานเงินทุน ศักยภาพของบุคลากร ทรัพยากรในการอํานวยความสะดวก ระบบการบริหารจัดการที่ดี<br />
ธุรกิจนั้นยอมไดเปรียบธุรกิจอื่น ดังนั้นเพื่อความอยูรอดของธุรกิจ หรือการครองตําแหนงทางธุรกิจ<br />
ก็อาจเปนสาเหตุใหเกิดการแขงขันกันอยางไมเปนธรรม เชน การฮั้ว การใหสินบนเจาหนาที่ที่<br />
เกี่ยวของ การสรางความสัมพันธกับนักการเมืองที่สามารถเอื้อประโยชนใหแกตนได หรือใชวิธีการ<br />
ใสรายปายสีคูแขงขันใหเกิดความเสื่อมเสีย เปนตน<br />
5. การไมคํานึงถึงมาตรฐาน หรือคุณคาของความถูกตองทางสังคม เปนการมุงทําธุรกิจ<br />
เพื่อหาผลประโยชนผลกําไรทางวัตถุเทานั้น โดยไมคํานึงถึงความถูกตองทั้งในแงของกฎหมาย<br />
จารีต ประเพณี ศีลธรรมและจริยธรรมใด ๆ เชน การลักลอบขนสินคาหนีภาษี ลักลอบคายาเสพติด<br />
ลักลอบคาสัตวปาสงวน ลักลอบคาขายทางเพศ ลักลอบคาแรงงานเด็กและแรงงานตางดาว เปนตน<br />
6. การขาดสํานึกของความรับผิดชอบตอสวนรวมและสิ่งแวดลอม เมื่อนักธุรกิจนั้นมุง<br />
แตกําไรและผลประโยชนเฉพาะธุรกิจ โดยไมคํานึงถึงผลกระทบที่จะเกิดความเสียหาย เกิดมลภาวะ<br />
เปนพิษทางเสียง กลิ่นและควันตาง ๆ ตอสวนรวมและสิ่งแวดลอม เชน การลับลอบตัดไมทําธุรกิจ<br />
ไมเถื่อน การปลอยของเสียลงน้ํา ปลอยควันพิษ ทิ้งสารเคมีที่เปนอันตรายโดยไมมีการบําบัด หรือ<br />
ปองกันใหเกิดความปลอดภัยกอนนําไปทิ้ง<br />
จากสาเหตุที่กลาวขางตนจะเห็นวาการดําเนินธุรกิจ โดยคํานึงถึงแตกําไร หรือ<br />
ผลประโยชนเฉพาะตนของธุรกิจ ยอมกอใหเกิดปญหาตามมาอยางแนนอน ซึ่งปญหาที่เกิดขึ้นไมได<br />
สงผลกระทบใหเกิดความเสียหายแกฝายใดเพียงฝายเดียวเทานั้น แมแตธุรกิจเองที่มุงหวังกําไรก็ไม<br />
อาจจะบรรลุเปาหมายได เพราะอาจจะเกิดการตอตานจากบุคคล หนวยงาน หรือชุมชนที่ไดรับ
53<br />
ผลกระทบจากการดําเนินธุรกิจที่ขาดจริยธรรมนั้น ดังนั้นการดําเนินธุรกิจจึงจําเปนที่จะตองมีความ<br />
รับผิดชอบทางจริยธรรมตอบุคคล ชุมชนและสังคมสวนรวม<br />
ผลกระทบทางจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจ<br />
การดําเนินธุรกิจทุกวันนี้มีการแขงขันกันสูง จนทําใหมาตรฐานทางจริยธรรมดูจะเสื่อม<br />
ถอยลงไปทุกที โดยนักธุรกิจเหลานั้นมักอางเหตุผลวา เปนความตองการของตลาด สิ่งที่ทําก็เพื่อ<br />
สนองตลาดและโตแยงวาผูบริโภคมีสติปญญาสามารถคิดและตัดสินใจเลือกสินคาที่ตองการ<br />
หรือไมตองการไดดวยตนเอง ขอโตแยงนี้สะทอนแนวคิดของผูพูดวา ตนเอง หรือธุรกิจไม<br />
จําเปนตองคํานึงถึงจริยธรรมและความรับผิดชอบในฐานะของนักธุรกิจ ผูผลิตสินคา นักการตลาด<br />
นักโฆษณา หรือแมแตสื่อมวลชนและหนวยงานของรัฐบาลที่รับผิดชอบดูแลความเรียบรอยทาง<br />
สังคมแตอยางใด ดวยเหตุนี้เราจึงมักเห็นพฤติกรรมที่เรียกวา “วัวหาย ลอมคอก” ในสังคมไทยอยู<br />
บอย ๆ จะดีขึ้นมาหนอย คือ เมื่อทําผิดแลวยอมกลาวคําขอโทษ หรือชดใชเยียวยาคาเสียหาย แต<br />
หากเลวสุด ๆ คือ ไมยอมรับผิด ถาฝายเสียหายตองการความรับผิดชอบก็ไปฟองรองเรียกเอาเอง<br />
เหตุการณเหลานี้เรามักไดรับรูอยูเปนประจําและมีกระแสใหฮือฮา เปนขาวเปนขอถกเถียงกันอยูเปน<br />
พัก ๆ แลวก็จางหายไปเชนนี้เสมอ<br />
การดําเนินกิจกรรมทางธุรกิจจะมีผลตอผูที่เกี่ยวของทั้งภายในและภายนอกองคกร เชน<br />
บุคลากรในระดับขององคกรที่มีบทบาทหนาที่ ตั้งแตเจาของกิจการ ผูถือหุน ผูบริหารและ<br />
ผูปฏิบัติงาน บุคคลและหนวยงานที่เกี่ยวของเชน ลูกคา คูคา เจาหนี้ ลูกหนี้ หนวยงานราชการที่ตอง<br />
เกี่ยวของทั้งทางตรงและทางออม ชุมชนที่กิจการไปตั้งอยูในพื้นที่นั้น ตลอดจนสังคม ประเทศชาติ<br />
ที่ไดรับผลกระทบทั้งดานเศรษฐกิจและสังคม ดังนั้นกิจกรรมใดที่ธุรกิจตัดสินใจกระทําไมวาจะ<br />
เปนการผลิตสินคาที่ไดมาตรฐาน การตั้งราคาที่เหมาะสมกับคุณภาพ การใหบริการที่เสมอภาค<br />
เทาเทียมกัน การตกลงคาขายดวยความซื่อสัตยสุจริต การปฏิบัติตามเงื่อนไขการคาที่ไดตกลงกับ<br />
ฝายตาง ๆ ที่เกี่ยวของและปฏิบัติตามนั้น การใหความรวมมือในการจายภาษีใหกับรัฐบาลอยาง<br />
ถูกตองครบถวน การใชกลยุทธทางการตลาดที่ไมสรางทัศนคติ หรือคานิยมเชิงลบ ไมใชวิธีการ<br />
โฆษณาชวนเชื่อ ไมเปนตนตอของการทําลายสิ่งแวดลอม หรือวัฒนธรรมอันดีงามของชุมชน มี<br />
ความเคารพและตระหนักถึงจารีต ขนบธรรมเนียม ประเพณีอันดีงามของสังคม ไมทําธุรกิจผิด<br />
กฎหมาย บริหารกิจการธุรกิจดวยความเปนธรรม ไมเอารัดเอาเปรียบพนักงานลูกจางและลูกคา ไม<br />
ตกแตงตัวเลขทางบัญชีโดยมีเจตนาทุจริต แขงขันอยางเสรี ไมใชวิธีการใสรายปายสี หรือวิธีการติด<br />
สินบนเพื่อประโยชนของธุรกิจตน
54<br />
ปจจุบันจะเห็นวาการดําเนินกิจกรรมทางธุรกิจมาถึงจุดของความเสื่อมถอยทางจริยธรรม<br />
ดังนั้นผูที่มีสวนไดสวนเสียทั้งภายในและภายนอกองคกรธุรกิจ ตั้งแตระดับบุคคลจนถึงระดับ<br />
องคกรตางไดรับผลกระทบรวมกัน รวมทั้งองคกรธุรกิจที่ขาดจริยธรรมนั้นดวย<br />
ผลกระทบตอธุรกิจที่ดําเนินงานขาดจริยธรรม<br />
1. ความเห็นแกตัวของคนภายในองคกร เมื่อองคกรธุรกิจดําเนินงานขาดจริยธรรม เชน<br />
ตั้งเปาหมายทางธุรกิจสูงเกิน ไมมีสวัสดิการที่เหมาะสมกับพนักงานลูกจาง หลบเลี่ยงภาษี มุงแต<br />
ผลงานที่เปนผลประโยชนของธุรกิจฝายเดียว ยอมเปนการสรางแรงกดดันหรือวัฒนธรรมการเอารัด<br />
เอาเปรียบเพื่อสรางผลงานของตนเอง จึงเกิดพฤติกรรมการเห็นแกตัวของคนในองคกรที่ตองมีการ<br />
แกงแยง ชิงดีชิงเดนกัน เปนตน<br />
2. ความขัดแยง ถาองคกรมีบุคลากรที่เห็นแกตัวโอกาสของความขัดแยงยอมสูง ตางฝาย<br />
ตางยึดประโยชนตน ประโยชนของฝาย หรือแผนกของตน ไมเกื้อกูลกัน ทํางานดวยความ<br />
หวาดระแวงกัน แทนที่จะประสานงานกันกลายเปนประสานงา สรางเรื ่องราววุนวาย เรื่องเล็ก<br />
กลายเปนเรื่องใหญ เรื่องใหญกลายเปนเรื่องเลวรายที่มาทําลายกัน<br />
3. ความไมไววางใจกัน เมื่อมีพฤติกรรมการทุจริต การไมทําตามเงื่อนไขขอตกลง<br />
ยอมจะทําใหผูที่ติดตอคาขายดวย เชน ลูกคา คูคา เจาหนี้ พนักงาน เกิดความไมไววางใจ ตลอดจน<br />
เกิดหวาดระแวง สงผลตอการขาดความนาเชื่อถือ ไมมั่นใจที่จะรวมกิจกรรมทางการคาดวยอีก<br />
ตอไป หรือสภาพจิตใจของคนทํางาน ไมมีความสุขสงผลตอประสิทธิภาพของงานในที่สุด<br />
4. ประสิทธิภาพของงาน การทํางานที่มีความขัดแยง ไมไววางใจกันและตางฝายตางเห็น<br />
แกประโยชนตนไมเพียงแตกระทบบุคคลยังกระทบตอประสิทธิภาพประสิทธิผลของการทํางาน<br />
อาจทําใหเกิดความเสียหายอยางที่ไมควรจะเปน เชน ทําใหเพิ่มตนทุนและคาใชจาย ทําใหสูญเสีย<br />
โอกาสในการแขงขันกับคูแขงขันและประสบผลขาดทุนจากการดําเนินงานไดในที่สุด<br />
5. ไมมีความสุขในการทํางาน องคกรที่บริหารงานอยางขาดจริยธรรมทําใหเกิดการ<br />
สรางวัฒนธรรมในองคกรที่เลวราย ทุกคนอยูแบบเอาตัวรอด ตัวใครตัวมัน เลนพรรคเลนพวก กลั่น<br />
แกลงผูที่ไมใชพวกตัวเอง เห็นแกตัว เอารัดเอาเปรียบ ดังนั้นบรรยากาศในที่ทํางานยอมมีแตความ<br />
รอนรุม พนักงานทํางานอยางไรความสุข การทํางานเปนไปแบบเอาตัวรอดไปวัน ๆ ขาดกําลังใจ<br />
เกิดความเบื่อหนาย ทอแท ออนลา ทําใหไมสามารถทุมเททํางานอยางเต็มกําลังความสามารถได<br />
6. สรางศัตรูทางการคา การแขงขันทางธุรกิจนับเปนเรื่องปกติในระบบการคาเสรี แต<br />
ตองเปนการแขงขันที่ยุติธรรมและมีกฎกติกา ไมใชวิธีการฉอฉล เชน การติดสินบน การฮั้ว การ
55<br />
ขโมยความคิดผูอื่น หรือการใสรายปายสี ดังนั้นการทําธุรกิจควรเปนการสรางพันธมิตรทางการคา<br />
ไมใชการสรางศัตรูมาห้ําหั่นกัน<br />
7. ถูกตอตานจากชุมชน หากธุรกิจมุงเอาแตผลประโยชนโดยไมคํานึงถึงความเสียหายที่<br />
จะเกิดกับชุมชน ไมวาจะเปนการทําลายทรัพยากร สิ่งแวดลอมของชุมชน การสรางมลภาวะเปนพิษ<br />
ใหเกิดขึ้นกับชุมชน ตลอดจนการทําลายวัฒนธรรมประเพณีของชุมชน ประชาชนในชุมชนก็อาจ<br />
รวมตัวกันประทวงตอตานและขับไลธุรกิจนั้นไดในที่สุด<br />
8. ทําผิดกฎหมาย การดําเนินธุรกิจโดยไมคํานึงถึงจริยธรรม อันควรประพฤติใหถูกตอง<br />
ชอบธรรม โอกาสที่จะกลายเปนธุรกิจที่ทําผิดกฎหมายมีแนวโนมสูง ซึ่งการทําผิดกฎหมายก็จะตอง<br />
ไดรับโทษตามกฎหมายไมวาจะเปนคดีอาญา หรือคดีแพง<br />
9. ลมเลิกกิจการ ธุรกิจที่ขาดจริยธรรมยอมเสื่อมเสียชื่อเสียง ไมสามารถดํารงธุรกิจให<br />
เจริญกาวหนา หรือดํารงอยูตอไปไดอีก แมจะคิดสรางธุรกิจขึ้นมาใหมในภายหลัง หากเปนที่ทราบ<br />
วามีประวัติที่เสื่อมเสียมากอนก็ยากที่จะไดรับการเชื่อถือและการยอมรับในการติดตอคาขายดวย<br />
หรืออาจตองใชระยะเวลาและความพยายามอยางมากในการกูภาพลักษณและชื่อเสียงใหกลับคืนมา<br />
เพื่อคืนสูวงการธุรกิจอีกครั้งซึ่งไมใชเรื่องงายนัก<br />
ระดับมาตรฐานจริยธรรมทางธุรกิจ<br />
คําวา ระดับ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. (2554. ออนไลน) ไดให<br />
ความหมายวา เปนลักษณะของพื้นผิวตามแนวนอนระหวางจุด 2 จุดที่มีความสูงเสมอกัน เมื่อ<br />
นํามาใชกับมาตรฐาน มีความหมายวา สิ่งที่ถือเอาเปนเกณฑที่รับรองกันทั่วไป สําหรับเทียบทั้งดาน<br />
ปริมาณและคุณภาพ ดังนั้นระดับมาตรฐานทางจริยธรรม จึงสรุปไดวา เปนการเทียบเกณฑของ<br />
ความดีงามในการประพฤติปฏิบัติที่ไดรับการยอมรับทั่วไปวามีคุณธรรม ความดีงาม ความถูกตอง<br />
ความเหมาะสม หรือตามที่สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข (2554. ออนไลน)ไดให<br />
ความหมายมาตรฐานทางคุณธรรมจริยธรรมไว คือ สิ่งที่ถือเปนหลักสําหรับเทียบทางสภาพคุณงาม<br />
ความดี ทั้งที่อยูภายในจิตใจและที่แสดงออกที่ควรประพฤติในสังคมนั้น ไดยอมรับนับถือกันมาและ<br />
ประพฤติปฏิบัติรวมกันยอมรับวาอะไรควรทํา อะไรไมควรทํา<br />
นักปราชญมีความเชื่อวา ความประพฤติเปนบอเกิดแหงจริยธรรม แตนักปราชญในหลาย<br />
สํานักตางมีความคิดเห็นเกี่ยวกับความประพฤติของคนเราแตกตางกันไป โดยไดมีการแบงออกเปน<br />
3 ทรรศนะ (กีรติ บุญเจือ. 2551 : 83-85) ดังนี้
56<br />
1. การกระทําของคนเราเปนไปอยางเสรีไมไดมีสิ่งใดมาจูงใจ หมายความวา การกระทํา<br />
ใดที่เกิดจากการเลือกและตัดสินใจดวยตนเอง ไมไดมีผลมาจากแรงจูงใจใด ๆ แตแรงจูงใจอาจ<br />
เกิดขึ้นในภายหลังจึงดูเหมือนวาถูกจูงใจดึงไปใหกระทําเชนนั้น ดังที่เรามักจะไดยินคํากลาวที่วา<br />
“ฉันไดตัดสินใจไวกอนแลว” ฉะนั้นถามีใครมาย้ําตรงกับความคิดความตองการที่ตรงกับใจ มันก็<br />
เหมือนมีแนวรวมเปนแรงสนับสนุนใหเกิดความมั่นใจในสิ่งที่ไดตัดสินใจยิ่งขึ้นนั้นเอง แนวคิดตาม<br />
ทรรศนะนี้เปนของ วิลเลียม เจมสและคานท เรียกวา ลัทธิอนิยตินิยม (Indeterminism)<br />
2. การกระทําของคนเราถูกกําหนดจากสาเหตุตายตัว ไมไดมีอิสระเสรี หมายความวา<br />
การกระทําใด ๆ ลวนมีสาเหตุ ซึ่งการกระทําบางอยางสามารถมองเห็นถึงสาเหตุไดชัดเจน แตการ<br />
กระทําบางอยางก็ไมสามารถบอกถึงสาเหตุไดชัดเจน ทรรศนะนี้มีความขัดแยงกับแนวคิดการ<br />
กระทําเสรีโดยสิ้นเชิง กลับมองวาทรรศนะดังกลาวนั้นเหลวไหล ผูที่ใหทรรศนะตามแนวคิดนี้คือ<br />
ฮอบและสเพโนวเสอ เรียกทรรศนะนี้วา ลัทธินิยตินิยม (Determinism)<br />
3. การทําของคนเรามีเสรีที่จะเลือกตัดสินใจได แตอาจถูกดึง หรือถูกผลักโดยสาเหตุอื่น<br />
ซึ่งทําใหการกระทําของคนเรานั้นไมเปนไปอยางเสรีเต็มที่ ทรรศนะนี้มีมุมมองในแนวทางสาย<br />
กลาง ตามหลักคําสอนทางศาสนาที่สอนใหคนเราตองมีการฝกฝนในพฤติกรรมของตน เพราะบาง<br />
สิ่งบางอยางแมจะรูวาผิด แตก็มีกิเลสชักจูงใหตัดสินใจผิดพลาดได อิทธิพลตอการตัดสินใจจึง<br />
ขึ้นอยูภายในจิตใจกับสิ่งแวดลอมภายนอก เรียกแนวคิดตามทรรศนะนี้วา ลัทธิมัธยคตินิยม<br />
นอกจากนี้การกระทําความดีความชั่วของคนเรา ยังแบงออกเปน 3 ทรรศนะ โดยกลุมแรก<br />
ไดแก แมนเนอคีเอิส (Manichaeus), ออเกิสทีน (Augstine), ลูเธอร (Luther), แคลวิน (Calvin),<br />
โทมัส ฮอบ (Thomas Hobbes) โดยมองวา เนื้อแทของคนเราเห็นแกตัวมาแตกําเนิด จึงมีความโนม<br />
เอียงที่จะทําชั่ว การที่คนเราทําความดีเปนเรื่องที่ฝนธรรมชาติของตน ดังนั้นทุกครั้งที่จะทําความดี<br />
ตองมีการควบคุม ระมัดระวังตนเองเสมอ จึงเปนการฝนธรรมชาติตลอดเวลา และยกคํากลาวอาง<br />
ของคนที่กระทําเชนนี้วา “ใครคิดจะอยูกับที่จะถอยหลังโดยปริยาย” สวนกลุมที่ 2 ไดแก รุสโซ<br />
(Rousseau) มีความคิดเห็นวาโดยธรรมชาติคนเรามีความโนมเอียงในการทําความดีแตสังคมทําให<br />
จิตใจคนเราต่ําทรามลง สังคมทําใหเกิดความจําเปนตองทําชั่วและเฮอรเบิรท สเพนเสอร(Harbert<br />
Spencer) กลาววา คนเรามีวิวัฒนาการไปสูสภาพที่ดีขึ้น มีจิตใจสูงขึ้น อยากทําความดีมากขึ้นเรื่อย ๆ<br />
การกระทําชั่วเปนเพราะรูเทาไมถึงการณ กลุมที่ 3 กลุมสุดทายไดแก ศาสดาของแตละศาสนา ซึ่ง<br />
สั่งสอนใหใชหลักสายกลางในการดําเนินชีวิต ใหทําความดีละความชั่ว แมวาในชีวิตของคนเราจะ<br />
มีความขัดแยงระหวางเปาหมายสูงสุดของชีวิต แตเปนหนาที่ตองปลูกฝงคุณธรรมของตนใหมั่นคง<br />
เพื่อความประพฤติที่ดียิ่งขึ้น ไมถูกครอบงําดวยกิเลสในการกระทําสิ่งไมดีงามทั้งหลาย
57<br />
ดังนั้นจะเห็นวาพฤติกรรมเปนตัวกําหนดจริยธรรม ซึ่งสามารถวัดระดับมาตรฐานทาง<br />
จริยธรรมที่เริ่มจากบุคคล โดยสามารถที่จะแบงได 2 ระดับตามที่ สุภาพร พิศาลบุตร (2549 : 8-9)<br />
ไดกลาววาคนเรามีจริยธรรมในตัวเอง 2 ระดับคือ จริยธรรมในชีวิตประจําวันและจริยธรรมในการ<br />
ทํางาน ดังนี้<br />
1. จริยธรรมในชีวิตประจําวัน แบงได 2 ระดับ คือ จริยธรรมระดับบุคคล โดยที่คนแตละ<br />
คนตางมีหลักในการยึดถือประจําใจและเปนแนวทางปฏิบัติของตน สวนจริยธรรมระดับสังคม เปน<br />
จริยธรรมของกลุมคนสวนรวม ทําใหบุคคลแตละคนมีจริยธรรมรวมกัน หรือไปในทิศทางที่คลอย<br />
ตามกัน<br />
2. จริยธรรมในการทํางาน เปนการประพฤติปฏิบัติของบุคคลที่มุงกระทําเพื่อที่จะเปน<br />
ผูประสบกับความสําเร็จในหนาที่การงานของตนเอง<br />
โดยแบงระดับจริยธรรมการทํางาน 3 ระดับ ดังนี้<br />
2.1 การทํางานที่ไมมีจริยธรรม แมรูวาสิ่งที่ทํานั้นไมถูกตอง แตเพื่อบรรลุเปาหมายก็<br />
จะทําในสิ่งนั้น พฤติกรรมเชนนี้กลาวไดวา เปนลักษณะของคนไมดี หรือคนเลว ถาทําเลวมาก ๆ ก็<br />
เรียกไดวา เปนคนชั่ว<br />
2.2 การทํางานที่มีจริยธรรม เปนการทํางานที่คํานึงถึงความถูกตอง ความเหมาะสม<br />
หากการกระทําใดที่ผิด หรือฝนมโนธรรม ก็จะละเวนเสีย แมวาจะทําใหไดรับผลกําไรนอยกวา<br />
เปาหมายที่ตั้งเอาไว พฤติกรรมนี้เรียกไดวา เปนพฤติกรรมของคนดี<br />
2.3 การทํางานที่ไมสนใจจริยธรรม เปนการทํางานที่ไมไดคํานึงในเรื่องความถูกตอง<br />
เหมาะสมหรือไม แตถาสิ่งที่ทํานั้นสามารถสนองความปรารถนาก็ดําเนินการไปตามน้ํา หากมีความ<br />
ผิดพลาด หรือความไมถูกตอง ก็กลาวอางไดวารูเทาไมถึงการณ เปนพฤติกรรมที่ไมสนใจ ไมเรียนรู<br />
และไมมีความสามารถในการแยกแยะสิ่งถูกผิด พฤติกรรมเชนนี้เรียกไดวา เปนพฤติกรรมของคน<br />
โงเขลา<br />
ฉะนั้นจะเห็นไดวา การตัดสินใจในเรื่องของจริยธรรมของแตละบุคคลจะมีความแตกตาง<br />
ตามความรู ความเชื่อ คานิยมและประสบการณ ทําใหเกิดมาตรฐานทางจริยธรรมที่แตกตางกันไป<br />
ซึ่งสามารถพิจารณาถึงมาตรฐานทางจริยธรรมไดดังนี้<br />
1. บางคนใชหนาที่เปนมาตรฐานจริยธรรม เชน ทําหนาที่ของตนดวยความรับผิดชอบ<br />
ตั้งใจ ไมละทิ้งหนาที่ ไมกาวกายหนาที่ของผูอื่น ไมเบียดเบียน เอารัดเอาเปรียบผูอื่น แมวาจะไมได<br />
รับผลตอบแทนที่พิเศษกวาปกติ เชน การไดรับพิจารณาความดีความชอบเปนพิเศษ ไดโบนัส หรือ
58<br />
เลื่อนตําแหนงที่สูงขึ้น ดังนั้นผูที่ใชหนาที่เปนมาตรฐานทางจริยธรรมคํานึงถึงเจตนาของการ<br />
กระทําที่ดี หรือไมดี โดยไมไดคํานึงถึงผลของการกระทํา<br />
2. บางคนใชความสุขเปนมาตรฐานจริยธรรม เชน ถาการกระทํานั้นไดรับผลตอบแทน<br />
ไมวาจะเปนผลประโยชน คาตอบแทน ตําแหนงหนาที่การงานที่สูงขึ้น สิทธิพิเศษ รางวัล คําชมเชย<br />
บุคคล หรือกลุมคนที่ไดรับก็จะถือเปนความดี แตหากการกระทํากอใหเกิดการสูญเสียผลประโยชน<br />
ตอตนเอง ตอพรรคพวกและคนอื่น ๆ ถือวาเปนความไมดี ดังนั้นจะเห็นวา การตัดสินมาตรฐานทาง<br />
จริยธรรมระหวางหนาที่กับความสุขจะเปนสิ่งตรงขามกัน<br />
3. บางคนใชความเชื่อที่วาความอยูรอดเปนมาตรฐานจริยธรรม เชน การคํานึงถึงความอยู<br />
รอด ทั้งตนเองและสังคมสวนรวมใหรอดพนจากเภทภัยตาง ๆ ดังนั้นแนวคิดของกลุมคนที่ตัดสิน<br />
มาตรฐานจริยธรรมดวยความอยูรอด จะคนหาแนวทางการปฏิบัติที่เปนทางรอด รูจักปรับตัวและ<br />
ดูแลรักษาตนเอง เพื่อนรวมงาน ตลอดจนองคกรใหรอดพนจากวิกฤตไดซึ่งจะถือวาเปนความดี แต<br />
ถาไมสามารถชวยเหลือใหรอดไดก็ถือวาเปนการกระทําที่ไมดี<br />
4. บางคนใชการพัฒนาตนเองเปนมาตรฐานจริยธรรม เชน การเปลี่ยนแปลงการกระทํา<br />
ในชีวิตของบุคคล หรือกลุมคน อยางมีทิศทางไปในแนวทางที่เจริญขึ้นตามที่ตนปรารถนา โดยทํา<br />
ชีวิตความเปนอยูใหมีความอยูดีกินดี ความสะดวกสบาย ความเจริญทางศิลปวัฒนธรรม จิตใจและ<br />
ความสงบสันติ<br />
การพัฒนาจริยธรรมทางธุรกิจ<br />
การประกอบธุรกิจขององคกรใด ๆ ยอมมีความเกี่ยวของกับบุคคลภายในและภายนอก<br />
องคกร หากเปนธุรกิจขนาดใหญยอมมีผลกระทบในวงกวางทั้งดานเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง<br />
เพื่อใหเกิดผลในทางที่ดีจึงตองเปนการกระทําดวยความมีจริยธรรม คุณธรรม ความดีงามในการ<br />
ประกอบธุรกิจนั้น ๆ ดังนั้นจึงตองมีการเสริมสรางและพัฒนาจริยธรรมใหเกิดขึ้นในธุรกิจ เพื่อให<br />
บุคคลทุกฝายไดรับการพัฒนาทางดานจริยธรรม สามารถที่จะแยกแยะความถูก-ผิด ความดี-ชั่วและ<br />
ความควร-ไมควร ฉะนั้นการพัฒนาดานจริยธรรมมีความสัมพันธกับลักษณะของจริยธรรม ซึ่งแบง<br />
ออกได 4 ดาน (Numthon Kotvong. 2554. ออนไลน) คือ<br />
1. ความรูเชิงจริยธรรม คือ ความรูความเขาใจเกี่ยวกับการแยกแยะไดวาอะไรดี อะไรชั่ว<br />
แตสรุปไมไดวาเมื่อรูแลวจะเลือกตัดสินใจทําแตความดี เพราะอาจจะทําชั่วก็ได
59<br />
2. ทัศนคติเชิงจริยธรรม คือ ความรูสึก นึกคิด ความเชื่อจากการเรียนรูและประสบการณ<br />
ของบุคคลที่มีตอสิ่งถูกสิ่งผิดในสังคมวา ชอบหรือไมชอบ โดยทัศนคติมีผลตอการจูงใจใหคน<br />
กระทําตามทัศนคติคอนขางมาก<br />
3. เหตุผลเชิงจริยธรรม คือ การใชเหตุผลของบุคคลในการเลือกที่จะทํา หรือไมทําสิ่งใด<br />
สิ่งหนึ่ง เชน หมอยอมโกหกคนไขที่เปนมะเร็งระยะสุดทาย วาอีกไมกี่สัปดาหก็หายกลับบานได<br />
4. พฤติกรรมเชิงจริยธรรม คือ การแสดงออกทางพฤติกรรมของคนตามที่สังคมนิยมหรือ<br />
ชื่นชอบ หรือการงดเวนพฤติกรรมที่ฝาฝนกฎเกณฑของสังคม<br />
นักวิชาการทั้งหลายเชื่อวา จริยธรรมเกิดไดจากการศึกษา อบรม ขัดเกลาและมีการสั่งสม<br />
มาตั้งแตในวัยเด็กไปจนเปนผูใหญตลอดชีวิต ดังทฤษฎีของโคลเบิรกและเปยเจท กลาวถึงการ<br />
พัฒนาทางดานจริยธรรม(Kohlberg’s stages of moral development) พอสรุปได (Crain. 1985.<br />
online) ดังนี้<br />
เปยเจทและโคลเบิรก เชื่อวา พัฒนาการทางจริยธรรมของคนเรามีรากฐานมาจากพัฒนา<br />
การทางสติปญญาและอารมณ ดังนั้นจริยธรรมของเด็กจะเจริญตามวัยที่มีพัฒนาการทางสติปญญา<br />
ที่เจริญขึ้น<br />
Jean Piaget<br />
ภาพที่ 6 เปยเจทและโคลเบิรก<br />
ที่มา: http://www.google.co.th<br />
Lawrence Kohlberg<br />
โคลเบิรก ทําการวิเคราะหเหตุผลเชิงจริยธรรม โดยทําการวิเคราะหคําตอบของเยาวชน<br />
อเมริกัน อายุ 10-16 ปและแบงประเภทเหตุผลเชิงจริยธรรมไว 3 ระดับ 6 ขั้น ไดแก<br />
ระดับที่ 1 ขั้นกอนกฎเกณฑ หรือกอนมีจริยธรรม (Pre-conventional Morality) เปนการ<br />
เลือกทําสิ่งที่เปน ประโยชนตอตนเอง โดยไมคํานึงถึงผลที่จะเกิดแกผูอื่น แบงไดเปน 2 ระยะคือ
60<br />
1.1 ขั้นการลงโทษและเชื่อฟง ในชวงอายุ 2-6 ป เปนจุดเริ่มตนของการเรียนรูดาน<br />
ศีลธรรมถาทําผิดจะถูกลงโทษ ทําความดีจะไดรับรางวัล เด็กจึงเรียนรูจากสิ่งเหลานี้วาทําอยางไรจึง<br />
จะสามารถหลีกเลี่ยงการโดนลงโทษ (How can I avoid punishment?) โดยยังไมเขาใจเหตุผล<br />
1.2 ขั้นคํานึงถึงความตองการและการแลกเปลี่ยน ในชวงอายุ 6-16 ป เริ่มรูจักคิด มี<br />
เหตุผลและกระทําสิ่งที่ตองการ หรือเปนการแลกเปลี่ยนตามที่ตนคาดหวังไว เชน การถามหาถึง<br />
ความตองการของตนเอง (What's in it for me?) และอาจมีการตกลงแลกเปลี่ยนเพื่อใหไดสิ่งที่<br />
ตองการ (Paying for a benefit)<br />
ระดับที่ 2 ขั้นตามกฎเกณฑ หรือจริยธรรมตามกฎเกณฑสังคม (Conventional Morality)<br />
เปนการทําตามกฎหมาย ศาสนาหรือกฎเกณฑของกลุมยอยของตน แบงไดเปน 2 ขั้นตอนยอยคือ<br />
2.1 ขั้นคํานึงถึงความคาดหวังซึ่งกันและกันกับบุคคลอื่นและการปฏิบัติตามสังคม<br />
อยูในชวงอายุ 16-24 ป เปนชวงวัยรุนถึงวัยทํางาน บุคคลวัยนี้จะคิดถึงคนอื่น สิ่งที่ดีตองเปนธรรม<br />
กับคนอื่นดวย การทําสิ่งถูก หรือผิด จึงไมใชเรื่องของตนเองเทานั้น แตเปนเรื่องที่เกี่ยวของกับผูอื่น<br />
และสังคมดวย กลาวไดวา เปนทัศนคติที่ดีของคนในวัยนี้ ที่มีการคํานึงบรรทัดฐานทางสังคมดวย<br />
(The good attitude and social norms) แตอยางไรก็ตามบุคคลในวัยนี้ก็อาจถูกชักจูง หรือคลอยตาม<br />
เพื่อนไดงาย<br />
2.2 ขั้นการคํานึงถึงระบบสังคมและรักษาไวซึ่งความถูกตองของสังคมใหสังคมดํารง<br />
อยูได ชวงอายุ 24-30 ป เปนขั้นของการยอมรับกฎเกณฑของสังคมเพราะมีความรูในบทบาทหนาที่<br />
ของตนเองในฐานะเปนหนวยหนึ่งของสังคม จึงถือวาตนเองมีหนาที่ตามกฎเกณฑที่สังคมกําหนด<br />
หรือคาดหวัง เชน การปฏิบัติตนอยูในกรอบที่ถูกตองของกฎหมายบานเมืองและระเบียบทางสังคม<br />
ที่อยูรวมกันใหเกิดความสงบเรียบรอย (Law and order morality) ในฐานะของพลเมืองและสมาชิก<br />
ที่ดีของสังคมนั้น<br />
ระดับที่ 3 ขั้นเหนือกฎเกณฑ หรือจริยธรรมเหนือกฎเกณฑสังคม (Post-conventional<br />
Morality) จะมีการคิดตรึกตรอง มีการชั่งใจดวยตนเองวาสิ่งใดดีกวา หรือสําคัญกวา แลวจึง<br />
ตัดสินใจไปตามนั้น แบงได 2 ขั้นตอน<br />
3.1 ขั้นการคํานึงถึงสิทธิขั้นพื้นฐานและสัญญาประชาคม ชวงอายุ 30-40 ป เปนวัย<br />
กลางคนจะใหความสําคัญกับคนหมูมาก ไมทําตนใหขัดกับสิทธิอันพึงมีพึงไดของผูอื่น สามารถ<br />
ควบคุมจิตใจตนเองได
61<br />
3.2 ขั้นคํานึงถึงจริยธรรมสากล อายุ 40 ปขึ้นไป เปนผูใหญเต็มตัวหรือเริ่มเขาสูวัย<br />
ชราบุคคลรับรูเกี่ยวกับความดีและจริยธรรมเปนสิ่งสากล คนทุกคนมีสิทธิที่จะไดรับการปฏิบัติที่ดี<br />
เชน การใหเกียรติ การชวยเหลือเกื้อกูลกันและจริยธรรมไมใชเรื่องของสังคมใดสังคมหนึ่งเทานั้น<br />
ดังนั้นจะเห็นวาการพัฒนาจริยธรรมของโคลเบิรกในระดับที่ 3 นั้นอยูเหนือกฎเกณฑ แต<br />
เปนสามัญสํานึก (Principled conscience) ของบุคคลที่ผานรอนผานหนาวมาถึงในชวงบั้นปลายของ<br />
ชีวิตและมองถึงสังคมสวนรวม<br />
สําหรับเปยเจท ไดแบงระดับอายุที่มีตอการพัฒนาดานจริยธรรมคลายกับโคลเบิรก ออก<br />
เปน 4 ขั้น โดยสรุปดังนี้<br />
1. ขั้นกอนจริยธรรม อายุแรกเกิดถึง 2 ขวบ ยังไมเกิดความรูสึกผิดชอบชั่วดี<br />
2. ขั้นเชื่อฟงคําสั่ง อายุ 3-8 ป จะเชื่อฟงผูใหญที่มีอํานาจทางกายภาพเหนือกวา เชน พอ<br />
แม ครู โดยไมคํานึงถึงเหตุผล<br />
3. ขั้นยึดตนเองเปนหลัก อายุ 8-15 ป มีความคิดเปนของตนเอง รูจักคิดวาอะไรดี<br />
หรือไมดี<br />
4. ขั้นยึดเหตุผล อายุ 15 ปขึ้นไป มีสติปญญาในการวิเคราะหแยกแยะดวยเหตุผลวา<br />
อะไรดีไมดี<br />
เมื่อพิจารณาถึงแนวคิดของเปยเจทและโคลเบิรก จะพบวาการพัฒนาทางสติปญญาเพื่อ<br />
สงเสริมดานจริยธรรมแกบุคคลสามารถที่จะเรียนรูและฝกฝนไดไปตามลําดับของอายุ โดยตองใช<br />
เวลาของการพัฒนาและการสะสมความรู ความเขาใจ ความเปนเหตุเปนผลในการแยกแยะจําแนก<br />
ความมีจริยธรรม ซึ่งเปนไปตลอดชั่วชีวิตของคน ๆ นั้น<br />
นักวิชาการตางเชื่อวา การพัฒนาดานจริยธรรมบุคคลสามารถพัฒนาได ดวยการขัดเกลา<br />
ของสถาบันพื้นฐานเชน ครอบครัว สถาบันการศึกษาและสังคม แตปจจุบันเราพบความเสื่อมถอย<br />
ของจริยธรรมเพิ่มมากขึ้นทั้งระดับบุคคล องคกรและสังคม ดังจะเห็นจากปญหาที่สงผลเสียหายที่<br />
กวางขวางและรุนแรง เชน ปญหายาเสพติด อาชญากรรม การลมละลายขององคกรธุรกิจขนาดใหญ<br />
ความแตกแยกทางความคิด การตอตานและการตอสูทางการเมืองทั้งในประเทศและตางประเทศ<br />
เหตุการณที่เปนปญหาดังกลาวมีรูปแบบที่ซับซอนมากขึ้น ฉะนั้นในแงของการพัฒนาจริยธรรมที่<br />
พูดถึงตอไป มีดวยกันหลากหลายวิธีแมวาแตละวิธีอาจตองใชความอดทนที่จะเห็นผลเกิดขึ้นใน<br />
ระยะยาวก็ตาม<br />
แนวทางการพัฒนาจริยธรรมที่นาสนใจที่จะนําไปสูความสําเร็จดวยความเขาใจถึงแกน<br />
แทของสาเหตุแหงปญหา โดยพระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตโต) (2551 : 1-102). ไดเทศนอบรมไว
62<br />
ในหัวขอจะพัฒนาบุคคลใหมีคุณธรรมและจริยธรรมไดอยางไร ซึ่งมีประเด็นที่นาคิดและนาสนใจ<br />
อยางยิ่ง ดังจะไดประมวลสรุป ดังตอไปนี้<br />
ภาพที่ 7 พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตโต)<br />
ที่มา : http://www.google.co.th<br />
การแกปญหาดานจริยธรรม หรือการสงเสริมใหมีจริยธรรมจะเกิดขึ้นไดตองมีความเขาใจ<br />
ในสาเหตุของปญหาใหลึกและแกไขใหครบวงจร คือ ตองเรียนรูและเขาใจถึงสิ่งที่ไมดี ใหรูวาอะไร<br />
เปนสิ่งที่ไมดี ที่เปนตัวกําหนดบทบาท เปนแรงจูงใจใหคนเรากระทํา หรือแสดงออกไป เพราะอะไร<br />
ทําไมถึงทําอยางนั้น ยกตัวอยางเชน ทําไมคนไทยจึงทํางานเปนทีมไมได ทานอธิบายวา ปญหาการ<br />
ทํางานเปนทีมไมไดของคนไทยมีความสัมพันธกับลักษณะนิสัยของคนไทย จากคําสอนในอดีตที่วา<br />
“ใหมีมานะอดทนร่ําเรียนใหสูง ตอไปจะไดเปนเจาคนนายคน” ซึ่งสะทอนถึงลักษณะนิสัยของคน<br />
ไทยเปนผูมี “มานะ” แปลวา ความถือตัว ถือตน ดังนั้นตัวที่จูงใจและบงการบทบาทใหคนเกิดความ<br />
อดทนพากเพียร คือ ตัวมานะเพื่อที่จะไดเปนเจาคนนายคน ในทางพุทธศาสนาถือวา มานะ เปนตัว<br />
กิเลสใหญ มีอยูดวยกัน 3 ตัว คือ ตัณหา มานะ ทิฐิ ซึ่งเปนตัวกิเลสที่กําหนดบทบาทของคน โดยให<br />
ความหมายของคําทั้ง 3 คําตอไปนี้<br />
1. ตัณหา คือ ความอยาก ความเห็นแกตัว ความอยากจะได อยากจะเอาเพื่อตัวเอง<br />
2. มานะ คือ ความตองการใหตัวเดน อยากยิ่งใหญ ความสําคัญตน หรือถือตนสําคัญ<br />
3. ทิฐิ คือ ความถือรั้นในความเห็นของตน ยึดติดในความเห็น เอาความเห็นเปนจริง<br />
ในสังคมไทยไดนําเอากิเลสฝายอกุศล หรือฝายชั่วนี้ มาใชใหเปนประโยชน ทั้งนี้จะตอง<br />
ใชใหเปน ใชใหถูกตองจึงจะมีประโยชน แตตองระมัดระวังผลขางเคียง เชน ถามีมานะในการรักษา<br />
ระเบียบวินัยของคนในสังคม ทําใหสังคมเจริญรุงเรืองแลวเกิดความลําพอง ยกตนขมทาน เพราะ<br />
สําคัญตนวา ดีกวา เหนือกวา ยิ่งใหญกวาคนอื่น แมเปนความสําเร็จแตไมไดเกิดจากเหตุผลที่เห็น
63<br />
ดวยปญญา แตเปนไปดวยแรงกิเลส จึงกลาวไดวา สิ่งที่ทํานั้นดี แตคนทํากลับไดชื่อวา เปนคนชั่ว<br />
ดังนั้นเมื่อเขาใจถึงสาเหตุของปญหาที่เกิดขึ้นแลว ก็มาสรางเสริมจริยธรรมดวยการบูรณาการ<br />
วิธีการแกปญหาใหมีความสัมพันธกับปญหาอยางถูกตอง คือ จับใหถูกจุด หมายความวา จับ<br />
จริยธรรมตัวแกนหรือตัวนําของเรื่องนั้น ๆ แลวสงเสริมจริยธรรมนั้นอันเดียวจะสามารถโยงไป<br />
แกปญหาไดหลายอยาง เชน ถาจะทํางานตองฝกตนเองใหมีนิสัยรักงาน เมื่อจะทํางานใดก็จะรักงาน<br />
ที่ทํา แลวสิ่งที่ตามมา คือ ความขยันหมั่นเพียร ความมีระเบียบวินัย ความอดทน ความตรงตอเวลา มี<br />
สมาธิอยูกับการงาน ทําใหทํางานอยางมีความสุข<br />
เมื่อจะพัฒนาจริยธรรมจะตองมีการฝกฝนและปฏิบัติดานจริยธรรมอยางครบวงจร หรือ<br />
เรียกวา ทําอยางบูรณาการ เชน ตัวอยางการแสดงออกโดยเสรีในสังคมไทย ที่มักกลาวอางถึงความ<br />
เปนประชาธิปไตย จนเกิดการละเมิดทําใหเกิดความเดือดรอนและเขาขายดูหมิ่นผูอื่นใหไดรับความ<br />
เสียหายทั้งชื่อเสียงและทรัพยสิน ตามที่เปนขาวทางสื่อมวลชนตาง ๆ ไดมีการนําเสนอ พฤติกรรม<br />
ดังกลาวถือไดวาเปนการแสดงออกโดยเสรีอยางขาดจริยธรรม เพราะไมมีความรับผิดชอบตอการ<br />
กระทําของตนเองที่ทําใหผูอื่นไดรับความเดือดรอน หรือไดรับความเสียหาย<br />
การพัฒนาจริยธรรมในเรื่องนี้ตองใหการเรียนรูที่ถูกตองถึงเสรีภาพในการแสดงออก คือ<br />
ตองรูจุดมุงหมายของการแสดงออกเปนไปเพื่อที่ตองการแสวงหาความจริง ความถูกตอง อยางมี<br />
เหตุมีผล จึงตองรูจักรับฟงความคิดเห็นของคนอื่นดวย เปนการแลกเปลี่ยนความรู ความคิดเห็นให<br />
ไปสูความรูจริง ไดสิ่งที่ถูกตองและบรรลุเปาหมายรวมกัน ดังนั้นถาคนในสังคมมีการแสดงออก<br />
อยางเสรีที่ถูกตอง ก็จะเปนสังคมที่มีระเบียบวินัย คนในสังคมจึงจะตองมีการฝกฝนตนใหมี<br />
ระเบียบวินัย อยูในกฎเกณฑกติกา ซึ่งจะเปนเครื่องควบคุมกํากับใหรูจักการยับยั้งชางใจในขอบเขต<br />
ของการแสดงออกที่พอดี นอกจากนี้สังคมที่มีการแสดงออกอยางเสรีทุกคนจะตองมีความ<br />
รับผิดชอบตอการกระทําของตนเองใหมากดวย มิฉะนั้นก็จะถูกฟองรองดําเนินคดีตามกฎหมาย<br />
บานเมือง เมื่อมีการกระทําที่ละเมิดตอผูอื่นหรือละเมิดตอสังคม<br />
องคกรธุรกิจที่ประกอบดวยเจาของกิจการ ผูถือหุน ประธานบริษัท คณะกรรมการบริษัท<br />
ผูเปนหุนสวน ผูบริหาร ตลอดจนผูปฏิบัติงานภายในองคกรธุรกิจทุกระดับ ไดมีความสัมพันธทั้ง<br />
เรื่องงานและเรื่องสวนตัว ที่มีความเปนมิตร มีความปรารถนาดีตอกัน ดังนั้นองคกรธุรกิจจึงตองมี<br />
การเสริมสรางและพัฒนาทางดานจริยธรรมองคกร เพื่อประโยชนสุขของทุกคนที่อยูรวมกัน การ<br />
พัฒนาจริยธรรมสามารถนําหลักการและแนวคิดทฤษฎีดังไดกลาวแลวขางตนมาพัฒนาใหเปนขอ<br />
ประพฤติปฏิบัติของบุคลากรในองคกร ดังนี้
64<br />
1. มีการจัดทําขอประพฤติปฏิบัติทางจริยธรรมของบุคลากรที่ดํารงตําแหนงในแตละ<br />
ระดับใหมีความเหมาะสม<br />
2. กําหนดเปนนโยบายและระเบียบขอบังคับในการประพฤติปฏิบัติของบุคลากรทุกคน<br />
3. จัดตั้งคณะกรรมการในการกํากับดูแล สงเสริมและควบคุมการประพฤติปฏิบัติของ<br />
บุคลากรทุกคนใหสอดคลองกับขอกําหนดทางจริยธรรมขององคกร<br />
4. จัดกิจกรรมที่สงเสริมและพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมแกบุคลากรภายในองคกรอยาง<br />
สม่ําเสมอและตอเนื่องทุกป เชน จัดอบรม สัมมนาใหความรู แลกเปลี่ยนเรียนรูระหวางกัน โดยใช<br />
หลักศาสนาเปนพื้นฐานและนําทาง<br />
5. มีการตรวจสอบความเหมาะสมของขอประพฤติปฏิบัติเปนระยะ ๆ ใหทันสมัย ทันตอ<br />
สถานการณและความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น โดยคํานึงถึงความถูกตองดีงาม<br />
6. สรางบรรยากาศความมีจริยธรรมภายในองคกร โดยผูบริหารเปนแกนนําหลักให<br />
ความสําคัญอยางจริงจังและดํารงตนเปนแบบอยางที่ดีแกบุคลากร<br />
7. เชื่อมความสัมพันธกับองคกรภายนอก โดยรวมมือกันกําหนดและสรางบรรยากาศ<br />
การบริหารงานธุรกิจดวยคุณธรรมจริยธรรม เชน จัดประกวดองคกรธุรกิจที่มีคุณธรรมจริยธรรม<br />
เพื่อกระตุนและจูงใจใหนักธุรกิจ ผูบริหารองคกรธุรกิจไดตระหนักถึงการดําเนินธุรกิจอยางมี<br />
คุณธรรมจริยธรรม<br />
8. ฟนคานิยมดั้งเดิมของคนไทย “เคารพและยกยองคนดี” ลางคานิยมปจจุบัน “ยกยอง<br />
คนรวย คนมีอํานาจ”<br />
การตรวจสอบจริยธรรมในองคกรธุรกิจ<br />
เมื่อมีความพยายามที่จะสรางจริยธรรมใหมีขึ้นในองคกร และใหมีความตอเนื่อง<br />
สม่ําเสมอ จึงควรมีระบบของการตรวจสอบจริยธรรมในองคกรดวย เพื่อเปนการสรางแรงกระตุน<br />
ใหเกิดความตื่นตัวและเห็นถึงคุณคาความสําคัญของคุณธรรมจริยธรรมอยางยิ่งยวด ซึ่งจะไดเสนอ<br />
แนวคิดการตรวจสอบจริยธรรมในองคกร ดังนี้<br />
1. สรางมาตรฐานและเครื่องมือวัดจริยธรรม<br />
2. ดําเนินการประเมินมาตรฐานจริยธรรม<br />
3. จัดทําคูมือการวัด ตัวชี้วัดและเกณฑการใหคะแนน<br />
4. แตงตั้งคณะทํางานการตรวจสอบจริยธรรมในองคกร<br />
5. ดําเนินการตรวจสอบจริยธรรมภายในองคกรเปนระยะ เชน ปละ 2 ครั้ง
65<br />
6. ประกาศผลการประเมินจริยธรรมของพนักงานแตละฝายในองคกร<br />
7. ประกาศเกียรติคุณ หรือมอบรางวัลแกฝายและบุคคล ตั้งแตระดับผูบริหารถึงระดับ<br />
ปฏิบัติการ ที่ไดรับการประเมินจริยธรรมผานในแตละระดับ<br />
8. จัดอบรมสัมมนาแลกเปลี่ยนเรียนรูดานจริยธรรมรวมกันระหวางฝายตาง ๆ ภายใน<br />
องคกร<br />
9. มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงเกณฑและคะแนนการชี้วัดดานจริยธรรมใหสอดคลองกับ<br />
ความเปนจริง ตามสถานการณและเหตุการณแวดลอมมีความทันสมัย<br />
10. มาตรฐานและเกณฑชี้วัด เพื่อการตรวจสอบจริยธรรมในองคกร ควรเปนเกณฑที่<br />
สนับสนุนสงเสริม ไมใชกดดันหรือบีบคั้นคนในองคกร<br />
11. การกระทําผิดจริยธรรมที่รายแรง เชน การลวงละเมิดทางเพศ การทุจริตและอื่น ๆ ที่<br />
สงผลตอความเสียหายที่รุนแรงตอองคกรทั้งดานภาพลักษณ ทรัพยสินและความสัมพันธระหวาง<br />
คนในองคกร ควรมีบทลงโทษเชนเดียวกับกฎหมาย<br />
บทบาทของภาครัฐในการเสริมสรางจริยธรรม<br />
ความเกี่ยวของสัมพันธระหวางภาครัฐกับภาคธุรกิจเอกชน เปนสิ่งที่คูกันและเชื่อมโยงถึง<br />
พฤติกรรมระหวางกันอีกดวย หากภาครัฐมีการดําเนินงานที่อยูภายใตกรอบกติกาของกฎเกณฑและ<br />
ความมีจริยธรรมก็เหมือนกับผูใหญที่แสดงตนเปนแบบอยางที่ดีกับเด็ก ซึ่งทําใหเด็กสามารถที่จะมี<br />
แบบอยางและเอาเยี่ยงอยางที่ดีนั้น แตหากผูใหญที่เปนฝายภาครัฐกระทําการฉอฉล ทุจริตคอรัปชั่น<br />
เรียกรองสินบน เงินใตโตะ ยอมจะกระทบตอพฤติกรรมที่ธุรกิจจะขาดความเชื่อมั่นในภาครัฐและ<br />
กอใหเกิดพฤติกรรมที่กระทําผิดจริยธรรมเลียนแบบกันไป จากการนําเสนอของสํานักขาวแหงชาติ<br />
วา สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ ไดเปดเผยขอมูลการจัดอันดับจากองคกรความโปรงใส<br />
นานาชาติ ประเทศไทยอยูอันดับที่ 78 จาก 100 ประเทศทั่วโลกไดคะแนนเพียง 3.5 คะแนน สงผล<br />
กระทบตอความมั่นใจของนักลงทุนในประเทศไทย โดยในตลาดหลักทรัพยและรัฐวิสาหกิจที่มี<br />
ความเชื่อมโยงธุรกิจระหวางภาครัฐและภาคเอกชนจะพบวา มีการทุจริตมากที่สุด จากขอมูล<br />
ดังกลาวสงผลกระทบตอการลงทุนและภาคธุรกิจไทย เนื่องจากแหลงเงินทุนหลายประเทศ<br />
หลีกเลี่ยงการเขามาลงทุนในประเทศไทย ซึ่งจะสงผลตอระบบเศรษฐกิจของประเทศ ขณะที่<br />
ประเทศสิงคโปร มีความโปรงใสเปนอันดับ 1 ได 9.5 คะแนน ขอมูลการทุจริตในครั้งนี้สะทอนถึง<br />
คุณธรรมจริยธรรมในระดับประเทศไทยตกต่ําและนากังวล จึงเปนภาระหนาที่สําคัญที่ภาครัฐ
66<br />
จะตองเขามามีบทบาทเปนเจาภาพหลัก ดวยการสรางความรวมมือทางจริยธรรมกับภาคสวนตาง ๆ<br />
ดังจะไดอธิบายขยายความเพิ่มเติมจาก (สมคิด บางโม. 2549 : 89) ดังนี้<br />
1. ออกกฎหมายบังคับธุรกิจตองปฏิบัติตามจริยธรรม เชน พ.ร.บ.คุมครองผูบริโภค<br />
พ.ร.บ.คุมครองแรงงาน พ.ร.บ.วาดวยราคาสินคาและบริการ พ.ร.บ.ชั่งตวงวัด พ.ร.บ.ยาและ<br />
มารยาท หรือจรรยาบรรณของวิชาชีพตาง ๆ ไดแก แพทย ทนายความ นักบัญชี วิศวกร สถาปนิก<br />
เปนตน ซึ่งกฎหมายหลายฉบับไดออกมาบังคับใชแลว แตความศักดิ์สิทธิ์ในการใชกฎหมายอยาง<br />
เครงครัดของหนวยงานและผูดูแลรักษากฎหมายยังไมไดปฏิบัติหนาที่อยางจริงจัง ขาดการทําหนาที่<br />
ในเชิงรุกจะเปนเพียงรอรับเรื่องราวรองทุกขของผูที่เดือดรอน หรือรอใหเกิดเหตุและกลายเปน<br />
กระแสของสังคมที่สื่อมวลชนเอามาเลนขายขาวจึงจะมีการรับลูก หรือรับเรื่องราวไปดําเนินการ<br />
บางก็ทําในลักษณะลูบหนาปะจมูก พอกระแสสังคมหายไปเรื่องก็เงียบตามไปดวย<br />
2. หนวยงานที่เกี่ยวของในการกํากับดูแลดานการศึกษา ควรออกกฎเกณฑใหสถาบัน<br />
การศึกษาระดับอุดมศึกษาทุกแหงไดกําหนดหลักสูตรที่มีรายวิชาเกี่ยวกับจริยธรรมโดยตรง<br />
นอกเหนือจากการสอดแทรกไวในเปนหัวขอยอย ๆ ในบทเรียนของรายวิชา ทั้งนี้เพื่อใหการสอนมี<br />
การเนนย้ําและจัดการเรียนการสอนที่มีการขัดเกลาพฤติกรรมดานจริยธรรมแกนักศึกษา ทั้งดาน<br />
เนื้อหาและทักษะ ใหเกิดการตระหนักถึงจริยธรรมทางธุรกิจแกนักศึกษากอนที่จะสําเร็จเปนบัณฑิต<br />
ออกไปสูสังคมตอไป<br />
3. บทบาทองคกรวิชาชีพธุรกิจของรัฐ ตองทํางานเชิงรุกในการเขาหาทุกองคกรวิชาชีพ<br />
เพื่อทําความเขาใจเกี่ยวกับการดําเนินงานทางธุรกิจที่ตองมีจริยธรรมตอผูที่เกี่ยวของ ที่เปนผูมีสวน<br />
ไดสวนเสียกับการดําเนินธุรกิจ มีการกระตุนสรางแรงจูงใจใหธุรกิจเกิดความตื่นตัวและตระหนักรู<br />
ถีงจริยธรรมในการดําเนินธุรกิจที่ตองมีการแขงขันกันอยางเสรี โดยอาจจัดประกวดและใหรางวัล<br />
นักธุรกิจดีเดนในแตละสาขา บริษัทดีเดน โดยเนนดานจริยธรรมเปนหลักสําคัญ<br />
4. ตั้งศูนยดูแล จัดอบรม โดยจัดหลักสูตรอบรมเกี่ยวกับจริยธรรมทางธุรกิจ การเผยแพร<br />
ความรูเรื่องเกี่ยวกับจริยธรรมผานสื่อตาง ๆ จัดกระบวนการเรียนรูใหเปนองคกรแหงการเรียนรูดาน<br />
จริยธรรมธุรกิจ<br />
5. องคกรภาครัฐและบุคลากรที่อยูภายใน ตั้งแตระดับรัฐมนตรีที่กํากับดูแลนโยบายไป<br />
จนถึงปลัดกระทรวง อธิบดีกรม ผูอํานวยการ ตลอดจนผูปฏิบัติงาน เจาหนาที่ที่รับผิดชอบควรมี<br />
แนวทางการปฏิบัติงานที่โปรงใส ตรวจสอบได เปนผูสรางแบบอยางและคานิยมที่ดี ไมทุจริต<br />
ไมเรียกรับสินบนคาน้ํารอนน้ําชา จนติดเปนนิสัย หากธุรกิจรายใดไมปฏิบัติตามก็จะไมไดรับความ<br />
สะดวก ถวงเวลาใหเนิ่นชาจนเกิดความเสียหายแกธุรกิจ ในที่สุดธุรกิจเหลานั้นจําเปนตองยอมทําไป
67<br />
ตามน้ํา เพื่อไมใหเกิดผลกระทบตอธุรกิจ สิ่งเหลานี้บุคคลที่มีหนาที่รับผิดชอบในองคกรภาครัฐจึง<br />
ตองเปนผูที่มีจริยธรรมในการกํากับ ดูแลและปฏิบัติหนาที่ใหเกิดคานิยมใหม คานิยมแหงคุณงาม<br />
ความดีที่จะทําใหเกิดแกธุรกิจและสังคม<br />
6. สงเสริมใหทุกธุรกิจและทุกวิชาชีพมีความเปนวิชาชีพ คือ มีการจัดตั้งองคกรที่ไดรับ<br />
การยอมรับตามกฎหมาย มีการจัดทําจรรยาบรรณวิชาชีพของตนอยางเปนลายลักษณอักษร เพื่อเปน<br />
คูมือ หรือแนวทางการปฏิบัติของบุคลากรภายในองคกร<br />
ฉะนั้นจึงตองพัฒนาจริยธรรมของคนในภาครัฐ หรือขาราชการที่รับผิดชอบในงานนั้น ๆ<br />
กอนเปนอันดับแรก ไดแก ผูนํารัฐบาล นักการเมืองที่รับผิดชอบ ผูบังคับบัญชา บุคลากร รวมทั้ง<br />
หนวยงานที่เกี่ยวของ ในการดําเนินการควรพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ 8 เรื่อง ซึ่งจะไดแสดง<br />
ตัวอยางของ การพัฒนาจริยธรรมขาราชการ (แนวทางการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. 2549.<br />
ออนไลน) ดังนี้<br />
1. สนับสนุนและสงเสริมใหบุคคล หรือหนวยงานภายนอกเขามามีสวนในการควบคุม<br />
ตรวจสอบจริยธรรมของขาราชการเพิ่มขึ้น สาเหตุสําคัญของการประพฤติมิชอบในวงราชการ มา<br />
จากขาราชการบางสวนขาดจริยธรรม ไรซึ่งจิตใจ ไรจิตสํานึก ไรจิตวิญญาณและอุดมการณก็ได<br />
