Formatted speech transcript

Nodyn Siarad – Swyddfa Archwilio Cymru,
Cyllid ar gyfer y Dyfodol
Simon Thomas AC
—
Speaking Note – Wales Audit Office,
Finance for the Future
Simon Thomas AM
I AGOR
Bore da,
Hoffwn i ddechrau drwy ddiolch i Huw am fy
ngwahodd yma heddiw ac am ei araith ddiddorol
- roedd yn dda cael clywed am rolau'r
hyfforddeion ac rwy'n sicr y bydd rhannu
adnoddau yn y modd hwn yn eich helpu i
ddysgu, ac yn rhoi profiad gwerthfawr i chi
mewn rhannau gwahanol o’r sector cyhoeddus
yng Nghymru.
Fel y mae Huw wedi sôn, Cadeirydd y Pwyllgor
Cyllid yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru ydw
i, a chefais fy ethol i'r swydd honno gan Aelodau
eraill y Cynulliad ar ddechrau'r Pumed Cynulliad.
Pwyllgor trawsbleidiol yw'r Pwyllgor Cyllid, ac fe'i
sefydlwyd yn bennaf i adrodd ar gynlluniau
gwariant Gweinidogion Cymru - Y Gyllideb.
TO OPEN
Good Morning,
I’d like to start by thanking Huw for inviting me
here today and his interesting speech – it was
fascinating to hear about the roles being
undertaken by the trainees and I am sure this
sharing of resources can only help your learning
and provide you with valuable experience across
the public sector in Wales.
As Huw mentioned, I am the Chair of the
Finance Committee at the National Assembly
for Wales, a position I was elected to by the
other Assembly Members at the start of the Fifth
Assembly. The Finance Committee is a cross
party Committee established primarily to report
on the spending plans of the Welsh Ministers -
The Budget.
CYLCH GWAITH Y PWYLLGOR
Fodd bynnag, mae ein cylch gwaith hefyd yn
cynnwys y gallu i ystyried unrhyw fater sy'n
effeithio ar wariant o Gronfa Gyfunol Cymru -
REMIT OF THE COMMITTEE
However, we also have within our remit the
ability to consider any matter which effects
expenditure out of the Welsh Consolidated

hynny yw, yr arian cyhoeddus y mae
Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn ei ddyrannu i
Gymru drwy Ysgrifennydd Gwladol Cymru. Felly,
gall hyn gynnwys amrywiaeth o bynciau. Yn y
Cynulliad blaenorol, roedd hyn yn cynnwys
craffu ar:
gyllido addysg uwch yng Nghymru
effeithiolrwydd cyllid strwythurol Ewropeaidd
Cyllid Cymru
ardaloedd menter
Hefyd, cynhaliodd y pwyllgor hwnnw nifer o
ymchwiliadau wrth baratoi ar gyfer datganoli
cyllidol yng Nghymru, sef pwnc y byddaf yn
dychwelyd ato yn fuan.
Fund- that is the public money allocated to
Wales by the UK Government, via the Secretary
of State for Wales. So this might include a range
of topics. In the previous Assembly this
included scrutinising:
Higher Education Funding in Wales
The effectiveness of European Structural
funding
Finance Wales
Enterprise Zones
That committee also undertook a number of
inquiries in preparation for fiscal devolution in
Wales, a topic I will return to shortly.
GWEITHIO GYDA SWYDDFA
ARCHWILIO CYMRU / YR
ARCHWILYDD CYFFREDINOL
Siaradaf yn fyr am ein rôl wrth weithio gyda
Swyddfa Archwilio Cymru a'r Archwilydd
Cyffredinol. Pasiwyd Deddf Archwilio
Cyhoeddus Cymru yn 2013. Drwy'r darn hwn o
ddeddfwriaeth, fe gafodd trefniadau archwilio
yng Nghymru eu diwygio, ac fe gafodd Swyddfa
Archwilio Cymru ei throi'n gorff ar wahân. O dan
y Ddeddf mae gan y Cynulliad Cenedlaethol
nifer o ddarpariaethau, yn enwedig o ran craffu,
ac o dan Reolau Sefydlog y Cynulliad fe
ddirprwywyd y cyfrifoldebau hyn i'r Pwyllgor
Cyllid.
