03.08.2013 Views

Los costes directos de un paciente asistido en la consulta externa ...

Los costes directos de un paciente asistido en la consulta externa ...

Los costes directos de un paciente asistido en la consulta externa ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

4<br />

J. M. Negro Álvarez 1& ,<br />

T. Murcia Alemán 2 ,<br />

C. Aparicio García 3 ,<br />

J. Hernán<strong>de</strong>z García 1 ,<br />

R. Ferrándiz Gomis 4<br />

1 Sección <strong>de</strong> Alergología.<br />

Hospital Universitario "Virg<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> Arrixaca". Murcia.<br />

2 Sub-Director <strong>de</strong> Sistemas <strong>de</strong><br />

Información y Evaluación.<br />

H.U. "Virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Arrixaca".<br />

Murcia.<br />

3 Jefe <strong>de</strong> Servicio <strong>de</strong><br />

Evaluación. H.U. "Virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Arrixaca". Murcia.<br />

4 Director Ger<strong>en</strong>te. H.U.<br />

"Virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Arrixaca".<br />

Murcia. & Profesor Asociado <strong>de</strong><br />

Alergología. Facultad <strong>de</strong><br />

Medicina. Murcia.<br />

Correspon<strong>de</strong>ncia:<br />

J. M. Negro Alvarez<br />

C/ Valle nº 7<br />

30120. El Palmar.<br />

Murcia.<br />

E-mail: jnegroa@meditex.es<br />

Revisión<br />

Alergol Inm<strong>un</strong>ol Clin 2005; 20: 4-9<br />

<strong>Los</strong> <strong>costes</strong> <strong>directos</strong> <strong>de</strong> <strong>un</strong> <strong>paci<strong>en</strong>te</strong> <strong>asistido</strong><br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>consulta</strong> <strong>externa</strong> <strong>de</strong> alergología <strong>de</strong> <strong>un</strong><br />

hospital <strong>un</strong>iversitario<br />

<strong>Los</strong> recursos sanitarios son limitados, por lo que es preciso i<strong>de</strong>ntificar los auténticos<br />

g<strong>en</strong>eradores <strong>de</strong>l gasto con el fin <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r optimizar los recursos.<br />

En <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>te publicación se <strong>de</strong>scribe <strong>la</strong> estructura <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong> Alergología<br />

<strong>de</strong>l Hospital Universitario "Virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Arrixaca" <strong>de</strong> Murcia (España), el área<br />

sanitaria <strong>en</strong> <strong>la</strong> que son at<strong>en</strong>didos los <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos y los productos sanitarios<br />

finales que g<strong>en</strong>era.<br />

Parti<strong>en</strong>do <strong>de</strong>l presupuesto ejecutado durante el año 2003, y utilizando <strong>la</strong> contabilidad<br />

analítica, se calcu<strong>la</strong>n los <strong>costes</strong> <strong>de</strong> los productos sanitarios g<strong>en</strong>erados<br />

(primeras visitas, sucesivas y diversas <strong>de</strong>terminaciones analíticas) por dos <strong>de</strong><br />

los Grupos F<strong>un</strong>cionales Homogéneos (GFH) <strong>de</strong> los tres que <strong>la</strong> compon<strong>en</strong>, a saber,<br />

el GFH <strong>de</strong> Consultas Externas y el GFH <strong>de</strong> Exploraciones Complem<strong>en</strong>tarias.<br />

Como conclusiones cabe <strong>de</strong>stacar que el actual sistema <strong>de</strong> gestión analítica: 1)<br />

proporciona información y ésta <strong>de</strong>be <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er vali<strong>de</strong>z para el clínico; 2) es necesario<br />

i<strong>de</strong>ntificar verda<strong>de</strong>ros g<strong>en</strong>eradores <strong>de</strong> gastos <strong>en</strong> el microcosmos <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

clínica diaria que permitan <strong>la</strong> reasignación <strong>de</strong> los recursos; 3) hace posible correcciones<br />

que permitan tomar <strong>de</strong>cisiones para ejecutar <strong>de</strong> forma óptima el presupuesto;<br />

4) <strong>la</strong> gestión clínica y <strong>la</strong> analítica <strong>de</strong>b<strong>en</strong> <strong>de</strong> caminar al <strong>un</strong>ísono con el<br />

fin <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r tomar <strong>la</strong>s medidas necesarias para optimizar los recursos.<br />

Pa<strong>la</strong>bras c<strong>la</strong>ve: Consultas <strong>externa</strong>s. Alergología. Contabilidad analítica. Primeras<br />

visitas. Visitas sucesivas. Grupo F<strong>un</strong>cional Homogéneo (GFH). Exploraciones<br />

complem<strong>en</strong>tarias. Costes.<br />

Direct costs <strong>de</strong>rived from the healthcare<br />

assistance of a pati<strong>en</strong>t in an ambu<strong>la</strong>tory<br />

allergology service of an University<br />

Hospital<br />

Health resources are limited. So, it is necessary to i<strong>de</strong>ntify the real costs g<strong>en</strong>erators<br />

to optimize resources.<br />

In the pres<strong>en</strong>t article we <strong>de</strong>scribe the structure of the Allergy Unit of the University<br />

