NGHIÊN CỨU TỔNG QUAN VỀ THỰC VẬT VÀ THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA CÂY NGA TRUẬT

https://twitter.com/daykemquynhon 

plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn 

www.facebook.com/daykem.quynhon 

https://daykemquynhon.blogspot.com 

http://daykemquynhon.ucoz.com 

Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / 

Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa Quy Nhơn 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định 

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ MIỀN ĐÔNG 

KHOA DƢỢC 

∞Ω∞ 

NGUYỄN THỊ MƠ 

NGHIÊN CỨU TỔNG QUAN VỀ THỰC VẬT VÀ 

THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA CÂY NGA TRUẬT 

(Curcuma Zedoaria (Berg.) Roscoe , Zingiberaceae) 

TIỂU LUẬN DƢỢC LIỆU 

(Môn thay thế luận văn tốt nghiệp) 

DIỄN ĐÀN TOÁN - LÝ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đà Nẵng, năm 2018 

MỌI YÊU CẦU GỬI VỀ HỘP MAIL DAYKEMQUYNHONBUSINESS@GMAIL.COM 

HOTLINE : +84905779594 (MOBILE/ZALO) 

https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 

DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST&GT : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN 

Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú 

www.facebook.com/daykemquynhonofficial 

www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ MIỀN ĐÔNG 

KHOA DƢỢC 

∞Ω∞ 

NGUYỄN THỊ MƠ 

NGHIÊN CỨU TỔNG QUAN VỀ THỰC VẬT VÀ 

THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA CÂY NGA TRUẬT 

(Curcuma Zedoaria (Berg.) Roscoe , Zingiberaceae) 

MÔN HỌC: DƢỢC LIỆU 

TIỂU LUẬN DƢỢC LIỆU 

(Môn thay thế luận văn tốt nghiệp) 

GVHD 

: ThS. Ds. NGUYỄN NGỌC CHƢƠNG 

Lớp 

: DH161302 

SVTH – MSSV : Nguyễn Thị Mơ – 0116130499 






Đà Nẵng, năm 2018 

i 











LỜI CẢM ƠN 

∞Ω∞ 

Đầu tiên, Em xin chân thành cám ơn Ban Giám Hiệu, Thầy Cô của Trường 

Đại học Công Nghệ Miền Đông đã tận tình dạy dỗ và truyền đạt cho em những kiến 

thức và kỹ năng rất bổ ích và thực tế. Chính những kiến thức và kỹ năng mà Thầy, 

Cô truyền đạt đã giúp em có những hiểu biết và kỹ năng để vững bước trong tương 

lai. 

Em kính gửi lời cám ơn sâu sắc đến ThS. DS. NGUYỄN NGỌC 

CHƢƠNG – Giảng viên trực tiếp hướng dẫn bài tiểu luận này và chính nhờ vào sự 

hướng dẫn tận tình, sự dạy dỗ và chia sẻ kinh nghiệm của thầy đã giúp em có kiến 

thức nền tảng cho con đường tương lai. Từ Đà Nẵng xa xôi, em khăn gói lên đường 

để đi học cái chữ ở Trường Đại học Công Nghệ Miền Đông. May mắn thay em 

được học với các thầy cô giáo giỏi và nhất là ThS. Ds. Nguyễn Ngọc Chƣơng - 

một người thầy với lượng kiến thức uyên bác và cái tâm với nghề, thầy không ngại 

khó vẫn chỉ bảo giúp đỡ những sinh viên có độ tuổi không nhỏ như chúng em. Dù 

tuổi cao và trí nhớ không còn tốt và minh mẫn như các bạn sinh viên cùng độ tuổi 

nhưng em vẫn cố gắng từng ngày một để không phụ tấm lòng của thầy dành cho các 

thế hệ Dược sĩ tương lai như chúng em. 

Em chân thành cảm ơn thầy đã cho chúng em những viên gạch đầu tiên, nền 

tảng nhất để xây dựng nên một người Dược sĩ trong tương lai. Bắt đầu từ nghiên 

cứu dược liệu cho đến nghiên cứu quy trình chiết xuất, tiếp theo đến nghiên cứu 

dạng bào chế phù hợp và cuối cùng là đưa vào sản xuất công nghiệp. Tất cả các giai 

đoạn đó đều được thầy truyền đạt trong những bài giảng rất hay, lôi cuốn và thú vị 

như Dược liệu 1, Dược Cổ Truyền, Sản xuất thuốc từ Dược liệu. Cám ơn thầy đã 

cho em thấy được nhiệt quyết và đam mê của người Dược Sĩ đối với bộ môn Dược 

liệu đồng thời “truyền lửa” cho các thế hệ Dược sĩ tương lai của chúng em – những 

người vẫn chưa xác định được hướng đi cho riêng mình. 






ii 











Cuối cùng, Em xin kính chúc quý Ban Giám Hiệu, Thầy Cô của Trường Đại 

học Công Nghệ Miền Đông và ThS. DS. NGUYỄN NGỌC CHƢƠNG dồi dào 

sức khỏe và thành công trong mọi việc. 

Em chân thành cám ơn ! 

Sinh viên 

Nguyễn Thị Mơ 






iii 











MỤC LỤC 

DANH MỤC CÁC CHỮ, KÝ HIỆU VIẾT TẮT .................................................... vi 

DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. vii 

DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. viii 

ĐẶT VẤN ĐỀ .............................................................................................................. 1 

I. TỔNG QUAN VỀ THỰC VẬT HỌC .............................................................. 2 

1.1. Vị trí phân loại thực vật: ................................................................................. 2 

1.2. Đặc điểm về bộ Gừng (Zingiberales) .............................................................. 3 

1.3. Tổng quan về họ Gừng Zingiberaceae: .......................................................... 3 

1.3.1. Đặc điểm về hình thái: ..................................................................................... 3 

1.3.2. Phân loại: .......................................................................................................... 3 

1.4. Tổng quan về chi Curcuma: ............................................................................ 3 

1.4.1. Lịch sử chi Curcuma: ...................................................................................... 3 

1.4.2. Đặc điểm thực vật của chi Curcuma: ............................................................. 4 

1.5. Đặc điểm của loài Curcuma Zedoaria (Berg.) Roscoe. : .............................. 4 

1.5.1. Mô tả thực vật: ................................................................................................. 4 

1.5.2. Đặc điểm vi phẩu .............................................................................................. 8 

1.5.3. Đặc điểm bột dƣợc liệu: ................................................................................... 8 

1.5.4. Phân bố: ............................................................................................................ 8 

1.5.5. Bộ phận dùng:................................................................................................... 9 

1.5.6. Cách dùng: ........................................................................................................ 9 

1.5.7. Tính vị và công dụng: .................................................................................... 10 

II. TỔNG QUAN VỀ THÀNH PHẦN HÓA HỌC: ........................................... 10 

2.1. Thành phần hóa học: ..................................................................................... 10 

2.2. Các thành phần tiêu biểu: ............................................................................. 13 

2.2.1. Tinh dầu trong cây nghệ đen: ....................................................................... 13 

2.2.2. Polysaccharide: ............................................................................................... 15 


2.2.3. Curcumin: ....................................................................................................... 15 

III. TỔNG QUAN VỀ TÁC DỤNG DƢỢC LÝ: .................................................. 16 

3.1. Theo y học cổ truyền: ..................................................................................... 16 





iv 











3.2. Các bài thuốc Nga truật: ............................................................................... 17 

3.2.1. Trị tắt kinh bụng đau: ................................................................................... 17 

3.2.2. Trị đau hạ sƣờn: dùng bài:............................................................................ 17 

3.2.3. Trị chấn thƣơng gãy xƣơng: ......................................................................... 18 

3.2.4. Trẻ em rối loạn tiêu hóa đau bụng: .............................................................. 18 

3.2.5. Trị bệnh mạch vành: ...................................................................................... 18 

3.2.6. Trị viêm da thần kinh: ................................................................................... 19 

3.2.7. Trị bệnh tâm thần (Chứng huyết ứ bao gồm các bệnh tâm thần phân 

liệt, lão hóa sớm, bệnh tâm thần thể cuồng): ............................................... 19 

3.2.8. Trị bệnh phổi có hội chứng huyết ứ mạn tính: ............................................ 19 

3.3. Theo y học hiện đại: ....................................................................................... 19 

3.3.1. Hoạt tính giảm đau: ....................................................................................... 19 

3.3.2. Hoạt tính kháng ung thƣ: .............................................................................. 20 

3.3.3. Hoạt tính bảo vệ gan: ..................................................................................... 22 

3.3.4. Hoạt tính kháng loét: ..................................................................................... 22 

3.3.5. Hoạt tính kháng viêm: ................................................................................... 23 

3.3.6. Hoạt tính chống oxy hóa: ............................................................................... 24 

3.3.7. Hoạt tính kháng khuẩn và kháng nấm: ....................................................... 24 

3.3.8. Tác dụng trị cao huyết áp .............................................................................. 25 

IV. 

