Phân tích dạng kim loại Pb, Zn trong trầm tích bằng phương pháp chiết chọn lọc

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

LỜI CẢM ƠN 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

Trước hết em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc của mình tới ThS. Phạm 

Thị Thu Hà, người đã giao đề tài và tận tình hướng dẫn, dìu dắt em trong suốt quá trình 

nghiên cứu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. 

Em xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo trường Đại học Khoa Học - ĐHTN, Ban chủ 

nhiệm Khoa Hóa học, các thầy cô giáo và các cán bộ nhân viên phòng thí nghiệm đã tạo 

mọi điều kiện thuận lợi để em thực hiện khóa luận tốt nghiệp này. 

Em cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè đã luôn động viên, ủng hộ và 

giúp đỡ em trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường Đại học Khoa Học - 

ĐHTN. 

Mặc dù đã cố gắng nhưng trong bản khóa luận này không tránh khỏi những sai sót và 

khiếm khuyết. Em rất mong nhận được các ý kiến đóng góp của quý thầy cô và các bạn để 

bản khóa luận được đầy đủ và hoàn chỉnh hơn. 

Em xin chân thành cảm ơn! 

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2015 

Sinh viên 

Nguyễn Thị Nhung 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








Mở đầu 

Hiện nay, vấn đề ô nhiễm môi trường do các hoạt động sinh hoạt và sản xuất của 

con người đã và đang là vấn đề quan tâm của toàn xã hội. Đặc biệt là ô nhiễm <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> 

nặng. 

Trong số các chỉ số ô nhiễm, ô nhiễm <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng là một trong những chỉ số 

được quan tâm nhiều bởi độc tính và khả năng <strong>tích</strong> lũy sinh học của chúng. Để có thể 

đánh giá một cách đầy đủ về mức độ ô nhiễm của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng ta không thể chỉ dựa 

vào việc xác định hàm lượng của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> hòa tan trong nước mà cần xác định cả 

hàm lượng các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong>. 

Kim <strong>loại</strong> trong đất và trầm <strong>tích</strong> có thể bị hòa tan và đi vào môi trường nước tùy 

thuộc vào các điều kiện lý hóa của nước như: hàm lượng tổng các muối tan, trạng thái oxi 

hóa khử, các chất hữu cơ tham gia tạo phức với <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>...[26], [27], [31]. 

Kỹ thuật phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> đã được sử dụng rộng rãi để xác định <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng trong 

trầm <strong>tích</strong> trong hơn hai thập kỷ qua [27]. Chiết chọn lọc cũng là một phương pháp quan 

trọng trong phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> và xác định các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong mẫu trầm <strong>tích</strong> . 

Hiện nay, nhiều công trình nghiên cứu sử dụng quy trình chiết liên tục nhiều bước 

để chiết chọn lọc các <strong>dạng</strong> liên kết của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> [17,19,24,34,36,37,53] các 

quy trình chiết này chủ yếu dựa vào quy trình chiết 5 bước của Tessier và đã được cải tiến 

để tiết kiệm thời gian và phù hợp với các đối tượng mẫu khác nhau. 

Do vậy, đứng trước thực trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng và sự cần thiết của 

việc phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường mà chúng tôi chọn 

nghiên cứu đề tài “<strong>Phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong>, <strong>Zn</strong> trong trầm <strong>tích</strong> bằng phương pháp 

chiết chọn lọc ’’ 

Với Mục tiêu đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu các nội dung sau: 

<strong>tích</strong>. 

- <strong>Phân</strong> <strong>tích</strong> xác định hàm lượng tổng và <strong>dạng</strong> của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> và <strong>Zn</strong> trong đất và trầm 


- Đánh giá và so sánh kết quả thu được với những nghiên cứu trước đã tham khảo 

trong các tài liệu. 












Ý nghĩa khoa học của đề tài: 




- Góp phần nghiên cứu phát triển, hoàn thiện và mở rộng phạm vi ứng dụng của các 

phương pháp hóa lý hiện đại trong việc phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> tồn tại của các nguyên tố <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 

- Tạo cơ sở cho việc xây dựng các tiêu chuẩn môi trường dựa trên sự tồn tại các <strong>dạng</strong> 

có độc tính và mức độ đáp ứng sinh học khác nhau của các nguyên tố <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong môi 

trường. 
















CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 

1.1 Trầm <strong>tích</strong> và sự <strong>tích</strong> lũy <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong>. 

1.1.1 Trầm <strong>tích</strong> và các nguồn <strong>tích</strong> lũy <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> vào trầm <strong>tích</strong>. 

Trầm <strong>tích</strong> là các vật chất tự nhiên bị phá vỡ bởi các quá trình xói mòn hoặc do thời 

tiết, sau đó được các dòng chảy vận chuyển đi và cuối cùng được <strong>tích</strong> tụ thành các lớp trên 

bề mặt hoặc đáy của một khu vực chứa nước như ao, hồ, sông, suối, biển. Quá trình hình 

thành trầm <strong>tích</strong> là một quá trình <strong>tích</strong> tụ và lắng đọng các chất cặn lơ lửng (bao gồm cả các 

vật chất vô cơ và hữu cơ) để tạo nên các lớp trầm <strong>tích</strong>. Ao, hồ, sông, biển <strong>tích</strong> lũy trầm 

<strong>tích</strong> thành các lớp theo thời gian. Vì vậy trầm <strong>tích</strong> là một hỗn hợp phức tạp của các pha 

rắn bao gồm sét, silic oxit, chất hữu cơ, cacbonat và một quần thể các vi khuẩn (Trần 

Nghi, 2003 [10]; 

Trầm <strong>tích</strong> là một trong những đối tượng thường được nghiên cứu để đánh giá và 

xác định mức độ cũng như nguồn gây ô nhiễm <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng đối với môi trường nước bởi 

hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> thường lớn hơn nhiều so với lớp nước phía trên và có 

mối quan hệ chặt chẽ với hàm lượng của các ion <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> tan trong nước. Các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> 

trong nước có thể <strong>tích</strong> lũy đi vào trầm <strong>tích</strong> và ngược lại <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> ở <strong>dạng</strong> di 

động có khả năng hòa tan ngược lại vào nước. Chính vì lí do đó nên trầm <strong>tích</strong> được xem là 

một chỉ thị quan trọng dùng để nghiên cứu và đánh giá sự ô nhiễm môi trường. 

Các nguồn <strong>tích</strong> lũy <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> vào trầm <strong>tích</strong> 

nhiên. 

Sự <strong>tích</strong> lũy <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> vào trầm <strong>tích</strong> đến từ hai nguồn là nguồn nhân tạo và nguồn tự 

Nguồn tự nhiên gồm các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nằm trong thành phần của đất đá xâm nhập vào 

môi trường nước và trầm <strong>tích</strong> thông qua các quá trình tự nhiên như: phong hóa, xói mòn, 

rửa trôi (Ip Crman 2007 [37]). 
















Nguồn nhân tạo là các nguồn ô nhiễm từ các hoạt động sinh hoạt và sản xuất của 

con người như: nước thải sinh hoạt, nông nghiệp, công nghiệp, y tế. Các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> này sau 

khi đi vào nước sẽ <strong>tích</strong> lũy vào trầm <strong>tích</strong> cũng như các sinh vật thủy sinh. 

Các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>tích</strong> lũy vào trầm <strong>tích</strong> có thể xuất phát từ nguồn tự nhiên hoặc nhân 

tạo. Sự <strong>tích</strong> lũy của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> vào trầm <strong>tích</strong> có thể xảy ra theo 3 cơ chế sau: 

1. Sự hấp phụ hóa lý từ nước. 

2. Sự hấp thu sinh học bởi các sinh vật hoặc các chất hữu cơ. 

3. Sự <strong>tích</strong> lũy vật lí của các hạt vật chất bởi quá trình lắng đọng trầm <strong>tích</strong>. 

Sự <strong>tích</strong> lũy <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> vào trầm <strong>tích</strong> phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: các điều 

kiện thủy văn, môi trường, pH, thành phần vi sinh vật, kết cấu của trầm <strong>tích</strong>, khả năng trao 

đổi ion… nhất là sự hấp phụ hóa lý và hấp thu sinh học. 

Sự hấp phụ hóa lý các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trực tiếp từ nước được thực hiện nhờ các quá trình 

hấp phụ các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> lên trên bề mặt của các hạt keo, các quá trình trao đổi ion, các phản 

ứng tạo phức của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng với các hợp chất hữu cơ hoặc do các phản ứng hóa 

học xảy ra làm thay đổi trạng thái oxi hóa của các nguyên tố hay tạo thành các hợp chất ít 

tan như muối sunfua. Quá trình hấp phụ hóa lí phụ thuộc rất nhiều vào các điều kiện như: 

pH của nước, kích thước của các hạt keo, hàm lượng các chất hữu cơ và quần thể vi sinh 

vật. 

Sự hấp thu sinh học chủ yếu do quá trình hấp thu <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> của các sinh vật trong 

nước, phản ứng tạo phức của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> với các hợp chất hữu cơ, các hoạt động sinh hóa 

của hệ vi sinh vật trong trầm <strong>tích</strong> [34] 

1.1.2 Ảnh hưởng của trầm <strong>tích</strong> đến môi trường nước. 

Kim <strong>loại</strong> nặng luôn là một trong những chất gây ô nhiễm nghiêm trọng trong môi trường 

bởi độc tính, tính bền vững và khả năng <strong>tích</strong> lũy sinh học của chúng. Trong môi trường 


nước, <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> chỉ tồn tại một lượng nhỏ trong nước và phần lớn nằm trong trầm <strong>tích</strong>. Do 

đó trầm <strong>tích</strong> được xem như là một chỉ thị quan trọng đối với sự ô nhiễm môi trường nước. 















Trong môi trường nước, chỉ có một phần nhỏ các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng tồn tại trong các pha hoà 

tan (<strong>dạng</strong> ion). Nghiên cứu về ô nhiễm <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng trong các lưu vực sông trên thế giới 

đã cho thấy hàm lượng của pha không hoà tan (tức là hàm lượng của các chất ô nhiễm này 

ở trong trầm <strong>tích</strong> và ở <strong>dạng</strong> keo) thường rất cao so với pha hoà tan. Hầu hết các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> 

nặng như As, Cd, Hg, <strong>Pb</strong> đều tồn tại ở <strong>dạng</strong> bền vững và có xu thế <strong>tích</strong> tụ trong trầm <strong>tích</strong> 

(các trầm <strong>tích</strong> đáy và <strong>dạng</strong> keo) hoặc trong các thuỷ sinh vật 

Kim <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> có thể bị hòa tan và đi vào môi trường nước tùy thuộc vào các 

điều kiện hóa lý của nguồn nước như: Hàm lượng tổng các muối tan, trạng thái oxi hóa 

khử, các chất hữu cơ tham gia tạo phức với <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>... [39, 40, 44, 52]. Vì thế, dựa vào 

thành phần cấu tạo và các điều kiện địa chất, <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng có thể phân chia thành các 

<strong>dạng</strong> hóa học khác nhau như: Dạng trao đổi, <strong>dạng</strong> liên kết với cacbonat, <strong>dạng</strong> liên kết với 

Fe-Mn oxi hiđroxit, <strong>dạng</strong> liên kết với hữu cơ, và <strong>dạng</strong> cặn dư [29, 33, 52] 

1.2 Tổng quan về nguyên tố chì [8], [13], [22]. 

1.2.1 Giới thiệu về nguyên tố chì. 

a, Tính chất lý - hóa học của nguyên tố chì. 

Chì (<strong>Pb</strong>) thuộc nhóm IVA trong hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Chì có 

hai trạng thái oxy hóa bền chính là <strong>Pb</strong>(II) và <strong>Pb</strong>(IV) và có bốn đồng vị là 204<strong>Pb</strong>, 206<strong>Pb</strong>, 

207<strong>Pb</strong> và 208<strong>Pb</strong>. Trong môi trường axit nó tồn tại dưới <strong>dạng</strong> ion <strong>Pb</strong> 2+ trong các hợp chất 

vô cơ và hữu cơ. Trong đất có một lượng nhỏ chì, sự hoà tan của chì khoáng 

CacbonateCerussite và Sunfat Anglessite. Trong đất có một lượng nhỏ chì, sự hoà tan của 

chì trong đất tăng lên do quá trình axit hoá trong (đất chua). Chì có khả năng được <strong>tích</strong> tụ 

trong cây trồng trong quá trình sinh trưởng và do đó đối với cây lương thực bị nhiễm chì 

có thể dẫn đến sự ngộ độc do chì. 

