Nghiên cứu một số đặc tính hóa sinh của dịch chiết từ cây Giảo cổ lam (Gynostemma Pentaphyllum Thunb)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ư Ạ N 

-------------- 

NG N T NG T 

NGHIÊN T Đ T N 

SINH T T G 

(Gynostemma Pentaphyllum Thunb) 

N T T NG ĐẠ Ọ 

N NG N 

N 

N – 2013

TRƯỜNG ĐẠI HỌ Ư Ạ N 

-------------- 

NG N T NG T 

NG N T Đ T N 

N T N Đ ẠN T T 

G 

(Gynostemma Pentaphyllum Thunb) 

N T T NG ĐẠ Ọ 

N NG N 

N 

NGƯỜ Ư NG N: 

THS. T NG 

N – 2013

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

LỜI CAM K T 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, có sự hỗ trợ từ 

Giáo viên hướng dẫn là Ths. 

. Các nội dung nghiên cứu và kết quả 

trong đề tài này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình 

nghiên cứu nào trước đây. Những số liệu trong các bảng, biểu phục vụ cho việc phân 

tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả nghiên cứu có ghi trong nhật kí thí nghiệm 

và bảng theo dõi thí nghiệm hàng ngày trong quá trình thực tập. Ngoài ra, đề tài còn 

sử dụng một số nghiên cứu, nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả, cơ 

quan tổ chức khác được thể hiện trong phần tài liệu tham khảo. 

Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước 

Hội đồng, cũng như kết quả luận văn của mình. 

, ng y....tháng....năm 2013 

Tác giả 

Nguyễ T N 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial





LỜI C 

ƠN 




Qua thời gian học tập tại Trường 

được rất nhiều kiến thức ch yên môn và kĩ năng thực hành. 

ại học Sư phạm Hà Nội 2, tôi đã học hỏi 

ể có được những kiến thức và kết quả như ngày hôm nay, trước tiên tôi xin 

bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâ sắc đến Ban lãnh đạo khoa Sinh - KTNN, đặc 

biệt là Ths. 

là người đã tận tình chỉ bảo cho tôi những kiến thức 

chuyên môn, kỹ năng thực tế, mở mang và nâng cao kiến thức để tôi hoàn thành khoá 

luận này một cách tốt nhất. 

Cùng với sự giúp đỡ tận tình của các anh chị m trong nhóm đề tài đã tạo điều 

kiện thuận lợi cho tôi có môi trường học tập và làm việc tốt. 

Cuối cùng tôi xin được gửi lời biết ơn chân thành tới gia đình và bạn bè, những 

người đã động viên giúp đỡ cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài vừa qua. 

Trong quá trình học tập và viết khoá luận, do thời gian thực hiện đề tài hạn chế 

nên không tránh khỏi những sai sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự đóng góp của 

các thầy cô giáo, bạn bè để giúp tôi hoàn thành tốt khoá luận này. 

, ngày....tháng....năm.... 

Sinh viên 

Nguyễn T N 
















MỤC LỤC 

Đ ....................................................................................................................... 1 

ƯƠNG T NG Q N T . .................................................................... 3 

1.1. Giới thiệ về một số hợp chất tự nhiên ở thực vật ................................................ 3 

1.1.1. Hợp chất Phenolic ........................................................................................ 3 

1.1.1.1. ặc điểm và phân loại ......................................................................... 3 

1.1.1.2. Vai trò của hợp chất phenolic trong thực vật ...................................... 4 

1.1.2. Flavonoid thực vật ....................................................................................... 5 

1.1.2.1. Cấu tạo hoá học và phân loại ............................................................... 5 

1.1.2.2. Hoạt tính sinh học của flavonoid ......................................................... 6 

1.1.3. Tannin .......................................................................................................... 8 

1.1.3.1. Cấu trúc hóa học và phân loại.............................................................. 8 

1.1.3.2. Tác dụng sinh học ................................................................................ 9 

1.1.4. Alkaloid ........................................................................................................ 9 

1.1.4.1. Khái niệm và phân loại ........................................................................ 9 

1.1.4.2. Tác dụng sinh học .............................................................................. 10 

1.1.5. Glycosid trợ tim .......................................................................................... 11 

1.1.6. Saponin ....................................................................................................... 11 

1.2. Vài nét chung về cây Giảo cổ lam. ...................................................................... 12 

1.2.1. Thực vật học, phân bố và sinh thái. ........................................................... 12 

1.2.2. Thành phần hóa học. .................................................................................. 13 

1.2.3. Một số tác dụng hóa sinh và công dụng của cây Giảo cổ lam. .................. 14 


ƯƠNG Đ TƯỢNG ƯƠNG Á NG N . ................... 15 

2.1. ối tượng ............................................................................................................. 15 















2.1.1. Mẫu thực vật .............................................................................................. 15 

2.1.2. Hóa chất và dụng cụ thí nghiệm. ............................................................... 15 

2.2. Phương pháp nghiên cứ ..................................................................................... 16 

2.2.1. Phương pháp tách chiết mẫu nghiên cứu ................................................... 16 

2.2.2. Phương pháp khảo sát thành phần hóa học của GCL (Gynostemma 

pentaphyllum) ....................................................................................................... 17 

2.2.2.1. ịnh tính một số nhóm hợp chất tự nhiên ......................................... 17 

2.2.2.2. Phương pháp sắc ký lớp mỏng (TLC) ............................................... 20 

2.2.2.3. ịnh lượng pholyphenol tổng số th o phương pháp Folin- 

Ciocalteau.........................................................................................................21 

ƯƠNG T Q T N. ........................................................ 23 

3.1. Q y trình tách chiết các phân đoạn từ cây GCL (Gynostemma pentaphyllum 

thunb) ........................................................................................................................... 23 

3.2. Kết q ả định tính một số hợp chất tự nhiên trong phân đoạn. ............................ 24 

3.2.1. ịnh tính một số hợp chất tự nhiên có trong GCL. ................................... 25 

3.2.2. Phân tích thành phần các hợp chất tự nhiên trong các phân đoạn dịch chiết từ 

cây GCL bằng sắc ký lớp mỏng. ............................................................................ 26 

3.2.3. ịnh lượng polyphenol tổng số trong các phân đoạn dịch chiết theo 

phương pháp Folin - Ciocalteau.. ......................................................................... 28 

3.2.3.1. Kết quả xây dựng đường chuẩn acid gallic. ...................................... 28 

3.2.3.2. Kết quả xác định hàm lượng polyphenol tổng số. ............................. 29 

3.3. KẾT QUẢ XÁC ỊNH LIỀU ỘC CẤP ........................................................... 30 


ƯƠNG T N N NG ......................................................... 31 

4.1. KẾT LUẬN ........................................................................................................... 31 












4.2. KIẾN NGHỊ .......................................................................................................... 31 

T T ............................................. Error! Bookmark not defined. 



















NG 

DANH MỤC CÁC B NG Đ N Ẽ 

Bảng 3.1. Bảng các phản ứng định tính đặc trưng ....................................................... 19 

Bảng 3.2. Kết q ả định tính các phân đoạn dịch chiết Giảo cổ lam ............................ 25 

Bảng 3.3. Kết q ả xây dựng đường ch ẩn acid gallic. ................................................ 28 

Bảng 3.4. ịnh lượng polyph nol tổng số các phân đoạn dịch chiết từ GCL. ............ 29 

Bảng 3.5. Kết quả thử độc tính cấp th o đường uống...........................................30 

N 

Ẽ 

Hình 1.1. Ph nol – thành viên đơn giản nhất của hợp chất Ph nolic ............................ 4 

Hình 1.2. Flavan (2-phenyl chroman) ............................................................................ 5 

Hình 1.3. tin trái và aponin phải) ........................................................................ 6 

Hình 1.4. Cấ tạo Q rc tin trái , H sp ridin giữa , picat chin phải) .................... 8 

Hình 1. . Procyanidin trái và Q bracho phải) ......................................................... 9 

Hình 1.6. Ca in trái , orphin giữa , Nicotin phải) ............................................. 10 

Hình 1. . Cấ tạo của taxol ........................................................................................... 11 

Hình 1. . Hình thái của cây Giảo cổ lam ..................................................................... 12 

Hình 1.9. Q ả xanh và q ả chín của cây GCL ............................................................. 13 

Hình 2.1. Thân và lá của cây GCL ............................................................................... 15 

Hình 3.1. ô hình chiết rút các phân đoạn hợp chất tự nhiên từ Giảo cổ lam ............ 23 

Hình 3.2. ắc ký đồ các phân đoạn dịch chiết từ giảo cổ lam trong hệ d ng môi 

Tol n: thylac tat: Ac ton: Acid ocmic = :3:1:1 hiện mà bằng H 2 SO 4 10%).... 27 













DANH MỤC CÁC CỤM T 

VI T TẮT 




T 

BP 

GCL 

LDL 

CoA 

HDL-C 

HLA 

TEAF 

LD 50 

POD 

GOD 

TLC 

R f 

STZ 

CHO 

CHE 

AAP 

: ái tháo đường 

: Béo phì 

: Giảo cổ lam 

: Chol st ron xấ 

: Coenzym A 

: High densitylipoprotein Cholesterol 

: Kháng ng yên bạch cầ người 

: Toluen- ethylacetate- acetone- acid formic 

: Medium letalisdosis (liề lượng gây chết trung bình) 

: Peroxidase 

: Glucose oxidase 

: Sắc ký lớp mỏng 

: Hệ số lư 

: (streptozotocin) Sigma 

: Cholesterol oxydase 

: Choresterol esterase 

: Amino-Antipirin 













TG 

: Triglyceride 




EtOAc 

EtOH 

P 

CHCl 3 

: Ethyl acetate 

: Ethanol 

: Phân đoạn 

: Cloroform 
















Lý do chọ đề tài. 

