BERRIA, 2012-05 - datu-basea25

RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS 

GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS 

Mendiko zaldia 

Euskal Herriko mendiko 

zaldia suspertze 

bidean da q 38-39 

Igandea 

Maiatzaren 20a 

2012. X. urtea 

2.764. zenbakia 

1,60 € 

www.berria.info 

Euskal Hiria 

EAEko hiru hiriburuen 

arteko egitasmoa, 

kolokan q GEHIGARRIA 

Plaza, presoen 

eskubideen alde 

Herrira mugimenduak deituta, milaka lagunek 

euskal presoen eskubideak errespetatzeko eskatu 

dute berrehundik gora herritan q 2-4 

«Euskal Herriko gehiengoaren 

posizioak mugiarazi egingo du 

gobernua; ez dugu zalantzarik» 

Elkarrizketa 

Joseba Permach 

Ezker abertzaleko kidea 

Konstituzionala 

etzi hasiko da 

aztertzen 

Sorturen babes 

helegitea 

Iñigo Iruin abokatuak duela 

urtebete aurkeztu zuen 

errekurtsoa, argudiatuta 

urratu egin zirela elkartzeko 

eta alderdi politiko bat 

Joseba Permachek uste du Espainiako Gobernuak aldatu egin beharko duela 

prozesuaren inguruan erakutsitako jarrera, eta horretarako garrantzitsua dela 

Euskal Herriko eragileek Madril «ahots berarekin interpelatzea» q 8-9 

16 urteko neska 

bat hil dute 

Italian, eskola 

baten kontrako 

atentatuan 

Zazpi pertsona zauritu 

dituzte, eta hedabideek 

esan dute mafiaren ekintza 

bat izan daitekeela, baina 

Poliziak ez du baztertzen 

bestelako hipotesirik q 18 

sortzeko eskubideak q 11 Andrei Amador. LUIGI BENATI / EFE 

Amadorrek 

irabazi du 

Alpeetako 

lehen etapa 

Italiako Giroan 

Helmugara iristeko 

hiru kilometro falta zirela, 

eraso egin du 

Ryder Hesjedalek eta 

lasterketako lider jarri da 

txirrindulari kanadarra q 22 

p GAUR 40 ORRIALDE q HARIAN 2 IRITZIA 5 EUSKAL HERRIA 8 MUNDUA 16 q KIROLA 20 q AGENDA 25 q PLAZA 30

2 berria 2012ko maiatzaren 20a, igandea 

Harian› 

Euskal presoak DGoazen Plazara ekinaldia 

Argentinan, Bruselan, 

Lisboan eta Londresen 

Euskal Herritik kanpora iritsi da Herriraren 

deia, eta espero gabeko erantzunak 

jaso ditu. Esate baterako, Argentinan 

elkarretaratzea egin dute euskal presoen 

eskubideen alde. Baita Bruselan, 

Londresen, Lisboan eta Tarrassan ere, 

Herrira mugimenduak berak jakinarazi 

duenaren arabera. 

Beasain q 

Altsasu q 

Aitziber Laskibar Lizarribar 

Plazaren ertz bateko balkoian trikiti 

alaia. Doinuari jarraituz, «Zer 

gara gu, nor gara gu, euskotarrak 

gara gu!», apal-apal abesten hasi 

dira zenbait, lotsati oraindik. 

Txalapartaren ttakunak egin du 

Andaluziarako bidaia egiten 

duen autobusa ere bai 

Buenos Airesko ekitaldia. BERRIA 

Presoei bisitak egin ahal izateko astebururo-astebururo 

Andaluziako kartzeletara 

bira egiten duen autobusak ere bat 

egin du Herrira-ren ekitaldiekin. Ostiralean 

presoen senide eta lagunez beteta 

abiatu eta igande goizaldean itzultzen 

den autobusak bidaian geldialdia egin 

du, argazkia egiteko. 

Andaluziara joan direnak. BERRIA 

CONNY BEYREUTHER / ARGAZKI PRESS 

CONNY BEYREUTHER / ARGAZKI PRESS 

Hamaika plaza bete 

Herrira mugimenduaren deiari erantzunez, 

milaka herritarrek bete dituzte berrehundik 

gora plaza euskal presoen eskubideen alde 

Herri bakoitzak bere ukitua eman dio 

ekinaldiari; egun osokoak ere egin dituzte 

jarraian deia plazatik bertatik, 

dagoeneko jendez betea dagoen 

plazatik. Joseba Sarrionandiaren 

Hitzik gabeko gutuna olerkia irakurri 

dute. «Zuen askatasuna behar 

dugu libre gaudenok libre izateko». 

Bertsolari batek kantatu 

du zergatik dauden 25 aulki huts 

Donibane Garazi q 

Lekeitio q Donibane Lohizune q 

plaza erdian. «Falta direnak» direla 

azaldu du. Geroago askatu dituzten 

puxika handi bana jarri 

diote aulki bakoitzari. Ertzainak 

taldearen 564 taupadaren ohe hutsek 

areagotu dute aulkiek presoen 

gertukoenengan sortutako gabezia. 

«Ehunka ditugu gure herrian, 

25 hutsune auzoan», 

adierazi dute. 

Aulki hutsak 

Bilboko Zazpikaleetako kasua da, 

Plaza Berrian salatutakoa. Banan-banan 

esan dituzte 25 presoen 

izenak eta etxerako bidea egiteko 

dituzten ehunka kilometroak, 

eta txalo zaparrada batekin 

BERRIA 

Errenteria q 

Lesaka q 

BERRIA BERRIA 

agurtu dituzte herritarrek. Gaixo 

dauden arren etxeratzerik ez dutenen 

egoera salatu dute; Parot 

doktrinaezarrita, espetxealdia luzatu 

dietenena; 25 urtetik gora 

kartzelan daramatenena. Dantzariaren 

aurreskua jaso dute 

guztiek, 25 aulki hutsek. 

«Argazki jendetsua» egin dute 

ondoren. Hutsunea eragiten dieten 

horietako bakoitzari bidaltzeko 

argazki jendetsua. Eta gehiago 

izango direla agindu dute. Presoen 

eskubideen inguruan indarrak 

biltzen ari direla, eta gehiago 

bilduko dituztela. Mugituko direla. 

Herriz herri eta auzoz auzo «dinamika 

kolosalak» antolatuko di- 


GAIZKA IROZ 

tuztela eta lortuko dutela euskal 

presoen eskubideak errespetatzea. 

Gaixo daudenak eta zigorra 

beteta daukatenak askatzea. 

Guztiak Euskal Herrira ekartzea. 

Eta, gerora, etxeratzea. 

Jai giroan jarraitu dute aldarria 

ondoren. Zazpikaleetatik triki-poteoan. 

Barrikotea izan dute 

ondoren gaztetxean; jana eta edana. 

Kantua eta musika. 

Antzeko ekitaldi asko izan ziren 

atzo Euskal Herriko berrehundik 

gora herri eta auzoetan. 

Antzekoak, baina bereziak 

guztiak. Hamaika ideia gauzatu, 

eta plazak bete dituzte milaka herritarrek. 

Herrira mugimendua-

Gipuzkoako Migrazio eta Aniztasun 

14›› zuzendariak leporatu dieten guztia ukatu du 16›› 


231 

pHerritan. Euskal Herriko 231 herri eta 

auzotan antolatu dira Goazen Plazara 

ekitaldiak, eta, goizeko datuak soilik kontutan 

hartuta, 12.534 herritar mobilizatu 

dira Gipuzkoan, 6.000 Bizkaian, 1.500 

Araban, 5.500 Nafarroan eta 550 Iparraldean. 

26.000 lagunetik gora. 

ren deiarekin bat eginda, «plazak 

bete, espetxeak husteko». 

Elkarretaratzeak egin dituzte 

dozenaka eta dozenaka herritan; 

eguerdi partean gehienak, eta 

iluntzean beste asko. Ekitaldiak 

asko izan dira. Jana eta edana, 

leku gehienetan. Etxetik eramandako 

mokaduak banatuta, leku 

batzuetan; plazetan txorizoa egin 

eta upeletik hartutako sagardoa 

lagungarri izanda, bestetan; erreki 

edo paella txapelketak antolatuta, 

zenbaitetan; eta herri bazkaria 

eginda, hainbatetan. 

Aldarri eguna luzatu, eta bertso 

zein musika emanaldiak ere 

ugari izan dira. Dantzaldiak ere 

bai. «Aurresku herrikoia». Kantaldiak. 

Umeentzat jokoak prestatu 

dituzte herri batzuetan. Bizikleta 

martxak, mendi martxak, 

krosak eta herri kirolak. 

Herri edo hiri batzuetako ekitaldi 

nagusietara auzoetatik antolatutako 

zutabeetan joan dira. 

Bost lekutatik abiatu dituzte zu- 

Gaixo dagoen Berriozabal 

presoa askatzeko plataforma 

Bilboko Santutxu auzoko preso bat larri 

dagoela eta, gaixoa askatzearen aldeko 

plataforma aurkeztu zuten atzo, Goazen 

Plazara ekitaldiaren ondoren. Inma 

Berriozabal 18/98 auziagatik dute preso 

Galiziako A Lama espetxean. Hepatitisa, 

asma, psoriasia, hipertentsioa eta diabetesa 

ditu, eta protesia belaunean. 

tabeak, esaterako, Ondarroan. 

Seitan banatuta iritsi dira, Iruñean, 

Gaztelu plazako ekitaldira. 

Uretara ere iritsi da Goazen 

Plazara ekinaldia. Donibane Garazin 

errekaren bi aldeetan bildu 

dira herritarrak, zubian ere bai, 

baita errekan bertan ere, txalupa 

eta guzti. Urriaren 13an Baionan 

egingo den nazio manifestaziorako 

deia egiteko baliatu dute mobilizazioa. 

Donibane Lohizunen, 

hondartzan egin dute ekitaldia, 

arraunlariek itsasotik babestuta. 

Lehorrean, presoen aldeko sokatira 

herritarra egin dute Santurtzin 

arratsaldean, eta erromeria 

gau partean. 

Askatu berri dituzten presoak 

Jendetza bildu da Zarautzen presoen 

eskubideen alde, eta askatu 

berri dituzten Aritz Gartxotenea, 

Aritz Labiano eta Jose Mari Perez 

Txuri preso ohiei omentzeko baliatu 

dute aukera herritarrek. 

Presoak Euskal Herrira ekar- 

tzeko aldarrikatzen duen irudia 

pertsonekin egin dute Lekeition, 

Bermeon, Larrabetzun, Barakaldon 

eta Erandion, besteak beste. 

Gernikan, Herrira mugimenduarena 

osatu dute. Donostiko Antigua 

auzoan, Etxera idatzi dute 

gorputzak behar bezala multzokatuta. 

Herrira, Arrigorriagan. 

Preso eta iheslariak herrira, osatu 

dute Lesakan herritar bakoitzak 

hizki bati eutsita. Igorren, Euskal 

presoak Euskal Herrira. Gainontzeko 

lekuetan, pankartetan idatzita 

erakutsi dituzte aldarriak. 

Eta, plazetatik kanpo ere, herriak 

presoen eskubideen aldeko txartel 

eta pankartaz josiak egon dira. 

Jendez ez ezik, euriz ere busti 

ziren plaza gehienak atzo. Hala 

ere, ekitaldiak ez ziren bertan behera 

utzi. Aterkipean batzuk eta 

bustiaz beste batzuk, egin egin zituzten 

ekitaldiak plazetan. Beste 

zenbait tokitan ekitaldiak lekuz 

aldatu, eta frontoi, kiroldegi zein 

aterpetan egin zituzten. 

Greziak eurogunean jarrai dezan 

nahi dute G8ko agintariek 

«Elkartasunaren unibertso» 

bihurtuko da Txori Barrote 

Txori Barrote konpartsak «dimentsioa 

biderkatzea» erabaki du. Konpartsa bat 

baino zerbait gehiago izango dela iragarri 

du, Bilboko Udalaren debekua delaeta 

bi urtez Aste Nagusian txosna izateko 

debekua iraungi ondoren egindako 

aurkezpenean. «Errepresaliatuekiko 

elkartasunaren unibertso» izan nahi du. 

2012ko maiatzaren 20a, igandea berria 3 

@ sarean 

Goazen Plazara ekinaldiaren nondik 

norako zehatzagoak, honako helbide 

hauetan: 

pwww.herrira.org. Herrietako ekitaldi 

eta datuak jasotzeko helbidea. 

pwww.flickr.com/photos/77854109 

@N04/show/. Dozenaka argazki ikusteko 

aukera ematen du. 

Larrabetzu q Donostia q Azpeitia q Anoeta q 

Abadiño q 


Iruñea q 


Zarautz q 

Bilbo q 

Arbizu q 

Hernani q 

BERRIA JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS 




JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS GORKA RUBIO / ARGAZKI PRESS


Harian › Euskal Herria 


Gobernuei giza 

eskubideekin 

«engaiatzeko» 

eskatu diete 

Euskal gizarteari entzutea eta presoen 

eskubideak errespetatzea galdegin diete 

Espainiako eta Frantziako gobernuei 

Bakean aurrera egiteko «salbuespen» 

neurriak amaitzea ezinbestekoa dela diote 

Edurne Begiristain Gasteiz 

Espainiako eta Frantziako gobernuei 

dei zuzena egin dio Herrira 

mugimenduak: euskal presoen 

giza eskubideak errespetatzeko 

eskatu die. Euskal gizartearen 

gehiengoak ere eskaera berbera 

egiten diela gogoratu dute Amaia 

Esnal eta Manu Ugartemendia 

Herrira mugimenduko kideek, 

Gasteizen. «Euskal gizartearen 

begiradak gobernuengan jarrita 

daude, eta egungo egoerari erantzun 

positiboa emateko eta euskal 

presoen giza eskubideak 

errespetatzen hasteko eskatzen 

diete», azaldu du Esnalek. 

Konpromisoa hartzeko. Horixe 

da Herrira-k Espainiari eta Frantziari 

egin dien eskakizun nagusia. 

«Giza eskubideekin engaiatu 

behar dute bake prozesuak aurrera 

egin dezan eta konponbidea lor 

dadin». Haren ustez, gobernuek 

ez dute urratsik egin egoera aldatzeko, 

eta presoen giza eskubideak 

urratzen jarraitzen dute. 

Adierazi duenez, une politiko honetan 

agintariak eta gobernuak 

ez daude bake prozesuak eta gizartearen 

gehiengoak egiten duten 

«eskakizunen mailan». 

Hala, «salbuespen» legeak indarrean 

mantentzea ulertezina 

dela salatu du: «Inork ez du sakabanaketa 

mantentzea ulertzen, 

ezta gaixo dauden presoak espetxean 

jarraitzea ere». Bizi osorako 

kartzela zigorrak ere indarrean 

jarri ziren bide beretik «indargabetu» 

daitezkeela gaineratu du 

Esnalek. Gisa horretako neurriek 

ez dute laguntzen normalizazio 

politikoan eta bake bidean, bere 

irudiko. Hori horrela, Espainiako 

Gobernuari eskatu dio «presoen 

oinarrizko eskubideak eztabaida 

politikoekin eta baldintzekin» nahasteari 

uzteko. 

Herrira mugimenduko ordezkariak 

gogoratu du astebururo 

ehunka senide eta lagun Espai- 

niako eta Frantziako espetxeetan 

sakabanatuta dauden 600 preso 

baino gehiago bisitatzeko errepidera 

ateratzen direla. Asteburu 

honetan ere hala gertatu da, eta 

Esnalek gogoan izan zuen presoen 

senide eta lagunek pairatzen 

duten «sufrimendua». Hori dela 

eta, sakabanaketa politikak eragiten 

duen oinazea amaitzea ezinbestekotzat 

jo du: «Sakabanaketa 

amaitzea nahikoa da milaka pertsonaren 

sufrimenduari amaiera 

emateko». Sufrimendua bukatzeko 

giltza, beraz, gobernuen esku 

dagoela nabarmendu du Herrirako 

kideak. 

Elkarlana eta parte hartzea 

Espainiak eta Frantziak Euskal 

Herriari begira diezaiotela eta gizartearen 

gehiengoaren nahia 

aintzat har dezatela eskatu nahi 

izan dute, herriz herriz, Goazen 

Plazara ekinaldiaren bitartez, Esnalek 

azaldu duenez. Euskal Herriko 

200 plaza baino gehiagotan 

aldarri hori sendo entzun da, baina 

baita Euskal Herritik kanpo 

ere, Argentinan, Portugalen eta 

Katalunian hainbat ekitaldi egin 

baitituzte. Azpimarratu duenez, 

euskal presoen eskubideen alde 

plazak betetzeko ekinaldia aurrera 

ateratzeko, herritar eta eragile 

askoren «elkarlana eta parte hartzea» 

beharrezkoa izan da. Haientzat 

guztientzat esker oneko hitzak 

izan ditu, eta aurrera begira 

ere presoen oinarrizko eskubideen 

defentsan indarrak batzen jarraitu 

beharko dela esan die. 

Gasteizko manifestazioa amaitu 

denean, Foru Plazan bildutako 

ehunka laguni helarazitako mezuan 

ere «indarrak batzeko» deia 

egin dute. Gizartearen aldarria 

gobernuetara iritsi eta mugitzen 

has daitezen, «elkarlanari eta 

konpromisoari» eustea funtsezkoa 

dela nabarmendu dute. «Kaleak 

betetzen jarraitu beharko dugu 

haiek urratsen bat egin arte». 

Plaza bete jende euskal presoak Euskal Herriratzeko eskatzen duten pankartatxoak eskuetan. RAUL BOGAJO / ARP 

Irudimena eta aldarrikapena uztartuta ekin diote Goazen Plazara ekinaldiari 

Gasteizen; Foru plaza bete dute, eta ehunka lagun dantzan jarri dituzte. 

Plazatik mundura, ozen 

E.B. Gasteiz 

M 

ugimendua eskatu 

dute Gasteizen: plazatik 

mundura eta espetxeetatik 

etxera. Mugimendua 

eskatu diete herritarrei, «atzerapausorik 

eman gabe», euskal presoak 

Euskal Herrira ekarriko 

duen noranzkoa ezartzeko. Mugimendua 

praktikara ere eraman 

dute, Foru Plazan bildutako lagunak 

dantzan jarri baititu Goazen 

Plazara ekinaldiak. Irudimentsua 

izan da oso Herrira mugimenduak 

Gasteizen egin duen 

ekitaldia: euskal presoen oinarrizko 

eskubideen aldarria lau 

haizeetara zabaldu dute antzerki 

eta musikaren bitartez. Eguerdiko 

manifestazioa koloretsua izan 

da, baita amaierako ekitaldia ere. 

Dagozkien eskubideen jabe leloa 

duen pankartak zabaldu du 

manifestazioaren bidea, eguerdi 

partean. Herrira mugimenduak 

Bilbo plazan egin duen hitzorduak 

erantzun zabala izan du, 

mila lagun inguru batuta. Deialdiarekin 

bat egin duten eragileen 

ordezkariek eutsi diote pankartari, 

eta atzetik joan direnen artean 

egon dira, besteak beste, EAko 

idazkari nagusi Pello Urizar, 

Amaiurreko diputatu Iker Urbina, 

ezker abertzaleko kide Iñaki 

Olalde eta ELAko idazkari nagusi 

Txiki Muñoz. 

Euskal presoak etxera ekartzeko 

eskatzen duen banderatxoa es- 

Bereziki, gogoan izan zituzten gaixorik diren presoak . RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRES 

kegita daraman kamioi bat joan 

da manifestazioaren aurrealdean, 

oinezkoen harridurarako. Bidean 

hainbat eta hainbat lagun 

batuz joan zaizkio mobilizazioari. 

Artium museoaren parean txirrindulari 

talde bat gehitu da, 

Euskal presoak Euskal Herrira 

zioen pankartarekin. Aurrerago, 

Santiago ospitalaren ondoan, gaixo 

dauden Arabako presoak gogoan 

izan ditu lagun talde batek, 

eta anbulantzia eta guzti batu 

zaie manifestariei. Martxa amaitu 

baino lehen motor-gidari talde 

batek egin du bat protestarekin, 

Bizi osorako espetxe zigorrik ez lelodun 

pankarta batek lagunduta. 

Elkarrekin egin dute denek 

Foru plaza arteko bidea, euskal 

presoen aldeko oihuek eta motor 

eta txirrin hotsek girotuta. 

Goazen Plazara ekinaldiaren filosofiari 

errotik heldu diote Gasteizko 

ekitaldian: Foru plaza presoen 

aldeko banderaz bete baitute, 

musika eta dantzaz lagunduta. 

Izan ere, antzerki talde batek animatuta, 

kantatzen eta saltoka bukatu 

dute ekitaldia, presoen aldeko 

aldarriak ahaztu gabe. Bertan 

bildutakoei dei egin diete hilaren 

31n, gauerdian, presoen aldeko 

banderak etxeko leiho eta balkoietan 

eskegitzeko. 

Ekitaldian gogoan izan dituzte, 

halaber, bereziki larri gaixo dauden 

Gotzone Lopez de Luzuriaga, 

Jose Angel Biguri eta Jose Ramon 

Lopez de Abetxuko preso 

arabarrak. Ez daudela bakarrik 

gogoratu diete, eta «guztien konpromisoarekin» 

etxeratuko dituztela 

agindu diete.

Beste asko 

ldi baterako memoria daukat nik 

A ona,zaborra gordetzen dut,ezertarako 

behar ez ditudan helbideak,autoen 

matrikulak,jatetxeetako telefono zenbakiak,baita,behin 

horretara jarrita,liburuen 

signaturak ere.Horrexekin betetzen 

zait burua,eta erabat alde egiten 

duten arte,hor ibiltzen da zaborra 

bueltaka,euren lana bete eta espazioan 

esekita geratzen diren sateliteak 

bezala.Eskerrak,beti itsasoan 

erortzen dira.Baina batek 

alde egin orduko dator bestea 

haren lekua hartzera. 

Eta halaxe betetzen zait 

burua.Zabor hori guzti hori 

ere banaiz,noski. 

Zuzendaria: 

Martxelo Otamendi 

Zuzendariordea: 

Iñaki Petxarroman 

Edizio arduraduna: 

Andoni Alvarez 

Argitaratzailea: 

Euskal Editorea SM 

Publizitatea: Bidera 

publizitatea 

Lege gordailua: 

SS-0662/03 

Batzorde parekidea: 

0712I84059 

Egoitza nagusia: 

Martin Ugalde kultur parkea. 

Gudarien Etorbidea, z/g. 

20140 Andoain. 

Telefonoa: 

(0034) 943-30 40 30 

Faxa: (0034) 943-30 09 43 

Webgunea: 

www.berria.info 

Posta elektronikoa: 

berria@berria.info 

Publizitatea: 

publi@bidera.eu 

Harpidetza saila: 

(0034) 943 - 30 43 45 

Date: 19/05/2012 

Exemplaire: 2.763 

Editeur: Euskal Editorea s.l. 

Directeur de publication: 

Martxelo Otamendi 

Comission paritaire: 

0712I84059 

Delegation Labourd: 

Lisses 3, 64100-Baiona. 

Tel.: (0033) 559256220. 

Fax: (0033) 559254303. 

E-mail: lapurdi@berria.info 

ORDEZKARITZAK 

Araba: Bizenta Mogel, 6. 

Posta kodea: 01008 

Gasteiz. Telefonoa: 

945-15 04 52. Erredakzioko 

faxa: 945-14 83 07. 


araba @berria.info. 

Bizkaia: Uribitarte kalea, 18, 

3. C. Posta kodea: 48001 

Bilbo. Telefonoa: 

94-435 26 00. Erredakzioko 

faxa: 94-423 49 75. 


bizkaia@berria.info. 

Lapurdi: Lisses, 3. Posta 

kodea: 64100 Baiona. 

Telefonoa: 559-25 62 20. 

Faxa: 559-25 43 03. 


lapurdi @berria.info. 

Nafarroa: Iratxeko Monasterioa, 

45, 13. Posta kodea: 

31011 Iruñea. Telefonoa: 

948-36 66 22. 

Publizitatea: 948-36 66 23. 


nafarroa@berria.info. 

berria 

Jira 

Xabier Gantzarain 

Arkitektura 

horizontala 

Jone M. Hernandez 

EHUko Gizarte 

Antropologia irakaslea 

Azkenean, geratzen dena, ez ote da 

zaborra besterik? 

Bertolt Brechtek izerdi usain sarkorra 

izaten zuela irakurri nuen lekuren batean, 

eta zozokeria huraxe da hari buruz 

sekula ahaztu ez dudan gauza bakarra. 

Gezurra; badakit non eta zeini irakurri 

nion, eta badakit idazleak inoiz Brechten 

ondoan egondako baten batek arin 

botatako txepelkeria bat biografian 

gordetzeak literaturari zer mesede 

egiten dion egiten zuela galdera, 

baina berdin da, niri geratu zitzaidana 

zaborra izan zen, Bertolt 

Brechtek izerdi usain sarkorra 

izaten zuela. 

Eta zaborra bota nahi ez 

duen jendea ulertzen dut 

ondo, hondar horiei hel- 

New York bisitatu 

nuen 2001. urtean. 

Gogoan dut iritsi 

bezain pronto Estatu 

Batuetan bertan 

bizi den ezagun bati deitu niola eta 

hauek izan zirela nire lehenengo 

hitzak: «Hunkituta nago, hain da 

bertikala hiria txiki-txiki sentitzen 

naizela, inurri baten moduan ikusten 

dut neure burua… Ez dakit nola 

azaldu», esan nion. Haren erantzuna: 

«Lasai, oso ondo ulertzen 

zaitut». 

Hiru bat aste igaro nituen bertan, 

baina ez nintzen ohitu sentsazio 

horretara, bertikaltasunarena, 

denbora guztian izan nuen lagun. 

Hiria utzi baino lehenago dorre biki 

famatuak bisitatu nituen. Turista 

gehienek hori egiten zuten. Azken 

solairuraino igo nintzen. Goitik, 

hiriari begira, sentsazio deskribaezinak 

izan nituen. Bertigo izugarria. 

Mundu osoa oin azpian 

edukitzeak deseroso sentiarazi 

ninduen. Handik jaitsi… eta oraindik 

gogoan dut dorre biki baten ondoan 

jarrita gora begira geratu nintzela. 

Egonezina, izugarria. Erraldoi 

baten moduan dorreak bere 

hanka altxatu eta zapalduko ninduela 

irudikatzearekin batera, hotzikara 

sentitu nuen. Handik 15 

egunera, Estatu Batuetako herri 

txiki batetik, telebista aurrean, zuzenean 

urteetan munduan izandako 

etxe orratz altuen erorketa ikusi 

ahal izan nuen, beste milioika pertsonak 

bezala, aho zabal-zabalik. 

Hamar urte baino gehiago igaro 

duta baino bizi ezin duena. 

dira, eta hara non, dorre bikien inguruan 

sentitutako bertigoak zein 

egonezinak aldiro-aldiro bisitatu 

egiten nauela uste dut. Egun batean 

bai eta hurrengoan ere bai, iruditzen 

zait egunkarietako tituluek 

arkitektura bertikalaz baino ez dutela 

hitz egiten. Langabeak, zorrak, 

galerak eta murrizketak milioika 

gertatzen dira. Zenbakiak 

hain dira altuak eta egoera hain 

konplexua… zaila dela gainditua 

ez sentitzea. New Yorken bezala, 

dorre bikien itzalpean bezala, txikitxikiak 

sentitzen gara. 

Argi dago testuinguru batzuetan, 

lurra eskasa denean esate baterako, 

etxe altuak eraikitzea praktika 

jasangarriagotzat har daitekeela. 

Baina, orokorrean, horizontaltasunak 

atseginagoak gertatzen 

zaizkie pertsonei. Are gehiago, 

praktikan, esan daiteke gure egunerokotasuna 

arkitektura horizontalaz 

betea dagoela, jende 

arruntaren bizitzan plazak, merkatuak, 

eskolak, parkeak, kafetegiak… 

ezinbesteko garrantzia dutelako. 

Gehienetan, gertuko arkitekturak 

izan dira horiek, pertsonaren 

eskalan egindakoak. Aurrez 

aurreko topaketak bultzatzen dituzten 

neurrian, pertsonen arteko 

harremanak eta sareak sortu, elikatu 

eta sendotzeko balio izan dute 

tradizionalki. Horra hor, adibide 

moduan, ikuztegiak. Arkitektura 

sinpleen artean sinpleenetarikoa, 

lurretik oso gertu, zabala, jarduera 

askotarikoak biltzen zituena, bertan 

lana egiteaz gain —arroparen 

garbiketa neketsua—, berriketarako, 

harremanetarako eta aisialdirako 

—bertsoetarako zein kanturako— 

tartea zegoen. Emakumeen 

arteko sareak bultzatzen ziren na- 

Txinatarrak 

gia da asko direla euren herrian eta 

E asko mundu guztian.Eta normala 

izango da asko izatea Bilboko alkateak 

dioena egia bada.Txinatarrek dendetan 

jaten omen dute,bertan lo egin eta bartan 

larrutan ere.Gaztelania garbian, 

procrear hitza erabili du Azkunak.Domeketan 

dendak zabaltzeko aitzakia 

ezin hobea eman diote txinatarrek: 

gure dendariek espabilatu egin 

behar dute,txinatarrek igandeetan 

ireki egiten dute-eta.Ireki behar, 

aizue: jan,lan,larrutan… 

dena leku berean egiten 

badute,lantzean-lantzean 

haizeari sartzen utzi 

beharko diote lonjetara. 

Bira 

Onintza Enbeita 

gusiki toki horietan, besteak beste, 

sozialki, arroparen garbiketa 

haien arduratzat hartzen zelako. 

Ikuztegien zein bestelako jarduera 

tradizionalen —sareen josketa 

kostaldean, jostunen tailerrak, 

merkatuak…— gainbeherarekin, 

emakumeek euren arteko 

harremanak, kezkak, nahiak elkartrukatzeko 

modu berriak 

(berr)asmatu behar izan dituzten. 

Mugimendu feministaren bultzadaz 

zein bestelako asmoen eraginez, 

emakumeak taldeetan biltzen 

eta, hainbatetan, elkarteak eratzen 

hasi ziren. Euskal Herrian 

zein mundu mailan gertatutako joera 

izan da hori, bakoitza bere erritmoan, 

bakoitza bere helburu, asmo 

zein estrategiekin. Urteetako lana 

izan da hori. Pertsona askok eta askok 

hartu dute parte. Ez naiz emaitzen 

analisian sartuko, baina ideia 

bat azpimarratu nahiko nuke: ibilbide 

hori bere eredu arkitektonikoak 

ere eratuz joan da. 

Alde batetik, emakumeen nahiz 

talde feministen egoitzak daude, 

herrietan eta hirietan zehar sakabanatuta, 

emakumeen aldarrikapenak 

ikusgarri egiten dituztenak. 

Etxe horiek 

—emakumeenak— 

emakumeen 

potentzialtasuna 

irudikatzeko balio 

dute, emakumeak 

beraiek ikusarazteko 

eta berdintasunaren 

egoera edota beharrak 

agerian uzteko 


Iritzia ‹ Harian 

Jatetxe txinatarren gaineko mitoak ere 

asko dira: katuak eta arratoiak prestatzen 

dituztela eta abar.Beti jan dut gustura 

jatetxe txinatarretan,eta ez dakit 

zer pentsatu: edo arratoiaren okela gustatu 

egiten zait,edo jendeak edozer esaten 

du.Baina orain inoiz baino gehiago 

estutu naiz gai honekin.Azkunak dio berak 

ez omen dakiela txinatarrak non hiltzen 

diren.Horrela esanda,minik egiteko 

intentzio barik esandako esaldia 

da,baina esandako guztiak 

kontuan hartuta,larria da 

agian esan nahi zuena.Azken 

batean,jan,lo eta beste guztia 

dendetan egiten badute,baina 

non hiltzen diren ez badakigu,zer 

esan nahi du Bilboko 

alkateak? Jatetxe 

txinatarretan txinatarren 

okela jaten dugula? 

Elkarte horien bitartez, garai batean 

ikuztegietan egiten zen moduan, 

indibidualki bizitako arazoak 

edo kezkak agertu eta konpartitu 

egiten dira eta, modu horretan, 

arazo edo kezka sozial zein politiko 

bilakatzen dira. Horrela, pribatua 

eta publikoen arteko ohiko mugak 

eztabaidagarri bihurtzen dira. 

Frankismoa bukatutakoan, elkarte 

horien presentzia areagotu egin 

zen, eta hamarkada hauetan sare 

zabal eta askotarikoa joan da garatuz. 

Egun, emakumeen nahiak, eskaerak 

edota mezuak modu birtualean 

plazaratzen badira ere, hainbat 

tokitan arkitekturaren garrantziari 

eustea erabaki dute. Hau 

idazten ari naizela, ordu gutxi falta 

dira Basauriko emakumeen etxea 

inauguratzeko. Maiatzaren 17tik 

aurrera, Basauriko emakumeek 

gune berria erabili ahal izango dute 

elkartzeko, hausnartzeko, eztabaidatzeko 

edota jarduerak antolatzeko. 

Marienea Etxea irekitzeak 

aurretik martxan jarritako beste 

emakumeen etxeei segida ematea 

dakar: Ermuako Emakumeen 

Etxea, Arrasateko Emakume Txokoa, 

Durangoko Andragunea, Donostiako 

Emakumeen Etxea, Azpeitiko 

Emakumeen Txokoa… 

edota beste izenen batekin hainbat 

herritan sortutako azpiegiturei, 

hain zuzen ere. Bakoitzak bere 

proiektua du, bere ibilbidea eta dinamika, 

baina orokorrean, denetan 

sendo errotutako egitasmo pluralak 

eta zabalak antzematen dira. 

Etxe horiek emakumeen potentzialtasuna 

irudikatzeko balio dute, 

emakumeak beraiek ikusarazteko 

eta berdintasunaren egoera 

edota beharrak agerian uzteko. 

Antzeko logikarekin, gaztetxeek, 

definizioz, gazteriak eta gazte mugimendua 

ikustarazteko balio dute. 

Egun hauetan, estatuko banku 

ospetsu baten dorrea protagonista 

bihurtu da. Teleberrietan nahiz 

egunkarietako azaletan agertzen 

da behin eta berriro, altu, arro, zerua 

urratu nahian… Irudi horrek 

zer pentsatu ematen du, arkitekturaz, 

eta arkitektura mota horrek 

irudikatzen duenaz.


Harian › Iritzia 

b Hizpideak 

Konponbide gakoetan 

Mikel Lizarralde 

mlizarralde@berria.info 

spainiako gobernuek —PSOErenek 

E nahiz PPrenek— hartutako erabaki 

politikoei Auzitegi Konstituzionalak 

babes juridikoa emanda eta Parot doktrina 

«konstituzionala» eta «legezkoa» 

izanik,ageriago gelditu da lehen 

ere bistakoa zena: euskal preso politikoak 

merkantzia dira estatuarentzat, 

subjektu baino gehiago objektuak,oinarrizko 

giza eskubideak ere ukatu ahal 

zaizkienak.Bestela,nekez uler daiteke 

gaixotasun larriak dituzten pertsona 

r Zaldieroa 

Kintoak 

K hiru. 

intoak izango ziren Donna 

eta Jean-Marie. Hirurogeita 

Donnaren heriotzak aspaldian 

hildako doinuak berpiztu ditu gure 

oroimenean. Bi egunotan kontatu 

digute behin eta berriz auzoko 

abesbatzan kantari hasi eta dantzalekuetako 

erregina bihurtu 

zenekoa, haren kanturik entzun 

gabe nolaz biziraun ahal izan 

dugun pentsarazteraino. Igual 

dio. Hil da, eta orain badakigu. 

Badakigu bizi izan zituela milioika 

disko saldutako urteak, dibortzio 

bat eta argitzen lanik inork hartu 

ez duen zurrumurrua: homosexualei 

hiesa merezia zutela esan 

zienekoa. Batzuek barkatu diote, 

gogoratuz hark ukatu egin zuela 

hori esan izana, eta beste batzuek 

hortxe utzi dute, «omen» bat 

erantsita. Edozein eratara, segurua 

dirudi hil dela eta haren doinutara 

dantza egindako belaunaldi 

bat akordatu dela izan zela garai 

bat haren doinutara dantza egin 

zuena. 

Jean-Mariez dakigu alabaren 

apartamentura sartzen ari zela- 

batzuek espetxeratuta segitzea edo de 

facto bizitza osorako zigorra dena ezartzea 

dozenaka presori.Non,eta azken 

35 urteotan lortu duen estatus demokratikoaz 

harro dagoen estatu batean. 

Espainiako Gobernuak gatazka konpontzeko 

pausoak emateko imintziorik 

egin ez badu ere, Euskal Herrian 

gero eta ozenagoa da espetxe politika 

aldatzeko eta politika hori konponbide 

gakoetan kokatzeko exijentzia. Eskaera 

hori, gainera, gero eta eremu politiko 

gehiagotatik ari zaizkio egiten Madrili. 

Herrira mugimenduak deituta atzo 

220tik gora herritan eginiko agerraldiak 

dira horren isla. 

Larrepetit 

Arantxa Iturbe 

Amets egiten 

dugun bezala 

bizi garela 

idatzi duen 

Joseph Conradek: 

bakarrik 

Hitz beste 

Anjel Lertxundi 

koan harenean sartutako batek 

aurkitu zuela gorpu. Eta Bordeleko 

jendeak ezin duela ulertu nolaz 

ez den inor konturatu Jean- 

Mariek hiru urte zeramatzala 

gorpu. Hiru urte. Denak galdezka: 

baina nolaz ez dira konturatu bizilagunak? 

Nolaz ez da konturatu 

postaria? Eta praktikoago jarriz: 

nolaz ez da jabetu etxe-jabea? 

Eta alokairuaren erdia ordaintzen 

zioten zerbitzu sozialitetakoak? 

Nola iritsi liteke pertsona hil eta 

munduan inorengan hutsunerik 

ez uztera? 

Hotz-hotzean, ez dira hain 

amaiera desberdinak. Aspaldi 

idatzi zuen Joseph Conradek 

amets egiten dugun bezala hiltzen 

garela: bakarrik. Edo ez. Ez 

zen horrela. Amets egiten dugun 

bezala bizi garela idatzi zuen Conradek: 

bakarrik. Sekula ez dugu 

jakingo Jean-Marie eta Donna kintoetatik 

benetan nor bizi izan zen 

amets egiten den bezala. Aldea 

da Donnak dantzan jarri zigula 

gorputza bizi zenean. Jean-Mariek 

eragin diguna ez da dantzara iritsi: 

dardarizoan geratu da. 

Ttirriki-ttarraka 

endea gehiegi bizitzen ari da, nori bururatzen zaio lau- 

J rogei, laurogeita hamar, ehun urte harrapatzea! Eta 

zer esan gaixotzen diren zaharren kontsiderazio falta 

itsusiaz? Etxeak botikez lepo dauzkate, Diogenesena 

bezalako sindromea baleukate bezala, baina farmazeutikoa. 

Zahar etxe duinak, zahar etxe duinak! Zer hasi 

behar dugu, miserikordiak hiriko izkina bakoitzean jartzen? 

Eta gainera, Donostiako Mirakontxan nahiko dituzte, 

yakuzzia eta guzti! Zer, ttirriki-ttarraka gastatzen 

dituzten zapatilak ere sistemaren kontura, ala? Bizitza 

luzatu nahi izatea, hor nonbait, baina kategoria pixka 

batekin. 

Hori guztia ez da nik esana, FMIk baizik, Nazioarteko 

Fondo Monetarioak. Ez dituzte, noski, hitz horiek erabili, 

badakite sibilinoak izaten, baina esan, garbi esan dute: 

jendearen adina sekulako arriskua da ekonomiarentzat. 

Hainbeste debate eutanasiaren kontra, eta, azkenean, 

debalde jarriko digute. 

u Zuzendariari 

BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 

karaktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BERRIAk mozteko 

eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria 

adierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak 

Internet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info. 

Liburu-saltzaile 

lapurrak 

Pello Mugarzaren artikuluaren 

(2012-5-15) harira,esan behar 

dut ni ere horrela nabilela 85 urteko 

osabarekin,tartean AMA- 

LUR / LUR saltzaile bera.Duela 

lau bat urte saldu zizkioten liburu 

batzuk.Bi urte kostatu zitzaidan 

afera horri bukaera ematea. 

Hilero joan behar izan nuen bankura 

hileroko zatia kentzen ziotenean 

itzultzeko agintzera.Aurten 

gauza bera egin diote.Hona 

zer egin behar den: 

1.-Horrelako kontratuek legez 

zazpi eguneko epea dute deuseztatzeko.Argitaletxerabertara 

joanez edo postaz jakinarazi 

behar zaie erabakia.Aurreratutako 

dirua ere itzuli behar dute. 

Beti gorde behar da komunikazioaren 

agiriren bat. 

2.-Legez,hala eskatuz gero, 

bezeroaren datu guztiak haien 

artxibategitik deuseztatzea es- 

ka daiteke (Ejercicio del derecho 

de cancelación inprimakia: 

www.agpd.es).Hamar egunen 

buruan erantzun behar dute hala 

egin dutela.Ez badute hala 

egiten,Datuak Babesteko Agentziara 

jo dezakezu. 

3.-Bankutik kobraketak hasten 

badira,Ertzaintzan salaketa 

jar dezakezu. 

4.-Sinatzailea bere buruaren 

jabe bada,ezin da denuntzia bat 

jarri argitaletxearen kontra,bai 

ordea,epearen barnean kontratuaren 

errebokazioaren kontra 

ezer gertatuko balitz. 

5.-Kontsumitzaile-elkartera 

jotzea ere ona da,informazio zehatza 

jaso ahal izateko. 

Lapurreta komertzial horren 

aurka joateko bideak badaude, 

eta ez zaie arnasarik eman 

behar zikin jokatzen dutenean 

eta adineko pertsona bati holako 

kontratu bat sinarazten 

diona lapurretan ari da. 

Arantza Aizpurua. Zarautz.

Txinatarra alkate 

Javier Clementek ere grazia 

handia zuen txinatarrei 

buruz... barkatu, korearrei 

buruz mintzatzen 

zenean. Espainiako selekzionatzaile 

zela, mundu txapelketan 

kanporaketa Hego Korearen 

aurka jokatu behar, eta ateraldi 

burutsua izan zuen: korearrek 

abantaila zutela alegia, atsedenaldian 

hamaika jokalariak aldatuz 

gero ere clementetarrak 

ez zirelako jabetu ere egingo, denak 

berdin-berdinak direnez. 

Orain Iñaki Azkunari piztu zaio 

argia korearrei buruz... barkatu, 

txinatarrei buruz aritu denean: 

txinatarrek dendak ez dituztela 

ixten adierazi du, bertan 

bazkaldu eta afaltzen dutela, 

baita ugaltzeko egin beharrekoak 

egin ere, eta ez dakiela non 

hiltzen diren. «Edo esnatzen 

gara, edo gero eta txinatar 

gehiago etorriko dira Bilbora», 

ohartarazi die igandetan zabaldu 

nahi ez duten merkatariei. 

Aspaldi esnatu ziren estatu- 

Hezkidetza 

homofobiaren aurka 

Afrika Jimenez 

Kepa Yécora 

EILAS 

Aste honetan, 

maiatzaren 17an, 

homofobia eta 

transfobiaren 

aurkako nazioarteko 

eguna izan da, eta, jende 

gehienak horren berri ez izanik 

ere, momentu egokia da zer 

egin ahal den, zer egin ahal dugun, 

egunero adin guztietako 

emakume eta gizon askok — 

gehiengoaren joera sexuala ez 

izateagatik— pairatzen duen 

diskriminazioa gainditzeko. 

Badira joerak, ohiturak eta 

bizitza ulertzeko moduak —baita 

sexualitatea ere— haurtzaroan 

ikasten direnak, eta kontuan 

hartzen badugu familiaren ondoren 

eskola dela sozializatzeko 

gune garrantzitsuena, eskolak 

hainbat eta hainbat kasutan bizitzaren 

oinarrizko baloreak 

transmititzeko ardura hartzen 

du, eta eskolan bermatu behar 

ditugu gizon eta emakumeen 

arteko berdintasuna, eta sexuagatiko 

diskriminaziorik gabeko 

gizartea lortzeko beharra. Hezkidetza 

da bidea, eta horrelaxe 

eraikitzen ahal dugu bisibilita- 

batuarrak, ordutegi luzeetan ez 

baitute parekorik, baina alferrik: 

txinatarrez eta bestelakoez 

josi zaizkie bazterrak. Pentsa, 

lehen aldiz historian, urtebetean 

beltz-hispano-asiar gehiago 

jaio dira Estatu Batuetan, zuriak 

baino. Oraindik zuri ez-hispanoak 

gehiengo dira, populazioaren 

bi heren ia, baina ez da 

betiko: proiekzioen arabera, 

2042an erdiak baino gutxiago 

izango dira zuriak. Badaezpada 

ere abisua Azkunari, inoiz San 

Frantzisko hiri kaliforniarrarekin 

senidetzeko tentazioa badu 

ere: alkatea Ed Mah Lee da, gurasoak 

Toishanen jaioak, 

Guangdong probintzian, Txinan. 

Seguru dendaren bat irekitzera 

etorri zirela, eta, zuriak 

konturatu orduko, semea alkate. 

Baina ez dago txintaarra izan 

beharrik, dendako ateak ez ixteko. 

Hemen, Renon, supermerkatu 

handiek ez dute sekula ixten. 

Asteartean, goizaldeko ordubie- 

te, transbersalitate eta inklusioan 

oinarritutako hezkuntza. 

Santos Guerrak (1984) hezkidetza 

honelaxe definitzen du: 

eskola komunitatean nahita 

egiten den parte-hartze inplizitua 

ikasleen garapen osoa erraztearren, 

norberaren sexuaren 

onarpenari eta elkarren ezagutzari 

arreta berezia jarriz, eta 

bien arteko bizikidetza aberasgarria 

azpimarratuz. 

Kidetza atzizkiak laguntasuna, 

hurbiltasuna adierazten du, 

eta horixe da irakasleok ikasleekin 

egin beharreko lana: laguntzea 

—baita gidatzea ere — bere 

sentimenduak aurkitzen ari diren 

momentuan, garapen fisikoan, 

afektibo-sexualean, bai eta 

gizartean dagoen aniztasunaren 

ezagutzan ere. 

Gure helburua ez da tolerantzia 

lantzea, horren esanahia 

baita «zilegi ez den zerbait onartzea, 

espresuki onartu gabe», 

gure helburua gizakion berariazko 

aniztasuna errespetatu 

eta gure egitea da. Tolerantzia 

errespetuaren hastapenarekin 

erlazionatu izan da, eta abiapuntu 

egokia izan daiteke hainbatetan, 

baina irakasleon helburuak 

— gure ustez— bestelakoa 

behar du izan, anbizio handiagokoa: 

ikasleak hezkidetzaren hi- 

Handik eta 

hemendik 

Imanol Murua Uria 

Badaezpada ere 

abisua Azkunari, 

inoiz San Frantzisko 

hiri kaliforniarrarekin 

senidetzeko 

tentazioa badu ere: 

alkatea Ed Mah Lee 

da, gurasoak 

Toishanen jaioak, 

Txinan. Seguru 

dendaren bat 

irekitzera etorri 

zirela, eta, zuriak 

konturatu orduko, 

semea alkate 

ru oinarriak (bisibilitatea, 

transbersalitatea eta inklusioa) 

ongi ezagutu eta baloratu behar 

ditu , eta horiek talde guztientzat 

balio dutela jakin: homosexual, 

lesbiana, heterosexual, bisexual 

eta transexualentzat. 

Talde horiek guztiek inguru 

hurbilean zein publikoan agertzeko 

beharra dute; bisibilazioa 

ezinbestekoa da. Ezin gune askerik 

aipatu talde horietakoren 

bat bere joera sexuala ezkutatu 

beharren badago, ahoz, psikologikoki 

edo fisikoki erasoa izateren 

beldur bada . Eta aldarrikapen 

honek —egin beharreko lan 

honek— ikasleentzat zein irakasleentzat 

du balioa. 

Berdintasunean oinarritutako 

gizartean bidean aurrera 

egin ahal izateko, ezinbestekoa 

izan da euren sentimenduak 

jendaurrean agertu duten pertsonen 

jarrera tinkoa. Bazterkeriaren 

kontrako legeek ez dute 

zentzurik diskriminaturik diren 

pertsonak beldur badira. Inklusio 

sozialean lagundu behar 

diegu ikasleei. 

Bizitzaren garai honetan taldea 

beren mundua da, erreferentea, 

segurtasun iturria. Lan 

egin dezagun beldur gunea izan 

ez dadin. 

Hezkuntzako STEE-EILAS 

tan dozena bat ganba erosi nahi 

duzula? Hartu autoa, erre gasolina 

pixka bat, eta erosi nahi adina 

ganba, gainerako guztiak lo 

dauden bitartean. Oinez alferrik 

joango zara inora, ezta 

egun-argiz ere, oinez joateko 

moduko janari denda txikirik ez 

baita existitzen paraje hauetan 

aspaldian. Kasinoak ere hogeitalau 

ordu egunean, zazpi egun 

astean. Urteak daramatzate minutu 

bakar batez ere itxi gabe. 

Azkenengo aldiz 1963an itxi 

omen zuten, lau ordutarako, 

John Fitzerald Kennedy presidentearen 

hiletak zirela eta. 

Maiatzaren Lehenak AEBetan 

du jatorria: 1886an Chicagon 

zortzi orduko lanaldiaren 

aldeko greba bateko mobilizazioetan 

Poliziak hildakoen oroigarri 

bihurtu zen May Day, 

Maiatzeko Eguna. Estatu Batuetan, 

ordea, ez da gaur egun 

ezer ospatzen. Sindikatuak existitu, 

existitzen dira, baina ez 

dute burua askorik agertzen. 

Salbuespena Wisconsin izaten 

ari da. Akordatzen iaz? Scott 

Walker gobernadore eskuindarrak, 

Tea Partyren sokakoak, 

administrazio publikoko langi- 

sindikatuak urteak daramatza 

hezkidetza lantzen, eta aurten 

pauso bat haratago ematea pentsatu 

dugu eskoletan lantzeko 

materialen lanetan, helburu 

tinkoa duen berariazko materiala 

sortuz, hau da, irakasleen 

laguntzaz ikasleek sexuagatiko 

diskriminazioaz hausnartzea, 

eta, ahal duen neurrian, aurreikusi, 

bisibilizatu eta homofobia 

kasuen kontra egitea, jazarpena 

edo diskriminazioa pairatzen 

duten pertsonekiko enpatia landuz. 

Ekainean lantzeko moduko 

material hori aurki ikastetxeetara 

igorriko dugu, hilabete 

horretan gay, lesbiana eta transexualen 

taldeen aldarrikape- 

Homosexual, 

lesbiana, 

heterosexual, 

bisexual eta 

transexualek, talde 

horiek guztiek 

inguru hurbilean 

zein publikoan 

agertzeko beharra 

dute, bisibilazioa 

ezinbestekoa da 


Iritzia ‹ Harian 

leei negoziazio kolektiborako 

eskubidea kendu zielako astetan 

mobilizazio handiak egin zituzten 

gobernadorearen aurka. 

Gobernadoreak irabazi zuen bataila 

hura, baina gerra ez da bukatu. 

Ekainaren 5ean zentsura mozio 

moduko bat bozkatuko dute 

Wisconsinen, baina sufragio 

unibertsalez. Hau da: sindikatuek 

legeak eskatzen duen sinadura 

kopurua bildu zuten, gobernadorea 

kargutik kentzerako 

galdeketara deitu ahal 

izateko. Gobernadorea aukeratzeko 

azken hauteskundeetako 

boto-emaile kopuruaren laurdenak 

behar dira: milioi erdi sinadura 

behar zituzten Wisconsinen, 

eta milioia bildu zuten. 

Kanpainan daude orain, eta bi 

aste eta erdi barru dute bozketa. 

Galdeketaren bultzatzaileek 

irabazten badute, gobernadorea 

etxera. Halako bozketa egiten 

den hirugarren aldia da AEBetako 

historian: beste bietan 

(1921 Ipar Dakotan eta 2003 Kalifornian), 

gobernadoreak etxera 

joan behar izan zuen. 

Baditu bere abantailak AE- 

Betako sistema honek. 

nak inoiz baino ageriago baitaude 

gure gizartean, ekainaren 

28aren inguruan. 

Gure gizartean gertatzen ari 

den aurrerapen soziala ikusita, 

gure poza adierazi nahi dugu, 

baina ezin dugu ahaztu Osasunaren 

Mundu Erakundeak homosexualitatea 

eritasun mentalen 

zerrendatik kendu zuenetik, 

1990eko maiatzaren 17an, 25 

urte baino ez direla pasatu. Erabaki 

horrek mende luze batean 

lesbiana, gay, eta transexual eta 

bisexualen kontra (LGTB) sistematikoki 

izandako homofobia 

mediku eta soziala bukatzea 

zuen helburu. Baina, hala ere, 

LGTBren errealitatea ez da 

gehiegi aldatu nazioartean. Gogoratu 

behar dugu munduko 7 

herrialdetan homosexualek, bisexualek 

eta transexualek heriotza 

zigorra jasaten dutela, eta 

LGTB komunitatearen kontrako 

diskriminazioak ez dituela 

errespetatzen nazioarteko itunak, 

edota Giza Eskubideak nabarmen 

urratzen dituztela herrialde 

gehiegitan (%50 baino 

gehiagotan). 

Hori dela eta, maiatzaren 

17an Homofobia, Transfobia eta 

Bifobiaren Aurkako Nazioarteko 

Eguna da, International Lesbian, 

Gay, Bisexual, Trans and 

Intersex Association (ILGA)ren 

sostengua duena, bai eta 40 

herrialdetan diren hainbat eta 

hainbat talderena ere. Aurten 

STEE-EILAS sindikatuak 

modu aktiboan hartu nahi izan 

du parte egun honetan, inklusiboa 

den eskolan sinisten baitugu, 

diskriminaziorik gabeko eskolan.



Joseba Permach q Ezker abertzaleko kidea 

Espainiako Gobernuak prozesuaren inguruan duen jarrera itxia 

onartezina dela uste du Joseba Permachek, baina seguru dago 

lehenago edo geroago mugituko dela edo mugiaraziko dutela. 

«Garrantzitsua da 

denok ahots 

berarekin gobernua 

interpelatzea» 

Oihana Elduaien Andoain 

Segurako polizia operazioan atxilotu 

eta preso sartu zutenean jendaurrean 

politikan aritzeari utzi 

behar izan zion. Orain itzuli egin 

da berriro, prozesua bururaino 

eramateko eta Euskal Herriarentzat 

beste eredu sozioekonomiko 

bat bultzatzeko. Joseba Permach 

(Donostia, 1969) seguru dago elkarrizketa 

politikoak abiatuko direla, 

eta garbi dauka abiatu ez badira 

beldurragatik dela: «Ezkerreko 

independentistak burujabetzaren 

alde sortzen ari garen mugimenduaren 

indarrak beldurra 

ematen die». 

Oraintxe, zein puntutan dago prozesua? 

Aieteko Adierazpenak eta Gernikako 

Akordioak markatu dute 

konponbide prozesua muturreraino 

eramateko bidea. Bideorri 

horretan urrats garrantzitsuenak 

zehazten dira. Batetik, gatazkaren 

ondorioei dagokienez, ETA 

erakundeak eta Gobernuak egin 

beharko lituzketen elkarrizketak, 

eta, gero, gainontzeko urratsak 

biktimen gaiari dagozkionak, 

edo alderdi politikoen artean 

ireki beharreko eztabaidaren ingurukoak. 

Bideorria markatuta 

dago. Baina, hori bururaino eramateko 

bi estatuen jarrera aldatzea 

ezinbestekoa da. Oraintxe 

izugarrizko aldea dago Euskal 

Herriko eragileen eta estatuen jarreraren 

artean. Euskal Herriko 

eragile gehientsuenon artean badago 

borondatea urratsak egiteko. 

Bagenekien erraza ez zela 

izango, eta denoi dagokigu ibilbide 

orri hori poliki-poliki martxan 

jar dadin bultzatzea. 

Blokeoa gainditzeko indarra guztien 

artean egin behar dela diozu. Baina 

nola? 

Garbi dagoena da PPren gobernuak 

or ain duen jarrera erabat 

ezkorra dela. Desarme bati buruz 

eta abarri buruz hitz egiteko elka- 

rrizketak izan dira beste prozesuetan, 

eta beharrezkoak izango 

dira hemen ere. Su-eten bat izaten 

denean, edo bestelako urratsak 

egiten direnean bermeak 

behar dira, eta munduko beste 

prozesu batzuetan nazioarteko 

eragileek bete dute egiaztatzeko 

lana. Alde horretatik, erabat 

onartezina da PPren jarrera. 

Nola alda daiteke? Azkenean, 

Euskal Herriko gehiengoaren 

posizioak mugiarazi egingo du 

gobernua. Ez daukagu zalantzarik. 

Guretzat garrantzitsuena da, 

behingoan, Euskal Herrian 

denok ahots berdinarekin gobernuak 

interpelatzea. 

Ahots berdinarekin interpelatze horretara 

bidean, ondo doaz gauzak? 

Alderdien elkarlanik badago? 

Harreman politikoak badaude. 

Baina egia da, orain hauteskunde 

atarian gaude, eta horrek baldintzatzen 

du. Hurrengo hauteskundeek 

garrantzi handia izango 

dute, prozesuari bultzada emateko 

ere aukera izan daitezkeelako. 

Baina, alderdien artean harrema- 

«Alderdien artean 

harremanak badaude, 

bai Iparraldean eta bai 

Hegoaldean ere» 

«Etsipena baino 

gehiago, lana areagotu 

behar dugu, eta itxi 

nahi diren ateak ireki» 

nak badaude, Euskal Herri osoan, 

bai Iparraldean eta bai Hegoaldean 

ere. Noski, ez dago nahi genukeen 

harremana PPrekin, baina 

uste dut, poliki-poliki, hori ere lortuko 

dela. Oraindik hilabete batzuk 

baino ez dira pasatu. Denok 

nahiko genuke azkarrago joatea, 

baina ez da horrela. Azken finean, 

urteetan iraun duten politikaren 

eta hitzen gatibu ere badira. Bai- 

na, konbentzituta gaude, lehenago 

edo geroago mugituko direla 

edo mugiaraziko ditugula. 

Zein da arazoa engranajeek ongi ez 

egiteko? 

Historikoki, herri honen gehiengoak 

jakin bazekien gatazka armatuaren 

sustraietan bazegoela 

gatazka politiko bat, eta gatazka 

politiko horri irtenbide politiko 

bat eman behar zitzaiola. Behin 

borroka armatua amaituta, borroka 

armatuaren presentzia aitzakiatzat 

jartzen zuten horiek jadanik 

ez daukate arrazoirik. Baina, 

orain, beldur diote eztabaida 

politiko horri, gero eta nabarmenagoa 

delako herri honen gehiengo 

zabal batek erabakitze eskubidearen 

edo autodeterminazioaren 

aldeko apustua egiten duela. 

Eta gehiago esango dizut, uste dut 

ezkerreko independentistek burujabetzaren 

alde sortzen ari garen 

mugimenduaren indarrak ere 

beldurra ematen dietela, herri 

hau norantz doan markatzen ari 

delako. Horrek kezkak sortzen ditu 

egungo esparru politiko eta juridikoarekin 

eroso dauden alderdi 

politikoen artean. Baina, polikipoliki, 

eztabaida hori ere irekitzen 

ari da, eta ziur gaude gai izango 

garela, bai Iparraldean eta bai 

Hegoaldean ere eztabaida politikoari 

ekiteko. Benetan aukerak 

egon badaude, harreman politikoak 

badaudelako. Ziurrenik, harreman 

horiek urratsak egiten ikusten 

hasteak hilabete batzuk eskatzen 

ditu. 

Blokeora bueltatuz,gobernuak urratsik 

ez egiteak ez al dakar arriskua 

ETAn haustura sortzeko? 

Gure ustez, ez dago inongo arriskurik. 

Ezker abertzaleak azken 

urteetan egin duen eztabaida era 

oso partekatuan egin da, baina 

ezin da ukatu zailtasunak izan 

direla duen garrantziagatik. Irekitako 

bidea bere fruituak ematen 

ari da. Hasieratik, Zutik Euskal 

Herria adierazpenean, 

jendartean eta nazioarteko 

komunitatean kokatzen genuen 

prozesu hau aurrera ateratzeko 

berme nagusia. Nazioarteko 

komunitatea urrats garrantzitsuak 

egiten ari da, eta laguntza 

eskaintzen ari da. Eta bereziki 

garbi dagoena da indar mobilizatzaile 

bat egon dela herri honetan 

azkenengo bi urteetan. Euskal 

Herrian etengabe ari diren aldarrikapenak 

oso ozen doaz, eta gu 

konbentzituta gaude, horrelako 

urratsek azkenean fruituak 

emango dituzte, eta gobernuek, 

azkenean, elkarrizketaren bitartez 

behin betiko konponbideari 

ekin beharko diote. 

Gizartearen indarra ezinbestekotzat 

jotzen duzu. Baina aurrerapenik ikusi 

ezean, hura etsitzeko arriskurik ez 

duzu ikusten? 

Bai. Ez dugu ukatzen etsipen irudipena 

ekar dezakeela Euskal Herrian 

edo Euskal Herriko eragileen 

artean etengabe urratsak dauden 

honetan PPri jarrera hori 

ikusteak. Hala ere, jendeari esango 

genioke galdetu diezaiola bere 

buruari zergatik duen PPk horrelako 

jarrera ezkorra. Erantzun 

bakarra dago: badakite Euskal 

Herrian egiten ari diren urratsak 

oso garrantzitsuak direla, estra- 

tegikoki ezkerreko subiranisten 

eta independentziara eramango 

gaituen bidea indartzen ari dela, 

eta bide hori, nazio askapen prozesuaren 

bide hori da baldintzatu 

edo geldiarazi nahi dutena. Etsipena 

baino gehiago, lana areagotu 

beharko genuke, lehenbailehen, 

bide horri itxi nahi zaizkion 

ateak irekitzeko. 

Normalizazio politikoa urrun dagoela 

erakusten du Otegi ezin izatea 

hautagai Eusko Legebiltzarrerako 

hauteskundeetan. Asko dago egiteko 

bide horretan? 

Ezinbestekoa da prozesuak aurrera 

egin dezan, eta bestelako 

gaietan sartzeko, estatu espainolak 

eta frantsesak beraien espetxe 

politika aldatzea, presoak 

Euskal Herriratuz eta gaixo daudenak 

edo hiru laurdenak beteta 

dituztenak kaleratuz. Eta horrekin 

batera, jarduera politikoa 

behin betiko normalizatzea ere 

beharrezkoa da. Ikusten den bezala, 

oraindik ere epaiketekin aurrera 

jarraitzen dute. Argigarria 

da: komunikabide gehientsuenek 

lotzen zuten sententzia lehendakarigai 

izateko ezintasunarekin. 

Jakitun dira Arnaldoren moduko 

pertsona bat oso garrantzitsua 

izan daitekeela, ezkerreko indar

subiranistak sortu duen mugimenduaren 

bultzadarako. Bide 

horrek fruituak emango ditu, eta 

jartzen ari zaizkigun oztopoak 

gainditzeko gai izango gara. Hala 

ere, jarduera politikoari dagokionez 

ere, posizioak irabaziz joango 

gara. Hurrengo aste eta hilabeteetan 

Sorturen legeztatzearekin 

hainbat urrats egin beharko lirateke 

beste norabide batean. 

Bozetan Sortu ezkerreko koalizio subiranistan 

legez egongo den itxaropena 

baduzu? 

Oraintxe, apustua garbia da. Herri 

honetan badira lau korronte 

edo indar politiko, norabide oso 

garbi batean elkarlanean. Alternatiba, 

EA, Aralar eta ezker abertzalea 

dira horiek. Logikotzat har 

daiteke Sorturen legeztatzea norabide 

horretan joatea. Edozein 

kasutan, lehenik, Sortu legezko 

egin behar da, eta, gero, eztabaida 

egin beharko da. 

Otegi ezingo da hautagai izan, baina 

ezker abertzaleko beste norbait izaterik 

baztertzen al duzue? 

