1 mTargmnelisagan me-17 saukunis sasuliero moRvawis ...
1 mTargmnelisagan me-17 saukunis sasuliero moRvawis ...
1 mTargmnelisagan me-17 saukunis sasuliero moRvawis ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>mTargmnelisagan</strong><br />
<strong>me</strong>-<strong>17</strong> <strong>saukunis</strong> <strong>sasuliero</strong> <strong>moRvawis</strong>, episkopos ilia miniatisis pirovneba da<br />
Semoq<strong>me</strong>debiTi <strong>me</strong>mkvidreoba cota xnis win nakleb cnobili iyo qarTveli<br />
marTlmadideblebisTvis. miniatisis Sro<strong>me</strong>bidan Zalze cota ram aris<br />
Semonaxuli. (udidesi nawili misi gardacvalebisTanave ganadgurda). Cvenamde<br />
moaRwia orma: polemikurma Txzulebam _ `Sebrkolebis qva~ da qadagebebma,<br />
romlebsac winamdebare wignSi vTavazobT mkiTxvels. Cven ar SevudgebiT am<br />
qadagebebis ganxilvas, maTi maRalmxatvruli Tu sulieri Rirsebebis<br />
warmoCenas, maTi mniSvnelobis xazgasmas marTlmadidebel qristianTa<br />
cxovrebaSi, amas Tavad mkiTxveli gansazRvravs. magram ar SegviZlia ar<br />
aRvniSnoT am qadagebebis erTgvari emociuri muxti. is imdenad Zlieria, rom<br />
uneburad gaifiqreb: am adamianma Tavisi xanmokle sicocxle, RvTisa da<br />
adamianebisadmi ganuzo<strong>me</strong>li siyvaruli TiToeul qadagebaSi Catia, TiToeul<br />
maTganSi TiTqosda Tavisi guli Semogvinaxa. misi sityvebi, ase Zlier rom<br />
zemoq<strong>me</strong>deben mkiTxvelze, ioli warmosadgenia, rogor zemoq<strong>me</strong>debdnen<br />
ms<strong>me</strong>nelze. amitomac uwodes mas Tana<strong>me</strong>droveebma axali oqropiri...<br />
sagangebo aRniSvnis Rirsia is, rom ilia miniatisis winamdebare qadagebebis<br />
didi nawili qarTul enaze mkiTxvels Jurnalma `mrevlma~ gaacno. am<br />
Targmanis wignad gamocemis iniciativac `mrevls~ ekuTvnis.<br />
vi<strong>me</strong>dovnebT, rom mkiTxveli Semwynarebeli iqneba Cvens mier Sesrulebuli<br />
Targmanis mimarT.<br />
cnobebi episkopos ilia miniatisis Sesaxeb<br />
ilia miniatisi daibada kefaloniis qalaq liqsurionSi (saberZneTi)<br />
daaxloebiT 1669 w. adgilobrivi marTlmadidebeli protopresviteris<br />
francisk miniatisisa da misi <strong>me</strong>uRlis _ morezias ojaxSi. rodesac aTi weli<br />
Seusrulda, mamam igi veneciis berZnul flanginiur saswavlebelSi miabara,<br />
rogorc moswavle da pansioneri. aq iliam saRvTis<strong>me</strong>tyvelo da filosofiuri<br />
<strong>me</strong>cnierebebis SeswavlaSi, axali da Zveli enebis codnaSi iseT warmatebebs<br />
miaRwia, rom saswavleblis xelmZRvanelobam mas, miuxedavad axalgazrduli<br />
asakisa, danarCeni pansionerebisaTvis elinur <strong>me</strong>cnierebaTa swavleba daavala.<br />
miniatisi sami wlis manZilze saxelovnad da warmatebiT aswavlida ara<br />
mxolod saswavlebelSi, berZnul taZarSic. imdroindeli qadagebebidan<br />
SemorCa mxolod eqvsi da isic frag<strong>me</strong>ntuli.<br />
veneciidan miniatisi Tana<strong>me</strong>mamuleebma TavianTi Wabukebis gansaswavlad<br />
kefaloniaSi ix<strong>me</strong>s. is xalisiT wavida maTTan da Svidi wlis ganmavlobaSi<br />
maT skolaSi filosofiasa da sxva <strong>me</strong>cnierebebs aswavlida; amave dros wm.<br />
nikolozis sax. liqsurionis taZarSi damrigeblur saubrebs atarebda,<br />
ro<strong>me</strong>lTaganac erT-erTia qadageba siyvarulze. es sityva RirsSesaniSnavia<br />
imdenad, ramdenadac erTis mxriv, naTlad asaxavs im uTanxmoebebsa da<br />
savalalo zneobriv mdgomareobas, ro<strong>me</strong>lSic imyofeboda misi ubeduri<br />
samSoblo; <strong>me</strong>ore mxriv, uCvenebs, Tu rogor iRvwoda TanamoqalaqeTa gulebis<br />
gasaerTianeblad enamWevri, RvTis sityvis WeSmariti mqadagebeli da<br />
kacTmoyvare miniatisi, rodesac am SfoTisa da winaaRmdegobis Sedegebs<br />
1
aRwerda da maT saxarebiseul siyvaruls Caagonebda. am axalgazrdis<br />
ganswavluloba da mWevr<strong>me</strong>tyveleba mTel ioniis kunZulebze mcxovrebi<br />
berZnebisTvis gaxda cnobili. aman aRZra kunZul zakintosis mcxovrebni, raTa<br />
igi TavianTi Svilebis aRsazrdelad miewviaT. miniatisi maTTan Cavida da<br />
oTxi wlis manZilze aswavlida. iqidan mas kerkiraSi kunZulis mmarTvelma<br />
antonius molinusma uxmo da Tavisi ZmisSvilebis aRzrda-ganaTleba daavala.<br />
am mmarTvelTan keTildReobiT aRsavse cxovrebis miuxedavad miniatisi ar<br />
iviwyebda Tavis sayvarel movaleobas _ xSirad adioda wminda kaTedraze da<br />
kerkirelebs iseTi warmatebiT aswavlida, rom maT madlierebis niSnad neba<br />
darTes, erT-erTi mdidari monastris SemosavliT esargebla. im xanebSi 1698 w.<br />
molinusi veneciaSi gaiwvies. man miniatisic Tan waiyvana. veneciaSi berZnebma<br />
kvlav SesTavazes mas flanginiuri saswavleblis maswavlebloba. is<br />
daTanxmda, Tumca erTi weliwadi aswavlida, radgan konstantinopolSi elCad<br />
daniSnulma raindma lavrenti sorancom igi mrCevlad waiyvana. <strong>17</strong>03 w. moldavelma<br />
Tavadma dimitri kantemirma venecieli elCisgan gamoiTxova is da<br />
imperatorTan politikuri molaparakebisTvis venaSi gagzavna. imperatorma<br />
pativiT miiRo miniatisi da ordenic uboZa. is venidan konstantinopolSi dabrunda.<br />
aq msoflio patriarqma, gabrielma, Tavisi sinodis sigeliT didi<br />
taZris mRvdelmqadageblad da berZnuli saxalxo skolis maswavleblad<br />
daniSna. miniatisi SesaniSnavad asrulebda Tavis saq<strong>me</strong>s. magram im mravali<br />
qadagebidan, ro<strong>me</strong>lic man zemoTxsenebul taZarSi warmoTqva, SemorCa mxolod<br />
erTi _ qadageba lukas saxarebaze, dResaswaulTa Tayvaniscemis Sesaxeb.<br />
Svidi wlis Semdeg miniatisma konstantinopoli datova da mSobliur<br />
qalaqSi gadasaxlda, raTa damqancveli Sromisagan ded-mamasTan daesvena.<br />
kerkirelebma is isev miiwvies, da ilia miniatisic isev aswavlida maT<br />
Svilebs, isev qadagebda eklesiaSi. kerkiriuli qadagebebidan arc erTi ar SemorCa.<br />
miniatisi xalxis mxridan didi siyvaruliT sargeblobda. isini mis<br />
qadagebebze ikribebodnen, mas aseve pativs scemdnen venecieli doJebic,<br />
romlebic SemTxvevas eZebdnen, raTa igi saTanadod aRemaRlebinaT, Tumca<br />
miniatisi, rogorc amas qveviT SevityobT, usamarTlobisa da sikeTis borotad<br />
gamoyenebis sastiki winaaRmdegi iyo. kerkiraSi qadagebebis dros peloponesis<br />
mmarTvelma is qristianopolis Tavisufal kaTedraze miiwvia, magram<br />
miniatisma mokrZalebisa Tu Tavisi saqmisadmi erTgulebis gamo uari Tqva am<br />
pativze. ramdenadac gulgrili iyo igi mis mimarT, miT ufro moSurned<br />
cdilobdnen samxreT eladis mmarTvelebi mis amaRlebas. roca miniatisis<br />
<strong>sasuliero</strong> sarbieli kerkiraSi amoiwura, WabukTa gansaswavlad da eklesiaSi<br />
saqadageblad francisk grimanim igi navpaliaSi miiwvia. miniatisma saq<strong>me</strong>s ise<br />
warmatebulad gaarTva Tavi, rom iq mcxovrebi italielebic ki modiodnen mis<br />
mosas<strong>me</strong>nad. es qadagebebi SemorCa.<br />
grimanis nacvlad markus loredani dainiSna. man daarwmuna miniatisi, rom<br />
peloponesis qalaq kernikSi mas episkoposis xarisxi mieRo. es moxda <strong>17</strong>11<br />
wels.<br />
loredani avgustin sagredom Secvala da miniatisi navpliaSi gamoixmo.<br />
magram kernikel episkoposs aq didxans aRar umoZRvria: 45 wlis miniatisi<br />
sakuTari mamis xelebSi gardaicvala. mamam is navpliidan kefaloniaSi<br />
gadmoasvena da liqsurionSi, miniatebis wm. nikolozis saxelobis sagvareulo<br />
eklesiaSi dakrZala.<br />
2
ilia miniatisis udroo sikvdili misi mravali Tzulebis dakargvis mizezi<br />
gaxda. mravali wlis manZilze mis mier warmoTqmuli sityvebidan SemorCa<br />
mcire nawili axalberZnulad, ramdeni<strong>me</strong> qadageba italiur enaze da<br />
polemikuri Txzuleba saTauriT: `Sebrkolebis qva, anu aRmosavleTisa da<br />
dasavleTis eklesiebis ganyofis dawyebisa da mizezis ganmarteba da maT<br />
Soris xuTi sxvaobis ganxilva~. misi qadagebebi da oratoruli sityvebi mis<br />
istoriul ganswavlulobaze, RvTis<strong>me</strong>tyvelebis Rrma codnaze, oratoruli da<br />
bunebrivi mWevr<strong>me</strong>tyvelebis did niWze miuTiTeben. Cvenamde moRweuli<br />
qadagebebi yuradRebian mkiTxvels saSualebas aZlevs, dainaxos, rom miniatisi<br />
iyo namdvili Solti mankierebisaTvis. amaqveynis ZlierTagan, episkoposTa da<br />
mRvdelTagan dawyebuli, sazogadoebis yvela fenas amxelda da maTSi<br />
fesvgamdgar mankierebebs amaTraxebda.<br />
yoveli misi qadageba sami nawilisagan Sedgeba: Sesavali da Temis ormxrivi<br />
gaSuqeba. miniatiss hqonda sasiamovno da moRimari saxe, cocxali Tvalebi,<br />
mimzidveli mzera. mis saxeze sikeTe, gulis sinaze da maxvilgoniereba iyo<br />
aRbeWdili. hqonda gamaognebeli maxsovrobis unari: erTxel veneciuri polkis<br />
<strong>me</strong>Taurs, ro<strong>me</strong>lmac iliriis jariskacTa saxelobiTi gadaZaxili moismina,<br />
miniatisma uTxra, rom siis mixedviT gai<strong>me</strong>orebda jariskacTa saxelebs. generali<br />
gaocda, roca man isini im TanmimdevrobiT gai<strong>me</strong>ora, rogoriTac sia iyo<br />
Sedgenili.<br />
misi italiuri qadagebebi 1698 wels gamoica, <strong>17</strong><strong>17</strong> w. ki sagangebod gamoica<br />
misi ori qadageba sarwmunoebasa da siyvarulze.<br />
sityva marxvis pirvel kviras<br />
ganCinebis Sesaxeb<br />
`xvalisagan unda iesos ganslvad<br />
galilead da pova filipe da<br />
hrqua mas ieso: momdevdi <strong>me</strong>~<br />
(in. 1, 43)<br />
araferia ise amayi da cnobismoyvare, rogorc adamianis goneba. Tumc codvam<br />
mniSvnelovnad daasusta is, Tumc rw<strong>me</strong>na misgan brma morCilebas moiTxovs,<br />
mainc asobiT Tvals axels, raTa yvelaze dafaruli gamoiZios. kargi<br />
iqneboda, aseTi Zalisx<strong>me</strong>viT bunebis gasaocari saq<strong>me</strong>ni gamoekvlia, ra<strong>me</strong>Tu es<br />
adamianis bunebiTi swrafvaa, ro<strong>me</strong>lsac is mTeli yofierebis Se<strong>me</strong>cnebasTan<br />
mihyavs. magram adamiani cdilobs SeaRwios RvTaebriv gangebulebaTa<br />
miuwvdo<strong>me</strong>l uxilav siRr<strong>me</strong>ebSi, raTa darwmundes: namdvilad gonivrulad<br />
ganagebs Tu ara yovelives umaRlesi gangebuleba RvTisa, is gansazRvravs ki<br />
winaswar adamianur saq<strong>me</strong>ebs? gana es arnaxuli kadniereba ar aris? RvTaebrivi<br />
ganCineba erT-erTi im u<strong>me</strong>tesad miuwvdo<strong>me</strong>l saidumloTagania, romlebic<br />
RvTaebrivi gonebisa da yovladbrZnobis ufskrulSia damarxuli. arcTu Sors<br />
mxedvelma, aRqmaSi SezRudulma adamianurma gonebam Tundac Seiswavlos da<br />
ikvlios es saidumlo _ mainc verasdros Caswvdeba mas. <strong>me</strong>cniero<br />
RvTis<strong>me</strong>tyvelno, vici rogor msjelobT RvTaebrivi ganCinebis Sesaxeb. Tqven<br />
ambobT, rom ganCineba, es winaswarxedva da winaswari ganmzadebaa RvTis keTil<br />
3
saq<strong>me</strong>Ta, romlebiTac uciloblad cxondebian yvelani, visac cxoneba surs;<br />
rom is gonieri qmnilebis aRsvlaa saukuno cxovrebisaken, aris aRrCeuloba<br />
madlisa da didebisaTvis. magram ar gesmiT, rom R<strong>me</strong>rTi dasabamidan<br />
iTvaliswinebs yovelives, rasac adamianebi droSi akeTeben, rom RvTis es<br />
winaswari ganWvreta mtkicea, xolo adamianuri saq<strong>me</strong>ebi droSi _ Tavisufali.<br />
ranairad SeiZleba SevaTavsoT RvTis zraxvis ucvleloba da gonier<br />
qmnilebaTa Tavisufali TviTgansazRvruloba? RvTis gadawyvetilebis<br />
ucvlelobas ris gamo ar mivyavarT aucileblobasTan? ratomaa is ueWveli da<br />
ar eqvemdebareba SemTxveviTobas? _ Sors, Sors gavideT am kiTxvebisgan da<br />
<strong>me</strong>cnierTa Secbunebisagan, kiTxvebisgan, romlebic ar aswavlian, ara<strong>me</strong>d<br />
mxolod abneleben gonebas. am gaugebar nawilSi Cven, Z<strong>me</strong>bo, mxolod erTi ram<br />
gvesmis: saxeldobr, is, rom ganCineba aris Sexa<strong>me</strong>ba RvTaebrivi madlisa da<br />
adamianis nebisa, RvTis madlis, ro<strong>me</strong>lic uxmobs, da adamianis nebis, ro<strong>me</strong>lic<br />
xmobas misdevs.<br />
galileisaken mimaval gzaze qriste filipes poulobs da uxmobs mas:<br />
`momdevdi <strong>me</strong>~ (in. 1, 43). filipem irwmuna da gahyva `ro<strong>me</strong>li-igi dawera mose<br />
sjulsa da winaÁswar<strong>me</strong>tyuelTa, vpoveT: ieso, Ze iosebisi nazareTiT~ (in. 1,<br />
45). amgvarad filipe winaswar ganisazRvreba samociqulo RirsebisTvisa da<br />
caTa sasufevlis didebisaTvis. dRes swored amaze gesaubrebiT. Sevecdebi,<br />
davamtkico ori mdgomareoba: pirvel rigSi _ R<strong>me</strong>rTs srulad aqvs survili _<br />
acxonos yoveli adamiani; <strong>me</strong>ore _ adamians aqvs sruli Tavisufleba _<br />
cxondes RvTaebrivi madlis SemweobiT. R<strong>me</strong>rTs nebavs, da Tu es nebavs<br />
adamiansac, maSin is ukve ganCinebulia.<br />
I<br />
ganCinebis Sesaxeb swavleba sarwmunoebis dogmatia, is wminda werilzea<br />
dafuZnebuli da masSi marTlmadidebelTagan eWvi aravis epareba. `ro<strong>me</strong>lni-igi<br />
... ganaCinna ... msgavsad xatisa mis Zisa TÂsisa, raÁTa iyos igi pirmSo mravalTa<br />
Soris ZmaTa; xolo ro<strong>me</strong>lni-igi ganaCinna, maTca uwoda; da ro<strong>me</strong>lTa-igi<br />
uwoda, iginica ganamarTla ... iginica adidna~ (hrom. 8, 29-30). RvTaebriv,<br />
saidumlo winaswarWvretis gonmiuwvdo<strong>me</strong>l wignSi R<strong>me</strong>rTi sasicocxlod Cawers<br />
imaT, vinc Seiyvara, xolo sasikvdilod _ vinc SeiZula. `iakobi<br />
Seviyuare, xolo esavi moviZule~ (hrom. 9, 13) ambobs Tavad R<strong>me</strong>rTi. rogorc<br />
<strong>me</strong>qoTne erTi da igive Tixisagan amzadebs erT WurWels sapatios, <strong>me</strong>ores ki _<br />
arasapatios, aseve yovladZlieri R<strong>me</strong>rTi Tavis qmnilebaTagan erTs<br />
ganadidebs, rogorc faseuls, <strong>me</strong>ores ganagdebs, rogorc usargeblos `ro<strong>me</strong>li<br />
hnebavs Seiwyalebs; da ro<strong>me</strong>li hnebavs, ganaficxebs~ (hrom. 9, 18) R<strong>me</strong>rTi Tavisi<br />
nebiT moq<strong>me</strong>debs; vis SeuZlia SeewinaaRmdegos mas? `nebasa missa vin-<strong>me</strong><br />
winaaRudga?~ (hrom. 9, 19). magram amis gamo R<strong>me</strong>rTs rai<strong>me</strong> usamarTloba xom ara<br />
aqvs? nu iyofin! ai swavleba pavle mociqulisa, swavleba dafaruli da<br />
amaRlebuli, ro<strong>me</strong>lsac rac <strong>me</strong>tad vuRrmavdebiT, miT naklebad gvesmis. <strong>me</strong>reda<br />
aqedan ra? dae yvelaferi, rasac wminda werili ganCinebis sakiTxis Sesaxeb<br />
ambobs, gaugebari iyos CvenTvis, ra<strong>me</strong>Tu is miuwvdo<strong>me</strong>lia, rasac wminda mamaTa<br />
ganmartebebi amboben, saZnelo; swavlul RvTis<strong>me</strong>tyvelTa azrebi,<br />
Seu<strong>me</strong>cnebelia, radgan bundovania isini. dae es danaSaulad Seeracxos Cvens<br />
gonebas, sustsa da brmas, ro<strong>me</strong>lsac ar ZaluZs aRsvla simaRleze da<br />
uxilavis ganxilva, es TviT <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> camde asul pavlesac ar esmoda. RvTaebriv<br />
gamocxadebaTa am simaRleze is mxolod gonebaze aRmatebuli RvTaebrivi<br />
4
yovladbrZnobis gamoukvlevel siRr<strong>me</strong>s xedavda. amitomac SesZaxa gancvifrebulma:<br />
`hoi siRr<strong>me</strong> simdidrisa da sibrZnisa da <strong>me</strong>cnierebisa RmrTisa~ (hrom.<br />
11, 33) `SesaZlebelic rom yofiliyo amis axsna, codva iqneboda amis<br />
mosurveba~ ambobs oqropiri. sakmarisia icode es ori naTeli, msubuqi da<br />
mtkice mdgomareoba: pirveli, rom R<strong>me</strong>rTs unda Cveni cxoneba, ra<strong>me</strong>Tu<br />
kacTmoyvarea; <strong>me</strong>ore, Cven SegviZlia vcxondeT, ra<strong>me</strong>Tu Tavisufali varT. RvTis<br />
neba da adamianuri neba ganaCineben. R<strong>me</strong>rTs unda; Tuki unda adamiansac,<br />
maSasada<strong>me</strong> is ganCinebulia.<br />
diax, kacTmoyvare R<strong>me</strong>rTs unda, rom Cven yvelani vcxondeT da es mtkicdeba<br />
misi im sami TvisebiT, ro<strong>me</strong>lic urTierTs ar ewinaaRmdegeba _ RvTaebrivi<br />
marTlmsajulebiT, mowyalebiT da gangebulebiT. R<strong>me</strong>rTma mogvmadla sjuli<br />
ganurCevlad yvelas da unda, rom is yvelam aRasrulos: ar aris kaci, rom<br />
movale ar iyos RvTis sjulis aRsrulebisa. berZnebi da barbarosebi,<br />
usjuloni da marTlmadidebelni, iudevelni da qristianebi movaleni arian es<br />
vali aRasrulon. amiT ra jildos moelian adamianebi? _ cxonebasa da caTa<br />
sasufevels. `da ukueTu gindesT, da isminoT Cemi, keTilni queyanisani<br />
SWamneT~ (es. 1, 19), esaias piriT ase aRgviTqvams ufali. udidesi usamarTloba<br />
xom ar iqneboda is, rom R<strong>me</strong>rTs erTi mxriv sdo<strong>me</strong>boda misi sjulis<br />
aRsruleba xalxis mier, <strong>me</strong>ore mxriv sayovelTao cxoneba ar sdo<strong>me</strong>boda? erTi<br />
nawili sacxovneblad ganeCinebina, xolo <strong>me</strong>ore nawilisTvis tanjva winaswar<br />
ganesazRvra? rogor? yvelas Rvawlisken mouwodebs da jildosken mxolod<br />
zogierTs? moiTxovs, rom yvela erTnairad emsaxuros, magram erTnairi<br />
sazRauris migeba ar surs? ara, marTlmsajulia R<strong>me</strong>rTi, is TviT<br />
marTlmsajulebaa: yvelasaTvis sjulis micemiT mas yvelas cxoneba surs.<br />
`yovelTa kacTaÁ hnebavs cxovrebaÁ~ (1 tim. 2, 4) ambobs mociquli; `ra<strong>me</strong>Tu<br />
yvelasaTvis sjulis momcemi, Tavisi sasufevlidan aravis aZevebs~ _<br />
gangvimartavs wm. ambrosi; Semdgom, vin aiZula ufali zecidan Camosuliyo da<br />
gankacebuliyo? misma ukiduresma gulmowyalebam! `ra<strong>me</strong>Tu esreT Seiyuara<br />
R<strong>me</strong>rTman sofeli ese, viTar<strong>me</strong>d Zeca TÂsi mxolodSobili mosca mas~ (in. 3, 16)<br />
aq, dedamiwaze gatarebuli ocdaca<strong>me</strong>ti wlis manZilze ramdeni iRvawa<br />
R<strong>me</strong>rTkacma iesom, ramdeni itanja, rogor mokvda! eklesiis ma<strong>me</strong>bi amboben, rom<br />
qristeSi RvTaebasTan kacobriobis ipostasuri erTobis Sedegad qristes<br />
yoveli saq<strong>me</strong> usasrulo pativisa da didebis Rirsia, ase rom qristes sul<br />
mcire tanjvasac SeuZlia msoflio codva gamoisyidos. misi yovladwminda<br />
sisxlis erT wveTsac SeuZlia Caaqros yvela ali saukuno tanjvisa; erT<br />
sikvdils, bunebrivs, umtkivneulos SeeZlo exsna kacTa mTeli modgma. magram<br />
roca itanja, ase aravis utanjia, _ roca Tavisi sisxli ukanasknel wveTamde<br />
daTxia, roca aseTi wa<strong>me</strong>biTa da sircxviliT mokvda jvarze, _ nuTu fiqrobT,<br />
rom es yovelive mxolod imisaTvis gadaitana, rom adamianTa erTi nawili<br />
exsna, <strong>me</strong>ore ki warsawy<strong>me</strong>delSi daetovebina? ise msubuqad SeeZlo yvelas<br />
cxoneba da aseTi Zalisx<strong>me</strong>viT isurva mciredTa xsna? man usazRvro saganZuri<br />
mxolod imisaTvis daxarja, rom patara gamosasyidi gaekeTebina _ Tavisi<br />
RvTaebrivi mowyalebis mTeli simdidre gadmoRvara, raTa ase mciredTaTvis<br />
eyo sikeTe? ara, yvelaze, yvelaze moifineba simdidre RvTaebrivi ZRvenisa!<br />
ieso qristes Wriloba yvelasaTvis iyo kurneba. ieso qristes sisxli<br />
yvelasaTvis saswaulebrivi kibea, romliTac yvelani aRvdivarT samoTxeSi.<br />
`erT ars R<strong>me</strong>rTi da erT ars Suamdgo<strong>me</strong>li RmrTisa da kacTaÁ, kaci ieso<br />
qriste; ro<strong>me</strong>lman misca Tavi TÂsi saÃsrad yovelTa~ (1 tim. 5-6); `erTi igi yo-<br />
5
velTaTÂs mokuda~ (2 kor. 5, 14), da Tuki mokvda yvelasaTvis, es niSnavs, rom<br />
yvelas cxoneba surs. `mze simarTlisa yvelasaTvis aRmobrwyinda, yvelasaTvis<br />
icxovra, mokvda, yvelasaTvis aRdga~ _ daamow<strong>me</strong>bs grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli.<br />
amasTan ueWveli da ucilobeli WeSmariteba is aris, rom RvTis umaRlesi<br />
gangebuleba yvela qmnilebaze vrceldeba. `R<strong>me</strong>rTi yovelives iTvaliswinebs<br />
da yoveliveze zrunavs~ _ ambobs basili didi; es gangebuleba<br />
gansakuTrebulad mTel kacTa modgmaze vrceldeba. swored es aris is<br />
RvTaebrivi mamobrivi mzrunveloba, ro<strong>me</strong>lzedac mTeli Cveni sazrunavis<br />
mindobas gviwesebs netari petre `yovelive zrunvaÁ Tquenni miuteveT mas,<br />
ra<strong>me</strong>Tu igi iRuwis TquenTÂs~ (1 pet. 5, 7). RvTis brZanebiT iseve amodis mze<br />
morwmuneTaTvis, rogorc urwmunoTaTvis. R<strong>me</strong>rTma navsayudeli moawyo<br />
rogorc keTilmsaxurTaTvis, aseve uRirsTaTvis, janmrTelobas,<br />
keTildReobasa da pativs yvela toms iseve mihmadlis, rogorc maT, vinc mas<br />
eTayvaneba, aseve mis armcnoblebs. Tuki R<strong>me</strong>rTs surs da yvelas urigebs imas,<br />
risTvisac ar SevqmnilvarT, anu miwiers, droebiTs, miTu<strong>me</strong>tes indo<strong>me</strong>bs da<br />
miscems yvelas imas, risTvisac varT Seqmnili _ zeciursa da maradiuls. Tuki<br />
zeciuri mama yvelaze fiqrobs, e.i. yvelasaTvis surs cxoneba. R<strong>me</strong>rTs surs,<br />
rom yvela cxondes. amitomac ubrZanebs mzes amovides borotebisTvisac da<br />
keTilebisTvisac; ubrZanebs wvimas epkuros codvilebsac da marTlebsac. maS<br />
ase, R<strong>me</strong>rTs, Tavisi marTlobiT, mowyalebiTa da gangebulebiT yvelasaTvis<br />
surs cxoneba da ramdenadac es maszea damokidebuli, aravisi warwy<strong>me</strong>da ar<br />
unda, umciresisac. amas amtkicebs Ze RvTisa wminda saxarebaSi: `esreT ara ars<br />
nebaÁ mamisa Tquenisa zecaTaÁsaÁ, raÁTa warwymdes erTi mcireTa amaTgani~ (mT.<br />
18, 14) is yvelas Tavisken uxmobs da amitom `R<strong>me</strong>rTi R<strong>me</strong>rTTaÁ ufali ityoda<br />
da uwoda queyanasa~ (fs. 49, 1) maRliTgan da dasabamidan RaRadebda<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelTa piriT; RaRadebda bolo Jams ZeSi, ganxorcielebul<br />
sityvaSi, da mTel dedamiwas cxonebisaken mouwoda. amitom zeciur<br />
ierusalims, saxelganTqmul qalaqs RvTisas, samoTxes, rogorc ixila ioanem<br />
apokalifsSi, Tor<strong>me</strong>ti karibWe hqonda, sam-sami kari qveynierebis oTxive mxares<br />
iyo mimarTuli, raTa vicodeT, rom R<strong>me</strong>rTma samoTxe mTeli samyarosaTvis<br />
ganaxvna. `R<strong>me</strong>rTi R<strong>me</strong>rTTaÁ ufali ityoda da uwoda queyanasa, ra<strong>me</strong>Tu yoveli<br />
adamianis cxoneba surs~ es marTlacda iseTi survilia, ro<strong>me</strong>lsac wminda<br />
ioane damaskelTan erTad RvTis<strong>me</strong>tyvelTa mTeli dasi sawinapirobos uwodebs;<br />
is TavisTavad ar aris sakmarisi adamianis cxonebisaTvis. is aris TiTqosda<br />
cecxlovani sveti, RamiT gzas rom uCvenebda ebraelebs udabnoSi _ giCvenebs<br />
gzas, magram cxonebis gzaze ar giwvevs. es aris RvTis madli, winapiroba,<br />
magram adamiani mas Tavisi nebiT unda gayves. R<strong>me</strong>rTi uxmobs, magram adamianma<br />
aucileblad unda isminos misi. RvTis neba mxolod erTi frTaa, aucilebelia<br />
<strong>me</strong>ore frTa, Cveni neba, raTa zecaSi avfrindeT. neba RvTisa da adamianis neba<br />
Seadgenen ganCinebas. R<strong>me</strong>rTs unda, xolo Tuki unda adamiansac, is ukve<br />
ganCinebulia. Tavdapirvelad R<strong>me</strong>rTma adamiani Tavisufali Seqmna, mis sakuTar<br />
nebasve miando, ar surs mis Tavisuflebaze rai<strong>me</strong> zewola. yovladZlieria<br />
ufali Tavisi xelisuflebiT. yovladZlieria adamianic sakuTar<br />
TavisuflebaSi. sxvaoba imaSi mdgomareobs, rom R<strong>me</strong>rTi yvelafers akeTebs,<br />
rac surs da amaSi mas veranairi Zala aRudgeba, adamiani ki ar akeTebs imas,<br />
rac ar surs da verc veraferi aiZulebs. SeuZlebelia, rom R<strong>me</strong>rTma ar<br />
aRasrulos is, rac surs; aseve SeuZlebelia, rom adamianma qmnas misTvis<br />
arasasurveli, amitom, iseve, rogorc adamians ar ZaluZs cxoneba RvTis<br />
6
madlis gareSe, aseve ar ZaluZs R<strong>me</strong>rTs acxonos adamiani misi Tavisufali<br />
nebis gareSe.<br />
`madli, Tumca is madlia, mxolod msurvelebs acxonebs~ _ ambobs<br />
RvTaebrivi oqropiri. RvTis<strong>me</strong>tyvelis sityviT, cxoneba, Cveni da RvTis saq<strong>me</strong><br />
unda iyos. dedamiwas awvims, magram miwa nayofs ar moiwevs, Tu masze<br />
miwaTmoq<strong>me</strong>dma ar imuSava. mze yvelgan anaTebs, magram visac misi danaxva unda,<br />
Tvali unda gaaxilos. maSasada<strong>me</strong> R<strong>me</strong>rTi madlsa da Sewevnas mogvmadlis,<br />
magram am madls unda axldes, xolo RvTaebriv SewevnasTan erTad unda<br />
Tanaiqmodes neba kacisa. ufals noes gadarCena unda warRvnisagan, ro<strong>me</strong>lSic<br />
mTeli msoflio daiRupa, magram moiTxovs, rom man kidobani Tavisi xeliT<br />
aaSenos. unda neemanis gankurneba keTrisagan, magram moiTxovs, rom neemani<br />
wavides da iordaneSi Tavad ganibanos; unda usinaTlosTvis Tvalis axela,<br />
magram moiTxovs, rom is TviTon wavides siloamis sabanelTan da ganibanos.<br />
