GLOSARIO Recuerda que no es un diccionario y que sólo te sirve ...
GLOSARIO Recuerda que no es un diccionario y que sólo te sirve ...
GLOSARIO Recuerda que no es un diccionario y que sólo te sirve ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>GLOSARIO</strong><br />
<strong>Recuerda</strong> <strong>que</strong> <strong>no</strong> <strong>es</strong> <strong>un</strong> <strong>diccionario</strong> y <strong>que</strong> <strong>sólo</strong> <strong>te</strong> <strong>sirve</strong> para las traduccion<strong>es</strong> cortas<br />
Utiliza el “busca”<br />
1
a, (prep. de ablativo) de, d<strong>es</strong>de<br />
ab, (prep. de ablativo) de, d<strong>es</strong>de<br />
abnuo, is, -ere, -ui rehusar, oponerse<br />
abstinens, -ntis moderado<br />
absens, -ntis, p. pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong> de absum / adj, ausen<strong>te</strong><br />
absum, ab<strong>es</strong>, ab<strong>es</strong>se, afui <strong>es</strong>tar ausen<strong>te</strong>, <strong>es</strong>tar lejos<br />
ac, (conj) y<br />
accedo, -is, -ere, -c<strong>es</strong>si, -c<strong>es</strong>sum acercarse, añadir<br />
accendo, -is, -ere, -cendi, -censum acrecentar, excitar<br />
accingo, -is -ere cinxi -cinctum dedicarse a,<br />
accipio, -is, -ere, -cepi, -ceptum recibir, <strong>es</strong>cuchar<br />
accumbo, -is -ere -cubui -cubitum recostar, <strong>te</strong>nderse<br />
acer, acris, acre agudo<br />
acerbe, acerbo, áspera, duramen<strong>te</strong>, pe<strong>no</strong>sa, , dolorosamen<strong>te</strong><br />
acerbitas, -atis, f amargura, dureza, rudeza / d<strong>es</strong>gracia, clamidad / sabor áspero, fruta <strong>no</strong> madura<br />
acerbo, 1ª tr. Agriar, agravar<br />
acerbus, -a -um aspero, agrio<br />
acernus, -a, -um de arce<br />
acerra, -ae, incensario<br />
Acerrae, -arum, f.pl. Acerras (c. de Campania)<br />
Acerrani, -orum m.pl. h abitan<strong>te</strong> de Acerr<strong>es</strong><br />
aci<strong>es</strong>, -ei f ejército., campo de batalla<br />
ad, (prepos. de acu.) a, hacia<br />
addo, -is -ere -didi -ditum añadir<br />
adduco, -is ere, adduxi, adductum conducir<br />
adeo, (adv) hasta tal p<strong>un</strong>to<br />
adeo, -ii, -itum, irreg. 4ª tr. , e intr., : dirigirse, ir a ver, acudir a (<strong>un</strong>a persona), dirigirse, ir<br />
a (<strong>un</strong> sitio) acercarse a, atacar / consultar (oraculum) / exponerse a, arrostrar /<br />
emprender<br />
adfatim, (adv) ab<strong>un</strong>dan<strong>te</strong>men<strong>te</strong><br />
afficio -feci -fectum 3 (ad facio) tr.: afectar, debilitar, // pasiva: ser afectado<br />
adhuc, (adv) hasta ahora, hasta <strong>es</strong><strong>te</strong> momento,, todavía, aún;<br />
hasta aquí.<br />
adicio, -is, -ere, adieci, adiectum añadir<br />
adimo, -is, -ere, ademi, ademptum quitar<br />
adminis<strong>te</strong>r, -tri, m agen<strong>te</strong>, ayudan<strong>te</strong>, el <strong>que</strong> ayuda, instrumento<br />
administra, -ae, f la aue ayuda, criada<br />
administratio, -onis f; ayuda / administración, dirección, gerencia, gobier<strong>no</strong><br />
administrativus, -a, -um práctico, activo<br />
administrator, -oris, m el <strong>que</strong> administra, director<br />
administratorius, -a, um <strong>que</strong> <strong>sirve</strong>, relativo al servicio<br />
administro, 1ª intr,; asistir, ayudar / tr. Administrar, cuidar, ocuparse de, dirigir, ejecutar,<br />
trabajar<br />
admiratio,-onis f admiración<br />
admiratio, -onis f admiración<br />
2
adopto, -as, -are, -avi, -atum adoptar<br />
adpeto, -is, -ere, -petivi, petitum ape<strong>te</strong>cer, d<strong>es</strong>ear<br />
adpeto, -is, -ere, -petivi, -petitum apa<strong>te</strong>cer , d<strong>es</strong>ear<br />
adscribo, -is, -ere, -scripsi -scritum atribuir, aplicar<br />
adscribo, -is, -ere, -scripsi, -scritum atribuir, aplicar<br />
adsum, irr., (ad, sum) intr.: <strong>es</strong>tar pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong>, tomar par<strong>te</strong>, asistir / pr<strong>es</strong>entarse, comparecer,<br />
venir, llegar, ser inminen<strong>te</strong> / <strong>es</strong>tar j<strong>un</strong>to a, ayudar, asistir / ser propio<br />
adulenscen, -ntis adol<strong>es</strong>cen<strong>te</strong>, joven<br />
adul<strong>es</strong>centia, -ae f adol<strong>es</strong>cencia<br />
adul<strong>es</strong>centulus: adul<strong>es</strong>centulus, -a, -um; juvenil, muy joven // -us, -i m. jovencito, rapaz<br />
advenio, -is, -ire, -veni, -ventum llegar<br />
adventus, -us m llegada, venida<br />
adversarius, -i m adversario, enemigo<br />
adversarius, -i m adversario, enemigo<br />
adversum, (pre. de acusativo) contra<br />
aed<strong>es</strong>, -ium f casa<br />
aedicula, -ae f capilla, hornacina<br />
aediclae, -orum f.pl. casita<br />
aedifex, -icis m constructor<br />
aedificatio, -onis f edificación, edificio<br />
aedificati<strong>un</strong>cula, -ae f peqieña construcción<br />
aedificator, -oris m. constructor, arqui<strong>te</strong>cto<br />
aedificatorius, -a, -um referen<strong>te</strong> a la edificación / causan<strong>te</strong> de<br />
aedificatoria (art), arquitrectura<br />
aedificium, -i m edificio<br />
aedifico, -as -are -avi -atum edificar<br />
aedilis, -is m (aed<strong>es</strong>) m magistrado<br />
aegre, (adv) difícilmen<strong>te</strong><br />
aer, aeris (acu. aera) m aire, atmósfera, niebla<br />
aeramen, -inis n. bronce, objeto de bronce, de cobre<br />
aeramentum, -i n. bronce, objeto de bronce, de cobre<br />
aerarius, -a, -um de broce, de cobre; relativo al dinero<br />
aerarium. -ii n erario, t<strong>es</strong>oro público<br />
aerarius, -ii m erario (ciudad<strong>no</strong> <strong>no</strong> nscrito en <strong>un</strong>a tribu, privado del<br />
derecho de voto y exento del servicio militar)<br />
aeratus, -a, um cubierto de bronce, de cobre<br />
aereus, -a, um, de bronce, adornado de cobre o de bronce<br />
aerifer, -fera, -ferrum, <strong>que</strong> lleva o produce cobre<br />
aerip<strong>es</strong>, -edis, de pi<strong>es</strong> de bronce<br />
aeris, gen, de aer<br />
aeris, gen., de a<strong>es</strong><br />
aerisonus, -a, -um <strong>que</strong> suena como el bronce<br />
aerius, -a, um, relacionado al aire, aéreo / alto, encumbrado, perdido en el aire<br />
Aelius Adrianus m Elio Adria<strong>no</strong><br />
3
Aeneas, -ae m Eneas<br />
ae<strong>que</strong>, (adv) igualmen<strong>te</strong><br />
aequus, -a -um igual<br />
a<strong>es</strong>tuarium, -i n <strong>es</strong>tuario<br />
a<strong>es</strong>tus, us m calor, ardor<br />
aetas, -atis f edad, época<br />
affero, -fers -ferre, attuli, allatum traer<br />
afficio, -is, -ere, -feci, -factum afectar<br />
affligo, -is, -ere, -flixi, -flictum golpear, afligir<br />
Afranius, -ii m Afranio (poéta cómico, general de Pmpeyo en España)<br />
Afranianus. -a, -um, africa<strong>no</strong>, de África<br />
Africa, -ae f África<br />
africanus,-a, -um africa<strong>no</strong><br />
ager, agri m campo<br />
aggredior -gr<strong>es</strong>sus sum dep.: 3 (ad gradior) tr. acercarse, dirigirse // tan<strong>te</strong>ar, sondear //<br />
atacar,<br />
emprender<br />
ag<strong>no</strong>sco, -is, -ere, ag<strong>no</strong>vi, agnitum co<strong>no</strong>cer<br />
ag<strong>no</strong>sco, -is, -ere, ag<strong>no</strong>vi, agnitum co<strong>no</strong>cer<br />
agnus, -i m cordero<br />
ago, -is -ere, egi, actum hacer<br />
agricola, -ae m agricultor<br />
aio, ais (defectivo) decir<br />
ala, -ae f ala<br />
alacer o -cris -cris-crere: alegre, pronto, pr<strong>es</strong>to, gozoso, vivo, ágil, ligero.<br />
albus, -a, -um blanco (plumbum albus= <strong>es</strong>taño); pálido, lívido<br />
album, -i n.; la blancura, lo blanco, el color blanco, tabla blan<strong>que</strong>ada con y<strong>es</strong>o y expu<strong>es</strong>ta<br />
pú blicamen<strong>te</strong>, donde iban <strong>es</strong>critos los edictos de los pretor<strong>es</strong>, las com<strong>un</strong>icacion<strong>es</strong> del<br />
gran pontífice, etc., BAS, lista, registro, anal<strong>es</strong><br />
Alba, -ae f Alba (<strong>no</strong>mbre de ciudad)<br />
albeo, -<strong>es</strong>, -ere blan<strong>que</strong>ar, amanecer<br />
algor, -oris m frío<br />
alo, alui, altum o alitum 3, tr. nutrir, sus<strong>te</strong>ntar, alimentar / pasiva: alimentarse<br />
alienus, -a, -um aje<strong>no</strong><br />
aliquamdiu, (adv) duran<strong>te</strong> algún tiempo<br />
aliquis, (-qui), -qua, -quod algu<strong>no</strong>s<br />
aliquot, (indeclinable) algu<strong>no</strong>s<br />
alius,-alia, aliud otro<br />
ali<strong>te</strong>r. Adv De otro modo, de distinta manera<br />
alpicus, -a -um alpi<strong>no</strong><br />
Alpis,-is f los Alp<strong>es</strong><br />
al<strong>te</strong>r, -a -um adj otro<br />
altus, -a, -um alto<br />
4
amicio, -icui, o -ixi, -ictum 3ª (amba, iacio) tr. : envolver, cubrir, / PAS. V<strong>es</strong>tirse, ponerse<br />
<strong>un</strong>a prenda ex<strong>te</strong>rior / ajustarse, arreglarse<br />
amicita, -ae f amistad<br />
amictus, -a, -um pp de amicio<br />
amictus, -us, m lo <strong>que</strong> envuelve o cubre, v<strong>es</strong>tido ex<strong>te</strong>rior, manto; manera de envolverse cn<br />
la toga, velo, toca / amito<br />
amiculus, -i, m. amiguito, amigo tier<strong>no</strong><br />
amicula, -ae, f. amiguita, amiga tierna<br />
amicus, -a, -um.: amigo ,amistoso, benévolo, placen<strong>te</strong>ro, agradable, favorable, propicio<br />
amicus, -i m amigo, confiden<strong>te</strong>, , favorito ( de <strong>un</strong> rey), aliado (del pueblo<br />
roma<strong>no</strong><br />
amitto, -misi, -missum; 3ª tr. Enviar lejos, dejar marchar, soltar // d<strong>es</strong>echar,<br />
abandonar, perder (vol<strong>un</strong>tariamen<strong>te</strong>); ren<strong>un</strong>ciar a<br />
// dejar <strong>es</strong>capar; perder<br />
amnis, -is m río<br />
Amulium.- Amulius, ii, m. Amulio, (rey de Alba <strong>que</strong> ordenó la muer<strong>te</strong> de Rómulo y Remo)<br />
Ana, -ae m Guadiana, (río)<br />
Anien, -ensis m. Anio<br />
Anio, -anionis m. Anio<br />
anguis, , is, m. y f. serpine<strong>te</strong>, culebra / el Dragón (cons<strong>te</strong>lación9<br />
angulatus, -a, -um, anguloso<br />
angulo, 1ª tr hacer ángulos, disponer en ángulos / replegarse<br />
angulus, -i m; .angulo, <strong>es</strong>quina / lugar apartado o solitario, rincón / sala de <strong>es</strong>tudio, sala de <strong>es</strong>cuela<br />
angus<strong>te</strong>, de modo <strong>es</strong>trecho o cerrado, de manera r<strong>es</strong>tringida<br />
angusto, 1ª tr.: <strong>es</strong>trechar, reducir / circ<strong>un</strong>scribir, limitar<br />
angustus, -a, -um, angosto, <strong>es</strong>trecho, reducido<br />
angustum, -i n.: <strong>es</strong>pacio <strong>es</strong>trecho muy reducido<br />
angustia, -ae f d<strong>es</strong>filadero<br />
anima, -ae f alma<br />
animus, -i m alma, <strong>es</strong>píritu<br />
animus, -i m ánimo<br />
annus, -i m año<br />
an<strong>te</strong>, (pre. de Ac.) delan<strong>te</strong> de<br />
an<strong>te</strong> meridien (a.m) ant<strong>es</strong> del mediodía<br />
an<strong>te</strong>a, (adv) ant<strong>es</strong><br />
an<strong>te</strong>capio, -is, -ere, -cepi, -captum anticiparse, tomar de an<strong>te</strong>ma<strong>no</strong><br />
an<strong>te</strong>capio, -is, -ere, -cepi, -captum anticiparse, tomar de an<strong>te</strong>ma<strong>no</strong><br />
antiquus, -a, -um antiguo<br />
antiquus, -a, -um antiguo<br />
antrum, -i n gruta, cueva<br />
antrum, -i n gruta, cueva<br />
aperio, -is -ire, aperui, apertum abrir<br />
Apollo, -onis m Apolo<br />
appello, -as, -are, -avi, -atum. tr llamar, dirigir la palabra, apostrofar, hablar a<br />
appropinquo, -as, -are, -avi, -atum acercarse<br />
5
apud, (pre. de Ac.) j<strong>un</strong>to a<br />
Apulia, -ae f Apulia<br />
aqua,-ae f agua<br />
aquila, -ae f aguila<br />
aranea, -ae <strong>te</strong>laraña<br />
Arar, -ris m río Saona<br />
aratrum, -i n arado<br />
arbitrium, -i n juicio, vol<strong>un</strong>tad<br />
arbitror, -aris, -ari, -atus sum pensar, creer<br />
ardens, -ntis ardien<strong>te</strong><br />
ardeo, arsi, arsurus 2 intr.: arder, abrasarse, <strong>es</strong>tar ardiendo // brillar, r<strong>es</strong>plandecer.<br />
argentum, -i n plata, dinero<br />
arma, -orum n pl armas<br />
armamenta, -orum n.pl. aparejo, jarcias<br />
armamentarium, -ii n par<strong>que</strong>, arsenal<br />
armarium, -ii n armario; *SUPEL cofre para joyas<br />
armatura, -ae, f armadura, armas / soldados en armas / tropas ligeras<br />
armatus, -a, -um pp de armo<br />
armatus, -a, -um, adj armado (armatissimus= armado hasta los dient<strong>es</strong>)<br />
armati, -orum m-pl gen<strong>te</strong> armada<br />
armatus, -us m. armamento /soldados en armas / tropas<br />
Armenia, -ae f Armenia<br />
aro, 1 tr.: arar, labrar, cultivar // vivir de la agricultura, ser<br />
labriego, abrir surcos, surcar.<br />
ars, -tis f ar<strong>te</strong><br />
artificium, -i n ofocio, ar<strong>te</strong><br />
artus, -uum m pl miembros, articulacion<strong>es</strong><br />
arx, arcis f fortaleza<br />
as, assis m as (moneda romana)<br />
Ascanius, -ii, m Ascanio (hijo de Eneas)<br />
Ascanius, -a, -um del lago Ascanio<br />
ascendo, -is, -ere, -cendi, -censum subir, <strong>es</strong>calar<br />
asinus, -i m as<strong>no</strong><br />
asper, -era -erum áspero<br />
aspicio, -is, -ere, aspexi, spectum mirar<br />
assiduus, -a -um asiduos, constant<strong>es</strong><br />
Assyria, -ae f Asiria<br />
astrologus, -i m astrólogo<br />
at<strong>que</strong>, (conj) y<br />
at<strong>te</strong>ro, --trivi, -tritum, 3ª tr; frotar contra, d<strong>es</strong>gastar por el uso /consumir , debilitar / triturar,<br />
aplastar<br />
attingo, -is, -ere, tigi, -tactum tocar, afectar<br />
attollo, --3ª tr. lvantarse, elevar / realzar, exaltar<br />
auctoritas, -atis f autoridad<br />
audacia, -ae f audacia<br />
audax, -acis audaz<br />
6
audeo, -<strong>es</strong>, -ere, ausus sum atreverse<br />
adiutor, -oris m El <strong>que</strong> ayuda, ayudan<strong>te</strong>. colaborador<br />
aufero, -fers, -ferre, -abstuli, -ablatum llevarse<br />
augeo, -<strong>es</strong> -ere, auxi, auctum aumentar<br />
augur, -is m augur<br />
augurium, -i n augurio<br />
Augustus, -i m Augusto<br />
aula, -ae f aula<br />
aureus, -a, -um aúreo, de oro<br />
auris, -is m oído, oreja (de auricula, -ae)<br />
Aus<strong>te</strong>r, -tri m Austro, viento del sur<br />
aut, (conj) o<br />
au<strong>te</strong>m, conj (sigue siempre a la palabra a la <strong>que</strong> se refiere y de<strong>no</strong>ta <strong>un</strong>a débiiloposición<br />
entre ésta y lo an<strong>te</strong>riormen<strong>te</strong> dicho; muchas vec<strong>es</strong> puede <strong>no</strong> traducirse . Ver <strong>diccionario</strong>:<br />
pero, en cambio<br />
autor, -oris m autor<br />
autor, -oris m autor<br />
auxilia, -orum n pl tropas auxiliar<strong>es</strong><br />
avaritia, -ae f avaricia<br />
avarus, -i m avaro<br />
Aventinus, -i m Aventi<strong>no</strong> (mony<strong>te</strong> de Roma)<br />
avidus, -a -um adj ávido, ansioso<br />
barba, barbae s. f. barba<br />
barbari, barbarorum s. m. pl los bárbaros<br />
barbarus,-a, um- bárbaro, extranjero, inculto, salvaje<br />
basilica, -ae s.f. Basílica (edificio público roma<strong>no</strong> dedicado al comercio)<br />
basio, -as, -are, -avi, -atum b<strong>es</strong>ar<br />
basium, -i m b<strong>es</strong>o<br />
beatus, -a -um feliz, dichoso<br />
Belgae: Belgae, arum, m.pl los belgas (p. N. De la Gallia)<br />
Belgicus, -a, -um belga<br />
Belgium, -ii n. Galia belga, Bélgica<br />
bellicosus, -a, -um belicoso<br />
bellicus, -a, -um militar, guerrero<br />
bellicum, -i n señal de comba<strong>te</strong> dada con la trompeta<br />
belligerator, -oris, m guerrero<br />
belligero, 1ª, guerrear<br />
bellipo<strong>te</strong>ns, -ntis, poderosos en la guerra / m.: el dios de la guerra (Mar<strong>te</strong>)<br />
bello (-or dep) 1ª intr. guerrear<br />
Bellona, -ae f Belona (diosa de la guerra, hermana de<br />
Mar<strong>te</strong>)<br />
Bellovaci, -orum m. Pl los belovascos (p. de la Galia belga)<br />
bellua belua: belua, -ae f. animal feroz, monstruo / bruto<br />
bellum, -i m guerra<br />
bellus, -a -um adj bello, guapo<br />
bene, (adv) bien<br />
7
eneficiarii, iorum, m.pl.: soldados beneficiarios (<strong>que</strong> gozaban de ciertas exencion<strong>es</strong> o<br />
privile gios, por favor de algún oficial en cuya <strong>es</strong>colta hab´ía<br />
servido<br />
beneficium, -ii, n.: beneficio, favor, pro<strong>te</strong>cción<br />
beneficus, a-, -um; Benefico, complacien<strong>te</strong><br />
biduum, -i n dos días<br />
blandus, -a -um blando, cariñoso<br />
bonus, -a, -um (cp., melior, sp, optimus) bue<strong>no</strong>, excelen<strong>te</strong>, precioso, feliz / últil, covenien<strong>te</strong> /<br />
propicio, favorable<br />
bos, bovis m buey<br />
bracchium, -i n brazo<br />
brevi, (abl. de brevis) adv brevemen<strong>te</strong>, , en breve, en poco tiempo<br />
brevis, -e breve, corto, <strong>es</strong>caso<br />
brebiarium, -ii, n.: R<strong>es</strong>umen, sumario, inventario//libro <strong>que</strong><br />
contiene el rezo ecl<strong>es</strong>iástico.<br />
Britani, -orum, m.pl. los brita<strong>no</strong>s (o ingl<strong>es</strong><strong>es</strong>)<br />
Britania, -ae f. Britania, Ingla<strong>te</strong>rra con Escocia<br />
Br<strong>un</strong>disium, -i n Brindisi<br />
cabanna cappanna<br />
cado, cadis, cadere, cecidi, casum caer, caerse, morir<br />
caecus, caeci s. m ciego<br />
caecus, -a, -um ciego, cegado, oculto<br />
caed<strong>es</strong>, caedis s.f. matanza<br />
caedo, caedis, caedere, cecidi, ca<strong>es</strong>um golpear, azotar, herir<br />
Ca<strong>es</strong>ar, Ca<strong>es</strong>aris s m César (Julio César) el césar (titulo de los emperador<strong>es</strong>)<br />
ca<strong>es</strong>us, -a, -um Parti. Perf. cado caído<br />
cachinnus, -i m risas, carcajadas<br />
caed<strong>es</strong>, -is f matanza, muer<strong>te</strong><br />
cael<strong>es</strong>tis, -e cel<strong>es</strong><strong>te</strong><br />
caelum, -i m cielo<br />
caelum, -i n cielo<br />
caerimonia, -ae f ceremonia<br />
calceo, calc<strong>es</strong>, calcerare, calceavi, calceatum calzar<br />
callidus, -a, -um astuto, hábil, pruden<strong>te</strong><br />
Camillus, -i s.m Camilo (dictador roma<strong>no</strong>)<br />
campus, -i s.m Campo, llanura.<br />
callidus, -a, um.: (sp) astuto, taimado /hábil, di<strong>es</strong>tro, experimentado / pruden<strong>te</strong><br />
calor, -oris m calor<br />
candidu, -a -um blanco<br />
canna, -ae s.f Caña, j<strong>un</strong>co, flauta<br />
Cannae, -arum f.:pl.: Cannas (ciudad de Apulia)<br />
Cannensis, -e, de Cannas.<br />
ca<strong>no</strong>, -is -ere -cecini -cantum cantar<br />
canto, -as -are -avi -atum cantar<br />
cantus, -a, -um Part. Perft. ca<strong>no</strong><br />
capella, ae f cabra, cabrita<br />
8
capillus, -i m cabello<br />
capio, -is, -ere, cepi, captum coger, capturar<br />
cappanna, (o cabanna) -ae s.f cabaña, choza<br />
capto, -as -are cazar<br />
caput, -itis n cabeza<br />
captivitas, -tis Cautividad, sumisión consquista<br />
captus, -a, -um Part. Perf. capio<br />
Capua, -ae f. Capua (c. de Campania)<br />
carcer, -is s.m cárcel, prisión<br />
careo, -<strong>es</strong>, -ere, -ui, urus 1, con ablativo carecer, <strong>es</strong>tar privado de /2 man<strong>te</strong>nerse lejos de, abs<strong>te</strong>nerse<br />
caritas,-tis f caridad<br />
cariturus, -a, -um Part. de Perf. careo.<br />
carmen, carminis s.n Canto, música, poema, canción, predicción<br />
carpo, -is, -ere, carpsi, carptum arrancar, recoger, cosechar, aprovechar (carpe diem= aprovecha el<br />
momento)<br />
carpsi, Perfecto de carpo.<br />
carptus, -a, -um Pret. Perf. de carpo<br />
Carthago, Carthaginis s.f Cartago (ciudad del N. de África)<br />
Karth, -inis f. Cartago<br />
Carthago (Novo) f Cartagena<br />
Carthaginiens<strong>es</strong>, ium, m.pl. Los cartagin<strong>es</strong><strong>es</strong> (habitant<strong>es</strong> de Cartago)<br />
carui, Perf. De careo<br />
carus, -a -um <strong>que</strong>rido<br />
carrus, carri; m.: carro<br />
Cassius, Casii s.m Casio (<strong>no</strong>ble roma<strong>no</strong> conjurado contra César)<br />
cas<strong>te</strong>llium, cas<strong>te</strong>lli s.n Fortaleza, fortín, fortificación<br />
castra, -orum n pl campamento<br />
castrum, castri s.n. (Sólo en singular) castillo, ciudadela<br />
castus, -a, -um Casto, puro, i<strong>no</strong>cen<strong>te</strong>, ín<strong>te</strong>gro<br />
Castulo, -onis m.f. Cazlona (c. de la Tarraconense)<br />
casus, -a, -um Pat. Perf. de cado<br />
ca<strong>te</strong>lla, -ae f perrita<br />
Catilina, -ae m Catilina<br />
Cato, Catonis s.m Catón (famoso censor roma<strong>no</strong>)<br />
causa, -ae f causa<br />
caverna, -ae s.f Cverna, cueva, cavidad<br />
caveo, -<strong>es</strong>, -ere, cavi, cautum cuidar, preocu, parse de<br />
cecidi, Perf. de cadeo y caedo<br />
cecini, Perfect. de ca<strong>no</strong><br />
cedo, -<strong>es</strong>, -ere, c<strong>es</strong>si, c<strong>es</strong>um irse, retirarse, pasar a, ceder<br />
celeber, celebris, celebre Numeroso, muy frecuentado, célebre,<br />
famoso<br />
celebro, -as, -are, -avi, -atum visitar mucha gen<strong>te</strong> <strong>un</strong> sitio, concurrir, hacer público, dif<strong>un</strong>dir, elogiar<br />
celer, celeris, celere veloz, rápido, ágil, activo<br />
celeri<strong>te</strong>r, adv rápidamen<strong>te</strong><br />
9
celero, 1ª tran: apr<strong>es</strong>urar, acelerar, ejecutar prontamen<strong>te</strong> / intr.<br />
Apr<strong>es</strong>urarse<br />
celerrime, muy deprisa<br />
celerrimus, sp de celer<br />
Celeus, -i m Celeo (rey de Eleusis)<br />
cella, -ae, f granero, almacen, d<strong>es</strong>pensa / celda, cuarto pe<strong>que</strong>ño / santuario, par<strong>te</strong> del<br />
<strong>te</strong>mplo donse se hallaba la <strong>es</strong>tatua del dios / alvéolos de los panal<strong>es</strong><br />
celo, 1ª man<strong>te</strong>ner secreto, velar, cubrir, ocultar, disimular<br />
celox, ocis f velero rápido, *NAVI<br />
celsus, -a, -um alto, elevado, / <strong>que</strong> se yergue, altivo, <strong>no</strong>ble, excelso, sublime<br />
Celtae, -arum, m.pl. los celtas (Espñ., habitan., de la Galia central)<br />
Celtiberi, -orum, m.pl.; los celtíberos (p. De Hispania)<br />
Celtiberia, -ae f. Celtiberia (comarca de la Tarraconénse)<br />
Celtuberius, -a, -um de Celtiberia<br />
Celticus, -a, -um céltico, de los celtas<br />
celtis, celtis, f buril<br />
censeo, cens<strong>es</strong>, censere, censui, censum pensar, opinar, hacer el censo, empadronar,<br />
evaluar, tasar, decretar, ordenar, aprobar,<br />
aconsejar.<br />
census, census sm Censo, fort<strong>un</strong>a, bien<strong>es</strong><br />
cent<strong>es</strong>imus, -a, -um Num centésimo<br />
centum, num.indeclinable cien<br />
cepi, Perft. de capio<br />
cereus, -i s.m Vela, cirio<br />
cereus,-a, -um de cera, blando, maleable<br />
cer<strong>no</strong>, -is, -ere, crevi, cretum distinguir, comprender, reco<strong>no</strong>cer, decidir, / <strong>sólo</strong> en pasiva:<br />
manif<strong>es</strong>tarse)<br />
certamen, certaminis s.n comba<strong>te</strong>, concurso, certamen, rivalidad<br />
certior, cp. de certus<br />
certitudo, -inis f.: cer<strong>te</strong>za<br />
certo, seguramen<strong>te</strong>, sin duda (c. scio=<strong>es</strong>toy seguro).<br />
certo, 1ª intr. combatir, disputar / tr. (raro) debatir.<br />
certus, -a, -um (de cer<strong>no</strong>) decidido. Preciso, cierto, verdadero, seguro<br />
c<strong>es</strong>si, Perf. de cedo<br />
c<strong>es</strong>sus, -a, -um Parti. cedo<br />
ce<strong>te</strong>, n.pl.: cetáceo<br />
ce<strong>te</strong>ra, adv.: por lo demás, en lo demás, en otros aspectos / en lo suc<strong>es</strong>ivo<br />
ce<strong>te</strong>roqui(n), adv.: además, por lo demás<br />
ce<strong>te</strong>rum, adv.: por lo demás, además / pero, con todo<br />
ce<strong>te</strong>rus, -a, -um (<strong>no</strong> cae<strong>te</strong>rus), -a, -um r<strong>es</strong>tan<strong>te</strong>, el r<strong>es</strong>to, (<strong>sólo</strong> en plural: el r<strong>es</strong>to, los demás),<br />
ce<strong>te</strong>ri, -ae, -a pl.: los otros, todos los demás<br />
celeri<strong>te</strong>r, (adv) rápidamen<strong>te</strong><br />
ce<strong>no</strong>, -as -are -avi -atum cenar<br />
centum, (numeral indeclinable) cien<br />
centurio, -onis m centurión<br />
cerebrum, -i n cerebro<br />
10
Cer<strong>es</strong>, -eris f Cer<strong>es</strong><br />
cer<strong>no</strong>, -is -ere, crevi, cretum ver, discernir<br />
cervus, -i m ciervo<br />
charta, -ae s.f Papel, <strong>es</strong>crito, carta<br />
chronicum, chronici s.n crónica<br />
chronicus, -a, -um crónico, habitual<br />
choors, -tis f cohor<strong>te</strong><br />
cibus, cibi s.m comida, alimento<br />
Cicero, Ciceronis s.m Cicerón (famoso orador roma<strong>no</strong>)<br />
cinctus,-a, -um Part. Perf. cingo<br />
cingo, cingis, cingere, conxi, cinctum rodear, ceñir, ceñirse (cingi, armarse) pro<strong>te</strong>ger, cubrir.<br />
Cinxi, perfecto de cingo<br />
circa, ADV alrededor, en rededor, por todas part<strong>es</strong>, de todas part<strong>es</strong> // PREP. De ac.<br />
Alrededor de, cerca de (con se = a su lado)<br />
circensis, circense del circo / (<strong>sólo</strong> en plural: juegos de circo)<br />
circo, -as, -are, -avi, -atum andar al rededor, dar la vuelta, recorrer<br />
circulor, circularis, circulari, circulatus sum v.dep re<strong>un</strong>irse en grupo<br />
circum, pre. de ac. en tor<strong>no</strong>, alrededor de<br />
circumfero, circumfers, circumferre, circumtuli, circumiatum v. irr. Mover alrededor, ex<strong>te</strong>nder, propagar,<br />
divulgar<br />
circumlatus, circumlata, circumlatum Part. Perft. de circumfero<br />
circumspicio, circumspicis, circumspicere, circumspexi, circumspectum. mirar alrededor. Poner a<strong>te</strong>nción,<br />
reflexionar<br />
circumtuli, Perfecto de circumfero<br />
circus, circi s.m. círculo, circo<br />
circi<strong>te</strong>r, (adv) aproximadamen<strong>te</strong><br />
circumago, -is -ere -egi -actum trazar<br />
circumeo,-is, -ire, -ovo (ii) -itum rodear, cercar<br />
ci<strong>te</strong>rior, ci<strong>te</strong>rioris de <strong>es</strong><strong>te</strong> lado, <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá más acá, ci<strong>te</strong>rior<br />
citrum, citri s.n. madera del limonero<br />
civicus,-a, -um cívico, civil<br />
civilis, -e civil, cívico, políticop, popular<br />
civis, civis s.m., y f. ciudada<strong>no</strong>, conciudada<strong>no</strong><br />
civitas, -atis f ciudad<br />
clad<strong>es</strong>, is f derrota<br />
clamo, -as, -are, -avi, -atum gritar, proclamar, llamar, an<strong>un</strong>ciar<br />
clarus, -a, -um ilustre, famoso<br />
classis, -is s.f clase, grupo, división, armada, flota<br />
classicus, -i, m trimpeta, to<strong>que</strong> de trompeta.<br />
claudo, -is -ere, clauso, clausum, 3ª tr. cerrar / impedir / cortar / <strong>te</strong>rminar, encerrar / blo<strong>que</strong>ar<br />
clausus, -a, -um pp. de claudo / adjetivo cerrado, <strong>es</strong>condido<br />
clauis, clauis s.f. llave<br />
clausula, -ae s.f térmi<strong>no</strong>, fin, claúsula, conclusión<br />
claustra, -orum, n.pl o um, -i n.cerradura (de <strong>un</strong>a puer ta), cerrojo / cierre (de <strong>un</strong> puerto),<br />
cadena / barrera, clausura.<br />
11
clemens, -ntis clemen<strong>te</strong><br />
clementia, -ae f clemencia, bondad<br />
clericus, clerici s.m. clérigo<br />
cliens, clientis s.m. clien<strong>te</strong>, vasallo<br />
clien<strong>te</strong>la, -ae s.f clien<strong>te</strong>la / (<strong>sólo</strong> en plural: vasallos, client<strong>es</strong>)<br />
cloens, clientis s..m. clien<strong>te</strong>, vasallo<br />
clipeus, -i m <strong>es</strong>cudo<br />
coactus, -a, -um (p.p.p del v. cogo) impulsado, <strong>es</strong>forzado<br />
coegi, Pto. de cogo<br />
coemi, Pto de coemo<br />
coemo, coemis, coemere, coemi, coemptum comprar en masa, acaparar<br />
coemptus, -a, -um Partic. de coepio<br />
coeo, coivi, (coii), -coitum 4ª intr., ir j<strong>un</strong>tos, re<strong>un</strong>irse, j<strong>un</strong>tarse / agruparse /<br />
<strong>un</strong>irse<br />
coepi, coeptum (formas de perfecto y sup., del arc., coepio) 3ª tr. empezar, emprender....<br />
coepiscopatus, -us m coepiscopado<br />
coepiscopus, -i, m coepíscopo<br />
coepto 1ª (frec. de coepi) tr. empezar, emprender<br />
coeptum, -i, n. empr<strong>es</strong>a, proyecto, d<strong>es</strong>ignio<br />
coeptus, -a, -um, pp de coepio<br />
coeptus, -us m comienzo, ensayo, empr<strong>es</strong>a<br />
coepulor, 1ª intr. v. dep comer con, ser comensal de<br />
coerceo, coerc<strong>es</strong>, coercere, coercui, coercitum encerrar, con<strong>te</strong>ner, reprimir, castigar<br />
coetus, coetus s.m <strong>un</strong>ión, re<strong>un</strong>ión, asamblea<br />
cogito, cogitas, cogitare, cogitavi, cogitatum pensar, reflexionar, preparar, planear, proponerse<br />
cognatus, -a, -um, Adj parien<strong>te</strong> consanguineo, emparentado<br />
cognitus, -a, -um Part. de Pto. co<strong>no</strong>cido<br />
cog<strong>no</strong>sco, -is, -ere, cog<strong>no</strong>vi, cognitum co<strong>no</strong>cer, en<strong>te</strong>rarse, reco<strong>no</strong>cer<br />
cog<strong>no</strong>vi, Perft. cog<strong>no</strong>sco<br />
cogo, cogis, cogere, coegi, coactum re<strong>un</strong>ir, j<strong>un</strong>tar, concluir, forzar, obligar<br />
cog<strong>no</strong>men, -inis n sobre<strong>no</strong>mbre individual (añadido al <strong>no</strong>mbre gentilicio), apodo /<strong>no</strong>mbre<br />
cog<strong>no</strong>mi<strong>no</strong>, -as -are -avi -atum llamar<br />
cohors, -ortis f cohor<strong>te</strong><br />
cohortor, -aris -ari, cohortatus sum exhortar, animar<br />
collatus, -a, -um, Part. de Pto. confero<br />
collectus, -a, -um Part. de Perft. de colligo<br />
collegi, Perft. de colligo<br />
collegam: collega, -ae m colega (en <strong>un</strong>a censura), compañero, camarada<br />
collego, 1ª atar. <strong>un</strong>ir<br />
colligo, colligis, colligere, , collegi, collectum,3ªcoger, recoger, concentrar, re<strong>un</strong>ir<br />
colludo, -is, -ere, collusi, collusum jugar con<br />
collum, -i n cuello<br />
collusi, Perft. de colludo<br />
collusio, collusionis s.f. confabulación, complot<br />
collusus, -a, -um Part. de Perft. colludo<br />
12
colo, colis, colere, colui, cultum cultivar, cuidar<br />
colonia, -ae s.f propiedad rural, colonia<br />
colonus, -i s.m. Labrador, cultivador, colo<strong>no</strong> (habitan<strong>te</strong> de <strong>un</strong>a colonia<br />
colui, Perf. de Colo<br />
columba, -ae f paloma<br />
columen, columinis s.f cima, cumbre, /sopor<strong>te</strong>, columna<br />
com<strong>es</strong>, comitis, s.m. Compañero / socio, aliado<br />
commeo 1ª intr ir de <strong>un</strong> lugar a otro / acudir, ir j<strong>un</strong>tos<br />
comitas, -atis f bondad, simpatía<br />
comi<strong>te</strong>r, adv amablemen<strong>te</strong>, alegremen<strong>te</strong><br />
comitia, -orum n pl asambleas<br />
commemoro, 1ª, tr.; recordar, evocar / recordar a otro algo / señalar, mencionar<br />
commisi, Perft. de committo<br />
commissus, -a, -um Part. de Perft. de committo<br />
committo, committis, commit<strong>te</strong>re, commisi, commissum <strong>un</strong>ir, j<strong>un</strong>tar, / comparar / come<strong>te</strong>r<br />
commoditas, commoditatis s.f conveniencia, comodidad<br />
commoratus, -a, -um (p.p. del v. commoror) de<strong>te</strong>nido<br />
commotus, -a, -um, Part. de Perft. commoveo<br />
commoveo, -<strong>es</strong>, ere, commovi, commotum mover, / impr<strong>es</strong>ionar, conmover/ excitar<br />
comm<strong>un</strong>e, -is s.n Bien<strong>es</strong> com<strong>un</strong><strong>es</strong> /com<strong>un</strong>idad<br />
comm<strong>un</strong>is, -e común, colectivo, /ordinario / popular<br />
comoedia, -ae s.f comedia<br />
comparo, -as -are -avi -atum preparar<br />
comperio, -is, -ire, -peri, -pertum d<strong>es</strong>cubrir<br />
compenso, -as, -are, -avi, -atum p<strong>es</strong>ar, compensar<br />
comp<strong>es</strong>co, comp<strong>es</strong>cis, comp<strong>es</strong>cere, comp<strong>es</strong>cui de<strong>te</strong>ner, refrenar, reprimir / moderar, apaciguar / + infinitivo:<br />
csar de, abs<strong>te</strong>nerse<br />
comp<strong>es</strong>cui, Perft. de comp<strong>es</strong>co<br />
complexus, -us s.m Abrazo /vínculo, conexión<br />
complur<strong>es</strong>, -a muchos<br />
compo<strong>no</strong>, -is -ere -posui -positum componer<br />
compositus, -a, um, Pto. Perft. de compo<strong>no</strong><br />
composui, Perft. de compo<strong>no</strong><br />
compromissum, compromisi s.n compromiso<br />
compello, 1ª, tr. apostrofar, reprender<br />
compello, -puli, -pulsum 3ª tr.: j<strong>un</strong>tar, (en <strong>un</strong> mismo lug.) re<strong>un</strong>ir, rechazar/obligar / empujar,<br />
reducir, com<strong>un</strong>io, com<strong>un</strong>ionis s.f asociación, com<strong>un</strong>idad<br />
conatus, us m empr<strong>es</strong>a, <strong>te</strong>ntativa<br />
conclamo, 1ª, intr.: gritar, clamar / aprobar (por aclamación) / pedir gritando / hablar en<br />
voz alta // tr. Pron<strong>un</strong>ciar en alta voz el <strong>no</strong>mbre de <strong>un</strong> muerto ( en señal<br />
de d<strong>es</strong>pe dida) / decir la última palabra, llamar, aclamar<br />