Ez ez. Oraintxe, lau indarren artean 

hausnartzen ari gara hauteskunde 

erronkari nola aurre egiten 

diogun. Garrantzitsua izango 

da zerrendako aurrena zein izango 

den. Baina, edonola ere, gure 


kultura politikoan garrantzi handia 

dauka pertsona batek baino 

gehiagok horrelako erronkari aurre 

egingo dion lantaldea osatzeak. 

Inkestek ere esaten dute orain 

bi aukera daudela: EAJk irabaztea 

edo orain Amaiur osatzen dugunok 

irabaztea. Horrek izugarrizko 

ardura esan nahiko luke, 

eta prestatu egin behar da lantalde 

indartsu bat, herri honek dituen 

arazo politikoei, sozialei eta 

ekonomikoei aurre egiteko. 

Aurreneko indarra izatea da zuen 

erronka? 

Indar politiko guztien erronka 

izaten da hori, eta, kasu honetan, 

aukerak daudenean, are gehiago. 

Edonola ere, garrantzitsuena ez 

da lehenengo indarra izatea bakarrik, 

baizik eta zertarako izan 

nahi duzun jakitea. Argi dago 

Gasteizko gobernutik, soilik hiru 

herrialdetako instituzioa izan 

arren, gatazkari irtenbide politiko 

oso bat emateko urratsak egin 

daitezkeela. Nabaria da ze jarrera 

negatiboa izan duen Lopezek. Haren 

ekarpena hutsaren hurrengoa 

izan da. Daukagun krisi ekonomikoari 

aurre egiteko ere, bestelako 

norabide batean egin beharko 

litzateke, bestelako eredu 

baten alde. 

«EAJk enpresa jartzen du 

oinarri; pertsona da gure 

abiapuntu eta helburu» 

O. Elduaien Andoain 

Buru-belarri aritu da Aralarrekin, 

EArekin eta Alternatibarekin 

akordio sozioekonomikoa lortzen. 

Kostatu zaie, baina adostu 

dute eredu aldaketa proposatzen 

duen akordioa. Elkarlanerako 

ezinbesteko oinarria izango da. 

Ezker abertzaleak, Aralarrek, EAk 

eta Alternatibak nahiko mamituta 

daukazue eskaintza sozioekonomikoa. 

Asko kostatu al da adostea? 

Egia esan, onartu behar dugu aste 

mordoxka behar izan ditugula eztabaida 

egiteko, zorionez, lau indar 

politikoak kultura ezberdinetatik 

gatozelako. Hainbat arrazoirengatik, 

oso azkar osatu dugu koalizio 

hau. Ez bakarrik lauren artean, 

berriki ABrekin batera ere 

konpromiso bat sinatu baitugu. 

Oso denbora gutxian pauso handiak 

eman ditugu, eta, tartean, 

bere denbora eskatu du horrelako 

gai nagusi bat behar bezala eztabaidatzeak, 

hausnarketa bat egiteak 

eta proposamenez beteriko 

norabide bat zehazteak. Baina, 

oro har, esan dezakegu denok oso 

pozik gelditu garela, gai izan garelako 

norabide orokor bat markatzeko 

eta proposamen jakin batzuk 

irudikatzen hasteko. 

EAJri esan zenioten bere proposamenarekin 

alderatu nahiko zenuketela 

jendaurrean.Zein da bien arteko 

desberdintasun nagusia? 

EAJren proposamenak iragana 

besterik ez du planteatzen. Urteetan 

EAJk eta, harekin batera, 

PSE-EEk eta PPk aplikatu dituzten 

politikak berdinak dira. Enpresa 

jartzen dute oinarri eta giltza 

nagusi. Eta ekonomia enpresen 

eta merkatu pribatuen eskuetan 

utzi denean, eta sektore publikoak 

soilik horren mesedetan lan 

egin duenean, horrek, besteak 

beste, orain dugun krisialdi ekonomikoa 

ekartzen du. Eta EAJk 

hori egiten du gobernuan dagoen 

tokietan. Guretzat sektore publikoak 

garrantzi berezia du. Batetik, 

zerbitzu publiko eta sozialak 

eskaintzeko, baina baita zer motatako 

sektore produktiboak garatu 

nahi ditugun jakiteko ere. Alde 

horretatik, haiena enpresa den 

neurrian, guk pertsonak eta langileak 

jarri nahi ditugu abiapuntu 

eta helburu. Hor kokatuko nuke 

desberdintasun nagusia. Baina, 

diferentzia askoz ere gehiago 

daude. 

Proposamen sozioekonomikoa al da 

krisitik ateratzeko egiten duzuen eskaintza? 

Ez dugu planteatu krisitik atera- 

tzeko bakarrik. Bizitzen ari garen 

krisia ez da ekonomikoa bakarrik, 

askoz ere sakonagoa da. Sistemaren 

krisia da. Horregatik iruditzen 

zaigu sistema bera defenditzen 

duten politikek, EAJren proposamenak 

esaterako, ez dakartela 

inongo irtenbiderik. Bestelako 

norabide batean egin behar da 

lan, eta herri honetan badaude 

aukerak bestelako eredu bat bultzatzeko. 

Horretarako, burujabetza 

ekonomikoa ere behar da. Krisitik 

lehenbailehen atera behar 

da, baina krisia ez dugu gainditu 

behar aurreko egoerara bueltatzeko, 

horrek bermatuko lukeelako 

berriz ere krisi bat egotea hemendik 

10 edo 15 urtera. Herri honek 

bestelako politika ekonomiko 

eta sozial bat behar du. 

Eredu aldaketa hori aurrera eramateko 

lau alderdi horiek nahikoak 

izango al zarete? 

Aurkeztu eta berehala erabaki 

duguna da eragile sozial, sindikal 

eta ekonomikoetara joko dugula 

ekarpenak jasotzeko. Horrelako 

eredu aldaketa bat ezin dute ez alderdi 

politikoek ez instituzioek 

bakarrik egin, eta eragile sozial, 

sindikal eta ekonomikoek beren 

funtzioa daukate. Esaten dugune- 

«Enplegua sortzeko, 

berriz ere industria 

eraberritzeko apustua 

egin behar da» 

«Herri honek erabaki 

ekonomiko, fiskal eta 

sozialak hartzeko 

eskubide osoa du» 

an, adibidez, sektore publikotik 

bultzatu beharko litzatekeela sektore 

guztien arteko dibertsifikazio 

handiago bat, nekazaritzari 

edo industriari garrantzi handiago 

emateko, horretarako sektore 

publikoak bestelako funtzio fiskal 

bat behar du. Oraintxe badakigu 

zenbait eragilek zein arazo planteatzen 

dituzten beste zerga politika 

bat martxan jartzeko. Lan harremanetarako 

esparru propio 

bat garatzeko ere, bertako eragile 

sindikalekin kontatu beharra dago. 

Horrelako eredu batek jendartearen 

parte hartzea eskatzen du, 

eta, bereziki, eragile sozial eta sindikalena. 

Esan duzu ez dela krisia gainditzeko 

bakarrik egindako proposamen bat; 

baina zeintzuk dira krisia gainditzeko 

erakundeetatik ukitu behar diren 

teklak? 


Euskal Herria ‹ Harian 

Austeritatearen eta murrizketen 

tekla etengabe ukitzen ari dira, 

eta hori alde batera utzi behar da. 

Bestelako buelta bat eman behar 

da, eta erabaki behar da gaur 

egun hainbat azpiegitura erraldoiren 

inguruan egiten diren gastuak 

beharrezkoak diren edo ez. 

Austeritatearen izenean etengabe 

atzera egiten badugu, amaigabea 

izan daitekeen zurrunbilo batean 

aurkitu gaitezke. Politikak 

ateratzeko baliabideak behar dira, 

eta horretarako beste zerga politika 

bat behar da, non benetan 

diru gehien dutenek gaur egun 

baino askoz ere gehiago ordaindu 

beharko duten. Behin diru hori 

eta neurri horiek lortuta, bi norabidetan 

bultzatu behar da. Batetik, 

krisia pairatzen ari diren pertsonei 

zerbitzu publikoak eta laguntza 

sozialak bermatu behar 

zaizkie, eta, bestetik, enplegua 

sortu behar da. Enplegua sortzeko, 

berriro ere industria eraberrituaren 

aldeko apustua egin behar 

da, ingurumena errespetatuta, 

teknologia berrietan oinarrituta, 

eta abar. Gure ustez, badago enplegua 

sortzea. Azken urteetan, 

alde batera utzi dira nekazaritza, 

arrantza eta, bereziki, industria. 

Herritarrek eta, bereziki, langabeek 

lana behar dute, eta norabide 

horretan inbertitu behar da. 

Zergatik diozue burujabetza ekonomikoa 

ezinbestekoa dela? 

Herri honek erabaki ekonomiko, 

fiskal eta sozialak hartzeko eskubide 

guztia du, bereziki bestelako 

norabide batean aplikatu nahi 

baditu. Neoliberalismoak azken 

30 urteetan aplikatu dituen politikak 

dira krisi sakon hau sorrarazi 

dutenak. Raxoiren gobernua 

aplikatzen ari den, eta Zapaterok 

martxan jarri zituen proposamenak 

norabide berean doaz, eta, 

beraz, etorkizunerako beste krisi 

bat prestatzen ari dira. Bestelako 

neurriak eta politikak aplikatzeko, 

ezinbestekoa da burujabetza. 

Gainera, Espainiako Estatuaren 

parte izatea herri honentzat erabat 

kaltegarria da, batetik ekonomikoki, 

kupoaren bitartez 

ordaintzen dugunagatik: armada, 

monarkia, Guardia Zibila, 

Polizia Nazionala eta bestelako 

gauza batzuk ordaintzen ari 

gara. Baliabide ekonomikoak 

nahi ditugun bezala kudeatzeko 

eskubidea daukagu. Horri etengabe 

egiten zaion kritika elkartasun 

eza da. Baina, herriek burujabetza 

ekonomikoa behar dute, 

nolako elkartasuna izan nahi 

duten erabakitzeko.



EH Baik berretsi du Euskal Herriaren 

hitza Parisera eramateko borondatea 

Hauek izan dira ardatz 

nagusiak: berezko 

instituzioa, ezkerreko 

balioen defentsa eta 

gatazkaren konponbidea 

Aitor Renteria Ezpeleta 

Euskal Herriaren geroa bermatu 

ahal izateko abertzaleen borroka 

funtsezkoa dela azpimarratu du 

EH Baik, eta, horretarako, euskal 

herritarren hitza Parisera eramateko 

borondate irmoa berretsi du. 

Ehunka pertsona bildu ziren atzo 

Ezpeletan (Lapurdi) EH Baik 

Frantziako Legebiltzarrerako 

hauteskundeetara begira egin 

ekitaldi politikoan. 

Hainbat abertzale belaunaldik 

parte hartu zuten Ezpeletako ekitaldian. 

Horien adibide, Christiane 

Etxaluz eta Aurore Martin. 

Etxaluzek abertzale mugimenduaren 

lehen urratsak aipatu zituen. 

Garai haietan, alderdirik ez 

zegoenez, abertzaletasuna antzerkiaren 

eta kantaldien bidez 

zabaltzen zen. Alta, mugimendu 

abertzaleak zatiketa sakonak 

izan ditu historian. Etxaluzek nabarmendu 

zuen abertzaleek bat 

egin behar dutela herri gisa ihardetsi 

ahal izateko. Euskal Herriaren 

eskubideak aldarri, belaunaldien 

elkarlanaren garrantzia azpimarratu 

zuen Martinek, arloz 

arlo. Borroka horretan eroritako 

militanteak eta presoak ekarri zituen 

gogora. Egiten ahal zaien 

omenaldirik onena garaipena 

dela aldarrikatu zuen. Gose greban 

dauden preso politikoen egoera 

salatu, eta elkartasun mezu 

bat bidali zien. 

Protagonismoa herriarena dela 

nabarmendu zuten, eta han bildutakoei 

eskatu zien herriaren inte- 

EH Bai koalizioak atzo Ezpeletan egin zuen hauteskunde kanpainako ekitaldia. GAIZKA IROZ 

resak lehenesteko, alderdien arteko 

zatiketak gaindituta. 

Ipar Euskal Herrian mugimendu 

abertzaleak egin duen ibilbide 

historikoa gogora ekarri zuten, 

bideo baten bidez. Hor, hauteskunde 

kanpainetan zabaldu mezuak 

bildu zituzten. Gero, omenaldi 

xume bat eskaini zioten zendu 

berri den Eñaut Larralde 

abertzale eta kantari historikoari. 

«Betiko hor egonen haiz», 

erran zion, agur gisa, Anje Duhalde 

kantariak. 

Hitza, Parisera 

Krisialdi ekonomikoak mundua 

oro har eta bereziki Euskal Herria 

kalitzen duen garaian Euskal Herriaren 

hitza eta ezkertiarren mezua 

Pariseraino eraman behar 

dela erran zuen Laurence Hardouin 

EH Bairen bosgarren hautesbarrutiko 

hautagaiak. «Ez 

dugu onartzen ordaintzea inposatu 

nahi diguten zorra, ez delako 

gure zorra, banketxeek eta aberatsek 

eragindakoa baizik». PSren 

aurkako hitzak izan zituen, eta liberalismoak 

agindutako bidearekin 

bat egin duela erran. Gogoan 

izan zituen azken urteotan izan- 

‘‘ 

Abertzaleen lana ez da 

hauteskundeetarako 

bakarrik; egunero ari 

gara geroa bermatzen» 

PEIO ETXEBERRI-AINTZART 

Seigarren hautesbarrutiko hautagaia 

dako eskubide zangopilatzeak eta 

gizarte lorpenen arloan izandako 

galerak. Diputatu bat lortuz gero, 

lan denbora 32 orenera jaistea eskatuko 

du EH Baik, eta erretreta 

adina 60 urtera ekartzea. 

Anita Lopepe laugarren hautesbarrutiko 

hautagaiak berezko 

instituzio autonomo bat aldarri- 

katu zuen: «Parisen nork defendituko 

du abertzaleek baino hobe 

herri honi zor dioten tresna instituzionala?». 

Euskal Herrian dagoen 

garai politikoa gogora ekarri 

zuen, eta, Aieteko bake konferentzia 

aipatuta, nabarmendu 

zuen Frantziak ez duela erantzun, 

eta eskatu zion urratsak egiteko, 

bertzeak bertze presoak askatuz. 

Jon Anzaren kasuan ikerketa 

egiteko eskatu zuen. 

«Abertzaleen xedea ez dira 

hauteskundeak bakarrik; egunero 

ari gara herri honen geroa bermatzeko 

lanean», esan zuen Peio 

Etxeberri-Aintzartek, seigarren 

hautesbarrutiko hautagaiak. 

Gogorarazi zuen mugimendu 

abertzalea bi zangorekin dabilela: 

abertzaletasunarekin eta 

ezkerreko nortasunarekin. 

Erran zuen EH Baik engaiamendua 

hartzen duela sistemak baztertzen 

dituen pertsonen boza 

izateko. 

«Herriari 

entzun» eta 

bozetara 

deitzeko eskatu 

dio EAJk Lopezi 

Ortuzarrek dio Jaurlaritza 

«prekarietate» egoeran 

dagoela PSE-EEren eta 

PPren arteko akordioak 

porrot egin ostean 

Erredakzioa Bilbo 

PSE-EEren eta PPren arteko itunak 

porrot egin du, eta Patxi Lopezen 

jaurlaritzak ez du gizartearen 

konfiantzarik. Andoni Ortuzar 

EAJren Bizkai Buru Batzarreko 

presidentearen esanetan, «prekarietate» 

egoeran dago. Horregatik, 

Eusko Jaurlaritzako lehendakariari 

eskatu dio «herriari entzun» 

eta bozetara deitzeko. 

Urtebete pasa da udal eta foru 

hauteskundeak egin zirenetik, 

eta Ortuzarrek agerraldi bat egin 

du haien balorazioa egiteko. Hizpide 

nagusi, ordea, Jaurlaritzaren 

egoera izan du. Legegintzaldia 

«amaituta» dagoela dio. «Lopezek 

gobernuan segitzen badu, interesa 

duelako izango da. Gobernua 

kanpaina egiteko erabiltzen du, 

gobernatzeko erabili partez». 

Bizkaiko Diputazioaren eta Bilboko 

Udalaren —biak EAJren esku 

daude— egoera eta Jaurlaritzarena 

erkatu ditu. «Bizkaiko 

erakundeek aurrekontu diziplina 

bat ezarri dute. Jaurlaritzak, berriz, 

zortzi aldiz handitu du zorra, 

defizita bikoiztu du eta murrizketak 

egiten ari da etengabe». 

Barakaldon egindako ekitaldi 

an, Lopezek esan du Bizkaiko egoera 

«Euskadiko okerrena» dela. 

EAJri egotzi dio nahi izatea gobernuak 

porrot egitea, «hori herrialdearentzat 

txarra izan arren; ziur 

asko, gutxi axola dio herrialdeak, 

eta asko botereak».

Auzitegi Konstituzionala 

etzi hasiko da aztertzen 

Sorturen babes helegitea 

Alderdiak argudiatu du 

elkartzeko eskubidea 

urratu zela eta, zehazki, 

alderdi politiko bat 

sortzeko eskubidea 

Koldo Aldabe 

Espainiako Auzitegi Konstituzionala 

asteartean hasiko da aztertzen 

Sortu alderdiak ezarritako 

babes helegitea, Konstituzionaleko 

iturriek BERRIAri baieztatu diotenez. 

Elisa Perez Vera epaileari 

egokitu zitzaion ezker abertzaleak 

iazko otsailean aurkeztutako 

alderdi berriaren gaineko epaiaren 

txostena egitea, eta, El País 

Espainiako egunkariak atzo iragarri 

zuenez, txostenak Sortu legeztatzearen 

alde egingo du. 

Iñigo Iruin abokatuak Konstituzionalean 

babes helegitea aurkeztu 

eta urtebetera ekingo dio 

erakunde horrek ebazteari ea Auzitegi 

Gorenaren epaiak —Sortu 

alderdien erregistroan sartzea 

eragotzi zuenak— Espainiako 

Konstituzioa urratu zuen eta ea, 

beraz, legezkoa behar duen izan 

edo Gorenaren epaia Konstituzioaren 

araberakoa izan zen. 

Iñigo Iruinek 176 orritan argudiatu 

zuen zergatik urratu den 

Sorturen kasuan elkartzeko eskubidea 

(Konstituzioaren 22. artikulua) 

eta, zehazki, alderdi politiko 

bat sortzeko eskubidea (6. artikulua). 

Babes helegiteak dio, Auzitegi 

Gorenak «behar ez bezala 

murriztu» zuela «oinarrizko eskubide 

bat» eta epaileek egindako 

frogaren balorazioak eta araudiaren 

eta jurisprudentziaren erabilerak 

ez zutela behar bezala babestu 

alderdi politikoak sortzeko 

eskubide konstituzionala. 

Era berean, kontuan hartuta 

Sortu alderdiak ez duela jardun, 

babes helegitearen arabera, Auzitegi 

Gorenak alderdien erregistroan 

izena ematea eragotzi izanak 

«berekin ekarri du estatu 

konstituzionala bera arriskuan 

jartzen duen 'badaezpadako legez 

kanporatze bat'». 

Ezker abertzalearen alderdi berriak 

argudiatu zuen hutsegite 

garrantzitsuak egin zirela Sortu 

Batasunaren jarraipentzat jota: 

batetik, balizko iruzurra baloratzeko 

orduan Auzitegi Gorenak ez 

zuelako kontuan izan Alderdien 

Legeak ezartzen dituen zantzuak; 

bestetik, ez zituztelako aztertu alderdiaren 

estatutuak, ezta sustatzaileen 

ekintzak eta jarrerak edota 

ezker abertzaleko kideen hainbat 

jarrera ere; azkenik, indarkeriaren 

arbuioaren kontrazantzua 

eta haren izaera sendoa ere ez zituelako 

kontuan hartu. 

Gogoan hartu behar da Auzitegi 

Gorenean zatiketa handia egon 

zela Sorturen epaian: bederatzi 

magistratuk bozkatu zuten epaia- 

ren alde, eta zazpik kontra. Zazpi 

horiek boto partikular bateratua 

aurkeztu zuten, Juan Antonio 

Xiol epaileak idatzia, eta horrek 

pisu handia izan dezake Konstituzionalaren 

erabakian. 



Sorturen sustatzaileak Espainiako Barne Ministerioraren atarian, iazko 

otsailean, estatutuak eramatera joan zirenean. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS



Sexu jazarpena zigortzen zuen legea indargabetu egin du Frantziako Konstituzio Kontseiluak, 

presidentetzarako hauteskundeak egin baino bi egun lehenago. Erabakiak haserrea piztu du. 

Sexu jazarpenak, zigorrik ez 

Aitor Renteria Baiona 

Lege hutsune larria eragin 

du Frantziako Konstituzio 

Kontseiluak: gaur 

egun, sexu jazarpena ez 

da zigortzen Frantzian eta Ipar 

Euskal Herrian. Legea indargabetu 

egin du, eta ez du babesik jarri 

beste arau bat egin bitartean. 

Dozenaka urtez emazteen eskubideen 

aldeko borroka egin duten 

taldeak haserre gorrian daude. 

Joan den asteazkenean elkarretaratze 

bat egin zuten Baionan egoera 

hori salatzeko, eta borondate 

irmoa adierazi dute sexu jazarpena 

zigortuko duen lege bat lortu 

arte mobilizazioari eta presioari 

ekiteko. 

Frantziako Konstituzio Kontseiluaren 

erabakiak gaitzespen 

zabala jaso du. Nabarmena da hori 

protestetan parte hartu duten 

elkarte, alderdi eta eragileei begiratuta. 

Planning Familial, Euskal 

Herriko Emazteen Kolektiboa, 

Bortizkeria Sexisten Aurkako Kolektiboa, 

Emazteek Diote, PAF, 

SOS Homofobia, Bizi, CGT, LAB, 

Ezkerreko Frontea, NPA eta EH- 

Bai; horiek deitu zuten Baionako 

elkarretaratzera. PSko eta Berdeetako 

kideak ere han izan ziren. 

«Indarrean zegoen legea laburra, 

eskasa eta zehaztasunik gabekoa 

zen, eta hogei urtez iraun 

du horrela; ez dute pentsatu aldatzea 

Valerie Giscard d’Estaing 

presidente ohiaren ministro bat 

jazarpenagatik auzipetu duten 

arte», erran du Anuntxi Arana 

Bortizkeria Sexisten Aurkako Kolektiboko 

kideak. Uste du adierazgarria 

dela lege hori presidentetzarako 

hauteskundeak baino bi 

egun lehenago baliogabetzea. 

Erabakiaren ondotik, sexu jazar- 

Talde feministek Baionako herriko etxearen aitzinean salatu dute lege falta. BOB EDME 

pena ez da delitua, lege berri bat 

onartu arte. Biktimekiko mespretxua 

erakusten du horrek, Michele 

Berthier Planning Familial taldeko 

presidentearen iritzian. 

Beste lege bat egin arte behinbehineko 

neurriak hartzeko eskatu 

dute feministek. Erasotzaileak 

zigorrik gabe ez gelditzea 

galdegin dute, eta gobernu berriari 

eskatu diote larrialdiko lege bat 

onar dezala, feministen aldarriak 

barneratuta. 

Emakumeak, arriskuan 

Orain arte indarrean zegoen lege 

«urria» deuseztatuta sexu jazarpenak 

ez duela zigorrik deitoratu 

du Martine Bissauta Baionako 

Emazteen Behatokiko arduradunak: 

«Legerik ezean, ez dago sexu 

jazarpenik juridikoki, eta delitu 

horiek zigorrik gabe gelditzen 

dira», dio Bissautak. François Hollande 

Frantziako presidente berriak 

jakinarazi du aurki lege bat 

osatuko duela. Alta, bitartean ez 

dago deus. Bissautak gaineratu 

du lege falta ezin dela onartu. Salaketak 

jartzen jarraitzeko eska- 

‘‘ 

Legerik ezean, juridikoki 

ez dago sexu jazarpenik, 

eta delitu horiek zigorrik 

gabe gelditzen dira» 

MARTINE BISSAUTA 

Baionako Emazteen Behatokiko arduraduna 

«Hogei urte iraun du 

legeak; ez dute pentsatu 

aldatzea ministro ohi bat 

auzipetu duten arte» 

ANUNTXI ARANA 

Bortizkeria Sexisten Aurkako Kolektiboko kidea 

tu die erasoak pairatzen dituzten 

emazteei. 

Ahal bezain laster ihardukitzeko 

eskatu dio Colette Capdevielle 

PSko diputatugai eta abokatuak 

Hollande presidenteari. Konstituzio 

Kontseiluak biktimen axolarik 

gabe ebatzi duela nabarmendu 

du. Gogoan hartuta Hollanden 

gobernuan Emazteen 

Eskubideen Ministerioa sortu 

dela, Capdeviellek eskatu du lege 

proposamen bat egiteko ahalik 

eta lasterrena. 

Eskubideen zangopilatzea salatu 

du Laurence Hardouin EH- 

Baiko hautagai eta abokatuak: jazarpena 

salatu duten emazteak 

«murruaren kontra» daudela 

ohartarazi du. «Larrialdi egoera 

bat da, eta legegileek arduraz jokatu 

behar dute, arazo horri berehala 

ihardukiz». 

Adingabeei sexu 

gehiegikeriak 

egitea egotzita, 

mutil bat atxilo 

hartu du Poliziak 

Agurainen atzeman du 

gaztea Ertzaintzak, iaz 

eta 2010ean ustez egin 

zituen erasoengatik; 

adingabea zen orduan 

Erredakzioa Gasteiz 

Bi urtean adingabe hainbati sexu 

gehiegikeriak egin dizkielakoan, 

mutil gazte bat preso hartu du Ertzaintzak 

Agurainen, Araban. 

Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo 

Sailak jakinarazi du 2010ean eta 

2011n egin zituela ustezko erasoak; 

19 urte ditu atzemandako gazteak, 

eta, horrenbestez, erasoak 

egin zituenean adingabea zen. Leporatu 

dizkioten azken erasoak 

iazkoak dira, baina Ertzaintzak 

herenegun atxilotu zuen mutila. 

Poliziak beste atxiloketa batzuen 

ondoren egotzi ahal izan 

dizkio sexu eraso horiek gazteari, 

Herrizaingo Sailaren arabera. 

Agurainen bertan egindako lapurreta 

baten harira, bi gazte atzeman 

zituzten asteartean ertzainek; 

haien testigantzen bidez jakin 

ahal izan zuen Poliziak adingabe 

batzuei eraso zietela herrian, 

baita erasoak nork egin 

zituen ere. Herenegun goizean 

atxilotu zuten ertzainek, Agurainen. 

Ustezko erasoen eta atxiloketaren 

berri atzo eman zuen Ertzaintzak. 

Herrizaingo Sailaren arabera, 

hainbat adingaberi sexu ukituak 

egin zizkien atxilotuak Agurainen. 

Hemeretzi urte dituela esan 

du Ertzaintzak; beraz, gazteari leporatu 

dizkioten delituak 2010eko 

udan eta 2011n egindakoak direnez, 

ustezko erasotzailea adingabea 

zen garai hartan.

Zure ziztada behar dugu DZiztada Eguna Zarautzen 

Zarautzen egin 

dute erlauntza 

BERRIA Taldeak abiatu 

duen diru bilketarekin 

bat egin dute ehunka 

zarauztarrek, herrian 

eginiko Ziztada Egunean Erleak aitzakia gisara hartuta, mural bat egin zuten atzo, Zarautzen, Ziztada Egunean. GORKA RUBIO / ARGAZKI PRESS 

Erredakzioa Donostia 

Jaia eta herritarren parte hartzea 

BERRIA Taldearen aldeko ekintza 

bihurtu zituzten atzo Zarautzen, 

Gipuzkoan, Ziztada Egunean: 

Zure ziztada behar dugu kanpainaren 

berri zabaltzeko eguna 

izan zuten. Ziztada emateko prest 

dauden herritarren bila jarraitzen 

dute herriz herri, egoeraren 

larriaz ohartarazteko, eta hori zuten 

helburu atzo ere: erlauntza 

sortzea, BERRIA Taldearen alde 

ziztada egiteko prest daudenekin. 

Eguraldi makurra egin bazuen 

ere, dozenaka eta dozenaka lagun 

batu ziren ekitaldietara goizetik. 

Herri lasterketa batekin hasi 

zuten eguna. Guztiek egiteko moduko 

ibilbidea prestatua zuten; 

ehundik gora lagun atera ziren. 

Lasterketan izena emateagatik 

batutako dirua kanpainarako jarri 

dute, horren beharrean baitago 

BERRIA Taldea. Inoiz baino 

irakurle gehiago dauzka —harpidetzei 

eutsi die, eta Interneteko 

hazkundea etengabea da—, baina, 

diru iturrien beherakada dela 

eta, hankamotz ari da geratzen 

aurrera jarraitzeko. Publizitatea 

jaitsi egin da nabarmen —hirutik 

bat desagertu da—, eta erakunde 

publikoek ere eskastu egin diote 

diru laguntzen bidezko ekarpena. 

Herritarrengana jo du taldeak, 

diru ekarpenen bila. Herritarren 

babesa ezinbestekoa dela nabarmendu 

zuten atzo, Zarautzen ere. 

Lasterketaren ostean, bertsotan 

aritu ziren Felix Zubia eta Ainhoa 

Agirreazaldegi; euskarazko eguneroko 

bakarrak aurrera egiteak 

duen garrantziaz jardun ziren. 

Irudien bidez ere azaldu zuten behar 

hori: mural bat egin zuten Jurgi 

Olaizolak eta Jon Arangurenek, 

erleak aitzakia hartuta. Erleekin 

postu bat ere jarri zuten. Larrain 

dantza egin zuten gero, eta 

mokadu bat ere hartu zuten. 

Lanean herriz herri 

Zarautzen ez eze, beste herri askotan 

ere ari dira BERRIA Taldeari 

lagundu beharra zabaltzen. Datorren 

astean, bilerak dituzte herri 

hauetan: asteazkenean, Ugaon 

eta Lizarran; eta, ostegunean, Ondarroan. 

Ekainaren 3an, igandearekin, 

kontzertu bat izango da Donostian, 

Antzoki Zaharrean. 

BERRIA Taldearen Zure 

@ ziztada behar dugu 

kanpainaren berri jakin edo 

ekarpen bat egin nahi izatera, 

jo webgune honetara: 

www.berria.info/berrialaguna 


Euskal Herria ‹ Harian



Marcos Nanclares q 

Gipuzkoako Migrazio eta Aniztasun zuzendaria 

Erakundeen erantzukizuna nabarmendu du Marcos Nanclaresek 

migrazioaren gaineko jarreretan. Mesfidantza eta beldurra sustatu 

beharrean, pedagogia lana egiteko eskatu die alderdi politikoei. 

«Mugen militarizazioa 

sustatzen dutenek arrazistak 

izatea leporatzen digute» 

Jon Olano Donostia 

Maiatz gogorra izaten ari da Marcos 

Nanclares Gipuzkoako Migrazio 

eta Aniztasun zuzendariarentzat 

(Madril, 1970). Gipuzkoarrak 

sailkatu nahi izatea egotzi dio 

Jaurlaritzak; haren aurka egingo 

duela iragarri du Espainiako Gobernuak; 

eta «integratzaile integrista» 

deitu diote Espainiako kazeta 

batean. «Umore onez» irakurri 

zuen artikulua, halere. 

Berria da Migrazio eta Aniztasun Zuzendaritza. 

Zein helburu ditu? 

Bildu aldundira iritsi zenean argi 

genuen bestelako politikak bultzatu 

behar zirela eta Gipuzkoa 

berri bat eraiki nahi genuela. 

Uste dugu Gipuzkoa nahiz Euskal 

Herria oso aberatsak direla 

biztanleen jatorriari dagokionez, 

eta gure erantzukizun politikoa 

dela errealitate horri erantzutea. 

Edozein gobernuren eginkizuna 

da jendartea kohesionatuta mantentzea. 

Aniztasuna bera kohesio 

elementu bihurtu nahi dugu; horregatik 

sortu zen zuzendaritza. 

Espainiako Gobernuak iragarri du 

Migrazio Zuzendaritzaren aurka 

egingo duela. Zer deritzozu? 

Gure eredua da herri hau denon 

artean eraikitzea, elkarren onarpen 

eta errespetuan oinarritzea, 

aukera berdintasuna eta diferen- 

MAIATZA 

tzia eskubidea bermatzea... Horren 

aurrean estatuarena dugu; 

PPk eta PSOEk babestutakoa 

atzerritartasun eta naziotasun legeetan 

oinarritzen da. Gure herritarren 

eskubideak jatorriaren 

arabera bereizten dituzte. Mugen 

militarizazioa eta atxikitze zentroak 

dira haien eredua; milaka 

milioi gastatzen dituzte horretan. 

«Ez du zentzurik 

atzerritartzat jotzeak 

Hendaiatik Gipuzkoara 

joandako bat» 

«Soilik hemengoak 

artatuko balitu 

Osakidetzak, armada 

bidaliko lukete» 

Hori sustatzen dutenek egozten 

digute arrazistak eta xenofoboak 

garela, gezurretan oinarrituta. 

Eskumenik ba al du Gipuzkoak Migrazio 

Zuzendaritza bat sortzeko? 

Hori ukatu dizue Madrilek. 

Atzerritartasun eta naziotasun 

legeak txanpon bereko bi aldeak 

dira. Estatuen eskumen esklusiboak 

dira; subiranotasunaren zutabe 

bat. Horien bidez erabakitzen 

dute hemengo herritarrak 

nortzuk garen eta zein baldintza- 

Innobasqueren astearteak 

Los martes de Innobasque 

Ordua: 11.30-14.30 

rekin. Guk, ordea, diogu bertan 

bizi garenok erabaki horiek hartzeko 

eskubidea dugula. Eskumenena 

balitz benetako argudioa, 

zergatik ez dute egin Eusko Jaurlaritzako 

Immigrazio Zuzendaritzaren 

edo Gasteizko Udaleko Immigrazio 

Sailaren aurka? Kolokan 

jartzen dugulako haien 

erabakitzeko ahalmena. 

Gipuzkoarrak jatorriaren arabera 

sailkatu nahi izatea egotzi dizue 

Jaurlaritzak eta PSE-EEk. 

PSE hasi zen mamu hori hedatzen, 

eta estatua segituan joan 

zen atzetik, eredu bera defendatzen 

dutelako. Guri hori egoztea 

larria da, gezurretan ari direlako. 

Hori esan zuen Rafaela Romerok 

froga bat bera ere eman gabe. Ordutik 

ez du hitzik esan. Bestalde, 

«aurrena, etxekoak» diskurtsoa 

atera du PPk; PSEk ez du hori 

esan, baina egin egiten du. Diru 

sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko 

baldintza gogortu du 

Jaurlaritzak, hiru urtean hemen 

egoteko eskatuz. 

Iparraldekoak atzerritartzat jotzea 

zuzendu nahi duzue? 

Estatuek egiten duten gure herritarren 

kategorizazioa gure logika 

politikotik kanpo dago. Hendaiatik 

Gipuzkoara joandako bat atzerritartzat 

jotzeak ez du zentzurik. 

Nahiago dugu hitz egin jatorri ez- 

“Osasunaren kudeaketa, lehiarako 

abantaila erakundeentzat 

Parte-hartzaileak:Olga Rivera (Eusko Jaurlaritza), Borje Svensson 

(Karolinska Institutet), Annette Clefberg (Svensson & Svensson), 

Anne Murphy (5F), Edurne Jiménez (Athlon), Pilar Collantes 

(Osalan) eta Caja Laboral-Euskadiko Kutxa eta Guardian kasuak 

Bizkaiko foru liburutegia 

Diputación, 7 – 48008 Bilbao 

izena ematea:mpinedo@innobasque.com 

“Osasuna sustatzen inbertituriko euro 

bakoitzak 2-5 €ko itzulkina izan 

dezake enpresarentzat” 

(Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europar Agentzia) 

laguntzailea 

berdinetako euskal herritarrez. 

Gainera, oso kontuan izan behar 

dugu gure herriaren errealitatea. 

Euskal Herria politikoki eta kulturalki 

gutxitua den herri bat da. 

Hori ez badugu kontuan, egoera 

hori areagotuko dugu, nahiz eta 

oso borondate onarekin lan egin. 

Aldundiarentzat euskara da nazio 

hizkuntza, baina horrek ez du 

esan nahi Euskal Herrian beste 

hizkuntza batzuk ez daudenik; 

140tik gora daude, eta guztiak 

Euskal Herriko hizkuntzak dira, 

gure herritarrenak diren heinean. 

Ez dugu nahi inork bere nortasunari 

uko egiterik eskubide osoko 

herritarra izateko. 

Batzorde bat osatu zenuten martxoan 

50 eragilerekin. Zertarako? 

Talde horretan pertsona ugari 

daude, arlo anitzetakoak: hezkuntzakoak, 

sindikatuetakoak, komunitate 

ugariko ordezkariak... 

Demokrazia parte hartzailea aldundi 

honen ardatzetako bat da, 

eta migrazioan gune bat abiatzen 

ari gara eragileekin eztabaidatzeko. 

Aniztasun horrek zer-nolako 

aukerak eta erronkak ekartzen 

dizkigun, adibidez. Horri denon 

artean erantzuteko eta proposamenak 

egiteko asmoa du batzordeak. 

Aldundiaren konpromisoa 

da proposamen horiek jasotzea 

eta, ahal den neurrian, gauzatzea. 

Ez dugu soilik eztabaida gune bat 

nahi, erabaki gune bat baizik. 

Batzorde horretan hemen jaiotako 

herritarrak egoteari garrantzia 

eman diozue. 

Bai. Ez dugu integrazioaz hitz egiten, 

integrazioa asimilazioarekin 

nahasteko joera dugulako. Asimi- 

ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS 

lazioaren aurrean, proposatzen 

dugu elkarren onarpena. Horrek 

denoi eskatzen digu ahalegin bat. 

Frantzian ikusi da asimilazio estrategiek 

huts egin dutela. 

Jarrera xenofoboak dituzten alderdiak 

hazten ari dira Europan. Nola 

ikusten duzu migrazioaren egoera 

kontinentean? 

Egoera ekonomikoa bezalaxe: 

kezkaz. Krisi testuinguruetan, 

benetako errudunei ardurak eskatu 

edo erantzuleak ongi identifikatu 

beharrean, beste errudun 

batzuk bilatzen dira. Politikari 

batzuen arduragabekeriak eragiten 

du hori. Eskuin muturreko 

bozak eskuratzeko diskurtsoak 

egiten dituzte, eta ondorioak larriak 

izan daitezke. Erakundeen 

lana da mesfidantza eta beldurra 

sustatu ordez pedagogia egitea. 

Gipuzkoan nabaritu al duzu jarrera 

xenofoboen gorakadarik? 

Uste dut urrun gaudela. Badaude 

adierazle batzuk eta tentuz ibili 

beharra dago, baina urrun gaude. 

Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako 

herritarren %1ek baino ez du uste 

migrazioa arazo bat denik, baina 

%58k uste dute etorkinak gizarte 

babesaz aprobetxatzen direla. 

Topikoak datuekin desegin behar 

dira; horiek diote ez dela egia baliatzen 

direnik. %1arena oso datu 

ona da, zaindu egin behar dugu. 

Osasun arloko murrizketek etorkinei 

eragingo diete bereziki. 

Onartezina da. Pentsa hori hemen 

egingo bagenu; Osakidetzak 

esango balu soilik hemen jaiotakoak 

artatuko dituela. Ez lukete 

Migrazio Zuzendaritzaren aurka 

egingo; armada bidaliko lukete.

Eskola publikoaren aldeko 

jaia dute gaur Iruñean 

IRUÑEA ›Euskal eskola publikoaren aldeko 

festa izango dute gaur Iruñean, Sortzen-Ikasbatuaz 

taldeak antolatuta. Taconera lorategian 

izango dira ekitaldiak, goizean hasi eta arratsera 

arte. Zazpi gune prestatu dituzte antolatzaileek. 

Haziak hezten goiburuarekin ospatuko dute jaia. 

EAJko hautetsiek bilera bat egin 

dute zaborren auzia aztertzeko 

DONOSTIA ›Gipuzkoako hondakinen arazoa aztertzeko 

bilera egin zuten atzo EAJko hautetsiek. 

«Kezka» agertu zuten, diputazioaren jarrerak 

ezinegona eragin duelakoan herritarren artean. 

Haien ustez, Bilduri «erantzuten» ari dira herritarrak, 

atez atekoaren aurka sinadurak batuta. 

Ermuko saihesbidea egitea 

galdegin diote diputazioari 

ERMUA ›Azpiegitura proiektu batzuk atzeratzea 

erabaki du Bizkaiko Diputazioak, eta, oraingoz, 

ez du saihesbiderik egingo Ermuan. Protesta 

egin zuten atzo herritarrek, aldundiaren egoitzaren 

atarian. Herrigunean zirkulazio handia jasaten 

ari direla salatu zuten ehunka lagunek. 

Osasun langileen erronkak 

aztertu ditu OEEren biltzarrak 

BILBO ›OEE Osasungoa Euskalduntzeko Erakundeak 

batzar bat egin du asteburuan, Bilbon. 

Osasun langileen erronkak aztertu dituzte, bi 

alderditan: batetik, bizitzaren medikalizazioa; 

bestetik, osasun langileen gaixotzea. 

Euriteek arazoak sortu 

dituzte Iruñea inguruan 

IRUÑEA ›Euria erruz bota zuen atzo eguerdi partean 

Iruñea inguruan, eta suhiltzaileek dozena 

bat lekutara joan behar izan zuten ura ateratzera. 

Etxebizitza batzuetako beheko solairuetara 

eta enpresa batzuetara sartu zen ura. Gaurko 

ere euria iragarri dute. Alerta emana dute. 

2 Hilberriak 

j Laburrean 

40 

pGipuzkoan atzemandako bi pertsonari 

egotzitako lapurretak.Ertzaintzak 

bi pertsona atxilotu ditu,Gipuzkoan,40 

etxebizitzatan baino gehiagotan 

lapurretak egin dituztelakoan.Hegoaldean 

eta Espainian ostu zuten,ustez.Epailearen 

aurrera atzo eraman 

zituzten,eta kartzelatu egin dituzte. 

%54 

pEtxeko lanen alde dauden DBHko 

ikasleak Nafarroan.Etxeko lanei buruzko 

ikerketa bat egin du Nafarroako 

Eskola Kontseiluak.Ikasleei galdetu 

die.Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 

ikasleen %54 lanen alde daude; Lehen 

Hezkuntzan,%85. 

Irudia qMungia 

Erredakzioa Iruñea 

ARMADAREN GASTUAREN KONTRA 

Murrizketak etengabeko albiste direlarik Espainiako 

Gobernuak defentsarako aurrekontuetan 

mozketarik apenas egin duela salatu zuten atzo 

dozenaka lagunek Mungian (Bizkaia),Espainiako 

Armadaren egoitzan.Hainbat talde antimilitaris- 

ESKELAK 

(0034)943 30 40 30 

eskelak@bidera.eu 



Nafarroako hezkuntzan, 

dei egin dute bihartik 

aurrera mobilizatzera 

Bihartik aurrera, protesta eta mobilizazio ugari izango dira 

Nafarroako ikastetxeetan, gobernuaren murrizketa asmoak 

salatzeko. Sindikatu gehienek antolatutako hiru greba egunetatik 

lehena asteartean izango da, eta jakinarazi dute zein 

protesta izango diren egun horren harira: dozena bat ikastetxe 

baino gehiagotan itxialdiak egingo dituzte bihar arratsaldean 

hasita, eta, hilaren 22an, zutabeak, manifestazioak eta 

bilerak izango dira. Irakasle batzuek bihar bertan hasiko dute 

greba; Bigarren Hezkuntzako Irakasleen elkarteak lanuzte 

mugagabera dei egin du. Aurrez ere hasita daude mobilizazioak: 

atzo, ehun bat irakasle eta gurasok protesta egin zuten 

Nafarroako Eskola Kontseiluaren jardunaldi batzuetan. 

tak antolatu zuten martxa; urtero egiten dute,eta 

23.a zuten atzo.Salatu zuten PPk «militarizazioaren 

aldeko apustua» egin duela; larritzat jo zuten 

murrizketek armadan «arrastorik» ez uztea pobrezia 

areagotzen den bitartean. LUIS JAUREGIALTZO / ARP


Harian › Mundua 

G8koen taldea osatzen duten herrialdeetako buruzagiak, atzo, Camp Daviden. MICHAEL REYNOLDS / EFE 

Greziak eurogunean segitzearen 

alde agertu dira G8ko estatuak 

Zortzi herrialde boteretsuenetakoek 

krisi ekonomikoa izan dute mintzagai 

nagusia Camp Davideko bilkuran 

NATOk goi bilera eginen du gaur eta bihar 

Chicagon, Afganistango egoera aztertzeko 

Mikel Rodriguez 

Bart arratsean bukatzekoa zen 

Camp Daviden (AEB) munduko 

zortzi herrialde boteretsuenetakoek 

osatutako G8koen goi bilera. 

Vladimir Putin Errusiako presidentearen 

hutsune nabaria izan 

duen bilkuran munduko egoera 

ekonomikoa izan dute mintzagai 

nagusia, bereziki EB Europako 

Batasuneko herrialdeen krisia. 

Greziak eurogunea uzteko aukerak 

toki berezia zuen G8koen 

agendan, baina herrialde horrek 

EBko dibisarekin jarraitzearen 

alde agertu da taldea. «Eurogune 

bateratu eta azkar batek egonkortze 

eta suspertze globalerako 

duen garrantziarekin ados gaude, 

eta Greziak eurogunean jarraitzeko 

dugun interesa berresten 

dugu», idatzi dute agiri batean. 

Hala ere, zehaztu dute 

Atenasek troikarekin hartutako 

«konpromisoak errespetatu» behar 

dituela. Gaur eta bihar NA- 

TOk Chicagon egitekoa duen goibileraren 

atarikoa izan da AE- 

Bek, Alemaniak, Erresuma 

Batuak, Errusiak, Frantziak, Japoniak, 

Italiak eta Kanadak osatutako 

taldearen bilkura. 

Krisia gainditzeko, «produktibitatea, 

hazkundea eta eskaria 

hazteko erreformak» egiteko beharra 

aldarrikatu dute G8koek, 

«iraunkorra, sinesgarria eta inflaziozkoa 

izanen ez den esparru 

makroekonomiko baten barruan». 

Hazkundea eta enplegua 

sustatzea «betebehar bat» dela 

diote argitaratutako agirian. 

Adierazpen horren ondorioz, begirada 

anitz Angela Merkel Alemaniako 

kantzilerrarengan finkatu 

dira, neurritasun politiken 

defendatzaile nagusia baita. Merkelek 

defendatu du ez duela inoiz 

adierazi hazkundea sustatzearen 

aurka dagoela, baina horretarako 

«abaguneko programarik» ez 

dela bultzatuko zehaztu du. 

Mezu bateratuaren beharra 

Merkelek aitortu du Errusiarentzat, 

Kanadarentzat, Japoniarentzat 

eta AEBentzat garrantzitsua 

zela mezu bateratua helaraztea 

munduari, G8koak suspertze ekonomikoarekin 

konprometituta 

daudela agertzeko. Adierazpenean 

zehaztu dute, ordea, hartu beharreko 

neurriak herrialde guztientzat 

ez direla berdinak. 

Bertzelako gaietan, Iranek izan 

du protagonismoa, heldu den asteazkenean 

Teheranek bilera izanen 

baitu 5+1 Taldearekin 

—AEBek, Alemaniak, Erresuma 

Batuak, Errusiak, Frantziak eta 

Txinak osatua—. G8koek Irani eskatu 

diote bere programa nuklearraren 

«helburu baketsuak bermatzeko», 

eta 5+1 Taldearen esku 

informazio gehiago uzteko. Vienako 

zita baino lehen, ordea, nazioarteko 

arreta nagusia NATOk 

Chicagon eginen duen goi bilerak 

bereganatuko du. 

NATOren aldaketa agendan 

Aliantzak Afganistanen izanen 

duen etorkizuna zehaztu nahi 

dute Chicagon, tropak noiz eta 

nola aterako dituzten, eta, erretiratu 

ondoren, luzera begira nola 

kokatuko diren. Gerrarekin lotuta, 

baina, erakundearen beraren 

aldaketa ere aztertuko dute: NA- 

TOren berregituraketa, batetik, 

nazioartearen egoera politiko berrira 

egokitzeko oinarriak ezartzeko 

—batez ere egoera ekonomiko 

berrira moldatzeko—, eta, 

bertzetik, Obamak erantzukizun 

gehiago eskatuko die kideei, krisiak 

hainbat herriren aurrekontu 

militarrean eragina izan duelako. 

Afganistanen ISAF Segurtasuna 

Laguntzeko Nazioarteko Indarrak 

aurreikusitako helburuak 

bakar batera laburbilduz joan dira: 

herrialdearen segurtasunaren 

ardura lehenbailehen bertako polizien 

eta militarren esku uztera. 

Lisboako goi bileran onartutako 

egutegian aurreikusita dago 

2014rako tropen zeregina amaitu- 

ko dela, eta, ondoren, heziketa, dirua 

eta laguntza teknikoa eskaini 

behar zaiela, Kabulek har dezan 

segurtasunaren kontrol osoa. Aurreikusitakoa 

beteko dela dirudi, 

baina Chicagon zehaztu beharko 

dute Afganistango indarrei «behar 

denean» laguntzeko hartu duten 

konpromisoa. 2013tik 2014ra, 

nazioarteko tropek lehen lerroan 

egoteari utziko diote, eta buruzagiek 

erabaki beharko dute noiz 

borrokatuko diren afganiarrekin 

edota noiz etxeratuko diren. 

NATOko buruzagiek defendatzen 

dute trantsizioa behar bezala 

doala ekintzaileen erasoak gutxitu 

direlako (2010etik 2011ra %8), 

eta Afganistango Segurtasun Indar 

Nazionalak, berriz, ekintza 

Hazkundea eta 

enplegua sustatzea 

«betebehar bat» da, 

G8koen ustez 

Barack Obamak 

konpromiso eta diru 

gehiago eskatuko die 

NATOko kideei 

gehiago egin dituela haien kontra. 

Baina ISAFek menperatzen 

ez dituen baldintza askok osatzen 

dute Afganistanen egunerokoa, 

ez denak nazioarteko indarren aldekoak. 

Erasoak selektiboagoak 

eta ikusgarriagoak dira orain, Afganistango 

indarren erantzuteko 

eraginkortasunak NATOren 

menpekoa da oraindik ere, eta na- 

zioarteko ekintza maiz gizagabeek 

herritarren mespretxua eragin 

dute. Gaizki aurreikusitako 

trantsizio batek 2014an ateratzeko 

plana pikutara bidal dezake, 

eta urte horretatik aitzinera lortzen 

duten babesa erakundeak 

horretarako bere kideen artean 

biltzen duen diruaren baitakoa 

izanen da. Hori dela eta, Barack 

Obamak konpromiso eta diru 

gehiago eskatuko die kideei, 

erantzukizun guztia AEBen esku 

gera ez dadin. Libiako gerran 

AEBen gidaritzak agerian utzitako 

europarren ahultasuna 

saihestu nahi du aurrerantzean 

Obamak. AEBek ere aurrekontu 

militarrean murrizketak egin 

ditu, eta behar diren baliabideak 

baino gehiago ez ditu bertze herrialdeen 

esku jarri nahi. 

NATOk bertze itxura bat asmatu 

beharra dauka, baliabide militar 

gutxiagorekin indartsu izateko 

aurrerantzean ere. AEBek Europako 

herriak laguntza 

gutxitzen nabaritzen ditu —Europako 

herritarrek ez dute, oro 

har, begi onez ikusten jarduera 

militarretan xahutzen den dirua, 

are gutxiago garaiotan—, eta hori 

saihestu nahi du; Europak, berriz, 

AEBak Ozeano Bareko aliatuetan 

gero eta interes handiagoa 

jartzen ikusten ditu. 

Protestak Chicagon 

Horri aurre egiteko dago Anders 

Fogh Rasmussen NATOko idazkari 

nagusiaren formula: Smart 

defence edo defentsa inteligentea, 

zeinak herri bakoitza bere espezialitateetara 

bideratzen duen, 

denek dena egin beharrean. Baina 

Rasmussenen planak interes 

bertsuak partekatzen dituzten 

herrien arteko elkarlana eskatzen 

du, konfiantza, eta ez da beti 

horrela izaten. NATOk hogei 

proiektu inguru aurkeztuko ditu 

Chicagon, zaintza, inteligentzia 

edo kontrolaren inguruan, baina 

ez da espero horretarako behar dituzten 

baliabide zehatzak finkatzerik. 

60 herrialdek eta erakundek 

hartuko dute parte bileran, 

NATOko 28 kideak eta kolaboratzaileak, 

tartean Afganistango 

gerran zerikusia dutenak: Pakistan 

ere han izango da. 

Bileraren harira, hainbat kolektibok 

protesta egin zuten herenegun 

Chicagoko erdigunean, 

«politika kapitalisten aurka». Occupy 

Chicago taldearen sostengua 

ere izan zuen martxak. Poliziaren 

arabera, 2.500 lagun bildu 

ziren. Goi bilera dela eta, zaintza 

neurri bereziak ezarri ditu AEBetako 

Gobernuak. 

Goi bileran NATOk bertze gai 

bat izanen du mahai gainean: Mazedoniak 

kide izateko egindako 

eskaera. Grezia aurka agertzea 

espero da, Atenasek ez baitu 

onartzen iparraldeko bizilagunak 

Mazedoniako Errepublika 

izena hartzea, Atenasek baitio 

horrekin Skopjek Greziaren parte 

den Mazedoniako zatia eskuratzeko 

asmoa agertzen duela.

Serbia Europari begira jarri 

da etxeko krisia estaltzeko 

Presidentetzarako 

bozetan, lehia gogorra 

izango da Boris Tadic 

eta Tomislav Nikolic 

hautagaien artean 

Ane Urrutikoetxea 

Azken unera arte, estu lehiatuko 

dira Serbiako presidentetzarako 

bi hautagaiak. Gaur egingo dute 

hauteskundeen bigarren itzulia, 

eta Boris Tadic presidente ohia 

eta DS Alderdi Demokratikoaren 

hautagaiak du irabazteko aukera 

gehien. Serbia EB Europako Batasunean 

sartzeko aukera izan da 

hauteskunde kanpainako gai nagusia, 

eta horren inguruan eztabaida 

egin dute bi hautagaiek. 

Krisi egoera larrian dago Serbia, 

eta, egoera ekonomikoa arintzeko, 

Tadicek EBn sartzearen alde 

egin du hauteskunde kanpainan. 

Tadicek estu irabazi zuen duela bi 

asteko bozen lehen itzulian, eta ia 

berdinduta gelditu zen Tomislav 

Nikolic SNS Serbiako Alderdi Aurrerakoiko 

hautagai nazionalistarekin. 

Azken unera arte, inkestek 

garaipena ematen zioten SNSko 

hautagaiari. Bozen % 25,33 bereganatu 

zituen Tadicek, eta 

%25,05, berriz, Nikolicek. Bien arteko 

ezberdintasun nagusia 

EBren inguruko jarrera da: Tadic 

mintzatu da argien EBren alde; 

Nikolicek aldarrikapen nazionalistak 

eta EBren aurkakoak egin 

izan ditu, baina azken asteetan jarrera 

apaldu du, Europan sartzearen 

aldeko keinua eginez. Dena 

den, ez da parte hartze handia espero. 

Bozen lehen itzulian, herritarren 

parte hartzea %58,7 izan 

zen (2008an, berriz, %61,3). 

Analista anitzen arabera, EBn 

sartzeak garrantzia galdu du azken 

asteetan herritarrentzat, langabeziak 

(%27,3) eta ondasunen 

gabeziak krisi gogorrean murgildu 

baititu herritarrak. Paola Petric 

Einrich fundazioko politika 

analistaren arabera, herritarren 

ustetan alderdi nagusiek ez dute 

indar eta borondaterik Serbia aurrera 

ateratzeko: «EBren alde 

mintzatu arren, alderdi guztiak 

dira nazionalistak; ez dira aldendu 

Slobodan Milosevicen politikatik». 

Petricen esanetan, politikariek 

ito egin dituztela uste dute 

herritarrek: «Orain arteko gobernuarekin 

behera egin dugu, baina 

oposizioa oraindik ere okerragoa 

da». 

Tadicek dirua aurrezteko eta 

ekonomia suspertzeko keinuak 

egin ditu. Bozak aurreratu eta legebiltzarreko 

hauteskundeekin 

batera egiteko, dimisioa aurkeztu 

zuen hilaren hasieran, kanpainan 

aurrezteko argudioarekin. 

Bozak egin bitartean, Slavica 

Djukic-Dejanovic jarduneko presidente 

izendatu du Tadicek. Horrekin 

batera, EBren aldeko jarrera 

indartu du, nazioarteko enpresak 

erakartzeko asmoz. 

Baina presidente ohiaren sostenguak 

ez du gora egin herritarren 

artean. Presidentetzarako 

bozen lehen itzulian garaile izan 

arren, legebiltzarreko bozetan 

SNS alderdiak irabazi zuen, eta 

Tadicen alderdiaren nagusitasuna 

zalantzan jarri. Sozialistekin 

koalizioa egitea da DSren aukera 

bakarra parlamentua bereganatzeko, 

SNSk ez duelako lortu 

gehiengo absolutua. SPS Serbiako 

Alderdi Sozialista —Ivica Dacicek 

zuzentzen du— izan da parlamenturako 

eta presidentetzarako 

bozetan igo den alderdi 

bakarra, aurrekoan baino bi aldiz 

boto gehiago jasota. 

Hain zuzen ere, SPSk dauka azken 

hitza erabakitzeko nork agin- 

duko duen parlamentuan. Dacic 

EBn sartzearen alde mintzatu da, 

horrek herritarren bizi-maila hobetuko 

duela adierazita, baina ez 

du ukatu Nikolicen alderdi nazionalista 

babesteko aukera: «Politikan, 

dena da posible». Dena den, 

analisten arabera, Dacicek Tadicen 

alde egingo du, hark lehen ministro 

postua eskainiko diolako. 

Nikolicek, berriz, ziurtatua du 

Vojislav Kostunica Serbiako lehen 

ministro ohiaren DSS Serbiako 

Alderdi Demokratikoak sostengua 

emango diola. Kostunicak 

EBren aurkako jarrera du 

erabat, eta, horregatik, Tadicen 

alderdiak aliantza hori kritikatu 

du. 

Boterera iristeko borroka 

Tadicen eta Nikolicen arteko borroka 

gogorra izan da. SNSko 

hautagaiak inoiz baino gertuago 

ikusi du garaipena, eta EBn sartzearen 

aldeko keinuak botoak 

Boris Tadic, Serbiako presidentetzarako DSren hautagaia. ANDREJ CUKIC / EFE 

eman dizkio. Parlamenturako bozak 

irabazi ondoren, salatu zuen 

presidentetzarako hauteskundeen 

lehen itzulian iruzurra izan dela, 

eta bozei boikota egiteko mehatxua 

egin zuen, baina baztertu 

egin du hori: «DSk egindako iruzurrak 

salatzeko, boikota egiteko 

asmoa nuen, baina konturatu 

naiz ez dudala eskubiderik halakorik 

egiteko, serbiarrek eskatzen 

dituzten aldaketak nik 

emango dizkiedalako». Nikolicen 

iruzur salaketa bertan behera 

utzi du Hauteskunde Batzordeak. 


Mundua ‹ Harian 

Salaketei entzungor eginez, Tadicek 

EBn sartzeko planari eutsi 

dio. Presidente ohiaren ustez, Europan 

sartzeko prozesua aurten 

hasiko da: «Espero dut urtea 

amaitu baino lehen hastea EBn 

sartzeko negoziazioak. Serbia Europa 

izango da bost urtean». Hain 

zuzen ere, EBn sartzeko hautagai 

estatusa jaso zuen Serbiak joan 

den martxoan. Serbiaren historian, 

lehen aldia da alderdi guztiek 

Europaren alde mintzatu direna, 

gehienak gazteen botoak 

erakartzeko.


Harian › Mundua 

Leku-lekutan 

Urtzi Urrutikoetxea 

Euro Galeusca 

Duela hamalau urte argitaratu nuen Euskaldunon Egunkaria-n 

lehen artikulua —baina orduko ondare gehiena legez, desagertuta 

dago saretik 2003tik—. Stephen Frears zinema zuzendariaren 

trilogiako bigarren filma aipatzen nuen, The Van (Furgoneta). 

Lehendabiziko The Snapper-en —hegoaldean, Café Irlandés— arrakastarik 

lortu ez arren, Dublingo langile auzo bateko uda kontatzen duen 

film horrek badauka eszena gogoangarririk: Belfast balitz legez, kaleak 

laranjaz, zuriz eta berdez margotuta daude, oldar abertzale batek harrapatuta 

auzunea. Motiboa, Irlandako futbol selekzioa, ezustean, Italiako 

Munduko Txapelketara sailkatu izana. Lehen faseko taldean irlandarrei 

nor egokituko, eta Ingalaterra. Partida pubetik ikusten dugu, irlandarren 

gola, anglosaxoniarren berdinketa. Azkenean, parra, baina ospakizun 

izugarria daukate tabernan. Eta hooligankeria abertzale betean entzuten 

diogu gizon serio xuhurrari: «Winston Churchill, Arabiako Lawrence, 

Elton John, izorrai zuek guztiok!». Komedia sozial batean politika 

bete-betean sartu zen, edozein herri txikiren gozagarri. Une irrigarria da 

zinez, zentzumenik oinarrizkoenak piztuta futbolaren eta selekzioen zurrunbiloan 

guztiz murgilduta. Inoiz baino argiago ageri du eszena horrek 

berezko selekzioa izatearen garrantzia. Fribolitate puntua onartuta ere, 

soziologo gehienak bat etorriko direlakoan nago, masa fenomeno sozialak 

dituen aukerak ukatuak zaizkigula dagokigun estatuarekin nazionalki 

bat egiten ez dugunoi. Fribolitate horren ondorioz, selekzioen aldeko 

indar xahutzean uzkur ere izan naiz sarri. «Selekzioa eduki daiteke estaturik 

gabe ere; hara Gales» argudioa bestela bainekusan: estaturik 

ezean, edo hartara bideratutako egoerarik gutxienean, zertarako selekzioa? 

Baina, berriz ere, gaur egun kirolak —futbolak batez ere, tamalez— 

daukan botere sinboliko eta bateratzailea aintzat hartu behar da ezinbestean. 

Bilboaldean alarma bat baino gehiago zeuden piztuta, azken urteotako 

etorkinen seme-alabek —umeak ez dira etorkin, asko hemen jaio 

dira eta besteak gurasoek ekarri dituzte; eta noiz arte zaren etorkin galdetzera 

ere bagaramatza horrek, baina beste baterako utz dezagun orain 

hori—, Real Madril eta Bartzelonako kamisetak, garaileenak, zelan janzten 

zituzten; munduko talderik berezienaren habian bertan. Athleticen 

aurtengo denboraldiak Euskal Herriarekiko lehen lotura sentimentala 

eskaini die milaka euskal herritar berriri Bizkaian. 

Eta egunotan irakurri dugu 2020ko Europako Futbol Txapelketa antolatzeko 

asmoa ere baduela Irlandak... Eskozia eta Galesekin batera. Entsalada 

zeltiko ederra. Baten batek esango du, berriz ere, kirola eta politika ez 

direla nahastu behar, baina Hegoaldeko telebistetan, Eurokopa aitzakia 

sumatzen den hispanokeriaren baitan, ez da kalterako begiratzea zer gertatzen 

den ez hain urrun: Londresek —Ingalaterrak, Erresuma Batuak, 

Westminsterrek, britainiar estatuak, deitu nahi bezala—, ez du berba erdirik 

esan proposamen zeltikoaren aurka. Esaterako, zer demontretan ari 

diren bere lurraldeko bi erregio atzerriko estatu batekin txapelketa bat antolatzen. 

Hain gutxi Irlandak, noski, zertan ari den mendeetan zapaldu dituen 

estatu bateko erregioekin elkarlanean kasu. Gales eta Eskozia nazioak 

dira, nor bere autonomia maila, bere hizkuntza egoera eta nortasun berezituarekin. 