R<strong>me</strong>rTs yvela adamianis cxoneba surs, magram moiTxovs, Tavis cxonebas<br />
TiToeulma xeli Seuwyos. adamiani Tavisufalia da Tvalwin arCevani aqvs:<br />
wyali da cecxli, sicocxle da sikvdili. adamiani gonieria, mas goneba<br />
marTavs: mas SeuZlia ganasxvaos sikeTe borotebisagan, naTeli bnelisagan.<br />
TiToeul adamians gulze bunebiTi sjuli aqvs dawerili, ro<strong>me</strong>lic<br />
cxonebisaken mimaval WeSmarit gzas uCvenebs. maS ase, ra aris saWiro winaswar<br />
gansazRvrisaTvis (ganCinebisaTvis), Tu ara RvTis madli, srulad mowvdili,<br />
da Tavisufali neba adamianisa? unda R<strong>me</strong>rTs; Tuki unda adamiansac, maSasada<strong>me</strong><br />
is cxonda.<br />
vici, rogor ASecbunebas gamoiwvevs adamianSi es sakiTxi. SeuZliaT<br />
miTxran: R<strong>me</strong>rTma, jer kidev iqamde, vidre esavi da iakobi rai<strong>me</strong> kargs an cuds<br />
gaakeTebdnen, iqamdec ki, vidre iSvebodnen, iakobi Seiyvara, esavi ki moiZula.<br />
hnebavs R<strong>me</strong>rTsa, Seiwyalebs, da ro<strong>me</strong>li hnebavs, ganaficxebs~ (hrom. 9, 18).<br />
R<strong>me</strong>rTma erTi da igive Tixisagan sxvadasxva WurWeli Seqmna, erTi sapatio,<br />
<strong>me</strong>ore _ upatio. es niSnavs _ ufali erTs uxvad mihmadlis wyalobas, <strong>me</strong>ores _<br />
ara. R<strong>me</strong>rTi sruliad Tavisufalia Tavis q<strong>me</strong>debebSi `ra<strong>me</strong>Tu nebasa missa vin<strong>me</strong><br />
winaRudges?~ (hrom. 9, 19). amis Semdeg rogorRa SeiZleba surdes mas<br />
sayovelTao cxoneba, Tuki erT mxares mTel Tavis siyvaruls afrqvevs, <strong>me</strong>ores<br />
ki mTel Tavis risxvas? R<strong>me</strong>rTs jer kidev Cems gaCenamde rom esaviviT<br />
SevZulebodi, rom gasastikebuliyo faraoniviT an uRirsebis WurWlad<br />
Seveq<strong>me</strong>ni garyvnili xasiaTiT, sadRa iqneboda Cemi Tavisufali neba sikeTis<br />
keTebis an sakuTari cxonebis uzrunvelyofisa? qristianeno, vaRiareb, rom<br />
wminda werilis zemoT moyvanili teqsti amgvar gakvirvebasac badebs, magram<br />
mas sxva mniSvneloba aqvs. saidumlo kurTxeva, ro<strong>me</strong>lic patriarqma isaakma<br />
Tavis Svilebs misca, marTlac RvTaebrivi gangebulebiT aRsrulda;<br />
adamianuri gansjiT is sruliad mcdari Cans. esavi da iakobi _ isaakis<br />
Svilebi arian: esavi _ ufrosi iyo, iakobi _ umcrosi. bunebiTi kanoniT esavs<br />
pirvels unda mieRo mamis kurTxeva, magram is pirvelma iakobma miiRo. es<br />
ganapiroba samma garemoebam, romlebic sam did Secdomas warmoadgens.<br />
pirveli: `da Semdgomad siberisa mis isakisa daubryÂldes Tualni misni<br />
xedvad~ (dab. 27, 1). da is sibrmavis mizeziT, ise, rom winaswar ar gamoiZiebs,<br />
Tu vin asaRebda Tavs umrw<strong>me</strong>sad, kurTxevas aZlevs. <strong>me</strong>ore: vidre kurTxevas<br />
miscemda, isaakma Tavis Zes ZRveni mosTxova _ nanadirevis Wama indoma: `ganved<br />
velad da minadire <strong>me</strong> nadiri; da momarTu <strong>me</strong> da vWamo~ (dab. 27, 3-4). ase yidis<br />
Tavis kurTxevas maSin, roca es usasyidlod unda gaekeTebina. <strong>me</strong>sa<strong>me</strong>: isaaki<br />
7
motyuebul iqna Tavisi colis rebekas mier, ro<strong>me</strong>lsac iakobi esavze <strong>me</strong>tad<br />
uyvarda. man iakobs esavis samosi Caacva; amgvarad isaakma akurTxa iakobi,<br />
radgan egona, rom esavi iyo. mogvianebiT, roca es Seityo, SeZrwunda moxuci<br />
isaaki _ `gancÂfrda isak gancÂfrebiTa didiTa~ (dab. 27, 33). am erTob diad<br />
saq<strong>me</strong>Si patriarqi ase advilad iqna motyuebuli colisagan. usinaTlo,<br />
saWmlis saSualebiT motyuebuli isaaki esavis kuTvnil kurTxevas iakobs<br />
aZlevs. magram vin iyo isaaki? _ ubralo adamiani. sazogadod adamiani xom<br />
iZleva kurTxevas, miagebs pativs, ucodinrobiT dabnelebuli, angarebiT<br />
Zleuli, an ubralod motyuebuli akeTebs arCevans. magram RvTis<br />
gadawyvetileba kacis gadawyvetilebas ar hgavs. `ara arian ganzraxvani Cemni,<br />
viTarca ganzraxvani Tquenni~ (es. 55, 8) ramdenadac Sorsaa dedamiwa zecisagan,<br />
imdenad gansxvavdeba adamianuri sve-bedi RvTaebrivisagan. R<strong>me</strong>rTi sxvagvarad<br />
ganaCinebs, Tavis madls sxvagvarad uboZebs, Tavis didebas sxvagvarad<br />
mihmadlis, sxvagvarad aRirCevs. R<strong>me</strong>rTi yovelives Tvals adevnebs da Tavisi<br />
yovlismxedveli TvaliT yvelafers umciressa da dafaruls xedavs. R<strong>me</strong>rTi<br />
marTalia da TiToeuls Rirseulad gansjis. is ar umzers saxeebs, ar uyurebs<br />
ZRvens `ara Tual-axunis, arca SeiRis qrTami~ (2 sj. 10, <strong>17</strong>), R<strong>me</strong>rTi<br />
yovladbrZenia da gaiZverobiT ar tyuvdeba, vnebiT ar iZleva, sisustis gamo<br />
ar Ralatobs. maS ase, yovladbrZenma, marTlmsajulma da yovlismxedvelma<br />
R<strong>me</strong>rTma Seiyvara iakobi, ra<strong>me</strong>Tu misi RvTivsaTno ganwyoba ganWvrita, xolo<br />
esavi moiZula, ra<strong>me</strong>Tu misi boroti zne winaswar uwyoda. is iwyalebs, roca<br />
surs, ra<strong>me</strong>Tu ganWvrets, rom is kaci iqneba kargi da morCili nebisa; xolo<br />
imas ganagdebs, vis borot da mounaniebel gulsac winaswar ixilavs. erTs<br />
kurTxevis WurWlad xdis, rogorc pavles, <strong>me</strong>ores ki uRirsebis WurWlad,<br />
rogorc faraons, ra<strong>me</strong>Tu winaswar uwyis, rom is namdvilad WurWelia<br />
dasaRupad ganwiruli mrisxanebisa. ase unda gavigoT zemoT moyvanili teqsti,<br />
ase ganmartaven mas wminda ma<strong>me</strong>bi, gansakuTrebiT oqropiri romaelTa mimarT<br />
<strong>me</strong>-16 sityvis <strong>me</strong>-9 TavSi. amgvarad, xsenebuli teqsti ar amtkicebs imas,<br />
TiTqosda R<strong>me</strong>rTs ara aqvs Seni cxonebis survili, an Sen ara gaqvs<br />
Tavisufleba cxonebisa. kacTmoyvare R<strong>me</strong>rTi yovelTvis gixmobs, Senc isurve<br />
da yovelTvis winaswarganCinebuli iqnebi. Cven vaRiarebT, rom R<strong>me</strong>rTi imas<br />
akeTebs, rac surs, ra<strong>me</strong>Tu yovlisSemZlea. magram aseve viciT, rom R<strong>me</strong>rTi<br />
mxolod aucilebels aRasrulebs, ra<strong>me</strong>Tu _ marTlmsajulia. da Tumca<br />
RvTaebrivi gangebuleba ar vuwyiT, radgan es Rrma ufskrulia, yovel<br />
SemTxvevaSi, gvwams, rom R<strong>me</strong>rTSi ar aris pirmoTneoba.<br />
roca ieso qriste ierusalimSi adioda, iakobi da ioane, Zeni zebedesni, mis<br />
winaSe TavianT dedasTan, salo<strong>me</strong>sTan, erTad wardgnen. Tayvans sce<strong>me</strong>n mas da<br />
sTxovs salo<strong>me</strong>: `dasxden orni ese Zeni Cemni erTi marjueniT Sensa da erTi<br />
marcxeniT Sensa sasufevelsa Sensa~ (mT. 20, 21). SeaSfoTa qriste am ucnaurma<br />
Txovnam da miugo: `ara iciT, rasa iTxovT ... ara ars Cemi micemad~ (mrk. 10, 38-<br />
40). ratom? gana is yovladZlieri R<strong>me</strong>rTi ar aris? gana ar SeuZlia is akeTos,<br />
rac surs? vis SeuZlia mas win aRudges? `nebasa missa vin-<strong>me</strong> winaaRudga~ (hrom.<br />
9, 19). iakobi da ioane iseve, rogorc sxvebi, marTlac mociqulebi iyvnen.<br />
magram yvela mociqulidan mxolod maT hqondaT qristesTan naTesaoba<br />
mimadlebuli. keTili! magram R<strong>me</strong>rTs pirmoTneoba ara aqvs; R<strong>me</strong>rTi ar uyurebs<br />
arc Suamdgomlobas, arc naTesaobas. rebekas SeeZlo, motyuebiT iZulebuli<br />
gaexada isaaki, rom mas usamarTloba Caedina, radgan isaaki adamiani iyo.<br />
magram salo<strong>me</strong>m ver SeZlo qriste pirmoTneobaze daeyoliebina. `ara iciT,<br />
8
asa iTxovT ... ara ars Cemi micemad, ara<strong>me</strong>d vieTa ganmzadebul ars~ (mrk. 10,<br />
38-40). anu Tqva: <strong>me</strong> Cemi mxriv aravis ganvagdeb Cemi didebisagan, aravis<br />
gamovarCev. upiratesobas Rirseuli miiRebs. sityva `vieTa ganmzadebul ars~<br />
niSnavs `SesTavaze RirseulT, romlebmac ara mxolod miiRes RvTisagan es<br />
Tvisebebi, ara<strong>me</strong>d Tavadac ganiviTares isini~ gvixsnis RvTis<strong>me</strong>tyveli. maS ase,<br />
R<strong>me</strong>rTi pirmoTne ar aris. is Tavis sasufevelSi yvelas uxmobs, aravis<br />
gamoyofs, ara<strong>me</strong>d upiratesobas RirseulT aniWebs. Senc iqeni Rirseuli da<br />
winaswar ganiCinebi.<br />
`<strong>me</strong> viyo Rirseuli? es rogor? gana R<strong>me</strong>rTma winaswar ar uwyis<br />
samoTxisTvis var ganwesebuli Tu tanjvisTvis ganwiruli? Tu samoTxisTvis<br />
var ganwesebuli, mis misaRwevad didi Sroma ar mWirdeba; xolo Tu tanjva<br />
maqvs mosjili, mcdeloba amis Tavidan acilebisa aseve amaoa. arc pirvel da<br />
arc <strong>me</strong>ore SemTxvevaSi Tavisufali ara var. xolo Tuki Tavisufali var imis<br />
keTebaSi, rasac R<strong>me</strong>rTi ar Wvrets. gamodis, rom R<strong>me</strong>rTi cdeba, es ki<br />
SeuZlebelia~.<br />
ras ambob adamiano?! Tuki Tavisufali xar, cdeba R<strong>me</strong>rTi? <strong>me</strong> ki vamtkiceb,<br />
rom Tuki <strong>me</strong> Tavisufali ara var, R<strong>me</strong>rTi matyuebs, ra<strong>me</strong>Tu winaswar<strong>me</strong>tyvelTa<br />
da mociqulTa piriT, aseve Tavisi sakuTari piriT sinanulisaken mixmobs,<br />
Tumca Tavadac kargad icis, rom sinanulis Tavisufleba ar maqvs. matyuebs,<br />
roca jvars iRebs da momiwodebs, raTa gavyve, TviTon ki Cemgan neba aqvs<br />
waRebuli. matyuebs, roca mcnebebis Sesrulebas mibrZanebs, Tavisi winaswari<br />
WvretiT ki Zala mTlianad aRmikveTa. maS ase, Tuki Tavisufali ara var, xom<br />
ar aris Cveni rw<strong>me</strong>na sicrue, saxareba ki _ mxolod xumroba? ara! R<strong>me</strong>rTi ar<br />
cdeba, ra<strong>me</strong>Tu is Tavad yovladbrZnobaa, aravis atyuebs, ra<strong>me</strong>Tu Tavad<br />
WeSmaritebaa. Sen ar gesmis, ra aris RvTaebrivi ganWvreta da ras aRasrulebs<br />
is. maS ismine. is WeSmaritad Sebrkolebis qvaa, ro<strong>me</strong>lsac mravalni fexs<br />
kraven da ecemian. magram vinc mis Sesaxeb imasve fiqrobs, rasac Sen, Zalian<br />
cdeba da Sorsaa WeSmaritebisagan. Tuki janmrTeli ara xar, R<strong>me</strong>rTi ganWvrets<br />
gamojanmrTeldebi Tu mokvdebi. gana amis gamo eqimi ar unda moiyvano, wamali<br />
ar unda miiRo, ijde da gamojanmrTelebas an sikvdils elodo? aseT<br />
SemTxvevaSi Zalze ugono da suleli iqnebodi. erTia, roca R<strong>me</strong>rTi Sens<br />
gamojanmrTelebas an sikvdils winaswar ganWvrets (es ucilobeli<br />
WeSmaritebaa) da sul sxvaa, TiTqosda RvTiuri Wvreta janmrTelobas an<br />
sikvdils gigzavnides; sakuTar Tavs rom mouaro, gamojanmrTeldebi,<br />
winaaRmdeg SemTxvevaSi _ mokvdebi. R<strong>me</strong>rTi erTsac da <strong>me</strong>oresac winaswar<br />
ganWvrets, magram arc erTi ar mohyavs sisruleSi. Tu gamojanmrTeldebi, an<br />
mokvdebi, oridan erTi iqneba swori, magram ara gansazRvruli. Seecade mixvde.<br />
R<strong>me</strong>rTi namdvilad winaswar ganWvrets, Tu sad iqnebi _ samoTxeSi Tu<br />
jojoxeTSi, magram Seitye Tu ra mosdevs amas. sarkeSi iseTebi vCanvarT,<br />
rogorebic sinamdvileSi varT. RvTaebriv WvretaSic iseTive warmovdgebiT,<br />
rogorebic varT: an naTeli asoebiT sicocxlis wignSi Cawerilebi, an<br />
sikvdilis sabediswero wignSi moniSnulebi: Tu marTalni varT, _ cxonebul<br />
marTalTa Soris, xolo Tu codvilni _ gansjil codvilTa siaSi. sarke Cvens<br />
garegnobas ireklavs, xolo RvTis Wvreta _ Cvens nebas. ai grigol noselis<br />
azri: `RvTis marTali samsjavro Cveni ganwyobilebisda mixedviT moiazreba,<br />
rogoric aris Cveni Sinagani grZnoba, masve mogvagebs Tavisi Tavisagan~. da<br />
rogorc sarke ar xdis adamians lamazs an usaxurs, aseve RvTis<br />
winaswarWvreta, romliTac erTni samoTxisTvis arian ganwesebulni, <strong>me</strong>oreni ki<br />
9
_ satanjvelisTvis, sinamdvileSi arc pirvels eweva sacxovneblad da arc<br />
<strong>me</strong>ores warsawy<strong>me</strong>dlad.<br />
`uflis winaswari Wvreta mxolod xedviTia da ara q<strong>me</strong>diTi~ _ amboben<br />
RvTis<strong>me</strong>tyvelni. es ki niSnavs, rom cxondebi an warwydebi ara imitom, rom<br />
R<strong>me</strong>rTma es winaswar ganWvrita, ara<strong>me</strong>d imitom, rom Seni keTili saq<strong>me</strong>ebiT<br />
RvTis madlTan Tanaimoq<strong>me</strong>de, amiT unda gadarCe da R<strong>me</strong>rTic Wvrets Sens<br />
cxonebas; an imis gamo warwydi, rom Seni boroti saq<strong>me</strong>ebiT RvTis madls<br />
gaeqeci da R<strong>me</strong>rTma esec ganWvrita. amgvarad, iudam imitom ki ar gasca qriste,<br />
rom qristem es winaswar ganWvrita, ara<strong>me</strong>d piriqiT _ qristem ganWvrita iudas<br />
Ralati imitom, rom mas ganzraxuli hqonda qristes gacema. amis Sesaxeb<br />
filosofosi da mowa<strong>me</strong>, brZeni iustine ambobs: `winaswari Wvreta ar aris<br />
momavlis movlenaTa mizezi, ara<strong>me</strong>d momavlis movlenebia mizezi winaswari<br />
Wvretisa. momavali ar momdinareobs winaswari Wvretidan, ara<strong>me</strong>d momavlisagan<br />
gamomdinareobs winaswari Wvreta; gacemis mizezi ar aris qriste, ara<strong>me</strong>d TviT<br />
gacemaa mizezi RvTis winaswari Wvretisa~. Tuki RvTivsaTnod icxovreb,<br />
cxondebi, xolo Tu aRviraxsnil cxovrebas ewevi _ daiRupebi. R<strong>me</strong>rTi erTsac<br />
da <strong>me</strong>oresac winaswar ganWvrets, magram arc erTs da arc <strong>me</strong>ores is winaswar<br />
ar wyvets. an cxondebi, an warwydebi _ es ueWvelia, magram winaswar<br />
gadawyvetili ar aris.<br />
rom giTxra, ukve gadawyvetilia cxondebi Tu warwydebi-<strong>me</strong>Tqi, gana amis<br />
gamo eklesiaSi ar unda iaro, moZRvars aRar unda mimarTo, ar iswrafo<br />
qristianuli saTnoebebisken, Sewyvito sinanuli, Seni mxriv araferi akeTo da<br />
Sens cxonebas an gansasjels daelodo? aseT SemTxvevaSi SeSlili da<br />
suleli adamiani iqnebodi. kidev erTxel Caixede sarkeSi, gTxov. dRes<br />
janmrTeli xar da sarkec amasve giCvenebs, xval avad iqnebi da sarke Sens<br />
saxes aseTives aireklavs, rom momjobindebi _ isev Zvel saxes giCvenebs.<br />
rogorc icvleba Seni saxe, sarkec iseve cvlis mas. axla, roca RvTivsaTnod<br />
cxovrob, R<strong>me</strong>rTi samoTxeSi winaswar gangamwesebs. xval Sescodav da R<strong>me</strong>rTic<br />
satanjvels mogimzadebs. kvlav moinanie da isev cxoneba gelis. rogorc Sen<br />
cvli Sens cxovrebas, aseve cvlis gadawyvetilebas R<strong>me</strong>rTi. RvTis samsjavro<br />
Cvens nebasTan da `Cvens ganwyobasTan erTad moiazreba~. wminda werilidan or<br />
patara magaliTs moviyvan da amiT davasruleb. netari pavle erTi<br />
aleqsandriuli gemiT Seborkili micuravda italiaSi, raTa imperatoris<br />
winaSe warmdgariyo. SuaRamisas qariSxali amovarda, Zlieri qari qris, zRva<br />
saSinlad Relavs, xsna arsaidanaa. magram R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>lsac Tavisi monis xsna<br />
unda, masTan angelozs agzavnis aseTi sityvebiT: `nu geSinin, pavle! ...<br />
migmadlna Sen R<strong>me</strong>rTman yovelni, ro<strong>me</strong>lni arian Sen Tana navsa magas~ (saq. 27,<br />
24) am RvTaebrivi aRTqmis Semdeg <strong>me</strong>naveni gamxnevdnen. TavianT gadarCenaSi<br />
darwmunebulebs xomaldis datoveba da navSi Cajdoma undodaT, raTa<br />
napiramde imiT miecuraT. ara, uTxra maT pavlem, `ukueTu eseni ara iyvnen<br />
navsa Sina, Tquen ganCinebad ver Ãel-gewifebis~ (saq. 27, 31). ras ambob pavle?<br />
gana R<strong>me</strong>rTma yvelas gadarCena ar gansazRvra? gana sul erTi ar aris gemze<br />
darCebian Tu ara isini? ara, R<strong>me</strong>rTma maTi gadarCena gansazRvra, magram<br />
moiTxovs, rom amas maTac Seuwyon xeli. Tuki isini gemze ar darCebian da<br />
TavianT saq<strong>me</strong>s ar gaakeTeben, daiRupebian. vin daiRupeba? isini, visac ufalma<br />
gadarCena ganusazRvra? gana RvTis gangebuleba icvleba? diax, sxvagvarad arc<br />
SeiZleba rom iyos `esera migmadlna Sen R<strong>me</strong>rTman yovelni, ro<strong>me</strong>lni arian Sen<br />
Tana navsa magas~. _ sxva magaliTi: avad gaxda <strong>me</strong>fe ezekia, R<strong>me</strong>rTma mas<br />
10
sikvdili ganusazRvra da winaswar<strong>me</strong>tyveli esaia gaugzavna, raTa eTqva<br />
misTvis: `brZane saxlisa Senisa, ra<strong>me</strong>Tu mohkude Sen da ara ganere~ (4 <strong>me</strong>f. 20,<br />
1). ubeduri ezekia kedlisken brundeba, oxravs, tiris, evedreba. ubeduro<br />
<strong>me</strong>fev, ras akeTeb?! gana R<strong>me</strong>rTma ar gangisazRvra sikvdili? gana icvleba<br />
RvTis ganCineba? Zmano! es ganCinebac Seicvala! R<strong>me</strong>rTma Seiwyala ezekia da<br />
sicocxle ganusazRvra, warmoidgineT, TxuT<strong>me</strong>ti welic ki misca<br />
sicocxlisaTvis `ityÂs ufali R<strong>me</strong>rTi ... aha, <strong>me</strong> gangkurno Sen ... da SevZino<br />
dReTa SenTa aTxuT<strong>me</strong>t wel~ (4 <strong>me</strong>f. 20, 5-6).<br />
Zmao, minda, rom Seni cxoneba Sedges. magram amasTanave vambob, rom Tuki<br />
amas Senda Tavad xels ar Seuwyob, Tuki RvTisadmi siyvarulSi da madlSi<br />
mtkice, bolomde RvTivsaTnod ar icxovreb, cxonebis gadawyvetilebis<br />
miuxedavad, warwydebi; da piriqiT: winaswar gansazRvrulic rom iyos Seni<br />
warwy<strong>me</strong>da, geubnebi: Tu moeqcevi da Seinaneb, cxondebi, msgavsad imisa, Tu<br />
rogor gadadis Seni neba kargidan cudze, an piriqiT. `RvTis gadawyvetileba<br />
Cvens ganwyobasTan kavSirSi moiazreba: rogoricaa Cveni Sinagani mdgomareoba,<br />
imasve mogvagebs igi Tavisi Tavisagan~. amgvarad, RvTis winaswari Wvreta da<br />
winaswari ganCineba ar abrkolebs arc R<strong>me</strong>rTs Seni cxonebis survilSi da arc<br />
Sen _ cxonebis TavisuflebaSi.<br />
magram, rogorc dasawyisSi vTqvi, sjobda, winaswarganCinebis Sesaxeb am<br />
sakiTxze araferi gagego, raTa rai<strong>me</strong> gaugebrobas ar SeeSfoTebine. mtkiced<br />
gaxsovdes ori ram: R<strong>me</strong>rTs Seni cxoneba yovelTvis surs, ra<strong>me</strong>Tu<br />
kacTmoyvarea; Sen yovelTvis SegiZlia cxonde, ra<strong>me</strong>Tu Tavisufali xar. misi<br />
madli da Seni neba amas winaswar gansazRvrian. R<strong>me</strong>rTs unda, Senc isurve da<br />
ganCinebuli iqnebi.<br />
II<br />
yovelive Tqmulis dasturad gTxovT isminoT, Tu ras eubneba R<strong>me</strong>rTi<br />
ieremia winaswar<strong>me</strong>tyvels: `aRdeg da STaved saxid <strong>me</strong>kecisa, da mun gesmnen<br />
sityuani Cemni~ (ier. 18, 2). ieremia <strong>me</strong>qoTnis saxlSi im dros Sevida, roca is<br />
qoTans amzadebda. <strong>me</strong>qoTnes WurWeli xelidan gauvarda da qoTani moigrixa,<br />
magram man aiRo da kvlav sasurveli forma misca. maSin eubneba R<strong>me</strong>rTi<br />
ieremias: `ieremia, xom xedav qoTans <strong>me</strong>qoTnis xelSi? Cems xelSi Tqvenc<br />
igiveni xarT~. msgavsad amisa, rogorc gafuWda Zirs davardnili qoTani,<br />
magram ostatis xelma is gaaswora, aseve Senc, adamiano! codvebSi Tavad<br />
vardebi da monaniebuli, RvTis madlis SemweobiT kvlav swordebi. Tu<br />
Rirsebis WurWeli gaxdi, uRirsebis WurWlad gadaqceva SegiZlia, da piriqiT.<br />
magram R<strong>me</strong>rTi ganagrZobs da winaswar<strong>me</strong>tyvelis piriT geubneba: <strong>me</strong> am erze<br />
mravali sikeTe warmovgzavne, magram `boroti qmnen winaSe Cemsa ars<strong>me</strong>nad Ãmisa<br />
Cemisa, da Sevinano keTilTaTÂs, ro<strong>me</strong>lni vTquen qmnad maTda~ (ier. 18, 10).<br />
aseve gadavwyvite mravali ubedureba movuvlino, magram `moaqcios naTesavman<br />
ukeTurebaTagan maTTa da Sevinano borotTaTÂs, ro<strong>me</strong>lTa vsityuevd yofad<br />
maTda~ (ier. 18, 8).<br />
xom xedav, rogor cvlis gadawyvetilebas R<strong>me</strong>rTi imisda mixedviT, Tu<br />
rogor icvlis adamiani xasiaTs? R<strong>me</strong>rTma marTalTa cxoneba da codvilTa<br />
dasja gadawyvita. marTali xar? gafrTxildi, vinZlo ar daece, raTa Seni<br />
cxonebis ganCineba sasjelis ganCinebad ar iqces. Tu codvili xar, ecade<br />
moinanio da maSin Seni dasjis gadawyvetileba cxonebis gadawyvetilebad<br />
gadaiqceva. `RvTis marTali samsjavro Cveni ganwyobisda mixedviT moiazreba;<br />
11
ogoric aris Cveni Sinagani grZnoba, iseTivea is, rasac mogvagebs Tavisi<br />
Tavisagan~. amitom ar gexeba, Tu ra gadagiwyvita man, ra ganWvrita Senze<br />
winaswar; es arc sasargebloa da arc saziano. ginda rom icode ra aris<br />
winaswari ganCineba? es RvTis madli da adamianis nebaa erTad. R<strong>me</strong>rTs unda,<br />
ra<strong>me</strong>Tu kacTmoyvarea; Tu adamiansac unda, ra<strong>me</strong>Tu Tavisufalia, isic<br />
ganCinebulia.<br />
magram sulo Cemo, CemTvis ra aris gamzadebuli? samoTxe gelis Tu<br />
jojoxeTi? vin <strong>me</strong>tyvis amas? vin damarwmunebs amaSi? Zmano, Cven xom am sevdiT<br />
aRsavse cxovrebaSi mogzaurni varT; amitom aravis SeuZlia icodes, ra<br />
SeiZleba moxdes momavalSi. es dasasruls gacxaddeba imisda mixedviT,<br />
marTalni aRmovCndebiT Tu codvilni, didebis gvirgvins miviRebT marTali<br />
msajulisagan Tu satanjvels `gamovidodian keTilis moq<strong>me</strong>dni aRdgomasa<br />
cxovrebisasa, xolo borotis moq<strong>me</strong>dni aRdgomasa sasjelisasa~ (in. 5, 29).<br />
dasasruls erT ra<strong>me</strong>s mogiyvebi: erTxel erTi cudi kaci apolon<br />
delfoselTan mivida muWSi damaluli beRuriT da gamosacdelad hkiTxa<br />
cocxali iyo Tu ara Citi. es kaci gaiZvera iyo da fiqrobda: Tu apoloni<br />
etyoda, rom beRura mkvdaria, mas cocxal Cits uCvenebda, xolo Tu<br />
upasuxebda, rom cocxalia, moaxrCobda da mkvdars anaxebda. magram ganzraxvas<br />
miuxvdnen da man aseTi pasuxi miiRo: `Senzea arCevani _ risi Cveneba ginda~.<br />
qristiano, kiTxulob, ra elis Sens suls: saukuno cxovreba, Tu saukuno<br />
sikvdili? `amis gadawyveta Senzea damokidebuli~ RvTisagan Seni ganCineba<br />
Sens nebazea damokidebuli. R<strong>me</strong>rTs surs, Tu Senc gsurs, maSin ganCinebuli<br />
xar saukuno sicocxlisaTvis.<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>ore kviras<br />
Suris Sesaxeb<br />
`xolo iyvnes vin<strong>me</strong> mun msxdomareni<br />
mwignobarTaganni da zraxvides gulTa Sina<br />
maTTa da ityodes, viTar<strong>me</strong>d: ese gmobasa ityÂs!~<br />
(mrk. 2, 6-7)<br />
Cven, codvilni, momT<strong>me</strong>nni unda viyoT, roca vxedavT, rom TviT ucodveli Ze<br />
RvTisa ganikiTxeba. sulTa da xorcTaARvTaebrivi mkurnali, ieso qriste,<br />
galileis qveynidan kapernaumSi dabrunda. dRevandel saxarebaSi naTqvamia,<br />
rom Tavisi mosvlis dRes man sami udidesi sikeTe aRasrula. pirveli _ iqaur<br />
mcxovrebTa winaSe warmoTqva qadageba, ro<strong>me</strong>lSic RvTaebrivi swavleba iseTi<br />
ZaliTa da sitkboebiT gadmosca, rom TiTqmis mTeli qalaqi moizida; saxli,<br />
ro<strong>me</strong>lSic qadagebda, xalxiT savse iyo da gareTac uricxvi adamiani exvia.<br />
saxareba ambobs: `da esma, ra<strong>me</strong>Tu saxlsa Sina ars, da <strong>me</strong>yseulad Sekrba mun<br />
simravle erisaÁ, vidremde verRara itevda winaSe karTa maT, da etyoda maT<br />
sityuasa~ (mrk. 2, 1-2). <strong>me</strong>ore _ Tavisi erTi yovladZlieri sityviT gaamrTela<br />
ubeduri ganrRveuli, ro<strong>me</strong>lic oTxma adamianma moiyvana: `aRdeg, aRiRe<br />
cxedari Seni da vidode!~ (in. 5, 8); <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ sxeulis simrTelesTan erTad mas<br />
sulieri simrTelec mimadla, Tavisi RvTaebrivi <strong>me</strong>ufebiT codvebi miuteva:<br />
`Svilo, migetevnen Sen codvani Senni!~ (mT. 9, 2). xolo mwignobarni, sjulis<br />
damcvelni, sinagogis samRvdeloni, iesos ganikiTxaven, rogorc mgmobels:<br />
12
`xolo iyvnes vin<strong>me</strong> mun msxdomareni mwignobarTaganni da zraxvides gulTa<br />
Sina maTTa da ityodes, viTar<strong>me</strong>d: ese gmobasa ityÂs!~. Tqven, mwignobarno, TvalTmaqcno<br />
da cilismwa<strong>me</strong>belno, es Tqven ityviT gmobas! qristes ki, Tqvens<br />
mier gakicxuls, rogorc R<strong>me</strong>rTs, aqvs xelmwifeba codvaTa mitevebisa,<br />
rogorc R<strong>me</strong>rTs, aqvs Zala sneulebisgan ganrRveulis gankurnebisa, is gmobasa<br />
ityvis, imitom rom miutevebs da kurnavs? ai, es gacdunebT? es wamlavs Tqvens<br />
gulebs? es aqezebs Tqvens enas gankiTxvisaTvis? gTxovT, Zmano, ifiqroT: raa<br />
mizezi imisa, rom mwignobrebma ase vnebiT ilaparakon saswaulTmoq<strong>me</strong>di <strong>me</strong>ufis<br />
winaaRmdeg? qriste aswavlis, qriste saswaulebs axdens; mwignobarni xedaven,<br />
rom mis mosas<strong>me</strong>nad uricxvi adamiani ikribeba; xedaven, rom eri gaocebulia<br />
misi saswaulebiT, rom zogs swams is, rogorc didi winaswar<strong>me</strong>tyveli, sxvebs<br />
WeSmarit R<strong>me</strong>rTadac miaCniaT igi. cdundebian mwignobarni, ganikiTxaven da<br />
xmamaRla amboben, rom is ityvis gmobas. ra aris es? mxolod _ Suri. es aris<br />
Suri, ro<strong>me</strong>lic yovelive kargs ebrZvis, xolo gankacebuli R<strong>me</strong>rTis sityvebsa<br />