concido, -is -ere cidi -cisum d<strong>es</strong>truir, derribasr, derrotar<br />
concilio, -as -are -avi-atum <strong>un</strong>ir, atraer<br />
concita<strong>te</strong>, adv vivamen<strong>te</strong>, animadamen<strong>te</strong><br />
concito, -as, -are, -avi, -atum lanzar, excitar, inflamar<br />
concludo is, -ere .clusi -clusum concluir, encerrar<br />
conclusi, perf., de concludo<br />
13
conclusus, -a, -um part., de perft. concludo<br />
concordia, -ae f concordia<br />
concors, concordi adj condorde, conforme, acorde<br />
concubitus, -a, um, part., perft., de comcumbo<br />
concubui perft., de concumbo<br />
concumbo, -is, -ere, concubui, concubitum dormor, acostarse<br />
concupisco, concupiscis, concuspiscere, concupivi (o concupii) concuptum, acudir, coincidir, chocar.<br />
concupitus, -a, -um part., de perft., de concupisco<br />
concuplui, pert., de concupisco<br />
condicio, -onis f condición<br />
condidi, perft., de condo<br />
condidici, perft., de condisco<br />
condisco, condicis, condiscere, condici, (?) Aprender<br />
conditor, conditoris s.m f<strong>un</strong>dador, creador<br />
conditis, -a, -um part, de perft., de condo<br />
condo, -is -ere condidi -conditum f<strong>un</strong>dar<br />
conf<strong>es</strong>tim, al instan<strong>te</strong>, en seguida<br />
confero, -fers, -ferre, -tuli, -latum llevar<br />
confinis, confine adj Limítrofe, fron<strong>te</strong>rizo, veci<strong>no</strong><br />
confi<strong>te</strong>or, confi<strong>te</strong>ris, confi<strong>te</strong>ri, conf<strong>es</strong>sus sum (V. Dep.) conf<strong>es</strong>ar, revelar, hacer co<strong>no</strong>cer<br />
confirmo, -as, -are, -avi, -atum confirmar<br />
confligo, -is -ere -flixi -flictum luchar<br />
confluo, confluis, confluere, confluxi, - fluir, confluir, acudir en masa<br />
confluxi, perft., de confluo<br />
confugio, -is -ere -fugi -fugitum huir<br />
coni<strong>un</strong>ctus, -a,-um, part. de peerft., de coni<strong>un</strong>go<br />
coni<strong>un</strong>go, -is, -ere, coni<strong>un</strong>xi, coni<strong>un</strong>ctum j<strong>un</strong>tar, re<strong>un</strong>ir, <strong>un</strong>ir<br />
coniuro, -as -are -avi -atum conjurar<br />
coniuxi, perft.,de coni<strong>un</strong>go<br />
coniux, coni<strong>un</strong>gis s.m cónjuge (marido o mujer)<br />
co<strong>no</strong>r, conaris, conari, conatus sum (v.dep) in<strong>te</strong>ntar, <strong>es</strong>forzarse, emprender<br />
comprobo 1ª aprobar, comprobar, reco<strong>no</strong>cer<br />
conpo<strong>no</strong> compo<strong>no</strong><br />
compo<strong>no</strong>, -posui, -positum 3 tr.: poner j<strong>un</strong>tos, re<strong>un</strong>ir // componer,<br />
formar, construir // poner fren<strong>te</strong> a fren<strong>te</strong> //<br />
hacer, <strong>es</strong>cribir // poner, depositar // en<strong>te</strong>rrar<br />
// apaciguar, arreglar..<br />
conquiro, -is, -ere, conquivisi, conquisitum buscar, inv<strong>es</strong>tigar<br />
conquisitus, -a, -um part., de perft., de conquiro<br />
conquivisi, perft., de conquiro<br />
conscriptus, -a, -um adj inscrito (patr<strong>es</strong> conscripti = senador<strong>es</strong>)<br />
consecratio, consecrationis s.f acción de consagrar a los dios<strong>es</strong><br />
consensi, perft. de consentio<br />
consensio, consensionis s.f acuerdo, armonía, consentimiento<br />
14
consensus, us, um part., de perft., de consentio acuerdo, <strong>un</strong>animidad<br />
consenui, perf.de consen<strong>es</strong>co<br />
consen<strong>es</strong>co, -senui -3ª intr envejercer, llegar a la vejez // decaer, languidecer,<br />
d<strong>es</strong>vanecerse, caer en d<strong>es</strong>uso<br />
consentio, consentis, consentire, consensi, consensum decir, <strong>es</strong>tar de acuerdo / pensar<br />
igual<br />
conservo, -as, -are, -avi, -atum conservar<br />
consilium, consilii s,n trib<strong>un</strong>al, consejo / decisión, plan/parecer, consejo.<br />
considero, -as, -are, -avi, -atum examinar, considerar<br />
consido, -is, conssensum, acampar, sentarse<br />
consilium, -i n consejo<br />
consimilis, e; semejan<strong>te</strong> (con gen. o dat.)<br />
consisto, -is, -ere, constiti situarse, ponerse, colocarse /continuar, man<strong>te</strong><br />
ner / (con in+ablativo = consistir en<br />
conspector, -oris m.: el <strong>que</strong> ve, el <strong>que</strong> <strong>es</strong>cudriña<br />
conspectus, -a, -im part., de perft. conspicio<br />
conspectus, -us m.: vista, mirada, pr<strong>es</strong>encia, examen,<br />
con<strong>te</strong>mplación// pr<strong>es</strong>encia, aparición.<br />
conspergo -spersi -spersum 3ª tr.: rociar, regar, bañar // salpicar, diseminar<br />
conspexi, perft. de conspicio<br />
conspicio, conspicis, conpiscere, conspexi, conspectum: ver, ob<strong>es</strong>ervar, con<strong>te</strong>mplar<br />
conspicor, conspicaris, conspicari, conspicatus sum (v. Depo.) observar<br />
conspicuus, -a, -um adj visible / atrayen<strong>te</strong> / <strong>no</strong>table<br />
constaturus, -a, -um Part. de perfecto consto<br />
constiti, perfecto de consisto y consto<br />
constituo, constituis, constituere, constitui, constitutum. colocar, <strong>es</strong>tablecer /construir, f<strong>un</strong>dar /<br />
instituir<br />
constitutum, i n pacto, convenio / constitución, ley<br />
constitutus, -a, -um part., de perfecto de constituo<br />
consto, constas, constare, constiti, constaturus man<strong>te</strong>nerse/ser, existir, /<strong>es</strong>tar<br />
cimpu<strong>es</strong>to de /(impersonal) <strong>es</strong> eviden<strong>te</strong>,<br />
consta.<br />
consuetudo, consuetudinis s.f. costumbre, uso, hábito /trato frecuen<strong>te</strong><br />
consul, consulis s.m. cónsul, (principal magistrado roma<strong>no</strong>)<br />
consulatu: consulatus, -us; m. consulado, dignidad o f<strong>un</strong>ción de cónsul<br />
consumo, -as, -are, -avi, -tum llevar a cabo, concluir<br />
consumpsi, perfecto de consumo<br />
consumptus, -a, -um parti., de perfecto consumo<br />
consobrina, -ae f prima hermana<br />
consulatus, -us m consulado<br />
consulo, -is, -ere, sului, -sultum consultar<br />
consultum, -i n decisión, acuerdo<br />
contactus, -a, -um part, de perfecto contigo<br />
con<strong>te</strong>mtus, -a, -um Adj ¿d<strong>es</strong>preciable, indig<strong>no</strong>?<br />
15
con<strong>te</strong>ndo, -is, -ere, con<strong>te</strong>ndi, con<strong>te</strong>ntum poner <strong>te</strong>nso / disparar /<strong>es</strong>forzarse,<br />
aprender<br />
con<strong>te</strong>ntus, -a, um participio de perfecto con<strong>te</strong>ndo y contineo<br />
continen<strong>te</strong>r, (adv) continuamen<strong>te</strong><br />
contio, -onis f asamblea<br />
contineo, -<strong>es</strong>, -ere, continui, con<strong>te</strong>ntum conservar/con<strong>te</strong>ner/abarcar/re<strong>te</strong>ner,<br />
reprimir<br />
contigi, perfecto de contingo<br />
contingo, -is, -ere, contigi, contactum tocar, alcanzar /<strong>es</strong>tar en contacto, /concernir /(Imp: sucede)<br />
contionator, -oris, m: demagogo, sedicioso, , el <strong>que</strong> arenga al pueblo<br />
contio<strong>no</strong>r, dep. 1ª intr., y tr., <strong>es</strong>tar re<strong>un</strong>ido en asamblea / arengar, pron<strong>un</strong>ciar <strong>un</strong>a arenga /<br />
decir en <strong>un</strong>a arenga / decir públicamen<strong>te</strong>,<br />
proclamar<br />
contra, preposicón de acu. contra, enfren<strong>te</strong> de<br />
contra adv enfren<strong>te</strong> /al contrario, por el contrario<br />
contractus, -a, -um Participio de perfecto contraho<br />
contraho, contrahism contrahere, contraxi, contractum recoger, re<strong>un</strong>ir, contraer, reducir<br />
contraxi, perfecto de contraho<br />
contuli, perfecto de confero<br />
conval<strong>es</strong>co, -is, ere, convalui,- convalecer, curarse /crecer, aumentar<br />
convalui perfecto de conval<strong>es</strong>co<br />
conubium, conubii s.n matrimonio<br />
convelli perfecto de convello<br />
convenio, -is, -ire, conveni, conventum j<strong>un</strong>tarse, congregarse,, re<strong>un</strong>irse /venir,<br />
confluir<br />
conventus, us s.m. re<strong>un</strong>ión, asamblea /colonia romana<br />
conventus, -a, -um participi de perfeecto de convenio<br />
cont<strong>un</strong>do, -is -ere -t<strong>un</strong>di -tusum golpear<br />
convici, perfecto de convinco<br />
convictus, -a, -um participio de perfecto convinco<br />
convinco, -is, -ere, vici, -victum vencer completamen<strong>te</strong>, convencer<br />
convivium, -i n ban<strong>que</strong><strong>te</strong><br />
convulsus, -a, -um participio de perf. convello<br />
coorior, cooriris, coori, coortus sum surgir, aparecer<br />
coortus, -a, -um (p.p. del v. coorior) surgido, aparecido<br />
copia, -arum f pl tropas<br />
copia, -ae f ri<strong>que</strong>za, ab<strong>un</strong>dancia<br />
copiose, adv ab<strong>un</strong>dan<strong>te</strong>men<strong>te</strong>, con ab<strong>un</strong>dancia<br />
copiosus, -a, -um adj copioso, ab<strong>un</strong>dan<strong>te</strong> / fértil /bien provisto<br />
cor, cordis n corazón<br />
coram, adv En pr<strong>es</strong>encia de alguien, personalmen<strong>te</strong>, cara a cara<br />
coram, (pre. de abla.) en pr<strong>es</strong>encia de, delan<strong>te</strong> de<br />
Corinthus, Corinthi s.m. Corinto (ciudad griega)<br />
cornu, -us s.n cuer<strong>no</strong>, asta<br />
cornus, -i f, o -um, -i, n.: fruto y madera del cornejo / jabalina<br />
corona, -ae f corona<br />
16
corpus, -oris n cuerpo<br />
corrumpo, -is, -ere, -upi, corruptum d<strong>es</strong>truir / echar a perder / corromper,<br />
sobornar<br />
corrupi, perfecto de corrumpo<br />
corruptus, -a, -um participio de corrumpo<br />
corripio, -ir -ere -ripui -reptum tomar, coger<br />
Coruba, -ae f Córdoba<br />
corvus, -i m cuervo<br />
cotidianis, cot(t)odianus, -a, -um diariamen<strong>te</strong>, cada día<br />
cras adv mañana<br />
crastinum, crastini s.n el mañana<br />
crastinus, -a, um adj del día de mañana<br />
creber, -a, -um adj <strong>es</strong>p<strong>es</strong>o, apretado, ab<strong>un</strong>dan<strong>te</strong><br />
creberrime, adv superlativo de crebro frecuentisimamen<strong>te</strong><br />
creb(r)<strong>es</strong>co, -crebui, - 3ª intr.; aumentarse, incrementarse, repetirse a in<strong>te</strong>rvalos,<br />
propagarse<br />
crebritas, -atis f frecuencia, ab<strong>un</strong>dancia<br />
crebro, adv fecuen<strong>te</strong>men<strong>te</strong><br />
credent<strong>es</strong>, -ium m.pl. los creyent<strong>es</strong> / los fiel<strong>es</strong><br />
credibilis, -e creible, verosímil, probable<br />
credibili<strong>te</strong>r, verosímilmen<strong>te</strong><br />
credidi, perfecto de credo<br />
creditus, -a, -um participio de perfecto de credo<br />
credo, -is -ere, credidi, creditum (+ dativo) confiar, creer /pr<strong>es</strong>tar,<br />
entregar<br />
crepitus, us s.m. Ruido, <strong>es</strong>trépito<br />
cr<strong>es</strong>co, cr<strong>es</strong>cis, cr<strong>es</strong>cere, crevi, cretum nacer, crecer, d<strong>es</strong>arrollarse<br />
cretus, -a, -um Participio de perfecto de cer<strong>no</strong> y cr<strong>es</strong>co<br />
crevi, perfecto de cer<strong>no</strong> y cr<strong>es</strong>co<br />
crimen, -inis n culpa<br />
crudelis, crudele, adj cruel<br />
cubiculum, -i s.n dormitorio, aposento<br />
cubitus, -a, -um participio de perfecto de cubo<br />
cubo, -as, -are, cubui, cubitum dormir, yacer / <strong>es</strong>tar echado /guardar cama<br />
cubui, perfecto de cubo<br />
cucurri, perfecto de curro<br />
culpa, -ae, s.f. culpa (in culpa <strong>es</strong>se, ser culpable) /d<strong>es</strong>cuido<br />
crus, -ris n pierna<br />
cultura, -ae f cultura, agricultura, cultivo / acción de hacer la cor<strong>te</strong><br />
cultus, -us m culto<br />
cum, -prep. de abl. con<br />
cum, conj (+ indicativo = valor <strong>te</strong>mporal, cuando (cum pa<strong>te</strong>r venit =<br />
cuando llegó el padre. / 2 + subj<strong>un</strong>tivo: cum histórico: cum<br />
Antonius veniret, como llegara Antonio), al (cum Ca<strong>es</strong>ar ve-<br />
nisset, al haber llegado César). +Subj<strong>un</strong>tivo= valor causal;<br />
por<strong>que</strong>, ya <strong>que</strong>. / 4(+subj<strong>un</strong>tivo: valor conc<strong>es</strong>ivo= a<strong>un</strong><strong>que</strong>)<br />
17
cumpleo, -<strong>es</strong> -ere -plevi -pletum completar<br />
cum<strong>que</strong>, adv siempre <strong>que</strong><br />
c<strong>un</strong>ae, c<strong>un</strong>arum f.pl. c<strong>un</strong>a<br />
c<strong>un</strong>tor, c<strong>un</strong>ctaris, c<strong>un</strong>ctari, c<strong>un</strong>ctus sum (dep.) Tardar, <strong>que</strong>darse atrás /vacilar<br />
/de<strong>te</strong>nerse<br />
cupiditas, -atis f d<strong>es</strong>eo, pasión<br />
Cupido, -inis m Cupido<br />
cupio, -is, -ere, -ivi (ii), -itum d<strong>es</strong>ear, anhelar<br />
cupitus, -a, -um participio de perfecto de cupio<br />
cupivi, perfecto de cupio<br />
cura, -ae f. cuidado, a<strong>te</strong>nción /tratamiento médico / preocupación, amistad, ansiedad<br />
curia, -ae f curia (ina de las division<strong>es</strong> del pueblo roma<strong>no</strong>) senado, asamblea del senado<br />
curo, -as, -are, -avi, -atum cuidar /preocuparse /curar / administrar<br />
curro, -is, -ere, cucurri, cursum correr, recorrer, rodar<br />
currus, currus, m.: carro, coche / carro tri<strong>un</strong>fal<br />
curso, -as, -are, cursavi, cursatum correr<br />
cursus, -a, um participio de perfecto de curro<br />
cursus, -us, m ruta, recorrido, viaje, carrera (cursus ho<strong>no</strong>rum= carrera política)<br />
custodio, -is -ire -ivi itum custodiar<br />
custos, custodis m guardián, custode<br />
cutis,-is f piel<br />
Daedalus, -i m Dédalo (famoso <strong>es</strong>cultor de Creta)<br />
dam<strong>no</strong>, damnas, -are, -avi, -atum condenar, declarar culpable /rechar, d<strong>es</strong>aprobar /obligar<br />
damnum, damni s.n Daño, perjuicio /pérdida<br />
datus, data, datum participio de perfecto de do<br />
Danaus, -a -um dánaos, griegos<br />
dam<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, -atum condenar, declarar culpable /rechaz
decima, decuma<br />
decimanus decuma<strong>no</strong>s<br />
decimus, -a, -um. numeral décimo<br />
decipio, -is, -ere, decepi, deceptum engañar, burlar<br />
declamo, -as -are -avi -atum declamar, exponer<br />
declaro, -as, -are, -avi, -atum declarar, <strong>no</strong>mbrar<br />
decretum, decreti n decreto, decisión /pena, castigo<br />
decucurri, perfecto de decurro<br />
decuma (o decima) decumae f decima par<strong>te</strong>, diezmo<br />
decumanus, decumani s.m recaudador del diezmo, soldado de la décima legión<br />
decumanus (o decimanus), -a, -um; adj dado en pago del diezmo,/ sometido a<br />
diezmo<br />
decurio, decurionis s.m decurión, cargo militar<br />
decurri perfecto de decurro<br />
decurro, -is, -ere, decurri (o decucurri) decursum correr, precipitarse / viajar, recorrer<br />
decursus, -a, -um; participio de perfecto de decurro<br />
decus, decoris s.n ador<strong>no</strong> /ho<strong>no</strong>r / <strong>no</strong>bleza, gloria / dignmidad,<br />
virtud<br />
dedi, perfecto de dedo<br />
dedidi, perfecto de dedo<br />
deditio, deditionis rendición, capitulaciín /sumisión, entrega<br />
deditus, -a, -um participio de perfecto de dedo<br />
dedo, -is, -ere, dedidi, deditum entregar, entregarse, rendirse<br />
deduco, -is, -ere, deduxi, deductum hacer bajar /cond<strong>un</strong>cir, llevar /sacar, /deducir, sustraer<br />
deductus, -a, -um participio de perfecto de deduco<br />
deduxi, perfecto de deduco<br />
defendo, -is, -ere, defendi, defensum defender, pr<strong>es</strong>ervar /rechazar, alejar<br />
defensus, -a, -um participio de perfecto de defendo<br />
defero, defers, deferre, detuli, delatum (v.irr) llevar /d<strong>es</strong>viar/ entrergar /confiar<br />
defici, -is -ere -feci -fectum faltar, separarse, pasar<br />
defui, perfecto de d<strong>es</strong>um<br />
def<strong>un</strong>ctus, -a, -um (p.p. del v. def<strong>un</strong>gor) muerto, dif<strong>un</strong>to<br />
deicio, -is -ere -ieci iectum echar, arrojar, precipitar /lanzar<br />
deieci, perfecto de deicio<br />
deiectus, -a, -um participio de perfecto de deicio<br />
dein deinde<br />
deinde, (adv) luego, <strong>es</strong>pués / en seguida, además<br />
delatus, -a, -um participio de perfecto de defero<br />
delecto, -as, -are, -avi, -atum deleitar, complacer<br />
deleo, -<strong>es</strong>, -ere, delevi, deletum borrar, d<strong>es</strong>truir<br />
delectus, -a, um pp de deligo<br />
delectus (o dil-) -us, m.: discernimiento, elección, acción de <strong>es</strong>coger / leva de tropas, recluta<br />
miento de soldados / tropas reclutadas<br />
19
delictum, delicti s.n delito, falta /error<br />
deligo; 1ª tr. atar, sujetar, amarrar<br />
deligo, -legi, -lectum 3 (de lego) tr.: elegir<br />
delinquo, -is -ere --liqui -lictum delinquir, pecar<br />
delubrum, delibri s.n <strong>te</strong>mplo, santuario<br />
demergo, -mersi, -mersum 3 tr.: h<strong>un</strong>dir, sumergir // oprimir,<br />
aplastar...<br />
demigro, -as, -are, -avi, -atum marchar, ir<br />
denariorum, denarius<br />
denarium, denarius<br />
denarius, denari s.m (Gen.pl. denarium y denariorum) denario, moneda romana<br />
deni<strong>que</strong>, adv finalmen<strong>te</strong>, por fin, /en r<strong>es</strong>umen<br />
dens, -ntis m dien<strong>te</strong><br />
deorum deus<br />
depopulor, -is, depopulari, depopulatus sum (V.dep) devastar, arrasar<br />
depositus, -a, -um participio de perfecto de depo<strong>no</strong><br />
deposui, perfecto de Depo<strong>no</strong><br />
depello, -is, -ere, -puli, -pulsum alejar, apartar<br />
depo<strong>no</strong>, -is, -ere, -posui, -positum dejar, abandonar<br />
d<strong>es</strong>cribo, -is -ere -scripsi -scriptum d<strong>es</strong>cribir<br />
d<strong>es</strong>ero, -is, -ere, d<strong>es</strong>ervi, d<strong>es</strong>ertum abandonar, d<strong>es</strong>ertar, / faltar a<br />
d<strong>es</strong>ertus, -a -um partipio de perfecto de d<strong>es</strong>ero<br />
d<strong>es</strong>ervi, perfecto de d<strong>es</strong>ero<br />
d<strong>es</strong>idia, -ae s.f pereza, d<strong>es</strong>idia, dejadez<br />
d<strong>es</strong>pectus, -us s.m vista, perspectiva /(solo en dativo= d<strong>es</strong>precio)<br />
d<strong>es</strong>pectus, -a, -um adj d<strong>es</strong>preciable<br />
d<strong>es</strong>pectus, -a, -um participio de d<strong>es</strong>picio<br />
d<strong>es</strong>pero 1 tr. d<strong>es</strong><strong>es</strong>perar de, d<strong>es</strong>confiar en<strong>te</strong>ramen<strong>te</strong> de //<br />
intr. D<strong>es</strong><strong>es</strong>perar, perder toda <strong>es</strong>peranza.<br />
d<strong>es</strong>pexi, perfecto de d<strong>es</strong>picio<br />
d<strong>es</strong>picio, -is, -ere, d<strong>es</strong>pexi, d<strong>es</strong>pectum me<strong>no</strong>spreciar, d<strong>es</strong>deñar /mirar d<strong>es</strong>de lo alto /d<strong>es</strong>viar la vista<br />
d<strong>es</strong>ultorius, -a, um, adj adecuado para lasvol<strong>te</strong>retas de <strong>un</strong> caballo.<br />
d<strong>es</strong>um, -<strong>es</strong>, -<strong>es</strong>se, -fui v. Irr. faltar, <strong>no</strong> asistir, (mihi defuit <strong>te</strong>mpus= me faltó tiempo)/d<strong>es</strong>cuidar<br />
d<strong>es</strong>uper, (adv) d<strong>es</strong>der arriba<br />
de<strong>te</strong>rior, de<strong>te</strong>rius adj. (Gen.s. de<strong>te</strong>rioris) peor, inferior<br />
de<strong>te</strong>rreo, -<strong>es</strong>, -ere, de<strong>te</strong>rrui, de<strong>te</strong>rritum apartar, d<strong>es</strong>viar /impedir<br />
de<strong>te</strong>rritus, -a, -um, Participio de pretérito de de<strong>te</strong>rreo<br />
detraho -trasi -tractum 3 tr.: sacar, arrancar, echar abajo, arrojar,<br />
quitar, arrastrar, llevar por la fuerza //<br />
separar // disminuir, rebajar, denigrar.<br />
detrimentum,-i, n.: detrimento, daño, perjuicio / pérdida,/ derrota, d<strong>es</strong>astre.<br />
detuli, perfecto de defero<br />
deversus, -a, -um participio de perfecto deverto<br />
deverto, -is, -ere, deverti, deversum d<strong>es</strong>viarse /hospedarse / recurrir a<br />
deum deus<br />
20
devotio, devotionis, s.f. devoción, dedicación /sacrificio<br />
deus, dei s.m. (Nom.,plural: di, dii, gen,pl: deorum, deo; dat, y abl, pl diis, dis) dios, divinidad.<br />
di deus<br />
Diana, Dianae, s.f Diana (diosa romana de la caza asmilada a la Ar<strong>te</strong>mis griega)<br />
dex<strong>te</strong>r, -tra -trum derecho<br />
dico, -is -ere, dixi, dictum decir<br />
dictator, dictatoris s.m. dictador (magistratura extraordinaria con poder<strong>es</strong><br />
absolutos)<br />
dictito, dictitas, dictitare, dictitavi, dictitastum, repetir, decir <strong>un</strong>a y otravez, andar diciendo<br />
dictus, -a, -um participio de perfecto de dico<br />
didici perfecto de disco<br />
di<strong>es</strong>, di<strong>es</strong>, diei, s.m. o f., (5) día, jornada<br />
Di<strong>es</strong>pi<strong>te</strong>r, iris, m Júpi<strong>te</strong>r<br />
diffamatio, diffamationis, f divulgación<br />
diffamo, 1ª tra difamar, divulgar<br />
differentia, -ae f. diferencia, / carác<strong>te</strong>r <strong>es</strong>pecífico<br />
diferencia, -iarum f.pl. objetos distintos, <strong>es</strong>peci<strong>es</strong><br />
differo, distulo, dilatum, ir. 3ª (dis fero) tr.; <strong>es</strong>parcir, diseminar / diferir, aplazar / intr. (Sin<br />
per fecto ni supi<strong>no</strong>) ser diferen<strong>te</strong>, diferenciarse<br />
differtus, -a, -um, rebosan<strong>te</strong> de, lle<strong>no</strong> de (con abla.)<br />
difficilis, difficile adj difícil, complicado<br />
diffido, -fisus sum semideponen<strong>te</strong> 3 intr.: d<strong>es</strong>confiar, <strong>no</strong> contar con algo, d<strong>es</strong><strong>es</strong>perar<br />
digitus, -i m dedo<br />
digladior, depn. 1ª intr. combatir<br />
digma, -atis n insignia del <strong>es</strong>cudo<br />
dignatio, -onis f.: <strong>es</strong>tima, consideración<br />
digne, dignamen<strong>te</strong><br />
dignitas, -atis, f.: valor personal, dignidad, mérito / virtud, consideración, <strong>es</strong>tima /<br />
condición, rango, ho<strong>no</strong>r / cargo público, empleo / sentimiento de<br />
dignidad, honradez / belleza maj<strong>es</strong>tuosa, magnificencia / belleza varonil<br />
dig<strong>no</strong>, 1ª tr.: juzgar dig<strong>no</strong> (us, gras<strong>te</strong>l en pas.<br />
dig<strong>no</strong>r, dep. 1ª tr.: juzgar dig<strong>no</strong> (c.,acu. Y abl. O c. Dos acu.) dignarse<br />
dig<strong>no</strong>scentia, -ae f. discernimiento<br />
dig<strong>no</strong>sco, ver di<strong>no</strong>sco<br />
dignus, -a, -um; dig<strong>no</strong>, merecedor / justo, convenien<strong>te</strong><br />
digredior, -gr<strong>es</strong>sus sum, dep. 3ª (dis gradior) intr.: alejarse, separarse, d<strong>es</strong>viarse, irse<br />
digr<strong>es</strong>sus, -a, -um pp de digredior<br />
digr<strong>es</strong>us, -us m.: acción de alejarse, partida / disgr<strong>es</strong>ión, episodio<br />
dii, pl. de deus<br />
diludicatio, -onis f., decisión, se<strong>te</strong>ncia<br />
diludico, 1ª tr.: juzgar, decidir / discernir, distinguir<br />
21
dilabor, -lapsus sum, dep.3ª intr. d<strong>es</strong>lizarse, correr (<strong>un</strong> río) / disiparse, f<strong>un</strong>dirse /<br />
dispersarse / caer a pedazos, d<strong>es</strong>componerse / perecer, d<strong>es</strong>vanecer,<br />
d<strong>es</strong>aparecer<br />
dilacero, 1ª tr. dilacerar, d<strong>es</strong>pedazar, d<strong>es</strong>trozar<br />
dilanio, 1ª tr. d<strong>es</strong>garrar, d<strong>es</strong>pedazar<br />
dilapsus, -a, -um pp de dilabor<br />
dilargior, dep. 4ª tr.: prodigar, dar con largueza<br />
dilatatio, -onis, f extinción<br />
dilatio, -onis f. dilación, prórroga, aplazamiento<br />
dilato, 1ª (frec.de differo) tr.: dilatar, alargar, ex<strong>te</strong>nder / amplificar<br />
dilator, -oris m.: el <strong>que</strong> dilata o defiere<br />
dilatus, -a, -um pp de differo<br />
dilaudo 1ª tr. alabar mucho<br />
dilectio, -onis f.: amor<br />
dilector, -oris m.: aman<strong>te</strong>, <strong>que</strong> ama, amigo<br />
dilectus, -a, um pp de diligo / ADJ.: dilecto, amado<br />
dilectus, -us, ver delectus (2)<br />
dilexi, perfecto de diligo<br />
diligens, -ntis, p.pre.de diligo /ADJ,: diligen<strong>te</strong>, a<strong>te</strong>nto, <strong>es</strong>crupuloso, cumplidor, cui<br />
dadoso, celoso / económico, ahorrador<br />
diligen<strong>te</strong>r, a<strong>te</strong>nta, <strong>es</strong>crupulosa, p<strong>un</strong>tualmen<strong>te</strong><br />
diligentia, -ae f.: diligencia, a<strong>te</strong>nción, p<strong>un</strong>tualidad, celo, <strong>es</strong>cruulosidad / <strong>es</strong>píritu de<br />
eco<strong>no</strong>mía y de ahorro<br />
diligibilis, -e; amable, entrañable<br />
diligo -lexi, -lectum 3ª (dis lego) tr.: apreciar, considerar, amar<br />
dilorico, 1ª tr.: rasgar (<strong>un</strong> v<strong>es</strong>tido <strong>que</strong> cubre el pecho)<br />
diluceo,-,- 2ª intr.: ser claro o eviden<strong>te</strong><br />
diluc<strong>es</strong>co, -luxi,- 3ª intr.. comenzar a d<strong>es</strong>p<strong>un</strong>tar (el día), alborear / (como impersonal=<br />
amane ce, empieza a clarear-<br />
dilucide, clara, limpiamen<strong>te</strong><br />
dilucidus, -a, -um claro, limpio<br />
diluculum, -i n. alborada, amanecer<br />
diludium, -ii n vacación o d<strong>es</strong>canso (de los gladiador<strong>es</strong>)<br />
diluo, -ui, -atum 3ª tr.: d<strong>es</strong>leír, d<strong>es</strong>hacer, diluir, disolver / ami<strong>no</strong>rar, debilitar, disminuir /<br />
d<strong>es</strong> virtuar, refutar, disculparse<br />
dilutio, -onis f.: acción de lavar, lavado<br />
diluvi<strong>es</strong>, ei, f. in<strong>un</strong>dación, diluvio<br />
diluvi, 1ª tr. in<strong>un</strong>dar<br />
diluvium, -ii n.: in<strong>un</strong>dación / d<strong>es</strong>trucción, devastación, cataclismo<br />
diluxi, perfecto de diluc<strong>es</strong>co<br />
dema<strong>no</strong>, 1ª intr.: derramarse por todas part<strong>es</strong>, ex<strong>te</strong>nderse<br />
dimico, -as -are -avi -atum luchar, combatir, pelear / luchar arri<strong>es</strong>gando, exponer<br />
dimidiatio, -onis f división por mitad<br />
dimidiatus, -a, -um reducido a la mitad, partido por la mitad, medio<br />
22
dimidius, -a, -um medio (la mitad)<br />
dimidium, -ii n.pl la mitad<br />
dimisit: dimitto, -misi, -missum; 3ª tr. Enviar // dispersar, , disolver<br />
direptio, -onis f.: sa<strong>que</strong>o, robo<br />
discedo, -is, -ere, -ui, -itum alejarse<br />
discer<strong>no</strong>, -is, -ere, -crevi -cretum distinguir<br />
disciplina, -ae, f. instrucción, enseñanza, <strong>es</strong>tudio / co<strong>no</strong>cimiento, ciencia, ar<strong>te</strong> / método, sis<strong>te</strong>ma /<br />
educación, formación / organización, / principios, <strong>no</strong>rmas<br />
discordia, -ae f discordia<br />
discor, discordis adj discordia, en d<strong>es</strong>acuerdo, discordan<strong>te</strong> /diferen<strong>te</strong><br />
discrimen, discriminis s.n. separación, / distancia, diferencia, distinción / decisión, de<strong>te</strong>rminación.<br />
disicio, -is, -ere, disieci, disiectum separar /diseminar, <strong>es</strong>parcir<br />
disieci, perfecto de disicio<br />
disiectus, -a, um participio de perfecto de disicio<br />
dispalor, dep., 1ª intr.: vagar, errar<br />
disperdidi perfecto de disperdo<br />
disperditus, perfecto de disperdo<br />
disperdo, -is, -ere, disperdidi, disperditum perder del todo, dilapidar / arruinar, d<strong>es</strong>truir<br />
dispertio, 4 intr repartir, distribuir // dividir<br />
dispertior, Dep de la 4 tr.: dividir, repartir.<br />
displiceo, -plicui, -plicitum 2ª (dis placeo) tr.: d<strong>es</strong>placer, d<strong>es</strong>agradar (sibi d.<strong>no</strong> encontrarse<br />
bien de salud o <strong>es</strong>tar d<strong>es</strong>con<strong>te</strong>nto de sí mismo)<br />
dispo<strong>no</strong>, -posui, -positum 3ª tr. (dis plaudo) disponer, colocar, distribuir, ordenar<br />
disposi<strong>te</strong>, ordenada, regularmen<strong>te</strong><br />
dispositio, -onis f disposición, ordenación, arreglo<br />
dispositura, -ae f orden, disposición<br />
dispositus, -a, -um pp de dispo<strong>no</strong> / ADJ., dispu<strong>es</strong>to, ordenado, metódico<br />
dispositus, (ablativo- u) m orden, colocación, disposición<br />
distinctus, -a, -um adj distinto, separado /variado<br />
distintissimus, -a, -um superlativo de dis<br />
dissimulator, -oris m disimulador, ocultador<br />
diu adv Duran<strong>te</strong> largo tiempo / de día<br />
disvisus, -a -um (p.p. del v. divido) dividido<br />
div<strong>es</strong>, -itis rico<br />
divido, -is -ere -visi -visum dividir<br />
divinatio, divinationis s.f ar<strong>te</strong> de adivinar /adivinación,<br />
pr<strong>es</strong>entimiento<br />
divisi, perfecto de divido<br />
divisus, -a, -um participio de perfecto de divido<br />
divinus, -a -um divi<strong>no</strong><br />
divitiae, -arum f. pl. ri<strong>que</strong>zas<br />
divinus, divini s.m. adivi<strong>no</strong>, profeta<br />
dixi perfecto de Dico<br />
do, -as -are, dedi, datum dar<br />
23
doceo, -<strong>es</strong> ere -cui -ctum enseñar<br />
doc<strong>te</strong> adv sabiamen<strong>te</strong>, doctamen<strong>te</strong><br />
doctrina, -ae, Instrucción, educación /doctrina, <strong>te</strong>oría<br />
doctus, -a, -um adj docto, sabio / hábil, habilidoso<br />
doctus, -a, um participio de perfecto de doceo<br />
doctor, -oris m conductor, jefe<br />
documentum, documenti s.n. ejemplo, modelo, demostración<br />
dolor, -oris m dolor<br />
dolus, -i m.: dolo, engaño, perfidia, astucia (dolo malo, fraudalentamen<strong>te</strong>; sine dolo malo,<br />
lealmen<strong>te</strong>)<br />
domi, domus<br />
domibus domo<br />
domina, dominae, s.f. dueña, señora, /<strong>es</strong>posa, mafre de familia /amiga, aman<strong>te</strong><br />
dominatio, dominationis s.f. dominio, dominación /poder absoluto<br />
domi<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, -atum vencer, dominar<br />
dominus, domini s.m amo, dueño, señor /sobera<strong>no</strong>, jefe<br />
domitus, -a, -um adj dominado, domado<br />
domo domus<br />
domorum domus<br />
domos domus<br />
domus, domus s.f. (irreg. (4ª y 2ª) Abl.s., domo/Acu.pl., domos / Gen.pl., domarum / Dat.pl.,<br />
do, -as, -are, dedi, datum 1ª tr., dar, conceder, entregar, confiar...<br />
domibus). Casa, hogar /patria / domi= en casa<br />
donec, conj mientras, hasta <strong>que</strong><br />
do<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, -atum dar, regalar / conceder, premiar<br />
donum, doni s.n. regalo, pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong>, ofrenda<br />
dormio, -is, -ire, -ivi, -itum dormir<br />
doricus, -a -um dórico, griego<br />
dubitatio, dubitationis, s.f. duda, incertidumbre<br />
dubito, -as, -are, -avi, atum dudar, vacilar<br />
dubius, -a, -um adj Incierto, dudoso / peligroso<br />
ducenti, -ae, -a num. ddoscientos<br />
duco, -is, -ere, duxi, ductum guiar, conducir, dirigir / llevar / considerar<br />
ducto, -as, -are, -avi, -atum llevar, conducir, mandar <strong>un</strong> ejército<br />
ductus, -a, -um participio de perfecto de duco<br />
dulci<strong>te</strong>r adv dulcemen<strong>te</strong><br />
dum, conj. (ver <strong>diccionario</strong>) mientras, hasta <strong>que</strong> /con tal de <strong>que</strong><br />
duo, duae duo dos<br />
duodecim, num, ondeclinable, doce<br />
duodeviginti num. indeclinable dieciocho<br />
dum, adv (enclítico); (detrás de particula negativa o r<strong>es</strong>trictiva); todavía, aún<br />
durus, -a, -um: duro, firme, áspero<br />
dura, -orum n.pl.: las penas, las calamidad<strong>es</strong><br />
<strong>no</strong>ndum, todavía <strong>no</strong><br />
nullusdum, ni siquiera u<strong>no</strong><br />
vixdum, apenas<br />
24
dux, -cis m general<br />
duxi, perfecto de duco<br />
e ex<br />
ea adv Por ahí, por a<strong>que</strong>l lugar<br />
eadem adv por el mismo cami<strong>no</strong>,/ así mismo<br />
eccl<strong>es</strong>ia, -ae s.f. asamblea, igl<strong>es</strong>ia<br />
echinus, echini s.m. erizo, equi<strong>no</strong><br />
edi, perfecto de edo<br />
edidi, perfecto de edo<br />
editor, editoris s.m autor, organizador<br />
editus, -a, -um participio de perfecto de edo<br />
edictum, -i n edicto<br />
edo, -is, -ere, edidi, editum organizar / causar, producir<br />
edo, -is(<strong>es</strong>) -ere(<strong>es</strong>se) , edi, <strong>es</strong>sum comer, consumir<br />
educo, -is, -ere, -duxi, ductum sacar, hacer salir<br />
effeci, perfecto de efficio<br />
effemi<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, -atum afeminar<br />
efficio, -is, -ere, -feci, -fectum conseguir, llevar a cabo<br />
effigi<strong>es</strong>, effigiei s.f. forma, imágen, repr<strong>es</strong>entación / retrato, efigie /<strong>es</strong>tatua /<strong>es</strong>pectro,<br />
fantasma<br />
egenus, -a, -um adj falto de, nec<strong>es</strong>itado<br />
egi, perfecto de ago<br />
ego, pro.personal yo<br />
egredior, -gr<strong>es</strong>sus sum dep. 3. (ex gradior) intr. salir de / tr. pasar de , rebasar<br />
egregie: distinguida, insigne, excelen<strong>te</strong>men<strong>te</strong>, <strong>es</strong>pecialmen<strong>te</strong><br />
egregius, -a, -um (ex grex) egregio, eminen<strong>te</strong>, distinguido, ilustre<br />
egregium, -ii n ho<strong>no</strong>r<br />