M 

Đ U 

Trong lịch sử Y học từ 1 0 năm trước công ng yên, con người đã biết dùng 

cây cỏ để chữa bệnh như: mướp đắng, sinh địa, hoàng kỳ, huyền sâm, cỏ ngọt, chè 

xanh, khoai lang,... Hiện nay trên thế giới nói ch ng cũng như ở Việt Nam nói riêng 

việc nghiên cứu khảo sát thành phần hóa học của các loài cây thuốc nhằm đặt cơ sở 

khoa học cho việc sử dụng chúng một cách hợp lý, hiệu quả đang là vấn đề được chú 

trọng q an tâm đặc biệt. 

Qua thời gian khảo sát và tham khảo kết hợp với việc nghiên cứu tài liệu về các 

bài thuốc cổ truyền ở nước ta, tôi nhận thấy cây Giảo cổ lam (GCL) mọc ở vùng núi 

cao phía bắc (Lào Cai, Cao Bằng, Hà Giang, Hòa Bình , được đồng bào sử dụng 

nhiề trong đời sống hàng ngày làm thực phẩm, trà uống, thuốc chữa bệnh. 

ây là một dược liệ đầu vị q ý được ghi trong sách cổ “Nông chính toàn thư 

hạch chú quyển hạ - năm 1639”. Từ xa xưa được sử dụng cho v a chúa để tăng sức 

khỏe, kéo dài tuổi thọ và làm đẹp. Giảo cổ lam bắt đầ được nghiên cứu từ năm 19 6 

tại Nhật Bản, việc phát hiện ra cây là do tình cờ khi nghiên cứu một bộ lạc sống trên 

núi cao có tuổi thọ bình quân là 98 tuổi mà ng yên nhân là do người dân nơi đó 

thường xuyên uống cây này. Một số nghiên cứu về GCL hiện nay được thực hiện 

nhiều ở Trung Quốc, Mỹ, ức, Italia như [21]: 

- GS.Tan H., Liu Z.L. Liu MJ. Chứng minh GCL có tác dụng kìm hãm sự tích 

tụ tiểu cầu, làm tan má đông, chống huyết khối, tăng cường lư thông má 

lên não. 

- Lin, J.M., và cộng sự chứng minh GCL có tác dụng chống viêm gan, chứng 


cao huyết áp và chống 

Indomethacin. 

ng thư. Có tác dụng chống viêm mạnh hơn 






1 







- Wang C. Và cộng sự chứng minh GCL kìm hãm dự phát triển của khối u 

mạnh. 




Thụy 

Viện dược liệ Tr ng ương và Viện Karolinski Thụy iển, Hội đái tháo đường 

iển về cây GCL Việt Nam đã tìm thấy một hoạt chất mới đặt tên là Phanosid. 

Chất này có tác dụng hạ đường huyết mạnh đồng thời kích thích tụy tăng tiết Insulin 

và làm tăng sự nhạy cảm của tế bào đích với Insulin. Phanosid với liều 500µM kích 

thích tạo ra Insulin mạnh gấp 5 lần hoạt chất Glibenclamide – thuốc chữa bệnh tiểu 

đường thông dụng [21]. 

Trên cơ sở tài liệu tham khảo, thông tin thu thập kết quả của những công trình 

nghiên cứu trên cho thấy những tiềm năng của cây GCL. Do vậy chúng tôi tiến hành 

đề tài: “Nghiên cứu một số đặc tính hóa sinh của dịch chiết từ cây Giảo cổ lam 

(Gynostemma Pentaphyllum Thunb)”. Với hy vọng cây thuốc cổ truyền này sẽ giúp 

y học có một hướng đi mới cho q á trình điều trị bệnh T và chứng BP. 

Mục đíc 

ê cứu. 

Nghiên cứu tách chiết, đặc tính hóa sinh của một số phân đoạn từ cây Giảo cổ 

lam (Gynostemma Pentaphyllum Thunb). 

Nhi m vụ nghiên cứu. 

- ịnh tính định lượng và tách một số phân đoạn dịch chiết chứa hoạt chất thiên 

nhiên từ cây Giảo cổ lam (Gynostemma Pentaphyllum Thunb). 

- Nghiên cứ đặc tính hóa sinh của các phân đoạn dịch chiết từ cây Giảo cổ lam. 







2 







ƯƠNG : T NG QUAN TÀI LI U. 




Q á trình trao đổi chất của sinh vật bao gồm sự tạo thành hợp chất sơ cấp và hợp 

chất thứ cấp. Hợp chất sơ cấp là sản phẩm tạo thành từ q á trình đồng hóa và dị hóa, có 

vai trò quan trọng đối với cơ thể sống như các acid amin, các acid nucleic, cacbonhydrat, 

lipid… 

Các hợp chất thứ cấp không có chức năng trực tiếp trong các q á trình đồng hóa, 

hô hấp, vận chuyển, tăng trưởng và phát triển thực vật, mà chủ yếu là bảo vệ thực vật 

chống lại các tác nhân gây bệnh. Trong đó nhiều chất thứ cấp có hoạt tính sinh học mạnh 

được dùng làm chất diệt côn trùng, diệt nấm, dược chất. Chúng được phân làm ba nhóm 

chính ở thực vật: các terpen, các hợp chất phenolic và các hợp chất chứa nitrogen. 

Các nhà y học hiện nay đã và đang tách các hợp chất thứ cấp như: các hợp chất 

phenolic, flavonoid, alkaloid, tannin, terpen, coumarin ở thực vật... làm các dược liệu 

điều trị và phòng tránh một số bệnh. Một số bệnh hiểm nghèo như: ng thư, đái tháo 

đường, cao huyết áp, tai biến mạch máu não … cũng được nghiên cứ và điều trị bằng 

các hợp chất thứ cấp trên [2][10]. 

1.1. Giới thi u về một số hợp chất tự nhiên ở thực vật 

1.1.1. Hợp chất Phenolic 

1.1.1.1. Đặc đ ểm và phân loại 

Hợp chất phenolic là nhóm các chất khác nhau rất phổ biến trong thực vật. ặc 

điểm chung của chúng là trong phân tử có vòng thơm b nz n mang một, hai hay ba 

nhóm hydroxyl (OH) gắn trực tiếp vào vòng benzen. Dựa vào thành phần và cấu trúc, 

người ta chia hợp chất phenolic thành 3 nhóm [13], [15] 

- Nhóm hợp chất phenol c đơn g ản: trong phân tử chỉ có một vòng benzen và 


một vài nhóm hydroxyl. Tuỳ thuộc vào số lượng nhóm hydroxyl mà chúng được gọi 

là các monophenol (phenol), diphenol (pyrocatechin, hydroquinon, ...), triphenol 

(pyrogalol, oxyhydroquinol, ...). 






3 










1.1. Phenol – 

- Nhóm hợp chất phenolic phức tạp: trong thành phần cấu trúc phân tử của 

chúng ngoài vòng thơm b nz n C 6 ) chúng còn có dị vòng, mạch nhánh. 

nhóm này có acid cynamic, acid cumaric. 

ại diện 

- Nhóm hợp chất phenol c đa vòng: là nhóm đa dạng nhất trong các hợp chất 

phenol, có cấu trúc phức tạp do sự liên kết hoặc trùng hợp của các đơn phân. Ngoài 

gốc phenol còn có các nhóm phụ dị vòng mạch nhánh hoặc đa vòng. Nhóm này có 

flavonoid, tannin và coumarin. 

1.1.1.2. Vai trò của hợp chất phenolic trong thực vật 

Hợp chất ph nolic được hình thành từ những sản phẩm của q á trình đường 

phân và con đường p ntos q a acid cynamic hay th o con đường acetate malonate 

qua Acetyl- CoA. Nhóm hợp chất này có một số chức năng trong đời sống thực vật 

[11]. 

