30.04.2013 Views

Novas palabras ok. - Lexicool

Novas palabras ok. - Lexicool

Novas palabras ok. - Lexicool

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 2<br />

MATERIAIS LINGÜÍSTICOS<br />

Edición:<br />

Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo<br />

Reitoría da Universidade de Vigo<br />

r/<br />

36201 Vigo<br />

Tel. 986 813574<br />

Fax: 986 813559<br />

©<br />

© Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo, 2009<br />

© Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo, 2009<br />

Printed in Spain - Impreso en España<br />

I.S.B.N.<br />

Depósito Legal: VG-<br />

Deseño e maquetación: Acuarela Comunicación SLL<br />

Imprime:<br />

Reservados todos os dereitos. Nin a totalidade nin parte deste libro pode reproducirse<br />

ou transmitirse por ningún procedemento electrónico ou mecánico, incluíndo fotocopia,<br />

gravación magnética ou calquera almacenamento de información e sistema<br />

de recuperación, sen o permiso escrito da Área de Normalización Língüística<br />

da Universidade de Vigo.


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 3<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

materiais<br />

lingüísticos<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

galego - éuscaro<br />

euskara - galiziera<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

UNIVERSIDADE<br />

DE VIGO


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 4<br />

4<br />

Dicionario Elemental<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 5<br />

i n t r o d u c i ó n<br />

Introdución<br />

5


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 7<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

galego - éuscaro


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 8


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 9<br />

A<br />

galego - éuscaro<br />

a art. 1. -a pron. 2. Ø<br />

á contra. 1. a (preposición) + a (artigo)<br />

s.f. 2. hegal, hego<br />

a prep. 1. -i 2. Ø 3. -ra 4. -n 5. -z, -<br />

ka<br />

aba s.f. hegal<br />

abade s.m. abade<br />

abaixar v.t. makurtu<br />

abaixo adv. 1. behera, apal interx.<br />

2. behera parte de abaixo azpi,<br />

behe, barren<br />

abalar v.t./v.p. kulunkatu, zabundu<br />

abalo s.m. kulunka, zabu, kili-kolo<br />

abandonado -a adx. 1. (despreocupado)<br />

axolagabe, utzi 2. (referido<br />

a casas, vilas) utzi<br />

abandonar v.t. 1. laga, utzi, bertan<br />

behera utzi 2. (un lugar) -tik irten<br />

abanear v.t./v.p. kulunkatu, zabundu<br />

abano s.m. haizemaile<br />

abaratar v.t./v.i merkatu<br />

abarrelar v.t. sehaska, kulunkatu<br />

abastanza s.f. ugaritasun, oparotasun<br />

abdicar v.t. (dun cargo) abdikatu,<br />

(dunhas crenzas) uko egin<br />

abecedario s.m. alfabeto<br />

abeiro s.m. geriza<br />

abella s.f. erle<br />

abellón s.m. erlastar<br />

aberto -a adx. zabal, zabalik<br />

abeto s.m. izei<br />

abismo s.m. leize<br />

abofé adv. egiazki, egiazkiro<br />

abolar v.i./v.p. mailatu<br />

abondar v.i. nahikoa izan, aski izan<br />

abondo -a adx. 1. aski, nahiko adv.<br />

2. aski, dezente, nahiko, samar<br />

abondoso -a adx. ugari, gari<br />

abono s.m. abonamendu<br />

abordaxe s.f. abordatze<br />

aborrecer v.t. 1. gorrotatu, higuindu<br />

v.t./v.p. 2. nazkatu<br />

abotoar v.t. botoitu, botoiak lotu<br />

abrandar v.t. bigundu, samurtu<br />

abrazar v.t./v.p. besarkatu<br />

abrazo s.m. besarkada<br />

abreviar v.t. lastertu, laburtu<br />

abrigar v.t./v.p. arropa jantzi, berotu,<br />

estali<br />

abrigo s.m. ber<strong>ok</strong>i<br />

abril s.m. apiril<br />

abrir v.t./v.p. ireki, zabaldu<br />

abruñeiro s.m. elorri<br />

9


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 10<br />

10<br />

Dicionario Elemental<br />

absolutamente adv. 1. (en oracións<br />

negativas) ezer ere, deus ere 2.<br />

(en oracións afirmativas) erabat,<br />

zeharo, guztiz<br />

absoluto adx. absolutu, erabateko<br />

en absoluto batere<br />

absurdo -a adx. zentzugabe<br />

abundancia s.f. ugaritasun, oparotasun,<br />

aukera en abundancia erruz<br />

abundante adx. ugari, gori<br />

abundantemente adv. gogotik<br />

aburrido adx. aspergarri<br />

aburrir v.t./v.p. aspertu, nekatu, gogaitu<br />

abusar v.i. 1. abusatu 2. (sexualmente)<br />

bortxatu<br />

abuso s.m. 1. gehiegikeria 2. abusu<br />

acá adv. hemen, (dirección a) hona<br />

acá mesmo hementxe, honaxe<br />

acabar v.t. 1. amaitu, bukatu, burutu<br />

v.p. 2. agortu, amaitu, bukatu<br />

v.i. 3. amaitu, bukatu acabado de<br />

nacer jaioberri<br />

acadar v.t. iritsi<br />

académico -a adx./s. akademiko<br />

ano académico ikasturte<br />

acampar v.i. kanpatu<br />

acceder v.i. 1. onartu, onetsi, amore<br />

eman 2. sartu, heldu, sarbide izan<br />

acceso s.m. 1. (entrada) sarbide, sarrera<br />

2. (acción) sartze 3. (informática)<br />

atzipen<br />

accidente s.m. 1. istripu 2. ustekabe<br />

3. gorabehera<br />

acción 1. egintza, ekintza, egite<br />

2. akzio<br />

acción s.f. ekintza<br />

acedar v.t./v.i. 1. mindu, garraztu<br />

v.p. 2. ihartu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

acedo -a adx. garratz, samin<br />

aceiro s.m. altzairu<br />

aceite s.m. olio<br />

acelerar v.t. 1. bizkortu, azeleratu<br />

v.p. 2. artegatu<br />

acenar v.i. keinu egin<br />

acender v.t. piztu, biztu<br />

aceno s.m. keinu, zeinu, (cos ollos)<br />

ñica, (de burla) ñaka<br />

acento s.m. 1. azentu 2. (gráfico)<br />

azentu-marka 3. doinu<br />

aceptar v.t. aitortu, onartu<br />

acerca de loc. prep. –i dag<strong>ok</strong>ionez<br />

acercar v.t./v.p. hurbildu, hurreratu,<br />

inguratu<br />

acérrimo adx. amorratu<br />

acertar v.t. 1. asmatu, igarri v.i.<br />

2. jo, eman 3. asmatu<br />

aceso -a adx. bero, gartsu<br />

acha s.f. ezpal, printza<br />

achado s.m. aurkikuntza<br />

achaiar v.t. lautu<br />

achar v.t. 1. topatu, aurkitu 2. uste<br />

izan v.p. 3. egon<br />

achegar v.t./v.p. hurbildu, hurreratu,<br />

inguratu<br />

aciñeira s.f. arte<br />

acio s.m. mordo<br />

acivro s.m. gorosti<br />

aclaración s.f. argibide, azalpen<br />

aclarar v.t. 1. argitu 2. (a roupa)<br />

urbe rritu v.i. 3. (o día, o ceo) argitu,<br />

oskarbitu v.t./v.p. 4. (dúbidas)<br />

argitu<br />

aclarear v.i. argitu, oskarbitu<br />

acó adv. hona acó mesmo honaxe<br />

acochar v.t./v.p. ezkutatu, ostendu,<br />

gorde


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 11<br />

galego - éuscaro<br />

acocho s.m. zulo<br />

acolá adv. harantzago<br />

acoller v.t. 1. hartu, jaso v.p. 2. heldu<br />

acollida s.f. harrera<br />

acometida s.f. bultza, ekinaldi<br />

acomodar v.t./v.p. 1. (colocar) k<strong>ok</strong>atu<br />

2. (adaptar) eg<strong>ok</strong>itu, moldatu<br />

acompañar v.t. lagundu<br />

aconsellar v.t./v.p. aholkatu, kontseilatu,<br />

gomendatu<br />

acontecemento s.m. 1. gertaera 2.<br />

(acto público) ekitaldi<br />

acontecer v.i. gertatu, suertatu<br />

acordar v.t. 1. erabaki, ebatzi v.t./v.p.<br />

2. gogoratu, oroitu v.i. 3. (espertar)<br />

iratzarri, ernatu, esnatu<br />

acordeón s.m. soinu<br />

acordo s.m. akordio, erabaki, konponbide,<br />

tratu, kontzertu estar de<br />

acordo ados izan, bat etorri<br />

acostumar v.t./v.p. 1. ohitu v.t.<br />

2. (partícula que se antepón ao<br />

verbo, adoitar) ohi<br />

acougar v.i. lasaitu, baretu<br />

acougo s.m. lasaitasun, sosegu<br />

acoutar v.t. 1. mugatu, zedarriztatu<br />

2. (un texto) oharrak ipini/idatzi<br />

acovardar v.t./v.p. beldurtu, koldartu<br />

acta s.f. agiri<br />

actitude s.f. j<strong>ok</strong>abide, jarrera<br />

actividade s.f. ekintza, jarduera<br />

activo -a adx. 1. gogotsu, langile<br />

2. aktibo<br />

acto s.m. 1. egintza, ekintza, egite<br />

2. (acontecemento público) ekitaldi,<br />

ospakizun 3. (de teatro) ekitaldi<br />

actor -ora s. aktore, j<strong>ok</strong>alari<br />

actriz s.f. aktore, j<strong>ok</strong>alari<br />

actuación s.f. saio<br />

actual adx. gaur egungo, gaurko<br />

actualmente adv. gaur egun, gaur<br />

egunean<br />

actuar v.i. 1. aritu, j<strong>ok</strong>atu 2. antzeztu,<br />

j<strong>ok</strong>atu<br />

acubillo s.m. aterki, babes, geriza<br />

acuoso -a adx. 1. (zumento) urdun,<br />

urtsu 2. zirin<br />

acurtar v.t. laburtu, txikiagotu,<br />

moztu<br />

acusación s.f. salaketa<br />

acusar v.t. 1. salatu, akusatu 2. (sentir)<br />

nabaritu, nabarmendu v.p.<br />

3. aitortu<br />

adaptar v.t. adaptatu, eg<strong>ok</strong>itu<br />

adecuado -a adx. eg<strong>ok</strong>i<br />

adecuar v.t./v.p. eg<strong>ok</strong>itu<br />

adega s.f. ardandegi<br />

adelgazar v.t./v.i. argaldu, mehetu<br />

ademais adv. gainera, gain<br />

adestrador -ora s. entrenatzaile<br />

adeus interx. 1. adio!, agur! s.m.<br />

2. adio, agur<br />

adherir v.t./v.i./v.p. 1. erantsi, atxiki,<br />

itsatsi v.p. 2. (a unhas ideas) atxiki<br />

adiantar v.t./v.i./v.p. aurreratu, aurrea<br />

hartu<br />

adiante adv. 1. aurrera 2. (parte de<br />

algo) aurre interx. 3. aurrera! de<br />

hoxe en adiante gaurtik aurrera<br />

adianto s.m. aurrerapen<br />

adiar v.t. atzeratu<br />

adición s.f. batuketa<br />

adiñeirado -a adx. dirudun<br />

adival s.m. gurdi-s<strong>ok</strong>a<br />

11


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 12<br />

12<br />

Dicionario Elemental<br />

adiviña s.f. asmakizun, igarkizun<br />

adiviñar v.t. asmatu, igarri<br />

adiviño -a s. igarle<br />

administración s.f. administrazio<br />

administrador -ora s. administratzaile<br />

administrativo -a adx. 1. administratibo<br />

s. 2. administrari, bulegari<br />

admirable adx. harrigarri, ohargarri<br />

admiración s.f. mirespen<br />

admirador -ora s. miresle<br />

admirar v.t. 1. miretsi, ederretsi v.p.<br />

2. (asombrarse) harritu<br />

admitir v.t. onartu, onetsi<br />

adobiado -a adx. apain<br />

adobiar v.t./v.p. apaindu<br />

adoecer v.i. 1. (sufrir) pairatu 2. (desexar)<br />

irrikatu<br />

adoitar v.t. (partícula que se antepón<br />

ao verbo) ohi<br />

adoito adv. sarri<br />

adopción s.f. 1. hartze 2. adopzio,<br />

(un neno) sematzat hartze, (unha<br />

nena) alabatzat hartze<br />

adoptar v.t. 1. hartu 2. (un neno ou<br />

unha neno) adoptatu, (un neno)<br />

sematzat hartu, (unha nena) alabatzat<br />

hartu<br />

adorar v.t. agurtu, adoretu, gurtu<br />

adormecer v.i. logaletu<br />

adornado -a adx. apain<br />

adornar v.t./v.p. apaindu<br />

adorno s.m. apain, apaindura,<br />

apaingarri, edergarri<br />

adozar v.t. gozatu, eztitu<br />

adquirir v.t. 1. (mercar) erosi 2.<br />

(algo inmaterial) eskuratu<br />

adro s.m. atari<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

aduana s.f. aduana<br />

adubar v.t. ontzutu, adobatu<br />

adubo s.m. ontzu, ontzu<br />

adular v.t. lausengatu, losintxatu<br />

adulto -a adx./s. heldu, nagusi<br />

adversario -a adx./s. arerio<br />

advertencia s.f. 1. oharpide, abertimendu<br />

2. (observación) oharpen<br />

advertir v.t. 1. adierazi 2. (notar)<br />

nabaritu<br />

adxacente adx. aldameneko, alb<strong>ok</strong>o<br />

adxectivo -a adx. 1. osagarri s.m.<br />

2. adjektibo, (na gramática vasca,<br />

antes do nome) izenlagun, (na gramática<br />

vasca, despois do nome)<br />

izenondo<br />

adxudicar v.t. esleitu, adjudikatu<br />

aeroporto s.m. aireportua<br />

afable adx. adikor, atsegin facerse<br />

afable lautu<br />

afacer v.t./v.p. ohitu, jarri<br />

afagar v.t. lausengatu, losintxatu<br />

afago s.m. lausengu<br />

afalar v.t. akuilatu<br />

afamado -a adx. ospetsu, sonatu<br />

afastar v.t./v.p. 1. apartatu, erretiratu,<br />

baztertu, aldendu, banandu<br />

2. (relacións) urrundu, urrutiratu<br />

afección s.f. 1. (doenza) erasan<br />

2. zaletasun 3. zale<br />

afeccionado -a adx./s. zale<br />

afectar v.t./v.p. 1. hunkitu v.t.<br />

2. (atinxir) eragin<br />

afeitar v.t./v.p. bizarra egin<br />

afeito -a adx. ohituta egon<br />

afiado -a adx. 1. zorrotz, zorroztu<br />

s.m. 2. zorrozketa<br />

afialapis s.m. zorrozkailu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 13<br />

galego - éuscaro<br />

afianzar v.t. finkatu, tinkatu, oinarritu<br />

afiar v.t. zorroztu<br />

afiliado -a s. bazkide, afiliatu<br />

afiliar v.t./v.p. kide egin, afiliatu<br />

afillado -a s. besoetako<br />

afín adx. kideko, pareko<br />

afinar v.t. tonuan jarri<br />

afirmar v.t. 1. baieztatu v.t./v.p.<br />

2. (fortalecer) sendotu<br />

afixo s.m. hizki<br />

aflición s.f. atsekabe, bihozmin<br />

aflixir v.t./v.p. atsekabetu<br />

afogar v.t. ito<br />

afondar v.i. 1. sakondu 2. hondatu,<br />

urperatu<br />

aforcar v.t./v.p. urkatu<br />

aforrar v.t. aurreztu, aurreratu, soberatu<br />

aforro s.m. aurrezki caixa de aforros<br />

aurrezki-kutxa<br />

afortunadamente adv. zorionez<br />

afrouxar v.t. laxatu<br />

afundir v.t./v.p. hondatu, hondoratu,<br />

urperatu<br />

agachar v.t./v.p. 1. (ocultar) ezkutatu,<br />

ostendu, gorde 2. (anicarse)<br />

makurtu, uzkurtu<br />

agardar v.t./v.i. 1. itxaron, itxoin,<br />

zain egon v.t. 2. (confiar) espero<br />

izan<br />

agarimo s.m. maitasun, maitazarre,<br />

txera<br />

agarimoso -a adx. amultsu, txeratsu,<br />

maitekor<br />

agarradeira s.f. eskuleku, helduleku<br />

agarrar v.t./v.p. eutsi, heldu<br />

agás prep. ezik, izan ezik, salbu<br />

agasallar v.t. erregalatu, opari egin<br />

agasallo s.m. erregalu, opari<br />

agatuñar v.i. katamarka igo<br />

agochar v.t./v.p. ezkutatu, ostendu,<br />

gorde<br />

agocho s.m. zulo<br />

agora adv. 1. orain 2. (época presente)<br />

orainaldi a partir de agora<br />

aurrerantzean, hemendik aurrera<br />

polo de agora oraingoz agora<br />

mesmo oraintxe bertan até agora<br />

oraindaino<br />

agosto s.m. abuztu<br />

agra s.f. alor<br />

agradable adx. atsegin, pozgarri, gog<strong>ok</strong>o<br />

agradar v.i. atsegin izan, gustatu<br />

agradecer v.t. eskertu<br />

agradecido -a adx. eskerdun, esker<br />

oneko<br />

agrandar v.t. handitu<br />

agre adx. garratz, mingots<br />

agrear v.t./v.i. mindu, garraztu<br />

agresión s.f. eraso<br />

agricultor -ora s. nekazari<br />

agricultura s.f. nekazaritza<br />

agro s.m. 1. soro, landa, eremu<br />

2. (actividade) nekazaritza<br />

agromar v.i. erne<br />

agrupación s.f. 1. taldekatze, elkartze<br />

2. (asociación) talde, elkarte,<br />

lagunarte<br />

aguantar v.t. 1. (soster) eutsi 2. (soportar)<br />

jasan, eraman v.i. 3. (permanecer)<br />

iraun<br />

aguante s.m. eroapen<br />

aguia s.f. arrano<br />

aguillada s.f. akuilu<br />

13


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 14<br />

14<br />

Dicionario Elemental<br />

aguilloada s.f. eztenkada<br />

aguillón s.m. ezten, mizto<br />

aguinaldo s.m. gabonsari<br />

agulla s.f. orratz agulla de coser jostorratz<br />

aguzado adx. zorrotz, zorroztu<br />

aí adv. hor, (dirección a) horra aí<br />

mesmo hortxe<br />

ai interx. ai<br />

aínda adv. are, oraindik aínda que<br />

arren, nahiz eta, ba-...ere<br />

aire s.m. aire<br />

aireada s.f. bolada<br />

airear v.t./v.p. haizeztatu, haizatu,<br />

egurastu<br />

aixada s.f. aitzur<br />

alá adv. han, (dirección a) hara alá<br />

mesmo hantxe, haraxe<br />

ala s.f. hegal, hego<br />

alameda s.f. zumardi<br />

álamo s.m. zumar<br />

alarma s.f. alarma<br />

albanel s.m. igeltsero<br />

alboio s.m. estalpe<br />

alboroto s.m. zalaparta, iskanbila<br />

álbum s.m. album<br />

alcalde -esa s. alkate<br />

alcol s.m. alkohol<br />

alcume s.m. goitizen, izengoiti<br />

aldea s.f. herrixka<br />

aldraxante adx. Iraingarri, apalgarri<br />

aldraxar v.t. iraindu<br />

aldraxe s.f. irain, apalkuntza<br />

aledar v.t./v.p. poztu, alaitu, poz<br />

hartu<br />

alegrar v.t./v.p. poztu, alaitu, poz<br />

hartu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

alegre adx. alai, alegera, pozik<br />

alegría s.f. alaitasun, poz<br />

aleilar v.t. urrumatu<br />

alemán -á adx./s. 1. alemaniako,<br />

alemaniar s.m. 2. (lingua) aleman<br />

alén adv. 1. haraindi, bestalde s.m.<br />

2. beste mundu, haraindi<br />

alento s.m. 1. arnasa, hats 2. adore,<br />

gogo<br />

alfabeto s.m. alfabeto<br />

alfaia s.f. bitxi<br />

alfándega s.f. aduana<br />

alfinete s.m. orratz<br />

alfombra s.f. alfonbra<br />

alforxa s.f. alportxa<br />

algo indef. 1. zerbait, zer edo zer<br />

adv. 2. pixka bat, apur bat<br />

algodón s.m. kotoi<br />

alguén indef. norbait ser alguén inor<br />

izan<br />

algún (f. algunha) indef. zenbait,<br />

bat, batzuk<br />

algures adv. nonbait<br />

alí adv. han alí mesmo hantxe<br />

dende alí handik aurrera<br />

alianza s.f. aliantza, elkartasun<br />

alicerce s.m. 1. funts, oinarri 2. (dunha<br />

construción) zimendu, oinarri<br />

alimentación s.f. elikadura<br />

alimentar v.t./v.p. janaritu, mantendu,<br />

elikatu<br />

alimento s.m. janari, elikagai, jaki<br />

aliviar v.t. arindu<br />

alixeirar v.t. arindu<br />

alleo -a adx. Inoren<br />

allo s.m. baratxuri, berakatz allo<br />

porro porru


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 15<br />

galego - éuscaro<br />

alma s.f. arima<br />

almacén s.m. tegi, biltegi, gordeleku,<br />

gordailu<br />

almofada s.f. belarrond<strong>ok</strong>o, buruko,<br />

burko<br />

almorzar v.t./v.i. gosaldu<br />

almorzo s.m. gosari<br />

aló adv. hara aló mesmo haraxe<br />

alongar v.t./v.p. 1. luzatu 2. (afastar)<br />

urrundu, urrutiratu, aldendu<br />

aloumiñar v.t. laztandu<br />

aloumiño s.m. laztan<br />

alpendre s.m. estalpe<br />

alpinismo s.m. alpinismo<br />

alteración s.f. aldakuntza<br />

alterar v.t. 1. aldatu v.t./v.p. 2. asaldatu<br />

altibaixo s.m.pl. gorabehera<br />

alto-a adx. 1. altu, garai, goi, gora<br />

s.m. 2. atsedenaldi inter. 3. geldi,<br />

tenk<br />

altura s.f. altuera<br />

alugar v.t. akuratu, al<strong>ok</strong>atu<br />

alugueiro s.m. akura, errenta, al<strong>ok</strong>airu<br />

alumar v.t./v.i. argitu, argiztatu<br />

alumear v.t./v.i. argitu, argiztatu<br />

alumno -a adx./s. ikasle<br />

alusión s.f. aipamen, aipaldi<br />

alzadeiro s.m. apal<br />

ama s.f. etxekoandre, ugazabandre<br />

ama de casa etxekoandre ama de<br />

cría inude<br />

amable adx. adikor, atsegin, adeitsu<br />

amais adv. gain, gainera amais de -z<br />

ostean<br />

amalló s.m. l<strong>ok</strong>arri<br />

amañar v.t. 1. (arranxar) konpondu<br />

2. (con engano) iruzur egin v.p.<br />

3. (acomodarse) moldatu<br />

amar v.t. maitatu<br />

amarelado -a adx. horixka<br />

amarelo-a adx./s. hori<br />

amargo -a adx. garratz, mingots, mikatz,<br />

samin<br />

amarrar v.t. 1. amarratu v.t./v.p.<br />

2. lotu, amarratu<br />

ambición s.f. handinahi<br />

ambicioso -a adx. handinahi, handizale<br />

ambiente s.m. giro, ingurune<br />

ambiguo -a adx. nabar<br />

ambos -as indef. biak<br />

ambulancia s.f. anbulantzia<br />

ambulatorio s.m. anbulatorio<br />

ameaza s.f. mehatxu<br />

ameazar v.t. mehatxatu<br />

amedrentar v.t./v.p. beldurtu, kikildu<br />

ameixa s.f. 1. (marisco) muxila, txirla<br />

2. (froita) aran, <strong>ok</strong>aran<br />

ameixeira s.f. aranondo<br />

amencer v.i. 1. eguna etorri s.m.<br />

2. egunsenti, goiztiri, goizalde<br />

ameneiro s.m. haltz<br />

americano -a adx./s. amerikar<br />

amieiro s.m. haltz<br />

amigo -a adx./s. adiskide grupo de<br />

amigos lagun-talde<br />

amizade s.f. 1. adiskidetasun pl.<br />

2. laguna, adiskide, lagunarte,<br />

lagun-talde<br />

amo -a s. 1. jabe s.m. 2. ugazaba<br />

amodo adv. astiro, poliki, geldiro<br />

amoestación s.f. oharpide, abertimendu<br />

15


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 16<br />

16<br />

Dicionario Elemental<br />

amolar v.t. 1. (afiar) zorroztu v.t./v.p.<br />

2. izorratu, gogaitu v.p. 3. eragotzi<br />

amolecer v.t./v.i. bigundu, samurtu<br />

amontoar v.t./v.p. pilatu, metatu<br />

amor s.m. amodio, amore, maitasun<br />

amora s.f. 1. masusta, maruga<br />

2. masusta<br />

amorear v.t./v.p. pilatu, metatu<br />

amorodo s.m. marrubi, mugurdi<br />

amorriñar v.p. mindu<br />

amosar v.t. 1. erakutsi 2. azaldu,<br />

adierazi v.p. 3. azaldu, agertu<br />

ampliación s.f. zabalkuntza<br />

ampliar v.t. zabaldu<br />

amplo -a adx. zabal<br />

amuleto s.m. kutun<br />

anaco s.m. atal, puska, pusketa,<br />

zati, pixka<br />

análise s.f. analisi<br />

ananás s.f. anana<br />

anano -a adx./s. nano, ipotx<br />

anatomía s.f. anatomia<br />

anchear v.t./v.p. zabaldu<br />

ancho -a adx. 1. zabal s.m. 2. zabalera<br />

anchoa s.f. antxoa<br />

anciá s.f. atso<br />

ancián -á adx./s. 1. zahar, adineko<br />

s.pl. 2. zaharrak<br />

ancián s.m. agure<br />

anciño s.m. eskuare, altxarrastelu,<br />

arrastelu<br />

áncora s.f. aingura<br />

andar v.i. 1. ibili s.m. 2. solairu,<br />

pisu 3. (xeito de camiñar) ibilera<br />

andazo s.m. izurri<br />

andel s.m. apal<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

andoriña s.f. enara<br />

andrómena s.f. ingurumari, itzulinguru<br />

anécdota s.f. pasadizo, anekdota<br />

anel s.m.eraztun<br />

anexo -a adx. 1. erantsi s.m. 2. (apéndice)<br />

eranskin, gehigarri<br />

angazo s.m. eskuare, altxarrastelu,<br />

arrastelu<br />

angosto -a adx. estu, estutu, mehar,<br />

hertsi<br />

angueira s.f. zeregin<br />

anguía s.f. aingira<br />

angula s.f. angula<br />

ángulo s.m. 1. (matemática) angelu<br />

2. (dunha parede) bazter<br />

angustia s.f. larritasun<br />

anicar v.t./v.p. makurtu, uzkurtu<br />

animado -a adx. 1. (vivo) bizi, bizidun<br />

2. (alegre) animatu, alai<br />

3. (que ten movemento) bizidun<br />

debuxos animados marrazki bizidunak<br />

animal s.m. abere, animalia<br />

animar v.t./v.p. 1. adoretu, animatu<br />

v.t. 2. (estimular) suspertu, bizkortu<br />

ánimo s.m. 1. (vontade) gogo 2. ado -<br />

re, kemen interx. 3. aupa, eutsi estado<br />

de ánimo gogo-aldartea<br />

aniñar v.i. habia egin<br />

aniquilar v.t. suntsitu, deuseztatu,<br />

ezereztatu<br />

aniversario s.m. urtebetetze<br />

ano s.m. 1. (tempo) urte 2. (parte do<br />

corpo) uzki o ano pasado iaz o<br />

ano que vén geurtz este ano aurten<br />

año s.m. bildots año de leite arkume<br />

año acabado de nacer axuri


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 17<br />

galego - éuscaro<br />

anoar v.t./v.p. korapilatu, lotu<br />

anoitecer v.i. 1. gautu, ilundu s.m.<br />

2. iluntze, ilunabar<br />

anoitecida s.f. iluntze, ilunabar<br />

anotar oharrak ipini/idatzi<br />

anoxado -a adx. haserre<br />

anoxar v.t./v.p. haserretu, sumindu<br />

ansioso -a adx. goseti<br />

antano adv. antzina<br />

antemán, de loc.adv. aldez aurretik,<br />

aurrez<br />

antepasado -a adx./s. arbaso, asaba,<br />

antzinako<br />

anterior adx. 1. (tempo) lehenag<strong>ok</strong>o,<br />

lehengo, aurreko 2. (lugar)<br />

aurreko, aitzineko parte anterior<br />

anteriormente adv. lehenago<br />

antes adv. lehen, lehenbizi, lehenago<br />

antes de orduko, ordurako<br />

canto antes ahal bezain laster, lehenbailehen<br />

un pouco antes lehentxeago<br />

antibiótico -a adx./s.m. antibiotiko<br />

anticipar v.t. lastertu<br />

antídoto s.m. antidoto<br />

antigamente adv. antzina<br />

antigo -a adx. 1. zahar, antzinako<br />

s.m.pl. 2. arbaso, asaba, antzinako<br />

antollo s.m. apeta, nahiera, gutizia<br />

antonte adv. herenegun<br />

antuca s.f. guardasol<br />

anual adx. urteko<br />

anualmente adv. urtero<br />

anular v.t. 1. baliogabetu s.m. 2.<br />

hatz nagi adx. 3. eraztun-itxurako<br />

anunciar v.t. 1. (avisar) berri eman,<br />

adierazi 2. (prognosticar) iragarri<br />

3. (publicidade) iragarri<br />

anuncio s.m. 1. (noticia) iragarpen,<br />

berri emate, aldarrikapen 2. (publicidade)<br />

iragarki<br />

anxo s.m. aingeru<br />

anzol s.m. amu<br />

ao contra. a (preposición) + o (artigo)<br />

apadriñar v.t. 1. aitabitxi izan<br />

2. (axudar) babestu<br />

apagar v.t./v.p. amatatu, itzali<br />

apaixonado -a adx. Gartsu, bero<br />

apaixonar v.t./v.p. 1. zaletu, lehiatu<br />

2. (alterarse) grinatu<br />

apalpada s.f. haztamu ás apalpadas<br />

haztamuka<br />

apalpadela s.f. haztamu<br />

apalpar v.t./v.p. haztatu, haztakatu<br />

apampado -a adx. tentel<br />

apañar v.t. 1. jaso, bildu 2. (unha<br />

enfermidade, unha bebedela…)<br />

harrapatu v.p. 3. moldatu<br />

aparcadoiro s.m. aparkaleku<br />

aparcar v.t. aparkatu<br />

aparecer v.t./v.p. agertu, azaldu<br />

aparellar v.t. prestatu<br />

aparello s.m. 1. tresna, lanabes<br />

2. (navegación) aparailu<br />

aparencia s.f. eite<br />

apartado -a adx. 1. urrutiko s.m.<br />

2. atal apartado de correos postakutxa<br />

apartamento s.m. apartamentu<br />

apartar v.t./v.p. apartatu, erretiratu,<br />

banandu, aldendu, baztertu, lekutu,<br />

saihestu<br />

aparvado -a adx. tentel<br />

apelido s.m. abizen, deitura<br />

apenas adv. 1. ia, doi-doi conx.<br />

2. ozta<br />

17


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 18<br />

18<br />

Dicionario Elemental<br />

apéndice s.m. 1. (anexo) eranskin,<br />

gehigarri 2. (anatomía) apendize<br />

aperta s.f. besarkada<br />

apertado -a adx. estu, estutu<br />

apertar v.t. 1. estutu, estuagotu<br />

v.t./v.p. 2. besarkatu<br />

aperto s.m. larrialdi<br />

apetecer v.t./v.i. gura izan<br />

apetito s.m. 1. jangura, apetitu<br />

2. (desexo) gurari<br />

apiadarse v.p. errukitu, gupidatu,<br />

urrikaldu, gupida izan<br />

aplaudir v.i. txalo egin, txaloak jo<br />

aplauso s.m. txalo<br />

apoiar v.t./v.p. 1. bermatu 2. babestu<br />

apoio s.m. euskarri<br />

aposta s.f. apustu<br />

aposta s.f. apustu, dema, trabes<br />

apostar v.t. apustu egin<br />

apostar v.t. apustu egin<br />

apracible adx. baketsu<br />

aprazar v.t. atzeratu<br />

apreciar v.t. 1. aintzat hartu, apreziatu<br />

2. (taxar) balioztatu 3. (enxergar)<br />

hauteman<br />

aprecio s.m. 1. (estima) estimu, estimazio<br />

2. (valor) jaramon<br />

aprender v.t. 1. (adquirir) ikasi<br />

2. (transmitir) irakatsi<br />

aprendizaxe s.f. ikasketa<br />

apresurado -a adx. lehiatsu<br />

apresurar v.t. 1. azkartu v.p. 2. lehiatu<br />

aprobar v.t. 1. onartu, onetsi 2.<br />

gainditu<br />

apropiado -a adx. eg<strong>ok</strong>i<br />

apropiarse v.p. bereganatu, jabetu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

