La crisis de derechos humanos en la frontera sur de México*
La crisis de derechos humanos en la frontera sur de México*
La crisis de derechos humanos en la frontera sur de México*
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
DEBIDO PROCESO Y PROTECCIÓN JUDICIAL<br />
VIOLACIÓN DEL ARTÍCULO 14 DEL PACTO Y DE LOS ARTÍCULOS 8 Y 25 DE LA CONVENCIÓN<br />
AMERICANA<br />
<strong>La</strong> actuación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s fuerzas públicas no autorizadas para <strong>de</strong>t<strong>en</strong>er a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción migrante<br />
g<strong>en</strong>era numerosos abusos al <strong>de</strong>bido proceso legal, tales como vio<strong>la</strong>ciones al<br />
<strong>de</strong>recho a <strong>la</strong> presunción <strong>de</strong> inoc<strong>en</strong>cia 57 . A<strong>de</strong>más, una vez iniciados procedimi<strong>en</strong>tos<br />
p<strong>en</strong>ales o administrativos contra los migrantes, frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te son privados <strong>de</strong> una<br />
variedad <strong>de</strong> garantías judiciales:<br />
• el <strong>de</strong>recho a ser oído;<br />
• el <strong>de</strong>recho a ser repres<strong>en</strong>tado;<br />
• el <strong>de</strong>recho a recurrir <strong>de</strong>l fallo ante juez o tribunal superior;<br />
• el <strong>de</strong>recho a procedimi<strong>en</strong>tos individualizados <strong>en</strong> casos <strong>de</strong> expulsiones colectivas;<br />
• el <strong>de</strong>recho a ser asistido por un traductor o intérprete;<br />
• el <strong>de</strong>recho a conocer <strong>la</strong>s acusaciones y t<strong>en</strong>er copia <strong>de</strong> su expedi<strong>en</strong>te;<br />
• el <strong>de</strong>recho a <strong>la</strong> resolución <strong>de</strong>l caso <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> un p<strong>la</strong>zo razonable y, por otra<br />
parte, con el tiempo a<strong>de</strong>cuado para <strong>la</strong> preparación <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa (<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>frontera</strong><br />
<strong>sur</strong>, los p<strong>la</strong>zos establecidos <strong>en</strong> <strong>la</strong> LGP son frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te vio<strong>la</strong>dos, ya<br />
sea por di<strong>la</strong>ción in<strong>de</strong>bida o por un proceso acelerado, <strong>en</strong> contrav<strong>en</strong>ción <strong>de</strong><br />
dichos <strong>de</strong>rechos) 58 .<br />
De esta forma, se observa <strong>la</strong> falta g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l artículo 209 <strong>de</strong> <strong>la</strong> LGP<br />
que dispone lo sigui<strong>en</strong>te:<br />
• <strong>la</strong> comunicación telefónica con <strong>la</strong> persona que se solicite,<br />
• <strong>la</strong> notificación a su repres<strong>en</strong>tante consu<strong>la</strong>r,<br />
• <strong>la</strong> <strong>de</strong>c<strong>la</strong>ración mediante acta administrativa,<br />
• el conocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s acusaciones <strong>en</strong> contra,<br />
• el acceso a una copia <strong>de</strong> su expedi<strong>en</strong>te,<br />
• <strong>la</strong> traducción,<br />
• un exam<strong>en</strong> médico, y<br />
• el <strong>de</strong>recho a ser visitado.<br />
Específicam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción con <strong>la</strong> notificación consu<strong>la</strong>r, el 86% <strong>de</strong> los <strong>en</strong>trevistados <strong>de</strong><br />
un estudio <strong>de</strong> GREDEMIG <strong>de</strong>nunció que no se les notificó <strong>de</strong> su <strong>de</strong>recho a comunicarse<br />
con el consu<strong>la</strong>do <strong>de</strong> su país. A<strong>de</strong>más, se ti<strong>en</strong>e que consi<strong>de</strong>rar que <strong>la</strong> Estación<br />
Migratoria Siglo XXI está <strong>en</strong> <strong>la</strong> ciudad <strong>de</strong> Tapachu<strong>la</strong>, una ciudad <strong>de</strong> mediano tamaño<br />
alejada <strong>de</strong> <strong>la</strong> capital <strong>de</strong>l Estado <strong>de</strong> Chiapas, y <strong>en</strong> <strong>la</strong> que sólo se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran oficinas consu<strong>la</strong>res<br />
<strong>de</strong> Guatema<strong>la</strong>, El Salvador y Honduras. <strong>La</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> otras oficinas, aunque<br />
no impi<strong>de</strong> <strong>la</strong> notificación a sus repres<strong>en</strong>tantes consu<strong>la</strong>res, dificulta <strong>la</strong>s comunicaciones y<br />
<strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción a los migrantes <strong>de</strong>t<strong>en</strong>idos por el INM.<br />
<strong>La</strong> <strong>crisis</strong> <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>humanos</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>frontera</strong> <strong>sur</strong> <strong>de</strong> México<br />
<strong>La</strong> actuación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />
fuerzas públicas no<br />
autorizadas para <strong>de</strong>t<strong>en</strong>er<br />
a <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción migrante<br />
g<strong>en</strong>era numerosos abusos<br />
al <strong>de</strong>bido proceso legal,<br />
tales como vio<strong>la</strong>ciones al<br />
<strong>de</strong>recho a <strong>la</strong> presunción <strong>de</strong><br />
inoc<strong>en</strong>cia.<br />
17