26.11.2014 Views

eritropoyetina en la - Sociedad Argentina de Nefrología

eritropoyetina en la - Sociedad Argentina de Nefrología

eritropoyetina en la - Sociedad Argentina de Nefrología

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ERITROPOYETINA EN LA<br />

ANEMIA Dra. Mónica E. Lombardo<br />

Historia <strong>de</strong> <strong>la</strong> Eritropoyetina<br />

El concepto <strong>de</strong> que <strong>la</strong> producción <strong>de</strong> glóbulos rojos está influ<strong>en</strong>ciada<br />

por un factor humoral, <strong>la</strong> <strong>eritropoyetina</strong>, fue rechazado por<br />

muchos ci<strong>en</strong>tíficos y médicos famosos. A pesar <strong>de</strong> este pesimismo, <strong>la</strong><br />

continua perseverancia para <strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>r <strong>la</strong> hematopoyesis, llevó al ais<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to<br />

y <strong>la</strong> clonación molecu<strong>la</strong>r <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>eritropoyetina</strong> (EPO).<br />

Así, resulta interesante conocer algunos hitos <strong>en</strong> <strong>la</strong> historia <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

EPO 1 :<br />

.1863 I D<strong>en</strong>nis Jourdanet <strong>en</strong>contró que <strong>la</strong> sangre <strong>de</strong> los habitantes<br />

<strong>de</strong> México o <strong>en</strong> <strong>la</strong>s gran<strong>de</strong>s alturas, era más viscosa, y también<br />

<strong>en</strong>contró que los paci<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong>s gran<strong>de</strong>s alturas t<strong>en</strong>ían los mismos<br />

síntomas que los paci<strong>en</strong>tes con pérdida <strong>de</strong> sangre.<br />

.1875 l Paul Bert investigó <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> oxig<strong>en</strong>ación y <strong>la</strong>s<br />

gran<strong>de</strong>s alturas. Organizó un viaje <strong>en</strong> globo hidrog<strong>en</strong>ado para elevarse<br />

a 26.000 pies <strong>de</strong> altura, una altura a <strong>la</strong> que nunca se había llegado<br />

e insistió <strong>en</strong> proveer bolsas con oxíg<strong>en</strong>o para los pasajeros. La<br />

altura se alcanzó pero 2 <strong>de</strong> los 3 pasajeros murieron; <strong>la</strong>s bolsas nunca<br />

fueron usadas. Tres años <strong>de</strong>spués Bert <strong>de</strong>mostró que <strong>la</strong> falta <strong>de</strong><br />

oxíg<strong>en</strong>o era <strong>la</strong> causa <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>fermedad <strong>de</strong> <strong>la</strong> altura.<br />

.1890 l Viault <strong>de</strong>mostró a partir <strong>de</strong> un viaje <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Lima a Morococha<br />

(15.000 pies <strong>de</strong> altura), que se increm<strong>en</strong>taba el número <strong>de</strong> glóbulos<br />

rojos <strong>de</strong> 5 a 8 millones por mm 3 , <strong>de</strong>mostrando que <strong>la</strong> exposición a una<br />

gran altitud <strong>de</strong>terminaba una policitemia adaptativa.<br />

.1891 l Muntz confirmó el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong> policitemia adaptativa.<br />

En 1883, Muntz había liberado conejos <strong>en</strong> una montaña <strong>de</strong> Francia<br />

(Pic du Midi), p<strong>la</strong>neando contro<strong>la</strong>r posteriorm<strong>en</strong>te el recu<strong>en</strong>to <strong>de</strong> sus<br />

glóbulos rojos. Evid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te él olvidó los animales por un tiempo;<br />

pero al escuchar los <strong>de</strong>scubrimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> Viault, recapturó a algunos<br />