- Các hợp chất phenolic tham gia vào quá trình hô hấp như là một chất vận 

chuyển hydro. 

- Các polyphenol có thể hình thành liên kết hydro với các protein và enzyme làm 

thay đổi hoạt động của các nzym này tương tự như hiệu ứng điều hòa dị lập thể. 

- Tác dụng mạnh lên quá trình sinh trưởng, nó đóng vai trò là chất hoạt hoá 


IAA- oxydase và tham gia vào quá trình sinh tổng hợp enzyme này. Hợp chất phenol 

tác dụng như chất điều hoà các chất điều khiển sinh trưởng ở thực vật. 






4 










- Hợp chất phenol có tính chất kháng khuẩn. Chúng có tác dụng rất lớn trong 

quá trình liền sẹo các vết thương cơ học của thực vật, đẩy quá trình tái sinh, chống 

bức xạ, tác nhân gây đột biến và chất chống oxi hóa [5], [8]. 

1.1.2. Flavonoid thực vật 

Trong số các polyphenol tự nhiên, flavonoid là nhóm chất quan trọng vì chúng phổ 

biến ở hầu hết các loài thực vật và có nhiều hoạt tính sinh - dược học có giá trị [5], 

[1]. 

1.1.2.1. Cấu tạo hoá học và phân loại 

Về cấu tạo hóa học, khung cacbon của flavonoid là C6 - C3 - C6, gồm 15 nguyên 

tử cacbon, hai vòng benzene A và B nối với nhau qua dị vòng C, trong đó A kết hợp 

với C tạo khung chroman. 

7 

6 

8 

A 

5 

9 

10 

O 

1 

4 

C 

2 

3 

1.2. Flavan (2-phenyl chroman) 

Tùy theo mức độ oxy hoá của vòng pyran, sự có mặt hay không có mặt của nối 

đôi giữa C 2 và C 3 và nhóm cacbonyl ở C 4 mà có thể phân biệt flavonoid thành các 

nhóm phụ sau: flavon, flavonol, flavanon, chalcon và auron, antoxyanidin, 

leucoantoxyanidin, catechin, isoflavonoid, rotenoid, neoflavonoid. 

Flavonoid tồn tại ở hai dạng: dạng tự do gọi là aglycon và dạng liên kết với 

đường gọi là glycoside. Các glycoside khi bị thuỷ phân bằng acid hoặc enzyme sẽ giải 

phóng ra đường và aglycon tương ứng. Có 2 dạng glycoside là O-glycoside và C- 


glycosid . ối với O-glycoside phân tử đường liên kết với flavonoid thông qua nhóm 

1' 

2' 

6' 

B 

3' 

5' 

4' 






5 










hydroxyl như r tin; đối với C-glycoside, flavonoid liên kết với đường thông qua 

nguyên tử cacbon như saponin. 

O 

OH 

OH 

O - Rhamnose - glucose 

HO 

Glucose 

OH 

1.3. Rut ) 

1.1.2.2. Hoạt tính sinh học của flavonoid 

- Tác dụng chống oxy hoá (antioxydant): flavonoid có khả năng kìm hãm các 

quá trình oxy hoá dây chuyền sinh ra bởi gốc tự do hoạt động. Những flavonoid có 

các nhóm hydroxyl sắp xếp ở vị trí octo dễ dàng bị oxy hoá dưới tác dụng của các 

enzyme polyphenoloxydase và peroxydase tạo thành dạng semiquinon hoặc quinon. 

O 2 + Flavonoid (dạng khử) 

(dạng Hydroquinon) 

H 2 O 2 + Flavonoid (dạng khử ) 

(dạng Hydroquinon) 

Polyphenoloxydase 

Peroxydase 

Flavonoid (dạng oxi hoá) 

(Semiquinon hoặc Quinon) 

Flavonoid (dạng oxi hoá) 

(Semiquinon hoặc Quinon) 

O 

+H 2 O 

- Semiquinon hoặc quinon là những gốc tự do bền vững, chúng có thể nhận 

điện tử và hydro từ chất cho khác nhau để trở lại dạng hydroquinon. Các chất này có 


khả năng phản ứng với các gốc tự do hoạt động sinh ra trong quá trình sinh lý và bệnh 

lý để tiêu diệt chúng. 






6 










- Flavonoid có khả năng điều hòa hoạt độ enzyme do khả năng liên kết với 

nhóm amin trong phân tử prot in, làm thay đổi cấu hình không gian của enzyme do 

đó tạo hiệu ứng điều hòa dị lập thể. 

- Flavonoid có tính kháng khuẩn, kháng vir s, tăng khả năng đề kháng của cơ 

thể do kích thích lympho bào, tăng sản xuất interferon, ức chế hiện tượng thoát bọng 

(digramilation). 

- Flavonoid có hoạt tính của vitamin PP, làm tăng tính bền và đàn hồi của thành 

mạch, giảm sức thấm của mao mạch. 

- Flavonoid có tác dụng chống ng thư do kìm hãm các nzym oxy hoá khử, 

q á trình đường phân và hô hấp, kìm hãm phân bào, phá vỡ cân bằng trong các quá 

trình trao đổi chất của tế bào ng thư [5]. 

- Tác dụng giảm béo phì và lipid má 

Theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Nhật cho thấy khi chuột béo phì 

được điều trị bằng dịch chiết giàu flavonoid từ lá Bằng lăng Lagerstroemia specciosa 

L.) thì có trọng lượng giảm đáng kể (~ 10% ). Thí nghiệm tương tự với flavonoid từ lá 

Kim ngân (Lonicera japonica Th nb. đối với chuột cống trắng uống chol st rol cũng 

cho thấy có tác dụng làm giảm các chỉ số cholesterol, triglycerid, LDL-c đồng thời 

tăng HDL-c [11]. Naringin (C 17 H 32 O 4 ) và hesperidin (C 28 H 34 O 15 ) là những flavonoid 

có hàm lượng cao trên họ cam chanh 

tac a đã được nhiều nhà nghiên cứu chiết 

xuất và thử tác dụng trên mô hình chuột béo phì cho kết quả tốt trong việc làm hạ các 

chỉ số lipid máu [7]. 







7 










HO 

- Tác dụng hạ gl cos h yết 

OH 

O 

O 

OH 

OH 

OH 

H 3 OC 

HO 

HO 

OH 

CH 3 

OH 

O O 

O 

HO 

O 

OH 

1 ), ), Epicatechin 

) 

Một số lavonoid được tách chiết từ nguyên liệu thực vật đã được chứng minh 

là có tác dụng điều hòa glucose huyết như: q rc tin có trong 

O 

OH 

OH 

O 

HO 

HO 

O 

OH 

OH 

OH 

ỗ trọng (Eucommia 

ulmoides Oliver.), Hesperidin và Naringin có trong các cây thuộc họ Rutaceae, 

G nist in và Daidz in có trong 

cây Vông vang (Abelmoschus moschatus) [9]. 

1.1.3. Tannin 

1.1.3.1. Cấu trúc hóa học và phân loại 

ậu nành (Glycine max L.) [9], Myricetin có trong 

Tannin là các hợp chất phenolic có trọng lượng phân tử cao có chứa các nhóm 

hydroxyl và các nhóm chức khác như có khả năng tạo phức với protein và các phân tử 

lớn khác trong điều kiện môi trường đặc biệt. Tannin thường là các hợp chất vô định 

hình, có màu trắng, màu vàng nhạt hoặc gần như không mà , có hoạt tính quang học, 

vị chát, dễ bị oxy hóa khi đ n nóng hay khi để ngoài ánh sáng. 

Tannin được cấu tạo dựa trên acid gallic và acid tanic. Tannin có 2 nhóm chính: 

tannin thuỷ phân và tannin ngưng tụ [5], [12], [1]. 

- Tannin thuỷ phân: gồm có các tannin mà thành phần chính để tạo polymer 


thường là ester của acid gallic với gốc đường, các st r không mang đường của acid 

phenolcacbonic và ester của acid ellagovic với đường. 






8 










- Tannin ngưng tụ: là các oligomer hay polymer của các đơn vị flavonoid 

(flavan 3-ol) nối với các dây nối C - C không bị cắt khi thuỷ phân như cat chin, 

epicatechin hoặc các chất tương tự. Tannin ngưng tụ có thể có từ 2 tới 0 hay hơn các 

đơn vị flavonoid. 

