Nghiên cứu xác định hàm lượng crom và gecmani trong một số loài nấm lớn lấy từ vườn quốc gia Pù Mát – Nghệ An bằng phương pháp phổ khối lượng plasma cảm ứng (ICP – MS)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH 

VÕ THỊ HƯƠNG 

NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CROM 

VÀ GECMANI TRONG MỘT SỐ LOÀI NẤM LỚN 

LẤY TỪ VƯỜN QUỐC GIA PÙ MÁT - NGHỆ AN 

BẰNG PHƯƠNG PHÁP PHỔ KHỐI LƯỢNG 

PLASMA CẢM ỨNG (ICP - MS) 

LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC 

NGHỆ AN - 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH 

VÕ THỊ HƯƠNG 

NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CROM 

VÀ GECMANI TRONG MỘT SỐ LOÀI NẤM LỚN 

LẤY TỪ VƯỜN QUỐC GIA PÙ MÁT - NGHỆ AN 

BẰNG PHƯƠNG PHÁP PHỔ KHỐI LƯỢNG 

PLASMA CẢM ỨNG (ICP - MS) 

Chuyên ngành: Hóa phân tích 

Mã số: 60.44.01.18 

LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC 

Người hướng dẫn khoa học: 

TS. ĐINH THỊ TRƯỜNG GIANG 

NGHỆ AN - 2014

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

http://daykemquynhon.blogspot.com 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

LỜI CẢM ƠN 

Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn cô TS. Đinh Thị 

Trường Giang đã giao đề tài, tận tình hướng dẫn <strong>và</strong> tạo điều kiện cho tôi 

hoàn thành luận văn này. 

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban chủ nhiệm khoa Hoá học, các thầy cô 

Bộ môn Hoá phân tích, tập thể các thầy cô trong khoa Hoá học, khoa Đào tạo 

Sau đại học <strong>và</strong> phòng thí nghiệm Trung tâm Đại học Vinh đã luôn tạo điều 

kiện <strong>và</strong> giúp đỡ tôi trong quá trình học tập <strong>và</strong> nghiên <strong>cứu</strong>. 

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến cán bộ Trung tâm phân tích - Viện Công 

nghệ xạ hiếm Trung ương, cán bộ Phòng phân tích - Trung tâm phân tích 

kiểm nghiệm dược phẩm Nghệ An cùng các anh chị ở phòng phân tích của Sở 

khoa học <strong>và</strong> công nghệ tỉnh Đồng Tháp đã luôn hỗ trợ tôi trong suốt quá trình 

làm thực nghiệm <strong>và</strong> xử lí số liệu. 

Nhân dịp này, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các bạn đồng nghiệp, học 

viên cao học, sinh viên, gia đình <strong>và</strong> người thân đã động viên <strong>và</strong> giúp đỡ tôi 

hoàn thành luận văn này. 

Vinh, tháng 10 năm 2014 

Học viên 

Võ Thị Hương 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








MỤC LỤC 

Trang 

MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1 

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN ....................................................................... 4 

1.1. Tổng quan về nấm .................................................................................. 4 

1.1.1. Giới thiệu chung .............................................................................. 4 

1.1.2. Đặc tính sinh học của nấm ............................................................... 4 

1.2. Tổng quan về nguyên tố <strong>crom</strong> <strong>và</strong> nguyên tố <strong>gecmani</strong> ............................ 10 

1.2.1. Tổng quan về nguyên tố <strong>crom</strong> ....................................................... 10 

1.2.2. Tổng quan về nguyên tố <strong>gecmani</strong> .................................................. 12 

1.3. Các phương pháp phân tích <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> ....................................... 14 

1.3.1. Các phương pháp phân tích hóa học .............................................. 14 

1.3.2. Phương pháp quang phổ phát xạ nguyên tử(AES) ........................ 16 

1.3.3. Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) ....................... 17 

1.3.4. Phương pháp UV - VIS ................................................................. 18 

1.3.5. Phương pháp cực phổ <strong>và</strong> Von - Ampe ........................................... 19 

1.3.6. Phương pháp phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng (ICP- MS) ............. 21 

1.4. Các phương pháp xử lý mẫu <strong>xác</strong> <strong>định</strong> kim loại ..................................... 27 

1.4.1. Phương pháp vô cơ hóa ướt ........................................................... 28 

1.4.2. Phương pháp vô cơ hóa khô........................................................... 29 

1.4.3. Phương pháp vô cơ hóa khô - ướt kết hợp ..................................... 30 

1.4.4. Phương pháp phân hủy mẫu bằng lò vi sóng .................................. 30 

CHƯƠNG 2. KỸ THUẬT THỰC NGHIỆM ............................................ 33 

2.1. Thiết bị, dụng cụ, hóa chất ..................................................................... 33 

2.1.1. Thiết bị chung ................................................................................ 33 


2.1.2. Dụng cụ <strong>và</strong> trang thiết bị phụ trợ. .................................................. 34 

2.1.3. Hoá chất ........................................................................................ 34 















2.2. Phương pháp chuẩn bị các dung dịch nghiên <strong>cứu</strong> .................................. 35 

2.2.1. Phương pháp chuẩn bị dung dịch hỗ trợ phân tích ......................... 35 

2.2.2. Phương pháp chuẩn bị dung dịch chuẩn <strong>gecmani</strong> .......................... 35 

2.2.3. Phương pháp chuẩn bị dung dịch chuẩn <strong>crom</strong> ................................ 35 

2.3. Phương pháp chuẩn bị mẫu phân tích .................................................... 36 

2.3.1. Lấy mẫu <strong>và</strong> bảo quản mẫu ............................................................. 36 

2.3.2. Xử lý mẫu sơ bộ trước khi phân tích .............................................. 36 

2.4. Đo trên thiết bị ICP - MS ....................................................................... 38 

2.4.1. Chọn vạch phân tích (số khối) ....................................................... 38 

2.4.2. Thông số máy ................................................................................ 39 

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .............................................. 40 

3.1. Xây dựng đường chuẩn của <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> ....................................... 40 

3.1.1. Xây dựng đường chuẩn của <strong>crom</strong> .................................................. 41 

3.1.2. Xây dựng đường chuẩn của <strong>gecmani</strong> ............................................ 41 

3.2. Giới hạn phát hiện <strong>và</strong> giới hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr, Ge của phương pháp ...... 43 

3.3. Đánh giá độ lặp lại của phương pháp ..................................................... 45 

3.4. Độ thu hồi của phương pháp .................................................................. 47 

3.5. Xác <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> trong các mẫu nấm lớn bằng 

phương pháp phổ khối plasma cảm ứng ICP - MS. ....................................... 49 

3.6. So sánh kết quả <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>crom</strong> trong một số mẫu nấm lớn 

bằng hai phương pháp F-AAS <strong>và</strong> ICP-MS ................................................... 51 

KẾT LUẬN ................................................................................................. 54 

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 56 

PHỤ LỤC ................................................................................................... 61 
















DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT 

Viết tắt Từ gốc tiếng Anh (nếu có) Ý nghĩa 

AAS 

Atomic absorption spectrometry 

Phép đo phổ hấp thụ 

nguyên tử 

Abs Absorbance Độ hấp thụ 

AOCA 

Association of official analytical 

chemists 

Hiệp hội các nhà hoá phân 

tích chính thức 

CPS Counts per second Số hạt trong mỗi giây 

EDL 

EPA 

ETA - 

AAS 

F_AAS 

GF-AAS 

Electrodeless Discharge Lamp 

Environmental Protection 

Association of the United States 

Electrothermal Atomization - 

Atomic Absorption Spectrometry 

Flame – Atomic Absorption 

Spectrometry 

Hydride Generation - Atomic 

Absorption Spectrometry 

Đèn phóng điện không 

điện cực 

Hiệp hội bảo vệ môi 

trường Mỹ 

Phép đo quang phổ hấp thụ 

nguyên tử dùng kỹ thuật 

nguyên tử hoá không ngọn 

lửa 

Phép đo quang phổ hấp thụ 

nguyên tử dùng kỹ thuật 

nguyên tử hoá bằng ngọn 

lửa 

Quang phổ hấp thụ nguyên 

tử kỹ thuật graphit 

HCL Hollow Cathode Lamps Đèn catôt rỗng 

HG-AAS 

Graphite Furnace - Atomic 

Absorption Spectrometry 

Quang phổ hấp thụ nguyên tử 

kỹ thuật hidrua hóa 


HMDE Hanging mercury drop electrode Điện cực giọt treo thủy 















ICP-AES 

ICP-MS 

Inductively Coupled Plasma - 

Atomic Emission Spectrometry 

Inductively Coupled Plasma - 

Mass Spectrometry 

ngân 

Quang phổ phát xạ plasma 

cao tần cảm ứng 

Phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cao 

tần cảm ứng 

LOD Limit of detection Giới hạn phát hiện 

LOQ Limit of quantification Giới hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> 

ppb parts per billion Một phần tỷ (ng/ml) 

ppm parts per million Một phần triệu ( µ g/ml) 

TCVN 

Tiêu chuẩn Việt Nam 
















Hình vẽ: 

DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ 

Trang 

Hình 1.1: Các bộ phận chính của máy ICP - MS ......................................... 22 

Hình 1.2: Đồ thị chuẩn của phương pháp đường chuẩn ............................... 25 

Hình 1.3: Đồ thị chuẩn của phương pháp thêm tiêu chuẩn .......................... 26 

Hình 2.1: Máy khối phổ plasma cao tần cảm ứng ICP MS 7500a 

series Agilent ............................................................................... 33 

Hình 3.1: Kết quả đo trên máy ICP - MS, đường chuẩn, phương trình 

đường chuẩn của <strong>crom</strong> ................................................................ 41 

Hình 3.2: Kết quả đo trên máy ICP - MS, đường chuẩn, phương trình 

Bảng: 

đường chuẩn của <strong>gecmani</strong> ........................................................... 42 

Bảng 1.1: Phổ hấp thụ của phức chất giữa <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> với 

thuốc thử ..................................................................................... 19 

Bảng 1.2: So sánh khả năng phát hiện của các kỹ thuật phân tích ................ 24 

Bảng 1.3: Dãy chuẩn của phương pháp thêm chuẩn .................................... 26 

Bảng 2.1: Lượng cân các mẫu nấm .............................................................. 37 

Bảng 2.2: Cài đặt các thông số của lò vi sóng .............................................. 37 

Bảng 2.3: Các đồng vị sử dụng trong phân tích <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr, Ge .............. 38 

Bảng 2.4: Các điều kiện <strong>và</strong> thông số máy tối ưu đo bằng máy ICP – 

MS .............................................................................................. 39 

Bảng 3.1: Khoảng tuyến tính áp dụng, đường chuẩn <strong>và</strong> hệ số tương 

quan của các nguyên tố <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> .................................... 42 

Bảng 3.2: Kết quả đo nồng độ <strong>và</strong> tính toán giới hạn phát hiện <strong>và</strong> giới 


hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> kim loại Cr, Ge của phép đo ICP-MS .................. 44 















Bảng 3.3: Kết quả đo <strong>và</strong> tính toán độ lặp lại của phép đo phổ ICP - 

MS với kim loại Cr trong mẫu nấm lớn MN209 .......................... 46 

Bảng 3.4: Kết quả đo <strong>và</strong> tính toán độ lặp lại của phép đo phổ ICP - 

MS với kim loại <strong>gecmani</strong> trong mẫu nấm lớn MN209 ................. 47 

Bảng 3.5: Hiệu suất thu hồi của phương pháp ICP - MS .............................. 48 

Bảng 3.6: Tên loại <strong>và</strong> ký hiệu các mẫu nấm lớn .......................................... 49 

Bảng 3.7: Kết quả đo phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng ICP - MS <strong>và</strong> 

<strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> Cr có trong 10 mẫu nấm lớn: .................................... 50 

Bảng 3.8: Kết quả đo phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng ICP - MS <strong>và</strong> 

<strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> Ge có trong 10 mẫu nấm lớn ...................................... 51 

Bảng 3.9: Kết quả phân tích <strong>crom</strong> trong các mẫu nấm lớn bằng 

phương pháp F - AAS ................................................................. 52 

Bảng 3.10: Kết quả <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr trong các mẫu nấm lớn bằng hai 

phương pháp ICP-MS <strong>và</strong> F-AAS ................................................. 53 













1 




1. Lý do chọn đề tài 

MỞ ĐẦU 

Cuộc sống ngày nay với xu thế các ngành công nghiệp phát triển rầm rộ, 

điều kiện sống <strong>và</strong> nhu cầu của con người ngày càng cao, bên cạnh đó vấn đề ô 

nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng cộng thêm cuộc sống căng thẳng 

kéo theo đó là các bệnh tật hiểm nghèo cũng xuất hiện ngày càng nhiều. Với 

tác dụng dược liệu tuyệt vời có hiệu quả cao trong việc điều trị <strong>và</strong> làm thuyên 

giảm một số căn bệnh cùng với giá thành tương đối rẻ thì sử dụng một số loài 

nấm lớn đặc biệt là nấm Linh Chi thật sự là một biện pháp bảo vệ sức khỏe 

hữu hiệu. 

Cấu trúc độc đáo của nấm lớn chính là thành phần khoáng tố vi <strong>lượng</strong> đủ 

loại, trong đó một số khoáng tố như <strong>gecmani</strong> hữu cơ, vanadium, <strong>crom</strong>,… các 

hợp chất polysaccarit <strong>và</strong> tritecpenoit,... đã được khẳng <strong>định</strong> là nhân tố quan 

trọng cho nhiều loại phản ứng chống ung thư, dị ứng, lão hóa, xơ vữa, đông 

máu nội mạch, giúp điều chỉnh dẫn truyền thần kinh, bảo vệ cấu trúc của nhân 

tế bào. 

Công dụng của nấm lớn hỗ trợ điều trị hiệu quả các chứng bệnh như: Bệnh 

gút (gout), thiểu năng tuần hoàn não, bệnh huyết áp, mỡ máu, suy nhược thần 

kinh, gan, thận; các bệnh về khớp ở người cao tuổi, xơ cứng động mạch, bệnh 

tiểu đường; giảm quá trình lão hóa của cơ thể. Giúp tăng cường hệ thống miễn 

dịch, nâng đỡ thể trạng, bồi bổ cơ thể, đặc biệt thành phần polysaccarit trong 

nấm lớn có tác dụng khống chế sự phát triển của các tế bào bất thường (tác 

nhân gây ung thư, ung bướu) nên lớn còn được sử dụng trong việc ngăn ngừa 

ung thư, ung bướu <strong>và</strong> hỗ trợ điều trị sau hóa trị, xạ trị, … 

Hiện nay phương pháp phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng ICP – MS để <strong>xác</strong> 


<strong>định</strong> <strong>lượng</strong> vết các kim loại được sử dụng khá phổ biến. Nó đáp ứng được các 












2 




yêu cầu đối với việc <strong>xác</strong> <strong>định</strong> chính <strong>xác</strong> các nguyên tố vi <strong>lượng</strong> trong các đối 

tượng sinh học, dược phẩm, thực phẩm. ICP-MS thể hiện tính ưu việt hơn các 

phương pháp khác như quang phổ hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa dùng lò 

grafit (GF - AAS), quang phổ phát xạ plasma (ICP-OES),… về khả năng phân 

tích nhanh <strong>và</strong> phát hiện với nồng độ thấp (ppt). Dựa <strong>và</strong>o phần mềm lựa chọn 

đồng vị, có thể tìm nồng độ tối ưu của nguyên tố đó trong mẫu, loại trừ ảnh 

hưởng trong quá trình phân hủy mẫu. 

Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: “<strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>xác</strong> 

<strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> trong một số loài nấm lớn lấy từ vườn 

quốc gia Pù Mát – Nghệ An bằng phương pháp phổ khối <strong>lượng</strong> plasma 

cảm ứng (ICP – MS)” làm luận văn Thạc sĩ của mình. 

2. Mục đích nghiên <strong>cứu</strong> 

Thực hiện đề tài này, chúng tôi tập trung giải quyết vấn đề sau: 

Xác <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> Ge <strong>và</strong> Cr trong một số loài nấm lớn bằng phương pháp 

phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng ICP – MS <strong>và</strong> so sánh kết quả với phương 

pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử dùng kỹ thuật F – AAS. 

3. Nhiệm vụ nghiên <strong>cứu</strong> 

- Tìm hiểu tổng quan về nấm lớn, các kim loại Cr, Ge, các phương pháp 

phân tích Cr, Ge, các phương pháp xử lý mẫu <strong>xác</strong> <strong>định</strong> kim loại. 

- Tìm hiểu các điều kiện tối ưu trên thiết bị đo. 

- Phân tích <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> các nguyên tố Cr, Ge trong các mẫu nấm lớn. 

- Đánh giá mức độ chính <strong>xác</strong> của phương pháp nghiên <strong>cứu</strong>, sử dụng 

phương pháp đối chứng để so sánh. 

4. Đối tượng <strong>và</strong> phạm vi nghiên <strong>cứu</strong> 

- Đối tượng nghiên <strong>cứu</strong> của đề tài: Các mẫu nấm lớn lấy từ vườn quốc 


gia Pù - Mát - Nghệ An. 

- Phạm vi nghiên <strong>cứu</strong>: Xác <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> Cr, Ge trong các mẫu nấm. 












3 




5. Phương pháp nghiên <strong>cứu</strong> 

- Sưu tầm, phân tích, tổng hợp các tài liệu có liên quan. 

- Sử dụng các phương pháp thực nghiệm thường quy trong phân tích. 

- Xử lý thống kê số liệu thực nghiệm, sử dụng các phần mềm để rút ra 

các thông tin cần thiết đánh giá mức độ chính <strong>xác</strong> của phương pháp sử dụng. 

6. Những đóng góp mới của đề tài 

Việc <strong>xác</strong> <strong>định</strong> chính <strong>xác</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> trong một số loại 

nấm lớn nhằm chứng minh giá trị dược liệu của loài nấm này, góp phần <strong>và</strong>o 

các công trình nghiên <strong>cứu</strong> phân tích, tách biệt các thành phần này phục vụ cho 

những ứng dụng quan trọng trong y học. 