GIỚI THIỆU MỘT SỐ DẠNG CHẾ PHẨM CÓ CHỨA THÀNH PHẦN 

CÓ NGUỒN GỐC TỪ CÂY NGHỆ ĐEN ..................................................... 26 

4.1. Cốm Dạ Dày Curmin Nghệ Đen: .................................................................. 26 

4.2. Hoàn nghệ đen - mật ong: ............................................................................. 27 

KẾT LUẬN ................................................................................................................ 30 

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 31 






v 








DANH MỤC CÁC CHỮ, KÝ HIỆU VIẾT TẮT 




TT PHẦN VIẾT TẮT PHẦN VIẾT ĐẦY ĐỦ 

1 cs Cộng sự 

2 IR Phổ hồng ngoại 






vi 








DANH MỤC BẢNG 




BẢNG TÊN BẢNG TRANG 

1.1 Vị trí phân loại của Curcuma Zedoaria (Berg.) Roscoe 5 






vii 











DANH MỤC HÌNH 

HÌNH TÊN HÌNH TRANG 

1.1 Cụm hoa ở đất 5 

1.2 Hoa thường mọc khi có lá 6 

1.3 Cây mọc hoang hoặc được trồng 6 

1.4 Lá có đốm nhỏ ở gân chính 6 

1.5 Củ nghệ đen 7 

1.6 Các thành phần của nghệ đen 7 

1.7 Bột nghệ đen và tinh bột nghệ đen 8 

2.1 

Các cấu trúc của các hợp chất hoạt tính sinh 

học được phân lập từ Curcuma Zedoaria 

2.2 Cấu trúc alpha – pinen 13 

2.3 Cấu trúc d-camphen 13 

2.4 Cấu trúc Cineol 13 

2.5 Cấu trúc D-Camphor 13 

2.6 Cấu trúc Zederon 14 

2.7 Cấu trúc Curculon 14 

2.8 Cấu trúc Curcumin I 16 

2.9 Cấu trúc Curcumin II 16 

2.10 Cấu trúc Curcumin III 16 

3.1 Cấu trúc của Cuzerenone 20 

3.2 Cấu trúc của Curcumenol 20 

3.3 Cấu trúc Furanogermenone 22 

3.4 Cấu trúc Procurcumenol 23 

3.5 Cấu trúc Epirocurcumenol 23 

4.1 Chế phẩm cốm dạ dày nghệ đen 26 

4.2 Chế phẩm hoàn nghệ đen - mật ong 28 


12 





viii 











ĐẶT VẤN ĐỀ 

Khoa học và công nghệ y học tiến bộ không chỉ tạo ra nhiều loại thuốc mới 

mà còn mở đường cho nhiều khám phá hơn trong việc sử dụng dược liệu. Ngày 

càng có nhiều loại thảo dược được chứng minh là có hiệu quả phòng và chữa bệnh 

nếu sử dụng đúng cách. Các loại thảo dược cũng được xem là sự lựa chọn tốt, an 

toàn, dễ kiếm đáp ứng nhu cầu chữa bệnh theo liệu pháp tự nhiên. Thậm chí, nhiều 

loại thảo dược còn có giá rẻ và không gây ra các phản ứng phụ có hại cho cơ thể. 

Chúng ta đã biết, nghệ vàng có tác dụng rất lớn đối với sức khỏe, các hoạt chất 

trong nghệ vàng được chứng minh là có tác dụng ngừa ung thư và nhiều bệnh tật 

nguy hiểm khác. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, nghệ đen – loại củ được trồng nhiều ở 

Việt Nam cũng có rất nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Chính vì vậy mà em 

đã thực hiện đề tài 

“Nghiên cứu tổng quan về thực vật và thành phần hóa học của cây Nga 

Truật (Curcuma Zedoaria (Berg.) Roscoe , Zingiberaceae) ”. 

Đề tài triển khai với các mục tiêu như sau: 

1. Giới thiệu tổng quan về thực vật của cây nghệ đen. 

2. Tổng quan về thành phần hóa học của cây nghệ đen 

3. Trình bày về tác dụng dược lý của cây nghệ đen 

4. Giới thiệu một số dạng chế phẩm có chứa thành phần có nguồn gốc từ 

cây nghệ đen. 






NGUYỄN THỊ MƠ Trang 1 


Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial








I. TỔNG QUAN VỀ THỰC VẬT HỌC 

Tên Việt Nam: Nga Truật.[2] 

Tên khác: Nghệ xanh, Nghệ tím, Ngải tím, Nga truật. [2] 

Tên khoa học: Curcuma Zedoaria (Berg.) Roscoe. [2] 

Đồng danh: (Amomum zedoaria Berg.). [2] 

Họ: Gừng (Zingiberaceae). [2] 

1.1. Vị trí phân loại thực vật: 

Vị trí phân loại thực vật theo hệ thống Takhtajan 1987: 

Giới: Plantae 

Ngành: 

Magnoliophyta 

Lớp: Liliopsida 

Bộ: Zingiberales 

Họ: 

Zingiberaceae 

Chi: Curcuma 

Loài: C. Zedoaria 

(Berg.) Roscoe 


Bảng 1.1. Vị trí phân loại của Curcuma Zedoaria (Berg.) Roscoe 















1.2. Đặc điểm về bộ Gừng (Zingiberales) 

Bộ Gừng (danh pháp khoa học: Zingiberales) là một bộ thực vật có hoa bao 

gồm nhiều loài thực vật tương tự nhau như gừng, đậu khấu, nghệ, cũng như chuối 

và hoàng tinh. [3] 

Cây thảo với kích thước trung bình hay lớn có thân rễ, sống nhiều năm. Lá lớn 

chia thành bẹ, cuống, phiến. Gân giữa lớn, gân bên song song. Bẹ lá xếp sít nhau tạo 

thành thân giả khí sinh. Thân chính dưới đất hay trên mặt đất. Hoa đối xứng hai 

bên, rất ít khi không. Bao hoa 2 vòng 3. Đặc điểm đặc biệt nhất của bộ Gừng là cấu 

tạo của bộ nhị. Có khi 5 - 6 giảm xuống 1 – 2 nhị và các nhị khác biến thành bản 

dạng cánh màu sặc sỡ. Bộ nhụy gồm 3 lá noãn hợp thành bầu dưới 3 ô. Quả nang. 

[4] 

1.3. Tổng quan về họ Gừng Zingiberaceae: 

1.3.1. Đặc điểm về hình thái: 

Cây thảo sống lâu năm, có thân rễ lớn, chứa chất dự trữ, đôi khi có rễ củ. Có 

bẹ lá dài ôm lấy thân tạo thành thân giả, cuống ngắn, phiến lớn, có lưỡi giả giữa 

cuống và bẹ. Mạch có rễ. Cụm hoa mọc từ thân rễ ra hay ở đầu thân giả khí sinh. [4] 

Hoa lưỡng tính, không đều. Đài hình ống màu lục tràng phần dưới dính thành 

ống, chia 3 thùy, thùy lưng lớn hơn hai thùy bên, chỉ có 1 nhị hữu thụ. Một cánh 

môi hình bản lớn có màu sắc sặc sỡ do 3 nhị dính lại với nhau biến đổi mà thành 

Hai nhị còn lại biến thành hai nhị lép hình cánh nhỏ. Bầu dưới 3 ô, đính noãn bên 

Vòi nhụy 1, chui qua khe hở của bao phấn mà ra ngoài. Hạt có nội nhũ và ngoại 

nhũ. [4] 

1.3.2. Phân loại: 

Họ có khoảng 45 chi, hơn 1.300 loài, phân bố ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt 

đới. Ở nước ta có 20 chi và hơn 100 loài. [4] 


1.4. Tổng quan về chi Curcuma: 

1.4.1. Lịch sử chi Curcuma: 















Chi Curcuma được Linnaeus thành lập năm 1753. Gồm 60 loài, 34 loài ở Thái 

Lan. Vào năm 1950, Holttum đã công bố 9 loài ở bán đảo Malay trên tạp chí “The 

Garens Bulletin of Singapore”. Năm 1966, ở Thái Lan, Sirirugsa đã công bố 30 loài 

trong đó 7 chưa xác định được tên khoa học. Theo thực vật chí Trung Quốc năm 

2000, khóa phân loại thực vật chi Curcuma có 12 loài. Năm 2006, Sabu liệt kê 20 

loài phân bố ở Nam Ấn độ trong cuốn sách “Zingiberaceae và Costaceae của Nam 

Ấn độ”. Theo Nguyễn Quốc Bình, chi Curcuma có khoảng 120 loài phân bố ở vùng 

nhiệt đới và cận nhiệt đới Châu Á, Châu Phi đặc biệt là ở Nam Á và Đông Nam Á. 

