21.06.2013 Views

Adiós César - Centro de Datos del Cabildo de Lanzarote

Adiós César - Centro de Datos del Cabildo de Lanzarote

Adiós César - Centro de Datos del Cabildo de Lanzarote

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

EXCMO CABILDO INSULAR DE= LANZAROTE<br />

CONSEJERIA DE SUVENTUD Y DEPORTES<br />

CENTRO INSULAR DE INFORMACLON JUVENIL<br />

DEPARTAPlENTO DE INFORMACION


CENTRO INSULAR DE<br />

INFORMACLON JUVENIL<br />

LANZAROTE<br />

ESTOS ARTICULOS HAN SIDO RECOGIDOS DE LOS SIGUIENTES MEDIOS DE<br />

COMUNICACION.<br />

LA VOZ DE LANZAROTE<br />

LANCELOT<br />

CANARIAS 7<br />

LA PROVXNCXA<br />

DIARIO DE LAS PALMAS<br />

DIARIO DE AVISOS<br />

JORNADA DEPORTIVA


i i<br />

I I<br />

11<br />

11<br />

l l<br />

-<br />

Conmoción general por la <strong>de</strong>s:iparición <strong>de</strong>l artista - lailzaroteño<br />

Todo el urte y la culrur~ <strong>de</strong> España esráiz <strong>de</strong> duelo por la pérdida <strong>de</strong>l genio <strong>de</strong> Lanzarofe', que<br />

falleció uver tar<strong>de</strong> en Asrecife corno co~zsecuer~ciu <strong>de</strong> u12 grave acci<strong>de</strong>r2te <strong>de</strong> circulaciórz<br />

11 Los PsLvns


--- - - - .- -m-<br />

CI Luto en Canarias por <strong>César</strong> Manrique<br />

-<br />

-<br />

- C<br />

se dirigía a sii casa en el municipio <strong>de</strong> Haría<br />

Ei pintor iar~zaroteiio <strong>César</strong> Maririque Cabrera falleció ayer en ii en la ~nstitución,<br />

Isla <strong>de</strong> os vocanes a los 73 aiios <strong>de</strong> edad, en un acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> 1 para 2lmorzar La muerte <strong>de</strong> pintor ha puesto <strong>de</strong> luto Lanzaro!c.<br />

circulación. El <strong>de</strong>sgraciado percarice au~omoviiístico tuvo lugar Todas la instituciones <strong>de</strong> la Isla han siispendido los actos<br />

minutos antes <strong>de</strong> las dos <strong>de</strong> la tar<strong>de</strong> en un cruce existente a previstos y han convocadc plenos extaordinarios para expresar<br />

mencs <strong>de</strong> trescientos metros <strong>de</strong> la Fundación que lieva su su condolencia po la <strong>de</strong>saparición <strong>de</strong> tina persona que iesume<br />

nombre cuando ei artista, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> realizar diversas gestiones 1 la i?!;toria reciente <strong>de</strong> la isla <strong>de</strong> los volcanes.<br />

El universal pintor lanzaroteño será enterrado hoy en el cementerio municipal <strong>de</strong> Haría<br />

Un acci<strong>de</strong>n eo acab6<br />

con la vida <strong>de</strong> <strong>César</strong> Manrique<br />

MARTIN MACHO<br />

-<br />

EGGN fuenles <strong>de</strong> la<br />

Gi~ardia Civ\i <strong>de</strong> Tr&iico<br />

<strong>de</strong> Lanzarole. el violento<br />

impacto se produjo<br />

en el costado d~recho<br />

<strong>de</strong>l coche <strong>de</strong>l pintor -un Jaguar-<br />

cuando, 'al inienlar reaiizar<br />

la maniobra para alcanzar ei<br />

carril <strong>de</strong> la carretera que conduce<br />

a la zona ~orle, fue alcanzado<br />

por un Toyoia lodoierreno aril;guo<br />

cuyo conduclor. al pare.<br />

cer. no pudo evitar el ChOCue En<br />

la referida intersecctón, situada<br />

eri Tahiche, existe una especie<br />

<strong>de</strong> roionda. Qiie obliga a lravesar<br />

!oda la calzada al esta! prohibido<br />

que os vehículos se puedan<br />

incorporar direclarnente a la<br />

vía principa' que urie Arrecife<br />

con Haria loda vez que el reierido<br />

'Cruce eslá consi<strong>de</strong>rado<br />

como muy peligroso dado el elevado<br />

volunien <strong>de</strong> Irálico que soporia<br />

El universal pirilor qiiedó alrapado<br />

en ei irler,or <strong>de</strong> su ai~lorn5vrl,<br />

por lo q u fue ~ recesario cortar<br />

las chape3 para rescalarlo<br />

Se encontraba sin seniido A los<br />

pocos m!ndlon <strong>de</strong>l percance,<br />

utia ambulancia que, casualmente.<br />

pasaba oor la zona. Iras- El lucria Impoclo dcla


<strong>César</strong> Mamrigue muere en. acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> circulación<br />

Un todo terreno chocó con el coche <strong>de</strong>l artisttr en e1 cruce <strong>de</strong> la Fundución que lleva su nonlbre<br />

LA PROVINCIA 1 Agencias<br />

Arrecife<br />

El acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> circulación<br />

se produjo en el punto kilomé-<br />

trico 2.450 <strong>de</strong> la carretera GC-<br />

5412 <strong>de</strong> Arrecife-Haria, justo<br />

cn el cruce que conduce a Cos-<br />

ta Teguise y a Zonzama, a sólo<br />

un centenar <strong>de</strong> metros <strong>de</strong> la<br />

Fundación <strong>César</strong> Manrique.<br />

Las versiones sobre la mortal<br />

colisión hablan <strong>de</strong> que al<br />

vehiculo GC-5412-W, marca<br />

Jaguar, que iba conducido por<br />

el propio <strong>César</strong> Manrique. in-<br />

tenlo cruzar la carretera para<br />

dirigirse a Haria cuando un<br />

Toyola Land Crutser mo<strong>de</strong>lo<br />

antiguo, con matricula GC-<br />

5540-S y conducido por Ma-<br />

nuel Vega Vega. irnpacló late-<br />

ralincnte con el coche <strong>de</strong>l<br />

artista, justo en el lado <strong>de</strong>l con-<br />

ductor.<br />

El acci<strong>de</strong>nte ocurrió presu-<br />

rnibleniente cuando Manrique,<br />

que viajaba solo en un vehiculo<br />

su propiedad, intentaba incor-<br />

porarse a la carretera general<br />

Arrecife-:-laría. momento en<br />

que fue alcanzado por un auto-<br />

nióvil todo tcrreno que circu-<br />

laba por Id zona, scgun inror-<br />

maron fuentes <strong>de</strong> la Cruz Roja<br />

La policid no ha podido <strong>de</strong>-<br />

terrniiiar Id causa exacta que<br />

provocó el acci<strong>de</strong>nte, pcro, en<br />

cualauier caso. Manriuue tenia<br />

que 'respehr un ~1.06 Segun<br />

fuentes consultadas por LA<br />

PROVlNCiA, el crucc en cues-<br />

tión está ajardinado y cucnta<br />

con vatios árbolcs relativanieri-<br />

te gran<strong>de</strong>s, circ~nstancia que<br />

pudo restar visibilidad a Cesar.<br />

El automóvil dcl artista quc-<br />

dó totalmente dcstrozado y su<br />

cuerpo aprisionado en el inte-<br />

rior, por lo que fue necesario<br />

utilizar pinzas cortadoras y ga-<br />

Los hidraulicos para ser exiraí-<br />

do.<br />

Cfsar Manriqiie salió con<br />

vida <strong>de</strong>l acci<strong>de</strong>ilie, pcro falleció<br />

en el momenlo <strong>de</strong> ingrcssr en<br />

el Hospital General <strong>de</strong> Lanza-<br />

rote, mientras quc el conductor<br />

dcl otro rehiculo sufrió hcridas<br />

leves.<br />

Parada cardiaca<br />

La jefa <strong>de</strong>l Servicio <strong>de</strong> Urgencias<br />

<strong>de</strong>l t-iospital General<br />

<strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, María Fernanda<br />

Pérez Diaz, dijo que <strong>César</strong><br />

Manrique ingresó a las 14.36<br />

-<br />

horas y piesentaba parada car-<br />

INFOGRAFIA PACO RlVfRO<br />

dio-respir~P~ria, a pesar <strong>de</strong> lo<br />

te, a los POCOS minutos, por el düccioii que prác:icarrierite hacual<br />

se le realizaron maniobras<br />

nara el hospital.<br />

lugar <strong>de</strong>l acci<strong>de</strong>nte, no pudo bia <strong>de</strong>jado dc existrr. Su cara<br />

<strong>de</strong> reanimación. qiie iesultaron<br />

La muerte <strong>de</strong>l artista Cesar<br />

extraer el cucrpo, todavia con no quedó <strong>de</strong>sliguradz, aunque<br />

inútiles. Un miembro <strong>de</strong> la<br />

Manrique puedc srr consi<strong>de</strong>ravida<br />

<strong>de</strong> Manrique, dada la im- la zona izquierda dc su tronco<br />

Cruz Roja infornió a Ele que<br />

da como una <strong>de</strong> las mas sentiposibilidad<br />

dc abrir las puertas sufrió directamenlc las conseal<br />

ser rescatado <strong>de</strong>l, vehicul8,<br />

das en su isla natal dada la<br />

presentaba tralirnatismo cra- <strong>de</strong>lanteras. Una ambiilancia <strong>de</strong> cucncias <strong>de</strong>l inipac;o. Miinri- labor ingente realizada por el<br />

neo-enctf;llico.<br />

rescate <strong>de</strong> la Cruz Roja, pro- que posiblemcntc no portaba el artista durante los Ultimos 30<br />

La fuerte colisión provocó vista <strong>de</strong> gatos y pinzas cortar ciniurbii <strong>de</strong> seguridad, ya que arios en <strong>Lanzarote</strong>, la cual ha<br />

que la zona <strong>de</strong>lantera <strong>de</strong>l asien- hierros, se <strong>de</strong>splazó al lugar <strong>de</strong> su cucrpo quedó postrado en cl conseguido lama internacional<br />

to <strong>de</strong>l conductor <strong>de</strong>l Jaguar <strong>de</strong> los hechos, extrayendo a CLsar asiento <strong>de</strong>l copilotc.<br />

gracias a su impronta personal.<br />

Maiirique se liundiera y queda- Manrique <strong>de</strong>l interior <strong>de</strong>l El coiiductor dcl vctiiculo<br />

El criterio uiiinime <strong>de</strong> la mara<br />

el cueqo <strong>de</strong>l artista apnsio- vehicu:o tras cortar las dos Toyota, Manhc! Ve a Vega<br />

yoria <strong>de</strong> las personalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

nado en el asiento <strong>de</strong>lantero puertas <strong>de</strong> éste.<br />

lngresó eii clifospitaBricner.ii<br />

la isla conejera es que la figura<br />

<strong>de</strong>recho <strong>de</strong>l acompaiiante <strong>de</strong>l Aii~qiie Cesar rnurib en el <strong>de</strong> Lanzarci:~. i'rr~sniabs<br />

<strong>de</strong> Manrique es simplemente<br />

I:E<br />

irrepetible. Muchos consi<strong>de</strong>ran<br />

wnductor. drt;ic!o :I In giilri vi- cciicru iiiEdiaj. personas que cit'ido <strong>de</strong> s3:cii humo. wlifica-<br />

.que con la <strong>de</strong>saparicion <strong>de</strong><br />

?= &l. iinpxlu A pesar viergri el cuerpa <strong>de</strong>i genial do <strong>de</strong> ieve pcr los resí>onsa!~lci.<br />

tic que oni amholancia <strong>de</strong> la ~ici!


CENTRO I fiT'SULA;.3 riz<br />

INFORMAK-IIE:?I.'J JV?iETP. L X .<br />

LA'l'aZ AROTE<br />

LA CARRETERA --- luOS QUITC A CÉSAR itSANRIQuE<br />

-.mica<br />

muer%e <strong>de</strong> nues o artista universal<br />

El artista laiizarotefio <strong>César</strong> Manriqii~ ingr-6 conducido por CCsar Mani-;m]uc, que sc dirigia a tirgenciíis <strong>de</strong>l citado hospital, la niuerte<strong>de</strong>Lésar,<br />

aycr cadjvei., a las: 14,36 horas, cn el Hospiral su casa tle llarfa, se sallu in stop y Iite arrolladi) sobrevenida por arada cardiorespiratoria, ftie<br />

Ccncrsl


,speclo en que quedor,tri los vehiculos occi~io~luoss en si polémico cruce d.? la Fdndacidn<br />

-<br />

ca <strong>de</strong> una<br />

da<br />

Manriaue ~erdía k vida en un acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong><br />

tráfico,' pr6cisamente a unos cien metros <strong>de</strong> SU El parte<br />

<strong>de</strong> 'Tasisrt. ciiyo pcrsoiial colaboró eii las iareas<br />

<strong>de</strong> auxilio.<br />

Sin eiribnrpo. el Iiicnc :iripncio lateral<br />

rccibido por el Jaguar <strong>de</strong> h'ldilriqil~' lii~ti que cl<br />

inisiiio sufricra Uii in~table dcietioro. h'isia el<br />

punto <strong>de</strong> qcc Cfsar quedó iri?icri,i!ineiiie atrapado<br />

cnire la niasa tlc hierros. siendo necesaria la<br />

iniervilnción <strong>de</strong> un vclikulo d: apoyo dc Cruz<br />

Roja, provitio dc gaiuc Iiitl:,itilictrc y pinrac<br />

cortadornr para extraer a Ctcrir. niin vivo. pcro<br />

niuy gravc, dcl inicrior dcl lurisrno.<br />

Cundaci6n<br />

Todo 10 médico rdl~idn qiie p,iJicr!>ii Inc i~iicriibroc<br />

<strong>de</strong> iü Ci7 Roja Y efccii\oe dc la Guardia<br />

Civil dc 1 ráfico y Policía Local procrdicrnn al<br />

Salvador Hemin<strong>de</strong>z laiiienlob!s puccso dtsputs<strong>de</strong> habr;sl'ecluadoel cvaciiación <strong>de</strong>l aiíis~a rnalhe;ido y dcl otro coric <strong>de</strong> las dos pueriac <strong>de</strong>l iurisiiirl dcl arlicia y<br />

Fotos: J.C. Ibrahím I ,J.L. Carrnsco ;rasla<strong>de</strong> dt un interno <strong>de</strong>l Ceiitro Penitenzi:rio <strong>de</strong> conduc:or. al ilospital Gerieral <strong>de</strong> Laiizaroie. Iras sacar su ciierpo dc enire loc Iiierros se<br />

l'ahkhc. se encargó <strong>de</strong> gestionar la iirgcnie almqiir iarnbiCn acudid al lugar una ambulancia proccdió a CI evaciiüciiiii al Hi>spiial C;ene:al.<br />

La isla <strong>de</strong> i2aiizaroie se <strong>de</strong>spertaba <strong>de</strong> la<br />

ceiiiro cii el que ingresó a Inc 14'36 horac <strong>de</strong> aycr.<br />

:sia ayer viernes. dra 25. cuti la irisle noticia <strong>de</strong><br />

prcseniando. scgiin el p;irlc iiiWtco oTtcinl Iaci-<br />

-m niueríe <strong>de</strong>l niir universal <strong>de</strong> sus Iiijos. el artista<br />

Iriado por la rccponsnblc <strong>de</strong>l s:rii~io <strong>de</strong> iirpenciar<br />

Césai Manriqiie Cabrera. dc 73 años <strong>de</strong> edad.<br />

dcl ciiado horpi!al. María ie:,ic PCrez Dia'.<br />

Eran aproxiinadnrne.;e- las dos y diez <strong>de</strong><br />

"parada cardi«respiraiorie. realizJndore las iii;i-<br />

!ar<strong>de</strong> <strong>de</strong> ayer cuandu ci vehlculo Jnguai<br />

niobras dc rcaiiiiiiación Ii:ibiiiialec. s~cndit L


S ibin adquiiido piedra para realiwr unas peque-<br />

P obras en sri cara <strong>de</strong> 1-laria con lar quc estaba<br />

,iy ilusionnilo.<br />

-<br />

Dcspuéi <strong>de</strong> iiis compra. cn Anccile.<br />

calnino <strong>de</strong> Haria. hlaiirique viiii6 la Fundación<br />

ie llcva cii ncimbre. don<strong>de</strong> coiiienió a ruc rn5s<br />

iirnoc c«Iab(~rad»rei rii t~lidao:ión. pueio que<br />

-mhia Icigrado icriiiinar <strong>de</strong> rcdaciarcl diccuiso que<br />

ieiiía {)rebirlo lecr m,iñana díirniiigo. 1113 27. cn<br />

'-ineor. con iiiolivo dc la ce1chi:ición dcl Dia<br />

uniJinl <strong>de</strong>l 'ruririii~i<br />

dircurso que no leyó<br />

(21 1)3re~cr,


<strong>César</strong> Munrique <strong>de</strong>samr6 bajo la %erra <strong>de</strong> Haría<br />

A la una <strong>de</strong> la tar<strong>de</strong> 3snskr6 largar la mica da coapoas insepulto en la<br />

Iglesia <strong>de</strong> San Ginés<br />

Don~ingu Rlvero --<br />

El anicia Ianzaroieiio Cfsar Maiirique sera<br />

entenado Iioy en el ceiiienixio dc Ilaria. ir.unicipio<br />

don<strong>de</strong> vivia <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace irea a:ios y por<br />

<strong>de</strong>seos expresos <strong>de</strong> Manrique su ciierpo dcscarisari<br />

bajo iiena y no <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> ningún iiicho.<br />

regun expresaron sur tnis allegados coluboradorer<br />

El gran airior que sentía Maiirique por !a<br />

Naiuraleza Iin hecho que su úI!inia vol;iniad sca<br />

la <strong>de</strong> eciar cari en coniacio direcio con la iierra<br />

<strong>de</strong> su isla.<br />

El Kreiro con el cucrpo <strong>de</strong>l excepcioii;il<br />

anicia <strong>de</strong> lniiia iiiiiiidial cnlilri dcsdc la capilla<br />

nrdieiiie. que re Iia inrialatlo eii cl Ilospilal<br />

liisular <strong>de</strong> 1,acizaroie. 3 panir <strong>de</strong> la iitia iiieiios<br />

ciiano dc 13 !ar<strong>de</strong> y ccr3 ir:i:ladado a Iio~iihros <strong>de</strong><br />

iodo el puchlo dc Lunzarc~ic dtr<strong>de</strong> el initino<br />

cci)rrr> Iiu\liii;ii;irio ;i lu iglceia dc Saii Ciiii6s<br />

doiidr se realizará uiia mica <strong>de</strong> "córpore iri<br />


El proyecto <strong>de</strong> la rotonda acabar6 con el fatídico<br />

stop que acub6 con la vida <strong>de</strong> iiYanrique a sólo<br />

unos doscientos metros <strong>de</strong> su Fundación<br />

[ - - 4 - - - + - -<br />

Aspeclo en queiloron lo; vetvc~lo, occ,dor Ik! CPJCC, C S C C ~ ~ d~l ~ O tuales, siendo csias inf~ctuosas y<br />

El crlerpo <strong>de</strong><br />

<strong>César</strong> quedó<br />

afrup~do<br />

~stfre /OS<br />

: hierros <strong>de</strong> su<br />

a~.f~m 6 vi/<br />

la cnrrcicr3 ccnt:rnl .Clrrc::ilc- 1liin;i.<br />

jubio tn el i.mc siiuatio 3 uno? 200<br />

mrrior dc SU Fluiid.xión.<br />

Atrapado entre<br />

hierros<br />

Coi.:.u COPSC~IJC~::~~ (IcI<br />

ilijquc. Mlnripc. sufrió hcnilx<br />

i.!;~:,::~:;ii)lc SiiCZiU. dcspuis <strong>de</strong> haber<br />

~:cci;~ado cl iraslndo dc un inicrno<br />

dci Ctniro Pcniicnciano dc 'Talúclie.<br />

sc cncarc0 dc ~rsiionar la urycriic<br />

tvail~,:cióii dcl ,irt!sia rnalhcrido. y<br />

:-;:S[; cuiidi,~:~t;i, al 1-lospi~al Gt:rieíai<br />

ic Lanzarcic, aunque también<br />

3i'id;0 31 /usa! anibulari~ia <strong>de</strong><br />

l'asisa. cuyo prsonai colaboró en 13s<br />

produciendosc la mucrie a ;as<br />

15'20 iioras" <strong>de</strong>l mismo día.<br />

A padir <strong>de</strong> esc monicnio.<br />

cl Hospiial Gencral sc convemi<br />

en un nó Iiurnano, <strong>de</strong>sfilando Imr<br />

el niisrno numerosos amigos personriles<br />

<strong>de</strong> <strong>César</strong> MaMquc, autondadcs<br />

insulares, <strong>de</strong>si~cados lidcres<br />

politicos y numerosos


CENTRQ P r4 ,) W P-.AR-<br />

INB~DW.M*@?&oT'c-K


Lii la iartlc d; 7yri sc SJCCIJICrori<br />

I;I~ nianircstacionus dc LO~~Cieiiiacióii<br />

y snrprcsa por liaiíc dc<br />

la' piiirciii;iIcs :iiiriridaJcs rlc l:i<br />

isla y (le fiicia, asi cüiiio dc los<br />

aiiibiciiics ciilliiralcs ijiic ~~(IcJruii<br />

la 1igu;a dcl ~alaliiic!iic dcrali~i'ccitlo<br />

nrii:i~Césai.Alanr~qiic.<br />

»csdc las 4 dc la iaidc. las scaccioiica<br />

llcgabaii :i csi;i iciiaccii5ii a<br />

riliiio coiiliriuaclo y cii e! inisiiio<br />

sciiiiclo. iliiior y pcsar por iinci ílc<br />

las licrd~~las iiiás gr;iiirlcs qiic ti3<br />

siirritlo csiu isla cii los blliiiios<br />

L~CIIIP~~.<br />

LI Alc:ililc rlc ArrcciTc, .IosC<br />

Maria iispii~o, dilo inu iciicr :)ala-<br />

hin "liar,i cxprc.;ar cl Iioi!di> 11c-<br />

531 ijiic iiiu prod.ice Yo crea qiic<br />

1 ~,i,i;.ai.!itc, ., y cii gci!cral lotlns 1;)s<br />

isla? iciilcii c\i;i ~sascciitlcnl:ii<br />

pkrcl~cctcrra, \i:cprc- a s c ~ r q i ~ i i ~ i . Eiiirc la c:iiiiidrid dc co~n~uiii- rciioinbrc iiilcriiacioiial, crceiido<br />

a Ccscir Manriqiic L.!cv;ib~ iiii siilci~~ic tlcl C-~bildo. ii'rr.? así los lo sc prc,gui;lO si rsi..; il ilia ,:': ¡ti, cadc qiic 1lcfi.ircii cii 1s Inrdc <strong>de</strong> cii sil gciiic iiiia sensibilidad cdailc!;iiiiocr.<br />

ci Tuiiiio coii iriuliiiud<br />

<strong>de</strong> proincs;is y csn cs la !?iciia qiic<br />

priii1c:.os iliC,i:iCi'(


Foto. AinaOeus C;ciiriniersDach<br />

Los rectos tnufialss <strong>de</strong>l a$ista lanzaioteño reposan<br />

ya bajo la fierra <strong>de</strong> Hafia predilecto<br />

SU último <strong>de</strong><br />

k+iks d: !~I!IL~(>!~~OS, ;ir-<br />

[Islas, au:oíidndc-s <strong>de</strong> coda In regióc<br />

y ::!i:iicrsos in!eltcttinlzs. :in?ie-<br />

rcri i?I rnsn3o día 26 dc septicnibre<br />

L.~S dos ??e; norias cic Monriquc J!lsria y 4rripcr0, no podinn creer<br />

que 01 ~7Tt~src7<br />

hubía muerlo<br />

adiós la isla, al hijo ti artistd mi?<br />

<strong>César</strong> Manrique, al constir~ir su<br />

selxlio una <strong>de</strong> !as mayores irlanifeslaciones<br />

Iiumanas producidas<br />

cn lii isla en los últjmos años.<br />

El Último adiós<br />

Cicritos Ss personas<br />

se habían congreg;ido a lo [arco<br />

<strong>de</strong>l tr-nyecto corripreridido eiitre el<br />

Ifospital Insular y la Iglesia <strong>de</strong><br />

San GinCs, para ver pasar el<br />

coite,jo fúnebre y rcndir así su<br />

último adiós al tiiuvceal artista<br />

lanzaroteño.<br />

Los restos inortales <strong>de</strong>


h4an@ue<br />

habia<br />

expresado su<br />

<strong>de</strong>seo <strong>de</strong> ser<br />

enterrado en<br />

Hah<br />

Manrique fijc:oii trasiddados dcs<strong>de</strong><br />

la capills ardiente, i:isialada en el<br />

Hospi!al Insular dc t.anzarote, a ia<br />

iglesia 1)un.wjuiai <strong>de</strong> Sari Ginés<br />

sobre las 13.15 horbs <strong>de</strong>l pasado<br />

5ábad0, Iinas 23 horas <strong>de</strong>spués <strong>de</strong><br />

su muertc en el uágico ncci<strong>de</strong>nie <strong>de</strong><br />

c!rculacii,n oiiiirido en el cruce <strong>de</strong><br />

Tatiíclic.<br />

lJnn auténtica ~nu!iitiid aba-<br />

rrotaba ianto la iglesia <strong>de</strong> S~II<br />

Ginés conlo la plaza siluadn r?n ¡as<br />

IIIIIIC~IT.~IO~~S, COI¡ bastante ante!acion<br />

a ia llegatla dr: los re>!cs<br />

riionaies <strong>de</strong> CÉsic. Caras tristes y<br />

ojos ilor~sos agiiardaban expcctantcs<br />

iu llegada <strong>de</strong>l cueno <strong>de</strong>l<br />

ian~aro(cRo más iniponarite <strong>de</strong> [odos<br />

los tiempos.<br />

S:? cumplió oí <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> <strong>César</strong> u1 ser c~iil~rrorjn en iltrría bujo<br />

iierrfl.<br />

Aplausos y vivas intenor <strong>de</strong>l irii~ylo, cuarido in S:g;!irndr; ios <strong>de</strong>szos <strong>de</strong><br />

honiib'a dio co:rienzo, c! silenc:o iv!~lafirirjue, su clierpo fije warlauado<br />

Esa rnisrriii iiiasa humana cir, ~bso!uto. S6!o se escucli~bar! <strong>de</strong>si;e !Iv:cile hasta Huía para ser<br />

rplnudib cu;i Sicna y cn!c "vi- alg,!nos j1ar:tos <strong>de</strong> biniliaíes, ai- ::;,ti:r:;cio hej:: la tier;a ael valle eti<br />

\,as" ;i Mann


aJq a:oiezuel opoi anb ed 'ea91 el<br />

-UIOL( (a A oipaw lz a!lua e!uow ua le~riadsa u1usiuo6elord un e6<br />

ie el algisod lase& ~ ied epin ns -u31 a!peu anb ejed 'ielnsu! IaAiu<br />

A aiie ns ;~JEPSUO~ ua sciebai<br />

onnl ou /) os!eied o311uaine un al<br />

e eq3aq ias epand anb sowes<br />

-uad eiqo elsa eied ~Oi3r?llO<strong>de</strong><br />

-oiezuel ap ia3oq oúns uainb e el,> arib opilied ap z6alos ns e eq<br />

ewiupue ajua6 eiiiei ap a!euaw -eiepe al zaijwey 'a1uauisn6~<br />

-04 OU103 'seioi SZSOJ ovueiisod<br />

-op uo:anj so~alueiiaa se]s!inl A<br />

soiieue3 ap snua3ap 'elstlie iap<br />

aiqtuou la cnail anb u013epunj<br />

el e aluauieisn! a3npuo3 anb ei<br />

-aia!ies el ua 'aluapi33e jeiel la<br />

ofnpoid as apuop ieünl la u3<br />

~:uca:ued un eiinii<br />

-su03 as apuop 'e!ieH ep ese3<br />

aanu ns ap sauipieí sol las<br />

uapend ouio3 'alqinbase A alqel<br />

-!sue.i ssui ie6.il un e aflbil~ely<br />

res93 ap Sü~eIiow soisai SO\-'<br />

ispelseii eizd seunl~od0 ueas<br />

apiei vias eA 's$uaüiepeis~i6 anb sauoime se1 iapuaidu~~~<br />

-sap 'seiauoler ep sai3adsa sa cyepio3e uelqeq 'oiialuaui33<br />

-sa ua 0p~3 ueq 3nb 'soi3Iuer1 lap el~aod FI ua 'salliiv olawJe3<br />

-xa A son!leLi 'soilo soq3nu eied e aple3je o~doid la oilsanu aluel<br />

owu3 'leca3 ered anbune ','so! -ap eqeluo3 ow02 le) A oiieuip<br />

-3aAoid eA ua!s!ra= olip '1~13 -Joeilxa ouald uii !:oJeiqaja3 'els!<br />

01 e ~ 'so;la ~ d ropo1 ua sepuo;oi el ap sauo!3eiodi03 SPI sepa!<br />

ia3eq ap pepisa3au el eqezviai oqsaq ue!qeq anb ieriE! {e 'ezoq<br />

-ed raiiwe~ uenr oidoid la A sal -e3 el e ra;!wetj u-rir 'apie3je r,s<br />

-Janw ~e3onoid eied seiweii se1<br />

-3ajiad 'a)Lleuieip un sa3ni~ sol<br />

ap c;uew el ap beqe-iii!cdsap<br />

u03 'e!ie~ ap szd!3!uiiw so-[<br />

ui~olelan la tia e:a!iin>o anb<br />

IP~R! j? 'o: isluaw-3 la uk s2;iias<br />

n+ei<br />

-nicI ueqe!sa a,iv sol scpol -ow euii;:n ris 'o~riu: .o/\e 6ari!3<br />

-iunlu sns uoiifiol ar' ociari-?<br />

10 0Ai:SB)a 5:>?2 C':JCH 30 Ci8iii'*J<br />

G;->#'?:Ui ,( !CliJgJO eUOJ1<br />

-!yti a;i saiot; i c¿dn;.:u 3;> Ceis,!<br />

ejurinv (a :s ~ : ~ W J U "no r, v:<br />

se:] ,t.,io,?,:~.)~~ í. :!?ni %S b 21 a<br />

~UOSJ~C Z?I di7JC4 S~IJ~IW!~.~J$?J~E<br />

iluesiaw ol.ietq A salti,ó I Saplll opiiolop ap aiadse zun i r:cx!<br />

-i13e eilu03 ietpnl anb onnl ?a3 el eqelaljai as los la iod so9<br />

an seiiiei anb 'rl~~lir) ieiua6 la iun3 soiiio scisa sopol u7 -<br />

eiod own!sgid oln!i) e 53i)a!3~111<br />

anbt~ue~q<br />

-sip Jeliiilos ap SSI~IJJO~ ua ueq<br />

iesg3 e s$!?e oui!:ln la iep eied<br />

-slqeq elsl el ap oisaiipeid OIIH<br />

'al~'ei3adxa Cpi,OlO[> 'CWSiUJ<br />

OUJCi3 le593 0


Ln isla <strong>de</strong> Lanziiioic qiicdó ii;ir;:liuda po: <strong>César</strong> ?vl:inricjtic. Er.iiq :as ilut.: y iiict1i;i dc la<br />

completo eri 13 ~nafiniin dc nycr cu~iido rnilcs tnrdc cr::,ndo el i6rci;o coi? ci siiri.;>ci tlc CE:;lidc<br />

icinzarotcEos y dccciias dc pcisoiias Ilcg,!das Manriclue s;ili;i tl*:~.i~ 1:) capil1:i :ii.iIieii~c c!cl<br />

dcsilc tcdos las riiiconcs ilc Esl?.ii;a it co~igrc- I-ior~~iiiil Iii$u!:ir iic L;i:i;,iroic p;ii.;i clirigirrc<br />

ra:oii cri 1.1 citidad dc ArrcciTe y sil :I i?iiinic!- 11 i:i 1g!c~i3 d: C:JII Gli.:í:i doiitlc sc se<br />

pio <strong>de</strong> Haiin paia dar CI bl!i,!i:i ad:As al nr1isi:i cclcbro un:i i?iisa corpoir. ii::.:pulto. Aunijuc<br />

cr; 1111 priiicipio se :iiiuiició que el corlqo Ii0;icbi-c<br />

ib;i 3 rccori.cr n pic las priricip;ilcs callcs <strong>de</strong><br />

Arrccife, posici-ior-rncnic 6 <strong>de</strong>cidió h;icerl


CENTEZ.0 x Jh IJ' Yd A T< % -7 y-a;<br />

I NWTC3E?F;rlíPL$=3 1P. CJF-4 3 W !JEF*- : 21-<br />

LANZ<br />

--c.:%ROTF:<br />

----<br />

Luto en Canariss por CBsar Manrique 1<br />

--u-- -<br />

---- -- -<br />

Des& las dos <strong>de</strong> la tarclc dc ayer, ¡os restos mortales <strong>de</strong>! c:imir!ai <strong>de</strong> i;na car:etera iúrizcira!cfia, Miles <strong>de</strong> conejeros. que<br />

uriivursal ai-ticta ianlarn!efia Césa, ti4inriqiie repasa: en el i?=1~"ií:r~;i y Ilorarori en ?i postrer adi6s a Cesar, reprcscniantcs<br />

comenterlo <strong>de</strong> Harís, abrazada a la :;erra vclcanica qtiy tanto @e ivdds !as isi;is y organismos, as1 como una rcpresentaciiJri <strong>de</strong>l<br />

amh v a ciiya <strong>de</strong>fensa y ciiidado <strong>de</strong>dic0 setenta y tres 9rir:s cic I~:;CIS!E~!CI <strong>de</strong> Cu~~.jItti;i. tectirnoniaron el adihc <strong>de</strong> los canarios a<br />

una friictífera vida, cerceriada du ~o,~ri;.i<br />

Togas la Islas prc;entes en el erriocioriad;> - -- ajie; @ ir?s~~st~tuibIe artista larizaroleño u<br />

La tierra csne era se abra26 con<br />

el más univ <strong>de</strong> sus hi<br />

AOOiFii SAPITAYA. En-iiadn Crpes,al<br />

, Lanxuate<br />

-.<br />

--<br />

L<br />

- ;:o: los ;iiulait:s <strong>de</strong> organiirnos<br />

~Ub:icos. c~iiu<br />

ANZbRüTF iIt.ijiiii,b<br />

nycr, y ori ella Car~a!tae,<br />

eiileia, represeiilada -,.,--,e<br />

ralcs y económiCos, al mhs un:.<br />

versal <strong>de</strong> Itxius lur, c.af'iaiics, a<br />

Cesar Mer?'iqrie Cabreia. artista<br />

<strong>de</strong> riucs!ru $):lisaje y. rii+iy err a;pectai,<br />

<strong>de</strong> su tsk. iiira <strong>de</strong> siir;<br />

granilae ohws qiic qirei!ará<br />

cornc la im:igen octfecta <strong>de</strong> ha:la<br />

b6rida zuedr ei hornke iiic-<br />

;orar .ici !:O?il~ts! ~ucirr$"I<strong>de</strong><br />

e CL.II~PI~!(I~ 18 l.lbr~( ,le1 C!e;;-<br />

Onr<br />

Lanzarole, anonadada<br />

!cnido riijnca, ili Irornbto q!lc la<br />

saiv6 <strong>de</strong> la cspeci,laci0n y ia rapifia<br />

v la nievh hasla ias colzs ric?<br />

adm:ración <strong>de</strong> :as sus iinorü<br />

goza o11 lodo el rrisodo. E:; las<br />

piaras r:ii !a$ r:at~:~rio:, en iiis<br />

ciirrillos, iodos hablaban <strong>de</strong> (;esa!<br />

y no saiia n: urca trase ncgj<br />

!¡va. ccliio no fuoiitri las rlirqidns<br />

al maidkto cri:ca v a la nanía<br />

<strong>de</strong> lüs ~e~~orisables <strong>de</strong><br />

Obras Piitilicas do Ilnwr las<br />

loborador ?o la cera <strong>de</strong>¡ C:eador<br />

y iiii njemplc N seguir oar Iodos,<br />

pava que n-S cLs;?;r!os sin1iei:do<br />

otgu:locos <strong>de</strong> Cesar y para que<br />

sir obra 110 ?e verda :iur,crs.<br />

Fepd Dámdso, ancnahcc<br />

sir! dar cr61J;I.i !cidavia a cite<br />

qijter; esluvicra <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l fbre-<br />

R<br />

estiipida en un cruce 1 aigi.'i?ri ~ u dic s liza lec~ióri <strong>de</strong> amor por su tierra<br />

1.0 cl~ie locloa ve!a;.wr f~,ria cl<br />

mi!>,xo <strong>César</strong> viialisla <strong>de</strong> stem<br />

pre nos resurda 13 Ia:ma <strong>de</strong> ser<br />

a2 acjiuél a qvi0.i innla qiiiso y<br />

idinii6. "En infinidad ;le cca .;o-<br />

$-es le prngiinlé a (;Asar oe d6n<strong>de</strong><br />

le \,enla ose ~orbo!Ori <strong>de</strong><br />

i<strong>de</strong>as que le haciari !iacer osas<br />

<strong>César</strong>, vive<br />

gnniales parliendo <strong>de</strong> una pie-<br />

dra o <strong>de</strong> eiemenlos nimios <strong>de</strong> la<br />

N'luialeza 9ecuerdo que esla-<br />

hanos naseando por In playa y,<br />

cnI??c,,es, se par6 er, unos<br />

chaicos, unos charcos pequefii-<br />

los <strong>de</strong> esos q<strong>de</strong> Iiav a montones<br />

en todas nuestras playas, con<br />

M!g&isl Zarolo P.qt.lle<<br />

dospist~, como le pash n CXsar,<br />

-apue<strong>de</strong><br />

origina! 1ü !:reparable Irri-<br />

tClJ!-TA;:;A iinperd~ridbl~ celsbiai' lioy, el 1.a gran o~finiracisn qur. siempre sen!¡ por el ar-<br />

Qüdia.<br />

Día hlundial <strong>de</strong>l T~rism.~, s'i1 <strong>de</strong>dicar algo 11sI:i sii 2k.i~. ,re conou]? hacia un3 irieviiabie<br />

Todo.; eronerctbsrb i!c: cuipn al<br />

n!is q<strong>de</strong> un en1,añahIe recue7do al ca- an;iv;id q ~ Lri 3 lo5 i!:tim»s 6-35 anos ha sido eri<br />

cortduc:ur <strong>de</strong>l Tu~c?~!, Maiiuel balieio aidai q~ie logr6 Iut,u1ar con el paisaje <strong>de</strong> repei8i.as c ~~i?s .:~-&s, la biúi~la que orierila ai ca-<br />

Veya. tiorribie que se o~ull,:i, Ea- 1 ia arqbilt~lura. En cs!a jornada, la rei;exiOr! qiir '-rii-isnti? Iiax iss cercdniis <strong>de</strong> nuevos rnundos.<br />

bedor cie cjiro siempre Il~>ia:3 %:>- merece la efem8ridr. prcpongo que ia <strong>de</strong>dique- visthcs ..~~,i.a-ner:t<br />

-, .. a ia mirada <strong>de</strong> hombres<br />

b?r: si el t!>ilignia <strong>de</strong> ezlt: Mal sc- iiios a iin t cimlxe que na::aj cEn cmaitr. <strong>de</strong> eco- G,:!?~: L'i-;di Ma;?:ique<br />

ci<strong>de</strong>nle, pese a que hizo ia poco ltig!cta y que empan~ su vtCi en tundir 'a arqui- Co!i ili~5,:'ij lia:a!n3~ hace uno6 días sobre sus<br />

q~ia piMia hncot por fwlaric: lociiti,a vivii co~ el pecuiia: ci;l?rnc da nuesira<br />

pioyr;c!3:? Fnra la realizacibn &; Mirador <strong>de</strong> ñan-<br />

El icyi?!ldari:i<br />

Iierrz ~1.i :a:do coriio arma iiindarnerital la ima-<br />

Pf>jii~ iQ Airt?i:r-<br />

dama nn Gran C?naria. De Fueríevcnlura, rnc <strong>de</strong>.<br />

ti?, con s!i ~wzarrhn dolorioo,<br />

g!na?ihn. y ioma elemenlo bJslco, iJ piedía <strong>de</strong><br />

fi-<br />

cia qJe -,su rnagica arqui!eclura liad~;ioníli, esta-<br />

Iaga. El resbtlado consegdidI rtisi~liz lan rriaraviiosofaha<br />

aln.:c una rnkquina Ira<br />

ría presents en al Miradoi <strong>de</strong>l blcrio <strong>de</strong> Velosa.,<br />

!!oso carro espec1acu;ar.<br />

i;ti;i~rr;ici y rxplic:nl~fi n :i>dn:; :w<br />

y f!ra!menle me reprochaba -el retraso en la iliau-<br />

Caoa.,as, esla eri oeuda cori Cesar Manrique,<br />

prcscnies en in tnrti~lrn, la rnaldi-<br />

-j ¡os canar'on !errcnc.s ~LIC: saldarla, siendo cagurü-61<br />

<strong>de</strong>l Palma!e;o en La Goniera- <strong>César</strong>,<br />

ta d~lorer~cia que había ei:lre la<br />

tia!->?jaba en la acluadad en un amh;cioso propaces<br />

6e dúi conl~nu!oad a la encornizblo labor<br />

vrds y !u rnvo;ie icidn ul c*r;lu.<br />

,J/ . ., .', ... Y, ., . ,'. ~ iraiilirú c y w sii ti~~n!~~lób!i: volintad <strong>de</strong> ytc': .i:!9 ?H ii~rlrá n:!~ ;iron!o en su Isla da vd<br />

por, tniio c! T)oic;r. loc!a ',a ss:rci:stru.rnoc<br />

on:a segur SUS pa?cr, Que no eran<br />

canes, ~~:!1~1~ p:ezas I~ndamenlal~s estaban a<br />

$2 %c COriCCnLrut'a, p3ci3 9 FOCO, otrca que las <strong>de</strong>l birisiriio nal~ie'e~a-er?~<br />

piirt!a c!c L.?% eri S~IS iiiarios \os rnisiles <strong>de</strong>l Moct<br />

lo larso di: in rraiiara. t\nc,tn E! liati~~~.o 1e:r:it:iÚ dYt'10iili: '6 r?z;;bn Siempre<br />

nufrcnlo (t fa Fa.<br />

qiit? csiailo 61ri iin nf:!acisn inn-cm- n-~r ti;c3:i,at--.i (JIJI? :e v, i(: <strong>de</strong> Nueva York huyen- iiicen que cada ouibri es según la !ie:ra que<br />

so, niar,níf>co, grand,ow, iJ3-i. do dr c.tir1 n'~nco dornas~?c-o ína~ificüdo, conflis pisa Cesar ha ci>nc';i,c;n que :os I~n~arcle?ros<br />

uo iiv: :rsliia ir'ivrlgln~ dc! C*i%,+r livii y a,~r~~~\o.. Sierrpre iuvr clara, que e! fuluro esl$r ~rguii.2sci <strong>de</strong> ser romo SLI Isla Ahora nos<br />

saliei,?n dnnrlri FI Hn:,p:I.:I Irisu~ (;a Ca..ais;i ~~9tsixa i!~~xorablemer>Ie undo ai Tu- loca a reslo <strong>de</strong> !os cai7aiics. erl lhor'ot o¡ !rcib,ijo<br />

!ar ha!;la la b40r;oqi:i~ <strong>de</strong> San Ci r,s;iiri. y pr;; sib :.i.i u07 1.0 la ofiro:o alama ~ ue v s~::riit~~ (<strong>de</strong> uri h~rribie C]:IF! en c;~da una d?<br />

idis. iiiirlc!n irrc :;i,ieri?oli? h;?0 eslaliCi x-lr los oesnianbs que ~eileradsn-enle qi:c: lrx I:lzs 5s in!e~lzd? panoí l ? prirnera peuna<br />

scmblariza acorluda <strong>de</strong>l ar- han asestase htrisrle', punatadas a Ouona parle dri. .~.j' ~ui~.:~o qaa soilzj cuando. <strong>de</strong> niho jugaba<br />

lis13 1aIiecidr.1 a ,.!iiien dió ias gra- <strong>de</strong> ridsulls escasa jtqraiia o?si.ilat.<br />

eiwrti 'a; ia./añ ?eloreidas <strong>de</strong> :u tierra.<br />

cias po: haber sidi? -:in g:an co-<br />

J<br />

sus burgaos y sus guar<strong>de</strong>s. Cbsar<br />

me paró y mc dilo: mira,<br />

Peoe, lodo eslA en 13. Nal~rale-<br />

ia. Mis piscinas, esas qci~ tanlo<br />

:a gustan, salen <strong>de</strong> ASOS chatos<br />

No hay nada mas perleclo<br />

S610 tienes que fijarlo, hacer Do<br />

cctos. recrear lo que alla le ofrece<br />

y, luego, hacer la obta que lodos<br />

esperan qiie hasas para si;<br />

disfrute. Yo creo que con esle<br />

ejerriplo, Sanlaiia. te piierlo re-<br />

.sumir toda la filosolia <strong>de</strong> €SIC<br />

hornhie universal y vilaliste qi,e<br />

!an trbgicamenle se nos ha ido..<br />

En iodos existía el lnmor <strong>de</strong><br />

que la obra <strong>de</strong> <strong>César</strong>, cl cjernlilo<br />

<strong>de</strong> <strong>César</strong>, se vaya con 61 y Lanaorole<br />

y cl resto <strong>de</strong> las Islas carga<br />

en marlos <strong>de</strong> la eupeculacibn<br />

y el atropello, cosa que también<br />

teme DQmaso. aunque rnaiiza<br />

que .'al nienos las qcie estAn trrnpezadas,<br />

se terrninurAn si hay<br />

volunlad en quiénes las han encargado,<br />

porque Clsar lenía<br />

~ina gran virlud y era 1ransmi:ir a<br />

sus empleados. a los ubreros y<br />

a los capataces, el instinto croa-<br />

ciar, hasla e1 pLin1o <strong>de</strong> q~re 1;<br />

veías ctmo iodos a su alre<strong>de</strong>dor<br />

se irnbuían <strong>de</strong> ese espirilu y se<br />

iransliguraban, hasta el puiilo<br />

ce hacer arle cori arrior y con<br />

manos rudas No, vio creo que la<br />

obra y el cjernplo <strong>de</strong> Cesar niue-<br />

ran nunca. Todos <strong>de</strong>beiiios<br />

cornprornelc'rrios <strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahora<br />

en seguir con su ejemplo. Creo<br />

qiue es el rriejor lhorrienaje que<br />

los canarios po<strong>de</strong>mos ofrecer a<br />

SU memoria".


acompañai.on con up1azrsc)s a1 ~e~z~ul ur lista hasta su última marudu<br />

Eran las 14 33 cl~a~ido lcr!ninnba<br />

el últinio iecnrrido dc <strong>César</strong><br />

pcr la isla <strong>de</strong> Laniarot?. El<br />

f&rc!ro que lransporliib~ su<br />

currpo sin vida entraba e11 la<br />

foso abicria en la tierra <strong>de</strong>l ceincntcrio<br />

dr Haria Cuando la<br />

lava ciihrió cl fcreiro. iri turnba<br />

Tile srpiilt~da a su vcz por cien<br />

tos di: curonrts. Eri nie¿:o dc<br />

una Irciiiriidi emoción, qu:<br />

I~ICIS vecm roriipia en Il~nlo<br />

los lanzaroieños <strong>de</strong>spidicion 3<br />

si! gearo iii:is uniiersal Ayer,<br />

Laiizsrole ae p;iiaI!j~o. hlilc~ <strong>de</strong><br />

ciiidailar~os sc agvlparon cn !as<br />

cnll


CE:P-T=-L"RO I NS wLAn D E:<br />

X XGFC;rBZPí&-&C 4 ON JtfVEhT 1 L<br />

LANZARcCaT<br />

. .<br />

--- por <strong>César</strong> &nrique<br />

1<br />

-- --<br />

a= prabei::at:?rs íai m8nlnkr:rl et Cutt~ra, GrCivrno ~ul?nn 7.2 ~ablldc~ y .>yliritmlrintli Isie&?r t sliv,sron oiassnle*. velando al eaddver <strong>de</strong>l arllds en e: Hnspltsl 1nsu:i.r 1i.nra:oto.il. :-* tn !nwcri rrr<br />

:r bcircha, ?opi Uúrnrso, Merla Dllores Ps:eyo y Jo-6 'ra:s1 ii~t;moi arn.q>r do Casar. se dli;t;lr. a !ñ Parroaula Go son riln48.<br />

Los raslos mcrtiler <strong>de</strong> CCsar Manrlque rin sf ensientro d. 1. Ilerra voielniei <strong>de</strong> Harta. A 1. dwech , uno ds sus iobrlnos colotn un esctui iobic la Srpuiturs.<br />

FéIix Real. e! alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> Puerto<br />

<strong>de</strong> la Cruz. que fue <strong>de</strong> los primeros<br />

en venir y que en cuyo<br />

en susobras ~uetodos co~liha- que querían escucharle que 01<br />

mos lo que quería hacer y cómo era una quinla mas joven que<br />

culminar lo inic~ado Así se hará. <strong>César</strong>, ros explicaba. a su<br />

símbolos máximos <strong>de</strong> consi<strong>de</strong>ración<br />

para eslos hombres y muleres.<br />

dos, gran<strong>de</strong>s y chicos. si le dobai-I<br />

conversacrón y conleslaba<br />

cuando se le preguntaba por CCCmunicipio<br />

Cesar tenia cuatro eso lo pue<strong>de</strong>n tener c!arc todos modo. lo que s!gnilicó Cészr<br />

obras en lase oe culm~nac~ón, los canor,os~.<br />

para !a gente sen~illa que -e<br />

nos conltrmo io dicno ya por ayoio6 '0 largo <strong>de</strong>l irai.scto.<br />

Pepe Oárnaso y nos díladib que La inmensa quietuo <strong>de</strong>l :¡es<strong>de</strong> Airecife a haria, inundan<br />

-lo que Cesar pensó e !<strong>de</strong>6 para mar do Ics arceres y aceras <strong>de</strong> Gua-<br />

Puerlo <strong>de</strong> la Cruz se terminará. tlia, Mala y Arrieta, paradar riúlporque.<br />

como dice Pepe, era Un viejo ex combatiente <strong>de</strong> la timo adi6s al ailisla, en un geslo<br />

hombre que se entregaba tanto giierra. que <strong>de</strong>cia a todos los <strong>de</strong> oeslocarse o ponerse <strong>de</strong> pie,<br />

.para que ent13rlda., Sas tiaciendo ve?saba<br />

hacer Ese hombre queria<br />

nos <strong>de</strong>cia asie conejeio cbrlido a es!a Irerra nosotros nos<br />

e. m;\ baiai!¿s cie la vida, ..la ,iÚmos qge;idos éi ijoy,<br />

gente qlieria a <strong>César</strong> porque él allnque iodos no vengan, en<br />

se <strong>de</strong>laba querer. No enlendia cada casa <strong>de</strong> Lanzarole hay lulo<br />

<strong>de</strong> co!onias ni <strong>de</strong> Irales <strong>de</strong> la y hasta el mer está hoy como un<br />

genio, saludaba a lodo el mun- plato. como no queriendo modo<br />

y se paraba a charlar con lo- leslar en !a <strong>de</strong>spedida-.