Hospital Virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Arrixaca from Murcia (Spain), the health area in<br />

which allergic pati<strong>en</strong>ts are assisted, and the final healthcare products it g<strong>en</strong>erates.<br />

From budget carried out during 2003, and using variable costing, costs of g<strong>en</strong>erated<br />

healthcare products (first visits, next visits and diverse <strong>la</strong>boratory tests) by


two of the three Homog<strong>en</strong>eous F<strong>un</strong>ctional Groups (HFG),<br />

i.e., HFG from Ambu<strong>la</strong>tory Service and HFG from Complem<strong>en</strong>tary<br />

Tests, are estimated.<br />

As conclusions it can be remarked that the curr<strong>en</strong>t system<br />

of variable costing: 1) provi<strong>de</strong> information, and that this<br />

information should be valuable to the health professionals;<br />

2) it is necessary to i<strong>de</strong>ntify the real costs g<strong>en</strong>erators in<br />

the daily clinic microcosmos that allow reallocation of resources;<br />

3) it makes corrections possible in or<strong>de</strong>r to take<br />

<strong>de</strong>cisions to optimally carry out the budget; 4) clinic and<br />

analytic managem<strong>en</strong>ts should r<strong>un</strong> in t<strong>un</strong>e to implem<strong>en</strong>ting<br />

the necessary measurem<strong>en</strong>ts to optimize the resources.<br />

Key words: Ambu<strong>la</strong>tory services. Allergology. Variable<br />

costing. First visit. Next visits. Homog<strong>en</strong>ous f<strong>un</strong>ctional<br />

groups (HFG). Complem<strong>en</strong>tary tests. Costs. Health services<br />

portfolio.<br />

INTRODUCCIÓN<br />

El Hospital Universitario "Virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Arrixaca" se<br />

<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra ubicado <strong>en</strong> <strong>la</strong> pedanía <strong>de</strong> El Palmar a <strong>un</strong>os 5<br />

Km <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad <strong>de</strong> Murcia.<br />

El complejo, inaugurado <strong>en</strong> 1975 y reformado reci<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te,<br />

está formado por 10 edificios (Policlínico,<br />

Hospital <strong>de</strong> Adultos y Urg<strong>en</strong>cias, Hospital Materno-Infantil,<br />

Hospital <strong>de</strong> Día, Anatomía Patológica e Investigación,<br />

Pabellón <strong>de</strong> Doc<strong>en</strong>cia y Dirección, Au<strong>la</strong>rio, Almacén<br />

G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> Suministros, Mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to y Servicios G<strong>en</strong>erales<br />

y Lavan<strong>de</strong>ría) y <strong>un</strong> C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Especialida<strong>de</strong>s ubicado<br />

<strong>en</strong> el c<strong>en</strong>tro urbano <strong>de</strong> <strong>la</strong> ciudad. Des<strong>de</strong> 1987 existe <strong>un</strong><br />

conv<strong>en</strong>io <strong>de</strong> co<strong>la</strong>boración con <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Murcia.<br />

La Unidad <strong>de</strong> Alergología <strong>de</strong>l H. U. "Virg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

Arrixaca" presta asist<strong>en</strong>cia a <strong>un</strong>a pob<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> 266.382 habitantes.<br />

Todos están c<strong>en</strong>sados <strong>en</strong> <strong>la</strong>s Áreas Sanitarias I y<br />

VI <strong>de</strong> <strong>la</strong> Com<strong>un</strong>idad Autónoma <strong>de</strong> <strong>la</strong> Región <strong>de</strong> Murcia.<br />

La p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> <strong>de</strong>l hospital es <strong>de</strong> <strong>un</strong>os 3.819 profesionales,<br />

<strong>de</strong> los que 511 son facultativos especialistas (excluidos<br />

los MIR) y <strong>de</strong> ellos 5 son alergólogos. El número <strong>de</strong><br />

MIR es <strong>de</strong> 256 distribuidos <strong>en</strong> 38 especialida<strong>de</strong>s.<br />

El jefe <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unidad <strong>de</strong> Alergología <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> jerárquicam<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>l subdirector médico.<br />

Al ser los recursos limitados, cada día se le da más<br />

importancia a optimizar los gastos. A<strong>un</strong>que cada día se<br />

publican más estudios <strong>de</strong> <strong>costes</strong> <strong>en</strong> alergología, nos ha parecido<br />

interesante aproximarnos a ellos aplicando <strong>la</strong>s herrami<strong>en</strong>tas<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s que actualm<strong>en</strong>te disponemos <strong>en</strong> <strong>un</strong> hos-<br />