Ở Việt Nam, hiện nay có tới 27 loài, phân bố rải rác từ Bắc vào Nam. [5] 

1.4.2. Đặc điểm thực vật của chi Curcuma: 

Sinh thái chi Curcuma: Cây ưa bóng, mọc dưới tán rừng ẩm, ven suối, ven 

nương rẫy, sinh trưởng tốt trên đất giàu dinh dưỡng, đất phù sa nhiều mùn ẩm, thoát 

nước, không chịu được úng. [5] 

Đặc điểm thực vật của chi Curcuma: Cây thảo cao 0,5 – 2 m, rễ phần lớn dạng 

ống, thân rễ có nhánh, dày, nạc có mùi thơm. Lá có phiến hình mác, rộng hay thuôn, 

hiếm khi là hình dải hẹp. Cuống lá thường dài, lưỡi ngắn. Cụm hoa mọc từ thân rễ 

hay giữa các bẹ lá, thường hoa xuất hiện sau khi có lá, đôi khi hoa xuất hiện cùng lá 

hay trước lá. Các lá bắc dính với nhau nhiều hay ít ở phía dưới và làm thành dạng 

túi, phần trên xòe ra, mỗi lá bắc chứa một cụm nhỏ có 2 – 7 hoa, phía đầu các lá bắc 

có màu sắc khác nhau, các lá bắc con mở đến gốc. Hoa có phần dưới đài hình ống 

hay chuông ngắn, trên xẻ sâu 1 bên, đầu xẻ thành 2 hoặc 3 thùy dạng răng nhỏ; ống 

tràng dạng phễu hẹp, trên chia 3 thùy, các thùy gân bằng nhau hay thùy giữa hơi dài 

hơn hai thùy bên, đầu dạng mũ. Bộ nhị có chỉ nhị ngắn và rộng. Bao phấn 2 ô, gốc ô 

bao phấn kéo dài xuống phía dưới thành dạng cựa hay không, phần phụ trung đới 

kéo dài lên trên thành mào hay không; cánh môi có phần giữa dày, mỏng ở hai bên. 

Bầu 3 ô. [5] 


1.5. Đặc điểm của loài Curcuma Zedoaria (Berg.) Roscoe. : 

1.5.1. Mô tả thực vật: 















Cây thảo, cao 1 - 1,5 m. Thân rễ hình nón, có vân ngang và khía dọc, mang 

những củ hình trụ tỏa ra theo hình chân vịt, dày, nạc, có màu vàng nhạt ở trong và 

những vòng màu xám ở củ già. Ngoài những củ hình trụ, thân rễ còn mang những 

củ hình trái xoan hoặc hình trứng, màu trắng, có cuống dài và mảnh. Lá hình mũi 

mác, dài 30 – 60 cm, rộng 7 – 8 cm, không cuống, có bẹ dài ở gốc, đầu nhọn có 

đốm tía dọc theo gân giữa ở mặt trên, mép nguyên hơi uốn lượn. [6] 

Cụm hoa hình trụ, dài 20 cm, rộng 5 cm, mọc từ thân rễ trên một cán ở bên 

cạnh thân có lá, thường xuất hiện trước khi cây ra lá; lá bắc phía dưới màu lục nhạt 

viền đỏ ở mép, lá bắc phía ngọn không mang hoa sinh sản, màu vàng nhạt, pha hồng 

ở đầu lá; hoa nhiều, màu vàng; đài có hình ống có lông. 3 răng không đều; tràng có 

ống dài gấp 3 lần đài, thùy hình mũi mác; bao phấn kéo dài thành cựa chẽ ngang; 

trung đới dạng bản tròn, ngắn, chỉ nhị đính với các nhị lép; cánh môi thắt lại ở gốc, 

lõm ở đầu, màu vàng; nhị lép đính nhau ở nửa dưới; bầu có lông, nhụy lép hình 

giùi. [6] 

Mùa hoa quả : tháng 4 – 5. [6] 


Hình 1.1. Cụm hoa ở đất 















Hình 1.2. Hoa thường mọc trước khi có lá 

Hình 1.3. Cây mọc hoang hoặc được trồng 


Hình 1.4. Lá có đốm nhỏ ở gân chính 















Hình 1.5. Củ nghệ đen 






Hình 1.6. Các thành phần của cây nghệ đen 











1.5.2. Đặc điểm vi phẩu 

Thân: 

Mặt cát ngang thân rễ: Một số lớp vỏ bao (chu bì), lớp vỏ rộng. hóa gỗ, có 

những bó mạch nhỏ và to nằm rải rác. Lớp tương tự nội bì gồm các tế bào thành 

mỏng. Kế tiếp là một đám những bó mạch không đều, tập trung sát trung trụ gần 

như tạo thành vòng tròn. Trong mô mềm rải rác có những tế bào chứa tanin và 

những ống dầu to, dễ thấy. Tế bào mô mềm chứa đây những hạt tinh bột đơn, hạt 

tinh bột có rốn dạng điểm lệch tâm. [7] 

1.5.3. Đặc điểm bột dược liệu: 

Màu vàng nâu, mùi thơm nhẹ, vị hăng cay, đắng. Soi kính hiển vi thấy: Mảnh 

mô mềm gồm những tế bào có thành mỏng chứa các hạt tinh bột đã bị hồ hỏa. 

Nhiều hạt tinh bột đơn bị hồ hóa không còn nhìn rõ vân và rốn. Mảnh mạch xoăn, 

mạch vạch. Bó sợi nhỏ. [7] 

1.5.4. Phân bố: 

Hình 1.7. Bột nghệ đen và tinh bột nghệ đen 

Chi Curcuma L. Gồm khoảng gần 50 loài, phân bố khắp vùng nhiệt đới và cận 


nhiệt đới châu Á, Bắc Australia và một số đảo ở Thái Bình Dương. Ở Miaruna có 

20 loài, Việt Nam 15 loài (Nguyên Tiến Bân, 1997); phần lớn là cây mọc tự nhiên. 

Một số loài là cây trồng để làm gia vị. lấy chất màu và làm thuốc. [6] 















Nga truật có nguồn gốc từ vùng Đông – Bắc Ấn Độ. Cây mọc tự nhiên và 

được trồng khắp vùng nhiệt đới Nam và Đông Nam châu Á, bao gồm Ấn Độ, 

Malaysia, Srilanca, Thái Lan, Philippin, Indonesia, Campuchia, Lào, Việt Nam, đảo 

Hải Nam, Đài Loan và các tỉnh phía nam lục địa Trung Quốc. Cây còn phân bố ở 

cả Madagasca. Ở Việt Nam, nga truật phân bố rộng rãi ở khắp các tỉnh vùng núi và 

trung du, nhất là Hà Giang, Lai Châu, Yên Bái, Là Cai, Tuyên Quang, Sơn La, Cao 

Bằng,… ở phía nam có tỉnh Bình Định và Quảng Nam. Cây còn được trồng rải rác 

trong nhân dân. Ở Hưng Yên (vùng Nghĩa Trai), nga truật được trồng đại trà ở 

ruộng, để chủ động cho việc cung cấp nguyên liệu. [6] 

Nga truật là loài cây thảo, có hệ thống thân rễ phân nhánh phát triển, phần trên 

mặt đất lụi vào mùa đông (ở miền Bắc) và mùa khô (miền Nam). Cây thường mọc 

thành khóm, đôi khi trở thành quần thể thuần loại trên đất ẩm, gần bờ suối trong 

thung lũng hay trên nương rẫy. Độ cao từ vài trăm mét đến 1600m. Cây ưa sáng và 

có thể hơi chịu bóng. Vào giữa mùa xuân, từ thân rễ mọc lên nhiều thân khí sinh. 