4 




1.1. Tổng quan về nấm [7] 

1.1.1. Giới thiệu chung 

CHƯƠNG 1 

TỔNG QUAN 

Theo quan điểm năm giới (Whittaker), cùng với động vật, thực vật, sinh vật 

nhân nguyên thuỷ (vi khuẩn, tảo lam...), nấm tạo thành một giới riêng biệt trên 

hành tinh chúng ta <strong>và</strong> giới nấm ngày càng có ý nghĩa to lớn trong nền kinh tế 

quốc dân, trong khoa học cũng như trong vòng tuần hoàn vật chất. 

Nấm lớn (Macro Fungi) bao gồm những nấm có thể sinh bào tử (thường 

được gọi là quả thể) đạt kích thước lớn hơn 4mm trở lên. Nấm lớn có số 

<strong>lượng</strong> loài lớn. Châu Âu có khoảng 6000 loài đã được mô tả. Ở Nhật Bản có 

khoảng hơn 3000 loài, Trung Quốc có khoảng 8000 loài. 

1.1.2. Đặc tính sinh học của nấm 

1.1.2.1. Hình thái của thể sinh bào tử 

Các nhóm nấm khác nhau trải qua sự phát triển rất khác nhau về cá thể 

<strong>và</strong> cả thành phần cấu trúc nên quả thể cũng rất khác biệt. 

Quả thể hay thể sinh bào tử của nấm rất đa dạng. Dạng đơn giản của 

chúng là dạng trải sát giá thể (resupinat hay effux) <strong>và</strong> có thể chia ra một số 

dạng phụ. 

Dạng đơn giản nhất là dạng mạng, quả thể nấm trong trường hợp này chỉ 

được tạo thành từ những lớp sợi nấm bện lại thành lớp mỏng, xốp trên giá thể 

<strong>và</strong> hình thành đảm (basidie) trên sợi nấm. 

Quả thể trải sát gồm dạng mỏng (corticioit), dạng da, dạng gỗ dày. Quả 

thể còn có các dạng: dạng gò, dạng gối, dạng u lồi rất hay gặp ở những nấm 

sống trên gỗ, chưa hình thành mũ nấm hoàn chỉnh; dạng chải cuộn ngược có 


mũ nấm hoàn chỉnh, phổ biến ở các nấm sống trên gỗ; dạng mũ đính bên, 












5 




dạng sò, dạng hến, dạng quạt,…đính <strong>và</strong>o giá thể trên diện rộng; dạng củ, dạng 

cầu, dạng não, dạng tai, dạng chuỳ, dạng sợi, dạng san hô,dạng tán,… 

Mũ nấm cũng rất nhiều dạng khác nhau như: mũ dạng hẹp, phẳng; mũ 

dạng hẹp, hơi lồi; mũ dạng hẹp lồi thành gồ; mũ dạng phẳng, dẹp, lõm dạng 

rốn; mũ dạng phễu; mũ dạng bán cầu; mũ dạng chuông; mũ dạng nón. Mặt 

mũ nấm cũng rất khác nhau tuỳ thuộc từng loài. Mặt mũ nấm cũng rất khác 

nhau tuỳ thuộc từng loài, màu sắc của mũ nấm hết sức khác nhau, bao gồm 

màu nguyên <strong>và</strong> hàng loạt màu phụ. 

Thịt nấm cũng rất khác nhau. Chúng bao gồm chất thịt, chất keo, chất 

sáp, chất sụn, chất thịt - bì, chất bì, chất lie mềm, chất gỗ cứng, chất sừng… 

Chúng có cấu trúc đồng nhất phân tầng gồm 2, 3 lớp có khi có đường đen 

chạy qua. Cấu trúc của thịt nấm <strong>và</strong> mô của thể sinh sản (hymenophor) có thể 

đồng nhất hay khác nhau. 

Cuống nấm gồm các kiểu chính: Cuống ngắn hay cuống phôi thai; cuống 

đính bên. Cuống nấm có thể hình trụ nếu kích thước ở các phần đều nhau; 

phình dạng bụng nếu ở phần giữa cuống phình to hơn; dạng củ nếu phình to ở 

gốc cuống; dạng thoi nếu thót cả phần trên đỉnh <strong>và</strong> phần gốc cuống; dạng rễ 

nếu gốc của cuống thót dần lại, dạng rễ dài <strong>và</strong> đâm sâu <strong>và</strong>o giá thể. Cuống 

nấm có thể đặc, xốp hay rỗng giữa. Chất thịt của cuống tương tự như mũ nấm. 

Trên cuống có thể nhẵn hay có các phần phụ như vảy, lông, vết nứt cũng như 

vòng <strong>và</strong> bao gốc đã nêu ra ở trên. 

Ở các loài nấm lớn có quả thể mở, nửa mở hay đóng giả, khi thành thục 

chúng đều phóng bào tử một cách chủ động <strong>và</strong>o không khí. Màu sắc của bụi 

bào tử là một trong những dấu hiệu <strong>định</strong> loại quan trọng của nấm lớn. 













6 




1.1.2.2. Thành phần dinh dưỡng của nấm 

1. Đạm thô 

Nấm có đầy đủ các axit amin thiết yếu như: isoleucin, leucin, lysine, 

methionin, phennylalnin, threonin, valin, tryp-tophan, histidin. Đặc biệt nấm 

giàu lysine <strong>và</strong> leucin, ít tryptophan <strong>và</strong> methionin. 

Đối với nấm rơm khi còn non (dạng nút tròn) <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> protein thô lên 

đến 30%, giảm chỉ còn 20% <strong>và</strong> bung dù. Ngoài ra, tùy theo cơ chất trồng 

nấm mà <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> đạm có thay đổi. Nhìn chung, <strong>lượng</strong> đạm của nấm chỉ 

đứng sau thịt <strong>và</strong> sữa, cao hơn các loại ra cải, ngũ cốc như khoai tây (7,6%), 

bắp cải (18,4%), lúa mạch (7,3%) <strong>và</strong> lúa mì (13,2%). 

Hàm <strong>lượng</strong> của axit amin tự do trong nấm là thấp, chỉ khoảng 1% dm. 

Vì thế, sự đóng góp thành phần dinh dưỡng của chúng là bị hạn chế. Tuy 

nhiên, chúng tham gia <strong>và</strong>o hương vị của nấm. Axit glutamic <strong>và</strong> alanin được 

báo cáo là axit amin tự do phổ biến trong T. portentosum and T. terreum [30]. 

2. Lipit 

Lipit có trong các loại nấm chiếm từ 1 - 10% trọng <strong>lượng</strong> khô của nấm, 

bao gồm các axit béo tự do, monoflycerid, diglycerid <strong>và</strong> triglyceride, serol, 

sterol ester, photpholipit <strong>và</strong> có từ 72 - 85% acid béo thiết yếu chiếm từ 54 - 

76% tổng <strong>lượng</strong> chất béo, ở nấm mỡ <strong>và</strong> nấm rơm là 69 -70%, ở nấm mèo là 

40,39%, ở bào ngư mỏng là 62,94%; ở nấm kim châm là 27,98%. 

Giá trị dinh dưỡng của chất béo trong nấm hoang là hạn chế vì <strong>hàm</strong> 

<strong>lượng</strong> lipid tổng là thấp <strong>và</strong> axit béo mong muốn n-3(axit béo omega-3) chiếm 

tỉ lệ thấp. 

3. Carbohydrat <strong>và</strong> sợi 

Tổng <strong>lượng</strong> carbohydrat <strong>và</strong> sợi: chiếm từ 51 - 88% trong nấm tươi <strong>và</strong> 


khoảng 4 - 20% trên trọng <strong>lượng</strong> nấm khô, bao gồm các đường pentose, 

methyl pentozo, hexose, đisaccarit, đường amin, đường rượu, đường axit. 












7 




Trehalose là một loại "đường của nấm" hiện diện trong tất cả các loại nấm, 

nhưng chỉ có ở nấm non vì nó bị thủy giải thành glucozo khi nấm trưởng 

thành. 

Thành phần chính của sợi nấm ăn là chitin, một polyme của n– 

axetylglucosamin, cấu tạo nên vách của tế bào nấm. Sợi chiếm từ 3,7% ở nấm 

kim châm cho đến 11,9 - 19,8% ở các loại nấm mèo; 7,5 - 17,5% ở nấm bào 

ngư; 8 -14% ở nấm mỡ; 7,3 - 8% ở nấm đông cô; <strong>và</strong> 4,4 - 13,4% ở nấm rơm. 

4. Vitamin 

Nấm chứa nhiều vitamin gồm thiamin (vitamin B 1 ), riboflavin (vitamin 

B 2 ), niacin (vitamin B 3 ), tocopherol (vitamin E) <strong>và</strong> vitamin D, vitamin C, β- 

caroten (tiền vitamin A), vitamin B 12 ...Nấm giống như là nguồn thức ăn 

không động vật chứa vitamin D, <strong>và</strong> vì thế chúng là nguồn vitamin D tự nhiên 

cho người ăn chay. Hàm <strong>lượng</strong> vitamin D 2 là đáng kể trong một số loài nấm 

hoang dã, nhưng nó gần như vắng mặt trong các loài nấm trồng [34]. 

5. Khoáng chất 

Nấm ăn là nguồn cung cấp chất khoáng cần thiết cho cơ thể. Nguồn này 

lấy từ cơ chất cung cấp dinh dưỡng cho nấm, thành phần chủ yếu là kali, kế 

đến là photpho, natri, canxi <strong>và</strong> magie, các nguyên tố khoáng này chiếm từ 56 - 

70% <strong>lượng</strong> tro. Photpho <strong>và</strong> canxi trong nấm luôn luôn cao hơn một số loại 

trái cây <strong>và</strong> rau cải. Ngoài ra còn có các khoáng khác như sắt, đồng, kẽm, 

mangan, coban... 

Giá trị năng <strong>lượng</strong> của nấm: Được tính trên 100 g nấm khô. Phân tích 

của Crisan & Sands; Bano & Rajarathnam cho kết quả sau: nấm mỡ: 328 - 

381kcal; nấm hương: 387 - 392 kcal; nấm bào ngư xám 345 - 367 kcal; nấm 

bào ngư mỏng 300 - 337 kcal; bào ngư trắng 265 - 336 kcal; nấm rơm 254 - 

374 kcal; nấm kim châm 378 kcal; nấm mèo 347 - 384 kcal; nấm hầm thủ 233 


kcal. 












8 




1.1.2.3. Tác dụng của nấm đối với sức khoẻ 

Nấm nói chung <strong>và</strong> nấm lớn nói riêng là thực phẩm phổ biến từ thời cổ 

đại không chỉ vì hương vị , mà còn vì giá trị dinh dưỡng cao. Nấm đã được sử 

dụng trong nhiều năm như thực phẩm dinh dưỡng <strong>và</strong> hương liệu thực phẩm 

trong các món ăn khác nhau do hương vị độc đáo <strong>và</strong> tinh tế của chúng. 

Ngoài ra nấm còn được sử dụng làm nguồn dược phẩm từ xa xưa. Nấm 

dược liệu đã có một thời gian dài được dùng trong phương pháp điều trị cổ 

truyền. Ngày nay khoảng 7000 loài nấm là ăn được ở mức độ khác nhau. 

Ngoài ra, 2000 loài đã được đề xuất có đặc tính chữa bệnh. Nhiều đặc tính có 

lợi của nấm dùng phòng ngừa <strong>và</strong> điều trị một số bệnh đã được mô tả bao gồm: 

chống oxi hóa, kháng u, điều hoà miễn dịch, kháng virut, kháng khuẩn, ký sinh 

trùng <strong>và</strong> hiệu quả trong trị đái tháo đường; nấm còn có tác dụng ngăn ngừa các 

bệnh như cao huyết áp, tăng cholesterol máu, xơ vữa động mạch <strong>và</strong> ung thư do 

các thành phần hóa học cụ thể của nấm <strong>và</strong> các hợp chất có hoạt tính sinh học 

khác nhau. 

Nhiều chất kháng sinh quan trọng được chiết rút từ nấm. Chẳng hạn 

như penicilin được phát hiện <strong>và</strong> sau đó được phát triển như chất điều trị y tế 

chống nhiễm khuẩn. Penicillin có lẽ là nổi tiếng nhất của tất cả các loại thuốc 

kháng sinh, có nguồn gốc từ một loại nấm thông thường gọi 

là Penicillium. Nhiều loại nấm khác cũng sản xuất các chất kháng sinh, mà 

hiện nay được sử dụng rộng rãi để kiểm soát bệnh trong người <strong>và</strong> động 

vật. Việc phát hiện ra kháng sinh là một cuộc cách mạng chăm sóc sức khỏe 

trên toàn thế giới. 

Thành phần <strong>gecmani</strong> hữu cơ trong nấm Linh Chi cao hơn từ 5 - 8 lần so 

với Nhân Sâm, có những công dụng chính như tăng oxy trong hệ thống máu, 

làm giảm mệt mỏi <strong>và</strong> tăng cường sức sống cho cơ thể, tăng cường hệ thống 


miễn dịch, làm tăng sự trao đổi chất, làm sản sinh phong phú các loại vitamin, 

chất khoáng, đạm cần cho cơ thể <strong>và</strong> đặc biệt chứa rất nhiều chất chống oxy 












9 




hóa, giúp kiểm soát <strong>và</strong> ngăn chặn các gốc tự do gây tổn hại. Các gốc tự do là 

nguyên nhân chính của sự thoái hóa tế bào, lão hóa <strong>và</strong> ung thư, hỗ trợ khả 

năng miễn dịch tự nhiên của cơ thể để chống lại các tế bào ung thư. 

Thành phần polysaccarit là một trong những chất hữu hiệu nhất của nấm 

Linh Chi, rất được các nhà y dược học coi trọng với những công dụng: Tăng 

cường hệ thống miễn dịch của cơ thể, phòng chữa bệnh tiểu đường, làm khôi 

phục tế bào tiểu đảo tuyến tụy <strong>và</strong> từ đó thúc đẩy quá trình tiết insulin, cải 

thiện cơ bản tình trạng thiếu hụt insulin (là nguyên nhân chín gây ra bệnh đái 

đường) làm giảm đường huyết trong máu người mắc bệnh tiểu đường, cân 

bằng <strong>lượng</strong> đường trong máu <strong>và</strong> giúp cải thiện chức năng tuyến tụy, bảo vệ 

chống lại sự thoái hóa của các tế bào da <strong>và</strong> loại bỏ các tế bào da chết, giúp cải 

thiện cấu trúc da <strong>và</strong> giảm sự xuất hiện của lão hóa, kiểm soát sự phá hủy các 

tế bào khỏe mạnh trong cơ thể, loại bỏ các độc tố tích lũy [35]. 

β-glucan trong nấm có những ảnh hưởng tích cực của nó đến sức khỏe. 

β-glucan trong nấm được coi là hợp chất chức năng bởi vì chúng xuất hiện để 

điều chỉnh miễn dịch dịch thể <strong>và</strong> tế bào, <strong>và</strong> có tác dụng có lợi trong việc đấu 

tranh chống lại nhiễm trùng, bên cạnh đó nó cũng làm giảm cholesterol trong 

máu. Gần đây, chất này đã được chứng minh có đặc tính kháng độc tế bào, 

kháng đột biến, là ứng cử viên đầy hứa hẹn trong dược phẩm [33]. Nhiều loại 

nấm ăn chất <strong>lượng</strong> retin cao là yếu tố làm chậm sự phát triển tế bào ung thư, 

gần đây Nhật Bản còn phát hiện nhiều hợp chất trích từ nấm như glucan 

(thành phần cấu tạo tế bào vách của nấm), chất leutinan (từ nấm đông cô) có 

khả năng ngăn chặn sự phát triển của khối u - chống ung thư. 

Ở Việt Nam, các loài nấm có thể dùng làm dược liệu có khoảng hơn 200 

loài trong đó có rất nhiều loài là dược liệu quý như: Linh Chi, nấm lỗ, nấm 

vân chi, nấm hương, nấm kim châm, mộc nhĩ,…Những nghiên <strong>cứu</strong> bước đầu 


về các chất có hoạt tính sinh học của một số nấm lớn Việt Nam cho thấy 

chúng rất giàu các chất có trọng <strong>lượng</strong> phân tử lớn như polysaccarit, <strong>gecmani</strong> 












10 




hữu cơ, adenosine, tritecpenoit, axit ganoderic có tác dụng chống viêm, tăng 

cường đáp ứng miễn dịch, hỗ trợ điều trị các bệnh hiểm nghèo như ưng thư, 

suy giảm miễn dịch, tiết niệu, tim mạch…[7]. 

1.2. Tổng quan về nguyên tố <strong>crom</strong> <strong>và</strong> nguyên tố <strong>gecmani</strong> 

1.2.1. Tổng quan về nguyên tố <strong>crom</strong> 

1.2.1.1. Nguyên tố <strong>crom</strong> [18] 

Crom là nguyên tố thuộc chu kì 4, nhóm (VIB) trong bảng hệ thống tuần 

hoàn các nguyên tố hóa học, có số thứ tự là 24, cấu hình electron lớp ngoài 

cùng là [Ar]3d 5 4s 1 . 

Crom nguồn gốc tự nhiên là sự hợp thành của 3 đồng vị ổn <strong>định</strong>; 52 Cr, 

53 Cr <strong>và</strong> 54 Cr với 52 Cr là phổ biến nhất (83,789%). 19 đồng vị phóng xạ đã 

được miêu tả với 50 Cr ổn <strong>định</strong> nhất có chu kỳ bán rã trên 1,8x10 17 năm, <strong>và</strong> 

Cr 51 với chu kỳ bán rã 27,7 ngày. Tất cả các đồng vị phóng xạ còn lại có chu 

kỳ bán rã nhỏ hơn 1 ngày <strong>và</strong> phần lớn là ít hơn 1 phút. 