aproveitar v.t./v.i./v.p. aprobetxatu<br />

aprovisionar v.t./v.p. hornitu<br />

aproximadamente adv. inguru, gutxi<br />

gorabehera<br />

aproximar v.t./v.p. 1. hurbildu, hurreratu,<br />

inguratu v.p. 2. (parecerse)<br />

antzekoa izan<br />

aptitude s.f. gaitasun<br />

apuntar v.t. izkiriatu<br />

apupar v.t./v.i. oihuka eraso, txistu<br />

egin, txistu jo<br />

apurado -a adx. 1. (unha situación)<br />

estu, larri 2. (de cartos) eskas<br />

apurar v.t. 1. presatu v.p. 2. estutu,<br />

larritu<br />

apuro s.m. larrialdi, trantze, estutasun<br />

aquel (f. aquela, n. aquilo) dem.<br />

hau aquel mesmo bera<br />

aquí adv. hemen aquí mesmo hementxe<br />

arado s.m. golde<br />

arame s.m. alanbre<br />

araña s.f. armiarma<br />

árbitro s.m. 1. (dereito) arbitro 2.<br />

(deporte) arbitro<br />

árbore s.f. arbola, zuhaitz árbore<br />

alta tantai<br />

arboredo s.m. zuhaizti<br />

arbusto s.m. zuhaixka<br />

arca s.f. 1. kutxa 2. (estribor) istribor<br />

arco s.m. 1. arku 2. (arma) arku,<br />

uztai arco da vella ostadar<br />

arder v.i. erre, sutan egon, su hartu<br />

área s.f. arlo<br />

area s.f. harea, hondar<br />

arelar v.t. irrikatu<br />

aresta s.f. ertz


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 19<br />

galego - éuscaro<br />

arestora adv. oraintxe<br />

argallar v.t. azpikerian ibili<br />

argalleiro -a adx. endredatzaile<br />

argallo s.m. azpikeria<br />

argumento s.m. 1. (tema) argumentu<br />

2. (proba) argibide, argudio, sinesgarri<br />

árido -a adx. elkor<br />

arma s.f. arma<br />

arma v.t./v.p. armatu<br />

armada s.f. gudaroste<br />

armario s.m. 1. armairu 2. (chineiro)<br />

arasa<br />

aro s.m. aro<br />

arquitecto -a s. arkitekto<br />

arquitectura s.f. arkitektura<br />

arquivador s.m. fitxategi<br />

arquiveiro -a s. artxibazain<br />

arquivo s.m. 1. artxibo, agiritegi<br />

2. (informática) fitxategi<br />

arrabalde s.m. inguru, ingurumari<br />

arraigar v.i. 1. sustraitu, errotu v.p.<br />

2. (asentar) finkatu<br />

arrancar v.t. 1. (plantas) errotik<br />

atera 2. atera, erauzi v.t./v.i.<br />

3. (vehículo/motor) martxan jarri<br />

arrandeadoiro s.m. leria, zabu<br />

arrandear v.t./v.p. kulunkatu, balanbatu<br />

arranxar v.t. 1. konpondu 2. (ordenar)<br />

moldatu<br />

arrastrar v.t./v.i./v.p. 1. herrestatu,<br />

narrastu v.i. 2. (naipes) arrastatu<br />

arrear v.t. akuilatu<br />

arrebolar v.t. 1. (guindar) jaurti,<br />

jaurtiki, egotzi v.i. 2. (rodar) pirritatu<br />

arrecendo s.m. lurrin, usain gozo<br />

arredar v.t./v.p. 1. apartatu, urrundu,<br />

urrutiratu 2. (relacións) urrundu,<br />

urrutiratu<br />

arredismo s.m. separatismo<br />

arredor adv. 1. inguruan 2. (aproximadamente)<br />

inguru, gutxi gorabehera<br />

s.m.pl. 3. inguru, ingurumari<br />

arrefriado s.m. hotzeri, marranta,<br />

katarro<br />

arrefriar v.t./v.i. 1. hoztu v.p. 2. marrantatu<br />

arrendar v.t. al<strong>ok</strong>atu, akuratu, errentan<br />

eman<br />

arrendatario -a s. maizter<br />

arreo adv. etengabe<br />

arrepentimento s.m. damu<br />

arrepentirse v.p. damutu<br />

arrepío s.m. dardara<br />

arrestar v.t. atxilotu<br />

arrevesado bihurri, aldrebes<br />

arriba adv. 1. goian 2. gora parte de<br />

arriba goi<br />

arrincar v.t. 1. (plantas) errotik atera<br />

2. atera, erauzi v.t./v.i. 3. (vehículo/motor)<br />

martxan jarri<br />

arriscar v.t./v.p. arriskatu<br />

arroaz s.m. izurde<br />

arroba s.f. arroa<br />

arrodear v.t.v.p. inguratu<br />

arrodeo s.m. inguraketa, inguratze<br />

arroiada s.f. zaparrada<br />

arroibar v.t./v.p. gorritu<br />

arrolar v.t. 1. (aleilar) urrumatu<br />

2. (abarrelar) sehaska kulunkatu<br />

arrombar v.t. 1. k<strong>ok</strong>atu 2. (apartar)<br />

baztertu v.i. 3. (avultar) t<strong>ok</strong>i handia<br />

hartu<br />

arroupar v.t./v.p. estali, tapatu<br />

19


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 20<br />

20<br />

Dicionario Elemental<br />

arroutada s.f. zoraldi<br />

arroz s.m. arroz<br />

arrubiado -a adx. gorrixka<br />

arte s.f. arte<br />

arteiro -a adx./s. maltzur<br />

artellar v.t. antolatu<br />

artesanía s.f. eskulan, eskulangintza<br />

artificial adx. artifizial<br />

artigo s.m. 1. (de prensa) artikulu<br />

2. (lingua) artikulu<br />

artista s. artista<br />

arume s.m. pinu-hosto<br />

arxila s.f. buztin<br />

as art. det. 1. -ak pron. 2. Ø<br />

ás contra. a (artigo) + as (preposición)<br />

asa s.f. eskuleku, helduleku<br />

asar v.t./v.p. 1. erre v.p. 2. (coa<br />

calor) beroz ito<br />

asasinato s.m. hilketa<br />

asasino -a s. hiltzaile, eraile<br />

ascendencia s.f. arbasoak, jatorri<br />

ascensión s.f. igoera<br />

ascensor s.m. igogailu<br />

asear v.t./v.p. txukundu, apaindu<br />

asegurar v.t. 1. (afianzar) finkatu,<br />

tinkatu, segurtatu 2. baietsi, ziurtatu<br />

3. (cunha póliza) aseguratu<br />

asemblea s.f. batzar<br />

asentar v.t. oinarritu, finkatu<br />

asento s.m. 1. jarleku, eserleku,<br />

esert<strong>ok</strong>i 2. (alicerce) oinarri, funts<br />

asexar v.t. zelatan egon, zelatatu<br />

asexo s.m. zelata<br />

así adv. hala, honela, horrela, halako,<br />

honelako, honelaxe así<br />

mesmo orobat, era berean<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

asignar v.t. esleitu, egotzi<br />

asinar v.t. sinatu, izenpetu<br />

asir v.t./v.p. eutsi<br />

asisado -a adx. zuhur, zentzudun<br />

asistencia s.f. presentzia<br />

asistente adx./s. laguntzaile, zerbitzari<br />

asistir v.i. 1. bertaratu v.t. 2. (coidar)<br />

zaindu<br />

asoar v.t./v.i./v.p. zintz egin<br />

asoballar v.t. menderatu, zapaldu<br />

asociación s.f. elkarte, lagunarte<br />

asollado -a adx. eguzkitsu<br />

asollar v.t./v.p. eguzkitu<br />

asombrar v.t./v.p. 1. (admiración)<br />

harritu, txunditu 2. (medo) beldurtu<br />

v.t./v.i. 3. (sombra) gerizpetu<br />

asombroso -a adx. miresgarri<br />

aspecto s.m. itxura, patxada, tankera,<br />

planta, taxu<br />

áspero -a adx. latz<br />

aspirina s.f. aspirina<br />

astronomía s.f. astronomia<br />

astrónomo -a s. astronomo<br />

astucia s.f. maltzurkeria<br />

astuto -a adx. maltzur<br />

asubiar v.t./v.i. txistukatu, txistu<br />

egin, txistu jo<br />

asubío s.m. 1. txistu 2. (pito) txilibitu<br />

asunto s.m. arazo<br />

asustadizo -a adx. izu<br />

asustar v.t./v.p. ikaratu, izutu, beldurtu<br />

ata prep. 1. (de tempo) arte, (de lu -<br />

gar) -raino 2. ata que harik<br />

eta…arte<br />

atabal s.m. atabal


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 21<br />

galego - éuscaro<br />

atacar v.t. eraso<br />

atadura s.f. lotura, l<strong>ok</strong>i, esteka<br />

atallar v.i. lasterbide hartu, bidezidor<br />

hartu<br />

atallo s.m. lasterbide, bidezidor<br />

atar v.t./v.p. lotu<br />

atardecer v.i. 1. arrastu s.m. 2. arrats<br />

atarefado -a adx. lanpetu, lanpeturik<br />

atascar v.t./v.p. buxatu, trabatu<br />

ataúde s.m. hilkutxa, zerraldo<br />

até prep. 1. (de tempo) arte, (de<br />

lugar) -raino 2. até que harik<br />

eta…arte<br />

atemorizar v.t./v.p. ikaratu<br />

atención s.f. arreta, jaramon<br />

atender v.t./v.i. kasu egin, jaramon<br />

egon<br />

atentado s.m. atentatu<br />

atento -a adx. 1. arretatsu, adi, ernai<br />

2. adeitsu, adikor estar atento-a<br />

adi egon, gogo eman<br />

aterrar v.i. lurperatu<br />

atinar v.t./v.i. 1. (adiviñar) asmatu,<br />

igarri v.i. 2. (no obxectivo) itua jo<br />

atinxir v.t. 1. lortu 2. (afectar) eragin<br />

atmosfera s.f. 1. atmosfera, egurats<br />

2. (ambiente) giro<br />

atmosférico -a adx. atmosferiko<br />

atoar v.t./v.p. buxatu, trabatu<br />

atopar v.t./v.p. 1. aurkitu, topatu<br />

v.p. 2. (acharse) egon atopar por<br />

casualidade topo egin<br />

atormentar v.t./v.p. oinazetu<br />

atracción s.f. tira<br />

atractivo s.m. xarma, erakargarritasun<br />

atraer v.t. erakarri<br />

atrancar v.t. 1. (trancar) trangatu<br />

v.p. 2. (atoar) buxatu, trabatu<br />

atranco s.m. enbarazu, estropezu,<br />

oztopo<br />

atrapar harrapatu<br />

atrás adv. 1. (lugar onde) atzean<br />

2. (lugar a onde) atzera interx.<br />

3. atzera cara atrás atzeraka<br />

atrasar v.t. atzeratu<br />

atraso s.m. 1. (tempo) atzeratze<br />

2. (situación) atzerapen pl. 3. atzerakinak<br />

atravesar v.t. zeharkatu<br />

atrevemento s.m. ausardia, ausartzia<br />

atreverse v.p. ausartu<br />

atrevido -a adx./s. ausart, ausarti<br />

atronar v.i. burrunbatu<br />

atuar v.t./v.p. hika egin atuando<br />

hika<br />

atún s.m. atun, hegalabur, atungorri<br />

aturar v.t. 1. sostengatu, eutsi<br />

2. jasan, eraman<br />

aturuxo s.m. irrintzi<br />

audición s.f. aditze<br />

auga s.f. ur<br />

augardente s.f. pattar<br />

aula s.f. ikasgela<br />

aumentar v.t./v.i. handitu<br />

aumento s.m. gehikuntza<br />

ausencia s.f. absentzia<br />

auténtico -a adx. 1. benetako,<br />

egiazko 2. (xenuíno) jator<br />

autobús s.m. autobus<br />

automático -a adx. automatiko<br />

automóbil s.m. auto, kotxe<br />

21


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 22<br />

22<br />

Dicionario Elemental<br />

autopista s.f. autobide<br />

autor -ora s. egile<br />

autoridade s.f. 1. (poder) aginpide,<br />

aginte, men 2. (cargo) agintari<br />

baixo a autoridade de, baixo o<br />

dominio de -en mende/menpe<br />

auxilio s.m. 1. sorospen, s<strong>ok</strong>orru, laguntza<br />

interx. 2. lagundu<br />

avaliación s.f. ebaluaketa, ebaluazio<br />

avaliar v.t. 1. balioztatu 2. (no ensino)<br />

ebaluatu<br />

avanzar v.t./v.i. aurreratu<br />

avarento -a adx. zuhur, zeken, diruzale<br />

avaría s.f. matxura, aberia<br />

avariar v.t./v.p. matxuratu, hondatu<br />

avaro -a adx. zuhur, zeken, diruzale,<br />

zikoitz<br />

ave s.m. hegazti<br />

avea s.f. olo<br />

avelaíña s.f. tximeleta<br />

avellentar v.i. zahartu, adindu<br />

avenida s.f. etorbide, hiribide<br />

aventura s.f. 1. abentura 2. (romance)<br />

amodio-historia<br />

avergoñar v.t./v.p. lotsatu<br />

avergonzar v.t./v.p. lotsatu<br />

avermellado -a adx. gorrixka<br />

avespa s.f. liztor<br />

avestruz s.f. ostruka<br />

aviador -ora s. hegazkinlari<br />

aviar v.t. moldatu<br />

avión s.m. hegazkin, aireko<br />

avisar v.t. 1. ohartarazi, abisatu,<br />

gaztigatu, begiztatu 2. (chamar)<br />

deitu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

aviso s.m. abisu, ohar, gaztigu<br />

avó s.m. 1. aitite, aitona s.pl. 2. aitona-amonak<br />

avoa s.f. amama, amona<br />

avogado -a s. ab<strong>ok</strong>atu<br />

avultar v.i. t<strong>ok</strong>i handia hartu<br />

axeitadamente adv. eg<strong>ok</strong>iro<br />

axeitado -a adx. eg<strong>ok</strong>i poliki polito<br />

axeitar v.t. 1. txukundu v.t./v.p.<br />

2.eg<strong>ok</strong>itu<br />

axencia s.f. agentzia<br />

axente s.m. 1. eragile 2. (profesión)<br />

agente adx./s.m. 3. (lingua) egile,<br />

agente axente da policía autónoma<br />

vasca ertzain<br />

axexar v.t. zelatan egon, zelatatu<br />

axexo s.m. zelata<br />

áxil adx. bizkor<br />

axila s.f. besape, galtzarbe<br />

axiña adv. berehala, laster<br />

axitación s.f. zalaparta<br />

axitar v.t. 1. (remexer) eragin, astindu,<br />

irabiatu 2. (alterar) asaldatu<br />

axóuxere s.m. kaskabilo<br />

axuda s.f. laguntasun, laguntza<br />

axudante adx./s. laguntzaile<br />

axudar v.t./v.i. 1. lagundu v.p. 2. baliatu<br />

axustado -a adx. justu<br />

azar s.m. zori ao azar zoriz<br />

azouta s.f. zartada, zigor<br />

azucre s.m. azukre<br />

azucreiro s.m. azukre-ontzi<br />

azul adx./s.m. urdin


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 23<br />

B<br />

galego - éuscaro<br />

baba s.f. lerde<br />

babeiro s.m. lerde-zapi<br />

babor s.m. ababor<br />

babuxa s.f. lanbro, zirimiri<br />

bacallau s.m. bakailao<br />

bacharel s. batxiler<br />

bacharelato s.m. batxiler, batxilergo<br />

bacía s.f. konketa, pixontzi<br />

bacoriño s.m. txerrikume<br />

bafo s.m. lurrun<br />

bago s.m. mahats<br />

bágoa s.f. malko<br />

bagulla s.f. malko<br />

bailar v.t/v.i. dantza egin, dantzatu<br />

bailarín -ina adx./s. dantzari<br />

baile s.m. dantza<br />

baixada s.f. jaitsiera, beherapen<br />

baixamar s.f.. itsasbehera<br />

baixar v.t./v.i./v.p. jaitsi, beheratu<br />

baixo -a adx. 1. baxu, txiki 2. (vil)<br />

makur 3. (territorio) behere s.m.<br />

4. (dun vehículo) azpi 5. (dunha<br />

casa) etxabe 6. (música) baxujole<br />

adv. 7. behean baixo (de) -en<br />

azpian<br />

bala s.f. 1. bala 2. fardel<br />

balancear v.t./v.p. kulunkatu, zabundu<br />

balanceo s.m. kulunka, zabu, kilikolo<br />

balancín s.m. leria, kulunka<br />

balanza s.f. balantza<br />

balbordo s.m. deiadar, iskanbila, eskandalu<br />

balcón s.m. balkoi<br />

balda s.f. apal<br />

balde s.m. uhoitz en balde alferrik<br />

debalde dohainik, doan<br />

baldío -a adx. landugabe<br />

balea s.f. balea<br />

baleirar v.t./v.p. hustu<br />

baleiro -a adx./s. huts<br />

ballón s.m. zaparrada<br />

baloca s.f. gaztaina<br />

balón s.m. baloi<br />

baloncesto s.m. saskibaloi<br />

balonmán s.m. eskubaloi<br />

balor s.m. lizun<br />

bambán s.m. 1. leria, zabu 2. leria,<br />

kulunka<br />

bambear v.t./v.p. kulunkatu, zabundu,<br />

balanbatu<br />

23


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 24<br />

24<br />

Dicionario Elemental<br />

bambeo s.m. kulunka, zabu, kilikolo<br />

bañar v.t./v.p. bainatu<br />

banco s.m. 1. banku 2. aulki<br />

bandeira s.f. bandera bandeira<br />

vasca ikurrin<br />

bandexa s.f. erretilu<br />

bandido -a s. bidelapur<br />

bandullo s.m. sabel, tripa<br />

bañeira s.f. bainuontzi<br />

baño s.m. 1. bainu 2. bainuontzi<br />

3. bainugela 4. geruza pl.<br />

5. bainu-etxe, balneario<br />

banqueta s.f. eserleku<br />

banquete s.m. oturuntza, bankete<br />

bar s.m. taberna<br />

barato -a adx./adv. merke<br />

barba s.f. bizar facer a barba bizarra<br />

egin<br />

barbaría s.f. bizartegi<br />

barbear v.t. bizarra egin<br />

barbeiro -a s.bizargin, mozkin<br />

barbeito s.m. latzin, lugorri<br />

barbudo -a adx. bizardun<br />

barca s.f. batel, txalupa<br />

barco s.m. itsasontzi, ontzi<br />

barra s.f. 1. barra 2. haga, palanka<br />

3. (mostrador) barra<br />

barranca s.f. erroitz, amildegi<br />

barriga s.f. sabel<br />

barrio s.m. auzo<br />

barro s.m. lohi, l<strong>ok</strong>atz<br />

barruntar v.t. barrundatu, susmatu<br />

barullo s.m. zalaparta, zarata<br />

base s.f. 1. oinarri 2. (instalación)<br />

base pl. 3. arau<br />

bastante indef. 1. nahiko adv. 2.<br />

samar<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

bastar v.i. nahikoa izan, aski izan<br />

basto -a adx. zarpail<br />

bastón s.m. makila, bastoi<br />

batalla s.f. gudu<br />

bátega s.f. zaparrada<br />

batel s.m. batel<br />

bater v.t./v.i. 1. jo v.t. 2. (mexer) astindu<br />

3. (vencer) garaitu, gainditu<br />

bautizar v.t. bataiatu<br />

bautizo s.m. bataio<br />

bazo s.m. bare<br />

bebedela s.f. mozkor, atxur<br />

bébedo -a adx. mozkor, edale<br />

bebedoiro s.m. harraska<br />

beber v.t. edan<br />

bebida s.f. edari<br />

becerro -a s. zekor, txahal<br />

becho s.m. zomorro<br />

beira s.f. 1. bazter, ertz 2. muga á<br />

beira de ondoren facer as beiras<br />

limurtu<br />

beirarrúa s.f. espaloi<br />

beiril s.m. hegal<br />

beixo s.m. musu<br />

beizo s.m. ezpain<br />

belida s.f. gandu, katarata<br />

beliscar v.t. atximur egin, zimiko<br />

egin<br />

belisco s.m. atximur, zimiko<br />

belo -a adx. eder, galant, polit<br />

ben s.m. 1. on, ongi 2. onura, probetxu<br />

3. ondasun adv. 4. ondo,<br />

ongi, ederki 5. (diante de adx. ou<br />

adv.) oso, asko moi ben bapo<br />

bendicir v.t. bedeinkatu<br />

beneficio s.m. mozkin, probetxu<br />

beneficioso -a adx. onuragarri, on,<br />

eg<strong>ok</strong>i


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 25<br />

galego - éuscaro<br />

benvida s.f. ongi etorri<br />

benvido -a adx. 1. ongi etorri interx.<br />

2. ongi etorri<br />

berce s.m. sehaska<br />

berrar v.t./v.i. oihu egin, oihukatu,<br />

deiadar egin<br />

berro s.m. deiadar, garrasi, l<strong>ok</strong>atz,<br />

oihu<br />

besta s.f. 1. piztia 2. (egua) behor<br />

adx./s. 3. asto<br />

biberón s.m. biberoi<br />

biblioteca s.f. liburutegi<br />

bibliotecario -a s. liburuzain<br />

bicar v.t./v.p. musu eman<br />

bicarbonato s.m. bikarbonato<br />

bicicleta s.f. bizikleta<br />

bico s.m. 1. punta, mutur 2. (dunha<br />

xerra ou semellante) mutur 3. (dun<br />

animal) m<strong>ok</strong>o 4. musu<br />

bidueira s.f. urki<br />

bifurcación s.f. bidebanatze, bidegurutze,<br />

sarde<br />

bigote s.m. bibote<br />

billa s.f. giltza, txorrota<br />

billete s.m. 1. (moeda) billete 2. (entrada,<br />

transporte) txartel 3. (dunha<br />

rifa ou sorteo) billete<br />

bioloxía s.f. biologia<br />

birlo s.m. 1. (pezas) birla 2. (xogo)<br />

bola-j<strong>ok</strong>o<br />

birollo -a adx. ezkel, begizeihar<br />

bisavó s.m. 1. birraitona, birraitaita,<br />

aitabisaba pl. 2. birraiton-amonak<br />

bisavoa s.f. birramona, birramama,<br />

amabisaba<br />

bisbarra s.f. herrialde, eskualde, lurralde<br />

bispo s.m. apezpiku, gotzain<br />

bisté s.m. xerra<br />

blasfemar v.i. birao egin<br />

blasfemia s.f. birao<br />

blusa s.f. atorra, brusa<br />

bo (f. boa) adx. 1. on 2. (beneficioso)<br />

on, eg<strong>ok</strong>i, onuragarri 3. (amable)<br />

zintzo 4. (hábil) on, trebe bo día<br />

egun on boa tarde arratsalde on<br />

boa noite gabon boa saúde sasoi<br />

moi bo bapo<br />

bobina s.f. haril<br />

boca s.f. aho<br />

bocadillo s.m. ogitarteko<br />

bocado s.m. 1. (trabada) hozka<br />

2. (anaco que se introduce na<br />

boca) ahamen, m<strong>ok</strong>adu<br />

bocexar v.i. aharrausi egin<br />

bocexo s.m. aharrausi<br />

bocha s.f. baba<br />

bochorno s.m. sargori<br />

bocoi s.m. upa<br />

bodega s.f. 1. (dunha casa ou dun<br />

barco) soto 2. (de viño) upeltegi<br />

3. (establecemento) ardandegi<br />

bogada s.f. lixiba<br />

boi s.m. idi<br />

boina s.f. txapel<br />

bóla s.f. 1. bola pl. 2. kanika<br />

bola s.f. ogi baxua eta biribila<br />

bolboreta s.f. tximeleta, pinpilinpauxa<br />

bolígrafo s.m. bolaluma, boligrafo<br />

bolo s.m. biribil, etxeogi<br />

bólo s.m. mami handiko ogi altua<br />

eta biribila<br />

bolsa s.f. 1. poltsa 2. beka<br />

bolseiro -a s. bekadun<br />

bolso s.m. poltsa, zorro<br />

25


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 26<br />

26<br />

Dicionario Elemental<br />

bolxevique adx./s. boltxebike<br />

bomba s.f. bonba<br />

bombeiro -a s. suhiltzaile<br />

bombón s.m. bonboi<br />

bondade s.f. zintzotasun<br />

bondadoso -a adx. bihozbera, bihoztun<br />

boneca s.f. panpina.<br />

bonito -a adx. 1. polit, eder s.m.<br />

2. hegaluze, atunzuri<br />

bordar v.t. bordatu<br />

bordo s.m. ertz<br />

boroa s.f. arto<br />

borra s.f. kondar<br />

borracheira s.f. mozkor, atxur<br />

borracho -a adx./s. mozkor<br />

borrador s.m. ezabailu<br />

borralla s.f. 1. errauts 2. zirimiri<br />

borrancho s.m. zirriborro, zirrimarra<br />

borrar v.t./v.p. ezabatu, borratu<br />

bosque s.m. baso, oihan<br />

bosquexar v.t. zirrimarratu<br />

bosquexo s.m. zirrimarra<br />

bosta s.f. bekorotz<br />

bota s.f. 1. bota 2. (de viño) zahato<br />

botar v.t. 1. (unha pelota) bote egin<br />

2. (dun sitio) kanporatu 3. (un<br />

barco) uretatu 4. (lanzar) jaurti,<br />

jaurtiki, bota v.p. 5. jauzi egin<br />

botar ao lombo leporatu<br />

bote s.m. 1. (recipiente) poto 2. txalupa<br />

3. (dunha pelota) bote<br />

botella s.m. botila<br />

botica s.f. botika, farmazia<br />

boticario -a s. botikari<br />

botón s.m. 1. (da roupa) botoi 2.<br />

(dispositivo) botoi, sakagailu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

boxeador -ora s. boxeolari<br />

boxeo s.m. boxeo<br />

brado s.m. deiadar<br />

branco -a adx./s. 1. zuri s.m. 2. itu<br />

brancor s.m. zuritasun<br />

brancura s.f. zuritasun<br />

brando -a adx. bigun, beratz, guri<br />

branquear v.t. zuritu<br />

brasa s.f. txingar<br />

bravo -a adx. zangar, suhar<br />

brazo s.m. beso<br />

brétema s.f. laino, gandu, lanbro<br />

bretemoso -a adx. lainotsu<br />

breve adx. labur, motz<br />

brevidade s.f. laburtasun coa maior<br />

brevidade ahal bezain laster<br />

brida s.f. aho-uhal, brida<br />

brillante adx. distiratzaile<br />

brillar v.i. distiratu<br />

brillo s.m. distira, dizdiz<br />

brincadeira s.f. dibertsio, txantxa,<br />

broma<br />

brincar v.i. 1. jolas egin 2. saltatu<br />

brinco s.m. 1. belarritako 2. salto<br />

brinquedo s.m. jostailu<br />

británico -a adx./s. britainiar<br />

broma s.f. txantxa, broma de broma<br />

txantxetan<br />

bronce s.m. brontze<br />

broza s.f. saskara<br />

bruar v.i. 1. orro egin 2. oihu egin<br />

bruído s.m. marru<br />

brusco -a adx. zakar<br />

brutal adx. basa, basati<br />

brutalidade s.f. basakeria<br />

bruto -a adx. basati en bruto landugabe


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 27<br />

galego - éuscaro<br />

bruxo -a s. sorgin<br />

bufanda s.f. tapauka<br />

bufido s.m. purrustada<br />

bufo s.m.1. purrustada 2. hontz<br />

bulir v.i. presatu<br />

bulla s.m. iskanbila<br />

buraco s.m. zulo, hobi<br />

burato s.m. zulo, hobi<br />

burla s.f. iseka, purrust<br />

burlar v.t. 1. engainatu v.p. 2. purrust<br />

egin<br />

burlón -ona adx. isekari<br />

burrada s.f. astakeria<br />

burro -a s. 1. asto adx./s. 2. asto<br />

busca s.f. bilaketa na busca bila<br />

buscador -ora adx. bilatzaile<br />

buscar v.t. bilatu<br />

butaca s.f. besaulki<br />

butano s.m. butano<br />

buxaina s.f. ziba<br />

buxo s.m. ezpel<br />

27


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 28<br />

28<br />

C<br />

Dicionario Elemental<br />

cá contra. ca (conxunción) + a (artigo)<br />

ca conx.comp. baino<br />

cabaceiro s.f. garautegi<br />

cabaleiro s. 1. xalo, jator 2. (señor)<br />

jaun, gizonezko 3. (nobre) zaldun<br />

cabalo s.m. zaldi<br />

cabana s.f. txabola, (cabana de pastores)<br />

ola<br />

cabecear v.i. setatu<br />

cabeceira s.f. 1. (da cama) oheburu<br />

2. (almofada) buruko 3. (dunha<br />

mesa) mahaiburu 4. (dun documento)<br />

goi-buru<br />

cabelo s.m. bilo<br />

caber v.i. sartu, kabitu<br />

cabeza s.m. buru dor de cabeza buruko<br />

min<br />

cabezal s.m. oheburu<br />

cabina s.f. kabina<br />

cable s.m. kable<br />

cabo s.m. 1. (xeografía) lurmutur<br />

2. (corda) s<strong>ok</strong>a 3. (extremo)<br />

mutur prep. 4. ondoren<br />

cabra s.f. ahuntz<br />

cacharela s.f. sutzar<br />

cachas s.m. ipurdi<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

cachear v.t. miatu, arakatu<br />

cachimba s.f. pipa<br />

cacho s.m. puska, pusketa<br />

cachola s.f. kaskar<br />

cachorro s.m. -kume, kume<br />

cacique s.m. jauntxo<br />

cada indef. bakoitz cada un norbera<br />

dez a cada un hamarna<br />

cadaleito s.m. hilkutxa, kutxa, zerraldo<br />

cadanseu (f. cadansúa) pron. pos.<br />

bana<br />

cadea s.f. kate<br />

cadeira s.f. 1. aulki 2. (do corpo) aldaka<br />

cadeira de brazos besaulki<br />

cadela s.f. txakur eme<br />

cadelo s.m. potxo<br />

caderno s.f. libreta<br />

caderno s.m. koaderno, kaier<br />

cadrado -a adx./s.m. karratu<br />

cadrar v.i. eg<strong>ok</strong>itu se cadra beharbada,<br />

menturaz<br />

cadro 1. margo, pintura 2. marko<br />

caer v.i. erori, jausi, lurperatu<br />

café s.m. kafe<br />

cafetaría s.f. kafetegi


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 29<br />

galego - éuscaro<br />

cafeteira s.f. kafeontzi<br />

cagainas adx. kakatsu<br />

cagarría s.f. kakalarri<br />

cagón -ona adx. 1. kakatsu, kakamerke<br />

2. (cagainas) kakatsu<br />

caída s.f. jauskera, erorketa<br />

caixa s.f. 1. kutxa, kaxa 2. (para<br />

pagar) kutxa<br />

caixeiro -a s. kutxazain caixeiro automático<br />

kutxazain automatiko<br />

caixón s.m. 1. (estoxo) tiradera<br />

2. kutxa 3. (cadaleito) kutxa, hilkutxa,<br />

zerraldo<br />

cal s.m. 1. kare inter./rel. 2. zein<br />

calafrío s.m. hotzikara, hozkirri<br />

calar v.t./v.i. isildu<br />

calcañar s.m. orpo, aztal<br />

calcar v.t./v.i. 1. sakatu, (co pé)<br />

zanpatu v.t. 2. kalkatu<br />

calcetín s.m. galtzerdi<br />

calculadora s.f. kalkulagailu<br />

calcular v.t. kalkulatu<br />

caldeiro s.m. 1. balde, uhoitz 2. (pa -<br />

ra a comida) pertz 3. (do lixo) zakarrontzi<br />

caldo s.m. salda<br />

calefacción s.f. 1. (sistema) ber<strong>ok</strong>untza<br />

2. (aparello) berogailu<br />

calefactor -ora s. 1. berogailu-teknikari<br />

s.m. 2. berogailu<br />

calendario s.m. egutegi<br />

calidade s.f. kalitate<br />

callar v.t./v.i. 1. gatzatu, mamitu<br />

2. (a neve) zuritu, gatzatu<br />

callo s.m. gatzagi<br />

callos s.m. tripakiak<br />

calma s.f. baretasun<br />

calmar v.t./v.i./v.p. baretu, lasaitu<br />

calor s.f. bero, berotasun<br />

calquera indef. calquera persoa<br />

nornahi en calquera momento<br />

edonoiz de calquera xeito edonola<br />

en calquera sitio edonon dende<br />

calquera sitio edonondik calquera<br />

edonor a calquera sitio edonora<br />

calquera edozein calquera cousa<br />

edozer<br />

caluga s.f. garondo<br />

calvo -a adx. burusoil, soil<br />

calzada s.f. galtzada<br />

calzado s.m. oinetako<br />

calzo s.m. ziri<br />

calzón s.m. galtzontzilo, galtzamotzak<br />

cama s.f. ohe<br />

cámara s.f. 1. (cuarto ou cavidade)<br />

ganbera 2. kamera s. 3. kameralari<br />

camarada s.f. lagun<br />

camareiro -a s. zerbitzari<br />

camarote s.m. gela, ganbara<br />

cambiar v.t./v.i./v.p. 1. aldatu, mudatu<br />

2. (intercambiar) tr<strong>ok</strong>atu, aldatu,<br />

ordeztu 3. (transformar) bihurtu,<br />

eraldatu 4. (de roupa) aldatu<br />

cambio s.m. 1. aldaketa 2. (intercambio)<br />

truke 3. (voltas, miúdo) gainerako,<br />

atzerako, xehe 4. (solto) diru<br />

xehe 5. (deporte) aldaketa en cambio<br />

aldiz<br />

camelo -a s. 1. gamelu s.m. 2. engainu<br />

camiñada s.f. martxa, abiada<br />

camiñar v.t./v.i. ibili<br />

camiño s.m. 1. bide 2. (traxecto)<br />

ibilbide de camiño iragaitzaz<br />

camión s.m. kamioi<br />

29


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 30<br />

30<br />

Dicionario Elemental<br />

camioneiro -a s. kamioilari<br />

camisa s.f. alkandora<br />

camiseta s.f. elastiko, kamiseta<br />

campá s.f. kanpai, ezkila<br />

campaíña s.f. txilin<br />

campanario s.m. kanpandorre<br />

cámping s.m. camping<br />

campión -oa s. txapeldun<br />

campionato s.m. txapelketa<br />

campo s.m. arlo, soro, landa, zelai<br />

camposanto s.m. kanposantu, hilerri<br />

campus s.m. campus<br />

can s.m. txakur, zakur<br />

cana s.f. 1. kanabera, kana 2. (caule)<br />

kana, kanabera 3. (óso) bernahezur,<br />

kanabera 4. (de pescar)<br />

kanabera 5. (no pelo) ilezuri, ileurdin<br />

canalla adx./s. zital<br />

canastra s.f. saski<br />

canaveira s.f. kana, kanabera<br />

cancela s.f. langa<br />

canción s.f. abesti, doinu<br />

cancro s.m. minbizi<br />

canda prep. (ao mesmo tempo) batera,<br />

(contigo) zurekin, (convosco)<br />

zuekin<br />

candente adx. gori poñer candente<br />

goritu<br />

candil s.m. kriseilu<br />

cando adv. noiz ata cando? noiz<br />

arte dende cando? noiztik? para<br />

cando? noizko? cando menos bederen,<br />

behinik behin, behintzat<br />

cando queira noiznahi<br />

canela s.f. 1. (tibia) bernazaki 2. kanela<br />

cango s.m. gapirio<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

canle s.f. 1. ubide 2. (xeografia)<br />

kanal 3. (televisión) kanal<br />

cano -a adx. 1. ileurdin, ilezuri s.m.<br />

2. tutu<br />

canón s.m. kanoi<br />

cansar v.t./v.i. nekatu, unatu<br />

cansazo s.m. neke<br />

canseira s.f. neke<br />

canso -a adx. nekatu, unatu<br />

cantante adx./s. kantari<br />

cantar v.t./v.i. abestu, kantatu<br />

cantarea s.f. lelo<br />

canteira s.f. harrobi<br />

canteiro -a s. hargin<br />

cantidade s.f. kantitate<br />

cantiga s.f. doinu, abesti cantiga de<br />

berce sehaska-kanta<br />

canto (f. canta) indef. 1. zenbat<br />

pron. 2. -en guztia s.m. 3. kantu<br />

4. (esquina) ertz 5. (pedra) harribila<br />

canto custa zenbatean no<br />

canto de barik,ordez canto máis<br />

antes lehenbailehen<br />

cantor -ora adx./s. kantari<br />

caos s.m. kaos<br />

capacete s.m. kasko<br />

capacidade s.f. ahalmen, gaitasun<br />

caparuza s.f. txano<br />

capaz adx. trebatu<br />

capela s.f. kapera<br />

capital adx. 1. (crucial) gailen s.f.<br />

2. (cidade) hiriburu s.m. 3. (bens)<br />

kapital, ondasun<br />

capitán -á s. kapitain<br />

capítulo s.m. 1. atalburu, kapitulu<br />

2. (dereito) atalburu<br />

capoeiro s.m. oilot<strong>ok</strong>i, oilotegi


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 31<br />

galego - éuscaro<br />

capricho s.m. apeta, nahiera, gutizia<br />

caprichoso -a adx. apetatsu, guratsu<br />

capucha s.f. txano<br />

cara s.f. aurpegi cara a cara aurrez<br />

aurre<br />

carabuña s.f. hezur<br />

caracol s.m. 1. barraskilo 2. (do<br />

pelo) kizkur<br />

carácter s.m. izaera<br />

característica s.f. ezaugarri<br />

característico -a adx. ezaugarri<br />

carafio interx. arraioa, egundaino<br />

carallo s.m. buztan, kikirrio<br />

caramelo s.m. goz<strong>ok</strong>i<br />

carapucha s.f. txano<br />

carauta s.f. mozorro<br />

caravel s.m. krabelin<br />

carballeira s.f. harizti<br />

carballo s.m. haritz<br />

carbón s.m. ikatz<br />

cárcere s.m. espetxe, kartzela, presondegi<br />

carecer v.i. ez eduki, ez ukan<br />

careiro -a adx. kario, garesti<br />

carga s.f. karga, zama<br />

cargar v.t./v.i. kargatu, zamatu<br />

caricatura s.f. karikatura<br />

caricia s.f. laztan<br />

caridade s.f. karitate<br />

cariño s.m. maitasun, maitazarre,<br />

txera<br />

cariñoso -a adx. amultsu, txeratsu,<br />

maitekor<br />

carnaval s.m. inauteri<br />

carne s.f. 1. haragi, <strong>ok</strong>ela 2. mami<br />

carne de porco txerriki<br />

carneiro s.m. ahari, zikiro<br />

carniceiro -a s. harakin<br />

carnizaría s.f. harategi<br />

carnoso -a adx. mamitsu<br />

caro -a adx. 1. (custoso) kario, garesti<br />

2. (querido) maite, kario<br />

carpinteiro -a s. arotz, zurgin<br />

carraxe s.f. amorru, errabia, sumin<br />

carreira s.f. 1. arineketa, lasterketa<br />

2. (estudos) ikasketak ás carreiras<br />

presaka, presa<br />

carreiro s.m. bidezidor<br />

carreta s.f. eskorga<br />

carretilla s.f. eskorga<br />

carrexar v.t. lortu<br />

carriza s.f. goroldio<br />

carrizo s.m. txepetx<br />

carro s.m. gurdi<br />

carta s.f. 1. eskutitz, gutun, karta<br />

2. (naipe) karta<br />

carteira s.f. 1. (para o diñeiro) diruzorro,<br />

katanarru 2. (para libros,<br />

papeis,…) zorro, paper-zorro<br />

carteiro -a s. postari<br />

cartel s.m. kartel<br />

cartón s.m. kartoi<br />

cartos s.m.pl. ezkur, diru<br />

caruncho s.m. sits<br />

cas prep. baita<br />

casa s.f. etxe, etxebizitza da casa etxeko,<br />

etxekoi<br />

casadeiro -a adx. ezkongai<br />

casado -a adx. ezkondu, (cun home)<br />

senardun (cunha muller) emaztedun<br />

casal s.m. baserri<br />

casamento s.m. ezkontza<br />

casandrego adx. etxezale, etxetiar<br />

31


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 32<br />

32<br />

Dicionario Elemental<br />

casar v.t./v.i. ezkondu, esposatu<br />

casarío s.m. baserri<br />

casca s.f. azal<br />

cascallo s.m. zabor<br />

casco s.m. kasko<br />

cascuda s.f. labezomorro<br />

case adv. ia case igual berdintsu<br />

caseiro -a adx./s. 1. (da casa) etxeko,<br />

etxekoi 2. (casandrego) etxezale,<br />

etxetiar s. 3. (dono) etxeko,<br />

etxeko jabe<br />

caso s.m. 1. kontu, kasu 2. (aprecio)<br />

jaramon 3. (lingüística) kasu<br />

facer caso jaramon egin<br />

casopa s.f. txabola, etxola, borda<br />

caspa s.f. zahi<br />

castaña s.f. gaztaina<br />

castaño -a adx./s. marroi<br />

caste s.f. kasta<br />

castelán -a adx./s. 1. gaztelako s.m.<br />

2. (lingua) gaztelania<br />

castelo s.m. gaztelu<br />

castigar v.t. zigortu, gaztigatu<br />

castigo s.m. zigor, zigorketa, gaztigu<br />

castiñeira s.f. gaztainadi<br />

castiñeiro s.m. gaztainondo<br />

cásting s.m. casting<br />

casualidade s.f. ezusteko, kasualitate,<br />

halabehar<br />

catálogo s.m. zerrenda<br />

catarata s.f. 1. (belida) gandu 2. urjauzi<br />

catarro s.m. hotzeri, marranta, katarro,<br />

burutik beherako<br />

catedral s.f. katedral<br />

catequese s.f. katekesi<br />

cativo -a adx. 1. gatibu 2. eskas s.<br />

3. ume<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

católico -a adx./s. katoliko<br />

catorce num./s.m. hamalau<br />

catro num./s.m. lau<br />

catrocentos -as num./s.m. laurehun<br />

caule s.f. zurtoin<br />

causa s.f. kausa, arrazoi, zio<br />

causar v.t. kausatu<br />

cava s.m. cava<br />

cavar v.t. 1. aitzurtu 2. (desherbar)<br />

jorratu<br />

caverna s.f. harpe<br />

cavidade s.f. barrunbe<br />

cavilar v.t./v.i. hausnartu<br />

cavorco s.m. leize<br />

caxato s.m. bastoi, makila<br />

caza s.f. ehiza<br />

cazador -ora adx./s. ehiztari<br />

cazar v.t. ehizatu<br />

cazola s.f. lapiko, eltze<br />

cea s.f. afari tempo despois de cear<br />

afalondo<br />

cear v.t./v.i. afaldu<br />

cebada s.f. garagar<br />

cebola s.f. tipula<br />

cebra s.f. zebra<br />

ceder v.t. 1. utzi v.i. 2. amore eman<br />

cedo adv. goiz<br />

cegar v.t./v.i. itsutu<br />

cego -a adx./s. itsu<br />

cegoña s.f. zikoina<br />

ceibar v.t./v.p. askatu<br />

ceibe adx./s. aske, libre<br />

celebración s.m. ospakizun<br />

celebrar v.t. 1. (festexar) ospatu<br />

2. (levar a cabo) burutu<br />

cella s.f. bekain


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 33<br />

galego - éuscaro<br />

cello s.m. zeinu, betarte, begitarte<br />

celoso -a adx. jeloskor<br />

cemento s.m. zementu, porlan<br />

cemiterio s.m. kanposantu, hilerri<br />

cen num./s.m. ehun un por cento<br />

ehuneko bat<br />

cenoria s.f. azenario<br />

censura s.f. zentsura<br />

censurar v.t. zentsuratu<br />

centena s.f. ehuneko<br />

centeo -a adx. 1. zekalezko s.m.<br />

2. zekale<br />

centímetro s.m. zentimetro<br />

céntimo s.m. zentimo<br />

cento s.m. ehuneko un por cento<br />

ehuneko bat<br />

centón s.m. burusi<br />

central adx. 1. erdiko, erdiguneko,<br />

zentral 2. (principal) nagusi s.f.<br />

3. zentral<br />

centro s.m. 1. erdi, erdigune, erdialde<br />

2. (central) zentro, gune zona<br />

centro erdialde<br />

centuria s.f. mende<br />

ceo s.m. zeru, ortzi ceo espellado<br />

oskarbi<br />

cepillo s.m. 1. eskuila 2. (de carpinteiro)<br />

marrusketa cepillo de dentes<br />

hortzetako eskuila<br />

cera s.f. argizari, ezko<br />

cerca adv. hurbil, gertu, hurran<br />

cerdeira s.f.. gereziondo<br />

cerdeiral s.m. gerezidi<br />

cerebro s.m. garun<br />

cereixa s.f. gerezi<br />

cerna s.f. muin<br />

cero num./s. huts, zero<br />

cerrado -a adx. 1. itxi, zerratu 2. (o<br />

ceo) goibel, lainotsu, hodeitsu<br />

s.m. 3. itxitura<br />

cerrar v.t./v.i. itxi<br />

cerrume s.m. herstegi, itxitura, hesi<br />

certamente adv. egiazki, egiazkiro<br />

certo -a adx. 1. ziur, egiazko indef.<br />

2. bat, halako estar no certo egia<br />

esan<br />

cerume s.m. ezko<br />

cervexa s.f. garagardo<br />

cervo s.m. orein<br />

cesta s.f. saski, otarre<br />

cesto s.m. saski, otarre<br />

chabola s.f. txabola<br />

chacolí s.m. txakolin<br />

chaira s.f. ordeka, ord<strong>ok</strong>i, lautada<br />

chalé s.m. txalet<br />

chama s.f. gar, sugar<br />

chamada s.f. dei<br />

chamar v.t. 1. deitu, hots egin, dei<br />

egin v.t./v.p. 2. deitu, izena izan<br />

chan (f. chá) adx. 1. leun, zelai s.m.<br />

2. lur, zoru, lurzoru<br />

chapa s.f. txapa<br />

chaqueta s.f. jaka, txamarra<br />

charco s.m. istil<br />

charla s.f. hitzaldi, hizketaldi<br />

chave s.f. giltza<br />

che pron. Ø<br />

chea s.f. 1. (de auga) uholde 2. (de<br />

comida) betekada<br />

chef s.m. chef<br />

chegada s.f. etorrera<br />

chegar v.i. 1. heldu, iritsi, ailegatu<br />

v.t. 2. (achegar) hurreratu chegar<br />

a casa etxeratu<br />

33


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 34<br />

34<br />

Dicionario Elemental<br />

cheirar v.t./v.i. (ulir mal) kirastu<br />

cheiro s.m. (mal olor) kirats<br />

cheirume s.m. kirats<br />

cheminea s.f. tximinia<br />

cheo -a adx. bete, beteta<br />

chepa s.f. konkor<br />

cheque s.m. txeke, taloi<br />

chícharo s.m. ilar<br />

chifre s.m. txilibitu<br />

chineiro s.m. arasa<br />

chintófano s.m. traste<br />

chío s.m. garrasi<br />

chiscadela s.f. ñika<br />

chiscar v.t. (os ollos) ñikatu<br />

chisco s.m. puska, pusketa<br />

chiste s.m. txiste<br />

chistorra s.f. txistor<br />

chistu s.m. txistu<br />

choca s.f. zintzarri<br />

chocallo s.m. zintzarri<br />

chocar v.t. 1. (incubar) txitatu v.i.<br />

2. talka egin, jo<br />

choco -a s.m. 1. txipiroi, txibia adx.<br />

2. (podre) ustel, (o ovo) hutsal, (a<br />

auga) urmindu<br />

chocolate s.m. tx<strong>ok</strong>olate<br />

choer v.t. zedarriztatu, mugatu<br />

chofer s. gidari, txofer<br />

choiva s.f. euri<br />

chopo s.m. 1. makal 2. trago, zurrut<br />

choque s.m. talka, tx<strong>ok</strong>e<br />

chorar v.i. 1. negar egin v.t. 2. deitoratu<br />

choro s.m. negar<br />

chorrazo s.m. sargori<br />

chosco -a adx. 1. (torto) begibakar,<br />

<strong>ok</strong>er 2. (birollo) begizeihar, ezkel<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

chou, ao loc. adv. itsuka<br />

choupa s.f. txipiroi, txibia<br />

chourizo s.m. txorizo<br />

choutar v.i. saltatu<br />

chouto s.m. salto<br />

chover v.i. euria egin, euria ari izan<br />

chuchar v.t. zurrupatu, xurgatu,<br />

edoski<br />

chumbo s.m. berun<br />

chupadeira s.f. tetina<br />

chupeta s.f. zupaki, txupete<br />

chupete s.m. zupaki, txupete<br />

chutar v.t. jaurti<br />

chuvasco s.m. zaparrada<br />

chuvasqueiro s.m. kapusai, zira<br />

chuvia s.f. euri<br />

chuvieira s.f. zaparrada<br />

chuviñento adx. euritsu<br />

cibernauta s. zibernauta<br />

cicatriz s.f. seinale, arrasto<br />

ciclista s. txirrindulari, bizikletari<br />

ciclo s.m. ziklo<br />

cidadán -á adx./s. herritar, hiritar<br />

cidade s.f. hiri<br />

ciencia s.f. zientzia, jakintza<br />

cifra s.f. zifra<br />

cigarro s.m. 1. (cigarro puro) puru,<br />

zigarro 2. zigarreta, zigarro<br />

cima s.f. gailur, gain<br />

cimento s.m. oinarri, zimendu<br />

cinceiro s.m. hautsontzi<br />

cincento -a adx. hauskara<br />

cinco num./s.m. bost<br />

cincocentos -as num./s.m. bostehun<br />

cincuenta num./s.m. berrogeita<br />

hamar


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 35<br />

galego - éuscaro<br />

cine s.m. 1. (local) zine 2. (arte) zinema,<br />

zinemagintza<br />

cinema s.m. 1. (local) zine 2. (arte)<br />

zinema, zinemagintza<br />

cinsento -a adx. hauskara<br />

cinta s.f. xingola, zinta<br />

cinto s.m. gerriko<br />

cintura s.f. gerri<br />

cinza s.f. errauts<br />

circo s.m. zirku<br />

circulación s.f. zirkulazio<br />

circular v.i. 1. zirkulatu adx. 2. zirkulu-formako<br />

s.f. 3. zirkular, gutun<br />

círculo s.m. zirkulu<br />

circunferencia s.f. zirkunferentzia<br />

cirola s.f. aran<br />

cismar v.i. hausnartu<br />

cita s.f. hitzordu<br />

citar v.t. 1. aipatu 2. deitu v.p. 3. hitzordua<br />

jarri/eman<br />

civil adx. zibil<br />

civilización s.f. zibilizazio<br />

civilizado -a adx. zibilizatu<br />

civilizar v.t. zibilizatu<br />

clamor s.m. deiadar<br />

clara s.f. zuringo<br />

clarear v.t. 1. argitu 2. (o día, o ceo)<br />

argitu, oskarbitu<br />

clareeira s.f. ostarte<br />

clareiro s.m. soilgune<br />

claro -a adx. 1. argi 2. (nidio) argi,<br />

garbi s.m. 3. (do bosque) soilgune<br />

4. (do ceo) ostarte<br />

clase s.f. 1. ikasgela 2. (lección, ensinanza)<br />

eskola 2. mota, suerte,<br />

klase<br />

clasificación s.m. sailkapen<br />

clasificar v.t. sailkatu<br />

clave s.f. 1. (código) kode, ezkutuko<br />

2. (idea) giltza 3. (pedra) giltzarri<br />

cliente -a s. bezero<br />

clima s.m. klima<br />

clínica s.f. klinika<br />

club s.m. klub, elkarte<br />

có contra. ca (conxunción) + o (artigo)<br />

co contra. con (preposición) + o<br />

(artigo)<br />

coa contra. con (preposición) + a<br />

(artigo)<br />

coagular v.t./v.p. gatzatu, koagulatu<br />

cóbado s.m. ukondo<br />

cobertor s.m. estalki, ohazal<br />

cobizar v.t. irrikatu<br />

cobizoso -a adx. handinahi, handizale<br />

cobra s.f. kobra<br />

cobrador -ora s. kobratzaile<br />

cobrar v.t. kobratu, eskuratu<br />

cobre s.m. kobre<br />

cóbrega s.f. suge<br />

cocer v.t. egosi<br />

coche s.m. auto, kotxe<br />

cocho -a adx./s. txerri, urde, zerri<br />

s.m. 1. txerritegi 2. (tobo) gordeleku,<br />

zulo 3. (ubre da vaca) errape<br />

carne de cocho txerriki<br />

cochosa s.f. zozo<br />

cocido -a adx. 1. egosi s.m. 2. lapik<strong>ok</strong>o<br />

cociña s.f. 1. (cuarto e aparello) sukalde<br />

2. (arte) sukaldaritza<br />

cociñeiro -a s. sukaldari<br />

coco s.m. 1. (froito) k<strong>ok</strong>o 2. (árbore)<br />

k<strong>ok</strong>ondo 3. (cabeza) kasko<br />

35


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 36<br />

36<br />

Dicionario Elemental<br />

codia s.f. azal<br />

código s.m. 1. kode, arautegi 2. kode<br />

código de barras barra-kode código<br />

postal posta-kodea<br />

coello -a s. untxi<br />

cogomelo s.m. perretxiko, ziza<br />

coia s.f. 1. aza 2. hezur<br />

coidado s.m. 1. ardura, arreta, axola<br />

2. (garda) zaintza, zainketa interx.<br />

3. kontuz<br />

coidar v.t. 1. gobernatu, gorde, jagon,<br />

zaindu, begiratu, jabetu 2. (crer)<br />

suposatu<br />

coiro s.m. larru<br />

coita s.f. mina<br />

coitado -a adx./s. koitadu, (só<br />

homes) gizagaixo, (só mulleres)<br />

gajo<br />

coitelo s.m. aizto, ganibet<br />

coito s.m. koito, (coloquial) ñaka<br />

col s.f. aza<br />

cola s.f. 1. (dos animais) buztan,<br />

isats 2. (ringleira) errenka 3. azken<br />

4. (pegamento) kola, lekeda<br />

colar s.m. lep<strong>ok</strong>o<br />

colcha s.f. estalki, ohazal<br />

colchón s.m. koltxoi<br />

colección s.f. sorta, bilduma<br />

colectivo -a adx. 1. kolektibo s.m.<br />

2. kolektibo, talde<br />

colexio s.m. ikastetxe<br />

colgado -a adx. zintzilik<br />

colgadoiro s.m. esekit<strong>ok</strong>i<br />

colgar v.t./v.i. eseki, zintzilikatu<br />

coliflor s.f. azalore<br />

colle interx. tori<br />

colleita s.f. uzta<br />

coller v.t. 1. hartu, heldu v.i. 2. (ca -<br />

ber) kabitu, sartu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

colmea s.f. erlauntz, kofoin<br />

colo s.m. 1. (pescozo) lepo 2. (regazo)<br />

altzo, magal<br />

colocar v.t. ezarri, paratu, ipini<br />

columna s.f. zutabe, pilare columna<br />

vertebral bizkarrezur<br />

coma conx.comp. 1. bezala, bezain<br />

s.m. 2. koma s.f. 3. coma<br />

comando s.m. komando<br />

comarca s.f. herrialde, eskualde, lurralde<br />

combate s.m. borr<strong>ok</strong>a, guda, gudu<br />

combinar v.t. konbinatu<br />

comechón s.f. erredura<br />

comedeiro adx. jateko<br />

comedor -ora adx. 1. jale s.m. 2. jangela,<br />

jant<strong>ok</strong>i<br />

comellón -ona adx. jatun, tripontzi<br />

comensal s. mahaikide, (nunha comida)<br />

bazkartiar<br />

comer v.t. 1. jan 2. bazkaldu<br />

comerciante s. merkatari, salerosle<br />

comercio s.m. 1. merkataritza, merkatalgo<br />

2. denda, salt<strong>ok</strong>i comercio<br />

de comestibles janari-denda<br />

comestible adx./s.m. jateko<br />

comezar v.t./v.i. hasi, ekin<br />

comezo s.m. hasiera, hastapen sorburu<br />

cómico -a adx./s. komiko<br />

comida s.f. 1. janari, jaki 2. (almorzo,<br />

xantar, merenda, cea) otordu<br />

comigo pron. pers. nirekin<br />

comisión s.f. batzorde<br />

como adv. 1. (de que xeito) zelan,<br />

nola 2. (de que calidade) nolako<br />

conx.comp. 3. bezala, bezain<br />

como queira que alabaina<br />

comodidade s.f. erosotasun


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 37<br />

galego - éuscaro<br />

cómodo -a adx. eroso<br />

compacto -a adx./s.m. trinko<br />

compadecer v.t./v.p. errukitu, gupidatu,<br />

urrikatu, gupida izan<br />

compaixón s.m. gupida, tamal<br />

compaña s.f. 1. laguntza 2. lagunarte<br />

compañeirismo s.m. laguntasun<br />

compañeiro -a s. lagun compañeiro<br />

de traballo lankide compañeiro<br />

de mesa mahaikide<br />

compañía s.f. 1. (compaña) laguntza<br />

2. konpainia, elkarte<br />

comparativo -a adx. 1. konparaziozko<br />

adx./s.m. 2. konparaziozko,<br />

konparatibo<br />

compás s.m. 1. konpas 2. (orientación)<br />

iparrorratz 3. (música) konpas<br />

compasivo -a adx. bera, errukitsu<br />

competición s.m. lehiaketa, txapelketa,<br />

norgehiag<strong>ok</strong>a, dema<br />

competir v.i. lehiatu<br />

competitivo -a adx. lehiatsu<br />

complemento s.m. osagarri<br />

completamente adv. zeharo, erabat,<br />

guztiz, osorik, osoro, txit<br />

completar v.t. osatu, osotu<br />

completo -a adx. 1. (cheo) bete, beteta<br />

2. (enteiro) oso por completo<br />

zeharo, erabat, guztiz<br />

compoñer v.t. 1. moldatu, konpondu<br />

2. konposatu, paratu<br />

compor v.t. 1. moldatu, konpondu<br />

2. konposatu, paratu<br />

comportamento s.m. ibilera, j<strong>ok</strong>abide<br />

comportar v.t. 1. ekarri v.p. 2. j<strong>ok</strong>atu,<br />

portatu<br />

composición s.f. 1. (acción) osaketa,<br />

osatze 2. (modo) osaera 3. (literatura<br />

e música) konposizio 4. (lingüística)<br />

elkarketa<br />

compra s.f. erosketa<br />

comprador -a s. erosle<br />

comprar v.t. erosi<br />

comprender v.t./v.p. ulertu<br />

comprensión s.f. ulermen<br />

compromiso s.m. konpromiso<br />

cómputo s.m. kontaketa<br />

común 1. (de todos) komun 2. (habitual)<br />

arrunt<br />

comunicación s.f. komunikazio komunikabide<br />

medio de comunicación<br />

comunicar v.t. 1. komunikatu, jakinarazi,<br />

informatu v.p. 2. komunikatu<br />

v.i. 3. (o teléfono) komunikatu,<br />

<strong>ok</strong>upatuta egon<br />

comuñón s.f. jaunartze<br />

con prep. 1. -ekin 2. (instrumento) -<br />

z 3. (modo) -z, -ki con seguridade<br />

segur con todo haatik, hala<br />

ere, hala eta guztiz ere<br />

concavidade s.f. 1. (cóncavo) ahurtasun<br />

2. (oco) hutsune<br />

concavo -a adx. ahur, konkabo<br />

concelleiro -a s. zinegotzi<br />

concello s.m. udal casa do concello<br />

udaletxe<br />

concerto s.m. 1. (música) kontzertu<br />

2. (pacto) kontzertu, itun, hitzarmen<br />

cónchega s.f. maskor, oskol<br />

concibir v.t./v.i. 1. sortu v.t. 2. bururatu<br />

conciencia s.f. barru<br />

37


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 38<br />

38<br />

Dicionario Elemental<br />

concretar v.t./v.p. zehaztu<br />

concreto -a adx. konkretu<br />

concurso s.m. sariketa, lehiaketa<br />

condena s.f. 1. zigor, kondena<br />

2. (reprobación) gaitzespen<br />

condenado -a adx./s. zigortu, kondenatu<br />

condenar v.t. 1. zigortu, kondenatu<br />

2. (reprobar) gaitzetsi<br />

condición s.m. baldintza, zehaztapen<br />

conducir v.t. 1. (levar) eraman, gidatu<br />

2. (un vehículo) gidatu<br />

conduta s.f. j<strong>ok</strong>abide, ibilera conduta<br />

humana gizabide<br />

condutor -ora s. gidari, txofer<br />

coñecemento s.m. ezaguera, ezagutza<br />

coñecer v.t. ezagutu darse a coñecer<br />

argitaratu<br />

coñecido -a adx. 1. ezagun s. 2. ezagun,<br />

elaire<br />

conexión s.f. 1. (unión) lotura 2. (relación)<br />

zerikusi, ikuskizun 3. (técnica)<br />

konexio<br />

confeitaría s.f. gozotegi<br />

conferencia s.f. 1. hitzaldi, mintzaldi<br />

2. biltzar, konferentzia<br />

conferenciante s. hizlari, mintzalari<br />

confesar v.t./v.i. 1. aitortu, onartu,<br />

jaulki v.p. 2. aitortu, konfesatu<br />

confianza s.f. konfiantza, fidantzia<br />

confiar v.t./v.i. 1. espero izan, fidatu,<br />

iguriki v.p. 2. fidatu<br />

configurar v.t./v.p. 1. itxuratu v.t.<br />

2. konfiguratu<br />

conflitivo -a adx. 1. gatazkatsu<br />

2. (unha persoa) gatazkati<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

conflito s.m. gatazka<br />

conformar v.t./v.p. 1. konformatu<br />

v.t. 2. osatu, osotu<br />

conforme adx. 1. konforme conx.<br />

2. ahala conforme a arabera<br />

confundir v.t./v.p. nahastu, nahasi,<br />

<strong>ok</strong>ertu<br />

confusión s.f. 1. (equivocación) nahasketa,<br />

errakuntza 2. (caos) nahaste<br />

congreso s.m. 1. biltzar 2. kongresu<br />

conquista s.f. konkista<br />

conquistar v.t. konkistatu<br />

consciencia s.f. kontzientzia<br />

consecuencia s.f. ondoren, ondorio,<br />

segida, harreman<br />

conseguir v.t. iritsi, lortu, erdietsi<br />

consellar v.t./v.p. aholkatu, kontseilatu,<br />

gomendatu<br />

conselleiro -a s. kontseilari<br />

consello s.m. aholku, orientazio<br />

consentir v.t./v.i. onartu<br />

conserva s.f. kontserba<br />

conservación s.f. iraupen<br />

conservar v.t. 1. kontserbatu 2. (manter)<br />

mantendu 3. (gardar, coidar)<br />

gorde, zaindu<br />

conservatorio s.m. kontserbatorio<br />

conserveira s.f. kontserbagintza<br />

conserxaría s.f. 1. atezaindegi<br />

2. atezaintza<br />

conserxe s.m. atezain<br />

consigo pron. pers. hirekin<br />

consistir v.i. etzan<br />

consoante adx./s. 1. kontsonante<br />

s.f. 2. kontsonante<br />

constipado s.m. hotzeri, marranta,<br />

katarro, burutik beherako


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 39<br />

galego - éuscaro<br />

construción s.f. 1. (técnica) eraikuntza,<br />

etxegintza 2. (obra realizada)<br />

eraikin, eraikuntza<br />

construír v.t. eraiki, fabrikatu<br />

consumo s.m. kontsumo<br />

conta s.f. 1. kontaketa, zenbaketa<br />

2. (operación) kontu 3. (factura)<br />

kontu, faktura, zor-agiri ter en<br />

conta gogoan hartu<br />

contable s. kontulari<br />

contacto s.m. ukipen<br />

contaminación s.f. kutsadura<br />

contar v.t. kontatu, zenbatu<br />

contaxio s.m. kutsadura<br />

contaxioso -a adx. kutsakor<br />

contento -a adx. kontent, alai<br />

conter v.t. 1. eduki, kabitu v.t./v.p.<br />

2. geldi<br />

contestar v.t. 1. erantzun, ihardetsi<br />

2. (retrucar) txintik atera, erantzun<br />

contexto s.m. testuinguru<br />

contido s.m. eduki, mami<br />

contigo pron. pers. zurekin<br />

contiguo -a adx. aldameneko, alb<strong>ok</strong>o<br />

continuación s.f. jarraipen, segida<br />

continuamente adv. hitzetik hortzera<br />

continuo -a adx. jarraiki, etengabe<br />

conto s.m. ipuin<br />

contorno s.m. 1. inguru, inguramendu<br />

2. (silueta) ingerada<br />

contra prep. 1. kontra, aurka s.m.<br />

2. kontrako, aurkako pola contra<br />

bestela<br />

contracción s.f. 1. uzkurdura 2. (lingua)<br />

kontrakzio<br />

contraditorio -a adx. kontrajarri<br />

contraído -a adx./s. kizkur<br />

contrapoñer v.t. kontrajarri<br />

contrapor v.t. kontrajarri<br />

contrariedade s.f. ezbehar<br />

contrario -a adx./s. kontrako<br />

contrasinal s.m. pasahitz<br />

contrato s.m. kontratu, hitzarmen<br />

convencer v.t./v.p. sinestarazi, konbentzitu<br />

conveniencia s.f. konbenientzia<br />

conveniente adx. eg<strong>ok</strong>i, komenigarri<br />

convenio s.m. hitzarmen, itun, patu<br />

conversa s.f. berbeta, elkarrizketa,<br />

hizketa, jardun, solas, solasaldi<br />

conversando berbetan<br />

conversar v.i. solas egin<br />

converter v.t./v.p. bihurtu, bilakatu<br />

convidar v.t. gonbidatu<br />

convite s.m. gonbit<br />

convosco pron. pers. zuekin<br />

conxelar v.t./v.p. izoztu<br />

conxugado -a j<strong>ok</strong>atu<br />

conxugar v.t. 1. elkartu 2. (lingua)<br />

j<strong>ok</strong>atu<br />

conxunción s.f. 1. elkarketa 2. (coordinante)<br />

juntagailu, (subordinante)<br />

menderagailu<br />

conxunto -a adx. 1. baterako 2. multzo,<br />

talde<br />

copa s.f. 1. kopa 2. (contido) kopakada<br />

3. (dunha árbore) adaburu<br />

4. (trofeo) kopa 5. (naipes) kopa<br />

copia s.f. kopia copia de seguridade<br />

segurtasun kopia<br />

copiar v.t.1. kopiatu 2. (imitar) ihakindatu<br />

copla s.f. kopla<br />

cor, de loc.adv. buruz<br />

39


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 40<br />

40<br />

Dicionario Elemental<br />

corazón s.m. bihotz dedo do corazón<br />

hatz luze<br />

corda s.f. s<strong>ok</strong>a aposta de corda s<strong>ok</strong>atira<br />

cordal s.m. mendikate, mendiketa<br />

cordeiro -a s. bildots<br />

cordilleira s.f. mendikate, mendiketa<br />

coreño -a adx. zuhur, zeken, diruzale,<br />

zikoitz<br />

corenta num./s.m. berrogei cantarlle<br />

as corenta a alguén egund<strong>ok</strong>oak<br />

esan<br />

coresma s.f. garizuma<br />

corneta s.f. turuta<br />

corno s.m. adar<br />

coroa s.f. koroa<br />

coroar v.t. koroatu<br />

corpo s.m. gorputz<br />

corpus s.m. corpus<br />

corrección s.f. zuzenketa<br />

correctamente adv. eg<strong>ok</strong>iro<br />

correcto -a adx. 1. zuzen 2. (axeitado)<br />

zuzen, eg<strong>ok</strong>i<br />

corredor -ora adx./s. 1. korrikalari,<br />

lasterkari s.m. 2. korridore 3. galeria<br />

corrente adx. 1. (habitual) arrunt,<br />

ohizko s.f. 2. laster, korronte<br />

3. (tendencia) korronte, joera,<br />

mugimendu<br />

correo s.m. posta caixa do correo<br />

postontzi caixa do correo electrónico<br />

postontzi elektroniko correo<br />

electrónico posta elektroniko oficina<br />

de correos postetxe<br />

correr v.i. korrika egin, korritu<br />

correspondencia s.f. posta<br />

corrida s.f. corrida de touros zezenketa<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