Song trong một khóm thường chỉ có một thân chính sinh ra từ thân rễ. Phần thân rễ 

này, thường gọi là “củ cái”, chỉ tồn tại được 2 năm, sau đó tự thối rữa, để lại các 

phần thân rễ non hơn phát triển thành những “củ cái” mới. Hoa nga truật tự thụ 

phấn hoặc nhờ côn trùng. Chưa quan sát được quả và cây non mọc từ hạt nhưng 

chắc chắn sự phát triển tự nhiên để mở rộng khu phân bố vẫn phải từ hạt. [6] 

Việt Nam có nguồn nga truật tự nhiên phong phú. Riêng ở tỉnh Hà Giang, qua 

điều tra, ước tính có thể khai thác vài ngàn tấn dược liệu một năm. [6] 

1.5.5. Bộ phận dùng: 

Thân rễ thu hái vào mùa đông, rửa sạch thái lát phơi khô. [6] 

Nếu là thân rễ khô thì do nhanh cho mềm, thái lát, tẩm giấm một đêm rồi sao 

qua (Phương pháp bào chế đông dược, 1965). [6] 


1.5.6. Cách dùng: 

Nga truật được trồng chủ yếu trên đất tận dụng ở bờ ao, bờ suối, nơi có bóng 

râm ở trung du và miền núi. [6] 















Trồng nga truật bằng rễ củ vào mùa xuân, thu hoạch vào mùa đông. Khi thu 

hoạch chọn củ non có mầm để làm giống. [6] 

Đất trồng thường không cần cày bừa mà chỉ cần cuốc xới, không lên uống mà 

trồng theo hốc, mỗi hốc 1-2 mầm giống. Khoảng cách trồng 30-40 cm cho một cây. 

Khi cây mọc thỉnh thoảng làm cỏ, xới xáo, tưới phân chuồng, nước giải hoặc phân 

đạm. Nga truật được trồng chủ yếu theo tập quán quản canh với năng suất thấp. [6] 

1.5.7. Tính vị và công dụng: 

Nga truật có vị cay, đắng, tính ôn, vào kinh can, có tác dụng hành khí, phá 

huyết, thông kinh, tiêu tích hóa thực. [6] 

Theo Macda II. (Nhật Bản), bột bào chế từ thân rễ nga truật thí nghiệm trên 

chuột cống trắng bằng đường uống, có tác dụng tăng cường sự bài tiết mật một cách 

rõ rệt, đồng thời ức chê nhẹ sự phân tiết dịch dạ dày, thí nghiệm trên chuột nhắt 

trắng, có tác dụng ức chế tốc độ chuyển dịch của than hoạt trong ruột. [6] 

Ngoài ra, nga truật còn có tác dụng kích thích tiêu hóa, kiên vị, bài hơi. Theo 

tài liệu nước ngoài, tinh dầu nga truật có tác dụng kháng khuẩn, cao cồn từ thân rễ 

có tác dụng ngừa thai trên súc vật thí nghiệm. [6] 

II. 

TỔNG QUAN VỀ THÀNH PHẦN HÓA HỌC: 

2.1. Thành phần hóa học: 

Nghệ đen là loài cây thảo dược không độc, chứa nhiều các hợp chất hóa học 

có giá trị dược liệu cao. Nhiều nghiên cứu đã công bố về thành phần hóa học của 

cây nghệ đen. Từ năm 1928, Rao và cs đã khảo sát sơ bộ thành phần hóa học tinh 

dầu từ thân rễ của nghệ đen và tìm thấy các hợp chất như alpha - pinen, camphen, 

cineol, camphor và borneol bên cạnh các sesquiterpene, tuy nhiên không phân lập 

và xác định được một sesquiterpene nào. Shiobara và cs (1985) đã tách chiết từ củ 

nghệ đen được 3 loại sesquiterpenoid đó là curcumeone, curcumanolide-A, 


curcumanolide-B. Xingyi (1999) đã nghiên cứu cho thấy, tinh dầu nghệ đen có chứa 

37 thành phần khác nhau, trong đó chủ yếu là curzerenone, curcumenol, b-elemene, 

isocurcumenol. Singh và cs (2002) đã khảo sát thành phần tinh dầu của một số loài 















nghệ của Ấn Độ cho thấy, nó có chứa các thành phần chính như: 1,8 cineol, 

cymene, α-phellandrene (14,9%). Mau và cs (2003) đã xác định được 36 hợp chất từ 

nghệ đen gồm 17 terpenes, 13 alcohol, và 6 ketones. Garg và cs (2005) đã nghiên 

cứu về thành phần hóa học của tinh dầu từ lá cây nghệ đen Ấn Độ. Kết quả cho 

thấy, tinh dầu có chứa 23 hợp chất khác nhau. Makabe và cs (2006) đã xác định 

được hơn 10 loại sesquiterpene từ củ nghệ đen. Champakaew và cs (2007) phân tích 

tinh dầu bay hơi của củ nghệ đen nhận thấy, thành phần chính của tinh dầu bao gồm 

β-tumerone, 1,8-cineole và 7 – zingiberene. [8] 

Bên cạnh các nghiên cứu về thành phần hóa học của tinh dầu nghệ đen, các 

nghiên cứu về thành phần hợp chất màu vàng có trong nghệ đen cũng đã được tiến 

hành. Syu và cs (1998) đã nghiên cứu nhận thấy dịch chiết ethanol của củ nghệ đen 

có chứa curcumin, demethoxycurcumin và bisdemethoxycurcumin. Paramapojn và 

Gritsanapan (2007) đã nghiên cứu về thành phần curcuminoid trong củ nghệ đen ở 

các vùng sinh thái khác nhau của Thái Lan. Kết quả cho thấy, hàm lượng curcumin, 

demethoxycurcumin và bisdemethoxycurcumin lần luợt từ 1,46% đến 5,73% w/w 

(trung bình 2,73% w/w); từ 3,15% đến 10,98% w/w (trung bình 7,37%) và từ 0,49% 

đến 2,99% w/w (trung bình 1,40% w/w). [8] 

Ở nước ta, khảo sát thành phần hóa học của nghệ đen cũng đang rất được quan 

tâm. Tuy nhiên, các nghiên cứu chủ yếu tập trung vào đánh giá thành phần hóa học 

của tinh dầu nghệ đen trồng ở các vùng khác nhau. Phan Minh Giang và cs (1997) 

đã công bố thành phần chính trong tinh dầu thân rễ nghệ đen ở Sóc Sơn (Hà Nội) là 

zurumbon (chiếm 79,08%). Lê Quý Bảo và cs (2004) đã công bố thành phần tinh 

dầu trong thân rễ nghệ đen ở Đô Lương (Nghệ An) và Hương Sơn (Hà Tĩnh). Trần 

Thị Việt Hoa và cs (2007) đã nghiên cứu thành phần hóa học của tinh dầu củ nghệ 

đen trồng ở Đà Lạt được trích ly theo phương pháp gia nhiệt thông thường và 

phương pháp gia nhiệt bằng lò vi sóng. Kết quả nghiên cứu cũng đã chỉ ra sự khác 

biệt lớn về thành phần sesquiterpene của nghệ đen ở Việt Nam và các nước khác. 


[8] 

Tóm lại, nghệ đen là cây thảo dược có chứa các nhóm chất như tinh dầu bao 

gồm các chất thuộc sesquiterpene và monosesquiterpene; curcuminoid bao gồm: 















curcumin, demethoxycurcumin và bisdemethoxycurcumin. Ngoài ra, nghệ đen còn 

chứa các chất như tinh bột, chất dẻo và một số chất có vị đắng khác như tannin và 

flavonoiod. [8] 


Hình 2.1. Các cấu trúc của các hợp chất hoạt tính sinh học được phân lập từ 

Curcuma zedoaria. 