Các trạng thái oxi hóa phổ biến của <strong>crom</strong> là +2, +3 <strong>và</strong> +6, với +3 là đặc 

trưng nhất <strong>và</strong> kém đặc trưng hơn là +6. Các hợp chất của <strong>crom</strong> với trạng thái 

oxi hóa +6 là những chất có tính oxi hóa mạnh. Các trạng thái +1,+4 <strong>và</strong> +5 là 

khá hiếm. 

1.2.1.2. Hợp chất của <strong>crom</strong> <strong>và</strong> vai trò của chúng đối với sức khoẻ 

[16],[17],[25] 

Trong nước <strong>crom</strong> nằm ở hai dạng hóa trị: anion Cr(III) <strong>và</strong> anion Cr(VI). 

Nhìn chung, sự hấp thụ của <strong>crom</strong> <strong>và</strong>o cơ thể con người tuỳ thuộc <strong>và</strong>o trạng 

thái oxi hoá của nó. Crom(III) là trạng thái oxi hóa ổn <strong>định</strong> nhất. Crom(III) là 

một chất dinh dưỡng thiết yếu giúp cơ thể sử dụng các đường, protein <strong>và</strong> chất 

béo <strong>và</strong> sự thiếu hụt nó có thể sinh ra bệnh gọi là bệnh thiếu hụt <strong>crom</strong>. Ngược 


lại, <strong>crom</strong> (VI) lại rất độc. Cr(VI) hấp thụ qua dạ dày, ruột nhiều hơn Cr(III) 

(mức độ hấp thụ qua đường ruột tuỳ thuộc <strong>và</strong>o dạng hợp chất mà nó sẽ hấp 












11 




thụ) <strong>và</strong> còn có thể thấm qua màng tế bào. Nếu <strong>crom</strong> (III) chỉ hấp thụ 1% thì 

<strong>lượng</strong> hấp thụ của Cr(VI) lên tới 50%. Tỷ lệ hấp thụ qua phổi không <strong>xác</strong> <strong>định</strong> 

được, mặc dù một <strong>lượng</strong> đáng kể đọng lại trong phổi <strong>và</strong> phổi là một trong 

những bộ phận chứa nhiều <strong>crom</strong> nhất. Crom xâm nhập <strong>và</strong>o cơ thể theo ba con 

đường: hô hấp, tiêu hoá <strong>và</strong> khi tiếp xúc trực tiếp với da. Con đường xâm 

nhập, đào thải <strong>crom</strong> ở cơ thể người chủ yếu qua con đường ăn uống. Cr(VI) đi 

<strong>và</strong>o cơ thể dễ gây biến chứng, tác động lên tế bào, lên mô tạo ra sự phát triển 

tế bào không nhân, gây ung thư, với <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> cao <strong>crom</strong> làm kết tủa các 

protein, các axit nucleic <strong>và</strong> ức chế hệ thống men cơ bản. Dù xâm nhập <strong>và</strong>o cơ 

thể theo bất kỳ con đường nào <strong>crom</strong> cũng được hoà tan <strong>và</strong>o trong máu ở nồng 

độ 0,001mg/l, sau đó chúng chuyển <strong>và</strong>o hồng cầu <strong>và</strong> hoà tan trong hồng cầu 

nhanh gấp 10 ÷ 20 lần. Từ hồng cầu <strong>crom</strong> chuyển <strong>và</strong>o các tổ chức phủ tạng, 

được giữ lại ở phổi, xương, thận, gan, phần còn lại chuyển qua nước tiểu. Từ 

các cơ quan phủ tạng <strong>crom</strong> hoà tan dần <strong>và</strong>o máu, rồi đào thải qua nước tiểu từ 

<strong>và</strong>i tháng đến <strong>và</strong>i năm. Các nghiên <strong>cứu</strong> cho thấy con người hấp thụ <strong>crom</strong>(VI) 

nhiều hơn <strong>crom</strong> (III) nhưng độc tính của <strong>crom</strong>(VI) lại cao hơn <strong>crom</strong> (III) 

khoảng 100 lần. Crom(VI) dù chỉ một <strong>lượng</strong> nhỏ cũng có thể gây độc đối với 

con người. Nếu <strong>crom</strong> có nồng độ lớn hơn giá trị 0,1mg/l gây rối loạn sức khoẻ 

như nôn mửa… Khi thâm nhập <strong>và</strong>o cơ thể nó liên kết với các nhóm –SH 

trong enzim <strong>và</strong> làm mất hoạt tính của enzim gây ra rất nhiều bệnh cho con 

người. 

Crom <strong>và</strong> các hợp chất của <strong>crom</strong> chủ yếu gây các bệnh ngoài da. Bề mặt 

da là bộ phận dễ bị ảnh hưởng, niêm mạc mũi dễ bị loét. Phần sụn của vách 

mũi dễ bị thủng. Khi da tiếp xúc trực tiếp <strong>và</strong>o dung dịch Cr(VI), chỗ tiếp xúc 

dễ bị nổi phồng <strong>và</strong> loét sâu, có thể bị loét đến xương. Khi Cr(VI) xâm nhập 


<strong>và</strong>o cơ thể qua da, nó kết hợp với protein tạo thành phản ứng kháng nguyên. 

Kháng thể gây hiện tượng dị ứng, bệnh tái phát. Khi tiếp xúc trở lại, bệnh sẽ 












12 




tiến triển nếu không được cách ly <strong>và</strong> sẽ trở thành tràm hóa. 

Khi <strong>crom</strong> xâm nhập theo đường hô hấp dễ dẫn tới bệnh viêm yết hầu, 

viêm phế quản, viêm thanh quản do niêm mạc bị kích thích (sinh ngứa mũi, 

hắt hơi, chảy nước mũi). 

Nhiễm độc <strong>crom</strong> có thể bị ung thư phổi, ung thư gan, loét da, viêm da 

tiếp xúc, xuất hiện mụn cơm, viêm gan, thủng vách ngăn giữa hai lá mía, ung 

thư phổi, viêm thận, đau răng, tiêu hoá kém, gây độc cho hệ thần kinh <strong>và</strong> tim. 

1.2.2. Tổng quan về nguyên tố <strong>gecmani</strong> 

1.2.2.1. Nguyên tố <strong>gecmani</strong>[18] 

Gecmani là một nguyên tố thuộc chu kì 4, nhóm IVA trong bảng hệ thống 

tuần hoàn các nguyên tố hoá học, có số thứ tự là 32, cấu hình electron lớp 

ngoài cùng là [Ar]3d 10 4s 2 4p 2 . Ge được đặt tên theo tên gọi 

của Đức trong tiếng La tinh là Germania. 

Gecmani có 5 đồng vị tự nhiên, 70 Ge, 72 Ge, 73 Ge, 74 Ge, 76 Ge. Trong số 

này, 76 Ge rất ít phóng xạ, phân huỷ bởi sự phân rã kép beta với chu kỳ bán 

rã là 1,78 × 10 21 năm. 74 Ge là đồng vị phổ biến nhất, có khoảng 36% trong tự 

nhiên. 76 Ge là ít phổ biến nhất với khoảng 7% trong tự nhiên. Khi tấn công 

dồn dập với các hạt alpha, đồng vị 72 Ge sẽ tạo ra 77 Se ổn <strong>định</strong>, giải phóng các 

electron năng <strong>lượng</strong> cao trong quá trình này. Do đó, nó được sử dụng kết hợp 

với radon tạo pin hạt nhân. 

Gecmani tồn tại chủ yếu ở trạng thái oxi hóa +4, bên cạnh đó nhiều hợp 

chất được biết đến với trạng thái oxi hóa +2. Trạng thái oxi hóa khác là rất 

hiếm, chẳng hạn như +3 được tìm thấy trong các hợp chất như Ge 2 Cl 6 , <strong>và</strong> +3, 

+ 1 được thấy trên bề mặt của các oxit, hay trạng thái oxi hóa âm trong các 

gecman, chẳng hạn như -4 trong GeH 4 . 













13 




1.2.2.2. Hợp chất của <strong>gecmani</strong> <strong>và</strong> vai trò của chúng đối với sức khoẻ 

[3],[9],[21],[25]. 

Ge là nguyên tố vi <strong>lượng</strong> thiết yếu trong cơ thể con người <strong>và</strong> rất quan 

trọng cho sức khoẻ của chúng ta. Việc thừa hay thiếu hụt Ge có thể dẫn đến 

các bệnh khác nhau, chẳng hạn như suy thận cấp. Các hợp chất của Ge thể 

hiện một số hoạt tính sinh học <strong>và</strong> được xem như là chất chống oxi hoá <strong>và</strong> 

thuốc kích thích miễn dịch được sử dụng để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh 

ung thư <strong>và</strong> tiêu diệt tế bào ung thư. Các hợp chất hữu cơ của Ge được xem 

như là chất tăng cường sức khoẻ <strong>và</strong> chống bệnh tật [40]. Tritecpenoit, đặc biệt 

là acid ganoderic có tác dụng chống dị ứng, ức chế sự giải phóng histamin, 

tăng cường sử dụng oxy <strong>và</strong> cải thiện chức năng gan. Hiện nay, đã tìm thấy 

trên 80 dẫn xuất từ acid ganoderic. Trong đó ganodosteron được xem là chất 

kích thích hoạt động của gan <strong>và</strong> bảo vệ gan. 

Đặc biệt, <strong>gecmani</strong> có liên quan chặt chẽ với hiệu quả lưu thông khí 

huyết, tăng cường chuyển vận oxy <strong>và</strong>o mô, làm giảm bớt đau đớn cho người 

bệnh bị ung thư ở giai đoạn cuối. 

Tetraetylgecman (Ge(C 2 H 5 ) 4 ) là hợp chất <strong>gecmani</strong> hữu cơ đầu tiên được 

tổng hợp bởi Winkler năm 1887 bằng phản ứng của <strong>gecmani</strong> tetraclorua 

với kẽm đietyl. Các hợp chất <strong>gecmani</strong> hữu cơ dạng R 4 Ge (trong đó R là 

một ankyl) như tetrametylgecman (Ge(CH 3 ) 4 ) <strong>và</strong> tetraetylgecman được tạo ra 

thông qua <strong>gecmani</strong> tiền thân có sẵn với giá rẻ nhất như <strong>gecmani</strong> tetraclorua <strong>và</strong> 

các ankyl nucleophin. Gecmani hiđrua hữu cơ 

như isobutylgecman ((CH 3 ) 2 CHCH 2 GeH 3 ) đã được tìm thấy là ít nguy hiểm 

<strong>và</strong> có thể được sử dụng như là một sự thay thế cho chất lỏng độc hại (khí 

gecman) trong ứng dụng bán dẫn. Nhiều chất chứa <strong>gecmani</strong> là sản phẩm trung 


gian phản ứng được biết như: các gốc tự do germyl, germylenes (tương tự 

như carbenes ), <strong>và</strong> germynes (tương tự như carbynes ). Hợp chất hữu cơ 2- 












14 




cacboxyetylgecmasesquioxan lần đầu tiên được báo cáo <strong>và</strong>o những năm 70 

của thế kỷ 20, <strong>và</strong> trong một thời gian sử dụng như là một chất bổ sung trong 

chế độ ăn uống <strong>và</strong> có khả năng chữa trị các khối u. 

Một <strong>và</strong>i hợp chất của <strong>gecmani</strong> có độc tính thấp đối với động vật có vú, 

nhưng lại có độc tính cao đối với một <strong>và</strong>i loại vi khuẩn nào đó. Tính chất này 

làm cho chúng trở thành có ích như là các tác nhân chữa trị bằng hóa chất. 

1.3. Các phương pháp phân tích <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> [5][16],[17],[26] 

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp khác nhau để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> 

<strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> trong các loại mẫu khác nhau như phương pháp phân tích 

khối <strong>lượng</strong>, phân tích thể tích, trắc quang, điện hoá, phổ phát xạ nguyên tử 

(AES), phổ hấp thụ nguyên tử (AAS), quang phổ phát xạ plasma (ICP)… 

1.3.1. Các phương pháp phân tích hóa học 

Nhóm các phương pháp này dùng để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> lớn (thông 

thường lớn hơn 0,05%). Các trang thiết bị <strong>và</strong> dụng cụ cho phương pháp này 

đơn giản <strong>và</strong> không đắt tiền. 

1.3.1.1. Phương pháp phân tích khối <strong>lượng</strong> 

Nguyên tắc: Dựa trên phản ứng tạo kết tủa chất cần phân tích với thuốc 

thử phù hợp, lọc, rửa, sấy hoặc nung kết tủa rồi cân <strong>và</strong> từ đó <strong>xác</strong> <strong>định</strong> được 

<strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> chất cần phân tích. 

Theo phương pháp này, <strong>crom</strong> được oxi hóa lên dạng Cr(VI) <strong>và</strong> <strong>xác</strong> <strong>định</strong> 

dưới dạng kết tủa chì <strong>crom</strong>at, thủy ngân <strong>crom</strong>at hoặc bari <strong>crom</strong>at nhưng trong 

thực tế người ta thường dùng bari <strong>crom</strong>at (BaCrO 4 

). Kết tủa này được tạo 

thành bằng cách thêm Ba(CH 3 

COOH) 2 

hay BaCl 2 

<strong>và</strong>o dung dịch <strong>crom</strong>at trong 

môi trường kiềm yếu. 

Ba 2+ + CrO 4 

2- 

BaCrO 4 


Hàm <strong>lượng</strong> <strong>gecmani</strong> có liên quan với natri cacbonat <strong>và</strong> lưu huỳnh. 

Gecmani tồn tại ở dạng kết tủa như GeS 2 từ dung dịch HCl đặc. Phương pháp 












15 




này được gọi là phương pháp sunfua, <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> nhỏ cỡ 0,005 mg Ge 

trong 1 mg mẫu. Ngoài ra, để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>gecmani</strong>, người ta có thể 

thêm kali ferroxyanua <strong>và</strong>o dung dịch, dạng kết tủa trắng dự kiến có công thức 

(GeO) 2 Fe(CN) 6 .2H 2 O. 

Phương pháp phân tích khối <strong>lượng</strong> là một trong những phương pháp <strong>xác</strong> 

<strong>định</strong> có độ chính <strong>xác</strong> rất cao, nên thường được sử dụng là phương pháp 

trọng tài. Tuy nhiên phương pháp này có nhược điểm là có nhiều thao tác 

lâu <strong>và</strong> phức tạp, nhiều giai đoạn tách <strong>và</strong> ít được sử dụng trong phân tích môi 

trường [31]. 

1.3.1.2. Các phương pháp thể tích 

Nguyên tắc: Dựa trên sự đo thể tích dung dịch thuốc thử đã biết nồng 

độ chính <strong>xác</strong> (dung dịch chuẩn) được thêm <strong>và</strong>o dung dịch của chất <strong>định</strong> phân, tác 

dụng vừa đủ toàn bộ <strong>lượng</strong> chất <strong>định</strong> phân đó. Thời điểm đã thêm <strong>lượng</strong> thuốc 

thử tác dụng với toàn bộ chất <strong>định</strong> phân gọi là điểm tương đương. Để nhận biết 

điểm tương đương, người ta dùng những chất gây ra những hiện tượng có thể 

quan sát được bằng mắt gọi là chất chỉ thị. 

Xác <strong>định</strong> <strong>crom</strong> dựa trên phản ứng chuẩn độ oxi hóa - khử Cr 2 O 7 

2- 

- Dung dịch Na 2 

S 2 

O 3 

(dùng chỉ thị hồ tinh bột): 

Cr 2 

O 7 2- + 6I- + 14H + → 2Cr 3+ + 3I 2 

+ 7H 2 

O 

I 2 

+ 2S 2 

O 3 2- → 2I - + S 4 O 6 

2- 

- Dung dịch Fe(II) (dùng chỉ thị điphenylamin E 0 

= +0.76V): 

Cr 2 

O 7 

+ 6Fe 2+ +14H + → 2Cr 3+ + 6Fe 3+ + 7H 2 

O 

với: 

Gecmani được <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> dưới dạng kết tủa muối oxine của axit 

molybdo<strong>gecmani</strong>c. Kết tủa này được hoà tan trong hỗn hợp của axit clohidric <strong>và</strong> 


etanol, xử lý với một <strong>lượng</strong> dư dung dịch bromide - bromate, tiếp theo là kali 

iodide <strong>và</strong> giải phóng ra iot, cho phép chuẩn độ với thiosufat chuẩn. Gecmani 












16 




đioxit trong dung dịch nước được chuyển đổi thành thiodigecmanat bởi 

hidrosunfua hoặc kali sunfua trong dung dịch đệm axetat [31]: 

2Ge(OH) 4 + 5H 2 S + 2CH 3 COOK 

K 2 Ge 2 S 5 + 2CH 3 COOH + 8H 2 O 

Phương pháp chuẩn độ đảm bảo độ chính <strong>xác</strong> cao <strong>và</strong> <strong>xác</strong> <strong>định</strong> nhanh. Tuy 

nhiên phương pháp này có độ nhạy thấp, sai số lớn do dụng cụ đo, thể tích dung 

dịch chuẩn, chỉ thị đổi màu <strong>và</strong> chỉ dùng <strong>xác</strong> <strong>định</strong> nguyên tố khi có <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> lớn, 

không phù hợp với phân tích <strong>lượng</strong> vết. 

1.3.2. Phương pháp quang phổ phát xạ nguyên tử(AES) [11],12],[20] 

Nguyên tắc: Phương pháp phổ phát xạ dựa <strong>và</strong>o việc đo bước sóng, 

cường độ <strong>và</strong> các đặc trưng khác của bức xạ điện từ do các nguyên tử hay ion 

ở trạng thái hơi phát ra. Việc phát ra các bức xạ điện từ trong miền ánh sáng 

quang học của các nguyên tử là do sự thay đổi trạng thái năng <strong>lượng</strong> của 

nguyên tử. 