egregia -iorum n pl.: accion<strong>es</strong> o méritos insign<strong>es</strong><br />
ehuans<br />
eius is<br />
eicio, -is, -ere, -ieci, -iectum arrojar, echar fuera<br />
electus, -a, -um participio de perfecto de eligo<br />
elegi, perfecto de eligo<br />
elephantus elephanti s.m. elefan<strong>te</strong><br />
elicio, -is, -ere, elicui, elicitum sacar, hacer salir, extraer / ob<strong>te</strong>ner<br />
elicitus, -a, -um participio de perf., elicio<br />
elicui perfecto de elicio<br />
eligo, -is -ere -legi -lectum elegir, <strong>es</strong>coger /arrancar, quitar<br />
elo<strong>que</strong>ns, -is, adj elocuen<strong>te</strong>, buen orador<br />
elo<strong>que</strong>ntia, -ae f elocuencia<br />
emeritus, -a, -um adj agotado, acabado<br />
emi, perfecto de emo<br />
emineo, -ui - 2ª intr.: Elevarse, sobr<strong>es</strong>alir, r<strong>es</strong>altar//distinguirse,<br />
d<strong>es</strong>collar.<br />
emo, -is, -ere, emi, emptum comprar, sobornar<br />
25
emptus, -a, -um participio de perfecto de emo<br />
en, in<strong>te</strong>rjección he aquí, ¡ea!, ¡vamos!<br />
enim, conj pu<strong>es</strong>, en efecto<br />
enumero, 1ª tr.: enumeración, recapitulación, r<strong>es</strong>umen<br />
ensis, ensis, s.m. <strong>es</strong>pada<br />
ei: in<strong>te</strong>rjección de dolor<br />
eo, is, ire, ivi (ii), itum ir<br />
eo, (adv) allí<br />
eodem, (adv) al mismo lugar<br />
Eph<strong>es</strong>ous, Eph<strong>es</strong>ia, Ephfosium adj ef<strong>es</strong>io, de Éf<strong>es</strong>o (ciudad de Jonia en Asia Me<strong>no</strong>r)<br />
epigramma, epigrammatis s.n. inscripción, epitafio / epigrama<br />
epistula, -ae (epistula, -ae) s.f carta, misiva<br />
epulae, epularum s.f.pl. alimentos, ban<strong>que</strong><strong>te</strong><br />
e<strong>que</strong>s, -itis m caballero, jine<strong>te</strong><br />
equa, -ae, f. yegua<br />
equarius, -a, -um, de caballo<br />
e<strong>que</strong>s, -itis m., y f. jine<strong>te</strong> / caballería (mol.) / caballero roma<strong>no</strong> / orden ecu<strong>es</strong>tre<br />
e<strong>que</strong>s<strong>te</strong>r, e<strong>que</strong>stre, (o -tria), -tre: ecu<strong>es</strong>tre, per<strong>te</strong>necien<strong>te</strong> al caballo o caballero o jine<strong>te</strong><br />
e<strong>que</strong>s<strong>te</strong>r, -tris m jine<strong>te</strong>, caballero<br />
e<strong>que</strong>stria, -trium n.pl. gradas del <strong>te</strong>atro d<strong>es</strong>tinadas a los caballeros<br />
equidem, avd.: ciertamen<strong>te</strong>, en efecto, sin duda alg<strong>un</strong>a / adverstivamen<strong>te</strong><br />
equile, is, n cuadra<br />
equinus, -a, -um, equi<strong>no</strong>, caballar<br />
equiso, -onis, m.: palafranero<br />
equitabilis, -e favorable para los movimientos de la caballería<br />
equitatus, -us, m caballería / orden ecu<strong>es</strong>tre / equitación<br />
equitis, gen., de e<strong>que</strong>s<br />
equit<strong>es</strong>, equitum s.m.pl. los caballeros, los per<strong>te</strong>necient<strong>es</strong> al orden ecu<strong>es</strong>tre<br />
equito, 1ª, intr. cabalgar, ur a caballo, galopar / (fig. del viento= sopla impetuosamen<strong>te</strong>)<br />
equuleus, ver eculeus<br />
equus, -i m caballo<br />
heredium: heredium, -ii; n. propiedad heredada<br />
ereptus, -a, -um participio de perfecto de eriplo<br />
ergo, (conj) así pu<strong>es</strong><br />
eripio, -is -ere -ripui -reptum <strong>es</strong>capar<br />
eripui perfecto de eripio<br />
erro, -as, -are, -avi, -atum errar, equivocarse<br />
erub<strong>es</strong>co, -is -ere enrojecer<br />
eruditus, -a, -um instruido, docto, erudito<br />
eruptio, -onis, f.: salida brusca o impetuosa / erupción / explosión<br />
<strong>es</strong>se, edo y sum<br />
<strong>es</strong>us, -a, -um participio de perfecto de edo<br />
et, conj y, et... et (<strong>no</strong> <strong>sólo</strong>... si<strong>no</strong> tambien)<br />
e<strong>te</strong>nim, conj pu<strong>es</strong>, en efecto, verdaderamen<strong>te</strong><br />
26
etiam, (adv) aún, todavía /además, incluso, también<br />
Etruria, -ae s.f. Etruria (región italiana, al <strong>no</strong>r<strong>te</strong> de Roma)<br />
Euphrat<strong>es</strong>, -is m el río Éufrat<strong>es</strong><br />
etsi, conj.: (subordinación), a<strong>un</strong><strong>que</strong>, a<strong>un</strong> en el caso de <strong>que</strong>, a<strong>un</strong> cuando, si bien // (coordina<br />
ción), pero, con tod, por más <strong>que</strong><br />
evenio, -is, -ire, eveni, eventum r<strong>es</strong>ultar /realizarse , cumplrse / (impersonal= suceder, ocurrir)<br />
eventus, -a, -um. participio de perfecto de evenio<br />
evocatio, evocationis s.f. evocación, llamada<br />
evoco, 1ª, tr.: llamar, hacer venir, atraer / convocar, llamar a la s armas / hacer comparecer<br />
los t<strong>es</strong>tigos / provocar<br />
evoe, ver euhoe<br />
evolo, 1ª intr.; volar, salir volando o corriendo, <strong>es</strong>caparse / levantarse, subir volando,<br />
levantar el vuelo<br />
evolsus, ver evulsus<br />
evolutio, -onis, acción de d<strong>es</strong>arrollar (<strong>un</strong> volumen)<br />
evolvo, -volvi, -volutum 3ª tr.; hacer rodar / irse rodando / hacer salir, sacar / dejar correr,<br />
em pujar / d<strong>es</strong>pejar, abrir<br />
evomo, -ui, -itum 3,tr.: vomitar, devolver, d<strong>es</strong>ahogar / d<strong>es</strong>embocar (<strong>un</strong> río)<br />
evulgo, 1ª tr.: divulgar, publicar<br />
evulsio, -onis, f.: acciópn de arrancar, d<strong>es</strong>trucción<br />
evulsus, -a, -um pp de evello<br />
Eupalamus, Eupalami s.m. Eupalamo<br />
Eurus, Euri, s.m. Euro (viento del <strong>es</strong><strong>te</strong>)<br />
Eurytus, Euryti s.m. Eurito (rey de Ecalia)<br />
ex, (o e) pre. de abla. 1 de, d<strong>es</strong>, /2 a consecuencia de, por causa de/3 según, de acuerdo con. No entre vocal<br />
exactus, -a, -um, participio de perfecto exigo<br />
ex aequo, con igual mérito<br />
exactus, -a, -um pp de exigo // Adj.: preciso, exacto<br />
exalto, -as, -are, -avi, -tum exaltar<br />
examen, -inis, (ex, agmen) n emjambre, muchedumbre / fiel (de la balanza) COP; acción<br />
de `p<strong>es</strong>ar, de examinar<br />
examinator, -oris m. el <strong>que</strong> p<strong>es</strong>a / el <strong>que</strong> juzga, juez<br />
examinatrix, -icis f la <strong>que</strong> aprueba o examina<br />
examinatus, -a, -um pp de exami<strong>no</strong> / ADJ, <strong>es</strong>crupuloso<br />
exami<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, atum equilibrar / examinar, apreciar<br />
examussim, exactamen<strong>te</strong>, con precisión<br />
exancio, 1ª tr. vaciar, agotar, apurar, sufrir ( hasta el máximo) soportar hasta el fin<br />
exanimatio, -onis f. d<strong>es</strong>mayo, <strong>es</strong>panto<br />
exanimis, -e (o -us, -a, -um); exanime, muerto,/ d<strong>es</strong>mayado, muerto de miedo<br />
exanimo, 1ª tr.; cortar la r<strong>es</strong>piración, sofocar (en pasiva) <strong>es</strong>tar agotado, exánime / quitar la vida....<br />
exaudio, -is, -ire, -ivi (exaudii), exauditum oír, <strong>es</strong>cuchar<br />
excedo -is -ere -c<strong>es</strong>si -c<strong>es</strong>sum salir, retirarse<br />
excido, -cidi = 3 (ex cado) intr.: caer // salir // d<strong>es</strong>aparecer<br />
excido, -cidi, -cisum 3 (ex caedo) tr.: sacar cortando, cortar<br />
27
excellens, excellentis adj superior, distinguido<br />
excepto,-ar, -are, -avi, -atum <strong>es</strong>perar<br />
exceidium, -ii n.: caída, d<strong>es</strong>trucción, ruina.<br />
excipio, -is -ere -cepi -ceptum convocar, hacer<br />
excito, -as, -are, -avi, -atum d<strong>es</strong>pertar, excitar<br />
excursio, excursionis s.f. excursión, viaje /invasión, incursión<br />
excurssi perfecto de excutio<br />
excussus, -a, um, participio de perfecto de excutio<br />
excutio, -is, -ere, excussi, <strong>es</strong>curssum echar, hacer caer / registrar, examinar /<br />
arrasar<br />
exegi, perfecto de exigo<br />
exemplum, -i n ejemplo<br />
exeo, exis, exii, exitum; v.irr., salir, irse / abandonar, <strong>es</strong>caparse<br />
exerceo, -<strong>es</strong>, -ere, -ui, -itum ejercer, ejercitar<br />
exercitum, exercitii s.n. ejercicio, práctica<br />
Exercitus , -us m ejército: copia , arum f pl tropas<br />
exercitatio, -onis f ejercicio (del cuerpo o del <strong>es</strong>píritu)<br />
28
mil<strong>es</strong> , -itis m soldado ped<strong>es</strong> , -itis m soldado de infan<strong>te</strong>ría (de p<strong>es</strong>, -dis)<br />
centuria , -aef centuria (cien soldados, milit<strong>es</strong>, aproximadamane<strong>te</strong>)<br />
manipulus , -i m manípulo (dos centurias)<br />
cohors , -ortis f cohor<strong>te</strong> (tr<strong>es</strong> manípulos)<br />
legio , -onis f legión (u<strong>no</strong>s seis mil milit<strong>es</strong>)<br />
legionarius, -a, um, de <strong>un</strong>a legión legionarius mil<strong>es</strong> (legionario)<br />
e<strong>que</strong>s , -itis m soldado de caballería de equus, -i)<br />
turma , -ae f turma (<strong>es</strong>cuadrón de caballería)<br />
decuria , -ae f decuria <strong>es</strong>cuadrón de diez jinet<strong>es</strong><br />
auxilia , -orum n pl tropas auxiliar<strong>es</strong> (mercenarios)<br />
socii , -orum m pl aliados<br />
dux , -is m jefe<br />
imperator, -oris m comandan<strong>te</strong> en jefe; a partir de Augusto; emperador<br />
legatus, -i m legado, lugar<strong>te</strong>nien<strong>te</strong><br />
trib<strong>un</strong>us militum trib<strong>un</strong>al militar<br />
centurio, -onis m centurión<br />
decurio, -onis m decurión<br />
arma, -orum n pl armas, armamento en general<br />
gladius , -i m <strong>es</strong>pada<br />
<strong>te</strong>lum, -i n arma arrojadiza<br />
hasta, -ae lanza, pica, asta<br />
pilum, -i n venablo, jabalina, lanza<br />
sagitta, -ae f flecha, dardo, saeta<br />
f<strong>un</strong>da, -ae f honda<br />
galea, -ae f casco<br />
lorica, -ae f coraza, loriga<br />
scutum, -i n <strong>es</strong>cudo<br />
castra, -orum n pl campamento (En singular)<br />
ari<strong>es</strong>, -etis m arie<strong>te</strong> (tronco acabado en <strong>un</strong>a cabeza de carnero empleado para derribar<br />
las puertas.<br />
Ballista, -ae f ball<strong>es</strong>ta<br />
catapulta, -ae f catapulta<br />
turris, -is f torre de asalto (construida de madera)<br />
t<strong>es</strong>tudo, -inis f tortuga (Táctica de guerra)<br />
exhibeo -hibui -hibitum 2ª (ex habeo) tr.: pr<strong>es</strong>entar, exhibir // mostrar, dar prueba //<br />
causar, motivar, suscitar.<br />
exigo, -is, -ere, exegi, exactum, expulsar, sacar / llevar a cabo / exigir / cobrar <strong>un</strong>a deuda.<br />
exiguus, -a, -um pe<strong>que</strong>ño, exiguo / corto, <strong>es</strong>trecho / <strong>es</strong>caso<br />
exil, perfecto de exeo<br />
exire exeo<br />
exigo, -egi, -actum 3ª (ex ago) tr. : hacer salir, expulsar / llevar a <strong>te</strong>rmi<strong>no</strong>, / hacer cumplir, exigir /<br />
preg<strong>un</strong>tar<br />
exigue, exigua, <strong>es</strong>trechamen<strong>te</strong> / brevemen<strong>te</strong><br />
exiguitas, -atis f.: exigüidad, pe<strong>que</strong>ñez / <strong>es</strong>casez, brevemen<strong>te</strong><br />
29
exiguus, -a, -um pe<strong>que</strong>ño, exiguo / corto, <strong>es</strong>trecho / <strong>es</strong>caso<br />
existo, -stiti - 3 intr.: Levantarse // nacer, originarse// nacer,<br />
pr<strong>es</strong>entarse// manif<strong>es</strong>tarse, d<strong>es</strong>prenderse.<br />
existimatio, -onis f opinión, juicio / <strong>es</strong>tima, consideración, reputación, ho<strong>no</strong>r<br />
existimator, -oris m apreciador, crítico, juez<br />
existimo (mejor <strong>que</strong> existumo) 1ª (ex, a<strong>es</strong>timo) tr. e intr. juzgar, considerar, pensar, creer<br />
existimant<strong>es</strong>, -ium m.pl los críticos<br />
exitum, participio de perfecto de exeo<br />
exitus, -a, -um, participio de perfecto de exeo<br />
exordior, -orsus sum dep.4ª tr.: comenzar a urdir, urdir, tramar / empezar a<br />
exordium, -ii n.: urdimbre, comienzo / exordio de <strong>un</strong> discurso / introducción, proemio.<br />
exorior, exoriris, exoriri, exortus sum (v.dep.) nacer, levantarse<br />
exortus, -a, -um participio de perfecto de exorior<br />
expectatio, expectationis s.f. expectación, curiosidad<br />
expecto; ( ver exspect-) expecto, 1ª tr., <strong>es</strong>perar, aguardar / <strong>es</strong>perar, d<strong>es</strong>ear<br />
exspecto, 1ª tr., <strong>es</strong>perar, aguardar / <strong>es</strong>perar, d<strong>es</strong>ear<br />
expleo, expl<strong>es</strong>, explere, explevi, expletum llenar, rellenar / completar / cumplir<br />
explorator, -oris m.: explorador, el <strong>que</strong> va de reco<strong>no</strong>cimiento / <strong>es</strong>pía<br />
expug<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, -atum vencer, some<strong>te</strong>r / lograr violentamen<strong>te</strong>, conseguir<br />
exquisitus, -a, -um adj <strong>es</strong>cogido, distinguido, refinado / débil, agotado<br />
exspectatio, exspectationis s.f. curiosidad, expectación<br />
exspecto, -as, -are, -avi, -atum <strong>es</strong>perar, aguardar / d<strong>es</strong>ear<br />
expedio 4ª (ex p<strong>es</strong>) tr.: d<strong>es</strong>embarazarse, librarse de algo / intr.: ser ventajoso, convenir.<br />
exstinctus, -a, -um; participio de perfecto exstinguo<br />
exstinguo, -is, -ere, exstinxi, exstinctum extinguir, apagar / matar, d<strong>es</strong>truir<br />
exstinxi; perfecto de extinguo<br />
exsulto, -as, -are, -avi, -atum saltar / d<strong>es</strong>bordarse / entusiamarse<br />
exsurgo, -is, -ere, exsurrexi, exsurrectum levantarse / elevarse / reanimarse, recuperarse<br />
exsurrectus, -a, -um paarticipio de perfecto de exsurgo<br />
exsurrexi perfecto de exsurgo<br />
exsultatio, exultationis s.f. exultación, alegría.<br />
exitium, -i n ruinas<br />
expeditio, -onis f expedición<br />
expeditus, -a, _um libre, sin obsstáculos<br />
expello, -is, -ere, -pulsi, -pulsum expulsar<br />
exploro, -as, -are, -avi, -atum explorar<br />
expo<strong>no</strong>, -os, -ere, -posui, -positum d<strong>es</strong>plegar, exponer<br />
expug<strong>no</strong>, -as -are -avi -atum some<strong>te</strong>r, tomar<br />
expug<strong>no</strong>, -as -are -avi -atum tomar al asalto, expugnar<br />
exstinguo, -is, -ere, fixi, fixum extinguir, poner fin<br />
extremitas, -atis f extremidad, fin / superficie<br />
extremus, -a, -um (sp., de ex<strong>te</strong>r), el <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá más al ex<strong>te</strong>rior, el último / el <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá al fin, el<br />
último...<br />
extremum, -i, n extremo (en plural: la retaguardia) / locat. Adv., ad extremum=<br />
finalmen<strong>te</strong>; extremo= al fin<br />
30
fabula, -ae, s.f rumor<strong>es</strong>, habladurías / relato mítico / fábula / obra <strong>te</strong>atral /<br />
cuento<br />
fabulor, fabularis, fabulari, fabulatus sum (v.depn) hablar / contar, explicar<br />
fabulos, fabularis, fabulari, fabulatus sum (v.dep) hablar / contar, explicar<br />
fabella, -ae f fábula, cuento<br />
Fabius, -i m: Fabio (n. de <strong>un</strong>a célebre familia romana, <strong>es</strong>p. Q.Fabio Máximo, <strong>que</strong> contuvo el avance<br />
de Aníbal.<br />
Fabius, -a. -um, de Fabio<br />
faci<strong>es</strong>,-ei f apariencia, a, faz<br />
facile adv fácilmen<strong>te</strong>, sin <strong>es</strong>fuerzo<br />
facilis, facile adj Fácil, factible / propicio<br />
faci<strong>no</strong>ra: facinus, -oris n; acción, hecho<br />
facio, -is -ere, feci, factum hacer<br />
factio, factonis; s.f. facción, partido<br />
factum, -a, -um pp de facio<br />
fallax, fallacis, adj falaz, pérfido, / impostor, engañador, insidioso<br />
fac<strong>un</strong>dus, -a, -um elocuen<strong>te</strong><br />
factio, factionis, acción, partido<br />
factum, facti s.n hecho, acción, trabajo / (<strong>sólo</strong> en plural= hazañas)<br />
fagus, -i, f haya<br />
Faler<strong>no</strong>, Falernus, -a, -um / Falernum, -i Faler<strong>no</strong><br />
fallax, fallacis adj falaz, pérfido /impostor, engañador,<br />
insidioso<br />
falso adv falsamen<strong>te</strong><br />
falsus, -a, -um; adj falso / engañoso, mentiroso<br />
faenus, -oris n ganancia, in<strong>te</strong>rés<br />
fama, -ae f fama<br />
fam<strong>es</strong>, -is f hambre<br />
famillia, -ae, s.f la casa, conj<strong>un</strong>to de <strong>es</strong>clavos y parient<strong>es</strong> <strong>que</strong> viven en ella / familia<br />
fanum, -i n <strong>te</strong>mplo<br />
fas s. Indeclinable ley divina, expr<strong>es</strong>ión de la vol<strong>un</strong>tad divina, / lo lícito<br />
fascis, fascis s.f. ma<strong>no</strong>jo, fajo /(<strong>sólo</strong> en plural = fasc<strong>es</strong>; símbolo de losconsul<strong>es</strong>)<br />
fastum, -a -um fasto<br />
fatalis, -e fatal<br />
fatigatus, -a, -um adj cansado, fatigado<br />
fatigo, -as -are -avi -atum fatigar, azotar<br />
fatum, fati s.n. d<strong>es</strong>ti<strong>no</strong>, hado<br />
fatus, -a, -um; participio de perfecto de for<br />
fauc<strong>es</strong>, faucium s.f.pl., fauc<strong>es</strong>, garganta<br />
Faustulus, -i m.: Fáustulo (pastor <strong>que</strong> d<strong>es</strong>pués de salvar a Rómulo<br />
y Remo, los crió).<br />
Favonius, -ii m.: Favonio (el céfiro, viento del o<strong>es</strong><strong>te</strong>)<br />
Favonius, -a, -um.: ligero y tibio (como el céfiro)<br />
favor, -oris m.: favor, simpatía, agrado / aclamación, aplausos<br />
favorabilis, -e.: favorable / bien venido, amado, popular<br />
favorabili<strong>te</strong>r, con éxito, con favor<br />
31
fax, facis s.f., antorcha, <strong>te</strong>a, luz<br />
feci, perfecto de facio<br />
fec<strong>un</strong>ditas, fec<strong>un</strong>ditatis s.f. fec<strong>un</strong>didad<br />
fel, fellis s.n. hiel / amargura<br />
felicitas, felicitatis, s.f. felicidad, suer<strong>te</strong><br />
felix, felicis adj fec<strong>un</strong>do, fértil / feliz, afort<strong>un</strong>ado / prpicio<br />
femina, feminae; s.f. mujer, hembra<br />
fera, ferae; s.f fiera<br />
ferax, feracis adj fértil, fec<strong>un</strong>do<br />
ferbui perfecto de ferveo<br />
fere, adv; casi, poco más o me<strong>no</strong>s, alrededor de / casi siempre, generalmen<strong>te</strong>, por lo general<br />
fero, fers, ferre, tuli, latum llevar<br />
ferox, -ocis feroz<br />
ferre, fero<br />
ferrum, ferri; s.n. hierro / <strong>es</strong>pada<br />
ferueo, feru<strong>es</strong>, feruere, ferbui hervir / <strong>es</strong>tar agitado<br />
ferus, -a, -um; adj salvaje / fiero, cruel<br />
fertilis, -e fértil productivo<br />
f<strong>es</strong>ti<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, -atum apr<strong>es</strong>urarse, darse prisa<br />
f<strong>es</strong>tum, f<strong>es</strong>ti, s.m. fi<strong>es</strong>ta, día de fi<strong>es</strong>ta<br />
fetus, fetus s.m. parto / producción, fruto / cría, prole<br />
fictus, -a, -um participio de perfecto de fingo<br />
ficus, fici s.f. higuera, higo<br />
f<strong>es</strong>us, -a, -um cansado<br />
fetus, -a -um lle<strong>no</strong><br />
fidelis, is; s,m, amigo íntimo<br />
fidelis, -e fiel<br />
fid<strong>es</strong>, -ei f fe, fidelidad<br />
fido, fidis, fidere, fisus sum (v.semidep.) confiar<br />
filia, ae s f hija<br />
filius, filii s.m. hijo<br />
fingo, -is, -ere, -fixi, -fictum hacer, modelar / concebir, imaginarse / fingir<br />
finil, perfecto de finio<br />
finio, finis, finire (o finii), finitum limitar / <strong>te</strong>rminar, poner fin /mirir, acabar<br />
finis, finis; s.m. o f. limi<strong>te</strong>, fron<strong>te</strong>ra / fin, térmi<strong>no</strong> / finalidad / (<strong>sólo</strong> en plural) <strong>te</strong>rritorio, país<br />
finitimorum; (mejor <strong>que</strong> finitumus) -a, -um, (-i, -orum m.pl. pueblos veci<strong>no</strong>s)<br />
finxi, perfecto de fingo<br />
finitumus, -a -um veci<strong>no</strong><br />
fio, -is, -ere, factus sum (v. Irr) producirse, suceder / hacerse, pasar a ser, llegar a ser / (imperso<br />
nal = sucede, r<strong>es</strong>ulta) se usa como la pasiva de facio<br />
fisus, -a, -um; participio de perfecto de fido<br />
flagello, -as, -are, -avi, -atum flagelar, azotar<br />
flagro, -as, -are, -avi, -atum anismarse / arder en d<strong>es</strong>eos<br />
firmus, -a -um adj firme, seguro<br />
flamma, -ae f llama<br />
32
flatus, -us m soplo<br />
flos, floris; m. flor<br />
flumen, -inis n río, corrien<strong>te</strong>, torren<strong>te</strong><br />
fluo, -is -ere, fluxi, fluxum fluir, correr / <strong>es</strong>caparse<br />
fluxi, perfecto de fluo<br />
fluxus, fluxa, fluxum adj pasajero, poco sólido<br />
fluxus, -a, -um participio de perfecto de fluo<br />
focus, -i m fuego<br />
foederatus, -a -um aliado<br />
foedero, -as, -are, -avi, -atum aliarse (median<strong>te</strong> <strong>un</strong> tratado)<br />
foedo, -as, -are, -avi, -atum afear, d<strong>es</strong>figurar / d<strong>es</strong>honrar, manchar, mancillar /<br />
profanar<br />
foedus, -is; s.n. tratado, pacto de alianza / ley<strong>es</strong><br />
folium, folis, s.n. hoja<br />
fons, fontis s.m. fuen<strong>te</strong>, manantial / origen<br />
for, faris, fari, fatus sum (v. dpont) hablar, decir<br />
foras, adv fuera, afuera, de fuera<br />
fore, infinituvo de futuro de sum equivale al infinitivo futurum <strong>es</strong>se.<br />
forensis, forensis s.m. abogado<br />
foris, -is f puerta, entrada<br />
forma, -ae f hermosura, belleza /omagen, figura / forma<br />
formido, -as, -are, -avi, -atum <strong>te</strong>mer, dudar, vacilar<br />
formosus, -a -um hermoso<br />
fortis, -e fuer<strong>te</strong><br />
forti<strong>te</strong>r adv fuer<strong>te</strong>men<strong>te</strong>, valerosamen<strong>te</strong>, valien<strong>te</strong>men<strong>te</strong><br />
fortitudo,-is f fortaleza<br />
fortum, -i n hurto, robo<br />
fort<strong>un</strong>a, -ae f fort<strong>un</strong>a, suer<strong>te</strong> / éxito / fort<strong>un</strong>a, bien<strong>es</strong><br />
Fort<strong>un</strong>a, ae, diosa de la suer<strong>te</strong><br />
fort<strong>un</strong>atus, -a, um adj afort<strong>un</strong>ado, feliz / rico<br />
forum, -i n foro, plaza<br />
fossa, -ae f fosa<br />
fragilis, fragile adj frágil / efímero, fugaz<br />
frago, -as, -are, -avi, -atum d<strong>es</strong>pedir mucho olor, oler mucho<br />
frango, fregi, fractum 3 tr.: romper, <strong>que</strong>brar, partir, d<strong>es</strong>menuzar //<br />
disminuir, debilitar // agotar, aniquilar,<br />
debilitar // reducir a la obediencia, dominar<br />
// abatir, d<strong>es</strong>alentar // conmover, ablandar.<br />
fra<strong>te</strong>r, -tris m herma<strong>no</strong><br />
fre<strong>que</strong>ns, -ntis frecuen<strong>te</strong><br />
fretum, -i, n.: freo, <strong>es</strong>trecho, brazo de mar / (poet.) mar<br />
frigor, -oris m frío<br />
frons, -ntis f fren<strong>te</strong><br />
fructus, fructus s.m. fruto / producto, ganancia / r<strong>es</strong>ultasdo, recompensa<br />
fructus, -a, -um participio de perfecto de fruor<br />
33
frugalitas, frugalitatis s.f. frugalidad, moderación<br />
frumentum, -i n trigo<br />
frumentarius, -a, -um per<strong>te</strong>necien<strong>te</strong> al trigo (rex frumentaria) //, el<br />
suministro del trigo<br />
frumentarius, -ii m.: tratan<strong>te</strong> en trigo<br />
fruor, frueris, frui, fructus sum (v.depon) usar / disfrutar de algo, gozar (rige abla., libro frui<br />
= disfrutar de <strong>un</strong> libro)<br />
frustra, adv en va<strong>no</strong>, iutilmen<strong>te</strong><br />
frux, frugis m frutos<br />
fugo, 1ª tr.: poner en fuga, ahuyentar, rechazar / apoyar, sos<strong>te</strong>ner, afianzar<br />
fuga, -ae f.: fuga, huir (pero tambien= fugare), poner en fuga, causar <strong>un</strong>a derrota, acción de<br />
evitar o de apartarse, d<strong>es</strong>vio / d<strong>es</strong>tierro, lugar del d<strong>es</strong>tierro / carreera<br />
veloz.<br />
fugax, fugacis adj fugaz, breve / rápido, veloz / fugitivo<br />
fugio, -is -ere, fugi, fugiturum. 3 intr. (v.semidepon) huir / d<strong>es</strong><strong>te</strong>rrarse<br />
fugiturus, -a, -um participio de fugio<br />
fui, perfecto de sum<br />
fulgeo, -<strong>es</strong>, -ere, fuisi relampaguear, fulgir / brillar, r<strong>es</strong>plandecer /<br />
(impersonal= relampaguea, caen relámpagos)<br />
fulmi<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, -atum fulminar / ( impersonal =caen rayos)<br />
fulsi, perfecto de fulgeo<br />
f<strong>un</strong>ctus, -a, -um participio de perfecto de f<strong>un</strong>gor<br />
f<strong>un</strong>damentum, f<strong>un</strong>damenti s.n. f<strong>un</strong>damento, base, cimiento / fondo del mar / f<strong>un</strong>damento,<br />
origen<br />
f<strong>un</strong>do, f<strong>un</strong>di, fussum 3 tr.: derramar, ver<strong>te</strong>r, // derrotar, dispersar<br />
f<strong>un</strong>dus, f<strong>un</strong>di; s.m. propiedad <strong>no</strong> edificada, finca<br />
f<strong>un</strong>gor, -eris, f<strong>un</strong>gi, f<strong>un</strong>ctus sum; (v.dpon.) d<strong>es</strong>empeñar / (+abl., cumplir con / <strong>te</strong>rminar<br />
fur, furis s.m. ladrón<br />
Furius, Furii, s.m. Furio (<strong>no</strong>mbre del dictador Camilo).<br />
furor, -oris m locura, furor, delirio / d<strong>es</strong>eo incin<strong>te</strong>nible<br />
furor, -furaris, furari, furatus sum ; (v. dep) robar, hurtar / quitar, apropiarse de<br />
furtum, furti s.n. robo, hurto / objeto robado<br />
fugi, perfecto de fugio<br />
futurum, -i n el futuro, el povenir<br />
futurus, -a, -um adj futuro, venidero<br />
gaudeo, -<strong>es</strong>, -ere, gauisus sum (v. Smidep) gozar, complacer<br />
gaudium, gaudi s.n. gozo, alegría<br />
gauisus, gauisa, gauisum, partipio de perf. gaude<br />
Gad<strong>es</strong>, -ium f. pl Cádiz<br />
gaditanus, -a, -um gadita<strong>no</strong><br />
Galilaea, -ae f. Galilea<br />
Galilaeus, -a, -um galileo, de Galilea<br />
Gallaecia, -ae f provincia de la Tarraconense, actual Galicia<br />
Gallaeci, orum m.pl. los gallegos<br />
34
Galli, orum m.pl los galos / sacerdot<strong>es</strong> de Cibel<strong>es</strong><br />
Gallia, -ae f la Galia (ci<strong>te</strong>rior o togata, cisalpina; ul<strong>te</strong>rior: trnasalpina)<br />
galliambus, -i m. galiambo (canto de los sacerdot<strong>es</strong> de Cibel<strong>es</strong>)<br />
gallicinium, -ii n. la hora del canto del gallo, el amanecer<br />
Gallicus, -a, -um gálico, de los galos<br />
gallica, -ae f calzado de los galos<br />
gallina, ae, f gallina<br />
Garumna:Garumna, -ae m el Garona (río de Aquitania)<br />
gelo, 1ª helar, congelar // impersonal: hielo<br />
gemitus, -us s.m. gemido<br />
generatim, (adv) en general<br />
gener, -is m yer<strong>no</strong>, futuro yer<strong>no</strong><br />
cibus, cibi s.m comida, alimento<br />
genero, 1ª tr.: engendrar, crear, producir, causar, inventar (ignem g., prender fuego)<br />
generose, <strong>no</strong>blemen<strong>te</strong><br />
generosus, -a, -um <strong>no</strong>ble, magnánimo, generoso / de ilustre prosapia, de burena raza<br />
gens, -ntis f linaje, familia<br />
genitor, -oris s.m. creador<br />
genitus, -a, -um parti., de gig<strong>no</strong><br />
genius, genii, s.m., Genio (divinidad particular de cda u<strong>no</strong>) / genio, ingenio<br />
genui, perfcto de gig<strong>no</strong><br />
genuinus, -a, um adj Genui<strong>no</strong>, innato<br />
genus, -eris n género, clase<br />
genus, -us n rodilla<br />
Germani, -orum m los germa<strong>no</strong>s<br />
gero, -is -ere -g<strong>es</strong>si -g<strong>es</strong>tum hacer<br />
g<strong>es</strong>si, perf de gero<br />
g<strong>es</strong>to, 1ª llevar, transportar<br />
g<strong>es</strong>tus, -a, -um parti., de perfc., de gero<br />
gig<strong>no</strong>, gignis, gignere, genui, genitum engendrar, crear / dar a luz / (<strong>sólo</strong> en pasiva: proceder, nacer)<br />
gladiator, gladiatoris s.m. gladiador<br />
gladiatorius, -a, -um adj propio del gladiador<br />
gladius, gladii s.m. <strong>es</strong>pada<br />
glaeba, -ae f.: Gleba, <strong>te</strong>rrón, <strong>te</strong>rre<strong>no</strong> cultivado.<br />
gloria, gloria, s.f gloria, reputación<br />
glorior, gloriaris, gloriari, gloriatus sum (v.dep), (+ ablativo= vanagloriarse)<br />
gradus, -us s.m. paso, etapa / marcha / peldaño<br />
Graecia, -ae, s.f. Grecia<br />
Graecus, -a, -um: griego<br />
Graecum, -i n.: la lengua griega<br />
Graiugena, -ae m.: griego<br />
Graius, -a, -um: griego<br />
graecor, graecaris, graecari, graecatus sum (v.dep); imitar a los griegos, vivir a lo griego<br />
gramen, -inis n.: césped, pradera, hierba, planta<br />
gramineus, -a, -um.: de c<strong>es</strong>ped, cubierto de hierba, lle<strong>no</strong> de grama.<br />
grammatica, -ae f gramática, redacción<br />
35
grammaticus, -i m gramático<br />
gratia, gratiae s.f. gracia, favor / perdón / gratitud<br />
gratus, -a, -um; adj grato, agradable<br />
gravidus, -a, -um adj lle<strong>no</strong>, cargado, (mulier gravida, embarazada)<br />
gravis, -e grave<br />
gravitas, gravitatis, s.f. p<strong>es</strong>adez, / importancia, seriedad / madurez / dignidad, <strong>no</strong>bleza<br />
gravi<strong>te</strong>r, adv gravemen<strong>te</strong>, severamen<strong>te</strong> / con autoridad.<br />
Gravo, 1ª cargar / agravar, aumentar / mol<strong>es</strong>tar<br />
gr<strong>un</strong>nio, gr<strong>un</strong>nis, gr<strong>un</strong>nire, gr<strong>un</strong>niui, gr<strong>un</strong>nitum; gruñir<br />
gubernatio, gubernationis, s.f. gobier<strong>no</strong>, acción de dirigir<br />
guttur, -is n garganta<br />
gymnasium, -ii; s.n. gimnasio<br />
gyrus, gyri; s.m. giro, vuelta / vuelta del caballo<br />
habeo, -ui, -itum 2ª tr.; <strong>te</strong>ner, poseer / dominar / <strong>te</strong>ner a disposición de u<strong>no</strong> (ver <strong>diccionario</strong>)<br />
habito, 1ª aabitar, vivir<br />
habitus, -a, -um (p.p. del v. habeo) <strong>te</strong>nido, celebrado<br />
hac, (adv) por aquí, aquí<br />
Hamilcar, -aris m Almícar<br />
Hannibal, -is m Anibal<br />
hasta, hastae, s.f. hasta, lanza<br />
haud, (adv) <strong>no</strong><br />
Helvetii: Helvetii, -iorum m.pl. los helvecios o suizos<br />
herba, -ae f hierba<br />
Hercul<strong>es</strong>, -is m Hércul<strong>es</strong><br />
here heri<br />
heri (o here) adv ayer<br />
herus, -i m dueño, amo<br />
heu, (in<strong>te</strong>rjección) ¿ay!<br />
hiatus, us (hio) m acción de abrir, abertura, grieta, hendidura / vivo d<strong>es</strong>eo /<br />
hiato<br />
Hiber (<strong>no</strong> Iber), -eris m. iero<br />
Hiberi, -orum m.pl. los iberos<br />
Hiberia (<strong>no</strong> Iberia), -ae f. Iberia (<strong>no</strong>mbre <strong>que</strong> los griegos dieron a<br />
España<br />
hiberna, -orum, n.pl. cuar<strong>te</strong>l<strong>es</strong> de invier<strong>no</strong><br />
hibernacula, -orum n.pl. tiendas de invier<strong>no</strong><br />
Hibernia, -ae f, Hibernia (hoy Holanda)<br />
hiber<strong>no</strong>, 1ª intr. invernar<br />
hibernus, -a, -um; de invier<strong>no</strong>, invernal / <strong>te</strong>mp<strong>es</strong>tuoso<br />
hic, adv aquí / entonc<strong>es</strong>, todavía<br />
hic, haec, hoc demostra. <strong>es</strong><strong>te</strong>, és<strong>te</strong><br />
hiemo, 1ª intr. pasar el invier<strong>no</strong>, <strong>es</strong>tar en los cuar<strong>te</strong>l<strong>es</strong> de invier<strong>no</strong>, invernar<br />
hiems, hiemis, f invier<strong>no</strong><br />
hilaritas, hilaritatis s.f. alegría, buen humor<br />
36
hinc, adv de aquí<br />
Hispania, -ae f España<br />
Hispanus, -a, -um hispa<strong>no</strong><br />
Hispaniensis, -e: hispánico, <strong>es</strong>pañol<br />
historia, -ae s.f. historia, / relato<br />
histrio, histrionis, s.m actor, comedian<strong>te</strong><br />
hodie, adv hoy<br />
hodiernus, -a, um, adj de hoy, del día / actual, de ahora<br />
Homerus, -i s.m. Homero<br />
hominis homo<br />
homo, -inis m hombre<br />
hon<strong>es</strong>tum, is, sn. honradez, hon<strong>es</strong>tidad<br />
hon<strong>es</strong>tus, -a -um hon<strong>es</strong>to<br />
ho<strong>no</strong>s, ho<strong>no</strong>ris s.m ho<strong>no</strong>r, cargo público, magistratura.<br />
horrendus, -a -um horrendo, horrible<br />
horreo, -<strong>es</strong>, -ere, -ui <strong>te</strong>mer, <strong>te</strong>mblar<br />
horreum, -i n.: hórreo, granero // bodega, almacen<br />
horribilis, -e horrible<br />
hortor, hortaris, hortari, hortatus sum animar, exhortar<br />
hortus, -i m jardín, huerto<br />
hosp<strong>es</strong>, hospitis, s.m. hu<strong>es</strong>ped / extranjero, viajero<br />
hostis, -is m enemigos<br />
huc, adv aquí, hacia aquí / hasta aquí / además de <strong>es</strong>to<br />
humanitas, -atis f humanidad, bondad.<br />
humanus, -a, -um adj huma<strong>no</strong><br />
humilis, -e adj bajo, pe<strong>que</strong>ño / humilde, de condición baja<br />
humus, humi s.f. tierra, suelo / patria, región<br />
iaceo, -<strong>es</strong>, -ere, -ui yacer, <strong>es</strong>tar <strong>te</strong>ndido<br />
iacio, iacis, iacere, ieci, iactum echar, lanzar, arrojar<br />
iacto, 1ª echar, arrojar / agitar, zarandear<br />
iactus, -a, -um parti., de perfc., de iacio<br />
iam, adv ya, en <strong>es</strong><strong>te</strong> momento / en seguida<br />
Iapetus, Iapeti s.m. Jápeto (Titán padre de Prome<strong>te</strong>o)<br />
Iberia, -ae f Iberia<br />
Iberus, -i m Ebro<br />
ibi, adv en tal lugar, aquí, allí / entonc<strong>es</strong><br />
ibidem, adv allí mismo, en el mismo momento<br />
ibi<strong>que</strong>, adv allí<br />
ic(i)o, ici, ictum 3 tr.: herir<br />