<strong>de</strong> ellos. Los conejos habían aum<strong>en</strong>tado consi<strong>de</strong>rablem<strong>en</strong>te el<br />

recu<strong>en</strong>to <strong>de</strong> glóbulos comparado con los animales que se <strong>en</strong>contraban<br />

a nivel <strong>de</strong>l mal.<br />

.1893 l Freidrich Meischer <strong>de</strong>scubrió que <strong>la</strong> hipoxia era <strong>la</strong> que<br />

estimu<strong>la</strong>ba el increm<strong>en</strong>to globu<strong>la</strong>r, pero él sostuvo que <strong>la</strong> baja presión<br />

<strong>de</strong> oxíg<strong>en</strong>o actuaba directam<strong>en</strong>te sobre <strong>la</strong> médu<strong>la</strong> ósea. Este<br />

concepto persistió durante más <strong>de</strong> 50 años.<br />

.1906 l Paul Carnot inyectó sangre <strong>de</strong> conejos anémicos a conejos<br />

normales, qui<strong>en</strong>es increm<strong>en</strong>taron el recu<strong>en</strong>to <strong>de</strong> sus glóbulos rojos,<br />

y <strong>de</strong>scribió <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un factor humoral estimu<strong>la</strong>nte <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

eritropoyesis, a <strong>la</strong> que l<strong>la</strong>mó hemopoyetina.<br />

"Hemos estudiado <strong>la</strong> causa <strong>de</strong> <strong>la</strong> reg<strong>en</strong>eración sanguínea<br />

<strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l sangrado y <strong>de</strong>mostrado <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el suero<br />

<strong>de</strong> los animales que sangraron, <strong>de</strong> una sustancia capaz <strong>de</strong><br />

activar <strong>la</strong> hematopoyesis. Provisoriam<strong>en</strong>te, po<strong>de</strong>mos d<strong>en</strong>ominar<br />

a esta sustancia: hemopoietine."<br />

.Hasta 1945 l Varios investigadores rechazaron <strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> un<br />

factor humoral<br />

.1948 l Bonsdorff y Ja<strong>la</strong>visto usaron por primera vez el nombre <strong>de</strong><br />

<strong>eritropoyetina</strong> <strong>en</strong> un artículo titu<strong>la</strong>do "A Humoral Mechanism in<br />

Anoxic Erythrocytosis".<br />

.1953 l Al<strong>la</strong>n Erslev confirmó <strong>la</strong> pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> que <strong>la</strong> producción <strong>de</strong><br />

glóbulos rojos estaba mediada por un factor humoral.<br />

1977 l Se obtuvo <strong>la</strong> purificación <strong>de</strong> <strong>la</strong> proteína EPO humana obt<strong>en</strong>ida<br />

<strong>de</strong> 2500 l <strong>de</strong> orina recolectada <strong>de</strong> paci<strong>en</strong>tes anémicos<br />

.1985 l El ais<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l g<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> EPO humana permitió su transfección<br />

a célu<strong>la</strong>s CHO (Chinese hamster ovary ), y se utilizó por<br />

primera vez <strong>en</strong> el mundo, <strong>en</strong> <strong>en</strong>fermos <strong>en</strong> hemodiálisis.<br />

Así, se consiguió aproximar <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> vida <strong>de</strong> los que viv<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

hemodiálisis a los que viv<strong>en</strong> con trasp<strong>la</strong>nte exitoso; por lo que se<br />

consi<strong>de</strong>ró esta terapéutica como el avance más trasc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>te<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> imp<strong>la</strong>ntación <strong>de</strong> <strong>la</strong> hemodiálisis periódica como técnica<br />

sustitutiva r<strong>en</strong>al (2)(3)(4)(5) .<br />

Características <strong>de</strong> <strong>la</strong> EPO<br />

.Es una citoquina atípica que actúa como una verda<strong>de</strong>ra hormona<br />

.Su g<strong>en</strong> se expresa <strong>en</strong> el cromosoma 7 (q11- q22) y codifica una<br />

proteína <strong>de</strong> 193 aminoácidos<br />

.Conti<strong>en</strong>e 166 aminoácidos con un PM <strong>de</strong>l ord<strong>en</strong> <strong>de</strong> los 36 kDa.<br />

.Es una glicoproteína <strong>de</strong> <strong>la</strong> cual casi el 40% es carbohidrato<br />