Yn ymarferol mae hyn yn golygu, bob blwyddyn,
fod gennym gyfrifoldeb am graffu ar gynlluniau
gwariant Swyddfa Archwilio Cymru a'r
Archwilydd Cyffredinol. Mae hefyd yn golygu
mai ni sy'n penodi archwilwyr Swyddfa Archwilio
WORKING WITH THE
WALES AUDIT OFFICE / AUDITOR
GENERAL
I will briefly talk about our role in working with
the Wales Audit Office and the Auditor General.
The Public Audit Wales Act was passed in 2013,
this piece of legislation reformed the audit
arrangements in Wales, including the creation of
the Wales Audit Office as a separate body. The
Act confers a number of provisions on the
National Assembly, particularly in terms of
scrutiny, and through the Standing Orders of
the Assembly, these responsibilities are
delegated to the Finance Committee.
In practice this means that annually we have
responsibility for scrutinising the spending plans
of the Wales Audit Office and the Auditor
General, we appoint the auditors of the Wales
Audit Office, we deal with the appointment of
the WAO Board and the Auditor General, we

Cymru, ni sy'n ymdrin â phenodi Bwrdd Swyddfa
Archwilio Cymru a'r Archwilydd Cyffredinol, ni
sy'n ystyried y cynllun ffioedd, a ni sy'n ystyried
yr adroddiad blynyddol ac unrhyw adroddiadau
interim.
Yn fyr, ni yw'r Pwyllgor sydd â chyfrifoldeb am
oruchwylio Swyddfa Archwilio Cymru a'r
Archwilydd Cyffredinol, tra bo'r Pwyllgor Cyfrifon
Cyhoeddus yn gweithio'n agos gyda'r
Archwilydd Cyffredinol wrth iddo arfer ei bwerau
ef i archwilio o ran darbodusrwydd,
effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd.
consider the fee scheme, we look at the annual
report and any interim reports.
In short, we are the Committee with
responsibility for oversight of Wales Audit Office
and the Auditor General, whist the Public
Accounts Committee works closely with the
Auditor General in terms of exercising his
powers to undertake economy, efficiency and
effectiveness examinations.
The two Committee have very distinct roles.
Mae gan y ddau bwyllgor swyddogaethau
penodol iawn.
CRAFFU AR GYNLLUNIAU GWARIANT
Ar hyn o bryd mae'r Pwyllgor Cyllid yng nghanol
ei gyfnod prysuraf yn craffu ar Gyllideb ddrafft
Llywodraeth Cymru. Dyrennir tua £15 biliwn y
flwyddyn i Lywodraeth Cymru, a gwaith ein
Pwyllgor yw edrych ar y cynlluniau gwariant hyn
- i benderfynu a fydd y cynlluniau ariannu, yn ein
barn ni, yn diwallu’r blaenoriaethau sydd wedi eu
datgan gan y Llywodraeth ac a ydynt yn darparu
lefelau digonol o arian ar gyfer gwasanaethau
yng Nghymru.
Yn ogystal â chraffu ar Gyllideb ddrafft
Llywodraeth Cymru, bob tymor yr hydref, mae'n
ofynnol i ni graffu ar gynlluniau gwariant:
Comisiwn Cynulliad Cenedlaethol Cymru
Yr Archwilydd Cyffredinol a Swyddfa Archwilio
Cymru
Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus
Cymru
SCRUTINY OF SPENDING PLANS
At the moment the Finance Committee is
currently in the middle of its busiest period,
scrutinising the Welsh Government draft
Budget. The Welsh Government is allocated
around £15 billion each year and it is our job, as
a Committee to look at these spending plans –
to determine whether, in our view, the funding
plans will meet the Governments stated
priorities and whether it provides adequate
levels of funding for services in Wales.
In addition to the scrutiny of the Welsh
Government draft Budget, every Autumn term
we are required to scrutinise the spending plans
of:
The National Assembly for Wales Commission
The Auditor General and Wales Audit Office
The Public Service Ombudsman for Wales
The reason we scrutinise these bodies, and not

Rydym ni'n craffu ar waith y cyrff hyn, ond nid
cyrff cyhoeddus eraill yng Nghymru, am y
rheswm eu bod yn derbyn eu cyllid yn
uniongyrchol o Gronfa Gyfunol Cymru.
