siber zorbalık

KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ
rı kullanımcı, %8’i ise patolojik internet kullanıcısı
olarak bulunmuştur. Aşırı kullananlarla internet
bağımlılarının ortalama kullanıcılara kıyasla giderek
artan şekilde internette vakit geçirdikleri, daha
nevrotik ve daha az dışadönük oldukları, sosyal olarak
daha kaygılı ve duygusal olarak yalnız olup, internetteki
sosyal ağlardan daha çok destek aldıkları
bulunmuştur. Sadece nevrotizm ve sosyal ağlardan
destek algısının aşırı internet kullanımının önemli
yordayıcısı oldukları ortaya çıkmıştır. Ayrıca aşırı
kullanıcıların ortalama ve bağımlı kullanıcılara
göre daha genç ve bilgisayar kullanımında daha
deneyimsiz oldukları gözlenmiştir.
Twenge ve Campbell’a (2010) göre internet narsisizm
epidemisinin en önemli yayıcılarından biridir.
Narsistlerin internete düşkünlüğü internetteki
sosyal paylaşım siteleri aracılığıyla kendilerini
istedikleri biçimde sunma imkanına sahip olmalarından
kaynaklanmaktadır, ayrıca yine aynı sitelerin
narsisizmi pekiştirdiği ve narsistlerin ihtiyaç
duyduğu yüzeysel ve duygusal açıdan sığ ilişkileri
kolaylaştırması da önemli tespitlerdir. Narsisizmin
ana özelliği benlik hakkında aşırı olumlu ve abartılı
bir kanıdır. Narsistler kendini temelde üstün olarak
görürler, onlar özeldir, hak sahibi ve eşsizdirler
(Twenge ve Campbell). Narsisizm literatürde ağırlıklı
olarak klinik açıdan bir tür patoloji olarak tanımlanmıştır.
İlk kez 1980’de DSM III’ te patolojik
narsisizm bir kişilik bozukluğu olarak yer almış ve
DSM IV’ te son halini almıştır (Atay, 2009, s. 184).
DSM IV’e göre Narsistik kişilik bozukluğu ise erken
erişkinlik döneminde başlayan ve değişik şartlar
altında ortaya çıkan, üstünlük duygusu (düşlemlerde
ya da davranışlarda), beğenilme gereksinimi
ve empati yapamamanın olduğu sürekli bir örüntü
olarak tanımlanmaktadır. Narsistler kendi rahatlarına
fazla düşkün olmalarından, sürekli başkalarından
bekliyor olmalarından ve saldırgan davranışlarından
ötürü insan ilişkilerinde güçlükler yaşarlar
(Köroğlu ve Bayraktar, 2007). Tüm bunlardan da
anlaşılabileceği gibi patolojik bir üstünlük duygusu,
yüksek öz beğeni ve bunu diğerlerinden bekleme,
ayrıca empati eksikliği, hak iddiası özellikleri narsisizmin
temel özellikleridir. Literatürde narsisizm
genelde klinik gözle daha çok patolojik olarak değerlendirilmesine
rağmen sağlıklı narsisizmin de
olabileceği, modern dünyada sağlıklı bir strateji de
olabileceğini ileri süren çalışmalar da mevcuttur
(Atay). Morf ve Rhodewalt’a göre narsist başarı ihtiyacı
yüksek fakat yakınlık ihtiyacı düşük olan bireydir
(akt., Elliot ve Thrash, 2001). Narsist ilişki kurmayı
diğerleriyle etkileşim kurmanın sağladığı içsel
tatmin için değil, dışsal faydalarından dolayı ister.
Çağımıza egemen olan narsistik kişiliğin belirtileri
arasında toplumsal amaçların ve başkalarına duyulan
ilginin körelmesi, bunu yerini benciliğin alması
sayılabilir. Narsisizmin en önemli özelliği “self ” in
abartılı bir biçimde ön plana çıkarılıp diğer insanlara
duyulan ilginin azalmasıdır (Timuroğlu ve İşcan,
2008). Geçtan (1996) günümüz yaygın narsisizminin
metropol insanının coğrafyasını yitirip yaşadığı
mekanları iç mekan gibi algılaması, zaman algısının
sürekliliğini yitirip kopuk zaman dilimleri halini
almasına ve böylece duygusal yaşantıların sürekliliğini
yitirmesine bağlamaktadır. Artan depresyon
olgularının bir kısmının da ikincil narsisizmin bir
göstergesi olduğunu da belirtmektedir. Parman’a
göre (1996) ise bugünün ergenlerinden eskisine
oranla çok daha fazla kendilerine yeterli olmaları
istenmekte, ancak çok karmaşık ilişki ağları ile
örülü ve bireyin çevresine aşırı bağımlı olacağı bir
dünya hazırlanmaktadır. Bu paradoks da narsistik
patolojilerin daha çok görünmesine yol açmaktadır.
Bütün bunlar çerçevesinde araştırmanın temel
amacı, artık günümüzde epidemi haline gelen narsistik
kişilik özeliklerinin internet bağımlılığı ve
siber zorbalığı ne derece yordadığının ortaya koyulmasıdır.
Yöntem
Evren ve Örneklem
Çalışmanın evreni İstanbul İli Anadolu Yakasında
okumakta olan toplam meslek lisesi öğrencileri
(N=508, Erkek=331, Kız= 169, Belirtilmemiş=8)
oluşturmaktadır. Seçkisiz küme örnekleme ile seçilen
örnekleme ait tüm veriler Tablo 1’de sunulmuştur.
Veri Toplama Araçları
Narsistik Kişilik Ölçeği: Raskin ve Hall tarafından
1979 yılında geliştirilen NPI ölçeği, ampirik çalışmalarda
en fazla kullanılan ölçme aracıdır. Raskin
ve Hall, DSM III davranışsal ölçütlerini kavramsal
çerçeve kabul etmişler ve narsisizmi yansıttığını düşündükleri
220 ifadeyle bir madde havuzu oluşturmuşlardır.
Seçilen ifadelerle yürütülen araştırmalar
kapsamında içsel tutarlılık analizleri yapılarak 54
maddeden oluşan bir ölçek geliştirmişlerdir. Daha
sonra ise, madde ve faktör analizleri sonucunda
bazı ifadeler mevcut ölçekten çıkarılmış ve 40 soruluk
NPI geliştirilmiştir. Ölçek; üstünlük (NÜ),
sömürücülük NS), otorite (NO), kendine yeterlilik
(NKY), kendini beğenme (NKB), hak iddia
etme (NHİ) ve teşhircilik (NT) olmak üzere yedi
boyuta ait ifadeleri içermektedir (Raskin ve Terry,
1686