01.11.2014 Views

El papel de la Industria auxiliar Naval en el conjunto de las ...

El papel de la Industria auxiliar Naval en el conjunto de las ...

El papel de la Industria auxiliar Naval en el conjunto de las ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Artículo publicado <strong>en</strong> <strong>la</strong> Revista Infomarine nº 100 – Abril 2004<br />

EL PAPEL DE LA INDUSTRIA AUXILIAR NAVAL<br />

EN EL CONJUNTO DE LAS INDUSTRIAS MARÍTIMAS<br />

Manu<strong>el</strong> García Gordillo, Director <strong>de</strong> AEDIMAR<br />

<strong>El</strong> mo<strong>de</strong>lo productivo <strong>de</strong> <strong>la</strong> Construcción <strong>Naval</strong>, ha proseguido <strong>en</strong> estos últimos ocho años,<br />

con <strong>la</strong> t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia evolutiva que había iniciado anteriorm<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> <strong>la</strong> que <strong>la</strong> actividad <strong>de</strong> los<br />

astilleros fundam<strong>en</strong>tó sus perspectivas <strong>de</strong> éxito <strong>en</strong> <strong>la</strong> externalización <strong>de</strong> costes.<br />

En este periodo, <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> <strong>de</strong> Construcción <strong>Naval</strong> ha llegado a convertirse casi<br />

<strong>de</strong>finitivam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> una industria <strong>de</strong> síntesis, <strong>en</strong> <strong>la</strong> que <strong>el</strong> astillero ha pasado a ser <strong>el</strong><br />

responsable <strong>de</strong> organizar y p<strong>la</strong>nificar <strong>la</strong> actividad productiva <strong>de</strong> una multitud <strong>de</strong> empresas<br />

que <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n <strong>la</strong> actividad constructiva, y que <strong>de</strong>nominamos <strong>Industria</strong> Auxiliar <strong>Naval</strong>.<br />

Fueron dos <strong>la</strong>s causas fundam<strong>en</strong>tales que impulsaron esta transformación.<br />

- Por un <strong>la</strong>do, <strong>la</strong> cada vez más apremiante necesidad <strong>de</strong> externalización, se<br />

constituyó como única solución para reducir los cuantiosos costes fijos que<br />

caracterizaban a los astilleros <strong>de</strong> hace una década, <strong>en</strong> los que <strong>el</strong> valor <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

compras <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es y servicios se situaba sólo <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>en</strong>torno <strong>de</strong>l 55% <strong>de</strong> su<br />

facturación. En este mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> fabricación, los periodos <strong>de</strong> baja actividad<br />

productiva, o inactividad transitoria, suponían una importante carga económica,<br />

imposible <strong>de</strong> sortear <strong>en</strong> muchos <strong>de</strong> los casos.<br />

- Por otro <strong>la</strong>do, se increm<strong>en</strong>tó <strong>el</strong> requerimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> sistemas cada vez más complejos<br />

y mejor integrados <strong>en</strong> <strong>la</strong> construcción <strong>de</strong> buque, que exigían un mayor grado <strong>de</strong><br />

especialización <strong>de</strong> los ag<strong>en</strong>tes productivos responsables <strong>de</strong> su diseño, <strong>de</strong>sarrollo e<br />

insta<strong>la</strong>ción a bordo. La evolución culminó con <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> suministros “l<strong>la</strong>ve <strong>en</strong><br />

mano”, <strong>en</strong> los que <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> Auxiliar realiza <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> diseño, hasta <strong>la</strong> insta<strong>la</strong>ción<br />

<strong>de</strong> un sistema o servicio adaptado al buque <strong>en</strong> construcción.<br />

Tras <strong>el</strong> periodo <strong>de</strong> transformación, <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> Auxiliar ha llegado a as<strong>en</strong>tarse <strong>en</strong> estos ocho<br />

años <strong>en</strong> los niv<strong>el</strong>es actuales <strong>de</strong> aportación <strong>de</strong> valor añadido al buque, que sobrepasa <strong>el</strong><br />

70% <strong>en</strong> <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> <strong>la</strong>s construcciones, y a sust<strong>en</strong>tar <strong>el</strong> 87% <strong>de</strong> <strong>la</strong> masa <strong>la</strong>boral implicada<br />

directam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong> Construcción <strong>Naval</strong>.<br />