1.1.3.2. Tác dụng sinh học 

Tác dụng sinh học của tannin là chất bảo vệ cây trồng trước sự tấn công của vi 

sinh vật gây bệnh và côn trùng ăn lá [21]. Trong y học, tannin được sử dụng làm 

thuốc cầm máu, chữa đi ngoài, ngộ độc kim loại nặng, chữa trĩ, viêm miệng, viêm 

xoang, điều trị cao huyết áp và đột quỵ. 

HO 

OH 

HO 

1.1.4. Alkaloid 

O 

OH 

OH 

O 

OH 

OH 

OH 

OH 

1.1.4.1. Khái ni m và phân loại 

OH 

1 ) 

Alkaloid là một hợp chất hữ cơ có cấu tạo phức tạp có chứa nitơ, đa số có nhân 

chứa nitơ dị vòng, có đặc tính kiềm (alka - có tính kiềm) do đó, nó là nhóm các hợp 

chất không thuần khiết về mặt hoá học. Alkaloid trong mỗi phân tử của nó đều chứa ít 

nhất một nguyên tử nitơ dưới dạng dị vòng. 







9 










Hiện nay, người ta đã tìm được khoảng gần 6000 alkaloid. Dựa vào cấu tạo vòng 

hydrocacbon và vị trí của các nhóm nitơ người ta chia các alkaloid thực vật thành 12 

nhóm. 

Tính chất quan trọng nhất của các alkaloid là tính kiềm, tính chất này là do mạch 

cacbon chứa nitơ q yết định. Alkaloid có tính kiềm yếu, chúng kết hợp với kim loại 

nặng (Hg, Bi, Pb), Alkaloid phản ứng với một số thuốc thử: Phản ứng tạo kết tủa, 

phản ứng tạo màu với thuốc thử. [5], [12], [1] 

1.1.4.2. Tác dụng sinh học 

Một loài thực vật duy nhất có thể chứa hơn 100 alkaloid khác nha và nồng độ khác 

nhau. Về chức năng cũng như vai trò của nó đối với đời sống, q á trình tao đổi chất ở 

cây còn rất nhiều tranh luận. Song có thể nhận thấy Alkaloid được quan tâm với vai trò là 

một chất có tác dụng dược học và chất độc từ những năm trước công nguyên. 

Alkaloid được sử dụng nhiều trong công nghiệp dược với đặc tính gây ảo giác 

hay thuốc giảm đa đã được ứng dụng trong y tế như các hợp chất tinh khiết (ví dụ như 

morphine, atropine, và quinine, cocain...) [23]. 

1.6. ), Mo ) 

Mới đây là sự phát hiện ra taxol, hợp chất có hoạt tính sinh học, có tính chất kìm 

hãm đã được áp dụng như một loại thuốc chống ng thư [1]. 







10 










1.1.5. Glycosid trợ tim 

1 

Glycosid trợ tim là một nhóm glycosid có cấu trúc steroid, có tác dụng đặc hiệ đối 

với bệnh tim nhưng với liều cao chúng là các chất gây độc. Trong cây, chúng tồn tại ở 

dạng glycosid hoà tan trong các dịch tế bào. Dưới tác dụng của enzym hay acid loãng, 

các glycosid bị thuỷ phân tạo thành các genin và các ose. Là glycosid nên chúng tan 

nhiề trong nước và cồn loãng, ít tan trong các dung môi không phân cực như t , dầu, 

benzen... 

Tác dụng của glycosid trợ tim là làm tăng sức co bóp của cơ tim, cả ở người lành 

lẫn người bệnh; làm tăng trương lực cơ tim: làm ngắn chiều dài của các sợi cơ tim đã bị 

căng, giãn do vậy làm tăng trương lực cơ tim, giảm thể tích và kích thước tim; làm chậm 

nhịp tim: do vừa có tác dụng trên dây thần kinh phế vị, vừa làm giảm tính tự động của 

nút xoang; làm giảm dẫn truyền trong nhĩ, đặc biệt nút nhĩ thất; làm giảm tính kích thích 

của cơ tâm nhĩ, nhưng trái lại, làm tăng tính kích thích của cơ tâm thất; gây lợi tiểu nhẹ 

do giảm tái hấp thu natri ở ống lượn gần. 

1.1.6. Saponin 

aponin được dùng để chỉ nhóm glycosid có đặc tính chung là khi hoà tan vào nước 

sẽ có tác dụng làm giảm sức căng bề mặt của dung dịch và tạo bọt. Dưới tác dụng của 


các enzym thực vật, vi khuẩn, hoặc acid loãng, saponin bị thuỷ phân thành genin (gọi là 

sapogenin) và phần glucid. 






11 










Phần glucid gồm các ose phổ biến là D-glucose, D-galactose, L-mannose và L- 

arabinose. Phần sapogenin gồm hai nhóm lớn là saponin triterpen và saponin steroid. 

Trong đó, saponin st roid phân bố tập trung ở cây một lá mầm còn saponin triterpen 

phân bố rộng nhưng tập trung chủ yếu ở cây hai lá mầm. Về mặt hoạt tính sinh học, 

saponin cung cấp nhiều loại thuốc quan trọng với một số tác dụng chính như sa : tác 

dụng bổ, tăng cường sinh lực (saponin có trong họ nhân sâm); tác dụng long đờm, dịu ho 

(có trong cam thảo, viễn chí); giảm đa nhức xương có trong ngư tất, cỏ xước), hạ 

cholesterol trong máu. 

1.2. Vài nét chung về cây Giảo cổ lam 

1.2.1. Thực vật học, phân bố và sinh thái 

Giảo cổ lam hay còn gọi là dây lõa hùng, trường sinh thảo, 

thất diệp đảm 

hoặc ngũ diệp sâm với danh pháp khoa học là Gynostemma pentaphyllum thuộc họ 

Bầu bí (Cucurbitaceae) 

Nó là một loài cây thảo có thân mảnh, leo nhờ tua cuốn đơn ở nách lá. Cây đực và 

cây cái riêng biệt. Lá đơn xẻ chân vịt rất sâ trông như lá kép chân vịt. Cụm hoa hình 

chùy mang nhiều hoa nhỏ màu trắng, các cánh hoa rời nhau xoè hình sao, bao phấn 

dính thành đĩa, bầu có 3 vòi nhuỵ. 


1.8. H 






12 










Quả khô hình cầ , đường kính – 9 mm, khi chín mà đ n, hạt 2-3, tr o, to 4mm. a 

hoa vào tháng - , th q ả tháng 9-10. 

Hình 1.9. Qu xanh và qu chín c a cây GCL 

Cây mọc ở độ cao 200 - 2.000 m, trong các rừng thưa và ẩm, ở các vùng Bắc Việt 

Nam, Nam Tr ng Q ốc, Bắc Triề Tiên, Nhật Bản. Ở Việt Nam đã được trồng ở a 

Pa và Hòa Bình, Hà Giang, Cao Bằng [20]. 

GCL là cây th ốc đã được dùng th o y học cổ tr yền Tr ng Q ốc. Người Tr ng 

Q ốc từ lâ x m cây này như th ốc trường sinh, bởi lẽ người dân ở tỉnh Quý 

Châu ống trà GCL thường x yên thì sống rất thọ. Cây này còn được gọi là nhân sâm 

phương Nam hay nhân sâm 

lá, mặc dù thực tế loài này không có họ hàng gì với 

nhân sâm đích thực. Cây này cũng được dùng ở Nhật Bản với tên amachaz r , ở Hàn 

Q ốc với tên gọi d ngk lcha và nhiề nước khác. 

Ở Việt Nam, vào năm 1997 giáo sư Phạm Thanh Kỳ 

ại học Dược Hà nội đã 

phát hiện cây thất diệp đảm trên núi Phan Xi Păng và được giáo sư Vũ Văn Ch yên 

ại học Dược Hà nội xác định đúng là loại Gynostemma pentaphyllum. Ngoài ra, 

thất diệp đảm còn được tìm thấy ở một số địa phương th ộc vùng đồi núi phía Bắc. 


1.2.2. Thành phần hóa học 

Thành phần hóa học chính của GCL là flavonoit và saponin. Số sapoin của 

GCL nhiều gấp 3 - 4 lần so với nhân sâm. Trong đó, một số có cấu trúc hoá học giống 






13 










như cấu trúc có trong nhân sâm (ginsenozit). Ngoài ra GCL còn chứa các vitamin và 

các chất khoáng như selen, kẽm, sắt, mangan, phốtpho... 

1.2.3. Một số tác dụng hóa sinh và công dụng của cây Giảo cổ lam 

Tác dụ lâm sà ( ử rê ườ )[20]: 

 

 

 

 

 

Tác dụng giảm cân: a hai tháng dùng GCL chỉ số B I giảm từ 2 ,04 x ống 

còn 23,12. 

Tác dụng tăng lực: GCL làm tăng lực co cơ tới 11,112kg, cao hơn hẳn 

Quercetin (1,8) và Phylamin (1,7). 