Gales, Irlanda eta Eskozia dira, ez Bretainia ordea. An 

Oriant, Brest edo Roazhon berdin-antzera leudeke Glasgow, Cardiff eta 

Corken ondoan, kulturaz eta nortasunez. Baina Paris ez da Londres. Eta 

Madrilek Paris amets, ez Gibraltar kendu eta burla egiten dieten anglosaxoniar 

liberalak. Baina pertsonak botoa duela eta botoa dela erabakitzeko 

tresna lar barneratu dugu, eta gutxiegi nazio bakarraren kontua. 

Maite Garcia. 

HUHEZIko Graduko 

Egokitze kurtsoen 

koordinatzailea. 

www.mondragon.edu/huhezi 

Erasoa izan den institutua, atzo, Brindisin. DARIO CARICATO / EFE 

Italian ikasle bat 

hil dute, institutu 

bati erasota 

Hamasei urteko neska 

bat hil da; lehergailu 

bidez egin dute erasoa, 

eta hedabideek diote 

mafia izan litekeela 

Erredakzioa 

Eskola batean egindako eraso 

batek Italia astindu du. Hegoekialdean, 

Brindisi hirian, lehergailu 

bat zartarazi zuten 

Francesca Morvillo Falcone 

neskentzako institutuan. Hamasei 

urteko neska bat hil zuten, 

eta adin bereko bertze bat larri 

dago. Guztira, zazpi pertsona 

zauritu dira. Atentatuaren egileen 

inguruan, Poliziak erran du 

ez duela baztertzen hipotesirik, 

baina Italiako hedabide gehienek 

adierazi dute mafia izan litekeela, 

bereziki Sacra Corona 

Unita delako erakundea. Apulia 

eskualdean jarduten du, Brindisi 

hiria dagoen eremuan. 

Mafiari begira jartzeko atentatuaren 

helburuak, egun sinbolikoak 

eta azken asteetako 

gertaerak nabarmendu dituzte 

Italiako hedabideek. Erasotako 

institutuak Giovanni Falcone 

zenaren emaztearen izena du. 

“Irakasleentzat Bolognako prozesuaren titulazioetara 

egokitzeko eskaintza da gurea” 

Beraz, eskaintza honen helburu nagusia Irakasle 

diplomatuak gradu ikasketara egokitzea da. Nolako 

kurtsoak antolatu dituzue horretarako? 

Hiru aukera eskaintzen dira, norberak dituen helburuen arabera: 

Norberaren diplomatura Gradu bihurtzea; LHko diplomatura 

Gradu bihurtzea baina beste Ibilbide edo espezialitate batean eta, 

hirugarrena, Edozein diplomatura (HH edo LH) Gradu ezberdin 

batera egokitzea. Aukeratzen den kurtso edo eskaintza bakoitzak 

bere baldintza propioak ditu kreditu kopuruan zein iraupenean. 

Mafiaren aurkako prozesuak 

hasi zituen epailea izan zen Falcone, 

eta 1992ko maiatzaren 

23an hil zuten, Palermon (Sizilia) 

lehergailu bidez egindako 

atentatu batean, Francesca 

Morvillo emaztearekin eta hiru 

bizkartzainekin batera. Gainera, 

mafiaren aurkako karabana, 

apirilaren 11n Erromatik abiatu 

zena, atzo zen ailegatzekoa Brindisira 

—urriaren 11n bukatzekoa 

da, Sizilian—. Hedabideek 

nabarmendutako bertze zantzu 

bat, berriz, Mesagne hirian hilaren 

9an egindako polizia operazioa 

izan da. Hamasei lagun atxilotu 

zituzten, Sacra Corona Unitarekin 

zerikusia zutelakoan. 

Atentatua jaso duten ikasleak, 

hain zuzen, Mesagnekoak dira. 

Hiru gas bonbona 

Dena den, Poliziak erran du ez 

duela aukera bakar bat baztertzen, 

ezta egilea «bere onean ez 

dagoen norbait» denik ere. Italiako 

hedabideek ikerketako iturriak 

aipatuta esan dutenez, lehergailua 

hiru gas bonbonarekin 

egina zegoen, institutuko 

pareta batean jarrita. Uste dute 

urrutitik aktibatu zutela, ikasleak 

autobusetik jaisten ari zirela. 

Ikaslea anbulantzian hil zen. 

DLaburrak 

Sirian, bederatzi lagun hil 

dituzte, atentatu batean 

DAMASKO ›Gutxienez bederatzi 

lagun hil zituzten atzo Siriako 

Deir ez-Zor hirian,bonba autoz 

eginiko atentatu batean.Sana 

agentzia ofizialaren arabera, 

eraso suizida bat izan zen.Eraikin 

militar batetik hurbil izan zen 

leherketa,baina hildakoak zortzi 

zibil eta zaindari pribatu bat 

dira.NBEko behatzaileak han 

izan ziren erasoaren ondoren. 

Polizia postu bati eraso 

diote Afganistanen 

KABUL ›Afganistanen, Poliziaren 

kontrol postu bati eraso 

diote tiroka eta lehergailuekin, 

eta gutxienez hamahiru lagun 

hil dituzte. Ekialdean izan da 

atentatua, Khost probintzian. 

Gobernuak dio hamar zibil eta 

hiru polizia hil direla. Talibanek 

beren gain hartu dute ekintza, 

baina hamabi polizia eta zibil 

bat hil dituztela diote. 

Marokon, gose greban ari 

zen preso bat hil da 

RABAT ›Gose greban 70 egun 

eman ondotik, Ahmed Benmilud 

presoa iragan ortzegunean 

hil zen Rabateko ospitale batean, 

Atxilotu Islamisten Defentsarako 

Koordinadorak atzo 

jakinarazi zuenez. Iraganean ere 

hainbat gose greba egindakoa 

zen Benmilud, espetxeko «baldintza 

eta tratu txarrak» salatzeko. 

Larrialdi legea ezarri dute 

Quebecen, protestengatik 

MONTREAL ›Azken bi asteetan 

ikasleek hezkuntza arloko 

murrizketen aurka egin dituzten 

protestak direla eta, Quebeceko 

Gobernuak larrialdi legea 

ezarri du, parlamentuko 

gehiengoaren babesarekin. 

Protestei «muga zorrotzak» 

ezarriko dizkie Poliziak, eta 

eskumena du «isun gogorrak» 

jartzeko. Parti Quebecois alderdi 

independentistak erran du 

neurria «gehiegizkoa» dela. 

Blended modalitatean ikasketa presentziala onlineko 

ikasketarekin uztartzen duzue. Zein abantaila eskaintzen 

dio horrek ikasleari? 

Modalitate honen abantaila nagusia da ikasketak norberaren 

bizimoduarekin uztartzeko erraztasuna ematen duela (tartean 

laneko edo familiako kontuak direla). Gure kasuan presentzialitatea, 

dinamika orokor gisa, bi astetik behin aurreikusten da, arratsaldez, 

18:00-21:00 bitartean. Horri gehitu beharko zaizkio materien 

ebaluazio-saio puntualak. Eta, jakina, praktikak.

2012ko maitzaren 20a, igandea berria 19 

‹ Publizitatea


Kirola› 

Didier Drogba Chelseako aurrelaria, 88. minutuan sartu zuen gola ospatzen; ondoren berak sartu zuen finaleko golik garrantzitsuena, azken penaltian. THOMAS EISENHUTH / EFE 

Ez hasi futbolari logika bila 

Bayern Munichek soilik egin du erasoko 

proposamena, baina penaltietan erabaki da 

Txapeldunen Ligako finala, Chelsearen alde 

Mullerren golaren ondoren, Drogbak 

sartu ditu ingelesen bi gol erabakigarriak 

Unai Zubeldia Donostia 

Ez hasi batek merezi zuela eta besteak 

ezetz esaten. Ahaztu Bayern 

Munichena izan zela baloi jabetza. 

Ahaztu alemaniarrek 27 jaurtiketa 

egin zituztela eta Chelseak 

zazpi besterik ez. Hamazazpi korner 

Bayernen alde eta bakarra 

Chelsearen alde. Ahaztu hori ere. 

Bayern Munichek 1, Chelseak 1. 

Horrela amaitu zen Txapeldunen 

Ligako finala. Lehen 90 minutuetan. 

Nola, eta Chelseak ateratako 

korner bakarrean Drogbak, buruz, 

baloia sareetara bidalita. Ez 

hasi futbolari logika bila. Merezimenduek 

ez dute golik sartzen. 

Penaltietaraino iritsita, merezi 

izan ez zuenak eskuratu zuen titulua, 

Drogbaren golari esker. Lehenengoa. 

Bosgarrena lortzeko desioarekin 

geratu zen Bayern, erasoko 

futbolaren proposamena 

egin zuen taldea. Baina hain erakargarria 

ez bada ere, defendatzea 

ere bada futbola, eta proposamen 

horrekin eskuratu zuten ingelesek 

titulurik preziatuena. 

1 

B.MUNICH 

1 Neuer 111 

21 Lahm 11 

17 Boateng 111 

44 Tymoshchuk 11 

26 Contento 11 

31 Schweinsteiger 111 

39 Kroos 111 

10 Rooben 1111 

25 Muller 1111 

5 DVan Buyten (87. m.) 1 

7 Ribery 111 

11 DOlic (97. min.) 11 

33 M. Gomez 111 

E. J. Heynckes 111 

1 

CHELSEA 

1 Cech 1111 

17 Bosingwa 111 

4 David Luiz 11 

24 Cahill 111 

3 Cole 111 

12 Obi Mikel 11 

8 Lampard 111 

21 Kalou 11 

9 DTorres (84. min.) 11 

10 Mata 11 

34 Bertrand 111 

15 DMalouda (73. min.) 1 

11 Drogba 1111 

E.R. Di Matteo 11 

Golak: 1-0: Mullerrek (83. min.). 1-1: 

Drogbak (88. min.). Epailea: Pedro Proença 

(Portugal). Txartel horia Bayern 

Municheko Schweinsteigerri, eta Chelseako 

Cole, David Luiz, Drogba eta Torresi. 

Bestelakoak: 70.000 ikusle Municheko 

Allianz Arena futbol zelaian. 

Lotsarik gabe egiten du Chelseak 

atzera. Finalerdietan lan horretan 

igaro zituzten Bartzelonaren 

aurkako kanporaketako 180 

minutuak. Eta horixe egin zuten 

atzo ere. Arrisku bakar bat ere 

hartu gabe. Oparia onartuta, Bayern 

Munichek ere eroso ekin 

zion partidari, baloia ukitu eta 

ukitu, hegaletatik arrisku dezente 

sortuz. Zuzen jokatu zaleak dira 

Ribery eta Rooben, eta biek sortu 

zuten arrisku handia. 

Kroosek 5. minutuan egin zuen 

lehen jaurtiketa arriskutsua, baina 

9.ean iritsi zen alemaniarren 

lehen jokaldi landua. Kontraeraso 

ona eginda, Roobenek oso jaurtiketa 

txarra egin zuen arean sartu 

berritan. 21. minutuan are 

arrisku handiagoa sortu zuen, 

Chelseako hiru jokalari atzean 

utzi eta ahoko zuloan jaurtiketa 

ona eginda. Gerora ederki erakutsi 

zuen moduan, munduko atezainik 

onenetakoa dauka, ordea, 

Chelseak atepean. Roobenen falta 

jaurtiketa iritsi zen gero; Mullerren 

jaurtiketa zail eta arriskutsua 

ere bai... 

Baina baloi gutxirekin arrisku 

handia sortzen du Chelseak, eta 

minutu bakarrean beldurtu zuen 

Bayern Munich. Matak gutxigatik 

kanpora bidali zuen falta jaurtiketa 

bat, area ertzetik, 34. minutuan; 

Drogba motelegi ibili zen 

kontraeraso on batean, hurrengo 

minutuan; eta ingelesen jokaldirik 

onenean, aurrealdeko lau jokalariek 

parte hartu zuten jokaldian, 

0-1ekoa lortzeko zorian egon 

zen Kalou. Ireki egin zen partida 

Chelsearen hiru aukera horiekin. 

Hori bai, alemaniarrena izan zen 

lehen zatiko aukerarik onena. 

Kontraeraso landuan, pase ona jaso 

zuen Gomezek, mugimendu 

ona egin zuen gorputzarekin 

Cahill Chelseako atzelaria parean 

zuela, baina lurrera erortzen ari 

zela, oso gora joan zitzaion ezkerrez 

egindako jaurtiketa. 

Partida amaiera ero-eroa 

Merezimenduez asko hitz egiten 

da futbolean, eta argiak ziren oso 

lehen zatiaren amaierako datuak. 

Bayern Munich baloiaren 

jabe (%60); 13 jaurtiketa alemaniarrek 

—horietatik bi atera—, 

eta bi besterik ez ingelesek —bat 

atera—; zortzi korner Bayernen 

alde, eta bakar bat ere ez Chelsearen 

alde; 25 erasoko jokaldi etxekoek, 

13 bisitariek... Baina golekin 

jasotzen dira kopak, eta husnakoarekin 

joan ziren bi taldeak 

atsedenaldira. 

Riberyk ezker hegaletik egindako 

jokaldi onarekin hasi zen bigarren 

zatia. Hiru minutu geroago 

Roobenek egin zuen jokaldia 

eskuinetik. Riberyk sareetara bidali 

zuen baloia 54.ean, Mullerrek 

hasitako kontraerasoan. Baina jokoz 

kanpo zegoen frantziarra. Bayern 

Munichek segitzen zuen erasoan, 

jokoa lantzen, arriskua sortzen. 

Baina Chelseak baimenduta 

ari ziren alemaniarrak jokaldi 

arriskutsu guztiak sortzen. Gola 

falta zitzaien, ordea. 

Roobenek eta Mullerrek eskura 

izan zuten 1-0ekoa lau jokaldi 

onetan —Mullerren biak argienak, 

78. minutuan eta 82.ean—, 

baina armiarma sare handia zeukan 

josita Chelseak atzean. Horren 

erakusgarri, Drogba aurrelaria 

bihurtu zen lehen atzelari. Hori 

bai, nekez aurki daiteke Chelsearena 

bezain kontraeraso zitalik. 

75. minutuan Drogbak berak bakarrik 

hautsi zuen Bayernen atzealdea. 

Erasorik gabe ere arrisku 

handia daukate ingelesek. 

Futbolaren mesedetan, 83. minutuan 

jaso zuen saria erasoko jokoaren 

alde egin zuen talde bakarrak. 

Minutu bakar bat lehenago 

aukera ona eduki zuen Mullerrek 

berak, eta bigarren zutoinean dotore 

agertuta, baloia sareetara bidali 

zuen, buruz. Futbola magikoa 

da, ordea, eta ezer proposatu 

ez zuen taldeak 88. minutuan sartu 

zuen 1-1ekoa, korner batean; 

Drogbak bidali zuen baloia sareetara, 

burukada on batekin. Erreakziorako 

denborarik gabe, luzapenean 

erabaki zen azkenean 

Txapeldunen Ligako finala. 

Eta luzapenari ere ez hasi logika 

bila. Roobenek nekez huts egiten 

du penalti bat, baina horixe 

egin zuen 94. minutuan. Van Buytenek 

ere baloiari bultza egitea 

nahikoa zuen 108. minutuan. Penaltiek 

eman zuten azken epaia, 

eta Drogbak sartu zuen finaleko 

golik garrantzitsuena.

Txapela buruan itzuli dira etxera 

Europako Challengea Toulonen aurka 

irabazi izana Londresen ospatu ondoren, 

Miarritzera iritsi dira jokalariak eta zaleak 

Jokalarien artean poza da nagusi, Heineken 

Kopa jokatzeko aukera lortu dutelako 

Eneritz Zabaleta Londres 

q Berriemaile berezia 

Epaileak azken txistu kolpea jotzean, 

eromena nagusitu zen Londresko 

Twickenhameko Stoop estadioan, 

herenegun. Euskal Herritik 

hurbildutako 600 zaleak 

zelaira sartu ziren berehala, ospakizunak 

jokalariekin batera egiteko. 

Segundo batzuen tartean 

The Stoopeko berdegunea Miarritzeko 

zalez bete zen, eta kolore 

zuri-gorriz jantzi zen. 

Nahikoa, protokolo guztia hankaz 

gora ezartzeko. Challengeko 

finalaren antolatzaileek kopa podium 

berezi batean emateko asmoa 

zeukaten. Estadioko esataria 

behin eta berriz saiatu zen 

Miarritzeko zaleakberdegunetik 

ateratzen. Frantsesez, ingelesez, 

edukazioz eta haserre. Alferrik 

zen. Azkenean, Miarritzeko jokalariek 

zalez inguraturik jaso zuten 

kopa. Saria aurrez pentsatu 

bezala jaso ez bazuten ere, irudi 

polita ikusi ahal izan zen. 

Gau eder baten hasiera izan 

zen hori. Kazetariengana etortzen 

lehena Patrice Lagisquet 

izan zen. Oso hunkituta zegoen 

Miarritzeko errugbi arduraduna: 

«Sekulakoa da une hau jokalariekin 

partekatzea. Eurek anitz 

ematen dute eguneroko lanean, 

eta izugarria da sari hau jasotzea». 

Usaian pausatuagoa da Lagisquet, 

baina atzo emozioak gaina 

hartu zion. Hori zuen Miarritzeko 

buru izandako azken 

partida. Datorren ekainetik aitzina, 

Frantziako selekzioko gibelekoen 

kargu eginen da Lagisquet. 

Serge Blanco presidentea ere 

bai, gustura zegoen irabazitako tituluarekin: 

«Inoiz ez dugu etsi. 

Gauzak zail ezarri arren, beti ja- 

rraitu dugu. Ez da erraza izan, lan 

egin behar izan dugu, eta Toulonek 

gauzak zail ezarri dizkigu. 

Oso pozik nago titulua irabazita». 

Miarritzerekin eta errugbilari 

profesional gisa azken partida 

zuen Sylvain Marconnet ere oso 

hunkituta zegoen: «Hau itzela da. 

Inoiz ez nuen pentsatuko errugbiari 

Europako titulu batekin 

erraten ahalko nionik agur. Sasoia 

zaila izan da, une batez erabat 

jokoz kanpo geunden. Une 

zailak pasatu ditugu, eta anitzetan 

giro txar batean lan egin behar 

izan dugu, presioarekin. Baina 

bukaeran txapela jantzi dugu. 

Errugbiaren magia da hori». 

Ospakizunak Agileran 

Miarriztarren Londresko gaua 

oren txikiak arte luzatu zen, Ingalaterrako 

hiriburuko diskoteka 

ezagun batean. Jokalariek denboraldiko 

azken partida zuten, eta 

ongi merezitako ospakizunak 

izan zituzten. 

Londresko ospakizunak luze jo 

arren, atsedenerako tartea ez zen 

oraino iritsi miarriztarrentzat. 

Oren batzuetako lo kuluxka egiteko 

denbora, eta guztiak hegazkinera 

igo ziren, titulua Euskal 

Herrian ospatzeko asmoz. 

Miarritzeko zaleek arratsaldeko 

lauretan zuten ordua, Agilera 

estadioan, jokalariekin batera tituluaren 

ospakizunak egiteko. 

Jokalariek Challengearen kopa 

eskuz esku pasa zuten, eta zaleei 

aurkeztu zieten. Jende kopuru polita 

bildu zen, Londresera joandako 

miarriztar anitz Ingalaterrako 

hiriburuan gelditu arren. Euskal 

zaleak Irlandako zaleekin nahastu 

ziren, Ulster eta Leinsterren arteko 

Heineken Kopako finala bertatik 

bertara gozatzeko. 

Miarritzeko jokalariak Heineken Kopako titulua ospatzen, herenegun, partidaren ondoren. MIARRITZE 

Leinster Ulsterri gailendu zaio, eta 

bigarrenez irabazi du Heineken Kopa 

Dublingo probintzia 

Belfastekoari erraz 

nagusitu zaio (42-14) 

bere gibeleko joko 

milimetratuari esker 

E. Zabaleta Londres 

q Berriemaile berezia 

Atzoko Heineken Kopako finalak 

ez zuen kolorerik izan. Edo hobeki 

erranik, kolore bakarra izan 

zuen. Dublingo probintziaren urdina, 

hain zuzen ere. Irlandarrek 

errugbi erakustaldia eman zuten, 

eta, pronostikoak betez, marka 

ederra ezarri zuten txapelketako 

historian. Egiari zor, ikaragarrizko 

partida jokatu zuten, gutxitan 

ikusten ahal dena. 

Heineken Kopa bi aldiz jarraian 

irabazi zuten, 2001 eta 

2002an Ingalaterrako Leicesterrek 

ezarritako marka berdinduz. 

Haien hirugarren Heineken Kopa 

izan zen, eta aitzinetik Okzitaniako 

Tolosa bakarrik daukate, lau 

titulurekin. 

Ulsterreko probintziari 28 punturen 

aldea atera zion Leinsterrek, 

Heineken Kopako final batean 

izandako alderik handiena. 

Brian O´Driscoll, Sean O´Brian 

eta Rob Kearneyren taldea errugbiaren 

historian sartu zen, atzoko 

garaipenari esker. 

Leinsterrek, beste behin, bere 

hirugarren lerroaren sekulako dinamismo, 

eta gibeleko lerroaren 

joko milimetratua erakutsi zituen. 

Eraginkortasun handiz aritu 

zen, arrisku jokaldi oro puntu 

bilakatuz. Alta, Ulsterrek egin 

zuen jokoa lehen zati osoan eta 

partidaren une gehienetan. Baina, 

Belfasteko probintziari era- 


Andrei Amadorrek irabazi du Italiako Giroko 

Idoatek 22-18 irabazi dio Olaizola I.ari, 

22›› 14. etapa, eta Ryder Hesjedal jarri da lider 24›› eta buruz buruko finalerdietarako sailkatu da 

ginkortasuna falta izan zitzaion 

bere agintea gauzatzeko. Ez zen 

fin aritu. 

O’Brian eta Kearneyren lana 

Horren ordez, Leinsterrek bere 

aukerak baliatu zituen. Sean O’- 

Brianek Leinsterren kontra eraso 

bikain bat bururatu zuen, entsegua 

sartuz. Oren erdia zelarik, 

Kearneyk sekulako jokaldia egin 

zuen, Healyri pase akrobatikoa 

emanez: 14-3. 

Ulster entseatu zen bigarren 

zatian erantzuten, baina, horren 

ordez, zigorrezko entsegu bat jaso 

zuen. Belfastekoen lana Tuohyren 

entseguak saritu zuen, merezita. 

Sextonek, ordea, garaipena 

segurtatu zuen zangoz: 30-14. Azken 

minutuetan, Leinsterrek bi 

entsegu sartu zituen, markagailua 

apur bat baino gehiago desitxuratuz: 

42-14.


Kirola › 

Txirrindularitza DItaliako Giroa 

Beldurra 

jarri da lider 

Andrei Amador portugaldarrak irabazi du 

Alpeetako lehen etapa gogorra, eta Ryder 

Hesjedal jarri da lider, eraso indartsua jota 

Mikel Nievek erasoa jo du hiru kilometro falta 

zirela, baina lehertuta geratu da azkenean 

Unai Zubeldia Donostia 

Taldeburu bakar batek ere ez du 

seguru esango bera dela aurtengo 

Italiako Giroko txirrindularirik 

indartsuena. Eta esaten badu, 

egia osoa aitortzen ari ez den seinale. 

Cherasco eta Cervinia arteko 

Giroko 14. etapa da horren erakusgarri. 

Helmugara iristeko hiru 

kilometro falta zirela eraso indartsua 

jo zuen Ryder Hesjedalek 

(Garmin), eta kanadarra bera jarri 

da lider, Joaquim Rodriguezekiko 

(Katuxa) bederatzi segundoren 

aldearekin. Zale gehienen buruetan, 

ordea, faboritoen zerrendan 

bosgarren-seigarren postuan 

egongo da oraindik Garminekoa. 

Atzo arteko liderrak ere, Rodriguezek, 

jo zuen erasoa azken igoeran, 

baina bide erdian geratu zen 

haren ahalegina. Itzuli handietan 

beti lehertzen da mendate luzeren 

batean, eta lehen sintomak ez 

ote dira atzokoak? 

Liquigas ari da Giroko ardura 

hartzen, baina erasorik jo gabe jarraitzen 

du Ivan Basso taldeburuak. 

Atzo ere itzalean geratu 

zen. Benetan ondo al dago? Liderraren 

erasoari erantzunez, Michele 

Scarponi (Lampre) ibili zen 

indartsuen Cervinian gora; baina 

sailkapeneko galera berreskuratzeko 

gai izango ote da aurrerantzean? 

Roman Kreuziger da Astanako 

taldeburua edo Paolo Tiralongorengan 

daukate konfiantza 

handiagoa? Skykoek, bi izanda, 

ez ote zuten estrategia erasokorragoaren 

alde egin behar Sergio 

Luis Henao eta Rigoberto Uranekin? 

Giroa argitzen hasi behar 

zuen etapak are gehiago nahasi 

zuen sailkapena, eta beldurra jarri 

da lider. Ikuslea atera da berriz 

ere irabazle, orekak ikusgarritasuna 

emango diolako Giroari. 

Taldeburu guztien gainetik, ordea, 

Andrey Amadorrek (Movistar) 

merezi du aparteko azalpena. 

Saiatu zen Giroa hastearekin batera; 

saiatu zen orain hiru egun; 

eta saiatu zen atzo ere. Taldeburu 

argirik gabe ekin zion Movistarrek 

Giroari, eta bi etapa garaipen 

lapurtu dizkiote dagoeneko; sailkapen 

nagusian goi-goian jarrai- 

tzen du, gainera, Beñat Intxaustik. 

Faboritoen ondoan iritsi zen 

helmugara. 

Mendiko lehen etapa gogorra 

zela jakitun, kosta egin zen ihesaldia 

sortzea. 51 kilometro egin zituzten 

lehen ordubetean —ordurako 

etxera joanda zeuden esprinterretako 

hiru: Matthew Goss 

(Greenedge), Mark Renshaw (Rabobank) 

eta Juan Jose Haedo (Saxo 

Bank)—. Zortzi lagun joan ziren 

azkenean ihesean, Amador 

bera, Jan Barta (NetApp) eta Alessandro 

De Marchi (Androni) tartean. 

Col de Joux Giroko lehen 

mendate gogorrean sakabanatu 

zen zortzikoa, tropela hamahiru 

minutu atzerago zela. Barta joan 

zen aurrera, dena emanda, eta 

txekiarra igaro zen lehen postuan 

pankartapetik. Behartu samar 

zihoan, ordea. Goraka egin ezin 

izan zuena egin zuen Amadorrek 

aldapa behera, txekiarra harrapatu 

eta bakar lanean joan zelako 

aurrera, garaipena buruan zuela. 

Hesjedalen eraso sendoa 

Atzean egurrean hasita zeuden 

ordurako Jose Rujano (Androni) 

eta Damiano Cunego (Lampre). 

Urrutitik jo zuten erasoa biek, baina 

errepidearen gogortasunak 

eta Liquigasen erritmoak jarri zituen 

biak bere lekuan. Amadorrek 

aurrean ekin zion Cerviniako 

igoerari, baina De Marchi gerturatu 

zitzaion lehenengo, eta 

Barta gero. Tropelarekiko aldea 

kontrolatuz joan ziren hirurak, lehertuta, 

eta, hotz jokatuta, ondo 

menderatu zituen biak amaieran. 

Aurretik tropelean erasoka hasita 

zeuden Amets Txurruka 

(Euskaltel-Euskadi) eta Marzio 

Brushegin (Movistar). Hori bai, 

azken lau kilometroetan sartuta 

iritsi ziren erasorik sendoenak. 

Rujanok jo zuen bigarrenez, Gianluca 

Brambillak (Colnago) atzetik, 

eta hari segika joan zen Mikel 

Nieve (Euskaltel-Euskadi), ausart... 

Hesjedal iritsi zen arte. Indartsu 

dago kanadarra, eta kontuz 

harekin, liderra ere ez zelako 

gai izan harengana iristeko. Lecco 

Piani dei Resinelli gogorrean 

amaituko da gaurko etapa. 

Andrey Amador, atzoko garailea, helmugara iristen. LUIGI BENATI / EFE 

G Gaurko etapa 

Busto Arsizio-Lecco Piani dei Resinelli 169 Km 

15. etapa 

Valico di Valcava 1.036 m Lecco Piani dei Resinelli 1.280 m 

1 (11,6 km / %8,1) 

2 (7,7 km / %7,9) 

G Sailkapenak 

HAMALAUGARREN ETAPA 

1. Andrey Amador (Movistar) 5.33.36 

2. Jan Barta (NetApp) d.b. 

3. Alessandro de Marchi (Androni) 2ra 

4. Ryder Hesjedal (Garmin) 20ra 

5. Paolo Tiralongo (Astana) 46ra 

6. Rigoberto Uran (Sky) d.b. 

7. Joaquim Rodriguez (Katuxa) d.b. 

8. Thomas de Gendt (Vacansoleil) d.b. 

9. Michele Scarponi (Lampre) d.b. 

10. John Gadret (Ag2r) d.b. 

11. Frank Schleck (Radioshack) d.b. 

12. Domenico Pozzovivo (Colnago) d.b. 

13. Ivan Basso (Liquigas) d.b. 

14. Sergio Luis Henao (Sky) 49ra 

15. Beñat Intxausti (Movistar) 52ra 

16. Roman Kreuziger (Astana) d.b. 

19. Mikel Nieve (Euskaltel) 55era 

44. Juanjo Oroz (Euskaltel) 4.08ra 

46. Amets Txurruka (Eusk.) 4.26ra 

Culmmie di San Pietro 1.254 m 

2 (9,8 km / %5,2) 

Forcella di 

Bura 884 m 

3 (10,9 km / %4,3) 

NAGUSIA 

1. Ryder Hesjedal (Garmin) 59.55.28 

2. Joaquim Rodriguez (Kat.) 9ra 

3. Paolo Tiralongo (Astana) 41era 

4. Sandy Casar (Francaise) 1.05era 

5. Ivan Basso (Liquigas) 1.06ra 

6. Roman Kreuziger (Astana) 1.07ra 

7. Beñat Intxausti (Movistar) d.b. 

8. Rigoberto Uran (Sky) 1.19ra 

9. Michele Scarponi (Lampre) 1.20ra 

10. Domenico Pozzovivo (Coln.) 1.21era 

11. Sergio Luis Henao (Sky) 1.39ra 

12. Dario Cataldo (Quickstep) 1.42ra 

13. Sergio Pardilla (Movistar) 2.06ra 

14. Thomas de Gendt (Vacans.) 2.14ra 

15. Frank Schleck (RadioShack) 2.20ra 

27. Mikel Nieve (Euskaltel) 3.53ra 

54. Juanjo Oroz (Euskaltel) 22.22ra 

60. Juanma Garate (Rabob.) 34.35 

66. Amets Txurruka (Eusk.) 44.59ra 

Eusten 

saiatuko naiz 

Guadalupetik 

Juanma Garate 

Rabobankeko txirrindularia 

I 

a ezin dut hitz egin, eta hortik 

kontuak atera nola ibili 

naizen etapan zehar! Oso 

gaizki nago. Faringitisak jota nago, 

eta amorru handia ematen 

dit, denbora askoan zain egon 

naizen astea iritsi delako. Mendate 

luze hauek egokiagoak dira niretzat, 

baina igotzen hasterako 

konturatzen naiz azken taldetxoaren 

erritmoari eusteko ere lanak 

ditudala. Zorte txarra izan dut, 

atzeko gurpila aldatu behar izan 

dudalako lehen mendatea igotzen 

hasi baino bi kilometro lehenago. 

Lehen aldapan egin dut bat 

tropelarekin. 80 bat txirrindulari 

utzi ditut atzean, baina mugatuta 

nengoen. Ezin nuen ia arnasik 

hartu, eta berehala lehertu naiz. 

Eztarriko min handia daukat, 

eta horrela oso zaila da aurrean 

ibiltzea. Sei hilabetean Giroa 

prestatzen aritu naiz, ondo ibiliko 

nintzela hitz eman nion taldeari, 

baina beti ez da lortzen nahi 

duzun hori. Oso sasoi onean joan 

nintzen iaz ere Tourrera, eta laugarren 

etapan erori eta etxera 

joan behar izan nuen. Eta orain 

hau... Baina, tira, nahikoa esperientzia 

badaukat, eta honi ere 

aurre egingo diogu. Lasterketan 

jarraitzen saiatuko naiz. Biharko 

[gaurko] etapan ahal dudana 

egingo dut, eta ea atseden egunean 

sendatzen hasten naizen. Azken 

hiru egunetakoren batean 

etapa irabazteko borrokan sartzeko 

aukera izango banu... 

Giroaren gogortasuna uler dezazuen, 

20:00ak dira, eta autobusean 

goaz oraindik, hotelera bidean. 

Masajea hartu, afaldu, eta 

ohartzerako iritsiko da goiza. Ea 

nola esnatzen naizen! Ez dut etsiko, 

oraindik gauza dezente egin 

ditzakedala uste dudalako. Badirudi 

datorren asterako eguraldiak 

ere hobera egingo duela, eta 

ea hala den. Faboritoei buruz, berriz, 

ezin dizuet gauza askorik 

kontatu. Liquigasek erakutsi du 

gainerako taldeak baino nabarmen 

hobea dela, eta gehiegizko 

nagusitasuna ere badaukala esatera 

ausartuko nintzateke. Aise 

dabil Basso babesean. Baina, 

kontuz, oso indartsu dagoelako 

Scarponi; haren hitzetan, «beroketa 

lanak egiten» ari da oraindik. 

Eta adi Hesjedalekin ere.

Saskibaloia DACB ligako final-laurdenak 

Mavroeidis, Gescrapeko pibota, ostegunean, Heurtel eta Teletovic Caja Laboralekoekin lehian. DAVID AGUILAR / EFE 

Presiopean iaioa da 

Bizkaiak sarri erakutsi 

du ondo moldatzen dela 

larri denean; Fischer 

jokatzeko moduan da, 

Raul Lopezek zail du 

A.Urbistondo 

Tontakeria da zalantzan jartzea. 

1-0ekoa baino nahiago luke Bizkaiak 

0-1ekoa, eguerdian Miribillan 

2-0ekoa lortu eta finalerdietan 

sartzeko aukera poltsikoratzeko. 

Ostegunean, ordea, 

galtzaile bueltatu ziren Gasteiztik, 

eta geratzen diren bi norgehiagokak 

irabazi beste erremediorik 

ez zaio geratzen Katsikarisen 

taldeari. Astearteraino joan 

gabe, pausoz pauso, lehen erronka 

banakoa lortzea da. Zaleen 

epelean, eta presioak kalte ez, 

onura ekartzen diola jakitun. Bizkaiak 

sarri erakutsi du sasoi honetan 

iaioa dela presioaren zama 

kudeatzen. Askotan irabazi du, 

irabazi behar zuenean, eta zergatik 

ez gaur ere? 

Are gehiago, Gasteizen egin zuten 

partida onaren ondoren. Bilbokoak 

26 minutuz egon ziren aurretik 

markagailuan, eta, atzetik 

izan zirenean ere, asko jota sei edo 

zazpi puntura eduki zuten Baskonia. 

Txarrean, erregaia 40. minutua 

baino lehen bukatu zela, partida 

bukatu baino bi minutu lehenago, 

hain zuzen ere, eta 

Baskoniak ezin hobe baliatu zuen 

azkeneko txakalaldi txiki hori. 

Bistan da kanporaketa oso pare- 

katua dagoela, eta hutsik txikienak 

ere ondorio larriak dakartzala. 

Horiek saihestea da gakoa, baina 

erraesatea da erraza, eta zaila 

egitea. Parez pare hain jokalari 

onek jokatzen dutenean normala 

delako kale egitea. 

Ondo aritu ziren Aaron Jackson, 

Vasileiadis eta Mumbru Gasteizen. 

Puntuak sartzen, erantzukizuna 

hartzen. Lan ilunean D’Or 

Fischer, Hervelle eta Mavroeidis, 

eta mugatu samar Banic, belauneko 

mina dela-eta. Une erabakigarrian 

ez ziren fin ibili Jackson 

bera eta Blums, eta Baskonian, aldiz, 

Teletovic bai. Xehetasunek 

desorekatu zuten balantza, eta litekeena 

da gaur ere antzekoa gertatzea. 

Nola eten bosniarraren indarra? 

Zaila. Banic lehertu arte 

saiatu zen, baina bidean geratu 

zen. Hervelle ere bai, bere ohiko 

gogortasunarekin, baina une erabakigarrian 

aulkian zegoen belgikarra, 

faltengatik. Azken minutuetan 

kantxan egoten saiatu behar 

du hegalekoak, bai edo bai. 

Raul Lopez larri ibiliko da 

Zortzi hilabetera doa dagoeneko 

denboraldia, eta nekea oso nabaria 

da jokalariengan. Bizkaiak zer 

irabazi gutxi du egoera horretan, 

Euroligan urrun iritsi delako. Nekea 

gainetik kendu ezinik ari da 

azken hilabetean. Jokalarien lesioetan 

eragin zuzena dauka 

neke horrek, Raul Lopezen kasuan 

zorte txarrak ere dezente lagundu 

duela badirudi ere. Ezker 

orkatila bihurritu zuen ostegunean 

Vic-ekoak, eta zail du kantxa- 

ratzea. Bai bete-betean, behintzat. 

Bizkaiako medikuek euren 

eskuetan dagoen guztia egingo 

dute jokatzeko aukera izan dezan, 

infiltrazioa barne, baina partida 

hasi arte ez da jakingo kantxaratuko 

den edo ez. D’Or Fischerrek 

ere belauna bihurritu 

zuen. Estatubatuarrak partida 

bukatu zuen, eta, gauzak ondo, jokatzeko 

moduan egongo da. 

Baskoniak, berriz, badaki pauso 

handia eman duela. Kale egiteko 

eskubidea irabazi du, lehenengoa 

irabazita, eta lehen aukera 

baliatu nahi du. Indarra aurrezteko, 

eta etorriko diren aurkariak 

urduritzeko. Miribillan garaile 

izatea talde gutxiren esku baitago 

egun. Lampe eta Nocioni, Nocioni 

eta Lampe, nabarmentzekoa 

da hiru egun atzera bi jokalariek 

egin zuten lan ona: Nemanja 

Bjelica eta Thomas Heurtel. Bi 

osagai gehiago, dagoeneko ondo 

hornitua dagoen taldearentzat. 

GESCRAP-CAJA LABORAL 

pTxapelketa. ACB ligako finallaurdenetako 

bigarren partida. 

1-0 da aurretik Baskonia. 

pGescrap Bizkaia. Jackson, 

Raul Lopez, Fisher, Blums, Vasileiadis, 

Mumbru, Banic, Hervelle, 

Mavroeidis, Samb eta D’Or 

Fischer. 

pCaja Laboral Baskonia. Prigioni, 

Heurtel, Ribas, Oleson, 

San Emeterio, Nocioni, Nemanja 

Bjelica, Teletovic, Milko Bjelica, 

Calbarro eta Lampe. 

pLekua. Miribilla pabiloia 

(9.650 ikusle). 

A.U. Donostia 

Aurpegi tristeak ziren nagusi herenegun 

arratsaldean Illunben. 

Valentzian gutxik espero zuten 

astindua jaso zuen taldeak, eta 

taldearen inguruan zegoen baikortasuna 

ezkortasun handi bilakatu 

zen aitaren batean. Valentziak 

hankapean ibili zuelako Lagun 

Aro, eta hori gertatzen den 

lehen aldia delako. Beste inork ez 

dio eman 20 puntuko jipoirik Donostiako 

taldeari, eta hortik atsekabe 

keinu nabariak. Sito Alonso 

azkar hasi zen egoerari buelta 

ematen, eta atarikoan oso mezu 

garbiak helarazi nahi izan zituen. 

Lehena, ez duela ezer aldatuko: 

«Zortzi hilabete daramatzagu jokatzeko 

modu bat egiten. Orain 

alferrikakoa da aldaketak egiten 

hastea». Jokalariengan fede itsua 

daukala ere gogoratu zuen entrenatzaileak. 

«Gertatzen dena gertatzen 

dela ere, berdin pentsatuko 

dut. Jokalari talde honi diodan 

errespetua hain da handia, ezerk 

ez baitit iritzi hori aldaraziko. 

Ezta igandean beste astindu bat 

jasota ere». 

Konfiantza mezu zuzena, zalantzarik 

gabe. Jokalariei esateko 

modu bat aukera dagoen bitartean 

ezin dela etsi. Eraginkorra 

izango ote den edo ez, eguerdian 

ikusiko da. Lehen norgehiagokaren 

analisian ere, urak bere erroetara 

eramaten saiatu zen Alonso: 

«Lehen zati txukuna egin genuen. 

Eurek asko asmatu zuten 

hirukoetan, baina kasu batean 

edo bitan izan ezik, gure defentsa 


‹ Kirola 

Illunbeko marea 

urdinak ez du oporrik 

hartu nahi oraindik 

«1-0 galdu dugu, ez 22 

puntugatik», esan du 

Sito Alonsok; irabazi 

edo etxera, Lagun Arok 

ez du beste aukerarik 

ona izan zen. Ondoren, kantxan 

Raul Neto zegoela, gure minutu 

onenak jokatu genituen, baina hirugarren 

laurdenean hondoratu 

egin ginen. Guk hiruzpalau jokaldi 

erraz huts egin genituen, libratutako 

jaurtiketak, eta, beraiek 

errebotea irabazi, eta trantsizio 

joko azkarrean 12 puntu sartu zizkiguten 

hiru minutuan. Hor bukatu 

zen partida». 

Luze joaten diren erreboteetan 

eta trantsizio jokoan jarri zuen 

arreta Alonsok: «Alor horietan 

hobetu behar dugu, min handia 

egiten ditugulako». De Colo eta 

Caner-Medleyren jardunaz, hitz 

gutxi: «Gure talde egitura ikusita, 

bikote hori zaintzeko zailtasunak 

ditugu. Ia bi metro ditu De Colok, 

eta blokeo zuzenean oso ona da. 

Bai jaurtiketak egiteko, bai barneraketak 

egiteko. Gure aurka 

partida bikainak jokatzen ditu 

beti, eta garbi dago zerbait egin 

behar dugula. Caner-Medleyren 

inguruan, Panko baino apur bat 

indartsuagoa da, azkarra, eta sasoi 

bikainean dago». 

Zaleen demari dagokionez, garaipena 

poltsikoan dauka Lagun 

Arok. 9.000 lagun pasa espero dira 

Illunben, gehienak urdinez jantzita, 

marea urdina irudikatzeko. 

Ez dute oporrik hartu nahi, oraindik. 

LAGUN ARO-VALENTZIA 

pTxapelketa. ACB ligako finallaurdenetako 

bigarren partida. 

pLagun Aro GBC. Salgado, 

Neto, Lasa, Papamakarios, Baron, 

Vidal, Panko, Lorant, Korolev, 

Ogide, Doblas eta Betts. 

pValentzia. Markovic, San Miguel, 

De Colo, Martinez, Abia, 

Kuksiks, Dean, Newley, Claver, 

Ogilvy eta Faverani. 

pLekua. Donostia 2016 Arena 

(11.000 ikusle). 

pOrdua.12:30 (Orange Arena).


Kirola › 

Funtzionatzen 

jarraitzen du 

Olaizola I.a 18 

Idoate 22 

Iraupena. 53 minutu. 

Pilotakadak. 210. 

Sakez. Olaizola I.ak lau, eta Idoatek 

sei. 

Markagailua. 4-0, 4-9, 5-9, 5-14, 8- 

14, 8-16, 15-16, 15-18, 16-18, 16-20, 

18-20 eta 18-22. 

Bestelakoak. Jende ugari bildu zen 

Iruñeko Labrit pilotalekuan. Partida 

hasieran dirua Idoateren alde atera 

zen, nahiko garbi. Aimar Olaizola 

aritu zen botilero lanetan anaia 

Asierrekin, eta Ignacio Martiarena 

Idoaterekin. 

Idoatek sendotasun 

handiagoa erakutsi du, 

eta merezita sartu da 

banakako finalerdietan, 

bigarren urtez jarraian 

Jon Eskudero 

Gazteei lekua utziz joatea da bizilegea. 

Baita pilotan ere. Eta halaxe 

izan zen atzo, Iruñeko Labrit 

pilotalekuan. Asier Olaizola beteranoa, 

batetik, eta Mikel Idoate 

gaztea, bestetik, aritu ziren nor 

baino nor gehiago. Partida gogorra 

eta txukuna jokatu zuten, eta 

azkenean Iruñekoa nagusitu zen, 

22-18. Goizuetarrak ez zuen garaipena 

merke saldu, Idoatek lana 

gogotik egin behar izan baitzuen 

hogeita bira heltzeko. Hain gustuko 

duen sufrimendua eta sendotasuna 

baliatuta, ordea, aurkaria 

baino gehiago izan zen azken 

txanpan, eta merezita sailkatu da 

buruz buruko finalerdietarako. 

Hala, bigarren urtez jarraian sartu 

da lau onenen artean, eta garbi 

dago banakakoaren etorkizuna 

bermaturik dagoela. 

Iazko ezustekoa izan zen Aspeko 

pilotaria. Eta ez ezusteko txikia. 

Pronostiko guztiak hautsita, 

finalean sartzeko pauso bakar batera 

geratu zen. Aurten batek baino 

gehiagok egingo zuen zalantza 

zer-nolako maila emango ote 

zuen. Bada, kontuan hartuta lehenengo 

norgehiagoka ez dela jokatzeko 

erraza izaten eta aurkari 

jotzaile bat zeukala aurrean, nota 

onarekin gainditu zuen azterketa. 

Erakutsi zuen iazkoa ez zela 

kasualitatea izan, kausalitatea 

baizik. Dudarik gabe, Idoatek funtzionatzen 

jarraitzen du. 

Partida hasiera ez zuen batere 

samurra eduki. Olaizola I.ak hartu 

zuen aginte makila, eta, eskuin 

kolpe freskoa baliatuta, 4-0 aurreratu 

zen. Idoatek nahia eta ezina 

zeukan. Hori bai, nahikoa izan 

zuen goizuetarraren opari bat 

saskitik haren pilota atera eta 

ohiko jokoa egiten hasteko. Ezkerrarekin 

pilota ongi gozatu zuen, 

urrun jarri zuen, eta bederatziraino 

joan zen zuzenean. Ezin zaio 

inolako meriturik kendu gaztearen 

lanari, baina Asegarcekoak 

erraztasun ugari eman zuen. Ez 

zirudien Aritz Lasaren aurka irabazi 

zuen pilotari bera. 

Tantoak aurrera joan heinean, 

Idoatek ongi jakin izan zuen abantailari 

eusten, eta ez zirudien 

aparteko arazorik izango zuenik 

garaipena lortzeko. Ordea, buruz 

burukoa beti da arriskutsua, eta, 

sakea ezin hobeto baliatuta, tanto 

bakar batera ere hurbildu zen 

Olaizola I.a (15-16). Urduritasuna 

alde batera utzita, bikain jokatzeari 

ekin zion. Garai horretan hasi 

zen lehia gogortzen. Jokoan zegoen 

saria handia zen, eta inork ez 

zuen amore eman nahi. Bada, pilotari 

sendoa eta lehiakorra da 

Idoate, eta hobeto heldu zen azken 

txanpara fisikoki. 

16-20 jarri zen aurretik, soilik finalerdietatik 

bi tantora. Momenturik 

erabakigarrienean, baina, 

huts handia egin zuen, eta Olaizola 

I.a hemezortziraino hurbildu 

zitzaion. Zortea eta kasta aterata, 

azkenean, Iruñeko aurrelaria nagusitu 

zen (18-22). Partidak denetik 

izan zuen, baita polemika ere. 

Epaileek tanto bat errepikarazi 

zuten, dudakoa. Baina horrek 

kexa gehiago sortu zuen Idoateren 

defentsako lanak. Ezker bole- 

Idoate, pilota astintzeko prest, atzo, Iruñeko Labriten. JAGOBA MANTEROLA / A. PRESS 

az behin eta berriz atxiki izanaz 

kexatu ziren hainbat, eta arrazoi 

guztiz. 

Atxikiaren legearen berri inor 

gutxik daki oraindik, eta zehaztu 

beharra dago. Atzokoa, behintzat, 

ez zen onartzekoa izan. Finalerdietan 

bolea beste era batera 

erabili beharko du. Hain zuzen 

ere, Irujoren eta Xalaren arteko 

partidako irabazlea izango du 

aurkari hurrengo partidan. 

Bengoetxea VI.a, aurrera 

Oinatz Bengoetxea ere lau onenen 

artean izango da. Leitzarrak 

22-7 irabazi zion herenegun Sebastien 

Gonzalezi, Hendaian. 

Asegarcekoa jaun eta jabe izan 

zen. 13-0 aurreratu zen, eta ondoren 

ongi kudeatu zuen abantaila. 

Gonzalez, berriz, presaka aritu 

zen, eta ez zuen bere ohiko maila 

eman. Buruz burukorako itxaropen 

handia zuen, baina datorren 

urtean beharko du. Bengoetxea 

VI.ak Olaizola II.a edo Retegi Bi 

izango du aurkari hurrena. 

G Jaialdiak 

OSTIRALEKO EMAITZAK 

pHendaia. Apezetxea-Laskurain 

22; Gorka-Zubieta 11. Gonzalez 

7; Bengoetxea VI.a 22. 

ATZOKO EMAITZAK 

pIruñea. Berasaluze VIII.a-Albisu 

22; Saralegi-Begino 20. Olaizola 

I.a 18; Idoate 22. 

pGalarreta. Urrutia II.a 30; Saldias 

28. Zeberio II.a-Barrenetxea 

IV.a 40; Urriza-Zubizarreta 

39. Juaristi-Olazar 40; Endika- 

Ion 38. Juanmartiñena-Urko 30; 

Zulaika-Zubiri 25. 

GAURKO PARTIDAK 

pEibar (17:00, ETB1). Aritz 

Lasa-Cecilio / Mendizabal III.a- 

Peñagarikano. Titin III.a-Pascual 

/ Irujo-Merino I.a. Olazabal-Galarza 

/ Gorka-Arruti. 

DLaburrak 

Efren Vazquez bigarren 

aterako da gaur Le Mansen 

MOTOZIKLISMOA ›Efren Vazquez 

(Laglisse Honda) ederki 

aritu zen atzo Le Mansen, Frantziako 

Sari Nagusiko Moto 3ko 

entrenamendu ofizialetan, eta 

bigarren postutik abiatuko da 

gaur (11:30). Maverick Viñales 

(FTR Honda) izan zen azkarrena. 

Moto 2n Marc Marquezek 

(Suter) eskuratu zuen polea, 

eta MotoGPn, Dani Pedrosak 

(Honda). 

Athletic 4-1 gailendu da, eta 

behin-behineko liderra da 

SUPERLIGA ›Athleticek 4-1 irabazi 

zion atzo Transportes 

Alcaineri, Espainiako Lehen 

Mailako azken-aurreko jardunaldian, 

eta lider jarri da behinbehinean. 

Gaur Bartzelonak irabazten 

badu, bigarren postuan 

segiko dute zuri-gorriek. Bestalde, 

Lagunakek Collerenseri 

egingo dio bisita gaur (10:30), 

eta orduerdi geroago Realak 

Llanos Olivenza hartuko du. 

Grupo Iruñak 68-75 galdu 

du Menorkaren kontra 

SASKIBALOIA ›Grupo Iruñak 

huts egin zuen herenegun, ACB 

ligara igotzeko sailkatze fasean. 

Nafarrek 68-75 galdu zuten 

etxean Menorkaren aurka; 

beraz, kantxa faktorea galdu 

dute. Bost partidako onenak 

egingo du aurrera, eta Menorkak 

hartu du aldea. Bigarren 

neurketa gaur jokatuko dute, 

berriz ere Iruñean, eta nafarrek 

irabazi beharra dute (19:00). 

Kopako finala jokatuko du 

gaur Realak, Madrilen 

BELAR HOCKEYA ›Realak 

Kopako finala jokatuko du gaur 

Madrilen, Club de Camporen 

aurka (13:00). Txuri-urdinek 

atzo lortu zuten finalerako txartela, 

Bartzelona mendean 

hartu ondoren. Partida bana 

amaitu zen, eta penaltietan 

nagusitu ziren gipuzkoarrak. 

Aurkari gogorra izango dute 

gaur, Club de Campo tituluaren 

jabe egin baita azken urteetan. 

San Antoniok porrotarekin 

esan dio agur sasoiari 

ESKUBALOIA ›Amaya San 

Antoniok galdu egin zuen atzo 

sasoiko azken partida, Atletico 

Madrilen aurka (28-37). Nafarrek 

ez zuten deus jokoan, baina 

garaipenarekin agurtu nahi izan 

zuten. Ordea, madrildarrak 

gehiago izan ziren. Gaur Anaitasuna 

agurtuko da zaleen aurrean, 

Academia Octavioren aurkako 

partidan (12:30).

D Ekitaldiak 

Zure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi baduzu: www.berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali/ 

Musika 

pAltsasu. Zizur eta Altsasuko 

klarinete entzunaldia. Bihar, 

19:15ean, Iortia Kultur Gunean. 

pBarañain. Teresa Zabalza 

Quintet, Pueblo Viejo, Euskal 

Kantak, Canciones de siempre, 

Barañaingo abesbatza eta Verso 

a Verso. Gaur, 19:30ean, Auditoriumean. 

pBilbo. Igudeman & Joo. Gaur, 

20:00etan, BBk aretoan. 

pBilbo. Ismael Serrano. Bihar, 

20:00etan, Arriaga antzokian. 

pDonostia. Judas Priest, Blind 

Guardian eta U.D.O. Gaur, Anoetako 

belodromoan. 

pDonostia. Etxekoekin kantari, 

Itziar Zamora. Bihar, 20:00etan, 

Larrotxene kultur etxean. 

pElgoibar. Xabier Erkizia. Gaur, 

19:00etan, kultur etxean. 

pGernika-Lumo. Euskal Kantu 

Txapelketa(kanporaketa). 

Gaur, 12:00etan, Lizeo Antzokian. 

pHondarribia. Herri Kanta 

XXIII. Jaialdia. Gaur, 12:00etan, 

Gipuzkoa Plazan. 

pIruñea. Leihotikan. Gaur, 

12:00etan, Takonera parkean. 

pLeioa. Poesiaren bidea emankizunaren 

barruan, Mikel Urdangarin. 

Bihar, 12:00etan, Unibertsitatean. 

pLeitza. Organo kontzertua: 

Iosu Larunbe eta Raul Del Tororekin. 

Gaur, 12:00etan, elizan. 

pMarkina-Xemein. Markina- 

Xemeingo Musika Bandaren 

kontzertu didaktikoa. Gaur, 

18:00etan, Uhagonen. 

pOrtuella. Erdizka Lauetan. 

Gaur, 17:00etan, Otxartaga plazan. 

pTolosa. Euskadiko Ikasleen 

Orkestra. Gaur, 12:00etan, Leidorren. 

pUgao. Luhartz. Gaur, 

17:00etan, Ugao. 

pZarautz. Francisco Escudero 

Musika Kontserbatorio Profesionaleko 

ikasleak. Gaur, 

19:00etan, Santa Maria parrokian. 

Antzerkia 

pAiara. Txolo hegalari tontolo. 

Gaur, 17:00etan, Maroñon. 

pBilbo. Mistic antzerki taldearen 

Waking Up ikuskizuna. Gaur, 

20:30ean, Campos antzokian. 

pDonostia. Papo Pupa,haurrentzako 

antzerkia, Hipo eta 

Tomaxekin. Gaur, 17:30ean, Antzoki 

Zaharrean. 

pDonostia. Poltsiko Antzerkia: 

Mi cuento chino.Gaur, 

20:00etan, Bukowski tabernan. 

pDonostia. 24. Gazteen Antzerki 

Topaketa: Volpone. Bihar, 

20:00etan, Antzoki Zaharrean. 

pIrun. Patata tropikala: Pirata 

garrapataren abenturak,haurrentzako 

antzerkia. Gaur, 

18:00etan, Lakaxita gaztetxean. 

pLeitza. Hil arte bizi.Gaur, 

19:00etan, plazan. 

pOiartzun. Gari, Montxo eta Joselontxo 

pailazoek Konfetti 

ikuskizuna aurkeztuko dute. 

Gaur, 18:00etan, Arraguako 

frontoian. 

pZeberio. Bapatean: Rodomundo. 

Bihar, 18:30ean, Eskolan. 

pZumaia. Ahatetxo Itsusia. 

Gaur, 12:00etan, Aita Marin. 

Dantza 

pUgao. Bizkaiko Dantzari Eguna 

2012. Gaur, 19:00etan. 

pIrun. Eraiki Dantza Taldea. 

Gaur, 19:00etan, Amaia kultur 

zentroan. 

pLegazpi. Euskadiko haurren 

Neskatxena Txapelketa. Gaur, 

11:00etan, Euskal Herria plazan. 

Hitzaldiak 

pBilbo. El judaísmo: una religión 

de la ley. Bihar, 19:30ean, 

Bidebarrietako Liburutegian. 

pDonostia. Boterea, gizartea 

eta gizabanakoa. Bihar, 

19:00etan, Urrats Euskaltegian. 

pErmua. Finantzak Iparraldean 

eta Hegoaldean. Hizlaria, Arcadi 

Oliveres. Asteartean, 

19:30etan, Ermua antzokian. 

pIruñea. Repsol: quien roba a 

quien,Tom Kucharzekin. Bihar, 

19:30ean, Zabaldin. 

pTolosa. Frankismo eta trantsizio 

garaiko borroka politiko 

eta sozialak. Hizlaria: Ion Mintegiaga. 

Bihar, 19:30ean, Engels 

Ateneoan. 

Ikus-entzun 

pDonostia. Bideo-Foruma: Cosas 

que diría con sólo mirarla. 

Bihar, 18:30ean, Tomasene kultur 

etxean. 

pDonostia. Juno. Bihar, 

19:15ean, Ernest Lluch kultur 

etxean. 

Bestelakoak 

pOlatzagutia. Olaztiko Lore eta 

Landareen V. azoka. Gaur, 

10:30ean, San Migel plazan. 

pBastida. Bastidako 6. liburu 

azoka. Gaur, plazan. 

pDonostia. Irrien Lagunekin 

kantuan eta dantzan. Gaur, 

17:30ean, Bidebietako frontoian. 

pDonostia. Azukre xehea, gatz 

larria, Mikel Hernandez Abaituarekin 

solasaldia. Bihar, 

17:00etan, Lugaritz kultur etxean. 

pLezo. Urtzi Urkizuren errezitaldia, 

Kezka bat gutxiago liburua 

aurkezteko. Lorea Intxaurrandietaren 

laguntzarekin. Gaur, 

18:00etan, Euskara eta kultura 

aretoan. 

pUsurbil. Sagardo Eguna. Gaur, 

Kaxkoan. 

Iaz bezala, aurten ere artisau azoka egingo dute herriko plazan hilaren 27an. BERRIA 

Erredakzioa 

Astebetez Leitzako (Nafarroa) 

kale eta txokoak kulturaz beteko 

ditu 35. Kultur Aroak. Urtero legez, 

Altzadi Leitzako kultur taldeak 

eta herriko eragileek, ekitaldiz 

jositako egitaraua antolatu dute 

datorren igandea bitartean. Gaur 

bertan bi ekitaldi dituzte herrita- 


‹Agenda 

Astebete kulturaz gozatzeko 

Leitzako Kultur Aroa 

martxan da; astebetez 

hitzaldiak, ikuskizunak, 

kontzertuak eta artisau 

azoka izanen dira 

Erredakzioa 

Mikel Sarriegi eta Joserra Fachado 

aktoreak beste pailazo ikuskizun 

batekin itzuli dira: Papo 

Pupa. Hipotolomeok istripu bat 

izango du bizikletaz doala. Tomaxek 

semaforoaren funtzionamenduaz 

ohartaraziko du Hipo, eta, 

gero, medikuarenera eramango 

du senda dezaten; baina Patxi Xiringa 

sendagilea ez da agertuko. 

Horrela Tomaxek egin beharko 

ditu mediku lanak, Hipo sendatzen 

saiatzeko. Hori da Sarriegik 

eta Fachadok gaur estreinatuko 

duten ikuskizunaren mamia; Donostiako 

Antzoki Zaharrean aurkeztuko 

dute, 17:30ean. Umorea, 

jolasa, magia eta kantarekin osatutako 

emanaldia izango da. 

Aktore, antzerki irakasle, 

rrek. Eguerdiko hamabietan organo 

kontzertua emango dute, 

elizan, Iosu Larunbe eta Raul del 

Tororen ikasleek. Ondoren, 

19:00etan, Hil arte bizi antzezlana 

izango da ikusgai herriko plazan. 

Bihar, giroa berotzen saiatuko 

dira Sonia Mendez eta Irantzu Eskudero 

Gustatzen zait... ausartuko 

naiz: erotika aurkituz tailerrarekin. 

Datozen egunetarako Marta 

Maitea Jose Mari Sestorainen 

liburuaren aurkezpena, Sorginen 

ehiza, 1512ko konkista euskaldunon 

historian eta Nora goaz? 

Biharko gizarteaz, etorkizuneko 

bizimoduaz hitzaldiak, dantza eta 

antzerki emanaldiak, La Jodede- 

Hipo eta Tomaxen azkena 

Mikel Sarriegi eta 

Joserra Fachado 

pailazoek ‘Papo Pupa’ 

ikuskizuna aurkeztuko 

dute gaur, Donostian 

klown eta beste hainbat saltsatan 

aritu ondoren, esperientzia berri 

bati heldu zioten Mikel Sarriegik 

eta Joserra Fachadok, eta hala 

sortu zuten Hipo eta Tomax pailazo 

bikotea. Umore, joko, magia, 

kanta eta jolas bitartez sortutako 

ikuskizun dibertigarria da Papo 

Pupa. Hainbat gertaera xelebre, 

bitxikeria barregarri eta pasadizo 

umoretsu etorriko dira bata bestearen 

atzetik ordubete irauten 

duen emanaldian. Lau urtetik go- 

ra taldearen kontzertua, mendi 

irteerak eta gehiago antolatu dituzte. 

Hilak 27 igandean, artisau 

azoka egingo dute herriko plazan, 

11.00etatik aurrera. Ohi bezala, 

herri askotako artisauak bertaratuko 

dira euren lanak erakutsi 

eta saltzera. Eta Kultur Aroari 

agurra emateko IV. Sagardo Eguna 

antolatu dute ekainaren 9an. 

Gipuzkoako eta Nafarroako 

ekoizle ugari hurbildu dira aurtengo 

sagardoa ezagutarazteko 

asmoz. 

‘KULTUR AROA’ 

pNoiz. Ekainaren 9ra bitartean. 

pNon. Leitzan, Nafarroan. 

Joserra FachadoTomax eta Mikel Sarriegi Hipo pailazoen lan berria. 

rako haurrentzat dago pentsatuta 

ikuskizuna. Aurretik Herri kirolak, 

Sukaldean, Beldurraren 

etxean eta Dinbi Danba izeneko 

ikuskizunak plazaratu ditu bikoteak, 

umorez betetako pasarte 

ugari oinarritzat hartuta. 

HIPO ETA TOMAX 

PAILAZOAK 

pNoiz. 17:30ean. 

pNon. Donostiako Antzoki 

Zaharrean.


Agenda › 

b Eguraldia 

Gaur 

Giro nahasia 

pZerua. Berdintsu jarraituko 

du, baina freskoago. Iparmendebaldeko 

haizeak hodei 

trinko mardulak ekarriko 

dizkigu. Hortaz, euria izango 

dugu ipar isurialdean eta 

mendi inguruetan; barnealdean, 

berriz, zeru hodeitsua 

eta zaparradak. Ilunabar alderako, 

Pirinioetan, ekaitzak 

joko du. 

p 

Bakio 10/14 

p 

Bilbo 9/14 

p 

Balmaseda 9/13 

t° 

p 

Amurrio 6/12 

p 

Gasteiz 4/11 

p 

Eibar 8/13 

p 

Arrasate 7/12 

p 

Guardia 3/12 

p 

Agurain 4/10 

p 

Donostia 10/14 

p 

Leitza 6/10 

pHaizea. Ipar-mendebala. 

pTenperatura. Behera. Beroenak, 

ipar partean eta 

mendi inguruetan, 11 eta 15 

gradu artekoak izango dira; 

barnealdean, 10 eta 17 gradu 

artean ibiliko dira beroenak. 

