11.07.2015 Views

7. Antonio Arnaiz Villena: Las inscripciones en euskera de Iruña ...

7. Antonio Arnaiz Villena: Las inscripciones en euskera de Iruña ...

7. Antonio Arnaiz Villena: Las inscripciones en euskera de Iruña ...

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>7.</strong> <strong>Antonio</strong> <strong>Arnaiz</strong> <strong>Vill<strong>en</strong>a</strong>: <strong>Las</strong> <strong>inscripciones</strong> <strong>en</strong> <strong>euskera</strong><strong>de</strong> Iruña Oka y la cultura usko-mediterránea<strong>Antonio</strong> <strong>Arnaiz</strong> <strong>Vill<strong>en</strong>a</strong>, Madril<strong>en</strong> jaiotakoa da. UnibertsitateKonplut<strong>en</strong>sean Biologia eta Medikuntzan liz<strong>en</strong>tziatua. Puerta<strong>de</strong> Hierro Ospitalean Doktore Tesia egin eta, ondor<strong>en</strong>, 9 urteeman zitu<strong>en</strong> Londres<strong>en</strong> immunog<strong>en</strong>etika ikast<strong>en</strong>.Itzultzean, Ramon y Cajal Ospitalean immunog<strong>en</strong>etikalaborategia jarri zu<strong>en</strong> eta 12 <strong>de</strong> Octubre Ospitaleanimmunologia laborategia.320 artikulu idatzi ditu, nazioarteko aldizkarietan,immunologia, g<strong>en</strong>etika eta hizkuntzalaritzari buruz.Azk<strong>en</strong> urteotan herri<strong>en</strong> eta hizkuntz<strong>en</strong> jatorria aztertz<strong>en</strong>jardun du. 44 doktore tesi zuz<strong>en</strong>du eta 11 liburu argitaratuditu.Hizkuntzalaritzan, iberiera eta euskarak Mediterraneoko etaAmerikako z<strong>en</strong>bait hizkuntzekiko harremanetan z<strong>en</strong>tratu da,eta, gai hon<strong>en</strong> inguruan, z<strong>en</strong>bait liburu egin ditu.Gaur egun, Madrileko Unibertsitate Konplut<strong>en</strong>sekoZerbitzuburu eta Katedratikoa da. Informazio gehiagorako:http://chopo.pntic.mec.es/biolmol.Harremanetarako: aarnaiz[abildua]med.ucm.esEuskarar<strong>en</strong> Jatorriar<strong>en</strong> IV. Biltzarra. Iruña Oka 09.05.23 1


1. La religión <strong>de</strong> La Madre (AMA)Hace aproximadam<strong>en</strong>te 10.000 años, con seguridad, se hablaban las l<strong>en</strong>guas Usko-Mediterráneas <strong>en</strong> un ámbito <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Norte <strong>de</strong> la India hasta Iberia. El nombre <strong>de</strong> Usko-Mediterráneas ha sido dado porque el <strong>euskera</strong> ha servido para compr<strong>en</strong><strong>de</strong>r parte <strong>de</strong> lostextos <strong>de</strong> las l<strong>en</strong>guas, unas vivas y otras muertas hoy día, que se hablaban <strong>en</strong> unacircunscripción <strong>en</strong> torno al mediterráneo (Ref. 1,2)Fig. 1La mayoría <strong>de</strong> las frases son <strong>de</strong> cont<strong>en</strong>ido religioso escritos por CREYENTES OADORADORES (KUR), es <strong>de</strong>cir los sacerdotes <strong>de</strong> La Madre (AMA). El principal objeto<strong>de</strong> culto era AMA, pero seguido inmediatam<strong>en</strong>te, al m<strong>en</strong>os <strong>en</strong> frecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> m<strong>en</strong>ción,<strong>de</strong> ATA (LA PUERTA).A veces, se lee ATEN-AS o ATIN-AS (LA PUERTA DE LA OSCURIDAD). Se refiereevid<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te a la transición <strong>de</strong> esta a otra vida por esta PUERTA. El RIO DE FUEGO(AI), espera a algunos DIFUNTOS (AKA), cuyo cuerpo recibe SEPULTURA (ABO, ABIo NICHO).<strong>Las</strong> sepulturas se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> KAI (ribera, o CEMENTERIO <strong>en</strong> el l<strong>en</strong>guaje religiosofunerario Usko-Mediterráneo). AMA acoge al muerto a veces bi<strong>en</strong> (ABEGI-ON).Finalm<strong>en</strong>te, los RESTOS HUMANOS se conviert<strong>en</strong> <strong>en</strong> BASURA (KAKA). El difunto escremado por el FUEGO (SU), que cuando GIRA (SIBA), se consi<strong>de</strong>ra bu<strong>en</strong>a suerte.También hay concepto <strong>de</strong> mala conducta con AMA, o PECADO (NAKA, TITA). Existeuna especie <strong>de</strong> MALIGNO o DEMONIO (BELTZ).También exist<strong>en</strong> ORACIONES (ZELAo SALA, ZALA). Los difuntos son consumidos por las LLAMAS (KAR), probablem<strong>en</strong>tecremados ¿Tomó el infierno cristiano esta acepción antigua?Todas estas palabras se han <strong>en</strong>contrado <strong>en</strong> Ibérico y otros <strong>de</strong> los l<strong>en</strong>guajes Usko-Mediterráneos.(Ref. 3, tabla 1, que se pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>scargar <strong>de</strong> http://chopo.pntic.mec.es/biolmol ).También, muchas <strong>de</strong> estas palabras se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> nombres <strong>de</strong> la Biblia, comobu<strong>en</strong>a here<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> la Religión y Cultura Usko-Mediterránea.Fig. 2Euskarar<strong>en</strong> Jatorriar<strong>en</strong> IV. Biltzarra. Iruña Oka 09.05.23 2