<strong>Los</strong> <strong>costes</strong> <strong>directos</strong> <strong>de</strong> <strong>un</strong> <strong>paci<strong>en</strong>te</strong> <strong>asistido</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>consulta</strong> <strong>externa</strong> <strong>de</strong> alergología <strong>de</strong> <strong>un</strong> hospital <strong>un</strong>iversitario<br />

pital <strong>un</strong>iversitario. No exist<strong>en</strong> datos fiables <strong>en</strong> nuestro país<br />

a este respecto, y somos consci<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> que son difíciles<br />

<strong>de</strong> calcu<strong>la</strong>r con precisión <strong>de</strong>bido f<strong>un</strong>dam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te a los<br />

sigui<strong>en</strong>tes motivos:<br />

– En <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los casos faltan datos y estadísticas<br />

fiables.<br />

– Muchas veces se obti<strong>en</strong><strong>en</strong> por extrapo<strong>la</strong>ción <strong>de</strong><br />

los <strong>de</strong> otros países.<br />

– Hay <strong>un</strong>a gran diversidad <strong>de</strong> sistemas sanitarios.<br />

CARTERA DE SERVICIOS<br />

La cartera <strong>de</strong> servicios que se oferta es:<br />

• Consultas <strong>externa</strong>s.<br />

• Hospitalización.<br />

• Pruebas cutáneas:<br />

– Prueba <strong>de</strong>l prick.<br />

– Cutirreacción.<br />

– Intra<strong>de</strong>rmorreacción.<br />

– Prueba <strong>de</strong>l parche.<br />

• Exploración f<strong>un</strong>cional respiratoria.<br />

• Pruebas <strong>de</strong> provocación a:<br />

– Medicam<strong>en</strong>tos.<br />

– Alim<strong>en</strong>tos.<br />

– Aeroalérg<strong>en</strong>os.<br />

• Cuantificación <strong>de</strong> proteína catiónica <strong>de</strong>l eosinófilo<br />

(ECP).<br />

• Cuantificación <strong>de</strong> IgE sérica:<br />

– Total.<br />

– Específica.<br />

FUNCIÓN ASISTENCIAL<br />

La f<strong>un</strong>ción asist<strong>en</strong>cial se realiza a través <strong>de</strong>:<br />

A) P<strong>la</strong>nta <strong>de</strong> hospitalización<br />

La <strong>un</strong>idad <strong>de</strong> hospitalización se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> <strong>la</strong> seg<strong>un</strong>da<br />

p<strong>la</strong>nta <strong>de</strong>l hospital <strong>de</strong> adultos y ti<strong>en</strong>e 4 camas asignadas.<br />

La visita médica es <strong>en</strong> horario matinal <strong>de</strong> l<strong>un</strong>es a sábado. El<br />

resto <strong>de</strong> <strong>la</strong> jornada los <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s son at<strong>en</strong>didos, <strong>en</strong> caso necesario,<br />

por los facultativos <strong>de</strong> guardia <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> medicina<br />

interna (2 miembros <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> y 2 MIR). La<br />

información a los familiares se realiza tras el pase <strong>de</strong> visita.<br />

B) Consultas <strong>externa</strong>s<br />

Las <strong>consulta</strong>s <strong>externa</strong>s están situadas <strong>en</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nta ba-<br />

5


J. M. Negro Alvarez, et al<br />

ja <strong>de</strong>l policlínico. Están constituidas por 4 consultorios, <strong>un</strong><br />

<strong>de</strong>spacho médico, <strong>un</strong> área administrativa y <strong>un</strong>a sa<strong>la</strong> <strong>de</strong> espera.<br />

Se pasan simultáneam<strong>en</strong>te cuatro <strong>consulta</strong>s diarias <strong>de</strong><br />

l<strong>un</strong>es a viernes, <strong>en</strong> horario matinal. <strong>Los</strong> <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s que acu<strong>de</strong>n<br />

por primera vez los cita el Servicio <strong>de</strong> Admisión y <strong>la</strong>s<br />

<strong>consulta</strong>s sucesivas <strong>la</strong> auxiliar administrativa <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>consulta</strong>.<br />

Cada facultativo ti<strong>en</strong>e programados 15 <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s /día<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>consulta</strong>s 2, 3 y 4 (2 <strong>de</strong> primera visita y 13 <strong>de</strong> visitas<br />

sucesivas) y asiste a<strong>de</strong>más <strong>la</strong>s <strong>consulta</strong>s que surg<strong>en</strong> sin<br />

cita previa. En <strong>la</strong> <strong>consulta</strong> 1 se v<strong>en</strong> diariam<strong>en</strong>te 6 <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s<br />

