03.07.2013 Views

dictées - Webnode

dictées - Webnode

dictées - Webnode

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

© Bordas 2011 – La grammaire par les exercices 4 e<br />

<strong>dictées</strong><br />

orthographe grammaticale<br />

1 a. Observez cette phrase d’une construction identique à une phrase de la dictée.<br />

Son chocolat bu, Anna se leva et partit. (Son chocolat bu = quand son chocolat fut bu…)<br />

b. Indiquez la classe grammaticale de bu et justifiez son orthographe.<br />

bu est le participe passé du verbe boire. Il s’accorde avec le nom chocolat.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

2 Comment s’accorde un verbe dont le sujet est le pronom relatif qui ? ( page 76)<br />

Le verbe s’accorde avec l’antécédent.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Conjugaison<br />

3 Conjuguez le verbe atteindre au passé simple. ( pages 48 et 80)<br />

j’ . atteignis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . atteignis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . atteignit<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

nous . . atteignîmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . atteignîtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . atteignirent<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe lexicale<br />

4 Observez et mémorisez l’orthographe de ces mots, puis copiez-les deux fois.<br />

(un) abîme : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . abrupt : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

(une) côte : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (une) hutte : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe grammaticale<br />

Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.<br />

préparation de la dictée n° 2<br />

« Survivre à un vent brûlant » – B. Solet<br />

1 Revoyez page 77 l’accord du participe passé employé : sans auxiliaire ; avec être.<br />

2 Comment s’accorde le déterminant possessif leur ? ( page 7) . Il . . . . s’accorde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . en . . . . . . nombre . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

avec le nom qu’il précède.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

3 Complétez les mots en gras après les avoir remplacés mentalement par un verbe du<br />

3e groupe (faire, partir, prendre...).<br />

Ils sont forc. és . . . . . de pass. er . . . . . par la fenêtre.<br />

Conjugaison<br />

4 Conjuguez le verbe continuer au présent de l’indicatif. ( page 46)<br />

je continue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . continues . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . continue<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

nous . . continuons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . continuez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . continuent<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe lexicale<br />

préparation de la dictée n° 1<br />

« Une chevauchée difficile » – D’après J. Verne<br />

5 Observez et mémorisez l’orthographe de ces mots, puis copiez-les deux fois.<br />

cingler : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . haletant : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

suffoquer : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (un) calvaire : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.<br />

Les textes des <strong>dictées</strong> figurent sur les pages intérieures de la couverture.<br />

123


dictée n° 1<br />

dictée n° 2 Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

124<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.<br />

Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.<br />

Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison,<br />

1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison,<br />

1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage.<br />

Les textes des <strong>dictées</strong> figurent sur les pages intérieures de la couverture.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

votre note : . . . . . . . . / 20<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

votre note : . . . . . . . . / 20<br />

© Bordas 2011 – La grammaire par les exercices 4 e


© Bordas 2011 – La grammaire par les exercices 4 e<br />

orthographe grammaticale<br />

1 a. Le déterminant indéfini quelque peut être au singulier ou au pluriel selon son emploi.<br />

Dans le texte de la dictée, il signifie un(e) quelconque.<br />

b. Complétez ces phrases avec quelque et quelques.<br />

1. Nous resterons . . . . . . quelques<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . jours.<br />

2. Le prisonnier évadé est introuvable, il doit se terrer dans . . . . . . . quelque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cachette introuvable.<br />

2 a. Le pronom démonstratif ce peut être remplacé par cela ou la chose. Le pronom ceux<br />

devient celui quand on met la phrase au singulier.<br />

b. Complétez cette phrase avec ce et ceux.<br />

Les gagnants, . . . . . . ce . . . . . . . . . seront . . . . . ceux . . . . . . . . . . qui auront fini les premiers.<br />

Conjugaison<br />

3 Conjuguez le verbe s’arrêter au plus-que-parfait. ( page 49) Le p. passé s’accorde avec le sujet.<br />

je . . m’étais . . . . . . . . . . . . . . . arrêté(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . t’étais . . . . . . . . . . . . . . arrêté(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . s’était . . . . . . . . . . . . . arrêté(e)<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

nous . nous . . . . . . . . . . étions . . . . . . . . . . . . . arrêté(e)s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . vous . . . . . . . . . . étiez . . . . . . . . . . arrêté(e)s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . s’étaient . . . . . . . . . . . . . . . . arrêté(e)s<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe lexicale<br />