Joera 

t° 

Asteartea, 22 Asteazkena, 23 Osteguna, 24 

p 

Baiona 11/15 

p 

Iruñea 6/10 

p 

Tafalla 5/13 

p 

Maule 9/15 

p 

Donibane Garazi 11/17 

p 

Tutera 7/14 

t° 

p 

Abaurregaina 3/6 

t° 

Bihar 

t° 

Arratsaldean, 

ateriago eta sareago 

pZeru. Beste egun batez, iparmendebaldeko 

haizea izango 

dugu. Zeru oso hodeitsua, estalia 

eta euria, ipar partean zein 

mendialdean. Barnealdean, berriz, 

euri gutxiago eta ostarte 

gehiago. Lizarraldetik Erribera 

bitarte, ostarteak. Arratsalderako, 

egonkortuz joango da. 

pHaizea. Ipar-mendebaldekoa. 

pTenperatura. Gora. Beroenak, 

ipar partean eta mendialdean, 

13 eta 17 gradu artekoak izango 

dira; barnealdean, 11 eta 19 gradu 

artean ibiliko dira eguneko 

beroenak. 

Itsasoa 

pItsasoko egoera. Lehen hogei 

milietan, ipar haizea 4ko indarrarekin, 

eta itsaskia. Aldika eta, 

bereziki, ipar partean, 5eko ufadak 

eta itsaski handia. Gaizki 

ikusiko da. 

pOlatuak. Metro batekoak. 

Itsasaldiak ORDUA METROAK 

Itsasgora 05:00 3,89 

Itsasbehera 11:03 1,11 

Itsasgora 17:16 3,97 

Itsasbehera 23:23 1,06 

Isobara mapa 

JON ALBISU 

Eguzkia S0RTU GORDE 

06:54 21:29 

Ilargia EGUNA 

Ilberri Maiatzaren 20a, igandea 

Ilgora Maiatzaren 28a, astelehena 

Ilbete Ekainaren 4a, astelehena 

Ilbehera Maiatzaren 11, astelehena 

b Hitz jokoak BAGABIGA 

G Puzzlea G Sudokua 

N O 

Z U 

K E 

I K 

K O 

A 

T S 

A 

E R 

E H 

O 

K O 

I 

D A 

T U 

K N 

E Z 

E N 

Joko honetan beheko taulara eraman behar dituzu puzzlea 

osatzen duten pieza guztiak, zein bere tokira. Piezak egokitu eta 

gero, Peter Alexander Ustinov aktore estatubatuarraren gogoeta 

bat irakurriko duzu. 

Lana erraztearren, hainbat letra jarri ditugu zure lagungarri. 

Peter Ustinov (Londres, 1921 - Genolier, 2004) 

E N 

A N 

U A 

A 

M U 

T U 

E N 

D E 

A. 

H O 

D 

E H 

T E 

I N 

I O 

E Z 

D 

B 

N 

B 

E 

I K 

E A 

I B 

N S 

O 

H 

I H 

E E 

N . 

A I 

N T 

A Z 

A T 

I Z 

N D 

A 

G O 

L 

L 

N E 

N E 

O K 

A 

D I 

1 6 

8 1 6 

4 5 2 3 

9 4 

4 3 7 1 9 

1 3 

2 5 4 9 

1 9 6 

6 2 

9x9-ko laukian hutsik 

dauden gelaxkak bete 

behar dituzu, 1etik 9ra 

bitarteko zenbakiak 

idatziz, eta kontuan izanik 

zenbaki bakar bat ere ez 

dela bi aldiz azaltzen 

errenkada eta zutabe 

berean, ezta dagokion 

3x3-ko laukian ere. 

G Goitibehera G Atzoko erantzunak 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

Goiti eta beheiti letra bat gutxiago edo 

gehiago du asmatu beharreko hitzak. 

1. Kanpandorreetan eta gisakoetan 

egokitzen den hegaztia. 2. Arrain mota. 

3. Noizbait. 4. Zuen, hari. 5. Bizkaiko mendia, 

hegazkin istripu batek famatutakoa. 

6. Patu. 7. Mundaka pareko uhartea. 

8. Zerua. 9. Hegazti harraparia. 

4 9 1 5 6 3 2 8 7 

7 6 2 9 1 8 4 3 5 

3 8 5 4 7 2 6 9 1 

6 3 8 2 5 4 7 1 9 

1 4 7 3 9 6 5 2 8 

2 5 9 1 8 7 3 4 6 

9 2 6 7 3 1 8 5 4 

8 1 3 6 4 5 9 7 2 

5 7 4 8 2 9 1 6 3 

Goitibehera: 1. Kostatu. 2. Ostatu. 

3.Osatu.4.Usoa.5.Soa.6.Soka. 

7. Kasko. 8. Oskiak. 9. Kioskoa.

1 Aretoak 

Araba 

GASTEIZ 

DYELMO BOULEVARD 

Boulevard merkataritza gunea (902-221622). Ikuslearen eguna: osteguna. 

Las sombras de la traición 16:25 18:25 20:25 22:25 

Un feliz acontecimiento 15:35 17:50 20:05 22:20 

Sombras tenebrosas 15:30 17:45 20:00 22:15 

American Pie: El reencuentro 18:00 20:15 22:30 

Los vengadores 15:30 18:30 21:30 

Los vengadores 3D 17:30 20:30 

Infiltrados en clase 20:25 22:35 

Los juegos del hambre 15:30 18:05 

Intocable 20:35 22:40 

The Pelayos 16:05 18:15 

Safe 20:35 22:35 

El exótico hotel Marigold 16:00 

La pesca de salmón en Yemen 18:20 

Lorax 16:00 

DFLORIDA 

San Prudentzio, 22 (945-231940). Ikuslearen eguna: asteazkena. 

Las nieves del Kilimanjaro 18:00 20:15 22:30 

Gartxot 18:00 

Seis puntos sobre Emma 20:15 22:30 

Lorax 18:00 

La pesca del salmón de Yemen 20:15 22:30 

El profesor Lazhar 17:30 20:00 22:30 

Wilaya 17:00 20:35 

Xora 18:40 22:30 

Intocable 17:30 20:00 22:30 

Un lugar para quedarse 17:30 20:00 22:30 

DGURIDI 

San Prudentzio, 6 (945-231940). Ikuslearen eguna: asteazkena. 

Sombras tenebrosas 17:30 20:00 

Los juegos del hambre 18:00 

Infiltrados en clase 18:45 

Los cahorros y el código de Marco Polo 17:00 18:40 

Los idus de marzo 20:30 

El exotico hotel Marigold 17:30 20:00 

Los vengadores 17:30 20:15 

La sombra de la traición 17:30 20:15 

American Pie: El reencuentro 18:00 20:15 

DYELMO GORBEIA 3D 

Gorbeia merkataritza gunea (945-460623). Ikuslearen eguna: asteazkena. 

La sombra de la traición 16:10 18:10 20:10 22:10 

El canguro 16:20 18:20 20:20 22:20 

Los cachorros y el código de Marco ... 15:45 17:45 



American Pie: El reencuentro 15:30 17:50 20:10 22:30 

Safe 20:30 22:30 



La pesca de salmón en Yemen 21:30 23:45 

Los juegos del hambre 15:30 18:30 


Soul Surfer 16:10 18:20 

Lorax 15:30 17:30 

Blancanieves (Mirror, Mirror) 16:15 

Bizkaia 

BILBO 

DCOLISEO CINESA ZUBIARTE 


Lorax 17:00 


Infiltrados en clase 16:00 18:10 20:20 22:30 

Safe 16:00 22:45 



Los cachorros y el código de ... 16:00 18:00 

Los vengadores 3D 20:00 


American Pie: El reencuento 16:00 18:15 20:30 22:45 

DGOLEM ALHONDIGA 

Un feliz acontecimiento 17:15 20:00 22:30 

Profesor Lazhar 16:30 18:30 20:30 22:30 

Sombras tenebrosas 17:15 20:00 22:30 

Miss bala 17:15 20:10 22:30 

Un lugar donde quedarse 17:15 20:00 22:30 



Intocable 17:15 20:10 22:30 

DMULTICINES 

Eskutza kalea, 13 (94-4310310). Ikuslearen eguna: astelehena. 

Intocable 19:45 

La pesca del salmón en Yemen 20:00 22:15 

Xora 17:30 20:00 22:15 

El exótico hotel Marigold 19:45 22:15 

Adiós a la reina 17:30 22:15 


Seis puntos sobre Emma 17:30 20:00 22:15 

Un amour de jeunesse (JBA) 17:30 20:00 22:15 

Los cachorros y el código de Marco Polo 17:30 

Les Lyonnais 17:30 19:45 22:15 

BARAKALDO 

DCOLISEO CINESA MAX OCIO 

Kareaga kalea z/g (94-4310310). Ikuslearen eguna: astelehena. 





Todos los días de mi vida 20:15 

Diarios del ron 22:30 


La pesca del salmón en Yemen 19:00 

Battleship 22:00 

Infiltrados en clase 18:15 20:30 22:45 

Grupo 7 16:00 

Lorax 16:00 18:15 

The Pelayos 20:30 22:45 

Lorax 3D 16:45 


Titanic 3D 21:15 


La maldición de Rookford 20:30 22:45 



Safe 16:00 18:00 20:15 22:45 

Intocable 16:45 19:15 22:15 

Los juegos del hambre 16:00 19:00 22:00 

El canguro 16:15 18:15 20:15 22:15 


DYELMO MEGAPARK 

Erribera etorbidea z/g (94-4181672). Ikuslearen eguna: astelehena. 

Los cachorros y el código de Marco ...15:30 17:30 


Un feliz acontecimiento 15:30 17:55 20:15 22:35 



American Pie: El reencuentro 15:30 16:40 17:50 19:00 20:10 

21:20 22:30 

Los vengadores 2D 15:30 18:30 21:30 

Los vengadores 3D 16:30 19:30 20:30 22:30 



Lorax 15:30 17:30 


Safe 19:45 21:45 

Soul surfer 16:10 18:20 

BASAURI 

DIBAIGANE 

Lorax 17:30 


DSOCIAL ANTZOKIA 

Ez dago emanaldirik. 

DDERIO.Gurea Aretoa. Lorax 16:15 18:00 


DDURANGO.Zugaza. Los cachorros y el código ... 17:00 

Los juegos del hambre 19:30 Los diarios del ron 22:30 

DELORRIO.Arriola Antzokia. Torax 17:00 

Extraterrestre 20:00 

DERMUA.Ermua Antzokia. Kerity, la case de... 17:00 

La pesca del salmón en Yemen 19:30 Madrid 1987 22:00 

DGALDAKAO.Torrezabal. The wish fish 17:00 


DGERNIKA.Lizeo Antzokia. Lorax 16:30 

Las nieves del Kilimanjaro 19:00 22:00 

GETXO 

D GETXO ZINEMAK 

Arriluze z/g (94-4310310). Ikuslearen eguna: asteazkena. 

Los cachorros y el código de Marco ...16:30 18:30 20:30 

Infiltrados en clase 15:50 18.00 

Los diarios de ron 20:10 22:30 

Los vengadores 16:45 




Sombras tenebrosas 19:20 22:15 

Profesor Lazhar 16:20 18:20 20:20 22:20 

DIGORRE.Lasarte Aretoa. Luke eta Lucy 17:00 


LEIOA 

DCINESA ARTEA 

Artea merkataritza gunea (902-333 231). Ikuslearen eguna: asteazkena. 




Safe 20:00 22:45 






Soul Surfer 17:00 

Lorax 17:00 



La invención de Hugo 16:30 19:00 22:00 

Intocable 16:00 18:15 20:30 22:45 

DKULTUR LEIOA 

Ez dago emanaldirik. 

DLEKEITIO.Ikusgarri. Lorax 18:00 Grupo 7 20:00 

DMUNGIA.Torrebillela. The wish fish 17:00 

Los idus de marzo 19:30 

DMUSKIZ.Meatzari Aretoa. La invención de Hugo 17:00 


DONDARROA. Bine Onera. Blancanieves 2D 16:30 

Sombras tenebrosas 19:00 

PORTUGALETE 

DBALLONTI 


Los cachorros y el código de Marco ...16:20 18:10 






SANTURTZI 

DSERANTES 

Los diarios del ron 17:15 19:45 22:15 



DSONDIKA. Kultur Etxea. Los vengadores 3D 17:00 

DZALLA. Zalla zinema. Lorax 17:00 


DZORNOTZA. Zornotza Aretoa. 


Gipuzkoa 

DONOSTIA 

DANTIGUO BERRI 




Intocable 17:15 19:45 22:15 


Los juegos del hambre 22:15 

El profesor Lazhar 17:00 19:00 21:00 23:00 

Adios a la reina 17:15 


Soul Surfer 16:45 

La pesca del salmón en Yemen 18:45 20:45 22:45 

DLA BRETXA 



Lorax 16:10 





Los cachorros y el código de Marco Polo marrazki bizidunetako filma. BERRIA 


El canguro 16:30 18:30 20:20 22:15 

Los cachorros y el código de ... 16:00 18:00 20:00 

Safe 22:00 

The Pelayos 17:15 



Los diarios del ron 20:20 22:45 

DPRINCIPE 

Hijos de las nubes, la última colonia 16:45 20:30 

Xora 18:30 22:15 


Martha Marcy May Marlene 22:30 



Intocable 16:45 19:30 22:15 

Gazta zati bat (JBA) 17:30 

Un amour de jeunesse (JBA) 19:45 22:00 

El profesor Lazhar 17:00 19:00 21:00 23:00 

Seis puntos sobre Emma 17:00 19:00 21:00 23:00 

Gartxot 17:30 

Sombras tenebrosass 19:45 22:30 

Miss Bala 16:45 19:45 22:15 

DTRUEBA 

Con la muerte en los talones 22:00 

Psicosis 17:00 

Los pajaros 19:30 

Un lugar donde quedarse(JBA) 17:15 19:45 22:00 

DANDOAIN.Bastero. La pesca del salmón en... 19:30 

DARRASATE. Amaia. Blancanieves (Mirror, Mirror) 17:00 

Los infieles 19:30 

DAZKOITIA. Baztartxo. 


DAZPEITIA. Soreasu Antzokia. 


EIBAR 

DCOLISEO 

Mi hijo y yo 17:00 20:00 

Safe 17:00 20:00 

Otra película de huevos y un pollo 17:00 

Sombras tenebrosas 20:00 

DELGOIBAR. Herriko Antzokia. Lotte 2 16:30 

Grupo 7 19:00 

ERRENTERIA 

DNIESSEN ZINEMAK 

La sombra de la traición 17:15 20:00 22:45 

Los cachorros y el código de Marco Polo 17:30 19:45 





American Pie: El reencuentro 22:45 

Infiltrados en clase 22:45 

DHERNANI.Biteri Aretoa. Gartxot 19:30 

IRUN 

DCINEBOX MENDIBIL 


Lorax 17:00 




Safe 16:00 18:00 


Los vengadores 15:45 18:00 20:15 22:30 

DOCINE TXINGUDI 

Lorax 16:10 



American Pie: El reencuentro 22:30 


Safe 18:15 20:15 22:15 



Los cachorros y el código de Marco... 16:30 18:30 





DLAZKAO.Areria Aretoa. Grupo 7 19:30 

DOÑATI.Zinema. Las nieves del Kilimanjaro 19:30 22:30 

DORDIZIA.Herri Antzokia. 


DTOLOSA. Leidor. Sombras tenebrosas 17:00 

Las nieves del Killimanjaro 19:30 22:00 

USURBIL 

DCINEBOX URBIL 




Safe 16:00 18:15 20:30 22:45 





DZUMAIA. Aita Mari . La pesca del salmón en... 19:30 

DZUMARRAGA. Zelai Arizti Aretoa. 


Lapurdi 

BAIONA 

DCGR CENTRE 

De rouille et d’os 11:15 14:00 16:30 19:45 22:15 

Moonrise kingdom 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:15 

Dark shadows 11:15 13:45 15:50 17:55 20:00 22:15 

Sea no sex and sun 18:00 

Street dance 2 3D 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:30 

American Pie 4 13:45 15:50 17:55 20:00 22:15 

Avengers 3D 11:00 13:45 16:30 19:45 22:15 

Le prénom 15:50 20:00 22:15 

Les vacances de Ducobu 11:15 

Sur la piste du Marsupilami 11:15 13:45 

DL’ATALANTE 

Moonrise kingdom 14:45 16:45 18:45 

Barbara 20:30 

DL’AUTRE CINEMA 

De rouille et d’os 14:15 16:30 18:45 

11 fleurs 21:00 

Babycall 18:30 

Pour lui 20:30 

Week-end 16:45 

Tex avery follies 14:45 

ANGELU 

DMONCINE 

Dark shadows 14:00 16:30 19:30 22:00 

Maman 16:00 18:00 20:00 

American Pie 4 14:00 16:30 19:30 22:00 

Dépression et des Potes 22:00 

Le prénom 11:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 

Les vacances de Ducobu 11:00 14:00 

Avengers 2D 11:00 14:00 22:00 

Avengers 3D 16:30 19:30 

Sur la piste de Marsupilami 11:00 

De rouille et d’os - numerique 11:00 14:00 16:30 19:30 22:00 

Moonrise Kingdom 11:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 

DONIBANE LOHIZUNE 

DLE SELECT 

De rouille et d’os 15:00 17:30 20:30 

Moonrise Kingdom 15:00 

Moonrise Kingdom (JBA) 17:30 

Dark Shadows (JBA) 15:00 

Le prénom 20:30 

Maman 17:30 

American pie 4 15:00 

Chercher le garcon 17:30 20:30 

Tyrannosaur (JBA) 20:30 

DHAZPARNE.Haritz Barne. 

Les vacances de Ducobu 17:00 

Le juif qui négocia avec le nazis (JBA) 21:00 

DHENDAIA.Les Varietes. Radiostars 15:00 

L’oncle Charles 17:00 

DKANBO.L’Aiglon. American Pie 4 15:00 

Les adieux à la reine 17:30 

MIARRITZE 

DROYAL 

Avé (JBA) 16:05 

Dark shadows (JBA) 14:00 17:40 19:35 21:40 

De rouille et d’os 14:00 16:05 19:45 21:50 

L’enfant d’en haut 17:45 

La cerise sur le Gâteu 18:10 

Moonrise Kingdom (JBA) 14:00 15:50 19:45 21:30 

Nafarroa 

IRUÑEA 

DGOLEM BAIONA 



‹ Agenda 

Profesor Lazhar 17:30 20:10 22:30 



Los vengadores 17:00 

La pesca del salmon en Yemen 20:10 22:30 

Intocable 17:15 20:00 22:30 

DGOLEM LA MOREA 

(948-222333). Ikuslearen eguna: astelehena. 

La sombra de la traición 12:00 16:30 18:30 20:30 22:45 

El canguro 12:00 16:30 18:30 20:30 22:45 

Los cachorros y el código de... 12:00 16:30 18:30 




Safe 12:00 16:30 18:30 20:30 22:45 

Los vengadores 12:00 17:00 19:45 22:30 


The Pelayos 20:30 22:45 

La maldición de Rookford 12:00 16:30 18:30 

Los juegos del hambre 12:00 17:00 19:45 22:30 

Souf Surfer 12:00 16:30 18:30 20:30 22:45 

Lorax 12:00 16:30 18:30 

Intocable 12:00 17:15 20:00 22:30 

DGOLEM YAMAGUCHI 

(948-222333). Ikuslearen eguna: asteazkena. 

Hijos de las nubes: la última colonia 16:30 18:30 20:30 22:30 

Un lugar para quedarse 17:15 20:00 22:30 

Miss Bala 17:15 20:00 22:30 

Adios a la reina 16:30 18:30 20:30 22:30 

Martha Marcy May Marlene 22:30 


DSAIDE CARLOS III 


El ángel entre la niebla 20:00 

La sombra de la traición 17:30 20:00 22:30 

Los cachorros y el código de Marco ... 17:30 



American Pie: El reencuentro 17:30 20:00 22:30 


DSAIDE OLITE 


Seis puntos sobre Emma 17:30 20:00 22:30 



Gartxot 17:30 


Lorax 17:30 

DALTSASU. Iortia. El exótico hotel Marigold 20:10 

LIZARRA 

DGOLEM LOS LLANOS 


De tu ventana a la mía 18:00 20:30 


TUTERA 

DOCINE 








Les Lyonnais 16:00 18:00 20:00 22:00 

Los cachorros y el código de Marco ...16:00 18:00 20:00 



Lorax 16:15 

Safe 18:15 20:15 22:15 

UHARTE 

DITAROA 

(902-463269). Ikuslearen eguna: osteguna. 

La sombra de la traición 12:15 16:15 18:15 20:15 22:15 

Soul Surfer 12:15 16:30 18:30 20:30 22:30 

Los cachorros y el código de... 12:10 16:10 18:10 

La fuente de las mujeres 12:10 20:00 22:20 


Infiltrados en clase 12:15 16:00 18:10 20:15 22:20 

Un gato en Paris 12:10 16:00 17:15 18:30 

Martha Marcy May Marlene 20:10 22:10 


Safe 12:00 16:20 18:20 20:20 22:20 

Los vengadores 2D 12:00 16:00 19:00 22:00 

Los juegos del hambre 12:00 16:45 19:30 22:10 

Battleship 20:00 22:20 

Lorax 2D 12:10 16:00 18:00 

Intocable 12:10 16:00 18:10 20:20 22:30 

VIANA 

DLAS CAÑAS 


Los cachorros y el código de Marco ... 16:15 18:15 


Safe 20:30 22:45 




Battleship 17:00 

American pie: El reencuentro 16:00 18:05 20:25 22:45 

Intocable 16:00 18:05 20:30 22:45 

La pesca de salmón en Yemen 20:15 22:30 

Nafarroa Beherea 

DDONIBANE GARAZI. Vauban. 

Les nouvelles aventures de Capelito 15:30 

Les adieux à la reine 21:00 

DDONAPALEU. St. Louis. 

Avengers 3D 18:00 

Terraferma (JBA) 21:00 

Zuberoa 

DMAULE.Baitha. 

Le jardinier qui voulait être Roi 15:00 18:00 

Lock out 15:00 

Xora 18:00


Agenda › 

Komunikazioa D 

Memoria eta elkarbizitza 

Uhinetatik tiraka 

Xabier Lasa 

Alde bakarrekoa.Partzialkeria 

zabarraren kronika bilakatu 

dira Memoria eta elkarbizitza 

izeneko jardunaldiak, gaur bukatuko 

direnak. Luis Haranburu Altuna, 

Luisa Etxenike, Jesus Garcia 

Cos, Txema Urkixo, Marixabel 

Urtzi Urkizu Donostia 

Ia hiltzeak ez du ezer aldatzen. 

Hiltzeak dena aldatzen 

du». Laugarren denboraldian 

House doktoreak esandakoa 

da. Hilurreneko erian dagoen 

gaixoen inguruan honako hau 

ateratzen zaio ahotik, Wilsonen 

aurrean, bigarren denboraldian: 

«Ez naiz hilurreneko gaixoa; patetikoa 

naiz, eta ez dakizu nolako 

gehiegikeriak onartzen dizkidaten». 

Bada, amaitu zaizkio House 

doktore pipertuari esaldi zirikatzaileak, 

umore beltzez betetakoak 

. Bihar emango dute AEBetan 

telesailaren azken atala. Fox katean, 

prime time-an. Handik aste batzuetara 

iritsiko da medikuaren 

azken hatsa Euskal Herrira (Cuatro-TF1). 

Azken atalerako, Remy 

Hadley doktorea (Olivia Wilde) 

itzuliko da, baita Lawrence ere 

(Kal Penn). Zortzigarren denboraldiari 

errematea emateko modu 

berezia izango da. Lisa Edelstein 

aktoreak (Cuddy doktorea) 

aurreko denboraldian utzi zuen 

telesaila, eta, saiatu diren arren, 

ez da agertuko azken atalean. 

Otsailetik jakina zen denboraldi 

honekin amaituko zela telesaila. 

David Shore eta Katie Holmes 

ekoizle eragileek, Hugh Laurie 

aktore protagonistarekin batera, 

ofizialki eman zuten amaieraren 

berri, eta, ordurako, Foxeko arduradunek 

esana zuten telesailaren 

bukaera gertu zegoela. Gastatze 

sintomak antzematen zitzaizkion 

azkenaldian, ikusle datuen jaitsierarekin 

batera. «Telesaila 

amaitzeko erabakia mingarria 

da, zortzi urte hauetan egin ditugun 

lagunen artean banatzeko 

Lasa, Pello Salaburu, Elias Kerexeta, 

Luis Aizpeolea, Teo Uriarte, 

Lurdes Perez, Juan Mari Gastaka, 

Imanol Zubero, Jon Sistiaga, 

Alberto Surio… Zerrendak jarraitzen 

du, Gasteizko agintariekin 

bat datozenek osatutakoa dena 

kasik, lau bat salbuespen kenduta: 

Iñaki Azkuna, Bingen Zubiria 

(Deia), Joxan Izarra (El Mundo) 

eta Jonan Fernandez (Baketik). 

Pluraltasunean oinarrituriko elkarbizitzaren 

aldeko profeta mediatikoak 

barra-barra agertu 

zaizkigu —irrati publikoko iritzi 

sortzaile, horietako asko—. Pluraltasunaren 

aldeko diskurtsoa 

arriskua dugulako. Baina, batez 

ere, saioak oso harro egoteko aukera 

eman digulako lantaldeko 

guztioi». Hala sinatu zuten ekoizleek 

eta Lauriek otsaileko agirian. 

Bakoitzak bere bidearekin jarraituko 

du hemendik aurrera. 

Sherlock eta ‘Pigmalion’ 

David Shorek sortu zuen House, 

2004. urtean, eta pertsonaia protagonista 

eraikitzeko Sherlock Holmes 

detektibean oinarritu zen. 

kasik euren ofizioaren funtsa 

bihurtu duten asko, plurala ez 

beste edozer izan diren jardunaldietan. 

Ea nor den kapaz sakoneko 

kontraesan hori azaltzeko. 

Bat eginez tesiekin. Kongresua 

Jaurlaritzaren eskutik 

heldu da, baina egundoko babesa 

eskaini dio EITBk, haren aktiborik 

handiena bihurtzeraino. 

EITBren kontsumitzaileon ikuspegitik, 

jakiteko dago bertako 

langileak zenbateraino sentitu 

diren eroso profesionalki eta intelektualki, 

baldin eta publikotasunean 

eta aniztasunean sinesten 

Zortzi denboralditan ikusleen eta kritikaren oniritzia jasota, bihar emango du Fox kateak ‘House’ 

telesailaren azken atala. Aurten, munduko telesailik ezagunena izendatu dute Guinness liburuan. 

Bihar itxiko du kontsulta 

Hugh Lauriek sekulako arrakasta lortu du House telesailari esker. BERRIA 

Paradoxikoki, Arthur Conan 

Doyle mediku batean oinarritu 

zen detektibearen pertsonaia sortzeko. 

Housek Wilsonekin duen 

adiskidetasun harremana, berriz, 

Sherlock Holmesek John Watsonekin 

zuenarekin parekatu zuen 

Shorek. Pigmalion antzezlaneko 

Henry Higgins pertsonaiarekin 

ere konparatu izan dute House. 

Erretxina, sarkastikoa, antipatikoa, 

baina era berean sinpatikoa 

bihutu zaio ikus-entzuleari urteo- 

badute. Irratiei dagokienez, REk 

erakutsitako inplikazioa nabarmendu 

behar da, eta ez bakarrik 

Juan Carlos de Rojo esatariak 

mahai inguru bat moderatu duelako 

eta Dani Alvarezek beste 

bat. Egunez egun, arreta zehatza 

jarri zaio irrati horretan, albistegi 

eta elkarrizketa saioen bitartez. 

Babes hori kongresuko edukietara 

ere heldu dela, alegia 

—Haranburu Altunari egindako 

elkarrizketan haren tesien inguruan 

Alvarezek agertu zuen konplizitateak 

horrela pentsatzera 

darama edonor—. Panorama politikoa 

aldatzen denean aurki, zer 

tan Britainia Handiko Hugh Lauriek 

antzeztutako pertsonaia. 

Gaixoak tratatzeko modua ez da 

askotan politikoki oso zuzena 

izan, baina, neurri batean, hor 

egon da argumentuen grazia, lankideekin 

zituen elkarrizketa zirikatzaileekin 

batera. 

Shorek sortu zuen, baina pertsonaia 

protagonistaren hitzak ez 

dira gidoilari bakarrarenak izan. 

Lantalde zabala izan du telesailak, 

bai gidoilari, bai zuzendari aldetik. 

Eta ekoizpenean ere ez da 

enpresa bakarra aritu: Heel and 

Toe Films, Shore Z Productions, 

Bad Hat Harry Productions eta 

NBC Universal. 

80 milioi ikusletik gora 

Munduan azkeneko urteetan 

ikus-entzule gehien izan dituen 

telesailen artean dago House. Eurodata 

TV Worlwide erakundearen 

arabera, 2008. urtean 81,8 milioi 

ikusle izan zituen 66 herrialdetan. 

Aurten, berriz, Guinness 

errekorren liburuan munduko telesailik 

ezagunena izendatu dute. 

Kritikaren oniritzia izateaz 

gain, sari ugari jaso ditu ekoizpenak 

urteotan. 2005ean, gidoi onenaren 

Emmya jaso zuen, eta, 

2008an, beste Emmy bat Greg Yaitanes 

zuzendariak. Telesailik 

onenaren saileko izendapenak 

ere, makina bat. Hugh Laurie aktoreak, 

halaber, Urrezko Globoa 

eraman zuen 2006an eta 2007an. 

Satellite Awards saria ere jaso 

zuen 2008an. 

Kontsulta ixteko ordua heldu 

da orain. Eta, telebistako pertsonaia 

akabatuta, Hugh Laurie bira 

bat ematen dabil bere blues taldearekin. 

esan behar ote dute, gogoz kontra 

jardun zutela kontakizun bakarraren 

alde, goikoek behartuta? 

Irakatsia. Kontraste izugarria 

Gasteizko Hala Bedik aste berean 

eskaini diguna, alde bietako biktimen 

samina mahai inguru berean 

bilduz eta kontakizunak 

bertsio anitz dituela erakutsiz. 

Irrati txikia, lizentziarik gabea, 

bitarteko tekniko eta ekonomiko 

urrikoa… izan arren, euskal errealitate 

pluralaren eta elkarbizitzaren 

aldeko irakasgaia eman 

dio EITB ahalguztidun eta publikoari. 

EAJ-Amaiur 

harremana 

aztergai 

‘Kontra’ saioan, 

Interneten 

Karmelo Landa, 

Alberto Unamunzaga, 

Luke Uribe-Etxebarria 

eta Iñaki Gonzalez 

izan dira solaskideak 


Gai izango al dira EAJ eta 

Amaiur beren ezberdintasunak 

alde batera utzi eta euskal gizarteari 

proiektu abertzale bateratu 

bat eskaintzeko? Galdera horri 

erantzuten saiatzeko eta EAJren 

eta Amaiurren arteko harremanen 

inguruan eztabaidatzeko, 

mahai inguru bat egin du Kontra 

saioak. Interneten dago eztabaida, 

www.kontraprograma.com 

webgunean. Lau solaskide gonbidatu 

zituzten mahai ingururako: 

Amaiurren izenean, Karmelo 

Landa ezker abertzaleko kide eta 

EHUko irakaslea eta Alberto 

Unamunzaga Amaiurreko senataria 

eta EAko afiliatua. EAJren 

ikuspuntua ordezkatzeko, berriz, 

Luke Uribe-Etxebarria EAJko legebiltzarkidea 

eta Iñaki Gonzalez 

kazetaria. Aurkezlea, aurreko eztabaidetan 

bezala, Nerea Alias 

izan da. 

Datozen asteetako gaiak 

Kontra saioko kideak hainbat gai 

ari dira lantzen, eta datozen asteetan 

honako eztabaida hauek grabatzeko 

asmoa dute: Espainiaren 

batasuna, 1.200. urteko gertaerak 

eta Ipar Euskal Herriko egoera. 

www.kontraprograma.com 

webgunean eztabaiden inguruko 

iruzkinak egin eta gai berriak 

proposa daitezke.

Gescrap-Caja Laboral, 

Lagun Aro-Valentzia 

ACB ligako kanporaketako bi 

saskibaloi partida emango 

dituzte. Gescrap Bizkaia-Caja 

Laboral ETB1en ikusi ahalko da. 

Lagun Aro Gipuzkoa Basketen 

eta Valentziaren artekoa ETBk 

Sat kanalean emango du. 

Saskibaloia. ETB1-ETBk Sat, 12:15. 

D Telebista 

ETB 1 

06:10: Marrazki bizidunak. 

10:00 arte, Nafarroarako 

deskonexioan. 07:00: EITB 

kultura. 07:20: Zaindu. 08:05: 

Bizi berria. 08:15: Ibil2d. 08:55: 

Mare Vasconum. 09:20: (H) 

Eltzean. 09:50: Egi bidean. 

10:00: Meza. 10:55: Iparraldearen 

orena igandea. 11:25: Hitzetik 

hortzera. 12:15: Saskibaloia. 

Gescrap Bizkaia - Caja 

Laboral. 14:30: Gaur egun. 

17:25: ETB kantxa. Apezetxea 

- Cecilio / Mendizabal III.a - 

Peñagarikano. Titin III.a - Pascual 

/ Martinez de Irujo - Merino. 

20:28: Gaur Egun. 20:50: 

Eguraldia. 21:00: Harian. ‘Zaborrak 

bilatzea’. 21:30: Finlandia. 

22:25: Arregitarrak. 22:55: 

Kultura gaua. 23:40: Teknopolis. 

00:30: Iparraldearen 

orena igandea. 00:55: Hitzetik 

hortzera. 01:50: Lisboa.kam. 

02:25: Euskal Herritik. 

Atez ateko zabor 

bilketa sistema 

Puri-purian dagoen gai bati helduko 

dio Harian saioak: zaborrak 

atez ate biltzeko sistema. 

Atez atekoa zertan den argituko 

dute. Mota guztietako iritziak 

jasoko dituztela agindu dute 

saioko arduradunek. 

‘Harian’. ETB1, 21:00. 

ETB 2 

07:10: Del país de los vascos. 

07:40: Chiloé. 08:10: Miniatures. 

08:35: El latido del bosque. 

09:30: Nueva vida. 09:45: 

Publishow. 10:20: EITB Kultura. 

10:40: Hora GMT. 11:20: Palabra 

de ley. 11:50: Teknopolis. 

12:25: El payaso. 13:20: Rex. Telesaila. 

14:58: Teleberri. 16:00: 

Eguraldia. 16:10: Zinema. 

‘Muerte en la isla’. Zuz.: Philippe 

Setbon. Akt.: Lea Bosco, 

Jean-Michel Tinivell, Brigitte 

Fossey. 2008. 17:55: Zinema. 

‘Ecos del pasado’. Zuz.: Edwin 

Baily. Akt.: Julien Baumgartner, 

Dimitri Storoge. 2010. 

20:58: Teleberri. 22:05: Eguraldia. 

22:15: El conquistador del 

fin del mundo. 00:10: El rey de 

copas. 00:50: Nip Tuck: A golpe 

de bisturí. 01:40: Zinema. 

‘El arte de la guerra III’. Zuz.: 

Gerry Lively. 2009. 03:00: Chiloe. 

03:30: Musika gauak jazz. 

‘Finlandia’. 21:30 ‘El conquistador del fin’... 22:15 

ETB 3 

09:30: Hartz Txiki. 10:15: Doraemon. 

10:55: Hirukiak. 11:45: 

Abeltxoroak. 12:15: Doraemon. 

12:40: George oihanekoa. 

13:20: Doraemon. 13:40: 

Martin Mistery. 14:40: Trikitraka 

Trikitron. 16:35: Zinema. 

‘Irakasle txoriburua’. Zuz.: 

Tom Shadyac. 1996. 18:05: 

Doraemon. 18:25: Clang inbasioa. 

18:50: Doraemon. 19:35: 

Shaggy eta Scoby Doo. 20:15: 

Doraemon. 21:00: Behi eta oilasko. 

21:45: Doraemon. 22:30: 

Brinkola. 23:05: Heineken Jazzaldia 

Donostia 2011. 00:35: 

Hitzetik Hortzera. 

ETBK Sat 

09:00: ETB Kantxa. 10:00: Robin 

Food. 11:50: Esto no es serio. 

12:00: Zona zapping. 12:15: 

Saskibaloia. Lagun aro - Valentzia. 

14:05: Zona zapping. 

14:30: Txirrindularitza. Italiako 

Giroa. 15:10: Saskibaloia. Gescrap 

Bizkaia - Caja Laboral. 

17:00: Zona zapping. 17:25: Zu 

kirolari. 17:55: Futbola. Lugo - 

Eibar. 20:00: Txirrindularitza. 

Italiako Giroa. 21:30: Teleberri. 

22:30: ETB Kantxa. Apezetxea 

- Cecilio / Mendizabala 

III.a - Peñagarikano. Titin III.a - 

Pascual / Martinez de Irujo - 

Merino. 00:30: Robin food. 

Hamaika 

Espainia, Greziaren 

atzetik putzura? 

Espainia erreskatatu beharko 

ote duten aurreikusten saiatuko 

da Jordi Evole. Besteak beste, 

Federico Mayor Zaragoza 

Unescoko presidente ohiarekin 

hitz egingo du, eta herrien burujabetza 

defendatuko du horrek. 

‘Salvados’. LaSexta, 21:30. 

09:00: Txirrita. Marrazki bizidunak. 

10:00: Berbetan. Elkarrizketa 

saioa. ‘Buy Urdaibai’. 

10:30: Ur eta lur. 11:10: Gipuzkoa 

kultura. 11:45: Bat eta bat. 

Nagore Uriartek aurkeztutako 

magazina. 13:00: Ikusten. 

Palestina. 13:55: Onein. Zapoa 

barazkiekin. 14:20: Bat eta 

bat. Nagore Uriartek aurkeztuta. 

15:35: Gernika sutan. 

17:15: Azpeitia rallysprint. 

17:45: Erritmoz bizi. 19:20: Ikusmira. 

19:50: Kontseilua. 20:30: 

Berbaz. 21:30: Gipuzkoa kultura. 

22:00: Bat eta bat. 23:00: 

Emisioaren amaiera. 

La 1 

06:00: Noticias 24H. 10:20: 

Destino España. 11:20: Comando 

actualidad. 12:20: Lo 

que hay que ver. 12:50: Zinema. 

‘La familia Addams’. 

1991. 14:30: Corazón. 15:00: Telediario 

1. 16:00: Zinema. 

‘Shanghai Kid. Del este al 

oeste’. Zuz.: Tom Dey. 2000. 

17:40: Arriba ese animo. Miguel 

Gilari omenaldia. 19:20: + 

Gente. 21:00: Telediario 2. 

22:15: Zinema. ‘Terminator 3: 

la rebelión de las máquinas’. 

Zuz.: Jonathan Mostow. 

2003. 00:00: Zinema. ‘Al cruzar 

el límite’. 1996. 

La 2 

12:00: Babel en TVE. 12:30: Los 

oficios de la cultura. 13:00: Espacios 

naturales. 13:30: El escarabajo 

verde. 14:05: Cenas 

despues de media noche con 

Daniel. 14:30: La dieta mediterranea. 

15:05: Saca la lengua. 

15:35: Saber y ganar. 

16:15: Grandes documentales. 

17:10: Docufilia. 18:50: Miradas 

2. 19:05: Destinos. 19:35: 

Más que perros y gatos. 

20:00: ¡Convive!. 20:30: Tres 

14. 21:00: Pagina 2. 21:30: Redes 

2.0. 22:00: Documentos 

TV. ‘El poder del dinero’. 

23:00: Imprescindibles. 

Antena 3 

06:45: Megatrix. Mamemo. 

Pelopicopata. La cara divertida. 

Los más. El numero uno. 

14:00: Los Simpson. 15:00: 

Antena3 noticias. 15:30: Deportes. 

15:45: El tiempo. 16:00: 

Zinema. ‘El desprecio’. 2011. 

17:30: Zinema. ‘La llamada de 

Africa’. 2011. 19:30: Zinema. 

‘Trazos del pasado’. Zuz.: Rob 

Fresco. 1996. 21:00: Antena 3 

Noticias. 21:30: Deportes. 

21:45: Eguraldia. 22:00: Buenas 

noches y Buenafuente. 

23:30: Usted perdone. 00:30: 

Zinema. ‘La gran estafa’. 

2006. 02:15: Adivina quien... 

Tele 5 

06:45: I love TV. 09:00: UEFA 

Euro 2012. 09:30: Motoziklismoa. 

Aurreko saioa. 11:00: 

Motoziklismoa. Frantziako 

sari nagusia. 15:00: Informativos 

Telecinco. 16:00: Revenge. 

Telesaila. 16:45: Ringer. Telesaila. 

17:45: ¡Qué tiempo tan 

feliz!. Maria Teresa Camposen 

eskutik. 20:55: Informativos 

Telecinco. 22:00: Aida. Telesaila. 

‘65 minutos’. ‘El camino 

que lleva a Belen’. 

‘Enamorado de la boda juvenil’. 

02:00: I Love TV noche. 

02:30: Locos por ganar. 04:00: 

Nosolomusica. 

La Sexta 

08:35: Real NBA. 09:00: Bestial. 

10:00: Piso compartido. 

10:55: Mundo oficina. 11:50: Vidas 

anónimas. 12:55: Salvados. 

13:55: LaSexta Noticias. 

14:55: LaSexta Deportes. 

15:30: Zinema. ‘El super chef’. 

1997. 18:55: Zinema. ‘Superdetective 

en Hollywood’. 

1984. 20:00: La Sexta / Noticias. 

20:55: La Sexta / Deportes. 

21:30: Salvados. 22:25: Bones. 

‘El bache en el camino’. 

‘El asesino en el punto de 

mira’. ‘El extraterrestre en el 

desierto’. ‘La prueba del pudding. 

02:00: Astro TV. 

E Gaurko filmak 

Timeline 1 

pCuatro,15:45. Zuz.: Richard Donner. 

Akt.: Paul Walker, Frances O’Connor, 

Gerard Butler. AEB. 2003. 

Irakasle txoriburua 1 

pETB3,16:35. Zuz.: Tom Shadyac. 

Akt.: Eddie Murphy, Jada Pinkett. 1996. 

Superdetective en Hollyood 11 

pLaSexta,18:55. Zuz.: Martin Brest. 

Akt.: Eddie Murphy, John Ashton, Judge 

Reinhold. AEB. 1984. 

Los falsificadores 11 

pLaSexta3,20:15. Zuz.: Stefan Ruzowitzky. 

Akt.: Karl Markovics, August 

Diehl, Devid Striwsow. Austria. 2007. 

Indochine 111 

pArte,20:40. Zuz.: Regis Wargnier. 

Akt.: Linh Dan Pham, Catherine Deneuve, 

Vincent Perez. Frantzia. 1991. 

Cuatro 

06:45: Bob Esponja. 07:30: El 

zapping de los surferos. 

08:00: Top Gear. 10:00: El último 

superviviente. 11:45: Callejeros 

viajeros. 14:00: Noticias 

Cuatro. 14:50: Deportes Cuatro. 

15:45: Zinema. ‘Timeline’. 

Zuz.: Richard Donner. 2003. 

18:00: Zinema. ‘Las últimas 

horas de la tierra’. Zuz.: David 

Hogan. 2011. 20:00: Noticias 

Cuatro. 20:45: Deportes Cuatro. 

21:30: Frank de la jungla. 

22:30: Uno para ganar: especial 

parejas enamoradas. 

Lehiaketa. 00:30: Cuarto milenio. 

04:15: Cuatro astros. 

Arte 

11:00: Restons en bons thermes!. 

11:45: Square. 12:30: Philosophie. 

13:05: 360º, Géo. 

14:00: Les Maîtres de l’acier. 

14:50: La Rocket du rail. 15:45: 

Ema dans l’escalier. 16:15: Découvrir 

une oeuvre. 17:05: Jeunes 

chefs de demain. 17:35: 

Personne ne bouge!. 18:20: 

Cuisines des terroirs. 18:50: 

Chopin. 19:35: Arte Cannes. 

19:45: Arte journal. 20:00: Karambolage. 

20:10: Le blogueur. 

20:35: Cannes 2012. 

20:40: Zinema. ‘Indochine’. 

1991. 23:15: Catherine Deneuve, 

belle et bien la. 

Teledeporte 

06:00: Waterpolo. Bartzelona 

- Bartzeloneta. 07:30: Road to 

London. 08:00: Tenisa. Masters 

1000 Erroma. 10:00: Igeriketa. 

Europako txapelketa: 

jauziak. 12:55: Zaldi lasterketak. 

Zuzenean. 13:50: Automobilismoa.Brandshatchetik 

(Ingalaterra) zuzenean. 

15:30: Atletismoa. 15:45: Tenisa. 

Masters 1000 Erromatik 

(Italia) zuzenean. 18:40: Saskibaloia. 

Zuzenean: Banca Civica 

- Real Madril. 21:00: Eskubaloia. 

Leon - Bartzelona, zuzenean. 

23:00: Bela. 00:30: 

Golfa. 02:30: Igeriketa. 


‹ Agenda 

Un prophète 1111 

pFrance2,20:45. Zuz.: Jacques Audiard. 

Akt.: Tahar Rahim, Niels Arestrup, 

Adel Bencherif. Frantzia. 2009. 

Seven 1111 

pLaSexta3,22:00. Zuz.: David Fincher. 

Akt.: Brad Pitt, Gwyneth Paltrow, 

Morgan Freeman. AEB. 1995. 

Terminator 3 11 

pLa1,22:15. Zuz.: Jonathan Mostow. 

Akt.: Arnold Schwarzenegger. 2003. 

Crash 111 

pLaSexta3,00:05. Zuz.: David Cronenberg. 

Akt.: Elias Koteas, Holly Hunter, 

James Spader. Kanada. 1996. 

La gran estafa 11 

pAntena3,00:30. Zuz.: Lasse Hallstrom. 

Akt.: Richard Gere, Alfred Molina, 

Marcia Gay Harden. AEB. 2006. 

TF1 

D 

06:30: TFou. 10:20: Automoto. 

11:00: Téléfoot. 12:00: Les 12 

coups de midi!. 13:00: Journal. 

13:35: Walker, Texas ranger. 

14:25: Monk. 16:10: Les Experts. 

18:05: Sept à huit. 

20:00: Journal. 20:50: Zinema. 

‘Trésor’. Zuz.: Claude Berri, 

Francois Dupeyron. 2009. 

22:30: Les Experts: Manhattan. 

Telesaila. ‘Obsession’. 

‘Fausse donne’. ‘Le Dernier 

Métro’. 01:45: L’actualité du cinéma. 

01:50: Le club de l’économie. 

02:25: Les mots politiques. 

03:20: Zinema. ‘Le premier 

cercle’. 2008. 

France 2 

08:05: Rencontres à XV. 

08:30: Les chemins de la foi. 

12:05: Tout le monde veut 

prendre sa place. 13:00: Journal. 

13:20: 13h15, le dimanche... 

14:15: Vivement dimanche. 

16:25: Grandeurs nature. 

17:30: Stade 2. 18:50: Vivement 

dimanche prochain. 

20:00: Journal. 20:45: Zinema. 

‘Un prophète’. Zuz.: Jacques 

Audiard. 2009. 23:15: Faites 

entre l’accusé. 00:50: Journal. 

01:00: Histoires courtes. 01:55: 

Vivement dimanche prochain. 

02:50: 13h15, le samedi... 

03:30: Thé ou café. 

France 3 

08:40: Bunny Tonic. 10:50: 

C’est pas sorcier. 11:30: Dimanche 

avec vous. 12:00: Le 

12/13. 12:10: 12/13 dimanche. 

12:50: 30 millions d’amis. 

13:20: Louis la brocante. 14:55: 

Keno. 15:00: L’ombre d’un 

doute. 15:20: Le tuteur. 16:15: 

En course sur France3. 17:00: 

Chabada. 17:55: Questions 

pour un super champion. 

19:00: Le 19/20. 20:10: Zorro. 

20:35: Inspecteur Lewis. 22:15: 

Soir 3. 22:50: Inspecteur Lewis. 

00:25: Zinema. ‘The Nickel 

Ride’. Zuz.: Robert Mulligan. 

1973. JBA. 02:00: Soir 3.


Plaza›Kultura 

Bohemioa, 

azalera 

Pablo Urangaren 70 margolan bildu ditu 

Arabako Arte Ederretako museoak; haren 

azken erakusketa duela 20 urte egin zen 

Bi urteko ikerketen emaitza da erakusketa; 

Urangaren horma irudiak ere ikertu dituzte 

Jon Rejado Gasteiz 

Elgetako bohemioa. Pablo Urangak 

1907. urtean bere buruari 

egindako erretratuaren izena eta 

irudia baliatu ditu Gasteizko 

Arte Ederretako Museoak pintore 

horren omenezko erakusketa 

egiteko. Margotzen ari dela, txapela 

buruan, harrera egiten die 

bere lanaren sorta adierazgarria 

biltzen duen erakusketako bisitariei. 

Joan den ostiralean inauguratu 

zuten erakusketa, eta irailaren 

16ra arte egongo da ikusgai. 

«Gasteizko pintore honen lana 

bere handitasunean berreskuratu 

dugu, duela hogei urte ez zelako 

erakusten», arrazoitu du Sara 

Gonzalez de Aspuruk, Arabako 

Arte Ederretako Museoko teknikari 

arduradunak. 1861. urtean 

jaio zen Gasteizen, eta Donostian 

zendu 1934an. Margolaria «ahaztuta» 

egon dela uste du, eta «bidegabea» 

dela iruditzen zaio haren 

lana gehiago ikusi ez izana. «Genero 

guztiak ukitzen asmatu 

duen pintorea da, formatu eta teknika 

guztiak, eta artista guztiek 

ez dute gaitasun hori». 

Ana Arregik, erakusketako bi 

komisarioetako batek, «pintore 

grinatsutzat» jo du Uranga. 

«Kolorearen erabileraz arduratuago 

egon zen marrazketagatik 

baino, nahiz eta zenbaitetan arlo 

hori menderatzen zuela erakutsi». 

Parisen emandako denboran 

inpresionismoarekin eta bestelako 

abangoardiekin harremana 

izan arren, Arregik azaldu du 

Urangaren lanetan pisu handia 

duela Espainiako ohiko tradizioak. 

«XIX. mendeko beste artisten 

lanak ere eragina izan zuen Urangaren 

lanean, Goya, Eugenio 

Lucas edo Alenza esaterako». 

Koloreari dagokionez ere 

Urangaren ibilbidea ikus daiteke 

erakusketan. 1889. urtean Parisera 

joan zen, eta Valentziako 

(Herrialde Katalanak) pintore 

batzuekin harremana izan zuen. 

Arregik azaldu du harreman hori 

hasierako artelanetan antzeman 

daitekeela, «argi gehiago» zuten 

lanak egin baitzituen. «Denbora- 

ren poderioz argitasuna galdu, 

eta gustukoago zuen paleta 

zehaztu zuen: kolore okreak, 

lurraren koloreak...». 

Erakusketan Urangaren 70 

margolan inguru bildu dituzte, 

eta horietako asko Gasteizko 

Arte Ederretako Museoko bilduman 

zeuden. Gonzalez de Aspuruk 

gogorarazi du bilduman dauden 

artisten historia ikertzeko, 

eta horietan sakontzeko grina 

duela museoak. Pablo Urangaren 

kasuan grina horri artistaren 

garrantzia gehitzen zaio, eta 

duela urte batzuk buruan zegoen 

egitasmoa zela gaineratu du. 

Hain zuzen ere, erakusketa iaz 

egiteko asmoarekin hasi zuten 

ikerketa, margolaria omentzeko 

haren jaiotzaren 150. urteurrenean. 

Gaien araberako banaketa 

Museoko lanez gain beste erakunde 

eta bildumagile batzuek 

museoari utzi dizkioten lanak ere 

Arte Ederren museoan daude 

ostiralaz geroztik. Margolan 

horietako batzuk ezezagunak 

zirela gogorarazi du Gonzalez de 

Aspuruk, eta lan batzuen ibilbide 

historikoa erakusketari esker 

Ezezagunak ziren 

zenbait margolanen 

bidea zehaztu dute 

ikerketa lanari esker 

Uranga balio anitzeko 

margolaria izan zen, 

arlo guztietan trebezia 

erakutsi baitzuen 

argitu dela gaineratu. Hondarra 

Nimesen margolana da horietako 

bat. Izen hori zuen margolan bat 

Urangaren lehen bakarkako erakusketan 

egon zela jakina zen, Le 

Barc Bouteville galerian (Paris, 

Frantzia) 1987an. Ordea, inork ez 

zekien nolakoa zen margolan 

hori. Erakusketa egiteko ikerketari 

esker zalantza hori argitu 

ahal izan dute. 

Erakusketa gaien arabera 

Miguel Gomez Arriagaren erretratua. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS 

Ana Arregi komisarioa, azalpenak ematen. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS 

Euskal Herriko ohiturak islatu zituen Urangak. RAUL BOGAJO / ARGAZKI PRESS 

banatu dute. Erretratuak, paisaiak, 

zezenketekin lotutako irudiak, 

Euskal Herriko zein beste 

leku batzuetako irudi kostunbristak, 

margolan erlijiosoak eta pintura 

historikoa. Alor bakoitzean 

Urangak bere kabuz marraztu 

zituen lanak eta agintzen zizkiotenak 

elkartu dituzte, pintura 

historikoan esaterako. Horrez 

gain, museoaren sarreran bertan 

areto txiki batean margotutako 

oholak kokatu dituzte. «Paisaien 

zirriborroak dira batez ere, naturarekiko 

zuen maitasunaren 

adierazgarri». 

Erakusketan 70 margolan 

inguru bildu badituzte ere, erakusketarako 

egin duten ikerketan 

kontuan hartu dituzte Urangak 

egindako horma irudiak ere. 

Hain zuzen ere, horma dekorazioan 

lan adierazgarriak egin 

zituen, hainbat eliza eta komentutan. 

Horien artean Eskoriatza 

(Gipuzkoa) eta Bilbokoak daude, 

besteak beste. «Freskoak zein 

zuzenean horman margotutako 

irudiak egin zituen; lan hori ezin 

izan dugu erakusketara ekarri, 

baina lan sakona egin dute 

horren harira». 

Ikerketa horren barruan orain 

arte ezezagunak ziren datuak 

bildu dituzte. Uranga Azpiri familiarekin 

izandako harremanari 

esker, besteak beste, artistaren 

gutun liburu bat ikertzeko aukera 

izan dute komisarioek. Bi urteko 

ikerketa lana izan da, Urangaren 

jaiotzaren 150. urteurrena 

buruan. Ordea, urte bat gehiago 

itxaron behar izan arren, ostiralaz 

geroztik ikus daiteke Elgetako 

bohemioaren lana 

«Bakarleku espirituala» 

«Erakusketaren izena nahasgarria 

izan daiteke», ohartarazi du 

Gonzalez de Aspuruk. Elgetako 

bohemioa izenburua bitxia izan 

daiteke Gasteizen jaiotako pertsona 

bati buruko erakusketa 

batean. Bitxikeria hori Pablo 

Urangaren bizitzaren ezaugarria 

da, ordea. Ana Arregik gogorarazi 

nahi izan du Gipuzkoako herri 

horrek margolariarentzat izan 

zuen garrantzia. «Elgeta Urangaren 

bakarleku espirituala izan 

zen». 

1898 eta 1906 artean bertan bizi 

izan zen, eta Arregik azaldu du 

herriko bizimodura «bikain» egin 

zela. Parisen arrakasta lortzen 

ari zen unean erabaki zuen Urangak 

Elgetara itzultzea, eta ordura 

arte beste leku batzuetako ohiturak 

islatzen zituen, baina Euskal 

Herriko ohiturak islatzen hasi 

zen, herri kiroletatik elizkizunetara 

arte. 

Gasteizen jaio, eta Elgetarekin 

harreman berezia izan zuen 

arren, Urangak hamaika lekutan 

landu zuen bere ibilbidea. Jerez 

de la Fronteran eta Madrilen 

(Espainia) ikasi zuen Parisera 

joan aurretik. Donostian zendu 

zen.

Audi 

Teknikaren aitzin-aitzinean 

2012ko maitzaren 20a, igandea berria 31 

‹ Publizitatea


Plaza › Kultura 

Gandhik euskaldunengan 

izan dezakeen esanahia 

aztertu du ‘Jakin’ aldizkariak 

Agosti Xaho 

eta Juan Goianarte 

idazleen bizitza ere 

ikertu dute aurtengo 

bigarren zenbakian 


Mahatma Gandhik euskaldunengan 

izan dezakeen esanahia eta 

garrantziari buruzko irakurketa 

baten hastapena egin du Pruden 

Gartziak. Hori da, esaterako, Jakin 

aldizkariaren aurtengo bigarren 

zenbakiaren gaietako bat— 

189.a da guztira—. Aldizkariak 

kasu honetan ez du gai nagusirik 

jorratu. Hartara, lau artikulurekin 

osatu dute Gaiaksaila. Agosti 

Xaho eta Juan Goianarte idazleen 

bizitza aztertu dute beste bietan, 

eta laugarrengoan, berriz, 

postmodernitateak euskal literaturaren 

esparruan izan duen isla 

ikertu dute . 

Gartziak Gandhiren ibilbidearen 

bi alderdi jorratu ditu bere lanean. 

Batetik, identitatearen auzia. 

Horretan, protagonistaren 

britainiar eta indiar identitatearen 

arteko gatazka aztertu du. 

Bestetik, hizkuntz arazoan ere 

arakatu du; izan ere, gujaratera 

bere ama hizkuntzaren alde egiten 

zuen Gandhik. 

Bigarren artikulua da Gandhiri 

buruzkoa. Aurrenekoan Xaho 

(Atharratze, 1811-Baiona,1858) 

idazle eta politikariaren bizitzari 

eta ibilbide intelektualari gainbegiratua 

egin dio Xabier Zabaltzak. 

Hiru alderdik gorpuztu dute 

artikulua: historiari buruzko 

ikuspegiak, euskal kulturaren jatorriari 

eta izaerari buruzko ikus- 

Mahatma Gandhi ekintzailea. BERRIA 

moldeak, eta ideologia politikoak. 

Iraitz Urkulok osatu du hirugarren 

artikulua, postmodernitateak 

euskal literaturan izan duen 

islari buruzkoa. Hori egiteko, euskal 

narratibaren bi lan xehetu 

ditu: Gonzalo Etxagueren Ahots 

bilduma (2003), eta Jon Martinen 

Ero (2008). 

Laugarren eta azken artikuluan 

Juan Ramon Zabala Juan 

Goianarte (Arrasate, 1900-Goyena, 

Argentina, 1967) idazle eta argitaratzaile 

arrasatearraz mintzo 

da; XX. mendeko euskal diasporaren 

protagonistetako baten bizitzaz 

eta obraz, hain zuzen ere. 

Goianartek Argentinan garatu 

zuen bere lana, eta haren biografia 

osatzen saiatu da Zabala. 

Egunen gurpilean sailean, berriz, 

azken hilabeteetako berrien 

iruzkinak egin dituzte Haize Barcenillak 

(artea), Inaki Irazabalbeitiak 

(teknozientzia), Goizalde 

Landabasok (literatura), Lionel 

Jolyk (soziolinguistika) eta Josu 

Larrinagak (glokalia). 

‘Lawless’-i harrera 

ona egin diote 

Cannesko jaialdian 

John Hillcoatek 

zuzendu du filma, 

eta AEBetako 

Lege Lehorrari buruzko 

istorio bortitza da 

Agentziak Cannes 

Alkohola debekatu zuten AEBetan 

1920 eta 1933 artean. Lege 

Lehorraren garaia zen. Sasoi hartan 

girotu du John Hillcoat 

zuzendari australiarrak Lawless 

filma. Cannesko zinema jaialdian 

aurkeztu zuen atzo, sail ofizialaren 

barruan, eta irudiak oso bortitzak 

izanagatik, oso harrera 

ona egin zioten. Benetako gertaeretan 

oinarrituta dago gidoia, eta 

Nick Cave musikaria da haren 

egilea. Urrezko Palma irabazteko 

lehiatu den beste filmeetako bat 

Cristian Mungiu errumaniarraren 

Beyond the hills da. Emakumezkoen 

komunitate erlijioso 

bateko kide baten istorioa kontatzen 

du, eta egun Errumaniak 

duen egoerak pisu handia dauka 

filmean. 

2007ko Urrezko Palmaren garaileari 

— 4 Luni, 3 Saptamini si 2 

Zile film lehorrarekin irabazi 

zuen—, baina, ez zioten Hillcoati 

bezain harrera ona egin atzo. Australiarrak 

adierazi zuen prentsaurrekoan 

bere filmaren eta 

gaur egungo egoeraren artean 

«paralelismoak» egin daitezkeela. 

«Segurtasunik eta egonkortasunik 

ezaren garaian bizi gara». 

Filmak irudikatzen duen sasoian 

bezala, alegia. «Eta horri gehitu 

krisi ekonomikoa eta politikoa». 

Iruditzen zaio, gainera, zinemagileek 

«nolabaiteko lilura» senti- 

tzen dutela halako garaiekin. Filmari 

ukitu bortitza emateko ahaleginean, 

westernaren eta mafiaren 

estetikak nahastu ditu australiarrak. 

Matt Bondurant estatubatuarrak 

bere aitona eta osabei buruz 

idatzitako The Wettest County in 

the World liburuak eman zien gidoirako 

beharrezko bazka. Cavek 

esan zuen filmerako material 

guztia liburu horretan zegoela, 

«harrigarria» zela, eta «amets baten 

modukoa» izan zela gidoia 

osatzea. «Liburu horrek sentimentaltasuna 

eta biolentzia gordina 

lotzen ditu». 

Krudeltasuna da filmaren bereizgarri 

nabarmenenetako bat, 

eta ugariak dira odolez beteriko 

eszenak. Hiru anaia dira protagonistak. 

Alkoholarekin trafikatzen 

dute, eta kontu horrek auzi 

horretaz arduratzen den agentearekin 

jarriko ditu aurrez aurre. 

Guy Pearce aktorea da agente 

hori. Bestela, Tom Hardy eta Shia 

LaBeouf dira protagonista nagusiak. 

Egoera zail batean 

Mungiuren filmako protagonistak 

ere egoera zail bati aurre egin 

beharko dio. Haurtzaroko lagun 

bat (Alina) atzerritik bueltatuko 

da, baina Voichita komunitate erlijioso 

itxi bateko kidea da. «Amodioari 

buruzko film bat da; amodioagatik 

jendeak egin dezakeenari 

eta bazterrean uzten dugunari 

buruzkoa ere bai», adierazi zuen 

Mungiuk prentsaurrekoan. 

Jaialdiaren laugarren egunean, 

gaur, Michael Hanekeren 

Amour emango dute. Ramon Agirre 

donostiarrak protagonistaren 

lagunaren rola jokatzen du.


‹ Publizitatea



Literatura D 

Georges Perec idazle frantziarra, tren batean, aldizkari bat irakurtzen. BERRIA 

Georges Perec da, hainbaten ustez, XX. mendeko idazlerik interesgarri eta irudimentsuenetako bat. 30 urte joan 

dira hil zenetik, baita gehien laudaturiko lana —‘La vie mode d’emploi’— antzerkirako egokitu ziotenetik ere. 

Bizitza bizitzeko eskuliburua 

Ion Olano Carlos 

Jakina denez, Raymond Queneau 

eta François Le Lionnais 

kideekin batera, OULI- 

PO taldea osatu zuen Georges 

Perecek (Paris, 1936- Ivry-sur- 

Seine, 1982 ). Estilo eta gramatika 

arauak konbinatzearen poderioz, 

literaturaren potentzialtasuna 

ikertzea zuten helburu, narraziorako 

aukerak zabaltzeko betiere. 

Joko oulipoarren emaitza dira La 

disparition(78.000 hitzeko lanean, 

ez zuen «e» bakarra idatzi, frantsesez 

gehien erabiltzen den hizkia 

izanagatik), Les revenentes 

(kontrako lana egin zuen eleberri 

horretan, «e» bokala soilik erabiliz) 

eta bere lanik ezagunena: La 

Vie mode d'emploi. 