<strong>El</strong> tejido empresarial base <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> Auxiliar esta estructurado fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

PYMES, con un alto grado <strong>de</strong> especialización, <strong>en</strong>focado al trabajo que han <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r<br />

para los Astilleros, que repres<strong>en</strong>tan <strong>la</strong> industria tractora <strong>de</strong> <strong>la</strong> Construcción <strong>Naval</strong>. La<br />

<strong>Industria</strong> Auxiliar se caracteriza por tanto, por una <strong>el</strong>evada <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

industria tractora, lo que le ha obligado a diversificar su ámbito <strong>de</strong> operación, para po<strong>de</strong>r<br />

mant<strong>en</strong>er su actividad industrial <strong>en</strong> los periodos <strong>de</strong> crisis <strong>de</strong> contratación por los que han<br />

1


pasado los astilleros, y que actualm<strong>en</strong>te sigue pa<strong>de</strong>ci<strong>en</strong>do <strong>el</strong> <strong>conjunto</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong>s industrias<br />

marítimas.<br />

<strong>El</strong> <strong>conjunto</strong> <strong>de</strong> empresas que integran <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> Auxiliar, podría c<strong>la</strong>sificarse <strong>en</strong> seis<br />

gran<strong>de</strong>s grupos, que intervi<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> construcción <strong>de</strong>l buque <strong>en</strong> distintas proporciones,<br />

respecto a facturación global, y a empleo implicado.<br />

DISTRIBUCIÓN POR SECTORES DE LA FACTURACIÓN DE ASTILEROS A INDUSTRIA AUXILIAR (AÑO 2003)<br />

18%<br />

21%<br />

1<br />

2<br />

3<br />

INGENIERÍA<br />

BIENES DE EQUIPO<br />

MATERIALES<br />

33%<br />

6%<br />

10%<br />

12%<br />

4<br />

5<br />

6<br />

SUMINISTROS Y MONTAJES<br />

MANO DE OBRA EN ACERO<br />

VARIOS<br />

DISTRIBUCIÓN DEL EMPLEO EN LA INDUSTRIA AUXILIAR POR SECTORES (AÑO 2003)<br />

47143 EMPLEOS EN ESPAÑA<br />

17%<br />

22%<br />

1<br />

2<br />

INGENIERÍA<br />

BIENES DE EQUIPO<br />

34%<br />

4%<br />

11%<br />

12%<br />

3<br />

MATERIALES<br />

4<br />

SUMINISTROS Y MONTAJES<br />

5<br />

MANO DE OBRA EN ACERO<br />

6<br />

VARIOS<br />

2


La reconversión subyac<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> transformación <strong>de</strong>l mo<strong>de</strong>lo productivo <strong>en</strong> <strong>la</strong> industria <strong>de</strong><br />

Construcción <strong>Naval</strong>, se <strong>de</strong>sarrolló gracias a <strong>la</strong>s subv<strong>en</strong>ciones públicas <strong>en</strong> <strong>la</strong> actividad<br />

tractora, astilleros, y realizada a exp<strong>en</strong>sas <strong>de</strong> los recursos propios <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Industria</strong><br />

Auxiliar.<br />

Aunque <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> Auxiliar Marítima no es <strong>la</strong> responsable <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad tractora, sí pue<strong>de</strong><br />

ser consi<strong>de</strong>rada como base <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> <strong>de</strong> Construcción <strong>Naval</strong>, tanto <strong>en</strong> aportación <strong>de</strong><br />

valor añadido a <strong>la</strong> construcción <strong>de</strong>l buque, que sobrepasa <strong>el</strong> 70%, como <strong>en</strong> masa <strong>la</strong>boral<br />

implicada, al mant<strong>en</strong>er unos 47.000 puestos <strong>de</strong> trabajo directos, lo que constituye <strong>el</strong> 87%<br />

<strong>de</strong>l empleo <strong>en</strong> <strong>la</strong> Construcción <strong>Naval</strong> <strong>en</strong> España.<br />

Innovación Tecnológica<br />

<strong>El</strong> sector Marítimo <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral, se caracteriza por requerir un alto grado <strong>de</strong> Innovación<br />

tecnológica, lo que confiere al <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> su actividad, <strong>el</strong> aporte <strong>de</strong> un alto valor añadido.<br />

