03.06.2013 Views

evaluaciones en la parcela de escorrentía y erosión. - InfoAndina

evaluaciones en la parcela de escorrentía y erosión. - InfoAndina

evaluaciones en la parcela de escorrentía y erosión. - InfoAndina

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

CONDESAN- GTZ<br />

ASPADERUC<br />

MANUAL DE LA PARCELA EXPERIMENTAL DE ESCORRENTIA Y EROSION<br />

Introduccion<br />

Metodo <strong>de</strong> medida directa <strong>de</strong> <strong>la</strong> erosion <strong>de</strong>l suelo<br />

Dra. Carm<strong>en</strong> Felipe-Morales B.<br />

CONTENlOO<br />

1. La erosion <strong>de</strong> los suelos <strong>en</strong> el Peru.<br />

1.1. Importancia y ext<strong>en</strong>sion territorial.<br />

1.2. Cuantificacion <strong>de</strong> <strong>la</strong> erosion.<br />

2. Partes constitutivas <strong>de</strong> <strong>la</strong> Parce<strong>la</strong> <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>tia y<br />

erosion.<br />

2.1. Campo experim<strong>en</strong>tal<br />

2.2. Sistema receptor<br />

3. Calculo <strong>de</strong> <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong>l sistema receptor<br />

3.1. Calculo <strong>de</strong>l volum<strong>en</strong> maxima <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>tfa <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

parce<strong>la</strong>.<br />

3.2. Calculo <strong>de</strong> <strong>la</strong> int<strong>en</strong>sidad maxima <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>t!a <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> parce<strong>la</strong>.<br />

3.3. Determinacion <strong>de</strong> <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong>l sistema receptor<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> parce<strong>la</strong>.<br />

4. Medida <strong>de</strong> <strong>la</strong> escorr<strong>en</strong>t!a y erosion.<br />

4.1- Proceso <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> una parce<strong>la</strong> <strong>de</strong><br />

escorr<strong>en</strong>tfa y erosion.<br />

4.2. Calculo <strong>de</strong>l volum<strong>en</strong> <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>t!a.<br />

4.3. Calculo <strong>de</strong> <strong>la</strong> perdida <strong>de</strong> suelo.<br />

4.4. Registros <strong>de</strong> campo y <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorio.<br />

5. Medida <strong>de</strong> <strong>la</strong> perdida <strong>de</strong> nutri<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>l suelo.<br />

5.1. Nutri<strong>en</strong>tes arrastrados par el agua <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>tia<br />

5.2. Nutri<strong>en</strong>tes arrastrados par el suelo erosionado.<br />

6. Aplicaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> Parce<strong>la</strong> <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>t!a y erosion.<br />

6.1. En <strong>la</strong> evaluacion <strong>de</strong>l efecto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s lluvias <strong>en</strong>.<strong>la</strong><br />

erosion <strong>de</strong>l suelo.<br />

6.2. En <strong>la</strong> evaluacion <strong>de</strong> <strong>la</strong> longitud y gra<strong>de</strong> <strong>de</strong> p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> erosion <strong>de</strong>l suelo.<br />

6.3. En <strong>la</strong> evaluaci6n <strong>de</strong> <strong>la</strong> "erodibllidad" <strong>de</strong>l suelo.<br />

6.4. En <strong>la</strong> evaluaci6n <strong>de</strong>l efecto <strong>de</strong> <strong>la</strong> cobertura vegetal<br />

sobre el suelo.<br />

6.5. En <strong>la</strong> evaluacion <strong>de</strong> practicas erosivas y<br />

conservacionistas <strong>de</strong>l suelo.<br />

7. Uso <strong>de</strong> "simu<strong>la</strong>dores <strong>de</strong> lluvias" <strong>en</strong> <strong>la</strong>s parce<strong>la</strong>s <strong>de</strong><br />

escorr<strong>en</strong>tfa y erosion.<br />

_.J.<br />

INTRODUCCION<br />

Una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s preocupaciones <strong>de</strong> los p<strong>la</strong>nificadores <strong>en</strong> el uso<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> tierra es <strong>de</strong> conocer, par 10 m<strong>en</strong>os <strong>en</strong> forma aproximada<br />

cuanto es <strong>la</strong> perdida <strong>de</strong> suelo par efecto <strong>de</strong> los procesos <strong>de</strong><br />

erosion hIdrica, cuales son <strong>la</strong>s causas 0 factores que<br />

contribuy<strong>en</strong> a acelerar estas perdidas, y como contro<strong>la</strong>rlos.<br />