corrixir v.t. 1. zuzendu v.p. 2. zuzendu,<br />

zintzotu<br />

corromper v.t./v.p. 1. (estragar) usteldu<br />

2. (perverter) galbideratu,<br />

<strong>ok</strong>erbideratu 3. (subornar) erosi<br />

cortar v.t. ebaki, moztu<br />

corte s.m. 1. ebaki, ebaketa 2. korta,<br />

ukuilu 3. (séquito) gorte<br />

cortello s.m. korta, ukuilu, (dos porcos)<br />

txerritegi<br />

cortesía s.f. 1. kortesía 2. (xentileza)<br />

kortesia, adeitasun<br />

cortina s.f. errezel, gortina<br />

cortiza s.f. azal<br />

corvo s.m. erroi, bele<br />

cosedura s.f. jostura<br />

coser v.t./v.i./v.p. josi máquina de<br />

coser josteko makina<br />

costa s.f. 1. itsasalde, kostalde, kosta<br />

2. aldapa, aldats, malda pl. 3. bizkar<br />

habitante da costa itsastar<br />

costado s.m. saihets, hegal<br />

costela s.f. saihets<br />

costeleta s.f. txuleta<br />

costume s.m. ohitura<br />

costura s.f. 1. (acción) josketa<br />

2. (co sedura) jostura 3. (oficio)<br />

joskintza<br />

costureiro -a s. jostun<br />

cotarelo s.m. muino<br />

coteno -a adx. besomotz, maingu<br />

cotra s.f. 1. zikinkeria 2. oilaur<br />

cotroso -a adx. saskil, narras<br />

couce s.m. ostiko<br />

cousa s.f. gauza<br />

couso s.m. 1. (chintófano) traste<br />

2. ababor<br />

cova s.f. leize, haitzulo


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 41<br />

galego - éuscaro<br />

covarde adx. koldar, bihozgabe<br />

covardía s.f. koldarkeria<br />

covo s.m. kofoin, erlauntz<br />

coxa s.f. izter<br />

coxear v.i. herren egin<br />

cóxega s.f. kili-kili facer cóxegas<br />

kili-kili egin, kilikatu<br />

coxo -a adx./s. herren, maingu<br />

cravado -a adx. iltzatuta<br />

cravar v.t. iltzatu<br />

cravo s.m. iltze<br />

crear v.t. sortu, kreatu<br />

creba s.f. 1. (economía) porrot 2. pitzadura<br />

crebacabezas s.m. buruhauste<br />

crebadizo -a adx. apurkor<br />

crebar v.t./v.i. 1. pitzatu v.i. 2. (economía)<br />

porrot egin<br />

crecemento s.m. 1. hazte, hazkunde<br />

2. (economía) hazkunde<br />

crecer v.i. hazi, koskortu<br />

crédito s.m. 1. mailegu, kreditu<br />

2. kreditu<br />

crego s.m. apaiz, abade<br />

crema s.f. 1. esne-gain, krema<br />

2. (na gastronomía) krema<br />

3. (substancia) krema<br />

crente adx. fededun<br />

crenza s.f. 1. (fe) fede, sinesmen<br />

2. ideia, iritzi, uste<br />

crepúsculo s.m. ilunabar, iluntze<br />

crer v.t. 1. sinetsi, uste izan v.i. 2. sinetsi<br />

cría s.f. 1. kume, ume 2. (crianza)<br />

haziera, hazkuntza<br />

criada adx./s.f. neskame<br />

criado adx./s.m. morroi<br />

crianza s.f. 1. haziera, hazkuntza<br />

2. haur<br />

criar v.t./v.p. hazi, hezi<br />

crible adx. sinesgarri<br />

crime s.m. krimen<br />

criminal s. 1. kriminal, gaizkile adx.<br />

2. kriminal<br />

cristián -a adx./s. kristau<br />

cristiandade s.f. kristautasun<br />

cristianismo s.m. kristautasun<br />

crítica s.f. kritika<br />

criticador -ora adx. maiseatzaile<br />

criticar v.t. 1. kritikatu 2. (marmurio)<br />

maiseatu<br />

crítico -a adx. 1. kritiko 2. (transcendental)<br />

erabakigarri s. 3. kritikari<br />

croio s.m. harribila<br />

cromo s.m. 1. kromo 2. (elemento<br />

quimico) kromo<br />

cru (f. crúa) adx. 1. gordin 2. gorri<br />

crucial adx. gailen<br />

cruel adx. anker, krudel, bihozgabe<br />

crueldade s.f. ankerkeria<br />

crueza s.f. (carácter) gogorkeria<br />

cruz s.f. gurutze<br />

cruzamento s.m. bidegurutze<br />

cruzar v.t./v.p. gurutzatu<br />

cu s.m. ipurdi<br />

cuarto -a adx./s. 1. (dunha serie)<br />

laugarren 2. (dun todo) laurden<br />

s.m. 3. gela, ganbera cuarta feira<br />

asteazkena<br />

cuberto -a adx. 1. estali 2. mahaitresna<br />

cubrir v.t./v.p. 1. estali, tapatu v.p.<br />

2. hodeitu<br />

41


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 42<br />

42<br />

Dicionario Elemental<br />

cuco s.m. kuku<br />

cueiro s.m. troxa<br />

culler s.f. koilara<br />

cullerón s.m. burruntzali<br />

culpa s.f. erru, kulpa, hoben<br />

culpable adx./s. errudun<br />

culto -a adx. 1. kulturadun s.m.<br />

2. kultu<br />

cume s.m. tontor, gailur, gain, tontor<br />

cumprir v.t. 1. konplitu, bete v.i.<br />

2. konplitu v.i./v.p. 3. (prazo de<br />

tempo) konplitu, bete<br />

cuña s.f. ziri, falka<br />

cunca s.f. (grande) katilu, (pequena)<br />

kikara<br />

cuncada s.f. katilukada<br />

cuncha s.f. maskor, oskol<br />

cura s.f. 1. sendaketa, osaketa s.m.<br />

2. apaiz, abade<br />

curación s.f. sendaketa, osaketa<br />

curar v.t. sendatu<br />

curiosidade s.f. jakin-nahi, jakingura<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

curioso -a adx. begiluze<br />

curmá s.f. lehengusina<br />

curmán s.m. lehengusu<br />

currículo s.m. curriculum<br />

currículum s.m. curriculum<br />

curruncho s.m. bazter, tx<strong>ok</strong>o, z<strong>ok</strong>o<br />

curry s.m. curry<br />

cursiño s.m. ikastaldi<br />

curso s.m. ikastaro<br />

cursor s.m. kurtsore<br />

curto -a adx. 1. labur, murritz, motz<br />

2. (breve) labur, motz 3. ergel,<br />

motz<br />

curuxa s.f. hontz<br />

curva s.f. kurba, bihurgune<br />

cuspe s.m. listu, txu<br />

cuspir v.t./v.i. listua bota, txu egin<br />

custar v.t. balio izan, kostatu<br />

custoso -a adx. 1. (difícil) gaitz,<br />

nekez, zail 2. (caro) kario, garesti<br />

cuxo -a s. txahal, zekor


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 43<br />

D<br />

galego - éuscaro<br />

danar v.t. kalte egin<br />

daniño -a adx. kaltegarri, gaitz<br />

dano s.m. min, kalte facerse dano<br />

min hartu<br />

daquela adv. 1. halako batean conx.<br />

2. beraz<br />

dar v.t. eman dar forma eratu, taxutu<br />

dar + part. asmatu, lortu darse<br />

de conta antzeman<br />

dato s.m. datu<br />

de prep. 1. -en 2. -ko 3. -tik 4.<br />

(modo) -z<br />

debaixo adv. azpian<br />

debate s.m. eztabaida<br />

debater v.t./v.i. eztabaidatu<br />

débeda s.f. zor<br />

deber v.t. 1. (necesitar) behar izan<br />

2. (ter unha débeda) zor izan s.m.<br />

3. betebehar, eginbehar pl. 4. etxeko<br />

lan molde onez como debe<br />

ser<br />

débil adx. makal<br />

debilidade s.f. ahulezia, ahidura<br />

debilitar v.t./v.p. ahuldu, makaldu<br />

debuxar v.t./v.i. marraztu<br />

debuxo s.m. marrazki<br />

década s.f. hamarkada<br />

decatarse v.p. antzeman, erreparatu,<br />

konturatu, ohartu, sumatu<br />

decembro s.m. abendu<br />

decena s.f. hamarreko<br />

decepcionar v.t. desengainatu<br />

decidir v.t./v.p. erabaki, deliberatu<br />

décimo -a adx./s. 1. (dunha serie)<br />

hamargarren 2. (dun todo) hamarren<br />

3. (de lotaría) dezimo 4. (imposto)<br />

hamarren, detxema<br />

decisión s.f. erabaki<br />

declaración s.f. adierazpen, aitorpen<br />

declarar v.t. 1. azaldu, aitortu<br />

2. (nun tribunal) deklaratu v.p.<br />

3. aitortu<br />

decontado adv. laster, aurki<br />

deda s.f. behatz<br />

dedicar dedikatu<br />

dedo s.m. atzamar, hatz dedo polgar/gordo<br />

hatz lodi, erpuru dedo<br />

pai de todos/do corazón hatz<br />

luze dedo mediano/anular hatz<br />

nagi dedo maimiño/pequeniño<br />

hatz txiki dedo furabolos/índice<br />

hatz erakusle<br />

defecto s.m. akats, huts, hoben<br />

defender v.t. 1. babestu 2. defendatu<br />

43


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 44<br />

44<br />

Dicionario Elemental<br />

defensa s.f. 1. defentsa s. 2. atzelari<br />

deficiente adx. akastun<br />

defraudar v.t. 1. (á administración)<br />

iruzurtu, iruzur egin 2. desengainatu<br />

defunto -a adx./s. hildako, defuntu<br />

deica prep. arte<br />

deitar v.t./v.p. oheratu, etzan<br />

deixar 1. utzi, laga 2. (permiso)<br />

utzi, laga, baimendu 3. utzi, laga,<br />

abandonatu 4. (prestar) mailegatu,<br />

utzi 5. (legar) utzi<br />

deleitar v.t./v.p. gozarazi<br />

deleite s.m. poztasun, gozamen<br />

deletrear v.t. letreiatu<br />

delfín s.m. izurde<br />

delgado -a adx. mehe, argal<br />

delicado -a adx. fin, delikatu<br />

delimitar v.t. mugatu, zedarritu<br />

delito s.m. delitu<br />

demasiado -a indef. 1. gehiegi adv.<br />

2. gehiegi, sobera, lar<br />

demo s.m. deabru<br />

demora s.f. luzamendu, luzapen<br />

demorar v.t./v.p. atzeratu, berandutu<br />

demostración s.f. erakusgarri, froga,<br />

argibide<br />

demostrar v.t. frogatu, egiaztatu<br />

demostrativo -a adx./s. erakusle<br />

demoucar v.t. mozkindu, mozkortu<br />

dende prep. 1. (lugar) -tik 2. (tempo)<br />

-tik, -z geroztik, -z gero dende alí<br />

handik aurrera dende entón harrezkero,<br />

handik aurrera<br />

densidade s.f. 1. (dun líquido) loditasun,<br />

trinkotasun 2. (matemática,<br />

física, química) dentsitate<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

denso -a adx. trinko<br />

dente s.m. hagin, hortz<br />

dentífrico s.m. hortzore<br />

dentro adv. barruan, barnean<br />

denudar v.t./v.p. erantzi, larrugorritu,<br />

biluzi<br />

denuncia s.f. salaketa<br />

denunciar v.t. salatu<br />

departamento s.m. 1. (compartimento)<br />

atal 2. (sección) departamendu,<br />

sail 3. (división administrativa)<br />

departamendu<br />

dependencia s.f. mendekotasun, dependentzia<br />

deplorable adx. negargarri, deitoragarri<br />

deplumar v.t. lumatu<br />

deporte s.m. kirol<br />

deportista adx./s. kirolari<br />

depósito s.m. 1. gordetegi, gordagailu<br />

2. (recipiente) andel depósito<br />

de cadáveres gorputegi depósito<br />

legal lege-gordailu<br />

dereita s.f. eskuin de dereitas eskuindar<br />

dereito -a adx./s. 1. eskuin, eskuineko<br />

2. (recto) artez, zuzen 3. (facultade)<br />

eskubide s.m. 4. zuzenbide<br />

derivación s.f. 1. desbideratze 2. (lingüística)<br />

eratorpen<br />

derradeiro -a adx. azkenburuko<br />

derramar v.t. 1. (repartir) hainbanatu<br />

2. hondatu<br />

derreter v.t./v.p. urtu<br />

derrota s.f. 1. porrot 2. (dun barco)<br />

itsasbide<br />

derrubar v.t. lurperatu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 45<br />

galego - éuscaro<br />

desafiado -a adx. (romo) motz, kamuts<br />

desagradecido -a adx. esker txarreko<br />

desaliñar v.t./v.p. narrastu<br />

desangrar v.t./v.p. odolustu<br />

desaparecer v.i. desagertu<br />

desaprobar v.t. gaitzesti<br />

desarmar v.t. desarmatu<br />

desaseado -a adx. saskil, narras<br />

desatar v.t./v.p. askatu<br />

desatino s.m. ergelkeria, lel<strong>ok</strong>eria,<br />

txorakeria<br />

desbaldir v.t. zarrasteldu, hondatu<br />

desbandallado -a adx. saskil, narras<br />

desbordado -a adx. gainezka<br />

desbordar v.t./v.p. gainezkatu, gainezka<br />

egin<br />

desbotar v.t. baztertu, gutxietsi<br />

descalzo -a adx. ortozik<br />

descansar v.i. 1. atsedendu, atseden<br />

hartu, deskantsatu v.t. 2. bermatu,<br />

ezarri<br />

descanso s.m. atseden, atsedenaldi,<br />

pausaldi sen descanso jo eta ke<br />

descarga s.f. deskarga<br />

descargar v.t. deskargatu, zama<br />

kendu<br />

descenso s.m. jaitsiera, beherapen<br />

desconcertar v.t./v.p. kord<strong>ok</strong>atu<br />

descoñecido -a adx./s. ezezagun<br />

desconfiado -a adx. sinesgaitz<br />

desconfianza s.f. mesfidantza<br />

desconfiar v.i. mesfidatu<br />

describir v.t. deskribatu<br />

descrición s.f. deskribapen, deskripzio<br />

descubrimento s.m. aurkikuntza<br />

descubrir v.t. 1. (destapar) estalgabetu<br />

2. (atopar) aurkitu<br />

desculpa s.f. aitzakia, zuribide,<br />

akiakula<br />

desde prep. 1. (lugar) -tik 2. (tempo)<br />

-tik, -z geroztik, -z gero desde alí<br />

handik aurrera desde entón harrezkero,<br />

handik aurrera<br />

desdeñable adx. arbuigarri<br />

desdeñar v.t. arbuiatu, erdeinatu<br />

desemprego s.m. langabezia<br />

desenganar v.t. desengainatu<br />

desenvolvemento s.m. garapen,<br />

hazkunde<br />

desenvolver v.t./v.p. 1. zabaldu v.t.<br />

2. garatu<br />

deserto -a adx. 1. bakarti, eremu<br />

2. (sen adxudicar) hutsik, eman<br />

gabe s.m. 3. basamortu, eremu<br />

desesperación s.f. etsipen<br />

desesperar v.t./v.i./v.p. 1. etsi, desesperatu<br />

v.t./v.p. 2. ernegatu<br />

desespero s.f. etsipen<br />

desestimar v. 1. (desbotar) gutxietsi<br />

2. gaitzetsi, ez onartu<br />

desexar v.t. desiratu, gura izan/ukan,<br />

nahi izan,opa izan, irrikatu, gogo<br />

izan<br />

desexo s.m. gogo, nahi, opa, desira<br />

desfacer v.t./v.p. 1. desegin 2. (derreter)<br />

urtu<br />

desfiar v.t. listu<br />

desgraza s.f. zorigaitz, zoritxar, ezbehar<br />

por desgraza tamalez, zoritxarrez<br />

desgrazadamente adv. zoritxarrez,<br />

zorigaitzez<br />

45


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 46<br />

46<br />

Dicionario Elemental<br />

desgustar v.t./v.p. nahigabetu<br />

desgusto s.m. nahigabe, atsekabe<br />

desherbar v.t. jorratu<br />

desigual adx. desberdin<br />

desistir v.i. 1. etsi, amore eman<br />

2. (renunciar) uko egin<br />

desobeditu du ad. desobedecer<br />

desorde s.f. 1. desordena, nahasteborraste<br />

2. desordena, nahasmendu<br />

desordenar v.t. desordenatu<br />

despacho s.m. langela<br />

despedida s.f. agur<br />

despedir v.t./v.p. 1. agurtu v.t.<br />

2. (dun traballo) bota, kaleratu<br />

desperdicio s.m. hondakin, zabor<br />

despertar v.t./v.i. esnatu, iratzarri,<br />

ernatu<br />

despois adv. gero, geroago, ondoren<br />

desprazar v.t./v.p. lekualdatu, t<strong>ok</strong>ialdatu<br />

despreocupado -a adx. axolagabe,<br />

arduragabe<br />

desprezable adx. arbuigarri<br />

desprezar v.t. erdeinatu, arbuiatu,<br />

ezetsi, mespretxatu<br />

desprezo s.m. erdeinu, arbuio, ezespen,<br />

mespretxu<br />

destacar v.t./v.p. 1. azpimarratu v.i.<br />

2. nabarmendu<br />

destapar v.t./v.p. estalgabetu, desestali<br />

desterrar du ad. erbesteratu<br />

desterro s.m. erbeste<br />

destino s.m. 1. helbide 2. (fado)<br />

patu, halabehar<br />

destro -a adx./s. 1. eskuin adx.<br />

2. (hábil) trebe, iaio<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

destrución s.f. hondamen<br />

destruír v.t./v.p. suntsitu, apurtu,<br />

hondatu<br />

desvergonzado -a adx. lotsagabe,<br />

petral<br />

desvestir v.t./v.p. erantzi, larrugorritu,<br />

biluzi<br />

desviación s.f. desbideratze<br />

desviar v.t./v.p. desbideratu, saihestu<br />

desvío s.m. desbideratze, ingurumari,<br />

itzulinguru<br />

detalle s.m. xehetasun, zehazkizun,<br />

zehaztasun con todo detalle zehazki,<br />

zehazkiro<br />

deter v.t./v.p. 1. (parar) gelditu,<br />

geldi v.t. 2. atxilotu<br />

detrás adv. atzean<br />

deus s.m. jainko<br />

devagar adv. astiro, poliki, geldiro<br />

devanceiro -a s. arbaso, asaba, antzinako<br />

devandito -a adx. delako<br />

devoción s.f. debozio<br />

devolver v.t. 1. bihurtu, bueltatu, itzuli<br />

2. (trousar) botaka egin, <strong>ok</strong>a<br />

egin<br />

dez num./s.m. hamar<br />

dezanove num./s.m. hemeretzi<br />

dezaoito num./s.m. hamazorzti<br />

dezaseis num./s.m. hamasei<br />

dezasete num./s.m. hamazazpi<br />

día s.m. egun bos días egun on día<br />

laborable lanegun día de festa,<br />

día santo jaiegun día de nadal<br />

eguberri dentro de dous días etzidamu<br />

o outro día lehengo egunean


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 47<br />

galego - éuscaro<br />

dialecto s.m. dialekto dialecto do<br />

éuscaro euskalki<br />

diálogo s.m. elkarrizketa<br />

diana s.f. itu<br />

diaño s.m. deabru<br />

diante adv. aurrean en diante aurrerantzean,<br />

hamendik aurrera<br />

dianteiro -a adx. 1. aurreko s. 2. (deporte)<br />

aurrelari<br />

diario -a adx. 1. eguner<strong>ok</strong>o s.m.<br />

2. (xornal e libro) egunkari, (xornal)<br />

berripaper<br />

diarrea s.f. zirin, beherako<br />

dicionario s.m. hiztegi<br />

dicir v.t. 1. esan, erran s.m. 2. (dito)<br />

esan, esate é dicir alegia, hau da<br />

diferenciar v.t./v.p. bereizi<br />

diferente adx. (distinto) bestelako,<br />

desberdin, diferente, esberdin<br />

diferenza s.f. diferentzia, alde<br />

difícil adx. gaitz, nekez, zail, eskerga<br />

dificultade s.f. 1. zailtasun 2. oztopo,<br />

traba con dificultade ozta,<br />

ozta-ozta<br />

dificultar v.t. zaildu<br />

difundir v.t./v.p. barreiatu, hedatu,<br />

zabaldu<br />

difusión s.f. zabalkunde, zabalkuntza<br />

dignidade s.f. duintasun<br />

digno -a adx. duin<br />

dilapidar v.t. zarrasteldu, hondatu<br />

dilixente adx. laster<br />

diminuír v.t./v.i. gutxitu, txikiagotu,<br />

laburtu<br />

diñeiro s.m. diru<br />

dirección s.m. 1. norabide 2. (enderezo)<br />

helbide 3. zuzendaritza<br />

directo -a adx. zuzeneko en directo<br />

zuzenean<br />

director -ora s. zuzendari<br />

directorio s.m. directorio<br />

dirixir v.t. 1. zuzendu, gidatu 2. (enviar)<br />

bidali<br />

disco s.m. disko disco duro disko<br />

gogor, disko finko disco compacto<br />

disko konpaktu<br />

discoteca s.f. 1. diskoteka, dantzat<strong>ok</strong>i<br />

2. disko-bilduma<br />

discurso s.m. hitzaldi<br />

discusión s.f. 1. eztabaida 2. errieta<br />

discutir v.t./v.i. eztabaidatu<br />

disolver v.t./v.p. urtu, disolbatu<br />

disparar v.t.v.p. tiro egin, tir<strong>ok</strong>atu,<br />

tiratu<br />

disparo s.m. tiro<br />

dispersar v.t./v.p. barreiatu, sakabanatu<br />

dispoñer v.t./v.i./v.p. antolatu<br />

dispoñible adx. erabilgarri<br />

dispor v.t./v.i./v.p. antolatu<br />

disposición s.f. 1. antolamendu, antolaketa<br />

2. (dereito) xedapen<br />

3. (habilidade) gaitasun 4. (precaución)<br />

neurri<br />

disposto -a adx. 1. (preparado)<br />

gertu, prest 2. (ten habelencia)<br />

arretatsu<br />

disputa s.f. 1. tirabira, auzi 2. errieta<br />

disque adv. omen<br />

disquete s.m. diskete<br />

distancia s.f. tarte<br />

distanciar v.t./v.p. 1. urrundu, urrutiratu,<br />

aldendu 2. urrundu, urrutiratu<br />

distintivo -a adx. 1. ezaugarri s.m.<br />

2. ezaugarri, seinale<br />

47


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 48<br />

48<br />

Dicionario Elemental<br />

distinto -a adx. bestelako<br />

distracción s.f. distrazio<br />

distraer v.t. 1. entretenitu, dibertitu<br />

2. arreta galdu<br />

distribución s.m. banaketa<br />

distribuír v.t./v.p. banatu, hainbanatu<br />

disturbio s.m. istilu, iskanbila<br />

ditado s.m. diktaketa<br />

ditador -ora s. diktadore<br />

ditadura s.f. diktadura<br />

dito s.m. esaera, esaera zahar, esan,<br />

atsotitz<br />

ditoso -a adx. dohatsu, zoriontsu<br />

diversión s.f. dibertsio, j<strong>ok</strong>o, jolas,<br />

jolasketa, olgeta<br />

diverso -a adx. askotariko, era askotako<br />

divertido -a adx. dibertigarri<br />

divertir v.t./v.p. dibertitu<br />

dividir v.t. 1. zatitu v.p. 2. zatitu, banatu<br />

división s.f. 1. zatiketa, banatze<br />

2. (matemática) zatiketa<br />

divorciar v.t./v.p. dibortziatu<br />

divorcio s.m. dibortzio<br />

dixestión s.f. digestio<br />

dixomedíxome s.m. zurrumurru,<br />

eleberri<br />

dó s.m. bihozmin, dolore, dolu<br />

doadamente adv. aise<br />

doado -a adx. erraz<br />

doante s. emaile<br />

dobrado -a adx. <strong>ok</strong>er<br />

dobrar v.t. 1. tolestu, doblatu 2. (cinema)<br />

bikoiztu<br />

dobre adx./s.m. 1. bikoitz pl. 2. (un<br />

partido) binakako<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

doce adx. 1. ezti, gozo 2. goz<strong>ok</strong>i<br />

3. (que non é salgado ou picante)<br />

geza num./s.m. 4. hamabi<br />

doceavo -a adx. hamabiren<br />

docemente adv. emeki<br />

documento s.m. agiri<br />

doente adx./s. gaixo, gaixorik<br />

doenza s.f. gaitz, gaixotasun, erasan<br />

doer v.i. 1. min ukan, min hartu v.p.<br />

2. (apiadarse) urrikatu<br />

doído -a adx. minbera<br />

doloroso -a adx. mingarri<br />

domar v.t. hezi<br />

domesticado adx. mantso<br />

domesticar v.t./v.p. hezi<br />

dominar v.t. 1. menderatu, kontrolatu,<br />

jabetu 2. (coñecer ben) ondo/ongi<br />

jakin v.i. 3. nabarmendu v.p. 4.<br />

kontrolatu, jabe izan<br />

domingo s.m. igande<br />

dominio s.m. mende, men<br />

don s.m. dohain<br />

dona s.f. 1. andre, dama 2. emazte,<br />

andre<br />

dondo -a adx. leun<br />

dono -a s. jabe<br />

dor s.f. mina, oinaze<br />

dormitorio s.m. logela<br />

dourar v.t. 1. urreztatu 2. (alimentos)<br />

gorritu<br />

dous (f. dúas) num./s.m. bi dous ou<br />

tres bizpahiru dúas veces birritan<br />

de dous en dous binaka<br />

douscentos -as num./s.m. berrehun<br />

doutrina s.f. dotrina<br />

dozaría s.f. gozotegi<br />

droga s.f. droga


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 49<br />

galego - éuscaro<br />

dúas num.f. bi<br />

dúbida s.f. duda, zalantza<br />

dubidar v.i. duda egin<br />

dubidoso -a adx. dudazko, zalantzazko,<br />

duda-mudazko<br />

ducha s.f. dutxa<br />

duchar v.t./v.p. dutxatu<br />

ducia s.f. dozena<br />

dulcificar v.t. gozatu, eztitu<br />

duodécimo -a adx./s. 1. (dunha<br />

serie) hamabigarren 2. (dun todo)<br />

hamabiren<br />

duplicar v.t. bikoiztu<br />

duplo -a adx./s. bikoitz<br />

duración s.f. iraupen<br />

duradeiro -a adx. iraunkor<br />

durar v.i. 1. iraun 2. (continuar)<br />

iraun, jarraitu 3. (permanecer)<br />

iraun<br />

dureza s.f. 1. gogortasun 2. (crueza)<br />

gogorkeria con dureza gogorki<br />

durmir v.i. 1. lo egin, loak hartu v.t.<br />

2. lo eragin v.p. 3. inurritu, txindurritu,<br />

lo hartu gana de durmir<br />

logura, logale estar a durmir lotan<br />

egon<br />

duro -a adx. gogor<br />

49


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 50<br />

50<br />

E<br />

Dicionario Elemental<br />

e conx. eta<br />

ea interx. ea<br />

eco s.m. oihartzun, arada<br />

economista s. ekonomilari<br />

edificar v.t. eraikin, fabrikatu<br />

edificio s.m. eraikin<br />

editor -ora adx./s. 1. argitaratzaile,<br />

editore s.m. 2. (informática) editore<br />

editorial adx. 1. argitaratze s.f. 2. argitaletxe<br />

s.m. 3. editorial<br />

educación s.f. hezkuntza, heziketa<br />

educar v.t. hezi, ikasi, eskolatu<br />

edulcorar v.t. edulkoratu, gozatu<br />

efecto s.m. ondorio, ondore<br />

efémero -a adx. galkor, iragankor<br />

eficaz adx. eraginkor<br />

eficiente adx. eraginkor<br />

egoísmo s.m. norberekeria<br />

egoísta adx. berekoi, egoista<br />

egua s.f. behor<br />

eido s.m. arlo<br />

eixe s.m. ardatz<br />

el (f. ela) hura el mesmo, ela mesma<br />

bera eles mesmos eurak eles, elas<br />

haiek<br />

elección s.f. aukera, hauteskunde<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

electricidade s.f. elektrizitate<br />

electricista s. argiketari, elektrikari<br />

eléctrico -a adx. elektriko<br />

elefante -a s. elefante<br />

elegancia s.f. dotorezia<br />

elegante adx. dotore, galant<br />

elemental adx. oinarrizko<br />

elemento s.m. osagarri, elementu<br />

elixir v.t. aukeratu, hautatu<br />

eloxio s.m. laudorio, gorazarre<br />

embaixada s.f. enbaxada<br />

embaixador -ora s. enbaxadore<br />

embaixo adv. azpian<br />

embarazar v.t. haurdundu<br />

embarazo s.m. haurdunaldi, ernaldi<br />

embarcadoiro s.m. kai, nasa<br />

embarcar v.t./v.i./v.p. ontziratu, itsasontziratu<br />

embebedar v.t./v.p. mozkortu<br />

embigo s.m. zilbor<br />

emborrachar v.t./v.p. mozkortu<br />

emboscada s.f. zelata<br />

embude s.m. onil<br />

emigración s.f. emigrazio, atzerriratze<br />

emigrante adx./s. emigratzaile


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 51<br />

galego - éuscaro<br />

emigrar v.i. emigratu<br />

emoción s.f. hunkipen, zirrara<br />

emocionar v.t./v.p. hunkitu<br />

empanada s.f. enpanada<br />

emparellar v.i./v.p. parekatu, berdindu,<br />

binatu<br />

empatar v.t. 1. (unir) elkartu 2. berdindu<br />

empate s.m. berdinketa<br />

empeñar v.t. 1. bahitu, setatu 2. zorrak<br />

egin v.p. 3. ahalegindu<br />

empeño s.m. ahalegin, seta, eginahal<br />

empequenecer v.t./v.i. txikitu<br />

emperador s.m. emperador<br />

emperatriz s.f. enperatriz<br />

empezar v.t./v.i. hasi<br />

empinar v.t. 1. zutitu 2. zurrut egin<br />

emporcar v.t. kakaztu<br />

empregado -a s. enplegatu<br />

empregar v.t./v.p. 1. enplegatu<br />

2. erabili, gastatu<br />

emprego s.m. enplegu, irabazpide<br />

empreñar v.t./v.i. ernaldu, ernari geratu<br />

emprender v.t.hasi, ekin<br />

empresa s.f. 1. enpresa 2. ekintza<br />

empresario -a s. enpresari<br />

emprestar v.t. mailegatu<br />

empréstito s.m. mailegu<br />

empurrar v.t. bultzatu, sakatu, bultza<br />

egin<br />

empurrón s.m. bultzada, sakada<br />

empuxar v.t. bultzatu, sakatu<br />

empuxe s.m. bultza<br />

empuxón s.m. bultzada, sakada<br />

en prep. 1. -n 2. (modo) -z 3. -ra 4.<br />

(con linguas) -z<br />

encabuxar v.t./v.p. amorratu, haserretu<br />

encadear v.t./v.p. kateatu<br />

encantador -ora adx. zoragarri, liluragarri<br />

encanto s.m. xarma<br />

encarcerar v.t. espetxeratu<br />

encarecer v.t. garestitu<br />

encarga s.f. enkargu, mandatu<br />

encargado -a s. arduradun<br />

encargar v.t. 1. enkargatu v.p. 2. arduratu<br />

encerado s.m. arbel<br />

enchente s.f. betekada<br />

encher v.t./v.p. bete a encher gogotik<br />

encima adv. gainean por encima<br />

gainetik o que está por encima<br />

gaineko<br />

encoller v.i. uzkurtu, kizkurtu, (polo<br />

frío) hozmindu, (pola auga) urak<br />

hartu v.t. 2. txikiagotu<br />

encoller v.t./v.p. 1. uzkurtu v.i. 2. (a<br />

roupa) urak hartu<br />

encontrar v.t./v.p. 1. aurkitu, topatu<br />

v.p. 2. (acharse) egon encontrar<br />

por casualidade topo egin<br />

encoro s.m. urtegi, uharka<br />

encrucillada s.f. bidegurutze<br />

ende ben loc. conx. zorionez<br />

ende mal loc. conx. zoritxarrez, tamalez,<br />

zorigaitzez<br />

endebedar v.p. zorrak egin<br />

enderezo s.m. helbide enderezo<br />

web web helbide enderezo electrónico<br />

helbide elektroniko<br />

endexamais adv. inoiz, sekula<br />

endurecer v.t./v.i. gogortu, zaildu<br />

51


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 52<br />

52<br />

Dicionario Elemental<br />

enfadado -a adx. haserre<br />

enfadar v.t./v.p. haserretu<br />

enfado s.m. haserre<br />

enfastiar v.t. 1. izorratu, nazkatu<br />

2. (aburrir) nekatu, gogaitu<br />

enfeitar v.t./v.p. dotoretu, apaindu<br />

enfeite s.m. apaindura, apaingarri,<br />

edergarri<br />

enfeitizar v.t. liluratu<br />

enfermar v.t./v.i. gaixotu<br />

enfermeiro -a s. erizain<br />

enfermidade s.f. gaitz, gaixotasun,<br />

eritasun<br />

enfermizo -a adx. gaizbera<br />

enfermo -a adx./s. gaixo, gaixorik<br />

enferruxar v.t. herdoildu<br />

enfesto -a adx. lerden<br />

enfiar v.t. albainutu, haria sartu<br />

enfrontamento s.m. ekinaldi<br />

enfurecer v.t./v.p. ernegatu<br />

engabuñar v.t./v.p. inurritu, txindurritu<br />

engadir v.t. erantsi, gehitu<br />

engaiolar v.t. 1. kaiolatu 2. (atraer)<br />

liluratu<br />

enganar v.t. 1. engainatu, iruzurtu,<br />

ziri sartu v.p. 2. limurtu<br />

enganchar v.t./v.i./v.p. lotu, kr<strong>ok</strong>atu<br />

engano s.m. engainu<br />

enganoso -a adx. engainagarri<br />

engordar v.t./v.i. loditu, gizendu<br />

engorde adv. astiro, mantso, geldiro<br />

engraxar v.t. koipetu<br />

engurra s.f. zimur<br />

engurrar v.t./v.p. zimurtu<br />

enigma s.m. igarkizun<br />

enlazar v.t. 1. (atar) lotu 2. kateatu<br />

enlear v.t./v.p. nahaspilatu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

enliñar v.t. albainutu, haria sartu<br />

enlouquecer v.t./v.i. zoratu, erotu<br />

enorme adx. egund<strong>ok</strong>o, ikaragarri,<br />

sekulako, eskerga<br />

enraizar v.i. errotu, sustraitu<br />

enredar v.t./v.p. 1. nahasi 2. (un<br />

asunto) nahaspilatu<br />

enredo s.m. nahaspila<br />

enredoso -osa adx. bihurri, aldrebes<br />

enriba adv. gainean o que está por<br />

enriba gaineko<br />

enriquecer v.t./v.i./v.p. aberastu<br />

enruga s.f. zimur<br />

enrugar v.t./v.p. zimurtu<br />

ensaiar v.t. 1. probak egin 2. entseatu<br />

ensaio s.m. 1. saio 2. (literatura)<br />

saiakera 3. (dun espectáculo) entsegu<br />

4. (no rugby) entsegu<br />

ensalada s.f. entsalada<br />

ensamblar v.t. muntatu<br />

enseguida adv. aurki, laster<br />

ensinar v.t. 1. irakatsi, erakutsi<br />

2. (mostrar) erakutsi<br />

ensino s.m. irakaskuntza<br />

ensuciar v.t./v.p. zikindu, lohitu<br />

enteiro -a adx. oso<br />

entendemento s.m. ulermen, adimen<br />

entender v.t. 1. (comprender) aditu,<br />

ulertu 2. (saber) jakin v.p. 3. moldatu<br />

enterrador -ora adx./s. ehorzle<br />

enterrar v.t. 1. hobiratu, ehortzi, lur<br />

eman v.t./v.p. 2. lurperatu, ehortzi<br />

enterro s.m. ehortzi, ehorzketa<br />

entón adv. 1. orduan, halako batean<br />

conx. 2. beraz, bada até entón ordura<br />

arte, ordurako para entón<br />

gaurgero dende entón geroztik,<br />

handik aurrera


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 53<br />

galego - éuscaro<br />

entrada s.f. 1. sarrera 2. (billete)<br />

txartel<br />

entrañas s.f.pl. errai<br />

entrante s.m. zizka-mizka<br />

entrar v.i. 1. sartu 2. (introducir)<br />

sartu, barneratu<br />

entre prep. artean, tartean<br />

entreter v.t.v.p. entretenitu<br />

entrevista s.f. elkarrizketa<br />

entristecer v.t./v.p. goibeldu<br />

entroido s.m. inauteri<br />

entullo s.m. zabor<br />

entumecer v.t./v.p. inurritu, txindurritu<br />

entusiasmo s.m. berotasun<br />

envelenar v.t./v.p. pozoitu<br />

envellecer v.i. zahartu, adindu<br />

envexa s.f. inbidia, espa, bekaitz<br />

envexoso -a adx. bekaizti, bekaitz<br />

enviar v.t. bidali, igorri<br />

envolver v.t. bildu<br />

envorcar v.t. irauli<br />

enxalzar v.t. ederretsi, goratu<br />

enxebre adx. jator<br />

enxeñaría s.f. ingeniaritza<br />

enxeñeiro -a s. ingeniari<br />

enxergar v.t. hauteman<br />

enxertar v.t. txertatu<br />

enxerto s.m. txerto<br />

enxiva s.f. hobi<br />

enxoito -a adx. siku<br />

enxugar v.t. sikatu, lehortu<br />

epidemia s.f. izurri, epidemia<br />

epístola s.f. gutun, eskutitz<br />

época s.f. aro, garai, sasoi, denboraldi<br />

equilibrio s.m. oreka<br />

equipo s.m. talde<br />

equivalente adx. bali<strong>ok</strong>ide<br />

equivocación s.f. errakuntza, nahasketa,<br />

<strong>ok</strong>er<br />

equivocado -a adx. <strong>ok</strong>er estar equivocado<br />

<strong>ok</strong>er egon<br />

equivocar v.t./v.p. nahasi, nahastu,<br />

<strong>ok</strong>ertu<br />

ergueito -a adx. tente, lerden<br />

erguer v.t. 1. jaso, altxatu v.t./v.p.<br />

2. altxatu, (da cama) jaiki<br />

ermo -a adx. etze<br />

errado -a adx. <strong>ok</strong>er estar errado<br />

<strong>ok</strong>er egon<br />

errar v.i. huts egin<br />

erro s.m. falta, <strong>ok</strong>er, errore<br />

ervello s.m. ilar<br />

esaxerar v.t. handizkatu, puztu<br />

esbirrar v.i. usin egin<br />

esbirro s.m. usin, doministiku<br />

esborranchar v.t. zirrimarratu<br />

esborrexer v.i. irristatu, labaindu, labain<br />

egin, irrist egin<br />

esbozar v.t. zirrimarratu<br />

esbozo s.m. zirrimarra<br />

esburatar v.t. zulatu<br />

escada s.f. zurubi<br />

escaiola s.f. igeltsu<br />

escaleira s.f. eskailera<br />

escama s.f. eskata<br />

escampado adx. ateri estar escampado<br />

ateri egon<br />

escampar v.i. atertu<br />

escáncer s.m. ziraun<br />

escándalo s.m. 1. eskandalu 2. (balbordo)<br />

iskanbila<br />

53


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 54<br />

54<br />

Dicionario Elemental<br />

escapar v.i. ihes egin, alde egin<br />

escaparate s.m. erakusleiho<br />

escapulario s.m. kutun<br />

escaravello s.m. kakalardo<br />

escarlata adx./s.m. eskarlata<br />

escarmento s.m. eskarmentu<br />

escarnio s.m. iseka<br />

escarvadentes s.m. zotz<br />

escaseza s.f. gabezia, urritasun<br />

escaso -a adx. eskas, murritz, urri,<br />

pobre<br />

escena s.f. 1. eszena 2. agert<strong>ok</strong>i, j<strong>ok</strong>aleku<br />

escenario s.m. agert<strong>ok</strong>i, j<strong>ok</strong>aleku<br />

esclarecer v.t. argitu<br />

escoita s.f. aditze<br />

escoitar v.t. 1. entzun, aditu 2. jaramon<br />

egin<br />

escola s.f. eskola<br />

escolarización s.f. eskolatze<br />

escolarizar v.t. eskolatu<br />

escoller v.t. aukeratu, hautatu, apartatu<br />

escondedoiro s.m. zulo, ezkutaleku<br />

esconder v.t./v.p. ezkutatu, ostendu,<br />

gorde<br />

escopeta s.f. eskopeta<br />

escornaboi s.m. adardun kakalardo<br />

escorregadizo -a adx. labain, irristakor<br />

escorregar v.i. irristatu, labaindu, labain<br />

egin, irrist egin<br />

escorrentar v.t. uxatu, haizatu<br />

escribir v.t. idatzi máquina de escribir<br />

idazmakina<br />

escrito -a adx. 1. idatzizko s.m.<br />

2. idatzi, izkribu 3. idazlan, artikulu<br />

por escrito izkribuz, idatziz<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

escritor -ora s. idazle<br />

escritura s.f. idazkera<br />

escudo s.m. ezkutu<br />

escudriñar v.t. miatu, arakatu<br />

esculcar v.t. miatu, arakatu<br />

escultor s. eskultore<br />

escultura s.f. eskultura<br />

escuma s.f. apar, bits<br />

escurecer v.t. 1. ilundu 2. (o ánimo)<br />

ilundu, itsutu v.i./v.p. 3. ilundu,<br />

goibeldu<br />

escuridade s.f. ilunpe, iluntasun<br />

escuro -a adx. ilun<br />

escusa s.f. aitzakia, zuribide, akiakula<br />

ese (f. esa, n. iso) dem. hori ese<br />

mesmo berori iso é! hots iso<br />

mesmo horixe<br />

esfiañar v.t. listu<br />

esforzar v.t. 1. behartu v.p. 2. ahalegindu,<br />

zaildu<br />

esforzo s.m. ahalegin, eginahal<br />

esfregar v.t. igurtzi<br />

esgazar v.t./v.i./v.p. urratu<br />

esgotar v.t./v.p. 1. agortu, ahitu<br />

2. nekatu, unatu<br />

esgrevio -a adx. latz<br />

esixente adx. zorrotz<br />

esixir v.t. galdatu<br />

eslamiado -a adx. geza, zaporegabe<br />

esmagamento s.m. zapalkuntza<br />

esmagar v.t. birrindu, zapatu, zuzitu<br />

esmola s.f. limosna, erremusina<br />

esmoleiro -a adx./s. eskale, arlote<br />

esmorecer v.i. ahuldu<br />

esmorga s.f. parranda<br />

esmoucar v.t. mozkindu, mozkortu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 55<br />

galego - éuscaro<br />

esnaquizar v.t. porr<strong>ok</strong>atu<br />

espada s.f. ezpata<br />

espallar v.t./v.p. sakabanatu, zabaldu,<br />

barreiatu<br />

español -ola adx./s. 1. espainol s.m.<br />

2. espainol, espainiera<br />

espantallo s.m. txorimalo<br />

espantar v.t./v.i./v.p. izutu, uxatu,<br />

haizatu<br />

esparexer v.t. sakabanatu, zabaldu<br />

espaventar v.t./v.p. izutu<br />

espazo s.m. 1. espazio 2. (capacidade)<br />

leku, t<strong>ok</strong>i 3. (separación)<br />

tarte 4. (lugar) une, gune<br />

especial adx. berezi<br />

especialista s. espezialista<br />

especialmente adv. bereziki<br />

espectáculo s.m. ikuskizun<br />

espectador -ora adx./s. ikusle<br />

espelido -a adx. ernai<br />

espellar v.t./v.p. 1. ispilatu 2. (o ceo)<br />

oskarbitu<br />

espello s.m. ispilu<br />

esperanza s.f. esperantza, itxaropen,<br />

ilusio<br />

esperar v.t. itxaron, itxoin, zain<br />

egon<br />

espertador s.m. iratzargailu<br />

espertar v.t./v.i. esnatu, iratzarri, ernatu<br />

esperto -a adx. 1. esna, iratzarri<br />

2. erne<br />

espeso -a adx. lodi<br />

espesura s.f. 1. (densidade) loditasun<br />

2. (vexetación) adarrarte<br />

espetar v.t. (no espeto) burduntzian<br />

sartu<br />

espeto s.m. burduntzi<br />

espía s. espioi, zelatari<br />

espiar v.t. zelatatu, espiatu<br />

espicha s.f. zipotz, zotz<br />

espido -a adx. biluzik<br />

espiga s.f. buru espiga de trigo galburu<br />

espiña s.f. arantza<br />

espiñazo s.m. bizkarrezur<br />

espir v.t./v.p. biluzi, larrugorritu,<br />

erantzi<br />

espiral s.f. espiral<br />

espírito s.m. gogo<br />

espirrar v.i. usin egin<br />

espirro s.m. usin, doministiku<br />

espita s.f. zipotz<br />

espolar v.t. mozkindu, mozkortu<br />

esponxa s.f. belaki<br />

esposa s.f. andre, emazte<br />

esposar v.t./v.p. 1. esposatu v.t.<br />

2. bilurrak ipini<br />

esposo s.m. senar esposos senaremazteak<br />

esquecer v.t./v.p. ahaztu, ahantzi<br />

esqueleto s.m. hezurdura<br />

esquerda s.f. ezker de esquerdas ezkertiar<br />

esquerdo -a adx./s. ezker, ezkerreko<br />

esquí s.m. eski<br />

esquina s.f. izkina<br />

esquío s.m. urtxintxa, katagorri<br />

esquivar v.t. saihestu<br />

estación s.m. 1. (de autobuses, de<br />

trens) gelt<strong>ok</strong>i 2. (do ano) urtaro<br />

3. (lugar) estazio estación de<br />

esquí eski estazioa estación de<br />

servizo hornitegi<br />

estacionar v.t. aparkatu<br />

55


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 56<br />

56<br />

Dicionario Elemental<br />

estado s.m. 1. (situación) egoera<br />

2. estatu<br />

estalar v.i. lehertu<br />

estampa s.f. irudi, estanpa<br />

estancia s.f. ganbera<br />

estanco s.m. tabako-denda<br />

estaño s.m. eztainu<br />

estante s.m. apal, apalategi<br />

estar v.i. egon estar a facer algo jardun<br />

estar anoxado sutan egon<br />

estar disposto prest egon<br />

estatuto s.m. araudi estatuto de autonomía<br />

berjabetasun araudi<br />

este (f.esta, n. isto) dem. hau isto é<br />

hau da, alegia este mesmo berau<br />

isto mesmo hauxe<br />

estela s.f. ezpal, printza<br />

estender v.t./vp. hedatu, zabaldu,<br />

(perna, brazo) luzatu<br />

esterco s.m. simaur, gorotz<br />

estéril adx. 1. agor, antzu 2. (a<br />

terra) etze<br />

estilo s.m. 1. estilo 2. (literario)<br />

idazkera<br />

estima s.f. estimu, estimazio<br />

estimar v.t. 1. estimatu 2. (valorar)<br />

balioztatu<br />

estimular v.t. bizkortu, suspertu<br />

estímulo s.m. pozgarri<br />

estiñar v.i. atertu<br />

estirar v.t. luzatu<br />

estómago s.m. urdail<br />

estorbar v.t./v.i. enbarazu egin,<br />

traba egin<br />

estorbo s.m. enbarazu, traba, oztopo<br />

estoupar v.t./v.i. lehertu, leher egin,<br />

zapart egin, eztanda egin<br />

estoupido s.m. eztanda, zapart<br />

estourar v.t./v.i. lehertu, leher egin,<br />

zapart egin, eztanda egin<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

estoxo s.m. tiradera<br />

estrada s.f. errepide<br />

estragar v.t./v.p. hondatu, alferrik<br />

galdu<br />

estraño -a adx. 1. arraro, bitxi, harrigarri<br />

adx./s. 2. kanpotar<br />

estranxeiro -a adx./s. 1. atzerritar<br />

s.m. 2. atzerri, kanp<strong>ok</strong>o<br />

estrar v.t. sakabanatu, zabaldu<br />

estrear v.t./v.p. estreinatu<br />

estreitar v.t./v.i. 1. estutu v.t. 2. (cos<br />

brazos) besarkatu, (a man) eskua<br />

eman<br />

estreiteza s.f. estutasun<br />

estreito -a adx. 1. estu, estutu, mehar,<br />

hertsi s.m. 2. itsasarte<br />

estrela s.f. izar<br />

estrema s.f. muga<br />

estremar v.t. mugatu, zedarritu<br />

estribor s.m. istribor<br />

estrofa s.f. bertso<br />

estruga s.f. osin, asun<br />

estrullar v.t. birrindu, zuzitu<br />

estrutura s.f. egitura<br />

estudar v.t./v.i. ikasi, estudiatu<br />

estudio s.m. 1. estudio, langela, ikasgela<br />

2. (cine, radio, televisión) estudio<br />

3. (apartamento) apartamentu<br />

estudo s.m. ikasketa tempo de estudo<br />

ikastaldi<br />

estufa s.f. berogailu<br />

estupendamente adv. majo, primeran<br />

estupendo -a adx. 1. bikain, primerako<br />

adv. 2. majo, primeran<br />

esvaradío -a adx. labain, irristakor<br />

esvarar v.i. irristatu, labaindu, labain<br />

egin, irrist egin<br />

esvarón s.m. irrist<br />

esvelto -a adx. lirain, lerden<br />

etcétera eta abar (etab.)