Ở điều kiện thường, chì bị oxi hóa tạo thành lớp oxit màu xám xanh bao bọc trên 


bề mặt bảo vệ cho chì không tiếp tục bị oxi hóa nữa. 















Do E 0 (<strong>Pb</strong> 2+ /<strong>Pb</strong>) = -0,126 V nên về nguyên tắc chì tan được trong HCl loãng và 

H 2 SO 4 dưới 80% nhưng thực tế chì chỉ tương tác trên bề mặt với dung dịch axit HCl loãng 

và axit H 2 SO 4 dưới 80% vì bị bao bọc bởi lớp muối khó tan (<strong>Pb</strong>Cl 2 và <strong>Pb</strong>SO 4 ).. Với dung 

dịch đậm đặc hơn của các axit đó thì chì có khả năng tạo phức tan 

b, Chì oxit. 

<strong>Pb</strong>Cl 2 + 2HCl H 2 [<strong>Pb</strong>Cl 4 ] 

<strong>Pb</strong>SO 4 + H 2 SO 4 <strong>Pb</strong>(HSO 4 ) 2 

Chì tác dụng với HNO 3 ở bất kì nồng độ nào 

3<strong>Pb</strong> + 8HNO 3 3<strong>Pb</strong>(NO 3 ) 2 + 2NO + 4H 2 O 

Chì có hai oxit là <strong>Pb</strong>O, <strong>Pb</strong>O 2 và hai oxit hỗn hợp là chì metaplombat <strong>Pb</strong> 2 O 3 (hay 

<strong>Pb</strong>O.<strong>Pb</strong>O 2 ), chì orthoplombat <strong>Pb</strong> 3 O 4 (2<strong>Pb</strong>O.<strong>Pb</strong>O 2 ). 

Monooxit <strong>Pb</strong>O là chất rắn có hai <strong>dạng</strong>: <strong>Pb</strong>O - màu đỏ và <strong>Pb</strong>O - màu vàng, tan 

chút ít trong nước nên chì có thể tương tác với nước khi có mặt oxi. 

<strong>Pb</strong>O tan trong axit và tan trong kiềm mạnh, khi đun nóng trong không khí bị oxi 

hoá thành <strong>Pb</strong> 3 O 4 . 

Đioxit <strong>Pb</strong>O 2 là chất rắn màu nâu đen, có tính lưỡng tính nhưng tan trong kiềm dễ 

hơn trong axit. Khi đun nóng <strong>Pb</strong>O 2 mất dần oxi biến thành các oxit trong đó chì có số oxi 

hoá thấp hơn 

Chì orthoplombat (<strong>Pb</strong> 3 O 4 ) hay còn gọi là minium, là hợp chất của <strong>Pb</strong> có các số oxi 

hoá +2, +4. Nó là chất bột màu đỏ da cam, được dùng chủ yếu là để sản xuất thuỷ tinh pha 

lê, men đồ sứ và đồ sắt, làm chất màu cho sơn (sơn trang trí và sơn bảo vệ cho <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> 

không bị rỉ). 


c, Chì hydroxit. 















<strong>Pb</strong>(OH) 2 là chất kết tủa màu trắng không tan trong nước. Khi đun nóng dễ mất 

nước biến thành oxit. 

<strong>Pb</strong>(OH) 2 là chất lưỡng tính. Tác dụng với axit, tan trong dung dịch kiềm mạnh tạo 

thành muối hiđroxoplombit. 

<strong>Pb</strong>Cl 2 + 2H 2 O 

K 2 [<strong>Pb</strong>(OH) 4 ] 

d, Các muối của chì. 

<strong>Pb</strong>(OH) 2 + 2HCl 

<strong>Pb</strong>(OH) 2 + 2KOH 

Các muối <strong>Pb</strong>(II) thường là tinh thể có cấu trúc phức tạp, không tan trong nước trừ 

<strong>Pb</strong>(NO 3 ) 2 , <strong>Pb</strong>(CH 3 COO) 2 . 

Ion <strong>Pb</strong>(II) có thể tạo nhiều phức với hợp chất hữu cơ, điển hình là với đithizon 9,5, 

tạo phức màu đỏ gạch.ở pH = 8,5. 

Các đihalogenua chì đều là chất rắn không màu, trừ <strong>Pb</strong>I 2 màu vàng, tan ít trong 

nước lạnh nhưng tan nhiều hơn trong nước nóng. 

Tất cả các đihalogenua có thể kết hợp với halogenua <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> kiềm MX tạo thành 

hợp chất phức kiểu M 2 [<strong>Pb</strong>X 4 ]. Sự tạo phức này giải thích khả năng dễ hoà tan của chì 

đihalogenua trong dung dịch đậm đặc của axit halogenhiđric và muối của chúng. 

K 2 [<strong>Pb</strong>I 4 ] 

H 2 [<strong>Pb</strong>Cl 4 ] 

<strong>Pb</strong>I 2 + 2KI 

<strong>Pb</strong>Cl 2 + 2HCl 

1.2.2 Một số ứng dụng và đặc tính sinh học của chì. 

a, Ứng dụng của chì. 

Chì được sử dụng trong pin, trong bình ăcqui, trong một số dụng cụ dẫn điện. Một số 

hợp chất chì được thêm vào trong sơn, thủy tinh, đồ gốm như chất tạo màu, chất ổn định, 

chất kết gắn. 
















Các chất thải từ ứng dụng của sản phẩm chì nếu không được tái chế hợp lý sẽ đưa 

vào môi trường làm gia tăng lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> độc hại này trong môi trường. Ngoài ra một số 

hợp chất chì hữu cơ như tetraetyl hoặc tetrametyl chì được thêm vào trong xăng đặc biệt ở 

những quốc gia đang phát triển. 

b, Đặc tính sinh học của chì. 

Chì là nguyên tố có độc tính cao đối với con người và động vật. Nó xâm nhập vào cơ 

thể sống chủ yếu qua con đường tiêu hóa, hô hấp,… Tác động đến tủy xương và quá trình 

hình thành huyết cầu tố, nó thay thế canxi trong xương. 

Đặc tính nổi bật của chì là sau khi xâm nhập vào cơ thể sống nó ít bị đào thải mà <strong>tích</strong> 

tụ theo thời gian. Khả năng <strong>loại</strong> bỏ chì ra khỏi cơ thể rất chậm, chủ yếu qua nước tiểu. Chu 

kì bán rã của chì trong máu khoảng một tháng, trong xương từ 20-30 năm (WHO,1995 trích 

trong Lars Jarup, 2003). 

Sau khi chì xâm nhập vào cơ thể người qua đường nước uống nó <strong>tích</strong> tụ lại rồi đến 

một mức độ nào đó mới gây độc. Khi nồng độ chì trong nước uống là 0,042 - 1,000 mg/l sẽ 

xuất hiện triệu chứng bị ngộ độc kinh niên ở người. Các hợp chất hữu cơ chứa chì có độc 

tính cao gấp hàng trăm lần so với các hợp chất vô cơ. Khi bị nhiễm độc chì, nó sẽ gây ra 

nhiều bệnh như: Giảm trí thông minh; Các bệnh về máu, thận, tiêu hóa, ung thư,… Sự 

nhiễm độc chì có thể dẫn đến tử vong [3], [15]. 

Những biểu hiện của ngộ độc chì cấp tính như nhức đầu, tính dễ cáu, dễ bị kích thích, 

và nhiều biểu hiện khác nhau liên quan đến hệ thần kinh. 

Con người bị nhiễm độc lâu dài đối với chì có thể bị giảm trí nhớ, giảm khả năng 

hiểu, giảm chỉ số IQ, xáo trộn khả năng tổng hợp hemoglobin có thể dẫn đến bệnh thiếu 

máu. 

Chì cũng được biết là tác nhân gây ung thư phổi, dạ dày và u thần kinh đệm. Nhiễm 

độc chì có thể gây tác hại đối với khả năng sinh sản, gây sẩy thai, làm suy thoái nòi giống. 

1.3 Tổng quan về nguyên tố kẽm [5], [6], [18] ,[24]. 

1.3.1 Giới thiệu về kẽm. 

a, Tính chất vật lý của kẽm. 


Kẽm là một <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> màu trắng xanh, óng ánh và nghịch từ, mặc dù hầu hết kẽm 

phẩm cấp thương mại có màu xám xỉn. Nó nhẹ hơn sắt và có hệ tinh thể sáu phương. 















Kẽm <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> cứng và giòn ở hầu hết cấp nhiệt độ nhưng trở nên dễ uốn từ 100 đến 

150 o C . Trên 210°C, <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> giòn trở lại và có thể được tán nhỏ bằng lực. Kẽm có tính 

dẫn điện khá. So với các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> khác, kẽm có độ nóng chảy (419,5°C, 787,1F) và điểm 

sôi (907°C) tương đối thấp. Điểm sôi của nó là một trong số những điểm sôi thấp nhất 

của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> chuyển tiếp, chỉ cao hơn thủy ngân và cadimi 

b, Tính chất hóa học của kẽm. 

Do thế điện cựa chuẩn của kẽm khá âm (-0.76V) nên kẽm thể hiện tính khử mạnh. 

Tính khử của kẽm yếu hơn so với nhôm nhưng mạnh hơn Fe và Cr. 

1. Tác dụng với phi <strong>kim</strong>: 2<strong>Zn</strong> + O 2 2<strong>Zn</strong>O 

2. Tác dụng với axit: 

a, Với HCl và H 2 SO 4 : <strong>Zn</strong> phản ứng với các axit tạo ra muối và giải phóng khí H 2 

<strong>Zn</strong> + 2H + <strong>Zn</strong> 2+ + 2H 2 

Phản ứng xảy ra với tốc độ rất chậm vì khí H 2 sinh ra bao phủ xung quanh là 

kẽm, cách li nó với dung dịch axit. Vì vậy ta cần nhỏ thêm vào dung dịch vài giọt 

CuSO 4 nhằm tạo ra một hệ thống pin điện làm phản ứng xảy ra nhanh hơn. 

1, Tác dụng với nước: 

Cũng giống Al,<strong>Zn</strong> có lớp màng oxit mỏng, bền vững bao bọc bên ngoài nên 

<strong>Zn</strong> không tác dụng với nước ở nhiệt độ thường. 

2, Tác dụng với dung dịch kiềm: 

<strong>Zn</strong> tan trong dung dịch kiềm dư tạo muối zincat và giải phóng khí H 2 

<strong>Zn</strong> + 2NaOH Na 2 <strong>Zn</strong>O 2 + H 2 

3, Tác dụng với dung dịch muối của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> khác 


<strong>Zn</strong> có khả năng đẩy được muối của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> có thế điện cực dương hơn 

ra khỏi dung dịch muối của chúng: 















<strong>Zn</strong> + Cu 2+ <strong>Zn</strong> 2+ + Cu 

1.3.2 Một số ứng dụng và đặc tính sinh học của kẽm. 

a, Ứng dụng của kẽm. 

Kim <strong>loại</strong> kẽm chủ yếu được dùng làm chất chống ăn mòn, ở <strong>dạng</strong> mạ. Năm 2009 ở 

Hoa Kỳ, 55% tương đương 893 tấn kẽm <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> được dùng để mạ. 

Hợp <strong>kim</strong> của kẽm được sử dụng rộng rãi nhất là đồng thau, bao gồm đồng và 

khoảng từ 3% đến 45% kẽm tùy theo <strong>loại</strong> đồng thau. Đồng thau nhìn chung giòn và cứng 

hơn đồng và có khả năng chống ăn mòn rất cao. Các tính chất này giúp nó được sử dụng 

nhiều trong các thiết bị truyền thông, phần cứng máy tính, dụng cụ âm nhạc, và các van 

nước. 

