Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
4.1.1 Kar Tabakası Oluşumu<br />
Kar tabakası, kar örtüsünün bir bölümü olup, kendi<br />
üstündeki ve altındaki tabakalardan fiziksel özellikleri<br />
açısından farklılık gösterir. Belirli bir alandaki kar<br />
birikimi, kar yağışı ya da daha önce yağmış karın<br />
rüzgarla taşınarak başka alanlarda depolanması<br />
sonucunda oluşur. Genellikle birbirini takip eden her<br />
bir birikim süreci farklı bir kar tabakasının oluşmasını<br />
sağlar. Kış süresince devam eden yağış olayları ve<br />
rüzgarla taşınımdan dolayı kar örtüsü zaman ilerledikçe<br />
artan sayıda kar tabakası içerir.<br />
Çığa neden olan kar tabakalarının çoğu rüzgarla<br />
birikim sonucunda oluşmaktadır. Rüzgarla kar taşınımı<br />
dağın rüzgarüstü (İng. windward) yamacındaki karın<br />
rüzgar tarafından rüzgaraltı (İng. leeward) yamaca<br />
taşınması ve burada biriktirilmesi ile oluşmaktadır.<br />
Birikimin temel nedeni rüzgaraltı yamaçta hava akımı<br />
alanının genişlemesi sonucu rüzgar hızının azalmasıdır.<br />
Rüzgarla kar taşınımı, i) yuvarlanma, ii) sıçrama ve iii)<br />
türbülans süspansiyonu (İng. turbulent suspension)<br />
şeklindeki taşınım biçimleri ile gerçekleşmektedir<br />
(Şekil 1.7). Kar tanelerinin yüzeyden 1-3 mm kadar<br />
yükselecek biçimde taşınması yuvarlanma; yüzeyden<br />
yaklaşık 10-25 cm yüksekliğe değin yükselen biçimde<br />
taşınması ise sıçrama olarak adlandırılır. Türbülanslı<br />
süspansiyon taşınımında ise yüzeyden koparılan kar<br />
taneleri 1-100 m yüksekliğinde bir aerosol (içinde<br />
katı partiküller bulunan hava) şeklinde taşınırlar. Kar<br />
tabakası oluşumunda yuvarlanma (İng. rolling) ve<br />
sıçrama (İng. saltation) şeklindeki taşınımlar da etkili<br />
olmakla birlikte, türbülanslı süspansiyon biçimindeki<br />
taşınım süreci diğerlerinden daha etkilidir. Bu taşınım<br />
şekli ile kar kilometrelerce uzağa taşınabilir.<br />
Rüzgarla kar taşınımı havadaki yeni kar taneciklerini<br />
(snowflake) ya da yüzeydeki kar kristallerini<br />
parçalayarak daha küçük parçalara ayırmakta<br />
ve rüzgaraaltı yamaçta yüksek yoğunluklu ve<br />
kohezyonlu bir kar tabakası şeklinde depolamaktadır.<br />
Kar taneciklerinin küçülmesi daha iyi paketlenmeyi<br />
sağlamakta bu da kar yoğunluğunu ve taneler-arası<br />
kohezyonu arttırmaktadır. Rüzgarla kar taşınımında<br />
rüzgar hızının yanı sıra, süpürülen yüzeydeki karın<br />
yoğunluğu da önem taşımaktadır. Doğal olarak,<br />
yüzeydeki kar yoğunluğu azaldıkça (örn. kuru kar) karın<br />
taşınması için gereken rüzgar hızı da azalmaktadır.<br />
Şekil 1.7 Karın rüzgarla taşınım biçimleri.<br />
Türbülanslı Taşınım<br />
Rüzgar Yönü<br />
Yuvarlanma<br />
Sıçrama<br />
Bütünleşik Tehlike Haritalarının Hazırlanması<br />
ÇIĞ<br />
TEMEL KILAVUZ<br />
25
Change language