เพราะจริยธรรมมีสวนสําคัญในการกําหนดพฤติกรรมการปฏิบัติหนาที่ราชการ รวมทั้งการกระทํา<br />
หรืองดเวนการกระทําการใด ๆ ตามอํานาจหนาที่ของขาราชการอันสงผลกระทบถึงประสิทธิภาพ<br />
ในการปฏิบัติหนาที่ราชการ เพื่อประโยชนของประเทศชาติและประชาชนโดยรวม ประกอบกับการ<br />
ควบคุมตรวจสอบภายในหนวยงานของรัฐไมอาจดําเนินงานไดอยางมีประสิทธิภาพ อาจเนื่องจาก<br />
การเปนพวกเดียวกัน สีเดียวกัน จึงชวยเหลือและเขาขางพวกเดียวกัน ดังนั้นจึงจําเปนที่จะตอง<br />
พัฒนาหรือสนับสนุนใหบุคคล หรือหนวยงานภายนอก เชน ประชาชน สถาบันการศึกษา องคการ<br />
เอกชนและสื่อมวลชน เขามามีสวนรวมในการตรวจสอบพฤติกรรมและจริยธรรมของขาราชการ<br />
เพิ่มมากขึ้น<br />
2. สนับสนุนใหดําเนินคดีและลงโทษขาราชการที่ประพฤติมิชอบ ตามบทบัญญัติของ<br />
กฎหมายอยางเครงครัดและรวดเร็ว โดยดําเนินการกับขาราชการทุกระดับ ซึ่งจะทําใหเกิดการ<br />
ปองกันมิใหขาราชการคิดและปฏิบัติราชการในทางมิชอบ เพราะกลัวเกรงวาจะตองถูกลงโทษ<br />
3. ตอตาน และหรือไมสนับสนุนคานิยมของขาราชการไทย ที่เปนอุปสรรคตอการพัฒนา<br />
ประเทศ ไดแก 1) คานิยมของการใชอํานาจหนาที่ในทางมิชอบ 2) คานิยมที่ยึดถือระบบพวกพอง<br />
ในทางมิชอบ 3) คานิยมที่ตองการเปนเจาคนนายคน 4) คานิยมในการประจบสอพลอ 5) คานิยม<br />
ที่ชอบความสะดวกสบายและเกียจคราน 6) คานิยมแบบปจเจกชนนิยม และ7) คานิยมในความเปน
68<br />
อนุรักษนิยม ขณะเดียวกันใหดําเนินการคูขนานดวยการสงเสริมการสรางและปลูกฝงคานิยมที่<br />
สงเสริมการพัฒนาประเทศใหเผยแพร เชน 1) คานิยมความซื่อสัตยสุจริต 2) คานิยมในระบบ<br />
คุณธรรม 3) คานิยมในหลักประชาธิปไตย 4) คานิยมที่ยึดถือหลักการมากกวาตัวบุคคล 5) คานิยม<br />
ความประหยัดและขยัน 6) คานิยมการรวมกลุม และ7) คานิยมในระเบียบวินัย<br />
4. ผูบังคับบัญชาควรประพฤติตนเปนแบบอยางที่ดีในการปฏิบัติราชการ โดยใชวิชา<br />
ความรูและประสบการณในทิศทางที่เปนประโยชนตอสวนรวม คุณลักษณะการประพฤติตัวที่ถือ<br />
วาเปนแบบอยางที่ดีของผูบังคับบัญชา 10 ประการ คือ 1) เปนคนสุจริตไมเขาไปมีสวนเกี่ยวของกับ<br />
การทุจริตอยางเด็ดขาด โดยละความชั่ว บริหารจัดการงาน หรือปฏิบัติงานดวยความซื่อสัตยสุจริต<br />
และพยายามแสดงออกใหเห็นอยางชัดเจนตอเนื่อง เชน ไมเรียกรองรับทรัพยสินเงินทอง รับสวย<br />
รับผลประโยชนตอบแทนในทางมิชอบและไมปกปองคุมครองชวยเหลือผูใตบังคับบัญชาที่ทุจริต<br />
2) เสียสละประโยชนและความสุขสวนตัวเพื่อสวนรวม 3) ดํารงตําแหนงและปฏิบัติหนาที่อยาง<br />
ภาคภูมิใจ มีเกียรติ มีศักดิ์ศรีและมีจรรยาบรรณ ใหคํานึงถึง เกียรติยศศักดิ์ศรีตองมากอน (Honor<br />
Comes First) เงิน หรือผลประโยชนในทางมิชอบ 4) มีไมตรีจิต (Courtesy) ซึ่งครอบคลุมถึงการมี<br />
มารยาท ความสุภาพ ความเอื้อเฟอ มีอัธยาศัยและมนุษยสัมพันธที่ดี 5) ทําตัวใหเปนที่ยอมรับ<br />
(Respect) ใหไดรับความศรัทธาจากประชาชน 6) เปนผูใหมากกวาผูรับและรูจักพอ 7) สนับสนุน<br />
และยกยองคนดี พรอมทั้งดําเนินการกับคนไมดี เชน ไมยกยองและประณาม 8) มีความเปน<br />
ผูเชี่ยวชาญและเปนแบบอยางที่ดีทั้งในเรื่องงานและเรื่องสวนตัว 9) ปฏิบัติราชการในลักษณะที่<br />
แสดงถึงความเปนมืออาชีพ (Professionalism) คือ รูจริง มีความสามารถ ความชํานาญ สามารถ<br />
ปฏิบัติงานเพื่อผลประโยชนของสวนรวมไดอยางมีประสิทธิภาพ 10) เปนผูนําและมีภาวะผูนําใน<br />
การบริหารงานดวย คือ ตองกลาคิด กลาตัดสินใจและรับผิดชอบตอผลของการกระทําดวยจึงจะ<br />
สอดคลองกับคํากลาวนี้ A leader without leadership is not leader<br />
5. สนับสนุนใหนําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มาเปนแนวทางในการปฏิบัติราชการ แมวา<br />
จะไดมีการกําหนดไวในแผนพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 9-10 รวมทั้งแผนฉบับ<br />
ที่ 11 (2555-2559) อยางตอเนื่อง แตควรไดมีการนํามาปฏิบัติใหเกิดเปนรูปธรรมที่แทจริงดวย ดังจะ<br />
ไดสรุปสาระสําคัญของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง พอสังเขปกอนที่จะไดกลาวอยางละเอียดในบท<br />
อื่นตอไป คือ 1) การดําเนินการทางสายกลางบนพื้นฐานความพอดี เนนการพึ่งพาตนเอง อยางกาว<br />
ทันโลกในยุคโลกาภิวัตน 2) ความพอเพียงที่เนนการผลิตและบริโภคบนความพอประมาณ มี<br />
เหตุผล 3) ความสมดุลและการพัฒนาที่ยั่งยืน เปนการพัฒนาอยางเปนองครวม มีสมดุลระหวาง<br />
กระแสการแขงขันของโลกและกระแสทองถิ่นนิยม มีความหลากหลายในโครงสรางการผลิต การ
69<br />
ใชทุนทางสังคมที่มีอยูใหมีประสิทธิภาพ เกิดประโยชนสูงสุด ไมทําลายทรัพยากรธรรมชาติและ<br />
สิ่งแวดลอม วัฒนธรรม ภูมิปญญา ตลอดจนวิถีชีวิตที่ดีงาม 4) การมีภูมิคุนกันในตัวที่ดีพอสมควร<br />
เตรียมความพรอม รูเทาทันตอผลกระทบที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงตาง ๆ มีความยืดหยุนในการ<br />
ปรับตัว มีการตัดสินใจอยางมีเหตุมีผล มีความเขมแข็ง มั่นคงและยั่งยืน 5) การเสริมสรางจิตใจคน<br />
และพัฒนาคนในชาติใหเปนคนดี มีคุณธรรม มีความรับผิดชอบ ซื่อสัตยสุจริต มีสติปญญา มีความ<br />
เพียร อดทนและรอบคอบ<br />
6. สงเสริมใหนําการบริหารราชการตามแนวทางการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี (Good<br />
Government) ตามพระราชกฤษฎีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี<br />
พ.ศ. 2546 โดยยึดหลักการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี 6 หลัก ไดแก หลักนิติธรรม (rule of law)<br />
หลักคุณธรรม (Ethics) หลักความโปรงใส (Transparency) หลักความมีสวนรวม (Participation)<br />
หลักความรับผิดชอบ (Accountability) และหลักความคุมคา (Value for Money) กลาวไดวา แมจะมี<br />
กระบวนการปฏิบัติราชการที่ประกอบดวยกี่ขั้นตอนก็ตาม ถาในแตละขั้นตอนไมยึดถือกฎระเบียบ<br />
หรือตัวบทกฎหมายขาดคุณธรรม ขาดความซื่อสัตยสุจริต ขาดความโปรงใส ไมเปดโอกาสใหมีการ<br />
ควบคุมตรวจสอบ ทั้งจากภายในและภายนอก ตลอดจนขาดการมีสวนรวมของประชาชน ขาดความ<br />
รับผิดชอบในการดําเนินงานและขาดความคุมคาในการดําเนินงานแลว กระบวนการปฏิบัติราชการ<br />
ก็จะไมประสบผลสําเร็จเทาที่ควร<br />
7. สนับสนุนใหผูบังคับบัญชา ผูบริหาร แกนนําในการปฏิบัติราชการ นําหลักปกครอง<br />
เชน ทศพิธราชธรรมมาปรับใช ทศพิธราชธรรมเปนหลักที่นักบริหารและสามัญชนสามารถนํามา<br />
ปรับใชได<br />
8. สนับสนุนใหหนวยงานทุกภาคสวน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนและภาคประชาชน เขามามี<br />
สวนรวมในการควบคุมตรวจสอบการปฏิบัติราชการของขาราชการดานจริยธรรมอยางตอเนื่อง โดย<br />
ดําเนินการในลักษณะเปนเครือขาย คือ หนวยงานและประชาชน มีการรวมตัวกันเปนกลุม เปน<br />
ชุมชนเพื่อดําเนินกิจกรรมรวมกัน เปนองคกรในพื้นที่ทุกระดับ โดยมีเปาหมายและกิจกรรม<br />
เชื่อมโยงกันและสอดคลองกับสภาพเศรษฐกิจสังคม การเมือง สภาพแวดลอมของพื้นที่นั้น ทั้งนี้<br />
ตองเปนไปในทิศทางที่เอื้ออํานวยประโยชนตอประเทศชาติและประชาชนโดยรวมดวย<br />
จากตัวอยางแนวทางการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการทั้ง 8 ขอ ในทางปฏิบัติก็ไดมีการ<br />
ดําเนินการไปบางแลว แตยังไมสามารถที่จะกลาวไดวา ประสบความสําเร็จ ดังนั้นหนวยงานและ<br />
บุคลากรทุกฝายที่เกี่ยวของจะตองชวยกันสรางและพัฒนาคานิยมทางจริยธรรมที่ถูกตองดีงามให<br />
เกิดขึ้นอยางถาวร มีความตอเนื่องและสม่ําเสมอ ทั้งนี้เพื่อยกระดับความมีคุณธรรมจริยธรรมใน
70<br />
สังคมไทยใหเปนที่ยอมรับแกบุคคลและหนวยงาน ทั้งภายในและภายนอกประเทศ ซึ่งจะสงผลตอ<br />
ภาพลักษณที่นาเชื่อถือ เกิดการยอมรับ การไววางใจและความสัมพันธที่ดีระหวางกัน ทําใหเกิดผลดี<br />
ตอการคา การลงทุนแกประเทศชาติและจะสงผลที่ดีดานตาง ๆ ตามมาในที่สุด<br />
สรุป<br />
ธุรกิจจําเปนที่จะตองมีจริยธรรม แมวาในระยะแรกจะเปนความเขาใจผิดวาจริยธรรม<br />
ขัดแยงกับเปาหมายกําไรสูงสุดของธุรกิจ ซึ่งแทจริงแลวการมีจริยธรรมทางธุรกิจ แมวาจะสงผล<br />
กระทบตอการเพิ่มตนทุน หรือมองวาเสียเปรียบในการแขงขัน แตก็จะทําใหธุรกิจไดรับความ<br />
เชื่อถือ การยอมรับและความไววางใจในระยะยาว ทั้งจากลูกคา คูคา คูแขง หนวยงานราชการ<br />
รวมทั้งบุคลากรภายในของธุรกิจเองก็จะไดรับผลที่ดีดวย ธุรกิจจึงสามารถดําเนินงานและทํากําไร<br />
สูงสุดไดและดํารงอยูอยางยั่งยืน ตรงขามหากธุรกิจที่ขาดจริยธรรมจะไดรับผลกระทบไมวาจะเปน<br />
ความขัดแยงภายในองคกร ขาดประสิทธิภาพในการทํางาน การสรางศัตรูการคา การไมไดรับการ<br />
เชื่อถือจากหนวยงานราชการและอาจถูกตอตานจากลูกคา หรือชุมชน การวัดระดับมาตรฐาน<br />
จริยธรรมของธุรกิจวัดได 3 ระดับ คือ เปนธุรกิจที่ไมมีจริยธรรม มีจริยธรรม และไมสนใจจริยธรรม<br />
ดังนั้นจึงตองมีการพัฒนาจริยธรรมทางธุรกิจ โดยเริ่มจากการพัฒนาคนใหมีจริยธรรมกอน ซึ่งตาม<br />
แนวคิดทฤษฎีเปยเจทและโคลเบิรก อธิบายวาการพัฒนาจริยธรรมของคนมีรากฐานจากการพัฒนา<br />
ทางสติปญญาและอารมณ ซึ่งโคลเบิรกแบงการพัฒนาออกเปน 3 ระดับคือ ขั้นกอนมีจริยธรรม ขั้น<br />
มีจริยธรรมตามกฎเกณฑและขั้นมีจริยธรรมเหนือกฎเกณฑ นอกจากนี้การพัฒนาจริยธรรมตาม<br />
หลักพุทธศาสนาจะตองหาสาเหตุของปญหากอนจึงจะสามารถแกปญหาและพัฒนาจริยธรรมไดถูก<br />
ทาง เมื่อจะนําไปพัฒนาจริยธรรมทางธุรกิจ จะตองมีแนวทางการตรวจสอบจริยธรรมในองคกร<br />
ธุรกิจ โดยองคกรธุรกิจเอง นอกจากนี้ภาครัฐก็มีบทบาทในการที่จะเสริมสรางจริยธรรมแกองคกร<br />
ธุรกิจ เชน การใชกฎหมาย การกํากับดูแลทางการศึกษา บทบาทขององคกรวิชาชีพของรัฐ ตั้งศูนย<br />
ดูแล อบรมระดับกิจกรรมและระดับนโยบาย ดังนั้นการมีจริยธรรมขององคกรธุรกิจยังเกี่ยวของกับ<br />
คุณธรรมของขาราชการที่มีความสัมพันธกัน ทั้งดานการสนับสนุนสงเสริมกันใหเกิดจริยธรรม<br />
หรือขาดจริยธรรม หากฝายหนึ่งเสนอและอีกฝายหนึ่งสนอง<br />
กรณีศึกษา<br />
บริษัทเอสโซมีบริษัทแมอยูที่สหรัฐอเมริกาและมีบริษัทลูก หรือบริษัทในเครือเอสโซอยู<br />
ในประเทศตาง ๆ ทั่วโลก มีนโยบายดําเนินธุรกิจอยางมีจริยธรรม ดังนี้
71<br />
1. นโยบายเกี่ยวกับจรรยาบรรณทางธุรกิจ<br />
1.1 การมีชื่อเสียงที่มั่นคงเกี่ยวกับจรรยาบรรณทางธุรกิจ เปนทรัพยสินที่มีคายิ่งของ<br />
บริษัท<br />
1.2 กิจกรรมทุกอยางจะตองบันทึกไวอยางถูกตองในบัญชีของบริษัท หามมีการ<br />
ปลอมแปลงในสมุดบัญชีและการบัญชีธนาคาร ซึ่งไมเปนที่เปดเผย<br />
1.3 เคารพกฎหมายอยางเครงครัดที่เกี่ยวกับการดําเนินธุรกิจและการปฏิบัติที่เปน<br />
ธรรม ไมยอมใหพนักงานละเมิดกฎหมาย หรือกระทําผิดจรรยาบรรณ<br />
2. นโยบายปองกันการผูกขาด<br />
2.1 ใหกรรมการและพนักงานของบริษัททุกคน เคารพอยางเครงครัดตอกฎหมาย<br />
ปองกันการผูกขาดของสหรัฐฯ และตอตานกฎหมายของประเทศอื่นใด หรือกลุมประเทศตาง ๆ ซึ่ง<br />
ใชบังคับในการดําเนินธุรกิจของบริษัท<br />
2.2 ไมมีผูใดในบริษัทมีอํานาจที่จะออกคําสั่งใด ๆ ที่มีผลตอการละเมิดนโยบายนี้<br />
3. นโยบายเกี่ยวกับของขวัญและการเลี้ยงรับรอง<br />
หามใหของขวัญเปนเงินสดในนามของบริษัท หามรับของขวัญเปนเงินสด การเลี้ยง<br />
ตอนรับ คาเดินทาง สิ่งจูงใจอื่นใหเปนไปพอประมาณ ไมบอยนักและเหมาะสมกับโอกาส<br />
จรรยาบรรณ ตองคํานึงถึงกฎหมายและกฎปฏิบัติที่ใชบังคับอยู<br />
4. นโยบายเกี่ยวกับการอนุรักษสิ่งแวดลอม<br />
4.1 ยึดมั่นในมาตรฐานสิ่งแวดลอมทั้งหลายและในกฎขอบังคับตาง ๆ ที่อาจใช<br />
บังคับกับธุรกิจของบริษัท<br />
4.2 ประกันวาการปฏิบัติงานและผลิตภัณฑของเครือเอสโซ จะไมทําใหเกิดการเสี่ยง<br />
ภัยรายแรงแกสุขภาพของคนทั่วไป แตเหมาะสมกับสิ่งแวดลอม ความปรารถนาทางสังคมและ<br />
เศรษฐกิจ ตลอดจนความตองการของชุมชน<br />
4.3 ปฏิบัติงานโดยรวมมือกับบุคคลภายนอก เพื่อใหเกิดความเปนเอกฉันทเกี่ยวกับ<br />
คุณภาพมาตรฐานของสิ่งแวดลอม<br />
4.4 จะปฏิบัติงานอยางแข็งขันจริงจังกับกลุมตาง ๆ ของทางราชการ เพื่อสงเสริมและ<br />
สนับสนุนใหมีการพัฒนาระเบียบ ขอบังคับตาง ๆ เพื่อใหไดมาซึ่งมาตรฐานสิ่งแวดลอมอันพึง<br />
ประสงค
72<br />
5. นโยบายเกี่ยวกับการแพทย<br />
5.1 พิสูจนและประเมินสิ่งที่เปนภัยตอสุขภาพอนามัย อันเกิดจากการปฏิบัติงานและ<br />
ผลิตภัณฑของบริษัท<br />
5.2 วางแผนนําไปปฏิบัติและประเมินโครงการที่จะขจัดหรือควบคุมภัยดังกลาว<br />
5.3 ถาทราบวาอาจเปนภัยตอสุขภาพอนามัยตอชุมชน หรือกลุมบุคคลที่ไดรับ<br />
ผลกระทบตองรีบเผยแพรใหทันตอเวลาและไดผล<br />
5.4 ในขณะและหลังการรับบุคลากรเขาทํางาน ตรวจสอบดูวาพนักงานมีพลานามัย<br />
สมบูรณดี เพื่อที่จะปฏิบัติงานได โดยไมเปนการเสี่ยงภัยเกินควร<br />
5.5 จัดบริการทางการแพทยที่จําเปนเพื่อทําการรักษาพยาบาล ผูที่เจ็บปวยหรือ<br />
บาดเจ็บอันเนื่องมาจากการทํางานและเพื่อทําการรักษาพยาบาลฉุกเฉิน<br />
6. นโยบายเกี่ยวกับการใหเงินอุดหนุนทางการเมือง<br />
เอสโซ จะไมบริจาคเงินแกผูสมัครทางการเมือง ทั้งนี้ไมเกี่ยวกับการบริจาคเปน<br />
สวนตัวโดยถูกกฎหมาย<br />
7. นโยบายในเรื่องผลประโยชนขัดกัน<br />
7.1 ใหกรรมการและพนักงานของบริษัทหลีกเลี่ยงการดําเนินธุรกิจที่ขัด<br />
ผลประโยชนกันของบริษัทผูจัดสง ลูกคาและองคการหรือเอกชนอื่นๆ ทั้งมวล ที่กําลังทําธุรกิจ<br />
การคากับบริษัทในหรือบริษัทในเครือใดๆ<br />
7.2 ใหกรรมการและพนักงานหลีกเลี่ยงมิใหผลประโยชนของตนขัดกับ<br />
ผลประโยชนของบริษัทในการดําเนินธุรกิจสวนตัว รวมทั้งกิจกรรมเกี่ยวกับหุนของบริษัท หรือของ<br />
ประโยชนในเครือใด ๆ ที่มิไดอยูในเครือ แตมีความสัมพันธทางธุรกิจกับผลประโยชนของบริษัท<br />
8. การนําอุดมการณและหลักจรรยาบรรณไปปฏิบัติ<br />
บริษัทในเครือเอสโซ ไดพิมพหนังสือชื่อ จรรยาบรรณทางธุรกิจแจกใหกับพนักงาน<br />
ทุกคนและขอใหพนักงานนําหลักดังกลาวไปปฏิบัติอยางเครงครัด<br />
คําถาม จากกรณีศึกษาบริษัทเอสโซ จริยธรรมดานตาง ๆ นักศึกษาวิเคราะหและมีความ<br />
คิดเห็นตอเรื่องดังตอไปนี้อยางไร<br />
1. จริยธรรมที่เอสโซกําหนดขึ้นมีขอใดที่มีชองโหวใหหลีกเลี่ยงได<br />
2. จริยธรรมในขอใดที่จะทําใหการดําเนินงานของเอสโซตองประสบปญหาหรือ<br />
อุปสรรคในการดําเนินธุรกิจภายใตคานิยมแบบสังคมไทย หรือไม อยางไร
73<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 3<br />
กีรติ บุญเจือ. (2551). คูมือจริยศาสตรตามหลักวิชาการสากล. กรุงเทพฯ : ศูนยสงเสริมและ<br />
พัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม.<br />
แนวทางการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. [ออน-ไลน]. (2549). แหลงที่มา:<br />
www.psdb.ku.ac.th/government/essay/moral.pdf<br />
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542. (2554). ระดับ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-33-search.asp<br />
พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2551). การพัฒนาจริยธรรม. กรุงเทพฯ : พิมพสวย.<br />
วิรัช วิรัชนิภาวรรณ. (2549). การพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.psdb.ku.ac.th/government/essay/moral.pdf.<br />
สมคิด บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพพัฒนาวิทยการพิมพ.<br />
สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2554). มาตรฐานทางคุณธรรมและจริยธรรม. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.moph.go.th/ops/ops/opct/matatan.html.<br />
สุภาพร พิศาลบุตร. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต.<br />
Numthon Kotvong. (2554). ทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรม. (ออนไลน). แหลงที่มา:<br />
http://sites.google.com/site/citwithyaphunthan/phathnakar-khx-ngbukhkh/thvsdiphathnakar-thang-cit-sangkhm/khan-kar-khid-laea-kar-kheaci/thvsdi-phathnakarthang-criythrrm<br />
W.C. Crain. (1985). Theories of Development. Prentice-Hall.
บทที่ 4<br />
จริยธรรมผูบริหาร<br />
เมื่อมีการตั้งคําถามวาผูบริหารคือใคร คําตอบที่ไดอาจมีหลายแงมุม บางเนนที่คุณลักษณะ<br />
ของบุคคล บางเนนที่ลักษณะของงาน บางเนนที่ลักษณะความรับผิดชอบ แตไมวาจะเนนในเรื่องใด<br />
การวางตําแหนงผูบริหารยอมอยูในระดับบนเหนือกวาคนอื่น เพื่อบงบอกถึงการมีอํานาจตัดสินใจ<br />
สั่งการและควบคุม ซึ่งบทบาทหนาที่ดังกลาวจะทําไดดีเพียงใดขึ้นอยูกับหลายปจจัย ผูบริหารที่<br />
สามารถสรางงาน สรางคนและสรางตนใหเปนที่ยอมรับยกยอง ทั้งความสําเร็จและความดีที่ดํารง<br />
ตนอยู พรอมดวยผลงานที่ประจักษและทีมงานที่ใหความรวมมือรวมใจกันเปนอยางดี สิ่งเหลานี้จะ<br />
สะทอนความเปนผูบริหารหรือการเปนผูนําที่จะประสบผลสําเร็จในบทบาทหนาที่ของผูบริหารเปน<br />
อยางดี<br />
บทบาทหนาที่ของผูบริหาร<br />
กอนจะกลาวถึงบทบาทหนาที่ของผูบริหาร อาจมีคําถามวา ผูบริหารคือใคร ลองคิดงาย ๆ<br />
เมื่อเขาไปในองคกรหนึ่ง ๆ จะมีผูดํารงตําแหนงที่มีอํานาจสูงสุดขององคกรที่เรียกวา ผูบริหาร<br />
สูงสุดขององคกร (Chief Executive Officer : CEO) เปนผูที่มีบทบาทหนาที่ในการกําหนดทิศทาง<br />
และนําพาองคกรไปสูเปาหมายที่ไดวางไว ดังนั้นบุคคลที่จะเปนผูบริหารที่ดีไดจึงตองเปนผูมี<br />
คุณสมบัติที่แตกตางจากบุคคลทั่วไป (เนตรพัณณา ยาวิราช. 2549 : 7) ไดใหความหมายผูบริหาร<br />
หมายถึง บุคคลที่ไดรับการแตงตั้งใหดํารงตําแหนงในองคกรตาง ๆ เพื่อควบคุมดูแลรับผิดชอบใน<br />
กิจการตาง ๆ ใหสําเร็จลุลวงตามวัตถุประสงคโดยอาศัยผูอื่น ดังนั้นจึงกลาวไดวาบุคคลที่จะมาเปน<br />
ผูบริหาร คือ สมาชิกคนหนึ่งในองคกรที่ไดรับการแตงตั้งใหดํารงตําแหนงและทําหนาที่จัดสรร<br />
ทรัพยากร อํานวยการและควบคุมภารกิจของแตละฝายใหไปในทิศทางเดียวกัน โดยใชความรู<br />
ความสามารถทั้งศาสตรและศิลปะในการเลือกใชคนอื่นทํางานแทนตน เพื่อบรรลุผลสําเร็จตาม<br />
เปาหมาย<br />
ดังนั้นบทบาทหนาที่สําคัญของผูบริหารจึงเกี่ยวกับการกํากับหรือกําหนดทิศทาง<br />
(Direction) ในการเดินไปขางหนารวมกันของคนในองคกร โดยผูบริหารตองแสดงใหเห็นถึง<br />
วิสัยทัศนและแนวทางที่ชัดเจน สามารถสรางแรงจูงใจ(Motivation) กระตุนใหทีมงานเกิดขวัญและ
75<br />
แรงบันดาลใจที่จะกาวไปดวยกัน นอกจากการกําหนดและกํากับแนวทางไปสูเปาหมายแลว<br />
บทบาทสําคัญอีกประการของผูบริหารคือ การบริหารจัดการ(Organization) เกี่ยวกับการดําเนินงาน<br />
ใหเปนไปตามกระบวนการที่ไดวางแผนไว โดยตองมีการบริหารจัดการกับหนวยงาน องคกรและ<br />
ทีมงาน นอกจากผูบริหารตองเขาใจบทบาทหนาที่สําคัญของตนเองแลว การที่จะเปนผูประสบ<br />
ความสําเร็จยังมีคุณสมบัติอื่นอีกหลายประการ รองผูจัดการใหญทรัพยากรบุคคล บริษัทสยาม<br />
นิสสัน ออโตโมบิล จํากัด ไดกลาวถึงภาพรวมของหนาที่ผูบริหารที่ประสบความสําเร็จตองมี<br />
คุณสมบัติพื้นฐาน 4 ประการ (สุรศักดิ์ ใจเย็น. 2553. ออนไลน) ดังนี้<br />
1. การมีพันธะผูกพันตองาน (Commitment) หมายถึง ผูบริหารที่ดีตองมีความมุงมั่น<br />
สามารถผูกประสานตัวเองใหเขากับงานและหนาที่ความรับผิดชอบของตนเองไดเปนเบื้องแรก โดย<br />
การมีพันธะผูกพันตองานนี้ประกอบไปดวย ความผูกพันกับเปาหมายของตนเอง หนวยงาน หัวหนา<br />
ลูกนอง หนาที่การงาน องคกร เพื่อนรวมงาน ลูกคา สังคมรอบขางและประเทศชาติ<br />
2. ความสม่ําเสมอในการแสดงตน (Consistency) หมายถึง ผูบริหารจะตองเปนแบบอยาง<br />
ที่ดีของทีมงาน คนในองคกรมักจะแยกไมออกระหวางภาพขององคกรกับภาพของตัวผูบริหาร<br />
ดังนั้นหากจะใหคนในองคกรมีความเชื่อมั่นกับองคกร ผูนํา หรือผูบริหารองคกรตองสรางความ<br />
มั่นใจและศรัทธากับทีมงานกอนเปนลําดับแรก ความมั่นคงและแนวแนของผูบริหารตองแสดงออก<br />
ไดทั้งในดานสติและสัมปชัญญะ<br />
3. ความสามารถในการเผชิญกับสถานการณ (Complexity) หมายถึง เมื่อผูบริหารที่ดีตอง<br />
เผชิญกับสถานการณตาง ๆ จะตองสามารถเปนผูนําหลักขององคกรที่จะชี้นําทิศทางของทีมงาน ซึ่ง<br />
แสดงใหเห็นวาผูนําที่ดีสามารถเผชิญหนากับสถานการณตาง ๆ ที่เกิดขึ้นได ความสามารถที่สําคัญ<br />
ในแงนี้ขององคกรคือ ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการจัดลําดับความสําคัญของ<br />
งาน ซึ่งนําไปสูการกําหนดทิศทางนโยบายที่จะทําใหคนในองคกรสามารถปฏิบัติงานไดสอดคลอง<br />
กับสภาวการณจริง<br />
4. ความเชื่อถือได (Creditability) หมายถึง การแสดงออกของผูบริหาร ทั้งการกระทํา<br />
และคําพูดจะตองตรงกัน เชน อดีตผูนําประเทศ คือ พลเอกชาติชาย ชุณหวัณ อดีตนายกรัฐมนตรี<br />
ของประเทศไทยเมื่อครั้งเรืองอํานาจ ไดกลาว อมตวลีวา “กอนพูดเราเปนนายของคําพูด หลังพูด<br />
คําพูดจะเปนนายเรา” วลีนี้ไดสรางประสบการณและการเรียนรูใหกับคนหลายคน เพราะความเปน<br />
ผูบริหาร หรือผูนําที่ดีตองเปนคนที่มีบารมี การที่บารมีจะเกิดขึ้นในแตละบุคคล คือ การเปนคนที่<br />
เชื่อถือได ดังมีตัวอยางสําคัญในสมัยหลังรัฐประหารของคณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ<br />
(รสช.) พลเอกสุจินดา คราประยูร เปนบุคคลหนึ่งในคณะ(รสช.) ไดเคยประกาศไววาจะไมรับ<br />
ตําแหนงใด ๆ ทางการเมือง แตแลวกลับเขารับตําแหนงจนเปนที่มาของวาทะ “เสียสัตยเพื่อชาติ”
76<br />
(พฤษภาทมิฬ. ออนไลน. 2554) จึงเปนสาเหตุใหเกิดการไมยอมรับและมีการประทวงตอตานการ<br />
สืบทอดอํานาจของ (รสช.) ของประชาชน จนเกิดเหตุการณพฤษภาทมิฬ พ.ศ. 2535 นอกเหนือจาก<br />
คําพูด หรือวาจาแลว สิ่งสําคัญอีกอยางหนึ่งของความเชื่อถือไดของการเปนผูบริหารที่ไดรับการ<br />
ยอมรับเปนอยางยิ่ง คือ “ความซื่อสัตย” หากผูบริหารคนใดขาดภาพแหงความใจซื่อมือสะอาด<br />
โอกาสที่จะประสบความสําเร็จยอมจะลําบากมากยิ่งขึ้น<br />
ดังจะเห็นวาบทบาทหนาที่ของผูบริหารจะเนนหนักดานความคิดที่จะตองแปรเปลี่ยนเปน<br />
รูปธรรมในการนําไปสูการปฏิบัติของผูที่อยูในความดูแล ที่เปนผูใตบังคับบัญชา ลูกนอง ทีมงาน<br />
เพื่อใหคนเหลานั้นยินดีที่จะใหความรวมมือ ทุมเทความรูความสามารถเต็มกําลังและสติปญญา<br />
ผูบริหารจึงตองมีทั้งพระเดชและพระคุณที่เลือกนํามาใช โดยตระหนักคิดถึงใจเขา ใจเรา เพื่อใหได<br />
ทั้งผลงานและใจคนทํางาน จึงจะเปนผูบริหารที่ประสบผลสําเร็จและมีคุณธรรมจริยธรรม พรอม<br />
คุณสมบัติครบถวนของการเปนผูรูจักการครองตน ครองคนและครองงาน<br />
หลักจริยธรรมสําหรับผูบริหาร<br />
ผูบริหาร ผูนํา ผูปกครอง หรืออาจเรียกวา ผูเปนใหญในองคกร ในหนวยของสังคมนั้น ๆ<br />
ซึ่งเปนผูสามารถใชอํานาจและสงอิทธิพลเหนือผูคนทั่วไป หากผูเปนใหญรูจักการใชอํานาจที่ตนมี<br />
อยูดวยใจเปนธรรม อยางชอบธรรม ประกอบดวยคุณธรรมจริยธรรมของผูเปนใหญ ผลกระทบที่<br />
เกิดขึ้นยอมกอใหเกิดผลแหงความสงบสุขโดยสวนรวม ดังนั้นหลักธรรมที่เหมาะสมสําหรับมนุษย<br />
คือ หลักธรรมทางดานศาสนาที่สอนใหคนทุกคนทําความดี งดเวนการทําชั่ว ดังคํากลาวที่วาธรรมะ<br />
มีคุณ 3 ประการ คือ 1) ธรรมะจึงทําใหเกิดการอุปการะคือ เปรียบเสมือนกัลยาณมิตรที่คอยเตือน<br />
คอยชวยเหลือใหคนเรามีสติระลึกรูอยูในศีลธรรม จะพูดจาหรือกระทําสิ่งใด ๆ มีความรูเทาทันสิ่ง<br />
ไมดี ไมเหมาะ ไมควร จึงสามารถงดเวนได 2) ธรรมะยังทําใหเกิดความงามคือ งามทั้งภายในจิตใจ<br />
และงามภายนอกที่แสดงออกมาใหปรากฏทางกายและวาจา จึงกลาวไดอีกวา 3) ธรรมคุมครองโลก<br />
ได หมายความวา เมื่อมนุษยทุกคนตางมีสติระลึกรูสิ่งดี สิ่งเลวภายในจิตใจและสามารถแยกแยะ<br />
ความดี ความเลว จึงเกิดความละอายชั่ว กลัวบาป ก็ยอมทําใหตนเองรอดพนจากการประพฤติผิด<br />
ประพฤติชั่วได การกระทําดีที่เกิดขึ้นจึงไมใชเปนเพียงประโยชนตนเทานั้น แตยังเปนประโยชน<br />
ทานหรือประโยชนผูอื่นดวย<br />
หลักธรรมที่สามารถสนองตอบจริยธรรมของผูบริหารองคกรทั้งในฐานะบุคคลของ<br />
สังคม ฐานะผูบริหารขององคกรและฐานะพลเมืองของประเทศ มีหลักธรรมที่สําคัญมากมายในที่นี้<br />
จะนําเสนอ 4 หลักธรรมที่สําคัญพอสังเขป ดังไดประมวลสรุปจากธรรมนูญชีวิตของ พระพรหม<br />
คุณาภรณ(ป.อ.ปยุตโต). 2549 : 14-28; วศิน อินทสระ. 2549 : 93-102; สมหวัง วิทยาปญญานนท.
77<br />
2543 . ออนไลน ดังนี้<br />
1. สัปปุริสธรรม 7 เปนธรรมของคนดี หรือธรรมของสัปปุรุษ กลาวคือ ผูใดที่ถือ<br />
หลักธรรมนี้ไดยอมเปนคนสมบูรณแบบหรือมนุษยโดยสมบูรณ มีคุณคาสามารถนําหมูชนและ<br />
สังคมไปสูสันติสุขและความสวัสดี คุณสมบัติ 7 ประการนี้ ไดแก<br />
1.1 รูหลักและรูจักเหตุ (ธัมมัญุตา) คือ รูหลักการและกฎเกณฑของสิ่งที่ตนตองเขา<br />
ไปเกี่ยวของในการดําเนินชีวิต ในการทําหนาที่และดําเนินกิจการตาง ๆ เชน ตนเองดํารงตําแหนง<br />
อะไร อยูในฐานะ อาชีพ การงาน หนาที่และความรับผิดชอบอะไร มีหลักการอะไรและจะตองทํา<br />
อยางไร จึงจะเปนเหตุใหบรรลุผลสําเร็จตามหนาที่ความรับผิดชอบนั้น มองใหลึกหรือสูงขึ้นคือ<br />
การรูเทาทันกฎความจริงของธรรมชาติเพื่อปฏิบัติตอโลกและชีวิตอยางถูกตอง มีจิตใจเปนอิสระ ไม<br />
ตกเปนทาสของโลกและชีวิต เชน การไดรับตําแหนงสูงสุดเมื่อถึงวาระก็ตองลงจากตําแหนง ซึ่งก็มี<br />
คนเปรียบเทียบไดนาฟงวา ชีวิตดั่งละคร ขึ้นอยูวาขณะที่สวมบทบาทนั้น ๆ ไดเลนเต็มที่แลวหรือยัง<br />
1.2 รูความมุงหมายและรูจักผล (อัตถัญุตา) คือ รูความหมาย รูความมุงหมายของ<br />
หลักการที่ตนปฏิบัติ เขาใจวัตถุประสงคของกิจการที่ตนกระทํา รูวาสิ่งที่ทําอยูนั้น ดําเนินชีวิตอยาง<br />
นั้นเพื่อตองการประโยชนอะไรหรือควรบรรลุผลอะไร ที่ใหตําแหนง หนาที่ ฐานะ การงานนั้น ๆ<br />
ไดมีการวางความมุงหมายอะไร สิ่งที่ทําอยูขณะนี้จะบังเกิดผลอะไรบาง เปนผลดีผลเสียอยางไร<br />
หากใหมีความเขาใจที่สูงขึ้นคือ รูประโยชนที่เปนจุดหมายแทจริงของชีวิต<br />
1.3 รูจักตน (อัตตัญุตา) คือ การรูตามความเปนจริงเกี่ยวกับตนเอง วาโดยฐานะ<br />
ภาวะ เพศ กําลัง ความรู ความสามารถ ความถนัดและคุณธรรม มีเทาไร อยางไร แลวประพฤติ<br />
ปฏิบัติตนใหเหมาะสม ตลอดจนแกไขปรับปรุงตนใหเจริญยิ่งขึ้น<br />
1.4 รูจักประมาณ (มัตตัญุตา) คือ รูจักพอดี เชน รูจักการบริโภค การใชจายทรัพย<br />
ใหพอดีกับรายได ไมเปนหนี้จนไมสามารถชําระหนี้ได รวมทั้งการพูดจา การพักผอน การ<br />
สนุกสนาน รื่นเริง การใชชีวิตและการทําหนาที่ของตนเอง ใหมีความพอเหมาะลงตัว ไมตามใจ<br />
ความอยากของตนเองจนเกินไป<br />
1.5 รูจักกาล (กาลัญุตา) คือ รูกาลเวลาที่เหมาะสม เชน รูวาเวลาไหน ควรทําอะไร<br />
อยางไรและทําใหตรงเวลา ทําใหเปนเวลา ทําใหทันเวลา ทําใหพอเวลา ทําใหถูกเวลา ตลอดจนรูจัก<br />
กะเวลาและวางแผนการใชเวลาอยางไดผล<br />
1.6 รูจักชุมชน (ปริสัญุตา) คือ รูจักถิ่นฐาน รูจักชุมชน รูการอันควรประพฤติ<br />
ปฏิบัติในถิ่นที่ชุมนุม เชน ชุมชนนี้เมื่อเขาไปหาแลวควรตองทําตัวหรือแสดงกิริยาอยางไร พูด<br />
อยางไร ระเบียบประเพณี วัฒนธรรม เปนอยางไร เพื่อจะไดปฏิบัติตัวใหถูกตองตรงกับความ<br />
ตองการและเปนประโยชนตอชุมชน
78<br />
1.7 รูจักบุคคล (ปุคคลัญุตา) คือ รูและเขาใจความแตกตางระหวางบุคคล เชน ใคร<br />
นิสัย ตึงหยอน หรือมีอัธยาศัย ความสามารถและคุณธรรม อยางไร ทําใหตัดสินใจไดวาจะปฏิบัติตัว<br />
ตอบุคคลเหลานั้นไดอยางไร จะเลือกคบหรือไม หรือตองมีความเกี่ยวของสัมพันธกันอยางไร เชน<br />
จะใช จะยกยอง จะตําหนิ หรือจะแนะนําสั่งสอน อยางไร<br />
2. พรหมวิหาร 4 เปนธรรมประจําใจของผูมีจิตใจยิ่งใหญกวางขวางดุจพรหม ไดแก<br />
2.1 เมตตา (Loving Kindness) เปนความรัก ความปรารถนาดี ตองการชวยเหลือให<br />
ทุกคนประสบประโยชนและความสุข สรุปคือ ความปรารถนาใหทุกคนมีความสุข<br />
2.2 กรุณา (Compassion) เปนความสงสาร อยากชวยเหลือผูอื่นใหพนจากความ<br />
ทุกข ความเดือดรอน ทั้งทางรางกายและจิตใจ สรุปคือ ความปรารถนาใหผูอื่นพนทุกข<br />
2.3 มุทิตา (Appreciative Gladness) เปนความเบิกบานพลอยยินดี เมื่อเห็นผูอื่นอยูดี<br />
มีสุข ก็มีจิตใจแชมชื่นเบิกบาน เมื่อเห็นเขาทําดีประสบความสําเร็จกาวหนา ก็พลอยยินดี พรอมที่จะ<br />
ชวยสงเสริมสนับสนุน ไมมีจิตคิดริษยา หรือนอยเนื้อต่ําใจในวาสนาของตนที่ไมทัดเทียมผูอื่น สรุป<br />
คือ พลอยยินดีเมื่อผูอื่นไดดี หรือมีอนุโมทนาจิต<br />
2.4 อุเบกขา (Equanimity) เปนการวางใจใหเปนกลาง เมื่อเห็นบุคคลจะไดรับผลดี<br />
หรือชั่วอันสมควรแกเหตุที่คน ๆ นั้นเปนผูกระทํา ก็สามารถวินิจฉัย วางตนและปฏิบัติไปตาม<br />
หลักการ ดวยเหตุผลและความเที่ยงธรรม คือ สามารถวางเฉยและไมซ้ําเติมเมื่อผูอื่นไดรับความวิบัติ<br />
ที่ตนไมอาจชวยเหลือได สรุปคือ การวางเฉย หรือการวางใจเปนกลาง<br />
อยางไรก็ตามการใชหลักพรหมวิหาร 4 จะตองพิจารณาถึงสถานการณและเลือกใชให<br />
เหมาะสมกับเหตุการณ ซึ่งในกรณีนี้เรามักจะเห็นการนําหลักพรหมวิหาร 4 มาใชอยางไมเขาใจ ไม<br />
ถูกตอง เชน ถาหัวหนาลงโทษลูกนองเพราะทําผิดกฎระเบียบ ก็มักจะถูกตําหนิตอวาทันทีวาเปน<br />
คนใจราย ไมมีน้ําใจ ไมมีเมตตากรุณาตอลูกนอง โดยไมพิจารณาถึงความเปนเหตุเปนผลวาใน<br />
องคกรมีกฎระเบียบวาไวอยางไรและสาเหตุที่ตองถูกลงโทษเพราะอะไร ถาหากไมลงโทษคนทําผิด<br />
ก็จะไมหลาบจําและยังเปนเยี่ยงอยางที่ไมดีกับคนในองคกรใหทําตาม ซึ่งจะเกิดความเสียหายมาก<br />
ยิ่งขึ้น หรือในกรณีที่ลูกทําผิดพอแมก็คอยแตจะปกปองและไมเคยที่จะอบรมสั่งสอนแยกแยะให<br />
เขาใจวาอะไรถูกอะไรผิด จนทําใหลูกเสียคน โดยอางเอาแตความรักความเมตตากรุณาตอลูกเพียง<br />
อยางเดียวในลักษณะนี้ก็ถือวาใชหลักพรหมวิหาร อยางผิด ๆ เชนเดียวกัน<br />
3. ทศพิธราชธรรม เปนหลักธรรมของผูเปนใหญ ซึ่งสามารถนําไปใชกับผูมีอํานาจของ<br />
ทุกองคกร ทั้งผูนําครอบครัว ผูนํากลุม ผูนําองคกร ผูนําชุมชน ผูนําประเทศ ประกอบดวย<br />
หลักธรรม 10 ขอ ดังนี้
79<br />
3.1 ทาน (Sharing with the Populace) หมายถึง การใหวัตถุภายนอกเปนสิ่งของตางๆ<br />
โดยตองมีผูรับโดยตรง การใหทานสามารถใหได 3 ชนิด คือ ใหวัตถุเปนทาน ใหธรรมะเปนทาน<br />
ถือวาเปนทานที่เลิศกวาทานทั้งปวงและใหอภัยทานหรือยกโทษให ดังนั้นผูบริหารจึงตองฝกตนให<br />
รูจักการเปนผูใหมากกวาเปนผูรับ เอาใจใสดูแลสวัสดิการ ใหความชวยเหลือยามประสบความ<br />
เดือดรอน ตลอดจนการสนับสนุนคนทําความดี<br />
3.2 ศีล (Maintaining Good Conduct) หมายถึง ปกติ ภาวะปกติ การประพฤติปฏิบัติ<br />
ใหเกิดภาวะปกติ หรือความสุจริต เชน มีศีล 5 ศีล 8 ศีล 227 การมีศีลทําใหไมเกิดปญหาการ<br />
เบียดเบียนกันทั้งชีวิตและทรัพยสิน ไมเบียดเบียนลูกเมียผูอื่น สังคมเกิดความสงบเรียบรอย<br />
ประเทศชาติเจริญรุงเรือง ทําใหเกิดความปลอดภัยและมีชีวิตที่สงบสุขทั้งตนเองและผูอื่น<br />
3.3 ปริจจาคะ (Working Selflessly) หมายถึง การเสียสละ โดยเสียสละความเห็น<br />
แกตัว หรือกิเลสที่อยูภายในจิตใจคนเรา เชน การเสียสละการเห็นผิด หรือมิจฉาทิฏฐิ ไดแก พูดผิด<br />
คิดผิด ทําผิด ดวยการสละออกจากจิตใจ ในฐานะของผูบริหารหรือผูนําที่อยูเหนือคนทั่วไปยิ่งตอง<br />
รูจักการเสียสละความสุขสวนตนเพื่อประโยชนสวนรวม โดยเฉพาะอยางยิ่งผูปกครองบานเมืองยิ่ง<br />
ตองเสียสละมากกวาผูอื่น แมแตการยอมเสียสละชีวิตตนได เพื่อประโยชนสุขของประชาชนและ<br />
ความสงบเรียบรอยของบานเมือง<br />
3.4 อาชวะ (Working Honestly) หมายถึง ความซื่อตรง เปดเผย ไมมีอันตราย หรือ<br />
โทษภัยใด ๆ เปนที่ไวใจตอการทําหนาที่ดวยความบริสุทธิ์ใจตอตนเอง ผูอื่นและกฎธรรมชาติ ใน<br />
ฐานะของผูบริหารองคกรทํางานดวยความซื่อสัตย โปรงใส เปดเผย ไมหลอกลวง ไมแบงพรรค<br />
แบงพวก<br />
3.5 มัทวะ (Deporting himself with Gentleness and Congeniality) หมายถึง ความ<br />
ออนนอมถอมตน มีความออนโยนตอผูอื่น เชน นักบริหารที่ดีควรเปนผูถอมตน ไมถือตัวตน ไม<br />
อวดดื้อ ถือดี เปนผูใชเหตุผลมากกวาอารมณ หรือกิเลสของตน มีสัมมาคารวะตอผูใหญกวา มี<br />
อัธยาศัยออนโยนนิ่มนวลตอผูนอยอยูเสมอ มีการปฏิสันถารตอนรับตอผูนอยและผูมาเยือน ทําให<br />
เปนคนมีเสนห ไดรับความรักความภักดีและความยําเกรง<br />
3.6 ตปะ (Rejecting Indulgence through Austerity) หมายถึง ธรรมะที่เผากิเลส เปน<br />
การกําจัดบาป หรือกิเลส ความชั่วทั้งปวงและความเห็นแกตัว เชน ทําการงานใดดวยรูจักบทบาท<br />
และหนาที่ ทํางานดวยความขยันขันแข็งไมเห็นแกตัว เปนพอคาไมเอารัดเอาเปรียบลูกคา เปน<br />
ขาราชการใหบริการประชาชนทั่วไปดวยความเสมอภาคเทาเทียมกัน เปนนักบริหารมีความอดทน<br />
อดกลั้นและรูจักการเสียสละ เปนตน
80<br />
3.7 อโกธะ (Adhering to Reason, not Anger) หมายถึง ความไมโกรธ ซึ่งมีจุดเริ่มตน<br />
จากภายในจิตใจของความไมสบายใจ ความไมพอใจแลวระเบิดออกมาภายนอกทํารายผูอื่น ดวย<br />
วาจา หรือลงมือทํารายรางกาย เชน ลูกจางทํางานไดผลไมเปนที่พอใจ ผูบริหารตองรูจักการระงับ<br />
อารมณโกรธ โดยใชความเมตตากรุณา มีเหตุมีผลในการวินิจฉัยถึงสาเหตุวาเพราะอะไรจึงเกิดผล<br />
เชนนั้น<br />
3.8 อวิหิงสา (Bringing Tranquility through Non-Violence) หมายถึง ความไม<br />
เบียดเบียน หรือการกระทําที่กระทบกระทั่งตนเองและผูอื่นใหไดรับความลําบาก ความเดือดรอน<br />
ในลักษณะของการกระทําสิ่งที่เกินกําลังความสามารถหรือเกินความจําเปน เชน การบังคับให<br />
ลูกจางตองทํางานลวงเวลาโดยไมมีวันหยุด ถาไมปฏิบัติตามก็หาเหตุใหออกจากงานไป ลักษณะ<br />
เชนนี้แสดงถึงการใชอํานาจที่มีอยางเกินขอบเขต ไปบีบคั้นและมีอาฆาตมาดราย<br />
3.9 ขันติ (Overcoming Difficulties with Patience) หมายถึง ความอดทน เชน อดทน<br />
ตอการรอคอย อดทนตอกิเลสที่มายั่วยวน การมีความอดทนจึงทําใหเกิดโสรัจจะหรือความสงบ<br />
เสงี่ยม ซึ่งมักไดยินคําคูกันวา ขันติ-โสรัจจะ ผูบริหารที่มีลูกนองจํานวนมากยิ่งตองมีความอดทน<br />
และสงบเยือกเย็นตอความวุนวายและปญหาตาง ๆ ที่จะตามมาอยางสูงยิ่งดวย เชน อดทนตอความ<br />
ยากลําบากในการกํากับดูแลคนหมูมากที่มีความหลากหลาย ทั้งความคิด ความเชื่อและการกระทํา<br />
อดทนตอการทํางานหนัก อดทนตอแรงเสียดทานที่ทําใหเจ็บกายเจ็บใจ ดังนั้นผูบริหารที่มีขันติ<br />
และโสรัจจะก็จะเปนผูที่หนักแนน มีเหตุผล มีความสุภาพ งามสงาและนานับถือ<br />
3.10 อวิโรธนะ (Not doing that which Strays from Righteousness) หมายถึง ความ<br />
มั่นคงในธรรม เปนความไมบกพรอง หรือกระทําผิดไปจากทํานองคลองธรรม เชน การไมทําผิดทั้ง<br />
กฎหมาย ธรรมเนียมปฏิบัติ ประเพณีและจริยธรรม ดังมีเหตุการณหลายครั้งที่นักการเมืองซึ่งเปน<br />
ผูนําและเปนบุคคลสาธารณะกระทําสิ่งที่ไมสอดคลองกับการยอมรับทางสังคม ผูนําเหลานั้นก็อาง<br />
วาไมผิดกฎหมาย เชน การใชชองโหวของกฎหมายหลีกเลี่ยงภาษี ลักษณะเชนนี้ถือวา ผูนําไมรักษา<br />
ความเที่ยงธรรม เพราะขัดแยงกับความรูสึกวาเปนสิ่งไมชอบธรรม ไมเที่ยงตรง ไมไดอยูในคลอง<br />
ธรรม เปนตน<br />
หากจะเปรียบผูบริหารเหมือนกอนหินที่โยนลงไปในน้ํา เราจะเห็นน้ํากระเพื่อมออกเปน<br />
วงกวาง ผูบริหารที่ยิ่งมีตําแหนงสูงมากเทาไร วงกระเพื่อมก็จะขยายวงยิ่งกวางขึ้นตามไปดวย ยอม<br />
แสดงใหเห็นวา การกระทําใด ๆ ของผูบริหารจะสงผลกระทบตอผูคนเปนวงกวาง ดวยเหตุนี้<br />
ผูบริหารสูงสุดหรือผูมีอํานาจมากยอมตองมีคุณธรรมจริยธรรมที่มากและเหนือกวาคนทั่ว ๆ ไป<br />
ดังนั้นเราจึงมักเห็นผูบริหารโดยเฉพาะนักการเมืองที่มีตําแหนงสูงสุดในการบริหารประเทศ เชน<br />
ประธานาธิบดี นายกรัฐมนตรี ซึ่งเปนบุคคลสาธารณะไดใชอํานาจในการบริหารแทนประชาชน
81<br />
การตัดสินใจในเรื่องใด ๆ ลวนสงผลตอประชาชนทั้งประเทศ ฉะนั้นนอกจากมีความรู<br />
ความสามารถในการนําพาประเทศใหเจริญรุงเรืองแลว ยังตองมีคุณธรรมจริยธรรมที่คิดถึง<br />
ประโยชน ปากทองของประชาชนและประเทศชาติเปนสําคัญเหนือกวาประโยชนตนและ<br />
ประโยชนพรรคพวก ปจจุบันเรามักจะเห็นพฤติกรรมของผูบริหารประเทศที่ดํารงตําแหนงเปน<br />
เวลานานก็มักจะหลงระเริงในอํานาจและใชอํานาจเพื่อประโยชนของตนและพวกพอง โดยใช<br />
กฎหมายเอื้อประโยชนตน จนสุดที่ประชาชนจะทนรับตอพฤติกรรมเหลานั้นได จึงเกิดการรวมตัว<br />
กันประทวงและนําไปสูการลมรัฐบาลในที่สุด ดังเราจะเห็นตัวอยางทั้งในประเทศไทยเองในแตละ<br />
สมัยของรัฐบาลที่ถูกทํารัฐประหารบาง ประชาชนประทวงจนเกิดการลมรัฐบาลบาง หรือ<br />
ตางประเทศ เชน ประธานาธิบดี ฮอสนี บูมารัก ของประเทศอียิปต ที่ถูกปฏิวัติประชาชนเรียกรอง<br />
ใหลาออกจากตําแหนง หรือ มูอัมมาร มูฮัมมัด อัล-กัดดาฟ ผูนําประเทศลิเบีย ที่ครองอํานาจมานับ<br />
40 ป จนกระทั่งเกิดฝายตอตานโคนลมอํานาจลง ทั้งหลายเหลานี้สามารถนําไปวิเคราะหโดยใช<br />
หลักทศพิธราชธรรมแตละขอของผูเปนใหญในการปกครองประเทศนั้น ๆ ได<br />
4. มรรคมีองค 8 เปนอริยมรรค คือ ทางปฏิบัติใหถึงความดับทุกข เรียกอีกอยางหนึ่ง<br />
วา มัชฌิมาปฏิปทา เปนทางสายกลาง หรือหลักปฏิบัติอันเปนสายกลางกลาวถึงคุณธรรม 8 ประการ<br />
คือ<br />
4.1 สัมมาทิฏฐิ ความเห็นชอบ (Right Understanding) หมายถึง ความเห็นถูกตอง<br />
ตามทํานองคลองธรรม เชน เห็นวาทําดีไดดี ทําชั่วไดชั่ว บุญมี บาปมี ชาติหนามี ชาติกอนมี<br />
4.2 สัมมาสังกัปปะ ความดําริชอบ (Right Thoughts) หมายถึง การไมตกอยูใตสิ่ง<br />
ยั่วยวน ความไมพยาบาท ความไมเบียดเบียน<br />
4.3 สัมมาวาจา การพูดชอบ (Right Speech) หมายถึง การพูดที่เวนจากการพูดเท็จ<br />
พูดสอเสียด พูดคําหยาบ พูดเพอเจอ แตมีวาจาคําพูดที่ชอบ พูดคําจริง พูดประสานสามัคคี พูด<br />
ออนหวาน พูดสิ่งที่เปนประโยชน<br />
4.4 สัมมากัมมันตะ การกระทําชอบ (Right Action) หมายถึง การงดเวนกระทําใด ๆ<br />
ที่เปนการเบียนเบียดชีวิตและเบียนเบียดทรัพยสินผูอื่น ดังนั้นการกระทําชอบที่เปนความเมตตา<br />
กรุณาตอสิ่งมีชีวิตทั้งปวง การรูจักเสียสละแบงปนเฉลี่ยสุขของตนแกผูอื่นตามสมควรและไมมัวเมา<br />
ในกามคุณ มีความพึงพอใจในคูครองของตนอยางเหมาะควร<br />
4.5 สัมมาอาชีวะ การเลี้ยงชีพชอบ (Right Livelihood) หมายถึง การเวนมิจฉาชีพ<br />
ทุกรูปแบบ การทุจริตในอาชีพของตนก็เรียกไดวา ทํามิจฉาชีพในสัมมาชีพ<br />
4.6 สัมมาวายามะ ความเพียรชอบ (Right Effort) หมายถึง ความเพียรชอบทุก<br />
รูปแบบ เชน เพียรระวังบาปอกุศลที่ยังไมเกิด ไมใหเกิดขึ้น เพียรละบาปอกุศลที่เกิดขึ้นแลว
82<br />
เพียรใหกุศลที่ยังไมเกิดใหเกิดขึ้น เพียรรักษากุศลที่เกิดขึ้นแลวไมใหเสื่อมและทํากุศลใหเจริญยิ่ง ๆ<br />