1 genio<br />

1919. Ci!;ar~\.iaiiticjuciincc<br />

Ci! L,ti1172: (>!C.<br />

1945. Ijc ii-,isl.ida becado n<br />

M itiritlpnrii ciir~:ircstiidioscn<br />

ia Escscla Supirioi- (1; UclI:is<br />

Artesii . - .-<br />

~ ~<br />

<strong>de</strong>l "Cciiiro Coiricrcia! M3-<br />

&id-¿" rri l. a Vqiiada, Ma. Agustín Torres: "para mi fue un gran amigo" l José Juan Ramírez: "espero que el<br />

lii id I!)X4. Sia c~:ic!-~~~o!;ncia las irci dc la sidci!tcticl Goblciii~.?!~ s vc.:jl,c- c;ii~cioiiai. iiiaiiiÍcs~óqiic"iiiccs nnio quchabia creado I,i I:iindailn<br />

nc0roucl Con~cloTcrriioii:iI<br />

di: I;il:it~pirdud Urb:?na dc<br />

Ca:iaritts.<br />

IYXR. C:niisrr,iyc y <strong>de</strong>cora<br />

'U ii,ii:ra ca:a en Ilari~.<br />

InrJc c~~ain[io ,s Iia copidii 1x1~ sor]".cs& Esvoy<br />

'1 !!accr iiiiigiiii r: iiilt~, tit '~LIC pcro qiic cl iiiicblo <strong>de</strong> L;iii?.aiiric<br />

ya ::c 111i11 Iicclio iiiiiclio:.. 1'3i.d ilii siga adclaiiic por lo qi:c CCs;ir iia<br />

i.,c iiii ginii aiiiign".<br />

dciiicodo it.ida su vitia. ciiicliasido<br />

ciíiii liahiiiin«sdccididiiq?icyocia<br />

ia pcrsoiia para ilcvnila a c~bo.<br />

Lo I~eiiios Ilcv~iili~ lor!o los iniciii<br />

bros dcl I'nlroi:alo y los nscsoics<br />

y lo vainos a scguir Ilcvaiido asi".<br />

1989. iiisiigiria rl Mirador<br />

<strong>de</strong>i;i I'cfin (El : i;cn.u). i'rcparo<br />

$11 case "'I:\i.o 3~ l':ilii~iic.<br />

corrio ~ Aij~t~o y Scds dc l:! 1;iiii.<br />

J:ici ~ ,~~l~lcl~l~ jlncl~iiI,ll.s.<br />

l


Enterrado bajo la<br />

tierra <strong>de</strong> Hana<br />

Eii ias inmedi~cio~es be!<br />

cementerio munjcipai <strong>de</strong> Han;!. 1.1:<br />

miiltirud dt persori,is aguarclabnn ln<br />

llegadíi <strong>de</strong> los resros niortnies ae!<br />

artista y veclno <strong>de</strong>l pueblo.<br />

Los mies <strong>de</strong> prsoilas<br />

cong~egridas en el cementerio <strong>de</strong><br />

Han'a aplaudieroii intensaniente a<br />

Manique en el niornenio en que<br />

sl;s res:os fueron inrrodiicidos eii la<br />

fosa ciivada en 1s [ierra <strong>de</strong>! camposanto<br />

noceño, doii<strong>de</strong> <strong>César</strong> <strong>de</strong>scansará<br />

etern;irnente pr exz>i'eso <strong>de</strong>seo<br />

suyo. Ai niisrno tiempo, inás <strong>de</strong><br />

cicn coroiias <strong>de</strong> flores se esparcían<br />

junto a la tiirtiha <strong>de</strong>l infoK~nado<br />

artista y los telegramas <strong>de</strong><br />

condoieiicia no paraban <strong>de</strong> llegar<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> iodos los rincories <strong>de</strong>l mundo.<br />

tanto para ios famiijares di<br />

Garria Gnrner.: "Estoy<br />

coristecr~ado"<br />

El alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> Santa Cruz <strong>de</strong><br />

Tencrife. .lo& Emilio Ciarci~<br />

Górncz, <strong>de</strong>claro el pasado vier.<br />

iies a Ere. al entercirse <strong>de</strong>i faliccinuento<br />

dcl Ccmr Meinriqi~c qui.<br />

se rnictntrnl->n "jiroliiridarncnic<br />

corisicrii3doV y iiiiunció su pro<br />

pósilo <strong>de</strong> propoiier al Piciio dc<br />

;a corporación cl dar el noínbrr<br />

dcl nr!ieta al Parquc Mariiimo<br />

dc la ciudad.<br />

Pedro Goiizález: "Nos<br />

<strong>de</strong>ja su in<strong>de</strong>smayablc<br />

clcfcma <strong>de</strong> lo csriario"<br />

El premio Canarias dc kilas<br />

Artes dc 1988, cl Ixiitor tinrrfe<br />

"o PIdto Gonziiez, sena16 a<br />

Idci,prcs\ que "su rnucrte irir: !!a<br />

sobrecogido porqiic ITIE liliia<br />

ui,a gran nmista4 coii <strong>César</strong> <strong>de</strong>s-<br />

dc Iinzles dc los años 50, adc-<br />

niás <strong>de</strong> un3 píoT!iiida adi~ui'a-<br />

ción %ii obra". kl p'i:kli<br />

espera quc "l;is ;~i~tituc:~ries<br />

r~ac


lonso Arinas Ayala. co!!xjcio<br />

dcl Cahildo grancanario ''Fuc<br />

ixpaz c-jcrcer una suavc, y d<br />

vwa, cnbrgica dictadura qiic<br />

hizo ;rosible que la iinagcn <strong>de</strong><br />

L3ijz;~rotc se3 hoy tan limpia y<br />

Iicnnosü" En EE [:U, Alernaiiia,<br />

y hp;iña "Ct:sei cs ya un<br />

mito que va mis al15 di: su iala".<br />

Dimas Msrtí~i: "lJna<br />

tragedia para Laruarote"<br />

P,iia cl presi<strong>de</strong>nlc dcl Cabr1iir.i<br />

Insuldr <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>. Drinas<br />

h4arii:i. la inuertc <strong>de</strong> CCsnr<br />

Mannque "cs unn gr3ri tr~gi:di:l<br />

para L;ifizIrotc ya LIIIC iicii10s<br />

perdido al grai~ piopiil$or <strong>de</strong><br />

nucsir:. ¡.\!d. Rcci~crdo sus gran<strong>de</strong>s<br />

ial~ietas cuando dczia iiiic<br />

1,aiiwroie tenia que ser i~nica cii<br />

CI iiiundo entcro y aíorrunadaineiiti<br />

su mcnsdjc. Tric calando<br />

eiilrt la sociedad lanwrotcila.<br />

En gran niedidri. lc que en la<br />

actu:~lidad Laiiznrolc sc lo <strong>de</strong>be<br />

3 Ccwr Moiinquc".<br />

Juan Soto:"Estoy<br />

rtiirdido"<br />

personal dc <strong>César</strong> h4aiii:quc.<br />

dijo ayci- "Esiay todavid aiurdi- A;<br />

"que !1:1 sakido unir !da das co- h!oy muy triste. r'.: titi di;' tic<br />

El dipuiado i,r~cialisl? por .as. C! nriior 3 id palr:d ~.iuw, ;u i!iu general 1,a vPr3.i ~ '[para t cs-<br />

Lan1~3rctc, hlarcial Martin, es- tberia, y su obra ~rscrial. Cesar las draináiwr ~.>r,,;csa:'.<br />

rrccbo colaborad~r dcl ai lisia, ha L.iidio inlcrveiicioiic< eeii las<br />

qiiicri no pudo contcncr las la- que Iia licclio milagros". E Berna:,?n<br />

gi 11117S cuando supo la rioticia Nuvarro:"Sirr:t~i grlitii-i~d''<br />

m Domingo<br />

pcr LA PKOV!I.ICfA, dijo ayer<br />

que "C=r ei.1 cl niaestro <strong>de</strong> mi 0i.iega:"Niinca )e ncrn;irdo tJ;~?,ri:ir. r;mr,:itadi,<br />

vida, el rclcrcrii.;: .)e iiii actividatl agra~eceremoS sil labro<br />

sociziiisla por C;r,:r C-ii~:irin, lha<br />

hurnan.~, pliitrj y familiar. Un cslario vii1~ui;ido CI I:i pnlil;¿a<br />

zmigo i;ntiailsbl~'. L;inzaroIc L)orn.ngo Ortega, diptilado nicdio;imbicni:ii Jc (:,:iinrias.<br />

ziuibli di: ,per<strong>de</strong>r su iiortc.lio iep,ionoI conycro por el 1'501, LA I'ROVINCI?\ i;iii)lriiEn le<br />

solo dci prciwiiie sino dci [titiiro, qi:c cs!31>~ 3ycr CII Griin (:anii- dio 121 ~i~ticiii. "1x11 csioii inoy<br />

ad,:iiins d¿ ui:~ mdnci,? 1311 r r i p d n I ora- mciilas iciigo i!si ..ciii ;:?icrit? dc<br />

drá\iici, tan bruidl Es in~iia:~". dis i!~ieriins <strong>de</strong> sii pacti-~.! cjcic ha<br />

;*brin* "E;Id;ic; Jc luto. n., "E-ii) ni~y inslc 125 una gran p~iacadü cl iioiii;?,.. dr C;!ianjs :,a ticrra para p~o~iiocior.ar el<br />

s6Io i:ii L.?ivai.otc :¡no cn C'ii,a- dccgracia Canarias csti <strong>de</strong> luto y cn p;iriiculai' c! 2c Lii?~~rotr. nicdio nmbicntc. la belleza ...<br />

rils y eii ci inurdo, porgiic sc lin pi~rque él narcc- una linía cxtta- jior iodo e: niuiijo. 111x1 pcrso- ,A<strong>de</strong>rn;is niurió jucici a su aniirx:rd;do<br />

uii vdnr intCi?iaciona! ord~narij sobic csnio hay quc iia cjiic iodavia ic,i;~ i!;ia gran gua casa, y 61 hiza cI iiiayor acto<br />

yo", aiiadió, "solo piicdo llo- li.al.ir nuc,tr? iic#ra. I.i~~iica Ic wplcidad dc crcacihn. Lhs~r ha C~UL pucdc 11xcr iin honibrc,<br />

ni*^. ñgradcccrcinos su ?~bor". icnido cl incriio Ilc ii,icci ~ii?a que fui olrcccr su asa para<br />

grziii Iobor parir c:i:;;bili7..rr 4 10s tocio S'.! p:ic!ilo. Es un ofrcci-<br />

E dosé Luis Gallardo: gB ;~bú CUCIK~: "iQ~é canarios sobrc i i i!r;tic[,~o dc xicnlc iifiiiitivo. Es laincntahlc<br />

"<strong>César</strong> ha hecho milagros" voy 4 <strong>de</strong>cir!" ipicscrvar iidcsiri :ii~rlio Ziin- y hoy csl,iinc,s muy tnstcs. LL<br />

bicnic, sobre tocin ci, ~inii res8ii qd~daha iiitichc por haur por<br />

las islas''<br />

"llcrnos 1x1-didi, a iin gran .luliti Cuciia, ci>ri:;crvadcr dcl turisticd como 1:i r~iic:ira".<br />

Cósar on PsAiri, hace algunos 860s I<br />

i<br />

m Carri1elo<br />

Padi 6,1:"Tcncmos que JCSÚS CO~IC¿:"~P~~ que I<br />

estar n su altura" se mueren todos los<br />

ti viwcoiiscjcrü dc Mcdio<br />

AnibienLc dc Carran~rs rnorrió El vicepresidcritc <strong>de</strong>l <strong>Cabildo</strong><br />

que "hoy (ayer para cl Icctor) grancanario. Jecus Góniez. dijo<br />

ihdiiios ri picsciivar Id Lcy dc ayer quc la Iigi~ra dc asar<br />

Espacics Naiiiratrs a los coiiipa- Mannque "se ugigaiita" wii sil<br />

icros dcl yarlido. Me p:irccc muerte. Cóincz, quc dcsch qiic<br />

!;is!:niosn id mucrie dc csle lioin- tiubicra "rnuctos C'kdi Maririhi'2<br />

Xccientcrncniz cl Gobierno que", <strong>de</strong>stacó la gran trasccnlo<br />

hbia noi1ibr;ido riiiciiibro <strong>de</strong>l dcncia <strong>de</strong>l icgado dci aiiis:n lan-<br />

,' Valronato dcl Parque Nacional zarotcño y su "d:nor y valzriLia<br />

ile Tiinaiifaya. Crco qiie ha por las casas dc su ticrra". El<br />

niucrto u? hombrc que lia hc- 'politico granaiiario se pieyntó<br />

ilio cosas po5itivas por el rncdio por último: "J'or qué sc. rnucren<br />

diiibicnlc en C;inaiias y por ~an- todos los buc~ios"".<br />

io cs uii dia iristc. Glxru quc<br />

CCs,ir iiaya crc~do cscucia. crcaoo<br />

una scnsibilid;id y quc su rcciicrdo<br />

sc inaiitcnga. Espero",<br />

U Carmclo ktilcs: "Una<br />

utopía coi1 corazón''<br />

"En una &poca ci: qiic ias uiocial;ui<br />

Ianz~~r~ieí>~ Coiiiü pzr- di-tisla", dijo ayer el criiico José Musco Gnnno i. > tcnr;i pai'i- pias cstiii caycndo, Cesar cra<br />

Tna rs todo lo que tú te puedas I.uis G:illardo. CEsnr Manriqite bras cn su ni~nlc cuaililo csia uria ulopia con corazijn". Estas<br />

uiiügin:ir. Niora mismo iio piic- tia sido, según Gail~~rrlo~ "ur~o KhJdcción solicitri SL: ?:iinión. lucron las priincras palabras <strong>de</strong>l<br />

(lo arlsular palabra". dr Ics artiqvrts más polhíacéticos. "Me hc quedzriij .ii~i:,es~o~a~lo. qntenor presi<strong>de</strong>nle <strong>de</strong>! <strong>Cabildo</strong><br />

:¡godo cit;zhaii:-!tic a Ics inte- iQ.16 voy a dr.c.111 IJna wrrlidri Jr. Gt~n Cai~ana. "Es curioso<br />

Mürciel Martín:"Eq rcws dc C::riarias y <strong>de</strong> su isii. ir;cpa-ntlic y *i) !rnw !!*!;.hrls<br />

i2j:jirsto" sobrr 1od:i. Un artis:aU. ;13útli6, :,riii r;:,>!csar nii scr.'~i.i~cntii<br />

que haya mucric pait~cillannzn-<br />

ie er. csic aiio COII la Cumbre <strong>de</strong><br />

!a T~crra, y pnradbjicamcnie<br />

iuuii6 cn iiri coche, él que sicin-<br />

pre rciviiidicó la tranquilidad y<br />

tl cor~~lcto con la naiuraleu.<br />

Bi Fi,ancisco Rnmos<br />

Canicjo: "Uri duro golpc"<br />

El viicc«n;ejcro <strong>de</strong> Culiura,<br />

Frai1ciscü Raiiios Cainejo, rcconoció<br />

c;uc la mucrie dc Mannqiic<br />

iii: icprescnlndo "iin diiio<br />

golpe p:ira la Cuiiiira y pnr;i las<br />

1s;a; Canarias poii;iic cst,~bn Iia-<br />

\:icnbo uiia gran labor por nues-<br />

buenos? 1<br />

Jiian Alberto<br />

Martír1:"Era pura vida"<br />

"bioy impresionado porque<br />

si a!go pucdc <strong>de</strong>fiiii! a Ctsar es<br />

cluc cra pura vida". Estas lucioii<br />

las pnineras <strong>de</strong>claraciorics dcl<br />

dipulado regional por la isla <strong>de</strong><br />

Tcneiifc, Juan Alberto Martiii.<br />

Martin atiadio quc "los caiiarios.<br />

ludamenralinei~te los coiie.<br />

jcros, <strong>de</strong>t~inos csiar orgullosos<br />

porque Cl , lrasceudió nuestras<br />

rroiiteras. El nos había xnsibiiitido<br />

sobrc la irnportalicia <strong>de</strong>!<br />

medio ambicnic y nos Iuzo eniendcr<br />

los disparates que estibanios<br />

haciendo".<br />

U Tomás Qiiintana:<br />

"Segriira con nosotros"<br />

ToniPs Quiiitana, dipuwdo<br />

regional socialisfa por Laizaio-<br />

ic. estaba consicmado cuarido<br />

este periédico habló con él.<br />

Quintana sólo pudo <strong>de</strong>cir que<br />

"<strong>César</strong> no sólo es uiia figura <strong>de</strong><br />

L1n7arole sino iiitciiiaciondl. Su<br />

pérdida sobrepasa los limiics dc<br />

la isld. Ahora poco se pricdc Iia-<br />

ccr, Wro su obra viviri por los<br />

s:glos. Senti sorpresa, Ixro.. se-<br />

guirá con nosotros".<br />

II Ale,jaaridr Morales: "El<br />

inuirdo ha qticdado cojo"<br />

Alciandro Moralcs, ainigo<br />

personal dcl ariista fallecido,<br />

dijo ayer uila rrase rotunda:<br />

"Tras la mucric <strong>de</strong> Ccsar el<br />

inundo sc ha quedado cojo".


-alqa(opJ4 e1;anq ecr. 8:elap eiqo ns anb paclsa? h iesg3<br />

e!iap?:eiue3 un aphr eouai ol p '9ú1iiv cpaii:y <strong>de</strong>njo.aica6 ariSi:urvq ies.73 v 'i;ua.hnl olrioci u03 uabu!i solsi se1 anb epnap el gpi03ai sei~ex3 ap oju3ael.ed<br />

-&ns iairblen:] e eiia!qe eucs -U, 1, 'anoi,urn les93 ap OQ!WE: -se ns ua osni~ui 'OLUIS!:PIIA a;q lap aiuaplsaid 13 .rio:ezce7 30 elsl el e OPIDU~~S~JI e< snt) e3!1SjlJE<br />

-~3d eun Owcn les?¿\ e 9 'JI!QO A iopejoqeloo OLsajlsa la ,343 -ub4 un e'a 'scue EL cns ap les pepileuoslac eiso alue o#ieue:, cwo:, o,inG:o nc psai2xa A eqiB!p<br />

al!Ja'Jal ap<br />

e!ng-by r:, e saLoiiclc13ap r3 -ad e 'alb aidgia~s 3p albiiucly -okd anb salsa6 sOll3q sol -< pep ~ia!u@cisip n? 'alqou sslcn ia!nblerin<br />

zni3 11111~ ap swtiii~:i anbiee !3s1.3 :a u03 ?J]u~~LI~ app ei~d onb!~uely iasjy ap peo:soiaual el pheiqns so;^ oueiol3!1,<br />

!ap h ~cPM13~io3 !se3 visa aiib<br />

znr3 el ap ouvnd ap 'u!p,e/- eA<br />

*qq e olun! opereqs~i '.SO!U~~JCW SO~U 'se!iei?~ ap oibeuel<br />

-cid ap s~l:,a,&~,d sol us o!,~ues iaq~q aiqepinlou! ylass<br />

-I~!"S"I ap ai~awie13aosa WI~, -'2d ISP U4i3n!!lSG03 el o!JesJar!ue oiu13ap jap o~!low 203 lal~Zri<br />

eisiiit. la u03 ?qeleqe~; ~ Eluv :p61wv ope,,lV rlEnr -me1 o;+d ,?!si;Je lap soluau& aP i~O!33a~~03 e¡ oua13~ezuo; eiwe le J~CU~OJ:: e eq: eiew~3<br />

opai~lv <strong>de</strong>nr 'o~uaui~erijlv 5oJio aFi c3Jqo ueqeJlsoui as el ap esan e( ecü!xoid euewas ei ap sali-w ja anb pieir>ap so!^<br />

-.sol2aAoid A pepije]~~ ap ,pnl ~,prpni:,cis A ejsllje esiia;"~ anb P 1!8 's~u~!~Iso~:,d e,(e4 sns ap eun anb 0213 ehns upir!s s~ ap+di>u!id o!waid le wepipu~3 0~03 *.J~UU~O*O E EQ~ FJ~UJEC)<br />

19 L'O~ aknisa anbiod .pepijnpair as .egeds3 Odxaeun eqainoneu! as opu-lo, e! aiib arhjue~ ~es?2 ap o;!iajw'=11e1 iap asJeialua le iahe wcal<br />

-ul iohou: B 1103- oiua'i*1~3a)iej .SE"UUV"S , .,,, ,,=3 ,, ,;, .,t. ca ,3,,<br />

s~,,P. a3cq Gelllh3g<br />

-ilIeW So!tj Oue!ol~:~l 'se!lEue? ap oluau;l!ie~ lau aidap!said 15'<br />

lap einilou el ptq!-,ai 'ziii3 e! aí; otuo3 ep ,.< ip al;rawe ua '!"be opian3ai 01 e!nepo;. -<br />

~IIIPUal '333<br />

..a~ibiii~e!q Jasa3<br />

~*~!rttias uo~a!pldw! -cuiaja !se3 el-, anb<br />

fl al ou solR~rjilsV ?~us-j. :cuoazai Olp0d<br />

><br />

F: ~qqand ns<br />

als!llv sol)> :nUJOPed lanuaiy<br />

iin allua up!snf eua!,.~'~<br />

:ope6lag -3 opouiaj<br />

L .<br />

uc1qc4 rouinnlsa scueluas $53<br />

-od 93a~., Y30Y !a lOiadfib 3p<br />

r??l sns ali eziiEJIIi e Josuslap 'odwail je '1 lenangun EISIiJZ z(cs<br />

ap eqriisw el aluawánuoq opiilns eq eiieue3 pn?a!;ss e: 'en,j~u!jsp<br />

-intia?uoc~ ege~ 03sd:<strong>de</strong>i 'ein+?i ua 'A e31;:lod el 'upi~c~1unuio3 E.I 'seila! 'salie SE! ap calaalawe<br />

al11 ap seijeus? 01W3id 'OII~OFI<br />

-ed lai-,uew ,ss;üelsii! sosa ila<br />

sol ua sope3ei~a~ B~LU ~2k~OSlad ;o3 -uo~~ini.i!:, ap a;uapmt:<br />

cpr13eifisap un a: F:IAI?!~ 'alib!iu~~y JDci?:j 3p U0131J5dPSap e3iE<br />

e!luas anbiiiiep: 5P O~IU~OIL:IU! --,ii PI asia30~:03 bp S?IGM;J seioil se3od 'c5ruio: epesed n; p<br />

o!!c a;:b BI~U~IC~UI! el ejnlu: 3s uo,eu~wopa~d 21:b s->n!i¿.riii;e3 S:! uos peoiliipai3ut a v ~ 3 ~ ~ ~ ~ ~ &<br />

3 A NO7t'37i7'W<br />

=a ;MV-T~SN:I ~3


muerte <strong>de</strong> Céxrr Manrique<br />

dolor<br />

r<br />

I mayoría <strong>de</strong> tos políticos <strong>de</strong> fa isla y <strong>de</strong> Canairiicio;, como artistas y amigos personales <strong>de</strong><br />

uésar Manrique todavian '30 se cr@en ta que ha ~:.acsr>ido, Mclsslras <strong>de</strong> dolor, <strong>de</strong> rabia y <strong>de</strong><br />

irpotencia se veían reflejud~s en ios rostros <strong>de</strong> todos siquellos que se acercaban hasta la capilla<br />

I diente instalada en el Wnsp!:al Insular <strong>de</strong> Lanzarcre clon<strong>de</strong> yacía el cuerpo <strong>de</strong>l artista mírs<br />

universal que ha tenido nltnca nuestra isla.<br />

1 nas Martin, piesidonte <strong>de</strong>l Carlos Plnio Grote, premio N:colUs <strong>de</strong> Pair, ex presi<strong>de</strong>nte jwir CI 11i~dlo iii~i~~~i~~~<br />

IJO~ el paiCnje IMI CI<br />

C bildo Insular <strong>de</strong> Lanzarole: Canasi.;$ <strong>de</strong> Literatura 1.99 1 : cipi C cibildo <strong>de</strong> Lor,;aiote por lioiiihre por lo t1:ie iieo que la r.tr~iini:;>hü (;c<br />

v : eri In I'~iifii(iil~, ilt:i.¡ari! fiada E:$: COIIOZ~;<br />

i; )lici:i qirc l:* ~iii~crii: tic (,?;:ir !viaiir!q~:r "CS<br />

uaa gian lragidia para L:ii!zai~ic y:i tlili liciiii~s<br />

piirilido 31 ~iaii prnpiilscr <strong>de</strong> iiiii,;:a isl;i.<br />

1; ier Jc ia rcun;ói; dcl Con;ejo dc Ujbicriio<br />

~pra in;iiiiIes!u sus reritinrieriios por la iii"rdida<br />

dci artisin lnnzaroierío. AsI dijo la tigu!ciilc.<br />

"Quiero expresar per;oii,il~iic;lit el pesar que<br />

;zico L(,I el. Y ssi pur(1:i tlccir que nim~do yo<br />

ii,:i?io y creo qii: c.ilii!;a-iido por Icd:: e¡ !)i;ei)lo<br />

ciiiario p:,r la i"rdidn d:. C6r;r h4aii:ir;~.c Iin<br />

iciiín id arios ) ioJ..víg no -;inbn iiietido ei' 1.1<br />

11 ~ lo\ ,.,:ii;iiii~\ l,, ,i,,iii,, l,l ~'~llll!>


ccu;idt~ ;ilpit~il:~s at;iqcics f!iril~:iiicdo& coiiira cl<br />

ir'lico. E4 1111;l ll@'.Uid:! irrrjinr2his i~iic vailloa<br />

ciiiir lo\ I;i~iziiroieiio%. lo< c~~).i;loizs y el<br />

iido riiicro. porilile al Iiir y .iI cabo CCsor crn<br />

iina fip~i'i iii~,~ri~a~ii~iiai".<br />

a .i". Asi:iit::~io. Moral~s coiriei?inb:., ciii :i<br />

fzri ciis;:iíi al sigriilic:idu di: ia bbr,i dv;cr ci, i!i c;!.3 (]tic "1ia:id Ii:tce iiri i~ia citab;:<br />

i;ricliicki, I.ip111o ~.cñdli) IIIIC "110 es v:ciiilc .:ri iiii taw i!iia ro;!) ue cualiiio inliigiira-<br />

~i ;!?. :raci:i? 3 i3 CIC:LCI~I~ uc CCTU~ cl qrie i?iiibién csin'~a c; jirci<strong>de</strong>!ile <strong>de</strong>l C4.iliu<br />

Ivi,irtriqbc. cl r:tiiiri::r;:ro!c lial'lcit <strong>de</strong> <strong>César</strong> es lo riiisiiio<br />

pcrqi'c creo qire !a isla es <strong>de</strong> C!s:!r".<br />

21 iie L,at17,3rote y hablar iic Maiiriqiie es <strong>de</strong>cir<br />

iirirriio" De iod3s Co:rii:i~. 1111!1 R;:I:I~?L<br />

aftr~iiú qiie :,llora mi% qcic iiurica rt~hsino~ esli?r<br />

preocap;tdo: por cl futuro <strong>de</strong> la k!;i yn que es a<br />

id¡: dc ~:.:o. itroiiteiiios cualido v;iii a cnlir 10s<br />

%rrodfrnn 3 aptuv~:cii.ir\e tic Luirzrii~ic". A\i-<br />

R4anolo Vieira, artista:<br />

"Z)::n C:csiir, sé qiie iio quería pas:ir 21<br />

la iiisioric: pfro esto le salió ni;ilV<br />

, iisiiiu. Ilaiiiirc7, c:,i:$iilcr:i "n 1xsnr iic 18,) liue<br />

iiigm:' ii!ccli.?; j'irwoac<br />

ri?orci,l cii TI! ticria".<br />

cjiic CI!SA~ cr,nugu!;' 7.c:<br />

lirir.:ii ii~i<br />

!XW. 110 C: 1130~1 !'&cii, cxli:e:.:i :;i poc.ic<br />

liicino antc :inpi.sios?mirc t.tr~^,o qi"<br />

$1: iw! rWojz lan n3ttrini P(K 13 ii~espiallo. NO, ¡;O<br />

?S Iñii. pies hay i.n:nciiios c:! qiie ?e dc~pieii.~~<br />

scniirniri\


Arcadio Díaz Tejera.<br />

Diputado <strong>de</strong>l Común <strong>de</strong><br />

Canarias.<br />

"No ha habido mejor<br />

Diputado <strong>de</strong> la<br />

naturaleza"<br />

Arcadio Díaz Tejera, estableciendo<br />

una analotia con el cargo<br />

que ostcnta nanifiestd que "rto ha<br />

habido riiejor Diputado <strong>de</strong>. !a nnhira!eza<br />

<strong>de</strong>l -;rihipié!ag:i" rehriindose<br />

3 !a labor rie <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong>! medic<br />

m11ie1:tc que Iia rcdizado ciempi::<br />

e¡ amsi:i, "no ha habido hombri:<br />

mi5 trlriepado a la <strong>de</strong>fcrisa <strong>de</strong> la<br />

iicva. El úilirno servicio que iia<br />

iieclio CEsar a su tieiTn h3 siJo sii<br />

rnucr~c, prque a pesar <strong>de</strong> qut<br />

T!Uf)C'3 nos va 3 ci)mpn*j3r la<br />

ikrdrdn, espero y srip«ngo que a<br />

piiítir tic :!hora la geiite ralore cri su<br />

J U ~ J<br />

niedda lo que cupne la<br />

pirdda <strong>de</strong> Cesar". Para el diputa-<br />

do <strong>de</strong>l ccrriún, "/u sido tcmble-<br />

mente emxionante comjobar el<br />

grado <strong>de</strong> acepcacihn que !ierie Césx<br />

en la irla y rn general en iodo el<br />

ar~hipic!ago, la gente sabe rccono-<br />

cer cuando hay jxrsonas que se<br />

enlre2an pc>r causas nciliits coi.iio es<br />

la causa (!el niedio ambienie"<br />

JQ& Denh. c 912~ coi:jvgar iiiuy bien c! Ice<br />

Consejero <strong>de</strong> Educacióii, ton !a rcmerviciór, <strong>de</strong> la nlniralr-<br />

Cultura y Deporfes. :a". l,a ri:.rt~a <strong>de</strong> la Uoiversidad<br />

"Su voz Era capaz <strong>de</strong> ~ie Ida i,Jgu:ií: COI~SI~C~~ que <strong>César</strong><br />

pafm las palQ~ es : ~ ilj5ciI y c?e sucti~ii~. pero<br />

I;)I~c~~~~cus~ "c;ec ~iie ha <strong>de</strong>jado la srrili!la<br />

'l,:ficie:;it pára qi~e tdcs seanios<br />

r-I i,, ~ 1 o ~ d: ~ Educ;ic-ón ~ j ~ C::F3LK ~ o 6t Cogerla Y >lantCnefh"<br />

dzl Gohiernd <strong>de</strong> Cariarias ha vivido<br />

In nluerre <strong>de</strong> <strong>César</strong> coino "un<br />

trau~s imp)rianl.e porque :eiúa un<br />

buen nivel <strong>de</strong> ainistad ccri 61 lo<br />

coi:xi;! <strong>de</strong>s<strong>de</strong> pequeñito <strong>de</strong> vivir<br />

cerca <strong>de</strong> su casa eri Arrecife".<br />

Como el náximo responsable <strong>de</strong><br />

ccltira <strong>de</strong> Canarins, Sarcía Déniz<br />

conqi?.en que "ha sido una enorme<br />

pri1ii:a para Caxias porque se<br />

tnconrraba en un momento <strong>de</strong><br />

efrrvescencia creaiiva, era uru Frscna<br />

qje iogró mscen<strong>de</strong>r su isla y<br />

fue querido c:~ todo e! archipiklago.<br />

Sólo n3s que& la esI>r,rsnza <strong>de</strong> qiie<br />

sü Fundaciór, logre coristnu su<br />

espíritu, pera siri duda no tsiaá la<br />

ui!z <strong>de</strong> hlawique que era capu <strong>de</strong><br />

perar los ?a!as nieclnicas con su<br />

ir:ter~en~ion piibllca, eso será<br />

ine~t~ble pque no hahá o!roV.<br />

!doasa Tejedor.<br />

Rectora <strong>de</strong> Ic; Universidad<br />

<strong>de</strong> La Laguna.<br />

"Ha sido la ban<strong>de</strong>ra <strong>de</strong>l<br />

orchipi4kga"<br />

Mariss 'i'ejedos consi<strong>de</strong>ra<br />

que el scntimienio (le dolor por la<br />

riiiiene <strong>de</strong> Lisar "se h3 puesto <strong>de</strong><br />

manjfies!o ;lo sélo en I.;!ru;ulstt.<br />

cinc en ido iA! pueblo <strong>de</strong> (lanuilis,<br />

Czsnr Ad~nriqut ha S!& <strong>de</strong> 12s<br />

baildcras mis impoiíari:es qiie ha<br />

tenido el ,vchi?iéiagc) caiiano, y ha<br />

Femsr;do Cad7o.<br />

Crítico <strong>de</strong> arte.<br />

"So vída ha rwesab"<br />

!?m ;::;ie critico <strong>de</strong> arte, la<br />

ni!:trtz (le <strong>César</strong> significs "ante<br />

ido ia pifia3 dc un grari &Sta,<br />

que ten3 uu capacihd <strong>de</strong> creación<br />

<strong>de</strong> belleza, lio era un especislisia en<br />

ts! o cual genero artístico, era un<br />

artista to!nl clur aplicaba su concepcióc<br />

~labai <strong>de</strong> la belleza a idos los<br />

2?iec;i:S, p;r tanto yo creo que esa<br />

ci:r~enclt!! sriivcrznl <strong>de</strong> su obra ha<br />

kcho psiblz que la isla <strong>de</strong> karote baya quedado mn~formada y que<br />

su ii!e!isaje haya penetrado tn la<br />

conciencia iiz sus habi~w1,vilcs y <strong>de</strong><br />

tdos los canarics. En <strong>de</strong>finitiva<br />

ci~o que rii vii::, be necesaria, y<br />

. .<br />

?c 2120 que no se pueds aecir<br />

dt ido el i:iundo, a<strong>de</strong>mis el hecho<br />

ji q!x st ih?.)i2. reunido !anuita gente<br />

:tqiií iio 25 iiaa casualidad, muchas<br />

(ir. ptrsonds iiO oman e1 arte,<br />

jx;~ ;VI 41punl razón profunda y<br />

rnky 3irraipda lo ~mabai a él"<br />

Miguel Zerolo.<br />

Coiisajero tls Tuftsmo<br />

"No twy quien coja el<br />

fimúri <strong>de</strong> lo nave que<br />

<strong>de</strong>jja"<br />

manifiesta que, "aunque suene ttó-<br />

pico es un pérdida lareparable,<br />

cuando las personas nos <strong>de</strong>jan<br />

siempre hay alguien que mupa su<br />

lugar, en el caso <strong>de</strong> Cesar, eri estos<br />

moiiientos no hay quin coja el<br />

timón <strong>de</strong> la nave que dqa, y<br />

esperamos que la scmilla que <strong>de</strong>ja<br />

plantada no sólo en Lanzaroue sino<br />

eii Canarias, se <strong>de</strong>sarrolle bien". La<br />

Consejería se hallaba trabajaado en<br />

varios proyectos con Cksei que<br />

ahora "se quedarán 2 medias y<br />

alguna ni los @inus crripzar,<br />

pero vamos a ver si a través <strong>de</strong> su<br />

Fundicibn lo p<strong>de</strong>mos hactr"<br />

Adan Martín.<br />

Presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l <strong>Cabildo</strong> <strong>de</strong><br />

Tenefife.<br />

"Su gran obra ha sido<br />

cambiar la mentalidad<br />

<strong>de</strong> las islasJ'<br />

E! responsable <strong>de</strong>l Ciibildo<br />

unerfeño esrá convencido <strong>de</strong> que la<br />

mucrtc dr Cisar "la sentinios todos<br />

!OS cananos, creo que <strong>César</strong> nos ha<br />

<strong>de</strong>jado una labor ~ncrehle. y ha<br />

abandonado esta \ida en uri momeri-<br />

io precioso, cuando estaba consoli-<br />

dado y yd pensaba qiie nadie le


Lliscutía, pero creo que la ga obra<br />

que ha dqado él rio es ia fisica sino<br />

es que nos ha ayiidado a cambiar la<br />

rneiitaiidad en las islas, y eso e3<br />

muy dificil, rriuy pocliiita genle lia<br />

llegado a idluir tanto en una<br />

sociedad conio lo tia ]:echo í:ésarn.<br />

Adan Ma?in conii<strong>de</strong>ia que no es<br />

fácil inover a tanta gente "es el mejor<br />

homenaje i;uc x le pue<strong>de</strong> Iir\ccr"<br />

Honorio Gaicia<br />

Bravo.<br />

Alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> Yako<br />

"Me e rn enffra"<br />

:\! ~lcaldc <strong>de</strong>l municipio<br />

siireiio le cuesta creer que f isar ya<br />

iio esri enire nosotros, pero tam-<br />

biéri ie queda el consiielo rlc qiie<br />

"no iia nrutrto jxrque sus obra :iiii<br />

qiieílan". Ilonorio sien!c sotic<br />

k35o qt~e ni: haya ,@ido realiza:<br />

"esa obra !;iagna <strong>de</strong> urLir el lago dz<br />

Janubio con el lago <strong>de</strong>l Golfo, que<br />

dora se queda ahí, porque, cori<br />

iodos iiiis resptos para los <strong>de</strong>nlas<br />

,IÍ%SI~S, rio veo iuiiguno capaz <strong>de</strong><br />

tiaceria con ld i<strong>de</strong>a que tenía Césnr<br />

!~lnnnque. Por lo dcri~is, M es naii~<br />

nuvvo (iud6~itr es Lanzaroit y<br />

Lanzar~ie es C~esz,r".<br />

ivtasluel Medina,<br />

ascgatrri !qur Césu Eia un Iio!ribrc<br />

niiiy diribudo por iinos pero t~. ahora hay ~?IC sakr [eco-<br />

s,r:íimitI'!~~ ;i ,. .<br />

!tlner;cio-<br />

(&ir:is",<br />

"En cl nombre (le :r!;!ei <strong>de</strong><br />

alemanes quiero expresar I:r prohnda<br />

trisieza que reritrinos a1<br />

eriierarnos <strong>de</strong> la nii:erie (ir. uri<br />

hombre tan geiiial y qucritio. Es<br />

como el volcin que cesó su<br />

actividad y la isla se ha q!:~dadil<br />

vacía a<strong>de</strong>rnis iIz un fenómerio<br />

humano que cs insusiiuib!e. Los<br />

alemanes que, coiiio yo, han<br />

teiudo ia suerte <strong>de</strong> conocer a<br />

Césx Manrique personalrriente,<br />

hemos perdido a un ~~nigo nlegre<br />

y vical. que tnnsi:iilía el más<br />

prorundo arnor por su isla volclnica<br />

y era el luchador más puro<br />

paia eila en múltiples sentidos,<br />

ptro siempre <strong>de</strong>fendia sü belleza<br />

cünir:, ciiaiquier <strong>de</strong>strozo con una<br />

visión integra <strong>de</strong> 1,anzarote.<br />

Conozco a <strong>César</strong> <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

hace 8 años, y Sui consi<strong>de</strong>rada por<br />

t!l su ari~iga alernaria rnas critica,<br />

lo cual es cierto. Des<strong>de</strong> que me he<br />

enterado <strong>de</strong> su tii$ica miierte, me<br />

he quedado sin iápii~ias y con<br />

una tristeza que no puedo ixpresar<br />

con palabias. Y quiero <strong>de</strong>cirle,<br />

don<strong>de</strong> quicra que se encuvntre.<br />

aliora, quizis en el espacio. te<br />

hcrnos iliierido y adfiiirado <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

que le conocin~os, y zsia llama no<br />

se va a apacar nunca"


Distintas eccoans r el &n,ies, a ds 1:krar Manriqoo ori eilu? so piind- vn rr:-o lo3 ~ ~iitetlts~ a JorFnirno Saavedra, preqi<strong>de</strong>nta<br />

nal Gobierno can3r.o. y n A11asta.10 Travieso, <strong>de</strong>lqado do1 Gobierno di ihd ii Is dnrochar, arribo ri Id lzquterda JosB Veler y<br />

Pepe D6mso so salurlur> afttctuoaanie.ll#<br />

/ El Cabi81do acuerda tres cSáas <strong>de</strong><br />

Los nyur;rtrríiic.~ira:. co:z(;iero~ ceieb~.ar.on p!cnos simúl!nlieos en horror <strong>de</strong> CÉsar<br />

D. .R. : Idcaprcss<br />

~<br />

11rreciCr<br />

El i>lei~o <strong>de</strong> la Corporncihii <strong>de</strong>!<br />

<strong>Cabildo</strong> Iirsulsr dc ¿ayarote<br />

ticrr:i en la quc han qucdndo io mqUr <strong>de</strong> Lnzarole. CCsar<br />

plasmados icdof aqiieilos va se h. ik!;'" ~iix!iC. "y nos ha<br />

lores inumai:os q ~ rcunia s Ci:. Jc~ ~3;. i Ir;& coi-tjsros liuhrrasar"<br />

nos: ci, qi;.: ia,nio quiso y tu-<br />

Por su porie, cl joridvo7. d ~i cl:? 1'~. L~II"Y;OLC I?OS hii<br />

dicG coda sil vida a trabajar<br />

por y para su querido pueblo".<br />

A SU vez, los conejales <strong>de</strong> Tías<br />

acordaron, "aunque ahora no<br />

sea 4 momento para iniciar un<br />

acordó ayer p r unanim;clüd<br />

<strong>de</strong>cretar tres dias <strong>de</strong> IU!O dicial<br />

en ¡a isla por el Sallwi<br />

nuento <strong>de</strong>l arcisb Cé,%r Man-<br />

CCS. CAndido Rcgiicra xñalu<br />

que "riiieslio liijt ~>iiciiicclo ic<br />

merccc ;riiic~ios inds qi!e un<br />

curnuniciido y d~fici!~i-icnic 1-0aLsiido:':ir:.j".<br />

!''):. iii!:;mio, el secre:ano dci<br />

i-:a:\i!ac <strong>de</strong> L3n?,irols leyó a<br />

!orics 1% .nns+rros ¡os telcexpedienle<br />

para nombiarlo<br />

hijo adopiivo dcl rniinicipio,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahora esia Corporacióii<br />

quedn comprometida a ello".<br />

nquc, al rnisrno licmpc que sr. dr~rncr cuni>!ir todo lo quc gramas y lo5 wmunicadas que Eii lo que V: refiere al Ayun-<br />

guardó uii nunutn <strong>de</strong> siicr,cio hemos liereciudo <strong>de</strong> él". <strong>de</strong><strong>de</strong> aisziitas partes dc Espa- iamcnlo <strong>de</strong> 1-lana, lugar don-<br />

iii honor "<strong>de</strong> ~IJI cilidacl~iio Asimismo, el reprcrntanle 6s han U:gado tiasta la priri~c- ae vivía C(.sar Mannque <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

respeiado p r todo u11 pueblo <strong>de</strong>l PSOE en cl <strong>Cabildo</strong> lanza- ra coiyoración dc la ,si& cxpre- hact tres años, expresó "las<br />

que k habia erigido en LIII:I roieño, Enrique Pércz Parnlia, sanlo e: dzior y cl pcsar por el inucstras<strong>de</strong> coiidolencia por la<br />

especie dc yia y ahia iiikn (ic iridic6 rii rionibre dc su grupo Izllw:m;eci!o %lc Césai E4ariii- $rdids física <strong>de</strong>l más iluslre<br />

Is ¡ola Jr Lnrwio*~". "i! dzm~cierto y dolar qric su ti .I:: vcino <strong>de</strong> este rnuilicipio". Por<br />

Durn.;tc la celchracioii din at:s>-irda c ine-puifju iv,cric ?oi oi:o ]?do, :i !a misma :u paric, ci Ayunlamiento <strong>de</strong><br />

=te picno extra0rdin;ind "qi!~ LICS pr?dli;.e pcr lo qlie uii:rC- iicr:. :arnk,ic,i sc rrurJ3Ti cr. Lo- Sari Bartolomé cndich que "loojalá<br />

r,ui~-a % Iiiibiox ieniiia- nios tra,ismitir n sub Samiliares dos ,os ~vL7o!n;~i~riitos dc la dos sus <strong>de</strong>svelos en <strong>de</strong>fensa y<br />

do", egiin expre\,A-i presi<strong>de</strong>n- y a1lri;ados r?us.rrro mis sjncc- isl;: ,ss c:,bcül; iarporacic!iI^F eri la protección e integridad<br />

t i <strong>de</strong>l Csbilac Ianz~ro:elio, ro perir por su rnucrtc. pro C:L I2,i?zir,ilc :i:;i& ~Imretar al <strong>de</strong> la isla dc Lanzarole han'<br />

Viinas Mariin, L,:int.ic,~ sz dio Lainbicn n:c gus1ari.i lhz!ccr!o ~g:ir; (:~ic ,,c :'o:.Q ;n cl Cibildo qucdado rcflqados cii lodos<br />

lectiiri al coniiinicado ;nstiiii- extcrisivo a Lodo el pucb!o dc Iiisiiii: lics alas <strong>de</strong> Iiil\> cn los ni>concs <strong>de</strong> nueslro lcrrilo-<br />

cion:il por la muerte <strong>de</strong> Ccsar L?r>&irote" L,s;iza~ii~-. ,:\d. el picno dcl no. Sii rjcinplo", aíia<strong>de</strong> "tlerie<br />

Mannqiic rn ti que sc expresa Pértz Parnlls tmbién dijo Avc,i.~2c-,ic,~ir, dc Tias eii :ii que ser secuiidado por idos<br />

"lii tnstc pzidida <strong>de</strong>l uiliversal que "cuando se miicrc al~uicii, u;rir~v!i%co iiisLiittcioiral afir- nosotros y csla insiilución re-<br />

di-tists, <strong>de</strong> un gran lionibrc que sicrnprr nos pvrm que la 1i.d :;,w ' 21 legado arlisiico y cogesi su rcs~igo para trasla-<br />

se ha <strong>de</strong>svivido pasa cotivcrtir niucrie sc Ilcva s los meiora, y csptri:üal que <strong>de</strong>ja cntrc noso- ditila a su vcz a todos los ciu-<br />

n la isla iJc L;iiiziio!e cii iiriá es& vez sil: duda se ha llevado tros cs Lrri?resioiiantc, pues <strong>de</strong>- dadanos".<br />

" ...... .-.+.-.. -.<br />

. . - - - .- - -- -. - -- -


c; 13 P~FT*XXC? 7 SI^ SxTr - -. - .?<br />

. Axr ., A ?-<br />

.Jt~~Sfg71' J. y-,<br />

L A tV 2:' 4OPf3I'r*:<br />

Esquema<br />

para una<br />

i9.25 Sv 11 .+:.l,id3 Ixcado a<br />

V,i~irici. par.¡ Iiaicr<br />

'cs estad:-. cn i~<br />

Lscu%:J¿ SLI;C:IO~ ics p.lra :U<br />

i c..;ir ,:ic,C r, dc rnuraics<br />

cii &vc:íos cdrfictrv<br />

~,bl?rii:irris<br />

c .:~i:(;acr,;~le* d:<br />

y.itLuiu n ~. 5gtir.iiiv:i<br />

I?.<br />

I;~riiar:>fs', ?ti el Vi;i)+ ;t Ntit,va 1 ork<br />

hliibco iiitcritocional i:iviid~i i:r.pañoi rcaliró cii<br />

C'*rttierr! j~orifreo Iiitl~nr a D. Juaí, dc BorttOci<br />

'i;i r ?Ytic.i31 York y 1987 Sc le cnnzc<strong>de</strong> ;a<br />

4!'1icir I c es<br />

Mcdnlla <strong>de</strong> Cro Jei<br />

i:uncc~lids p3r el Itcy Cniiscjo 'Terrilc>:i.iI <strong>de</strong><br />

iic 1-srraiia. Don Iiinn<br />

Con hndj W arhol, Bsrbñra<br />

NIH~~ York, 1984<br />

Car!~: l. ia hlcd;ill,i ds Cari.irias.<br />

<strong>de</strong> Oro il,; Bt:ll:is<br />

1988 Lc r~ coricedids el<br />

ArIc-<br />

'rci<strong>de</strong> dc Oro dc<br />

L.: co!>cr c!,:!<br />

d~. hZ,~!lo?~ Rccibc ii<br />

I..I:,L~ i,id{?r VI;\;:I \t<br />

l'rcillio .F'r,tz<br />

Jord,!ni;: ii?vii:iJr> poi<br />

Syi! eii Oro dc Id Ciedad <strong>de</strong>l<br />

S:liii:i CI~L;: dc<br />

Pucrio tic I;I Criiz


"La mueHe es una ma aY<br />

Esta frase, pronunciada por Crser a LANCELO? ela marzo <strong>de</strong> este mismo año, fue corno una<br />

premonición que realizó nl fino!tzar e! gran legodc que dzjó a Lonzaroie: la Fundación que lleva su<br />

rqmbre. Este ilustre lakizarote5o nos reveló, en diversa:, ocasiones, SUS p@nsarnienfos y su vid^ pública<br />

urrivada. Hemos querido recoc;=ar !o mas inteiresant.~ clci sus confesi~nei; como en una Úitirna entrevista<br />

en la que el artísta nos $escubra su verda<strong>de</strong>ro ser. El pintor habí6 <strong>de</strong> aquellos temas que filas le<br />

r'ectaban y que es necesario conocer para cabe! como era reuirnentc? <strong>César</strong> Manrique.<br />

I A FUNDACION<br />

I .1 1 ,1111!.1< i;itl C' jt;:tx llii r iri"~li~i~<br />

t411c ~ace cit ei III~YIIPI~I~ r l ini ~ inad~rf?~ E': vi!<br />

I>IU:r~il (~LIV .ik,c~~~l;h 1s; facs~i~h qiic 181,<br />

t ,;iniia,l,> a lri i&pu dt' ti11 ritla. 1 , W:Cs ~ eti<br />

: it1,1 niiiplir. Ln nt(iuiicc;ii;;t !ilt


Es evi<strong>de</strong>nfe que<br />

1 ~nzarote ha sido mi<br />

wrmanente fuente<br />

<strong>de</strong> inspiración<br />

bi nd Ella a ini ine ndorabd. eqiaha profiiiida<br />

m e enaiiiorada <strong>de</strong> mi<br />

SU MUJER<br />

Cuurido mur16 rni iiiuier cal nie muero yo<br />

di irguFio EnirC en iiiia lucile dcpreribn Ella<br />

Iii upriificaha iodo para ini Miirió en el 63 <strong>de</strong> un<br />

cinccr en la mairir a los ciiareriia y pico año^. por<br />

e. 70 pudimos iener hijos Yo dorinía cori ella<br />

ei habiiación en la cliiiica. Un día noti que<br />

P eniiiía coino una eqpecie dr ronquido, me<br />

Icvalitlersorin cgoctiiiric:~. quc vciiga I>iii y lo \,t':1<br />

A nivel poliiico yo no irle tic wni'du niuy<br />

uiilizndo auiiqub soy ba


Perfil Biográfico<br />

C,P-\ar Manrqiic Cabrera riaii6 En 'rrecifc hace 72 años. Eii 194.5 se iraslada a Madrid<br />

coi-: uiia h~ca para esiudiar en la Cscüela Siiperior <strong>de</strong> Bellas Artes& San Fernando. dnii<strong>de</strong> obtiene<br />

::I riiiilo cic profesor dc piniura y diDiijo en 1950. lin 2fio inhs tar<strong>de</strong> ernpicza a coldborar con<br />

artliiiiecios eip:iiioles para la realización <strong>de</strong> murales en diversos edilicios públicos. Al año<br />

:iguiciiic coinicfi/.a SU$ CSC con el cine ingresandu eii el Insiiiuio <strong>de</strong> Irivcsiig;icioiics )<br />

t:.rper~cricias Ciiieni;iogrBiicas <strong>de</strong> Madrid.<br />

En 1953 inicia qiic ririmcrac iiivestieaoorirc dc iiiiiiiira no firiirativ:~ r,iie ciiliiiiiidii<br />

u;nsri!rrido un atio en la<br />

:iiiid:':i/in, con un griipo<br />

<strong>de</strong> piiirorcs y ercritnrcc.<br />

iie In Gaicrb Fciiiaiido<br />

Fr. C I ~ hlsdrid, prirncra<br />

g.ilcria c~yañola iio figur3tiv3.<br />

Eii 195.5 Ic cr<br />

coii~cuida la scguntla<br />

incilalla cn la "1 Muestra<br />

<strong>de</strong> ,Ar!e Cniilei~iporhiieo''<br />

cirgnni~;idncn Carlagcna.<br />

Diez ~40s <strong>de</strong>qpiiis S:<br />

irxlad3 a vivir a loc<br />

E~io


CENTRO INSULAR j~i4 2:<br />

I N*-QRMA C2 1 C3N JWVEPJ 1 K,<br />

LANZ AROTE<br />

tdie consi<strong>de</strong>ro e erno ya pque el<br />

tiempo es a<br />

-- -- - MARTIN MACHO<br />

OCOS dias <strong>de</strong>spiihs<br />

<strong>de</strong> haber conzedioc<br />

la entrevista a CANA-<br />

RIAS7 CBsar cumpli-<br />

rie 73 anos La edad<br />

no era más qlie una<br />

anBcdota para 61. en<br />

una mente llena ue<br />

i<strong>de</strong>as y proyectos ..como un manantial<br />

inagolable-. Sentia y ejercitaba la energía<br />

inlantil, como fuente inexcusable a su es-<br />

píritu innovador y vanguardista. Trazando<br />

siempre un semblante al margen <strong>de</strong>l con-<br />

vencionalismo, sentenció, convericido<br />

-No me arrepiento <strong>de</strong> elio. soy un hom-<br />

bre libre y feliz-<br />

-Usted ha realizado trabejss <strong>de</strong> 31-<br />

seno y arqultectura. plnta cuadros y<br />

hace esculturas, &Cual es realmunte<br />

su profesl6n?, ¿<strong>de</strong> qu6 viro?<br />

-En este siglo hay una manía <strong>de</strong> en-<br />

casillar a todo el mundo, pero en el arte<br />

no se pue<strong>de</strong>. Yo soy uri artista y como la1<br />

me gusta tratar <strong>de</strong> ampliar ¡os limi!es.<br />

aunque el arte es infinito Como artista in-<br />

tenlo aplicar todos mis conoc!mientos<br />

por todos los medios. a la vida y al hom-<br />

bre. También trato <strong>de</strong> <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r con todas<br />

mis fuerzas el mied,o don<strong>de</strong> me ha toca-<br />

do vivir. Trato <strong>de</strong> ser un artista integral.<br />

aunque, esencialmente, s3y un plntor,<br />

- . -<br />

pero nn quiero que me fichen ni qur me<br />

cataloguen. En <strong>de</strong>finttiva, trato <strong>de</strong> hacer<br />

lo que nie apasiona y me gusta. Conttmente<br />

estoy fascinado por todo lo<br />

que me ro<strong>de</strong>a.<br />

-.Salta a la vista lo que ha hocho<br />

por <strong>Lanzarote</strong>, pero Lqu6 ha hecho<br />

hanzarote por CBear Manrlque?. ¿Hay<br />

rrlguna cosa que la lsla la pue<strong>de</strong> echar<br />

en cara?<br />

-Eso es algo en lo que ni siquiera<br />

pienso Para mi la vida es tan importante<br />

que eso me parece una Irivolidad y uria<br />

cosa tan pasalera y tan inutii que ni me la<br />

he pianteado. Ei ser humano, <strong>de</strong>sgraciadamente.<br />

tiene una serie <strong>de</strong> <strong>de</strong>lectos. entre<br />

ellos la envidia. que me parece tan torpe<br />

que nunca lo he podido enten<strong>de</strong>r. Si<br />

hablan rnel <strong>de</strong> mi, peor para ellos<br />

-¿CuBlea son sus proyectos rnbs<br />

Inmediatos?<br />

-Estar tr~baiand0 todo el día.<br />

-¿A qu6 hora se lovanta?<br />

-Sobre las ocho Lo más tar<strong>de</strong> sobre<br />

las ocho y media y si hay un día que tengo<br />

muchisimo sueno porque he trasnochado,<br />

me levanto a las nueve. pero más<br />

tar<strong>de</strong> nunca.<br />

-¿No cree que la naturaleza es mba<br />

bella sln la mano <strong>de</strong>l hombre?<br />

-Depen<strong>de</strong>. 1.8 Naturaleza es en sí <strong>de</strong><br />

una belleza y <strong>de</strong> una inteligencia superior<br />

a la que el hombre lamas podre alcanzar.<br />

La historia <strong>de</strong> un artista<br />

----.-<br />

C18.r Msnrleur. duranre Ir Inaugura~l6n <strong>de</strong> la bn<strong>de</strong>clón<br />

que Ilera ru nombra.<br />

Pero ocurre que, como el hombre ha <strong>de</strong>s-<br />

trozado la naturaleza y la ha ensuciado.<br />

lo Úriico que trato es <strong>de</strong> darle una ducha<br />

para lavarle y <strong>de</strong>sinfectarla <strong>de</strong>l virus peli-<br />

graso <strong>de</strong>l hombre. La naturaleza se pue<strong>de</strong><br />

mejorar ayudándola.<br />

-¿Los artistas vlven para crear o<br />

crean para vlvlr?<br />

-Sin duda viven para crear y <strong>de</strong> carambola<br />

crean para vivir ya que la vida es<br />

<strong>de</strong>masiado importante. En todo caso, es<br />

una consecuencia.<br />

-¿Siente alguna satlslaccl6n especlal<br />

cuando le pagan millones por alguna<br />

<strong>de</strong> sus obras?<br />

-A mi no me gusta. Creo que es un<br />

poco exaqerado. Estas cosas producen<br />

.n,us~ ciar LCS a*tistas no oueremos ser<br />

mi cnarios Cuanoo era pbqusfio m, (oral<br />

y mi utopía era po<strong>de</strong>r vivir aigiin día <strong>de</strong> la<br />

pintura Con eso me consi<strong>de</strong>ro ya un<br />

triunfador.<br />

-¿Cubnto le dura la satlafscclbn <strong>de</strong><br />

haber creado una obra7<br />

-Mi inayor alegría está mientras la<br />

hago; cuando la termino. al día siguiente<br />

estoy pensando en otra. Lo imporlante es<br />

la creaci6n. Igual que en €1 amor. es mucho<br />

mAs lo que se piensa antes que el<br />

acto sexual en sí. La fantasía pue<strong>de</strong> m6s<br />

que la realidad.<br />

-¿CuBles son las peores embestldas<br />

que le ha dado la vlda'?<br />

-Yo creo que no he tenido ninguna.<br />

Pue<strong>de</strong> que las haya tenido. pero como<br />

vivo en una dimensi6n distinta. no me<br />

afectan en absoluto. Lo único que me in-<br />

7<br />

1819. Nace en Lanzarole. ria, O Juan Carlos l. la Medalla <strong>de</strong> cia) Galeria Boiles (San Frlncisc-,, liochschule Gasteig Kullurzenlrum la provincia <strong>de</strong> Gran Canaria-. Mu-<br />

1946. Se traslada becado e Ma- Oro <strong>de</strong> Bellas Arios<br />

LJSA)<br />

(Munich. Alemania). Galería Ritter seo Nacional <strong>de</strong> Arle Mo<strong>de</strong>rno (Madrid.<br />

para hacer los esbdios en la 1981. Viaja a Venezuela invitado 1963. -Piniuras <strong>de</strong> Cesar Manri- (Slultgar, Aiemania).<br />

drid)<br />

Escuela Superior <strong>de</strong> Bellas Aries <strong>de</strong> oor al Gobierno <strong>de</strong> dicho oas Se le que. Galería L'Entrac:~ (Lausanne, 1986. "Cesar Manrique. bil<strong>de</strong>r 1953. -Exposici6n arle religioso<br />

San Fernando. Obtiene el lllulo <strong>de</strong> cuice.ie Id r:~aria rCnmemcrill..a Suiza)<br />

und objekte- Galeria Steiner (Casti. actual.. Hostal <strong>de</strong> los Reyes Caloliprolesor<br />

<strong>de</strong> pintura y dibulo en 1950 a! wsau (ida- lería Im Dorfleld (Korschenbroich. Weslerdahl-. Museo Municipal <strong>de</strong><br />

<strong>Lanzarote</strong>-, Museo Internacional :ia le (Lanzarole)<br />

drid). -CBsar Manrlqiies Sala d'Ex. Alemania) Galeria Steiner (Caslillo Santa Cruz <strong>de</strong> Tenerile (Tenerile).<br />