Các ứng dụng rộng rãi khác của hợp <strong>kim</strong> chứa kẽm bao gồm niken bạc, máy đánh 

chữ bằng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>, hàn nhôm và mềm, và đồng điếu thương mại 

Kẽm có trong hầu hết các khẩu phần ăn cung cấp dưỡng chất và vitamin hàng 

ngày. Các sản phẩm chế biến gồm kẽm ôxít, kẽm acetat, và kẽm gluconat. Nó được tin là 

có tính chất chống ôxy hóa, chúng có thể chống lại sự gia tăng tốc độ lão hóa của da và 

cơ trong cơ thể; các nghiên cứu chỉ ra sự khác biệt về các hiệu quả của nó. Kẽm cũng 

giúp làm tăng tốc sự hồi phục vết thương. Nó cũng có những tác dụng có lợi cho hệ miễn 

dịch của cơ thể. 

b, Đặc tính sinh học của kẽm. 

Kẽm là nguyên tố cần thiết để duy trì sự sống của thực vật, động vật, và vi sinh 

vật, Kẽm được tìm thấy trong gần 100 <strong>loại</strong> enzym đặc biệt (các nguồn khác cho rằng tới 

300), có vai trò là các ion cấu trúc trong yếu tố phiên mã và được lưu trữ và vận chuyển ở 

<strong>dạng</strong> thionein <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. Nó là "<strong>kim</strong> <strong>loại</strong> chuyển tiếp phổ biến thứ 2 trong sinh vật" sau sắt 

và nó là <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> duy nhất có mặt trong tất cả các lớp enzym. 

Trong các protein, các ion kẽm thường liên kết với các chuỗi amino axít của axít 

aspartic, axít glutamic, cystein và histidin. Việc miêu tả lý thuyết và tính toán của các liên 

kết kẽm trong các protein này cũng như đối với các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> chuyển tiếp khác còn khó 

khăn. Có từ 2–4 gam kẽm phân bố trong khắp cơ thể con người. Hầu hết kẽm nằm trong 

não, cơ, xương, thận và gan, tuy nhiên nồng độ kẽm cao nhất tập trung trong tuyến tiền 

liệt và các bộ phận của mắt. Tinh dịch đặc biệt rất giàu kẽm, vì đây là yếu tố quan trọng 

trong chức năng của tuyến tiền liệt và giúp phát triển cơ quan sinh dục. 
















Kẽm đóng vai trò sinh học quan trọng đối với con người. Nó tương tác với một 

loạt các phối tử hữu cơ, và có vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của 

RNA và DNA, truyền tín hiệu và biểu hiện gen. Nó cũng quyết định quá trình chết hoại tế 

bào. Một nghiên cứu năm 2006 ước tính rằng khoảng 10% protein người (2.800) có thể 

phụ thuộc vào kẽm, thêm vào đó hàng trăm protein vận chuyển kẽm, một nghiên cứu 

tương tự về in silico trong loài thực vật Arabidopsis thaliana đã tìm thấy 2.367 protein 

liên quan đến kẽm. 

Trong não, kẽm được lưu trữ trong các synaptic vesicles đặc biệt bởi các tế bào 

thần kinh glutamatergic và có thể "điều chỉnh khả năng kích thích não". Nó có vai trò 

quan trọng trong synaptic plasticity và cũng như trong việc học. Tuy nhiên, nó được gọi 

là "ngựa đen của não" ("the brain's dark horse") vì nó cũng có thể là một chất độc thần 

kinh, homeostasis kẽm đóng vai trò quan trọng trong chức năng bình thường của não 

và hệ thần kinh trung ương. 

1.4 Một số phương pháp hiện đạị xác định hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng. 

Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, ngày nay có rất nhiều phương 

pháp công cụ khác nhau để phân <strong>tích</strong> lượng vết <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> như: phương pháp quang phổ 

phân tử UV-VIS, phương pháp quang phổ nguyên tử (hấp thụ, phát xạ và huỳnh quang), 

phổ khối lượng (MS), phương pháp điện hóa… Tuy nhiên với những đặc tính ưu việt về 

độ nhạy, độ chọn lọc, độ chính xác, giới hạn phát hiện và sự đơn giản trong vận hành, 

phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) là phương pháp được áp dụng rộng rãi để 

phân <strong>tích</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong nhiều đối tượng phân <strong>tích</strong> khác nhau. Chính vì vậy, trong đề tài 

chúng tôi đã áp dụng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) để phân <strong>tích</strong> hàm lượng 

của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> Cu trong một số cột trầm <strong>tích</strong> sông Cầu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 

1.4.1 Phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) [5], [9]. 

a, Nguyên tắc. 

Các nguyên tử ở trạng thái khí ở mức năng lượng cơ bản E 0 có thể hấp thụ một số 

bước sóng nhất định và đặc trưng cho nguyên tố hóa học để nhảy lên mức năng lượng cao 

hơn. Khi chiếu qua đám hơi nguyên tử <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> một chùm sáng đơn sắc có bước sóng 


thích hợp một phần chùm sáng sẽ bị hấp thụ. Dựa vào độ hấp thụ ta có thể xác định được 

hàm lượng của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> cần xác định trong đám hơi đó. 















Phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử có độ chọn lọc rất cao và có giới hạn phát 

hiện có thể tới cỡ µg/kg vì vậy nó được xem là một phương pháp tiêu chuẩn để xác định 

hàm lượng các ion <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 

bước sau: 

Thực hiện phép đo AAS để xác định các một nguyên tố thường thực hiện theo các 

1. Chuyển mẫu phân <strong>tích</strong> thành <strong>dạng</strong> dung dịch đồng thể. 

2. Hóa hơi dung dịch phân <strong>tích</strong>. 

3. Nguyên tử hóa chất phân <strong>tích</strong>. Có 4 kỹ thuật nguyên tử hóa trong AAS đó 

là: kỹ thuật ngọn lửa (F-AAS); kỹ thuật không ngọn lửa (GF-AAS); kỹ thuật 

Hydrua hóa; kỹ thuật nguyên tử hóa mẫu rắn và bột. 

4. Chiếu chùm sáng có bước sóng đặc trưng qua đám hơi nguyên tử. 

5. Thu phổ, phân giải và chọn một bước sóng xác định để đo và đo A λ . 

6. Ghi lại kết quả đo A λ . 

Cường độ của vạch phổ hấp thụ phụ thuộc vào nồng độ của nguyên tố đó trong 

dung dịch phân <strong>tích</strong>. Trong một khoảng giới hạn nồng độ nhất định (vùng tuyến tính) thì 

cường độ vạch phổ phụ thuộc tuyến tính bậc nhất vào nồng độ. Vì vậy dựa vào cường độ 

vạch phổ ta có thể xác định được nồng độ của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong dung dịch phân <strong>tích</strong>. 

b, Độ nhạy của phép đo phổ hấp thụ nguyên tử AAS. 

Đây là phép đo có độ nhạy và độ chọn lọc tương đối cao. Gần 60 nguyên tố hóa 

học có thể xác định bằng phương pháp này với độ nhạy từ 1.10 -4 – 1.10 -5 %. Đặc biệt, nếu 

sử dụng kĩ thuật nguyên tử hóa không ngọn lửa có thể đạt tới độ nhạy n.10 -7 %. Chính vì 

có độ nhạy cao nên phương pháp phân <strong>tích</strong> này được sử dụng rất rộng rãi trong nhiều lĩnh 

vực để xác định lượng vết các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 

1.4.2 Phương pháp phổ phát xạ nguyên tử (AES) [9]. 

Cơ sở lí thuyết của phương pháp này dựa trên hiện tượng các nguyên tử ở trạng 


thái khí khi bị kích thích nó thấp thụ năng lượng chuyển lên mức năng lượng cao E m sau 















đó nó phát ra các tia phát xạ có bước sóng xác định đặc trưng cho nguyên tử của mỗi 

nguyên tố để trở về trạng thái năng lượng cơ bản E 0 . 

Các bước thực hiện khi phân <strong>tích</strong> một nguyên tố theo phương pháp AES: 

1. Hóa hơi mẫu phân <strong>tích</strong>. 

2. Nguyên tử hóa chất phân <strong>tích</strong>. 

3. Kích thích nguyên tử bằng năng lượng thích hợp để chuyển lên mức năng lượng 

cao. Các nguyên tử kích thích sẽ phát ra các tia phát xạ. 

4. Thu toàn bộ phổ và phân giải thành từng tia. 

5. Ghi lại phổ phát xạ. 

6. Đánh giá định tính và định lượng ion <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 

Phổ AES là phổ vạch và có nhiều vạch hơn so nên độ nhạy kém hơn so với phổ 

AAS. Những vạch phổ đặc trưng của AES trùng với AAS. 

1.4.3 Phương pháp phổ huỳnh quang nguyên tử [7,9]. 

Cơ sở của phương pháp phổ huỳnh quang nguyên tử dựa trên hiện tượng một số 

nguyên tử khi bị kích thích bởi các bức xạ nó hấp thu năng lượng chuyển lên mức năng 

lượng cao sau đó ngay lập tức nó bị suy biến và trở về mức năng lượng cơ bản đồng thời 

phát ra các bức xạ huỳnh quang đặc trưng cho từng nguyên tố. 

Phổ huỳnh quang nguyên tử cũng là phổ vạch tương tự như phổ phát xạ nguyên tử 

nhưng có số vạch ít hơn vì vậy nó có tính chất chọn lọc hơn phổ phát xạ nguyên tử. 

1.4.4 Các phương pháp điện hóa [5]. 

1.4.4.1 Phương pháp cực phổ. 


Cơ sở của phương pháp cực phổ dựa trên việc biểu diễn sự phụ thuộc của cường độ 

dòng điện vào thế điện cực của điện cực khi làm việc gọi là đường dòng thế hay đường 















cong Vol-Ampe. Dựa vào đường những đặc trưng của đường cong Vol-Ampe có thể xác 

định định tính (dựa vào thế bán sóng) và định lượng (dựa vào chiều cao sóng). Các 

phương pháp cực phổ cổ điển có độ nhạy thấp 10 -4 đến 10 -5 và độ chọn lọc cũng không 

cao do đường cong cực phổ của các chất điện hoạt trồng lên nhau làm cho phổ đồ có <strong>dạng</strong> 

bậc thang. Hiện nay, nhờ một số cải tiến đã nâng cao độ nhạy của phương pháp có thể đạt 

cỡ 10 -9 g/g. 

1.4.4.2 Phương pháp von-ampe hòa tan. 

Nguyên tắc của phương pháp gồm 3 giai đoạn chính: 

+ Làm giàu chất điện hóa lên trên bề mặt điện cực dưới <strong>dạng</strong> kết tủa <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> hoặc 

hợp chất khó tan bằng cách điện phân dung dịch ở những điều kiện thích hợp 

mặt điện cực 

+ Giai đoạn nghỉ: ngừng khuấy và điện phân để chất phân <strong>tích</strong> phân bố đều trên bề 

+ Giai đoạn hòa tan điện hóa: hòa tan kết tủa bằng cách phân cực điện cực chỉ thị 

theo chiều ngược lại và ghi đường cong Von-Ampe hòa tan. 

Phương pháp von-ampe hòa tan có ưu điểm là độ chọn lọc, độ nhạy cao; độ lặp lại 

và độ chính xác tốt, giới hạn phát hiện có thể đạt cỡ 10 -8 đến 10 -10 M. 

1.4.5 Phương pháp phổ khối lượng ICP-MS [8]. 

Trong plasma ICP (ngọn lửa ICP), khi thể sol khí mẫu được dẫn vào, các chất mẫu 

sẽ hoá hơi, rồi bị phân ly thành các nguyên tử tự do ở trạng thái khí. Trong Plasma ICP 

năng lượng cao (nhiệt độ 6000- 8000 o C), các nguyên tử sẽ bị ion hoá, tạo ra đám hơi ion 

bậc I (Me + ). Đó là các ion của nguyên tố trong mẫu phân <strong>tích</strong> có điện <strong>tích</strong> +1 và số khối 

m/Z. Các ion này sẽ được đưa vào buồng phân giải phổ để phân ly chúng thành phổ dựa 


vào giá trị m/Z. 















