Ilindenska Epopeja

Илинденска епопеја
St.Elijah`s epopee
Милица Василева (1924-1992)
Milica Vasileva (1924-1992)

Маричка битка - 1371 год.
Battel at the river Marica in 1371
(116 cm x 80 cm)
Самостојните феудалци во
Македонија, браќата Волкашин и
Углеш први ја почуствувале
опасноста од завладувачките
стремежи на Османлиите.
Во септември 1371 год. дошло до
познатата Маричка битка во која
Волкашин и Углеш претрпеле
катастрофален пораз. По успехот
на реката Марица на Османлиите
им бил отворен патот кон
завладување на Македонија, а
потоа и на сите други балкански
земји.
Independent feudal lords in
Macedonia, brothers Volkasin and
Ugles first have felt the danger of
Ottomans conquering aspirations.
In September 1371, occurred the
famous battle on river Marica in
which Volkasin and Ugles suffered a
tremendous defeat.
After the success on the river Marica,
Ottomans had an open way of
defeating Macedonia, and after that
all the other Balkan countries.

Ајдучка чета - Сирма Војвода
Ajduk ceta - Sirma Vojvoda
(107 cm x 57 cm)
Во втората половина на XVI век,
положбата на македонскиот народ
под Османлиската Империја
станувала се потешка и
понеподнослива. Затоа отпорот
против османлиите се наметнал
како непоходна потреба за
самозаштита на Македонскиот
народот.
Еден вид на таков отпор бил и
ајдутството, кое претставувало
стихијна борба на поробениот народ
против турското владеење.
In the second half of the XVI century,
the situation of the Macedonian
people under the Ottoman Empire has
become more and more difficult and
unbearable. Therefore the resistance
against the Ottomans came as a
necessary need for self-protection of
the Macedonian people.
One type of such resistance was
ajduk strife witch presented an
elemental struggle of the enslaved
people to the Turkish rule.

Тие не умреа
They did not die
(122 cm x 99 cm)
Кон крајот на XIX век биле
создадени вистинските услови за
борбата на Mакедонскиот народ, па
таа од стихијна и неорганизирана
прераснала во организирана и
масовна.
Во 1893 год. во Солун била
создадена ТМРО, тајна
организација со една цел: да го
организира и подигне
Mакедонскиот народ на востание за
ослободување од османлиското
ропство и од феудална
експлоатација, а за создавање
Mакедонска држава.
At the end of the XIX century the
right conditions for the fight of the
Macedonian people were created, so
the struggle from elemental and
unorganized became massive and
organized.
In 1893 in Thessaloniki TMRO was
created, a secret organization with
one goal: to organize and upraise the
Macedonian people for a rebellion for
liberation from Ottomans slavery and
feudal exploitation in order to win
statehood in Macedonia.

Беаз - Куле - Солун
Beaz - Kule - Tessaloniki
(106 cm x 89 cm)
Османлиската власт преземала
остри мерки и репресалии за да го
задуши движењето за ослобдување
на Македонија. Многу Mакедонски
револуционери биле измачувани,
осудувани и со години чмаеле во
затворите во Грција, меѓу кои и во
злогласниот солунски зтвор -
тврдината Беаз - Куле.
Ottoman government has taken strict
measures and reprisals to repress the
movement for liberation of
Macedonia. Many Macedonian
revolutionaries were tortured,
sentenced and for many years locked
up in Greece’s prisons. One of the
most notorious Thessaloniki’s prisons
was the Beaz-Kule fortress.

Пленувањето на мис Стон
Kidnapping miss.Stoun
(129 cm x 100 cm)
Еден од најголемите проблеми
било финанасирањето на
Организацијата. Се покажало дека
доброволните прилози не биле
доволни, па затоа Организацијта
пребегнала кон други форми на
финансирање: грабнување на
богати Турци и странски
мисионери. Киднапирањето на мис
Стон била една од успешно
изведените мисии. Со неа
раководел Јане Сандански.
One of the biggest problems was
founding the Organization. It turned
out that donations were not enough,
therefore the Organization went to
other forms of financing: kidnapping
wealthy Turks and foreign
missionaries.
Miss. Stoun`s kidnapping was one of
the successfully performed missions.
It was completed under the command
of Jane Sandanski.