LA BIBLIA Y EL EUSKARAADAM = ATAN = ATEAN = EN LA PUERTAEVA = EBA = CORTADACAIN = DE LA RIVERAABEL = GANADOJAVEH = JABE = AMONOD = MOT(A) = CAMPO DE HIERBA, NO CULTIVADOABRAN = ABA-ARAN = PADRE DEL VALLESUMER = TIERRA DE FUEGO O CALUROSASARAI = SAR-AI = VIEJOS PARIENTES2. <strong>Las</strong> l<strong>en</strong>guas Usko MediterráneasSe han <strong>en</strong>contrado palabras <strong>de</strong> significado similar y <strong>de</strong> similar sonido (semántica) <strong>en</strong>estas l<strong>en</strong>guas. <strong>Las</strong> l<strong>en</strong>guas id<strong>en</strong>tificadas son (Fig 1) Euskera, Castellano, Ibérico,Etrusco, Minoico, Bereber, Púnico-Cartaginés, Hitita, Sumerio, Eblaico, Elamita yEgipcio jeroglífico.La metodología comparativa que se ha seguido es la <strong>de</strong> Rul<strong>en</strong> y Greemberg y que estaespecificada <strong>en</strong> la ref. 3 (http://chopo.pntic.mec.es/biolmol) y resumida <strong>en</strong> el sigui<strong>en</strong>tecuadro.Fig. 3METODOLOGÍA (Gre<strong>en</strong>berg, Ruhl<strong>en</strong>)1) LENGUAS CLASIFICADAS CON 20 COGNATOS(Pronombres, plantas, g<strong>en</strong>éricos familiares)2) RELIGIÓN COMÚN (DE LA PUERTA): ama, z<strong>en</strong>, atan, kar3) MATERIAS EN LENGUAS USKO-MEDITERRÁNEAS- RELIGIÓN Y RITOS FUNERARIOS- CONTABILIDAD DE ALIMENTOS Y OTROS4) GRUPOS DE PALABRAS EN DIFERENTES LENGUASUSKO-MEDITERRÁNEAS (abagi-on, atin as, aretace -artze-)5) IDENTIFICACIÓN DE UN COGNATO CUANDO SE REPITE CONMISMO SIGNIFICADO EN VARIAS LENGUAS6) EUSKARA POCAS MODIFICACIONES: NO INVASIONES Y OTROS7) EUSKARA MUCHO MÁS EXTENDIDOLos profesores <strong>de</strong> Stanford y <strong>de</strong>l Instituto <strong>de</strong> Santa Fe (Nuevo México) han <strong>de</strong>finidofinalm<strong>en</strong>te las l<strong>en</strong>guas NaD<strong>en</strong>e Caucásicas (Ref. 3. Capitulo 8, Por Merritt Ruhl<strong>en</strong> “Thebasque language is inclu<strong>de</strong>d in the D<strong>en</strong>e-Caucasian language family”, pp 197-204.) (Fig4). D<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> este grupo, nosotros incluimos las l<strong>en</strong>guas “Usko-Mediterráneas”.Euskarar<strong>en</strong> Jatorriar<strong>en</strong> IV. Biltzarra. Iruña Oka 09.05.23 3