Theo Wu Y, Hu B, Peng T, Jiang Z thì phương pháp bay hơi nhiệt – phát 

xạ nguyên tử cảm ứng cao tần plasma (ETA – ICP – AES) <strong>xác</strong> <strong>định</strong> Cr(III) <strong>và</strong> 

Cr(VI) dựa <strong>và</strong>o sự khác nhau giữa hai phản ứng tạo phức vòng càng của 

Cr(III) <strong>và</strong> Cr(VI) với axetylaxeton. Cr(III) tạo phức vòng càng với 

axetylaxeton được tách ra <strong>và</strong> sau đó <strong>xác</strong> <strong>định</strong> bằng phương pháp bay hơi nhiệt 

- phát xạ nguyên tử cảm ứng cao tần plasma (ETV – ICP – AES). Cr(VI) phản 

ứng tạo phức vòng càng với polytetraflo etylen (PTFE), sau đó <strong>xác</strong> <strong>định</strong> bằng 

phương pháp trên. 

Lần đầu tiên tại Việt Nam, các tác giả Vũ Hoàng Minh, Nguyễn Tiến 

Lượng, Phạm Luận <strong>và</strong> Trần Tứ Hiếu đã áp dụng thành công phương pháp phổ 

ICP - AES để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> chính <strong>xác</strong> các nguyên tố đất hiếm trong mẫu địa chất 

Việt Nam. 


Nadkarri <strong>và</strong> Botto sử dụng phương pháp ICP - AES để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>gecmani</strong> 

trong than tro <strong>và</strong> tro bay. ICP - AES cũng được sử dụng để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>gecmani</strong> 












17 




trong một số mẫu cây trồng, động vật, thức ăn <strong>và</strong> tóc con người. Giới hạn phát 

hiện là 0,2 ng/ml [31]. 

Phương pháp này có độ nhạy cao <strong>và</strong> giới hạn phát hiện thấp. Tuy nhiên 

ảnh hưởng của Be, Mo <strong>và</strong> Ni do sự chèn lấn vạch phổ là rất lớn. Do vậy 

phương pháp này ít được sử dụng hơn so với phương pháp quang phổ hấp thụ 

nguyên tử [19]. 

1.3.3. Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS)[11],[13],[20] 

Nguyên tắc: 

Dựa <strong>và</strong>o khả năng hấp thụ chọn lọc các bức xạ cộng hưởng của nguyên 

tử ở trạng thái tự do. Đối với mỗi nguyên tố vạch cộng hưởng thường là vạch 

quang phổ mạnh nhất của phổ phát xạ nguyên tử của chính nguyên tử đó [19]. 

Ở nhiều nước trên thế giới, nhất là các nước phát triển, phương pháp 

AAS đã trở thành phương pháp tiêu chuẩn để <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> nhiều kim loại. 

Beirrohor <strong>và</strong> các cộng sự đã sử dụng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử 

(F-AAS) để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>crom</strong> sau khi đã làm giàu <strong>crom</strong>(VI) trên nhôm oxit hoạt 

hoá tại pH = 7. 

Uede JoiChi Satol <strong>và</strong> các cộng tác đã nghiên <strong>cứu</strong> sử dụng phương pháp 

cộng kết với hafnium để phân tích <strong>crom</strong>(VI) <strong>và</strong> <strong>crom</strong>(III) trong nước bằng 

phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử lò graphit AAS (GF-AAS). 

Cũng để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>crom</strong>(III) <strong>và</strong> <strong>crom</strong>(VI) Giese lại áp dụng phương pháp 

GF-AAS sau khi đã tách chúng bằng phương pháp chiết lỏng – lỏng. 

Một nhóm nghiên <strong>cứu</strong> đã tiến hành làm giàu <strong>và</strong> <strong>xác</strong> <strong>định</strong> đồng thời 

Cr(III) với ChromazurolS trong môi trường axit yếu <strong>và</strong> khả năng hấp thu của 

sản phẩm phản ứng giữa Cr(VI) với natri đietylthiocacbamat trong dung dịch 

axit mạnh. Pha đảo C18 được ứng dụng để hấp thu hai sản phẩm này. Cả hai 


sản phẩm này được rửa giải trực tiếp <strong>và</strong>o cuvet của máy quang phổ hấp thụ 












18 




nguyên tử bằng etanol. Phương pháp cho phép <strong>xác</strong> <strong>định</strong> nồng độ Cr(III) <strong>và</strong> 

Cr(VI) dưới 1 ppm. 

Các tác giả như Berta Rolla Nunes, Cristina Gonalves Maglhães <strong>và</strong> José 

Bento Borba da Silva, đã tiến hành <strong>xác</strong> <strong>định</strong> nhanh <strong>lượng</strong> <strong>crom</strong> trong huyết 

thanh người bằng cách sử dụng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử kỹ thuật 

không ngọn lửa. Với việc xử lý mẫu bằng axit HNO 3 0,1% <strong>và</strong> một <strong>lượng</strong> 

cetytrymethylamoni clorua 0,02% các tác giả đã <strong>xác</strong> <strong>định</strong> nhanh được <strong>lượng</strong> 

<strong>crom</strong> trong huyết thanh với giới hạn phát hiện đạt 0,04 µg/l [32],[38]. 

ETA - AAS là phương pháp phổ biến nhất để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> 

<strong>gecmani</strong>. Johnson, West <strong>và</strong> Wagnall đã sử dụng hồ chứa sợi cacbon <strong>và</strong> ống 

than chì để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>gecmani</strong>. Tuy nhiên, kỹ thuật sử dụng sợi cacbon không 

được ứng dụng rộng rãi vì sự phát tán nguyên tử không hiệu quả. Giới hạn 

phát hiện thu được bằng sử dụng ống graphit là 15 ng/ml. Burn <strong>và</strong> Dadgar sử 

dụng than phun để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> các hợp chất <strong>gecmani</strong> hữu cơ. Zhangli, Zhe-Ming 

<strong>và</strong> Xiao-Quan sử dụng ống graphit với thế hệ hidrua để làm giàu <strong>và</strong> <strong>xác</strong> <strong>định</strong> 

<strong>gecmani</strong> trong nước tự nhiên [31]. 

Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử có ưu điểm là độ nhạy <strong>và</strong> độ 

chọn lọc cao, quy trình vận hành đơn giản nên đây là phương pháp phổ biến 

nhất được áp dụng để phân tích <strong>crom</strong>, <strong>gecmani</strong> trong nhiều đối tượng phân 

tích khác nhau, số <strong>lượng</strong> bài báo công bố về phân tích <strong>crom</strong> trên các tạp chí 

quốc tế sử dụng phương pháp này chiếm tới 68% (1922). Trong nghiên <strong>cứu</strong> 

này, chúng tôi sử dụng phương pháp F - AAS làm phương pháp so sánh khi 

<strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> Cr trong các mẫu nấm lớn. 

1.3.4. Phương pháp UV - VIS [4] 

Nguyên tắc: Phân tích trắc quang là phương pháp phân tích quang học 


dựa trên việc đo độ hấp thụ năng <strong>lượng</strong> ánh sáng của 1 chất màu <strong>xác</strong> <strong>định</strong> ở 1 

vùng phổ <strong>xác</strong> <strong>định</strong>. 












19 




Phương pháp đo quang là phương pháp phổ biến nhất để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>crom</strong> 

<strong>và</strong>o những năm 1960, bằng cách sử dụng chất tạo phức là điphenylcacbazit 

trong môi trường axit. Phương pháp này dựa trên phép đo quang của phức 

màu được tạo thành từ ion <strong>crom</strong> (III) với thuốc thử [15]. Còn đối với <strong>gecmani</strong>, 

người ta sử dụng chất tạo phức là phenylfluoron, rồi dựa trên phép đo quang 

của phức màu được tạo thành từ ion Ge(IV) với thuốc thử. Kết quả đo quang 

được thể hiện ở bảng 1.1. 

Bảng 1.1: Phổ hấp thụ của phức chất giữa <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> với thuốc thử 

Ion Hợp chất phức λ 

max 

(nm) ε 

max 

Cr(III) Cr-điphenylcacbazit 540 34.000 

Ge(IV) Ge-phenylfluoron 510 81.000 

Tuy nhiên phương pháp này vẫn tồn tại một số nhược điểm là độ chọn lọc 

thấp do ảnh hưởng của các nguyên tố đi kèm. Trong các đối tượng mẫu phức 

tạp, các tác giả thường sử dụng cuferron để tạo phức với các nguyên tố đi 

kèm ảnh hưởng đến phép phân tích như V, Hg… <strong>và</strong> chiết bằng clorofom [26]. 

1.3.5. Phương pháp cực phổ <strong>và</strong> Von - Ampe [8],[23] 

* Nguyên tắc: Phương pháp Von - Ampe: Nhóm phương pháp phân tích 

điện hóa: nghiên <strong>cứu</strong> đường cong P/c: E - I (đường Von-Ampe) sử dụng hệ 

điện cực gồm 1 điện cực dễ bị phân cực (điện cực chỉ thị - vi điện cực) <strong>và</strong> 1 

điện cực so sánh (có bề mặt S lớn so với điện cực kia trong bình điện phân). 

Phương pháp cực phổ: Là phương pháp Von-Ampe, sử dụng điện cực chỉ 

thị là điện cực giọt Hg (do nhà Bác học Heyropxki phát minh năm 1920). 

Phương pháp Von - Ampe là nhóm các phương pháp phân tích dựa <strong>và</strong>o việc 

nghiên <strong>cứu</strong> đường cong Von - Ampe hay còn gọi là đường cong phân cực, là 


đường cong biểu diễn sự phụ thuộc của cường độ dòng điện <strong>và</strong>o điện thế khi 

tiến hành điện phân dung dịch phân tích [4]. 












20 




Để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>crom</strong>, người ta điện phân làm giàu Cr(III) 

hyđroxyt kết tủa trên điện cực graphit, sau đó hoà tan anot. Việc <strong>xác</strong> <strong>định</strong> 

<strong>crom</strong> dựa <strong>và</strong>o phản ứng: 

CrO 4 

2- 

+ 4H 2 O + 3e → Cr(OH) 3 + 5OH - 

Trong phương pháp Von – Ampe ứng dụng để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>crom</strong> người ta 

hay sử dụng hai hệ điện cực là điện cực màng thuỷ ngân <strong>và</strong> điện cực giọt thuỷ 

ngân treo. Nhưng do thuỷ ngân độc hại nên người ta thường hạn chế sử dụng 

thuỷ ngân. Vì vậy, người ta đã sử dụng điện cực màng bismut trong nền đệm 

axetat 0,1 M + KNO 3 0,25 M (pH = 6,0) với sự có mặt của đimetylglyoxim 

(DMG) <strong>và</strong> kỹ thuật Von – Ampe hoà tan quét sóng vuông để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> Cr(VI). 

Phương pháp điện hóa đã được nhiều tác giả sử dụng để phân tích Cr(III) 

cũng như Cr(VI) trong các mẫu môi trường. Tác giả Marc Boussemart (1992) 

đã sử dụng phương pháp Von-Ampe hòa tan hấp phụ xúc tác để phân tích các 

dạng <strong>crom</strong> trong nước biển với tác nhân tạo phức là axit đietylenetriamin 

pentaaxetic (DTPA) trong nền natri nitrat. Phương pháp này có độ nhạy cao, 

tuy nhiên các chất hoạt động bề mặt, cũng như các tác nhân tạo phức hữu cơ 

khác có trong nước tự nhiên sẽ ảnh hưởng đến phép <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>crom</strong> [22]. 

Để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>gecmani</strong>, xuất phát từ <strong>gecmani</strong> (IV)clorua, 

muối này bị khử ở điện cực giọt thuỷ ngân, trước quá trình khử thành kim loại 

trong sự hiện diện của axit hidrofloric <strong>và</strong> axit oxalic, quá trình khử Ge(IV) 

không được quan sát thấy, trong khi Ge(II) bị khử thành kim loại. 

Thế bán sóng từ 0,45 - 0,5 V trong 6 N axit HCl <strong>và</strong> 10 -4 M Ge(II), 

nhưng phụ thuộc <strong>và</strong>o cả nồng độ <strong>gecmani</strong> <strong>và</strong> ion H + . Quá trình khử Ge(IV) 

thành Ge(II) có thế anot là -0,13V. Clorua cản trở quá trình, có thể tạo phức 

dạng CdCl 4 2- <strong>và</strong> các kim loại có mặt cùng <strong>gecmani</strong> không cản trở việc <strong>xác</strong> 


<strong>định</strong> Ge(IV) có nồng độ dưới 10 -4 M nếu các điều kiện điều chỉnh cẩn thận. 












21 




Vết <strong>gecmani</strong> có thể được làm giàu trước khi điện phân dung dịch với catot 

thuỷ ngân, với loại bỏ thuỷ ngân bằng cách chưng cất trong nitơ [31]. 

Phương pháp này có thể <strong>xác</strong> <strong>định</strong> được gần 30 kim loại trong khoảng 

nồng độ 10 -6 - 10 -9 M với độ chính <strong>xác</strong> khá cao có thể <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> đồng thời 3 - 

4 ion kim loại cùng có trong cùng dung dịch. 

1.3.6. Phương pháp phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng (ICP- MS)[28],[37],[39] 

Hiện nay phương pháp ICP-MS là phương pháp được sử dụng nhiều để 

phân tích <strong>gecmani</strong>, <strong>crom</strong> cũng như các dạng của <strong>crom</strong> trong các loại mẫu khác 

nhau [34]. Trong nghiên <strong>cứu</strong> này, chúng tôi sử dụng phương pháp này để <strong>xác</strong> 

<strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>gecmani</strong> <strong>và</strong> <strong>crom</strong> trong các mẫu nấm lớn. 

1.3.6.1. Nguyên tắc chung của phương pháp[14] 

Mẫu phân hủy tới dạng đồng nhất bằng các phương pháp phân hủy mẫu 

thích hợp, sau đó được đưa <strong>và</strong>o phân tích trên thiết bị ICP-MS. Mẫu ở dạng 

đồng nhất được sol hóa thành sol khí <strong>và</strong> đưa tới tâm ngọn lửa ICP, ở đây xảy 

ra quá trình nguyên tử hóa <strong>và</strong> ion hóa. Các ion kim loại được thu nhận qua hệ 

thống phân giải phổ theo số khối (tỉ số khối <strong>lượng</strong>/điện tích ion m/z) <strong>và</strong> được 

thu nhận các tín hiệu qua bộ nhân quang điện. Pic phổ hoặc số hạt thu nhận 

được lưu giữ trong máy tính. 

Nguyên tắc <strong>và</strong> sự xuất hiện phổ khối ICP-MS 

Khi dẫn mẫu phân tích <strong>và</strong>o vùng nhiệt độ cao của ngọn lửa plasma 

(ICP), vật chất có trong mẫu khi đó bị chuyển hoàn toàn thành trạng thái hơi. 

Các phân tử chất khí được tạo ra lại bị phân ly thành các nguyên tử tự do ở 

trạng thái khí; trong điều kiện nhiệt độ cao của plasma (8000 o C) phần lớn 

các nguyên tử trong mẫu phân tích bị ion hoá tạo thành ion dương có điện 

tích +1 <strong>và</strong> các electron tự do. Thu <strong>và</strong> dẫn dòng ion đó <strong>và</strong>o thiết bị phân giải 


để phân chia chúng theo số khối (m/z), nhờ hệ thống phân giải theo số khối 

<strong>và</strong> detector thích hợp ta thu được phổ khối của các đồng vị của các 












22 




nguyên tố cần phân tích có trong mẫu. Quá trình xảy ra trong ngọn lửa 

plasma có thể được tóm tắt theo 4 mức như sau: 

mẫu. 

Dung môi bay hơi → Hóa hơi mẫu → Nguyên tử hóa mẫu→ Ion hóa 

Như vậy, phổ ICP-MS của nguyên tử chỉ xuất hiện khi nó ở trạng thái 

hơi <strong>và</strong> khi nguyên tử bị ion hoá trong nguồn năng <strong>lượng</strong> ICP thành các ion 

điện tích +1. Muốn thực hiện phép đo phổ ICP-MS phải tiến hành các bước 

sau đây: 

1. Chuyển mẫu phân tích về dạng dung dịch đồng nhất. 

2. Dẫn dung dịch <strong>và</strong>o hệ thống tạo sol khí để tạo sol khí. 

3. Dẫn thể sol khí của mẫu <strong>và</strong>o ngọn lửa ICP, Plasma Torch. 

4. Trong Plasma Torch sẽ có sự hoá hơi, nguyên tử hoá <strong>và</strong> ion hoá nhờ 

nguồn năng <strong>lượng</strong> của ICP. 

5. Thu toàn bộ đám hơi ion của mẫu, lọc <strong>và</strong> phân ly chúng thành phổ 

nhờ hệ thống phân giải khối theo số khối của ion, phát hiện chúng bằng 

Detector, ghi lại phổ. 

6. Đánh giá <strong>định</strong> tính, <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> phổ thu được. 

Sau đây là hệ trang bị của phép đo ICP-MS: 

1 

3 5 4 

2 7 6 


Hình 1.1: Các bộ phận chính của máy ICP - MS 












23 




1. Bộ tạo sol khí 

2. Plasma 

3. Hệ thấu kính 

4. Detector 

5. Thấu kính ion 

6. Bộ phân giải khối 

7. Van ngăn cách giữa vùng chân không cao của phổ kế <strong>và</strong> vùng ion 

ICP-MS là một kỹ thuật hiện đại để phân tích vết kim loại do nó có độ 

nhạy rất cao. Với sự chuẩn bị mẫu thích hợp <strong>và</strong> kỹ thuật thực hiện chính <strong>xác</strong>, 

ICP-MS có thể phân tích đồng thời nhiều nguyên tố <strong>và</strong> các đồng vị từ cấp độ 

phần tỷ (ppb) đến phần nghìn tỷ (ppt) trong một loạt các nền bao gồm cả nước 

biển, địa chất, luyện kim, <strong>và</strong> mẫu sinh học [41]. 