2.2. Các thành phần tiêu biểu: 

2.2.1. Tinh dầu trong cây nghệ đen: 

Theo Đỗ Tất Lợi, thân rễ của nghệ đen chứa tinh dầu gồm alpha – pinen, d – 

camphen, xineol, d – camphor, d – borneol, sesquiterpen ancol zingiberen. Tinh dầu 

màu vàng, xanh nhạt, tỷ trọng 0,982, mùi gần giống như long não. Ngoài tinh dầu 

còn chứa chất nhầy và chất nhựa. [10] 

Kết quả nghiên cứu tinh dầu thân rễ khô của nghệ đen ở Ấn Độ cho thấy thành 

phần chính là alpha – pinen (1,5 %), d – camphen (3,5 %), cineol (9,6 %), d – 

camphor (4,2 %), d – borneol (1,5 %), sesquiterpen (10 %), sesquiterpen ancol (48 

%). [10] 

Hình 2.2. Cấu trúc alpha - pinen 

Hình 2.4. Cấu trúc cineol 

Hikino đã có nhiều nghiên cứu sâu về loại nghệ này. [10] 

Hình 2.3. Cấu trúc d – camphen 

Hình 2.5. Cấu trúc d - camphor 

Năm 1966, Hikino đã tách được từ thân rễ nghệ đen một sesquiterpenoid xeto 

– dioxit mới C 15 H 18 O 3 gọi là zederon. [10] 
















Hình 2.6. Cấu trúc zederon 

Năm 1967, ông đã tiếp tục tách từ nghệ đen một sesquiterpen gọi là curcolon 

Hình 2.7. Cấu trúc curcolon 

Ngoài ra cũng tách được một sesquiterpen khác gọi là furanodien. [10] 

Năm 1968, tiếp tục công trình của mình Hikino và cs đã tách được 3 

sesquiterpen mới có chứa nhân furan là curzerenon, epicurzerenon và 

izofuragermacren, ông cũng nghiên cứu quá trình chuyển hóa của curzerenon. Tất 

cả các cấu trúc này được xác định bằng UV, IR và các dữ kiện hóa học. [10] 

Năm 1974, thân rễ khô của nghệ đen được Hikino chiết với methanol. Phần 

hòa tan trong ete dầu hỏa được sắc ký trên bản nhôm và rửa giải trên silicagen. [10] 

Nghệ đen là cây thảo dược có chứa tinh dầu bao gồm các chất thuộc nhóm 

sesquiterpene và monosesquiterpene. Hàm lượng tinh dầu trong củ của cây nghệ 

đen tự nhiên là 0,22 % khối lượng tươi hoặc xấp xỉ 1,5 % khối lượng khô. Mau và 


cs (2003) nhận thấy, tinh dầu nghệ đen có hoạt tính tốt trong việc quét gốc tự do 

1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl. Nghiên cứu của Trần Thị Việt Hoa và cs (2007) 















nhận thấy, tinh dầu nghệ đen trồng ở Đà Lạt, Việt Nam có khả năng chống oxy hóa 

tương đối cao. [8] 

2.2.2. Polysaccharide: 

Nhiều nghiên cứu cho thấy, polysaccharide của các loài thuộc chi nghệ như C. 

longa, C kwangsiensis, C. xanhthorrhiza có các hoạt tính quý: tăng cường khả năng 

miễn dịch, ức chế khối u, chống oxi hóa…(Zeng và cs 2002; Yuea và cs 2010). Ở 

cây nghệ đen, một số nghiên cứu cho thấy, các polysaccharide của nó có khả năng 

ức chế sinh trưởng của tế bào khối u, ngăn cản đột biến nhiễm sắc thể, kích thích 

chức năng của đại thực bào. Wang và cs (2004) đã tách chiết của củ nghệ đen tự 

nhiên bằng sắc ký cột và xác định hàm lượng polysaccharide tổng số là 33,12%. [8] 

2.2.3. Curcumin: 

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, curcumin có khả năng chống được sự 

phát sinh khối u; ung thư ruột kết, ung thư dạ dày, ung thư vú và ung thư buồng 

trứng, chống đông máu và hạ huyết áp; chống viêm nhiễm, kháng oxy hóa và bảo 

vệ tế bào. Syu và cs (1998) nghiên cứu đã nhận thấy, dịch chiết ethanol của củ nghệ 

đen có chứa curcumin, demethoxycurcumin và bisdemethoxycurcumin. Paramapojn 

và Gritsanapan (2007) phân tích HPLC thành phần curcuminoid trong củ nghệ đen 

của Thái Lan cho thấy, hàm lượng curcumin, demethoxycurcumin và 

bisdemethoxycurcumin lần luợt từ 1,46% đến 5,73 % w/w (trung bình 2,73 % w/w); 

từ 3,15 % đến 10,98 % w/w (7,37 %) và từ 0,49 % đến 2,99 % w/w (1,40 % w/w). 

[8] 

Công thức hoá học: curcumin là một hỗn hợp gồm curcumin I, curcumin II, 

curcumin III. 

- Curcumin I: C 21 H 20 O 6 : 1,7-Bis(4-hydroxy-3-methoxyphenyl)-hepta-1,6- 

diene-3,5-dione. 


- Curcumin II: C 20 H 18 O 5 : 1-(4-Hydroxyphenyl)-7-(4-hydroxy-3-methoxyphenyl)-hepta-1,6-diene-3,5-dione. 















III. 

- Curcumin III: C 19 H 16 O 4 : 1,7-Bis(4-hydroxyphenyl)-hepta-1,6-diene-3,5- 

dione. 

Hình 2.8. Cấu trúc Curcumin I 

Hình 2.9. Cấu trúc Curcumin II 

Hình 2.10. Cấu trúc Curcumin III 

TỔNG QUAN VỀ TÁC DỤNG DƢỢC LÝ: 

3.1. Theo y học cổ truyền: 

Thuốc có tác dụng phá huyết khu ứ, hành khí chỉ thống. Trị các chứng kinh bế 

đau bụng, trưng hà tích tụ, bụng đau đầy. [9] 

Cây nghệ đen được trồng rộng rãi dùng làm rau hoặc đồ gia vị ở các quốc gia 

Đông, Nam và Đông Nam Á bao gồm Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ, Nhật Bản và 

Thái Lan. Từ lâu, nghệ đen đã được con người dùng trong bài thuốc Đông y cổ 

truyền để chữa bệnh. Nghệ đen có trong Dược điển XIII của người Nhật Bản và sử 

dụng trong thuốc cổ truyền của người Trung Quốc. Nghệ đen đã từng được kê trong 


các đơn thuốc dùng để chữa bệnh dạ dày, điều kinh, điều trị hội chứng “Oketsu” 

gây ra do tắt ngẽn mạch máu và cải thiện kinh nguyệt trong nhiều dạng thuốc pha 















chế khác nhau. Từ lâu ở Thái Lan, nghệ đen đã được dùng để làm dịu cơn đau dạ 

dày, chống tiêu chảy, chống nôn mửa và sốt. Nó cũng được dùng ngoài da như chất 

làm se các vết thương. Người Ấn Độ đã dùng củ nghệ đen để trị chứng viêm da, 

bong gân, ung nhọt và vết thương. Củ nghệ đen giàu tinh bột, được dùng như là 

nguồn thay thế cho tinh bột của cây hoàng tinh, lúa mạch và được chú ý dùng làm 

thực phẩm cho trẻ sơ sinh, người đang dưỡng bệnh. Bột màu đỏ gọi là “Abir” làm 

từ củ nghệ đen khô xử lý với nước sắc cây tô mộc được dùng trong nghi lễ tôn giáo 

Hindu. Nó cũng được dùng để sản xuất rượu, nhiều loại nước hoa, mỹ phẩm và các 

loại hương liệu khác. Ngoài ra, củ nghệ đen còn được dùng để chữa giun sán ở trẻ 

em; bột nghệ dùng để chống dị ứng; lá nghệ có tác dụng chữa bệnh phù [108], 

phong hủi. [8] 

Trích lƣợc Y văn cổ: 

Sách Dược tính bản thảo: "Trị nữ tử huyết khí tâm thống, phá huyền (nổi 

hạch), tích (bụng báng), lãnh khí dùng rượu giấm mài uống". [9] 

Sách Khai bảo bản thảo: "Chủ tâm phúc thống, trùng ác chú ngỗ (trúng phải 

khí độc mệt mỏi khó chịu), hoắc loạn, cảm lạnh nôn nước chua, để giải độc, ăn 

uống không tiêu, uống với rượu (thuốc tán). [9] 

Sách Bản thảo kinh sơ: "Nga truật hành khí phá huyết tán kết, nếu phụ nhân, 

trẻ em khí huyết hư, tỳ vị vốn hư nhược mà không có tích trệ mà uống thì hại chân 

khí mà ăn càng không tiêu, tỳ vị càng hư; nếu có khí huyết ngưng kết, ăn uống tích 

trệ nên cùng dùng với thuốc kiện tỳ khai vị bổ ích nguyên khí thì không tổn hại". [9] 

3.2. Các bài thuốc Nga truật: 

3.2.1. Trị tắt kinh bụng đau: 

Nga thủy tán: Nga truật 6g, Xuyên khung 5g, Thục địa 10g, Bạch thược, Bạch 

chỉ đều 10g. Tán bột mịn, mỗi lần uống 10g, ngày 3 lần, với nước muối nhạt. [9] 


3.2.2. Trị đau hạ sườn: dùng bài: 

Kim linh tả can thang: Kim linh tử 15g, Nhũ hương, Một dược, Tam lăng, Nga 

truật đều 5g sắc nước uống. [9] 















3.2.3. Trị chấn thương gãy xương: 

Nga truật, Điền thất (tán hòa thuốc uống), Đài ô dược, Đào nhân đều 6g, Thổ 

miết giáp, Tam lăng, Uy linh tiên, Xích thược, Cốt toái bổ, Tục đoạn, Hồng hoa, 

Trạch lan đều 3g, Sanh địa 10g, Qui vĩ 12g. Dùng nước, rượu mỗi thứ một nửa sắc 

uống. [9] 

3.2.4. Trẻ em rối loạn tiêu hóa đau bụng: 

Dùng bài Nga truật hoàn: Nga truật, Tam lăng đều 5g, Trần bì 10g, Chế 

Hương phụ 6g, La bạc tử 5g, Sa nhân 3g, Thanh bì, Chỉ thực đều 6g, Hồ hoàng liên, 

Lô hội đều 3g, Hồ tiêu 5g. Tất cả tán bột mịn trộn đều hồ hoàn, mỗi lần uống 3 - 6g, 

ngày 2 lần, uống với rượu gạo ấm, kiêng các thức ăn sống lạnh. [9] 

Tóm lại kinh nghiệm dùng Nga truật trên lâm sàng là: 

- Tác dụng phá huyết hoạt huyết của Nga truật mạnh như Tam lăng nên 

thường dùng trong những trường hợp khí trệ huyết ứ lâu ngày nặng. 