Tác dụng trên h yết áp: sa hai tháng điề trị bằng GCL, h yết áp tr ng bình 

của các bệnh nhân giảm từ 113, 6 x ống còn 9 ,868. 

Tác dụng giảm mỡ má : Giảo cổ lam làm hạ mỡ trong má tới 20%, đặc biệt 

làm giảm LDL Chol st rol xấ 22%. 

Tác dụng bảo vệ gan: 100 bệnh nhân bị viêm gan B dùng GCL trong hai tháng 

đã cải thiện rõ rệt tình trạng bệnh. 

Các triệ chứng cơ năng khác: a đầ , thiế má não, đa tức ngực, choáng 

Công dụng: 

 

 

ngất, mệt mỏi đề được cải thiện rất tốt. 

Làm hạ mỡ má , nhất là giảm chol st rol toàn phần, ngăn ngừa xơ vữa mạch 

má , chống h yết khối và bình ổn h yết áp, phòng ngừa các biến chứng tim 

mạch, não. 

Chống lão hoá, giảm căng thẳng mệt mỏi, giúp tăng lực mạnh, tăng khả năng 

làm việc. 

Tăng cường hệ miễn dịch, ngăn ngừa sự hình thành và phát triển của khối . 


 

 

Giúp dễ ngủ và ngủ sâ giấc, tăng cường má lên não, ngăn ngừa chứng lú lẫn 

ở người già. 

Tăng cường chức năng giải độc của gan. 






14 










2.1. Đố ượng 

2.1.1. Mẫu thực vật 

ƯƠNG 2: Đ TƯỢNG ƯƠNG Á NG N U. 

Mẫu cây GCL (Gynostemma pentaphyllum thunb) thuộc họ Bầu bí 

(Cucurbitaceae) được phòng thực vật học của Viện sinh thái Việt Nam giám định. 

ịa điểm thu mẫu: xã Quảng Nguyên, huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang. 

Mẫu nghiên cứu là cây GCL (Gynostemma pentaphyllum thunb) được thu hái vào 

tháng 3 năm 2011 tại huyện Xín Mần- Hà Giang, rửa sạch và tiến hành sấy khô ở 

34 0 C sa đó nghiền thành bột mịn (hình 2.1). 

2.1.2. Hóa chất và dụng cụ thí nghi m 

Hóa chất: 

Hình 2.1. Thân và lá c a cây GCL 


- STZ (streptozotocin) Sigma, ST. Louse. 






15 










- Silicagel 60 (0,04- 0,063 mm) Merck. 

- Các loại d ng môi hữ cơ như m thanol, ethanol, n-hexan, chloroform, 

ethylacetat, toluen, aceton,... là các hóa chất tinh khiết được m a của các hãng thương 

mại q ốc tế có y tín: Prolabo, igma, rck, ... 

Dụng cụ: 

điện. 

- Bộ máy oxhl t chiết mẫ của ức 

- Tủ sấy m rt, ức. 

- Phễ chiết, phễ lọc, giấy lọc …. 

- Bình chiết 30 lít. 

- Máy cô quay chân không RE 400 Yamato, Japan. 

- áy li tâm pp ndor , li tâm lạnh. 

- Máy xét nghiệm tự động các chỉ số sinh hóa OLYMPUS AU 640, Nhật. 

- áy đo đường huyết tự động OneTouch Ultra và que thử, Mỹ. 

- Micropipet và các dụng cụ đo đếm khác. 

- Cân kĩ th ật G 612, ức. 

- Máy quang phổ UV - VIS 1000. 

- ột số máy móc cần thiết khác như: volt x, máy ly tâm, máy kh ấy từ, bếp 

2.2. ươ p áp ê cứ 

2.2.1. ươ p áp ác c ết mẫu nghiên cứu 

Từ 3000g Giảo cổ lam (Gynostemma pentaphyllum) sấy khô được ngâm chiết 

với ethanol 90% ở nhiệt độ phòng 22 o C trong vòng 4 ngày q á trình được lặp lại 3 

lần). Gộp các dịch chiết lại, lọc qua giấy lọc 3 lần và cất lại d ng môi dưới áp suất 

giảm bằng máy cất q ay chân không th được cao tổng số ethanol được hòa tan trong 

nước nóng và chiết lần lượt với các dung môi n-hexan, chloroform, ethylacetate cất 


d ng môi dưới áp suất giảm th được các cao phân đoạn dịch chiết tương ứng. 






16 










2.2.2. ươ p áp k ảo sát thành phần hóa học của GCL (Gynostemma 

pentaphyllum) 

2.2.2.1. Định tính một số nhóm hợp chất tự nhiên 

Cao các phân đoạn được hòa tan trong dung môi thích hợp với từng loại phản 

ứng định tính [1]. 

Đ nh tính flavonoid 

Mẫu thử được pha trong ethanol với một lượng thích hợp. 

- Phản ứng Shinoda: Cho thêm vài giọt acid chlohidric vào dung dịch mẫu. Cho 

dung dịch mẫu vào 2 ống nghiệm: một ống đối chứng, ống kia thêm vài mảnh Mg và 

đ n trên nồi cách thủy trong vài phút. Phản ứng dương tính khi trong ống nghiệm xuất 

hiện màu hồng, đỏ hay da cam. 

- Phản ứng diazo hóa: Cho dung dịch mẫu vào 2 ống nghiệm: Một ống đối 

chứng, ống kia nhỏ thêm vài giọt thuốc thử diazo. Phản ứng cho kết quả dương tính 

khi trong ống nghiệm xuất hiện màu da cam. 

- Phản ứng với acid sunfuric: Cho dung dịch mẫu vào 2 ống nghiệm: Một ống 

đối chứng, ống kia thêm vài giọt acid s n ric đặc. Phản ứng cho mà vàng đậm cho 

thấy sự có mặt của lavon và lavonol, mà đỏ hay nâu cho thấy sự có mặt của 

chalcon và auron. 

- Phản ứng định tính catechin: Nhỏ một giọt dung dịch mẫu lên giấy lọc, nhỏ 

tiếp lên một giọt dung dịch vanilin trong HCl đặc. Kết quả cho mà đỏ son là phản 

ứng dương tính. 

Đ nh tính tannin 


Mẫu thử cũng được pha như trên và làm các phản ứng: 






17 










- Phản ứng với vanilin: Chia dung dịch mẫu vào 2 ống nghiệm: Một ống đối 

chứng, ống kia thêm vài giọt thuốc thử vanilin/H 2 SO 4 . Phản ứng dương tính khi th 

được mà đỏ đậm. 

- Phản ứng với gelatin/NaCl: Cho vài giọt thuốc thử vào dung dịch mẫu, phản 

ứng dương tính khi trong d ng dịch xuất hiện vẩn đục. 

- Phản ứng với acetate chì: Cho vài giọt dung dịch acetate chì 10% vào dung 

dịch mẫu, phản ứng dương tính khi x ất hiện kết tủa. 

Đ nh tính các polyphenol khác 

- Phản ứng với dung dịch kiềm: Dung dịch mẫu thử được pha như trên. Chia 

dung dịch mẫu vào 2 ống nghiệm: Một ống đối chứng, ống kia thêm vài giọt NaOH 

10%. Phản ứng dương tính khi x ất hiện màu vàng, vàng cam. 

- Phản ứng với FeCl 3 : Nhỏ dung dịch FeCl 3 trong HCl 0,5N vào ống nghiệm 

đựng mẫu thử được pha loãng bằng ethanol 96%. Phản ứng có kết quả dương tính khi 

dung dịch có màu lục, tía, lam, xanh đ n hay đen. 

Đ nh tính glycoside 

Phản ứng Keller-Killian: 

- Thuốc thử Keller-Killian: 

Dung dịch A: Thêm 0,5 ml dung dịch FeCl 3 5% vào 50 ml acid acetic 10%. 

Dung dịch B: Thêm 0,5 ml dung dịch FeCl 3 % vào 0 ml acid s n ric đặc. 

- Cho cặn dịch chiết vào ống nghiệm. Thêm 1ml dung dịch A lắc cho tan hết, 

nghiêng ống nghiệm từ từ cho dung dịch B vào. Phản ứng dương tính khi x ất hiện 


vòng nâ đỏ giữa 2 lớp chất lỏng. 






18 










Đ nh tính alkaloid 

Mẫu thử được pha trong dung dịch acid acetic 2% với một lượng thích hợp để 

làm các phản ứng. 

- Phản ứng với thuốc thử Dragendroff (hỗn hợp Bi(NO 3 ) 3 ) và KI trong dung 

dịch acid acetic): Alkaloid phản ứng cho mà vàng da cam đến đỏ. 