ictus, -a, -um pp.de ico o icio // ADJ.: conmovido, emocionado, alarmado, sorprendido,<br />
turbado.<br />
Ictus, -us m.: golpe, cho<strong>que</strong>, herida<br />
idem, eadem, idem , demostra. él, el mismo, <strong>es</strong><strong>te</strong><br />
idoneus, -a, -um idóneo, apropiado<br />
ieci, perfect., de iacio<br />
37
igitur, conj., así pu<strong>es</strong>, pu<strong>es</strong>, por consiguien<strong>te</strong>, luego...<br />
ignarus, -a, -um, adj ig<strong>no</strong>ran<strong>te</strong>, inexperto<br />
ignauus, -a, -um, adj perezoso, inactivo 7 cobarde<br />
ignis, ignis, s.m. fuego<br />
ii, perfc de eo<br />
ig<strong>no</strong>sco, -is -ere, og<strong>no</strong>vi, ig<strong>no</strong>tum perdonar<br />
illac, adv por allá<br />
illatus, -a, -um part., de perfc., de infero<br />
ille, -a, -ud a<strong>que</strong>l<br />
Ilerda, -ae f Lérida<br />
illic, adv allí, en a<strong>que</strong>l sitio<br />
illinc, adv de allí, de <strong>es</strong>ta persona<br />
Ilium, -i n Ilión, Troya<br />
illuc, adv allí, allá<br />
illudo, -is, -ere, ilusi, ilusum; jugar con / insultar<br />
illusi, perfec., de iludo<br />
ilusio, ilusionis, s.f. ironía, engaño<br />
illusus, -a, -um, parti. de perf de illudo<br />
imber, -bris f lluvia<br />
imitor, -aris, -ari, -atus sum imitar<br />
immobilis, -e, adj inmóvil<br />
immane, horriblemen<strong>te</strong><br />
immaneo -, - 2ª intr. <strong>que</strong>dar en, (dentro)<br />
immineo - - 2 (in maneo) intr.: <strong>es</strong>tar suspendido sobre, elevarse por encima<br />
de/ dominar/ cernerse sobre / amenazar<br />
immanis, -e extraodinario, d<strong>es</strong>m<strong>es</strong>urado, monstruoso, prodigioso<br />
immitto, -misi, -missum; 3 tr.: enviar a, hacia o contra / introducir<br />
immo, (adv) sí, por cierto<br />
impello, impellis, impellere, impuli, impulsum; poner en movimiento, empujar<br />
impendo, -pendi, -pensum 3. tr.: gastar //d<strong>es</strong>embolsar / emplear,<br />
consagrar<br />
impense, caro costosamen<strong>te</strong> / enérgica<br />
impensus, -a, -um: pp de impendo / ADJ.. Caro, costoso / aplicado, empleado / encarecido.<br />
Vehemen<strong>te</strong>, vivo<br />
imperator, -oris m.: el <strong>que</strong> manda, jefe supremo / jefe del ejército, general en jefe, / título<br />
con cedido al general victorioso /<br />
emperador<br />
imperatorius, -a, -um: propio de <strong>un</strong> general<br />
imperatirx, -icis, f: la <strong>que</strong> manda<br />
imperatum, -i n.: orden, mandato<br />
imperatus, -us: orden<br />
imperceptus, -a, -um: inadvertido, imperceptible<br />
mperditus, -a, -um: <strong>no</strong> muerto, aún vivo<br />
imperfectio, -onis, f imperfección<br />
38
imperfectus, -a, -um: inacabado, incompleto, imperfecto<br />
imperfossus, -a, -um; <strong>no</strong> atrav<strong>es</strong>ado<br />
imperiosus, -a, -um, <strong>que</strong> manda, dominador, imperioso, tiránico, altanero domina<strong>te</strong><br />
imperi<strong>te</strong>, sin pericia, sin habilidad<br />
imperitia, -ae, f impericia, inexperiencia, inhabilidad<br />
imperito, 1ª (frec. de impero) intr. ejercer el mando, mandar en / tr. mandar a<br />
imperator, -oris m general, jefe supremo<br />
imperitus, -a, -um; ig<strong>no</strong>ran<strong>te</strong>, inexperto, mal informado, inhábil<br />
imperantus, -i m inexperto, ig<strong>no</strong>ran<strong>te</strong><br />
imperium, -ii n.: mando, orden / autoridad / poder supremo, mando / dominio, soberanía,<br />
he gemonía / imperio<br />
impermisus, a-, -um. prohibido, ilícito<br />
impero, -as, -are, -avi, -atum. (in paro) tr. mandar / intr., regir<br />
imperpetuus, -a, um, <strong>que</strong> <strong>no</strong> <strong>es</strong> perpetuao<br />
imperscrutabilis, -e: insondable<br />
imperspicabilis, -e impenetrable, invisible<br />
imper<strong>te</strong>rritus, -a, um, impertérrito<br />
impertille, -e, indivisible<br />
impertio, 4ª (in partio) tr. partir, hacer partícipe de, com<strong>un</strong>icar, d<strong>es</strong>ear a u<strong>no</strong> mucha salud,<br />
sa ludarle afectuosamen<strong>te</strong><br />
impertior, ver impertio<br />
imperturbatus, -a, -um, <strong>no</strong> perturbado, tranquilo<br />
impervius, -a, -um; impracticable, inacc<strong>es</strong>ible<br />
imp<strong>es</strong>, -etis m., v. ímpetus<br />
impetibilis, -e, atacable, ver impatibils<br />
impeto,-,- 3ª tr., emb<strong>es</strong>tir, atacar<br />
impetrabilis, -e; asequible, <strong>que</strong> se puede conseguir fácilmen<strong>te</strong><br />
impetratio, -onis, f (<strong>es</strong>p.pl.) impetración<br />
impetro, -as, -are, -avi, -atum alcanzar, conseguir<br />
impetus, -a, um, m.: movimiento hacia adelan<strong>te</strong> / emb<strong>es</strong>tida, ata<strong>que</strong>, asalto / ímpetu,<br />
violencia<br />
impexus, -a, um; d<strong>es</strong>peinado, d<strong>es</strong>aliñado, grosero, rudo<br />
impie, impiamen<strong>te</strong><br />
impietas, -atis f.: impiedad, irreligión, falta de r<strong>es</strong>peto o veneración contra la patria, los<br />
padr<strong>es</strong> o superior<strong>es</strong> / maldad, sacrilegio<br />
impiger, -gra, -grum; activo, diligen<strong>te</strong>, vivo, rápido, robusto, infatigable<br />
impigr<strong>es</strong>, conj diligencia, rápidamen<strong>te</strong>, sin vacilar<br />
impigritas, -atis, f actividad, dologencia<br />
impingo, -pegi, -pactum 3ª (in pongo) tr.: dar contra, chocar / lanzar contra, arrojar /<br />
empujar violentamen<strong>te</strong>, rechazar<br />
impinguatio, -onis, f.: (fig) ab<strong>un</strong>dancia, ab<strong>un</strong>dar en bien<strong>es</strong><br />
impinguo, 1ª tr.: engrasar, <strong>es</strong>p<strong>es</strong>ar / (fig.) ab<strong>un</strong>dar en bien<strong>es</strong><br />
imple: limpiamen<strong>te</strong><br />
impleo, -evi, -etum 2º tr.: llenar, colmar // saciar, completar//saturar,<br />
cumplir, saciar.<br />
39
implo, 1ª tr.: ser impío, criminal / manchar<br />
impius, -a um impío, malvado / perverso, sin piedad, sacrílego<br />
importo, 1ª tr. importar, llevar adentro / producir, acarrear<br />
improbo, 1ª d<strong>es</strong>aprobar, , condenar, rerchazar / ridiculizar, burlarse /<br />
d<strong>es</strong>mentir<br />
improbitas, -atis f maldad<br />
impuli, perft de impello<br />
impusus, -a, -um; part. de perf. impello<br />
in, prp. +acusativo: a, hacia, hasta / +ablativo: en, entre.<br />
in dubio pro reo en caso de duda, en favor del reo<br />
inanis, inane, adj vacio, / va<strong>no</strong>, inútil<br />
incendo, -is -ere -cendi -censum encender, incendiar<br />
incensus, -a, -um, parti., deperfc., de incendo<br />
incepi, perfecto de incipio<br />
inceptus, -a, -um; partic., de perfec., de incipio<br />
incertus, -a um incierto, dudoso<br />
incipio, incipis, inciperem incepi, inceptum, (mixta), empezar, comenzar, emprender<br />
incido, -is, -ere, -cedi caer sobre, incidir<br />
includo, -clusi, -clusum. 3ª (in, claudo) tr.. encerrar.<br />
Inclusus, -a, -um pp de includo encerrados.<br />
inclutus, -a -um o inclitus -a -um célebre<br />
incola, -ae m habitan<strong>te</strong><br />
incolo, -is -ere cliu -cultum habitar<br />
incolumis, -e, incólume, sa<strong>no</strong>, intacto, en<strong>te</strong>ro, sa<strong>no</strong> y salvo<br />
incolui, perfec., de incolo<br />
incultus, -a, -um adj inculto<br />
incultus, -a, -um; partic., de incolo<br />
incuruus, -a, -um adj curvo, ar<strong>que</strong>ado, corvo<br />
incurro, -(cu)curri, cursum 3 intr.: [y a vec<strong>es</strong> tr.] precipitarse, lanzarse, hacer <strong>un</strong>a<br />
incursión, invadir // d<strong>es</strong>atarse contra algu<strong>no</strong> //<br />
chocar, tropezar.<br />
incredibilis, -e increible<br />
incredibilis, -e increible<br />
inde, adv de llí, de allá; d<strong>es</strong>de entonc<strong>es</strong>, de ahí, por eto<br />
index, -icis m juez<br />
indico, -as -are -avi -atum indicar, considerar, den<strong>un</strong>ciar, revelar.<br />
Indico, -dixi, -dictum 3 tr.: declarar, <strong>no</strong>tificar, publicar.<br />
indicus, -a -um indio, de la India<br />
indigeo, -<strong>es</strong>, -ere, indigui, -, (+ablativo o gen. = nec<strong>es</strong>itar) / (+abl. = carecer de)<br />
indigitamenta, indigitamentorum, s.n.pl.; ritual<strong>es</strong> para evocar a divinidad<strong>es</strong> concretas<br />
indocilis, -e adj difícil de eduacar, / indócil, rebelde<br />
indoctus, -a, -um adj inculto<br />
indomitus, -a, -um; adj indómito, insumiso, indomable<br />
induco, -duxo. -ductum, 3 tr.: llevar, conducir a, hacia, contra<br />
inductus, -a, -um, pp.de induco<br />
industria, -ae f diligencia, laboriosidad<br />
40
inedia, -ae f falta de alimento<br />
ineptia, ineptiarum, s.f.pl.; necedad<strong>es</strong>, ton<strong>te</strong>ría<br />
ineptus, -a, -um; adj inepto, <strong>que</strong> <strong>no</strong> vale, tonto<br />
inermis, inerme, adj inérme, indefenso, d<strong>es</strong>armado<br />
inferior, inferius (gen. sing., inferioris) comparativo de inferus<br />
infero, infers, inferre, intuli, illatum, (v.irr) ; echar / llevar / introducir / exponer<br />
inferus. -era, -erm de abajo, inferior, sub<strong>te</strong>rráneo, infernal<br />
infirmitas, infirmtatis, s.f. debilidad, fla<strong>que</strong>za / enfermedad<br />
infirmus, -a, -um, adj débil, sin fuerzas<br />
inflecto, -is, -ere, inflexi, inflexum, doblar / cambiar / conmover<br />
inflexi, perfecto de inflecto<br />
inflexus, -a, -um parti. de perfc., de inflecto<br />
infandus, -a -um horrible, inenarrable<br />
infensus, -a -um hostil, enemigo<br />
inferi, -irum m pl infier<strong>no</strong><br />
infero, -fers, -ferre, intuli, ilatum llevar<br />
inferius, adv (cp de infra) más abajo<br />
inferi, inferi, -orum m.p los infier<strong>no</strong>s<br />
infigo, -fixi, --fixum 3ª, tr. h<strong>un</strong>dir, clavar / fijar, grabar<br />
infimus, -a, -um (sip. de inferus); el más basjo, ínfimo / par<strong>te</strong> inferior de / el más bajo, el<br />
más humilde, el último, el peor<br />
infimitas, -atis, f. baja condición<br />
infindo, -fidi, -fissum 3ª tr. hender, abrir (surco) / surcar (el mar)<br />
infinitas, -atis f. infinidad, inm<strong>es</strong>idad<br />
infini<strong>te</strong>, iinfinitamen<strong>te</strong> / indefinidamen<strong>te</strong>, en general<br />
infinitio, -onis f, v. Infinitas<br />
infinitus, -a, -um: sin fin, sin límit<strong>es</strong>, inde<strong>te</strong>rminado, general<br />
infinitum, -i, n. infinito<br />
infirmatio, -onis f acción de debilitar / refutación<br />
inflo, -as, -are, -avi, -atum inflar<br />
influo, -is -ere -fluxi -fluctum d<strong>es</strong>embocar<br />
infringo, -is, -ere, -fregi, -fractum romper, anular<br />
ingenium, -i n ingenio<br />
ingens, -ntis ingen<strong>te</strong>, e<strong>no</strong>rme<br />
ingenuus, -a, -um adj nativo, indígena / nacido libre / <strong>no</strong>ble<br />
inimicus, inimicis; s.m. enemigo<br />
inimicus, -a, -um adj enemigo, adverso<br />
iniquus, -a, -um, adj d<strong>es</strong>igual, /d<strong>es</strong>favorable, hostil / injusto<br />
initium, -initii n principio, comienzo, inicio / origen, f<strong>un</strong>damento<br />
iniuratus, -a, -um.: <strong>que</strong> <strong>no</strong> ha pr<strong>es</strong>tado juramento<br />
inuria, -ae, f.: injusticia, afrenta, injuria / d<strong>es</strong>ho<strong>no</strong>r, violación, daño / dureza, rigor,<br />
severidad / venganza<br />
iniuriose, injustamen<strong>te</strong><br />
iniuriosus, ,-a, -um: injusto / <strong>no</strong>civo, f<strong>un</strong><strong>es</strong>to<br />
iniurius, -a, -um, injusto, inicuo<br />
iniustus, -a, -um; adj injusto<br />
41
inmoderatus, -a, -um d<strong>es</strong>medido, sin lími<strong>te</strong><br />
inmortalis, -e inmortal<br />
inm<strong>un</strong>is, -e, adv inm<strong>un</strong>e, exento de impu<strong>es</strong>tos<br />
innatus, -a, -um; adj natural, innato<br />
inicio, (mejor <strong>que</strong> iniicio) -ieco, -iectum 3 (in iacio) tr.: echar, arrojar<br />
iniquus, iniqua, iniquum adj d<strong>es</strong>igual /d<strong>es</strong>favorable, hostil / injusto.<br />
innuptus, -a -um sol<strong>te</strong>ro, <strong>no</strong> casado<br />
i<strong>no</strong>pia, i<strong>no</strong>piae, s.f., i<strong>no</strong>pia, <strong>es</strong>casez, /pobreza, nec<strong>es</strong>idad<br />
i<strong>no</strong>ps, -opis m pobre<br />
inquam, inquis, -,-,-, v. defectivo decir<br />
inqui<strong>es</strong>, inquietis, adj inquieto<br />
insania, -ae f locura<br />
insanio, -is ire -ivi -itum <strong>es</strong>tar loco<br />
inscriptio, -inis f inscripción<br />
insidiae, -arum f insidia, traición<br />
insigne, insignis, s.n. señal, distintivo / insignia<br />
inspectus, -a, -um, parti de pret. inspicio<br />
inspexi, perfecto de inspicio<br />
inspicio, -is, -ere, inspexi, onspectum; mirar a<strong>te</strong>ntamen<strong>te</strong>, mirar / inspeccionar, inv<strong>es</strong>tigar<br />
institui, perfecto de instituo<br />
instituo, -is, -ere, institui, institutum, poner, disponer, preparar / instituir, emprender<br />
institutum, -i n; disposición, regla de conducta, costumbre / plan, d<strong>es</strong>ignio, proyecto / organización<br />
(política, civil, moral, religiosa), institucion<strong>es</strong> / ideas, reglas, principios (filosóficos)<br />
instructus, -a, -um; partic. de perfecto instruo<br />
instruo, instruis, instruere, instruxi, instructum; construir / proveer / equipar / instruir<br />
instruxi, perfecto de instruo<br />
insula, -ae f. isla / casa de vecindad, manzana de casa / barrio de Siracusa, <strong>te</strong>mplo<br />
insulsitas, insulsitatis s.f. falta de gusto, ton<strong>te</strong>ría<br />
in<strong>te</strong>gritas, in<strong>te</strong>gritatis, s.f. In<strong>te</strong>gridad, pureza<br />
in<strong>te</strong>r, prp., de acu. entre, en medio de / mientras, duran<strong>te</strong><br />
in<strong>te</strong>rficio, -feci, -fectum 3 (in<strong>te</strong>r facio) tr.: d<strong>es</strong>truir, arrastrar / matar, as<strong>es</strong>inar<br />
in<strong>te</strong>rii, perfecto de in<strong>te</strong>reo<br />
in<strong>te</strong>rim, adv entretanto, en el in<strong>te</strong>rvalo / a vec<strong>es</strong><br />
in<strong>te</strong>rimo, -emi, em(p)tum, 3ª (in<strong>te</strong>r emo) tr.: quitar de en medio, abolir, d<strong>es</strong>truir, matar, quitar, la<br />
vida<br />
in<strong>te</strong>rior, -ius, adj cp.; más adentro, in<strong>te</strong>rior / más inmediato, veci<strong>no</strong> / más personal, íntimo /<br />
más <strong>es</strong>trecho, r<strong>es</strong>tringido / <strong>que</strong> <strong>no</strong> <strong>es</strong> del dominio común, oculto, recóndito,<br />
secreto<br />
in<strong>te</strong>riora, -orum n.pl.;las par<strong>te</strong>rs in<strong>te</strong>rior<strong>es</strong> (de <strong>un</strong>a casa, ciudad), tierra, del cuerpo huma<strong>no</strong>:<br />
int<strong>es</strong>ti<strong>no</strong>s<br />
in<strong>te</strong>rcedo, -is, -ere, in<strong>te</strong>rc<strong>es</strong>si, in<strong>te</strong>rc<strong>es</strong>sum; oponerse a, in<strong>te</strong>rvenir contra<br />
in<strong>te</strong>rc<strong>es</strong>si, perfecto de in<strong>te</strong>rcedo<br />
in<strong>te</strong>rc<strong>es</strong>sus, -a, -um parti., de perfecto in<strong>te</strong>rcedo<br />
42
in<strong>te</strong>rc<strong>es</strong>sio, -onis, f in<strong>te</strong>rposición / oposición / in<strong>te</strong>rc<strong>es</strong>ión / fianza<br />
insto, -as -are -stiti -stum insistir<br />
insum, in<strong>es</strong>, in<strong>es</strong>se, infui <strong>es</strong>tar en<br />
in<strong>te</strong>ndo, -is -ere --<strong>te</strong>ndi -<strong>te</strong>ntum <strong>te</strong>nder hacia, lanzar<br />
in<strong>te</strong>r, (prep. de acusativo) entre<br />
in<strong>te</strong>rdico, -is, -ere, dixi, -dictum prohibir, vedar<br />
in<strong>te</strong>rea, (adv) entre tanto<br />
in<strong>te</strong>r<strong>es</strong>se in<strong>te</strong>rseum<br />
in<strong>te</strong>rfeci, perfecto de in<strong>te</strong>rficio<br />
in<strong>te</strong>rfector, in<strong>te</strong>rfectoris adj as<strong>es</strong>i<strong>no</strong><br />
in<strong>te</strong>rfector, in<strong>te</strong>rfetoris adj as<strong>es</strong>i<strong>no</strong><br />
in<strong>te</strong>rfectus, -a, -um participio de perf. in<strong>te</strong>rficio<br />
in<strong>te</strong>rficio, -is, -ere, -feci, -fectum matar<br />
in<strong>te</strong>rfui, perfecto de in<strong>te</strong>rsum<br />
in<strong>te</strong>rmitto, -misi, -missum tr. entreme<strong>te</strong>r, dejar en medio de / dejar pasar <strong>un</strong> in<strong>te</strong>rvalo de<br />
tiempo, transcurrir / in<strong>te</strong>rrumpir, suspender / <strong>es</strong>paciar, sepa<br />
rar / intr. In<strong>te</strong>rrumpise, pararse<br />
in<strong>te</strong>rsum, in<strong>te</strong>r<strong>es</strong>t, in<strong>te</strong>r<strong>es</strong>se, in<strong>te</strong>rfui, ir. <strong>es</strong>tar en medio de / haber diferencia entre / <strong>es</strong>tar<br />
pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong><br />
in<strong>te</strong>rimo, -is -ere -emi -emptum matar<br />
in<strong>te</strong>rrogo, -as, -are, -avi, -atum preg<strong>un</strong>tar<br />
int<strong>es</strong>tina, -orumn pl inst<strong>es</strong>ti<strong>no</strong>s<br />
int<strong>es</strong>tinus, -a, -um in<strong>te</strong>r<strong>no</strong>, doméstico<br />
intructus, -a, -um formado, dotado<br />
intro, 1ª entrar, penetrar<br />
intuli, perfecto de infero<br />
inuenio, inuenis, inuenire, inueni, inuentum; encontrar, d<strong>es</strong>cubrir / conseguir, adquirir<br />
/darse cuenta de,<br />
en<strong>te</strong>rarse de<br />
inuentus, -a, -um; pp., de inuenio<br />
inuideo, -<strong>es</strong>, -ere, inuidi, inuisum envidiar / odiar<br />
inuidia, -ae; s.f. odio / envidia / celos<br />
inuisus, -a, -um pp de inuideo<br />
inuxi, perfecto de I<strong>un</strong>go<br />
invenio, -veni, -ventum: 4ª tr encontrar, hallar // conseguir, adquirir // inventar,<br />
d<strong>es</strong>cubrir // en<strong>te</strong>rarse de.<br />
iocor, iocaris, iocari, iocatus sum (v. dep); bromear<br />
iocus, ioci, s.m. rroma, gracia / <strong>sólo</strong> en plural: juegos, diversion<strong>es</strong><br />
Iouis Iuppi<strong>te</strong>r<br />
ipse, -a, -um; demostratv. él mismo, él en persona, él propio<br />
in<strong>te</strong>rfici perf.de in<strong>te</strong>rficio<br />
in<strong>te</strong>rficio -feci -fectum 3 (in<strong>te</strong>r facio) tr.: d<strong>es</strong>truir, arrastrar // matar, as<strong>es</strong>inar<br />
intra, prep. de acus. : dentro de, en el in<strong>te</strong>rior de, al in<strong>te</strong>rior de, sin exceder de, dentro de<br />
inutilis, -e inútil<br />
43
inve<strong>te</strong>ratus, -a -um adj arraigado<br />
invidia- ae f envidia<br />
invito, -as -are -avi -atum invitar<br />
invitus, -a, -um; de mala gana, <strong>que</strong> obra a p<strong>es</strong>ar suy, obligado, forzado / invol<strong>un</strong>tario<br />
ipse, -a, -um; demostra. el msmo<br />
ira, -ae f ira<br />
ire, eo<br />
iratus, -a, -um furioso, airado<br />
irdens, -ntis ardien<strong>te</strong><br />
irreparabilis, irreparabile adj irreparable, irrecuperable<br />
irruo, irruis, irruere, irrui arrijarse, lanzarse<br />
is, ea, id; demostrativo és<strong>te</strong>, él a<strong>que</strong>l (frecuen<strong>te</strong>men<strong>te</strong>: is...qui = és<strong>te</strong> <strong>que</strong>)<br />
is<strong>te</strong>, ista, istud demostrativo <strong>es</strong>e<br />
irriguus, -a -um provisto de agua<br />
irrito, -as -are -avi -atum irritar, excitar<br />
is, -is, ea, id; pro<strong>no</strong> y adj demostrativo; él, és<strong>te</strong>... le, l<strong>es</strong><br />
ita, (adv) así, de tal manera<br />
Italia, -ae s.f Italia<br />
italicus, -a, -um adj itálico, de Italia<br />
ita<strong>que</strong>, conj así pu<strong>es</strong>, por consiguien<strong>te</strong>, por tanto<br />
ita<strong>que</strong>, adv y de <strong>es</strong><strong>te</strong> modo<br />
i<strong>te</strong>m, adv del mismo modo, igualmen<strong>te</strong><br />
i<strong>te</strong>r, itineris n viaje, ruta<br />
Ithaca, -ae, s.f., Ítaca, isla del mar Jónico y patria de Ulis<strong>es</strong>.<br />
i<strong>te</strong>r<strong>que</strong>, utra<strong>que</strong>, utrum<strong>que</strong> u<strong>no</strong> y otro, los dos<br />
i<strong>te</strong>rum, (adv) de nuevo, por seg<strong>un</strong>da vez<br />
itus, -a, -um; pp de eo<br />
iubeo, -<strong>es</strong> -ere, iussi, iussum mandar<br />
iuc<strong>un</strong>dus, -a, -um adj agradable, ame<strong>no</strong><br />
iudex, iudicis; s.m., juez, árbitro<br />
iudico, iudicas, iudicare, iudicavi, iudicatum; juzgar, sen<strong>te</strong>nciar<br />
iugerum, -i n (o -a, -um n pl) yugada (medida agraria).<br />
iui, perfecto de eo<br />
iumentum, -i n jumento, animal de carga<br />
i<strong>un</strong>ctus, -a, -um pp de i<strong>un</strong>go<br />
i<strong>un</strong>go, i<strong>un</strong>gis, i<strong>un</strong>gere, i<strong>un</strong>xi, i<strong>un</strong>ctum; j<strong>un</strong>tar, <strong>un</strong>ir / <strong>un</strong>cir (i<strong>un</strong>gere bov<strong>es</strong>= <strong>un</strong>cir los<br />
buey<strong>es</strong>)<br />
Iuppi<strong>te</strong>r, Iuis s.m Júpi<strong>te</strong>r (dios principal de los roma<strong>no</strong>s)<br />
iurgium, iurgii, s.n. riña, disputa<br />
iuro, iuras, iurare, iuravi, iuratum jurar, hacer <strong>un</strong> juramento<br />
Iura, -ae m mon<strong>te</strong> Jura<br />
ius, iuris n derecho, autoridad<br />
iussi, perfecto de iubeo<br />
iussus, iussus; s.m. mandato, orden<br />
iussus, -a, -um; participio de perfecto iubeo<br />
44
iustitia, -ae f justicia<br />
iutus, -a, -um pp de iuuo<br />
iuvencus, -a, um, jóven (díc<strong>es</strong>e de los animal<strong>es</strong>)<br />
iuuencus, iuuenci, s.m. <strong>no</strong>villo<br />
iuuenis, iuuvene adj joven<br />
iuuvenis, iuuvenis s.m.f. joven<br />
iuventus, -utis f juventud<br />
iuui, perfecto de iuuo<br />
iuuo, iuuvas, iuuare, iuui, iutum ayudar /impersonal= ser útil, valer para...<br />
iuvo, iuvi, iutum (impersonal) ayudar, ser útil<br />
iuxta adv por igual<br />
labana, labatis adj <strong>que</strong> se tambaslea, <strong>que</strong> se va a caer<br />
labefacto, -as, -are, -avi, -atum debilitar<br />
labor, -oris m trabajo, labor / fatiga, cansancio / sufrimiento, d<strong>es</strong>gracia<br />
labor, laberis, labi, lapsus sum (v.dep) d<strong>es</strong>lizarse, caer, r<strong>es</strong>balar / d<strong>es</strong>fallecer / vacilar<br />
laboro 1ª trabajar, <strong>es</strong>forzarse / padecer, sentir dolor (capi<strong>te</strong> laboro= me duele la cabeza)<br />
lacrima, -ae f lágrima<br />
lac<strong>un</strong>a, -ae s.f lag<strong>un</strong>a<br />
lacus, -us m lago<br />
laetitia, -ae f alegría, canto<br />
laetus, -a, -um adj con<strong>te</strong>nto, alegre, feliz, divertido<br />
laeva, laevae s.f. ma<strong>no</strong> izqwuierda<br />
lanua, -ae f puerta<br />
lapillus, -i m perla<br />
lapis, lapidis; s.f guijarro, piedra<br />
lapsus, -a, -um pp labor<br />
la<strong>te</strong>, adv ampliamen<strong>te</strong>, anchamen<strong>te</strong><br />
latus, la<strong>te</strong>ris; s.n. costado, flanco / ala, lado<br />
latus, -a, -um adj ancho, amplio, grande<br />
latus, -a, -um pp fero<br />
laudo, -as -are -avi -atum alabar<br />
laudis, laus<br />
laudo, 1ª alabar, elogiar /at<strong>es</strong>tiguar, declarar<br />
aura, aurae; f.: sopolo ligero, brisa, aura /aire, air<strong>es</strong>; cielo /perfume, emanación /brillo / luz<br />
del día.<br />
laura, -ae f laurel<br />
laus, laudis, s.f. alabanza, elogio<br />
Lavinia<br />
laxo, 1ª dejar libre, d<strong>es</strong>atar / dar <strong>un</strong> reposo, relajar/ abrir<br />
laxus, -a, -um adj amplio, ensanchado /relajado, flojo<br />
lectica, -ae s.f li<strong>te</strong>ra, silla de ma<strong>no</strong> (li<strong>te</strong>ra móvil, llevada a hombros...<br />
lectus, -i m lecho (triclinio), cama<br />
lectus, -a, -um pp lego<br />
legi, perfecto de lego<br />
legatus, -i m legado, embajador<br />
45
legio, -onis f legión (<strong>un</strong>idad <strong>que</strong> forma la base del ejército / ejército<br />
legio lex<br />
legitimus, -a, -um adj legítimo, conforme a derecho, legal<br />
lego, -is -ere, legi, lectum elegir, leer<br />
lego, -as -are -avi -atum legar<br />
leo, leonis s.m. león<br />
Lepidus, Lepidi s.m. Lépido (u<strong>no</strong> de los cmpamentos del segu<strong>no</strong> tri<strong>un</strong>virato<br />
lenis, -e.: dulce, suave, moderado, benévolo, apacible, lento, fácilmen<strong>te</strong> conmovible (c. Inf. Poet.)<br />
lenio, 4 tr.: ablandar, mitigar, aliviar, calmar<br />
lenitas, -atis f lentitud<br />
leuamen, leuaminis s.n. alivio, consuelo<br />
leuis, leue adj leve, ligero, fácil, trivial<br />
leuitas, leuitatis s.f. levedad, ligereza<br />
lex, legis, s.f. ley, / <strong>no</strong>rma, precepto<br />
libellus, -i m librito<br />
liber, -bri m libro<br />
liber, -a, -um adj libre, independien<strong>te</strong><br />
Liber, Liberis s.m. Liber (Baco)<br />
liber, liberorum s.m.pl. hojos<br />
libero, 1ª librar, libre<br />
libertas, -atis f libertad, independencia / licencia<br />
libertus, liberti, s.m. liberto (<strong>es</strong>clavo liberado)<br />
libet, libere, libuit- v.impersonal place, gusta, agrada<br />
liceor, depn. 2ª intr., ofrecer <strong>un</strong> precio (en subasta) pujar el precio o postura de otros<br />
licet, -uit (o -itm <strong>es</strong>t) 2ª intr. Y gral<strong>te</strong>. impers.; <strong>es</strong>tá permitido, se puede ....+<br />
licet, conj (con subj<strong>un</strong>tivo) a<strong>un</strong><strong>que</strong>, a p<strong>es</strong>ar de <strong>que</strong>, por mucho <strong>que</strong>...+<br />
licentia, -ae, s.f. licencia, permiso / libertad, poder para<br />
licet, licere, licuit, licitum v. impersonal <strong>es</strong> lícito, <strong>es</strong>tá permitido, se puede<br />
licet, conj (+ subj<strong>un</strong>tivo) a<strong>un</strong><strong>que</strong>, a p<strong>es</strong>ar de<br />
licuit, perfecto de licet<br />
lignum, ligni, s.n madera / tronco de árbol<br />
lilum, lilii, s.n. lirio<br />
limen, -inis n umbral, mansión<br />
lingua, -ae f lengua<br />
linum, linis, s.n. li<strong>no</strong> / hilo, red<br />
liquo, 1ª hacer liquido, liquar<br />
lit<strong>te</strong>ra, lit<strong>te</strong>rae, s.f. letra<br />
lit<strong>te</strong>rae, lit<strong>te</strong>rarum s.f.pl. carta<br />
litus, -oris n litoral, costa, playa<br />
loca, -locorum n pl lugar<strong>es</strong><br />
locatio, locationis, s.f. alquiler, contrato de alquiler<br />
loculentus, -a -um brillan<strong>te</strong><br />
46
locus, -i s.m (<strong>no</strong>m., pl., loci o loca) lugar, sitio /posición social, consideración / <strong>es</strong>tado, situación<br />
locutus, -a, -um pp loquor<br />
longus, -a -um largo, prolongado en (el tiempo, o en el <strong>es</strong>pacio)<br />
longissime: longe, (super. Longissime) legísimos<br />
loquax, loquacis adj locuaz, hablador, charlatán<br />
loquor, lo<strong>que</strong>ris, loqui, locutus sum (v.dep) hablar<br />
luceo, -<strong>es</strong>, -ere, luxi, - lucir, brillar<br />
luc<strong>es</strong>co, luc<strong>es</strong>cis, luc<strong>es</strong>cere, luxi, - amanecer<br />
ludo, ludis, ludere, lusi, lusum jugar, distraerse / burlarse de...<br />
ludis, -i m juego / broma / <strong>es</strong>cuela<br />
lugeo, -<strong>es</strong> -ere, luxi, luctum llorar<br />
lupus, lupi s.m. lobo<br />
lusi, perfecto de ludo<br />
lustratio, lustrationis, s.f. purificación, lustración<br />
Lusitania, -ae, f Lusitania (hoy Portugal)<br />
lusus, -a, -um pp ludo<br />
lutum, -i s.n. barro, lodo<br />
lux, lucis, s.f. luz<br />
luxi, perfecto de luceo y luc<strong>es</strong>co<br />
luxiri<strong>es</strong>, luxuriei s.f. (5ª) exc<strong>es</strong>o, lujo<br />
luxus, luxus, s.m. lujo, fasto / d<strong>es</strong>enfre<strong>no</strong><br />
Lydius, Lydia, Lydium adj lidio, de Lidia (región de Asía Me<strong>no</strong>r)<br />
lyra, -ae f lira / po<strong>es</strong>ia lírica<br />
Macedonia, -ae s.f Macedonia (región del <strong>no</strong>r<strong>te</strong> de Grecia)<br />
machina, -ae f máquina<br />
macula, -ae s.f. marca, p<strong>un</strong>to / mácula, mancha<br />
magis, (adv) más (magis...quam= más <strong>que</strong>) / más bien<br />
magis<strong>te</strong>r, magistris; s.m. conductor, jefe / ma<strong>es</strong>tro<br />
magistra, -ae f ma<strong>es</strong>tra<br />
magistratus, -us m magistrado<br />
magnanimus, -a um magnánimo<br />
magnitudo, -inis f tamaño<br />
magnus, -a, -um adj grande, mag<strong>no</strong> / poderoso<br />
Mago, Magonis s.m. Magón (jerma<strong>no</strong> de Aníbal)<br />
Maia, -ae f Maya<br />
maior, maius; (gen., sing., maioris) comparativo de magnus<br />
mala, -ae mala<br />
male, adv mal / malamen<strong>te</strong>, d<strong>es</strong>graciadamen<strong>te</strong><br />
malle malo<br />
malo, mauis, malle, malui, - v. Irr., preferir<br />
malui perfecto de malo<br />
malus, -a, -um adj malo, sin calidad / malo, perverso / perjudicial<br />
malus, mali s.f. manza<strong>no</strong><br />
mandatus, -us m recado, encargo<br />
47
manceps, -ipis m.: comprador (en pública subasta de bien<strong>es</strong> del<br />
Estado) // arrendatario //empr<strong>es</strong>ario<br />
contratista de servicios públicos// fiador//<br />
dueño, propietario.<br />
maneo, -<strong>es</strong> -ere mansi manssum permanecer<br />
Manlius, -i m Manlio<br />
mansi, perfecto de maneo<br />
mansus, -a, -um; participio de perfecto de maneo<br />
manus, -us f ma<strong>no</strong> (in manus<br />
mare, maris s.n. mar<br />
maritimus, -a, -um de mar, mari<strong>no</strong>, marítimo<br />
maritima, -orum n.pl. las costas, el litoral<br />
marmor, marmoris; s.n. mármol<br />
Mars, Martis, s.m. Mar<strong>te</strong> (dios de la guerra, asimilado al Ar<strong>es</strong> griego) / planeta<br />
Marsi, -orum; m.pl Los marsos (p. del Lacio / ; p. germánico)<br />
ma<strong>te</strong>r, matris, s.f. madre / fuen<strong>te</strong>, origen<br />
ma<strong>te</strong>ria, -ae; s.f. madera, ma<strong>te</strong>ria, sustancia / as<strong>un</strong>to, <strong>te</strong>ma<br />
matrimonium, matrimonii; s.n. matrimonio<br />
Matrona, -ae f el Marne (río de la Galia)<br />
matur<strong>es</strong>co, rui - 3ª intr. madurar, llegar a la sazón / alcanzar su ple<strong>no</strong> d<strong>es</strong>arrollo<br />
maturitas, -atis f. madurez, sazón / ple<strong>no</strong> d<strong>es</strong>arrollo, perfección<br />
/oport<strong>un</strong>idad,<br />
maturo 1ª tr., hacer madurar / llevar rápidamen<strong>te</strong> a térmi<strong>no</strong>, apr<strong>es</strong>urar / intr. madurar,<br />
apr<strong>es</strong>urarse<br />
maturui, perfeccto de matur<strong>es</strong>co<br />
maturus, -a, -um maduro, en sazón, / oportu<strong>no</strong> / precipitado, rápido<br />
maxime, (adv) muchísimo, sobre todo<br />
maximus, -a -um adj máximo<br />
me ego<br />
mea, meorum; s.n.pl. mis cosas, lo mío, mi patrimonio<br />
mecum Cum+me<br />
mediocri<strong>te</strong>r, (adv) medianamen<strong>te</strong><br />
medi<strong>te</strong>rraneus, -a, um; <strong>que</strong> se halla en el in<strong>te</strong>rior de las tierras, del in<strong>te</strong>rior, alejado de las costas<br />
medius, -a, -um adj de en medio, <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá en medio (in medio foro= en medio del foro)<br />
mei ego<br />
mei, meorum s.m.pl. los mios, mis familiar<strong>es</strong><br />
mel, mellis n miel<br />
melior, melius (gen. Sing, melioris) comparativo de bonus<br />
memini, meministi, meminisse, - v. defectivo recordar, acordarse / mencionar<br />
memoria, -ae f memoria<br />
mendax, mendacis adj metiroso, mendaz / embus<strong>te</strong>ro, falso<br />
mens, -ntis f men<strong>te</strong><br />
mentior, mentiris, mentiri, mentitus sum v. depon; mentir / fingir, imitar<br />
mensis, -is m m<strong>es</strong><br />
mercatus, -a, -um; pp de mercor<br />
mercator<strong>es</strong>: mercator, -oris f mercancia, comercio<br />
48
mereo, mer<strong>es</strong>, merere, mervi, mervitum merecer, merecer, / ganar, rendir, trabajar bien<br />
meritum, -i n servicio, mérito<br />
meritus, -a, -um; pp de mereo<br />
metuo, metuis, metuere, metui, - <strong>te</strong>mor, <strong>te</strong>ner miedo<br />
metus, -us m miedo<br />
meus, -a, -um; pos<strong>es</strong>ivo mío<br />
mihi ego<br />
mil<strong>es</strong>, -itis m soldado<br />
miliarium, -ii, n.: Piedra miliar (<strong>que</strong> señala las millas en los cami<strong>no</strong>s.<br />
miliarius, -a, -um de <strong>un</strong> millar.<br />
militaris, e; militar, de soldado, de guerra (r<strong>es</strong> m; ar<strong>te</strong> de la guerra)<br />
militia, -ae s.f. servicio militar, milicia / guerra<br />
militis, mil<strong>es</strong><br />
mille, num. indeclinable mil<br />
milia, -ium n pl millar, mil<strong>es</strong><br />
mimus, -i m mimo<br />
Minerva,-ae ,f Minerva<br />
mina, -ae f. mina, moneda griega y p<strong>es</strong>o de 100 dracmas)<br />
minae, -arum, f,.pl. amenazas<br />
mineo,-,- 2ª intr. avanzar<br />
minimus, -a -um adj mínimo<br />
minime<strong>que</strong>: adv o adj (parvus) poquísimo, lo me<strong>no</strong>s posible<br />
minimus, adv (mejor <strong>que</strong> minumus),a. -um (dp de parvus), muy pe<strong>que</strong>ño, mínimo, elmás pe<br />
<strong>que</strong>ño, el me<strong>no</strong>r<br />
minimum, adv lo me<strong>no</strong>s posible, muy poco, al me<strong>no</strong>s, por lo me<strong>no</strong>s<br />
minimum, -i n.: la más pe<strong>que</strong>ña cantidad, muy poco (quam m. Temporis, el me<strong>no</strong>r tiemp)<br />