- Nếu huyết ứ làm tắt mạch Xung Nhâm gây tắt kinh đau bụng nên phối 

hợp với Tam lăng, Xuyên khung, Ngưu tất. 

- Đối với chứng trưng tích lâu ngày nên phối hợp với các thuốc nhuyễn 

kiên, tiêu trưng như Miết giáp, Đan sâm, Tam lăng. 

- Trường hợp thực tích khí trệ đau bụng nên kết hợp với Tam lăng, Mộc 

hương, Chỉ thực. 

- Trường hợp tỳ hư tích trệ bụng đau nên kết hợp với thuốc kiện tỳ như 

Đảng sâm, Bạch truật. 

3.2.5. Trị bệnh mạch vành: 

Dùng thuốc chích Nga Lăng Phức phương (mỗi ống 2ml tương đương với Nga 

truật, Tam lăng, An diệp, Hương phụ, Giáng hương đều 2g) chích bắp, mỗi lần 1 


ống ngày 2 lần, mỗi liệu trình 14 ngày, bệnh nhân phần lớn đều được điều trị trong 

2 liệu trình, thấy tỷ lệ có kết quả là 82,8%, có kết quả điện tâm đồ là 66,7% ( Báo 















cáo điều trị 35 ca bệnh mạch vành của Từ tế Dân, Thông tin Trung thảo dược 

1979,8:27). [9] 

3.2.6. Trị viêm da thần kinh: 

Dùng phức phương Nga truật (Tam lăng Nga truật ) chế thành thuốc chích, 

chích bắp hoặc chích huyệt Khúc trì, Huyết hải trị 48 ca, khỏi 21 ca, cơ bản khỏi 9 

ca, tiến bộ 9 ca, không kết quả 9 ca. Tỷ lệ khỏi 62%, tỷ lệ có kết quả 81,25% ( Bản 

thông tin nghiên cứu phòng trị bệnh ngoài da 1979, 3:152). [9] 

3.2.7. Trị bệnh tâm thần (Chứng huyết ứ bao gồm các bệnh tâm thần phân 

liệt, lão hóa sớm, bệnh tâm thần thể cuồng): 

Dùng Nga truật, Xích thược, Đại hoàng theo tỷ lệ 10:3:3 chế thành viên (mỗi 

viên có 8g thuốc sống), mỗi lần uống 6 - 8 viên, ngày 3 lần, 30 ngày là một liệu 

trình. Đã trị 71 ca, tỷ lệ có kết quả 59,1% (Tạp chí kết hợp Trung tây y 

1988,10:638). [9] 

3.2.8. Trị bệnh phổi có hội chứng huyết ứ mạn tính: 

Như chất lưỡi tím, tĩnh mạch dưới lưỡi ứ huyết, bao gồm các bệnh suyễn, 

viêm phế quản mạn 37 ca. Kết quả tốt 16 ca, có kết quả 16 ca, không kết quả 5 ca, 

tỷ lệ kết quả 86,6% (Trần hiếu Bá, Tạp chí Trung y 1983,4:74). [9] 

3.3. Theo y học hiện đại: 

3.3.1. Hoạt tính giảm đau: 

Shin và cs (1994) khảo sát hoạt tính dược lý của 2 sesquiterpene: curzerenone 

(I) và curcumenol (II) từ củ nghệ đen. Kết quả cho thấy, cả hai chất này đều thể 

hiện hoạt tính giảm đau tương đối. Nghiên cứu khác cũng cho thấy, hợp chất 

curcumenol có tác dụng giảm đau cao gấp mấy lần so với các loại thuốc giảm đau 


thông thường. Dịch chiết dichloromethane từ củ nghệ đen thu được trong mùa thu 

và mùa đông đều có tác dụng ức chế sự co thắt ở bụng. [8] 















3.3.2. Hoạt tính kháng ung thư: 

Hình 3.1. Cấu trúc của Cuzerenone 

Hình 3.2. Cấu trúc của Curcumenol 

Nghiên cứu của Hong và cs (2002) cho thấy, dịch chiết nghệ đen có hoạt tính 

chống ung thư và kháng viêm. Dịch chiết bằng nước của củ nghệ có hoạt tính chống 

lại di căn phổi của các tế bào khối u ác tính B16. Priosoeryanto và cs (2001) nghiên 

cứu khả năng ức chế sinh trưởng các dòng tế bào ung thư của dịch chiết ethanol và 

chloroform củ nghệ đen nhận thấy, dịch chiết chloroform đã ức chế sinh trưởng tế 

bào myeloma và tế bào carcinoma; dịch chiết ethanol ức chế sinh trưởng tế bào 

myeloma và tế bào carcinoma. Syu và cs (1998) nghiên cứu nhận thấy các 

curcuminoid có hoạt tính chống các tế bào ung thư buồng trứng OVCAR-3 ở người. 

Jang và cs (1997); Hanif và cs (1997) cũng đã nhận thấy, các curcuminoid phân lập 

từ nghệ đen có khả năng ức chế sinh trưởng khối u và gây độc cho các dòng tế bào 

ung thư ruột kết và ung thư biểu mô gan ở người. [8] 

Moon và cs (1985) đã nghiên cứu hoạt tính kháng khối u của polysaccharide 


nghệ đen. Kết quả cho thấy, polysaccharide ức chế dòng tế bào ung thư sarcoma 

180 với tỷ lệ là 61,1%. Theo Kim và Kim (2000), polysaccharide nghệ đen làm 















giảm kích thước khối u trên chuột đã được cấy tế bào sacrom 180 với tỷ lệ 52% và 

ngăn chặn đột biến nhiễm sắc thể. Wang và cs (2004) đã thử hoạt tính kích thích 

miễn dịch, chống oxy hóa và ung thư trên chuột của polysaccharide nghệ đen. Kết 

quả nghiên cứu cho thấy, polysaccharide có hoạt tính kháng ung thư, oxy hóa và 

tăng cường miễn dịch. [8] 

Lee và cs (2002) nghiên cứu ảnh hưởng của một số sesquitertene phân lập từ 

các cây họ Gừng lên hoạt tính của các enzyme: cyclooxygenase (COX-2) và nitric 

oxide synthase (iNOS) trong nuôi cấy đại thực bào chuột được kích hoạt bởi 

lipopolysaccharide. Các sesquiterpenoid của nghệ đen có khả năng ức chế mạnh 

hoạt tính các enzyme: cyclooxygenase và nitric oxide synthase. Các tác giả này 

cũng cho rằng, các sesquiterpene phân lập từ nghệ đen có thể phát triển thành các 

chất ức chế COX-2 và iNOS, sản xuất các tác nhân phòng ngừa ung thư và kháng 

viêm. Carvalho và cs (2010) nghiên cứu nhận thấy có sự tăng đáng kể lượng tế bào 

hồng cầu và bạch cầu tổng số; giảm số tế bào màng bụng và kích thước khối u trên 

chuột được tiêm dịch chiết của nghệ đen so với đối chứng. [8] 

Kết quả nghiên cứu lâm sàn tại ĐH Curtin – Tây Úc được trang Medical 

Xpress trích dẫn về củ nghệ đen có tác dụng chữa bệnh ung thư. [12] 

