REDVET. Revista electrónica <strong>de</strong> <strong>Veterinaria</strong> 1695-75042010 Volum<strong>en</strong> 11 Número 10temperatura, humedad y precipitaciones, <strong>en</strong> tiempo <strong>de</strong> períodos lluviosos,crean condiciones favorables para que se produzcan aum<strong>en</strong>tos <strong>en</strong> la<strong>mortalidad</strong> <strong>de</strong> las crías. En nuestro caso la mayor cantidad <strong>de</strong> pérdidasocurrió <strong>en</strong> los períodos <strong>de</strong> seca.Gráfico 5.- T<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> las MuertesTerneros(as) 2000 - 2009Observaciones1600014000120001000080006000400020000R 2 = 0,72911 2 3 4 5 6 7 8 9 10AñosSerie2 9020.53333En el gráfico No. 5 se pue<strong>de</strong> observar la <strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia</strong> no lineal <strong>de</strong> las muertesnaturales <strong>en</strong> terneros(as) <strong>en</strong> la provincia y el <strong>de</strong>c<strong>en</strong>io, la que no permitiríaun pronóstico confiable <strong>de</strong> evolución <strong>de</strong>l f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o <strong>en</strong> estas categorías.ConclusiónLos terneros (as) fueron las categorías <strong>de</strong> mayor peso relativo <strong>en</strong> la<strong>mortalidad</strong> vacuna <strong>en</strong> la provincia <strong>en</strong> el <strong>de</strong>c<strong>en</strong>io, con índices <strong>de</strong> <strong>mortalidad</strong>natural y pérdidas totales superiores a los aceptables, significativam<strong>en</strong>temayores <strong>en</strong> los períodos poco lluviosos, constituyéndose la Desnutrición <strong>en</strong>la principal causa <strong>de</strong> pérdidas.Bibliografía1. Calzadilla, D. D; Soto M. E; Hernán<strong>de</strong>z R. M; González, María Teresa;García P. L; Campos P. E; Suárez T. M; Castro V. A; Andrial D. P. 2006.Capítulo IV. Crianza <strong>de</strong> terneros. G<strong>en</strong>eralida<strong>de</strong>s. En: Gana<strong>de</strong>ríaTropical. Editorial Félix Varela, La Habana. 91 - 110.2. Vargas, S. R; Cepero O. 2006. Impacto <strong>de</strong> la sequía sobre algunosindicadores bioproductivos <strong>de</strong> empresas gana<strong>de</strong>ras <strong>en</strong> la provincia <strong>de</strong>Sancti Spíritus. Revista Electrónica <strong>Veterinaria</strong>. RedVet. ISNN 1695-7504. Vol. 7. No. 1.3. IMV. 2003 - 2009. Informes <strong>de</strong> Balances Nacionales. Ciudad <strong>de</strong> LaHabana.<strong>Indicadores</strong>, <strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia</strong> y <strong>causas</strong> <strong>de</strong> <strong>mortalidad</strong> <strong>en</strong> terneros <strong>de</strong> una provincia ori<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> Cuba (2000 -2009).http://www.veterinaria.<strong>org</strong>/revistas/redvet/n101010/101005.pdf8
REDVET. Revista electrónica <strong>de</strong> <strong>Veterinaria</strong> 1695-75042010 Volum<strong>en</strong> 11 Número 104. IMV. 1998 - 2009. Boletines Estadísticos. Subdirección <strong>de</strong> Asist<strong>en</strong>cia<strong>Veterinaria</strong> a la Gana<strong>de</strong>ría, Provincia.5. CITMA. 2010. Informe <strong>de</strong>l comportami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los principales elem<strong>en</strong>tosclimatológicos <strong>en</strong> la provincia <strong>en</strong> los años <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el 2000 al 2009, C<strong>en</strong>troMeteorológico Provincial.6. Carrasco, S.A; Hernán<strong>de</strong>z V.R.2004. Capítulo 2. Atmósfera y clima. 2.4.Climas <strong>de</strong> Cuba. 2.42.7. Régim<strong>en</strong> pluvioso. En: Zoohigi<strong>en</strong>e Tropical.Editorial Félix Varela, La Habana. 