Измачувањето на Пере Тошев
Torture of Pere Tosev
(141 cm x 90 cm)
Еден од многуте револуционери,
борци за слобода што минале низ
тортурите на турските затвори бил
и истакнатиот револуционер Пере
Тошев, кој поради чесноста,
цврстината и големата лојалност
кон ослободителното движење бил
наречен ,,Совест на
Организацијата,,.
One of the many revolutionaries,
fighters for freedom, which were
tortured in the Turkish prisons, was
the famous revolutionary, Pere
Tosev, who for his honesty,
persistence and loyalty to the
movement for freedom was called
“The conscience of the Organization”

Даме Груев и Ѓорѓи Сугарев низ битолските улици
Dame Gruev and Gorgi Sugarev on the streets in Bitola
(100 cm x 94 cm)
Револуционерната работа барала
голема комуникативност на
револуционерите, членови на
Организацијата по градовите и
селата. За да го избегнат паѓањето
во рацете на власта, тие честопати
прибегнувале кон камуфлирање.
Се пресоблекувале во селска
народна носија, ќумурџии, во
попска облека итн.
The revolutionary work demanded
intensive communications skills of
the revolutionaries, members of the
Organization in all cities and villages.
To avoid capturing by the authorities
they have frequently camouflaging
themselves. They dressed as
peasants, charcoal peddlers, priests,
ect.

Гемиџијата Павел Шатев пред суд
The gemidian Pavel Satev in court
(100 cm x 94 cm)
Одделно од ТМРО, група македонски
интелектуалци формирале посебна
терористичка група под името
,,Гемиџии,, . Преку рушење на
различни установи на Европските
држви, гемиџиите сметале дека така ќе
ги заинтересираат Европските држави
за тешката состојба во Македонија. На
29 април 1903 год. Тие започнале
добро координирани самоубиствени
атентати. Повеќето од гемиџиите биле
убиени, но еден од нив, Павел Шатев
бил заробен и доживотно затворен.
Apart form TMRO, a group of
Macedonian intellectuals formed a
separate terrorist group called
“Gemidians”. Through destroying
various facilities of different
European countries gemidians
thought that would inform the
European countries of the hard living
conditions in Macedonia. On April
29, 1903 they started well
coordinated suicidal assassinations.
Most of the gemidians were killed,
but one of them, Pavel Satev was
captured and imprisoned for live.

Диверзијата на Гоце Делчев на реката Ангиста – Солунско
Goce Delcev`s diversion on the river Angista - region of Tessaloniki
(140 cm x 99 cm)
Раководството на ТМРО во
јануари 1903 год. во Солун
одржало конгрес на кој било
донесено решение за кревање на
востание.
Во тој момент Гоце Делчев бил за
помали востанички акции, кои со
време би воделе кон масовно
востание. Во духот на својата идеа,
Гоце Делчев со својата чета
извршил диверзија на мостот и
тунелот кај реката Ангуста -
Солунско.
The General Staff of TMRO in
January 1903 held a meeting in
Tessaloniki where the uprising was
decided.
At that time Goce Delcev was still in
favor of small rebel actions, which in
time would let to a mass rebellion.
Showing his idea, Goce Delcev with
his people completed a diversion of
the bridge and the tunnel on the river
Angista in the region of Thessaloniki.