Đ nh tính saponin 

- Phản ứng tạo bọt: Mẫu thử đã pha như ở trên. Chia dung dịch nhận được vào 

2 ống: Ống 1 cho 5ml dung dịch NaOH 0,5N (pH=13), ống 2 cho 5ml dung dịch HCl 

0,1N pH=1 . a đó cho vào mỗi ống 5ml dịch chiết mẫu thử, lắc mạnh hai ống. Nếu 

thấy có nhiều bọt và bền vững ở môi trường kiềm (ống 1) thì cho thấy sự có mặt của 

saponin steroid, môi trường acid (ống 2) là saponin tritecpen. 

Các nhóm phản ứng được trình bày tóm tắt trong bảng 3.1 

Bảng 3.1. Bảng các phản ứ đ í đặc rư 

Nhóm hợp 

chất 

Flavonoid 

Phản ứng 

Shinoda 

Thuốc 

thử 

Mg/HCl 

Diazo hoá Diazo 

Dung dịch NaOH 

kiềm 10% 

Acid 

sulfuric 

Vanilin/HCl 

Tannin Vanilin/H 2 SO 4 

H 2 SO 4 

10% 

Dấu hi u nhận biết 

à đỏ, hồng, da cam xuất hiện chứng 

tỏ sự có mặt của flavon, flavonol và các 

dẫn xuất hydro của chúng. 

Phản ứng cho mà da cam là dương tính. 

Phản ứng có kết quả dương tính khi x ất 

hiện màu vàng cam. 

Phản ứng cho mầ vàng đậm cho thấy sự 

có mặt của favon và flavonol, mầ đỏ 

hay nâu cho thấy sự có mặt của chalcon 

và auron. 

à đỏ son xuất hiện chứng tỏ sự có mặt 

của catechin. 

Phản ứng dương tính nếu xuất hiện màu 

đỏ đậm. 







19 










Alkaloid 

Glycoside 

Polyphenol 

khác 

Dung dịch 5% 

Gelatin/1% NaCl 

Acetate chì 10% 

Bouchard 

at 

Vans 

Mayer 

Dragendorf 

Keller-Killian 

Dung dịch kiềm 

FeCl 3 /HCl 

Hỗn hợp 

KI + I 2 

/HCl 

Hỗn hợp 

HgCl 2 + 

KI 

2.2.2.2. Phương pháp sắc ký lớp mỏng (TLC) 

Phản ứng dương tính nếu xuất hiện kết 

tủa. 

Phản ứng dương tính nếu kết tủa xuất 

hiện. 

Phản ứng dương tính nế có mà đỏ 

thẫm. 

Phản ứng dương tính nếu có kết tủa màu 

trắng hoặc vàng nhạt. 

Phản ứng dương tính nếu có kết tủa màu 

da cam. 

Phản ứng dương tính nếu xuất hiện vòng 

đỏ nâu ở bề mặt phân cách giữa hai lớp 

chất lỏng. 


vàng. 


lục, xanh, đ n. 

Sắc ký lớp mỏng (TLC - thin lay r chromatography là kĩ th ật sắc ký khá nhanh 

gọn và tiện lợi. Nó giúp nhận biết các nhóm chất có trong mẫu nghiên cứ . Phương pháp 

sắc ký lớp mỏng, thành phần trong hỗn hợp được xác định nhờ so sách hệ số lư của hỗn 

hợp (R f ) và hệ số lư của một số chất đã biết [1]. 

Nguyên tắc: Kĩ th ật này dựa vào mức độ tương tác của các chất khác nhau 

với pha tĩnh bản mỏng và pha động (hệ dung môi chạy sắc ký . Pha tĩnh có thể là 

silicagel, bột Al 2 O 3 hoặc polyamid .... Pha động là một hỗn hợp từ hai dung môi trở 


lên với các độ phân cực khác nhau tuỳ thuộc vào mẫu phân tích. 

ươ 

p áp Các mẫ đã pha trong d ng môi thích hợp được tiến hành 

chạy sắc ký trên bản mỏng tráng sẵn DC-Alufolien 60 F 254 (Merck 1,05715) kích 






20 










thước phù hợp trên các hệ d ng môi khác nha để lựa chọn ra hệ dung môi phù hợp 

nhất. Một số hệ d ng môi được sử dụng: 

hệ số lư 

- Hệ d ng môi được sử dụng: TEAF: 5:3:1:1 (Toluen- ethylacetate- acetone- acid 

formic). 

- Toluen: ethylacetate: Acid formic = 5:4:1. 

- tylax tat: acid ocmic: Nước = 8:1:1. 

Hiện màu bằng dung dịch H 2 SO 4 10% được phun đều trên bản mỏng. Xác định 

f) theo công thức: R f = a/b. Trong đó a là khoảng di chuyển của chất 

nghiên cứu, b là khoảng di chuyển của dung môi. 

2.2.2.3. Định lượng pholyphenol tổng số theo phương pháp Folin- Ciocalteau 

Nguyên tắc: Dựa trên phản ứng của các hợp chất polyphenol (trong mẫu) với thuốc 

thử Folin-Ciocalteau cho sản phẩm màu xanh lam. So màu trên máy quang phổ UV 

VIS 1000 ở bước sóng λ = 6 nm, dùng chất chuẩn là acid gallic [1]. 

ác bước tiế à ư s 

Chuẩn bị mẫu định lượng và hóa chất 

Dung dịch acid gallic: 0,5 g acid gallic + 10 ml C 2 H 5 OH + 90 ml H 2 O bảo quản 

lạnh. Như vậy dịch chuẩn gốc acid gallic có nồng độ 5mg/ml. 

Dung dịch Na 2 CO 3 : 200g Na 2 CO 3 + 800 ml H 2 O đ n sôi. Thêm một vài tinh 

thể Na 2 CO 3 , sau 24 giờ đ m lọc và dẫn nước cất tới 1000 ml. 

Dung dịch mẫu cần định lượng. 

Tiến hành xây dựng đường chuẩn acid gallic 

Chuẩn bị ống định lượng theo số lượng dung dịch gốc như sa : 0, 1, 2, 3, 

10 ml sa đó dẫn nước cất tới 100 ml ta th được các nồng độ 0, 50, 100, 150, 250 và 


500 mg/l acid gallic. 

và 






21 










Cho vào mỗi cuvert 20µl mẫu thử (dung dịch gallic chuẩn ở các nồng độ hoặc 

dịch chiết các phân đoạn) + 1,58ml H 2 O + 100 µl thuốc thử Folin- Ciocalteau sau 30 

giây đến 8 phút cho thêm 300µl Na 2 CO 3 . ể hỗn hợp dung dịch phản ứng trong 2 giờ 

ở 20 o C rồi xác định ở bước sóng 765nm. Tiến hành định lượng acid gallic để dựng 

đường chuẩn. 

Đ 

lượng phenolic của mẫu nghiên cứu bằng cách lấy 20µl 0,02ml để định 

lượng tương tự như đã làm với mẫu chuẩn acid gallic. 

chất tự nhiên từ các phân đoạn dịch chiết th được. 

ịnh tính một số nhóm hợp 







22 










ƯƠNG 3: K T QU VÀ TH O LU N. 

3.1. Quy trình tách chiế các p â đoạn từ cây GCL (Gynostemma pentaphyllum 

thunb) 

ể tìm hiểu thành phần hóa học của GCL, chúng tôi tiến hành chiết như đã mô tả 

ở phần phương pháp th được cao ethanol. Phân bố đề cao thanol trong nước cất, 

sa đó chiết phân lớp lần lượt với các d ng môi có độ phân cực tăng dần: n- hexan, 

chloroform và ethylacetat. Kết quả được trình bày trên sơ đồ 3.1 và bảng 3.1. 

Để lại 20% là 

(40 g) khố lượng cao 

ethanol 

tổng số 

38 63 Đ 

n -hexan 

0 8 Đ c loroform 

6 6 Đ 

ethylacetate 

Loại dung môi 

3000g Giảo cổ lam 

200 g Cao ethanol tổng số 



Phần còn lại (bã) 

Phần còn lại (bã) 

64.8 Đ ước 

Chiết ethanol 3 lần 

Bổ sung chloroform 

Bổ sung ethylacetate 

Hình 3.1. Mô hình chiế rú các p â đoạn hợp chất tự nhiên từ Giảo cổ lam 

Bổ s 

ước,n –hexan 







23 










Với quy trình chiết rút như trên, chúng tôi th được hiệu suất chiết rút các phân 

đoạn hợp chất tự nhiên từ 3000 gam bột mịn GCL như bảng 3.1. 