.Ti<strong>en</strong>e:<br />

- 3 uniones-N, cuya remoción no afecta <strong>la</strong> actividad in vitro, pero<br />

<strong>de</strong>struye su actividad in vivo<br />

- 1 unión-O, cuya remoción no afecta <strong>la</strong> actividad ni in vitro ni in vivo<br />

Fig 1: Estructura 3-D <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>eritropoyetina</strong> (1998; www.pdb.org)<br />

.Los carbohidratos <strong>de</strong> <strong>la</strong> molécu<strong>la</strong> son los que le dan <strong>la</strong>s características<br />

<strong>de</strong> solubilidad, procesami<strong>en</strong>to celu<strong>la</strong>r y secreción, y metabolismo<br />

in vivo.<br />

.Una glicosi<strong>la</strong>ción incompleta (unión-N) disminuye su actividad<br />

por aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l clearance hepático => <strong>la</strong> EPO <strong>de</strong>saci<strong>la</strong>da ti<strong>en</strong>e una<br />

vida media <strong>de</strong> 2 min<br />

.Los primeros estudios y aprobaciones se obtuvieron con <strong>la</strong> d<strong>en</strong>ominada<br />

rHuEPO alfa por el United States Adopted Names Council (USAN)<br />

I1988 <strong>en</strong> Europa Occid<strong>en</strong>tal, 1989 <strong>en</strong> Estados Unidos y 1990 <strong>en</strong> Japón.<br />

.La segunda g<strong>en</strong>eración fue d<strong>en</strong>ominada por el USAN como rHuEPO<br />

beta, que fue aprobada hacia 1990<br />

.La difer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> EPO sérica y <strong>la</strong> rHuEPO es <strong>la</strong> falta <strong>de</strong> estructuras<br />

<strong>de</strong> oligosacáridos tetracializados <strong>en</strong> <strong>la</strong> EPO circu<strong>la</strong>nte (tab<strong>la</strong> Nº1).<br />

7


Glicoproteína<br />

EPO sérica<br />

EPO alfa<br />

EPO beta<br />

EPO omega<br />

Glicanos<br />

neutros (%)<br />

20<br />

4<br />

3<br />

3<br />

Glicanos<br />

monoacídicos (%)<br />

9<br />

5<br />

2<br />

10<br />

Glicanos<br />

diacídicos (%)<br />

48<br />

41<br />

17<br />

34<br />

Glicanos<br />

triacídicos (%)<br />

23<br />

31<br />

32<br />

32<br />

Glicanos<br />

tetraacídicos (%)<br />

0<br />

19<br />

46<br />

21<br />

Tab<strong>la</strong> Nº1: Cont<strong>en</strong>ido<br />

<strong>de</strong> oligosacáridos <strong>en</strong><br />

<strong>la</strong> estructura <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

distintas EPO<br />

La EPO estimu<strong>la</strong> <strong>la</strong> eritropoyesis<br />

.Aum<strong>en</strong>tando el número <strong>de</strong> célu<strong>la</strong>s comprometidas capaces <strong>de</strong><br />

difer<strong>en</strong>ciarse <strong>en</strong> eritrocitos<br />

.Acelerando <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>ciación <strong>de</strong> tales precursores<br />

.Increm<strong>en</strong>tando <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> síntesis <strong>de</strong> hemoglobina <strong>en</strong> <strong>la</strong>s célu<strong>la</strong>s <strong>en</strong><br />

<strong>de</strong>sarrollo<br />

.Y también con un rol permisivo: inhibe <strong>la</strong> apoptosis<br />

Stem cell hematopoyéticas<br />

BFU-E inmaduras<br />

BFU-E maduros<br />

Condiciones médicas con anemia<br />

.Existe una re<strong>la</strong>ción semilogarítimica <strong>en</strong>tre el nivel <strong>de</strong> Hto/Hb con<br />

el nivel <strong>de</strong> EPO circu<strong>la</strong>nte: con una Hb <strong>de</strong> 7g/dl, el nivel <strong>de</strong> EPO es <strong>de</strong><br />