La globalización ha contribuido sin duda a que <strong>el</strong> alcance y <strong>el</strong> ritmo <strong>de</strong> los cambios este<br />

adquiri<strong>en</strong>do <strong>en</strong> nuestros días unos niv<strong>el</strong>es sin prece<strong>de</strong>ntes. Con <strong>el</strong> fortalecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

innovación, basado <strong>en</strong> <strong>la</strong> g<strong>en</strong>eración <strong>de</strong> exc<strong>el</strong><strong>en</strong>cia <strong>en</strong> tecnología, <strong>el</strong> Sector <strong>Naval</strong> español<br />

podrá difer<strong>en</strong>ciarse <strong>de</strong> los competidores.<br />

La ampliación <strong>de</strong> <strong>la</strong> UE a los países <strong>de</strong> Europa C<strong>en</strong>tral y Ori<strong>en</strong>tal exigirá a <strong>la</strong> economía<br />

españo<strong>la</strong> competir <strong>en</strong> calidad y difer<strong>en</strong>ciación <strong>de</strong>l producto, como hac<strong>en</strong> <strong>la</strong>s economías más<br />

<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>das; y para <strong>el</strong>lo será necesario pot<strong>en</strong>ciar <strong>la</strong> inversión <strong>en</strong> I+D+i, es <strong>de</strong>cir, <strong>en</strong><br />

innovación y <strong>de</strong>sarrollo tecnológico, tanto <strong>en</strong> bi<strong>en</strong>es y servicios, como <strong>en</strong> procesos, y<br />

aum<strong>en</strong>tar así los mediocres niv<strong>el</strong>es <strong>de</strong> productividad <strong>de</strong> <strong>la</strong> industria españo<strong>la</strong>.<br />

<strong>El</strong> fortalecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> innovación permitirá po<strong>de</strong>r acometer una más ambiciosa política <strong>de</strong><br />

producto, int<strong>en</strong>tando ofrecer al mercado soluciones tecnológicas propias.<br />

A pesar <strong>de</strong> todo, solo <strong>en</strong> los últimos años se le ha permitido a <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> Auxiliar, participar<br />

<strong>en</strong> programas <strong>de</strong> ayuda pública, como <strong>el</strong> PROFIT, para pot<strong>en</strong>ciar <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> proyectos<br />

<strong>de</strong> I+D+i, y <strong>en</strong> programas <strong>de</strong> ayuda a <strong>la</strong> formación, que hasta <strong>la</strong> fecha t<strong>en</strong>ían que estar<br />

coordinados por un astillero.<br />

La política <strong>de</strong> <strong>la</strong> Administración Pública apuesta con énfasis creci<strong>en</strong>te por los sectores<br />

industriales que efectú<strong>en</strong> inversiones <strong>en</strong> activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> I+D+i, con unos objetivos c<strong>la</strong>ros y<br />

<strong>de</strong>finidos, como pue<strong>de</strong>n ser; impulsar <strong>la</strong> competitividad <strong>de</strong> los sectores industriales y <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

empresas, tanto motoras como <strong>auxiliar</strong>es; fom<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> cooperación <strong>en</strong>tre los ámbitos<br />

ci<strong>en</strong>tíficos y empresarial; o increm<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> nuevas tecnologías.<br />

Esta política g<strong>en</strong>eral habría <strong>de</strong> ser tras<strong>la</strong>dada <strong>de</strong> forma c<strong>la</strong>ra a uno <strong>de</strong> los sectores<br />

industriales más estratégicos, como es <strong>el</strong> <strong>Naval</strong>, pero no solo <strong>en</strong> <strong>el</strong> ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

construcción, sino <strong>en</strong> <strong>el</strong> contexto integral <strong>de</strong> <strong>la</strong> industria marítima.<br />

<strong>El</strong> gran talón <strong>de</strong> Aquiles <strong>de</strong> <strong>la</strong> economía españo<strong>la</strong> es <strong>el</strong> preocupante estancami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

tasa <strong>de</strong> aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> productividad. Su crecimi<strong>en</strong>to a <strong>la</strong>rgo p<strong>la</strong>zo, sólo se pue<strong>de</strong> fundam<strong>en</strong>tar<br />

<strong>en</strong> contar con personas más y mejor formadas, capaces <strong>de</strong> g<strong>en</strong>erar y aplicar nuevas<br />