<strong>de</strong> primera visita. En el<strong>la</strong> se asist<strong>en</strong> <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s remitidos<br />

por:<br />

• At<strong>en</strong>ción Primaria <strong>de</strong>l Área <strong>de</strong> Salud (AP).<br />

• Urg<strong>en</strong>cias.<br />

• Inter<strong>consulta</strong>s hospita<strong>la</strong>rias.<br />

• Especialistas <strong>de</strong>l área (ORL, pulmón y corazón,<br />

neumología, etc.).<br />

• Profesionales <strong>de</strong>l hospital y familiares <strong>directos</strong>.<br />

• Unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> alergología <strong>de</strong> otros hospitales.<br />

Durante el año 2003 se asistió a 2.602 <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s <strong>de</strong><br />

primera vez (el 64,18% procedían <strong>de</strong> AP) y a 14.124 <strong>de</strong><br />

visitas sucesivas (coci<strong>en</strong>te sucesivas/primeras = 5,43). La<br />

<strong>de</strong>mora media fue <strong>de</strong> 15,29 días, y a finales <strong>de</strong> año quedaban<br />

115 <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s <strong>de</strong> primera vez p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> asist<strong>en</strong>cia.<br />

Actualm<strong>en</strong>te están imp<strong>la</strong>ntadas <strong>la</strong>s sigui<strong>en</strong>tes guías<br />

<strong>de</strong> actuación:<br />

• Urticaria crónica.<br />

• Sospecha <strong>de</strong> alergia a beta-<strong>la</strong>ctámicos.<br />

• Intolerancia a medios <strong>de</strong> contraste yodados.<br />

• Rinitis alérgica.<br />

• Indicaciones <strong>de</strong> cuantificación <strong>de</strong> IgE sérica total y<br />

específica.<br />

• Alergia a <strong>la</strong>s frutas y los frutos secos.<br />

Están imp<strong>la</strong>ntados los sigui<strong>en</strong>tes consejos para los<br />

<strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s:<br />

• Consejos para <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos a los ácaros.<br />

• Consejos para <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos a los pól<strong>en</strong>es.<br />

• Consejos para <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos a los hongos.<br />

• Consejos para <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos a <strong>la</strong>s caspas y<br />

epitelios <strong>de</strong> los animales.<br />

• Consejos para <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos a <strong>la</strong>s cucarachas.<br />

• Consejos para <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos al látex.<br />

• Consejos para <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos a Anisakis simplex.<br />

• Consejos para <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s alérgicos a los v<strong>en</strong><strong>en</strong>os <strong>de</strong><br />

los him<strong>en</strong>ópteros.<br />

• Consejos para los <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s con <strong>de</strong>rmatitis atópica.<br />

• Prohibiciones farmacológicas para los <strong>paci<strong>en</strong>te</strong>s<br />

6<br />

alérgicos a los fármacos (por grupos farmacológicos).<br />

• Cartil<strong>la</strong> <strong>de</strong> inm<strong>un</strong>oterapia.<br />

Se dispone <strong>de</strong> los docum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> cons<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>to Informado<br />

para:<br />

• Pruebas con medicam<strong>en</strong>tos.<br />

• Provocaciones inha<strong>la</strong>tivas bronquiales:<br />

– Específicas.<br />

– Inespecíficas.<br />

C) Sa<strong>la</strong>s <strong>de</strong> pruebas alérgicas<br />

Las sa<strong>la</strong>s <strong>de</strong> pruebas alérgicas están situadas <strong>en</strong> el<br />

policlínico <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l recinto <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>consulta</strong>s <strong>externa</strong>s <strong>de</strong><br />

alergología. En el<strong>la</strong>s se realizan pruebas cutáneas (prueba<br />

<strong>de</strong>l prick, intra<strong>de</strong>rmorreacciones, pruebas <strong>de</strong>l parche y fotoparche),<br />

espirometrías, naso-reacciones (PNIF), rinomanometrías,<br />

oftalmorreacciones y administración <strong>de</strong> inm<strong>un</strong>oterapia.<br />

Se utilizan diariam<strong>en</strong>te (<strong>de</strong> l<strong>un</strong>es a viernes) <strong>en</strong><br />

horario matinal.<br />

D) Sa<strong>la</strong> <strong>de</strong> provocaciones<br />

Sa<strong>la</strong> situada adj<strong>un</strong>ta a <strong>la</strong> UCI <strong>en</strong> <strong>la</strong> 1ª p<strong>la</strong>nta <strong>de</strong>l hospital<br />