Phương pháp này cho khoảng tuyến tính <strong>xác</strong> <strong>định</strong> những kim loại trong 

dãy 1,0 - 1000,0 ppb. Phương pháp này cũng chính <strong>xác</strong> với độ thu hồi % của 

kim loại nằm trong khoảng 97,5 - 110%. LOD, LOQ của kim loại cần phân 

tích trong các nghiên <strong>cứu</strong> cho phép phát hiện <strong>và</strong> <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> chúng ở nồng độ 

thấp. Ngoài ra kỹ thuật này còn có thể phân tích <strong>xác</strong> <strong>định</strong> các đồng vị của một 

nguyên tố trong cùng một đối tượng mẫu. Vì vậy nó được sử dụng mạnh mẽ 

trong phân tích, đánh giá mức độ phơi nhiễm độc tố kim loại trong nhiều đối 

tượng sinh học <strong>và</strong> môi trường. 

So với các phương pháp thông thường khác, phương pháp này sử dụng 

nguồn plasma có thể tạo ra nhiệt độ từ 5000 - 10000K. Với nhiệt độ này có 

thể nguyên tử hóa hoàn toàn các nguyên tố cần phân tích. Kỹ thuật ICP-MS 

có khả năng phân tích tốt bởi vì nó có thể phân tích chính <strong>xác</strong> các ion khác 

nhau, <strong>xác</strong> <strong>định</strong> các đồng vị trong mẫu dựa trên giá trị tỷ lệ m/z <strong>và</strong> được tính 


toán theo các đường chuẩn độc lập. Hiệu quả phân tích của ICP-MS so với 

các kỹ thuật phân tích khác như quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS), ICP- 












24 




AES, … đã được nhiều nhà khoa học nghiên <strong>cứu</strong>. Bảng sau cho thấy khả năng 

phát hiện của ICP-MS hơn so với các kỹ thuật khác: 

Bảng 1.2: So sánh khả năng phát hiện của các kỹ thuật phân tích 

STT 

Nguyên ICP-MS ICP-AES F-AAS GFA-AAS 

tố (ppb) (ppb) (ppb) (ppb) 

1 As < 0,050 < 20 < 500 < 1 

2 Al < 0,010 < 3,0 < 50 < 0,5 

3 Ba < 0,005 < 0,2 < 50 < 1,5 

4 Be < 0,050 < 0,5 < 5 < 0,05 

5 Bi < 0,005 < 20 < 100 < 1 

6 Cd < 0,010 < 3,0 < 5 < 0,03 

7 Ce < 0,005 < 15 < 200000 KPH 

8 Co < 0,005 < 10 < 10 < 0,5 

9 Cr < 0,005 < 10 < 10 < 0,15 

10 Cu < 0,010 < 5,0 < 5 < 0,5 

11 Gd < 0,005 < 5,0 < 4000 KPH 

12 Ho < 0,005 < 1,0 < 80 KPH 

13 In < 0,010 < 30 < 80 < 0,5 

14 La < 0,005 < 0,05 < 4000 KPH 

15 Li < 0,020 < 1 < 5 < 0,5 

16 Mn < 0,005 < 0,5 < 5 < 0,06 

17 Ni < 0,005 < 10 < 20 < 0,5 

18 Pb < 0,005 < 20 < 20 < 0,5 

19 Se < 0,10 < 50 < 1000 < 1 

20 Tl < 0,010 < 30 < 40 < 1,5 

21 U < 0,010 < 30 < 100000 KPH 

22 Y < 0,005 < 0,5 < 500 KPH 

23 Zn < 0,02 < 1,0 < 2 < 0,01 

24[36] Ge





25 




Trong đó: 

I ms : Cường độ (số đếm, CPS) của vạch phổ; 

K: hằng số thực nghiệm; 

C: nồng độ của nguyên tố trong dung dịch mẫu đo phổ. 

<strong>và</strong> một dãy mẫu đầu (ít nhất là ba mẫu đầu) để dựng một đường chuẩn <strong>và</strong> 

sau đó nhờ đường chuẩn này <strong>và</strong> giá trị I ms để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> nồng độ C x của nguyên 

tố cần phân tích trong mẫu đo phổ, rồi từ đó tính được nồng độ của nó trong 

mẫu phân tích. 

Cách tiến hành: Chuẩn bị một dãy mẫu đầu (thông thường là 5 mẫu) có 

nồng độ của nguyên tố X cần <strong>xác</strong> <strong>định</strong> là C 1 , C 2 , C 3 , C 4 , C 5 <strong>và</strong> các mẫu phân 

tích có nồng độ là C x1 , C x2 ,…Sau đó chọn các điều kiện phù hợp <strong>và</strong> đo cường 

độ của một vạch phổ khối của nguyên tố phân tích ta thu được giá trị cường 

độ hấp thụ tương ứng là I 1 , I 2 , I 3 , I 4 , I 5 , I x1 , I x2 …<strong>và</strong> lập đồ thị chuẩn I=f(C). Đồ 

thị chuẩn có dạng: 

I (CPS) 

I x 

C 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C(ppb) 

Hình 1.2: Đồ thị chuẩn của phương pháp đường chuẩn 

Ưu điểm của phương pháp này đơn giản dễ thực hiện <strong>và</strong> rất thích hợp với 

việc phân tích hàng loạt mẫu của cùng một nguyên tố. Song trong nhiều 

trường hợp chúng ta không thể chuẩn bị được một dãy mẫu đầu thỏa mãn các 


điều kiện đã quy <strong>định</strong> cho phương pháp này nên không <strong>xác</strong> <strong>định</strong> được chính 

<strong>xác</strong> vị trí của đường chuẩn. Đó chính là nhược điểm của phương pháp này. 

B 












26 




2. Phương pháp thêm tiêu chuẩn 

Nguyên tắc: dùng ngay mẫu phân tích làm nền để chuẩn bị một dãy mẫu 

đầu, bằng cách lấy một <strong>lượng</strong> mẫu phân tích nhất <strong>định</strong> <strong>và</strong> gia thêm <strong>và</strong>o đó 

những <strong>lượng</strong> nhất <strong>định</strong> của nguyên tố cần phân tích theo từng bậc nồng độ 

(theo cấp số cộng) như bảng sau: 

Bảng 1.3: Dãy chuẩn của phương pháp thêm chuẩn 

C o C 1 C 2 C 3 C 4 C 5 

Lượng mẫu phân tích C x C x C x C x C x C x 

Lượng thêm <strong>và</strong>o 0 ∆ C1 ∆ C2 ∆ C3 ∆ C4 ∆ C5 

Chất khác 

Các chất khác là như nhau 

I đo được I o I 1 I 2 I 3 I 4 I 5 

Sau đó chọn các điều kiện thí nghiệm phù hợp <strong>và</strong> một vạch phổ đặc 

trưng của nguyên tố phân tích, tiến hành ghi đo cường độ hấp thụ của vạch 

phổ đó theo tất cả dãy mẫu đầu. Dựng một đường chuẩn theo hệ tọa độ I - ∆ C. . 

Đó chính là đường chuẩn của phương pháp thêm tiêu chuẩn <strong>và</strong> <strong>xác</strong> <strong>định</strong> C x 

bằng cách ngoại suy từ đồ thị. 

M 

A 

0 

∆C 1 ∆C 2 

∆C 


Hình 1.3: Đồ thị chuẩn của phương pháp thêm tiêu chuẩn 












27 




Phương pháp này được sử dụng rất nhiều trong phân tích <strong>lượng</strong> vết các 

nguyên tố kim loại trong các mẫu khác nhau, đặc biệt là các loại mẫu có thành 

phần vật lý, hóa học phức tạp, các mẫu quặng, đa kim. 

3. Phương pháp đồ thị không đổi 

Nguyên tắc của phương pháp này là muốn <strong>xác</strong> <strong>định</strong> một nguyên tố nào 

đó, trước hết phải xây dựng một đường chuẩn như trong phương pháp đường 

chuẩn. Đường chuẩn này được gọi là đường chuẩn cố <strong>định</strong> <strong>và</strong> được dùng lâu 

dài. Như vậy muốn <strong>xác</strong> <strong>định</strong> nồng độ C x chưa biết ta phải chuyển các giá trị 

I x1 tương ứng đó về giá trị I xo của đường chuẩn cố <strong>định</strong> để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> C x . 

Phương pháp đồ thị không đổi rất phù hợp với phép phân tích hàng loạt 

mẫu từ ngày này qua ngày khác. Vì trong mỗi ngày phân tích chúng ta không 

phải ghi phổ lại của toàn bộ dãy mẫu đầu nên tiết kiệm được thời gian, mẫu 

chuẩn. Nhưng nó cũng có hạn chế như phương pháp đường chuẩn. 

4. Phương pháp dùng một mẫu chuẩn 

Khi có mẫu chuẩn: ta chỉ cần đo I 1 mẫu chuẩn của mẫu phân tích đã 

biết có nồng độ C 1 <strong>và</strong> I x của chất phân tích. Sau đó tính C x của chất phân 

tích. 

Nghĩa là chúng ta có: Với mẫu phân tích: I x = a.C x 

Với mẫu đầu: I 1 = a.C 1 , suy ra C x = I x .C 1 / I 1 

Khi không có mẫu chuẩn: Ta tiến hành tương tự như phương pháp 

thêm, chỉ khác không cần pha một dãy chuẩn. Nhưng có một điều cần chú 

ý là ∆ C1 thêm <strong>và</strong>o <strong>và</strong> các giá trị C x phải nằm trong vùng tuyến tính của 

phương pháp. 

1.4. Các phương pháp xử lý mẫu <strong>xác</strong> <strong>định</strong> kim loại [5] 

Xử lí mẫu là quá trình hoà tan <strong>và</strong> phân huỷ, phá huỷ cấu trúc của chất 


mẫu ban đầu được lấy từ đối tượng, để giải phóng <strong>và</strong> chuyển các chất cần <strong>xác</strong> 












28 




<strong>định</strong> về một dạng đồng thể phù hợp (ví dụ dạng dung dịch) cho một phép đo 

đã chọn để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> của chất mà chúng ta mong muốn. 

Việc xử lý mẫu phân tích được thực hiện theo rất nhiều kỹ thuật có 

nguyên lý, cơ chế vật lý <strong>và</strong> hóa học có khi rất khác nhau, tùy theo mỗi loại 

mẫu <strong>và</strong> yêu cầu của phương pháp phân tích. 

Các phương pháp xử lý mẫu đã <strong>và</strong> đang được sử dụng bao gồm: 

1.4.1. Phương pháp vô cơ hóa ướt 

1.4.1.1. Xử lý bằng axit mạnh đặc nóng 

Dùng axit mạnh đặc <strong>và</strong> nóng (ví dụ HCl, H 2 SO 4 ), hay axit mạnh, đặc <strong>và</strong> 

nóng có tính oxi hóa mạnh (HNO 3 , HClO 4 ), hoặc hỗn hợp 2 axit (HNO 3 + 

H 2 SO 4 ), hay 3 axit (HNO 3 + H 2 SO 4 + HClO 4 ), hoặc là 1 axit đặc <strong>và</strong> 1 chất 

oxy hóa mạnh (H 2 SO 4 + KMnO 4 ), v.v. để phân hủy mẫu trong điều kiện đun 

nóng trong bình Kendan, trong ống nghiệm, trong cốc hay trong lò vi sóng. 

Lượng axit cần dùng để phân hủy mẫu thường gấp 10-15 lần <strong>lượng</strong> mẫu, 

tùy thuộc mỗi loai mẫu <strong>và</strong> cấu trúc vật lý, hóa học của nó. 

Thời gian phân hủy mẫu trong các hệ hở, bình Kendan, ống nghiệm, 

cốc,… thường từ <strong>và</strong>i giờ đến hàng chục giờ tùy loại mẫu <strong>và</strong> bản chất của các 

chất, còn nếu trong lò vi sóng thì chỉ cần 30-50 phút. 

Ưu - nhược điểm 

Hầu như không bị mất các chất phân tích, nhất là trong lò vi sóng. Nhưng 

thời gian phân hủy mẫu rất dài, trong điều kiện thường, tốn nhiều axit đặc tinh 

khiết cao, nhất là trong các hệ hở. Dễ bị nhiễm bẩn khi xử lý trong hệ hở, do 

môi trường hay axit dùng <strong>và</strong> phải đuổi axit dư lâu, nên dễ bị nhiễm bẩn, bụi 

<strong>và</strong>o mẫu 

1.4.1.2. Xử lý bằng dung dịch kiềm mạnh đặc nóng 


Dùng các dung dịch kiềm mạnh đặc nóng (NaOH, KOH 15-20%), hay 

hỗn hợp của kiềm mạnh <strong>và</strong> muối kim loại kiềm (NaOH + NaHCO 3 ), hay một 












29 




kiềm mạnh <strong>và</strong> peroxit (KOH + Na 2 O 2 ) nồng độ lớn (10-20%), để phân hủy 

mẫu phân tích trong điều kiện đun nóng trong bình Kendan hay trong hộp kín, 

hoặc trong lò vi sóng. 

Lượng dung dịch phân hủy: cần <strong>lượng</strong> lớn từ 8 - 15 lần <strong>lượng</strong> mẫu. 

Thời gian phân hủy mẫu: từ 4 - 10 giờ trong hệ hở. Còn trong trong hệ lò 

vi sóng kín chỉ cần thời gian 1 - 2 giờ. 

Nhiệt độ phân hủy là nhiệt độ sôi của dung dịch kiềm. Nó thường nằm 

trong khoảng 150-200 o C. 

* Ưu - nhược điểm 

Kỹ thuật này cũng có ưu điểm là hầu như không làm mất chất phân 

tích, nhất là các nguyên tố có hợp chất dễ bay hơi <strong>và</strong> các nền của mẫu dễ 

tan trong kiềm. 

Nhược điểm là tốn rất nhiều kiềm tinh khiết cao, khả năng gây nhiễm 

bẩn dễ xảy ra, <strong>lượng</strong> kiềm dư nhiều, sau xử lí xong phải loại hết nhưng rất 

khó khăn <strong>và</strong> <strong>và</strong> dễ dàng nhiễm bẩn, mất thời gian cô đặc mẫu. Nên cách 

này chỉ được dùng cho một số trường hợp, mà cách xử lí axit cho kết quả 

không tốt. 

1.4.2. Phương pháp vô cơ hóa khô 

Kỹ thuật xử lý khô (tro hóa khô) là kỹ thuật nung để xử lý mẫu trong lò 

nung ở một nhiệt độ thích hợp (450-750 o C), song thực chất đây chỉ là bước 

đầu tiên của quá trình xử lý mẫu. Vì sau khi nung, mẫu bã còn lại phải được 

hòa tan (xử lý tiếp) bằng dung dịch muối hay dung dịch axit phù hợp, thì mới 

chuyển các chất cần phân tích trong tro mẫu <strong>và</strong>o dạng dung dịch, để sau đó 

<strong>xác</strong> <strong>định</strong> nó theo một phương pháp đã chọn. Khi nung, các chất hữu cơ của 

mẫu sẽ bị đốt cháy thành CO 2 <strong>và</strong> nước. 


Thời gian nung có thể từ 5-12 giờ tùy thuộc <strong>và</strong>o mỗi loại chất mẫu, chất 

phân tích, cấu trúc, dạng liên kết, loại hợp chất của các chất trong mẫu. 












30 




* Ưu - nhược điểm 

Kĩ thuật này có thao tác <strong>và</strong> cách làm đơn giản, không phải dùng nhiều 

axit đặc tinh khiết cao đắt tiền, xử lý được triệt để nhất là các mẫu nền hữu 

cơ, đốt cháy hết các chất hữu cơ, vì thế làm dung dịch mẫu thu được sạch. 

Nhưng có nhược điểm là có thể mất một số chất dễ bay hơi, ví dụ như: 

Cd, Pb, Zn, Sn, Sb,… nếu không có chất phụ gia <strong>và</strong> chất bảo vệ. 

1.4.3. Phương pháp vô cơ hóa khô - ướt kết hợp 

Nguyên tắc của kỹ thuật này là mẫu được phân hủy trong chén hay cốc 

nung. Trước tiên người ta xử lý ướt sơ bộ bằng một <strong>lượng</strong> nhỏ axit <strong>và</strong> chất 

phụ gia, để phá vỡ cấu trúc ban đầu của các hợp chất mẫu <strong>và</strong> tạo điều kiện giữ 

một số nguyên tố có thể bay hơi khi nung, sau đó nung ở nhiệt độ thích hợp. 

Vì thế <strong>lượng</strong> axit dùng để xử lý thường chỉ bằng 1/4 hay 1/5 <strong>lượng</strong> cần dùng 

cho xử lý ướt. Sau đó nung sẽ nhanh hơn <strong>và</strong> quá trình xử lý sẽ triệt để hơn xử 

lý ướt, đồng thời hạn chế được sự mất của một số kim loại khi nung. Do đó đã 

tận dụng được ưu điểm của cả hai kỹ thuật xử lý ướt <strong>và</strong> khô, nhất là giảm bớt 

được các loại hóa chất (axit, kiềm tinh khiết cao) khi xử lý ướt, sau đó hòa tan 

tro mẫu sẽ thu được mẫu trong, vì không còn chất hữu cơ <strong>và</strong> sạch hơn tro hóa 

ướt thông thường. 

1.4.4. Phương pháp phân hủy mẫu bằng lò vi sóng 

* Nguyên tắc: Dùng năng <strong>lượng</strong> của lò vi sóng để đun nóng mẫu được 

đựng trong bình kín. Trong điều kiện nhiệt độ <strong>và</strong> áp suất cao, mẫu được hòa tan 

dễ dàng. Đây là phương pháp xử lý mẫu hiện đại nhất hiện nay, làm giảm đáng 

kể thời gian xử lý mẫu, không mất mẫu <strong>và</strong> vô cơ hóa mẫu được triệt để. Có thể 

vô cơ hóa cùng một lúc được nhiều mẫu. 