Загинувањето на Гоце Делчев кај с.Баница - Серско
Perish of Goce Delcev at Banica village - Sersko region
(164 cm x 100 cm)
Гоце Делчев не бил за востание.
Тој сметал дека се уште било рано.
Од Солун тој заминал за планината
Алиботуш каде требало да се
одржи конгрес на Серскиот
револуционерен округ.
На 3 март 1903 год. Гоце
пристигнал во с.Баница. Во
мугрите на 4 март, во
нерамномерна борба со турскиот
аскер, Гоце Делцев беше убиен.
Љубен од обичниот човек, симбол
на раволуцијата. Хуманист со
космополитетски идеи и љубов
кон човештвото.
Goce Delcev was not in favor of the
uprising. He though it was still not
the time. From Thessaloniki he went
to Alibotus Mountain where a
meeting of the Ser`s rebbelian region
was to be held.
On March 3, 1903, Goce arrived in
Banica village. In the down of March
4, in outnumbered struggle with
Turkish army, Goce Delcev, a man of
legend unmatched, was killed. Loved
by the common man, symbol of the
resistance. Humanist with
cosmopolitan ideals and love for
mankind.

Убиството на рускиот конзул Ростковски во Битола
The murder of the russian konsul Rostkovski in Bitola
(139 cm x 100 cm)
Непосредно пред избувнувањето на
Илинденското востание, во Битола
се случи едно посебно убиство.
Рускиот царски дипломски
претставник - конзулот Ростковски,
во придружба на македонскиот
национално-културен преродбеник
Крсте П. Мисирков, смислено бил
убиен од еден турски стражар.
Right before the uprising of the
Ilinden rebellion, a particular murder
occurred in the city of Bitola.
Russian king’s diplomatic
representative - the consul
Rostkovsky, accompanied by the
Macedonian most significant
cultural figure Krste P. Misirkov,
was deliberately murdered by one
Turkish guard.

Објавувањето на вистанието 1903 год. во Смилево
Announcing the uprising - 1903 in Smilevo
(143 cm x 100 cm)
По извршеите подготовки,
Востаничкиот штаб од Битолскиот
округ го определи 2 август 1903
година (Илинден) како ден за
почеток на востание. Сигналот за
почеток на востанието во
Македонија беше нападот на
османлиската војската.
When all the preparations were done
the rebellion General Staff from the
Bitola region set August 2, 1903
(St.Elijah`s day) as a day for the
beginning of the rebellion uprising.
The signal for the beginning of the
uprising in Macedonia was the attack
to the Turkish regiment.

Никола Карев го чита Крушевскиот манифест
Nikola Karev is reading the Krusevo`s manifesto
(130 cm x 100 cm)
Врвниот достиг на македонските
револуционери бил создавањето на
Крушевската Република - првата
република на Балканот со
демократска влас.
Најголема улога во формирање на
новата власт, со сите нејзини тела
имал еден од најголемите
револуционери во македонската
историја, Никола Карев.
Крушевскиот манифест бил
печатен документ кој ги опишувал
целите и задачите на
револуционерите.
The highest achievement of the
Macedonian rebellions was creating
the Republic of Krusevo - the first
republic on Balkan with a democratic
government.
Biggest role in creating the new
government with all its bodies had
one of the biggest revolutionaries in
Macedonian history, Nikola Karev.
Krusevo`s manifesto was a publish
document that described the goals
and tasks of the revolutionaries.

Даме Груев, Христно Узунов, Евстахиј Попот и Ѓорѓи Сугарев на
Бигла 1903 год.
Dame Gruev, Hristno Uzunov, Evstahij Popot i
Gorgi Sugarev on Bigla 1903 god
По неуспехот на Илинденското
востание некои од македонските
револуционери ја напуштиле
Македонија, а некои пак останале
со народот. Тие не го изгубиле
духот и вербата во народот, туку
ги прегнале сите сили за
возобновување на дејноста на
Организацијата, дури и си давале и
завети дека ќе истраат до крај во
тие напори. Таков бил заветот на
Даме Груев, Христо Узунов,
Евстахиј Попот и Ѓорѓи Сугарев
при средбата на планината Бигла.
(154 cm x 100 cm)
After the failure of the Ilinden
uprising some of the Macedonian
revolutionaries left Macedonia, but
some stayed with the people. They
did not loose their spirit and fait in
people, instead they focused all their
strength in restarting the work of the
Organization, and they even gave
among themselves special oaths that
they would hold out to the very end.
One of those was the oath of Dame
Gruev, Hristo Uzunov, Evstahij
Popot and Gorgi Sugarev on their
meeting on the Bigla Mountain.