da saswaulebs kicxavs, rogorc borotad gmobas.<br />
vsargeblob aseTi sababiT da minda imaSi dagarwmunoT, rom am kacisa da<br />
RvTis moZule vnebas ramdenadac SesaZlebelia, Tavi aaridoT; pirvel rigSi<br />
minda giCvenoT, ra aris Suri, Semdeg ki _ rasTan mivyavarT mas.<br />
I<br />
Suri _ es pirvelsawyisi Teslia yovelive borotisa, yovelgvari codvis<br />
pirveli warmonaSobi, cisa da miwis ganmryvneli, pirveli Sxamiani sibilwe,<br />
pirveli ganmxrwneli qva, ro<strong>me</strong>lmac saukuno tanjvis cecxli daanTo; pirveli,<br />
vinc zecaSi siamayiT Sescoda, mTiebi iyo; pirveli, vinc urCobiT samoTxeSi<br />
Sescoda, adami iyo; pirveli SuriT Semcode ki kaeni iyo, magram upirvelesi<br />
mizezi mTiebis, adamisa da kaenis codvebisa mainc Suri iyo.<br />
SuriT dabnelda didi mTavari angelozTa, mxedarTmTavari serafimTa, roca<br />
man sambrwyinvale RvTaebis eniT gamouTq<strong>me</strong>li sikeTe da dideba pirvelad<br />
ixila, SeSurda da damwuxrda; Semdeg suli misi siamayiT aRzevda da Tavi<br />
RvTis sworad warmoisaxa... `Sen sTqu gulsa Sina Sensa; zecad mimarT aRvide;<br />
aRvide... da viyo msgavs maRlisa~ (es. 14, 13-14). grigol RvTis<strong>me</strong>tyvelis azriT,<br />
Surma daabnela siamayiT dacemuli mTiebi; man, RvTaebrivma, ver aitana, rom<br />
R<strong>me</strong>rTad ar Tvlidnen (grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli, sityva 27). mSvenieri naTlis<br />
angelozi wyvdiadis saSinel demonad iqca; umaRlesi Rirseba saukuno<br />
satanjvelze gacvala da madlis brwyinvale RvTivqsovili samosis aRkveTiT,<br />
im samosisa, romliTac igi R<strong>me</strong>rTma Semosa, SiSveli darCa, Tumca SeinarCuna<br />
ZiriTadi Tvisebebi Tavisi arsebisa _ Seuryevelisa, jiutisa, borotebaSi<br />
ucvalebulisa. RvTismbrZolma gandgomilma Tavis TavSi kidev ufro didi<br />
siZulvili da mtroba aRagzno RvTisadmi da aRar ZaluZs am brZolas Tavi<br />
anebos. roca RvTis winaSe Tavis srul uZlurebaSi darwmunda, iaraRi<br />
adamianis winaaRmdeg mimarTa da masTan iwyo brZola. rogorc saSinelma<br />
mxecma, leopardma, ro<strong>me</strong>lsac imdenad sZuls adamiani, rom roca Tavad mas ver<br />
vnebs, mis gamosaxulebebze iokebs mZvinvarebas. aseve mterma yoveli sikeTisam,<br />
eSmakma, RvTis winaSe uZlurma, roca gansulierebuli xati RvTisa _ adamiani<br />
dainaxa, Sxamiani gvelis saxiT ekveTa. dainaxa adamiani, didebisa da Rirsebis<br />
gvirgviniT mosili, sitkboebis samoTxeSi, yoveli xiluli qmnilebis <strong>me</strong>ufed<br />
da SuriT moiwyla. daiwyo Cagoneba, cduneba, pirvel mamaTa midreka<br />
urCobisaken; Zlier gaixara, roca naxa, rom isini gamoidevnen samoTxidan.<br />
13
gansakuTrebiT, roca gaigo, rom mokvdavni gaxdnen _ `sikudiliTa moswydeT~<br />
(dab. 2, <strong>17</strong>). RvTisadmi mtrobiTa da adamianis cdunebiT is aSkara<br />
RvTismbrZoli Seiqna, magram roca dainaxa, rom gadawyvetileba maSinve ar<br />
iqna sisruleSi moyvanili, rom RvTisagan sikvdilmisjili adami da eva<br />
maSinve ar daixocnen, ar daeloda dros da mTeli ZalebiT Seecada,<br />
cxovrebaSi sikvdili rac SeiZleba swrafad Semoetana: man kaenis guls Suris<br />
Sxami Seasva da misi xeli Tavisi Zmis, abelis mosaklavad aRWurva; amgvarad<br />
daiwyo dedamiwis Sebilwva adamianis sisxliT.<br />
solomonis sibrZnis wignis <strong>me</strong>ore TavSi naTqvamia: `ra<strong>me</strong>Tu R<strong>me</strong>rTman dahbada<br />
kaci uxrwnelebisaTÂs da xati Tavisa TÂsobisaTÂs Seqmna igi; SuriTa<br />
eSmakisaTa sikudili sofelsa SemoÃda~ (sol. Tavi 2, 23-24).<br />
wmida oqropiri amas Semdegnairad ganmartavs: eSmakma gaigona, rom adamiani<br />
miwad miiqceva da swyuroda danaxva, Tu rogor modioda gadawyvetileba<br />
sisruleSi, <strong>me</strong>tic, moindoma, mamis sikvdilamde Svilis sikvdili enaxa, Zmis<br />
mier kvla Zmisa, sikvdili udroo da moZaladuri.<br />
xedav, erTi borotebidan ramdeni boroteba warmoiSva? xedav, Surs risi<br />
gakeTeba SeuZlia! xedav, rogor ikmayofilebda Tavis gaumaZRar survils<br />
eSmaki? xedav, Suri rogor daexmara mas amaSi, eSmakis wyurvili rogor daakmayofila?<br />
Suris gamo zecaSi omma da gandgomilebam ifeTqa; angelozTa<br />
simSvide da netari samyaro aimRvra; mTiebi ufskrulSi STavarda da rogorc<br />
urCxulma, Tavisi kudiT gonier varskvlavTa <strong>me</strong>sa<strong>me</strong>di Tan gaiyola. dedamiwis<br />
wiaRSi Surma saukuno satanjvelis Cauqrobeli cecxli aRagzno. Suris gamo<br />
pirvelma ma<strong>me</strong>bma mcnebidan gadauxvies, sitkboebis samoTxidan ekalsa da<br />
kurosTavSi ganidevnen (dab. 3,18) _ adami, raTa mas ofliT moepovebina sakvebi,<br />
evas ki Svilebi tanjviT eSva. ukvdavni mokvdavebi Seiqnen, maTTan erTad ki<br />
Cvenc, maTi ubeduri STamomavalni. Cveni pirveli mSoblebisgan <strong>me</strong>mkvidreobad<br />
codva, RvTis wyevla da sasjeli gvergo. Suris gamo Zmam Zma usamarTlod<br />
SeiZula da araadamianurad mokla; sufTa miwa udanaSaulo sisxliT Seibilwa<br />
da ganixvna saSineli kari aRTqmisa, romlidanac qveynad sikvdili Semovida.<br />
es yovelive Suris gamo moxda, is warmodga rogorc RvTismbrZolobis<br />
<strong>me</strong>Tauri, urCobis maswavlebeli, ZmaTakvlis deda, sikvdilis mizezi. masSia<br />
fesvi yovelive borotebisa. Suri sulis sevdaa, ro<strong>me</strong>lic moyvasis<br />
keTildReobidan warmoiSoba _ ase gansazRvravs mas basili didi.<br />
poet miTologebis aRweriT Sxamiani hidra SvidTaviani iyo; is Tavisi Svidi<br />
Tavidan momakvdinebel Sxams afrqvevda. codvac aseve SvidTaviania: pirveli<br />
Tavi siamayea, <strong>me</strong>ore _ vercxlismoyvareba, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ gemoTmoyvareba, <strong>me</strong>oTxe _<br />
udebeba, uzrunveloba, Rormuceloba, <strong>me</strong>xuTe _ mruSoba, <strong>me</strong>eqvse _ mrisxaneba,<br />
<strong>me</strong>Svide _ Suri. da Tumca Svidive Tavidan sulis momakvdinebeli Sxami<br />
amoifrqveva, yvelaze damRupveli mainc Suris Sxamia. yvela danarCen codvas<br />
miznad TavianTi sakuTari gamorCena aqvT; magaliTad, amayi gandidebas<br />
eswrafvis, vercxlismoyvare simdidres eZiebs, Rormucelas gaZRoma unda,<br />
uzrunvels simSvide surs, mruSi avxorcobas mieltvis, mrisxanes SurisZieba<br />
swyuria. magram Suri TavisTvis ki ar eZebs sikeTes, ara<strong>me</strong>d borotebas _<br />
moyvasisTvis. Suriani isurvebda saxelovani uRirsi exila, mdidari _ Rataki,<br />
bednieri _ ubeduri. ai, mizani Surisa _ xedavdes, bednierni ubedurebaSi<br />
rogor cvivian, <strong>me</strong>ore mxriv yvela sxva momakvdinebeli codva raRac<br />
siamovnebas, raRac sixaruls agrZnobinebs imas, vinc maT sCadis. magaliTad,<br />
amayi Tavisi didebiT xarobs, vercxlismoyvare _ simdidriT; msunags gemrieli<br />
14
saWmlis danaxva uxaria, zarmacs udebeba axarebs, mruSi avxorcobiT iqcevs<br />
Tavs, RvarZliani mterze SurisZiebiT kmayofildeba. Surs ki araviTari<br />
siamovneba, aranairi sixaruli ar moaqvs imisTvis, visac is moicavs, ara<strong>me</strong>d _<br />
dauZleveli sevda da naRveli. maS ase, Suri aris danaRvlianeba moyvasis<br />
keTildReobis mizeziT.<br />
imis gamo, rom daviTma goliaTi mokla, ucxoto<strong>me</strong>lebs sZlia da<br />
israelelTa dideba aRamaRla, umaduri da Suriani <strong>me</strong>fe sauli wuxils iwyebs<br />
da yovelnairad cdilobs, moklas igi. xan Subs esvris araerTgzis, xanac<br />
devnis, RvTis safarvels saswaulebrivad rom ar daefara igi, albaT<br />
moklavda kidec mas sauli da daacxrobda sicofes Surisas.<br />
imis gamo, rom R<strong>me</strong>rTkaci ieso WeSmaritebas qadagebs, avadmyofT kurnavs,<br />
codvilT miutevebs, mWmunvareben qristesmoZuleni, iudeveli mwignobarni da<br />
kicxaven mas, rogorc mgmobels: `ese gmobasa ityÂs~ (mrk. 2, 7). erT SabaT dRes<br />
iesom misken momavali dedakaci dainaxa, ro<strong>me</strong>lic Tvra<strong>me</strong>ti weli sneulebisgan<br />
ise itanjeboda, rom Tavis aweva ar SeeZlo da suli ZlivsRa edga. iesom<br />
dainaxa, Seebrala da gankurna: `dedakaco, gantevebul xar uZlurebisgan<br />
Senisa~ (lk. 13, 12) da ramdenadac madlierebiT ixarebda mTeli eri qristes<br />
saswaulTa gamo: `uxaroda yovelTa maT zeda didebulebaTa misTa~ (lk. 13, <strong>17</strong>),<br />
imdenad sinagogis ufrosma daiwyo drtvinva, mrisxaneba, akrZalva, xalxSi<br />
SfoTis daTesva, raTa aRekveTa xalxis mowiweba da rw<strong>me</strong>na macxovrisadmi:<br />
`equsni dReni arian, ro<strong>me</strong>lTa Sina jer-ars saq<strong>me</strong>d, maT Sina momavalni<br />
ganikurnebodeT da nu dResa SabaTsa~ (lk. 13, 14). <strong>me</strong>reda iyo ki SabaTis<br />
dRisaTvis rai<strong>me</strong> mcneba, rom am dRes saswaulni ar yofiliyo? gana am dRes<br />
sjuli ukrZalavda avadmyofebs kurnebas? _ ara. sinagogis mTavari<br />
sjulisadmi moSurneobiT ar laparakobs, ara<strong>me</strong>d _ qristesadmi Suris gamo. is<br />
kicxavs Zalas, saswaulis moq<strong>me</strong>debas, radgan saswaulTmoq<strong>me</strong>dis Zala Surs.<br />
satana qalidan sinagogis mTavris sulSi gadavida. Teofilaqte ambobs:<br />
`satana jer dedakacs kravs, Semdgom ki sinagogis mTavars kravs SuriT da<br />
misi piriT RvTaebriv saswauls gmobs~.<br />
gana iosebis bedniereba saerTo keTildReoba ar iyo misi Z<strong>me</strong>bisaTvis,<br />
rogorc es drom daamtkica? daviTis mier mopovebuli dideba gana dideba ar<br />
iyo saulisa, romlis sa<strong>me</strong>fosac misi mtrebis ZleviT ganamtkicebda igi? ieso<br />
qristes saswaulebi gana yvela iudevelisaTvis sikeTis momtani ar iyo? ra<br />
Tqma unda, iyo, magram Suriani Tavis sikeTes yuradRebas ar aqcevs: `Surs ara<br />
aqvs unari sasargeblo amjobinos~, mas mxolod moyvasis sikeTis danaxva da<br />
amis gamo damwuxreba SeuZlia; `Suri _ es mwuxarebaa moyvasis keTildReobisa<br />
gamo~; is cdilobs misi keTildReoba ubedurebad aqcios da Tavisi mwuxarebis<br />
nugeSs amaSi poulobs. Suris mizania danaxva imisa, Tu rogor vardeba adamiani<br />
bednierebidan ubedurebaSi.<br />
Cauqrobeli cecxlis alSi iwvoda umowyalo da kacTmoZule mdidari,<br />
romlis Sesaxebac mogviTxrobs luka maxarobeli. da roca man Tvalni<br />
zecisken aRapyro da abraamis wiaRSi Rataki lazare dainaxa, sacodavad<br />
SesZaxa: `mamao abraham, Semiwyale <strong>me</strong> da moavline lazare, raiTa daawos<br />
mwuervali TiTisa misisaÁ wyalsa da ganmigrilos enaÁ Cemi~ (lk. 16, 24).<br />
Zmano, es Txovna mdidrisa ucnaurad <strong>me</strong>Cveneba. nuTu imisTvis, vinc aseT<br />
mxurvale Ru<strong>me</strong>lSi iwvoda, cecxlis aliT iyo moculi da aliTve sunTqavda,<br />
vinc sxeuliTa da suliT mTlad ali iyo, nuTu aseTi adamianisTvis naTeli<br />
ar iyo, rom lazares wyalSi dasvelebul TiTs misTvis rai<strong>me</strong> sargeblobis<br />
15
motana ar SeeZlo? wyaroebis, mdinareebisa da zRvebis wyalic ar iyo<br />
sakmarisi imisTvis, rom cotaTi mainc gaegrilebina igi. aseT Zlier cecxlSia<br />
da ase cota wyals iTxovs! aSkaraa, rom raRac sxva unda da amas wmida<br />
oqropiri ase xsnis: `xedavs mdidari odesRac Rarib, Ratak lazares<br />
netarebasa da didebaSi; mas uwin is SiSveli da iarebiT dafaruli unaxavs,<br />
axla ki RvTaebrivi naTelis RvTivqsovili samosiT mosils, saukuno cxovrebiT<br />
damtkbars xedavs. erT dros mSiersa da namcecebiT dapurebis<br />
msurvels, swored im namcecebiT, misi sufridan rom iyreboda, axla<br />
RvTaebrivi didebiT gamaZRars umzers. xedavs yovelive amas mdidari da Suri<br />
ufro alaparakebs, vidre cecxli geeniisa~. ai, ratom iTxovs, rom lazare<br />
masTan mivides. Tundac mcire xniT, raTa misi tanjva gaiziaros, raTa wiaRs<br />
abraamisas daSordes. da rom gamosvloda es, albaT udides sixaruls<br />
igrZnobda. amaSi dasarwmuneblad yuradReba miaqcieT Semdegs: roca mdidarma<br />
gaigona abraamisgan, rom lazaresaTvis ar SeiZleba masTan jojoxeTSi<br />
misvla, vinaidan maT Soris udidesi ufskrulia, man Tqva: `glocav Sen, mamao,<br />
miavline ege saxlsa mamisa Cemisasa~ (lk. 16, 27). am sityvebiT TiTqosda<br />
undoda eTqva: Tuki ar SeiZleba misi gamogzavna aq, raTa Cemi tanjvis<br />
monawile gaxdes, Cems saxlSi mainc gauSvi, anu qveyanaSi, uwindel<br />
cxovrebaSi, uwindel ubedurebaSi, oRondac Sens netar wiaRs moaSore. diax,<br />
is SuriT ufro iwvis, vidre geeniiT. mdidars TiTqosda TviTon unda eTxova<br />
abraamis wiaRSi moxvedra da satanjvelad lazare ar Camoetyuebina. magram<br />
Suriani TavisTvis sikeTes ar eZiebs, tanjvidan netarebas ar mieltvis. `Surs<br />
ar ZaluZs sasargeblo irCios~. is sxvisTvis eZiebs borotebas, raTa moyvasi<br />
tanjvaSi dainaxos. `Suris mizania, naxos, rogor vardeba adamiani<br />
bednierebidan ubedurebaSi~. mdidars jojoxeTSi lazares danaxva <strong>me</strong>tad unda,<br />
vidre Tavisi Tavisa samoTxeSi. ratom? imitom, rom `Suri _ es aris mwuxareba<br />
moyvasis keTildReobisa gamo~. RvTis<strong>me</strong>tyvelni amtkiceben, rom jojoxeTSi<br />
myofTaTvis gacilebiT didi tanjva iqneba imis Segneba, rom es yovelive<br />
maTive mizeziTaa dakarguli, wmidanebi ki saukunod netareben. aqedan<br />
warmoiSoba tirili da kbilTa RrWena, tajvaTa Soris yvelaze did tanjvas<br />
isini swored aq ipovian.<br />
ai, rogoria Surianis vneba, vneba, ro<strong>me</strong>lic yvela danarCen codvaTagan<br />
ufro sevdiani da usixaruloa, radgan is erTdroulad danaSaulicaa da<br />
sasjelic imisTvis, visac is aqvs. amitom samarTlianad ambobs RvTis<strong>me</strong>tyveli:<br />
`yvela vnebaTagan Suri yvelaze <strong>me</strong>tad usamarTlo da amavdroulad<br />
samarTliania. usamarTloa imitom, rom devnis yvelas, vinc kargia, da<br />
samarTliania imisaTvis, rom mis mqones wvavs; grdemli ise Zlier ar Wedavs<br />
rkinas, ro<strong>me</strong>lzedac is devs, ise ar fleTs klanWebiT dedis mucels iqedne,<br />
rogorc Surianis guli iW<strong>me</strong>va SuriT, rogorc itanjeba da ifliTeba is<br />
amqveyniur da momaval cxovrebaSi~. amitom vamtkiceb, rom ar aris saWiro<br />
usurvo Surians arc mTeli cxovrebis gamosworeba, arc momavali sasjeli.<br />
TviT Suria misTvis sakmarisi sasjeli: is wvalobs, roca moyvasis Rirsebasa<br />
da bednierebas xedavs; is itanjeba, roca marTalTa netarebas ucqers,<br />
rogorc mdidari ucqerda lazares didebas abraamis wiaRSi. aqamomde es<br />
codva samarTliania, ra<strong>me</strong>Tu tanjavs imas, visac eufleba. magram roca Suri<br />
moyvasisaTvis zianis miyenebas iwyebs, maSin mas adamianebisTvis didi<br />
ubedureba moaqvs. amis magaliTebi mravladaa. ms<strong>me</strong>nelno, Tqvens yuradRebas<br />
erT ambavze SevaCereb: saxelovan qalaq aTenSi cxovrobda vin<strong>me</strong> filosofosi,<br />
16
saxelad leonti. warCinebuli gvaris, rw<strong>me</strong>niT warmarTi, igi astrologias<br />
misdevda da friad patiosnad cxovrobda. sikvdilis win mTeli Tavisi qoneba<br />
vaJiSvils uanderZa, qaliSvili ki carieli datova. roca hkiTxes, sust<br />
arsebas ratom moeqca ase, TiTqosda siZulviliT da samziTvod araferi<br />
dautova, leontim miugo: `misTvis Tavisi bednierebac ikmarebso~. SesaZloa,<br />
ase imitom upasuxa, rom rogorc warmarTi da astrologi, mis Tana<strong>me</strong>drove,<br />
ucnaur Sexedulebasa da varskvlavs daeyrdno, romlis qveSac misi asuli iyo<br />
dabadebuli. magram rogorc dainaxavT, qaliSvilis momavali bedniereba iyo<br />
Sedegi gulmodgine aRzrdisa, saTnoebebisa, gamorCeuli niWierebisa; roca<br />
saTanado garemoebebi Seiqmna, man marTlacda brwyinvale mdgomareobas<br />
miaRwia. magram aTenaida (ase erqva mas) mamis anderZma ar daakmayofila da<br />
misi gardacvalebis Semdeg ZmisTvis mSoblebis qonebis gayofa moindoma.<br />
aTenidan konstantinopolSi gaemgzavra, raTa <strong>me</strong>fesTan epova samarTali. im<br />
dros <strong>me</strong>fe iyo Teodosi umcrosi. roca aTenaida <strong>me</strong>fes warudga, igi <strong>me</strong>fis dam,<br />
saxelovanma pulqeriam, dainaxa; man SeniSna misi mSvenieri saxe, saocari<br />
mzera, saubrebSi goniereba; yvelaferSi igrZnoboda, rom igi filosofosis<br />
Svili iyo da amasTan Tavadac filosofosi. pulqeriam Seiyvara igi, mowyaled<br />
miiRo, qristianobaze moaqcia da warmarTuli saxelis _ aTenaidas magivrad<br />
qristianuli saxeli _ evdokia daarqva. gaqristianebuli evdokia Tavis Zmas<br />
Teodosi umcross SerTo. ase asrulda garegnulad safuZvels moklebuli<br />
sityvebi mamisa: `misTvis Tavisi bednierebac ikmarebso~. ubralo aTeneli<br />
warmarTidan igi konstantinopolis qristian dedoflad iqca. mas mSoblebis<br />
qoneba ar ergo, magram skiptra da gvirgvini uboZa<br />
R<strong>me</strong>rTma.<br />
xom ar TrTis Tqveni guli, Zmano, roca qalwulis aseTi bednierebis<br />
Sesaxeb gesmiT? magram moemzadeT cremlisTvis, raTa misi ubedureba<br />
daitiroT. oh, Suro, Suro, rarig mware xar da ramdeni ubedureba mogaqvs<br />
kacTaTvis!<br />
SeSurdaT evdokiasi, <strong>me</strong>fisa da qmris winaSe usamarTlod cili daswa<strong>me</strong>s.<br />
viTomda, ar hqonda misdami siyvaruli da mowiweba, viTomda saidumlod<br />
etrfoda pavlinianes, ro<strong>me</strong>lic friad ganaTlebuli da SesaniSnavi adamiani<br />
iyo, ro<strong>me</strong>lTanac <strong>me</strong>cnierebis moyvare dedofali marTlacda xSirad<br />
saubrobda. <strong>me</strong>fem es ar daijera, magram daeWvda. evdokias araferi uTxra da<br />
amaSi dasarwmuneblad SemTxvevas daeloda. SemTxveviToba moxda da Tanac<br />
sabediswero. erTxel <strong>me</strong>fes uCveulod didi vaSli miarTves; <strong>me</strong>fem vaSli<br />
evdokias gaugzavna. man ki ciliswa<strong>me</strong>baze araferi icoda da vaSli aCuqa<br />
pavlinianes, ro<strong>me</strong>lic im dros avad iyo. pavlinianesTan mosanaxuleblad misulma<br />
<strong>me</strong>fem Tavisi vaSli dainaxa, saxe ecvala, guli aemRvra da<br />
avadmyofisgan naRvliani da mrisxane wamovida, xolo roca dedofalTan<br />
mivida, pirvel rigSi vaSli mohkiTxa. qalma, eSmakis moq<strong>me</strong>debiT, Tu RvTis<br />
daSvebiT, qmars simarTle ar gaumxila, Tqva, rom vaSli TviTon SeWama da<br />
<strong>me</strong>fis sicocxlec daifica. es sakmarisi iyo; <strong>me</strong>fem fici ar daijera da maSinve<br />
loginSi mwoliare, udanaSaulo pavlinianesTvis Tavis mokveTa brZana. <strong>me</strong>fe<br />
gascilda evdokias da ierusalimSi gadaasaxla. sasaxle, sadac adre<br />
sixaruli da mSvidoba sufevda, mwuxarebiTa da gangaSiT aimRvra. am<br />
magaliTidan xedav, ramdeni borotebis Cadena SeuZlia Surs, ciliswa<strong>me</strong>basTan<br />
Sereuls. Suris gamo mokvdinebul iqna udanaSaulo pavliniane, dedofali<br />
qmars daSorda; SeibRala saTnoeba erTguli colisa, mravalTa sixaruli<br />
<strong>17</strong>
daingra da amisgan siamovneba aravis miuRia. SeuZlia ki amis Semdeg Surians,<br />
ro<strong>me</strong>lic demonebs borot sixaruls hgvris, SeuZlia an aqvs ki ufleba<br />
qristianad iwodebodes?<br />
II<br />
erTxel erT brZens hkiTxes: rogori Tvalebi xedaven ukeT: Savi Tu<br />
nacrisferi, kacisa Tu qalisa, adamianisa Tu cxovelisa? man upasuxa: yvelaze<br />
ukeT Surianis Tvalebi xedaven. isini xedaven yvelafers: sul axlos,<br />
umciress da imasac, rac Sorsaa; mxolod erTs ver xedaven _ sikeTes da Tuki<br />
mainc dainaxaven, cremliT ivsebian da TiTqosda uneburad ixuWebiano,<br />
cdiloben ar dainaxon is. ramdenic ginda daimale, Caikete, moSordi, iyav<br />
mdumared Sens sacxovrebelSi, ganmartovdi, udabnoSi gadi _ Surianis<br />
Tvalebi moaRweven Senamde da naxaven, ras akeTeb. Surians erTgvari mxedvelobiTi<br />
milakebi aqvs, ro<strong>me</strong>lTa <strong>me</strong>SveobiTac is Zalze Sors xedavs. sad ipovi<br />
iseT adamians, yvelaze saTnosa da wmindasac ki, rai<strong>me</strong> mankiereba rom ar<br />
hqondes? mxolod R<strong>me</strong>rTia ucodveli da umwikvlo. `mqirdavi ara mxolod<br />
mravalT exeba, ara<strong>me</strong>d rCeulTac, ra<strong>me</strong>Tu sruliad udanaSaulo da vnebaTaTvis<br />
miuwvdo<strong>me</strong>li mxolod R<strong>me</strong>rTia~, _ ambobs RvTis<strong>me</strong>tyveli. magram<br />
Surianis Tvalebi adamianebSi umcires naklsac xedaven, iseTsac ki, rogoric<br />
maTSi arasdros yofila.<br />
dasasruls, gavixsenoT pavle mociqulis swavleba: `numca varT mzuaobar,<br />
urTierTas mabralobel, urTierTas moSurne~ (gal. 5, 26). nu viqnebiT<br />
pativmoyvareni; yvelam mxolod sakuTari vicodeT; erTmaneTs nu ganvikiTxavT;<br />
erTmaneTis nu SegvSurdeba. Tuki sWamT erTurTs, ifrTxileT, raTa yvelani<br />
ar daiRupoT: `xolo ukueTu urTierTas ikbinebodiT da SeiWa<strong>me</strong>bodiT,<br />
ixileT, nuukue urTierTas ganilineT~ (gal. 5, 15). es Cvenzed aRsrulebuli<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelebaa (mqadagebeli Tavis samSobloze _ saberZneTze saubrobs).<br />
Tqven iciT, rogor daiRupa dideba Cveni erisa da sa<strong>me</strong>fosi. naxeT misi<br />
istoria. verc sparsTa Zala, verc agarianTa maxvili moutanda am sa<strong>me</strong>fos<br />
amden borotebas, rom ara moqalaqeTa Suri urTierTs Soris. roca ojaxSi,<br />
sazogadoebaSi, qalaqSi an saxelmwifoSi Suri inergeba da adamianebi<br />
erTmaneTisTvis samagieros gadaxdas iwyeben, maSin gareSe mtrebi damarcxebisTvis<br />
saWironi ar arian. `roca erTmaneTis Surs viwyebT da viaraRdebiT,<br />
maSin Cveni warwy<strong>me</strong>disTvis eSmakic ki aRar aris saWiro~ _ ambobs oqropiri.<br />
RvTis gulisTvis, ro<strong>me</strong>lic gvwams da ro<strong>me</strong>lic aris R<strong>me</strong>rTi mSvidobisa,<br />
mama saxierebisa, saxarebis gulisaTvis, ro<strong>me</strong>lic aRTqmaa siyvarulisa,<br />
eklesiis gulisaTvis, ro<strong>me</strong>lic unda iyos adgili Tanxmobisa da erTobisa,<br />
Cvens TavSi mciredi Suric ar davuSvaT! mtrebs sixarulisTvis sababs nu<br />
mivcemT! filisti<strong>me</strong>lebma israelelebs sZlies, imave dRes saulic mokvda<br />
SvilebTan erTad. israelelebs arasdros ganucdiaT amaze didi danakargi.<br />
Tavisi xalxis ubedurebis Sesaxeb daviTma Seityo da Tavis amalas mimarTa:<br />
`nu miuTxrobT magas geTad, nuca axarebT SesavalTa askalonisaTa~, raTa<br />
mterma Cveni ubedureba ar Seityos da ar gaixaros, `raTa ara scnan, da<br />
uxarodis asulTa maT ucxoTeslTasa~ (2 <strong>me</strong>f. 1, 20).<br />
Zmano da TanamoZ<strong>me</strong>no qristianeno! ubedurebas, tanjvas, sxvaTa danaSaulsa<br />
da codvebs aRmoCenas nu davuwyebT gansakiTxavad. `numca varT mzuaobar,<br />
urTierTas mabralobel, urTierTas moSurne~. raTa ucxoto<strong>me</strong>lebma, Cvenma<br />
xilulma da uxilavma mtrebma ar ixaron; mxolod mdumareba, TanagrZnoba,<br />
18
<strong>me</strong>gobroba! magram gamkicxavi Suri, mabralobeli, moyvasis ganmkiTxavi, is unda<br />
ganidevnos qristianobidan. is, visac aseTi vneba aqvs, ar aris Rirsi adamianad<br />
iwodebodes da miT u<strong>me</strong>tes, ar aris Rirsi erqvas qristiani.<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> kviras<br />
momaval samsjavroze<br />
`ra<strong>me</strong>Tu ro<strong>me</strong>lsa-igi sircxvil uCndes Cemi<br />
da sityuaTa CemTaÁ, naTesavsa amas<br />
<strong>me</strong>mruSesa da codvilsa, Zemanca kacisaman<br />
arcxvinos mas, raJams movides didebiTa<br />
mamisa TÂsisaÁTa angelozTa Tana wmidaTa~<br />
(mrk. 8, 38)<br />
modgma am cru da warmavali soflisa aris siZvis modgma, xolo saq<strong>me</strong>ni<br />
misni _ bneli da usjulo! modgma codviani, mama codvil ZeTa, da rogorc<br />
Zvelad uTqvams winaswar<strong>me</strong>tyvels: `Tesli gularZnil da ganmamwarebel,<br />
Teslman ro<strong>me</strong>lman ara warimarTa guli Tvisi da arca sarwmuno yo RmrTisa<br />
Tana suli Tvisi~. (fs. 77,8)<br />
hoi droebav, hoi znev! WeSmaritebas sicrue faravs, samarTlianobas<br />
wyenineba jabnis, mankiereba saTnoebas Telavs, kanoni vnebas aqezebs, saxareba<br />
qveyanam daimona, adamianebs aRar eSiniaT R<strong>me</strong>rTis, qristianebs qristes gamo<br />
rcxveniaT, codva <strong>me</strong>fobs, mokvda rw<strong>me</strong>na, yovelive gairyvna! “yovelTave<br />
miaqcies erTbamad Tu uxmar iqmnnes” (fs. 13, 3). magram adamianebi amadroisani<br />
aseT codvebSi ratom cxovroben? rogor, gana zecaSi ar aris yovlismxedveli<br />
da marTali R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>lic yvelafers xedavs da odes<strong>me</strong> sizustiT gansjis?<br />
diax, ms<strong>me</strong>nelno Zmano, aris msajuli R<strong>me</strong>rTi, aris momavali samsjavro.<br />
dadgeba dro, roca es <strong>me</strong>mruSe da codviani modgma ganisjeba da Tavis saq<strong>me</strong>Ta<br />
mixedviT miegeba. amis Sesaxeb SemaZrwunebeli gamomsaxvelobiT laparakobs Ze<br />
RvTisa dRevandel saxarebaSi: `ra<strong>me</strong>Tu ro<strong>me</strong>lsa-igi sircxvil uCndes Cemi da<br />
sityuaTa CemTaÁ, naTesavsa amas <strong>me</strong>mruSesa da codvilsa, Zemanca kacisaman<br />
arcxvinos mas, raJams movides didebiTa mamisa TÂsisaÁTa angelozTa Tana<br />