3


tecnologías, y <strong>en</strong> un <strong>en</strong>torno impositivo que facilite <strong>la</strong> iniciativa empresarial y <strong>la</strong> atracción y<br />

ret<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> tal<strong>en</strong>to.<br />

<strong>El</strong> futuro <strong>de</strong> <strong>la</strong> Construcción <strong>Naval</strong> <strong>en</strong> España, pasa in<strong>el</strong>udiblem<strong>en</strong>te por una mayor<br />

implicación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s Administración Pública <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> I+D+i <strong>en</strong> al<br />

ámbito <strong>de</strong> <strong>la</strong> Construcción <strong>Naval</strong> a todos los niv<strong>el</strong>es, y especialm<strong>en</strong>te para <strong>la</strong>s industrias<br />

responsables <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> nuevos equipos y sistemas, que son base <strong>de</strong> <strong>la</strong> tecnología<br />

<strong>de</strong> los buques construidos.<br />

Normativa Internacional<br />

Las últimas recom<strong>en</strong>daciones, a niv<strong>el</strong> internacional o comunitario, como son Lea<strong>de</strong>rSIP<br />

2015, y <strong>la</strong>s recom<strong>en</strong>daciones <strong>de</strong>l IMO sobre medio ambi<strong>en</strong>te y contaminación, <strong>en</strong> cuanto a<br />

<strong>la</strong>stre, contaminación atmosférica, carta ver<strong>de</strong> <strong>de</strong> recic<strong>la</strong>je, etc. que <strong>en</strong> un futuro serán<br />

Conv<strong>en</strong>ios Internacionales o Directivas Comunitarias, o <strong>la</strong> or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong>l transporte<br />

intermodal, indican que se avecina una verda<strong>de</strong>ra reconversión <strong>de</strong> <strong>la</strong> actividad industrial <strong>en</strong><br />

g<strong>en</strong>eral, y <strong>de</strong> <strong>la</strong> industria marítima <strong>en</strong> particu<strong>la</strong>r.<br />

La <strong>Industria</strong> Auxiliar necesitará <strong>en</strong>carecidam<strong>en</strong>te dotar a sus empresas <strong>de</strong> <strong>la</strong> capacidad<br />

a<strong>de</strong>cuada para actuar <strong>en</strong> un mercado muy exig<strong>en</strong>te <strong>en</strong> cuanto a normativas que cambiarán<br />

muchos conceptos actuales, así, <strong>la</strong> carta ver<strong>de</strong>, obligará al uso <strong>de</strong> materias recic<strong>la</strong>bles <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

construcción <strong>de</strong> los buques y ya no será solo <strong>el</strong> concepto <strong>de</strong> coste, <strong>el</strong> que primara <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>el</strong>ección <strong>de</strong> <strong>la</strong>s mismas.<br />

Estas normativas medioambi<strong>en</strong>tales constituirán un reto tecnológico tal, que <strong>de</strong>be ser<br />

afrontado conjuntam<strong>en</strong>te por todo <strong>el</strong> <strong>conjunto</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> industria <strong>de</strong> Construcción <strong>Naval</strong>, y por <strong>la</strong><br />

Administración, co<strong>la</strong>borando <strong>en</strong>tre todos para llegar a bu<strong>en</strong> fin. Pue<strong>de</strong> haber soluciones<br />

inmediatas, pero sólo los p<strong>la</strong>nes a <strong>la</strong>rgo p<strong>la</strong>zo podrán aportar <strong>la</strong> efectividad que requiere <strong>la</strong><br />

situación.<br />

En este s<strong>en</strong>tido AEDIMAR ha asumido <strong>la</strong> secretaria <strong>de</strong>l comité <strong>de</strong> Normalización <strong>de</strong> AENOR<br />

<strong>de</strong> Equipos Marítimos, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> don<strong>de</strong> espera pot<strong>en</strong>ciar, como instrum<strong>en</strong>to básico <strong>de</strong><br />

comunicación <strong>en</strong>tre <strong>la</strong>s industrias <strong>de</strong>l sector, <strong>la</strong> normalización, con <strong>el</strong> objetivo <strong>de</strong> facilitar <strong>el</strong><br />

comercio <strong>de</strong> equipos marinos, y <strong>el</strong> reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los certificados <strong>de</strong> conformidad <strong>en</strong>tre<br />