ขึ้นไป<br />
4.7 สัมมาสติ ความระลึกชอบ (Right Mindfulness) หมายถึง การระลึกถึงสิ่งใดที่ทํา<br />
ใหกุศลเจริญและอกุศลเสื่อม ก็ใหระลึกถึงบอย ๆ<br />
4.8 สัมมาสมาธิ ความตั้งใจมั่นชอบ (Right Concentration) หมายถึง การที่จิตตั้งมั่น<br />
ในอารมณอยางใดอยางหนึ่ง อยางมั่นคงไมหวั่นไหว ไมฟุงซาน<br />
มักมีคําถามวา การพิจารณาทางกฎหมายจะมีแตการตัดสินวา ถูกกับผิด เทานั้น ดังนั้นจะ<br />
ใชหลักมัชฌิมา หรือหลักสายกลางอยางไร คําถามนี้อาจเปนเพราะเวลานี้ประเทศไทยมีความขัดแยง<br />
และขอโตแยงในกระบวนการยุติธรรมคอนขางมาก หากฝายใดไดรับการตัดสินผลที่ออกมา ไมเปน<br />
ที่พอใจก็จะมีขอโตแยงและคํากลาวหาตอกระบวนการยุติธรรม วาตัดสินไมมีมาตรฐานบาง หรือ<br />
สองมาตรฐานบาง แตสิ่งหนึ่งที่เราเห็นเปนประจักษอยางชัดเจนคือ คนรวยที่ทําผิดมักจะไมตองรับ<br />
โทษ ดังนั้นคนที่ติดคุกสวนใหญจึงเปนผูคนที่มีฐานะยากจน อยางนี้แลวจึงจะกลาวไดแนนอนวา<br />
สองมาตรฐาน สวนคําตอบที่ถามวา จะใชหลักสายกลางในการตัดสินไดอยางไร พระทานกลาววา<br />
ทางสายกลางของพระพุทธเจาไมไดหมายถึง กลางระหวางถูกกับผิด ถูกก็คือถูก ผิดก็คือผิด ดังนั้น<br />
ทางสายกลางของผูพิพากษาคือ ความยุติธรรม (Justice) การตัดสินโดยไมใชอคติ ที่ทําใหเสียความ<br />
เที่ยงธรรม เรียกวา อคติ 4 ซึ่งหลวงปูสุวัจน สุวโจ (2552. ออนไลน)ไดอธิบายขอธรรมหนึ่งที่<br />
พระพุทธเจาไดตรัสไวเกี่ยวกับการกระทําจิตใหตรงที่เรียกวา ทิฏฐชุกรรม การทําจิตของเราใหตรง<br />
ไดเพียงเทานี้ก็นับเปนบุญเปนกุศล ทําใหเกิดความสุข ความเจริญ เพราะการทําจิตใหตรงตอธรรม<br />
เปนเหตุใหเกิดความสงบสุข ดังนั้นคําวา ตรง ตองเขาใจใหถูกตองวา ตรงที่ยึดตามหลักธรรม มี<br />
กฎเกณฑ ไมเปนสิ่งที่ลําเอียง จึงเรียกวา ไมมีสิ่งที่เปนอคติ ดังนี้<br />
1. ฉันทาคติ คือ ลําเอียงเพราะความรัก ความรักเชนนี้จะทําใหเกิดการทุจริตดวยกาย<br />
วาจาได เชน การรักนับถือกัน หรือ รักตัวเอง กลัวตาย กลัวอด กลัวหิว กลัวเขาไมรัก กลัวเขาไม<br />
ชอบ กลัวเขาไมนับถือ ดังนั้นตองพิจารณาถึงความรักที่มีทั้งคุณและโทษ ถารักไมเปนจะทําใหเกิด<br />
ความลําเอียง ซึ่งทําใหสามารถทําสิ่งที่ไมถูกตองตาง ๆ ไดงาย ดังนั้นความรักที่ใชหลักธรรมจะทํา<br />
ใหเปนความรักที่ประกอบดวยเมตตา ปรารถนาใหมีความสุขใหพนทุกขก็จะนําพาคนที่รัก เชน<br />
ลูกหลาน พี่นอง เพื่อนฝูง ลูกนอง ประชาชน ฯลฯ ไปในทางที่ถูกที่ควร ไมมอมเมาใหเกิดการหลง<br />
ผิด หรือยึดติดในวัตถุนิยม หรือสรางความรูสึกใหเกิดความแตกแยกในหมู ในสังคม เปนตน<br />
2. โทสาคติ คือ ลําเอียงเพราะโกรธ ความโกรธเมื่อเกิดขึ้นแลวยอมแผดเผาจิตใจให<br />
เศราหมอง ขาดการไตรตรองพินิจพิจารณา อารมณจะพุงไปแรงดวยอํานาจแหงความโกรธ ความ<br />
โกรธจึงเปนภัยและเปนทุกข ทําลายความเที่ยงตรง ความตั้งมั่นอยู ในธรรม ความโกรธมีสาเหตุ
83<br />
เพราะรักสวนหนึ่งและชังสวนหนึ่ง เปนคูกับฉันทาคติ หรือความรัก เชน ถาไมรัก ไมชอบ แคมีคน<br />
ยิ้มใหก็จะโกรธ หาวาเขามายิ้มเยาะ ถาจะใชความโกรธตองมีปญญาคือ เอาความโกรธไปแผดเผา<br />
กิเลสของตน เชน การไมคบคนพาล เพราะคนพาลจะนําไปสูหนทางแหงความเสื่อมทั้งปวง<br />
3. โมหาคติ คือ ลําเอียงเพราะเขลา เปนความหลง ขาดปญญา เชื่องาย ไมพิจารณาให<br />
รอบคอบ เชน หลงเชื่อ เพราะคิดวาเขาเปนคนที่นานับถือ เปนเพื่อน เปนอาจารย เปนคนมีชื่อเสียง<br />
เปนคนรวย เปนคนมียศตําแหนง ก็หลงทําตามโดยไมใชสติปญญาไตรตรองสิ่งที่เปนคุณหรือเปน<br />
โทษ เชน คนไทยสวนหนึ่งหลงเชื่อคําพูดที่วา “คนรวยแลวไมโกง” โดยไมไดพิจารณาดวย<br />
ขอเท็จจริง คนที่รวยแลวอาจมีความโลภมาก ยิ่งมีมากก็อยากไดมากยิ่งขึ้น ดังที่มีนักการเมืองคน<br />
หนึ่งเลาใหฟงวา เขาติดอันดับคนรวยที่มีเงิน 500 ลานบาทในจํานวน 400 คนรวยในประเทศไทย<br />
แตก็อยากไดตําแหนงทางการเมือง เมื่อไดเปนผูแทนราษฏรแลวก็รูสึกไมพอ อยากไดตําแหนง<br />
รัฐมนตรีอีก เมื่อไดตําแหนงรัฐมนตรีชวยวาการกระทรวงฯ ก็รูสึกวามันเล็กไป อยากไดตําแหนง<br />
รัฐมนตรี เมื่อไดตําแหนงรัฐมนตรี ก็ไมพอใจ เพราะไมไดกระทรวงเกรด A เชนนี้ เปนตน<br />
4. ภยาคติ ลําเอียงเพราะกลัว เกรงใจ ซึ่งความกลัวนี้ อาจจะกลัวภัยภายในตัวเราเอง<br />
หรือกลัวภัยจากภายนอก เชน กลัววาตัวเองจะเสียประโยชน กลัวอิทธิพลจะถูกทําราย เหลานี้เปน<br />
สาเหตุใหกระทําผิดไดและอาจถูกลงโทษดวยเพราะความกลัว หรือเกรงใจ ทําใหจิตใจไมยึดหลัก<br />
ความตรงตามหลักธรรม<br />
อยางไรก็ตามผูบริหารในทุกระดับตางก็เปนเพียงคนธรรมดา แตไดมีโอกาสที่ดีอยูเหนือ<br />
คนอื่น ๆ และทําใหเกิดความหลงโลกไดงาย จึงมีคติเตือนใจ เตือนสติ สําหรับผูบริหารคือ หลัก<br />
โลกธรรม 8 เปนการครองชีวิตใหไมถลําพลาดไป พระพรหมคุณาภรณ กลาววา “บุคคลที่ไม<br />
ประมาทมัวเมาจนตกเปนทาสของโลกและชีวิต ที่เรียกวา หลงโลก เมาชีวิต ก็เพราะมีสติ รูจักมอง<br />
รูจักพิจารณา รูจักวางตัววางใจตอความจริงตาง ๆ อันมีเปนประจํากับโลกและชีวิตเปนคติธรรมดา”<br />
ดังนั้นผูบริหารจึงควรมารูเทาทันโลกธรรม 8 ที่เปนของคูระหวางความชื่นชม(อิฏฐารมณ) และ<br />
ความขมขื่น(อนิฏฐารมณ) ซึ่งมันจะมาคูกันเสมอ เมื่อถึงเวลาที่เหมาะเจาะ ดังนี้<br />
ไดลาภ ยอม เสื่อมลาภ<br />
ไดยศ ยอม เสื่อมยศ<br />
มีสรรเสริญ ยอม มีนินทา<br />
มีสุข ยอม มีทุกข<br />
โลกธรรม 8 เปนสัจจธรรมของโลกที่เกิดขึ้นไดกับทุกคน แสดงใหเห็นถึงความไมคงทน<br />
ถาวรของสิ่งทั้งหลาย ที่ไดเกิดขึ้น ตั้งอยูและดับไปในที่สุด หากรูไมเทาทัน เมื่อไดฝายที่รื่นรมยดวย<br />
ลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ก็หลงระเริง มัวเมา ลืมตัวลืมตน ไมระมัดระวังตัว ระวังใจ ปลอยใหโลก
84<br />
ธรรมเขาครอบงํากายใจ วันใดเกิดฝายไมนารื่นรมย เสื่อมจาก ลาภ ยศ ไดรับการนินทาและความ<br />
ทุกข มาแทนที่ก็จะลมลงไมทันตั้งตัว พบแตความโศกเศรา อาจถึงขั้นทําราย ทําลายทั้งตนเองและ<br />
ผูอื่นได ฉะนั้นถาเรารูเทาทันโลกก็จะสามารถตั้งหลักกาย หลักใจและใชประโยชนจากโลกธรรม<br />
ในการสรางสรรคสิ่งที่ดีงาม ทําคุณประโยชนใหปรากฏแกสวนรวมในภาวะที่เรียกวา ชวงเวลา<br />
ขาขึ้น ในยามขาลง ก็ตั้งสติไดทัน วางตัว วางใจใหพอดี ถือวาความไมนารื่นรมยที่ขมขื่นทั้งหลาย<br />
เปนบททดสอบ เปนบทเรียน หรือแบบฝกหัดในการพัฒนาตน เชนนี้ความทุกขโศกก็จะไมถาโถม<br />
จนผูคนนั้นรับไมไหว<br />
เมื่อยอนกลับไปที่การทําหนาที่ของผูพิพากษาอยางเที่ยงธรรม โดยตองไมมีอคติ 4<br />
ประการ ในการลําเอียงเพราะการทุจริตรับสินบน หรือเพราะเกรงกลัวตออิทธิพล หรือเพราะ<br />
เคารพนับถือกันมากอน ดังที่ศาสตราจารยธานินทร กรัยวิเชียร (2548 : 70) ไดอัญเชิญพระบรม<br />
ราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เนื่องในพิธีพระราชทานประกาศนียบัตรแกผูสําเร็จ<br />
การศึกษาของสํานักอบรมศึกษากฎหมายแหงเนติบัณฑิตยสภา เมื่อวันที่ 6 พฤศจิกายน 2518 ทรง<br />
กลาวถึง คุณธรรมจริยธรรมของนักกฎหมายที่สามารถยึดถือเปนแบบอยางไดทุกยุคทุกสมัย ดังนี้<br />
“... เมื่อกฎหมายของเราดีอยูแลว จุดใหญที่สําคัญที่สุดในการธํารงรักษา<br />
ความยุติธรรมในบานเมือง จึงไดแก การสรางนักกฎหมายที่ดีที่จะสามารถ<br />
วิเคราะหและใชกฎหมายไดตรงตามวัตถุประสงค ขาพเจาจึงปรารถนาอยางยิ่ง<br />
ที่จะใหทุกคนสรางตนใหเปนนักกฎหมายที่ดีที่แท โดยฝกตนใหมีความกลา<br />
ในอาชีพของนักกฎหมาย คือ กลาที่จะปฏิบัติการไปตามความถูกตองเที่ยงตรง<br />
ทั้งตามกฎหมายและศีลธรรม ไมปลอยใหภยาคติ คือ ความเอนเอียงไป<br />
ดวยความหวาดกลัวในอิทธิพลตาง ๆ เขาครอบงํา สําหรับเปนกําลังสงให<br />
ทํางานไดดวยความองอาจ มั่นใจและมุมานะ อีกประการหนึ่ง ตองฝกใหมี<br />
ความเคารพเชื่อมั่นในสัจธรรม คือ ความถูกตองตามคลองธรรม<br />
ตามความเปนจริงอยางมั่นคง ไมหวั่นไหวดวยโลกธรรม ไมเห็นสิ่งอื่นใด<br />
วายิ่งไปกวาความเปนจริง สําหรับปองกันมิใหความอยุติธรรมและ<br />
ความทุจริตเกิดขึ้น นอกจากนั้นตองฝกใหมีความสุขุมถี่ถวน<br />
ในกระบวนการทํางานทุกขั้นตอน สําหรับประคับประคองปองกัน<br />
มิใหการงานบกพรองผิดพลาด แมในสิ่งเล็ก ๆ นอย ๆ<br />
ทั้งนี้ เพื่อทุกคนจักไดเปนนักกฎหมายที่แทจริง”<br />
ดังจะเห็นวา ไมวากฎหมายจะดีเพียงใดสิ่งสําคัญตองอาศัยคนใชกฎหมายและรักษา<br />
กฎหมายที่มีคุณธรรม จึงจะทําใหกฎหมายนั้นถูกใชอยางไดผล ทั้งนี้ตองเริ่มตั้งแตตนน้ํา คือ ตํารวจ
85<br />
ซึ่งเปนผูใชและผูรักษากฎหมายใหศักดิ์สิทธิ์ อัยการในฐานะทนายของฝายรัฐจะตองทําหนาที่อยาง<br />
เที่ยงธรรม จนถึงปลายน้ําอยางผูพิพากษา ฉะนั้นผูที่เกี่ยวของทุกฝายในฐานะเปนทั้งผูใชและ<br />
ผูรักษากฎหมาย สมควรอยางยิ่งที่จะไดนอมนําพระบรมราโชวาทมาปฏิบัติอยางจริงจัง เพื่อใหเกิด<br />
ปกติสุขขึ้นในสังคม ทําใหคนดีเกิดความรูสึกที่อบอุนและมีความเชื่อมั่นตอกระบวนการยุติธรรม<br />
วาจะไดรับความเปนธรรม เพราะตํารวจ อัยการและผูพิพากษา จะตองเปนผูเที่ยงธรรม ยึดหลักของ<br />
ความถูกตองชอบธรรม ทั้งดานกฎหมายและศีลธรรม<br />
อํานาจ อิทธิพลและความขัดแยงในผลประโยชน<br />
สารานุกรมออนไลน (อํานาจ. ออนไลน. 2554) ไดนําคํานิยามเกี่ยวกับอํานาจ (Power)<br />
ของนักสังคมวิทยา วา เปนความสามารถในการกําหนดใหผูอื่นเปน หรือกระทําตามความตองการ<br />
ของตนเอง จะโดยสมัครใจหรือถูกบังคับก็ตาม ดังนั้นเราอาจจะเห็นคนบางคนมีอํานาจอยูใน<br />
ตัวเองแมวาจะไมไดมีตําแหนงที่จะใหคุณใหโทษแกใคร นอกจากนี้ อํานาจยังหมายถึง โอกาสที่มี<br />
อยูในความสัมพันธทางสังคม ที่ทําใหบางคนสามารถกระทําตามความตั้งใจ โดยมีอีกคําหนึ่งคือ<br />
อํานาจหนาที่(Authority) เปนอํานาจที่ไดมาตามตําแหนงหนาที่การงานอยางถูกตองตามกฎหมาย<br />
จึงสามารถใชอํานาจเพื่อการสั่งการงานตาง ๆ แกผูใตบังคับบัญชาใหทําตามและสามารถที่จะใหคุณ<br />
ใหโทษไดตามอํานาจหนาที่ของตนเองที่มีอยู<br />
ฉะนั้นผูบริหารองคกรที่มีทั้งอํานาจ(Power) และอํานาจหนาที่(Authority) ยอมจะทํางาน<br />
ของตนเองใหสําเร็จไดงายกวา ผูที่มีเพียงอํานาจอยางใดอยางหนึ่ง แลวเพราะเหตุใด หรือจะมี<br />
วิธีการใดที่ทําใหผูบริหาร หรือผูนําไดอํานาจดังกลาวมา สิ่งสําคัญคือ ผูบริหารนั้นตองเปนผูมี<br />
ความสามารถทั้งดานความรูและคุณธรรมความดีงามทั้งหลาย ที่สามารถทําใหพนักงานยอมรับ<br />
ดวยใจ ดังที่ไดกลาวขางตนถึงหลักจริยธรรมของผูบริหาร ซึ่งมีพื้นฐานสําคัญจากหลักธรรมทาง<br />
ศาสนาและจากดุษฎีนิพนธ เรื่องการศึกษาและพัฒนารูปแบบการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีสําหรับ<br />
องคการบริหารสวนตําบล จังหวัดอุตรดิตถ ของกิ่งดาว จินดาเทวิน (2552 : 101)ไดแสดงใหเห็นถึง<br />
การใชหลักธรรมในการสรางดุลยภาพเพื่อใหไดคนและไดงาน หมายความวา ผูนําหรือผูบริหาร<br />
องคกรนั้น ๆ สามารถที่จะชนะใจคน หรือพนักงานจนสามารถทําใหพนักงานยินดีที่จะทุมเท<br />
แรงกายแรงใจในการทํางานใหดวยความเต็มใจจนเกิดผลสําเร็จของงาน ดังนั้นการที่จะไดทั้งคน<br />
และไดทั้งงาน จึงตองรูจักสรางดุลยภาพใหเกิดขึ้น นั่นคือ ดุลยภาพของหลักกัลยาณมิตร ที่ผูนํา หรือ<br />
ผูบริหารองคกรพึงปฏิบัติตอพนักงาน ซึ่งจะแสดงถึงความเปนพรหมที่มีในตัวเองของผูบริหารตอ<br />
พนักงาน ดวยความเมตตา กรุณา มุทิตา 3 ประการนี้ ยอมจะทําใหเปนที่รัก เพราะแสดงถึงความ<br />
นารัก หรือปโย มีความเปนกันเอง มีน้ําใจ มีความเปนมิตร ไมถือยศ ถือตัวถือตน ขณะเดียวกันเมื่อ
86<br />
เกิดสถานการณที่ไมปกติ มีปญหาเกิดขึ้นก็สามารถรักษาความถูกตองดวยอุเบกขา ไมลําเอียงเขาขาง<br />
ฝายใด ๆ แตปฏิบัติไปตามหลักการ รักษากฎระเบียบอยางเครงครัดดวยความยุติธรรม เชนนี้ยอมทํา<br />
ใหพนักงานเกิดความเชื่อมั่นและมีความยําเกรงตอผูบริหาร ดังนั้นผูบริหารจึงเปนที่นาเคารพ หรือ<br />
ครุของพนักงานในที่สุด นอกจากนี้การที่ผูบริหารสามารถรักษาความถูกตองและยุติธรรมไวได<br />
ยังสงผลตอขวัญ กําลังใจและความภาคภูมิใจในการปฏิบัติหนาที่ของพนักงานอีกดวย ดังภาพ<br />
ตอไปนี้<br />
พรหมวิหาร 4<br />
1. เมตตา 2. กรุณา 3. มุทิตา 4. อุเบกขา<br />
ผูนําหรือ<br />
ผูบริหาร<br />
1. ปโย<br />
นารัก<br />
2. ครุ<br />
นาเคารพ<br />
พนักงาน<br />
ไดคน<br />
ไดงาน<br />
ลูกคา<br />
หลักกัลยาณมิตร 7<br />
3.ภาวนีโย<br />
นาเจริญใจ<br />
4.วัตตา<br />
รูจักพูดให<br />
เหตุผล<br />
5.วจนักขโม<br />
อดทนตอ<br />
ถอยคํา<br />
6.คัมภีรัญจะ<br />
กะถัง กัตตา<br />
แถลงเรื่อง<br />
ล้ําลึก<br />
7.โน จัฏฐาเน<br />
นิโยชะเย<br />
ไมชักนํา<br />
ในทางเสื่อม<br />
ภาพที่ 8 ดุลยภาพของหลักกัลยาณมิตร<br />
ที่มา : ดัดแปลงจากดุษฎีนิพนธ ของ กิ่งดาว จินดาเทวิน, 2552 : 101
87<br />
นอกจากพรหมวิหาร 4 ซึ่งเชื่อมตอไปถึงหลักกัลยาณมิตร 7 ที่ทําใหผูบริหารเปนที่รัก<br />
และที่เคารพของพนักงานแลว หลักกัลยาณมิตรอีก 5 ขอ อันไดแก 1) ภาวนีโย หมายถึง ความเจริญ<br />
ใจ คือ ผูบริหารเปนผูมีวิสัยทัศนในการบริหารองคกร สามารถเปนแบบอยาง ที่มีทั้งความดีและ<br />
ความสามารถ ทําใหพนักงานหรือผูรวมงาน มีความเชื่อมั่น มีความภูมิใจในตัวผูนําหรือผูบริหาร วา<br />
เปนผูที่นาติดตาม นาเอาเปนเยี่ยงอยาง ขอนี้ชวยใหเกิดศรัทธาและเกิดความรวมมือดวยดี เพราะมี<br />
ความเชื่อมั่นในผูบริหารนั่นเอง 2) วัตตา หมายถึง ความเปนผูรูจักพูด คือ ผูบริหารมีความสามารถ<br />
ในการสื่อสาร ทําความเขาใจไดอยางกระจางชัด พูดไดเหมาะกับสถานการณ เชน รูวาใน<br />
สถานการณไหนควรพูด กับใคร พูดอะไร อยางไร นอกจากการเปนนักสื่อสารที่ดีแลว ตองเอาใจใส<br />
ตอการสื่อสารกับทุกฝาย โดยเปดโอกาสใหทุกฝายไดพูดและรับฟงอยางใจกวาง 3) วจนักขโม<br />
หมายถึง รูจักฟง คือ มีความอดทนตอการฟงถอยคําผูอื่น ตองยอมรับฟงความคิดเห็น ขอเสนอแนะ<br />
ของพนักงาน เพื่อนรวมงาน ดังนั้นผูนํา หรือผูบริหารที่ดี จึงตองมีความใจเย็นและรูจักฟงอยาง<br />
หนักแนน เพราะการรูจักรับฟงเปนสวนหนึ่งของการที่จะสื่อสารใหไดผล ตองรูจักเปดใจกวาง<br />
4) คัมภีรัญจะ กะถัง กัตตา หมายถึง การรูจักแถลงเรื่องราวตาง ๆ อยางลึกซึ้ง คือ มีความสามารถใน<br />
การอธิบายเรื่องยากใหฟงเขาใจไดงาย ใหความกระจางกับพนักงาน ผูรวมงานและลูกคา 5) โน<br />
จัฏฐาเน นิโยชะเย หมายถึง การไมชักนําไปในเรื่องไรสาระที่ไมเกี่ยวกับเปาหมาย ขอนี้เปนการ<br />
กระทําเพื่อการพัฒนาตนเองของผูนํา หรือผูบริหาร ใหมีความกาวหนา ทันสมัย ทั้งเรื่องงานและ<br />
พฤติกรรมสวนตัว นอกจากการพัฒนาตนเองแลวยังพรอมที่จะสงเสริมใหมีการพัฒนาผูอื่นดวย ซึ่ง<br />
การพัฒนาในขอสุดทายนี้จะไปสนับสนุนหลักกัลยาณมิตรอีก 6 ขอ ดังที่ไดกลาวมาแลวขางตน<br />
หากผูบริหารสามารถที่จะสรางดุลยภาพตามหลักกัลยาณมิตร จนกลายเปนภาพลักษณที่ดี<br />
ของผูบริหาร ยอมจะนําไปสูการสั่งสมบารมีและความศรัทธาใหเกิดแกตนเองได ทําใหเปน<br />
ผูบริหารที่มีอํานาจและมีอิทธิพล(Influence) ที่สามารถชักจูงโนมนาวผูอื่น ใหทําตามในสิ่งที่ตน<br />
ปรารถนาไดดวยความเต็มใจ และเมื่อมีอํานาจหนาที่(Authority) อีกตัวหนึ่ง การเปนผูบริหารของ<br />
ผูนั้นยอมสมบูรณแบบของผูมีอํานาจและสามารถใชอํานาจไดเต็มที่ อยางไมมีใครตานทานได<br />
อยางไรก็ตามภายใตการบริหารงานของทุกองคกร มักมีความขัดแยงเกิดขึ้นไดเสมอ<br />
โดยเฉพาะอยางยิ่งถาผลประโยชนนั้นไมสามารถจัดสรรใหเกิดความพอใจแกทุกฝายไดอยางลงตัว<br />
ก็จะนําไปสูการทะเลาะเบาะแวง ความไมลงรอย หรือความขัดแยงในผลประโยชน<br />
คอฟฟ คุกส และ ฮันเซเคอร (Coffey, Cook, and Hunsaker. 1994 : 112) ใหความหมาย<br />
ความขัดแยง (Conflict) คือ บุคคลสองฝายหรือมากกวาสองฝายมีความเห็นที่ไมตรงกัน หรือไมลง<br />
รอยกัน (disagreement between two or more parties) การที่คนสองคน หรือกลุมคนในองคกร หรือ<br />
กลุมคนระหวางองคกรมีความเห็นที่แตกตางกันตอเหตุการณ หรือสถานการณหนึ่ง ๆ ทําใหเกิดการ
88<br />
กระทําเพื่อไปสูเปาหมายที่แตกตางกัน ซึ่งระหวางเหตุการณดังกลาวนี้สามารถที่จะสงผลใหเกิดการ<br />
ขัดแยงขึ้นได เชน สถานการณน้ําทวมในหลายจังหวัดของประเทศไทย ชาวบานฝงหนึ่งตองการให<br />
เปดฝายไปตามธรรมชาติ แตอีกฝงหนึ่งไมยอม สงผลใหน้ําทวมที่อยูอาศัยของชาวบานอีกฝงหนึ่ง<br />
จนเกิดการทะเลาะเบาะแวงกันขึ้น อีกฝายก็อางวารอขาวในนาที่จะสามารถเก็บเกี่ยวไดอีก 6 เดือน<br />
ใหอีกฝายอดทนหนอย มิฉะนั้นนาขาวจะเสียหายหมด ฝายที่น้ําทวมก็อางความเดือดรอนที่ไดรับ<br />
เปนแรมเดือน ตองยายขึ้นมาอาศัยอยูบนถนนไดรับความลําบากเดือดรอน ดังนั้นความขัดแยงที่<br />
เกิดขึ้นจึงกลายเปนปญหาของชาวบานสองฝงที่ประสบเคราะหกรรมจากพิบัติภัยน้ําทวมแลวยังตอง<br />
มาทะเลาะเบาะแวงกันอีก ความขัดแยงจึงมักถูกมองวาเปนสิ่งไมดี แตในความเปนจริงมีบางกรณีที่<br />
ความขัดแยงก็เปนตัวกระตุนใหเกิดวิธีแกปญหาอยางสรางสรรคได จึงตองพิจารณาความขัดแยงทั้ง<br />
เชิงบวกและลบ ในที่สุดผูวาราชการจังหวัดพิจิตร พื้นที่ที่ประสบปญหาน้ําทวมดังกลาวตองลงมา<br />
ไกลเกลี่ยทําขอตกลงระหวางชาวบานสองฝง โดยยอมเปดฝายระบายน้ําไปอีกฝงหนึ่ง เพื่อบรรเทา<br />
ความเดือดรอนแกชาวบานที่น้ําทวม แมวาการเปดฝายจะทําใหนาขาวเสียหาย แตจําเปนที่จะตอง<br />
แกปญหาที่ทําใหเกิดปญหาหรือความเสียหายนอยที่สุด ผูวาฯกลาวใหสัมภาษณเชนนั้น<br />
จริยธรรมกับความขัดแยง<br />
แวน สเลกส (Van Slyke. 1999 : 94) นิยามความขัดแยง หมายถึง เปนการแขงขัน<br />
ระหวางฝายตาง ๆ ที่เกี่ยวของกัน ซึ่งตางฝายตางมีความตองการเปาหมาย หรือความคิดที่เขากัน<br />
ไมได ทําใหตกลงกันไมไดทั้งนี้ขึ้นอยูกับ 3 ปจจัยไดแก การแขงขันกัน (Competition) การที่ตอง<br />
พึ่งพากันและกัน (Interdependence) และการรับรูที่เขากันไมได (Perceived Incompatibility)<br />
การดําเนินกิจกรรมในหนวยตาง ๆ ขององคกร หรือสถาบันใด ๆ ซึ่งเปนที่รวมของความ<br />
ตองการหรือความปรารถนาของคนในที่นั้น ยอมเปนธรรมดาอยูเองที่จะเกิดความคิดเห็นที่แตกตาง<br />
หรือไมเห็นดวยเหมือนกันทั้งหมด ดวยพื้นฐานของความรู ความเชื่อ ประสบการณ คานิยมของกลุม<br />
คนหรือวัฒนธรรมในองคกรนั้น โดยเฉพาะอยางยิ่งถามีสิ่งที่กระทบตอผลประโยชนก็ยอมจะเกิด<br />
ความขัดแยงขึ้น ดังนั้นจึงเปนหนาที่ของผูบริหาร หรือผูนําที่จะตองทําหนาที่ในการแกปญหาความ<br />
ขัดแยง ถามองโดยรวม ๆ เราจะรูสึกวาความขัดแยงเปนเรื่องไมดีเพราะกอใหเกิดความแตกแยก<br />
ความรูสึกที่เปนปฏิปกษตอกันและโอกาสที่จะนําไปสูการทําลายกัน แตถาไตรตรองใหลึกซึ้งเราก็<br />
ยังสามารถเห็นขอดีของความขัดแยง โดยใชวิกฤตนั้นแปรเปลี่ยนใหเปนโอกาส โดยหาจุดรวมที่<br />
ยอมรับไดของฝายตาง ๆ ในการสรางสรรคสิ่งที่เปนประโยชนแกบุคคลและองคกร ซึ่งเราจะตอง
89<br />
เขาใจถึงสาเหตุแหงปญหานั้นกอนแลวจึงจะคิดหาหนทางในการแกไขไดอยางถูกจุด ตามที่<br />
จินตนา บุญบงการ (2551 : 134-137) และกุญชรี คาขาย (2554. ออนไลน) ไดจําแนกประเภทของ<br />
ความขัดแยงและการแกไขความขัดแยงไว สามารถอธิบายโดยสังเขปไดดังตอไปนี้<br />
ประเภทความขัดแยงสามารถจําแนกไดดังนี้<br />
1. ความขัดแยงทางโครงสราง (Structural) เปนความคิดเห็นที่แตกตางกันเกี่ยวกับการ<br />
บริหารโครงสรางขององคกรในการบริหารจัดการ การกําหนดเปาหมาย การจัดหาและการจัดสรร<br />
ทรัพยากร เชน การสั่งงาน การอํานวยความสะดวก การมอบหมายงานและอํานาจหนาที่ การให<br />
ผลตอบแทน การใหคุณใหโทษ ซึ่งคนในแผนกตาง ๆ อาจมีความคิดเห็นที่ไมเหมือนกันและเปน<br />
สาเหตุกอใหเกิดความขัดแยงตอการกําหนดโครงสรางการบริหารในองคการขึ้นได<br />
2. ความขัดแยงภายในตัวบุคคล (Intrapersonal) เปนธรรมดาที่บุคคลจะเกิดความรูสึก<br />
ขัดแยงทางความคิด การตัดสินใจและความเชื่อในการกระทําของตนเอง โดยเฉพาะอยางยิ่งถาไดรับ<br />
ความคิดเห็นจากบุคคลอื่นไมเหมือนตนเอง เชน คําชมเชย หรือคําตําหนิ ก็สามารถที่จะเกิดความ<br />
ขัดแยงไดวาตนเองถูกตอง หรือมีขอผิดพลาด บกพรองจริงตามที่คนอื่นพูดหรือไม เปนตน<br />
3. ความขัดแยงระหวางบุคคล (Interpersonal) เพราะมีความไมลงรอยกันตามความคิด<br />
ความเชื่อและประสบการณที่แตกตางกันของบุคคล บางคนไมชอบพฤติกรรมของเพื่อนรวมงาน<br />
บางคนที่แสดงออกวา เปนคนดีแตพูด เจาความคิดเจาความเห็น ใหลงมือปฏิบัติจริงไมสามารถทํา<br />
ได หรือบางคนมองคนในแงราย จะคิด จะพูด จะทําก็มองไปในทางรายเสียหมดสิ้น หรือบางคน<br />
เห็นแกตัว ทําอะไรเอาดีเขาตัวเอารายใหคนอื่น เปนตน หรือการเลนพรรคเลนพวกของผูบริหารใน<br />
ลักษณะเด็กของใครก็จะไดรับการสนับสนุนสงเสริม พฤติกรรมเหลานี้ทําใหเกิดความขัดแยง<br />
ระหวางบุคคลและเกิดผลกระทบระดับองคกรได<br />
ความขัดแยงที่เกิดขึ้นระหวางบุคคลในองคกร ดวยเงื่อนไขที่เปนสาเหตุแตกตางกันไป<br />
เปนหนาที่ของผูบริหารที่จะเลือกใชวิธีการที่เหมาะสมในการแกไขขอขัดแยง ซึ่งไมมีคําตอบ<br />
สําเร็จรูปวาวิธีใดจะสามารถแกปญหาความขัดแยงไดอยางสมบูรณ เชน การแกไขดวยการตอสู<br />
แขงขันกับผูที่ขัดแยงดวย การรวมมือกับผูที่ขัดแยง การประนีประนอม การหลีกเลี่ยง การยอมรับ<br />
ฝายตรงขาม ทั้งนี้ตองพิจารณาระดับความรุนแรงของความขัดแยงที่จะสงผลเสียหายมากนอย<br />
เพียงใด ใครบางที่จะไดรับผลกระทบ ระยะเวลาที่จะสงผลกระทบรวดเร็วเพียงใด ผลเสียหายมี<br />
เวลานานตอเนื่องเพียงใด นอกจากนี้ตองคํานึงถึงพละกําลังของคนที่ขัดแยงดวยวาเปนผูมีอํานาจใน<br />
ระดับเดียวกันหรือไม จึงจะเลือกใชวิธีการแกไขขอขัดแยงไดเหมาะสม เพื่อใหไดผลสําเร็จตอการ<br />
แกไขปญหาความขัดแยงนั้น
90<br />
วิธีการแกไขขอขัดแยงที่ผูบริหารสามารถเลือกใชตามความเหมาะสม ดังนี้<br />
1. การยอมรับฝายตรงขาม (Accommodating) เปนการยอมรับเอาขอโตแยงของอีกฝาย<br />
หนึ่งมาใชเปนขอแกไข เมื่อเห็นวาฝายตนผิดพลาด ขอโตแยงของอีกฝายหนึ่งถูกตองกวา การ<br />
เลือกใชวิธีนี้เพื่อลดปริมาณความขัดแยง ดวยเชื่อวาการนําความขัดแยงมาพูดจะทําลาย<br />
ความสัมพันธระหวางกันจึงใชวิธีการในลักษณะของการผอนปรน ซึ่งมีพฤติกรรมเปรียบเทียบได<br />
กับลูกหมี<br />
2. การประนีประนอม (Compromising) เปนอีกวิธีหนึ่งเมื่อเห็นความขัดแยงกอใหเกิด<br />
ความชะงักงันของการทํางาน การพัฒนาภายในองคกร ถาประนีประนอมไดจะเปนการดีและคู<br />
ขัดแยงมีอํานาจพอ ๆ กัน แตมีจุดมุงหมายเหมือนกัน ดังนั้นจึงใชวิธีนี้เพื่อแลกผลประโยชนกัน ตาง<br />
ฝายตางไดบางสวนและยอมเสียไปบางสวน ไมมีฝายใดไดเต็มทั้งคู แมวาสวนที่เสียไปอาจเสียดวย<br />
ความไมเต็มใจ แตตางฝายตางพยายามประสานผลประโยชนกัน วิธีการประนีประนอมมีขอดีคือ<br />
แกความขัดแยงไดเร็วและยังคงรักษาความสัมพันธระหวางกันไวได แตก็มีขอเสียคือ ผลไดจะลดลง<br />
และหากใชวิธีนี้บอยจะทําใหเกิดการเลนเกม เชน เกมการเรียกรองมาก ๆ เพื่อใหเกิดการตอรอง<br />
เปนพฤติกรรมที่เปรียบเทียบไดกับสุนัขจิ้งจอก<br />
3. การรวมมือกับผูที่ขัดแยง (Collaborating) เปนวิธีที่ใชในกรณีที่ทั้งสองฝายมีขอโตแยง<br />
ที่มีน้ําหนักทั้งคู ไมสามารถประนีประนอมได ตองรวมมือกันหาขอยุติที่รวมเอาขอโตแยงทั้งสอง<br />
ฝาย เปนไปเพื่อการแกปญหาที่ทั้งสองฝายจะบรรลุเปาหมายของตนและยังคงความสัมพันธไวไดใน<br />
ลักษณะที่เรียกวา ชนะ-ชนะ ทั้งคูนั้นเอง ขอดีของวิธีนี้คือ คูเจรจาทั้งสองฝายตองมีความกลา<br />
แสดงออกและตระหนักถึงความเปนมิตรที่ดีตอกัน ขอเสียคือ ตองใชเวลาและความพยายามมากกวา<br />
วิธีอื่น ๆ เปรียบเทียบไดกับพฤติกรรมของนกฮูก<br />
4. การหลีกเลี่ยง(Avoiding) ใชเมื่อประเด็นที่ขัดแยงเล็กนอยเกินไป หรือเพื่อรอเวลาให<br />
อีกฝายหนึ่งเย็นลง หรือใหผูอื่นเขามาแกไขจะดีกวา เปนลักษณะของการเลี่ยงปญหาที่นําไปสูความ<br />
ขัดแยง หรือหลีกคนที่มีแนวโนมจะขัดแยง ขอดีของวิธีนี้คือ สามารถรักษาความสัมพันธของบุคคล<br />
ไวได แตขอเสียคือ ปญหาไมไดถูกแกไขและอาจจะทําใหสถานการณแยลงกวาเดิมได เปรียบเทียบ<br />
ไดกับพฤติกรรมของเตา<br />
5. การแกไขตอสู หรือแขงขันกับผูขัดแยง วิธีนี้จะถูกใชในกรณีที่จําเปนตองตัดสินใจให<br />
รวดเร็วและมีผลกระทบตอผลประโยชนขององคกรรุนแรง เชน พนักงานไมเห็นดวยกับนโยบาย<br />
ขององคกร ผูบริหารก็จะมีความพยายามใชอํานาจที่เหนือกวาใหคนอื่นยอมรับ เปนการแกไขขอ<br />
ขัดแยงแบบแพ-ชนะ กลาวไดวา ผูที่ใชวิธีนี้จะใหความเห็นสวนตนสําคัญมากและความสัมพันธกับ<br />
คนอื่นสําคัญนอยกวา ซึ่งวิธีนี้อาจจะทําใหเกิดความขัดแยงเพิ่มขึ้นได เพราะมีการแสดงออกใหเห็น
91<br />
โดยโจมตีความคิดของคนอื่น ใชความชํานาญ ตําแหนงหรือประสบการณที่ตนมีมากกวาขมผูอื่น<br />
สําหรับขอดีของวิธีนี้คือ เหมาะสําหรับการตัดสินใจในองคกรที่ยอมรับวา ผูบริหารเปนฝายถูกและ<br />
การบังคับไดผลมากกวาวิธีอื่น สวนขอเสีย คือ ถาใชวิธีนี้มากเกินไปจะทําใหเกิดความรูสึกที่เปน<br />
ปฏิปกษตอคนผูนั้น ซึ่งเปนพฤติกรรมที่เปรียบเทียบไดกับฉลาม<br />
ดังนั้นการแกไขขอโตแยงของผูบริหารที่จะตองมีการเจรจาทําความเขาใจถึงสาเหตุของ<br />
ปญหาตาง ๆ จากทุกฝายดวยใจที่เปดกวาง ยอมรับฟงอยางไมมีอคติและมีความมุงหมายเพื่อการ<br />
แกไขปญหาใหเกิดประโยชนสูงสุดแกทุกฝาย โดยคํานึงถึงหลักกฎหมาย หลักสิทธิมนุษยชน ความ<br />
เปนธรรม จึงตองตระหนักถึงความสําคัญของจริยธรรมผูบริหารเพื่อหาขอประพฤติปฏิบัติที่ถูกตอง<br />
เหมาะสมในการแกไขขอขัดแยงตาง ๆ ที่เกิดขึ้นภายในและภายนอกองคกร ซึ่งกระทบตอผูมี<br />
สวนไดสวนเสียที่ดีที่สุด ดังที่ดูบริน (Dubrin. 1990 : 207) ไดใหขอเสนอแนะการแกปญหาความ<br />
ขัดแยงที่นาสนใจดังนี้ คือ การเจรจาตอรองตองไมบีบบังคับอีกฝายใหจนมุม ตองเหลือชองทางไว<br />
ใหตอรองบาง การแกไขขอขัดแยงจะเปนผลไดตอเมื่อการเรียกรองนั้นสมเหตุสมผล ซึ่งเปนเครื่อง<br />
แสดงถึงความจริงใจในการแกปญหา หากเรียกรองจนอีกฝายไมสามารถทําไดก็เหมือนการจงใจให<br />
เกิดเปนปญหามากกวาที่จะตองการแกปญหา นอกจากนี้กรอบความคิดตองเปนแงบวก ไมมีอคติ<br />
หรือการมองกันในแงราย มิฉะนั้นจะทําใหการหาแนวทางการแกปญหายากยิ่งขึ้น ขณะเดียวกันไดมี<br />
ผลของการศึกษาพบวา การเจรจาที่ไดผลจะตองคอย ๆ รุกจากเรื่องเล็กใหไดผลกอนและขยับไป<br />
เรื่องใหญ และเพื่อใหมีความชัดเจนในผลการเจรจาจะตองมีการกําหนดเสนตายในการพิจารณา<br />
ตัดสินใจของแตละฝายวาตองการหรือจะลงมือกระทําอยางไรตอไป สิ่งสําคัญอีกสองประการ คือ<br />
การควบคุมอารมณของผูเจรจาภายใตแรงกดดันและการรักษาหนาของคูขัดแยงไมใหเสียหนาขณะ<br />
มีการเจรจาหากเราใชวิธีแบบชนะ-ชนะ<br />
สรุป<br />
ผูบริหารเปนผูที่สามารถใชคนอื่นใหทําสิ่งตาง ๆ แทนตนเองได ดวยอํานาจหนาที่ที่มีอยู<br />
ตามตําแหนงที่ไดรับ การเปนผูบริหารที่ดีและประสบผลสําเร็จจะตองมีคุณสมบัติพื้นฐาน เชน มี<br />
ความมุงมั่นในการทํางาน เปนแบบอยางที่ดี สามารถเผชิญปญญาและเชื่อถือได หลักจริยธรรม<br />
สําหรับผูบริหารจะเปนการสั่งสมอํานาจบารมี เชน หลักสัปปุริสธรรม 7 เปนธรรมของคนดี เมื่ออยู<br />
ในบทบาทของผูบริหารก็จะเปนผูบริหารที่ดี ทําใหความสัมพันธและความเปนอยูของคนใน<br />
องคกรเกิดสันติสุข หลักพรหมวิหาร 4 เปนธรรมะสําหรับผูเปนใหญที่มีเมตตา กรุณา มุทิตาและ<br />
อุเบกขา จะทําใหเปนที่รักและเคารพของผูใตบังคับบัญชา หลักทศพิศราชธรรม 10 เปนหลักธรรม<br />
ของผูเปนใหญที่สามารถสรางพลังแหงศรัทธาจากผูคนในวงกวางและมรรค 8 เปนทางสายกลางที่
92<br />
ทําใหสามารถดับทุกขไดและสิ่งสําคัญผูบริหารจะตองเปนผูที่แยกแยะถูกผิดไดอยางไมมีอคติ คือ<br />
ไมลําเอียงเพราะรัก โกรธ เชื่องาย กลัว หรือเกรงใจ นอกจากนี้ผูบริหารยังตองเขาใจและเตรียมใจ<br />
หลักโลกธรรม 8 ซึ่งเปนสัจจธรรมของโลกวา มีสุข มีทุกข มีสรรเสริญ มีนินทา ไดลาภ เสื่อมลาภ<br />
ไดยศ เสื่อมยศ เปนของคูกันที่จะตองประสบอยางแนนอน ดังนั้นดวยบทบาทและอํานาจหนาที่ของ<br />
ผูบริหารยอมจะมีทั้งการใชอํานาจ อิทธิพลเพื่อผลประโยชนและเปนสาเหตุใหเกิดความขัดแยงเมื่อ<br />
ความเห็นไมตรงกัน หรือผลประโยชนไมลงตัว จึงตองมีจริยธรรมในการจัดการกับความขัดแยง<br />
เชน ใชการประนีประนอม การรวมมือ การหลีกเลี่ยง การแกไขตอสู การยอมรับฝายตรงขาม<br />
กรณีศึกษา<br />
“เสริมสุข-เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขามชาติ 'ฮุบ'”<br />
“วิทวัส รุงเรืองผล” อธิบายกรณีการแตกหักระหวางเสริมสุขกับเปปซี่ หลังการแยกทาง<br />
กันเดินทําใหทั้งคูตองทํางานหนักและขับเคี่ยวกันมากขึ้นกวาเดิม เพื่อรักษาความเปนเบอร 1 ใน<br />
ตลาดน้ําดําในไทยเอาไวไมใหคูแขงอยางโคคา โคลา หรือ อาเจ บิ๊ก โคลา แบรนดนองใหมมาแรง<br />
จากเปรู ทํายอดขายแซงหนา ในระยะ 2-3 ปจากนี้ ทั้งคูมีโอกาสจะเสียทาใหกับ "คูแขง" เนื่องจากจะ<br />
มีระยะเวลาเพียง 1 ปในการจัดทําแผนธุรกิจในอนาคตที่จะเริ่มนับหนึ่งตั้งแตวันที่ 1 เม.ย. 2555 เปน<br />
ตนไป เปนไปตามเงื่อนไขการบอกเลิกสัญญา Exclusive Bottling Appointment Agreement-EBA<br />
(การจําหนายวัตถุดิบหรือสวนผสมที่ใชในการผลิตน้ําอัดลมหรือหัวน้ําเชื้อกับกลุมบริษัทเปปซี่ โค<br />
และแผนธุรกิจอื่น ๆ) เปปซี่ถือวามีแบรนดน้ําดําที่แข็งแกรง โดยประเทศไทยเปน 1 ใน 2 ประเทศ<br />
ทั่วโลกที่ยอดขายเปปซี่แซงหนาโคคา โคลา จึงไมนาจะมีปญหา หากจะเริ่มดําเนินการเอง เพราะ<br />
เปปซี่ โคเองก็มีบริษัทหลายธุรกิจที่ดําเนินกิจการในเมืองไทยอยูแลว ไมวาจะเปนธุรกิจประเภท<br />
เครื่องดื่ม อาหารและฟาสตฟูด ภายใตการดําเนินงานของบริษัทแมเดียวกัน ตัวอยางสินคาที่เรารูจัก<br />
เปนอยางดีคือ Frito-Lay บริษัทที่ทําธุรกิจดาน Snacks ภายใตแบรนดตาง ๆ เชน ay Munchos<br />
เปนตน ดังนั้นในชวงระยะแรก ๆ เปปซี่คงจะใชพันธมิตร หรือชองทางจากบริษัทในเครือเดียวกัน<br />
เขามาชวย หรืออาจจะหาพันธมิตรรายใหมเขามาเสริมทัพ โดยเฉพาะบริษัทที่มีความเชี่ยวชาญ<br />
ทางดานโลจิสติกสในประเทศอยางดีทแฮลม หรือไมก็โอสถสภาและระหวางนี้เปปซี่ก็จะเรียนรู<br />
และลงมือทําเองทั้งหมด ตามสไตลของบริษัทขามชาติสวนใหญ ที่ถึงระดับหนึ่งก็จะดึงเอาธุรกิจ<br />
กลับเขามาบริหารจัดการเองดวยเทคโนโลยี<br />
“ระบบการคาเปนธุรกิจคาปลีกสมัยใหม หรือ Modern Trade จากเดิมที่เคยเปน<br />
Traditional Trade เวลาที่ฝรั่งคุยกันก็เอาระดับ Head มาคุยกันเลย วากันในระดับ Regional
93<br />
สามารถดึงขอมูลจากทั่วโลกมาดูไดจึงไมจะเปนตองพึ่งบริษัทลูกในตางประเทศเหมือนเมื่อกอน<br />
ทิศทางของบริษัทที่เปน Global Brand ทั้งหลายก็จะดึงงานทุกอยางมาดําเนินการเองทั้งหมด”<br />
ฝายเสริมสุข นับวาเปนบริษัทที่มีความแข็งแกรงในเรื่องการกระจายสินคาภายใตระบบ<br />
โลจิสติกสที่ดีมากที่สุดบริษัทหนึ่งในไทย อาทิ การมีขอมูลตางๆ ของรานคากวา 300,000 แหงใน<br />
ไทย ไลไปตั้งแตรานคาสง คาปลีก รานอาหาร หรือสถานบันเทิงตางๆ มีโรงงานทั้งหมด 6 แหง มี<br />
คลังสินคา 47 แหง คลังสินคายอย 9 แหง รถขาย 1,500 คัน ครอบคลุมทั่วประเทศ มีฝายขายที่มี<br />
ความแข็งแกรงที่เปปซี่เองก็รูดีวาไมอาจจะตอกรกับเสริมสุขไดมากนัก แตทายที่สุดตางฝายก็ตอง<br />
ใสความพยายาม เพิ่มเสริมจุดแข็งเติมเต็มจุดออน แมเปปซี่จะไมขายหัวน้ําเชื้อใหกับเสริมสุข แตก็<br />
มั่นใจวาชวงนี้จะมีหลายๆ บริษัทอยากจะเขามารวมเปนพันธมิตรกับเสริมสุข ซึ่งในอนาคตก็คงตอง<br />
มองไปที่บริษัทขามชาติ ซึ่งไมไดมีแคแบรนดเปปซี่, โคคา โคลา หรือ อาเจ บิ๊ก โคคา เทานั้น<br />
ในฝงอเมริกาเองก็มีอีกหลายๆ แบรนดที่มีชื่อเสียงเพียงแตคนไทยไมรูจัก เพราะไมเคยเขา<br />
มาทําตลาดในไทย เชน Dr.Pepper ก็เปนอีกแบรนดที่มาแรงในขณะนี้<br />
สําหรับธุรกิจเครื่องดื่มที่ไมใชน้ําอัดลมของเสริมสุข อาทิ น้ําดื่มและโซดาคริสตัล ก็มี<br />
แผนขยายกําลังการผลิตเพิ่มขึ้นอีก รวมทั้งการขยายตลาดเครื่องดื่มที่ไมใชน้ําอัดลมอื่นๆ ที่ประสบ<br />
ความสําเร็จอยูแลว เชน น้ําผลไม กาแฟ หรือเครื่องดื่ม Functional Drink อื่นๆ จากกระแสการ<br />
ใสใจสุขภาพของผูบริโภคมากขึ้น ทําใหเสริมสุขเห็นโอกาสและชองทางจากตลาดที่มีศักยภาพใน<br />
การเติบโตสูงมากเมื่อเทียบกับตลาดน้ําอัดลมที่ "ฐานกวาง แตโตชา"<br />
ขณะที่ธันยวัชร ไชยตระกูลชัย ผูเชี่ยวชาญดานการตลาดใหความเห็นวา ศึกระหวาง<br />
เสริมสุขกับเปปซี่ นอกจากจะเปนเกมการตอรองทางธุรกิจอยางหนึ่งที่ไมมีใครสามารถยอมใหใคร<br />
ได เขายังมองเปนเรื่องของ “ศักดิ์ศรี” ระหวางนักลงทุนไทยกับทุนขามชาติ นี่คือเกมการตอรองทาง<br />
ธุรกิจ ที่ผานมาเปปซี่เองก็มีเงื่อนไขตางๆ ที่เปนการบีบฝายผูบริหารเสริมสุข อาทิสิ่งที่เสริมสุขเห็น<br />
วาเปนสัญญาที่ไมเปนธรรมหลายอยาง อาทิ การปรับเปลี่ยนสูตรคํานวณราคาคาหัวน้ําเชื้อ การ<br />
เปลี่ยนจากสัญญาที่ไมไดมีกําหนดเวลาเปนสัญญาที่มีกําหนดเวลา 7 ป และสามารถตอออกไปได<br />
อีก 5 ป การกําหนดระยะเวลาลวงหนากรณีคูสัญญาฝายใดฝายหนึ่งตองการยกเลิกสัญญา<br />
การที่เปปซี่บอกวา เสริมสุขไมสามารถผลิตหรือจําหนายเครื่องดื่มที่ไมใชน้ําอัดลมภายใต<br />
เงื่อนไขบางประการที่เขมงวด และไมสามารถผลิตและจําหนายน้ําอัดลมไดเลย ซึ่งหากดําเนินการ<br />
ทางเปปซี่จะถือวาเปนลิขสิทธิ์ของทางเปปซี่เทานั้น มีสิทธิเลิกสัญญาและเรียกคาเสียหายจากการ<br />
เปลี่ยนอํานาจควบคุมในบริษัท โดยเสริมสุขรองขอใหมีการแกไขแลวแตทายที่สุดก็ลงเอยดวยการ<br />
แยกทางกัน แมเปปซี่อาจจะมองวาเสริมสุขคงไมกลาบอกเลิกสัญญาแน
94<br />
หลังการยกเลิกสัญญา แววมาวา เปปซี่ไมยอมจบงายๆ โดยเตรียมที่จะใช “ขอกฎหมาย”<br />
ลมมติที่ประชุมผูถือหุนเสริมสุขในวันที่ 29 เมษายนที่ผานมา ธันยวัชร ยังมองในมุมเสริมสุขวา<br />
เปปซี่ยังจะตองพึ่งพาเสริมสุขอีกมาก เพราะไมใชเรื่องงายที่เปปซี่จะสรางโรงงานผลิตน้ําอัดลม<br />
ขึ้นมาใหมในระยะเวลาสั้น แมกระทั่งการเขาถึงลูกคาทั่วประเทศที่เสริมสุขมีระบบโลจิสติกสที่<br />
เขมแข็งมาก สุดทายเปปซี่ก็จะตองเปนฝายยอมเสริมสุข<br />
“คิดดูงาย ๆ เปปซี่ไมมีเสริมสุข หรือเสริมสุขไมมีเปปซี่ใครจะตายกอนกัน มันเปนเรื่อง<br />
ของโลจิสติกสลวนๆ ถึงคุณมีแบรนดแข็งแกรงระดับโลกแตเขาถึงผูบริโภคไมไดก็ตายเหมือนกัน”<br />
เคสนี้นาจะเปนเคสประวัติศาสตรใหกับเปปซี่ นําไปใชเปนกรณีศึกษาของเปปซี่ในประเทศตาง ๆ<br />
ทั่วโลกที่สวนใหญดําเนินการโดยบริษัทแม ไมเฉพาะตัวอยางกรณีศึกษาใหกับธุรกิจขามชาติใน<br />
ไทยเทานั้น 1 ปนับจากนี้ทั้งเสริมสุขและเปปซี่คงสูกันแหลกแนนอน นอกจากจะสูกันเองแลว ยัง<br />
ตองสูศึกภายนอก เพื่อรักษาสวนแบงทางดานการตลาดไมใหเสียเปรียบคูแขงอยางโคคา โคลา<br />
กระทั่งแบรนดนองใหมอยางอาเจ บิ๊ก โคลาที่เริ่มกินสวนแบง 30 % เดิมประมาณ 10 % เทานั้น<br />
ป 2553 มารเก็ตแชรของเปปซี่อยูที่ประมาณ 55 % และโคก 45 % ในตลาดน้ําดํา ที่มีมูลคาประมาณ<br />
26,000 ลานบาท<br />
คําถาม จากกรณีศึกษา เสริมสุข-เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขามชาติ 'ฮุบ'<br />
1. นักศึกษาวิเคราะหสถานการณใครเปนฝายไดเปรียบ-เสียเปรียบในแงมุมใด<br />
2. กรณีของความขัดแยง ผูบริหารควรจะเลือกใชวิธีการแกไขขอขัดแยงใดที่เหมาะสม<br />
และคํานึงถึงหลักจริยธรรมของผูบริหารอยางไร
95<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 4<br />
กิ่งดาว จินดาเทวิน. (2552). การศึกษาและพัฒนารูปแบบการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีสําหรับ<br />
องคการบริหารสวนตําบล(อบต.)ในจังหวัดอุตรดิตถ. ดุษฎีนิพนธ ปร.ด.<br />
(การศึกษาเพื่อการพัฒนาทองถิ่น). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏ<br />
ราชนครินทร. อัดสําเนา.<br />
กุญชรี คาขาย. (2554). การบริหารความขัดแยง. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.novabizz.com/NovaAce/Relationship/Conflict_Management.htm.<br />
จินตนา บุญบงการ. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ดานสุทธาการพิมพ.<br />
ธานินทร กรัยวิเชียร. (2548). คุณธรรมและจริยธรรมของผูบริหาร. โครงการปริญญาโท<br />
ทางการบัญชี คณะพาณิชยศาสตรและการบัญชี. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.<br />
เนตรพัณณา ยาวิราช. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ทิปเพิ้ล กรุป.<br />
พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2549). ธรรมนูญชีวิต. กรุงเทพฯ : วิชั่นบุคส.<br />
พฤษภาทมิฬ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
ลมลเพ็ชร อภิสิทธินิรันดร. (2554). เสริมสุข-เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขามชาติ 'ฮุบ' . [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.bangkokbiznews.com<br />
วศิน อินทสระ. (2549). พุทธจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ธรรมดา.<br />
สมหวัง วิทยาปญญานนท. (2543). บริหารตามหลักทศพิธราชธรรม. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.budmgt.com/budman/bm01/king10.html.<br />
สุรศักดิ์ ใจเย็น. (2553). คุณสมบัติพื้นฐานของผูบริหาร. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.svproconsulting.com/index.php?option=con_content&view= article<br />
หลวงปูสุวัจน สุวโจ. (2552). อคติ 4. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://board.palungjit.com.<br />
อํานาจ. (2554). ). [ออนไลน]. แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
Coffey, R. E., Cook, C. W., & Hunsaker, P. L. (1994). Management and Organizational<br />
Behavior. Burr Ridge, IL: Irwin.<br />
Dubrin, A.J. (1990). Effective Business Psychology. 3rd ed. New Jersey: Prentice-Hall.<br />
Van Slyke, E. J. (1999). Listening to conflict: Finding Constructive Solution to Workplace<br />
Disputes. New York: Library of Congress Cataloging-in- Publication Data
บทที่ 5<br />
จริยธรรมและความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม<br />
เมื่อภาครัฐมีการรณรงคและกําหนดใหมีการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ เพื่อใหเปน<br />
ผูมีความประพฤติที่ถูกตองตามกฎระเบียบและมีคุณธรรมที่ดีงาม เปนไปตามทํานองคลองธรรมใน<br />
การดําเนินงานแลว ในสวนของนักธุรกิจซึ่งเปนผูประกอบการ เปนผูบริหารองคกรธุรกิจก็ตองมี<br />
ความรับผิดชอบตอกิจการงานที่เกี่ยวของ ดวยการยึดถือเปนคํามั่นสัญญาในการปฏิบัติที่จะทําให<br />