mi<strong>no</strong>r, minus (gens., sing., mi<strong>no</strong>ris) comparati. parvus<br />
mi<strong>no</strong>r, -aris, -ari, minatus sum (v.dep) amenazar<br />
minuo, -uo, -utum, 3ª tr. mermar, ami<strong>no</strong>rar, achicar, reducir / debilitar<br />
minus, adv (cp. de parum), me<strong>no</strong>s<br />
mirabilis, mirabile; adj admirable, maravilloso, extraodrdinario<br />
miraculum, -i s.n., milagro, maravilla, hecho fauloso, por<strong>te</strong>nto<br />
miror, -aris, -ari, miratus sum (v.dep) admirarse de, sorprenderse de / admirar<br />
mirus, -a, -um, adj admirable, extraordinario, dig<strong>no</strong> de admiración<br />
misceo, -<strong>es</strong>, -ere, miscui, mixtum mezclar / <strong>un</strong>ir, re<strong>un</strong>ir<br />
miser, -a, -um adj tris<strong>te</strong>, miserable, d<strong>es</strong>graciado / pobre<br />
miseret, misereri, miservit (v.imper) me da pena, me da compasión (se construy: Acu., y Gen.)<br />
misereo (-or dep) -ui, -eritum o -ertum 2ª intr. <strong>te</strong>ner compasión de, compadecerse de, (gen.).<br />
Misericordia, -ae s.f. misericordia, piedad, compasión<br />
misi, pp de mitto<br />
missus, missa, missum participio de perfect. mitto<br />
mitis, mi<strong>te</strong> adj blando, suave<br />
mitto, -is -ere, misi -missum enviar, mandar / dejar de lado, apartar<br />
mixtus, -a, -um pp de misceo<br />
moderatus, -a, -um pruden<strong>te</strong>, moderado<br />
49
mod<strong>es</strong>tia, -ae f moderación, dignidad, mod<strong>es</strong>tia<br />
modo, adv al me<strong>no</strong>s, <strong>sólo</strong> / <strong>no</strong>n modo... sed etiam = <strong>no</strong> <strong>sólo</strong>... si<strong>no</strong> también<br />
modus, -i m modo<br />
moenia, -ium n pl murallas<br />
moneo, mon<strong>es</strong>, monere, monui, monitum advertir, recordar / saconsejar, recomendar<br />
mol<strong>es</strong>, -is f mole<br />
monimentum, -i n monumento, recuerdo<br />
mons, montis m mon<strong>te</strong><br />
monumentum, -i n sepulcro<br />
mora, -ae f. tardanza, demora, retraso / obstáculo<br />
mora, -ae f. <strong>un</strong>idad miltar <strong>es</strong>partana<br />
moralis, -e relativo a las construmbr<strong>es</strong>, moral, ética<br />
morans, -ntis, p. Pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong> de moror / adj tardo, perezoso, lento<br />
morator, -oris m. el <strong>que</strong> retarda o demora / abogado<br />
subal<strong>te</strong>r<strong>no</strong><br />
moratus, -a, -um, (mos): <strong>que</strong> tiene tal constumbre / adaptado a las costumbr<strong>es</strong><br />
morbidus, -a, -um enfermizo, malsa<strong>no</strong><br />
morbosus, -a, -um; enfermo<br />
morbus, -i m enfermedad<br />
mordaci<strong>te</strong>r, a mordiscos<br />
mordax, mordacis, adj <strong>que</strong> muerde, <strong>que</strong> hiere / caústico, hirien<strong>te</strong><br />
mordeo, momordi, morsum 2ªtr. morder, hincar el dien<strong>te</strong> en / clavarse<br />
en<br />
morior, moreri, mori, mortus sum (v.dep) morir, / extinguirse / d<strong>es</strong>aparecer<br />
moror, -atus sum 1ª (v.dep) (mora) intr. de<strong>te</strong>nerse, entre<strong>te</strong>nerse, aguardar / <strong>que</strong>darse,<br />
r<strong>es</strong>idir / tr. Retrasar, de<strong>te</strong>ner<br />
mors, mortis, s.m. muer<strong>te</strong><br />
mortalis, -is m hombre<br />
mortalis, mortale adj mortal, huma<strong>no</strong><br />
mortuus, -a -um adj muerto<br />
mos, moris, s.m. costumbre, <strong>no</strong>rma / (mos maiorum= las <strong>no</strong>rmas de los an<strong>te</strong>pasados)<br />
motus, motus; s.m. movimiento / agitación, turbulencia / rebelión<br />
motus, -a, -um; pp moveo<br />
moveo, -<strong>es</strong>, -ere, -movi, -motum mover, promover<br />
movi, perfecto de moveo<br />
mox, (adv) luego, enseguida<br />
mulier, mulieris s.f. mujer<br />
muliebris, -e (mulier): femeni<strong>no</strong>, mujeril / afeminado, pusilánime<br />
multum, adv mucho, muy<br />
multitudo, -inis f multitud<br />
multus, -a -um mucho<br />
m<strong>un</strong>io, -is -ire -ivi -itum; 4. Tr. construir, fortificar<br />
m<strong>un</strong>icipio: m<strong>un</strong>iceps, m<strong>un</strong>icipi, (m<strong>un</strong>us capio) m. y f. Veci<strong>no</strong> de <strong>un</strong> m<strong>un</strong>icipio /compatriota, conciudado.<br />
m<strong>un</strong>us, m<strong>un</strong>eris; s.n. cargo, f<strong>un</strong>ción, obligacion<strong>es</strong>, / regalo, favor<br />
murus, -i m muro<br />
muto, -as -are -avi -atum cambiar<br />
50
mutuus, -a, -um mutuo<br />
mus, muris; s.m. ratón<br />
musca, muscae; s.f. mosca<br />
musicus, musici; s.m. músico<br />
muto, mutas, mutare, mutavi, mutatum cambiar, mudar<br />
nam, (conj); pu<strong>es</strong>, por<strong>que</strong>, en efecto / efectivamen<strong>te</strong>, veamos, en verdad, en realidad / en<br />
cuanto a / por lo <strong>que</strong> r<strong>es</strong>pecta a<br />
nam<strong>que</strong>, conj pu<strong>es</strong>, por<strong>que</strong><br />
Narbo, -onis, m Narbona (c. De la Galia)<br />
Narbonensis, -e de Narbona<br />
narro, -as, -are, -avi, -atum narrar<br />
nas, -aris f nariz<br />
nascor, -eris, nasci, natus sum nacer<br />
natio, -onis f nación, país<br />
natiuus, -a, -um, adj nativo, del lugar<br />
natura, -ae s.f. naturaleza / manera de ser<br />
naturalis, naturale, adj natural<br />
natus, -i m hijo<br />
natus, -a -um nacido<br />
navigo, -as -are navegar<br />
nauis, nauis, s.f. nave, embarcación<br />
nasumachia, -ae S.f. naumaquia (repr<strong>es</strong>entación de <strong>un</strong> comba<strong>te</strong> naval)<br />
nauta, -ae s.m. marinero, navegan<strong>te</strong><br />
ne, conj (+ subj<strong>un</strong>tivo/ 1=(ut <strong>no</strong>n), <strong>que</strong><strong>no</strong>, para <strong>que</strong> <strong>no</strong>. 2, (con verbos de <strong>te</strong>mor,, prohibición<br />
o impedimento) <strong>que</strong>: (timeo ne= <strong>te</strong>mo <strong>que</strong>)<br />
-ne, particula enclítica. 1 (en in<strong>te</strong>rrogativa directa). ¿acaso? 2 (en in<strong>te</strong>rrogativa indirecta=<br />
si.<br />
ne, (adv) <strong>no</strong><br />
nec, (o ne<strong>que</strong>) conj ni<br />
nec<strong>es</strong>se, indeclinable [+<strong>es</strong>t] <strong>es</strong> nec<strong>es</strong>ario<br />
nec<strong>es</strong>sum nec<strong>es</strong>se<br />
neco, 1ª matar<br />
nefastus, -a um nefasto<br />
neglegentia, -ae f negligencia<br />
nego1ª decir <strong>que</strong> <strong>no</strong>, negar<br />
negotium, negotii, s.n. trabajo, ocupación / negocio<br />
negro, -as, -are, -avi, -atum negar<br />
nemo, neminis nadie<br />
nepos, -otis m nieto<br />
nepot<strong>es</strong>, nepotum s.m.pl., (3) los d<strong>es</strong>cendient<strong>es</strong><br />
ne<strong>que</strong>, (conj.) ni<br />
ne<strong>que</strong>o, -is, -ire, nequivi(o nequii) nequitum v.irre. No poder, <strong>no</strong> ser capaz de<br />
51
nequissimus, -a, -um adj el <strong>que</strong> me<strong>no</strong>s vale, muy inútil, sin la mínima<br />
imprtancia.<br />
neu neve<br />
neue (o neu) conj<strong>un</strong>ción y <strong>no</strong>, para <strong>que</strong> <strong>no</strong><br />
neu<strong>te</strong>r, -a, -um indefinido ni u<strong>no</strong> ni otro, ningu<strong>no</strong> de los dos<br />
niger, -a, -um adj negro<br />
nequior, -oris pícaro, d<strong>es</strong>vergonzado<br />
n<strong>es</strong>cio, -is, -iri, -ivi, -itum <strong>no</strong> saber<br />
nihil, n. Ideclinable nada<br />
nihilo amplius (adv) <strong>no</strong> más<br />
nimis, (adv) demasiado<br />
nimius, -a, -um adj demasiado, exc<strong>es</strong>ivo<br />
ningit, <strong>no</strong>ngere, ninxit,-,- v.impersonal nieva<br />
ninxit perfecto de ninget<br />
nisi, conj si <strong>no</strong> / a <strong>no</strong> ser <strong>que</strong><br />
nisus, -us m <strong>es</strong>fuerzo<br />
<strong>no</strong>bilis, -e, adj famoso, co<strong>no</strong>cido / <strong>no</strong>ble<br />
<strong>no</strong>bilitas, <strong>no</strong>bilitatis, s.f. <strong>no</strong>bleza, aristocracia / <strong>no</strong>bleza de <strong>es</strong>píritu / fama, re<strong>no</strong>mbre<br />
<strong>no</strong>bis, <strong>no</strong>s<br />
<strong>no</strong>biscum, cum+<strong>no</strong>bis<br />
<strong>no</strong>ceo, -<strong>es</strong> -ere -ui -itum dañar<br />
<strong>no</strong>citus, -a, -um pp de <strong>no</strong>ceo<br />
<strong>no</strong>ctis, <strong>no</strong>x<br />
<strong>no</strong>dus, <strong>no</strong>di, s.m. nudo<br />
<strong>no</strong>lle, <strong>no</strong>lo<br />
<strong>no</strong>lo, <strong>no</strong>nvis, <strong>no</strong>lle, <strong>no</strong>lui (v. Irre,) <strong>no</strong> <strong>que</strong>rer / (en impwerativo= <strong>no</strong>; <strong>no</strong>li me tangere)<br />
<strong>no</strong>men, -inis n <strong>no</strong>mbre<br />
<strong>no</strong>minatus, -a, -um, adj de<strong>no</strong>minado, llamado, / d<strong>es</strong>ignado, <strong>no</strong>minado<br />
<strong>no</strong>mi<strong>no</strong>, -as -are -avi atum llamar<br />
<strong>no</strong>n solum...sed etiam (conj) <strong>no</strong> solo si<strong>no</strong> también<br />
<strong>no</strong>n, adv <strong>no</strong><br />
<strong>no</strong>nag<strong>es</strong>imus, -a, -um; numeral <strong>no</strong>nagésimo<br />
<strong>no</strong>naginta, numeral indeclinable <strong>no</strong>venta<br />
<strong>no</strong>ndum, adv aún <strong>no</strong><br />
<strong>no</strong>nne adv ¿<strong>es</strong> <strong>que</strong> <strong>no</strong>...?, ¿acaso <strong>no</strong>...?<br />
<strong>no</strong>nus, -a, -um; numeral <strong>no</strong>ve<strong>no</strong><br />
<strong>no</strong>s, pron.per. (Ac. <strong>no</strong>s, /Gen. <strong>no</strong>stri o <strong>no</strong>strum / Dat., y Abl., <strong>no</strong>biscum) <strong>no</strong>sotros<br />
<strong>no</strong>s<strong>te</strong>r, <strong>no</strong>stra <strong>no</strong>strum Adj nu<strong>es</strong>tro<br />
<strong>no</strong>stri, -a, -um; pos<strong>es</strong>ivo, nu<strong>es</strong>tro<br />
<strong>no</strong>stri, <strong>no</strong>s<br />
<strong>no</strong>strum, <strong>no</strong>s<br />
<strong>no</strong>titia, -ae s.f. <strong>no</strong>toriedad, fama / co<strong>no</strong>cimiento<br />
<strong>no</strong>tus, -a, -um; adj co<strong>no</strong>cido, acostumbrado / famoso, <strong>no</strong>table<br />
<strong>no</strong>vem, numeral indeclinable nueve<br />
<strong>no</strong>uus, -a, -um; adj nuevo, recien<strong>te</strong> / d<strong>es</strong>co<strong>no</strong>cido / sin linaje, sin alcurnia.<br />
<strong>no</strong>vo, 1ª tr. re<strong>no</strong>var, hacer de nuevo / forjar, inventar / cambiar, in<strong>no</strong>var<br />
52
<strong>no</strong>vus, -a, -um; nuevo, joven<br />
<strong>no</strong>x, <strong>no</strong>ctis, s.f. <strong>no</strong>che / oscuridad<br />
<strong>no</strong>ctu, Por la <strong>no</strong>che, de <strong>no</strong>che<br />
nubilus, -a, -um; adj nublado<br />
nullus, -a, -um indefinido, (gen., sing., nullius, dat., sing., nulli); ningu<strong>no</strong>, nadie<br />
num, parti. In<strong>te</strong>rro. (En in<strong>te</strong>. direct. ) ¿acaso...? ¿<strong>es</strong> <strong>que</strong>...?/ introduce <strong>un</strong>a in<strong>te</strong>rr. Indirect. si<br />
Numa; Numa, -ae, m. Numa Pompilio, 2ª rey de Roma<br />
numen, numenis, s.n. vol<strong>un</strong>tad, d<strong>es</strong>eo / d<strong>es</strong>eo divi<strong>no</strong> / divinidad<br />
numero, adv, aprisa, demasiado aprisa<br />
numerose, en general número / en cadencia; rítmicamen<strong>te</strong><br />
numerosus, -a, -um, numeroso, en gran número, múltiple, variado / rítmico,<br />
candencioso<br />
numerus, -i m número / contar<br />
numquam, (adv) n<strong>un</strong>ca<br />
Numidae, -arum m.pl. los númidas (famosos por su caballería)<br />
Numidia, -ae f Numidia<br />
numinis, gen de numern<br />
Numitor, -oris m Numitor (rey de Aslba)<br />
numisma, ver <strong>no</strong>misma<br />
nummarius, -a, um de dinero, venal<br />
nummatus, a- um, adinerado, rico<br />
nummulariolus, -i m., mal ban<strong>que</strong>ro<br />
nummulus, -i m dim., de nummus<br />
nummus (<strong>no</strong> numus) -i, m., moneda, dinero / insignificacia, poca cantidad<br />
n<strong>un</strong>c, (adv) ahora<br />
n<strong>un</strong>cupi, -as -are -avi -atum d<strong>es</strong>ignar<br />
n<strong>un</strong>quam, numquam<br />
nusquam, adv en ningún lugar, en ning<strong>un</strong>a par<strong>te</strong><br />
n<strong>un</strong>tio, 1ª an<strong>un</strong>ciar, proclamar<br />
n<strong>un</strong>tiae, -arum s.f.pl. boda, nupcias<br />
n<strong>un</strong>tius, -i m n<strong>un</strong>cio, mensajero<br />
Numidarum: Numidae, -Numidarum m, pl. los númidas (famosos por su caballería)<br />
Numidia, -ae, f Numidia<br />
Numitor, -oris, m Numitor (rey de Alba)<br />
nutrio, -is -ire nutrir<br />
ob, prp, de ascusativo a causa de, por<br />
obduco, -duxi, -ductum 3ª tr.: conducir o empujar delan<strong>te</strong>, alrededor o contra<br />
obductio, -onis f.: acción de cubrir, tapar<br />
obductus, -a, -um.: pp.de obduco. (empujar delan<strong>te</strong>)<br />
oblitus, -a, -um pp de obliuiscor<br />
obliuio, obliuionis, s.f. olvido<br />
obliuiscor, obliuisceris, obliuisci, oblitus sum (v.dep) 3ª; olvidar, olvidarse de (se construye<br />
con genitivo (oblita <strong>es</strong>t mei; ella se olvidó de mí)<br />
obicio (mejor <strong>que</strong> oblicio) -ieci, -iectum 3ª (ob iacio) tr.: hechar / exponer, ofrecer / colocar<br />
delan<strong>te</strong> / inf<strong>un</strong>dir<br />
53
obitus, -a, um, pp de obeo<br />
obitus, us, m pu<strong>es</strong>ta, ocaso, muer<strong>te</strong><br />
obpug<strong>no</strong><br />
obsecratio, obsecrationis s.f. ruego, súplica a los dios<strong>es</strong>, acción de implorar<br />
obsedi, perfecto de obsideo<br />
obseruo, obseruas, obseruare, obseruaui, obseruatum: observar, vigilar / r<strong>es</strong>petar<br />
obs<strong>es</strong>, obsidis; s.m. y f. rehén<br />
obs<strong>es</strong>sus, -a, -um pp obsideo<br />
obsideo, obsid<strong>es</strong>, obsidere, obsedi, obs<strong>es</strong>sum: asediar, poner cerco, sitiar<br />
obsidio, -onis f asedio<br />
ob<strong>te</strong>ntus, -a, -um pp de obtineo<br />
obtineo, -tinui, -<strong>te</strong>ntum, 2ª tr poseer, / man<strong>te</strong>ner, conservar /ganar, sos<strong>te</strong>ner<br />
obtrecto, obtrectas, obtrectare, obtrectaui, obtrectatum: atacar, criticar<br />
obuius, -a, -um; adj: <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá en el cami<strong>no</strong>, <strong>que</strong> se encuentra, <strong>que</strong> sale al encuentro /<br />
acc<strong>es</strong>ible, a m<strong>no</strong> / obvio, fácil<br />
obviam, (adv) al encuentro de, (con dativo)<br />
occasus, -us m. ocaso, caída / occiden<strong>te</strong> /ruina, decadencia, muer<strong>te</strong><br />
occido, occidis, occidere, occidi, occisum: matar, as<strong>es</strong>inar<br />
occisus, -a, -um pp de occido<br />
occupo, 1ª ocupar, tomasr pos<strong>es</strong>ión de /apoderarse de<br />
occurro, pcurro [-cu]curri, -cursum 3 (ob, curro), intr. correr al encuentro / atacar.<br />
oceanus, -i, m s.m. el ócea<strong>no</strong>; el océa<strong>no</strong> Atlántico / con mayúscula, el<br />
Océa<strong>no</strong>. Río <strong>que</strong> rodeaba la Tierra / (<strong>es</strong>posa de Tetis, dios del mar)<br />
Octavianus, -a, -um adj Octavi<strong>no</strong><br />
Octavianus, -i s.m. Octavia<strong>no</strong> (<strong>no</strong>mbre de Augusto ant<strong>es</strong> de ser emperador<br />
octavus, -a, -um numeral octavo<br />
octo, numeral indeclinable ocho<br />
octog<strong>es</strong>imus, -a, -um numeral octogésimo<br />
octoginta numeral indeclinable ochenta<br />
oculos, -i m ojo<br />
odi, odisti, odisi, -, - v.defectivo odiar<br />
odisse odi<br />
odium, odii s.n odio, ira<br />
Oechalla, -ae s.f. Ecalia (ciudad de T<strong>es</strong>alia)<br />
offensa, -ae s.f. d<strong>es</strong>agrado, enemistad / ofensa, injuria<br />
offero obstuli, oblatum offerre; poner delan<strong>te</strong>, pr<strong>es</strong>entar, mostrar // oponer,<br />
pr<strong>es</strong>entar como obstáculo // abandonar a, exponer //<br />
procurar, dar, ofrecer<br />
officium, officii s.n. obligación, deber / cargo, ocupación, oficio<br />
oleo, -<strong>es</strong> -ere oler<br />
oleum, -i n acei<strong>te</strong><br />
olim, adv en otro tiempo / en el futuro, <strong>un</strong> día<br />
omen, ominis s.n. pr<strong>es</strong>agio, augurio, señal / d<strong>es</strong>eo<br />
omnis, omne adj todo / cada<br />
omni<strong>no</strong>: completamen<strong>te</strong>, en<strong>te</strong>ramen<strong>te</strong>, / en verdad<br />
54
omnipo<strong>te</strong>ns, -ntis omnipo<strong>te</strong>n<strong>te</strong><br />
onus, oneris s.n. p<strong>es</strong>o, carga / deber / dificultad, problema<br />
opera, -ae s.f obra, trabajo, actividad, servicio<br />
operis opus<br />
op<strong>es</strong>, opum s.f.pl ri<strong>que</strong>zas, recursos<br />
opi<strong>no</strong>r, opinaris, opinari, opinatus sum v.dep: opinar, creer<br />
opinio, -onis f opinión<br />
opis, ops<br />
opor<strong>te</strong>t, opor<strong>te</strong>re, oportui,-,- v. Imper. conviene, <strong>es</strong> convenien<strong>te</strong>, <strong>es</strong> preciso / debe, hay <strong>que</strong><br />
oppleo, -plevi, -pletum, 2ª tr. Llenar completamen<strong>te</strong>, colmar<br />
opploro, 1ª, intr. import<strong>un</strong>ar, aturdir con su llanto (con dativo)<br />
oppo<strong>no</strong>, -posui, positum, 3ª tr. : poner, colocar delan<strong>te</strong>, exponer / aducir, alegar / oponer, en<br />
frentarse / replicar, objetar / comparar<br />
opport<strong>un</strong>e, oport<strong>un</strong>amen<strong>te</strong><br />
opport<strong>un</strong>itas, -atis, f oport<strong>un</strong>idad, ventaja, situación o momento favorable<br />
oppositus, -a, -um, pp de oppo<strong>no</strong><br />
oppositus, -us m.: oposición, acción de poner delan<strong>te</strong><br />
oppidum, -i n plaza fuer<strong>te</strong>, ciudadela<br />
oppr<strong>es</strong>i, perfecto de opprimo<br />
oppr<strong>es</strong>sio, -onis f.: opr<strong>es</strong>ión / supr<strong>es</strong>ión, d<strong>es</strong>trucción<br />
oppr<strong>es</strong>sor, -oris m.: d<strong>es</strong>tructor<br />
oppr<strong>es</strong>sus, -a, -um pp de opprimo<br />
oppr<strong>es</strong>sus, -us m.: pr<strong>es</strong>ión<br />
opprimo, -is -ere -pr<strong>es</strong>si -pr<strong>es</strong>sum; (ob primo) tr. Apretar, oprimir, comprimir, ahogar /<br />
cubrir, ocultar / abrumar, hacer caer, aplastar / caer sobre, sorprender<br />
opprobrium, -ii n.: oprobio, d<strong>es</strong>ho<strong>no</strong>r, verguenza<br />
oppugnatio, oppugnationis s.f. atacar / asediar<br />
oppug<strong>no</strong>, 1ª tr.: atacar (<strong>un</strong>a ciudad), sitiar, asaltar / en sentido fig.: atacar, <strong>te</strong>ntar<br />
ops, opis s.f.; fuerza, poder / (<strong>sólo</strong> en singular: ayuda) / (<strong>sólo</strong> en plural:<br />
recursos, ri<strong>que</strong>za, medios, poder)<br />
opson, ... ver obson...<br />
optabilis, -e d<strong>es</strong>eable<br />
optatio, -onis f.: d<strong>es</strong>eo, opción; (ret) optación<br />
optato, según el d<strong>es</strong>eo<br />
optatus, a, -um, pp de opto // ADJ.: agradable, d<strong>es</strong>eado, <strong>que</strong>rido<br />
optatum, -i, n. d<strong>es</strong>eo, voto, cosa d<strong>es</strong>eada<br />
optimas, -atis.: aristocrático, de los optimat<strong>es</strong><br />
optimat<strong>es</strong>, -um o -ium m.pl. los <strong>no</strong>bl<strong>es</strong>, los aristócratas, los optimat<strong>es</strong> / el partido conser<br />
vador o del senado.<br />
optime, (sp.de bene) muy bien, excelen<strong>te</strong>men<strong>te</strong><br />
optimus, -a, -um (mejor <strong>que</strong> -tumus; superlativo de bonus.: óptimo, lo mejor, perfecto<br />
optio, -onis f.: d<strong>es</strong>ear, elegir / m.: ayudan<strong>te</strong> o asis<strong>te</strong>n<strong>te</strong> de <strong>un</strong> centurión<br />
optivus, -a, -um, <strong>es</strong>cogido<br />
opto, 1ª tr.: d<strong>es</strong>ear / elegir<br />
55
optumus, ver optimus<br />
opulens, ntis ver opulentus<br />
opulen<strong>te</strong>r, opulenta, s<strong>un</strong>tuosamen<strong>te</strong><br />
opulentia, -ae, f.: opulencia, ri<strong>que</strong>za, magnificencia / poder<br />
opulento, 1ª tr.: enri<strong>que</strong>cer<br />
opulentus, a-, -um (ops): opulento, rico / poderoso, influyen<strong>te</strong> / s<strong>un</strong>tuoso, ab<strong>un</strong>dan<strong>te</strong><br />
Op<strong>un</strong>tius, -a, -um, ver Opus<br />
opus, -eris n obra (Ver <strong>diccionario</strong>)<br />
Opus, -<strong>un</strong>tis.: Op<strong>un</strong><strong>te</strong> (c.de Lócrida en Grecia)<br />
Op<strong>un</strong>tius, -a, -um.: de Op<strong>un</strong><strong>te</strong><br />
opusculum, -i n.: obrita, opúsculo<br />
ora, orae, f. borde, contor<strong>no</strong> lími<strong>te</strong> / costa, ribera / región<br />
ora, -ae f.: maroma, cable<br />
oraculum, -i, n.: oráculo, r<strong>es</strong>pu<strong>es</strong>ta de <strong>un</strong> dios<br />
orarius, -a, -um.: de la costa, cos<strong>te</strong>ro<br />
orata, -orum n.pl.; peticion<strong>es</strong>, ruegos, demandas.<br />
oratio, -onis f facultad de hablar, palabra, / discurso, elocuencia,<br />
<strong>es</strong>tilo, prosa / exposición oral /intimación imperial / plegaria, oración<br />
orati<strong>un</strong>cula, -ae f.: discurso<br />
orator, oratoris s.m. orador / embajador<br />
oratoria, -ae, f,: ar<strong>te</strong> oratoria<br />
oratorium, -ii, n. oratorio<br />
oratorius, -a, -um, oratorio, de orador<br />
oratrix, -icis f.. in<strong>te</strong>rc<strong>es</strong>ora, <strong>que</strong> ruega<br />
oratus, -us m.: ruego<br />
oratio, -onis, f.: privación<br />
orbator, -oris, m.: el <strong>que</strong> priva a alguien de sus hijos<br />
orbiculatus, -a, -um; orbicular, redondeado<br />
orbis, -is m círculo / el orbe, la tierra, el m<strong>un</strong>do, el planeta<br />
ordo, -inis f orden, clase social<br />
Orgetorix, -igis m Orgetórige<br />
Orien, Orientis s.m. el Orien<strong>te</strong> (las provincias oriental<strong>es</strong> del imperio roma<strong>no</strong>)<br />
orior, oriris, oriri, ortus sum (v.dep) levantarse,salir, nacer, empezar<br />
ornatus, -a, -um adornado<br />
or<strong>no</strong>, 1ª equipar, armar / adornar<br />
oro, 1ª rogar, pedir, orar / decir, hablar<br />
Orpheus, Orphei s.m. Orfeo (cantor mítico)<br />
ortus, -a, -um part. Perfec. orior: nacido, levantado, salido<br />
os, ossis n hu<strong>es</strong>o<br />
os, oris n boca, cara, rostro<br />
oscito, 1ª bos<strong>te</strong>zar<br />
osculor, -is, -ari, osculatus sum v. dep.; b<strong>es</strong>ar<br />
osculum. osculii s.n. b<strong>es</strong>o<br />
obse<strong>que</strong>la, -ae f. (ver obsequium)<br />
56
obse<strong>que</strong>ns -entis, p. pr<strong>es</strong> de obsequor.: obedien<strong>te</strong>, complacien<strong>te</strong>, favorable.<br />
obse<strong>que</strong>n<strong>te</strong>r, con cond<strong>es</strong>cendencia, obedien<strong>te</strong>men<strong>te</strong>.<br />
obse<strong>que</strong>ntia, -ae f.: cond<strong>es</strong>cendencia, docilidad.<br />
obsequiae, obsequiarum f. pl.: f<strong>un</strong>eral<strong>es</strong>.<br />
obsequium -ii n.: complacencia, cond<strong>es</strong>cendencia, deferencia//<br />
obediencia, sumisión.<br />
obsequor -secutus sum dep, 3ª intr mostrarse complacien<strong>te</strong> con,, cond<strong>es</strong>cender, obedecer.<br />
obsidium, -ii n.. Sitio, asedio, peligro // calidad o condición de rehén<br />
obsido, sedi, -s<strong>es</strong>sum 3 tr.: asedio, sitiar, ocupar, tomar.<br />
os<strong>te</strong>ndo, -is, -ere, os<strong>te</strong>ndi, os<strong>te</strong>ntum mostrar, pr<strong>es</strong>entar, exhibir<br />
os<strong>te</strong>ntus, -a, -um pp de os<strong>te</strong>ndo<br />
otiosus, -a, -um adj ocioso, sin ocupación, libre / inútil<br />
otium, -i n ocio<br />
ostium, -ii n.: puerta, entrada (de <strong>un</strong>a casa)*DOM, de <strong>un</strong> puerto; d<strong>es</strong>embocadura (de <strong>un</strong><br />
río).<br />
ostrea, -ae f.: [-um, -i n]; ostra<br />
ostrifer, -era, -erum: ostrífero, ab<strong>un</strong>dan<strong>te</strong> en ostras<br />
ostrinus, -a, -um: de púrpura; v<strong>es</strong>tido de pírpura.<br />
Otho, -onis m.: Itín [sobre<strong>no</strong>mbre roma<strong>no</strong>]// Othonianus, -a, -um<br />
de Otón<br />
otiolum, -i n.: ratito de d<strong>es</strong>canso<br />
otior dep. 1 intr.: <strong>es</strong>tar ocioso, d<strong>es</strong>cansar, reposar<br />
otiose: sin hacer nada, tranquilamen<strong>te</strong>.<br />
otiosus, -a, -um: ocioso, d<strong>es</strong>ocupado // neutral, indiferen<strong>te</strong>, sosegado<br />
// otiosus, -i m.: hombre alejado de la política.<br />
otium, íi n.: Ocio, d<strong>es</strong>canso, retiro, tiempo libre<br />
ovis, -is f oveja<br />
pabulum, -i n forraje, pasto<br />
pacificus, -a, -um adj pacífico<br />
pacis, pax<br />
pactio, pactionis<br />
paene, (adv) casi<br />
paeninsula, -ae s.f. península<br />
paeni<strong>te</strong>t, paeni<strong>te</strong>re, paenitui, . V. Imper me parece mal, me disgusta, me sabe mal / me arre<br />
piento. (Se construye con acusativo y genitivo; me<br />
paeni<strong>te</strong>t levitatis tuae= Me disgusta tu ligereza.<br />
pagos: pagus, -i m aldea<br />
Palatium , Palatiii, s.n. el Palati<strong>no</strong> (uan de las sie<strong>te</strong> colinas de Roma donde<br />
<strong>es</strong>taba el palacio de los emperador<strong>es</strong> / Palacio del em<br />
perador.<br />
Palea, -ae s.f. paja<br />
Pallas, -adis f Palas A<strong>te</strong>nea<br />
57
pallens, pallentis adj pálido, lívido, blanco<br />
palleo, pall<strong>es</strong>, pallere, pallui, - <strong>es</strong>tar pálido, <strong>te</strong>mblar de miedo<br />
pallidus, -a -um pálido<br />
par, -is, igual, análogo<br />
parco, parcis, parcere, peperci, parsum eco<strong>no</strong>mizar, ser parco / mirar por, cuidar de, /<br />
abs<strong>te</strong>nerse.<br />
paratus, -a, -um; pp de paro: a p<strong>un</strong>to, a disposición / preparado / bien preparado, provisto<br />
de lo nec<strong>es</strong>ario<br />
parens, parentis, s.m. y f. padre o madre<br />
parent<strong>es</strong>, parentum, s.m. y f.pl. los padr<strong>es</strong> / los an<strong>te</strong>pasado<br />
pareo -ui -itum 2 intr.: aparecer, mostrarse, dejarse ver // obedecer,<br />
some<strong>te</strong>rse a (+ dativo) // ceder, entregarse a //<br />
hallarse sometido a, hallarse bajo la dependencia de<br />
//IMPERS <strong>es</strong> manifi<strong>es</strong>to, <strong>es</strong> eviden<strong>te</strong>, <strong>es</strong>tá<br />
demostradoo.<br />
paro, 1ª tr preparar, disponerse a / con o sin sibi= adquirir, proveerse de<br />
paro, 1ª tr. igualar, equiparar / poner de acuerdo<br />
pario, 1ª tr igualar, nivelar<br />
pario, peperi, partum (pariturus) 3ª tr. Dar a luz, paris, producir / engendrar, causar /<br />
procurar, adquirir, granjearse<br />
parta, -orum, n.pl. adquisicion<strong>es</strong>, las cosas bien adquiridas<br />
Paris, -idis, (ac. -idem, -in o -im) m Paris o Alejandro (hijo de Príamo)<br />
pando, -is -ere, pandi, pansum abrir<br />
parata, -ae fingida<br />
parent<strong>es</strong>, -um m, f padr<strong>es</strong>, parient<strong>es</strong><br />
pareo, -<strong>es</strong>, -ere, -ui, -itum obedecer<br />
pario, -is -ere parir, producir<br />
pario, -is, -ire, peperi, partum pari, conseguir<br />
paro, -as -are -avi -atum preparar<br />
paro, -as -are -avi -atum preparar<br />
pars, partis f par<strong>te</strong><br />
parsimonia, -ae s.f. ahorro, par<strong>que</strong>dad, parsimonia, sobriedad<br />
parum, (adv) poco<br />
parsus, -a, -um pp de parco<br />
partim, adv en par<strong>te</strong> / partim..., partim, u<strong>no</strong>s... otros<br />
partio, ver partior<br />
partior, dep, (y partio) 4ª tr. Dividir, repartir / compartir<br />
partus, parta, partum, pp de pario<br />
partus, -us m.: parto, alumbramiento<br />
pareo peperci, parsurus (parsum y parcitum) 3 intr.tr.: ahorrar, ser parco//conservar<br />
intacto<br />
//r<strong>es</strong>petar, <strong>te</strong>ner consideración, mirar por<br />
parum, adv poco, <strong>es</strong>casamen<strong>te</strong><br />
paruus, parua, paruum adj pe<strong>que</strong>ño, corto<br />
58
passer, -eris m gorrión, pájaro<br />
passio, passionis, s.f. sufrimiento, acción de sufrir / pasión.<br />
passiuus, -a, -um adj general, común<br />
passus, passus s.m. paso, (medida de longitud de 1,50 m., aproximadamen<strong>te</strong>)<br />
pastor, -oris, m.: pastor, guardián.<br />
pastoralis, -e.: pastoril, de pastor.<br />
Pastoricius (o -torius) -a, -um: pastoril, de pastor.<br />
pa<strong>te</strong>facio, -is -ere -feci -factum 3ª tr abrir / d<strong>es</strong>cubrir, poner en claro, revelar, d<strong>es</strong>cubrir<br />
pa<strong>te</strong>factus, -a, -um; pp de pa<strong>te</strong>facio abierto<br />
pa<strong>te</strong>ns, -ntis abierto, libre<br />
pa<strong>te</strong>r, -tris m padre, progenitor / senador (pattr<strong>es</strong> conscripti, los<br />
senador<strong>es</strong>)<br />
pa<strong>te</strong>rnus, -a, -um pa<strong>te</strong>r<strong>no</strong><br />
patientia, -ae, s.f. sufrimiento, capacidad de sufrimiento / paciencia<br />
patior, -eris, -i, passum sum sufrir, tolerar<br />
patria, -ae f. patria<br />
patricii, patriciorum s.m.pl. los patricios, los <strong>no</strong>bl<strong>es</strong><br />
patrimonium, patrimonii, s.n. patrimonio, bien<strong>es</strong><br />
patrius, -a, -um pa<strong>te</strong>r<strong>no</strong>, del padre // de la patria, nacional.<br />
patrocinium, patrocinii s.n. patrocinio, pro<strong>te</strong>cción /patronazgo<br />
patronus, patroni s.m. valedor, pro<strong>te</strong>ctor / patrón<br />
pauci, -orum m pl pocos<br />
paucus, -a -um poco<br />
paulatim, (adv) poco a poco, paulatinamen<strong>te</strong><br />
paulim, adv <strong>un</strong> poco más, poco, algo<br />
pauper, -eris pobre<br />
pax, -acis f paz<br />
peculium, peculii, s.n. fort<strong>un</strong>a personal, propiedad / dinero per<strong>te</strong>necien<strong>te</strong> a <strong>un</strong> <strong>es</strong>clavo<br />
pectus, -oris n pecho<br />
pec<strong>un</strong>ia, -ae f dinero<br />
pecus, pecoris s.n. ganado, oveja<br />
pecus, pecudis, s.f. animal<br />
ped<strong>es</strong>, peditis, s.m. infan<strong>te</strong>, soldado de a pie, soldado de infan<strong>te</strong>ría<br />
peditis ped<strong>es</strong><br />
ped<strong>es</strong><strong>te</strong>r, -tris, -tre; <strong>que</strong> va a pie, <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá en pie (<strong>es</strong>tatua); ped<strong>es</strong>tre / de infan<strong>te</strong>ría, de<br />
soldado de infan<strong>te</strong>ría / de tierra, <strong>que</strong> se hace en tierra /<br />
<strong>es</strong>crito en prosa, <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá en prosa /prosaico<br />
peior, peius, adj (Gen.de sing. peioris) comparativo de malus<br />
pelagus, pelagi s.m. alta mar, piélago, mar (en general)<br />
pellis, -is f piel<br />
pello, -is, -ere, pepuli, pulsum rechazar, impulsar<br />
penso, 1ª p<strong>es</strong>ar / meditar, pensar<br />
peperci, perfecto de parco<br />
peperi, perfecto de pario<br />
per, prep., de acusativo por, a través de / duran<strong>te</strong> / por medio de / por<br />
peractus, -a, -um pp de perago<br />
59
perago, peragis, peragere, peregi, peractum; atrav<strong>es</strong>ar, perforar /<strong>te</strong>rminar, concluir /pasar (la<br />
<strong>no</strong>che)<br />
perdidici perfecto de perdisco<br />
perdisco, -is, -ere, perdidici, - aprender muy bien<br />
perdix, perdicis s.f. perdiz /<strong>no</strong>mbre propio Perdiz.<br />
perdomo, -domui, -domitum 1ª. tr.: domar, subyugar, some<strong>te</strong>r, reducir en<strong>te</strong>rmane<strong>te</strong>.<br />
perduco, -is, -ere, perduxi, perductum llevar, conducir, hacer llegar hasta / construir, <strong>te</strong>nder<br />
perduxi, perfecto de perduco<br />
perfero, -tuli, -latum 3ª tr.: llevar hasta <strong>un</strong> sitio<br />
perficio, -feci, -fectum 3ª tr.. llevar a térmi<strong>no</strong> <strong>un</strong>a acción, <strong>te</strong>rminar, hacer<br />
perfectamen<strong>te</strong><br />
peregi, perfec de perago<br />
peregri<strong>no</strong>r, peregrinaris, peregrinari, peregrinatus sum; peregrinar, viajar<br />
pereo, -is, -ire, -ii, -itum perecer, morir<br />
pergo, perrexi perrectum 3ª tr.: proseguir hasta el fin, llevar a cabo // ontr.<br />
Continuar, proseguir<br />
periculosus, -a -um peligroso<br />
periculum, -i n peligro<br />
perimo, -emi, -emptum 3 (per emo) tr.; d<strong>es</strong>truir, matar, hacer morir//hacer fracasar<br />
peritus, -a, -um adj experto, experimentado, perito, co<strong>no</strong>cedor<br />
perfectus, -a, -um pp de periego<br />
periegi, perfecto de periego<br />
periego, -is, -ere, periegi, periectum recorrer con la vista / leer completamen<strong>te</strong><br />
perlatus, -a -um pp de perfero<br />
permaneo, -<strong>es</strong>, -ere, permansi, permansum; permanecer / durar, r<strong>es</strong>istir<br />
permisceo, -<strong>es</strong>, -ere, permiscui, permixtum; mezclar, d<strong>es</strong>ordenar, r<strong>es</strong>olver / conf<strong>un</strong>dir<br />
permiscui, perfecto de permisceo<br />
permixtus, -a, -um perfecto de permisceo<br />
perniciosus, -a, -um adj pernicioso, malo, f<strong>un</strong><strong>es</strong>to<br />