Hogei urte zituelarik bururatu 

zitzaion ideia hori. Lehenengo 

pasarteak 1967an idatzi zituen, 

eta bi urte geroago asmatu zituen 

kontakizuna gidatuko zuten legeak. 

1972an amaitu zuen lehendabiziko 

zirriborroa, eta idazlanaren 

azken bertsioa, berriz, hogei 

hilabetean idatzi zuen: 1976ko 

urritik 1978ko apirilera. Urte hartan 

bertan argitaratu, eta Medicis 

saria jaso zuen Perecek. Horri 

esker, idaztetik bizi ahal izan zen 

bizi artean; handik lau urtera hil 

zen, biriketako minbizi baten 

ondorioz. 

Simon-Crubellier kale imajinarioko 

11. zenbakian kokatua, eraikin 

baten bizitza deskribatu nahi 

zuen Perecek, momentu batean 

izoztuta: 1975ko ekainaren 23an, 

iluntzeko zortzietan. Preseski, 

une hartan hiltzen da liburuko 

pertsonaia nagusietako bat: Percival 

Bartlebooth. Puzzle bat 

bukatzeko zorian da, hutsune 

bakarra falta zaio, X itxuraduna. 

Hiltzen den unean eskuan eusten 

duen piezak, alabaina, W itxura 

du. 

Fatxada erauzita marraztu 

zuen eraikina Perecek, Francisco 

Ibañez komikilari espainiarrak 

13 rue del percebe lanetan irudikatzen 

zuen moduan. «Amorragarria 

zatekeen eraikina deskribatzea, 

gelaz gela eta pisuz pisu. 

Baina atalen segida ezin nuen 

utzi zori hutsaren esku. Orduan 

bururatu zitzaidan printzipio bat 

erabiltzea, xake jokalariek ederki 

ezagutzen duten problema batetik 

eratorria: zaldikoaren poligrafia». 

Hala, eraikina100 laukitan 

banatu zuen—10 x 10—, eta, abiapuntua 

ausaz hautatu ondoren, 

lauki batetik bestera eraman 

zuen kontakizuna, xake-zaldiaren 

mugimendua eginez, lauki 

beretik birritan igaro gabe. Bitxikeria 

gisa, Perecen liburuak ez 

ditu 100 atal, 99 baizik. Idazleak 

berak zioenez, «295. eta 394. orrietan 

azaltzen den neskatxak du 

horren errua». 

Xehetasunik hutsaleneraino 

Atal bakoitzak leku edo gela bana 

hartzen du. Era metodiko, ia klinikoan 

deskribatzen ditu Perecek 

leku bakoitzeko objektuak, 

beren artean hierarkiarik eraiki 

Era metodiko, ia kliniko 

batean deskribatzen 

ditu leku bakoitzeko 

objektuak 

Askoren ustez, XX. 

mendeko erditik 

aurrera idatzitako 

maisulanetako bat da 

gabe. Estiloa lehorra suertatzen 

da maiz, notario edo polizia akta 

baten antzekoa. Izan ere, deskribatzen 

duenaren aurrean neutral 

jokatu nahi zuen idazleak. Leku, 

objektu eta pertsonen artean 

bereizkeriarik ez egitearren, 

denak deskribatzen ditu xehetasun 

maila berberaz. 

Askoren iritziz—Enrique Vila- 

Matas eta Roberto Bolaño, esaterako—, 

Perecen eleberririk 

onena da La Vie mode d'emploi, 

XX. mendeko erditik aurrera idatziriko 

literatur maisulan handienetako 

bat. Liburua Raymond 

Queneauren oroimenari eskainia 

dago, eta Jules Verneren aipu 

batekin hasten da, Michel Strogoff 

nobelatik hartua: «Zabal itzazu 

begiak. Begira ezazu». Zenbait 

adituk Jan Potocki poloniarraren 

Manuscrit trouvé à Saragosse 

lanaren eragina antzeman diote. 

Potockiren lana, era berean, 

Geoffrey Chaucer-en The Canterbury 

Tales eta Mila gau eta bat 

gehiago lanekin alderatu izan 

dute. 

Milaka aipu biltzen ditu Perecen 

idazlanak. Batzuk bere horretan, 

eta beste batzuk, moldatuak. 

Post scriptum atalean dioenez, 

honako idazleen hitzak hartu 

ditu, beste askoren artean: Italo 

Calvino, Agatha Christie, Alfred 

Jarry, Malcolm Lowry, Vladimir 

Nabokov, Laurence Sterne, Unica 

Zürn eta Georges Perec bera. 

Ehunka leku eta objektu deskribatzearekin 

batera, askotariko 

istorioak kontatzen ditu, besteak 

beste: trapeziotik jaitsi nahi ez 

duen trapezistarena; sekula 

borrokarik irabazi ez zuen boxeolariarena; 

antzerkiarekin maiteminduta 

zegoen sukaldariarena; 

jokorik maiteena kendu zioten 

hamsterrarena; inoiz pozten ez 

zen jazzman-arena; hiru aldiz hil 

zuten bitxigilearena; biolin 

jotzaile jeloskorrarena eta, nola 

ez, puzzlegilearena. 

Kontuak kontu, atalez atal, 

makina bat objektu, jende eta 

istorio korapilatzen ditu kontakizunak, 

eta emaitza ez da inondik 

ere pilatze hutsa. Mosaiko baten 

pare, nobelen nobela josi zuen 

Perecek: ezin aberatsagoa, eta 

parekorik ez duena. 

Eraikina antzeztoki 

Joan den hilean, Jean Guerrin 

zuzendari, aktore eta irakaslea 

hil zen, 77 urteren jabe, ia bizitza 

osoa antzerki lanetan eman ostean. 

1982an La vie mode d'emploi 

eleberria antzerkirako egokitu 

zuen, eta Perecek berak proiektuan 

parte hartu zuen. Bota 

behar zuten eraikin batean 

antzeztu zuten lana, eta Guerrinek 

berak zera zioen esperientzia 

hari buruz: «Gela bakoitzean, 

pisu bakoitzean, aktoreek Perecen 

testua antzezten zuten, eta 

ikus-entzuleak batetik bestera 

mugitzen ziren».

Literatura D 

Hirudia 

Lander Garro 

Idazlea 

Idazle borreroak 

Aste honetan berriz hitz 

egin dute idazle zenbaitzuk 

beste idazleon 

isiltasunariburuz. Horretaz 

jardun dute urteetan eta 

urteetan ETAren kontra jarduteagatik 

ohoreak, sariak eta sosak 

zakuka jaso dituzten idazle eta 

kultur eragile kaskar guztiek. Literaturaz 

jarduteko foro batean, 

etika berriz aztergai. Eta ez inor 

laudatzeko, ez bada gu guztiok, 

euskal idazleok alegia, zaldien oinetara 

enegarrenez bultzatzeko. 

Zaldien oinetan, denok geure 

izuen gordelekuan ongi txertatuta 

daukagunez, ez daude zaldien 

ferrak bakarrik, badira beste mehatxu 

asko ere, esaterako kateak 

eta galerak, esaterako tormentua 

eta deserria. Mendeetan ikasi dugu, 

salaketaren hatza geureganatz 

zuzenduta ikusten dugunean, 

haren atzean zer dagoen. Eta 

idazleak dira errudunak zeintzuk 

garen esaten dihardutenak, 

gauez eta ezustean poliziak ager- 

, Pasarte hautatua 

Jose Marti 

‘Gure Amerika’ 

undu osoa bere baserria 

M dela uste ohi du baserritar 

harroak eta, bera alkate 

suertatzea, andregaia kendu 

zion etsaia zirikatzea, edo itsulapikoan 

sosak ugaltzea nahikoa 

zaio ordenamendu unibertsala 

aintzakotzat hartzeko, ez 

botetan zazpi lekoa gordetzen 

dituzten eta bota bere gainean 

jar dezaketen erraldoien, ez eta 

lotan munduak irentsiz airea 

zeharkatzen duten Zeruko 

kometen burrukaren berri izan 

gabe. Esnatu egin behar da 

Amerikan gelditzen den baserri 

muina. Ez dira hauek painelua 

buruan oheratzek sasoiak, 

armak burkoan bildurik baizik, 

Juan de Castellanosen gizonak 

bezala: (...). 

Asmoetako hodeia urratuko 

duen brankarik ez dago. Munduaren 

aurrean garaiz zabaldutako 

asmo kementsu batek korazatu 

eskoadrila gerarazten du, 

azken judizioaren bandera mistikoaren 

antzera. Elkar ezagutzen 

leihatu behar dira elkar 

tzen direnean ez daitezen atez 

tronpatu. 

Robert Brasillach idazle frantziarra 

oroitarazten didate Luisa 

Etxenikek eta Luis Haranburu 

Altunak. Naziek okupatu Frantzian, 

indar okupatzaileak kaleetan 

eta bazterretan juduen bila 

zebiltzan bitartean, idazleak jazarpen 

hura zuritzen eta laudatzen 

zuen. Naziek askatasuna eta 

justizia ekarriko zioten Frantziari 

eta munduari. Indartsuenarekiko 

lilurak itsututa bizi zen Brasillach, 

nazien parafernalia armatuak 

liluratuta. Naziak ez 

ezik, Franco ere laudatu zuen, eta 

faxista ttattarraren gorazarre 

egin zuen askotan. Pentsatzekoa 

da, beraz, Francoren polizia zen 

Guardia Zibilari buruz ere hitz 

goxoak idatzi zituela. Sinetsita zegoen 

garaipen totalean, baina 

aritmetikak huts egin zion, eta 

naziak ostikoka Frantziatik kanporatu 

zituztenean, idazlea atxilotu, 

eta, bere zerbitzuak behar 

ezagutzen ez duten herriak, elkarrekin 

burrukatuko dutenen 

gisara (...). 

Adorea bakarrik faltako dute 

zazpikiek. Zazpikiak bait dira 

beren herrialdean federik ez duten 

gizonak. Beraiek adorerik ez 

dutelako ukatu egiten diote urkoari 

(...). 

SAIAKERA (ZATIA) 

pEgilea: Jose Marti. 

pItzultzailea: Begoña Montorio. 

pJatorrizko hizkuntza: Gaztelera. 

pUrtea: 1891ko urtarrila. 

pItzulpenaren urtea: 1991ko 

maiatza. 

pArgitaletxea: Susa-ren aldizkaria. 

pAurkezpena: Jose Marti kazetari, 

poeta eta filosofo kubatarraren 

heriotzaren 117. urteurrena 

bete zen atzo. Kubako Alderdi 

Iraultzailearen sortzailea izan 

zen, besteak beste. 1891n Nuestra 

América saiakera politiko 

eta filosofikoa idatzi zuen. 

bezala pagatzeko, fusilatu egin 

zuten, De Gaulle generalaren 

agindua betez. Akabo gaueko ezpata 

soinuaren aldeko ahots desafinatu 

hura. Goian egon bedi. 

Badu botere totalitaristak zerbait 

erakargarria berez eta merituz 

nabarmentzen ez diren idazleentzat. 

Hilezkortasun ukatuaren 

promesa. Idazlea izaki ahula eta 

galdua da, badaki gorputzaren bizitza 

laburraz, izu da, nahi luke 

bera ez bada bere testuak gera 

daitezen, bere izenak besteen memorian 

iraun dezan, baina distira 

eta artea falta du horretarako. Ai, 

zein zaila den idazle handien, 

ahanzturaren bazka ez diren ho- 

ANTZERKIA 

Euskeraz 

Tom Sharpe 

WILT 

Zuzendaria 

Garbi Losada 

Moldaketa 

José Antonio Vitoria 

eta Garbi Losada 

maiatza 23, 24 

BILBOKO 

KORAL 

ELKARTEAREN 

125. urteurrena 

Zuzendaria 

Julio Gergely 

Bilboko Koral Elkartearen 

Kontserbatorioko Abesbatza 

Bilboko Orkestra Sinfonikoa 

Zuzendaria 

Günter Neuhold 

maiatza 26 

rien luma zorrotza imitatzea! Eta 

hilezkortasuna temaz eta gupidagabeki 

ukatzen zaienean, arrakasta 

hitzaren bidez lortuko ez 

dutela ikusten dutenean, horra 

non jotzen dute kas-kas munduaren 

gidaritza daukatenen atea. 

Gerokoa erraza da, boteretsuaren 

arrazoiak ikastea besterik ez zaie 

geratzen, eta arrazoiak, arma biltegiak 

handiak dituztenez, ez dira 

ugari. Ez ditu arrazoiak behar 

armak dituenak. 

Botereak, bestalde, ez du haiengandik 

edertasunik espero, ez die 

ezinezkorik eskatuko. Gauza bakarra 

eskatuko die: salaketaren 

hatza erabil dezatela. Nor edo 

Gerokoa erraza da, 

boteretsuaren 

arrazoiak ikastea 

baino ez zaie 

geratzen, eta 

arrazoiak, arma 

biltegiak handiak 

dituztenez, 

ez dira ugari 

Jarrai gaitzazu: 


Kultura ‹ Plaza 

nortzuk dira gaiztoak, nor edo 

nortzuk jarri beharko genituzkeen 

zerrenda beltzetan, galeretan, 

hilkutxetan. Esan dezatela guztien 

aurrean. Kito. Are gehiago 

eskatuko die: botereak berak egiten 

dituen zerrenda beltzak zuritu 

ditzatela. Gaizkileak benetan 

gaizkile direla ozen eta denen aurrean 

esan dezatela. Idazlea borrero 

bilakatuta. Hortik aurrera 

berdin zaie idazleak idazten segitu 

nahi duen edo oporrak Saloun 

pasa nahi baditu. Poetak esan 

zuen bezala, «Intxaurrondoko kalabozoetan 

nork ezagutzen du 

Hermann Broch?». 

Gauzak nola jarri diren ikusita, 

proposamen bat egin nahi nieke 

geure agintariei. Bilbon Arestiren 

estatua kendu zutenean geratu 

zen hutsunean jar dezatela Robert 

Brasillachen irudia, eta eska 

diezaiotela poema bat beren kamerako 

poetaren bati. Gustura 

egingo du. Biharko eskoletako 

testu liburuetan bere argazki zuri-beltzekoa 

agertuko da, ikasi beharreko 

idazle handien zerrendan. 

www.teatroarriaga.com



Literatura D 

Bertsioen garaia 

Iratxe Esnaola 

utxi izango dira Euskal 

Herrian Oscar Wilden G lana Aitor Aranak adinako 

arretaz landu dutenak. Idazle 

irlandarraren hainbat lan euskaratzeaz 

gain, 2009ko Irun Hiria saria 

eskuratu zuen Wilden biografia 

nobelatuz, Oscar eta Sebastian 

lanarekin, hain zuzen. Dorian 

Grayren Erretratua-ren bertsio libre 

batekin datorkigu orain. Betiko 

gaztetasuna lortzearen truke 

arima saltzen duen gaztearen narrazioa 

irakasgai moral moduan 

interpretatu izan da. Juzgu moraletik 

ihes egindakoek beldurrezko 

kontakizuntzat ere hartu izan 

dute. Eta, hirugarrenik, gay eleberri 

aldetik ere aztertu izan da. 

Aranaren iritzian, armairuan idatzitako 

gay eleberria da. Legazpiar 

idazleak modalitate librean 

birmoldatu du istorioa, galdera 

honi erantzunez: nolako eleberria 

idatziko zuen Wildek bere garaia 

gurearen modukoa balitz gay askapenari 

dagokionez? Bazterreko 

identitate disidenteok erreferente 

bilaketa egin izan dugu literaturan, 

kultura hegemonikotik ihes 

G Haur eta gazte literatura 

egiten zuten obren bila. Baina 

erreferente bilaketaz gain, lerro 

artean irakurtzen ikasi behar 

izan da garai bakoitzak idaztea 

debekatzen zituenak eta modu 

disimuluzkoan txertatzen zituztenak 

atzeman nahian. Ariketa 

hori bera gainditu eta osatzen 

duen jolasa da obra hau, nire iritzian. 

Estatuan argitaratutako 

Las razones de Jo eleberria gogorarazi 

dit, Louisa May Alcott 

idazlearen Litlle Women eleberri 

ezagunarekin Isabel Franc idazle 

kataluniarrak egin zuen esperimentua. 

Liburuko lau alabetatik 

Josephine hautatu eta haren bertsioa 

egiten du, gizonekiko autonomo 

eta lesbiana bihurtuz. 

20 kapitulu dituen bertsioaren 

egiturari eutsi dio Aranak, eta, 

ahal zuen neurrian, kapitulu bakoitzaren 

hasiera eta amaiera ere 

bai, esaldiak bere horretan utziz. 

Wilden lana berrirakurri ondoren 

ekin diot bertsioari, eta uste 

dut asko laguntzen diola haren 

egiturari eutsi izanak, agertokiak 

eta zenbait elkarrizketa 

emanak baitaude, baita elkarrizketa 

gaiak ere. Izatez, hitzez hitz 

kopiatutako pasarteak badira 

(epigrama ezagunak, tartean). 

Trama talentuz eta graziaz eraldatu 

du, alabaina, eta eleberri entretenigarria 

osatu. Dorianen inguruko 

bi protagonista nagusiekin 

sexualitatearen gaineko bi 

ikuspuntu azaleratu ditu. Lord 

Henry Wotton gay ezkondu 

bihurtu du, eta Basil Hallward 

artista armairuan gorde. Biak 

maritxu, aurrenekoa ondo pasatzea 

beste erantzukizunik ez 

duen sexuketa askearen alde badago, 

bigarrena maitasun erromantikoaren 

harian korapilatzen 

du. Esan gabe doa Dorian 

gazteak eta eleberriak ze norabi- 

‘DORIAN GRAYREN 

EGIAZKO ERRETRATUA’ 

pEgilea: Aitor Arana. 

pArgitaletxea: Txalaparta. 

Poeta? Kantaria? Bertsolaria? 

Imanol Mercero 

U 

rretxindorra tapa gogorrekin 

eta luxuzko edizioan 

kaleratu den 40 

orrialdeko album ilustratu bat 

da. XX. mendeko Frantzian kokatua 

dagoena eta, nahitaez, Jaques 

Tatiren Hulot jaunaren oporraldiak 

(Les vacances de monsieur 

Hulot, 1953) gogora 

ekartzen duena. Esan behar da 

edizioaren itxura retroak asko laguntzen 

duela horretan, bai eta 

kontakizuneko pertsonaia heldu 

bakarrak, kapela, traje eta pipadun 

gizaseme guztiz tatiar horrek. 

Istorioa udako haur barnetegi 

batean gertatzen da. Kontakizun 

xumea da, eta tentsioa zein korapiloa 

mezu anonimo batzuek eta 

euren idazleak sortzen dute. Hitz 

neurtuan idatzitako anonimo horiek, 

banan-banan, haur bakoitzarengana 

iritsiko dira, barnetegiko 

giro erlaxatua guztiz aztoratzea 

lortu arte. Bakoitzaren 

ezaugarriak azpimarratzen dituztelarik 

idatzita daudenez, 

neurriaren zein errimaren zan- 

tzuei erreparatuta, poesiarako 

zaletasuna duen norbait izan behar 

duela baino ez dakite. Irakasleak 

ere —pipa, kapela eta trajea 

dituen gizon tatiarra— bere mezua 

jasoko du («Jatorra da eta 

maleziarik gabea, / baina zaldi 

gainean ez hain trebea. / Beti 

umore onean, ez da haserretzen, / 

nahiz umeak ez diren hain txintxo 

portatzen. / Zuhurra eta apala, 

ez zurruna / hori da Jakob jauna, 

gure arduraduna.»). Mezuek 

ez dute inor iraintzen, baina, bistan 

da, jakin-mina izugarria da. 

Hala, pertsonaia ezkutua agertzean 

burutzen da istorioa, lotsatia 

bezain kantari ona den mutikoa, 

Urretxindorra ezizenez ezagutzen 

dutena, ezagutzen 

dutenek. Eta «ezagutzen dutenek» 

diot ezen, antza denez, barnetegiko 

haren kideetako inork 

ez baitzuen harengan erreparatu 

ordura arte. 

Beraz, Urretxindorra-k bere 

burua kanta bidez aurkezten die, 

eta hala amaitzen da istorioa. 

Liburua iradokitzailea gertatzen 

da, iragana berrasmatuaz 

sortutako unibertso paralelo ba- 

tean kokatzen gaituena eta irudimena 

haizatzeko parada ezin hobea 

eskaintzen diguna. Ilustrazioa 

ederra da, hitzaren esanahi 

artistikoan, horiaren, gorriaren 

eta berdearen konbinazio oso natural 

eta iradokitzaileetan sortutako 

figura goxoekin, narrazioarekin 

guztiz bat egiten duena eta 

kontakizunaren pisua hartzen 

duena. Perspektiba aldaketa 

‘URRETXINDORRA’ 

pEgilea: Sebastien Perez 

pItzultzailea: Jose Antonio Sarasola. 

pIlustratzailea: Benjamin Lacombe. 

pArgitaletxea: Ibaizabal. 

de hartzen duten. Nobela pornografiko 

bihurtuan originaleko 

pasarte tragikoak kendu eta Sadeko 

Markesaren kontakizuna 

balitz bezala, eszenan sartzen 

den pertsonaia orok (emakumeak 

ez badira) sexuketan amaitzen 

du. Familiako kideen arteko harremanak 

normal gertatzen dira 

eta, sexu molde ugariren artean, 

fistingak eta prostata bidezko orgasmoak 

ez dira falta. 

Umorearen atzetik jardun da 

egilea, eta amaiera arte hari eutsi. 

Erretratua, Wilden lan originalean 

gertatu bezala, eraldatu 

egiten da, eta Dorianek gazte 

iraun nahi duela erreklamatuko 

du, baina zera pikanteago bat 

gehituz, horretarako arima saltzeko 

prest. Erretratuaren aldaketak, 

gainera, perturbazioa eta 

isolamendua ekarri beharrean 

distrakzioa eta poza dakarzkio. 

Auto adorazioaren eta narzisismoaren 

joera hartzen du tarteka, 

gaztetasuna eta edertasuna laudorioz 

betez. Egungo jendartearen 

ispilu izan nahi? Lord Henry 

Wottonen presentzia originalean 

baino urriagoa da, protagonismoa 

galtzen du, beraz, baina 

esan bezala, haren epigramek liburua 

zipriztintzen dute eta umorezko 

tonu orokorrari eta irakurketa 

atseginari lagun egiten. 

asko egiten dira, azken urteotan 

ilustratzaileen artean nagusitzen 

ari den begirada motarekin bat 

eginez. 

Kontakizunaren haria ulertzeko 

frantsesez idatzi dela kontuan 

hartu behar dugu. Hizkuntza 

hartan urretxindorra hitza kantari 

zein poeta ona den pertsona 

izendatzeko erabiltzen baita, istorio 

honetako protagonistaren antzera. 

Euskararako itzulpenean 

poesia gehiena gaztelaniazko pareadoen 

antzera eman zaigu, salbu 

azken bertsoa, zortziko handian 

dagoena. 

Gidoia ez zait oso sinesgarria 

iruditu, baina, tira, ume lotsati 

batek bere burua aurkezteko barnetegi-kideak 

antzoki batean bildu 

eta oholtzara kantatzera igoko 

dela sinisteko gai bazara, ba, ez 

dugu berdin pentsatuko. Dena 

den, onena amaieran ez baizik bidean 

dagoela dioen ideiarekin bat 

egiten du liburu honek, zeren liburu 

honekin korapiloa askatu 

aurreko guztian gozatzen delako. 

Zortzi bat urtetik aurrerako 

irakurleontzat gomendatua dator. 

‘SAGUAK ETA GIZONAK’ 

pEgilea: John Steinbeck. 

pItzultzailea: Iñigo Errasti. 

pArgitaletxea: Alberdania. 

Geoge Milton eta Lennie Small 

arrantxo bateko langile alderraien 

istorioa kontatzen du. Beheraldi 

Handiaren garaian girotutakoa, 

bi pertsonaiek Kaliforniako 

lurrak zeharkatuko dituzte 

lan bila, eta inguruan miseria 

baino ez dute aurkituko. Elkarrizketa 

azkar eta ugarirekin 

osatutako klasiko bat da. 

‘MARTA ISPILUAREN 

AURREAN’ 

pEgilea: Teresa Calo. 

pArgitaletxea: Elkar. 

pItzultzailea: Mitxel Murua. 

Anorexiaren gaia umorez landu 

duen antzezlana da. Marta 17 

urteko nerabe anorexiadun bat 

da. Hilda dagoena. Bakarrizketa 

batean, baina, bere bizitzaren 

azkeneko hilabeteen berri 

emango du. «Mundu horretan» 

sartzeko ideia kendu nahi die 

obraren egileak nerabeei. 

‘ELURRA GALTZA 

MOTZETAN’ 

pEgilea: Gabriel Korta 

pArgitaletxea: Autoedizioa. 

Batez ere, bakardadeari buruz 

hausnartu nahi izan du Kortak 

poema liburu honetan. «Askatasunaren 

prezioa» bakardadea 

dela esaten du. Guztira, 100 

bat poesia bildu ditu, eta horietako 

batzuei, gainera, berak 

egindako irudiak gehitu dizkie. 

Bere ibilbideko bosgarren liburua 

du.

Jean Clottes q 

Historiaurrean aditua 

Paleolitoko gizakia ulertzeko, Jean Clottesen 

ustez, tradizioak gaurdaino gorde dituzten 

herrien ikuspegira gerturatu behar da. 

«Haitzuloetako 

margolanek 

naturaz gaineko 

botereak zituzten» 

Adrian Garcia Irun 

Historiaurrea da Jean Clottesen 

(Esperaza, Frantzia, 1933) bizitzako 

zaletasuna. Paleolitoko Homo 

sapiens gizakiak haitzuloetan 

eginiko margolanak ikertu ditu 

urte luzez, eta gai horretan aditua 

da. Frantziako Kultura ministerioarentzat 

aholkulari lanak egin 

ditu, baita Eusko Jaurlaritzarentzat 

ere. Ekain, Altxerri eta Santimamiñeko 

haitzuloak Unescoren 

Gizateriaren Ondare gisa sailkatzeko 

berebiziko garrantzia izan 

zuten haren txostenek. Egunotan 

Euskal Herrian ibili da, Biltzar 

Atlantiarraren harira. Txamanismoa 

Paleolitoko haitzuloetan 

hitzaldia eman du Irungo Ficoba 

erakustazokan. 

Zergatik margotzen zuten Paleolitooko 

gizakiek haitzuloetan? 

Ezinezkoa da ziur-ziur jakitea. 

Nire hipotesia honako hau da: 

haitzuloetako margolanak naturaz 

gaineko boterez gainezka zeuden. 

Botere hori taldearen eguneroko 

arazoak konpontzeko erabiltzen 

zuten: gaixotasunak 

artatzeko zeremoniak egiteko, 

mito eta historia sakratuak ondorengoei 

transmititzeko, ehiza ona 

magiaren bidez opatzeko, abiatze 

zeremoniak egiteko... Txamanismoa 

normalean herri ehiztariei 

loturiko erlijioa da. Tradizioak 

egundaino gorde dituzten herri 

ehiztari askok ere txamanismoa 

praktikatzen dute. 

Kobazuloak, beraz, erriturako tenpluak 

ziren? 

Lur azpiko munduari, esaterako, 

beste mundua edo izpirituen 

mundua deitu izan diote. Bi jarrera 

har daitezke horren inguruan: 

barrura sartu, ala ez sartu. Xede 

praktiko batekin sartzen zen barrura 

Paleolitoko gizakia; botere 

hori era praktikoan erabiltzeko. 

Zeremoniak haitzulo barruan 

egiten zituzten. Animalia itxurako 

harkaitzetan margotzen zuten, 

eta, boterea zuelakoan, arroka 

ukitzen zuten, izpirituekin harremanetan 

jartzeko. Normalean 

kanpoaldean edo haitzuloen sarreretan 

bizi ziren, baina inoiz ez 

barrualdean. 

Zertan oinarritzen duzu hipotesi 

hori? 

Historiaurreko margolanak mendebaldeko 

XXI. mendeko ikuspuntutik 

aztertzen baditugu, historiaurreko 

gizakiak pentsatzen 

zuenetik oso urruti egongo gara. 

Inoiz ez dugu haien pentsatzeko 

era ezagutuko, baina, ahalik eta 

gehien ulertzearren, orain oso gutxi 

arte ehiztariak izan diren eta 

euren tradizioak orain arte gorde 

dituzten herrietara hurbildu behar 

dugu. Afrikan, Australian, 

Ameriketan eta Asian badaude 

horrelako herriak. Herri tradizional 

horiek mundua nola ikusten 

duten ulertu behar dugu, haitzuloetako 

gizakiak nola pentsatzen 

zuen jakiteko. 

Margolanak egiteaz arduratzen zen 

pertsona bat al zegoen? 

Nire ustez, margolanak egiten 

zituen pertsona espezializatu bat 

zegoen. Ekain haitzuloan, esaterako, 

ezin hobeki marrazturik eta 

margoturik dauden zaldiak 

daude. Europa osoko haitzulo 

guztietan aurki daitezke kalitate 

handiko margolanak. Horrelako 

margolan bikainak egiteak trebetasun 

handia eskatzen du. Mar- 

golanak egiteko aukeratzen 

zuten jendea oso trebea zen, eta 

pentsatzen dut teknika baten 

ikasketa zegoela aurretik. 

Horrela azal daiteke toki askotan 

kalitate handiko margolanak 

egotea. 

Zer material eta teknikak erabiltzen 

zituzten? 

Horretaz ziur hitz egin dezakegu, 

laborategietako frogak baitaude. 

Gorriz marrazteko hematite izeneko 

burdin oxidoa erabiltzen 

zuten. Beltzarentzat, berriz, ikatza 

edo manganeso oxidoa 

erabiltzen zuten. Kolore zuriarentzat, 

grabatze teknika. Beste 

harri bat arrokan igurtziz gero, 

marka zuria uzten du. Oso ohikoak 

ez baziren ere, eskulturak ere 

egiten zituzten. Artista hutsak 

ziren. 

Praileaitzeko haitzuloari buruzko 

txostena egiteko eskatu zizuten. Ze 

egoeratan dago kobazuloa? 


Bizia ‹ Plaza 


Orain urte batzuk nire iritzia 

emateko eskatu zidaten. Haitzuloa 

ikusi nuen, eta, aditu gisa, 

nire iritzia eman nuen. Haitzuloa 

garrantzi handikoa da, nahiz eta 

margolanak txikiak izan. Inguruko 

harrobitik babestu beharra zegoela 

azaldu nuen nire txostenean. 

Haitzuloak ez daude inoiz bakarturik, 

multzo baten parte 

dira, eta, horregatik, ingurua ere 

babestu beharra dago. 

Euskal Herriko haitzuloek ba al dute 

Europako beste haitzuloekiko desberdintasunik? 

Ez, kultur testuinguru berean 

aurkitzen dira. Ez da edonolako 

gauza haitzulo baten barreneraino 

sartzea ilunpetan margolan 

batzuk egitera. Garai hartan, bai 

Altxerrin, bai Nerjan (Andaluzia, 

Espainia), eta bai Errumanian 

ere egiten ziren halako margolanak. 

Sinesmen mota berdina zen, 

erlijio mota berdina.


Plaza › Bizia 

Ezarian DEuskal Herriko animalia arrazak 

Pottokaren eta zaldi handiagoen arteko nahasketa bat da Euskal Herriko mendiko zaldia. Haren egoera leheneratzen eta kontrolatzen ari da pixkanaka. BIZKAIKO FORU ALDUNDIA 

Euskal Herriko mendiko zaldia suspertzeko bidean dagoen arraza bat da. 1999an arraza gisa onartu zutenetik, 

asko hobetu da haren egoera. Hainbat erakunde eta elkarte ari dira animalia horren alde borrokan. 

Zaldia, mendia berriz hartzen 

Lander Muñagorri Garmendia 

Bere garaian lanean hasi 

izan ez bagina, agian 

gaur egun Euskal 

Herriko mendiko zaldia 

desagertuta egongo litzateke», 

azaldu du Iñaki Uriartek, Bizel 

Bizkaiko zaldien elkarteko presidenteak. 

Egoskorkeriaz hasi 

ziren Uriarte eta beste hainbat 

bazkide Euskal Herriko zaldiaren 

ustiapena kontrolatu eta sustatu 

nahian. Egun, hazteko bidean 

dagoen zaldi arraza hori 

bultzatzen ari dira. «Gure mendietako 

bioaniztasuna hobetzen 

laguntzen du zaldi arraza hori 

sustatzeak eta kontrolatzeak; ez 

dago inongo zalantzarik». 

Gaur egun, bere onera etortzen 

ari da mendietako zaldia, eta Bizkaiko 

mendietan kontrol zehatzak 

egiten dizkiete. 2009an, Biz- 

kaiko mendietan, 274 abelburu 

zeuden. Egun, berriz, 480 zaldi 

daude. «Ez dago desagertzeko 

arriskuan; garbi dago hobetzeko 

bidean dagoela», Ikerne Zuluaga 

Bizkaiko Foru Aldundiko Nekazaritza 

saileko zuzendariaren 

hitzetan. Aldundia Bizelekin 

batera ari da lanean, bertako 

zaldi arrazaren aldeko borrokan. 

Euskal Herrian bertako lau 

zaldi arraza daude: pottoka, Nafarroako 

zaldikoa, Aurizko zaldia 

eta Euskal Herriko mendiko zaldia. 

Mendiko zaldia, ordea, nola 

bereizten da gainerakoengandik? 

Pottoketatik eratorritako arraza 

bat da. Pottokak edo euskal 

poniak handitu eta gorpuzkeraz 

sendotzeko erabilitako kanpoko 

zaldi arraza handi batekin nahastu 

zituzten. Beraz, bien arteko 

nahasketa bat da: «Arraza hobetzeko 

eta sendotzeko elkartu 

ziren bi zaldi mota horiek bere 

garaian», Uriartek azaldu duenez. 

Mendian topa daiteke zaldi 

mota hori, eta haragitarako erabiltzen 

da, batez ere. Gaur egun, 

Arabako mendietan dago hedatuena 

zaldi arraza hori, «han 

lehenago hasi baitziren zaldia 

babesteko lanetan», azaldu du 

Uriartek. 

Zehazki, 1999an lortu zuten 

Arabako abeltzainek Euskal 

Herriko mendiko zaldia arraza 

gisa onartzea. «Ordura arte, mendian 

zegoen beste zaldi bat gehiago 

zen». Euskal Herrian, ustiatzeko 

eta lanerako erabiltzen ziren, 

baina ez zegoen arraza gisa onartuta. 

«Hainbat ikerketa egin 

behar izan ziren, eta, azkenerako, 

onartu egin zuten», Zuluagaren 

arabera. Arabako ganaduzaleak 

hasi ziren zaldiaren alde lan egiten, 

eta, hori dela eta, hasiera 

batean Arabako mendiko zaldia 

izena izan zuen arrazak. Gaur 

egun, ordea, Bizkai eta Gipuzkoan 

ere ari dira arraza leheneratzeko 

eta kontrolatzeko lanetan, 

beraz, «izena orokortu egin 

zitzaion», azaldu du Uriartek. 

Arraza gisa onartu zen urtean, 

Europatik diru laguntzak jasotzen 

hasi ziren arabarrak. Horregatik 

hasi zen han zaldiaren leheneratzea 

beste tokietan baino 

lehenago. Gipuzkoan, 2008an 

hasi ziren arraza babesteko egitasmoetan, 

eta Bizkaian, urtebete 

geroago. «Denbora tarte horretan, 

egoera asko hobetu da». 

Elkarkidetza aldundiarekin 

Badira lau urte Euskal Herriko 

mendiko zaldien arraza leheneratzeko 

elkartea sortu zela Bizkaian. 

Ugartek hala azaldu du: 

«Behin eta berriro eskatzen 

genion aldundiari lan horretan 

laguntzeko, baina ez ziguten 

aukerarik ematen, baldin eta ez 

bagenuen elkarte bat sortzen». 

Horrela sortu zuten Bizel elkartea. 

Orduz geroztik, bien arteko 

harremana ona izan da, eta, hiru 

urtean, elkarkidetza ona izan 

dute. 

Gaur egun Gorbeia inguruan, 

Urkiolan, Oizen eta beste hainbat 

mendi ingurutan jaiotzen diren 

zaldien zerrenda zehatza daukate. 

«Ezinbestekoa izan da hori 

Bizkaiko zaldiaren ekoizpena 

orekatzeko», Zuluagak adierazi 

duenez. «Elkartea sortu aurreko 

urteetan, sektorea desorekatuta 

zegoen, erabat». Abelburu bakoitzaren 

truke ordaintzen den prezioan 

sumatu dute hobekuntza 

ekoizleek: «Azken urteetan igo 

egin da; positiboki sumatu dugula 

esan daiteke».

Ezarian DEuskal Herriko animalia arrazak 

Aurrerantzean, gainera, lanean 

jarraituko dute bi erakundeek. 

«Aurten, aldundia bereziki 

saiatu da arrazaren alde», Zuluagaren 

esanetan. Izan ere, Nekazaritza 

sailak aurten jarri du estreinakoz 

tokiko animalien laguntza 

lerroan Euskal Herriko mendiko 

zaldien arraza hori. Denetara, 

1.660.000 euro jarriko ditu nekazaritza 

eta ingurumeneko laguntzetan. 

Hortik zerbait lortu ahal 

izango du, beraz. 

Horrez gain, Ferrari dekretuaren 

barruan onuradun gisa ere 

badago; hau da, tokiko animalien 

lanketa estentsiboarentzat erabilitako 

diru laguntzaren barruan 

‘‘ 

Gure mendietako 

bioaniztasuna 

hobetzen laguntzen du 

zaldi hori sustatzeak» 

IÑAKI URIARTE 

Bizel elkarteko presidentea 

«Bizkaiko zaldiaren 

ekoizpena orekatzeko, 

ezinbestekoa izan da 

mendiko arraza hori» 

IKERNE ZULUAGA 

Bizkaiko Aldundiko Nekazaritza saileko burua 

dago zaldi arraza hori Bizkaian. 

«Etengabe handituz doa modu 

estentsiboan eta ingurumena 

errespetatzen duten ekoizpen 

modu iraunkorren bidez kudeatzen 

diren abelburu zein hektarea 

kopurua», Zuluagaren esanetan. 

Bi elkarteen arteko elkarkidetzari 

esker, Euskal Herriko mendiko 

zaldiaren egoera hobetzen 

ari da Bizkaian. Uriartek zehaztu 

duenez, «garrantzitsua da bertako 

animalia arraza sustatzea, 

aberasgarria izan baitaiteke». 

Hiru urteren ostean, ia bi aldiz 

handiagoa da abelburu kopurua, 

eta espero dute bide horretan 

jarraitzea. 

L. Muñagorri Garmendia 

Bost urteko lanaren 

ondoren, Laudioko 

oiloa leheneratzeko prozesuan 

dagoela uste du 

Miguel Angel Garcia-Diego Eoalak 

euskal oilo eta antzarren hezitzaileen 

elkarteko presidenteak. 

«Euskal oiloa arrazaren barruan 

dagoen oilo mota bat da, arraza 

bat bainoago», dio. Sodupen 

(Gueñes, Bizkaia) du baserria 

Garcia-Diegok, eta urte luzez 

aritu da euskal oiloaren inguruan 

lanean. Besteak beste, euskal 

oiloaren barruan dauden 

hainbat mota hezten ditu, desagertzeko 

arriskuan daudenak: 

oilo gorria, beltza, leposoila, eta 

euskal antzara. Urteetan aritu da 

oilo horiek hezten. «Esperientziari 

esker, ohartu nintzen lantzean 

behin lumadi horail iluneko txitak 

jaiotzen zirela arraza horietatik». 

2007an, txita horiek gainontzekoengandik 

bereizten hasi 

zen. Horrela hasi zen Laudioko 

oiloa indarberritzen. 

Hegazti mota horren izenak berak 

argi uzten duen bezala, Laudioko 

oiloak Araban du jatorria. 

«Euskal oiloen artean dokumentatu 

zen lehenengoa da», azaldu 

du Garcia-Diegok. Juan Manuel 

Urkixo Loriana eta Urkixoko 

markesari esker da hori. XX. 

mendean, hegaztizaintzak indar 

handia zuen, eta Urkixo markesak 

arlo horretan sekulako interesa 

zuen. Haren familiak Laudion 

zuen jauregi batean, hegaztientzako 

instalazioak jarri 

zituen, eta inguruko baserrietatik 

ibili zen, oilo ugaltzaile one- 

nen bila. Denbora luzez bilketa lanean 

aritu ondoren, Laudioko oiloa 

lortu zuen azkenean. «Bereizgarrien 

artean, oiloaren lumadiaren 

kolorea azpimarratu beharko 

litzateke», adierazi du Garcia-Diegok. 

Oiloa, erakusgai 

Hautaketa prozesu horren ondoren, 

Laudio inguruko hainbat 

baserritarren artean banatu 

zuen oilo mota hori, eta 1925ean 

amaitu zuen betebeharra. Urte 

hori baino lehen, ordea, 1923an, 

lehen aldiz erakutsi zuten Laudioko 

oiloa hegazti erakusketa 

batean, Madrilen. Nazioarteko 

beste hainbat erakusketatara ere 

eraman zuen Urkixoko markesak 

oilo mota hori. Horien artean, 

1933an Erroman egin zen nazio- 

arteko erakusketara. «Onarpen 

handia jaso zuen, gainera». 

Laudio inguruan, hedatuta 

egon zen oiloa, baina 1940ko 

hamarkadan beheraldi bat izan 

zuen. «Baserritarrak industriara 

joaten hasi zirenean, arraza 

industrialagoak ekarri zituzten, 

eta ia desagertzera iritsi zen», 

azaldu du Garcia-Diegok. 

Orain, Laudioko oiloa hedatze 

prozesuan da. Oilo mota horretako 

hainbat ale bildu zituen, eta 

inguruko beste hainbat pertsona- 


Bizia ‹ Plaza 

Miguel Angel Garcia-Diegok Laudioko oiloa berreskuratu du, eta inguruko baserritarren artean 

zabaltzen ari da. Orain dela gutxi ia desagertuta zegoen arren, ia bost urtean egoera bideratu dute. 

Euskal oilotik, Laudiokora 

Laudioko oiloaren bereizgarrietako bat lumadiaren kolorea da: horail iluna du. EOALAK 

ri eman zizkien, haiek ere hez 

zitzaten. «2010ean, zenbait sorta 

banatu nituen Eolak elkarteko 

kideen artean. Horrela, leheneratze 

prozesua bermatu egiten 

da». 

XX. mendean, Laudion hainbat 

erakusketa eta lehiaketa 

antolatu ziren oilo mota hori sustatzeko. 

2011. urteaz geroztik, 

berriz hasi dira antolatzen Laudioko 

eta euskal oiloen erakusketak. 

«Leheneratzea apurkakoa 

baina segurua ari da izaten».

Zakilixut 

Antropologian eta etnologian aditua da Jose Dueso; asko ikertu du sorginen eta 

mitologiaren inguruan, eta horren adibide dira idatzi dituen dozenaka liburuak. 

Jose Dueso 

«Izan nahiko genukeena 

eta ezin garena izan 

irudikatzen dute sorginek» 

Beñat Egues 

Euskal kulturarekiko zaletasuna txikitatik 

datorkio Jose Duesori (Granada, 

1956). Lagunekin mendira joaten 

zenean, tontorrera igo ordez, bidean 

geratzen zen, baserritarrekin Euskal 

Herriko sinesmenez hitz egiteko; eta 

hala hasi zen «debekatua» zegoena aztertzen. 

Zer aurkitu zenuen? 

Eskoletan irakasten ez zuten mundu 

ikaragarria! Herria ez zen esaten ziguten 

bezalakoa. Erdi galduta zeuden 

gauza asko zeuden, eta tartean mitologia, 

sorginak... Niri folkloreak eta inguru 

horrek txoratu izan nau beti. 

Handia al da guk hemen daukagun altxor 

historiko eta mitologikoa? 

Oso handia. Sorginak, izaki mitologikoak, 

kondairak... Gauza asko daude 

eta historiari buruzko informazio han- 

dia dago. Kontua da jendeak nahastu 

egiten dituela datuak, mendeak... Ezjakintasun 

handia dago. 

Sorginen gaia ondo menderatzen duzu 

zuk. Azaldu pixka bat, nondik datoz sorginak, 

zer dira? 

Fantasia asko dago horren inguruan, 

egia esan. Uste baino sinpleagoak dira 

gauzak, baina bere testuinguruan 

ulertu behar dira. Sorginak Elizak asmatu 

zituen, interes politiko eta erlijioso 

handiak zituelako eta emakumea 

arrisku modura ikusten zuelako. Kontua 

da emakumea zela Erdi Aroko andre 

eta jabe, garai hartako gizartea 

emakumeak kontrolatzen baitzuen: 

umeak izaten zituen, sendatu egiten 

zuen, natura ezagutzen zuen... 

Zergatik beldur hori? 

Elizak bere mendekoak kontrolatu 

nahi izan zituen eta, bai, emakumea 

etsai modura ikusten zuen. Orduan, 

emakumea sorginarekin lotu eta izaki 

beldurgarria zela zabaldu zuten. Izan 

ere, sorginek ikara ematen zuten, ustez 

naturaz gaineko gauzak egiten zituztelako, 

nahiz eta berez jende arrunta 

izan. Badakizu, gizartea nahi bezala 

mantentzeko etsaiak asmatu behar 

dira. Gaur egun ere gauza bera gertatzen 

da, krisia da gaurko sorgina. 

Testuinguru hartan kokatu behar da, beraz, 

inkisizioa? 

Tira, hor ere uste okerrak zabaldu dira. 

Sorginen heriotzen %99 botere zibilak 

bultzatu zituen. Inkisizioak sorginak 

hil zituen, bai, baina oso gutxi proportzioan. 

Inkisizioak berak, gainera, sorginen 

gaia alde batera uzteko esan zion 

Elizari, luzera erakundearen izen ona 

zikintzeko arriskua baitzegoen. Azken 

batean, jende askok zuen naturarekin 

harremana, eta asko har zitezkeen sorgintzat, 

baina ezin ziren ia herritar 

SINADURA 

Igandea 

2012ko maiatzaren 20a 

D 

guztiak hil edo epaitu. Hemen ez ezik, 

ondorio hori beste leku batzuetan ere 

atera zuten. 

Beste leku batzuetan? Askok uste dute 

sorginen kontua batez ere Euskal Herrikoa 

zela... 

Ez, ez! Askotan, Euskal Herria irla kulturaltzat 

hartzen da, baina hori ez da 

egia. Ustez gure-gureak ditugun kondairak 

Europa osoan agertzen dira, eta 

sorginekin, berdin. Begira, adibide modura 

esango dut XV. mendean bi domingotarrek 

idatzitako Malleus Malefic 

Arum eskuliburua Europako inkisidore 

gehienek hartu zutela oinarritzat, 

eta, beraz, istorio guztiak errepikatu 

egiten dira: sorginak katu beltz bihurtzen 

zirela, pixa egin eta lainoak sortzen 

zituztela... Deituretan zegoen aldaketa 

bakarra: hemen sorgina Etxeberria 

zen, eta Alemanian, Schrader. 

Orduan gezurra da euskal kultura bakartua 

egon dela... 

Erabatekoa. Esaterako, hain euskalduna 

den trikitia italiarrek ekarri zuten 

trenbidea eraikitakoan. Baina antzina 

ere komunikazioa bazegoen he- 

«Mitologia hilda dagoen 

erlijio bat da, eta gaurko 

erlijioak biharko 

mitologiak izango dira» 

rrien artean. Lauburuak edo ekiloreak 

Europa osoan aurki ditzakegu... Begira, 

hori hain da horrela, ezen batzuek 

dioten Greziako Polifemo jainkoa euskal 

Tartaloren kopia dela... Ez dago 

garbi, baina anekdota hor dago, nork 

daki! 

Elkarri kopiatzen diogu? 

Zalantzarik gabe. Erlijio berriak ondokoaren 

edo aurrekoaren ezaugarriak 

hartzen ditu bere barruan. Kontuan 

izan behar da mitologia hilda dagoen 

erlijio bat dela eta, hala, gaurko erlijioak 

biharko mitologiak izango direla. 

Hemen sanjoanak ospatzen ditugunean, 

berez solstizioa ospatzen ari gara. 

Tira, sorginen gaira itzuliz... Zergatik iruditzen 

zaizkigu sorginak hain erakargarriak? 

Izan nahiko genukeena eta ezin garena 

izan irudikatzen dutelako. Amets bat 

bezalakoa da. Ez da hegan egitea bakarrik, 

dena egin dezake sorgin batek: 

eguraldia aldatu, urrutitik hil... Baina 

hori dena teorikoki, noski. Badakigu 

hori ez dela egia. 

Eta, zure ustez, ba al dago oraindik honetan 

guztian sinesten duen norbait? 

Bai, neurri batean. Nafarroan eta... 

Oraindik ukenduak, konjuruak, kutunak 

eta horrelako gauzak egiten dituen 

jendea badago. Bai, bai...

Igandea 

berria 

2012ko maiatzaren 20a 

Euskal Herriko hiriak 

Herritarren zerbitzura? 

Euskal Hiria egitasmoaren etorkizuna zalantzan jarri dute hainbat ikerlarik. Argazkian, Bilboko Iberdrola dorrea. ANDEKA LARREA 

08 Nafarroako konkista Garai hartako gizartea 

10 Elkarrizketa Julio Anguita 

21 Langabezia Aspalditik lanik gabe daudenak

02 Hirigintza 

Hiriburuetan egindako kultur azpiegitura erraldoiek kontraste handiak sortu dituzte hiri paisaian. Irudian, Guggenheim museoa. ANDEKA LARREA 

Euskal Hirian 

galduta 

Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko instituzioek urteak daramatzate hiru 

hiriburuen artean Euskal Hiria deitu duten hirigunea sustatzeko 

eginahaletan; egitasmoa aztertu duten ikerlarien aburuz, proiektuak 

baditu zenbait ahulgune, eta horren etorkizuna ez da batere ziurra. 

Gotzon Hermosilla 

Bernardo Atxaga idazleak 

plazaratu zuen 

Euskal Hiria kontzeptua, 

euskal nazio 

modernoaren metafora 

gisa: «Nire ustez, nahitaezkoa 

zaigu eredu erromantikoari 

uko egitea anakronismoan edo 

bazterketan ez erortzearren, hots 

lehen mailako balio kulturalak 

gureganatzeko, eta helburu horrek, 

praktikan (...) leku berri bat 

eskatzen du. Leku berri horri nik 

Euskal Hiria deitzen diot», idatzi 

zuen Atxagak Lekuak izeneko liburuan 

(Pamiela, 2005). 

Euskal Hiria gogoeta, alegoria, 

utopia gisa proposatu zuen Atxagak. 

Hiriaz berba egiten bazuen 

ere, ez zen hirigintzarako proposamena. 

Hala ere, 90eko hamarkadaren 

amaieratik, lehenengo 

aldiz aipatu zuenetik, kontzeptuak 

arrakasta izan zuen hirigintza 

arloan ere, eta hitzetik hortze- 

ra erabili dute EAE Euskal Autonomia 

Erkidegoko hiri planifikazioaren 

ardura izan dutenek. Horren 

ifrentzuan, Euskal Hiria borrokatu 

beharreko kontzeptu bat 

da hirigintza eta lurraldearen antolamenduaren 

eredu horrekin 

bat ez datozen sektoreentzat. 

Duela gutxi, Euskal Hiria ize- 

Igandea •2012ko maiatzaren 20a 

neko liburua plazaratu du Ex argitaletxeak. 

Andeka Larrea filosofia 

irakasleak koordinatuta, 

Garikoitz Gamarra, Diego Diaz, 

Igor Ahedo, Nekane Jurado, Zuriñe 

Sainz, Nerea Perez eta Larrearen 

artikuluak biltzen dira gai horren 

inguruan, Jose Maria Ripaldaren 

hitzaurre batekin. Liburua

2012ko maiatzaren 20a • Igandea 

Euskal Herriko hiriburuek azken 

hamarkadetan izan duten eraldatze 

prozesuaren eta Euskal Hiria 

proiektuaren inguruko gogoeta 

multzo bat da. 

Euskal Hirirantz 

Larrearen hitzetan, 1997tik aurrera 

diseinatutako Hirigintza 

Garapeneko Egitasmoetan agertzen 

da Euskal Hiriaren ideia: 

«Asmoa da ahalegin bat egitea 

EAEko hirien arteko sare bat osatzeko, 

hiru hiriburuek duten pisutik 

abiatuta, eta hiru milioi biztanle 

inguruko nodo bat egitea, 

osagaien arteko lotura askorekin, 

lehiakortasuna handitu, garapen 

ekonomikoa sustatu eta inbertsioak 

erakartzeko asmoz» . 

Proposamen honen egileek badakite 

inbertitzaileek metropoli 

handiak hautatu ohi dituztela 

edo, horrelakorik ezean, neurri 

ertaineko gune urbanoak, hiru 

milioi biztanle ingurukoak, beharrezkoak 

diren azpiegiturak dituztenak: 

itsasorako irteera, 

hainbat aireportu, garraiobideak 

eta, batez ere, horri guztiari «balio 

erantsia» emango dion zerbait. 

Egitasmoan, berebiziko garrantzia 

du mugikortasunak eta 

hiru hiriburuak azkar lotzeko bideak 

eraikitzeak. Horregatik, 

abiadura handiko trena guztiz estrategikoa 

litzateke; «Euskal Hi- 

Loturek eta garraiobideek berebiziko garrantzia dute Euskal Hiriaren egitasmoan. ANDEKA LARREA 

riaren hezurdura», Larrearen hitzetan. 

«Hiru hiriburuen arteko 

lotura azkarrak eginda, Euskal 

Hiriaren ereduarekin lortu nahi 

dena da, adibide bat jartzearren, 

Bilbon bizi den herritar batek 

Gasteizen lan egin dezala eta asteburuan 

Donostiara joan dadila, 

hango aisialdi eta kultur eskaintzak 

erakarrita» . 

Gabeziak eta ahuleziak 

Larreak nabarmentzen du egitasmo 

guztia «ikuspegi merkantilistatik» 

eginda dagoela: «Azken finean, 

lurraldea salgai jartzea da 

gakoa, eta txosten ofizialetan erabiltzen 

duten hizkera ere enpresa 

mundukoa da argi eta garbi». 

Alde horretatik, ereduak, Larrearen 

ustez, baditu zenbait gabezia: 

«Planaren ardatza etxe multzo 

gehiago eraikitzea, Bizkaiko 

Hego Saihesbide Metropolitarraren 

moduko errepide gehiago egitea, 

AHTa bera eta antzeko egitasmoak 

dira. Ez du kontuan hartzen, 

esaterako, energia 

baliabideen mugetara iristen ari 

garela eta etengabeko hazteko 

ereduen ordez bestelako ereduen 

alde egin beharko dugula segur 

asko» . 

Beste aldetik, Euskal Hiria luzera 

begirako apustua da, eta, Larreak 

dioen moduan, «ongi atera 

daiteke, baina gaizki ere bai». 

Eusko Jaurlaritzak berak eta 

Deustu fundazioak egindako azterketek 

nabarmentzen dute hiru 

hiriburuen arteko harreman eta 

fluxuak ez direla oso garrantzitsuak, 

eta askoz gehiago direla hiriburu 

bakoitzaren barnean eta 

hiriburuaren eta herrialdearen 

artean gauzatzen direnak. 

Alde horretatik, plangintzak 

«kutsu utopikoa» duela iruditzen 

zaio Larreari: «Egitasmoaren arabera 

badirudi herritarrok erraz 

asko hiriburu batean bizi, beste 

batean lan egin eta beste batera joango 

garela aisialdian. Eta hori 

asko esatea da, hemengo gizartearen 

ezaugarriak kontuan hartu- 

ta». Badago beste arlo bat, Larreari 

oso kezkagarria iruditzen zaiona: 

horrelako egitasmoak diseinatzen 

dituzten politikari eta teknikarien 

«harrokeria», hirigintzaren 

ildo nagusiak ez ezik, herritarren 

mugikortasuna, lana, 

aisialdia eta, azken finean, bizimodu 

osoa arautzera eramaten 

dituena. 

Edozein modutan, Larreak uste 

du Euskal Hiriaren egitasmoaren 

etorkizuna ez dela batere ziurra. 

Hasieratik zeuden zalantzei 

'Euskal Hiria' liburuaren 

aurkezpenean, zenbait pentsalari 

ezagun gaiaren inguruko iritzia 

ematera gonbidatu zituzten egileek. 

G.H. 

Gazteak dira Euskal Hiria liburuaren 

egile gehienak. Berrogei 

urte baino gutxiago dituzte 

Andeka Larreak, Garikoitz 

Gamarrak eta Igor Ahedok. 30 

urteren bueltan dabiltza Diego 

Diaz, Zuriñe Sainz eta Nerea 

Perez. Euskal Herriko hirigintzaren 

errealitatera beste begirada 

bat ekarri nahi izan dute, berritzailea, 

eztabaida abiarazteko 

gogoeta bat, errealitate horren 

ertz guztiak gogoeta horretan 

bukatzen ez direla jakitun. 

Eta, liburua plazan agerrarazteko 

ere, ez zuten ohiko aurkezpena 

egin nahi izan. Molde desberdin 

bat aukeratu zuten: Bilbora, 

mahai inguru batera, beste 

belaunaldi bateko hiru ikerlari 

ezagun gonbidatu zituzten, 

horietako bi liburua egiteko prozesuan 

inolako parte hartzerik 

izan ez zutenak, eta irakurri ostean 

liburuaz zer pentsatzen zuten 

jendaurrean zintzoki eta beldurrik 

gabe azaltzeko eskatu zieten. 

Emaitzarekin pozik dago 

Andeka Larrea liburuaren editore 

eta koordinatzailea: hirurek 

oso ekarpen interesgarriak egin 

zituztela pentsatzen du, eta egileentzat 

bereziki pozgarria izan zen 

liburua lehenagotik ezagutzen ez 

zutenek lana goraipatu izana. 

Jose Maria Ripalda filosofo eta 

irakasleak liburuaren hitzaurrea 

idatzi du, eta aurkezpenean ere hitza 

hartu zuen, ikerlari gazteek 

egindako lana goraipatzeko — 

ikerlari horietako batzuk Ripaldaren 

ikasleak izan ziren—. Herriaren 

eta hiriaren arteko ustezko 

aurkakotasuna errefusatu 

zuen, bi kontzeptuak bateragarriak 

izan daitezkeela argudiatuz, 

eta Euskal Hiriaren «ezinbesteko 

baldintzatzat» aurkezten den 

abiadura handiko trenaren kontra 

mintzatu zen: «Euskal geografia 

zatitu egiten du, eta zeharkatzen 

dituen herriak bakartu» . 

Francisco Letamendia EHUko 

irakasle eta idazleak ere oso interesgarritzat 

jo zuen Euskal Hiria 

liburuak egindako ekarpena, eta 

adierazi zuen herriaren eta hiriaren 

arteko dikotomia hori Euskal 

Herrian ez dela baliagarria: 

«Batzuk saiatzen dira Euskal 

Herria kontzeptua etnizitatearekin, 

irrazionaltasunarekin, base- 

Hirigintza 03 

egoera ekonomiko zaila gehitu 

zaie: «Gerta liteke Euskal Hiria, 

azkenean, lelo edo eslogan hutsean 

gelditzea. Abagune ekonomikoa 

ikusita, nahiko zalantzazkoa 

da egitasmoa bere horretan gauzatu 

ahal izatea». 

Maisuak eta ikasleak 

rritarkeriarekin lotzen. Hiria, 

berriz, ilustrazioaren eta arrazionaltasunaren 

esparrua izango 

litzateke. Baina horrek ez du funtzionatzen» 

. 

Haren hitzetan, azterketa 

horrek ez du kontuan hartzen 

hiria gatazkarako gunea ere 

badela, klase desberdintasunek 

zeharkatzen dutela eta askotan 

bazterketa eta pobrezia errealitateak 

ezkutatzen dituela. Euskal 

Herriaren eraikuntzan «tokian 

tokiko errealitateetatik, eskualdeetatik, 

gune aktiboetatik, lanean 

ari diren gizarte taldeetatik» 

abiatzea proposatu zuen. 

«Atxagaren Euskal Hiria esamolde 

burutsua da, ez eredu bat 

edo hirigintza teoria bat», adierazi 

zuen Ramon Zallo EHUko irakasleak. 

«Hortaz, esan daiteke 

botereak kontzeptua bere egin 

eta beste eduki bat ematen dionean 

manipulazioa gertatzen dela». 

Zalloren aburuz, «dikotomia faltsuak» 

egitea da Euskal Hiria 

kontzeptua Euskal Herriari kontrajarri 

nahi izatea, herria hiritarrez 

ordezkatzea, herri identitatea 

eta Ilustrazioaren balio 

unibertsalak elkarren arerio balira 

bezala aurkeztea edo baserri 

giroa eta hiria kontrakarrean 

ipini nahi izatea, eta «kontzeptu 

baliagarrien arteko oreka» bilatzea 

da egokiena: «Gizakiak ez 

gara herritar huts. Identitatea 

badugu, generoa ere bai, ekonomiaz 

arduratzen gara, eta abar».

04 Hirigintza 

Gotzon Hermosilla 

Carlos Askunze (Iruñea, 1968) Bilboko 

San Frantzisko, Bilbo Zahar 

eta Zabalako Elkarteen Koordinakundeko 

kidea da, eta urte 

asko daramatza auzo horiek sustatzearen 

aldeko lanean. 

G Denek nabarmentzen dute Bilbo 

asko aldatu dela azken urteotan. 

Hiriaren eraldaketak, Bilboren 

kasuan, hainbat kontu utzi ditu 

bazterrean. Besteak beste, herritarrengan 

eta horien beharretan 

oinarritutako eraldaketa izateko 

aukera. Eraldaketa hori, azken finean, 

Bartzelonak eta Europako 

beste hiri batzuek izan duten 

itxuraldaketaren kopia da. 

Eta hiri planifikazio mota hori 

ekonomian eta merkataritzan oinarritzen 

da gizartean baino 

gehiago. Estetika lehenesten du, 

etikaren kaltetan, eta edukitzaileak 

eraikitzeari ematen dio lehentasuna, 

edukiei eman beharrean. 

Guggenheim Museoa edo 

Alondegia gehiago dira edukitzaileak, 

herritarrentzat interesgarriak 

diren edukien sortzaileak 

baino. 

G Beraz, zure ustez, herritarrak ez 

dira aldaketa horien ardatz nagusia? 

Begien bistakoa da gaur egungo 

hiriak oro har ez daudela herritarrek 

eta herritarrentzat eraikiak. 

Nik uste dut bertan bizi diren herritarrak 

direla hiria, eta horiek 

izan behar dutela lehentasuna, 

ekonomia eta merkataritza irizpideen 

gainetik. 

G Eta zein ondorio dakar horrek? 

Gauzak herritarren beharrizanetan 

oinarritu beharrean goi mailako 

turismoaren beharrizanetan 

oinarrituta antolatzen diren neurrian, 

morrontzak sortzen dira, 

eta, esaterako, orain esaten dute 

beharrezkoa dela saltokiak jaiegunetan 

zabaltzea. Jakina, marka 

handietako saltokiak, ez herritar 

gehienok auzoetan erabiltzen 

ditugun dendak. Eta, era berean, 

gune publikoa arautzeko ordenantzak 

egiten dira, Bilbon berriki 

egin duten moduan, hiria bisitarien 

begietara «garbi» ager dadin, 

eta pobrezia, langabezia eta 

gizarte bazterketa, goraka datozen 

gertaerak eta gure kaleetan 

ikusi egiten direnak, estaltzen 

saiatzen dira. Erdigune arranditsu 

eta ikusgarria egin nahi dute, 

azpiegitura bikain horiekin guztiekin, 

baina hiriaren benetako 

errealitatetik alboratuta gelditzen 

dena. 

G Edozein modutan, zerbitzu hiriaren 

eredua nonahi nagusitzen ari 

dela dirudi. 

Nik uste dut turismoaren arloan 

huts handia egiten ari direla, ez 

baita zentzuzkoa hiri guzti-guztiek 

eredu berdina ezarri nahi izatea. 