wmidaTa~ (mrk. 8, 38) ambobs is da warmomgzavnis, raTa dRevandel qadagebaSi es<br />
dawvrilebiT gangimartoT. magram rogor imoq<strong>me</strong>debs Tqvens gulebze Cemi<br />
qadageba? roca adamianebma elva pirvelad dainaxes da cis quxili gaigones,<br />
ise SeZrwundnen, rom kinaRam SiSisagan daixocnen. isini albaT garbodnen,<br />
raTa yvelaze bnel da Rrma adgilebSi damaluliyvnen, oRondac aseTi<br />
saSineli ram ar exilaT da ar gaegonaT. axla kidec xedaven da kidec esmiT,<br />
magram an sruliad ar eSiniaT, an odnav eSiniaT, ra<strong>me</strong>Tu aseT sanaxaobas<br />
Tvali da s<strong>me</strong>na SeaCvies. mravalT maSinac ki Rrma ZiliT sZinavT, roca ise<br />
elavs, TiTqosda haers cecxli edeba, saSineli quxilisgan ki mTebic<br />
drkebian, TiTqos zeca dedamiwas ebrZvis. vfiqrob, adamianebma momaval<br />
samsjavros Sesaxeb pirveli sityva aseve TrTolviT moismines, axla ki mis<br />
Sesaxeb laparaks SiSis gareSe mieCvivnen. ai, amis aSkara niSani: esmiT, rom<br />
iqneba momavali samsjavro da mainc uzrunvelad, Rrma ugrZnobelobaSi<br />
19
CaZirulebs sZinavT, ar iRviZeben, ar inanieben. ras unda movelode, roca<br />
momaval samsjavros Sesaxeb qadagebiT gamovdivar? Tqven xom amis mos<strong>me</strong>nas<br />
mieCvieT da aRar geSiniaT. da mainc, visaubreb, raTa iq warmdgars mqondes<br />
ufleba vTqva, rom mis Sesaxeb gauwyeT.<br />
I<br />
roca qveynad rai<strong>me</strong> RirsSesaniSnavi unda moxdes, R<strong>me</strong>rTi amaze Cveulebriv<br />
karga xniT adre mianiSnebs. ioseb flaviusi mogviTxrobs: vidre romaelTa<br />
jari iudeaSi SeiWreboda, raTa ierusalimi daengria da iudeveli xalxi<br />
amoewyvita, iyo niSnebi: pirveli _ ko<strong>me</strong>ta maxvilis saxiT Tavs daadga<br />
palestinas; <strong>me</strong>ore _ dekeulma, ro<strong>me</strong>lic Sesawirad mihyavdaT, xbo dabada;<br />
aRmosavleTis brinjaos kari, ro<strong>me</strong>lsac oci kaci gaWirvebiT aRebda, TavisiT<br />
gaiRo, caze TiTqosda SeiaraRebul <strong>me</strong>brZolTa mwkrivi gamoCnda, xolo<br />
mravali dRis manZilze taZridan ismoda Sesabralisi xma, ro<strong>me</strong>lic iZaxda:<br />
`gaviqceT aqedan, gaviqceT aqedan!~ es yvelaferi saSineli winaswari miniSnebaa<br />
omze, dapyrobebze, tyveobasa da RvTismkvleli eris saboloo ganadgurebaze.<br />
Tavisi <strong>me</strong>ored mosvlis win R<strong>me</strong>rTi Seudareblad ufro saSinel niSnebsa da<br />
saswaulebs gaacxadebs. ase ambobs is winaswar<strong>me</strong>tyvel iovelis piriT: `da<br />
vsce niSebi casa Sina ze da saswauleb queyanasa zeda que~ (ioveli, 2, 30). amis<br />
msgavss asaxavs ieso qristec maTes saxarebaSi. saswaulebi caze: mze civ, bnel<br />
sxeulad iqceva; mTvare sisxlis muq <strong>me</strong>wamul wred; sakuTar alSi Camwvari<br />
varskvlavebi Camqrali naxSiriviT Camocvivian; mTeli ca Seicvleba, aRar<br />
gviCvenebs Tavis laJvardovan saxes, ro<strong>me</strong>lsac axla vxedavT _ mas Rrma da<br />
bneli Ra<strong>me</strong> dafaravs. niSnebi dedamiwaze: o<strong>me</strong>bi adamianTa da mxecTa Soris,<br />
urTierTSoris iseTi, rom miwis piri sisxliT daifareba da mdinareebi<br />
<strong>me</strong>wamuli gaxdeba. visac omi ver moklavs, SimSili daRupavs, vinc SimSils<br />
gadaurCeba, Savi Wiri imsxverplebs. erTi mxriv, qariSxliT aRelvebuli zRva,<br />
<strong>me</strong>ore mxriv, miwisZvriT SeZruli dedamiwa iqneba ukanaskneli niSani samyaros<br />
aRsasrulisa; napirebidan gadmosuli zRva x<strong>me</strong>leTs dafaravs, xolo fuZidan<br />
momwydari x<strong>me</strong>leTi zRvaSi dainTq<strong>me</strong>ba da x<strong>me</strong>leTisa da zRvis am aRrevisagan<br />
sazareli qaosi warmoiqmneba, is samare gaxdeba samyarosaTvis da maszed<br />
mcxovrebTaTvis. aseTi iqneba ukanaskneli mdgomareoba am amao qveynisa. roca<br />
sayvirebis xma gais<strong>me</strong>ba, mkvdreTiT aRdgebian yvelani, vinc miwam Tavis wiaRSi<br />
damarxa, zRvam STanTqa, vinc mxecTagan, frinvelTagan da zRvis urCxulTagan<br />
daifliTa. yvelani, adamisagan Sobilni, mamani, dedani, yrmani, Wabukni,<br />
mxcovanni, marTalni da codvilni, yvelani erTi asakiTa da mdgomareobiT<br />
aRdgebian, mxolod erTi gansxvavebiT _ es aris maTi saq<strong>me</strong>ebi. yvelani<br />
uwindeli xorciT Seimosebian, yvelani saSinel, diad msajulTan iqnebian<br />
xmobilni. ioane ambobs: `da vixilen mkudarni, ... da sikudilman da<br />
jojoxeTman moscnes mkudarni; da ganisaja TiToeuli saq<strong>me</strong>Taebr TÂsTa<br />
(gamoc. 20, 12-13). pavle mociquli ambobs: `... Cuen yovelni gancxadebad varT<br />
winaSe saydarTa qristesTa, raÁTa moiRos kacad-kacadman ÃorcTa amaTgan,<br />
raÁca-igi qmna, gina Tu keTili, gina Tu boroti~ (2 kor. 5, 10). da roca<br />
yvelani aRdgebian, Tvals aRapyroben da cas veRar ixilaven; daixedebian da<br />
miwis pirs veRar dainaxaven; mokled, roca verc caze da verc miwaze<br />
veRarafers naxaven, `maSin gamoCndes saswauli Zisa kacisaÁ caTa Sina, da<br />
maSin ityebden yovelni tomni queyanisani da ixilon Ze kacisaÁ, momavali<br />
RrubelTa zeda cisaTa ZaliTa da didebiTa mravliTa~ (mT. 24, 30). kmara, arc<br />
20
Zala gamaCnia da arc dro imisaTvis, rom im saSineli dRis garemoebebi<br />
aRvwero, romlis gaxsenebisas yvela wmindani TrTis. <strong>me</strong> vdumvar, arafers<br />
vambob maTze da Cems sityvas mxolod ori sagniT Semovfarglav.<br />
Zmao, rogorRac warmoidgine, rom es dro dadga, rom dgaxar RvTis<br />
samsjavros winaSe. nu aixedav zeviT, sadac aTasobiT angelozi da<br />
mTavarangelozi SiSiTa da TrTolviT dgas. nu daxri mzeras qveviT, sadac<br />
cecxlovani taxtis qvemodan cecxlis mdinare moedineba; nurc marjvniv<br />
gaixedav, nurc marcxniv, sadac uricxvi marTali da codvili dgas da<br />
TrTolviT, Tvinierad da mdumared saboloo gadawyvetilebas elis. Seni<br />
mzera pirdapir mimarTe, uyure vin gangsjis. Semdeg Sens Tavs Sexede da naxe,<br />
vin aris msjavrdebuli. msajuli aris R<strong>me</strong>rTi, msjavrdebuli _ codvili<br />
adamiani. R<strong>me</strong>rTi msajuli _ mTlad mrisxaneba, Seuwyalebeli; codvili _<br />
msjavrdebuli, gaumarTlebeli damnaSave. mxolod am or ra<strong>me</strong>ze ifiqre!<br />
daviwyoT pirveliT. imisaTvis, rom mixvde, Tu ras niSnavs msajuli R<strong>me</strong>rTi,<br />
Taboris mwvervalze adi. iq naxav, rogor icvlis fers R<strong>me</strong>rTkaci ieso. misi<br />
saxe mzesaviT brwyinavs, misi Sesamoseli TovliviT gaspetakda. magram amave<br />
dros xedav, rom sami mowafe, petre, iakobi da ioane, misi RvTaebrivi naTlis<br />
kaSkaSa sxivebiT dabrmavebulni, SeSindnen da qve daemxnen. da mainc, es ar iyo<br />
sruli naTeli RvTaebrivi didebisa, im naTlis patara sxivi iyo mxolod.<br />
wminda Teofilaqte ambobs: `RvTaebam Tavisi sxivebis umciresi nawili<br />
gamoaCina~. Taboridan sinaÁze gadadi. am mTaze R<strong>me</strong>rTi Camovida da, rogorc<br />
wminda werili ambobs, uecrad es mTa friad saSineli adgili Seiqna. iq<br />
cecxlis alia qurasaviT danTebuli, iq kvamlia zecamde asuli, iq Rrublebia,<br />
elva, quxili, msgavsi sayviris xmisa, romlisaganac mTani da borcvni iZrnen,<br />
mTeli israeli aTrTolda, Tumca yovelives Soridan umzerda. iq xom R<strong>me</strong>rTi<br />
ar Camosula rogorc msajuli, magram Camovida, rogorc kanonmdebeli da<br />
gacxadda ara RvTaebrivi saxiT, ara<strong>me</strong>d _ dafarulad, igavsa da simboloSi.<br />
axla yuradReba miaqcie: R<strong>me</strong>rTi Taborze Tavisi netarebis erT sxivs<br />
acxadebs, sinaÁze Camodis, raTa Tavisi sjuli mogvces, magram arc iq da arc<br />
aq is mTeli Tavisi didebiT ar gacxadebula da mainc, misi gamocxadeba<br />
imdenad saSineli iyo, rom mowafeebi da mTeli israeli gaocebuli darCnen.<br />
magram roca R<strong>me</strong>rTi momaval samsjavros dros mova, raTa ara Tavisi netareba,<br />
ara<strong>me</strong>d marTlmsajuleba gaacxados, mova ara imisaTvis, rom sjuli mogvces,<br />
ara<strong>me</strong>d imisaTvis, rom am sjulis damrRvevni gansajos, `movides Ze kacisaÁ<br />
didebiTa TÂsiTa~ (mT. 25, 31); ara idumalebiT dafaruli, rogorc gamoecxada<br />
moses, ara<strong>me</strong>d mova aSkarad da cxadad Tavisi sakuTari bunebiTi sidiadiT. hoi<br />
qristiano! rogori iqneba es gamocxadeba?<br />
R<strong>me</strong>rTi amqveynad mTeli Tavisi sidiadiT arasdros cxaddeba da amitomac<br />
ase urcxvad Seuracxyofen mas adamianebi TavianTi codvebiT, Seuracxyofen<br />
R<strong>me</strong>rTs, ro<strong>me</strong>lic Tavisi didebiT ar uxilavT. is mxolod <strong>me</strong>ored mosvlisas<br />
gacxaddeba, mxolod maSin ixilaven pirvelad da Seicnoben. da rogorc ki<br />
Seicnoben saxes, ro<strong>me</strong>lic Seuracxyves, mixvdebian, Tu ra didi boroteba<br />
Caidines. diax, rogorc ambobs pavle mociquli: `erTi mzakvruli zraxva ukve<br />
<strong>me</strong>ore eklis gvirgvinia <strong>me</strong>ufis wminda Tavze, erTi uxmari sityva ukve<br />
SefurTxebaa mis wminda saxeSi, erTi xorcieli vnebac mis wminda ferdSi<br />
miyenebuli <strong>me</strong>ore Wrilobaa, yoveli momakvdinebeli codva kidev erTxel<br />
miamsWvalavs mas jvarze~. axla codvilebi ver xedaven da ver xvdebian, ras<br />
sCadian. br<strong>me</strong>biviT isvrian isrebs da ver xedaven, vis Wrian, ra<strong>me</strong>Tu R<strong>me</strong>rTi<br />
21
erTgvarad dafarulia rw<strong>me</strong>nis safariT. magram roca mova da Tavisi sidiadiT<br />
gacxaddeba, maSin dainaxaven, vis gmiravdnen da rogori Wriloba miayenes _<br />
`ixilon, ro<strong>me</strong>lsa igi ugmires~ (in. 19, 37) codvilo! es sanaxaoba rogori<br />
mogeCveneba?<br />
CavideT egvipteSi da iosebis saxlSi SevideT. iq arian misi umaduri Z<strong>me</strong>bi,<br />
romlebmac misi sikvdili ganizraxes, Suris gamo gayides, oRondac ki<br />
TavianTi wridan amoeZirkvaT. Tavdapirvelad igi ver icnes. roca uTxra maT<br />
iosebma `<strong>me</strong> var ioseb~ (dab. 45, 3), aReldnen, SeZrwundnen, sircxvilisa da<br />
SiSisagan `ver miuges... sityuaÁ~ (iqve). magram is ar amxels, ar aSinebs, ar<br />
aZevebs, ara<strong>me</strong>d iRebs, gulSi ikravs, xelisuflebiT da egvipturi sikeTiT<br />
masTan erTad tkbobas sTavazobs da mainc `ver miuges... sityuaÁ~ ase didia<br />
sircxvili da SiSi, roca Cvengan nawyeni kacis saxes davinaxavT. magram<br />
umziro RvTis saxes, ismino misi sityvebi: `<strong>me</strong> var _ R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>lsac Seni<br />
bilwsityvaobiT Seuracxyofdi, ro<strong>me</strong>lic mogebisaTvis gayide, Seni mruSobiT<br />
wylavdi, codviT jvars acvamdi. <strong>me</strong> var is, vinc Sen aTrie, <strong>me</strong> var is, visi<br />
saxelic gakile, sisxli gaTele, <strong>me</strong> var is, vinc jvars imdenjer macvi,<br />
ramdenjerac uRirsad <strong>me</strong>msaxure...~ da axla ucqiro da Seicno R<strong>me</strong>rTi,<br />
ro<strong>me</strong>lic arasdros ginaxavs da ar uwyodi. ucqiro pirispir! xedavde Sens<br />
codvas, rogorc iaras mis RvTaebriv saxeze! miTxari, ra TvaliT dainaxav? ra<br />
guliT gadaitan am sanaxaobas?~ _ geubneba RvTaebrivi oqropiri.<br />
<strong>me</strong>tic, roca ase saSinelia R<strong>me</strong>rTi _ msajuli, roca is mTeli didebiT<br />
cxaddeba, ramdenad saSineli iqneba, roca gacxaddeba mrisxanebiT? amas<br />
namdvilad verc goneba mixvdeba da verc ena ityvis: `vin-<strong>me</strong> uwyis simtkice<br />
risxvisa SenisaÁ da SiSiTa SeniTa gulis-wyromisa Senisa aRracxvaÁ~ (fs. 89,<br />
11) adamianebma RvTaebrivi mrisxanebis Zala naxes warRvnaSi, ro<strong>me</strong>lmac mTeli<br />
samyaro dafara; cecxlSi, zecidan rom Camovida da sodomi danacra;<br />
sasjelSi, romliTac dasaja gulsastiki faraoni, da mainc, ufals amqveynad<br />
mTeli Tavisi mrisxaneba jer ar uCvenebia _ `ara aRagzebda yovelsa risxvasa<br />
missa~ (fs. 77, 38), ra<strong>me</strong>Tu aq mTel Tavis marTlmsajulebas ar avlens; aq,<br />
amwuTs, marTalia mrisxanebs, magram iT<strong>me</strong>ns kidec. is Tavis wyalobas<br />
marTlmsajulebasTan aerTebs. amitom, rogorc ambobs mociquli, amJamad droa<br />
xelsayreli da Cven iolad SegviZlia, R<strong>me</strong>rTs wyaloba locviT, cremliT,<br />
sinanuliT, wmindanTa <strong>me</strong>oxebiT gamovTxovoT. aw `igi ... ars mowyale da<br />
ulxinos codvaTa maTTa~ (iqve). magram Jami misi <strong>me</strong>ored mosvlisa aris<br />
samsjavros Jami. mas TviT mociquli uwodebs risxvisa da gamocxadebis dRes,<br />
roca R<strong>me</strong>rTi mTel Tavis RvTaebriv mrisxanebas gamoavlens. ioane ambobs, rom<br />
ubeduri codvilni, oRondac es risxva ar naxon, mTebsa da kldeebs<br />
Sehvedreben, raTa isini Tavs daeqcnen da dafaron. `da etyodes mTaTa da<br />
kldeTa: da<strong>me</strong>ceniT Cuen zeda da dagufareniT~ (gamoc. 6, 16). marTal iobsac<br />
Zlier undoda am risxvas gaqeoda da jojoxeTSi cocxlad damaluliyo:<br />
`ukueTumca jojoxeTs Sida dammarxe da damifare <strong>me</strong>, vidremde warÃdes<br />
risxvaÁ Seni da ganmiCino <strong>me</strong> Jami, odes moÃsenebaÁ Cemi hyo~ (iobi, 14, 13).<br />
RvTaebriv oqropirs jojoxeTur tanjvaze <strong>me</strong>tad eSinia misi: `geeniac da<br />
tanjvac autanelia, magram amaze autaneli is aris, rom am Tvinier saxes<br />
miqceuls, mowyale mzeras ki Cveni danaxvis armosurnes xedavde~. ratom?<br />
imitom, rom is aris mTlad mrisxaneba, ro<strong>me</strong>lic daviTma sufTa RviniT savse<br />
Tass Seadara. ufals is xelT upyria da yvela codvils arwyulebs _<br />
`sasu<strong>me</strong>li xelTa Sina uflisaTa Rvinisa urwyoÁsa savse ars sxmuliTa; ... suan<br />
22
igi yovelTa codvilTa~ (fs. 74, 8). gauzavebeli, sufTa Rvino niSnavs mxolod<br />
mrisxanebas mravlismoTminebis gareSe, mTlad marTlmsajulebas Sewyalebis<br />
gareSe. iq Suamdgomloba da locvebi uZlurni arian Searbilon RvTis risxva;<br />
sinanulis cremlebi uZlurni arian, mowyale hyon RvTis marTlmsajuleba<br />
`Rrubeli da nisli garemo ars missa~ (fs. 92, 2). maSin R<strong>me</strong>rTi aRar Sexedavs<br />
saxeebs, raTa mowyale iqmnas. `simarTle da gankiTxvaÁ warmarTebaÁ saydrisa<br />
misisaÁ~ (iqve). maSin is gansjis da saq<strong>me</strong>ebs gamoiZiebs. is ukve aRar aris<br />
R<strong>me</strong>rTi wyalobisa da siuxvisa, ara<strong>me</strong>d _ R<strong>me</strong>rTi Surisgebisa. rogor<br />
Surisgebas mogvagebs Cven? _ getyvi! moabelTa velebisaken gamomyevi, raTa iq<br />
momxdari saSineli ambavi ixilo (ix. 4 <strong>me</strong>f. T. 3): samma <strong>me</strong>fem _ ioram<br />
samarielma, iosafat iudevelma da edomis <strong>me</strong>fem piri Sekres. maT didi<br />
laSqriT moabelTa <strong>me</strong>fe daamarcxes, mis qveyanaSi SeiWrnen da yvelgan<br />
sikvdili, ubedureba daTeses, yvelaferi moaoxres. yvela wyaro amoavses,<br />
xeebi gakafes, balaxi gadaTeles, soflebi gadawves, mcxovreblebi aCexes, da<br />
bolos <strong>me</strong>fis qalaqi yoveli mxridan alyaSi moaqcies. garedan mtrisagan,<br />
Signidan ki maragis ukmarisobisagan Seviwroebuli <strong>me</strong>fe sa<strong>me</strong>fos, Tavisuflebisa<br />
da sicocxlis dakargvis safrTxis win dadga. ra eqna? dainaxa, rom<br />
adamianis Zalebze dayrdnoba aRar SeiZleboda da mzis Zalas mimarTa,<br />
ro<strong>me</strong>lsac is, rogorc R<strong>me</strong>rTs, Tayvans scemda. imisaTvis, rom Tavisi xalxi<br />
gadaerCina da sa<strong>me</strong>fo SeenarCunebina, sa<strong>me</strong>fo karis brZenTa rCeviT gadawyvita<br />
mzisaTvis Seewira sakuTari umrw<strong>me</strong>si Svili, ro<strong>me</strong>lic <strong>me</strong>mkvidred hyavda<br />
arCeuli. yvelas Tvalwin Svils xeli Cahkida da Sesawiri cxvariviT waiyvana.<br />
mis kvaldakval tiriliT mimavali qveSevrdo<strong>me</strong>bi da aseve mtrebic am<br />
yovelives gaocebulni Sehyurebdnen. is cixis kedelze avida, erT xelSi dana<br />
eWira, <strong>me</strong>oreTi Svili. o, mzeo, vgoneb ase SesZaxa, nu SeZrwundebi imiT, rasac<br />
axla naxav, rac arasdros, aravis unaxavs dedamiwaze. uyure da ufro <strong>me</strong>tad<br />
ikaSkaSe, raTa es yvelaferi Cemma mtrebmac dainaxon! ar SemiZlia Semogwiro<br />
imaze Zvirfasi msxverpli, vidre Cemi sakuTari Zea, Cemi pirveli Svili, Cemi<br />
sa<strong>me</strong>fos <strong>me</strong>mkvidre: aqamde mimiyvana siZulvilma, ro<strong>me</strong>lsac Cems mimarT mtrebi<br />
ganicdian, da aseve siyvarulma Cemi xalxisadmi. es udanaSaulo <strong>me</strong>furi<br />
sisxli Cemi xelidan miiRe, Seni Zala warmomigzavne, raTa mterze Suri viZio<br />
da xalxi vixsna. Cemo Zev, miiRe sikvdili sakuTari mamisagan da gwamdes, rom<br />
dRes Cven orive erTi zvaraki da erTi msxverpli varT: Sen _ Cemi xeliT<br />
dakluli, xolo <strong>me</strong> _ wuxiliT gangmiruli. Seubralebelma aucileblobam es<br />
udroo sikvdili gawia, <strong>me</strong> ki _ sastiki mkvleloba Svilisa. Seni sikvdili _<br />
Cemi xalxis sicocxle da Tavisuflebaa, Cemi sa<strong>me</strong>fos dacva da Rirsebaa.<br />
<strong>me</strong>feno, samarielebo, israelitelno, romlebmac Cems winaaRmdeg piri SekariT<br />
da usamarTlod <strong>me</strong>brZviT, SexedeT, rogoria Tqveni mteri! SemxedeT, Tuki<br />
myofnis gambedaoba davkla sakuTari Svili, amdenive mrisxanebac <strong>me</strong>qneba, raTa<br />
misTvis Suri viZio. am daniT, ro<strong>me</strong>lsac Svilis sisxliT SevRebav, Cemi<br />
mtrebis sisxlis daRvrasac SevZleb. mzeo, Seiwire Ze da ismine mamisa! am<br />
sityvebiT Svils yeli gamoRadra da sayovelTao gadarCenisTvis msxverplad<br />
Sewira. mterma aseTi saSineli ram dainaxa, Seinana rac Caidina, alya<br />
saswrafod moxsna da gaiqca. `da moiyvana Ze igi TÂsi pirmSo <strong>me</strong>feman, ro<strong>me</strong>l<br />
daedgina <strong>me</strong>fed Tavisi TÂssa wil, da Sewira igi msxuerplad zRudesa mas<br />
zeda. da iyo sinanul did Soris israelsa da warmovides mier da mivides<br />
queyanad TÂsad~ (4 <strong>me</strong>f. 3, 26). ratom garbis es sami <strong>me</strong>fe? maS ra unda eqnaT?<br />
gTxovT, ubeduri mamisa da <strong>me</strong>fis mdgomareoba warmoidginoT: vin Seaviwrova<br />
23
ise Zlier, rom man msxverplad sakuTari Svili Seswira? _ im samma <strong>me</strong>fem,<br />
romlebmac usamarTlo omi wamoiwyes da is iseT mdgomareobamde miiyvanes,<br />
rom sa<strong>me</strong>fosa da taxtis dakargva daemuqra. brZolis bedi mis sasargeblod<br />
rom Semobrunebuliyo, rom gasuliyo, daemarcxebina isini, ukuegdo, an xelT<br />
egdo, gekiTxebiT, ras uzamda maT gamwarebuli mama? ramdenadac didi iyo misi<br />
wuxili, imdenad didi iqneboda misi risxva da SvilisaTvis SurisZieba.<br />
mrisxaneba mis Zalas gazrdida; is maT mZvinvare lomiviT Tavs daacxreboda<br />
da maT sisxls Sesvamda. hoi, ra risxvaa! adamiani, ro<strong>me</strong>lmac Tavisi Ze ar<br />
daindo, mters daindobda gana? ifiqreT. im samma <strong>me</strong>fem kargi qna, rom gaiqca,<br />
radganac isini usazRvrod samarTlian risxvas gaeqcnen.<br />
Tavi vaneboT moabelTa <strong>me</strong>fis magaliTs da Cvens sagans davubrundeT.<br />
dausabamo R<strong>me</strong>rTma mamam golgoTaze Tavisi mxolodSobili Ze, eklis<br />
gvirgvindadgmuli, or avazaks Soris jvarze mimsWvaluli, iarebSi, mTlad<br />
sisxliani, rogorc borotmoq<strong>me</strong>di, msxverplad Sewira; saSineli sanaxaobaa!<br />
amis Semxedvare mze dabnelda, miwa da kretsab<strong>me</strong>li gaipo, saflavebi gaixsna.<br />
saamisod ram aRZra is? _ Cvenma codvebma. modi, nu gamoisyidi sinanuliT Sens<br />
codvebs am cxovrebaSi, codvebiT warsdeqi mama R<strong>me</strong>rTis pirispir, raTa<br />
ganisajo <strong>me</strong>ored mosvlisas. iq misi mxolodSobili Zec iqneba jer isev<br />
mouSuSebeli iarebiT; iqneba Zeli jvrisa, ro<strong>me</strong>lzedac is iyo gakruli. maS<br />
ase, erTis mxriv is dainaxavs sayvarel Zes, ro<strong>me</strong>lic dakla, <strong>me</strong>ore mxriv _<br />
Sens codvebs, romlebmac is saamisod aRZres. nuTu i<strong>me</strong>dovneb, rom ufali<br />
rai<strong>me</strong> wyalobas giyofs? umaduro, getyvis is, Cemi Zis sicocxle, yvela angelozze<br />
da yvela adamianze uZvirfasesi, sasikvdilod gavi<strong>me</strong>te. misi sisxli,<br />
samoTxis yvela margalitze Zvirfasi, mTlianad miwaze davTxie. Cemi<br />
siyvaruli Zisadmi serafi<strong>me</strong>bis gulebSi agznebul alze mxurvalea; araferi<br />
mqonda imaze Zvirfasi, imaze sayvareli, vidre Cemi Ze _ <strong>me</strong> is msxverplad<br />
Sevwire. nuTu amanac ver migaxvedra, ra siZulvils ganvicdi codvis mimarT?<br />
da Sen Cems winaSe codvebiT wardeqi? maiZule, Seni codvebis gamo Svili<br />
mo<strong>me</strong>kla. axla is aRmZravs, raTa misi sikvdilisaTvis gangsajo. misi sisxli,<br />
tanjva, iarebi Senze SurisZiebas RaRadeben. <strong>me</strong> var _ msajuli, <strong>me</strong> var _ mama.<br />
rogorc msajuli _ Cemi simarTliT gangsji; rogorc mama _ gangsji Cemi Zis<br />
sikvdilisaTvis. codvilo! aseTi msajulisa da mamisagan wyalobas eli? ara,<br />
ara, ubeduro! ifiqre, Tuki `Zesaca TÂssa ara hrida~ (hrom. 8, 32), is arc Sen,<br />
Tavis mters dagindobs. ifiqre, es misi simarTle ganikiTxavs Sens codvebs da<br />
amavdroulad siyvaruli iZiebs Surs Zis sikvdilisaTvis. amgvarad Sens<br />
winaaRmdeg RvTis simarTle da siyvaruli ibrZvian, Senze erTdroulad<br />
aResruleba samsjavro da Surisgeba. gazo<strong>me</strong> siyvaruli, ro<strong>me</strong>lsac is Tavisi<br />
Zis mimarT ganicdis _ is usazRvroa! gazo<strong>me</strong> codvisadmi misi siZulvili,<br />
ro<strong>me</strong>lmac igi egzom sayvareli Zis msxverplad gaRebisaTvis aRZra _ isic<br />
aseve usazRvroa! aseTi siyvarulisa da siZulvilis mixedviT mixvdi, Tu<br />
rogori mrisxanebiT gangsjis; da es mrisxanebac usazRvroa, mrisxaneba<br />
Sewyalebis gareSe, mxolod mrisxaneba! ras SeuZlia is Seakavos? vis SeuZlia<br />
is aitanos? amis Sesaxeb TrTolviT vlaparakob; vZrwundebi, Zala da sityva<br />
<strong>me</strong>bneva, <strong>me</strong>tis Tqma aRar ZalmiZs. cotaTi gons mosvla macaleT. hoi, codvilo<br />
sulo! hoi momavalo samsjavrov!<br />
II<br />
24
msajuli R<strong>me</strong>rTi _ mTlad mrisxaneba, Sewyalebis gareSe! da braldebuli _<br />
codvili, gaumarTlebeli damnaSave! yvela danaSauli, romlisTvisac<br />
samsjavroze yoveli adamiani pasuxs agebs RvTis winaSe, oTx saxeobad iyofa.<br />
codvebis pirveli saxeoba is codvebia, romlebic Tavad Cven CavidineT. <strong>me</strong>ore<br />
isinia _ romlebic Cveni mizeziT sxvebma Caidines; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ Cvens mier<br />
argakeTebuli sikeTe; <strong>me</strong>oTxe _ is sikeTe, romlis gakeTebis saSualebac<br />
sxvebs ar miveciT. es yvela codva, didic da mcirec, gamokvleul iqneba.<br />
`yvelaze mciredi danaSauli, yvela codva, myisieri gafiqrebac ki ki<br />
gamokvleul iqneba~ ambobs grigol noseli. rac bagiT SevcodeT _ fuWi<br />
sityva, rac saqmiT SevcodeT _ umsubuqesi Secdoma; yvelaferi, pirvelidan<br />
ukanasknelamde. maSin veRarafers davfaravT, rogorc axla vfaravT adamianis<br />
Tvalisagan, moZRvrisagan. yovelive im saxiT da im viTarebaSi gacxaddeba,<br />
rogorSic is sinamdvileSi moxda. da Cven verafris Secvlas SevZlebT,<br />
rogorc amas axla, adamianebis motyuebiT vakeTebT _ roca erTs <strong>me</strong>ored<br />
vasaRebT da saTnoebis nacvlad pirferobas vavlenT. `uecrad davinaxavT<br />
yvela saq<strong>me</strong>s, TiTqosda Cveni gonebis winaSe wardgenils im saxiT, rogorc<br />
TiToeuli iyo Cadenili~. axla, am cxovrebaSi, zogierTi ram sruliad<br />
saidumlod xdeba; Tuki aris kidec gacxadebuli, misi Camdeni ucnobia<br />
CvenTvis. ramden ra<strong>me</strong>s faravs Ra<strong>me</strong>, ramdens udaburoba, ramdens idumaleba! ai<br />
saidumlo viTarebaSi napovni werili, ar viciT vin dawera is, _ motyuebulia<br />
umwikvlo qalwuli, vinaa bavSvis mama _ ar viciT; ciliswa<strong>me</strong>ba gavrcelda, vin<br />
gaavrcela _ ar viciT. ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> saxlSi Zvirfasi nivTi daikarga, vin moipara<br />
_ ar viciT; da rac yvelaze cudia, udanaSaulo isjeba, damnaSave ki icinis.<br />
esa Tu is siyvaruli wrfelia Tu ara? iqneba es Suri an eWvia? qebaa es Tu<br />
mliqvneloba? saTnoebaa Tu pirferoba? Cven araferi viciT. aq Rrma<br />
bundovanebaa. magram iq yvelaferi gacxaddeba `yvelaferi, Tavisi sakuTari<br />
saxiT, rogorc iyo naTqvami da gakeTebuli~:<br />
yovelives R<strong>me</strong>rTi gansjis _ mTlad Seuwyalebeli mrisxaneba! axla ifiqre<br />
codvilo: gaqvs rai<strong>me</strong> gamarTleba? upirveles yovlisa, ifiqre borotebaze,<br />
ro<strong>me</strong>lic Caidine. am cxovrebaSi R<strong>me</strong>rTma uadvilesi saSualeba mogca _ yvela<br />
Seni usjulebisaTvis, umarTlobisTvis, mruSobisaTvis, yvela didi da<br />
saSineli codvisTvis miteveba migeRo. sakmarisi iyo mxolod mogenaniebina<br />