B ng 3.1. Hiệu su t chiế ú n từ Gi o c lam 

â đoạn 

Mẫu ban 

đầu (g) 

Khối khô 

tuy đối (g) 

Hi u suất chiết rút 

(% nguyên li u khô) * 

Cao ethanol 160 30 18,75 

Cao n – hexan 38,63 2,23 5,77 

Cao chloroform 10,08 0,32 2,96 

Cao ethylacetate 26,6 0,9 3,37 

Cao P nước 64,8 7,1 10,96 

* % Tính theo nguyên liệu khô ban đầu 

Hiệu suất chiết rút cao nhất là ở phân đoạn cao ethanol (18,75%) so với khối 

lượng nguyên liệ khô ban đầu là 40g, tiếp đến là cao phân đoạn nước (10,96 %), cao 

phân đoạn n-h xan , % , cao phân đoạn ethylacetate là (3,37%), và thấp nhất cao 

phân đoạn chloroform (2,96%). Kết quả này cho thấy trong GCL có chứa một lượng 

lớn các hợp chất tự nhiên. 

3.2. Kết quả đ nh tính một số hợp chất tự ê ro p â đoạn 

Nhằm góp phần đánh giá thành phần các hợp chất tự nhiên cơ bản có trong cao 

các phân đoạn từ dịch chiết GCL, chúng tôi tiến hành các phản ứng định tính, định 


lượng và sắc ký lớp mỏng. 






24 










3.2.1. Đ nh tính một số hợp chất tự nhiên có trong GCL 

Sử dụng các thuốc thử đặc trưng cho từng nhóm hợp chất tự nhiên, chúng tôi 

th được kết quả trình bày trong bảng 3.2. 

Bảng 3.2. Kết quả đ í các p â đoạn d ch chiết Giảo cổ lam 

Nhóm chất 

Flavonoid 

Thuốc thử 

Cao 

ethanol 

Cao 

n-hexan 

Mẫu 

Cao 

CHCl 3 

Cao 

EtOAc 

Shinoda +++ +++ +++ ++ + 

Diazo + + - ++ - 

H 2 SO 4 đặc ++ ++ - ++ + 

Catechin Vanilin/HCl đ + + + - - 

Tannin 

Polyphenol 

khác 

đ 

ước 

Vanilin ++ ++ ++ ++ +++ 

Gelatin/NaCl ++ + + ++ + 

Acetat chì + + + ++ ++ 

NaOH 10% ++ + + + - 

FeCl 3 5% ++ ++ + ++ + 

Glycoside Keller-killian +++ ++ + ++ ++ 

Saponin Tạo bọt +++ +++ +++ +++ ++ 

Alkaloid 

Mayer + - - + - 

Dragendroff ++ + + ++ + 

Bouchardat + - - + - 


Ghi chú: (+): Các mức phản ứng dương tính, 

(-): Phản ứng âm tính; Mức đ phản ứng được thể hiện bằng số dấu c ng 






25 










Kết quả định tính cho thấy rằng, thành phần các hợp chất trong Giảo cổ lam 

khá phong phú, có đầy đủ các nhóm hợp chất tự nhiên phổ biến như lavonoid, 

Saponin, Tannin, Glycosid . Trong đó: 

Ở phân đoạn cao Ethanol, n-Hecxan, thylac tat , phân đoạn nước hầu hết 

các phản ứng với các nhóm chất đề là dương tính. Trong khi đó, ở phân đoạn cao 

cồn tổng số hầ như có chứa các nhóm chất Saponin, flavonoid, catechin, glycoside, 

alkaloid và tannin (Vanilin). 

Ở phân đoạn cao n-Hexan thấy có mặt nhiều Flavonoid, Saponin, Glycoside, 

các chất còn lại đều có mặt với lượng tương đối trừ Bouchardat, Mayer không có mặt. 

Ở phân đoạn cao chloroform có chứa tương đối đầy các chất trừ các chất với 

phản ứng Diazo, H 2 SO 4 , Mayer, Bouchardat. Trong đó các chất thấy với hàm lượng 

nhiều là flavonoid, polyphenol, saponin; các chất còn lại có nhưng với hàm lượng ít. 

Ở phân đoạn cao ethylacetate thấy có hầu hết các chất với hàm lượng cao trừ 

Catechin không có. 

Ở phân đoạn nước chứa nhiều tannin (Vanilin), Glycoside, saponin; không 

thấy xuất hiện catechin Diazo, Vanilin/HCl đ , NaOH 10%, Mayer, Bouchardat. 

Từ bảng 3.2 ta thấy ở phân đoạn cao cồn tổng số, phân đoạn cao etylacetate và 

cao nước chứa rất nhiều saponin và flavonoid và mức phản ứng mạnh và rất mạnh, 

chứng tỏ là hợp chất có hoạt tính sinh học cao, có khả năng chống oxy hóa, kháng 

khuẩn, chống viêm, chống sự tăng sinh tế bào không kiểm soát. Kết quả định tính này 

giúp chúng tôi có những định hướng để tiếp tục nghiên cứu ở mức độ cao hơn. 

3.2.2. Phân tích thành phần các hợp chất tự ê ro các p â đoạn d ch chiết 

từ cây GCL bằng sắc ký lớp mỏng 


Chúng tôi đã tiến hành chạy sắc ký bản mỏng tráng sẵn silicagel Merck Alufolien 

60 F 254 với nhiều hệ d ng môi khác nha . Q a thăm dò cho thấy hệ dung môi TEAF 






26 










(5:3:1:1) (Toluen-Ethylacetate-Acetone-acid Formic). Dùng chất hiện màu là H 2 SO 4 

10%, sấy khô trên bếp điện từ đến khi hiện màu là cho kết quả rõ nét nhất và được 

chúng tôi lựa chọn. Kết quả sắc ký đồ hình 3.2 cho thấy bản sắc ký xuất hiện nhiề băng 

vạch có màu sắc khác nhau. 

1 2 3 4 5 

Hình 3.2. Sắc ký đ các p â đoạn d ch chiết từ giảo cổ lam trong h dung môi 

Toluen: Ethylacetat: Aceton: Acid focmic = 5:3:1:1 (hi n màu bằng H 2 SO 4 10%). 

Qua quan sát trên sắc ký đồ, chúng tôi nhận thấy các phân đoạn dịch chiết từ cây 

GCL đều có nhiều vạch băng với nhiều màu sắc khác nhau. Màu sắc các băng vạch gồm 

các màu chủ yế như: mà vàng 

lavonoid , mà tím t cp n , mà xanh diệp lục). 

Chứng tỏ trong các phân đoạn dịch chiết từ cây GCL chứa nhiều polyphenol phong phú. 

Cao phân đoạn cao cồn tổng số và cao ethylacetate là nhiề băng vạch nhất (8 

và 9 băng điều này cho thấy ở hai phân đoạn này chứa nhiều flavonoid. Tiếp đến là 

phân đoạn cao nước, n-Hexan chứa ít băng hơn 

nhất chỉ thấy sự xuất hiện của 4 băng. 

Chú thích 

1. Cao phân đoạn cồn tổng số 

2. Cao phân đoạn n-hexan 

3. Cao phân đoạn chloroform 

4. Cao phân đoạn ethylacetate 

. Cao phân đoạn nước 

và 6 băng , phân đoạn CHCl 3 ít 







27 










iều này là hoàn toàn phù hợp với kết quả định tính ở trên và là cơ sở cho 

chúng tôi quyết định chọn các phân đoạn ethanol, n-hexan, chloroform, ethylacetate, 

cao phân đoạn nước vào mô hình chuột thí nghiệm trong những nghiên cứu tiếp sau. 

3.2.3. Định lượng polyphenol tổng số t ong các phân đoạn dịch chiết theo phương 

pháp Folin - Ciocalteau 

Chúng tôi tiến hành xác định hàm lượng polyphenol tổng số trong các phân 

đoạn dịch chiết bằng phương pháp Folin - Ciocalteau. 

3.2.3.1. Kết quả xây dựng đường chuẩn acid gallic 

Bảng 3.3. Kết quả xây dựng đường chuẩn acid gallic 

TT acid gallic (mg/l) OD (765nm) 

1 0 0.009 

2 50 0.062 

3 100 0.119 

4 150 0.168 

5 250 0.265 

6 500 0.519 

OD( 765nm) 

0.6 

0.5 

0.4 

0.3 

0.2 

0.1 

0 

0.009 

0.062 

y = 0.001x + 0.0128 

R² = 0.9997 

0.119 

0.168 

0.265 


0.519 

0 100 200 300 400 500 600 

Acid gallic (mg/l) 





Hình 3.3. Đ th đường chuẩn acid gallic 


28 







3.2.3.2. Kết quả xác định hàm lượng polyphenol tổng số 




B ng 3 Đị ư ng polyphenol t ng số n dịch chiết từ GCL 

Mẫu 

OD 765nm 

Nồng độ polyphenol 

(mg/l) 

Tỷ lệ (%) 

polyphenol 

Cao EtOH 0.512 496.2 4.962 

Cao n-hexan 0.274 175.9 1.759 

Cao EtOAc 0.597 132.1 1.321 

Cao CHCl 3 0.291 61.3 0.613 

Cao nước 0.122 102.5 1.025 

Bảng định lượng 4.4 cho thấy rằng, cho thấy hàm lượng polyphenol của cao cồn là 

nhiều nhất, với hàm lượng chiếm khoảng (4.962%). Tiếp th o là phân đoạn cao n-hexan 

(1.759%) và cao EtOAc với hàm lượng tương đương 1.321% , thấp hơn một chút là cao 

phân đoạn nước (1.025%) và cuối cùng là cao phân đoạn chloroform thấp nhất (0.613%). 

