Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SARRERA<br />
<strong>Eibar</strong>ko Arma-<strong>Museo</strong>a berri samarra da, 1914ean inauguratu zen Europako Gerra Nagusia hasi zen urte<br />
berean. Halere, berez eta ikuspegi historiko zehatzetik begiratuta, urte-mordo bat lehenago zegokion sortzea,<br />
Liejan eta industri berezitasun berdintsuak zituzten beste herrial<strong>de</strong> batzutan bezala, zeren eta euskal eskual<strong>de</strong><br />
armagin honi dagokio bai aintzinatasunez eta bai produkzio-kopuruz, lehentasuna gure herrial<strong>de</strong><br />
honetan suzko esku-armak sail programatu eta ugaritan fabrikatzeaz bezainbatean, helburu militarretarako.<br />
Gauza bera esan behar da ehizerako egiten zirenez, zeren eta gremio-errejimenaren garaietan ezartzen arau<br />
zorrotzen menpean ez bazeu<strong>de</strong>n ere, apaindura oso bariatuak hartzeko gai izan ziren, erosleak bere ahalbi<strong>de</strong>en<br />
tamainan egin zitzakeen oharkizunen arabera.<br />
Gure eskual<strong>de</strong> armaginean fabrikatutako barietate bakoitzetik ale bat bakarrik gor<strong>de</strong> izan balitz, orain<br />
museo aberats eta interesgarri baten jabe izango ginatekeen eta bertan aukera e<strong>de</strong>ma legoke sorreratik hasita<br />
suzko armateriaren prozesu osoa aztertzeko, piezeria, materialak, forja prozedurak eta xehetasun guzti hauek<br />
Amerika kolonizatu zuten edota Europako eta etxeko gatasketan tropen arma-hornizioa nolakoa izan zen<br />
jakiten lagunduko liguke. Historiaren alor hau modu fisikoz ikustea bezalaxe izango zatekeen, garai<br />
bakoitzeko mo<strong>de</strong>loen azterketaren bitartez. Eta era berean ikusi ahal izango litzateke ehizeko eskupetetan<br />
forma, berrikuntza eta disparo-sistemetan gertatu <strong>de</strong>n garepena, izan ere milaka eta milaka atera bait dira<br />
<strong>Eibar</strong>ko fabriketatik munduaren al<strong>de</strong>rdirik bazterrenetara.<br />
Gogoan hartzekoak dira puntu honetan, hainbeste grabatzaile burilista belaunez-belaun marra finezko<br />
edo erliebe artistikozko diseinuaz eskupetak apaintzen arituak, baita urre-damaskinatzaileak ere, Zuloagatarrek<br />
arma zuriak eta suzkoak <strong>de</strong>koratzeko asmatutako metodoaz baliaraziz, zeren hauxe izan bait zuen bere<br />
lehen aplikazio, mundu osoan zehar beren artea barreiatuz.<br />
XIX men<strong>de</strong>aren erdira arte, Plaentzia Soraluzen zegoen Erret Arma-Fabrikaren biltegi eta bulegoetan,<br />
hor egon zen eskual<strong>de</strong>an fabrikaturiko arma-gordailu txiki bat, baina gremioek beren aztarna bezala eta<br />
bitxikeria gisa areago gor<strong>de</strong>ta zeukatena eta ez herrimuseo bailitzan. Baina Erret Fabrika hauek ezeztatuko<br />
zituen Legea sortzean eta Batzor<strong>de</strong> Biltzaile bat izendatzean armak jasotzeko eta men<strong>de</strong>z-men<strong>de</strong> gremioen eta<br />
erreinuaren artean izan zen harreman ofiziala bukarazteko, bilduma guzti hau ere eraman egin zuten, eta ale<br />
gutxi baziren ere, halako estimua eta balioa izango zuketen orain, garai hartan gremio-maisuen inolako<br />
kontrakarrik gabe galdu ziren haiek, seguraski Gipuzkoa eta Bizkaiko Armagintzako Erret Fabriken—honela<br />
ere izendatzen bait ziren—gremio-errejimenaren aldibereko bukaerak erasanik edota garai hartan gure<br />
lurral<strong>de</strong>ak jasan behar izan zituen egoera sozio-ekonomiko gatazkatsuengatik. Gauza da aintzinako eskuarma<br />
haiek ez dutela ageri Madri<strong>de</strong>ko Ejerzitoaren <strong>Museo</strong>an beren jatorriari buruzko aipamen garbirik, eta<br />
orain edozein herrial<strong>de</strong> arrotzi egotz lekiokeela haien gurasotza, zenbaitetan gure produktuekin gertatu izan<br />
<strong>de</strong>nez.<br />
Guzti honek lagun liezaguke ulertzen zergatik <strong>Eibar</strong>ko Arma-<strong>Museo</strong>an dau<strong>de</strong>n pieza gehienak<br />
mo<strong>de</strong>rnoak diren—hau batere erakarmenik gabea ez baldin bada ere—eta kopuru handi bat jatorriz kanpotarra<br />
<strong>de</strong>n, ehuneko berrogeitamar baino gehiago.<br />
Aitortu beharra dago era berean geure kultur gaiei buruzko interesgabezia ere handia izan <strong>de</strong>la,<br />
bildumatzeari edo «etxeko» aleen artxibaketari dagokion kasu honetan bezala, eta XVI, XVII eta XVIII<br />
men<strong>de</strong>etako metxa eta txispazko armetan dagoen hutsuneraren zuzeneko kausa da. Beste kausa bat ere<br />
gaineratuko dugu gure arma-industrian gure arma-artisautzari, joan <strong>de</strong>n men<strong>de</strong>aren erdi al<strong>de</strong>ra industrikuntza<br />
hasi zela uste dutenentzat-atzerakada ekarri ziona neurri handi batean joan <strong>de</strong>n men<strong>de</strong>an: frantses inbasioa eta<br />
gerra zibilak, maisu eta ofizial armagin ospetsuak beste al<strong>de</strong>rdi batzutara sakabanatuz, non sortu bait zuten<br />
aberaskia bertan kokatu zirelarik.
Change language