Phổ ICP-MS có độ nhạy cao hơn nhiều so với các phương pháp phổ hấp thụ và phát 

xạ nguyên tử. Giới hạn phát hiện của nó có thể đạt tới cỡ ppt. Đồng thời phổ ICP-MS có độ 

ổn định cao, độ lặp lại tốt và vùng tuyến tính rộng. Chính vì vậy phương pháp phổ ICP-MS 

ngày càng được chú ý sử dụng rộng rãi. 

1.5 Phương pháp tách các <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 

1.5.1 Sự phân chia các <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 

Theo Tessier, <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong đất và trầm <strong>tích</strong> tồn tại ở 5 <strong>dạng</strong> chính 

- Dạng trao đổi (F1): Kim <strong>loại</strong> trong <strong>dạng</strong> này liên kết với trầm <strong>tích</strong> hay các thành 

phần chính của trầm <strong>tích</strong> (sét, hiđrat oxit của sắt và mangan, axit humic) bằng lực hấp phụ 

yếu trên các hạt. Sự thay đổi lực ion của nước sẽ ảnh hưởng đến khả năng hấp phụ hoặc giải 

hấp các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> này, dẫn đến sự <strong>tích</strong> lũy hoặc giải phóng các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> tại bề mặt tiếp xúc 

của nước và trầm <strong>tích</strong>. 

- Dạng liên kết với cacbonat (F2): Các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> liên kết với cacbonat rất nhạy cảm 

với sự thay đổi của pH, khi pH giảm thì <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> tồn tại ở <strong>dạng</strong> này sẽ được giải phóng. 

- Dạng liên kết với Fe-Mn oxi hiđroxit (F3): Ở <strong>dạng</strong> liên kết này <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> được hấp 

phụ trên bề mặt của Fe-Mn oxi hiđroxit và không bền trong điều kiện khử, vì khi đó trạng 

thái oxi hoá khử của sắt và mangan sẽ bị thay đổi, dẫn đến các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> sẽ 

được giải phóng vào pha nước. 

- Dạng liên kết với hữu cơ (F4): Các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> có thể liên kết với nhiều <strong>dạng</strong> hữu cơ 

khác nhau như các cá thể sống, những mảnh vụn do sự phân hủy của sinh vật hay cây cối,... 

Kim <strong>loại</strong> ở <strong>dạng</strong> này sẽ không bền trong điều kiện oxi hoá, khi bị oxi hoá các chất hữu cơ sẽ 

phân huỷ và các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> sẽ được giải phóng vào pha nước. 

- Dạng cặn dư (F5): Phần này chứa các muối khoáng tồn tại trong tự nhiên có thể 


giữ các vết <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong nền cấu trúc của chúng. Do đó, khi <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> tồn tại trong phân 

đoạn này sẽ không thể hoà tan vào nước trong các điều kiện như trên. 















1.5.2 Một số quy trình phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 

Như đã nói ở trên, phân <strong>tích</strong> các <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng có thể cung cấp nhiều thông tin 

hữu ích liên quan đến tính chất hóa học hoặc khả năng linh động và đáp ứng sinh học của 

một nguyên tố cụ thể, do đó có thể đưa ra một ước tính thực tế hơn về tác động của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> 

đến môi trường [23], [43], [47]. 

- Quy trình chiết các <strong>dạng</strong> liên kết của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> của A. Tessier và các 

cộng sự [47] (hình 1.1) được coi là cơ sở của các quy trình sau này. Quy trình này đã chia 

<strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> thành năm <strong>dạng</strong> chính: Dạng trao đổi (F1), <strong>dạng</strong> liên kết với 

cacbonat (F2), <strong>dạng</strong> liên kết trong cấu trúc oxit sắt- mangan (F3), <strong>dạng</strong> liên kết với các hợp 

chất hữu cơ (F4), và <strong>dạng</strong> bền nằm trong cấu trúc tinh thể của trầm <strong>tích</strong> (gọi là <strong>dạng</strong> cặn dư) 

(F5). 

- Kersten và Forstner (1986) đã đưa ra quy trình sau [42]: 

Dạng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> 

Trao đổi 

Cacbonat 

Bảng 1 Quy trình phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> của Kersten và Forstner 

Hóa chất được sử dụng 

10 ml NH 4 OAc 1M pH=7, ở t o phòng, trong 15 phút 

20 ml NaOAc 1M pH =5, ở t o phòng, trong 5 giờ 

Dễ khử 20 ml NaOAc 1M /NH4OH.HCl 0.25M, pH= 5, ở t o phòng trong 16 

giờ 

Khử trung bình 20 ml NH 4 OH.HCl 0.25M trong HOAc 25% , pH= 2, ở 90 o C, trong 6 

giờ 

Hữu cơ /suphua 3 ml HNO 3 0.01M, 5 ml 30% H 2 O 2 , 85 o C, 2 giờ Hoặc 2 ml HNO 3 

0.01M, 3 ml 30% H 2 O 2 , 85 o C, 3 giờ Hoặc 10 ml NH 4 OAc 1M pH =2, 

nhiệt độ phòng, 16 giờ 













- Davidson và các cộng sự (1994) đưa ra quy trình [29], [42]: 





Trao đổi 

Bảng 2 Quy trình phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> của Davidson 


20 ml axit HOAc 0,11M, ở t o phòng, trong 16 giờ 

Dễ khử 20 ml NH 4 OH.HCl 0,1M (pH= 2) 

Khử trung bình 

Hữu cơ /suphua 

(HNO 3 ),tại t o phòng, trong 16 giờ 

5 ml H 2 O 2 8,8M, 1 giờ, t o phòng, 1 giờ trong bình nước 85 o C, 20 ml 

NH 4 OAc 1M pH= 2, ở t o phòng, trong 16 giờ 

Phương pháp chiết chọn lọc của Han và Banin (1996) chia các <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong 

trầm <strong>tích</strong> làm 6 <strong>dạng</strong> [48] gồm: Trao đổi, liên kết với cacbonat, ôxít dễ khử, liên kết với các 

chất hữu cơ, liên kết với các cặn oxit, và <strong>dạng</strong> cặn dư (bảng 1.5). 


Trao đổi 

Cacbonat 

Oxit dễ khử 

Liên kết với các 

chất hữu cơ 


cặn oxit 

Dạng cặn dư 

Bảng 3 Quy trình phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> của Han và Banin 


25ml NH 4 NO 3 1M (điều chỉnh pH = 7,0 với NH 4 OH), lắc 30 phút ở 

25 o C 

25 ml (CH 3 COOH + CH 3 COONa) 1M ở pH =5, lắc 6 giờ 

25 ml NH 2 OH.HCl 0,04M trong CH 3 COOH 25%, lắc, 30 phút 

3 ml HNO 3 0,01M và 5ml H 2 O 2 30%, ở 80 o C trong 2 giờ, thêm 2ml 

của H 2 O 2 , đun nóng trong 1 giờ. Thêm 15 ml HNO 3 0,01M, lắc trong 

30 phút 

25 ml NH 2 OH.HCl 0,04M trong CH 3 COOH 25%, ngâm trong bình 

cách thủy ở 90 o C trong 3giờ 

25 ml HNO 3 4M, ngâm trong bình cách thủy ở 80 o C trong 16 giờ 
















Sau này, đã có nhiều công trình nghiên cứu để chiết chọn lọc các <strong>dạng</strong> liên kết của 

<strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> [24], [29], [34], [39], [41], [50], [51], các quy trình chủ yếu dựa vào 

quy trình của Tessier [47], [51] và đã được cải tiến để tiết kiệm thời gian và phù hợp với các 

đối tượng mẫu khác nhau (Hình 1.2) 
















9 

Mẫu (1 gam) 

(chiết chọn lọc) 

8 ml MgCl 2 , lắc liên tục trong 1 giờ, t 0 phòng 

8 ml NaOAc/HOAc (pH=5) 

lắc liên tục trong 4 giờ, t 0 phòng 

10 ml NaOAc 1M 

Cặn 2 

Lớp dung dịch trên 

1,5 ml HOAc 5M 20ml NH 2 OH.HCl 0,4M 

Lắc liên tục 6 giờ Liên kết với 

trong HOAc 25%, Ở 96 0 C, 

cacbonat (F2) 4 giờ, thỉnh thoảng lắc 

12,5 ml dung dịch (20g 

Ascorbic, 50g NaCr, 

50g NaHCO 3 trong 1 lít) 

Lắc liên tục 24 giờ 

11 ml H 2 O 2 30% (pH=5), 

85 0 C thỉnh thoảng lắc, 5 giờ 

Cặn 3 

8 ml H 2 O 2 30% (pH=2) 

+3 ml HNO 3 0,03M, 

85 0 C, thỉnh thoảng lắc 

Thêm 25 ml NH 4 OAc 1M Đun với HF-HCl-HNO 3 

Lắc liên tục 10 giờ 

Mẫu (1 gam) 

(chiết phân đoạn) 

Lớp dung dịch trên Cặn 1 

Dạng hòa tan (F1) 

Lớp dung dịch trên 

Liên kết với oxit của 

sắt và mangan (F3) 



chất hữu cơ 


Hình 6: Sơ đồ chiết phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng trong trầm <strong>tích</strong> của tessier và các 

cộng sự 

Cặn dư (F5) 
















Mẫu trầm <strong>tích</strong> (1g) 

Dịch chiết Phần cặn 1 

Dạng trao đổi (F1) 

10 ml CH 3 COONH 4 1M, lắc 1 giờ 

Để ở nhiệt độ phòng, khuấy liên tục. 


Dạng liên kết với 

cacbonat (F2) 

Dịch chiết 

Dạng liên kết với sắtmangan 

oxit (F3) 

20 ml CH 3 COONH 4 1M, axit hóa pH=5 

với HOAc, lắc 5 giờ. Để ở nhiệt độ phòng 

20 ml NH 2 OH.HCl 0,04M 

trong HOAc 25% ở 95 0 C, 

trong 5 giờ 

10 ml CH 3 COONH 4 3,2M 

Trong HNO 3 20%, lắc 0,5 giờ 

ở nhiệt độ phòng 

20 ml hỗn hợp 3:1 

HCl-HNO 3 

Hình 7: Sơ đồ chiết phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng trong trầm <strong>tích</strong> của tessier sau khi 

đã cải tiến. 

Phần cặn 3 


Dạng liên kết với 

hữu cơ (F4) 

Dạng cặn dư nằm trong cấu 

trúc của trầm <strong>tích</strong> (F5) 













1.5.2 Sự phân chia các <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 




Theo Tessier, <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong đất và trầm <strong>tích</strong> tồn tại ở 5 <strong>dạng</strong> chính: 

- Dạng trao đổi (F1): Kim <strong>loại</strong> trong <strong>dạng</strong> này liên kết với trầm <strong>tích</strong> hay các thành 

phần chính của trầm <strong>tích</strong> (sét, hiđrat oxit của sắt và mangan, axit humic) bằng lực hấp phụ 

yếu trên các hạt. Sự thay đổi lực ion của nước sẽ ảnh hưởng đến khả năng hấp phụ hoặc giải 

hấp các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> này, dẫn đến sự <strong>tích</strong> lũy hoặc giải phóng các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> tại bề mặt tiếp xúc 

của nước và trầm <strong>tích</strong>. 

- Dạng liên kết với cacbonat (F2): Các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> liên kết với cacbonat rất nhạy cảm 

với sự thay đổi của pH, khi pH giảm thì <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> tồn tại ở <strong>dạng</strong> này sẽ được giải phóng. 

- Dạng liên kết với Fe-Mn oxi hiđroxit (F3): Ở <strong>dạng</strong> liên kết này <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> được hấp 

phụ trên bề mặt của Fe-Mn oxi hiđroxit và không bền trong điều kiện khử, vì khi đó trạng 

thái oxi hoá khử của sắt và mangan sẽ bị thay đổi, dẫn đến các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong trầm <strong>tích</strong> sẽ 

được giải phóng vào pha nước. 

- Dạng liên kết với hữu cơ (F4): Các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> có thể liên kết với nhiều <strong>dạng</strong> hữu cơ 

khác nhau như các cá thể sống, những mảnh vụn do sự phân hủy của sinh vật hay cây cối,... 

Kim <strong>loại</strong> ở <strong>dạng</strong> này sẽ không bền trong điều kiện oxi hoá, khi bị oxi hoá các chất hữu cơ sẽ 

phân huỷ và các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> sẽ được giải phóng vào pha nước. 

