FLAC News Summer 2015
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
flac <strong>News</strong> | Vol. 25, No. 2<br />
Section 1: Blogs and news articles<br />
blog<br />
An bhfuil cead agam dul go dtí<br />
na tithí cúirte, le do thoil?<br />
Natasha McAleese, Feabhra <strong>2015</strong>. Is mac léinn Dlí agus Gaeilge ó Coláiste na hOllscoile Corcaigh í<br />
4<br />
Cearta Teangain sa Dlí<br />
Tagann ceartanna teangain taobh<br />
istigh de théarmaí tagartha Air -<br />
teagail 15 den Cúnant Idirnáis iúnta<br />
ar Chearta Eacnamaíocha, Sóisialta agus<br />
Cultúrtha. Clúdaíonn Air teagal 15 cearta<br />
cultútha, agus de bharr an Airteagal sin<br />
caithfidh an Stát gach bheart a chur i<br />
bfheidhim chun an chultúr sin a chaomhnú,<br />
a fhorbairt agus a scaipeadh. (*)<br />
B’iad na príomh moltaí maidir leis an<br />
Gaeilge a tháinig as an Tuairisc Comhuain -<br />
each a rinne na heagrachtaí den sochaí<br />
sibhialta ná mar seo a leanas;<br />
t Cinntigh go bhfuil cainteoirí Gaeilge in<br />
ann úsáid a bhaint as a chuid cearta<br />
bunreachtúil agus cearta reachtúil i<br />
dtaobh rochtain ar seirbhísí trí mheáin<br />
na Gaeilge<br />
t Déan machnamh ar Stráitéis Cultúrtha<br />
don Phobail agus é a glacadh<br />
t Cuir achmhainní leormhaith ar fail<br />
d’Oifig an Coimisinéar Teanga<br />
Tagann ár gcearta bunreachtúil chuig<br />
rochtain ar seirbhísí trí mheáin ó Airteagal<br />
8 den Bhunreacht na hÉireann 1937, ina<br />
leagtar síos Gaeilge mar an teanga<br />
náisiúnta agus an chéad teanga oifigiúla den<br />
Stát, ag glacadh leis an Béarla mar an tarna<br />
teanga oifigiúla. Is faoi Acht na dTeangacha<br />
Oifigiúla 2003 a fhaighimíd ár gcearta<br />
reachtúil i leith an Gaeilge. Tá an acht seo<br />
faoi bhráid i gcomhair leasú. De réir Alt 8<br />
den Acht tá sé de cheart ag an bpobal an<br />
Ghaeilge a úsáid in aon chúirt nó i ngnóthaí<br />
cúirteanna .<br />
Giúiréithe Lan-Gaelach<br />
Ní fhéidir le duine ar bith a shéanadh gurb<br />
é rochtain ar cheartas ceann dosna cearta<br />
is bunúsaí atá againn i sochaí síbhialta. Ach<br />
de bharr cúiseanna stairiúil, polaitiúl agus<br />
cultúrtha tá dúshláin ullmhór ag cainteoir<br />
Gaeilge nuair a déanann said iarracht úsáid<br />
a bhaint as an ceart seo ós chomhair na<br />
cúirte. Sin in ainneoin do chosaint dlíthiúil<br />
atá ag an Gaeilge, ar bhonn náisiúnta agus<br />
ar bhonn idirnáisiúnta.<br />
F L A C N E W S l A P R I L – J U N E 2 0 1 5<br />
I 2014 tháinig an cinneadh mórchúiseach<br />
amach ón Chúirt Uachtarach, ag leanúint<br />
an cinneadh Ard-Chúirt i 2010, sa chás Ó<br />
Maicín (Ó Maicín v Ireland, The Attorney<br />
General, The Minister for Justice Equality and<br />
Law Reform, His Honour Raymond Groarke<br />
and the Director of Public Prosecutions [2014]<br />
IESC 12).<br />
Lean an Chúirt Uachtarach an cinneadh ón<br />
Ard-Chúirt, agus ní raibh muintir na<br />