sulier moZRvarTan, ro<strong>me</strong>lsac Seni mitevebis mTeli xelisufleba uboZa<br />
R<strong>me</strong>rTma da Sen mitevebul iqnebodi, magram Sen es ar gagikeTebia. Sen es<br />
icodi, magram ar gaakeTe. amaze gelaparakebodnen mqadageblebi da sulieri<br />
moZRvrebi, magram es ar gaakeTe. amdeni weli icxovre, sakmarisi dro gqonda,<br />
raTa es gagekeTebina, magram ar gaakeTe. <strong>me</strong> gekiTxebi: gaqvs ki rai<strong>me</strong><br />
gamarTleba RvTis winaSe?<br />
<strong>me</strong>ore _ boroteba, ro<strong>me</strong>lic sxvam Seni mizeziT Caidina. mas ar undoda<br />
crumow<strong>me</strong>oba, mas ar undoda mokvla; Sen isini waaqeze. is sawyali qalwuli<br />
SeZlebisdagvarad Tavs ikrZalavda, Sen tyuiliT an ZaliT warwy<strong>me</strong>dis gzaze<br />
daayene, codvaSi Caagde; Wabukma jer aranairi boroteba uwyoda. yvavili iyo<br />
asakiTac da umwikvloebiTac, Sen Seexe da igi daWkna _ Senma sityvebma, Senma<br />
saubrebma misi s<strong>me</strong>na da keTili zne gaxrwnes; Sen mRvdeli iyavi da cdunebaSi<br />
yvela eriskacs aRematebodi. Sen coliani iyavi da colis Tvalwin <strong>me</strong>Zavi<br />
gyavda; Sen mama iyavi da Seni SvilebisTvis borotebis maswavlebeli Seiqeni;<br />
Sen adamianebisaTvis warwy<strong>me</strong>dis magaliTi iyavi. Zmao, rom gdo<strong>me</strong>boda, marto<br />
dasjiliyavi, dae, yofiliyo ase, Sen gaqvs <strong>me</strong>ufeba Sens sulze, magram Seni<br />
25
CeviT, cdunebiT, magaliTiT bevri gaiyole. gekiTxebi: gaqvs ki rai<strong>me</strong><br />
gamarTleba RvTis winaSe?<br />
<strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ kargi saq<strong>me</strong>, ro<strong>me</strong>lic ar gaakeTe. mravali ZRveni giboZa R<strong>me</strong>rTma _<br />
bunebrivi, nivTieri da sulieri. Sen yvela sikeTiT aRsavse iyavi, SegeZlo<br />
saTnoebisa da sibrZnis magaliTi yofiliyavi, magram warwy<strong>me</strong>disaken miidrike;<br />
Sen mdidari iyavi, qvriv-oblebisTvis imdeni sikeTis motana SegeZlo, magram<br />
Senma vercxlismoyvareobam es ar dauSva; SegeZlo, eklesiaSi keTilmowesed<br />
gemsaxura _ xorcma, qveyanam da eSmakma gZlies da es maSin, roca saTnoeba da<br />
siwminde ar iyo miuwvdo<strong>me</strong>li SenTvis. Sen iq naxav winaswar<strong>me</strong>tyvelebs,<br />
mociqulebs, mowa<strong>me</strong>ebs, qalwulebs da moRvaweebs, romlebic RvTaebrivma<br />
madlma ganwminda. keTil nebas rom ar mietovebine, es RvTaebrivi madlic<br />
arasdros migatovebda, da Senc iseTive iqmnebodi, rogoric isini. ramdeni<br />
Zvirfasi droa ugonod gaxarjuli an amaod dakarguli, romlis manZilzec<br />
amdeni sikeTis gakeTeba SegeZlo, magram araferi gagikeTebia. gekiTxebi: gaqvs<br />
ki rai<strong>me</strong> gamarTleba RvTis winaSe?<br />
<strong>me</strong>oTxe _ sikeTe, romlis gakeTebis saSualebac sxvas ar mieci. erTs<br />
eklesiaSi wasvla undoda qadagebaze dasaswrebad an aRsarebis saTq<strong>me</strong>lad,<br />
Tavisi sulisTvis rai<strong>me</strong> sasargeblos gakeTeba, magram Senma borotebam es ar<br />
dauSva. sxvas raRac sazogado sikeTe hqonda ganzraxuli, mravali<br />
adamianisTvis sargeblobis motana, magram amas Seni Suri gadaeRoba. gekiTxebi:<br />
gaqvs ki rai<strong>me</strong> gamarTleba RvTis winaSe?<br />
davxuroT wigni, ro<strong>me</strong>lSic Seni codvebi weria. gadavSaloT <strong>me</strong>ore, sadac<br />
Seni saTnoebebia CamoTvlili. Sen Tvli, rom Sens cxovrebaSi raRac sikeTe<br />
gaqvs gakeTebuli. vnaxoT, ra sikeTea es. Sen iloce, magram roca Seni bage<br />
locvas amoTqvamda, sad daexeteboda Seni goneba? mowyaleba gaeci, magram<br />
ramdeni? friad mcire, da isic imisaTvis, rom adamianebisagan qeba ufro<br />
migeRo, vidro RvTisagan jildo. Sen imarxule (vtiri qristianTa marxvis<br />
gamo, qristianTa sufrebze Rormuceloba da loToba swored marxvis dros<br />
<strong>me</strong>fobs); im dros, roca Tevzisa da xorcisgan Tavs ikavebdi, ikavebdi ki Tavs<br />
vnebebisa da xorcieli tkbobisagan? Sen aRsareba Tqvi, magram amis Semdeg<br />
xSirad Segikavebia Tavi? Sen moinanie. magram gamoswordi? aseTia is kargi,<br />
ro<strong>me</strong>lic Sen gaakeTe? da amiT fiqrob daimsaxuro gamarTleba RvTisagan?<br />
mimiTiTe Tundac erT, namdvil sikeTeze! Sens mier ganvlili xuTi, eqvsi, aTi<br />
da asi wlidan RvTisadmi miZRvnil erT dReze, erT saaTze mimiTiTe! sad aris<br />
gakeTebuli sikeTe? aseTi dRe sadaa?<br />
maS ase, Tuki msajulia R<strong>me</strong>rTi, mTlad mrisxaneba, Seuwyalebeli, Sen ki _<br />
codvili, gaumarTlebeli damnaSave, saboloo gadawyvetilebas rogors<br />
moeli? <strong>me</strong> amis Tqma mzaravs: `warvediT Cemgan, wyeulno, cecxlsa mas<br />
saukunesa, ro<strong>me</strong>li ganmzadebul ars eSmakisaTvis da angelozTa misTa~ (mT. 25,<br />
41). hoi, saSinelia samsjavro RvTisa! kidev ufro saSinelia gadawyvetileba!<br />
saidan modixar da saiT midixar aseTi gamarTlebiT, sacodavo, ubeduro,<br />
Ratako codvilo? samoTxidan _ jojoxeTSi, didebis naTlidan _ maradiul<br />
cecxlSi, usasrulo didebidan _ dausrulebeli tanjvisken, R<strong>me</strong>rTisagan _<br />
eSmakTan! hoi, saSinelia samsjavro RvTisa! hoi ufro <strong>me</strong>tad saSinelia<br />
gadawyvetileba _ warvediT Cemgan!<br />
axla ar SemiZlia giTxraT, Tu ra igulisx<strong>me</strong>ba am saSinel sityvebSi. amas<br />
sxva dros getyviT. axla ki girCev, gTxov, gevedrebi: aseT samsjavrosa da<br />
gadawyvetilebas gaeqeci. aris ki es SesaZlebeli? mismine. yvela adamianuri<br />
26
codvisTvis R<strong>me</strong>rTma ori samsjavro daadgina. erTi aq, dedamiwaze, am<br />
cxovrebaSi; <strong>me</strong>ore _ zecaSi, Tavisi <strong>me</strong>ored mosvliT. iq msajulia R<strong>me</strong>rTi _<br />
mTlad mrisxaneba, Seuwyalebeli; aq msajulia _ mRvdeli, adamiani, mTlad<br />
mowyaleba, mrisxanebis gareSe. iq damnaSaves ara aqvs miteveba. aq is mitevebas<br />
iRebs. vinc aq ganisjeba da mitevebas miiRebs, iqac ganisjeba RvTisagan da<br />
Rebulobs mitevebas. vinc aq inaniebs, iq marTldeba. `Tuki am cxovrebaSi SevZlebT,<br />
ganvibanoT Secodebisgan, imqveynad sufTani gavalT codvaTagan~ ambobs<br />
RvTaebrivi oqropiri. qristiano, mravalgzis miTqvams SenTvis, Tu rogori<br />
advilia aRsarebis <strong>me</strong>SveobiT codvaTa mitevebis miReba, dRes giTxari, raoden<br />
saSinelia codvis gansacdeli momaval samsjavroze. <strong>me</strong> Sen cecxli da wyali<br />
SemogTavaze, airCie, ro<strong>me</strong>lic genebos.<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>oTxe kviras<br />
saukuno tanjvaze<br />
`moZRuar! moviyvane Ze Cemi Senda,<br />
romlisa Tana ars suli utyuebisaÁ;<br />
da sadaca daapyris igi, daakueTis,<br />
da perovin da iRrWenn kbilTa da ganÃ<strong>me</strong>bin~<br />
(mrk. 9, <strong>17</strong>-18)<br />
is, vinc mankierebis gziT midis, sabolood aucileblad warsawy<strong>me</strong>dlis<br />
ufskrulSi STavardeba. borot saq<strong>me</strong>ebs yovelTvis ubedurebebi mosdevs da<br />
saerTod, mankieri cxovreba saSineli ubedurebebiT sruldeba. boroti<br />
cxovrebisaTvis sikvdilic borotia. SexedeT urCi Wabukis garyvnil azrTa<br />
saxeebs, umaduri Zis sisastikes _ <strong>me</strong> vlaparakob uRirs abesalomze, ro<strong>me</strong>lic,<br />
amayi sulis Tandayolil qedmaRlobasa da damRupvel rCevebs<br />
damorCilebuli, iaraRs iRebs da taxtsa da Tavisi mamis, uwyinari daviTis<br />
sikvdils eZiebs. axla aseTi kadnieri SfoTis bolo ixileT, bolo, rogoris<br />
Rirsicaa es usjuloeba. gaafTrebiT Sepyrobilma, mamis winaaRmdeg<br />
momakvdinebeli borotebiT anTebulma <strong>me</strong>amboxe Svilma, saxedarze<br />
amxedrebulma xis qveS daudevrad gaiara; grZeli Tma xis totebSi aexlarTa<br />
da ubeduri haerSi daekida. Swored am dros mas daviTis erTgulma<br />
mxedarTmTavarma ioabma miatana, da abesaloms gulSi sami maxvili aZgera<br />
`moiRo ioab sami libandaki ÃelTa misTa da ganwonna gulsa abesalomisasa,<br />
vidre cocxal ekida xesa mas rkosasa~ (2 <strong>me</strong>f. 18, 14). vin daijerebs, rom<br />
miuxedavad sami saSineli sasikvdilo Wrilobisa da tanjvisa, igi ar kvdeba?!<br />
ra samwuxaro sanaxaobaa! ubeduri sakuTari TmiT sabediswero xeze hkidia.<br />
samma Subma mkerdi ganugmira da Ria Wrilobebis miuxedavad tanjuli suli<br />
mainc ar gadis misgan. is farTxalebs, trialebs, fexebs iqnevs, xelebs xan<br />
T<strong>me</strong>bze ivlebs, xan Wrilobebze, Tvalebs veluriviT abrialebs, sacodavad<br />
kvnesis, ukanasknel Zalebs ikrebs, magram arc kvdeba da arc rai<strong>me</strong> saSveli<br />
aqvs. aTas sikvdils ganicdis ise, rom erTiTac ar kvdeba.<br />
hoi samsjavrov, hoi sulo! ase SevZaxodi gasul kviradRes. axla ki vambob:<br />
hoi wa<strong>me</strong>bav, hoi sulo! gasul kviras jojoxeTis karebamde vaxldi ubedur<br />
27
codvils; saSineli samsjavros dRes igi TrTolviTa da oxvriT warmovadgine<br />
da is gansjili iyo RvTis mier, ro<strong>me</strong>lic aris mTlad mrisxaneba,<br />
Seubralebeli; is ganisaja rogorc borotmoq<strong>me</strong>di da Tavisi ganaCenic<br />
moismina: `warvediT Cemgan, wyeulno, cecxlsa mas saukunesa, ro<strong>me</strong>li<br />
ganmzadebul ars eSmakisaTÂs da angelozTa misTa~ (mT. 25, 41). minda, dRes<br />
igive codvilis saxe saukuno satanjvelSi giCvenoT. am cocxali<br />
gamosaxulebisTvis saRebavebs dRevandeli saxarebiseuli Wabuki mawvdis: mas,<br />
rogorc utyvi sulis cocxal sabudars, qafi amosdis, kbilebs akraWunebs,<br />
qvavdeba, gada<strong>me</strong>tebuli tanjvisagan mkvdariviT ecema _ es yovelive saukuno<br />
tanjvis saxea. magram <strong>me</strong> ubeduri abesalomis saxes gamoviyeneb. ioabma mas<br />
guli sami SubiT ganugmira; <strong>me</strong> ki sxva sam Subs giCvenebT, es aris `isarni<br />
Zlierisani lesul~ (fs. 119, 4), romlebiTac RvTis simarTle satanjvelad<br />
ganwiruli codvilis guls gmiravs. pirveli isari aris mware, magram<br />
usargeblo sinanuli: is xsovnas warsuli dReebis mogonebebiT wylavs. <strong>me</strong>ore<br />
_ uzomo da mouSuSebeli tkivili: is gonebas imJamindeli mdgomareobis<br />
SegnebiT gmiravs. <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ es aris ukiduresi, magram ui<strong>me</strong>do wadili: is nebas<br />
momavali netari cxovrebis aRkveTiT adamblavebs. abesalomi Tavisi WrilobiT<br />
cocxali darCa imisaTvis, raTa ufro <strong>me</strong>ti tanjva ganecada. aseve samive isriT<br />
datanjuli codvili saboloo sikvdils ver iRebs, ra<strong>me</strong>Tu saukuno sikvdils<br />
ganicdis. swored amaSia arsi im tanjvisa, romlis Sesaxebac dRes visaubreb.<br />
I<br />
warmoidgineT, Cemo ms<strong>me</strong>nelno, Semzaravi miwisqveSa sapyrobile, saSineli<br />
sibnele, uRr<strong>me</strong>si ufskruli, ayrolebuli kubo, usixarulo adgili tirilisa<br />
da simwarisa, an Savi cecxlis usaSinlesi qura Cauqrobeli aliT _ uzomo<br />
sifarTovis, eniTuTq<strong>me</strong>li siRrmisa da masSi datusaRebuli, Camarxuli,<br />
almodebuli ubeduri tusaRi. uzenaesis mpyrobeli marjvena uwyvetliv<br />
gmiravs Tavisi sami isriT mis sam saSinel iaras: usargeblo mware sinanuls,<br />
ganuzo<strong>me</strong>l da gamounaTebel tanjvas, ukidures da ui<strong>me</strong>do wadils _ ase rom,<br />
es ubeduri xsovniT miwazea mimsWvaluli, gonebiT jojoxeTze, wadiliT ki<br />
zecaze, ra<strong>me</strong>Tu yovelTvis, magram ui<strong>me</strong>dod swadia zeciuri dideba. ra aris<br />
jvari am wa<strong>me</strong>basTan SedarebiT? kbilTa RrWena, matli dauZinebeli, saSineli<br />
sibnele, cecxli Cauqrobeli, demonebTan erTad tanjva da yvelaferi is, rac<br />
viciT wminda werilidan, mxolod umciresi nawilia tanjvisa, _ yvela es<br />
tanjva sxeulebrivia, isini sruliad umniSvneloni arian im sulier<br />
tanjvasTan SedarebiT, romlebzec <strong>me</strong> migiTiTebT.<br />
RvTis<strong>me</strong>tyvelTa saerTo azriT damtkicebuli udavo WeSmariteba is aris,<br />
rom yvelas, jojoxeTSi Casuls, romlebsac RvTaebrivi madlis yvela<br />
zebunebrivi niWi aqvs aRkveTili, SenarCunebuli aqvT bunebiTi niWebi. maT<br />
xuTive sxeulebrivi grZnoba mrTeli aqvT; mxedveloba, s<strong>me</strong>na, ynosva, gemo da<br />
SegrZneba; aseve mrTeli aqvT sami sulieri Zalac: goneba, neba da xsovna.<br />
<strong>me</strong>tic _ garegani sxeulebrivi grZnobebi da Sinagani sulieri Zalebi ufro<br />
<strong>me</strong>tad mgrZnobiareni xdebian, raTa <strong>me</strong>tad itanjon da TavianTi tanjva ufro<br />
Rrmad gaiazron. WeSmaritad saukuno tanjva swored aqedan warmodgeba.<br />
maS ase, pirveli isari, ro<strong>me</strong>lic codvilis maxsovrobas wylavs, aris<br />
cocxali mogoneba warsuli cxovrebisa. mogoneba _ vaglax! _ mware,<br />
ro<strong>me</strong>lsac is kidev ufro Rrma sinanulTan mihyavs. hoi, es Cveni xanmokle<br />
cxovreba, yvaviliviT warmavali, elvasaviT wamieri, Cveni mogonebebidan iseve<br />
28
Cqara rom qrebodes, rogor swrafadac gairbens Cvens Tvalwin! miwier tkbobas<br />
iseve swrafad rom viviwyebdeT, rogorc maT gancdas! magram is rac iyo, aRar<br />
Seicvleba, rac iyo, iyo droSi da gaiara, droSi dasrulda. aRsrulebuli<br />
drois sazRvrebidan gadis da samudamod mis miRma rCeba. yvela miwieri sia<strong>me</strong><br />
im tkbil, magram mavne saW<strong>me</strong>ls hgavs, mcire xans pirisgemos rom atkbobs,<br />
magram kuWSi mtkivneuli da mounelebeli rCeba; isinic aseve _ wamierad<br />
modian, grZnobas atkboben, magram samudamod rCebian da xsovnas tanjaven.<br />
`isini damgemovnebels droebiT atkboben, Semdgom ki maTi Sedegebi naRvelze<br />
<strong>me</strong>tad mwardeba~ _ ambobs basili didi. warsuli cxovreba codvilis<br />
mogonebebSi mTlianad rCeba da ori urTierTsapirispiro mxare aqvs: erTi<br />
mxriv Zalze xanmokle gveCveneba, <strong>me</strong>ore mxriv _ Zalze xangrZlivi. da rogorc<br />
teleskopi erTi mxridan adidebs, <strong>me</strong>oredan ki apataravebs, aseve tanjulis<br />
xsovna, erTi mxriv cxovrebas jojoxeTis maradiul yofas adarebs da xvdeba,<br />
ramdenad xanmokle, wamieria is, araraobad, guSindel dRed aRiqvams,<br />
ro<strong>me</strong>lmac Caiara (ix. fs. 89, 4) _ ramdeni simwarea mxolod imis gaazrebaSi,<br />
rom ase xanmokle sicocxleSi sulma maradiuli tanjva moixveWa! _ <strong>me</strong>ores<br />
mxriv, xsovna cxovrebas adarebs dros, is xangrZlivi eCveneba. amaSic ramdeni<br />
simwarea _ aRiaro, rom amdeni wlis manZilze sinanuli aTasjer SeeZlo,<br />
magram mudam satanjvels irCevda! Wriloba, romliTac codvilis xsovnas es<br />
isari wylavs, mware, Tumca uSedego sinanulia. is Cadenils mxolod axla<br />
inaniebs, magram mitevebis drom gaiara; mxolod axla dastiris Tavis codvebs,<br />
magram cremlebi maT aRar Camorecxaven, ara<strong>me</strong>d misi tanjvis cecxls ufro<br />
<strong>me</strong>tad aRagzneben. `jojoxeTSi sinanuli ar aris. iq STavardnilTaTvis<br />
aRsareba da gamosworeba SeuZlebelia~ _ ambobs grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli. aq, am<br />
cxovrebaSi, codvili inaniebs da sargebels iRebs, aRiarebs da mitevebas<br />
iRebs, tiris da iwmindeba, radgan es aris dro xelsayreli, dro sinanulisa,<br />
ro<strong>me</strong>lzedac R<strong>me</strong>rTma Tavis mRvdlebs gasaRebi uboZa. monanulis winaSe am<br />
gasaRebiT maSin gaaReben caTa sasufevlis karebs, roca moisurveben. magram<br />
iq, sxva cxovrebaSi, ase ar aris. iq _ droa migebisa, roca samsjavros Semdeg<br />
TiToeuli damsaxurebuls miiRebs.<br />
iq ufals gasaRebi ukanve miaqvs da samsjavros Semdeg ketavs kars, ro<strong>me</strong>lic<br />
saukunod daketili rCeba. `da daeÃSa kari~ (mT. 25, 10). iq, SigniT, caTa<br />
sasufevelSi, saukunod netari marTalni arian, mis gareT ki _ gandevnili<br />
codvilni; kari ar iReba, ra<strong>me</strong>Tu aRar aris gasaRebi. magram amas ras vambob,<br />
TiTqosda ar aris sinanuli? aris, magram mware da uSedego. erTxel sauli,<br />
israelTa <strong>me</strong>fe, filisti<strong>me</strong>lebs devnida. man Tavis xalxs sityviT mimarTa,<br />
brZana, rom dRis manZilze Wama aravis gaebeda, vidre mterze saboloo<br />
gamarjvebas ar moipovebdnen. vinc <strong>me</strong>fis sityvas daarRvevda, Tundac es misi<br />
Svili ionaTani yofiliyo, sikvdiliT daesajaT. marTlac, misma Zem ionaTanma<br />
tyeSi SemTxveviT ska ipova. SimSiliT Sewuxebulma joxis wveri TaflSi<br />
amoavlo da is-is iyo pirTan miitana, rom Seipyres. sikvdiliT, sikvdiliT<br />
mokvdes! aranairi Sewyaleba, aranairi miteveba. ekiTxebian ubedur ionaTans, _<br />
ra Caidina: `ra saq<strong>me</strong> hqen?~ (1 <strong>me</strong>f. 14, 43) is pasuxobs: `gemo vixile buniTa<br />
horolisaTa… da aw, esera, movkudebi~ (iqve) _ cotaodeni Tafli vige<strong>me</strong> da ai,<br />
unda movkvde. aseTi mciredi sitkboeba da rogor gamwarda! aseTma umniSvnelo<br />
siamovnebam raoden mZi<strong>me</strong> sasjeli mawia! wyeuli Tafli! mxurvale Tafli! oh,<br />
netav arasdros <strong>me</strong>pove, arasdros mogkarebodi bagiT! ubeduro ionaTan, Tqvi<br />
ra hqen? mcireodeni Tafli vige<strong>me</strong> _ da ai, vkvdebi. sul cota Tafli _ esaa<br />
29
Cemi danaSauli, sasjeli ki _ sikvdili! amis Segneba Cems sikvdils ufro<br />
<strong>me</strong>tad mwares xdis. saukuneTa uzenaeso <strong>me</strong>ufev, ro<strong>me</strong>lsac Senive TqmiT<br />
jojoxeTis kliteni gipyria, mo<strong>me</strong>ci isini axla, raTa gavaRo es bneli<br />
jurRmuli, sadac Seni mcnebis damrRvevni saukuno sikvdilisTvis arian<br />
ganwirulni. <strong>me</strong> ar vapireb maT iarebze salbunis dadebas, maTze modebul<br />
alze wylis dasxmas. ara. mxolod minda vkiTxo erT-erT codvil suls:<br />
tanjulo sulo, miTxari, ra hq<strong>me</strong>n? rad itanjebi ase saSinlad? raSia Seni<br />
danaSauli? am sapyrobileSi ram mogiyvana? am quraSi ram Cagagdo? ra hq<strong>me</strong>n?<br />
araferi, garda imisa, rom cotaodeni Tafli vige<strong>me</strong>. dagemovnebis erTi wami _<br />
ai mTeli Cemi danaSauli, ai mTeli mizezi Cemi tanjvisa. raoden didi iyo<br />
satanuri avxorcobiT tkboba, romlis gamoc amdeni sufTa qalwuli vacdune,<br />
patiosani colebi Seuracxvyav, mTeli Cemi qoneba, suli, guli <strong>me</strong>Zavs miveci!<br />
es yvelaferi mxolod erTi wveTi Taflia! didi iyo ki siamovneba, ro<strong>me</strong>lsac<br />
loTobiT, nadimiT da cekva-TamaSiT, drostarebiT, qorwilebiTa da<br />
sanaxaobebiT viRebdi? mxolod wveTi iyo Taflis! iyo ki didi Cems mier<br />
gancdili sixaruli, roca SurismaZiebloba davioke, vxedavdi moyvasis<br />
gaqcevas, Cemi vnebis, Suris gamo misi Rirseba lafSi gavsvare? esec wveTia<br />
Taflisa! is simdidre, ro<strong>me</strong>lsac Cemi vercxlismoyvareobis vneba eltvoda,<br />
ris gamoc sindisi uTvalavi usamarTlobiT, usjulo q<strong>me</strong>debiT davimZi<strong>me</strong>? _<br />
iyo ki didi? _ es wveTia Taflisa! is dideba, pativi, fufuneba, romlebiTac<br />
Cemi xelisuflebis dros CinosnobiT, simdidriT qedmaRlurad da<br />
ampartavnulad vtkbebodi, xolo RvTis SiSi ase mciredi mqonda, _ rogori<br />
iyo? esec wveTia Taflisa! yvelaferi, yvelaferi wveTia Taflisa da isic<br />
amdeni zrunviT, SiSiT, garjiT, avadmyofobiT mowamluli! magram Cemi<br />
cxovrebis gza kidec rom yofiliyo bednier dReTa uwyveti rigi, mTeli Cemi<br />
cxovreba, yvelaze xangrZlivi da sikeTiT aRsavse, ra aris is mtanjvel<br />
maradisobasTan SedarebiT? erTi wveTia Taflisa, `guSindeli dRe, ro<strong>me</strong>l<br />
warxda~ (fs. 89, 4). vaglax <strong>me</strong>! vixseneb da vgrZnob als, ro<strong>me</strong>lic Cems<br />
mogonebebs ufro <strong>me</strong>tad tanjavs, vidre is, vinc sxeuls miwvavs. <strong>me</strong> erT wuTs<br />
vcodavdi da saukunod vitanjebi. oh, droebiTi siamovnebis wyeulo Taflo!<br />
Sen CemTvis saukuno tanjvis Sxamad iqeci. warsuli da warmavali cxovreba<br />
usasrulo tanjvis mizezad iqca! hoi, umokleso cxovrebav! ratom veZaxi mas<br />
umokless? is CemTvis <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad xangrZlivi iyo saimisod, rom cxoneba<br />
mi<strong>me</strong>Ro. <strong>me</strong> dedamiwaze amdeni weli vicxovre da xelT <strong>me</strong>pyra samoTxis gasaRebi<br />
_ vicodi, rom satanjveli iseTi codvilebisTvis iyo gankuTvnili, rogoric<br />
<strong>me</strong> var, vicodi rogor avridebodi, es sul advilad Se<strong>me</strong>Zlo da ar gavakeTe.<br />
<strong>me</strong> Tavisufali da gonieri adamiani viyavi. vin damabrmava, vin macduna? hoi,<br />
warsulo cxovrebav, warmovidgen ki Sens xanmokleobas, warmovidgen ki Sens<br />
xangrZlivobas, orive SemTxvevaSi erTnairad mware mogoneba xar. hoi oqros<br />
wlebo, Zvirfaso dReebo, gardasulno da CemTvis samudamod dakargulno!<br />
vinRa momcems Tundac erTs saaTs im saaTebidan, ase xangrZlivi rom<br />
<strong>me</strong>Cveneboda? vinRa momcems cotaodens im droidan, ro<strong>me</strong>lic codvebSi<br />
gavflange da amaoebas Sevalie? vin, vin momcems erTaderT wams<br />
sinanulisTvis? aRar aris dro, is ukve gavida, amaod mwadia is da Tan<br />
saukunod mwadia. hoi, Cemi <strong>me</strong>xsierebis ganmgmiravo isaro! Cemi danaSauli _<br />
erTi wveTi Taflia, sasjeli ki _ saukuno tanjva. hoi mware mogonebav,<br />
usargeblo sinanulo.<br />
30
Zmano! es is sityvebia, romlebic ms<strong>me</strong>nelTa gulebs gmiravs, amaze <strong>me</strong>tad ki<br />
imaT gulebs wylavs, vinc maT warmoTqvams. warmoidgineT: maSin is dawyevlis<br />
mucels, ro<strong>me</strong>lmac zida, ZuZus, ro<strong>me</strong>lmac kveba, mSoblebs, Svilebsa da<br />
<strong>me</strong>gobrebs, romlebsac icnobda, yvelaze <strong>me</strong>tad ki _ im erT wveT Tafls,<br />
ro<strong>me</strong>lic agrerigad gamwarda. ifiqreT, mas, rogorc dRevandel Sepyrobils,<br />
piridan qafi gadmouva, gaafTrebuli cxoveliviT aduRdeba mZvinvarebisagan,<br />
sakuTar Tavs dasafleTad, Tavisi Signeulis SesaW<strong>me</strong>lad daeZgereba. is<br />
damnaSavea _ Tavadve itanjavs Tavs; is msxverplia da saukuno tanjvis<br />
iaraRia amavdroulad.<br />
xolo roca warsuli cxovrebis mogonebidan Tavisi imJamindeli<br />
mdgomareobis Segnebaze gadava, rarig didi iqneba misi tanjva! es aris <strong>me</strong>ore<br />
isari, ro<strong>me</strong>lic mis gonebas gmiravs. wmindao sulo, Seni RvTaebrivi Zala<br />
miwilade, raTa Cems ms<strong>me</strong>nelebs ganvumarto, Tu rogor tkivils ayenebs es<br />
isari! codvilTa mdgomareoba jojoxeTSi _ es tanjvaSi saukuno cxovrebaa,<br />
iseve, rogorc marTalTa mdgomareobaa saukuno sicocxle zecaSi. ras niSnavs<br />
`saukuno cxovreba~? RvTis<strong>me</strong>tyvelni amas materialuri saxeebiT<br />
gangvimartaven. rkinis didi burTi sferosebr sxeulTa Tvisebebis mixedviT<br />
sadgams mxolod erT wertilSi exeba. burTis mTeli simZi<strong>me</strong> am erT<br />
wertilSia Tavmoyrili; ramdensac mTeli burTi iwonis, imdensave iwonis<br />
yovel calkeul wertilSi, roca mas eyrdnoba. amis msgavsad, rogoricaa<br />
saukuno cxovreba mTlianad, iseTivea yovel wams, ra<strong>me</strong>Tu is ganuyofelia.<br />
amitom mociquli saukuno netar cxovrebas `gardareul saukuno didebas~ (2<br />
kor. 4, <strong>17</strong>) uwodebs. xolo <strong>me</strong>cnieri RvTis<strong>me</strong>tyvelni amboben, rom is erT<br />
gaelvebaSi mTeli usasrulo cxovrebis srulyofili tkbobaa `wamieri da<br />
srulyofili~ niSnavs imas, rom marTali saukuno cxovrebis yovel ganuyofel<br />
gaelvebaSi srulyofilad xarobs im sixaruliT, romliTac man mTeli netari<br />
da usasrulo cxovrebis manZilze unda ixaros. is maradisobis yovel wamsa<br />
da yovel saukuneSi mTeli didebiT tkbeba. es maradisoba mTeli savsebiT<br />
marTlis netari gonebisTvis cxaddeba da mis netarebas usazRvros xdis.<br />
rasac RvTaebrivi gulmowyaleba ukeTebs marTlebs samoTxeSi, imasve ukeTebs<br />
RvTaebrivi marTlmsajuleba codvilebs jojoxeTSi. ukvdavi sasjelis simZi<strong>me</strong><br />
_ es saukuno tanjvaa, yovel gaelvebaSi mTliani da sruli. ramdenadac mZi<strong>me</strong>a<br />
is mTel maradisobaSi, imdenadve mZi<strong>me</strong>a yovel gaelvebaSi, anu codvili<br />
maradiuli tanjvis yovel ganuyofel wamSi erTad da srulad daiT<strong>me</strong>ns im<br />
sasjels, romlis zidvac mas mTeli usasrulo, mtanjveli cxovrebis<br />
manZilze mouwevs. maradisoba _ warsuli da momavalia. TiToeul mo<strong>me</strong>ntSi mas<br />
warmoudgeba, rogorc erTi mTliani. amitom misTvis mTeli tanjva awmyoa.<br />
xolo tanjva rogoradac usasruloa, aseve ukideganoa yovel wams `vin ars<br />
brZen da daicvas ese?~ (fs. 106, 43). ai raSi mdgomareobs maradisoba<br />
gansxvavebiT droisagan, ro<strong>me</strong>lic nawilebad iyofa. da amiT gvemuqreba ufali<br />
<strong>me</strong>ore sjulSi `davhkribo ZÂri maT zeda da isarni Cemni davasrulne maT<br />
zeda~ (2 sj. 32, 23) davhkribo Zviri _ es aris codvilTaTvis Sekreba, SeerTeba<br />