Rydym yn craffu ar gynlluniau gwariant y cyrff
hyn, gan gynnwys eu cynlluniau ar gyfer staffio,
adeiladau a thechnoleg - ac rydym yn cyhoeddi
adroddiad ar gyllideb ddrafft, neu amcangyfrif,
pob sefydliad. Yn aml, mae'r adroddiadau yn
cynnwys nifer o gasgliadau ac argymhellion, ac
er ein bod ni'n gallu gwneud argymhellion i
newid y cynlluniau gwario, yn lle hynny bydd ein
hadroddiadau yn aml yn gwneud argymhellion o
ran y ffordd y mae gwybodaeth am wariant yn
cael ei chyflwyno, y flaenoriaeth a roddir i rai
meysydd, y cynllunio strategol - ein nod yw
sicrhau bod gwybodaeth ariannol yn cael ei
darparu mewn modd agored a thryloyw - rydym
ni am sicrhau eglurder ynghylch sut y mae arian
cyhoeddus yn cael ei wario.
other public bodies in Wales, is because these
bodies receive their funding directly from the
Welsh Consolidated Fund.
We scrutinise the spending plans of these
organisations, including their plans for staffing,
accommodation, technology – and we publish a
report relating to the draft budget, or estimate,
of each organisation. Often the reports include
a number of conclusions and
recommendations, whilst we can make
recommendations for changes to the spending
plans, often our reports will instead make
recommendations for the presentation of
spending information, the priority afforded to
certain areas, the strategic planning – we aim to
ensure that the provision of financial
information is open and transparent – we want
to ensure that there is clarity as to how public
money is spent.
Y CYNLLUN HYFFORDDIANT
Craffodd y Pwyllgor Cyllid blaenorol ar yr
amcangyfrif ariannol gan Swyddfa Archwilio
Cymru a'r Archwilydd Cyffredinol y llynedd - pan
ofynnwyd am £132,000 i ehangu'r cynllun ar
gyfer hyfforddeion ym maes cyllid - sef y cynllun
sydd wedi caniatáu i chi i gyd fod yma heddiw.
Nid oeddwn i'n aelod o'r Pwyllgor a
awdurdododd yr amcangyfrif ariannol hwnnw,
ond rwy'n llwyr gefnogi cynllun sy'n anelu at
gynyddu nifer y gweithwyr cyllid proffesiynol yn
y sector cyhoeddus yng Nghymru - ond mae
angen gwneud mwy na chynyddu niferoedd;
mae angen eich helpu chi i roi o'ch gorau!
Wrth i'r pwerau cyllidol sy'n cael eu datganoli i
Gymru gynyddu, mae angen inni sicrhau ein bod
THE TRAINEE SCHEME
The previous Finance Committee scrutinised
the financial estimate from the WAO and the
Auditor General last year – when £132,000 was
requested to widen the scheme for financial
trainees – the scheme which has allowed you all
to be here today.
Whilst not being part of the Committee who
authorised that financial estimate, I
wholeheartedly support a scheme which aims to
increase the number of finance professionals
working in the public sector in Wales, but it is
not just about increasing the numbers, it’s
about making you the best you can be!
We need to ensure, as fiscal devolution to Wales
increases, that we have supported and nurtured

yn meithrin, ac yn cefnogi, y dalent a geir yng
Nghymru er mwyn cefnogi ein gwasanaethau
cyhoeddus yn effeithiol.
Mae maes cyllid yn dod yn fwyfwy pwysig yng
Nghymru ac mae hyn yn gwneud rôl y Pwyllgor
yn bwysicach byth o ran sicrhau bod gwaith
craffu ariannol yn effeithiol, ac i hynny ddigwydd
mae angen bod yn hyderus bod gennym y bobl
iawn yn gweithio mewn gwasanaethau ariannol
ledled Cymru - mae angen pobl fel chi er mwyn
sicrhau gwerth am arian yng Nghymru lle mae
arian cyhoeddus yn y cwestiwn.
home grown talent to effectively support public
services in Wales.