* Cơ chế của sự phân hủy mẫu trong lò vi sóng 


Các tác nhân phân hủy mẫu bao gồm axit [có tác dụng phá hủy <strong>và</strong> hòa 

tan các hạt (phân tử) mẫu], năng <strong>lượng</strong> nhiệt (có tác dụng làm tan rã các hạt 












31 




mẫu cùng với axit), sự khuếch tán đối lưu, chuyển động nhiệt <strong>và</strong> va chạm của 

các hạt mẫu với nhau làm cho chúng bị bào mòn dần. Ngoài ra, trong lò vi 

sóng còn có sự phá vỡ từ trong lòng hạt mẫu ra ngoài, do các phân tử nước 

hấp thụ (90%) năng <strong>lượng</strong> vi sóng <strong>và</strong> có động năng rất lớn, nên chúng có 

chuyển động nhiệt rất mạnh, làm căng <strong>và</strong> xé các hạt mẫu từ trong ra. Mặt 

khác, vì là hệ kín nên có áp suất cao, sẽ làm cho nhiệt độ sôi lại cao hơn, đây 

là tác nhân phân hủy mạnh nhất, do đó thúc đẩy quá trình phân hủy mẫu rất 

nhanh từ trong ra <strong>và</strong> từ ngoài <strong>và</strong>o. Vì thế nên việc xử lý mẫu trong lò vi sóng 

chỉ cần thời gian rất ngắn (30-70 phút) mà lại triệt để. 

*Các quá trình xảy ra khi phân hủy mẫu bằng lò vi sóng 

Dưới tác dụng của axit, năng <strong>lượng</strong> nhiệt (nhiệt độ) <strong>và</strong> năng <strong>lượng</strong> vi 

sóng các quá trình vật lý <strong>và</strong> hóa học sau đây sẽ xảy ra: 

- Sự phá vỡ mạng lưới cấu trúc của hạt mẫu, giải phóng các chất phân 

tích, để đưa chúng <strong>và</strong>o dung dịch dưới dạng các muối tan. 

- Quá trình oxi hóa khử làm thay đổi hóa trị, chuyển đổi dạng, làm tan vỡ 

các hạt mẫu, để giải phóng chất phân tích về dạng muối tan. 

- Nếu xử lý mẫu hữu cơ phân tích kim loại, thì có sự đốt cháy, phá hủy 

các hợp chất hữu cơ <strong>và</strong> mùn tạo ra khí CO 2 <strong>và</strong> nước, để giải phóng các kim 

loại trong chất hữu cơ về dạng muối vô cơ tan trong dung dịch. 

- Tạo hợp chất dễ bay hơi làm mất đi các anion trong phân tử chất mẫu, 

làm mẫu bị phân hủy tạo ra các hợp chất tan trong dung dịch. 

- Sự tạo thành các hợp chất muối hay phức tan trong dung dịch. 

- Cơ chế tách chất phân tích ra khỏi mẫu ban đầu ở dạng kết tủa không 

tan <strong>và</strong> nhờ đó người ta tách được các chất phân tích <strong>và</strong> làm giàu chúng. 

Như vậy, trong quá trình xử lý mẫu ở đây cũng có thể có các phản 


ứng hóa học xảy ra như phản ứng oxy hóa - khử, phản ứng thủy phân, 

phản ứng tạo phức, phản ứng hòa tan, phản ứng kết tủa,… của các phân tử 












32 




chất mẫu với các axit dùng để phân hủy mẫu <strong>và</strong> các chất có trong mẫu với 

nhau. Trong đó, quá trình nào là chính, quá trình nào là phụ được quyết 

<strong>định</strong> bởi thành phần chất nền, bản chất của chất mẫu <strong>và</strong> các loại axit dùng 

để phân hủy <strong>và</strong> hòa tan mẫu. 

Trong luận văn này chúng tôi sử dụng quy trình xử lý mẫu bằng sử 

dụng lò vi sóng. 

Ngoài bốn phương pháp xử lý mẫu ở trên, để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> kim loại còn 

có thể dùng một số phương pháp khác như: Phương pháp chiết, kỹ thuật sắc 

kí trong xử lí mẫu, kỹ thuật chưng cất trong xử lí mẫu, kỹ thuật lên men mẫu 

phân tích, phương pháp pha loãng mẫu bằng dung môi thích hợp, kỹ thuật 

thăng hoa lấy chất phân tích, kỹ thuật clo hoá mẫu, kỹ thuật kết tủa lấy chất 

phân tích, phương pháp điện phân lấy chất phân tích, phương pháp chiếu tia 

tử ngoại,… 













33 




2.1. Thiết bị, dụng cụ, hóa chất 

2.1.1. Thiết bị chung 

CHƯƠNG 2 

KỸ THUẬT THỰC NGHIỆM 

Tất cả các các phép đo đều được thực hiện trên máy khối phổ plasma 

cao tần cảm ứng ICP - MS 7500a series Agilent là loại thiết bị chuyên sử 

dụng để phân tích <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> trên 60 kim loại trong các loại mẫu khác nhau 

như mẫu sinh học, môi trường không khí, đất, nước, phân bón <strong>và</strong> các sản 

phẩm nông nghiệp. 

Hình 2.1: Máy khối phổ plasma cao tần cảm ứng 

ICP MS 7500a series Agilent 

Đo kết quả phân tích <strong>gecmani</strong> <strong>và</strong> <strong>crom</strong> bằng phương pháp ICP-MS 

trong một số loài nấm Lớn trên máy đo ICP-MS Agilent 7500a do Mỹ 

sản xuất. 

Quá trình thực hiện tại Trung tâm Phân tích – Viện Công nghệ xạ hiếm 


Trung ương – số 48 - Láng Hạ - Đống Đa – Hà Nội. 












34 




Uni 8300 

2.1.2. Dụng cụ <strong>và</strong> trang thiết bị phụ trợ. 

- Lò phá mẫu vi sóng chuyên dụng cho phân tích kim loại Unilex Model: 

- Cốc phá mẫu bằng teflon 50ml. 

- Bình <strong>định</strong> mức 50ml, 100ml, 1000ml. 

- Cốc có mỏ (beaker) thủy tinh hoặc plastic 250ml, 500ml, 1000ml. 

- Chai đựng mẫu 50-100ml. 

- Pipet 1ml, 10ml, 50ml, 100ml. 

- Micropipet 10 µ l. 

- Tủ sấy. 

- Cân phân tích có độ chính <strong>xác</strong> 0,0001g. 

Tất cả các dụng cụ thuỷ tinh <strong>và</strong> plastic đều phải được rửa sạch bằng axit 

nitric nồng độ 10% (Pha 10ml axit nitric đậm đặc 65% trong 100ml nước cất) 

<strong>và</strong> tráng lại bằng nước cất trước khi sử dụng. Tiến hành như sau: Trước hết 

rửa các dụng cụ bằng chất tẩy rửa <strong>và</strong> tráng lại bằng nước máy, tiếp theo tráng 

lại bằng nước cất, sau đó tráng bằng dung dịch axit nitric vừa pha. Cuối cùng 

tráng lại bằng nước cất <strong>và</strong> sấy khô hoặc để khô tự nhiên. 

Đối với cốc phá mẫu bằng Teflon: Rửa cốc bằng nước máy, tráng lại 

bằng acetone <strong>và</strong> nước cất. Sau đó ngâm cốc với dung dịch axit nitric 10% 

khoảng 30 phút. Sau đó tráng lại bằng nước cất <strong>và</strong> sấy khô hoặc để khô 

tự nhiên. 

2.1.3. Hoá chất: 

- Nước cất đêion. 

- Axit nitric (HNO 3 ) 65 %, Merck. 


- Hydrogen peroxyde 30% (H 2 O 2 ), Merck. 

- Axit H 2 SO 4 95-97%, Merck. 












35 




- Dung dịch chuẩn gốc <strong>gecmani</strong> 1000 µ g/ml dưới dạng muối (NH 4 ) 2 GeF 6 

trong HNO 3 2%, Merck. 

- Dung dịch chuẩn gốc <strong>crom</strong> 1000 µ g/ml, dưới dạng muối (NH 4 ) 2 Cr 2 O 7 

trong HNO 3 2%, Merck. 

2.2. Phương pháp chuẩn bị các dung dịch nghiên <strong>cứu</strong> 

2.2.1. Phương pháp chuẩn bị dung dịch hỗ trợ phân tích 

- Dung dịch axit nitric 1%: hòa tan 10ml axit nitric 65% với nước cất 

trong bình <strong>định</strong> mức 1000 ml <strong>và</strong> <strong>định</strong> mức tới vạch. 

- Dung dịch axit nitric 10%: hòa tan 10ml axit nitric 65% với nước cất 

trong bình <strong>định</strong> mức 100 ml <strong>và</strong> <strong>định</strong> mức tới vạch. 

nuớc cất 

- Dung dịch HNO 3 1:1: lấy 50ml HNO 3 đậm đặc pha loãng với 50ml 

2.2.2. Phương pháp chuẩn bị dung dịch chuẩn <strong>gecmani</strong> 

a. Dung dịch chuẩn gốc 1000 µ g/ml, Merck. 

b. Dung dịch chuẩn trung gian <strong>gecmani</strong> 1 ng/ml 

Lấy chính <strong>xác</strong> 1ml dung dịch chuẩn gốc <strong>gecmani</strong> cho <strong>và</strong>o bình <strong>định</strong> 

mức 100ml, <strong>định</strong> mức tới vạch bằng dung dịch axit nitric 1% thu được dung 

dịch chuẩn 10 µ g/ml. 

Lấy chính <strong>xác</strong> 10 µ l dung dịch chuẩn <strong>gecmani</strong> 10 µ g/ml cho <strong>và</strong>o bình 

<strong>định</strong> mức 100ml, <strong>định</strong> mức tới vạch bằng dung dịch axit nitric 1% thu được 

dung dịch chuẩn 1 ng/ml. 

2.2.3. Phương pháp chuẩn bị dung dịch chuẩn <strong>crom</strong> 

a. Dung dịch chuẩn gốc 1000 µ g/ml, Merck. 

b. Dung dịch chuẩn trung gian <strong>crom</strong> 1 ng/ml 

Lấy chính <strong>xác</strong> 1ml dung dịch chuẩn gốc <strong>crom</strong> cho <strong>và</strong>o bình <strong>định</strong> mức 

100ml, <strong>định</strong> mức tới vạch bằng dung dịch axit nitric 1% thu được dung dịch 


chuẩn 10 µ g/ml. 












36 

Lấy chính <strong>xác</strong> 10 µ l dung dịch chuẩn <strong>crom</strong> 10 µ g/ml cho <strong>và</strong>o bình <strong>định</strong> 




mức 100ml, <strong>định</strong> mức tới vạch bằng dung dịch axit nitric 1% thu được dung 

dịch chuẩn 1 ng/ml. 

2.3. Phương pháp chuẩn bị mẫu phân tích 

2.3.1. Lấy mẫu <strong>và</strong> bảo quản mẫu 

Lấy mẫu: 10 mẫu nấm lớn được lấy từ vườn Quốc gia Pù Mát - Nghệ An từ 

tháng 5 năm 2013. Lượng mẫu lấy phải đảm bảo nhu cầu phân tích, phù hợp 

phân tích <strong>định</strong> <strong>lượng</strong>, giữ nguyên hiện trạng <strong>và</strong> đúng thành phần. 

Bảo quản mẫu: Quá trình bảo quản mẫu phải đảm bảo sao cho không làm 

nhiễm bẩn hoặc mất chất phân tích. Mục đích để giữ <strong>và</strong> bảo toàn được chất 

phân tích do các hiện tượng tương tác hóa học, tự phân hủy chất, sự thủy 

phân, sa lắng. Các mẫu sau khi lấy về đem rửa sạch, phơi khô tự nhiên sau đó 

bảo quản trong túi nilon. 

2.3.2. Xử lý mẫu sơ bộ trước khi phân tích 

Các mẫu nấm sau khi phơi khô tự nhiên được bảo quản trong túi nilon 

được đánh số thứ tự theo ký hiệu mẫu từ MN201, MN202, MN203, MN204, 

MN205, MN206, MN207, MN209, MN210, MN211. 

Chuẩn bị mẫu nấm phân tích: Chúng tôi tiến hành phân tích 10 mẫu nấm 

lớn. Mẫu nấm phân tích được loại bỏ sạch các lớp đất bám phía ngoài, tiến 

hành rửa bằng nước cất khử ion, lắc siêu âm, sấy khô tự nhiên. Sau khi kết 

thúc quá trình sấy chúng tôi tiến hành lấy mẫu nghiền mịn thành bột đồng 

nhất <strong>và</strong> cho <strong>và</strong>o bình hút ẩm. 

phá mẫu. 

Cân khoảng 0,5000 gam mẫu đồng nhất bột mẫu nấm lớn cho <strong>và</strong>o cốc 

Lượng cân các mẫu nấm được nêu ở Bảng 2.1 













37 




Bảng 2.1: Lượng cân các mẫu nấm 

TT Ký hiệu mẫu Lượng mẫu (g) 

Thể tích <strong>định</strong> 

mức (ml) 

1 MN201 0,5011 50 

2 MN202 0,5005 50 

3 MN203 0,5012 50 

4 MN204 0,5007 50 

5 MN205 0,5010 50 

6 MN206 0,5000 50 

7 MN207 0,5011 50 

8 MN209 0,5001 50 

9 MN210 0,5015 50 

10 MN211 0,5016 50 

Thêm 5ml HNO 3 đậm đặc 65%, 2ml H 2 O 2 30%. Đậy nắp <strong>và</strong> đặt cốc phá 

mẫu <strong>và</strong>o lò vi sóng. Cài đặt chương trình theo bảng 2.2: 

Bảng 2.2: Cài đặt các thông số của lò vi sóng 

Trạng 

thái 

Công 

suất (%) 

Áp suất 

(psi) 

Thời gian dừng 

(phút) 

Thời gian tối đa 

(phút) 

1 50 20 5:00 10:00 

2 75 40 5:00 6:00 

3 75 60 2:00 3:00 

4 75 80 2:00 3:00 

5 75 100 5:00 6:00 


Lấy cốc phá mẫu ra ngoài, để nguội đến nhiệt độ phòng trước khi mở 

nắp. Mở nắp cốc phá mẫu <strong>và</strong> tráng rửa nắp <strong>và</strong> xung quanh thành cốc bằng 












38 




nước cất. Chuyển tất cả dung dịch <strong>và</strong>o bình <strong>định</strong> mức 50ml, tráng lại cốc bằng 

nước cất <strong>và</strong> <strong>định</strong> mức tới vạch bằng nước cất. Sau đó chuyển dung dịch sang 

chai đựng mẫu. 

Mẫu trắng được tiến hành qua tất cả các giai đoạn như mẫu phân tích. 

2.4. Đo trên thiết bị ICP - MS 

2.4.1. Chọn vạch phân tích (số khối)[42] 

Trong tự nhiên, các nguyên tố có một số đồng vị. Trong phép phân tích 

bằng ICP-MS, người ta thường chọn đồng vị dựa trên 3 tiêu chí: 

nhiên. 

càng tốt. 

1) Phải là một trong những đồng vị phổ biến nhất trong các đồng vị tự 

2) Ảnh hưởng bởi sự chèn khối phải không có hoặc bé nhất. 

3) Sự hiệu chỉnh ảnh hưởng của các ion oxit phải đơn giản <strong>và</strong> càng ít 

Tùy theo sự phức tạp của nền mẫu mà có thể chọn các đồng vị phân 

tích khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết các tác giả đều thống nhất trong việc lựa 

chọn số khối phân tích này, trừ một <strong>và</strong>i trường hợp đặc biệt có ý kiến khác 

nhau. Trong luận văn này chúng tôi chọn các đồng vị như trong bảng 2.3. 

Bảng 2.3: Các đồng vị sử dụng trong phân tích <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr, Ge 

TT Nguyên tố Đồng vị 

1 Ge 72 

2 Cr 53 

Khi phân tích, máy chỉ thu tín hiệu của các đồng vị đã chọn theo 

nguyên tắc phân giải khối bằng bộ trường tứ cực. Với độ nhạy <strong>và</strong> độ phân 

giải rất cao của thiết bị ICP-MS, pic phổ của Cr, Ge thu được rất rõ nét. Các 


pic phổ có cường độ rất lớn ngay cả với dung dịch Cr, Ge có nồng độ thấp 

<strong>và</strong> các đồng vị đã chọn hầu như không có sự trùng lấn nhau. 












39 




2.4.2. Thông số máy 

Máy đo ICP-MS Agilent 7500a đã có những thông số thích hợp để đo 

Cr, Ge. Do đó, chúng tôi lựa chọn các điều kiện <strong>và</strong> thông số máy này để <strong>xác</strong> 

<strong>định</strong> Cr, Ge (được trình bày trong 2.4). Các thông số khác như độ sâu 

plasma, thế quét phổ trường tứ cực đặt ở chế độ tự động (auto). 

Bảng 2.4: Các điều kiện <strong>và</strong> thông số máy tối ưu đo bằng máy ICP – MS 

Công suất cao tần 

RF Matching 

Độ sâu mẫu 

Torch - H 

Torch - V 

Khí phụ trợ 

Khí mang 

Thời gian (Uptake) 

Tốc độ bơm (Stable) 

Thời gian (Stable) 

Nước làm nguội 

1390 W 

1,45 V 

5,3 mm 

-0,5 mm 

-0,6 mm 

0,00 l/ph 

1,19 l/ph 

60 s 

0,1 rps 

30 s 

2,4 l/ph 

Nhiệt độ nước 2 o C. 

Dạng phổ 

3 điểm (Full Quant(3)) 

Thời gian đo cho 1 điểm 0,1 s 

Số lần đo lặp cho một điểm 3-5 













40 




CHƯƠNG 3 

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 

3.1. Xây dựng đường chuẩn của <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> 

Khoảng tuyến tính của một phương pháp phân tích là khoảng nồng độ 

ở đó có sự phụ thuộc tuyến tính giữa đại <strong>lượng</strong> đo được <strong>và</strong> nồng độ chất 

phân tích. 

Trong phép đo ICP-MS, việc <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> một nguyên tố dựa <strong>và</strong>o 

phương trình cơ bản: 

I ms = K.C b 

Trong đó: 

hằng số (0 

I ms : Cường độ (số đếm, CPS) của vạch phổ 

K: hằng số thực nghiệm, 

C: nồng độ của nguyên tố trong dung dịch mẫu đo phổ, b 

Trong một khoảng nồng độ nhất <strong>định</strong> thì b = 1. Khi đó, mối quan hệ 

giữa I ms <strong>và</strong> C là tuyến tính: I ms 

= K.C 

Khoảng nồng độ này gọi là khoảng tuyến tính của nguyên tố phân 

tích. Khoảng tuyến tính của mỗi nguyên tố ở mỗi số khối (m/z) khác nhau 

là khác nhau. Số khối phân tích nào có cường độ (số đếm, CPS) càng lớn 

thì khoảng tuyến tính càng hẹp. 