Benetan, hain handia al da eskaria 

oso berdintsua den eta kilometro 

gutxiren buruan metatzen 

den eskaintza horretarako? Badirudi 

hiri guztiek, elkarren ondo- 

MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS 

Carlos Askunze · Bilboko auzo mugimenduko kidea 

«Hirien planifikazioak 

estetika lehenesten du, 

etikaren kaltetan» 

Hirietan izandako eraldatzeak auzoak askotan bazter uzten 

dituela pentsatzen du Bilboko San Frantzisko, Bilbo Zahar 

eta Zabalako Elkarteen Koordinakundeko kideak. 

an daudenek ere, gaur egungo 

arte museoa, batzarrak egiteko 

eraikina, merkataritza azpiegitura 

handiak eta abar eduki behar 

dituztela. Horren adibiderik argiena 

da pentsatzea herrialde berean 

beste Guggenheim museo 

bat eraikitzea interesgarria izan 

daitekeela. Badirudi halako 

lasterketa zoro batean sartu garela. 

G Hiriaren eraldatze hori leku guztietara 

iritsi da? 

Hiria eraldatzeko egitasmoek 

ahaztu egiten dituzte hainbat 

auzo, eta gure kasuan, argi dago 

San Frantzisko, Zabala eta Bilbo 

Zaharra beti izan dela alderdi 

ahaztua eta eraldatze horretan 

bazter laga dutela. Hainbat arrazoi 

direla medio. Hiri guztiek 

gune batzuk izan behar dituzte 

arazoak eman ditzaketen zenbait 

jarduera hor kokatzeko: droga 

trafikoa, arazoak sor ditzaketen 

herritarrak, eta abar. Hobe da 

errealitate horiek gune batean 

zokoratuta edukitzea, hiri osoan 

zehar barreiatuta baino, eta hori 

hiri handi guztietan gertatzen da. 

Gure auzoari egokitu zaio betidatik 

eginkizun hori, baina ikusten 

ari gara gero eta gehiago direla 

Bilbon udalaren politikak bazterrean 

uzten dituzten auzoak, 

azpiegitura urriak dituztenak, 

hiriaren beste gune bat lehenetsi 

dutelako. 

G Nola sortu zen Bilbo Zahar, San 

Frantzisko eta Zabalako Elkarteen 

Koordinakundea? 

90eko hamarkadan sortu zen, 

ikusi genuelako, alde batetik, arazoen 

larritasuna eta udalaren 

utzikeria nabarmenak zirela eta, 

beste aldetik, beharrezkoa zela 

auzoan bizi eta lan egiten zuten 

ahalik eta elkarte, talde eta pertsona 

gehien biltzea; auzoan 

aldaketak eragin ahal izateko, 

gune ahalik eta zabalena osatu 

behar zela. Urte asko pasatu dira 

eta aldaketak egon dira, baina bi 

ideia horiek mantentzen dira. 

Gurea gune heterogeneoa da, 

aniztasun handikoa da, baina 

auzoa osotasunean berreskuratzeko 

nahiak batzen gaitu. 

G Zer irizten diezue azken urteotan 

auzoa suspertzeko erakundeek egin 

dituzten saioei? 

Uste dugu Bilboko Udalak Birgaitzeko 

Plan Berezien bidez ezarritako 

ildoa nahiko mugatua eta 

okerra izan dela. Ez da oso zuzena 

den-dena Bilboko Soho moduko 

bat sortzearen aldeko apustuan 

jokatzea eta pentsatzea horren bidez 

auzo horiek dituzten arazo 

guztiak konponduko direla. Gu 

auzoak osoki biziberritzearen 

alde gaude, eta bertan dauden 

arazorik larrienetan eragitea 

esan nahi du horrek. Arazo horiek 

zerikusia dute langabezia, gi- 


zarte bazterketa eta abarrekin. 

Eta hori ez da konpontzen zenbait 

arte galeria edo kultur azpiegitura 

ekarriz. Lagungarri suerta 

daiteke, batez ere ingurua aldatzeko, 

baina ez ditu konpontzen 

«Gaur egungo 

hiriak ez daude 

herritarrek eta 

herritarrentzat 

eraikiak» 

«Instituzioek 

eskaintzen duten 

parte hartzerako 

tarteak badu 

zer hobetu» 

auzotarrek dituzten arazoak. 

Urte batzuk igaro dira horrelako 

politikak abian jartzen hasi zirenetik, 

eta emaitza da auzo horietan 

egoera ez dela askorik aldatu. 

G Auzo mugimenduari ahalegin 

horietan parte hartzeko aukera 

ematen zaio? 

Gure esperientzia da instituzioek 

eskaintzen duten parte hartzerako 

tarteak baduela zer hobetu. 

Lehenengo plana 1999. eta 2000. 

urteetan hasi zen garatzen. 

Orain hirugarren planean ari 

dira lan egiten, eta tarte horretan 

guztian beti esan izan dugu benetako 

parte hartzeari bideak ireki 

behar zaizkiola: auzotarren parte 

hartze zuzenari zein auzoan 

modu antolatuan lan egiten 

duten elkarteei. Plan horien 

ingurumarian hainbat gune 

sortu dira parte hartzea bideratzeko, 

Birgaitzerako Mahaia esaterako, 

eta, urte askoan jasotako 

eskarmentuan oinarrituta, gure 

iritzia da erakundeek, kasu honetan 

udalak, ez dutela onartzen 

benetako parte hartzea, eta 

horrelako guneak auzotarren 

protestak amatatzeko koltxoi 

gisa sortzen dituztela. 

G Badirudi azken urteotan auzo 

mugimenduaren pizkunde moduko 

bat dagoela. 

Nik baietz esango nuke. Mugimendua 

desberdina da duela 

hainbat urte ezagutu genuenarekin 

alderatuta, baina egia da gora 

datorrela. Nik uste dut horrek 

zerikusia duela hirietan agertzen 

ari diren arazo berriekin eta 

horien inguruan instituzioen 

aldetik herritar askok sumatzen 

duten utzikeriarekin. Auzo elkarte 

berriak sortu dira; desagertuta 

zeuden beste batzuk berreskuratu 

dira; auzoaren problematikan 

murgiltzen diren lagunen kopurua 

emendatu da; Bilbon Auzo 

Elkarteen Federazioa berreskuratu 

da, urte askoan desagertuta 

egon dena, eta Bizkaian ere koordinazio 

moduko bat sortzeko 

pausoak ematen ari dira.


Emakumeentzat arriskutsuak diren guneak biltzen ditu Hiri Debekatuaren Mapak. 

Denentzako kaleak 

Hiria kolektiboko arkitektoek 

pentsatzen dute beste hirigintza 

eredu bat gara daitekeela, baina 

horretarako hirigintzako paradigmak 

berriro pentsatu behar direla diote. 

G.H. 

Ba al dago abian jartzerik 

beste hirigintza 

eredu bat, merkatuaren 

eta etekinen logikaren 

gainetik herritarren 

beharrak aintzat hartuko 

dituena? Hiria kolektiboko arkitektoek 

baietz uste dute. Herriak 

eta hiriak negoziorako tresna bilakatu 

diren honetan, herritarrak 

—gizonezkoak zein emakumezkoak, 

haurrak, helduak eta 

adinekoak— kontuan hartuko dituen 

bestelako eredu bat gara daitekeelakoan 

daude. Baina uste 

dute horretarako hirigintza klasikoan 

eztabaidaezinak diruditen 

zenbait paradigma zalantzan jarri 

behar direla. 

Hiria kolektiboa duela hamar 

bat urte sortu zen, Basaurin Hiri 

Debekatuaren Mapa diseinatzeko 

lanaren inguruan. «Lehenagotik, 

hainbat hutsune sumatzen 

genituen», esan du kolektiboko 

kide Oihane Ruizek; «emakume 

arkitekto gutxi agertzen zirelako, 

hiriaren oso irudi hotz eta formalista 

bultzatzen zela ikusten genuen, 

baina egitasmo horrek au- 

kera eman zigun horren inguruan 

lan praktiko bat egiteko. 

Praktikatik abiatu ginen, eta uste 

dut hori oso ona izan zela». 

Hiri Debekatuaren Mapak, 

emakumeentzako leku arriskutsuek, 

leku publikoak beldurrik 

gabe erabiltzeko aukera berdintasunak 

eta antzeko kontzeptuek 

indar handia hartu dute azken urteotan. 

Baina okerra litzateke sistema 

patriarkalak hirigintzan uzten 

dituen lorratzak horretara 

mugatzea: «Proiektu horiek oso 

baliagarriak izan ziren bere garaian, 

baina galdetu beharko genuke 

zergatik, genero ikuspegitik 

hirigintzari egiten zaizkion 

kritika guztietatik, horixe den 

instituzioek lantzea nahiago dutenak. 

Emakume eta indarkeria 

binomio hori benetan apurtu 

nahi badugu, beste arlo batzuk 

ere jorratu behar ditugu». 

Paradigmak apurtu 

Ukaezina da hiriek, oraindik ere, 

emakumeen kontrako erasoak 

gertatzeko aproposak diren leku 

ugari izaten dituztela. Baina 

emakumeen kontrako bazterketak 

alderdi asko ditu, ezin da soil- 

Euskal Herriko hirietan edonon aurki daitezke leku arazotsuak. 

ki horretara mugatu, eta herritar 

guztien ongizatea bermatuko 

duten hiriak lortze aldera, beharrezkoa 

da ikuspegi zabalagoa 

izatea eta, batez ere, hirigintza 

klasikotik heldu diren zenbait 

paradigma apurtzea. 

«Jaso dugun hirigintza eredua 

kapitalismoaren beharren arabera 

moldatu da», adierazi du Ruizek, 

«eta gauza jakina da kapitalismoa 

eta patriarkatua txanpon 

bereko bi aldeak direla. Ugalketara 

bideratutako lan guztiak, 

jatea, zaintzea, garbitzea, harreman 

sozialetarako sare eta guneak 

elikatzea, horretarako baliabide 

eta denborak ez dira kontuan 

hartzen gaur egungo hirigintzan, 

lehentasun osoa alderdi produk- 

tibo edo ekoizpenera bideratutakoari 

ematen zaiolako. Interesgarria 

da aztertzea nola eraiki ditzakegun 

zubiak horiek guztiak 

hirigintzan txertatzeko gai nagusi 

bezala». 

Hirigintza moderno edo funtzionalistak 

herritar eredu bakarra 

hartzen du aintzat. Horren 

arabera eta horren neurrira eraikitzen 

dira hiriak. «Guk pentsatzen 

dugu eredu bakar batek ezin 

dituela herritarrak ordezkatu. 

Herritarrak askotarikoak dira, 

eta gutako bakoitzak, gure bizitzan, 

hainbat fase eta egoera izaten 

ditugu: haurrak gara, gazteak 

edo adinekoak, familia izango 

dugu edo ez, lana, eta abar. Guk 

pentsatzen dugu hiriak jaso 

Hirigintza 05 

behar duela aniztasun hori. Eta 

horretarako bidea parte hartzea 

da». 

Mugikortasuna da zalantzan 

jarri beharreko beste paradigma 

bat, Ruizen ustez: «Garai batean, 

mugikortasuna eskuratzea lorpen 

bat balitz bezala ikusten zen. 

Edonora mugitu ahal izateko 

askatasuna eskubide garrantzitsua 

zen, eta, esaterako, emakume 

askok gidatzeko baimena ateratzea 

norberaren askatasuna 

bermatzeko lorpen gisa hartzen 

zuten. Baina, mugikortasunari 

dagokionez, eskubidea zena 

beharra da orain. Lanera joateko, 

erosketak egiteko eta abar, autoa 

hartu behar da. Bilbon zinema 

areto guztiak desagertzen ari 

dira, eta laster, zinemara joateko, 

ezinbestekoa izango da autoa 

hartu eta saltoki handi batera 

joatea». 

Egungo hirien diseinuari erreparatuta, 

argi dago autoei ematen 

zaiela erabateko lehentasuna. 

«Plazak, parkeak eta 

antzekoak albo batera utzita, 

gure kaleetan autoak ibiltzeko 

eta aparkatzeko guneek hartzen 

dute lekurik handiena, nahiz eta 

ikerketa guztiek frogatzen duten 

oraindik ere lekualdatze gehienak 

oinez egiten direla. Guk logika 

hori aldatzea proposatzen 

dugu, eta lehentasuna oinezkoei 

eta garraio publikoei ematea». 

Euskal Hiria 

Ruizen arabera, Euskal Hiria egitasmoak 

bere egiten ditu botere 

harremanetan oinarritutako hirigintzaren 

ideia hori: «Botere harremanak 

dira patriarkatuaren 

oinarria; alegia, emakumeek gizonezkoen 

beharretara edo zerbitzura 

egon behar dutela. Gizonezkoak 

dira erdigunea. Merkatuaren 

eta gizartearen artean botere 

harreman berdina garatzen da: 

gizarteak merkatuaren beharretara 

egon behar du, eta hori ez 

zaio ordaintzen. Eta logika berdina 

erabiltzen da Euskal Hiriaren 

egitasmoan: hiriak dira erdigunea, 

lurraldea horren zerbitzura 

dago, eta, gainera, lurraldeak ez 

du ezer jasotzen hiriei eskaini behar 

dizkien zerbitzuen truke». 

Edozein modutan, Hiria kolektiboa 

osatzen dutenek pentsatzen 

dute egin daitekeela beste hiri eredu 

bat, herritarren zerbitzura eta 

horien beharrei egokitua egongo 

dena, alderantziz gertatu beharrean: 

«Jakina, horretarako, sistemaren 

logikatik atera behar da, 

baina nik uste dut horretarako garai 

onak direla. Beharbada, ongizatearen 

estatua unerik gorenean 

zegoenean, zorotzat hartuko 

gintuzketen horrelakoak proposatzen 

ditugunok. Baina nik uste 

dut kapitalista ez den logika batetik 

egin beharko direla gauzak gero 

eta gehiago. Alde horretatik, 

uste dut Gipuzkoan batere zaborrik 

ez sortzeko egiten ari diren 

kanpaina eredugarria dela».

06 Iritzia 

Hemeroteka 

Nakba 

eguna 

Israelgo armadak 

milioi bat palestinar 

euren etxeetatik 

kanporatu zituela 

64 urte bete 

direnean, 

suntsitutako 

aberastasuna 

gogoratzen du 

‘Haaretz’ 

egunkariko 

analisiak.‘Maan 

News’-ekoak dio 

Ben Gurionek 

iragarritakoa ez dela 

gertatutako, gazteek 

ez dutela ahaztuko. 

Nakba onartzea, bakea lortzea 

Hanan Ashrawi 

Haaretz 

H 

ilabeterik krudelena 

da maiatza, udaberriaren 

promesa hortxe 

baldin badago ere. Oroitzapen latzak 

dakartza, nazio baten —nire 

nazioaren— etengabeko galerarenak 

eta injustiziarenak. Urtero-urtero, 

palestinarrek 1948ko 

Nakba eguna dute (hondamendia), 

gogorarazteko nola gure gizarte 

bizi-bizia fisikoki eta politikoki 

suntsitu zuten indarkeria 

erabiliz eta jendea behartuz alde 

egitera. 

[...] 1948an, arabiar gizarteetan 

garatuenetariko bat zen Palestinako 

gizartea; Britainia Handiaren 

agintepean zeuden lurraldeen 

artean, ekonomiarik oparoenetariko 

bat Palestinak zuen, eta 

bigarren mailako hezkuntzan 

izena emandakoen ehunekoa ere 

oso handia zen han —Libanokoak 

bakarrik gainditzen zuen—. 

Horrez gain, merkataritza, arteak, 

literatura, musika eta bizitzako 

beste hainbat kultur arlo loratzen 

ari ziren Palestinan. 

Gogoan dugu 1911 eta 1948 artean 

Palestinan gutxienez 161 

egunkari, aldizkari eta bestelako 

hainbat argitalpen aldizkako 

zeudela, Falastinegunkari aitzindaria 

barne, Issa al-Issak Jaffan 

argitaratua. 

Dozenaka liburu denda zeuden 

herrialde osoan: ehunka liburu 

saltzen zituzten, Palestinako 

zein nazioarteko idazleek eginak, 

eta ia ezin izaten zioten 

erantzun eskari ikaragarriari. 

Matiel Moghannam lider feministaren 

The Arab Woman and 

the Palestine Problem eta George 

Antoniousen The Arab Awakeningliburuak, 

esaterako, oso ospetsuak 

izan ziren Palestinan, Ingalaterran, 

AEBetan eta beste 

hainbat lekutan. 

Palestinan, 1920ko hamarkadarako, 

bazegoen emakumeen 

mugimendu indartsu bat, eta 

emakumeak hainbat arlotan nabarmentzen 

ziren: hezkuntzan, 

kazetaritzan eta aktibismo politikoan, 

besteak beste. Are gehiago: 

Britainia Handiaren agintaldiaren 

hasieran, Palestinaren 

autodeterminazioaren aldeko lehenbiziko 

presio taldeetan ere 

bazeuden emakumeak. 

Palestinarrok hezkuntzaren 

inguruan dugun ardura erabat 

errotua dago gure kulturan. 

Hain zuzen ere, 1924. urterako, 

379 eskola pribatu zeuden Palestinan; 

adibidez: herrialdeko lehenengo 

neskentzako eskola, Al- 

Moscobiyeizenekoa, Beit Jala hirian 

ireki zutena, 1858an, Palestinako 

neskentzako lehenengo eskola 

gisa; eta Friends School 

izenekoa, 1869an kuakeroek sortua, 

eta oraindik ere Palestinako 

ikaslekurik aurreratuenetako 

bat dena. 

Artearen, musikaren eta antzerkiaren 

arloan, Palestinako 

sormenak ez zuen mugarik, eta 

lurralde osoko artistak inspira- 

Palestinar gazte batzuk soldadu israeldarrei aurre egiten Ramalan, Zisjordanian, Nakba egunean. O. WEIKEN / EFE 

tzen zituen. Yehya Al-Lababidi 

eta antzeko musikagile asko beste 

hainbat arabiar kantarirekin 

batera aritu ziren: Farid Al-Atratxekin, 

adibidez. Beste kantari 

askok, berriz —Um Kalthoum ospetsuak 

eta Mohamad Abdel Wahabek, 

esaterako—, ikusle palestinarren 

aurrean jarduten zuten 

aldizka, Haifan, Jaffan eta Jerusalemen. 

Gure zinemetan, Gazatik 

Akkara, garai hartako filmik 

berrienak ematen zituzten. 

Nakbak, beraz, lorpen horien 

guztien eten bat-bateko eta artifiziala 

irudikatzen du, eta erbestean 

eta desjabetzean oinarritutako 

kultura baten hasiera; etxetik 

bortxakeriaz bota zituztenean, 

palestinarrek beren jabetzak, 

historia pertsonala eta kultur ondasunak 

galdu zituzten. 

[...] Bakea nagusitu dadin, bi 

estatu elkarren ondoan bizi ahal 

izan daitezen, eskualde horretan 

etorkizun seguru eta oparo bat 

has dadin, Israelek ez lioke beldurrik 

izan behar Nakba onartzeari 

eta bere historiatik ikasteari. 

Israelek onartu egin behar 

du Nakbaren sorreran duen 

erantzukizun historikoa, hori 

ukatzeak eta desitxuratzeak ez 

baitu sekula balioko bakearen alde 

egiteko. 

Gertatutakoa zintzoki onartzea 

ezinbestekoa da konponbide 

historiko baten prozesurako. 

Sendabidearen fase bat da bakea, 

eta egian, justizian, gardentasunean 

eta berdintasunean oinarritu 

behar du. Ez dago beste formularik. 

Gure kontakizun historikoa 

eta izan dugun sufrimendua 

onartuz gero, Israelek bidaia 

bat hasiko du bake zabal eta bidezko 

baterantz. 

Nakba eta oroimenaren irmotasuna 

Maan News 

Ramzy Baroud 

alestinar askok, urtero, 

maiatzaren 15ean ekarri P ohi du akordura Nakba, 

hondamendi ere baderitzona. Halako 

egunez gogorarazten da ia 

milioi bat palestinar egotzi eta 

haien herriak suntsitu izana. 

Palestinaren suntsiketak, 1947 

eta 1948 artean, Israelen sorrera 

zedarritu zuen. Belaunaldi zaharrek 

beren talde esperientziaren 

oroimen lazgarri eta itogarria 

igorri zieten palestinar gazteei, 

eta horietako asko beren Nakba 

propioa bizi dute gaur egun. 

Nakbaren berri ematerakoan, 

Arabiako hainbat hedabide ulerberak 

eta beste batzuek ere musika 

tristea eta zuri-beltzeko iru- 

diak baliatzen dituzte iheslari 

eta desplazatu izutuen sekuentzia 

filmatuetan. Sumudedo jarraikitasun 

kontzeptua nabarmentzen 

dute, adin guztietako 

palestinarrekin, beren etxeko 

giltza herdoilduak eskuetan, eta 

etxera itzultzeko eskubidea dutela 

adierazten behin eta berriro. 

Hain ulerberak ez diren beste 

hedabide batzuek, Nakba eztabaidagai 

harturik, gehienez ere 

bazter ohar gisa aurkezten dute; 

zerbait gogaikarri gisa, Israelgo 

nazioaren sorreraren kontakizunean, 

zeina ustez modu miraritsuan 

sortua baita, eta demokraziaren 

oasi idiliko bihurtzerainoko 

bilakaera izan baitu. Halako 

irudikapen murriztaileek, ordea, 

hutsune bat izan ohi dute maiz: 

Nakba hasi, hasi baitzen, baina 

ez zen sekula benetan amaitu. 

Nakbak eragindako oinazea, 

kaltea eta galerak pairatu zituztenak, 

berriz, justizia noiz egingo 

dieten zain daude oraindik ere, 

nazioarteko komunitateak agindu 

zietenez. 

NBEren 194. Ebazpenean jasotzen 

denez, «etxera itzuli, eta auzokideekin 

bakean bizi nahi duten 

iheslariei horretarako ahalbidea 

bermatu beharko litzaieke 

ahalik eta lasterren». 

[...] Israelgo aurreneko Lehen 

ministro Ben Gurionek behin batean 

iragarri zuenez, «(iheslari) 

zaharrak hil egingo dira, eta gazteei 

ahaztu egingo zaie». 

Konkistatzaile baten gisa mintzatu 

zen, zorrotz. Ahalik eta 

mailarik muturrekoeneraino 

eraman zituen bere gerra planak 

Ben Gurionek. Alegia, Palestinako 

eskualde oro hartu zuten 


mendean, eta haietako jendea bere 

etxetik eta herritik egotzi, edo 

ber-bertan sarraskitu. 

Ben Guironek garbituegin 

zuen lurraldea, baina ez zuen lortu 

Israelen iragana garbitzea. 

Oroimenak bere hartan dirau. 

[...] Gaur egun, oraindik ere, 

samaldaka pilatzen dituzte palestinarrak 

kontrolguneetan. 

Ukatu egiten diete osasun zaintza 

egokia izateko eskubidea, eta 

inolako gupidarik gabe eraisten 

dizkiete olibondo urtetsuak. 

[...] Baldin eta Netanyahuk ez 

badio uzten Ben Gurionen antzera 

mintzatzeari, aurrerantzean 

ere beste hondamendi batzuk 

gertatuko dira. Eta baldin eta palestinarrek 

ez badiote uko egiten 

beren etxeko giltzei eta eskriturei, 

zaharrak hilko dira baina 

gazteei ez zaie sekula ahaztuko.


Gogorretan gogor 

Bihar jai 

Mikel Elorza 

Arrisku saria. Ageri 

edo ezkutuago 

askok dugun 

hizkuntzarekiko 

jostalaria atera zait: 

arrisku sarria, 

aspaldian. Arrisku 

sarea, guztiok 

harrapatuta 

gauzkana. Eta batik 

bat arrisku sharia, 

merkatuek ezarria 

digutena. Kadiz eta 

ayatolez beteak 

bulegoak. 

Hurrengo 

egunetan 

Irune Lasa 

Yolanda Barcina jo 

zuen merengea 

baino gogorrago 

—oso gogorra 

zela merenge 

frantsesa esan zuen buruan pastelkada 

jo ziotenean— jarria 

dago berak zuzentzen duen 

gobernua: murrizketak behar 

direla? Ba etorri erresuma zaharrera, 

ikusiko duzue nola aitzindari 

jarriko garen. Intsumisoak 

kartzelatu behar zirela? Nafarroa 

laborategi, epaile eta agintarietan 

inori dardara egin gabe 

itzalera mutiriok. Baskongadoengandik 

bereizi eta bananduko 

gaituen gotorlekua eraiki behar 

dela? Ba harresi handienak, diru 

galera baino ez omen den Itoizko 

urtegiko pareta baino altuagoak, 

diru galera baino ez omen den 

kanala baino muga-zulo handi 

eta sakonagoez inguratuta. Eta 

neurriok handiak dira, baina 

hutsa barnera begira egindako 

apartheid politikarekin alderatuta. 

EAEri atea itxiko diote eta 

telebista uhinak irenduko, baina 

benetan kezka iturri —eta beraz 

euren neurrien jasaile— barneko 

agotak dituzte, Nafarroako 

mugen baitan euskal herritar 

direnak, izan nahi dutenak, izaten 

ahalegintzen direnak (nafar 

eta ehtar, ehtar eta nafar, euskal 

nafar, soilik ehtar… eztabaida 

horretan ez naiz sartuko, nekosoegia 

zait). Ezarri beharreko legea 

indarrean egonagatik bere herritarrak 

abortatzera kanpora 

bidaltzen zituen puritanismoaren 

alcazar izaten jarraitzen du. 

Eta esan bezala, murrizketa neurriak 

hartzeko lotsarik ez Nafarroako 

Gobernuak. Gogor baina 

ondo ari direla, eta hala jarraituko 

dutela. Eta alferrik dabiltzala 

grebalariak, ez dela deus aldatuko. 

Barcina andereak eta enparauek 

gauza bat bederen lortu 

dute, etsai komunak lortu ohi 

duena: kontrarioak bat eginda 

ibiltzea. EAEn, aspaldian azak 

ontzen adituak, adostasunik 

NATOren goi bilera 

Afganistanen geroa hizpide 

2014an nazioarteko tropak Afganistandik 

ateratzen direnean hango 

segurtasuna bermatzeko zer 

egin eztabaidatuko dute AEBek 

eta haien aliatuek astelehenean. 

Luis Haranburu Memoriaren Biltzarrean, Elias Kerejetari begira. EFE 

lortu ezinda dabiltza sindikatuak 

greba deialdirako. 

Nafarroaz esandako batzuk 

EAEko Gobernuaz ere errepika 

daitezke, noski, eta beste edozein 

gobernuz. Eta hor badugu kritikaz 

gain gogoetarako puntua: politika 

eta neurri hauek bultzatu 

dituztenek, bultzatzen dituztenek 

jasotzen dituzte botorik 

gehien. 

Kanon abertzalea. Egon direnak 

bezain beste egon ez direnak 

aipatuta joan da Bilboko 

kongresua, bakearen eta elkarbizitzaren 

inguruko hori. Hainbat 

dira komentariorako eskaintzen 

dituen aukerak, nik ostiralean 

entzundakoari helduko diot, osteguneko 

partaideena, Kultura 

alorretik etorri zena. 

Luis Haranburu-Altuna entzun 

nuen —irratiko laburpenean, 

beraz testuingurutik at, eta 

agian erratuta ibiliko naiz esan ei 

zituen batzuekin, eta batez ere 

nik entzun ez nizkionekin—. Kulturgileez 

eta idazleez jardun 

zuen, ETAren jardueren aurrean 

isildu zirenez. Bale, espero zitekeen. 

Gaztelaniaz idazten duten 

idazleekiko bazterkeriaz ere bai, 

eta hori ere espero zitekeen, duela 

30 urteko eztabaida berpiztu eta 

berriro gaurkotasunera ekarri 

duten puntuari heldu zion: eus- 

Ekonomia 

Greba hezkuntzan 

Asteartean Nafarroako Hezkuntzan 

greba egitera deitu dute sindikatuek, 

Foru Gobernuak irakasleei 

eta hezkuntzaren kalitateari 

ezarritako murrizketak salatzeko. 

kal eta erdal idazleak parekatzea 

eskatu zuen. Ez nekien non, imajinario 

kolektiboan edo oihartzun 

mediatikoan edo… diru-laguntzetan 

ez behintzat. Bera eta 

aldamenean zuen Luisa Etxenike 

eta konpainia Ajuria Eneko lorategietara 

iritsi zirenetik diru publikoaren 

errape propioa dute eta 

ez dut uste kexatzeko moduan 

daudenik. Irakurleak nahi dituzte? 

Horretan nekez lagundu ahal 

dugu baztertzaileok, nahikoa badaukagu 

gure txaluparekin besteak 

bikeztatzen hasteko. 

Euskal idazleek gaztelaniaz 

ere idaztea, eta gure idazletzat 

erreibindikatzea Hego Euskal 

Herriko erdal idazleak —ezen ez 

Bidasoaz iparraldekoak, argi 

gera bedi—eta aldarrikapen horiekin 

itsututa baina oilartuta 

ere badabiltza, nagusi esango 

nuke. Antiterrorismoaren eta antinazionalismoaren 

olatua handi 

dator, eta badakizue berarekin 

dakarren aparra dela aniztasunarena, 

eta multikulturalismoarena 

eta… (beti ere besteak behartuz 

kulturanitzak izatera, batzuek 

bakarrarekin nahikoa 

dute). Ekarpenik egin zuen, dena 

den, puntu honetan: «kanon 

abertzalea» aipatu zuen, eta ezabatu 

beharra noski. Nik ere bai, 

baina aurrena jakin nahiko nuke 

nork osatua eta egina den. Irizpi- 

Egipto 

Presidentetzarako bozak 

Hosni Mubaraken ostean demokratikoki 

hautatutako lehen presidentea 

nor izango duten asteazkeneko 

eta osteguneko bozetan 

erabakiko dute egiptoarrek. 

Iritzia 07 

de komertzialak eta hedabideetako 

oihartzunaren ingurukoak 

eta holako elementuak sartzen 

baitziren nire kanonari buruzko 

eztabaidan. Ba ez, kanon abertzalea. 

Egongo da. Eta antiterrorista. 

Eta homofoboa. Eta transgaylesbo 

ikuspegikoa. Eta veganoa. 

Eta… 

Azken perla bat ere utzi zigun 

Haranburuk: idazle eta sortzaileek 

«beren grina ideologikoak» 

albo batera utzi behar dituztela 

euren lanean. A bai? Eta zer egiten 

du berak orduan hor? 

Substantziarik izan ez duenik, 

Kongresuak, ezin esan. 

Museoak lepo.Jendez gainezka 

zeuden museoak ostiralean, 

museoen egunaren karietara 

(museo handiez ari naiz; herrian 

neolito aroko bi harri edo udare 

produkzio handia dagoela eta antolatzen 

ditugun museoez ez dut 

daturik, baina harritzen naiz!). 

Museoen eguna zen eta, sarrera 

dohainik. Eztula aise dator: jendeak 

museotarako grina badu, 

baina ez da joaten garestia delako 

sarrera? edo egun horretan 

joan zen dohainik zelako, ez kezka 

estetiko kulturalek bultzatuta? 

Froga gisa hilabete dohainik 

utziko ditugu, egunero jendea 

izango luketen ikusteko? 

Badakit klixe batekin ari naizela, 

baina horiei ere tarteka heldu 

behar zaie. Museoa sarrera kobratzen 

ez duela ekonomikoki 

sostengaezina izan eta hori ezin 

dela dioenari galdetu beharko 

bailitzaioke sarrera kobratuta 

hutsik egoten direnak mantentzea 

merezi duen. Asmo handirik 

gabe, kulturaren gozamen eta 

kontsumo hutsaren arteko gogoeta 

xumea egiteko gogoa besterik 

ez zen, museoen egunaren karietara. 

Baina ez nadin iradokizunak 

egiten hasi, guraizeen jaun-andreek 

ez baitute laguntza beharrik 

beti eremu berberetan jotzeko 

artazi-kolpeak. 

Futbola 

Athletic, Kopatik edatera 

Guardiolak Athletici rabazita lortu 

zuen lehen titulua Bartzelonako 

entrenatzaile gisa, eta azkena lortzeko 

ere aurkari bera izango du 

ostiral honetan.

08 Nafarroako konkistak 500 urte (I) 

Bataila guztien 

artean, nafarrak 

Errege-erreginen dinastiek, leinuen arteko gorabeherek, estatuburuen interesek, 

buldek, dukeek, armadek, denek aurkitu dute beren tokia Nafarroako konkistaren 

kontakizunean, baina non daude herritarrak, garai hartako gizon-emakumeak? 

Nafarroako egunerokoaren irudi bat: zezenak herriz herri garraiatzen ziren festetara eramateko. JUAN LUIS LANDA / ‘1512, IN MEMORIAM’ LIBURUTIK HARTUA / EREIN ARGITALETXEA 

Alberto Barandiaran 

Nafarroako Erresumak 

krisi sozial, 

politiko eta ekonomiko 

larria eta etengabea 

pairatu zuen 

XV. mendean. Arazoa ez zen 

berria, eta ez zen Nafarroakoa 

bakarrik. Feudalismoaren beraren 

porrotak eragindako krisi 

orokorra zen, sistemikoa, Europa 

osokoa. Noble, errege-erregina 

eta aita santu borrokalari guztien 

aberastasunak eskubide feudaletan 

oinarrituta zeuden, 

baina gerra amaigabeek, beherakada 

demografikoek —batez ere, 

Europa osoa astindu zuten izurriteek 

eragin zituzten— eta, ondorioz, 

pobreziak gatazkak eta liskarrak 

areagotu zituzten. Euskal 

lurraldeetan, ahaideen arteko 

borrokek asko ahuldu zuten bertako 

ekonomia, eta Nafarroan, 

gainera, monarkia sendo bat 

zegoen. Hitzarmenak, loturak 

eta interesak askoz indartsuagoak 

ziren, beraz, eta horrek are 

arriskutsuago bihurtu zituen 

jauntxoen arteko ezinikusi sekulakoak. 

Beaumontarrak eta 

agaramontarrak erresumako 

protagonista nagusi bilakatu 

ziren. 

Nafarroa, gainera, baliabide 

ekonomiko handirik gabeko 

lurralde txiki bat zen, jende 

gutxiko landa eremu bat, bi estatu 

handi eta boteretsuren artean. 

Espainia Europako potentziarik 

handiena zen behin karabelak 

Ameriketaraino eraman eta 

musulmanak garaituz geroztik, 

eta Fernando eta Elisabet erregeerreginen 

apeta politikoa penintsula 

osoa menderatzea zen. 

Nafarroa eta Portugal falta 

zitzaizkien. Frantziak, berriz, 

Espainiaren kontrapisua izateko 

borondatea zeukan. Borondatea 

eta ahala. 

Bi erraldoiren artean estututa 

zegoen, beraz, Nafarroa (Utrique 

roditur), independentziari eusteko 

gogoz artean, baina larri. 

Hitzarmen, tratu, traizio eta interesak, 

mila. 

Baina nola bizi ziren garai hartako 

nafarrak? Nobleak, sendi 

boteretsuak, kondestableak, 

mariskalak, errege-erreginak, 

aita santuak eta dukeak zer-nolako 

gizartearen gainean jokatzen 


ari ziren Nafarroako historia betiko 

erabaki zuen joko partida? 

Nekazaritza, 

aberastasun iturri 

Esan dugu ez zela lurralde aberatsa. 

Nekazaritza zuen bizibide nagusia, 

baina jabegoa oso banatuta 

zegoen, eta uzta txarren garaian, 

herriak erraz jendegabetzen ziren. 

Baliabideetan preziatuenak 

mahastiak ziren. Ardo onena Vianakoa 

zen, baina Gareskoak ere 

bazuen fama. Iruñerri osoan mahasti 

sail handi samarrak zeuden, 

baina ardo txarra zen bertakoa.


Gehiena nafarren kontsumorako 

ekoizten zen, eta kasu bakan batzuetan, 

Gipuzkoan edo Aragoin 

edo Gaskonia aldean gabezia zegoenean, 

esportatzeko ere bai. 

1428an, esaterako, ardoa zen Atarrabiako 

ekoizpen bakarra. Mendialdean, 

eta Nafarroa Beherean, 

txerri hazkuntza zen jarduera garrantzitsuena. 

Txerri garraio 

handia zegoen Pirinioez gain. 

Kontaduriak hala dio. 

Luxuzko industriaren berririk 

ez, eta erresumako agintari nagusiak 

kalitatezko oihalak egiteko 

zentroak sortzen ahalegindu ba- 

ziren ere, halako oihal gehienak 

Flandriatik edo Ingalaterratik 

ekartzen zituzten. Olak ugari ziren 

Pirinio osoan, baina armagintza 

ez zegoen batere garatua. Hala 

eta guztiz ere, XV. mendea aldaketa 

garaia zen: Erdi Aroa amaitzen 

ari zen, Aro Modernoa hurbiltzen, 

eta estatuak gero eta indartsuagoak 

eta boteretsuagoak ziren, 

eta estatuen egitura korapilatzen 

ari zen. Nafarroako administrazioak 

hiru erakunde goren zituen: 

Errege Kontseilua, Gortea eta 

Kontu Ganbera. Kontseilua gobernua 

zen, eta erresumako jende 

boteretsuenak osatzen zuen. Gorteak 

nobleen eta jauntxoen parlamentua 

ziren, etaKontu Ganberak, 

berriz, diru bilketa kontrolatzen 

zuen. 

Erdi Aroko ohiturak 

eta sinesmenak 

Albret etxeko Joanes eta Katalina 

izan ziren, azken mendeetako 

errege-erreginen artean, Nafarroatik 

gertuen egon zirenak, eta 

erresuma modernizatzen ahalegindu 

ziren, baina esan behar da 

gizarte ohiturak eta sinesmenak 

oso Erdi Arokoak zirela oraindik. 

Esaterako, Foru Nagusian indarrean 

zeuden zigorrei begiratu, 

eta izutuko ginateke. Kapareek 

edo odol garbikoek ez zioten erregeari 

ordaindu behar beren gisako 

beste inor hiltzeagatik, bai ordea 

frankoak, mairuak edo juduak 

garbituz gero. Heriotzak ez 

zuen, hala ere, berdin balio: Iruñerrian 

mila soldata kostatzen zen, 

edo haren baliokidea artoan edo 

ardotan; mendialdean, ordea, 240. 

Maisuak, ikasle bat hiltzen bazuen 

«nahi gabe», ez zuen zertan 

deus ordaindu, eta hildakoaren 

senideek ere ez zuten haren kontra 

jotzeko eskubiderik. Foruak 

ez du zehazten zer dela-eta eta nola 

hil zezakeen irakasleak ikaslerik. 

Adulterioa gogor zigortuta zegoen, 

baita harrika hiltzera ere, 

baina zigorrik gogorrenak emakumeentzat 

ziren: bortxaketen 

kasuan, gizona emakumearekin 

ezkontzera zigortzen zuten. Gizonak 

nahi ez bazuen —ez da aipatzen 

emakumearen nahiaz 

deus—, erbestera zigortzen zuten. 

Homosexualitatea (sodomia, 

orduko hizkeran) gogor zigortuta 

zegoen, eta 1360an mairu bat sutara 

kondenatu zuten, asto batekin 

harremanetan aritu zelako. Ugari 

dira, esaterako, apaizen aurkako 

epaiak, sexu harremanak direla 

eta. Roldan Jimenok ondorioztatu 

du elizgizonen artean ohaidegoa 

ohikoa zela. 1477an, esaterako, 

urrezko sei marabediko isuna 

ezarri zieten emakumeekin bizi 

ziren apaizei. 

Emakumeak, ikuspegi 

erlijiosoak azpiratuta 

Bistan da emakumeen egoera ez 

zela samurra. Ikuspegi erlijioso 

zorrotzak Erdi Aro osoan ikara- 

garri baztertu zuen edozein parte 

hartze publiko, eta emakumea, 

askotan, bekatu, akats eta hoben 

guztien sinbolo bilakatu zen. Kronika 

edo historia liburuetan erreginak 

dira emakume bakarrak, 

eta epai publikoetan agertzen diren 

lekukotasunak mespretxuz 

eta destainaz josita daude. Eskribauak, 

legelariak... denak gizonezkoak 

ziren. Ez dago lehen eskuko 

informaziorik herri eta auzoetan 

eguneroko bizitza nolakoa 

zen jakiteko ideia emango ligukeenik. 

Gogorra izango zen. Hori susma 

dezakegu. XV. mendearen 

amaieran eta hasieran, izurritearen 

oldarraldiek bata bestearen 

atzetik zigortu zuten Nafarroa. 

1492an, esaterako, aurreko urteko 

uzta txarrak eraginda iritsi zen 

gaixoaldi berria, Zaragozatik iritsi 

ere, eta Erribera gogor astindu 

zuen. Handik Tafallara zabaldu 

zen, eta, bereziki, auzo judua zigortu 

zuen. 

Baina mendearen amaieran 

egoera hobetzen hasi zela dirudi. 

Biztanleriak gora egin zuen azken 

hamarkadetan. Izurriteak ez 

ziren mende hasierakoak bezain 

gogorrak, nonbait. Peio J. Monteano 

historialariak dio Nafarroak 

askoz hobeto ekin ziola XVI. mendeari. 

Nolanahi ere 1502an, 

1504an, 1506an eta bereziki 

1507an, izurriak gogor astindu 

zuen herrialdea. Herri handienetan 

guardiak jarri ziren ate garrantzizkoenetan, 

gaixoei sartzen 

ez uzteko. Susmagarri nagusiak 

ijitoak ziren, edo eskaleak. 

1509an, Tuterako emakume bat 

hiritik urrun lurperatu zuten, 

izurriak jota zegoelakoan, eta 

XV. mendea aldaketa 

garaia izan zen; 

Aro Modernoa 

hurbiltzen ari zen 

Emakumea, askotan, 

bekatu, akats 

eta hoben guztien ikur 

bilakatu zen 

urte bat lehenago Nafarroako diruzainak 

berak hiriburua utzi eta 

Faltzesko gazteluan jarri zen bizitzen, 

Katalina erregeak behartuta. 

Funtzionario gorenak babestu 

beharra zegoen, nonbait. 

Demografia gora 

mendearen amaieran 

Zenbat hil ziren horrelako izurriteetan? 

Ez ditugu datu asko, baina 

badakigu Nafarroa ez zela biztanleria 

handiko lurraldea. Iruñean, 

esaterako, XV. mendearen 

erdian, 1.372 sutondo zeuden; 

etxeak, beste hainbeste. Mende 

osoan biztanleriak gora egin 

zuen, batez ere landa eremuetan, 

baina hiriburuan ere bai: 1553an, 

ia 2.000 sutondo zenbatu zituzten. 

Herrialde osoan 32.000 sutondo 

Nafarroako konkistak 500 urte (I) 09 

Zenbait datu 

p1429ko ekaina. Gaztelaren 

aurkako gudua, eta izurritea 

lurralde osoan. 

p1451. Agaramontarren eta 

beaumontarren arteko gerra 

zibilaren hasiera. 

p1475. Fernando Katolikoak, 

Elisabet I.a Gaztelako erreginarekin 

ezkondu, eta bere 

burua «Nafarroa, Gaztela, 

Leon, Portugal eta Siziliako» 

erregetzat aurkeztu zuen. 

p1484. Katalina Foixekoa 

Joan Labritekoarekin ezkondu 

eta Nafarroako erregeerregina 

bilakatu ziren. 

p1494. Juduak erresumatik 

egotzi zituzten. 

p1501. Kristau berriei lanbiderik 

edo ondasunik ez ematea 

erabaki zen, «gutxienez 

bigarren belaunaldia iritsi 

arte». 

p1507. Leringo kondea, beaumontarren 

burua, Nafarroatik 

egotzi zuten. 

p1512ko uztailaren 10a. 

Gaztelako armada Goizuetatik 

sartu zen, baina gehiena 

Sakanatik barna iritsi zen, 

eta uztailaren 25ean hiriburuak 

amore eman zuen. 

inguru zeuden, ia 150.000 lagun. 

Hiriburuko gizarte egitura da hobekien 

ezagutzen duguna, eta oso 

adierazgarria da garai hartako 

Nafarroa ezagutzeko. 

Noblezia, esaterako, ez zen beti 

Iruñean bizi izan. Hiri gotortu 

ugari zeuden Nafarroan, garrantzitsuak 

eta entzutetsuak, eta 

handiki askok lotura sendoak zituzten 

hango eta hemengo gaztelu 

eta dorretxeekin: Viana, Tutera, 

Lizarra, Erriberri, Zangoza... 

Errege-erreginak etortzen zirenean, 

noble asko haiei jarraikiz bizi 

ziren, maiz Iruñetik kanpo. Gobernuaren 

funtzionario nagusiak, 

ordea, bertan bizi ziren, Iruñea 

zelako gobernuaren egoitza 

nagusia. Jende xehearen artean, 

Nabarreria auzokoak nekazariak 

eta eskulangileak ziren gehienak, 

bertakoak, euskaldunak. San Nikolasen 

eta San Zerninen, berriz, 

frankoak bizi ziren, asko eta asko 

merkatariak. 

Bitxia da udal langileen errolda. 

Santiago Lasaosak ondo aztertu 

zuen. Erlojugilearena zen 

lanpostu garrantzitsuena, eta 

portaleko arduradunak hirira 

iristen zen guztiaz arduratzen ziren. 

Garrantzitsuena San Nikolasekoa 

zen, horko portalea zelako 

ardoarentzat sarbide nagusia, lehen 

mailako produktua garai 

hartan. Halaber, irin pisatzailea 

eta zilarraren markatzaile ofizialak 

zeuden udal langileen zerrendan. 

Orobat, pregoilariak, etxeratze 

aginduaren manatzaileak, eta 

musikariak, bereziki atabalariak. 

Baita gerrako jendearen harrera 

egile ofizialak ere. 

Leireko abadearen 

hizkuntza 

Hizkuntza? Nafarroan, nagusiki 

euskaraz eta erromantzez mintzo 

zen. Populazio gehiena euskalduna 

zela ez dago zalantzarik. Baina, 

merkataritzako trukerako 

eta, batez ere, administraziorako 

eta kulturarako, erromantzea zen 

erabilitako hizkuntza. Jose Maria 

Lakarra historialari handiak idatzi 

zuen benetako arazoa zela ez 

jakitea dokumentuetan protagonista 

ia bakarrak diren izen nagusiak 

—errege-erreginak, kondestableak, 

mariskalak, apezpikuak...— 

nola mintzo ziren 

etxean. Nola hitz egiten zuten intimitatean 

Iñigo Aristak, Leireko 

abadeak, Antso Azkarrak edo Iratxeko 

abadeak. 

Florencio Idoate eta Angel Irigarai 

ikerlariek XV. mende hasierako 

Matxin Zalba eta Martin 

Sant Martin idazkarien arteko 

gutun bat argitaratu zuten, non 

bi funtzionario gorenek naturaltasun 

osoz tartekatzen zituzten 

euskarazko hitzak eta esaldiak: 

«Et jauna dizula abarion ez naiz 

bildur ezten ala. Eta jakizu, done 

Johane garazikoek dute grazia 

errege [baitarik?] huitean irurogei 

ta hamabi florin huitean baitator 

sei florin et terzio bat [hilean] 

rebatizera kolektoreari et alegra 

zaitez ongi. Zure guzia. 

Machin de Zalba». 

Xabier Erizek, bestalde —Euskararen 

historia soziolinguistikoa 

aztertu du—, Nafarroako 

Foru Nagusian agertzen diren 

oihartzunak eta 1494an Joan III.a 

Albretekoaren koroatze ospakizunetan 

Iruñeko katedralean 

abestu zen euskarazko kopla nabarmendu 

zituen: «Labrit, eta 

Errege, Aita seme dirade, Kondestable 

Jauna, har bizate Anaie». 

Baina nolakoa zen euskaldunen 

muga etnolinguistikoa? Hori galdetzen 

du Erizek. Hots, zein ziren, 

Erdi Aroko Nafarroan, hizkuntzaren 

iraupena ziurtatuko luketen 

hormak? Erizek uste du hizkuntz 

errealitateak bereizita zeudela, 

baina zaila dela 

euskaldunen ikuspegia zein zen 

azaltzea, haiei buruzko berriek 

beti beste taldeek eman zituztelako: 

erromatarrek, bisigodoek, 

arabiarrek edo kristau erromantzeek. 

Ondorio gisa, Erizek azpimarratu 

zuen erdaldunak erdigunetzat 

eta euskaldunak bazterrekotzat 

jotzen zituen gizarte bat 

zela Erdi Aroko Nafarroa eta hori 

lehen monarkia nafarrarekin 

ezarri zela. 

Mende aldaketak horrelako gizartea 

aurkitu zuen Nafarroan. 

Oraindik Erdi Aroan bizi eta pentsatzen 

zuen lurralde txiki bat, 

oso aberatsa ez zena, non herritarrak 

ikusle huts baitziren bi koloso 

handien interesen amaraunean.

10 Elkarrizketa 

Julio Anguita 

«Barkamena eskatzea 

santujaleen mentalitatekoa da» 

Politikako lehen lerroan aritutako garaietan idatzitakoetatik 

hautaketa bat egin eta liburua osatu du Julio Anguitak, 

egungo borrokei buruz. Hura aurkezten dabil, eta Euskal 

Herrira ere egin du bisita. IUko buruzagi ohia erretiroa 

hartuta dago, baina ez erretiratuta, inondik ere. 

Irune Lasa 

Hollywoodeko izarrak bezala dabil. 

Bai, Julio Anguita (Fuengirola, 

Espainia, 1941), bai. Liburua 

aurkezten han eta hemen, eta iristen 

den toki bakoitzean elkarrizketak 

ematen bateko eta besteko 

hedabideei. Izan ere, oraindik jendea 

adi dago zer esango erretiroa 

duela urte batzuk hartu zuen Espainiako 

komunisten lider ohiak, 

beharbada inoiz ez duelako erabili 

eufemismoz jositako egungo 

hizkera politikorik. Andaluziar 

doinu dotoreko haren hizkera 

gardena eta argia da, baita esaten 

duena ere. Ikasleak horrela liluratzen 

dituzte irakasle onek. 

G Lehenik eta behin, aitortuko dizut 

ez dudala liburua irakurri. 

E (Barreak) Zuretzako mesede. 

Oreka mental handiagoa izango 

duzu horri esker, kar-kar. 

G Ez dakit bada... Combates de 

este tiempo du izena liburuak 

(Egungo borrokak). Zein dira borrokak? 

E Liburuaren editoreekin egungo 

egoerari buruz hizketan, gogorarazi 

zidaten nire ibilbide politikoan 

—batez ere parlamentuan 

ari nintzela— hainbat gutun, artikulu 

idatzita neuzkala eta, era 

berean, hainbat debatetan parte 

hartu nuela, Maastrichti eta euroari 

aurre eginez; «orduan erabilitako 

argudioak ari dira erabiltzen 

gaur egun ekonomista asko», 

esan zidaten. Hortaz, nire bizitzan 

egindako 3.000tik gora artikuluetatik 

hautaketa bat egin 

nuen. Hor daude [Felipe] Gonzalezi 

eta [Jose Maria] Aznarri idatzitako 

gutunak, Maastrichti buruzko 

iritziak... Azkenean, aktualitateko 

liburua dela uste dut. 

Adibidez, badago 1977ko artikulu 

bat, trantsizioari buruzkoa, gaurkotasun 

erabatekoa duena... 

G J.K. Galbraithek zioen merkatu 

sistema honetan erantzukizuna lausotuta 

gelditzen dela. Sistema kapitalistan, 

kapitalistak erraz identifi- 

katzen ziren. Orain, dirudienez, 

etsaiak antzemanezinak dira: merkatua-eta. 

E Egia da hizkuntza... —prostituitu 

esan behar nuen, baina gordinegia 

iruditu zait, nahiz eta 

hala pentsatu—, hizkuntza perbertitu 

egin da. Badakizu? Gaur 

egun ez dago enpresabururik, 

ekintzaileak dira! A ze kontuak... 

[irribarre ironikoa] Erdiko klaseak 

izaten dituen lotsa horietako 

bat da: ez da neskatoaz hitz egin 

nahi, eta eufemismoak erabiltzen 

ditugu. Alvin Toffler kazetari estatubatuarrak 

ere aspaldi idatzi 

zuen zapaltzaile lausoari buruz. 

Langileak, lehen, enpresaburuarengan 

ikusten zuen etsaia: gizena, 

purua erretzen... Orain, zapaltzaileak 

ez du aurpegirik, batzuetan 

gu geu garelako, gure 

diruekin inbertitzen dutelako 

brokerrek... Gu, hein handiago 

edo txikiago batean, sistemaren 

parte gara. 

Baina merkatuek badituzte 

izen-abizenak: Emilio Botin, 

Francisco Gonzalez... eta beste 

hainbat enpresaburu. Hori bai, 

inauterietan bezala egiten da: 

maskara jarri eta merkatu izena 

hartuz, lausotu egiten dira, eta 

haien presentzia atzigaitz bihurtzen 

da, antzemanezin, eta, ondorioz, 

ezin zaie eraso egin. Egia da, 

era berean, haiei erasotzeko inteligentzia 

erabili behar dela, ikasi 

egin behar dela, estudiatu; eta iritsi 

gara mamira: gaur ez da ikasten. 

Gaur ez da ikasten, eta ez naiz 

institutuez soilik ari; klase politikoan 

are gutxiago ikasten da. 

G Galdetu behar nizun, bai, egungo 

politikarien mailaz. 

E Beti izaten da tentazioa —eta 

gorroto dut hori— atzera begira 

jartzeko. Baina niregan betitik 

izan den zerbaitekin erantzungo 

dizut: zientzia anitzetatik edan 

behar duen artea eta zientzia da 

politika niretzat. Politikariak 

egoera ekonomikoaren berri izan 

behar du; parean nolako gizartea 

duen jakin behar du, haren erlijio 

sinesmenak, gizarte sinesmenak...; 

zientziaren eta teknikaren 

azken berrikuntzei buruz jakin 

behar du... Hots, politikariak 

gaurko egunean bizi den norbait 

izan behar du. Aldiz, zuen bitartez 

[kazetari, hedabide] beste politikari 

bati erantzutera mugatzen 

bagara, halako sozietate anonimo 

bat eratzen dugu: politikariak 

galdekatzen dituzten hedabideak, 

batek besteari hedabideetan 

erantzuten dieten politikariak... 

Eta, horrela —barkatuko didazu 

esamoldea—, ez dago ulertuko 

gaituen Jainkoaren semerik. Jakina, 

izan da horren aurka borrokatu 

denik, diskurtso politikoa, 

berez, zehatza delako. Hau eta 

hau nahi dugu, honen bitartez eta 

halako balioekin... 

G Zer gertatzen da gizarte batean, 

Andaluzian adibidez, langabezia 

%33tik gorakoa denean, gazteen 

langabezia %50etik gorakoa, eta 

inolako erantzunik edo erreakziorik 

ez dagoenean? 

«Enpresabururik ez 

dago, ekintzaileak 

dira! Erdiko klaseak 

izaten dituen lotsa 

horietakoa da hori» 

«‘Gure buruz gain 

bizi gara’. Nor, ni? 

Nor, zu, koitadua? 

Hori esklaboaren 

morala da» 

E Bai, anomia garai batean gaude. 

Anomia deitzen zaio egoera 

sozial jakin bati, non ez dagoen 

desberdintasunik etikaren eta 

etika gabeziaren artean, justiziaren 

eta injustiziaren artean, gizarteak 

kontzepzioak eta mugak 

galtzen dituenean. Beldurraren- 

gatik gertatu da hori; beldur izugarria 

dago, jendeak jan egin behar 

duelako. Azkenean, urdailaren 

preso gara, hori alukeria... 

Egunero jan beharragatik etsitzen 

da jendea, jabearen morala 

bere egiteraino. Hitzaldietako batean 

norbaiti entzun diot, «On Julio, 

gure buruz gain bizi izan 

gara». Nor, ni? Nor, zu, koitadua? 

Esklaboaren morala da hori. Pentsaera 

kontserbadorea erabat nagusitu 

da. Eta nire herrian, oraindik 

gehiago. Hango arartekoak 

esan berri du jendea zaharren 

bila doala zahar etxeetara eta 

atzera etxera ekartzen dituztela 

familiaren diru iturri bakarra direlako... 

Nabaritu dut hotzikarak 

hartu zaituela hori entzutean. 

G Bai, hala da. 

E Bada, jakin ezazu egia dela. 

Baina jendea horrela ere bizi egiten 

da, ezer baino gehiago elkartasuna 

dagoelako, bizilagunen artean, 

familian... Hori ere amaitzen 

den arte. Gurasoak hil eta 

haien kontura bizi izan diren 30- 

40 urteko seme-alabak, auskalo, 

euren seme-alaben bizkar bizi beharko 

dute, nire adiskide batek 

esaten duen moduan. Izugarria 

da. Atzo Txema Monterorekin 

hitz egin nuen honetaz, eta esan 

zidan etsipena nagusituko dela 

baina izan daitekeela haserrealdirik; 

eta nire sorterriko haserrealdiak 

izugarriak dira, ez baitute 

bururik... Historiaz ari naiz, jakina. 

Nik errebeldian sinesten dut, 

baina kausa bat izanik. Ni borrokalari 

bat naiz, baina Alucheko 

eskola militarrean ikasi nuen. 

Nik taktikaz, estrategiaz eta helburuaz 

hitz egiten dut. Niri, landa 

zabaleko borroka, planaren barnean 

ez badago... Hori bai, borroka 

horretarako hezi behar denean, 

jendeak ez du nahi. Nahiago 

ditu oihuak, bat-bateko oldarraldiak... 

Hori da daukagun erronka: 

jendea borrokan hezi behar 

da. Barkatuko didazu hizkuntza 

belikoa; militar baten semea naiz, 

eta, gainera, leninista fin gisa, 

asko erabiltzen dut terminologia 

militarra, gerra batere gustatzen 

ez bazait ere. Baina borroka soziala 

planifikatu egiten da. 

G Zure herriaz ari garela, Andaluziaz, 

IU gobernuan dago Alderdi Sozialistarekin 

batera. 

E Kontra bozkatu dut. Erreferendumean, 

oinarrizko militante 



gisa, kontra bozkatu dut. Ez dagoelako 

akordio programatikorik. 

Akordio bakarra dute: kontseilaritzak 

banatzea, mauka banatzea. 

Horregatik bozkatu dut kontra. 

G Beldurraz eta jan beharraz hitz 

egiten zenuen lehen. Zuk uko egin 

zenion parlamentari izateagatik aukeran 

zenuen gehienezko erretiroari. 

gainera, hori handik urte batzuetara 

jakin zen... 

E Ez naiz-eta egunero hori deklaratzen 

ibiliko... 

G Irakasle erretiroarekin nahikoa 

zenuela zenioen. Ez dakit hori jaitsiko 

dizuten beldur zaren,ikusita nolako 

murrizketak datozen. 

E Kezka badaukat, baina nik irakasle 

erretiroko paga daukat, lumarekin 

ere diru sarrera batzuk 

izaten ditut, emaztea irakaslea 

da... Bizi-maila lasaia daukat, batez 

ere nire herrian, eta ez dut 

gehiago behar. Eta ez dut uste diputatuek 

aparteko pagarik behar 

dutenik. Hitz egin dezagun neurritasunaz, 

hitz egin dezagun gobernuko 

presidente ohi batek irabazten 

duenaz; kontua ez da zubi 

azpian bizitzea, baina presidente 

ohi gisa 70.000 euro irabaztea ere, 

eta Estatuko Kontseiluko kide 

izateagatik beste 70.000 sos... A ze 

mauka! Horrek, egiaz, beste izen 

bat du, oso itsusia, gainera. Baina


irentsi egiten ditugu halakoak, 

bankako dibidendu eta bonusak 

bezala; sekulakoak irensteko gaitasuna 

du gizarte honek. Kailuak 

ditugu kontzientzian. 

Eta gehien eserlekuetan daudenek 

irensten dute; ez guztiak, 

hori ere hala da. Baina NATOren 

hedapena irentsi dugu, euro izeneko 

hori irentsi dugu... Eta 

irensten jarraitzen dugu. Zertxobait 

eman digute, trantsizioa eta 

abar, baina guk eraiki, gizarte 

moderno bat eraiki, Frantzian 

moduan... Kontua da Frantzian 

eraikuntza odoltsua izan zela, gillotina 

deitzen zen gauza batekin... 

G Badirudi orain helburua ez dela 

europarrak izatea, alemaniarrak izatea 

baizik. 

A ze tontakeria! Anekdota bat gogorarazten 

dit: XIX. mende 

amaierako Madrilen, operaren 

atarian amonatxo bat zegoen urtarrileko 

hotzetan, artilezko xalean 

bilduta, poxpoloak saltzen, 

zerbait afaldu ahal izateko. Operan 

sartzen ari zirenei begira zegoen: 

hango erbinude larrua, 

hango kapela luzeak... Harribitxi 

ikuskizun hura ikusita, esan 

zuen: «Zein ondo bizi garen Madrilen!». 

Baina zer da Alemaniaren 

kontu hori? [Haserre ari da] 

Laugarren Reich bat dugu aurre- 

an, armatu gabea, ekonomikoa. 

Zer da, bada, euroa, markoa ez 

bada, baina beste izen batekin? 

Begira, ni espainiar sentitzen 

naiz –neurriz, ez bainaiz espainiar 

nazionalista—, eta ez diot inbidiarik 

inori. Nik beste tokietan 

egin dena egin nahi dut, besterik 

ez, eredurik kopiatu gabe. Alemaniarrak... 

Halaxe gabiltza! 

«Ustez 

menderatutakoa 

inguratzeko modua 

da barkamena, hura 

haserrearazteko» 

«Bere garaian, 

esan nuen Gonzalez 

zela GALeko X, 

eta geroztik ez dut 

kontrakorik esan» 

G Hizkuntza militarraz ari zinela lehen, 

hemen Euskal Herrian bakeaz 

hitz egiten da. 

E Ez soilik hitz egin. Bakea egin 

da armak eten direnean; eta armez 

ari naizenean, guztiez ari 

naiz, ETAk erabiltzen zituenak 

eta besteak ere bai, garai bateko 

haiek, itzultzeko desiratzen zeudenak; 

haiei ez zaie gustatu ETAk 

armak uzterik. ETAren aurka hobeto 

bizi dira. 

G Maiz esan duzu badagoela ETAk 

armak uzterik nahi ez duen jendea. 

E Zuribidea desagertu egin zaie, 

orain euskal arazoa deiturikoa 

agertzen delako. Arazoa ez den 

euskal arazoa. Horrela deituta 

ere, aspalditik datorren auzi bat 

da, eta bare heldu behar zaio, Giza 

Eskubideen Adierazpenarekin, 

Nazio Batuen Erakundearen Sortze 

Agiriarekin, Kanadako Auzitegien 

jurisprudentziarekin eta 

euskal herriaren borondatearekin. 

Hori bai: informazio prozesu 

baten ostean, euskal herriak independentziaren 

hipotesia bozkatzen 

duenean jakin dezala 

erantzulea bera dela. Hots, gauza 

ez da berehala bozkatzea, ez, ez. 

Lege organiko baten bidez, erabakiaren 

neurria esplikatuz herriari... 

Ni ere ez naiz betiereko estatu 

bati lotuta sentitzen, nahiz eta Hirugarren 

Errepublikarako nire 

proposamenean errepublika hispanikoaz 

hitz egiten dudan, ez 

errepublika espainiarraz. Nik 

uste dut hispaniar proiektu bat 

eraikitzeak beste herriekiko senidetzea 

sentiaraziko liokeela euskal 

herriaren zati handi bati, nazionalismoaren 

zati bat barne. 

Motzean 

1 Bakea: Giza eskubideak. 

2 Gerra: Basakeria. 

3 Maitasuna: Gauza serio 

bakarra. 

4 Iragana: Lezioa. 

5 Etorkizuna: Borondatea. 

Txarra Espainiaren batasunaren 

ikuspegira azpiratzea da. Horrek 

iraganeko gauza asko daramatza 

herrestan, karlistaldiak, gerra zibila... 

G Zer egin behar da euskal presoekin? 

E Hurbildu; oraintxe bertan. Berehala, 

beste edozein preso bezala, 

ez ditzatela zigortu sendikoak. 

Non daude beste presoak, lapur 

hau edo, zer dakit, Basauriko Txikito? 