The field of finance is becoming increasingly
important in Wales and this makes the role of
the Committee even more important in
ensuring that effective financial scrutiny takes
place and to do that we need to be confident
that the right people are working in financial
services across Wales - we need people like you
to ensure public money in Wales provides value
for money.
DATGANOLI CYLLIDOL
O ran datganoli cyllidol, ar hyn o bryd mae'r
Pwyllgor Cyllid yn craffu ar y 'Bil Treth
Trafodiadau Tir a Gwrthweithio Osgoi Trethi
Datganoledig' ac rydym yn disgwyl y 'Bil Treth
Gwarediadau Tirlenwi' cyn hir. Y ddwy dreth hyn
yw'r trethi cyntaf i gael eu cyflwyno yng
Nghymru ers 800 mlynedd - ac yn sgil Bil Cymru,
sy'n destun craffu yn San Steffan ar hyn o bryd,
bydd gan Lywodraeth Cymru gyfrifoldeb dros
gyfran o dreth incwm yng Nghymru. Mae'r tair
treth hyn yn werth tua £3 biliwn i Lywodraeth
Cymru - Y math hwn o newid ym mhwerau
cyllidol Cymru yw’r rheswm fy mod am weld y
dalent sydd yma heddiw yn cael ei meithrin.
Mae'r gallu i godi trethi am y tro cyntaf yn
golygu y bydd Llywodraeth Cymru yn fwy atebol
i bobl Cymru, a hynny am fod perthynas
uniongyrchol rhwng y trethi a godir yng
Nghymru a'r arian sy'n cael ei wario yma.
FISCAL DEVOLUTION
In terms of fiscal devolution, the Finance
Committee is currently scrutinising the ‘Land
Transaction Tax and Anti Avoidance of Devolved
Taxes Bill’ and we are shortly expecting the
‘Landfill Disposal Tax Bill’. These two taxes are
the first taxes to be introduced in Wales for 800
years – and following the passage of the Wales
Bill which is currently being scrutinised in
Westminster, the Welsh Government will have
responsibility over a portion of income tax in
Wales. These three taxes equate to around £3
billion that can be raised by the Welsh
Government – It is this sort of change to fiscal
power in Wales which drives my desire to see us
nurture the talent here today.
This ability to raise taxes for the first time will
make the Welsh Government more accountable
to the people of Wales by establishing a direct
relationship between the taxes raised in Wales
and the money spent in Wales.

CRAFFU AR DDEDDFWRIAETH
Mae gan y Pwyllgor rôl bwysig i'w chwarae o ran
craffu ar ddarnau o ddeddfwriaeth a gyflwynir i'r
Cynulliad hefyd - rwyf wedi sôn eisoes am y ddau
Fil ar gyfer trethi datganoledig. Mae’r Bil rydym
ni'n craffu arno ar hyn o bryd yn ymwneud â’r
Dreth Trafodiadau Tir, a fydd yn disodli’r dreth
stamp yng Nghymru ym mis Ebrill 2018; bydd
hefyd yn cynnwys darpariaethau i fynd i'r afael
ag osgoi talu treth.
Mae'r Bil yn nodi'r trafodiadau a ddylai fod yn
destun rhyddhad rhag talu Treth Trafodiadau Tir
a'r amgylchiadau ar gyfer y rhyddhadau hynny. I
gyd-fynd â'r rhyddhadau, mae'r Bil yn cynnwys
Rheol a Dargedwyd yn erbyn Osgoi Trethi er
mwyn sicrhau na chaiff neb hawlio rhyddhad os
mai'r prif ddiben yw sicrhau mantais dreth a bod
diffyg sylwedd economaidd neu fasnachol go
iawn yn y trefniant.
Yn ogystal, mae'r Bil yn cynnwys darpariaeth ar
gyfer Rheol Gyffredinol yn erbyn Osgoi Trethi a
fyddai'n berthnasol pan fo rhywun yn gwneud
trefniant artiffisial i osgoi treth, nid yn unig
mewn perthynas â'r Dreth Trafodiadau Tir ond â
threthi datganoledig eraill hefyd.