yvela borotebisa. sevdis yvela simware erT TasSia Segrovili, cecxlis<br />
yvela ali Cauqroblad aris SeerTebuli erT alSi _ saukuno tanjvaSi. `da<br />
isarni Cemni davasrulne maT zeda~ rogori Sxamiani isaria, ra mZi<strong>me</strong> Subia<br />
codvili, dafleTili gonebisaTvis. mis Tvalwin mTeli misi satanjvelia da<br />
aranairad ar iklebs, radgan ganuyofelia, arasdros sruldeba, radgan<br />
maradiulia. rom yofiliyo tanjva usasrulo, Tumca yofiliyo i<strong>me</strong>dic<br />
31
droebiTi Svebisa, maSinac ki autaneli iqneboda is. magram usasrulo da<br />
Svebis gareSe? es gonmiuwvdomlad autanelia. `vin ars brZen da daicvas ese?~<br />
ro<strong>me</strong>l gonebas ZaluZs wvdoma am ukiduresi ubedurebisa?<br />
Svebis gareSe? diax! jojoxeTSi uRr<strong>me</strong>si mwuxareba <strong>me</strong>fobs, magram ar aris<br />
Zili, raTa is miaCumos. momakvdinebelia Wrilobebi, magram ar aris salbuni,<br />
raTa isini gankurnos. mourCeneli avadmyofobaa, magram ar aris wamali, rom<br />
daamSvidos is. autanelia ali da wveTi wyali ar aris, rom Caaqros.<br />
mousmineT mdidar codvils, romlis Sesaxebac mogviTxrobs luka maxarebeli.<br />
ra unda mas? `mamao abraham, Semiwyale <strong>me</strong> da moavline lazare, raÁTa daawos<br />
mwuervali TiTisa misisaÁ wyalsa da ganmigrilos enaÁ Cemi, ra<strong>me</strong>Tu vitanjebi<br />
<strong>me</strong> aliTa amiT cecxlisaÁTa~ (lk. 16, 24) mamao abraam, mamao mowyalebisao,<br />
Cemzed wyaloba moiRe. aliT var moculi, Cauqrobeli cecxlis quraSi viwvi<br />
da vitanjebi. gamomigzavne bednieri lazare, raTa TiTi daisvelos wyalSi da<br />
Cems anTebul enas apkuros... magram ras miugebs abraami? ara, Svilo Cemo, ara,<br />
Sen sakmarisad datkbi yvela sikeTiT warsul cxovrebaSi _ `Svilo, moiÃsene,<br />
ra<strong>me</strong>Tu miiRe keTili Seni cxovrebasa Sensa~ (lk. 16, 25) nurafris i<strong>me</strong>di<br />
geqneba. hoi dido ubedurebav! is ase cotas iTxovs da verafers iRebs. TviT<br />
abraams mimarTavs, mamas TanagrZnobisas, wyalobis zRvas, mxolod erT wveT<br />
wyals sTxovs, raTa cotaTi mainc mianelos cecxli, da ver iRebs. maS ase, ar<br />
aris misi Txovna Ses<strong>me</strong>nili? `ara, codvilisaTvis zRvaSic ar aris wyali~<br />
ambobs oqropiri. amitom, rogorc vTqvi, jojoxeTis cecxli mxolod<br />
cecxlia, namis gareSe, mxolod tanjva, Svebis gareSe.<br />
am cxovrebaSi ar aris iseTi didi boroteba, ro<strong>me</strong>lsac, Tundac<br />
ganukurnebeli iyos, ar hqondes bolo. rogori ubedurnic ar unda viyoT,<br />
sikvdili yvela amqveyniuri tanjvisgan gvaTavisuflebs. sikvdili _ es Cveni<br />
ukanaskneli eqimi, sicocxlesTan erTad avadmyofobebsac gvarT<strong>me</strong>vs. codvilTa<br />
mdgomareoba jojoxeTSi aseTi ar aris. iq tanjva dausrulebelia, ukidures<br />
xarisxSia. gava aTasi weli, milioni, tanjva ki Tavis sawyisSi iqneba. sadamde<br />
gastans is? is iqneba yovelTvis da arasdros dasruldeba.<br />
zenoni bizantiis yvelaze uRirsi da arcTu bednieri imperatori iyo.<br />
Tavisi boboqari da garyvnili cxovrebiT xalxs, didebulebs, jarsa da TviT<br />
dedofal ariadnas tvirTad daawva. ai, erTxelac ariadnam qmars aseTi ram<br />
gaukeTa: roca <strong>me</strong>fe ugonod daTvra, dedofalma brZana, Rrma saflavSi<br />
daeflaT igi. aravis hqonda iqidan misi amoyvanis ufleba. ase rom, <strong>me</strong>fe<br />
cocxlad daimarxa.<br />
ubeduri zenonis saflavidan Cemi gonebis Tvals jojoxeTis bnel<br />
jurRmulebze gadavitan, sadac TiTqosda RvTaebrivi marTlmsajulebiT iq<br />
Camarxul sabralo codvils vxedav. saxareba codvil mdidarze mogviTxrobs:<br />
`mokuda mdidarica igi da daefla~ (lk. 16, 22). Cems yurs swvdeba misi tirili,<br />
misi sabralo SeZaxili: `mamao abraam Semiwyale!~ magram vai, rom aravis esmis,<br />
ra<strong>me</strong>Tu Rrma da bnelia ufskruli~ _ ambobs basili didi. am miwisqveSa satusaRos<br />
gasaRebi R<strong>me</strong>rTs upyria da mas veravin gaaRebs. maradisobis umZi<strong>me</strong>si<br />
lodi daswolia ubedurs, xolo lodze waawera suliwmindam: `da iyos Jami<br />
maTi saukunod~ (fs. 80, 15). is erTxel da samudamod daimarxa. verasdros gamova<br />
iqidan. Sen <strong>me</strong>tyvi: erTi droebiTi codvisTvis aseTi satanjveli? gana<br />
SeiZleba iyos rai<strong>me</strong> Sesabamisoba danaSaulsa da sasjels Soris? <strong>me</strong> gipasuxeb:<br />
Tuki SesaZlebelia droebiTi codvis Sedareba maradiul tanjvasTan, amis<br />
gakeTeba aranairad ar SeiZleba Sens msgavs, miwier uxmar adamianTan da<br />
32
R<strong>me</strong>rTTan mimarTebiT, ro<strong>me</strong>lic Seni codviT Seuracx hyavi. maradiulad rom<br />
gecxovra, maradiulad Sescodavdi. amitomac gewia saukuno satanjveli. Sens<br />
Tvalwin Cauqrobeli cecxlis quraa da mainc scodav? ese igi Rirsi xar<br />
maradiuli cecxlisa. Sen usasrulod madlieri unda iyo RvTaebrivi<br />
marTlmsajulebisa, ro<strong>me</strong>lmac usasrulo tanjvis mTeli ufskruli ganaxvna,<br />
raTa Seni boroti saq<strong>me</strong>ebisTvis gza gadaeWra. jojoxeTis sasjeli maradiuli<br />
rom ar yofiliyo, rogori iqneboda qristianTa cxovreba? marTalia RvTis<br />
samsjavro! `da iyos Jami maTi saukunod~ satanjveli _ samudamod, Sveba da<br />
bolo _ arasodes! es <strong>me</strong>ore isari, codvilis gonebas rom gmiravs, TavisTavad<br />
ukve Seicavs mTel tanjvas.<br />
magram arsebobs <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> isari, albaT yvelaze basri, is, ro<strong>me</strong>lic codvilis<br />
nebas azianebs da mas netari cxovrebis survilSi agdebs. es aris ukiduresi<br />
wadili, magram wadili i<strong>me</strong>dis gareSe. aq kvlav vxsni ufskrulis mTel siRr<strong>me</strong>s:<br />
wadili i<strong>me</strong>dis gareSe da surveba R<strong>me</strong>rTisa R<strong>me</strong>rTis i<strong>me</strong>dis gareSe. sxva<br />
isrebisagan gansxvavebiT es isari Tavad satanjvelia. am cxovrebaSi wadili _<br />
es TiTqosda cecxlia, ro<strong>me</strong>lic Cvens gulebSi anTia da im sikeTes mieltvis,<br />
romlis miRebasac vi<strong>me</strong>dovnebT. Tuki es sikeTe advilad misaRwevia, Cveni i<strong>me</strong>di<br />
am als zomiers xdis. xolo Tu es SeuZlebelia, sasowarkveTa mas mTlianad<br />
aqrobs; Tuki rai<strong>me</strong> gvinda dedamiwaze, i<strong>me</strong>diT vnugeSobT; Tuki arafris i<strong>me</strong>di<br />
gvaqvs, TviT survili qreba; amitomac an saerTod ar aris avadmyofoba CvenSi,<br />
an Tu aris, misi gankurnebac SeiZleba. magram survili i<strong>me</strong>dis gareSe _ es<br />
alia namis gareSe; mxolod survili _ es sufTa cecxlia da codvilis<br />
survilic swored es aris. odes<strong>me</strong> Tu ginaxavT zRvis talRa, qarisagan<br />
aziduli, TiTqos dedamiwas walekvas uqadiso, sal kldes rogor askdeba,<br />
aTasobiT Sxefad damsxvreuli rogor qafdeba da ukan ixevs?! mwyurvali<br />
furiremi Tu ginaxavT gaxurebuli eniT, pirdaRebuli wyarosaken rogor<br />
iswrafis? magram Tu wyaro damSrali daxvda, wuxiliT SeSlili, sacodavi,<br />
yviriliT tyeebsa da mindvrebs avsebs: aseve, mTeli ZaliT, ukiduresi wadiliT<br />
neba codvili sulisa umaRles msajuls, R<strong>me</strong>rTs mieltvis. magram mis<br />
guls hpovebs viTarca sal kldes, damSral nakaduls da eubneba ufali:<br />
`ganvedi Cemgan saukuno cecxlSi, wyeulo, hoi, rogor gmiravs es dartyma, rogori<br />
sasowarkveTiT ukuiqceva igi! da es aRkveTa wadils rac ufro <strong>me</strong>tad<br />
aRagznebs, wadili miT <strong>me</strong>tad zrdis tanjvas. RvTis surveba _ es yvelaze<br />
mxurvale survilia, iseve, rogorc yvela sikeTidan R<strong>me</strong>rTia yvelaze didi<br />
sikeTe. maS ase, gsurdes R<strong>me</strong>rTi R<strong>me</strong>rTis i<strong>me</strong>dis gareSe _ es uZlieresi alia<br />
tanjvisa. es niSnavs: yovelTvis gsurdes R<strong>me</strong>rTi da arasdros gqondes misi<br />
naxvis i<strong>me</strong>di.<br />
ratom ar SeiZleba codvils hqondes i<strong>me</strong>di? imitom rom is gancalkevda<br />
RvTisagan, xolo es gancalkeveba maradiulia. Cven am cxovrebiseuli<br />
gamocdilebiT viciT, Tu rarig mZi<strong>me</strong>a sayvarel adamianebTan gamoTxoveba,<br />
magaliTad mamasTan an dedisa SvilebTan, Zmisa ZmasTan, sapatarZlosi<br />
sasiZosTan. mixeil paleologis dros agarianelebi imperiis aziuri nawilis<br />
sazRvrebSi SeiWrnen da mravali adamiani tyved waiyvanes. tyveebs Soris ori<br />
da iyo, romlebic wilisyriT sxvadasxva batonTan moxvdnen. isini erTmaneTs<br />
unda daSorebodnen da TavianT batonebTan erTad sxvadasxva mxares<br />
wasuliyvnen. vis SeuZlia aRweros, vis SeuZlia, gadmosces maTi tirili, roca<br />
ganSorebis wuTi dadga, roca isini TavianT beds dastirodnen. im dros, roca<br />
erTmaneTs eTxovebodnen, exveodnen da eamborebodnen, TiTqosda piri Sekreso,<br />
33
orive gavida amqveynidan. isini zecaSi avidnen da miwaze erTmaneTs Cakruli<br />
sxeulebi datoves.<br />
es imisaTvis mogiTxreT, raTa migaxvedroT, Tu rarig mtanjvelia R<strong>me</strong>rTTan<br />
ganSoreba, rarig Znelia saukunod elodo mas da ar gqondes i<strong>me</strong>di misi<br />
naxvisa. magram amas veravin mixvdeba, Tu Tavidanve ar Sei<strong>me</strong>cna R<strong>me</strong>rTi.<br />
warmoidgineT RvTis ubrwyinvalesi da unetaresi saxe erTi wamiTac rom<br />
dafaruliyo marTalTa Tvalisagan, samoTxe jojoxeTad iqceoda; da Tundac<br />
erTi wamiT rom gamocxadeboda codvilebs jojoxeTSi, maSin jojoxeTi<br />
iqceoda samoTxed. am netari saxis xilvis i<strong>me</strong>di codvilTa tanjvas ararad<br />
aqcevda. `RvTisagan gangdeba da gaucxoeba dacemulisTvis imqveyniur<br />
mosalodnel tanjvaze uaresia~ ambobs basili didi; `aTasi tanjva araferia<br />
netari didebis dakargvasTan SedarebiT~ (oqropiri). aqedan SegiZliaT<br />
daaskvnaT, Tu ra mtanjvelia RvTisagan ganSoreba, misi naxvis ui<strong>me</strong>do wadili!<br />
hoi codvilis nebis momwyvlelo isaro! hoi, RvTis Wvretis ui<strong>me</strong>do wadilo!<br />
hoi tanjvav, ro<strong>me</strong>lsac neba ganicdis, magram goneba ver swvdeba! Cven am<br />
yovelives arafrad vagdebT. CvenTvis didi ubedureba is iqneboda, ufrosis<br />
mowyaleba, <strong>me</strong>gobris siaxlove, <strong>me</strong>Zavis alersi erTi dRiT rom dagvekarga.<br />
magram RvTis mowyalebisa da didebis dakargvas veranairi danakargi Seedreba.<br />
gveubnebian, rom arsebobs satanjveli, Cven ki kvlav misken mimaval gzas<br />
mivyvebiT. vin inaniebs? vin swordeba? vin brundeba warsawy<strong>me</strong>dlis gzidan?<br />
oridan erTia: an mosalodneli tanjvisa ar gvjera da amitom varT<br />
urwmunoni, an ugononi varT, Tuki misagebelSi darwmunebulebi, tanjvis Rirs<br />
cxovrebas veweviT. maS ase, Cven an urwmunoebiT an Cveni ugunurebiT<br />
vitanjebiT.<br />
II<br />
Zveli Tqmuleba mogviTxrobs aqilevsis Subze, ro<strong>me</strong>lsac saswaulebrivi<br />
Tvisebebi hqonda _ is rogorc gmiravda, aseve kurnavda. marTlac, tanjvis im<br />
sam isars, ro<strong>me</strong>lsac agiRwerdiT, es saswaulebrivi Tviseba aqvs _ gangmiros<br />
tanjuli da gankurnos codvili am cxovrebaSi. pirveli isari tanjulis<br />
maxsovrobas gmiravs da masSi usargeblo sinanuls aRZravs, roca is ukve<br />
ganvlili cxovrebis codvebs inaniebs, magram mitevebas ver iRebs. magram Tuki<br />
codvili am isarze mTeli cxovrebis manZilze ifiqrebs, raTa Tavisi codvebi<br />
da maTgan mowevnuli sasjeli axsovdes, inaniebs da mitevebas iRebs;<br />
<strong>me</strong>ore isari codvilis gonebas ekveTeba da ukurnebel tkivils imiT ayenebs,<br />
rom mas satanjveli dausruleblad Tvalwin eqneba; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> isari tanjulis<br />
nebas azianebs da masSi ui<strong>me</strong>do wadils aRanTebs; roca mas samaradisod surs<br />
ixilos piri RvTisa, magram ara aqvs i<strong>me</strong>di.<br />
mokled, sasjeli, ro<strong>me</strong>lic msjavrdebulisTvis usazRvro tanjvaa,<br />
codvilis gonebisaTvis macxovnebel kurnebas warmoadgens. visac axsovs<br />
satanjveli, is Tavis Tavs amisTvis ar gawiravs. `geenis xsovna geenaSi<br />
STavardnis saSualebas ar gvaZlevs~ _ ambobs oqropiri. roca monazvnebi<br />
u<strong>me</strong>tesad udabnoSi cxovrobdnen, vidre erSi, roca iRvawdnen da ar<br />
maTxovrobdnen, erTi wminda moRvawe Zlieri gansacdelis winaSe dadga, eSmaki<br />
qalis saxiT mis aRelvebas Seecada. magram R<strong>me</strong>rTma, ro<strong>me</strong>lmac misi dacva<br />
ineba, Semdegi azri STaagona. vidre codvas Caidenda, Sandlis als TiTi<br />
Seaxo, magram tkivili ver aitana da gaifiqra: <strong>me</strong> es tkivili ver amitania da<br />
saukuno cecxls rogorRa avitan, roca suliTac da xorciTac saukuno<br />
34
cecxlSi daviwvebi; ganved Cemgan satana! man qali gaagdo, xorcs sZlia,<br />
arcxvina eSmaki, ganerida codvas da ixsna Tvisi suli. visac axsovs tanjva,<br />
is amisaTvis Tavis Tavs ar gawiravs! ara! roca gvacdunebs xorci, qveyana,<br />
eSmaki, TiToeulma sakuTar Tavs rom uTxras: Cemi qcevisTvis maradiulad<br />
davitanjebi _ ar dagvrCeboda aranairi swrafva codvisken? ara, ara; magram<br />
vis axsovs is?<br />
marTlmsajulo R<strong>me</strong>rTo! Cems mier Cadenili codvebisaTvis sikvdili,<br />
avadmyofoba da ubedureba aq gamomigzavne. ramden xans gastans es yovelive? _<br />
Zalze didxans, magram odes<strong>me</strong> dasruldeba. R<strong>me</strong>rTo! nu damsji saukuno sasjeliT,<br />
ro<strong>me</strong>lsac ara aqvs bolo. vaglax <strong>me</strong>! Tu erTi dRis manZilze Tavi<br />
mtkiva, an kbili erTi saaTiT, tkivili autaneli <strong>me</strong>Cveneba. ra iqneba maSin,<br />
roca saukuno cecxlSi mTlad daviwvebi?! qeific ki mqancavs, roca <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad<br />
grZeldeba _ dausrulebeli tanjva rogoriRa mo<strong>me</strong>Cveneba? erTxel<br />
mruSobisTvis _ aTaswliani sasjeli. moTminebis aTas welsac aqvs bolo!<br />
erTxel qurdobisTvis _ aTiaTasobiT wlis sasjelic dasruldeba. magram<br />
saukuno dausrulebeli tanjva! kargad rom Cavkvirvebodi amas, mTeli samyaro<br />
Cems TvalSi fass dakargavda; udabnoSi gaviqceodi, kuboSi cocxlad<br />
Cavwvebodi, dRedaRam vitirebdi da yovelwams vikvnesebdi! da es ramden<br />
weliwads gagrZeldeboda? aTi, oci, ocdaaTi, magram odes<strong>me</strong> dasruldeboda.<br />
jojoxeTur tanjvas ki bolo ara aqvs! hoi, tanjva! sammagi isari, sami<br />
sasikvdilo WrilobiT momwyvleli! rawamsac momagondebi, maSinve guli<br />
<strong>me</strong>fliTeba. gangmire igi, gangmire, raTa yovelTvis maxsovde da Sens cecxls<br />
Tavi davaRwio.<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>xuTe kviras<br />
sinanulis Sesaxeb<br />
`aha esera aRvalT ierusalemd,<br />
da Ze kacisaÁ mieces mRdelT-moZRuarTa<br />
da mwignobarTa da dasajon igi sikudild~<br />
(mrk. 10, 33)<br />
ras ar gaakeTebs, ras ar moifiqrebs RvTivmoyvare moSurneoba saTno<br />
sulisa! keTilmsaxuri da swavluli monazoni <strong>me</strong>Tode RvTisa da eklesiisagan<br />
warigzavna qristes marTlmadidebel sarwmunoebaSi bulgareTis <strong>me</strong>fis<br />
gansaswavlad. <strong>me</strong>fe is-is iyo warmarTobidan RvTis Se<strong>me</strong>cnebaze gadavida,<br />
moinaTla, mTeli Tavisi olqebiT romis imperiis qveSevrdomobaSi gadavida da<br />
konstantinopolis taxts daemorCila. keTili mona da erTguli msaxuri<br />
RvTisa axlad moqceulis darigebas Tavisi swavlebiT Seudga. ufro <strong>me</strong>tic _<br />
Tavisi cxovrebis magaliTiT, romliTac miuTiTebda, Tu rogori unda iyos<br />
WeSmariti qristiani sarwmunoebis dogmatebTan da saxarebis mcnebebTan<br />
mimarTebaSi. Tumca amiT ar dakmayofilda da didi xelovnebiT daxata ori<br />
suraTi: erTze _ qristes <strong>me</strong>ored mosvla, <strong>me</strong>oreze _ jojoxeTi. pirvelze man<br />
warmoadgina Ze RvTisa `mjdomare saydarsa zeda maRalsa~ (es. 6,1) ZlierebiTa<br />
da didebiT; mis winaSe aTasobiT angelozi idga. mravalni, gansasjelad<br />
35
miyvanilni, saSineli msajulis gadawyvetilebas elodnen. misi dasajdomlis<br />
win jvris niSani iyo aRmarTuli; cecxlovani taxtis qvemodan cecxlisave<br />
mdinare moedineboda da, saerTod, momavali samsjavros yvela garemoeba<br />
zedmiwevniT aRwera.<br />
<strong>me</strong>ore suraTi gamosaxavda yovlisSTanmTq<strong>me</strong>l, gaumaZRar jojoxeTs Tavisi<br />
Cauqrobeli cecxliT. iq autaneli ukunia, matlia dauZinebeli, iq<br />
mravalgvari satanjvelia, mtanjvel demonTa sxvadasxva saxeebia gankiTxul<br />
codvilTaTvis. gonieri maswavlebeli am suraTebs yoveldRe awyobda mowafe<br />
<strong>me</strong>fis Tvalwin, raTa Caegonebina misTvis, rom aseTi samsjavro da tanjva<br />
moelis uRirssa da codvils. mas am gziT surda, igi marTal sarwmunoebaSi<br />
ganemtkicebina da RvTivsaTno cxovrebisTvis waeqezebina.<br />
<strong>me</strong> Sevaqe moSurneoba da xelovaneba keTili <strong>me</strong>Todesi da amitomac<br />
movindo<strong>me</strong> gavyolodi mis kvals. or uwindel swavlebaSi momaval samsjavrosa<br />
da maradiuli tanjvis suraTi warmogidgineT. es im mizniT gavakeTe, rom<br />
sinanulisken, im erTaderTi gzisken mi<strong>me</strong>qcieT, romliTac SegiZliaT momavali<br />
samsjavros mrisxanebasa da maradiul tanjvas gaeqceT _ dRes swored amaze<br />
<strong>me</strong>qneba TqvenTan saubari, dRes, roca avdivarT ierusalimSi; dRes, roca<br />
movals Ze RvTisa, raTa mRvdelmTavarTa da mwignobarTa xelSi Cavardes,<br />
evnos, Tavisi Zvirfasi sisxli daRvaros, mokvdes, sikvdils daanebos Tavisi<br />
sicocxle, raTa codvaTagan gamogvisyidos: `da micemad suli TÂsi saÃsrad<br />
mravalTaTÂs~ (mT. 20, 28). ar SegviZlia cxonebisTvis visurvoT dro amaze<br />
moxerxebuli, vidre es wminda dReebia, dro, roca Ze RvTisa Cveni cxonebis<br />
saq<strong>me</strong>s aRasrulebs. magram vai, rom isev ayovnebT! kidev ar inaniebT, Tqvens<br />
warmosaxvebSi, vnebebsa da codvebSi jiutobT. gulsastikno, mounaniebelo<br />
codvilno, mismineT, ra minda dRes giTxraT. <strong>me</strong> sinanulze gesaubrebodiT da<br />
dagimtkicebT, rom imisTvis, vinc dRes ar moinaniebs, dRes, vidre es<br />
SesaZlebelia, dadgeba Jami, roca miuxedavad didi survilisa, SeuZlebeli<br />
iqneba sinanuli.<br />
I<br />
ZvelTagan dRemde marTlmadideblebsa da eretikosebs Soris imazea kamaTi,<br />
Tu riTi marTldeba da cxondeba adamiani: martooden RvTis madliT, Tu<br />
adamianis nebiTa da madliT erTad? pelagianelTa eresi imaSi mdgomareobda,<br />
rom adamianis ganmarTlebisa da cxonebisTvis RvTis madlis gareSe mxolod<br />
adamianis neba iyo sakmarisi. luTero-kalvinistebis eresi ki _ imaSi, rom es<br />
mxolod RvTis madliT, adamianis nebis gverdis avliT aResruleboda. amaTgan<br />
pirvelni ambobdnen, rom nebasTan erTad madli sruliadac ar iyo saWiro;<br />
<strong>me</strong>oreni amtkicebdnen, rom neba ar iyo Tavisufali madlis gverdiT. WeSmariti<br />
marTlmadidebluri swavleba ki imaSi mdgomareobs, rom cal-calke arc<br />
adamianuri neba da arc RvTis madli, ara<strong>me</strong>d neba da madli erTad amarTleben<br />
da acxoneben adamians, rom madli yovelTvis saWiroa, xolo neba _ yovelTvis<br />
Tavisufali. Cveni wmida eklesia wmida werilSi eklesiis maswavleblebTan da<br />
<strong>me</strong>cnier RvTis<strong>me</strong>tyvelebTan erTad gvaswavlis, rom adamianuri nebis<br />
Tavisufleba da RvTaebrivi madlis Semweoba is ori frTaa, romlebsac<br />
zecaSi, samoTxeSi avyavarT `ro<strong>me</strong>lsa hnebavs Semodgomad Cemda, uar-yavn Tavi<br />
TÂsi~ (mT. 16, 24), _ ambobs qriste. _ ai, Tavisufali neba adamianisa; `TÂnier<br />
Cemsa arara? Zal-gic yofad arca erT~ (in. 15, 5) _ ai, aucilebeli madli<br />
RvTisa. `R<strong>me</strong>rTma Tumca ki Seqmna adamiani, magram adamianis gareSe, misi nebis<br />
36
gareSe mas ar ZaluZs misi cxoneba~ _ ambobs Rrmadmoazrovne netari avgustine.<br />
`cxoneba Cvengan da RmrTisgan unda momdinareobdes~ _ dasZens grigol<br />
RvTis<strong>me</strong>tyveli. RvTaebrivi oqropiri ki ganmartavs: `madli, Tumca is madlia,<br />
mxolod msurvelebs acxonebs~.<br />
maS ase, adamianuri neba da RvTaebrivi madli Cveni cxonebis saq<strong>me</strong>Si<br />
erTmaneTs avseben. madli RvTisa win midis, adamianuri neba mis kvals unda<br />
gahyves. madli iwvevs, neba ki mas unda daemorCilos. es niSnavs: R<strong>me</strong>rTi yvelas<br />
sinanulisTvis uxmobs _ `ro<strong>me</strong>lsa yovelTa kacTa? hnebavs cxovreba?~ (1 tim. 2,<br />
4), magram adamiansac unda surdes sinanuli da cxoneba. winaaRmdeg<br />
SemTxvevaSi didi ubedurebebi moxdeba! Tuki adamiani didi xnis manZilze<br />
jiutad scodavs, es ori frTa _ neba da madli droTa ganmavlobaSi sustdeba<br />
da wyvets moq<strong>me</strong>debas. didxans dayovnebisgan neba sustdeba, adamians aRar unda<br />
codvebis monanieba, imdenad, ramdenadac aRar SeuZlia Cvevas Tavi anebos,<br />
R<strong>me</strong>rTs ki ar surs codvebi mogvitevos, vinaidan maTi moT<strong>me</strong>na <strong>me</strong>tad aRar<br />
SeuZlia. adamianis mxridan warmoCndeba mounaniebloba, R<strong>me</strong>rTis mxridan _<br />
datevebuloba. amgvarad, Tuki adamians ar unda monanieba, sanam es<br />
SesaZlebelia, maSin namdvilad dadgeba dro, roca is amas moindo<strong>me</strong>bs, magram<br />
veRar SeZlebs ori mizeziT: mas miatovebs pirvel rigSi _ neba, <strong>me</strong>oreSi _<br />
madli. daviwyoT pirveliT.<br />
adamianuri neba bunebiTad borotebisken <strong>me</strong>tadaa midrekili, vidre<br />
sikeTisken. is sikeTeSi Znelad maRldeba da sul iolad vardeba borotebaSi...<br />
roca sodomi zecidan gardamosuli cecxliT iwvoda, raTa misi bilwi<br />
codvebi ganadgurebuliyo, R<strong>me</strong>rTma am udidesi warsawy<strong>me</strong>delidan marTali<br />
loTis ojaxiTurT gadarCena isurva; `im mTas xom xedav? _ eubneba mas<br />
angelozi, _ misken gaiqeci, raTa gadarCe, iswrafe da ukan nu miixedav! nu<br />
mibrundebi, ra<strong>me</strong>Tu aris safrTxe imisa, rom boroteba danaxuliT kvlav<br />
gekveTeba da daiRupebi. `cxovnebiT icxovne suli Seni; nu ukumoixedav<br />
ukuRmarT... mTad kerZo ivltode, nuukue Tana Seepyra~ (dab. 19, <strong>17</strong>). saCqarod<br />
daimale, dros nu dakargav, ukan nu miixedav. loTis colma ar Seasrula<br />
brZaneba _ SeCerda, miixeda, iqneb imisTvis, rom cecxlmodebuli<br />
samSoblosTvis gamosaTxovrad mzera Seevlo da rawams mibrunda, iseve darCa,<br />
gaqvavda, marilis svetad iqca. `da miixila colman loTisaman<br />
marTlukuRmarT da iqmna igi Zegl marilisa~ (dab. 19, 26).<br />
am ambavs, Cemo ms<strong>me</strong>nelo, Tavisi azri aqvs. qriste Tavis wmida saxarebaSi<br />
mcnebad gvidebs, gvaxsovdes es magaliTi: `moiÃseneT colisai misi loTisi~<br />
(lk. <strong>17</strong>, 32). amisi ganmarteba ki aseTia: mTeli dedamiwa codviTaa moculi da<br />
masSi iwvis. misi ali mas yoveli mxridan Semowvdomia. garedan mTel<br />
qveynierebas nacravs, magram man qristes eklesiaSi, yvela asaksa Tu<br />
ganwesebaSi SeaRwia; boroteba batonobs eriskacebsa da samRvdeloebaSi,<br />
mamaTa, dedaTa, mxcovanTa Soris, WabukTa da yrmaTa Sorisac. mTeli sofeli<br />
sodomad qceula. cecxli xanZrad iqca, warwy<strong>me</strong>dam ukidures xarisxs miaRwia.<br />
qristiano! R<strong>me</strong>rTs am ubedurebebidan Seni gadarCena unda da TiTqos geubneba:<br />
`cxovnebiT icxovne suli Seni, nu ukumoixedav ukuRmarT... mTad kerZo<br />
ivltode, nuukue Tana Seepyra~. swrafad gaecale qveyniur xrwnilebas, rac<br />
SeiZleba maRla afrindi miwieri vnebebisgan; gadasarCenad qristianuli<br />
saTnoebisa da saxarebiseuli srulyofilebis mTisken gaiqec. guliT da<br />
TvaliT win, gzisken iswrafe, ukan nu mibrundebi, dasanaxad miwieri amaoebisa,<br />
ro<strong>me</strong>lic adamianis Tvals veragi qseliviT izidavs; nu mibrundebi imitom, rom<br />
37
dabrkolebebs Sexvdebi cxonebis gzaze, boroteba Segipyrobs da<br />
warsawy<strong>me</strong>delSi STaiflebi. `cxovnebiT icxovne~ da `iswrafe Sen miwevnad<br />
mun~ (dab. 19, 22). daimale rac SeiZleba swrafad, dros nu dakargav da ukan nu<br />
mibrundebi!<br />
ase ambobs madli RvTisa, magram adamianuri neba yurs ar ugdebs, RvTaebriv<br />
mcnebaTa pirdapiri gziT ar midis, zarmacobs, borotebisken imzireba da<br />
rogorc ki neba mibrundeba misken, boroteba ipyrobs mas da nebac masSi rCeba:<br />
im saxis Sesaxedad mibrunda da masSi ukve aRegzno xorcieli vneba; monagebis<br />
Sesaxedad mibrunda _ ukve moicva vercxlismoyvareobam; mibrunda amao<br />
didebis dasanaxad _ didebismoyvareobam daatyveva; mibrunda borotebisken,<br />
Sexeda mas da ukve moculia misiT, isic loTis coliviT borotebaSi myar da<br />
uZrav marilis svetad iqca. neba iqca Cvevad, ro<strong>me</strong>lic saero saq<strong>me</strong>ebSi <strong>me</strong>ore<br />
sjuli gaxda, zneobrivSi ki _ <strong>me</strong>ore buneba, is buneba da sjuli Seiqna<br />
nebisTvis. sabolood Cveva aucilebloba xdeba da Cveni bunebis svlas<br />