Arte Contempordneo -Castillo <strong>de</strong> 1954. "Manrique- Galeria Clari oosiciones da la Caixa da Pensions <strong>de</strong> Babstadt. Alemania) Galeria Art .Espavo e cor na pintura espanhola<br />

San Jos& (Lanza:ole). Se le olorga (Madrid)<br />

Consuliing (Franklurl. Alemania) <strong>de</strong> hofe- Mdseo <strong>de</strong> Arle Mo<strong>de</strong>rno <strong>de</strong><br />

la Medalla <strong>de</strong> Oro <strong>de</strong>l MBriIo Tu- 1867. -Exposicion anlológica-<br />

1990. &Asar Manrique pintor.. Rlo <strong>de</strong> Janelro (Brasil) -15 plnlores<br />

rlslico<br />

Gobierno Civil (Las Palmas <strong>de</strong> Gran<br />

Gaiería M' Salvat (Ba:celona) Gaie- espanoles abstractos- Musée <strong>de</strong>s<br />

1978. Se ie otorga el Premio Mun- Car~aria),<br />

lechnik gouacneci , ','lagen s6ri- ria Atvar (Madrid). Ministerio <strong>de</strong> Cul- Arts Dwcoratils (Paris). MusBe D'Arl<br />

dlai <strong>de</strong> Ecologia y Turisrno. en Ber. 1958. -17 pinturas. Sala <strong>de</strong> Ex- graph~en- Heilffisbn Dank en cola- tura <strong>de</strong> la Repiiblica <strong>de</strong> Checoslova- el Hisloire (Friburgo). Kunslhalle<br />

lin Le es conced!da por e! rey <strong>de</strong> Es- posiciones <strong>de</strong>l Alenes rJe Madrid boración con le Galoria Am Mark quia. en colaboraci6n con la Galeria (Basilea), Handwerkskammer lur<br />

pana. D Juan Carlos l. la Gran Cruz (Madrid)<br />

(Alemania) Galeria ME, ueia Victieis Steiner (Praga) Galerla Wild (Frank. Oberbayern (Munich): Kunstsmual<br />

MBrito Civli por el conjunto <strong>de</strong> su 1960. Galeria L'Entracle (Lausan- (Mkiaga)<br />

luri, Alemania).<br />

seum. Golenburgo y Kunsllorening<br />

labor ecológica<br />

ne, Siiiza) lanzaro ole- Galerla Ne. 1985. -Manriqiia arte loial- Saia Exposiciones colectivas (Oslo) -Exposición homenaje. Tema<br />

1980. Vicia a Nueva York y Alrica. b11 (M3drid),<br />

Lilzán (Zaragozs) Galeria Aridicai<br />

negro y blanco-. Galeria Darro (Ma-<br />

Le es concedido por el Rey <strong>de</strong> Espa- 1961. Galeria Craveri (Paris, Fran- (Madrid) Cen:io Uuochner Voiks 1944. -Exposición <strong>de</strong> arlistas <strong>de</strong> drid)<br />

=- -<br />

- ~.


teresa y me encarita es Irabalar. estar lo<br />

dos los d~ds proyeclando en mi menle<br />

como ahora que estoy haciendo unas es.<br />

cuituras mbviles que creo son espectacu<br />

lares Yo ine divierto cori imi ~reatividaO<br />

con mi pintura Todas esas cosas Ilenali<br />

~ompletamenle mi vida<br />

-Para usted ser eterno seria un<br />

aburrlmienlo y, sin embargo, con la<br />

Fundación CBsar Manrlque, aunque<br />

sea a IravBs <strong>de</strong> su obra, <strong>de</strong> alguna forma<br />

ha quedado Inmortaltzado. ¿No es<br />

una conlradlcci6n?<br />

-No el recuerdo es un ente no inteligente<br />

El tiempo no existe en el espacio<br />

absolulo Yo no recuerdo cuando naci,<br />

por lo que lo podria haber hecho hace<br />

cinco siglos o rinco mil anos y como<br />

tampoco sk cuando me voy a morir en<br />

estos momentos me consi<strong>de</strong>ro eterno ya<br />

que el Iiempo es relativo y siempre he oicho<br />

que la eternidad es un segundo y un<br />

segundo es la elernidad compren<strong>de</strong>?<br />

I a Fundación es un recuerdo que peidu<br />

ra como materia pero no loma parte <strong>de</strong>l<br />

pensarnienlo <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> mi esencia<br />

-¿Cual es su asignatura Pendlente7<br />

--No tengo ninguna Todas mis ario<br />

naluras están realizándose continuamen<br />

te<br />

-¿Ha tenldo que pagar un preclo<br />

-Estaria rrucbo mejor por supueslo hundirhn <strong>de</strong>linitivamente. Ahora mismo,<br />

LO que lendrian que haber hecho es crear en Arrecife, ya no caban los coches. Ya<br />

uri turisno do mas celidad para hac~r no se pue<strong>de</strong> hacer ni un aparlamenlo ni<br />

Lanzarole digng <strong>de</strong> cer v silado y al mis- un holei mas. Lanzarofe se encuentra 31<br />

mo tSeiqJo iinpedir su masificaci6n liniite <strong>de</strong> su capaciclad. Si liegin m%s psr-<br />

-éEa aoslble recuporarla?<br />

sonas. se convertirá en una enorme inco-<br />

-Si recogen iodo lo que he gritado y modidad <strong>de</strong> Isla.<br />

irabajan con cariiio y amor por la isia -VlVlmo% en un mundo don<strong>de</strong> la<br />

-¿Cómo se pue<strong>de</strong> conseguir superar el<br />

sentimiento tr8gico <strong>de</strong> la vida para exprimir<br />

al máximo la exislencia?<br />

-Hay que tener una buena capacidad<br />

<strong>de</strong> eva516n Yo me evado para no caer en<br />

la angustia Es la única forma <strong>de</strong> no em<br />

pobrecerie No cabe duda que los dismuv<br />

alto para triunfar? pue<strong>de</strong> aue se salve <strong>de</strong> lo contrarlo la <strong>de</strong>sdlcha es el Dan <strong>de</strong> cada día. austos merman la vida<br />

'NO s i si he tr~unfado MI mayor placer<br />

es haber elevado el nivel <strong>de</strong> vida <strong>de</strong><br />

los campesinos y comprobar que esta<br />

gente sencllla me qulere Eso. para mí,<br />

oue<strong>de</strong> ser el triunlo<br />

-¿No e8 un prlviieglo exclualvo <strong>de</strong><br />

los trlunhdores el po<strong>de</strong>r avanzar por<br />

la vlda al margen <strong>de</strong> prejulclos?<br />

-No, no, que va eso lo lengo yo <strong>de</strong>s-<br />

66 que era peque00 Para conseguir eso<br />

sblo hace falta ser muy valiente y yo srem<br />

pre lo he sido en el sentido más ampllo<br />

<strong>de</strong> la palabra<br />

-¿Corre el lanzaroteño pellgra da<br />

per<strong>de</strong>r su I<strong>de</strong>ntidad con tanto visitante?<br />

-No cabe duda que una avalancha <strong>de</strong><br />

tur,slas sin control adultera la i<strong>de</strong>ntidad<br />

<strong>de</strong> cualquier pueblo<br />

-¿C6mo se Imagina la Isla sin tu-<br />

VICENTE LIORCA<br />

A finales <strong>de</strong> 1909 una hernia dlscal oblig6 a <strong>César</strong> i,hanrique<br />

E guardar cama durante unos meses. Era la primera vez que<br />

este vitalisla mililanle, -droQado <strong>de</strong> vida. comc él mismo manileslo.<br />

conia1ec:a di ~ird oolenc a a:qo seria Teri e t oto-¿es 63<br />

aPc, v oesue el lecno <strong>de</strong>ciar6 n eslc 3dri63 cc ser un eisrc en<br />

te <strong>de</strong>ja vida En aquella entrevislo. hecha en su mismo dormi-<br />

10:io. xientras guardaba el reposo impuesto por los m4rficos.<br />

pero sin <strong>de</strong>salen<strong>de</strong>r su trabajo crea!ivo. hablh <strong>de</strong> lo vics y <strong>de</strong><br />

la muerte<br />

En esa ocacidn voivib a <strong>de</strong>mostrar que era un perfecto 'divi<br />

doren el mejor sentido <strong>de</strong> la palabra. No turnaba. no bebia. Con<br />

vivir le baslaba Para éi vivir era ser el primer inlbrr>rele <strong>de</strong> la pelicula<br />

<strong>de</strong> su viba. -Incluso un drama faniiliar pue<strong>de</strong> ser un sus-<br />

El día en que no haya un disgusto es que estás muerto. Hay<br />

que vivir, que apenas esto es un minuto, por eso hay que <strong>de</strong>cir<br />

siempre la verdad E8 triste, pues. que se silencien cosas por<br />

temor a que se te recorten los inqresos-.<br />

Este cr:!ico !eror. rayanao el inSullo. <strong>de</strong> cJanro alcrildsc coc-<br />

Ira e, eq-.liar o natural o el <strong>de</strong>sarrollo eq~ilibradu creia qi.e 13<br />

importante era <strong>de</strong>jar un rastro <strong>de</strong> su existencia en este planeta.<br />

Para Bl la conciencia era superior al dinero y la muerle no le<br />

preocupaba .No me anguslia en absoluto pensar en la muerte<br />

Cuando el m6díco me oblig6 a meterme en cama por mi hernia<br />

Ciscal tenía una noveleria inmensa porque era una erperiencia<br />

que no haba lenido nunca. Una nueva laceta <strong>de</strong> la vida. Yo<br />

esto! u:ogoco Je v.da, aunq<strong>de</strong> no me preocupa que se acabe<br />

p0rqL.e jo he eslado sin v~vir rniliones <strong>de</strong> arios y me encoricraba<br />

en un estado perfecto. La muerte, en el fondo. es una evaristas?<br />

pense ci?eiiiato~rálico que forma parle <strong>de</strong> la riqueza <strong>de</strong> la vida sión-liberaci6n-.<br />

7<br />

p.- ----..--<br />

La historia <strong>de</strong> un artista<br />

1960. Museo <strong>de</strong> Arte Mo<strong>de</strong>rno <strong>de</strong> co- MBxico .El arle aclual <strong>de</strong> Espa- le <strong>de</strong> ario canario conlem;ordneo Arte Contempor$neo (Castillo <strong>de</strong> "Jameos <strong>de</strong>l Agua. (Lanzarole).<br />

Sao Pauio (Brasil) -Espacio y color na- Palermo (lirilia). %n/ ~Viila <strong>de</strong> Agaele., do i; Corr~ San .losB, Lanzarole) -impulse Re- Conslruye su casa -Taro <strong>de</strong> Tahien<br />

la ptnlura espahoia <strong>de</strong> hoy. Mu- 1964. -Arte <strong>de</strong> América y Espa- pahia Trasnediterránpl ~~Pr,norami rniniszensez.. Galeria Maximilians- che. (Lanzalote) Realiza la .Casa<br />

seo Nacional <strong>de</strong> Bellas Arles (Bue- ha. Roma (Ilalia), y Kunstmbseiim 78". Galería Thwo (Madridi -Exposi- trasse (Munich. Alemania) .Linear1 <strong>de</strong>l Canipe~in0* (San Bariolomb.<br />

nos Aires. Aoenlina) Boootd fCo- <strong>de</strong> Berna IYuiral -25 ertislas esna- ci6n <strong>de</strong> arte actual- Clleqio Ci'cial Gent 87.. Béloica I<strong>Lanzarote</strong>). Surgen las primeras<br />

iombia) sanl;ago <strong>de</strong> chile (Chile), noli& saia i:e Éxposicioirs <strong>de</strong>l se- <strong>de</strong> ArquiIecios <strong>de</strong> C~naii& (Sanla 1918. .El disnudo Artistas cana- i<strong>de</strong>as para ia restauración y realtza-<br />

Lima (Peru) -O ligurs- "XXX Bienal crelariado Naci,:nai <strong>de</strong> Información Cruz <strong>de</strong> Tenerlfe)<br />

rios <strong>de</strong>l siglo XX-. Museo <strong>de</strong> NQslor ción <strong>de</strong>l -Museo internacional <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>venecia- Venecia fllalia) -24 pln- <strong>de</strong> Li-boa [Poitugal),<br />

1879. -Peque60 :ormeio irilerris- (Las Palmas <strong>de</strong> Gran Cnarie) -Artis- Arla ContemporBneo- (Caslillo <strong>de</strong><br />

lores actuales- Ayiiniamienlo <strong>de</strong> Va- 1966. -Conternp2rary Arl Asso- cinnal- Galería Tiysc (Madrid) ras car:arios Cenlenario <strong>de</strong> la UGT-. San JosB. Lanzarole).<br />

1970.<br />

lladolid (Valladol~d) -15 pintores es cialkon of Houston.. . Houston (USA). -Kvristlerb@ll 79.. Galaria hm Kaki Snia <strong>de</strong> Exposiciones San Antonio<br />

Inicia el proyecto -Costa<br />

paholes abstractos. Hostal <strong>de</strong> los 1967. .Firsl Kenr Internalioiial-. (Colrnia Alemania) .Ob!a grblica Abad (Veg<strong>de</strong>la. Las Palmas <strong>de</strong> Gran<br />

Martibnez. (Tenerile) Realiza el Res-<br />

Reyes Calóltcos (Santiago <strong>de</strong> Com- Kent Slatc University (Kenl.Ohi0 internaclonal~ El Aliibe (Arreofe Canaria) -Pinio'e$ coniemporbtaurante<br />

"€1 Diablo- en las Montañas<br />

<strong>de</strong> Fuego (Timanlaya. Lanzarole)<br />

oostelal -Esoacio v color en la nin. t - ISAi - <strong>Lanzarote</strong>l "La serijralia- Sanla neos-. Sala <strong>de</strong> Arte Garob (Sanla 1973. Realiza el .Mirador <strong>de</strong>lRio-.<br />

iiira espafioie <strong>de</strong> hóy. ~om!s~hii'~a- 1968. "Doce pinlores y cuatro es- Cruz <strong>de</strong> ienerife<br />

Cruz <strong>de</strong> Tenerile). .Homenaje a (kiarla. Lanzarole).<br />

cional <strong>de</strong> Bellas Artes <strong>de</strong> Monteva<strong>de</strong>o cultores- Exposición homenaje a 1980. -Exposición d~.i fondo <strong>de</strong> Sempere.. Galerla Brila Prinz (Ma- 1974. Reslaurac16ii y acondiclo-<br />

(Ciruguay) -Unge npariske malere. Oscar Dominauez Mweo Muriici~al arie- Casa <strong>de</strong> Colón (Gran Canaria) diid) -Acercamienloa las artes pliis- namiento oara o1 Museo Intarnacio.<br />

Kunstforening (Oslo). <strong>de</strong> Santa CruFds Tenerile (~eneriie) -Arlislas por los dnreclios huma- ticas <strong>de</strong> las regfones Y nacionalida- nal <strong>de</strong> ~ rte ~o<strong>de</strong>rnó<strong>de</strong>l ~aSrillo<strong>de</strong><br />

1961. .Arte espanol coniempord- 1910, .CBsar Menriqu~. fro y M nos- Colecio Olicial <strong>de</strong> Prq?iitectos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> España-. Asamblea Regional San Josb. Realiza el <strong>Centro</strong> Poiidineo-<br />

Palacio <strong>de</strong> Bellas Artes <strong>de</strong> Bru- Mabe- Galería Catherir,e Viv,ano <strong>de</strong> Csnzrias (:Sanla Crdz <strong>de</strong> Tena'i- <strong>de</strong> Murcia (Murcia). -Feria ir~leina- mensional -El AlrnacBn. (Arrecile.<br />

selas (BBlgica) -Arte actual-. Galella<br />

Darro (Madrid) -C?n!rasles en la<br />

pintura espafioia <strong>de</strong> hcy.. Museo<br />

Nacional ría Arte Mo<strong>de</strong>rno Tokio<br />

(~&6n) -~éaliibi no;véle;. ~ari;<br />

(Francia)<br />

1982. Galeria Dacy Nueva York<br />

(USA) -Nueva York loria mundial<br />

<strong>de</strong>l cornerciu- Galeria Yebli (Ma.<br />

drid) -Veinle años <strong>de</strong> arte espanol-<br />

Sevilla -Diez ptnlores espanoles-<br />

Fundación Eu<strong>de</strong>nio Mendoza <strong>de</strong><br />

Careces (~anezueie) -Manrique,<br />

Rueda. Sempere, Vele y Zóbel- Sala<br />

Nebli (Madrid) -Jungle spanische<br />

maler-. Aka<strong>de</strong>mie dnr bii<strong>de</strong>nken Kunesle<br />

(Vieria, Austria). -Exposición<br />

antol6gica <strong>de</strong> la Escuela <strong>de</strong> Madrid-<br />

Sala <strong>de</strong> Arle <strong>de</strong>l Ateilno 6c Madrid<br />

(Madrid)<br />

1963. "Doce pinlores españoles-.<br />

Sección <strong>de</strong> Artes Plásticas v Alidlovisuales<br />

<strong>de</strong> !a Dirección General <strong>de</strong><br />

Inlormación (Tenerile). "Pinlura ac.<br />

tuai <strong>de</strong> Esparia.. Oslo y Helslnki<br />

.Arte <strong>de</strong> América y Espsha- Madrid,<br />

Barcalona y NApoles *VI1 Bienal <strong>de</strong><br />

Sao Paulo.. Brasil -Espana en MBwi-<br />

(New York IlSA).<br />

1971. Cxpoa,ción Fundaqao Ca lcusto Gubdkiari (Lisboa. Po;tuyal)<br />

ia77 .-.-. .Hnrn~naia ..-,..u..-,v ii - lrx6 1 --.- .iic<br />

Seri-. Colegio <strong>de</strong> Arquitectos <strong>de</strong> Canarias<br />

(Santa Cruz <strong>de</strong> Tenerile)<br />

1973. Brenai <strong>de</strong> Creta (Grecia).<br />

Exposición <strong>de</strong> Arles Pldsticas <strong>de</strong> Baracaldo<br />

(Bilbao).<br />

1974. -Exp0slci6n <strong>de</strong> pinlura<br />

Meririque-Dlrnaso- Galeria El Aljibe<br />

[Arrecile Lanzarole)<br />

1975. -1 Exposición Colectiva-<br />

Galerla El Aljibe (Arrecife. Lanzarole)<br />

.Las Palmas XX Arquileclura.<br />

escuilura, plnliira. 1900-1975.. Casa<br />

<strong>de</strong> Cultura <strong>de</strong> Arucas (Gran Canaria)<br />

1977. "Diez años <strong>de</strong> pinlura <strong>de</strong> la<br />

Saleria Tíco~ Galerla Theo (Madriol<br />

~Ciiairo artlslas canarios. Gaieria<br />

Arni~os <strong>de</strong>l Arle (Puerio <strong>de</strong> la<br />

Cruz. Teneriin) "Vigencia rial arte<br />

canaiio.. Ranco <strong>de</strong> Granada (Gran<br />

Canaria). +Pariorama 77.. Galeria<br />

Theo (Madrrd) -Guadalimar arte <strong>de</strong><br />

Canarias- Cas-i <strong>de</strong> Coidn y Galería<br />

Baios Las Palmas da Gran Canaria)<br />

1978. -E rnar- Exposicibn flotan-<br />

15). .abra ar$iica inter~acional. üa- cicnai <strong>de</strong> Arte Gen!.. Galeria Esfinge Lanzarole).<br />

leria El Aljibe (Ariecife. iaiizarole). (BBIclcs) -Veinticinco anos <strong>de</strong> arie 1976. Comienza el Audllorro <strong>de</strong><br />

rjalerla Nacioiial <strong>de</strong> C~.roc3s (Ve- co~leniporRneo espanol. Sala Lu- los Jerneos (<strong>Lanzarote</strong>). ~ealiza el<br />

110zuelal. .-. . .<br />

zár, [Zaraoozal. .Artislas canarios Reslauranle -1.08 Aljibes- (Costa Te.<br />

1981. -Arte espafiol con¡-rn~orli- en el Cenienario <strong>de</strong> la UGT- Fiinda- guise Lenzarote)<br />

neo. Museo Inlernacicnal <strong>de</strong> Arte ci6o Pedro Garcla Cabrera Sala <strong>de</strong> 1977. Realiza el diseiio <strong>de</strong> jirdr-<br />

ContemporAneo tCast~lio da San Arte y Cultura <strong>de</strong> la Cala Canarias en nes y piscinas <strong>de</strong>l Hotel -Las Salt-<br />

José Lanrarole).<br />

La Laguna (ienerile)<br />

nas- <strong>de</strong>l ar uileclo Fernando Higue-<br />

1583. .Espacio 83- Ga:erla iheo 1989. -Faros 89. ivlinislerlo <strong>de</strong> ras (Costa ?e uise Lanzaroie) Co-<br />

(Madrid) .Alle inleiriacional- Gate- Obras Dublicas y Urbanismo<br />

mienza la reaflzación <strong>de</strong>l Jardin <strong>de</strong><br />

Cacitis (Gualiza Lanzarole)<br />

ria El Allibe (Airecile. 1-anrarote) Ga- '1990. -Madrid arte <strong>de</strong> los 60- 1981. Comienza la creación <strong>de</strong>l<br />

lerla Leyen<strong>de</strong>cker (Sanla i;rur <strong>de</strong> Te- Sala <strong>de</strong> Expos~ciones <strong>de</strong> la Comuni .Cenlro Comercial Madrid-2- - ,~ en La -.<br />

rierife). .Arte aclual 82- Museo !:,ler- dad <strong>de</strong> Madrid Conselerla <strong>de</strong> Cullu- Va uada-(~adrid)<br />

nacional <strong>de</strong> Arte Coniernpor.4neo ra <strong>de</strong>iAyunldmienl0 <strong>de</strong> Madrid ..Arte 7984. Comienza la obra <strong>de</strong> recu-<br />

(Caslillo <strong>de</strong> San JosA, Lanzarole) iniernacional. <strong>Centro</strong> AtlAntico <strong>de</strong> peración y embellecimiento <strong>de</strong>l esibas.<br />

-Versiones/Div~rsiones <strong>de</strong> Arte Mo<strong>de</strong>rno (Las Palmas <strong>de</strong> Gran pacio natural <strong>de</strong>l -Charco <strong>de</strong> San Gi-<br />

12 pintores canarios- Osnco <strong>de</strong> Bil- Canaria) -Arle canario- Sala Juan nBs- (Arrecile. <strong>Lanzarote</strong>)<br />

bao Las Palmas <strong>de</strong> Fran Canariv ismoel Casa <strong>de</strong> Col6n (Las Palmas 1988. Conslruye y <strong>de</strong>cora su nue-<br />

-Arte canario 1950-1985- Crinseje. <strong>de</strong> Gran Canaria) -Arte puerto 90. va casa eii Harla (Lanzarole).<br />

ria <strong>de</strong> Cullura. <strong>Cabildo</strong> lnsuler <strong>de</strong> IX Festival Internacional <strong>de</strong> Cine Eco- 1989. Inaugura el "Mirador <strong>de</strong> la<br />

Gran Canaria (Las Palmas <strong>de</strong> Gran ibgiro y la Naluralara <strong>de</strong> Canarias Pena. (El Hierro) Realiza el antepro-<br />

Canaria)<br />

[Puerto <strong>de</strong> la Cruz Tenerile) "Kunsl yecto <strong>de</strong>! -Parque Martt~rno <strong>de</strong>l Me-<br />

1907. -Mislerios <strong>de</strong>l Universo- und kullurkreis sandrenler- Galeria dilerráneo- (Ceuta). Comlenza la<br />

Wild (Franklurt Alemania)<br />

reaiizaci6n <strong>de</strong> un mirador en el Valle<br />

Cenlro Cultural <strong>de</strong> la Villa <strong>de</strong> Madrid<br />

<strong>de</strong>l Gran Rey (La Gomera).<br />

(organizado por -Diario 16-1 Ma- Urbanismo, Arqultectu- 1990. inaugura el -Jardin <strong>de</strong> Cacdrid<br />

-Piritura espahol; contewpor8 ra, Arnbiontaci6n<br />

lus- (Goailza. Lanzarole).<br />

nea. Colección <strong>de</strong> ia Fundación<br />

1992. Inauguración <strong>de</strong> la Funda-<br />

Juan March. Museo 1r:iemac:onaI <strong>de</strong><br />

1968. lntcia la realiraci6n <strong>de</strong> los ción C


CENTRO<br />

I NFOE3.MACI<br />

LANS<br />

Lo repentinci<br />

<strong>de</strong>saparición <strong>de</strong> Cesar<br />

Manrique nos <strong>de</strong>ja sin<br />

las innumerables obras<br />

que, sin duda, el<br />

artista hubiese<br />

concluido <strong>de</strong> na<br />

per<strong>de</strong>r la vida <strong>de</strong><br />

forma tan inesperada.<br />

Su marcha nos <strong>de</strong>ja<br />

a<strong>de</strong>más sin el mas<br />

acérrimo <strong>de</strong>fensor <strong>de</strong>l<br />

medio ambiente, no<br />

obstante, su labor ha<br />

servido para plantar la<br />

semilla <strong>de</strong> la<br />

conciencia ecolcjgicu,<br />

y su vasta obra<br />

constituye un legado<br />

<strong>de</strong> incalculable valor<br />

que asegura la<br />

pervivencia <strong>de</strong> su<br />

espíritu en cada<br />

mágico rincón que ha<br />

salido <strong>de</strong> sus manos.<br />

Pilaría José t\lonso<br />

L3. forma en que Cisar-<br />

Manrique lograba crear mórLica<br />

belleza con :a conibinación d:, las<br />

negras &vas volcánicas y los colo-<br />

res <strong>de</strong> su amada cierra, coristiriiye<br />

un don casi divino, sin duda fiie<br />

una persona excepcional, un elegí-<br />

do <strong>de</strong> 10s dioses ai que se le<br />

permitió jugar con la naturaleza,<br />

modificarla y someterla a su parti-<br />

cular concepción <strong>de</strong>l arte.<br />

<strong>César</strong>, a través <strong>de</strong> su obra,<br />

que ha recorrido 51 mundo, ha dada<br />

a conocer 1s isla, y el archipikiago<br />

en general, en cl exterior. Sus<br />

exposiciones han visitado las ne-<br />

jores salas y museos dtl mundo,<br />

su+ murales y esculturas se hallan<br />

diseminados por el planeta en los<br />

salones d: los más lujosos hote!es<br />

y oficinas y sus esculturas se <strong>de</strong>jan<br />

acariciar por los vientos que cruzan<br />

la atmósfera en una y otra diiecf<br />

.. cion.<br />

Lnnzuote es sin duda su<br />

más lograda creacidc, su obra más<br />

espcctar~lar y <strong>de</strong> la que más<br />

orgulloso ce sentía. es por ello que<br />

:r~lcqu:cía cuai;do obseriaba los<br />

<strong>de</strong>smanes que cometían los oportu-<br />

nis:as sin escnípuios en busca <strong>de</strong>l<br />

lucro. <strong>César</strong> h:, velado pos la isl;:<br />

con ci celo <strong>de</strong> una madre, y ha sido<br />

eso lo que ha iinpecido que <strong>Lanzarote</strong><br />

presente el aspecto <strong>de</strong> alguna <strong>de</strong> las<br />

okas is!as <strong>de</strong>! ZrchipiEiSgo, con su<br />

muene la isla se hs quedado<br />

tiiidrfana, sir. en;Srirgo sus ciise-<br />

nanas han calado hondo en la<br />

población conejers. que sin du&<br />

sabrá preservar el legado que ei<br />

artista ha <strong>de</strong>jado.<br />

Exposicior!es<br />

individuales<br />

El <strong>de</strong>nso cum'culum artístico<br />

<strong>de</strong> <strong>César</strong> Ma~que se remonta<br />

2 1942, cuar,do expoce Fr primera<br />

vcz en el Ayuntamento <strong>de</strong> Arreci-<br />

2, En 1953 exwne <strong>de</strong> nuevo en el<br />

Czbildc !iisii!ar, y al año siguiente<br />

sri!e fiiera <strong>de</strong>l archipiélago para<br />

i.r.Fricr en Madnd en la Galen'a<br />

Clan. Ei? i957 realiza una expusición<br />

antológica en e! Gobierno Civil <strong>de</strong><br />

Las í'almas <strong>de</strong> Gran Canaria, así<br />

ccinc otrz en 'Tenerife y Lamarote.<br />

En 1958 expone !7 pinturas<br />

en el Ateneo <strong>de</strong> Madnd y en 1965<br />

trascien<strong>de</strong> nüestras fronteras para<br />

rebzar su primera exposición indi-<br />

viuurl en el extrarijero, en la Galena<br />

I.'Eii?ac:c., en Lausmne (Suiza). A<br />

pvir <strong>de</strong> aquí su prcyección intema-<br />

c;anr,l ?S imparnble, en 1961 expone<br />

r2 P~rk jr sil San Francisco, dos años<br />

dcsputs vuelve a Suiza y <strong>de</strong> 1966 a<br />

1969 mantiene una muestra <strong>de</strong> su<br />

obra cn la Gaien'a Catherioe Viviano<br />

ds Nueva York coincidiendo con su<br />

esrwcia en Estados Unidos.<br />

1-2 dicada <strong>de</strong> los 70 comienza<br />

can nuevas exposiciones en Madrid<br />

y Eilhao en distintas galen'as, y en<br />

1979 la Galena AM Markt <strong>de</strong><br />

Colonia en Alemania recoge su<br />

obra que ese mismo ano se pue<strong>de</strong><br />

contemplar en Tenenfe y también<br />

en Las Palmas <strong>de</strong> Gran Canaria en<br />

un Homenaje a Agustín <strong>de</strong> la Hoz<br />

en la Casa <strong>de</strong> Culón. <strong>César</strong><br />

comienza 1980 con exposiciones<br />

en Canarias, que se <strong>de</strong>sarrollarán<br />

durante toda la década combina-<br />

das con numerosas muestras en<br />

Alemania y en diferentes provin-<br />

cias españolas. En 1987 los japo-<br />

neses tienen la oportunidad <strong>de</strong><br />

contemplar las obras <strong>de</strong>l artista<br />

conejero, que ya goza <strong>de</strong> fama<br />

mundial. en el Museo <strong>de</strong> Seibu en<br />

Tokio.<br />

Exposiciones<br />

colectiva<br />

<strong>César</strong> Manrique ccmparte<br />

espacio con otros iirtistas en el<br />

Museo Nacional <strong>de</strong> Arte Mo<strong>de</strong>rno<br />

<strong>de</strong> Madnd en 194 en un3 rriuesJra<br />

<strong>de</strong>nominada "Exposición <strong>de</strong> ar-<br />

tistas <strong>de</strong> la provincia <strong>de</strong> Gran<br />

Canaria". En 1953 participa en<br />

una exposición <strong>de</strong> arte religioso<br />

en Santiago <strong>de</strong> Compostela, y en<br />

el homenaje al pintor Manuel<br />

Ortega en la sala Alcor <strong>de</strong> Madrid.<br />

En 1954 acu<strong>de</strong> a la "11 Bienal<br />

Hispanoamericana <strong>de</strong>l Caribe" en<br />

Cuba. En años postenores su obra<br />

se pasea en compaiua <strong>de</strong> las<br />

producciones <strong>de</strong> &versos pintores<br />

por galerías y salas <strong>de</strong> España,<br />

Italia. Suiza, Alemania, Brasil.<br />

Noruega, y algunas <strong>de</strong>l archipié-<br />

lago.<br />

Los miticos sesenia en-<br />

cuentran a Manrique en<br />

Sudamérica, don<strong>de</strong> su obra reco-<br />

rre exposiciones colectivas en<br />

Brasil, Argentina, Colombia. Chi-<br />

le, Perú, Uruguay, Venezuela, sin<br />

abandonar sus citas europeas y<br />

nacionales. A medida que avanza<br />

la década, el prolífico autor se<br />

I


asoma también a Estados Unidos y<br />

Japón.<br />

Los años setenta son<br />

mayoritariamente canarios, en lo<br />

que a exposiciones colectivas se<br />

nfiere, pero intercalando sus Iiabi-<br />

tuales muestras internacionales,<br />

tónica que continúa en los ochenta<br />

y pnmeros 90, cuando ya su<br />

proyeccióri mundial está<br />

sobradamente consolidada.<br />

Arquit@ct~ <strong>de</strong><br />

ambientes<br />

Si <strong>César</strong> Ma~que ha sido<br />

mundialmente reconocido por su<br />

obra pictórica hasta el exiretno <strong>de</strong><br />

consi<strong>de</strong>rarlo pionero en el arte<br />

abstracto, su aportación al urbanismo<br />

y a la arquitectura !o han<br />

convertido en un artista único que<br />

fue requerido alií don<strong>de</strong> se <strong>de</strong>seaba<br />

crear un ambiente especial, pues <strong>de</strong><br />

todos era conocida su mágica capacidad<br />

para transformar los lugares<br />

más inhóspiios en verda<strong>de</strong>ros oasis<br />

<strong>de</strong> belleza.<br />

La metainorfosis <strong>de</strong><br />

Lamarote comienza e,n 1968, ciiando<br />

inicia la realización <strong>de</strong> los<br />

Jameos <strong>de</strong>l Agua, primer y más<br />

llamativo adorno con que comie~a<br />

a vestir a la isla, ese mismo afio<br />

construye su casa "Taro <strong>de</strong><br />

Tahiche", una joya para su exclusivo<br />

<strong>de</strong>leite. También realiza la<br />

Casa <strong>de</strong>l Campesino en San<br />

Bartolorné y comienzan a gestarse<br />

las primeras i<strong>de</strong>as para la iestaurzción<br />

y realizacióii <strong>de</strong>l Musro 1nte:nacional<br />

<strong>de</strong> &e Contemporáneo en<br />

el Castillo <strong>de</strong> San José.<br />

El éxito <strong>de</strong> estas obras<br />

ocasiona que reciba ofertas dcl<br />

exterior, y así en 1969 se le encarga<br />

el proyecto <strong>de</strong> toda la niarina <strong>de</strong>l<br />

El jardín <strong>de</strong> Cactus, fue una<br />

<strong>de</strong> sus uiiirnas obras<br />

Uno <strong>de</strong> los Juguetes <strong>de</strong>l Vinfo"<br />

litoral <strong>de</strong>l Puerto <strong>de</strong> !a Cruz en<br />

'ienenfe que comienza al año si-<br />

guiente con "Costa Martiánez", a<br />

la vez qiie lleva a cabo el restauraii-<br />

te "El Diablo" en las Motañas <strong>de</strong>l<br />

5ueg0<br />

En 1973 hace e! hlirador <strong>de</strong>l<br />

Kío y <strong>de</strong>ja par2 el año siguiente la<br />

restauración y acondic~onamiento<br />

<strong>de</strong>.1 Castillo <strong>de</strong> San José, que<br />

compagina con la reconstmcción <strong>de</strong><br />

la Ermita <strong>de</strong> Máguez y la creación<br />

<strong>de</strong>l <strong>Centro</strong> Folidimensional "E!<br />

Alrnricén" en Arrecife.<br />

El Atiditorin <strong>de</strong> los Jameos,<br />

que realzaría la ya singular belleza<br />

<strong>de</strong> este centro turístico, enpez6 a<br />

construirse en 1976, al igual que el<br />

restaurante "Los Aljibes". En<br />

1977 diseña los jardines y piscinas<br />

<strong>de</strong>1 Hotel Las Salinas y coinienza<br />

ia iealizrición <strong>de</strong>l Jardín <strong>de</strong> Cactus<br />

en Guatiza.<br />

Las creacióri <strong>de</strong>l "<strong>Centro</strong><br />

Comercial Madrid-2" en La<br />

Vzgada [hfzdrid) iiene lugar en<br />

1981, y tres años más tar<strong>de</strong> acome-<br />

te iss obras <strong>de</strong> recuperaclbn y<br />

em'beíiecimiento <strong>de</strong>l espacio natu-<br />

ral <strong>de</strong>l Charco <strong>de</strong> San Ginés. En<br />

1985 se baslads a la isla <strong>de</strong> La<br />

Palna don<strong>de</strong> crea !as "Ban<strong>de</strong>ras<br />

<strong>de</strong>! Cosmas" y !do el csiijun:~ <strong>de</strong><br />

ambientaciór! par2 la inziiguración<br />

<strong>de</strong>l <strong>Centro</strong> A.strofisico en el Roque<br />

<strong>de</strong> los Muchachos.<br />

Los dos úiiirncs años <strong>de</strong> la<br />

década <strong>de</strong> los ochenta. los <strong>de</strong>dica a<br />

constuir y <strong>de</strong>cora su nueva casa en<br />

Haría e inaugurar el Mirador <strong>de</strong> La<br />

Iíeñu en el fiicrro, al tiempo que<br />

realiza el anteproyecto <strong>de</strong>l "Parque<br />

Marítimo <strong>de</strong>l Mediterráneo" en<br />

C~iita, comicnza un mirador en<br />

Valie Gran Rey en La Gomera y<br />

prepara su casa <strong>de</strong> Taro <strong>de</strong> Tahíche<br />

como rnuseo y se<strong>de</strong> <strong>de</strong> la futura<br />

Fundación CCsar Ma~que.<br />

El Jdn dr Cactus es inaugurdd)<br />

eri 1990, y <strong>de</strong>jd para 1991 la<br />

apfilm <strong>de</strong> La Fundación <strong>César</strong><br />

?ilwtia,:t, su legado a LUnzm:e y Id<br />

insatuc!ór que ahora &be recoger la<br />

mtc~iia caída y continuar la cmra<br />

dc li dcfensa d-l medio arnknente.<br />

r<br />

/ Premios a la labor<br />

1 <strong>de</strong> una vida<br />

- En 1955 ~b¿ene la<br />

segunda medalla en la "! Muestra<br />

<strong>de</strong> Arte Contemporáneo, or-<br />

ga~íada en Cartagena y en la<br />

que participaron treinta pintores.<br />

- En 1959 recik el "Pre-<br />

mio a Id Cn'tica 59"<br />

- En 1977 se le otorga la<br />

fvledalia <strong>de</strong> Oro al Ménto Turís-<br />

UCO,<br />

- En 198 recibe el Pre-<br />

mo Mund~al <strong>de</strong> Ecología y<br />

Turismo en Berlín, y también<br />

Don Juan Carlos 1, Rey <strong>de</strong><br />

España, le conce<strong>de</strong> la Gran Cmz<br />

ai Mérito Civil por el conjunto<br />

<strong>de</strong> su iabr ecolágica.<br />

- Un 1979 es propuesto<br />

como mierribro <strong>de</strong> la Aca<strong>de</strong>mia<br />

<strong>de</strong> Urbanismo <strong>de</strong> Alemania.<br />

- En 1980 el Rey le<br />

impcne la Medalla <strong>de</strong> Oro <strong>de</strong><br />

Bellas Artes, ese mismo año,<br />

reiik ?1 premio para el arte y el<br />

medio mbiente <strong>de</strong> la ciudad <strong>de</strong><br />

Goslar.<br />

- En 1981 se le conce<strong>de</strong><br />

ia meddlla conmemorativa al<br />

sesqÜicentec60 <strong>de</strong>l libertador<br />

en Venezuela, a don<strong>de</strong> acu<strong>de</strong><br />

invitado pci el gobierno <strong>de</strong>l<br />

país.<br />

- En 1982 le es concedida<br />

li "Ne<strong>de</strong>rlands Laureats Van<br />

D'Akorl" <strong>de</strong> Holanda, donada<br />

pi esta Fundación <strong>de</strong> la que es<br />

i:o:ilbrado miembro honoraxio.<br />

- En 1984 es nombrado<br />

director <strong>de</strong>l seminario <strong>de</strong> Urba-<br />

nismo y Ecología organizado<br />

por la Universidad Internacional<br />

Menin<strong>de</strong>z Pelayo, y es propues-<br />

to para el Premio Wncipe <strong>de</strong><br />

Astunas <strong>de</strong> Bellas Artes por el<br />

Gabierno Autónomo Canario.<br />

- En 1986 recibe el pre-<br />

mo Eurcpa Nostra por su labor<br />

en <strong>Lanzarote</strong> y es invitado a<br />

participar en el Congreso <strong>de</strong><br />

Urbanismo y Medio Ambiente<br />

celebrado en la isla.<br />

- En 1987-88 consigiie el<br />

Premio Tei<strong>de</strong> <strong>de</strong> Oro188 <strong>de</strong><br />

Radio Club Tenerife, y es nom-<br />

brado miembro honorífico <strong>de</strong>l<br />

Consejo Asesor <strong>de</strong> la Escuela <strong>de</strong><br />

Artes Decorativas <strong>de</strong> Madrid.<br />

- En 1989 es nornbrado<br />

miembro <strong>de</strong>l Comité Español <strong>de</strong>l<br />

Programa "El Hombre y la<br />

Biosfera" <strong>de</strong> la UNESCO, y el<br />

Gobierno <strong>de</strong> Cananas le conce<strong>de</strong><br />

el Premio Cananas <strong>de</strong> Bellas<br />

Artes. Asimismo obtiene el pre-<br />

mio <strong>de</strong> la Fundación <strong>de</strong> los<br />

Archipiélagos Españoles en Pal-<br />

ma <strong>de</strong> Mallorca y recibe el<br />

premio "Frifz Schumacher" <strong>de</strong><br />

la Fundación Stifftung <strong>de</strong><br />

Xamburgo.<br />

- En 1990 la Asociación<br />

<strong>de</strong> la Prensa <strong>de</strong> Lamarote y<br />

Fuerteventura le otorga el pre-<br />

mio Comunicación 89 a ¡as<br />

Relaciones Humanas.<br />

- En 1991 recibc el Drago<br />

<strong>de</strong> Oro <strong>de</strong> la Asociación Canaria<br />

<strong>de</strong> Empresarios <strong>de</strong>l Ocio y se Ic<br />

conce<strong>de</strong> la Medalla <strong>de</strong> Oro <strong>de</strong> la<br />

ciudad <strong>de</strong>l Puerto <strong>de</strong> la Cruz en<br />

Teneri fe.


GENTktO -. lrs-LGtJIL,Ah"a<br />

' -1 e&.,-<br />

J. > L..<br />

INk-ORMA4~4_oT.6 J'ha\rE1"~tXL<br />

LAN'ZAREZTE<br />

"El me va i" r mucha<br />

Eso creía C hr Mannque<br />

hacetancdaaiatroañUs.<br />

En algo no se equivocó. 3<br />

Crwdor, redmente, le dK1<br />

mucha vida jnteriar o al<br />

menos le dotó <strong>de</strong> una<br />

profunda capacidad<br />

para amar la existencia.<br />

Así se revela en sus<br />

diversos pensamientos<br />

acerca <strong>de</strong> (os temas que<br />

más preocupan a todo<br />

ser humano y que h w i ~<br />

querido recoger aquí<br />

entresacados <strong>de</strong> ¡as<br />

múiiipies entrevistas que<br />

Lancelot ha realizado a<br />

este genial art#ta.<br />

Charo Sánchez<br />

Fotos: Archivo<br />

VIVIR: "El creadcjr nar<br />

va Q dar mucha<br />

vida"<br />

Pienqo muchas veces qlic il<br />

cie~dor te ha portado muy bien cori<br />

mi s~lud y me va a dar mucha vid^<br />

por el amor y el respeto q ~c siciiro<br />

dc~<strong>de</strong> niño por la gran sabiduria CE<br />

la iiaturaleza<br />

Vivir es una expenenci:,<br />

maravillosa Creo que la gente no<br />

tiene conciencin <strong>de</strong> lo que jigmfica<br />

existir. es fantastico, que yo te<br />

pueda tocar, que ie este mi-ando.<br />

comun,carme conti_eo. Feniir el<br />

3<br />

uruveno Mc encanta cuidar 1111<br />

cuerpo LJ ju3 ~'ntu'd no solo se<br />

mi<strong>de</strong> por la ecad uno iobretodo<br />

por 13s fands <strong>de</strong> vlvir No hav i,ida<br />

rn3F tnite que no tener la faniasi~<br />

, <strong>de</strong> vivir<br />

MUERTE: "la muerte<br />

es una maravilla"<br />

1~ mveni. me pxecr un<br />

Cósar ocompanado <strong>de</strong> los pintores ccriarros P I Damaso ~ y<br />

Monclu Millares.<br />

estado pet-ftcto, es una evasiin,<br />

Lanzuote ha quedado co.jo, no he-<br />

una L;kración Lina nianera <strong>de</strong> mos conseguido la utopía, aunque<br />

justificar las wsibles lmurs qiie hemos llegado a rozada coir la punta<br />

hes podido hacer en la vida. No me dflc!~ <strong>de</strong>dos.<br />

gus,.an'a se: eterno sena un abumniLnto<br />

sabe: que nunca vas a <strong>de</strong>jar<br />

<strong>de</strong> exislir. La mueite no es sólo uria<br />

SU hilJJER:<br />

' r L ~$gnJfi~~ba<br />

~<br />

msraviila sino que no le tengo<br />

miedo. a lo único que temo es al<br />

~.ji'.ltl dolor o sufrimiento previo<br />

a !z mucrre. MP q~~daii infinitis<br />

cosas por hacer y sé ijúc- no voy a<br />

pcd.r reaiizar todos los proyectos<br />

que se me paszn por la cabeza.<br />

para mí"<br />

Cuando murió mi mujer casi<br />

m: rnuero yo <strong>de</strong>l disgusto. Entré en<br />

una fi:r!e <strong>de</strong>presión. Ella lo significsba<br />

todo para mí. Murió en el 63 <strong>de</strong><br />

~in cincsi en la matriz a los cuarenta<br />

jr pi1:o ifioi, pr eso no pudimos<br />

WNzARQfE: " 'S<br />

isla única en el<br />

iencr ajos Yo dormía con ella en su<br />

habitación en In clínrca Un día noté<br />

?'J: !'rpi .mitia como una especie <strong>de</strong><br />

mundo5' rt>nquido. me levanté, 1: Iiablé y no<br />

Es evi<strong>de</strong>nte que Lamarote me respondió. De repente echó un<br />

sido lni yim;lnente fuente <strong>de</strong> p%pteño vórrii!f> <strong>de</strong> sanSrt. y murió.<br />

iasp1rúc1511, pro IT~I obra :t yo<br />

mismo eztamos vuv , ieios . <strong>de</strong>l<br />

ioczli~no. rronto comp;:riilí que<br />

3tKL?INFAR: "NO CEO en<br />

ES^ <strong>de</strong>l triunfo"<br />

Lamarote rra Iina isla :ír,ic~ cn el<br />

mundo. pero cuiindo lo <strong>de</strong>cía sc<br />

)10 no quieio ni ie pido a la<br />

vid3 erra COC:! que no sea que me<br />

reían <strong>de</strong> mi y no me ea:endÍzn h pCi!r.jta errar y piiitar. El tnunfo se<br />

pesx <strong>de</strong> lcs esfücrros que hemos nii<strong>de</strong> en la civilización occi<strong>de</strong>ntal en<br />

hecho para cnnsr2uir una isla mill»l~es, es un concepio materialis-<br />

Jnica. al final no se tia podido ta. Yo me siento contento en mi<br />

conseguir <strong>de</strong>l !do El prestigio <strong>de</strong> H~na. vanquiio y trabajando en lo<br />

. - . .<br />

.-<br />

que ine gusta. Creo que he sido un<br />

hombre afortunado, he corisegui-<br />

do la mayoría <strong>de</strong> las cosas que me<br />

he propuesto y las que ine han<br />

gustado.<br />

PERSONALIDAD: "Si<br />

<strong>de</strong> algo peco es <strong>de</strong><br />

sencillez"<br />

Yo no soy vanidoso; si <strong>de</strong><br />

algo peco es <strong>de</strong> seiicillez. Piie<strong>de</strong><br />

que me hayan engañado sin darme<br />

cuenta, <strong>de</strong> todas formas yo no<br />

tengo la culpa <strong>de</strong> que se ubiice y<br />

aproveche mi nombre. Soy un<br />

tauro <strong>de</strong>scarado, voy como una<br />

fiera. Aunque tengo una gran<br />

fantasía creativa, soy una persona<br />

muy terrenal, siempre tengo los<br />

pies en tierra. Me gusta mucho la<br />

soledad y es mgy sa!i;dable sen-<br />

tirse solo en algunos moaentos.<br />

Creo que me lie ponado siempre<br />

<strong>de</strong> una manera honesta.<br />

NINEZ: "Mi infarrcía<br />

fue muy feliz"<br />

Sobretodo me acuerdo <strong>de</strong><br />

cuando iba a veranex a la Caleta<br />

<strong>de</strong> Famara, en aquella playa <strong>de</strong><br />

casi 6 kilómetros don<strong>de</strong> a marea<br />

vacía se forma una especie <strong>de</strong><br />

plataforma a modo <strong>de</strong> espejo<br />

don<strong>de</strong> se reflejan los riscos. Este<br />

hecho me ha impresionado profundamente<br />

y ha <strong>de</strong>jado una huella<br />

en mí para el resto <strong>de</strong> mi vida.<br />

Tenía una gran belleza en aquel<br />

tiempo. ahora todo es mentira,<br />

falso y artificioso.<br />

VITALIDAD: "Estoy<br />

fascinado <strong>de</strong> estar<br />

viviendo una<br />

película cojonuda"<br />

Mucha gente cree que mi<br />

vitalidad y alegría es <strong>de</strong>bida a la


CENTRO 1 N SUI,AXZ<br />

- '-3 2%<br />

IN@-OF$.WJI$LC3IC,I.r' JWV-EP":-C-r-<br />

LANZ rBHtOTE<br />

Cuando falleció su mujer, <strong>César</strong><br />

entró en uno fuerte <strong>de</strong>presibn.<br />

droga. Yo no bebo ni hnio, lo<br />

únicc que hago es hacer el amcr, lo<br />

cual es una maravilla. Llevo una<br />

vida muy sana, me mantengo en<br />

forma, hago mucho <strong>de</strong>pcrte y tengo<br />

una alimentación inteligente. Estoy<br />

fascinado <strong>de</strong> estar viviendo una<br />

película cojunuda, <strong>de</strong> hablar con<br />

uste<strong>de</strong>s, mirar hacia ese ventanal y<br />

ver esa luz, mirar ese pájaro que<br />

cruzó el espacio ...<br />

DIOS: "Mi concepto<br />

<strong>de</strong>l Creador es<br />

elevado y<br />

bondado.~"<br />

Yo creo cn la religión <strong>de</strong> una<br />

forma panteisla. Para mí Dios es<br />

uria flor, la ¡&!esid es un engaño,<br />

rn: parcce que todo es un negocio<br />

<strong>de</strong> miiltinacional. No creo en el<br />

Dios represor que castiga elerna-<br />

rnente en un infierno. Mi conccpto<br />

<strong>de</strong>l Creador es mucho mis elevado<br />

y bndaduso.<br />

SEXO: "Es un<br />

fenómeno vital y<br />

En el sexo soy <strong>de</strong> una<br />

profunda y tremenda libertad. Pero<br />

likrtsd no sigrifica masturbarse<br />

y esfx haciendo el amor tdos los<br />

días. El sexo es un fenómeno vital<br />

ji maravilloso que a: mismo :iem-<br />

pcj sirie pxa la reproducción <strong>de</strong> la<br />

especie. Lo que sí que es una<br />

droga es el orgasmo quc se siente<br />

en el momento cuiminante <strong>de</strong><br />

hacer el amor, cuando u110 ¡lega<br />

hasta per<strong>de</strong>r el sentido <strong>de</strong> la<br />

existencia. El amor es para mí una<br />

<strong>de</strong> las cosas más nlaravillosas <strong>de</strong><br />

la creacihn.<br />

GUERRA: "Es la<br />

mayos estupi<strong>de</strong>z <strong>de</strong>l<br />

ser hun?anoT'<br />

La guerra no merece la pena<br />

siendo la vida algo tan marzvilloso<br />

y tan uniónico. Por eso me parece<br />

el hümbre un ser bastante más<br />

torpe que los aniniales. Estuve en<br />

Cataluña durante ia guerra civil.<br />

Cuando vi los primeros cadáveres<br />

me quedé aienado. Yo era un niño<br />

que COS~ pcnsaba que en la guerra<br />

la gente no re mona ...<br />

PINTAR: "Pinto porque<br />

lo necesito como el<br />

amr"<br />

En el fondo pintar es como<br />

rI erianoramiento. Yo me monn'a<br />

si no pudiera trabajar. Mi quehacer<br />

xti~lico es <strong>de</strong> muy difícil catalogación,<br />

sohreldo porque mi inquietud<br />

,utísrica la expreso, tanto sobre<br />

un Lenzo, como sobre un espacio<br />

natural. El arte lo entiendo encaminado<br />

a formar y educar. La belleza<br />

se enctientra en la naturaleza y no<br />

hay iirte que supere lo que la<br />

naturaleza contiene.<br />

DROGA: "Es un<br />

atentado 61 la xidqy<br />

una ofensa al<br />

creador"<br />

La mayor estupi<strong>de</strong>z que le<br />

pue<strong>de</strong> ocumr a! hombre es que se<br />

meta algo en el organismo para<br />

estropearlo. Es un atenbdc a la<br />

vida y una ofensa al creador. La<br />

droga viene por un <strong>de</strong>sconocimiento<br />

absoluto dc saber mar la existencia<br />

y la enorme casualidad que significa<br />

existir en el universo. Cuando única-<br />

mente justifico la droga es en el caso<br />

<strong>de</strong> enfermedad dolorosa P<br />

NOTA: Estas frases <strong>de</strong> <strong>César</strong><br />

M~nrique esián recogidns <strong>de</strong> h enrre-<br />

visras realizadas por LANCELOT en<br />

febrero <strong>de</strong> 1.985, febrero <strong>de</strong>l 88, abril <strong>de</strong>l<br />

88, julio <strong>de</strong>l 88, marzo <strong>de</strong>l 92 ? en /u<br />

edición <strong>de</strong>l LANCELOT INTEKNAClO-<br />

NAL <strong>de</strong>este año.