- Dạng cặn dư (F5): Phần này chứa các muối khoáng tồn tại trong tự nhiên có thể 

giữ các vết <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong nền cấu trúc của chúng. Do đó, khi <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> tồn tại trong phân 

đoạn này sẽ không thể hoà tan vào nước trong các điều kiện như trên. 













Chương 2: THỰC NGHIỆM 




2.1 Đối tượng nghiên cứu. 

2 cột trầm <strong>tích</strong> lấy trên lưu vực sông Cầu đoạn đi qua Thành phố Thái Nguyên kí 

hiệu là SC03 và SC07 

1. Mẫu SC03 gần ngòi Trại Bầu có tọa độ: N 21 0 .34’.10,2’’ 

E 105 0 .51’.56,9’’ 

2. Mẫu SC07 phía sau cầu Gia Bẩy có tọa độ: N 21 o 35’56,4” 

2.2 Nội dung nghiên cứu. 

- Xây dựng đường chuẩn định lượng <strong>Pb</strong> và <strong>Zn</strong>. 

E 105 o 50’20,7” 

- Bằng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử với kĩ thuật nguyên tử hóa ngọn lửa (F- 

AAS) phân <strong>tích</strong> định lượng các <strong>dạng</strong> trao đổi, <strong>dạng</strong> liên kết với cacbonat (F1,2), <strong>dạng</strong> liên 

kết với Fe-Mn oxi hiđroxit (F3), <strong>dạng</strong> liên kết với hữu cơ (F4) của Cu theo quy trình chiết 

chọn lọc 

- Xử lý và đánh giá kết quả thực nghiệm 

2.3 Phương pháp định lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> bằng phổ F-AAS. 

a, Nguyên tắc của phép đo. 

Phép đo phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) dựa trên cở sở nguyên tử ở trạng thái hơi có 

khả năng hấp thụ các bức xạ có bước sóng nhất định mà nó có thể phát ra trong quá trình 

phát xạ khi chiếu một chùm tia sáng có bước sóng nhất định đó vào đám hơi nguyên tử. 

Muốn tiến hành phép đo phổ AAS ta phải thực hiện các quá trình sau: 


1. Chuyển mẫu phân <strong>tích</strong> (xử lý mẫu) về <strong>dạng</strong> dung dịch đồng thể. 












2. Hoá hơi dung dịch mẫu, để có đám hơi (khí) của chất mẫu. 




3. Nguyên tử hoá đám hơi, tạo ra môi trường của nguyên tử tự do. 

4. Chiếu chùm tia bức xạ đơn sắc đặc trưng của nguyên tố phân <strong>tích</strong> vào đám hơi 

nguyên tử tự do. Các nguyên tử tự do sẽ hấp thụ những tia sáng nhất định và sinh phổ AAS. 

5. Thu phổ AAS, phân giải phổ này, chọn một bước sóng () để đo, và đo cường độ 

của vạch phổ (A). Cường độ đó chính là tín hiệu hấp thụ của vạch phổ AAS. 

6. Ghi lại kết quả đo cường độ của vạch phổ (A). 

Sự phụ thuộc của cường độ vạch phổ hấp thụ nguyên tử của một nguyên tố vào nồng 

độ của nguyên tố đó trong dung dịch mẫu phân <strong>tích</strong> được nghiên cứu và thấy rằng: trong 

một khoảng nồng độ C nhất định của nguyên tố trong mẫu phân <strong>tích</strong>, cường độ vạch phổ 

hấp thụ phụ thuộc vào nồng độ C theo phương trình: 

Trong đó: 

A: cường độ hấp thụ của vạch phổ 

A = k. C b (*) 

k: hằng số thực nghiệm, phụ thuộc vào tất cả các điều kiện hóa hơi và nguyên tử hóa 

mẫu đối với một hệ thống máy AAS và với các điều kiện đã chọn cho mỗi phép đo 

C: nồng độ của nguyên tố cần xác định trong dung dịch mẫu phân <strong>tích</strong> 

b: hằng số bản chất (0 

Khi nồng độ C nhỏ thì b=1, khi C tăng thì b nhỏ và xa dần giá trị 1. Hình 6 biểu thị 

mối quan hệ giữa A và C. 
















Hình 7. Quan hệ giữa A và C 

Như vậy, trong một khoảng nồng độ nhất định mối quan hệ giữa A và C là tuyến 

tính. Khoảng nồng độ này được gọi là khoảng tuyến tính của phép đo. Phương trình (*) 

chính là phương trình cơ sở để định lượng của phép đo AAS. 

b, Trang bị của phép đo. 

Theo nguyên tắc trên, hệ thống máy AAS có các bộ phận chính sau: 

Phần 1. Nguồn cung cấp chùm tia sáng đơn sắc của nguyên tố phân <strong>tích</strong>, đó có thể là 

đèn catot rỗng (HCL), đèn không điện cực (EDL) hoặc nguồn đèn phổ liên tục biến điệu. 

Phần 2. Hệ thống hóa hơi và nguyên tử hóa mẫu, hệ thống này được thiết kế theo 3 

<strong>loại</strong> kĩ thuật nguyên tử hóa mẫu là: 

1. Kĩ thuật ngọn lửa (F-AAS) 

2. Kĩ thuật không ngọn lửa (GF-AAS) 

3. Kĩ thuật hóa hơi lạnh (CV-AAS) 

Phần 3. Hệ đơn sắc (bộ phận đơn sắc) có nhiệm vụ thu phổ, phân giải và chọn vạch 

phổ λ để hương vào nhân quang điện để phát hiện và đo độ hấp thụ A λ . 


Phần 4. Bộ phận khuếch đại và chỉ thị tín hiệu đo. 















Hình 8. Sơ đồ cấu tạo hệ thống máy AAS 

c, Cách xác định bằng phương pháp đường chuẩn. 

Nguyên tắc: 

Dựa vào phương trình cơ bản của phép đo: A = K.C và một dãy mẫu đầu (ít nhất là 3 

mẫu) để dựng một đường chuẩn, sau đó nhờ đường chuẩn này cùng với giá trị A x để xác 

định nồng độ C x của nguyên tố cần phân <strong>tích</strong> trong mẫu đo phổ, rồi từ đó tính được nồng độ 

của nó trong mẫu phân <strong>tích</strong>. 

Cách làm: 

1. Chuẩn bị mẫu: pha một dãy chuẩn của nguyên tố cần phân <strong>tích</strong> từ chất gốc và chất 

nền. Và chuẩn bị các mẫu phân <strong>tích</strong> trong cùng một điều kiện. 

2. Chọn các điều kiện phù hợp để đo phổ. 

3. Tiến hành đo phổ. 

4. Xây dựng đường chuẩn biểu thị mối quan hệ A - C. 

5. Từ đường chuẩn phát hiện nồng độ C x bằng cách đem giá trị A x đặt lên trục tung A 

của hệ tọa độ, từ đó kẻ đường thẳng song song với trục hoành C cắt đường chuẩn tại điểm 

M. Từ điểm M ta hạ đường vuông góc với trục hoành và cắt trục hoành tại điểm C x , giá trị 


C x chính là nồng độ cần tìm. 















Hình 9. Đồ thị chuẩn của phương pháp đường chuẩn 

Phương pháp này đơn giản, độ chính xác cao, tốc độ phân <strong>tích</strong> nhanh, tính kinh tế 

cao. Tuy nhiên, trong trường hợp mẫu phân <strong>tích</strong> chưa biết thành phần nền phức tạp, thì kết quả 

phân <strong>tích</strong> sẽ mắc sai số lớn do ảnh hưởng của nền không phù hợp giữa dãy chuẩn và mẫu phân 

<strong>tích</strong>. Để khắc phục người ta dùng một trong hai biện pháp sau: 

1. Biến đổi nền của mẫu (khắc phục được 90% trường hợp) 

2. Dùng phương pháp thêm tiêu chuẩn 

2.4 Trang thiết bị và hóa chất phục vụ nghiên cứu. 

2.4.1 Trang thiết bị. 

- Cân phân <strong>tích</strong> chính xác đến 10 -4 g 

- Máy lắc, máy đo pH 

- Hệ thống máy quang phổ F-AAS (Model AAS Solar M5) 

- Bếp điện, tủ hốt, máy sấy 

- Ống đong 100ml, các <strong>loại</strong> pipet, cốc, bình định mức, phễu, giấy lọc, lam kính 

Dụng cụ trước khi sử dụng đều được rửa trước bằng xà phòng, sau đó ngâm bằng 

HNO 3 20% trong 24h rồi tráng lại 3 lần bằng nước cất. 
















2.4.2 Hóa chất. 

1. Axit HNO 3 65% 

2. CH 3 COOH 99% 

3. Axit HCl 37% 

4. CH 3 COONH 4 tinh thể 

5. CH 3 COONa.3H 2 O tinh thể 

6. H 2 O 2 30% 

7. NaHCO 3 tinh thể 

8. Axit ascorbic tinh thể 

9. Natri citras tinh thể 

10. Dung dịch chuẩn Cu 2+ 1000 ppm 

Các hóa chất đều là <strong>loại</strong> tinh khiết phân <strong>tích</strong> của Merck 

2.4.3 Chuẩn bị hóa chất và dung dịch chuẩn. 

1. Dung dịch HNO 3 20%: pha loãng 337,4g (tương ứng với 241 ml) dung dịch 

HNO 3 65% (d=1,4 g/ml) với 759g (tương ứng với 759 ml) nước cất để thu được 1000ml 

dung dịch HNO 3 20%. 

2. Dung dịch CH 3 COOH 5M: pha loãng 71,2 ml dung dịch CH 3 COOH 99% bằng 

nước cất và định mức đến 250ml 

3. Dung dịch CH 3 COONa 1M: cân chính xác trên cân phân <strong>tích</strong> 68g tinh thể 

CH 3 COONa.3H 2 O, hòa tan bằng nước cất và định mức đến 500 ml 

4. Dung dịch CH 3 COONH 4 1M: cân chính xác trên cân phân <strong>tích</strong> 19,25g tinh thể 


CH 3 COONH 4 , hòa tan bằng nước cất và định mức đến 250ml. Sử dụng máy đo PH điều 

chỉnh dung dịch CH 3 COONH 4 đến PH=5 bằng dung dịch HNO 3 












5. cân chính xác trên cân phân <strong>tích</strong> 20g axit ascorbic, 50g natri citras, 50g 

NaHCO 3 tinh thể, hòa tan bằng nước cất và định mức đến 1000 ml 




2.5 Lấy mẫu và bảo quản mẫu. 

2.5.1 Phương pháp lấy mẫu. 

Mẫu trầm <strong>tích</strong> được lấy bằng thiết bị chuyên dụng để lấy được toàn bộ lớp trầm 

<strong>tích</strong> theo độ sâu, gồm có: ống nhựa PVC, thanh đòn ngang và các quả tạ để gia lực, dây tời 

để kéo mẫu lên. Trầm <strong>tích</strong> lấy lên được chứa trong các ống nhựa PVC, được bịt kín hai 

đầu để tránh mất mẫu và xáo trộn mẫu. 

Hình 8: Thiết bị lấy mẫu trầm <strong>tích</strong> 
















2.5.2 Bảo quản mẫu. 

Hình 9: Ống PVC chứa trầm <strong>tích</strong> 

Các ống phóng chứa mẫu được bảo quản, chuyển về phòng thí nghiệm, xẻ đôi và để 

khô tự nhiên ở nhiệt độ phòng. 

Hình 10: Ống PVC chứa mẫu trầm <strong>tích</strong> được để khô tự nhiên 


Sau đó, mỗi ống phóng được chúng tôi chia thành nhiều đoạn mỗi đoạn cao 10 cm. Cụ thể 

chúng tôi đã chia các cột trầm <strong>tích</strong> SC07 đến SC03 như sau: 















Mẫu SC07 được chia làm 8 đoạn kí hiệu tương ứng là A1đến A8 với độ sâu tương ứng là: 

Kí hiệu 

mẫu 

Độ sâu 

(cm) 

A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 

0-10 10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 

Mẫu SC03 được chia làm 7 đoạn kí hiệu tương ứng là B1 đến B7 với độ sâu tương ứng là: 

Kí hiệu 

mẫu 

Độ sâu 

(cm) 

2.6 Tiến hành thực nghiệm. 

2.6.1 Tiền xử lí mẫu. 

B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 

0-10 10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 

Mẫu được sấy khô ở 100 o C, nghiền mịn bằng cối sứ và rây qua rây để được kích 

thước hạt nhỏ hơn 0,16 mm. Sau đó, mẫu được chuyển vào túi nilon, bảo quản lạnh cho 

đến khi phân <strong>tích</strong>. 