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 57<br />

galego - éuscaro<br />

eterno -a adx. sekulako, hilezkor,<br />

betiko, betiereko<br />

eu pron. pers. ni eu mesmo neu<br />

euscaldún -una s. euskaldun<br />

éuscaro -a adx. 1. euskal, euskaldun<br />

s.m. 2. euskara<br />

evanxeo s.m. ebanjelio<br />

evasión s.f. ihes<br />

evidente adx. nabari, nabarmen,<br />

ageri, begien bistako ser evidente<br />

nabari izan<br />

evidentemente adv. nabari<br />

evitar v.t. saihestu<br />

exactitude s.f. zehaztasun<br />

exacto -a adx. zehatz, doi<br />

exame s.m. azterketa<br />

examinar v.t./v.p. 1. azterketa egin,<br />

etsamina egin 2. (explorar) ikertu,<br />

aztertu<br />

excelente adx. bikain<br />

excepción s.f. salbuespen<br />

excepcional adx. 1. (que é excepción)<br />

salbuespenezko 2. aparta, bikain<br />

excepto prep. ezik, izan ezik, salbu<br />

excesivo -a adx. gehiegizko<br />

exceso s.m. (abuso) gehiegikeria<br />

exclamación s.f. 1. oihu, deiadar<br />

2. (signo) harridura<br />

excluír v.t. salbuetsi<br />

excremento s.m. gorotz excremento<br />

das aves zirin<br />

excursión s.f. txango<br />

exemplar adx. 1. (bo exemplo) eredugarri<br />

2. (serve de exemplo) zentzagarri<br />

s.m. 3. ale<br />

exemplo s.m.1. (modelo) eredu, etsenplu<br />

2. adibide, etsenplu por<br />

exemplo adibidez, esate baterako<br />

exento -a adx. salbuetsi<br />

exercer v.t. jardun<br />

exercicio s.m. jardun, ariketa<br />

exército s.m. armada, gudaroste<br />

exhibir v.t./v.p. erakutsi<br />

eximir v.t. salbuetsi<br />

éxito s.m. arrakasta<br />

experiencia s.f. esperientzia<br />

experimento s.m. esperimentu, saiakuntza<br />

experto -a adx. aditu, jakitun<br />

explicación s.f. azalpen, argibide<br />

explicar v.t. azaldu, esplikatu<br />

explorar v.t. esploratu<br />

explosión s.f. eztanda<br />

explosivo -a adx. 1. lehergarri s.m.<br />

2. lehergailu, lehergai<br />

explotador -ora adx. 1. ustiatzaile,<br />

esplotatzaile 2. esplotatzaile<br />

explotar v.t. 1. ustiatu, esplotatu,<br />

eztanda egin 2. esplotatu<br />

exportar v.t. esportatu<br />

exposición s.f. erakusketa sala de<br />

exposicións erakust<strong>ok</strong>i<br />

expresamente adv. espresuki, beraziaz<br />

expresar v.t. 1. adierazi v.p. 2. mintzatu<br />

expresión s.f. adierazpen<br />

expulsar v.t. egotzi, bota<br />

exterior adx./s.m. kanp<strong>ok</strong>o, kanpoalde<br />

parte interior kanp<strong>ok</strong>o, kanpoalde<br />

exterminar v.t. suntsitu, deuseztatu<br />

extraordinario -a adx./s. 1. berealdiko,<br />

berebiziko adx. 2. aparta<br />

extremo -a adx.1. (no límite) mutur<br />

s.m. 2. (lonxano) urrun<br />

57


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 58<br />

58<br />

F<br />

Dicionario Elemental<br />

faba s.f. baba, indaba, babarrun,<br />

leka<br />

fábrica s.f. fabrika, lantegi<br />

fábricar v.t. fabrikatu<br />

fábula s.f. alegia<br />

face s.f. aurpegi<br />

facedor -ora adx./s. egile<br />

facenda s.f. ondasun, kapital, (bens<br />

materiais) etxalde<br />

facer v.t. egin estar a facer algo ari<br />

izan, jardun facer o saque bota<br />

facer ruído hots egin<br />

facha s.f. planta, patxada<br />

fachada s.f. aurrealde, etxeaurre<br />

fachenda s.f. harr<strong>ok</strong>eria<br />

fachendoso -a adx. harro<br />

facho s.m. (tea) zuzi, tortxa<br />

fácil adx. erraz<br />

facilidade s.f. erraztasun<br />

facilitar v.t. erraztu<br />

factoría s.f. lantegi<br />

factura s.f. faktura, zor-agiri<br />

facultade s.f. 1. ahalmen, gaitasun<br />

2. ahalmen, eskubide 3. (ensino)<br />

fakultate<br />

fada s.f. maitagarri<br />

fado s.m. (destino) patu, halabehar<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

faia s.f. pago<br />

faiado s.m. sabai<br />

faio s.m. sabai<br />

faísca s.f. inar, txinparta<br />

fala s.f. 1. (facultade) mintzamen<br />

2. hizketa<br />

faladeiro -a adx. berritsu, txilin, hiztun<br />

falangueiro -a adx. berritsu, txilin,<br />

hiztun<br />

falante s. hiztun<br />

falar v.i. 1. hitz egin, berba egin,<br />

mintzatu v.t. 2. (un idioma) -z hitz<br />

egin, -z berba egin, -z mintzatu<br />

falando berbetan, berriketan<br />

falcatruada s.f. gaiztakeria, txarkeria<br />

fallar v.i. huts egin<br />

falso -a adx. 1. faltsu 2. (mentireiro)<br />

gezurrezko<br />

falta s.f. 1. falta 2. (ausencia) absentzia<br />

3. (erro) akats<br />

faltar v.i. 1. falta izan, ez egon, faltatu<br />

2. (fallar) huts egin, faltatu 3. ez<br />

bete, faltatu<br />

fama s.f. fama, ospe, aipamen<br />

fame s.f. gose, jangura, apetitu ter<br />

fame gose izan, gosetu<br />

famento -a adx. goseti


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 59<br />

galego - éuscaro<br />

familia s.f. familia, sendi<br />

familiar adx. 1. etxeko, familiar s.<br />

2. ahaide, senide, etxeko, tarteko,<br />

etxekoi<br />

famoso -a adx. entzun, famatu, ospetsu,<br />

sonatu<br />

fantasía s.f. fantasía<br />

fantasma s.f. mozorro, mamu<br />

faragulla s.f. ogi-mamiak<br />

farelo s.m. zahi<br />

fariña s.f. irin<br />

farmacéutico -a s. botikari<br />

farmacia s.f. 1. botika, farmazia<br />

2. (ciencia) farmazia<br />

faro s.m. 1. itsasargi, faro 2. (dun<br />

coche) argi, faro<br />

farol s.m. argiontzi<br />

farrapeira s.f. burusi<br />

farrapeiro -a adx./s. zarpail<br />

farrapento -a adx. zarpail<br />

farrapo s.m. trapu, zapi, zatar<br />

fartada s.f. betekada<br />

fartar v.t./v.p. 1. ase, asebete, bete,<br />

aspertu v.p. 2. aspertu<br />

fasquía s.f. itxura, patxada, tankera,<br />

taxu<br />

fatigar v.t./v.p. nekatu<br />

favor s.m. mesede, fabore, esker por<br />

favor mesedez, faborez, arren,<br />

otoi<br />

favorito -a adx./s. 1. gustuko 2. (en<br />

competicións) faborito<br />

fazaña s.f. balentria, egitandi<br />

fazula s.f. masail<br />

fe s.f. fede, sinesmen<br />

feble adx. ahul, argal, makal<br />

feble s.f. ahulezia, ahidura<br />

febra s.f. 1. zuntz 2. (carne do<br />

porco) gihar<br />

febre s.f. sukar<br />

febreiro s.m. otsail<br />

feces s.f.pl. gorozkiak<br />

fechadura s.f. sarraila, itxigailu<br />

fechar v.t. itxi<br />

fecho adx. 1. zerratu, sarri 2. (o ceo)<br />

hodeitsu, lainotsu, goibel s.m.<br />

3. (peza da fechadura) morroilo<br />

4. (fechadura) sarraila, morroilo,<br />

itxigailu<br />

fedello -a adx./s. bihurri<br />

feder v.t./v.i. kirastu<br />

fedor s.m. kirats<br />

feira s.f. az<strong>ok</strong>a, feria, merkatu<br />

feiticeiro -a adx. xarmagarri, erakargarri<br />

feitío s.m. itxura, patxada, tankera<br />

feitizo s.m. 1. sorginkeria 2. xarma<br />

feito -a adx. 1. egin s.m. 2. gertaera<br />

de feito izan ere<br />

feitura s.f. itxura, patxada, tankera<br />

feixe s.m. sorta por feixes arroaka<br />

feixó s.m. baba, indaba, babarrun,<br />

leka<br />

feixón s.m. baba, indaba, babarrun,<br />

leka<br />

felicidade s.f. zorion, zoriontasun<br />

felicidades zorionak<br />

felicitar v.t. zorionak eman, zoriondu<br />

feliz adx. zorionstu<br />

femia s.f. emakumezko, eme<br />

feminino -a adx. emakumezko<br />

fenda s.f. zirrikitu, arrail, urradura,<br />

pitzadura<br />

fender v.t. printzatu, zartatu, arrailatu,<br />

pitzatu<br />

59


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 60<br />

60<br />

Dicionario Elemental<br />

fento s.m. garo, ira, iratze<br />

feo -a adx. itsusi, zatar<br />

ferida s.f. zauri<br />

ferido -a adx./s. zauritu<br />

ferir v.t. zauritu, sakitu, kolpatu<br />

fermoso -a adx. eder, galant, polit<br />

fermosura s.f. edertasun<br />

ferrador -ora s. ferratzaile<br />

ferradura s.f. ferra<br />

ferramenta s.f. 1. erreminta, tresna,<br />

lanabes 2. (o conxunto) tresneria<br />

ferrar v.t. 1. ferratu 2. (con lume)<br />

xakitu<br />

ferraría s.f. aroztegi, sutegi, burdindegi<br />

ferreiro -a s. arotz<br />

ferro s.m. 1. burdina 2. lisaburdina,<br />

plantxa pasar o ferro lisatu<br />

ferruxe s.f. herdoil<br />

ferruxento -a adx. herdoiltsu<br />

fértil adx. emankor, oparo<br />

fervenza s.f. urjauzi<br />

ferver v.t./v.i. irakin, egosi<br />

fervor s.m. irakinaldi<br />

festa s.f. 1. festa, jai, besta 2. jaiegun<br />

festas de Nadal gabonak<br />

festexar v.t. ospatu<br />

festival s.m. jaialdi, (da canción)<br />

kantaldi<br />

festivo -a adx.dibertigarri<br />

fiar v.t/v.p. 1. fidatu v.t. 2. haritu<br />

ficha s.f. fitxa, txartel<br />

fichar v.t. fitxatu<br />

ficheiro s.m. 1. fitxategi, artxibo 2.<br />

(informática) fitxategi<br />

fidelidade s.m. leialtasun<br />

fideo s.m. fideo<br />

fieito s.m. garo, ira, iratze<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

fiel adx. 1. leial, fidel 2. zehatz<br />

fiestra s.f. leiho<br />

fígado s.m. gibel<br />

figo s.m. piku<br />

figueira s.f. pikondo<br />

figura s.f. irudi, itxura<br />

fila s.f. ilara, lerro, errenkada<br />

filete s.m. xerra<br />

filla s.f. alaba<br />

fillo s.m. seme fillos e fillas semealabak<br />

filmar v.t. filmatu<br />

filme s.m. pelikula, film<br />

filtrar v.t./v.p. 1. iragazi 2. (unha información)<br />

eskutuan eman<br />

filtro s.m. irazki, (para o café) txano<br />

fin s.f. 1. bukaera, fin, amaiera,<br />

azken s.m. 2. helburu<br />

finalidade s.f. helburu, xede<br />

fino -a adx. 1. (delgado) mehe<br />

2. (obxectos) fin<br />

fío s.m. 1. hari 2. (dun coitelo) aho,<br />

sorbatz<br />

firma s.f. izenpe, sinadura<br />

firmamento s.m. ortzi<br />

firmar v.t./v.i. sinatu, izenpetu<br />

firme adx. sendo, tinko, irmo<br />

firmemente adv. irmo<br />

físgoa s.f. zirrikitu, urradura<br />

física s.f. fisika<br />

físico -a adx. 1. fisiko s. 2. fisikari<br />

fisiolóxico -a adx. fisiologiko<br />

fita s.f. xingola, zinta<br />

fito -a adx. 1. iltzatu s.m. 2. mugarri<br />

fixar v.t. 1. finkatu v.p. 2. (prestar<br />

atención) adi egon 3. (decatarse)<br />

begia jarri<br />

flan s.m. budin, flan


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 61<br />

galego - éuscaro<br />

flato s.m. uzker<br />

flexible adx. malgu<br />

flor s.f. lore<br />

florecer v.i. loratu<br />

fluxo s.m. jario<br />

foca s.f. f<strong>ok</strong>a<br />

fociño s.m. mutur<br />

foder v.t. txortan egin, txorta jo,<br />

ñaka egin<br />

fogoso -a adx. suhar<br />

foguete s.m. suziri<br />

fol s.m. hauspo<br />

folga s.f. greba folga de fame gosegreba<br />

folgo s.m. adore, gogo<br />

folla s.m. 1. hosto 2. orri 3. xafla (de<br />

metal)<br />

fondo -a adx. 1. sakon s.m. 2. hondo,<br />

sakon<br />

fontaneiro -a s. iturgin<br />

fonte s.f. 1. iturri 2. azpil (de comida)<br />

fóra adv. 1. (lugar onde) kanpoan<br />

2. (lugar a onde) kanpora interx.<br />

3. kanpora, ospa<br />

forasteiro -a adx./s. arrotz, kanpotar<br />

forca s.f. 1. urkamendi 2. (forcada)<br />

sarde<br />

forcada s.f. sarde<br />

forma s.f. 1. forma, itxura 2. era,<br />

modu, gisa forma de vida bizimodu<br />

dalgunha forma nola edo hala<br />

formal adx. formal<br />

formar v.t./v.p. formatu<br />

formatear v.t. formateatu<br />

formiga s.f. inurri, txindurri<br />

fornecer v.t./v.p. hornitu<br />

forno s.m. labe<br />

forraxe s.m. bazka<br />

fortalecer v.t./v.p. indartu, sendotu,<br />

azkartu<br />

fortaleza s.f. sasoi s.f. 2. forte, gotorleku<br />

forte adx. 1. azkar, indartsu, sendo<br />

adv. 2. gogor s.m. 3. forte, gotorleku<br />

forxa s.f. 1. (acción) forjatze 2. (ferraría)<br />

sutegi<br />

forza s.f. indar con forza erruz pola<br />

forza indarrez por forza derrigor,<br />

nahi eta nahi ez con forza gogorki<br />

con todas as forzas eginahalean<br />

forzar v.t. behartu, derrigortu<br />

fotocopia s.f. fot<strong>ok</strong>opia<br />

fotografía s.f. argazki<br />

fotógrafo -a s. argazkilari<br />

fouce s.f. igitai<br />

fouciña s.f. igitai<br />

fouciño s.f. igitai<br />

foxa s.f. 1. lubanarro 2. hilobi<br />

foz s.m. 1. (entre montañas) zintzur<br />

2. (dun río) b<strong>ok</strong>ale<br />

fracasar v.i. porrot egin<br />

fracaso s.m. porrot<br />

fraco -a adx. argal, mehe<br />

frade s.m. fraide<br />

francés -esa adx./s. 1. frantses, frantziar<br />

s.m. 2. (lingüística) frantses<br />

frasco s.m. flasko<br />

frase s.f. esaldi<br />

fraude s.f. iruzur<br />

fráxil adx. hauskor<br />

fraxilidade s.f. hauskortasun<br />

frecha s.f. gezi, zagita<br />

61


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 62<br />

62<br />

Dicionario Elemental<br />

fregar v.t. garbitu, (os pratos) harrikoa<br />

egin<br />

freixeiro s.m. lizardi<br />

freixo s.m. lizar<br />

freo s.m. freno<br />

fresco -a adx. 1. hozkirri, fresko<br />

2. (ali mentos) fresko 3. (recente)<br />

berri 4. (roupa) arin s.m. 5. hozgiro<br />

frescor s.m. freskura<br />

frialdade s.f. hoztasun<br />

friccionar v.t. igurtzi<br />

frigorífico s.m. hozkailu<br />

frío adx./s.m. hotz<br />

friorento -a adx. hozbera<br />

fritido -a adx. frijitu<br />

fritir v.t. frijitu<br />

frito -a adx. frijitu<br />

frixir v.t. frijitu<br />

froita s.f. fruta<br />

froitaría s.f. fruta-denda, frutategi<br />

froito s.m. fruitu<br />

fronte s.f. 1. kopeta 2. aurrealde<br />

3. (meteoroloxía) fronte 4. fronte,<br />

abangoardia fronte a fronte aurrez<br />

aurre<br />

fronteira s.f. muga, mugalde, xede<br />

frontón s.m. 1. frontoi, pilotaleku<br />

2. pilota 3. frontoi<br />

frouma s.f. pinu-hosto<br />

frouxo -a adx. 1. lasai 2. (feble)<br />

makal, ahul<br />

fumador -ora adx./s. erretzaile<br />

fumar v.t./v.i. erre<br />

fumegar v.i. ketan egon<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

función s.f. 1. (tarefa) eginkizun<br />

2. (actuación) emanaldi, saio<br />

funcionario -a s. funtzionario<br />

funda s.f. 1. zorro 2. lan-jantzi<br />

fundación s.f. fundazio<br />

fundamento s.m. 1. oinarri 2. fundamentu,<br />

funts, ganora<br />

fundar v.t. fundatu<br />

fundición s.f. ola<br />

fundir v.t./v.t./v.p. urtu<br />

funeral s.m. hileta<br />

fungar v.i. zintz egin<br />

fungo s.m. 1. onddo 2. perretxiko<br />

funil s.m. onil, inbutu<br />

furabolos s.m. hatz erakusle<br />

furado -a adx. 1. zulatu s.m. 2. zulo<br />

furar v.t. zulatu<br />

furgón s.m. furgoi<br />

furgoneta s.f. furgoneta<br />

furia s.f. sumin<br />

furioso -a adx. sumin<br />

fusil s.m. fusil<br />

fusilamento s.m. fusilamendu<br />

fusilar v.t. fusilatu<br />

fútbol s.m. futbol fútbol-sala aretofutbol<br />

futbolín s.m. mahai-futbol<br />

futbolista s. futbolari<br />

futuro -a adx.1. ger<strong>ok</strong>o s.m. 2. etorkizun,<br />

gero 3. (lingua) geroaldi<br />

fuxida s.f. ihes<br />

fuxido -a adx./s. iheslari<br />

fuxir v.i. ihes egin, alde egin


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 63<br />

G<br />

galego - éuscaro<br />

gabanza s.f. laudorio<br />

gabar v.t. 1. goraipatu v.p. 2. harrotu<br />

gabarra s.f. gabarra<br />

gadaña s.f. sega, kodaina<br />

gaiola s.f. kaiola<br />

gaita s.f. gaita gaita galega galiziako<br />

gaita<br />

gaiteiro -a s. gaita-jole<br />

gaivota s.f. antxeta, kaio<br />

galego -a adx./s. 1. galiziar s.m.<br />

2. galiziera, galego<br />

galera s.f. galera<br />

galería s.f. galeria<br />

galiña s.f. oilo<br />

galiñeiro s.m. oilategi<br />

galiñora s.f. ganga<br />

gallado adx. adarkatu<br />

galleta s.f. galleta<br />

gallo s.m. 1. (dunha árbore) adar<br />

2. (dunha froita) atal 3. (dunha ferramenta)<br />

hortz<br />

galo s.m. oilar<br />

gana s.f. gogo, nahi de boa gana<br />

gogo onez gana de gura<br />

gañador -ora adx./s. irabazle, txapeldun<br />

ganancia s.f. irabazi<br />

gañar v.t. irabazi<br />

gancho s.m. kako<br />

gandaría s.f. abelazkuntza<br />

gando s.m. ganadu, azienda<br />

gaño s.f. irabazi<br />

ganso -a s. antzara<br />

garabato s.m. 1. gako 2. zirriborro<br />

garabullo s.m. gako<br />

garavanzo s.m. txitxirio<br />

garaxe s.m. garaje<br />

garda s. 1. zaindari s.f. 2. zaintza<br />

3. guardia<br />

gardar v.t. gorde, zaindu<br />

gardería s.f. haurtzaindegi<br />

garfo s.m. 1. sardexka 2. kizki<br />

gargallada s.f. algara<br />

gas s.m. 1. gas pl. 2. haize<br />

gasolina s.f. gasolina<br />

gasolineira s.f. gasolina-zerbitzugune,<br />

gasolindegi<br />

gastar v.t. 1. gastatu, xahutu v.t./v.p.<br />

2. gastatu, agortu<br />

gasto s.m. gastu, kostu<br />

gastronomía s.f. sukaldaritza<br />

gatillo s.m. zakur<br />

gato -a s. katu de gatiñas katamarka<br />

63


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 64<br />

64<br />

Dicionario Elemental<br />

globo s.m. globo, puxika<br />

gloria s.f. 1. aintza 2. (música) gloria<br />

gobernador -ora s. gobernadore<br />

gobernar v.t./v.p. gobernatu, zuzendu<br />

goberno s.m gobernu<br />

gol s.m. gol<br />

golf s.m. golf<br />

golfiño s.m. izurde<br />

golfo s.m. golko<br />

golpe s.m. 1. kolpe, zartada 2. (raposo)<br />

azeri de golpe behingoan<br />

golpear v.t./v.i. 1. jo, kolpekatu<br />

2. (ás persoas) jo, jipoitu, zanpatu<br />

goma s.f. goma goma de borrar borragoma<br />

gordo -a adx. 1. gizen, lodi, potolo<br />

s.m. 2. hatz lodi<br />

gorila s.m. gorila<br />

gornición s.f. 1. (adorno) apaingarri<br />

2. (da comida) goarnizio 3. (soldados)<br />

goarnizio<br />

gorxa s.f. 1. eztarri, zintzur 2. (xeoloxía)<br />

zintzur 3. (parte estreita<br />

dunha cousa) lepo<br />

gota s.f. tanta, txorta<br />

gotear v.i. jario<br />

goteira s.f. itogin, jario<br />

gozar v.t./v.i. gozatu<br />

gozo s.m. poztasun, gozamen, bozkario<br />

gracioso -a adx. barregarri<br />

gradualmente adv. mailaka<br />

graduar v.t. 1. graduatu 2. (en<br />

graos) mailakatu v.p. 2. graduatu<br />

grafía s.f. idazkera, grafia<br />

gramática s.f. gramatika<br />

gramo s.m. gramo<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

gran s.m. 1. ale, bihi 2. pikor adx.<br />

3. handi<br />

grande adx. handi ao grande handiki,<br />

handikiro en grande handiki,<br />

handikiro<br />

grandeza s.f. handitasun<br />

granxa s.f. basetxe, landetxe<br />

grao s.m. 1. gradu 2. (nivel) maila<br />

gratis adv. debalde, doan, dohainik<br />

gratitude s.f. eskertasun<br />

grato -a adx. atsegingarri<br />

gravata s.f. gorbata<br />

grave adx. 1. (que pesa) astun<br />

2. (serio) larri, estu 3. (enfermo)<br />

larri, gaizki<br />

grávida adx./s.f. haurdun<br />

graxa s.f. 1. gantz, koipe 2. (da<br />

carne) gizen graxa vexetal landare<br />

koipe graxa animal animale<br />

koipe<br />

graxento -a adx. koipetsu<br />

graza s.f. 1. grazia 2. (don) grazia,<br />

dohain 3. (favor) esker moitas<br />

grazas eskerrik asko mil grazas<br />

mila esker grazas a –i eskerrak<br />

dar as grazas eskertu<br />

grecha s.f. zirrikitu, arraila, urradura<br />

greta s.f. 1. arraila, zirrikitu, urradura,<br />

pitzadura 2. (na pel) erroitz<br />

gretar v.t./v.p. printzatu, zartatu, pitzatu<br />

grilo s.m. kilker<br />

griñido s.m. marmar<br />

griñir v.i. marmar egin<br />

gripe s.f. gripe<br />

gris adx./s.m. gris<br />

gritar v.i. oihu egin, oihukatu, deiadar<br />

egin


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:04 Página 65<br />

galego - éuscaro<br />

grito s.m. deiadar, garrasi, oihu<br />

grolo s.m. trago, zurrut<br />

gromo s.m. kimu<br />

groso -a adx.1. (unha persoa) lodi,<br />

gizen 2. (unha cousa) lodi s.m.<br />

3. lodiera o groso do/da –en zati<br />

handien<br />

grosor s.m. loditasun<br />

grupo s.m. talde, multzo en grupo<br />

taldean grupo de persoas laguntalde<br />

gruta s.f. haitzulo, harpe<br />

guapo -a adx. eder, galant<br />

guerra s.f. gerra, guda, gerla<br />

guía s. 1. gidari 2. (líder) aitzindari,<br />

gidari, erakusle s.f. 3. (libro) gida<br />

guiar v.t. gidatu, erman<br />

guieiro s.m. gidari, aitzindari<br />

guindastre s.m. garabi<br />

guiso s.m. jaki<br />

guitarra s.f. gitarra<br />

gustar v.i. gustatu<br />

gusto s.m. 1. (sentido) dastamen<br />

2. (sabor) gustu 3. (para escoller)<br />

gustu a gusto gustura, gogotik,<br />

gogoz<br />

65


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 66<br />

66<br />

H<br />

Dicionario Elemental<br />

habelencia s.f. trebetasun<br />

haber v.i. 1. izan, egon, ukan<br />

2. orain dela<br />

hábil adx. 1. trebe, on, iaio 2. (día)<br />

baliodun<br />

habilidade s.f. trebetasun, jeinu<br />

habitante s. biztanle<br />

hábitat s.m. habitat, inguru<br />

habitual adx. ohizko, arrunt<br />

hamburguesa s.f. hanburgesa<br />

harmonía s.f. harmonia<br />

hedreira s.f. huntz<br />

helicóptero s.m. helikoptero<br />

hemorraxia s.f. odoljario<br />

herba s.f. belar<br />

herdanza s.f. oinorde, ondore<br />

herdar v.t. oinordetu<br />

herdeiro -a adx./s. oinorde, oinordeko<br />

hipertexto s.m. hipertestu<br />

hipopótamo s.m. hipopotamo<br />

historia s.f. 1. historia 2. istorio,<br />

ipuin<br />

home s.m. 1. gizon, gizonezko, gizaseme<br />

2. gizaki, gizon-emakumeak<br />

3. senar<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

homenaxe s.f. omenaldi, gorazarre<br />

homenaxear v.t. gorazarre egin<br />

homicida adx. eraile<br />

homicidio s.m. hilketa<br />

honesto -a adx. onest, zintzo<br />

honra s.f. ohore<br />

honradez s.f. zintzotasun<br />

honrado -a adx./s. onest, zintzo<br />

hora s.f. ordu hora de comer otordu<br />

hora de xantar jatordu<br />

horizonte s.m. 1. zeruertz, horizonte<br />

2. (futuro) etorkizun<br />

horreo s.m. garautegi<br />

horrible adx. izugarri, ikaragarri,<br />

beldurgarri<br />

horta s.f. baratze, hortu, ortu<br />

hortaliza s.f. barazki, ortuari<br />

hospedar v.t. 1. ostatu eman v.p.<br />

2. ostatu hartu, ostatuz egon<br />

hospital s.m. ospitale, gaixotegi<br />

hostal s.m. ostatu<br />

hotel s.m. hotel<br />

hoxe adv. gaur, egun hoxe en día<br />

egungo egun ata hoxe egundaino<br />

dende hoxe gaurgero para hoxe<br />

gaurko por hoxe gaurkoz


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 67<br />

galego - éuscaro<br />

hucha s.f. itsulapiko<br />

humanidade s.f. gizateria<br />

humano -a adx. 1. giza, gizatiar<br />

2. bihozbera s.m.pl. 3. gizaki<br />

humedecer v.t./v.p. hezetu<br />

humidade s.f. hezetasun<br />

húmido -a adx. heze<br />

humildade s.f. umiltasun<br />

humilde adx. apal, umil, xume<br />

humillación s.f. apalkuntza<br />

humillante adx. iraingarri, apalgarri,<br />

humilgarri<br />

humor s.m. 1. umore 2. (bioloxía)<br />

humore<br />

67


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 68<br />

68<br />

I<br />

Dicionario Elemental<br />

ida s.f. joate ida e volta joan-etorri<br />

idade s.f. 1. adin 2. aro, garai maior<br />

de idade adindun menor de idade<br />

adingabeko idade de pedra harriaro<br />

idade media erdi-aro<br />

idea s.f. asmakizun, ideia<br />

idéntico -a adx. berdin<br />

identidade s.f. nortasun<br />

idioma s.m. hizkuntza, mintzaira<br />

ignorante adx./s. ezjakin<br />

igrexa s.f. eliza<br />

igual adx. berdin<br />

igualdade s.f. berdintasun<br />

igualmente adv. orobat<br />

ikastola s.f. ikastola<br />

ikurriña s.f. ikurrin<br />

ilimitado -a adx. neurrigabeko, mugagabe<br />

illa s.f. uharte, irla, isla<br />

iluminarv.t. argitu<br />

ilusión s.f. 1. ilusio, irudipen 2. ilusio,<br />

itxaropen<br />

imaxe s.f. irudi<br />

imaxinación s.f. irudimen<br />

imaxinar v.t.iruditu, irudikatu<br />

imbécil adx./s. ergel<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

imitar v.t. ihakindatu<br />

impaciencia s.f. ezinegon<br />

impaciente adx. pairugabe<br />

impedimento s.m. eragozpen<br />

impermeable adx. 1. iragazgaitz<br />

s.m. 2. kapusai, zira<br />

impo s.m. zotin<br />

importancia s.f. axola, garrantzi<br />

importante adx. garrantzitsu, gurgarri<br />

importar v.i. 1. axola izan, axolatu,<br />

ardura izan, inporta izan v.t. 2. inportatu<br />

imposibilidade s.f. ezintasun, ezin<br />

imposible adx./s. ezin, ezinezko<br />

imposto s.m. zerga<br />

impreciso -a adx. zehaztugabe<br />

imprenta s.f. 1. (técnica) inprenta,<br />

inprimatze 2. (lugar) inprimategi,<br />

moldiztegi<br />

impresor -ora s. inprimatzaile<br />

impresora s.f. inprimagailu<br />

imprevisto -a adx./s. ustekabe<br />

imprimir v.t. inprimatu<br />

improvisador -ora adx. inprobisatzaile<br />

improvisador de versos bertsolari


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 69<br />

galego - éuscaro<br />

improvisar v.t. bat-batean egin, inprobisatu<br />

impulsar v.t. 1. bultzatu 2. (promover)<br />

sustatu, eragin<br />

impulso s.m. bultzada<br />

inacabable adx. amaigabe, amaigabeko,<br />

azkengabe, infinitu<br />

inadecuado -a adx. deseg<strong>ok</strong>i<br />

inauguración s.f. estreinaldi<br />

inaugurar v.t. estreinatu, inauguratu<br />

incandescente adx. gori<br />

incendiar v.t./v.p. su hartu, sutu<br />

incendio s.m. sute<br />

incenso s.m. intsentsu<br />

incerto -a adx. badaezpadako<br />

inchar v.t./v.p. 1. puztu, hanpatu,<br />

haizatu 2. (esaxerar) handizkatu,<br />

puztu v.p. 3. (de fachenda) harrotu<br />

incinerar v.t. erraustu<br />

inclinación s.m. 1. <strong>ok</strong>ertasun 2. (pen -<br />

dente) aldapa 3. (tendencia) joera<br />

4. erreberentzia<br />

inclinado -a adx. makur, <strong>ok</strong>er<br />

inclinar v.t./v.p. gurtu<br />

incluso adv. are, barne e incluso<br />

baita<br />

incomprensible adx. ulertezin<br />

inconstante adx. aldakor, (unha persoa)<br />

aldabera<br />

incorrecto -a adx. 1. ez zuzen,<br />

akastun 2. deseg<strong>ok</strong>i, oihes<br />

incrédulo -a adx. sinesgaitz<br />

incremento s.m. gehikuntza<br />

incrible adx. sinesgaitz<br />

incubar v.t. txitatu<br />

inculto -a adx. ezjakin, ezikasi<br />

incumprir v.t. ez bete<br />

indefinido -a adx./s. 1. (impreciso)<br />

zehaztugabe 2. (pronome e adxectivo)<br />

mugagabe 3. (marcas de<br />

caso e posposicións) zehaztugabe<br />

independencia s.f. independentzia<br />

independete adx. 1. aske, burujabe<br />

2. aparteko<br />

indeterminado -a adx./s. 1. (impreciso)<br />

zehaztugabe 2. (pronome e<br />

adxectivo) mugagabe 3. (marcas<br />

de caso e posposicións) zehaztugabe<br />

indicar v.t. erakutsi, azaldu<br />

índice s.m. 1. (indicio) erakusgarri<br />

2. (dun libro) aurkibide, indize<br />

3. hatz erakusle 4. indize<br />

indicio s.m. erakusgarri<br />

indispensable adx. premiazko<br />

indisposición s.f. larrialdi, ondoez,<br />

ezinegon<br />

individual adx. 1. gizabanakoaren<br />

2. banakako, banako<br />

individuo -a s.m. banako, (pertsona)<br />

gizabanako<br />

indixena adx./s. indigena<br />

indomable adx. hezigaitz<br />

indómito -a adx. hezigaitz<br />

industria s.f. industria<br />

industrial adx. 1. industrial s. 2. industrialari<br />

polígono industrial industrialde<br />

zona industrial industrigune<br />

inesperado -a adx. ezusteko<br />

infancia s.f. haurtasun, haurtzaro<br />

infeliz adx./s. 1. zoritxarreko 2. koitadu,<br />

(só homes) gizagaixo, (só<br />

mulleres) gajo<br />

inferno s.m. infernu<br />

69


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 70<br />

70<br />

Dicionario Elemental<br />

infinito -a adx. 1. amaigabeko,<br />

amaigabe, azkengabe, infinitu,<br />

mugagabe s.m. 2. infinitu<br />

inflar v.t./v.p. 1. puztu, hanpatu,<br />

haizatu 2. (esaxerar) handizkatu,<br />

puztu<br />

inflixir v.t. ezarri<br />

influencia s.f. 1. eragin pl. 2. harremanak<br />

influenza s.f. gripe<br />

información s.f. 1. informazio 2. (no -<br />

va) berri<br />

informar v.t. 1. informatu, komunikatu<br />

v.p. 2. informatu<br />

informática s.f. informatika<br />

informe s.m. txosten<br />

inglés -esa adx./s. 1. ingalaterrako,<br />

ingeles s.m. 2. (lingua) ingeles<br />

ingratitude s.f. esker txar, eskergabekeria<br />

ingreso s.m. 1. sartze, onartze<br />

2. (econ.) sarrera<br />

inimigo -a adx./s. etsai, arerio<br />

inmaterial adx. immaterial, materiagabe<br />

inmersión s.f. murgil, murgiltze, urperatze<br />

inmóbil adx. geldi<br />

inmortal adx. hilezkor<br />

innato adx. berezko<br />

inocente adx./s. errugabe<br />

inquedo -a adx. egonezin<br />

inquietante adx. kezkagarri<br />

inquietar v.t/v.p. urduritu<br />

inquietude s.f. 1. urduritasun 2. ardura<br />

inquilino -a s. maizter<br />

insensatez s.f. zorakeria<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

insensato -a adx. zentzugabe, burugabe<br />

inserir v.t. txertatu<br />

insípido -a adx. geza, zaporegabe<br />

insociable adx. tratagaitz<br />

inspección s.f. ikustaldi<br />

instalación s.f. 1. instalazio pl.<br />

2. instalazioak<br />

instalar v.t. 1. jarri, instalatu v.p.<br />

2. k<strong>ok</strong>atu<br />

institución s.f. 1. ezarpen 2. erakunde,<br />

instituzio<br />

instituto s.m. institutu<br />

instrución s.f. 1. (educación) heziketa<br />

2. (militar) instrukzio pl.<br />

3. argibideak<br />

instrumentista s. soinu-jotzaile<br />

instrumento s.m. 1. erreminta, tresna<br />

2. (música) instrumentu, musika-tresna<br />

3. (para conseguir algo)<br />

baliabide, bitarteko, medio<br />

insubstancial adx. ganoragabe<br />

intelecto s.m. ulermen<br />

intelixente adx. argi, azkar<br />

intención s.f. asmo<br />

intensamente adv. biziki<br />

intensivo -a adx. intentsibo, trinko<br />

intenso -a adx. bizi<br />

intentar v.t. saiatu<br />

intento s.m. saio, entsegu<br />

intercalar v.t./v.p. tartekatu<br />

intercambiar v.t. aldatu, trukatu<br />

intercambio s.m. truke, trukaketa<br />

intercesor -ora adx./s. ararteko<br />

interesado -a adx./s. interesatu<br />

interesante adx. interesgarri<br />

interesar v.t./v.i./v.p. interesar


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 71<br />

galego - éuscaro<br />

interese s.m. 1. axola, interes pl.<br />

2. ondasunak<br />

interior adx./s.m. barne, barneko,<br />

barren, barnealde parte interior<br />

barru, barnealde<br />

intermedio -a adx. 1. bitarteko, intermedio-a<br />

s.m. 2. atsedenaldi,<br />

pausaldi<br />

interminable adx. amaigabe, amaigabeko,<br />

azkengabe, infinitu<br />

internacional adx. 1. nazioarteko,<br />

internazional s.f. 2. Internazionala<br />

internet s.f. internet<br />

interrogación s.f. 1. galdera 2. (da<br />

policía) galdeketa 3. (signo) galdera-marka<br />

interrogar v.t./v.p. galdetu<br />

interromper v.t./v.p. eten, moztu<br />

intervalo s.m. tarte, bitarte a intervalos<br />

tarteka, tarteka-marteka<br />

interxección s.f. interjekzio<br />

intestino s.m. heste<br />

íntimo -a adx./s. 1. mami adx.<br />

2. barne-barneko<br />

intre s.m. une, momentu, memento,<br />

tenore hai un intre doi-doi neste<br />

intre une honetan un intre antes<br />

lehentxeago<br />

introdución s.f. 1. sarrera, sartze<br />

2. (dun libro) sarrera, hitzaurre<br />

introducir v.t. barneratu, sartu, txertatu<br />

inutilizar v.t. deuseztatu<br />

invención s.f. asmaketa<br />

inventar v.t. asmatu, sortu<br />

invento s.m. asmakizun<br />

inventor -ora adx. asmatzaile<br />

inverno s.m. negu<br />

investigar v. ikertu<br />

invisible adx. ikusezin<br />

invitación s.f. gonbit<br />

invitar v.t. gonbidatu<br />

involuntario -a adx. nahi gabeko<br />

inxección s.f. indizio<br />

inxenuo -a adx./s. inozo, tolesgabe<br />

inxustamente adv. bidegabeki<br />

inxustiza s.f. injustizia, bidegabekeria<br />

inxusto -a adx. bidegabe, bidegabeko,<br />

zuzengabe, zuzengabeko<br />

ir v.i./v.p. joan ir a casa etxeratu ir<br />

ao diaño pikutara joan vamos!<br />

tira!<br />

irmá s.f. (de muller) ahizpa, (de<br />

home) arreba<br />

irmán s.m. 1. (de muller) neba, (de<br />

home) anaia pl. anai-arrebak,<br />

neba-arrebak s. 2. senide<br />

irresponsabilidade s.f. arduragabekeria,<br />

axolagabekeria<br />

irresponsable adx. arduragabe, axolagabe<br />

71


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 72<br />

72<br />

L<br />

Dicionario Elemental<br />

la pron. Ø<br />

la s.f. 1. artile s.m. 2. (música) la<br />

labazada s.f. belarrond<strong>ok</strong>o, masaileko,<br />

zartada<br />

labio s.m. ezpain<br />

labor s.m. 1. behar, lan 2. zeregin,<br />

egiteko<br />

labrador -ora adx./s. nekazari, laborari<br />

labranza s.f. langintza<br />

labrar v.t. 1. (madeira, pedra, terra,<br />

metal) landu 2. (arar a terra) goldatu<br />

labrego -a adx./s. nekazari, laborari,<br />

iraultzaile<br />

lacena s.f. sapalda, ontzitegi<br />

lacón s.m. lakoi<br />

ladeira s.f. hegal<br />

lado s.m. 1. alde, aldamen, albo<br />

2. t<strong>ok</strong>i, leku 3. (matemática) alde<br />

ladrar v.i. zaunka egin<br />

ladrido s.m. zaunka<br />

ladrillo s.m. adreilu<br />

ladro s.m. zaunka<br />

ladrón -oa adx./s. lapur<br />

lagartixa s.f. sugandila<br />

lagarto s.m. musker<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

lago s.m. laku, aintzira<br />

lagoa s.m. 1. urmael, aintzira<br />

2. huts<br />

lágrima s.f. malko<br />

laiar v.i./v.p. intziri egin<br />

laio s.m. intziri<br />

lama s.f. lohi, l<strong>ok</strong>atz, istil<br />

lamber v.t./v.p. miazkatu<br />

lambetada s.f. goz<strong>ok</strong>i<br />

lamentable adx. negargarri, deitoragarri<br />

lamentar v.t. deitoratu<br />

lámina s.f. orri, xafla<br />

lámpada s.f. 1. bonbila 2. lanpara<br />

lampexo s.m. distira<br />

lañar v.t./v.p. zartatu<br />

lancha s.f. txalupa<br />

landra s.f. ezkur<br />

lanzal adx. lirain, lerden, sotil<br />

lanzar v.t. jaurti, jaurtiki, bota, egotzi<br />

lapa s.f. gar, sugar<br />

lapar v.t. 1. irentsi 2. miazkatu<br />

lapela s.f. papar<br />

lapis s.m. arkatz, lapitz<br />

laranxa s.f. 1. laranja adx./s.m. 2.<br />

laranja


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 73<br />

galego - éuscaro<br />

laranxada s.f. laranjada<br />

laranxeira s.f. laranjondo<br />

lareira s.f. sutondo, laratz<br />

largo -a adx. 1. zabal s.m. 2. zabalera<br />

larpeirada s.f. goz<strong>ok</strong>i<br />

larpeirada s.f. goz<strong>ok</strong>i<br />

larpeiro -a adx./s. gozozale<br />

lata s.f. 1. (material) latorri 2. (recipiente)<br />

lata folla de lata latorri<br />

latexar v.i. taupada egin, pilpiratu<br />

latexo s.m. taupada, ola<br />

lavabo s.m. 1. konketa 2. bainugela<br />

lavadora s. garbigailu<br />

lavandeira s.f. buztanikara<br />

lavar v.t./v.p. garbitu, ikuzi<br />

lea s.f. istilu, nahaspila<br />

leal adx. leial, fidel<br />

lebre s.f. erbi<br />

lección s.f. irakurketa, ikasgai, klase<br />

lecer s.m. 1. asti, beta 2. (descanso<br />

ou alivio) atseden<br />

lector -ora adx./s. 1. irakurle s.m.<br />

2. irakurgailu<br />

lectura s.f. irakurgai<br />

ledicia s.f. poz<br />

ledo -a adx. alai, alegera, pozik,<br />

kontent<br />

legal adx. legal, legezko legalmente<br />

legez<br />

legar v.t. utzi, oinordetzan utzi<br />

legume s.f. lekale<br />

lei s.f. lege<br />

leira s.f. larrain<br />

leite s.m. esne leite callado mami<br />

leiteiro -a s. esneketari, esne-saltzaile<br />

leitón s.m. txerrikume<br />

leituga s.f. uraza<br />

lema s.m. lema<br />

lembrar v.t. 1. gogoratu, oroitu v.i.<br />

2. esnatu<br />

leme s.m. lema<br />

leña s.f. 1. egur 2. egurtu<br />

leñador -ora s. aizkolari<br />

lente s.f. 1. leiar, lente pl. 2. betaurrekoak<br />

lente de contacto ukipenleiar<br />

lentella s.f. dilista<br />

lento -a adx. motel<br />

león -oa s. lehoi<br />

leopardo s.m. lehoinabar<br />

ler v.t. irakurri<br />

lercho -a adx./s. lotsagabe, petral<br />

leria s.f. 1. lelo 2. berriketa<br />

lesma s.f. bare<br />

leste s.m. ekialde<br />

letra s.f. letra<br />

levantar v.t./v.p. 1. jaso, altxatu, goratu<br />

v.p. 2. altxatu, jaiki, goratu<br />

levar v.t. 1. eraman 2. joan 3. zuzendu<br />

levar a cabo burutu levar<br />

a casa etxeratu<br />

leve adx. arin feridas leves zauri arinak<br />

levidade s.f. arintasun<br />

lexítimo -a adx. zilegi<br />

liberar v.t. 1. askatu, aske utzi<br />

2. (dunha carga) libratu<br />

liberdade s.f. askatasun, libertate<br />

librar v.t. askatu, aske utzi, libratu<br />

libraría s.f. liburu-denda<br />

libre adx. aske, libre<br />

libreiro -a s. liburu-saltzaile<br />

libro s.m. liburu<br />

73


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 74<br />

74<br />

Dicionario Elemental<br />

licenciado -a s. lizentziadun, lizentziatu<br />

licenciar v.p. lizentziatu<br />

lícito -a adx. zilegi<br />

líder s. buruzagi<br />

limitar v.t. 1. mugatu, zedarritu v.i.<br />

2. mugatu<br />

límite s.m. muga, mugalde, xede<br />

limoada s.f. limoi-edari<br />

limoeiro s.m. limoiondo<br />

limón s.m. limoi<br />

limpador -ora adx./s. garbitzaile<br />

limpar v.t./v.p. garbitu, ikuzi, txukundu<br />

limpeza s.f. garbiketa, garbitasun,<br />

txukuntasun<br />

limpo -a adx. garbi, txukun<br />

liña s.f. 1. lerro, marra, arraia 2. (do<br />

autobús) linea 3. (electricidade)<br />

linea en liña linean en liña recta<br />

zuzenean<br />

liñaxe s.f. arraza, leinu<br />

lindeiro -a adx. 1. mugakide s.m.<br />

2. muga<br />

lingua s.f. 1. (anatomía) mihi, mingain<br />

2. hizkuntza toda lingua que<br />

non sexa a vasca erdara<br />

lingüista s. hizkuntzalari<br />

lingüística s.f. hizkuntzalaritza<br />

liño s.m. liho<br />

lintel s.m. atalburu<br />

líquido -a adx./s. likido<br />

liso -a adx. berdin, leun<br />

lista s.f. zerrenda<br />

listaxe s.f. zerrenda, zerrendaketa<br />

listo -a adx. 1. azkar, bizkor 2. prest<br />

literario -a adx. literaturako, literario<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

literatura s.f. literatura<br />

litoral s.m. itsasalde, kostalde, kosta<br />

litro s.m. litro<br />

lixado -a adx. zikin<br />

lixar v.t./v.p. zikindu<br />

lixeireza s.f. arintasun<br />

lixeiro -a adx. arin, laster<br />

lixivia s.f. lixiba<br />

lixo s.m. zabor, zakar, zamar<br />

lo pron. Ø<br />

loable adx. txalogarri<br />

loamiñeiro -a adx./s. zuri<br />

loanza s.f. laudorio<br />

loar v.i. goraipatu<br />

lobo -a s. 1. otso s.m. 2. gingil<br />

local adx. 1. herriko s.m. 2. areto,<br />

l<strong>ok</strong>al local de baile dantzat<strong>ok</strong>i<br />

lodo s.m. lohi, l<strong>ok</strong>atz, istil<br />

logo adv. 1. gero, ondoren conx.<br />

2. beraz, orduan, bada interx.<br />

3. bai horixe logo de –en ondoren<br />

dende logo bai horixe xa que logo<br />

ondorioz<br />

lograr v.t. lortu, eskuratu, erdietsi<br />

logro s.m. lorpen<br />

loiro -a adx./s. ilehori<br />

loita s.f. borr<strong>ok</strong>a, guda, gudu<br />

lombo s.m. bizkar lombo de porco<br />

solomo<br />

longaínza s.f. lukainka<br />

longo -a adx. luze<br />

longura s.f. luzera<br />

lonxe adv. urrun<br />

lonxitude s.f. luzera<br />

losqueada s.f. masaileko, egur, egurtu,<br />

zartada


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 75<br />

galego - éuscaro<br />

lóstrego s.m. oinaztargi, tximistargi<br />

lotaría s.f. loteria<br />

louco -a adx./s. ero, zoro<br />

loucura s.f. zorakeria, er<strong>ok</strong>eria<br />

loureiro s.m. ereinotz, erramu<br />

louro -a adx./s. ilehori<br />

lousa s.f. 1. lauza 2. arbel, lapitz<br />

lousado s.m. (pavimento) harzola<br />

louza s.f. toska<br />

lúa s.f. ilargi lúa chea ilbete lúa crecente<br />

ilgora lúa nova ilberri lúa<br />

vella ilbehera lúa de mel eztei-bidaia<br />

media lúa ilargierdi<br />

luar s.m. ilargiaren disdira<br />

lugar s.m. bazter, leku, t<strong>ok</strong>i lugar de<br />

traballo (obradoiro, escola, fábrica)<br />

lant<strong>ok</strong>i en lugar de –en partez<br />

lume s.m. su, sute<br />

luns s.m. astelehen<br />

lura s.f. txipiroi, txibia<br />

luva s.f. eskularru<br />

luxar v.t. zikindu, lohitu<br />

luz s.f. argi<br />

75


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 76<br />

76<br />

M<br />

Dicionario Elemental<br />

macaco s.m. tximino<br />

macarrón s.m. makarroi<br />

maceira s.f sagarrondo<br />

machada s.f. aizkora txikia<br />

machado s.m. aizkora<br />

macho adx./s.m. 1. ar 2. mando<br />

macizo -a adx. 1. trinko s.m. 2. men -<br />

digune<br />

madeira s.f. zur, egur<br />

madeiro s.m. enbor<br />

madeixa s.f. mataza<br />

madriña s.f. amabitxi, ama ponteko<br />

madrugada s.f. goizalde<br />

madrugador -ora adx. goiztiar<br />

madrugar v.i. goiz jaiki<br />

madurar v.t./v.i. 1. (a froita) heldu,<br />

ondu, umotu v.i. 2. (unha persoa)<br />

heldu<br />

madureza s.f. 1. heldutasun, umotasun<br />

2. (das persoas) helduaro,<br />

handitasun<br />

maduro -a adx. heldu, umo<br />

magnífico -a adx. bikain<br />

mágoa s.f. tamal, mina, tristura,<br />

nahigabe<br />

magoado -a adx. minbera<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

magoar v.t./v.p. 1. zauritu, samindu<br />

v.p. 2. arranguratu<br />

mai s.f. ama<br />

maimiño -a adx. 1. txiki s.m. 2. hatz<br />

txiki<br />

maio s.m. maiatz<br />

maior adx. 1. handiago 2. (idade)<br />

zaharrago, nagusi 3. (superlativo)<br />

handien 4. nagusi<br />

maioría s.f. 1. gehiengo 2. gehien<br />

máis adv. 1. (nunha comparación) -<br />

ago, areago 2. (con cantidades)<br />

gehiago 3. (superlativo) gehien<br />

s.m. 4. (matemática) gehi máis ou<br />

menos gutxi gorabehera<br />

maiúsculo -a adx. 1. sekulako s.f.<br />

2. maiuskula, letra larri<br />

mal s.m. 1. gaizki, gaitz 2. (enfermidade)<br />

gaitz, gaixotasun adv.<br />

3. gaizki, txarto nin ben nin mal<br />

erdipurdi<br />

maldade s.f. gaiztakeria<br />

maldición s.f. birao, madarikazio,<br />

maldizio<br />

maldicir v.t. 1. madarikatu 2. biraoa<br />

bota<br />

maldito -a adx./s. madarikatu, zorigaizt<strong>ok</strong>o<br />

maldita sexa! arraioa!