Fig. 4MAPA DENE-CAUCÁSICOEuskaraPert<strong>en</strong>ec<strong>en</strong>, según estos profesores americanos, a las l<strong>en</strong>guas NaD<strong>en</strong>eCaucasicas. El <strong>euskera</strong>, las l<strong>en</strong>guas <strong>de</strong>l norte y <strong>de</strong>l sur <strong>de</strong>l Cáucaso, la l<strong>en</strong>gua <strong>de</strong>los Kets siberianos, la <strong>de</strong> los Burushos <strong>de</strong>l norte <strong>de</strong> Pakistán, el Tibetano, y elChino mandarín y finalm<strong>en</strong>te, las l<strong>en</strong>guas <strong>de</strong> los Atabascos <strong>de</strong>l noroeste <strong>de</strong>Canadá, la <strong>de</strong> Atabascos <strong>de</strong> grupos aislados <strong>de</strong> la costa <strong>de</strong> California y finalm<strong>en</strong>tela l<strong>en</strong>gua <strong>de</strong> los Navajos y sus vecinos los Apaches.Aquí se muestran algunos ejemplos <strong>de</strong> palabras s<strong>en</strong>cillas que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> varias<strong>de</strong> las l<strong>en</strong>guas Usko-Mediterráneas estudiadas.Fig. 5KALECastellanoÍbero-TartésicoEtruscoBereberPúnico-CartaginésHititaSumerioEblaicoElamita=========CALLEKALAKALAKALAKALAKALAKALAKALAKALAEuskarar<strong>en</strong> Jatorriar<strong>en</strong> IV. Biltzarra. Iruña Oka 09.05.23 4


IRUÑA-VELEIAEUSKARA: GEURE ATA ZUTAN(GEURE ATA SUTEN)CASTELLANO: “NUESTRA PUERTA DEL FUEGO”(¿INFIERNO?)Fig. 8IRUÑA-VELEIAEUSKARA: URAIN ISAR(URAIN IZAR)CASTELLANO: “ESTRELLA AZUL”¿VENUS?Unos ejemplos <strong>de</strong> las traducciones <strong>de</strong> los graffiti <strong>de</strong> ostrakas, cuyas transcripciones danFilloy y Gil son las sigui<strong>en</strong>tes, <strong>en</strong> el contexto <strong>de</strong> las palabras <strong>en</strong>contradas <strong>en</strong> la culturareligiosa-funeraria Usko-Mediterránea y con la metodología resumida <strong>en</strong> la figura 3(Ref. 3).NIIURAMIITPropuesta: NEURE AME ITA (MI MADRE DE DIFUNTOS)-13401Euskarar<strong>en</strong> Jatorriar<strong>en</strong> IV. Biltzarra. Iruña Oka 09.05.23 6


ATA, AMANIIVRII GPropuesta: PUERTA MADRE MIA (MI MADRE DE LA PUERTA)(Superficie externa <strong>de</strong> 13411)GIIVRII ‘’ATA’’ZVTANRIIINV’’IIISVS’’TAIIGIN BADI ZVR13364-Propuesta: GUEURE ATA ZUTAN (NUESTRA PUERTA EN LLAMAS)Propuesta: (es A y no R), IIINV (?), IESUS (EISUS) TA = (----ES JESUS, o ES ISIS)Propuesta: EGIN BADI ZUE (TE –OS- HACE ENCONTRAR o AGARRAR)Euskarar<strong>en</strong> Jatorriar<strong>en</strong> IV. Biltzarra. Iruña Oka 09.05.23 7


