EUSKARA KULTURATIK, KULTURA EUSKARATIK - Dialnet

Irudiak funt sezkoak dira, hala ere. Beharrezkoak
dira aurkezpen batean, adierazgarritasunean
irabazteko, baina baita ere imajinat zeko,
irudikat zeko, egoera ikusteko eta ikusarazteko. Gure
ikuspegia baldint zat zen dutenez, erabilt zeaz gain,
gogoeta gai hartu beharko genituzke irudiak.
BAPOREA
Bapore bat; it sasont zi bat, uretan. Orain urte
bat zuetakoa da testu honi ekiterakoan gogora etorri
zaidan irudia, Simon Stirling artistaren bideo bat,
(Autoxylopyrocycloboros, 2006), bapore baten larrialdia
agert zen duena. Labeko suari jaten emateko,
motorea bizirik mantent zeko, kareleko zuraz elikatua
den bapore bat erakusten digu bideoak. It sasoan
ez bada ere –Eskoziako laku bat da ziurrenik irudian
agert zen dena– uretan da baiki bapore hori, lehorretik
eta portutik urrun. Metodikoki eta at sedenik gabe
puskat zen du ont ziaren zureria, suari emateko, baporea
daraman eta baporeak daraman arrant zaleak;
bigarren marinel batek eusten dio bitartean lemari.
Ez da ikusten, ez zaigu erakusten, norant z daramaten
it sasont zia, baina norabait irit si beharra badu
ont zi horrek. Gu ont zi horretan gaudela iruditu zait.
LARRITASUNA
Irudi elektronikoari, irudi
literario bat at xiki zaio: “Ont zia
it sasoan berregin beharrean
dauden marinelak bezalakoak
gara, lan hori lehorrean eta
osagai egokienekin burut zeko
aukerarik gabe.” Otto Neura th
diseinugilearen hit zak dira,
hausnarketa egiten ari zelarik
bere lanaz, diseinu grafikoak
eguneroko bizit zan behar lukeen
eraginaz, eta hi z kunt za grafiko
unibert sal baten beharraz. Balio
digu, baina, hi z kunt za urritu
eta t xiki baten bizi-iraupenaz
hausnart zeko.
Ezer baino lehen, larritasun
egoeran gaudela gogorarazteko.
Bapore t xikia da
euskararena, ahula du motorra,
eta mat xuratuta dator. Ausardiaz, kement su eta
zent zuz jokatu beharra dago, ezinbestean, egoeraz
ondo jabeturik. Uretan baikaude: it sasoan.
URETAN
Euskalduntasuna
isurkortasunetik sinistu
eta defendatuko
bagenu zabalagoa
lit zateke gure
ikuspegia, gure
urrian ere, euskaldun
gehiago, aukera
gehiago, aniztasun eta
aberastasun handiagoa
ant zeman ahal izango
genituzke
Ez dut esango hi z kunt za batek, kultura batek
ez duenik lurralderik: beharrezkoak ditugu portuak,
kaiak eta faroak, barrualdeko mendiak, haranak eta
leize-zuloak, herria nahiz harria, adarrak eta sustraiak,
errealak nola amestuak; eremu fisiko bat, hiztunak,
taldetasuna, naturaltasuna, herri bat alegia, esparru
koherente bat, geografikoa, legala eta politikoa,
erreferent zia eta sare kultural jakin bat zuk, tradizio,
erreferent zia nahiz fikzio partekatuak. Lurralderik ez
du ukat zen it sasoan ibilt zeak, marinelak beharrezkoa
du portua, nora bueltatua, nondik abiatua eta batez
ere nora konektatua. “Gure” esaten diogun portu
horretan ordea, nago ez ote dugun it sasoari bizkar
emanda egiten gogoeta: lehorretik eta lehorrerako.
Lehorregia gertat zen da, bai, euskal kulturaren
irudiztat zea XXI. mende “likido” honetarako.
Euskarak eta kulturak elkarrekin irabazi behar duten
eremua isurizkoa da.
ISURGARRIA
Ez naiz soziologoa, ez filosofoa,
irudien artean mugituko
naiz, hori baita nire lanbidea,
teorian murgilduz gero hondoratu
egin nintekeelako erraz. Ez
dakit Zauman edo De Lancre ari
naizen deskripzio honetarako
erabilt zen: bizi dugun garaia,
bizi gaituen garaia, it sasoaren
ant zera da inguru aldakorra,
mugagait za, ez-egonkorra eta
etengabe arrot za, finkotasunik,
ziurtasunik eta heldulekurik gabea.
Modu berri batean begiratu
beharko dugu, zorrot zago
ant zeman ahal izateko non bizi
garen –“aldakortasun betean”–,
zein den gure egoera –“ez lehorrean,
ont ziolan, baizik uretan”–,
eta beraz, nola jokatu, nola egin
baporeak aurrera egin dezan.
41