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 77<br />

galego - éuscaro<br />

malentendido s.m. gaizki-ulertu<br />

malestar s.m. ondoez, ezinegon, aje<br />

maleta s.f. maleta<br />

malfeitor -ora adx./s. gaizkile<br />

malia conx. hala ere, hala eta guztiz<br />

ere, haatik, dena den, berriz, ordea<br />

malicia s.f. malezia, gaiztakeria<br />

malicioso -a adx. gaizbera<br />

mallar v.t. 1. eultzitu 2. (golpear,<br />

mazar) erauntsi<br />

malleira s.f. astinketa, jipoi dar<br />

unha malleira zanpatu<br />

malo -a adx. 1. txar 2. (só para persoas)<br />

gaizto 3. kaltegarri, gaitz,<br />

txar 4. (enfermo) gaixo 5. (de<br />

pouca calidade) eskas, txar<br />

mamá s.f. amatxo<br />

mamadeira s.f. 1. biberoi 2. (do biberón)<br />

tetina<br />

mamar v.t. (do leite da nai) edoski<br />

man s.f. esku a man eskuz palma da<br />

man ahur<br />

mañá s.f. 1. goiz adv. 2. bihar s.m.<br />

3. etorkizun pola mañá cedo goizean<br />

goiz<br />

mañanceiro -a adx. goiztiar<br />

manancial s.m. iturburu<br />

mancar v.t. 1. zauritu, sakitu, min<br />

eman v.p. 2. zauritu, sakitu, min<br />

hartu<br />

mancha s.f. 1. orban, zikingune<br />

2. orban, makula 3. orban, desohore<br />

manchar v.t. zikindu, lohitu<br />

mandado -a adx. 1. agindupeko,<br />

esaneko s.m. 2. enkargu, mandatu,<br />

errekadu<br />

mandar v.t. agindu, ordenatu<br />

mandato s.m. agindu<br />

mandíbula s.f. masailezur<br />

mandil s.m. mantal, amantal<br />

maneira s.f. modu, era da mesma<br />

maneira orobat de maneira ningunha<br />

inola, inolaz, inondik ere<br />

de calquera maneira inolaz ere<br />

manexar v.t. 1. maneiatu, erabili<br />

v.p. 2. konpondu, moldatu<br />

manga s.f. 1. mahuka 2. (mangueira)<br />

mahuka, tutu malgu<br />

mangado s.m. sorta<br />

mango s.m. kirten, helduleku<br />

mangueira s.f. mahuka, tutu malgu<br />

manifestación s.f. 1. (declaración)<br />

adierazpen, aitorpen 2. manifestazio,<br />

manifestaldi<br />

manifestar v.t. 1. adierazi, azaldu<br />

v.t./v.p. 2. erakutsi, azaldu v.p.<br />

3. manifestatu<br />

manifesto -a adx. 1. ageri, nabarmen,<br />

begien bistako s.m. 2. manifestu,<br />

agiri<br />

manipular v.t. manipulatu, maneiatu<br />

manso -a adx. otzan, (un animal)<br />

mantso<br />

manta s.f. manta<br />

manteiga s.f. gurin<br />

mantel s.m. mahai-ohial, mahaizapi<br />

manter v.t./v.p. 1. mantendu v.p. 2.<br />

sostengatu<br />

manual adx. 1. eskuzko s.m. 2. (li -<br />

bro) eskuliburu, gidaliburu<br />

manxadoiro s.m. aska<br />

mao (f. má) adx. 1. txar 2. (só para<br />

persoas) gaizto 3. kaltegarri, gaitz,<br />

txar 4. (de pouca calidade) eskas,<br />

txar<br />

mapa s.m. mapa, karta<br />

77


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 78<br />

78<br />

Dicionario Elemental<br />

maquillar v.t./v.p. makilatu<br />

máquina s.f. makina máquina de escribir<br />

idazmakina<br />

mar s.m. itsaso saír ao mar itsasoratu<br />

marabilla s.f. mirari<br />

marabilloso -a adx. zoragarri, miragarri<br />

maraña adx. nahaste<br />

marca s.f. 1. seinale, marka 2. (cicatriz)<br />

seinale, arrasto 3. (distintivo)<br />

ezaugarri, seinale 4. (dun produto)<br />

marka 5. (deporte) marka<br />

marcar v.t. 1. markatu 2. (indicar)<br />

seinalatu, markatu 3. (deixar cicatriz)<br />

markatu 4. (deporte) markatu<br />

marchar v.i. joan, alde egin, ospa<br />

egin<br />

marco s.m. 1. (fito) mugarri 2. (dun<br />

cadro) marko<br />

marea s.f. marea, itsasaldi marea<br />

chea / alta itsasgora marea libre /<br />

baixa itsasbehera marea negra<br />

marea beltz marea vermella<br />

marea gorri marea viva / marusía<br />

marea bizi<br />

marear v.t./v.i. zorabiatu<br />

marelo adx./s. hori<br />

mareo s.m. zorabio<br />

marido s.m. senar<br />

mariñeiro -a adx. 1. marinel s.<br />

2. arrantzale, marinel, (só homes)<br />

itsasgizon<br />

marisco s.m. itsaski, marisko<br />

marmelada s.f. mermelada<br />

marmelo s.m. irasagar<br />

marmurio s.m. berriketa<br />

marrán -á adx./s. txerri, urde, zerri<br />

marrón adx./s. marroi<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

martelo s.m. mailu<br />

martes s.m. astearte<br />

marxe s.m.. 1. bazter, ertz 2. marjina<br />

3. tarte 4. aukera 5. (economía)<br />

marjina<br />

marzo s.m. martxo<br />

masa s.f. 1. ore 2. (técnica) masa<br />

máscara s.f. mozorro<br />

masculino -a adx. gizonezko<br />

maseira s.f. aska<br />

mastigar v.t. mastekatu<br />

matanza s.f. 1. hilketa 2. txerri-hilketa<br />

3. txerrikiak<br />

matar v.t. 1. hil, ero, (animais) akabatu<br />

v.p. 2. hil facer matar hilarazi<br />

matemática s.f. matematika<br />

materia s.f. 1. (substancia) materia,<br />

gai 2. (tema) gai 3. (disciplina)<br />

ikasgai materia prima lehengai<br />

material adx. 1. material, materiazko<br />

s.m. 2. material<br />

mato s.m. sasi<br />

matricula s.f. matrícula matrícula<br />

de honra ohorezko matrikula<br />

matricular v.t./v.p. matrikulatu<br />

matrimonio s.m. 1. eskontza 2.<br />

senar-emazteak<br />

mazá s.f. sagar<br />

mazaira s.f sagarrondo<br />

mazar v.t. 1. (o liño) subarastu, mazatu<br />

2. (mallar, golpear) erauntsi,<br />

mailatu<br />

me pron. 1. (reflexivo) neure burua<br />

2. Ø<br />

mecánico -a adx. 1. mekaniko s. 2.<br />

mekanikari<br />

mecanismo s.m. mekanismo


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 79<br />

galego - éuscaro<br />

meda s.f. meta<br />

medalla s.f. domina<br />

media s.f. 1. (roupa) galtzerdi 2.<br />

(termo medio) batezbeste a medias<br />

erdizka<br />

mediador -ora adx./s. bitarteko,<br />

ararteko<br />

mediano -a adx. 1. bitarteko, erdiko,<br />

ertain, tarteko s.m. 2. (dedo) hatz<br />

nagi<br />

medianoite s.f. gauerdi<br />

medicamento s.m. botika, sendagai<br />

medicina s.f. 1. medikuntza 2. botika,<br />

sendagai<br />

médico s. mediku, sendagile, osagile<br />

medida s.f. 1. (dunha persoa) neurri<br />

2. neurri, tamaina, handitasun 3.<br />

(disposición) irtenbide, neurri<br />

medio -a s.m. 1. (lugar) erdi 2. (hábitat)<br />

inguru, ingurune 3. bide,<br />

medio pl. 4. bitarteko, baliabide<br />

adx. 5. ertain, erdiko adv. 6. erdi<br />

medio natural ingurugiro por<br />

medio de bidez termo medio batezbeste<br />

mediocre adx. zitrin<br />

mediodía s.m. eguerdi<br />

medir v.t. neurtu<br />

medo s.m. beldur, ikara<br />

medorento -a adx. beldurti<br />

médula s.f. 1. (interior dos ósos)<br />

muin 2. (botánica) bihotz médula<br />

espiñal bizkarrezur-muin<br />

meigallo s.m. sorginkeria<br />

meigo -a s. 1. sorgin adx. 2. xarmagarri,<br />

erakargarri<br />

meixela s.f. masail<br />

meixón s.m. angula<br />

mel s.m. ezti<br />

mellor adx./s. 1. hobe, onen, hoberen<br />

adv. 2. hobeto, hobeki<br />

mellora s.f. hobekuntza<br />

melloramento s.m. hobekuntza<br />

mellorar v.t. 1. hobetu, ondu v.i. 2.<br />

(o tempo) hobera egin, hobetu 3.<br />

(un enfermo) hobetu, onera egin<br />

melocotón s.m. mel<strong>ok</strong>otoi<br />

melodía s.f. aire, doinu<br />

melón s.m. meloi<br />

membro s.m. 1. gorputz-adar 2.<br />

kide 3. atal<br />

memoria s.f. 1. oroimen, buru 2.<br />

(informe) memoria 3. (informática)<br />

memoria s.f.pl. 4. oroitzapen<br />

de memoria buruz<br />

mención s.f. aipamen, aipaldi, erreferentzia<br />

mencionar v.t. aipatu<br />

mendo s.m. adabaki, petatxu<br />

meniño -a s. 1. haur, ume s.m. 2.<br />

hatz txiki<br />

menor adx./s. 1. txikiago 2. (idade)<br />

gazteago 3. (superlativo) txikien<br />

adx./s. 4. adingabeko<br />

menos indef./adv. 1. (nunha comparación)<br />

txikiago 2. gutxiago 3.<br />

(superlativo) txikien prep. 4. izan<br />

ezik, ezik s.m. 5. (matemática)<br />

ken<br />

menosprezar v.t. gutxietsi<br />

mensaxe s.f. mezu mensaxe publicitaria<br />

iragarki mensaxe electrónica<br />

mezu elektroniko<br />

mensaxeiro -a s. mezulari, mandatari<br />

79


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 80<br />

80<br />

Dicionario Elemental<br />

menstruación s.f. hileko<br />

mensualidade s.f. hileko<br />

mensualmente adv. hilero<br />

mentalidade s.f. pentsaera<br />

mente s.f. adimen, gogo<br />

mentir v.i. gezurra esan<br />

mentira s.f. gezur<br />

mentireiro -a adx./s. gezurti, gezurrezko<br />

mentres adv. 1. bitartean conx. 2.<br />

bitartean mentres que berriz,<br />

aldiz<br />

menú s.m. menu<br />

mercado s.m. 1. az<strong>ok</strong>a, merkatu 2.<br />

(economía) merkatu<br />

mercadoría s.f. salgai<br />

mercar v.t. erosi<br />

mercé s.f. mesede<br />

mércores s.m. asteazken<br />

merda s.f. 1. kaka, (dos animais)<br />

gorotz 2. (sucidade) zikinkeria interx.<br />

3. kaka zaharra<br />

merecemento s.m. merezimendu,<br />

merezi<br />

merecer v.t. merezi izan<br />

merenda s.f. askari<br />

merendar v.t./v.i. askaldu<br />

mergullador -ora s. murgilari, urpekari<br />

mergullar v.t./v.p. murgildu<br />

mergullo s.m. 1. (inmersión) murgil,<br />

urperatze 2. (submarinismo) urpekaritza<br />

mérito s.m. meritu, merezimendu,<br />

merezi<br />

merlo s.m. zozo<br />

mes s.m. hil, hilabete<br />

mesa s.f. mahai<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

mesmo -a indef. 1. bera, berbera<br />

adv. 2. bera aquí/aí/alí mesmo<br />

mesquindade s.f. 1. zekenkeria,<br />

zuhurkeria 2. doilorkeria, bilaukeria<br />

mesquiño -a adx. 1. (coreño) zeken,<br />

zuhur, zikoitz 2. (miserable) doilor,<br />

bilau, narras<br />

mesto -a adx. lodi, sarri, zerratu<br />

mestra adx./s.f. maistra, andereño,<br />

irakasle<br />

mestre adx./s.m. maisu, irakasle<br />

mestura s.f. nahaste<br />

mesturar v.t. nahasi, nahastu, irabiatu<br />

meta s.f. 1. helmuga 2. helburu,<br />

xede, jomuga<br />

metade s.f. erdi<br />

metal s.m. metal<br />

meter v.t. sartu<br />

método s.m. metodo método de<br />

aprendizaxe ikasbide<br />

metro s.m. metro<br />

meu (f. miña) pron. pos. nire, ene<br />

de meu neure<br />

mexar v.t./v.i. pixa egin, txiza egin<br />

mexer v.t. 1. nahasi v.t./v.p. 2. eragin,<br />

astindu v.p. 3. zirkin egin<br />

mexillón s.m. muskuilu<br />

mexo s.m. pixa, txiza<br />

miañar v.i. ñau egin<br />

miaño s.m. ñau ñau egin miañar<br />

miga s.f. papur, birrin, (do pan) ogimami<br />

migalla s.f. papur, birrin, (do pan)<br />

ogi-mami<br />

mil num./s.m. mila, milaka a miles<br />

milaka<br />

milagre s.m. mirari, mirakulu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 81<br />

galego - éuscaro<br />

milímetro s.m. milimetro<br />

militar adx. 1. militar s. 2. militar<br />

servizo militar soldadutza vida<br />

militar soldadutza<br />

millar s.m. mila<br />

milleiro s.m. mila<br />

millo -a adx. 1. artozko s.m. 2. arto<br />

millón num./s.m. milioi<br />

min pron.pers. ni, neu<br />

mina s.f. 1. meatze 2. meatze, meategi<br />

mineiro -a s. meatzari<br />

mineral s.m. mea<br />

minguar v.i. gutxitu, txikitu<br />

mínimo -a adx. txikien, minimo,<br />

gutxien como mínimo gutxienez<br />

minisaia s.f. minigona<br />

ministerio s.m. ministerio<br />

ministro -a s. ministro<br />

miñoca s.f. zizare<br />

minorar v.t. moteldu<br />

minoría s.f. gutxiengo<br />

minúsculo -a adx. 1. xume s.f.<br />

2. minuskula, letra xehe<br />

minuto s.m. minutu<br />

miolo s.m. 1. mami, muin 2. bihotz<br />

pl. 3. garun<br />

mirada s.f. begirada<br />

mirar v.t./v.i./v.p. begiratu, behatu,<br />

so egin<br />

misa s.f. meza<br />

miseria s.f. 1. miseria, lazeria 2. (ser<br />

pouco) huskeria 3. (mesquindade)<br />

zekenkaria<br />

misericordia s.f. erruki<br />

misterio s.m. misterio<br />

misterioso -a adx. misteriotsu<br />

misto s.m. pospolo<br />

mitoloxía s.f. mitologia<br />

miúdeza s.f. ezgauza<br />

miúdo -a adx. 1. txiki, xehe s.m.<br />

2. (cambio, volta) gainerako, atzerako,<br />

xehe, sos a miúdo maiz,<br />

sarri, handiki<br />

mixto -a adx. misto<br />

moa s.f. 1. hagin 2. errotari<br />

móbil adx. 1. mugikor s.m. 2. (teléfono)<br />

mugikor<br />

mobiliario s.m. altzariak<br />

moblaría s.f. altzari-denda<br />

moblaxe s.f. altzariak<br />

moble s.m. 1. altzari adx. 2. mugikor<br />

mocidade s.f. 1. gazteria 2. (época)<br />

gaztaro<br />

moco s.m. muki<br />

moda s.f. 1. (costume) ohitura, usadio<br />

2. moda<br />

modelo s.m. 1. (exemplo) eredu<br />

2. modelo, patroi 3. (profesión)<br />

modelo<br />

módem s.m. modem<br />

moderno -a adx. berri, moderno<br />

modesto -a adx. xume, apal<br />

modificar v.t./v.p. aldatu<br />

modo s.m. 1. modu, era ,gisa pl.<br />

2. j<strong>ok</strong>amolde modo de falar hizkera<br />

moeda s.f. 1. txanpon 2. (economía)<br />

diru, moneta 3. (solto, cambio)<br />

sos, gainerako<br />

moedeiro s.m. katanarru, diru-zorro<br />

moer v.t. 1. eho 2. (para facer fariña)<br />

irindu<br />

mofa s.f. iseka, purrust, burla<br />

mofar v.p. burla egin<br />

81


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 82<br />

82<br />

Dicionario Elemental<br />

mofo s.m. lizun<br />

moi adv. oso, anitz, txit moi ben<br />

ederto<br />

moito -a indef. 1. (contable) asko,<br />

anitz, franko, hainbat, hamaika<br />

2. (non contable) handi adv.<br />

3. anitz, asko moitas veces sarritan,<br />

askotan, hamaika aldiz<br />

mol adx. samur, beratz<br />

moldear v.t. moldatu<br />

molestar v.t. 1. gogaitu, eragotzi<br />

2. (man car) min eman v.p. 3. (preocuparse)<br />

arduratu 4. (ofenderse)<br />

mindu<br />

molesto -a adx. gogaikarri<br />

molete s.m. biribil, etxeogi<br />

molladura s.f. bustialdi<br />

mollar v.t./v.p. busti<br />

molleira s.f. bustialdi<br />

mollo s.m. saltsa<br />

momento s.m. 1. une, momentu,<br />

memento, tenore 2. (época) garai<br />

até aquel momento ordura arte,<br />

ordurako até este momento oraindaino<br />

hai un momento doi-doi<br />

neste momento une honetan no<br />

momento en que doi-doi un momento<br />

antes lehentxeago<br />

monda s.f. azal<br />

monitor -ora s. 1. monitore s.m.<br />

2. monitore<br />

monllo s.m. azao<br />

monllo s.m. sorta<br />

mono -a s. 1. tximino s.m. 2. lanjantzi<br />

monopatín s.m. monopatin<br />

monótono -a adx. monotono<br />

montaña s.f. 1. mendi 2. mordo,<br />

pila<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

montañeiro -a s. mendizale, mendigoizale<br />

montar v.t./v.i./v.p. 1. igo 2. (un cabalo,<br />

burro,…) ibili v.t./v.i. 3. (ensamblar)<br />

montatu 4. (organizar)<br />

antolatu, prestatu<br />

monte s.m. mendi<br />

montón s.m. mordo, pila montón<br />

pequeno mordoxka<br />

monumento s.m. monumentu, oroitarri<br />

monxa s.f. moja, lekaime<br />

monxe s.m. fraide<br />

morado -a adx./s. more<br />

moral adx. 1. moral, moralezko s.f.<br />

2. moral<br />

morcego s.m. saguzar<br />

morcilla s.f. odolki<br />

mordedura s.f. 1. hozka, hozkada<br />

2. (dun insecto, dunha serpe) ausiki<br />

morder v.t. 1. hozka egin 2. (un insecto,<br />

una serpe) ausiki, ausiki<br />

egin<br />

morea s.f. mordo, pila<br />

moreira s.f. masustondo, marugatze<br />

moreno -a adx. beltzaran<br />

morno -a adx. epel<br />

morote s.m. marrubi, mugurdi<br />

morrer v.i. hil<br />

morriña s.f. herrimin<br />

morro s.m. mutur<br />

mortal adx. 1. hilkor 2. (mortífero)<br />

hilgarri<br />

morte s.f. 1. heriotza, herio 2. (asasinato)<br />

hilketa<br />

mortífero -a adx. hilgarri<br />

morto -a adx./s. hil, hildako


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 83<br />

galego - éuscaro<br />

mosca s.f. euli<br />

mosquito s.m. eltxo<br />

mosto s.m. muztio<br />

mostra s.f. 1. (demostración) adierazgarri,<br />

erakusgarri 2. (modelo)<br />

lagin<br />

mostrador s.m. salmahai, erakusmahai<br />

mostrar v.t. 1. erakutsi 2. azaldu,<br />

adierazi v.p. 3. azaldu, agertu<br />

motivo s.m. zio, arrazoi, kausa<br />

moto s.f. motor, motozikleta, moto<br />

motocicleta s.f. motor, motozikleta,<br />

moto<br />

motor s.m. (tecnoloxía) motor<br />

moucho s.m. mozolo<br />

mouro -a adx. 1. beltzarana adx./s.<br />

2. mairu<br />

movemento s.m. mugimendu, zirkin<br />

mover v.t./v.p. eragin, higitu, mugitu,<br />

zirkin egin<br />

moza s.f. 1. neska, neskako<br />

2. neska-lagun, andregai, emaztegai,<br />

ezkongai<br />

mozo s.m. 1. mutil, mutiko 2. mutillagun,<br />

senargai, ezkongai<br />

muar v.i. marru egin<br />

mudar v.t./v.p. aldatu, mudatu<br />

mudo -a adx./s. mutu<br />

muíño s.m. 1. errota 2. (de café)<br />

errotatxo, kafe-errota<br />

mula s.f. mando<br />

muleta s.f. makulu<br />

muller s.f. 1. andre, emakume 2.<br />

(esposa) emazte<br />

mullereiro adx. neskazale<br />

multa s.f. isun<br />

multar v.t. isuna ezarri, isuna jarri<br />

multicolor adx. nabar<br />

multiplicación s.f. 1. ugalketa<br />

2. (matemática) biderketa<br />

multiplicar v.t./v.p. 1. ugaldu, ugaritu<br />

v.t. 2. (matemática) biderkatu<br />

multitude s.f. saldo, jendetza<br />

mundo s.m. 1. mundu 2. (humanidade)<br />

gizateria o outro mundo<br />

beste mundua, haraindi<br />

muralla s.f. harresi<br />

murchar v.t./v.i. 1. (unha planta) zimeldu<br />

2. (beleza) ahuldu<br />

murcho -a adx. zimel, ihar<br />

murmurar v.t./v.i. murmurikatu<br />

murmurio s.m. marmar<br />

muro s.m. murru<br />

mus s.m. mus<br />

músculo s.m. gihar, muskulu<br />

musculoso -a adx. gihartsu, gihar,<br />

muskulutsu<br />

museo s.m. museo<br />

música s.f. 1. musika 2. doinu,<br />

soinu<br />

músico -a adx./s. musikari, soinujotzaile<br />

mutuamente adv. elkar<br />

mutuo -a adx. elkarrekiko<br />

muxica s.f. inar, txinparta<br />

muxir v.t. jetzi<br />

83


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 84<br />

84<br />

N<br />

Dicionario Elemental<br />

na pron. pers. 1. Ø contra. 2. prep.<br />

en + art. a<br />

nabo s.m. arbi<br />

nacemento s.m. 1. jaiotza 2. (dun<br />

río) iturburu<br />

nacer v.i. jaio, sortu<br />

nación s.m. aberri, nazio<br />

nacional adx. nazional<br />

nacionalidade s.f. herritartasun, naziotasun<br />

nacionalismo s.m. nazionalismo<br />

nacionalizar v.t./v.p. nazionalizatu<br />

nada indef. 1. ezer, deus, deus ere<br />

adv. 2. batere s.f. 3. ezerez, ezdeus<br />

nadal s.m. 1. eguberri 2. (mes)<br />

abendu<br />

nadar v.i. igeri egin a nado igeri<br />

nai s.f. ama<br />

naipe s.m. karta<br />

nalgures adv. non edo non<br />

namentres adv. bitartean, bien bitartean<br />

namorada s.f. neska-lagun, emaztegai,<br />

andregai<br />

namorado -a adx./s. maitemindu<br />

namorado s.m. mutil-lagun, senargai<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

namorar v.t./v.i/v.p. maitemindu<br />

nariz s.m. sudur<br />

nasa s.f. otarre, nasa<br />

nata s.f. 1. esnegain, gain 2. chantilly<br />

natación s.f. igeriketa<br />

natural adx. 1. natural 2. ohizko,<br />

normal<br />

naturalmente adv. noski, jakina<br />

natureza s.f. natura, izadi<br />

navalla s.f. labana<br />

navegación s.f. nabigazio, itsasketa<br />

navegar v.i. nabigatu<br />

néboa s.f. laino, gandu, lanbro<br />

neboento -a adx. lainotsu<br />

necesario -a adx. beharrezko, premiazko<br />

o estrictamente necesario<br />

doi<br />

necesidade s.f. 1. behar, premia 2. (fi -<br />

siolóxicas) eginkariak<br />

necesitar v.t. behar izan<br />

necidade s.f. ergelkeria, lel<strong>ok</strong>eria,<br />

inoz<strong>ok</strong>eria<br />

necio -a adx. inozo, ergel, lelo,<br />

tonto<br />

nécora s.f. txamar


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 85<br />

galego - éuscaro<br />

nefasto -a adx. zorigaizt<strong>ok</strong>o<br />

negación s.f. ezetz, uko<br />

negar v.t. ukatu, ezeztatu<br />

negativa s.f. ez, ezetz, uko<br />

negativo -a adx. 1. ezezko 2. (pesimista)<br />

ezkor<br />

neglixencia s.f. axolagabekeria, ardugabekeria,<br />

deslai<br />

negociado s.m. negoziatu<br />

negociante s. tratulari<br />

negociar v.t. negoziatu<br />

negocio s.m. negozio<br />

negro -a adx./s. beltz<br />

nenez s.f. haurtasun, haurtzaro na<br />

nenez txikitan<br />

neno -a s. haur, ume cando neno<br />

txikitan<br />

nervio s.m. nerbio<br />

nervioso -a adx. urduri<br />

neta s.f. biloba, ilobaso, alabaso<br />

neto s.m. biloba, ilobaso<br />

neutro -a adx. neutro<br />

nevada s.f. elurtza<br />

nevar v.i. elurra egin<br />

neve s.f. elur<br />

neveira s.f. hozkailu<br />

nidio -a adx. garbi, argi<br />

nin conx. ere, ezta nin sequera ezta<br />

nin tampouco ezta<br />

niñada s.f. 1. (ovos) errutegi 2. (crías)<br />

txita-talde<br />

ninguén indef. inor case ninguén<br />

inor gutxi<br />

ningún (f. ningunha) indef. batere, -ik<br />

ningures adv. inon a ningures inora<br />

niño s.m. habia<br />

nítido -a adx. garbi, argi<br />

nivel s.m. maila<br />

no pron. pers. 1. Ø contra. 2. en<br />

(preposición) + o (artigo)<br />

nó s.m. 1. korapilo 2. (da madeira)<br />

adabegi 3. (de carreteiras ou vías)<br />

lotune<br />

nobelo s.m. haril<br />

nobre adx. 1. noble, zaldun 2. jator,<br />

sotil<br />

nocello s.m. orkatila<br />

nogueira s.f. intxaurrondo<br />

noite s.f. gau<br />

noiteboa s.f. gabon-gau<br />

noitevella s.f. urtezahar gau, gabon<br />

zahar gau<br />

noiva s.f. emaztegai, ezkonberri<br />

noivo s.m. senargai, ezkonberri<br />

nome s.m. 1. izen 2. (lingüística)<br />

izen, substantibo<br />

nomear v.t. 1. aipatu 2. (elixir) izendatu<br />

non adv. 1. ez s.m. 2. ezezko non<br />

si? ezta? que non ezetz non obstante<br />

hala ere, halere, haatik,<br />

dena den, berriz, ordea, alabaina<br />

nora s.f. errain<br />

norma s.f. arau<br />

normal adx. normal, ohizko<br />

normalmente adv. normalean, normalki<br />

norte s.m. ipar<br />

nos pron. 1. (reflexivo) geure burua<br />

2. Ø<br />

nós pron. pers. gu<br />

noso -a pron. pos. gure de noso<br />

geure<br />

nosoutros -as pron. pers. geu<br />

nota s.f. 1. ohar 2. (dun exame) nota<br />

85


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 86<br />

86<br />

Dicionario Elemental<br />

notable adx. ohargarri<br />

notar v.t. 1. antzeman, nabaritu v.p.<br />

2. nabari izan<br />

notario -a s. notario<br />

noticia s.f. albiste, berri<br />

notificación s.f. jakinarazpen<br />

notorio -a adx. 1. (que ten sona) ospetsu<br />

2. nabarmen, ageri<br />

noutrora adv. antzina<br />

nova s.f. berri, albiste<br />

nove num./s.m. bederatzi<br />

novecentos -as num./s.m. bederatziehun<br />

novela s.f. nobela, eleberri<br />

novembro s.m. azaro<br />

noveno -a adx./s. 1. (dunha serie)<br />

bederatzigarren 2. (dun todo) bederatziren<br />

noventa num./s.m. laurogeita<br />

hamar<br />

novidade s.f. 1. berritasun 2. (cambio)<br />

nobedade<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

novo -a adx. 1. berri 2. gazte s.f.<br />

3. albiste, berri de novo atzera<br />

noxento -a adx. nazkagarri, higuingarri<br />

noxo s.m. higuin, nazka<br />

noz s.f. intxaur<br />

nube s.f. hodei<br />

nubrado -a adx. hodeitsu<br />

nuclear adx. nuklear<br />

núcleo s.m. gune<br />

nugalla s.f. nagitasun, alfertasun, alferkeria,<br />

nagikeria<br />

nugallán -á adx./s. alfer, nagi<br />

nulo -a adx. nulo<br />

número s.m. zenbaki<br />

numeroso -a adx. ugari<br />

nunca adv. inoiz ez, sekula ez,<br />

behin ere ez<br />

nutrir v.t./v.p. elikatu, janaritu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 87<br />

O<br />

galego - éuscaro<br />

o (f. a) art. det. 1. -a pron. 2. Ø<br />

ó contra. a (preposición) + o (artigo)<br />

obedecer v.t./v.i. obeditu, men egin<br />

obediencia s.f. obedientzia<br />

obra s.f. lan, obra<br />

obradoiro s.m. lantegi<br />

obreiro -a adx./s. langile clase<br />

obreira langileria<br />

obriga s.f. betebehar, obligazio<br />

obrigación s.f. betebehar, obligazio<br />

obrigado -a adx. derrigorrezko,<br />

nahitaezko<br />

obrigar v.t. behartu, derrigortu<br />

observación s.f. 1. behaketa 2. (advertencia<br />

ou comentario) ohar,<br />

oharpen<br />

observar v.t. begiratu, behatu<br />

obstáculo s.m. eragozpen, estropezu,<br />

oztopo<br />

obstinación s.f. seta, kasketa<br />

obstinado -a adx. setatsu<br />

obstinarse v.p. setatu<br />

obter v.t. lortu, eskuratu<br />

obxectivo -a adx. 1. objektibo s.m.<br />

2. helburu, itu, xede, jomuga<br />

obxecto s.m. 1. objektu, gauza<br />

2. (finalidade) helburu<br />

ocasión s.f. aldi, eg<strong>ok</strong>iera, parada<br />

mercado de ocasión merkedenda<br />

en certa ocasión behin batean<br />

occidente s.m. mendebalde<br />

océano s.m. ozeano<br />

ocorrencia s.f. (saída) ateraldi<br />

ocorrer v.i. 1. gertatu, jazo v.t.<br />

2. bururatu<br />

ocre adx./s.m. <strong>ok</strong>re<br />

ocultar v.t./v.p. ezkutatu, ostendu,<br />

gorde<br />

oculto -a adx. ezkutu<br />

ocupación s.f. 1. egiteko, zeregin<br />

2. (emprego, oficio) lanbide<br />

3. (dun lugar, xeralmente pola<br />

forza) <strong>ok</strong>upazio 4. (dun aforo)<br />

<strong>ok</strong>upatze<br />

ocupar v.t. 1. hartu, bete 2. (un<br />

lugar, xeralmente pola forza) <strong>ok</strong>upatu<br />

3. (un traballo) bete v.p.<br />

4. arduratu<br />

odiar v.t. gorrotatu, higuindu<br />

odio s.m. gorroto<br />

odre s.m. zahagi, itzahagi<br />

oe interx. aizu<br />

oeste s.m. mendebalde<br />

ofender v.t./v.p. mindu, samindu,<br />

hoben egin<br />

oferta s.f. eskaintza<br />

87


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 88<br />

88<br />

Dicionario Elemental<br />

ofertar v.t. eskaini<br />

oficial adx./s.m. ofizial<br />

oficialidade s.f. ofizialtasun<br />

oficina s.f. bulego<br />

oficinista s. bulegari<br />

oficio s.m. bizibide, lanbide, ofizio,<br />

ogibide, irabazpide<br />

ofrecemento s.m. eskaintza<br />

ofrecer v.t. eskaini<br />

oia interx. aizu<br />

oído s.m. 1. (anat.) belarri 2. (sentido)<br />

entzumen<br />

oínte s. entzule<br />

oir v.t. aditu, entzun<br />

oitavo -a adx./s. 1. (dunha serie) zortzigarren<br />

2. (dun todo) zortziren<br />

oitenta num./s.m. laurogei<br />

oito num./s.m. zortzi<br />

oitocentos -as num./s.m. zortziehun<br />

ola s.f. 1. lapiko interx. 2. agur<br />

olfacto s.m. usaimen<br />

oliva s.f. oliba<br />

oliveira s.f. olibondo<br />

ollada s.f. begirada, so<br />

ollar v.t. 1. begiratu, behatu v.i./v.p.<br />

2. begiratu s.m. 3. begirada, so<br />

ollo s.m. begi<br />

ollomol s.m. bisigu<br />

olor s.m. usain<br />

ombreiro s.m. lepo, sorbalda<br />

ombro s.m. lepo, sorbalda<br />

once num./s.m. hamaika<br />

onceavo -a adx. hamaikaren<br />

onda s.f. 1. uhin, olatu 2. (física)<br />

uhin adv. 3. -en lekuan, -en t<strong>ok</strong>ian<br />

ondada s.f. (movemento do mar) tirain<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

onde adv. 1. non? 2. -en lekuan, -en<br />

t<strong>ok</strong>ian cara onde? norako?<br />

ondular v.t./v.i./v.p. uhindu<br />

onte adv. atzo onte á noite bart<br />

onza s.f. ontza<br />

ópera s.f. opera<br />

operación s.f. ebakuntza, ebaketa,<br />

operazio<br />

operar v.t. 1. ebakuntza/ebaketa<br />

egin 2. (traballar) operatu<br />

opinar v.t./v.i. iruditu, iritzia eman,<br />

iritzia azaldu<br />

opinión s.f. iritzi, aburu, uste<br />

opoñer v.t. 1. aurre/kontra/aurka<br />

egin v.p. 2. kontra/aurka egon<br />

opor v.t. 1. aurre/kontra/aurka egin<br />

v.p. 2. kontra/aurka egon<br />

oportunidade s.f. aukera, eg<strong>ok</strong>iera,<br />

parada<br />

oportuno -a adx. eg<strong>ok</strong>i, apropos<br />

oposición s.f. 1. aurkaritza, kontrakotasun<br />

2. (na política) oposizio<br />

pl. 3. oposizioak<br />

oposto -a adx./s. kontrako<br />

opresión s.f. zapalkuntza<br />

oprimir v.t. 1. zapaldu, sakatu<br />

2. (asoballar) zapaldu<br />

ora conx. bai...bai..., zein...zein...<br />

oración s.f. 1. otoitz, errezo 2. (acción)<br />

otoizte 3. perpaus<br />

orador -ora adx./s. hizlari, mintzalari<br />

orar v.i. 1. otoiztu, errezatu, otoitz<br />

egin, otoi egin 2. mintzatu<br />

orballo s.m. zirimiri<br />

orde s.f. 1. ordena 2. agindu<br />

ordenador s.m. ordenagailu ordenador<br />

portátil ordenagailu eramangarria<br />

ordenador persoal ordenagailu<br />

pertsonal


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 89<br />

galego - éuscaro<br />

ordenar v.t. 1. (colocar) ordenatu<br />

2. agindu<br />

ordenar v.t. 1. (colocar) ordenatu,<br />

antolatu 2. (mandar) agindu<br />

ordinario -a adx. arrunt<br />

orella s.f. belarri<br />

orfanato s.m. umezurztegi<br />

orfo -a adx./s. umezurtz<br />

organismo s.m. 1. organismo 2. erakunde<br />

organizar v.t. 1. antolatu, organizatu,<br />

eratu v.p. 2. organizatu<br />

órgano s.m. 1. (bioloxía) organo<br />

2. (dunha organización) organo<br />

3. (música) organo<br />

orgasmo s.m. orgasmo<br />

orgullo s.m. harrotasun, urguilu<br />

orgulloso -a adx./s. harro<br />

orientación s.f. 1. orientatze, orientazio<br />

2. (consello) orientabide,<br />

orientazio<br />

orientar v.t./v.p. orientatu<br />

oriente s.m. ekialde<br />

orixe s.f. jatorri, sustrai, sorburu<br />

orixinal adx. 1. original adx./s. 2.<br />

jatorrizko, original<br />

orizo s.m. 1. (dalgúns froitos) morkots<br />

2. (mamífero) triku, sagarroi<br />

3. (de mar) itsas triku<br />

ornear v.i. arrantza egin<br />

orneo s.m. arrantza<br />

orquestra s.f. orkestra<br />

ortiga s.f. osin, asun<br />

ortografía s.f. ortografia<br />

ortográfico -a adx. ortografiko<br />

orzamento s.m. aurrekontu<br />

orzar v.t. aurrekontua egin<br />

os art. det. 1. -ak pron. 2. Ø<br />

ós contra. a (preposición) + os (artigo)<br />

osixenar v.p. 1. haizeztatu, egurastu<br />

v.t./v.p. 2. (medicina) oxigenatu<br />

osíxeno s.m. oxigeno<br />

oso s.m. hartz<br />

óso s.m. hezur<br />

ostra s.f. ostra<br />

ou conx. edo, (no caso de haber só<br />

dúas opcións) ala; nahiz ou ben<br />

nahiz<br />

oufanarse v.p. harrotu<br />

ourego s.m. oregano<br />

ourela s.f. itsasertz<br />

ouriñar v.t./v.i. txiza egin, pixa egin<br />

ouriños s.m.pl. pixa, txiza<br />

ourizo s.m. 1. (dalgúns froitos) morkots<br />

2. (mamífero) triku, sagarroi<br />

3. (de mar) itsas triku<br />

ouro s.m. urre<br />

ousadía s.f. ausardia, ausartzia<br />

ousado -a adx. ausart, ausarti<br />

ousar v.i. ausartu<br />

outeiro s.m. muino<br />

outono s.m. udazken<br />

outro -a indef. beste outra vez berriro,<br />

berriz<br />

outubro s.m. urri<br />

ouveo s.m. ulu<br />

ovario s.m. obulutegi, obario<br />

ovella s.f. ardi<br />

ovo s.m. arrautza<br />

óvulo s.m. obulu<br />

oxalá interx. agian, ahala<br />

oxidar v.t./v.p. oxidatu<br />

89


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 90<br />

90<br />

P<br />

Dicionario Elemental<br />

pa s.f. pala<br />

pacer v.t./v.i. bazkatu, larratu<br />

pachorrento -a adx. motel<br />

paciencia s.f. pazientzia, pairu,<br />

iraupen<br />

paciente adx. 1. jasankor s. 2. paziente<br />

pacífico -a adx. baketsu<br />

pacto s.m. itun, patu<br />

padal s.m. ahosabai, ganga<br />

padre s.m. aita<br />

padriño s.m. aitabitxi, aita ponteko,<br />

pl. aita-ama pontekoak<br />

paga s.f. pagu<br />

pagamento s.m. ordainketa, pagamendu,<br />

emankizun<br />

pagar v.t. ordaindu, pagatu<br />

pago s.m. ordainketa, pagamendu,<br />

emankizun<br />

pai s.m. 1. aita pl. 2. gurasoak<br />

país s.m. lurralde país estranxeiro<br />

atzerri<br />

paisaxe s.f. 1. paisaia, ikuspegi<br />

2. erliebe<br />

paixón s.f. grina, pasio<br />

palabra s.f. berba, hitz<br />

palacio s.m. jauregi<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

palidecer v.i. zurbildu<br />

pálido -a adx. 1. zurbil 2. margul<br />

palla s.f. lasto<br />

pallaso -a s. pailazo<br />

palleira s.m. 1. meta 2. lastategi<br />

palleiro s.m. 1. meta 2. lastategi<br />

palpar v.t./v.p. haztatu, haztakatu<br />

pálpebra s.f. betazal<br />

palpitar v.i. pilpiratu<br />

pan s.m. ogi<br />

panadaría s.f. <strong>ok</strong>indegi<br />

panadeiro -a s. <strong>ok</strong>in<br />

panca s.f. haga, palanka<br />

pancada s.f. eskukada, masaileko<br />

páncreas s.m. pancreas, are<br />

panda s.f. ezkutaketa<br />

pano s.m. 1. (de man) zapi, sudurzapi,<br />

eskuzapi 2. oihal, trapu,<br />

zapi, zatar pano de cociña mahaizapi<br />

panorama s.m. panorama<br />

pantalla s.f. pantaila<br />

pantalón s.m. praka, galtza<br />

pantano s.m. 1. zingira, hika 2. (encoro)<br />

urtegi, uharka<br />

pantasma s.f. mozorro, mamu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 91<br />