permaneo, -mansi, -mansum 2ª intr.; permanecer hasta el fin, durar / persistir, perseverar<br />
permaneo, 1ª intr.; d<strong>es</strong>lizarse en o a través, manar, insinuars, c<strong>un</strong>dir, dif<strong>un</strong>dirse<br />
permansi, perfecto de Permaneo<br />
permansio, -onis f.; acción de permanecer, de r<strong>es</strong>idir, permanencia, r<strong>es</strong>idencia / persis<strong>te</strong>ncia<br />
permarinus, -a, -um <strong>que</strong> acompaña o pro<strong>te</strong>ge en el mar<br />
permatur<strong>es</strong>co, -rui, -, - 3ª intr. madurar del todo, en<strong>te</strong>ramen<strong>te</strong><br />
permediocris, -e muy media<strong>no</strong><br />
permensus, -a, -um pp de permetior<br />
permeo, 1ª intr. Llegar a, penetrar en / tr. atrav<strong>es</strong>ar, pasar por<br />
permetior, -mensus sum; v.deponen<strong>te</strong>, tr.; medir en<strong>te</strong>ramen<strong>te</strong> / recorrer, pasar<br />
permirus, -a, -um muy asombroso<br />
permisceo, -miscui, -mistum o -mixtum 2ª tr.; mezclar, revolver, <strong>un</strong>ir / conf<strong>un</strong>dir, turbar, de<br />
sordenar, trastornar<br />
permisi, perfecto de permitto<br />
permisio, -onis f entrega, rendición incondicional / permiso, licencia, conc<strong>es</strong>ión<br />
permissus, -a, -um pp de permitto<br />
permissum, -i n. permiso<br />
60
permissus, -us m. permiso, licencia<br />
permistus o -mixtus, -a, -um pp de permisceo<br />
permitto, -misi, -misum 3ª tr. dejar pasar, hacer llegar, lanzar / abandonar...<br />
permix, pernicis adj rápido, ágil / r<strong>es</strong>is<strong>te</strong>n<strong>te</strong><br />
permoveo, -movi, -motum 2ª tr.. agitar // conmover, impr<strong>es</strong>ionar, emocionar //<br />
excitar, suscitar<br />
perpetuus, -a um perpetuo, e<strong>te</strong>r<strong>no</strong><br />
Persae, -arum m.pl.: los persas (pueblo del Asía; los partos)<br />
perso<strong>no</strong>, 1ª hacer sonar, hacer oír, hacer <strong>es</strong>cuchar<br />
personui, perfecto de perso<strong>no</strong><br />
perspicuus, -a, -um adj claro, limpio, eviden<strong>te</strong><br />
persequor, -eris, -qui, persecutus sum perseguir<br />
persuadeo, -<strong>es</strong>, -ere, -suasi, -suasum persuadir, decidir<br />
persuasi, perfecto de persuadeo<br />
persuasus, -a, -um pp de persuadeo<br />
per<strong>te</strong>rreo, -ui, -um 2ª (-<strong>te</strong>rrefacio,-,- 3ª) tr.: a<strong>te</strong>rrar, llenar de <strong>es</strong>panto<br />
per<strong>te</strong>rricrepus, -a, -um; qie hace <strong>un</strong> ruido a<strong>te</strong>rrador<br />
per<strong>te</strong>rritus, -a, -um, pp de per<strong>te</strong>rreo<br />
per<strong>te</strong>rrui, perf de per<strong>te</strong>rreo<br />
per<strong>te</strong>rsi, perfecto de per<strong>te</strong>rgeo<br />
per<strong>te</strong>xo. -<strong>te</strong>xui, -<strong>te</strong>xtum 3ª tr.: <strong>te</strong>jer hasta el fin, acabar /exponer, adornar<br />
pertica, -ae f. pértiga, <strong>es</strong>taca, palo / medida agraria<br />
pertimefactus, -a, -um.: asustado<br />
pertim<strong>es</strong>co, -is, -ere, pertinui <strong>te</strong>mer<br />
pertineo, tinui; 2ª (per <strong>te</strong>neo) intr., ex<strong>te</strong>nderse, llegar / concernir, per<strong>te</strong>necer /<br />
referirse / impers., conviene<br />
pertinui, perfecto de pertim<strong>es</strong>co<br />
pervenio, -is ire -veni -ventum llegar<br />
p<strong>es</strong>, pedis m pie<br />
peditus, -us m infan<strong>te</strong>ría<br />
p<strong>es</strong>simus, -a, -um superlativo de malus<br />
Petreius, -i m Petreyo (vencedor de Catilina en pistoya, más tarde lugar<strong>te</strong>nien<strong>te</strong> de<br />
Pompeyo, en España, vencido or César)<br />
petrus, (o petrinus), -a, -um pétreo, de piedra (o de San Pedro)<br />
petrini, -orum m.pl habitan<strong>te</strong> de Petra (en Sicilia)<br />
Petrinum, -i n petri<strong>no</strong> (aldea de la Campania)<br />
petro, -onis, duro como <strong>un</strong>a piedra<br />
petiui, perfecto de peto<br />
peto, petis, pe<strong>te</strong>re, petui, petitum pedir, /dirigirse hacia, ir / atacar<br />
petulans, -ntis, petulan<strong>te</strong>, d<strong>es</strong>carado<br />
petulan<strong>te</strong>r, con petulancia<br />
pe<strong>te</strong>lcus, -a, -um <strong>que</strong> topa o <strong>que</strong> da cornadas<br />
petus, ver paetus<br />
pexi, perfecto de peto<br />
pexus, -a, um, pp de pecto / ADJ: nuevo (díc<strong>es</strong>e de <strong>un</strong> v<strong>es</strong>tido <strong>no</strong> rahído<br />
Phaeac<strong>es</strong>, -um m.pl. los fezcios (pueblo cuyo rey Alci<strong>no</strong>o acogió a Ulis<strong>es</strong><br />
61
Phaedos (o -don), -onis m..Fedón (título de <strong>un</strong> diálogo de Platón<br />
Phaedra, -ae f. Fedra (hija de Mi<strong>no</strong>s, rey de Creta, y <strong>es</strong>posa de T<strong>es</strong>eo<br />
Phaedrus, -dri m. Fedro (discípulo de Sócrat<strong>es</strong>; título de <strong>un</strong> diálogo de Platón; fabulista<br />
célebre)<br />
Phaethon, -onis m Faetón (hijo del Sol, el sol<br />
Phaethn<strong>te</strong>us, -a, um; de Faetón, del sol<br />
Phaethtias, -adis, adj f. de Faetón<br />
Phaetia, -d<strong>es</strong>, -um f. las hermanas de Faetón<br />
phalanx, phalangis s.f. falange (formación de comba<strong>te</strong> en el ejército macedonio)<br />
Philippi, -orum s.m.pl. Filipos, (ciudad de Macedonia).<br />
Philippus, -is s.m. Filipo (<strong>no</strong>mbre propio)<br />
philosophia, -ae s.f. filosofía, doctrina filosófica.<br />
philosophus, -i, s.m. filósofo<br />
philtrum, i; s.n. filtro, poción mágica<br />
pictura, -ae s.f. la pintura / pintura, cuadro<br />
pietas, -atis f cumplimiento de los deber<strong>es</strong> sagrados / piedad<br />
piget, pigere, piguit, - ,- v.imper. <strong>es</strong>toy a disgusto con, me lamento de (se construye<br />
con acusativo para la persona y genitivo para la<br />
cosa: me piget <strong>es</strong>tultitiae meae= me lamento de mi <strong>es</strong>tupidez.<br />
piguit, perfecto de piget<br />
pigritia, -ae f pereza<br />
pila, -ae f pelota<br />
pinguis, pingue adj gordo, grasiento / pingüe, rico, ab<strong>un</strong>dan<strong>te</strong><br />
pio, 1ª hacer sacrificios propiciatorios a los dios<strong>es</strong> / expiar<br />
pirus, piri s.m. peral<br />
piscosus, -a -um lle<strong>no</strong> de pec<strong>es</strong><br />
pius, -a, -um adj pío, piadoso, hon<strong>es</strong>to, bue<strong>no</strong><br />
placeo, -<strong>es</strong>, -ere, placui, placitum gustar, agradar / decidir / imper= agrada, gusta<br />
plaga, -ae s.f. golpe, l<strong>es</strong>ión / plaga, calamidad<br />
planctus, -us s.m. llanto<br />
planta, -ae, s.f. planta, vegetal / planta del pie<br />
planus, -i s.n. lla<strong>no</strong>, llanura / suelo<br />
plaudo, -is, -ere, plausi, plausum golpear, batir / aplaudir<br />
plausi, perfecto de plaudo<br />
plausus, -a, um, pp de plaudo<br />
plebis, pleb<br />
plebs, -bis f la plebe, el pueblo<br />
plenus, -a -um lle<strong>no</strong><br />
pleri<strong>que</strong>, -ae<strong>que</strong>, -a<strong>que</strong> muchos, la mayoría<br />
ploro, 1ª llorar, sollozar / lamentar<br />
plus, (adv) más<br />
pluit, pluere, plut,-, v.impersonal llueve<br />
plumbum, is, s.n. plomo<br />
plurimum, plurimi, s.n. lo <strong>que</strong> más, muchísimo<br />
62
plurimum, adv lo más, muchísimo<br />
plurimus, -a, um superlativo de plus<br />
plus, adv más<br />
plus, pluris, comparativo de multus (plur<strong>es</strong> homin<strong>es</strong>, más personas)<br />
pluula -pluuiae s.f. lluvia<br />
poena, -ae, s.f. castigo, pena /venganza, compensación<br />
Poenus, -a, -um, adj cartaginés, púnico<br />
Poeni, -orum m pl cartagin<strong>es</strong><strong>es</strong><br />
poeta, -ae, s.m. y f. poeta, poetisa<br />
polus, .i m polo, eje del m<strong>un</strong>do / el <strong>no</strong>r<strong>te</strong>/ cielo, bóveda cel<strong>es</strong><strong>te</strong>.<br />
Pompeianus, -a, -um, adj pompeya<strong>no</strong>, de Pompeya (ciudad italiana sepultada por el<br />
V<strong>es</strong>ubio.)<br />
pomerium, -ii, n.: pomerio (<strong>es</strong>pacio libre inmediato a las<br />
murallas de Roma, por dentro y fuera, en el <strong>que</strong> <strong>no</strong><br />
<strong>es</strong>taba permitido edificar ni cultivar.<br />
pomum, -i s.n. fruta / árbol frutal<br />
pomus, -i, f. árbol frutal<br />
pondero, 1ª tr. p<strong>es</strong>ar / apreciar, juzgar<br />
pnderosus, -a, um p<strong>es</strong>ado, de mucho p<strong>es</strong>o<br />
pondo, (indeclinable) de p<strong>es</strong>o / libra<br />
pondus, -eris n; p<strong>es</strong>a (de p<strong>es</strong>ar) / p<strong>es</strong>o, cosa p<strong>es</strong>ada, cuerpo p<strong>es</strong>ado / masa / importancia, influencia<br />
pone, adv detrás<br />
pone, prep. de acus., detrás de<br />
po<strong>no</strong>, posui, positum; 3ª tr.; poner, colocar, disponer, deponer las armas...<br />
Pompeii, -orum m.pl.; Pompeya (c. Marítima de la Campania sepultada por el V<strong>es</strong>ubio el año 79<br />
Pompeiani, -orum m.pl. pompeya<strong>no</strong>s (habitant<strong>es</strong> de Pompeya)<br />
Pompeius, -ii m Pompeyo el Grande (rival de César, vencido por és<strong>te</strong> en Farsalia<br />
Pompeius o -ianus, -a, -um (partidario) de Pompeyo<br />
pons, pontis s.m. puen<strong>te</strong><br />
pontifex, pontificis s.m. pontífice (sacerdo<strong>te</strong> roma<strong>no</strong>)<br />
pontis, pons<br />
pons, -tis m puen<strong>te</strong><br />
populus, -i m pueblo<br />
populatus, -a, -um populor<br />
populo (-or dep) 1ª tr devastar, asolar, sa<strong>que</strong>ar // hechar a perder,<br />
arruinar, d<strong>es</strong>truir.<br />
porrectus, -a, -um pp de portigo<br />
porrexi, perfecto porrigo<br />
porrigo -is, -ere, porrexi, porrectum; ex<strong>te</strong>nder, alargar / <strong>te</strong>nder, ofrecer, dar<br />
por<strong>te</strong>ntum, -i n por<strong>te</strong>nto, pr<strong>es</strong>agio<br />
porto, -as, -are, -avi, -atum llevar<br />
portus, -us m puerto<br />
posco, -is -ere, poposci pedir<br />
posse, possum<br />
possedi, perfecto de possideo y possido<br />
poss<strong>es</strong>sus, -a, -um pp de possideo y possido<br />
63
possideo, -<strong>es</strong>, -ere, possedi, poss<strong>es</strong>sum poseer, <strong>te</strong>ner<br />
possido, -is, -ere, possedi, poss<strong>es</strong>sum ocupar, tomar<br />
possum, pot<strong>es</strong>, posse, potui. v.irr poder, ser capaz de, ser poderoso, ser influyen<strong>te</strong>.<br />
positio, -onis, f.: situación, colocación / d<strong>es</strong>inecia, <strong>te</strong>rminación<br />
position<strong>es</strong>, -um f.pl: Circ<strong>un</strong>stancia (de <strong>un</strong>a cosa) acciden<strong>te</strong><br />
positor, -oris, m.: f<strong>un</strong>dador<br />
positura,, -ae, f.: colocación, disposición, ordenación<br />
positus, -a -um; pp de po<strong>no</strong>: pu<strong>es</strong>to, situado<br />
positus, us; m. posición, situación, sitio /arreglo, ajus<strong>te</strong><br />
post, adv detrás, hacia atrás /d<strong>es</strong>pués, luego<br />
post, prepo de Acu. detrás, d<strong>es</strong>pués de<br />
post meridiem (p.m.) d<strong>es</strong>pués del mediodía<br />
post mor<strong>te</strong>m tras la muer<strong>te</strong><br />
post data d<strong>es</strong>pu<strong>es</strong> de fechada<br />
pos<strong>te</strong>a, (adv) d<strong>es</strong>pués<br />
pos<strong>te</strong>aquam, (adv) d<strong>es</strong>pués <strong>que</strong><br />
pos<strong>te</strong>rior, pos<strong>te</strong>rius comparativo de pos<strong>te</strong>rus<br />
pos<strong>te</strong>rus, -a, -um adj de atrás<br />
post<strong>es</strong>, -ium m pl puerta<br />
postquam, conj d<strong>es</strong>pués <strong>que</strong>, d<strong>es</strong>pu<strong>es</strong> de <strong>que</strong><br />
postremo, adv por fin<br />
postridie, (adv) al día siguien<strong>te</strong><br />
posui, perfecto de po<strong>no</strong><br />
postulo, -as, -are, -avi, -atum pedir<br />
po<strong>te</strong>ns,-ntis m f poderoso, influyen<strong>te</strong>, po<strong>te</strong>n<strong>te</strong> / dueño<br />
po<strong>te</strong>ntia, -ae f poder<br />
pot<strong>es</strong>tas, pot<strong>es</strong>tatis sf. poder, pot<strong>es</strong>tad, autoridad / posibilidad<br />
potior, potiris, potiri, potitus sum v.depn; hacerse dueño de, apoderarse de<br />
potior, potius adj el mejor, preferible (comparativo de potis)<br />
potis, po<strong>te</strong>, adj capaz de, poderoso<br />
poto, 1ª beber<br />
potui, perfecto de possum<br />
potitus, -a, -um (p.p. del potior) adueñado de<br />
prae, prep., de ablativo; delan<strong>te</strong> de, fren<strong>te</strong> a / (en oracion<strong>es</strong> negativas) a causa de, por, a consecuencia<br />
de<br />
praebeo, -<strong>es</strong>, -ere, praebui, praebitum ofrecer, proporcionar, dar / dar origen a<br />
praecipio -cepi, -ceptum 3ª (prae capio) tr.: preocupar, anticipar, adelantar, prevenir<br />
praeclare, adv clara, netamen<strong>te</strong> / con brillan<strong>te</strong>z, ilustre, distinguida, egregiamen<strong>te</strong> / bien, muy<br />
bien<br />
praeclarus, -a, -um, muy claro, lumi<strong>no</strong>so, brillan<strong>te</strong> / preclaro, <strong>es</strong>clarecido, ilustre, admirable<br />
praecludo, -clusi, -clusum 3ª (prae claudo) tr; cerrar, atrancar, taponar, obstruir / impedir, <strong>es</strong>torbar,<br />
cerrar<br />
praeda, -ae f botín<br />
pra<strong>es</strong>se pra<strong>es</strong>sum<br />
praefero, -tuli, -latum, irr. 3 tr. Llevar delan<strong>te</strong>, adelantar<br />
praefui, perfecto de pra<strong>es</strong>sum<br />
64
praemitto, -is, -ere, -cubui, -cubitum enviar por delan<strong>te</strong><br />
praemium, -praemii n ventaja, premio, beneficio, pr<strong>es</strong>a<br />
pra<strong>es</strong>ens, pra<strong>es</strong>entis adj pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong>, <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong><br />
pra<strong>es</strong>entia, -ae f pr<strong>es</strong>encia<br />
pra<strong>es</strong>idium, -i n s.n. pro<strong>te</strong>cción, defensa, guardia, <strong>es</strong>colta<br />
pra<strong>es</strong>tans, pra<strong>es</strong>tatis adj d<strong>es</strong>tacado, distinguido, superior, con<br />
pr<strong>es</strong>tancia<br />
pra<strong>es</strong>tastus, -a, -um pp de pra<strong>es</strong>to<br />
pra<strong>es</strong>titi, perfecto de pra<strong>es</strong>to<br />
pra<strong>es</strong>titus, -a, -um pp de pra<strong>es</strong>to<br />
pra<strong>es</strong>to, -as, -are, -stiti, -stitum (o pra<strong>es</strong>tatum); <strong>es</strong>tar por delan<strong>te</strong>, aventajar, distinguirse /so<br />
br<strong>es</strong>alir /garantizar, asegurar / (impersonal)= <strong>es</strong><br />
prefe rible, <strong>es</strong> mejor,<br />
pra<strong>es</strong>um, prae<strong>es</strong> , prae<strong>es</strong>se, praefui; v.irre. <strong>es</strong>tar al fren<strong>te</strong> de (con dativo)<br />
prae<strong>te</strong>r, prep., de acusativo delan<strong>te</strong> de / excepto, con excepción de / más allá de, fuera de<br />
prae<strong>te</strong>ritus, -a, -um adj pasado, pretérito<br />
prae<strong>te</strong>xtum, prae<strong>te</strong>xti s.n. pre<strong>te</strong>xto<br />
praetor, -oris m.: pretor (en gral), el <strong>que</strong> marcha a la cabeza, el primero, el jefe.<br />
pratum,-i n prado<br />
pravus, -a, -um depravado<br />
prec<strong>es</strong>, precum s.f.pl. súplicas, plegarias, ruegos, prec<strong>es</strong><br />
precor, -is, -ari, precari, precatus sum v.depn., rogar, pedir rogando, suplicar<br />
premo, pr<strong>es</strong>si, pr<strong>es</strong>sum 3ª tr.: apretar, <strong>es</strong>trechar, oprimir // cubrir //ocultar,<br />
disimular // de<strong>te</strong>ner, dominar.<br />
pr<strong>es</strong>sus, -a, -um adj comprimido, apretado<br />
pretiosus, -a, -um adj de valor, precioso<br />
prodii, perfecto de prodeo<br />
proditio, -inis f delación, den<strong>un</strong>cia, revelación, traición<br />
proditus, -a, -um, pp de prodo (mostrar)<br />
prodixi, perfecto de prodico<br />
prodo, prodidi, proditum; 3ª tr. mostrar, sacar, echar fuera, exhalar / publicar,<br />
proclamar, <strong>no</strong>mbrar , revelar, dar a co<strong>no</strong>cer / d<strong>es</strong>cubrir /<br />
traicionar / abandonar...<br />
profligo, 1ª tr.: abatir, derrotar, en<strong>te</strong>ramen<strong>te</strong>, d<strong>es</strong>baraar, d<strong>es</strong>truir // causar la pérdida de,<br />
arruinar // llevavar <strong>un</strong>a cosa a <strong>un</strong> p<strong>un</strong>to decisivo<br />
proficiscor -fectus sum dep 3ª intr.: partir, marchar, salir<br />
pretium, -i n precio, paga<br />
pridie, adv el día an<strong>te</strong>rior<br />
primum adv primero, en primer lugar, por primera vez<br />
primus, -a, -um adj. el primero / el primero <strong>que</strong> // el principal / in primis = en primer lugar<br />
princeps, -ipis m el primero, jefe, principe<br />
prior, prius adj an<strong>te</strong>rior, de ant<strong>es</strong>, de delan<strong>te</strong> / el primero(de dos) / superior<br />
priscus, -a, -um antiguo<br />
pristinus, -a, -um primitivo, an<strong>te</strong>rior<br />
prius, (adv) ant<strong>es</strong><br />
65
priusquam, conj ant<strong>es</strong> <strong>que</strong><br />
privatus, -a, -um privado<br />
priusquam, conj ant<strong>es</strong> <strong>que</strong><br />
priuus, priua, prium adj privado, particular<br />
pro, prep., de abl. enfren<strong>te</strong> de / por, a favor de / en lugar de, en vez de<br />
probo, 1ª probar, , mirar / aprobar<br />
Proca.- Proca, -ae m. Proca, rey deAlba. Abuelo de Rómulo y Remo.<br />
Procedo, -c<strong>es</strong>si, -c<strong>es</strong>sum 3 intr.: adelantarse, avanzar, pr<strong>es</strong>entarse<br />
procuro, 1ª ocuparse de, cuidar de<br />
procreo, -as -are -avi -atum procrear, engendrar<br />
procul, (adv) lejos<br />
procumbo, -is, -ere, -cubui, -cubitum postrarse<br />
prodo, -is, -ere, -didi, -itum mostrar, transmitir<br />
proelium, -proelii n lucha, comba<strong>te</strong>, batalla<br />
profecto, adv ciertamen<strong>te</strong><br />
profectus, -a, -um part., de perft. proficiscor<br />
profero, profers, profere, protuli, prolatum; v.irr.; llevar / mostrar / prolongar, ex<strong>te</strong>nder /<br />
llevar adelan<strong>te</strong>, empujar<br />
proferre, profero<br />
proficiscor, -ris, -ci, -profectus sim v.depn. Ir, ir hacia, marchar, dirigirse a, / partir,<br />
marcharse<br />
profluens, profluentis adj <strong>que</strong> corre, corrien<strong>te</strong><br />
profui, perfecto de prosum<br />
profugio, -is, -ere, -fugi, -lfugitum huir<br />
progeni<strong>es</strong>, progeniei s.f. raza, progenie / d<strong>es</strong>cendencia<br />
progredior, progrederis, progredi, progr<strong>es</strong>us sum v.dep.(3ª mixta) marchar, ir, avanzar / ir<br />
ade lan<strong>te</strong>, progr<strong>es</strong>ar<br />
progr<strong>es</strong>us, -a, -um pp de progredior<br />
prolatus, -a, -um pp de profero<br />
Prometheus, Promethei s.m. Prome<strong>te</strong>o (hijo del titán Iápeto y creador de los hombr<strong>es</strong>.<br />
prodegi, perfecto de prodigo<br />
prod<strong>es</strong>, prosum<br />
prod<strong>es</strong>se prosum<br />
prodigium, -prodigii n prodigio, milagro / pr<strong>es</strong>agio<br />
produco, -is, -ere, produxi, productum; llevar hacia adelan<strong>te</strong> / <strong>es</strong>tirar, alargar / pr<strong>es</strong>entar, sacar a<br />
luz<br />
productus, -a, -um pp de produco<br />
productus, -a, -um adj ex<strong>te</strong>ndido, prolongado<br />
produxi, perfecto de produco<br />
prohibeo, -ui, -itum, 2º (pro habeo) alejar, rechazar / oponerse, impedir /guardar, pr<strong>es</strong>ervar<br />
prop<strong>te</strong>r, prep., de acus.: por, causa de / cerca de, al lado de, j<strong>un</strong>to a /<br />
prop<strong>te</strong>r, adv cerca, allí cerca, al lado de<br />
prop<strong>te</strong>rea: adv por <strong>es</strong>to, por <strong>es</strong>ta causa (p. quod = por<strong>que</strong>)<br />
propudiosus, a, -um d<strong>es</strong>vergonzado, impúdico, infame<br />
propudium, -ii n.: infamia / cosa o persona infame<br />
66
propugnaculum, -i, n.: obra de defensa, atrincheramiento, muralla, fortificación / amparo,<br />
de fensa, baluar<strong>te</strong> / medio de defensa, de justificación, prueba<br />
propugnatio, -onis, f defensa<br />
propugnator, -oris m defensor, combatien<strong>te</strong> (<strong>que</strong> defiende) / pro<strong>te</strong>ctor, campeón<br />
propug<strong>no</strong>, 1ª intr.: luchar, combatir para defenderse, para rechazar / luchar, pelear,<br />
cambatir /tr. defender<br />
propuli, perfecto de propello<br />
proconsul, -is m procónsul<br />
promiscuus, -a, -um adj mezclado, sin pureza / común, vulgar, poco distinguido<br />
promisi, perfecto de promitto<br />
promissum, promissi s.n. prom<strong>es</strong>a<br />
promissus, -a -um pp de promitto, (prometido)<br />
promitto, -is, -ere, promisi, promissum dejar crecer / prome<strong>te</strong>r, hacer <strong>un</strong>a prom<strong>es</strong>a<br />
promptus, -a -um dispu<strong>es</strong>to, pronto<br />
prope, (adv) casi, cerca<br />
propero, 1ª apr<strong>es</strong>urarse, darse prisa<br />
propere, (adv) rápidamen<strong>te</strong><br />
propior, adj., comparativo de prope<br />
propius, -a um propio<br />
propo<strong>no</strong>, -is, -ere, -posui, -positum; poner delan<strong>te</strong>, exponer / proponer, prome<strong>te</strong>r /<br />
imaginarse<br />
prpositus, -a, -um pp de propo<strong>no</strong><br />
prposui, perfecto de propo<strong>no</strong><br />
propositum, -i n propósito<br />
propinquitas, -atis; proximidad, vecindad, cercanía / parent<strong>es</strong>co<br />
propinquo, 1ª intr. aproximarse, acercarse / tran. aproximar,, acelerar, apr<strong>es</strong>urar.<br />
propinquus ,-a, -um cerca<strong>no</strong>, próximo, veci<strong>no</strong> / inminen<strong>te</strong> / parecido, semejan<strong>te</strong><br />
prop<strong>te</strong>r, (prep. de acusativo) por, a causa de / cerca de<br />
prosum, prod<strong>es</strong>, prod<strong>es</strong>se, profui ser útil, aprovechar<br />
prospere próspero, felizmen<strong>te</strong>, a pedir de boca<br />
protuli, perfecto de profero<br />
provideo, -<strong>es</strong>, -ere, providi, provisum ver de lejpos, ver ant<strong>es</strong>, prever / cuidar de<br />
provincia, -ae f provincia<br />
provisus, -a, -um pp de provideo<br />
provoco, -as -are -avi -atum provocar<br />
proxime, adv muy cerca<br />
proximus, -a -um cerca<strong>no</strong>, veci<strong>no</strong>, próximo (en el <strong>es</strong>pacio y en el tiempo)<br />
prudens, prudentis, adj co<strong>no</strong>cedor, avisado, sagaz / pruden<strong>te</strong><br />
pruden<strong>te</strong>r, adv con prudencia, pruden<strong>te</strong>men<strong>te</strong> / sagazmen<strong>te</strong><br />
puber pub<strong>es</strong><br />
pub<strong>es</strong>, (o puber) -eris; viril, púber<br />
puber<strong>es</strong>, -um, m.pl. jóven<strong>es</strong><br />
pub<strong>es</strong>, (mejor <strong>que</strong> pubis) -is f. juventud, gen<strong>te</strong> joven / pueblo / pubis<br />
publicanus, -a, -um adj relativo a la hacienda pública<br />
67
publicanus, -i s.m. recaudador de impu<strong>es</strong>to, publica<strong>no</strong><br />
publicus, -a, -um adj público, común, del Estado (r<strong>es</strong> publica, la república)<br />
publice, (adv) oficialmen<strong>te</strong>, públicamen<strong>te</strong><br />
pudeo, -<strong>es</strong>, -ere, pudui, puditum; avergonzarse / impersonal= me avergüenza, <strong>es</strong> vergonzoso<br />
puella, -ae s.f. niña, ca, jovencita<br />
puer, pueri m niño<br />
pueritia, pueritiae, s.f. niñez, infancia<br />
pugna, -ae f lucha<br />
pug<strong>no</strong>, -as, -are, -avi, -atum luchar<br />
pulcher, -chra, -chrum hermoso<br />
pulcherrimus, -a, -um, superlativo de pulcher<br />
pulcher, adv bien / muy bien, de maravilla / de manera honrosa<br />
pullulo, 1ª pulular, multiplicarse<br />
pulso, -as -are -avi -atum llamar<br />
p<strong>un</strong>io, p<strong>un</strong>is, p<strong>un</strong>iri, p<strong>un</strong>iui, p<strong>un</strong>itum castigar, vengar<br />
P<strong>un</strong>icus, -a, -um; Cartagin<strong>es</strong>, de Cartago, púnico / rojo, purpúreo<br />
pupa, pupae s.f. muñeca<br />
pupillus, pupillis, s.m. joven, pupilo, me<strong>no</strong>r<br />
purgo, -as, -are, -avi, -atum justificar, limpiar<br />
purus, -a -um puro<br />
puto, 1ª pensar, creer, considerar<br />
Pyrenaeus, -a, um pirenaico (Pyrenaei mont<strong>es</strong> o Pirenaeus ssltus, los irineos)<br />
Pyrrhus, -i m.: Pirro (hijo de Aquil<strong>es</strong>; rey de Epiro)<br />
qua: adv relativo por donde / in<strong>te</strong>rrogativo por dónde<br />
quacum<strong>que</strong>.- por dondequiera <strong>que</strong>, por cualquier par<strong>te</strong> <strong>que</strong><br />
quadrag<strong>es</strong>imus, a-, -um numeral cuadragésimo<br />
quadraginta, numeral cuarenta<br />
quadriga, -ae s.f. cuadriga (carro tirado por cuatro caballos)<br />
quadratus, -a -um cuadrado<br />
quaero, -is, -ere, quasivi, qua<strong>es</strong>itum; buscar / preg<strong>un</strong>tar, indagar, pedir información / inv<strong>es</strong>tigar<br />
qua<strong>es</strong>itus, -a, -um pp de quaero<br />
qua<strong>es</strong>iui, perfecto de quaero<br />
qua<strong>es</strong>o, -, -, -, d.defectivo rogar, pedir por favor<br />
qua<strong>es</strong>tor, -oris m.: cu<strong>es</strong>tor (magistrado roma<strong>no</strong> encargado de la custodia y administración<br />
del t<strong>es</strong>oro público; primer <strong>es</strong>calón de la carrera<br />
política).<br />
qualis, quale; in<strong>te</strong>rrogativo qué, cuál<br />
qualis, quale; relativo cual, como (talis..., qualis = tal...cual)<br />
quam, conj (introduciendo el seg<strong>un</strong>do térmi<strong>no</strong> de la comparación) <strong>que</strong> / (superlativo) lo más<br />
posible.<br />
quam, conj cuanto, como (tam... quam = tanto...como)<br />
quam, on<strong>te</strong>rrogativo y excla. qué, cuán, cuánto<br />
quam primus lo ant<strong>es</strong> posible<br />
68
quamobrem, conj por lo <strong>que</strong>, por lo cual<br />
quamobrem, in<strong>te</strong>rrogativo por qué<br />
quamquam, conj a<strong>un</strong><strong>que</strong><br />
quamvis, conj a<strong>un</strong><strong>que</strong><br />
quantus, -a, -um; in<strong>te</strong>rrogativo cuán grande / cuánto<br />
quare, conj por lo <strong>que</strong>, a causa de lo cual, por tanto<br />
quartus, -a, -um, numeral cuarto<br />
quasi, conj como si<br />
quasi, (adv) casi<br />
qua<strong>te</strong>r, adv cuatro vec<strong>es</strong><br />
qua<strong>te</strong>rni -ae -a distrib. cuatro a cada u<strong>no</strong>, cuatro cada vez<br />
quattuor, numeral indeclinable cuatro<br />
quattuordecim, numeral indeclinable catorce<br />
-<strong>que</strong>, conj<strong>un</strong>ción (enclítica) y<br />
<strong>que</strong>o, quis, quire, quiui, . v.defectivo poder<br />
<strong>que</strong>rcus, <strong>que</strong>rcus s.f. encina<br />
<strong>que</strong>ror, <strong>que</strong>reris, <strong>que</strong>ri, <strong>que</strong>stus sum; v.depon.; <strong>que</strong>jarse, lamentarse<br />
<strong>que</strong>stus, -a, -um, pp de <strong>que</strong>ror<br />
qui, quae, quod prn. relativo <strong>que</strong>, el cual, quien, el <strong>que</strong>, lo <strong>que</strong><br />
quicum<strong>que</strong>, quaecum<strong>que</strong>, quodcum<strong>que</strong>; indefinido; cualquiera <strong>que</strong><br />
quidam, quaedam, quoddam (quiddam) indefinido; <strong>un</strong> tal, <strong>un</strong> cierto / (en plural) algu<strong>no</strong>s<br />
quidem, (adv) efectivamen<strong>te</strong>, ciertamen<strong>te</strong>, sin duda<br />
qui<strong>es</strong>, quietis, s.f. d<strong>es</strong>canso, reposo / tranquilidad, calma<br />
qui<strong>es</strong>co, -is, -ere, quieui, quietum d<strong>es</strong>cansar, reposar<br />
quietus, -a -um inactivo, quieto<br />
quieui, perfecto de qui<strong>es</strong>co<br />
quini, -ae, -a de cinco en cinco; cinco cada u<strong>no</strong>.<br />
quinquag<strong>es</strong>imus, -a, -um; numeral quincuagésimo<br />
quinquaginta, numeral indeclinable cincuenta<br />
quin<strong>que</strong>, num. indecli. cinco<br />
quin<strong>que</strong>s, (o -iens) adv. cinco venc<strong>es</strong><br />
quintus, -a, -um, num quinto<br />
quippe, adv ciertamen<strong>te</strong><br />
quire, <strong>que</strong>o<br />
Quirit<strong>es</strong>, Quiritum s.m.pl. Quirit<strong>es</strong> (ciudada<strong>no</strong>s roma<strong>no</strong>s)<br />
quis (qui), quae, quid (quod) in<strong>te</strong>rro., e indeclinable; quién, cuál / indefinido: alguien,<br />
algu<strong>no</strong><br />
quisnam, quaenam, quodnam (quidnam) in<strong>te</strong>rro., e indefini. quién pu<strong>es</strong><br />
quispiam, quaepiam, quodpiam (quidpiam) indef. Alguien, algu<strong>no</strong><br />
quisquam, quaequam , quidquam alguien, algu<strong>no</strong><br />
quis<strong>que</strong>, quae<strong>que</strong>, quod<strong>que</strong> idef. cada, cada u<strong>no</strong> / (con superlativo) os más<br />
quisquis,, - quidquid (quicquid) indef cualquiera <strong>que</strong> sea, sea cual sea<br />
quiui, perfecto de <strong>que</strong>o<br />
quo, in<strong>te</strong>rrog. a dónde, hacia dónde<br />
69
quod, (conj) (valor completivo) <strong>que</strong>, el <strong>que</strong>, el hecho de <strong>que</strong>, en cuanto a / (valor causal)<br />
ya <strong>que</strong>, por<strong>que</strong>, a causa de <strong>que</strong><br />
quondam, (adv) <strong>un</strong>a vez, en cierta ocasión / en otro tiempo, en el pasado<br />
quoniam, conj ya <strong>que</strong>, por<strong>que</strong><br />
quo<strong>que</strong>, (adv) también<br />
quot, indecinable cuántos / cuantos (tot..., quot, tantos... cuantos)<br />
quotannis: adv todos los años<br />
rado, -ia, -ere, rasi, rasum afeitar, rasurar<br />
rapina, -ae f robo, rapiña<br />
rapio, -is -ere, rapui, raptum (3ª mixta) llevarse consigo, quitar / arrebatar, robar,<br />
pillar<br />
raptum, -is s.n. rapiña, depredación<br />
raptus, -us s.m. rapto / rapiña<br />
raptus, -a, -um pp de rapio<br />
rapui, perfecto de rapio<br />
rapum, rapis s.n. rába<strong>no</strong><br />
raro, adv raramen<strong>te</strong>, rara vez<br />
rarus, -a, -um adj raro, <strong>no</strong> habiatual, d<strong>es</strong>acostumbrado / poco<br />
numeroso<br />
rasi, perfecto de rado<br />
rasus, -a, -um pp de rado<br />
ratio, rationis s.f. cuenta, cálculo / disposición, método, plan / razón, juicio, raciocinio<br />
Ravenna, -ae f.: Ravena (c. De la Galia Cisalpina)<br />
Ravennas, -atis, de Ravena<br />
rebellis, rebelle adj rebelde<br />
rebello 1ª rebelarse, volver a guerrear<br />
recedo, -cidi, –edsum 3ª tr.: cortar, // reducir, abreviar<br />
recedo, -c<strong>es</strong>si, -c<strong>es</strong>sum 3ª intr. retroceder, retirarse, alejarse // deponer las armas,<br />
quitarse la vida<br />
recepi, perfecto de recipio<br />
receptus, -a, -um pp de recipio<br />
recipio, -is -ere -cepi -ceptum (3ª mixto) sacar, r<strong>es</strong>catar / recibir, tomatr/ retomar, recobrar<br />
recipio, -cepi, -ceptum 3ª (re capio), tr, sacar, retirar a los hombr<strong>es</strong> sa<strong>no</strong>s y salvos / retirarse.<br />
rectus, -a, -um adj recto, correcto<br />
rectus, -a, -um pp de rego<br />
redidi, perfecto de reddo<br />
redditus, -a, -um pp de reddo<br />
reddo, -is -ere -didi -ditum devolver, volver a dar / remitir, entregar / convertir, volver,<br />
hacer<br />
redigo, -is -ere -egi -actum obligar<br />
rediit: redeo, -ii, -itum; irr. 4ª intr volver, regr<strong>es</strong>ar<br />
reduco, -duxi, -ductum 3ª tr. llevar hacia atrás, hacer volver, conducir de nuevo<br />
refero, -fers, -ferre, -tuli, -latum(v.irr.) hacer volver, r<strong>es</strong>tablecer / llevar, llevarse / relatar, referir,<br />
contar<br />
70
eferre refero<br />
refert, referre, retuli, - v.impers.irre. Importa, in<strong>te</strong>r<strong>es</strong>a<br />
regio, -onis f región, <strong>te</strong>rritorio / dirección, línea<br />
regis, rex<br />
reg<strong>no</strong>, -as -are -avi -atum reinar, ser rey / dominar<br />
rego, -is, -ere, rexi, rectum guiar, conducir / regir, gobernar, reinar<br />
regredior, regrederis, regredi, regr<strong>es</strong>us sum; (v.depn. 3ª mixta); regr<strong>es</strong>ar, retirarse, volver<br />
regr<strong>es</strong>us, -a, -um pp de regredior<br />
regnum, -i n rei<strong>no</strong><br />
Rhenus, -i m el Rin // -ani, -orum; los rena<strong>no</strong>s<br />
reicio, -is, --ere, -ieci, -iectum arrojar<br />
relatus, -a, um pp de refero<br />
relictus, -a, -um part., de Perf relinqui abandonado, dejado<br />
religio, -onis f religión<br />
religiosus, -a, -um religioso<br />
relinquo, -is, -ere, -liqui, -lictum dejar, abandonar<br />
reliqui, perfecto de relinquo<br />
reliquus, -a, -um adj abandonado, dejado / r<strong>es</strong>tan<strong>te</strong>, sobran<strong>te</strong>, <strong>que</strong> <strong>que</strong>da<br />
remaneo, -<strong>es</strong>, -ere, remansi, remansum retrasarse, pararse / permanecer, <strong>que</strong>darse<br />
remando 1ª tr.: <strong>no</strong>tificar en r<strong>es</strong>pu<strong>es</strong>ta.<br />
remando -- 3ª tr mascar o masticar de nuevo, rumiar.<br />
remansi, perfecto de remaneo<br />
remansus, -a, -um pp de remaneo<br />
remitto, -missi, -missum, 3ª tr. hacer volver / devolver / dejar, volverse / derretir / intr. Amainar,<br />
cal marse, c<strong>es</strong>ar<br />
remissus -a, -um; pp de remitto Adj: flojo, suelto / dulce, suave (remissiora frigora= fríos<br />