Eta urrunago egon behar 

badute ez direlako kabitzen... 

G Oroimenaz hitz egiten da, kontakizunaz, 

barkamena eskatu beharraz. 

E Hori hipokriten gizarte bati 

dagokio. Ni oraindik zain nago 

frankismoak bere krimenengatik 

barkamena eska dezan. Barkamena 

eskatzea santujaleen mentalitatekoa 

da. Nik ez dut barkamenik 

nahi; nik hiltzeari utz diezaioten 

nahi dut, eta hortik 

hasiko gara politikaz hitz egiten. 

Barkamena exijitzen hasten banaiz, 

inkisizioko fraide bihurtzen 

naiz, eta ez dut ezer jakin nahi ez 

santujaleekin eta ez haien akolitoekin. 

Baina hau zer da, erlijio 

bat? Henrike IV.a Canosan bezala 

gaude? Barkamena eskatuko 

dugu? Pasa zuek, euskal izeneko 

politikari ilustreok, eta eskatu 

barkamena Francok eta agian 

Elkarrizketa 11 

zuen familiek ere egindakoengatik! 

Utz ditzagun tontakeriak. 

Barkamenik ez. Bakoitzak bere 

ideiei euts diezaiela eta bidera ditzala 

modu baketsuan eta demokratikoan. 

Ustez menderatutakoa 

inguratzeko modua da barkamena, 

hura haserrearazteko, 

gero nire kolpeak justifikatu ahal 

izateko. Hori probokatzea da, eta 

uste dut inteligenteek ez dutela 

zezena imitatu behar, ergela baita: 

kapari erasotzen dio, zezenketariari 

eraso beharrean. 

G Felipe Gonzalezi, GALi eta X-ari 

buruz galdetzeko esan didate. 

E Bere garaian, esan nuen nire 

ustez Gonzalez zela X, eta ez dut 

kontrakorik esan orduz geroztik. 

G Horri buruzko informazio sendoa 

bazenuela azpimarratu zenuen. 

E Bai, hala esan nuen, baina ezin 

dut horiei buruz hitz egin, beste 

batzuek sekretutik askatzen ez 

nauten bitartean. Diputatuen 

Kongresuan esan nuen, gauzak 

esan behar ziren tokian, eta baita 

hedabideetan ere; ez nintzen ezkutatu, 

eta historiak bere bideari 

jarraitu zion. Zuk gogoratuko 

duzu, herrikidea duzu eta, [Ricardo 

Garcia] Danborenea. Haren 

izaera bereziaz gain, gogoratzen 

dut gertakariak bizi-bizi zeudenean 

eskaini zuela elkarrizketa bat: 

«Jaunok», esan zuen Danboreneak, 

«normala da gobernuko presidenteak 

GALi buruzkoak jakitea, 

hark duelako hemen aginte gorena». 

Eta beste bat ere, suposatzen 

dut, erregea. Hura ere informatuta 

egongo zen. 

G Botswanan ez bazegoen. 

E Hori ere bai. Dena den, erregeak 

hainbat botswana izan ditu, 

hurbilagokoak, urrunagokoak; 

edozein modutan, kazetariak esaten 

zion Danboreneari: «Normala, 

agintari gorena izanda eta 

abar». Eta Danboreneak: «Ez naiz 

logikaz deduzitu daitekeen hipotesi 

bati buruz ari, nik, Danboreneak, 

diot [Gonzalezek] bazekiela». 

G Zer gertatu zaio Ezker Batuari? 

E Javier Madrazorekin eta Julio 

Florrekin etorri naiz gaur, adiskide 

ditut eta. Zatiketa bat izan da, 

eta Madrilen aitorpen bat kideetako 

batzuei. Ezker Batuak Madrilekin 

hitz egitea eskatu du harreman 

federala ezartzen saiatzeko, 

eta auzitara jo dute. Horretan 

dabiltza. Nire sentimendua hau 

da: eta saiatuko bagina hau ahazten? 

Are gehiago, kontuan izanda 

parean duguna zenbateraino den 

larria. Baina badirudi maldizio 

bat dela guregan; Kainen arima 

bekataria bezala gaude, infernuzko 

kainismoan murgilduta. Eta 

ez da hemen Euskal Herrian bakarrik 

gertatzen: Asturiasen ere 

gertatzen da, eta beste toki batzuetan 

ere bai. Etsaia nor den 

ahazten denean gertatzen da 

hori. Garai sektarioen ezaugarria 

da etsaia barnean bilatzea, eta ez 

kanpoan. Giza kondizioak berezkoa 

du.

12 Saiakera 

Liburu 

aurrerapena 

‘Plazer bat 

izan duk, 

Benito!’ 

Garrantzitsua 

askotan ez da izaten 

zer egin behar 

duzun jakitea, zer ez 

duzun egin behar 

jakitea baizik. Hori 

baldin badakizu, 

salbatu zara. 

Distantziaren misterioa 

Eszenatokiaren misterioaz 

Raimonek 

behin zera esan zidan 

mahai baten 

bueltan: ez baldin 

baduk eszenatokian hire indarra 

ahultzerik nahi, ez hadi kutsatu 

tabernaz taberna dabilen jendearekin. 

Misterio hori distantziarekin 

markatu behar da. 

Distantziaren misterioa, lainopean 

galtzen den itsasontzia edo 

igurikatzen dugun eta gutxitan 

ikusten dugun neskatxaren irribarrea 

bezala. Zer da ba amodio 

platonikoa? Lainoak, brumak, keak, 

lausoak, misterioaren indarrak 

multiplikatzen duen sentimendua. 

Azkenean distantzia horrek 

egiten duen efektua da inportantea, 

zuk kantari hori oso eskura 

baduzu azkenean ostikoz joko duzu. 

Kantuei buruz, sorkuntza artistikoari 

buruz ari gara, eta hain zuzen 

ere gure ofizio honek duen 

gauzarik ederrena jendearen maitasuna 

da. Oporrak Portugalen 

eman ditut, zure diskoa genuen 

kotxean eta geroztik zure kantu 

bat burutik kendu ezinda nabil. 

Edo: ezkondu ginenean gizonak 

eta biok zure kantu baten estribilloaren 

hitz bakoitzaren lehen letra 

jarrarazi genion bitxigileari 

eraztunaren barrualdean. 

Horrelako anekdotak ehunka 

dira Benitoren kasuan. Bizkaiko 

kostako herri batean amona hilzorian 

zen. Min handia zuen, egunak 

zein gauak oinazez pasatzen 

zituen. Morfinak dagoeneko ez 

zion eragin handirik egiten. Alabak 

halako batean Benitoren 

«Gaueko ele isilen balada» diskoa 

jarri zion. Eta, apur bat bada ere, 

amonaren sufrikarioa samurtzen 

zela zirudien, irribarrea bere ezpainetan 

azaldu arte. Pare bat ordutara 

hil zen gaixoa. Aurrerago 

kontatuko dizuet lagun mina 

nuen Laxaren kasua ere. 

Amonari hiltzen lagundu zion 

Benitok. Kantuek horretarako 

balio dute, bizitzen laguntzeko, 

hiltzen laguntzeko. Baina kantariak 

norentzat egiten ditu kantuak: 

jendearentzat ala bere buruarentzat? 

Honek gogorarazten dit Mozart-en 

esaldi bat, pelikula batean 

ikusi nuen. Bertan Mozarten bizitza 

masonikoa kontatzen zen. 

Haydn Mozarten eskutik sartu 

zen masoietan, sarrera ekitaldian 

berak eman baitzion banda eta ezpata. 

Pelikularen azken partean 

palazio baten aurrean zeuden 

biak, lorategi luze dotore batzuetan. 

Paseatzen zihoazen, hizketan, 

eta Haydnek zera esan zion 

Mozarti. 

–Badiat hiretzat sorpresa bat, 

opari moduan emango diat. 

–Zer duk ba, zer duk ba? 

–Egon hadi lasai, emango diat 

bere garaian. 

Hizketan jarraitu zuten masoien 

kontuez, baina Mozartek berriz: 

–Joseph, zer daukak ba niretzat, 

zer daukak ba? 

Halako ezinegona erakusten 

zuen Mozartek. Haydnek eskua 

poltsikoan sartu zuen eta zinta gorri 

batean bildutako paper bat atera 

zuen. Zinta kendu eta partitura 

bat erakutsi zion. 

–Gure zaharrak azken aldi honetan 

egin duen gauzatxo bat 

duk. 

Mozart partitura irakurtzen 

hasi zen mundutik kanpora bezala, 

txundituta. 

–Agure zahar honek ez zeukak 

besteentzako musika egin beharrik, 

beretzako bakarrik egiten 

dik. 

Johan Sebastian Bachen azken 

obra zen. 

Garbi dago Bachek ez zuela dagoeneko 

inoren onespenaren beharrik, 

ez zela gizarteko notableen 

artean lekutxo bat izateko lanean 

ari. Plazer hutsez jarduten 

Pako Aristi eta Mikel Markez dira liburuaren egileak. ELKAR 

zuen sorkuntzan, bere buruarentzat 

bakarrik. Baina nola uztartu 

hori musika afizio eta ofizio baduzu? 

Pentsa Mozartek musikaren 

historian izan duen garrantzia. 

Erreferentzia izugarria izan da 

ondoren etorri diren musika estilo 

desberdinentzat, klasikotik hasi 

eta heavy musikan amaituz. 

Baina ez zuen garaiko gizartean 

inolako onespen eta arrakastarik 

izan. Bakardadean hil zen, txirotasunean. 

Fosa komunera bota 

zuten hil zenean, inork bere gorpua 

erreklamatu ez zuelako. Baina 

Bachek bezala Mozartek ere, 

sorkuntzari dagokionez, ez desiratzen 

ikasi zuen. 

Zu gauza bat egiteko amorratzen 

baldin bazaude baina ez baduzu 

adierazten, azkenean antzeman 

egiten da. Lehentxeago edo 

beranduxeago azaldu egiten da. 

Fitxa 

pIzenburua. Plazer bat izan 

duk, Benito!. 

pArgitaletxea. Elkar. 

pOrrialde kopurua. 264. 

pSalneurria. 21 euro. 

Egileak 

pPako Aristi (Urrestilla, 

1963). Idazle, kazetari eta gidoigilea 

da, baita liburu askoren 

egilea ere. 

pMikel Markez (Errenteria, 

1971). Kantari gisa da ezaguna, 

baina irrati esatari ere ibilia 

da. 


Inportantea da ez desiratzea. Oso 

estetika interesgarria du horrek. 

Niri oso erakargarriak egiten 

zaizkit dena erlatibizatzen duten 

pertsonak. Ez dute ezeren beharrik. 

Ikusten duzunean norbait 

dagoen tokian ongi dagoela, ez 

duela beharrik, kontxo, niri ikaragarrizko 

distira sortzen dit. 

Bob Dylan beti izan da zakarra 

bai publikoarekin, bai prentsarekin. 

Bere kantaldietan, ez gabon 

ezta agur ere, ez du kanturik edo 

taldekiderik aurkezten. Ez dio 

dagoen lekuko publikoari, bertako 

erreferentziaren bat aprobetxatuz, 

inongo keinurik luzatzen. 

Ez du Errealeko edo Athleticeko 

kamisetarik (edo Espainiako 

selekzioarena) jartzen beste zenbaitek 

bezala. Gehiago esango 

nuke, ez dio publikoari begiratu 

ere egiten. Badirudi ez duela inor 

behar, ezer behar. 2006an Donostian 

izan zenean ere hala egin 

zuen. Kamerinoetan bera agurtzeko 

zain zituen euskal-erdal 

kantari guztiak bertatik botarazi 

zituen bere managerrak Dylan 

agertu aurretik. Ez zuen inorekin 

harremanik nahi. Benito eta 

Mikel Laboa kantaldi hartan egotera 

gonbidatu zituzten. Batek 

Dylanen aurretik kantatu beharko 

zuen, besteak ondoren. Benitok 

uko egin zion bertan kantatzeari. 

Garrantzitsua askotan ez da 

izaten zer egin behar duzun jakitea, 

zer ez duzun egin behar jakitea 

baizik. Hori baldin badakizu, 

horri usaina hartzen badiozu, salbatu 

zara. Nik badut printzipio 

bat: Dylanek ba al du norbaiten 

beharrik kontzertu batean? Ez, 

ezta? Dylan gertakari bat da, jendea 

Dylan ikustera doa. Aurretik 

edo ondoren zein dagoen ez zaio 

inporta. Egun horretan zu jartzen 

bazaituzte bere aurretik, edo 

ondoren, zuretzat kalte. 

Dylan prentsari iheska ere ibiltzen 

omen da. Behin disko baten 

aurkezpena zela eta kazetari guztiak 

deituta zeuden prentsaurrekora. 

Baina Dylan ez zen agertu. 

Inork ez omen zekien non zegoen, 

ez managerrak, ez diskoetxekoek... 

Bera gabe egin behar izan 

zuten aurkezpena. Imajina ezazue 

titularra: Ez dago Dylanen 

arrastorik. Edo: Bi aste dira inork 

Dylanen berririk ez duela. Niri 

behintzat diskoa erostera joateko 

gogoa etortzen zait. 

Egin duzun diskoari inportantzia 

ematen baldin bazaude, 

otzan-otzan kontatzen, oso egoera 

tristea izaten da hori. Beti pentsatu 

dut testuinguru horretan 

saltzailearen aurpegia jartzen 

zaidala, ezin dut ekidin. Hau da, 

produktu baten propaganda egiten 

ari naizela. Oso lotsatuta sentitzen 

naiz egoera horretan.


La Naval-eko langileak kaleratzeko planaren aurka, protesta jendetsuak egin zituzten Reinosako eta inguruetako herritarrek 1987ko udaberrian. 

Reinosako udaberria 

Udalerriko lantoki garrantzitsuenetik 

500 langile botako zituztela salatzeko, 

herri oso bat atera zen kalera orain 

25 urte. Ondorio latzak utzi zituen. 

Ainhoa Sarasola 

Lantokiko sirena hotsak 

herri osoan entzuten ziren. 

Txanda aldaketak 

iragartzen zituzten, 

eta, tarteka, suteak edo 

tankerako istripuren bat ere bai. 

Baina herritarrak bestelako gertakariez 

ohartarazteko, ohi baino 

maizago jo zuten sirena hura 

1987ko udaberrian Reinosan. 

Kantabriako (Espainia) mendialdeko 

udalerri horretan inoiz izandako 

liskarrik handienak izan ziren 

orain 25 urte. Herri osoa atera 

zen kalera bertako lanpostuak defendatzera, 

eta errepresio latza jasan 

zuen. Langile baten heriotza, 

dozenaka zauritu eta atxilotu, eta 

herritarrengan bizirik dauden 

oroitzapen mingots ugari utzi zituen 

gatazkak, baina baita borrokatu 

izanaren harrotasuna ere. 

1980ko hamarkadan, hainbat 

eta hainbat lantokiri eragin zien 

PSOEren gobernuak gidatutako 

industria birmoldaketak Euskal 

Herrian, baita Espainiako eta Galiziako 

ipar isurialdean ere. Reinosako 

Cenemesa enpresara iritsi 

ziren murrizketak lehenik, eta 

13.000 biztanleko udalerriko lantoki 

handiena zena, Forjas y Ace- 

ros de Reinosa — La Naval esaten 

ziotena—, ez zegoen arriskutik 

kanpo. 1.763 langile aritzen ziren 

han egunero, eta herri osoari eragiten 

zion haren jarduerak. Horregatik, 

herritarrek kezka handiz 

hartu zuten La Naval-eko 500 

langile kaleratzeko planaren berria. 

1987ko martxoa zen. 

Planaren berri izan eta egun gutxira, 

enpresaren Administrazio 

Kontseiluko presidente Enrique 

Antolinek kargua utziko zuela jakin 

zuten langileek, prentsaren 

bidez. EAJrekin eginiko gobernu 

koalizioaren harira, Jaurlaritzako 

Herri Lan sailburu izendatu 

zuten Antolin. Martxoaren 11n 

enpresara joan zen, beste kontseilukideak 

agurtzera. Baina langileek, 

bilera batean bildu ostean, 

bertan atxikitzea erabaki zuten. 

«Langileak haserre bizian zeuden, 

eta giroa bero-bero», gogoan 

du Maria Gutierrezek, gerora eratu 

zen herritarren plataformaren 

sortzaileetako batek. Egoera ikusita, 

enpresa komiteko kideek 

bunker esaten zioten eraikinera 

eraman zuten Antolin, haren segurtasuna 

bermatzeko, eta bertan 

itxi ziren. Hari azalpenak eskatzea 

zen asmoa eta, bide batez, 

Gasteizen egitekoa zen kargu har- 

Hainbat guardia zibil, herritarrek inguratuta, 1987ko martxoan. 

tze ekitaldia atzeratuz langileen 

aldarriei oihartzuna ematea, azaldu 

du Marcos Gutierrezek, Reinosa 

contra el miedo (1988, Editorial 

Revolución) liburuaren egileetako 

batek. «Albistea jakitean, beste 

lantokietako jendea ere hurbiltzen 

hasi zen babesa ematera». 

Lantokitik herrira 

Negoziazioek porrot egin ostean, 

Guardia Zibila sartu zen Antolin 

ateratzera, goizaldean. «Astakirtenen 

moduan sartu ziren, oihuka... 

izugarria izan zen», Mariaren 

hitzetan. Aizkorekin bota zuten 

behera bunkerreko atea, 

Antolin atera, langile komiteko 

kideei NANak kendu eta kuartelera 

bila joateko agindu zieten. 30 

bat guardia zibil sartu ziren lantokira, 

baina beste 300 bat baziren 

herrian, eta, barruan bezala, lantoki 

atarian ere jendeari oldartu 

zitzaizkien. Goizean goiz ikastera 

zihoazen milatik gora gaztek ja- 

kin zuten gurasoak liskar betean 

zebiltzala lantokian, langileen 

emazteak ere hurbilduz joan ziren... 

eta herri osora zabaldu ziren 

istiluak. «Zelai zabaleko gudu 

baten» gisakoa izan zela diote aho 

batez Maria eta Marcos Gutierrezek. 

Dozenaka lagun zauritu ziren, 

eta gatazka «lan arlotik esparru 

sozialera, herrira igaro zen». 

Ezohiko gertakari bat ere izan 

zen, argazkietan betiko jasota geratu 

zena. Hainbat guardia zibilek 

ihesari ekin behar izan zioten 

herrian zehar, jendea atzetik harrika 

zutela eta. Ihesbiderik gabeko 

kale batean sartu ziren, ordea, 

eta han atxiki, eta armak kendu 

zizkieten herritarrek. «Pasadizo 

harrigarriak daude, errenditzeko 

zapi zuriak atera zituztenekoa, 

adibidez», ekarri du gogora Marcos 

Gutierrezek. Ezer larririk ez 

gertatzeko, zenbait langilek giza 

katea osatu, eta, babestuta enpresaraino 

eraman zituzten. Kuarte- 

Lan gatazka 13 

lera deitu zituzten langileekin 

trukatu zituzten atxikitako guardia 

zibilak. «Kuarteletik lankide 

bat aske uzten zutenean, haiek 

guardia zibil bat askatuko zutela 

esan zieten, eta halaxe izan zen». 

«Mendekuaren» eguna 

Gertakari haien ostean giroa zertxobait 

baretu zen, baina ez askorik. 

Gatazkak konpondu gabe jarraitzen 

zuen; kaleratze plana indarrean 

zen, eta egunero zeuden 

protestak. «Gogoan dut ia egunero 

errepideak ixten zirela, eta 

trenbidea ere bai, Talgoan zetorren 

jendea informatzeko», dio 

Maria Gutierrezek. Komunikabi- 

Guardia zibilek jaurtitako 

gas poteen kea arnastu 

eta egun gutxira hil zen 

Gonzalo Ruiz langilea 

de gehienek egindako kriminalizazio 

kanpaina gogoan du Marcos 

Gutierrezek. Giroak bero-bero jarraitzen 

zuen, beraz, eta, gainera, 

denak ziur zeuden martxoan gertatutakoek 

ondorioak izango zituztela. 

«Haientzat [guardia zibilentzat] 

sekulako umiliazioa izan 

zen !», dio Maria Gutierrezek. 

Laster heldu zen «mendekua». 

Apirilaren 16an herrira sartutako 

guardia zibilaren tanke arin batean 

horixe irakur zitekeen: Ramiro 

te vengaremos (Ramiro mendekatuko 

zaitugu) —martxoko istiluetan 

zauritutako guardia zibil bat 

zen—. Arratsaldeko Talgoa iristean, 

hark txistua jotzearekin batera, 

inguruan bildutako jendearen 

aurka gogor oldartu zen Guardia 

Zibila. Inoiz baino gehiago ziren, 

tanke arinak, jeepak, kamioi blindatu 

bat, bi helikoptero... eta istilu 

larriak izan ziren. Bai Mariak bai 

Marcosek gogoan dute ehorzketa 

etxea erre zela ke poteen ondorioz, 

edo ostegun santuko meza 

ezin izan zela egin jendeak ihesean 

eliza hartu zuelako. Zenbait lagunekin 

garaje batean babestu 

zen Gonzalo Ruiz langilea, eta 

hainbat ke pote jaurti zituen barrura 

Guardia Zibilak. Larri zaurituta 

atera zituzten denak; Ruiz 

egun gutxira hil zen, ospitalean. 

Gatazkak utzitako ondoriorik larriena 

izan zen, eta herri osoa biziki 

hunkitu zuen. Milaka herritar 

bildu ziren haren aldeko elizkizunetan. 

Dozenaka zauritu eta atxilotu 

ere utzi zituen gatazka hark, 

eta gertatuaren inguruko testigantzak 

jaso eta zabaltzeko, herri 

plataforma osatu zuten zenbait 

herritarrek, emakumeak gehienak, 

egia osoa jakin zedin. 

Protestak protesta, langileak 

kaleratu egin zituzten azkenean. 

«Giro mingotsa utzi zuen horrek 

herrian», Maria Gutierrezen ustez. 

Baina ondorio onik ere ikusi 

du Marcos Gutierrezek: «Gazteek 

ordukoaren berri badute, eta helduei, 

berriz, borrokatu izanaren 

harrotasuna geratu zaie».

14 Historia 

Kondairaren 

mugetan 

Franco 

eta errege 

familia 

Francok udako 

oporrak Donostian 

pasatzeko hartutako 

erabakiak, besteak 

beste, eragin zuen 

1948ko abuztuan 

diktadoreak eta Juan 

Borboikoak euskal 

kostalde parean 

bilera egitea. 

Borboiak Euskal Herrian 

Iñaki Egaña 

Espainiako monarkia 

1931ko apirilean desagertu 

zen, oposizioak 

adostasunez hala 

onartuta, hain zuzen, 

ustez garrantzirik gabeko udal 

hauteskunde batzuen ostean, Bigarren 

Errepublika ezarri baitzuten 

eta eraldaketa demokratikoen 

epea zabaldu baitzen. Eibarren 

aurreratu ziren. 

Baina 1933an eskuinak hauteskundeak 

irabazi, eraldaketa demokratikoak 

mantsotu, eta 

1936ko uztailean eskuin berak estatu 

kolpea eman zuen. Alfonso 

XIII.a Borboikoak, 1931n babes 

bila Madril utzi eta Parisera joan 

zenean, etorkizuna aurreikusi 

zuen honako hau esan zuenean: 

«Kontzientzia kolektiboaren 

adierazpen egiazkoa eta egokia 

ezagutu zain nago, eta nazioak 

hitz egin bitartean Errege Boterearen 

jarduna nahita eteten dut». 

1936ko kolpistek ere «egiazko 

kontzientzia» erabili zuten argudiotzat 

urte horretako otsaileko 

hauteskunde emaitzei zilegitasuna 

kentzeko. Hala eta guztiz, inoiz 

ez da erreferenduma egin monarkiaren 

itzulera babesteko edo 

ukatzeko. Nazioakez du inoiz hitz 

egin. 

Alfonso XIII.a Erroman hil zen 

eta haren biloba Juan Carlos, 10 

urte bete arte Italiako hiriburuan 

eta Portugalen bizi izan zena, aukeratu 

zuten Francoren oinordeko 

hura hil zenean, 1975ean. Karlistak 

haserretu egingo ziren beldur, 

badaezpada ere, Juan 

Carlosek anaia Alfonso, aitonaren 

izena zuena, tiroz hil zuen. Zabaldutako 

zurrumurruaren arabera, 

Donostian erail zuen. Ez da 

egia. Portugalen izan zen, 1956ko 

martxoan. Francok Alfonsoren 

heriotza baino lehenago hautatu 

zuen Juan Carlos. 

Alfonsoren seme eta Juan Carlosen 

aita Juanek hitzartu zuen 

oinordekotza Francorekin, eta bi 

urte geroago, uko egin zien bere 

eskubideei. Hirugarren aldiz ezarri 

zen Espainiako monarkian 

ildo borboitarra, 1700. urtean penintsulan 

ezarri zenetik. 

Frankismoak iraun zuen artean, 

Alfonsoren aldekoek diktadorearen 

eta oinordekotza beretzat 

zela zioen Alfonso XIII.aren seme 

Juan Borboikoaren arteko bitartekari 

lana egin zuten, azken 

hura Portugalen erbestean zela. 

Francok udako oporrak Donostian 

pasatzeko hartutako erabakiak, 

besteak beste, eragin zuen 

1948ko abuztuan diktadoreak eta 

erregegaiak euskal kostalde parean 

bilera egitea. 

Francisco Franco diktadorea eta Juan Carlos Borboikoa. 

Azor yate zaharrean bi buruek 

oinordekotzaren gaiaz hitz egin 

zuten eta erregegaiaren bigarren 

semearen etorkizunaz ere jardun 

zuten, alegia, Juan Carlosen etorkizunaz, 

zeinak hirugarren 

izena, Alfonso, ezkutatu ohi 

zuen, aitona baitzekarkion gogora. 

Bezperan, Francok «ohorezko 

gizon» titulua jaso zuen Donostian 

eta elkarrizketaren biharamunean, 

ministroekin elkartu 

zen Aieteko jauregian, itsas zabalean 

gertatutakoaren berri emateko. 

Urte horretako azaroan, Juan 

Carlos Madrilera joan zen lehenengo 

aldiz, eta Urquijo bankarien 

etxaldean egon zen. Oso gaizki 

hitz egiten zuen gaztelaniaz. 

Errege Etxeak eta Francok erabakita, 

Donostian egin zituen 

ikasketak, horretarako erregime- 

nak Errepublikari konfiskatutako 

Miramar jauregi zaharra erabiliz. 

Haren aitonak, Alfonso 

XIII.ak, 1931n erbestera joan 

aurretik udako oporrak pasatzeko 

erabilitako leku bera zen. 

1950etik 1954ra 

Donostian bizi izan zen 

Juan Carlos, Gipuzkoako 

alfontsotarren babespean 

1950etik 1954ko ekainera, Juan 

Carlos Donostiako jauregian bizi 

izan zen, zaintzaileek eta etengabe 

zaintza lanean zebilen polizia 

armatu talde batek lagunduta — 

ilea ere bertan mozten zioten, 

kanpora atera beharrik ez izateko—, 

eta Gipuzkoako alfontsotarren 

babespean, zeintzuk El Diario 

Vasco zuten adierazpide nagu- 

Karlos Santamaria irakaslea 

DRamon Rubialek lehendakaritza hartu zuenean,Hezkuntza 

sailburua zen Karlos Santamaria.1986an,Donostiako 

alkateak hiritar merituaren domina eman zion.Erregeari eskolak 

ematen zizkion garaiei buruz adierazpenak egin zituen: 

«Hemen,Miramarko palazioan,kolegio txiki bat muntatu zuten 

Juan Carlosentzat; anaia ere,gero eskopetaz hil zuena,hemen 

zegoen eta beste hamarren bat mutil familiarik ilustreenetakoak.Horiei 

matematikak irakasteko kontratatu ninduten,eta batxiler 

guztian nik irakatsi nizkien.Juan Carlos oso mutil sinpatikoa 

zen,oso ironikoa eta oso alferra». 


si, ABC eta Diario de Barcelonarekin 

batera. 

Erregegaia beste zazpi ikaslerekin 

aritu zen: Carlos lehengusua, 

Agustín Carvajal, Jaime Carvajal 

—gerora Banco Urquijo, Ford España 

eta Ericcson enpresetako 

presidente izandakoa—, Fernando 

Falcó, Alonso Álvarez de Toledo, 

Alfredo Gómez-Torres, José 

Luis Leal Maldonado eta Juan José 

Macaya Aginaga. Irakasleak José 

Garrido, Juan Rodríguez Aranda, 

Ángel López Amo, Aurora Gómez 

Delgado, Karlos Santamaria, Díaz 

Tortosa komandantea hezkuntza 

fisikorako, hizkuntza irakasleak 

eta José María Galarraga eta Ignacio 

Zulueta apaizak izan ziren. 

Juan Carlosek 1954an Donostia 

utzi zuenean, Francok udako oporrak 

Gipuzkoako hiriburuan pasatu 

zituen, ohikoa zenez. Carmen 

Polo emaztea Zinemaldian 

izan zen alkatearekin batera, eta 

Ama Birjin egunaren bezperan, 

diktadoreak eta emazteak Kale 

Nagusia pasa zuten paliopean, 

Jaime Font Andreu gotzainak lagunduta, 

Salbean parte hartzeko, 

gerora Donostiako Orfeoiak kantatuko 

zuena, urte horietan Usandizaga 

eta Gorostidi maisuen zuzendaritzapean.Komunikabideek 

herritarren berotasuna goraipatu 

zuten arren, bertara agintari 

frankistak, ikusmina zutenak eta 

haurrak baino ez ziren hurbildu, 

bere burua kaudillotzat zuena pasatzen 

ikusteko.


Udaberriko biribilki zati bat 

Eztabaida sutsua,Oroimenari eta 

Bizikidetzari Buruzko Biltzarra amaitzeko 

Eusko Jaurlaritzak antolaturiko Oroimenari eta Bizikidetzari 

Buruzko Biltzarrak goi mailako itxiera izan zuen 

atzo arratsaldean. Azken mahai ingurua gatazkaren 

behin betiko irtenbideari buruzkoa izan zen, eta Belgikako 

Poliziako bi adituk parte hartu zuten: Dupon eta Dupont 

komisarioek. Azken solasaldi horretan, eztabaida 

are biziagoa izan zen biltzarreko aurrekoetan baino. «Gatazkaren 

irtenbide posible bakarra irtenbide poliziala 

da», azaldu zuen Duponek. «Nik are gehiago esanen nuke: 

gatazkaren irtenbide posible bakarra irtenbide poliziala 

dela oso argi dago», kontra egin zion Dupontek. Duponen 

aburuz, presoek osoki bete behar dituzte espetxe zigorrak. 

Haatik, Dupontek uste du presoek oso-osoki bete behar 

dituztela kartzela zigorrak. Bestalde, Duponek bat 

egin zuen aurrekoan Mikel Haranburuk biltzarrean bertan 

esandakoarekin: «Euskal kulturaren mundua isilik 

egon da ETAren gehiegikerien inguruan». Dupontek, aldiz, 

nahiago izan zuen Luisa Etxenikek biltzarrean bertan 

adierazitakoa: «Euskal kulturaren mundua oso isilik 

egon da ETAren desmasiak ikusirik». «Bizikidetza oso 

ongi dago, betiere ados gaudenen artean», azaldu zuen, 

amaitzeko, Duponek. Beste behin ere Dupontek ez zuen 

begi onez ikusi bere mahaikideak azaldutakoa. «Nik are 

gehiago esanen nuke: bizikidetza oso ondo dago, baldin 

eta ados gaudenen artean bada», adierazi zuen. 

Nahia-ko kritikoek alderdia utzi eta 

Nerea elkarte gastronomikoa sortu dute 

Nahia-ko ildo kritikoak alderdia utzi eta elkarte gastronomikoa 

sortzea erabaki du. Talde berria Nerea deituko da. 

Hala eman dute jakitera egitasmoaren bultzatzaileek, 

prentsa ohar baten bitartez. «Nahia alderdia Aralar utzi 

zuten hautetsiei sostengua emateko sortu genuen. Baina 

Aralarretik ateratako zenbait hautetsik dagoeneko iragarri 

dute ez direla beste alderdi batean sartuko eta ez direla 

hurrengo hauteskundeetara aurkeztuko. Beraz, Aralar 

enplegu bulego bat da; eta Nahia, langabe bulego bat», 

irakur daiteke ohar horretan. Serio Demoniok jakin ahal 

izan duenez, Nahiako Gazteak erakundea bat dator Nerearen 

bultzatzaileen argudioekin, eta Nahia alderdia uztea 

erabaki du. Nolanahi ere, bada beste gazte bat Nahian segitzea 

erabaki duena, eta Nahiako Gaztea taldea sortu du. 

Nerea elkarte gastronomikoak zer bideri jarraituko dion 

oraindik ez dago erabat argi. «Bistan da Aralarretik ateratako 

kargudun publikoei afariak eta antolatuko dizkiegula. 

Baina oraindik ez dugu erabaki gure etxabea dugun 

eraikineko auzokideen presidente izateko hauteskundeetara 

aurkeztuko garen ala ez», irakur daiteke prentsara 

igorritako idazkian. 

Iritzia 15 

Serio demonio 

Juan Kruz Lakasta eta Zaldieroa 

seriodemonio@berria.info 

Krugmanek Bonolotoko zenbaki sarituak 

iragarri ditu 

Amaitzeko, ezinezko albiste laburrak: 1) Udaberriko biribilki 

zati bat izeneko dokumentala prestatu du Bilboko 

Txinatarren Elkarteak, Iñaki Azkuna alkatearekin duen 

gatazka azaltzeko. Dokumentala DVD formatuan Azkunari 

berari eman nahi izan diote Bilboko udaletxean, baina 

alkateak ez die sartzen utzi. «Ezin dizuet sartzen utzi 

txinatar guztiak berdinak zaretenez ezin dudalako jakin 

egiazki Txinatarren Elkarteko ordezkariak zareten ala 

beste edonor», azaldu die. «Guk ere arazoak ditugu zuriak 

desberdintzeko. Adibidez, Torrente eta zu zeharo berdinak 

zaretela iruditzen zaigu», erantzun diote. 2) Paul 

Krugman Ekonomiako Nobel saridunaren arabera, aste 

honetan Bonolotoa irabaziko duen zenbaki sorta honako 

hau izanen da: 21, 27, 28, 33, 34, 40. The New York Times 

egunkarian argitaraturiko artikulu mamitsuan halaber 

dio zenbaki osagarria 11 izanen dela; eta dirua itzultzekoa, 

1. 3) Haziak hezten. 1512tik euskal curriculuma lantzen 

da aurtengo Euskal Eskola Publiko Berriaren Aldeko 

Festaren goiburua. Galdera: hori horrela, ez ote zatekeen 

egokiagoa Euskal Eskola Publiko Zaharraren Aldeko Festa 

deitzea? Bestalde, jaia iragartzeko karrikaratu duten 

afixan Jai nazionala da hizki larrienetan ageri den leloa. 

Beste galdera bat: zer da, zezenketa bat? Galderen ondotik, 

gomendioa: gaur denok Iruñera!

16 Begia 

Saltoka 

Amagoia Iban 

Ohe gainean saltoka, algaraka ari ginen 

ahizpa eta biok elkarri mihia ateratzen. Halako 

batean kosk, eta barrea negar bihurtu 

zitzaidan. «Amaaa, mingainari hortzaka 

egin diot!». Zaharrak sukaldetik erantzun zidan: 

«Hik ere ikasiko dun mingainari kosk 

egiten, heure hitzak jan beharrik ez izateko». 

Ez nuen ezer ulertu, jakina. 

Zaharra dezente zaharragoa da egun 

—neu ere bai—, eta pasadizo haren beste 

bertsio bat eman dit gaur. Berak esandakoa 

ondo gorde omen dut gogoan, baina nire hitzak, 

zehazki, «mingainak hortzaka egin 

dit» izan ei ziren. Ez diot kontra egin. Belaunaldi 

ez, bizimodu etenaren lekuko baikara 

hura eta ni: bertso, elkarrizketa, ipuin osoak 

hitzez hitz errepikatzeko gai da zaharra, memoria 

ahoz aho eraikitzen zen garaiko guztiak 

bezala; nire memoria, berriz, irudiz irudi 

eraikia da batez ere, erraza da nire aurrean 

hitza aldatzea eta jatea. 

Gure aurrean saltoka ari diren umeei begira 

egon gara gero, isilik. 

-Orain ia inork ez din mingaina hortzakatzen 

eta mingainak ia inori ez zion kosk egiten. 

Esaldia bukatzean haren ahotsari zerion 

tristezia, horixe geratu zait gogoan. 

Gazte senegaldarrak ilunabarrean saltoka, 

Dakarren. 2012-02-29. NIC BOTHMA/EFE. 

igandea@berria.info 

Igandea •2012ko maiatzaren 20a


Begia 17

18 Denbora-pasa 

Hitz gurutzatuak 

Goitik behera 

1. Aroa. 

2. Ipar Euskal Herrian, dolare. 

3. Ipar Euskal Herriko dantza mota. 

4. Animalien hazteaz edo hazkuntzaz arduratzen da. 

5. Gorrizta. 

6. Hitz baten esanahietako bakoitza. 

12. Makurtuak, okertuak. 

14. Noka, zigun. 

16. Elur asko egiten duen garai, elur erauntsi handi. 

18. Erruki, gupida. 

19. Uretan bizi da. 

21. Bukaera, amaiera. 

Ezker-eskuin 

7. Jarri, ipini. 

8. Antolatu, prestatu. 

9. Trebe. 

10. Ipar Euskal Herrian, poroa. 

11. Bigunki. 

13. Mendebaldean, tuak, istuak. 

15. Irazki bikoitzeko eta itxura iletsuko ehun. 

17. Ahotan hartua. 

20. Sustraitu, errotu. 

21. Atmosfera eratzen duen gas nahastura. 

22. Mapa bilduma, bereziki liburu gisa prestatua. 

23. Umilki, xumeki. 

Zazpi aldeak Sudoku gaitza 

Ivey Haies (Ferekak) 

7 

9 10 

11 

15 

20 

22 

1 

16 


Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratu 

dituzten taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, munduko azoka zabalean, inoiz prestatu direnetan 

zailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz ordu erdian asmatu. Eta ordubetean? Tira, ba... 

1 3 

5 4 9 

6 

2 

12 

3 

19 

17 

6 7 1 8 

7 9 6 1 8 

1 5 4 2 

4 

8 

14 

23 

3 

2 5 1 

13 

3 9 

5 

21 

6 

18 

BagaBiga


BagaBiga 

Hitz gezidunak 

1 . HICHAM 

.... 

SATELITEAK 

▼ 

GIDATZEN 

DU 

ETXAFUEGO 

▼ 

ITXURA 

LABORARIEN 

LANABESA 

▼ 

NORI 

ATZIZKIA 

LANDARE 

MOTA 

▼ 

▼ 

1 

LOTU 

BIHARAMUNA 

▼ 

▼ 

▼ 

▼ 

▼ 

ASPALDIKO 

DIRUA 

AMIKUZEKO 

HERRIA 

Hitz kateatuak Erantzunak 

Diagraman koka itzazu ondoko hitz hauek: 

▼ 

EURI 

LANBRO 

2012KOA, 

ESATERAKO 

▼ 

EDARI 

BIZI 

AURRE- 

HISTORIA 

▼ 

1.053 

EZ MERKEA 

▼ 

▼ 

▼ ▼ 

▼ ▼ (ETX) 

ENDRIKE 

ORTZI 

MILA 

KILO 

▼ 

OTE, HITZ 

ELKARTZEETAN 

▼ 

TXISTUA, 

ISTUA 

SUARI 

DARIONA 

GOI 

GANBERA 

SARTU ADI- ▼ 

TZAREN OINA 

HARRAPA 

EZAK! 

▼ 

AMERIZIOA 

URTEAREN 

ERDIAN 

▼ 

▼ 

▼ 

▼ 

K 

E 

A 

13 hizki 

Bederatziehun 

Eskualdekatze 

11 hizki 

Itsaslamina 

Uagadugutar 

9 hizki 

Aranguren 

Azterketa 

Iratzartu 

Monumentu 

Semetzako 

Txizontzi 

8 hizki 

Gibelori 

Igarokor 

Ikusmira 

Ilunaldi 

Moztaile 

Ortutsik 

Otarrain 

Saiheska 

Txekiera 

Txikoria 

Tximinia 

Zorrizto 

7 hizki 

Aberats 

Aurtiki 

Beilegi 

Betazpi 

Daldara 

Ekarpen 

Eroriko 

Gaeliko 

Gatazka 

Gauerdi 

Saihets 

Txaraka 

5 hizki 

Akara 

Eroan 

Lirin 

Okapi 

Tarin 

Telex 

4 hizki 

Dolu 

Idun 

Nola 

Oina 

Otar 

Txar 

Zizt 

Zuek 

3 hizki 

Iaz 

Izu 

Kea 

Ler 

Oin 

Otu 

Denbora-pasa 19 

pNork bere proban (1.500 m, 5.000 m eta maratoia), munduko markak dituzte hiru atleta hauek. Emazkiguzu haien deiturak 

ZOTIN 

EGINEZ 

LANDARE 

MOTA 

▼ 

▼ 

AITZIN- 

SOLASA 

RÖNTGEN 

SENIDE 

EMEAK 

INTERJEKZIOA 

▼ 

▼ 

3 

▼ 

▼ 

▼ 

▼ 

ATZIZKIA 

BOKALA 

GARAI 

BEREKOA 

GAIXO 

▼ 

IKAS ETA ARI 

IDI, HITZ 

ELKARTZEETAN 

▼ 

ERAKARRI 

▼ 

▼ 

HANDIKOA 

KONTSO- 

NANTEA 

▼ 

DOKUMENTU 

MOTA 

▼ 

▼ 

ASTO 

MARRADUNA 

HITZ 

EMAKUME 

IZENA 

▼ 

ARRASTOA 

KONTSO- 

NANTEA 

▼ 

▼ 

▼ 

POTASIOA 

33. PARICK 

.... 

MUSIKA 

NOTA 

HEGAZTI 

MOTA 

▼ 

INOIZ 

KIMIKAKO 

ADITUA 

▼ 

▼ 

▼ 

▼ 

2. KENENISA 

.... 

BIZKAIERAZ, 

SOBERA 

▼ 

▼ 

50 

FRUITU 

MOTA 

▼ 

1.000 

KENDU ADI- 

TZAREN OINA 

▼ 

▼ 

▼ 

▼ 

AREAGO 

GOGOA 

ARLO 

KONTSO- 

NANTEA 

▼ 

▼ 

FRUITU 

LEHORRA 

GIZON 

IZENA 

▼ 

TOKA, 

DA 

MAIZ, 

SARRI 

▼ 

▼ 

MUSIKA 

NOTA 

IZOTZ, 

JELA 

▼ 

Z T A G Z S 

B I S U R T E A E L E 

R O N A R R E B A K 

H I S T O R I A U R R E 

E A M L I I I I K A L H F 

I L A R G I A K K I K E S E K U L A 

G I D A R I Z O T I N K A A R E 

S U Z I R I K E A D E I G A R R I A 

E I T E S A R B E M A R R A U 

A R R A S T E L U A A G I R I A T S 

R I T O N A K M D U K 

K O T O I A M M A K A U R A 

U Z T A R T U R E S A I L 

A J E A T U A P I N G U I N O 

▼ 

EUSKAL 

FONEMA 

500 

▼ 

▼ 

JAINKO 

EGIPTOARRA 

OTX, ATX! 

▼ 

▼ 

BOKALA 

ITALIAKO 

HIRIA 

▼ 

▼ 

▼ 

▼ 

▼ 

2 

BATEK DAKI!

20 Publizitatea 

Igandea •2012ko maiatzaren 20a

Egitura 

berria 2012ko maiatzaren 20a ekonomia@berria.info 

Pertsona bat, egunkarian lan bila. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS 

Denbora gehiegi 

langabezian 

Hegoaldeko langabeen ia erdiek urtebetetik 

gora daramate langabezian; iraupen luzeko 

langabeak dira, beraz. Gizarte laguntzak 

dira haietako askoren diru sarrera bakarra. 

Aitziber Arzallus 

Krisiak eztanda egin 

zuenean, 2008ko 

udazkenean, ehun 

mila langabe zeuden 

Hego Euskal Herrian. 

Hiru urte eta erdi geroago, 

halako bi baino gehiago dira: apirilean, 

212.801 lagunek zeukaten 

izena emanda Hego Euskal Herriko 

enplegu zerbitzu publikoko bulegoetan, 

eta %15,6 zen langabezia 

tasa. 

Tasari bakarrik begiratuta, 

esan liteke datuak ez direla ho- 

rren txarrak, inguruko autonomia 

erkidegoak egoera okerragoan 

daudelako. Baina portzentaje 

horren atzean errealitate gordin 

asko ezkutatzen dira, iraupen luzeko 

langabeena, esate baterako. 

Urtebete baino gehiagoz langabezian 

daudenak dira iraupen lu- 

zeko langabeak. Krisiaren hasieran, 

20.000 lagun inguru zeuden 

egoera horretan; gaur, aldiz, lau 

aldiz gehiago, 80.000tik gora. Langabe 

guztien ia erdiak iraupen luzekoak 

dira, beraz, inguruko autonomia 

erkidegoetan baino 

gehiago. Zer esan nahi duen horrek? 

Hego Euskal Herrian beste 

inon baino zailagoa dela enplegu 

berri bat topatzea, eta are gehiago 

ezaugarri jakin batzuek dituzten 

herritarren kasuan. 

INE Espainiako estatistika erakundeak 

egindako azterketa baten 

arabera, Hego Euskal Herriko 

iraupen luzeko langabeen soslaia 

honakoa da: 25 eta 34 urte arteko 

emakumea, eta urtebete edo bi 

lan bila daramatzana. Egiturak 

egiaztatu ahal izan duenez, baina, 

50 urteren bueltan dabiltzan 

prestakuntza gutxiko gizonezkoei 

ere asko kostatzen zaie lanpostu 

berri bat topatzea. 

Langabezia saria kobratzeko 

eskubidea galduta, gizarte laguntzetara 

jo behar izaten dute iraupen 

luzeko langaberik gehienek. 

Espainiako Gobernuak ematen 

duen 400 euro inguruko laguntza 

jasotzen dute Egitura-rekin hitz 

egin duten hiruek. Hilaren bukaerara 

iristeko, baina, zailtasun 

handiak dituztela diote, gorriak 

ikusten dituztela.

22 Langabezia 

Langabeen testigantzak 

Vicente Arze 

«Esperientzia eta eskarmentu handia 

daukagu, baina urte gehiegi» 

DVicente Arzek 53 urte 

ditu —aurten 54 egiteko—, 

eta elgoibartarra da, baina 

Azkoitian daraman ia bizitza erdia. 

«Duela 25 bat urte emaztea 

eta biok etorri ginen Azkoitira, 

lanagatik». Makina bat egindakoa 

baita, gazte-gaztetatik hasita. 

Aurrena, autoak konpontzeko 

tailer batean jardun zuen 

mekanikari bezala, ia 30 urtez. 

Baina eraikuntza sektorea goraldian 

zela eta, mekanikari 

lana utzi eta han proba egitea 

pentsatu zuen. Enkofratzaile lanetan 

aritu zen sei edo zazpi urtez. 

Gustura jardun zuen, kalera 

bota zuten arte. «Betikoa gertatu 

zitzaidan. Hiru urte neramatzan 

enpresa berean aldi baterako 

kontratuarekin, eta erabaki 

egin behar zuten: finko egin edo 

kalera bota. Bota egin ninduten». 

Garai ezin okerragoan gelditu 

zen lanik gabe,2009aren hondarrean,krisia 

bete-betean zela. 

Ordutik ez du beste ezer topatu. 

«Bi urte pasatxo daramatzat 

langabezian,baina ez lana bilatzen 

saiatu ez naizelako».Egunero 

sartzen da Interneten,lana 

eskaintzen duten webguneak 

bisitatzera.Baina haren ahalegina 

ez da horretan gelditzen. 

Bazter guztietan utzi ditu curriculumak.«Inguruko 

enpresa 

guztietako ateak jo ditut.Azkoi- 

tikoetara,Azpeitikoetara,Elgoibarkoetara,Eibarkoetara...bailara 

guztiko enpresetara joan 

naiz».Beretzat eta bere moduan 

dauden herritarrentzat lana 

bilatzeko helburuarekin,Aspacu 

Azkoitiko langabeen elkartea 

ere sortu du.Baina alferalferrik,bi 

urtean lanerako aukera 

bakar bat ere ez zaio sortu. 

Babesa bai,jaso dute herriko 

eragileengandik eta abarrengandik,baina 

behar dutenik ez, 

alegia,lanerako aukerarik ez. 

Horrenbestez,hilabete bukaerara 

iristeko geroz eta zailtasun 

handiagoak dituzte emazteak 

eta biek.Mirariak egin behar izaten 

dituztela dio.«Badira hilabete 

batzuk langabezia saria 

bukatu zitzaidala.Hortaz,hilean 

426 euroko diru laguntza besterik 

ez dut jasotzen orain».Emazteak,berriz,egun 

erdiz egiten du 

lan,hilean 300 euro pasatxoko 

soldatarekin.«Etxebizitzaren 

alokairuan hilero 400 euro lagatzen 

ditugula kontuan hartuta, 

300 euro pasatxo geratzen zaizkigu 

jateko.Ura,argia edo beste 

fakturaren bat pagatzea tokatzen 

zaigunean,oso gaizki pasatzen 

dugu,estu eta larri ibiltzen 

gara hilabetearen bukaerara ailegatzeko». 

Gainera,egoera geroz eta ilunagoa 

iruditzen zaio Arzeri, denbora 

kontra duela,urteetan au- 

rrera doalako.«Nik argi daukat 

lana topatzeko daukadan oztoporik 

handiena nire adina dela. 

Lan esperientzian eta eskarmentuan 

inork ez digu irabazten,baina 

urte gehiegi ditugu, 

eta zenbat eta denbora gehiago 

pasatu,orduan eta okerrago». 

Baina ez du itxaropenik galtzen,65 

urteak lanean harrapaatu 

nahi baititu.Eta badaki horretarako 

ondo etorriko litzaiokeela 

prestakuntza ikastaroren 

bat egitea.Prest dago gainera, 

gogoz.Baina horretarako aukerarik 

ere ez ei du izan langabezian 

dagoen bi urteotan.«Bi alditan 

baino ez didate deitu Lanbidetik,eta 

bietan enpresaren 

batera nire curriculuma bidaltzeko 

baimena eskatzeko izan 

da.Nik baiezkoa erantzun izan 

diet,eta hortik aurrera ez dut 

ezer gehiago jakin». 

Hori horrela,nahikoa haserre 

dago enplegu zerbitzu publikoen 

lanarekin,prestakuntza ikastaroak 

iragarri bai,baina haiek 

egiteko aukera oso langabe gutxik 

dutelako.«Gainera,aste 

honetan bertan udal langile batek 

esan dit aurrerantzean zerbait 

ordaindu beharko dela 

ikastaro horiek egiteko».Informazioa 

iturri onetik jaso duela 

ziurtatu du Arzek,baina oraingoz 

Lanbidek ez du horrelakorik 

Egitura •2012ko maiatzaren 20a 

jakinarazi.pA.ARZALLUS Vicente Arzek bi urte pasatxo daramatza langabezian. RAUL BOGAJO / ARP 

Carlos 

«Oso mingarria da 17 urteko semeari asteburuko 

paga edo oinetako batzuk ukatu beharra» 

DCarlosek —nahiago izan 

du abizenik ez eman— 47 

urte ditu, eta Iruñekoa da. Urte 

askoan eraikuntzan aritu izan 

da, baina bestelako lanak ere 

egin ditu, komertzial gisa eta 

nekazaritzan, esate baterako. 

Krisiak eztanda egin eta gutxira 

gelditu zen langabezian, duela 

hiru urte. Ordutik, bizitza erabat 

aldatu zaio, okerrera. 

«Ezkonduta eta bananduta 

nengoen ordurako, eta 17 urteko 

semearekin bizi nintzen, alokairuan». 

Langabezian geratu eta 

aurreneko hilabeteetan lehengo 

bizimoduari eutsi zion, baina 

ezin izan zuen luze iraun. «Ezer 

topatzen ez nuenez eta alokai- 

rua pagatu ezin nuenez, 17 urteko 

semea hartu eta amaren 

etxera etorri nintzen». Ama 

alarguna da eta etxe txiki batean 

bizi da, «txikiegia hirurok sartzeko». 

«Nahiko egoera zailean 

bizi gara, beraz, bai leku aldetik, 

bai diru aldetik». 

Langabezia saria kobratzeari 

aspaldi utzi zion Carlosek. 

«Denbora da bukatu zitzaidala. 

Hilabete batzuetan inolako diru 

sarrerarik gabe egon naiz eta 

orain 426 euroko laguntza 

emango didatela esan didate». 

Hilabete bukaerara, ordea, 

ozta-ozta iristen dira, «semeak 

ere bere beharrak eta gastuak 

dituelako, eta asteburuko paga 

edo oinetako batzuk ukatzea 

oso mingarria delako». 

Lanik gabe geratu zenean 

beste zerbaitetan hasteko esperantza 

bazuela dio, baina 

denborak aurrera egin ahala geroz 

eta ilunago ikusten dituela 

gauzak. «Egun batzuetarako 

etorri ginen nire amaren etxera, 

baina egunak aurrera doaz, 

egonaldia luzatzen, eta ez diot 

egoera honi inolako irtenbiderik 

ikusten. Badakit amak ez gaituela 

zubipera bidaliko, eta are 

gutxiago inguruan dagoen panorama 

ikusita, baina ez da batere 

egoera atsegina». 

Saiatu, saiatzen da lana bilatzen, 

baina gaixo dago eta ho- 

rrek ere ez dio batere laguntzen. 

«Gaixotasunak asko mugatzen 

nau fisikoki, eta Gizarte Segurantzak 

ezintasun txiki bat aitortua 

didan arren, aitorpen horrek 

ez dit ezertarako balio, bizimodu 

duin bat izateko lanera 

berdin-berdin joan beharko nukeelako. 

Nire egoera fisikoagatik, 

ordea, lan bat topatzeko 

beste edonork baino zailtasun 

handiagoak ditut». 

Horrek guztiak burura erasan 

dio, eta fisikoki ez ezik, psikologikoki 

ere oso baxu dago. «Sekulako 

depresioa daukat. Ez 

naiz botikak hartzen ari, baina 

gaizki nago». Bere egoera ingurukoei 

eragiten ari zaiela ikusten 

baitu. «Berez ni naiz krisiaren 

eraginez lanik gabe gelditu 

zena, baina denborarekin ikusten 

ari naiz nire ingurukoak ere 

horren ondorioak sufritzen ari 

direla, nire ama, nire semea... 

eta niretzat hori da okerrena». 

Egoera globalari ikusten dio irtenbidea, 

baina pertsonalari ez. 

Dena dela, ez dago amore 

emateko prest, eta lana bilatzeko 

bere esku dagoena egingo 

duela ziurtatu du, prestakuntza 

ikastaroak izan ezik. «Ez naiz 

ikastarorik egiten ari, nahikoa 

prestatutako pertsona naizela 

uste dudalako. Gainera ez dut 

uste prestakuntza denik nik lanik 

ez topatzeko oztopoa. Ikasketarik 

ez dut, baina era askotako 

lanak egiteko oso prestatuta 

nagoela uste dut». Hiru urte 

hauetan enplegu zerbitzu publikoetatik 

deitu dioten galdetuta, 

ezetz dio: «Urteak dira INEMetik 

deitzen ez didatela, ez lanerako, 

ez ikastarorik egin nahi dudan 

galdetzeko».pA. ARZALLUS

2012ko maiatzaren 20a • Egitura 

Miguel Angel Liste 

«Orain, nire borroka 

gizarte laguntzen aldeko 

da, lehengoratu ditzaten» 

DMiguel Angel Listek 54 urte 

ditu; Galdakaon bizi da, 

eta hemezortzi urte daramatza 

langabezian.16 bat urterekin,lehen 

mailako lanbide heziketako 

ikasketak egin zituen auto mekanikari 

izateko,baina sekula ez 

du ikasitakoan lan egin.Lanean 

18 urterekin hasi zen,altzari denda 

batean; urte eta erdiz horretan 

aritu zen.Gero,hamazazpi 

urtez,egur biltegi batean jardun 

zuen.«Baina biltegi hark porrot 

egin zuen 1994an,eta kalean geratunintzen.Ordutik,langabezian 

nago». 

Hemezortzi urteotan,kontraturik 

luzeena zortzi hilabetekoa 

izan du,ordezkapen bat egiteko. 

Beste sei hilabetez Osakidetzan 

aritu zen,garbiketa departamenduan.Beste 

sei hilabeteko 

bi alditan Galdakaoko Udalarentzat 

egin zuen lan,INEM zenarekin 

zituen elkarlanerako hitzarmenak 

tarteko zirela.Gainontzean,ordezkapen 

motzak 

besterik ez ditu egin.Joan den 

astean,esaterako,Eusko Jaurlaritzatik 

deitu zioten,garbiketan 

egun bateko ordezkapena egiteko.«Horrelako 

lanak besterik 

ez zaizkit irteten,lan prekarioak 

eta oso iraupen motzekoak». 

Urteotan guztiotan lan iraunkorrago 

bat ez topatzeko arrazoiez 

galdetuta,egoeraren 

okertzea aipatu du.«Egoerak 

izugarri egin du okerrera hamazazpi 

urteko antzinatasun hura 

galdu nuen krisi hartatik.Nik uste 

horregatik ez dudala urteotan 

guztiotan ganorazko lan bat topatu.Ez 

baita izan saiatu ez naizelako.Ikastaroak 

egin ditut, 

oposizioak egin ditut...». 

Denbora askoan langabezian 

dagoen arren,ez da baztertutako 

pertsona sentitzen.«Lanari 

dagokionean,ez naiz isolatutako 

pertsona bat sentitzen,langabezia 

nigan zerbait kronikoa 

izango balitz bezala.Sindikatu 

batean nago,herriko gizarte talde 

batean ere parte hartzen 

dut...gauza horiek dira motibatzen 

eta mobilizatzera bultzatzen 

nautenak». 

Ez du langabezia saririk kobratzen,ez 

duelako horretarako 

beharrezko denborarik osatu. 

«Horregatik,hilean 426 euroko 

diru laguntza bat kobratzen ari 

naiz.Zentimotan esaten badut 

gehiago ematen du,42.600 di- 

relako».Umorerik behintzat ez 

du galdu.Bakarrik bizi da eta ez 

du bikotekiderik eta seme-alabarik.Beraz,bere 

burua bakarrik 

mantendu behar du kobratzen 

dituen 426 euro horiekin.Hala 

ere,hilaren bukaerara iristea 

kosta egiten zaiola dio.«Lanbide 

arteko gutxieneko errentaren 

parera iristea ahalbidetuko lidakeen 

osagarri bat eskatu dut, 

baina oraingoz ez dut erantzunik 

jaso». 

Aldi batzuetan diru sarrerak 

bermatzeko errenta ere kobratu 

izan du,baina badira pare bat 

urte ez duela errenta hori jasotzen.«Laguntza 

horiek ez dira 

etxafuegoak botatzeko modukoak,eta 

hala ere murriztu egin 

dituzte.Onartezina iruditzen 

zait».Orain,bere borroka hori 

dela dio,gizarte laguntzen aldekoa.«54 

urte ditut,lan bat topatzeko 

oso adin txarra.Jabetzen 

naiz horretaz,eta errealista naiz. 

Nik uste datozen urteetan ere 

lan merkatuan jarraituko dudala,baina 

orain bezala,sartzen 

eta irteten,ordezkapenak egiten,aldi 

motz baterako kontratuekin,kontratu 

prekarioekin... 

oposizio bat gainditzea oso zaila 

delako,jende askok izena 

ematen baitu,eta haietako askok 

buelta asko ematen baitizkidate.Horregatik,orain,nireborroka 

gizarte laguntzen aldekoa 

da,gehiago murriztu ez ditzaten 

eta lehengoratu ditzaten». 

Edozein lanpostutarako lehia 

izugarria dela onartu arren,ez 

dauka prestakuntza ikastaroetan 

izena emateko asmorik. 

«Gaur egun ez naiz inolako ikastarorik 

egiten ari.Gainera,uste 

dut ez daukadala ikastaroak 

egiteko beharrik,lan eskarmentu 

nahikoa badaukadalako. 

Gaztea nintzenean lanbide heziketako 

ikasketak egin nituen 

eta horrekin aski dudala uste 

dut,gaurko gazteek nik orduan 

ikasitako gauza berak ikasten 

baitituzte».Guztiaz jabetzen 

dela dio,badakiela bere egoera 

ez dela erraza,«baina osasunez 

ondo segitzen dudan bitartean, 

hilaren bukaerara iristen naizen 

bitartean eta gauzak egiteko 

gogoarekin eta motibazioarekin 

segitzen dudan bitartean,nire 

egoerak ez dit aparteko estresik, 

estutasunik edo antsietaterik 

sortzen».pA.ARZALLUS 

Asteazkenean Lanbideren Bilboko bulego baten aurrean egin zuten elkarretaratzea. BERRI-OTXOAK 

Langabezia saria bukatu zitzaionetik, 

420 eurorekin bizi da Santiago L.-ren 

familia. Diru sarrerak bermatzeko 

errenta jasotzeko zain dago. 


Euskal Herrian, gero eta familia 

gehiagok dituzte hilabete amaierara 

iristeko zailtasunak. Lan 

egin nahi eta ezin dutenen kopurua 

ere gorantz doa etengabe, eta 

horietako askori, gainera, langabezia 

saria bukatzen ari zaie. Santiago 

L. santurtziarra egoera 

horretan dago orain. Duela bi 

urte geratu zen lanik gabe, eta 

joan den azaroan amaitu zitzaion 

ordain saria. Orain, 420 eurorekin 

irauten dute berak eta bere 

familia osoak. «Miseriaren ertzean 

bizi gara». 

Santiagok diru laguntza bat 

jasotzen du iraupen luzeko langabea 

izateagatik. 55 urte dauzka: 

«Nire adinarekin, beharren bat 

topatzea oso zaila da». Horren 

jakitun da, eta aurrerantzean 

bere egoera hobetzearen inguruan 

ezkor agertu da. 

Baina jasotzen duen diru sarrera 

baino handiagoa izan lezake. 

Joan den urteko abenduan hasi 

zen egungo diru laguntza jasotzen, 

baina «Lanbidera ere jo 

nuen diru sarrerak bermatzeko 

errenta eskatzeko». Eskatzen 

diren baldintza guztiak betetzen 

ditu errenta eskuratzeko, baina 

oraindik ez zaio inongo dirurik 

iritsi. «Behin eta berriz aurkeztu 

dut eskaria, baina isiltasuna besterik 

ez dut jasotzen Lanbideren 

aldetik». Eta denbora aurrera 

doan heinean, «gero eta zailagoa 

da hilabete amaierara heltzea». 

Bi seme dauzka santurtziarrak, 

eta biak ikasten ari dira. 

«Jaso beharko genukeen dirua- 

ren zain horrela egotea gogorra 

da, eta erakundeei ere gure egoeran 

dauden pertsonen baldintzak 

ez zaizkie batere axola; gosez 

hilko bagina ere, berdin izango 

litzaieke». 

Euren egoera salatzeko, Ezkerraldeko 

hainbat gizarte eragilek 

elkarretaratzea egin zuten asteazkenean 

Bilboko Lanbideren 

egoitza baten parean. «Jendea 

Langabezia 23 

Abendutik, Lanbideren 

laguntzaren zain 

‘‘ 

Erakundeei ez zaie 

axola gure egoera; 

gosez hilko bagina ere, 

berdin izango litzaieke» 

SANTIAGO L. 

Langabea 

babesik gabe uzten ari dira, txirotasunera 

bultzatuz». Baina Santiago 

ez da egoera horretan dagoen 

bakarra. Mobilizazioan salatu 

zutenez, Bizkaian bertan 2.436 

familia daude gizarte laguntzak 

jasotzeari utzi diotenak. Eusko 

Jaurlaritzari salaketa zuzena 

egin zioten, «Raxoi egiten ari den 

murrizketak kritikatzen dituzten 

bitartean, hemen lanik gabe dauden 

pertsonen eskubideak urratzen 

ari baitira etengabe». 