galego - éuscaro<br />

papa s.f.pl. 1. ahi s.m. 2. aita santua<br />

papá s.m. 1. aitatxo pl. 2. gurasoak<br />

papel s.m. paper<br />

papelaría s.f. paper-denda<br />

papeleira s.f. paperontzi<br />

papoia s.f. tximeleta, pinpilinpauxa<br />

paporroibo s.m. txantxangorri<br />

paporrubio s.m. txantxangorri<br />

paquete s.m. pakete<br />

par adx. 1. bikoiti 2. berdin, pare<br />

s.m. 3. pare<br />

para prep. 1. (persoas e animais) -<br />

entzat, -entzako 2. (con adverbios<br />

de tempo) -rako 3. (finalidade)<br />

para que? zertarako?<br />

parabén s.m.pl. zorionak<br />

parada s.f. geraleku<br />

parafuso s.m. torlojutorto<br />

paraíso s.m. paradisu<br />

paralelo -a adx. 1. paralelo s.m.<br />

2. paralelo<br />

parar v.i. 1. gelditu, geratu, pausatu<br />

v.t. 2. gelditu, geratu, pausarazi<br />

parasol s.m. itzalkin, eguzkitako<br />

paraugas s.m. aterki, euritako<br />

paraxe s.f. paraje<br />

parcela s.f. lursail, sail<br />

parchís s.m. partxis<br />

pardal s.m. txolarre<br />

pardela s.f. gabai<br />

pardo -a adx. arre<br />

parecer v.i. 1. iruditu v.p. 2. antzekoa<br />

izan s.m. 3. uste, iritzi<br />

parecido -a adx. 1. antzeko, irudiko,<br />

pareko s.m. 2. antz<br />

parede s.f. horma, pareta<br />

parello -a adx. 1. berdin, antzeko<br />

s.f. 2. bikote, pare<br />

parente s. senide<br />

paréntese s.f. parentesi<br />

parlamentario -a adx. 1. parlamentario<br />

s. 2. parlamentari<br />

paro s.m. langabezia<br />

parola s.f. hitzaldi, hizketaldi<br />

parque s.m. parke<br />

párroco s.m. parr<strong>ok</strong>o, erretore<br />

parroquia s.f. parr<strong>ok</strong>ia<br />

parrulo -a s. ahate<br />

parte s.f. 1. parte, zati, leku, alde<br />

s.m. 2. parte de parte de -en partez<br />

parte norte iparralde<br />

participar v.i. esku hartu, parte<br />

hartu<br />

particular adx. 1. (individual) partikular,<br />

banako 2. (especial) berezi<br />

3. (non público) partikular, pribatu<br />

adx./s. 4. (persoa) partikular<br />

particularidade s.f. berezitasun<br />

partida s.f. 1. irteera 2. (documento)<br />

agiri 3. (xogo) partida<br />

partidario -a adx./s. 1. aldeko 2. jarratzaile<br />

partido s.m. 1. alderdi 2. (proveito)<br />

probetxu 3. partidu, partida partido<br />

político alderdi politikoa<br />

partir v.t./v.i. 1. zatitu v.i. 2. abiatu,<br />

irten<br />

parva s.f. hamaiketako, hamarretako<br />

parvada s.f. astakeria, tontakeria,<br />

txorakeria<br />

parvo -a adx./s. ergel, lelo, alu,<br />

motz, (un home) tonto, (unha muller)<br />

tuntun<br />

pasadío -a adx. iragankor, galkor<br />

pasado -a adx. 1. lehengo 2. (a froita)<br />

umeldu 3. (moi cociñado)<br />

gehiegi eginda s.m. 4. lehenaldi,<br />

lehen, iragan<br />

91


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 92<br />

92<br />

Dicionario Elemental<br />

pasadomañá adv. etzi<br />

pasaporte s.m. pasaporte<br />

pasar v.i. 1. igaro, iragan, pasatu v.t.<br />

2. igaro, iragan, pasatu, zeharkatu<br />

pasar o tempo, dedicar tempo<br />

eman<br />

pasatempo s.m. denbora-pasa<br />

pasaxe s.f. 1. (acción) igarotze, pasaia<br />

2. (lugar) igarobide 3. bidaiariak<br />

pasaxeiro -a adx. 1. iragankor s.<br />

2. bidaiari<br />

pascua s.f. (de resurrección) bazko,<br />

(de pentecoste) pazko, (de nadal)<br />

mendekoste, gabonak<br />

pasear v.i. 1. paseatu, ibili v.t.<br />

2. atera<br />

paseo s.m. 1. ibilaldi, paseo 2. pasealeku,<br />

ibilt<strong>ok</strong>i<br />

paso s.m. pauso, urrats de paso<br />

1. bide batez 2. iragaitzaz<br />

paspallás s.f. galeper<br />

pastar v.t. bazkatu, larratu<br />

pasteiro s.m. belardi<br />

pastel s.m. 1. pastel, pastiza 2. (cor)<br />

pastel<br />

pastelaría s.f. gozotegi<br />

pastilla s.f. 1. pastilla 2. pastilla, pilula<br />

pastor -ora s. artzain<br />

pata s.f. hanka, zango a catro patas<br />

katamarka igo<br />

pataca s.f. patata<br />

patada s.f. ostiko<br />

patear v.t. ostikatu<br />

patente adx. ageri, nabari, nabarmen,<br />

begien bistako<br />

patín s.m. irristailu, patin<br />

patio s.m. patio, barla<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

patria s.f. aberri<br />

patrimonio s.m. ondare<br />

patriota s. abertzale<br />

patrón -oa s. 1. patroi s.m. 2. txantiloi,<br />

patroi<br />

pau s.m. zigor, makila<br />

pau s.m.1. enbor, makila 2. egur,<br />

egurtu, zartada<br />

pausa s.f. eten, etenaldi, geldialdi,<br />

pausu<br />

pavo -a s. indioilar<br />

paxarela s.f. 1. tximeleta 2. pancreas<br />

3. (do pescozo) tximeleta<br />

paxaro s.m. txori<br />

páxina s.f. orrialde páxina web web<br />

orri<br />

paz s.f. bake<br />

pazo s.m. jauregi<br />

pé s.m. oin a pé oinez<br />

pebida s.f. pipita<br />

pecado s.m. bekatu<br />

pecar v.i. bekatu egin<br />

pechado -a adx. 1. itxi, zerratu 2. (o<br />

ceo) goibel, lainotsu, hodeitsu<br />

pechadura s.f. sarraila, itxigailu<br />

pechamento s.m. ixte, itxiera<br />

pechar v.t. itxi<br />

peche s.m. 1. ixte, itxiera 2. itxitura,<br />

herstegi, itxiera<br />

pecho -a adx. 1. zerratu, sarri 2. (o<br />

ceo) hodeitsu, lainotsu, goibel<br />

s.m. 3. (peza da fechadura) morroilo<br />

4. (fechadura) sarraila, morroilo,<br />

itxigailu<br />

peculiar adx. berezi<br />

pedal s.m. pedal, oinpeko<br />

pedido s.m. eskaera<br />

pedir v.t. eskatu, galdegin


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 93<br />

galego - éuscaro<br />

pedra s.f. harri pedra preciosa harribitxi<br />

levantador de pedras harrijasotzaile<br />

pedrada s.f. harrikada a pedradas<br />

harrika<br />

pedrazo s.m. txingor, kazkabar<br />

pega s.f. mika<br />

pegada s.f. arrasto, aztarna<br />

pegamento s.m. lekeda, kola<br />

pegar v.t./v.p. 1. erantsi, lekedatu,<br />

itsatsi 2. jo<br />

pegureiro -a s. artzain<br />

peido s.m. uzker<br />

peirao s.m. kai, nasa<br />

peite s.m. orrazi<br />

peiteado s.m. 1. (acción) orrazketa<br />

2. (aspecto) orrazkera<br />

peitear v.t./v.p. orraztu, ilea apaindu<br />

peito s.m. bular, papar<br />

peitoril s.m. karel<br />

peixaría s.f. arrandegi<br />

peixe s.m. arrain<br />

peixeiro -a adx./s. arrain-saltzaile<br />

pel s.f. azal, larru<br />

pela s.f. azal<br />

pelado -a adx. soil<br />

pelar v.t. 1. zuritu, azala kendu<br />

2. (as plumas dunha ave) lumatu<br />

3. (a pel dun animal) larrutu v.p.<br />

4. azala joan<br />

pelella s.f. zahagi, itzahagi<br />

pelexar v.i. borr<strong>ok</strong>atu<br />

película s.f. 1. geruza, mintz 2. (material)<br />

film, pelikula 3. (de cina)<br />

film, pelikula<br />

pelo s.m. ile, bilo tomar o pelo adarra<br />

jo<br />

pelota s.f. pilota pelota a man eskupilota<br />

pelota vasca euskal pilota<br />

pelotari s. pilotari<br />

pelouro s.m. harribila<br />

pementa s.f. piperbeltz<br />

pemento s.m. piper<br />

pena s.f. 1. pena, bihozmin 2. (castigo)<br />

zigor 3. (pedra) haitz, harkaitz<br />

4. (pluma) luma, hegats pl.<br />

5. oinaze, pena<br />

pendello s.m. estalpe<br />

pendente adx. 1. (colgado) zintzilik<br />

2. (inclinado) aldapa, aldats,<br />

malda s.m. 3. belarritako<br />

pendurar v.t. eseki, zintzilikatu<br />

pene s.m. zakil<br />

peneque adx. mozkor<br />

penico s.m. pixontzi<br />

penoso -a adx. penagarri<br />

pensamento s.m. pentsaera, pentsamendu,<br />

burutapen<br />

pensar v.t. 1. pentsatu 2. (crer) uste<br />

izan<br />

peón s.m. 1. (viandante) oinezko,<br />

bidezko 2. (traballador) peoi, langile<br />

peor adx./s. 1. txarrago, <strong>ok</strong>errago<br />

adv. 2. <strong>ok</strong>errago, txartoago<br />

pequeniño s.m. hatz txiki<br />

pequeno -a adx. txiki, xehe, sotil<br />

pera s.f. madari, udare<br />

percebe s.m. lanperna<br />

percibir v.t. 1. hauteman, nabaritu,<br />

sumatu 2. eskuratu<br />

percorrido s.m. ibilbide<br />

perda s.f. galera, galtze<br />

perdedor -ora adx./s. galtzaile<br />

perder v.i./v.i. 1. galdu v.p. 2. desagertu,<br />

galdu<br />

perdiz s.f. eper<br />

perdoar v.t. barkatu<br />

93


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 94<br />

94<br />

Dicionario Elemental<br />

perdón s.m. 1. barkamen interx.<br />

2. barkatu<br />

peregrino -a s. erromes, pelegrin<br />

pereira s.f. udareondo, madariondo<br />

perenne adx. iraunkor<br />

perfecto -a adx. 1. ezin hobe, perfektu<br />

2. biribil, betegin, ezin hobe<br />

perfumar v.t./v.p. lurrindu<br />

perfume s.m. lurrin<br />

perigo s.m. arrisku<br />

perigoso -a adx. arriskutsu, arriskugarri<br />

periódico -a adx. 1. aldizkako<br />

2. (cien cias) periodiko s.m.<br />

3. egunkari, berripaper, kazeta<br />

periodismo s.m. kazetaritza<br />

periodista s. kazetari<br />

período s.m. aldi, garai<br />

permanecer v.i. iraun, jarraitu<br />

permanente adx. iraunkor<br />

permiso s.m. baimen<br />

permitir v.t. 1. onartu 2. baimendu,<br />

baimena eman<br />

perna s.f. hanka, zango<br />

pero conx. baina, ordea<br />

perruca s.f. ileorde<br />

perrucaría s.f. ile-apaindegi<br />

perruqueiro -a s. ile-apaintzaile,<br />

mozkin<br />

perseguir v.t. 1. jarraitu, atzetik ibili<br />

2. (a un colectivo) jazarri<br />

persiana s.f. pertsiana<br />

persoa s.f. pertsona<br />

persoal adx. 1. pertsonal s.m. 2.<br />

pertsonal<br />

personalidade s.f. 1. nortasun 2.<br />

pertsona ospetsu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

personaxe s.m. 1. pertsonaia<br />

2. pertsona ospetsu<br />

perspectiva s.f. ikuspegi<br />

perspicaz adx. zoli<br />

perverter v.t./v.p. <strong>ok</strong>erbideratu, galbideratu<br />

pesadelo s.m. amesgaitz<br />

pesado -a adx./s. astun<br />

pesar v.t./v.i. 1. pisatu s.m. 2. atsekabe,<br />

bihozmin, dolore, dolu<br />

pesca s.f. arrantza<br />

pescada s.f. legatz<br />

pescador -ora s. arrantzale<br />

pescar v.t. arrantzatu<br />

pescozo s.m. lepo<br />

pescudar v.t. arakatu, miatu<br />

peseta s.f. pezeta<br />

pesignar v.t./v.p. aitaren egin, zeinatu<br />

pesimista adx. ezkor<br />

peso s.m. 1. pisu 2. (carga) pisu,<br />

zama<br />

pestana s.f. betile<br />

peste s.f. 1. izurri 2. kirats<br />

petar v.i. 1. kolpekatu 2.<br />

peteiro s.m. m<strong>ok</strong>o<br />

petición s.f. eske, eskaera<br />

peto s.m. 1. (hucha) itsulapiko,<br />

eltze-itsu 2. (da roupa) patrika,<br />

poltsiko, sakela<br />

petróleo s.m. petrolio<br />

pexego s.m. mertxika, muxika<br />

pexegueiro s.m. mertxikondo<br />

peza s.f. 1. pieza, atal 2. gela<br />

pía s.f. harraska<br />

piar v.i. 1. txio egin s.m. 2. zutabe,<br />

harroin, pilare


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 95<br />

galego - éuscaro<br />

picadura s.f. 1. ziztada 2. (dun insecto,<br />

dunha serpe) ausiki 3. tabako<br />

txikitu<br />

picar v.t./v.p. 1. ziztatu v.t. 2. (un insecto,<br />

unha serpe) ausiki 3. (partir<br />

en anacos) txikitu, xehatu 4. (facer<br />

buratos) zulatu v.i. 5. (no padal)<br />

min eman 6. (a pel) azkura eman<br />

pícaro -a adx. 1. pikaro, k<strong>ok</strong>in s.<br />

2. ume<br />

pico s.m. 1. punta, mutur 2. (dunha<br />

montaña) tontor 3. (ferramenta)<br />

pikotx<br />

piedade s.f. 1. erruki, gupida 2. (devoción)<br />

jaiera<br />

pila s.f. pila<br />

pillaban -ana adx./s. k<strong>ok</strong>in<br />

pillar v.t. 1. harrapatu, atzeman<br />

2. (atropelar) harrapatu 3. (unha<br />

enfermidade, bebedela,…) harrapatu,<br />

bildu<br />

piloto s.m. pilotu<br />

pílula s.f. pastilla<br />

piñeiral s.m. pinudi<br />

piñeiro s.m. pinu, ler<br />

pinga s.f. tanta<br />

pingar v.i. jario<br />

pingueira s.f. 1. txorta, tanta 2. jario,<br />

itogin<br />

pingüín s.f. pinguino<br />

pintar v.t. margotu, pintatu, marraztu<br />

pinto -a adx. pinto<br />

pintor -ora s. pintore, margolari<br />

pintura s.f. 1. (material) pintura,<br />

margo 2. (obra) pintura, margozki,<br />

koadro 3. (arte) pintura, margolaritza<br />

piollo s.m. zorri<br />

pipa s.f. 1. pipa 2. (bocoi) pipa, upa<br />

pirata s.m. pirata, itsaslapur<br />

pirola s.f. buztan, kikirrio<br />

pisada s.f. oinatz<br />

pisar v.t. zapaldu, sakatu, oinkatu<br />

piscina s.f. igerileku<br />

piso s.m. pisu, solairu<br />

pistola s.f. pistola<br />

pita s.f. oilasko<br />

pito s.m. 1. oilasko, txita 2. zigarro,<br />

zigarreta 3. (chifre) txilibistu<br />

pixa s.f. buztan, kikirrio<br />

pixama s.m. pijama<br />

pixota s.f. legatz<br />

plan s.m. plan, egitasmo<br />

planicie s.f. ordeka, ord<strong>ok</strong>i, lautada<br />

planificación s.f. plangintza<br />

plano -a adx. 1. zelai, lau s.m. 2. plano<br />

planta s.f. 1. landare 2. (do pé) oinazpi<br />

3. (do piso) solairu<br />

plantar v.t. landatu<br />

plástico -a adx./s. 1. plastiko s.f.<br />

2. plastika<br />

plataforma s.f. 1. plataforma 2. (do<br />

tren) nasa<br />

plátano s.m. banana<br />

plató s.m. plato, estudio<br />

plausible adx. txalogarri<br />

pluma s.f. 1. luma, hegats 2. luma,<br />

idazluma<br />

pluma s.f. luma, hegats<br />

po s.m. hauts, errauts<br />

poalla s.f. lanbro, zirimiri<br />

pobo s.m. herri<br />

pobre adx./s. 1. behartsu, eskale,<br />

txiro, pobre adx. 2. eskas, urri<br />

3. koitadu, gizagaixo (homes),<br />

gajo (mulleres)<br />

95


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 96<br />

96<br />

Dicionario Elemental<br />

pobreza s.f. 1. pobretasun, pobrezia<br />

2. (escaseza) urritasun<br />

podente adx. 1. dirudun 2. boteretsu,<br />

ahaltsu<br />

poder v.t./v.i. 1. ahal, ahal izan s.m.<br />

2. aginte, botere 3. (capacidade)<br />

gaitasun, ahal<br />

poderoso -a adx. 1. dirudun, handiki<br />

2. boteretsu, ahaltsu<br />

podre adx. ustel<br />

podrecer v.i. usteldu<br />

poesía s.f. 1. poesia, olerki 2. (xénero)<br />

poesia, olerkigintza<br />

poeta s. poeta, olerkari<br />

pois conx. beraz, orduan, bada<br />

pola 1. prep. por + art. a s.f. 2. oilasko<br />

póla s.f. adar<br />

polbo s.m. olagarron<br />

poldro s.m. 1. (até o primeiro ano)<br />

moxal, zaldiko 2. (aparello de<br />

ximnasia) zaldi<br />

poleiro s.m. oilategi<br />

polgar s.m. hatz lodi<br />

policía s. polizia<br />

política s.f. politika<br />

político -a s. 1. politikari adx. 2. politiko<br />

póliza s.f. poliza<br />

polo 1. prep. por + art. o s.m. 2. oilasko<br />

polo de agora honezkero<br />

polo demais osterantzean polo<br />

menos gutxienez polo tanto<br />

beraz, hortaz polo visto nonbait,<br />

itxuraz<br />

pólvora s.f. bolbora, sutauts<br />

pomba s.f. uso<br />

pombal s.m. usategi<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

pombo s.m. uso ar<br />

poñente adx./s.m. mendebalde<br />

poñer v.t. ezarri, ipini, jarri, paratu<br />

poñerse en marcha abiatu poñerse<br />

nervioso artegatu<br />

ponte s.f. zubi<br />

popular adx. herrikoi, herri<br />

por prep. 1. (causa) -(en)gatik 2. (finalidade)<br />

-t(z)eko 3. (traxecto) -tik<br />

4. (medio, ferramenta) -z 5. (matemática)<br />

bider por iso horregatik<br />

por moito tempo luzaro por outra<br />

banda bestalde por sorte zorionez<br />

por que? zeren, zergatik por se<br />

ba-...ere por se acaso badaezpada<br />

(ere) por si mesmo berez<br />

pór v.t. ezarri, ipini, jarri, paratu<br />

pórse en marcha abiatu pórse<br />

nervioso artegatu<br />

porcallada s.f. txerrikeria, urdekeria<br />

porcallán -ana adx. txerri, zikin,<br />

zerri<br />

porco -a s. 1. txerri, urde, zerri adx.<br />

2. txerri, zerri, zikin carne de<br />

porco txerriki<br />

porén conx. hala ere, halere, haatik,<br />

dena den, berriz, ordea, alabaina<br />

porfía s.f. tirabira<br />

porque conx. eta, bada<br />

porqué s.m. zergati, arrazoi<br />

porro s.m. porru<br />

porta s.f. ate<br />

portal s.m. atari<br />

portar v.t. 1. eroan, ekarri v.p.<br />

2. portatu<br />

portaría s.f. 1. (lugar) atezaindegi<br />

2. (actividade) atezaintza 3. (deportes)<br />

ate<br />

porteiro -a s. atezain


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 97<br />

galego - éuscaro<br />

porto s.m. portu<br />

porvir s.m. etorkizun<br />

posible adx. posible ser posible posible<br />

izan<br />

posición s.f. posizio<br />

posta s.f. errunaldi<br />

posterior adx. 1. geroag<strong>ok</strong>o, ger<strong>ok</strong>o<br />

2. atzeko, gibeleko parte posterior<br />

atze, gibel<br />

posterioridade s.f. ger<strong>ok</strong>otasun<br />

posteriormente adv. harrezkero<br />

posto s.m. 1. postu 2. (de traballo)<br />

lanpostu, kargu, postu posto que<br />

alabaina<br />

postura s.f. jarrera<br />

pota s.f. eltze, lapiko<br />

potaxe s.f. eltzekari<br />

pouco -a indef. 1. (contables) gutxi,<br />

urri 2. (incontables) gutxi, txiki<br />

3. (tempo) gutxi, labur adv.<br />

4. gutxi s. 5. pouco-a pouco a<br />

pouco pixkanaka, apurka, pitinka<br />

un pouco apur bat, pixka bat hai<br />

pouco tempo oraintsu, oraindik<br />

orain<br />

poula s.f. latzin, lugorri<br />

pousada s.f. ostatu<br />

pousar v.i. pausatu<br />

pouso s.m. kondar<br />

pouta s.f. atzapar<br />

poxa s.f. norgehiag<strong>ok</strong>a<br />

poza s.f. istil<br />

pozo s.m. putzu, osin<br />

pracenteiro -a adx. atsegingarri<br />

pracer s.m. atsegin, plazer<br />

práctica s.f. praktika<br />

practicar v.t. practikatu<br />

práctico -a adx. 1. praktiko 2. praktiko,<br />

baliagarri<br />

pradairo s.m. ihar<br />

prado s.m. larre, zelai, belardi<br />

praga s.f. izurri<br />

praia s.f. hondartza<br />

prancha s.f. xafla<br />

pranto s.m. negar<br />

prata s.f. zilar<br />

prato s.m. plater segundo prato gainerako<br />

praza s.f. 1. plaza 2. t<strong>ok</strong>i, leku<br />

3. (para sentarse) eserleku, jarleku<br />

4. (de traballo) lanpostu praza<br />

de touros zezen-plaza<br />

prazo s.m. epe a prazos epeka<br />

preamar s.f. itsasgora<br />

prebe s.m. saltsa<br />

precaución s.f. ardura, arreta, neurri<br />

precioso -a adx. 1. (valioso) preziatu,<br />

preziotsu, bitxi 2. (fermoso)<br />

eder, polit<br />

precipicio s.m. leize<br />

precipitar v.t./v.p. 1. amildu v.p.<br />

2. arinegi pentsatu v.t. 3. (química)<br />

hauspeatu<br />

precisamente adv. hain zuzen ere<br />

precisión s.f. zehaztasun<br />

preciso -a adx. 1. zehatz 2. beharrezko,<br />

premiazko<br />

predicado s.m. predikatu<br />

predicador -ora s. predikari, sermolari<br />

predicar v.t. predikatu<br />

predición s.f. 1. iragarpen, aurresan<br />

2. (dun adiviño) igarkizun, aurresan<br />

predicir v.t. aurresan<br />

preferencia s.f. 1. (prioridade) lehentasun<br />

2. zaletasun<br />

preferido -a adx. gog<strong>ok</strong>o, gustuko,<br />

begiko<br />

97


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 98<br />

98<br />

Dicionario Elemental<br />

preferir v.t. nahiago izan, hobetsi<br />

pregoar v.t. aldarrikatu<br />

preguiceiro -a adx./s alfer, nagi,<br />

zabar<br />

preguiza s.f. nagitasun, alfertasun,<br />

nagikeria<br />

pregunta s.f. galdera, itaun<br />

preguntar v.t. galdetu, galdegin<br />

prelo s.m. 1. (técnica) inprenta, inprimatze<br />

2. (lugar) inprimategi<br />

premer v.t. estutu, estuagotu<br />

premiar v.t. saritu<br />

premio s.m. sari<br />

preñada adx./s.f. haurdun<br />

prenda s.f. janzki<br />

prender v.t. 1. (atrapar) heldu<br />

2. (agarrar) lotu 3. (unha planta)<br />

sustraitu, errotu 4. (arrestar) atxilotu<br />

5. (lume) su eman<br />

prensa s.f. 1. (máquina) prentsa, zapalgailu<br />

2. prentsa<br />

preocupación s.f. ardura, axola,<br />

kezka, buruhauste<br />

preocupado -a adx. kezkatsu<br />

preocupante adx. kezkagarri<br />

preocupar v.t./v.p. kezkatu, arduratu,<br />

larritu, estutu, urduritu, ardura<br />

izan, inporta izan<br />

preparación s.f. antolamendu, antolaketa,<br />

prestaera<br />

preparado -a adx. 1. prest, gertu<br />

s.m. 2. prestakin<br />

preparar v.t. 1. (organizar) preparatu,<br />

gertatu, prestatu, antolatu, taxutu<br />

2. (pór) prestatu, gertatu<br />

preparativo s.m. prestaera, antolaketa<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

presa s.f. 1. harrapakin 2. (encoro)<br />

uharka, urtegi 3. (construción)<br />

presa 4. (presada) eskukada,<br />

ahurkada<br />

présa s.f. presa á présa erresaka,<br />

presa, presaka, lasterka<br />

presada s.f. eskukada, ahurkada<br />

presebe s.m. aska<br />

presentación s.f. aurkezpen<br />

presentador -ora s. aurkezle<br />

presentar v.t./v.p. 1. aurkeztu v.t.<br />

2. (mostrar) agertu, erakutsi<br />

presente s.m. 1. orainaldi, oraingo<br />

2. (lingua) orainaldi<br />

presentir v.t. susmatu<br />

presenza s.f. 1. presentzia 2. (asistencia)<br />

presentzia 3. presentzia,<br />

itxura<br />

presidente -a s. lehendakari, presidente<br />

presión s.f. presio<br />

presionar v.t. sakatu<br />

preso -a adx./s. preso, atxilo, gatibu<br />

préstamo s.m. 1. mailegu 2. (lingua)<br />

mailegu<br />

prestar v.t. 1. mailegatu v.p. 2. prest<br />

egon v.i. 3. on/ondo/ongi egin<br />

prestar atención adi egon<br />

prestixio s.m. prestigio, ospe<br />

presupostar v.t. aurrekontua egin<br />

presuposto s.m. aurrekontu<br />

pretexto s.m. aitzakia, zuribide,<br />

akiakula<br />

preto adv. hurbil, gertu<br />

prevención s.f. ardura, arreta, neurri<br />

preventivo -a adx. badaezpadako<br />

prexudicar v.t. kalte egin


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 99<br />

galego - éuscaro<br />

prexudicial adx. kaltegarri, gaitz<br />

prezo s.m. salneurri, balio, prezio<br />

primacía s.f. lehentasun<br />

primavera s.f. udaberri<br />

primeiramente adv. lehenik, lehenik<br />

eta behin, lehenbizi<br />

primeiro -a adx./s. 1. aurreneko,<br />

lehen, lehenbiziko, lehenengo<br />

adv. 2. lehenik, lehenbizi en primeiro<br />

lugar lehenbizi<br />

primoxenitura s.f. lehenengotza, lehentasun<br />

princesa s.f. printzesa<br />

principal adx. 1. nagusi 2. (esencial)<br />

oinarrizko, funtsezko<br />

príncipe s.m. printze<br />

principio s.m. 1. hasiera, hastapen<br />

2. iturburu, sorburu pl. 3. oinarri,<br />

hastapen<br />

prioridade s.f. lehentasun<br />

prisión s.f. kartzela, espetxe, presondegi<br />

privado -a adx.pribatu<br />

privar v.t. 1. galarazi, debekatu v.p.<br />

2. utzi<br />

proba s.f. 1. (exercicio, exame)<br />

proba, azterketa 2. (demostración)<br />

froga, sinesgarri 3. (intento)<br />

saio, entsegu<br />

probar v.t. 1. probatu 2. (demostrar)<br />

frogatu, egiaztatu 3. (alimentos)<br />

dastatu<br />

problema s.m. arazo, problema<br />

procedencia s.f. etorrera<br />

proceder s.m. 1. j<strong>ok</strong>aera v.i. 2. etorri<br />

procurar v.t. 1. (tentar) saiatu, ahalegindu<br />

2. (obter) eskuratu, lortu,<br />

erdietsi<br />

producir v.t. 1. eragin 2. ekoiztu,<br />

produzitu v.p. 3. gertatu<br />

produto s.m. 1. (resultado) emaitza<br />

2. (que se fabrica) produktu<br />

proer v.i. azkura eman<br />

profesión s.f. bizibide, lanbide, ofizio,<br />

langintza<br />

profesor -ora s. irakasle<br />

profeta s. profeta<br />

profundar v.t./v.i. sakondu<br />

profundidade s.f. 1. sakontasun<br />

2. sakonera, (do mar) zingo con<br />

moita profundidade sakon<br />

profundo -a adx. sakon<br />

prognosticar v.t. iragarri<br />

prognóstico s.m. iragarpen<br />

programa s.m. programa<br />

progresista adx./s. aurrerakoi<br />

progreso s.m. aurrerabide, aurrerapen<br />

prohibición s.f. debeku<br />

prohibir v.t. debekatu, galarazi<br />

proído s.m. azkura, erredura<br />

prólogo s.m. sarrera<br />

promesa s.f. promes<br />

prometer v.t. 1. agindu, hitzeman,<br />

promes egin 2. baietsi, egiaztatu<br />

v.i. 3. itxura izan v.p. 4. ezkonhitza<br />

eman<br />

prometida s.f. emaztegai<br />

prometido s.m. 1. senargai 2. agindu<br />

promover v.t. eragin, sustatu<br />

pronome s.m. izenordain<br />

pronunciar v.t. 1. ebaki, ahoskatu<br />

v.p. 2. iritzia eman/azaldu<br />

propaganda s.f. propaganda, zabalkunde<br />

99


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 100<br />

100<br />

Dicionario Elemental<br />

propensión s.f. joera<br />

propiedade s.f. 1. (dereito) jabetza<br />

2. jabetasun 3. (característica)<br />

ezaugarri<br />

propietario -a s. jabe<br />

propina s.f. eskupeko<br />

propio -a adx. (especial) propio, berezko<br />

propoñer v.t. 1. proposatu v.p.<br />

2. helburu hartu<br />

propor v.t. 1. proposatu v.p. 2. helburu<br />

hartu<br />

propósito s.m. asmo, helburu a propósito<br />

espresuki, beraziaz<br />

prórroga s.f. luzapen<br />

protección s.f. 1. babes, geriza 2.<br />

zainketa<br />

protesta s.f. protesta<br />

protestar v.t./v.i. protestatu, protesta<br />

egin<br />

protexer v.t./v.p. babestu, gerizatu,<br />

jabetu<br />

proveito s.m. probetxu bo proveito<br />

on egin<br />

proveitoso -a adx. probetxugarri<br />

provincia s.f. probintzia<br />

provir v.i. etorri<br />

provisional adx. behin-behineko<br />

provocar v.t. 1. eragin 2. prob<strong>ok</strong>atu,<br />

zirikatu<br />

proxecto s.m. 1. (meta) helburu,<br />

egitasmo 2. proiektu, egitarau<br />

próximo -a adx. 1. (espazo) hurbil,<br />

ond<strong>ok</strong>o, inguruko, hurko 2. hurrengo,<br />

datorren, hurran<br />

prudencia s.f. zuhurtasun<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

prudente adx. zuhur, sotil<br />

pseudónimo s.m. izengoiti, izenorde<br />

publicar v.t. argitaratu<br />

publicidade s.f. publizitate<br />

público -a adx. 1. publiko, jendaurreko<br />

s.m. 2. publiko<br />

pucha s.f. txapel<br />

pucheiro s.m. eltze<br />

pucho s.m. txano<br />

pudin s.m. budin<br />

pulcritude s.f. txukuntasun<br />

pulcro -a adx. txukun<br />

pulga s.f. arkakuso<br />

pulir v.t. leundu<br />

pulmón s.m. birika, hauspo<br />

pulsar v.t. 1. sakatu v.i. 2. taupada<br />

egin<br />

pulseira s.f. eskumuturreko<br />

pulso s.m. 1. pultsu, taupadak 2. eskumutur<br />

3. zuhurtzia, tentu<br />

puñada s.f. ukabilkada, ukabilko<br />

puñado s.m. ahurkada, eskukada<br />

puñazo s.m. ukabilkada, ukabilko<br />

puño s.m. ukabil<br />

punta s.f. 1. mutur, punta 2. (cravo<br />

pequeno) puntapax<br />

punto s.m. 1. puntu 2. (lugar)<br />

puntu, t<strong>ok</strong>i punto de vista ikuspegi<br />

en punto doi-doi no intre en<br />

que doi-doi<br />

puntualizar v.t. zehaztu<br />

puro -a adx. 1. garbi, xahu, puru 2.<br />

huts s.m. 3. zigarro<br />

pus s.m. zorne


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 101<br />

Q<br />

galego - éuscaro<br />

que pron. 1. zer conx. 2. (relativo) -<br />

en 3. (completiva) -ela 4. (comparativa)<br />

baino en que zertan<br />

quebra s.f. 1. (economía) porrot<br />

2. pitzadura<br />

quebracabezas s.m. buruhauste<br />

quebradizo -a adx. apurkor<br />

quebrar v.t./v.i. 1. pitzatu v.i. 2. (eco -<br />

nomía) porrot egin<br />

quecer v.t./v.i. berotu<br />

quedar v.i. gelditu, geratu<br />

quedo -a adx. geldi, geldirik<br />

quefacer s.m. zeregin, eginkizun,<br />

eginbehar<br />

queimado -a adx. erre, kiskali<br />

queimadura s.f. erredura<br />

queimar v.t. erre, sutu<br />

queixa s.f. kexa, espa<br />

queixarse v.p. kexatu, arranguratu<br />

queixo s.m. 1. gazta 2. k<strong>ok</strong>ots<br />

queixume s.m. arrangura<br />

quen pron. nor ser quen a gai izan,<br />

gauza izan<br />

quenda s.f. txanda por quenda txandaka<br />

quentar v.t./v.i. berotu<br />

quente adx. bero<br />

quentura s.f. 1. (febre) sukar 2. (bo -<br />

cha) hotzikara 3. (calor) epeltasun<br />

querer s.m. 1. maitasun v.t. 2. (desexar)<br />

gura izan, nahi izan, gogo<br />

izan 3. (amar) maitatu, maite izan<br />

sen querer nahi gabe<br />

querido -a adx. 1. laztan, maite<br />

2. amorante, maitale<br />

quieto -a adx. geldi, geldirik<br />

quilo s.m. kilo, kilogramo<br />

quilogramo s.m. kilogramo<br />

quilolitro s.m. kilolitro<br />

quilómetro s.m. kilometro<br />

química s.f. kimika<br />

químico -a adx. 1. kimiko s. 2. kimikari<br />

quimo s.m. kimu<br />

quince num./s.m. hamabost<br />

quincena s.f. hamabostaldi<br />

quiñentos -as num./s.m. bostehun<br />

quiniela s.f. kiniela<br />

quinto -a adx./s. 1. (dunha serie)<br />

bostgarren 2. (dun todo) bosten<br />

quinta feira osteguna<br />

quiosco s.m. quiosco<br />

quitar v.t. 1. atera, jalgi 2. (conseguir)<br />

atera, lortu 3. (á rúa) atera,<br />

kanporatu 4. (nun xogo) bota<br />

quizabes adv. beharbada, agian,<br />

ote, menturaz<br />

quizais adv. beharbada, agian, ote,<br />

menturaz<br />

101


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 102<br />

102<br />

R<br />

Dicionario Elemental<br />

ra s.f. igel<br />

rabaño s.m. talde de ovellas artalde<br />

rabia s.f. amorru, ernegazio<br />

rabia s.f. amorru, errabia<br />

rabiar v.i. ernegatu, amorratu<br />

rabo s.m. 1. buztan 2. txorten<br />

rabudo -a adx. 1. buztanluze 2. aiurri<br />

txarra<br />

rabuñar v.t./v.p. atzamarkatu<br />

rachar v.t./v.i. 1. hautsi, apurtu, puskatu<br />

2. (resgar) zarrastatu, urratu<br />

racional adx. arrazoizko<br />

radiante adx. distiratsu<br />

radio s.f. 1. irrati s.m. 2. Radio<br />

3. erradio<br />

rafa s.f. ogi mamia<br />

raia s.f. 1. marra, arraia, lerro<br />

2. (bioloxía) arraia<br />

raiar v.t./v.i. 1. (o día, o sol) argitu,<br />

urratu 2. marratu, marra egin<br />

raíl s.m. trenbide, errail<br />

raíña s.f. erregina<br />

raio s.m. 1. tximista 2. izpi<br />

3. (dunha roda) erradio<br />

raíz s.f. 1. erro, sustrai, zain<br />

2. (orixe) jatorri 3. (matemática e<br />

lingüística) erro<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

rama s.f. adar<br />

ramallete s.m. sorta, buket<br />

ramallo s.m. arbazta<br />

ramo s.m. sorta, buket<br />

rañar v.t./v.p. hazkatu, hazka egin,<br />

hatz egin<br />

rancho s.m. arrantxo<br />

randeeira s.f. leria, zabu<br />

rapaz s.m. mutil, morroi rapaces e<br />

rapazas neska-mutilak<br />

rapaza s.f. neska, neskatila, neskato<br />

rapaces e rapazas neska-mutilak<br />

rapidez s.f. azkartasun<br />

rápido -a adx. agudo, arin, azkar,<br />

bizkor<br />

raposo -a s. 1. azeri adx. 2. azeri,<br />

maltzur<br />

raqueta s.f. 1. erraketa 2. (para<br />

andar pola neve) elur-erraketa<br />

raro -a adx. arraro, bitxi<br />

rascar v.t. arraskatu, hazka egin<br />

rasqueta s.f. arraska<br />

rastro s.m. arrasto, aztarna, kutsu a<br />

rastro narrasean, arrastaka<br />

rata s.f. arratoi<br />

rateira s.f. 1. (trampa) satarte<br />

2. (niño) sagu-zulo


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 103<br />

galego - éuscaro<br />

rato s.m. sagu<br />

raxada s.f. bolada<br />

raxo s.m. solomo<br />

raza s.f. arraza<br />

razoable adx. 1. zentzuzko, arrazoizko<br />

2. (abondo, suficiente) dezente<br />

razoar v.t./v.i. arrazoitu<br />

razón s.f. arrazoi entrar en razón<br />

zentzatu<br />

rea s.f. ilara, lerro, errenka<br />

reacción s.f. erreakzio<br />

reaccionar v.i. erreakzionatu<br />

real adx. 1. egiazko, benetako<br />

2. (dos reis) erregeko s.m. 3. (moe -<br />

da) erreal 4. (ciencias) erreal<br />

realidade s.f. errealitate<br />

realizar v.t./v.p. 1. burutu v.p.<br />

2. errealizatu<br />

realmente adv. egiaz<br />

reanimar v.t./v.p. 1. suspertu v.t.<br />

2. berpiztu<br />

rebaixa s.f. beherapen<br />

rebaixar v.t. beheratu<br />

rebanda s.f. xerra<br />

rebelar v.t./v.p. matxinatu, jaiki<br />

rebentar v.t./v.i. lehertu, leher egin<br />

rebolar v.i. (rodar) pirritatu<br />

rebolo s.m. ametz a rebolos pirritan<br />

rebordar v.i. gaineztu, gainezka<br />

egin<br />

recado s.m. mandatu, enkargu, errekadu<br />

recanto s.m. bazter, tx<strong>ok</strong>o<br />

receita s.f. rezeta<br />

recender v.i. usain ona izan/eman<br />

recendo s.m. lurrin, usain gozo<br />

recente adx. berri<br />

recentemente adv. berriki, oraintsu,<br />

oraindik orain<br />

receo s.m. errezelo, mesfidantza<br />

recepción s.f. 1. (dun sinal) hartze<br />

2. (acollida) harrera, ongi etorri<br />

3. (lugar) harrera-leku<br />

rechamante adx. ikusgarri<br />

rechouchiar v.i. txio egin<br />

rechouchío s.m. txio<br />

recibimento s.m. harrera<br />

recibir v.t. hartu, jaso, errezibitu<br />

recibo s.m. ordainagiri<br />

recipiente s.m. ontzi, andel, tanga<br />

recíproco -a adx. elkarrekiko<br />

recital s.m. saio<br />

reclamar v.t./v.i. eskatu, erreklamatu<br />

recoller v.t. 1. (algo) jaso 2. (un lu gar)<br />

jaso, batu, bildu v.p. 3. erretiratu<br />

recomendación s.f. gomendio carta<br />

de recomendación gomendiozko<br />

gutuna<br />

recomendar v.t. gomendatu<br />

recompensa s.f. pagu, sari<br />

recoñecemento s.m. 1. ikuskapen<br />

2. (gratitude) esker on<br />

recoñecer v.t. 1. aztertu 2. ezagutu<br />

v.t./v.p. 3. aitortu<br />

reconstituínte s.m. (tónico) idargarri<br />

reconto s.m. zenbaketa<br />

recordar v.t./v.i. gogoratu, oroitu,<br />

gogoraratu<br />

recordo s.m. 1. oroipen, oroitzapen<br />

pl. 2. eskumuinak, goraintziak dar<br />

recordos eskumuinak eman<br />

recreo s.m. 1. olgeta, laket 2. (na<br />

escola) jolasaldi<br />

103


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 104<br />

104<br />

Dicionario Elemental<br />

rectángulo -a adx. 1. angeluzuzen<br />

s.m. 2. laukizuzen<br />

recto -a adx. 1. artez, zuzen 2. zorrotz<br />

recuar v.i. atzera egin<br />

recuperar v.t. 1. berreskuratu<br />

2. (unha materia) errekuperatu<br />

3. (tempo) galdutako orduak sartu<br />

4. (dunha enfermidade) sendatu<br />

recurso s.m. 1. baliabide, bitarteko<br />

pl. 2. baliabide 3. (dereito) helegite,<br />

errekurtso<br />

redacción s.f. 1. idazlan, idazketa<br />

2. (lugar) erredakzio<br />

rede s.f. sare<br />

rédito s.m. korritu<br />

redondo -a adx. biribil<br />

redor s.m. inguru, ingurumari ao<br />

redor inguruan<br />

reducir v.t./v.p. 1. (en tamaño) txikiagotu,<br />

laburtu 2. (en cantidade)<br />

murriztu, laburtu<br />

refacho s.m. bolada<br />

referente adx. 1. dag<strong>ok</strong>iona s.m.<br />

2. erreferente<br />

referir v.t. 1. adierazi v.i./v.p. 2. –i<br />

buruzkoa izan<br />

reflectir v.t. islatu<br />

reflexión s.f. 1. gogoeta, hausnarketa,<br />

burutapen 2. (física) islapen<br />

reflexo -a adx. 1. erreflexu s.m.<br />

2. isla pl. 3. erreflexu<br />

reforma s.f. berritze, erreforma<br />

reformar v.t. 1. berregin 2. (un lu gar)<br />

berritu 3. (unha institución, unha<br />

lei,…) erreformatu v.p. 4. zintzotu<br />

reforzar v.t./v.p. indartu, sendotu<br />

reforzo s.m. idargarri<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

refrán s.m. esaera, esaera zahar, atsotitz,<br />

errefrau<br />

refrescar v.t./v.p. freskatu<br />

refugallo s.m. hondakin, abar<br />

refugar v.t. errefusatu, uko egin<br />

refusar v.t. errefusatu, uko egin<br />

refuxiado -a s. errefuxiatu<br />

refuxio s.m. 1. aterpe, babes<br />

2. (cons trución) aterpetxe<br />

regalar v.t. oparitu, erregalatu, opari<br />

egin<br />

regalo s.m. opari, erregalu<br />

regañar v.t./v.p. arrailatu<br />

regar v.t. ureztatu<br />

regata s.f. estropada<br />

regato s.m. erreka<br />

regazo s.m. altzo, magal<br />

rego s.m. 1. (na terra) ildaska 2. (de<br />

auga) lats 3. (canle de auga)<br />

ubide<br />

regra s.f. 1. arau, erregela 2. erregela<br />

3. hileko<br />

regresar v.i. itzuli, bihurtu<br />

regulamentar v.t. arautu, erregulatu<br />

regulamento s.m. araudi, arautegi<br />

regular adx. 1. normal, arrunt<br />

2. erregular v.t./v.p. 3. erregulatu,<br />

arautu<br />

rei s.m. errege día de reis erregeegun<br />

reino s.m. erreinu, erresuma<br />

reitor -ora s. errektore, erretore<br />

reitoría s.f. errektoretza<br />

reivindicación s.f. eskabide<br />

reivindicar v.t. errebindikatu, aldarrikatu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 105<br />

galego - éuscaro<br />

relación s.f. 1. (consecuencia) zerikusi,<br />

harreman, lotura 2. tratu, harreman<br />

3. (conexión) ikuskizun<br />

4. (listaxe) zerrenda<br />

relacionar v.t. 1. erlazionatu, lotu<br />

v.p. 2. harremanak izan, harremanak<br />

jarri<br />

relativo -a adx. 1. erlatibo 2. (referente)<br />

-i buruzko s.m. 2. (lingua)<br />

erlatibo<br />

relevancia s.f. gailentasun<br />

relevo s.m. 1. erliebe 2. (relevancia)<br />

gailentasun<br />

relixión s.f. erlijio<br />

relixioso -a adx.s. 1. erlijioso 2. (que<br />

ten fe) fededun<br />

relón s.m. zahi<br />

reloxaría s.f. 1. (técnica) erlojugintza<br />

2. (obradoiro ou tenda) erlojutegi<br />

reloxo s.m. erloju, ordulari<br />

relustro s.m. oinaztargi, tximistargi<br />

rematar v.t./v.i. 1. bukatu, amaitu<br />

v.i. 2. azkendu v.t. 3. (deporte)<br />

errematatu<br />

remate s.m. bukaera, amaiera,<br />

azken<br />

remediar v.t. erremediatu<br />

remedio s.m. erremedio<br />

remendo s.m. adabaki, petatxu<br />

remexer v.t. 1. eragin, nahastu, irabiatu<br />

v.p. 2. (mexer) zirkin egin<br />

remo s.m. 1. arraun 2. (deporte)<br />

arraunketa<br />

remoer v.t. hausnartu<br />

remolacha s.f. erremolatxa, beterraba<br />

remollar v.t. uretan jarri, (comida)<br />

beratzen jarri<br />

remollo s.m. beratzen, uretan<br />

remuneración s.f. ordain, ordainketa<br />

renda s.f. 1. errenta 2. (alugueiro)<br />

errenta, al<strong>ok</strong>airu, akura 3. (do cabalo)<br />

aho-uhal, brida<br />

rendemento s.m. 1. (beneficio) etekin<br />

2. (rendición) errendizio<br />

render v.t. 1. (derrotar) garaitu, menderatu,<br />

errenditu v.p. 2. (ce der)<br />

amore eman, errenditu v.i. 3. (producir)<br />

errendimendua izan<br />

rendición s.f. errendizio<br />

renovar v.t. berritu, berriztatu, eraberritu<br />

renuncia s.f. uko<br />

renunciar v.t. uko egin<br />

reparar ohartu<br />

repartir v.t. 1. banatu 2. (colocar)<br />

banandu 3. (estender) hedatu v.p.<br />

4. repartirse, dividirse<br />

reparto s.m. banaketa<br />

repetición s.f. errepikapen<br />

repetir v.t. 1. errepikatu 2. (unha<br />

comida) berriz jan 3. (algo que se<br />

dixo) berresan v.i./v.p. 4. (un<br />

acontecemento) berriz gertatu<br />

repolo s.m. aza<br />

repouso s.m. atsedenaldi, pausaldi<br />

reprender v.t. agirakatu<br />

representación s.f. 1. (imaxe) irudikapen<br />

2. (actuación) emankizun,<br />

emanaldi 3. ordezkaritza<br />

representante s. 1. ordezkari<br />

2. merkataritza-agente<br />

representar v.t. 1. irudikatu 2. (a<br />

unha persoa ou empresa) ordezkatu<br />

3. (unha obra de teatro) antzeztu<br />

reprobación s.f. gaitzespen<br />

105


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 106<br />

106<br />

Dicionario Elemental<br />

reprobar v.t. gaitzetsi<br />

reproducir v.t./v.p. 1. errepikatu<br />

2. (un texto) kopiatu 3. (un son<br />

ou imaxe) erreproduzitu 4. (bioloxía)<br />

ugaldu<br />

réptil s.m. narrasti<br />

república s.f. errepublika<br />

repugnancia s.f. higuin, nazka<br />

repugnante adx. nazkagarri, higuingarri<br />

repugnar v.t. nazkatu<br />

requeixo s.m. gaztanbera<br />

requintado -a adx. galant<br />

resaca s.f. 1. (do mar) tirain, erresaka<br />

2. biharamun, bestondo<br />

resentido -a adx. erresumindu, minbera<br />

resentimento s.m. erresumin, sumin<br />

reserva s.f. erreserba<br />

reservar v.t. erreserbatu, gorde<br />

resgar v.t. zarrastatu, urratu<br />

residencia s.f. egoitza residencia sanitaria<br />

osasun egoitza<br />

residuo s.m. hondar, kondar<br />

resignación s.f. etsipen<br />

resignarse v.p. etsi<br />

resistencia s.f. erresistentzia<br />

resistir v.t./v.i. 1. eutsi 2. (unha dor<br />

ou sufrimento) jasan<br />

resolver v.t./v.p. 1. konpondu v.t.<br />

2. (matemática) ebatzi<br />

resón s.m. oihartzun<br />

respectar v.t. errespetatu<br />

respecto s.m. begirune, errespetu ao<br />

respecto horri buruz respecto a -i<br />

buruz<br />

respiración s.f. arnasa<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

respirar v.i. arnastu, arnasa hartu<br />

resplandor s.m. dizdiz, distira<br />

responder v.t./v.i. erantzun, ihardetsi<br />

responsable adx. 1. arduradun s.<br />

2. erantzule, arduradun facer responsable<br />

leporatu<br />

resposta s.f. erantzun<br />

resta s.f. kenketa<br />

restar v.t. kendu<br />

restaurante s.m. jatetxe<br />

restaurar v.t. berriztatu<br />

resto s.m. 1. gainerako 2. (matemática)<br />

hondar pl. 3. hondakin<br />

resucitar v.t./v.i. berpiztu<br />

resultado s.m. 1. ondorio 2. (deporte)<br />

emaitza 3. (matemática) emaitza<br />

resumo s.m. laburpen en resumo<br />

azken batean<br />

retirar v.t. 1. baztertu, urrundu,<br />

erretiratu, atzeratu v.t./v.p. 2. erretiratu,<br />

atzeratu, lekutu<br />

retorcer v.t./v.p. bihurritu, tr<strong>ok</strong>atu<br />

retornar v.i. itzuli, bihurtu<br />

retransmisión s.f. emanaldi<br />

retratar v.t. erretratatu<br />

retrato s.m. 1. erretratu, potret<br />

2. deskripzio, deskribapen<br />

retribución s.f. ordainketa<br />

retroceder v.i. atzeratu, atzera egin<br />

retrógrado -a adx./s. atzerakoi<br />

retrouso s.m. errepika<br />

retrucar v.i. txintik atera, entzun<br />

reuma s.f. erreuma<br />

reunión s.f. 1. bilketa 2. batzar, bilera,<br />

biltzar lugar de reunión bilt<strong>ok</strong>i<br />

reunir v.t. 1. batu, bildu v.p. 2.<br />

bildu, elkartu, batzartu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 107<br />

galego - éuscaro<br />

reverencia s.f. erreberentzia<br />

revés s.m. 1. ifrentzu 2. errebes ao<br />

revés alderantziz, atzekoz aurrera<br />

revisar v.t. begiztatu, berrikusi<br />

revisión s.f. ikustaldi<br />

revista s.f. 1. aldizkari, kazeta<br />

2. ikuskatze 3. errebista<br />

revivir v.i. 1. berpiztu v.t./v.i. 2. bizkortu<br />

v.t. 3. (recordos) gogorarazi<br />

revolución s.f. 1. iraultza, matxinada<br />

2. (fisica) biraketa<br />

revolucionario -a adx./s. iraultzaile<br />

rexeitar v.t. arbuiatu, erdeinatu, uko<br />

egin<br />

rexión s.m. eskualde, herrialde, lurralde<br />

rexistrar v.t. miatu, arakatu<br />

rexistro s.m. erregistro<br />

rexo -a adx. sendo, mardul<br />

rexouba s.f. 1. poz 2. esamesa<br />

rezar v.t./v.i. otoiztu, errezatu,<br />

otoitz egin, otoi egin<br />

rezo s.m. 1. (oración) otoitz, errezo,<br />

otoi 2. (acción) otoizte<br />

ría s.f. itsasadar<br />

riada s.f. uholde<br />

riba de adv. gainean<br />

ribeira s.f. itsasertz<br />

rico -a adx./s. 1. aberats, dirudun<br />

adx. 2. gozo 3. (fértil) oparo<br />

ridículo -a adx. barregarri<br />

rifa s.f. 1. zozketa 2. errieta<br />

rifar v.t. 1. zozkatu 2. errieta egin<br />

ril s.m. giltzurrun<br />

rilar v.t. marraskatu, karraskatu<br />

rillar v.t. hortzikatu<br />

rincho s.m. irrintzi<br />

ringleira s.f. ilara, lerro, errenka<br />

ringleira s.f. s.f. ilara, lerro, errenkada<br />

rinoceronte s.m. errinozero<br />

río s.m. ibai<br />

riqueza s.f. ondasun, aberastasun<br />

rir v.i. 1. barre egin v.t. 2. barrez<br />

hartu v.p. 3. iseka egin<br />

risa s.f. barre, irri<br />

riscar v.t. 1. marratu 2. urratu 3. (rabuñar)<br />

atzamarkatu<br />

risco s.m. 1. arrisku 2. urratu<br />

riso s.m. barre, irri<br />

ríxido -a adx. zorrotz<br />

rizado -a adx. kizkur, izurtsu<br />

rizo -a adx. 1. kizkur, izurtsu s.m.<br />

2. kizkur, izur<br />

rocha s.f. haitz, harkaitz, arr<strong>ok</strong>a<br />

roda s.f. gurpil<br />

rodar v.i. 1. errodatu, pirritatu v.t.<br />

2. pirritatu 3. (un filme) filmatu<br />

4. (un vehículo) errodajea egin<br />

rodaxe s.f. 1. (dun filme) filmatze<br />

2. (dun vehículo) errodaje<br />

rodear v.t./v.p. inguratu<br />

rodeo s.m. 1. inguraketa, inguratze<br />

2. (desvío) ingurumari, itzulinguru<br />

3. (andrómena) ingurumari, itzulinguru<br />

roer v.t. karraskatu, marraskatu<br />

roibén s.m. oskorri<br />

roibo -a adx. gorri, ilegorri<br />

romance adx. 1. erromaniko s.m.<br />

2. (linguas) erromantze 3. (literatura)<br />

erromantze 4. amodio-historia<br />

románico -a adx. erromaniko<br />

romaxe s.f. erromeria<br />

romo -a adx. motz, kamuts<br />

107


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 108<br />

108<br />

Dicionario Elemental<br />

romper v.t./v.i. hautsi, apurtu, puskatu,<br />

txikitu romper estirando<br />

eten<br />

roncar v.i. zurrungatu, zurrunga<br />

egin<br />

roncexar v.i. zurrungatu, zurrunga<br />

egin<br />

ronquido s.m. zurrunga<br />

rosa adx./s.f. arrosa<br />

rosada s.f. ihintz, garo<br />

rosario s.m. arrosario<br />

rosca s.f. uztai<br />

roseira s.f. arrosondo<br />

rostro s.m. aurpegi<br />

roubar v.t./v.i. lapurtu, ostu<br />

roubo s.m. lapurreta<br />

rouco -a adx.marrantatu<br />

roupa s.f. arropa, jantzi<br />

roupeiro -a adx./s. arropategi, jantzitegi<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