CENTR8 1 Eu'SULAF& ?!-J ;:<br />

1 NB-ORMACJ X Orq .YUVE~*; 41- J.,<br />

F-APJZ ARCDT'E<br />

ueron rnuclio inás que dos. Des<strong>de</strong> qur se r;cnc;cierer, en 1954<br />

F en Madrid, <strong>César</strong> y Pepe, Ptpe y CEsar, no se sepanron<br />

jarnas. Formaron una poreja asoinbrosa, qut enlazó la ainistad<br />

y el arte hasta extremos <strong>de</strong> perfecta sinibiosis. Fueron, lo son<br />

incluso ahora, <strong>de</strong>spués que la iriuerte elevara <strong>de</strong>finitivamente ol<br />

recreador <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong> a la caiegoría <strong>de</strong> niito en un solitaric<br />

cruce <strong>de</strong> caminos <strong>de</strong> Haría, un binomio que ha resistido el p;isí.<br />

<strong>de</strong>l tiempo y <strong>de</strong> la vida. Pensaban igual sobre casi todo, teiiian un<br />

fuego interior que los ~onvertia en puro inagma vivific;idor.<br />

Creían lo mismo sobre la vida y la ilusión <strong>de</strong> vivir, y afrontaban<br />

la muerte con similar coinci<strong>de</strong>ncia. Segiiri <strong>César</strong>, Pepe en sus<br />

elaborados trabajos sobre la muerte, dc <strong>de</strong>licada perfcccion, no<br />

tuvo sentirnientos macabros ni morbosos. "Solamente la utilizó<br />

coini: iin prcrexto plástico, (...) uniendo en aquella magia todo<br />

c!.z ?,t~!ido arqueológico en don<strong>de</strong> él hubiera querido vivir y<br />

i)3rt:ctp3í ".<br />

N~idi,: ~itjoi. q?ie Pepe Dámaso. pues, para encabezar un homeria,je<br />

ni genial artista lanzaroteño. Y nada mas lógico que la<br />

foiri:~ cicgida por Damaso, dos calaveras, una en posición yacentc.<br />

rciiizrdo <strong>de</strong>l amigo idoo <strong>de</strong>l coinpañero muerto trágicamente<br />

quc ya rcposa bajo su lava amada, y otra, todavía erguida, que se<br />

hndc en iin recuerdo que sólo <strong>de</strong>spierta ternura. Los dibujos<br />

exclusivos para LA PROVINCIA, realizados con la urgencia <strong>de</strong><br />

la actualidad, encierran, sin embargo, el cariiío inmenso y la<br />

clrvvción iiiocii!tabie. Más allá dc la muerte.<br />

Angel 'Trislin Pimienla


Lázaro Santana *<br />

uno <strong>de</strong> los terminos mas preciws <strong>de</strong><br />

entre los que podnan utilizarse para<br />

<strong>de</strong>finir mejor la personalidad rnsoliid<br />

<strong>de</strong> Cesar Manrique, su personalidad<br />

hunidna y tambicn su persoridlioad<br />

plasiica<br />

Cesar es un hombre exuberante, y lo<br />

es en el sentido mds intenso -y ten-<br />

irasa contra b <strong>de</strong>l volcán<br />

los po!iticos. Por eso eilió los d~dui; i;'edid:i. dc la necesidad dc un <strong>de</strong>sper- sión que constituyeti su arte inis dc-<br />

José Luis Gallardo<br />

<strong>de</strong> una 'muerte exacta': rii una niuc~tc tar dc ius scnt:do:, y tambitn <strong>de</strong> la purado: cl <strong>de</strong>l Hyperión q?le elige una<br />

b~~era ni una niala iriucrte; rii u113 ir~ipcriorid~d dc subs.stir en este vida que se i<strong>de</strong>ntifica plenamente con<br />

inuerte cualquiera, ni uiia nluerlc ral- mundo, quizás coino !a vía niás difícil la vida <strong>de</strong> la Naturaleza en libertad y<br />

ra. SII níuertc fue todo lo an9nii:in dr: la rc;ili:.;iciijn <strong>de</strong>l artista. <strong>César</strong> cl <strong>de</strong>l Empédocles que escoge una<br />

SU? la 'oficialidad' que siempre viciic accrt;~ cn lo I'uridamer.la1 'para no inuerte que le lleva a fundirse con el<br />

J-spüis Ir permitió. Muzó, pero no per<strong>de</strong>r la cabeza cn el Extranjero' elemento más puro <strong>de</strong>l volcán. Pordcsralleció.<br />

Eso fue todo.<br />

(pararrascando a Hol<strong>de</strong>rlin). Pero que Cesar era nada más que eso:<br />

que <strong>de</strong> la última epoca, como ur:a Cesar Manrique siempre se resistió tanipoco ac apzrló nunca dcl todo brasa contra brasa <strong>de</strong>l volcán. Llapreinonicion.<br />

un <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> morir 505- n la aceptacióii resignada y pasiv.i dc temeidso <strong>de</strong>l fuego. El fue una y otra ma que se alimenta <strong>de</strong> otra Ilarria sin<br />

layando la muerte. En ocasioiie.. fia- uii ,ieinpo critico, e1 nuestro, quc in- \,ez. al E~iran~cro, sufrió <strong>de</strong> golpes tocarla, fiiego que quema y se ~oiisublaba<br />

también <strong>de</strong> sobreponerse a la rl~ice al arte a sentirse inútil. Cuando <strong>de</strong>cisivos, los sufrió eii SU disconti- mc sin necesidad <strong>de</strong> rozar. No sólo<br />

muerte. Sobreponerse, en el sentido rcg.eso dcfinitivamente <strong>de</strong> su cstaii- nuidad, vi\,io sienipre ba.10 su amena- luz goethiana p., ervive en la estela luque<br />

expresaba la poesía <strong>de</strong> R.ilke dc cia pro!ongada en Madrid y Nuev;; za ), s? pcligrci. cn sii iiiás inmediata minosa quc <strong>de</strong>jo como cielo aqui y 1<br />

soprepasar, pero sosteniendo lo qiie Ynrk es, con loda certidunrbre. que cercania. Supo hacer rcplegar Iiacia allá en las islas sino calor oscuro y<br />

nos sobrepasa. Porque el arliqta <strong>de</strong> la sintió. como Hol<strong>de</strong>rlin, no la neceii- sii isla natal el curso dc 1,i iia!vraleta concentrado <strong>de</strong>l minero <strong>de</strong> Novalis<br />

lava <strong>de</strong>l Volcán no <strong>de</strong>seaba <strong>de</strong>sviarse da


Para Pepe Dumaw<br />

rlque sobre el pesimisnic, que considc- M:iiiriquc, quicncs carcccri <strong>de</strong> aulocsii- sion individual que se <strong>de</strong>sprecian cn<br />

"Uii zrcriio uliora es /u /r,rin:ioiillante ...<br />

<strong>de</strong>l mar.<br />

tsi;


teitigiiiosamente giras y Le estam- a 12 sristencia y cooiempia ese iiuevo rando las nubes. Urdimbre <strong>de</strong> púas<br />

pnn en el circulo petreo <strong>de</strong> una bur- iinivcrso qüc a la vez quler, la exaltación <strong>de</strong> lo<br />

h¡;rirc, y ¡a ;,resencia latenle <strong>de</strong>l volriti<br />

ccrno Íondo para todo.<br />

Sit;:',:ron los éxitos, creció la gran<br />

Lriiyeclcria dc <strong>César</strong> y su colosal<br />

gri.taganisrio por haccr ae L.anzaro-<br />

::. ru obra ínáxirna, univer:;alitó su<br />

isle, en todo momenlo.. Y dsi una y<br />

riiil vcces. siempre, hablábamos. se<br />

estrechaba más y más nucstra aniisiad<br />

... tiiia tar<strong>de</strong> distinta a las <strong>de</strong>inás,<br />

alguien me llama tele!'oriicamente,<br />

"&Sabe? ¡Ha muerto <strong>César</strong> Manri-<br />

qiie!" Al momento surgieron multi-<br />

tud <strong>de</strong> escenas comuiies, <strong>de</strong> cordieli-<br />

dad extrema, <strong>de</strong> aiecto y, como<br />

siempre <strong>Lanzarote</strong>, en el corazón<br />

que cantara Neruda <strong>de</strong> España.<br />

No mc lo crco, creo que volveré a<br />

verlo en cualquier calle, en cualquier<br />

exposición y mas aiin no me explico<br />

ir a Laiizarote, sin ver, sin hablar<br />

con Ctsar, como antes hacia con<br />

Agustin <strong>de</strong> la Hoz ...<br />

El impacto ha sido brutal. Todos<br />

nos sabemos qué hacer para que la<br />

gran obra <strong>de</strong> <strong>César</strong> no se pierda. El<br />

dolor es sincero, y consuela el ver que<br />

toda Canarias le llora. Tal vez le iinite<br />

en su ainor por nuestra tierra. Un<br />

canario, también impar. cuando dio cl<br />

último adios a una pran figura dccretc<br />

"Tlianatos y el olvido son logaritmos<br />

vanos". Al "Jesús pie" <strong>de</strong>l réqiiicrn <strong>de</strong><br />

Fauré pongo mis últimas palabras, mi<br />

adios paia siempre a <strong>César</strong>, por cnci-<br />

nia <strong>de</strong> todo olvido.<br />

i<br />

l


l<br />

CENTRO<br />

te en el tajo que separa la vida <strong>de</strong> la<br />

Antonio Puente<br />

muerte; si contribuye al agua ~nhóspita<br />

quc media entre el esfuerzo creattvo y<br />

la sedimcntacióii <strong>de</strong> su reconocimiento. '<br />

Mientras prefiero no crecr. <strong>de</strong> moinrnto,<br />

en contubernios y coaplos pologicos,<br />

lo cierio es que a incdida que pa-<br />

!L eche negra <strong>de</strong>l alba cevcrbera<br />

san los dias sin Manrique, la pregimta ,<br />

el verso <strong>de</strong> Celan. qiic era un poeia<br />

dcsazonanie es e1 grado <strong>de</strong> resistencia<br />

simbolisia porque nunca estuvo en<br />

que ofrecer6 esta pez el tan en<strong>de</strong>niico<br />

Lanzaroie, ni leyó a Espinosa, ni rin-<br />

como nutrido inonstruo <strong>de</strong> la amncsia,<br />

dio turística plcilesia al ~angrejc tuerto<br />

las farnosas traga<strong>de</strong>ras oceániws <strong>de</strong><br />

que reina pero no gobierna a los can-<br />

nuestra discola psicoló~ica sociai. Ojalá<br />

grejos ciegos <strong>de</strong> los Jaineos <strong>de</strong>l Ayua.<br />

que sólo sea una nietafora <strong>de</strong> ~ircuns-<br />

Leclie ncgra <strong>de</strong>l alba, en el inmenso<br />

rancia ruiiebre, y no sc vuelva perversatazón<br />

<strong>de</strong>l alba, en el inmenso tazon dc<br />

mente una literalidad, esa recurrente<br />

lava, la que se or<strong>de</strong>ña en los przoecs<br />

imagen consueiudinaria <strong>de</strong> que al fin,<br />

calcinados <strong>de</strong> los cráteres, o Iz que<br />

ha rcgresado Manrique a la lava <strong>de</strong> la<br />

mana inopinada <strong>de</strong> las ubres <strong>de</strong> la ca-<br />

que proccdia ... ; o los comcntarins aplabra<br />

conejera que Manrlque asumib<br />

cantes y miligadores sobre la proycccomo<br />

pariente. En su incapacidad con-<br />

cion <strong>de</strong> su obra, que <strong>de</strong> uii modo, como<br />

génita para distinguir lo analogico <strong>de</strong><br />

siempre, acritico y en voz baja, he wu- I<br />

lo digiial, y el corazón <strong>de</strong> las piedras <strong>de</strong><br />

chado por ahí. Ignoro todavía la honlas<br />

liiificaciones animadas (<strong>de</strong> ern tara<br />

dura <strong>de</strong>l calado en la conciencia mas o<br />

1 nació Taro). Mannque nunca supo di-<br />

inerios públicü <strong>de</strong> que acaba <strong>de</strong> faliwx<br />

lercnciar el ronroneo <strong>de</strong> los vier.tiz:<br />

en <strong>Lanzarote</strong> uno <strong>de</strong> los creadoies caempolvados<br />

<strong>de</strong> las cabras. don<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

narios <strong>de</strong> mayor abarcamiento univrrniño<br />

pegaba la oreja para escucha-lcs<br />

sal real -no el otro. retórico -, <strong>de</strong> los<br />

el nacimiento <strong>de</strong> la leche, <strong>de</strong> la rumu-<br />

que cabrian en una mano con 1-antos<br />

roloeia <strong>de</strong> los volcanes aoaeados.<br />

<strong>de</strong>dos como siglos <strong>de</strong> historia; y quc se<br />

Nada como un volcan CoBcentra la<br />

trata a<strong>de</strong>mis <strong>de</strong>l primero <strong>de</strong> ellos que lo<br />

amenaza <strong>de</strong> la inminencia <strong>de</strong> la cates-<br />

obtiene <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su resi<strong>de</strong>ncia en las islas.<br />

trofe aue es exactamente como <strong>de</strong>fine<br />

1 / 1<br />

Para ello, hubo <strong>de</strong> autosufragarse ea<br />

Rjlke ia belleza. Un volciin sin cru?<br />

todos los sentidos. Lo mismo que el<br />

cion es un horizonte infinitamente rnas<br />

'camello conejero se alimenta <strong>de</strong> su proespecular<br />

aun ~ U el P mar. Por su sc-<br />

pia giba, él hubo <strong>de</strong> quitarse tienipo <strong>de</strong><br />

quedad translúcida, por su "ex inmi-<br />

su condición <strong>de</strong> hombre sin tienipo en<br />

nencia" perpetua, y constituir en 5iiite-<br />

una autoproni~ión adversa. Qu6 duda<br />

sis pn mar por tierra, es un Ilu~do<br />

cabe que Mannque pudo haberse consilimitado<br />

para el imaginario iin cartel psra <strong>César</strong>. Madrid 19139.<br />

tmido su Taro <strong>de</strong> Tahiche en La Mora- I<br />

Uno ahí, er. niiiad <strong>de</strong> ese negro al- 1<br />

leja o en Nueva Jersey, y que si hubiese<br />

bor, en esa brutal coniraposic!Cii <strong>de</strong> ' una a;:si:dad <strong>de</strong> nutua traducción siii cx:rañiln!ien!o, si ni :;iquiera una ex- sido hijo <strong>de</strong> una irás formal comunidad<br />

solar-lunitko. pue<strong>de</strong> tener la opci611 1 tiey.<br />

tcnsibi; uiii.,crs?l, saivari algiin dia al tustónca, no hubiera tenido que aban<strong>de</strong>l<br />

autocontrol, como un irnpasil3le ca- ualq11.era que eche un visiazo a sus i:anario dci i>oIbirreo y la timi<strong>de</strong>z, dc la donar para las gestiones terrenales, so '<br />

mello <strong>de</strong> Montaña <strong>de</strong>l Fuego, nlimcn- I niiiltiplss fotografías <strong>de</strong> autoculto. o inseg~riddd v el auiismo caracterioló- propio estudio. Estas renexiories vienen I<br />

tándosc <strong>de</strong> su propia giba, o bien pie- pueda cvocnrlo en las comparecencias, gicos, <strong>de</strong>: solipsismo y, en fin. <strong>de</strong>l en- a cuento <strong>de</strong> la lechería <strong>de</strong> Celar.: no 1<br />

<strong>de</strong> creerse iiii millonano <strong>de</strong> picbn y / vrri rse <strong>de</strong>sasosiego <strong>de</strong> un hmbrc sin Jimico "ni;. niiiismo" burbujeante. Y empezar a consumir ahora en envases<br />

volverse loco -como he leido en un tiempo. en cuyos ojos se lee que la vida no lo digo ahora por Mannque. -<strong>de</strong> <strong>de</strong> plásiico bio<strong>de</strong>gradables leche negra 1<br />

encomiable informe <strong>de</strong> la revisla lan- esi e:: otra par:c. En Haría r en Ye- quicn siemprc rne causó una perpleja <strong>de</strong>l alba; "la bebemos <strong>de</strong> dialla bebecelor<br />

que sc trata <strong>de</strong> la isls con tiia).dr kin, en Nueva York o en Madiid adri1:racióii precisamente el contraste mos <strong>de</strong> noche", prosiguió aquel centro- l<br />

india <strong>de</strong> patologias <strong>de</strong>l Arr-nipiela- -don+ aún aviado en los inviernos cnlre sus lrutos artislicos y la incons- europeo poeta suicida.<br />

go-. Paralelamente, eii el terreno <strong>de</strong>l con Mandas basta las cejas parecía un ciencia discursiva <strong>de</strong> su propuesta. algo Pero como nosotros lambién tene- 1<br />

arte. cabe una digna conrriitracion dir- bereber 2cscalzo-, parece mostrarse muy .. frecucntc.<br />

.<br />

por otra parte, entre los mos poetas, sirva este amargo epitafio !<br />

cursiva sobre un fragmento, o bicn un ,ávido por reingrerarsc en su birbaja ~!~S:ILCP ger,ia!oi<strong>de</strong>s <strong>de</strong> este pais-; qiie para mi engloba la canariedad<br />

panteismo arrebatado y sin dcscanso. <strong>de</strong> lava, qiic es la versión soiádica y íii:o que me rcíicro, por el contrario, a contemporánea, este hermoso diag-<br />

, hasta colocar en todos lados el epimn- cana:ia <strong>de</strong> la torre <strong>de</strong> marfil. la capr.cidacJ <strong>de</strong> rccepcion y <strong>de</strong> inscr- nóstico criptico <strong>de</strong> nuestro don Pedro<br />

tro. Manrique. que no agrego ningun Minrlouc hablaba con una aliicina- cih "reali:sW cri la sociedad canaria <strong>de</strong>l <strong>de</strong> Góngora (el insuficicntemen:e va- /<br />

1 arte 21 ser. sino que maytuiicamentc 1 -:on rui;ibona y un <strong>de</strong>sparpajo inge- arti;ta. ivic prcgunio, con cierto extra- lorado Perdomo Acedo), que ójala<br />

i -incluso con "cesirca" - , Iibcrij a1 iiuista. y un acelere dc pastiiln ecc!ógi- fiamir;tiu, si la fragmcniacion interin- Manrique consiga post-niortem <strong>de</strong>s- !<br />

i que es, pertenecia a esa segunda Grirpe ca, que er. ocasiobics mitigaba su sular -1:uyo "plc:to" supo saltarse be- bloquear como lo intentó en vida: 1<br />

I <strong>de</strong> <strong>de</strong>sasosiego, con una mano uesta di~ccrso, ias verd;idcs <strong>de</strong>ontologicas !;srncn'e Mannqul: como nadie, a base "A su amor niega segundo naci- /<br />

1 en las iconografias analógicas bi otr~ rriin? pufios que <strong>de</strong>cia, camo si fueses <strong>de</strong> endiablada familiaridad y <strong>de</strong>streza. miento<br />

en las abstracciones analógicas y la c.1 vagid:, balbuceante <strong>de</strong> un niiio-bur- u<strong>de</strong>mas <strong>de</strong> quicn ainuebls su propia cl inar <strong>de</strong> lodo en las consignala- 1<br />

otra en las abstracciones siniéticas, en buja. Y uno se preguntd, con cierto<br />

olcoba - , influye tanibién funcstamen- rias". l


CENTRO I NaSULAR. -Y--> -.<br />

I NF~RMA c I J xrvE:pz a<br />

J-.f?*T-T,7. Ls4,mO'I-E<br />

h- 3%<br />

abrir 10s bra~os, aizarIo5 y saludar a la<br />

ManucI Padorno<br />

vida universdl? i.Que discurso, treinendo,<br />

era éste? O mirar la belleza <strong>de</strong> un<br />

L<br />

rucrpo. Emborracharse coi1 la bcllem<br />

Iiurndna. Vcr un rostro, contemplar<br />

una yrescncia, la que riicra, y cniboba-<br />

Iicarsc, cortcs, dc su brllcza.<br />

a verdad cs que no si For<br />

Cesar amaba el inar y la ]U:ti<br />

obra urbaiiisiic~ y ccol~gic;~. Sc ciitra<br />

tncjor. mciiob liioblctniiico. cii ci cntciidiniicnin<br />

dci tiiiiii


Juan Cruz Ruir<br />

1 Nadie me hace caso, pero ya ¿e enterarán.<br />

Podía parecerlo, por su palabra ve-<br />

1 lor y por su inclemciicia pero cra crsnio<br />

iin niiio Ln primera vez qiic corivi:,i<br />

I coi1 él un tiempo largo acababa dc<br />

pdscr por un disgusto personal iiiuy<br />

serio. Lo aliontó con pasión y con<br />

suma seriedad, sin un iiiiligramo dc<br />

inerqitindad. con realismo y también<br />

con perplejidad No entendía que a sii<br />

generosidad, obvia, casi tarigiblr. sc le<br />

opusiera <strong>de</strong>sdén. En todo era genuino:<br />

su generosidad era verda<strong>de</strong>ra y s~<br />

preocupación por los otros rl'd 1;:;n<br />

bien solida, <strong>de</strong> carne y hueso.<br />

Eva era la raiz <strong>de</strong> su perp1q:dad.<br />

La raiz <strong>de</strong> su perpicjtdad estsba :&mbiéii<br />

cii su origen. Su rcgrcso a Lanza.<br />

roic -sil prolurido rcgrcso a I,:~nz:iro.<br />

te- tenia esa base: el origen <strong>de</strong> Cesai-.<br />

t Habia sido como una cabra corrrendo<br />

/ dcsnuda por las playas ue Famzra.<br />

¿,QUE hacia él, pues, en n~edio <strong>de</strong>l otro<br />

mundo, en I'iueva York o Madrid, en<br />

Frankfurt o en Alhurquerque? En ese<br />

regreso luz tanibien consecuente con<br />

su caracter adolescente perpetuo.<br />

Daba la impresión <strong>de</strong> querer glorias,<br />

: pero lo unico que queria era reconocimicnio<br />

para una re<strong>de</strong>nción que no tenia<br />

por objerd otra consecuencia quc la<br />

/ re<strong>de</strong>nción <strong>de</strong> una tierra.<br />

1 Esa era lar rofunda , razón (1% su or-<br />

1 gullo. Y esa uerzd interior es la qi7r !E<br />

1 dominó sieinpre, la que le hizo avncmr<br />

: en todas las Jirecci~iies cnrl la palabru<br />

<strong>Lanzarote</strong> en la boca. Esa veiocidad<br />

con la que reclamaba justicia le jrnpidi*<br />

crear un sistema te0ric0, un volu- recc:iocia a los amigos que lueioii. enmen<br />

<strong>de</strong> reflexiones orquest3das en m- ire rcycs y presi<strong>de</strong>ntes. [..e gustaba ci<br />

no a sus obsrsiones principiizd. No le ;?zonocirniento ajeno, comc arlista,<br />

hizo falta: el cuerpo prir~cipal <strong>de</strong> sil cor;~o creador. pero cultivaba tambC;<br />

doctrina esti en la isla <strong>de</strong> Lanzaro:I: y el cariio y el rer.onocirniento dc los<br />

1 hace falla ser ciego para no vcr que csii ctros. Era vcrdad quc se co<strong>de</strong>aba con<br />

1 isla se Ilaina así ;.orque él le pasó la gen:es dc las más variadas alcuri,ias,<br />

! mano por la frente y la curó <strong>de</strong>l olvido. pro fue también con ellos inrraiisigco-<br />

Era un conipnñero <strong>de</strong> viaje excepcio- te. Le quitaba el cigarrillo dc la boca a<br />

nal, y un excelente amigo para ia con.. Vryes y a dninas, Ics obligatia a todoa r<br />

vivencia. Nosotros estuvimos niuch~s <strong>de</strong>scalzarse en sil casa, y a Lodo, gritáveces<br />

en s!i casa, y coiricidimos con &1 h? la verdad que el atesoraba ccan!c<br />

en muchos viajes suyos, Era cuinplidor pr'ncipa; razón y ;aiz <strong>de</strong> sii vida. Quey<br />

alento, un hoinbrc verda<strong>de</strong>ianiei>!e rh no sólo su iri~info, sino tarnbiéri CI<br />

educado. En su casa nos enconvarios triunfo dc !os otros, y arropk a niiicha<br />

coiiio en su casa y en cualquier parte él gente, <strong>de</strong> todos los iii,ielcs, para que<br />

f.!cr:in !o quc ellos quisieran scr. Estos<br />

diz:~ L¡C ?u inurrte, en loi que la evi<strong>de</strong>ncaa<br />

no h:i roto aiin ci sucfio <strong>de</strong> creerle<br />

vivo. hr peiisado sobre lodo en Pepe<br />

Dárnasn y en Juan José R~inirez, el<br />

dil-:.: ,o: <strong>de</strong> su iundación.<br />

Pcpc iaáiiiaso era verda<strong>de</strong>ramente<br />

su a::~i.go in~epar~lble. Lo era <strong>de</strong> ver-<br />

:Id: un einigo verda<strong>de</strong>ranienre miitiio,<br />

i:n;i pcrsoiia para la otra, profundarnt:nx.<br />

El dolor <strong>de</strong> Dániaso estos dias<br />

resume y aiiipllíica el dolor <strong>de</strong> todos<br />

Iris r;cni¿s y anu<strong>de</strong>, a<strong>de</strong>más, verdad,<br />

v~rdad cscncial, a uiio <strong>de</strong> los recuerdos<br />

rnejcres <strong>de</strong> <strong>César</strong> Manriqee, su sentimienlo<br />

<strong>de</strong> la amistad. Sobre su obra y<br />

gran<strong>de</strong>s en contacto c8n el aire ¡mp;-<br />

ro <strong>de</strong> la realidad. El era el silcncio y el<br />

griterio, la pasión y la espera, el crea-<br />

dor y cl espectador <strong>de</strong> su principal<br />

aliada, la naturaleza. Era famoso. y<br />

eso le gustaba, pero en el fondo dc su<br />

alma no <strong>de</strong>jó <strong>de</strong> ser el niño <strong>de</strong> Famara<br />

corriendo como una cabra loca en pos<br />

<strong>de</strong> quién sabe qué.<br />

Hay una hermosa frase <strong>de</strong> Carnus en<br />

SU novela El exiranjero: "Coniprcndi<br />

entonces que había roto el equilibrio<br />

<strong>de</strong>l dia, la armonía excepcional <strong>de</strong> una<br />

playa eii la que fui feliz".<br />

La muerte ha venido a truncar csa<br />

playa feliz. Maldita, horrible, innecesa-<br />

ria muerte.


C.ENTI30 1 NSULAR 3-3 12:<br />

I TiBF-(4W.MA.C I CpN 3 U Y7EJ's.i % L..<br />

LANZ AROTE<br />

Fernarida GOmez Aguilerli<br />

*;.,*-..<br />

us jnr


sivas varrguardias pláslicas. Ello<br />

licvabd aparejado que Nueva<br />

York sr corivirhera en iin lupir<br />

dc concentración al qiir acudiar,<br />

artistaa ;!e dikrentcs iiacioiiali-<br />

dada cori un propósito coinun:<br />

d.ir a coriwer si1 trabajo -c<br />

iinpoiierlo, bi pod;aii. La coinpc-<br />

tciicra era riierie. y si!uada a ni-<br />

wlcs dc alta c;ilidad; Manriqiie,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> lucgo, no lo tenia Tácil, N<br />

muclio rncnos. Sin embargo, el<br />

Una biografili aj~mionada<br />

r concibtb el artc corno disfruí~, ~'01720 mía incitacih:~ a 1aJeli~id~ld<br />

la isla le ha dado a él (hasta su<br />

propia vivienda, y tml3 cuanto<br />

La biografia <strong>de</strong> Ckar Manri-<br />

ella contiene, se Iia convertido<br />

que contiene dos puntos cnicía-<br />

en la se<strong>de</strong> <strong>de</strong> ui:a Fundacíbn<br />

les <strong>de</strong> inliexihn: ambos se susu-<br />

cuyo propietario último sera cl<br />

<strong>de</strong>n eri la dkada <strong>de</strong> los años<br />

pueblo <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>). El hecho<br />

sesenta. el primero es18 repre-<br />

"niisional" aludido es rigurosa-<br />

~cntando por su viaje a Nucva<br />

inente cierto, e incluso posee sus<br />

York, cii 1965, y por su esiancia<br />

dosis dc egoisnio -que es, quiécn<br />

aquella ciudad diuante los<br />

rase o no, lo que hace más creitres<br />

aiius siguienlcs, el segundo<br />

ble las acciones humanas: Manlo<br />

constituye su regreso a IAin-<br />

rique vuelve a 1.awarote no<br />

wrute, en 1968.<br />

únianiente porque sentía que la<br />

En 1965. Mannque vivia en<br />

la lo necesitaba a él: rwelve<br />

Madiid, atli lo hdbia hecho,<br />

orque el también necesitaba a<br />

prácticamcnle, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> 1945,<br />

1 a isla, y la necesitaba <strong>de</strong> una<br />

cuando <strong>de</strong>jó Lanarole y co-<br />

manera vital y percnioria. Quieniení.0<br />

siis estudios cn la Escuela<br />

nes tengen b oporiuiiid:id dc<br />

dc Bcllas Artcs dc San Fcrnan-<br />

Iccr los fragmeritos dc u11 diano<br />

do. Su trabajo S dcsarrultaba<br />

escrito por Maiiriilue en Niieva<br />

entonccs con éxito creciente: ex-<br />

York. advertirán quc por aquepoiiia<br />

en prestigiosas salas <strong>de</strong><br />

llas páginas estrictamccte priuavanguardia<br />

<strong>de</strong> la capital -Clan,<br />

das, no <strong>de</strong>stinadas a ningún tipo<br />

Fernando Fe (en cuya funda-<br />

dc difusión, se extien<strong>de</strong> la mas<br />

ción colaboró), Ateneo, etc. .- ;<br />

daesperada orfandad: Manrilos<br />

organismos publicos y las<br />

que hcctia <strong>de</strong> menos la 1117 y el<br />

iiistitucioiies privadas le cnca-<br />

aire <strong>de</strong> Lanurote; la purem y la<br />

niendahan la <strong>de</strong>coración <strong>de</strong> sus<br />

libertad uoe allí alwnmha sii .-<br />

establecimientos - anotemos, C5r.w e!, ¡a apertura <strong>de</strong> su úttirna exposicibn en la sala El Arsriol. d5 Sevilla. existencia. en contraste u>n el<br />

entre otros, al aeropuerto <strong>de</strong> Ua-<br />

ajetrco ruidoso y writaminado<br />

rajas (los gran<strong>de</strong>s murales qiie éu!o ;>arete jer uno dc I«s com-<br />

que le unponía Nucva York; <strong>de</strong><br />

hizo en el terminal <strong>de</strong> cse aero- poncnta más ficles <strong>de</strong>l <strong>de</strong>stino<br />

manera que un arlista, hucsped<br />

puerto fueron insensatamente <strong>de</strong>l pinr#>r: el ,viaje, emprendido<br />

entonces <strong>de</strong> excelentes familias<br />

<strong>de</strong>stmidos en las postcrioru re- con gen dcsts <strong>de</strong> aventura. se<br />

rieoyorkinac -en cuyas asas <strong>de</strong><br />

iomias que se produjeron en el rerolvi6 <strong>de</strong> la manera más favo-<br />

caiiipo pasa los firies <strong>de</strong> scniana;<br />

nusmo), al Banco Guipuzcoano rahlr para el. rociin I!egado<br />

conteriulio <strong>de</strong> Elaine <strong>de</strong> Kooo<br />

al Hotel Fénix: citamos sólo pqclo rcrtactar wn tina <strong>de</strong> las<br />

ning, o <strong>de</strong> Andy Warhol y Bartrcs<br />

entre los numerosos traba- nias si&Nficativas galerias <strong>de</strong><br />

bara Rose, cuando consiga niejos<br />

que cjocutó Manrique en Kucv; York, la <strong>de</strong> Caihenne<br />

ticulosameote estos hechos en su<br />

aquellos anos, y los trcs situ;idos 'Ji~ialio, y en ella celebró su pn-<br />

diario -y lo hace con notoria<br />

cn ámbitos bien distintos dcl po- ir!era iiiucsiis individual riorte-<br />

satisfaccion - , se interroga so<strong>de</strong>r<br />

politiw y cconómicu <strong>de</strong> la arncnmria en lebrero dc 1966.<br />

bre su propio <strong>de</strong>stino en Nu-va<br />

epoca. Querenios subrayar con Por olra parte, su auircamicnto<br />

York (rctaciones con Catheriiic<br />

ese ejernplv diverso la acepta- "vAvoV a! arte aineflcario produ-<br />

Viviano, la wrnpra <strong>de</strong> un estución<br />

que el pintor alcamba en jo en sii propia obra una am-<br />

dio <strong>de</strong>finitivo, ctc.), y acaba por<br />

todos ellos- sin que, por su plidcibn fo.mial y <strong>de</strong> rancepto<br />

<strong>de</strong>cirse qiie no sabc qiié hacer,<br />

parte, hiciera al+n tipo <strong>de</strong> on- ~hira0idiIIaiin~: Manrique utili-<br />

porque él presiente quc sóio cn<br />

micines por lo que respecta a b 7.0 por vez pmera la tk!ica dcl<br />

<strong>Lanzarote</strong> esti "MI VERindole<br />

<strong>de</strong> su trabajo: Manrique 'rallags durante sss anos en<br />

DAD. Y para dar mayor éufafue<br />

uno <strong>de</strong> los pioneros <strong>de</strong> !a ~ortcamerica (su exposición<br />

sis a sus palabras las rxribt:<br />

abstra~ión eo España, yen esos inaugvral r:i CUthenne Viviano<br />

exactamente asi, con mayusciimurales<br />

-eswairnente en los la integrabar? 21 pinturas elabo-<br />

las, coino si ei tamaño <strong>de</strong> las<br />

niác ambiciosos y signiricativos, radas cn 1964 v 1965. y 18 'o<br />

letra. constituyera la versibn <strong>de</strong>los<br />

<strong>de</strong>l aeropuerto <strong>de</strong> Barajas- kiges' fahado5 en 1965); y en<br />

finitiva <strong>de</strong> la inexorabilidad <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>splegaba sus concepciones es- e% tb:nica, y c,i aquellos años,<br />

un <strong>de</strong>stino confiado al papel<br />

téticas sin ninguna restricción. han qt.tdad3 imlizadas algunas<br />

-por si éste pudicra abnile al-<br />

Su viaje a Nueva York signifi- <strong>de</strong> su: obras rnis csplendidas.<br />

guna cjaridad hacia la geografia<br />

cO <strong>de</strong>sarraigarse <strong>de</strong> un ambicntc Manrique expuo por seynda<br />

quc anora.<br />

don<strong>de</strong> era conocido y apreciado vcz en 1.1 Cathe:ine Vivianc Ch-<br />

Pasadns m& <strong>de</strong> veinte años,<br />

para inlcntar su inserción en licry en maro <strong>de</strong> 1957. y a¿n lo<br />

parece necesario admitir que en<br />

otro absolutamcíile extraño; allí hada cna tcrccra. ;n abril <strong>de</strong><br />

<strong>Lanzarote</strong> radiaba, si no lo veriba<br />

ü serle necesario luchar ?969. citanda cl pin'or ya hatia<br />

dad (la verdad N es absoluta iii<br />

duru, empelarido <strong>de</strong>s<strong>de</strong> cero, <strong>de</strong>cidido :.rsi.Ji <strong>de</strong>finitivamente<br />

univoca: pue<strong>de</strong> tener tantas capara<br />

conseguir una siluación, no en Lanurote.<br />

tas como un buen actoi.), por lo<br />

ya similar a la que gozaba en 1.3 aventi:rs amencani 6~:<br />

nienos una especie <strong>de</strong> verdad. la<br />

Espana -eso hubiera sido pre- Manrique, a¿ri con su irnpliata<br />

qiic ha pemiitido al artista cumten<strong>de</strong>r<br />

algo con excesivo opti- incertidtirzinre. es explicable 1ó-<br />

plir el wmproniiso que él mismstno-<br />

sino que, por lo me- gicamenlc: un pintor inqweto. bajo cn Nucita York? En Lxva- I!evar colgado un fracaso; fraca- mo se habia exigido para sil isla<br />

nos, le permitiera vivir y poco conformista - Manrique rote, cvidcntcniciitc. no buscaba so, en el prinier <strong>de</strong> los suyvmtos, y, al tiempo. realizar en ella altrabajar<br />

wn in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia. ha sido siempre asi - , cambia su una segundad a-oiióni:ca, ni iin por inacción: cn cl segundo, por. gunas <strong>de</strong> sus obras más prsona-<br />

Cuando Ma~qUe llegó a la ambiente habitual (no excesiva. anibientc -si ciitcndcmos poi la fmstracióii do las accioncr. En ler y esplcndorosai; obrar en<br />

ciudad, Nueva York se habia r:ieote ncc en sugcrenclas e iiii- ial querer ro<strong>de</strong>a:% dc los nm- I\ilanrique na concurren niny- cuyo <strong>de</strong>sarrollo y ejecución so<br />

convertido, <strong>de</strong>sposcyrndo <strong>de</strong>l pulsas conc cl wpzñoi dc los sarios csiiniulm "vivcs" (hoiti- ria <strong>de</strong> tales circunstari0as. ya re atisba una nueva manera <strong>de</strong> enprivilegio<br />

a Fans, en el centro anos sesrzlri) por ot;u dcntlc !o$ bics, chras, iklrüs) ouc ~+r?riujc- ha señalado la posición, cieria- ten<strong>de</strong>r y sentir el arte; y esto<br />

rniindidl <strong>de</strong>l arte: la trasen<strong>de</strong>n- cstiinii:o: y las posib:lidaucs 22 rnn iin cnri~~ii~irii!cnto ilr 511s ixcntc pnnlcg~ada, dc que goza. ocurre no por acurnulacibr. hena<br />

<strong>de</strong> la "actioa painting" y <strong>de</strong>l cfrsdiic!idin~cnto eslelic@ eran propias expcricnri:ix. :. consi- ha en Madrid; y cuando <strong>de</strong>ci<strong>de</strong> lero énea <strong>de</strong> géneros - pintura,<br />

expresionismo ahlracto. d auge ccnsi<strong>de</strong>r,ib!eiiienie svpc;iores: lo guieritenicntc. <strong>de</strong> sti irabajo. regriisar a Laimrotc su éxito eri escuytura, arquitectura, urbonis<strong>de</strong>síunibrantc<br />

y arrollsdor ei que arilcsgaba eii acoi-nodo eco- Dcs<strong>de</strong> lucgo. :lo L:. i'ann:ias. y Nueva YorA no había hecho mo, etc.-, como a veces se ha<br />

pop. etc. -- movimientos apeci- n0imco era compensado sobra e:) mcnns grrido Lziiz;iio!i, 111- mis quc coincnzar. As;, las ra- apuntado, sino por integación<br />

ficarncne nortcanieriwnos -, asi danienic por el cnnqiiecuiucnro ga proprao pav c'u''i:r;ir csc ?or,cs <strong>de</strong> su cxodo inverso dc- <strong>de</strong> los misiiios en tomo a uri eje:<br />

como el uiiparab!e po<strong>de</strong>r eco- que su tíobajo prdria expri- "anibientc". hqi,i, ;o ii,il;itii~l bian radicar cn algo más pro- el honibre Lo que Manrique se<br />

nómico <strong>de</strong> la socicdad esta- iiicntar a! <strong>de</strong>sarrollarse cn un para t! ~r~,idníc;rniatido las suce- pliriiicnlo para el aitisia -si damcnts insosl~y;ihlc q:ic cl <strong>de</strong> explicación quc no 1i;i convcnci- wncibe el arte como disfrute,<br />

qucria que su Lrribajo íui:ra esti- .- reii117iir la propi~i obra allí duri- do a itiuchos: han visto ahi un como inciucioii a la felicidad. Y<br />

mado en loa circiilos criti~os <strong>de</strong> bt;i pucda iicili~i iiicioi-ci prctexi~) para justificar cI que <strong>de</strong>benios convenir que lo ha loniár<br />

coiiipetciitcs y exigcnles (:iI posibilida~les


-<br />

'<br />

I<br />

l<br />

1<br />

1 I<br />

j<br />

1<br />

/<br />

1<br />

i<br />

1<br />

N<br />

! '<br />

El aFtistñ l~nxrtrotniio<br />

croqutses rulitytafo.<br />

" -<br />

(irqutorda) trshslab'l ori estos dios en un proyecto qun iitull Lrcult~irr Mhvil Juí uoto<strong>de</strong>i Viento' El<br />

/ "En las arenas he <strong>de</strong>jado siempre huellas" 1 Soto..<br />

- -<br />

La villa <strong>de</strong>l artista esr~rvn <strong>de</strong>dlclrda a aplicas el arte er~ In vida<br />

Vvtor Alrmo - / 1dcl)iress<br />

~hras <strong>de</strong> arquilrr- ~ir.tndo en Bcrlin ?E lc i~t.ardi. Eii 1984 viaja ,i Nileva Yorl,<br />

Santa Cruz t f T$;ijar por iodo el Ciia af hlinic CtVt! wtr rf* kfrnoníico &! Cknzcjo h r<br />

ttsttco sc rcrnotitA ,rl ano (942, miindo, .rsiLzi.d~ Suua, fa- ~ovjdt~to <strong>de</strong> su !akr iwlol;,- <strong>de</strong> la Lscucla t% A~trs bracuando<br />

tclrt~rnir!.r~l 13 Vriyada o<br />

<strong>de</strong> San 1 ciu,itth <strong>de</strong> leleiipos CPsar hdbia<br />

muerto, pero el velciii Figue<br />

"I"


<strong>César</strong> con Helmut Kohl y Felipe González durante la histórica curnbr? qve ambos dirigentes tuvieron en <strong>Lanzarote</strong>.<br />

El ministro <strong>de</strong> Cultura, Jordi Sol6 luro, ucudió expresornerite a la<br />

inauguración <strong>de</strong> la Fundación Cesar Manrique.<br />

<strong>César</strong> con el exvrcepresr<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l Gobtenw, Alfonso Gwna, durante<br />

ia v!s~fa<br />

que esle huo a Cósoi b &mo VPZ que vino a Lanzarole.<br />

En 01 COnQre.tO Mundial <strong>de</strong> Medro Ambrente. celebrado en<br />

<strong>Lanzarote</strong>. Césor leyó su manifiesto "<strong>Lanzarote</strong> se muere".


'' Canarias perdió ayer u una <strong>de</strong><br />

sds Iiguras serieras, el presiigio<br />

so iri.sla Cesar ,danriq~e, ei<br />

11 cual fciiecio sobre las 14.30 noras<br />

en su tie:ra natal. Lar,zaro!e,<br />

/( a consec<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> un acci<strong>de</strong>nie<br />

ji <strong>de</strong> circulaci6n A esa hora, el lurismo<br />

en el que vialaba Mati:~<br />

I! que. :i.iocó iatei.aliren!s coi:<br />

11 otro vehiculo, sobreviniei-ido ei<br />

lalai <strong>de</strong>ser~lace. Des<strong>de</strong> ese irs.<br />

11 rnrnlo nli <strong>de</strong>jaron <strong>de</strong> prodbcirse<br />

n<strong>de</strong>stras <strong>de</strong> cons'erliaciin eri<br />

iodo el Archipiélago, al ,giiai que<br />

l1 en lodo el mundo <strong>de</strong> la ciilt~iin<br />

/I peninsular, don<strong>de</strong> <strong>César</strong> Ma~riqiie<br />

era consi<strong>de</strong>rado como uno<br />

i i <strong>de</strong> los gran<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l siglo XX E!<br />

presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l Ejacutivo canario,<br />

11 Jerbni~o Saavedra, record6 la<br />

11 18yura <strong>de</strong>l arlisia al Iéirnno <strong>de</strong>l<br />

, conscic <strong>de</strong> aobierrio celeorado<br />

(! ayer e~~d~nCia?oo ÚU rosiro la<br />

ll giwe pérd,da <strong>de</strong> quien eeia oro<br />

IJ ,.dc sus rneiore2 amigos.<br />

! talento <strong>de</strong> Manriqus se plas-<br />

Il mo. " sobre lodo, er, Iü isla <strong>de</strong> :a<br />

1: que es oriljinario. paraisa rz!i;ral<br />

que Bi supo proicger <strong>de</strong> ia espc,cti'acih;.i.<br />

agr~i?ciarido auri<br />

'/ mar su valor con un sriiieili<br />

11 <strong>de</strong> obras CIUO hacen <strong>de</strong> Luriiarote<br />

,~n lbga! dc vis~la :ncoiiipa-<br />

11 raoii.<br />

El ar::sla pláslico, esc>i:or, ce-<br />

" rasisia y pmio que era Cksar<br />

11 Manriobe, tenía 73 aPos e? el<br />

11 rnomel-IIO <strong>de</strong> su adios.<br />

1 l<br />

Larirarots dosped!ib hay 8 C6anr Munrl?ur.


cés<br />

rios, pesea queel aitista rjoestaba<br />

en contia <strong>de</strong> rjue ios turistas<br />

visitaran la Isla;. Al cortcrar~o. lo<br />

que El quería por eíicirnt <strong>de</strong> tcidu<br />

era que los v!si~d:ites erir.ontraran<br />

en el Arct'i;iiFIcigo algo más<br />

que sol. arena y playas: queiía<br />

que ericuiitrarali arte y :)iien eusto<br />

en cada paseo, e? caria riricón<br />

o en cada bloque <strong>de</strong> epartsrr!eritos<br />

coristruidos con i.~ri rhininio<br />

<strong>de</strong> esthtica.<br />

Por eso es bonito <strong>Lanzarote</strong> y<br />

por eso Puerto <strong>de</strong> is Cruz es ia<br />

ciudad <strong>de</strong>l ti:rismo señrrial <strong>de</strong><br />

Tenerife, porque esa Isla y esa<br />

ciudad llevan la rúbrica <strong>de</strong> <strong>César</strong><br />

Manrique. Por eso, Caparlas llu<br />

ra, tiene que lloiar la rnuerie di qtiien llevaba las islas en sus<br />

ojos. <strong>de</strong>l único anista que fue<br />

capaz <strong>de</strong> hacer lo misrno que los<br />

agricultotes <strong>de</strong> esta tierra rallen<br />

te y difícil:trabaja;con a naturaleza<br />

hasta sacar <strong>de</strong> siis eritraña;<br />

lo imposible.<br />

Snnta Cruz <strong>de</strong> Tenerlfc<br />

Efe/J.D, Un cruce con In fatalidad<br />

C.--- Manrique, el niás Linivei-<br />

TenVd seteiita y trds ??tos i, iiri<br />

m ! duda <strong>de</strong> la artis!as caria- rnontOn <strong>de</strong> proyectos en su caSe~<br />

rio tarntt;Én el rrás coniprome- za. (.a Plaja Jardín <strong>de</strong> P~erio d€<br />

tido con sii tierra, ha muerto. La la Cruz está y6 pract cainente<br />

carretera se ha cobrado uria <strong>de</strong> terminada. el Parque Ma.itiino<br />

tarims vidas rb?á,, geio está ,!e!<br />

<strong>de</strong>santa Cruz<strong>de</strong>Tenerife, al que<br />

se llevado a iin iiornbre que<br />

el alcal<strong>de</strong> qiiiere ahora pciner e!<br />

lo' O todo Dor cJlvar su isla. nonibre <strong>de</strong> Ceser M.ir~rtque, era<br />

ia .... drote. <strong>de</strong> ü <strong>de</strong>vastación y es ia esperada veí;!ars ~ Iniar I<br />

turística a que se Iianvistosome- <strong>de</strong> ia ciudad. su funciación en<br />

tidas las <strong>de</strong>rr14s Si inás Lo hubic- I.a?za;otc? trabajaba a p12ns reilra;<br />

.t?jado hacer: ni& liabría dimienlo. ,parte <strong>de</strong> su 0b:3 está y dist!nciones, entre ellos el F.la- 4stursa; <strong>de</strong>l próximo ano, mienhe<br />

~ysi ie!~ut>ieraii tiecho más expuesta eii la Exposición Un#- m,o Caparias <strong>de</strong> Bellas Artcs e tras el alcsl<strong>de</strong> <strong>de</strong> Arrecife. nada<br />

ca rio estaríairtos viendo versal dc $;evilla y hasta lcs val- lnterpi.e!ación <strong>de</strong>l Gobierrio <strong>de</strong> niás conocer su muerte, anurició<br />

muchas dr: ias cosas q<strong>de</strong> ahora meros esperaban que e! genio Canarras. cuyo Parlarieilts, que una 3e !as avenidas <strong>de</strong> la<br />

hicren la v;sta. Pero <strong>César</strong> era LIQ<br />

pensaia algo ipara su isla. segú? rnariiiestó ayer su oresi- capila! conejera llevará su inomgri<br />

molesto €11 la ~0n¿iAnCi;i Alo largo <strong>de</strong>su v,da, Msnriquc <strong>de</strong>rite, Victoriano Ríos, pensaba bre.<br />

<strong>de</strong> ~ctiob p?li!lcos y einprcsLiha<br />

obtenido numerosos pr2;lios proponerle al Premio Príncipe <strong>de</strong> E fallecimiento <strong>de</strong> <strong>César</strong>Man-<br />

rique tuvo lugara las dos y media<br />

<strong>de</strong> la tar<strong>de</strong>en el HospitalGeneral<br />

<strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, apenas una hora<br />

<strong>de</strong>spues <strong>de</strong> que se produjera el<br />

acci<strong>de</strong>nte que sego su vida en<br />

las inmediaciones <strong>de</strong> la funda-<br />

ción que lleva su nombre, cuaii-<br />

do el Jaguar que conducía inten-<br />

taba incorporarse a la carretera<br />

general ArrecifeHaría. En ese<br />

momerito. el autoni6vil fiic<br />

alcanzddo lateralmente por un<br />

todoterreno que circulaba por la<br />

zona, según informaron ayer<br />

fuentes <strong>de</strong> la Cruz Roja local.<br />

€1 coche quedó <strong>de</strong>strozado<br />

hasta tal punto que para extraer<br />

el cuerpo <strong>de</strong> <strong>César</strong> Manrique,<br />

que aún vivía, fue necesario uti-<br />

Ihzar pinzas cortadoras y gatos<br />

liidraúlicos.<br />

El artista falleció en el<br />

moniento <strong>de</strong> ii:gresar en el Ser-<br />

vicio <strong>de</strong> tirgencias <strong>de</strong>! Ilospital<br />

General <strong>de</strong> la isla. cuya jefe.<br />

María Fernanda Perez, señaló<br />

que Manrique presentaba trau-<br />

matismo craneoencefálico y<br />

parada card;orespiratoiia, pese<br />

a lo cual se le intentó infriictiio-<br />

samente reanimar.<br />

Raacciones<br />

Tras conocerse la inuerte <strong>de</strong><br />

<strong>César</strong> h.ldnriq~ie, los polilicos<br />

isleños, artistas. arquitectos.<br />

colaboradores y arnigos se inos-<br />

traroii dol;clos y consternados. SI<br />

algo pue<strong>de</strong> sacarse <strong>de</strong> las rnarii-<br />

festacioiies <strong>de</strong> todos ellos es la<br />

profunda vitalidad y alegría que<br />

presidía la vida <strong>de</strong>l genio, "una<br />

figura completa y cornpleja". en<br />

palabras <strong>de</strong>l pintor Gustavo Tor-<br />

ne(. mientras Lucio Muñoz seña-<br />

ESA? Mafirique estaba lleno <strong>de</strong> proyectos en distintas<br />

fases <strong>de</strong> realización. En Tenerife, comenzará a construirse<br />

en enero e; Parque Marltinio <strong>de</strong> la Capital y ya está<br />

prácticameiite terrniriada la Playa Jardín <strong>de</strong> Puerto <strong>de</strong> la Cruz,<br />

in!e;tra; t.1 CabiIdoten;a pensado encargarle la construcción <strong>de</strong><br />

un ,nirador e? Los G,gantes<br />

Er Fuerteventura. la Corporación insular le habb propuesto<br />

hacer también el priirer 1-nirador <strong>de</strong> la is!a en Lomo Velosa. en<br />

Betanc~iria, que aliora queda en manos <strong>de</strong> su sobrina, Blanca<br />

Cabrera, al tiempo que se oesea adquirir la casa <strong>de</strong> los padres<br />

<strong>de</strong> M?ii;iqve, Sitiiada en Teiía, ya q:ie e artista l?abia asesorado<br />

3 esta Institiicion en la cons!rucciÓn <strong>de</strong> Antigua y <strong>de</strong>l poblado<br />

ariesapal <strong>de</strong> Tefía<br />

A<strong>de</strong>más, actualmente estaba trabajando er la cons:rucción<br />

<strong>de</strong> iin audtoiio en idarbeila cori capacidad para diez mil persorus<br />

y <strong>de</strong> uv parquc inarítimo en Ceuta, junto a proyectos en<br />

!:;sablanca y Paris<br />

Con Ves2ecto a Laiizarote, Cesar Manrique ha <strong>de</strong>jado pen<br />

o~entes el diseño y coiistiuc~ión <strong>de</strong> diversos nióviles eóiicos que<br />

e' <strong>Cabildo</strong> le había ei1cargaclo para los c,ruces más importantes<br />

<strong>de</strong> la Isla, a<strong>de</strong>i~ias <strong>de</strong> estar pendientes <strong>de</strong> las ainpliac~ones que<br />

pensaba ejecutar en su funaación y en el Museo <strong>de</strong> Ane COI?-<br />

LeinporBneo <strong>de</strong>l Castillo do San José y <strong>de</strong> la obras <strong>de</strong> iiiejora <strong>de</strong><br />

Los 2an:eos <strong>de</strong>l Agua y Lir proyecto que entusiasmaba al artista:<br />

la recvperocióli <strong>de</strong> las salinas <strong>de</strong> Janubio<br />

Otro <strong>de</strong> sus proyectos sonados era la construcción <strong>de</strong>l Mo~~J- mento coi la Paz, cuyo eniplazaniiento <strong>de</strong>fini!ivo no está <strong>de</strong>ter.<br />

minado, aunque para qucfuera levantado en <strong>Lanzarote</strong>contaba<br />

con el apoyo cle Mijail Goíbachovque incluso prometióque haría<br />

gesliories uara que Ronald Reagan se trasladara a la Isla para<br />

iriau~~~tario conjuntaiiiente.<br />

Coi.r.0 aseg~ró ayer Ncolás <strong>de</strong> Paiz, ex presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>! <strong>Cabildo</strong><br />

<strong>de</strong> La,-rarcte. "tendrá uue pasar mucho tiempo Para que nazca<br />

[ otro hombre <strong>de</strong> su calegoria'.