2.6.2 Quy trình phân <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>. 

Các <strong>dạng</strong> của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> được chiết theo quy trình chiết chọn lọc của tessier 

1. Dạng trao đổi, <strong>dạng</strong> liên kết với cacbonat (F1,2) 

Cân chính xác 2g mẫu vào cốc thủy tinh chịu nhiệt 50 ml, thêm 20ml CH 3 COONa 

1M và 3ml CH 3 CHOOH 5M, đậy miệng cốc bằng tấm bóng thủy tinh và lắc liên tục trong 


6 giờ bằng máy lắc ở nhiệt độ phòng. Sau lọc bằng giấy lọc để thu dịch chiết F1,2 

2. Dạng liên kết với Fe- Mn oxit (F3) 















Cân chính xác 2g mẫu vào cốc thủy tinh chịu nhiệt 50ml, thêm 25ml dung dịch 

(20g ascorbic, 50g natri citras, 50g NaHCO 3 trong 1 lít), đậy miệng cốc bằng tấm bóng 

thủy tinh và lắc liên tục trong 24 giờ bằng máy lắc ở nhiệt độ phòng. Sau lọc bằng giấy lọc 

để thu dịch chiết F3 

3. Dạng liên kết với hữu cơ (F4) 

Cân chính xác 1g mẫu vào cốc thủy tinh chịu nhiệt 50ml, thêm 11ml dung dịch 

H 2 O 2 30% ( PH=5) đậy miệng cốc bằng tấm bóng thủy tinh và đun trên bếp ở 85 0 C có 

thỉnh thoảng lắc trong 5 giờ. Sau đó để nguội tới nhiệt độ phòng, thêm 25ml 

CH 3 COONH 4 1M (PH=2) và lắc liên tục trong 10 giờ bằng máy lắc ở nhiệt độ phòng. Sau 

lọc bằng giấy lọc để thu dịch chiết F4 

Hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> được xác định bằng phương pháp quang phổ hấp thụ 

nguyên tử dùng kĩ thuật ngọn lửa ( F-AAS) 













Chương 3: KẾT QUẢ VÀ BIỆN LUẬN 




3.1 Điều kiện đo phổ F-AAS của <strong>Pb</strong> và <strong>Zn</strong>. 

Những kết quả nghiên cứu và khảo sát cho thấy phép đo phổ hấp thụ nguyên tử của 

<strong>Pb</strong> và <strong>Zn</strong> sử dụng kỹ thuật ngọn lửa (F-AAS) trên máy Perkin Elmer sẽ cho kết quả tốt 

nhất với các thông số máy như sau: 

Bảng 4 Các điều kiện đo phổ F-AAS của <strong>Pb</strong> và <strong>Zn</strong> 

STT Các thông số Các điều kiện được lựa chọn 

1 Nguồn sáng HCL HCL 

2 Cường độ dòng đèn catot rỗng (%I max ) 75 75 

3 Bước sóng (nm) 283.3 213,9 

4 Độ rộng khe đo (nm) 0,5 0,2 

5 Chiều cao burner (mm) 7.0 8,0 

6 Khí sử dụng C 2 H 2 /KK C 2 H 2 /KK 

7 Tốc độ khí C 2 H 2 (lít/phút) 2.0 1,2 

8 Tốc độ không khí (lít/phút) 10 10 

9 Thời gian đo (s) 4 4 

10 Số lần lặp lại 3 3 


<strong>Pb</strong> 

<strong>Zn</strong> 















3.2 Xây dựng đường chuẩn của <strong>Pb</strong>. 

Do các dung dịch chiết chọn lọc có ảnh hưởng đến phép đo phổ hấp thụ nguyên tử 

của các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nên chúng tôi xây dựng đường chuẩn của <strong>Pb</strong> ở các nền riêng biệt theo các 

<strong>dạng</strong> chiết của chúng, nhằm đảm bảo độ chính xác của phép phân <strong>tích</strong>. 

Việc xây dựng đường chuẩn được tiến hành như sau: 

1. Pha một dãy các dung dịch <strong>Pb</strong> 2+ ở các nồng độ khác nhau từ dung dịch chuẩn gốc 1000 

mg/l và trong 3 nền khác nhau. 

+ Nồng độ của các dung dịch được pha là: 

<strong>Pb</strong> 2+ : 1 mg/l; 2 mg/l; 4 mg/l; 8 mg/l; 20 mg/l 

+ thành phần của 5 dung dịch nền là: 

Nền 1 là dung dịch CH 3 COOH 5M và dung dịch CH 3 COONa 1M 

Nền 2 là dung dịch (20g axit ascorbic, 50g natri citras, 50g NaHCO 3 tinh thể 

trong 1 lít) 

Nền 3 là dung dịch H 2 O 2 30% (PH=5) và dung dịch CH 3 COONH 4 1M (PH=2) 

2. Tiến hành đo phổ hấp thụ nguyên tử của <strong>Pb</strong> theo các điều kiện tối ưu đã chọn 

được kết quả như sau: 

Bảng 5: kết quả đo đường chuẩn của <strong>Pb</strong> trong nền F1,2 

a, Dạng trao đổi, <strong>dạng</strong> liên kết với cacbonat (F1,2). 
















b, <strong>dạng</strong> liên kết với Fe-Mn oxit (F3). 

STT 

Đường chuẩn của <strong>Pb</strong> nền F1,2 

Nồng độ 

(ppm) 

Độ hấp thụ quang (A) 

1 0.0000 0.0001 

2 1.0000 0.0227 

3 2.0000 0.0323 

4 4.0000 0.0496 

5 8.0000 0.1017 

6 20.000 0.2439 

Bảng 6: kết quả đo dường chuẩn của <strong>Pb</strong> trong nền F3 






Đường chuẩn xác định chì trong khoảng từ 0.0mg/l đến 20.0mg/l 








Phương trình đường chuẩn của <strong>Pb</strong> trên nền F 3 có <strong>dạng</strong>: y= 0.011x + 0.005 




Hệ số tương quan R 2 = 0.998 

• Tính giới hạn phát hiện và giới hạn định lượng của <strong>Pb</strong> trên nền F 3 bằng phép đo F- 

AAS theo đường chuẩn. 

• Tính độ lệch chuẩn dựa theo công thức S b = 

 

( y − y 

n −1 

• Trong đó y là độ hấp thụ đo được, y est là độ hấp thụ tính theo phương trình 

y b = 0.005 , Tính S b = 1,06.10 -4 

- Giới hạn phát hiện (LOD) = 

- Giới hạn định lượng (LOQ) = 

c, <strong>dạng</strong> liên kết với hữu cơ (F4). 

31,06.10 

0.011 

−4 

= 0.03(ppm) 

−4 

10S y 10 1,06.10 

= 

b 0.011 

est 

) 

2 

= 0.096 

(ppm) 

STT Nồng độ 


(ppm) 

1 0.0000 0.0004 

2 1.0000 0.0124 

3 2.0000 0.0205 

4 4.0000 0.0393 

5 8.0000 0.0781 

6 20.000 0.1849 

Bảng 7: kết quả đo đường chuẩn của <strong>Pb</strong> trong nền F4 
















Phương trình đường chuẩn của <strong>Pb</strong> trên nền F 4 có <strong>dạng</strong>: y= 0.009x + 0.002 




• Tính độ lệch chuẩn dựa theo công thức S y = 

 

( y − y 

n −1 

est 

) 

2 

= 2,52.10 -3 




3.3 Xây dựng đường chuẩn của <strong>Zn</strong>. 

3S Y 

b 

= 

3 

2,52.10 

0.009 

−3 

−3 

10S y 10 2,52.10 

= 

b 0.009 

= 0.84(ppm) 

=2.8(ppm) 

Do các dung dịch chiết chọn lọc có ảnh hưởng đến phép đo phổ hấp thụ nguyên tử của các 

<strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nên chúng tôi xây dựng đường chuẩn của <strong>Zn</strong> ở các nền riêng biệt theo các <strong>dạng</strong> 

chiết của chúng, nhằm đảm bảo độ chính xác của phép phân <strong>tích</strong>. 


Việc xây dựng đường chuẩn được tiến hành như sau: 















1. Pha một dãy các dung dịch <strong>Zn</strong> 2+ ở các nồng độ khác nhau từ dung dịch chuẩn gốc 1000 

mg/l và trong 3 nền khác nhau. 

+ Nồng độ của các dung dịch được pha là: 

<strong>Zn</strong> 2+ : 0,1 mg/l; 0,2 mg/l; 0,4 mg/l; 0,8 mg/l; 1,5 mg/l 

+ thành phần của 5 dung dịch nền là: 

Nền 1 là dung dịch CH 3 COOH 5M và dung dịch CH 3 COONa 1M 

Nền 2 là dung dịch (20g axit ascorbic, 50g natri citras, 50g NaHCO 3 tinh thể 

trong 1 lít) 

Nền 3 là dung dịch H 2 O 2 30% (PH=5) và dung dịch CH 3 COONH 4 1M (PH=2) 

2. Tiến hành đo phổ hấp thụ nguyên tử của <strong>Pb</strong> theo các điều kiện tối ưu đã chọn 

được kết quả như sau: 

a, Dạng trao đổi, <strong>dạng</strong> liên kết với cacbonat (F1,2). 



(ppm) 

1 0.0000 0.0032 

2 0.1000 0.0635 

3 0.2000 0.0846 

4 0.4000 0.1315 

5 0.8000 0.2412 

6 1.5000 0.4467 

Bảng 8: kết quả đo đường chuẩn của <strong>Zn</strong> trong nền F1,2 
















Phương trình đường chuẩn của <strong>Zn</strong> trên nền F 1,2 có <strong>dạng</strong>: y= 0.283x + 0.020 





 

( y − y 

n 

est 

) 

2 

= 0.011 




b, <strong>dạng</strong> liên kết với Fe-Mn oxit (F3). 

3S Y 

b 

= 

3 0.011 

0.283 

10S y 10 0.011 

= 

b 0.283 

= 0.12(ppm) 

= 0.38(ppm) 



(ppm) 

1 0.0000 0.0143 

2 0.1000 0.0607 

3 0.2000 0.0774 

4 0.4000 0.1113 

5 0.8000 0.2110 

6 1.5000 0.3819 













Bảng 9: kết quả đo đường chuẩn của <strong>Zn</strong> trong nền F3 




Phương trình đường chuẩn của <strong>Zn</strong> trên nền F 3 có <strong>dạng</strong>: y= 0.237x + 0.024 





 

( y − y 

n 

est 

) 

2 

= 8,6.10 -3 



3S Y 

b 

= 

3 

8,6.10 

0.237 

−3 

= 0.11 (ppm) 

−3 

10S y 10 8,6.10 

- Giới hạn định lượng (LOQ) = = 

= 0.36(ppm) 

b 0.237 

c, <strong>dạng</strong> liên kết với hữu cơ (F4). 