± 200 U/l.<br />

.Para una Hb normal <strong>de</strong> 12 g/dl, <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> EPO circu<strong>la</strong>nte es <strong>de</strong><br />

alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> 20 U/l.<br />

.Algunas condiciones médicas <strong>en</strong> <strong>la</strong> que se pier<strong>de</strong> esta re<strong>la</strong>ción son:<br />

- Insufici<strong>en</strong>cia r<strong>en</strong>al crónica<br />

- Artritis reumatoi<strong>de</strong>a<br />

- Cáncer<br />

- SIDA<br />

- Infecciones<br />

- Trasp<strong>la</strong>nte <strong>de</strong> médu<strong>la</strong> ósea<br />

CFU-E (1)<br />

Pro-eritrob<strong>la</strong>stos<br />

Eritrob<strong>la</strong>stos basofílicos<br />

Eritrob<strong>la</strong>stos<br />

Reticulocitos<br />

Eritrocitos<br />

(1) También requiere IL-3 y/o GM-CSF<br />

Célu<strong>la</strong>s <strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes<br />

<strong>de</strong> EPO<br />

Fig 2: Sitios <strong>de</strong> acción <strong>de</strong> <strong>la</strong> EPO<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> difer<strong>en</strong>ciación<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s célu<strong>la</strong>s<br />

hematopoyéticas.<br />

LA EPO FUE LA PRIMERA PROTEÍNA<br />

TERAPÉUTICA PRODUCIDA POR INGENIERÍA<br />

GENÉTICA<br />

LA EPO UTILIZADA TERAPÉUTICAMENTE ES<br />

PRODUCIDA POR TÉCNICAS RECOMBIANTES<br />

EN CÉLULAS CHO<br />

Regu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> producción <strong>de</strong> EPO<br />

Gran<strong>de</strong>s alturas<br />

afinidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> Hb por el O2<br />

Pérdida sanguínea<br />

transporte r<strong>en</strong>al <strong>de</strong> Na+<br />

Enfermedad pulmonar<br />

Disminución <strong>de</strong>l FPR<br />

Enfermeda<strong>de</strong>s cardíacas<br />

Hipoxia<br />

Estimu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>l RNAm<br />

<strong>en</strong> célu<strong>la</strong>s productoras.<br />

Riñones - célu<strong>la</strong>s peritubu<strong>la</strong>res <strong>de</strong> <strong>la</strong> corteza interna y <strong>la</strong> médu<strong>la</strong><br />

Hígado (10 a 15%) - fibrob<strong>la</strong>stos intersticiales<br />

HC<br />

Tiroxina<br />

ACTH<br />

Adr<strong>en</strong>alina<br />

Angiot<strong>en</strong>sinaII<br />

Esteroi<strong>de</strong>s andróg<strong>en</strong>os<br />

y anabólicos<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> EPO<br />

No existe almac<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to <strong>en</strong> ningún tejido<br />

8


Eritropoyetina <strong>en</strong> <strong>la</strong> Anemia I Dra. Mónica E. Lombardo<br />

rHuEPO <strong>en</strong> <strong>la</strong> IRC<br />

.Fue usada terapéuticam<strong>en</strong>te por primera vez <strong>en</strong> el tratami<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> anemia asociada a <strong>la</strong> IRC <strong>en</strong> 1989<br />

.En IRC (antes <strong>de</strong>l tratami<strong>en</strong>to con rHuEPO) (6)<br />

Nivel <strong>de</strong> EPO<br />

(U/l)<br />

< 10<br />

10 a 25<br />

> 25<br />

.Aum<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> eritropoyesis<br />

.Mejora <strong>la</strong> tolerancia al ejercicio<br />

.Mejora <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> vida<br />

.Reduce o elimina <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> transfusiones. Así, disminuye <strong>la</strong><br />

posibilidad <strong>de</strong> infecciones o <strong>de</strong> reacciones transfusionales<br />

Cálculo <strong>de</strong> promedio <strong>de</strong>l costo <strong>de</strong>l tratami<strong>en</strong>to con rHuEPO <strong>en</strong> ± U$S<br />