Trong phương pháp ICP-MS, tín hiệu của phép đo (số đếm, CPS) có 

thể thay đổi trong khoảng giá trị rất lớn (từ <strong>và</strong>i CPS đến bão hòa, 4.10 9 

CPS) nên khoảng tuyến tính của phép đo rất rộng (có thể từ <strong>và</strong>i ppt đến <strong>và</strong>i 

chục hoặc <strong>và</strong>i trăm ppm) 













41 




3.1.1. Xây dựng đường chuẩn của <strong>crom</strong> 

Chúng tôi tiến hành pha dãy dung dịch chuẩn <strong>crom</strong> có nồng độ từ 0,10 - 

100,00 ppb trong dung dịch HNO 3 1%, tiến hành đo phổ khối <strong>lượng</strong> plama 

cảm ứng của kim loại Cr đối với các dung dịch trên ở điều kiện tối ưu theo 

chương trình chuẩn của hệ thống máy ICP - MS đã cài đặt ở mục 2.4. Kết 

quả đo được, đường chuẩn <strong>và</strong> phương trình đường chuẩn được trình bày ở 

hình 3.1. 

Hình 3.1: Kết quả đo trên máy ICP - MS, đường chuẩn, 

phương trình đường chuẩn của <strong>crom</strong> 

3.1.2. Xây dựng đường chuẩn của <strong>gecmani</strong> 

Chúng tôi tiến hành pha dãy dung dịch chuẩn <strong>gecmani</strong> có nồng độ từ 

0,10 - 100,00 ppb trong dung dịch HNO 3 1%, tiến hành đo phổ khối <strong>lượng</strong> 

plama cảm ứng của kim loại Ge đối với các dung dịch trên ở điều kiện tối ưu 


theo chương trình chuẩn của hệ thống máy ICP - MS đã cài đặt ở mục 2.4 












42 




Kết quả đo được, đường chuẩn <strong>và</strong> phương trình đường chuẩn được trình 

bày ở hình 3.2. 

Hình 3.2: Kết quả đo trên máy ICP - MS, đường chuẩn, 

phương trình đường chuẩn của <strong>gecmani</strong> 

Nhận xét: Như vậy chúng tôi thu được phương trình đường chuẩn <strong>và</strong> 

hệ số tương quan của các nguyên tố <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong>, kết quả thống kê được 

trình bày trong bảng 3.1. 

Bảng 3.1: Khoảng tuyến tính áp dụng, đường chuẩn <strong>và</strong> hệ số tương quan 

Tên 

nguyên 

tố 

của các nguyên tố <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> 

Khoảng tuyến 

tính áp dụng 

(ppb) 

Phương trình hồi quy 

(X: ppb) 

Giá trị 

hệ số 

tương 

quan r 2 

Cr 0,10-100,00 Y = 2,507.10 3 X + 6,136.10 2 1,0000 


Ge 0,10 - 100,00 Y = 3,685.10 3 X + 1,719.10 3 1,0000 












43 




Ta thấy các giá trị r 2 = 1 cho thấy phương trình hồi quy thu được biểu 

diễn chính <strong>xác</strong> mối tương quan giữa cường độ vạch phổ (CPS) <strong>và</strong> nồng độ các 

kim loại <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong>. Do đó có thể sử dụng các phương trình trên để <strong>xác</strong> 

<strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> của các nguyên tố <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> trong nấm Lớn. 

3.2. Giới hạn phát hiện <strong>và</strong> giới hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr, Ge của phương pháp 

Đối với phép đo ICP-MS người ta thường không chú ý nhiều đến 

khoảng tuyến tính mà chỉ quan tâm tới giới hạn phát hiện (LOD) <strong>và</strong> giới hạn 

<strong>định</strong> <strong>lượng</strong> (LOQ). 

Giới hạn phát hiện là nồng độ mà tại đó giá trị <strong>xác</strong> <strong>định</strong> được lớn hơn 

độ không đảm bảo đo của phương pháp. Đây là nồng độ thấp nhất của chất 

phân tích trong mẫu có thể phát hiện được nhưng chưa thể <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> được 

(đối với phương pháp <strong>định</strong> <strong>lượng</strong>) [27] 

Trong luận văn này, giới hạn phát hiện Cr, Ge được <strong>xác</strong> <strong>định</strong> dựa trên 

việc đo nồng độ của các mẫu thử, tiến hành 10 lần song song. 

- Đối với <strong>crom</strong>: Pha 10 mẫu thử có nồng độ 0,05 ppb. 

- Đối với <strong>gecmani</strong>: Pha 10 mẫu thử có nồng độ 0,025 ppb. 

Tiến hành đo trên máy khối phổ plasma cảm ứng ICP- MS theo các 

thông số cài đặt trong bảng 2.4 ở mục 2.4. 

Tính LOD: Tính giá trị trung bình x − , <strong>và</strong> độ lệch chuẩn SD: 

Trong đó: 

LOD = 3 x SD (3.1) 

x i : nồng độ của chất phân tích trong mẫu thử thứ i; 

x − : nồng độ trung bình của các mẫu thử; 

n: số mẫu thử. 

SD = 

n 

∑ 

i−1 

( x − x ) 2 

i 

n −1 


(3.2) 












44 




Để đánh giá LOD đã tính được, ta tính R = x − /LOD 

Nếu 4 < R < 10 thì nồng độ dung dịch thử là phù hợp <strong>và</strong> LOD tính 

được là đáng tin cậy [27]. 

Còn giới hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> (LOQ) là nồng độ tối thiểu của một chất có 

trong mẫu thử mà ta có thể <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> bằng phương pháp khảo sát <strong>và</strong> cho 

kết quả có độ chụm mong muốn. 

LOQ chỉ áp dụng cho các phương pháp <strong>định</strong> <strong>lượng</strong>. 

Tương tự, giới hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr, Ge bằng phép đo ICP - MS cũng được 

<strong>xác</strong> <strong>định</strong> dựa trên việc <strong>xác</strong> <strong>định</strong> nồng độ các mẫu thử, sau khi <strong>xác</strong> <strong>định</strong> được 

SD ta có: 

LOQ = 10 x SD (3.3) 

Kết quả tính toán được trình bày trong bảng 3.2. 

Bảng 3.2: Kết quả đo nồng độ <strong>và</strong> tính toán giới hạn phát hiện <strong>và</strong> giới hạn 

Lần đo 

<strong>định</strong> <strong>lượng</strong> kim loại Cr, Ge của phép đo ICP-MS 

Số đếm 

(CPS) 

Cr(VI) 

Nồng độ 

trong dung 

dịch phân 

tích x i (ppb) 

Ion kim loại 

Số đếm 

(CPS) 

Ge(IV) 

Nồng độ 

trong dung 

dịch phân 

tích x i (ppb) 

1 750 0,0545 1818 0,0269 

2 739 0,0502 1817 0,0267 

3 727 0,0453 1819 0,0272 

4 739 0,0501 1811 0,0251 

5 747 0,0532 1816 0,0263 

6 738 0,0498 1799 0,0217 


7 732 0,0472 1804 0,0231 

8 752 0,0551 1824 0,0285 












45 




9 729 0,0459 1820 0,0275 

10 741 0,0508 1812 0,0252 

x − 0,0502 0,0258 

SD 0,00339 0,00207 

LOD 

(ppb) 

LOQ 

(ppb) 

0,0102 0,0062 

0,0339 0,0207 

R 4,9 4,2 

Nhận xét: Kết quả đo <strong>và</strong> tính toán cho thấy giới hạn phát hiện <strong>và</strong> giới 

hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> của phép đo ICP-MS rất nhỏ. Như vậy phương pháp này 

hoàn toàn phù hợp để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> các <strong>lượng</strong> vết của các nguyên tố Cr, Ge. 

3.3. Đánh giá độ lặp lại của phương pháp[18],[6],[24] 

Một phương pháp phân tích chính <strong>xác</strong> <strong>và</strong> tin cậy cần phải đảm bảo độ lặp 

lại <strong>và</strong> độ thu hồi tốt. Các kim loại <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> trong nấm Lớn có <strong>hàm</strong> 

<strong>lượng</strong> rất nhỏ, có thành phần nền phức tạp nên việc phân tích chúng cần phải 

yêu cầu các thông số trên để kết quả đo <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> của chúng được chính <strong>xác</strong> 

<strong>và</strong> đáng tin cậy. 

Thuật ngữ độ lặp lại được dùng để đánh giá <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> sự tản mạn của 

kết quả. Đại <strong>lượng</strong> này đặc trưng cho sự gần nhau theo giá trị tuyệt đối của 

hai hoặc một số phép đo lớn hơn được thực hiện trong cùng điều kiện, hay 

nói cách khác độ lặp lại phản ánh qua giá trị độ lệch chuẩn hay độ lệch chuẩn 

tương đối là nhỏ. 

Để đánh giá độ lặp của phương pháp, chúng tôi lấy <strong>và</strong>o 3 cốc phá mẫu, 

mỗi cốc 0,5000 gam mẫu nấm MN209, rồi đặt ký hiệu lần lượt là MN208, 


MN209, MN212. 












46 




Sau đó tiến hành chuẩn bị mẫu theo các bước đã áp dụng cho quá trình 

phân tích các mẫu ở mục 2.3 <strong>và</strong> đo trên thiết bị ICP - MS ở mục 2.4. Mỗi mẫu 

được tiến hành đo lặp lại 3 lần, lấy giá trị trung bình. 

Các kết quả thực nghiệm được xử lý thống kê theo công thức sau: 

- Độ lệch chuẩn: 

Trong đó: 

n là số lần phân tích lặp lại của mẫu i 

k là số bậc tự do (k= n-1) 

x i là giá trị phân tích lần thứ i 

x là giá trị phân tích trung bình của i lần 

S tt 

- Độ lệch tương đối: RSD = ⋅ 100 (3.5) x 

Kết quả đo <strong>và</strong> tính toán được thể hiện ở bảng 3.3 <strong>và</strong> bảng 3.4. 

Bảng 3.3: Kết quả đo <strong>và</strong> tính toán độ lặp lại của phép đo phổ ICP - MS 

Mẫu 

nấm 

S 

tt 

n 

∑ 

( x − x ) ( x − x ) 

i 

i−1 i−1 

= = 

n −1 

với kim loại Cr trong mẫu nấm lớn MN209 

Số đếm (CPS) 

n 

2 2 

∑ 

Nồng độ <strong>crom</strong> 

trong dung dịch 

phân tích (ppb) 

MN208 4325 1,4804 

MN209 4425 1,5205 

MN212 4223 1,4398 

Giá trị nồng độ trung bình x 1,4802 

Độ lệch chuẩn: S tt 0,0404 


Độ lệch chuẩn tương đối: RSD % 2,73 

i 

k 

(3.4) 












47 




Bảng 3.4: Kết quả đo <strong>và</strong> tính toán độ lặp lại của phép đo phổ ICP - MS 

với kim loại <strong>gecmani</strong> trong mẫu nấm lớn MN209 

TT 

Số đếm (CPS) 

Nồng độ <strong>gecmani</strong> 

trong dung dịch 

phân tích (ppb) 

MN208 3915 0,5958 

MN209 4098 0,6457 

MN212 4005 0,6203 

Giá trị nồng độ trung bình x 0,6206 

Độ lệch chuẩn: S tt 0,0250 

Độ lệch chuẩn tương đối: RSD % 4,03 

Theo AOCA, ở khoảng nồng độ của Cr, Ge đang xét thì RSD% tối đa 

chấp nhận được là 15%, như vậy phương pháp áp dụng cho mẫu nấm MN209 

có độ lặp lại tốt. 

3.4. Độ thu hồi của phương pháp 

Để nghiên <strong>cứu</strong> độ thu hồi của phương pháp chúng tôi tiến hành nghiên 

<strong>cứu</strong> trên một mẫu nấm đã <strong>xác</strong> <strong>định</strong> được <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> các kim loại Cr, Ge ở 

phần <strong>xác</strong> <strong>định</strong> độ lặp lại của phương pháp, đó là mẫu nấm MN209. 

Công thức <strong>xác</strong> <strong>định</strong> hiệu suất thu hồi đối với mẫu thử: 

Trong đó: 

R%: Độ thu hồi, % 

C − m+ c 

Cm 

H% = .100 (3.6) 

C 

c 

C m+c : Nồng độ chất phân tích trong mẫu thêm chuẩn. 


C m : Nồng độ chất phân tích trong mẫu thử. 

C c: Nồng độ chuẩn thêm. 












48 




lặp lại. 

Sau đó tính độ thu hồi chung là trung bình của độ thu hồi các lần làm 

Các bước tiến hành như sau: 

Mẫu phân tích: 

Cân chính <strong>xác</strong> 0,5000 gam bột nấm đã nghiền mịn cho <strong>và</strong>o bình teflon, 

thêm 5 ml HNO 3 65 %, 2 ml H 2 O 2 30%, lấy đồng thời một <strong>lượng</strong> chính <strong>xác</strong> 

25 ml dung dịch chuẩn trung gian Cr 1 ppb <strong>và</strong> 2,5 ml dung dịch chuẩn trung 

gian Ge 1 ppb, để yên 1 giờ. Lắp bình teflon <strong>và</strong>o lò vi sóng rồi tiến hành vô 

cơ hóa trong lò vi sóng theo chương trình trong bảng 2.4 ở mục 2.3. Khi quá 

trình vô cơ hóa mẫu kết thúc, để nguội, chuyển bình phá mẫu ra khỏi lò vi 

sóng. Thêm 5 ml nước cất <strong>và</strong>o bình, lắc đều, đưa <strong>và</strong>o bình <strong>định</strong> mức dung tích 

50,0 ml. Tráng rửa bình phá mẫu, thêm nước cất vừa đủ đến vạch <strong>định</strong> mức, 

lắc đều. 

bảng 3.5. 

Tiến hành đo phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng của các kim loại Cr, Ge. 

* Tiến hành đo lặp lại 3 lần, kết quả tính toán hệ số thu hồi thể hiện ở 

Bảng 3.5: Hiệu suất thu hồi của phương pháp ICP - MS 

Ion kim 

loại 

C c (ppb) 

C m (ppb) 

Số đếm của 

dung dịch 

thêm chuẩn 

(CPS) 

C m+c (ppb) H (%) 

Cr(VI) 0,5000 1,4802 5565 1,975 99,00 

Ge(IV) 0,2000 0,6206 4724 0,8156 97,50 

Theo AOCA, ở khoảng nồng độ của <strong>crom</strong>, <strong>gecmani</strong> đang xét thì H% 

chấp nhận được là 90 - 107 %, như vậy phương pháp ICP - MS áp dụng cho 


phân tích các mẫu nấm có độ thu hồi tốt. 












49 




3.5. Xác <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> trong các mẫu nấm lớn 

bằng phương pháp phổ khối plasma cảm ứng ICP - MS. 

Tên <strong>và</strong> ký hiệu các mẫu nấm lớn được thể hiện trong bảng 3.6. 

Bảng 3.6: Tên loại <strong>và</strong> ký hiệu các mẫu nấm lớn 

STT Ký hiệu mẫu Tên mẫu nấm 

1 MN201 Hexagonia apiaria 

2 MN202 Ganoderma applanatum 

3 MN203 Ganoderma lucidum 

4 MN204 Ganoderma philippii 

5 MN205 Phellinus melanodermus 

6 MN206 Ganoderma triangulatum 

7 MN207 Nigrofomes melanporus 

8 MN209 Ganoderma fulvellum 

9 MN210 Phellinus setulosus 

10 MN211 Ganoderma lobatum 

Từ kết quả nghiên <strong>cứu</strong> chúng tôi tiến hành áp dụng phương pháp phân 

tích 10 mẫu nấm lớn. Quá trình vô cơ hóa mẫu, chuẩn bị mẫu được trình bày 

ở mục 2.3. 

Để <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> kim loại có trong mẫu nấm lớn chúng tôi áp 

công thức sau: 

Trong đó: 

C 

nâm 

Cddpt 

× Vt 

= 

m × 1000 

t 

(3.7) 

- C nấm (mg/kg ): Hàm <strong>lượng</strong> kim loại có trong mẫu nấm; 


- C ddpt (ppb): Hàm <strong>lượng</strong> kim loại có trong dung dịch phân tích; 

- V t (ml): thể tích <strong>định</strong> mức của mẫu; 












50 




- m t (g): Lượng mẫu nấm phân tích; 

Kết quả đo phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng ICP - MS <strong>và</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> 

kim loại có trong mẫu nấm lớn được trình bày ở bảng 3.7 <strong>và</strong> bảng 3.8. 

TT 

Bảng 3.7: Kết quả đo phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng ICP - MS 

Ký hiệu 

mẫu 

<strong>và</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> Cr có trong 10 mẫu nấm lớn: 

Lượng 

cân (g) 

Số đếm 

(CPS) 

Hàm <strong>lượng</strong> Cr 

trong mẫu phân 

tích 

(C ddpt – ppb) 

Hàm <strong>lượng</strong> Cr có 

trong mẫu nấm 

(C nấm –mg/kg) 

1 MN201 0,5011 18579 7,166 0,715 

2 MN202 0,5005 5407 1,912 0,191 

3 MN203 0,5012 13179 5,012 0,500 

4 MN204 0,5007 1341 0,290 0,029 

5 MN205 0,5010 8125 2,996 0,299 

6 MN206 0,5000 19040 7,350 0,735 

7 MN207 0,5011 10110 3,788 0,378 

8 MN209 0,5001 4324 1,480 0,148 

9 MN210 0,5015 6773 2,457 0,245 

10 MN211 0,5016 23525 9,139 0,911 

Hàm <strong>lượng</strong> Cr trong loại nấm Ganoderma lobatum là lớn nhất <strong>và</strong> trong 

loại Ganoderma philippii là nhỏ nhất. 













