anestro como causa de esterilidad en la cerda - Asociación de ...
anestro como causa de esterilidad en la cerda - Asociación de ...
anestro como causa de esterilidad en la cerda - Asociación de ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
II<br />
EL ANESTRO COMO CAUSA DE ESTERILIDAD EN LA CERDA<br />
don<strong>de</strong> el orig<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> pérdida <strong>de</strong> calor<br />
es <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> vasodi<strong>la</strong>tación periférica,<br />
sin que se pongan <strong>en</strong> marcha otros mecanismos.<br />
Más allá <strong>de</strong> esta zona, <strong>la</strong>s<br />
evaporaciones cutáneas y respiratorias<br />
empiezan a aum<strong>en</strong>tar <strong>de</strong> manera lineal<br />
<strong>en</strong> re<strong>la</strong>ción con <strong>la</strong> temperatura ambi<strong>en</strong>te,<br />
permiti<strong>en</strong>do un equilibrio <strong>de</strong> los<br />
cambios térmicos.<br />
La especie porcina es muy s<strong>en</strong>sible<br />
al aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> temperatura, ya que sólo<br />
pier<strong>de</strong> calor por conducción (revolcándose<br />
<strong>en</strong> superficies húmedas) o convección<br />
(movimi<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> aire) y no por evaporación<br />
cutanea, ya que los cerdos no<br />
ti<strong>en</strong><strong>en</strong> casi glándu<strong>la</strong>s sudoríparas. Su organismo<br />
respon<strong>de</strong> <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> taquipnea<br />
(evaporación respiratoria), increm<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> temperatura rectal (> 39,8°C), disminución<br />
<strong>de</strong>l consumo <strong>de</strong> pi<strong>en</strong>so y <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
velocidad <strong>de</strong> crecimi<strong>en</strong>to.<br />
La zona <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>estar térmico para <strong>la</strong>s<br />
reproductoras porcinas ti<strong>en</strong>e una temperatura<br />
<strong>de</strong> 16-18°C, humedad re<strong>la</strong>tiva<br />
ambi<strong>en</strong>tal <strong>en</strong>tre el 60 y el 90% y una velocidad<br />
<strong>de</strong>l aire <strong>de</strong> 0,20 m/s. Si <strong>la</strong> temperatura<br />
<strong>de</strong>l animal aum<strong>en</strong>ta mucho por<br />
<strong>en</strong>cima <strong>de</strong> <strong>la</strong> "zona <strong>de</strong> temperatura confortable"<br />
aparece <strong>la</strong> hipertermia o estrés<br />
térmico, con sus repercusiones sobre <strong>la</strong><br />
reproducción y <strong>la</strong> productividad.<br />
Si <strong>en</strong> <strong>la</strong> granja no hay otros factores<br />
estresantes, aunque aum<strong>en</strong>te <strong>la</strong> temperatura<br />
es probable que no se afect<strong>en</strong> los<br />
parámetros reproductivos. Sin embargo,<br />
si ha habido multitud <strong>de</strong> factores estresantes<br />
durante todo el año, al aum<strong>en</strong>tar<br />
<strong>la</strong> temperatura aparece el "síndrome<br />
<strong>de</strong> infertilidad estacional"; incluso algunas<br />
granjas pres<strong>en</strong>tan el problema durante<br />
todo el año. Bajo el término estrés<br />
se <strong>en</strong>globa cualquier condición adversa<br />
al bi<strong>en</strong>estar animal.<br />
Un individuo, tras <strong>en</strong>trar <strong>en</strong> contacto<br />
con un ag<strong>en</strong>te estresor que g<strong>en</strong>era <strong>en</strong><br />
su organismo una situación <strong>de</strong> estrés<br />
(t<strong>en</strong>sión, sufrimi<strong>en</strong>to), pone <strong>en</strong> marcha<br />
el síndrome g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> adaptación, el<br />
cual esta basado <strong>en</strong> primer lugar <strong>en</strong> una<br />
reacción <strong>de</strong> a<strong>la</strong>rma con participación<br />
<strong>de</strong>l tramo simpático <strong>de</strong>l sistema nervioso<br />
autónomo, <strong>la</strong> médu<strong>la</strong> y <strong>la</strong> corteza<br />
adr<strong>en</strong>al.<br />
Las cateco<strong>la</strong>minas estimu<strong>la</strong>n al hipotá<strong>la</strong>mo<br />
<strong>de</strong>terminando <strong>la</strong> secreción <strong>de</strong><br />
CRF, que provoca <strong>la</strong> liberación <strong>de</strong><br />
ACTH a nivel <strong>de</strong> <strong>la</strong> a<strong>de</strong>nohipófisis y<br />
ésta a su vez <strong>la</strong> secreción y liberación<br />
<strong>de</strong> glucocorticoi<strong>de</strong>s y pequeñas cantida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> mineralocorticoi<strong>de</strong>s.<br />
La ACTH, a<strong>de</strong>más, modifica <strong>la</strong>s secreciones<br />
hipotalámicas y el resto <strong>de</strong><br />
<strong>la</strong>s hipofisarias. Así, disminuye <strong>la</strong> secreción<br />
<strong>de</strong> adiuretina a nivel <strong>de</strong> <strong>la</strong> neurohipófisis<br />
y <strong>de</strong> TSH, STH, FSH, LH y<br />
pro<strong>la</strong>ctina a<strong>de</strong>nohipofisarias.<br />
Es probable que <strong>la</strong> <strong>causa</strong> <strong>de</strong>l síndrome<br />
<strong>de</strong> infertilidad estacional sea el <strong>de</strong>sequilibrio<br />
<strong>en</strong>docrino que aparece <strong>de</strong><br />
forma indirecta <strong>como</strong> consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l<br />
estrés térmico, justo antes y durante <strong>la</strong><br />
ovu<strong>la</strong>ción. La disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> tasa <strong>de</strong><br />
ovu<strong>la</strong>ción <strong>de</strong>bida a <strong>la</strong>s altas temperaturas<br />
estivales, podría <strong>de</strong>finirse <strong>como</strong> una<br />
interfer<strong>en</strong>cia con el <strong>de</strong>sarrollo y <strong>la</strong> maduración<br />
folicu<strong>la</strong>r y con el propio proceso<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> ovu<strong>la</strong>ción (So<strong>la</strong> y Carm<strong>en</strong>es,<br />
1986). Las <strong>cerda</strong>s expuestas a una elevada<br />
temperatura ambi<strong>en</strong>te durante <strong>la</strong><br />
<strong>la</strong>ctación pres<strong>en</strong>tan alteraciones <strong>en</strong>docrinas<br />
(Barbet et al., 1991).<br />
A<strong>de</strong>más, no todos los animales respon<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> misma manera a <strong>la</strong> misma<br />
temperatura; <strong>la</strong>s razas locales están<br />
g<strong>en</strong>eralm<strong>en</strong>te mejor equipadas para <strong>la</strong><br />
termorregu<strong>la</strong>ción, mi<strong>en</strong>tras que los animales<br />
<strong>de</strong> alta producción ti<strong>en</strong><strong>en</strong> que<br />
evacuar más calor metabólico (Chemineau,<br />
1992).<br />
Se sabe que los animales con m<strong>en</strong>or<br />
44