4 Observez et mémorisez l’orthographe de ces mots, puis copiez-les deux fois.<br />

(un) collier : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . excellent : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

(une) existence : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . grisonner : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe grammaticale<br />

Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.<br />

1 Le pronom relatif composé lequel, laquelle, lesquel(le)s s’accorde en genre et en nombre<br />

avec son antécédent : J’ai rencontré des personnes avec (lequel) . . . . lesquelles<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . j’ai sympathisé.<br />

2 a. Les pronoms personnels le, la, les sont toujours compléments. Le verbe ne s’accorde<br />

donc jamais avec eux et il convient de rechercher le sujet.<br />

b. Complétez les verbes en les accordant correctement, au présent.<br />

Elle les crois. e. . . . . . . . . (croiser) dans la rue, mais ils ne la voi. ent . . . . . . . . . . . . . . (voir) pas.<br />

Conjugaison<br />

3 Conjuguez le verbe étonner : a. à l’imparfait, b. au passé simple de l’indicatif.<br />

a. j’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

nous . . . . étonnions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . . . étonniez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . . étonnaient<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

b. j’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

nous . . . . . étonnâmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . . . étonnâtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . . . étonnèrent<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe lexicale<br />

préparation de la dictée n° 3<br />

« Un médecin de campagne » – É. Zola<br />

préparation de la dictée n° 4<br />

« Une cour » – A. France<br />

étonnais étonnais étonnait<br />

étonnai étonnas<br />

étonna<br />

4 Parmi ces noms, soulignez ceux qui prennent un s, même au singulier.<br />

les souris • les fourmis • les logis • les abris • les corps • les champs • les poids • les temps<br />

Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.<br />

Les textes des <strong>dictées</strong> figurent sur les pages intérieures de la couverture.<br />

125


dictée n° 3<br />

dictée n° 4<br />

126<br />

Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.<br />

Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.<br />

Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison,<br />

1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison,<br />

1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage.<br />

Les textes des <strong>dictées</strong> figurent sur les pages intérieures de la couverture.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

votre note : . . . . . . . . / 20<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

votre note : . . . . . . . . / 20<br />

© Bordas 2011 – La grammaire par les exercices 4 e


© Bordas 2011 – La grammaire par les exercices 4 e<br />

orthographe grammaticale<br />

préparation de la dictée n° 5<br />

« Une découverte surprenante, en prison » – P. MériMée<br />

1 Précisez comment s’accorde un participe passé employé avec avoir. ( page 78)<br />

• 1er cas : il n’y a pas de COD ou le COD est placé après le verbe :<br />

Le participe passé reste invariable.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

• 2e cas : le COD est placé avant le verbe :<br />

Le participe s’accorde en genre et en nombre avec le COD.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Conjugaison<br />

2 Conjuguez les verbes prendre et résoudre au passé simple. ( pages 48 et 80)<br />

1. je . . . pris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . . pris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . . prit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

nous . . . . prîmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . prîtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . prirent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

2. je . . . . résolus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . résolus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . résolut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

nous . . . résolûmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . . résolûtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . résolurent<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe lexicale<br />

3 Observez et mémorisez l’orthographe de ces mots, puis copiez-les deux fois.<br />

geôlier 1 : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . appétissant : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

1. geôlier : personne qui garde les détenus dans une prison.<br />

4 Employez pâte et patte dans des GN qui justifieront leur orthographe.<br />

pâte : . . de . . . . . . . la . . . . . pâte . . . . . . . . . à. . . . . crêpes, . . . . . . . . . . . . . un . . . . . . . plat . . . . . . . . de . . . . . . . pâtes . . . . . . . . . . . patte : . . . . . les . . . . . . . quatre . . . . . . . . . . . . . pattes . . . . . . . . . . . . . du . . . . . . chien . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe grammaticale<br />

Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.<br />

préparation de la dictée n° 6<br />

« Le bonheur d’enseigner » – Ch. Signol<br />

1 Revoyez pages 74 à 76 l’accord du verbe avec son sujet. Attention ! Le sujet peut être<br />

inversé ou être le pronom relatif qui.<br />

2 Revoyez page 77 l’accord du participe passé employé sans auxiliaire.<br />

3 a. Le déterminant ces peut être remplacé par ces...-ci ou ces...-là. Le déterminant ses<br />

et le nom qui le suit peuvent être remplacés par les siens (les siennes).<br />

b. Complétez cette phrase avec ces ou ses.<br />

Maxime n’a pas écrit. Et vous, avez-vous eu de . . . . ses . . . . . . . . nouvelles, . . . ces . . . . . . . . . derniers temps ?<br />

Conjugaison<br />

4 Conjuguez le verbe frémir à l’imparfait de l’indicatif.<br />

je . . . frémissais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tu . . frémissais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . il, elle . frémissait<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

nous . frémissions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vous . frémissiez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ils, elles . frémissaient<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

orthographe lexicale<br />

5 Retenez cette règle : les mots terminés par le son « eur », s’écrivent presque tous<br />

–eur (ardeur, rigueur, menteur, couleur...), sauf demeure, beurre, heure, leurre (= tromperie),<br />

heurt (= choc, de la même famille que le verbe heurter).<br />

Une fois la préparation corrigée, tournez la page et écrivez le texte que votre professeur dictera.<br />

Les textes des <strong>dictées</strong> figurent sur les pages intérieures de la couverture.<br />

127


dictée n° 5<br />

128<br />

Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.<br />

Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Titre : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Une fois la dictée corrigée, copiez vos corrections dans ce tableau.<br />

Fautes d’orth. grammaticale Fautes de conjugaison Fautes d’orthographe d’usage<br />

dictée n° 6<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison,<br />

1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Évaluez votre dictée : 2 points par faute de grammaire ou de conjugaison,<br />

1 point par faute d’usage, 1/2 point par faute d’accent d’usage.<br />

Les textes des <strong>dictées</strong> figurent sur les pages intérieures de la couverture.<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

votre note : . . . . . . . . / 20<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

votre note : . . . . . . . . / 20<br />

© Bordas 2011 – La grammaire par les exercices 4 e


⦁<br />

⦁<br />

⦁<br />

Dictées<br />

Dictée n° 1 Une chevauchée difficile<br />

Ils atteignirent la côte de Brea qu’ils franchirent par des sentiers abrupts,<br />

Conseil<br />

Pour tout adjectif ou participe passé<br />

employé seul, on pose la question :<br />

Qui (Qu’) est-ce qui est … (+ l’adjectif) ?<br />

On obtient le nom ou pronom<br />

avec lequel se fait l’accord.<br />

le long de précipices qui n’étaient pas encore ces insondables abîmes de<br />

la Sierra Madre. Puis, le versant opposé descendu, les deux cavaliers s’arrêtèrent<br />

pour faire reposer leurs chevaux.<br />

Le soleil allait disparaître à l’horizon, quand Martinez et son compagnon<br />

arrivèrent à un village. Ce village ne comptait que quelques huttes<br />

habitées par de pauvres Indiens. D’après J. Verne, Un drame au Mexique, 1876.<br />

Dictée n° 2 Survivre à un vent brûlant<br />

Ils sont obligés de se jeter à terre sans plus penser à leurs poursuivants<br />

Conseil<br />

On repére le sujet de chaque<br />

verbe conjugué et on accorde<br />

celui-ci avec le nom ou<br />

le pronom concerné.<br />

et d’enfouir leur visage dans leurs mains. Des souffles de vent chaud les<br />

cinglent, les fouettent, maintenant sans arrêt avec force. Petit à petit,<br />

leur respiration devient haletante, ils brûlent de l’intérieur, suffoquent,<br />

éprouvent l’impression que leurs poumons éclatent, qu’ils vont s’anéantir.<br />

Et le vent continue, redouble encore de violence…<br />

Combien de temps dure leur calvaire? Ils ne se rendent compte de rien,<br />

à demi assommés, à demi évanouis.<br />

B. Solet, En Égypte avec Bonaparte, © éd. Hachette, 1988.<br />

Dictée n° 3 Un médecin de campagne<br />

Le docteur était un homme court, à la grosse tête ronde, dont le collier de<br />