roxo -a adx. 1. ilehori 2. (candente)<br />

gori poñer roxo goritu<br />

rúa s.f. kale, karrika<br />

rubio -a adx. ilegorri, gorri<br />

rubir v.i. katamarka igo<br />

rudo -a adx. latz, zakar<br />

rugby s.m. errugbi<br />

ruído s.m. hots, zarata ruído que se<br />

fai ao asoar o nariz zintz<br />

ruidoso -a adx. zaratatsu<br />

ruín adx. zital<br />

rula s.f. usapal<br />

rumbo s.m. norabide<br />

rume s.m. hausnarketa<br />

rumiar v.t. hausnartu<br />

rumor s.m. marmar, zurrumurru<br />

rumoroso -a adx. marmarti<br />

ruxir v.i. orro egin


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 109<br />

S<br />

galego - éuscaro<br />

saba s.f. izara, maindire<br />

sábado s.m. larunbat<br />

sabedoría s.f. jakinduria, jakituria<br />

saber v.t. 1. jakin v.i. 2. zaporea<br />

izan, gustua izan vai ti saber auskalo<br />

saber ben ondo/ongi jakin<br />

facer saber aditzera eman facer<br />

saber jakinarazi<br />

sabio -a adx./s. jakintsu<br />

sabor s.m. zapore, gustu, (bo) ahogozo,<br />

(líquidos) edakera<br />

saboroso -a adx. gozo, urtsu<br />

sacar v.t. 1. atera, jalgi 2. (conseguir)<br />

atera, lortu 3. (á rúa) atera,<br />

kanporatu 4. (nun xogo) bota<br />

sacerdote s.m. apaiz, abade<br />

sachar v.t. 1. aitzurtu 2. (desherbar)<br />

jorratu<br />

sacho s.m. aitzur<br />

saciar v.t./v.p. ase, asebete, hezetu<br />

saco s.m. zaku<br />

sacrificar v.t./v.p. sakrifikatu<br />

sacrificio s.m. 1. sakrifizio 2. (de<br />

gando) hiltze<br />

sacudida s.f. astinaldi<br />

sacudir v.t. 1. astindu, inarrosi 2. astindu,<br />

jo 3. kendu<br />

sagaz adx. zoli<br />

sagrado -a adx. 1. sakratu 2. (moi<br />

importante) gurgarri<br />

saia s.f. gona<br />

saída s.f. 1. irteera 2. (solución) irtenbide<br />

3. (ocorrencia) ateraldi<br />

saído -a adx. irten<br />

saír v.i. 1. atera, irten, jalgi 2. (ir)<br />

joan 3. (darse a coñecer) argitaratu<br />

4. (da casa) kaleratu<br />

sal s.m. gatz<br />

sala s.f. 1. (dunha casa) egongela,<br />

sala 2. (local dun edificio) gela,<br />

areto,l<strong>ok</strong>al 3. (dereito) auzitegi,<br />

sala sala de cine zinema-areto<br />

salario s.m. jornal, soldata<br />

salchicha s.f. saltxitxa<br />

saleiro s.m. gatzontzi<br />

salgado -a adx./s. gazi<br />

salgar v.t. gazitu<br />

salgueiro s.m. sahats<br />

saliva s.f. listu, txu<br />

salmón s.m. iz<strong>ok</strong>in<br />

salón s.m. 1. egongela, sala 2. (pe za<br />

grande nun edificio, local) areto<br />

salouco s.m. zotin<br />

salpicadura s.f. zipriztin<br />

109


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 110<br />

110<br />

Dicionario Elemental<br />

salsa s.f. saltsa, mollo, prebe<br />

salseira s.f. saltsaontzi<br />

saltar v.t./v.i. saltatu, jauzi egin,<br />

salto egin<br />

salto s.m. jauzi, salto<br />

salvar v.t./v.p. 1. salbatu v.t. 2. (un<br />

obstáculo) gainditu<br />

salvaxada s.f. basakeria<br />

salvaxe adx. basati, basa<br />

salvo -a adx. 1. onik prep. 2. salbu,<br />

ezik, izan ezik<br />

san (f. sa) adx. 1. osasuntsu, sano<br />

2. osasungarri 3. zintzo, sano<br />

adx./s.m. 4. san, done<br />

sancristán -á s. sakristau, (só a muller)<br />

serora<br />

sancristía s.f. sakristia<br />

sandalia s.f. sandalia<br />

sandar v.t./v.i. osatu, sendatu<br />

sandeu (f. sandía) adx. txotxolo<br />

sangradura s.f. odol-ateratze<br />

sangrar v.i. 1. odola jario v.t.<br />

2. odola atera<br />

sangría s.f. 1. odol-ateratze 2. (bebida)<br />

sangria<br />

sangue s.m. odol<br />

santo -a adx. done, san, santu<br />

sapo s.m. apo<br />

sapoconcho s.m. dort<strong>ok</strong>a<br />

saque s.m. sake<br />

sarabia s.f. txingor<br />

sarabia s.f. txingor, kazkabar<br />

sarabiar v.i. txingorra egin, kazkabar<br />

egin<br />

sardiña s.f. sardina<br />

sartaña s.f. zartagin<br />

satisfacer v.t. 1. ase, asebete v.p. 2.<br />

konformatu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

satisfeito -a adx. ase<br />

saudable adx. osasungarri<br />

saudade s.f. malenkonia, herrimin<br />

saúdar v.t./v.p. agurtu, agur egin,<br />

agur esan<br />

saúde s.f. osasun<br />

saúdo s.m. 1. agur 2. goraintzi, eskumuin<br />

dar saúdos eskumuinak<br />

eman, goraintziak eman saúdos<br />

agur t’erdi<br />

se conx. 1. ba- 2. (interrogativas indirectas)<br />

-en se cadra beharbada, ote<br />

seca s.f. agor, sikate, lehorte<br />

secar v.t. 1. lehortu, sikatu, agorra<br />

egin v.i. 2. (unha fonte ou río)<br />

agortu 3. (as plantas) ihartu 4. (a<br />

suor) kendu<br />

sección s.f. 1. ebaketa 2. atal, sail<br />

seco -a adx. lehor, siku, agor, ihar,<br />

idor<br />

secretaría s.f. idazkaritza<br />

secretario -a s. idazkari<br />

secreto -a adx. ezkutuko, sekretu,<br />

isileko, isilpeko en secreto isilka<br />

século s.m. mende<br />

secura s.f. 1. (sequidade) lehortasun,<br />

idortasun 2. (seca) agor, sikate,<br />

lehorte<br />

seda s.f. zeta<br />

sede s.f. 1. egarri 2. egoitza ter sede<br />

egarri izan<br />

sedución s.f. lilura<br />

seducir v.t. 1. limurtu, liluratu, xarmatu<br />

2. limurtu, seduzitu<br />

segar v.t. igitatu, segatu<br />

segredo s.m. isilmandatu, sekretu,<br />

isileko<br />

seguinte adx./s. hurrengo, datorren,<br />

hurran


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 111<br />

galego - éuscaro<br />

seguir v.t. jarraitu, segitu<br />

segundo -a 2 adx./s. 1. bigarren s.m.<br />

2. segundo segunda feira astelehena<br />

segundo 1 prep. 1. arabera conx. 2.<br />

bezalaxe, bezala 3. ahala segundo<br />

parece dirudienez<br />

seguramente adv. segur aski, ziur<br />

aski<br />

seguranza s.f. segurtasun, ziurtasun,<br />

segurantza<br />

seguridade s.f. segurtasun, ziurtasun,<br />

segurantza<br />

seguro -a adx. 1. seguru 2. (certo-a)<br />

seguru, ziur s.m. 3. aseguru<br />

4. (dun mecanismo) segurtagailu<br />

adv. 5. segur, ziur estar seguro<br />

segur egon<br />

seica adv. ei, omen<br />

seis num./s.m. sei<br />

seiscentos -as num./s.m. seiehun<br />

seiturar v.t. igitatu, segatu<br />

seixo s.m. harribila<br />

selo s.m. 1. zigilu 2. (correos) seilu<br />

selva s.f. oihan<br />

semáforo s.m. semaforo<br />

semana s.f. aste semana completa<br />

astebete, fin de semana asteburu,<br />

día da semana astegun todas as<br />

semanas astero semana santa aste<br />

santua<br />

semanal adx. asteko<br />

semanario s.m. astekari, kazeta<br />

semellante adx. 1. antzeko, pareko,<br />

bezalako, berdintsu, kideko pl.<br />

2. hurko<br />

semellanza s.f. antz, eite<br />

semellar v.i. 1. iruditu v.p. 2. antzekoa<br />

izan<br />

sementar v.t. erein<br />

semente s.f. hazi<br />

semestral adx. sei hileko, sei hilabeteko<br />

semestre s.m. seihileko<br />

semicírculo s.m. zirkuluerdi<br />

sempre adv. beti para sempre sekulako,<br />

behingoz, betiko, betiereko<br />

de sempre betiko, betiereko<br />

dende sempre betidanik<br />

sen prep. 1. barik, gabe, gaberik s.f.<br />

2. l<strong>ok</strong>i sen dúbida jakina noski<br />

sen interrupción etengabe<br />

señardade s.f. 1. bakardade 2. malenkonia<br />

senda s.m. bidezidor<br />

senlleiro-a adx. goren<br />

senón prep. 1. ezik conx. 2. baino,<br />

baizik, bestela, gainerakoan non<br />

só...senón tamén ez ezki<br />

señor s.m. jaun, gizon<br />

señora s.f. andre<br />

señorita s.f. 1. (muller solteira) andereño,<br />

neska 2. (mestra de escola)<br />

andereño<br />

sensación s.f. sentsazio, sentipen<br />

sensible adx. sentibera, minbera<br />

senso s.m. zentzu, sen<br />

sentar v.t./v.p. 1. jesarri, eseri v.i.<br />

2. (algunha cousa) on/ondo/ongi<br />

etorri, mesede egin 3. (bebidas ou<br />

comidas) on/ondo/ongi egin 4. (un<br />

feito, comentario,…) on/ondo/ongi<br />

hartu<br />

sentenciar v.t. epaitu, zigortu<br />

sentenza s.f. 1. esaera 2. (dun xulgado)<br />

epai<br />

sentido -a adx. 1. bihotzezko s.m.<br />

2. zentzu, sen, korde 3. (orientación)<br />

noranzko 4. (os cinco sentidos)<br />

zentzumen<br />

111


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 112<br />

112<br />

Dicionario Elemental<br />

sentimento s.m. sentimendu<br />

sentinela s.f. zentinela<br />

sentir v.t. sentitu, nabaritu<br />

separación s.m. 1. bereizketa, banantze<br />

2. (distancia) tarte<br />

separar v.t./v.p. 1. (afastar) aldendu,<br />

banandu, urrundu, urrutiratu 2. (di -<br />

ferenciar) bereizi v.p. 3 (unha parella)<br />

banandu<br />

separatismo s.m. separatismo<br />

sepulcro s..m. hilobi<br />

sepultura s.f. hobi<br />

sequidade s.f. lehortasun, idortasun<br />

séquito s.m. segizio, gorte<br />

ser v.i. 1. izan s.m. 2. izate ser humano<br />

gizaki ser vivo izaki bizidun<br />

sexa como for dena dela<br />

serán s.m. arrats, ilunabar, iluntze<br />

ao serán iluntzean<br />

sereno -a adx. 1. lasai s. 2. gauzain<br />

serie s.f. segida, sail<br />

serio -a adx. serio, prestu<br />

sermón s.m. prediku, sermoi<br />

serpe s.f. suge<br />

serra s.f. zerra<br />

serradura s.f. zerrauts<br />

servente s. mendeko, (home) morroi,<br />

otsein; (muller) neskame,<br />

neskato<br />

servir v.t. 1. zerbitzatu v.i. 2. balio<br />

izan v.p. 3. baliatu<br />

servizo s.m. zerbitzu<br />

sesenta num./s.m. hirurogei<br />

seta s.f. gezi, zagita<br />

sete num./s.m. zazpi<br />

setecentos -as num./s.m. zazpiehun<br />

setembro s.m. irail<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

setenta num./s.m. hirurogeita hamar<br />

sétimo -a adx./s. 1. (dunha serie)<br />

zazpigarren 2. (dun todo) zazpiren<br />

seu (f. súa) pron. pos. 1. (singular)<br />

bere, haren 2. (plural) beren, haien<br />

de seu euren<br />

severo -a adx. zorrotz<br />

sexo s.m. sexu<br />

sexto -a adx./s. 1. (dunha serie) seigarren<br />

2. (dun todo) seiren sexta<br />

feira ostirala<br />

sexual adx. sexual<br />

si adv. 1. bai s.m. 2. baiezko<br />

siareiro -a s. zale<br />

sidra s.f. sagardo<br />

sidraría s.f. sagardotegi<br />

significado s.m. 1. esanahi 2. adierazi<br />

significante s.m. adierazle<br />

significar v.t. adierazi<br />

signo s.m. ikur, zeinu<br />

sílaba s.f. silaba<br />

silandeiro -a adx. isil<br />

silencio s.m. 1. isiltasun 2. (música)<br />

isilune silencio! ixo! en silencio<br />

isilik, isilka intre de silencio isilune<br />

silueta s.f. silueta, ingerada<br />

silva s.f. sasi, lahar<br />

silveira s.f. 1. sasi, lahar 2. sasitza,<br />

lahardi<br />

silveiral s.m. sasitza, lahardi<br />

silvestre adx. larre<br />

simbolizar v.t. irudikatu<br />

símbolo s.m. ikur<br />

simio s.m. tximino<br />

simpático -a adx. sinpatiko, atsegin<br />

simpatizante adx./s. aldeko, jarratzaile


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 113<br />

galego - éuscaro<br />

simple adx. soil, bakun, sinple<br />

sinal s.m. 1. ezaugarri, marka, seinale<br />

2. (aceno) keinu 3. (dun pagamento)<br />

seinale<br />

sinalar v.t. seinalatu, markatu<br />

sinatura s.f. sinadura, izenpe<br />

sincero -a adx. egiazale, sano, zintzo<br />

sindicalista s. sindikalista<br />

sindicar v.t. 1. elkartu v.p. 2. sindikatuan<br />

izena eman<br />

sindicato s.m. sindikatu<br />

singular adx. 1. (extraordinario) berebiziko,<br />

berealdiko 2. (único) berdingabe,<br />

paregabe adx./s. 3. singular<br />

sinxelo -a adx. 1. erraz, samur 2. soil,<br />

xume 3. umil, apal<br />

siso s.m. adimen<br />

sistema s.m. 1. sistema 2. modu,<br />

bide<br />

sitio s.m. leku, t<strong>ok</strong>i sitio de xogos<br />

jolast<strong>ok</strong>i sitio web web gune<br />

situación s.f. 1. posizio 2. egoera<br />

só adx. 1. bakar adv. 2. bakarrik,<br />

soilik s.m. 3. solo a soas bakarrik<br />

soá s.f. solomo<br />

soamente adv. bakarrik, soilik<br />

soar v.i. 1. jo, soinua egin v.t. 2. (un<br />

instrumento) jo<br />

sobeira s.f. patio, barla<br />

sobordar v.i. gaineztu, gainezka<br />

egin<br />

sobranceiro -a adx. nabarmen<br />

sobrar v.i. soberatu<br />

sobrazo s.m. besape, galtzarbe<br />

sobre prep. 1. gainean 2. (no tocante<br />

a) -i buruz s.m. 3. gutun-azal<br />

sobre todo batez ere, batik bat<br />

gehienbat<br />

sobrecama s.m. ohazal, estalki<br />

sobremesa s.f. 1. bazkalondo 2. postre,<br />

deserta<br />

sobrenome s.m. izenorde, izengoiti<br />

sobresaír v.i. 1. (posición) atera<br />

2. nabarmendu<br />

sobriño -a s. iloba, loba<br />

socato, de loc.adv. tupustean, supituki,<br />

hitzetik hortzera<br />

social adx. sozial<br />

socialista adx./s. sozialista<br />

sociedade s.f. 1. gizarte 2. elkarte<br />

3. (economía) sozietate sociedade<br />

anónima sozietate anonimo sociedade<br />

cooperativa sozietate kooperatibo<br />

sociedade limitada sozietate<br />

mugatu<br />

socio -a s. bazkide, sozio<br />

socorro s.m. 1. sorospen, s<strong>ok</strong>orru,<br />

laguntza interx. 2. lagundu<br />

sofá s.m. sofa<br />

soga s.f. s<strong>ok</strong>a<br />

sogra s.f. amaginarreba<br />

sogro s.m. aitaginarreba<br />

soidade s.f. 1. bakardade 2. malenkonia<br />

sol s.m. 1. eguzki 2. sol<br />

sola s.f. zola<br />

soldado s. soldadu, (Euskal Herrikoa)<br />

gudari<br />

soldo s.m. soldata<br />

soletrear v.t. letreiatu<br />

solicitar v.t. eskatu, galdegin<br />

solicitude s.f. eskaera<br />

solidariedade s.f. elkartasun<br />

sólido -a adx. 1. gogor, sendo, tinko,<br />

irmo adx./s.m. 2. solido<br />

solo s.m. lur, lurzoru, zoru<br />

113


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 114<br />

114<br />

Dicionario Elemental<br />

solombo s.m. azpizun<br />

soltar v.t./v.p. askatu, libratu<br />

solteira adx./s.f. ezkongai, senargabe,<br />

ezkongabe<br />

solteiro adx./s.m. ezkongai, emaztegabe,<br />

ezkongabe<br />

solteirón adx./s.m. mutilzahar<br />

solteirona adx./s.f. neskazahar<br />

solto adx. 1. libre adx./s.m. 2. diru<br />

xehe<br />

solución s.f. 1. konponbide, irtenbide<br />

2. (matemática) ebazpen, soluzio<br />

3. (química) soluzio<br />

sombra s.f. geriza, itzal dar sombra<br />

gerizpetu<br />

sombreiro s.m. kapela<br />

someter v.t. 1. menderatu, oinperatu<br />

v.p. 2. errenditu, makurtu<br />

son s.m. hots, soinu<br />

sona s.f. fama, aipamen<br />

soñar v.t./v.i. amets egin, amestu<br />

soño s.m. amets<br />

sono s.m. lo, logura, logale<br />

sonoridade s.f. 1. (cualidade) ozentasun<br />

2. (gradación) sonoritate<br />

con sonoridade ozen, ozenki<br />

sonoro -a adx. ozen<br />

sopa s.f. zopa<br />

soportar v.t. jasan, eutsi, eraman<br />

soporte s.m. euskarri<br />

soprar v.i. 1. putz egin 2. (o vento)<br />

jo v.t. 3. puztu<br />

sopro s.m. putz<br />

sorprender v.t./v.p. 1. harritu, txunditu<br />

v.t. 2. (atrapar) harrapatu, atzeman<br />

sorpresa s.f. ustekabe, ezusteko por<br />

sorpresa ustekabean<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

sorri v.i. irribarre egin<br />

sorriso s.m. irribarre<br />

sorte s.f. zorte mala sorte zorigaitz,<br />

zoritxar<br />

sortella s.f. eraztun<br />

sorteo s.m. zozketa<br />

sosego s.m. sosegu<br />

sospeita s.f. susmo<br />

sospeitar v.t/v.i. susmatu<br />

soster v.t. 1. sostengatu, eutsi v.p.<br />

2. (manterse) sostengatu<br />

soterrar v.t. lurperatu, lur eman<br />

souto s.m. gaztainadi<br />

soviet s.m. sobiet<br />

soviético -a adx./s. sobietar, Sobietar<br />

Batasuneko<br />

suar v.i. izerditu<br />

suave adx. leun, eme<br />

suavizar v.t. leundu<br />

subida s.f. igoera<br />

subir v.i./v.t. igo, goratu<br />

sublevar vt./v.p. jaiki, matxinatu<br />

subliñar v.t. azpimarratu<br />

submarinismo s.m. urpekaritza<br />

submarinista s. urpekari<br />

subordinación s.f. mendekotasun<br />

subordinado -a adx./s. eskupeko,<br />

mendeko<br />

subordinar v.t. menderatu<br />

subornar v.t. erosi<br />

substancia s.f. 1. substanzia 2. funts<br />

substancioso -a adx. mardul<br />

substantivo s.m. izen, substantibo<br />

substituír v.t. ordeztu<br />

subterráneo -a adx. 1. lurpeko s.m.<br />

2. lurpeko


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 115<br />

galego - éuscaro<br />

subtracción s.f. kenketa<br />

suceder v.i. 1. gertatu, suertatu<br />

2. (depois doutra) jarraitu<br />

sucedido s.m. gertaera, gertakari,<br />

gertakizun<br />

suceso s.m. gertaera, gertakari, gertakizun<br />

sucesor -ora adx./s. ondorengo, oinordeko<br />

sucidade s.f. zikinkeria, zikintasun<br />

sucio -a adx. zikin<br />

suco s.m. lats, ildaska, ildo<br />

suficiente adx. 1. aski, nahiko s.m.<br />

2. nahiko<br />

sufrir v.i./v.t. sufritu, pairatu<br />

suma s.f. batuketa<br />

sumidoiro s.m. estolda<br />

suor s.f. izerdi<br />

superar v.t. 1. gainditu v.p. 2. hobetu<br />

superficial adx. azaleko<br />

superficie s.f. azal<br />

superior adx. 1. (de lugar) goiko,<br />

gaineko 2. (de calidade) handiago,<br />

hobe s.m. 3. nagusi<br />

supermercado s.m. supermerkatu<br />

superstición s.f. sineskeria<br />

súpeto, de loc.adv. tupustean, supituki,<br />

hitzetik hortzera<br />

supoñer v.t. suposatu<br />

supor v.t. suposatu<br />

sur s.m. hego<br />

suspirar v.i. hasperen egin<br />

suspiro s.m. hasperen<br />

susto s.m. izu, izualdi<br />

suxeito s.m. 1. pertsona 2. (lingua)<br />

subjektu<br />

115


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 116<br />

116<br />

T<br />

Dicionario Elemental<br />

tabaco s.m. tabako<br />

taberna s.f. taberna<br />

taberneiro -a s. tabernari<br />

táboa s.f. 1. ohol, taula 2. taula pl.<br />

3. (deporte) berdinketa<br />

taboleiro s.m. 1. taula, ohol 2. (encerado)<br />

arbel<br />

tacha s.f. akats, hoben<br />

tacón s.m. tacón<br />

tacto s.m. 1. (sentido) ukimen<br />

2. (habilidade) kontu<br />

tal indef. horrelako, halako<br />

talento s.m. talentu, gaitasun<br />

tallada s.f. xerra<br />

tallar v.t. zizelkatu<br />

talle s.m. 1. gerri 2. neurri<br />

taller s.m. lantegi<br />

tallo s.m. 1. (corte) ebaki 2. (asento)<br />

eserleku<br />

talo s.m. zurtoin<br />

talón s.m. (cheque) taloi<br />

talvez adv. beharbada, agian<br />

tamaño s.m. tamaina, neurri, handitasun<br />

tambor s.m. danbor<br />

tamén adv. ere, baita ere, ere bai,<br />

era berean e tamén baita<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

tampa s.f. tapa<br />

tampouco adv. ezta ere, ere ez<br />

tan adv. hain, honen tan…coma<br />

bezain<br />

tanga s.f. tanga<br />

tanto -a adv. 1. honenbeste, hainbeste,<br />

horrenbeste, hain indef.<br />

2. honenbeste, hainbeste, horrenbeste<br />

tanto coma beste, hainbat,<br />

adina<br />

tapa s.f. tapa, itxigailu<br />

tapadeira s.f. estalki<br />

tapar v.t./v.p. estali, tapatu<br />

tapiz s.m. tapiz<br />

tapón s.m. tapoi, itxigailu<br />

tardar v.i. 1. berandutu 2. (necesitar)<br />

behar izan<br />

tarde adv. 1. berandu s.f. 2. arratsalde<br />

boas tardes arratsalde on<br />

tardiña s.f. arrats<br />

tarefa s.f. ataza, eginkizun, egiteko,<br />

zeregin<br />

tarifa s.f. tarifa<br />

tarxeta s.f. txartel tarxeta de identidade<br />

nortasun agiri tarxeta de<br />

crédito kreditu txartel<br />

tasca s.f. taberna<br />

tatexar v.t./v.i. moteldu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 117<br />

galego - éuscaro<br />

tatexo -a adx. totel<br />

taxar v.t. balioztatu<br />

taxi s.m. taxi<br />

taxista s. taxilari, taxi gidari<br />

te pron. 1. Ø 2. (reflexivo) zeure<br />

burua<br />

té s.m. te<br />

tea s.f. 1. oihal, tela 2. zuzi, tortxa<br />

teatro s.m. 1. antzerki, teatro<br />

2. (lugar) antz<strong>ok</strong>i<br />

tebra s.f. ilunpe<br />

tecedor -ora s. ehule<br />

tecer v.t. ehundu, bilbatu<br />

tecido s.m. ehun<br />

técnica s.f. teknika<br />

técnico -a adx. 1. tekniko s. 2. teknikari<br />

teima s.f. tema, mania, apeta<br />

teimar v.i. setatu<br />

teimosía s.f. seta, kasketa<br />

teimudo -a adx. burugogor, tematsu,<br />

zipotz<br />

teito s.m. sabai<br />

telefonar v.i. telefonatu<br />

teléfono s.m. telefono<br />

telégrafo s.m. telegrafo<br />

telegrama s.m. telegrama<br />

televisión s.m. telebista<br />

tella s.f. teila<br />

tellado s.m. teilatu<br />

temer v.t./v.i. 1. beldur izan 2. (sospeitar)<br />

susmatu, barrundatu<br />

temón s.m. lema<br />

tempa s.f. l<strong>ok</strong>i<br />

tempada s.f. denboraldi, bolada,<br />

sasoi<br />

temperado -a adx. epel<br />

temperán -á adx. goiztiar<br />

temperar v.t./v.p. 1. epeldu 2. (afinar)<br />

tonuan jarri<br />

temperatura s.f. tenperatura, hozbero<br />

tempestade s.f. ekaitz<br />

tempo s.m. 1. denbora 2. aldi 3. (atmosférico)<br />

eguraldi, giro hai<br />

moito tempo aspaldi hai tempo<br />

que aspaldian a tempo garaiz,<br />

doi, tenorez dende hai tempo aspaldidanik<br />

temporal s.m. ekaitz<br />

ten interx. tori<br />

tenda s.f. 1. denda, salt<strong>ok</strong>i 2. karpa,<br />

denda tenda de vestidos jantzidenda<br />

tenda de campaña kanpadenda<br />

tendeiro -a s. dendari<br />

tendencia s.f. 1. (propensión) joera<br />

2. (literatura, arte) joera, mugimendu,<br />

korronte<br />

tender v.t. 1. hedatu, eseki v.p.<br />

2. etzan v.i. 3. -ra joan, -ra jo, -ra<br />

hurbildu<br />

tenis s.m. tenis tenis de mesa<br />

mahai-tenis<br />

tenreiro -a s. txahal, zekor<br />

tenro -a adx. samur, guri<br />

tenrura s.f. samurtasun<br />

tensión s.m. tentsio alta tensión goitentsio<br />

baixa tensión behe-tentsio<br />

tentar v.t. 1. ahalegindu, saiatu, entseatu<br />

2. tentatu, zirikatu<br />

tentativa s.f. saio<br />

ter v.t. eduki, ukan ter que behar<br />

izan<br />

terceiro-a adx./s. 1. hirugarren s.m.<br />

2. (mediador) bitarteko terceira<br />

feira asteartea<br />

117


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 118<br />

118<br />

Dicionario Elemental<br />

terma interx. tori<br />

termar v.t. 1. heldu, hartu 2. (servir<br />

de apoio) sostengatu, eutsi<br />

terminar v.t./v.i./v.p. bukatu, amaitu<br />

termo s.m. 1. (fin) bukaera, amaiera,<br />

azken 2. (ling.) termino 3. (con -<br />

dicións) zehaztapen, baldintza<br />

4. (recipiente) termo<br />

termómetro s.m. termometro<br />

terra s.f. 1. (planeta) lur 2. (material)<br />

lur 3. (terreo de cultivo) landa,<br />

soro, lur<br />

terraza s.f. terraza<br />

terreo s.m. sail, alor, landa terreo<br />

de xogo j<strong>ok</strong>aleku<br />

terrible adx. ikaragarri, izugarri<br />

territorio s.m. lurralde<br />

terzo -a adx./s. 1. (dunha serie) hirugarren<br />

2. (dun todo) heren<br />

teso -a adx. tente<br />

tesoira s.f. guraiz, artazi<br />

tesoureiro -a s. diruzain<br />

tesouro s.m. altxor<br />

testa s.f. bek<strong>ok</strong>i<br />

testamenteiro -a s. ordenu-betearazle,<br />

betearazle,<br />

testamento s.m. ordenu, testamentu<br />

facer testamento ordenu egin<br />

testán -ana adx./s. burugogor, zipotz<br />

testemuña s.f. lekuko, testigu<br />

testemuño s.m. testigantza, lekukotasun<br />

testículo s.m. barrabil<br />

testo s.m. 1. estalki 2. loreontzi<br />

teta s.f. titi, bular<br />

teto s.m. titi, erro<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

teu (f. túa) pron. pos. zure, hire de<br />

teu zeure<br />

texto s.m. testu, idazki<br />

ti pron. pers. zu, hi ti mesmo zeu,<br />

heu<br />

tía s.f. izeba, izeko<br />

tibia s.f. tibia, bernazaki<br />

tigre s.m. tigre<br />

timbrar v.i. 1. txirrina jo v.t. 2. zigilatu<br />

timbre s.m. txirrin<br />

tímido -a adx. herabeti, lotsati<br />

tinguir v.t./v.p. tindatu<br />

tinta s.f. tinta<br />

tinxir v.t./v.p. tindatu<br />

tío s.m. osaba<br />

tipo s.m. 1. mota, suerte 2. (figura<br />

dunha persoa) itxura, tankera<br />

tiracroios s.m. tiragoma<br />

tirada s.f. 1. jaurtialdi 2. (espazo)<br />

distantzia, tarte 3. (cantidade) tirada<br />

tirafondo s.m. gabila<br />

tirar v.t. 1. bota, jaurti, jaurtiki,<br />

egotzi 2. (ao lixo) bota 3. tiro egin<br />

tiro s.m. tiro<br />

título s.m. 1. titulu 2. (dun libro, película,…)<br />

izenburu<br />

tixola s.f. zartagin<br />

toalla s.f. eskuoihal, eskuzapi<br />

toas, ás loc. adv. itsuka<br />

tobo s.m. gordeleku, zulo<br />

tocadiscos s.m. disko-jogailu<br />

tocar v.t. 1. ukitu 2. (un instrumento)<br />

jo v.i. 3. eg<strong>ok</strong>itu, t<strong>ok</strong>atu<br />

toco -a adx. besomotz, maingu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 119<br />

galego - éuscaro<br />

todo -a indef. 1. (determinante)<br />

guzti, oso, oro 2. (pronome) guzti,<br />

dena adv. 3. osorik, guztiz todos os<br />

días egunero con todo hala ere,<br />

haatik, dena den, berriz, ordea,<br />

alabaina<br />

toldado -a adx. goibel, hodeitsu<br />

toldar v.t. 1. olanaz estali v.p. 2. hodeitu<br />

toldo s.m. olana, eguzki-oihal<br />

tolear v.t./v.i. zoratu, erotu<br />

toleirán -ana adx. txoriburu<br />

tolemia s.f. zorakeria, er<strong>ok</strong>eria<br />

tolo -a adx./s. ero, zoro<br />

tomar v.t. 1. (coller) hartu 2. (inxerir)<br />

hartu, (beber) edan, (comer)<br />

jan tomar a mal gaizki hartu<br />

tomate s.m. tomate<br />

tombar v.t. 1. eraitsi v.t./v.p. 2. etzan<br />

ton s.m. 1. doinu 2. (música) tonu<br />

tona s.f. azal, (dun líquido) tela,<br />

mintz, (do leite) gain<br />

tonelada s.f. tona<br />

tónico s.m. indagarri<br />

topar v.t. 1. talka egin 2. topatu,<br />

aurkitu<br />

torcer v.t. 1. <strong>ok</strong>ertu 2. (retorcer)<br />

bihurritu, tr<strong>ok</strong>atu<br />

tormenta s.f. ekaitz, erauntsi, trumonada<br />

tornar v.i. 1. (regresar) itzuli, bihurtu<br />

v.t./v.p. 2. bihurtu, bilakatu<br />

3. (devolver) bihurtu, itzuli<br />

torpe adx. alderantziz, baldar, trakets<br />

moldakaitz<br />

torpeza s.f. trakeskeria<br />

torre s.f. dorre<br />

torta s.f. 1. opil 2. (de pastel) tarta<br />

torta de millo talo<br />

tortilla s.f. arrautzopil, tortilla<br />

torto -a adx. 1. <strong>ok</strong>er, makur, trabes<br />

2. begibakar, <strong>ok</strong>er<br />

torturar v.t./v.p. oinazetu, torturatu<br />

tose s.f. eztul<br />

tose s.f. eztul<br />

total adx. 1. oso, total s.m. 2. guztira<br />

adv. 3. azken batean en total<br />

orotara<br />

totalmente adv. arrunt, erabat, zeharo,<br />

guztiz<br />

touciño s.m. urdai touciño entrefebrado<br />

hirugihar<br />

toupa s.f. sator<br />

toupeira s.f. 1. sator 2. sator-zulo<br />

toupiñeira s.f. sator-zulo<br />

tourear v.t. toreatu<br />

touro s.m. zezen<br />

toxeira s.f. otadi<br />

toxo s.m. ote<br />

traba s.f. traba<br />

trabada s.f. hozka, hozkada<br />

traballador -ora adx./s. langile<br />

traballar v.i. 1. lan egin v.t. 2. landu<br />

traballo s.m. lan, lanbide, ogibide<br />

traballo manual eskulan<br />

traballoso -a adx. nekagarri<br />

trabar v.t./v.i. hozka egin<br />

trabe s.f. habe<br />

trabuco s.m. 1. trabuko 2. zerga<br />

tractor -ora adx. 1. trakzio- s.m.<br />

2. traktore<br />

tradición s.f. 1. (transmisión histórica)<br />

tradizio 2. (uso, costume) ohitura,<br />

usadio<br />

tradución s.f. 1. itzulpen 2. itzulpengintza<br />

119


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 120<br />

120<br />

Dicionario Elemental<br />

traducir v.t. itzuli traducir ao euskara<br />

euskaratu<br />

tradutor -ora s. itzultzaile<br />

traer v.t. ekarri<br />

tráfico s.m. 1. zirkulazio 2. (comercio)<br />

salerosketa 3. (de mercadorías)<br />

trafiko<br />

tragar v.t. irentsi, tragatu<br />

trago s.m. 1. trago, zurrut 2. trantze<br />

traidor -ora adx. traidore, saltzaile<br />

traíña s.f. traineru<br />

traizoeiro -a adx. saltzaile<br />

traizón s.f. traizio, saldukeria<br />

trallar v.t. 1. mamitu, gatzatu 2. (derramarse<br />

un líquido) mindu<br />

tramar v.t. 1. (tecidos) bilbatu 2. (ar -<br />

gallar) azpikerian ibili<br />

trampa s.f. 1. lakirio, tranpa 2. amua<br />

irentsi caer na trampa (no xogo)<br />

iruzur, tranpa caer na trampa<br />

amua irentsi<br />

trancar v.t. trangatu<br />

trangallada s.f. (cousa sen importancia)<br />

huskeria<br />

tranquilamente adv. trankil<br />

tranquilidade s.f. lasaitasun, baretasun<br />

tranquilizar v.t./v.p. lasaitu<br />

tranquilo -a adx. lasai, trankil, bare,<br />

baretsu<br />

transcendental adx. erabakigarri<br />

transformar v.t. aldatu, transformatu,<br />

eraldatu<br />

transmisión s.f. 1. igortze 2. (retransmisión)<br />

emanaldi 3. (dunha máquina)<br />

transmisio<br />

transmitir v.t. 1. transmititu 2. (retransmitir)<br />

eman 3. (contaxiar) kutsatu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

transparente adx. 1. garden 2. garden,<br />

argi<br />

transportar v.t. garraiatu, eraman<br />

transporte s.m. garraio<br />

tranvía s.m. tranbia<br />

trapallada s.f. (cousa sen importancia)<br />

huskeria<br />

trapecio s.m. trapezio<br />

trapela s.f. tranpa<br />

trapo s.m. trapu, zapi, zatar<br />

tras prep. 1. atzean 2. –en beste aldean<br />

3. (despois de) ondoren<br />

traseiro -a adx 1. atzeko s.m. 2. ipurdi<br />

golpe no cu ipurdiko<br />

tratamento s.m. 1. (por cortesía)<br />

tratamendu, trataera 2. (medicina)<br />

tratamendu<br />

tratante s. tratulari tratante de<br />

gando gandu-tratulari<br />

tratar v.t. 1. tratatu 2. (medicina)<br />

tratamendua egin v.i. 3. (intentar)<br />

saiatu 4. (negociar) salerosi<br />

trato s.m. 1. akordio, tratu 2. harreman,<br />

tratu 3. j<strong>ok</strong>abide<br />

través, a loc.adv. 1. zehar, barrena<br />

2. bidez, bitartez<br />

través, de loc.adv. zeharka<br />

travesa s.f. 1. langara 2. (do tren)<br />

trabes<br />

travesía s.f. 1. (rúa) zeharkale, zeharbide<br />

2. (viaxe) zeharkaldi, ibilaldi<br />

traveso -a adx. bihurri<br />

traxe s.m. jantzi, janzkera, janzki,<br />

traje<br />

traxecto s.m. ibilbide<br />

traza s.f. itxura, patxada, tankera<br />

trazar v.t. trazatu


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 121<br />

galego - éuscaro<br />

trazo s.m. 1. trazu 2. lerro, marra,<br />

arraia<br />

trebello s.m. erreminta<br />

treboada s.f. ekaitz, erauntsi, trumonada<br />

trebón s.f. ekaitz, erauntsi, trumonada<br />

trece num./s.m. hamahiru<br />

treito s.m. tarte<br />

tremendo -a adx. 1. beldurgarri<br />

2. (moi grande) ikaragarri<br />

tremer v.i. dardaratu<br />

tremor s.m. dardara, ikara<br />

tren s.m. tren<br />

tres num./s.m. hiru tres ou catro hiruzpalau<br />

trescentos -as num./s.m. hirurehun<br />

trevo s.m. hirusta<br />

triángulo s.m. hiruki, triangelu<br />

tribunal s.m. 1. auzitegi 2. (dun<br />

exame) epaimahai<br />

tributo s.m. zerga<br />

tridente s.m. sarde<br />

trigo s.m. gari<br />

trimenstre s.m. hiruhileko<br />

trinta num./s.m. hogeita hamar<br />

trío s.m. 1. hirukote 2. (composición)<br />

trio<br />

tripa s.f. tripa<br />

tripar v.t. sakatu, oinkatu<br />

triplo -a adx./s. hirukoitz<br />

triste adx. triste, goibel<br />

tristeiro -a adx. hits<br />

tristeza s.f. goibeltasun, tristura<br />

tristura s.f. goibeltasun, tristura<br />

triunfar v.i. garaitu<br />

trixémino -a adx. hiruki<br />

trobo s.m. erlauntz, kofoin<br />

trocar v.t. 1. aldatu, mudatu 2. (intercambiar)<br />

trukatu, aldatu, ordeztu<br />

troco s.m. 1. aldaketa 2. truke<br />

trofeo s.m. garaikur, txapel<br />

troita s.f. amuarrain<br />

trola s.f. gezur<br />

troleiro -a adx. gezurti<br />

tronada s.f. trumonada<br />

tronar v.i. trumoia jo<br />

tronco s.m. enbor<br />

tronido s.m. trumoi<br />

trono s.m. 1. trumoi 2. tronu<br />

tronzador s.m. (serra grande) trontza<br />

tropezar v.i. behaztopatu, estropezu<br />

egin, tupust egin<br />

troula s.f. parranda<br />

trousar v.t. <strong>ok</strong>a egin, botaka egin<br />

trunfar v.i. behea izan<br />

trunfo s.m. triunfo<br />

tubo s.m. hodi<br />

tumba s.f. hobi<br />

tunda s.f. astinketa, jipoi<br />

túnel s.m. tunel<br />

turismo s.m. turismo<br />

turista s. turista<br />

turrón s.m. turroi<br />

tusido s.m. eztul<br />

tusir v.i. eztul egin<br />

121


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 122<br />

122<br />

U<br />

Dicionario Elemental<br />

ubre s.f. errape<br />

ulido s.m. 1. usaimen 2. usain<br />

ulir v.t. 1. usaindu v.i. 2. usain eman<br />

ultimamente adv. azkenaldian<br />

último -a adx. azken, azkeneko á última<br />

azken modan a últimos<br />

amaieran por último azkenean, azkenik<br />

por última vez azkenekoz<br />

un (f. unha) art. 1. bat num. 2. bat 3.<br />

norberak s.m. 4. bat a unha batera<br />

un cada un bana un ano urtebete<br />

unha hora ordubete unha vez<br />

behin un mesmo norbera<br />

undécimo -a adx./s. 1. (dunha serie)<br />

hamaikagarren 2. (dun todo) hamaikaren<br />

unha num.f. bat<br />

único -a adx. 1. bakar 2. paregabe,<br />

berdingabe, aparteko 3. (que sucede<br />

só unha vez) behingo<br />

unidade s.f. 1. batasun 2. (ciencia)<br />

unitate<br />

unificar v.t./v.p. bateratu<br />

unión s.f. 1. bateratze 2. (solidariedae)<br />

elkartasun 3. (ciencia) bilketa<br />

unir v.t./v.p. 1. batu, elkartu, lotu,<br />

bateratu v.p. 2. elkartu<br />

universal adx. unibertsal<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

universidade s.f. unibertsitate<br />

universo s.m. universo<br />

unlla s.f. azazkal<br />

uns (f. unhas) art.ind. batzuk, zenbait<br />

untar v.t. gantzutu<br />

unxir v.t. igurtzi, gantzutu<br />

urbano -ana adx. hiritar<br />

urna s.f. 1. kutxa 2. (para votar)<br />

hautesontzi<br />

urxencia s.f. 1. larrialdi, urgentzia 2.<br />

premia, urgentzia<br />

urxente adx. larri<br />

usar v.t. erabili, maneiatu<br />

uso s.m. erabilera<br />

usual adx. ohiturazko<br />

usuario -a s. erabiltzaile<br />

usura s.f. lukurreria<br />

usureiro -a adx. lukurari<br />

utensilio s.m. tresna<br />

útil adx. baliagarri, praktiko, erabilgarri<br />

utilidade s.f. erabilgarritasun, baliagarritasun<br />

utópico -a adx. utopiko<br />

uva s.f. mahats


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 123<br />

V<br />

galego - éuscaro<br />

vaca s.f. behi<br />

vacación s.f. opor, oporraldi<br />

vacaloura s.f. adardun kakalardo<br />

vacina s.f. txerto<br />

vagabundo -a adx. arlote<br />

vagalume s.m. ipurtargi<br />

vagancia s.f. alferkeria<br />

vagar s.m. beta con vagar astiro<br />

vago -a adx./s. alfer, nagi<br />

vagón s.m. bagoi<br />

vaguear v.i. alferkerian egon<br />

vaidade s.f. harr<strong>ok</strong>eria<br />

vainilla s.f. 1. banilla 2. (planta) banilla-landare<br />

vaixela s.f. baxera<br />

val s.m. bailara, haran, ibar<br />

valado s.m. hesi, itxitura, lata<br />

vale s.m. txartel<br />

valente adx. ausart, ausarti, adoretsu,<br />

kementsu, bihoztun, bulartsu<br />

valentía s.f. balore, adore, kemen<br />

valer v.i. 1. balio izan v.p. 2. baliatu<br />

válido -a adx. baliodun, baliozko<br />

valioso -a adx. preziatu, preziotsu,<br />

bitxi, baliodun, baliozko<br />

valo s.m. hesi, itxitura, itxiera, herstegi<br />

valor s.m. 1. balio, prezio 2. balio,<br />

garrantzi 3. (valentía) balore,<br />

adore, kemen pl. 4. (economía)<br />

balore<br />

valorar v.t. balioztatu<br />

van (f. va) 1. huts s.m. 2. gerri en<br />

van alferrik<br />

vangarda s.f. 1. abangoardia 2. fronte,<br />

abangoardia<br />

vantaxe s.f. 1. (distancia) abantaila<br />

2. (proveito) abantaila, hobari<br />

vapor s.m. lurrun, bapore<br />

vara s.f. makila, zigor<br />

varanda s.f. baranda, eskudel<br />

variable adx. aldakor, (unha persoa)<br />

aldabera<br />

variado -a adx. askotariko<br />

variar v.t/v.i. aldatu<br />

variedade s.f. 1. aldaera, mota, suerte<br />

2. barietate<br />

vario -a adx. 1. askotariko indef.pl.<br />

2. batzuk, hainbat, zenbait<br />

varón s.m. gizon, gizonezko, gizaseme<br />

varredor -ora adx./s. kale-garbitzaile<br />

vasco -a adx./s. 1. euskaldun, euskal<br />

herritar adx. 2. euskal s.m.<br />

3. euskara<br />

123


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 124<br />

124<br />

Dicionario Elemental<br />

vaso s.m. baso, edalontzi<br />

vasoira s.f. isats, erratz<br />

vea s.f. zain, bena<br />

veciño -a adx. 1. ond<strong>ok</strong>o, inguruko<br />

adx./s. 2. auz<strong>ok</strong>o, bizilagun<br />

veda s.f. debekualdi<br />

vehículo s.m. ibilgailu<br />

vela s.f. 1. bela, oihal, haize-oihal<br />

2. (deporte) bela 3. beila, gaubeila<br />

4. (de cera) kandela, argizari<br />

velaí adv. horra hor<br />

velame s.m. belak<br />

velaquí adv. hona hemen<br />

vélaro s.m. zamar<br />

veleidoso -a adx. aldakor, aldabera<br />

veleno s.m. pozoi<br />

velenoso -a adx. pozoitsu<br />

vella s.f. atso<br />

vello -a adx. 1. zahar, adineko s.m.<br />

2. (só homes) agure<br />

velocidade s.f. abiadura<br />

veloz adx. azkar, laster<br />

vencedor -ora adx. garaile<br />

vencello s.m. lotura<br />

vencer v.t. 1. garaitu, gainditu, menderatu<br />

v.i. 2. (un prazo) bete,<br />

amaitu<br />

venda 1. salmenta 2. hesgailu á<br />

venda salgai<br />

vendaxe s.f. hesgailuak<br />

vendedor -ora adx. saltzaile<br />

vender v.t. 1. saldu v.p. 2. norbere<br />

burua saldu<br />

vendima s.f. mahaska<br />

venerar v.t. agurtu, adoretu, gurtu<br />

venres s.m. ostiral<br />

venta s.f. hobi<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

ventá s.f. leiho<br />

ventilar v.t. haizeztatu, haizatu,<br />

egurastu<br />

vento s.m. haize vento do sur hegohaize<br />

ventoso -a adx. haizetsu<br />

ventre s.m. sabel<br />

ver v.t./v.i. 1. ikusi v.t. 2. bisitatu,<br />

ikustatu 3. (decatarse) ohartu<br />

verán s.m. uda<br />

veras, de loc. benetan, zinez<br />

veraz adx. egiati<br />

verba s.f. 1. hitz jario 2. berba, hitz<br />

verbo de loc. prep. -i dag<strong>ok</strong>ionez<br />

verbo s.m. aditz<br />

verdade s.f. egia<br />

verdadeiro -a adx. egiazko, benetako<br />

verde adx./s.m. berde<br />

verdura s.f. barazki, ortuari<br />

vergoña s.f. lotsa<br />

vergoñento -a adx. lotsagarri, lotsati<br />

vergoñoso -a adx. lotsagarri, lotsati<br />

verme s.m. har<br />

vermello -a adx./s. gorri<br />

verso s.m. 1. lerro, neurtitz 2. bertso,<br />

neurtitz<br />

vertedoiro s.m. zabortegi<br />

verter v.t./v.i./v.p. isuri<br />

vertixe s.f. bertigo<br />

verza s.f. aza<br />

véspera s.f. bezpera<br />

vestiario s.m. 1. jantziak, arropak<br />

2. aldagela<br />

vestido s.m. jantzi, janzkera, janzki<br />

vestido de muller soineko<br />

vestir v.t./v.i./v.p. jantzi modo de<br />

vestir janzkera


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 125<br />

galego - éuscaro<br />

vestixio s.m. aztarna, arrasto<br />

vexetación s.f. landaretza<br />

vexetal s.m. landare<br />

vexiga s.f. maskuri<br />

vez s.f. 1. aldi, bider 2. (quenda)<br />

aldi, txanda á vez batera, behingoan,<br />

behingoz ás veces noizean<br />

behin algunha vez batzuetan,<br />

noizbait, egundaino de cando en<br />

vez inoiz edo behin en vez de –en<br />

partez esta vez oraingoan poucas<br />

veces gutxitan unha vez (en certa<br />

ocasión) behin batean<br />

vía s.f. 1. bide 2. (de tren) trenbide,<br />

linea 3. bide, modu adv. 4. -tik<br />

pasatuz<br />

viandante s. oinezko, bidezko<br />

viaxar v.i. bidaiatu<br />

viaxe s.f. bidaia<br />

viaxeiro -a s. 1. bidaiari adx. 2. bidaiazale<br />

vicario -a adx. bikario<br />

vicio s.m. bizio<br />

vida s.f. 1. bizi, bizitza 2. (modo de<br />

vida) bizimodu 3. (vinda) etortze,<br />

etorrera con vida bizirik<br />

vide s.f. mahatsondo<br />

video s.m. bideo<br />

vidreira s.f. 1. beirate 2. (dunha<br />

tenda) erakusleiho<br />

vidro s.m. beira<br />

vieira s.f. beira, erromes-maskor<br />

vigor s.m. 1. kemen, indar, adore<br />

2. indar<br />

vigoroso -a adx. adoretsu, mardul,<br />

kementsu<br />

vil adx. makur<br />

vila s.f. herri<br />

vimbio s.m. zume<br />

viña s.f. mahasti<br />

vinagre s.m. ozpin<br />

vínculo s.m. lotura, esteka<br />

vinda s.f. (vida) etortze, etorrera<br />

vindeiro -a adx. hurrengo, datorren<br />

vinganza s.f. mendeku, bengantza<br />

vingar v.t./v.p. mendekatu<br />

viño s.m. ardo<br />

vinte num./s.m. hogei<br />

violencia s.f. bortxa, indarkeria<br />

violento -a adx. gogor, bortitz<br />

violeta s.f. 1. bioleta adx./s.m. 2. (a<br />

cor) more<br />

violín s.m. biolin<br />

vir v.i. etorri<br />

virar v.t./v.i 1. biratu, jiratu v.t./v.p.<br />

2. (transformarse) bihurtu<br />

virtude s.f. bertute<br />

virxe adx./s.f. birjina ama birjina<br />

virxe maría<br />

visita s.f. bisita, ikustaldi<br />

visitador -ora s. bisitari<br />

visitar v.t. bisitatu, ikustatu, visita<br />

egin<br />

vista s.f. 1. ikusmen, bista 2. (paisaxe)<br />

ikuspegi<br />

visto -a adx. ikusi<br />

vistoso -a adx. ikusgarri<br />

vitamina s.f. bitamina<br />

vítima s.f. biktima<br />

vitoria s.f. garaipen<br />

viúvo -a adx./s. alargun<br />

viva interx. gora<br />

vivamente adv. biziro<br />

vivenda s.f. bizitza, etxebizitza, bizileku<br />

viveza s.f. bizitasun<br />

125


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 126<br />

126<br />

Dicionario Elemental<br />

vivir v.t./v.i. bizi izan<br />

vivo -a adx. bizidun, bizi<br />

vixiante adx. ernai<br />

vixiar v.t. 1. (coidar) zaindu, jagon<br />

2. zelatatu, barrandatu<br />

vixilante adx. 1. ernai s. 2. zelatari<br />

vixilia s.f. beila, gaubeila<br />

voar v.i. hegan egin, hegaldatu<br />

vocabulario s.m. hiztegi<br />

voda s.f. ezkontza, pl. eztei<br />

voga s.f. boga en voga modan egon<br />

vogar v.i. arraun egin, bogatu<br />

volcán s.m. sumendi<br />

volta s.f. 1. bira, jira 2. (regreso) itzulera<br />

3. (dos cartos) gainerako,<br />

atzerakoak 4. (parte posterior) alderantzi<br />

volume s.m. bolumen<br />

voluntario -a adx./s. borondatezko<br />

volver v.t./v.i 1. biratu, jiratu v.i.<br />

2. bueltatu, itzuli v.p. 3. bihurtu<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