ganuxrelad xelmZRvanelobs.<br />
ramden iseT ra<strong>me</strong>s vakeTebT CveviT, rasac bunebiT ar vizamdiT? is xdeba<br />
tirani, ro<strong>me</strong>lic Cveni Tavisuflebis kanonebs Telavs. ramdenjer vakeTebT<br />
rai<strong>me</strong>s ara imitom, rom ase gvsurs, ara<strong>me</strong>d imitom, rom ase miveCvieT? `mcire<br />
samyaros~ (adamianis) SezRudvil sa<strong>me</strong>foSi neba TavisuflebasTan erTad<br />
TiTqosda TviTmpyrobeli xelmwifea, ro<strong>me</strong>lic adamianis qcevaze<br />
mbrZaneblobs; xolo Cveva aucileblobasTan erTad erTgvarad moZalade<br />
despotia, ro<strong>me</strong>lic TiTqosda erTxel iRebs Zalauflebas, sinamdvileSi ki mas<br />
samudamod inarCunebs. ugunuro qristiano, Sen fiqrobdi: dae codvam CemSi<br />
erTi dRiT, erTi saaTiT, erTxel i<strong>me</strong>fos. magram Sen, Seni Tavisuflebisa da<br />
nebisagan misTvis Zalauflebis mimcems, man erTi dRe mTel cxovrebad giqcia:<br />
Sen mxolod erTxel iqurde? daiTvale, es dRemde ramdenjer gan<strong>me</strong>orda; Seni<br />
samflobelo <strong>me</strong>zobel samflobeloebze gavrcelda, Seni saxli sxvisi<br />
nivTebiT aivso, Sen sisxli gamowove Ratakebs; vaxSze vaxSma, wyeninebaze<br />
wyeninebam grZeli jaWvi warmoqmna, ro<strong>me</strong>lsac magrad Seuborkavs Seni sindisi.<br />
Sen guls ar giCvilebs obolTa cremli, RatakTa kvnesa, adamianTa winaSe<br />
sircxvili da SiSi RvTis winaSe. Sen sulze ar fiqrob, ar gagondeba<br />
sikvdili, ar ginda gaixseno samsjavro, ar geSinia satanjvelisa. Sen<br />
Raribebis sisxli gwyuria da rac <strong>me</strong>ts svam, Seni vercxlismoyvareobis vneba<br />
miT <strong>me</strong>tad egzneba. is, rac erTxel daiwyo, samudamod gagrZeldeba. axla<br />
ginda moinanio, magram Seni neba borotebaSia ganmtkicebuli, is ga<strong>me</strong>febulma<br />
Cvevam moicva. Sen ginda, magram mxolod <strong>me</strong>ryevi da zerele gonebiT; ginda,<br />
magram im ganzraxviT, rom uwindel codvas ar dauteveb; ginda aRiaro, magram<br />
ar ginda gamosworde. es imis niSania, rom sustdeba Seni borkili, magram ar<br />
wydeba. axla, sanam darigebas is<strong>me</strong>n, Seni guli ramdenad<strong>me</strong> rbildeba, cremlad<br />
iRvreba, magram rawuTSiac gaxval eklesiidan, guli maSinve gisastikdeba<br />
borotebiT. wminda aRdgomamde inanieb, rom DSescode, aRdgomis Semdeg ki imas<br />
inanieb, rom moinanie. bageSi jer kidev wminda saidumloebebiT, kvlav Seni<br />
uwindeli lafisken brundebi. ra gizidavs iqiT? _ Cveva. maS neba? is Cvevas<br />
misdevs. znes rodisRa Seicvli? _ arasdros.<br />
moismine, ra Tqva suliwmidam winaswar<strong>me</strong>tyvel ieremias piriT: `ukueTu<br />
cvalos eTiopelman tyavi TÂsi da vefxman siWreleni misni da Tquenca<br />
SeuZloT keTilisa qmnaÁ moswavleTa borotTasa~ (ier. 13,23). borotebis<br />
erTxel mswavlel kacs unda ki, mas gadaeCvios? Cveva nebaze batonobas<br />
38
Tavidanve iwyebs da is, erTdRiani, mudmivi xdeba, erTi dRe mTel cxovrebad<br />
iqceva, `erTxel~ _ mudmivad <strong>me</strong>ordeba. ai, erTi frTa aRar iSleba, anu neba<br />
dasneulda da sinanulTan Seni miyvana aRar SeuZlia. <strong>me</strong>ore frTa _ RvTis<br />
madli raRas akeTebs? madli RvTisa, gardamqceveli pavlesi eklesiis<br />
mdevnelidan eklesiis maswavleblad, <strong>me</strong>zvere maTesi _ maxareblad, jvarze<br />
gakruli avazakisa _ RvTis<strong>me</strong>tyvelad, madli, amdeni codvilis wmidanobaSi<br />
aRmyvanebeli, gansakuTrebuli ZRvenia, ro<strong>me</strong>lic yvelas da yovelTvis ar<br />
miecema. nu geqneba iseTi RvTaebrivi madlis i<strong>me</strong>di, ro<strong>me</strong>lsac R<strong>me</strong>rTi iSviaTad<br />
da mciredT aZlevs. mxedvelobaSi is madli gqondes, ro<strong>me</strong>lic Sen garguna<br />
R<strong>me</strong>rTma da ro<strong>me</strong>lic sakmarisia cxonebisaTvis, mudam gakavebs warwy<strong>me</strong>disagan<br />
da sinanulisaken geweva. da es madli, amdengzis gaTelili, odes<strong>me</strong> migatovebs.<br />
adamiano! <strong>me</strong> Sen dagnerge viTarca venaxi, ara xriokze, uwylo da gauval<br />
miwaze, ara mSral da qvian adgilze, msxmoiarobis i<strong>me</strong>dis gareSe, ara iudeur<br />
sinagogaSi an agarianul SesakrebelSi, <strong>me</strong> dagnerge `adgilsa Sina poxilsa~<br />
(es. 5, 2) _ poxier da nayofier niadagze, WeSmarit eklesiaSi warmogSvi,<br />
keTilmsaxuri mSoblebis <strong>me</strong>SveobiT WeSmariti sarwmunoebis rZiT gamogzarde.<br />
imisTvis, rom yovelgvari SemTxveviTobisagan, ama qveyniur sia<strong>me</strong>Ta<br />
amaoebisagan da<strong>me</strong>cavi, yoveli mxridan gagamagre, suliwmidis is ZRveni<br />
Semogfine, ro<strong>me</strong>lic jer kidev embazSi gasxure, raTa yaCaRTa Tavdasxmisa da<br />
demonTa cdunebisa ar gSineboda. SenSi sveti Sevq<strong>me</strong>ni, sveti Zalisa _ Cemi<br />
RvTaebrivi madli, xolo zeciuri beRlisaTvis nayofi rom mogewia, xSirad<br />
gmarglidi Cemi saxarebis swavlebiT, rom da<strong>me</strong>rwyulebine, erTgzis davTxie<br />
da yoveldRe vTxev Cems saidumloebebSi sisxls Cemsas. kidev risi gakeTeba<br />
Se<strong>me</strong>Zlo SenTvis da ar gavakeTe? `raÁ uyo <strong>me</strong>r<strong>me</strong> venaxsa Cemsa da ara uyav<br />
mas?~ (es. 5, 4) magram daiRupa Sroma, amaoa zrunva! vicade erTi weli, ori, rom<br />
Cems baRs mosavali moewia, nayofi saTnoebisa; velodi sinanuls, Cemi<br />
qristianis gamosworebas, magram ara! unayofoa Cemi venaxi, gavelurda, savsea<br />
sarevelaTi. is borotebaSia gakerpebuli, codvebiT moculi: `miT, ra<strong>me</strong>Tu<br />
vhgebdi, raÁTa yos yurZeni, xolo yvna ekalni?~ (iqve). RvTis<strong>me</strong>tyvelo<br />
maswavlebelno, suliero mamano, gviTxariT, gansajeT Cemsa da Cems venaxs<br />
Soris, Cemi mravlismoT<strong>me</strong>na da misi umaduroba ganixileT, umaduroba aseTi<br />
siyvarulisa da moTminebisaTvis! gadawyviteT, ra vqna? movxsni Robes _ dae, is<br />
qurdebma gaZarcvon; saguSago koSks davangrev _ dae, gamvlelebma gaTelon;<br />
Rrublebs wvimas aRvukveT _ dae, daiRupos. `movZarco Robe misi da iyos<br />
dasatacebel da davarRÂo zRude misi da iyos dasaTrgunvel... da RrubelTa<br />
vamcneb ara wÂmad mis zeda wÂmaÁ~ (es. 5, 5). gana saSineli ar aris es sityvebi,<br />
romliTac R<strong>me</strong>rTi naTlad geubneba, rom bolos da bolos tvirTad awevxar<br />
da gtovebs, rom misi sulgrZeloba guliswyromad iqceva, moTmineba _<br />
mrisxanebad? rogorc netari pavle ambobs _ R<strong>me</strong>rTi aseTi siyvaruliT<br />
gixmobs da mogelis, Sen ki amas arafrad agdeb. `anu simdidresa mas<br />
sitkboebisa misisasa da Tavsdebasa... Seuracxhyof, ver gicnobies, ra<strong>me</strong>Tu<br />
sitkboebaÁ RmrTisaÁ sinanulad mogiyvanebs Sen?~ (hrom. 2, 4). ai, is bawari,<br />
romliTac rogorc ukve giTxari, R<strong>me</strong>rTs sinanulTan mihyavxar. magram Tuki<br />
Sen jiutad SeewinaaRmdegebi, bawari gawydeba da ukidures warsawy<strong>me</strong>delSi<br />
STavardebi. R<strong>me</strong>rTi Tavisi RvTaebrivi madlis saganZurs gTavazobs, Sen ki mas<br />
mrisxanebis ganZze cvli. `xolo sificxliTa... SeniTa da SeunanebeliTa<br />
guliTa iunjeb Tavisa Senisa risxvasa~ (hrom. 2,5), ganagrZobs mociquli. maS<br />
ase, savsebiT samarTliani iqneba, rom damsaxurebuli miiRo. R<strong>me</strong>rTi daiviwye?<br />
39
iqen misgan daviwyebuli! geZaxda, Sen ki is ar gindoda, axla Sen evedre, is ki<br />
aRar gindo<strong>me</strong>bs. `RvTis marTali samsjavro Cveni ganwyobisda mixedviT<br />
moq<strong>me</strong>debs; rasac Cven Tavad vakeTebT, Tavisgan imasve gvisjis~ _ ambobs<br />
grigol sineli.<br />
wminda werilSi mravali aseTi magaliTia, magram amaTgan yvelaze<br />
gamorCeuli ierusalimis <strong>me</strong>fis, sedekias samwuxaro ambavia. is oci wlisa iyo,<br />
roca taxtze avida. siWabuke xSirad abamda iseT garTobaSi, rogoris<br />
saSualebasac sa<strong>me</strong>fo xelisufleba aZlevda. man yvela RvTiuri da adamianuri<br />
kanoni gaTela da Tavawyvetili cxeniviT yovelgvar uRirsobebsa da<br />
borotebas Cadioda, Tavisi magaliTiT mTavrebsa da mTel ers warsawy<strong>me</strong>delSi<br />
iTrevda. R<strong>me</strong>rTs undoda uRirsi <strong>me</strong>fis gamosworeba da masTan xSirad<br />
ieremiasa da sxva winaswar<strong>me</strong>tyvelT agzavnida, raTa is moeqciaT. R<strong>me</strong>rTi<br />
daJinebiT, dRiTa da RamiT, cxadad Tu dafarulad xan izidavda mas, xan<br />
amxelda, xanac aSinebda, magram rogorc suli wmida ambobs: `raJams miiwiis<br />
uRmrToi siRr<strong>me</strong>sa ukeTurebisasa, maSin Seuracxyvis~ (ig. 18, 3). friad<br />
gasastikda sedekias guli, borotebaSi myari. mas aRar eSinoda RvTisa, aRar<br />
rcxvenoda ieremiasi, sxva winaswar<strong>me</strong>tyvelebs abuCad igdebda. `ara Seikdima<br />
pirisagan ieremia~ (2 neSt. 36, 12)... xolo mmarTvelman sedekiasi Seuracx-yves<br />
winaswar<strong>me</strong>tyuelni misni~ (2 neSt. 36, 16); `da ganificxa qedi TÂsi da ara<br />
moaqcia guli TÂsi uflisa RmrTisa~ (2 neSt. 36, 13). didxans grZeldeboda es?<br />
grZeldeboda iqamde, vidre Zlier ar aRenTo RvTis mrisxaneba da SeuZlebeli<br />
gaxda kurneba: `aRstyda guliswyroma uflisaÁ da arRara iqmnes... sakurnebel~<br />
(2 neSt. 36, 16).<br />
R<strong>me</strong>rTma aRamaRla uZlieresi xelmwife dedamiwaze nabuqodonosori, <strong>me</strong>fe<br />
babilonisa, ro<strong>me</strong>lmac uricxvi laSqriT alya Semoartya ierusalims. mxolod<br />
maSin gaaxsenda sedekias R<strong>me</strong>rTi da winaswar<strong>me</strong>tyvelebi. man ieremias<br />
mosayvanad kaci gagzavna da sTxova winaswar<strong>me</strong>tyvels, mosalodneli safrTxis<br />
Tavidan asacileblad eloca: `da miavlina <strong>me</strong>feman sedekia... ieremias mimarT...<br />
<strong>me</strong>tyuelman: locvide CuenTÂs uflisa RmrTisa Cemisa~ (ier. 37, 3).<br />
da ra moxda? ar iloca ieremiam da R<strong>me</strong>rTic ar Seewia <strong>me</strong>fes. mteri zeimiT<br />
Sevida wminda qalaqSi, taZari Sebilwa, misi saWurWle gaZarcva, dididan pataramde<br />
yvela amoxoca, Seipyro TviT <strong>me</strong>fe, brZana mis Tvalwin aeCexaT misi<br />
Svilebi, TviTon mas Tvalebi daTxara da sxva tyveebTan erTad babilons<br />
tyved waiyvana Seborkili. ucnauria? R<strong>me</strong>rTi sedekias sinanuls ar iwiravs? _<br />
ara.<br />
sZulda sedekias R<strong>me</strong>rTi, imdenad didxans sZulda, rom R<strong>me</strong>rTma is<br />
sabolood miatova. e.i. zogjer gvtovebs R<strong>me</strong>rTi? _ diax. rodis? _ `vidre<br />
aRstyda guliswyroma uflisa~, umaRles xarisxamde aRegzneba, maSin aranairi<br />
ganmrTeleba, aranairi, `arRara iqmnes sakurnebel!~ magram am SemTxvevaSi<br />
ggoniaT moinania sedekiam? da mainc `arRara iqmnes sakurnebel~, magram man<br />
xom ieremiasTan kaci gagzavna, raTa mas eloca? _ diax, magram `arRara iqmnes<br />
sakurnebel~. ratom? imitom, rom `aRstyda guliswyroma uflisaÁ~. roca RvTis<br />
moTmineba ileva, `arRara iqmnes sakurnebel~. ase rom, sedekias ar surda<br />
monanieba, vidre SeeZlo, da movida dro, roca indoma, magram veRar SeZlo; da<br />
rogorc erTxel dakarga neba, madlmac aseve miatova igi. RvTis marTali<br />
samsjavroc aseve Cveni ganwyobis Sesabamisad moq<strong>me</strong>debs: rasac Tavad vakeTebT,<br />
imasve gvisjis. hoi, es saSineli magaliTi! <strong>me</strong> ar ZalmiZs is Cvens Tavs<br />
40
mivusadago, sjobs davdumde, Tqven ki TviTon CawvdiT, ra<strong>me</strong>Tu is, rac amasTan<br />
dakavSirebiT unda vTqva, SeZravs ms<strong>me</strong>nelis suls.<br />
magram es ra xma <strong>me</strong>smis? vaglax <strong>me</strong>! es RvTis xmaa, ro<strong>me</strong>lic winaswar<strong>me</strong>tyvel<br />
ezekielis piriT <strong>me</strong>ubneba: `Zeo kacisao, ebgurad migec saxlsa israelisasa, da<br />
ismino pirisa Cemisagan sityua, da uTqmide maT Cem mier~ (ezek. 3, <strong>17</strong>). <strong>me</strong>, _<br />
ambobs is, _ saxarebis saqadageblad am qalaqis mcxovreblebTan warggzavni.<br />
gadaeci maT, rac Cemgan ismine! ufalo Cemo, ras mibrZaneb maTTvis saTq<strong>me</strong>lad?<br />
`vrqua raÁ <strong>me</strong> uSjulosa sikudiliT mokudomaÁ, da ara Tu ganamkacro igi,<br />
arca hrqua ganmkacreba usjulosa moqcevad misa gzaTagan misTa, cxovnebad<br />
missa, usjuloÁ igi usjuloebiTa misiTa mokudes, da sisxli misi Ãelisagan<br />
Senisa gamoviZio~ (ezek. 3, 18). ase <strong>me</strong>ubneba R<strong>me</strong>rTi, da gana SemiZlia amis<br />
Semdeg gavCumde? miuxedavad yvelasi da yvelafrisa, unda vilaparako da<br />
vilaparako uSiSrad, SeuzRudavad. aRuzrdelo Wabukno _ uxednelo cxenebo,<br />
uwinamZRolo brmano, warsawy<strong>me</strong>delSi gzaabneulo cxvarno! gamousworebelno<br />
mxcovanno, ro<strong>me</strong>lTac wlebze ufro mravali codva gaqvT! arakeTilkrZalulo<br />
mRvdelno, cdunebebiT eriskacebs rom aWarbebT! RvTis SiSis damkargavo,<br />
urCo eriskacno! mxolod sityviT morwmune pativmoyvare dedano, ro<strong>me</strong>lTac<br />
rw<strong>me</strong>nis erTi saq<strong>me</strong>c ki ar gagaCniaT, R<strong>me</strong>rTma mRvdlebi gamogigzavnaT,<br />
romlebic yoveldRe gikiTxaven saxarebas; maswavleblebi, romlebic<br />
ambionidan gmoZRvraven, sulieri ma<strong>me</strong>bi, romlebic aRsarebas Segagoneben,<br />
isini yvelani erTsulovnad mogiwodeben sinanulisaken, codvebSi gamxelen,<br />
samsjavroTi da tanjviT gaSineben, magram maTi sityvebi arafrad giRirT, maT<br />
sityvebs abuCad igdebT, rogorc sedekia _ winaswar<strong>me</strong>tyvelebs. da ai, RvTis<br />
saxeliT geubnebiT: xom codviT icxovreT, Tu ar SeinanebT, codvaSive<br />
mokvdebiT: `codvaTa Sina TquenTa moswydeT~ (in. 8, 21). Ze RvTisam saxarebaSi<br />
ase gansazRvra. `vidre aRstyda guliswyromaÁ uflisa~. RvTis risxva aRegzno<br />
umaRles xarisxamde da Tqveni atana <strong>me</strong>tad aRar SeuZlia. `arRara iqmnes<br />
sakurnebel~ _ Tqven daixocebiT, daixocebiT!<br />
dadgeba dro, roca uecari sikvdili wargitacebT, SesaZloa, es iyos xval,<br />
am wuTs da is samarcxvino saq<strong>me</strong>Si wagaswrebT. SesaZloa, bunebrivi sikvdili<br />
movides da maSin sarecelze, sneulebiT damZi<strong>me</strong>bulni, warsul cxovrebaze<br />
<strong>me</strong>tad ifiqrebT, vidre momavalze, qveyanasTan ganSoreba <strong>me</strong>tad dagamwuxrebT,<br />
vidre codvaTagan Semusvrileba, saq<strong>me</strong>ebis gamosworebaze <strong>me</strong>tad ifiqrebT,<br />
vidre sulisaze. magram Tqvens TavTiT colis, mtirali Svilebis, mwuxare<br />
<strong>me</strong>gobrebisa da naTesavebis, Tqveni sneulebiT i<strong>me</strong>ddakarguli eqimis, mwerlis,<br />
ro<strong>me</strong>lic Tqvens anderZs iwers, moZRvris, Tqvens aRsarebas rom elis, axlo<br />
momdgari sikvdilis SemxedvareT rogori sinanuliRa SegeZlebaT? rogori<br />
aRsareba dabrkolebuli eniT? rogor igrZnobT Semusvrilebas amdeni<br />
wuxiliT gangmirul gulSi? aseTi Cvevis jaWvis gasawyvetad geyofaT ki Zala?<br />
maSin, erT saaTSi da Tan rogor saaTSi! indo<strong>me</strong>bT ki gamoasworoT boroteba<br />
mTeli Tqveni cxovrebisa?<br />
keTili, davuSvaT, rom im wuTs geqnebaT saRi goneba da gansja, raTa<br />
moinanioT. amisTvis wyalobad fuls, locvas, mosarCleobas gaiRebT, raTa<br />
R<strong>me</strong>rTs saTno eyoT, magram gana miiRebs R<strong>me</strong>rTi aseT aRsarebas? vin<br />
dagarwmunaT amaSi?<br />
piriqiT, ase didi xniT moZulebuli, SesaZloa, iseve gangidgeT, rogorc<br />
sedekiasa da mravalT. cotani arian iseTni, romlebmac samarcxvinod<br />
icxovres, magram didebiT daixocnen. samarcxvinod mcxovrebTa da aseve<br />
41
momkvdarTa ricxvi ki ganuzomlad didia. da Tuki mciredTa magaliTi<br />
gai<strong>me</strong>debT, mravalTa magaliTi rad ar gaSinebT? madlis mocemiT R<strong>me</strong>rTi Cvens<br />
nebas umzers, magram Cveni neba xangrZliv CvevebSia gabmuli. didxans T<strong>me</strong>nisgan<br />
SesaZloa, mis madlsac umZims. R<strong>me</strong>rTi xom ase didxans geZebdaT da ver<br />
gpoulobdaT, SesaZlebelia, Tqvenc aseve eZeboT da ver ipovoT is: `<strong>me</strong>ZiebdeT<br />
<strong>me</strong> da ara mpovoT~ (in. 7, 34). codvaSi icxovreT da albaT codvaSive<br />
daixocebiT!<br />
hoi, ra saSineli azria! raki nebam dagtovaT, odes<strong>me</strong> madlic migatovebT. da<br />
Tuki axla, vidre SesaZlebelia, ar gsurT sinanuli, albaT dadgeba dro,<br />
roca indo<strong>me</strong>bT, magram SeuZlebeli iqneba amis gakeTeba.<br />
II<br />
vfiqrob, dRevandeli sityva <strong>me</strong>tad sastiki geCvenebaT. is Tqvens gulebs<br />
isariviT gmiravs, magram ra vuyoT? roca wyluli Cirqdeba, ara salbuni,<br />
ara<strong>me</strong>d cecxli da rkinaa saWiro. axla ara pirmoTne da saamuri, ara<strong>me</strong>d mware<br />
da saSineli sityvebi gvWirdeba. es savsebiT marTebulia. Cven ar vinaniebT,<br />
radgan vi<strong>me</strong>dovnebT, rom kidev gvaqvs dro amisTvis, magram vcdebiT: WeSmariti<br />
sinanulisTvis ara gvaqvs neba, ro<strong>me</strong>lic CvevaTa datevebas SeZlebda, arc<br />
RvTis madli gvaqvs, ro<strong>me</strong>lic codvas ar daiT<strong>me</strong>nda. eSmakma aseT saSualebas<br />
mimarTa: adamianebi warsawy<strong>me</strong>delSi sinanulis moi<strong>me</strong>deni Caiyvana. jojoxeTi<br />
avsebulia sulebiT, samoTxis mopovebas rom i<strong>me</strong>dovnebdnen. hoi, es Cveni cru<br />
i<strong>me</strong>di cxonebisa, namdvili mizezi Cveni tanjvisa. qristiano, sinamdvileSi<br />
gsurs sinanuli da cxoneba? _ ai dro, ai saSualeba. axla, roca ierusalimSi<br />
avdivarT, axla, roca wminda dReebi dadga, axla, roca moaxlovda wminda<br />
vnebebi, droa sinanulisTvis xelsayreli; saSualeba ki aris is, razec<br />
R<strong>me</strong>rTma miuTiTa loTs: `cxovnebiT icxovne suli Seni; nu ukmoixedav<br />
ukuRmarT... iswrafe Sen miwevnad mun~ (dab. 19, <strong>17</strong>-22). am RvTaebriv sityvebSi<br />
miTiTebaa sam garemoebaze: pirveli _ `cxovnebiT icxovne suli Seni~, anu<br />
ecade, Seni suli sinanuliT ixsna codvis alisagan, radgan suls Tu<br />
dakargav, yvelafers dakargav, xolo Tu SeiZen, yovelives SeiZen; da Tuki mas<br />
erTxel SeiZen an dakargav, samudamod ase iqneba. <strong>me</strong>ore _ `nu ukmoixedav<br />
ukuRmarT~ anu nuRar moxedav Sens uwindel codvas, ro<strong>me</strong>lic erTxel<br />
dauteve; `iswrafe Sen miwevnad mun~ _ ai, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> da mTavari miTiTeba, ecade es<br />
saswrafod gaakeTo, nu gadadeb xvalisaTvis, radgan ar ici, xvalindeli dRe<br />
ras mogitans (ig. 27, 1). xolo Toki dRiTidRe sqeldeba, kvanZebi ki mWidrovdeba.<br />
yvela im codviani xlarTidan, ro<strong>me</strong>lsac sindisi hyavs Sekruli, yvelaze<br />
mTavari samia: Zvirisxsenebis, vercxlismoyvareobisa da avxorcobisa. ginda<br />
giCveno, rogor gawyvito isini? mismine: aleqsandre didi aziaSi dapyrobiTi<br />
o<strong>me</strong>bis dros zevsis taZarSi Sevida da iq naxa ganTqmuli kvanZi, ro<strong>me</strong>lsac<br />
gordias kvanZi erqva. <strong>me</strong>fe gordiam is didi ostatobiT gakvanZa. taZris<br />
quru<strong>me</strong>bma uTxres aleqsandres, rom Zveli winaswar<strong>me</strong>tyvelebis Tanaxmad, vinc<br />
am kvanZs gaxsnida, mTel aziaze ga<strong>me</strong>fdeboda. kvanZis gaxsna _ ra mciredi<br />
garjaa, sa<strong>me</strong>fo ki rogori didi SenaZeni! maSinve wadiliT aRenTo<br />
didebismoyvare <strong>me</strong>fe: iRebs kvanZs, yoveli mxridan aTvalierebs, magram verc<br />
Tavs poulobs, verc bolos. boloebi ise iyo damaluli, mWidrod Sekruli da<br />
erTmaneTSi axlarTuli, rom jaWvi gegonebodaT. is atrialebs, abrunebs,<br />
ejajgureba, cdilobs, gaxsnas da ver xsnis, xedavs, rom amis aranairi<br />
42
saSualeba ar arsebobs, maxvils iSiSvlebs: `gana sulerTi ar aris, gavxsni<br />
Tu gavWri?!~ _ ambobs igi. man kvanZi gakveTa da rogorc erTi laTineli<br />
<strong>me</strong>istorie ambobs, an abuCad aigdo, an winaswar<strong>me</strong>tyveleba aRasrula.<br />
qristiano! codvis kvanZebi amaze <strong>me</strong>tadaa axlarTuli da aris RvTis<br />
utyuari sityva, rom vinc mas gaxsnis, sasufevels SeiZens. ra mciredi garjaa<br />
da ra diadi jildo! Tuki Sen misi gawyveta fiqriTa da gansjiT ar ZalgiZs,<br />
mtkice gadawyvetilebis maxviliT gasWer da amiT sjuls aRasruleb. iReb<br />
Zvirisxsenebis kvanZs da xedav, rom magradaa Sekruli. sawyenia! _ ambob Sen, _<br />
mivutevo mters, ro<strong>me</strong>lsac Cemi keTildReoba SeSurda, Cems sicocxles xelyofda,<br />
Seexo Cems Rirsebas, yvelaze Zvirfass, rac adamians gaaCnia, ras ityvis<br />
qveyana? magram odes<strong>me</strong> xom unda movinanio! aq erTi mxriv _ caTa sasufevelia,<br />
<strong>me</strong>ore mxriv _ vnebebis brZola sinanulTan, wuTisoflisa _ saxarebasTan, adamianuri<br />
sjulisa _ RvTis sjulTan. Sen ki, orTave mxridan alyaSemortymuli,<br />
gons ver ikreb, ar ici, ra qna, qristiano! sanam yvelafer amaze ifiqreb, kvanZs<br />
ver gaxsni. maxvili! maxvili! aq mtkice gadawyvetilebaa saWiro. unda Tqva:<br />
`minda mters mivutevo imitom, rom ase mibrZanebs mcnebaSi R<strong>me</strong>rTi. is Tavad<br />
ambobs: `giyuarded mterni Tquenni~ (mT. 5, 44; lk. 6, 35). Tavisi magaliTiTac<br />
amaze mimiTiTebs. jvarze dakidebulma miuteva imaT, vinc jvars acva igi:<br />
`mamao, miuteve amaT~ (lk. 23, 34). minda mivutevo, winaaRmdeg SemTxvevaSi arc <strong>me</strong><br />
mo<strong>me</strong>teveba. ase ikveTeba kvanZebi.<br />
gadavideT Semdegze _ vercxlismoyvareobis kvanZebze. <strong>me</strong>reda ramdenia isini<br />
aq! tkbilia RatakTa sisxli, sxvisi nivTic friad mimzidvelia. gemo gausinje,<br />
miiTvise da axla ambob: rogor gaaubeduro Seni saxli da Svilebi?<br />
motacebuli rogor davabruno, rogor Sevamciro Semosavali da davkargo<br />
simdidre? magram odes<strong>me</strong> xom unda movinanio. saq<strong>me</strong> caTa sasufevels exeba,<br />
vercxlismoyvareoba ki Zlier gzRudavs. Sen xelis gawvdena da<br />
daCagrulisTvis warT<strong>me</strong>ulis dabruneba ginda, vercxlismoyvareoba ki<br />
gamoTvlis, Tu ramdeni grCeba. hoi, qristiano, vidre am yvelaferze ifiqreb,<br />
kvanZs verasdros gaxsni. maxvili gWirdeba, maxvili! aq mtkice gadawyvetilebaa<br />
saWiro; Tqvi: minda davabruno sxvisi nivTi, sxvagvarad ver vcxondebi.<br />
usamarTlo ar ikurTxeba, sjobs gavRaribde, vidre davisajo. <strong>me</strong> miyvars Cemi<br />
Svilebi, magram sakuTari sulic miyvars; ase ikveTeba kvanZebi.<br />
gadavideT Semdegze _ avxorcobaze. hoi, es ra Zlieri kvanZia! aq marTlacda<br />
arc Tavi Cans, arc bolo _ miatovo mruSi, an sxvisi coli, ro<strong>me</strong>lic gizis!<br />
masze xangrZlivi mijaWvuloba ukve aRar aris kvanZi, es rkinis jaWvia. ra<br />
vTqva? misma silamazem an xelovanebam, an kidev rai<strong>me</strong>m mogxibla, dagimona,<br />
grZnoba, goneba da Tavisufleba wagarTva, magram madloba R<strong>me</strong>rTs, erTxel<br />
mainc ginda moinanio! saq<strong>me</strong> xom caTa sasufevels exeba. magram misi cremlebi,<br />
sityvebi, alersi ar giSveben, raRac valdebulebebi gakaveben. gicqer da<br />
<strong>me</strong>bralebi. Sen misi saxlidan cali fexi gadmodgi, <strong>me</strong>oreTi ki isev iq dgaxar;<br />
Sen midixar da kvlav brundebi, toveb da isev giyvars. Seni guli orad aris<br />
gapobili. naxevars is flobs, naxevars _ sulieri mama. <strong>me</strong>brZol azrTa aseT<br />
mRelvarebaSi Tavadac ar ici, ra qna. <strong>me</strong> gikarnaxeb, magram manamde minda<br />
gavigo, vis velaparakebi, sikvdils miaxloebul avadmyofs, ro<strong>me</strong>lic Cxvletas<br />
SeigrZnobs, kidev aqvs sicocxlis i<strong>me</strong>di da eqimi yvelafers akeTebs imisaTvis,<br />
rom is gadaarCinos, Tu avadmyofs, ro<strong>me</strong>lic verafers grZnobs da ui<strong>me</strong>doa.<br />
maSin aRarc eqimia saWiro, aRarc misi wamlebi, codvilic asevea: roca<br />
sindisi tanjavs, RvTis SiSi an adamianTa winaSe sircxvili Trgunavs da mainc<br />
43
arafers grZnobs _ is ui<strong>me</strong>doa. is R<strong>me</strong>rTma miatova, aseTTan ar vilaparakeb,<br />
radgan amaoa yoveli sityva. <strong>me</strong> imas mivmarTav, visac awuxebs sindisi, R<strong>me</strong>rTis<br />
eSinia, adamianebisa rcxvenia da monanieba unda, magram ar icis, ranairad<br />
gaxsnas xorcieli naskvi. maS ase, mismine da i<strong>me</strong>di maqvs, rom Cven mas<br />
gadavWriT sulieri maxviliT, `ro<strong>me</strong>l ars sityuaÁ RmrTisaÁ~ (ef. 6, <strong>17</strong>).<br />
Sen xar qristiani, ro<strong>me</strong>lsac sjuli nebas grTavs gyavdes mxolod erTi<br />
coli, mocemuli eklesiisagan da RvTisgan. Sen xar qristiani, ro<strong>me</strong>lic unda<br />
gaeqce ara mxolod qveyniur gakicxvas, ara<strong>me</strong>d saukuno satanjvelsac;<br />