STT 

Nồng độ 

(ppm) 
















1 0.0000 0.0152 

2 0.1000 0.0517 

3 0.2000 0.0826 

4 0.4000 0.1338 

5 0.8000 0.2438 

6 1.5000 0.4154 

Bảng 10: kết quả đo đường chuẩn của <strong>Zn</strong> trong nền F4 

Phương trình đường chuẩn của <strong>Zn</strong> trên nền F 4 có <strong>dạng</strong>: y= 0.263x + 0.025 





 

( y − y 

n −1 

est 

) 

2 

= 6,6.10 -5 


−5 

3S - Giới hạn phát hiện (LOD) = Y 3 

6,6.10 

= = 0.075(ppm) 

b 0.263 













−3 

10S 10 6,6.10 


y 

= 

b 0.263 

= 0.25(ppm) 




3.4 Kết quả thực nghiệm. 

3.4.1 Kết quả đo với chì. 

a, Kết quả của phép đo F-AAS đối với <strong>Pb</strong> khi chiết bằng dung dịch chiết 1,2,3 

theo thứ tự: 

Sau khi chuẩn bị và xử lý mẫu phân <strong>tích</strong>, tiến hành đo phổ bằng phương pháp F-AAS 

- Blank 

- Các dung dịch của dãy chuẩn 

- Mẫu trắng (mẫu F5) 

- Mẫu phân <strong>tích</strong> 













Bảng 11: Kết quả của phép đo F-AAS của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> ban đầu (ppm) 




Cột Mẫu <strong>Pb</strong> F1,2 F3 F1÷4 

SC07 

SC03 

A1 15.545 17.077 21.661 

A2 10.58 11.093 14.814 

A3 3.2581 3.2057 5.4263 

A4 10.008 12.25 15.893 

A5 18.455 17.907 22.108 

A6 11.872 10.372 18.368 

A7 6.5892 2.9877 8.9916 

A8 3.9876 3.675 4.4685 

B1 5.2093 4.7814 7.5524 

B2 7.2748 6.3153 6.850 

B3 3.7239 2.9207 6.0914 

B4 3.7942 3.7337 5.2627 

B5 2.344 2.3591 3.8235 

B6 1.008 0.7834 1.5775 

B7 0.5071 0.1966 1.6211 
















b, Kết quả tính toán hàm lương <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> trong trầm <strong>tích</strong> 

Bảng 12: Hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> trong trầm <strong>tích</strong> (µg/g) 

Cột Mẫu <strong>Pb</strong> F1,2 F3 F1÷4 

A1 178.768 213.463 779.796 

A2 121.67 138.663 533.304 

A3 37.4682 40.0713 195.347 

A4 115.092 153.125 572.148 

A5 212.233 223.838 795.888 

A6 136.528 129.65 661.248 

A7 75.7758 37.3463 323.698 

SC07 A8 45.8574 45.9375 160.866 

B1 59.907 59.7675 271.886 

B2 83.6602 78.9413 246.6 

B3 42.8249 36.5088 219.29 

B4 43.6333 46.6713 189.457 

B5 26.956 29.4888 137.646 

B6 11.592 9.7925 56.79 

SC03 B7 

5.83165 2.4575 58.3596 

Công thức tính quy về hàm lượng (µg/g): 

Dựa vào công thức tính hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>: 

m tb =V x .C x /m x 

Trong đó: 

m tb : là hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong 1g mẫu trầm <strong>tích</strong> khô (µg/g) 

V x : thể <strong>tích</strong> dung dịch dùng để chiết (ml) 

(F1,2: V 1 = 23ml; F3: V 2 = 25 ml; F 1÷4 : V 3 = 36ml) 

C x : nồng độ đo được của <strong>dạng</strong> chiết (µg/ml) 


m x : khối lượng trầm <strong>tích</strong> khô đem chiết (g) 

(F1,2: m 1 = 2g; F3: m 2 = 2g; F 1÷4 : m 3 = 1g) 















c, Kết quả tính toán hàm lượng các <strong>dạng</strong> của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong>. 

m F4 = m F1÷4 – m F3 – m F1,2 

Trong đó: 

m F4 : là khối lượng <strong>Pb</strong> ở <strong>dạng</strong> F4 (µg/g) 

m F3 : là khối lượng <strong>Pb</strong> ở <strong>dạng</strong> F3(µg/g) 

m F1,2 : là khối lượng <strong>Pb</strong> ở <strong>dạng</strong> F2 (µg/g) 

M F1÷4 : là tổng khối lượng <strong>Pb</strong> ở các <strong>dạng</strong> F1,2; F3; F4 (µg/g) 

Bảng 13: Hàm lượng các <strong>dạng</strong> của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> (µg/g) 

Cột Mẫu <strong>Pb</strong> F1,2 F3 F4 

SC07 

SC03 

3.4.2 Kết quả đo đối với kẽm. 

A1 178.768 213.463 387.566 

A2 121.67 138.663 272.9715 

A3 37.4682 40.0713 117.8074 

A4 115.092 153.125 303.931 

A5 212.233 223.838 359.818 

A6 136.528 129.65 395.07 

A7 75.7758 37.3463 210.5756 

A8 45.8574 45.9375 69.0711 

B1 59.907 59.7675 152.212 

B2 83.6602 78.9413 83.9985 

B3 42.8249 36.5088 139.9568 

B4 43.6333 46.6713 99.15265 

B5 26.956 29.4888 81.20125 

B6 11.592 9.7925 35.4055 

B7 

5.83165 2.4575 

50.07045 
















theo thứ tự: 

Sau khi chuẩn bị và xử lý mẫu phân <strong>tích</strong>, tiến hành đo phổ bằng phương pháp F-AAS 

- Blank 

- Các dung dịch của dãy chuẩn 

- Mẫu trắng (mẫu F5) 

- Mẫu phân <strong>tích</strong> 

Bảng 14: Kết quả của phép đo F-AAS của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong> ban đầu (ppm) 

Cột Mẫu <strong>Zn</strong> F1,2 F3 F1÷4 

A1 0.6863 0.5212 1.3336 

A2 0.5590 0.3707 1.0421 

A3 0.7505 0.3437 1.2316 

A4 0.8222 0.4453 1.3435 

A5 0.7064 0.2353 1.1119 

A6 0.5604 0.4816 1.1194 

A7 0.6027 1.1361 0.8139 

SC07 A8 0.6264 1.5649 1.0114 

B1 2.0721 2.0986 2.4382 

B2 1.5147 1.5190 1.8825 

B3 1.5570 1.1466 1.8063 

B4 1.6607 2.8975 1.8480 

B5 1.6103 1.3574 1.7271 

B6 1.4127 2.0052 1.6596 

SC03 B7 

1.1675 0.7873 1.9636 













a, Kết quả tính toán hàm lương <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong> trong trầm <strong>tích</strong> 




Công thức tính quy về hàm lượng (µg/g): 

Dựa vào công thức tính hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong>: 

m tb =V x .C x /m x 

Trong đó: 

m tb : là hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> trong 1g mẫu trầm <strong>tích</strong> khô (µg/g) 

V x : thể <strong>tích</strong> dung dịch dùng để chiết (ml) 

(F1,2: V 1 = 23ml; F3: V 2 = 25 ml; F 1÷4 : V 3 = 36ml) 

C x : nồng độ đo được của <strong>dạng</strong> chiết (µg/ml) 

m x : khối lượng trầm <strong>tích</strong> khô đem chiết (g) 

(F1,2: m 1 = 2g; F3: m 2 = 2g; F 1÷4 : m 3 = 1g) 













Bảng 15: Hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong> trong trầm <strong>tích</strong> (µg/g) 





A1 7.89245 6.515 48.01 

A2 6.4285 4.63375 37.516 

A3 8.63075 4.29625 44.338 

A4 9.4553 5.56625 48.366 

A5 8.1236 2.94125 40.028 

A6 6.4446 6.02 40.298 

A7 6.93105 14.2013 29.3 

SC07 A8 7.2036 19.5613 36.41 

B1 23.8292 26.2325 87.775 

B2 17.4191 18.9875 67.77 

B3 17.9055 14.3325 65.027 

B4 19.0981 36.2188 66.528 

B5 18.5185 16.9675 62.176 

B6 16.2461 25.065 59.746 

SC03 B7 

13.4263 9.84125 70.69 
















b, Kết quả tính toán hàm lượng các <strong>dạng</strong> của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong> 

m F4 = m F1÷4 – m F3 – m F1,2 

Trong đó: 

m F4 : là khối lượng <strong>Pb</strong> ở <strong>dạng</strong> F4 (µg/g) 

m F3 : là khối lượng <strong>Pb</strong> ở <strong>dạng</strong> F3(µg/g) 

m F1,2 : là khối lượng <strong>Pb</strong> ở <strong>dạng</strong> F2 (µg/g) 

M F1÷4 : là tổng khối lượng <strong>Pb</strong> ở các <strong>dạng</strong> F1,2; F3; F4 (µg/g) 

3.5 Nhận xét kết quả 

Bảng 16: Hàm lượng các <strong>dạng</strong> của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong> (µg/g) 


A1 7.89245 6.515 33.602 

A2 6.4285 4.63375 26.453 

A3 8.63075 4.29625 31.411 

A4 9.4553 5.56625 33.344 

A5 8.1236 2.94125 28.964 

A6 6.4446 6.02 27.834 

A7 6.93105 14.2013 8.1681 

SC07 A8 7.2036 19.5613 9.6456 

B1 23.8292 26.2325 37.714 

B2 17.4191 18.9875 31.363 

B3 17.9055 14.3325 32.789 

B4 19.0981 36.2188 11.211 

B5 18.5185 16.9675 26.69 

B6 16.2461 25.065 18.435 

SC03 B7 

13.4263 9.84125 

47.422 


3.5.1 Sự phân bố hàm lượng của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> theo độ sâu của từng <strong>dạng</strong>. 















Nhận xét: 

Hình 11: Dạng trao đổi,liên kết với cacbonat (F1,2) 

Đối với <strong>dạng</strong> trao đổi,liên kết với cacbonat (F1,2) nhìn vào bảng phân bố trên thì ta 

thấy hàm lượng chì trong 2 cột trầm <strong>tích</strong> đều khá cao nhưng sự phân bố hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> 

chì trong cột SCO7 cao hơn cột SCO3. Nhìn vào cột SCO3 thì ta thấy hàm lượng chì giảm 

dần và tương đối đồng đều. 

Hình 12: Dạng liên kết với Fe-Mn oxit (F3) 













Nhận xét: 




Đối với <strong>dạng</strong> liên kết với <strong>dạng</strong> liên kết với Fe-Mn oxit (F3) nhìn vào bảng phân bố 

trên thì ta thấy hàm lượng chì trong 2 cột trầm <strong>tích</strong> đều khá cao nhưng sự phân bố hàm 

lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> chì trong cột SCO7 cao hơn cột SCO3. Nhìn vào cột SCO3 thì ta thấy hàm 

lượng chì giảm dần và tương đối đồng đều. 

3.5.2 Sự phân bố hàm lượng các <strong>dạng</strong> của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> theo độ sâu 

Hình 13: Dạng liên kết với hữu cơ (F4) 

Nhận xét: + Đối với <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong>, hàm lượng tổng trong cột trầm <strong>tích</strong> đều khá cao, 

không có quy luật biến đổi rõ ràng theo chiều sâu của cột trầm <strong>tích</strong> và không thấy có mối 

tương quan rõ ràng về hàm lượng giữa cột trầm <strong>tích</strong> với nhau. Tuy nhiên Ở cột SC03 hàm 

lượng chì phân bố đồng đều hơn so với cột SC07. 

3.5.3 Sự phân bố hàm lượng của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong> theo độ sâu của từng <strong>dạng</strong> 

Hình 14: Dạng trao đổi,liên kết với cacbonat (F1,2) 
















Đối với <strong>dạng</strong> trao đổi,liên kết với cacbonat (F1,2) nhìn vào bảng phân bố trên thì ta 

thấy hàm lượng kẽm trong 2 cột trầm <strong>tích</strong> đều thấp nhưng sự phân bố hàm lượng <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> 

kẽm trong cột SCO3 cao hơn cột SCO7. Hàm lượng kẽm trong 2 cột trầm <strong>tích</strong> tăng, giảm 

không đồng đều. 

Hình 15: Dạng liên kết với Fe-Mn oxit (F3) 













Nhận xét: 




Đối với <strong>dạng</strong> liên kết với <strong>dạng</strong> liên kết với Fe-Mn oxit (F3) nhìn vào bảng phân bố 

trên thì ta thấy hàm lượng chì trong 2 cột trầm <strong>tích</strong> đều thấp nhưng sự phân bố hàm lượng 

<strong>kim</strong> <strong>loại</strong> kẽm trong cột SCO3 cao hơn cột SCO7. Nhìn vào cột SCO3 thì ta thấy hàm lượng 

kẽm tăng, giảm không đồng đều, còn đối với cột SC07 thì hàm lượng kẽm tăng dần nhưng 

không theo quy luật nào. 