51 




TT 

Bảng 3.8: Kết quả đo phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng ICP - MS 

Ký hiệu 

mẫu 

<strong>và</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> Ge có trong 10 mẫu nấm lớn 

Lượng 

cân (g) 

Số đếm 

(CPS) 

Hàm <strong>lượng</strong> Ge 

trong mẫu phân tích 

(C ddpt – ppb) 

Hàm <strong>lượng</strong> Ge có 

trong mẫu nấm 

(C nấm –mg/kg) 

1 MN201 0,5011 2570 0,231 0,023 

2 MN202 0,5005 2456 0,200 0,020 

3 MN203 0,5012 4306 0,702 0,070 

4 MN204 0,5007 4450 0,741 0,074 

5 MN205 0,5010 3344 0,441 0,044 

6 MN206 0,5000 2677 0,260 0,026 

7 MN207 0,5011 2382 0,180 0,018 

8 MN209 0,5001 4003 0,620 0,062 

9 MN210 0,5015 3197 0,401 0,040 

10 MN211 0,5016 4564 0,772 0,077 

Hàm <strong>lượng</strong> Ge trong loại nấm Ganoderma lobatum là lớn nhất <strong>và</strong> trong 

loại Nigrofomes melanporus là nhỏ nhất. 

3.6. So sánh kết quả <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> <strong>crom</strong> trong một số mẫu 

nấm lớn bằng hai phương pháp F-AAS <strong>và</strong> ICP-MS 

Song song với phương pháp phổ khối <strong>lượng</strong> plasma cảm ứng (ICP-MS) 

<strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> Cr trong các mẫu nấm lớn, để có thông tin thêm về độ 

chính <strong>xác</strong> kết quả phân tích được, chúng tôi tiến hành <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> các mẫu 

nấm trên bằng phương pháp F-AAS tại Trung tâm phân tích <strong>và</strong> kiểm nghiệm 


dược phẩm Vinh - Nghệ An để làm so sánh. 












52 




Sau quá trình thực nghiệm chúng tôi thu được phương trình đường chuẩn 

của Cr bằng phương pháp F - AAS như sau: 

TT 

Trong đó: y: Độ hấp thụ (Abs) 

y = 0,00521x + 0,00076 

x: Nồng độ Cr trong dung dịch phân tích (ppb) 

Kết quả phân tích các mẫu nấm thu được thể hiện ở bảng 3.9. 

Bảng 3.9: Kết quả phân tích <strong>crom</strong> trong các mẫu nấm lớn 

Ký hiệu 

mẫu 

Lượng 

cân 

bằng phương pháp F - AAS 

Độ hấp 

thụ 

(Abs) (*) 

Hàm <strong>lượng</strong> Cr 

trong mẫu phân tích 

(C ddpt – ng/ml) 

Hàm <strong>lượng</strong> 

Cr có trong 

mẫu nấm 

(C Nấm –µg/g) 

1 201 0,4011 0,0293 5,471 0,682 

2 202 0,4015 0,0090 1,5739 0,196 

3 203 0,4034 0,0224 4,479 0,516 

4 204 0,4019 0,0022 0,281 0,035 

5 205 0,4043 0,0128 2,3045 0,285 

6 206 0,4012 0,0309 6,347 0,721 

7 207 0,4035 0,0157 2,873 0,356 

8 209 0,4024 0,0271 1,666 0,207 

9 210 0,4019 0,0058 1,776 0,221 

10 211 0,4039 0,0112 5,889 0,729 













53 




Bảng 3.10: Kết quả <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr trong các mẫu nấm lớn 

Mẫu 

bằng hai phương pháp ICP-MS <strong>và</strong> F-AAS 

ICP-MS 

Hàm <strong>lượng</strong> Cr (mg/kg) 

F-AAS 

Sai lệch 

kết quả (%) 

MN201 0,715 0,682 4,6 

MN202 0,191 0,196 2,6 

MN203 0,500 0,516 3,1 

MN204 0,029 0,035 17,0 

MN205 0,299 0,285 4,7 

MN206 0,735 0,721 1,9 

MN207 0,378 0,356 5,8 

MN209 0,148 0,207 28,5 

MN210 0,245 0,221 9,8 

MN211 0,911 0,729 20,0 

Nhận xét: Từ kết quả thể hiện trong bảng 3.14 chúng tôi nhận thấy kết 

quả phân tích trong các mẫu nấm lớn bằng hai phương pháp F-AAS <strong>và</strong> ICP- 

MS hầu hết sai lệch nhau không quá 20%, điều đó cho thấy kết quả phân tích 

các mẫu nấm lớn ở trên có đủ độ tin cậy. 













54 




KẾT LUẬN 

Dựa <strong>và</strong>o nhiệm vụ đã được đặt ra của đề tài <strong>và</strong> các kết quả nghiên <strong>cứu</strong> 

thu được chúng tôi rút ra kết luận sau: 

1. Đã tổng quan được về nấm lớn, về kim loại Cr, Ge, các phương pháp 

<strong>xác</strong> <strong>định</strong> Cr, Ge <strong>và</strong> các phương pháp xử lý mẫu <strong>xác</strong> <strong>định</strong> kim loại. 

2. Đã tìm được một số điều kiện tối ưu của máy đo để <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> 

<strong>crom</strong>, <strong>gecmani</strong> bằng phương pháp phổ khối plasma cảm ứng. 

3. Đã xây dựng các phương trình đường chuẩn của <strong>crom</strong> <strong>và</strong> <strong>gecmani</strong> 

đối với phương pháp phổ khối plasma cảm ứng ICP - MS. 

- Phương trình đường chuẩn <strong>crom</strong> là Y = 2,507.10 3 X + 6,136.10 2 ; 

R 2 = 1,0000; SD = 0,00339. 

- Phương trình đường chuẩn <strong>gecmani</strong> là Y = 3,688.10 3 X + 1,719.10 3 ; 

R 2 = 1,0000; SD = 0,00207. 

4. Đã tiến hành <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr <strong>và</strong> Ge trong 10 mẫu nấm lớn bằng 

phương pháp phổ khối plasma cảm ứng ICP - MS. 

5. Đã tiến hành đánh giá phương pháp phân tích thông qua tính toán 

giới hạn phát hiện, giới hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong>, độ lặp lại, độ thu hồi <strong>và</strong> so sánh đối 

chứng kết quả phân tích với phương pháp AAS. 

- Giới hạn phát hiện <strong>và</strong> giới hạn <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> Cr <strong>và</strong> Ge: 

LOD Cr = 0,0102 ppb 

LOQ Cr = 0,0339 ppb 

LOD Ge = 0,0062 ppb 

LOQ Ge = 0,0207 ppb 

- Độ lặp lại cao phản ánh qua độ lệch chuẩn tương đối thấp: 


Độ lệch chuẩn tương đối của Cr: 2,73% 

Độ lệch chuẩn tương đối của Ge:4,03% 












55 




- Phương pháp có độ thu hồi tốt: 

Độ thu hồi của phương pháp đối với <strong>crom</strong>: 99,0% 

Độ thu hồi của phương pháp đối với <strong>gecmani</strong>: 97,5% 

- Sự sai khác kết quả phân tích của 10 mẫu nấm, hầu hết dưới 20% là 

tương đối nhỏ, chấp nhận được. 













56 




Tiếng Việt 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

[1] GS.TS. Nguyễn Lân Dũng (2008), Công nghệ nuôi trồng nấm tập I, 

NXB Nông nghiệp, Hà Nội. 

[2] Nguyễn Tinh Dung (2000), Hóa học phân tích, phần III - Các phương 

pháp phân tích <strong>định</strong> <strong>lượng</strong> hóa học, NXB Giáo dục. 

[3] PGS.TS. Nguyễn Hữu Đống (2000), Nấm ăn nấm dược liệu công dụng 

& công nghệ nuôi trồng. NXB Hà Nội. 

[4] TS. Đinh Thị Trường Giang (2013), Giáo trình các phương pháp phân 

tích kim loại, Khoa hoá - Đại học Vinh. 

[5] Trần Tứ Hiếu (2000), Hoá phân tích, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội. 

[6] Lê Thị Hường Hoa (2013), Luận án Tiến sĩ <strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> xây dựng quy 

trình phát hiện <strong>và</strong> <strong>xác</strong> <strong>định</strong> <strong>hàm</strong> <strong>lượng</strong> một số chất bị cấm sử dụng trong 

mỹ phẩm, Trường Đại học Dược Hà Nội. 

[7] Trịnh Tam Kiệt (2011), Nấm lớn ở Việt Nam tập I, NXB khoa học tự 

nhiên <strong>và</strong> công nghệ. 

[8] Trương Ngọc Liên (2002), Điện hóa lý thuyết, NXB Khoa học kỹ thuật, 

Hà Nội. 

[9] GS. Đỗ Tất Lợi. Nấm Lớn nuôi trồng <strong>và</strong> sử dụng, NXB Nông nghiệp. 

[10] Phạm Luận (2000), Giáo trình các phương pháp <strong>và</strong> kỹ thuật chuẩn bị 

mẫu phân tích, Khoa hoá học - Đại học khoa học tự nhiên - Đại học 

quốc gia Hà Nội. 

[11] Phạm Luận (1998), Cơ sở lý thuyết của phương pháp phân tích phổ 

phát xạ <strong>và</strong> hấp thụ nguyên tử tập I, II, Khoa Hoá, Đại học Khoa học tự 

nhiên, Hà Nội. 


[12] Phạm Luận (2006), Phương pháp phân tích phổ nguyên tử, NXB 

Đại học quốc gia Hà Nội. 












57 




[13] Phạm Luận (1999), Bài giảng về cơ sở lý thuyết các phương pháp phân 

tích phổ quang học, Khoa Hoá, Đại học Khoa học tự nhiên - Đại học 


[14] Phạm Luận (2002), Cơ sở lý thuyết của phương pháp phân tích phổ 

khối <strong>lượng</strong> nguyên tử, phép đo ICP-MS, Đại học Khoa học tự nhiên Đại 

học quốc gia Hà Nội. 

[15] Nguyễn Văn Ly, Ngô Huy Du, Trần Tứ Hiếu (2010), "<strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>xác</strong> 

<strong>định</strong> Cr(VI) bằng phương pháp trắc quang - động học xúc tác", Tạp chí 

phân tích Hóa, Lý, Sinh học, tập 15, số 3. 

[16] Hoàng Nhâm (2002), Hóa học đại cương tập 1, NXB Giáo dục, Hà Nội. 

[17] Hoàng Nhâm (2002), Hóa vô cơ tập 2, NXB Giáo dục, Hà Nội 

[18] Hoàng Nhâm (2007), Hoá học các nguyên tố tập III, NXB Đại học quốc 

gia Hà Nội. 

[19] Từ Văn Mạc, Từ Vọng Nghi (2002), Cơ sở hoá học phân tích, NXB 

Khoa học <strong>và</strong> kỹ thuật. 

[20] Hồ Viết Quý (2007), Các phương pháp phân tích công cụ trong hóa học 

hiện đại, NXB Đại học sư phạm Hà Nội. 

[21] Lê Xuân Thám (2003), Nấm Lớn dược liệu quý ở Việt Nam, NXB Mũi 

Cà Mau. 

[22] Tống Thị Thanh Thủy, Dương Thị Tú Anh, Trịnh Xuân Giản (2010), 

"<strong>Nghiên</strong> <strong>cứu</strong> <strong>xác</strong> <strong>định</strong> một số dạng tồn tại của crôm trong nước bằng 

phương pháp Von - Ampe hòa tan", Tạp chí phân tích Hóa, Lý <strong>và</strong> Sinh 

học, tập 15, số 4. 

[23] Trịnh Xuân Sén (2002), Điện hoá học, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội. 

[24] Tạ Thị Thảo (2005), Thống kê trong hóa phân tích, Bộ môn Hóa phân 


tích - Khoa Hóa học – Trường Đại học Khoa học tự nhiên – Đại học 













58 




[25] Trung tâm khuyến nông quốc gia - Bộ nông nghiệp <strong>và</strong> phát triển nông 

thôn (2008), Nấm ăn cơ sở khoa học <strong>và</strong> công nghệ nuôi trồng, NXB 

Nông Nghiệp Hà Nội. 

[26] Nguyễn Đức Vận (2004), Hóa vô cơ tập 2, Các kim loại điển hình, NXB 

Khoa học <strong>và</strong> kĩ thuật, Hà Nội. 

[27] Viện kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia (2010), Thẩm 

Tiếng Anh 

<strong>định</strong> phương pháp trong phân tích hóa học <strong>và</strong> vi sinh vật, NXB khoa 

học <strong>và</strong> kỹ thuật Hà Nội. 

[28] Agilent Technologies (2011), Handbook of hyphenated ICP - MS 

applications. 

[29] Ashley T. Townsend 1 , Kelly A.Miller 2 , Stuart McLean 2 and Stephen 

Aldous 2 (1998), The determination of copper, zinc, cadmium and lead 

in urine by high resolution ICP-MS, 1 Central Science Laboratory, 

University of Tasmania, GPO Box 252–74, Hobart, TAS 7001, 

Australia; 2 School of Pharmacy, University of Tasmania, GPO Box 

252–26 Hobart, TAS 7001, Australia. 

[30] Díez, A. A., & Alvarez, A. (2001), “Compositional and nutritional 

studies on two wild edible mushrooms from northwest Spain”, Food 

Chemistry, 75, 417-422. 

[31] Horatio, H. Krause and Otto H. Johnson (1953), Analytical Methods for 

Germanium, School of Chemistry, L’nicersity of Minnesota, 

Minneapolis, Jfinn. 

[32] Kadriye Ozlem Saygi, Mustafa Tuzen, Mustafa Soylak, Latif Elci 

(2008), "Chromium speciation by solid phase extraction on Dowex M 

4195 chelating resin and determination by atomic absorption 


spectrometry", Journal of Hazardous Materials, Volume 153, Issue 3, 

Pages 1009-1014. 












59 




[33] Mantovani MS, Bellini MF, Angeli JPF, Oliveira RJ, Silva AF, Ribeiro 

LR.(2008), Mutat Res, 658, 154-161. 

[34] Mattilda P, Könkö K, Eurola M, Pihlava JM, Astola J, Vahteristo L, et 

al.( 2001), J Agric Food Chem , 49, 2343-2348. 

[35] Marekov, L., Momchilova, S., Grung, B., Nikolova-Damyanova, B. 

(2012), “Fatty acid composition of wild mushroom species of order 

Agaricales—Examination by gas chromatography-mass”, Journal of 

Chromatography B, 910, 54-60. 

[36] Murat Kaya (2004), Determination of germanium at trace levels by 

chloride generation atomic absorption spectrometry, Middle east 

technical university. 

[37] Nguyen Thi Kim Dung 1 , Pham Ngoc Khai 1 , Do Van Thuan 1 , Ngo Van 

Tuyen 2 (2013), Quantitative determination of impurities containing in 

zoc samples using icp-ms, 1 Center for analytical chemistry, 2 Center for 

technology of nuclear materials, Institute for technology of radioactive 

and rare elements, Vinatom, 48 Lang Ha, Dong Da, Hanoi. 

[38] Ozgur Dogan Uluozlu, Mustafa Tuzen, Mustafa Soylak (2009), 

"Speciation and separation of Cr(VI) and Cr(III) using coprecipitation 

with Ni 2+ / 2- Nitroso-1-naphthol-4-sulfonic acid and determination by 

FAAS in water and food samples", Food and Chemical Toxicology, 

Volume 47, Issue 10, Pages 2601-2605. 

[39] PerkinElmer (2011), The 30-minute guide to ICP-MS, 940 Winter 

StreetWaltham, MA 02451 USA. 

[40] Shangwei Zhong and Jiali Su (2013), Determination of total <strong>gecmani</strong> in 

Chinese herbal remedies by square-wave catalytic adsorptive cathodic 


stripping voltammetry at an improved bismuth film electrode, p2-3. 












60 




[41] S.E. Long (Technology Applications Inc.), T.D. Martin, and E.R. Martin 

- Method 200.8, Revisions 4.2 and 4.3 (1990); S.E. Long (Technology 

Applications Inc.) and T.D. Martin - Method 200.8, Revision 4.4 

(1991); J.T. Creed, C.A. Brockhoff, and T.D. Martin - Method 200.8, 

Revision 5.4 (1994), Determination of trace elements in waters and 

wastes by inductively coupled plasma - mass spectrometry. 

[42] Yanhong Zhang 1 , Jonathan L. Talbott 2 , Luann Wiedenmann 2 , Joe 

DeBarr 1 and Ilham Demir 1 (1999), Determination of Germanium 

Content in Coal Ash by Wavelength-Dispersive X-Ray Fluorescence 

Spectrometry and Inductively Coupled Plasma - Mass Spectrometry, 

1 Illinois State Geological Survey, 615 East Peabody Drive, 

Champaign, IL 61820; 2 Illinois Waste Management 

Center, 1E Hazelwood, Champaign, IL 61820. 

and Research 













61 

PHỤ LỤC 




MN201 

MN203 

PHỤ LỤC 1 

CÁC MẪU NẤM LỚN PHÂN TÍCH 

MN202 

MN204 













62 




MN207 

MN209 






MN210 

MN211 








63 




PHỤ LỤC 2 

PHỔ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ ĐO BẰNG PHƯƠNG PHÁP ICP - MS 

MN201 


MN202 












64 




MN203 


MN204 












65 




MN205 


MN206 












66 




MN207 


MN209 












67 




MN210 


M211 












68 




PHỤ LỤC 3 

KẾT QUẢ XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CÁC KIM LOẠI 

TRONG CÁC MẪU NẤM LỚN BẰNG PHƯƠNG PHÁP ICP - MS

Nghiên cứu xác định hàm lượng crom và gecmani trong một số loài nấm lớn lấy từ vườn quốc gia Pù Mát – Nghệ An bằng phương pháp phổ khối lượng plasma cảm ứng (ICP – MS)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?