Fr<strong>en</strong>te a esta preocupacion, que es sabre todo impartante<br />

<strong>en</strong> pa1ses tropicales , los investigadores han <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>do<br />

metodos <strong>de</strong> cuantificacion <strong>de</strong> <strong>la</strong> erosion. Algunos <strong>de</strong> estos<br />

metodos son <strong>de</strong> medida directa <strong>de</strong> <strong>la</strong> erosion, y otroB <strong>de</strong> medida<br />

indirecta mediante el empleo <strong>de</strong> formu<strong>la</strong>s. Cabe sin embargo<br />

sefta<strong>la</strong>rque incluso el empleo <strong>de</strong> formu<strong>la</strong>s estan basadaB <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

informacion suministrada por los metodos <strong>de</strong> medida directa <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> erosion <strong>en</strong> el campo.<br />

Uno <strong>de</strong> lOB metodos <strong>de</strong> medida directa <strong>de</strong> <strong>la</strong> eroBi6n que ha<br />

<strong>de</strong>moBtrado una mayor confiabilidad <strong>en</strong> los reBultados<br />

obt<strong>en</strong>idos, as! como su versatilidad <strong>en</strong> <strong>la</strong> investigacion, razon<br />

por <strong>la</strong> cual es el que mayorm<strong>en</strong>te se utiliza <strong>en</strong> lOB estudioB <strong>de</strong><br />

erosion, es el <strong>de</strong> <strong>la</strong> PARCELA EXPERIMENTAL DE ESCORRENTIA Y<br />

EROSION.<br />

En el Peru eBta metodolog!a fue introducida <strong>en</strong> 1965 <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

Universidad Nacional Agraria, mediante <strong>la</strong> construccion <strong>de</strong><br />

parce<strong>la</strong>s artificiales <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>tia , a traves <strong>de</strong> un Programa<br />

cooperativo <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> Universidad y el AID. Posteriorm<strong>en</strong>te, Be<br />

insta<strong>la</strong>ron algunaB parce<strong>la</strong>s <strong>en</strong> Tingo Maria <strong>en</strong> el InBtituto <strong>de</strong><br />

Selva que <strong>la</strong> UNALM t<strong>en</strong>ia <strong>en</strong> aquel <strong>en</strong>tonces <strong>en</strong> esa localidad.<br />

Sin embargo, BU uso fue re<strong>la</strong>tivam<strong>en</strong>te limitado, no habi<strong>en</strong>dose<br />

completado el registro <strong>de</strong> datos <strong>de</strong> una campafta <strong>de</strong> lluvias.<br />

Es <strong>en</strong> 1974 que a traves <strong>de</strong> un conv<strong>en</strong>io <strong>de</strong> investigacion<br />

UNALM/CIP que se insta<strong>la</strong>n por un periodo <strong>de</strong> 6 aftos ,10<br />

parce<strong>la</strong>s <strong>de</strong> eBcorr<strong>en</strong>tia <strong>en</strong> <strong>la</strong> localidad <strong>de</strong> Santa Ana-Huancayo<br />

y 10 <strong>en</strong> San Ramon-Chanchamayo. ElIas permitieron <strong>la</strong><br />

realizacion <strong>de</strong> diversas investigaciones y el acopio <strong>de</strong> una<br />

informacion muy valiosa , no solo <strong>de</strong>l punto <strong>de</strong> vista<br />

ci<strong>en</strong>tffico sino para <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nificacion <strong>de</strong>l uso <strong>de</strong>l suelo <strong>en</strong><br />

esas localida<strong>de</strong>s (C. Felipe-Morales, 1978).<br />

Posteriorm<strong>en</strong>te, se han establecido parce<strong>la</strong>s simi<strong>la</strong>res <strong>en</strong><br />

otras 10ca1ida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> Sierra y Selva <strong>de</strong>l Peru. Cabe citar<br />

por 1a importancia <strong>de</strong>l ambito y <strong>la</strong> <strong>en</strong>vergadura <strong>de</strong>l Proyecto,<br />

<strong>la</strong>s parce<strong>la</strong>s <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>tia insta<strong>la</strong>das <strong>en</strong> el Hual<strong>la</strong>ga C<strong>en</strong>tral<br />

per <strong>la</strong> ONERN <strong>en</strong> el periodo 1983-1986.<br />

El pres<strong>en</strong>te manual constituye un aporte a <strong>la</strong> divulgacion<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> metodolog!a <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Parce<strong>la</strong>s <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>t!a y erosion, a<br />

ser usada <strong>en</strong> los C<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> Investigacion, UniverBida<strong>de</strong>s y<br />

otros. EstamoB seguros <strong>de</strong> que el establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> una red <strong>de</strong><br />

parce<strong>la</strong>s <strong>de</strong> escorr<strong>en</strong>tfa y erosion <strong>en</strong> <strong>la</strong> Sierra y Selva <strong>de</strong>l<br />

paIs, aportar!a informacion muy valiosa para <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nificaci6n<br />

<strong>de</strong>l uso racional <strong>de</strong>l suelo y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Cu<strong>en</strong>cas Hidrograficas.<br />

2

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!