Conseil<br />

Le mot a peut être remplacé<br />

par avait. Si ce n’est pas le cas,<br />

il s’agit de la préposition à.<br />

barbe et les cheveux grisonnaient. Son visage coloré s’était durci, pareil à<br />

ceux des paysans, dans sa continuelle vie au grand air, toujours en marche<br />

pour le soulagement de quelque souffrance ; tandis que ses yeux vifs, son<br />

nez têtu, ses lèvres bonnes disaient son existence entière de brave homme<br />

charitable, un peu brusque parfois, médecin sans génie, dont une longue<br />

pratique avait fait un excellent guérisseur.<br />

É. Zola, La Débâcle, 1892.


⦁<br />

⦁<br />

⦁<br />

Dictées<br />

Dictée n° 4 Une cour<br />

Cette cour était gaie à cause des gens de service qui la fréquentaient.<br />

Conseil<br />

Le déterminant démonstratif cette<br />

est suivi d’un nom féminin singulier.<br />

Le déterminant démonstratif cet<br />

est suivi d’un nom masculin singulier<br />

commençant par une voyelle.<br />

Elle était grande; le corps de logis qui la fermait au midi était tapissé<br />

d’une vieille vigne noueuse et maigre, au-dessus de laquelle était un<br />

cadran solaire dont le soleil et la pluie avaient effacé les chiffres, et cette<br />

aiguille d’ombre qui coulait insensiblement sur la pierre m’étonnait. De<br />

tous les fantômes que j’évoque, celui de cette vieille cour est un des plus<br />

étranges pour les Parisiens d’aujourd’hui.<br />

A. France, Le Livre de mon ami, 1885.<br />

Dictée n° 5 Une découverte surprenante, en prison<br />

Un jour, le geôlier entre et me donne un pain.<br />

Conseil<br />

Lorsqu’un verbe a pour sujet<br />

inversé un pronom personnel,<br />

on met un trait d’union entre<br />

le verbe et le pronom sujet.<br />

Dictée n° 6 Le bonheur d’enseigner<br />

(Charles enseigne, après la guerre, dans des conditions difficiles.)<br />

Conseil<br />

Pour différencier les terminaisons<br />

verbales en -é (-ée, -és, -ées) et en -er,<br />

on remplace le verbe par un verbe<br />

du 3 e groupe, ce qui permet de savoir<br />

si on a affaire à un participe passé<br />

ou à un infinitif.<br />

«Tenez, dit-il, voilà ce que votre cousine vous envoie.»<br />

Je pris le pain, fort étonné, car je n’avais pas de cousine à Séville. C’est<br />

peut-être une erreur, pensais-je en regardant le pain; mais il était si appétissant,<br />

il sentait si bon, que, sans m’inquiéter de savoir d’où il venait et<br />

à qui il était destiné, je résolus de le manger. En voulant le couper, mon<br />

couteau rencontra quelque chose de dur. Je regarde, et je trouve une<br />

petite lime anglaise qu’on avait glissée dans la pâte.<br />

P. MériMée, Carmen, 1845.<br />

Qu’importaient, au fond, toutes ces difficultés ! Il y avait souvent, dans<br />

les yeux des enfants, des lueurs qui ne trompaient pas: ils avaient aperçu<br />

un autre monde, deviné des richesses cachées, compris le sens d’un vers,<br />

découvert des mots ignorés. La tête haute, le regard étonné, mais ravi, ils<br />

frémissaient d’une émotion qui récompensait Charles de tous ses efforts.<br />

Alors il se mettait à rêver pour eux d’une vie féconde, où le savoir leur<br />

apporterait le bonheur.<br />

Ch. Signol, Les Printemps de ce monde, © éd. Albin Michel, 2001.


ISBN 978-2-04-732828-6<br />

-:HSMAOH=XW]W][:<br />

La collection « La grammaire par les exercices »<br />

Pour un apprentissage progressif et rigoureux de la grammaire<br />

Pour comprendre<br />

et enrichir son<br />

vocabulaire<br />

www.editions-bordas.fr

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!