<strong>de</strong> adultos que se utiliza <strong>en</strong> jornada matinal los l<strong>un</strong>es<br />

y miércoles (pruebas a medicam<strong>en</strong>tos) y los jueves (provocaciones<br />

inha<strong>la</strong>tivas). En el<strong>la</strong> se realizan: provocaciones<br />

bronquiales específicas e inespecíficas (metacolina), provocaciones<br />

nasales específicas y pruebas a medicam<strong>en</strong>tos.<br />

E) Laboratorio<br />

Ubicado <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>consulta</strong> <strong>externa</strong> <strong>en</strong> el<br />

policlínico, se trabaja <strong>en</strong> jornada matinal <strong>de</strong> l<strong>un</strong>es a viernes.<br />

F) At<strong>en</strong>ción continua<br />

Dos <strong>de</strong> los facultativos realizan guardias <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>cia<br />

física (1-2 y 4 guardias/mes, respectivam<strong>en</strong>te) <strong>en</strong> el<br />

área <strong>de</strong> hospitalización <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l grupo <strong>de</strong> medicina interna.<br />

FUNCIÓN DOCENTE<br />

a) Pregrado<br />

a-1) Medicina<br />

Las c<strong>la</strong>ses se impart<strong>en</strong> <strong>en</strong> el au<strong>la</strong>rio situado <strong>de</strong>ntro<br />

<strong>de</strong>l recinto hospita<strong>la</strong>rio <strong>de</strong> 8.00 a 8.45 horas. Se ha impartido<br />

c<strong>la</strong>ses a los alumnos <strong>de</strong> 5º curso <strong>de</strong> medicina <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

asignatura <strong>de</strong> alergología (12 horas lectivas), <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>la</strong>


Fig. 1.<br />

Imputación <strong>de</strong> <strong>costes</strong><br />

MIR<br />

(8)<br />

Fig. 2.<br />

Tab<strong>la</strong> I.<br />

Facturación <strong>de</strong> servicios<br />

GFH ESTRUCTURALES<br />

GFH FINALES<br />

ATS<br />

(3)<br />

Jefe <strong>de</strong> <strong>un</strong>idad<br />

Alergólogos (4)<br />

asignatura Patología Médica II, y han <strong>asistido</strong> a prácticas<br />

durante 2 semanas dos alumnos <strong>de</strong> 5º curso a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong><br />

todo el período lectivo.<br />

a-2) Estomatología<br />

Las c<strong>la</strong>ses se impart<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> Facultad <strong>de</strong> Medicina<br />

situada <strong>en</strong> Espinardo <strong>de</strong> 13.00 a 15.00 horas. Se impart<strong>en</strong><br />

c<strong>la</strong>ses <strong>de</strong> alergología (4 horas lectivas) a los alumnos <strong>de</strong> 2º<br />

curso <strong>de</strong> estomatología <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> <strong>la</strong> asignatura Patología<br />

G<strong>en</strong>eral.<br />

<strong>Los</strong> <strong>costes</strong> <strong>directos</strong> <strong>de</strong> <strong>un</strong> <strong>paci<strong>en</strong>te</strong> <strong>asistido</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>consulta</strong> <strong>externa</strong> <strong>de</strong> alergología <strong>de</strong> <strong>un</strong> hospital <strong>un</strong>iversitario<br />

GFH INTERMEDIOS<br />

Auxiliares <strong>de</strong> clínica<br />

(3)<br />

Administrativos<br />

(1)<br />

PROPIOS (CAPÍTULO I) 312.597.00 euros<br />

Auxiliares 38.426.00 euros<br />

Doc<strong>en</strong>cia 88.872.00 euros<br />

Facultativos 162.664.00 euros<br />

Administrativos 22.635.00 euros<br />

PROPIOS (CAPÍTULO II) 28.941.00 euros<br />

Arr<strong>en</strong>dami<strong>en</strong>tos, reparaciones<br />

216.00 euros<br />

Productos farmacéuticos<br />

791.00 euros<br />

Otros 27.934.00 euros<br />

ESTRUCTURALES 62.665.00 euros<br />

REPERCUTIDOS (Utilización <strong>de</strong> otros servicios) 153.243.00 euros<br />

TOTAL 557.446.00 euros<br />

b) Posgrado<br />

Se forman 2 MIR por año que realizan rotaciones<br />

por otras <strong>un</strong>ida<strong>de</strong>s doc<strong>en</strong>tes establecidas por <strong>la</strong> Comisión<br />

Nacional <strong>de</strong> Alergología y <strong>la</strong> At<strong>en</strong>ción Continuada <strong>en</strong> el<br />

Área <strong>de</strong> Urg<strong>en</strong>cias (5 guardias/mes), coordinados por <strong>un</strong><br />

tutor. Su formación incluye estancias obligatorias <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />

<strong>un</strong>ida<strong>de</strong>s doc<strong>en</strong>tes <strong>de</strong>:<br />