58.7. Kouba, V. 1987. Capítulo 2. Población animal. Características <strong>de</strong>importancia epizootiológica. 2.4.2. Categorías según la edad animal.En: Epizootiología G<strong>en</strong>eral. Segunda Edición. Editorial Pueblo yEducación, Ciudad <strong>de</strong> La Habana. 25.8. Carballal, J. M. 1986. Un método para calcular el índice <strong>de</strong>superviv<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> el ganado vacuno. ACPA. 1. La Habana.9. Echeverría, J; Yáñez, S; Monzote, Marta; García, J; Álvarez, A;Rodríguez, V. 2006. Mortalidad y superviv<strong>en</strong>cia. En: Gana<strong>de</strong>ría Vacuna.Principales indicadores <strong>de</strong> control y manejo <strong>de</strong>l rebaño, 28.10. Valdés, H. G. 2007. Sección V. <strong>Indicadores</strong> zootécnicos. ProntuarioActivida<strong>de</strong>s Gana<strong>de</strong>ras y Agrícolas. Tercera Edición. ACPA. 49.11. Montoni, D; Rojas G; Mago, Mil<strong>en</strong>a. 1996. Mortalidad pre ypost<strong>de</strong>stete <strong>en</strong> un rebaño Brahman registrado <strong>en</strong> el Estado Táchira.Rev. Fac. Agron. (LUZ) 1996,13: 211-227.12. Draghi, M. G; Ciro R; Ramírez J. C.2005. I<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> lasprincipales <strong>causas</strong> <strong>de</strong> abortos y <strong>mortalidad</strong> <strong>en</strong> bovinos. [Citado] 17 <strong>de</strong>Junio <strong>de</strong>l 2009. Disponible <strong>en</strong>:http://www.produccionanimal.com.ar/sanidadn/31i<strong>de</strong>ntificacion/abortos/campos/bajos.html13. Corzo, B.J; Garcia P.L; Silva T.J.; Perez R. E; Geerk<strong>en</strong> C. 1999.Regularida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las influ<strong>en</strong>cias ambi<strong>en</strong>tales. En: Zootecnia G<strong>en</strong>eral. Un<strong>en</strong>foque ecológico. Editorial Félix Varela. 54 - 74 La Habana.,14. González, A; Fernán<strong>de</strong>z P; Bu A; Polanco, Carm<strong>en</strong>; Aguilar R;Dresdner J; Tansini R. 2004. La gana<strong>de</strong>ría <strong>en</strong> Cuba: <strong>de</strong>sempeño y<strong>de</strong>safíos. Instituto Nacional <strong>de</strong> Investigaciones Económicas.PRONTOGRÁFICA, Montevi<strong>de</strong>o, Uruguay.15. Viamontes, María I.2003. Mejorami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> indicadores reproductivos<strong>de</strong> hembras bovinas criollas <strong>de</strong> la empresa G<strong>en</strong>ética Manuel Fajardo<strong>en</strong> la Provincia Granma. Informe Parcial Ramal 0453. I. I. A. J<strong>org</strong>eDimitrov. Granma.REDVET: 2010, Vol. 11 Nº 10Recibido 15.06.10 / Revisado 15.07.10 / Aceptado 14.09.10 Ref.101005_REDVET / Publicado 01.10.2010 2010Este artículo está disponible <strong>en</strong> http://www.veterinaria.<strong>org</strong>/revistas/redvet/n101010.html concretam<strong>en</strong>te <strong>en</strong>http://www.veterinaria.<strong>org</strong>/revistas/redvet/n101010/101005.pdfREDVET® Revista Electrónica <strong>de</strong> <strong>Veterinaria</strong> está editada por <strong>Veterinaria</strong> Organización®.Se autoriza la difusión y re<strong>en</strong>vío siempre que <strong>en</strong>lace con <strong>Veterinaria</strong>.<strong>org</strong>® http://www.veterinaria.<strong>org</strong> y con REDVET® -http://www.veterinaria.<strong>org</strong>/revistas/redvet<strong>Indicadores</strong>, <strong>t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia</strong> y <strong>causas</strong> <strong>de</strong> <strong>mortalidad</strong> <strong>en</strong> terneros <strong>de</strong> una provincia ori<strong>en</strong>tal <strong>de</strong> Cuba (2000 -2009).http://www.veterinaria.<strong>org</strong>/revistas/redvet/n101010/101005.pdf9