เกิดคุณคา คุณประโยชนแกทุกฝายที่เกี่ยวของ ตามหลักแหงจริยธรรมและความรับผิดชอบของ<br />
ธุรกิจที่มีตอสังคมนั้น ๆ ดวย<br />
การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรม<br />
นักธุรกิจผูมีบทบาทและอิทธิพลในฐานะของผูบริหาร หรือผูนําองคกรธุรกิจ เปรียบได<br />
กับหัวเรือใหญในการขับเคลื่อนองคกรใหเปนไปตามทิศทาง นโยบาย แผนงาน พันธกิจ กลยุทธ<br />
เพื่อบรรลุเปาหมายสูงสุดขององคกร ดังนั้นการกระทําใด ๆ ของนักธุรกิจในแตละองคกร ทั้งขนาด<br />
เล็กและขนาดใหญยอมมีผลกระทบไปตามขอบเขตและอํานาจ หากเปนองคกรขนาดใหญการ<br />
กระทําใด ๆ ยอมสงผลแผกวางทั้งระดับเศรษฐกิจและสังคม การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรมจึง<br />
เปนสิ่งสําคัญและจําเปนที่จะตองมีการปลูกฝงสํานึกที่มีคุณธรรม จริยธรรมตอความรับผิดชอบ<br />
สวนรวมและทุกฝายที่เกี่ยวของ ดังนั้นในเบื้องตนจะตองเขาใจถึงคุณสมบัติที่ดีที่พึงประสงคของ<br />
การเปนนักธุรกิจ ทั้งในดานสวนตัวที่เกี่ยวกับบุคลิก อุปนิสัย ความรูความสามารถและคุณธรรม<br />
จริยธรรม ซึ่งสิ่งเหลานี้เปนองคประกอบของความสําเร็จของนักธุรกิจในเบื้องตน ดังนี้<br />
1. คุณสมบัติของนักธุรกิจที่ดี คุณสมบัติเฉพาะตัวของนักธุรกิจ เปนปจจัยที่มีแนวโนม<br />
ของความเปนผูประสบผลสําเร็จในหนาที่การงาน นอกจากคุณสมบัติดานความรูความสามารถ<br />
เฉพาะตัวของบุคคลแลว ในปจจุบันการแขงขันเปนไปอยางเสรีทําใหการดําเนินธุรกิจมีความ<br />
ซับซอนยิ่งขึ้น จึงจําเปนตองมีคุณสมบัติอื่น ๆ ที่จะทําใหนักธุรกิจสามารถดําเนินงานไดราบรื่นและ<br />
สอดคลองกับสภาพการณปจจุบัน เชน การสรางสัมพันธที่ดีระหวางพันธมิตรทางการคา ชุมชน<br />
สังคมและทุกภาคสวนที่เกี่ยวของ ดวยหลักของคุณธรรมและมนุษยธรรม ดังนั้นการดําเนินงานที่จะ
97<br />
สามารถบรรลุเปาหมายกําไรสูงสุด จึงควรมีคุณสมบัติตาง ๆ เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 68-74;<br />
สมคิด บางโม. 2549 : 65-69; ดังนี้<br />
1.1 คุณสมบัติดานความรูความสามารถและบุคลิกสวนตัวของผูบริหารที่ดี ประมวล<br />
พอสังเขป คือ 1) เปนผูมีความรับผิดชอบในการทํางานดวยความทุมเท เต็มกําลังความสามารถและ<br />
สติปญญา 2) มีความกลาที่จะเผชิญตอความเสี่ยงในการดําเนินธุรกิจตามสมควรดวยการมีขอมูลที่<br />
ถูกตองแมนยําและการประเมินสถานการณไดดี 3) มีความมั่นใจในตนเอง ไมโลเล 4) มั่นใจใน<br />
การประเมินผลงานกิจการของตนเองอยางมีหลักเกณฑและตัวชี้วัดที่ชัดเจน 5) กระตือรือรนในการ<br />
ทํางาน มีพลังทั้งรางกายและจิตใจที่มุงมั่น 6) มองการณไกล มีความคิดที่สรางสรรค คิดนอกกรอบ<br />
อยางมีเหตุมีผล 7) มีความความสามารถในการคัดสรรคนเขามาทํางานไดตรงกับความรู<br />
ความสามารถ 8) เนนความสําเร็จของงานควบคูกับใหความสําคัญกับคน 9) มีความสามารถใน<br />
การคิด การตัดสินใจและการแกปญหา 10) เปนผูมีมนุษยสัมพันธและบุคลิกภาพที่ดี เปนที่เชื่อถือ<br />
และยอมรับของบุคคลทุกระดับ 11) มีความสามารถสื่อสารทําใหเขาใจงาย ชัดเจนสามารถบรรลุ<br />
วัตถุประสงค 12) มีความเชี่ยวชาญในงานที่ทํา 13) เปนผูที่สามารถวางแผนและจัดการอยางมี<br />
กลยุทธ 14) เปนผูมีศีล มีธรรม มีภาพลักษณที่เปนที่ยอมรับของสังคม<br />
1.2 คุณสมบัติดานคุณธรรมจริยธรรมของนักธุรกิจที่ดี เปนแนวคิดและเปนหลัก<br />
ปฏิบัติที่สอดคลองกับคุณธรรมสากลและมโนธรรมสวนตัวของนักธุรกิจที่กระทําโดยเห็นแก<br />
ประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนดานกําไรของธุรกิจ เชน 1) การดําเนินงานใหไดกําไรโดย<br />
ไมเอารัดเอาเปรียบทั้งแรงงานพนักงานลูกจาง ลูกคา ชุมชน สังคมและรัฐ 2) ไมทําลายแหลง<br />
ทรัพยากรธรรมชาติ หรือกอมลภาวะ เชน มีการบําบัดน้ําเสีย อากาศที่เปนพิษ กลิ่นและเสียงที่เปน<br />
มลภาวะ ปองกันรักษาความปลอดภัยวัตถุระเบิดและสารเคมีที่มีพิษอยางระมัดระวัง 3) มีสวนรวม<br />
ในการสรางความเปนปกแผนของสังคม เชน การเขารวมกิจกรรมการสงเสริมสนับสนุนคุณธรรม<br />
หรือมีบทบาทในการชวยเหลือเกื้อกูลตอสังคม 4) การดําเนินธุรกิจดวยความเสมอภาค เคารพใน<br />
ศักดิ์ศรีของความเปนมนุษย 5) ดําเนินงานดวยหลักเมตตากรุณา ไมทําใหสังคมเสื่อมทั้งดานจิตใจ<br />
ศีลธรรมและการสรางคานิยมผิด ๆ 6) ดําเนินธุรกิจที่ถูกตองตามกฎหมาย เชน ไมเปดกิจการที่เปน<br />
แหลงมั่วสุมอบายมุข คาประเวณี ลักลอบคาสินคาผิดกฎหมายทุกชนิด 7) ไมประกอบธุรกิจที่<br />
ทําลายธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เชน การตัดไมทําลายปา ลักลอบคาสัตวปาและของปาสงวน การ<br />
ทําไรเลื่อนลอย การรุกล้ําที่สาธารณะเพื่อธุรกิจของตน 8) เคารพในสิทธิทางปญญาของผูอื่นและ<br />
ธุรกิจอื่น ไมลอกเลียนแบบโดยไมไดรับอนุญาต และ 9) การดําเนินธุรกิจที่สอดคลองกับความ<br />
ตองการและเพิ่มศักยภาพใหกับชุมชน
98<br />
ดังนั้นจึงเปนที่คาดหมายอยางแนนอนวาการกําหนดโชคชะตาในการดําเนินธุรกิจที่จะ<br />
ประสบผลสําเร็จสามารถที่จะดําเนินการดวยความรูความสามารถและคุณธรรม จริยธรรมที่ดีงาม<br />
วิธีการที่จะนํามาสงเสริม หรือปลูกฝงใหนักธุรกิจมีคุณธรรมจริยธรรมได<br />
1.3 การสงเสริมนักธุรกิจใหมีจริยธรรม มีวิธีการดังตอไปนี้<br />
1) กลุมธุรกิจควรมีการรวมตัวกันในธุรกิจประเภทเดียวกัน หรือกลุม<br />
อุตสาหกรรม เชน สมาคมหอการคา สมาคมอุตสาหกรรม ฯ โดยจัดตั้งเปนองคกรและรวมกัน<br />
กําหนดอุดมการณทางธุรกิจที่คํานึงถึงประโยชนตอสวนรวมและภาพลักษณที่ดีขององคกรธุรกิจ<br />
2) กําหนดกฎระเบียบ หรือขอบังคับ เพื่อเปนแนวทางการประพฤติปฏิบัติของ<br />
สมาชิกในการถือปฏิบัติไปในแนวทางเดียวกัน<br />
3) จัดทําโครงการอบรมและจัดกิจกรรมที่สงเสริมดานคุณธรรม จริยธรรมแก<br />
สมาชิก เชน การจัดอบรมดานศีล สมาธิและปญญา จัดกิจกรรมดานจิตอาสาเพื่อทําประโยชนแก<br />
สาธารณะ<br />
4) มีการจัดประกวดบุคคลและองคกรธุรกิจ หรือเขารวมการประกวดบุคคลและ<br />
องคกรธุรกิจที่มีคุณธรรม จริยธรรม โดยองคกรธุรกิจ เพื ่อใหไดรับการยอมรับทั้งจากกลุมสมาชิก<br />
องคกรธุรกิจและบุคคลภายนอก<br />
5) มีเกณฑมาตรฐานการตรวจสอบและประเมินดานคุณธรรม จริยธรรมของ<br />
บุคลากรภายในองคกรนั้น ๆ และมีการประกาศเกียรติคุณแกผูที่มีผลการประเมินในระดับดีมาก<br />
6) มีกฎเกณฑในการลงโทษผูที่มีความประพฤติที่ขาดคุณธรรม จริยธรรม เชน<br />
การใหออกจากกลุมไป<br />
7) มีระบบการตรวจสอบจากองคกรภายนอก เชน องคกรภาครัฐ องคกรภาค<br />
ประชาชน<br />
8) สรางความสัมพันธระหวางนักธุรกิจกับชุมชน เพื่อใหมีความใกลชิดและ<br />
เขาใจในวิถีชีวิตของชุมชนและอยูรวมกันอยางเกื้อกูลกัน
99<br />
ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม<br />
ทําไมธุรกิจจะตองมีความรับผิดชอบตอสังคม คําถามนี้อาจเกิดจากความรูสึกวามีความ<br />
ขัดแยงระหวางเปาหมายธุรกิจที่ตองการกําไรสูงสุด แตความรับผิดชอบตอสังคมทําใหธุรกิจมี<br />
ตนทุนเพิ่มขึ้น ซึ่งยอมจะทําใหกําไรของธุรกิจลดลง แตเหตุการณนี้มีจุดเริ่มตนตั้งแตศตวรรษที่ 20<br />
(อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. 2546 : 69) ประเทศมหาอํานาจสหรัฐอเมริกาซึ่งมีธุรกิจขนาดใหญได<br />
ถูกโจมตีวามีอํานาจและอิทธิพลมากเกินไปในการใชอํานาจเอารัดเอาเปรียบผูบริโภค โดยปราศจาก<br />
ความรับผิดชอบตอสังคมและไดมีความพยายามหยุดยั้งธุรกิจเหลานั้น ดวยกฎหมายการปองกัน<br />
การผูกขาด(Antitrust Law) กฎหมายคุมครองผูบริโภค (Consumer Protection Laws) และ<br />
กฎระเบียบของธนาคาร ทําใหนักธุรกิจองคกรขนาดใหญทั้งหลายตางหันกลับมาทบทวนพฤติกรรม<br />
และการกระทําของตนเอง ดังนั้นบทบาทของธุรกิจเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงและไดตระหนักถึงการ<br />
ดําเนินธุรกิจที่ตองมีความรับผิดชอบตอสังคมมากขึ้น ทั้งนี้ไดเริ่มดวยหลักการชวยเหลือในรูปของ<br />
กองทุนและหลักการของผูพิทักษเปนหลักการพื้นฐานของความรับผิดชอบตอสังคมขององคกร<br />
ธุรกิจ (อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. 2546 : 69-71; อางอิงจาก Lawrence and Weber. 2002.<br />
Foundation principles of corporate social responsibility : 61) อธิบายพอสังเขป ดังนี้<br />
หลักการพื้นฐานเกี่ยวกับความรับผิดชอบตอสังคมขององคกรธุรกิจ<br />
(Foundation principles of corporate social responsibility)<br />
หลักการกองทุน<br />
หลักการของผูพิทักษ<br />
(Charity principle)<br />
(Stewardship principle)<br />
คํานิยาม คือ นักธุรกิจใหความชวยเหลือ เอื้อเฟอ<br />
ตอสังคมดวยความเต็มใจ ทั้งระดับ<br />
บุคคลและกลุม<br />
ชนิดของ<br />
กิจกรรม<br />
1. การชวยเหลือสงเคราะห<br />
2. การสงเสริมสังคมใหดีขึ้น<br />
คือ นักธุรกิจเสมือนเปนผูดูแลหรือผู<br />
พิทักษสังคม โดยคํานึงถึงผลกระทบที่ทุก<br />
คนจะไดรับจากนโยบายและการตัดสินใจ<br />
ของบริษัท ทั้งนี้จะตองมีการสื่อสารให<br />
เกิดความเขาใจที่ตรงกัน<br />
1. การเห็นคุณคาของการพึ่งพาระหวาง<br />
ธุรกิจและสังคม หรือผูที่มีสวนไดสวน<br />
เสีย<br />
2. การรักษาความสมดุลระหวางความ<br />
สนใจและความตองการที่แตกตางกันของ<br />
แตละกลุม
100<br />
.<br />
หลักการพื้นฐานเกี่ยวกับความรับผิดชอบตอสังคมขององคกรธุรกิจ<br />
(Foundation principles of corporate social responsibility)<br />
หลักการกองทุน<br />
หลักการของผูพิทักษ<br />
(Charity principle)<br />
(Stewardship principle)<br />
ตัวอยาง 1. เปนองคกรที่ชวยเหลือมนุษย เชน<br />
ยามเกิดภัยพิบัติขึ้นก็ใหการ สงเคราะห<br />
การบริจาคผาหม อาหาร ที่พักอาศัย<br />
ทุนทรัพย เปนตน<br />
2. เปนองคกรที่ริเริ่มในการแกปญหา<br />
สังคม เชน สนับสนุนสงเสริมการกีฬา<br />
3. การเปนหุนสวนของสังคมกับกลุมที่<br />
ตองการความชวยเหลือ เชน การมีสวน<br />
รวมในกิจกรรมกับชุมชน สังคม<br />
1. การตระหนักถึงความสนใจของตนเอง<br />
2. การปฏิบัติตามขอกําหนดทางกฎหมาย<br />
3. แนวคิดของผูเกี่ยวของตอการวางแผน<br />
กลยุทธของธุรกิจ<br />
ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม คืออะไร มีความสําคัญและจําเปนอยางไรตอการ<br />
ดําเนินธุรกิจและความรับผิดชอบนั้นควรกระทํากับใครบาง ในที่สุดจะตองทําอยางไรจึงจะเรียกได<br />
วามีความรับผิดชอบตอสังคมอยางแทจริง<br />
อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ (2546 : 67) ใหความหมายความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม<br />
(Corporate Social Responsibility : CSR) หมายถึง การดําเนินธุรกิจไปตามครรลองของกฎหมาย<br />
และจริยธรรม โดยคํานึงถึงผลประโยชนของผูที่เกี่ยวของกับผูที่มีความเกี่ยวของโดยตรงตอ<br />
ความสําเร็จขององคกร ไดแก พนักงาน ผูถือหุนและเจาของ ลูกคา ผูจําหนายวัตถุดิบ คูแขงขัน ผูจัด<br />
จําหนายสินคาและเจาหนี้ ชุมชน รัฐบาล สื่อมวลชน สาธารณชนและกลุมสนับสนุนธุรกิจตาง ๆ<br />
ธุรกิจจะตองแสดงบทบาทความเปนผูนําในสิ่งที่ถูกตองและเปนประโยชนตอสังคม มีความหวงใย<br />
ในชุมชนและสิ่งแวดลอม รวมทั้งยินดีที่จะเสียสละผลกําไรบางสวนขององคกร เพื่อพัฒนาชุมชน<br />
ใหดีขึ้น ตลอดจนเพื่อแกไขปญหาทางดานสิ่งแวดลอมตาง ๆ<br />
เนตรพัณณา ยาวิราช (2551 : 41-44) ใหความหมาย CSR หมายถึง การที่องคการตั้งใจที่<br />
จะกระทําใหเกิดประโยชนใหแกสังคมอันนอกเหนือจากที่กฎหมายกําหนด โดยองคการอาจกําหนด<br />
ไวเปนขอบัญญัติทางจริยธรรมที่ประกอบดวยความรับผิดชอบตอบุคคลตาง ๆ ไดแก ความ
101<br />
รับผิดชอบของคณะกรรมการ ความรับผิดชอบตอผูถือหุน ลูกคา ความรับผิดชอบตอคุณภาพสินคา<br />
หรือบริการ พนักงาน สังคมและสิ่งแวดลอม<br />
สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม (2554. ออนไลน) ไดรวบรวมคํานิยาม CSR จากหลายหนวยงาน<br />
ดังนี้<br />
1. สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม : CSR หมายถึง แนวคิดที่บริษัทผสานความหวงใยตอสังคม<br />
และสิ่งแวดลอมไวในกระบวนการดําเนินธุรกิจและการมีปฏิสัมพันธกับผูมีสวนไดเสียภายใต<br />
พื้นฐานการกระทําดวยความสมัครใจ<br />
2. The European Commission : CSR คือ คํามั่นของบริษัทที่จะสงเสริมการพัฒนา<br />
เศรษฐกิจอยางยั่งยืน โดยทํางานรวมกับลูกจางและครอบครัวของพวกเขา ชุมชนและสังคมโดย<br />
กวาง เพื่อจะพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของสังคมโดยรวม<br />
3. World Business Council on Sustainable Development : CSR หมายถึง การดําเนิน<br />
ธุรกิจภายใตหลักจริยธรรมและการกํากับที่ดี ควบคูไปกับการใสใจดูเเลรักษาสังคมและสิ่งเเวดลอม<br />
เพี่อนําไปสูการพัฒนาธุรกิจอยางยั่งยืน<br />
4. คณะทํางานสงเสริมความรับผิดชอบตอสังคมและสิ่งเเวดลอมของบริษัทจดทะเบียน<br />
คณะกรรมการกํากับหลักทรัพยและตลาดหลักทรัพย (กลต.) : CSR เปนเรื่องที่องคกรตอบสนองตอ<br />
ประเด็นเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดลอม โดยมุงใหประโยชนกับคน ชุมชนและสังคม นอกจากนั้น<br />
ยังเปนเรื่องของบทบาทขององคกรธุรกิจในสังคม ความคาดหวังของสังคมที่มีตอองคกรธุรกิจ โดย<br />
ทําดวยความสมัครใจและผูบริหารจะตองมีบทบาทเกี่ยวของกับกิจกรรมตาง ๆ ที่สามารถวัดผลได<br />
3 มิติ คือ การวัดผลทางเศรษฐกิจ สังคมและสิ่งแวดลอมอันจะนําไปสูการพัฒนาอยางยั่งยืน<br />
5. ISO 26000 : CSR หมายถึง การดําเนินกิจกรรมภายในและภายนอกองคกรที่คํานึงถึง<br />
ผลกระทบตอสังคม ทั้งในระดับใกล ไดแก ผูมีสวนเกี่ยวของโดยตรงกับองคกร เชน ลูกคา คูคา<br />
ครอบครัว พนักงาน ชุมชนทองถิ่นที่องคกรตั้งอยูและระดับไกล ไดแก ผูมีสวนเกี่ยวของกับองคกร<br />
ทางออม เชน คูแขงขันทางธุรกิจ ประชาชนโดยทั่วไป ดวยการใชทรัพยากรที่มีอยูในองคกร หรือ<br />
ทรัพยากรจากภายนอกองคกร ในอันที่จะทําใหอยูรวมกันในสังคมไดอยางเปนปกติสุข<br />
6. สถาบันไทยพัฒน ภายใตมูลนิธิบูรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ<br />
ยังไดตีความ CSR วา เปนกิจกรรมที่รวมทั้งการคิด การพูดและการกระทํา ซึ่งครอบคลุมตั้งแตการ<br />
วางแผน การตัดสินใจ การสื่อสาร ประชาสัมพันธ การบริหารจัดการและการดําเนินงานของ<br />
องคกรที่ดําเนินการในพื้นที่ของสังคม เชน ลูกคา คูคา ครอบครัวพนักงาน ชุมชนที่องคกร<br />
ตั้งอยู รวมถึงสิ่งแวดลอม หรือระบบนิเวศน คูแขงขันทางธุรกิจ ประชาชนทั่วไป เปนตน
102<br />
ดังนั้นสามารถอธิบายไดวา ความรับผิดชอบเปนหนาที่ที่ผูกพันดวยคํามั่นสัญญาที่จะ<br />
ปฏิบัติหนาที่ของตนอยางถูกตองตามกฎหมายและมีจริยธรรม โดยคํานึงถึงประโยชนและ<br />
ผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับผูเกี่ยวของที่มีสวนไดสวนเสีย ทั้งทางตรงและทางออมภายในขอบเขต<br />
ความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจตอสังคม (Area of Corporate Social Responsibility) ไดแก<br />
1) ความรับผิดชอบตอสังคมและชุมชน 2) ความรับผิดชอบตอสุขภาพและสวัสดิการประชาชน<br />
3) ความรับผิดชอบดานการศึกษา 4) ความรับผิดชอบดานสิทธิมนุษยชน 5) ความรับผิดชอบ<br />
ดานสิ่งแวดลอม 6) ความรับผิดชอบตอผูบริโภค 7) ความรับผิดชอบตอวัฒนธรรมอันดี 8) ความ<br />
รับผิดชอบตอชุมชน 9) ความรับผิดชอบดานจริยธรรม 10) ความรับผิดชอบดานกฎหมาย<br />
11) ความรับผิดชอบดานเศรษฐกิจ<br />
อโณทัย ไพฑูรย (2554. ออนไลน) ไดเสนอบทความนาสนใจเรื่อง “CSR ที่แทจริง<br />
อยาอางเพียงลอย ๆ” โดยชี้ใหเห็นวาการดําเนินธุรกิจอยางไรที่เรียกวามี CSR หรือไมใช CSR โดย<br />
กลาววา การกระทําตามมาตรฐานทางกฎหมายถือเปนการดําเนินงานตามปกติของธุรกิจที่พึงกระทํา<br />
สวนการกระทําที่อยูเหนือมาตรฐานดังกลาว แตทําดวยมีจิตอาสาของการเปนผูให ที่ตองการให<br />
ผูอื่น ใหสังคม มีความสุขจึงจะถือวาเปนการดําเนินธุรกิจที่มี CSR และไดยกตัวอยางเปรียบเทียบไว<br />
10 ขอ เปนตัวอยาง ดังตอไปนี้<br />
กิจกรรมที่ไมถือเปน CSR กิจกรรมที่เปนCSR<br />
1. จัดทําบอบําบัดและปลอยน้ําเสียออกจาก<br />
โรงงาน สูลําคลองสาธารณะ วัดคาอยูใน<br />
มาตรฐานที่กฎหมายกําหนด<br />
2. โรงงานเกิดอุบัติเหตุ จากเครื่องจักรเกา<br />
บอยครั้ง โรงงานรับผิดชอบคาชดเชยการ<br />
บาดเจ็บและการหยุดงานใหตามกฎหมาย<br />
แรงงาน<br />
3. บริษัทจัดสงรายงานงบประมาณการเงิน<br />
รายงานประจําป ใหกับผูถือหุน ตามกําหนด<br />
1. จัดทําระบบบําบัดน้ําเสียและหมุนเวียนน้ํา<br />
มาใหภายในโรงงาน ไมปลอยน้ําเสียออกมา<br />
ภายนอกโรงงาน กากของเสียอุตสาหกรรมสง<br />
โรงงานบําบัดของเสียโดยเฉพาะ<br />
2. โรงงานไดเปลี่ยนเครื่องจักรใหมที่ติดตั้ง<br />
ระบบปองกันที่ดีเยี่ยม พรอมจัดพนักงานดูแล<br />
รับผิดชอบตรวจสอบบํารุงรักษาเครื่องจักร<br />
ตามระยะเวลา<br />
3. จัดระบบตรวจสอบการดําเนินงานอยาง<br />
ละเอียดผานทางอินเตอรเน็ตและจัดเจาหนาที่<br />
ไวคอยตอบคําถาม ขอซักถามในทุกเรื่องที่<br />
ไมใชความลับเฉพาะทางการคา ไดตลอดเวลา<br />
ทําการ
103<br />
.<br />
กิจกรรมที่ไมถือเปน CSR กิจกรรมที่เปนCSR<br />
4. โรงงานใหความชวยเหลือชุมชนรอบ<br />
โรงงาน ที่ไดรับผลกระทบจากการดําเนินงาน<br />
ของโรงงานโดยตรง เพื่อลดการตอตาน การ<br />
คัดคาน โดยมีเปาหมาย เพื่อการขยายกิจการ<br />
โรงงานในอนาคตอยางราบรื่น โดยพิจารณา<br />
ความคุมคาในการใชงบประมาณเปนสําคัญ<br />
5. กิจการประชาสัมพันธ ใหขาวถึงขั้นตอน<br />
รายละเอียด การดําเนินงานที่ถูกตองใหกับ<br />
ประชาชนไดรับทราบ<br />
6. บริษัทเรียกเก็บสินคาคืนทันที ที่ อย. ตรวจ<br />
พบสารเมลามีน ในนมผงที่จําหนาย<br />
7. โรงงานอุตสาหกรรม ดําเนินการพัฒนา<br />
คุณภาพชีวิตชุมชน สงเสริมอาชีพใหกับ<br />
ราษฎร ปลูกปาเปนแนวกันฝุนและเสียง<br />
ในบริเวณชุมชนรอบโรงงาน ตาม EIA<br />
(Environmental Impact Assessment)<br />
อยางเครงครัด<br />
8. สถานประกอบการลงทุนจัดสรางสถานที่<br />
สูบบุหรี่ใหเปนสัดสวนเฉพาะ ตามขอกําหนด<br />
กระทรวงสาธารณสุข<br />
9. พนักงานเขาทํางานตรงตอเวลา ไมหลบหนี<br />
หายไปในเวลางาน รับผิดชอบตอหนาที่ที่ได<br />
รับมอบหมาย<br />
4. โรงงานชวยเหลือชุมชน ที่อยูนอกพื้นที่<br />
ดําเนินงานของโรงงาน ชวยบรรเทาสาธารณะ<br />
ภัยตาง ๆ โดยไมคํานึงวา ผูรับความชวยเหลือ<br />
จะอาศัยอยูในรัศมีพื้นที่ดําเนินงานของโรงงาน<br />
หรือไม ไมคํานึงวาจะคุมคาหรือ<br />
มีผลตอบแทนคืนกลับมาหรือไม<br />
5. กิจการเผยแพรขอมูลขาวสาร คําเตือน<br />
ขอแนะนําตาง ๆ ที่ไมเกี่ยวของกับกิจการ<br />
โดยตรง ใหกับประชาชนไดรับทราบ เพื่อ<br />
ประโยชนในการดําเนินชีวิตอยางมีความสุข<br />
6. บริษัทขอใหรานคา ตัวแทนหยุดการ<br />
จําหนายนมผงของบริษัท ทันทีที่มีขาว<br />
สารเมลามีน ปนเปอนในวัสดุที่นําเขาจาก<br />
ประเทศจีน เพื่อสงตรวจสอบกอน<br />
7. โรงงานอุตสาหกรรม รวมกับจังหวัด เขา<br />
ชวยเหลือประชาชนที่ถูกน้ําทวมและภัยแลง<br />
ในเขตพื้นที่และอําเภออื่น ๆ ทั้งในจังหวัด<br />
และจังหวัดใกลเคียง<br />
8. สถานประกอบการ ออกคาใชจายในการเขา<br />
รวมโครงการเลิกบุหรี่ในเวลา 7 วัน ซึ่งจัดโดย<br />
สสส. ใหกับพนักงานที่ประสงคจะเลิกบุหรี่<br />
9. บริษัทกําหนดใหพนักงานสามารถลาไป<br />
ชวยเหลืองานสังคมและชุมชนไดปละ 3 วัน<br />
โดยไมถือเปนวันลา<br />
.
104<br />
กิจกรรมที่ไมถือเปน CSR กิจกรรมที่เปนCSR<br />
10. พนักงานฝายจัดซื้อ ตรวจสอบคุณสมบัติ<br />
ของสินคาใหตรงตามที่กําหนด โดยไมเอื้อ<br />
ประโยชนใหรานคาผูขาย<br />
10. พนักงานจัดซื้อ เสาะแสวงหารานคาเขามา<br />
เสนอราคาที่ต่ําที่สุด ในคุณภาพเดียวกัน และ<br />
เจรจาตอรองราคา เพื่อประโยชนของบริษัท<br />
และตนทุนสินคาจะไดถูกลง<br />
อยางไรก็ตามความเขาใจใน CSR ซึ่งอาจยังมีความคลาดเคลื่อนและหลายธุรกิจไดนํามา<br />
กลาวอางถึงการกระทํา ไมวาจะเปนลักษณะของการคืนกําไรแกผูบริโภค การบริจาค สงเคราะห<br />
ชวยเหลือผูประสบภัยยามเกิดวิกฤตน้ําทวมแจกถุงยังชีพ ขาวสารอาหารแหง หนาหนาวแจกผาหม<br />
กันหนาวใหกับคนยากคนจน จะดวยน้ําใสใจจริง หรือเพื่อสรางภาพลักษณและหวังผลในระยะยาว<br />
ของผลประโยชนที่จะเกิดขึ้นกับธุรกิจตน ในแงมุมนี้ถือวาเปนจริยธรรมที่ไดประพฤติปฏิบัติสิ่งที่<br />
ถูกตองเหมาะสมกับเวลาและสถานการณของผูทุกขยากที่ตกอยูในภาวะของความยากลําบาก แต<br />
สิ่งที่จะมองใหลึกลงไปคือ เจตนาของการทําหากเปนไปดวยเนื้อแทของจิตใจที่ตองการชวยเหลือ<br />
ใหพนทุกข ใหมีความสุขประกอบกับการดําเนินธุรกิจที่เปนสัมมาอาชีวะก็สามารถที่จะกลาวไดวา<br />
เปนหนึ่งองคกรธุรกิจที่ดีที่มีจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคม<br />
ขอบเขตความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจ<br />
ความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจกับผูที่มีสวนไดสวนเสีย (Stakeholder) ประกอบดวย<br />
บุคคลภายในและภายนอกองคกรธุรกิจ ดังนี้<br />
ธนาคาร/<br />
สถาบันการเงิน<br />
Bank<br />
ผูถือหุน/<br />
เจาของกิจการ<br />
Stockholder<br />
พนักงาน/ลูกจาง<br />
Employees<br />
รัฐบาล<br />
Government<br />
สิ่งแวดลอม<br />
Environment<br />
ธุรกิจ<br />
Business<br />
ลูกคา<br />
Customer<br />
ผูจําหนาย<br />
วัตถุดิบ<br />
สังคม/ชุมชน<br />
Community<br />
ตัวแทนจําหนาย<br />
Dealer<br />
ภาพที่ 9 ผูมีสวนไดสวนเสียในธุรกิจ<br />
ที่มา : เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 51
105<br />
ความรับผิดชอบพื้นฐานที่ธุรกิจพึงมีกับผูที่เกี่ยวของ เปนผูที่มีสวนไดสวนเสียในสิทธิ<br />
ตาง ๆ (เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 40-41) ดังนี้<br />
1. สิทธิความปลอดภัย หมายความวา นักธุรกิจจะตองผลิตสินคาที่มีคุณภาพไดมาตรฐาน<br />
ที่ไมกอใหเกิดอันตราย ตลอดจนการใหขอมูลขอเท็จจริงที่เพียงพอในการตัดสินใจของผูบริโภค<br />
ผูถือหุน หนวยงานราชการ<br />
2. สิทธิที่จะรู หมายถึง การใหขอมูลที่เปนความจริง ครบถวนและเพียงพอ ไมเปน<br />
ลักษณะของการชวนเชื่อที่เกินความจริง หรือใหขอมูลเพียงบางสวนที่กอใหเกิดความเขาใจผิด หรือ<br />
ปกปดขอมูลขอเท็จจริง<br />
3. สิทธิที่จะบอกกลาว หมายถึง การเปดชองทางการสื่อสารสองทางเพื่อใหสะทอนถึง<br />
ขอดีขอเสียที่ผูบริโภคควรไดรับการคุมครองสิทธิ เชน สินคาและบริการที่ไมไดคุณภาพ ไมมีความ<br />
เปนธรรม หรือการไมปฏิบัติตามเงื่อนไขที่ไดตกลงกันไว<br />
4. สิทธิที่จะไดรับการศึกษา หมายถึง การเขาถึงขอมูลเพื่อศึกษาใหเขาใจกอนการ<br />
ตัดสินใจที่จะรวมลงทุน หรือใชบริการสินคาตาง ๆ ของกิจการ<br />
5. สิทธิในการเลือก หมายถึง การใหโอกาส ไมเรงรัด หรือใชวิธีการจูงใจ ขมขูแกม<br />
บังคับใหเกิดความวิตกตอการตัดสินใจเลือกสินคาและบริการ หรือเลือกผูขาย<br />
6. สิทธิการไดรับการปกปอง หมายถึง การมีสวนรวมในการแสดงความคิดเห็นและ<br />
การตัดสินใจตอผลกระทบดานทรัพยากรและสิ่งแวดลอมของชุมชน<br />
บทบาทความรับผิดชอบทางจริยธรรมของธุรกิจ<br />
การดําเนินธุรกิจที่จําเปนตองมีความรับผิดชอบอยางมีจริยธรรมกับผูที่เกี่ยวของในฐานะ<br />
ของผูที่มีสวนไดสวนเสีย ทั้งบุคคลภายในและภายนอกองคกร (สมคิด บางโม. 2549 : 99-102;<br />
เนตรพัณณา ยาวิราช. 2551 : 51-53, 56-59) ดังนี้<br />
1. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอผูถือหุนและเจาของกิจการ ซึ่งเปนเจาของเงินลงทุนที่มี<br />
ความเสี่ยงจากการลงทุน ดังนั้นการดําเนินงานจะตองมีความรับผิดชอบตอผูถือหุนและเจาของ คือ<br />
1) การใหขอมูลที่เปนจริง ครบถวนและเพียงพอที่จะใชในการตัดสินใจของผูถือหุน 2) ไมชักชวน<br />
หรือใชขอมูลที่บิดเบือนใหหลงเชื่อวา กิจการนั้นมีผลการดําเนินงานดีเกินความเปนจริง<br />
3) ผูบริหารและพนักงานดําเนินงานดวยความซื่อสัตย ไมใชอํานาจในทางมิชอบ และทําการฉอฉล<br />
4) ดําเนินงานเต็มความรูความสามารถ อุทิศและทุมเทใหกิจการมีผลกําไร 5) ดําเนินงานดวยความ<br />
ระมัดระวังและติดตามขาวสารอยางรอบดานทันเหตุการณ สามารถแกปญหาไดทันทวงที
106<br />
2. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอพนักงานลูกจาง อาจกลาวไดวา พนักงานลูกจางนั้น<br />
เปรียบเสมือนฟนเฟองเล็ก ๆ ที่ขับเคลื่อนเครื่องจักรใหสามารถทํางานไดจนสําเร็จ ดังนั้นไมวา<br />
ลูกจางจะเปนเพียงเฟองเล็กแตก็มีความสําคัญอยูมาก ดังนั้นการปฏิบัติตอลูกจางจึงควรใชหลัก<br />
คุณธรรมและมนุษยธรรมที่ใหเคารพในศักดิ์ศรีของความเปนมนุษยที่เทาเทียมกัน มิใชการคิดถึงใน<br />
ลักษณะการจางตางตอบแทนเทานั้น ดังนั้นสิ่งที่นักธุรกิจ หรือผูบริหารองคกรสมควรตองปฏิบัติ<br />
ตอลูกจาง คือ 1) การใหคาจางคาตอบแทนที่เหมาะสมกับความรูความสามารถและเปนธรรม<br />
2) เอาใจใสตอสวัสดิการตาง ๆ ของลูกจาง โดยคํานึงถึงความปลอดภัยตอชีวิตและรางกายใน<br />
ระหวางการปฏิบัติหนาที่ 3) สงเสริมและสนับสนุนใหมีการอบรมและพัฒนาความรูความสามารถ<br />
เพิ่มความเชี่ยวชาญแกลูกจาง 4) ปฏิบัติตอพนักงานลูกจางทุกคนดวยความเสมอภาค ไมเลือกที่รัก<br />
มักที่ชัง 5) เคารพในสิทธิสวนบุคคลของลูกจาง ไมนําสิ่งที่เปนความลับไปเปดเผย 6) เรียนรูนิสัย<br />
และใหความใสใจตอลูกจางทุกคนเพื่อจะไดเขาใจลูกจางแตละคนได 7) ใหคําปรึกษาแกพนักงาน<br />
ลูกจางทั้งในเรื่องงานและเรื่องสวนตัว ดวยความมีเมตตากรุณา 8) สนับสนุนพนักงานลูกจางที่มี<br />
ความประพฤติดีและกลาตักเตือนหามปรามผูทําไมดี 9) เมื่อมอบหมายงานแลวตองมีความไววางใจ<br />
ตอพนักงานและพรอมที่จะใหคําปรึกษา แกปญหาตาง ๆ ไดดวย 10) ทําตัวเปนแบบอยางที่ดีในการ<br />
สรางบรรยากาศความรัก ความสามัคคี ใหเกิดขึ้นในการทํางานรวมกัน<br />
3. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอลูกคา สามารถกลาวไดวา ลูกคาเปรียบเสมือนหัวใจ<br />
ขององคกรธุรกิจ ถาขาดลูกคาธุรกิจยอมไมสามารถมีชีวิต หรือดํารงกิจการใหอยูตอไปได ดังนั้นจึง<br />
ตองมีวิธีการดูแลรักษาและเอาใจใสตอลูกคา ดวยความเมตตากรุณามุทิตา คือ การนําเสนอสินคา<br />
และบริการที่ดีมีคุณภาพในราคาที่เปนธรรมตรงกับความตองการของลูกคา เพื่อขจัดปญหาและให<br />
ลูกคาไดใชประโยชนจากสินคาและบริการนั้นอยางมีความสุข ซึ่งอาจกลาวไดวาเปนการทดแทน<br />
บุญคุณลูกคาดวยการคืนกําไรดวยสิ่งที่ดี ดังนั้นสิ่งที่ธุรกิจพึงทํากับลูกคา คือ 1) ขายสินคาและ<br />
บริการที่มีคุณภาพ ไดมาตรฐานและราคาสมเหตุสมผล ไมคากําไรเกินควร 2) ปฏิบัติตามเงื่อนไข<br />
ทั้งเรื่องจํานวน ราคา คุณภาพและภาระผูกพันในระหวางการซื้อและหลังการซื้อขายตามขอตกลง<br />
อยางเครงครัด 3) ดูแลและใหบริการแกลูกคาอยางเสมอภาคเทาเทียมทั้งในภาวะปกติและไมปกติ<br />
เชน ในภาวะสินคาขาดตลาด หรือยามวิกฤตตาง ๆ 4) ไมสรางเงื่อนไขอํานาจการตอรองมากดดัน<br />
ใหลูกคาตองตัดสินใจซื้อสินคาตนและไมซื้อสินคาคูแขงขัน หรือตองรีบเรงตัดสินใจ 5) ไมสราง<br />
สถานการณ หรือปนราคาสินคาใหสูงเกินจริง เชน สรางขาวลือ ปลอยขาวเท็จ กักตุนสินคา ทําให<br />
เกิดการหลงเชื่อ หรือตื่นตระหนักกับลูกคา 6) ปฏิบัติตอลูกคาดวยน้ําใจไมตรี มีอัธยาศัยที่ดีตอกัน<br />
มีความยืดหยุน อะลุมอลวยตามสมควร
107<br />
4. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอคูแขงขัน แมวาคูแขงจะเปนฝายตรงขามที่ตองแขงขัน<br />
แยงชิงลูกคา เพิ่มยอดขาย เพิ่มกําไรแกธุรกิจ แตการดําเนินธุรกิจที่ดีตองมีความรับผิดชอบตอหนาที่<br />
ของแตละฝายอยางถูกตอง การแขงขันจึงควรเปนไปตามแบบอยาง เปดเผยตรงไปตรงมาเยี่ยง<br />
สุภาพชนพึงปฏิบัติ คือ 1) ไมใสรายปายสี สาดโคลนใสกัน 2) ไมตัดทางทํามาหากินดวยการทุม<br />
ตลาดตัดราคา เพราะฝายตนเองมีศักยภาพที่เหนือกวา 3) ไมแยงชิงลูกคาดวยดวยเงื่อนไขที่เอารัด<br />
เอาเปรียบ หรือกระทําการที่ไรปรานีตอคูแขงขัน 4) ไมวางแผนลวงความลับของคูแขงและ<br />
ดําเนินการตัดหนา 5) ใหความรวมมือในการแขงขันเพื่อสรางบรรยากาศทางการตลาดที่ดี 6) ไม<br />
สรางสัมพันธทางการเมืองที่จะเอื้อประโยชนตอกิจการของตนและไดเปรียบคูแขงขัน เชน การ<br />
สนับสนุนทุนแกพรรคการเมืองใหญ การติดสินบนขาราชการที่จะใหคุณแกธุรกิจของตนได<br />
5. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม ธุรกิจจําเปนตองตระหนักถึงความสําคัญของ<br />
การอยูรวมกันในสังคม จึงตองรูจักการใหและมีสวนรวมในการสรางสรรคสังคม เพื่อใหเกิดความ<br />
เจริญไปดวยกัน ดังนั้นธุรกิจตองปฏิบัติตอสังคมดวยความรับผิดชอบ คือ 1) ประกอบธุรกิจที่เปน<br />
สัมมาอาชีวะ ดวยความซื่อสัตยสุจริต 2) ไมประกอบอาชีพที่กอใหเกิดความเสื่อมโทรมดานจิตใจ<br />
วัฒนธรรมและศีลธรรม 3) ใหความเคารพในสิทธิทางปญญาของผูอื่น ไมลอกเลียน 4) ไมลักลอบ<br />
คาขายสินคาตองหามตามกฎหมาย 4) มีความละเอียดรอบคอบในการสรางสรรคงานที่จะนําเสนอ<br />
ออกสูสังคมดวยความระมัดระวัง 5) ไมสรางคานิยมที่บิดเบือนและทําใหเขาใจผิดตอพฤติกรรมที่<br />
เหมาะที่ควรแกสังคม 6) การดําเนินธุรกิจที่คํานึงถึงประโยชนที่จะเกิดขึ้นกับสังคม ชุมชน เชน การ<br />
สรางงานสรางรายได การเพิ่มศักยภาพแกชุมชน การสรางสรรคกิจกรรมสงเสริมคุณภาพและความ<br />
เขมแข็งใหแกสังคม ชุมชน<br />
6. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอสิ่งแวดลอม ทรัพยากรธรรมชาติถือเปนสมบัติสวนรวม<br />
ไมควรที่ใครจะยึดไปเพื่อหาประโยชนสวนตัว โดยเฉพาะอยางยิ่งการดําเนินธุรกิจที่มีสวนทําลาย<br />
ทรัพยากรและสิ่งแวดลอมไดอยางกวางขวาง จึงตองตระหนักถึงความรับผิดชอบอยางสูงยิ่ง เพราะ<br />
การทําลายทรัพยากรและสิ่งแวดลอมจะนํามาซึ่งความเสียหายอยางใหญหลวงตอผูคนและสังคมใน<br />
วงกวางและเปนความเสียหายระยะยาว เชน เกิดภาวะโลกรอน เกิดอุทกภัย ฯ ตามที่ไดเกิดขึ้นทั่ว<br />
ทุกมุมโลกในปจจุบันที่ไดประจักษอยางแจงชัดแลว ดังนั้นธุรกิจจึงตองมีความรับผิดชอบตอ<br />
สิ่งแวดลอม คือ 1) ไมทําลายทรัพยากรธรรมชาติ เชน การตัดไมทําลายปา การตัดหนาดินอยางผิด<br />
หลักวิชาการ 2) ไมกอมลพิษตอสิ่งแวดลอม เชน การปลอยสารเคมีที่เปนพิษลงแหลงน้ํา ปลอย<br />
ควันพิษ เสียงและกลิ่นรบกวนที่เกินระดับมาตรฐานความปลอดภัย 3) การใชทรัพยากรธรรมชาติ<br />
อยางประหยัดและมีการสรางทดแทน เชน การปลูกปาทดแทน การใชพลังงานอยางประหยัด การ
108<br />
ใชสารเคมีอยางระมัดระวัง มีระบบการปองกันที่ดี 4) มีสวนรวมในการรณรงค สงเสริมและ<br />
สนับสนุนโครงการตาง ๆ ที่เกี่ยวกับการรักษาสภาพสิ่งแวดลอม<br />
7. ความรับผิดชอบของธุรกิจตอหนวยงานราชการ ซึ่งถือเปนหนวยงานที่สนับสนุนการ<br />
ดําเนินงานของธุรกิจใหไดรับความสะดวกและเปนไปอยางถูกตองตามกฎหมาย ดังนั้นเพื่อใหเกิด<br />
ความรวมมือและชวยเหลือกัน จึงควรปฏิบัติตอกันอยางมีความรับผิดชอบทางจริยธรรม คือ<br />
1) ปฏิบัติตอกันอยางตรงไปตรงมา ตามกฎ ระเบียบ ขอบังคับของกฎหมาย 2) แสดงรายงานผลการ<br />
ดําเนินงานที่เปนจริงเพื่อการเสียภาษีใหแกรัฐอยางถูกตอง ไมหลีกเลี่ยงภาษี 3) ไมติดสินบน<br />
เจาหนาที่ หรือรวมมือกับเจาหนาที่ใหปฏิบัติหนาที่โดยมิชอบเพื่อประโยชนของตนและเอารัดเอา<br />
เปรียบผูอื่น 4) ใหความรวมมือและสนับสนุนหนวยงานราชการที่ปฏิบัติหนาที่อยางถูกตอง<br />
5) ควรมีทัศนคติและความปรารถนาดีตอกันระหวางหนวยงานธุรกิจกับหนวยงานราชการ จึงจะทํา<br />
ใหเกิดความเชื่อถือไววางใจกัน อันเปนหนทางไปสูความรวมมือที่ดีตอกัน<br />
ผลที่ไดรับของธุรกิจที่มีความรับผิดชอบตอสังคม<br />
ความเปนจริงที่วาธุรกิจที่รูจักการเปนผูใหยอมจะเปนผูไดรับดวยเชนเดียวกัน ธุรกิจที่<br />
มุงหวังที่จะเปนผูรับอยางเดียวจะไมเปนที่ยอมรับของสังคมชุมชนและไมไดรับการสนับสนุนจาก<br />
ผูบริโภค ซึ่งในที่สุดก็ไมสามารถจะดํารงธุรกิจใหอยูตอไปได<br />
ดังเชนกรณีเหตุการณปจจุบันของการประทวงตอตานวอลลสตรีท ซึ่งเปนการตอตาน<br />
ระบบที่มีความไมยุติธรรมและโอนเอียงไปในทางสนับสนุนบริษัทขนาดใหญมากกวาชนชั้นกลาง<br />
การประทวงยึดวอลลสตรีท(Occupy Wall Street) กลุมผูประทวงไดแสดงความโกรธแคนเกี่ยวกับ<br />
ความละโมบขององคกร ภาวะโลกรอนและความไมเทาเทียมกันทางสังคม โดยตองการกดดันให<br />
ผูกําหนดนโยบายตองดําเนินนโยบายที่ถูกตองเหมาะสม เชน การลงทุนครั้งใหญเพื่ออนาคตของ<br />
ประเทศ ไดแก สาธารณูปโภคพื้นฐาน การจางงาน การศึกษา สาธารณสุข อุตสาหกรรมใหม ๆ<br />
เหตุการณเชนนี้ลวนสะทอนถึงความรับผิดชอบขององคกรธุรกิจขนาดใหญและรัฐบาล<br />
สหรัฐอเมริกาซึ่งผูประทวงมีความรูสึกวา องคกรเหลานี้มีอิทธิพลเอารัดเอาเปรียบและร่ํารวย<br />
อยูกลุมเล็ก ๆ เพียงกลุมเดียว ทั้ง ๆ ที่เหตุการณเหลานี้ไมใชวาไมเคยเกิดขึ้น แตเมื่อใดที่ฝายใดก็ตาม<br />
ไดอํานาจและมีอิทธิพลเหลือลนก็มักจะเหลิงและหลงลืมตัว จนทําใหเกิดเหตุการณตอตาน ถาหาก<br />
รูจักรับฟงและนํากลับมาทบทวน พรอมกับแกไขโดยหลักแหงคุณธรรมจริยธรรม ที่มีความ<br />
รับผิดชอบตอผูที่เกี่ยวของเหลานั้น ปญหาตาง ๆ ก็สามารถที่จะคลี่คลายลงได ตามที่ เนตรพัณณา<br />
ยาวิราช. (2551 : 47) ไดนําแสดงถึงผลการศึกษาของ แซนดรา โฮมซ (Sandra Holmes) จากการ
109<br />
สอบถามผูบริหารธุรกิจธนาคารพาณิชย การประกันภัย การขนสงและธุรกิจอื่น ๆ เกี่ยวกับผลลัพธ<br />
ของธุรกิจที่มีจริยธรรมทางธุรกิจ ดังนี้<br />
ผลลัพธทางบวก (Positive Outcomes)<br />
1. ทําใหองคกรมีชื่อเสียงและความนิยม<br />
รอยละ 97<br />
2. เปนองคกรที่มีความเขมแข็งในสังคม<br />
รอยละ 89<br />
3. ทําใหมีจุดแข็งดานเศรษฐกิจและสังคม<br />
รอยละ 63<br />
4. พนักงานมีความพึงพอใจสูง รอยละ 72<br />
5. ไมถูกกดดันจากขอกําหนดของกฎหมาย<br />
รอยละ 63<br />
6. เพิ่มโอกาสทางธุรกิจ รอยละ 60<br />
7. ทําใหมีความสามารถในการบริหารจัดการที่<br />
ดี รอยละ 55<br />
8. รักษาลูกคาไวไดยาวนาน รอยละ 40<br />
9. มีการลงทุนเพื่อสังคมในรูปแบบตาง ๆ<br />
รอยละ 38<br />
ผลลัพธทางลบ (Negative Outcomes)<br />
1. ทําใหกําไรระยะสั้นลดลง รอยละ 59<br />
2. ทําใหเกิดความขัดแยงในเปาหมายทาง<br />
เศรษฐกิจ สังคมและการเงิน รอยละ 53<br />
3. สินคาที่ผลิตสูผูบริโภคมีราคาสูง รอยละ 41<br />
4. เกิดความขัดแยงทางการบริหารจัดการ<br />
รอยละ 27<br />
5. เปนที่ไมพอใจแกผูถือหุน รอยละ 24<br />
6. ผลผลิตลดนอยลง รอยละ 18<br />
7. กําไรระยะยาวลดนอยลง รอยละ 13<br />
8. รัฐบาลเพิ่มขอกําหนดของกฎหมายมากขึ้น<br />
รอยละ 11<br />
9. องคกรมีจุดออนดานระบบเศรษฐกิจและ<br />
สังคม รอยละ 7<br />
10. เพิ่มกําไรระยะสั้นได รอยละ 36<br />
จากผลการศึกษาขางตนจะเห็นวา การมีจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคมจะเปน<br />
ประโยชนตอธุรกิจ แมวาในระยะสั้นจะทําใหตนทุนสูงและกําไรลดลง แตจะสงผลดีในระยะยาว<br />
ซึ่งจะทําใหธุรกิจสามารถบรรลุเปาหมายกําไรสูงสุด เจริญเติบโตอยางมั่นคงและยั่งยืน ดวยเหตุแหง<br />
จริยธรรมของธุรกิจไดสงผล ดังตอไปนี้<br />
1. ทําใหภาพลักษณของธุรกิจดี ยอมเปนที่นาเชื่อถือ (Credit) แกทั้งบุคคลภายในและ<br />
ภายนอกองคกร<br />
2. พนักงานยอมเกิดขวัญและกําลังใจในการทํางานดวยความทุมเท (Devotion) สงผลตอ<br />
ประสิทธิภาพและประสิทธิผลของงาน<br />
3. ไดรับการยอมรับและความไววางใจในสินคาและบริการ รวมถึงองคกรธุรกิจดวย<br />
นํามาซึ่งความนิยมและภักดีตอตราสินคา (Brand Loyalty)
110<br />
4. ธุรกิจที่มีจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคม ยอมไมเปนที่เพงเล็งของผูรักษา<br />
กฎหมาย จึงไมไดรับความกดดันและยังสามารถทํางานรวมกันในการดูแลและชวยเหลือสังคมได<br />
อีกดวย<br />
5. บุคลากรทุกคนทุกระดับในองคกรยอมอยูรวมกันอยางมีความสงบสุขและมี<br />
ความสัมพันธที่ดีกับชุมชนและสังคม<br />
6. โอกาสทางธุรกิจและการบริหารจัดการที่ดียอมเปนของธุรกิจนั้น<br />
บทบาทองคกรทางธุรกิจที่เกี่ยวกับความรับผิดชอบทางสังคม<br />
แนวคิดการดําเนินธุรกิจที่ตระหนักถึงความรับผิดชอบตอสังคมไดแพรหลาย จนเกิด<br />
องคกรความรวมมือระดับนานาชาติและองคกรความรวมมือในประเทศไทย ที่รวมตัวกันเพื่อทํา<br />
หนาที่กําหนดกฎระเบียบขอบังคับ เพื่อสงเสริมและสนับสนุนการดําเนินธุรกิจใหมีการพัฒนาที่<br />
ยั่งยืน เชน<br />
1. มูลนิธิอนาคตโลก (Global Futures Foundation : GFF) เปนการรวมตัวกันขององคกร<br />
ขนาดใหญ รัฐบาลและกลุมผูสนับสนุนเพื่อแกไขขอขัดแยงและสรางโอกาสในการดําเนินธุรกิจ<br />
2. หอการคาระหวางประเทศ (International Chamber of Commerce : ICC) จัดตั้งขึ้นเพื่อ<br />
วัตถุประสงคในการสงเสริมการคาเสรีและการประกอบการของธุรกิจเอกชน ใหบริการแกองคกร<br />
ธุรกิจและเปนตัวแทนของธุรกิจเอกชนเพื่อปกปองผลประโยชนทางธุรกิจ ทั้งในระดับประเทศและ<br />
ระหวางประเทศ ซึ่งมีสมาชิกจากทั่วโลก 130 ประเทศ<br />
สําหรับประเทศไทยไดกอตั้งหอการคานานาชาติแหงประเทศไทย (ICC Thailand) เมื่อ<br />
พ.ศ. 2542 ดวยความรวมมือของสภาหอการคาแหงประเทศไทย สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย<br />
และสมาคมธนาคารไทย โดยเขาเปนสมาชิกของหอการคาระหวางประเทศ (ICC) มีวัตถุประสงค<br />
เพื่อสนับสนุนและสงเสริมใหภาคธุรกิจไทยมีบทบาทโดยตรง ในการรวมกําหนดนโยบายทางการ<br />
คาและการลงทุนในเวทีโลก<br />
3. สถาบันการบริหารธุรกิจและสิ่งแวดลอม (Management Institute for Environment<br />
and Business : MEB) มีวัตถุประสงคเพื่อชวยเหลือบริษัทในการปรับปรุงคุณภาพของสิ่งแวดลอม<br />
โดยผานความสําเร็จขององคกรธุรกิจ สงเสริมโอกาสการพัฒนาใหกับธุรกิจโดยการทํางานรวมกับ<br />
โรงเรียน เพื่อรวมประเด็นปญหาทางดานสิ่งแวดลอมเขาในหลักสูตร ตลอดจนใหมีการขยาย<br />
อุตสาหกรรมและการฝกอบรม เพื่อใหเกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน
111<br />
4. สภาธุรกิจของโลกเพื่อความเจริญเติบโตที่ยั่งยืน (World Business Council for<br />
Sustainable Development : WBCSD) เปนการรวมตัวกันของบริษัทระหวางประเทศจํานวน 125<br />
บริษัท โดยมีการรวมมือกันสําหรับงานดานสิ่งแวดลอม เพื่อสงเสริมความเจริญเติบโตทางดาน<br />
เศรษฐกิจและมีการพัฒนาอยางยั่งยืน<br />
5. สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม (Corporate Social Responsibility Institute : CSRI) ไดจัดตั้ง<br />
ขึ้นเมื่อวันที่ 24 กันยายน 2550 ภายใตเจตนารมณในการสงเสริมความรับผิดชอบตอสังคมและ<br />