U.E. y los E.E.UU.<br />

La Comisión Europea <strong>en</strong> su comunicación COM(2003) 155 final quiere resaltar <strong>la</strong><br />

importancia <strong>de</strong>l transporte marítimo por su seguridad y sost<strong>en</strong>ibilidad. <strong>El</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l<br />

transporte marítimo <strong>de</strong> corta distancia permitiría paliar los creci<strong>en</strong>tes problemas que sufre <strong>el</strong><br />

transporte terrestre <strong>en</strong> Europa, absorbi<strong>en</strong>do <strong>el</strong> 50% <strong>de</strong>l aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> tráfico previsto.<br />

Se establece como una prioridad para <strong>la</strong> Unión Europea, conseguir <strong>la</strong> pl<strong>en</strong>a integración <strong>de</strong>l<br />

transporte marítimo <strong>de</strong> corta distancia <strong>en</strong> <strong>la</strong>s ca<strong>de</strong>nas <strong>de</strong> suministro <strong>de</strong> puerta a puerta, por<br />

lo que se tratarán <strong>de</strong> reducir los obstáculos <strong>de</strong> índole legis<strong>la</strong>tiva y administrativa.<br />

Lea<strong>de</strong>rSHIP 2015 se recoge <strong>en</strong> <strong>la</strong> comunicación COM(2003) 717 final, <strong>de</strong> <strong>la</strong> Comisión<br />

Europea. En éste docum<strong>en</strong>to se trata <strong>de</strong> <strong>de</strong>finir <strong>el</strong> futuro <strong>de</strong> <strong>la</strong> industria europea <strong>de</strong><br />

4


construcción naval y <strong>la</strong> reparación <strong>de</strong> buques, así como <strong>la</strong>s bases para alcanzar los niv<strong>el</strong>es<br />

<strong>de</strong> competitividad necesarios para su <strong>de</strong>sarrollo, que serán:<br />

- Establecer condiciones <strong>de</strong> compet<strong>en</strong>cia equitativas para <strong>la</strong> construcción naval mundial<br />

- Mejorar <strong>la</strong> inversión <strong>en</strong> investigación, <strong>de</strong>sarrollo e innovación.<br />

- Crear sistemas avanzados <strong>de</strong> financiación y garantía.<br />

- Promover buques más seguros y ecológicos.<br />

- Enfoque europeo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> construcción <strong>de</strong> buques <strong>de</strong> guerra.<br />

- Proteger los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> propiedad int<strong>el</strong>ectual e industrial (DPII).<br />

- Garantizar <strong>el</strong> acceso a una mano <strong>de</strong> obra cualificada.<br />

- Construir una estructura industrial sost<strong>en</strong>ible.<br />

<strong>El</strong> docum<strong>en</strong>to constituirá un punto <strong>de</strong> partida crucial para <strong>de</strong>finir <strong>la</strong> legis<strong>la</strong>ción que<br />

instrum<strong>en</strong>tará <strong>el</strong> apoyo a <strong>la</strong> construcción <strong>Naval</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> Unión Europea.<br />

Es necesaria una vez más, <strong>la</strong> implicación efectiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> Administración Pública, <strong>de</strong> forma<br />

que se trasponga efici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>la</strong> legis<strong>la</strong>ción europea que se crea para pot<strong>en</strong>ciar <strong>la</strong><br />

<strong>Industria</strong> <strong>de</strong> Construcción <strong>Naval</strong>, y que tan efici<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te han aprovechado otros países<br />

como Alemania, cuyos astilleros se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran actualm<strong>en</strong>te con una utilización <strong>de</strong> casi <strong>el</strong><br />

100%.<br />

<strong>El</strong> <strong>conjunto</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Industria</strong> Auxiliar Marítima comparte <strong>la</strong>s bases que, para alcanzar un<br />

apreciable aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> competitividad, se marcan <strong>en</strong> Lea<strong>de</strong>rSHIP 2015, y asimismo apuesta<br />

por <strong>el</strong> futuro <strong>de</strong> <strong>la</strong> Construcción <strong>Naval</strong> Españo<strong>la</strong> a través <strong>de</strong>l impulso <strong>de</strong> <strong>la</strong> investigación y <strong>el</strong><br />

<strong>de</strong>sarrollo tecnológico.<br />

5

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!