9 El artista perdió la vida en un acci<strong>de</strong>nte<br />

<strong>de</strong> trafico, a escasos metros <strong>de</strong> la<br />

fundación que lleva su nombre<br />

laba que "si alguien no podb<br />

morir por su vitalidad era <strong>César</strong>"<br />

y Iagalerista Juana Atzpuru hacía<br />

h!ncap~é en lo "eii!ra;lable y cari~<br />

ñobo'. que era el artista.<br />

Lo político:, en g? 'era! cr'!ri.<br />

cidieron en la fif?,ura pública <strong>de</strong><br />

<strong>César</strong>, alguier. qbe. SP~ÚP, el<br />

diputado socialista "estor<br />

Padrón, consiguió que ' l~asla los<br />

aloariiies emplearan el estilo y<br />

forinu <strong>de</strong> constru,r Que ei reivin-<br />

dicaba', al tiernpo que María<br />

Dolores Peiayo resaltaba si: 'co-<br />

herericia y Iionestidad" y José<br />

Segura. alcal<strong>de</strong> dr La 1-sguna,<br />

i:,;istía en que f<strong>de</strong> ' la voz rotun-<br />

da y honesta contra la especd-<br />

iaci6nm.<br />

Por o:ra parte. aquellos poiíi-<br />

cos que tuv:ero:i ir.ayor relücido<br />

con él también tbivierori palai':as<br />

<strong>de</strong> elogio para Maqrique Psi.<br />

Tt:lix Real. aicaicie ce Puerto rie<br />

la Cruz. dijo que "ha sido la Snica<br />

gersona qi~c se atrevió a alzar la<br />

voz a los polí!icos".<br />

iainbién en Larizarolese alza<br />

han ayer voces en recuerdo <strong>de</strong>l<br />

artista. nuníiue vuchas pervo<br />

1135 (,O pocl;S!i I)ornícnosdt'sonrojarse<br />

al recordar ias dos veces<br />

que lo Corporación insular conejerJ<br />

rech.326 la ;rzpi:es!d <strong>de</strong><br />

nombrar a CBsai Hijo Predilecto<br />

<strong>de</strong> la Isla. niicntras 3hor3 SP asegura<br />

que ia Isla <strong>de</strong> los Viiicoqes<br />

lid iiuedatio liriérfana. No faltar2<br />

la 16g:ca wnular que cxpliqria<br />

semejante <strong>de</strong>saguisado con<br />

aquello <strong>de</strong> que no potiia ser "ni-<br />

)o" <strong>de</strong> la Isla, E' que ya era sd<br />

'padre".<br />

Hlbtorln dio una vlda<br />

Cesar 'Aannque estaba consrd:rado<br />

canlo pionero <strong>de</strong> la pintu-<br />

;a abslrscta espafiola. Comenzó<br />

su actividad con el llamado "Grupo<strong>de</strong><br />

Madrid" y 5uscó siempie ia<br />

cunj~nción e:itreel arle y la naturaleza<br />

4 oaW <strong>de</strong> 1953 el a-tis.<br />

ta lanzar~teño evoiucionó hacia<br />

un eciilo propio inspirado en la<br />

textura volcánica <strong>de</strong> Caiiarias<br />

,;on el que se dio a conocer en<br />

todo el miir,do y con cl cual Lan-<br />

zarots fue miindialmente coco-<br />

cida.<br />

Vivió cuatro afios en Nueva<br />

York, tras io cual se aflncó <strong>de</strong>fi.<br />

rii!ivaniente en su isla, dori<strong>de</strong><br />

reí;ii;ó nuemerosas obras arqui.<br />

tectóricas, escultóricas y pictóri-<br />

cas, como Los Jaineos <strong>de</strong>l Agua.<br />

el Jaidfn <strong>de</strong>l Cactiis o la Casa <strong>de</strong>l<br />

Can,pesino, a<strong>de</strong>más d~ ser el<br />

prqmoior <strong>de</strong> la fundac~ói- ciiltu-<br />

fe! que ;leva su noinbre y <strong>de</strong> un<br />

puebio marinero en el que<br />

podrán vivir i~i;as diez n7;l perso<br />

nas y queserá tntalmeiite oeato<br />

val. ilejar coristancia <strong>de</strong> todas<br />

sus exposiciones, <strong>de</strong> ios premos<br />

que se :e naii concedido o <strong>de</strong> las<br />

obras que :iew repartidas por<br />

los niás irnDortantes museos <strong>de</strong>l<br />

mundo es casi impcsibie rn<br />

estas páginas, aunque por<br />

cjeiriplo, estaba en oosesión <strong>de</strong>l<br />

Iremio Mundial oe E~oiog:d.<br />

Cbsar, UR volcán cargado <strong>de</strong> arte<br />

El cielo se oscureció el'pasado día,.25 <strong>de</strong><br />

septie:nbre sobre la isla <strong>de</strong> Lmzarote, pero un sol 1 1<br />

resplan<strong>de</strong>ciente <strong>de</strong> atar<strong>de</strong>cer nos indicó que la I/<br />

I<br />

sombra <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong>ja una estela brillante y iiena<br />

<strong>de</strong> liiz en el crepúsculo <strong>de</strong> aquellos seres que luchan<br />

toda 1; vida por sus i<strong>de</strong>ales,las ilusiones y los anhelos<br />

dc jüs gentes. Esos gran<strong>de</strong>s hombres <strong>de</strong>l pasado<br />

lmciloieño :Pel~ín Ramírez, Agustíri <strong>de</strong> la Hoz, José<br />

hlolina, etc.<br />

<strong>César</strong> Manrique se. fue aquel viernes fatídico,<br />

pero se marchó sin <strong>de</strong>cirnos nada, <strong>de</strong>jándonos li<br />

~~udos, sin habla, él que nos tenia acostumbrado a ll<br />

gritar con furia y rabia ante iodos los males que<br />

atentaban contra las islas.<br />

<strong>Lanzarote</strong> fue su gran amor, por ello vivirá en<br />

nuestros corazmes y en el <strong>de</strong> todos los que<br />

conocieron sus obras. Su lucha fue y seguirá siendo 1<br />

la <strong>de</strong> los humanos que cada día intentan lograr que<br />

la Tierra sea la casa comúri <strong>de</strong> todos los seres vivos. I/<br />

<strong>César</strong>, un volcán cargado <strong>de</strong> arte, qucr llen6<br />

<strong>Lanzarote</strong> <strong>de</strong> espacios arquitectónicos libres, sin<br />

ataduras. sin aditamentos, todo na~ural. Recorddndoil0j<br />

los iííos, goros, casa hondas <strong>de</strong> los aborígenes<br />

canarios.<br />

<strong>César</strong> el <strong>de</strong>portista, fundador <strong>de</strong>l Torrelavega.<br />

drriscte <strong>de</strong> las carreras sobre las arenas <strong>de</strong> Fuiíara.<br />

<strong>César</strong> el ecolo.gisia. Ckar el artista renacenlista total<br />

vivir5 entre nosotros para siempre. <strong>César</strong> vive.<br />

1<br />

II


A<br />

1 lirlal iios c)udanios bin la<br />

vez qiie les hace inmunes al chantaje<br />

foto. Ia lilit~tiirnos ido <strong>de</strong>jan-<br />

y bs conveniencias, es dificil encondo,<br />

<strong>de</strong> un (iia para otro, <strong>de</strong> un<br />

trarla en quienes no compartan la<br />

mes para otro y, sin darnos cuenta,<br />

ge~iinlidad y el respeto generalitujo,<br />

<strong>de</strong> un aíío para olro. Veiniicincs<br />

u11 rcspt:to quc va niucho inas allá<br />

aiios. Me lo moici'j la íiltimfi vez<br />

cid don y, iiaturalrr\c.iitc, <strong>de</strong> los coqLre<br />

iios vuiios, en lii caíeterii: dc El<br />

yuniiiralcs y eiigafiosos ilustrisirrios y<br />

Co!t~ 1nglt:s. 1QuC, c;!áildo ncs ha-<br />

excclcn!isimos pan prostituidos cii la<br />

mmos i;i l a r Ioto'i ~ ~ Alior~ ~ que lo<br />

politica regjonal. Ese oe el pciigro,<br />

piensa, las ires o ciiairo ultimx, be lava que taiito amb. Ei:cuiia, quc surja algiin al~~l<strong>de</strong> salvaislas, al- F<br />

CEF que hnbiainrrs, nos encontramos cn la tierra, hay rm <strong>de</strong>feiasor gúii presidciite cabil<strong>de</strong>ro que eociien<strong>de</strong><br />

casualidad en la


.aiuaae;erpauiui seii ap iopeliw la O ~S!A~J~ souieyal -uawalqop sa 19 owo:, seuoslad<br />

-eue3 e iesaibai ,( eiiapuadsns e!6olo3a e: A oluawao lap u913 uaiai~w opuen3 .ob!we iin ap<br />

ap ug!3"aiu íis gyunue odx3 -eu!q;uo3 eiiesa3au el ap e3:age sp!piad el- pluawel o,oiaZ janfi<br />

el ua epeniia el!sin ap elilnas ua seapl ap iope3!unuio:, owor, o] -1v4 'ouisiinl ap oiaíasuo3 (3<br />

ei1uan3iia as anb 'aple:,le 13 -sand ns uadn3o seuosiad seilo '-oiaa<br />

pRpni'J el ap Owil!J anb ~i?ilip sa aobiod 'aniii6 a: -!id aueiFo! 01 18 anb elje: ozi4<br />

-ew anbied :e ejsiiie !ap aiqwou<br />

Jep la ,ipi3elodlo3 el op<br />

~~IIIUO~ 13 uo up13en~a<br />

IJIJelq les93 oJ>o eioye sow<br />

eiluc3ua apupp .afi yi eiiebe3<br />

i: ;:<br />

<strong>de</strong>13 ua 19 ow03 eu~)suad eun<br />

e ope~(:,anoidpsap ehey as anb<br />

~uad e ~ sa n h 'ouisiinl op oleu<br />

-~,-" , ~ .<br />

-we, 'anbr;ue&&p ajraniu 21 ;od<br />

0pip~aid;os h oqepeuoue,. scjeii<br />

-rc3?i3 es anb eic~!lou e! i!o!:,at le<br />

,aA? okp 'zotr;g.¿i snsay 'Jelnsül<br />

iioliqri3 lap a1uapisai<strong>de</strong>3in 13<br />

--anbilueg<br />

ies$3 ap ?rb!ed as;ewzj( 2 SI<br />

--rsed anb 'sef\oqau ;el ap anib<br />

-:ed lap ose3 la sa owo3 'le,njeu<br />

oi3odsa bn e alcwou ns gp al 3s<br />

orb iyiad e hoa ella ;od h 'Cpm<br />

-icr>e! les a?a!a,y .ozeld oEie( e<br />

.<br />

ssw e20 jri)juorj 13 ap enbicd (a<br />

3'b eA aji¿l:odL:i e;a e w 2 ~ ~ e ~<br />

n:: ispem la aiíb souiesuud<br />

n r)>eui?n ueio ua e(!a?q opolap<br />

erqoq ou.. anii piuawo3 'upai<br />

ijua3iA 3soy 'eiieue3 4ei9<br />

op seuited se1 ap apjezje 13<br />

, S -h9 ,<br />

-oii-~ ao a1u3oisaid owo3 ~ aia , . *<br />

,\ '<br />

allbl~ue~d lesa3 anb~ed<br />

la 8'3s seXoLiatf se7<br />

-epip<br />

iad awioua eun opis eH opeil<br />

sr!il ,~cy as EA anb seiqo seilo<br />

h eoeuej veis ua ewepueg<br />

4<br />

OP o~~*r[o~<strong>de</strong>ius<br />

5.:<br />

i* "0. isar *p 0l.u u* ov*iowlwi iiswm 13<br />

7<br />

, L.-<br />

. - --- ---- - -- -<br />

oiad aiqisod sa anb ellsanwap<br />

eiainfiisuo3 01 ano oi621iui un<br />

ise:, pi601 A aloiezuel ua oziq o1<br />

,a!ieue3 olqand ja opoi u02 oi<br />

-leduo3 oai:, anb iesad auioua<br />

u11 olua!s aluawleuosiad- anb<br />

13 lelnleu o~paui lap soLLapuao Ji3ap ewd ouiaiqcg ap olasuo:,<br />

-ap anbloa SBUIJO~ se1 ~eiqwe3 la seii UO:~~:,!U~LUO~ ap sc!paw<br />

inb Aeq anb ap souepepni:, sol sol alue e!oaied,uo3 opel3a)e al<br />

e alo.ezue1 ba 1a3uanuo3 oprd -uawqqis!r. 'aipa,\eeS owlugiar<br />

ns OP u9 %IYOOBJ~ -1 U* 'IPIOIBYL<br />

011 anbiiuen JFSP~ olad 'ua3eq '0woup:nv ouiaiqon lap aiUap!s<br />

sol anb sedos;ad seq:,ru LEC aid la 'alied ns iod 'iahe ap e;p<br />

soi3ahoio souaic.. ano gfeyas apaw la ua o,a)ua 06elaldiy3~~<br />

jeiioliiial e3iiilod ap uiafasuo3 le esaidios lod qi6co anb selsl<br />

zanbiiua~ o3si3uei j ?sor se\ sepo~ ap o ~a~o~szue~ la? ai<br />

-,ezt!euii opíid ou anb<br />

-ianu e; ~ od jeuo!,"n~ijsu! uqi3ei<br />

ouijjiew anbied ap ol3aho~oid la<br />

-elmp nc seiieuen ap ouiatqog<br />

ODOI ooe6iexa eiua - i e13eu , , o!<br />

la eqez!,eai e:auea elsa a0<br />

,<br />

.SOS<br />

la o&& eqe!asdoje sou A zni3<br />

eiues ap opeicweua un eia anb<br />

-0tln6io sowilu3s rou so!iauen<br />

-iod la u03 pe:s!we lazeq A alla3<br />

soi anb la:, lesianjun aiquiouai<br />

ozueqe enbiiuafi 'eiieue3 pep!n<br />

-0~03 apnd uo!:seq alsa ap ep<br />

-ipied el soweluawei A sosolln6 -!lean el ap OAIIUI~S!~ ollas un h<br />

-io opquas sowaq sou coiueue3<br />

pepilauos~ad iejn6u!s eun uaAni<br />

sol sopoi anb 0313 !en3 el loa<br />

-11~~33 anb so;3aAoia sosoiau<br />

UpEi 'Oui!S!q3iiW OliO<strong>de</strong> A SeiJ<br />

-nu ap ~cpeltdsui a lolne '6~61-<br />

-eue3 epo$ e 0!6llsald o!p anb<br />

up!3elaidialul u saiiv sella8 ap<br />

opuai3ip anbiiueyd e gpio3ai 'os<br />

S73JEUe3 o!LLiaJd 'leiau36 Olba!W<br />

-ouiiaH lanuem 'seiieue3 ap ou<br />

-13ouosai la a3aiai.d iu9133aE.oid<br />

eAn3 lesiar.!un i~leh ap eiqo eun<br />

-ie!qo3 lap aiuapisaida3rn 11<br />

?ie;n6!:ac?i, sa~e~ua~qweo~pau<br />

h saleinleu sosiii3ai sol ap opep<br />

-in3 la lod psp!]iq!stias 1si3adsa<br />

ns OWO~ ISE 'e!~eue3 epin el ap<br />

!enj3alalii! 2 o3t;sjiie olloiiesap<br />

.!a e alcuaaoq ua eijcu~ei<br />

le oualsiszuel qsijie jsp u913<br />

ns u03 alpa:iV tia ?ieisa '(hsu -elio<strong>de</strong> 27 -ise!mwe3 ap leiril!ncI<br />

ioaj ?Lievey! owsiueoin la so3<br />

A (8130s opun~ la IJ~C! epip+d<br />

up133a!iad e! 2 giiii3edwo3 anb alqisiios UE) ~ c JPSCO d cpunj<br />

aiua!qwe OIPBLU IOF ~Cipehiasaid -@id ns esaidxa sribii~~eu~ Jrsg><br />

urd 0uo3 b ,ena.!u ';l'iniu~kj ap oluaiu,i?si,?i ,c ();A? i!>dl Ac,i<br />

an 'opeai3 ouo3 ;il.a~ou ns L C ~ ap uoiuw, ns 3jL E2i.p ia3ouO2<br />

e,Jri.e3 p~pi:e,?> r; 00 S~~OSUII<br />

le 'SPII~UE~ -9 0u:~1-:,5 $3<br />

uaeiiuoaua ou ,:nu~tu 18 LPOI<br />

~od saici~ siui tia unb iii>ai> a;, at! m3durc3?~í=-elsl<br />

e:<br />

tua seiqo se~euitid sns seipaw e opelep iaaeq ~cd iesad ns oi;sr~w<br />

'uga? slua3iA ?sor 'eiieueg <strong>de</strong>is op sewled se1 ap ao(e3je i3 eisli<br />

-1s 1ap pep!tiq1soas el leuoi3nji1su1 u~i3riel:rip euii ua p:evos 'uoi3e3<br />

-iunwo3 ap ioipaw sol a~ue ope;3aje hnw oluasaici as atiiapisaia<br />

o6n3 soiieue3 ap ou~aiqoy 1- opuniu lop a,icd euanq ioo seiieu<br />

-23 ap la A oi!as ns glap Gnti eis:lie la A cisibo,ona ya ':iiowoq ;a iod<br />

PI)~JSO ali?eiupisuo3 elir: 0wo3 aribiiue~y ÜUBIOJDZUE-~ EISIIIP<br />

jao alranu el 'e3elsap ua d~ia!pisuioc~ o:.ipoiiad asa GI~C!LIO~<br />

ia/(e anb se; uo:, seis1 ?e\ ap se311ilod saoipi.o!ne sisianip S v 1<br />

auos egsrt~e<br />

m


-N EL DEBIDO RE'SI'ISTO -- ---<br />

o un men<br />

I<br />

Aiiiniicció cl (lía gris, qiiil~ciuii tlcl iiombre y 1u na- <strong>de</strong> Ius cuatro icic!r;is, las cua- gres0 coiric una fi<strong>de</strong>lidad in-<br />

coiiio uii presagio, y anic cl<br />

artc sc 8b;ieron las pucitas<br />

Liitalcza par el Iioml>re, al ii;ás iro diosas dc nucslrri coní~i- acababic c infinita, la fidcli-<br />

~~]731i~060yl~oní:s<br />

qiic aunque estt<br />

reinos vcr, c,nlcndcr y actuar<br />

nos qiicd~ tii inensaje. Es uii<br />

curtcfi las florcscs igual ])ara<br />

inensajc vivo, palliitaiitc, un<br />

el vicriio, qiic no sabt. Iccr, y,<br />

i?ici~sajccspaicido~>or e¡ iiiuiicuanto<br />

niás v; icpitcii csas<br />

ias, iii6s cs~ic! c:; la<br />

adciiirariios cii 61. IJii iiiciisavcicl~id<br />

d ~: ia IIII~O~CI?C~U<br />

JC (IIIC ~i di;) tic: 111 illilC!'tc, Cil 1l;iy ~ii:ic!ios viciitus lioini<br />

qiic Laiizaroic giiiic, i3sli;ifia<br />

cidas y a C:Caar lo 11i:)lO ci<br />

sc ciiipobi.~~~, Eiiíojici sc ~011vtriiio<br />

cic su dcciiido o 51.1<br />

íuiitlc y c1 1131iibri7, i i ~ I:IIICT~C<br />

iiiil>:icicii-ia, ii ibiiluricis <strong>de</strong><br />

y cl r-ciicor.secx~ciiidc~i porcl<br />

es Y C! 1116- c,lla y ella, agi.:~~~zcid.i, tc cii- porfi:ida dc las batallas contra niiios so11 cap;iccs dc iiiuiidar<br />

1o:id;i c ~IISCIIS~~:III~CIIIC, 1~1 dicu li~ibci~lcag~rraric;~l viic~o ticgii su sal)itii:iiri. sc vació los cinpcradoi-cs dc la cspccu- 1;) vida dc gcncrosidad y fan-<br />

Iicricia ii~coiisoi.~l>lc, la oquc- ai:lc cl cl;iriioi y la iiiir~:la cs- ContIg» y tC rcvrlú 5Lii SCC~CII?. I.icióii, los ~-~icic;icliiíIc~ dci insia, dc vivir soiian(lo y codad<br />

ensrn1:i-cniada cjiic <strong>de</strong>ja panrad;! rlc Lb iiiatlic. Fuc !d Y ti; lo: ruistc !:-aiis~r~;:icii~!o lpasaje, los ccirriiproics dc la Dar viviendo, dc iriirar a sii<br />

cii cl cuerpo el nnieinbi-o prii~icr:~ paradoja, cl siirrcalis- cii iiiágicos icoicii:as i!cai nio- Iibcrtad, Ics ruíiancs tic lascn- aircdcdor coi1 dcvoción y<br />

ziiripuinilo. I'rcsiiiiiias, Ci- 1110 dciiiru dcl iiiás acci1dr:ido iiia, iiicisic li,ibicii a la I;iva, cillcz, tina batalla qiic 113 du- Lraiisíoriilar los Iotlos Cii<br />

sar, <strong>de</strong> liahcr sitio cl pririici ic31is111~. vc!iccr la gr;ivc:iad soiiicira los volcanzs, rilplnii- r3tlo 11:ista cl Piiinl, iu fiiid, jaziiiiiies.El ilia <strong>de</strong> tu inucrlc,<br />

iiifro \.injcro dcl ccj,acio, y p:ii.a iiiir2í la !;-ira l;i ericra y iiiirindola cntia rid;icI. En ti la iial~~raicza y c!<br />

cstaiiicciIloi,sabcdoi dcque vcz tlcsdc ii>As Icjos. iiist:~!atlo !loi!l[>i.c se a~~ia?~!roii l!;~: I:I<br />

clicron saborcaii, solnpgdaiiiciiie.<br />

las liilis aii a in niii cii Lii kitalaya I,~nz~rolciia, cioii-<br />

-- .- -- . --- -. -<br />

cxlcriua;ión. DI~~:I~~sIC~/ ;>lo- liciricn. coi? gcsio liipócrila- IC liii rolo cl ~pais~jc.<br />

Afiuslln


C~C que: e<br />

don <strong>de</strong> ansparencia<br />

De <strong>César</strong> Mani-iclue lo<br />

sabíarnos casi todo porque la<br />

privacidad era un espacie<br />

irluy frágil en su palabra. Le<br />

circiindaba el don <strong>de</strong> Iíi irans-<br />

parencia, un aire ventoso agi-<br />

tador inalterable <strong>de</strong> sus jii-<br />

glietes interiores. La <strong>de</strong>snu -<br />

<strong>de</strong>z <strong>de</strong> sus movimieiitos nos<br />

llegaba in~acta, ardiendo.<br />

<strong>César</strong> cruzaba la vida en<br />

Il:lrnas, agitando el cuerpo<br />

ado?escente <strong>de</strong> Id risa, un<br />

niño inmenso siempre, <strong>de</strong>s-<br />

tructor natiiral <strong>de</strong> estrace-<br />

gias, ingeniero radical <strong>de</strong> li-<br />

bertad. Sti alcoba, la !;beirad.<br />

qué otra luz espoleaba el<br />

caballo <strong>de</strong>sbocado <strong>de</strong> sii pa-<br />

labra? ;En que otro nianan-<br />

tia1 pcdiri abrcvar su intem-<br />

pe:.ancia, la arboladura. blanca<br />

<strong>de</strong> su co;-aje, el fértil<br />

territorio <strong>de</strong> su alegría socid?<br />

Pues que <strong>César</strong> le concz:'i;n<br />

a! o j es-acio, ~ visi511,<br />

rintitzsis verbal tan suya, tan<br />

incendiaria, a un<br />

r,oni.ephidismo práctico, aplicarlo,<br />

en el que incluía parte<br />

<strong>de</strong> su obra. Generosidad <strong>de</strong>l<br />

raia gr~n<strong>de</strong>, jardín gran<strong>de</strong>,<br />

ofr~cimiento, <strong>de</strong>l regalo en la<br />

v$!ortición <strong>de</strong>¡ otro apreciado,<br />

c!:imor luminoso. Don <strong>de</strong> la en corivivencia con el orgullo<br />

generosidad, vocación social y la vanidad <strong>de</strong>l art:sta.<br />

en la que sil nombre se liacía De cara a la vida, por el<br />

complrro. En el. ofreciinie:i- ;,ie:itre <strong>de</strong> la vida, entre la<br />

tu enconirab:l e! acto cr~a~ivo nervadura <strong>de</strong>l insianie. Un<br />

sii legitiri~ación moral. Pa - brnccc tenaz, fundido en la<br />

<strong>de</strong>mos enten<strong>de</strong>r así la atala.- a!,-gría. <strong>César</strong> Manrique<br />

ya prornincnte (pie en 'lis rxliltaba una concepción vital<br />

precupue,stos ocupa la di- aiumbr.adora, sólo explicable<br />

mensión utilitaria: hacer un por su peculiar sincronía con<br />

arte para la vida, para el el ritmo <strong>de</strong>l universo, <strong>de</strong>l que<br />

disfrute; o su it~itación cori participaba con la gran<strong>de</strong>za <strong>de</strong><br />

el arte conceptual, mientras lo je~!ciiln. Esa personal relaapelaba,<br />

<strong>de</strong> la rnmo <strong>de</strong> una ciCn integradora se manifest;-<br />

ba a la hora <strong>de</strong> crear por<br />

medio <strong>de</strong> un alumbrairiiento<br />

o "dictado" que <strong>César</strong><br />

adjudicaba, con cierto h~imor<br />

por la ambig~edad, a<br />

un "dictador" cósmico -no<br />

a su genio individual-, con<br />

lo que el artista no hacía<br />

sino reafirmar su integración<br />

en el latido <strong>de</strong>l universo,<br />

<strong>de</strong>l que se convertía en<br />

una prolongación o brazo<br />

creador anriónico y pnvilegiado.<br />

Des<strong>de</strong> sljs veranos<br />

en La Caleta, don<strong>de</strong> asistió<br />

a la Aca<strong>de</strong>mia <strong>de</strong>l Aílániico,<br />

casa <strong>de</strong> sus inacstros<br />

esenciales -luz, mar, volcán,<br />

libertad ";Abajo los<br />

rno<strong>de</strong>~nistas! ¡Viva Cristo<br />

Rey!"-, que le gritaran más<br />

<strong>de</strong> tina vez junto a los suyos-vivid<br />

en la franja íiílgida<br />

<strong>de</strong> la reconchación <strong>de</strong>l hombre<br />

cori la naturaleza, <strong>de</strong> ser<br />

y sentirse cosmos, armonía<br />

germinal. Su condición<br />

vitalista succioiió cualquier<br />

otro espacio <strong>de</strong> coiistiucción<br />

intelectual, tan opuesto,<br />

en su naturaleza, al espacio<br />

natural, inmenso en él.<br />

No hubo, entonces, ocasión<br />

para albergar la<br />

fragmentació~i interior, el<br />

hueco <strong>de</strong> la tragedia. Hornbre<br />

a <strong>de</strong>stiempo, hombre<br />

mirando a otro tiempo -ya<br />

se esclarecerá el tno<strong>de</strong>lo, el<br />

uempo a favor, la luz-. Cesar,<br />

un jardín vital: su actividad<br />

artística consistió en la crea-


ción <strong>de</strong> su vicla. pcr111aricnii:- di: la vida cra apariada cuiiiicnic<br />

flcl a sí mismo. En ci dadosaincrilc: no había rin<br />

asombro, su sangrc fontd: cón, Icjcs la sonlbra dc,Í !cmi<br />

obsci-vador profundo y tenaz torio <strong>de</strong> la claridad. CCsx<br />

tic todo, pcio sin& 'I, $1, ~rn~ciitc Mani-iqüc cra un tcstiinonio<br />

dcl asombroso cspcctáciilo<br />

dc la naturalcz.a, en cl quc<br />

dccia sc contenía el n-lo<strong>de</strong>lo<br />

y las allcrnativas posibles.<br />

Un i~i!io asombrado ilcsci)so<br />

dc abrirse en el iailer <strong>de</strong>l<br />

rnurido y citar la utopía.<br />

lmcsia pasión creadora. :;e<br />

trasinutaba e11 ceguera ir;-<br />

ccndiada y hesrnosa. Vida<br />

sólo, a la que ofreció todas<br />

sus navcs, el ritrno fi,ciikiico<br />

c incarisable dc sii ac:iiviriaÍi<br />

y li'ucr;iiidad, sin que logre-.<br />

inos cxplicarnos n~ily bien<br />

cóiiio era capaz dc quc cl<br />

iiciripo ic fuera tan dócil rrri?mci?:c. Me asisic<br />

c! ~niii~criciri~,ii:iiic, dc que sc<br />

.-. '<br />

1 .L<br />

lid , ti.it:ido CQI; iiijusticia<br />

comc ;i!':;SLa; pero, ,701 foitu<br />

rlr?. !a .>t?r.r; [:cirndricct: y ci<br />

iicinpo come a su Ilivor, con-<br />

tia Iii pciveisidnd y los niol-<br />

dss ücailCiliiccis cn los que<br />

cra ii;ci3siI'icabic. Cuando la<br />

cr~tjca sca más vcilicii(c,<br />

cie huniana y S:, dcsprccio<br />

iiicfios scclariu y 1n5s csci-I-<br />

~ial y abierta, clisponctloru<br />

uc uiillaj~s inctodológicos<br />

1iL.i-cs dc lasircs dc Cpoca. la<br />

obra <strong>de</strong> CCsar blanriquc cn-<br />

1rar.i cn~i áiribi-t.~c> i::ítico cjlic<br />

t~~laiitario llncia cl resto dc !c corrcspoiidc. No p~cdo<br />

inar..~iCstacioiics vitalcs. Una riisccrnir cual cs, sir! cr11t.xiecciin<br />

para ;iiicstsa friigiIi- go, :í lcngo la coiiviccióii <strong>de</strong><br />

dad inoi-iai y la in.so1idaria que iiiin 110 csti ii~sta~raiJo y<br />

ainylii.ud. Lcjos la iniriga, Iri sobcibia huinrina.<br />

(!e q11csc ii1.1niin;l I.iaci:i cl<br />

cicntcrín, cl n~ovimicnto dc CQar ti:vo quc convi- rutilrí, cii consonanciri con<br />

pconcs, c1 hcrvor mctropoli- vir coii los prcjtjiiicios dc iin iilicvas formas dc cnteridcr<br />

rano ciiltural: un jardín cüii<br />

palmcias cn la luz y el silciiscclcir<br />

iinporiantc <strong>de</strong> la crilica<br />

dcl Estlido y con los<br />

!a viJn, iii Iioiribrc y c! alfr.<br />

Li; aniorcha iriorai<br />

cio. Así la sisa, la Lraiisparcíi- dcsdcncs tic partc dc uria taiilbiCn, cl rcfcrentc. Su<br />

cia, iindli pcrdiciitlo. I.ln nii- intclcct~~alidid acai-tonuda, p~cssci;c:n í;ciiiprc builiciorar<br />

otro. Uii vivir oi.ro, soii- poco 3isp11c~:"i pcncirar en<br />

dario.<br />

cl lorido <strong>de</strong> las cosas por la<br />

1Y la inucrlc en qiik vía dcl c~riociniicnto. I\!urihabiiacrón?<br />

~Dcsdc qui: caii- ca, cs cicrio, lc turbó. Res-<br />

(il" Sin terno;, Manricjiic poiidiC COI; :iik i'iiipc~;i<br />

ncgabri su csisicnci;i, rnic:;i- crcd ivo y ~u"~~crancia ;in<br />

iral; tlcclaraba su iiiierrorcon- siis princ!pio:;. dcsdcii:.ii;do<br />

dicióti <strong>de</strong> ser cierno, en una C! olvido. Auiiqi;~ 1c cricaniúlgida<br />

proclani'l dc (ara cl rccoiiociiiiicnlo csrnilicrilidiitl<br />

vital. que ii~icn-. poni5iic0, rcliuyó id biisquctaba<br />

dciiiosti-:ir coii un ingc- da iiitcrcsada dc adhr- YSIOIICS<br />

-'<br />

nuo y <strong>de</strong>licioso scfisnia so- y cz!ifinnacioncs. Esiab;i<br />

bre ta naturaleza <strong>de</strong>! iicmpo plc!ia!nci~ic convencido <strong>de</strong><br />

y la c«riciencia hiiinana dc la la propucsla novcdosa quc<br />

icnlporalidnd. En todo caso, suponía su actuación artí~~i-<br />

!a iriucr-te iin inlpulso <strong>de</strong> ca iiiicgri1,i ARCE-NATUlibertad,<br />

pucs su libcraciói; IIALELA. Cicí;; 5nncr,icilazuza<br />

la ;iiicI;icin. cl choi-ro ic cn lo quc hacía y eixprcndc<br />

la pasióii: un vci1i;inai ciía sus obra asisiido 1101- el<br />

blaiico dc luz. Rcconvci-si611 iri:puÍso <strong>de</strong> ia verdad. Conio<br />

<strong>de</strong> la inuerte n la vida. Sin artista <strong>de</strong> gcnio, intuitivo,<br />

atojaniiciilo ,731-a ci (Isarnd. Cisar luc iin irrcvel.ciitc cul-<br />

Vivir más. Vivir sólo. Vivir tural cori[crnporilico, artista<br />

codo. Vivicsc mcdulíis. ¿Qué no iniclcctud, <strong>de</strong>snudo dc<br />

otra Iiir.ia podía ciipujar cl f'orn~ulacioncs y ropajes vcrgri(o<br />

tlcsca~nado tlc Ccs;lr balcs, pero crin un discuiso<br />

ante ci tletcrioro dcl 111cdio iiitcrior vcrtcbrado y sólido<br />

ai~~tii~iitc y la dispersióri tiel y una obsa <strong>de</strong> riguroxi colichorri\:tc<br />

c.n la miseria dc la scncia y continuidad. En ocairi~icza<br />

y dcl nialvivir? Cual- sicnc.;, incl~iso pudo habcr<br />

quier iii!crfcrcncia cn cl gccc dcvastaclo ia fciiilidnd <strong>de</strong> la<br />

sa, abium;idora, voraz. coii-<br />

voca ci 'iiucco. No sobran<br />

voces dcsnudas, gcnertjsas,<br />

potcnlcs, incói~iodris. Con<br />

frccucncia solcinos rcrni-<br />

:ii.iios a un imprcciso scn~i-<br />

miciito dc orfandad históri-<br />

ca quc 110s ha acoinpañado.<br />

Scría maliiiicrprctar a<br />

Maririqlic pcimitir quc Iioy<br />

crccicra y nos <strong>de</strong>solara. La<br />

cucslión sigue sjcndo la vida:<br />

es siempre la vida, ci<br />

rcs~aliido dc !a luz, inotlciar<br />

cl vidrio a soplos. Nos cs<br />

dado abrir un librcfu oiso y<br />

lccr: claro, critcndiciido, en<br />

voz alt.a, haciendo mcmoria<br />

viva: asoindrnos al ventanal<br />

y seguir construycrido ci aii-c<br />

con~iiii dc la bcllcza y <strong>de</strong>l<br />

gozo, cn traiispascnciii.


los penódicoa <strong>de</strong> ti&<br />

nacional, El Pak, ABC,<br />

Diario 16 y El Murida,<br />

kkfyer~n@!lSU~~<br />

página <strong>de</strong>l Xibado b<br />

noticia <strong>de</strong> la muerte cid<br />

genial aiMa adwnb<br />

<strong>de</strong> amplms artácubs y<br />

comentarbs .;obre fa<br />

vida y obm <strong>de</strong>l pintor.<br />

Charo Saachez<br />

El penódic-o que nás<br />

upacio <strong>de</strong>dicó a la niuene y a la<br />

ohra <strong>de</strong> Manrique el sibado 26 tiie<br />

Diario 16. De esta forma, el rotativo<br />

madnlctio incluye una gran<br />

foio <strong>de</strong>l artis~ri en la portada en la<br />

qudCesar <strong>de</strong>scansa abre la piedra<br />

volcinica <strong>de</strong> iiuestra isla. Pl<strong>de</strong>mis<br />

<strong>de</strong> una crónica sobre su muece. el<br />

dilino nacional publici, los conienirnos<br />

<strong>de</strong> prestigiosos artistas como<br />

Aon Anionio Saura. Antoruo Lbpez.<br />

Eiluardo Arroyo, Guiriovart ;v<br />

Sánchez Robayna.<br />

El País expone en sus<br />

págin;is <strong>de</strong> ~.íiitura un aniplic articulo<br />

que recoge lo más <strong>de</strong>slacado<br />

<strong>de</strong>l Jrie <strong>de</strong> Manrique y su<br />

compenetración con la naiuraieza.<br />

Del artículo drstaca la frase: "en<br />

1,dn~arore. <strong>César</strong> Manrique logró<br />

llevar J Iii prái~icri su conce~ión <strong>de</strong><br />

la ibis i;:ópica". A<strong>de</strong>más, el diano<br />

rnadrilefio inclxye :n su edición <strong>de</strong>l<br />

sábado un comentano <strong>de</strong>l pends-<br />

13 tineii'eñc, Juan Cruz, anugo<br />

personal dzi afi-ista.<br />

Por su parte. el ro~ativo<br />

S1 Mundo, también en su sección<br />

<strong>de</strong> cultura, <strong>de</strong>dica un articulo al<br />

fallecido pintor ccnejero y una<br />

cíjliimna <strong>de</strong>! critico Juün C-omez<br />

Scubrier. En su intorin;:cióii. ese<br />

pldico dt:;iai.a que "<strong>Lanzarote</strong><br />

es hoy lo que es por el ínlpehi <strong>de</strong><br />

este septuagenano que se einpi;ú<br />

en que todos sus conciudadarios<br />

tavieran conciencia <strong>de</strong> la riqueza<br />

que poseian"<br />

Por otro lado, ABC pu-<br />

blicó iin chiste <strong>de</strong>l humorista<br />

Miiigole en el que se veía a <strong>César</strong><br />

cx?uisado por un volcán en direcciár,<br />

Y! cielo. ,Por su parte, el<br />

renciribrado cscntor Rafael Alberti<br />

<strong>de</strong>acó una poesía al fallecido<br />

p:n!or ii:teinacion,?l. A<strong>de</strong>más, el<br />

aiqüitecto y amigo prsanal <strong>de</strong><br />

<strong>César</strong>, Fernando Higuera, escribiS<br />

rn este diar-io un artículo en homenaj,<br />

al rirtisra ianzaroteño. Fernando<br />

itiguera asistió al entierro <strong>de</strong><br />

?~LJUI~I!C u1 Huia.<br />

A parte <strong>de</strong> estos rotativo;<br />

$;e tirada fiacional, todas las<br />

iiii;.;oias ue radio y televisión<br />

infzimaban el pasado viernes, 25<br />

<strong>de</strong> septiembre, <strong>de</strong>l fallecin~iento <strong>de</strong><br />

<strong>César</strong> Manrique y muchas le <strong>de</strong>dicahar!<br />

un homenaje particulac.<br />

La edición especial <strong>de</strong><br />

LANCELOT sobre Maprique<br />

se agotó.<br />

Edición<br />

especial<br />

La edición especial que<br />

Lancelot publicó al día si-<br />

guiente <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong>l pintor<br />

quedaba agotada a las pocas<br />

'horas <strong>de</strong> su distribución. La<br />

excepcional acogida <strong>de</strong> este<br />

especial entre los lectores oblj-<br />

gaba al grupo LANCELOT a<br />

tirar una segunda edición el<br />

lunes, día 28 <strong>de</strong> septiembre,<br />

por la tar<strong>de</strong>. Des<strong>de</strong> Lancelot<br />

queremos agra<strong>de</strong>cer las mues-<br />

tras <strong>de</strong> gratitud recibidas por la<br />

población lanzaroteña ante los<br />

esfuerzos realizados por nues-<br />

tra revista para estar a su<br />

servicio, informando, fuera <strong>de</strong><br />

nuestra habitual periodicidad.


N<br />

O ha sido justa la Natu- cer <strong>de</strong> él (12 o:ial tic c~:mcrilo Fi! Sariarias. la noticia estaba nifestado <strong>de</strong>l todo imposible.<br />

con uno <strong>de</strong> sus<br />

rnsC c3nspicuos <strong>de</strong>-<br />

Ese seria el mqor ,n f:¡ar?orism en el pleno <strong>de</strong>l Ayuntamienlo <strong>de</strong> pGr la <strong>de</strong>cidida actitud cie Saa-<br />

--mucho m* ,111e los iu:radas Las Palmas <strong>de</strong> Gran Canaria. vedra <strong>de</strong> seguir lealmente en el<br />

lágrimas <strong>de</strong> cocí~orilc dc algu- prccun:dnieiile <strong>de</strong>dicado a la pacto que suscribió <strong>de</strong> modo<br />

ferlsOrRS: Cbsar Manri-<br />

Jos6 LUIS Torrb nos- que se le podrla <strong>de</strong>dic2.r a ccrrupción. ia expectación se forzado tras el fracaso <strong>de</strong>l <strong>de</strong><br />

qU3. el pintor, urbanis- ~an~a,cteño universal que ya quedó en fiasco Lo que un mes Sansold, con Manuel Herrnota,<br />

~scuI~o~, jardin~ro, y eCologiSt6 ie3aZ y prCvOCa- reposa, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> nye:. en EI ce- alrás se vaticinaba como un so. tampoco tenia sentrco prodor<br />

que se al16 con ella hasta corl.reqLi;r tina union menterio <strong>de</strong> Harla, <strong>de</strong>sp'~6s <strong>de</strong> duelo ,a florete con previsibles vocarunmaremotocapaz<strong>de</strong>lle<strong>de</strong><br />

benéficos resultados para ambos r\io !o ha sido, haberse llevado. en su 2:i.?:o re- heridrs a coriseciiancia <strong>de</strong> los varse el oleale hasta el mismisipor<br />

el más ilustre y coi;oc,do ce los la". corrido por su isla, el có!ific, y el mandoblas. y el <strong>de</strong>spedaza- mo *ole1 Metropole, tal como<br />

recuerdo <strong>de</strong> todos los cansrios. mienlo <strong>de</strong>l lime snanng alcaldi- ocurría anlafio. Una vez más la<br />

rarotenos, acabase retciGido, en el<br />

CiO.<br />

<strong>de</strong> un vehiculo, Triste <strong>de</strong>stino, vero m!s triste <strong>de</strong>sa- El mulliludinario entierro <strong>de</strong> se quedo Un un "nada por astucia^ habilidad <strong>de</strong> JOséCar-<br />

Cbsar Manri,lue cc,rai'n i,na<br />

aquí. nada por all.1.. y por lo tan- los Mauriclo se imponíaa la!ortino,<br />

el <strong>de</strong> irse así, Con tantos cornp:og?lsos por cumsemanaque,<br />

lo poiít,Go y eco. to "aqu; n~ tia pasado nada- peza <strong>de</strong> los compaíieros tle goplir.<br />

Y tantas energías, todavía, por drrroci-lar. nómico. segtaia el Irepidarite lami Pero si habla occirrido Y tan- biernO municipal Los saipica-<br />

Si la Naturaleza tuviese un mi- suelo y 10s dcp:edadores <strong>de</strong> uri tam <strong>de</strong> las anteriores. El raferén- to Lo que <strong>de</strong>vaiuú el <strong>de</strong>bale <strong>de</strong>l dos c0nceJales3 'Obre los que<br />

nimo <strong>de</strong> racionalidad en sus le- paisaje irrepeiib12 como el <strong>de</strong> oum francés sohre Maasl;icht. pleno <strong>de</strong> la corr,ipción -hasta cayó hace unas una<br />

rociad' en forma <strong>de</strong> $0'yes,<br />

cadavez ni8s rnudables por iar,zarole y <strong>de</strong> Canarias nu que ganó el out por tan escar,isi- cm>nveriir eri inocentes a los pre- fue'"<br />

la perniciosa acción <strong>de</strong>l hombre. diesen hacr3¡ su negocio a m0 como apurado inargei-i. ve- suntos implicados-- no era otra pecha, que confoririarse<br />

'On<br />

habría <strong>de</strong>cidido, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el mismo <strong>de</strong> la p&:dida do ioenlidai; un<br />

ni" a mOStrar la <strong>de</strong>bilidad y las cosa que ei li?caSo do las neqo-<br />

Sacudirse el agua y asentir<br />

quien <strong>de</strong> verdad<br />

momento en que tuvo coriocl- i;bco12, cuntradcciones <strong>de</strong> orla unidad. :.aci


.oSpsa~ anb oqou<strong>de</strong>:, sgw anj .res93 'eza!duia anb eoeuias msa esed oqrianoua ohanu un muaouoz~ ua<br />

anb jap 'oursy o@s 13 -sauo~sed X sornrre!:, 'seuaj ap oimdsa ns A souiepanb Á wan<strong>de</strong>l e ypduxooe sou m?3 'osa ap sandsaa<br />

so~osou sopoimd opp~ qsg .sanSeiiPa sns Á o13is [a sg .ou<br />

-ep.!i Ánui anb old 'Snu<br />

sa ou ole^ ap ugmoo [a :oplomp !a 010s sa res93 'my3 ap oiaw!s!:lbq ap erwlozauah eun e Á eua!A uaepe$yai elopdsa<br />

sog!s soxjo ua aun30 ou osa Á 'on?~ ua anbrod .cap* soprs ap eun E so~p^r%qne nuug X u?!3epun+~ el ap mq la ua oosaqal<br />

alumuqg qsa lod opezrpal symef pplw y ap op!xa+ JOA~I [a un rapad Á 'so~rren3 soun e rpd e ~auod Á 'sa@8al! sauo!syoo<br />

sa omj -odu!a!j ns ap eza~d owo~ o w s !S ~ e asdg ered ?iue~a[ se1 ap qqeq X 'owsed ap era3 ~auod X opoi rod as~apua~hos<br />

m?3 anb oiuaumuow la sa 'epp ns e olund lauod e ~ la d lod ?@!la ered otp al res93 e qe A 'aAnl ou oL souau! p o $syur emd odwali<br />

aiianui e1 anb ñ J I A emd ~ 918ya anb ~ 8nl 'aqo,geL ap on?~ oqnq ON .sop!lnquIa u~s uaur18?~ un ap i~!oua!ua~uoo el aJqos<br />

.o!uaIpI ap uy aisa ered elnd e!8opiyI e,m~ apa~o ns ua u?!3esla~uo3 ;~IA. eun ap sandsap 'sasaw ap<br />

&asod ns ap ylp qur p1ua8 'alqpadaq odyi un resg2 ap o21q anb rad un a3eq ?pBal al anb maÁar sol L se-q se] 'sop~a:, sol A smeA<br />

o@pugosa la sa 'ooeso3 ap uqzel cl ap 'oluap~!oouoo Iap 'am [ap WI alqos s - ~ u~miy ap opeqeoeu! oiq'1 un ap Á sapmui sns<br />

qalnui e1 sa anbod 'alcpamdos jurel sa u91sra~1ad esa olad ap 'a8loy ap edp:, ~od ope3.1a)sod oBmoua un ap 'so~anu soisaLold<br />

..,y aspx,, upx ap aqwoq ap opue[qerl ole^ la opsed som!qeH .owsrui eX o~ad 'ed e!wd<br />

u2 ~UI~JSWJ] a[ anb d 2pmd al m'c ' : u~np al anb .!sed em sa uO!Ae y anblod ep rpanbr! las opnd ou o~ad 'a]uaurcuig~n soJnlIn3<br />

q e p q ou anb el apz,&lnm~qi waap 'ouryq olmpqr13sp un sol e ~~uayua anb oiune ?nb ?S ou alqos sauo!3mpap =un Jaxq<br />

ap ofa~ar omZas la 19 rra sa 03p?isa o: 3p 0Q.x la :ra;;[aq mmbpii7 ap r~rn.8 u03 'opesed saura!A la 'sa3uo~ua RS?~ eqkTuv<br />

a;, ou olad 'ezaIpqxlE1 vp o.? pp qns .;e93 x3@91038 !se3 ~ 3 ~ t . q --p ala~s c~os mzq sou~!pdsap SOIF anb al ua ~ 3 nerus- d psa ua<br />

su:{ uon S C ~ sris E eppoui anb uo?sla~rd ,>!q~p er:n !ra a:la;se os 'o~r!.!, ap ~ ~ sGI n'Op!n~ d rr?Oíq ~ap aand e[ ua so.\>ncr soruagri! op<br />

nim:srq ns ep?; 'pvpr~4 u'g .Jas aza~ed ;:a!& sa nu anb~o,j v,?rsiA van ap orris!ui souo:! ;2 Blsa 'a4101 ap sczqr~2 %a; -S?:.L~F;F(!<br />

.salq!aidru! ~O~U~~LIJ gp u?1o3rc)suo3 ns no? sopl F 9 5 ~ 3 scs ~ rra ~ d 'Esa:] ap q,2s?nirr sl dp e~rd~al!tibrr! Y! 3501 s2!iclua ai,q<br />

son .m?;) :- up X o2aq ap p4em3 d [ap syuowaim oasmr -PIS! ap aks~d p r~r+!í'.~~s as?h 7 nr. ap sa[!hc,ur sosa-y , J !?I;>lZ?UZ3<br />

,,..ya!d sr?~ ap A m[ el q e ~nbp e1 ap rrlyd :qan s q alqarlnf eun anb pm8! %0213!~4 sp op!s~aa~ 0th O] anb 'E!~E E<br />

s2b-d sns<br />

¿ e m aF,<br />

r;aoola!núp3 ou ?nb md? ¿ o~l, o9p yb md<br />

OJTL ap KI eníd ewsn ms93 anb sal8ut Ápwp ap TF)~~F?; O~!A (a O;,$<br />

anb r?;t[dxa aur a301 X ....o1an821S 31 ',,jovanui P? ouro37,,<br />

.-.L<br />

qeu el e opaF oue1p.03 Á ouisy oqsansi wqsauiop<br />

~e~aiiqnsL~~anqnspse~uas3ldns'ma~>~mgq~mjam~1 anb sauoppq ap qepma eun aiuamo!iiq s2 SO~Q SG~ ap<br />

q ~ g ~ ~ a m l a ~ a i b ~ p ~ p e u a r í t ~ m ' s e p suanw ~ q se[ eA qepy Á el ap syiw osmsal un 019s sa wanw q '0l.I2!3<br />

so& so! ila qsiw sou anb pepanbod r?stnio~ X sa ou nirtd .c~~tnruow s3pwr2 so! zyeduro3e<br />

a~rzcauapmye,dpsared e ope?rya~<br />

onb p~ru8y epezJoj ap s~-'ans esa u03<br />

.ova:~ ~3 J, 'o7.y arib cl opa s3 3nb a~rod-q -euaíe e! 9 ep.lo.;d el- ailanu! e[ as~iuaqua<br />

01 sonia~~p .i '~?peSay ns ap ugo~ 13p p ~yo 2;> eíl snh esrta!d aldmals oufi 'ouanw<br />

(ssríu>s. p ozuapo:, oyqnd sounarep SONI xb mmwe~:I aorc~uq rp azmf<br />

m1m 'emqv :msa apq orr -3 an6rr)~ e'sell aiu 'elnqínq erp alqc: o4uari3uaoui~[~<br />

.qslo~ a~sa ua EL las eqmd oo anb Á lap sarrdsap euewas ei3exa eur: orsnr


CENTRO INSULAR l.- ,e 2,<br />

X I*;6&-ORMh.CV I mN J UsJE PL 1 Y-,<br />

kAN:i. ,%RDTE<br />

Ave, <strong>César</strong><br />

Supongo que no seré minirnaniente ongina! empleando<br />

esta columna <strong>de</strong> LANCELO?' para hablar <strong>de</strong> <strong>César</strong>, <strong>de</strong>l gran<br />

<strong>César</strong> Manrique, pero csri; es lo meiios que pue<strong>de</strong> hacer un<br />

periodista por un personaje irrrptibl:: que los isleiios tiivimos<br />

la suerte <strong>de</strong> que naciera.cn Cnnafias y que muchas vecrs no<br />

supimos valorar su obraen su justo iérmino. Uno está obligado<br />

a hablar <strong>de</strong> <strong>César</strong>, que veg6 su vida en un absurdo stop el<br />

mismo díaque el último níimero <strong>de</strong> esta revista salía a lacalle<br />

en su cita semanal y »blig;ida cor, sus !ectores.<br />

<strong>César</strong> fue genio que nació (qué suerte) y murió<br />

(qué <strong>de</strong>sgracia) en Lanzarcte. A pesar <strong>de</strong> su longeva edad (73<br />

años en este mundo <strong>de</strong> cartón piedrason muchos años). <strong>César</strong><br />

murió prematuramente porque en sus venas todavía corría<br />

sangre ardiente y renacentistz. <strong>César</strong> fue el ~íltimo artista<br />

renacentista <strong>de</strong> Canarias y posiblemente también <strong>de</strong> toda<br />

Esparia. Artistas hay rniichos. pcro artisias plenos sólo son<br />

unos pocos selecios. esos qric se puedcn contar con las púas<br />

<strong>de</strong> un peine <strong>de</strong> hotel.<br />

Murió. p-iradójicancnte, <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> iin lujo~o<br />

coche que nada tenia quc<br />

ver con el matninonio <strong>de</strong><br />

naturaleza-arte quc<br />

aban<strong>de</strong>ró Mannque Iia.\~s<br />

el fin <strong>de</strong> su vida. Fue LIII<br />

artista vilal que no tcniii~<br />

nunca a la muerte y que en<br />

el fondo tuvo un obii,.)<br />

digno <strong>de</strong> un artista total<br />

Yo no me hubiera imaginado<br />

nunca a Cesar darido<br />

sus últinios estertorcs en<br />

una cama vieja <strong>de</strong> hospitai.<br />

roclcado <strong>de</strong> sus farnilraics.<br />

aiiiigos y seres qucndoa.<br />

Esas muertes lcriias y<br />

agónicas no son digna <strong>de</strong> uri artis!ri fogoso e integrador.<br />

Murid, paradóji~amenie. <strong>de</strong>nlro <strong>de</strong> un coche cuya<br />

única ielación con su qucridn naturaleza era su nornbre:<br />

Jaguar ... Murió cn unlicanoceria ,::otoriza$n qiic taiiii) r~ido<br />

y huiiio soltaba. una ináijuinn I?L\trOi:~dora <strong>de</strong>l incdio ar:~bicrite<br />

quc lanlo amó. Esa iuc su Lriste paradoja.<br />

L.,i riiucrte <strong>de</strong> CL:,sar ni3 ha ~~rvido para<br />

rctlexi»n~r. qiic no ch poco cn estos iicnlpoi, ijuc corrcn dc<br />

priaas, intartos y stress. Sin uiic:er nos ii:i recordado que cada<br />

añ(i rnilcrc m;i.$ gcnlc cn nuciLr:& carretera.\ (a,\: y todo le:.<br />

seguuna:. ptdicndo nii\ 3 Borrcll) que cri 1x5 cama:;<br />

hospitalarias pur ciriccr. \!da. cnternicda<strong>de</strong>s caídíacs. droga.<br />

tabaco o aicoliol<br />

Pero \u iiiucrrc taiiibiin Iia servido para OUL' ilOb<br />

volv~:rio,\ 3 dar CUC~IGI <strong>de</strong> lo hip6critu que son !nuchu<br />

autorid~dcs cuando se produce un óbito así. Ya \abcri que la.\<br />

notu i:~croiógica.\ suelen <strong>de</strong>stilar in~iei'cctiblcrnenie lihonjas<br />

dcsorbitad~s y cinicu. La diferencia es quc con Céa;ir era<br />

imposi!,lc cxccdcrsc en 12 alabanza. Janiiis calló lo que<br />

pensaba. y allí radicó $11 grliri


,<br />

CENTRO 1 N,SULAB -2 'f^7<br />

INFORMAC1C3N .JUVEf-21CJ-2<br />

k4AM ?? inLRC3T'JE<br />

Un ser<br />

milagrosa<br />

N<br />

Anlonlo Lbpez<br />

OS conocimos en Mailr:d<br />

el ano 1955, en la prima-<br />

vera <strong>de</strong> aquel afio fui con<br />

otros pintores amigos a su casa a<br />

escuctiar música. y en el ambien<br />

te convencional <strong>de</strong> eqlonces. su<br />

aclilud esponldnea y libre nos sor-<br />

prendia.<br />

La noticia <strong>de</strong> su muerle me lle<br />

ga ahora con emoción y sorpresa<br />

Era una <strong>de</strong> las personas mds im-<br />

prescindibles en nuestro panara-<br />

nia artistico Su visión <strong>de</strong>l mundo<br />

y sir capacidad para batallar con-<br />

tra los errores <strong>de</strong>l hombre era su<br />

cualidad rnás <strong>de</strong>slacable. Era<br />

bueno con los <strong>de</strong>más Si~perior a<br />

cualquier creación es siempre la<br />

dimensión humana <strong>de</strong> un porso-<br />

naje comprumelido con su obra y<br />

su entorno, Por entorno slempie<br />

entend,Ó una imagen plural <strong>de</strong>l<br />

miindo<br />

Su amplilud nialerializada en<br />

una gran capacidad para la crea-<br />

ción. quedaba por encima <strong>de</strong><br />

toda la obra. Era un ser milagrC-<br />

so. Llamaba exlraordinariamente<br />

1;iatención su capacidad oara en-<br />

&fiar Esta faceta ejemplar ~ret5<br />

en lhnanrique una fuerza que en<br />

él se hacia especialmeiite palpa-<br />

ble. Su inocencia emanaba una<br />

energia especial. Su trayectoria<br />

ha <strong>de</strong>mostrado que habb pocas<br />

cosas irrposibles para el ser hu-<br />

rnano. Con su lrabajo se <strong>de</strong>mues-<br />

Ira que se pue<strong>de</strong> hacer. que se<br />

pue<strong>de</strong> conseguir 13 imposible<br />

es necesario especiilar con IE<br />

trascen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> su lrabaio, que<br />

albergaba uiia singular capacidad<br />

por sintelizar toda si; visión <strong>de</strong>l<br />

mundo.<br />

Al margen <strong>de</strong> su obra, a! mar<br />

gen <strong>de</strong> la ejecución como arlisla<br />

estaba Bl misnio SIJ persona. que<br />

<strong>de</strong>lerminaba la pasión con la que<br />

convertia sus <strong>de</strong>seos en abras <strong>de</strong><br />

arte, la naturaleza en panlalla <strong>de</strong><br />

ssi mismo Y este cardcter inlegral<br />

obe<strong>de</strong>ce a tina personalidad {ni-<br />

gualabie Habrá. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> luego. ar-<br />

tistas superiores. pero como ser<br />

humano ulil. capaz <strong>de</strong> aplicar ar.<br />

monia y responsabilidad con su<br />

entorno, no conozco a ninguno<br />

como <strong>César</strong> Maririque. Una ver^<br />

da<strong>de</strong>ra perla, una pkrdida insusti-<br />

tuible Deja un doble legado. el ar-<br />

tlstico y el humano, éste íiltimo<br />

para mi el esencial, el que sin<br />

duda ha <strong>de</strong> pasar a !a llistc~ia.<br />

El tiempo eriseña a valorar a los<br />

seres humianos y siis obras. y<br />

ahora para mi y para muchos<br />

otros. espaholes atormentados, y<br />

un poco a contrapelo <strong>de</strong> la vida.<br />

la inlluericia <strong>de</strong> Cesar es bené(ic5<br />

- .- - - - - . .<br />

-. -<br />

.<br />

--v.- --.e--- ----p.- - .<br />

el principio fue el <strong>César</strong><br />

Y<br />

A pue<strong>de</strong>n temblar mos que Ccsar Manrique al igual que Dscar Doen<br />

los cielos po:. minguer ha rur'ovadu con su lrabajo <strong>de</strong> \itán el<br />

que acaba <strong>de</strong> "ito <strong>de</strong> las Islas <strong>de</strong> la Furtuna en la cultura uniten<strong>de</strong>r<br />

hacia ?liL>s Un vsrsal contemporánea Oscar contó los misterios<br />

ángel exter;,,ina,dc;r que <strong>de</strong> SU isla v las oreiias negras y los dragones <strong>de</strong><br />

les coi,minará cor, :,snqre <strong>de</strong>getai lueroii iniagen nueva <strong>de</strong>l arle <strong>de</strong>l<br />

da ,lamigera a compor. siglo <strong>César</strong> 'la inventado un archipi8lago como<br />

larse buen gustci sc <strong>de</strong>biéramos habei sido <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el principio <strong>de</strong> los<br />

llama <strong>César</strong> Manrii;i,e y ie"pOS<br />

mienlras estuvo en la <strong>César</strong> se marcha con una obra apenas comen- El cuerpo<br />