• Medicina interna (8 meses).<br />

• Urg<strong>en</strong>cias (1 mes).<br />

• Neumología (3 meses).<br />

• Pediatría (3 meses).<br />

• Inm<strong>un</strong>ología (3 meses).<br />

• Dermatología (3 meses).<br />

Las guardias <strong>de</strong> pres<strong>en</strong>cia física <strong>la</strong>s realizan <strong>en</strong> el<br />

área <strong>de</strong> medicina.<br />

INVESTIGACIÓN<br />

Se realizan proyectos <strong>de</strong> investigación y estudios<br />

clínicos. En los tres últimos años se ha participado <strong>en</strong><br />

18, <strong>de</strong> los que 2 permanecían activos al finalizar el<br />

año.<br />

CONTABILIDAD ANALÍTICA 1<br />

La contabilidad analítica se basa <strong>en</strong> el tras<strong>la</strong>do contable<br />

<strong>de</strong> los <strong>costes</strong> a los grupos f<strong>un</strong>cionales o <strong>un</strong>ida<strong>de</strong>s mínimas<br />

<strong>de</strong> gestión.<br />

Para obt<strong>en</strong>er el coste por <strong>un</strong>idad es necesario:<br />

• I<strong>de</strong>ntificar <strong>la</strong> estructura <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>un</strong>idad <strong>de</strong> alergología.<br />

• Imputar cada coste a <strong>un</strong> Grupo F<strong>un</strong>cional Homogéneo<br />

(GFH). Por ejemplo nuestra <strong>un</strong>idad <strong>de</strong> alergología<br />

que esta formada por 3 GFH:<br />

- Consultas Externas.<br />

- Estudios especiales (pruebas <strong>en</strong> vivo, <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorio,<br />

<strong>un</strong>idad <strong>de</strong> alergia a medicam<strong>en</strong>tos, etc.).<br />

- Hospitalización<br />

• I<strong>de</strong>ntificar <strong>la</strong> facturación interna <strong>de</strong> los servicios<br />

concertados.<br />

La responsabilidad y <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />

i<strong>de</strong>ntificarse c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te. Para ello es necesario:<br />

a) I<strong>de</strong>ntificar los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> coste <strong>en</strong> el organigrama,<br />

pues <strong>la</strong> responsabilidad y <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> control <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />

estar c<strong>la</strong>ram<strong>en</strong>te individualizadas al ser éste el marco <strong>de</strong><br />

7


J. M. Negro Alvarez, et al<br />

Tab<strong>la</strong> II.<br />

GFH <strong>de</strong> Laboratorio URV Total UR V<br />

imp<strong>la</strong>ntación. En los hospitales los c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> coste se organizan<br />

<strong>en</strong> cuatro niveles:<br />

• Grupo F<strong>un</strong>cional Homogéneo (GFH) o <strong>un</strong>ida<strong>de</strong>s<br />

mínimas <strong>de</strong> gestión, que se caracterizan por t<strong>en</strong>er <strong>un</strong>a actividad<br />

homogénea, estar dotados <strong>de</strong> recursos humanos y<br />

económicos, t<strong>en</strong>er <strong>un</strong> único responsable, <strong>un</strong>a ubicación física,<br />

<strong>un</strong>os objetivos propios, <strong>un</strong>a responsabilidad <strong>de</strong>finida<br />

y <strong>un</strong> código <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación. Este nivel es el más importante.<br />

Ejemplo: <strong>consulta</strong> <strong>externa</strong> o <strong>la</strong>boratorio <strong>de</strong> alergología.<br />

• Servicio F<strong>un</strong>cional (SF): es <strong>la</strong> agrupación <strong>de</strong> <strong>un</strong>o o<br />

varios GFH con homog<strong>en</strong>eidad <strong>en</strong> <strong>la</strong> prestación <strong>de</strong> servicios<br />

y <strong>un</strong> responsable jerárquico superior al <strong>de</strong>l GFH.<br />

Ejemplo: <strong>la</strong> <strong>un</strong>idad <strong>de</strong> alergología.<br />

• Área F<strong>un</strong>cional (AF), que agrupa a <strong>un</strong>o o varios<br />

SF, lo que constituye el nivel mínimo <strong>de</strong> estructuración <strong>de</strong><br />

<strong>un</strong> hospital.<br />

• Divisiones, como <strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermería, <strong>la</strong> médica, etc.<br />

b) I<strong>de</strong>ntificar el proceso asist<strong>en</strong>cial c<strong>la</strong>sificando los<br />

GFH <strong>en</strong>:<br />

• Finales. Defin<strong>en</strong> <strong>la</strong> actividad principal. Por ejemplo,<br />

<strong>la</strong> <strong>consulta</strong> <strong>de</strong> alergología.<br />

• Intermedios. Dan soporte a los finales y pue<strong>de</strong>n<br />

facturarles. Ejemplo: el <strong>la</strong>boratorio <strong>de</strong> alergología.<br />