3.5.4 Sự phân bố hàm lượng các <strong>dạng</strong> của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong> theo độ sâu 

Nhận xét: 

+ Đối với <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong>, hàm lượng trong cả 2 cột đều rất cao, không có quy luật biến 

đổi rõ ràng theo chiều sâu của cột trầm <strong>tích</strong>. Kim <strong>loại</strong> <strong>Zn</strong> chủ yếu tập trung ở <strong>dạng</strong> trao 

đổi,liên kết với cacbonat (F1,2) còn <strong>dạng</strong> liên kết với Fe-Mn oxit (F3) phân bố không đồng 

đều. Tuy nhiên Ở cột SC03 hàm lượng kẽm vẫn phân bố đồng đều hơn so với cột SC07 













KẾT LUẬN 




Như vậy, trên cơ sở những kết quả thu được của đề tài “<strong>Phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong>, 

<strong>Zn</strong> trong trầm <strong>tích</strong> bằng phương pháp chiết chọn lọc’’ chúng tôi đưa ra các kết luận sau: 

1. Đã áp dụng và thực hiện thành công quy trình chiết chọn lọc để tách ra 3 <strong>dạng</strong> bao 

gồm <strong>dạng</strong> trao đổi, <strong>dạng</strong> liên kết với cacbonat (F1,2), <strong>dạng</strong> liên kết vơi Fe-Mn oxi (F3), 

<strong>dạng</strong> liên kết với hữu cơ (F4) của <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> trong mẫu trầm <strong>tích</strong>. 

2. Đã xây dựng thành công quy trình phân <strong>tích</strong> hàm lượng các nguyên tố <strong>Pb</strong> bằng 

phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử với kĩ thuật nguyên tử hóa ngọn lửa. 

3. Đã xác định được hàm lượng <strong>dạng</strong> <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> <strong>Pb</strong> trong 15 mẫu trầm <strong>tích</strong> tại lưu vực 

sông Cầu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 

Từ các kết quả phân <strong>tích</strong> được ở trên, ta thấy phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử là 

một phương pháp thích hợp để phân <strong>tích</strong> hàm lượng vết nguyên tố <strong>Pb</strong> cho kết quả chính xác 

và ổn định. 













Tài liệu tiếng Việt: 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 




1. Lê Lan Anh, Nguyễn Bích Diệp, Vũ Đức Lợi và CCS, “<strong>Phân</strong> <strong>tích</strong> <strong>dạng</strong> Cr(VI) 

trong đất và trầm <strong>tích</strong> bằng phương pháp hấp thụ nguyên tử”, Tạp chí <strong>Phân</strong> <strong>tích</strong> 

Hóa, Lý và Sinh học – Tập 12(1), tr. 59-62, 2007. 

2. Lê Lan Anh, Vũ Đức Lợi, Nguyễn Thị Minh Lợi và CCS, “Nghiên cứu phân <strong>tích</strong> 

hàm lượng một số <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng trong rau, nước và đất khu vực Hà Nội”, Tạp chí 

<strong>Phân</strong> <strong>tích</strong> Hóa, Lý và Sinh học – Tập 14(3), tr. 52-57, 2009 

3. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2006), Báo cáo môi trường quốc gia 2006, Hiện 

trạng môi trường nước ba lưu vực sông Cầu, Nhuệ - Đáy, hệ thống sông Đồng 

Nai. 

4. Sở tài nguyên môi trường Thái Nguyên (2010), báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh 

Thái Nguyên 

5. Trần Tứ Hiếu - Từ Vọng Nghi - Nguyễn Văn Ki - Nguyễn Xuân Trung, Hóa học 

phân <strong>tích</strong>, Phần II – Các phương pháp phân <strong>tích</strong> công cụ, NXB Đại học quốc gia Hà 

Nội, 2003 

6. Vũ Đức Lợi, Nguyễn Thanh Nga, Trịnh Anh Đức, Phạm Gia Môn, Trịnh Hồng 

Quân, Dương Tuấn Hưng, Trần Thị Lệ Chi và Dương Thị Tú Anh, “<strong>Phân</strong> <strong>tích</strong> 

<strong>dạng</strong> một số <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> nặng trong trầm <strong>tích</strong> thuộc lưu vực sông Nhuệ và Đáy”, Tạp 

chí phân <strong>tích</strong> Hóa, Lý và Sinh học – Tập 15(4), tr. 26-32, 2010. 

7. Phạm Luận (1998), Cơ sở lý thuyết của phương pháp phân <strong>tích</strong> phổ huỳnh quang, 

Đại học Khoa học tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội. 

8. Phạm Luận (2000), Giáo trình phương pháp phân <strong>tích</strong> phổ khối nguyên tử ICP- 

MS, Đại học Khoa học tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội. 

9. Phạm Luận (2006), Phương pháp phân <strong>tích</strong> phổ nguyên tử, NXB Đại học Quốc 

gia Hà Nội. 

10. Trần Nghi (2003), Trầm <strong>tích</strong> học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. 

11. Hoàng Nhâm (2003), Hoá vô cơ, tập 3, NXB Giáo Dục. 


12. Nguyễn Đức Vận (2006), Hóa học vô cơ, tập 2: Các <strong>kim</strong> <strong>loại</strong> điển hình, NXB 

Khoa học và Kỹ thuật 















13. Tiêu chuẩn Việt Nam: TCVN-2:2005:TCVN 7538-2:2005: Chất lượng đất - Lấy 

mẫu, phần 2: Hướng dẫn kỹ thuật lấy mẫu. 

16. Tiêu chuẩn Việt Nam: TCVN 6647:2007: Chất lượng đất- xử lý sơ bộ để phân 

<strong>tích</strong> Lý – Hóa. 

17. Vũ Đức Lợi (2008), Nghiên cứu xác định một số <strong>dạng</strong> thủy ngân trong các mẫu 

sinh học và môi trường, Luận án tiến sĩ hóa học, Viện khoa học và Công nghệ Việt 

Nam. 

18. Nguyễn Đình Thuất (2008), Nghiên cứu phân <strong>tích</strong> liên tục (on - line) <strong>dạng</strong> asen 

trong một số đối tượng môi trường biển bằng phương pháp liên hợp sắc kí lỏng và 

hấp thụ nguyên tử, Luận án tiến sĩ hóa học, Viện khoa học và Công nghệ Việt 

Nam. 

Tài liệu tiếng anh 

19. A.O. Ano, S.A. Odoemelam, and P.O. Ekwueme, “Lead and Cadmium levels in 

soils and cassava along Enugu – Port Harcourt Expressway in Nigeria”, 

Electronic journal of Environmental, Agricultural and Food Chemistry, vol. 6(5), 

pp. 2024-2031, 2007. 

20. A. Tessier, P.G.C. Campbell and M. Bisson, “Sequential extraction procedure for 

the speciation of particulate trace metals”, Analytical Chemistry, vol. 51(7), pp. 

844-851, 1979. 

21. Ioan Suciu, Constantin Cosma, Mihai Todică, Corana D. Bolboacă et al, “Analysis 

of soil heavy metal pollution and pattern in Central Transylvania”, International 

journal of Molecular sciences, vol. 9(4), pp. 434-453, 2008. 

22. J. Zerbe, T. Sobczynski, H. Elbanowska, J. Siepak, “Speciation of heavy metals in 

bottom sediments of lakes”, Journal of Environment Studises, vol. 8(5), pp. 331- 

339, 1999. 

23. Vu Duc Loi, Le Lan Anh et al, “Initial estimation of heavy metal pollution in river 

water and sediment in Hanoi, Vietnam”, Journal of Chemistry, vol. 41 (special), 

pp. 143-148, 2003. 

24. Vu Duc Loi, Le Lan Anh et al, “Speciation of heavy metals un sediment of Nhue 

and Tolich rivers”, Journal of Chemistry, vol. 44(5), pp. 600-604, 2005. 

25. Vu Duc Loi, Le Lan Anh et al, “Contamination by Cadmium and Mercury of the 


water, sediment and biological component of Hydrosystems around Hanoi”, 

Journal of Chemistry, vol. 44(3), pp. 382-386, 2006. 















26. A.M.Ure, P.H. Quevauviller, H.Muntau, and B.Griepink (1993), “Speciation of 

heavy metals in soils and sediment. An account of the improvement and 

harmonization of extraction techniques undertaken under the auspices of the BCR 

of the commission of the European communities”, International Journal of 

Environmental Analytical Chemistry, vol. 51, pp. 135- 151. 

27. A. Tessier, P.G.C. Campbell and M. Bisson (1979), “Sequential extraction 

procedure for the speciation of particulate trace metals”, Analytical Chemistry, 

vol. 51, pp. 844 – 851. 

28. I. Maiz, I. Araambarri, R. Garcia, and E. Millan (2000), “Evaluation of heavy 

metal availability in polluted soils by two sequential extraction procedures using 

factor analysis”, Environmental Pollution, vol. 110(1), pp. 3-9. 

29. Ip Carman, C.M, Li, X.D, Zhang G., Wai, O.W.H, Li, Y.S (2007), “Trace metal 

distribution in sediments of the Pearl River Estuary and the surrounding coastal 

area, South China ”, Environment. Pollution, vol. 147, pp. 311-323. 

30. J. Zerbe, T. Sobczynski, H. Elbanowska, J. Siepak (1999), “Speciation of heavy 

metals in bottom sediments of lakes”, Journal of Environmental Studies, vol. 8(5), 

pp. 331- 339 

31. L. N. Benitez and J. P. Dubois (1999), “Evaluation of the selectivity of sequential 

extraction procedures applied to the soeciation of cadmium in soils”, International 

Journal of Environmental Analytical Chemistry, vol. 74(1-4), pp. 289- 303 

32. P.O. Oviasogie, C.L.Ndiokwere (2008), “Fractionation of Lead and Cadmium in 

refuse dump soil treated with cassava mill effluent” , The Journal of Agriculture 

and Environment, vol. 9, pp. 10-15. 

33. U.S EPA (1997), “Toxicological Benchmarks for Screening Contaminants of 

Potential concern for Effects on Sediment - Associated Biota, Report of the 

Sediment Criteria Subcommittee, Science Advusory Board”, ES/ER/TM-95/R4, 

U.S environmental Protection Agency, Washington, DC. 

34. http://en.wikipedia.org/wiki/Sediment 
















35. Herbert E. Allen (1993), “The significance of trace metal speciation for water, 

sediment and soil quality criteria and standards”, The Science of the Total 

Environment, Supplement, pp. 23-45 

36. P. Álvarez - Iglesias, B. Rubio and F. Vilas (2003), “Pollution in intertidal 

Sediments of San Simón Bay (Inner Ria de Vigo, NW of Spain): total heavy Metal 

concentrations and speciation”, Marine Pollution Bulletin, 46, pp. 491-521. 

37. N. K. Baruah, P. Kotoky, K.G. Bhattacharyyab and G. C. Borah (1996), “Metal 

speciation in Jhanji River sediments”, The Science of the Total Environment, 193, 

pp. 1 – 12 

38. C.K. Yap, A. Ismail, S. G. Tan and H. Omar (2002), “Correlations between 

speciation of Cd, Cu, <strong>Pb</strong> and <strong>Zn</strong> in sediment and their concentrations in total 74 - 

soft tissue of green-lipped mussel Perna viridis from the west coast of Peninsular 

Malaysia”, Environment International, 28, pp. 117 - 126. 

39. Luo Mingbiao, Li Jianqiang, Cao Weipeng, and Wang Maolan (2008), “Study of 

heavy metal speciation in branch sediments of Poyang Lake”, Journal of 

Environmental Sciences, 20, pp. 161- 166. 

40. Marco Ramirez, Serena Massolo, Roberto Frache and Juan A. Correa (2005), 

“Metal speciation and environmental impact on sandy beaches due to El Salvador 

copper mine, Chile”, Marine Pollution Bulletin, 50, pp. 62 - 72. 

41. Herbert E. Allen (1993), “The significance of trace metal speciation for water, 

sediment and soil quality criteria and standards”, The Science of the Total 

Environment, Supplement, pp. 23-45.

Phân tích dạng kim loại Pb, Zn trong trầm tích bằng phương pháp chiết chọn lọc

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?