Mae'r mathau hyn o reolau yn hynod gymhleth
ac, yn gyffredinol, yn newydd i ni fel Aelodau
etholedig. Wrth graffu ar y mathau hyn o reolau
ariannol yn y dyfodol byddwn yn dibynnu ar bobl
fel chi am gymorth - mae pob Aelod etholedig
yn aelod o sawl Pwyllgor; ni allwn arbenigo ym
mhob agwedd ar waith y Cynulliad - mae angen i
Bwyllgorau'r Cynulliad glywed eich barn a’ch
tystiolaeth chi fel arbenigwyr er mwyn bod yn
effeithiol wrth ddwyn y Llywodraeth i gyfrif.
Yn ogystal â chraffu ar ddeddfwriaeth ariannol,
fel y Biliau trethi, mae gennym rôl i'w chwarae
wrth ystyried goblygiadau ariannol pob Bil a
SCRUTINY OF LEGISLATION
The Committee also has an important role to
play in scrutinising pieces of legislation
introduced to the Assembly - I’ve already
mentioned the two devolved taxes Bills. The Bill
we’re in the process of scrutinising on Land
Transaction Tax, which will replace stamp duty
in Wales from April 2018, also includes a series
of provisions to address tax avoidance.
The Bill sets out the transactions that should be
relieved from the payment of Land Transaction
Tax and the circumstances in which those reliefs
should apply. To accompany the reliefs, the Bill
contains an overarching Targeted Anti-
Avoidance Rule with the aim of ensuring that a
person would be unable to claim a relief if the
main purpose would be to achieve a tax
advantage and if the arrangement they were
entering into lacked genuine economic or
commercial substance.
Additionally, the Bill contains provision for a
General Anti-Avoidance Rule which would apply
where a person enters into an artificial tax
avoidance arrangement, not only in relation to
Land Transaction Tax but to other devolved
taxes too.
These sorts of rules are incredibly complex and
generally, new to us as Elected Members – it’s
the scrutiny of these types of financial rules that
we will be looking to people like you for
assistance in the future – each Elected Member
sits on a number of Committees, we can’t be
experts on every aspect of every area of the
Assembly’s work – we need experts like you to
tell us your views, to provide informed evidence
to enable the Committees of the Assembly to
effectively hold the Government to account.
Aswell, as scrutinising legislation that’s financial

gyflwynir yn y Cynulliad. Mae'r rhain yn cwmpasu
ystod ehangach o feysydd polisi, gan gynnwys
iechyd, addysg a'r amgylchedd, ond
canolbwyntio ar yr agweddau ariannol yr ydym
ni'n ei wneud, tra bod ein cyd-Aelodau ar
bwyllgorau polisi yn craffu yn fanwl ar yr
egwyddorion cyffredinol.
in nature such as the tax bills, we also have a role
to play in considering the financial implications
of all other Bills introduced to the Assembly.
These cover a wider range of policy areas
including health, education and the
environment, but we focus our attention on the
financial aspects while our colleagues on policy
committees undertake detailed scrutiny of the
general principles.
Y TIRLUN SY’N NEWID YNG NGHYMRU
Mae pob rhan o waith y Pwyllgor Cyllid, sef craffu
ar gyllidebau, trethi, deddfwriaeth a datganoli
cyllidol, yn digwydd ar adeg o ansicrwydd
cynyddol yn y Gymru sydd ohoni -
mae Brexit ar y gorwel,
mae mesurau llymder ar gynnydd ym mhob
rhan o’r sector cyhoeddus,
ac mae Cymru yn newid.
Mae gan Gymru boblogaeth o tua 3 miliwn, mae
gennym nifer o bobl sy’n economaidd
anweithgar, mae gennym ardaloedd o
amddifadedd a phlant sy'n byw mewn tlodi, mae
gennym boblogaeth sy'n heneiddio - bydd nifer
gynyddol o bobl yn dibynnu ar wasanaethau
iechyd a gwasanaethau llywodraeth leol, ac, i
ryw raddau, ar wasanaethau cyhoeddus eraill
yng Nghymru.