.i.M 3arcia Remas<br />

nos a lo. mda. Sii capitulo <strong>de</strong> realizaciones esta rnuy por<br />

en la belleza y en el respeLto <strong>de</strong>l entorno<br />

<strong>de</strong>balo <strong>de</strong> la inacinitud <strong>de</strong> sus ensefianzas y <strong>de</strong><br />

unas energias y un coraje que siempre le enpalabras<br />

<strong>de</strong> aleita.<br />

En el calBlogo aludido <strong>de</strong> 1990 el coimsario<br />

vidiaremos<br />

<strong>de</strong> la exposici0ri el poela y critico Láiaro Sanla- tierra<br />

EG el Arrecife <strong>de</strong> su inraiicia aprendió U amar va, luvo a bien ,ncluir una seleccion <strong>de</strong> escritos<br />

al aichipiéiago atldntico <strong>de</strong>l que lamás Si'PO 55- <strong>de</strong> C&ar con sus i<strong>de</strong>as originales. Uno <strong>de</strong><br />

paraise. Su vocacion cosmopolila Y su liirna <strong>de</strong> Andrba<br />

esos iex:os tiene un lltulo que hoy se llena <strong>de</strong> sig-<br />

Sbnche? Hobayna<br />

pin:or atsliaclo respelado en 105 Estados Unidos F<br />

nilicado ..Vale la pena vivir. Allí, Manrique reco<strong>de</strong><br />

los aAos sesenta. fueron sacrificadas para eri nocía su gran <strong>de</strong>bilidad: .MI alegria <strong>de</strong> vivir y <strong>de</strong> MAGENES, imágenes. Vivía 81<br />

tregarse obsesivamenie a una tarea da dioses a crear coirliniiamenie me la ha dado el haber es- para las imdgenes <strong>de</strong> lodo<br />

recrear la rialuraleza insular, a limpiar y a dar es- tudiado, conlempladn y amado la gran sabiduría I or<strong>de</strong>r;. las <strong>de</strong> t i rialuraiera y<br />

plendur a la palabra horlera <strong>de</strong> los hombres sin <strong>de</strong> la naluraleza~~ Esa afirmación pue<strong>de</strong> consi<strong>de</strong>- las <strong>de</strong>l arle. En eliss se sumia y<br />

<strong>de</strong>cencia que ao h~:evo Ro~ir.suci uara<br />

jes como el <strong>de</strong> Martiáriez, artiliciales o no, abriercii<br />

quien ios signos <strong>de</strong> la lierra'luelos<br />

horizontes du! ocio y sus aventuras arquiitcthni-<br />

sen. en efeclo, un cuerpo. vivió él<br />

cas, siernpr:. apoyadas lormalmenie en un sbiido<br />

en la seducción constante <strong>de</strong> la<br />

equipo <strong>de</strong> liicriicos que sbpo eslar a 13 sornbía. :u--<br />

naturaleza elevada al rango <strong>de</strong><br />

rci- Ihavtalivas apuesias oue nunca pasaron dssa-<br />

casi única verdad. No fue nunca.<br />

percibidas Sólo el rnarketlng voraz di la política<br />

sin embargo. una verdad ingenua.<br />

~conlrará el polvo <strong>de</strong> si) errores Nadie escapa <strong>de</strong> me-<br />

-Marir!que, exiiu seguro- le tiizo tan repptido qite<br />

sino combaliva. Su obra tal vez<br />

Icr IP pa!?, 21 cdzo O la niaiio Pero cuando se le apallegó<br />

a rozar lo insoportable.<br />

mas relevante. el .Mirador <strong>de</strong>l<br />

g4 Ia luz, ayer, en plena carretera. metido entre los Rio". es el lestimonio <strong>de</strong> una ver-<br />

CBsar Maririqi~e ha sido uno <strong>de</strong> nuestros nitia b;erros relorcidos <strong>de</strong>l coche que le quitó la vida, C6- dad que SUDO allí ver la tierra en<br />

gran<strong>de</strong>s canarios <strong>de</strong> exporlación. Su exciladi si6!3- 'dr. .lo- ' ;¡T LI'C sfii::. ,u tia~iil3e)aae Iras <strong>de</strong> si el im- toda su piiieza. en lodas sus poria.<br />

su apasionamiento ecol6gico. su coqueteo con t-1'5 21 i. t 'e51 nlc," o :IC ~.na .'oa ,n.preslcnanie sibilida<strong>de</strong>s para iin hombre no <strong>de</strong>la<br />

ambiguedad y su extraordinario amor por !Lanza. Le recuerdo <strong>de</strong>lante <strong>de</strong> uria vieja con papas arru- re dador. oara un hombre reconrole,<br />

<strong>de</strong>lrds <strong>de</strong>l que venia loda Canar!?~. le c.«nv!r- ~ddas Y veo un mago canariri disirazado <strong>de</strong> genio. ciliado consigo mismo y con su<br />

lieron en una personaiidad airactiva y carismhtcd. los inodos y el habla <strong>de</strong> un hombre <strong>de</strong> isla a<strong>de</strong>nlro realidad lislca para la inteligcn-<br />

Hiz.~. aunque <strong>de</strong> arie entiendo un higo pico. el rne- y al verbo encendido <strong>de</strong> un poeta incendiariu. Tal vez cia, para la belleza<br />

lor cartel en la hisloria <strong>de</strong>l Carnaval. Impuso su au- riie <strong>de</strong>slice también yo po: el lobogán <strong>de</strong>l luto hipo- Deja una Fundación Pero lo<br />

loridad para consegiJir una isla <strong>de</strong>corada con nieli- crila <strong>de</strong> 105 velatorins. pero pienso que. aunque vi- que consi<strong>de</strong>ró esencial lo habla<br />

culosa belleza y conibatió la conlaminacion y la <strong>de</strong>s- viera diria que <strong>César</strong> Manrique, turbulento <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> fundado ya hacia mucho la pa-<br />

Iruccón <strong>de</strong>l paisaje Creó, creó y creó.<br />

afl.!sla y arqullecln. Ii~e un buen hombre<br />

sión <strong>de</strong> la Iiena<br />

SI ainoian n?ira en el amiario <strong>de</strong> su vida y obra cn-


LPrimera p anal para <strong>César</strong><br />

- S o 5<br />

La trdgica e inesperada <strong>de</strong>sa-<br />

parici6n <strong>de</strong>l artista lanzaroleno<br />

<strong>César</strong> Manrique ha Irasceridido<br />

amplianiente en Iodos los me-<br />

dios <strong>de</strong> comunicaci6n riaciona-<br />

les y regionales La figura <strong>de</strong><br />

este inlernacional creador y <strong>de</strong>-<br />

fensor <strong>de</strong>l medio ambienle qire-<br />

d6 esbozada en multilud <strong>de</strong> in-<br />

formaciones y arlículos <strong>de</strong> opi-<br />

ntón, exaltando su gran capaci-<br />

dad plástica y. luiidaniental~<br />

mente, si) sinceridad y vilalismo<br />

a la nora <strong>de</strong> expresar sus sen-<br />

timientos<br />

El periódico El Pais reproduce<br />

en portada tina lologralía <strong>de</strong> Cé.<br />

sar. ofreciendo amplia informa-<br />

ción en paginas interiores ABC:<br />

<strong>de</strong>dica una plana al complelo re-<br />

latando el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l traglco<br />

sinteslro. al I!empo que publica<br />

cinco instantáiteas corres pon^<br />

dientes a dis!lntos momentos <strong>de</strong><br />

su vida.<br />

Por su parte, el rotalivo Eierio<br />

lfi abre su edición reDrodccien-<br />

do, a cualro columnas, una loto-<br />

gralia <strong>de</strong>l artista en sil entorno<br />

natural (Lanzarole), a<strong>de</strong>más <strong>de</strong><br />

editar dos pdginas en inlerio: y<br />

con un tílulo escueto y directo.<br />

"Murió <strong>César</strong> Manrique-s. Asimis-<br />

mo, tos medios iinpresos <strong>de</strong>l Ar-<br />

chipiélago recogen, también a<br />

cuatro columrias, la triste nu-<br />

ticia<br />

'El Pais': eAun6 arte y<br />

naturaleza.<br />

, e Su muerle cogió por sor<br />

presa al mund9 cultural v politico<br />

<strong>de</strong> Canarias- El escritor y<br />

amigo Alberto Vazquez Figue<br />

rod senaló que ,.esta es la mayor<br />

pérdida <strong>de</strong> los ullimos anos<br />

en el mundo cultural <strong>de</strong> nuestro<br />

ambilo Su i<strong>de</strong>ario artistico basado<br />

eri una <strong>de</strong>fensa acérrima<br />

<strong>de</strong> la convivencia <strong>de</strong> la pláslica<br />

cori la naluraleza, siiicroriizaba<br />

con su propio talante <strong>de</strong> activista<br />

y provocado: nato <strong>de</strong> la socte<br />

dad en aras <strong>de</strong> propiciar el mü<br />

yor respelo al medio amb~enle y<br />

al hombre"<br />

a 'Diario 16': eMurl6<br />

Cesar Manrlque>b<br />

-El artista no <strong>de</strong>be conlenlar-<br />

se con la realización fría <strong>de</strong> uria<br />

obra, <strong>de</strong>be implicarse con el es.<br />

pacto y la historia. intervenir en<br />

el medlo y provor;ar. Las obras<br />

LZBBb_<strong>de</strong>~viJgb(ogp<br />

~e-ri.~-~.rmr .CCI.W.<br />

.-. . ..-.. , .--~e-iIIu&..*,l<br />

UII." --.-..*U"- W P .s. 4s<br />

- --<br />

rr-* 6 L - P<br />

IY,'rnLi<br />

/&%/- ----.- CANARIAS LLORA A CESAR<br />

". .. .. ..,<br />

<strong>de</strong> <strong>César</strong> adquieren asi un inne-<br />

gable !cirio ludico*<br />

-Todas las Canarias csldn im-<br />

prognadas <strong>de</strong> la obia <strong>de</strong> <strong>César</strong><br />

Manrique Cada pueblo, cada<br />

rtnc6n. tiene su huella e inlluen-<br />

cia Manrique titro <strong>de</strong> Lanzarole<br />

un remanso <strong>de</strong> armonia, iiile-<br />

grando la naturaleza autbctona<br />

<strong>de</strong> los volcanes y la lava. En st~s<br />

obras eprovectió la luz, el agua,<br />

" - - X.I.-. - -. L-_-<br />

, .- Se apagó un volcán - I<br />

tenido 1. <strong>de</strong>aapa-<br />

rlcl6n <strong>de</strong> CCsir<br />

que<strong>de</strong> corrobo-<br />

el color y los cac:Nis <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sierlo<br />

corno maravill~scs dones rega.<br />

IJcios par la T,a.rae<br />

'La Gacela':


- ------ - -.<br />

Es& tar<strong>de</strong> se of~c~ara una ~n~sa-funeral en Ia~ygq;ia <strong>de</strong> San Ginés en rccucrcio <strong>de</strong>l genial pintor<br />

Más presente que nunca<br />

saparcctdo para sieinprc Ayer lunts coiliiiuabün produci6ridosc<br />

niiicslias consicinacton Dcsri~ el pa.,ax vicine?, ciiaiido ia nolicia<br />

tic iallccirniri~lo coriii conic u!) rcgivo tlc riólvora ioor Iodos<br />

los rinconils c!e la 1513 lilb 11~sieza c(ibie 13 CCI:, 1 tlc! La~i~aro!~<br />

. - *sniillN ~~A':[IO<br />

- - -- . -- . - MOYII (I~.I C~IXI~I,) IC I ~I,LJ~OIC<br />

i51 i!..l,ii, iisi,iiacioiics st! c>ii-<br />

1.3s vecmos slqurri ~od.ivi.i s 11 ,L,,' nl,dl l;lS '.SCUl mdr.,l,.<br />

riuurer creerse qiic ya rio iaii q,,,,j C513, Ii,i\ncIo Colo.<br />

drAn la Opoiiiinid,id <strong>de</strong>. eri c~fdi. c:,cla3 rrl las r,r, ,,c,13al,,s ir,lcl.<br />

c~i~frr ~~~11i~c~~10<br />

I ~ o I J ~ por ~ L , ~ ~


CENTRO 1 ?Y 23 UI-AWC -r u> .t 32, -! -<<br />

IN*-ORMAC IC3Tq JWVEPT X K,<br />

LAN Z. iisRC>TE Varios parques marítimos, tres miradores y un auditorio en Marbella<br />

t<br />

eran los proyectos más inmediatos <strong>de</strong>l artista<br />

La muerte le sobrevin~<br />

aManqueenelm<br />

en que se encontraba @n<br />

plena actividad creadata<br />

no sólo en d carnpo <strong>de</strong> 10<br />

pintura tino también en<br />

proyectos <strong>de</strong> interver#:h<br />

artística en la naturakza.<br />

Institucíoner públicas<br />

sobretodo, pero tambih<br />

empresas privada <strong>de</strong><br />

toda España, inclusive en<br />

el extranjero, queian d<br />

seno <strong>de</strong> Cesar Maniique<br />

en sus pioyectos. No en<br />

vano Mannque ha sido<br />

catalogado por la c$kcn,<br />

no solamente como UBQ<br />

<strong>de</strong> los mejores pintores<br />

<strong>de</strong>l a<strong>de</strong> ab&acto <strong>de</strong>l<br />

país, sino también como<br />

d mejor artista <strong>de</strong>l mundo<br />

a la hora <strong>de</strong> realizar<br />

obras arquitectbnicaa<br />

integradas en el medio<br />

ambiente, lo que el<br />

llamaba la simbiosi <strong>de</strong><br />

arte-naturaleza,<br />

REDACCI~N<br />

FOTO: J.1,. Carrasco<br />

-.<br />

Muchos <strong>de</strong> los proyectos<br />

<strong>de</strong> Manrique se podrán culminar<br />

pro otra cantidad <strong>de</strong> ellos no. La<br />

forma peculiar <strong>de</strong> trabajar <strong>de</strong> <strong>César</strong>,<br />

improvisando sobre cl terreno. hará<br />

que algunas <strong>de</strong> las obras no puedan<br />

culminarse tal y como el artista las<br />

hubiese Iiecho. Manrique era un<br />

artista que modificaba sus proykc-<br />

tos a medida que éstos se iban<br />

realizando y <strong>de</strong> atu' que, a pesar <strong>de</strong><br />

que muchos <strong>de</strong> sus bocetos y<br />

<strong>César</strong> tenía en mente am~llar la Fundación.<br />

proyectos <strong>de</strong> obras están en la mesa<br />

<strong>de</strong> algiinzs instituciones, las difi-<br />

culta<strong>de</strong>s para finalizarlos por parte<br />

<strong>de</strong> los arquitectos e ingenieros van<br />

a ser muy gran<strong>de</strong>s. De todas<br />

fonas, el hecho <strong>de</strong> que Cész<br />

Manrique trabajase casi siempre<br />

con los mismos colaboradores y<br />

eshidiosos <strong>de</strong> su total coni';anza<br />

hace pensar que muchos <strong>de</strong> sus<br />

proyectos podrán tener un final<br />

feliz.<br />

Obras pendientes<br />

IJna <strong>de</strong> las obras que iba a<br />

comenzar a reaijzarse era la amplia-<br />

ción <strong>de</strong> las instalaciones <strong>de</strong> la<br />

Fundación ',<strong>César</strong> Manrique".<br />

Estaba proyectado en una segunda<br />

fase <strong>de</strong> la Fundación, la creación dc<br />

una galeifa <strong>de</strong> exposiciones para<br />

activida<strong>de</strong>s propias <strong>de</strong> esa imtiiu-<br />

ción, biblioteca, sa!a <strong>de</strong> documen-<br />

tación y sala <strong>de</strong> usos múltiples.<br />

Según fuentes cercanas a la Fiinda-<br />

ción estas obras estin previstas que<br />

se realicen algún día, aunque mo-<br />

mentaneanente los proyectos que-<br />

dará paralizado.<br />

El móvil homenaje a<br />

Pepin Ramírez, que se inscribe<br />

<strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> la serie "luguetes para el<br />

viento", ya cuenta con el bxeto<br />

finalmente se ejecutará en los<br />

plazos previstos.<br />

El popular alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

correspridiente. Se trata <strong>de</strong> un<br />

Marbella, Gil y Gil, también llamó<br />

a Ma~que para quc ésre redactara<br />

un proyecto para la construcción <strong>de</strong><br />

u11 auditorio al aire Ebre en su<br />

municipio, concretamente en una<br />

vieja cantera en <strong>de</strong>suso. La capacidad<br />

<strong>de</strong>l auditorio era para 10.000<br />

personas. Esta obra no contaba N<br />

con maqueta, ni proydto alguno,<br />

tan sólo Manrique había ido a<br />

visitar la zona don<strong>de</strong> se pretendía<br />

ubicar el mismo.<br />

En Gran Canaria no se<br />

podra realizar bajo su firma el<br />

Mirador <strong>de</strong> Bandama puesto que<br />

tan sólo hay una pequeña i<strong>de</strong>a<br />

rnóvil <strong>de</strong> mis <strong>de</strong> 15 nietros <strong>de</strong> plasmada en bocetos provisioriales.<br />

aitura qi;e se iba a instalar en el A<strong>de</strong>más, una empresa grivada Iiacmce<br />

<strong>de</strong>l aeropuerto. Las noticias bía pedido a Maniique que visitara<br />

son que esta escultura <strong>de</strong>l viento Casablanca en el mes <strong>de</strong>' octubre<br />

junto a otros ,móviles se podrán para intentar convencer al artista<br />

realizar ~in problema alguno, cal- para que se hiciera cargo <strong>de</strong> un gran<br />

culár,dose que, <strong>de</strong> los 15 ó 16 que proyecto. Se &ataba <strong>de</strong> a<strong>de</strong>cuar una<br />

se prcteridían colocar en los diver- parte <strong>de</strong>terminada <strong>de</strong>l casco antiguo<br />

sos cruces, más <strong>de</strong> la mltad podrán <strong>de</strong> la ciudad <strong>de</strong> Casabianca para que<br />

pnzrse en pie finalmente. Manrique realizará más o menos lo<br />

El Parque Marítimo <strong>de</strong> San- que quisiera. Por otro lado, un<br />

ta Crcz <strong>de</strong> Tenerife, que le había conocido pintor <strong>de</strong> Malasia, que<br />

e~cargado e! consistorio municipal había comprado una gran zona<br />

a Ma~que, cuenta con una ma- virgen <strong>de</strong> una isla, le pidió al artista<br />

qreta realizada por el artista, pu- lanzaroteno que le realizara una<br />

Géndose ejecurar el proyecto ya casa a<strong>de</strong>cuada a la naturaleza <strong>de</strong><br />

quttantu el ingeniero Juan Alfredo aquel lugar.<br />

Arnigó, como el arquitecto José Otros proyectos que se que-<br />

Luis Olcina, colaboradores habi- daron a mitad <strong>de</strong> camino fueron el<br />

iualcs <strong>de</strong> Cisar en sus últimas Mirador <strong>de</strong> Morro Veloso, que le<br />

c~bras, pdn'an llevarlo a término. encargó el <strong>Cabildo</strong> <strong>de</strong> Fuerteventura<br />

También en Tenei-ife se le había y que tan sólo cuenta con el<br />

rnczrgado el proyecto <strong>de</strong> la Plaza anteproyecto, el Mirador <strong>de</strong> las<br />

Iardíri <strong>de</strong> Puerto <strong>de</strong> la Cruz. Nieves, que el <strong>Cabildo</strong> <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong><br />

Oba obra magna en la que pretendía construir en Teguise y la<br />

EZ cnconiraba trabajando el artista a<strong>de</strong>cuaci6n <strong>de</strong>l espacio <strong>de</strong>l Yaciconejero<br />

era el parque marítimo <strong>de</strong> miento Arqueológico <strong>de</strong> Zonzarnas,<br />

la crudad <strong>de</strong> Ceuta. Ese encargo entre otras obras más. Sin duda, a<br />

cuenta con el proyecto y la maque- sus 73 años, <strong>César</strong> Ma~que se<br />

ta correspondiente. La obra iba encontraba en unos <strong>de</strong> sus mejores<br />

corrienzu en octubre y, según las momentos creativos y en plena<br />

noticias llegadas a LANCELOT, actividad productiva.


CENTRO 1 NSUI-AR<br />

- -<br />

3-7 k:<br />

INFORMAC1CPN 3WVES XK4<br />

LANZ AE2CD-I-E<br />

TRAGICA MUERTE DE L&AR MANRIQYE<br />

__r -.cm-<br />

.- - -- - - - -<br />

Escorzo <strong>de</strong> Manrique en Lamarote, su espacio recreado<br />

Guillermo Gnrcin-Alcal<strong>de</strong><br />

on la muerte <strong>de</strong> Manrique<br />

queda ~rrada una,<strong>de</strong> las<br />

twa, trascicn<strong>de</strong>ii los signos mas<br />

expresrvos,<br />

c0snuca en un silencio obstina-<br />

do.<br />

El mito <strong>de</strong> !a caverna<br />

Por fin, la abstracción<br />

-<br />

-<br />

-<br />

--<br />

-<br />

-<br />

La iectura <strong>de</strong> la obra plástica<br />

conio objeto <strong>de</strong> arte. <strong>Lanzarote</strong> <strong>de</strong> Manriqw pue<strong>de</strong> ser diversa<br />

es ese espacio, celebrado por el pro parece cucducida wr una<br />

artista en la practica totalidad inistenosa mano criptográfica (o<br />

<strong>de</strong> su obra.<br />

un &digo <strong>de</strong> cifra maneiado oor<br />

Atrajo CCw a su esiera per- muchos' iiidivick~os) hacia 'un<br />

sonal un ar ueiipo vanguardista sólo estuario: Lararot~.. Coiiio<br />

<strong>de</strong> la segunla mitad <strong>de</strong>l siglo: el en el mito platónico dc la caverland<br />

arr o intervención artistica sn, el eswtador, aíin <strong>de</strong> espalsobre<br />

el medio natural. Saliendo das a la isla negra, ve proyecta<strong>de</strong>l<br />

espacio tradicional <strong>de</strong> la ga- da en las sombras nianriqueñas<br />

lería y el museo para intervenir una imagen <strong>de</strong> Lanaroa mas<br />

directamente sobre el espacio real que la realidad. Al igual quz<br />

niacroscópico <strong>de</strong> la Naturalew, Platón en el libro séptuno <strong>de</strong> Lo<br />

no implantaba huellas especifi- Plppiiblrca, <strong>de</strong>niuestra indirectacas<br />

sobre el medio: lo'modifica- mcnie cl artista que la 'visión'<br />

ba sin sustituirlo. Su acto creati- interpreta cl mundo y conforma<br />

vo se manifestó en la conserva- lo real. nada 'es', nada existe<br />

OUFSAOA<br />

ción <strong>de</strong>l paisaje y la <strong>de</strong>limitación hasta que es visto o percibido cn Manrique en el Jardin <strong>de</strong> Cactus.<br />

<strong>de</strong>l acto <strong>de</strong> La mirada como dimensión propia. El nivel <strong>de</strong><br />

consciencia; pero también en la figuración <strong>de</strong> la imagen se hace Alfabeto <strong>de</strong> Imágenes<br />

diricados en lo esencial. Las di.<br />

incardinación <strong>de</strong> los espacios menos iinpoitante quc el nivel<br />

fcrencias siio son llamativas en<br />

humanos. los puntos wl~ctivos <strong>de</strong> ahsti-acción: si aquél transmi- Una lectura seiniclSgu <strong>de</strong> la cornyosicion y cromatica. J+ un<br />

<strong>de</strong> encuentro y contemplación y te el inensaje scmántico, en este imagen pictórica -o un análisis sistema <strong>de</strong> pictografias<br />

el habitáculo mismo wmo di- resi<strong>de</strong> e: mensaje simbólico-sig- <strong>de</strong>l contenidp <strong>de</strong>l 'c:iaci:o'- rias, con todo el wnteni8onZ::<br />

manantes <strong>de</strong>l rnaiio, insepara- niricarrvo; siitre anibos, el Nvel pasa por la jenrquwcibii <strong>de</strong>l gico. si se quiere, <strong>de</strong> las pinta<strong>de</strong>bles<br />

<strong>de</strong> su misma sustancia y Unagiricro <strong>de</strong> las lonnas, los co- conjunto <strong>de</strong> ol>jetc; o :i~ii:'cr,iu- ras prehispanicas y los idwgraci~nfundidos<br />

en una dimeiisión lores y las composiciones trans- les recortocrbles. El mccani:no mas <strong>de</strong> los alfabetos primitivos.<br />

compleinentaria que humaniza mil? e! mensaje connotativo y <strong>de</strong> aulocorrelacidri dc los signod Podrían constituir una xcucnlas<br />

constantes i<strong>de</strong>ológicas <strong>de</strong> in- estetico gur:, sobre datos referen- y supersignos dc Manriq~c ur<strong>de</strong> cio, como las <strong>de</strong> la Escuela <strong>de</strong><br />

finitud y permanencia. ciales su isientes a:inque no ex- SUS tensiones cnirc la mcca Colonia dcl siglo X11 y. a pesar<br />

El gesto artistico, y por tanto plícitos, permitcn 'dariptar' el geológica. 103 ncgros y los ocrcs, <strong>de</strong> su aparente barroquismo, <strong>de</strong><br />

humano, que el land arr Unpnme lenguaje cifiado y conduvn a la los esqucmas fbsiies, la piedra su enorme fuera visual, produ-<br />

31 espacio, a en Ma~quc vo- visión <strong>de</strong> lanz¿irote.<br />

quc fue llama. la e-:tpLva acu- cir un grn'áíico <strong>de</strong> extrema simpliluntad<br />

i<strong>de</strong>nLiricadora <strong>de</strong> las cate- Los alióktos socrctos <strong>de</strong>l ar- mulacibn inatcnca, los contor- cidad -mucho más puro que el<br />

gorias socizles y telúricas. En su tista son aseqiubles n la mayo- nos <strong>de</strong>linutadns <strong>de</strong> la violencia <strong>de</strong> la pintura figurativa - si fueproducción<br />

<strong>de</strong> estudio, en SUS ría: la icanicidad es magnitud sismica, 13s supcrficics ir~candcs- ran sometidos a los diagrama<br />

Iienzos <strong>de</strong> caballete y en sus mu- antónha <strong>de</strong> la abstracción y cenies, la belleza monstruota dr markovianos. El hombre remojales<br />

permanan a mala las Manriquc no ha querido ser las plantas abra~aeas y toda la to, con un tizón <strong>de</strong>l fuego <strong>de</strong> la<br />

wnstantes <strong>de</strong> tiempo y espacio, abstracto cn scrtido literal. Por batería <strong>de</strong> mctafu:a~ quc reduri- caverna. coníeria sentidos mágiinfinitud<br />

permanencia que ello se produce antc su obra un dan en i<strong>de</strong>ni!fiwcit>n laa7aroie- cos al contornado <strong>de</strong> la 6gura<br />

conjugan & propio <strong>de</strong>l medio fenómeno que la txnologia <strong>de</strong> ña. El alfkcto secrcio quda <strong>de</strong>- <strong>de</strong> su vecino sobre el muro y<br />

natural y dirigen la mirada y la la wmrinicación <strong>de</strong>signa 'rap criprodo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> cl conocimjenio atribuia contenido religioso al<br />

mano creadoras. Arfe-~luraleza ciin c., ia diversidad': la redun- preno <strong>de</strong> Lanzirote.<br />

sombreado exterior <strong>de</strong> su propia<br />

o ~luralezaar~e es el mononuo dancia <strong>de</strong> lo5 signos -o el hc-<br />

mano abicita. De estas plasma<strong>de</strong><br />

su personal <strong>de</strong>finición. Natu- cho <strong>de</strong> producirse en rantidad Pero en la crqvcrna ltej indin- ciones clemcntaics a las iknicas<br />

raleza, territorio, arquitrctura, superior a la necesaria para una duos que no puwen cl &digo <strong>de</strong> coiiiplejas que Mannquc utiliza<br />

escultura, mural y lienzo dan so- bptirna codificacion <strong>de</strong>l ststema las criptografias porque no m- en su pintura hay un largo recoporte<br />

indistinto a un trabajo <strong>de</strong> clave - consiente i<strong>de</strong>ntificar iiwn Lanzarole y, sin cmbar- rrido artesanal, pero peraaneabierto<br />

a la dimensión, dilatado la imagen con el objeto y, para- go, están percibiendo aqiiella ccn fijos los impulsos mágicos.<br />

en función <strong>de</strong>l medio o autocon- lelamente, moviliza en el apeo imagen <strong>de</strong> sintesis quc les llcva El aríista parte <strong>de</strong>l dominio <strong>de</strong><br />

tenido en la menor escala. En tador advertido uri n~ecanismo tambien a la visióii esiCti;.a con- 13 aca<strong>de</strong>niia (explicito en sus<br />

sus años <strong>de</strong> New York proyecta- <strong>de</strong> integración al nivi.1 <strong>de</strong> lcs su- formadora <strong>de</strong> realiciari: dada obras pnmcras), para progresar<br />

ba el pensamiento hacia Lanza- persigios. Como cii la caverna itnagii es la iwogwi ¿F 104 obje- o regresar a ia magia icónica<br />

rote: "Su luz y su color tienen platónica, las sombras proyec:a- :os reales pero nr> su Zg~iracicin (algunos <strong>de</strong> sus cactus juveniles<br />

algo inexplicable <strong>de</strong> atracción, das por el fucgo son más i<strong>de</strong>s, N su represen(aci0r.. La piiitura podrian ser inanos proyectadas<br />

quizá por su pureza <strong>de</strong>snuda mas prcfundas, más sobrmye- manriqueña ens~fia mis 111: L3n. scbre el rnuro paleolitiw) y dar<br />

Pienso en la isla más intensa- doras y más reveladoras que la wrote qiie el mejtor docuv.:ito comienzo a la exploración cortimente<br />

que nunca. Creo que es misma llama y los objetos quc realista y la. má: sabias tesis cal <strong>de</strong> la tierra, la dilatación <strong>de</strong><br />

don<strong>de</strong> está rni VERDAD". De ilumina. <strong>Lanzarote</strong> se nos viene geoteciónicas, v~~!cano~.~árica; o los microarganismos que da11<br />

esa verdad, articulada en el se al espíritu y se instala en el CO- paieonto1ogiu.s.<br />

memoria <strong>de</strong> una vida quemada,<br />

porte <strong>de</strong> intervención directa y nocinuento iniciático a través <strong>de</strong> En <strong>César</strong> Mannqiic r: rcitc- la epirania <strong>de</strong>l fucgo. los mares<br />

privativa dcl artista, el <strong>de</strong> la pin- esa vision <strong>de</strong> sintesis.<br />

ran los niotivos bgeramc;itc nio- pitrcos y el sueño <strong>de</strong> la razón<br />

Es posible ingresar wr? Mannque<br />

en el ámbito <strong>de</strong> significason.<br />

mágicas que proyectan<br />

esa visión -no representativa -<br />

<strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, que es tanto<br />

como .<strong>de</strong>cir un wsmos integral<br />

elegido por el artista como polo<br />

<strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntidad, pero no wmo<br />

campana neumática. Cada cuadro,<br />

cada imagen, es un fragnievo<br />

<strong>de</strong> la esfera Ierromenológica<br />

que envuelve al artista y al<br />

espectador, fragmento moterializable<br />

y asequible a la visión fisica.<br />

La visión mental iniciatica es<br />

capaz <strong>de</strong> <strong>de</strong>scubrir los caracteres<br />

distintivos que pcrmitcn reencontrar<br />

la imagcn total, la sintesis<br />

icónica. Y vemos cbras singulares<br />

en que la dinámil <strong>de</strong> la<br />

unagen abstracta prevaisc: sobrc<br />

la iconicidad para ganar en<br />

si@uficaciÓn. La génesis algoritmica<br />

visia por Carlos Edrnlrndo<br />

<strong>de</strong> Ory conduce una y otra vez a<br />

esa absorción dc la totalidad.<br />

Pintando <strong>Lanzarote</strong>, Manrique<br />

constituye una iconoleca universal<br />

<strong>de</strong> signos y por so su obra<br />

es perfectamente i<strong>de</strong>ntificable<br />

con el inito <strong>de</strong> la caverna: sabiendo<br />

o no <strong>de</strong> la isla, el wpectador<br />

participa <strong>de</strong> un rito fmomenologiw<br />

que sólo es expe<br />

nencia vital en el marco lanzaroteño,<br />

aunque <strong>de</strong>s<strong>de</strong> cua!quier<br />

punto o latitud sw intuible y<br />

casi perceptible la correlación no<br />

jerarquizada <strong>de</strong> signos reales e<br />

irnigenes <strong>de</strong> la imagen real.<br />

El crecimiento <strong>de</strong> su obra redujo<br />

el dramatisnio <strong>de</strong> las masas<br />

gestuales. suavizó las acumulaciones<br />

volumetncas, a<strong>de</strong>nsó las<br />

transparencias como en iin juego<br />

<strong>de</strong> holograinas y dio a la<br />

cromática una calidad luminosa.<br />

E1 sistema <strong>de</strong> cifra fue un secreto<br />

wmvartido Y el artista hizo rito<br />

traniitivo déaquella violenta intransiti\idüd<br />

cabalisiica <strong>de</strong> los<br />

pictogramas. La pintura, keiios<br />

abrupta a la vista, es más sabia<br />

y asequible sin <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> producirse<br />

sobre filos viscerales. Paradoicamente,<br />

Manrique fue al finai<br />

más abstracto que nunca: su<br />

aiiakto wmuniwba significaciones<br />

esteticas sobrepuestas a<br />

los datos semántiws.<br />

¿En qué niuro inmaterial va a<br />

contornear ahora su niaiio<br />

abier ta... 7<br />

.<br />

.- .


CENTRO IX,SULAR -* &A<br />

espués <strong>de</strong> 12 noticia<br />

<strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong> asar Manrique, sin duda La vida si<br />

les", artistas y empresarios, que cuan:'<br />

tas m~s obras institucionales reaiizara<br />

Ma~que en Lan~arote todos saldría-!<br />

ei suceso más importante <strong>de</strong> las íiltimas inos gailando. El tienipo, con casi toda seguridad, dará la<br />

décadas para la isla <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, da la razón a los que así pensába.mos.<br />

sensación <strong>de</strong> que el resto <strong>de</strong> las noticias Precisamente, Honorio García Bravo, todavía alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

que han ocurrido estos días casi no tienen Yaiza, me comentaba el otro día una anécdota sobre<br />

trascen<strong>de</strong>ncia. Una semana <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l Manrique cuendo le pregunté sobre los proyectos que tenía<br />

hbito, todavía la población conejera rio tien.e los reflejos<br />

lficientes para asombrarse con ctras rninucias. Hablar, por<br />

previsto realizar el artista en su bonito municipio. "La<br />

verdad", ms: dijo, "es que tras la muerte <strong>de</strong> <strong>César</strong> no tengo ,<br />

jemplo. <strong>de</strong>l último capítulo <strong>de</strong>l "batatón-crest" <strong>de</strong> San<br />

BartolomC. tras la dirnisión <strong>de</strong> José Manuel <strong>de</strong> León<br />

ninguna ilusi6n en realizar la que yo llamaba ruta <strong>de</strong>l sur, ;\<br />

con las obras en El Golfo, en las Salinas <strong>de</strong>l Janubio y en '<br />

Ylalba, como concejal <strong>de</strong>l PSOE y su integración en el Montaiía Rrrmej~. Nc porque no haya otros artistasfiue<br />

dnipo Mixto, parece hasta un pecado. La verdad es que a puedan haccrlo, sino porque para mí no es lo mismo. Mira,<br />

uno se la "refarafinfla" que .José Luis Brito siga o no <strong>de</strong> para rniichas obras que realizamos en Yaiza nos pasamos ,<br />

;cal<strong>de</strong> <strong>de</strong> San Bartolomé con grupo <strong>de</strong> gobierno - o sin él.<br />

omo me importa un cornino que a José<br />

muchos días pan colocar una piedra. Le pedí consejo a i<br />

varios artistas y cada vez que elegíamos un j<br />

Manuel <strong>de</strong> León Villaiba se le pueda<br />

-1talogar <strong>de</strong> traidorzuelo al <strong>de</strong>jar e11 palanca<br />

su partido y, por supuesto, sin alcaldía ü<br />

nuevo lugar quedaba peor. mies bien, vino<br />

I<br />

Manrique, tiró la piedra y parecía que ésta,<br />

se encontraba allí <strong>de</strong>s<strong>de</strong> toda la vida". Y 1<br />

Tos socialistas. En estos momentos, qiie uno<br />

esa era la genialidad <strong>de</strong> Manrique, s~r<br />

ptnpieza a darse perfecta cuenta <strong>de</strong> lo que<br />

intuición, que lo convirtió en artista <strong>de</strong><br />

~mienza a significar para Cananas y<br />

Canarias y <strong>de</strong> todo el mundo. Dentro <strong>de</strong><br />

cspaña la <strong>de</strong>sapanción <strong>de</strong> nuestro genial<br />

unos aiios sabremos a ciencia cierta lo que1<br />

artista, el resto <strong>de</strong> los acontecimientor , rignificó <strong>César</strong> para este mundo. Ahora1<br />

9"<br />

irece <strong>de</strong> fuerza emotiva. Con la muerte <strong>de</strong> está en uno nuevo y seguro que ya está<br />

,.lamique todo se ha ido al traste y ahora ' proyectando nuevas obras y comgierido las<br />

s61o nos queda <strong>Lanzarote</strong>. que so es poco. 1 4 imperfecciones <strong>de</strong>l universo. A partir <strong>de</strong><br />

racias precisamente al genial pintor LL~SS tlids la erltiada a un nuevo mundo está siendo<br />

La inhabilitación especial <strong>de</strong> Hanorlo García Bravo para moficada con piedra volcánica. El autor <strong>de</strong>l proyecto es '<br />

ocupar la alcaldía <strong>de</strong> Yaiza en otros momentos hubiese sido Mannque. Algo es algo.<br />

ria noticia <strong>de</strong> pnmera magnitud y ocuparía la portada <strong>de</strong><br />

jte semanario. Sin entrar a va!orx la sentencia contra<br />

,<br />

P.D. I'ui a visitarlo allá ~irnba y me &jo que sentía habernos<br />

Honono y sus concejaies, lo cierto es que la posibilidad <strong>de</strong> (1ej;~sdc <strong>de</strong> la forma t?n repentina en que lo hizo, casi sin<br />

nue el alcal<strong>de</strong> más antiguo <strong>de</strong> la isla pueda <strong>de</strong>jar <strong>de</strong> serlo tien~pc, <strong>de</strong> <strong>de</strong>spedirse <strong>de</strong> tantos amigos y sin terminar las<br />

1 la próximas elecciones, SI finalmente el Tnbunal obras que tcnía proyectadas. Por cierto, me recalcó que le<br />

-supremo confirma la sentencia <strong>de</strong> la Sala <strong>de</strong> lo Civil y Penal dirra las gracias '11 pueblo <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong> y <strong>de</strong> Cananas por<br />

<strong>de</strong>l Tnbunal Superior <strong>de</strong> Justicra <strong>de</strong> Crinmas, tiene su lar mucstras <strong>de</strong> cariño con las que le obsequiaron en su<br />

ascen<strong>de</strong>ncia a nivel insular y regional. La muerte <strong>de</strong> d::spedida y que estaba sorprendido con los nuevos<br />

-1arinque y las circunstancias en que perdió la vida hacen, "amigo5" que le h~bían salido en la tierra. Cuando me '<br />

si cabe. más trágica su <strong>de</strong>sapanción y menos importante lo <strong>de</strong>spedía me gntó que no nos preocuparamos puesto que, '<br />

ue suceda en Lmzarote apartir <strong>de</strong> ahora. Urio siempre ahora mis que nunca, tenía los ojos bien abiertos para<br />

efendió, no sin las críticas vel'idas <strong>de</strong> algunos "intelectua- vigilm~o\ I<br />

Una semana <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l óbito, todavía la población conejera<br />

no tiene los reflejos suficientes para asombrarse con otras<br />

minucias<br />

P ?a ‘r -<br />

1


CENTRO 1 N-SULAE? y-? g:<br />

I NFQRMA.PC: I ON S'l_rFf]E:S+6 -L x,<br />

T-AMZ J??RcDTE<br />

ULTIMA Eb1TREVICTA CONCEDIDA POR CÉSAR MkiVf~QJE, 4 LA VOZ EDIClml_ESPECIAL U€ EL HIERRO<br />

Construir más <strong>de</strong> camas turísticas<br />

arcarla, se ésar Manrique<br />

Cksar ~Manrique conccdia, cirolro dias anlcs dc rii iiiucrlc, riiia<br />

aniplia cntrcvista, inédita, a nucstro dircctoi ~\giistiri Aci~sta.<br />

Probablciiicnte sea Ésta la últiiiia qiic rcali~ara a nii niedio <strong>de</strong><br />

comunicación. Esle docirnicnlo Iiisiórico vierir a rclrcridar la pi e-<br />

ocupación que klanriqiic scntia por Cai~aa'iiis.<br />

13n la ciitrevista. Cdsar hlanrique repite iiisistrntcnie~tc la ncccsidad<br />

<strong>de</strong> que El Hierro conserve su arqiii1ectiir.a Iradicional y<br />

- ~<br />

evite la nio<strong>de</strong>rnisla y estáiidar. Ascgiira tairihicn q!ic la irla "está<br />

cn iin iiiorncnlo Iiislhrico cxtraordiiiario para no scgrrir riirlieiido<br />

la pata como cii el resto <strong>de</strong> las costas csl)afiiilas". Cciisidcra igualmente<br />

quc El flicrro iiciic un alraclivo niigico. Es, dice, "conio si<br />

habitaran unasbriijassinipálicas".C~sai Manriquesicinpreseha<br />

caracterizado por su niodcstia cii cuan111 a si1 facultad itiriata para<br />

Iiaccr <strong>de</strong> la naiuralcza una autCiitica obra gel.<br />

iiii Picasso pcro riada nias.<br />

Creo que es iiccesario lcner iin<br />

poco un poco <strong>de</strong> rcspelo 31 COI?iexto<br />

genio. Yosoy iinariistaque<br />

rn tudz la :sl: v que Lodo la dudas, una bclltza paisnjistica isla. Es muy inipoiiiintc la liinarquiiec!~ira<br />

tcqga las cnraclcris- inip~rinrilísiina. ~Vcrdad qiic, pieza dc las carietcras, la plaiiiaiicas<br />

iiadiciollales <strong>de</strong> su caillas turíslicas, ac~iia~,ll.n~c IJOr c.¡clnl)lo, ticne paisajes tnri cióii <strong>de</strong> flores, recuperai su vegeiii~~,<br />

seria ~ina ~n~~~~~ dc 700 apr3~iil~i,~~ailic~~~. honilos corrio El V~llle dc la iaciáii, sobre todo algii~ias especoiiscguirlo.<br />

Con eso. El llicrro ;,Crees quc Iinliria rlrx riicilitai. C21"1"? cics que sc csiin perdiendo corno<br />

lendriaitil ruii~;ob;.illan,~~~:~ iin,i iiiiry drsp;icio c,íiri,l y d,j:,<strong>de</strong> Todo, iodo. El Golfo es uiia laspalnierasy lasbuganvillas,que<br />

indiistiia <strong>de</strong>l iurisnio y i;n nlrdc- lioicii que si(uar? prcciosidad,y ~odalaisla. Lariartc son taii bonitas. En una palabra,<br />

ir,, cx~r~ordirlurio y que ycl il~ilicri~, yoiir,5~a,cabcil vulcanológica <strong>de</strong> la isla licne embellecer la isla aunquc ya la<br />

gar! el ba:atillci <strong>de</strong> la las 1,500, las 1 000 o 503 pcio r~~1cI~o~11evcrc«ii<strong>Lanzarote</strong>[1cro naiuraleza ha Iieclio <strong>de</strong> El Ilicrro<br />

ciúo corta pla~~. ESID cs :a cla- creo i:ic si se I,2:.arail so~aiiici,:e <strong>de</strong> otra niancra. Tlcnc olro color, una gran belleza, O sea quc, enve,<br />

¿."O?, en 1.5(i(i. creo 511s la isla iieiic 13 Otia lonccs, lo qiic hace falta es no<br />

trabaja y hacs lo niqor que I'LICdo.<br />

Esa es su opinión que no<br />

coiiil~artinios pero qiic, por supursio.<br />

respetanios. Chr, que<br />

niaravilla la isla <strong>de</strong> El Iliciro,<br />

¿no crees?.<br />

El Ilierro e: ,tila isla, vcrdtidcraiiietite,<br />

cun u11 atractivo iiiQgico.<br />

porquc a ni¡ iiic da la iililirctióiicoiiio<br />

si Iiabilaraii cii El I iierro<br />

unas bi-ujas siiiipiticas l lay<br />

algo dc brujería cii cl p;iisajc y uii<br />

niisteriu iiniy airaclivo. A riii El<br />

1-lierro inc cni~isiasiiin dc vcidad.<br />

Las 1~1asCai?ariassoii niaravillosas<br />

to


En su primera convacatória, con motiva <strong>de</strong>l 10' aniversaria <strong>de</strong><br />

nuestro pe~iédiés<br />

<strong>César</strong> Manr que, premio<br />

El jurado ca!ific?do!. <strong>de</strong> los<br />

Premicc ltjnf,ia..V7, adicj(ln<br />

1992, rt?~;rr;do en I;, IS.:C!G noche<br />

<strong>de</strong>l iunes, vlorgt; el prsmio extraordinario<br />

<strong>de</strong> esia convocatoria<br />

a <strong>César</strong> Mz,rliique [


CENTRO I N*SUP-,AR.<br />

-7 < -a<br />

6 ' LS<br />

I NFORMA c L c,hT 3 rr VE il E.<br />

LANZ A.RO'TE<br />

En ii lota d. ii hqulmidm mpmrmce mi milido in qilr qiiad6 ni iocht du C6a.r Mmnrlqur liix chocar con al vahlsvlo Eodutnr:ecn qmie .el carán ce!ados en el día <strong>de</strong> hoy rote. Recordó la vieja amistad<br />

rii:isr:s ~IE M~iiriq~le hatia stdc Lansaro:e :uristico qu.: ahcri: se sdbado<br />

que le unia con el pintor <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

el suceso que mA-, dolor le lia- ven<strong>de</strong> por cl muiid:;. l'sií~itbz<br />

1973 cuando. en ala Iibreria qiJe<br />

Por ;u par:e, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el STEC<br />

bid provocado a lo ldrgo <strong>de</strong>! afirmó esperar que Ií: i:r.p:cr.~~<br />

regentaba en El Almacdn. pasáeri<br />

la lsla <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, encabei:vri6~o<br />

qu¿ lleva sirviendo en <strong>de</strong>l creador permanec,lera iii<strong>de</strong>-<br />

bamos largas veladas <strong>de</strong> conzado<br />

por Juan Cruz Sepulveda,<br />

carGos públicos er. ia lsla <strong>de</strong> leble ..para que sisa aflor~rdc<br />

versación-.<br />

tras dar su muestra <strong>de</strong> condo-<br />

<strong>Lanzarote</strong>. Eii sirniia! corte se en la epi<strong>de</strong>rmis cit! la piel co-<br />

Por su parte. el expresilente<br />

lencia por la muerte <strong>de</strong>l creador<br />

pronunció la co;isejLra <strong>de</strong> Cultu~ nejera-.<br />

<strong>de</strong>l <strong>Cabildo</strong> <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, Nicoasegura<br />

que "el leyado <strong>de</strong> CQra<br />

<strong>de</strong>l CaUildn. C+~na Pereia.<br />

16s <strong>de</strong> Pdiz Pereyra. consi<strong>de</strong>ró<br />

sar nos obliga a tina gran res- que -CBsar es <strong>Lanzarote</strong> y Lanque<br />

eliis'c!o C$ .r~odo conlun-<br />

oonsabllidad <strong>de</strong> futuro. dada la zarote es CBsar.. Para De Pdiz,<br />

<strong>de</strong>nte qte Iu %rrlid:3 <strong>de</strong> Manri-<br />

~cnciencia medioambiental y el -es dificil opinar en estos moque<br />

no sólo era mai para la Ta:iio sindicato?, co,mo paiii- (espeto a la naluraleza por él in- mentos <strong>de</strong> CBsar. La mueite <strong>de</strong>l<br />

Isla. sino iambién para el murdo dos politicos. corno ir~slituc!oi- culcados-. Po su parte la Fe<strong>de</strong>- gran arlista. <strong>de</strong>l maestro nos ha<br />

cultural 1a;tlo nacionai, como In- nes ciiciaies, as¡ co:no tllfaren- ración <strong>de</strong> Empresarios. Felapy- cogido a todos <strong>de</strong> sopetón. Teiernacicna~.<br />

les organizcicionss e¿ !a !S:J !i:?iq me. tambieri plasma su condo- nia mucha vilalidad Indiscuti-<br />

Dentro <strong>de</strong>l ámb.to GH la oo!iti- enitrdo diferentes C~JRL;~IC~'~!OS lencia a los familiares y pobla- blemenle va a <strong>de</strong>lar una huella<br />

ca conelera. la respuesta <strong>de</strong> ma- expresanrlo su do~ar i>,i:I


os ciiispeantes ojos <strong>de</strong> . -<br />

jui ~a3ii~:~: <strong>de</strong> Semrollo territorial en<br />

CSsu Naique Cabrea que ti:¡ íromtre se fun<strong>de</strong> con la natura:<br />

cierra para siempre la ii:za. ?lii ',a <strong>de</strong>ja iatacta, la toca, la<br />

Initu~~su tar<strong>de</strong> en que. su<br />

Jz&~ia~ a$rh un aciago f ri<br />

manosea, la pone a su servicio sin<br />

dr.grxiaciones. En circuristancias histó<strong>de</strong><br />

se:xaa, Sus pupilas ricas <strong>de</strong> ~scurmtísao y miedo al extetierien<br />

uu Gltimo instautc Ro:, Mauriqut: incojcra las i<strong>de</strong>as <strong>de</strong>l<br />

pan fijarse sobre aqiiel medio ambiente y la ecsiogía qiie se<br />

paisaje vclc~co qiie le Sr?oi,w i;npiivs%o CR El.xr:pa <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la<br />

había cobijado durmtes tantos r&os en segunda :riitad <strong>de</strong> este siglo. Le entienel<br />

Taro 6:: Tatliciie. Atrapado en la <strong>de</strong>n y !e reconocen inmediatamente en<br />

niaquinaria <strong>de</strong>l automóvil que había<br />

sido alcanzado asees <strong>de</strong> quc intentara<br />

,4lemmia: para Ics germmos la ecología<br />

se ocupa <strong>de</strong>l conjunto <strong>de</strong> relaciones e<br />

sortear si:! k:iito un stop interpcesto en iotvrdvpc~~dz~c3~ <strong>de</strong> icr. sczes vivos y<br />

su canino, ios e:;irrtores s\istituyeri el su madii? &!~ibiente. <strong>de</strong>? hcmbre en la<br />

fhcii y acelzrddo verbo <strong>de</strong>l quc solía naturaleza en la tnedida en que es parte<br />

hacer gala CIsar y prece<strong>de</strong>n al siler~cio. <strong>de</strong> eU.3 jr se somete a sus leyes, <strong>de</strong> suerte<br />

Calla la voz dc:l hombre. No la hace tal que vioiar es~5 nomas conduce a la<br />

enmu<strong>de</strong>cer nicgún vulgar aprendíz <strong>de</strong> auro<strong>de</strong>scu.~ ci6c.<br />

censor sino el azar, esa extraña conjun- Su c~nceycidn intcgral <strong>de</strong>l arte le<br />

ción <strong>de</strong> elemeritos que hacer. d? la vida diversiSil¿ab~ er, ei polifacet;.smo: pintuuna<br />

sucesivz cofi:areniici0n <strong>de</strong> ccrsusli- ra, esc:ul!ura, wquitec-Juraa 4señ0, paida<strong>de</strong>s<br />

capaz <strong>de</strong> cambiar el <strong>de</strong>stina en sajc. Por eso, eni los dias óei obito, le<br />

segundos. Hu:;s OespuSs !a voz silente hat: c:ar.ificado separada y exclusiva<strong>de</strong><br />

Miuiriq::t: es !a voz rorzl, atronadora rncn!f: ci;!nr, pintor, escultor, o arquitec<strong>de</strong><br />

un püe5lc que vencía cl resabio y la to. Erd irr, ~,t:ista. 0, mejor, dgo más<br />

mezquiradcd <strong>de</strong> lus dirigentes que en si: que uii azisi?. inclasificable, tal vez, en<br />

día y hora teg2ie;iron con vileza los la taxonon:ia <strong>de</strong> las artes. Nunca se<br />

méritos <strong>de</strong>¡ a-tista. Cerca <strong>de</strong> Taro cae;] que& en ¡as tinieblas <strong>de</strong> esos mundos<br />

las flores d paso <strong>de</strong>l cortejo y muestras cerrddvs cn cpe a veces se refugian los<br />

ins5litas <strong>de</strong> dolcrncia rnortuoria dibujan aitistas y sli6 a la palestra a opinar, a<br />

llir 1ág"oas <strong>de</strong> lava que moja la isla<br />

cníocionada. Ur: Il;into qiiejlm.rbro;io<br />

imbi.,c:.rirs~ cn los problemas <strong>de</strong> su<br />

sov . ,;..dad, O d I U C contra ~ la <strong>de</strong>strucción<br />

<strong>de</strong>sgarra el zlnaa Irisalar guiada cn sus dr.: rridia, :csritra el mal gusto y la<br />

últimos 30 aiíot; por un pulso vital qiie cticipuz:: on:ies'ética.<br />

ha hecho <strong>de</strong> 1,anzar:i:e la inctAft.)ra dc :a<br />

143<br />

,E cccisas <strong>de</strong> Clés x..." -esa rnulenaturaleza<br />

y la ecol~gia.<br />

tsa que r~~uckios utilizaban para apostillar<br />

La biograffa <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong> pasa p r sus Irnpulsivs bsreflexiones, sus <strong>de</strong>clara-<br />

Mannque. Sin 61 no es entendible. Con cioí~~s pasion<strong>de</strong>s, su lenguaje acerado,<br />

la coanplilridad <strong>de</strong> Pepin R,mSrez inter- SI: obm vi


a trágica mcerte <strong>de</strong> CEsar Maiñrique ha traí-<br />

,do el luto y la <strong>de</strong>solacibn a Larizarote, con el<br />

l.4 consiguiente eco ciz :ud.> el archipiélago.<br />

Uno <strong>de</strong> los gran<strong>de</strong>s crsadorfi.~ -corno Juan <strong>de</strong><br />

Miranda, Lujan, Néstor. Osc.-ii Dorningucz, Oramis,<br />

Miliares- que nuestras islas han dado al<br />

nlcndo <strong>de</strong> las artes plá~tic.,~~.<br />

P.tite todo, Cés2r fue iirt creador vitalista y<br />

apcgadc a las fuerzas te1.ls~iias <strong>de</strong> su tierra: los<br />

volcanes, el fuego, la savra extraída <strong>de</strong>l suelo por<br />

los Gacfus y piteras. En $u arte <strong>de</strong>rnostrb siempre<br />

un sentido especial <strong>de</strong>l equilibrio, <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n, y en<br />

las conlposiciones todas los elementos estabcli<br />

compensados entre sí, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la iinea hasta la luz y<br />

el color.<br />

<strong>César</strong> Matirique fue ur? clásica <strong>de</strong> io mod~i-no,<br />

j rn cierto modo un artista iritegral, renacenlista,<br />

sia límites para la creación. Su divisa podí:~ re-<br />

montarse a los tiempos <strong>de</strong> Leon-irdci o ios Borgia.<br />

Hela aquí, <strong>César</strong> o nada.<br />

LA CONSTIT~JCI~N<br />

Nos referimos a la Constitución liberal, procla-<br />

:nada en Cidiz el 19 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 191 2. En una <strong>de</strong><br />

sus intervericionen parlamentar ;,is c? diputado An-<br />

tonio José Ruiz <strong>de</strong> Padrón, sacerdote, natural <strong>de</strong><br />

ia isla <strong>de</strong> la Gomera, hizo caer herida <strong>de</strong> inuerte la<br />

Inquisición española. Vearcos rrn fragmento <strong>de</strong> la<br />

rartú que dirigih el 4 <strong>de</strong> ir~avcr u sil hermano José<br />

drindole cuenta <strong>de</strong> la proclamaciort constitucional<br />

y su repercusión en la vida <strong>de</strong>l país.<br />

"'Ya salió la famosa Constitucibn, monumento<br />

<strong>de</strong> la sabiduría <strong>de</strong> los hombres, y lo más perfecto<br />

que piredc hacer el ingenio huinans, y que nos<br />

restituirá a nuestra libertad politica. Hasta aquí<br />

no hemos sido Nación, sino cir! rebaño <strong>de</strong> bestias<br />

gobernado por déspotas y tir,inos. Ya está sancio-<br />

nada, publicada y jurada so1t:mi;etniente por todas<br />

Tzs clases <strong>de</strong>l Estado, y por !9 tropa, con una<br />

pompa y so!emuid;rd no -&a. Ya todos somos<br />

iguales <strong>de</strong>lantr <strong>de</strong> la Ley.'<br />

El liberalismo, la docthna <strong>de</strong>l respeto a los<br />

<strong>de</strong>más y a la dignidad humana.<br />

DOLOROSA<br />

iRe~ueidan la "procesion <strong>de</strong> las mai.,tiilas"? La<br />

Imager! <strong>de</strong> !a Dnlvrouü fue e;~,~illyid por Luján<br />

Pérez, tras un encargo <strong>de</strong>! Ych don hliguel Mariano<br />

<strong>de</strong> Toledo: quien 12 ~agií be sti bolsillo y<br />

<strong>de</strong>spués la regaló a la cateclral dc Santa Ana. La<br />

donación fue aceptada por ec.~erdo capitular <strong>de</strong><br />

25 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong> 1803.<br />

Cada año, arite la Doioiosa, la memoria <strong>de</strong>l<br />

<strong>de</strong>án y su generosidad se hace presente en un<br />

revuelo <strong>de</strong> mantillas blancas.