6.000 I paci<strong>en</strong>te I año, comparado con U$S 4.600 I paci<strong>en</strong>te I año<br />

<strong>de</strong>l tratami<strong>en</strong>to con transfusiones.<br />

Normas DOQI<br />

% <strong>de</strong> paci<strong>en</strong>tes<br />

(n = 244)<br />

9,84<br />

47,54<br />

42,62<br />

Tab<strong>la</strong> Nº2: Nivel <strong>de</strong> EPO<br />

circu<strong>la</strong>nte <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes<br />

con IRC, antes <strong>de</strong>l uso<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> rHuEPO<br />

.Rango <strong>de</strong> hemoglobina (Hb) > 11 g/dl (no > 12 g/dl <strong>en</strong> cardiópatas<br />

o con <strong>en</strong>fermedad vascu<strong>la</strong>r periférica)<br />

.Vía <strong>de</strong> administración subcutánea (SC) más efectiva, rotando los sitios<br />

<strong>de</strong> inyección<br />

- Si no se tolera <strong>la</strong> vía SC, <strong>la</strong> dosis por vía <strong>en</strong>dov<strong>en</strong>osa (IV) <strong>de</strong>be ser<br />

50 % mayor<br />

.Dosis inicial<br />

- Adultos<br />

_ SC <strong>de</strong> 80 a 120 UI/kg/semana (± 6.000 UI/semana), <strong>en</strong> 2 o 3 dosis<br />

_ IV <strong>de</strong> 120 a 180 UI/kg/semana (± 9.000 UI/semana), <strong>en</strong> 3 dosis<br />

- Pediátricos<br />

_ < 5 años I 300 UI/kg/semana<br />

.Monitoreo <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorio<br />

- Hb/Hto cada 1 a 2 semanas al inicio o luego <strong>de</strong> modificar <strong>la</strong> dosis<br />

hasta obt<strong>en</strong>er un valor estable; luego cada 4 a 6 semanas.<br />

.Titu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong> <strong>la</strong> dosis<br />

- Si <strong>la</strong> Hb aum<strong>en</strong>tó < 1 g/dl (Hto < 2%) <strong>en</strong> 2 a 4 semanas increm<strong>en</strong>tar<br />

<strong>la</strong> dosis <strong>en</strong> un 50%.<br />

- Si <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong> aum<strong>en</strong>to absoluto exce<strong>de</strong> los 3 g/dl <strong>de</strong> Hb u 8 puntos<br />

porc<strong>en</strong>tuales <strong>de</strong> Hto, o si Hb/Hto exced<strong>en</strong> el valor <strong>de</strong>seado, reducir<br />

<strong>la</strong> dosis semanalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> un 25%.<br />

.Requerimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> hierro<br />

- Mant<strong>en</strong>er un porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> saturación <strong>de</strong> transferrina > 20%, un<br />

nivel <strong>de</strong> ferritina sérica > 200 ng/ml y por porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> glóbulos<br />

rojos hipocrómicos < 10%.<br />

- Susp<strong>en</strong><strong>de</strong>r hierro si el porc<strong>en</strong>taje <strong>de</strong> saturación <strong>de</strong> transferrina ><br />

50% y/o ferritina > 500 ng/ml.<br />

Complicaciones<br />

.Hipert<strong>en</strong>sión arterial I implica mayor monitoreo, especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong><br />

el inicio <strong>de</strong>l tratami<strong>en</strong>to I inicio o modificación <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to,<br />

reducción <strong>de</strong> dosis <strong>de</strong> rHuEPO.<br />

.Otras posibles (muy poco frecu<strong>en</strong>tes):<br />

- Convulsiones<br />

- Mayor t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia a trombosis<br />

- Hiperkalemia<br />

.Ap<strong>la</strong>sia <strong>de</strong> célu<strong>la</strong>s rojas<br />

- Secundaria a <strong>la</strong> aparición <strong>de</strong> anticuerpos neutralizantes IgG anti EPO<br />

- Tasa 1,24 / 10.000 años-paci<strong>en</strong>te con α , y 0,14 / 10.000 con β<br />