สิ่งแวดลอมของภาคธุรกิจ โดยสถาบันจะทําหนาที่เปนศูนยกลางการสงเสริมแนวคิดและวิธีปฏิบัติ<br />
เกี่ยวกับการดําเนินธุรกิจดวยความรับผิดชอบตอสังคมและสิ่งแวดลอมแกหนวยงานในภาคธุรกิจ<br />
ดวยการสนับสนุนของภาครัฐ ภาคเอกชนและความรวมมือกับ 10 ผูนําองคกรจากภาคธุรกิจ ไดแก<br />
ประธานกรรมการ ตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย ประธานสภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย<br />
ประธานสภาธุรกิจตลาดทุนไทย นายกสมาคมบริษัทหลักทรัพย นายกสมาคมบริษัทจัดการลงทุน<br />
นายกสมาคมสงเสริมผูลงทุนไทย รองประธานหอการคาไทย เลขาธิการสมาคมธนาคารไทยและ<br />
อุปนายกสมาคมบริษัทจดทะเบียน<br />
สําหรับประเทศไทยแนวคิดของ CSR ยังมีความรูและความเขาใจเมื่อไมนานนักและยังมี<br />
ความคลาดเคลื่อนไมนอย จากการสํารวจของสถาบันไทยพัฒน เมื่อปพ.ศ.2552 เกี่ยวกับระดับการ<br />
พัฒนา CSR โดยแยกเปนภาคธุรกิจในเขตกรุงเทพและปริมณฑล กับสวนภูมิภาค พบวา ในเขต<br />
กรุงเทพและปริมณฑล รอยละ 27 เพิ่งเรียนรูและทําความเขาใจ รอยละ 53 ปฏิบัติไดดีระดับหนึ่ง<br />
และรอยละ 16 มีความกาวหนาดีมาก ขณะที่ในสวนภูมิภาค รอยละ 45 เพิ่งเรียนรูและทําความเขาใจ<br />
รอยละ 40 ปฏิบัติไดดีระดับหนึ่งและรอยละ 12 มีความกาวหนาดีมาก ที่เหลือตอบวาไมแนใจ<br />
ฉะนั้นความรับผิดชอบของธุรกิจตอสังคม จึงเปนเรื่องที่จะตองไดรับการพัฒนาตอไป เพื่อให<br />
บทบาทขององคกรเอกชนตาง ๆ ไดตระหนักถึงจริยธรรมและความรับผิดชอบตอสังคมอยาง<br />
ถูกตองและจริงจัง ไมใชเปนเพียงการสรางภาพฉาบฉวยเพื่อประโยชนของธุรกิจตนเองเปนสําคัญ<br />
บทบาทขององคกรเอกชนทางธุรกิจที่มีความรับผิดชอบทางเศรษฐกิจ<br />
1. สมาคมหอการคาแหงประเทศไทย เกิดขึ้นจาก สภาการคา โดยจดทะเบียนตั้งแตป<br />
พ.ศ. 2498 มีวัตถุประสงค เพื่อใหเปนองคกรรวมของพอคาไทยและพอคาตางประเทศในประเทศ<br />
ไทย ในการสงเสริมและจัดระเบียบเกี่ยวกับการคา รวมทั้งใหคําปรึกษาและรายงานขอเท็จจริง<br />
เกี่ยวกับเศรษฐกิจ การคาอุตสาหกรรม การขนสง การผลิต การคลังและการเงินตอรัฐบาล<br />
ในชวงปพ.ศ.2510-2514 เปนชวงเวลาที่รัฐบาลไดใหความสําคัญตอบทบาทของ<br />
ภาคเอกชนเขามามีสวนรวมพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศมากขึ้น ไดพิจารณาเห็นวา เศรษฐกิจของ
112<br />
ประเทศจะพัฒนาใหบรรลุเปาหมายได ตองไดรับการตอบสนองและไดรับความรวมมืออยาง<br />
ใกลชิดจากภาคเอกชน ฉะนั้นเพื่อความรวมมือระหวางภาครัฐบาลกับเอกชน จึงไดปรับเปลี่ยน<br />
โครงสรางและคําจํากัดความของสถาบันการคาภาคเอกชนเสียใหม รวมทั้งกําหนดสิทธิหนาที่ของ<br />
สถาบันกลางใหมดวย โดยใหมีบทบาทหนาที่แตกตางไปจากสมาคมการคา กฎหมายเดิมเพื่อใหการ<br />
ประสานงานกับภาครัฐบาลเปนผลดีและเปนประโยชนตอเศรษฐกิจของประเทศโดยสวนรวม<br />
รัฐบาลไดตราพระราชบัญญัติหอการคา พ.ศ. 2509 ขึ้นเปนการเฉพาะและไดตรา<br />
พระราชบัญญัติสมาคมการคาขึ้นเปนการเฉพาะดวย สภาการคาจึงไดถูกเปลี่ยนชื่อใหมตามมาตรา 6<br />
และ 16 แหงพระราชบัญญัติหอการคา พ.ศ. 2509 เปน "สภาหอการคาแหงประเทศไทย"<br />
(สภาหอการคา. ออนไลน. 2554) โดยมีหอการคาอีก 3 ประเภท อยูภายใตพระราชบัญญัตินี้ คือ<br />
หอการคาไทย หอการคาตางประเทศและหอการคาจังหวัด<br />
2. สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย เปนองคกรซึ่งเปนตัวแทนของภาคอุตสาหกรรม<br />
เอกชนของประเทศไทย มีวัตถุประสงคเพื่อประสานนโยบายภาครัฐกับเอกชน สงเสริมและพัฒนา<br />
การประกอบอุตสาหกรรมและดูแลสมาชิกใหปฏิบัติตามนโยบายสภาอุตสาหกรรม ฯ โดยไดรับ<br />
การยกฐานะเมื่อวันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2530 จากสมาคมอุตสาหกรรมไทย ภายใตการกํากับดูแล<br />
ของรัฐมนตรีวาการกระทรวงอุตสาหกรรม ตามพระราชบัญญัติสภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย<br />
พ.ศ. 2530 มีอํานาจหนาที่ ดังนี้<br />
2.1 เปนตัวแทนของผูประกอบอุตสาหกรรมภาคเอกชน ในการประสานนโยบาย<br />
และดําเนินการกับรัฐ<br />
2.2 สงเสริมและพัฒนาการประกอบอุตสาหกรรม<br />
2.3 ศึกษาและหาทางแกไขปญหาเกี่ยวกับการประกอบอุตสาหกรรม<br />
2.4 สงเสริม สนับสนุนการศึกษา วิจัย อบรม เผยแพรวิชาการและเทคโนโลยีเกี่ยวกับ<br />
อุตสาหกรรม<br />
2.5 ตรวจสอบสินคา ออกใบรับรองแหลงกําเนิด หรือใบรับรองคุณภาพสินคา<br />
2.6 ใหคําปรึกษาและเสนอแนะแกรัฐบาล เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจดานอุตสาหกรรม<br />
2.7 สงเสริมนักอุตสาหกรรมและเปนแหลงกลาง สําหรับนักอุตสาหกรรม<br />
แลกเปลี่ยนความคิดเห็น เพื่อประโยชนตอวงการอุตสาหกรรม<br />
2.8 ควบคุมดูแลใหสมาชิกปฏิบัติตามกฎหมายเกี่ยวกับการประกอบอุตสาหกรรม<br />
2.9 ปฏิบัติกิจการอื่น ๆ ตามกฎหมายกําหนด<br />
นอกจากนี้ยังรวมใหคําปรึกษาและเปนกรรมการในคณะกรรมการรวมภาครัฐบาลและ<br />
เอกชนเพื่อแกไขปญหาทางเศรษฐกิจและคณะทํางานตาง ๆ
113<br />
ความรับผิดชอบของธุรกิจตอองคกรทางสังคม<br />
1. สมาคมนายจาง (Employers’ Associations) เปนองคกรของนายจางที่จัดตั้งขึ้นตาม<br />
พระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ พ.ศ.2518 โดยผูเปนนายจางที่ประกอบกิจการประเภทเดียวกัน มี<br />
วัตถุประสงค ดังนี้<br />
1.1 แสวงหาและคุมครองผลประโยชนเกี่ยวกับสภาพการจาง เชน เงื่อนไขการจาง<br />
หรือการทํางาน กําหนดวันเวลา ทํางาน คาจาง สวัสดิการ การเลิกจาง หรือประโยชนอื่นของ<br />
นายจาง หรือลูกจางอันเกี่ยวกับการจาง หรือการทํางาน<br />
1.2 สงเสริมความสัมพันธอันดีระหวางนายจางกับลูกจางและระหวางนายจาง<br />
ดวยกัน<br />
การขอจดทะเบียนสมาคมนายจาง โดยนายจางผูมีสิทธิจัดตั้งสมาคมนายจาง จํานวนไม<br />
นอยกวา 3 คนเปนผูเริ่มกอการ ยื่นคําขอเปนหนังสือตอนายทะเบียน พรอมรางขอบังคับของสมาคม<br />
นายจางอยางนอย 3 ฉบับ คําขอตองระบุชื่อ อายุ อาชีพ หรือวิชาชีพและที่อยูของผูเริ่มกอการทุกคน<br />
สมาคมนายจางตองมีขอบังคับ กรรมการบริหารและตองจดทะเบียนตอนายทะเบียน เมื่อ<br />
ไดรับการจดทะเบียนแลวมีฐานะเปนนิติบุคคล<br />
2. สหภาพแรงงาน (Trade Union) คือ การรวมตัวกันของกลุมลูกจางโดยมีวัตถุประสงค<br />
ที่จะใหมีการดําเนินการตาม หรือเปลี่ยนแปลงขอตกลงเกี่ยวกับสภาพการจาง โดยมีหนาที่หลัก<br />
สําคัญ ดังนี้<br />
2.1 การจัดเตรียมสิ่งอํานวยประโยชนแกสมาชิกสหภาพแรงงาน ซึ่งในระยะแรกมี<br />
ลักษณะคลายกับสังคมที่เปนมิตร (Friendly Society) ทําหนาที่ตระเตรียมผลประโยชนตาง ๆ<br />
เพื่อที่จะทําใหสมาชิกสหภาพแรงงานมีความมั่นใจในกรณีถูกเลิกจาง เจ็บปวย เกษียณอายุและ<br />
คาใชจายในการทําศพ ในประเทศพัฒนาแลวหลายประเทศ หนาที่ดังกลาวเปนหนาที่ของรัฐ แต<br />
อยางไรก็ตามการจัดเตรียมการฝกอาชีพ การใหคําปรึกษาทางดานกฎหมายและบทบาทในการเปน<br />
ตัวแทนของสมาชิกสหภาพก็ยังคงเปนผลประโยชนที่สําคัญของสมาชิกสหภาพแรงงาน<br />
2.2 การสรางพลังตอรองของสหภาพแรงงาน สามารถดําเนินการไดอยางเปดเผยและ<br />
เปนที่รับรูของนายจางและกลุมนายจาง สหภาพแรงงานสามารถเจรจากับนายจางไดทั้งในเรื่องของ<br />
คาจางและสภาพการทํางาน<br />
2.3 การกระทําทางแรงงานของสหภาพแรงงาน อาจจัดใหมีการนัดหยุดงาน การ<br />
ตอตานการปดงาน เพื่อผลักดันเปาหมายบางประการ
114<br />
2.4 กิจกรรมทางการเมืองของสหภาพแรงงาน อาจเรียกรองใหมีการบัญญัติกฎหมาย<br />
ที่เปนประโยชนโดยรวมแกสมาชิกสหภาพแรงงาน ลูกจาง ดังนี้สหภาพแรงงานอาจดําเนินการโดย<br />
การจัดการรณรงค ชักชวนใหสมาชิกรัฐสภาสนับสนุนการออกกฎหมาย (Lobbying) หรือใหความ<br />
สนับสนุนทางการเงินแกพรรคการเมืองใดพรรคการเมืองหนึ่ง หรือผูสมัครอิสระ เชน พรรค<br />
แรงงาน(Labour Party) ในสหราชอาณาจักร<br />
3. การประกันสังคม มีแนวคิดเริ่มจากยุโรป เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของระบบการ<br />
ผลิตจากการนําเครื่องจักรและพลังงานน้ํามาแทนแรงงานคน ทําใหเกิดปญหาที่รัฐจะตองเขามาดูแล<br />
โดยออกกฎหมายใหหลักประกันแกคนงาน โครงการแรกเปนการประกันเกี่ยวกับการเจ็บปวย ซึ่ง<br />
เริ่มในประเทศเยอรมัน<br />
การประกันสังคมในประเทศไทย มีกฎหมายประกันสังคมฉบับแรกพ.ศ. 2497 กฎหมาย<br />
ฉบับนี้ผานรัฐสภาพรอมจะประกาศใช แตประสบปญหาในนโยบายทําใหไมสามารถบังคับใช<br />
กฎหมายได จนกระทั่งกฎหมายถูกรางเสนอและสนับสนุนโดยกรมประชาสงเคราะห มีเนื้อหาให<br />
ความคุมครองบุคคล 2 ประเภท คือ ผูประกอบอาชีพรับจางและประชาชนทั่วไปที่สมัครใจประกัน<br />
ตนเอง<br />
พ.ศ. 2515 มีการประกาศใชกฎหมายแรงงาน (ประกาศคณะปฏิวัติฉบับที่ 103)<br />
กําหนดใหมีการจัดตั้งสํานักงานกองทุนเงินทดแทนขึ้นในกรมแรงงาน ทําหนาที่ เรียกเก็บเงิน<br />
สมทบจากนายจางและสถานประกอบการที่มีลูกจาง 20 คนขึ้นไป เงินสมทบที่เก็บนี้นํามาจายเปน<br />
คาทดแทนแกลูกจาง ซึ่งประสบอันตราย หรือเจ็บปวยเนื่องจากการทํางานใหนายจาง เงินทดแทนที่<br />
จายประกอบดวย คาจาง คารักษาพยาบาล คาสูญเสียสมรรถภาพในการทํางานและคาทําศพ สวน<br />
จํานวนเงินคาทดแทนเปนไปตามความรายแรงของความเสียหายที่ลูกจางไดรับ เชน กรณีลูกจาง<br />
ประสบอันตรายและไดรับบาดเจ็บที่นิ้ว หรือมือ ลูกจางก็จะไดเงินคาทดแทนเทากับรอยละ 60 ของ<br />
คาจางตลอดระยะเวลาที่รักษาตัว กรณีที่ลูกจางตองสูญเสียอวัยวะ เชน นิ้วมือ มือและแขนขาก็จะ<br />
ไดรับคาทดแทนเปนรอยละ 60 ของเงินเดือน ในกรณีสูญเสียมากหรือทุพพลภาพ ก็ไดรับคา<br />
ทดแทนเปนรอยละ 60 เปนเวลา 10 ป เปนตน<br />
วิธีการและหลักการของการประกันสังคม ประเทศที่มีการประกันสังคมจะมีกฎหมาย<br />
กําหนดใหรัฐบาลทําหนาที่ เรียกเก็บเงินสมทบจากประชาชน เพื่อรวบรวมเปนกองทุนกลาง โดยมี<br />
การจัดตั้งสํานักงานขึ้นทําหนาที่บริหารเงินทุน การเก็บเงินนี้จะเรียกเก็บในชวงระยะเวลาที่คน ๆ<br />
นั้นสามารถทํางานและมีเงิน นํามาเก็บสะสมเปนเงินออมไปเรื่อย ๆ แนวคิดนี้เหมาะกับสังคม<br />
อุตสาหกรรมที่ประชาชนตองปรับตัว ปรับสภาพการดําเนินชีวิต ตองขวนขวายหางานทําเพื่อใหมี<br />
รายไดและปจจัยสี่มาดํารงชีพ
115<br />
การประกันสังคมชวยเศรษฐกิจอยางไร การประกันสังคมเปนกระบวนการหนึ่งทาง<br />
เศรษฐกิจที่สงเสริมใหประชาชนออมทรัพยในชวงที่มีรายไดและจะคืนเปนคาทดแทนแกผูเอา<br />
ประกันในชวงที่ขาดรายได การหมุนเวียนของเศรษฐกิจในรูปแบบนี้ทําใหประชาชนไมขาดกําลัง<br />
ซื้อ เศรษฐกิจจึงจะหมุนเวียนและขยายตัวได การประกันสังคมจะชวยเศรษฐกิจไดมากในชวงภาวะ<br />
เศรษฐกิจตกต่ํา จึงถือวาเปนการสรางความมั่นคงของคนในสังคมรวมกัน กระจายรายได ชวยเหลือ<br />
ผูประสบภัยและผูดอยโอกาส สังคมใดที่ประชาชนมีความแตกตางกันนอยในเรื่องรายไดและความ<br />
เปนอยู ตลอดจนโอกาสในการสรางความมั่นคงใหชีวิต สังคมนั้นจะสงบสุขและมีปญหาทางสังคม<br />
นอย<br />
4. องคกรคุมครองผูบริโภคของภาครัฐ เมื่อป พ.ศ. 2512 เจาหนาที่สหพันธองคการ<br />
ผูบริโภคระหวางประเทศ ซึ่งเปนองคการอิสระที่ไมเกี่ยวของกับการเมือง จัดตั้งโดยสมาคม<br />
ผูบริโภคของประเทศตาง ๆ รวมตัวกันมีสํานักงานใหญตั้งอยูที่กรุงเฮก ประเทศเนเธอรแลนด เขามา<br />
ชักชวนองคการเอกชนในประเทศไทยใหมีการจัดตั้งสมาคมผูบริโภค แตไมประสบผลสําเร็จ<br />
เนื่องจากขณะนั้นองคการเอกชนของประเทศไทยยังไมพรอมที่จะดําเนินงาน จนกระทั่งครั้งที่ 3<br />
องคการเอกชนประเทศไทยไดรับการชักชวนอีก จึงไดตั้งคณะกรรมการเพื่อการศึกษาปญหาของ<br />
ผูบริโภค มีชื่อวา กรรมการศึกษาและสงเสริมผูบริโภคใน ป พ.ศ. 2514 และไดมีวิวัฒนาการเรื่อยมา<br />
ในภาคเอกชน รวมทั้งไดประสานงานกับภาครัฐบาล จนกระทั่งในปพ.ศ. 2519 และไดสลายตัวไป<br />
ตอมารัฐบาลเล็งเห็นความสําคัญและความจําเปนในการคุมครองผูบริโภคจึงไดมีการจัดตั้ง<br />
คณะกรรมการคุมครองผูบริโภคขึ้นอีกครั้ง โดยศึกษาหามาตรการถาวรในการคุมครองผูบริโภค<br />
ทั้งในหลักสาระบัญญัติและการจัดองคกรของรัฐเพื่อคุมครองผูบริโภค จึงไดพิจารณายกราง<br />
กฎหมายวาดวยการคุมครองผูบริโภคและรัฐบาลไดนําเสนอตอรัฐสภา มีมติเห็นชอบเปนเอกฉันท<br />
ใหตราเปนพระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 ใหเปนไปเพื่อผูเกี่ยวของ 3 ฝายไดแก<br />
ผูบริโภค ผูประกอบการและสํานักงานคุมครองผูบริโภค คือ<br />
4.1 เพื่อกําหนดสิทธิของผู บริโภค<br />
4.2 เพื่อกําหนดหนาที่ของผูประกอบธุรกิจ<br />
4.3 เพื่อกําหนดใหมีการจัดตั้งองคกรของรัฐ เพื่อคุมครองผูบริโภค<br />
ปพ.ศ. 2550 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ไดบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิของผูบริโภคไว<br />
ในมาตรา 61โดยมีรายละเอียดตลอดจนหลักการและเหตุผล ดังนี้<br />
มาตรา 61 สิทธิของบุคคลซึ่งเปนผูบริโภคยอมไดรับความคุมครองในการไดรับขอมูลที่<br />
เปนความจริงและมีสิทธิรองเรียน เพื่อใหไดรับการแกไขเยียวยาความเสียหาย รวมทั้งมีสิทธิรวมตัว<br />
กันเพื่อพิทักษสิทธิของผูบริโภค ใหมีองคการอิสระเพื่อการคุมครองผูบริโภคซึ่งประกอบดวย
116<br />
ตัวแทนผูบริโภคทําหนาที่ใหความเห็นเพื่อประกอบการพิจารณาของหนวยงานของรัฐในการตรา<br />
และการบังคับใชกฎหมาย และกฎ และใหความเห็นในการกําหนดมาตรการตาง ๆ เพื่อคุมครอง<br />
ผูบริโภค รวมทั้งตรวจสอบและรายงานการกระทํา หรือละเลยการกระทําอันเปนการคุมครอง<br />
ผูบริโภค<br />
การบัญญัติมาตรา 61 มีหลักการและเหตุผลเพื่อการคุมครองใหกับผูบริโภคใหชัดเจน<br />
ยิ่งขึ้น เชน สิทธิในการไดรับขอมูลที่เปนความจริง สิทธิรองเรียนเพื่อใหไดรับการแกไขเยียวยา<br />
ความเสียหาย เปนตน เพื่อใหผูบริโภคสามารถตัดสินใจเลือกซื้อสินคาบนพื้นฐานของขอมูลที่<br />
ถูกตองและมีชองทางในการเรียกรอง เพื่อใหไดรับการเยียวยาความเสียหาย รวมทั้งกําหนดใหมี<br />
องคกรอิสระเพื่อการคุมครองผูบริโภคแยกตางหากจากการดําเนินการของรัฐ เพื่อทําหนาที่ให<br />
ความเห็นและเสนอแนะตอการดําเนินงานของรัฐ และการตรวจสอบการกระทําที่เกี่ยวของกับ<br />
การคุมครองผูบริโภค<br />
นอกจากนี้พระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่2)<br />
พ.ศ.2541 ไดบัญญัติกําหนดสิทธิของผูบริโภคใหไดรับการคุมครองในมาตรา 4 ดังนี้<br />
1) สิทธิที่จะไดรับขาวสารรวมทั้งคําพรรณนาคุณภาพที่ถูกตองและเพียงพอ<br />
เกี่ยวกับสินคาหรือบริการ<br />
2) สิทธิที่จะมีอิสระในการเลือกหาสินคาหรือบริการ<br />
3) สิทธิที่จะไดรับความปลอดภัยจากการใชสินคาและบริการ<br />
3 ทวิ) สิทธิที่จะไดรับความเปนธรรมในการทําสัญญา<br />
4) สิทธิที่จะไดรับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย<br />
นอกจากนี้กฎหมายยังไดกําหนดอํานาจหนาที่ของคณะกรรมการคุมครองผูบริโภคไวใน<br />
มาตรา 10 แหงพระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ.2522 ดังนี้<br />
1) พิจารณาเรื่องราวรองทุกขจากผูบริโภคที่ไดรับความเดือดรอน หรือเสียหาย<br />
อันเนื่องมาจากการกระทําของผูประกอบธุรกิจ ตอไป<br />
2) ดําเนินการเกี่ยวกับสินคาที่อาจเปนอันตรายแกผูบริโภคตามมาตรา 36<br />
3) แจง หรือโฆษณาขาวสารเกี่ยวกับสินคา หรือบริการที่อาจกอใหเกิดความ<br />
เสียหาย หรือเสื่อมเสียแกสิทธิของผูบริโภค ในกรณีนี้อาจระบุชื่อสินคา หรือบริการ หรือชื่อของ<br />
ผูประกอบธุรกิจดวยก็ได<br />
4) ใหคําปรึกษาและแนะนําแกคณะกรรมการเฉพาะเรื่องและพิจารณาวินิจฉัย<br />
การอุทธรณคําสั่งของคณะกรรมการเฉพาะเรื่อง
117<br />
5) วางระเบียบเกี่ยวกับการปฏิบัติหนาที่ของคณะกรรมการเฉพาะเรื่องและ<br />
คณะอนุกรรมการ<br />
6) สอดสองเรงรัดพนักงานเจาหนาที่ สวนราชการ หรือหนวยงานอื่นของรัฐให<br />
ปฏิบัติตามอํานาจหนาที่ที่กฎหมายกําหนด ตลอดจนเรงรัดพนักงานเจาหนาที่ใหดําเนินคดีใน<br />
ความผิดเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิของผูบริโภค<br />
7) ดําเนินคดีเกี่ยวกับการละเมิดสิทธิของผูบริโภคที่คณะกรรมการเห็นสมควร<br />
หรือมีผูรองขอตามมาตรา 39<br />
8) รับรองสมาคมตามมาตรา 40<br />
9) เสนอความเห็นตอคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับนโยบายและมาตรการในการ<br />
คุมครองผูบริโภคและพิจารณาใหความเห็นในเรื่องใด ๆ ที่เกี่ยวกับการคุมครองผูบริโภคตามที่<br />
คณะรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีมอบหมาย<br />
10) ปฏิบัติการอื่นใดตามที่กฎหมายกําหนดไวใหเปนอํานาจของคณะกรรมการ<br />
ในการปฏิบัติหนาที่นี้ คณะกรรมการอาจมอบหมายใหสํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค<br />
เปนผูปฏิบัติ หรือเตรียมขอเสนอมายังคณะกรรมการเพื่อพิจารณาดําเนินการตอไปได<br />
สรุป<br />
การดําเนินธุรกิจจําเปนตองมีจริยธรรม จึงตองมีการสงเสริมนักธุรกิจที่ดีใหมีคุณสมบัติ<br />
ทั้งบุคลิกสวนตัว ความรูความสามารถและมีคุณธรรมจริยธรรมในการเปนผูบริหารที่ดี ดังนั้นจึง<br />
ตองสงเสริมดวยการสรางความรวมมือระหวางองคกรธุรกิจดวยกัน การออกกฎระเบียบ ขอบังคับ<br />
การจัดทําโครงการอบรม การสรางเกณฑมาตรฐานในการตรวจสอบและประเมิน การลงโทษและ<br />
การใหรางวัล ตลอดจนการสรางความสัมพันธกับชุมชนดวย นอกจากการดําเนินธุรกิจที่มี<br />
จริยธรรมแลว ธุรกิจยังตองมีความรับผิดชอบตอสังคมดวย หมายความวา ดําเนินธุรกิจไปตาม<br />
ครรลองของกฎหมายและจริยธรรม ที่ใชหลักการ 2 ประการ คือ หลักการกองทุนและหลักการของ<br />
ผูพิทักษ ขอบเขตความรับผิดชอบของธุรกิจที่มีตอผูมีสวนไดสวนเสีย ทั้งภายในและภายนอก<br />
องคกร ไดแก ผูถือหุน ผูบริหาร พนักงาน ลูกคา คูคา คูแขง หนวยงานราชการ ชุมชน สังคม<br />
รวมถึงดานสิ่งแวดลอม โดยจะเกี่ยวของกับสิทธิดานความปลอดภัย การรับรู การบอกกลาว การ<br />
ไดรับการศึกษา การเลือกและการไดรับการปกปอง การมีความรับผิดชอบตอสังคมจะไดรับผลลัพธ<br />
ที่ดีในระยะยาวเชนเดียวกับการมีจริยธรรมทางธุรกิจ แนวคิดการดําเนินธุรกิจที่มีความรับผิดชอบ<br />
ตอสังคมไดแพรหลายและองคกรธุรกิจตางขานรับจนมีการรวมตัวกันจัดตั้งเปนองคกรที่จะเขามามี<br />
บทบาทในการสงเสริมและสนับสนุนใหเกิดการพัฒนาความรับผิดชอบตอสังคม ทั้งที่เปนองคกร
118<br />
ภายในประเทศและองคกรตางประเทศ แมแตบทบาทขององคกรเอกชนทางธุรกิจเชน สมาคม<br />
หอการคาแหงประเทศไทย สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย ที่มีบทบาทในการรวมมือกับรัฐ<br />
รับผิดชอบตอเศรษฐกิจของประเทศ ตลอดจนบทบาทความรับผิดชอบของธุรกิจตอองคกรทาง<br />
สังคม เชน รับผิดชอบตอสมาคมนายจาง สหภาพแรงงาน การประกันสังคม องคกรคุมครอง<br />
ผูบริโภคของภาครัฐ<br />
กรณีศึกษา<br />
1. “ตองบอกวา CSR ที่แทจริง ตองมาจากตัวเรา ถาเราอยากจะเปนคนดี ตองเปนคนดีตอ<br />
ครอบครัว กอนที่จะดีตอคนนอกบาน”<br />
คําพูดในขอที่ 1 ใหบทเรียนและแงคิดอะไรแกนักศึกษา<br />
2. “เราก็เลยตองเรียนรูวิธีการใหดวยความเคารพ สิ่งที่เราชวยคือ ชวยใหเขาไดกลับมามี<br />
อาชีพ สามารถกลับมาหากินเองได เราก็มีกัลยาณมิตร เขามาสมทบ เอาเงินมารวม เราสรางอูตอเรือ<br />
ให ตอเรือใหชาวบาน ตอนนี้ทุกบานมีเรือครบแลว อูตอเรือก็พัฒนากลายเปนโรงเรียน เพื่อใหคนมี<br />
อาชีพเสริมเพิ่มเติมขึ้น”<br />
“มีชาวบานเกาะหนึ่งเลาวา เขาอยูหางไกล เวลาจะไปที่เกาะ เขาตองลงเรือไป ไมคอยมี<br />
อาหารกิน พืชผักที่ปลูกก็หมด ก็มีคนสงมามาไปให เขาก็น้ําตาไหล เพราะเปนมามาหมูสับทั้งหมด<br />
คนแถบนี ้เปนมุสลิม เขาเอามามาไปโปรยใหปลากิน เขายังมีปลา เราเลยตองมาดูวาเขามีวัฒนธรรม<br />
อยางไร ศาสนาเปนอยางไร การดําเนินชีวิตเปนอยางไร”<br />
คําพูดในขอที่ 2 ใหบทเรียนและแงคิดอะไรแกนักศึกษา<br />
3. “เรื่องของ CSR ไมไดเริ่มตนที่นโยบาย แตเริ่มตนจากการที่เราทํางานที่อยูตรงหนา<br />
ของเราใหดีที่สุด ซึ่งจะเกิดคุณคาในตัวเอง “การที่เรามีธุรกิจเล็กๆ เราก็ทําธุรกิจเล็กๆ บนความชอบ<br />
ธรรม บนความดีงาม พอมีกําไร เราก็ชวยเหลือคนอื่น ถาตอไปเราขยายรานไปได เราก็ขยายราน<br />
ออกไป CSR ไมไดเกิดจากเรื่องที่ใหญโตอะไร”<br />
คําพูดในขอที่ 3 ใหบทเรียนและแงคิดอะไรแกนักศึกษา
119<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 5<br />
กรมพัฒนาธุรกิจการคา. (2554). การจดทะเบียนสมาคมการคา. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.dbd.go.th/mainsite/index.php?id=96.<br />
เนตรพัณณา ยาวิราช. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ทิปเพิ้ล กรุป.<br />
ประกันสังคม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK12/<br />
chapter3/t12-3-l3.htm<br />
มูลนิธิเพื่อผูบริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.consumerthai.org<br />
สถาบันไทยพัฒน. (2554). CSR ไทย ไตระดับ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.csrthailand.net/th/expert/detail/52.<br />
สถาบันธุรกิจเพื ่อสังคม. (2554). CSR. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.csri.or.th/about/history.<br />
สภาหอการคาแหงประเทศไทย. (2554). สภาหอการคา. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
www.panyathai.or.th/wiki/index.<br />
สมคิด บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : พัฒนวิทยการพิมพ.<br />
สํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
http://www.ocpb.go.th/main_history.asp<br />
อโณทัย ไพฑูรย. (2554). CSR ที่แทจริง อยาอางเพียงลอย ๆ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://csr.igetweb.com/index.php?mo=5&qid=192101.<br />
อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. (2546). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ธรรมสาร.
บทที่ 6<br />
จริยธรรมกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง<br />
พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร<br />
วันพฤหัสบดีที่ 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2517<br />
“ การพัฒนาประเทศจําเปนตองทําตามลําดับขั้น ตองสรางพื้นฐาน คือ<br />
ความพอมีพอกิน พอใชของประชาชนสวนใหญเปนเบื้องตนกอน โดยใช<br />
วิธีการและใชอุปกรณที่ประหยัด แตถูกตองตามหลักวิชา เมื่อไดพื้นฐานมั่นคง<br />
พรอมพอควรและปฏิบัติไดแลว จึงคอยสรางคอยเสริมความเจริญและ<br />
ฐานะเศรษฐกิจขั้นที่สูงขึ้นโดยลําดับตอไป<br />
หากมุงแตจะทุมเทสรางความเจริญยกเศรษฐกิจขึ้นใหรวดเร็วแตประการเดียว<br />
โดยไมใหแผนปฏิบัติการสัมพันธกับสภาวะของประเทศและของประชาชน<br />
โดยสอดคลองดวย ก็จะเกิดความไมสมดุลในเรื่องตาง ๆ ขึ้น ซึ่งอาจกลายเปน<br />
ความยุงยากลมเหลวไดในที่สุด ”<br />
นับเปนเวลากวา 60 ป (9 มิถุนายน พ.ศ.2489- พ.ศ.2554) ที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว<br />
ทรงครองสิริราชสมบัติและมีพระบรมราโชวาทแกปวงชนชาวไทยในวโรกาสตาง ๆ เสมอมา ทั้งใน<br />
ยามบานเมืองปกติสุขและวุนวายไมปกติ ซึ่งลวนสะทอนถึงคําสอนตามแนวทางแหงธรรมะและ<br />
หลักวิชาการในการบริหารจัดการงาน การดําเนินชีวิตที่สามารถนําไปใชไดทั้งในเรื่อง<br />
ระดับประเทศชาติและระดับบุคคล จะเห็นไดวา แมวันเวลาผานไปหลายสิบปแตเหตุการณตาง ๆ ที่<br />
เกิดขึ้นก็ยังคงสอดคลองกับหลักคําสอนของพระองคทาน ดังเรื่องของการแกปญหาความยากจนที่<br />
เกี่ยวกับปากทองของประชาชนและเศรษฐกิจของประเทศชาติ<br />
หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง<br />
แนวคิดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนพระราชดํารัสเกี่ยวกับเศรษฐกิจมาตั้งแตปพ.ศ.<br />
2517 แตยังไมเปนที่เขาใจและไมไดมีการนําไปปฏิบัติ ดวยสังคมไทยไดถูกอิทธิพลของระบบทุน<br />
นิยมเขาครอบงํา ทําใหหลงใหลกับคานิยมทางวัตถุและบริโภคนิยมแบบตะวันตกไปทั่ว ทั้งสังคม<br />
ในทุกระดับ
121<br />
จนกระทั่งประเทศไทยตองประสบกับวิกฤตเศรษฐกิจที่รุนแรงอีกครั้งหนึ่งในปพ.ศ.2540<br />
เรียกวา วิกฤตทางการเงิน (Financial Crisis) หรือวิกฤตตมยํากุง ซึ่งกลาวไดวาประเทศไทยเปน<br />
ตนเหตุของปญหาที่กอใหเกิดการลุกลามไปทั่วภูมิภาคตะวันออกเฉียงใตและวิกฤตเอเซีย<br />
ภาพที่ 10 วิกฤตเศรษฐกิจดานการเงิน<br />
ที่มา : http://horo.giggog.com/125444 และ<br />
คณะกรรมการศึกษาและเสนอแนะมาตรการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการระบบ<br />
การเงินของประเทศ หรือศปร. (MBA. 2543. ออนไลน) วิเคราะหสาเหตุของวิกฤตตมยํากุงเกิดจาก<br />
1. การดําเนินนโยบายที่ผิดพลาดของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ในนโยบาย<br />
พัฒนาไทยใหเปนศูนยกลางทางการเงินในภูมิภาคตั้งแตป 2533 เชน เปดเสรีทางการเงิน เปดวิเทศ<br />
ธนกิจ การใชอัตราแลกเปลี่ยนแบบตะกราเงินผูกคาเงินบาทไวกับดอลลารเกือบจะคงที่ ทําให<br />
นโยบายการเงินใชไมไดผล ดอกเบี้ยในประเทศสูงกวากูจากตางประเทศ ตนทุนการกูเงินจาก<br />
ตางประเทศต่ํากวาในประเทศ ไมมีความเสี่ยงเรื่องอัตราแลกเปลี่ยน ทําใหภาคเอกชนกูเงินจาก<br />
ตางประเทศมาลงทุนเกินตัว ในป 2539 มีหนี้สินตางประเทศตอรายไดประชาชาติรอยละ 50.14 ซึ่ง<br />
ปกติหากเกิน 10 เปอรเซ็นตถือวาเขาสูขีดอันตรายแลว<br />
2. การลงทุนของภาคเอกชนขยายการเติบโตของภาคเศรษฐกิจแบบไมยั่งยืน คือ มีหลาย<br />
โครงการที่กูเงินมาเพื่อประหยัดดอกเบี้ยและมีประเภทกูเงินมาเพื่อทําโครงการเขาตลาดหลักทรัพย<br />
โดยกูเงินจากสถาบันการเงินในระยะสั้น แตนําไปลงทุนในระยะยาว ลงทุนเพิ่มปจจัยการผลิต<br />
แรงงานทุน แตไมสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการใชปจจัยผลิต ทําใหตนทุนการผลิตแพงขึ้น ราคา<br />
สินคาก็แพงขึ้น อัตราเงินเฟอสูงขึ้น คาเงินบาทที่แทจริงสูงขึ้นจากคาเงินสหรัฐแข็งขึ้น<br />
ความสามารถในการแขงขันกับตางประเทศจึงลดลง การสงออกก็ลดลงตาม
122<br />
3. การสงออกลดลง ภาคธุรกิจไมสามารถหาเงินมาชําระหนี้ได มาตรการควบคุมสถาบัน<br />
การเงินผอนคลายความเขมงวดเรื่องความเพียงพอของเงินกองทุนและคุณภาพสินทรัพย หนี้เสียของ<br />
ธนาคารและสถาบันการเงินเพิ่มขึ้น ความตกต่ําของภาคอสังหาริมทรัพย นักลงทุนตางประเทศขาด<br />
ความเชื่อมั่นเศรษฐกิจและคาเงินไทย เมื่อมีเหตุการณ ธนาคารแหงประเทศไทย อุมธนาคาร<br />
กรุงเทพฯ พาณิชยการ จํากัด ตางประเทศก็เริ่มขนเงินกลับตั้งแตครึ่งปหลัง 2539<br />
4. ขณะที่แนวทางแกไขปญหาเพื่อลดการเติบโตเศรษฐกิจของธนาคารแหงประเทศไทย<br />
ชวงป 2537-2539 นโยบายการเงินเขมงวด ทําใหดอกเบี้ยในประเทศสูง ขณะที่เปดเสรีทางการเงิน<br />
ทําใหคนหันไปกูเงินจากตางประเทศ นโยบายการเงินจึงไมมีประสิทธิภาพ การควบคุมปริมาณเงิน<br />
เชน จํากัดวงเงินกูยืมขั้นต่ํา ใหหักภาษี ณ ที่จายดอกเบี้ยเงินกูตางประเทศ มาตรการลาชาไมทันการ<br />
มาตรการที่ออกเพื่อแกปญหาการขาดดุลบัญชีเดินสะพัดสูงไมไดผล เชน จํากัดการนําเขาของใช<br />
สวนตัวไดไมเกินคนละ 5,000 บาท จํากัดวงเงินบัตรเครดิต<br />
5. การเพิ่มเงินทุนสํารองระหวางประเทศ เพื่อปองกันการโจมตีคาเงินบาท ดวยการขาย<br />
พันธบัตรในตลาดซื้อคืนตราสารหนี้(Repo)และทําสัญญา Swap ทําใหอัตราดอกเบี้ยในประเทศ<br />
สูงขึ้น ป พ.ศ. 2533-2539 มีทุนสํารองมากกวาหนี้สินระยะสั้นเพียงเล็กนอยจึงมีความเสี่ยงตอการ<br />
ถูกโจมตีคาเงิน<br />
ดังนั้นสภาพเศรษฐกิจของประเทศในชวงเวลานั้นจึงเปรียบไดกับลูกโปง หรือฟองสบูที่มี<br />
ลักษณะของการขยายตัวแตขาดความสมดุล กลวงใน ภาคเอกชนกอหนี้ตางประเทศมากเกินไปและ<br />
ไมไดนําไปเพื่อการลงทุนที่แทจริงและนํามาเก็งกําไร ปนราคาจดบิดเบือนจากราคาที่แทจริงและ<br />
สินคาที่ไมมีอยูจริง การบริโภคเกินความจําเปน ปลอยเงินกูใหกับนักการเมืองที่มีธุรกิจเกี่ยวเนื่อง<br />
กันโดยใชหลักทรัพยต่ํากวาสินเชื่อ ตลาดหุนกลายเปนคาสิโน อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจสูง แต<br />
เปนกับดักความหายนะ ประเทศไทยตองเขาสูระบบการกูเงินจากกองทุนการเงินระหวางประเทศ<br />
(International Monetary Fund : IMF) และตองปฏิบัติตามเงื่อนไขเปดเสรีการคามากขึ้น แก<br />
กฎหมายใหตางชาติเพิ่มสัดสวนถือหุนได ราคาหุนในตลาดหลักทรัพยตกลงมาครึ่งหนึ่ง จนนํามาสู<br />
การครอบงํากิจการของชาวตางชาติในธุรกิจการเงิน ธุรกิจโทรคมนาคม ธุรกิจอสังหาริมทรัพยและ<br />
บริษัทที่ตองการเงินทุนจากตางชาติตองเปดเผยขอมูลดานการเงิน การใชมาตรการที่เขมงวดและเอา<br />
รัดเอาเปรียบของ IMF ทําใหธุรกิจขนาดใหญและสถาบันการเงินไทยหลายแหงตองปดตัวลง<br />
ประชาชนตองซื้อสินคา น้ํามันและคาบริการสาธารณูปโภคแพงขึ้น นอกจากเศรษฐกิจแยลงแลว<br />
เงินกูจาก IMF เกือบทั้งหมดนําไปเติมทุนสํารองระหวางประเทศเพื่อพยุงคาเงินบาท ไมไดนําไป<br />
ฟนฟูเศรษฐกิจ ทั้งยังสรางปญหาทางการเมือง คือ แปรรูปรัฐวิสาหกิจและกฎหมาย 11 ฉบับ ซึ่งถูก<br />
วิจารณวาเปนกฎหมายขายชาติ สิ่งเหลานี้ไดชี้ชัดถึงความเปนผูพายแพในศึกสงครามรูปแบบใหม
123<br />
คือ การตกเปนเมืองขึ้นทางเศรษฐกิจ นายทุนตางชาติเขามาช็อปซื้อทรัพยสินของไทยในราคาถูก<br />
ทั้งหุน ธนาคาร กิจการตาง ๆ ตองสะสมทุนใหม เพื่อซื้อหุนกลับคืน ถึงเวลาที่คนไทยจะตองตื่นขึ้น<br />
แลวสลัดตนเองใหหลุดจากระบบวัตถุนิยมและบริโภคนิยม หันกลับมาทบทวนรากเหงาเดิมของตน<br />
อยางมีความหวังอีกครั้งดวย หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวได<br />
พระราชทาน ซึ่งรัฐบาลไดนอมนําพระราชดํารัสเศรษฐกิจพอเพียงมาไวในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ<br />
สังคมแหงชาติ ฉบับที่ 9-11 (ฉบับปจจุบันพ.ศ. 2555-2559)<br />
ภาพที่ 11 พระบาทสมเด็จพระเจาอยูกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง<br />
ที่มา : http://dpc12.ddc.moph.go.th/dpc_12/Sufficiency.html<br />
1. แนวคิดหลักเศรษฐกิจพอเพียง<br />
การพัฒนาตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง คือ การพัฒนาที่ตั้งอยูบนพื้นฐานของทางสายกลาง<br />
และความไมประมาท โดยคํานึงถึงความพอประมาณ ความมีเหตุผล การสรางภูมิคุมกันที่ดีในตัว<br />
ตลอดจนใชความรูความรอบคอบและคุณธรรม ประกอบการวางแผน การตัดสินใจและการกระทํา<br />
2. ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง แบงการพิจารณาออกเปน 5 สวน (เศรษฐกิจพอเพียง.<br />
ออนไลน. 2554) ดังนี้<br />
2.1 กรอบแนวคิด เปนปรัชญาที่ชี้แนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนในทางที่<br />
ควรจะเปน โดยมีพื้นฐานมาจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของสังคมไทย สามารถนํามาประยุกตใชไดตลอด<br />
เวลา และเปนการมองโลกเชิงระบบที่มีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจากภัย<br />
และวิกฤต เพื่อความมั่นคงและความยั่งยืนของการพัฒนา<br />
2.2 คุณลักษณะ เศรษฐกิจพอเพียงสามารถนํามาประยุกตใชกับการปฏิบัติตนไดใน<br />
ทุกระดับ โดยเนนการปฏิบัติทางสายกลางและการพัฒนาอยางเปนขั้นตอน
124<br />
3. คํานิยาม ความพอเพียงจะตองประกอบดวย 3 คุณลักษณะรวมกัน ดังนี้<br />
3.1 ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดี ที่ไมนอยเกินไปและไมมากเกินไป<br />
โดยไมเบียดเบียนตนเองและผูอื่น เชน การผลิตและการบริโภคที่อยูในระดับพอประมาณ<br />
3.2 ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับความพอเพียงนั้นจะตอง<br />
เปนไปอยางมีเหตุผล โดยพิจารณาจากเหตุปจจัยที่เกี่ยวของ ตลอดจนคํานึงถึงผลที่คาดวาจะเกิดขึ้น<br />
จากการกระทํานั้น ๆ อยางรอบคอบ<br />
3.3 การมีภูมิคุมกันที่ดีในตัว หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบและ<br />
การเปลี่ยนแปลงดานตาง ๆ ที่จะเกิดขึ้นโดยคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ที่คาดวา<br />
จะเกิดขึ้นในอนาคตทั้งใกลและไกล<br />
4. เงื่อนไข การตัดสินใจและการดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ใหอยูในระดับพอเพียง ตองอาศัย<br />
ทั้งความรูและคุณธรรมเปนพื้นฐาน กลาวคือ<br />
4.1 เงื่อนไขความรู ประกอบดวย ความรอบรูเกี่ยวกับวิชาการตาง ๆ ที่เกี่ยวของอยาง<br />
รอบดาน ความรอบคอบที่จะนําความรูเหลานั้นมาพิจารณาใหเชื่อมโยงกัน เพื่อประกอบการ<br />
วางแผนและความระมัดระวังในขั้นปฏิบัติ<br />
4.2 เงื่อนไขคุณธรรม ที่จะตองเสริมสรางประกอบดวยมีความตระหนักในคุณธรรม<br />
มีความซื่อสัตยสุจริต มีความอดทน มีความเพียรและใชสติปญญาในการดําเนินชีวิต<br />
5. แนวทางปฏิบัติและผลที่คาดวาจะไดรับ จากการนําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมา<br />
ประยุกตใช คือ การพัฒนาที่สมดุลและยั่งยืน พรอมรับการเปลี่ยนแปลงในทุกดาน ทั้งดานเศรษฐกิจ<br />
สังคม สิ่งแวดลอม ความรูและเทคโนโลยี
125<br />
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง<br />
ทางสายกลาง<br />
พอประมาณ<br />
มีเหตุผล มีภูมิคุมกัน<br />
ในตัวที่ดี<br />
ความรู<br />
รอบรู รอบคอบ ระมัดระวัง<br />
คุณธรรม<br />
ซื่อสัตย ขยันอดทน สติปญญา แบงปน<br />
นําไปสู<br />
เศรษฐกิจ / สังคม / สิ่งแวดลอม / วัฒนธรรม<br />
สมดุล / พรอมรับตอการเปลี่ยนแปลง<br />
ภาพที่ 12 ความสัมพันธของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง<br />
ที่มา : http://dpc12.ddc.moph.go.th/dpc_12/Sufficiency.html<br />
การอธิบายหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ยังไมเปนที่ชัดเจนและความเขาใจยังไมถูกตอง<br />
ของบุคคลหลายฝายทั้งชาวไทยและชาวตางชาติ จึงยังมีคําถามและความคับของใจวา หากนํา<br />
แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงไปใชจะกระทบตอการพัฒนาทางเศรษฐกิจ ทําใหวิถีชีวิตความเปนอยู<br />
อัตคัด ขาดแคลน ไมไดรับความสะดวกสบาย ที่สําคัญชีวิตนี้จะตองยากจน ไมสามารถที่จะรวยได<br />
หลายคนจึงปฏิเสธแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงโดยสิ้นเชิง ดังนั้นเพื่อใหเกิดความเขาใจแนวคิด<br />
เศรษฐกิจพอเพียงอยางถูกตองถองแท จากคําอธิบายและความคิดเห็นของผูรูและผูมีประสบการณ<br />
เกี่ยวของกับเศรษฐกิจและการพัฒนาประเทศชาติในดานตาง ๆ ตอไป
126<br />
แนวคิดที่มีตอหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง<br />
ความคิดเห็นของผูทรงคุณวุฒิมากมายในสังคมไทยที่มีความรูและประสบการณในสาขา<br />
วิชาชีพดานตาง ๆ ที่มีชื่อเสียงไดรับการยอมรับจากสังคมไทย ไดแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับหลัก<br />
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งจะไดนําเสนอใหไดเรียนรู 3 ทาน<br />
1. ศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน คณบดีคณะ<br />
บริหารศาสตร มหาวิทยาลัยอุบลราชธานีและผูอํานวยการ<br />
สถาบัน การจัดการเพื่อชนบทและสังคม หนวยงานภายใตมูลนิธิบูรณะ<br />
ชนบทแหง ประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ เปนผูมีบทบาทสําคัญในการ<br />
ขับเคลื่อนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงใหเปนรูปธรรมทั้งในเชิง<br />
วิชาการและเชิงปฏิบัติ<br />
ศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน ไดวิเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระ<br />
เจาอยูหัวในการสัมมนาวิชาการ TDRI ป 2542 โดยเนนการทําความเขาใจกระแสพระราชดํารัส ซึ่ง<br />
จําเปนตองเขาใจบริบททางการเมือง สังคมและเศรษฐกิจ (อภิชัย พันธเสน. 2542. ออนไลน) โดย<br />
สรุปดังนี้<br />
เนื้อแทของพระราชดํารัส เรื่องเศรษฐกิจพอเพียงมุงสรางความมั่นคงทางเศรษฐกิจขั้น<br />
พื้นฐานกอนการพัฒนาในขั้นที่สูงขึ้นไป ตลอดจนเนนการใชความพอเพียงเปนเครื่องควบคุมความ<br />
โลภของคน อันเปนผลจากการขยายตัวทางเศรษฐกิจที่รวดเร็วและอยางตอเนื่องในประเด็นสําคัญ<br />
หลัก 2 ประการ ที่จะนํามาสังเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงในนานาทัศนะของนักเศรษฐศาสตรและการ<br />
วิเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงในทัศนะของศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน เองดวย คือ<br />
1. เศรษฐกิจพอเพียงในนานาทัศนะของนักเศรษฐศาสตร สรุปแยกแนวคิดได 3 กลุม<br />
1.1 กลุมที่เห็นวาเศรษฐกิจพอเพียงเปนความคิดที่อยูเหนือแนวคิดทางเศรษฐศาสตร<br />
พิจารณาจากขอสมมติทางเศรษฐศาสตรที่วา ความตองการของมนุษยไมมีที่สิ้นสุด จึงสรุปแนวคิด<br />
พื้นฐานทางเศรษฐศาสตรเปนเรื่องที่เกี่ยวกับความไมพอดี การอธิบายความหมายของเศรษฐกิจ<br />
พอเพียงในสวนของความพอประมาณ จึงไมสามารถใชอธิบายในกรอบความหมายของดุลยภาพ<br />
ในวิชาเศรษฐศาสตรได<br />
1.2 กลุมที่มีความเห็นตรงกลาง ไดแบงองคประกอบสําคัญออกเปน 3 กลุมยอย คือ<br />
1) กลุมที่อธิบายวา ความพอดี ความเสี่ยงและการพึ่งตนเอง ทั้ง 3 สวนนี้จะขาด<br />
สวนใดสวนหนึ่งไมได โดยใหความหมายของแตละสวนดังนี้
127<br />
(1) ความพอดี ใหความหมายใกลเคียงกับเรื่องดุลยภาพ (Equilibrium)<br />
ในทางเศรษฐศาสตร แตเนนดุลยภาพที่เปนพลวัตร (Dynamic) คือ มีการปรับตัวอยูตลอดเวลา<br />
ขึ้นอยูกับสถานการณและความเหมาะสมของแตละบุคคล<br />
(2) ความเสี่ยง คือ การสรางภูมิคุมกันใหปลอดภัยจากความแปรผันมากที่สุด<br />
และมีลักษณะที่ยั่งยืน (Sustainability)<br />
(3) การพึ่งตนเอง คือ การพยายามเพิ่มขีดความสามารถในการควบคุมปจจัย<br />
ที่กอใหเกิดความไมแนนอนตาง ๆ ในสวนที่แตละคนสามารถควบคุมไดดวยตัวเองใหมากที่สุด<br />
โดยใชสติ ความรูและความเพียร<br />
ดังนั้นจึงสรุปวาสิ่งกํากับความพอดีคือ ความเสี่ยง สิ่งกํากับความเสี่ยงคือ การ<br />
พึ่งตนเอง<br />
2) กลุมที่อธิบายความพอเพียงวา มีความใกลเคียงกับความยั่งยืน (Sustainability)<br />
ซึ่งเนนใหแตละคนลดความเสี่ยงเพื่อลดตนทุนในการแลกเปลี่ยนทางสังคม จาก Externality ในการ<br />
ตัดสินใจของแตละคนที่มีตอผูอื่น<br />
3) กลุมที่มองระบบเศรษฐกิจพอเพียงเปนเครื่องเสริมประสิทธิภาพโดยรวมใน<br />
จุดที่ระบบตลาดไมสามารถเขาถึง หรือกอใหเกิดตนทุนทางการคา (Transaction Cost) ที่สูง<br />
จนเกินไป<br />
1.3 กลุมที่เห็นวาเศรษฐกิจพอเพียงเปนแนวคิดที่สอดคลองกับเศรษฐศาสตรกระแส<br />
หลัก<br />
1) กลุมที่มองความพอเพียง เปนการดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจอยางพอเพียง<br />
ภายใตขอจํากัดของรายได (Budget Constraint) ประกอบกับการใชแนวทางในการบริหารความ<br />