Quy trình chữa bệnh ung thư cơ bản nhất đó là sử dụng các tác nhân đa mục 

tiêu. Cụ thể, tác nhân đó sẽ tập trung vào nhiều hơn một đợt tín hiệu gây ung thư do 

gen điều tiết bất thường và do có nhiều gen bị biến đổi trong một dạng ung thư nào 

đó. Kết quả đã chứng minh, sử dụng thành phần curcumin trong củ nghệ đen có khả 

năng điều chỉnh những loại gen gây nên tế bào ung thư. [12] 

PGS. Gautam Sethi của ĐH Curtin – Tây Úc còn đưa ra một số kết quả quan 

trọng khác mà trang Medical Xpress đã kịp thời ghi nhận cho đến ngày nay. Đó là, 

Curcumin tập trung vào các protein gây ung thư như NF-kB, STAT3, AP-1. Do đó, 

Curcumin thật sự có tác dụng đối với một số dạng u tủy và đặc biệt là một dạng ung 

thư tuyến tụy. [12] 


Hơn nữa, một nghiên cứu khác (năm 1993) đến từ Mỹ và Đài Loan đã chứng 

minh hoạt chất curcuminoid trong củ nghệ đen có khả năng kìm hãm sự phát tác của 

tế bào ung thư da, dạ dày, ruột,.. [12] 















Tuy nhiên, một tác dụng phụ không mong muốn của Curcumin đó là làm 

loãng máu. Cho nên, chống chỉ định sử dụng Curcumin lẫn nghệ đen trong các 

trường hợp phẫu thuật. [12] 

3.3.3. Hoạt tính bảo vệ gan: 

Matsuda và cs (1998) đã nhận thấy dịch chiết acetone-nước của củ nghệ đen 

có hoạt tính bảo vệ gan. Các sesquiterpene và curcumin bảo vệ chống lại sự hình 

thành D-galactosamine/lipopolysaccharide, giảm tổn thương gan ở chuột. Kết quả 

nghiên cứu của Kim và cs (2005) cho thấy, nghệ đen thể sử dụng như thuốc tiềm 

năng cho điều trị chứng xơ gan mãn tính. [8] 

3.3.4. Hoạt tính kháng loét: 

Nghệ đen được sử dụng như là phương thuốc chủ yếu trong việc điều trị các 

chỗ loét trong hệ tiêu hóa. Tác động của bột rễ nghệ đen lên dịch dạ dày, pH dạ dày, 

acid tự do và acid tổng số trong hệ thống tiêu hóa của chuột đã được nghiên cứu. [8] 

Kết quả nghiên cứu của Raghuveer và cs (2003) cho thấy, dịch chiết nghệ đen 

có khả năng chống lại tình trạng tiết nhiều acid và viêm loét trong dạ dày. Watanabe 

và cs (1986) đã nghiên cứu hoạt tính kháng loét của 8 dịch chiết từ nghệ đen trên 

chuột gây viêm loét dạ dày cấp tính. Các hợp chất furanogermenone và (4S, 5S)- 

(+) germencrone 4,5-epoxide của tinh dầu nghệ có hoạt tính ức chế sự hình thành 

vết loét trên chuột thực nghiệm. [8] 






Hình 3.3. Cấu trúc của furanogermenone 











3.3.5. Hoạt tính kháng viêm: 

Jang và cs (2001) nhận thấy 3 hợp chất 7-bis (4-hydroxyphenyl)-1,4,6- 

heptatrien-3-one, procurcumenol và epiprocurcumenol từ dịch chiết củ nghệ đen có 

hoạt tính kháng viêm bởi khả năng ức chế sự giải phóng yếu tố TNF-α ở đại thực 

bào chuột. Makabe và cs (2006) nghiên cứu khả năng kháng viêm của các 

sesquiterpene phân lập từ dịch chiết ethanol của củ nghệ đen cho thấy, hai hợp chất 

curzenone và dehydrocurdione có tác dụng ức chế sự hình thành chất 12-Otetradecanoylphorbol-13-acetate 

(chất tạo thành khi chuột bị viêm tai) với hiệu quả 

ức chế tương ứng là 75% và 53%. Yoshioka và cs (1998) đã dùng chất 

dehydrocurdione, một sesquiterpene chiết tách từ cây nghệ đen để khảo sát hoạt tính 

kháng viêm in vivo và in vitro ở chuột. Kết quả cho thấy, dehydrocurdione, thành 

phần chính của nghệ đen có tiềm năng kháng viêm đi cùng với tác dụng chống oxy 

hóa. [8] 

Hình 3.4. Cấu trúc của procurcumenol 

Hình 3.5. Cấu trúc của epiprocurcumenol 
















3.3.6. Hoạt tính chống oxy hóa: 

Mau và cs (2003) nghiên cứu hoạt tính chống oxy hóa của tinh dầu nghệ đen. 

Ở nồng độ 20 mg/ml, tinh dầu nghệ đen có hoạt tính tốt trong việc quét gốc tự do 

1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl. Các hợp chất curcuminoid phân lập từ nghệ đen 

được công bố có hoạt tính chống oxy hóa và kháng viêm tương đương với các chất 

này tách từ cây nghệ vàng. Kết quả nghiên cứu của Paramapojn và cs (2009) đã 

chứng minh rằng, dịch chiết ethanol củ nghệ đen có hoạt tính quét gốc tự do. Khả 

năng quét gốc tự do của các curcuminoid nghệ đen cao nhất là curcumin rồi đến 

demethoxycurcumin và thấp nhất là bisdemethoxycurcumin. [8] 

Ở nước ta, Trần Thị Việt Hoa và cs (2007) cũng đã khảo sát hoạt tính chống 

oxy hóa và nhận thấy tinh dầu nghệ đen trồng ở Đà Lạt ở nồng độ 20 mg/ml có khả 

năng chống oxy hóa tương đối cao từ 74,8 - 77,8 %. Cao ether dầu hỏa của củ nghệ 

đen có khả năng chống oxy hóa cao nhất từ 61,4 - 84,5 %, với nồng độ từ 5 - 20 

mg/ml. [8] 

3.3.7. Hoạt tính kháng khuẩn và kháng nấm: 

Hoạt tính kháng các loại vi khuẩn và nấm gây bệnh ở người và thực vật của 

nghệ đen đã được nhiều nghiên cứu đề cập. Wilson (2005) đã khảo sát hoạt tính 

kháng khuẩn, kháng nấm của dịch chiết từ củ nghệ đen trên 6 loài vi khuẩn và 2 loài 

nấm. Kết quả cho thấy, các loại dịch chiết của củ nghệ đen đều có khả năng ức chế 

sinh trưởng của các loài vi khuẩn và nấm kiểm định (trừ Staphylococcus aureus). 

Nghiên cứu của Ficker và cs (2003) về khả năng kháng nấm gây bệnh ở người của 

các loại dịch chiết từ 11 loài cây họ Gừng cho thấy, dịch chiết từ củ nghệ đen có 

khả năng chống lại các loại nấm gây bệnh ở người, gồm những loài nấm chống chịu 

với các chất diệt nấm phổ biến như amphotericin B và ketoconazole [43]. Joshi và 

cs (1989) nghiên cứu nhận thấy, tinh dầu của nghệ đen chứa methyl-p-methoxycinnamate 

là thành phần kháng các nấm gây bệnh ở người [67]. Philip và cs (2009) 


nghiên cứu khả năng kháng khuẩn 32 loại dịch chiết từ 8 loài dược liệu trong các 

bài thuốc cổ truyền ở Malaysia trên các loài vi khuẩn nhận thấy dịch chiết của củ 

nghệ đen ức chế sinh trưởng của các loài vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa, S. 















aureus, Bacillus. subtilis và không ức chế sinh trưởng của vi khuẩn E. coli. Dịch 

chiết nghệ đen Thái Lan có hoạt tính kháng 3 chủng vi khuẩn E. coli, 2 chủng vi 

khuẩn Salmonella typhimurium, B. cereus, Listeria monocytogenes, S. aureus, 1 

chủng vi khuẩn B. subtilis, Vibrio parahaemolyticus, Yersinia enterocolitica, và 2 

chủng vi khuẩn Pseudomonas sp. . Hiệu quả kháng khuẩn của dịch chiết nghệ đen 

tương đương với các sản phẩm kháng khuẩn thương mại và sự phối hợp dịch chiết 

nghệ đen với các sản phẩm kháng khuẩn đã cải thiện hiệu quả của các sản phẩm 

này. Singh và cs (2002) đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của tinh dầu bay hơi của củ 

cây nghệ đen nhận thấy, tinh dầu ức chế hoàn toàn khả năng sinh trưởng của các sợi 

nấm Colletotrichum falcatum. Srvidya và cs (2009) nghiên cứu hoạt tính kháng 

khuẩn của dịch chiết củ nghệ đen. Kết quả cho thấy, dịch chiết hydro ethanolic của 

nghệ đen có khả năng kháng B. cereus và ức chế tương đối với K. pneumonia và C. 

albicans. [8] 

3.3.8. Tác dụng trị cao huyết áp 

Nghệ đen còn có tác dụng làm tăng tuần hoàn ngoại biên. Điều này cũng đồng 

nghĩa với việc làm tăng thể tích tuần hoàn của mình. Theo quy luật tự nhiên, khi thể 

tích tăng thì áp lực của nó sẽ giảm. Một số nghiên cứu của y học thế giới đã chứng 

minh tác dụng chữa bệnh cao huyết áp bằng nghệ đen là có thật. [12] 

- Điển hình là một công bố vào 11/2009 từ tạp chí Circulation đã trích dẫn: 

“Chất curcumin có công dụng ngăn ngừa những thiệt hại gây ra áp lực máu cao của 

các tế bào về tim”. [12] 

Song song đó, Đại học Trung tâm Y tế Maryland cũng cho rằng nghệ đen có 

thể làm giảm cholesterol và ngăn ngừa hình thành mảng bám trong động mạch. 