- Epi<strong>de</strong>miología:<br />

_ Hasta 1999: 3 casos<br />

_ Des<strong>de</strong> 1998: 179 sospechas, 125 con anticuerpos neutralizantes:<br />

106α, 4β, resto mixtos<br />

_ Ag<strong>en</strong>cia suiza (marzo 2003): 8 casos EPO β, 13 casos mixtos.<br />

_ Mayoría <strong>de</strong> EPO α. Todos <strong>en</strong> IRC, no <strong>en</strong> oncología ni <strong>en</strong> pre<br />

quirúrgicos, predominantem<strong>en</strong>te por administración SC.<br />

.Posibles causas<br />

- Cambio <strong>en</strong> estabilizante-frío (polisorbato-mice<strong>la</strong>s)¿?<br />

- Vía SC<br />

.Tratami<strong>en</strong>to<br />

- Susp<strong>en</strong><strong>de</strong>r EPO<br />

- Drogas inmunosupresoras<br />

Causas <strong>de</strong> Respuesta Ina<strong>de</strong>cuada<br />

.Médicas<br />

- Defici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> Hierro<br />

- Infección / Inf<strong>la</strong>mación (e.g. infecciones <strong>en</strong> los accesos vascu<strong>la</strong>res,<br />

inf<strong>la</strong>mación postquirúrgica, SIDA, LES)<br />

- Pérdida crónica <strong>de</strong> sangre<br />

- Osteítis fibrosa<br />

- Toxicidad por aluminio<br />

- Hemoglobinopatías (e.g. ta<strong>la</strong>semia alfa y beta, sickle cell anemia)<br />

- Defici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> fo<strong>la</strong>tos o <strong>de</strong> vitamina B12<br />

- Mieloma múltiple<br />

- Desnutrición<br />

- Hemólisis<br />

.No médicas<br />

- Inyecciones repetidas<br />

- Estilo <strong>de</strong> vida<br />

- Necesidad <strong>de</strong> <strong>la</strong>boratorios repetidos<br />

Anemia <strong>en</strong> IRC prediálisis<br />

.Las causas <strong>de</strong> <strong>la</strong> anemia <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes con IRC <strong>en</strong> etapa prediálisis,<br />

no difier<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> anemia <strong>de</strong> <strong>la</strong> IRC <strong>en</strong> etapa terminal<br />

.A pesar <strong>de</strong> <strong>la</strong> disponibilidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> rHuEPO por más <strong>de</strong> una década,<br />

2/3 <strong>de</strong> los paci<strong>en</strong>tes que inician diálisis ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un Hto < 30%, y 3/4<br />

una Hb < 11 g/dl<br />

.Hoy se acepta que <strong>la</strong> evaluación <strong>de</strong> <strong>la</strong> anemia <strong>en</strong> <strong>la</strong> IRC con vistas<br />

a iniciar el tratami<strong>en</strong>to con rHuEPO <strong>de</strong>be com<strong>en</strong>zar cuando el FG cae<br />

por <strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> 30 ml/min y cuando el Hto < 30-33 % (7)(8)<br />

9


Cumu<strong>la</strong>tive r<strong>en</strong>al survival rate (%)<br />

El uso <strong>de</strong> rHuEPO <strong>en</strong> <strong>la</strong> etapa prediálisis mejora <strong>la</strong> sobrevida r<strong>en</strong>al .<br />

100 -<br />

-<br />

80 -<br />

-<br />

60 -<br />

-<br />

40 -<br />

-<br />

20 -<br />

-<br />

0 -<br />

Fig. Nº3: Sobrevida r<strong>en</strong>al <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes con y sin tratami<strong>en</strong>to con rHuEPO (9)<br />

Otras Aplicaciones Clínicas<br />

.Anemia asociada a <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s crónicas<br />

- Artritis reumatoi<strong>de</strong>a<br />

- SIDA: incid<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> anemia <strong>de</strong>l 8% <strong>en</strong> <strong>la</strong> infección, 20% <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes<br />

con SIDA, y 60% <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes con Kaposi<br />