Asimismo, se hac<strong>en</strong> propuestas <strong>de</strong> traducciones <strong>en</strong> las piezas:13368- (externa) IESUS (o ISIS) JOSE EN LA PUERTAES MIRIAN LA MADRE(interna) TODOS, GENTEVUESTRAVOLUNTAD13361-(cara 1) MI PUERTA QUE ES EL SEÑOR13371- (externa) NUESTRA PUERTA EN LLAMAS. NUESTRA ”PUERTA”(interna) EL SEÑOR PUESTO EN LLAMAS13393- LA PUERTA DE LA MADREHERMANO-HERMANATIO-TIAABUELALos graffiti euskericos que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> otras ostracas se pued<strong>en</strong> traducir <strong>de</strong>forma similar. Ya hemos dicho, que seguimos una estricta metodología temática<strong>en</strong>contrada <strong>en</strong> las religiones y l<strong>en</strong>guas Usko-Mediterránea (Figs.1 y 3).La palabra “AITA” asociada a crucificados, pue<strong>de</strong> ser traducida por influ<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> lafigura acompañante <strong>en</strong> algunas ostracas, como “PADRE”. Creemos que esto esincorrecto. Lo mismo ocurre con la figura <strong>de</strong> “La Madre” totalm<strong>en</strong>te informal, <strong>de</strong>l primergraffiti estudiado aquí. En las figuras <strong>de</strong> sarcófagos etruscos, las repres<strong>en</strong>tacioneshumanas masculinas y fem<strong>en</strong>inas, están alegres y <strong>de</strong>spreocupadas. No parec<strong>en</strong> t<strong>en</strong>errelación con las p<strong>en</strong>as <strong>de</strong> la muerte, tal como la <strong>en</strong>ti<strong>en</strong><strong>de</strong> la religión ju<strong>de</strong>o-cristiana <strong>de</strong>hoy. Véase el sarcófago <strong>de</strong> la portada <strong>de</strong> la refer<strong>en</strong>cia 2): Diccionario Etrusco-Euskera-Castellano.Lo mismo ocurre con el nombre <strong>de</strong> Adán <strong>en</strong> el Génesis: jamás se personaliza, es algoabstracto, solo se habla <strong>de</strong>l “hombre”.Se habla <strong>de</strong> EDEN o ATAN con un significado alegórico (EN LA PUERTA, don<strong>de</strong> se<strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran el hombre y la mujer al principio <strong>de</strong>l Génesis). (Ref. 3)Los grafitos <strong>de</strong>l siglo III <strong>de</strong>l puerto <strong>de</strong> Roma (Ostia)En la misma época que la calculada para Iruña Oka, se escribían graffiti por g<strong>en</strong>tecomún <strong>en</strong> el puerto Romano <strong>de</strong> Ostia, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> burdos dibujos humanos, a frases yesc<strong>en</strong>as claram<strong>en</strong>te religiosas, pornográficas, pasando por animales, barcos, unalfabeto griego etc. También se han <strong>en</strong>contrado graffiti <strong>en</strong> Pompeya y otras partes(Inglaterra, Vindoland).En este contexto, la religión, la cultura Usko-mediterránea no se ve <strong>en</strong> Iruña Okasolam<strong>en</strong>te. La impresión <strong>de</strong> “mo<strong>de</strong>rnidad “<strong>de</strong> figuras humanas o <strong>de</strong> pornografía <strong>de</strong> IruñaOka, no pue<strong>de</strong> hacer creer a los profanos, que este tipo <strong>de</strong> graffiti <strong>de</strong> Iruña no sonposibles: se estaban haci<strong>en</strong>do <strong>de</strong>l mismo tipo <strong>en</strong> otras tierras <strong>de</strong> influ<strong>en</strong>cia romana <strong>de</strong> lamisma época.Como se aprecia <strong>en</strong> este graffiti <strong>de</strong> Pompeya la cara <strong>de</strong>l hombre repres<strong>en</strong>tado, pu<strong>de</strong>ser la <strong>de</strong> cualquier comic actual:Euskarar<strong>en</strong> Jatorriar<strong>en</strong> IV. Biltzarra. Iruña Oka 09.05.23 8


• Sometimes painted,sometimes etchedinto plaster walls• This one to the rightis a caricature ofthe house dominusLatin GraffitiRefer<strong>en</strong>cias1-<strong>Arnaiz</strong> <strong>Vill<strong>en</strong>a</strong> A y Alonso Garcia J. Diccionario Ibérico-Euskera-Castellano. EditorialFundación <strong>de</strong> estudios G<strong>en</strong>éticos y Lingüísticos..Madrid.20072-<strong>Arnaiz</strong> <strong>Vill<strong>en</strong>a</strong> A y Alonso Garcia J. Diccionario Etrusco-Euskera-Castellano. EditorialFundación <strong>de</strong> Estudios g<strong>en</strong>éticos y Lingüísticos. Madrid. 20083-<strong>Arnaiz</strong> <strong>Vill<strong>en</strong>a</strong> A y Alonso Garcia Jeet Usko Mediterránea Languages (Chapter 8). EdKluwer-Pl<strong>en</strong>um-New York. 2000 (aquí hay una Tabla gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> comparaciones <strong>de</strong>palabras euskericas con otras <strong>de</strong> todas las l<strong>en</strong>guas Usko-Mediterráneas; se pue<strong>de</strong>obt<strong>en</strong>er <strong>de</strong> http://chopo.pntic.mec.es/biolmol)Euskarar<strong>en</strong> Jatorriar<strong>en</strong> IV. Biltzarra. Iruña Oka 09.05.23 9

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!