me<strong>no</strong>s vivos)<br />
remisse, adv débilmen<strong>te</strong>, dulcemen<strong>te</strong><br />
remoror, remoraris, remorari, remoratus sum, (v.dep) <strong>es</strong>perar, de<strong>te</strong>nerse, demorarse<br />
remotus, -a, -um adj remoto, apartado, leja<strong>no</strong><br />
remoueu, remou<strong>es</strong>, remouere, remoui, remotum; retirarse, alejarse<br />
Remus, -i s.m. Remo (herma<strong>no</strong> de Rómulo)<br />
remoll<strong>es</strong>co, -is, -ere ablandarse<br />
ren<strong>un</strong>tio (<strong>no</strong> ren<strong>un</strong>cio) tr. informar<br />
reparo, 1 tr.: Preparar de nuevo, reparar, re<strong>no</strong>var // rehacer,<br />
reponer, // adquirir a cambio, cambiar.<br />
reperio, -pperi, (<strong>no</strong> peri), -pertum 4ª tr.: encontrar, hallar, d<strong>es</strong>cubrir, encontrar,<br />
buscando..inventar.<br />
repello, -is, -ere, repuli, repulsum rechazar, repeler<br />
repen<strong>te</strong>, (o -ti<strong>no</strong>): súbitamen<strong>te</strong>, de repen<strong>te</strong><br />
repentinus, -a, -um, Súbito, imprevisto<br />
repo, -is, -ere, repsi, reptum arrastrarse, d<strong>es</strong>lizarse<br />
repsi, perfecto de repo<br />
reptus, -a, -um pp de repo<br />
repudio, 1ª repudiar, rechazar<br />
71
equi<strong>es</strong>, requietis, s.f.: {acu. sig.requie<strong>te</strong>m y requiem; abla., sing., requie<strong>te</strong> y requie} d<strong>es</strong>canso,<br />
reposo<br />
r<strong>es</strong>, rei; f. cosa, hecho / causa, motivo / as<strong>un</strong>to / r<strong>es</strong> publica= el <strong>es</strong>tado, la república / puede<br />
traducirse o <strong>no</strong>.<br />
r<strong>es</strong>pectus, -a, -um pp de r<strong>es</strong>picio<br />
r<strong>es</strong>pexi, perfecto de r<strong>es</strong>picio<br />
r<strong>es</strong>picio, -is, -ere, r<strong>es</strong>pexi, r<strong>es</strong>pectum volverse a mirar, mirar / considerar, <strong>te</strong>ner en cuenta<br />
r<strong>es</strong>pondeo, -spondi, -sponsum 2ª intr y tr. r<strong>es</strong>ponder, r<strong>es</strong>ponder en justicia, acudir an<strong>te</strong> <strong>un</strong><br />
tri b<strong>un</strong>al, / corr<strong>es</strong>ponder / ser proporcionado a, <strong>es</strong>tar a la altura de<br />
r<strong>es</strong>ponsio, -onis f r<strong>es</strong>pu<strong>es</strong>ta, réplica<br />
r<strong>es</strong>ponsito, 1ª (frec. De r<strong>es</strong>ponsio) tr. ,e ontrn.; r<strong>es</strong>ponder a consultas (de derecho)<br />
r<strong>es</strong>ponso, 1ª (frec., de r<strong>es</strong>pondeo) intr.; r<strong>es</strong>ponder, replicar / satisfacer / r<strong>es</strong>istir, enfrentarse<br />
con, luchar contra<br />
r<strong>es</strong>ponsor, r<strong>es</strong>ponsoris, m el <strong>que</strong> puede r<strong>es</strong>ponder<br />
r<strong>es</strong>ponsus, -a, -um pp de r<strong>es</strong>pondeo<br />
r<strong>es</strong>ponsum, -i, n: r<strong>es</strong>pu<strong>es</strong>ta / oráculo, auspicio / consulta jurídica<br />
r<strong>es</strong> publica, ver r<strong>es</strong> (<strong>no</strong> r<strong>es</strong>publica)<br />
r<strong>es</strong>puo, -spulo - 3ª tr. Escupir, echar de la boca / rechazar, d<strong>es</strong>echarr<strong>es</strong>tag<strong>no</strong>, 1ª intr. D<strong>es</strong>bor<br />
darse, in<strong>un</strong>darse, <strong>es</strong>tar in<strong>un</strong>dado, formar <strong>un</strong> lago<br />
r<strong>es</strong>tauro, 1ª tr. r<strong>es</strong>taurar, reedificar, r<strong>es</strong>tablecer<br />
r<strong>es</strong>ticula, -ae, f. cordel, braman<strong>te</strong><br />
reticulus, -i m. cuerda<br />
r<strong>es</strong>tillo, 1ª intr. salir de gotas en gota (<strong>un</strong> metal)<br />
r<strong>es</strong>tinctio, -onis f. extinción<br />
r<strong>es</strong>tinguo (<strong>no</strong> r<strong>es</strong>tingo), -stinxi, -stinctum, 3ª, tr.extinguir / apaciguar, <strong>te</strong>mplar, domar las pa<br />
sion<strong>es</strong> / d<strong>es</strong>truir, aniquilar, atajar / matar<br />
r<strong>es</strong>tio, -onis, m. cordelero<br />
r<strong>es</strong>tipulatio, -onis, f. <strong>es</strong>tipulación recíproca<br />
r<strong>es</strong>tipulor, depon. 1ª tr. <strong>es</strong>tipular recíprocamen<strong>te</strong><br />
r<strong>es</strong>tis, -is, f. cuerda, soga, cordel / ristra de (ajos o cebollas)<br />
r<strong>es</strong>titi, perfecto de r<strong>es</strong>isto y de r<strong>es</strong>to<br />
r<strong>es</strong>tito, 1ª (frec. De r<strong>es</strong>isto) intr.: tratar de r<strong>es</strong>istir<br />
r<strong>es</strong>tituo, -ui, -utum 3ª tr., r<strong>es</strong>tablecer, volvera a su <strong>es</strong>tado antrior / reparar / r<strong>es</strong>tituir,<br />
devolver<br />
r<strong>es</strong>titutio, -onis f. reparación, r<strong>es</strong>tauración, rein<strong>te</strong>gración a la situación primitiva /<br />
r<strong>es</strong>titución<br />
r<strong>es</strong>titutor, oris, m: r<strong>es</strong>taurador / salvador<br />
r<strong>es</strong>titutus, -a, -um pp de r<strong>es</strong>tituo<br />
r<strong>es</strong>to, -stiti, - 1ª intr.: r<strong>es</strong>istir, oponer r<strong>es</strong>is<strong>te</strong>ncia / <strong>que</strong>dar, subsistir<br />
r<strong>es</strong>tric<strong>te</strong>, con r<strong>es</strong>erva / <strong>es</strong>tricta, rigurosamen<strong>te</strong><br />
r<strong>es</strong>trictio, -onis f; moderación, r<strong>es</strong>tricción<br />
r<strong>es</strong>trictus, -a, -um pp de r<strong>es</strong>tringo / ADJ.: <strong>es</strong>trecho, apretado, corto, ceñido / mod<strong>es</strong>to, r<strong>es</strong>er<br />
vado / ahorrador, avaro / riguroso, severo<br />
r<strong>es</strong>tringo, -strinxi, -strictum 3º tr. apretar, atar atrás / ligar, oprimir / entreabrir, dejar ver<br />
72
<strong>es</strong>truo,-,- 3ª tr. reedificar, reconstruir / r<strong>es</strong>tablecer<br />
r<strong>es</strong>udo, 1ª intr. transpirar / devolver, evacuar<br />
r<strong>es</strong>ultatio, -onis, f.: repercusión, sonido / r<strong>es</strong>is<strong>te</strong>ncia<br />
r<strong>es</strong>ulto, 1ª (re salto) intr.; saltar hacia atrás, rebotar / oponerse, r<strong>es</strong>istir, repugnar<br />
r<strong>es</strong>umo, -sumpsi, -sumptum 3ª tr.: volver a tomar, recobrar / volver a empezar, reanudar<br />
r<strong>es</strong>uo, -utum,- 3ªtr. d<strong>es</strong>coser<br />
r<strong>es</strong>upi<strong>no</strong> 1ª tr.: poner boca arriba, derribar, d<strong>es</strong>truir (r<strong>es</strong>upinari= yacer de <strong>es</strong>paladas, <strong>es</strong>tar<br />
tum bado, acostarse boca arriba<br />
r<strong>es</strong>upinus, -a, -um, <strong>te</strong>ndido boca arriba, tumbado o echado de <strong>es</strong>paldas / soberbio,<br />
orgulloso, altanero / afeminado<br />
r<strong>es</strong>urgo, -surrexi, -surrectum 3ª intr.: levantarse, ponerse en pie, alzarse / r<strong>es</strong>tablecerse, ani<br />
marse, volver a recobrar las fuerzas o poder / r<strong>es</strong>urgir, renacer / r<strong>es</strong>ucitar<br />
r<strong>es</strong>urrectio y r<strong>es</strong>uscitatio, -onis, f.: r<strong>es</strong>urrección, acción de volvera al avida<br />
r<strong>es</strong>uscitator, -oris, m.: el <strong>que</strong> r<strong>es</strong>ucita ( a los muertos)<br />
r<strong>es</strong>uscito, 1ª tr. suscitar de nuevo / r<strong>es</strong>ucitar<br />
retardatio, -onis f. retardo, dilación<br />
retardo, 1ª tr.: retardar, de<strong>te</strong>nerse, retrasar / reprimir, atajar, con<strong>te</strong>ner<br />
retaxo, 1ª tr. censurar a su vez<br />
re<strong>te</strong>, -is, n red, AMP y RUS.<br />
re<strong>te</strong>go, -<strong>te</strong>xi, <strong>te</strong>ctum 3ª tr. d<strong>es</strong>cubrir, poner al d<strong>es</strong>cubierto / revelar, publicar<br />
re<strong>te</strong>mpto, 1ª tr. ver re<strong>te</strong>nto<br />
re<strong>te</strong>ndo, -<strong>te</strong>ndi, -<strong>te</strong>nsum (o -<strong>te</strong>ntum) 3 tr.: aflojar, dis<strong>te</strong>ndir<br />
re<strong>te</strong>ntator, -oris m. de<strong>te</strong>ntador<br />
re<strong>te</strong>ntio, -onis, f: re<strong>te</strong>nción, suspensión, de<strong>te</strong>nción<br />
re<strong>te</strong>nto, 1ª (frec., de retineo) tr. re<strong>te</strong>ner, con<strong>te</strong>ner / man<strong>te</strong>ner alejado / conservar / pr<strong>es</strong>ervar<br />
re<strong>te</strong>nto, 1ª tr. tocar de nuevo (la lira) / in<strong>te</strong>ntar, probar, ensayar de nuevo / repasar, volver<br />
so bre <strong>un</strong>a cu<strong>es</strong>tión<br />
re<strong>te</strong>ntorius, -a, um <strong>que</strong> tiene poder para re<strong>te</strong>ner<br />
re<strong>te</strong>ntus,-a, -um pp de de re<strong>te</strong>ndo y de retineo<br />
retineo, -<strong>es</strong>, -ere, retinui re<strong>te</strong>ntum conservar, man<strong>te</strong>ner, re<strong>te</strong>ner<br />
retuli, perfecto de refero<br />
r<strong>es</strong>is<strong>te</strong>ntia, -ae f. r<strong>es</strong>is<strong>te</strong>ncia<br />
r<strong>es</strong>isto, -is, -ere, -stiti; intransitivo; de<strong>te</strong>nerse, <strong>que</strong>darse donde <strong>es</strong>toy enfrentarse, oponerse, r<strong>es</strong>istir<br />
reuoco, 1ª volver a llamar, llamar de nuev / llevar atrás, retirar / traer, referir<br />
reus, -i m reo, acusado<br />
reverto, -is, -ere, -verti, -versum (v.dep) volver sobre sus pasos / regr<strong>es</strong>ar<br />
rex, regis; m rey, sobera<strong>no</strong>, príncipe, monarca<br />
rexi, perfecto de rego<br />
Rhenus, Rheni s.m. el Rin (río europeo)<br />
rideo, -is, -ere, risi, risum reir, sonreir / reirse de<br />
ripa, -ae s.f. orilla, ribera, costa<br />
risi, perfecto de rideo<br />
risus, -a, -um pp de rideo<br />
risus, risus s.m. risa<br />
ritus, ritus s.m. riro, ceremonia / costumbre<br />
rogo, 1ª rogar, implorar / preg<strong>un</strong>tar, in<strong>te</strong>rrogar<br />
73
Roma, -ae s.f. Roma<br />
Romulus, -i m. Rómulo (hijo de Mar<strong>te</strong> y mítico f<strong>un</strong>dador de Roma)<br />
Romanus, -a, um roma<strong>no</strong><br />
rostra, rostrorum s.n.pl. trib<strong>un</strong>a de los orador<strong>es</strong><br />
rostrum, rostri, s.n. pico de ave / <strong>es</strong>polón de <strong>un</strong>a nave<br />
rota, -ae f rueda<br />
rubeo, -<strong>es</strong>, -ere, rubui, - <strong>es</strong>tar rojo, enrojecer / ruborizarse, avergonzarse<br />
rudis, rude, adj rudo, bruto, inculto, ig<strong>no</strong>ran<strong>te</strong><br />
rudis, rudis s.f. vara, bastón<br />
rugosus, -a, -um rugoso<br />
rui, perfecto de ruo<br />
rumor, -oris m rumor, crítica<br />
rumpo, -is, -ere, rupi, ruptum romper, d<strong>es</strong>truir<br />
ruo, ruis, ruere, rui, ruptum lanzarse, abalanzarse, caer sobre / correr,<br />
precipitarse<br />
rupi,perfecto de rumpo<br />
ruptus, -a, -um pp de rumpo<br />
ruri rus<br />
rursum rursus<br />
rursus, (adv) hacia atrás / de nuevo, otra vez, nuevamen<strong>te</strong> / en cambio<br />
rus, ruris n campo / campos, propiedad rural / ruro= en el campo<br />
rusticanus, -a, -um adj rústico, aldea<strong>no</strong><br />
rusticus, -a, -um adj propio del campom, rústico<br />
rutus, -a, -um pp de ruo<br />
sacer, sacra, sacrum, adj sagrado (sacro = consagrado a)<br />
sacerdo, sacerdotis, s.m. y f sacerdo<strong>te</strong>, sacerdotisa<br />
sacratus, a, -um adj sagrado, sacro, venerable<br />
sacrifico, 1ª ofrecer <strong>un</strong> sacrificio, sacrificar<br />
sacrilegus, -a, -um adj sacrílego<br />
sacro, 1ª consagrar, santificar<br />
saeculum, -i s.n. generación (33 y 4 m<strong>es</strong>e) / tiempo, edad, época / siglo<br />
sacculus, -i m bolsa (monedero)<br />
sacerdotium, -i n sacerdocio<br />
saepe, adv a menudo, con frecuencia, muchas vec<strong>es</strong><br />
saevus, -a -um furioso, violento, colérico<br />
sagitta, -ae s.f. flecha, saeta<br />
Sabinis: Sabina, ae, f, Sabina (sobre<strong>no</strong>mbre de Popea)<br />
Sabinus, -a, -um, de los sabi<strong>no</strong>s, sabi<strong>no</strong>s<br />
Sabinum, -i, n sabi<strong>no</strong> (vi<strong>no</strong> del país de los sabi<strong>no</strong>s)<br />
Sag<strong>un</strong>tum, -i n Sag<strong>un</strong>to<br />
Salamis, -inis f.: Salamina (isla próxima al Pelopon<strong>es</strong>o y c. de <strong>es</strong>ta isla)<br />
Salaminius, -a, -um: de Salamina.<br />
sal, -is m sal<br />
Salii, -orum m pl Salios (sacerdo<strong>te</strong> de Mar<strong>te</strong>)<br />
74
salio, -is, -ire, -salui, -saltum saltar<br />
salto, -as -are -avi -atum bailar, danzar en <strong>un</strong>a pantomima / imitar<br />
saltus, -us m selva, bos<strong>que</strong>, d<strong>es</strong>filadero<br />
salubritas, salubritatis, s.f. salubridad, buena salud<br />
salue, (imperativo de slaueo) ¡hola!, ¡salud!<br />
salueo, sali<strong>es</strong>, saluere, -, v.dfect. sasular<br />
salus, -tis f salud, bien<strong>es</strong>tar físico / felicidad / saludo / salvación<br />
salutis, salus<br />
salutifera, -ae salutífera<br />
sancio, -is, -ire, sanxi, sanctum; consagrar, / sancionar, <strong>es</strong>tablecer (foedus sancire= <strong>es</strong>tablecer <strong>un</strong><br />
pacto<br />
sanctus, -a, -um pp de sancio<br />
sanctus, -a, -um adj sagrado, santo<br />
sanguis, -inis m sangre, raza, parent<strong>es</strong>co<br />
sanus, -a, -um adj sa<strong>no</strong><br />
sanxi, perfecto de sancio<br />
santtus, -a -um sagrado<br />
sapientia, -ae f sabiduría<br />
sarmentum, -i n.: sarmiento<br />
sarmanta, -orum n.pl.. Fajina de sarmientos / sarmiento seco, pámpa<strong>no</strong>.<br />
satio, -as -are -avi atum saciar<br />
satira, -ae sátira (género li<strong>te</strong>rario con in<strong>te</strong>nción crítica)<br />
satis, (adv) bastan<strong>te</strong><br />
satisfacio, -is, -ere, satisfeci, satisfactum; satisfacer / cumplir <strong>un</strong> deber<br />
satisfactus, -a, -um pp de satisfacio<br />
satisfeci, perfecto de satisfacio<br />
satus, -a, -um pp de sero<br />
saucio 1 tr.: herir, herir mortalmen<strong>te</strong> // arar.<br />
scaena, -ae s.f. <strong>es</strong>cena, <strong>es</strong>cenario<br />
scando, -is -ere, scandi, scansum subir<br />
sceleris, scelus<br />
scel<strong>es</strong>tus, -a, -um adj maldito / criminal<br />
scelus, -eris n crimen, as<strong>es</strong>inato / maldad<br />
scil, scio<br />
scilicet, adv sin duda, naturalmen<strong>te</strong>, por supu<strong>es</strong>to<br />
scientia, -ae f ciencia, co<strong>no</strong>cimiento<br />
scio, -is, -ire, seivo (scii), scitum saber<br />
Scipio, -onis m Escipión<br />
sci<strong>un</strong>go, -is -ere -i<strong>un</strong>xi -i<strong>un</strong>ctum separar<br />
scribo, -is, -ire, scripsi, scriptum <strong>es</strong>cribir, redactar<br />
scripsi, perfecto de scribo<br />
scriptus, -a -um pp de scribo; <strong>es</strong>crito<br />
scritptum, -i m <strong>es</strong>crito<br />
sculum, -i n b<strong>es</strong>o<br />
scutum, scuti, s.n. <strong>es</strong>cudo<br />
75
se, pron.persol. y reflex. (Gen., sui; dat., sibi, abl., se y secum) se, a si mismo, sí (las formas<br />
para el prual son las mismas)<br />
seco, 1ª cortar, amputar / dividir, separar<br />
secum, se (cum+se)<br />
sec<strong>un</strong>dus, -a, -um adj <strong>que</strong> va en la misma dirección / favorable, propicio<br />
secludo, -is -ere -clusi -clusum alejar<br />
secretus, -a -um secreto<br />
sec<strong>un</strong>do, 1ª tr. sec<strong>un</strong>dar, favorecer, ayudar<br />
sec<strong>un</strong>do, por seg<strong>un</strong>da vez, en seg<strong>un</strong>do ugar<br />
sec<strong>un</strong>dum, adv detrás / en seg<strong>un</strong>do lugar / inmediatamen<strong>te</strong> d<strong>es</strong>pués de<br />
sec<strong>un</strong>dus, -a, -um <strong>que</strong> sigue a otro, seg<strong>un</strong>do<br />
securus, -a, -um adj seguro, sin preocupacion<strong>es</strong>, sin peligro, tranquilo<br />
secutus, -a, -um pp de sequor<br />
sed, conj pero / (detrás de negación=si<strong>no</strong>)<br />
sedecim, numeral indeclinable dieciséis<br />
sedeo, -<strong>es</strong> -ere, sedi, s<strong>es</strong>sum <strong>es</strong>tar sentado, posarse / asentarse<br />
seditio, seditionis s.f. división, d<strong>es</strong><strong>un</strong>ión / sedición, revuelta<br />
sella, sellae, s.f. silla<br />
semel, adv <strong>un</strong>a vez, <strong>sólo</strong> <strong>un</strong>a vez / de <strong>un</strong>a vez por todas<br />
semi<strong>no</strong>, 1ª sembrar<br />
semita, -ae f senda, atajo<br />
semper, (adv) siempre<br />
sempi<strong>te</strong>rnus, -a -um adj semejan<strong>te</strong>, e<strong>te</strong>r<strong>no</strong><br />
senator, -oris m senador<br />
senatus, -us s.m. senado (asamblea de <strong>no</strong>bl<strong>es</strong> de Roma)<br />
senatusconsultum, -i decreto del senado, senadoconsulto<br />
senectus, -utis f vejez, senectud, ancianidad<br />
senectus, -a, -um adj viejo, ancia<strong>no</strong><br />
senectutis, senectus<br />
senex, senis m y f hombre viejo, mujer vieja<br />
seni, -ae, -a numeral indeclinable de seis, en seis<br />
senior, senius, (Gen. Singu., senioris) comparativo de senex<br />
senior, -iris m hombre más viejo<br />
senis senex<br />
sensi, perfecto de sentio<br />
sensus, -a, -um pp de sensio<br />
sensus, sensus, s.m. sentido, / sentimiento /opinión<br />
sen<strong>te</strong>ntia, -ae, s.f. opinión, parecer / sen<strong>te</strong>ncia / mea sen<strong>te</strong>ntia= según mi opinión<br />
sep<strong>te</strong>mtrio, -onis (genral<strong>te</strong>. en pl.) -trion<strong>es</strong>, -um (m.: las sie<strong>te</strong> <strong>es</strong>trellas de la Osa Mayor / el<br />
Sep<strong>te</strong>ntrión (viento del <strong>no</strong>r<strong>te</strong>, país<strong>es</strong> del <strong>no</strong>r<strong>te</strong><br />
sentio, -is, -ire, sensi, sensum sentir, comprender<br />
separabilis, -e separable<br />
separa<strong>te</strong>, apar<strong>te</strong>, separadamen<strong>te</strong><br />
separatim, separadamen<strong>te</strong>, apar<strong>te</strong>, aislado, independien<strong>te</strong>, particularmen<strong>te</strong><br />
separatio, -onis f. separación<br />
76
separatus, -a, -um pp de separo<br />
separatus, -a, -um, adj separado, distinto<br />
separo, 1ª tr. poner apar<strong>te</strong>, separar, aislar / distinguir<br />
sepelio, -pelivi (o pelii) -pultum 4. Tr. Sepultar, en<strong>te</strong>rrar.<br />
sep<strong>te</strong>m, num. indeclinable sie<strong>te</strong><br />
Sep<strong>te</strong>mber, -bris m el m<strong>es</strong> de septiembre<br />
sep<strong>te</strong>mdecim, num. indeclinable diecisie<strong>te</strong><br />
sep<strong>te</strong>mfluus, -a, -um de sie<strong>te</strong> bocas (el Nilo)<br />
sep<strong>te</strong>mgeminus, -a, um o sep<strong>te</strong>mplex, -plicis, séptuplo<br />
sep<strong>te</strong>mplici<strong>te</strong>r, adv al séptuplo<br />
sep<strong>te</strong>mtrio, -onis (gral<strong>te</strong>, en pl. -trion<strong>es</strong>, -um) m las sie<strong>te</strong> <strong>es</strong>trellas de la Osa Me<strong>no</strong>r / el Sep<br />
<strong>te</strong>ntrión (viento del <strong>no</strong>r<strong>te</strong>; país<strong>es</strong> del <strong>no</strong>r<strong>te</strong>)<br />
sep<strong>te</strong>mvir, -viri m.; sep<strong>te</strong>nviro (miembro de <strong>un</strong>a comis. de sie<strong>te</strong> encargados del reparto de las<br />
tierras<br />
sep<strong>te</strong>mviralis, -e sep<strong>te</strong>nviral<br />
sep<strong>te</strong>mviratus, -us m. sep<strong>te</strong>nvirato, dognidad del sep<strong>te</strong>nviro<br />
sep<strong>te</strong>narius, -a, -um <strong>que</strong> consta de sie<strong>te</strong><br />
septimus, -a, .um numeral séptimo<br />
septingenti, -a, -um numeral se<strong>te</strong>cientos<br />
septuag<strong>es</strong>imus, -a, -um numeral septuagésimo<br />
septuaginta, num. indeclinable se<strong>te</strong>nta<br />
sepulcrum, -i, s.n. sepulcro<br />
Sequana, -ae, f el Sena (río de la Galia)<br />
Sequani, orum, m.pl: los secua<strong>no</strong>s (habitant<strong>es</strong> de la región del Sena<br />
sequor, -se<strong>que</strong>ris, sequi, secutus sum seguir, proseguir /buscar, in<strong>te</strong>ntar, perseguir<br />
/r<strong>es</strong>ultar<br />
sermo, -onis m habla, conversación, charla / lengua, lenguaje<br />
sero, -is, -ere, seui, satum sembrar, plantar / procrear, crear<br />
serra, -ae s.f. sierra<br />
sertum, -i s.n. guirnalda<br />
serua, -ae s.f. sierva, <strong>es</strong>clava<br />
seruitus, -is s.f. <strong>es</strong>clavitud, servidumbre<br />
serueo, 1ª salvar, conservar<br />
servilis, -e servil, de <strong>es</strong>clavos<br />
servus, -i m siervo, <strong>es</strong>clavo<br />
severitas, -atis f severidad, seriedad<br />
s<strong>es</strong>sus, -a, -um pp de sedeo<br />
seu, siue<br />
seuere, adv severamen<strong>te</strong>, rigurosamen<strong>te</strong><br />
seuerus, -a, -um adj severo, grave, / serio<br />
seui, perfecto de sero<br />
sex, num., indeclinable seis<br />
sexag<strong>es</strong>imus, -a, -um num., indecli. sexagésimo<br />
sexaginta, num. indeclin. s<strong>es</strong>enta<br />
sexcenti,-ae, -a num seisciento<br />
77
sextus, -a, -um numeral sexto<br />
si: conj. condicional si, a condicion de <strong>que</strong>, siempre <strong>que</strong>...<br />
si vis pacem, para bellum si quier<strong>es</strong> la paz, prepara la guerra<br />
sibi, se<br />
Sibylla, -ae f la Sibila<br />
sic, (adv) así<br />
sicco, 1ª tr. Secar, hacer secar // enjugar, limpiar, vaciar<br />
completamen<strong>te</strong>, apurar.<br />
siccus, -a, -um Seco, sin humedad // <strong>te</strong>mperatura seca // sa<strong>no</strong>,<br />
robusto // <strong>es</strong>tilo árido, simple // sobrio, <strong>que</strong> <strong>no</strong> ha<br />
bebido // frío, indiferen<strong>te</strong>, insensible.<br />
Sicoris, -is m Segre<br />
sicut, (adv) como, así como<br />
sidu, -eris n astro, <strong>es</strong>trella<br />
signum, -i n sig<strong>no</strong>, señal<br />
silentium, -ii, s.n. silencio<br />
sileo, -<strong>es</strong> -ere -ui silenciar<br />
silva, -ae s.f. bos<strong>que</strong><br />
silu<strong>es</strong><strong>te</strong>r, silu<strong>es</strong>tris, silu<strong>es</strong>tre adj del bos<strong>que</strong>, silv<strong>es</strong>tre / salvaje<br />
similis, -e semejan<strong>te</strong><br />
similis, -i similar, semejan<strong>te</strong><br />
simul, (adv) al mismo tiempo<br />
simul, conj. (+ac o at<strong>que</strong>) al mismo tiempo <strong>que</strong>, al tiempo <strong>que</strong><br />
simulacrum, -i s.n. imagen,, repr<strong>es</strong>etación / retrato, <strong>es</strong>tatua<br />
simulo, 1ª imitar, / simular, fingir<br />
simulator, -oris m simulador<br />
sincere, adv sinceramen<strong>te</strong><br />
sine, (prep. de ablativo) sin<br />
sine die sin fecha<br />
sine <strong>no</strong>bilita<strong>te</strong> sin <strong>no</strong>bleza<br />
singuli, -ae, -a; u<strong>no</strong> a cada u<strong>no</strong>, u<strong>no</strong> por u<strong>no</strong> (in singulos an<strong>no</strong>s, de año en año)<br />
si<strong>no</strong>, -is, -ere, sivi, situm permitir<br />
sitis, sitis s.f. sed / d<strong>es</strong>eo ardien<strong>te</strong><br />
siue (o seu) conj o si / o bien, o (sive...sive = o...o)<br />
socer, -eri, m.: suegro<br />
sollicito (sollicitus) 1 tr. agitar, remover, preocupar // provocar, excitar, soliviantar<br />
// atraer, seducir<br />
spatium, -ii n.: ex<strong>te</strong>nsión / <strong>es</strong>pacio / plaza, paseo, lapso de tiempo, / plazo<br />
specio, <strong>es</strong>pexi, <strong>es</strong>pectum (ant) 3ª tr., mirar<br />
specto,1ª (frec. de specio) tr. Int. con<strong>te</strong>mplar, mirar, considerar<br />
spectrum, spectris, s.n. visión, omágen, mu<strong>es</strong>tra<br />
speculor, specularis, speculari, speculatus sum, (v.dep); observar, mirar / mirar d<strong>es</strong>de<br />
arriba, observar d<strong>es</strong>de lejos<br />
speculum, speculi, s.n. <strong>es</strong>pejo<br />
78
spel<strong>un</strong>ca, -ae, s.f caverna, antro, gruta.<br />
spem.- sp<strong>es</strong>, spei f. <strong>es</strong>peranza<br />
sphaera, -ae s.f. <strong>es</strong>fera, globo<br />
spiritus, spiritus, s.m. aore, soplo de aire / <strong>es</strong>píritu, alma<br />
spondeo, -<strong>es</strong>, -ere, spondi, spondum prome<strong>te</strong>r con solemnidad, comprome<strong>te</strong>rse ofreciendo<br />
garantías / casarse<br />
sponsa, -ae s.f. <strong>no</strong>via, prometida<br />
sponsus, sponsa, sponsum pp de spondeo<br />
spopondi, perfecto de spondeo<br />
stabilitas, stabilitatis, s.f. <strong>es</strong>tabilidad<br />
stadium, stadii s.n.; <strong>es</strong>tadio (medida de longitud equivlaen<strong>te</strong> a u<strong>no</strong>s 200 m) <strong>es</strong>tadio (lugar<br />
para la carrera ped<strong>es</strong>tre)<br />
stannum, stanni, s.n. <strong>es</strong>taño<br />
statua, -ae s.f. <strong>es</strong>tatua<br />
statui, perfecto de statuo<br />
statuo, statuis, statuere, statui, statum <strong>es</strong>tablecer, asentar / decidir<br />
status, -a, -um pp de statuo y sto<br />
s<strong>te</strong>ti, perfecto de sto<br />
stipendiarius, -a, -um adj sometido a tributo, tributario / pagado, a sueldo,<br />
mercenario<br />
societas, atis f sociedad<br />
socio, 1ª <strong>un</strong>ir, asociar, ligar<br />
socius, -a, -um adj común, aliado, asociado<br />
socius, -i m aliado, socio<br />
sol, -is m el sol / con mayúscula) el dios Sol (Apolo)<br />
soleo, -<strong>es</strong>, -ere, solitus sum semideponen<strong>te</strong>; soler, acostumbrar<br />
solitudo, solitudinis, s.f. soledad<br />
solitus, -a, -um pp de soleo<br />
sollertia, -ae f habilidad, astucia<br />
sollicitus, -a, -um adj agitado, angustiado / preocupado<br />
solum, adv <strong>sólo</strong>, solamen<strong>te</strong><br />
soluo, -is, -ere, solui, solutum d<strong>es</strong>atar / pagar / cumplir<br />
solus, -a, um solo, único<br />
solutus, -a, -um pp de soluo; libre, liberado<br />
solvo, -is -ere, solvi, solutum librar de<br />
somnus, -i m sueño, sopor<br />
sonitus, -a, -um pp de so<strong>no</strong><br />
so<strong>no</strong>, 1ª sonar, r<strong>es</strong>onar<br />
sonui, perfecto de so<strong>no</strong><br />
soror, sororis s.f. hermana<br />
sort, sortis s.f. suer<strong>te</strong> / sor<strong>te</strong>o<br />
sortior, -is, -iri, sortitus, sortitus sum (v.depon); sor<strong>te</strong>ar, echar a suert<strong>es</strong><br />
sortitus, -a, -um pp de sortior<br />
spartum, sparti, s.n. <strong>es</strong>parto<br />
spatium, spatii s.n. <strong>es</strong>pacio, ex<strong>te</strong>nsión / <strong>es</strong>pacio, duración<br />
79
specialis, speciale adj diferen<strong>te</strong><br />
speci<strong>es</strong>, speciei s.f. aspecto, forma / pre<strong>te</strong>xto, apariencia / tipo, <strong>es</strong>pecie<br />
speciosus, -a, -um adj de buena apariencia, bien parecido, hermoso<br />
spectaculum, -i n <strong>es</strong>pectáculo<br />
specto, 1ª Mirar, con<strong>te</strong>mplar / considerar<br />
speratus, -a -um <strong>es</strong>perado<br />
sp<strong>es</strong>, -ei f <strong>es</strong>peranza<br />
spiritus, -a, -um soplo de aire, aliento<br />
spolio 1 tr.: d<strong>es</strong>pojar, d<strong>es</strong>nudar // d<strong>es</strong>poseer, robar<br />
spolium -ii n.: d<strong>es</strong>pojo o piel (de <strong>un</strong> animal) // botín, pr<strong>es</strong>a, vellón.<br />
stabulum, -i m <strong>es</strong>tablo<br />
statim, (adv) inmediatamen<strong>te</strong>, al instan<strong>te</strong><br />
statuo, -is -ere -ui -tum <strong>es</strong>tablecer<br />
statuo, -is, -ere, -ui, -utum decidir, colocar<br />
status, -us m situación, <strong>es</strong>tado<br />
sto, -as -are, s<strong>te</strong>ti, statum <strong>es</strong>tar, <strong>es</strong>tar de pie<br />
stratum, -i n pavimento empedrado<br />
strenue viva, diligen<strong>te</strong>, activamen<strong>te</strong><br />
strenuus, -a, -um diligen<strong>te</strong>, activo, vivo, pronto, r<strong>es</strong>uelto // turbulento,<br />
sedicioso // valien<strong>te</strong>, enérgico, <strong>es</strong>forzado<br />
strepitus, -us m ruido, <strong>es</strong>trépito<br />
stipendium, stipendii s.n. sueldo, paga / impu<strong>es</strong>to<br />
stip<strong>es</strong>, stipitis, s.m. palo, tronco, rama de árbol<br />
stirps, stirpis s. f. raíz, origen, <strong>es</strong>tirpe, raza, cimiento, base.<br />
sto, stas, stare, s<strong>te</strong>ti, statum v.irr. <strong>es</strong>tar de pie / <strong>es</strong>tar en pie, alzarse / <strong>es</strong>tar, encontrarse<br />
strenuus, -a, -um adj valien<strong>te</strong>, osado / activo, vivo<br />
strictus, -a, -um adj <strong>es</strong>trecho, apretado / severo, <strong>es</strong>tricto<br />
stropha, -ae s.f. <strong>es</strong>trofa<br />
studium, studii s.n. afán, empeño / d<strong>es</strong>eo, in<strong>te</strong>nción, preocupación / <strong>es</strong>tudio<br />
stultitia, -ae s.f. <strong>es</strong>tupidez<br />
stultus, -a, -um adj tonto, bobo / loco, insensato<br />
stupeo, -<strong>es</strong>, -ere, stupui,- <strong>que</strong>darse <strong>es</strong>tupefacto, <strong>que</strong>darse atónito<br />
studeo, -<strong>es</strong> -ere <strong>es</strong>tudiar<br />
studium, -i n <strong>es</strong>fuerzo, preocupación<br />
stuppeus, -a -um de <strong>es</strong>topa<br />
suadeo, -<strong>es</strong>, -ere, suasu, suasum aconsejar<br />
sub, prep. de abla. bajo, debajo de<br />
sub iudice bajo el juez<br />
subactus, -a, -um pp de subigo<br />
subegi, perfecto de subigo<br />
subigo, -egi, -actum ; 3ª (sub, ago) tr. hacer subir / suyugar, some<strong>te</strong>r / arrastrar, obligar,<br />
subito, adv súbitamen<strong>te</strong>, de improviso<br />
sublatus, -a, -um pp de tollo<br />
sublimis, -e adj alzado en el aire, elevado / sublime<br />
80
subseco, -secui, -sectum 1ª tr.: cortar por debajo, por la raíz<br />
subsecutio, -onis f. continuidad<br />
subsedi, perfecto de subsido<br />
subsellium, -ii n.: banquillo, asiento poco elevado / <strong>es</strong>caño / juicio, la justicia<br />
subse<strong>que</strong>n<strong>te</strong>r, adv en seguida<br />
subsequor, secutus sum dep., 3 tr.: seguir de cerca / venir luego / acompañar<br />
subsicivus, (<strong>no</strong> subsecivus), -a, -um r<strong>es</strong>tan<strong>te</strong>, <strong>no</strong> principal<br />
subsidiarius, -a, -um <strong>que</strong> forma la r<strong>es</strong>erva<br />
subsidiarii, -iorum; m.pl. tropas de r<strong>es</strong>ervas, r<strong>es</strong>erva<br />
subsidium, subsidii s.n. tropas de r<strong>es</strong>erva / ayuda, subsidio<br />
subsisto, subsistis, subsis<strong>te</strong>re, subtiti, - pararse, de<strong>te</strong>nerse / permanecer, r<strong>es</strong>istir<br />
subsum,- <strong>es</strong>se., intr.: <strong>es</strong>tar debajo /(fig) <strong>es</strong>tar en el fondo, ser la base de / <strong>es</strong>tar cerca<br />
substiti, perfecto de subsisto<br />
subtilli<strong>te</strong>r, adv sutilmen<strong>te</strong>, finamen<strong>te</strong>, con ingenio<br />
succ<strong>es</strong>sus, -us s.m. venida, llegada / éxito<br />
succedo, -is -ere, suc<strong>es</strong>sot, suc<strong>es</strong>sum suceder<br />
Suevi, Suevorum; , m.pl. Los suevos (p. de Germanía)<br />
su<strong>es</strong>co, suevi, suetum, 3ª intr. acostumbrarse, habituarse / tr. Habituar,<br />
acostumbrar<br />
sudo, 1ª sudar<br />
sudolus, -a, -um astuto<br />
suffero, sustuli - 3 tr.: poner, colocar debajo, some<strong>te</strong>r / pr<strong>es</strong>entar<br />
sui, se<br />
sui, suorum s.m.pl. los suyos, sus familiar<strong>es</strong><br />
sulcus, -i n surco<br />
sum, <strong>es</strong>, <strong>es</strong>se, fui (v. Irr) ser, <strong>es</strong>tar, haber, existir<br />
summus, -a, -um adj el más alto, el de más arriba / el más importan<strong>te</strong><br />
summa cum laude con la mayor alabanza, la máxima calificación<br />
sumo, -is, -ere, sumpsi, sumptum tomar, coger / asumir<br />
sumpsi, perfecto de sumo<br />
sumptum, -a, -um pp de sumo<br />
superbus, -a, -um soberbio, orgulloso, insolen<strong>te</strong> / grande, magnífico<br />
superfluus, -a, -um adj superfluo<br />
superior, -ius (Gen. singu.. superioris) Comp. de superus; superior, an<strong>te</strong>rior<br />
supero, 1ª superar, sobrepasar, vencer<br />
superstitio, superstitionis s.f. superstición<br />
superus, -a, -um adj de arriba<br />
supra, (adv) arriba, encima<br />
suppeto, -ivi [o -ii] -itum 3 intr.: <strong>es</strong>tar a disposición, haber a ma<strong>no</strong> / haber en<br />
ab<strong>un</strong>dancia / ser sufucuen<strong>te</strong>, bastar, haber bastan<strong>te</strong><br />
supplex, supplicis, adj suplican<strong>te</strong>, <strong>que</strong> implora, <strong>que</strong> ruega<br />
supplicium, supplicii s.n. suplicio, tortura / súplica<br />
suppr<strong>es</strong>si, perfecto de supprimo<br />
suppr<strong>es</strong>sus, -a, -um supprimo<br />
supprimo, -is, -ere, supr<strong>es</strong>i, suppr<strong>es</strong>sum suprimir, / parar, de<strong>te</strong>ner / h<strong>un</strong>dir, hacer<br />
d<strong>es</strong>aparecer<br />
81
supremus, -a, -um adj supremo, el más alto<br />
susceptum, suscepti, s.n. empr<strong>es</strong>a, in<strong>te</strong>nto<br />
suspectus, -a, -um; pp de perfecto suspicio<br />
suspendo, -is, -ere, suspendi, suspensus colgar, <strong>te</strong>nder / sos<strong>te</strong>ner, apoyar<br />
suspensus, -a, -um pp de suspendo<br />
suspexi, perfecto de suspicio<br />
suspicio, -is, -ere, suspexi, suspectum admirar, r<strong>es</strong>petar / sospechar<br />
suspicor, suspicaris, suspicari, suspicatus sum; (v.dep); sospechar, suponer<br />