.Anemia asociada a cáncer / quimioterapia<br />

- Notable mejoría <strong>de</strong>l Hto <strong>en</strong> más <strong>de</strong>l 50% <strong>de</strong> los paci<strong>en</strong>tes y disminución<br />

<strong>de</strong>l requerimi<strong>en</strong>to transfusional <strong>en</strong> alre<strong>de</strong>dor <strong>de</strong> un 20%.<br />

- Mejoría <strong>de</strong> <strong>la</strong> calidad <strong>de</strong> vida<br />

- Habría receptores <strong>en</strong> algunos tipos celu<strong>la</strong>res tumorales que podrían<br />

hacer aum<strong>en</strong>tar el tamaño tumoral (no hay aún evid<strong>en</strong>cia c<strong>la</strong>ra)<br />

.Anemia asociada a prematurez<br />

- Disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> Hb durante <strong>la</strong>s primeras 8 semanas<br />

- Disminución <strong>de</strong> los requerimi<strong>en</strong>tos transfusionales hasta <strong>en</strong> un 30%<br />

.Para facilitar donaciones <strong>de</strong> sangre autólogas antes <strong>de</strong> una cirugía<br />

o reducir el requerimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> transfusiones luego <strong>de</strong> una cirugía<br />

.Para prev<strong>en</strong>ir <strong>la</strong> anemia luego <strong>de</strong>l trasp<strong>la</strong>nte <strong>de</strong> médu<strong>la</strong> ósea<br />

.Nuevas aplicaciones<br />

- Neuroprotector¿?<br />

- Regu<strong>la</strong>dor <strong>de</strong> <strong>la</strong> apoptosis ¿?<br />

- Sindrome <strong>de</strong> anemia cardiorr<strong>en</strong>al ¿?<br />

EPOGEN ®<br />

Group I (untreated anemic, overall)<br />

Group II (treated anemic, overall)<br />

Group III (untreated nonanemic, overall)<br />

Hto<br />

Dosis <strong>de</strong> EPOGEN®<br />

Group II<br />

Group III<br />

Group I<br />

Valores<br />

Año<br />

Media +/- DE<br />

Media +/- DE<br />

EPOGEN ® es <strong>la</strong> <strong>eritropoyetina</strong> recombinante humana e<strong>la</strong>borada por<br />

Laboratorios Pablo Cassará S.R.L. El principio activo utilizado <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

e<strong>la</strong>boración <strong>de</strong> EPOGEN ® cumple con <strong>la</strong>s exig<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> <strong>la</strong> Farmacopea<br />

Europea tal como se pres<strong>en</strong>tan <strong>en</strong> <strong>la</strong> British Pharmacopoeia <strong>de</strong>l año<br />

2003 <strong>en</strong> <strong>la</strong> monografía "Recombinant Human Erythropoietin", y se<br />

e<strong>la</strong>bora íntegram<strong>en</strong>te <strong>en</strong> Arg<strong>en</strong>tina, <strong>en</strong> insta<strong>la</strong>ciones autorizadas por<br />

p=0.3111<br />

p=0.0024<br />

0 5 10 15 20 25 30 35 40<br />

Months of follow-up<br />

p=0.0003<br />

el Instituto Nacional <strong>de</strong> Medicam<strong>en</strong>tos (INAME) para <strong>la</strong> e<strong>la</strong>boración<br />

<strong>de</strong> productos inyectables . Este producto se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> comercialización<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> Arg<strong>en</strong>tina <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el año 2001, y se han distribuido <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

<strong>en</strong>tonces a <strong>la</strong> fecha más <strong>de</strong> 1.000.000 <strong>de</strong> unida<strong>de</strong>s, lo que equivale a<br />

más <strong>de</strong> 10.000 tratami<strong>en</strong>tos anuales.<br />

Estudio <strong>de</strong> Farmacovigi<strong>la</strong>ncia <strong>de</strong> EPOGEN ®<br />

.Paci<strong>en</strong>tes con IRC <strong>en</strong> diálisis crónica durante los años 2001 a 2005<br />