Gaeilge róshásta ar chor ar bith. An cheist<br />
a bhí le phlé sa chúirt ná an raibh ceart<br />
bunreachtúil ag an tUasal Ó Maicín chun<br />
triail a rith trí mheáin na Gaeilge gan cabh -<br />
air aistritheoirí.<br />
Tharla an ionsaí líomhnaithe sa Ghaeltacht<br />
Conamara agus b’iad Ó Maicín, an íospar -<br />
tach líomhnaithe agus an chuid is mó dosna<br />
finnéithe cainteoirí dúchasach. Diúltaigh an<br />
chúirt chun an triail Gaeilge a thabhairt dó<br />
ar an bunús nach mbeadh giúiré lán<br />
Gaelach ionadach don sochaí, ag leanúint<br />
an cinneadh i de Búrca (De Búrca v Attorney<br />
General [1976] I.R. 38, cás maidir leis an<br />
eisiamh de mná as giúiréithe). D’admhaigh<br />
an chúirt go raibh an ceart chun do chuid<br />
gnó oifigiúil leis an Stát a rith trí Ghaeilge<br />
ach nach raibh an ceart sin ina cheart<br />
iomlán.<br />
Dúirt an Breitheamh Hardiman, ina<br />
bheithiúntas ag easaontú, go raibh Éireann<br />
ina dlínse dhátheangach gan aon dabht de<br />
réir Airteagal 8 den Bhunreacht. Chuir an<br />
Breitheamh Hardiman ar aghaidh an<br />
moladh chun réigiún giúiré a dhéanamh as<br />
Conamara. Tá an moladh sin i líne leis an<br />
fianaise a thug an saineolaithe sochteangeolaíochta,<br />
Dochtúir Colm Ó<br />
Giollagáin. Mar a deireann an seanfhocal, ní<br />
féidir an dubh a chur ina gheal, ach seal.<br />
An Chás I Láthair na hUaire<br />
Níos déanaí i 2014, rinne an Rialtas an<br />
cinneadh gan cumasc a dhéanamh idir Oifig<br />
an Choimisinéara Teanga agus Oifig an<br />
Ombusdman. Rinneadh an cinneadh sin de<br />
bharr brústocaireacht leanúnach de grúpaí<br />
ar nós Conradh na Gaeilge agus a leithéid.<br />
De réir an Tuairisc is déanaí choim isiún -<br />
aithe ag an Chomhchoiste um Chomh -<br />
shaol, Cultúr agus Gaeltacht ba cheart go<br />
mbeadh 10% de státseirbhísigh oilte sa<br />
Natasha McAleese, Legal Intern<br />
Ghaeilge. Beidh an Tuairisc ag teacht amach<br />
i mí Feabhra.<br />
D’fhógair an Seanadóir Labhrás Ó Murchú<br />
an Tuairisc ar Raidió na Gaeltachta ar an<br />
27ú Eanáir. Is é an An Seanadóir Labhrás Ó<br />
Murchú Leas-Chathaoirleach an Chomh -<br />
fhochoiste um an Straitéis 20-Bliain don<br />
Ghaeilge 2010 – 2030.<br />
De réir an Phríomh-Oifig Staidrimh tá<br />
méadú 7% tagtha ar an méid cainteoirí<br />
Gaeilge idir 2006 agus 2011.<br />
Tá sé de dhualgas ar an Stát an Gaeilge a<br />
cosaint faoina oibligéad CICESC i ngach<br />
orgán den Stát. Is ceann dosna orgán den<br />
Stát sin na an córas cúirte agus caithfidh an<br />
córas sin rochtain ar cheartas a chaomhnú<br />
i gcomhair gach cuid den sochaí. Cén<br />
céimeanna atá an Rialtas chun a thógaint<br />
maidir leis na moltaí san tuairisc Our Voice<br />
Our Rights agus na cinn atá thuas? Bhuel fan<br />
t<br />
go bhfeicimíd. n<br />
* Tá sé le fail ar an suíomh idirlíon trí Béarla. Is<br />
Natasha a chum an aistriúcháin seo agus tá sí<br />
freagrach as aon butúin atá le fail san gramadach.