vomitar v.t. <strong>ok</strong>a egin, botaka egin<br />

vómito s.m. <strong>ok</strong>a<br />

vontade s.f. 1. borondate, nahi,<br />

nahiera, nahimen 2. asmo, gogo<br />

contra a vontade (de) gogoz kontra<br />

voo s.m. hegaldi<br />

vos pron. 1. (reflexivo) zeure burua<br />

2. Ø<br />

vós pron. pers. zuek<br />

voso -a pron. pos. zuen<br />

vosoutros -as pron. pers. zeuek<br />

vostede pron. pers. zu<br />

votar v.t. botoa eman<br />

voto s.m. boto, boz<br />

voz s.f. ahots, boz voz para chamar<br />

aos mozos txo, ás mozas ño a<br />

voces goraki<br />

vulgar adx. 1. (popular) herri xumearen<br />

2. (común) arrunt, ohizko<br />

vulto s.m. konkor, sabel<br />

vulva s.f. alu, bulba


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 127<br />

X<br />

galego - éuscaro<br />

xa adv. jadanik, jada conx. 2. bai...<br />

bai... xa que alabaina, bada<br />

xabaril s.m. basurde<br />

xabarín s.m. basurde<br />

xabón s.m. xaboi<br />

xacer v.i. etzan<br />

xadrez s.m. xake-j<strong>ok</strong>o, xake<br />

xamais adv. inoiz, sekula<br />

xamón s.m. urdaiazpiko<br />

xaneiro s.m. urtarril<br />

xanela s.f. 1. leiho 2. lehiatila<br />

xaneliña s.f. lehiatila<br />

xantar v.t./v.i. 1. bazkaldu s.m.<br />

2. bazkari<br />

xardín s.m. lorategi xardín de infancia<br />

haurtzaindegi<br />

xardineiro -a adx./s. lorezain<br />

xardón s.m. gorosti<br />

xarope s.m. xarabe, sirop<br />

xaruto s.m. zigarro<br />

xastre -a s. jostun<br />

xato -a s. txahal, zekor<br />

xaxún s.m. barau<br />

xeada s.f. izotz, jela<br />

xeadaría s.f. izozki-denda<br />

xeado -a adx. 1. izoztu s.m. 2. izozki<br />

xear v.i. izoztu<br />

xebrar v.t. banandu<br />

xefe -a s. buru, nagusi<br />

xeito s.m. era, gisa xeito de andar<br />

ibilera xeito de falar berbeta de<br />

calquera xeito inolaz ere deste<br />

xeito hala, halaxe dese xeito horrelako,<br />

horrelaxe dalgún xeito<br />

nola edo hala<br />

xeitoso -a adx. 1. dotore, sotil<br />

2. (apropiado) eg<strong>ok</strong>i<br />

xema s.f. 1. (dos dedos) ermami<br />

2. (do ovo) gorringo 3. (das plantas)<br />

ernamuin<br />

xemelgo -a adx./s. biki<br />

xemer v.i. adiakatu, intziri egin<br />

xemido s.m. intziri<br />

xeneral -a s. jeneral<br />

xénero s.m. 1. mota, klase 2. (bioloxía)<br />

genero 3. (lingüística) genero<br />

xeneroso -a adx. eskuzabal, zabal<br />

xenio s.m. 1. (carácter) aiurri 2. (aptitude)<br />

jeinu, talentu 3. (persoa<br />

con habilidade) jeinu 4. (mitoloxía)<br />

irelu<br />

xenreira s.f. gorroto<br />

xenro s.m. suhi<br />

xentalla s.f. jendaila<br />

127


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 128<br />

128<br />

Dicionario Elemental<br />

xente s.f. jende<br />

xentileza s.f. adeitasun<br />

xentío s.m. jendetza<br />

xenuíno -a adx. jator<br />

xeo s.m. horma, izotz, jela<br />

xeografía s.f. geografía<br />

xeoloxía s.f. geologia<br />

xeonllo s.m. belaun<br />

xeración s.f. belaunaldi<br />

xeral adx. or<strong>ok</strong>or, jeneral en xeral<br />

gehienetan, jeneralean, oro har<br />

xergo -a adx./s. esker, ezkerti<br />

xermolar v.i. erne<br />

xerra s.f. pitxer<br />

xerro s.m. txarro<br />

xersei s.m. jertse<br />

xeso s.m. igeltsu<br />

xesta s.f. 1. egitandi, balentria<br />

2. isats 3. (vasoira) isats<br />

xesto s.m. keinu<br />

xiba s.f. 1. konkor 2. txipiroi, txibia<br />

xigante adx./s.m. erraldoi, jigante<br />

xílgaro s.m. karnaba<br />

ximnasia s.f. gimnasia<br />

ximnasio s.m. gimnasio<br />

ximnasta s. gimnasta<br />

xirafa s.f. jirafa<br />

xirar v.t./v.i. jiratu, biratu<br />

xiringa s.f. xiringa<br />

xitano -a adx. ijito<br />

xogador -ora adx./s. j<strong>ok</strong>alari<br />

xogar v.t./v.i. j<strong>ok</strong>atu, jolas egin, jolastu<br />

xogo s.m. j<strong>ok</strong>o, jolas, jolasketa<br />

xoguete s.m. jostailu<br />

xoia s.f. bitxi<br />

xoiaría s.f. bitxitegi<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

xordo -a adx./s. gor, elkor<br />

xornal s.m. 1. egunkari, berripaper,<br />

kazeta 2. jornal<br />

xornalismo s.m. kazetaritza<br />

xornalista s. kazetari<br />

xostra s.f. zigor<br />

xostregada s.f. zigorrada<br />

xouba s.f. sardina txiki<br />

xoves s.m. ostegun<br />

xugo s.m. uztarri<br />

xuíz s. epaile<br />

xuízo s.m. 1. adimen, zentzu 2. iritzi,<br />

aburu 3. epaiketa<br />

xuizoso -a adx. zentzudun, zuhur,<br />

burutsu<br />

xulgar v.t. epaitu, juzgatu<br />

xullo s.m. uztail<br />

xunguir v.t. uztartu<br />

xuño s.m. ekain<br />

xuntanza s.f. batzar, bilera<br />

xuntar v.t. bildu, elkartu, bateratu<br />

xunto -a adx. 1. (á vez) batera 2. elkarrekin<br />

3. (próximo) elkarren ondoan<br />

xunto a ondoren<br />

xuramento s.m. zin, juramentu<br />

xurar v.t. zin egin<br />

xurdir v.i. 1. atera, sortu 2. altxatu,<br />

agertu<br />

xurelo s.m. txitxarro<br />

xuro s.m. korritu<br />

xustamente adv. 1. hain justu 2. (con<br />

xustiza) zuzentasunez<br />

xustiza s.f. 1. zuzentasun, justizia<br />

2. (institución) justizia<br />

xusto -a adx. 1. justu, zuzen 2. (exac -<br />

to) zehatz, doi<br />

xuventude s.f. 1. gazteria 2. (época)<br />

gaztaro, gaztetasun


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 129<br />

Z<br />

galego - éuscaro<br />

zamarra s.f. zamarra, txamarra<br />

zapataría s.f. 1. zapata-denda 2. zapatagintza<br />

zapateiro -a s. 1. zapatari s.m. 2. oinetako-altzari<br />

zapatilla s.f. txapin, zapatilla<br />

zapato s.m. zapata<br />

zarrapicada s.f. zipriztin<br />

zoca s.f. kalotx<br />

zoco s.m. eskalapoi<br />

zona s.f. 1. gune, alderdi, t<strong>ok</strong>i<br />

2. (ma temática, xeoloxía) zona<br />

zoo s.m. zoo<br />

zorra s.f. lera, narra<br />

zugar v.t. xurgatu, zurrupatu, edoski<br />

zume s.m. zuku<br />

zumento -a adx. urdun, urtsu, mardul<br />

zunido s.m. burrunba, (das avellas<br />

ou da sarabia) arada<br />

zurdo -a adx./s. ezker<br />

zurrón s.m. zorro<br />

129


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 131<br />

OINARRIZKO HIZTEGIA<br />

euskara - galiziera


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 132


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 133<br />

A<br />

euskara - galiziera<br />

ababor iz. babor, couso<br />

abade iz. 1. cura, crego, sacerdote<br />

2. abade<br />

abangoardia iz. 1. vangarda 2. vangarda,<br />

fronte<br />

abantaila iz. vantaxe<br />

abar iz. 1. rama pequena pl. 2. refugallos<br />

eta abar etcétera<br />

abdikatu du ad. abdicar<br />

abelazkuntza iz. gandaría<br />

abendu iz. decembro, nadal<br />

abentura iz. aventura<br />

aberastasun iz. riqueza<br />

aberastu da/du ad. enriquecer<br />

aberats iz./izon. rico<br />

abere iz. animal<br />

aberia iz. avaría<br />

aberri iz. patria, nación<br />

abertimendu iz. amoestación, advertencia<br />

abertzale iz. patriota<br />

abesti iz. canción, cantiga<br />

abestu du ad. cantar<br />

abiada iz. marcha, camiñada<br />

abiadura iz. velocidade<br />

abiatu da ad. partir, pórse en marcha,<br />

poñerse en marcha<br />

abisatu du/dio ad. avisar<br />

abisu iz. aviso<br />

abizen iz. apelido<br />

ab<strong>ok</strong>atu iz. avogado<br />

abonamendu iz. abono<br />

abordatze iz. abordaxe<br />

absentzia iz. ausencia, falta<br />

absolutu adj. absoluto-a<br />

aburu iz. opinión, xuízo<br />

abusatu du ad. abusar<br />

abuztu iz. agosto<br />

adabaki iz. remendo, mendo<br />

adaptatu da/du ad. adaptar<br />

adar iz. 1. póla, rama 2. corno<br />

3. (zuhaitzarena) gallo adarra jo<br />

tomar o pelo<br />

adarbegi iz. (egurrarena) nó<br />

adarkatu izond. gallado<br />

adarrarte iz. espesura<br />

adeitasun iz. cortesía, xentileza<br />

adeitsu izond. atento-a, amable<br />

adi izond. atento-a adi egon estar<br />

atento-a, prestar atención<br />

adiakatu da ad. xemer<br />

adibide iz. exemplo adibidez por<br />

exemplo<br />

adierazgarri iz. mostra, demostración<br />

133


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 134<br />

134<br />

Oinarrizko Hizteg ia<br />

adierazi du ad. 1. expresar, significar,<br />

manifestar 2. referir 3. amosar,<br />

mostrar 4. advertir 5. anunciar<br />

iz. 6. significado<br />

adierazle iz. significante<br />

adierazpen iz. expresión, manifestación,<br />

declaración<br />

adikor izond. amable, afable, atento-a<br />

adimen iz. siso, mente, xuízo, entendemento<br />

adin iz. idade<br />

adina partik. tanto como, tanto<br />

coma<br />

adindu da/du ad. envellecer, avellentar<br />

adineko izond. persoa de idade<br />

adineko izond. vello-a, ancián-á<br />

adingabeko izlag. menor<br />

adio interj. 1. adeus iz. 2. despedida<br />

adiskide iz. 1. amigo-a pl. 2. amizades<br />

adiskidetasun iz. amizade<br />

aditu du ad. 1. entender 2. escoitar,<br />

oír iz./izond. 3. experto-a<br />

aditz iz. verbo<br />

aditze iz. audición, escoita aditzera<br />

eman facer saber<br />

adjektibo iz. adxectivo<br />

adjudikatu du ad. adxudicar<br />

administrari iz. administrativo-a<br />

administratibo izond. administrativo-a<br />

administratzaile iz. administrador-a<br />

administrazio iz. administración<br />

adobatu du ad. adubar<br />

adobo iz. adubo<br />

adoptatu du ad. (haurrak) adoptar<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

adopzio iz. (haur bat) adopción<br />

adore iz. 1. ánimo, vigor, folgo,<br />

alento 2. valor, valentía<br />

adoretsu izond. 1. vigoroso-a 2. valente<br />

adoretu da/du ad. 1. adorar, venerar<br />

2. animar<br />

ados izan 1. estar de acordo 2. (kirola)<br />

empatar<br />

adreilu iz. ladrillo<br />

aduana iz. aduana, alfándega<br />

afaldu du ad. cear<br />

afalondo iz. tempo despois de cear<br />

afari iz. cea<br />

afiliatu da/du ad. 1. afiliar iz. 2. afia -<br />

liado-a<br />

agente iz. axente<br />

agentzia iz. axencia<br />

ageri izond. manifesto, evidente,<br />

patente, notorio<br />

agert<strong>ok</strong>i iz. escenario, escena<br />

agertu da ad. aparecer, presentarse,<br />

xurdir, amosarse, mostrarse<br />

agian adb. 1. quizais, quizabes, se<br />

cadra, talvez interj. 2. oxalá<br />

agindu du ad. 1. ordenar, mandar<br />

2. prometer iz. 3. mandato, orde<br />

4. promesa, prometido<br />

agindupeko izlag. mandado-a<br />

aginpide iz. autoridade<br />

agintari iz. autoridade<br />

aginte iz. autoridade, poder<br />

agirakatu du ad. reprender<br />

agiri iz. 1. documento, partida, acta<br />

2. manifesto<br />

agiritegi iz. arquivo, ficheiro<br />

agor izond. 1. seco-a 2. estéril iz.<br />

3. se ca, secura agorra egin secar


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 135<br />

euskara - galiziera<br />

agortu da/du ad. 1. (iturri edo ibaiak)<br />

secar, esgotar 2. gastar<br />

agudo izond. rápido-a<br />

agur interj. 1. ola, adeus iz. 2. saúdo<br />

3. despedida agur egin/esan saudar<br />

agur t’erdi saúdos<br />

agure iz. ancián, vello<br />

agurtu du ad. 1. saudar, despedir 2.<br />

adorar, venerar<br />

ahaide iz. parente, familiar<br />

ahal iz. poder ahala 1. segundo,<br />

conforme 2. oxalá ahalik eta ...<br />

–en o máis... posible<br />

ahal izan da/ du ad. poder<br />

ahalegin iz. empeño, esforzo ahalegina<br />

egin facer o posible<br />

ahalegindu da ad. esforzarse, empeñarse,<br />

tentar, procurar<br />

ahalmen iz. capacidade, facultade<br />

ahaltsu izond. podente, poderoso-a<br />

ahamen iz. (hozka) bocado<br />

ahantzi da/du ad. esquecer<br />

ahari iz. carneiro<br />

aharrausi iz. bocexo aharrausi egin<br />

bocexar<br />

ahate iz. parrulo-a<br />

ahaztu da/du/zaio ad. esquecer<br />

ahi iz.pl. papas<br />

ahidura iz. debilidade, febleza<br />

ahitu da/du ad. esgotar<br />

ahizpa iz. irmá de muller<br />

aho iz. 1. boca 2. fío<br />

ahogozo iz. bo sabor<br />

aholkatu du ad. aconsellar, consellar<br />

aholku iz. aviso, consello<br />

ahosabai iz. padal<br />

ahoskatu du ad. pronunciar<br />

ahots iz. voz<br />

aho-uhal iz. brida, renda<br />

ahul izond. 1. feble, frouxo-a<br />

2. brando-a<br />

ahuldu da/du ad. 1. debilitarse<br />

2. murchar 3. esmorecer<br />

ahulezia iz. debilidade, febleza<br />

ahuntz iz. cabra<br />

ahur iz. 1. palma da man izond.<br />

2. cóncavo-a<br />

ahurkada iz. presada, presa, puñado<br />

ahurtasun iz. concavidade<br />

ai interj. 2. ai<br />

ailegatu da ad. chegar<br />

aingeru iz. anxo<br />

aingira iz. anguía<br />

aingura iz. áncora<br />

aintza iz. gloria<br />

aintzat hartu du ad. apreciar<br />

aintzira iz. lago, lagoa<br />

aipaldi iz. mención, alusión<br />

aipamen iz. 1. mención, alusión<br />

2. fama, sona<br />

aipatu du ad. mencionar, citar, nomear<br />

aire iz. 1. aire, ar 2. melodía<br />

aireko iz. avión<br />

aireportu iz. aeroporto<br />

aise adb. doadamente<br />

aita iz. pai, padre aita santua papa<br />

aita ponteko padriño aitaren egin<br />

persignar<br />

aita-ama pontekoak iz.pl. padriños<br />

aitabitxi iz. padriño aitabitxi izan<br />

apadriñar<br />

aitaginarreba iz. sogro<br />

aitatxo iz. papá<br />

135


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 136<br />

136<br />

Oinarrizko Hizteg ia<br />

aitite iz. avó<br />

aitona iz. avó<br />

aitona-amona iz. avós<br />

aitorpen iz. declaración, manifestación<br />

aitortu da/du ad. 1. confesar, declarar<br />

2. aceptar<br />

aitzakia iz. escusa, desculpa, pretexto<br />

aitzindari iz. (buruzagi) guieiro<br />

aitzineko izlag. anterior<br />

aitzur iz. aixada, sacho<br />

aitzurtu du ad. sachar, cavar<br />

aiurri iz. xenio aiurri txarra de mal<br />

xenio, rabudo-a<br />

aizkolari iz. leñador<br />

aizkora iz. machado, (txikiago) machada<br />

aizto iz. coitelo<br />

aizu interj. oia, oe<br />

aje iz. malestar<br />

akabatu da/du ad. matar animais<br />

akademiko iz./izond. académico-a<br />

akastun izond. 1. deficiente 2. incorrecto-a<br />

akats iz. defecto, tacha<br />

akiakula iz. escusa, desculpa, pretexto<br />

akordio iz. trato<br />

aktibo izond. activo<br />

akuilatu du ad. afalar, arrear<br />

akuilu iz. aguillada<br />

akura iz. alugueiro, renda<br />

akuratu du ad. alugar, arrendar<br />

al partik. partícula interrogativa anteposta<br />

ao verbo<br />

ala junt. ou<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

alaba iz. filla<br />

alabaina l<strong>ok</strong>. 1. porén, con todo,<br />

non obstante 2. como queira que,<br />

posto que, xa que, pois<br />

alabaso iz. neta<br />

alai izond. ledo-a, alegre, contentoa,<br />

animado-a<br />

alaitasun iz. alegría, ledicia, rexouba<br />

alaitu da/du ad. aledar, alegrar<br />

alajainkoa interj. meu deus, por deus<br />

alanbre iz. arame<br />

alargun iz./izond. viúvo-a<br />

alarma iz. alarma<br />

albainutu du ad. enfiar, enliñar<br />

albiste iz. noticia, nova<br />

albo iz. lado<br />

alb<strong>ok</strong>o iz./izlag. adxacente, contiguo-a<br />

album iz. álbum<br />

aldabera izond. veleidoso-a, inconstante<br />

aldaera iz. variedade<br />

aldagela iz. vestiario<br />

aldaka iz. cadeira<br />

aldaketa iz. troco, cambio<br />

aldakor izond. 1. variable, inconstante<br />

2. (pertsona bat) veleidosoa,<br />

inconstante<br />

aldakuntza iz. alteración<br />

aldamen iz. lado<br />

aldameneko izlag./iz. adxacente,<br />

contiguo-a<br />

aldapa iz. costa, pendente, inclinación<br />

aldarrikapen iz. anuncio<br />

aldarrikatu du ad. 1. pregoar 2. reivindicar


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 137<br />

euskara - galiziera<br />

aldats iz. costa, pendente<br />

aldatu da/du ad. cambiar, trocar,<br />

transformar, variar, modificar, alterar<br />

alde iz. 1. lado 2. diferenza alde<br />

egin marchar, escapar, fuxir alde<br />

hemendik fóra de aquí –en beste<br />

aldean tras de aldez aurretik de<br />

antemán<br />

aldeko iz. partidario-a, simpatizante<br />

aldendu da/du ad. alongar, afastar,<br />

apartar, distanciar, separar<br />

alderantzi iz. volta, parte posterior<br />

alderantziz adb. 1. ao revés 2. torpe<br />

alderdi iz. 1. zona 2. partido político<br />

aldi iz. 1. tempo, período 2. vez,<br />

oca sión<br />

aldiz l<strong>ok</strong>. en troques, en cambio,<br />

mentres que<br />

aldizkako izlag. periódico-a<br />

aldizkari iz. revista<br />

aldrebes adb. 1. ao revés izond.<br />

2. arre vesado-a, enredoso-a<br />

ale iz. 1. gran, semente 2. exemplar<br />

alegera izond. alegre, ledo-a<br />

alegia iz. 1. fábula l<strong>ok</strong>. 2. é dicir,<br />

isto é<br />

aleman iz. alemán<br />

alemaniako iz./izond. alemán-á<br />

alemaniar iz./izond. alemán-á<br />

alfabeto iz. abecedario, alfabeto<br />

alfer iz./izond. nugallán-á, preguiceiro-a,<br />

vago-a<br />

alferkeria iz. nugalla, vagancia alferkerian<br />

egon vaguear<br />

alferrik adb. en van, en balde alferrik<br />

galdu estragar<br />

alfertasun iz. nugalla, preguiza<br />

alfonbra iz. alfombra<br />

algara iz. gargallada<br />

aliantza iz. alianza<br />

alkandora iz. camisa<br />

alkate iz. alcalde<br />

alkohol iz. alcol<br />

al<strong>ok</strong>airu iz. renda, alugueiro<br />

al<strong>ok</strong>atu du ad. arrendar, alugar<br />

alor iz. terreo cultivado<br />

alpinismo iz. alpinismo<br />

alportxa iz. alforxa<br />

altu izond. alto-a<br />

altuera iz. altura<br />

altxarrastelu iz. anciño, angazo<br />

altxatu da/du ad. 1. erguer, levantar<br />

da ad. 2. xurdir<br />

altxor iz. tesouro<br />

altzairu iz. aceiro<br />

altzari iz. moble, armario, pl. moblaxe,<br />

mobiliario<br />

altzari-denda iz. moblaría<br />

altzo iz. colo, regazo<br />

alu iz. 1. vulva izond. 2. parvo-a<br />

ama iz. nai, mai ama birjina virxe<br />

maría ama ponteko madriña<br />

amabitxi iz. madriña<br />

amaginarreba iz. sogra<br />

amaiera iz. termo, fin, remate<br />

amaigabe izond. interminable, inacabable,<br />

infinito-a<br />

amaigabeko izlag. interminable,<br />

inacabable, infinito-a<br />

amaitu du ad. rematar, terminar,<br />

acabar, vencer<br />

amama iz. avoa<br />

amantal iz. mandil<br />

137


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 138<br />

138<br />

Oinarrizko Hizteg ia<br />

amarratu du ad. 1. (lotu) amarrar<br />

2. (itsasontzia) amarrar<br />

amatatu du ad. apagar<br />

amatxi iz. avoa<br />

amatxo iz. mamá<br />

amerikar iz./izond. americano-a<br />

amesgaitz iz. pesadelo<br />

ameskeria iz. quimera, ilusión<br />

amestu da/du ad. soñar<br />

amets iz. soño amets egin soñar<br />

ametz iz. rebolo<br />

amildegi iz. barranca<br />

amildu da/du ad. precipitar<br />

amodio iz. amor<br />

amodio-historia iz. romance, aventura<br />

amona iz. avoa<br />

amorante iz. querido-a<br />

amore iz. amor amore eman ceder,<br />

render, desistir, acceder<br />

amorratu da/du ad. 1. rabiar, encabuxar<br />

2. acérrimo<br />

amorru iz. rabia, carraxe<br />

amu iz. anzol amua irentsi caer na<br />

trampa<br />

amuarrain iz. troita<br />

amultsu izond. cariñoso-a, agarimoso-a<br />

anaia iz. irmán de home<br />

anai-arreba iz. irmáns<br />

analisi iz. análise<br />

anana iz. ananá<br />

anatomia iz. anatomía<br />

anbulantzia iz. ambulancia<br />

anbulatorio iz. ambulatorio<br />

andel iz. recipiente, depósito<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

andereño iz. 1. señorita 2. mestra,<br />

señorita<br />

andre iz. 1. señora, dona 2. esposa,<br />

dona 3. muller<br />

andregai iz. 1. moza, namorada<br />

2. prometida<br />

anekdota iz. anécdota<br />

angelu iz. ángulo<br />

angeluzuzen iz./izond. rectángulo-a<br />

angula iz. angula, meixón<br />

animalia iz. animal<br />

animatu da/du ad. 1. animar izond.<br />

2. animado-a<br />

anitz zenbatz.zehatztgb. 1. moito-a<br />

adb. 2. moi<br />

anker iz. cruel<br />

ankerkeria iz. crueldade<br />

antibiotiko iz./izond. antibiótico-a<br />

antidoto iz. antídoto<br />

antolaketa iz. 1. disposición, preparación<br />

2. preparativo<br />

antolamendu iz. disposición, preparación<br />

antolatu du ad. 1. organizar, ordenar<br />

2. organizar, artellar, preparar,<br />

dispor, dispoñer, montar<br />

antxeta iz. gaivota<br />

antxoa iz. anchoa<br />

antz iz. semellanza, parecido<br />

antzara iz. ganso<br />

antzeko izlag. semellante, parecidoa,<br />

parello-a antzekoa izan aproximarse,<br />

parecerse, semellarse<br />

antzeman dio ad. notar, decatarse,<br />

darse de conta<br />

antzerki iz. (artea) teatro<br />

antzeztu du ad. representar


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 139<br />

euskara - galiziera<br />

antzina adb. antigamente, antano,<br />

noutrora<br />

antzinako izlag. 1. antigo-a iz. 2. devanceiro-a,<br />

antepasado-a, antigo-a<br />

antz<strong>ok</strong>i iz. (t<strong>ok</strong>ia) teatro<br />

antzu izond. estéril<br />

apain izond. 1. adornado-a, adobiado-a<br />

iz. 2. adorno<br />

apaindu da/du ad. adornar, adobiar,<br />

enfeitar<br />

apaindura iz. adorno, enfeite<br />

apaingarri iz. adorno, enfeite, gornición<br />

apaiz iz. cura, sacerdote, crego<br />

apal iz. 1. estante, andel, alzadeiro,<br />

balda izond. 2. humilde, sinxeloa,<br />

modesto-a adb. 3. abaixo, cara<br />

abaixo<br />

apalategi iz. estante<br />

apalgarri izond. aldraxante, humillante<br />

apalkuntza iz. aldraxe, humillación<br />

apar iz. escuma<br />

aparailu iz. aparello de navegación<br />

aparkaleku iz. aparcadoiro<br />

aparkatu du ad. aparcar, estacionar<br />

aparta izond. excepcional, extraordinario<br />

apartamentu iz. apartamento, estudio<br />

apartatu da/du ad. 1. separar, arredar,<br />

afastar, apartar 2. escoller<br />

aparteko izond. 1. único-a 2. independente<br />

apendize iz. (anatomia) apéndice<br />

apeta iz. 1. teima, manía 2. antollo,<br />

capricho<br />

apetatsu izond. caprichoso-a<br />

apetitu iz. apetito, fame<br />

apezpiku iz. bispo<br />

apiril iz. abril<br />

apo iz. sapo<br />

aprobetxatu du ad. aproveitar<br />

apropos izond. oportuno-a<br />

apur izond. cativo apur bat un<br />

pouco, algo<br />

apurka adb. pouco a pouco<br />

apurkor izond. crebadizo-a, quebradizo-a<br />

apurtu da/du ad. romper, rachar,<br />

destruír<br />

apustu iz. aposta apustu egin apostar<br />

ar iz./izond. macho<br />

arabera post. segundo, conforme a<br />

arada iz. 1. eco 2. zunido<br />

arakatu du ad. 1. analizar, investigar<br />

2. escudriñar, esculcar, pescudar<br />

3. rexistrar, cachear<br />

aran iz. cirola, ameixa<br />

arantza iz. espiña<br />

ararteko iz. mediador-ora, intercesor-ora<br />

arasa iz. armario, chineiro<br />

arau iz. norma, regra<br />

araudi iz. regulamento berjabetasun<br />

araudi estatuto de autonomía<br />

arautegi iz. regulamento, código<br />

arautu du ad. regular, regulamentar<br />

arazo iz. 1. asunto 2. problema<br />

arbaso iz. devanceiro-a, antepasado-a,<br />

antigo-a<br />

arbazta iz. ramallo<br />

arbel iz. 1. encerado, taboleiro 2.<br />

(lapitz) lousa<br />

139


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 140<br />

140<br />

Oinarrizko Hizteg ia<br />

arbi iz. nabo<br />

arbitro iz. 1. (zuzenbidea) árbitro<br />

2. (kirola) árbitro<br />

arbola iz. 1. árbore 2. árbore froiteira<br />

arbuiatu du ad. desprezar, rexeitar,<br />

desdeñar<br />

arbuigarri izond. desdeñable, desprezable<br />

arbuio iz. desprezo<br />

ardandegi iz. adega, bodega<br />

ardatz iz. eixe<br />

ardi iz. ovella<br />

ardo iz. viño<br />

ardura iz. 1. coidado 2. precaución,<br />

prevención pl. 3. inquietudes ardura<br />

izan importar, preocupar<br />

arduradun iz./izond. encargado-a,<br />

responsable<br />

arduragabe izond. 1. despreocupado-a,<br />

abandonado-a 2. irresponsable<br />

arduragabekeria iz. 1. irresponsabilidade<br />

2. neglixencia<br />

arduratu da ad. 1. encargarse, ocuparse<br />

da/du ad. 2. preocuparse,<br />

molestarse<br />

are adb. 1. aínda, mesmo, incluso<br />

iz. 2. páncreas<br />

areago adb. máis<br />

arerio iz. inimigo-a, adversario-a<br />

areto iz. salón, sala, local areto-futbol<br />

fútbol sala<br />

argal izond. 1. fraco-a, delgado-a<br />

2. feble<br />

argaldu da/du ad. adelgazar<br />

argazki iz. fotografía<br />

argazkilari iz. fotógrafo<br />

argi iz. 1. luz 2. faro izond. 3. intelixente<br />

adb. 4. claro-a, transparente,<br />

nítido-a, nidio-a<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

argibide iz. 1. aclaración, explicación<br />

2. argumento, demostración<br />

pl. 3. instrucións<br />

argiketari iz. electricista<br />

argiontzi iz. farol<br />

argitaletxe iz. editorial<br />

argitaratu da/du ad. 1. saír, darse a<br />

coñecer du ad. 2. publicar<br />

argitaratzaile iz. editor-ora<br />

argitaratze izond. editorial<br />

argitsu izond. luminoso-a<br />

argitu du ad. 1. iluminar, alumar,<br />

alumear, raiar 2. aclarar, aclarear,<br />

clarear 3. aclarar, esclarecer<br />

argizari iz. 1. cera 2. candea, vela<br />

argiztatu du ad. iluminar, alumar,<br />

alumear<br />

argudio iz. (argibidea) argumento<br />

argumento iz. (gaia) argumento<br />

ari izan da ad. estar a facer algo<br />

ariketa iz. exercicio<br />

arima iz. alma<br />

arin izond. 1. rápido, lixeiro 2. fresco-a<br />

3. leve arinegi pentsatu precipitarse<br />

zauri arinak feridas leves<br />

arindu du ad. alixeirar, aliviar<br />

arineketa iz. carreira arineketan correndo<br />

arintasun iz. lixeireza, levidade<br />

arkakuso iz. pulga<br />

arkatz iz. lapis<br />

arkitekto iz. arquitecto-a<br />

arkitektura iz. arquitectura<br />

arku iz. arco<br />

arkume iz. año de leite<br />

arlo iz. 1. campo 2. campo, área,<br />

eido<br />

arlote iz. esmoleiro-a, vagabundo-a<br />

arma iz. arma


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 141<br />

euskara - galiziera<br />

armada iz. exército<br />

armairu iz. armario<br />

armatu da/du ad. armar<br />

armiarma iz. araña<br />

arnasa iz. alento, respiración arnasa<br />

hartu respirar<br />

arnastu du ad. respirar<br />

aro iz. 1. aro 2. idade, época burdin<br />

aro idade de ferro aro moderno<br />

idade moderna<br />

arotz iz. 1. carpinteiro-a 2. ferreiro-a<br />

aroztegi iz. ferraría<br />

arraia iz. 1. raia, trazo, liña 2. raia<br />

arraila iz. fenda, grecha, físgoa,<br />

greta<br />

arrailatu da/du ad. regañar, fender<br />

arrain iz. peixe<br />

arrain-saltzaile iz. peixeiro-a<br />

arraio interj. 1. carafio, raios iz.<br />

2. raio arraioa! maldita sexa!<br />

arrakasta iz. éxito<br />

arrandegi iz. peixaría<br />

arrangura iz. queixume<br />

arranguratu da ad. queixarse<br />

arrano iz. aguia<br />

arrantxo iz. rancho<br />

arrantza iz. 1. pesca 2. orneo arrantza<br />

egin ornear<br />

arrantzale iz. mariñeiro-a, pescador-ora<br />

arrantzatu du ad. pescar<br />

arraro izond. raro, estraño<br />

arraska iz. rasqueta<br />

arrastaka adb. a rastro<br />

arrastelu iz. anciño, angazo<br />

arrasto iz. 1. rastro, vestixio, pegada<br />

2. marca, cicatriz<br />

arrastratu da ad. (karta) arrastrar<br />

arrastu da ad. atardecer<br />

arratoi iz. rata<br />

arrats iz. atardecer, serán, tardiña<br />

arratsalde iz. tarde arratsalde on<br />

boa tarde<br />

arraun iz. remo arraun egin vogar<br />

arraunketa iz. (kirola) remo<br />

arrautza iz. ovo<br />

arrautzopil iz. tortilla<br />

arraza iz. raza, liñaxe, ascendencia<br />

arrazoi iz. 1. razón 2. razón, motivo,<br />

porqué, causa<br />

arrazoitu du ad. razoar<br />

arrazoizko izond. racional, razoable<br />

arre izond. pardo-a<br />

arreba iz. irmá de home<br />

arren adb. 1. por favor mend. 2. aínda<br />

que<br />

arreta iz. 1. atención, coidado 2. precaución,<br />

prevención arreta galdu<br />

distraer<br />

arretatsu izond. disposto-a, atento-a<br />

arriskatu da/du ad. arriscar<br />

arrisku iz. risco, perigo<br />

arriskugarri izond. perigoso-a<br />

arriskutsu izond. perigoso, acertado<br />

arroa iz. arroba arroaka por feixes<br />

arr<strong>ok</strong>a iz. rocha<br />

arropa iz. 1. roupa pl. 2. vestiario<br />

arropategi iz./izond. roupeiro-a<br />

arrosa iz./izond. rosa<br />

arrosario iz. rosario<br />

arrosondo iz. roseira<br />

arrotz iz./izond. forasteiro<br />

arroz iz. arroz<br />

arrunt izond. 1. común, corrente,<br />

habitual adb. 2. totalmente<br />

artalde iz. rabaño de ovellas<br />

141


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 142<br />

142<br />

Oinarrizko Hizteg ia<br />

artazi iz.pl. tesoira<br />

arte iz. 1. aciñeira iz. 2. arte post.<br />

3. deica, até, ata artez dereito,<br />

recto artean entre<br />

artegatu da/du ad. acelerarse, pórse<br />

nervioso, poñerse nervioso<br />

artifizial izond. artificial<br />

artikulu iz. 1. artigo, escrito 2. (hizkuntzalaritza)<br />

artigo<br />

artile iz. la<br />

artista iz./izond. artista<br />

arto iz. 1. millo 2. (ogia) boroa<br />

artozko izond. millo-a<br />

artxibazain iz. arquiveiro-a<br />

artxibo iz. arquivo, ficheiro<br />

artzain iz. pastor-ora, pegureiro-a<br />

asaba iz. devanceiro-a, antepasadoa,<br />

antigo-a<br />

asaldatu da ad. axitarse, alterarse<br />

ase da/du ad. 1. saciar, fartar, satisfacer<br />

izond. 2. satisfeito-a<br />

asebete da/du ad. saciar, fartar, satisfacer<br />

aseguratu du ad. asegurar<br />

aseguru iz. seguro<br />

aska iz. 1. presebe 2. maseira, manxadoiro<br />

askaldu du ad. merendar<br />

askari iz. merenda<br />

askatasun iz. liberdade<br />

askatu da/du ad. 1. liberar, librar<br />

2. ceibar, desatar, soltar<br />

aske izond. libre, ceibe, solto, independente<br />

aski zenbtz./zehaztgb. abondo, suficiente<br />

aski izan abondar, bastar<br />

asko zenbtz./zehaztgb. moito-a askotan<br />

moitas veces<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

askotariko izlag. variado-a, vario-,<br />

diverso-a<br />

asmaketa iz. invención<br />

asmakizun iz. 1. invento 2. idea<br />

3. adiviña<br />

asmatu du ad. 1. inventar 2. acertar,<br />

adiviñar, atinar<br />

asmatzaile izond. inventor-ora<br />

asmo iz. intención, propósito, vontade<br />

aspaldi adb. hai moito tempo aspaldian<br />

hai tempo que<br />

aspaldidanik adb. dende hai tempo<br />

aspergarri izond. aburrido<br />

aspertu da/du ad. 1. aburrir, cansar,<br />

fartar 2. saciar, fartar<br />

aspirina iz. aspirina<br />

astakeria iz. burrada, parvada<br />

aste iz. semana aste santua semana<br />

santa<br />

astearte iz. martes, terza feira<br />

asteazken iz. mércores, cuarta feira<br />

astebete iz. unha semana completa<br />

asteburu iz. fin de semana<br />

astegun iz. día da semana<br />

astekari iz. semanario<br />

asteko iz. semanal<br />

astelehen iz. luns, segunda feira<br />

astero adb. todas as semanas<br />

asti iz. lecer<br />

astinaldi iz. sacudida<br />

astindu du ad. 1. sacudir, mexer,<br />

bater, axitar 2. sacudir, golpear<br />

astinketa iz. malleira, tunda<br />

astiro adb. amodo, engorde, devagar,<br />

con vagar<br />

asto iz./izond. burro-a


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 143<br />

euskara - galiziera<br />

astronauta iz. astronauta<br />

astronomia iz. astronomía<br />

astun izond. pesado-a, grave<br />

asun iz. ortiga, estruga<br />

atabal iz. atabal<br />

atal iz. 1. anaco, peza 2. sección,<br />

apar tado, departamento, área,<br />

campo 3. membro 4. gallo de<br />

froita<br />

atalburu iz. 1. lintel 2. (idazkiarena)<br />

capítulo 3. (zuzenbidea) capítulo<br />

atari iz. portal, adro<br />

ataza iz. tarefa<br />

ate iz. 1. porta 2. portaría<br />

atentatu iz. atentado<br />

atera da ad. 1. sair, xurdir du ad.<br />

2. sacar, arrincar, arrancar 3. pasear<br />

txintik atera retrucar, contestar<br />

ateraldi iz. ocorrencia, saída<br />

ateri iz. escampado ateri egon estar<br />

escampado<br />

aterki iz. paraugas<br />

aterpe iz. refuxio, acubillo<br />

aterpetxe iz. refuxio<br />

atertu du ad. escampar, estiñar<br />

atezain iz. 1. porteiro, conserxe<br />

2. (kirola) porteiro<br />

atezaindegi iz. portaría, conserxaría<br />

atezaintza iz. portaría, conserxaría<br />

atmosfera iz. atmosfera<br />

atmosferiko izlag. atmosférico-a<br />

atorra iz. blusa<br />

atseden iz. 1. descanso 2. lecer atseden<br />

hartu descansar<br />

atsedenaldi iz. repouso, descanso,<br />

intermedio, alto<br />

atsedendu da ad. descansar<br />

atsegin iz. 1. pracer izond. 2. agradable,<br />

amable, afable 3. simpático-a<br />

atsegin izan agradar<br />

atsegingarri izond. pracenteiro-a,<br />

grato-a<br />

atsekabe iz. pesar, aflición, desgusto<br />

atsekabetu da/du ad. aflixir<br />

atso iz. anciá, vella<br />

atsotitz iz. dito, refrán<br />

atun iz. atún<br />

atungorri iz. atún<br />

atunzuri iz. bonito<br />

atxiki zaio ad. adherirse<br />

atxilo iz./izond. preso-a<br />

atxilotu du ad. deter, arrestar, prender<br />

atximur iz. belisco atximur egin beliscar<br />

atxur iz. bebedela, borracheira<br />

atzamar iz. dedo<br />

atzamarkatu du ad. rabuñar, riscar<br />

atzapar iz. pouta<br />

atze iz. atrás, parte posterior<br />

atzean adb. atrás, detrás, tras<br />

atzeko izond. traseiro-a, posterior<br />

atzekoz aurrera ao revés<br />

atzelari iz. (kirola) defensa<br />

atzeman du ad. soprender, pillar<br />

atzera adb. 1. atrás 2. de novo interj.<br />

3. atrás atzera egin recuar, retroceder<br />

atzeraka adb. cara atrás<br />

atzerakin iz.pl. atrasos<br />

atzerako iz.pl. cambio, volta, miúdo<br />

atzerakoi iz. retrógrado-a<br />

atzerapen iz. (egoera) atraso<br />

143


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 144<br />

144<br />

Oinarrizko Hizteg ia<br />

atzeratu du ad. 1. atrasar, adiar, aprazar,demorar<br />

da ad. 2. retroceder,<br />

retirarse iz./izond. 3. atrasado-a<br />

atzeratze iz. (denbora) atraso<br />

atzerri iz. (lekua) estranxeiro<br />

atzerriratze iz. emigración<br />

atzerritar iz./izond. estranxeiro-a<br />

atzipen iz. 1. captura 2. (informatika)<br />

acceso<br />

atzo adb. onte<br />

aukera iz. 1. elección 2. oportunidade,<br />

marxe 3. abundancia<br />

aukeratu du ad. elixir, escoller<br />

aulki iz. 1. cadeira 2. banco<br />

aupa interj. ánimo!<br />

aurka iz. contra aurka egin opor,<br />

opoñer aurka egon oporse, opoñerse<br />

aurkako iz. contra<br />

aurkezle iz. presentador-ora<br />

aurkezpen iz. presentación<br />

aurkeztu da ad. presentar<br />

aurki adb. axiña, decontado, enseguida<br />

aurkibide iz. índice<br />

aurkikuntza iz. achado, descubrimento<br />

aurkitu du ad. atopar, topar, encontrar,<br />

descubrir, achar<br />

aurpegi iz. cara, face, rostro<br />

aurre iz. parte dianteira aurre egin<br />

opor, opoñer aurrea hartu adiantar<br />

aurrez de antemán aurrez<br />

aurre cara a cara, fronte a fronte<br />

aurrealde iz. 1. fronte, parte dianteira<br />

2. fronte, fachada<br />

aurrean adb. diante<br />

aurreko izlag. anterior, dianteiro-a<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

aurrekontu iz. orzamento, presuposto<br />

aurekontua egin orzar, presupostar<br />

aurrelari iz. (kirola) dianteiro-a<br />

aurreneko izlag. primeiro-a<br />

aurrera adb. 1. adiante interj.<br />

2. adiante<br />

aurrerabide iz. progreso<br />

aurrerakoi izond. progresista<br />

aurrerantzean adb. en diante, a<br />

partir de agora<br />

aurrerapen iz. adianto, progreso<br />

aurreratu da/du ad. 1. adiantar,<br />

avanzar du ad. 2. aforrar<br />

aurresan du ad. 1. predicir iz. 2. predición<br />

aurrezki iz. aforro aurrezki-kutxa<br />

caixa de aforros<br />

aurreztu du ad. aforrar<br />

aurten adb. este ano<br />

ausardia iz. atrevemento, ousadía<br />

ausart izond. valente, atrevido-a,<br />

ousado-a<br />

ausarti izond. valente, atrevido-a,<br />

ousado-a<br />

ausartu da ad. atreverse, ousar<br />

ausartzia iz. atrevemento, ousadía<br />

ausiki du ad. 1. morder, picar iz.<br />

2. mordedura, picadura ausiki<br />

egin morder, picar<br />

auskalo interj. quen sabe!<br />

auto iz. coche, automóbil<br />

autobide iz. autopista<br />

autobus iz. autobús, autocar<br />

automatiko izond. automático<br />

auzi iz. desputa<br />

auzitegi iz. tribunal<br />

auzo iz. barrio


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 145<br />

euskara - galiziera<br />

auz<strong>ok</strong>o iz./izond. veciño-a<br />

axola iz. 1. importancia 2. coidado,<br />

interese, preocupación axola izan<br />

importar<br />

axolagabe izond. 1. abandonado-a,<br />

despreocupado-a 2. irresponsable<br />

axolagabekeria iz. 1. irresponsabilidade<br />

2. neglixencia<br />

axolatu da/du ad. importar<br />

axuri iz. año acabado de nacer<br />

aza iz. 1. verza 2. repolo<br />

azal iz. 1. pel 2. cortiza, casca,<br />

codia 3. pela, monda 4. tona, superficie<br />

azala kendu pelar azala<br />

joan pelarse<br />

azaldu da ad. 1. aparecer 2. amosar,<br />

mostrar, manifestar da/du ad.<br />

3. declarar, manifestar 4. explicar<br />

5. indicar<br />

azaleko izlag. superficial<br />

azalore iz. coliflor<br />

azalpen iz. aclaración, explicación<br />

azao iz. monllo<br />

azaro iz. novembro<br />

azazkal iz. unlla<br />

azeleratu da/du ad. acelerar<br />

azenario iz. cenoria<br />

azentu iz. acento azentu-marka<br />

acento gráfico<br />

azeri iz. raposo, golpe<br />

azido iz. ácido<br />

azienda iz. gando<br />

azkar izond. 1. rápido-a, veloz<br />

2. intelixente, listo-a 3. forte<br />

azkartasun iz. rapidez<br />

azkartu da/du ad. 1. fortalecer<br />

2. apresurar<br />

azken ord. 1. último-a 2. fin, termo,<br />

remate azkenean por último azken<br />

batean total, en resume azkenik<br />

por último<br />

azkenaldian adb. ultimamente<br />

azkenburuko izlag. derradeiro-a<br />

azkendu da ad. rematar<br />

azkeneko izlag. último-a askenekoz<br />

por última vez<br />

azkengabe izond. interminable, inacabable,<br />

infinito-a<br />

azkura iz. proído azkura eman pi -<br />

car, proer<br />

az<strong>ok</strong>a iz. feira, mercado<br />

azpi iz. a parte de abaixo<br />

azpian adb. embaixo, debaixo<br />

azpikeria iz. argallo, enredo azpikerian<br />

ibili argallar, tramar<br />

azpil iz. (janariarena) fonte<br />

azpimarratu du ad. 1. subliñar<br />

2. destacar<br />

azpizun iz. solomo<br />

aztal iz. calcañar<br />

aztarna iz. rastro, pegada, vestixio<br />

azterketa iz. exame, proba azterketa<br />

egin examinar<br />

aztertu du ad. examinar, recoñecer<br />

azukre iz. azucre azukre-ontzi azucreiro<br />

145


dicionario galego-éuscaro:<strong>Novas</strong> <strong>palabras</strong> <strong>ok</strong>. 05/05/11 10:05 Página 146<br />

146<br />

B<br />

Oinarrizko Hizteg ia<br />

ba- partik. 1. (baldintza) se 2. situado<br />

diante do verbo reforza o carácter<br />

afirmativo do verbo ba-<br />

...ere 1. aínda que 2. por se<br />

baba iz. 1. faba, feixón, feixó 2.<br />

bocha<br />

babarrun iz. feixón, feixó, faba<br />

babes iz. 1. acubillo, refuxio 2. protección<br />

babestu da/du ad. 1. coidar, defender,<br />

protexer, apoiar du ad. 2. axudar,<br />

patrocinar, apadriñar<br />

bada l<strong>ok</strong>. 1. pois, logo 2. xa que,<br />

porque<br />

badaespadako izlag. 1. incerto-a<br />

2. preventivo-a<br />

badaezpada (ere) adb. por se acaso<br />

bagoi iz. vagón<br />

bai adb. si bai horixe por suposto,<br />

dende logo bai...bai... xa...xa...,<br />

ora...ora...<br />

baietsi du ad. prometer, asegurar<br />

baietz 1. que si 2. a que si confianza<br />

na acción do verbo<br />

baiezko iz. si<br />

baieztatu du ad. 1. afirmar 2. confirmar<br />

bailara iz. val<br />

DICIONARIO ELEMENTAL<br />

baimen iz. permiso baimena eman<br />

permitir, dar permiso<br />

baimendu du ad. permitir<br />

baina junt. pero, mais<br />

bainatu da/du ad. bañar<br />

baino partik. 1. partícula comparativa<br />

ca, que junt. 2. senón<br />

bainu iz. baño<br />

bainu-etxe iz. balneario, baños<br />

bainugela iz. baño, lavabo<br />

bainuontzi iz. baño, bañeira<br />

baita junt. e tamén, e incluso postp.<br />

2. cas<br />

baizik junt. senón<br />

bakailao iz. bacallau<br />

bakar izond 1. único 2. só<br />

bakardade iz. soidade, señardade<br />

bakarka adb. a soas<br />

bakarrik adb.1. só, soamente 2. a<br />

soas<br />

bakarti izond. deserto-a<br />

bake iz. paz<br />

baketsu izond. 1. pacífico-a 2. apracible<br /></