.Tratami<strong>en</strong>to con EPOGEN ® durante por lo m<strong>en</strong>os 1 año, sin<br />

interrupciones > 2 meses consecutivos<br />

.3 c<strong>en</strong>tros con una "n" total <strong>de</strong> 153 paci<strong>en</strong>tes<br />

Variaciones con EPOGEN ®<br />

2002<br />

29,8 +/- 4,5<br />

4.630<br />

2003<br />

29,8 +/- 3,6<br />

4.752<br />

Abreviaturas: Hto: hematocrito; DE: <strong>de</strong>svío estándar; NS: no significativo<br />

(1)Prueba <strong>de</strong> ANOVA Abreviaturas: Hto: hematocrito; DE: <strong>de</strong>svío estándar; NS: no significativo<br />

Seguridad <strong>de</strong>l EPOGEN ®<br />

Ev<strong>en</strong>tos<br />

Complicaciones accesos vascu<strong>la</strong>res<br />

Convulsiones<br />

Hipert<strong>en</strong>sión arterial<br />

Prurito<br />

(1)n total = 120 paci<strong>en</strong>tes; (2)n total = 151 paci<strong>en</strong>tes I Abreviaturas: NS: no significativo<br />

Conclusiones<br />

.La dosis media <strong>de</strong> rHuEPO no fue difer<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> que se usaba con<br />

anterioridad al EPOGEN ® .<br />

.El valor <strong>de</strong>l hematocrito aum<strong>en</strong>tó significativam<strong>en</strong>te durante el<br />

segundo año <strong>de</strong> tratami<strong>en</strong>to con EPOGEN ® .<br />

.La URR fue más elevada durante el último período <strong>de</strong> observación.<br />

.Más <strong>de</strong>l 69% <strong>de</strong> los paci<strong>en</strong>tes no modificó o bi<strong>en</strong> redujo <strong>la</strong> dosis <strong>de</strong><br />

semanal <strong>de</strong> rHuEPO.<br />

.Ningún paci<strong>en</strong>te requirió aum<strong>en</strong>tar <strong>la</strong> dosis <strong>de</strong> EPOGEN ® por <strong>en</strong>cima<br />

<strong>de</strong> 10.000 UI/semana, y todos pres<strong>en</strong>taron bu<strong>en</strong>a respuesta clínica<br />

al tratami<strong>en</strong>to (no hubo casos <strong>de</strong> resist<strong>en</strong>cia a EPOGEN ® ).<br />

1 Erythropoietin in Clinical Applications. An internacional Perspectiva. Edited by Marc<br />

B. 1990.<br />

2 Temas <strong>de</strong> Nefrología. T 2. La Habana: Editorial Ci<strong>en</strong>cias Médicas 1991; 3 - 47.<br />

3 Barcelona: Masson 1988; 5 - 100.<br />

4 Pediatr Nephrol 1999; 13: 148 - 52.<br />

5 Insufici<strong>en</strong>cia r<strong>en</strong>al crónica. Diálisis y trasp<strong>la</strong>nte r<strong>en</strong>al. Vol 1. La Habana: Editorial<br />

Ci<strong>en</strong>cias Médicas 1997.<br />

6 Contr Nephrol 1988; 66: 54-62.<br />

7 Kidney Int 2001; 60: 1875-1884.<br />

8 Am J Kidney Dis 2001; 37 (suppl1): S182-S238.<br />

9 Nephron 1997; 77: 176 - 185<br />

Con EPOGEN®<br />

2004 2005 p (1)<br />

31,3 +/- 3,8<br />

4.605<br />

32,2 +/- 3,4<br />

4.470<br />

< 0,0001<br />

NS<br />

Pre EPOGEN®<br />

n (1) %<br />

26 21,8<br />

9 7,5<br />

84 70,0<br />

1 0,8<br />

Con EPOGEN®<br />

n (2) %<br />

27 17,9<br />

5 3,3<br />

103 68,2<br />

5 3,3<br />

P<br />

NS<br />

NS<br />

NS<br />

NS<br />

10

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!