• Estructurales. Dan soporte a los anteriores, son in<strong>de</strong>-<br />

8<br />

IgE específica 9.000 50 450.000<br />

IgE total 258 50 12.900<br />

ECP 348 50 17.400<br />

Pruebas cutáneas 100.744 1 100.744<br />

Pruebas <strong>de</strong> alergia a<br />

medicam<strong>en</strong>tos<br />

1.935 20 38.780<br />

Espirometrías 3.218 10 32.180<br />

Metacolina 807 10 8.070<br />

Nasorreacciones 1.262 10 12.620<br />

Rinomanometrías 72 10 720<br />

Oftalmorreacciones 207 10 2.070<br />

Tab<strong>la</strong> III.<br />

TOTAL 675.484<br />

PROPIOS (CAPÍTULO I) 171.325 euros<br />

Doc<strong>en</strong>cia 24.237 euros<br />

Facultativos 32.923 euros<br />

Enfermería 94.952 euros<br />

Auxiliares 19.213 euros<br />

PROPIOS ( CAPÍITULO II)<br />

150.148 euros<br />

ESTRUCTURALES<br />

1.508 euros<br />

REPERCUTIDOS 24.859 euros<br />

Otros 24.859 euros<br />

TOTAL 347.840 euros<br />

p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad y no son facturables <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido<br />

estricto. Son ejemplos <strong>de</strong> ellos: <strong>la</strong> limpieza, el teléfono, etc.<br />

c) Normalizar <strong>la</strong> estructura <strong>de</strong> <strong>la</strong> Unidad.<br />

LA IMPUTACIÓN DE COSTES<br />

La gestión y el <strong>de</strong>stino <strong>de</strong>l gasto <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>un</strong>idad <strong>de</strong>b<strong>en</strong><br />

estar <strong>de</strong>finidos realm<strong>en</strong>te. Para ello hay que i<strong>de</strong>ntificar a<br />

los gestores <strong>de</strong> estos gastos, que son sus responsables iniciales<br />

y a los que <strong>de</strong>be implicarse inicialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong>s estrategias<br />

<strong>de</strong> control.<br />

Las <strong>un</strong>ida<strong>de</strong>s intermedias y estructurales dan soporte<br />

a <strong>la</strong>s finales. Esto significa que a los <strong>costes</strong> propios asignados<br />

a cada GFH <strong>de</strong>bemos añadirles los <strong>costes</strong> que se repercut<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> los GFH intermedios, <strong>en</strong>tre sí o hacia los<br />

finales, y los <strong>costes</strong> que se imputan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> los GFH estructurales<br />

(Figura 1).<br />

La estructura <strong>de</strong> <strong>costes</strong> ti<strong>en</strong>e tres apartados:<br />

• Costes propios: los directam<strong>en</strong>te asignados a los<br />

GFH por los gestores <strong>de</strong>l gasto, como recursos humanos,<br />

mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to, etc.<br />

• Costes repercutidos: los imputados o facturados<br />

por otros GFH por <strong>la</strong> prestación <strong>de</strong> servicios vincu<strong>la</strong>dos a<br />

<strong>la</strong> actividad principal, como <strong>un</strong>idad <strong>de</strong> alergia a medicam<strong>en</strong>tos,<br />

<strong>la</strong>boratorios, radiología, etc.<br />

• Costes estructurales: los <strong>costes</strong> <strong>de</strong> estructura imputados<br />

siempre <strong>de</strong> forma estimada y proporcional al volum<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong> actividad <strong>de</strong> <strong>costes</strong> <strong>de</strong> cada GFH, como por ejemplo<br />

<strong>la</strong> limpieza.<br />

IMPUTACIÓN DE COSTES A LOS GFH<br />

Nuestra <strong>un</strong>idad <strong>de</strong> alergología está formada por diversos<br />

profesionales (Figura 2).<br />

En <strong>la</strong> Tab<strong>la</strong> I se refleja <strong>un</strong> resum<strong>en</strong> <strong>de</strong>l seguimi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong>l presupuesto económico <strong>de</strong>l GFH <strong>de</strong> nuestra <strong>consulta</strong><br />

<strong>externa</strong> durante 2003.<br />

Al no estar <strong>de</strong>finidas <strong>la</strong>s Unida<strong>de</strong>s Re<strong>la</strong>tivas <strong>de</strong> Valor<br />

(URV) para cada tipo <strong>de</strong> <strong>consulta</strong>, tomaremos como coefici<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong> reparto el minuto <strong>de</strong> tiempo médico, consi<strong>de</strong>rando<br />

que a cada primera visita se le <strong>de</strong>dican 30 minutos y a<br />

cada visita sucesiva 20 minutos, tal como propusimos <strong>en</strong><br />

<strong>un</strong> artículo anterior.<br />

Tiempo médico = (2.602 x 30) + (14.124 x 20) =<br />

360.540 minutos.<br />

De don<strong>de</strong> el coste por minuto asist<strong>en</strong>cial será:


Coste minuto = 557.446 euros / 360.540 = 1,54 euros<br />

Por lo que el coste <strong>de</strong> <strong>un</strong>a primera visita po<strong>de</strong>mos<br />

estimarlo <strong>en</strong>:<br />

Coste primera visita = 30 x 1,54 = 46,38 euros<br />

Y el <strong>de</strong> <strong>un</strong>a visita sucesiva:<br />

Coste visita sucesiva = 20 x 1,54 = 30,80 euros<br />

Po<strong>de</strong>mos calcu<strong>la</strong>r <strong>un</strong>a aproximación a los <strong>costes</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s exploraciones complem<strong>en</strong>tarias realizados al <strong>paci<strong>en</strong>te</strong><br />

por <strong>la</strong> <strong>un</strong>idad <strong>de</strong> alergología a partir <strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>de</strong>terminaciones<br />

realizadas (Tab<strong>la</strong> II), y <strong>de</strong>l seguimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l presupuesto<br />

económico <strong>de</strong>l GFH <strong>de</strong> "Pruebas diagnósticas" durante<br />

2003, lo que se refleja <strong>en</strong> <strong>la</strong> Tab<strong>la</strong> III.<br />

Por lo que:<br />

Coste URV = 347.840 euros/ 675.484 URV = 0,51<br />

euros<br />

Coste por “prueba <strong>de</strong>l prick” = 0,51 euros x 1 = 0,51<br />

euros<br />

Provocaciones inha<strong>la</strong>tivas = 10 URV x 0,51 euros =<br />

5,10 euros<br />

Provocaciones con medicam<strong>en</strong>tos = 20 URV x 0,51<br />

euros = 10,29 euros<br />

Cuantificación <strong>de</strong> IgE sérica = 50 URV x 0,51 =<br />

25,5 euros<br />

Lo expuesto antes nos permite calcu<strong>la</strong>r el coste <strong>de</strong><br />

<strong>un</strong> <strong>paci<strong>en</strong>te</strong> <strong>asistido</strong> por primera vez por síntomas suger<strong>en</strong>tes<br />

<strong>de</strong> polinosis al que se le realizan pruebas cutáneas con<br />

20 aeroalérg<strong>en</strong>os frecu<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong> región <strong>de</strong> Murcia<br />

- Primera <strong>consulta</strong>: 46,38 euros<br />

<strong>Los</strong> <strong>costes</strong> <strong>directos</strong> <strong>de</strong> <strong>un</strong> <strong>paci<strong>en</strong>te</strong> <strong>asistido</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>consulta</strong> <strong>externa</strong> <strong>de</strong> alergología <strong>de</strong> <strong>un</strong> hospital <strong>un</strong>iversitario<br />

- Prueba <strong>de</strong>l prick [aeroalérg<strong>en</strong>os (20) + controles<br />

(2)] x 0,51 = 11,22 euros<br />

COSTE TOTAL: 57,60 euros<br />

CONCLUSIONES<br />

El sistema actual <strong>de</strong> gestión analítica:<br />

1. Proporciona información.<br />

2. Esta información <strong>de</strong>be <strong>de</strong> t<strong>en</strong>er vali<strong>de</strong>z para el clínico.<br />

3. Es necesario i<strong>de</strong>ntificar g<strong>en</strong>eradores reales <strong>de</strong> los<br />

gastos <strong>en</strong> el microcosmos <strong>de</strong> <strong>la</strong> clínica diaria que permitan<br />

reasignar los recursos.<br />

4. Hace posible correcciones que permit<strong>en</strong> tomar <strong>de</strong>cisiones<br />

para ejecutar <strong>de</strong> forma óptima el gasto.<br />

5. Una vez más subrayamos <strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> que <strong>la</strong><br />

gestión clínica y <strong>la</strong> analítica camin<strong>en</strong> al <strong>un</strong>ísono con el fin<br />

<strong>de</strong> po<strong>de</strong>r tomar <strong>la</strong>s medidas necesarias <strong>en</strong>caminadas a optimizar<br />

los recursos.<br />

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS<br />

1. Negro Alvarez JM. La gestión clínica <strong>en</strong> alergología. Curso <strong>de</strong> Gestión<br />

Clínica. Alergología. Sanidad y Ediciones, Madrid 2002.<br />

2. Negro Alvarez JM. Una vieja asignatura p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te: <strong>la</strong> <strong>consulta</strong> <strong>de</strong><br />

Alergología <strong>en</strong> <strong>la</strong> asist<strong>en</strong>cia extrahospita<strong>la</strong>ria. Rev Esp Alergol Imm<strong>un</strong>ol<br />

Clin 1996;11:1:39-46.<br />

9

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!