Điều này có thể giúp duy trì huyết áp ở mức ổn định. [12] 

Trước đó 2 tháng (tức vào tháng 07/2009), một nghiên cứu của Tạp chí 

Ethnopharmacology cũng rất có ý nghĩa. Nghiên cứu này chỉ ra rằng: “Chiết xuất 


methanol của chất curcumin còn làm giãn các mạch máu trong các thử nghiệm trên 

động vật”. Dù chỉ là thí nghiệm trên động vật nhưng từ những kết quả đó, nó có thể 















giúp họ tiếp tục tiến hành những thí nghiệm chuyên sâu trên cơ thể con người trong 

tương lai. [12] 

IV. 

GIỚI THIỆU MỘT SỐ DẠNG CHẾ PHẨM CÓ CHỨA 

THÀNH PHẦN CÓ NGUỒN GỐC TỪ CÂY NGHỆ ĐEN 

4.1. Cốm Dạ Dày Curmin Nghệ Đen: 

Hình 4.1. Chế phẩm Cốm dạ dày Nghệ đen 

Thành phần trong 1 gói cốm chứa: [11] 

- Nghệ đen………………….…. 1500mg 

- Cao Bình vôi……………..…… 250mg 

- Ô tặc cốt (Mai mực)………..… 500mg 

- Cao Chè dây………………….. 250mg 

- Chỉ xác……………………..….. 150mg 

- Ngải cứu…………………….… 100mg 

- Mật ong……………………..…. 500mg 


- Phụ liệu: đường, magnesi carbonat, hương liệu … vừa đủ 1 gói 5gam 

Công dụng: [11] 















- Giúp bổ tỳ, dưỡng vị, trung hòa axit, hỗ trợ làm giảm tình trạng viêm loét 

dạ dày, đại tràng, tá tràng, đau nóng rát, khó chịu thượng vị với các triệu 

chứng rối loạn tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu, do cường toan. 

Đối tƣợng sử dụng sản phẩm: [11] 

- Dùng cho bệnh nhân viêm loét dạ dày, hành tá tràng, rối loạn tiêu hóa với 

các triệu chứng đắng miệng, ăn không tiêu, sình bụng, ợ chua, đầy hơi, 

nôn mửa, trào ngược 

Hƣớng dẫn sử dụng: [11] 

- Uống trước bữa ăn 30 phút và uống với nước nguội 

- Trẻ em trên 2 tuổi: uông 1/2 – 1 gói/lần, ngày 2 lần 

- Người lớn: 1 gói/ lần, ngày 2-3 lần 

- Đợt sử dụng nên kéo dài từ 1-3 tháng kết hợp với chế độ sinh hoạt hợp 

lý để đạt hiệu quả tốt nhất 

- Sản phẩm này không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc 

chữa bệnh. 

Hạn sử dụng: [11] 

- 36 tháng kể từ ngày sản xuất. 

- Ngày sản xuất và hạn sử dụng ghi trên nhãn chính của sản phẩm. 

Sản xuất bởi: [11] 

- Công Ty TNHH Thương Mại Dp Thiên Việt 

- Thương nhân chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm và phân phối: 

Công Ty Cổ Phần Hoàng Quân TPQ 

- Địa chỉ: 14 Đường Cầu Xây, Phường Tân Phú, Quận 9, Thành Phố Hồ 

Chí Minh 

4.2. Hoàn nghệ đen - mật ong: 
















Hình 4.2. Chế phẩm Hoàn Nghệ đen mật ong 

Thành phần trong 1 viên chứa: [13] 

- Bột nghệ đen (Curcuma zedoariae) ............................................... 50% 

- Mật ong (Mel) ................................................................................ 45% 

- Phấn hoa, sữa ong chúa (Bee Polen, Royal jelly) ............................ 5% 

Công dụng: [13] 

- Giúp bồi bổ sức khỏe, tăng cường chức năng tiêu hóa, giúp bảo vệ, tái tạo 

niêm mạc dạ dày, làm giảm các triệu chứng chán ăn, ăn không tiêu, ợ hơi, 

ợ chua, ợ nóng, bụng đầy chướng, đau tức thượng vị, đau quặn bụng, rối 

loạn tiêu hóa 

- Bổ máu, mau lành vết thương. 

Đối tƣợng sử dụng sản phẩm: [13] 

- Thích hợp với người mới ốm dậy, phụ nữ sau khi sinh, người bị viêm loét 

dạ dày, tá tràng, ăn không tiêu, đầy hơi 

Hƣớng dẫn sử dụng: [13] 


- Uống mỗi lần 15-20 viên, ngày 3 lần, uống truớc mỗi bữa ăn 

Sản xuất bởi: [13] 












- CÔNG TY TNHH TM DV KHANG MINH 

- Địa chỉ: 70 Nơ Trang Long, TP. Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk. 



















KẾT LUẬN 

Qua việc tìm hiểu về cây Nga Truật, dựa vào các nghiên cứu thành phần hóa 

học, ta đề ra phương pháp chiết xuất phù hợp để chiết tách hoạt chất. 

Nga truật có các tác dụng dược lý đáng chú ý trong việc điều trị bệnh cho 

nhiều người. Các tác dụng dược lý của cây Nga Truật hay Nghệ đen như giảm đau, 

kháng ung thư, bảo vệ gan, kháng loét, kháng viêm, chống oxy hóa, kháng khuẩn, 

kháng nấm và cao huyết áp. Nghiên cứu thêm về cây nga truật tăng sự cô lập các 

dược chất mới hơn nhằm giúp việc nghiên cứu các hoạt động dược lý và điều trị 

bệnh cho con người tốt hơn. 
















Tiếng Việt: 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

1. ThS. DS. Nguyễn Ngọc Chƣơng (2018), Dược liệu môn thay thế LVTN , 

Trường Đại học Công Nghệ Miền Đông, Lưu hành nội bộ 

Trang tin điện tử: 

2. http://ydvn.net/contents/view/2949.cay-nghe-den-curcuma-zedoaria.html 

3. https://voer.edu.vn/m/bo-gung/792ac8d0 

4. https://tailieu.vn/doc/bo-gung-zingiberales-887146.html 

5. https://xemtailieu.com/tai-lieu/nghien-cuu-dac-diem-thuc-vat-va-thanh-phan- 

hoa-hoc-cua-cay-nghe-dang-curcuma-zedoaroides-a-chav-tanee-ho-gung- 

zingiberaceae-1771702.html 

6. http://tracuuduoclieu.vn/nga-truat-nghe-den.html 

7. https://duocdienvietnam.com/nga-truat-than-re/ 

8. http://hueuni.edu.vn/sdh/attachments/article/965/2.VoChauTuan_NoiDung.p 

df 

9. http://ydvn.net/contents/view/11987.nga-truat.html. 

10. https://123doc.org/document/898556-luan-van-nghien-cuu-thanh-phan-hoahoc-tinh-dau-cay-nghe-den-curcuma-zedoaria-rosc-o-nghe-an-va-ha-tinh.htm 

11. http://nhathuoctrungnguyen.com/x 

12. http://ngheduoclieu.com/nghe-den-chua-benh-gi-hieu-qua-nhat-516.html 

13. http://www.khangminhdaklak.com.vn/SanPham/Hienthi/88

NGHIÊN CỨU TỔNG QUAN VỀ THỰC VẬT VÀ THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA CÂY NGA TRUẬT

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?