เสี่ยง (Risk Management) ที่มีการกระจายความเสี่ยงอยางสมดุล โดยจะคํานึงถึงการแลกเปลี่ยนกับ<br />
ประสิทธิภาพ คือ การไมพึ่งพาภายนอกมากก็สามารถลดความเสี่ยงไดมาก แตจะเสียโอกาสที่จะ<br />
ไดรับผลประโยชนในแงของประสิทธิภาพที่ไดรับเพิ่มขึ้น จากการเนนความชํานาญเฉพาะอยาง<br />
2) กลุมที่กลาวถึงระบบเศรษฐกิจพอเพียงวา เปนการสรางใหเกิดความจําเปนขั้น<br />
พื้นฐาน (Basic Necessity) ซึ่งถือวาเปนการเพิ่มขอจํากัด (Constraint) อีกขอหนึ่งในกระบวนการ<br />
Optimization หรือการแกปญหาหรือเลือกทางเลือกที่ดีที่สุด<br />
แนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงในนานาทัศนะของนักเศรษฐศาสตรขางตน ทําใหศาสตราจารย<br />
ดร.อภิชัย พันธเสน ไดวิเคราะหและมีขอคิดเห็นโตแยง สรุปโดยรวมคือ การวิเคราะหที่ใชแนวคิด<br />
ใดเพียงแนวคิดเดียว การใหความหมายเพียงมุมใดมุมหนึ่งและการแยกประเภทที่ไมครอบคลุมใน
128<br />
แงมุมอื่น ๆ ที่สามารถจะวิเคราะหตีความไดอยางชัดเจนนัก ดังนั้นจึงไดมีการวิเคราะหตามทัศนะ<br />
ของตนเอง ดังนี้<br />
2. การวิเคราะหเศรษฐกิจพอเพียงในทัศนะของ ศาสตราจารย ดร.อภิชัย พันธเสน กลาว<br />
ในบทสรุปวา เศรษฐกิจพอเพียงโดยเนื้อแทก็คือ พุทธเศรษฐศาสตรซึ่งเปนปรัชญาที่ชี้ถึงแนวการ<br />
ดํารงอยูและปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับใหดําเนินไปในทางสายกลาง<br />
เพื่อใหเกิดมุมมองที่ชัดเจนเกี่ยวกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงที่สอดคลองกับจริยธรรมจะ<br />
ไดนําเสนอทัศนะของ ศาสตราจารย ดร.ชัยอนันต สมุทวนิชและฉลองภพ สุสังกรกาญจน<br />
2. ศาสตราจารย ดร.ชัยอนันต สมุทวนิช เกิดเมื่อวันที่ 23<br />
กุมภาพันธ 2487 ดํารงตําแหนงสําคัญหลายตําแหนงทางสังคม<br />
เชน อดีตผูบังคับการวชิราวุธวิทยาลัย อดีตตุลาการศาล<br />
รัฐธรรมนูญ เปนตน<br />
ศาสตราจารย ดร.ชัยอนันต สมุทวนิช ไดนําเสนอบทความ<br />
เรื่องทฤษฎีใหม : มิติที่ยิ่งใหญทางความคิด โดยมีความเห็นวา<br />
ทฤษฎีใหม หรือแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จ<br />
พระเจาอยูหัวมีความแตกตางจากแนวคิดทฤษฏีตะวันตก โดยเปน<br />
หลักการที่ใหความสนใจและไมแยกมนุษยออกจากคุณงามความดี หรือจริยธรรม สิ่งรอบขางตอง<br />
พึ่งพิงอาศัยกัน จึงสรุปวาทฤษฎีใหมเปนหลักการและวิธีการใหมที่ยิ่งใหญทางความคิด 9 ประการ<br />
(ชัยอนันต สมุทวนิช. 2541. ออนไลน) ดังนี้<br />
1. เปนแนวคิดแบบพหุนิยมมีความหลากหลายผสมผสานกันไป เชน มองความพอเพียง<br />
พออยูพอกิน เปนเปาหมายหลักของการพัฒนา ไมยึดติดตํารา สามารถประยุกตไดตามความ<br />
เหมาะสมกับแตละสถานที่<br />
2. เปนแนวคิดที่กาวพนแนวความคิดแบบวิภาษวิธี(Dialectical)ที่มีลักษณะการปะทะกัน<br />
ของสิ่งสองสิ่งเมื่อปะทะกันแลวยอมทําใหเกิดการปรับเปลี่ยนไปเปนอยางใดอยางหนึ่ง สุดทายเกิด<br />
ผูชนะและผูแพ ซึ่งเปนเหตุแหงความขัดแยงและทําลาย แตทฤษฎีใหมมองเห็นถึงการดํารงอยูของ<br />
สิ่งที่แตกตางกัน การพึ่งพาอาศัยกันภายใตจริยธรรมของความสามัคคี มีเมตตาเปนการอยูรวมกัน<br />
ของความแตกตางอยางสันติ<br />
3. เปนแนวคิดที่ปฏิบัติได มิใชเปนเพียงทฤษฎีลอย ๆ โดยมีการจัดลําดับขั้นตอนในการ<br />
ปฏิบัติ ขั้นตนเปนการจัดสัดสวนทางการผลิตที่เหมาะสม ขั้นสองเปนการจัดการแบบรวมพลัง<br />
รวมมือกันทุกระบบภายในชุมชนเอง ขั้นที่สามระดมทรัพยากรภายนอกชุมชน แตละฝายไดรับ
129<br />
ผลประโยชนรวมกัน พึ่งพากันอยางสมดุล กลาวสรุปคือ ขั้นที่หนึ่ง พึ่งตนเองได ขั้นที่สองชุมชน<br />
เปนอิสระ ขั้นที่สาม พึ่งพาอิงกับโลกภายนอก<br />
4. เปนทฤษฎีที่มีความงายไมซับซอน สามารถนําไปทําใหเห็นผลจริงได<br />
5. เปนทฤษฎีที่เกิดจากประสบการณของไทยบนพื้นฐานวัฒนธรรมไทย<br />
6. เปนแนวคิดที่สอดคลองกับสถานการณของสังคมไทยที่กําลังประสบปญหาอยู<br />
7. เปนแนวคิดที่แฝงไวซึ่งปรัชญาในการดํารงชีวิตและดํารงชาติดวย เปนทฤษฎีแบบองค<br />
รวม เพราะมีหลายมิติ เศรษฐกิจ วัฒนธรรมและปรัชญา การดํารงชีวิต<br />
8. เปนแนวคิดที่มีพลังในการกระตุนใหผูยากไรมีพลัง เขาใจความเปนจริง ผูปฏิบัติมี<br />
ความสุขไดตามอัตภาพ เขาใจหลักความสันโดษ<br />
9. เปนแนวคิดที่ปลอดการเมือง ผลประโยชนและอุดมการณ มีลักษณะเปนสากล<br />
3. ฉลองภพ สุสังกรกาญจน อดีตรัฐมนตรีวาการ<br />
กระทรวงการคลัง ในสมัยรัฐบาลของพลเอกสุรยุทธ จุลานนท<br />
และเคยตํารงตําแหนงสําคัญหลายตําแหนง เชน ประธานสถาบัน<br />
ทีดีอารไอ กรรมการนโยบายเพื่อเสถียรภาพและความมั่นคงทาง<br />
เศรษฐกิจ ในรัฐบาลของนายบรรหาร ศิลปอาชา เปนที่ปรึกษา<br />
นายกรัฐมนตรีดานเศรษฐกิจและการตางประเทศในรัฐบาลของ<br />
พลเอกชวลิต ยงใจยุทธ และเปนกรรมการคณะกรรมการ<br />
พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สภาพัฒนฯ) เปนตน<br />
ฉลองภพ สุสังกรกาญจนไดแสดงความคิดเห็นตอปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงวา เปน<br />
ปรัชญาที่สอดคลองกับแนวคิดของเศรษฐศาสตรกระแสหลักและไดอธิบายองคประกอบแนวคิด<br />
เศรษฐกิจพอเพียง 2 องคประกอบ ไดแก 1) ความพอประมาณ 2) กับความมีเหตุผล<br />
(ฉลองภพ สุสังกรกาญจน. 2542. ออนไลน) ดังนี้<br />
1. ความพอประมาณ เปนองคประกอบของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งสามารถนําไป<br />
อธิบายตามแนวคิดของอรรถประโยชน (Utility Function) หมายถึง ความพึงพอใจจากการบริโภค<br />
ของผูบริโภค กลาวคือ เศรษฐศาสตรจะสมมติวา ผูบริโภคมีความพึงพอใจในการบริโภคที่<br />
พอประมาณ โดยความพึงพอใจในการบริโภคหนวยสุดทายจะลดลง เมื่อมีการบริโภคเพิ่มขึ้นที่<br />
เรียกวา กฎการลดนอยถอยลงของอรรถประโยชน (Diminishing Marginal Utility) ในขณะเดียวกัน<br />
ความไมพอประมาณที่มีลักษณะของความตองการที่เพิ่มมากขึ้น (Increasing Marginal Utility) ซึ่ง<br />
อาจมีสาเหตุมาจากการเปรียบเทียบกับระดับการบริโภคของผูอื่น เชน การเอาอยาง (Emulation)<br />
ความอิจฉาริษยา (Envy) ทําใหขาดความพอประมาณไดทั้งสิ้น ปญหาตามมาคือ การใชทรัพยากร
130<br />
ไมเกิดประสิทธิภาพสูงสุด ระบบเศรษฐกิจไมเคลื่อนที่เขาสูจุดดุลยภาพ (Unstable Equilibrium)<br />
ตลอดจนปญหาระบบเศรษฐกิจ มีจุดดุลยภาพหลายจุด (Multiple Equilibriums)<br />
2. ความมีเหตุผล ไดนํามาอธิบายดวยแนวคิดของพฤติกรรมความมีเหตุผล (Rational<br />
Behaviour) ในทางเศรษฐศาสตร คือ ถาบุคคลมีความรู ความเขาใจและความรอบคอบ ในการ<br />
ตัดสินใจแลว พฤติกรรมทางเศรษฐศาสตรของแตละคนจะนําไปสูผลรวมที่มีการใชทรัพยากรทาง<br />
เศรษฐกิจอยางมีประสิทธิภาพสูงสุด ในทางตรงขามพฤติกรรมที่ไมมีเหตุผล ขาดความรู ความเขาใจ<br />
และความรอบคอบ จนดูเสมือนไรเหตุผล เชน พฤติกรรมความเสี่ยงของนักลงทุนที่มีลักษณะ<br />
เสมือนแมลงเมาบินเขากองไฟ เปนเหตุใหเกิดปญหาทางเศรษฐกิจตามมาในที่สุด อยางไรก็ตามการ<br />
อธิบายของแนวคิด Rational Behaviour ทางเศรษฐศาสตรไมไดพิจารณาถึงมิติทางคุณธรรมในการ<br />
ตัดสินใจของแตละบุคคล จึงใหคําอธิบายที่แคบไมครอบคลุมความหมายของความมีเหตุมีผลอยาง<br />
เพียงพอ<br />
การนําแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใช<br />
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนไดทั้งหลักการ แนวคิดและวิธีการที่อาศัยเงื่อนไขที่เชื่อม<br />
ความสัมพันธระหวางองคความรูกับคุณธรรม นํามาประยุกตใชบริหารจัดการในเรื่องตาง ๆ ซึ่ง<br />
สามารถนํามาใชไดกับธุรกิจขนาดกลางและขนาดใหญระดับประเทศ ระดับชุมชน หรือใชในการ<br />
ดําเนินชีวิตของบุคคล ลวนเกิดประโยชนตอเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดลอมและวัฒนธรรม ดังตัวอยาง<br />
ของวิถีชุมชนพอเพียงหมูบานอินแปงและบริษัทเครือปูนซิเมนตไทย ดังตอไปนี้<br />
1. ชุมชนพอเพียงอินแปง มีกรณีศึกษาที่นาสนใจของหลักคิดในการหันกลับมาทบทวน<br />
และพึ่งพาตนเองของคนในชุมชนดวยหลักเศรษฐกิจพอเพียง สามารถสรุปเนื้อหาพอสังเขป<br />
(เสรี พงศพิศ. 2552 : 16-25) ดังตอไปนี้<br />
บานบัว อําเภอกุดบาด จังหวัดสกลนคร ณ ชายขอบหมูบานจะเห็นปายปกขนาดเขื่องวา<br />
“อินแปง มหาวิทยาลัยชีวิต สถาบันการเรียนรูเพื่อปวงชน” ไดเกิดขึ้นเมื่อปพ.ศ. 2530 เปนการ<br />
รวมตัวกันของเครือขายชุมชนที่มาจากพื้นที่สกลนคร อุดรธานี กาฬสินธุและมุกดาหาร รวมกวา 80<br />
ตําบล เกือบพันหมูบาน มีสมาชิกกวาแสนคน ชุมชนนี้ตั้งอยูในพื้นที่ภูพานที่อุดมสมบูรณดวยปา<br />
แหลงอาหารและทรัพยากร แตชาวบานกลับยากจนขนแคน ขาวไมพอกิน หนี้สินลนพนตัว เมื่อได<br />
เขาไปสํารวจพื้นที่พบวา ปาถูกถางโลงเตียน เพื่อนําที่ดินไปปลูกมันสําปะหลังในปพ.ศ.2513 ปแรก<br />
ชาวบานรวยกันถวนหนา ตอมาราคามันสําปะหลังเริ่มตกลงเรื่อย ๆ ชาวบานก็ขยายพื้นที่ถางปาเพื่อ<br />
เพิ่มพื้นที่เพาะปลูก โดยหวังวาจะสามารถชดเชยราคามันสําปะหลังที่ตกลงไดและหวังวาราคาจะดี<br />
ขึ้น จะสามารถใชหนี้สินที่พอกพูนใหลดลงได
131<br />
แตผลที่เกิดขึ้นจริง คือ ความหวังและความฝนที่ไมอาจเปนจริงได แมวาการพัฒนา<br />
โครงสรางพื้นฐานจะเขาสูหมูบาน ถนน ไฟฟา ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณการเกษตร<br />
(ธกส.) ซึ่งมาพรอมกับลัทธิบริโภคนิยม อันเปนจุดเริ่มตนของการลมสลายทางเศรษฐกิจและสังคม<br />
เพราะทําใหวิถีชีวิตชุมชนเดิมที่อยากกินเห็ดเขาปา อยากกินปลาลงหนอง ไดเปลี่ยนไป คนเริ่ม<br />
ตองการเงิน ขายปอขายมันสําปะหลังแลวไมพอกินและไมพอใชหนี้ สิ่งสําคัญของความลมเหลวใน<br />
อินแปงคือ การสงเสริมการพัฒนาที่ถูกกําหนดมาจากภายนอก แตเมื่อเปลี่ยนจากการเปนผูรับมา<br />
เปนผูเรียนรูรวมกัน มาแลกเปลี่ยนประสบการณ มาชวยการวิเคราะหทําใหชาวบานเริ่มเขาใจถึง<br />
สาเหตุความยากจนไมใชเพราะจนทรัพยากร แรงงาน รวมทั้งเงิน แตสิ่งที่จนคือ ปญญา ดังนั้น<br />
สถานการณจนปญญาเกิดจากการขาดโอกาสการเรียนรู ที่ถูกปลอยไปตามบุญตามกรรมที่หมายถึง<br />
การเรียนในโรงเรียน ตามสถาบันการศึกษา หรือการจัดใหเขารับการอบรม ซึ่งเปนลักษณะของการ<br />
ยัดเยียดความรูและความตองการที่มาจากภายนอก เชน นโยบายของรัฐ หนวยงานเอกชนและ<br />
นักวิชาการ ยิ่งเรียนก็ดูเหมือนยิ่งโง ถูกเอารัดเอาเปรียบและถูกครอบงํา<br />
ชาวบานบัวเริ่มหันกลับมาทบทวนตนเองและมีมุมมองใหมที่แตกตาง เริ่มสรางวิสัยทัศน<br />
ภาพฝน ดังที่พอเล็ก กุดวงศแกว ประธานอินแปงคนแรกบอกไววา วิสัยทัศนตามภาษาชาวบาน<br />
หมายถึง “สงชอด” คือ มองทะลุดวยปญญา<br />
คนอินแปงมีความฝนและไดสรางฝนนั้นใหเปนความจริง โดยฝนของอินแปง คือ มี<br />
ธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ ปจจัยพื้นฐานที่พอเพียง จึงเริ่มดวยการยกปามาไวที่บาน อยากกินอะไรก็<br />
เอามาปลูกในสวนของตนเอง เปลี่ยนไรมันสําปะหลังเปนสวนที่เต็มไปดวยพืชผัก ไมผล ไมใช<br />
นานาพรรณ ในที่สุดสามารถมีเหลือกิน ขายไดมีเงินใชหนี้สิน รายจายลดลง รายไดเพิ่มขึ้น สิ่งที่<br />
คนพบคือ ภูมิปญญาบรรพบุรุษเกี่ยวกับธรรมชาติที่วาแมเปนผูใหชีวิต แมธรณี แมน้ํา แมโพสพ เรา<br />
เลี้ยงดูแมใหดี แมก็ใหชีวิตเราอยางพอเพียง นั่นเปนสิ่งที่คนอินแปงไดเรียนรูและคนพบดวยการใช<br />
ปญญานําหนาเงิน ไมเอาเงินไปสรางโครงการแบบเดิมเมื่อเงินหมดก็เลิก รอเงินใหมโครงการคอย<br />
เริ่มใหมและยังมีความเชื่อที่วา สังคมไทยไมไดอับจนและสิ้นหวัง สิ่งที่ตองการมากที่สุดคือ ปญญา<br />
ที่มาจากกระบวนการเรียนรูที่ถูกตองเหมาะสม อันไดแก ทุนทางปญญาที่เกิดจากการเรียนรูรวมกัน<br />
ในการปฏิบัติ เอาความรูทั้งภายในและภายนอกมาจัดการใหการอยูรวมกันระหวางคน คนกับ<br />
ธรรมชาติและระหวางชุมชนกับโลกภายนอกอยางรักษาสมดุลรวมกัน<br />
คนอินแปง สรุปประสบการณนี้วา “อินแปงอยูอยางมีศักดิ์ศรีและมีกินตลอดชีวิต” อยู<br />
อยางมีศักดิ์ศรี หมายถึง คนอินแปงมีความภูมิใจและเชื่อมั่นในตัวเอง เชื่อวาไดเดินมาถูกทางแลว รู<br />
วาจะไปไหน ไปทางใดและไปอยางไร
132<br />
กรณีศึกษาอินแปงมีความสอดคลองกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงที่เริ่มตนจากการเรียนรู<br />
และเขาใจตนเองกอนเปนอันดับแรกและใชสติปญญาในการคิดหาสาเหตุของปญหาและแกปญหา<br />
ดวยตนเองอยางมีหลักคิด ใชการเรียนรู แลกเปลี่ยนประสบการณ ถึงภูมิปญญาบรรพบุรุษที่มีของ<br />
ชุมชน ที่สําคัญคือ การยอมรับตัวตนของชุมชนอินแปงไมใหถูกครอบงําดวยลัทธิบริโภคนิยมที่<br />
ทําลายพื้นฐานวิถีชีวิตเดิมของชุมชน ความตองการเงินและใชเงินนําหนาทุกอยางในการซื้อหาวัตถุ<br />
มาสนองความโลภที่มีมากขึ้นเรื่อย ๆ จนสรางหนี้สินและไมสามารถที่จะจายชําระไดทําใหมีหนี้<br />
เพิ่มพูนมากขึ้น ดังนั้นการใชปญญาในครั้งนี้คือ การรูจักประมาณตนเองของคนอินแปง หากไม<br />
หยุดความตองการที่ฟุงเฟอฟุมเฟอย จะตองทําลายทรัพยากรในชุมชนทุกอยางเพื่อนําไปขายใหได<br />
เงินมาซื้อวัตถุที่ตองการ การที่คนอินแปงสามารถตระหนักถึงความจริงนี้ จึงทําใหชุมชนสามารถ<br />
ใชเหตุผลในการคิดพิจารณาปญหาและหาทางแกไขไดอยางถูกตอง เปลี่ยนจากการพึ่งพาภายนอก<br />
มาเปนการพึ่งพาตนเอง ใชหลักสายกลาง ใชภูมิปญญาของตนเองและทรัพยากรที่อุดมสมบูรณของ<br />
ชุมชนในการปลูกเพื่อกินเพื่อใชเอง รูจักแบงปน ทําบุญและนําสวนที่เหลือออกขายเปนรายได การ<br />
กระทําดังกลาวทําใหชุมชนมีภูมิคุมกันที่เขมแข็งที่สามารถใชปญญา ความรูความสามารถและ<br />
คุณธรรม ใหเกิดการพึ่งพาตนเองได ซึ่งทําใหชุมชนอินแปงสามารถพัฒนาและอยูรอดอยางยั่งยืน<br />
จึงเปนความภูมิใจในความเปนอยูอยางมีศักดิ์ศรีและมีกินตลอดชีวิตของคนในชุมชนอินแปงนั่นเอง<br />
2. บริษัทเครือปูนซิเมนตไทย ไดนําแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงมาใชในการพัฒนาเกี่ยวกับ<br />
ทรัพยากรมนุษยขององคกร (HR แบบพอเพียงฉบับศึกษาเครือซิเมนตไทย. ออนไลน. 2554)<br />
บริษัทปูนซิเมนตไทยเปนองคกรเกาแกขนาดใหญ เปรียบเสมือนเปนสัญลักษณทางเศรษฐกิจของ<br />
ประเทศ จากกรณีศึกษา "สราง-รับ-พัฒนา-รักษาคนอยางไรตามหลักปรัชญา” โดยเริ่มจากการ<br />
คนหาตัวเองใหเจอและเนนกระบวนการ จนเปนที่ยอมรับวา บริษัทเครือซินเมนตไทยมีความโดด<br />
เดนดานการบริหารทรัพยากรมนุษยเปนที่ยอมรับของสถาบันตาง ๆ ดวยหลักการที่นาสนใจ คือ<br />
“ยืนหยัดในหลักการ ทํางานอยางมีประสิทธิภาพ สามารถปรับตัวไดอยางตอเนื่องและรับผิดชอบตอ<br />
ชีวิตและสังคม”<br />
นอกจากนี้ยังมีปรัชญาการทํางาน 4 ขอ ไดแก 1) ตั้งมั่นในความเปนธรรม 2) มุงมั่นใน<br />
ความเปนเลิศ 3) เชื่อมั่นในคุณคาของคนและ 4) ถือมั่นมีความรับผิดชอบตอสังคม<br />
ความทาทายขององคกรนี้คือ การกาวสูการเปนธุรกิจที่จะกาวสูการแขงขันระดับภูมิภาค<br />
โดยไดพิสูจนตัวเองวาเปนองคกรพอเพียงและงาน HR มีอยูจริงและไดทําสําเร็จมาแลวอยางงดงาม<br />
ดังจะไดพิจารณาตามหลักการความพอประมาณ ความมีเหตุผลและความมีภูมิคุมกันตอไป
133<br />
2.1 พอประมาณ ทั้งงานและคน คือ ความพอดี ไมมาก หรือนอยจนเกินไป มุง<br />
ประโยชนระยะยาว ความพอประมาณของเครือซิเมนตไทย เริ่มตนขั้นวางแผนกําลังคน จํานวน<br />
พนักงานเทาที่จําเปน จัดคนเขาทํางานใหเหมาะสมกับงาน มีแผนการโยกยายเพื่อสรางโอกาสและ<br />
พัฒนาคนใหมีความกาวหนาในอาชีพและคํานึงถึงการรักษาเทคโนโลยีและความรูเฉพาะของธุรกิจ<br />
อยางเขมงวด สวนการบริหารคาจางและสวัสดิการ บริษัทจะเนนความสมดุลและสนองตอบ<br />
ผลประโยชนอยางเปนธรรมแกทุกฝาย ทั้งผูถือหุน ลูกคาและพนักงาน<br />
สําหรับพนักงานบริษัทจะกําหนดฐานเงินเดือนและโครงสรางคาจาง โดยมุงเนน 2<br />
สวน ไดแก 1) ความเปนธรรมในองคกร เชน เงินเดือนในแตละงานจะมีขั้นระหวางกัน ไมหางมาก<br />
จนเกินจริง 2) อางอิงราคาตามตลาด โดยทําการเปรียบเทียบกับกลุมบริษัทชั้นนําในเมืองไทย ทั้งใน<br />
และตางอุตสาหกรรมเดียวกันอยางสม่ําเสมอ เพื่อเปนฐานในการกําหนดคาจางและสวัสดิการที่<br />
เหมาะสมเปนธรรม ดังนั้นเมื่อพิจารณาแลวอัตราคาจางของเครือซิเมนตไทยจะไมต่ํา หรือสูงเกินไป<br />
และดูแลจัดสวัสดิการที่เหมาะสมแกพนักงาน เนนครอบครัวและสุขภาพของพนักงาน โดยไมตอง<br />
รอใหเรียกรอง<br />
2.2 มีเหตุผล การสรรหาของปูนซิเมนตไทย คือ สรรหาคนดี คนเกง คุณภาพสูงและ<br />
ซื่อสัตย เพื่อใหสอดรับกับวัฒนธรรมองคกรดานคุณภาพและคุณธรรม เริ่มจากดานแรกจะตองผาน<br />
การประเมินดวยกิจกรรม CCC : Cement Thai Career Choice โดยเปดโอกาสใหนักศึกษาชั้นปที่ 4<br />
จากทุกมหาวิทยาลัยสมัครและเขารวมทํากิจกรรม Group Selection มีการทดสอบดานจิตวิทยา<br />
ภาษาอังกฤษ คอมพิวเตอร เพื่อใหไดคนดีและคนเกงมาทํางาน นับไดวาเปนการเปดโอกาสใหทั้ง<br />
สองฝายไดเรียนรูซึ่งกันและกันระหวางองคกรกับผูสมัคร บริษัทจะมีเวลาในการพิจารณาคนที่<br />
เหมาะกับงานและองคกร ขณะที่ผูสมัครก็สามารถพิจารณาไดวาตนเองเหมาะสมกับบริษัทหรือไม<br />
เมื่อทั้งสองฝายตางไดเรียนรูกันและเขาใจความตองการของตนเอง ก็สามารถเลือกสิ่งที่เหมาะสมใน<br />
การที่จะทํางานรวมกันตอไปในระยะยาว<br />
การบริหารคนภายในองคกร ใชระบบคณะกรรมการ (Management Development<br />
Committee : MDC) ประกอบดวยผูบริหารระดับสูง กรรมการผูจัดการใหญเปนประธาน ผูจัดการ<br />
ใหญของธุรกิจและผูชวยผูจัดการใหญเปนกรรมการ คณะกรรมการจะมีการประชุมเปนประจํา โดย<br />
ทําหนาที่พิจารณาเพิ่มเงินเดือน เลื่อนตําแหนงใหพนักงาน โดยใชระบบคุณธรรมในการประเมิน<br />
ผลงานพิจารณาผลงาน ระดับความสามารถและศักยภาพของพนักงาน ตลอดจนจัดสรรสวัสดิการ<br />
หาหลักสูตรเพิ่มพูนความสามารถใหพนักงาน การอนุมัติทุกอยางตองผานฉันทามติของ<br />
คณะกรรมการ
134<br />
หลักการสรางคนของเครือซิเมนตไทย จะเนนสงเสริมพนักงานจากภายใน ไมจางคน<br />
นอกเขามาเปนผูบริหาร เวนแตบริษัทมีความจําเปนเนื่องจากพัฒนาคนรองรับในตําแหนงไมทัน<br />
เนนการจางระยะยาวและสงเสริมใหพนักงานมีความกาวหนาในอาชีพ(Career Development and<br />
Promotion from Within) นอกจากนี้ยังพัฒนาพนักงานใหกาวหนาไปพรอมกับการเติบโตของ<br />
บริษัท ดวยวิธีการหมุนเวียนงานเปนระยะ ๆ ทําใหพนักงานสามารถทํางานทดแทนกันได อดีตที่<br />
ผานมาบริษัทเคยใหความสําคัญระบบอาวุโสและเลื่อนตําแหนงตามอายุงาน แตปจจุบันไดปรับเปน<br />
การบริหารแนวใหมที่เนนบุคลากรที่มีความสามารถ(Talent Management) เปนแนวคิดหนึ่งที่จะ<br />
สรางความผูกพันระหวางองคกรกับพนักงานที่มีความสามารถ<br />
2.3 มีภูมิคุมกัน จะเห็นวา เครือซิเมนตไทยหลุดพนจากภาวะวิกฤตเศรษฐกิจ ป 2540<br />
ไดอยางรวดเร็ว เพราะความมีคุณภาพ ความมีวินัยและรวมมือรวมใจของพนักงาน ซึ่งเปนผลพวงมา<br />
จากการบมเพาะอยางตอเนื่องในเรื่องการสรางคนจากภายใน แมวาขณะนั้นบริษัทจะประสบปญหา<br />
อยางหนัก แตบริษัทไมเคยลดกิจกรรมดานพัฒนาพนักงานแมแตหัวขอเดียว เพราะเชื่อวาการพัฒนา<br />
เปนการเตรียมพรอมเพื่อการเติบโตของบริษัทในอนาคต โดยมีโครงการเตรียมความพรอมตั้งแต<br />
การพัฒนาภาวะผูนําอยางตอเนื่อง<br />
กรณีตัวอยางของบริษัทเครือซิเมนตไทยที่เปนองคกรธุรกิจขนาดใหญของประเทศ ก็<br />
ยังประยุกตปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช ดวยเงื่อนไขความรูคูคุณธรรม ซึ่งยึดมั่นในการพัฒนาคน<br />
เพราะเชื่อวา เมื่อคนพรอมดวยความรูความสามารถแลว ยังตองเปนคนที่มีคุณธรรมจริยธรรมที่<br />
ถูกตองดีงาม ซื่อสัตยสุจริต มีระเบียบวินัย รับผิดชอบ ตรงตอเวลา อดทน มัธยัสถ เรียบงาย มีความ<br />
เพียรและใชสติปญญาในการทํางาน ฉะนั้นเงื่อนไขของพฤติกรรม 2 ดานของบุคลากรจะทําใหใน<br />
เครือซิเมนตไทยเกิดขอไดเปรียบในการแขงขันเชิงธุรกิจ<br />
ดังนั้นหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสามารถที่จะนําไปประยุกตใชไดกับทุกองคกรและ<br />
ทุกขนาด เชน ธุรกิจขนาดเล็ก ขนาดกลางและขนาดใหญ องคกรระดับชุมชนทองถิ่น ประเทศชาติ<br />
ตลอดจนระดับปจเจกบุคคล ซึ่งจะทําใหการดํารงชีวิตอยู ในสายกลางของความพอเพียง ชีวิตก็จะ<br />
พบแตความสุขและความเจริญที่ไมเดือดรอนและเกิดการเบียดเบียนซึ่งกันและกัน เหมือนกับธุรกิจ<br />
ในระบบทุนนิยมเสรี ที่เขาลักษณะของปลาใหญกินปลาเล็ก มือใครยาวสาวไดสาวเอา ซึ่งปญหา<br />
ตามมาก็เปนดังกรณีการยึดครองตลาดทุนวอลสตรีทส (Occupy Wall Street) เปนตน<br />
การนําแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปใชในระดับบุคคล<br />
การดําเนินชีวิตประจําวันดวยคําวา รูจักพอ เปนการดําเนินชีวิตตามหลักสายกลาง รูจัก<br />
ประมาณตนเอง ตามกําลังความสามารถในการหามาไดและการใชไปอยางมีเหตุผลไมฟุงเฟอ หรือ
135<br />
ใชอยางอัตคัด จนทําใหตนเองไดรับความยากลําบาก การใชชีวิตสายกลางนี้จึงทําใหเกิดภูมิคุมกัน มี<br />
ชีวิตมั่นคงในระยะยาว ตามที่คนสวนใหญคิดวาการมีชีวิตที่พอเพียงเปนเพราะมีฐานะยากจน หรือ<br />
เหมาะสมกับคนยากจนเทานั้น ซึ่งแทจริงแลวเปนความเขาใจที่คลาดเคลื่อน หากจะยกตัวอยาง ของ<br />
2 อภิมหาเศรษฐีระดับโลกผูยิ่งใหญ เชน บิลเกตส และวอรเรน บัพเฟตต หลายคนคงจะเคยไดยิน<br />
ชื่อเสียงและไดเคยอานประวัติที่นาชื่นชมของนักธุรกิจที่ประสบผลสําเร็จในชีวิต เปนคนที่รวยที่สุด<br />
และที่สําคัญเปนคนที่มีใจบุญสุนทานที่ยิ่งใหญอีกดวย ดังนั้นเราจะเห็นวาแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง<br />
สามารถนําไปใชไดในระดับบุคคลนั้นเปนจริงเพียงใด<br />
ภาพที่ 13 วอรเรน บัพเฟตตและบิล เกตต<br />
ที่มา : http://www.munjeed.com/news_detail.php?id=21755<br />
แงมุมหนึ่งของการใชชีวิตพอเพียงของวอรเรน บัพเฟตต (Warren Buffett) นักธุรกิจ ชาว<br />
อเมริกัน เกิดเมื่อปค.ศ.1930 เปนนักลงทุนตั้งแตวัยเด็กอายุ 11 ป สามารถซื้อไรเล็ก ๆ ไดเมื่ออายุ 14<br />
ป ดวยเงินเก็บจากการรับจางสงหนังสือพิมพ ใชชีวิตที่ผานมาถึงปจจุบันในบานเล็กหลังเดิมขนาด 3<br />
หองนอน ที่ซื้อหลังแตงงาน ในบานหลังนี้มีทุกสิ่งที่ตองการแมจะไมมีรั้วกําแพงลอมรอบ<br />
นอกจากนี้ยังขับรถไปไหนมาไหนตวยตนเอง ไมมีคนขับรถ ไมมีคนคุมกัน ไมเคยเดินทางดวย<br />
เครื่องบินสวนตัว แมจะเปนเจาของบริษัทขายเครื่องบินสวนตัวที่ใหญที่สุดในโลกและมีบริษัทใน<br />
เครือ 63 บริษัท โดยวอรเรนเขียนจดหมายถึงซีอีโอของบริษัทเหลานี้ปละฉบับ เพื่อใหเปาหมาย<br />
ประจําป ไมเคยนัดประชุม หรือโทรคุยกับซีอีโออยางเปนประจําและใหกฎทองแกซีอีโอไว 2 ขอ<br />
คือ กฎขอ 1 อยาทําใหเงินของผูถือหุนเสียหายและกฎขอ 2 อยาลืมกฎขอ 1<br />
การใชชีวิตประจําวันเมื่อกลับถึงบานพักผอน ทําขาวโพดคั่วกิน ดูโทรทัศน ไมสมาคมกับ<br />
พวกไฮโซ ไมใชโทรศัพทมือถือ ไมมีคอมพิวเตอรบนโตะทํางานและยังไดแนะนําเยาวชนคนหนุม<br />
คนสาวใหหลีกหางจากบัตรเครดิตและลงทุนในตัวเอง ดังนั้นเราจะเห็นภาพสองดานของ<br />
วอรเรน บัพเฟตต ในฐานะของผูที่เกิดและดําเนินชีวิตอยูในระบบทุนนิยมเสรี แตการใช
136<br />
ชีวิตประจําวันของเขาทั้งในการดําเนินธุรกิจและชีวิตสวนตัวกลับตรงขามกับระบบทุนนิยมสิ้นเชิง<br />
เพราะภาพที่ปรากฏเปนการใชชีวิตอยางพอเพียงที่สามารถใชศักยภาพของตนเองอยางเต็มที่และมี<br />
คุณธรรม เชน การใหขอคิด ดี ๆ แกสังคม การทําตัวเปนแบบอยางที่ดี การเปนผูกตัญูของวอรเรน<br />
ทุกครั้งที่กลาวถึงความสําเร็จของตนเองก็จะพูดถึงศาสตราจารยเบนจามิน เกรแฮม อาจารยที่เขาได<br />
ศึกษาปรัชญาการลงทุนดวย ตลอดจนการเอื้อเฟอแบงปนดวยการบริจาค 85 % ของทรัพยสินใน<br />
บริษัท ประมาณ 31,000 ลานดอลลาร จนไดขอสรุปที่วา วอรเรน บัพเฟตต มองทะลุวัตถุนิยมและ<br />
เห็นความหมายที่แทจริงของชีวิต<br />
สําหรับ บิล เกตต (Bill Gates) หรือชื่อเต็มวา วิลเลียม เฮนรี เกตส ที่สาม เปนนักธุรกิจ<br />
ชาวอเมริกันอีกคนหนึ่ง เกิดเมื่อปค.ศ.1955 บิล เกตส ครองตําแหนงอภิมหาเศรษฐีหมายเลข 1 ของ<br />
โลกมา 12 ปติดตอกัน เพราะมีทรัพยสินกวา 50,000 ลานดอลลาร(ประมาณ 2 ลานลานบาท) และได<br />
เกษียณจากงานประจําที่ไมตองไปทํางานทุกวัน เมื่ออายุเพียง 50 ป ขณะที่ยังมีสุขภาพสมบูรณ โดย<br />
ทุมเทเวลาสวนใหญใหกับมูลนิธิเพื่อการกุศลที่เขาและภรรยาตั้งขึ้น ชื่อวา Bill & Melinda Gates<br />
Foundation มูลนิธินี้มีคําขวัญวา Bringing innovations in health and learning to the global<br />
community หมายถึง เพื่อนํานวัตกรรมดานสุขภาพและดานการเรียนรูไปสูชุมชนโลก (ไสว บุญมา.<br />
2552. ออนไลน) คําขวัญนี้สะทอนความตั้งใจที่ตองการจะใชสมบัติสวนใหญและความรู<br />
ความสามารถของเขาชวยขจัดโรครายในโลก โดยสนับสนุนโครงการตาง ๆ 10,500 ลานดอลลาร<br />
30 % บริจาคใหโครงการในสหรัฐ 70 % บริจาคใหโครงการในประเทศตาง ๆ กวา 100 ประเทศ<br />
โดยเฉพาะโครงการเพื่อขจัดโรคราย เชน เอดส มาลาเรีย วัณโรคและเพื่อปลูกฝ ฉีดยาใหเด็กเกิด<br />
ใหมในประเทศดอยพัฒนา นอกจากนี้ บิล เกตส เปนคนประหยัดในการใชจายสวนตัว แตเต็มที่กับ<br />
การใหแกสังคมและรักบานเกิดอยางสุดซึ้ง จึงไดยายสํานักงานใหญของบริษัทไปตั้งในยานบานเกิด<br />
ที่เปนเมืองเล็ก ๆ จากนั ้นไดชวยพัฒนาจนเปนเมืองชั้นนํา<br />
ตัวอยางของมหาเศรษฐีโลกทั้ง 2 ที่ใชชีวิตอยางพอเพียงสามารถเปนแบบอยางสะทอนถึง<br />
หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ทั้งในแงของการบริหารองคกรและสวนตัวซึ่งเปนปรัชญาที่<br />
สอดคลองกับจริยธรรมทางธุรกิจของผูบริหารที่ประสบความสําเร็จระดับโลก ที่สามารถนํามาเปน<br />
แบบอยางไดทั้งกับบุคคลที่อยูในวงการเดียวกัน หรือบุคคลทั่วไปที่จะนํามาเปนบุคคลตัวอยางที่<br />
สรางแรงบันดาลใจสูการดําเนินชีวิตอยางมีเปาหมายของตนได<br />
แนวคิดการพัฒนาและแกปญหาเกษตรทฤษฎีใหม<br />
ตลอดระยะเวลากวา 60 ปที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ไดทรงงานเพื่อแกปญหา ปาก<br />
ทองและปญหาอื่น ๆ มากมายใหแกประชาชนชาวไทย ดวยโครงการในพระราชดําริกวา 4,000
137<br />
โครงการและอีกหนึ่งโครงการที่สามารถนํามาแกปญหาดานการเกษตรใหกับเกษตรกรไทย อันเปน<br />
รากเหงาดั้งเดิมของสังคมไทยใหสามารถรักษาวิถีชีวิตความเปนอยู เสถียรภาพของประเทศชาติให<br />
มั่นคงจากการพัฒนาประเทศที่ตองการกาวไปสูสังคมอุตสาหกรรม ใหสามารถรักษาสมดุลกับ<br />
รากฐานและจิตวิญญาณดานการเกษตรที่มั่นคงและมีความยั่งยืนอยางแทจริง<br />
พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ทรงพระราชทานทฤษฎีใหมนี้แกพสกนิกรชาวไทย โดยใช<br />
ทรัพยากรธรรมชาติและการจัดการในการทําการเกษตร มีขั้นตอนดังนี้<br />
ขั้นที่ 1 ทฤษฎีใหมขั้นตน มีวัตถุประสงคเพื่อสรางเสถียรภาพของการผลิต เสถียรภาพ<br />
ดานอาหารประจําวัน ความมั่นคงของรายได ความมั่นคงของชีวิตและความมั่นคงของชุมชนชนบท<br />
เปนเศรษฐกิจพึ่งตนเองมากขึ้น จากการพิจารณาพื้นฐานของเกษตรกรที่มีฐานะคอนขางยากจน มี<br />
พื้นที่จํานวนนอย ตองอาศัยน้ําฝนเปนหลัก โดยการจัดสรรพื้นที่ทํากินและที่อยูอาศัยโดยเฉพาะใน<br />
เขตที่ใชน้ําฝนทํานาเปนหลัก จะมีความเสี่ยงสูงในการไดผลผลิตขาวในระดับต่ํา ไมเพียงพอตอการ<br />
บริโภค ใหดําเนินการในพื้นที่ทํากินที่มีขนาดเล็ก ประมาณ 15 ไร ดวยการแบงพื้นที่การเกษตร<br />
ออกเปน 4 สวน ตามอัตราสวน 30:30:30:10 คือ สวนที่ 1) ขุดสระกักเก็บน้ํา จํานวน 30 % ของพื้นที่<br />
สวนที่ 2) ปลูกขาว จํานวน 30 % ของพื้นที่ สวนที่ 3) ปลูกไมผล ไมยืนตน และสวนที่ 4) เปนพื้นที่<br />
ที่ใชสรางสิ่งปลูกสราง เชน ที่อยูอาศัย โรงเรือนเลี้ยงสัตว ฉาง จํานวน 10 % ของพื้นที่ การกําหนด<br />
สัดสวนพื้นที่ทั้งหมดสามารถปรับลดหรือเพิ่มได ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความเหมาะสมของสภาพพื้นที่แต<br />
ละแหง เชน ครอบครัวหนึ่งมีสมาชิกจํานวน 4 คน พื้นที่มีแหลงน้ําใชไดตลอดทั้งป แตดินมีความ<br />
อุดมสมบูรณต่ําก็ควรปรับลดพื้นที่ขุดสระและเพิ่มพื้นที่นาขาวเพื่อใหมีขาวบริโภคเพียงพอตลอด<br />
ทั้งป เปนตน การดําเนินตามแนวการทําเกษตรทฤษฎีใหม เพื่อการผลิตทางเกษตรกรรมที่ยั่งยืน<br />
สําหรับเกษตรกรชาวไทย<br />
ภาพที่ 14 การแบงพื้นที่ทํากินตามหลักเกษตรทฤษฎีใหม<br />
ที่มา : http://www.kasetporpeang.com
138<br />
เมื่อเกษตรกรมีความเขาใจในหลักการและลงมือปฏิบัติ จนถึงขั้นที่สามารถพออยูพอกิน<br />
แลว ก็จะสามารถกาวไปในขั้นตอไป คือ พอมีอันจะกิน<br />
ขั้นที่ 2 ทฤษฎีใหมขั้นกลาง ตอเนื่องจากการดําเนินการภายในที่ดินของตนเองจนไดผล<br />
แลว จึงเริ่มขั้นที่สองคือ เกษตรกรรวมพลังกันเปนกลุม หรือสหกรณ รวมแรง รวมใจกันดําเนินการ<br />
ในดานตาง ๆ ดังนี้<br />
2.1 การผลิต เกษตรกรจะตองรวมมือในการผลิต เริ่มตั้งแตขั้นเตรียมดิน การหาพันธุ<br />
พืช ปุย การหาน้ํา และอื่น ๆ เพื่อการเพาะปลูก<br />
2.2 การตลาด เมื่อมีผลผลิตแลว จะตองเตรียมการเพื่อขายผลผลิตใหไดประโยชน<br />
สูงสุด เชน การเตรียมลานตากขาวรวมกัน การจัดหายุงรวบรวมขาว เตรียมหาเครื่องสีขาว ตลอดจน<br />
การรวมกันขายผลผลิตใหไดราคาดีและลดคาใชจายลงดวย<br />
2.3 ความเปนอยู ในขณะเดียวกันเกษตรกรตองมีความเปนอยูที่ดีพอสมควร โดยมี<br />
ปจจัยพื้นฐานในการดํารงชีวิต เชน อาหารการกินตาง ๆ กะป น้ําปลา เสื้อผา ที่พอเพียง<br />
2.4 สวัสดิการ แตละชุมชนควรมีสวัสดิการและบริการที่จําเปน เชน มีสถานีอนามัย<br />
ไวยามปวยไข หรือมีกองทุนใหกูยืม เพื่อประโยชนในกิจกรรมตาง ๆ<br />
2.5 การศึกษา โรงเรียนและชุมชนมีบทบาทในการสงเสริมการศึกษา เชน มีกองทุน<br />
เพื่อการศึกษาเลาเรียนใหแกเยาวชนของชุมชนเอง<br />
2.6 สังคมและศาสนา ชุมชนควรเปนศูนยกลางในการพัฒนาสังคมและจิตใจ โดยมี<br />
ศาสนาเปนที่ยึดเหนี่ยว<br />
ขั้นที่ 3 ทฤษฎีใหมขั้นกาวหนา เมื่อเกษตรกรมีรายไดดีขึ้น ฐานะมั่นคงขึ้น เกษตรกรหรือ<br />
กลุมเกษตรกรควรพัฒนากาวไปสูขั้นที่สามคือ ติดตอประสานงาน เพื่อจัดหาทุน หรือแหลงเงิน<br />
เชน ธนาคาร หรือบริษัทหางรานเอกชน มาชวยในการทําธุรกิจ การลงทุนและพัฒนาคุณภาพชีวิต<br />
ทั้งนี้ทุกฝายที่รวมมือกันจะไดรับประโยชนรวมกัน กลาวคือ<br />
3.1 เกษตรกรขายขาวไดในราคาสูง ไมถูกกดราคา<br />
3.2 ธนาคารกับบริษัทสามารถซื้อขาวบริโภคในราคาต่ํา เพราะสามารถซื้อ<br />
ขาวเปลือก โดยตรงจากเกษตรกรมาสีเองได<br />
3.3 เกษตรกรซื้อเครื่องอุปโภคบริโภคไดในราคาต่ํา เพราะรวมกันซื้อเปนจํานวน<br />
มาก (เปนรานสหกรณ ซื้อในราคาขายสง)
139<br />
ดังนั้นจะเห็นวาการทดลองวิจัยเชิงปฏิบัติการที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูไดดําเนินงาน<br />
มาเปนเวลานานตั้งแตปพ.ศ.2532 และนําองคความรูเผยแพรในปพ.ศ.2537 จนถึงปจจุบันไดมีการ<br />
นําเอาเกษตรทฤษฎีใหมไปทําการขยายผลอยางกวางขวางขึ้น ซึ่งพระองคไดมีพระราชดํารัสที่ใหสติ<br />
และกําลังใจสําหรับผูที่นําแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎีใหมของพระองคไปใชจะตองมี<br />
ความเพียร ตองอดทน ไมใจรอน ความสําเร็จที่เกิดขึ้นจะทําใหประเทศชาติเจริญ ประชาชนพอมีอัน<br />
จะกิน เกิดความสงบสุข ความรมเย็นในชีวิตรวมกันในที่สุด<br />
สรุป<br />
จริยธรรมกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมีความสัมพันธในหลักแนวคิด การวิเคราะห<br />
แยกแยะเหตุการณ เพื่อเลือกแนวทางการแกไขและการจัดการกับปญหาไดอยางถูกตองและ<br />
เหมาะสม เกิดความสมดุลของธรรมชาติในการดําเนินชีวิตของมนุษย จากประสบการณที่ผานมา<br />
ของประเทศไทยเมื่อประสบวิกฤตเศรษฐกิจ จึงไดนอมนําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของ<br />
พระบาทสมเด็จพระเจา อยูหัวภูมิพลอดุลยเดช มาเปนมรรควิธีที่มีหลักคิด 3 หวง 2 เงื่อนไข คือ<br />
ความมีเหตุผล ความพอประมาณและความมีภูมิคุมกัน โดยมีความรูและใชความรูอยางรอบคอบ<br />
ระมัดระวัง และมีคุณธรรม ความซื่อสัตย ขยัน อดทน มีสติปญญาและรูจักการแบงปน ขณะที่ความ<br />
เขาใจแนวคิด ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงจะยังเปนที่ถกเถียง แตผูทรงคุณวุฒิหลายทานไดอธิบายดวย<br />
หลักของความสอดคลองทางเศรษฐศาสตรกระแสหลักในบางประเด็น โดยที่ปรัชญาเศรษฐกิจ<br />
พอเพียงมีความสัมพันธและใหความสนใจไมแยกมนุษยออกจากคุณงามความดีทางจริยธรรม<br />
ดังนั้นการนําแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต จึงสามารถประสบความสําเร็จ ดังตัวอยางของ<br />
ชุมชนพอเพียงอินแปง องคกรธุรกิจขนาดใหญ เชน บริษัทเครือปูนซิเมนตไทยที่นําไปใชในดาน<br />
การพัฒนาทรัพยากรบุคคล แมแตอภิมหาเศรษฐีระดับโลกอยาง วอรเรน บัพเฟตตและบิล เกตต ก็<br />
ดําเนินชีวิตสวนตัวอยางพอเพียง จึงนับไดวาเศรษฐกิจพอเพียงสามารถนําไปใชไดทั้งในระดับ<br />
บุคคล ระดับธุรกิจชุมชนและธุรกิจขนาดใหญ สําหรับแนวคิดการพัฒนาและแกปญหาเกษตรทฤษฎี<br />
ใหม ที่ไดพระราชทานแกพสกนิกรชาวไทย เพื่อใหรูจักการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและการทํา<br />
เกษตรอยางเปนระบบ โดยปรับสัดสวนการแบงพื้นที่ตามอัตราสวน 30: 30: 30: 10 ใหเหมาะสมกับ<br />
ขนาดของที่ดิน ตอมาทําการผลิตและมีการรวมกลุม รวมแรงรวมใจใหเกิดพลังกลุมชุมชน ซึ่งจะทํา<br />
ใหเกษตรกรมีความเขมแข็ง มีอํานาจตอรองและมีความกาวหนาพึ่งพาตนเองไดในที่สุด
140<br />
กรณีศึกษา<br />
สํานักงานคณะกรรมการพิเศษ เพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริ<br />
(กปร.) ไดประมวลพระราชดํารัสเกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียงและทฤษฎีใหม (แนวพระราชดําริ<br />
เศรษฐกิจพอเพียง. ออนไลน. 2554) ไวดังนี้ "เศรษฐกิจพอเพียง" และ "ทฤษฎีใหม" "...มีพอ<br />
เพียงพอกินนี้ ก็แปลวา เศรษฐกิจพอเพียงนั่นเอง ถาแตละคนมีพอมีพอกินก็ใชได... พอเพียงนี้<br />
หมายความวา มีกินมีอยูไมฟุมเฟอย ไมหรูหราก็ได แตวาพอ แมบางอยางอาจจะดูฟุมเฟอย แตก็ทํา<br />
ใหมีความสุขถาทําได ก็สมควรที่จะทํา สมควรที่จะปฏิบัติ อันนี้ก็ความหมายอีกอยางของเศรษฐกิจ<br />
หรือระบบพอเพียง ไดแปลพอเพียงนี้ คือ ตอนที่พูดพอเพียง แปลในใจแลวก็ไดพูดออกมาดวยวาจะ<br />
แปลเปน Self-sufficiency ถึงไดบอกวาพอเพียงแกตนเอง แตความจริงเศรษฐกิจพอเพียงนี้<br />
กวางขวางกวา Self-sufficiency ซึ่ง Self-sufficiency นี้ หมายความวา ผลิตอะไรมีพอที่จะใชไม<br />
ตองไปขอยืมคนอื่น อยูไดดวยตนเอง ที่อื่นเขาแปลจากภาษาฝรั่งกันวาใหยืนบนขาตัวเอง คําวายืน<br />
บนขาตัวเองนี้ มีคนบางคนเขาพูดวา ชอบกล ใครจะมายืนบนขา คนอื่นมายืนบนขาเรา เราก็โกรธ<br />
แตตัวเอง ยืนบนขาตัวเองก็หกลมอันนี้ก็เปนความคิดที่มันอาจจะเฟองไปหนอย แตวาเปนตามที่เขา<br />
เรียกวายืนบนขาของตัวเอง หมายความวา 2 ขาของเรานี่ยืนบนพื้นใหอยูไดไมหกลม ไมตองไปขอ<br />
ยืมขาคนอื่นมาใชเพื่อที่จะยืนอยู แตวาพอเพียงนี้มีความหมายกวางกวา ยิ่งกวานี้อีก คือ คําวา พอก็<br />
เพียง พอเพียงนี่ก็พอ คนเราถาพอในความตองการมันก็มีความโลภนอย เมื่อมีความโลภนอยก็<br />
เบียดเบียนคนอื่นนอย ถาประเทศใดมีความคิดอันนี้ไมเศรษฐกิจ มีความคิดวาทําอะไรตองพอเพียง<br />
หมายความวา พอประมาณไมสุดโตง ไมโลภอยางมาก คนเราก็อยูเปนสุข พอเพียงนี้อาจจะมีมาก<br />
อาจจะมีของหรูหราก็ได แตวาตองไมเบียดเบียนคนอื่น ตองใหพอประมาณ พูดจาก็พอเพียง ทํา<br />
อะไรก็พอเพียง ปฏิบัติตนก็พอเพียง ... ...พูดเหมือนวาจะอวดตัววาเกง แตวาตกใจตัวเอง วาที่พูด<br />
ไปใชงานได จึงมาสรุปเปนทฤษฎีใหม และเมื่อเปนทฤษฎีใหมก็ใหไปที่มูลนิธิชัยพัฒนา แลวเขียน<br />
ขางใตวาเปนทฤษฎีใหม เปนของมูลนิธิชัยพัฒนานั้น<br />
คําถาม จากพระราชดํารัส ..พอเพียง.. ไดใหบทเรียนทางจริยธรรมในเรื่องใดบาง อยางไร<br />
ตอมาคนก็ไดเห็นอันนี้วาใชได แลวก็ไปปฏิบัติที่ที่แหงแลง นี่ก็เคยเลาใหฟงแลวที่อําเภอ<br />
เขาวง จังหวัดกาฬสินธุ ก็ไดผลดี ที่ตรงนั้น 12 ไร ปหนึ่งเขาก็มีขาวกิน ที่ไปเยี่ยมไมมีขาวกิน มีเพียง<br />
ไมกี่เม็ดตอรวง เมื่อชาวบานแถวนั้นเห็นวาดี ก็ขอใหชวย ปตอไปก็เปน 10 ไร ปตอ ๆ ไปก็เปน 100<br />
เปน 200 และขยายออกไปในภาคอื่น ก็ดวยเปนการปฏิบัติตามทฤษฎีใหมก็ไดผล แลวก็เมื่อเปน<br />
ทฤษฎีใหมนี้ ก็มาเขาเปนเรื่องของเศรษฐกิจพอเพียง ก็คนที่ทํานี้ตองไมฟุงซาน ไมฟุงเฟอ แลวเขียน<br />
ไวในทฤษฎีนั้นวา ลําบากเพราะวาผูปฏิบัตินี้ตองมีความเพียร และตองอดทนไมใชวาทําไดทุกแหง<br />
ตองเลือกที่และคอย ๆ ทําไปก็จะสามารถที่จะขยายความคิดของทฤษฎีใหมนี้ ไปไดโดยดัดแปลง
141<br />
ทฤษฎีนี้ แลวแตสถานที่แลวแตสภาพของภูมิประเทศ... ...อันนี้ถึงบอกวา เศรษฐกิจพอเพียง หรือ<br />
ทฤษฎีใหม นี้ 2 อยางนี้จะนําความเจริญแกประเทศได แตตองมีความเพียร แลวตองอดทน ตองไม<br />
ใจรอน ตองไมพูดมาก ตองไมทะเลาะกัน ถาทําไดโดยเขาใจกัน เชื่อวาทุกคนจะมีความพอใจได<br />
..." พระราชดํารัส พระราชทานแดคณะบุคคลตาง ๆ ที่เขาเฝาถวายชัยมงคล เนื่องในโอกาสวัน<br />
เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดาฯ พระราชวังดุสิต 4 ธันวาคม 2541<br />
คําถาม จากพระราชดํารัส แนวคิดทฤษฎีที่พระราชทานสามารถนําไปประยุกตให<br />
ประสบผลสําเร็จไดดวยมรรควิธีใด อยางไร
142<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 6<br />
ฉลองภพ สุสังกรกาญจน. (2542). เศรษฐกิจพอเพียงกับวิกฤตเศรษฐกิจ. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf.<br />
ชัยอนันต สมุทวนิช. (2541). ทฤษฎีใหม : มิติที่ยิ่งใหญทางความคิด. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf.<br />
แนวพระราชดําริ เศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
http://www.rdpb.go.th/RDPB/front/SufficiencyEconomy.aspx?p=4<br />
เศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.sufficiencyeconomy.org<br />
/view-detail.html<br />
เสรี พงศพิศ. (2552). วิถีสูชุมชนพอเพียง. กรุงเทพฯ : เจริญวิทยการพิมพ.<br />
ไสว บุญมา. (2552). ความพอเพียงของบิล เกตส. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=iamlady&month=02-<br />
009&date=18&group=22&gblog=19<br />
อภิชัย พันธเสน. (2542). เศรษฐกิจพอเพียงในฐานะรูปแบบที่พึงปรารถนาของระบบสวัสดิการ<br />
สังคมไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf.<br />
HR แบบพอเพียงฉบับศึกษา เครือซิเมนตไทย. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
http://www.hrtothai.com<br />
MBA. (2543). วิกฤตตมยํากุง เผ็ดรอนแบบไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://mbamagazine.net/home/index.php/blog/43-bizandfinance/160--m-m-s.