Mae pwysau na welwyd eu tebyg ar
wasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, a'r
pwysau hynny a fydd yn gwneud eich rolau yn y
dyfodol yn bwysicach byth.
CHANGING LANDSCAPE OF WALES
All of the work of the Finance Committee, from
scrutinising budgets, taxes, legislation and fiscal
devolution, comes at a time of increasing
uncertainty in the wider Welsh landscape –
we have Brexit on the horizon,
we have an increased austerity measures
across all streams of the public sector,
and Wales is changing,
Wales has a population of around 3 million, we
have a number of economically inactive people,
we have areas of deprivation and children living
in poverty, we have an aging population - more
and more people will be reliant on services
provided by health and local government, and
to some extent the other public services in
Wales.
There are unprecedented pressures on public
services in Wales, and it is those pressures which
will make your future roles all the more
important.

RÔL Y PWYLLGOR YN NEWID
A hithau'n gyfnod o newid, rhaid i ni fel Pwyllgor
newid hefyd - o 2018, bydd y pwerau codi trethi
a benthyca sy'n cael eu datganoli yn golygu y
bydd angen gweithdrefn newydd ar gyfer y
gyllideb. Ar hyn o bryd, rydym yn gweithio ar
newidiadau er mwyn cyflwyno gweithdrefn
anstatudol newydd. Ond, pan ddaw y Bil Cymru
cyfredol i ben ei daith, mae'n debyg y bydd y
weithdrefn ar gyfer y Gyllideb yn dod yn rôl
statudol.
Yn ogystal, mae'r ffordd yr ydym ni'n mesur
effeithiolrwydd gwariant y Llywodraeth yn
newid. Yn y Cynulliad diwethaf, cyflwynodd
Llywodraeth Cymru 'Ddeddf Llesiant
Cenedlaethau'r Dyfodol'.
Nod y Ddeddf hon yw sicrhau bod y cyrff
cyhoeddus a restrir yn y Ddeddf, fel Byrddau
Iechyd ac Awdurdodau Lleol, yn meddwl mwy
am:
gynllunio ar gyfer y tymor hir,
gweithio'n well gyda phobl a chymunedau,
atal problemau
Yn ddiddorol, o dan y Ddeddf hon, gellir cyfrif
Archwilydd Cyffredinol Cymru bellach yn un o
blith nifer fach o Archwilwyr Cyffredinol y byd
sydd â dyletswydd statudol yn ymwneud â
datblygu cynaliadwy.
Mae'r gyfraith newydd yn gosod nodau tymor hir
ar gyfer Cymru, a gafodd eu siapio gan sgwrs
genedlaethol a barhaodd flwyddyn ar 'y Gymru a
garem'. I bob pwrpas, mae'r gyfraith newydd yn
golygu bod rhaid i lawer o'r cyrff cyhoeddus sy'n
darparu gwasanaethau i bobl Cymru wneud
hynny mewn ffordd sy'n ystyried arian, pobl a'u
diwylliant, a'r blaned. Hefyd, bydd rhaid iddyn
CHANGING ROLE OF THE COMMITTEE
In this time of change we as a Committee also
need to change – from 2018 the devolution of
tax raising and borrowing powers will
necessitate a new budget procedure, we are
currently working on changes to introduce a
new non-statutory procedure. But it is likely
that following the passage of the current Wales
Bill that the Budget procedure will become a
statutory role.
Additionally, how we measure the effectiveness
of Government spending is changing. In the last
Assembly the Welsh Government introduced
the introduction of ‘the Well-being of Future
Generations Act’.
This Act aims to make the public bodies listed in
the Act, such as Health Boards and Local
Authorities, think more about:
planning for the long-term,
working better with people and communities,
looking to prevent problems
Interestingly, the Auditor General for Wales now
becomes one of just a small number of Auditor's
General across the world who have a statutory
duty relating to sustainable development, under
this Act
The new law sets long term goals for Wales
which were shaped by a year-long national
conversation on the ‘Wales we want’. In effect,
the new law means that many of the public
bodies that provide services to people across
Wales must do so in a way which takes account
of money, people and their culture, and the
planet. They will also have to think about the
impact of decisions made today, on future

nhw feddwl am effaith penderfyniadau heddiw
ar genedlaethau'r dyfodol.