Бесењето на војводата Алексо Турунџов во Битола
The hanging of vojvodata Alekso Turundjov in Bitola
(113 cm x 90 cm)
По Илинденското востание,
користејќи ги околностите и
слабоста на Организацијата, во
Македонија силен замав зеле
вооружените пропаганди на
соседните балкански боржуаски
монархии. Во тој период неколку
видни македонски револуционери
биле предадени и убиени . Меѓу нив
бил и лидерскиот војвода Алексо
Турунџов, кој бил јавно обесен на
битолскиот Ат-Пазар на 19 август
1905 год.
After the Ilinden uprising, using the
circumstances and the weakness of
the Organization, the armed
propaganda of the neighboring
Balkan monarchies took place in
Macedonia. In that period few
famous Macedonian revolutionaries
were betrayed and murdered. Among
them was the legendary,
revolutionary leader, Alekso
Turingev, who was publicly hanged
on At-bazzar, a bazaar in Bitola on
August 19, 1905.

Загинувањето на Даме Груев во с.Русиново
Killing Dame Gruev in Rusinovo village
(117 cm x 105 cm)
На 23.12.1906 во нерамномерна
борба со турскиот аскер на врвот
Петлец, над малешевското село
Русиново, загинал еден од
основачите на тајната
револуционерната организација,
Даме Груев, кој сторил многу за
ослободителното движење на
Македонија.
On December 23, 1906 in a pitched
battle with the Turkish army on the
mountain peek Petlec, over the
Malesevo`s village Rusinovo, died
one of the founders of the secret
rebellion Organization, Dame Gruev,
who did a hole lot for the movement
for liberation of Macedonia .

Битола за време на младотурската револуција - 1908
Bitola during the revolution of the “yung Turks” - 1908
(117 cm x 92 cm)
Во почетокот на XX век, Турската
империја се соочуваше со
револуција водена од страна на
либерал-националисти кои сакале
да го примат западниот начин на
владеење. Овие националисти себе
си се нарекувале ,,млади Турци,,.
Македонскиот народ им дал
потполна поддршка на ,,младите
Турци,, надевајќи се дека за
возврат конечно ќе ја добиел
независноста која ја заслужувал.
За несреќа, кога ,,младите Турци,,
ја добиле власта, не ги исполниле
своите ветувања.
At the beginning of the XX centaury
Turkish Empire was facing a
revolution by liberal nationalists who
wished to adopt Western style
governments. These nationalists
called themselves the "young Turks,"
Macedonian people gave full support
to the “young Turks”, hoping that in
return they would finally get the
sovereignty they deserve.
Unfortunately when the “young
Turks” gain the power they did not
kept their promises.

Делбата на Македонија 1912 – 1913
The division of Macedonia 1912 - 1913
(110 cm x 110 cm)
Слободните балкански држави
(Србија, Бугарија и Грција)
настојувале да ги прошират своите
територии за сметка на
Македонија. Со Првата Балканска
војна балканските сојузници ја
истиснале Турција од Балканот.
Меѓутоа, со Втората Балканска
војна тие војувале меѓусебе за што
поголем дел од Македонија.
Поделбата на Македонија била
потврдена со Букурешкиот
мировен договор во 1913 год.
Free Balkan countries (Serbia,
Bulgaria and Greece) planned to
expand their territories on the account
of Macedonian territories.
After the First Balkan War, Balkan
allies have expelled the Turkish army
from the Balkan. But after the Second
Balkan War (war between the allies)
they fought between themselves for
bigger part of Macedonia.
The separation of Macedonia was
confirmed with the Treaty of
Bucharest in 1913.