suus, -a, -um, suyo (ref. al sujeto de la oración o <strong>un</strong> <strong>no</strong>mbre inmediato)<br />
suscipio, -is -ere, suscepi, susceptum recibir, asumir<br />
sus<strong>te</strong>ntus, -a, -um pp de sustineo<br />
sustineo, -<strong>es</strong> -ere -tinui -<strong>te</strong>ntum sos<strong>te</strong>ner, man<strong>te</strong>ner sujeto / man<strong>te</strong>ner, con<strong>te</strong>ner<br />
sustinui, perfecto de sustineo<br />
sustuli, perfecto de tollo<br />
suum, sui s.n. lo suyo, su patrimonio<br />
suus, sua, sum pos<strong>es</strong>ivo suyo, de él<br />
stupeo, stup<strong>es</strong>, stupere, stupui <strong>que</strong>darse <strong>es</strong>tupefacto, <strong>que</strong>darse atónito<br />
Syphax, -cis m Sifax<br />
sympathia, -ae s.f. afinidad entre dos personas / simpatía<br />
tabella, -ae, s.f. tablilla (para <strong>es</strong>cribir) / documento, pintura<br />
tabula, tabulae, s.f. tabla, tabla de juego / an<strong>un</strong>cio<br />
taberna, -ae f choza, cabaña<br />
taceo, -<strong>es</strong> -ere -cui -citum callar, callarse<br />
taciturnitas, taciturnitatis, s.f. silencio, acción de callarse, discreción,<br />
taciturnidad<br />
tacitus, -a, -um adj callado, tácito, silencioso<br />
tactus, -a, -um, pp de tango<br />
taedet, taedere, taeduit, -, v.imper da asco, <strong>es</strong> d<strong>es</strong>agradable / me aburre, me hastía<br />
talentum, talenti s.n. talento (p<strong>es</strong>o griego de <strong>un</strong>as 50 libras)<br />
talea, -ae f. <strong>es</strong>taca, palo (con p<strong>un</strong>ta de hierro) / renuevo, vástago /<br />
barra<br />
talis, -e, adj tal, de <strong>es</strong><strong>te</strong> tipo, de <strong>es</strong><strong>te</strong> modo (talis..., qualis, tal..., como)<br />
tam, adv tan (tam quam; tan..., como)<br />
tamen, adv sin embargo, <strong>no</strong> obstan<strong>te</strong><br />
tamen, (conj) sin embargo<br />
tametsi, conj a<strong>un</strong><strong>que</strong><br />
tamquam, adv como, igual <strong>que</strong><br />
tandem, adv finalmen<strong>te</strong><br />
Tam<strong>es</strong>is, -is m Tám<strong>es</strong>is<br />
tango, -is, -ere, t<strong>es</strong>tigi, tactum tocar / golpear, afectar, herir<br />
tantisper: adv mientras tanto, entre tanto / por tanto tiempo<br />
tantum, (adv) <strong>sólo</strong>, solamen<strong>te</strong><br />
tantus,-a, -um; tan grande / tantus..., quantus, tan grande... como; tantus..., ut; tan grande ..., <strong>que</strong><br />
Tarentum, Tarenti, s.n. Tarento (coudad del sur de Italia)<br />
82
Tarquinius, -i m Tarqui<strong>no</strong><br />
<strong>te</strong>, tu<br />
<strong>te</strong>ctum, -i n <strong>te</strong>cho, casa<br />
<strong>te</strong>ctus, -a, -um pp de <strong>te</strong>go<br />
<strong>te</strong>cum, cum+<strong>te</strong><br />
<strong>te</strong>go, -is, -ere, <strong>te</strong>xi, <strong>te</strong>ctum cubrir, tapar / <strong>es</strong>conder, ocultar<br />
Telegonus, Elegoni s.m. Telégo<strong>no</strong> (hijo de Ulis<strong>es</strong> y Circe)<br />
<strong>te</strong>lum, <strong>te</strong>li, s.n. arma arrojadiza / dardo / arma<br />
Temnitas, Temnitarum s.m.pl. habitant<strong>es</strong> de Tem<strong>no</strong>s (ciudad griega de Asia Me<strong>no</strong>r)<br />
<strong>te</strong>mp<strong>es</strong>tas, <strong>te</strong>mp<strong>es</strong>tatis s.f. tiempo, época /tiempo me<strong>te</strong>orológico / tormenta, huracán<br />
<strong>te</strong>mperatus, -a -um; pp de <strong>te</strong>mpero /adj; bien dispu<strong>es</strong>to, bien regulado (loca s<strong>un</strong>t <strong>te</strong>mperatoria=<br />
el clima <strong>es</strong> más apacible<br />
<strong>te</strong>mp<strong>es</strong>tas, -atis f <strong>te</strong>mp<strong>es</strong>atad<br />
<strong>te</strong>mp<strong>es</strong>tivus, -a um oportu<strong>no</strong><br />
<strong>te</strong>mplum, -i n <strong>te</strong>mplo<br />
<strong>te</strong>mpto, 1ª palpar, / in<strong>te</strong>ntar, probar<br />
<strong>te</strong>mpus, <strong>te</strong>mporis, s.n.; tiempo / circ<strong>un</strong>stancias, coy<strong>un</strong>tura / pro <strong>te</strong>mpore= según las circ<strong>un</strong>stancias<br />
<strong>te</strong>mpus , -oris, n. sien (sobre todo en pl., -ora, -um)<br />
<strong>te</strong>ndo, -is, -ere, <strong>te</strong>ndi, <strong>te</strong>nsum; <strong>es</strong>tirar, <strong>te</strong>nsar / <strong>te</strong>nder,ex<strong>te</strong>nder /dirigirse a,encaminarse hacia,<br />
<strong>te</strong>nder a<br />
<strong>te</strong>neo, -<strong>es</strong>, -ere, <strong>te</strong>nui, <strong>te</strong>ntum <strong>te</strong>ner, man<strong>te</strong>ner, sujetar / man<strong>te</strong>ner, re<strong>te</strong>ner<br />
<strong>te</strong>ner, -a -um tier<strong>no</strong>, suave, delivado / joven, d<strong>es</strong>de la infancia<br />
<strong>te</strong>nsus, -a, -um pp de <strong>te</strong>ndo<br />
<strong>te</strong>ntus, -a, -um pp de <strong>te</strong>neo<br />
<strong>te</strong>r, adv tr<strong>es</strong> vec<strong>es</strong><br />
<strong>te</strong>rgum, -i n <strong>es</strong>palda<br />
<strong>te</strong>rmi<strong>no</strong>, 1ª limitar, poner térmi<strong>no</strong> / <strong>te</strong>rminar, acabar<br />
<strong>te</strong>rni, <strong>te</strong>rnae, <strong>te</strong>rna, numeral de tr<strong>es</strong> en tr<strong>es</strong><br />
<strong>te</strong>rminus, -i m lími<strong>te</strong><br />
<strong>te</strong>rra, -ae f tierra, suelo / país<br />
<strong>te</strong>rrenus, <strong>te</strong>rreni, s.n. <strong>te</strong>rre<strong>no</strong>, campo<br />
<strong>te</strong>rrenus, -a, um adj de tierra, propio de la tierra, <strong>te</strong>rr<strong>es</strong>tre<br />
<strong>te</strong>rtius, -a, um numeral <strong>te</strong>rcero<br />
<strong>te</strong>rra, -ae, f.: tierra / la tierra firme / la superficie de la tierra, el suelo / tierra, país, comarca<br />
Terracina, ver Tarracina<br />
<strong>te</strong>rrenus, -a, -um.: formado de la tierra, de tierra, de arcilla / de la tierra, <strong>te</strong>rr<strong>es</strong>tre / <strong>te</strong>rrenal,<br />
mortal<br />
<strong>te</strong>rreo, -<strong>es</strong> -ere -ui -itum asustar, castigar<br />
<strong>te</strong>rrenum. -ii, n.: <strong>te</strong>rre<strong>no</strong>, tierra, campo<br />
<strong>te</strong>rrena. -orum n.pl. animal<strong>es</strong> <strong>te</strong>rr<strong>es</strong>tr<strong>es</strong> ( en oposición a los acuáticos)<br />
<strong>te</strong>rreo, ui, -itum, 2ª tr.: a<strong>te</strong>rrar, a<strong>te</strong>rrorizar, amedrantar / asustar, <strong>es</strong>pantar, poner en fuga /<br />
im pedir, hacer d<strong>es</strong>istir por el <strong>te</strong>rror<br />
<strong>te</strong>rr<strong>es</strong>tris, -tre.: <strong>te</strong>rr<strong>es</strong>tre, de la tierra, del globo <strong>te</strong>rrá<strong>que</strong>o / <strong>te</strong>rr<strong>es</strong>tre, de tierra firme ( en oposición<br />
a marítimo)<br />
<strong>te</strong>rreus, -a, -um hecho de tierra<br />
83
<strong>te</strong>rribilis, -e <strong>te</strong>rrible, <strong>es</strong>pantoso, horrendo, horrible<br />
<strong>te</strong>rricula, -ae, f <strong>es</strong>pantajo<br />
<strong>te</strong>rriculum, -ii n. <strong>es</strong>pantajo<br />
<strong>te</strong>rrifico, 1ª tr. <strong>es</strong>pantar, a<strong>te</strong>morizar<br />
<strong>te</strong>rricus, -a, -um <strong>es</strong>pantoso <strong>te</strong>rrible<br />
<strong>te</strong>rrigena, -ae m. y f. <strong>te</strong>rrígena, nacido o hijo de la tierea<br />
<strong>te</strong>rriloquus, a-, -um.: a<strong>te</strong>rrador (lenguaje)<br />
<strong>te</strong>rrito, 1ª (frec. de <strong>te</strong>rreo) tr. A<strong>te</strong>rrar, amedrentar frecien<strong>te</strong>men<strong>te</strong><br />
<strong>te</strong>rritorium, -ii n.: <strong>te</strong>rritorio<br />
<strong>te</strong>rritus, -a, -um pp de <strong>te</strong>rreo<br />
<strong>te</strong>rror, <strong>te</strong>rroris, m.: <strong>te</strong>rror, <strong>es</strong>panto (en pural= acon<strong>te</strong>cimiento <strong>te</strong>rrorífico<br />
<strong>te</strong>rrui, perfecto de <strong>te</strong>rreo<br />
<strong>te</strong>rrulen<strong>te</strong>, adv de <strong>un</strong>a manera <strong>te</strong>rr<strong>es</strong>tre<br />
<strong>te</strong>rulentus, -a, -um; <strong>te</strong>rr<strong>es</strong>tre<br />
<strong>te</strong>rsi, perfecto de <strong>te</strong>rgeo<br />
<strong>te</strong>rsus, -a, -um, pp de <strong>te</strong>rgeo<br />
<strong>te</strong>rsus, -a, -um, adj limpio, puro, <strong>te</strong>rso / elegan<strong>te</strong>, cuidado, correcto, intachable<br />
<strong>te</strong>rtiadecumani, -irum m.pl.: soldado de la decimo<strong>te</strong>rcia legión<br />
<strong>te</strong>rtianus, -a, -um, <strong>te</strong>rcia<strong>no</strong> (<strong>que</strong> aparece cada tr<strong>es</strong> días)<br />
<strong>te</strong>rciani, -orum m.pl. soldados de la <strong>te</strong>rcera legión<br />
<strong>te</strong>rtio (o <strong>te</strong>rtium); por <strong>te</strong>rcera vez, en <strong>te</strong>rcer lugar<br />
<strong>te</strong>rtius, -a, -um, <strong>te</strong>rcero<br />
<strong>te</strong>r<strong>un</strong>cius, -ii, m. La cuarta par<strong>te</strong> de <strong>un</strong> as o de <strong>un</strong>a cantidad de dinero (en gen. d<strong>es</strong>igna <strong>un</strong> valor mínimo)<br />
t<strong>es</strong>qua, (<strong>no</strong> t<strong>es</strong>ca) -orum, n.pl. lugar<strong>es</strong> d<strong>es</strong>iertos, region<strong>es</strong> salvaj<strong>es</strong><br />
t<strong>es</strong>sella, -ae, f t<strong>es</strong>ela (pieza cúbica para obra de mosaico o taracea<br />
t<strong>es</strong>sera, -ae, f.: dado / mil. Santo y seña, tablilla en la <strong>que</strong> se consignaba las órden<strong>es</strong> / contraseña<br />
t<strong>es</strong>serarius, -ii m.: soldado <strong>que</strong> lleva la contraseña<br />
t<strong>es</strong>serula, -ae f.: piedrecitas para obras de mosaico<br />
t<strong>es</strong>ta, -ae, f.; ladrillo, <strong>te</strong>ja / vasija de arcilla / cacharro / <strong>te</strong>juela o concha (qwue servía en Grecia para votar)<br />
t<strong>es</strong>tis, t<strong>es</strong>tis, s.m. y f. t<strong>es</strong>tigo<br />
t<strong>es</strong>tudo, t<strong>es</strong>tudinis, sf tortuga / caparazó<br />
<strong>te</strong><strong>te</strong>ndi, perfecto de <strong>te</strong>ndo<br />
<strong>te</strong>tigo, perfecto de tango<br />
<strong>te</strong>xi, perfecto de <strong>te</strong>go<br />
<strong>te</strong>xo, -is, -ere, t<strong>es</strong>ui, <strong>te</strong>xtum <strong>te</strong>jer<br />
<strong>te</strong>xtus, -a, -um pp de <strong>te</strong>xo<br />
<strong>te</strong>xui, perfecto de <strong>te</strong>xo<br />
thalamus, thalami s.m. dormitorio / tálamo, lecho nupcial / boda, himeneo<br />
Thal<strong>es</strong>, Thaletis, s.m. Tal<strong>es</strong> (filósofo griego de la ciudad de Mileto)<br />
theatrum, theatri, s.n. <strong>te</strong>atro<br />
thema, thematis, s.n. <strong>te</strong>ma<br />
thelogia, theologiae, s.f. <strong>te</strong>ología<br />
Themistocl<strong>es</strong>,-is m.: Temístocl<strong>es</strong> (célebre general a<strong>te</strong>niense)<br />
theoria, theoriae, s.f. hipót<strong>es</strong>is, <strong>te</strong>oría<br />
thermopolium, thermopoli, s.n. tienda de bebidas calient<strong>es</strong><br />
84
th<strong>es</strong>aurus, th<strong>es</strong>auri, s.m. t<strong>es</strong>oro, ri<strong>que</strong>zas<br />
t<strong>es</strong>tor, -aris, -ari, -atus sum at<strong>es</strong>tiguar, certificar<br />
Teucri, -orum m pl troya<strong>no</strong>s<br />
tibi tu<br />
Ticinus, -i m.: el T<strong>es</strong>i<strong>no</strong> (río de la Galia Cisalpina).<br />
timeo, -<strong>es</strong>, -ere, timui <strong>te</strong>mer<br />
timor, timoris, s.m. <strong>te</strong>mor, miedo<br />
tolero, -as -are -avi -atum tolerar<br />
tollo, -is, -ere, sustuli, sublatum; irr. levantar, elevar / quitar, llevarse<br />
tonitus, -a, -um pp de to<strong>no</strong><br />
to<strong>no</strong>, 1ª tronar,, hacer <strong>es</strong>trépito, hacer ruido / imper., truena<br />
tonui, perfecto de to<strong>no</strong><br />
tormentum, tormenti, s.n; catapulta, maquinaria bélica (en general) / tortura, tormento<br />
tor<strong>que</strong>o, -<strong>es</strong>, -ere, torsi, tortum torcer, girar, dar vueltas / atormentar, torturar<br />
torsi, perfecto de tor<strong>que</strong>o<br />
tortus, -a, -um pp de tor<strong>que</strong>o<br />
torreo, -<strong>es</strong> -ere -ui -itum <strong>que</strong>mar, abrasar, tostar<br />
tot, indeclinable tantos (tot..., quot; tantos ...,cuantos)<br />
totus, -a -um adj todo, todo en<strong>te</strong>ro, en<strong>te</strong>ro<br />
tracto, 1ª ocuparse de, tratar / llevar, arrastrar<br />
tractus, -a, -um (p.p. del v. traho) (traho) movido, llevado<br />
tradidi, perfecto de trado<br />
traditor, traditoris, s.m. traidor<br />
traditus, -a, -um pp de trado<br />
trado, -is, -ere, -didi, -itum entregar, dar, confiar / transmitir<br />
traduco, -is -ere -duxi -ductum trasladar<br />
traho, -is, -ere, traxi, tractum arrastrar, tirar de / sacar, deducir / atraer, captar<br />
Traianus, -i m Traja<strong>no</strong><br />
tranquilitas, tranquilitatis, s.f. tranquilidad, calma<br />
trans, (adv) al otro lado de<br />
trans, prep. de acu. más allá de, al otro lado de<br />
transeo, -is -ire -ivi (ii), -itum (v.irr) pasar de <strong>un</strong> lado a otro, pasar / pasar a través de, cruzar,<br />
atraversar / transformarse<br />
transigo -egi, -actum 3ª (trans ago) tr.: atrav<strong>es</strong>ar, traspasar // <strong>te</strong>rminar, concluir //<br />
tratar, transigir.<br />
transii, perfecto de transeo<br />
transitus, -a, um pp de transeo<br />
transiui, perfecto de transeo<br />
traxi, perfecto de traho<br />
transfero, -fers, -ferre, -tuli, -latum transferir, transladar<br />
trecenti, -ae, -a numeral tr<strong>es</strong>cientos<br />
tredecim, num. indeclinable trece<br />
Treveris, -irum m los tréveros<br />
tr<strong>es</strong>, tria; numeral tr<strong>es</strong><br />
85
trib<strong>un</strong>us, -i m tribu<strong>no</strong><br />
tribuo, -is, -ere, -ui, -utum distriburi, repartir / dar, otorgar, conceder / atribuir<br />
tributum, tributi, s.n. tributo, impu<strong>es</strong>to<br />
tric<strong>es</strong>imus, -a, um num trigésimo<br />
triennalis, triennale, adj de tr<strong>es</strong> años<br />
trienium, -i n trienio<br />
triginta, num. indeclinable treinta<br />
tri<strong>que</strong>trus, -a, um, <strong>que</strong> tiene tr<strong>es</strong> ángulos, triangular (tri<strong>que</strong>ta insula= isla trianguar)<br />
tristia, -ae f tris<strong>te</strong>za<br />
tristis, tris<strong>te</strong>, adj tris<strong>te</strong><br />
triticeus, -a, um de trigo candeal<br />
triticum -i n.: trigo candeal<br />
triuialis, triuiale, adj trivial, vulgar, banal<br />
triuium, triuii s.n. cruce de tr<strong>es</strong> cami<strong>no</strong>s<br />
Troia, Troiae, s.f. Troya, (ciudad de Asia Me<strong>no</strong>r)<br />
trophaeum, trophaei, s.n. trofeo, tri<strong>un</strong>fo<br />
trucido, 1ª d<strong>es</strong>pedazar, d<strong>es</strong>trozar / matar, as<strong>es</strong>inar<br />
tu, pron. pers. (Acu. Sing, <strong>te</strong>; gen., sing, tui; dat. Sing, tibi, abl. Sing, <strong>te</strong> y <strong>te</strong>cum) tú<br />
tueor, tueris, tueri, tuitus (o tutus) sum; v.depn.; pro<strong>te</strong>ger, mirar por<br />
tui, tu<br />
tuli, perfecto de fero<br />
trumpho, -as, -are, -avi, -atum tri<strong>un</strong>far, celebrar el tri<strong>un</strong>fo<br />
trux, trucis fiero, cruel<br />
tuba, -ae f trompeta, tuba<br />
tueo,-,- 2ª tr. velar por, pro<strong>te</strong>ger<br />
tueor, tuitus o tutus sum, dep. 2ªtr. mirar (c. acusativo i<strong>te</strong>r<strong>no</strong>) / pro<strong>te</strong>ger, velar por, mirar<br />
por, / man<strong>te</strong>ner / dirigir, gobernar<br />
tum, (adv) entonc<strong>es</strong>, d<strong>es</strong>pués<br />
tumultuor, tumultuaris, tumultuari, tumultuatus sum; v.dep.; alborotar, armar alboroto,<br />
crear <strong>un</strong> tumulto / <strong>es</strong>tar d<strong>es</strong>concertado<br />
tumultus, tumultus, s.m. tumulto, d<strong>es</strong>orden<br />
tumulus, -i m elevación, colina / túmulo, tumba<br />
turbo, 1ª turbar, agitar, revolucionar, perturbar<br />
turbo, turbinis, s.m. torbelli<strong>no</strong>, tormenta / d<strong>es</strong>orden, revuelta<br />
turpis, turpe, adj feo, d<strong>es</strong>agradable / inmoral, vergonzoso<br />
turpitudo, -inis f. vergüenza<br />
turris, -is f torre, mansión<br />
Tusculo:Tusculum, -i; n. Túsculo (c. Del Lacio; hoy Frascati)<br />
tu<strong>te</strong>la (<strong>no</strong> tu<strong>te</strong>lla) -ae f. pro<strong>te</strong>cción, defensa, amparo /salvaguardia / tu<strong>te</strong>la<br />
tuus, tua, tuum pos<strong>es</strong>ivo tuyo<br />
tutus, -a -um seguro<br />
uaco, 1ª <strong>es</strong>tar vacio, <strong>es</strong>tar vacan<strong>te</strong>, <strong>es</strong>tar libre<br />
ualeo, -<strong>es</strong>, --ere, valui,- gozar de buena salud, <strong>es</strong>tar fuer<strong>te</strong>, <strong>es</strong>tar saludable<br />
ualetudo, ualetudinis, s.f. <strong>es</strong>tado de salud, salud / bienenstar<br />
Varro, Varronis, s.m. Varrón<br />
86
uasto, 1ª devastar, asolarm arrasar<br />
uastus, -a, -um adj d<strong>es</strong>olado, arrasado / ex<strong>te</strong>nso, vacío<br />
uat<strong>es</strong>, uatis, s.m.y f. profeta, vaticinador / poeta<br />
ubi, (adv); (relat: donde, allí donde) / (in<strong>te</strong>rrogativo) dónde, en qué lugar, (dónden <strong>es</strong>tán)<br />
ubi, conj. uuando / +primum= tan pronto como<br />
ubicum<strong>que</strong>, adv en todas part<strong>es</strong> donde, dondequiera <strong>que</strong><br />
ubi<strong>que</strong>, adv en todas part<strong>es</strong><br />
-ue, conj (enclítica) o<br />
uectigal, uectigalis, s.n. impu<strong>es</strong>to, tributo<br />
uectigalis, uectigale, adj <strong>que</strong> paga impu<strong>es</strong>tos, sometido a tributo / relativo a los impu<strong>es</strong>tos<br />
uehmen<strong>te</strong>r, adv violentamen<strong>te</strong>, vhemen<strong>te</strong>men<strong>te</strong><br />
uehiculum, uehiculi, s.n. vehículo, medio de transpor<strong>te</strong><br />
Veientanus, Veientana, Veiemtanum, adj; de Vey<strong>es</strong> (ciudad etrusca)<br />
uel, conj o, o bien<br />
velle, volo<br />
velocitas, velocitatis, s.f. velocidad, rapidez<br />
uelum, uelim, s.n. vela (de <strong>un</strong> barco / toldo<br />
uelut, adv como / (+si) como si<br />
uenatio, uenationis, s.f.; cacería / juego de cacería (<strong>es</strong>pectáculo público con cazador<strong>es</strong> y fieras)<br />
uendindi, perfecto de uendo<br />
uendo, -is, -ere, uendidi, uenditum vender<br />
ueneror, ueneraris, uenerari, ueneratus sum (v.depn.); venerar, adorar, honrar<br />
uenia, uenia, s.f. venia, indulgencia / permiso / favor, gracia<br />
uenio, -is, -ire, ueni, uentum llegar, venir / acon<strong>te</strong>cer, suceder<br />
uen<strong>te</strong>r, uentris, s.m. vientre / comida<br />
uentus, -a, um, pp de uenio<br />
Venus, Veneris, s.f. Venus (diosa del amor, asimilada a la Afrodita griega / amor<br />
uer, ueris, s.n. primavera<br />
uerbum, uerbis, s.n. palabra<br />
uere, adv verdaderamen<strong>te</strong>, en verdad<br />
uereor, -is, -eri, veritus sum v.depn. <strong>te</strong>mer / r<strong>es</strong>petar, venerar<br />
ueritus, -a, -um pp de vereor<br />
uernacukus, -a, -um, adj vernáculo<br />
uero, adv verdaderamen<strong>te</strong>, realmen<strong>te</strong><br />
Verr<strong>es</strong>, Verris, s.m Verr<strong>es</strong> (gobernador de Sicilia acusado por Ciceron de corrupción)<br />
uersus, uersus, sm. línea, fila / verso<br />
uersus, -a, -um pp de uerto<br />
uerto, -is, -ere, uerti, uersum torcer, hacer girar / darse la vuelta, volverse haci /<br />
dirigirse a / traducir<br />
uerum, ueri, s.n. la verdad, lo verdadero<br />
uerum, adj si<strong>no</strong> / <strong>no</strong>n silum... verum etiam= <strong>no</strong> <strong>sólo</strong> si<strong>no</strong> también<br />
uerus, -a, -um adj cierto, verdadero<br />
u<strong>es</strong>tallis, u<strong>es</strong>tale, adj de V<strong>es</strong>ta (diosa romana del hogar, asimilada a la H<strong>es</strong>tia griega)<br />
V<strong>es</strong>talis, V<strong>es</strong>tale s.f. v<strong>es</strong>tal (sacerdotisa de la diosa V<strong>es</strong>ta)<br />
87
u<strong>es</strong><strong>te</strong>r, -a, -um, pos<strong>es</strong>ivo vu<strong>es</strong>tro<br />
u<strong>es</strong>tigium, u<strong>es</strong>tigii, s.n. huella del pie / v<strong>es</strong>tigio, r<strong>es</strong>to<br />
u<strong>es</strong>tri, uos<br />
u<strong>es</strong>trum, uos<br />
ue<strong>te</strong>ranus, ue<strong>te</strong>rani, s.m. ve<strong>te</strong>ra<strong>no</strong> de guerra<br />
ue<strong>te</strong>ranus, -a, -um, adj ve<strong>te</strong>ra<strong>no</strong>, viejo, antiguo<br />
ue<strong>te</strong>r<strong>es</strong>, ue<strong>te</strong>rum s.m.pl. los antiguos, los hombr<strong>es</strong> de la antigüedad<br />
uetitus, -a, -um pp de ueto<br />
ueto, 1ª vetar, prohibir<br />
uetui, perfecto de ueto<br />
uetulus, -a, -um adj algo viejo, envejecido<br />
uetus, ue<strong>te</strong>ris, adj viejo, antiguo<br />
uetustus, -a, -um adj vetusto, viejo<br />
ui, uis<br />
uia, uiae, s.f. cami<strong>no</strong>, vía / calle<br />
uiaticum. uiatici, s.n. bolsa de viaje, dinero para el viaje, viajero<br />
uic<strong>es</strong>imus, -a, um numeral vigésimo<br />
uici, perfecto de uinco<br />
uicinus, -a, -um adj veci<strong>no</strong>, próximo, cerca<strong>no</strong><br />
uictor, uictoris, s.m. vencedor, tri<strong>un</strong>fador<br />
uictor, uictoris, adj vencedir , tri<strong>un</strong>fador<br />
uictoria, -ae, s.f. victoria<br />
uictus, uictus, s.m. comida, sus<strong>te</strong>nto / modo de vida<br />
uictus, -a, -um pp de uinco y uico<br />
uideo, uid<strong>es</strong>, uidere, uidi, uisum ver, observar<br />
uideor, -eris, -eri, uisus sum parecer (mihi videtur, me parece)<br />
uidi, perfecto de uideo<br />
uigilantia, -ae s.f. capacidad de <strong>es</strong>tar a<strong>te</strong>nto / vigilancia, a<strong>te</strong>nción, cuidado<br />
uigilia, uigiliae, s.f. vigilia, acción de <strong>es</strong>tar en vela / guardia <strong>no</strong>ctur<strong>no</strong><br />
uiginti, num., indeclinable vein<strong>te</strong><br />
uilla, uillae, s.f v.illa (típica casa romaana de campo)<br />
uim, uis<br />
vinco, vici, victum 3.tr vencer, ganar, / tri<strong>un</strong>far de, superar<br />
<strong>un</strong>de, (adv) d<strong>es</strong>de donde<br />
<strong>un</strong>di<strong>que</strong>, (adv) por todas las par<strong>te</strong><br />
<strong>un</strong>guis, -is m uña<br />
<strong>un</strong>iversus, -a, -um en<strong>te</strong>ro, todo<br />
<strong>un</strong>quam, (adv) alg<strong>un</strong>a vez, en oracion<strong>es</strong> negativas: n<strong>un</strong>ca, jamas<br />
<strong>un</strong>us, -a -um u<strong>no</strong>, u<strong>no</strong> solo<br />
urbanitas, -atis f elegancia, cort<strong>es</strong>ía<br />
urbanus, -a um urba<strong>no</strong>, de ciudad<br />
urbs, urbis f ciudad<br />
usus, -a, -um pp de utor<br />
usus, -us, m uso, empleo, / utilidad, provecho / ocasión, / nec<strong>es</strong>idad / trato, intimidad<br />
ut, (conj) para, para <strong>que</strong><br />
88
utor, usus sum dep, 3ª intr.: servirse de, usar, utilizar, emplear<br />
utilis, -e útil<br />
utor, -eris, uti, usus, sum usar<br />
u<strong>te</strong>r, utra, utrum, (gen. utrius) pron.relat. a<strong>que</strong>l de los dos <strong>que</strong> / indefinido, u<strong>no</strong> de los dos.<br />
uva, -ae f uva<br />
uxor, -oris f <strong>es</strong>posa<br />
vacca, -ae f vaca<br />
valeo, -<strong>es</strong>, -ere, -ui <strong>te</strong>ner salud, <strong>es</strong>tar bien<br />
vallum, -in.: empalizada, vallado, / atrincheramiento, trinchera / defensa, r<strong>es</strong>guardo,<br />
amparo<br />
vallus, -i m.: <strong>es</strong>taca, rodrigón / <strong>es</strong>taca de empalizada / empalizada, vallado<br />
valetudo, -inis f salud<br />
vantas, -atis f vanidad<br />
varius, -a, -um variable<br />
Varro, -onis m Varrón<br />
vastitas, -atis f ruina, d<strong>es</strong>olación<br />
vastus, -a, -um e<strong>no</strong>rme, grande<br />
vergo -- -- ,3ª intr. <strong>es</strong>tar inclinado, mirar hacia (vergit ad sep<strong>te</strong>ntrione<strong>es</strong>: se extiende hacia el <strong>no</strong>r<strong>te</strong>).<br />
veho, -is -ere, vexi, vectum arrastrar<br />
vendito 1 (frecuentativo de vendo) tr tratar de vender, poner en venta // vender, negociar,<br />
traficar // os<strong>te</strong>ntar, hacer alarde<br />
venditor, -oris m vendedor<br />
venditum, -i n venta<br />
vendo, vendidi, venditum 3 tr.: vender<br />
venatio, onis f.; caza, *RUS / caza, como <strong>es</strong>pectáculo en el circo /producto de la caza, pr<strong>es</strong>a, animal cazado<br />
ventus, -i m viento<br />
Venus, -eris f Venus<br />
verbero, -as -are -avi -atum golpear, herir<br />
verbum, -i m palabra (verba dare = engañar)<br />
vergo, ,-,- 3ª intr. <strong>es</strong>tar inclinado, <strong>es</strong>tar vuelto hacia, mirar a / declinar; ( vergit ad<br />
Hispaniam= se extiende hacia España)<br />
verec<strong>un</strong>dia, -ae f r<strong>es</strong>peto, pudor, vergüenza<br />
vero.- adv.// conj por otra par<strong>te</strong><br />
versus, -us m verso<br />
versatus: verstus, -a, -um; pp de verso y de versor // adj. versado, práctico, experimentado<br />
verum, vero (Conj. Adv) pero, si<strong>no</strong><br />
verus, -a -um verdadero<br />
V<strong>es</strong>ta, -ae<br />
v<strong>es</strong>talis, -e De V<strong>es</strong>ta, diosa romana del hogar, asimilada a la H<strong>es</strong><br />
tia griega.<br />
V<strong>es</strong>talis, V<strong>es</strong>talis, -e s. f. (3) V<strong>es</strong>tal (sacerdotisa de la diosa V<strong>es</strong>ta).<br />
v<strong>es</strong>tio, -is, -ire, -ivi, -itum v<strong>es</strong>tir, cubrir<br />
ve<strong>te</strong>r<strong>es</strong>, -um m los antiguos<br />
veto, -as, -are, -avi, -atum prohibir<br />
vetus, ve<strong>te</strong>ris adj Viejo, antiguo<br />
89
vetustum, vetustus, vetusta, vetustum algo viejo, envejecido<br />
vexo 1 tr.: atormentar, perseguir, vejar, maltratar // sacudir,<br />
agitar, conmover // maltratar de palabra, injuriar,<br />
atacar.<br />
veho, vexi, vectum 3 tr.: llevar, transportar // intr.: (en p.pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong> y y<br />
en el ger<strong>un</strong>dio) ir, ser llevado.<br />
vicinus, -a -um veci<strong>no</strong>, próximo<br />
victoria, -ae f victoria<br />
victus, -a -um vencido<br />
vicus, -i m: barrio de <strong>un</strong>a ciudad, calle / aldea, lugar, pueblo / propiedad rural, al<strong>que</strong>ría,<br />
quinta, hacienda<br />
video, vidi, visum. 2 tr.: ver<br />
videor, visus sum 2ª (pas. de video) ser visto.<br />
vigilia, -ae f vigilia, vela, insomnio<br />
vilis, -e vil, d<strong>es</strong>preciable<br />
villa, -ae f casa de campo<br />
villula, -ae f casita<br />
vinco, -is -ere, vici, victum 3ª. Tr. Vencer, ganar, ser vencido / convencer / probar,<br />
demostrar<br />
vinculum, -i n atadura, vinculo, cuerda.<br />
vindico, -as, -are, -avi, -atum reclamar, vengar<br />
vinea, -ae f viña, parra<br />
vinum, -i n vi<strong>no</strong><br />
violentia, violentiae, s.f. violencia<br />
violentus, -a -um violento<br />
vir, viris, s.m. hombre, varón / persona<br />
vir<strong>es</strong>, vir<br />
virga, -ae, s.f. vara, bastón<br />
virgo, virginis s.f. adj virgen, doncella<br />
virgo, virginis, adj virgen, sin casar<br />
virginitas, -atis f virginidad<br />
virgo, -inis f virgen<br />
viribus, vis<br />
virilis, -e viril, masculi<strong>no</strong>, de hombre, de adulto<br />
virilitas, virilitatis, s.f. virilidad<br />
virium, vis<br />
virtus, -tis f valor, valía, virilidad (vir, -i)<br />
vis, vis .- s.f. irrg. fuerza, po<strong>te</strong>ncia, poder /violencia /<br />
solo en pliral: tropas<br />
visito, 1ª visitar, frecuentar<br />
visus, -a, um; pp de video<br />
visus, -us, m.:acción o facultad de ver, vista, visión<br />
vita, -ae f vida<br />
vitalis, vitale, adj de la vida, <strong>que</strong> da vida, vital<br />
vitiosus, -a, -um adj malo, defectuoso, / vicioso, corrumpto<br />
vitio, -as are <strong>es</strong>tropear<br />
90<br />
Acu s vim / abl. s.<br />
vi / <strong>no</strong>m. y acu. pl.<br />
vir<strong>es</strong> / gen. pl.<br />
virium / dat. y abl.<br />
pl. viribus
vitium, -i n vicio<br />
vitis, vitis, s.f. vid, viña<br />
vito, -as, -are, -avi, -atum evitar<br />
vitupero, 1ª considerar mal, encontrar defectuoso / criticar, vituperar<br />
viuax, vivacis, adj de larga vida, logevo / vivaz, con vitalidad<br />
vivo, -is -ere, vixi, victum vivir<br />
vivus, -a, -um adj vivo<br />
vix, (adv) apenas, dificilmen<strong>te</strong><br />
vixi, perfecto de viuo<br />
uicero, 1ª herir<br />
ulciscor, ulciscere, ulcisci, ultus sum (v.,depn.); vengar, castigar<br />
ulcus, ulceris, s.n. herida, llaga<br />
Ulix<strong>es</strong>, Ulixis, s.m. Ulis<strong>es</strong> (héroe griego)<br />
ullus, -a, um; indefinido algu<strong>no</strong>, / (en oracion<strong>es</strong> negativas) ningu<strong>no</strong><br />
ul<strong>te</strong>rior, ul<strong>te</strong>rius, adj <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá más allá, del otro lado, ul<strong>te</strong>rior<br />
ultimus, -a, -um; adj último, el <strong>que</strong> <strong>es</strong>tá más lejos<br />
ultra, adv más allá<br />
ultra, preposición de acu. más allá de, al otro lado de<br />
ultus, -a, -um pp de ulciscor<br />
umerus, umeris, s.m. hombre<br />
umquam, adv alg<strong>un</strong>a vez, en alg<strong>un</strong>a ocasión<br />
<strong>un</strong>da, -ae, s.f. ola / agua / mar<br />
<strong>un</strong>de, adv de donde / de dónde<br />
<strong>un</strong>decim, num. indeclinable once<br />
<strong>un</strong>decimus, -a, -um, numeral <strong>un</strong>décimo<br />
<strong>un</strong>decum<strong>que</strong>, adv de cualquier par<strong>te</strong> <strong>que</strong>, de dondequiera <strong>que</strong><br />
<strong>un</strong>deviginti, num. indeclinable, diecinueve<br />
<strong>un</strong>di<strong>que</strong>, adv de todas part<strong>es</strong>, de todos lados<br />
<strong>un</strong>icus, -a, -um, adj único, sin igual<br />
<strong>un</strong>us, -a, -um, (gen. <strong>un</strong>ius; dat., <strong>un</strong>i) u<strong>no</strong>, u<strong>no</strong> <strong>sólo</strong> / único, <strong>sólo</strong> él<br />
veho, vexi, vectum 3 tr.: llevar, transportar. Intr. En part.de pr<strong>es</strong>en<strong>te</strong> y ger<strong>un</strong>dio: ser<br />
llevado.<br />
ve<strong>te</strong>r<strong>es</strong>, ver vetus<br />
ve<strong>te</strong>rinarius, -a, -um.: relativo a las b<strong>es</strong>tias de carga, ve<strong>te</strong>rinario<br />
ve<strong>te</strong>rinarius, -ii m.: ve<strong>te</strong>rinario<br />
ve<strong>te</strong>rior, cp de vetus<br />
ve<strong>te</strong>ris, ge<strong>no</strong>tovo de vetus<br />
ve<strong>te</strong>r<strong>no</strong>sus, -a, -um.; aletargado, adormilado, amodorrado / soporífero, decaído, indolen<strong>te</strong><br />
ve<strong>te</strong>rnus, -i m.: viejos oropel<strong>es</strong>, antiguallas / modorra, fla<strong>que</strong>za, ex<strong>te</strong>nuación, som<strong>no</strong>lencia<br />
ve<strong>te</strong>ro, 1ª tr.: volver viejo<br />
ve<strong>te</strong>rrimus, sp de vetus<br />
vetitus, -a, -um pp de veto<br />
vetum, -ii n, cocsa vedada, prohibida / prohibición, in<strong>te</strong>rdicción<br />
veto, 1ª tr.; prohibir / impedir, de<strong>te</strong>ner / oponerse, poner el veto<br />
Vetton<strong>es</strong>, -um m-pl- los veton<strong>es</strong> (p. de Lusitania)<br />
91
vetui, perfecto de veto<br />
vetulus, a-, um.: algo viejo<br />
vetulus, -i m. viejo<br />
vetula, -ae, f vieja<br />
vetus, eris.: viejo, ancia<strong>no</strong>, antiguo, de otro tiempo,añoso<br />
vetur<strong>es</strong>, -um, pl. los antiguos<br />
vetura, -orum n.`l los suc<strong>es</strong>os o los hechos an<strong>te</strong>rior<strong>es</strong>, el pasado<br />
vetustas, -atis f,. Vejez, antigüedad / los tiempos antiguos, la antigüedad / larga duración /<br />
du ración del tiempo pasado, el tiempo, la edad / pos<strong>te</strong>ridad<br />
vexamen, -inis n.: conmoción, sacudida<br />
vexatio, -onis f.: agitación, sacudida, conmoción / tormenta, pena, sufrimiento /vejación<br />
vobis, vos<br />
vobiscum, cum+vobis<br />
vocis, vox<br />
voveo, vovi, votum, 2ª tr., hacer <strong>un</strong> voto, ofrecer, prome<strong>te</strong>r solemnemen<strong>te</strong> / d<strong>es</strong>ear<br />
vox, vocis f.: voz (del hombre o de los animal<strong>es</strong>) / sonido, to<strong>no</strong> (musical) / acento (prosódico)<br />
/ pron<strong>un</strong>ciación (vox rustica, pron<strong>un</strong>ciación rústica) / en pl., palabras,<br />
expr<strong>es</strong>ion<strong>es</strong> (voc<strong>es</strong> contumeliosae= palabras injuriosas) en singular; palabra,<br />
vocablo, térmi<strong>no</strong><br />
voco, -as -are -avi -atum llamar<br />
volo, -as -are -avi -atum volar<br />
volo, vis, velle, volui <strong>que</strong>rer<br />
vol<strong>un</strong>tas, -tis f vol<strong>un</strong>tad<br />
Vulcanus, ver Volcanus<br />
vulgaris, -e, vulgar, referen<strong>te</strong> al vulgo, ordinario, común<br />
vulp<strong>es</strong>, -is f zorra<br />
Zama, -ae f Zama<br />
92