Mae'r gyfraith newydd hefyd yn ei gwneud yn
ofynnol i gyrff cyhoeddus weithio gyda'i gilydd
yn well; cynnwys pobl ac adlewyrchu
amrywiaeth cymunedau; ystyried y tymor hir yn
ogystal â'r presennol, a chymryd camau i geisio
atal problemau rhag mynd yn waeth - neu eu
hatal rhag digwydd yn y lle cyntaf hyd yn oed.
Tasg yr Archwilydd Cyffredinol fydd adrodd ar y
graddau y mae cyrff cyhoeddus wedi
cymhwyso'r egwyddor datblygu cynaliadwy o
ran:
y ffordd maen nhw'n gosod eu hamcanion, a'r
camau maen nhw'n eu cymryd i fodloni'r
amcanion hynny.
Yn ei dro, mae gofyn iddo adrodd ei
ganfyddiadau i'r Cynulliad Cenedlaethol o leiaf
unwaith ym mhob cylch etholiadol pum
mlynedd.
Mae hon yn rôl newydd i'r Archwilydd
Cyffredinol. Rwy'n ymwybodol bod y Swyddfa
Archwilio Genedlaethol yn cefnogi gwaith y
Pwyllgor Archwilio Amgylcheddol yn San
Steffan, ond mae Cymru yn torri cwys wahanol
yma wrth osod dyletswydd ar yr Archwilydd
Cyffredinol ei hun.
Hefyd, mae cyfraith newydd arall, sef Deddf yr
Amgylchedd (Cymru) 2016, yn gosod
dyletswydd ar Lywodraeth Cymru i baratoi
cyllideb garbon; y cyfnod "cyfrifo" cyntaf yw
2014-20.
Er bod y rhain yn ddau ddarn gwahanol o
ddeddfwriaeth, mae'r cysylltiad rhyngddyn
nhw'n glir. A bydd y ffordd y mae'r Cynulliad yn
dwyn y Llywodraeth i gyfrif drwy'r Pwyllgor Cyllid
generations.
The new law also requires public bodies to work
together better; involve people and reflect the
diversity of communities; look to the long term
as well as the here and now and take action to
try and stop problems getting worse - or even
stop them happening in the first place.
It is the Auditor General who is charged to report
on the extent to which public bodies have
applied the sustainable development principle
to:
the way they set their objectives, and
the steps they are taking to meet those
objectives.
And in turn, he is required to report on his
findings to the National Assembly at least once
in every five-year electoral cycle.
This is a new role for the Auditor General. I am
aware that the National Audit Office supports
the work of the Environmental Audit Committee
in Westminster, but Wales is blazing a different
path here in placing a duty on the Auditor
General himself.
In addition, another new law, the Environment
Act (Wales) 2016, places a duty on Welsh
Government to produce a carbon budget; the
first “accounting” period being 2014-20.
Though these are two separate pieces of
legislation, they are clearly interlinked. And how
the Assembly holds the government to account
through the Finance and other committees will
be reliant on expert advice and detailed work. I
suggest that many of you may well find
yourselves challenged by these Acts in Wales
over the next half a decade.

a phwyllgorau eraill yn dibynnu ar gyngor
arbenigol a gwaith manwl. Mae'n debyg gen i y
bydd y Deddfau hyn yng Nghymru yn eithaf her i
lawer ohonoch dros y pum mlynedd nesaf.
I GLOI
I gloi, hoffwn ddiolch i chi unwaith eto am roi
o'ch amser i wrando arnaf heddiw, a hoffwn
ddiolch i'r Archwilydd Cyffredinol, nid yn unig am
fy ngwahodd i yma heddiw, ond am symud y
cynllun pwysig hwn yn ei flaen.
Mae croeso i chi ofyn cwestiynau.
TO CLOSE
To conclude I’d once again like to thank you for
taking the time to listen to me today, and I’d like
to thank the Auditor General, not only for
inviting me here today, but for progressing this
important scheme.
I welcome any questions?