CENTRO ñ w.STTñAATt. 7 3 .-c- >u<br />

INJ3-CTRMAC XQM .+U ME& L K.<br />

Y - A N Z A-ñgOTE<br />

E-<br />

sroy loilidr> SObre<br />

lodo esloy lo<br />

clido por la inuerie<br />

<strong>de</strong> Manrique prri.<br />

un cinismo!<br />

iortroi oel creiimienlo urba~ísi~co. sc.luciones radica-.<br />

:e\ en A,rrc!c. m6s <strong>de</strong> la vida Y si alao bueno ha <strong>de</strong> pasar<br />

Avisd y m&: cunvocd a lodas las autorida<strong>de</strong>s in- :ic~ 3 ~ ser ~ ~l.2 5 cosa ~ que 10s iárizaroiefios y 'a~izarosulares<br />

p¿ra ouscar remedio. Pero rtl caso. <strong>de</strong> 81 han !ei.a. ~ec¿::rc"c: e .L,C O +e 31Guna <strong>de</strong>2 I.~v.nirJs 131pasado<br />

lijo, en i' esencial, las aUl0;iCd<strong>de</strong>S. lotve lwo b;!ncs a ,:orii~;l~i!i~is el: seres di: lundamenlo. nos ar<br />

las peflenecient?s a la incomt>~slible especie <strong>de</strong> los al- n'rv(.s .le ,3.~nlia y puleen~os el ciesenle pala concal<strong>de</strong>s<br />

y sus co,lisaiios<br />

CL b!di .3 u'sJ~


-<br />

Adolfo Somors<br />

barnos hasta su rr:;;ana que no sera eterna en el<br />

cemefiterio <strong>de</strong> Hak 13 cGei.;;ancia <strong>de</strong> CIJ brlits: ausencia<br />

nos tracía r3 ICC~OC: verlo rn tcdds p4r:e; <strong>de</strong><br />

la isla conelera Y es qiie estS en ca<strong>de</strong> rln¿O? en<br />

cada piedra, en cada c'etalie <strong>de</strong> 2st3. tierra que él<br />

supo <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r cornc, nadie<br />

Y en los recueraos <strong>de</strong> n~urhos está su yenlcl, el<br />

cr~sdor y el otro, 6l que ttidi; que s.zC:8r tanirs vecus<br />

ante políticos cerr!!es y cniruntos y especiiisaores<br />

que querían eniner!Jaiic la Sonz a Dios bendito y<br />

convertir a !.anzaicte or: Lipa fo+úco?2:a <strong>de</strong> 10 que es,<br />

por ejemplo, el Sur gr?ncaw:rio<br />

Recuzrdu qüe hace ya slgcincis ahcs, mar; <strong>de</strong><br />

quince, se uro, un grugn a* pencKfista.; fuimos invitados<br />

por E ésdr a SU CB"~ :le T~htctr~: E: 14~ii3ido artista.<br />

sabedor <strong>de</strong> que teridría q~ie wmonizñ; resoato<br />

al psi-;aje cori el aesarrcllo turívtico al qlbe la ~slz esta.5a<br />

iia,ra=ia, habi; cc;s.3-yuiac, ro la erilo.?ccF iodopo<strong>de</strong>roca<br />

R;o Tirto, ahora davenida en la ruinosa<br />

Ercros, que realaara ur~n tabuicsa iriversibn en Las<br />

Saiinas, don<strong>de</strong> hey hay Iiiri !,oteI <strong>de</strong> superlujo y otras<br />

~nstalaciones que ir-iur 2 !:,:IS~I:~ <strong>de</strong> Olite, el que se<br />

gasta ei d*rtero y sroa :I.$,,-?n y ::abz;o en el lugar<br />

que visita<br />

Pcr aql~ellas fechas C:És?i estaba ernputadc, con<br />

un cuerpo con carsG pclLi~s, caiocaao por Madrid<br />

en 4rrecife para cnntrr-i!ar a los coionos, pero ¡a <strong>de</strong>sgracia<br />

hizo cua maridarar, a cíi ~ndlviduo tan corto<br />

<strong>de</strong> rneflte como <strong>de</strong> CI~=-,ÍPO Estz uiaíura se empefió<br />

en querer a:,ci!dr la i,duritad rk Ctsar, la capacidad<br />

do C4sar para clefur~dzi a sii isla y z su gente y se<br />

biiscó 9 Ln ericmigo i?? fu??e qice esperó el nomento<br />

jusro para &le -, ::x:,3n ejemplar a aquel<br />

errergúmerlcj<br />

Fue 12 rioche <strong>de</strong> Ic, icce,'pción d autorida<strong>de</strong>s e invitados<br />

e,> .,3hívht;, esa ;: .sa~/:ila don<strong>de</strong> ahora está<br />

12 F~'ii~lacioz creí?Lí!u :.¡e fciora su rango<br />

Así rnoii1~1~0 en e:ia ia :,an<strong>de</strong>ra hasta la hora <strong>de</strong><br />

SCJ muerte j/ todos, absolutamente todos los cana-<br />

ria y los que aquí viven o crueran vivir, <strong>de</strong>bemos em-<br />

pezar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahora mismo a ofrecerle el mejor ho-<br />

menaje que él <strong>de</strong>maridarli sec)uir su ejemplo y <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r<br />

lo nuestro, cr~.)servarlo j difundirlo con per-<br />

sonalidad, con rabla coi; gefiio, bscachando, si fal-<br />

ta hace, U tan!o espsculad::i y tan!o Irliputiense que<br />

snda a la que cae nara engordar sus miserias


Y<br />

--.--m---. ----- -<br />

JUAN MANUEL GA~UÍA PAMOS<br />

a pu<strong>de</strong>n ~abl.tr en los_cáclos porqll:: uu!tura unive~xd clorakmporánea. Óscar contó<br />

acaba ck d4:&r has& dm un hgeB los rrustmios <strong>de</strong> six isia y las arenas negras y los<br />

extermiriacior q.x les comunicará, cm- Qxagones <strong>de</strong> sangre vegetal fueron imagen nw minará con esp& ildg~~~t a cxnüpprtam va <strong>de</strong>l arte <strong>de</strong>l @o. é I k ha inventado un<br />

con buen gusto. Se ldama CCdar M h q y ~ archipiélag~ como <strong>de</strong>bi,%os haber sido <strong>de</strong>smientras<br />

estuvo en la nm dls~~~discrplinó a <strong>de</strong> el principio <strong>de</strong> bs tiempos.<br />

todos en la belleza y en el .%peto <strong>de</strong>l entorno iRmr re marcha con una obra apenas cocon<br />

iiniia r:lt;i,ghs y un coraje! que siempre le mmziila. Su crapittdo <strong>de</strong> r-otlcs eatd muy<br />

envidiamos<br />

yr <strong>de</strong>bajo Ur: la magnitud <strong>de</strong> sus enscfi~ y<br />

Eu el A~~w;fe <strong>de</strong> su infan.& apree&ó a ae sus pd~~hras <strong>de</strong> akrta.<br />

amar al Archipiélago atS9ntico <strong>de</strong>! qrs jmi En el adlugo aludido <strong>de</strong> 1990, el comisaxio<br />

udo w~amrsc. SU v&bn cosmopolita y su <strong>de</strong> la expcisjcih, el poeta y critico h h r ~<br />

!m áe pintor abstracto, respetado en las S%?-, blvu a $m incluir una selcccibn <strong>de</strong><br />

Estados Xc;liidou & 1- @os sesenta, frieron esc&c;3 <strong>de</strong> Gsr con sus i<strong>de</strong>as más ongiáales.<br />

sadcaáos pzm aímpme obsesivamente a Uno <strong>de</strong> m s textos tkncn un titulo que hoy se<br />

una tarea tic didioscd: A remear la reatrirdm~ Ik:a Cie siguifiado: "Vale la ptna vivir". Allí<br />

insular, a limpiar y a dar eq<strong>de</strong>ndor a la palabra MaKique reconocía su gran <strong>de</strong>bilidad: "Mi<br />

hortera <strong>de</strong> lcrs hombres sin <strong>de</strong>cerj* que xu- alepfíz <strong>de</strong> viW v <strong>de</strong>: mear continuamente mc la<br />

chillaron p ~ r !3 espida el fi~F


. - - .-- . - - - -~<br />

1661 -n!a se1 sepol ua ~alaui ua asic:adma L<br />

.lqoi u?!misap el e opuonb eq 011n3ro ns ap o!pw ug<br />

~p oiunpoi(epq -rueuq ue9 ap SEuIled 'olans lap uo!aeln3xlu sl ~ od siusumsia se3!iiq.iarlns apep!aqan e i?u!u~mua as<br />

.eimgaui ns ,<br />

sq 'eluSa8 e7 auy 3p elPS 'uoJJJ[J$ -aJd opuaipasns ysJ oiuo3 'sourpepnis anb ,.sdioi,. pepweuinq aisa ap ep?!iis a)uawlqriauisla e~isaowap bnb 'pep~u<br />

DWfl '066/ D S961 JP "'90 :03~nf sol E auausniia oii uo!mlod q mb eiad h onis~flo~d oiounap 13 lar\ le e2aqrn -m L ollnSio ap a1wa3g!u89ui IeJieal 12)<br />

UJ (y3a,q epeuituouap 'seueue3 ua 'saprah sor~edsa sapus~3 opuma 'sop el e souem se1 ueqza as 'soueui ms ua -a?* un u03 -p!dn)= h hvdxhoi ap 1<br />

anbuuepq les9 ~p uovdm eui!l[n el ap o queld e p eun ap sorqpa um m@ol L saiquarnala sapepm se1 u03 pEp!]UeJ (e) OPPJJ~ Eq a1qtuO:l m .l>iA<br />

ap o8o:gn p ua d e oix~r aiq (,) sapep-3 se1 J~¿~JC(V rTaugap as opusn~, .soll?u3~ 'SO!~LUI! saiqwoq ap euoupr opm) ~q sou anb opdn ap ouq!g!nba ¡<br />

-- a)rrau;cspa~d sa l~~lawoJ~ uo/saaold eyanugd m ap oiuapmuad la opuen3 mp%aui alsa ap so181s ap nuo[lnu 1 '<br />

S? Purínr.2 eS >; ocim 'sap:,pn- L soiqaiid sr\ DWW -1.G $2 3S:y ,< 'xJE~!]I~\~~ KUP~ ienp :e: opipaiua eq ou cxtwoi; ~;ue!:w,<br />

anh 'euuniou';i 3 pepi!!q!suasui qqia ap ~ILIOJU?. h epl?r;,ir\ 9:s :~t)mgwr:Ci c!1q .!;\:pt,! XI a':$ eÁ 'PW!!~? e: opoi aiqos E< m.! ?p~?p 01x3 ,I!:srqns eiec! o?<br />

.í ec.onilgriom trq n WLLW anb ua pvp -es 'iinin soi~ii:!~po:i o,uur> 21, op!luu; '~I'KII~ILII: o!;);>Lu pp oro!.i:qap la aitiL- -38yan1 h s?+qsadur?~ SBI YJI(*W ri.>.-v><br />

- A ' ~ s e; ap [!~?LFLLI el 2~ pilil;;rq~suocl ;a k r1i8~; xi o?iprad ~q anb !edvIP: 'S-. .13.,0.3 .( ienCin!p..u pep!i!qzsodnli: 123 X3p~?!aIl~?~ Mr,JaA[>C! iIVJ> 3[ al;><br />

rxrt E! r. .ti ?i 'iaq3nas-a vuad el S~PA -PtJ O~ili[Sli~ K. Pl¿!AP: 51":<br />

.,z Á cptriiiiap as 'ulu~'il;@~ :e opuedg --cpurqi.-q sqra rnaiuoa ap ZCC!L~ e-u? .!>A sowzocq JV zedmur 'II~~U U!P 3~ -iisw::r~ sqmr sepmrqc .,p >u% ncr.<br />

¿s!L'(I cm aí, ~!iia~sd KI sa i:uamnq a!mIsJ el anh oa~3 .qs+ un s qzJ ii;au ap I J-!A ap ulfirle !by 1<br />

,( e?r*lioi [a lapua~duros apand SS? 'J!q!al3Ui UVJ S5 'JI-S~Y ~!dold 11s JIN) 'soaii!fod STW?!S!S 's~u@G!~~J 'sap?p!]ril<br />

.oncd- oppnpa~ ,?m 1s u3 nl -np eied 'seius ~muqcj ercd 2~~311 el -0IrieU 'Sel?pUEq 'S'EJ~~UOJJ >p


7<br />

< .- *.<br />

-< -,. .-I<br />

CENTRO 1 S FJ E A '?:S.<br />

IN3-"\3RMAit?Ih di' la ciiünlla <strong>de</strong>l Premio Canarias fue a parar al<br />

na pane.<br />

grür CJ c:c;.,


8 ""1 g cb-?L<br />

.-g "O 2<br />

EBQC nyi g<br />

."E g;j gg.2-<br />

3.p-23 m < 5<br />

g&Y:+<br />

gz a 3 5 v<br />

20-, 5 E &C..<br />

5 - _<br />

u Q o = 5,551<br />

on=LC 3-<br />

. >w - oi E 3 2--<br />

~ z 3 , no- ~<br />

22-g Czu .=--<br />

o >-<br />

+ c . * - , ~ -<br />

h, $.; $:-<br />

.- a ~ u 27 =<br />

52 E - o % 5 E.+ 3 SE.-<br />

- W.p<br />

p 3 W G A<br />

o a = O+<br />

6 a ;aú$'!+ g-2<br />

C .-<br />

.- 0 55 e o> m--<br />

0.~4 a $ Y- ~<br />

o m n : 'oLO.,.,<br />

22.5 0.5 5 E? .<br />

ULCYI<br />

o o m g g C 2 o L<br />

5 :z .g '$ 5.g 2 --=<br />

eg .aa: 0 m 4<br />

" 0<br />

2 62 -<br />

a>;r*o , .- t: m .-<br />

5 S g-5 2 g.2.z 3<br />

M o E + , 7<br />

.2g 5" $,E"<br />

g .S m E a .o 2 g...:<br />

m . = s =S 5 5 5<br />

5 0 2 C g -<br />

s.5.2n<br />

e ><br />

'Uor<br />

u u<br />

o<br />

m u a E<br />

,gF.-<br />

ni g8 gg; .c..:<br />

a m, .c r ~ o , g g g - -<br />

52=i.'S5;<br />

2 ". a"-;<br />

-0 F, p0.i c--<br />

,-u U ,a2 gs c.t E<br />

$2 -.- u u*.?.?<br />

S g 2 " " a- o g.-<br />

m v. y<br />

~ 0 a 3 > e , $5po<br />

~ u. E<br />

,r! %S 8+0 c..<br />

E =


inc; que hCmm al%¿?&<br />

w t*, m todos 10s<br />

!' íi;e dile:,% dz su ~bra, el pnma:<br />

corituvto que tl.rvtt <strong>de</strong> esta iieira,<br />

!rjr;s <strong>de</strong> aquí. Y como yo mucha<br />

geiiie, la mayuna que creiamos<br />

~IJI: las Canarias, que <strong>Lanzarote</strong><br />

era m& &;á.<br />

Aun recuerao Izs imágena en<br />

?.V. <strong>de</strong> la obra <strong>de</strong> Jarr.ec7s y luego<br />

:x<br />

:yc:72;,<br />

3ic:nca dispu~sto a concjcer y<br />

accptar ttido aquallo bien hecho,<br />

qi:c t:,n/iese Ii funciófi <strong>de</strong> ri!ejorar<br />

!a i:napn, <strong>de</strong> esta "nuestrú isla".<br />

\' d;co nuestra, porque <strong>de</strong>s<strong>de</strong> qL;e<br />

a!j:r,~c?c fi::ra;ieos <strong>de</strong>cidimos qi;edanos,<br />

hsmos mado id nstiiraleza<br />

z!~r.~pia, ri paisqe y sl: iiu,<br />

s::s yntcs, sil cultura, su<br />

idiosi~crasia: renegando a SU vez,<br />

GC ver ¡as muchas eq~iivocaci~<br />

n& ci? pditiccs y arquitectzs, qce<br />

no h3r: querido guardar un or<strong>de</strong>n<br />

Iuridainer~tai, unas formas que<br />

nr~ no ;7aí:~1 dos!<br />

iAdj~:, ;;;m ziempre, adiós!<br />

Esteban Cabrera


-+, '?--<br />

.: 9 64,<br />

CENTRO I NSkTLAF2<br />

I N5-CaSEPMAC3 I OYVI JLJ'VEfi. 15. J-d<br />

KANz r t 1 2 C 3 T E<br />

Se fi~e el héroe cfe<br />

"Cada uno esfd solo sobre el soruz6,~ <strong>de</strong> !u tiem<br />

rraspasado por un rayo <strong>de</strong> sol: y <strong>de</strong> proz:o anochece''.<br />

Confieso, a estas alturas, que ia proyección que<br />

': héroes, mitos y fantasmas proyectad: en la ingenua<br />

1 naginacióii <strong>de</strong> la remota infancia reslilt6 ser mk bien<br />

ctraíia con respecto a la media <strong>de</strong> ccmpañrros <strong>de</strong> patio <strong>de</strong><br />

colegio. Nuestras batallas dia!écticas cocsistían eri <strong>de</strong>mbar al<br />

contrario tratando <strong>de</strong> canvericer que el riOpueato bóiido <strong>de</strong><br />

apá (que no era miís que un escueto "mini") corría cien<br />

sces mh que el <strong>de</strong> mi contrincante, o aquel 60 joven.<br />

,,znnmo <strong>de</strong> mamj era mucho más mu~culoso qGe :odos los<br />

varones <strong>de</strong> la fanii!ia <strong>de</strong> aquel otro qiie tenra rl hdbi<br />

manchado cuando no se alineaba la clac eíi grupo que tenia11<br />

1 I común la <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong> la superioriJa~Í <strong>de</strong> 10j héroes <strong>de</strong> la<br />

1 ,lección Marvel <strong>de</strong> colonnes.<br />

1<br />

Así. mientra la idolatría pueil !uctificaba <strong>de</strong>rroteros<br />

en favor <strong>de</strong>l Capitán Arnénca Thur. Ida Maia o el<br />

'qonibre Araña, uno <strong>de</strong>fien<strong>de</strong> a capa y espada a los -entonces-<br />

)venes mitos vivientes <strong>de</strong> Canarias. De esta iprnia. mi elenco<br />

i heroes se reducían a los nombre', <strong>de</strong> Pedro Gxcia Cabrera.<br />

Elfidio Alonso. Alfredo Kraus, o e: pro~~ir~ Césx Mannque.<br />

Del porqué <strong>de</strong> esta actitud fuera ava1'id;t por uii niño qge<br />

?en& alcanzaba lii década <strong>de</strong> exlsiencia es enigm~ que<br />

anca he podido resolver. Mientras la oh1ig:idü lectura <strong>de</strong>l<br />

lío Cid con tintes patnoticos propios "el :h:clo:ranquismo<br />

imprimía una cierta fortaleza agresiva er! cl zspiritii <strong>de</strong> los<br />

niños <strong>de</strong> aquel entcilces, quí: duda c;ioe. para mi algunos<br />

oemas -no todos, ciüro- <strong>de</strong> Gacía Cabycra me !,ahian a 12<br />

loria más enternecedora Mientras i!o se c.scuihaba otra cosa<br />

,ue las cancioncillas <strong>de</strong> Ennque y .ba. Ps:ciiis, o Id última<br />

<strong>de</strong> Teresa Rabal. uno opostaba a ciegas yer' el casset;e <strong>de</strong> los<br />

Saban<strong>de</strong>ños que teriíamos en el coche, o la irrip?t!hle versión<br />

ue .4lfredo Kraus realizó <strong>de</strong> las Sombra c1~i ;dublo, dc<br />

léstor Alaino. Y porque los pedagogos -a mi zxen<strong>de</strong>r- no<br />

iuvicron nunca una clar;i visicir. ne l ( ~ quc cnnsistia la<br />

imaginación <strong>de</strong> los niiios, rnienrras nos hacia coiorear<br />

1 iisitlis, arbolitos y campiñas con la caja <strong>de</strong> lapicitos <strong>de</strong><br />

olores "Alpirio". uno intuia ya la rxiitei.lci2 <strong>de</strong> ¡a ilir~tación<br />

iental <strong>de</strong>scubriencto las fomu qtie u:: gracioso prjsano<br />

profen'a en !os lienzos. o en la niágic;: readapt~ción <strong>de</strong>l<br />

pasaje a su origen, meáiantr las ticnicas o16 tiiP~11it;~~ O<br />

-5tral'alana. aun cuando pueda enteír<strong>de</strong>rse esto como uno<br />

gtil c irracional paradoja.<br />

En cierta ocasión tuve la oportiiniclad <strong>de</strong> confesarle<br />

lodo esto a un Mannque que, alejad^ d.¿. la observaci6n<br />

<strong>de</strong> la muchedumbre, o <strong>de</strong> la incesante presión <strong>de</strong> charas y<br />

iicrófonos, tuvo a bien <strong>de</strong>clarar su sorpresa rompiendo 11<br />

:ir. interrogándome cl ;<strong>de</strong> veras? <strong>de</strong> toda incredulidad. Con<br />

1 tiempo, y sieiiip:e que c~incidísiioi,. y!, apreii(!íii !os<br />

impresionantes resu!;ados que pue<strong>de</strong> produc:r Esa -tosa h9y -<br />

<strong>de</strong>sconocida sirnbiósis entre ut: y eztnrno. no ~oi:ie<br />

lemento inteeradoi. sino como integr;~nte <strong>de</strong> una mis gqe<br />

unoha nimera dc interpretiu la existencia. Su pecu!iar<br />

p;uiteísnio, nioleculu y cósmico a u:~ rnismo tiempo (que es<br />

<strong>de</strong> lo que se trata). forzaba a la conciencia a replan!ear;e<br />

nueva.. preguntas, en un clarísimo afán <strong>de</strong> realizar. por<br />

nésima vez, la trayectoria <strong>de</strong> la vida hacia su <strong>de</strong>stino. Ahora<br />

ue la ieoría es eclipsada por su redidad, nada miís <strong>de</strong>seahle<br />

sena prepuntarlz en estos precisos instanley por la intensidad<br />

<strong>de</strong> "esa" luz u oscuridad que lo enviielve.<br />

Aunque. claro. si <strong>de</strong> el!o atisbaia el mínimo<br />

resentin~iento. ni yo estaría escribiendo todas estas conjeiras.<br />

ni ustedrs esto hubieran leido nuaca.<br />

- -- . -. .. . --<br />

Por RAFAEL ARGEL DOM~NGUEZ<br />

Siempre<br />

Yo experimenté la sensación <strong>de</strong> que alguien, aparte<br />

<strong>de</strong>l gen!cno que abarrotaba el lugar, me seguia expresamenvi.<br />

Po: ianto nic fui escorando un poco, y tras virar la cabeza<br />

en inconioda postura y lanzar una mirada al s~slaire, le<br />

localice al fin. Venía con el terno color ala <strong>de</strong> mosca, corbata<br />

y cachorro haciendo juego, lo que quiere <strong>de</strong>cir que estaba<br />

!(:do cerrado <strong>de</strong> negro y con una expresióri en sti cara que<br />

jamás le mbia visto.<br />

Muchos veces les he contado <strong>de</strong> su exrravagante<br />

figura dc cara reganada. <strong>de</strong> sus camoninas, remangos y bicos<br />

quc eran uri coingleto reflejo <strong>de</strong> su modo <strong>de</strong> ser extrovertido<br />

pero dotado <strong>de</strong> retranca <strong>de</strong> zorrocloco, bullanguero, mataperro<br />

y mamalón. Entonces, cuando les relato a uste<strong>de</strong>s esta<br />

historia, e;.a un ser que sólo cxpresaba pena, una pena muy<br />

gian<strong>de</strong> que ira compartida por cuantos nos ro<strong>de</strong>aban. La cara<br />

iie maestra Pepe era lacara <strong>de</strong>l pueblo <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong> que iba<br />

a criterrar a si; hijo mis querido. De una serena belleza, sin<br />

;~iharncas y plena <strong>de</strong> serenidad.<br />

Poco a poco sc fue abarloando a mi lado, y<br />

ape~ufibr~dorne c! brazo con una mano nerviosa que causaba<br />

daño a veces. emprendimos como tantos otros la ~iibida <strong>de</strong><br />

la pequeña cuesta que conduce al cementerio <strong>de</strong> Haría. No<br />

knblnmos, no ~-~,:is hicinios preguntas, y tan solo prc)t;icomo<br />

con voz. íeniii: iba musitando por lo bajo:<br />

- ,Se murió don Sésa ...... se muri6 dori S& .... !<br />

Allí, cuando contemplamos la sencilla fosa don<strong>de</strong><br />

iba :1 ser cntcrrado, vimos como se Iiacía realidad uito <strong>de</strong> ios<br />

drseos dc Ccsar. Hacc poco tiempo, al hablar con Iirio <strong>de</strong> sus<br />

intimos colaboradores, <strong>de</strong>cía que cuando muriera no quería<br />

pompas y parafcrnalias, pero si ser enterrado cii su finca 8Jc<br />

Haría y en la tizrra. "Ya vcrás como se llena <strong>de</strong> flores", dijo<br />

con su cara siempre sonriente. No pudo ser, todavía, el que<br />

::pose en la finca, pero el pueblo llano, el que estaba preserite<br />

cn todo momento, intuyendo quizá ese <strong>de</strong>seo, tendió<br />

alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> la fosa los cientos <strong>de</strong> coronas que llcgaron en<br />

dos furpones. Una gran alfombra <strong>de</strong> flores multicolores<br />

rccibi6 el cuerpo <strong>de</strong> quien tanto dio a la Isla.<br />

Y no quiero seguir. no puedo continuar, por lo quc<br />

tíiricando el brazo <strong>de</strong> maestro Pepe. prin?ero a pic y luego<br />

cn cochc. salimos <strong>de</strong> aquel rebumbio. <strong>de</strong> aquella insaila <strong>de</strong><br />

gentes reunidas en homenaje a CCsar. Tras la multitudinaria<br />

<strong>de</strong>spedida <strong>de</strong> Arrecife, encontró en todos los pueblos <strong>de</strong>l<br />

caínino: Tahichc. Guatiza. Mala, Arrieta, Maguez, Haría y<br />

cualquier pequeño pap?. como los vecinos <strong>de</strong>l lugar sc<br />

Iiallaban en la carretera a dar ese adiós que no es <strong>de</strong>iinitivo.<br />

Eii Arrecife, asocados en nuesiro habitual refugio junto<br />

al Puenls dt Iüs Bolas. maestro Pepe seguia con su guineo:<br />

- ;Se murió don Sésa .... se murió don Sésa ..... !<br />

- Don <strong>César</strong>. maestro Pepe. estará siempre en<br />

L;inzarotc. Estará en esos <strong>Centro</strong>s Turísticos que llevaron el<br />

nombre <strong>de</strong> la Isla por todo el mundo; en sus cuadros, en sus<br />

obras. en esos paisajes con los que llenó sus ojos. en esas<br />

piedras <strong>de</strong>l camino. en las revueltas <strong>de</strong>l sen<strong>de</strong>ro ..... allí<br />

aiempre cstará <strong>César</strong>.<br />

Por eso. en cualquier momenio, a cada paso. me lo<br />

encontraré y le dire: ";Hola. <strong>César</strong>. hasta luego.....!"


unsarote ha m~~erfci<br />

Carta abierta a <strong>César</strong> Xkrrsiqu,~<br />

Querido Césx:<br />

Hace ya diez dños que<br />

nc sc rak nada <strong>de</strong> tí y quisie:d<br />

m e cilenta <strong>de</strong> los úii~rnoi<br />

Calos <strong>de</strong> tu Lanzmte qurndo.<br />

y- tan reptntinamecte dqacte<br />

Como hí ya Le temías,<br />

ahora <strong>Lanzarote</strong> es una rnacro<br />

c udad <strong>de</strong> doscientos m:l habi-<br />

!arites En Papagzyo, don<strong>de</strong> pr CILL~~T) slglie gobernando nuectro<br />

inefable Honoriu, se ha<br />

hecho una i1in:eiisa urbanizaión<br />

con :dscacielos casi a ia<br />

odia <strong>de</strong> las playas. Ahora tdüj las piayas <strong>de</strong> I,arizarort se pwecen<br />

a Benidcrm y Playa <strong>de</strong>! Icglés.<br />

En Arrecife, x ha ~Ueriado ct C:i;ir;.i: <strong>de</strong> Sm Cines, y se ha<br />

cazrinijdo un centro coinercial muy biiiro: fie;l.tts, ~>;scinos, jxdincltns,<br />

ron unrs calles estrechas 2 don<strong>de</strong> no Iiega la luz <strong>de</strong>bido a 1q ;dilira <strong>de</strong> las<br />

idficaciones.<br />

Ce tu querida piaya <strong>de</strong> kniari, ya oo cjscli: nada q-r si Farezca<br />

a io antiguo. Aiiora hay una graa Averida (Av~nida <strong>César</strong> Marhique,<br />

pxü mas inri) iiena <strong>de</strong> bares, restaurar~tes y tilgurios con música<br />

esíidzn!e nasta las tantas <strong>de</strong> 13 m':d~jka,ls. b'c. hay ni Un 1ncrti.o don<strong>de</strong><br />

se >umplan las nornias crbanis:;::, claro yiie ios principales<br />

accioristas <strong>de</strong> casi tdcs los iugurios son los Dimzs, Iionorios. etc.<br />

Pnr cierto que todos los años scn éstos quienes ci?tregan los premios<br />

"Cé?,tr Manrique" a la Defens* <strong>de</strong>l Medio Anbizn!e, con <strong>de</strong>cirt: que<br />

has:a <strong>de</strong>rrarnan sus lagimitas ti9 lo? diccursris ~corciándose <strong>de</strong> tí.<br />

Lcr certtrss tuiis~ic::~ <strong>de</strong>l <strong>Cabildo</strong> 5at.e ya niernpo que se<br />

arrerlduron a iiiios particulares (dice11 que. !estaferros <strong>de</strong> quienes te he<br />

noriibrad~). Ahora hay máqiijnas t:s?:lpm-~.i: tocadiscos, y creo que<br />

este no i.d pr no sé cuántos n:i!iijii~,s Gr: disilantes. Han rellciiado<br />

I '<br />

( 3 pis:iilts ~ y j$mc.c?s pa:;i cola:,: más mesas <strong>de</strong> restaurantt. Ya no<br />

van los tiyica coz0 antes, ~ li~ra hay tinas orqüestitas <strong>de</strong> alemanes y<br />

z veces h2s:a hacen bailes rJsos<br />

Las Mcntaiias <strong>de</strong>¡ Fuego eztári iienac <strong>de</strong> caminos por don<strong>de</strong><br />

circulan miles <strong>de</strong> coches a diario. A ii;s camellos les han puesto ropajes<br />

<strong>de</strong> colonnes y los camelleros vsn :ni; ciuisbas y r1:rbantes para darle<br />

Tias 4p:;riencia al ~rnbier,re. I!asis jd hcri :nrintado una montaña msr?<br />

y tuciii~hel; PZ:~ jit:llei car;?!n:.ai y !S:j!Les japar-ses.<br />

Eri la Lueva d,: los Ver<strong>de</strong>; iaí: nrcho varias cclraaus con<br />

ascensores y montacargas. y a ia cu~:va ;~?i:l:i:: ir han puesto 21 nombre<br />

<strong>de</strong> Teatro Natural <strong>César</strong> Mlin:ii;l,~ ;&n 21 que se celebra cada año el<br />

Festival <strong>de</strong>. Música H»rt,-ra dri i.ii:.í!l:i~:n Oíi:.!iral.<br />

3e1 Cas:illc ck San Jod h a ~:,I!LJO tus obras y en su lup han<br />

montado las cticinas <strong>de</strong>l Plan Insulix con fcl!os y planos <strong>de</strong> lo que quieren<br />

que ea <strong>Lanzarote</strong>. Más ríScaciel~s, más tugurim. más bares.<br />

Bueiio, <strong>César</strong>, creo con esti; itndrás bastante por hoy. Como<br />

verás Lanzarotc ha muerto, muriu hvy hace ya i!kz años y tantos que<br />

hemos llorado esa inuerte.<br />

Hlsia sienipre <strong>César</strong>, hasta sic!npre. Lrinzarote.<br />

Aun cuando h:ty tierras<br />

que nunca han tenido putemidad<br />

recoiiocida, eso no rids sirve<br />

ahora <strong>de</strong> consuelo, Laiizarote,<br />

tristemente dice ajiás a su padre.<br />

El hombre, el artista iiuminado,<br />

que con su palabra y su creación<br />

trazó, como buen padrt, el cornportamiento<br />

a seguir pur sus<br />

hijos, los habitantes <strong>de</strong> esta isla.<br />

El veinticinco <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong><br />

(992 <strong>César</strong> Manrique acabó, por<br />

la crueldad <strong>de</strong>l <strong>de</strong>stino, su onen-<br />

[ación como padre. La muerte lo<br />

separó <strong>de</strong> nosotros. Todo su<br />

intenso quehacer realizado hasta<br />

la fecha nos queda conio guía para<br />

seguir hacia <strong>de</strong>lante.<br />

<strong>César</strong> estuvo casado con la<br />

naturaleza, nuestra querida rna-<br />

&e, la cual, enfcnna, si-,~!e viva.<br />

Del amor profi~ndo CIN el que<br />

Cesar amó a nuestra madre nació<br />

nuestra conciencia <strong>de</strong> h:icer la isla<br />

<strong>de</strong> la magnífica manen que nuestro<br />

padre la concibió.<br />

<strong>César</strong> ya no está hl~, ncs<br />

abandonemos en la pena y el dolor<br />

y unámonos. cui<strong>de</strong>mos lo que<br />

siempre nos dijo que cuidhms y<br />

que es lo que ahord nos queda, la<br />

naturaleza, nuesba madre. Que no<br />

muere en un acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> absurda<br />

especulación urbaiústicii, el peligro<br />

más acusado para nuestra nadre. La<br />

nahvaleza viaja en un coche muy<br />

veloz conducido por nuestros politicos<br />

y en ci que nosotros. los<br />

ciudadanos <strong>de</strong> a pie estamos a bordo<br />

pza iiiisistir en la pnickncid y evitar<br />

una colisión con los robustos automóviles<br />

que conducen 111s amenazas<br />

que acechan nuestra isla.<br />

Lloramos la pérdida <strong>de</strong><br />

nuestro padre, el que nos <strong>de</strong>spertó<br />

ante la belleza <strong>de</strong> nuestra isla, con<br />

la tristeza que produce un incendio<br />

en ias cinco islas ver<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

nuestro archipielago y la <strong>de</strong>saparición<br />

<strong>de</strong> la arena blanca y dorada<br />

<strong>de</strong> las gran<strong>de</strong>s ploya: <strong>de</strong><br />

Fuerteventura.<br />

JJ. Romero Cruz


Una visión distinta <strong>de</strong>l adiós<br />

La mwtc <strong>de</strong> <strong>César</strong> Mmqce n ~s uerió a t&,s <strong>de</strong> !nste?a. ?P: IWOS<br />

momentos sentur,cts xiedo, ese rri:do <strong>de</strong>l rife zl que Ic han <strong>de</strong>iado solo en<br />

un mundo <strong>de</strong>masiado hostil. [A serisaciór! ck vacío, <strong>de</strong> que alge ccs faltaba<br />

sin <strong>César</strong> fue terriblenente dol~\ioss pxpt duele creer, sentir que tenemvs<br />

que ser responsiqies <strong>de</strong> i105oP;:s &i?lcri:os .<br />

<strong>César</strong> ya no aharii rrih ;a voz ccontra los <strong>de</strong>smanes, conb los<br />

rntemes creados que casi hm erier!~:ad) d ntiessa isla.<br />

Tendremos que hcer:o cnda urir cid nosotros y eso asutí! ...<br />

Nos planteainm sl!,pXhiri b fics'a en Favor & los oriim<strong>de</strong>s,<br />

quizás sencillamenie por inercia ... T&s 10s actos había;i sido suqxnd dos...<br />

A la hora en qxe rendija que tcc co~iei>~o illchi fiesta, alín 6scuti;lrra qilé<br />

hacer ... A! Gnal ?!cidirnos que la rn?s;na, pcr xr un acto cu!tuml, tendría que<br />

celebrarse.<br />

E~~nos conscientes cl: que nuesm ~titiid piia d3ñx !a iniagvrc<br />

<strong>de</strong> nuestra h.ociacijn, ér-mos cow,ienrps también & (;:re quizh :ii;<br />

recaudhmos fondos p.~r ia falta <strong>de</strong> asiF'~~;':ia, pero mimos que CESZ rnmcíii<br />

iodo lo contnrio a la paralización <strong>de</strong> li:~ actos c ~l~<strong>de</strong>~, que cn vez &<br />

eUo se iendná que hacer un esfuerzo rn uo:c~.ar y <strong>de</strong>sunriEar rrruchas mis<br />

actos <strong>de</strong> los pgrmados como homnaje a su constante empeño por acercamos<br />

la cultura y el amor a la naturaleza.<br />

<strong>César</strong> era un hanbe al qur le guiaba la luz, el coiw, la vida ...<br />

Creemos que í:I luto, sin6nimc <strong>de</strong> trl59~7,a, <strong>de</strong> ~scurihd. .. A éI Ic hilbirro<br />

horrorizado.<br />

Cc,>,,rxaienien:e celcbím~os ciicha fiestq conscirntes dc q:ie los<br />

fines y objetivos <strong>de</strong> la ~isrna krim ya diferentes ms'Uczs.<br />

Cada nota musical que sonó era un recuerdo cmccionack a sti<br />

persona y a su :ha. Nuestra piitaci6n <strong>de</strong> la Cimpaiia dr Difusióri <strong>de</strong> la<br />

Ley <strong>de</strong> Prctecciún <strong>de</strong> Animales. ya no sólo era el inieiito Oe <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r i: iia<br />

mismm, sino tanibién el intento <strong>de</strong> Icgar un mundo más solida~io con la<br />

naturaleza.<br />

Por todo ello queremos agra<strong>de</strong>cer la colabonción <strong>de</strong>l Pub<br />

"Parzlelo 22" y muy especialmente a toOos las músi~:js que hicieron posible<br />

este disótito. Fcro vn!irnte acto. Gracias Chema y Elen& Eiisa, Peb Alemán,<br />

Miguel ki-el, Alcj~c~kd, Fernando, René, h e ko:f Cam\.elo Metfina y<br />

Scramblcd kss.<br />

Nuesm) profuwdo agía<strong>de</strong>ciniirnirj ~~mbién a idas las personas que<br />

asistieron.<br />

El uw 6: Sepbembre <strong>de</strong> 1.730, inuínpen en Iímanfaya las tfnidas<br />

cr~~\:;oril.s ~:~lcánics +e scinbraron la <strong>de</strong>solación y el hambre.<br />

LWI los hemyp en que iodo escaseaba en Lanzanite, como fue habitual<br />

2 !c iugc L! tcda su historia<br />

!Lsta Sien entrados<br />

¡:S ~10s sesenta, los tiatntaii- 1 ,<br />

ks <strong>de</strong> 11s isla ;ivím~os <strong>de</strong> !u<br />

ir:-~i,l~e~ ~i~~j-,kq ).<br />

"3<br />

fa~n;s <strong>de</strong> pesca en rl wri!.i.<br />

ilcl!!C Plfricano.<br />

A Ckz Mmique,<br />

que ya st 112 recomi- en<br />

8iieva Ynrk Liohd~ di: t<strong>de</strong>iito<br />

pan ti <strong>de</strong><strong>de</strong>.sam;lio ciz las kllas<br />

as: se ie atojd la utopía (fe<br />

nr ixuf~ca en su rirrra.<br />

Ccsdc ni0o. Cesar<br />

había fiido ea su retina los<br />

dfeienks paisajes <strong>de</strong> su isla<br />

extraia. L a ~ o hcmm C:<br />

visijll! y cvnMmierit~ sabía:<br />

QL~E le que antaF,o fueron estériles volcanes, pan. 61 escoridím una<br />

keLc;z lTistznosa.<br />

Qus 10s resecm <strong>de</strong>siertos <strong>de</strong> jable encarnaban a la namaieza virgen.<br />

Q;lt 1;. t;erras <strong>de</strong> labrantío <strong>de</strong>l campesino lanzaroteflo cran su<br />

mejor mokic; picdrico; y qur la arquitectura blanca y ver<strong>de</strong> <strong>de</strong> los<br />

pueblos, con techos en fuma <strong>de</strong> "camella tuchida", reflej-i: n an una<br />

r:dhcs humil<strong>de</strong> en perfecta armonía con el medio.<br />

E1 f>esarrolio c~ltiiral vino acompañado con una nueva y<br />

<strong>de</strong>sccnocidu fuente <strong>de</strong> riqueza que era el iurismo. Había que combinar su<br />

ii~si:trüi!o, con el respeto <strong>de</strong>l hombre con el ecosistema canario.<br />

i:rris vivir en N:ieua York y otras capitales <strong>de</strong> mundo, Ctsar<br />

~t:?~:?dii5 que un super<strong>de</strong>sarrollo urbanístico empujaría al abismo <strong>de</strong> la<br />

;mf>r:za y li cc~nflictivi~dad social.<br />

Cesar intliía que la i<strong>de</strong>a "encanto lanzaroteño" se podía ven<strong>de</strong>r<br />

turhticanente no sólo por su sol sino por su naturaleza extraña.<br />

Si los iaruarotafics queremos ser consecuentes con la historia, éste<br />

es su legadc, qac a<strong>de</strong>más se encuentra recogido en nuestro Plan Insular '<br />

tie C.<strong>de</strong>nación <strong>de</strong>l Tzr~itorio; y qu:: i~:excusablemente tendremos que<br />

dcf~ii<strong>de</strong>r cori la fuerza d., su recuerdo, si no quereaiüs sucumbir ante el<br />

&¡I!TC<br />

Siría inj~isto elvidar la vertiente <strong>de</strong>l amigo, <strong>de</strong> la que quedan<br />

irü:cii:er:bl~~ consejos. Recuerdo sobremanera su especial <strong>de</strong>seo, <strong>de</strong> que<br />

~G~L'B ~;1 ~13~3 literaria: "Escrito en el fuego", que <strong>de</strong>beríamos leer todos<br />

los canarios, y a<strong>de</strong>aiás su fiase lapidaria: "El mayor negocio que pue<strong>de</strong><br />

hacer un país, es darle educación a su pueblo".<br />

Amigo <strong>César</strong>, sinceridad, humanidad, limpieza <strong>de</strong> la nurada,<br />

enBcga en cuerpo y alma a tu pueblo, pasaste por la puerta <strong>de</strong> la '<br />

humarGdad, la sabiduría y la sencillez.<br />

El pueblo <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong> y los amantes <strong>de</strong> la ~.aturalrza con<br />

SU sentir an6nin0, te han inscrito en el libro <strong>de</strong> la historia, como Hijo<br />

Querido <strong>de</strong> estas tierras que tanto amastes.<br />

Pedro <strong>de</strong> Quintana López


:>>JC:;~K, c 3?,r,<br />

iiace ya c~,?? ~iics qS,c no $6<br />

nad~ di; ,. :; q::is;l: :i 03::e<br />

cuenta <strong>de</strong> ¡tí', ~~lllm3.s da!os Ue<br />

ti; i-enzarot:. ~&e~;d-i, ~LIC !an<br />

re:xn:;nili-ieíle <strong>de</strong>jaste,<br />

Como ii; ya te ieirihs, ?hora<br />

iar;?aiote a5 :~na n:ci;!u "tidad<br />

<strong>de</strong> dosci6r,~os ríii! !:abitnnres<br />

En Papaaayc. dan?,? por c,:?r?O<br />

sigue gobcina~d0 -wcstro ineiabie<br />

H-i: orio, s.: 3s h:ít:ho l'ih?<br />

inníensa brba!l;i?ciin con :ascaci~iis<br />

csSi a 1s n:ilia dc; las<br />

playas. :i.!(?r; ii>!,;iv ióc p!<strong>de</strong>5<br />

cie Lanzáro!e -,P :,s:eccrt 6 benicorm<br />

y ,'>laya <strong>de</strong>; !n$Cs.<br />

Fn krrecifr?. sr? h3 telienado<br />

e! Charc~ 6; 541; GinPs, y se ha<br />

~~irl~Iru!d~ un (entra con!eiciai<br />

muy borii:~: In,?1:e;. ;:ir~i~as,<br />

iard~ncitos, cort urius cai;rs esirechss<br />

a don<strong>de</strong> :)O Iiegrc la luz<br />

<strong>de</strong>bido a !e nitiiia <strong>de</strong> las c~ilficaclon?b.<br />

De 11: que:;!,> ploys <strong>de</strong> Fama.<br />

ra ya no queda nads que se p&<br />

rezca a lo actiguo. Ahora hay<br />

tina gran ri'dck!a (Avenida <strong>de</strong><br />

C6sar Mariiique, pare mas inri)'<br />

llena L(e ares s. r~staurantcs y<br />

tugurios con música estri<strong>de</strong>nte<br />

hasta 1as:antas <strong>de</strong> Id ma,ri~g.;<br />

da. No hay ni iln me!ro ric,iUf?<br />

se curriplun la? norrnrrs si!~anlstica:;,<br />

claro que !.)S p:iiicipz-<br />

1s: accionistas


yo rrie estrmecí<br />

)I ?I dorar los sauces<br />

yo tarnbion llore<br />

i/ con las manos cruzadas<br />

me volví e:, silencio llorando<br />

LJI; Cesar<br />

sietp soiec hsñados por el At-<br />

;/.iit!,:3<br />

sic:e roci>s talladas por <strong>César</strong><br />

h4armrcqüo<br />

rliarnarite son las Siete islas<br />

G9la é! püIi6 y dafandió.<br />

1.8 risi!iralez¿ y el medio am-<br />

biente<br />

qiie con Pepe Dárnaso c~<br />

mentó<br />

Son Cicte Islas aoandonbdas<br />

a ia5 '11-1173s df3 DIOS<br />

#5 qiid d Gsñr !~%i?rique C) 03<br />

le inforrnC<br />

tecc,iddndole que en estas Is-<br />

las su ccrnetldo ya acab6<br />

Iec~rlocierido su labor que<br />

con tanto nrgullc<br />

en bíl vdi: '.ib !r2ba]o iealizó<br />

Dosú'c! el ssri:, <strong>de</strong> Anrahsm<br />

CQs9r F4ani iqus su obra verá<br />

ya que Pepe CBr~iaso su proyecto<br />

c c.i-!tln.iiar4.<br />

PIOS ilumine estas %e:


1~0<strong>de</strong>sptxmbredp 17%<br />

E immpmmTitna&~rilhs<br />

tcmich elltpcam voIcárllqw<br />

y%mhrm la ciedíxibn y<br />

d Wm. Eran los tiemp er qiir<br />

todo escaseaba en <strong>Lanzarote</strong>,<br />

07i71r) he PaSi~d a b largo <strong>de</strong><br />

toda ni h;,@wa<br />

IIma tm entradcm los años w<br />

mt3, lot; '~5til1tg <strong>de</strong> iz ida vivíam133<br />

<strong>de</strong> las ur* czxchas y<br />

ias fm-is <strong>de</strong> en el amtimnte<br />

auricano.<br />

A ~ 2s~ hhtmique, qut: y3 se le<br />

muna% m Nueva Yo& dotado<br />

&~0pm%1<strong>de</strong>samonB<strong>de</strong>las<br />

bdhma,sckar;tojalautuph<strong>de</strong><br />

Ser~3aa5utienrr<br />

De& &o, Lesar hbii fijado<br />

m SI retina km ¿ieri,~@ pisajes<br />

dc :iz? &: :MYaík?. cmlo hmbre<br />

& vjsik: y ccmrsno*&b sak<br />

10 q~ anG3 Cuaon as-<br />

pa e4 e9~01KkD<br />

~~hiff,<br />

k$ra T ~ ~ o s ; ~<br />

(%& 1- mam <strong>de</strong>mertcas <strong>de</strong> jable<br />

txuarTirirml 3 la ~1turaIaa virgal<br />

e: 1% tim* <strong>de</strong> lablanho <strong>de</strong>l<br />

m*?o -0 esati sü rM'<br />

jor maiaeb pidórL.; y que la ararI;mu~a<br />

'blíuica y \el<strong>de</strong> <strong>de</strong> los<br />

piebis, sn kcb ai forma &<br />

'cair~rflo alckiida', ~~ urra a-<br />

rk!:~;1 kc.~aiMe m p&.m mo&<br />

cc:n d tdo. EJ .it=~~)b ~dltUral\ho m-<br />

p5adom~linaruevay<strong>de</strong>scono-<br />

Cass$sIadcP <strong>de</strong> I~id."<br />

.dos6 LUIS M&F+WI Murtet.<br />

Vivo f?n el PciÍ~ni:o Cruz <strong>de</strong> Piedra.<br />

Caclaiiac estj rlr l.it.n, todos<br />

r!cs uriimoc al du-li~, Ha bni~ort:!<br />

don Césai Marii iqu:-; 2at;:sra,<br />

ecologistc, esculi!)r, piiiior. De-.<br />

fensor <strong>de</strong> las be!t%zas riaturales<br />

<strong>de</strong>l pueblo. Más en esta milndu<br />

cabe s61o adrnira.cióri, por tus<br />

obras fiaturales c;)no.;!das por<br />

lo",cl?,nsr!os y ~e~ctra:*j:?ras. Ha<br />

sido e! sirnbcio <strong>de</strong>l queblv.<br />

Sicrnpre te íx


Marimba, 'La AtlhIda9 y<br />

hleapm<br />

Tías<br />

Dentro <strong>de</strong> la t,orn?oraia ca<br />

nariz <strong>de</strong> Teatro pLra ir,aaat:fi<br />

jr'eves, a las 2k.70 hi,:as, evtn<br />

prcsista la put::.f : ,*II CSCCPS: e:;<br />

si T~latro <strong>de</strong> 2.3; ia 2ñ1~ r.les:ic<br />

ia Allantidu, a czrgo $:.ti grupa<br />

<strong>de</strong> teatro <strong>de</strong> rrafianets.s Mirimba'.<br />

La obra, t;ue basa su<br />

guión en un traba;o realizado<br />

sobre los textos originales <strong>de</strong><br />

Platón, se fundamenta en tres<br />

coor<strong>de</strong>nadas distintas.<br />

La primera <strong>de</strong> ellas en la<br />

obra grafsa <strong>de</strong>l pintor y escultor<br />

Cesar Manrique que ha ins-<br />

pirado ia esxnogafia y los<br />

personajzs. la ccgunda d:: las<br />

coor<strong>de</strong>nadas será la composición<br />

miisicai que estk realizada<br />

por Teíidg 3autista y 93sé L.<br />

Garcia. ir Lkiir:ti., ei trzba<br />

jo Qe ,.v;cq:-lgi;e-k!jri sobre el<br />

~i,to 62 1:. :?i::;i.i2. el cofiiiente<br />

perdido P.si, partknda<br />

<strong>de</strong> los t~.,:~~s o;iginairs dr Platóa.<br />

hasb llvgal a los .j!+nos<br />

<strong>de</strong>sc~brimiientos <strong>de</strong> la arqueo -<br />

logía, hstosia <strong>de</strong>l arte y geografia.<br />

Con este espectácuio<br />

reaE~t!do con marionetas, Manmba<br />

nos propone UR viaje<br />

por el mito siempre vigente <strong>de</strong><br />

la Atiántida.<br />

efu¿le,Gxr,enmamL-<br />

T quina mgíaa, algo aitmhca<br />

eray~rlolofiTe~<br />

quizá m el rnmto que más b?d.as<br />

fatta No ;mP,rta el <strong>de</strong>stino,<br />

em etam, serfis ?xhria. Tu fuerza<br />

se verá mul- p r dier,<br />

porQea,parrmilporun~Oa<br />

iCkárntm facsores para qx tiE<br />

sigas vivo! Qucn te dqe8 ya<br />

no pi<strong>de</strong> PX&GU, ni ante ti ni<br />

m, amos, fOdOS alaban=<br />

na;i;strcrsPerr~tÚqwedas,:úars<br />

I .jm;nk. Un rmhdc, ?dtk.rre cm<br />

w.it+u. I-kbz h.Io a Lm~zirc:~<br />

hair-<br />

CLL .*,A d o . Jr a Jmzarotc<br />

~aá w-. iiX~y:it\ píi&~~&,<br />

.a(tom, pje.-tEL\ vi.,xt T~xIw<br />

eran hijos tuya. ED is 3. <strong>de</strong>l<br />

f;!) gnm tdas SI22 pk&.as dt:<br />

iistillas y &1 <strong>de</strong> ddor pr tu<br />

!B,afcha hcl sihnra kis a.lkms<br />

mejor, pnp: estar& al &m<br />

&<strong>de</strong> cueqxe, & mes, <strong>de</strong> alma%%,<br />

entuislaEntodaspartes.<br />

Alejandro <strong>de</strong> Fez Laso<br />

LasPahas<strong>de</strong>GianCanaria<br />

La eedagia y <strong>César</strong> ii<br />

Manaique<br />

SARROSON pmmet~ estar hoy el <strong>de</strong>b2ie radiofóni-<br />

L , co que se celebrará d pati; <strong>de</strong> las seis <strong>de</strong> la tar<strong>de</strong><br />

en el Real Club Mctoris y que será tiansir~itido cor Rd- . I<br />

l j<br />

dio Nacional <strong>de</strong> España-Radio 5, en e1 9/' 7 <strong>de</strong> !a F M<br />