บทที่ 7<br />
การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ<br />
ประเทศในทุกภูมิภาคทั่วโลก มีที่ตั้งทางภูมิศาสตรและภูมิประเทศที่แตกตาง ทําใหมีวิถี<br />
ชีวิตความเปนอยู ความคิด ความเชื่อ คานิยม ศาสนาและวัฒนธรรมที่เปนเอกลักษณเฉพาะตนและ<br />
บางสิ่งบางอยางอาจมีลักษณะที่รวมกัน เชน ความดีที่เปนสากล ซึ่งเปรียบเสมือนความเค็มของเกลือ<br />
ไมวาจะอยูที่ใด เกลือก็ยังคงความเค็มในความเปนเกลือฉันนั้น ดังนั้นการกําหนดคุณลักษณะของ<br />
ความเปนคนดีที่พึงประสงคของแตละประเทศ ไมไดเกิดขึ้นโดยธรรมชาติ แตเกิดจากการขัดเกลา<br />
ทางสังคมผานสถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนาและปจจัยที่มีอิทธิพลตอการ<br />
ปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม ไดแก บทบาทของรัฐ บทบาทของผูนํา บทบาทของสื่อมวลชน ชุมชน<br />
และสังคม ความสําเร็จของแตละประเทศแตกตางกันไปตามกระบวนการปลูกฝงคุณธรรม<br />
จริยธรรมที่ไดเลือกใช ตลอดจนอิทธิพลของปจจัยภายนอกที่เขาครอบงําสังคมของประเทศนั้น<br />
รวมถึงภูมิคุมกันที่สังคมในประเทศนั้นมีอยู มากนอยเพียงใด<br />
คุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ<br />
เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย (2550 : 9-231) ไดศึกษาสังเคราะหงานวิจัย<br />
เกี่ยวกับคุณลักษณะและกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศ 3 กลุม คือ กลุมเอเชีย<br />
5 ประเทศไดแก สาธารณรัฐเกาหลี ไตหวัน สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม ศรีลังกาและอินเดีย<br />
กลุมประเทศในยุโรป 3 ประเทศ ไดแก ฟนแลนด สหพันธสาธารณรัฐเยอรมันและสวิตเซอรแลนด<br />
กลุมประเทศในอเมริกาเหนือและแปซิฟคใต ไดแก แคนาดาและนิวซีแลนด ไวอยางนาสนใจซึ่งจะ<br />
ไดนํามาสรุป วิเคราะหใหไดศึกษาถึงคุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเหลานั้น<br />
ตลอดจนกระบวนการในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม ที่สงผลใหประเทศเหลานั้นไดรับการ<br />
ยอมรับในฐานะที่เปนประเทศที่พัฒนาแลว และสําหรับความเห็นใจในฐานะที่เปนประเทศกําลัง<br />
พัฒนา<br />
คุณลักษณะคุณธรรมจริยธรรมของแตละประเทศ ที่มีขอเหมือนกันและขอที่ตางกัน ซึ่ง<br />
สามารถแยกไดดังนี้
144<br />
1. คุณลักษณะของคุณธรรมจริยธรรมที่เหมือนกัน หรือรวมกันของกลุมประเทศ<br />
1.1 กลุมประเทศในเอเชีย มีคุณลักษณะรวม คือ<br />
1) ความขยัน อดทน ทํางานหนักและรักการศึกษาหาความรู ไดแก คนเกาหลี<br />
ไตหวัน เวียดนามและอินเดีย<br />
2) ความกตัญู ไดแก คนเกาหลี เวียดนามและศรีลังกา<br />
3) ความรักชาติ ไดแก คนเกาหลีและเวียดนาม<br />
4) ความออนนอม ไดแก คนไตหวันและศรีลังกา<br />
5) ความประหยัด ไดแก คนไตหวันและอินเดีย<br />
6) ความซื่อสัตย ไดแก คนศรีลังกาและไตหวัน<br />
7) ความมีวินัย เครงครัดในระเบียบ ไดแก คนเกาหลีและไตหวัน<br />
8) รูจักหนาที่ รับผิดชอบ ไดแก คนเกาหลีและอินเดีย<br />
1.2 กลุมประเทศยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต มีคุณลักษณะรวม คือ ความมี<br />
วินัย ความรับผิดชอบและความซื่อสัตยสุจริต ไดแก ประเทศฟนแลนด สวิตเซอรแลนด เยอรมัน<br />
แคนาดา นิวซีแลนด จนกระทั่งประเทศเหลานี้ไดรับการยอมรับและไววางใจจากนานาประเทศ<br />
เชน 1) ประเทศสวิตเซอรแลนด กลายเปนประเทศที่มีอุตสาหกรรมขนาดใหญดานการเงินการ<br />
ธนาคาร 2) ประเทศฟนแลนดไดรับการจัดอันดับจากองคกรความโปรงใสสากล ใหเปนประเทศที่<br />
มีการฉอราษฎรบังหลวงนอยที่สุดติดตอกันหลายป 3) ประเทศเยอรมันไดรับการยอมรับเปน<br />
ประเทศที่มีความเจริญกาวหนาอยางมากในทุกดานอยางสมดุล ยั่งยืนดวยคุณภาพของคนเยอรมัน<br />
2. คุณลักษณะของคุณธรรมจริยธรรมที่แตกตางของกลุมประเทศ<br />
2.1 กลุมประเทศในเอเชีย คุณลักษณะเฉพาะที่เดนของแตละประเทศ เชน คนเกาหลี<br />
มีความละอายตอการกระทําผิด มีความเสียสละสวนตนเพื่อสวนรวม มีความมุงมั่นตั้งใจ สวนคน<br />
ไตหวันมีจิตสํานึกเรื่องการตรงตอเวลา การใชเวลาใหเปนประโยชน ตื่นตัวทางการเมือง กลาให<br />
กลาบริจาค สําหรับคนอินเดียเชื่อในโชคชะตา จึงมุงทํากรรมดี ชอบความเรียบงาย สะดวกและ<br />
อหิงสา นอกจากนั้นคนศรีลังกายังใชชีวิตอยางพอเพียง<br />
2.2 กลุมประเทศยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต แตละประเทศจะมีคุณลักษณะ<br />
เดนเฉพาะของตนเอง เชน ประเทศสวิตเซอรแลนดจะเดนเรื่องตรงตอเวลา มีความละเอียดออน<br />
สวนคนเยอรมันเปนคนขยันขันแข็ง มีความสามัคคีในการทํางาน ประหยัด ชาวแคนาคามีความเปน<br />
เหตุเปนผล มีจิตใจเขมแข็ง อดทน รักสันติและมีความเปนกลาง
145<br />
ประมวลลักษณะเดนดานคุณธรรมจริยธรรมของคนในประเทศตาง ๆ (เจือจันทร จงสถิตอยู<br />
และรุงเรือง สุขาภิรมย. 2550 : 13) ดังนี้<br />
ประเทศ<br />
คุณลักษณะเดนดานคุณธรรมจริยธรรม<br />
เกาหลี ขยัน อดทน ทุมเทการทํางาน รักชาติ รักองคกร กตัญู รักการศึกษา มีวินัย เคารพ<br />
ในผูอาวุโส รูหนาที่และปฏิบัติอยางแข็งขัน<br />
ไตหวัน ทํางานหนัก ประหยัด อดทน จริงจัง ขยันศึกษาหาความรู ออนนอม เครงครัดใน<br />
ระเบียบวินัย มีสํานึกและตื่นตัวเรื่องเวลา การเมือง กลาบริจาค เปนตัวของตัวเอง<br />
และมีความเชื่อวาชีวิตตองตอสูจึงจะชนะ<br />
เวียดนาม ขยัน อดทน รักชาติ กตัญู รักการศึกษาเลาเรียน<br />
ศรีลังกา ออนนอม กตัญู เคารพในอาวุโส ซื่อตรง รับผิดชอบตอตนเองและใชชีวิตแบบ<br />
พอเพียง<br />
อินเดีย ขยัน ประหยัด อดทน ขยันอานหนังสือ คนควาหาความรู รูจักแยกแยะและ<br />
รับผิดชอบตองานที่ไดรับมอบหมาย เรียบงาย เครงครัดในศาสนาและวัฒนธรรม<br />
เชื่อโชคชะตา จิตใจออนโยน ไมเบียดเบียน<br />
สวิตเซอรแลนด ตรงตอเวลา ซื่อสัตยสุจริต รับผิดชอบ ใสใจและพิถีพิถัน มีวินัย<br />
เปนตัวของตัวเอง<br />
ฟนแลนด ซื่อสัตยสุจริต มีวินัย<br />
เยอรมัน มีระเบียบวินัย รับผิดชอบ รูจักหนาที่ สุจริต ซื่อตรง ตรงตอเวลา ประหยัด<br />
แคนาดา มีระเบียบวินัย เปนคนมีเหตุผล มีจิตใจเขมแข็ง รักสันติ อดทนอดกลั้น ไมนิยม<br />
ความรุนแรง ใหเกียรติเพื่อนมนุษย ใฝรู รักการอาน<br />
นิวซีแลนด มีวินัย ซื่อสัตย เคารพในความแตกตาง เคารพคนอื่น<br />
ญี่ปุน ตรงตอเวลา รับผิดชอบ ออนนอมถอมตน ซื่อสัตยสุจริต จงรักภักดี ประหยัด ใส<br />
ใจรายละเอียด ทํางานเปนทีม รูคุณคน สะอาดเปนระเบียบ แยกแยะเรื่องสวนตัว<br />
และหนาที่ ทํางานอยางกระตือรือรน<br />
อังกฤษ ตรงตอเวลา มีระเบียบ รักษาความสะอาด อิสระ ประหยัดรูคาเงิน รักการผจญภัย
146<br />
คุณลักษณะดานจริยธรรมของประเทศแตละกลุม จะมีลักษณะที่คลายคลึง หรือใกลเคียง<br />
กัน เชน คนในกลุมเอเชียที่มีลักษณะของคนที่ออนนอมถอมตน เคารพผูอาวุโส มีความขยันอดทน<br />
กตัญู ใฝรูใฝเรียนและมีความเชื่อในเรื่องของบุญกุศล การใหทาน สวนกลุมยุโรปอเมริกาเหนือ<br />
และแปซิฟคใต จะมีลักษณะของคนที่มีระเบียบวินัย รับผิดชอบ เปนตัวของตัวเอง มีเหตุมีผล<br />
เคารพผูอื่นและเคารพในความแตกตาง สิ่งเหลานี้ลวนเกิดจากปจจัยที่แตกตางกันทั้งดานสภาพ<br />
ภูมิศาสตร ประวัติศาสตรความเปนมา ประสบการณและบทเรียนของแตละประเทศ ปรัชญา หลัก<br />
คําสอน ความเชื่อ วัฒนธรรม บทบาทของผูนํา ซึ่งลวนมีอิทธิพลตอพฤติกรรมที่เปนคุณลักษณะ<br />
ดานคุณธรรมจริยธรรมของคนในกลุมประเทศนั้น ๆ<br />
บทบาทของสถาบันที่ทําหนาที่ขัดเกลาคุณธรรมจริยธรรม<br />
การขัดเกลาทางสังคมเปนปจจัยที่เชื่อวาเปนกุญแจของความสําเร็จในการปลูกฝง<br />
คุณธรรมจริยธรรมของคนแตละประเทศ ซึ่งนักวิชาการตาง ใหการยอมรับถึงความสําคัญของการ<br />
ขัดเกลาทางสังคมที่มีตอการพัฒนาพฤติกรรมของบุคคลใหมีคุณลักษณะที่พึงประสงคตามที่สังคม<br />
ตองการ การที่บุคคลคนหนึ ่งจะเรียนรูวาเมื่อตนอยูในฐานะตําแหนงใด ควรมีบทบาทอยางไรไดนั้น<br />
เปนเพราะไดรับการอบรมใหรูระเบียบสังคม ดวยความเชื่อที่วา มนุษยเราสามารถฝกฝนได สถาบัน<br />
ทางสังคมที่มีบทบาทในการทําหนาที่ ไดแก สถาบันครอบครัว ซึ่งเปนหนวยแรกที่มีอิทธิพลอยาง<br />
สูงตอสมาชิกในครอบครัว เนื่องจากมีความสัมพันธที่ใกลชิดและแนบแนน ลําดับตอมาคือ<br />
สถาบันการศึกษา ที่เปนศูนยรวมของการบมเพาะความรู คุณธรรมจริยธรรมใหแกคนในสังคม ดวย<br />
บทบาทสงเสริมชวยเหลือและประสานงานกับสถาบันครอบครัว ตลอดจนสถาบันทางศาสนาซึ่ง<br />
เปนผูนําทางจิตวิญญาณ ทั้ง 3 สถาบันทําบทบาทหนาที่สําคัญในการใหความชวยเหลือเกื้อกูลกัน<br />
โดยตางฝายตางทําหนาที่เปนเบาหลอมดานความรูและคุณธรรมจริยธรรม โดยที่บรูมและเซลชนิค<br />
(สํานักบริการขอมูลและสารสนเทศ. 2554. ออนไลน; อางอิงจาก Broom and Selznick. 1958.<br />
Sociology: A text with Adapted) อธิบายถึงการขัดเกลาทางสังคมเพื่อจุดมุงหมาย 4 ประการ คือ<br />
1) ปลูกฝงระเบียบวินัย การทําตามระเบียบกฎเกณฑที่สังคมกําหนดที่เปนพื้นฐานสําคัญของการทํา<br />
กิจกรรมและการอยูรวมกัน 2) การปลูกฝงความมุงหวังในชีวิตที่กลุมยอมรับ เชน คานิยม ยกยอง<br />
คนที่มีการศึกษาสูง เมื่อคนมีคานิยมเชนนี้ก็จะมุงหวังและผลักดันตนเองใหบรรลุเปาหมายนั้นใน<br />
ชีวิตของตน 3) การกําหนดบทบาทในสังคม เชน การรูจักวางตัวใหเหมาะสมตามสถานภาพ<br />
ความสัมพันธตอบุคคล สถานที่ เวลา และ 4) การใหเกิดทักษะความชํานาญ เชน การถายทอด<br />
เทคโนโลยี วิชาชีพ เปนตน บทบาทที่องคกรทางสังคม รวมถึงบทบาทของผูนําตาง ๆ ทางสังคม
147<br />
เชน ผูนําการปกครอง ผูนําทางจิตวิญญาณ ผูนํากลุมและองคกรตาง ๆ ตลอดจนประวัติศาสตร การ<br />
ตอสู ประสบการณและบทเรียนตาง ๆ ไดหลอหลอมกลายเปนอุดมการณและปรัชญาในการดําเนิน<br />
ชีวิต ที่มีคุณลักษณะเดนเฉพาะของแตละคน สังคมและประเทศ<br />
บทบาทเปนการแสดงพฤติกรรมทางกาย ความคิด ทัศนคติของคนเรา ซึ่งจะแสดงออก<br />
ตามสถานภาพที่ตนดํารงอยู คนที่อยูในสถานภาพ ตําแหนงที่แตกตางกันก็จะแสดงพฤติกรรมออก<br />
มาตางกัน คนที่แสดงพฤติกรรม ความคิดเหมือนกัน เมื่ออยูในสถานการณที่คลายกัน เทอรเนอร<br />
(Turner. 2002 : 233) ดังนั้นปจจัยที่มีผลตอกระบวนการปลูกฝงคุณลักษณะของคุณธรรมและ<br />
จริยธรรมใหเกิดขึ้นประกอบดวย ปจจัยดังตอไปนี้<br />
1. บทบาทผูนําการปกครอง มีความสัมพันธและเปนปจจัยที่สงผลตอการหลอหลอม<br />
คุณลักษณะของประชากรที่เกิดจากความเชื่อ ความศรัทธาในตัวผูนําก็จะนอมนําคําสั่งสอนนั้นมาใช<br />
ในการดําเนินชีวิต ประเทศในกลุมเอเชียจะมีประวัติศาสตรที่คลายคลึงกันในดานการตอสู เพื่อปลด<br />
แอกตัวเองจากการเปนเมืองขึ้น บทบาทผูนําจึงมีอิทธิพลในการถายทอดอุดมการณและสืบทอดกัน<br />
ตอมา เชน ประเทศเวียดนามมีประธานาธิบดีโฮจิมินห เปนแบบอยางของผูมีความรักชาติ ขยัน<br />
อดทนและเสียสละ ไตหวันมีประธานาธิบดีเจียงไคเช็ค ที่มือสะอาดและมีศีลธรรม อินเดียมี<br />
มหาตมะ คานธี ที่ใชการตอสูแบบอหิงสา การดําเนินชีวิตสมถะ ไมเบียดเบียน ไมใชความรุนแรง<br />
ในการแกปญหา นอกจากเปนแบบอยางที่ดีแลว วิสัยทัศนของผูนําและคุณลักษณะของผูนําก็เปน<br />
สิ่งหลอหลอมประชากรในประเทศนั้น เชน ประธานาธิบดีปารค จองฮี ของเกาหลีใต มีวิสัยทัศน<br />
ในการนําโครงการแซมาอึลวุนดง ซึ่งเปนโครงการพัฒนาชนบทแนวใหมมาสรางรากฐานทาง<br />
เศรษฐกิจแกชุมชนชนบทใหมีความเขมแข็ง พึ่งพาตนเองได โดยใชความขยัน ความมุงมั่น ตั้งใจ<br />
ชวยตัวเองและความรวมมือ การเสียสละแกสวนรวม เหลานี้เปนคุณธรรมจริยธรรมที่สืบทอดสืบ<br />
ตอมาจนถึงปจจุบัน<br />
2. บทบาทผูนําทางจิตวิญญาณ เปนศูนยรวมของความศรัทธาทางศาสนา เชน ประเทศ<br />
ไตหวันที่ภิกษุ ภิกษุณี มีบทบาทในการถายทอดและเปนแบบอยางของการหลอหลอมคุณธรรม<br />
จริยธรรม เชน ภิกษุณีเจิ้งเหยียน ผูกอตั้งองคกรพุทธฉือจี้และใชหลักการพุทธมหายาน ตาม<br />
แนวทางพระโพธิสัตว ผูมีจิตใจเมตตากรุณาตอมวลสรรพสัตวสรรพชีวิตใหพนจากความทุกข<br />
ความเดือดรอน สวนภิกษุซิงหวินและภิกษุเซิ่งเหยียน ไดตั้งองคกรแสงพุทธธรรมและองคกรกลอง<br />
ธรรมะ ซึ่งทั้งสามองคกรที่ไดจัดตั้งขึ้นมีหลักการที่คลายคลึงกันในการใหความชวยเหลือและ<br />
พัฒนาสังคม เผยแผธรรมะ ใหการศึกษา สรางแหลงเรียนรูทางธรรมะ ที่ผานมาบทบาทของผูนําทั้ง<br />
สามทานไดประสบผลสําเร็จในการขยายกลุมเปาหมายไดอยางกวางขวาง ทั้งในประเทศและ<br />
ตางประเทศ ดวยการจัดตั้งสาขาและการใชเครื่องมือสื่อสารเทคโนโลยีขามประเทศ
148<br />
3. ผูนําทางปญญา ไดกลายเปนศูนยรวมความศรัทธา โดยเฉพาะสังคมฝงยุโรปมีเหลา<br />
นักคิด นักปราชญและผูทรงคุณความรู ที่มีอิทธิพลตอการหลอหลอมคุณธรรมจริยธรรมของ<br />
ประเทศ เชน ประเทศสวิตเซอรแลนด มีนักการศึกษาที่มีชื่อวา โยฮาน ไฮริท เพสโตโลสซี่ (Johann<br />
Heinrich Pestalozzi) มีแนวคิดเกี่ยวกับเปาหมายของการศึกษา คือ การสรางคนใหมีคุณธรรมและ<br />
เห็นวาครอบครัว คือ ฐานที่แทจริงของการศึกษา การหลอหลอมคุณธรรมจึงเริ่มที่ครอบครัว<br />
โดยเฉพาะจากแม ไมมีครูคนไหนจะแทนที่ความเปนพอเปนแมไดอยางสมบูรณ สวนประเทศ<br />
เยอรมันมีนักปราชญมากมายหลายสาขาวิชา โดยที่นักปราชญเหลานี้เปนผูวางรากฐานแนวคิดการ<br />
พัฒนาประชาชนของประเทศใหมีคุณภาพและเปนผูมีคุณธรรมจริยธรรม ประพฤติปฏิบัติในทางที่<br />
ถูกที่ควร ผูที่มีอิทธิพลไดแก มารติน ลูเธอร (Martin Luther) นักการศาสนาโดยการเชื่อมโยง<br />
การศึกษากับการศาสนาดวยแนวคิดที่วารัฐจะตองสรางคนใหฉลาดหลักแหลม รูจักรักเกียรติยศ<br />
โดยไมปลอยใหเปนหนาที่ของพอแมอยางเดียว เด็กเล็กตองอานคัมภีรใหแตกฉาน อีกคนที่จะ<br />
กลาวถึงคือ โยฮาน เฟดเดอรริท เฮอรบารท (Johann Friedrich Herbart) มีแนวคิดวาจุดมุงหมายของ<br />
การศึกษา คือ การสรางอุปนิสัยและคุณธรรมเพื่อใหเปนคนดี จึงตองสรางระเบียบความคิด ใหเด็กมี<br />
อิสระในการคิดและความคุนเคยกับความคิดที่ชอบธรรม ใหเห็นแจงดวยตนเองวาอะไรผิดถูก ดีชั่ว<br />
4. ศาสนา ปรัชญาและความเชื่อ มีบทบาทโดยตรงในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของ<br />
ทุกประเทศ จะแตกตางที่ระดับของความเขมขน เชน ประเทศในกลุมเอเชีย ไตหวัน เวียดนามและ<br />
เกาหลี สวนใหญนับถือพุทธนิกายมหายานและไดรับอิทธิพลจากหลักคําสอนของขงจื้อ ศรีลังกา<br />
นับถือพุทธแบบเถรวาท มีหลักคําสอนของพระพุทธเจาเปนรากฐานคุณธรรมมาอยางยาวนาน<br />
อินเดียนับถือฮินดูมีความเครงครัดในศาสนา ประเทศไตหวันมีผูนําองคกรศาสนาที่เปนตัวอยางที่ดี<br />
ทั้งการปฏิบัติสวนตัวและการนําปฏิบัติกิจกรรมตาง ๆ สามารถผลิตนักบวชที่มีคุณภาพ ประเทศ<br />
ศรีลังกามีโรงเรียนพุทธศาสนาวันอาทิตย 8,900 แหง มีผูเขาเรียน 2.2 ลานคนในการถายทอด<br />
คุณธรรมแกเด็กและเยาวชน ประเทศอินเดียสอนจริยธรรมผานคัมภีรพระเวทในศาสนาฮินดู สวน<br />
ประเทศในกลุมยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต ประชาชนสวนใหญนับถือศาสนาคริสต ทุกวัน<br />
อาทิตยครอบครัวก็จะพากันไปโบสถ ปฏิบัติศาสนกิจและพิธีกรรมที่เปนการถายทอดการปลูกฝง<br />
คุณธรรมจริยธรรม<br />
5. บทบาทของสถาบันครอบครัว เปนที่ยอมรับวาครอบครัวมีอิทธิพลตอความคิดและ<br />
พฤติกรรมของสมาชิก ในกลุมประเทศเอเชียครอบครัวจะเปนผูถายทอดคุณธรรมจริยธรรม โดยพอ<br />
แม ปูยา ตายาย หรือผูอาวุโสในครอบครัวและมีหลักคําสอนจากตนแบบบุคคล เชน คําสอนของ<br />
ขงจื้อ คําสอนของลุงโฮ คําสอนของศาสดาในศาสนา สวนกลุมประเทศยุโรป อเมริกาเหนือและ
149<br />
แปซิฟคใต ใหความสําคัญกับครอบครัวอยางสูง เพราะมีบทบาทในการวางรากฐานในการสราง<br />
คุณลักษณะของประชาชนทุกดาน<br />
6. บทบาทสถาบันการศึกษา ประเทศที่เคยบอบช้ําจากภาวะสงคราม เคยตกเปนเมืองขึ้น<br />
หรืออาณานิคมของประเทศมหาอํานาจมากอน จึงไดผานการตอสูกับประเทศมหาอํานาจมาอยาง<br />
ยาวนาน จึงตางมีประสบการณและบทเรียนที่ตองจดจํา ประเทศในกลุมเอเชียนี้ ไดแก อินเดีย<br />
ไตหวัน เกาหลี เวียดนาม ตางใหความสําคัญกับการศึกษาและใชการศึกษาเปนเครื่องมือในการ<br />
พัฒนา ทั้งดานทักษะและจิตวิญญาณคุณธรรมจริยธรรม โดยเริ่มตั้งแตเด็กและไดจัดไวในหลักสูตร<br />
ใหมีการจัดการเรียนการสอน เพื่อปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมไปตามชวงวัยที่เหมาะสม สําหรับกลุม<br />
ประเทศยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต เปนประเทศที่มีนักคิด นักปราชญและนักการศึกษาใน<br />
สาขาวิชาตาง ๆ มากมายและไดวางฐานการศึกษาเพื่อจุดมุงหมายใหไดคุณลักษณะที่พึงประสงค<br />
เชน การปลูกฝงการยอมรับความแตกตาง การใหเกียรติกัน การอยูรวมกันอยางสันติและการแกไข<br />
ปญหาที่ไมใชวิธีการที่รุนแรง การรูจักคิด การคิดแบบมีเหตุมีผล<br />
7. บทบาทของรัฐ ในการกําหนดนโยบายเพื่อแสดงถึงทิศทางที่รัฐตองการจะกาวไปสู<br />
เปาหมายอะไร รัฐบาลของแตละประเทศจึงมีบทบาทสําคัญในการกําหนดการปลูกฝงและการ<br />
ผลักดันคุณธรรมจริยธรรมของประชาชนในประเทศ โดยสามารถใชเครื่องมือตาง ๆ ดังที่ไดกลาว<br />
มาแลวขางตน รวมไปถึงการออกมาตรการอื่น เชน กฎระเบียบ กฎหมาย หรือกฎกติกาทางสังคม<br />
สวนความสําเร็จจะเกิดขึ้นได รัฐบาลตองมีการปฏิบัติที่เครงครัดจริงจัง เชน เกาหลีจะมีบทลงโทษ<br />
ตามกฎหมายที่รุนแรงและเครงครัดในการใชกฎหมาย ทําใหประชาชนเกรงกลัวไมกลาที่จะทําผิด<br />
8. บทบาทของสื่อมวลชน ถือวาเปนกลุมวิชาชีพที่มีอิทธิพลในการพัฒนาสังคม สามารถ<br />
เปนผูใหขอคิด ใหขอเสนอแนะแนวทางที่ถูกตองแกสังคมได ดังหลักการทําหนาที่ของสื่อมวลชนที่<br />
ดี 3 ประการคือ 1) เสรีภาพในการสื่อสาร 2) จิตสํานึกที่ดี 3) ตองมีจิตวิญญาณความรับผิดชอบตอ<br />
สังคมและตอผลงาน ดังนั้นในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมรัฐสามารถใชสื่อเปนเครื่องมือ เชน<br />
ประเทศเวียดนามที่ปกครองโดยระบอบสังคมนิยม ดังนั้นสื่อมวลชนจึงอยูภายใตการควบคุมของรัฐ<br />
การที่จะนําเสนอเนื้อหาและรายการตาง ๆ จึงเปนไปตามนโยบายที่มีการปลูกฝงจริยธรรมคุณธรรม<br />
ใหกับประชาชนในประเทศ เชน มีการฉายภาพยนตรประวัติศาสตรผานสื่อโทรทัศน เพื่อให<br />
ประชาชนไดตระหนักถึงการตอสูที่ยากลําบาลและการเสียสละของบรรพบุรุษ ปลูกฝงความรักชาติ<br />
และใหความสําคัญในการสรางคานิยมของการรักเรียนใหความสําคัญกับการศึกษาโดยมีการ<br />
นําเสนอขาวการศึกษา 4 หนาเปนประจําทุกวัน เปนตน<br />
9. บทบาทการมีสวนรวมของชุมชน ความสําคัญของการเขารวมรวมกันเปนกลุมเปน<br />
พวกเดียวกัน มีปฏิสัมพันธและทํากิจกรรมที่มีวัตถุประสงครวมกัน เชน การจัดกิจกรรมประเพณี
150<br />
ของชุมชนเพื่อรักษาประเพณีวัฒนธรรมไวใหสืบตอกันไป ดังนั้นบทบาทของการมีสวนรวมของ<br />
ชุมชนจึงเปนปจจัยสําคัญที่สามารถปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมแกสมาชิกในชุมชน เชน ประเทศ<br />
ศรีลังกา ใชความรวมมือของชุมชนสนับสนุนใหวัดเปนศูนยกลางปฏิบัติธรรม เปนโรงเรียนสอน<br />
พุทธศาสนาวันอาทิตย ใหประชาชนเขารวมจัดพิธีการแจกรางวัลแกผูสอบไดคะแนนสูงสุด หรือ<br />
ชุมชนมีสวนในการถายทอดคุณธรรมจริยธรรมจากจารีตประเพณี เปนตน ประเทศฟนแลนดมี<br />
องคกรที่เกี่ยวของกับกิจกรรมเด็กและเยาวชน เชน องคกรลูกเสือ องคกรดานกีฬา องคกรการเมือง<br />
เด็ก ฯ โดยรัฐบาลใหการสงเสริมสนับสนุนงบประมาณเปนรายป ซึ่งสามารถปองกันปญหาตาง ๆ<br />
เกี่ยวกับเยาวชนได ทั้งนี้ไดมีการรวมมือกับชุมชน องคกรตาง ๆ ในการจัดกิจกรรมที่มีรูปแบบเปด<br />
กวาง องคกรที่สะทอนความสําเร็จ คือ องคกรลูกเสือและเนตรนารี ทําใหเยาวชนสามารถทํางาน<br />
เปนทีม รูจักการพึ่งตนเอง รูจักการรวมมือ มีเจตคติที่ดีตอศาสนา ภักดีตอแผนดิน รูจักรับผิดชอบ<br />
ตนเองและสิ่งแวดลอม เหลานี้เปนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมแกเยาวชน<br />
10. ประวัติศาสตร ประสบการณและบทเรียน ของแตละประเทศจะมีประวัติศาสตร<br />
ความเปนมาของตนเอง ซึ่งกลุมประเทศเอเชียที่เปนกลุมตัวอยางในการศึกษาครั้งนี้มีประวัติศาสตร<br />
ที่เจ็บปวด ขมขื่นจากการตกอยูใตการปกครองของประเทศมหาอํานาจและตองตอสูเปนเวลา<br />
ยาวนานเพื่ออิสรภาพของตน ประสบการณที่เลวราย เจ็บปวดไดหลอหลอมใหเกิดความกลาหาญ<br />
อดทนและมีความแข็งแกรงตอสูชีวิต ไมยอมจํานนตอโชคชะตา แตไดนําวิกฤตเหลานั้นมาเปน<br />
บทเรียนถายทอดสอนคนรุนหลัง ไดเห็นถึงการตอสูของบรรพบุรุษ ทําใหเขาใจวัฒนธรรมรากเหงา<br />
ของตนเอง แมแตประเทศในกลุมยุโรป อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต ในหลายประเทศตางก็ผาน<br />
ประวัติศาสตรของการสรางประเทศก็ลวนแตผานความเจ็บปวดมาดวยกันทั้งนั้น ตองตอสูเพื่อการ<br />
รวมเผาพันธุที่หลากหลายใหเปนเอกภาพสามารถยอมรับซึ่งกันและกันและอยูรวมกันไดอยางสงบ<br />
สันติ ดังนั้นประวัติศาสตรจึงเปนปจจัยหนึ่งของการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมใหกับคนในชาติ<br />
ของตน เชน การจะยอมรับคนนอกเผาพันธุกับตนจะตองเปนคนที่เคารพในศักดิ์ศรีของมนุษย<br />
เคารพตอชาติพันธุที่แตกตาง<br />
11. สภาพภูมิศาสตร ที่ตั้งทางภูมิศาสตร ดินฟาอากาศ สภาพทางกายภาพเหลานี้ลวนมี<br />
สวนในการหลอหลอมคุณลักษณะของคน เชน ประเทศที่มีพื้นที่นอย มีทรัพยากรจํากัด ประเทศที่<br />
เจอภาวะความแปรปรวนของอากาศ เจอพิบัติภัยธรรมชาติทุกป อากาศหนาวจัด แผนดินไหว การ<br />
ตองประสบพบกับธรรมชาติที่โหดรายบอย ๆ ทําใหประชาชนมีความสามารถในการปรับตัว มี<br />
ความอดทน ตื่นตัวกระตือรืนรน ไมผลัดวันประกันพรุง เชน สวิตเซอรแลนดเปนประเทศที่ขาด<br />
แคลนวัตถุดิบในการผลิตสินคา ดังนั้นจึงเรียนรูการนํากลับมาใช (Recycle) โดยปลูกฝงประชาชน<br />
ตั้งแตเด็ก ใหรูจักการแยกขยะ ชนิดของขยะที่เปนเหล็ก แกว ขยะเปยก เศษอาหารจะนําไปทําปุย
151<br />
โดยจะมีคําชี้แจงถึงผลเสียของการไมปฏิบัติตามดวยการใชระบบการขนขยะที่จะไมเขาไปบริการ<br />
เก็บขยะที่บานของคน ๆ นั้น หรือแคนาดาซึ่งเปนประเทศที่มีพื้นที่อยูอาศัยนอยเปนประเทศที่<br />
เกิดขึ้นใหมมีอายุเพียง 125 ป ไมมีรากเหงาวัฒนธรรมที่ลึกซึ้ง เพราะเปนที่รวมของผูอพยพจาก<br />
หลากหลายวัฒนธรรม หลายเชื้อชาติ ศาสนา แตยอมรับเอาวัฒนธรรมที่หลากหลายนั้นมาเปนสวน<br />
หนึ่งของประเทศทําใหไมมีความแปลกแยกและไมขัดแยง สามารถสรางอัตลักษณความเปนหนึ่ง<br />
เดียวของประเทศตนเองดวยการวางรากฐานคุณธรรมจริยธรรมอยางเปนระบบ ประชาชนมีสวน<br />
รวมในการพัฒนาประเทศ สามารถอยูรวมกันอยางสงบสุข มีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน<br />
การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเกาหลี<br />
ความสําเร็จในการปลูกฝงจริยธรรมคุณธรรมของแตละประเทศที่มีพื้นฐาน รายละเอียดที่<br />
แตกตางกันไปของแตละประเทศ แตละกลุมประเทศที่กลาวมาแลวขางตน จะไดนํามาศึกษาเปน<br />
ประสบการณและบทเรียนในการใหสติและอบรมบมเพาะคุณธรรมจริยธรรมในประเทศไทย<br />
เพื่อใหเปนประเทศที่สามารถรอดพนจากภัยของลัทธิบริโภคนิยม วิกฤตของความขัดแยงในสังคม<br />
วิกฤตการกอการรายทางภาคใต ปญหาครอบครัว ปญหาสังคมและปญหาอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นในเวลานี้<br />
ดังที่จะไดเรียนรูคุณลักษณะและกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ ตอไปนี้<br />
ประเทศสาธารณรัฐเกาหลี เปนชาติเกาแกมีอายุกวา 5,000 ป เปนประเทศหนึ่งที่มี<br />
ประสบการณและบทเรียนเกี่ยวกับภาวะสงครามที่สรางความบอบช้ําใหกับคนในชาติและ<br />
ประเทศชาติ แตเกาหลีก็ยังสามารถพัฒนาตนเองใหเจริญรุงเรืองมายืนเปน 1ใน 4 เสือของเอเชีย<br />
ไดแก ฮองกง สิงคโปร เกาหลีใตและไตหวัน ไดอยางสงางาม สามารถพัฒนาความกาวหนา<br />
ทางดานเทคโนโลยี เชน รถยนตฮุนได เครื่องใชไฟฟและเทคโนโลยีของซัมซุง การสงออกสินคา<br />
วัฒนธรรมผานสินคาในแวดวงบันเทิง ดังกระแสความคลั่งไคล K-POP ซีรียเกาหลี เปนตน ทําให<br />
เกาหลีกลายเปนประเทศที่ร่ํารวยมั่งคั่งประเทศหนึ่ง ชนชาติเกาหลีนับไดวาเปนนักตอสู เปนชาติ ที่<br />
มีวัฒนธรรมประเพณีที่หลอหลอมใหคนในชาติเปนหนึ่งเดียวกัน มีสถาบันครอบครัวที่เขมแข็ง<br />
การถายทอดหลักธรรมคําสอนของศาสนาและลัทธิขงจื้อ<br />
1. กระบวนการที่หลอหลอมและปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของเกาหลี (เจือจันทร<br />
จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย. 2550 : 103-117) ไดแก<br />
1.1 การลําดับรุนอาวุโส คนเกาหลีใหความสําคัญกับการลําดับอาวุโสอยางเครงครัด<br />
ทั้งในที่ทํางาน โรงเรียน ความเปนรุนพี่รุนนอง รุนนองตองใหความเคารพเชื่อฟงรุนพี่สวนรุนพี่ก็<br />
ใหความชวยเหลือรุนนองอยางเต็มที่ ความสัมพันธจึงสนิทแนบแนน<br />
1.2 ความรักในสถาบันการศึกษา ความสัมพันธระหวางครูกับศิษย โดยศิษยจะรวม
152<br />
ดื่มและรับประทานอาหารกับครูในตอนเย็นดวยบรรยากาศที่เปนกันเอง แตแฝงดวยความเคารพ<br />
นอบนอม มีมารยาท<br />
1.3 ความรักในสถานประกอบการ กตัญูและจงรักภักดีตอบริษัทอยางยิ่ง เพราะถือ<br />
วา บริษัทคือผูใหทุกสิ่งทั้งความสุขสบาย อาหาร ชีวิตที่อุดมสมบูรณ ทุกคนจึงทํางานดวยความ<br />
ทุมเท เอาจริงเอาจัง มุงมั่นและเห็นแกประโยชนของบริษัทกอนประโยชนตน นอกจากนี้ยังมีความ<br />
ความรัก ผูกพันตอบริษัท ใหความเคารพ ใหเกียรติและเชื่อฟงคําสั่งสอน คําสั่ง คําแนะนําเพราะถือ<br />
วาบริษัทเปนดั่งครอบครัว<br />
1.4 ทุมเทใหแกหนาที่การงาน ทํางานดวยความตั้งใจ มุงมั่นใหงานสําเร็จ ไมอูหรือ<br />
ปลอยเวลาใหผานไปดวยเรื่องไรสาระ เมื่อเสร็จงานแลวจึงจะสังสรรค รวมดื่มกับคนที่วางใจเพื่อ<br />
คลายเครียด รูจักหนาที่ของตนและทําหนาที่อยางเขมแข็ง ซึ่งเปนคุณลักษณะเดนที่ทําใหประสบ<br />
ผลสําเร็จในทุกดาน<br />
1.5 ความเปนหมูเหลา คนเกาหลีจะรักคนในชาติตนเอง การจะยอมรับชาวตางชาติ<br />
ตอเมื่อไดพิสูจนแลววาคน ๆ นั้นจริงใจ จึงจะยอมรับเปนคนกลุมเดียวกันและเชิญไปดื่มรวมกัน<br />
1.6 ชาตินิยมและรักชาติ จะใชสินคาที่ผลิตในประเทศเทานั้น ทําใหเศรษฐกิจมั่นคง<br />
เงินทองไมรั่วไหล หากไมเห็นดวยกับนโยบายของรัฐบาลจะทําการประทวงและมีการแจง<br />
หนวยงานจราจรเพื่อแจงใหประชาชนไดทราบลวงหนาจะไดไมเดือดรอน<br />
1.7 มีวินัยในตัวเอง ชาวเกาหลีไดรับการปลูกฝงและฝกฝนอยางดีจนเปนอุปนิสัยจึง<br />
เปนผูมีวินัยที่เครงครัด นอกจากนี้กฎหมายมีบทลงโทษที่รุนแรง ทําใหประเทศเกาหลีขึ้นชื่อเรื่อง<br />
ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน เพราะทุกคนรูกฎกติกาและมีวินัย<br />
1.8 การสรางความแข็งแกรงในครอบครัว ทั้งชายและหญิงจะเปนผูที่ใฝรูใฝเรียน<br />
เพื่อใหเปนผูที่สามารถประกอบอาชีพ ในครอบครัวสามีทํางานหาเลี้ยงครอบครัว ภรรยามีหนาที่<br />
ปรนนิบัติสามีและดูแลสั่งสอนบุตร โดยที่ภรรยาจะมีการศึกษาระดับปริญญาโท ปริญญาเอก จึงทํา<br />
ใหเยาวชนของเกาหลีมีคุณภาพ เพราะมีแมที่มีการศึกษาและดูแลใหความอบอุน<br />
1.9 ขยันไมยอทอตองานหนัก เพราะตองเผชิญและจดจําความยากลําบากมายาวนาน<br />
จึงทําทุกวิถีทางไมใหอดตาย ไดใชหลักคําสอนของขงจ ื้อ นอกจากนี้ยังมีน้ําใจ รวมมือรวมใจ<br />
ชวยเหลือ แบงปน ไมทอดทิ้งกัน<br />
2. หนวยงานและองคกรที่มีบทบาทในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม<br />
2.1 ศาสนา ปรัชญา ความเชื่อ คนเกาหลีสวนใหญนับถือพุทธศาสนารอยละ 51.2<br />
แตหลักปรัชญาที่มีอิทธิพลมากที่สุด คือ คําสอนของขงจื้อ ไดสอนระเบียบในสังคม วิถีชีวิต การ<br />
ดําเนินชีวิตครอบครัว สังคม การทําหนาที่และปฏิบัติใหถูกตองตามครรลอง ซึ่งคนเกาหลีไดใชเปน
153<br />
แนวทางการดําเนินชีวิตจนถึงปจจุบัน คํากลาวของขงจื้อที่สรุปไดวา ทุกสิ่งทุกอยางในโลกมีความ<br />
แตกตางกันโดยกําเนิด การดํารงชีวิตในครอบครัว สังคม ประเทศ ทุกอยางตองอยูในที่สมควร เชน<br />
ลูกควรนับถือพอ ขุนนางควรนับถือกษัตริย ภรรยาควรนับถือสามีและสอนใหแสดงความสัมพันธ<br />
ตอกันอยางถูกตอง เชน กษัตริยกับขุนนางควรไววางใจกัน พอกับลูกชายควรผูกพันและสืบทอดกัน<br />
สามีภรรยาควรมีบทบาทหนาที่ตางกัน ผูใหญกับผูนอยควรมีบทบาทหนาที่ตางกัน ระหวางเพื่อน<br />
ควรซื่อสัตยตอกัน<br />
2.2 สถาบันครอบครัว ใหความสําคัญกับการยึดหลักคําสอนของขงจื้อใหเปนคนมี<br />
คุณธรรม มีความกตัญู ซื่อสัตยและเอื้อเฟอตอผูอื่น มีเมตตากรุณา ระลึกบุญคุณของบรรพบุรุษที่<br />
เสียสละ ดังนั้นภาพที่เห็นในสังคมเกาหลี ลูก ๆ มีความกตัญูกับบิดามารดา สามีภรรยาจงรักภักดี<br />
และซื่อสัตยตอกัน เด็กเมื่อทําผิดจะไดรับการดุดาดวยเหตุผลและสั่งสอนไมใหทําผิดเปนครั้งที่สอง<br />
เด็กเกาหลีไมเห็นการทําผิดเปนสิ่งทาทายและนาทดลอง เพราะมีความละอายที่จะทําผิดตอตระกูล<br />
ทําใหถูกจารึกความชั่วในทะเบียนตระกูล<br />
2.3 สถาบันการศึกษา ดวยแนวคิดรากฐานการศึกษาที่แข็งแกรงยอมนําพาเศรษฐกิจ<br />
ใหมั่นคง การศึกษาชวยสรางพลังความรู ปญญา ความคิดริเริ่มสรางสรรค พัฒนาทรัพยากรมนุษย<br />
ใหมีคุณคามีศักยภาพ ไดมีการปฏิรูปการศึกษาไปพรอมกับการสรางเสริมคุณธรรมจริยธรรม<br />
ความคิดสรางสรรค เพื่อใหคนสมบูรณทั้งชีวิตและจิตใจ จึงใชระบบการศึกษาแบบเปดตลอดชีวิต<br />
อยางไรก็ตามความเปลี่ยนแปลงของสังคมเกาหลีก็ประสบปญหาคานิยมทางวัตถุ<br />
การมุงประโยชนตนเอง ไมคํานึงถึงสังคมสวนรวม จึงไดมีการปฏิรูปการศึกษาโดยใหแมมีสวนรวม<br />
ในการจัดการเรียนการสอน การปลูกฝงคานิยมคุณธรรมจริยธรรมอยางเปนระบบและคอยเปนคอย<br />
ไป ตั้งแตอนุบาลถึงมหาวิทยาลัย ดังนี้<br />
1) อนุบาล-ประถมศึกษาปที่ 3 ปลูกฝงความเปนระเบียบในสังคม กฎจราจรและ<br />
จิตสํานึกในการอยูรวมกันในสังคม<br />
2) ประถมศึกษาปที่ 4-มัธยมศึกษาตอนตน ปลูกฝงสิทธิหนาที่ของตนในระบอบ<br />
ประชาธิปไตย เคารพกฎหมายของบานเมือง การตัดสินใจดวยตนเองอยางมีเหตุผลที่ถูกตอง<br />
3) มัธยมศึกษาตอนปลาย-อุดมศึกษา ปลูกฝงสิทธิและหนาที่การเปนพลเมือง<br />
โลก สันติภาพ ความเขาใจคุณลักษณะอันเปนสากลและความเขาใจอันดีตอวัฒนธรรมของชาติอื่น<br />
2.4 ประวัติศาสตร เดิมประเทศเกาหลีปกครองโดยกษัตริย เมื่อญี่ปุนเขาครอบครอง<br />
เกาหลี สถาบันกษัตริยจึงลมสลาย เมื่อญี่ปุนแพสงครามโลกครั้งที่ 2 เกาหลีไดรับเอกราช แตถูกแบง<br />
ออกเปนสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนเกาหลี(เกาหลีเหนือ)ภายใตสหภาพโซเวียตผูนําฝาย<br />
สังคมนิยมและสาธารณรัฐเกาหลี(เกาหลีใต) ภายใตการนําของสหรัฐอเมริกาผูนําฝายประชาธิปไตย
154<br />
ดังนั้นการที่ตองตกเปนเมืองขึ้นอยางยาวนานของเกาหลี ตองพบกับภาวะความอดอยาก<br />
ขาดแคลนและขมขื่น แตดวยนโยบายการบริหารประเทศของผูนําที่มีวิสัยทัศน มีคุณธรรม เสียสละ<br />
อดทน เห็นแกประโยชนของประเทศชาติเปนสําคัญ จึงสามารถนําพาประเทศใหรอดพนจากความ<br />
ยากไรและกาวสูความเปนผูนําในแถบภูมิภาค มีความกาวหนาทางเศรษฐกิจ เทคโนโลยีที่ทันสมัย<br />
ไปพรอมกับการวางแผนปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมในการวางนโยบายเศรษฐกิจ 5 ป ใชแผนแรก<br />
เนนใหประชาชนประหยัด อดออม ริเริ่มโครงการแซมาอึลวุนดงที่เขาถึงประชาชนชนบท กระตุน<br />
ผูนําและประชาชนใหเชื่อมั่นตออนาคตวา สามารถอยูดีกินดีได ถาขยันทํางานและรวมมือกันดี มี<br />
จิตใจพึ่งตนเอง ใชความพากเพียร อดทนซึ่งมีอยูในตัวของชาวเกาหลี โครงการแซมาอึลวุนดงจึงถือ<br />
เปนขบวนการรวมพลังทางสังคมระดับชาติของเกาหลีใต นั่นคือ ผูนําทุกระดับใหการสนับสนุน<br />
ตั้งแตผูนําทางการเมือง กลุมชนชั้นนําในเมือง ผูนําหมูบาน ขาราชการทองถิ่นและประชาชนเขา<br />
รวมดําเนินงานพัฒนาหมูบานดวยความสมัครใจ โครงการนี้ประสบผลสําเร็จสามารถสรางรากฐาน<br />
ทางเศรษฐกิจในระบบสังคมหมูบานใหแข็งแกรง ไมเกิดชองวางระหวางรายไดของคนเมืองกับคน<br />
ชนบท<br />
2.5 กฎหมายปกครองประเทศ ผูมีหนาที่ดูแลรักษากฎหมายทําหนาที่อยางเครงครัด<br />
ประชาชนไมกลาทําผิดกฎหมาย แมเรื่องเล็กนอย เชน การวิ่งราว การขามถนน การขับรถ ทําให<br />
สังคมมีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน<br />
2.6 สื่อมวลชน ทําหนาที่เผยแพรประชาสัมพันธใหเห็นความสําคัญของการศึกษาที่<br />
บาน การบมเพาะคุณลักษณะที่ดีงาม การสรางบุคลิกภาพที่ดี ลดการเสนอขาวอันกอใหเกิดความ<br />
รุนแรง การยั่วยุใหเยาวชนหลงใหลในสิ่งมอมเมาและยาเสพติด<br />
2.7 สังคมโดยรวม คนเกาหลีใหความเคารพนับถือผูใหญ จึงมีความเชื่อวา ผูใหญจะ<br />
ตองทําตัวเปนตนแบบมีความประพฤติที่ดีงามใหแกเยาวชน ผูใหญจึงสามารถวากลาวตักเตือนเด็ก<br />
หากเห็นวากระทําสิ่งที่ไมถูกตอง แมจะไมใชลูกหลานโดยตรง เชนเดียวกับเด็กก็ใหความเคารพ<br />
แมไมใชเครือญาติ คานิยมความขยันหมั่นเพียร การชวยตนเอง ความรวมมือรวมใจ การเสียสละ<br />
สวนตนเพื่อสวนรวม<br />
2.8 สภาพภูมิศาสตร ประเทศเกาหลีมี 4 ฤดู 24 ฤดูยอย จึงทําใหรูจักปรับตัวและมี<br />
ความอดทน อีกทั้งยังสามารถใชประโยชนจากการเปลี่ยนแปลงฤดูกาลในดานเกษตรและประมง<br />
การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศเวียดนาม<br />
สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนามเปนอีกประเทศที่ไดประสบกับสงครามมาอยางยาวนาน<br />
เคยตกเปนเมืองขึ้นของจีนและฝรั่งเศส ผานการตอสูกับสหรัฐอเมริกาในสงครามเวียดนาม ไดรับ
155<br />
ความบอบช้ําทําใหเวียดนามแทบสิ้นชาติ คนเวียดนามจึงเปนผูมีความอดทนและตระหนักในความ<br />
เปนชาติ ที่สามารถเอาชนะมหาอํานาจได ประเทศเวียดนามมีประชากร 83.5 ลานคน สวนใหญนับ<br />
ถือพุทธนิกายมหายาน มีรูปแบบการปกครองแบบสังคมนิยม (เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขา<br />
ภิรมย. 2550 : 131-141)<br />
1. กระบวนการที่หลอหลอมและปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของเวียดนาม ไดแก ความ<br />
ขยัน อดทน รักชาติ รักการศึกษาเลาเรียน ยึดถือความกตัญู<br />
2. หนวยงานและองคกรที่มีบทบาทในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม<br />
2.1 ศาสนา ปรัชญา ลัทธิความเชื่อ คนเวียดนามแตเดิมมีคตินิยมเหมือนชาวไทย<br />
พุทธ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง รัฐบาลไดสรางกรอบจํากัดความเชื่อทางศาสนา ตอมาจึง<br />
ไดผอนคลายความเขมงวดโดยใหอิสระในการนับถือศาสนา โดยสวนใหญจะเปนพุทธฝายมหายาน<br />
ที่รับมาจากจีน ใหความสําคัญในแงความศักดิ์สิทธิ์ ไมเครงครัดการปฏิบัติธรรม สําหรับหลัก<br />
ปรัชญาขงจื้อที่รับมาปลูกฝงคานิยมวา คนที่มีความรู คือ คนที่มีคุณคาตอสังคม คนที่มีความรูควร<br />
ไดรับการยกยอง โดยความรูตองคูคุณธรรมดวย<br />
2.2 สถาบันครอบครัว โดยยึดหลักคําสอนของขงจื้อใหเปนคนมีคุณธรรม มีความ<br />
กตัญู ผูไมกตัญูตอพอแมจะไมมีความกาวหนา สอนใหรักชาติ ขยันหมั่นเพียร ตองขยันศึกษา<br />
เลาเรียน เคารพตอผูใหญ ผูหญิงเวียดนามจะเสียสละใหกับครอบครัวเปนอันดับแรก เปนสิ่งที่<br />
ปลูกฝงอยูในความคิดของผูหญิงเวียดนามแทบทุกคน<br />
2.3 สถาบันการศึกษา หลังเวียดนามไดรับอิสรภาพจากฝรั่งเศส ประธานาธิบดี<br />
โฮจิมินท ประกาศนโยบายที่จะขจัดปญหาโจรแหงความโง ซึ่งสะทอนถึงการใหความสําคัญกับ<br />
การศึกษาอยางสูงจากคําพูดที่วา “เพื่อประโยชนในสิบปปลูกตนไมและเพื่อประโยชนในรอยปให<br />
การศึกษาดูแลคน” ทั้งนี้เพราะเชื่อวา การศึกษาจะพัฒนาคุณภาพของคน หากรากฐานการศึกษา<br />
แข็งแกรงยอมนําพาเศรษฐกิจใหมั่นคง โดยหลังจากไดรับอิสรภาพจากฝรั่งเศสในป 2488 สิ่งที่เนน<br />
คือ 1) ความเปนชาติ โดยจัดเนื้อหาการเรียนการสอนดานประวัติศาสตรของชาติ สงเสริมใหเกิด<br />
ความรักชาติ ใชภาษาประจําชาติ สรางคนรุนใหมใหเปนผูรับใชชาติ 2) ความเปนวิทยาศาสตร<br />
สอนความกาวหนาและวิทยาศาสตร สอนใหคิดเปน รูเหตุรูผลของความคิดและสอนใหเปนคน<br />
กระหายใครที่จะเรียนรู และ 3) ความเปนมวลชน นําความรูทางวิทยาศาสตรไปประยุกตใชในชีวิต<br />
และใชในการผลิตเชื่อมโยงกับมวลชน การไดรับการศึกษาถือเปนสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน<br />
การศึกษาเพื่อมวลชนนําไปสูการพัฒนาทางวัฒนธรรม วิทยาศาสตร เศรษฐกิจและสังคม การ<br />
พัฒนาไมหยุดนิ่งไดทําการอยางตอเนื่อง
156<br />
กระทั่งในป 2539 รัฐบาลประกาศนโยบายโดยเมย (Doi Moi) ทําการปฏิรูปการศึกษา<br />
โดยเนนการสรางคุณลักษณะของผูเรียนที่พึงประสงคไดแก<br />
1) การเรียนรูเปาหมาย ใหรูทิศทางของการพัฒนาที่ยึดแนวทางการเมืองสังคม-<br />
นิยม ดานเศรษฐกิจเปดกวาง<br />
2) สามารถทํางานในเศรษฐกิจสมัยใหมไดดี โดยพัฒนาทักษะใหม ๆ สําหรับ<br />
การพัฒนาประเทศดานอุตสาหกรรม เทคโนโลยี การสื่อสาร การกอสราง ฯลฯ<br />
3) สามารถติดตอสื่อสาร ทันการเปลี่ยนแปลง โดยใหการสนับสนุนนักเรียนรุน<br />
ใหมใหเรียนภาษาตางประเทศ รวมทั้งคอมพิวเตอร แลกเปลี่ยนและมีเครือขายกับนานาชาติ<br />
4) พัฒนาความสามารถเฉพาะทางใหโดดเดน สงเสริมเด็กใหเติบโตตาม<br />
ศักยภาพ สงเสริมการเรียนคณิตศาสตรและสาขาอื่นอยางเต็มที่<br />
5) รักษาเอกลักษณและวัฒนธรรมเฉพาะของประเทศ ใหผูเรียนรูจักวัฒนธรรม<br />
ของประเทศ รักษาคุณธรรมจริยธรรมของสังคม<br />
6) มีความตระหนัก รูเทาทันอิทธิพลของนานาชาติ แมจะเปดรับแนวคิดคานิยม<br />
เศรษฐกิจทุนนิยมตะวันตก<br />
7) บรรจุวิชาคุณธรรมจริยธรรมไวในหลักสูตรระดับประถมตน สอนเกี่ยวกับ<br />
การเปนคนดีตองทําอยางไร นอกจากนี้ยังใหน้ําหนักการตอกย้ําคําสอนของลุงโฮ (โฮจิมินท) และ<br />
ภาคกลางของเวียดนาม ไดกําหนดใหนักเรียนประถมตนทําการบาน 5 ขอ เพื่อใหซึมซับการปลูกฝง<br />
คุณงามความดีผานการเรียนการสอน ดังนี้<br />
(1) วันนี้หนูทําความดีอะไรบาง โดยใหเด็กบันทึกการทําความดีทุกวันและ<br />
จดจําความดีที่ทําไวชวง 6 ปที่เรียน<br />
(2) วันนี้หนูชวยคุณแมทํางานอะไรบาง เปนการสรางความสัมพันธใน<br />
ครอบครัว<br />
(3) วันนี้ในชุมชนของหนูมีเหตุการณใดเกิดขึ้นบาง เด็กตองออกไปสํารวจ<br />
และบันทึกเรื่องราว ทําใหเกิดการเรียนรู เขาใจและผูกพันกับชุมชน<br />
(4) ใหรายงานขาวหนึ่งขาว เกี่ยวกับประเทศเวียดนาม เปนการสรางความ<br />
รักชาติ<br />
(5) ใหรายงานขาวหนึ่งขาว เกี่ยวกับสถานการณโลก ทําใหรูจักสังคมโลก<br />
การบาน 5 ขอเปนการปลูกฝงคุณธรรมใหเด็กไดเรียนรู รูจักตัวเอง รูจัก<br />
ครอบครัว ชุมชนและประเทศชาติของตน ตลอดจนเขาใจสังคมโลกดวย
157<br />
ความสัมพันธระหวางครูกับศิษย ศิษยจะใหความเคารพครูและครูจะอุทิศตัวเพื่อเผยแพร<br />
ความรูแกศิษย ครูในเวียดนามตองเปนคนเกงและไดรับการยกยองเพราะถือเปนอาชีพที่มีคุณคาตอ<br />
สังคม<br />
2.4 ประวัติศาสตร การตอสูที่ยาวนานของคนเวียดนามกับประเทศมหาอํานาจหลาย<br />
ประเทศ ทั้งจีน ฝรั่งเศส อเมริกา ตองไดรับความยากลําบาก ความเจ็บปวดทุกรูปแบบ ประสบการณ<br />
และบทเรียนที่ผานมาทําใหคนเวียดนามมีความกลาหาญ เสียสละ อดทนและรักชาติ และไดใช<br />
ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรมและวรรณกรรม เปนปจจัยดานยุทธศาสตรและการปฏิวัติ<br />
สังคม โดยเฉพาะวัฒนธรรมที่ถือเปนขุมทรัพยจะตองปกปองรักษา จึงถูกนํามาเปนเครื่องมือในการ<br />
ปลุกเราใหประชาชนสํานึกถึงความรุงโรจนในอดีต ใฝเรียนใฝรูไมวาจะเปนคนยากจนก็สนใจการ<br />
เรียน มีนิสัยชอบเอาชนะปญหาที่ทาทาย วรรณกรรมพื้นบาน นิทานพื้นบานจะแฝงคุณธรรม<br />
จริยธรรมความรักชาติ ความซื่อสัตย กตัญู<br />
2.5 คําสอนของประธานาธิบดีโฮจิมินห ผูนําในการตอสูเพื่อปลดปลอยประเทศ<br />
เวียดนามใหเปนอิสระ ไดสรางศรัทธาใหเกิดกับชาวเวียดนามและถูกเรียกวา ลุงโฮ คนเวียดนาม<br />
ยึดถือหลักคําสอนของลุงโฮเปนหลักในการดําเนินชีวิต 5 ขอไดแก 1) รักประเทศชาติ รักประชาชน<br />
2) เรียนเกง ทํางานเกง 3) รักษาอนามัย 4) วินัยดี 5) ซื่อสัตย กลาหาญ<br />
2.6 สื่อมวลชน รัฐเปนผูกําหนดนโยบายและควบคุมสื่อมวลชนทุกแขนง จึงสามารถ<br />
ควบคุมและปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมแกคนในชาติได สื่อโทรทัศนยังนําภาพยนตรประวัติศาสตร<br />
ความยากลําบากของบรรพบุรุษในการตอสูกับฝรั่งเศสและอเมริกา ผลกระทบของสงครามตอ<br />
ครอบครัว เพื่อเยาวชนรุนใหมจะไดไมมัวเมาหลงอยูกับความสุขสบายอยางเดียว การนําเสนอ<br />
เนื้อหาของสื่อโทรทัศนตามความเหมาะสมกับกลุมเปาหมาย สื่ออื่น ๆ ไมคอยมีขาวอาชญากรรม<br />
และใหความสําคัญกับการศึกษาโดยนําเสนอขาวการศึกษา 4 หนาเปนประจําทุกวัน<br />
บทเรียนจากการเรียนรูถึงการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ<br />
การไดเรียนรูกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศอื่น ๆ เพื่อเปน<br />
ประสบการณ เปนบทเรียนใหเราไดนํากลับมาทบทวนประเทศของตนเองและหาวิธีการประยุกตใช<br />
ที่เหมาะสม ซึ่งตองยอมรับวาสังคมไทยปจจุบันไดรับผลกระทบจากการเปดกวางของสังคมโลก<br />
ภายใตระบบทุนนิยมเสรีประชาธิปไตยที่บางครั้งทําใหคนเราหลงระเริงไปกับสิ่งที่มากระตุนกิเลส<br />
ภายในของความอยาก ความโลภและทําใหคนเราเห็นแกตัว สามารถที่จะทําทุกสิ่งไดโดยคํานึงถึง<br />
แตความสะดวก ความพึงพอใจของตนเองมากกวาที่จะเห็นถึงความถูกตองตามครรลองคลองธรรม
158<br />
และเปนที่ยอมรับวาคุณธรรมจริยธรรมในทุกวันนี้ไดเสื่อมถอยลงมาก จากพฤติกรรมที่สะทอนถึง<br />
ปญหาตาง ๆ ที่มนุษยตองประสบซึ่งลวนเกิดจากน้ํามือของมนุษยเองทั้งสิ้น<br />
1. ปญหาในสังคมไทย หากจะมองถึงปญหาที่เกิดขึ้นในสังคมไทย มีหลายปญหาไมได<br />
เปนปญหาใหม แตเปนปญหาที่ไดมีการสะสมมายาวนาน ทุกรัฐบาลที่ผานมาไดมีความพยายามใน<br />
การแกปญหาดวยการพัฒนาประเทศในดานตาง ๆ เมื่อแกปญหาหนึ่งไดก็สงผลกระทบกับอีกปญหา<br />
หนึ่งเปรียบเหมือนการรักษาโรคของผูปวยแลวเกิดผลขางเคียงจากการใชยา ปญหาสังคมใน<br />
ประเทศไทยนับวันจะยิ่งเพิ่มมากขึ้น ซึ่งนักวิชาการหลายทานไดกลาวถึง สาเหตุของปญหาสังคมที่<br />
เกิดขึ้นพออธิบาย โดยสังขป ดังนี้<br />
1.1 การเปลี่ยนแปลงทางสังคม เชน สังคมไทยที่เคยเปนสังคมเกษตรพยายามที่จะ<br />
เปลี่ยนไปเปนสังคมอุตสาหกรรม การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีที่ทันสมัยมากขึ้น การอพยพ<br />
ของคนชนบทสูสังคมเมืองเพื่อทํามากิน โดยมุงหวังความกาวหนา ทําใหวิถีชีวิตความเปนอยูแบบ<br />
ดั้งเดิมเปลี่ยนแปลงไป ที่มีความตองการในการอุปโภคบริโภค ความสะดวกสบายมากขึ้น โดยการ<br />
ใชเงินซื้อหา ดังนั้นถาความตองการมากก็ตองหาเงินสนองความอยากความโลภมากขึ้น จึงเกิดความ<br />
ฟุงเฟอฟุมเฟอยมากขึ้น บรรทัดฐานดั้งเดิมที่ยกยองคนดีจึงเปลี่ยนแปลงไปเปนการยกยองคนรวย<br />
คนมีอํานาจแทน<br />
1.2 ความไมเปนระเบียบของสังคม เปนภาวะที่สังคมและสถาบันพื้นฐานทางสังคม<br />
เชน สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบันศาสนา แมแตหนวยงานของรัฐที่มีหนาที่ดูแล<br />
ความเปนระเบียบเรียบรอยของสังคมไมสามารถควบคุมสมาชิกทางสังคมใหปฏิบัติตามระเบียบได<br />
จึงกอใหเกิดปญหาของผลประโยชนที่ขัดกัน เพราะความเห็นแกตัว ความโลภ การเอารัดเอาเปรียบ<br />
และการใชชองโหวหาประโยชนสวนตน ความลมเหลวของการรักษาจารีตประเพณีและสถาบัน<br />
พื้นฐานของไทยที่เปนศูนยรวมใจของคนในชุมชน เพื่อใหเกิดพลังทางสังคม พลังของความอบอุน<br />
ที่ทุกคนแสดงออกดวยความมีน้ําใจ รูจักการเกื้อกูลแบงปน ชวยเหลือกัน พฤติกรรมเหลานี้ได<br />
เปลี่ยนแปลงไป มีการแบงพรรค แบงพวก แบงขาง แบงฝาย ความรับผิดชอบตามบทบาทหนาที่<br />
ของหนวยงานตาง ๆ มีความขัดแยง ไมเปนไปตามหลักการ ไรมาตรฐาน หรือสองมาตรฐาน กฎ<br />
กติกาที่ตั้งขึ้นเกิดความขัดแยงประชาชนไมยอมปฏิบัติตาม<br />
1.3 พฤติกรรมเบี่ยงเบนไปจากมาตรฐานของสังคม เปนพฤติกรรมที่สังคมไมยอมรับ<br />
หรือไมอาจทนรับได เชน ปญหายาเสพติด ปญหาโรคเอดส ปญหาโสเภณี ปญหาความยากจน<br />
ปญหาเด็กและเยาวชน ปญหาครอบครัว ปญหาอาชญากรรม ปญหาความรุนแรง ปญหาการกดขี่<br />
ทางเพศ ปญหาการเอารัดเอาเปรียบ ปญหาสิทธิมนุษยชน ปญหาสิ่งแวดลอม ปญหาการเมือง การ<br />
ซื้อสิทธิขายเสียง ปญหาคอรรัปชั่น ปญหาคุณภาพนักการเมือง การเมืองที่มุงผลประโยชนตนและ
159<br />
ประโยชนของพรรคมากกวาผลประโยชนของประชาชน ปญหาความแตกแยกของประชาชนใน<br />
ประเทศ ปญหากลไกราชการขาดการเอาใจใสดูแลกระบวนการรวมคิด รวมวางแผนและรวม<br />
ดําเนินงานในระดับชุมชน ฯลฯ<br />
ปญหาตาง ๆ นําไปสูความเสื่อมโทรมและเสื่อมถอยดานคุณธรรมจริยธรรมของ<br />
สังคมไทยเปนอยางยิ่ง ดังนั้นการไดเรียนรูบทเรียนของประเทศอื่น ๆ ที่ไดเคยผานความยากลําบาก<br />
และประสบการณที่เลวรายมามากกวาประเทศไทย ที่ไมเคยตองตกเปนเมืองขึ้นของประเทศใดมา<br />
กอน แตกลับไมสามารถพัฒนาใหเจริญกาวหนาไดเทียบเทา หรือกาวล้ํานําหนาประเทศอื่น ดังที่<br />
ตั้งใจกอนป 2540 วาเราจะกาวขึ้นเปนเสือตัวที่ 5 ของเอเชีย นอกจากไมสามารถประสบผลสําเร็จ<br />
ดังที่ตั้งใจแลว ที่สําคัญเราเองกับเปนผูบั่นทอนความนาเชื่อถือของประเทศ สรางภาพลักษณของ<br />
ความแตกแยก ความรุนแรง การกอการรายใหตางประเทศทั่วโลกรับรูวาเราเปนประเทศที่ไม<br />
ปลอดภัยในระยะ 5 ปที่ผานมานับตั้งแตพ.ศ.2549 เปนตนมาถึงปจจุบัน(พ.ศ.2554)<br />
2. บทเรียนที่ไดเรียนรูจากประสบการณและการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม ของประเทศ<br />
อื่น ๆ ขางตน ซึ่งทุกวันนี้สามารถจะกลาวไดวา ประเทศเหลานั้นประสบผลสําเร็จในการแกปญหา<br />
การฟนฟูและการพัฒนาประเทศ จนสามารถกาวนําไปยืนอยูแถวหนาในระดับภูมิภาคได บทเรียน<br />
ของความสําเร็จมีปจจัยและกลไกสําคัญในการขับเคลื่อนกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม<br />
ดังนี้<br />
2.1 บทบาทของผูนําในสังคม ไดแก ผูนําการปกครองบานเมือง ผูนําทางจิตวิญญาณ<br />
ผูนําทางปญญา เปนปจจัยที่สําคัญที่มีอิทธิพลอยางสูงในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมทั้งการเปน<br />
แบบอยาง การสงเสริมสนับสนุนและผลักดันทุกสวนใหปฏิบัติไดจริง ดังนั้นผูนําเองจะตองมี<br />
คุณสมบัติทั้งสวนตัวและพฤติกรรมตอสวนรวมที่เปนคนดี มีความประพฤติและการปฏิบัติที่<br />
ถูกตองชอบธรรม เปนผูที่มีความรูความสามารถและมีคุณธรรมของการเสียสละ ซื่อสัตย รักชาติ<br />
เปนผูที่มีความอดทน อดกลั้น พากเพียร มุงมั่นในการตอสูกับปญหา มีจิตใจที่ตองการชวยเหลือ<br />
ดวยความรัก ความเมตตากรุณาใหประชาชนในประเทศพนจากความทุกข ความยากลําบากและ<br />