Bertakoentzat lanik ez 

Urte askoan eraikuntzaren arloan 

lan egin du Santiagok. «Baina 

krisiarekin apenas lanik sartzen 

den orain, eta adinaren zailtasunari 

sektorearen egoera gehitu 

behar zaio», haren esanetan. Bizkaian, 

ordea, gaur egun hainbat 

lan «faraoniko» egiten ari dira, 

santurtziarraren esanetan. San 

Mames Barria, Bilbo hegoaldeko 

saihesbidea, metroa... Lan handiak 

dira, «baina lan horiek ez 

daude bertako langileei bideratuta». 

Proiektuen adjudikazioak 

atzerriko enpresei eman dizkiela 

salatu du, «nahiz eta krisi 

garaian bertako jendeari laguntzeko 

lanak izan beharko luketen 

horiek». Horregatik, erakundeek 

darabilten hizkera bikoitza kritikatu 

du . 

Bien bitartean, Santiagok 

lanik gabe jarraitzen du, Lanbideren 

errentaren zain, eta berriz 

ere beharrean hasteko esperantzarekin.

24 Hitz bitan 

Bakarrizketan 

Txinatarrak 

Azkunaren 

eredu 

Miren Garate 

1 Cebek patronalaren bazkarian 

izan da aste honetan Iñaki Azkuna. 

Galderarik egin diote? Bai, jaiegunetan 

saltokiak irekitzeari buruz duen iritzia 

eskatu diote. 

2 Eta zer esan du? «Ez dakit zergatik 

galdetzen didazuen. Badakizue 

gutxienez urtean zortzi jaiegunetan 

irekitzearen aldekoa naizela. Askatasunak 

aukera ematen du irekitzeko 

eta ez irekitzeko». 

3 Hori bakarrik esan du? Ez, gehixeago 

ere dantzatu du mihia. Txinatarren 

mehatxua aipatu du. «Txinatarrek 

bazarrak dituzte, igandeetan 150 

metrotik gorako denda bihurtzen dira, 

eta irekitzeko baimena dute. Pertsiana 

jaitsi eta han jan, lo egin eta ugaltzen 

dira. Hil ez dakit non egiten diren, 

baina sekulako lehia egiten digute». 

4 Zer esan nahi zuen Azkunak, legea 

urratu ez dezaten zaindu behar 

dela? Ez, eredutzat hartu behar direla. 

5 Bilboko alkatea ez dago ados 

dendarien lan egiteko moduarekin? 

Esnatzeko esan die, bestela gero eta 

txinatar gehiago egongo direlako eta 

familia negozio gutxiago. 

6 Zer egin behar dute, bada, dendariek? 

Ordu gehiagoan lan egin. 

Zazpikaleetan hainbat denda itxi direla 

esan du, baina ez dela krisiagatik 

dio. «Orain, gure seme-alabak abokatuak 

edo dentistak dira, eta horiek 

ostiralean seietan itxi eta badoaz, eta, 

noski, denda larunbatean ireki egin 

behar da. Hori da familia enpresen 

arazo larria». 

7 Azkunak berak ere ez zion, bada, 

gurasoen ereduari jarraitu... Hala da. 

Esandakoa bere buruari aplika diezaioke, 

ama dendaria baitzen, «eguzkiz 

eguzki lan egiten zuena». 

8 Azkunaren esanak entzun ondoren, 

nola erantzun zuten Bizkaiko 

enpresariek? Txalo egin zioten. 

SERGIO BARRENECHEA / EFE 

Okina kezkatzen denerako... 

Titulutik haratago 

Iker Aranburu 

Herriko okinak edo lankide 

batek baino gehiagok 

beren diruarekin zer 

egin behar duten galdetzen 

hasten direnerako, 

seinale da zerbait larria gertatzen ari dela. 

Aste horietakoa izan da amaitzear dagoena, 

corralito-ak teorian txartelarekin pagatzeko 

mugak ez dituela ezartzen azaltzera 

behartzen duten horietakoa. Erantzuna? 

Oraingoz ezetz, lasai egoteko, baina 

aurrera begira... 

Espainiako Gobernuak berriro izerdia 

bota behar izan du gezurtatzeko milaka 

herritar Bankian zuten dirua ateratzen 

ari zirela, eta ziurtatu du bankua «etorkizunean 

arrakasta izateko baldintza guztiak» 

betetzen dituela. Bai, noski, «munduko 

finantza sistema onenaren» ikurra. 

Dirua barra-barra ateratzearena egia izan 

ala ez, informazioak Bankiaren akzioak 

gainetik kentzeko lasterraldia abiatu 

zuen burtsan, eta Espainia berriro eurogunearen 

ekaitzaren erdigunean jarri dute, 

oraingoan bankuek/Bankiak dakarten 

arriskuagatik. Beste ohiko susmagarriek, 

erkidegoek, titulu txikiagoak jaso dituzte 

Madrilen agindua betetzeagatik. 

Izerdia ere bota behar izan du Luis de 

Guindos-Cristobal Montoro bikoteak Espainian 

corralito-a berandu baino lehenagoko 

kontua dela ezeztatzeko. Iragarpena 

ez du edonork egin: Paul Krugman Nobel 

sariduna izan da, ezker keynesiarraren 

popenagusietako bat. Normalean hark 

hobeto landutako artikuluek hartu ez duten 

oihartzuna hartu du orain bere blogean 

idatzitako iruzkin nahiko labur eta as- 

Asteko enpresak 

Facebook 

Burtsara, 

handikiro 

Aurreikusitako preziorik altuenean 

burtsaratu da Facebook,akzioko 

38 dolarrean. 

104.000 milioi dolarreko balioa 

eman diote —82.000 

milioi euro—.Hain zuzen,AE- 

Ben historian izandako saltzeko 

eskaintza publikorik 

handienetan bigarren izan 

da.2004an sortu zuten sare 

soziala,Harvard unibertsitateko 

gela batean.Mark Zuckerberg 

izan zen sortzaileetako 

bat.AEBetako aberatsenetan 

bigarrena da orain. 

korik garatu gabeko batek. Interneten garaian, 

laburra bada, hobe. Eta deigarria 

bada, ere bai. 

Era berean, Krugmanek esan du Greziak 

ez duela luze iraungo euroan. Horretan 

ez dago bakarrik. Hori uste dute 

Atlantikoaren alde honetan ere, pentsatzen 

dutena esateko askatasuna duten 

analistek ez ezik, baita esaten dutena 

zaindu beharra duten agintari politikoek 

ere. Baina azken horien artean ere gero 

eta disimulu gutxiago dago Greziari begira. 

Euroa utzi nahi badu, utz dezala. 

Aukera zaila.Kasu galdua dirudi Greziak. 

EBk, Europako Banku Zentralak eta 

Nazioarteko Diru Funtsak osatutako hirukotearen 

errezetarekin hondoratzen 

ari da —langabezia tasa Espainiarena harrapatzekotan 

dagoela esatea nahikoa 

da—, baina haien dirurik gabe ere jai dauka. 

Angela Merkelek eta François Hollandek 

beren lehen enkontruan Grezia euroan 

nahi zutela esateko ahalegina egin 

arren, gero eta garbiago dago euroguneko 

beste kideek ez dutela zaldihorren alde 

apusturik egingo. Barruan izateko duten 

arrazoi nagusia da irteerak Portugal, Irlanda, 

Espainia eta Italia are gehiago desorekatuko 

lituzkela eta erakutsiko lukeela 

hautsezina hauts daitekeela. Kolpe 

handia konfiantza mugarri duen ekono- 


miaren munduarentzat. Baina badira 

arrisku hori gutxiesten dutenak ere. 

EBZk plan magikoa prestatua duela baldin 

badakite, esan diezaiotela Mariano 

Raxoiri, nerbioak jota baitago. 

Greziak euroan jarraitzeko (azken?) aukera 

ekainaren 17ko hauteskundeetan 

dago. Zulora eraman zituzten alderdi ustelen 

aldeko botoa ematen badute (ND eta 

Pasok), jarraitu ahal izango dute, gerrikoa 

auskalo noiz arte estututa. Eta Troikaren 

plana arbuiatzen dutenen alde egiten 

badute —eta hala dirudi—, zorra, soldata 

publikoak eta pentsioak pagatzeko 

behar dituzten milaka milioirik gabe geratuko 

dira, ordainketak eten beharko dituzte 

eta euroa utzi beharko dute. Eta 

behin eurotik kanpo? Mirarizko susperraldia, 

baikorrenen ustez, eta zulo beltzean 

sakontzea, besteen ustez. Aukeraketa 

zaila dela esatea gutxi esatea da. 

Euroa uztea inolaz ere jasango ez dutenak 

Greziako bankuak dira, EBZk haien finantzaketa 

iturri bakarra etengo luke eta. 

Hauteskundeetara arte falta den hilabeteari 

eusteko gai izango ote diren ez dago 

garbi. Herritarrak, normala denez, dirua 

atera eta toki seguruagoan jartzen ari dira, 

Alemanian edo koltxoiaren azpian. Gaur 

euro indartsu dena bihar drakma merke 

bilakatzeko beldur dira, eta hori corralitoarena 

baino mamu indartsuagoa da. 

Herritarrak, Greziako Parlamentuaren aurrean, ostegunean. ALKIS KONSTANTINIDIS / EFE 

Bridgestone 

Espedientean, 

izen gehiago 

Bridgestoneko zuzendaritzak 

orain bi aste aurkeztutako 

erregulazio espedienteak 

uste baino langile 

gehiagori eragingo die. Hasiera 

batean, espedientea 

Basauriko eta Usansoloko 

1.060 langileri aplikatuko 

ziela esan zuen, baita Kantabriako 

beste batzuei ere. 

Aste honetan jakinarazi du 

Basauriko bulegoetako langileei 

ere eragingo diela, eta 

Burgosen duen lantegiko 

bulegoetakoei ere bai. 

Bankoa 

Urte hasieran, 

%12 gora 

Aurtengo lehen hiruhilekoan 

bi milioi euro irabazi ditu 

Bankoa Credit Agricolek, iaz 

epe berean baino %12 

gehiago. Espainiako Gobernuak 

bultzatutako finantza 

erreformak eskakizun berriak 

egiten dizkie finantza 

erakundeei. Baldintzak bete 

ahal izateko, 3,3 milioi euro 

gorde beharko ditu Bankoak. 

Moody’s agentziak A 

mailako kalifikazioa eman 

dio finantza erakundeari, 

sektoreko altuenetakoa. 

Orona 

Igogailu enpresa 

bat erosi du 

Handitzea, dibertsifikatzea 

eta nazioartean zabaltzea 

dira Oronaren xedeak. Estrategia 

horretan, Bretainiako 

Ascenseurs Altilift erosi 

du. 40 langileko enpresa da, 

eta iaz 6 milioi euroko fakturazioa 

izan zuen. Urteetan 

izan da Oronaren bezero. 

Ascenseurs Altifilt ez ezik, 

Frantziako KES, Belgikako 

Ascenseurs Ascelec eta Luxenburgoko 

Ascenseurs Luxembourg 

ere eskuratu ditu 

berriki.


Adi datuari 

%10 

pZerga bilketa. Urteko lehen 

herena pasa da, eta zerga bilketaren 

datuak ez dira nahi 

bezain onak Gipuzkoan. Iaz 

baino %10 gutxiago bildu du, 

90 milioi gutxiago. Rover kasuaren 

ordainketa kontuan 

hartu gabe, jaitsiera %4,8koa 

izan da. Zenbait diru ataletan 

gastuak atxikiko dituela iragarri 

du Diputazioak, eta zorra 

jaulki behar izatea ere ez du 

baztertu. 

%53 

%62 

Aste honetan entzunak 

pZorra. Arrisku sariaren etengabeko 

igoerak oraingoz ez du 

askorik urduritzen Eusko Jaurlaritza, 

ez baitu finantza merkatuetara 

lehenbailehen jotzeko 

premiarik. Dagoeneko 

jaulkita edo hitzartuta dauka 

2012. urterako baimendua 

duen zorra. Hain zuzen, 1.207 

milioi euroko zorra jaulkitzeko 

aukera du aurten Patxi Lopezen 

gobernuak, eta 800 bilduta 

dauzka. 

71.000 

pOinarrizko errenta. LABek 

egoera sozialari buruzko datuak 

bildu ditu Hego Euskal 

Herriko Gizarte Errealitatea 

izeneko txostenean. 213.000 

lagun daude lanik gabe, 

71.000 familia oinarrizko 

errentari esker bizi dira, krisia 

hasi zenetik 7.000 etxe kendu 

dira, eta milioi erdi lagun bizi 

dira pobrezia mailatik behera. 

300.000 pentsiodunek 650 

euroz azpiko saria dute. 

pBankiaren akzioak. Joan den astean iragarri zuten Bankia nazionalizatuko zutela. Aste hau ez 

da samurra izan Espainiako finantza erakundearentzat. Akzioek hondoa jo zuten ostegunean, 

bezeroak gordailuak ateratzen ari ziren zurrumurruak eraginda. Lasaitasunerako deia egin zuten 

agintariek, eta ostiralean %23 susperraldia izan zuen. Alabaina, akzioaren balioa erdira jaitsi da 

urtebete baino gutxiagoan. 2011ko uztailaren 20an atera zen burtsara Bankia, akzioko 3,75 euroko 

prezioan; ostiralean, 1,756 euroan amaitu zuten. 

«EBZk argi esan arte 

‘Espainiaren zorra 

jasango dut’, ez dago 

ezer egiterik» 

MARIO FERNANDEZ 

Kutxabankeko presidentea 

«Finantza erreforma 

beharrezkoa zen, 

sektorearen egoera ezin 

okerragoa zelako» 

JOSE MARIA ALDEKOA 

Mondragon taldeko presidentea 

«Ez da posible bazkideei 

ez pagatzea eta euroan 

jarraitu nahi izatea. 

Arduragabekeria da» 

WOLFGANG SCHAUEBLE 

Alemaniako Finantza ministroa 

‘Shit 

happens’ 

Asteari so 

Joseba Barandiaran 

Kazetaritza fakultateetan 

diote zurrumurruak 

ez direla 

berriak eta 

kontrastatu egin 

behar direla zabaldu aurretik. Aldiz, 

zurrumurruek eragindakoak 

oso gauza errealak eta benetakoak 

izan daitezke, hortaz, zurrumurruen 

eraginak bai, berri izan 

daitezke eta, hortaz, berri gisa 

kontatu beharko dira. 

Ekonomia fakultateetan diote 

homo economicus bat garela, izaki 

arrazional maximotzaileak. 

Eta agian, oro har, batez beste, 

hala izango gara. Baina arrazionaltasunean 

geure mugak ere baditugu 

guztiok, eta, zenbaitetan, 

ikarak ere nabarmen jotzen gaitu. 

Beldurtiak gara eta, jakina, 

beldurrak jokamolde irrazionalak 

errazten ditu. 

Karmelo Urdangarini entzun 

nion ez dagoela dirua baino beldurtiagorik 

eta nago arrazoi osoa 

zuela. Grezia eta Bankiaren inguruko 

zurrumurruak nagusi izan 

diren aste honetan, sarri gogoratu 

naiz esamoldearekin. 

Corralito-a Espainian teknikoki 

ezinezkoa dela esan du Montoro 

ministroak. Zergatia ez du 

Konfiantza edo 

beldurraren 

neurketa zaila den 

arren, egoera 

larrietan 

premiazko 

neurriak hartuko 

direlakoan nago, 

eta euroak egiteko 

makina bere 

eskuetan duen 

Europak ez dut 

uste hain 

muturreko 

gertaeretara 

eramango 

gaituenik. 

Hitz bitan 25 

azaldu. Bankiako buru berri Goirigolzarrik 

esan du erakunde sendoa 

dela berau, eta Espainiako 

Bankuak eta hango gobernuak 

hala berretsi dutela. Ratingetxeek 

zabor bonuez edo erakundeaz 

zer dioten ez du aipatu. Niri dozena 

erdi lagunek galdetu didate asteon 

euren sosak ziur(tatuta) ote 

dauden egun dauden bankuetan. 

Nola esango diet, bada, ezetz? Hala 

uste izango banu, nire sos guztiak 

dolar paper bihurtu eta Karibera 

bidean nintzateke dagoeneko! 

(eta ez nago). 

Grezia eurogunetik ateratzeko 

aukera arinkeria handiz aipatzen 

da egunotan. NDFko buru Lagarde 

andereak berak «irteera ordenatua» 

proposatu omen du; Fukushimarako 

istripu nuklear ordenatua 

proposatzea falta izan 

zaio. Greziakoak Espainian (eta 

harago) hondamendia (ere) eragin 

dezaken zalantzarik ez dut 

nik. Edo altxa dezatela eskua 

2008 baino lehen Lehman Brothers 

zer zen zekitenek edo subprime 

hipotekak 2007 aurretik ezagutzen 

zituztenek. 

Gauza zailak eta sinesgaitzak 

gerta daitezke; probabilitate txikiko 

gertaerak, probabilitatea 

zero ez denez (eta agian izanda 

ere), gertatu gerta litezke. Besterik 

da hori gertatuko ote den uste 

izatea, aurretik esatea edota iragartzea. 

Garoñarantz sute handi 

samar bat hurbiltzen ariko balitz, 

pentsatuko genuke Estatuak (eta 

ziurrenik Jaurlaritzak berak) bidaliko 

lituzkeela suhiltzaileak 

harantz. Eta pentsatuko genuke 

oso-oso sute handia izan ezean, 

eginahal guztiak egingo lituzketela 

zentral nuklearreraino iristea 

eragozteko. Deitu iezaiozue 

ustea, fedea, esperantza, nahia, 

txoriburukeria, inuxentekeria... 

edo logika. Hori bai, amerikarrek 

badute esamolde argigarria kontuotarako 

ere: shit happens, alegia, 

kaka gertatzen da. Zentral 

nuklearrak sute, istripu, tsunami, 

eraso suizida eta beste hamaika 

faktoreren eraginpean daude. 

Maiek iragarri omen zuten 

munduaren amaiera, eta neu ez 

naiz halako lanetan hasiko. Konfiantza 

edo beldurraren neurketa 

zaila den arren, egoera larrietan 

premiazko neurriak hartuko direlakoan 

nago, eta euroak egiteko 

makina bere eskuetan duen 

Europak ez dut uste hain muturreko 

gertaeretara eramango gaituenik. 

Finean, koloretako paperak 

egiteko makina hor dago, eta 

ipurdiko kaka garbitzeko ere baliagarria 

da oso. Eta horretarako, 

bai, lasai egoteak (eta egoten jakiteak) 

asko balio du.

26 Sindikatuak 

Sindikatuek euren aldarrikapenen araberako agenda propioa lantzea proposatu dute. Irudian, mobilizazio bat. JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS 

Sindikatuak euren 

geroa bideratzen 

Krisi ekonomikoaren eta murrizketen kontra 

etengabe mobilizatzearen aldeko apustua egin dute 

euskal sindikatuek. Batasunik ez dago, ordea. 


Sindikatuak ataka zailean 

daude. Inoizko 

krisirik bortitzenaren 

testuinguruan, Europako 

gobernuak murrizketak 

murrizketen gainean 

egiten ari dira, eta sindikatuak 

neurri horiei mobilizazioen bidez 

erantzuten ari dira. Hilabete eta 

erdi igaro da, esaterako, Hego 

Euskal Herriko sindikatu nagusi 

guztiek lan erreformaren aurka 

greba orokorrera deitu zutenetik. 

Baina hemendik aurrera, zer? 

Galdera hori jarri zuen mahai gainean 

Alternatiba alderdi politikoak 

asteartean, eta deiari erantzun 

zioten LAB, CCOO, ESK eta EI- 

LAS sindikatuek. 

«Hausnarketa egin beharra 

daukagu, murrizketek ez dezaten 

sindikatuen jarduna markatu», 

Txomin Lorca LABeko kidearen 

esanetan. Sindikatuek euren proposamenen 

araberako agenda 

proposatu behar dutela esan zuen, 

«era horretan bakarrik lortuko 

baititugu aldarrikatzen ditugun 

neurri eta zerbitzu publikoak». 

Mobilizatzeko estrategia ez da, 

beraz, ezbaian jartzen dutena, 

modua baizik. Egungo krisi ekonomikoaren 

testuinguruan, 

«manifestazio partzialak alboratu, 

eta etengabekoak egiteko 

bideari ekin behar zaio», Igor 

Mera ESKko militantearen esanetan. 

«Murrizten ari diren eskubideen 

borroka», gainera, luzea 

izango dela aurreikusi zuen Loli 

Garcia CCOOko kideak. Hori 

dela eta, kalera irten beharra 

dagoela esan zuen, «baina manifestazio 

bakoitzaren atzean alternatibak 

egon behar dute». Proposamen 

horiek «boterearen 

aurkako sindikalismoan eta zerbitzu 

publikoen defentsan oinarrituko 

lirateke». 

Euskal sindikalismoko eragileek, 

beraz, mobilizaziorako bidea 

urratzen jarraituko dute. Baina 

batasun sindikalik ez dago une 

honetan elkarrekin lankidetzan 

‘‘ 

Hausnarketa egin behar 

dugu, murrizketek ez 

dezaten sindikatuen 

jarduna markatu» 

TXOMIN LORCA 

LAB 

«Une honetan ez dago 

inongo errespeturik 

sindikatu bakoitzaren 

estrategiaren inguruan» 

LOLI GARCIA 

CCOO 

«Batasun sindikalaren 

ideia desmitifikatu 

beharra dago; berez, 

ez du zertan ona izan» 

IGOR MERA 

ESK 

«Eredu neoliberalak 

emakumeak zaintza 

lanak egiten jarraitzera 

behartzen ditu» 

ARANTZA FDZ. DE GARAIALDE 

EILAS 

aritzeko. «Egoera ekonomikoak 

elkartzeko gero eta arrazoi gehiago 

ematen dizkigula pentsa daitekeen 

arren, ez da horren erraza», 

Arantza Fernandez de Garaialde 

EILASekoaren arabera. Batasunaren 

kultura lantzea garrantzitsua 

dela uste du edozein modutan, 

«elkarren arteko harremanak 

bultzatzeko, eta dauden 

bloke guztiak mugiarazteko». 

«Horregatik, sindikatuen arteko 

harremanak bakarrik ez, eragile 

sozialekin adostasuna lortzea 

ezinbestekoa da, ematen duen 

ikuspegi eta indarrarengatik». 

Baina indarrak kasu zehatzetan 

batzen dituzte sindikatuek 

une honetan, eta adostasunak lekuan 

lekuko eta enpresaren egoeraren 

araberakoak izaten dira 

gehienetan. «Batasun sindikalaren 

ideia desmitifikatu beharra 

dago; bere, ez baitu zertan ona 

izan», Meraren ustez. Izan ere, 

erakunde bakoitzak lan egiteko 

modu bat daukala dio. 

Konfederazio arloan, ordea, 

kasu zehatz batzuetan bat egiteaz 

gain, ekintza sindikal bateratuaren 

alde lanean ere ari dira sindikatu 

abertzaleak. «Eredu sindikal 

propioa aurrera atera ahal izateko 

ahaleginetan ari gara, nahiz 

eta une honetan egoera kaskarre- 


an gauden», Lorcaren esanetan. 

Edozein modutan, zehaztu du lanean 

ari direla konfrontazioan 

eta aldaketan oinarrituta dagoen 

eredu sindikalaren alde. Estrategia 

horrekin bat egiten du ESK-ko 

ordezkariak, eta zehaztu du «marra 

gorri bat» daukatela: gobernuen 

bidelaguna den sindikalismorik 

ez egitea, «orain arte lortu 

dituzten akordioak atzerapausoak 

izan baitira». 

Kritika horien ondorioz, batasun 

sindikala lortzea ezinezko 

ikusten du Garciak. «Ez dago 

inongo errespeturik sindikatu 

bakoitzaren estrategiaren inguruan. 

Esaterako, sindikatuetako 

idazkari nagusiak ez dira gai elkarrekin 

bildu eta lan erreformari 

aurre egiteko estrategia adosteko». 

Beraz, errespetuan oinarritutako 

sindikatuen arteko elkarrizketa 

eskatu zuen. 

DNA aldaketa 

Etorkizuneko eta egungo erronkak 

ez dira murrizketa eta mobilizazioetan 

geratzen. «Gure DNA 

sindikala aldatu beharra dago», 

Meraren esanetan. Izan ere, «lan 

guztiak ez dira enplegu, eta hori 

kontuan hartu beharra daukagu». 

Ikusezinak diren lan asko 

daude, behar bezala ordaindu gabekoak 

eta zerbitzu publikoek 

bere gain hartzen ez dituztenak. 

«Lan hori egiten duten gehiengehienak 

emakumeak dira», Fernandez 

de Garaialdek gogorarazi 

zuenez. Etxeko langileen kasua 

da hori. «Ildo horretan gero eta 

lan gehiago egiten ari garen 

arren, oraindik bidea jorratzen jarraitu 

beharra dago», azaldu zuen 

Merak. 

Aurten bertan etxeko langileentzat 

erregimen berri bat bultzatu 

du Espainiako Gobernuak. 

«Aurrerapausoak eman dira bertan, 

baina oraindik egoera kaskarrean 

daude, esklabotza mailan», 

Garciaren esanetan. Hori dela 

eta, pertsonen zaintza eskubide 

bat den heinean, lan horiek zerbitzu 

publiko bihurtzeko beharra 

dagoela esan zuen. «Zaintza lan 

horiek saritu egin behar dira», haren 

ustez. 

Emakumeen lan baldintzen inguruan 

ere borrokatu behar dela 

esan zuen Fernandez de Garaialdek. 

«Gizonek baino soldata baxuagoak 

jasotzen dituzte oro har; 

beraz, etxeko zaintzen ondorioz 

norbaitek lana utzi behar duenean, 

emakumeak uzten du», azaldu 

zuen. Ondorioz, emakumeak 

askatasun ekonomikoa galtzen 

du, eta haurrek «eredu txarra jasotzen 

dute». Berdintasunaren 

aurkako politika neoliberal ugari 

daudela salatu zuen, eta horiek 

aldatu ezean emakumeak zaintza 

lanak egitera behartuta egongo 

direla. Horregatik, EILAS hezkuntzako 

sindikatua delako, 

emakumeen lan egoeraren inguruko 

alternatibak lantzen dihardu 

duela hainbat urtetatik.


M-15 mugimenduko kideak iragan uztailean Madrilen egindako manifestazio batean. EMILIO NARANJO / EFE 

Izen ona galdu du 

Bankuak ikuskatzeko hautagaien 

artean Wall Streeteko bi erakunde 

daude. Espainiako Bankuaz jada inor 

ez da fio, baina bide beretik doa PP. 

Joxerra Senar 

Nazioarteko merkatuen 

begiradapean 

jarraitzen dute Espainiako 

eta Hego 

Euskal Herriko bankuek, 

eta presio itzel hori ezin 

dute gainetik kendu. Ekaitza 

handi baten pareko hodeitzarrak 

pilatu zaizkie asteon, baina klimatologian 

ez bezala, ekonomian 

faktore batzuk gizakiak bultzatutakoak 

dira. Paul Krugman ekonomistak 

aste hasieran gordailuetatik 

dirua ateratzeko debekuaren 

aukera aipatze hutsak eta 

mezu hori komunikabideek lau 

haizeetara zabaltzeak beldurra 

barruraino sartu die herritarrei. 

Gainera, beste behin ere, Moody’s 

rating agentziek banku gehienei 

zor kalifikazioa jaitsi die. Kasualitatea 

ote finantza sistemaren gaineko 

zalantzaren haizeak New 

Yorketik eta Londrestik etortzea? 

Bankuen arazoak bi hitzetan 

laburbildu daitezke: adreilua eta 

mesfidantza. Adreiluarekiko 

arriskua 178.000 milioi eurokoa 

dela onartu du Espainiako Bankuak, 

baina atzerriko beste finan- 

tza erakundeak ez dira zifra 

horietaz fidatzen. Konfiantza 

falta hori gogotik irabazia ere 

badute. Kreditu bolumen osotik 

zalantzazkoak %8,5 direla dio ofizialki 

Espainiako Bankuak, 

baina 1994ko maila baino beherago 

dago gaur-gaurkoz, eta oraingo 

krisiaren tamaina ikusita, 

handiagoa dela susmatzen da. 

Bestetik, erreskatatuak izan 

diren erakundeetan zalantzazko 

kredituen datuak bat-batean igo 

izanak erakusten du arazotan 

diren erakundeek ezkutatu egin 

ohi dutela euren egoera. Aurreikuspen 

ekonomiko beltzek ere ez 

dute laguntzen. 

Horregatik, Europako Banku 

Zentrala bihurtu da finantza iturria 

nagusia, eta likidezia arazoak 

konpontzea ahalbidetzen badie 

ere, funtsezkoa dute nazioarteko 

konfiantza hori berreraikitzea. 

Mesfidantza gainditzeko zezenari 

adarretatik heldu eta benetako 

egoera islatu behar da. 

Hiru hilabeteren buruan aurkeztutako 

bigarren finantza erreforma 

aurkeztu zuen iragan astean 

PPren gobernuak. Funtsean, 

hornidura gehiago eskatzen ditu, 

eta lehen aldiz, itxuraz ordaintzeko 

arazorik ez duten kredituen 

gain ere hornidurak ezartzea exijituko 

zaie. Zergatik? Atal horretan, 

birfinantzaketak ezkutatzen 

direla susmatzen delako. Analista 

batzuek salatu dute azken bi 

erreformetan hornidura horiek 

guztiak erreserbetatik ateratzen 

direla eta irabazietatik atera beharko 

lituzketela bankuek, azken 

helburua finantza egoera onbideratzea 

izan beharko lukeelako. Inprobisazioa 

eta lardaskeria nabaritzen 

dira atzean. 

Funtsezkoa da etxebizitza burbuilak 

eragindako zuloa behingoz 

zenbatekoa den onartzea eta 

aktibo arriskutsuaren inbentario 

zehatza egitea. Hau da, irentsitako 

etxebizitza, zoru eta zalantzazko 

kredituen gain erakundeek 

emandako balorazioaren eta merkatuko 

prezioaren arteko ikuskaritza 

independentebat egin behar 

zaie erakundeei, eta, gainera, 

etorkizunean ekonomiak izan dezakeen 

bilakaeraren ondorioz, 

balorazioa zenbat gehiago jaits 

daitekeen aztertuko dute. 

Ikuskaritza independente hori 

egiteko hautagaiak Wall Streeteko 

bi erakunde dira: Blackrock inbertsio 

funtsa eta Oliver Wyman 

aholkularitza taldea. Gutxienez, 

hori aurreratu du Financial Times 

egunkariak. Ikuskaritza horrek 

helburu zehatza izan dezake: 

aktibo toxikoak bankuen balantzeetatik 

ateratzea eta banku txar 

delako sozietate batera pasatzea. 

Egunkari horrek berak aurreratu 

duenez, Espainiako Gobernuak 

apirilean auzi horri buruz aholkua 

eskatu zien Blackrocki eta 

Olivier Wymani. 

Blackrocken inbertsioak 

Jo al daitezke Wall Streeteko bi 

erakunde horiek independentetzat? 

Hain justu horri buruz kexatu 

dira euren kontu liburuak 

aztertuak izango diren bankuak. 

Hainbat erakundek ohartarazi 

dute Blackrock inbertsio funts 

erraldoiak interes ezagunak 

dituela Espainian: 3.400 milioi 

euro inbertituta dauzka, guztira, 

eta, besteak beste, Santander 

zein BBVAren akziodun da. Interesen 

gatazka egon daitekeelakoan, 

auzitan jarri da ikuskaritza 

independente bat egin ote dezakeen. 

Horregatik, erabakia atzeratu 

egin du PPren gobernuak. 

Zalantza da finantza sisteman 

erabat independentea den erakunderik 

ba ote den. Munduko 

lau ikuskaritza talde handiek 

jada bankuen kontuak ikuskatzen 

dituzte, eta EBZk uko egin 

omen dio lan hori egiteko eskaintzari. 

Berez, Espainiako Bankuari 

dagokio zeregin hori. Ofizialki, 

bankuen egiazko errealitatea islatzea 

eta finantza krisiei aurrea 

hartzea da bere misioa. Argi geratu 

da, honezkero, bere izen ona 

irentsi duela krisiak. Etxebizitza 

burbuilaren eztandaren ondoren, 

bere estrategian saiatu da denbo- 

Finantza 27 

Hautagaiak 

pBlackrock. Munduko funtsik 

boteretsuenetakoa da. 

Larry Fink estatubatuarrak 

zuzentzen du.27 herrialdetan 

dago,eta 2,5 bilioi euroko aktiboak 

ditu.Besteak beste, 

BBVAren %4,45 du,eta Gamesaren%4,9.Gainera,aktiboak 

ikuskatu eta arriskua 

neurtzeko atal bat du: AEBetako 

Gobernua,Erreserba 

Federala,Bundesbank eta 

EBZrentzat egin du lan.Blackrockek 

dio atal horretako informazioa 

ez duela partekatzen 

beste negozio atalarekin 

interesak saiheste aldera. 

pOliver Nyman. New Yorken 

egoitzanagusia duen aholkularitza 

taldea. 25 herrialdetan 

ezarrita dago, eta 

Marsh&Mclennan taldearen 

adar bat da. Aeronautika, finantza, 

autogintza, farmazia,industria 

militarra eta 

energia sektoreen inguruko 

aholkularitza ematen du. 

3.000 langile ditu. 

ra irabazten eta sektorea berregituratzen. 

Emaitza eskasak utzi 

ditu: gaizki zeuden erakundeen 

arteko bat egiteak bultzatu ditu, 

kaleratutako zifrez ez dira nazioartean 

fidatzen eta mesfidantzak 

egoera onean diren erakundeei 

ere eragiten die. 

Miguel Angel Fernandez Ordoñez 

2006an hartu zuen presidentetza 

PSOEren eskutik, eta ekainean 

utziko du. Errua besteei botatzen 

iaioak dira PPren barruan, 

eta, lehen Jose Luis Rodriguez Zapaterorekin 

egin bezala, orain 

errua nori bota topatu dute: Fernandez 

Ordoñez. Alabaina, koordinaziorik 

ez dago gobernuaren 

eta Espainiako Bankuaren artean. 

Ordoñezen erantzukizuna 

handia bada ere, burbuilaren garapenean 

eta makina bat aurrezki 

kutxatan izandako borroka eta 

interes politikoetan, PPk ere ardura 

izan du. Bankia da horren 

adibide garbia. 

Espainiako Bankuak bezala, sinesgarritasun 

arazo larria du Mariano 

Raxoik. Hark eta Luis de 

Guindos Espainiako Ekonomia 

ministroak behin eta berriz ukatu 

dute banku txar bat eratuko dutela, 

baina Blackrocki eta Olivier 

Nymani horri buruzko aholkua 

eskatu izanak erakusten du asmo 

hori dutela. Nola fidatu berriz euren 

hitza jatear egon daitezkeen 

agintariez? 

Denbora amaitzen ari zaie, 

ordea. Oraingoan kale egiten 

badute, Europako Batasunak edo 

EBZk esku hartu beharko du 

finantza sisteman. Sektorean 

inork ez du ozen aukera aipatzen, 

baina iturri anonimo batzuek 

aitortzen dutenez, saihestezina 

da.

28 Lan eskaintza publikoa 

Bizkaia 

Peoi balioaniztuna Loiun 

Deialdigilea: Loiuko Udala. 

Baldintzak: 

pEskolaratze ziurtagiria izatea. 

pB1 gidabaimena izatea. 

pEuskarako lehenengo hizkuntza 

eskakizuna izatea. 

Edukia: zerbitzu oro emango lituzkeen 

peoi balioaniztuna hartzeko 

deialdia egin du Loiuko 

Udalak. 

Epea: deialdiaren iragarkia Estatuko 

Aldizkari Ofizialean argitaratu 

eta hogei egunera. 

Informazioa: Loiuko Udala Herriko 

enparantza, 1. 48180 Loiu. 

Telefonoa: 94-471 23 10 

Iturria: 2012-04-18ko 74 BAO, 

8824. orria. 

Bake epailea eta ordezkoa 

Bakion 

Deialdigilea: Bakioko Udala. 

Baldintzak: 

pEspainiar herritartasuna izatea. 

p18 urte beteak izatea. 

pEuskaraz, gutxienez hizketarako 

gaitasuna izatea. 

pKargu politikorik edota sindikalik 

ez izatea. 

pFuntzionario edo administrazioko 

langile ez izatea,ez eta horien 

ardurapeko organismo batekoa 

ere (irakaskuntzan edo 

ikerketan dihardutenak salbu). 

pAbokatu edo prokuradore lanetan 

ez aritzea. 

pAholkularitza Juridikoan ez jardutea, 

ordainduta zein ordaindu 

gabe. 

pBakioko udalerrian bizitzea. 

pLanpostu honetarako inolako 

ezgaitasunik, bateraezintasunik 

eta debekurik ez izatea. 

Edukia: bake epailea eta ordezkoa 

hartzeko deialdia egin du 

Bakioko Udalak. 

Lotura: www.bizkaia.net/lehendakaritza/Bao_bob/2012/ 

01/20120113a009.pdf#page= 

46. 

Informazioa: Bakioko Udala. 

Agirre Lehendakariaren plaza, 2. 

48130 Bakio. 

Webgunea: www.bakio.org. 

Telefonoa: 94-619 40 01. 

Faxa: 94-619 31 18. 

Helbide elektronikoa: 

udala.bakio@bizkaia.org. 

Iturria: BAO, 9. zenbakia, 

2012ko urtarrilaren 13koa. 

Gipuzkoa 

Kontu hartzailea Urretxun 

Deialdigilea: Urretxuko Udala. 

Baldintzak: 

pEspainiako nazionalitatea izatea. 

p16 urte beteta izatea. 

pHonako titulazio hauetakoren 

bat izatea: zuzenbidea, enpresaritza, 

ekonomia, finantza 

zientziak-legearen arabera enplegu 

publikoan lan egin ahal 

izatea. 

Edukia: kontu hartzaile bat hartzeko 

deialdia egin du Urretxuko 

Udalak. 

Epea: 2012-05-30 

Informazioa: Urretxuko udaleko 

erregistroa. Iparragirre Kalea, 

20. 20700 Urretxu. 

Telefonoa: 943-038080 


info@urretxu.net 

Lotura: 

https://ssl4.gipuzkoa.net/castell/bog/2012/05/10/c120437 

7.pdf 

Iturria: 2012-05-10eko 88. 

GAO, 81. orria. 

Bake epaile titularra eta 

ordezkoa Zumarragan 

Deialdigilea: Zumarragako 

Udala. 

Baldintzak: 

pLehentasunezko meritutzat 

hartuko da bake epaile lanetan 

izandakoa izatea. 

pBotere Judizialaren Lege Organikoaren 

389. eta 397. artikuluetan 

ezarritako ezgaitasun, 

bateraezintasun edo debekuren 

bat ez izatea. 

Edukia: bake epaile titularra eta 

ordezkoa hartzeko deialdia egin 

du Zumarragako Udalak. 

Lotura: 


4.pdf 


Iturria: GAO, 84. zenbakia, 

2012ko maiatzaren 4koa. 

Garbitzailea 

Aizarnazabalen 

Deialdigilea: Aizarnazabalgo 

udala. 

Baldintzak: 

pEuropako Batasuneko biztanle 

izatea. 

p18 urte beteta izatea. 

pEskola ziurtagiria izatea. 

pEuskararen lehenengo hizkuntza 

eskakizuna izatea. 

pB1 gidabaimenaren jabe izatea. 

Edukia: eraikin publikoak garbitzeko 

pertsona bat hartzeko 

deialdia egin du Aizarnazabalgo 

Udalak. Oposizio lehiaketa libre 

bidez egingo da aukeraketa. 

Epea: hogei laneguneko epean, 

deialdiaren iragarkia Estatuko 

Aldizkari Ofizialean argitaratu 

eta biharamunetik kontatzen 

hasita. 

Informazioa: Herriko plaza 1. 

20749 Aizarnazabal. 

Telefonoa: 943-89 70 53 

Helbide elektronikoa: aizarnazabal@udal.gipuzkoa.net 

Lotura: 


39.pdf 

Iturria: 2012ko maiatzaren 2ko 

82. GAO, 31. orria. 

EAE 

pInformatikaren ezagutza. 

pEsperientzia antzeko lan batean. 

pTaldeak gidatzeko gaitasuna. 

pAbuztuaren 1ean bete beharreko 

lanpostua. 

Informazioa: Bokaleko Herriko 

Etxea. Lucie Aubrac karrika, 1. 

64.340 Bokale. 

Webgunea: www.agglo-bab.fr 

Lotura: www.lagazettedescommunes.com. 


bernua. Karlos III.aren etorbidea, 

2 - sarrera. 31002 Iruñea. 

Iturria: 2012-05-11ko 89. NAO. 

Sei irakasle EHUn 

Bake epaile titularra eta 

ordezkoaTebas-Muru 

Deialdigilea: EHU Euskal Herri- 

Artederretan 

ko Unibertsitatea. 

Deialdigilea: Tebas-Muru Arte- 

Baldintzak: 

derretako Udala. 

pDoktore titulua izatea. 

Baldintzak: 

Edukia: sei irakasle hartzeko 

pBake epaileei buruzko ekaina- 

deialdia egin du Euskal Herriko 

ren 7ko 3/1995 Erregelamen- 

Unibertsitateak. 

duaren 5. artikuluak dioena be- 

Jakintza arloak: Materia kondentsatuaren 

fisika; ingeniaritza 

kimikoa; kimika organikoa; Nafarroa 

tetzea. 

Edukia: bake epaile titularra eta 

ordezkoa hartzeko deialdia egin 

elikagaien teknologia; psikobio- 

du Tebas-Muru Artederretako 

logia; pediatria. 

Tasak: 20,75 euro. 

Gizarte langileak Iruñean 

Udalak. 

Lotura: 

Informazioa: 

Deialdigilea: Iruñeko Udala. http://www.navarra.es/home_ 

pBizkaia: Leioako Campuseko Baldintzak: 

eu/Actualidad/BON/Boleti- 

Errektoregoa. Sarriena Auzoa. pGizarte lanetako diplomatura nes/2012/85/Anuncio-30/ 

Leioa. 

izatea. 


pGipuzkoa: Gipuzkoako Cam- Edukia: gizarte langileen lan Iturria: NAO, 85. zenbakia, 

puseko Errektoreordetza. Igna- poltsa osatzeko deialdia egin 2012ko maitzaren 7koa. 

cio Barriola eraikina. Elhuyar du Iruñeko Udalak.. 

plaza, 1. Donostia. 

pAraba: Arabako Campuseko 

Errektoreordetza. Izardui ko- 

Informazioa: Iruñeko Udala. 

Herritarrentzako Laguntza Zerbitzua. 

Condestable Jauregia. Bekak 

mandantea, 2. Gasteiz. 

Nagusia, 2. Iruñea. 

Epea: baliodun hogei egun, Telefonoa: 948-420100 

deialdiaren iragarkia Espainiako Epea: 2012-05-28 

Iñaki Goenaga Zentro 

Aldizkari Ofizialean argitaratzen Loturak: 

Teknologikoen 

den egunetik zenbatzen hasita. http://www.navarra.es/home_ Fundazioaren doktorego 

Loturak: http://www.euska- eu/Actualidad/BON/B 

bekak 

di.net/cgibin_k54/bopv_42?c& oletines/2012/85/Anuncio-12/ Deialdigilea: Iñaki Goenaga 

f=20120430&a=201201933htt Iturria: 2012-05-07ko 85. NAO. Zentro Teknologikoen Fundap://www.irakasleak-pertsonal.ehu.es/p264-home/es 

Iturria: 2012-04-30eko 84. 

Zerbitzu anitzetako 

langilea Bertizaranean 

zioa. 

Baldintzak: 

pGoi-mailako unibertsitate-ti- 

EHAO. 

Deialdigilea: Bertizaranako tuluduna izatea. 

Udala. 

pIngeniaritzako tituludunek bu- 

Lapurdi 

Baldintzak: 

pEskola graduatua, lehen mailako 

lanbide hezkuntzakoa edo 

katuta izan beharko dute Ikasketa 

Bukaerako Proiektua. 

Edukia: doktoretza egiteko be- 

baliokide den titulua 

kak eskatzeko deialdia egin du 

Zerbitzu teknikoen 

arduraduna Bokalen 

izatea. 

pB1 motako gidabaimena izatea. 

Iñaki Goenaga Zentro Teknologikoen 

Fundazioak. 

Iraupena: gehienez ere 4 urte- 

Deialdigilea: Bokaleko Herriko pEuskaraz jakitea. 

koa izango da. Lehen denboral- 

Etxea. 

Edukia: zerbitzu anitzetako landi bat, bi urtekoa, beka egoeran, 

Edukia: Bokaleko Herriko Etxegile bat hartzeko deialdia egin eta bigarren denboraldia, beste 

ak zerbitzu teknikoen arduradu- du Bertizaraneko Udalak. Aldi bi urtekoa, praktikaldiko lanna 

behar du. Lanpostua inge- baterako lan kontratua egingo kontratuarekin.niarientzat 

edo teknikarientzat- diote aukeratuari. 

Dirua: hilean 1.200 euro gordin. 

da. Honako eginbeharrak 

Informazioa: Bertizaranako Epea: 2012-07-15 

izango ditu: 

Udala. Frontoi plaza, 11. 31793 Informaizioa: Idazkaritza Tek- 

pBokaleko zerbitzu teknikoen Narbarte. 

nikoa FCT-IG[en]. Zamudioko 

zuzendaritza eta koordinaketa Telefonoa: 948-59 20 18 Teknologia Parkea. Laida bidea. 

(eraikuntza, berdeguneak, erre- Epea: 2012-05-30 

203. eraikina. 48170 Zamudio. 

pideak, aparkalekuak...). 

Loturak: 

Telefonoa: 94-4209488 

pHerrilanen programazioa, ja- http://www.navarra.es/home_ Helbide elektronikoa: 

rraipena eta kontrola. 

eu/Actualidad/BON/Boletifundacion@fundacioncentros- pUdal proiektuen kontrol teknines/2012/81/Anuncio-16/tecnologicos.orgkoa egitea. 

Iturria: 2012-04-30eko 81. NAO 

pMerkatu publikoen lanketa 

Arabako Kultur Ondarea 

eta jarraipen teknikoa. 

Meatzeetako ingeniariak ikertzeko bekak 

pHigiene eta segurtasun neu- Administrazioan 

Deialdigilea: Arabako Foru Alrriak 

betearaztea. 

Deialdigilea : Nafarroako Godundia. Euskara, Kultura eta Ki- 

pHirigintza sailarekin elkarlanebernua.rol Saila. 

an aritzea. 

Baldintzak: 

Baldintzak: 

pMaterialen kudeaketa. 

pMeatzaritzan ingeniaritza titu- pEspainiar nazionalitatea iza- 

pHirigintza dosierren jarraipen lua edo haren pareko beste titutea edo Europar Batasuneko 

teknikoa. 

luren bat izatea. 

edo Europako Esparru Ekono- 

Baldintzak: 

Edukia: Meatzeetako ingeniamikoko kide den estatu bateko 

pGoi formakuntza teknikoa riak aldi baterako hartzeko herritarra izatea. 

(BAC+2 gutxienez). 

deialdia egin du Nafarroako Go- pLizentzia edo goi-mailako titu- 

pGaitasun teknikoa. 

bernuak.lua 

izatea. Lizentziatura-ikaske- 

pAurrekontuen eta merkatu pu- Epea: 2012-05-26 

tak 1990ean edo geroago bukablikoen 

ezagutza. 

Informazioa: Nafarroako Go- tu izana.


pArabako Lurralde Historikoko 

edozein udalerritan 2008ko 

martxoaren 1etik aurrera etenik 

gabe erroldaturik egotea. 

Edukia: Arabako kultura ondarea 

ikertzeko bekak eskatzeko 

deialdia egin du Arabako Foru 

Aldundiak. 

Helburua: Arabako Kultura Ondarearen 

alorrean ikertzeko bi 

beka ematea. Banakoei edo 

ikertzaile-taldeei emango zaizkie 

bekak. 

Eskabideak: Euskara, Kultura 

eta Kirol Saileko foru diputatuari 

zuzenduko zaizkio. Arabako 

Foru Aldundiaren Erregistro 

Orokorrean (Probintzia plaza, 5, 

Gasteiz), aldundiaren beste 

erregistro batzuetan eta hitzartutako 

udaletako erregistro orokorretan 

aurkeztu ahal izango 

dira. 

Iraupena: esleipena jakinarazten 

denetik 2012ko abenduaren 

14ra arte. 

Dirua: 5.900 euro beka bakoitzeko. 


Nora jo: Arabako Foru Aldundia. 

Euskara, Kultura eta Kirol 

Saila. Probintzia plaza 5, 3.a. 

01001 Gasteiz. 

Telefonoa: 945-18 18 18 

Faxa: 945-18 17 54 


dfa@alava.net 

Lotura: 

http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/046/2012_046_B.pd 

f 

Iturria: 2012-04-23ko 46. AL- 

HAO, 4.179. orria. 

Euskara ikasteko diru 

laguntzak Laudion 

Deialdigilea: Laudioko Udala. 

Euskara Saila. 

Baldintzak: 

pLaudio herrian erroldatuta 

egotea,gutxienez,hiru hilabetez. 

pIkastaroko eskola orduen 

%85eko asistentzia izatea. 

Edukia: euskara ikasteko diru 

laguntzak eskatzeko deialdia 

zabaldu du Laudioko Udalak. 

Ikastaroen ezaugarriak: 

pEuskaltegi homologatuetan 

egindako euskara ikasketak, 

2011ko urriaren 3tik 2011ko ekainaren 

29ra bitartean,biak barne.Ikastaro 

arruntak edo barnetegi 

izaerakoak izan daitezke. 

pEuskaltegi homologatuetan 

egindako udako euskara ikastaroak,2012ko 

uztail,abuztu edota 

irailean.Ikastaro arruntak edo 

barnetegikoak izan daitezke. 

pLaudio Udalak antolatutako 

aitita-amamentzako ikastaro 

bereziak,2012ko urtarriletik eta 

ekainera bitartean. 

Epeak: 

p2012ko uztailaren 16rako, 

2011ko urriaren 3tik eta 2012 

ekainaren 29 artean egindako 

ikastaroetarako. 

p2012ko uztailaren 16rako, 

2012ko urtarriletik ekainera bitarteko 

aitita-amamentzako 

ikastarokoetarako. 

p2012ko urriaren 15erako, 

2012ko uztail,abuztu eta iraileko 

udako ikastaroetarako. 

Informazioa: Laudioko Udaletxeko 

Idazkaritza Nagusia. Herriko 

plaza z/g. 01400 Laudio. 

Telefonoa: 

94-403 48 00 / 94-403 49 00 

Faxa: 94-403 47 51 


dfa@alava.net 

Loturak: 

http://www.alava.net/botha/Boletines/2012/051/2012_051_B.pdf 

Iturria: 2012-05-04ko 51. AL- 

HAO, 4.694. orria. 

Atzerrian master 

ikasketak egiteko bekak 

Nafarroan 

Deialdigilea: Nafarroako Gobernua 

Baldintzak: 

pNafarroan jaioa izatea, Nafarroan 

erroldatua izatea gutxienez 

bost urtez —horretarako, 

erroldaren ziurtagiri aurkeztu 

beharko da— edo eskabidea 

aurkeztu aurreko urtean egoitza 

Nafarroan duen enpresa edo 

erakunde batean lanean aritu 

izatea inoren konturako langile 

gisa. 

pUnibertsitate ikasketa ofizialen 

lizentziatura edo diplomatura 

titulua edukitzea edo unibertsitate 

ikasketak —graduatu 

ondokoak ez— gehienez azken 

hamar urteetan bukatuak izatea. 

pMaster programa batean 

onartua izana, behin-behinean 

edo behin betiko. 

Edukia: atzerrian master ikasketak 

egin ahal izateko bekak 

eskatzeko deialdia egin du Nafarroako 

Gobernuak. 

Iraupena: gutxienez ikasturte 

bat eta gehienez bi ikasturte. 

Dirua: gehienez 64.000 euro. 

Epea: 2012-06-01 

Harremanetarako: Herritarren 

arretarako bulegoa. Avenida 

Roncesvalles, 11. Iruñea. 

Telefonoa: 012 

Helbide elektronikoa: becasnavarra@navarra.es 

Iturria: 2012-04-20ko 75. NAO 

Udan atzerrian hizkuntzak 

ikasteko 429 beka 

Deialdigilea: Eusko Jaurlaritza. 

Hezkuntza, Unibertsitate eta 

Ikerketa Saila. 

Baldintzak: 

pDiru-laguntza horiek dira 2011- 

2012ko ikasturtean unibertsitateko 

ikasketak edota goi-mailako 

beste ikasketa batzuk egiteko 

Eusko Jaurlaritzak egindako 

deialdian (EHAAren 134. alea, 

2011ko uztailaren 14koa) edonolako 

diru-laguntzak lortu di- 

tuzten ikasleentzat, eguneroko 

garraioari dagokion laguntza 

izan ezik. 

Edukia: udan atzerrian hizkuntzak 

ikasteko 429 beka emateko 

deialdia zabaldu du Eusko 

Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate 

eta Ikerketa Sailak. 

Ikastaroen ezaugarriak: Laguntza 

jaso ahal izateko, honako 

baldintza hauek bete behar 

ditu atzerriko ikastaroak: 

pIngelesa, frantsesa edo alemana 

ikasteko xedea izatea, eta 

ikasi beharreko hizkuntza hori 

ofiziala den herrialde batean 

gauzatzea. 

pIkastaroa Europar Batasuneko 

herrialde batean egitea. 

p2012ko udan egitea. Ikastaroa 

ezin da hasi 2012ko ekainaren 1a 

baino lehen, ez eta irailaren 14tik 

aurrera ere. 

pHiru aste jarraitukoa izatea gutxienez, 

eta astean hamabost 

ikastordu edukitzea gutxienez. 

Dirua: 1.200 euro. Sortutako 

edo egiaztatutako gastuen zenbatekoa 

txikiagoa bada, diferentzia 

hori murriztuko zaio 

diru-laguntzari. 

Epea: 2012-06-03 

Informazioa: 

pAraba: Zuzenean. Ramiro Maeztu, 

10, beheko soilarua. Gasteiz. 

pGipuzkoa: Zuzenean. Andia, 

13. Donostia. 

pBizkaia: Kale Nagusia, 85. Bilbo. 

Telefonoa: 012 

Iturria: 2012-04-30eko 84. 

EHAO. 

Euskara ikasteko 

laguntzak Gasteizen 

Deialdigilea: Gasteizko Udala. 

Lan eskaintza publikoa 29 

Baldintzak: 

pBi programetarako: 

-16 urte baino gehiago izatea. 

-Urtebete lehenagotik Gasteizen 

erroldatuta egotea. 

-Ikasturteko azterketak gainditzea. 

pEspezifikoak: 

-Programa arrunta; herritarrentzat, 

oro har: laugarren oinarrian 

ezarritako diru sarreren muga ez 

gainditzea. 

-Batetik, gurasoentzako berariazko 

programa; bestetik, aisialdiko 

begirale eta eskola kiroleko 

entrenatzaile edo begiraleentzakoa. 

Eskakizun 

hauetakoren bat bete beharko 

dute eskatzaileek: 2004tik aurrera 

jaiotako haur baten aita, 

ama edo tutore izatea; 2011- 

2012ko ikasturtean aisialdiko 

begirale, edo eskola kiroleko entrenatzaile 

edo begirale gisa lan 

egitea; titulazio horietako ikasketak 

egiten aritzea 2011- 

2012ko ikasturtean. 

Edukia: Gasteizko Udalak 

deialdia egin du 2011-2012ko 

ikasturtean euskara ikasteko laguntzak 

emateko. 

Eskabideak aurkezteko: Norberak 

aurkeztu beharko ditu, 

Olagibel kaleko herritarrei laguntzeko 

bulegoan edota gizarte 

etxeren batean. 

Epea: 2012-07-31. 

Informazioa: Gasteizko Udala. 

Herritarrekiko Harremanetarako 

Saila. Euskara zerbitzua. 

Santa Maria, 11 - Etxanobetarren 

Etxea. 01001 Gasteiz. 

Telefonoa: 945-16 15 22. 

Lotura: ww.alava.net/botha/Boletines/2011/094/2011_094_B.pdf 

Iturria: 2011-08-10eko 94. AL- 

HAO, 8.565. orria.

30Publizitatea 

Egitura •2012ko maiatzaren 20a


Free Mobilek 2,6 milioi bezero lortu ditu urtarriletik martxora bitartean, merkatu kuotaren %4 inguru. HAROLD ESCALONA / EFE 

20 euroan, nahi adina 

Merkatuan sartzen hasita, gogotik 

sartu nahi zuen Free Mobilek, eta hala 

lortu du, aukera emanda nahi adina dei 

egin eta nahi adina mezu bidaltzeko. 

Miren Garate 

Handikiro sartu da 

merkatuan. Kanpaina 

mediatiko bat 

egin zuen, bazetorrela 

iragartzeko. 

Prezioekin konkistatu ditu bezeroak, 

eta harro egin du emaitzei 

buruzko lehen agerraldia. Laurogei 

egunean, 2,6 milioi bezero lortu 

ditu: merkatu kuotaren %4. 

«Inor ez da gai izan hain denbora 

gutxian hainbeste lortzeko», esan 

du Thomas Reynaud finantza zuzendariak. 

Telefonia mugikorraren sektorean, 

Frantziako laugarren operadorea 

da Free Mobile, Illiad taldekoa 

—Ipar Euskal Herrian ere 

ematen du zerbitzua—. Urtarrilaren 

10ean ekin zion jarduerari, 

eta dardarka jarri ditu lehiakideak. 

Bi produktu eskaintzen ditu. 

Alde batetik, hilean 19,90 eurokoa. 

Hura kontratatzen dutenek 

doan egin dezakete deiak berrogei 

herrialdetara egitea, baita 

nahi adina testu eta multimedia 

mezu bidaltzea ere. Internetarako 

hiru giga ere sartzen dira pla- 

nean. Beste produktuak bi euroko 

kostua du hilean, eta aukera 

ematen du ordubetean hitz egiteko 

eta testu bidezko hirurogei 

mezu bidaltzeko. Kopuru horietatik 

pasatuz gero, bost zentimoko 

kostua dute deiek, eta zentimo batekoa 

mezuek. 

Tarifa horiek merkeagoak ere 

izan daitezke. Telefono finkoa eta 

Internet ere konpainia berberarekin 

izanez gero, lehen aukera 

15,99 euroan dute bezeroek, eta bigarrena, 

debalde. Baldintzen artean 

ez dago gutxieneko iraunkortasunik: 

nahi denean alda daiteke 

konpainiaz. Noski, telefonoak ez 

daude sartuta tarifetan, baina 

konpainiak aukera ematen du hilero 

ordainduz joateko, hiru urteko 

gehienezko mugarekin. Ordaintzen 

amaitu aurretik konpainia 

utzi nahi izanez gero, falta den 

zatia ordaintzen da. Iragarri du 

kontratua lortu duela Applerekin 

ere, iPhone telefonoa prezio lehiakorrean 

eskaini ahal izateko. 

Free Mobileren zoriona, ordea, 

kezka bihurtu da gainerako konpainientzat. 

Urtarriletik martxora, 

sakelakoen sektorean, 615.000 

bezero galdu ditu Orangek 

(%2,3), eta 274.000 SFRk (%3) 

—horren eraginez, kargua utzi 

behar izan du Frank Esser kontseilari 

ordezkariak—. Bouyguesek 

otsailaren 15a bitarteko datuak 

eman ditu. Ordurako, 

165.000 bezero galduak zituen. 

Hala ere, batuketak eginda, 

kontuak ez datoz bat: 2,6 milioi bezero 

ditu Free Mobilek, eta milioi 

bat baino gutxiago galdu dituzte 

hiru konpainia nagusiek. Arcep 

komunikazio elektronikoen batzorde 

arautzaileak emandako 

datuen arabera, 900.000 SIM txartel 

berri egin dira aurreneko lehen 

hiruhilekoan, iaz halako hiru. 

Kopuru horrek azal dezake ezberdintasun 

horren zati bat, baina 

ez osoa. Free Mobileren arabera, 

gainerakoak beste konpainietan 

aurrez ordaindutako zerbitzua 

zutenak izan daitezke, formula 

hori erabiltzen dutenak ez 

baitira sartzen abonatuen artean. 

Negozioaz, zalantzak 

Datuek zalantzak eragin dizkiete 

hainbati. Bezero asko lortu dituela 

onartuta ere, konpainiaren 

arrakastak ez ditu guztiak konbentzitu. 

Free Mobilek oraindik 

ez du xehetasunik eman tarifa bakoitzak 

erakarritako jende kopuruaz; 

batean zein bestean portzentajea 

antzekoa dela besterik 

ez du esan. Sektore horretako adituen 

arabera, ordea, askok eta askok 

Free Mobileren zenbakia ez 

dute zenbaki nagusitzat: probatze 

aldera eskatu dute konpainiaren 

zerbitzua; besteak beste, tarifarik 

sinpleena doan delako Internet 

eta telefono finkoa konpainia 

harekin izanez gero. 

Free Mobileren negozioa zalantzan 

jartzen dutenek, halaber, 

esan dute bezero kopuruak ez 

duela ziurtatzen arrakasta. Kantar 

etxeak inkesta bat egin du: 

haren arabera, merkatu kuotaren 

%4 irabazi du konpainiak, 

baina, diru baliotan, %2,1 bakarrik. 

Konpainiak elkarren arteko 

lehia horretan murgilduta dabiltza, 

eta irabazle nagusiak sakelakoen 

erabiltzaileak gertatzen ari 

dira, konpainia guztiek jaitsi baitituzte 

prezioak, Free Mobileren 

mailara apaldu ez badituzte ere. 

Zenbakia 

68,5 

pBiztanleak baino gehiago. 

2010. urte hasierako datuen 

arabera, 66 milioi biztanle 

zeuden Ipar Euskal Herrian 

eta Frantzian. Sakelako telefono 

lineen kopurua handiagoa 

da dagoeneko: 68,5 milioi. 

Sakelako telefonoak 31 

Urtarriletik martxora, batez 

beste, %5 gutxiago gastatu du 

herritar bakoitzak eskuko telefonoan. 

Kasu gehiago ere bai 

Frantzian ez ezik, munduan ere 

badute lehia gogorra teknologien 

arloko enpresek. Whatsappena 

da beste adibideetako bat. Eskuko 

telefonoetan instala daitekeen 

aplikazio bat da, eta, Internet konexioaren 

bidez, modua ematen 

du mezuak, argazkiak, bideoak 

eta audioak doan bidaltzeko. Hura 

hedatu izanak telefono konpainien 

irabaziak jaistea eragin du, 

bezeroek, ordaindu beharrean, 

Whatsappen bidez bidaltzen dituztelako 

datuak. Iaz, %9 murriztu 

zen SMSen fakturazioa. 

Alabaina, ez dira lo geratu. 

Telefonicak aste honetan aurkeztu 

du Tu Me: Whatsappen antzeko 

zerbitzua ematen du, Internet 

bidez doako deiak egiteko aukera 

gaineratuta.Publizitatearen 

bidez lor ditzake etekinak. Oraingoz, 

Appleren sistema eragilea 

dutenek bakarrik eskura dezakete, 

baina Androiden erabiltzaileengana 

ere iritsiko da. Era berean, 

GMSAk, 800 operadore eta 

ekoizle biltzen dituen mundu 

osoko elkarteak, antzeko beste 

produktu bat merkaturatuko du 

uda baino lehen: Joyn izenekoa. 

Konpainia batzuek probarako 

bertsio bat ere eskaintzen dute 

dagoeneko.

Barbara Stammel 

Margolaria 

Sorkuntza benetan boteretsua da: 

ezerezetik han sortzen dira gauzak. 

Picassok esan bezela: Ez dut bilatzen, 

aurkitzen baizik! 

«Argazki honetan ikusten dituzue nire 

azken serietako lan batzuk 

("Mädchen", 2009-2011). 

Gustatzen zait lurrean agertzen den 

leihoaren itzala, ‘benetako’ leihoa 

erakutsi gabe; 

pinturaren metafora!»

BERRIA, 2012-05 - datu-basea25

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?