Kết quả đó chỉ ra rằng, thành phần hóa học trong cây GCL có chứa nhiều hợp 

chất có khả năng tan tốt trong cao thanol và cao thylac tat . 

iều này phù hợp với 

tính chất vật lý và sự phân cực của phân tử polyphenol, chúng tan tốt trong dung môi 

phân cực và ít tan trong dung môi không phân cực. Với hoạt tính sinh học cao của 

phân tử polyphenol chính vì vậy chúng tôi quyết định chọn các phân đoạn ethanol, 

ethylacetate, n-hexan, chloro orm, cao phân đoạn nước vào mô hình điều trị cho chuột 


gây béo phì và tiể đường type 2 ở chuột nhắt trắng. 






29 










3.3. T Q XÁ Đ N Ề Đ Ấ 

Xác định LD 50 của dịch chiết tổng số từ giảo cổ lam trên chuột nhắt trắng bằng 

đường uống th o phương pháp của Lorke. Chuột cho nhịn đói trước 16 giờ thí 

nghiệm, được phân lô ngẫu nhiên, mỗi lô 

con và được cho uống theo liề tăng dần 

đến 8g/kg thể trọng. Theo dõi biểu hiện và số chuột chết trong 72 giờ để đánh giá mức 

độ độc của dịch chiết từ GCL. 

Bảng 3.5. Kết quả thử độc tính cấp 

eo đường uống 

Liều uống mg/kg Tổng số chuột Số chuột chết % chuột chết 

6500mg/kg 10 0 0% 

7000mg/kg 10 0 0% 

7500mg/kg 10 0 0% 

8000mg/kg 10 0 0% 

Sau 72 giờ theo dõi với các liều 6500, 7000, 7500 mg/kg thể trọng thấy không 

có con chuột nào chết. ến liều cao nhất 8000mg/kg thể trọng cũng không có con nào 

chết, vì vậy chưa tính được LD 50 , nghĩa là có thể kết luận các phân đoạn dịch chiết từ 

giảo cổ lam hoàn toàn không độc dù ở liều rất cao th o đường uống. 







30 







ƯƠNG 4 T N N NG 




4.1. T N 

- Thành phần các hợp chất thiên nhiên trong Giảo cổ lam khá phong phú, chứa hầu 

hết các nhóm chất tự nhiên như lavonoid, saponin, glycosid , tannin, alkanoid. 

- Giảo cổ lam hoàn toàn không độc dù ở liều rất cao th o đường uống. 

4. . N NG 

- Tiếp tục đi sâu tìm hiểu thành phần, cấu trúc hóa học của các chất trong phân đoạn 

dịch chiết từ cây GCL có tác dụng trong điều trị béo phì, rối loạn trao đổi lipit và hạ 

đường huyết. 

- Tiếp tục đi sâ tìm hiể cơ chế giảm trọng lượng, giảm lipid máu, hạ glucose 

huyết hay tăng d ng nạp glucose huyết với thời gian điều trị lâ hơn. 







31 







Tiếng Vi t 

T 

T 




[1]. Borel J. P., Maquart X., Gillery P. H., Exposito M., (2006), Hóa sinh cho thầy 

thuốc lâm sàng - Cơ chế phân tử và hóa học về căn nguyên của bệnh (Biên dịch Lê 

ức Trình, Vũ Triệu An, Trịnh Văn 

Tấn Thành, ặng Vũ Viêm , Nxb Y học, Hà Nội. 

inh, Phan Thị Phi Phi, Hoàng Văn ơn, Lương 

[2]. ào Thị Ngọc inh, 2010 , “ Khảo sát thành phần hóa học cây giảo cổ lam 

(Gynostemma pentaphyllum Thunb)”, Luận án Hóa học. 

[3]. ỗ Tất Lợi (2009), Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, Nxb Y học, Nxb 

Thời đại. 

[4]. Nguyễn ức Hoan 2002 , “ ột số hiểu biết về bệnh béo phì và điều trị béo phì, 

Công trình nghiên cứu Y học Quân sự”, Học viện quân y. 

[5]. Nguyễn H y Cường, 2010 , “Bệnh đá tháo đường - những quan đ ểm hiện 

đạ ”, Nxb Y học, Hà Nội. 

[6]. Nguyễn Thị Hà (2000), “Chuyển hóa lipid- óa s nh”, Nxb Y học, Hà Nội. 

[7]. Nguyễn Văn Th 2004 , “Bài giảng dược liệu tập 1”, Nxb Y học, Hà Nội. 

[8]. Nguyễn Xuân Thắng 2006 , “Hóa sinh học” Dùng trong đào tạo dược sĩ đại 

học, Nxb Y học, Hà Nội. 

[9]. Phùng Thanh Hương 2009 , “Nghiên cứu tác dụng hạ glucose huyết và ảnh 

hưởng lên chuyển hóa glucose của dịch chiết lá bằng lăng nước (Lagerstroemia 

spec osa L.)”, Luận án tiến sĩ dược học, Hà Nội. 

[10]. Tạ Văn Bình 2006 , Bệnh đá tháo đường - tăng glucose máu, Nxb Y học, Hà 

Nội. 

[11]. Thái Hồng Q ang 19 9 , “Góp phần nghiên cứu m t số biến chứng mạn tính trong 

bệnh đá tháo đường”, Tóm tắt luận án PTS khoa học Y dược, Học viện Quân Y 


[12]. Trần ức Thọ (2002), “Bệnh đá tháo đường”, Bài giảng bệnh học nội khoa, 1, 

Nxb Y học, Hà Nội. 






32 










Tiếng Anh 

[13]. Barton D.P., Roger I.D., William E.C. (2001), “D sorders of l p ds 

metabol sm”, Endocrinology & metabolism, 23,pp. 993-1075. 

[14]. Gisele A. Souza, Geovana X. Ebaid, Fabio R. F. Seiva, Katiucha H. R. Rocha, 

Cristiano achado Galhardi, F rnanda ani and 

th l L. B. Nov lli, 200 , “N- 

Acetylcysteine an Allium Plant Compound Improves High-Sucrose Diet-Induced 

Obes ty and Related Effects”, Hindawi Publishing Corporation, Brazil. 

[15]. Gisele A. Souza, Geovana X. Ebaid, Fabio R. F. Seiva, Katiucha H. R. Rocha, 

Cristiano achado Galhardi, F rnanda ani and 

th l L. B. Nov lli, 200 , “N- 

Acetylcysteine an Allium Plant Compound Improves High-Sucrose Diet-Induced 

Obes ty and Related Effects”, Hindawi Publishing Corporation, Brazil. 

[16]. L nz n, . 200 . “The mechanism of alloxan-and streptozotocin- induced 

d abetes”. Diabetologia 51: 216-226. 

[17]. Meyers P. A., Bebder D. A. (2003), “Tan c ac d st mulates glucose transport 

and inhibit adipocyte differention n 3T3 L1 cell”, Journal of Nutrition, 135, pp. 165- 

171. 

[18]. Ono Y., Hattori E., Fukaya Y, Imai S. (2006) “Ant -obesity effect of Nelumbo 

nucifera leaves extract n m ce and rats”, Journal of Ethnopharmacology, 206 (2), pp. 

238 – 244. 

[19]. Pushparaj P. N., Tan B. K. H., Tan H. C. (2001), “The mechan sm of 

hypoglycemic of the semi-purified fractions of Averrhoa bilimbi in streptozotocindiabetic 

rats”, Life Sciences, 70, pp. 535-547. 

Tài li u từ Webside: 

[20]. http://nguyentampharma.com.vn/cay-thuoc-nam/giao-co-lam/. 

[21]. http://sinhhocqbu.net/tap-chi-sinh-hoc/… 


[22]. http://vi.wikipedia.org/wiki/Gi%E1%BA%A3o_c%E1%BB%95_lam 






33

Nghiên cứu một số đặc tính hóa sinh của dịch chiết từ cây Giảo cổ lam (Gynostemma Pentaphyllum Thunb)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?