ความขมขื่นสิ้นหวังในชีวิต สนับสนุนงบประมาณ แนวทาง ความคิด การเรียนรู ผลักดันใหเกิดการ<br />
ปฏิบัติไดจริงในการพัฒนาสังคมโดยใหประชาชนไดมีสวนรวม ทั้งแรงกายแรงใจ เพื่อใหเกิดการ<br />
ชวยเหลือและพึ่งพาตนเองได สรางความแข็งแกรงใหเกิดขึ้นกับชุมชน ปูพื้นฐานปลูกฝงคุณธรรม<br />
จริยธรรมดวยการกระทําใหดู ดวยหลักคําสอนและการปฏิบัติจริง พรอมกับการถายทอดให<br />
ประชาชนไดเรียนรูประวัติศาสตรของชาติไทยอยางตอเนื่อง ถายทอดกิจกรรมที่ไดทําดวยจิตอาสา<br />
ผานทางสื่อตาง ๆ เพราะคนรุนใหมที่มีความเปนอยูที่สะดวกสบายในวันนี้ จนอาจหลงลืมและไมมี<br />
ความซาบซึ้งถึงความยากลําบากที่บรรพบุรุษไดตอสูและสรางรากฐานไวให สรางคานิยมของความ
160<br />
กตัญูเปนคุณสมบัติของคนดี คนที่ไมมีความกตัญูจะไมสามารถเปนผูประสบผลสําเร็จได เพราะ<br />
จะไมเปนที่ยอมรับของสังคม ฉะนั้นบทบาทของผูนําจะตองคํานึงถึงประโยชนของสวนรวมเปน<br />
สําคัญ หากผูนําไมสามารถทําใหดีได ก็พึงตระหนักถึงหลักคําสอนหนึ่งของขงจื้อที่วา “สัตบุรุษ<br />
ทุกขรอนวาตนไรสามารถ แตมิทุกขรอนวาผูอื่นไมรูถึงความสามารถของตน” (เจษฎา ทอง<br />
รุงโรจน. 2554 : 177) ดังนั้นหากสังคมไทยไดผูนําที่เปนสัตบุรุษเชนนี้ ประชาชนยอมไดรับความ<br />
สงบสุขรมเย็น<br />
2.2 บทบาทของสถาบันพื้นฐานทางสังคม เชน สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา<br />
สถาบันศาสนา เปนสถาบันที่มีสวนสําคัญในการขัดเกลาอบรมบมเพาะคุณธรรมจริยธรรมแก<br />
สมาชิกทั้งในครอบครัวและสังคม เพราะเปนสถาบันที่มีความสัมพันธใกลชิดและเปนศูนยรวมใจ<br />
ศูนยรวมการทํากิจกรรมทางสังคม ดังนั้นความเขมแข็งและคุณภาพของสถาบันเหลานี้จึงมี<br />
ความสําคัญอยางยิ่ง เชน พอแมที่มีการศึกษา มีเหตุมีผล มีวิธีคิดที่ดี ที่ถูกตอง จะสามารถอบรม<br />
สั่งสอนและเปนแบบอยาง ทําใหลูกมีความอบอุนและมีการเลียนแบบพอแมที่ตนถือเปนฮีโรของลูก<br />
ทุกคน สวนนักบวชทางศาสนาซึ่งเปนศูนยรวมใจ ศูนยรวมความเชื่อความศรัทธา มีการอบรม<br />
สั่งสอนและผลิตนักบวชที่มีคุณภาพ มีวัตรปฏิบัติที่อยูในศีลในธรรม มีการปฏิบัติที่เปนแบบอยาง<br />
สามารถเปนผูนําทางวิญญาณและเผยแผธรรมะที่ถูกตองแกประชาชน สวนสถาบันการศึกษามีการ<br />
ทํางานประสานกับผูปกครองใหมีสวนรวมในการจัดการศึกษาแกลูกหลาน มีการพัฒนาหลักสูตรที่<br />
สอดแทรกคุณธรรมจริยธรรมในทุกระดับชั้น การปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมจึงกระทํากับบุคคลใน<br />
ทุกระดับตั้งแตผูนําทุกระดับในหนวยงานองคกร นักการเมือง ขาราชการ พอแม ครูบาอาจารย<br />
นักบวช เด็กและเยาวชน<br />
2.3 การปฏิรูปการศึกษาและการปฏิรูปสื่อ ถือเปนเครื่องมือที่สําคัญในการขับเคลื่อน<br />
คุณธรรมจริยธรรมใหถูกทิศถูกทางและขยายไปในวงกวาง การจัดการเรียนการสอนที่สอดคลอง<br />
กับกลุมเปาหมายในแตละระดับ แตละชวงวัย โดยกําหนดไวเปนหลักสูตรที่เปนมาตรฐานใชทั้งใน<br />
เมืองและชนบท มีบทเรียนที่นําหลักธรรมทางคุณธรรมจริยธรรมสอนใหรูวาคนดีตองทําอยางไร มี<br />
วิธีคิดที่เปนเหตุเปนผล รูจักการใหเกียรติผูอื่น ยอมรับในความแตกตางของเชื้อชาติ ศาสนาและ<br />
ความเชื่อของบุคคล ฉะนั้นจุดมุงหมายของการศึกษาที่ดีเพื่อใหเกิดทักษะความรูความเชี่ยวชาญและ<br />
มีคุณธรรมจริยธรรมอันเปนคุณสมบัติที่พึงประสงคของสังคม สําหรับสื่อมวลชนซึ่งเปนเครื่องมือ<br />
และชองทางการพัฒนาสังคม ดังนั้นนักสื่อมวลชนและสื่อมวลชนที่มีคุณภาพจะทําบทบาทหนาที่<br />
ของตนเองอยางถูกตองในการชี้นํา ชี้แนะและเฝาระวัง ตรวจสอบขอมูลขอเท็จจริงสิ่งตาง ๆ ที่<br />
เกิดขึ้นเพื่อใหสังคมไดรับรู ไมบิดเบือนขอมูลจากความเปนจริง หรือตกอยูใตอิทธิพลของอํานาจ<br />
หรือทุน ทําใหสูญเสียจรรยาบรรณและจิตวิญญาณคุณธรรมจริยธรรมที่สงผลกระทบตอสังคมใน
161<br />
วงกวาง เชน สื่อใหความสําคัญกับกิจกรรมดี ๆ ที่เปนกิจกรรมสงเสริมคุณธรรมจริยธรรม จิตอาสา<br />
สงเสริมการเรียนรูตลอดชีวิต งดเวนการเสนอขาวความรุนแรง กระตุนสงเสริมใหเด็กรักการอาน<br />
จัดแบงเวลาอยางเหมาะสมและเนนรายการเด็ก ดานความรู เกมวิทยาศาสตร ภาพยนตรที่มีคติ<br />
สอนใจใหเด็กเปนคนดีมีคุณธรรม ถายทอดรายการสารคดี ประวัติศาสตร วัฒนธรรมของประเทศ<br />
เพื่อใหเด็กและเยาวชนไดเรียนรูรากเหงาของตนเองและเขาใจวัฒนธรรมของตนเองอยางลึกซึ้ง จาก<br />
วิธีที่สื่อของประเทศเหลานี้นําเสนอทําใหประชาชนในประเทศเปนคนรักชาติ เขาใจวัฒนธรรม<br />
ตนเองและรอบรูเรื่องของสังคมโลก เพราะมีความใฝรูใฝเรียนและไดรับขอมูลจากสื่อที่มีคุณภาพ<br />
3. แนวทางแกไขปรับปรุงและบมเพาะคุณธรรมจริยธรรมในสังคมไทย จากการเรียนรู<br />
ประเทศอื่น ๆ ในเบื้องตนจะตองยอมรับความเปนจริงวาสังคมไทยไดเกิดปญหาอะไร จะสามารถ<br />
นําบทเรียนใดมาประยุกตใชอยางไร เพราะประเทศไทยอาจมีรายละเอียดบางอยางที่แตกตางและ<br />
ประเทศไทยก็มีจุดแข็งของตนเอง อยางไรก็ตามปจจุบันเปนที่ยอมรับวาสถาบันทางสังคมของไทย<br />
มีความออนแอไมสามารถเปนผูนําในการขัดเกลาและชี้นําสังคมในสิ่งที่ถูกตองได เชน สถาบัน<br />
ครอบครัวออนแอ พอแมไมสามารถเปนแบบอยางและอบรมสั่งสอนใหความอบอุนกับลูกได<br />
สถาบันศาสนาโดยเฉพาะพุทธศาสนาก็มีความขัดแยงกันมากขึ้น นับวันองคกรที่ดูแลพุทธศาสนา<br />
ทั้งฝายศาสนจักรและอาณาจักรตางออนแอเพราะไมเครงครัดตามหลักธรรมคําสอน ทําใหไม<br />
สามารถทําหนาที่เปนศูนยรวมของความศรัทธาที่มีพลังไดอยางเขมแข็ง พุทธศาสนิกชนตางคนตาง<br />
คนหาผูนําทางจิตวิญญาณตามความเชื่อความเขาใจของตนเอง สถาบันการศึกษาที่มุงสอนคนให<br />
เปนคนเกง ใชความรูความสามารถเพื่อความสําเร็จและความร่ํารวยของตน การสรางคานิยมทาง<br />
สังคมที่ ยกยองชื่นชมคนรวย วาเปนคนเกง สื่อมวลชนที่ถูกครอบงําดวยระบบทุนทําใหไมเปนตัว<br />
ของตัวเองและตกอยูในอิทธิพลของอํานาจเงินที่จะเสนอขาวไปตามความตองการของนายทุน จึงไม<br />
อาจเปนที่หวัง หรือพึ่งพาในการพัฒนาประเทศไดอยางเต็มที่เหมือนในอดีตที่ผานมา<br />
ดังนั้นสิ่งที่สังคมไทยจะตองตระหนักถึงความออนแอของสถาบันพื้นฐานทางสังคมที่นํา<br />
ไปสูความเสื่อมโทรมทางคุณธรรมจริยธรรม ตองไดรับการแกไข ดังนี้<br />
3.1 การนําคุณธรรมจริยธรรมสากลขั้นพื้นฐาน ที่ประเทศสวนใหญใหการยอมรับ<br />
และถือปฏิบัติเพื่อเปนฐานการอยูรวมกันอยางสันติ ไดแก ความขยัน อดทน ซื่อสัตย มีวินัย<br />
รับผิดชอบ ประหยัด ประเทศไทยเองก็มีหลักคําสอนที่ใกลเคียงกับกลุมประเทศในเอเชีย คือ ความ<br />
กตัญู ออนนอมถอมตน เคารพผูอาวุโส สิ่งที่ควรปลูกฝงเพิ่มเติมคือ การทํางานหนักดวยความ<br />
มุงมั่นตั้งใจและเห็นปญหาเปนสิ่งทาทาย ทั้งนี้ดวยนิสัยคนไทยเปนคนรักสนุก ชอบความ<br />
สะดวกสบาย จึงทําอะไรเลน ๆ มีปญหายุงยากก็มักจะหนีปญหา นอกจากนี้ยังตองฝกทักษะเรื่อง<br />
การคิดวิเคราะหดวยเหตุดวยผล ซึ่งเปนเรื่องที่นาแปลกใจวาในอดีตคนไทยมีใจเอื้อเฟอ ยอมรับ
162<br />
ผูอื่นไดงาย ประชาชนในประเทศสามารถอยูรวมกับความแตกตางของคนหลายเชื้อชาติ ศาสนา<br />
และวัฒนธรรมไดอยางกลมกลืนเปนเนื้อเดียวกัน แตปรากฏวาในปจจุบันความคิดทางการเมืองที่<br />
แตกตางทําใหเกิดความแตกแยกของประชาชน ถึงขั้นแกปญหาดวยความรุนแรง แมแตภายใน<br />
ครอบครัว ความสัมพันธก็ยังหวั่นไหวและเปราะบาง<br />
3.2 ประเทศไทยไมเคยผานประสบการณทางประวัติศาสตรของการตกเปนเมืองขึ้น<br />
หรือการตอสู ไมเคยมีบทเรียนความเสียหายที่ตองสรางชาติขึ้นมาใหมและตองใชเวลานานหลายป<br />
กวาจะฟนฟู กวาจะพัฒนาประเทศใหเจริญขึ้น เหตุการณเหลานี้แตกตางกับประเทศในกลุมเอเชียที่<br />
ไดกลาวมาแลว ถึงแมวาประเทศไทยจะมีประวัติศาสตรสมัยเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 ครั้งที่ 2 แตก็<br />
ดูเหมือนวาคนไทยในปจจุบันจะลืมประวัติศาสตรดังกลาวไป ความสุข ความสะดวกสบาย การถูก<br />
ครอบงําจากกระแสโลกาภิวัตนทุนนิยมเสรีประชาธิปไตย ทําใหสังคมไทยเสื่อมถอยทางคุณธรรม<br />
จริยธรรมลงเรื่อย ๆ เรียกไดวา ประเทศไทยอยูในภาวะคุณธรรมจริยธรรมตกต่ํา เกิดปญหาความ<br />
รุนแรง ปญหาคอรรัปชั่นเปนที่ยอมรับไดในสังคม จากเอแบคโพลล ของนายนพดล กรรณิกา<br />
ผูอํานวยการศูนยวิจัยความสุขชุมชน มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ (โสภณ แดงโสภณ. 2554. ออนไลน)<br />
พบวา ประชาชนรอยละ 64.5 ยอมรับรัฐบาลที่ทุจริตคอรรัปชันได ถาทําใหประเทศชาติรุงเรือง<br />
ประชาชนกินดีอยูดี ตนเองไดรับประโยชนดวย โดยกลุมเยาวชนอายุต่ํากวา 20 ปและผูมีรายได<br />
มากกวา 20,000 บาทตอเดือน ยอมรับได รอยละ 71 นักเรียน นักศึกษา ยอมรับได รอยละ 72.3<br />
รองลงมาพอคา นักธุรกิจ ผูประกอบการสวนตัว รอยละ 67 พนักงานบริษัทเอกชน รอยละ 64.9<br />
กลุมเกษตรกรและผูใชแรงงานทั่วไป รอยละ 56.4 กลุมขาราชการ/พนักงานรัฐวิสาหกิจ รอยละ 50.<br />
และผลของการสํารวจที่ผานมา 2 ครั้งไดคําตอบที่ใกลเคียงกัน วา ประชาชนยอมรับการทุจริตได<br />
หากตนไดรับประโยชนดวย แมวาหลายคนหลายฝายตางมีความหวงใยตอความคิดที่หลงผิดไปจาก<br />
มาตรฐานทางจริยธรรม เพราะการทุจริตคอรรัปชั่นเปนภาระตนทุนทางสังคมที่ทุกคนตองแบกรับ<br />
ดังนั้นจึงเปนสิ่งที่ทุกฝายตองทบทวนความตกต่ําในครั้งนี้และผลที่จะตามมาในอนาคต สังคมตอง<br />
เรงสรางความเขาใจและตระหนักถึงภัยที่จะเกิดขึ้นในอนาคต<br />
3.3 ความสําเร็จจะเกิดขึ้นในสังคมไทยได สิ่งสําคัญตองไมลืมรากเหงา วัฒนธรรม<br />
ประเพณีที่งดงามของชาติและจะตองดํารงรักษาไวใหมีการสืบทอดรุนตอรุน ซึ่งจุดบกพรองที่ผาน<br />
มาของประเทศ คือ เนนการพัฒนาจนกอใหเกิดความเสียหายตอเอกลักษณ ความเปนตัวตนที่<br />
แทจริงของไทย แตยอมใหถูกครอบงําและเปนไปตามกระแสคานิยมตะวันตก ดังนั้นการประพฤติ<br />
ตัวของผูบริหารบานเมือง ผูหลักผูใหญที่มีความรับผิดชอบตอสังคมจะตองทําตัวเปนแบบอยางที่ดี<br />
มีศีล มีธรรม ซื่อสัตย มีความอดทน อดกลั้น ไมฉอฉล ไมมัวเมาลุมหลงอบายมุข รักชาติและทําสิ่งที่
163<br />
สรางสรรคแกสังคม เพื่อเด็กและเยาวชนจะไดทําตามแบบอยางที่ดี มิฉะนั้นก็ไมอาจที่จะสอนเด็ก<br />
และเยาวชนใหเปนคนดีได ถาผูใหญเองไมเปนแบบอยางที่ดี<br />
3.4 ใหความสําคัญและสงเสริมความเขมแข็งของสถาบันครอบครัว ทั้งนี้รัฐบาลตอง<br />
มีนโยบายที่ชัดเจนในการสงเสริม สนับสนุน ใหการชวยเหลืออยางเปนรูปธรรม ไมปลอยใหแตละ<br />
ครอบครัวตองตอสูโดยลําพัง สิ่งสําคัญที่ทําใหครอบครัวออนแอ เกิดจากปญหาดานเศรษฐกิจ<br />
ปญหาปากทอง พอแมตองทํางานกันตัวเปนเกลียวไมมีเวลาที่จะดูแลอบรมสั่งสอนและใหความ<br />
อบอุนแกลูก รวมทั้งปญหาสังคมที่ซับซอนและมีสิ่งกระตุนกิเลสทําใหการควบคุมพฤติกรรมที่จะ<br />
เลือกในสิ่งที่กอใหเกิดความเสื่อมเสียแกสมาชิกในครอบครัวไดงาย ดังนั้นนอกจากแตละ<br />
ครอบครัวจะตองดูแลเอาใจใสใหมากขึ้นแลว หนวยงานของรัฐหลายหนวยงานนาจะมีสวนที่เขา<br />
ไปชวยเหลือ เชน การสงเสริมสนับสนุนความเขมแข็งใหแกครอบครัวในรูปของกิจกรรม<br />
โครงการและประสานความรวมมือกับการใชสื่อสารมวลชนในเชิงสรางสรรคที่กอใหเกิดความรู<br />
ความเขาใจและประโยชนที่จะเกิดแกสถาบันครอบครัว เปนตน<br />
3.5 การปฏิรูปการศึกษา นับวาเปนปญหาใหญ ทิศทางการปฏิรูปและการปฏิบัติที่<br />
ผานมาดูเหมือนจะเกาไมถูกที่คัน การปฏิรูปการศึกษาไทยเนนใหเกิดการแขงขันทางดานความรู<br />
เพื่อใหสามารถสอบเขามหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงของประเทศ จบออกมาจะไดมีอาชีพที่ดี ทํารายได<br />
สูง ๆ เปนที่ยอมรับของสังคมและคานิยมนี้ยังคงอยูในสังคมไทย ทั้งที่ประเทศทั่วโลกให<br />
ความสําคัญกับสถาบันการศึกษาที่เปนองคกรหลอหลอมคุณธรรมจริยธรรมของเด็กตั้งแตระดับ<br />
อนุบาล เพราะถือเปนรากฐานสําคัญที่จะตองวางฐานใหถูกตองแข็งแรง ทั้งนี้ตองมีการปลูกฝงอยาง<br />
ตอเนื่องในระดับที่สูงขึ้นไป จึงตองทําใหสถาบันการศึกษาไดคุณภาพมาตรฐานในระดับที่ใกลเคียง<br />
กัน ใหงบประมาณสนับสนุนที่เพียงพอ การจัดระบบการศึกษาใหเด็กรูจักการคิดวิเคราะห กลาคิด<br />
กลาแสดงออก รวมไปถึงการเรียนการสอนจะตองมีการสืบทอดอุดมการณของบุคคลสําคัญที่เปน<br />
ศูนยรวมของความศรัทธา ดังเชนหลายประเทศไดใชหลักการนี้จนประสบผลสําเร็จ เชน เวียดนาม<br />
เกาหลี เยอรมัน สําหรับประเทศไทยบุคคลสําคัญที่สามารถสรางพลังศรัทธาไดมีอยูไมนอย แต<br />
ไมไดมีการกระทําที่เปนระบบ หรือมีการถายทอดใหตอเนื่อง โดยเฉพาะกับเด็กและเยาวชนรุนใหม<br />
ที่ไมไดรับรู ไมรูจัก ไมสนใจ จึงเปนหนาที่ที่ระบบการศึกษาจะตองจัดการใหเด็กและเยาวชนได<br />
ตระหนักถึงแบบอยางการปฏิบัติ แนวคิด หลักคําสอนของบุคคลสําคัญ เชน พระบาทสมเด็จ<br />
พระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดช ทานพุทธทาสภิกขุ พระพรหมคุณาภรณ(ป.อ.ประยุตโต)และบุคคล<br />
สําคัญอีกมากมาย ที่ไดรับการยอมรับทั้งในระดับประเทศ รวมทั้งที่ไดรับการยกยองจากองคกร<br />
ยูเนสโกใหเปนบุคคลสําคัญของโลก แตนาเศราใจที่คนไทยสวนใหญไมรับรูและไมไดเรียนรู<br />
แบบอยางการดําเนินชีวิตดวยคุณธรรมที่งดงาม สามารถนํามาเปนแรงบันดาลใจ นํามาปลูกฝง
164<br />
คุณธรรมจริยธรรมแกประชาชนไทยได สิ่งที่คนไทยพึงตระหนักถึงรากเหงาของประเทศไทย<br />
เกิดขึ้นจากพุทธศาสนา กษัตริยทุกพระองคตั้งแตสมัยกรุงสุโขทัยลวนเลื่อมใสในพุทธศาสนา<br />
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ไดเคยทรงพระราชนิพนธเพลงยาวแถลงความใน<br />
พระราชหฤทัยไวตอนหนึ่งวา..(บวรศักดิ์ อุวรรณโณ, 2542. ออนไลน)<br />
“ตั้งใจจะอุปถัมภก ยอยกพระพุทธศาสนา<br />
จะปองกันขอบขัณฑสีมา รักษาประชาชนแลมนตรี”<br />
มาจนถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระเจาอยูภูมิพลอดุลยเดช ไดทรงประกาศพระองค<br />
ทรงเปนพุทธมามกะและทรงเปนอัครศาสนูปถัมภก อยางไรก็ตามพระมหากษัตริยของไทยไดทรง<br />
เปนตัวแทนของชาติประกาศความมีน้ําใจกวางขวาง ไมรังเกียจกีดกันผูที่ศรัทธาเลื่อมใสศาสนา<br />
ตางกัน ทุกคนลวนแตเปนขาแผนดินผูอยูในขายแหงพระมหากรุณาเสมอกัน นอกจากนี้ตลอด<br />
รัชกาลที่ผานมาจนถึงปจจุบัน พระองคไดทรงยึดมั่นทศพิศราชธรรมและพระราชกรณียกิจทุกอยาง<br />
เปนไปเพื่อประโยชนสุขของปวงชนชาวไทย ดังนั้นคนไทยทุกคนตองตระหนักและรําลึกถึงพระ<br />
มหากรุณาธิคุณที่ไดทรงสรางคุณูปการทั้งหลายเพื่อแผนดินไทยและทรงเปนแบบอยางดาน<br />
คุณธรรมจริยธรรมที่งดงามยิ่งในฐานะของกษัตริยที่ทรงทศพิศราชธรรม กตัญูกตเวทีและศีลจริย<br />
วัตรที่งดงามของพุทธมามกะ<br />
3.6 การปฏิรูปสื่อและสื่อสารมวลชน พึงรักษาจรรยาบรรณวิชาชีพอยางเครงครัด<br />
และเขาใจความสําคัญของความเปนสื่ออยางถูกตอง ไมทําตัวเปนผูรับใชนายทุน หรือเปนนายทุน<br />
เสียเอง เพราะสื่อถือเปนเครื่องมือที่สื่อสารไดรวดเร็วและกวางขวาง สามารถที่จะเปนแบบอยาง<br />
เปนผูชี้แนะสิ่งที่ถูกตองใหแกสังคม ในประเทศไทยรัฐซึ่งเปนเจาของสถานีโทรทัศนหลายแหง<br />
แตไมไดบริหารงานใหเกิดประโยชนในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมแกสังคม เพราะไดขาย<br />
สัมปทานแกเอกชนไปบริหารงานเพื่อประโยชนทางธุรกิจ ทําใหรายการที่เปนประโยชนในการ<br />
สงเสริมคุณธรรมจริยธรรมมีนอยและอยูในชวงเวลาที่ไมเหมาะสม เชน รายการธรรมะจะอยูชวงดึก<br />
หรือเชามืด นอกจากนี้ยังไมไดรับการสนับสนุนงบประมาณทําใหรายการธรรมะดี ๆ ไมมีใหไดชม<br />
ในฟรีทีวี แตจะเนนรายการบันเทิง ที่กระตุนการเพิ่มกิเลสของความอยาก ความโลภ การบริโภค<br />
ความฟุงเฟอเสียมาก ซึ่งแตกตางจากประเทศที่เจริญแลวทั้งหลาย<br />
ปจจุบันประเทศไทยไดจัดตั้งสํานักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการ<br />
โทรทัศนและกิจการโทรคมนาคมแหงชาติ (กสทช.) ตามพระราชบัญญัติองคการจัดสรรคลื่น<br />
ความถี่และกํากับกิจการวิทยุกระจายเสียงวิทยุ โทรทัศนและกิจการโทรคมนาคม พ.ศ.2553 โดย<br />
คณะกรรมการกิจการ กระจายเสียง กิจการโทรทัศนและกิจการโทรคมนาคมแหงชาติ (National
165<br />
Broadcasting and Telecommunication Commission : NBTC) เปนหนวยงานอิสระของรัฐมีบทบาท<br />
หนาที่ในการบริหารความถี่วิทยุ เพื่อกิจการโทรคมนาคมและกํากับดูแลการประกอบกิจการ<br />
โทรคมนาคม ก็หวังวาในอนาคตสังคมไทยจะมีรายการที่เปนประโยชนเพิ่มมากขึ้น<br />
สรุป<br />
การเรียนรูการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของนานาประเทศ ทั้งในกลุมเอเชีย กลุมยุโรป<br />
และกลุมประเทศในอเมริกาเหนือและแปซิฟค ตางมีคุณลักษณะดานคุณธรรมจริยธรรมที่นาสนใจ<br />
คือ กลุมประเทศในเอเชีย 5 ประเทศไดแก เกาหลี ไตหวัน เวียดนาม ศรีลังกาและอินเดีย จะมี<br />
ลักษณะการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมที่ใกลเคียงกัน รวมถึงประเทศไทยดวย เชน การยึดหลักคํา<br />
สอนทางศาสนา คําสอนของบุคคลสําคัญของประเทศ โดยประเทศที่มีประวัติศาสตรที่ผานความ<br />
ยากลําบากจะเนนเรื่องของความขยัน อดทน ซื่อสัตย กตัญู รักชาติ รับผิดชอบ มีวินัยและรัก<br />
การศึกษา แมจะยากจนก็ไดรับการปลูกฝงใหเห็นความสําคัญของการศึกษา กลุมประเทศยุโรป<br />
อเมริกาเหนือและแปซิฟคใต จะเนนปลูกฝงเรื่องของการตรงตอเวลา ความขยัน ประหยัด รักสันติ มี<br />
เหตุมีผล เปนตัวของตัวเอง เคารพผูอื่นและเคารพในความแตกตาง ซึ่งแตละประเทศก็จะใช<br />
เครื่องมือของสถาบันตาง ๆ เขามาทําหนาที่ในการขัดเกลาคุณธรรมจริยธรรม เชน บทบาทของผูนํา<br />
การปกครอง ผูนําทางจิตวิญญาณ ผูนําทางปญญา ศาสนา ปรัชญาและความเชื่อ สถาบันครอบครัว<br />
สถาบันการศึกษา บทบาทของรัฐ สื่อสารมวลชนและการมีสวนรวมของชุมชน ตลอดจนการใช<br />
เหตุการณในประวัติศาสตรของชาติและภูมิศาสตรของตน จากการเรียนรูบทเรียนการปลูกฝง<br />
คุณธรรมจริยธรรมของประเทศตาง ๆ จะพบจุดออนมากมายในสังคมไทย ที่จะตองรีบแกไขโดย<br />
ตองกลับมาทบทวนและนําคุณธรรมจริยธรรมสากลพึ้นฐานมาถือปฏิบัติ การเรียนรูประวัติศาสตร<br />
วัฒนธรรมที่ดีงามของประเทศ ตลอดจนการสรางความเขมแข็งใหแกสถาบันครอบครัว การปฏิรูป<br />
การศึกษาที่ถูกทิศทาง การปฏิรูปสื่อสารมวลชนใหสรางสรรคงานที่กอใหเกิดปญญาและเปน<br />
ประโยชนตอสังคม จึงอาจกลาวไดวาถาคนในสังคมเขมแข็งดวยคุณธรรมจริยธรรมก็จะสงผลให<br />
เกิดความสงบ เรียบรอยไปทั่วทุกวงการ ตลอดจนความสามารถในการพัฒนาประเทศใหเปนที่<br />
ยอมรับในภูมิภาค ดังเชนประเทศที่กลาวมาขางตนแลว
166<br />
กรณีศึกษา<br />
คมสรัญญี. (นามแฝง). (2542. ออนไลน) ไดวิเคราะหบทความ เรื่อง “ทางออกประเทศ<br />
ไทย...มุมมองจากแผนดินพุทธภูมิ”)<br />
ในชวงนี้ไดติดตามขาวสารบานเมืองมาตลอดดวยความเปนหวง โดยมองภาพรวม ในมุม<br />
หนึ่งของความรูสึกจากผูอยูแดนไกล..สิ่งที่ไดเห็นคือ แรงชักจูงของสื่อตาง ๆ อันสืบเนื่องดวยการ<br />
วิเคราะหเหตุการณที่เกิดขึ้นในบานเมืองปจจุบัน ดุจเปนการชี้นํา ยิ่งแตจะเติมความรุนแรงและ<br />
แตกแยก และที่สําคัญคือสื่อกลับใหโอกาสคนที่ทําความผิดไดใชแกตัวเรียกรองความถูกตองเปน<br />
ธรรมใหกับตัวเองทั้ง ๆ ที่เปนความผิดอยางที่เห็นไดชัด โดยไมไดพิจารณากลั่นกรองการนําเสนอ<br />
สื่อนั้น ๆ เลย จึงกลายเปนความชอบธรรมและเรียกรองความถูกตองของคนทําผิดไปเลย ผูแทน<br />
ของประชาชนทําหนาที่แคสรางกระแสเรียกรองความเปนธรรมแตเนื้อแทแลวไมมีอะไรที่นาฝากผี<br />
ฝากไขไดเลย และนอยนักที่จักมีการเสนอทางออกใหกับปญหาหรือนักวิเคราะหสรางสรรค มีแตจะ<br />
ชวงชิงชองทางที่ไดเปรียบสาดโคลนใสฝายตรงขาม สานตอกอเวรกรรม นําความขัดแยงมาใหซึ่ง<br />
กันและกัน อันจักยิ่งทําใหเพิ่มเติมไฟแหงความแตกแยก แบงแยก แบงฝายมากยิ่งขึ้น ฝายที่คิดวา<br />
ตัวเองชนะ..ก็ไดทีขี่แพะไล คิดวาผูชนะจะทําอะไรก็ได ฝายที่แพก็หาทางกอเวร..ผูกอาฆาต รอ<br />
โอกาสเอาคืน เชนนี้แลวเราจะเห็นลําแสงที่ปลายอุโมงคแหงสันติไดอยางไร นับเปนเรื่องที่<br />
อันตรายตอสถานะความมั่นคง เศรษฐกิจ สังคมในทุก ๆ ดานของประเทศในยามนี้ และเปนการยาก<br />
ที่จักหาจุดเชื่อมประสานซึ่งความสามัคคีกันไดอีก<br />
ทางออกที่เราจะมองหากัน ดูเหมือนวา...ทุกคนก็เรียกรองเพื่อการสมานฉันท อยากเห็น<br />
ความสามัคคีของคนในบานเมือง ในขณะเดียวกันบุคคลที่เปนตนเหตุของเรื่องก็ไมกลาที่จักเสียสละ<br />
ผลประโยชนสวนตน เพื่อสวนรวมคือประเทศชาติใหอยูรอด.. ยิ่งแตจะกลับนําผลประโยชน<br />
สวนตัวที่มี หาชองทางเพื่อไดคืนมาซึ่งประโยชนสวนที่ตนเองเสียไป โดยไมสนใจใยดีวาอะไรบาง<br />
ที่จะมีผลกระทบและความเสียหายตอประเทศชาติบานเมือง ยิ่งแตจะเปนการโหมไฟใหเผาไหม<br />
ประเทศชาติบรรลัยเร็วขึ้นเทานั้นเอง<br />
เพื่อปรับอารมณ ปรับตั้งสติกันใหมเสียกอน ขอทุกทานไดมามองตนเองเสียกอน ให<br />
พิจารณา ถึงความเปนจริงของชีวิต วา เรามีความตายเปนที่สุด...สุดทายแลวก็นําอะไรไปไมได..<br />
หากทุกคนคิดวา...วันหนึ่งเราก็ตายเปนเหมือนกัน ชาหรือเร็ว เราก็ตองตาย ลองทําใจปลอยวางใน<br />
เรื่องตาง ๆ ลงใหไดเสียกอน และหาที่พึ่งใหตนเองกอน มองภายในใหมากกวาที่จะไปมองภายนอก<br />
ความขัดแยงที่กําลังเกิดขึ้นนี้เรามีสวนไดสวนเสียอะไรบางเปนสวนหนึ่งแหงปญหาบานเมืองที่<br />
เกิดขึ้นนี้หรือไม ปรับตนใหสงบจากขางในกอน ถาขางในไมสงบ ก็อยาหวังวาความสงบจะมีขาง<br />
นอกเลย วันเวลาผานไป โอกาสตาง ๆ ของเราก็ผานไป วัน ๆ เราไดทําอะไรบางอันจักเปนไป
167<br />
เพื่อใหชีวิตมีคา มีสวนรวมในการพัฒนาประเทศชาติ บานเมือง รวมทั้งทําอะไรบางใหตัวเอง คน<br />
รอบขางที่มีคุณคาแกความภาคภูมิใจตนบางหรือไม<br />
ขอใหลองยอนกลับไปที่วินาที ที่ทานไดหลุดออกจากครรภแหงมารดา..ถามวา ทุกคนมี<br />
อะไรติดมือมาบาง ขอใหทุกคนลองยอนกลับไปดูที่มาของตน...จริงๆ แลวเราไมมีอะไรติดตัวมาเลย<br />
ทุกอยางเรามาหาขางหนา...และวันที่เราจะจากมันไป..เราก็หิ้วหอบสิ่งเหลานี้ไปดวยไมไดเชนกัน<br />
แลวจะเอาอะไรกับมันกันหนักหนา<br />
ยอนกลับไป ณ จุดเริ่มแหงสีตาง ๆ ไมวาเหลืองหรือแดง หรือน้ําเงิน...แตกอนก็ยังไมมีสี<br />
ไมมีกลุมที่ใหเราแบงแยกกันเชนนี้...ขอใหเรากลับไปที่เดิม ความรูสึกเดิมกอนที่จะมีสีในใจเราจะ<br />
พบวา..ตอนนั้นพวกเราอยูกันดวยความสุข ไมมีปญหาใด ๆ ตอกันแตเมื่อมีสีเราเริ่มทะเลาะและแบง<br />
ฝายกัน<br />
ฉะนั้น เมื่อพวกเรากําลังเรียกรองมองหาทางออก...ทุกคนตองการหาทางออกใหกับ<br />
ประเทศ...เพราะตอนนี้เมื่อมองไปขางหนาความหวังชั่งริบหรี่เหลือเกิน แตถาเรามองยอนกลับถอย<br />
หลังไป..เราจะมองเห็นทางออกในทันทีวา..ทางออกของประเทศชาติ จากความวุนวายอยู ณ ขณะนี้<br />
มันก็คือทางที่เราเดินเขามานั่นเอง กลับไปเถิดประเทศไทย กลับไป ณ จุดเดิมแหงหัวใจสีขาว<br />
บริสุทธิ์ดวยกันเถิด....แสงทองแหงความหวังอยูที่ตรงนั้น ฯ<br />
มามองในสวนแหงรูปธรรม...ที่เกิดขึ้นนี้ เหตุการณเกิดขึ้นในปจจุบันจากเสื้อเหลือง เสื้อ<br />
แดง เสื้อน้ําเงิน หรือไมมีเสื้อก็ตาม ตัวอยางที่เกิดขึ้นเชน คุณสนธิ ลิ้มทองกุล...ถูกลอบสังหาร<br />
หากคุณสนธิ ตาย คิดหรือวาเรื่องตาง ๆ จะจบลงงาย ๆ แมอดีตนายกทักษิณ ถูกฆา คิดหรือวา<br />
ปญหามันจะจบ และก็ไมรูอีกกี่ชีวิตที่จะจบเพราะเหตุการณความขัดแยงเดินทางมาจนถึงจุดนี้และ<br />
จะดําเนินตอไป...จนเรามองไมเห็นวาจะจบไดอยางไร ยิ่งมองไปขางหนายิ่งมองเห็นความขัดแยง<br />
การแบงแยก แตกสามัคคีกันของคนในชาติทั้งนั้น แนนอนทุกคนตางก็มีอดีต แตถาลืมอดีตไป<br />
มองเห็นปญหาดวยความเปนหวงชาติบานเมืองดวยกันทุกคนแลวอภัยใหกันทุกอยางก็จบ ทั้ง ๆ ที่<br />
ตางฝายตางก็บอกวารักชาติ เทิดทูลสถาบันพระมหากษัตริย แตการกระทําที่กําลังกระทําของบาง<br />
กลุมบางคนอยูนี้ไมเปนไปเพื่อชาติ เพื่อพระมหากษัตริยเอาเสียเลย ทุกวันประเทศชาติกําลังบอบช้ํา<br />
หนัก การที่ทานเพิ่มความวุนวายเพิ่มปญหาใหกับบานเมือง และการนําความผิดพลาดตาง ๆ ที่<br />
เกิดขึ้นในประเทศไปประจานใหชาวโลกรูทั่วนั้น ก็เทากับวาทานนั่นแหละคือตัวการทําลายชาติที่<br />
แท...ปญหาเกิดขึ้นภายในประเทศ...ก็ตองดับในประเทศ อยาหาทางดับนอกประเทศเลย มันไมมี<br />
ทางดับไดหรอก ฯ<br />
- ขอทุกคนเสียสละกันจริง ๆ สักครั้งเพื่อประเทศชาติเถิด...ชางชนชาง หญาแพรกก็มีแต<br />
แหลกราน..เมื่อบานเมืองมีปญหา ประชาชนตาดํา ๆ เทานั้นคือดานแรกที่ตองมารับเคราะหกรรม
168<br />
ทุก ๆ ครั้งอยางที่เห็นอยูนี้ โปรดเมตตาเขาเหลานั้นเถิด แคชีวิตหาเชากินค่ํารอดไปวัน ๆ ก็ลําบาก<br />
มากพอแลว อยาใหพวกเขาตองมารับเคราะห นําพวกเขาเปนเครื่องมือ เพราะบรรดาผูมีอํานาจ<br />
ทั้งหลายในบานเมืองทะเลาะกันอีกเลย<br />
- ขอใหกลาเสียสละ...เพราะตอนนี้ตางฝายตางเรียกรองใหมีการเสียสละแตตนเองแม<br />
ความคิดก็ยังไมเคยที่จะคิดเสียสละ หากยอมไมเปนเย็นไมได ก็มีแตจะเพิ่มความขัดแยง แบงแยก<br />
อยางที่กําลังเกิดขึ้นอยูนี้ชัยชนะที่ยิ่งใหญคือชนะตนเองตางหาก..จะภูมิใจไปใย ถึงชัยชนะที่อยู<br />
เหนือซากปรักหักพังของประเทศชาติ<br />
- ขอใหทุกคนจงลืมสี เพราะสีนี่เองทําใหเห็นถึงการแบงแยก กลับใจคืนสูสีขาวบริสุทธิ์<br />
ดั่งเดิมกันเถิดอยาเรียกสี อันเปนสื่อแหงการแบงแยกกันอีกเลย<br />
-ขอใหอดีตนายกทักษิณ...กลาเสียสละประกาศบริจาคทรัพยสินสมบัติที่ถูกกลาวหาวา<br />
ไดมาไมถูกตอง คืนแผนดินไปใหหมด เพราะทรัพยสมบัติเหลานี้เกิดที่นี่...ก็มอบคืนที่นี่กลับไปสู<br />
เมื่อตอนที่ทานยังไมมี เพราะ เทาที่ทานมีเหลืออยูนี้ตลอดชาติก็ใชไมหมด คืนใหเปนสมบัติของ<br />
แผนดิน แลวกราบบังคมทูลขอพระราชทานอภัยโทษ... และจงเลิกจากการเลนการเมืองโดย<br />
เด็ดขาด หากทานจะออกบวชใหรางวัลในบั้นปลายชีวิตก็จักเปนเรื่องที่นาอนุโมทนา(ตรงนี้อาจจะ<br />
หวังสูงเกินไปหรือเปลา)แผนดินพุทธภูมินี้ยังยินดีตอนรับทานเสมอ<br />
-ขอพระคุณเจา ที่แสดงเปนนักการเมืองในคราบของนักบวช จงลาสิกขาไปเถอะอยานํา<br />
ผาเหลืองมาแปดเปอนเพราะเรื่องนี้เลย เพราะการเมืองเปนเรื่องฆราวาสวิสัยครับทาน<br />
-ขอรอยยิ้ม แหงสยามจงกลับมาอยูบนใบหนาของคนไทย สยามเมืองยิ้มของเราจงกลับมา<br />
อยางที่เราเคยเปนและเปนที่ประทับใจของตางชาติผูมาเยือน<br />
-ขอนักการเมืองไทยทานนายกอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ จงใชกลไกลดานรัฐสภา ที่สามารถ<br />
ทํางานไดอยูนี้เดินหนาหาทางออกใหกับประเทศ หากทานสามารถผานชวงระยะสามเดือนจากนี้ไป<br />
ได รัฐนาวาของทานจักนําพาบานเมืองพนปญหานี้ไดแน ขอนักการเมืองทั้งหลาย จงฟนฟูศรัทธา<br />
ใหกับประชาชน มีความมั่นใจในระบอบประชาธิปไตยของไทย อันมีองคพระมหากษัตริยทรงเปน<br />
พระประมุข เรียกความซื่อสัตย สุจริต ซื่อตรง จริงใจของตนกลับมา คืนใหประชาชนผูเปนฐานเสียง<br />
ของทานและกลับมาเปนตัวแทนของประชาชนอยางแทจริงเสียเถิด<br />
-เรารูวา นิสัยคนไทย...พวกเราคนไทย โกรธงายหายเร็ว...ไมพยาบาท พรอมใหอภัย<br />
สําหรับผูที่สํานึกผิดเสมอ ประเทศไทยเรามีสามสถาบันหลักยืนหยัดความเปนไทยมาแตครั้งโบราณ<br />
กาล...ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย สามเสาหลักนี่แหละคือความเปนประเทศไทย...ตองรักษา<br />
ไวตราบนานแสนนาน เรามั่นใจวาทุกทานทําได...ผองไทยจะกาวไปสูความเจริญรุงเรืองที่ยิ่งใหญ<br />
พรอม ๆ กันนับแตนี้ไป ฯ
169<br />
คําถาม จากบทความนี้<br />
1. ควรมีการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมในองคกรใดบาง<br />
2. ใครควรเขามามีบทบาทสําคัญในการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรม<br />
3. หลักการ หรือหลักคําสอนสําคัญที่จะทําใหเกิดคุณธรรมจริยธรรมของการอยูรวมกัน<br />
และความสงบ สันติจะคืนกลับมา คืออะไร อยางไร
170<br />
บรรณานุกรมทายบทที่ 7<br />
คมสรัญญี (นามแฝง). (2542). บทวิเคราะหทางออกปญหาประเทศไทย. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.oknation.net/blog/mylifeandwork/2009/04/26/entry-1.<br />
เจษฎา ทองรุงโรจน. (2554). ขงจื้อ. กรุงเทพฯ : แสงดาว.<br />
เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย. (2550). รายงานการสังเคราะหงานวิจัยคุณลักษณะ<br />
และกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศตาง ๆ. กรุงเทพฯ :<br />
ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม.<br />
บวรศักดิ์ อุวรรณโณ. (2542). พระมหากษัตริยทรงเปนพุทธมามกะและทรงเปน<br />
อัครศาสนูปถัมภก. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://guru.sanook.com/encyclopedia/<br />
สํานักบริการขอมูลและสารสนเทศ. (2554). แนวคิดเกี่ยวกับการขัดเกลาทางสังคมและการอบรม<br />
เลี้ยงดู. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.idis.ru.ac.th/report/index.php?<br />
topic=5899.0<br />
โสภณ แดงโสภณ. (2554). เอแบคโพลเผย วัยรุนไทยยอมรับคอรัปชั่น หากตนไดประโยชน.<br />
[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://region4.prd.go.th/ewt_news.php?nid=5467<br />
&filename=index<br />
Broom, L., & Selznick, P. (1958). Sociology: A text with adapted readings. 2nd ed.<br />
New York: Evanston Row, Peterson.<br />
Turner, R. H. (2002). Handbook of Sociological Theory. New York: Kluwer Academic/<br />
Plenum.
บรรณานุกรม<br />
กฎหมายคุมครองทรัพยสินทางปญญา. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
กรมพัฒนาธุรกิจการคา. (2554). การจดทะเบียนสมาคมการคา. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.dbd.go.th/mainsite/index.php?id=96.<br />
กระทรวงวัฒนธรรม. (2554). คุณธรรม 8 ประการ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.mculture.go.th/detail_page.php?sub_id=1059.<br />
กรุณา-เรืองอุไร กุศลาสัย. (2545). วาทะคานธี. กรุงเทพฯ : ศยาม.<br />
. (2553). ขาพเจาทดลองความจริง อัตชีวประวัติของมหาตมา คานธี. พิมพครั้งที่ 5.<br />
กรุงเทพฯ : มูลนิธิโกมลคีมทอง.<br />
กวีวงศ. (2550). สรรนิพนธพุทธทาสวาดวยสมานฉันทและสันติวิธี. กรุงเทพฯ : สุขภาพใจ.<br />
กิ่งดาว จินดาเทวิน. (2552). การศึกษาและพัฒนารูปแบบการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีสําหรับ<br />
องคการบริหารสวนตําบล(อบต.)ในจังหวัดอุตรดิตถ. วิทยานิพนธ ปร.ด.<br />
(การศึกษาเพื่อการพัฒนาทองถิ่น). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร.<br />
อัดสําเนา.<br />
กีรติ บุญเจือ. (2551). คูมือจริยศาสตรตามหลักวิชาการสากล. กรุงเทพฯ : ศูนยสงเสริมและ<br />
พัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม.<br />
กุญชรี คาขาย. (2554). การบริหารความขัดแยง. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.novabizz.com/NovaAce/Relationship/Conflict_Management.htm.<br />
ขอโตแยงในมุมมองอิสลาม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.islamshia-w.com<br />
/Portal/Cultcure/Thai/CaseID/45257/71243.aspx<br />
จริยธรรมตามแนวพุทธศาสนา. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://weluwan.org/website/<br />
index.php/getting-help/moralalife/125-buddhism-moral<br />
จริยศาสตรของขงจื ๊อและจริยศาสตรของมหาตมคานธี. [ออนไลน]. (2554).<br />
แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/p/PY336/py336-11.pdf.<br />
จริยศาสตรของเพลโต. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/<br />
p/PY336/py336-5.pdf.
173<br />
จริยศาสตรของอริสโตเติล. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/<br />
p/PY336/py336-6.pdf.<br />
จริยศาสตรตะวันตกสมัยโบราณ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://e-book.ram.edu/e-book/<br />
p/PY336/py336-4.pdf.<br />
จินตนา บุญบงการ. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ดานสุทธาการพิมพ.<br />
จุรี วิจิตรวาทการ. (2553). บทวิเคราะหลักษณะนิสัยของคนไทย : รากเหงาของความเจริญและ<br />
ปญหาทั้งมวลของประเทศไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.bloggang.com<br />
เจษฎา ทองรุงโรจน. (2554). คําสอนของขงจื้อ. กรุงเทพฯ : แสงดาว.<br />
เจือจันทร จงสถิตอยูและรุงเรือง สุขาภิรมย. (2550). รายงานการสังเคราะหงานวิจัยคุณลักษณะ<br />
และกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศตาง ๆ. กรุงเทพฯ :<br />
ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม.<br />
ฉลองภพ สุสังกรกาญจน. (2542). เศรษฐกิจพอเพียงกับวิกฤตเศรษฐกิจ. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf.<br />
ชัชชัย คุมทวีพร. (2541). จริยศาสตร : ทฤษฎีและการวิเคราะหปญหาจริยธรรม. กรุงเทพฯ :<br />
Mild Publishing.<br />
ชัยอนันต สมุทวนิช. (2541). ทฤษฎีใหม : มิติที่ยิ่งใหญทางความคิด. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf.<br />
ดวงเดือน พันธุมนาวิน. (2543). ทฤษฎีตนไมจริยธรรม : การวิจัยและการพัฒนาบุคคล.<br />
กรุงเทพฯ : สํานักพิมพแหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.<br />
ธานินทร กรัยวิเชียร. (2548). คุณธรรมและจริยธรรมของผูบริหาร. โครงการปริญญาโท<br />
ทางการบัญชี คณะพาณิชยศาสตรและการบัญชี. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.<br />
นภาพร ขันธนภาและศานิต ดานศมสถิต. (2547). จริยธรรมและสภาวะแวดลอมทางธุรกิจ.<br />
กรุงเทพฯ : แมคกรอ-ฮิล ทอป.<br />
เนตรพัณณา ยาวิราช. (2551). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ทิปเพิ้ล กรุป.<br />
แนวคิดเกี่ยวกับการขัดเกลาทางสังคมและการอบรมเลี้ยงดู. [ออน-ไลน]. (2554).<br />
แหลงที่มา: http://www.idis.ru.ac.th/report/index.php?topic=5899.0.<br />
แนวทางการพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. [ออน-ไลน]. (2549). แหลงที่มา:<br />
www.psdb.ku.ac.th/government/essay/moral.pdf<br />
แนวพระราชดําริ เศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
http://www.rdpb.go.th/RDPB/front/SufficiencyEconomy.aspx?p=4
174<br />
บทสัมภาษณวอรเรน บัฟเฟตต. [ออน-ไลน]. (2554).<br />
แหลงที่มา: http://news.bn.gs/images/articles/20080306065406686_1.jpg<br />
บรรจง บินกาซันและวิทยา วิเศษรัตน. (2554). หลักปฏิบัติ 5 ประการ. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.islamthailand.com/thai521/introduce/intro-12.php<br />
บวรศักดิ์ อุวรรณโณ. (2542). พระมหากษัตริยทรงเปนพุทธมามกะและทรงเปน<br />
อัครศาสนูปถัมภก. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://guru.sanook.com/encyclopedia/<br />
บัญญัติ 10 ประการ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.gotquestions.org/Thai/<br />
Thai-ten-commandments.html<br />
ประกันสังคม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK12/<br />
chapter3/t12-3-l3.htm<br />
ปราชญา กลาผจัญ. (2548). คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : ขาวฟาง.<br />
ปติ ศรีแสงนาม. (2551). เลหแมน บราเธอรส (Lehman Brothers) คือใคร..ทําไมถึงลมละลาย.<br />
[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=offway<br />
&month=17-09-2008&group=13&gblog=29.<br />
ผูจัดการ. (2554). ปูนซิเมนตไทยควา 3 รางวัลใหญองคกรดีเดน Thailand Coporate Excellence.<br />
[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.gotomanager.com/news/details.aspx?id=2920.<br />
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542. (2554). จริยศาสตร. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://rirs3.royin.go.th/new-search/word-6-search.asp<br />
. (2554). ระดับ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://rirs3.royin.go.th/new-search/<br />
word-33-search.asp<br />
พรนพ พุกกะพันธุ. (2546). จริยธรรมธุรกิจยุคโลกาภิวัตน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพจามจุรีโปรดักท.<br />
พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2548). พระพุทธศาสนากับโลกธุรกิจ. กรุงเทพฯ :<br />
ลิเบอรตี้เพรส.<br />
. (2549). ธรรมนูญชีวิต. กรุงเทพฯ : วิชั่นบุคส.<br />
. (2551). การพัฒนาจริยธรรม. กรุงเทพฯ : พิมพสวย.<br />
. (2552). พุทธธรรม. พิมพครั้งที่ 11. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยง<br />
พระไพศาล วิสาโล. (2554). สรางสังคมไทยใหเปนมิตรกับความดี. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.visalo.org/article/budtumKwamdee999.htm.<br />
พระราชชัยกวี (ภิกขุพุทธทาส อินทปญโญ). (2511). การสรางเสริมจริยธรรมแกเด็กวัยรุน.<br />
นครราชสีมา : โรงเรียนนฤมิตรวิทยา.
175<br />
พฤษภาทมิฬ. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
พิภพ วชังเงิน. (2546). จริยธรรมวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : รวมสาสน.<br />
พุทธทาสภิกขุ. (2550). ธรรมศาสตรา : ปรัชญาแหงความพอเพียง. กรุงเทพฯ : เพชรประกาย.<br />
มีนา. (2550). วิกฤตตมยํากุง เกิดจากเศรษฐกิจอยางเดียวหรือ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.oknation.net/blog/print.php?id=79699.<br />
มูลนิธิเพื่อผูบริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.consumerthai.org<br />
แมกซ เวเบอร. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
ลมลเพ็ชร อภิสิทธินิรันดร. (2554). เสริมสุข-เปปซี่ กรณีศึกษาทุนขามชาติ 'ฮุบ' . [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.bangkokbiznews.com<br />
ลัดดา พินตา. (2552). จริยธรรมกับการบริหารจัดการธุรกิจ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.gotoknow.org/ask/lemon_2910/11978.<br />
วรรณกรรมปริทัศน:ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.<br />
วริยา ชินวรรโณ. (2546). จริยธรรมในวิชาชีพ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพชวนพิมพ.<br />
วศิน อินทสระ. (2549). พุทธจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ธรรมดา.<br />
วอรเรนต บัฟเฟตต. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://news.bn.gs/images/articles/<br />
20080306065406686_1.jpg<br />
วิทย วิศทเวทย. (2526). จริยศาสตรเบื้องตน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพคุรุสภา.<br />
วิรัช วิรัชนิภาวรรณ. (2549). การพัฒนาจริยธรรมของขาราชการ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.psdb.ku.ac.th/government/essay/moral.pdf.<br />
วิไลลักษณ เสรีตระกูล. (2552). ปจจัยที่มีผลตอความเปนปกแผนของครอบครัวตามทัศนะของ<br />
วัยรุนไทย. ปริญญานิพนธ. ปร.ด. (สังคมวิทยา). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัย<br />
รามคําแหง. อัดสําเนา.<br />
ศาสนาคริสต. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://allknowledges.tripod.com/christ.html<br />
. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://main.dou.us/view_content.php?s_id=182<br />
ศาสนาอิสลาม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
ศิริยุพา รุงเริงสุข. (2552). บันทึกขอคิดดี ๆ จากวอรเรน บัฟเฟตต และบิลล เกตส.<br />
ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม. (2550). รายงานการสังเคราะหงานวิจัย<br />
คุณลักษณะและกระบวนการปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมของประเทศตาง ๆ.<br />
กรุงเทพฯ : ศูนยคุณธรรม.
176<br />
เศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.chaipat.or.th/chaipat/<br />
content/porpeing/porpeing.html.<br />
. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.sufficiencyeconomy.org<br />
/view-detail.html<br />
สถาบันไทยพัฒน. (2554). CSR ไทย ไตระดับ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.csrthailand.net/th/expert/detail/52.<br />
สถาบันธุรกิจเพื่อสังคม. (2554). CSR. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.csri.or.th/about/history.<br />
สภาหอการคาแหงประเทศไทย. (2554). สภาหอการคา. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
www.panyathai.or.th/wiki/index.<br />
สมคิด บางโม. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพพัฒนาวิทยการพิมพ.<br />
สมหวัง วิทยาปญญานนท. (2543). บริหารตามหลักทศพิธราชธรรม. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.budmgt.com/budman/bm01/king10.html.<br />
สรุปนโยบายลดภาษีรถคันแรก. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://www.cars-tune.com<br />
สารานุกรม. (2554). Ethics. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.encyclopedia2.<br />
thefreedictionary.com/ethics.<br />
สํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
http://www.ocpb.go.th/main_history.asp<br />
สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2554). มาตรฐานทางคุณธรรมและจริยธรรม. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.moph.go.th/ops/ops/opct/matatan.html.<br />
สํานักบริการขอมูลและสารสนเทศ. (2554). แนวคิดเกี่ยวกับการขัดเกลาทางสังคมและ<br />
การอบรมเลี้ยงดู. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.idis.ru.ac.th/report/index.php?<br />
topic=5899.0<br />
สุภาพร พิศาลบุตร. (2549). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต.<br />
สุรพศ ทวีศักดิ์. (2545). จริยธรรมเปนปญหาหลักของสังคมปจจุบัน. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://www.songpak16.com/prb_jariyatham.html.<br />
สุรศักดิ์ ใจเย็น. (2553). คุณสมบัติพื้นฐานของผูบริหาร. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.svproconsulting.com/index.php?option=con_content&view= article<br />
สุลักษณ ศิวรักษ. (2550). คันฉองสองจริยศาสตร. กรุงเทพฯ : ศึกษิตสยาม.<br />
เสรี พงศพิศ. (2552). วิถีสูชุมชนพอเพียง. กรุงเทพฯ : เจริญวิทยการพิมพ.
177<br />
โสภณ พรโชคชัย. (2550). คุณธรรมธุรกิจ. กรุงเทพฯ : มูลนิธิประเมินคาทรัพยสิน<br />
แหงประเทศไทย.<br />
โสภณ แดงโสภณ. (2554). เอแบคโพลเผย วัยรุนไทยยอมรับคอรัปชั่น หากตนไดประโยชน.<br />
[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://region4.prd.go.th/ewt_news.php?nid=5467<br />
&filename=index<br />
ไสว บุญมา. (2552). ความพอเพียงของบิล เกตส. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=iamlady&month=02-<br />
009&date=18&group=22&gblog=19<br />
หลวงปูสุวัจน สุวโจ. (2552). อคติ 4. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://board.palungjit.com<br />
หลักพิจารณาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง. [ออน-ไลน]. (2542). แหลงที่มา: www.phetchabun.go.th<br />
หลักศรัทธาของมุสลิม. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
www.masjidsamin.com/main/content.php?page=sub...11...<br />
อโณทัย ไพฑูรย. (2554). CSR ที่แทจริง อยาอางเพียงลอย ๆ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://csr.igetweb.com/index.php?mo=5&qid=192101.<br />
อภิชัย พันธเสน. (2542). เศรษฐกิจพอเพียงในฐานะรูปแบบที่พึงปรารถนาของระบบสวัสดิการ<br />
สังคมไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา: www.sufficiencyeconomy.org/mfiles.pdf.<br />
อภิรัฐ ตั้งกระจางและคณะ. (2546). จริยธรรมทางธุรกิจ. กรุงเทพฯ : ธรรมสาร.<br />
อัคภา พิสุทธิ์สกุลรัตน. (2554). การจัดอันดับความโปรงใสนานาชาติ. [ออน-ไลน].<br />
แหลงที่มา: http://thainews.prd.go.th<br />
อานันท ปนยารชุน. (2554). จริยธรรมทางธุรกิจ. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
www.elearning.siam.edu/mod/resource/view.php?id=2884<br />
อํานาจ. [ออนไลน]. (2554). แหลงที่มา: http://th.wikipedia.org/wiki/.<br />
HR แบบพอเพียงฉบับศึกษา เครือซิเมนตไทย. [ออน-ไลน]. (2554). แหลงที่มา:<br />
http://www.hrtothai.com<br />
Marketeer. (2553). SCG ควา 4 รางวัลใหญประกาศผล 8 องคกรดีเดนควารางวัลพระราชทาน.<br />
[ออน-ไลน]. แหลงที่มา: http://www.marketeer.co.th/marketeertoday_detail.php?<br />
marketeertoday_id=2773.<br />
MBA. (2543). วิกฤตตมยํากุง เผ็ดรอนแบบไทย. [ออน-ไลน]. แหลงที่มา:<br />
http://mbamagazine.net/home/index.php/blog/43-bizandfinance/160--m-m-s.
178<br />
Numthon Kotvong. (2554). ทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรม. (ออนไลน). แหลงที่มา:<br />
http://sites.google.com/site/citwithyaphunthan/phathnakar-khx-ngbukhkh/thvsdiphathnakar-thang-cit-sangkhm/khan-kar-khid-laea-kar-kheaci/thvsdi-phathnakarthang-criythrrm<br />
Broom, L., & Selznick, P. (1958). Sociology: A text with adapted readings. 2nd ed.<br />
New York: Evanston Row, Peterson.<br />
Coffey, R. E., Cook, C. W., & Hunsaker, P. L. (1994). Management and Organizational<br />
Behavior. Burr Ridge, IL: Irwin.<br />
Dubrin, A.J. (1990). Effective Business Psychology. 3rd ed. New Jersey: Prentice-Hall.<br />
Kohlberg's Moral Stages. [On-line]. (2011). Available : http://faculty.plts.edu/gpence/html/<br />
kohlberg.htm.<br />
Macdonald, Christie. (2011). Business Ethics. [On-line]. Available :<br />
http://www.businessethics.ca/definitions/business-ethics.html.<br />
Turner, R. H. (2002). Handbook of Sociological Theory. New York: Kluwer<br />
Academic/Plenum.<br />
Van Slyke, E. J. (1999). Listening to conflict: Finding Constructive Solution to Workplace<br />
Disputes. New York: Library of Congress Cataloging-in- Publication Data<br />
W.C. Crain. (1985). Theories of Development. Prentice-Hall.