1<br />

!<br />

y en el 747 <strong>de</strong> la Onda Aledict, bajo la coovdinacion <strong>de</strong><br />

.José iur; Lbez Sa;rnp?~~to V dnc,ncs ?c.,h:~;en p?! I'<br />

133 COri:á:?~ii~(j~ q:~ ;eiBr, Larmelo Ps~:l~?. i8-e. ,< ('<br />

-5;<br />

1<br />

je:o <strong>de</strong> Ma:ic; A, siáírte, C:c;il~rg(; r \ Guriz:~lez &royo, a<br />

t i<br />

cal<strong>de</strong> <strong>de</strong> La Clip2,> (2in6; I).T reiiare5, ;;resiY?rmle lctc<br />

la asociacior, cr,~loc,sta LI C;~iiric>o, y Ca~los :+rdq:i~r, ii<br />

<strong>de</strong>cano <strong>de</strong> la sección <strong>de</strong> Lar Palrrlau <strong>de</strong>l í'oiqio d~ (v<br />

qur:ectos <strong>de</strong> Qna;ias La aisparrdad <strong>de</strong> cr<strong>de</strong>rias está<br />

garantinda y el <strong>de</strong>bate a b~en s ~ g será ~ ~ rica. ~ o La f:gwa<br />

dr <strong>César</strong> ba~nrique coniinúi pes enriqueciertdcnos<br />

ya q& ep torno a SU persoria y obra se sigue discutiads<br />

soSr$ ei m6s in:yorkUn& patri~r-anio <strong>de</strong> Cananas<br />

1 l


YER, día en el que Canmirjis s3 ccilmwia con el a-<br />

A bero <strong>de</strong> Cbar Marr:qis. r,csdroc k bmmm un sencillo homefiaje pubiic.a-&ct en ¡a serie \@lado 30be<br />

Canarias una ilustración <strong>de</strong>l Jordin <strong>de</strong> CaLius, ul-a<br />

<strong>de</strong> sus Úibmas obra? Nuestros :cc~orrs supteron ent-?n<strong>de</strong>l,<br />

más allí3 & la opoCtn~daa &A momento, 10 wr<br />

petendíamos, y así ncjs !u hií;ietc>n saber con si:? mcvs<br />

tras <strong>de</strong> afecto. Gratrtdd, qi~& eri este caso r;&s qhe en<br />

riinqún otro, se hFi, para t*rxios !os que sorros ra?ari&<br />

<strong>de</strong> tristeza, pcrac difííhc-p.te nns reciipe>e:aremos<br />

<strong>de</strong> la pérdida traumCtica <strong>de</strong> qtiitr: supo llenamos d3 orgulb<br />

con m vi<strong>de</strong> <strong>de</strong>d- a :U <strong>de</strong>fei-m oe ia.' a esiwcias<br />

<strong>de</strong>l Archipikhgo y <strong>de</strong> rc imscen<strong>de</strong>ncia cn el<br />

mirndo.<br />

E celebró ay8 en !a isla <strong>de</strong> El Hierro el üh Mrindid<br />

S <strong>de</strong>l Twismo que, w: cierto, rxs se o[V,dC) Ib Léwr<br />

ManPgue. El preci<strong>de</strong>~ale <strong>de</strong> la Ckimunidau eurSnome,<br />

Jer6nimo Saavedra, dijo que -un Día Mundial dsi 7úflsrno<br />

sM <strong>César</strong> es 6x1 día trist~, v es claro c;ua nos faka<br />

aiguien, alguien que se conMm6 en norte <strong>de</strong> nuestra<br />

p-.m@zd Pi.lente m- rqum pa ia qu6 W a sil r'iww-<br />

(a, a: irdsBClc! entj~aias~o y genial r,h'sra*. Sao%!<br />

dra se w.nnf-G alux!ic!o yr;r k;t auc.~rpch dsi y,~:r:?J ar<br />

Usm, a@ pm:ao ri¿- ¡o qltc, mlis I%L% W)&.&s $1<br />

sejm cl+\ T'JI.s~c). MI(JW! Zerslo, q-iien cienacó e! @r?pePc<br />

<strong>de</strong> <strong>César</strong> <strong>de</strong> ;undir la arqi18ectura ccxi el ent3ino<br />

do lo geqíafia Inscikr y sus críticas a aquelios que puáwon<br />

salvar la naturaleza y no lo kicidrfjn. sea<br />

:a mayor resi>onsabiiidad que rios ha <strong>de</strong>jado-<br />

'<br />

;<br />

un<br />

Hasta<br />

A Última V~?Z que b<br />

vi, no se cuindo,<br />

f1.e en !a ca!le (70ronei<br />

Hen?, eqilh-ia Cana!ej~s,<br />

Jc la ca~itai hrizaiot23a.<br />

'io DE undando<br />

~~CIF la acerz ii~iii~rda<br />

peqtafia iuryurieia <strong>de</strong> la<br />

marr,? Seai <strong>de</strong> Ici Funda-<br />

ción, me parece. Sach el k zo por ia ~~e,enn!;i!la.<br />

don<strong>de</strong> lo tenía apoyac!ct. Sobre la m2rc;lia me hizo<br />

una seíial <strong>de</strong> saludo y me dije adiós. *tiasta lue-<br />

go <strong>César</strong>!., le respondí. El universal pintor y pa-<br />

lifac6tico artista tenía la gran<strong>de</strong>za <strong>de</strong> sei también<br />

muy asequible. Manrique supo mantener siempre<br />

S viva la comunicación directa con la calle. Nunca<br />

se <strong>de</strong>sligó <strong>de</strong>l pueblo llano. Evitó introducirse en<br />

fm2I que le impidiese palpar la realidad<br />

cotidiana.<br />

Diceri que en ninguna . , (21: 13s rtwsiones <strong>de</strong>l arte<br />

en Esgifia eoa;,-c:3 ijr,o :i,ra dd Ea?. :que. ?i!~.--<br />

do se:, sot. iir: .+;:mfl:j 9; :ea^. es;rJj, ai<br />

i3i, cil 21 .2siet:tg<br />

:arito ,.'e los be:omos ir!íji~:_?n e! gtaGo & 92niaiidad<br />

sutire :~113 ¿es> is:,;d. ;¡ i'oc:creta, per:;<br />

sin fiinquna duda; eíl 13 fnceta <strong>de</strong> crear com;ie:.icia<br />

en Iá necesidad ce m'~bl~m tina arniíinica<br />

~3- ;e!aciCn con la I\lai~raieze. er;:al á e!i la cabza ae<br />

la i&la Está daio: en !mi cca:bl?gos no csbe una<br />

isia. KAznrique, comc nadie, supo establecer una<br />

simbiasis, casi perfecta. critre el arte y el entorno<br />

ei; 2:)s cornür;idad. ¿COI-r!o se incluy~


-s?Xcclab 3Aoid<br />

la »l!J~3 S.)!~(a3OL'i)3 ~ r b<br />

e al~~u0ci<br />

el owailuelunAv 13 ha ueu~aiq~b -",U -- e - oc;@t?&if)~<br />

-,- eci ou arib PUOZ<br />

3<br />

anb soan~6 sal ap qsaJ :e Jau<br />

-odo~d vp!p!3a~ aq .c.;a ~cd -t?z<br />

-si<strong>de</strong>un ap o a:le3 eun ap iig!3sd<br />

-iLuosap E¡ avk qr sgu JI aqep<br />

01 SO] 0pi6~3úl C\; c~~u~Iw~(L!I~/I.v<br />

ns Ep vlp pt?pi\lrliSOt~ 13 'olla e esad -uuepepni? S C J ~ ~<br />

Ci-!?!IiJE!b':! JVSÜ:] 3p aJqUO!!<br />

:t. &-& ey;z!-,.j ~ p > : : ~ ~ t J<br />

e:,l:,~;<br />

~t:;.~ii~i:k? ci ~13s ~!:~U;SSS!:! r!,, n~:~~sc:ui 1s sopepelsei! 3prs<br />

nc: dnb oj icjri ''_iqist?:lc, 't?{sa E ?V~ LIW~ s5nS~2 J ~ c L les93 el;.;iG [af!<br />

opeleda~d yiial ss!lJe la er~b os Jlianui en,S;?rl el ap zrei E so~ip<br />

-1i13sip 12 ~iri13~1 JBP ap opeoier: -tiadsvs uo~srii aiib K 'a$o~ezuel<br />

-1r3 la elas anS;!ue& !esa3 u013 (,a <strong>de</strong>jolloilesap as anb olsin<br />

- q ~ ~ i ie; - j ap ayetuasaidai un 'y -o:d eqelva ouisilnl lap jeipunpj<br />

elp (op !Ruc!zni;;su: ele6 el u3 e!a lap 'a~qwaildas ap LZ 'o5<br />

,e;opeüe6 e; ~a~ouo:, E' iep iriluop cpzsed la 'uo13e~qal33 ei<br />

'O~UILUO~ (ap Oi3E 13 'la 'U1~ic;fi-i a? snflolu uo,? anb sove sol<br />

-io!iaisoti .eied oijeq ap ale;\ u0<br />

L-i~.i4!!~Sap 'ZfjbC S]OiBZU€?7 OLYSiJ


CENTRO 1 N , >kz;<br />

INN3'rCPlFiMAC.:IC3W -J~~'~f~.F=<br />

-[.Ec<br />

L, ,& E.7 Y 1% 82 0 T E<br />

wgto una ex- semana <strong>de</strong>spiks <strong>de</strong>l iütimo encuefitro sobre la<br />

burbuja, me llama Jorp <strong>de</strong>s(:c &nzarote pra <strong>de</strong>cirme que<br />

Ctkar ha muerto. Uno siempre pieos que%a diir- eflrCi'entm a la<br />

mwrt~: -Id propia o la ajena- con eszi suerte <strong>de</strong> fo&?r dignidad<br />

que sea=@ los gran<strong>de</strong>s momentos. P C no ~ es cierto.<br />

AdiDa <strong>César</strong> entonces con gz~17~ <strong>de</strong> hacer unas <strong>de</strong>claraciones<br />

sobre<br />

"me<br />

no se qué asunto que edierrta a )m adiwos ahnente,<br />

o ser qwl día porque nia avión p.;uPia ya, pero ya a<br />

rni~~o. p&s IQ so, cesar nos acx;:npaiíé 2. :a pqiert2 q d -<br />

K~B; m m nwvo e~lcumkc~ g:m e:& semana que empie-<br />

W, que M? ppidirá Ser en e$;: vokál?.<br />

PG~W no ha <strong>de</strong> estar: ahora, unos y aAm daremos público<br />

c c s ~ <strong>de</strong>sceaso aBíc"~?l ai vo:ckr; <strong>de</strong> PU legado, y diternos lo<br />

i rtarite que es todo lo que hizo. U es cierto.<br />

T&q&do a papir dC ahora en e- w<strong>de</strong>b1c y Y~risu poquedad<br />

qm DM asiste en b v w y tras las <strong>de</strong>qddas, un2 yaquedad que<br />

a& time que wzr J 5t:r intimo ni con e! ser piibko <strong>de</strong> Ghr, su<br />

pmmwia será mi bq&i, y su hiaelb Taro.<br />

¿Y pmcue digo T*? por qué no naIqUier otro <strong>de</strong> SLW paisajes<br />

<strong>de</strong> magia?<br />

Rm ve&: pirata <strong>de</strong> la alquimia cin la 1w y <strong>de</strong> las piedras,<br />

maestro <strong>de</strong> ceremoniiEs <strong>de</strong>l grrari c-.~,víí <strong>de</strong> fuego y-aire, Cesar nos<br />

(r1sgad6 a tocb m aa corstruxrir, di iuurdcs unposibles.<br />

Porque no quien parece ser. En !.?r;Ld, t& su hrstoria se<br />

- a&cau cn uoa prversicín yiie tnc-ieHa sus actos con una<br />

t;,ma ~Si-gw%&a. Cesar bufre <strong>de</strong>l vicio <strong>de</strong> ia belleza, pero no<br />

<strong>de</strong> m!q&r beika: el reflejo <strong>de</strong> lo estético es en el el seguro<br />

reflejo <strong>de</strong> rsn ~brimieuto intimo, dr esa arrics utopía <strong>de</strong> la que<br />

aa riexonfiabB: rs una pxoi0n que le domina y que le pue<strong>de</strong> y que<br />

!e trantfomó en hombre <strong>de</strong> awi&fi 'malgre id'. Pero esa perversibn<br />

es la m& soportable, porque es la muleta <strong>de</strong>l arte, <strong>de</strong>l<br />

coriucimienta, <strong>de</strong> ia razbn in~tr~~i.~c~'bi~. La otra, la perversión<br />

<strong>de</strong> segtjrx -y por ello ~ aio -- e: mureio cenit <strong>de</strong> la escaramuza<br />

aial en dc.Em <strong>de</strong> 8% í&m rm6n (!e ctwaco, es el escándalo<br />

quc hizo &,>-S uu cipí4 kpctiblc, Lenial más allá <strong>de</strong> su pose,<br />

raitoic,qfa p4m pirp ww fin (IC -ír;3~~10<br />

Ta-ci <strong>de</strong> ToiIBche, d lugar qi- di@ para vi^ y que la muerte<br />

a poner punto 2 su ada, cs el monumento que<br />

fijarse a si oiismo como pieza <strong>de</strong> su tiempo.<br />

Two a'd mayor ejcmicio <strong>de</strong> h d z d jamás realizado por este<br />

fabrdte clc @kicri irraales. Por:jl;c en Taro, y eso no i>curre en<br />

oaoe mx


A nm?~ un grana.: <strong>de</strong> Oaíiarus. H3 ni,,^ro<br />

ur calero univcrc.~. iia muer!o ur, rr;li-<br />

Innie, un emanle. un ::r&ai(\;. U:? luciiador<br />

<strong>de</strong> Canarias. CSsar Manrque ha sido u:ic<br />

dr !% mas valicsm alislñ: :i~L>iSos ja~1:is<br />

.. . . 6,r. Canarias pero +a;ribi&i ¡.a sido una -le<br />

Y . * f cr;:nprometidas en la <strong>de</strong>imsa <strong>de</strong> una isias<br />

,i * ^. . ! o,;,(> mas gran<strong>de</strong> *.aior es su osi:;:ro~;.o na-<br />

!uril F: e un vis:m;r;c 'U,? S.-. !i aclo cr 82 .,-i o,. ?..IF<br />

el Museo <strong>de</strong> 4iiz Cr.n!?*r,sor6r.,:o <strong>de</strong> ILanraiole, e; MI-<br />

,ar,cr dcl 6.o. el I.i.go ivlariiA?ez. el .I-.dln ce C?c!us y un $asa '.da Ari.b:ic,a<br />

la proqa F;~ndac.idn Ma:ir!~iie son legados rnoinrtahs tiernos $~tdc(io a una iiguia vai!osisi:ria €1 arte. ¿: JIque<br />

nos Iia <strong>de</strong>]auc> psra uso, disfrute y loma tic :dn- .. 5-n~snio, 13ncoiocid y Car'otias as:án hoy <strong>de</strong> lulo. 4forciencla<br />

<strong>de</strong> cuantos hobian \ iisilan ssla Iieii;~ En 182 idnaGanenle su obre su cn?íier.c,a y sd compromisci<br />

dos con el laxairve mer,sale "1 aarrr ia n2!.~.d!eía 4 ncs q~edan como !estinior ';? El cie!cr homenaje qr;e<br />

cuyc cuidado <strong>de</strong>kmos eslar enIregx%s ii e;! c!Io ida ocdcrn-,c .,irn63r a su ini..?orta ser: ser fieles a sb+<br />

guridad baslanie :eor Su ern9ePo i~izo qJe Lanz,?rote<br />

sea cas: ;in l~,gar enwdiable Elos hizo aprenaer 3 arriar<br />

recal5 esfuer.


II<br />

I I<br />

1 i<br />

Se leyó er, !os Ja~neos un di~curso póstumo <strong>de</strong>l artista<br />

M. J. Alorlw 1 I<strong>de</strong>mpirm<br />

Arrecife<br />

El recuerdo <strong>de</strong> Char Marique<br />

fue la nota dodmnte &<br />

la gala dr-t Día Mundial <strong>de</strong>l<br />

Turismo que se celebro el pasado<br />

domingo, día 4, en el<br />

Auditorio <strong>de</strong> los Jameos <strong>de</strong>l<br />

Agua, r:ila semaua <strong>de</strong>spués ~e<br />

lo que estabj. ~;rsvtrt,o <strong>de</strong>bido<br />

al fall~ii~~ir~i~ <strong>de</strong>l attista lmzarotefiv<br />

e! pasado 25 <strong>de</strong> seprtiembre.-En<br />

e! acto, al que<br />

asistió el cc~nsejero <strong>de</strong> Turismo<br />

<strong>de</strong>l Gohierrc. <strong>de</strong> Canarias,<br />

Miguel Ierolo. entre otras<br />

personalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la isla, se<br />

presento d nuevo irnagotipo<br />

<strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong> reairado por<br />

<strong>César</strong> Mamiq~te antes <strong>de</strong> su<br />

muerte y w e1i0;o J la Reina<br />

<strong>de</strong>! Turisrr,o <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong><br />

1992, tít'ilo que iecriyó en<br />

Cristina Expósito Chceres, representando<br />

n Apartamentos<br />

Le Cucharas<br />

La gala <strong>de</strong>? nia biundial<br />

<strong>de</strong>l T~xismo estuve cargada<br />

<strong>de</strong> ernoi>ridd por !u? mnstantes<br />

acf$rer?clas a Cesar<br />

hda~quc.<br />

Ei presi<strong>de</strong>nte tlel Cahiido,<br />

Dimas Marlh, proricib uu<br />

alscurso aue ttn~nbihn estwo<br />

plagado di? aluiones a &,u<br />

Manrique y a su iohor en 1%<br />

isla <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>. En ese s?ntido41<br />

presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la primera<br />

corporación conejera señaló<br />

que había yne luchar para<br />

mantener e! ~?rs?.igio turístico<br />

que había al~%mdo hmote,<br />

máxime cuando Za alpicult-ua<br />

y la pea habían paedo<br />

a ser laliom t-esiduales y todos<br />

vivían &l turismo.<br />

Tras la inCe&ón <strong>de</strong> D-<br />

rnas Maizín, el consesro <strong>de</strong><br />

Tuirno, Miguel Zerolo, su-<br />

Jos4 Jrszii Rar~Lrzr :m el discurso <strong>de</strong> Chser. Apreciese el<br />

lagotipo eroaao PO: oi ~rtlsta.<br />

bió al ervenaria Dar2 ddi~a:<br />

unas palabras <strong>de</strong> muerdo a<br />

Cksar Manriqur, acabadas ¡as<br />

cuales. lieljó el írxomn:o<br />

amoti, o CP la m~:hi. !c, !*=tura,<br />

a imgo <strong>de</strong> Jcsd han Kaniiirr-z,<br />

&i Oi~t~liisa c,ue Cn&r<br />

Maririque ter& ;trc?;F.:~z ieer<br />

en 10s Jmects c~-E> muwo <strong>de</strong>l<br />

Día Muaciid dc! Fmámo, y<br />

que fue rd klthc di*;?.iiso a-<br />

crito [ver el diSwso ~ompleto<br />

en esta misma página!. La lectura<br />

tuvo como fondo la proyección<br />

<strong>de</strong> imágenes <strong>de</strong>l <strong>de</strong>-<br />

aparecido artista wuejero.<br />

Finalizado el discurso, se<br />

procedii, a la entrega <strong>de</strong><br />

premios a los Distinguidos<br />

<strong>de</strong>l T'nrismc, que sonstitu-<br />

yen el reconoc~miento a<br />

personas o entida<strong>de</strong>s cuya<br />

lebor ha potenciado el <strong>de</strong>-<br />

sarrollo turístico <strong>de</strong> Lanza-<br />

rore, y que este año recaye-<br />

ron en la empresa LTU<br />

Internationsl Ai,rwais, en el<br />

hostelero F~tdt~1-a Ruarte<br />

1<br />

Torres y en 1 p& <strong>de</strong> brtivo<br />

Puerto. Cat5r.0, S, ..


CENTRO 1 &- C-' %-,ULAW -; 'F'<br />

71:NEEORMAá,:'ECtr"G JJ7f7FP. :C fe, I<br />

BL4A N 23 AFZCDTE I<br />

Será enterrado @ni<br />

el cementerio <strong>de</strong><br />

Haría bajo tier~a<br />

volchnim<br />

D. R. / Idrapresi<br />

Arreciie<br />

TRÁGICA - i\/l!!ERTE DE CÉSAR MANRIOUE<br />

-- -<br />

Cesar Ma~ir~,lt:it ceri :;citerrado<br />

!ioy eii el c.,i-:eS,:;ii,1 dc<br />

Haria, muni~inio ~Iijri<strong>de</strong> vivía<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> hace lrcs aios. h r <strong>de</strong>seo<br />

expreso <strong>de</strong> Manriquc su cuerpo<br />

<strong>de</strong>scansari bajo tierra volcaiiica<br />

y no <strong>de</strong>ntqo <strong>de</strong> ningú:i nicho.<br />

según cxprr\:iroVi sus colaboradores<br />

m3s al!cgindos .<br />

El Ieretro con el cZ,erpo <strong>de</strong>l<br />

excepcional artistn dc fzn~a<br />

niundial saldrá. <strong>de</strong>s62 18 ti;ipilla<br />

ardicntc que sc Iic ins!alado cn<br />

'1 !i«spiial Geiir!al Jc 1,anzarolc.<br />

a p'iriir dc la 1in.i illciiils<br />

cuario <strong>de</strong> Id lardc y seíl :rasla- <strong>César</strong> Manriqve al lado <strong>de</strong> JorDnirrro Saaverii-a en 1s ina~~guracion d? una exposicibn <strong>de</strong>l ardado<br />

a hcinhros dcsd~ cl mis- tista en la Galeria Vegu~ta. en 1383.<br />

nio ceiiiro hospitálario a la<br />

Iglcsia <strong>de</strong> San G:n¿s r'~i?e sr<br />

realizara una niisa úe 'córp3re El Gobierno expreso su "profundo<br />

in sepulto' psia poslcrl~rincn~e<br />

<strong>de</strong>splazarbe hasid el r.c.,:snierio<br />

<strong>de</strong> Haiia don62 será er;frrrado.<br />

Des<strong>de</strong> el misino mi.mcn:o er: pesar" ante la pérdida <strong>de</strong>l artista<br />

que se conoció ¡a r.?licia di: ii:<br />

trigica muerte <strong>de</strong> CCsar Mrin- Saavedra y varios conscJ~?ros asistlru~i al entierro<br />

rique muchos <strong>de</strong> 10s poli!icos<br />

<strong>de</strong> Cdnarias han ~r.iin~iad~ Idcapres -- [das. neral".<br />

que se van a <strong>de</strong>splazar ha;!: ia<br />

El C.~Cic:ri?. en una nota LU obra <strong>de</strong> Manrlque consis!a<br />

<strong>de</strong> Lai~zarote para darle el<br />

Las Palmas <strong>de</strong> Gran Canati:<br />

cole;tiva. calificó la obra dc iituyen para el Gobierno "una<br />

úiti!no adioi al artisl.; . .4si, ha La rtiuerie dcl artista lar- Cisar Maiiriqoc coino "dc singular personalidad y un secoiifiri~iadc<br />

su asisiii;cia el zaruteiiu y Pi-cniic Caninas v ~ uni~~crrai" ~ i y exprcso su !lo distiniivo <strong>de</strong> la crcatividad<br />

presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l (hbierno Jr Ca- <strong>César</strong> Manriq~ic íuc coiioc!- 'profund-~ pcsar por tan scn- canaria". El Ejecutivo señala<br />

narias, Jcrónimo Saevedra: cl da ayer por el Ciokierno re- sihle pérdida para el inundo que los cananos dcben sentirtainhien<br />

artista j gran clzig! gional rn el tr'ins¿iir;o <strong>de</strong> iu social y cul!urel <strong>de</strong> Cana- sc orguilosos por el alcarice y<br />

personal, Pepc Dim:is.j; ::Ti habitual seii>n <strong>de</strong> los vi-:. ri,i:' . La plana mayor <strong>de</strong>l el rcnornbre universal <strong>de</strong>l arcomo<br />

otras fig~r35 <strong>de</strong>l mundo nes,


- -- -<br />

11 SqjUn acordó ayer ia Comisión <strong>de</strong> Gobierno a<br />

))<br />

i'<br />

11<br />

propuesta <strong>de</strong>l alcaldi - - --<br />

nombre al gcairque<br />

colaboradores <strong>de</strong> Cesar Manrique,<br />

esta promesa se ¡levara a<br />

li La Comisión <strong>de</strong> Gobierno ca- cabo siempre ;1 cuando se res-<br />

// lebrada ayer en el Ayuntamiento oete la vofclciad <strong>de</strong>! artista lanza-<br />

Ii <strong>de</strong> Santa Cruz <strong>de</strong> Tznerife <strong>de</strong>ci- roteño <strong>de</strong> preservar y conservar<br />

dió, fuera <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>i': <strong>de</strong>l di& y,á el entorno<br />

jl i; ~etici6;i <strong>de</strong>l aIcalor, ..lo:C! E~PI!IC; Fsta S!-,gu!: obra nia coltca-<br />

11 Gaicia Górnez, fa dt-?:lniíiir~i,ci45n da eri !o altc dr :a r;,r;:!!aria d~:<br />

que 3 :[:u10 p&,t~~:~; :iev:,r. u! ! azarstc y :-I Ay,i~itmie~to esta<br />

(1 nuevti parque maiiii30 ~ii!i- dispuesto a 11:butar la \9!~~f?d<br />

ii crucero, .--<br />

<strong>de</strong>l p ntor, exyesatlcf- a<strong>de</strong>rnás<br />

\!<br />

ii P. paFtir <strong>de</strong>;ahor,i, el Pa;q:!e<br />

su dispmici6n a colaborar czn<br />

I '<br />

Marítimo <strong>César</strong> Fdanrique hará<br />

los arqurtectiis para llevar a<br />

11 buen fin ei proyecto que <strong>César</strong><br />

gala <strong>de</strong> eslepaisaje naviero en-<br />

Manrique pensaba obsequiar a<br />

\? clavado en el corazón <strong>de</strong> la ciu-<br />

Santa Cruz<br />

(1 dad. Parael alcal<strong>de</strong>, esta <strong>de</strong>ci-<br />

En la misma reunión se apro-<br />

)j sión supone una continuaci6n bo, tarnbl€n fuera <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n <strong>de</strong>l<br />

en el quehacer que este artista día, el Impuesto <strong>de</strong> Btenes Inha<br />

llevado a cabo en Canarias. rnue~les, don<strong>de</strong> se verán afecta<br />

11 Matizó, a<strong>de</strong>más. que se tenia dos al cobro unos 83 000 reciprevisto<br />

una sorpresa por parte bos, suponiendo un montante<br />

<strong>de</strong>l artista, <strong>de</strong> ce<strong>de</strong>r una eswltu- total <strong>de</strong> 2 104 millones para el<br />

ra <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s dimensiones a Ayuntamiento en concepto <strong>de</strong><br />

esta nueva zona <strong>de</strong> Santa Cruz. recaudación Este impuesto vie-<br />

11 Para Jos6 Luis Olcina y Alfre- ne a sustituir al antiguo recibo <strong>de</strong><br />

'' do Arnigó, amigos y estrechos Contribución Urbana<br />

El recuerdo <strong>de</strong> Cksai Manrique<br />

fur la nota dominante <strong>de</strong><br />

ia gala <strong>de</strong>l Día Mundial <strong>de</strong>l<br />

i ~ksmo que ~ r: cc!eDrÓ e¡ pasado<br />

damkgo, di- 4, en c'l .4c$ituno<br />

<strong>de</strong> los Jameos <strong>de</strong>l Agua.<br />

??a el acta, el dirat~r VGeral<br />

<strong>de</strong> la Flmnhción y I~ereceru<br />

<strong>de</strong>l artista, J& luan Kamirez,<br />

leyó e! biscu:so que Ce~ar habia<br />

preparacñc3 para el díx <strong>de</strong> la<br />

conmeuiorac5hn, previsto Fat a<br />

e¡ 27 <strong>de</strong> agosto, dos dias <strong>de</strong>spués<br />

<strong>de</strong> encontrar h mrierte en<br />

un acci<strong>de</strong>nte cie circulaciiw.<br />

En ese texto póstumo, que<br />

LA PROVINCLA. reproduce<br />

íntegramente, Ma~que pedía<br />

a los canarios que siguinen<br />

manteniéndose alerta y vigilantes,<br />

"pues el futuro nunca está<br />

conseguido, lo tenemos que hacer<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el presente".<br />

-He ioí~o el1 el percdico que<br />

d aicn\@e quere ddr f;t nornbe<br />

<strong>de</strong> C&ar hxarmque a las ramblas<br />

<strong>de</strong> Mesa y khpez. No sé cho no se les cae :a cara <strong>de</strong> verpnza,<br />

poner el nombre <strong>de</strong> Cd= a<br />

la calle más swla <strong>de</strong> Las Paimas<br />

E! sefior alalae lo que <strong>de</strong>beria<br />

hacer es m& a los<br />

wos a hac~r la cxw a otro si<br />

tio y darse m paceíto a pie por<br />

la caik y cqw stmrmite ci<br />

9l0r, CQri eco sóio sc If: ~xerí? ia<br />

<strong>de</strong> 17zqgGwz2 dd eetrttee~<br />

rl nu!~Dar a Gsaí F4arlnq&, tln<br />

hcrntnu 4w 5- T;G,-j:: I-Gn~2:~jte<br />

fmpa, para pone&: su ~BV-<br />

&e a h ale más sucia ne esta<br />

caprhl-


I I<br />

X ENSULAR -7 h~ -, -L. '5;-<br />

1 NI~.-OH.MAC I oN 3 VEI*? 9 Y-<br />

LANZ ARCDTE<br />

El <strong>Cabildo</strong> preparará un homenaje<br />

11 internacional a <strong>César</strong> Manrique<br />

La Corporación insular preten<strong>de</strong> contar con el<br />

consenso <strong>de</strong> todas las fuerzas vivas <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong><br />

Domingo Rivero<br />

Arrecife<br />

El <strong>Cabildo</strong> Insular <strong>de</strong> Lan-<br />

zarote está estudiando en es-<br />

tos días la celebración <strong>de</strong> un<br />

gran hoincnajc con caráctcr<br />

mundial al artista <strong>César</strong><br />

Manriquc aunque para ello<br />

los representantes <strong>de</strong> la pri-<br />

mera corporación <strong>de</strong> la isla<br />

<strong>de</strong>sean contar con la partici-<br />

pación y el consenso <strong>de</strong> to-<br />

das las fuerzas vivas <strong>de</strong> Lan-<br />

zarote con el objeto <strong>de</strong> que el<br />

mismo no sea vea empañado<br />

con ninguna muestra <strong>de</strong> <strong>de</strong>s-<br />

contento por parte <strong>de</strong> los dis-<br />

tintos sectores <strong>de</strong> la sociedad<br />

lanzaroteña. Asimismo, los<br />

dirigentes <strong>de</strong>l <strong>Cabildo</strong> van a<br />

proponer a <strong>César</strong> Manrique<br />

para el premio Principe <strong>de</strong><br />

Asturias <strong>de</strong> las Artes.<br />

Al respecto, el vicepresi-<br />

<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l <strong>Cabildo</strong> dc Lanza-<br />

rote, Juan Carlos Becerra ha<br />

manifestado a I<strong>de</strong>apress que<br />

actualmente se están bara-<br />

jando siete iniciativas para<br />

llevar a cabo este gran home-<br />

naje popular, "aunque hasla<br />

el momento no quiero a<strong>de</strong>-<br />

lantar nada hasta que no nos<br />

reunamos con el director ge-<br />

neral <strong>de</strong> la Fundación CEsar<br />

Manriquc, José Juan Rainí-<br />

rez, ya que consi<strong>de</strong>ro que es<br />

él quien tiene que dar cl visto<br />

bueno a este acto". Al res-<br />

pecto, a lo largo <strong>de</strong> la maña-<br />

ria <strong>de</strong> ayer se estaban reali-<br />

zando las primeras gestiones<br />

entre los miembros <strong>de</strong>l Ca-<br />

bildo y <strong>de</strong> la Fundación para<br />

iniciar los preparativos <strong>de</strong><br />

este homenaje. --<br />

Unanimidad<br />

En este mismo sentido, cl<br />

prcsi<strong>de</strong>ntc dcl <strong>Cabildo</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>Lanzarote</strong>, Dimas Martín,<br />

afirmó el mismo dia dcl scpe-<br />

lio <strong>de</strong>l artista <strong>César</strong> Manri-<br />

que que la intención <strong>de</strong>l Ca-<br />

bildo era celebrar este gran<br />

homenaje aunque matizó<br />

que le gustaría que todas las<br />

iniciativas se tomasen dc for-<br />

ma unánimc por todos los<br />

partidos políticos <strong>de</strong> la isla,<br />

"y así la Comisión <strong>de</strong> Cultu-<br />

ra se va reunir para quc to-<br />

dos los portavoces <strong>de</strong> los<br />

partidos aporten idcas".<br />

Por otro lado, el Patrona-<br />

to <strong>de</strong> Turismo <strong>de</strong>l <strong>Cabildo</strong><br />

lanzaroteño ha suspendido<br />

provisionalmcntc la celebración<br />

<strong>de</strong>l Día Mundial <strong>de</strong>l Turismo<br />

que recordarán sc suspendió<br />

por el fallecimiento<br />

inesperado <strong>de</strong>l artista <strong>César</strong><br />

Manriquc. "Lo que está claro",<br />

señala Juan Carlos Bcccrra,<br />

"es que el próximo fin<br />

<strong>de</strong> semana no se va a realizar<br />

porque consi<strong>de</strong>ramos que todavia<br />

es muy pronto para<br />

ello". . .. .<br />

'Bn lo que se refiere a la<br />

iniciativa <strong>de</strong>l Ayuntamiento<br />

<strong>de</strong> Haria <strong>de</strong> construir un<br />

mausoleo para <strong>César</strong> Manrique<br />

en las inmcdiacioncs <strong>de</strong><br />

su vivienda, el presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l<br />

<strong>Cabildo</strong> ha señalado que se<br />

va a estudiar también la posibilidad<br />

<strong>de</strong> construir un monumento<br />

en el mismo lugar<br />

con la participación <strong>de</strong> todos<br />

los artistas <strong>de</strong> la isla. Al mismo<br />

tiempo, en el pleno extraordinario<br />

que se llevó a cabo<br />

el pasado sábado en el<br />

Ayuntamiento <strong>de</strong> Haría con<br />

motivo <strong>de</strong>l fallecimiento <strong>de</strong><br />

Manrique se acordó dar su<br />

nombre a la calle en don<strong>de</strong><br />

está ubicada su vivienda particular.


I<br />

CENTRO I LhJ SXI_XT,AR ,. y-> -.-? -!-A<br />

1 N1F'OaR.M -4C3 E ( bPq J UVEfi 31<br />

1-ANZ ARf371E<br />

Adib <strong>César</strong>, adiós<br />

No le conocí personalmente. pero hay porni a las que se le<br />

conocen a través <strong>de</strong> una simple imagen televisiva, o hs escucharles<br />

algunas pocas palabras. Y es así cconio foni:i nii imagen & C6sa.r<br />

I Muuique: rus obras. su msm amable, si, mensaje intacto Ueno <strong>de</strong><br />

liumanidad, su amor por la naturaleza. por !arzarok, por Canarias .... por<br />

(<br />

el mundo.<br />

Y es p esa doblemente triste para mi conwer la kbgicr muerte<br />

<strong>de</strong> este hombre. Por ?in lado, el sentimiento $&da <strong>de</strong> alpen que<br />

sizmpno consi<strong>de</strong>ré fundamental para Canarias en el actual momento<br />

1 hisibico Por omi. hahr perdido para siernprr !a oportunidad <strong>de</strong> conmerle<br />

y ratificar la i<strong>de</strong>a que siempre tuve <strong>de</strong> él como ~rsona y artista.<br />

<strong>Adiós</strong> <strong>César</strong>, adiós.<br />

"El legado Manrique"<br />

Con la <strong>de</strong>saparición <strong>de</strong> Manrique, Lmrak h;! ~rdido su más enérgico<br />

<strong>de</strong>femor. Su legado esp'itual, por encima <strong>de</strong> su herencia material, es In<br />

contribución más importante que ningrin ser vivo pue<strong>de</strong> legar 3 su prrehlo.<br />

En la fundacibn que Ueva su non&, en si10 obns arquitectónicas qüeda<br />

su mejor forma <strong>de</strong> hacer, y ello pre.;ci~&crido <strong>de</strong>l lugar que le toca ocupar<br />

en el panorma plásbco internacional. Ei kphtu Manrique, toda una forma<br />

<strong>de</strong> interpretar el medio, es su contri\?acióa nijr esc~mador~ para un pieblo<br />

que <strong>de</strong>be convertirse en el único inter!ocuíor válrdo, en el niás fiel valedor <strong>de</strong><br />

Lanzmte.<br />

Lsi particular forma <strong>de</strong> hacer rr,mriqiieña, mbuida <strong>de</strong> gnn<strong>de</strong>s dosis <strong>de</strong><br />

ingenio y talento, ha muerto con él. Ya no habi5, cbviamente, más obras <strong>de</strong>l<br />

artista, pero <strong>de</strong>ja "su" forma <strong>de</strong> hzccr, hezho mt6 perfectamente asuniible por<br />

sus here<strong>de</strong>ros.<br />

Con su muerte, la llegada & los .t.rcn~imieritos, que nidrica lo hacen<br />

op~n&nente, <strong>de</strong>be ruborizarnos a los que hrmos visto c6mo la persona <strong>de</strong><br />

Manrique, antes acnosiada, es eleva& a las más altas cotas, jcon aisna secre:a<br />

intención?.<br />

El Fqíritu Marnique, su legado espirib!al, <strong>de</strong>be se; mantenido vivo<br />

por la Fundación que tanto amó y apta y compromet,-rse cmo él lo hho,<br />

y el pueblo dr <strong>Lanzarote</strong>, tan <strong>de</strong>sconsi<strong>de</strong>rado a veces, <strong>de</strong>mosm, como durante<br />

su entierro, su inmenso respeto y reconocimiento. conWtiéndose en los celosos<br />

guardianes <strong>de</strong> estí isla tan Mgil.<br />

<strong>César</strong> ha mileno y habrá quienes prekr:dim haccrnos cite:, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> dg~n;i<br />

púbiica institución, que les correspon<strong>de</strong> hacerse cugo ac su legado espiirual.<br />

Nadie pue<strong>de</strong> mgme el dzrecho <strong>de</strong> sei su <strong>de</strong>positario nb qur La Fundación<br />

y el pueblo <strong>de</strong> Lanzamte.<br />

<strong>César</strong> ha mcerto pero no hay que olvidar que queh. aquí genk muy<br />

cagaz, con e! único interés <strong>de</strong> que es% isla dcmce los mayms índices <strong>de</strong><br />

dignidad, como <strong>César</strong>, quena.<br />

<strong>César</strong> ha muerto, pero quedan Im que con él se <strong>de</strong>jaron la piel por esta<br />

tiern. Nuestro <strong>de</strong>bes, ahora, cuando esta inn?ema tristeza <strong>de</strong> paso a la serenidad,<br />

<strong>de</strong>be ser el appamos en tomo a aqtiellos que <strong>de</strong>fiendan la utopía Manrique.<br />

Las impi~c~t"s dc honorts y reconocimientcs <strong>de</strong> algunas publicas<br />

f instituciofies hue!eri a r;.,F;fia y opr?ü~smo; kben'a d<strong>de</strong>s verguenza.<br />

Maniiel Perdomo Aparicio<br />

En el torrente: di: litera<br />

vida y <strong>de</strong> las cosas irnpe<br />

O creer que no existía.<br />

el vaior <strong>de</strong> su cbra que va<br />

nuesSos recursos<br />

Jerónimo S<br />

Todo otro <strong>de</strong> bondad es una<br />

la integra9611 posible <strong>de</strong>l medio y <strong>de</strong> la voluntad<br />

/ <strong>de</strong> su '.iiriidad apabullante ... .<br />

Estamos en <strong>de</strong>uda con él. Con la nenerosida<br />

qiie habla Jlian Cruz, contagiada <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su-~anzar<br />

diversos corfines. Si alguna vez hay que argurnent<br />

univenal <strong>de</strong> los canarios, siempre tendremos<br />

iinportanl:: ha prendido su llama vigorosa, <strong>de</strong> m<br />

no resu!te difícil distinguir su sello -incluso se p<br />

proijnos en snantes <strong>de</strong>l arte.<br />

terreno -paradójicamente- esta mis libre. Es ahora-c<br />

obligación <strong>de</strong> seguir sus pasos.


11<br />

CENTRO 1 N- 5-3 U L A n.. 1.h -, --. :. r<br />

INFOIEMA.CIC,I.Si .JLTVEI?%'IX.,<br />

LANZ..AEZOTE<br />

El adiós a <strong>César</strong>. LOS Ianwrotcños dieron sot,rada<br />

niucstras <strong>de</strong>l cariño que le tenían a nuestro genial artista. De nianera<br />

niultitudinaria, el pueblo concjero <strong>de</strong>spedía a Manriquc en la mayor<br />

maiiifesiación <strong>de</strong> duelo <strong>de</strong> toda la Iiistoria <strong>de</strong> Lanzarolc. Ovaciones <strong>de</strong><br />

aplausos que se repitieron a lo largo <strong>de</strong>l funeral, sirvieron para<br />

<strong>de</strong>mostrar el agra<strong>de</strong>ciniicnto <strong>de</strong> la población laiizarotcñ;~ a la labor<br />

reali7;ida por el hijo predilecto <strong>de</strong> los conejcros -no Iiacc Talh que<br />

ninpna hislitución lo nombrc para que lo sea- en nuestra isla. Nuestros<br />

lectores se quedarían asombrados si le dijeramos la cantidad <strong>de</strong><br />

llamadas y cartas que hemos recibido en nuestra redacción intcresándo-<br />

sc, direcia o indircclamente, por el asunto <strong>de</strong>l Tallcciniicrito <strong>de</strong> Manrique.<br />

Sin duda, nunca nadie ha sido tan querido por el pueblo Innzarotcño<br />

como <strong>César</strong>. Por cierto, que si querenios que el recuerdo dc Manrique<br />

que<strong>de</strong> vivo, las instituciones oficiales <strong>de</strong>berían ayudar cii lo que sea<br />

rieccsario a la Fundación que lleva su riontl)rc pucsto qiic cs cl alnia <strong>de</strong><br />

Maiiriquc en la tierra. Lo <strong>de</strong>rii;ís esli muy bicn, pcro iio cs, ni niucho<br />

nienos, suficiente.<br />

Homenaje en el Torrelavega<br />

El pr6ximo doniingo, día 4 dc octubre, tcndrií lugar ;I las I? dc la<br />

mañana cn los saloncs dc la Socicdad<br />

dc Cultura, Rccrco y Deportes<br />

Torrclavcga. uii iicto <strong>de</strong> rccoiiocimicnto<br />

dc nicriios a la I;ibor rcalitada por<br />

los íundadorcs y aiitiguos socio5 <strong>de</strong><br />

núiiicro quc en la asaiiiblca gcncral dcl<br />

pasado 30 dc agosto fucrori riornbradob<br />

socios dc Iioiior dc diclia sociedad. En<br />

este acto sc Iiari ciitrcga <strong>de</strong> los diplonias<br />

<strong>de</strong> Iioiior a un total <strong>de</strong> 22 socios,<br />

<strong>de</strong>stacando el qiic >c ic va a Iiaccr a<br />

rítulo póstumo a CCsar Manriquc al ser<br />

;sic uno dc los socios I'undadorcb Jc I:I<br />

socicd;~d Torrclavcga. Hay quc rccordar<br />

quc cstc acto tuvo quc scr suspcndido<br />

el pasado domingo con motivo dcl fallcciriiiciito <strong>de</strong>l iirti~ta Iiiiiz;iroicño;<br />

al quc sc Ic Iiabia invitado para que recogiera sil diplorii;~.<br />

.................. ..........................................<br />

<strong>César</strong> irreal<br />

Así es el tiempo, ya ha pasado<br />

una semana y este otoño crudo lo<br />

recordaremos siempre los<br />

conejeros.<br />

La muerte <strong>de</strong> <strong>César</strong> Manrique nos<br />

ha <strong>de</strong>jado a todos con un senti-<br />

miento inquieto, nos ha <strong>de</strong>jado<br />

<strong>de</strong>sconcertados. Cuando alguien<br />

cercano se nos muere siempre<br />

nos <strong>de</strong>sconcierta, una incógnita<br />

profunda nos azota a los vivos y<br />

cada uno la aplaca poco a poco<br />

como pue<strong>de</strong>.<br />

Parece irreal imaginar que Cesar<br />

ya no estará entre nosotros, que<br />

ya no escucharemos sus prontos<br />

cargados <strong>de</strong> <strong>de</strong>nuncias siempre a<br />

su manera. Como encajar que ya<br />

no está quien influyó tanto en que<br />

apreciáramos y respetáramos la<br />

naturaleza y quien nos hizo com-<br />

pren<strong>de</strong>r y diferenciar lo importan-<br />

te y necesario que es vivir en<br />

annonía con el medio ambiente.<br />

Quizá, él pensó que era inmortal,<br />

quiza no. Lo cierto es que siem-<br />

pre habló <strong>de</strong> la muerte con la<br />

misma alegria y entusiasmo con<br />

que habló <strong>de</strong> la vida. Yo no puedo<br />

hacer lo mismo.<br />

<strong>César</strong> hubiera preferido otra muer-<br />

te más tranquila, mis dulce y que<br />

no hubieran sido los hierros <strong>de</strong> su<br />

automóvil los que se clavaran en<br />

su cuerpo, fue cruel. Su tumbasin<br />

embargo fue tierna, un manto <strong>de</strong><br />

flores, una estela <strong>de</strong> aplausos y<br />

la tierra le dijeron adios para<br />

siempre.<br />

<strong>César</strong> no tiene sustituto, somos<br />

nosotros ahora los responsables<br />

<strong>de</strong> velar por nuestros espacios.<br />

<strong>César</strong> fue ban<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> peligro que<br />

se posó allí don<strong>de</strong> se cometiera<br />

una injusticia urbanística. Ahora<br />

que <strong>César</strong> no está, es tarea <strong>de</strong><br />

todos levantar la voz cuando la<br />

especulación no trate nuestro<br />

entomo como es <strong>de</strong>bido. Esta<br />

sera tal vez una forma <strong>de</strong> superar<br />

su muerte.<br />

Mónica González


- . - -- _ _ _ _._.___p<br />

- .- --.. - ---------.A- ~ .. l!<br />

i<br />

f!<br />

/l iI<br />

Tenemos que seguir manteniéndonos alerta<br />

1. :<br />

; r<br />

i i<br />

i!<br />

il uando se me planteó la creación<br />

C<br />

CÉSAR MANRIQUE (*)<br />

pia, inteligente, <strong>de</strong> calidad <strong>de</strong> ~ida,-~ue fui especialmente invitado por mi labor<br />

I \<br />

<strong>de</strong> una imagen unitaria y sintética fomente los signos <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntidad y que en <strong>Lanzarote</strong>. Durante las sesiones <strong>de</strong><br />

I! para promocionar visualmente la suponga, al mismo tiempo, una oferta trabajo y en las conclusiones, se recogió<br />

j! isla <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, se me agolpan impre- turística cualificada que genere bienes- la conveniencia <strong>de</strong> reaccionar contra la<br />

)i siones que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la infancia han alimen- tar social y estabilidad económica. Esa homogeneización <strong>de</strong> <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r el frágil<br />

1.<br />

tado mi alma: la luminosidad potente ha sido mi apuesta y la <strong>de</strong> otros muchos medio insular, <strong>de</strong> respetar la integridad<br />

I!<br />

;; <strong>de</strong>l sol, la luna dibujándose en la trans- que han sumado sus voces a la mía. Por <strong>de</strong>l territorio y <strong>de</strong> armonizar el paisaje<br />

parencia <strong>de</strong> las noches, y sobre todo, <strong>de</strong> ella he alzado el grito y a ella he <strong>de</strong>dica- con una arquitectura basada en la trai!<br />

li color y la textura volcánicas. Durante do, con gusto, no pocos esfuerzos y dición local.<br />

mi trayectoria artística, la sustancia <strong>de</strong> tiempo.<br />

El congreso <strong>de</strong> Sicilia fue organizado<br />

!; su naturaleza ha permanecido inaltera- Pero tenemos que seguir mantenién- también para alertar a los gobiernos y<br />

! S ble en mi memoria alumbrando el espí- donos alerta y asumiendo una respon- autorida<strong>de</strong>s ante el <strong>de</strong>terioro que las<br />

i i<br />

ritu <strong>de</strong> mi obra, tan estrechamente liga- sabilidad colectiva en la que las autori- islas <strong>de</strong>l mundo están sufriendo. La mada<br />

a este territorio. Son elementos da<strong>de</strong>s tienen un papel fundamental. No sificación, el crecimiento incontrolado,<br />

¡i esenciales <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, que he querido <strong>de</strong>bemos <strong>de</strong>sfallecer, hay que seguir la estandarización, la ruptura con la<br />

; i recoger con motivo básico <strong>de</strong>l imagoti- a<strong>de</strong>lante, estar vigilantes y mantener i<strong>de</strong>ntidad cultural son elementos que<br />

jj po: el sol, la luna y el volcán arrojando viva la conciencia critica, pues el futuro provocan la <strong>de</strong>strucción <strong>de</strong>l atractivo<br />

fuego. Juntos, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahora, se converti- nunca está conseguido, lo tenemos que <strong>de</strong> las islas, precisamente por el cual se<br />

li<br />

rán en el signo que i<strong>de</strong>ntifique a nuestra hacer <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el presente. De cualquier convierten en lugares requeridos por los<br />

1,;<br />

isla.<br />

modo, me siento satisfecho <strong>de</strong> que en turistas. Se trata <strong>de</strong> hacer convivir la<br />

,:; Mucho tiempo y trabajo a todos los buena parte <strong>de</strong> la isla haya calado esa industria turística con la <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong>l<br />

\ 1 niveles nos ha costado sacar <strong>Lanzarote</strong> conciencia <strong>de</strong> respeto, <strong>de</strong>sarrollo armó- territorio y <strong>de</strong> la cultura propia. Y esa<br />

,, <strong>de</strong> su anonimato y <strong>de</strong> su pobreza. Hoy nico, integración y sensibilidad ecológi- convivencia es posible, pero, sobre<br />

!I ya po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>cir que se han puesto las ca, culminada en un Plan Insular <strong>de</strong> todo, es necesaria, obligatoria para no<br />

!\ bases para crear una nueva mentalidad or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong>l Territorio, que nos sir- vivir <strong>de</strong> espaldas al futuro. En Lanzaroque<br />

comprenda que las intervenciones ve <strong>de</strong> legitimo marco <strong>de</strong> referencia, al te tenemos marcado el camino a seguir,<br />

que se produzcan en la isla tienen que que <strong>de</strong>bemos nuestra total fi<strong>de</strong>lidad, por eso estamos en la obligación moral<br />

estar orientadas por la visión <strong>de</strong> futuro respeto y salvaguarda activa. <strong>de</strong> <strong>de</strong>nunciar los atropellos que se coque<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> los orígenes ha impulsado la La necesidad <strong>de</strong> intervenir en las islas metan, y <strong>de</strong> no comentarlos. Es la Única<br />

recreación <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>. Y en esa nue- <strong>de</strong>l mundo mediante planificaciones ri- manera <strong>de</strong> evitar errores irreversibles.<br />

! i va mentalidad no caben las barbaries gurosas que sean fi<strong>de</strong>s a su peculiar Por ello, quiero acabar <strong>de</strong>nunciando<br />

i? especulativas, las construcciones estan- idiosincrasia cultural y medio ambien- algo que afecta a nuestro paisaje. Ustei<br />

darizadoras, el <strong>de</strong>terioro <strong>de</strong>l paisaje y el tal fue puesta en evi<strong>de</strong>ncia en el Con- <strong>de</strong>s saben que la arquitectura popular<br />

] ! ocultamiento <strong>de</strong> nuestra cultura. Se tra- greso Internacional que a tal efecto fue <strong>de</strong> la isla ha sido el mo<strong>de</strong>lo que he<br />

ta <strong>de</strong> vivir <strong>de</strong> cara al futuro, contribu- organizado por la Unesco y celebrado propuesto para las nuevas construccioyendo<br />

a construir una alternativa lim- en Sicilia el pasado mes <strong>de</strong> mayo, al que nes <strong>de</strong> viviendas. Pues bien, la unifor-<br />

~-7=z______zzzz= -==- . -- - - -- -. - -- -- - . -- -. -.-----e---<br />

L-.=:-----<br />

!i<br />

midad, limpieza e integración que el ij<br />

color blanco presta a nuestras viviendas<br />

y al paisaje insular se están viendo alte- Ji<br />

,,¡<br />

radas por numerosas casas que tienen<br />

;;<br />

sus pare<strong>de</strong>s pintadas <strong>de</strong> crema y <strong>de</strong> rojo !;<br />

los planos <strong>de</strong> cuatro aguas <strong>de</strong> sus azo- !;<br />

teas. Estas cosas, que a simple vista<br />

j;<br />

pue<strong>de</strong>n parecer sin importancia, contri- j;<br />

buyen a romper la línea <strong>de</strong> belleza y <strong>de</strong> :!<br />

personalidad <strong>de</strong> estilo que nos hemos j:<br />

trazado para nuestra isla y en la que :!<br />

prácticamente todos participamos <strong>de</strong> ::<br />

un modo y otro. Porqve no <strong>de</strong>bemos<br />

olvidar que la isla es nuestro patrimo- ;;<br />

nio colectivo y el legado conjunto que i:<br />

<strong>de</strong>jamos a las generaciones que nos si- i:<br />

!!<br />

gan.<br />

:!<br />

Y <strong>de</strong>nuncio este hecho por creer que :; "<br />

<strong>de</strong>bemos tener ese rigor positivo para el<br />

<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l prestigio <strong>de</strong> <strong>Lanzarote</strong>, <strong>de</strong> ' I<br />

11<br />

tal modo que día a día se fortalezca nues- ií<br />

tra industria turística <strong>de</strong> mano <strong>de</strong> una \i<br />

mayor calidad y ejemplaridad. Ello supo- !I<br />

ne un esfuerzo colectivo y una actitud<br />

positiva <strong>de</strong> constante alerta. Vivimos tan I i<br />

corto espacio <strong>de</strong> tiempo sobre este plane- ' ,i<br />

ta que cada uno <strong>de</strong> nuestros pasos <strong>de</strong>be<br />

estar encaminado a construir más y más //<br />

/(<br />

el espacio soñado <strong>de</strong> la utopía. ConStniyámoslo<br />

conjuntamente: es la única ma- 1;<br />

nera <strong>de</strong> hacerlo posible.<br />

;/<br />

Muchas gracias. !;<br />

-. ii<br />

ti


11<br />

Excmo. <strong>Cabildo</strong> h~sullar clie Lainzarote ,<br />

COh,ILINlCADO lNS"~i'I'UClON~\l~ 1'01t ICI, l~~\l~l~l~~Cl~lIl~N'1~O<br />

1lC CFSAlt hlAN1UQUP;<br />

r<br />

La trágica y prccipiiiida inucrlc tlcl ;irlisi;i uiii\~cixil, CCsnr Maiiriquc, Iia supiicsio garii In isla <strong>de</strong><br />

L;iiiziiro.ic la pbrdicl;~ iricparablc <strong>de</strong> iiii ciudiitl;iiio qiicritlo y i~csl)cr;ido por totlo uii pucblo que Ic Iiabíri erigido<br />

cii Uiiil cspccic <strong>de</strong> guía y aliiia úiiica <strong>de</strong> Iri isl;~ dc I,;iiiL;ii.otc.<br />

La irisle pbidida tlcl uiiivcrsal ;irlisla, clc iiii gr;iii Iioiiihi,c, qiic se Iia dcsviviclo pnin coiivci-tii a la isla<br />

<strong>de</strong> Laiizaroic cii uiia licri

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!