qristiani, ro<strong>me</strong>lic zeciuri sasufevlis moxveWas i<strong>me</strong>dovnebs, ara mxolod<br />
saxels, sulsac unda ufrTxildebodes. mruSis an sxvisi colis mizeziT<br />
mwuxareben Seni mSoblebi, tiris coli, gaZageben naTesavebi, saidumlod<br />
gamxels moZRvari, Riad _ maswavlebelni. Sen mTeli qveyana gkicxavs. Sen<br />
mTeli qalaqis dasacini gaxdi; is Sens sircxvils dastiris, Sens ugunurebas<br />
dascinis. magram es kidev cotaa. Sen sZulxar eklesias da Tavis<br />
saidumloebebs aRgikveTs, Sen migatova mfarvelma angelozma; is, rogorc<br />
wmida suli, Seni uwmindurobiT ibilweba, R<strong>me</strong>rTs umZims da aRar SeuZlia<br />
Seni atana, Sens gverdiT yovelTvis eSmakia, raTa suli wargtacos, jojoxeTi<br />
pirdaRebuli gelodeba, rom warsawy<strong>me</strong>delSi STangTqas da Sen kidev icdi?<br />
ver mogifiqrebia, ar ici, ra unda qna, mas ranairad daSorde? hoi, qristiano,<br />
vidre ifiqreb, amasa da imas gaiazreb, kvanZebs verasdros gaxsni, dRes erTi<br />
ram giSlis xels, xval _ <strong>me</strong>ore, xolo eSmaki naskvs ufro da ufro magrad<br />
kravs. maxvili gWirdeba, maxvili! Zmao, aq mtkice gadawyvetilebaa saWiro.<br />
Tqvi: unda movinanio, mruSs davSorde da suli gadavirCino. es unda gavakeTo,<br />
ra<strong>me</strong>Tu sanam <strong>me</strong>mruSe var, ara var qristiani, Sors var aRsarebisagan, wmida<br />
saidumlosagan, deda eklesiisagan, Cemi R<strong>me</strong>rTisagan, <strong>me</strong> <strong>me</strong>mkvidreobaaRkveTili<br />
Ze var. saWiroa, saWiro, swrafad, dauyovnebliv. ase iglijeba kvanZi. oh, netav<br />
ki Cagagonos R<strong>me</strong>rTma, rom isini dResve gaglijo da xvalindel dRes,<br />
ukanasknel saaTs ar daelodo. xom gs<strong>me</strong>nia: visac axla SeuZlia sinanuli,<br />
magram ar surs, misTvis dadgeba dro, roca amas moindo<strong>me</strong>bs, magram veRar<br />
SeZlebs.<br />
sityva bzobis kviras<br />
wmida ziarebis Sesaxeb<br />
`osana! kurTxeul ars momavali<br />
saxeliTa uflisaTa, <strong>me</strong>ufe israelisa~<br />
(in. 12, 13)<br />
jojoxeTis Semmusvrelma, sikvdilis mZlevelma, cxovrebis dambadebelma,<br />
ufalma Cvenma ieso qristem oTxi dRis mkvdari lazare aRadgina, xolo <strong>me</strong>ore<br />
dRes ierusalimSi Sevida. am diadi saswaulis Sesaxeb cnobam da aseTi<br />
saswaulTmoq<strong>me</strong>dis moaxloebam mTeli qalaqi SeZra: `vinaa igi? _ ekiTxebodnen<br />
erTmaneTs. paseqis dResaswaulze Segrovili mravalricxovani eri, erTgvarad<br />
RvTaebrivi nebiT moq<strong>me</strong>di, mas, rogorc israelis <strong>me</strong>fes, didi zeimiT<br />
Rebulobs. erTni win midian, sxvebi ukan misdeven, zogi rtoebs Wris, zogi maT<br />
44
miwaze yris, sxvebi gzaze TavianT samoss ufenen da yvelani, patara bavSvebic<br />
ki, erTxmad SesZaxian: osana! kurTxeul ars momavali!<br />
arsebobs sami aucilebeli piroba, ro<strong>me</strong>lic Cven, qristianebma, unda<br />
SevasruloT, roca uwmides saidumlosTan ziarebiT ufal ieso qristes<br />
moviRebT. pirvel rigSi, WeSmariti sinanuliT ganviZarcvoT codvis samosi,<br />
ro<strong>me</strong>lsac amden xans vatarebdiT, davutevoT uwindeli mavne Cvevebi:<br />
`ganiZarcueT Zueli igi kaci saqmiT misiTurT~ (kol. 3, 9); <strong>me</strong>ore _ srulad<br />
moqceulebma, sami didi mtris _ xorcis, soflisa da eSmakis<br />
damTrgunvelebma, rtoebi avwioT, Semdeg sulieri sixaruliT da Semusvrili<br />
gulis lxeniT cxovrebis puris wmida trapezs miveaxloT sityvebiT: `osana!<br />
kurTxeul ars momavali saxeliTa uflisaTa~. amitom, axla, minda gesaubroT<br />
wmida ziarebaze da vfiqrob, rom amis Sesaxeb sityva aucilebelia maTTvis,<br />
vinc am wmida dReebSi eziareba uwmides xorcsa da sisxls uflisa Cvenisa.<br />
upirveles yovlisa, minda giCvenoT, rom es udidesi saidumlo erT-erTi<br />
udiadesi saq<strong>me</strong>a RvTaebrivi Zalisa, yovladbrZnobisa da madlianobisa. <strong>me</strong>ored<br />
_ giTxraT imis Sesaxeb, Tu rogori momzadeba marTebT ziarebis msurvelT,<br />
raTa es ziareba maTTvis iyos ara samsjavro, an gansasjeli, ara<strong>me</strong>d codvaTa<br />
dateveba da cxoneba. dRevandeli zeimis gaTvaliswinebiT yovelive amas<br />
mokled vityvi.<br />
I<br />
Tavisi bunebiTa da arsiT miuwvdo<strong>me</strong>li da uxilavi R<strong>me</strong>rTi nawilobriv<br />
SeiTviseba da ganiWvriteba Tavis sam TaviseburebaSi, romlebsac<br />
RvTis<strong>me</strong>tyvelebi garegans uwodeben: ZalaSi, yovladbrZnobasa da madlis<br />
qmnaSi. Zalis saq<strong>me</strong>nia _ saswaulebi, yovladbrZnobisa _ saidumloebani,<br />
madlis q<strong>me</strong>debania _ niWebi. <strong>me</strong> vamtkiceb, rom RvTaebrivi evqaristia _ es<br />
udidesi saswaulia, rogoric ki ganawesa RvTis Zalam, umaRlesi saidumloa,<br />
rogoric moifiqra RvTis yovladbrZnobam da uZvirfasesi niWia, rogoric<br />
warmogvigzavna RvTis madlma. mivmarToT mtkicebulebebs da pirveliT<br />
daviwyoT. marTalia, yvela saswauli, ramdenadac isini saswaulebi arian,<br />
Tanabaria, radgan bunebis kanonebs aRematebian, magram amaTgan erTni kanonTa<br />
<strong>me</strong>t ricxvs a<strong>me</strong>teben, <strong>me</strong>oreni _ naklebs; amitom erT saswauls didi hqvia,<br />
<strong>me</strong>ores _ mcire. RvTis Zalis yvela saswauls Soris mxolod RvTaebrivi<br />
evqaristiis saswauli aWarbebs bunebis yvela kanons. qristes mTeli sxeuli<br />
mTlian wmida purSia da igive mTeli sxeuli _ wmida puris TiToeul<br />
nawilakSi, msgavsad imisa, erT mTlian sarkeSi mze rom airekleba da Tu mas<br />
nawilebad davamsxvrevT, TiToeul namsxvrevSic airekleba saTiTaod. Cven<br />
puris da Rvinis fers vxedavT, magram qristes xorcsa da sisxls moviRebT da<br />
vix<strong>me</strong>vT. RvTaebrivi evqaristiis saidumlo materialurad moq<strong>me</strong>debs, magram<br />
saswauls sulierad aRasrulebs; is bagiT moiReba, magram suls asazrdoebs;<br />
grZnobas exeba, magram sulsac ganw<strong>me</strong>ds; RvTaebrivi puri nawevrdeba, magram<br />
ar iyofa; SeiW<strong>me</strong>va, magram ar ganileva; apurebs yvelas da mTlianad, magram<br />
arasdros gansruldeba. igive ieso qristea dedamiwazec da zecaSic, igivea<br />
wmida trapezzec da marjveniTac RvTisa da mamisa, is erTia am wmida<br />
sakurTxevelSic da yvela marTlmadideblur sakurTxevelSic. igive uxrwneli<br />
da ukvdavi sxeulia, igive sisxlia _ saukuno cxovrebis wyaro, magram isini<br />
droebiTad gamoiyurebian. es WeSmaritad xorci da sisxlia qristesi, magram<br />
rogorc gare samoss, purisa da Rvinis Sesaxedaoba aqvT.<br />
45
maS ase, raki RvTaebrivi evqaristia bunebis yvela kanons, bunebriv saganTa<br />
yofierebis yvela saxes aRemateba, is RvTaebrivi Zalis udiadesi saswaulia;<br />
is bunebrivi gonebis yvela kanonze aRmatebuli, RvTaebrivi yovladbrZnobiT<br />
gamokvleuli udidesi saidumloa. yvela danarCeni, rac R<strong>me</strong>rTkacma _ sityvam<br />
Tavisi ganxorcielebisas aRasrula, marTalia, yovladbrZnobiT aRasrula,<br />
magram am yvelaferSi is, erTi mxriv, miuwvdo<strong>me</strong>lia, rogorc R<strong>me</strong>rTi, <strong>me</strong>ore<br />
mxriv, savsebiT misawvdomia, rogorc adamiani. amgvarad, goneba nawilobriv<br />
ver igebs, nawilobriv igebs. amitom yoveli misi saq<strong>me</strong> Tumc saidumloebaa,<br />
magram ar aris yovelmxriv dafaruli: Cven ar gvesmis ranairad xdeba, rom mis<br />
droebiTad SobaSi qalwulisagan, dedakacisagan, droSi ibadeba maradiuli<br />
R<strong>me</strong>rTi, magram mainc vxvdebiT, rom ibadeba, ra<strong>me</strong>Tu srulyofil adamians<br />
vxedavT. Cven ar gvesmis, mis nebayoflobiT vnebasa da sikvdilSi rogor evneba<br />
da kvdeba uvnebo da ukvdavi R<strong>me</strong>rTi, magram vxvdebiT, rom is evneba da kvdeba,<br />
ra<strong>me</strong>Tu vxedavT mas, rogorc Cvensave msgavs adamians, Cveni bunebiTi<br />
uZlurebiT mosils. mociqulis sityviT: `mcire _ raÁ<strong>me</strong> viciT~ (1 kor. 13, 9).<br />
RvTaebrivi evqaristiis saidumloSi ki purisa da Rvinis saxiT R<strong>me</strong>rTkaci _<br />
sityva faravs Tavis RmrTaebriobas, ra<strong>me</strong>Tu ar gvevlineba R<strong>me</strong>rTad, aseve<br />
faravs Tavis kacobrivs, ra<strong>me</strong>Tu arc adamianad gvevlineba. is gvevlineba<br />
rogorc mxolod puri da Rvino. amitom goneba R<strong>me</strong>rTkacis _ sityvis verc<br />
erT bunebas ver swvdeba: verc RmrTaebrivs, verc kacobrivs. es saidumlo<br />
yovelmxriv dafarulia.<br />
modiT amaqveynis brZenno, romlebmac gonebis gamWriaxobiT bunebis<br />
saidumloni gaacxadeT; modiT eklesiis RvTis<strong>me</strong>tyvelno, romlebmac<br />
suliwmidis xelmZRvanelobiT saRvTo werilis siRr<strong>me</strong>ebi gamoikvlieT;<br />
gansakuTrebiT vuxmob zeciur qerubi<strong>me</strong>bs, RvTaebriv saidumloTa am<br />
mravalricxovan <strong>me</strong>saidumleebs, aq modiT, saSineli saidumlos am wmida<br />
trapezTan. is, rasac xedavT, puri da Rvinoa, magram maTSi mTlianad<br />
R<strong>me</strong>rTkaci iesoa. maTSi ar aris RvTaebis niSani, romlidanac daaskvnidiT,<br />
rom is R<strong>me</strong>rTia. magram gana aris aq kacobrivi niSani imisa, rom is adamiania?<br />
ara, is dafarulia rogorc R<strong>me</strong>rTi, dafarulia rogorc adamiani. mTlianad<br />
dafarulia! man SobiT WeSmaritad RvTaebrivad ganilia Tavi, ra<strong>me</strong>Tu man,<br />
R<strong>me</strong>rTma, monis saxe miiRo da sikvdilamde morCil iqna; vnebiT ganilia<br />
kacobrivadac, ra<strong>me</strong>Tu evno sikvdilamde. maSin Canda adamiani, Tumca<br />
dafaruli iyo R<strong>me</strong>rTi. axla, RvTaebriv evqaristiaSi, man Tavi srulad<br />
ganilia ise, rom ar gacxadebula arc R<strong>me</strong>rTad, arc adamianad. amitom<br />
evqaristia saidumloTa saidumloa, upiratesi saidumlo, yovelmxriv<br />
dafaruli, ro<strong>me</strong>lic bunebrivsa da gonebis yvela kanons aRemateba; amitom<br />
evqaristia _ es umaRlesi mofiqrebaa RvTaebrivi yovladbrZnobisa.<br />
Semdgom: is (evqaristia) RvTaebrivi madlis uZvirfasesi ZRvenia, ra<strong>me</strong>Tu<br />
RvTaebrivi siyvarulis gansakuTrebuli niSania. amasve mowmobs ioane: `ra<strong>me</strong>Tu<br />
Seiyuarna TÂsni igi amas sofelsa Sina da sruliad Seiyuarna igini~ (in. 13, 1).<br />
anu, Teofilaqtes ganmartebiT, `gaacxada maTze srulyofili siyvaruli~,<br />
mTeli siyvaruli, rogoriTac SeiZleba Seiyvaros R<strong>me</strong>rTma adamiani.<br />
ganxorcielebaSic diadi siyvaruli gacxadda da vnebaSic, magram es yovelive<br />
sruli siyvaruli ar aris, radgan erTxel aRsrulda, liturgiaze ki is<br />
yoveldRiurad saidumlo q<strong>me</strong>debaSia, yoveldRe msxverplad Seiwireba. <strong>me</strong>tic _<br />
`wmida purSi iseT tanjvas daiT<strong>me</strong>ns, rogoric jvarze ar dauT<strong>me</strong>nia~ _<br />
SeniSnavs oqropiri. jvarze misi sxeuli ar daunawevrebiaT _ `ara ganutexnes<br />
46
wÂvni misni~ (in. 19, 33); winaswar<strong>me</strong>tyvelebiT: `Zuali ara SehmusroT misi~ (gam.<br />
12, 45). wmida purSi ki is mraval nawilakad hgiebs, raTa mravalni aRavsos. is<br />
mTlianad siyvarulia, romliTac bolomde Segviyvara. umadur israelelebs<br />
odesRac SeeZloT etrabaxaT im didi keTili saq<strong>me</strong>ebiT, romlebic maT<br />
R<strong>me</strong>rTma miago da eTqvaT: `ara uyo esreT yovelsa naTesavsa~ (fs. 147, 9) _<br />
roca ufalma <strong>me</strong>wamuli zRva gayo da isini aRTqmul miwaze gamoiyvana; roca<br />
mananiT gamokveba udabnoSi; roca kldidan saswaulebrivad gadmodinebuli<br />
wyliT daarwyula; magram yovelive amis Sedareba arc ki SeiZleba im<br />
ukidures sikeTisyofasTan, ro<strong>me</strong>lic R<strong>me</strong>rTma am RvTaebriv saidumloSi<br />
mogvago. ras warmoadgens <strong>me</strong>wamuli zRva im cxovelmdinare sisxlTan<br />
SedarebiT, romlisTvisac axali madlis aRTqmasTan gadavdivarT? ra aris<br />
manana, ro<strong>me</strong>lsac Wamdnen da mowydnen, am RvTaebriv purTan SedarebiT, miwaze<br />
rom Camovida, da Tu moiRe, saukunod icxovreb?<br />
ra aris qva, romlidanac wyali gadmodinda, im idumal qvasTan SedarebiT,<br />
ro<strong>me</strong>lic uSreti wyaroa `saukuno cxovrebaSi mimdinare~ cxoveli wylisa?<br />
unda vTqvaT da vambobT kidec amas <strong>me</strong>ti uflebiT: `ara uyo esreT yovelsa<br />
naTesavsa~. kidev riTi unda daemtkicebina samyaros macxovars siyvaruli, Tu<br />
ara imiT, rom puri da Rvino Tavis xorcad da sisxlad gardaeqcia da<br />
CvenTvis moemadlebina, raTa vsWamoT da vsvaT, roca movisurvebT, raTa isini<br />
CvenTan iyvnen ukunisamde? es is siyvarulia, romlis axsnac ar ZalgviZs _ is<br />
Seucnobelia; mas ver gazomav _ is ganuzo<strong>me</strong>lia. siyvaruli RvTaebrivi,<br />
siyvaruli srulyofili, mTeli siyvaruli, mTeli ganZi RvTaebrivi madlisa.<br />
amaSi R<strong>me</strong>rTma, viTarca Zlierman, Tavisi umaRlesi yovladbrZnoba gaacxada;<br />
rogorc ubrZnesma, saidumloTa saidumlo aRasrula da rogorc saxierma,<br />
umaRlesi ZRveni warmogzavna.<br />
rogor gvmarTebs momzadeba, roca am saSinel da udiades saidumlosTan<br />
ziarebas movisurvebT? `gamo-Ra-icaden kacman Tavi TÂsi da esreT purisa<br />
misgani Wa<strong>me</strong>n da sasu<strong>me</strong>lisa misgani sun~ (1 kor. 11, 28). dae TiToeulma<br />
Tavdapirvelad kargad gamoscados Tavi, dae Tavisi sindisi gamoiZios: Tuki<br />
aris rai<strong>me</strong> dabrkoleba _ ganiSoros, Tu rai<strong>me</strong> kvanZia, gaxsnas.<br />
qorebis mTis Ziras mose Tavisi simamris, madia<strong>me</strong>li mRvdlis, ioToris<br />
cxvars mwyemsavda. uceb saswaulebriv ra<strong>me</strong>s xedavs: buCqs cecxli ukidia da<br />
ar iwveba `ixila, viTar<strong>me</strong>d maylovansa mas aRatydebis cecxli da mayuali igi<br />
ara Seiwvebis~ (gam. 3, 2). mose gaaoca nanaxma. cnobiswadiliT anTebulma Tqva:<br />
`warvide da vixilo, xilva ese didi raÁ ars, ra<strong>me</strong>Tu mayuali ara daiwuebis~<br />
(gam. 3, 3). wavida, miuaxlovda da esmis _ raRac xma eZaxis. SeCerda. cecxli,<br />
ro<strong>me</strong>lSic mayvlovans xedavda, R<strong>me</strong>rTi iyo, xma ki _ RvTisa, ro<strong>me</strong>lmac uTxra:<br />
`mose, mose..! nu moeaxlebi aqa! wariÃaden Ãamlni ferÃTagan SenTa, ra<strong>me</strong>Tu<br />
adgili ege, ro<strong>me</strong>lsa sdga Sen, queyana wmida ars~ (gam. 3, 4-5).<br />
qristiano, ziareba gsurs? am wmida purs da barZims xom xedav wmida<br />
trapezze? es qristes xorci da sisxlia! es TviT R<strong>me</strong>rTia xorcSi! iq<br />
cecxlia RvTaebisa, RirseulTa ganmanaTlebeli da ganmw<strong>me</strong>deli, uRirsTa<br />
damwveli! nu Seexebi, nu miuaxlovdebi, jer `Ãamlni warixaden ferÃTagan<br />
SenTa~, WeSmariti aRsarebiT gaxseni kvanZebi Seni codvebisa, romlebSic<br />
gaxlarTulia Seni suli. vin<strong>me</strong>sTan iCxube? jer wyenis sakrveli gaxseni da<br />
warT<strong>me</strong>uli samarTlianobiT daabrune; Sen mruSsa da <strong>me</strong>Zavs danebdi, amdeni<br />
xani acdunebdi yvelas da scodavdi? gawyvite xorcis apaurni, Seni<br />
damonebuli suli eSmakis xelidan gamoixsen, `wariÃaden Ãamlni ferÃTagan<br />
47
SenTa, ra<strong>me</strong>Tu adgili ege, ro<strong>me</strong>lsa sdga Sen, queyana wmida ars~.<br />
sakurTxeveli, ro<strong>me</strong>lsac uaxlovdebi, ro<strong>me</strong>lSic Sedixar, wmida trapezia;<br />
adgili, ro<strong>me</strong>lzec dgaxar da eziarebi _ wmidaTa wmidaa. aq uxilavad arian<br />
wmida angelozni. isini SiSiT, TrTolviTa da mowiwebiT ifaraven saxes. aq<br />
idgnen basili, oqropiri, adamianebi, marxviT ganleuli wmidanebi _ sulis<br />
siwmidiT miwieri angelozni, romlebmac yvela miwieri borkili daamsxvries<br />
da mainc TavianT uRirsobas inaniebdnen. erTi ambobda: `uwyi ufalo, ra<strong>me</strong>Tu<br />
uRirsad moviReb uxrwnelsa xorcsa Sensa~ (basili didi); <strong>me</strong>ore ki ambobda:<br />
`ufalo R<strong>me</strong>rTo Cemo, uwyi, ra<strong>me</strong>Tu ara var Rirs...~ (oqropiri). Sen ki,<br />
uTvalavi codviT sulis Sembilwvelo, ro<strong>me</strong>lTa mitevebisTvis wuTiTac ar<br />
gilocia, ar mouaxlovde aqaurobas! jer `wariÃaden Ãamlni ferÃTagan SenTa~.<br />
jer yvela sakrvelni ganxseni, yvela dabrkoleba gadalaxe, gaTavisufldi,<br />
aRiare, gamoswordi, Seinane. amgvarad ganxsnili, mitevebuli, Semsubuqebuli<br />
modi, moeaxle, magram kvlavac mowiwebiTa da yuradRebiT! mosem, imisaTvis,<br />
rom miaxloeboda adgils, sadac almodebul mayvlovanSi R<strong>me</strong>rTi iyo, Ãamlni<br />
wariÃada. rogori SiSiTa da TrTolviT unda daebijebina iq, sadac<br />
mayvlovani da cecxli iyo! Senc aseve unda ganicdide SiSsa da TrTolas,<br />
roca gulze xelebs daikref da wmida ziarebis mosaRebad bages xsni. `mwams<br />
ufalo, rom Sen xar R<strong>me</strong>rTi~ _ unda Tqva Sen, vaRiareb, rom codvili var;<br />
mrwams, rom Sen cecxli xar Semwveli; vaRiareb, rom balaxi var gamxmari. <strong>me</strong>,<br />
codvili, ara var Rirsi mogeaxlo R<strong>me</strong>rTs, raTa ara davisajo, <strong>me</strong>, Tiva _<br />
cecxls, raTa ara Seviwva. magram radganac mixmob da <strong>me</strong>Zaxi, <strong>me</strong>, uwminduri,<br />
movdivar SenTan, rogorc sinaTlis wyarosTan, raTa ganviwmido; sneuli _<br />
SenTan, sulTa mkurnalTan, raTa ganvikurno; mkvdari _ SenTan, cxovrebis<br />
purTan, raTa aRvdge. movdivar gansanaTleblad da gansaw<strong>me</strong>ndelad swored<br />
imitom, rom codvili var da uRirsi; mogeaxlebi, raTa ar viyo Sors Sengan,<br />
raTa Cems suls mteri ar daepatronos. amitom vaRiareb, rom uRirsi var,<br />
codvili var. magram Sen xom codvilTa sacxovneblad moxvedi. hoi! macxovne!<br />
`osana! kurTxeul ars momavali saxeliTa uflisaTa!~<br />
II<br />
didi cdomilebaa ga<strong>me</strong>febuli im qristianebs Soris, romlebic fiqroben,<br />
rom am wminda dReebSi aRsarebiTa da ziarebiT erTxel da samudamod<br />
aRasrules TavianTi vali da SeuZliaT, uwindeburad da uaresadac moiqcnen.<br />
es imis gamo xdeba, rom ar ician, ras niSnavs ziareba da ra emarTeba suls<br />
ziarebiT. es damRupveli Secdomaa, radgan aRsarebisa da ziarebis Semdeg<br />
piriqiT _ man ufro <strong>me</strong>ti keTilmoSiSebiT da sifrTxiliT unda icxovros.<br />
mose sinas mTidan Camovida, xelT aRTqmis ori ficari epyra, romlebzec<br />
aTi mcneba iyo dawerili. misi saxe iseTi sinaTliT brwyinavda, rom verc Zma<br />
misi _ aaroni da verc sxva israelelni ver uyurebdnen. amitom mosem saxeze<br />
safarveli Camoifara, raTa SeZlebodaT masTan miaxloeba. `da ixila ahron da<br />
yovelTa ZeTa israelisaTa mose. da iyo didebul winaSe feri pirisa mosesi<br />
da SeeSina miaxlebad misa; ... daibura safarveli pirsa missa~ (gam. 34, 30-32).<br />
saidanaa moses saxeze aseTi Zlieri, damabrmavebeli sinaTle? mosem sinas<br />
mTaze mravali dRe dahyo da R<strong>me</strong>rTTan pirispir saubrisas RvTaebrivi<br />
brwyinvaleba miiRo, romliTac misi saxe ganidida. ro<strong>me</strong>lia ufro <strong>me</strong>ti _<br />
esaubro R<strong>me</strong>rTs saxiTa da mkiTxaobiT, rogorc mose, Tu WeSmaritad da<br />
nivTierad, sakuTari bagiT moiRo Tavad R<strong>me</strong>rTi, rogorc moiRebs TiToeuli<br />
48
maziarebeli. mose mxolod saubrobda R<strong>me</strong>rTTan da misi saxe ase gabrwyinda.<br />
rogor unda brwyinavdes imisi suli, vinc yovladwmida ziarebiT qristes<br />
xorcsa da sisxls eziareba?! RvTaebrivi werili ambobs, rom ebraelebs ar<br />
SeswevdaT Zala saxeSi emziraT mosesTvis, ro<strong>me</strong>lic mzesaviT brwyinavda;<br />
RvTaebrivi oqropiri ki gvarwmunebs, rom demonebi ver umzeren maziareblis<br />
saxes, TrTian da gaurbian, radgan am dros misi bagidan RvTaebrivi cecxli<br />
gamodis. saswaulebrivia es sanaxaoba angelozTaTvis da saSinelia _<br />
eSmakisaTvis. `Cven, wmida trapezs mocilebulebi, lo<strong>me</strong>biviT cecxliT vsun-<br />
TqavT da eSmakisaTvis saSiSni vxdebiT~. caze arc erTi varskvlavi ar<br />
brwyinavs ise, rogorc maziareblis suli brwyinavs ziarebisas RvTaebrivi<br />
madliT. mizezi ki isaa, rom svi<strong>me</strong>on Tesalonikelis TqmiT, ziareba sxva<br />
araferia, Tu ara `Cveni ganRmrToba da R<strong>me</strong>rTTan urTierToba. `roca veziarebiT,<br />
im madlis mowileni vxdebiT, ro<strong>me</strong>lsac flobs qriste, rogorc R<strong>me</strong>rTi<br />
da rogorc adamiani~ _ daamow<strong>me</strong>bs grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli. `usisxlo<br />
msxverplis <strong>me</strong>SveobiT Cven veziarebiT qristes da misi vnebisa da<br />
RvTaebriobis mowileni vxdebiT~. madliT siwmidis iseT simaRleze avdivarT,<br />
rom Tundac imavwuTs movmkvdariyaviT, Cveni suli adgils mowa<strong>me</strong>Ta,<br />
qalwulTa da moRvaweTa dasSi daimkvidrebda.<br />
ufalo Cemo! mxsnelo Cemo! dae, movkvde, roca inebeb udabur adgilas,<br />
mTaze Tu tyeSi _ sul erTia CemTvis, oRondac sikvdilis win Sens uwmides<br />
xorcTan da sisxlTan ziarebis Rirsi gavxde. Tu imwams SenTan viqnebi, ar<br />
<strong>me</strong>Sinia warsawy<strong>me</strong>dlisa. darwmunebuli var, rom aseT TanamgzavrTan erTad<br />
Seni zeciuri sasufevlis navsayudels mivaRwev.<br />
maS ase, maziarebelo qristiano! ifrTxile, vinZlo mopovebuli ar dakargo;<br />
kargad geWiros Zvirfasi margaliti, raTa xelidan ar gagivardes; yovelmxriv<br />
gafrTxildi, raTa mzakvarma is Sens suls ar warstacos; Sen wmida ZRveniT<br />
ganiwmide? icxovre, rogorc wmidanma; RvTaebrivi madlis abanodan sufTa<br />
gamoxvedi? Seni uwindeli codvebis mwvirSi isev ar STavarde; suliT<br />
ganmrTeldi? Zveli sneulebiT isev ar dasneulde; qristesTan SeerTdi? iyav<br />
qristesTan da Tqvi: `osana! kurTxeul ars momavali saxeliTa uflisaTa~.<br />
dideba mas ukunisamde. amin!<br />
sityva did paraskevs<br />
macxovnebel vnebaze<br />
R<strong>me</strong>rTma rogori Seqmna adamiani da riTi miago man R<strong>me</strong>rTs! R<strong>me</strong>rTma peSviT<br />
miwa aiRo da is Tavisi xeliT Seqmna sitkboebis samoTxeSi, sicocxlis suli<br />
STabera, Tavisi xateba mihmadla da aqcia _ adamianad! golgoTaze adamiani<br />
R<strong>me</strong>rTs ise moeqca, rom igi (R<strong>me</strong>rTi) iqna usaxuri, usulo, mTlad sisxliani,<br />
usulo da jvarze mimsWvaluli... iq, samoTxeSi, vxedav adams, iseTs, rogoric<br />
Seqmna R<strong>me</strong>rTma _ RvTis gansulierebul xats, didebisa da pativis<br />
gvirgvinosans, cisqveSeTis qmnilebaTa TviTmpyrobel <strong>me</strong>fes, yvela miwieri<br />
siamovnebiT damtkbars; aq, golgoTaze, vxedav, sadamde miiyvana adamianma ieso<br />
qriste, vxedav Seuxedavs, usaxurs, eklis gvirgvinosans, msjavrdebuls,<br />
pativayrils, or avazaks Soris, tkivilisa da saSineli sikvdilis agoniaSi. am<br />
or saxes urTierTs vadareb _ samoTxeSi adams, da jvarcmul qristes da<br />
49
vfiqrob gulis siRr<strong>me</strong>Si: RvTis uxvma xelebma rogori Seqmnes adami da<br />
rogori Sebralebis Rirsi sikvdili miages mas adamianis usjulo xelebma! iq,<br />
adamianis SeqmnaSi, vxedav namoq<strong>me</strong>dars, romliTac R<strong>me</strong>rTma yvela Tavisi saq<strong>me</strong><br />
daagvirgvina; aq, qristes tanjvaSi, im usjuloebis Sesaxeb vigeb, rac miamata<br />
da riTic daasrula adamianma mTeli Tavisi saq<strong>me</strong>... iq adamianisadmi RvTis<br />
usazRvro siyvaruls vxedav; aq RvTisadmi adamianis usazRvro umadurobas. da<br />
ver mivmxvdarvar ra unda mikvirdes ufro <strong>me</strong>tad... vxedav, rom unda vitiro<br />
imazec, Tu raoden mravali itanja ufalma, da imazec, raoden gakadnierda<br />
adamiani..! da mwared mtirali erTs <strong>me</strong>orisagan ver vasxvaveb; vnebaTa gamo<br />
cremls vRvri da maT mizezebs warmovidgen, iarebs viTvli, vxedav xels,<br />
ro<strong>me</strong>lmac R<strong>me</strong>rTs es Wrilobebi miayena. vumzer jvarcmuls da iqve mis<br />
jvarmc<strong>me</strong>ls, uflis usamarTlod mokvdinebis mizezs _ jalaT adamians!<br />
ieso qristes mraval tanjvaTa Soris es aris yvelaze mware tanjva, is mis<br />
Tavs eklis gvirgvinze <strong>me</strong>tad seravs, mis guls Subze Rrmad gmiravs da<br />
mimsWvalvaze <strong>me</strong>tad fleTs, mis bages naRvelze <strong>me</strong>tad amwarebs, mis qeds<br />
jvarze <strong>me</strong>tad amZi<strong>me</strong>bs; is sikvdilze uwin klavs... es aris tanjva, gamowveuli<br />
imis danaxviT, rom mis vnebebsa da sikvdilSi damnaSavea misive qmnileba _<br />
adamiani! cremlebi ratom unda vRvaroT? imitom, rom Cven vacviT jvars, Cven<br />
movkaliT Cveni ufali. misi vnebebis mizezni ara Cven, ara<strong>me</strong>d vin<strong>me</strong> sxva rom<br />
yofiliyo, maSinac ki Rrmad unda davmwuxrebuliyaviT, radgan amdeni tanjva<br />
sxvas aravis dauT<strong>me</strong>nia. magram rogor Zlier unda vwuxdeT da vimusrebodeT,<br />
roca viciT, rom am tanjvis mizezi ara sxva vin<strong>me</strong>, ara<strong>me</strong>d Cven varT?! misi<br />
vnebebic unda davitiroT da Cveni umadurobac, cremli ormagad unda vRvaroT<br />
_ cremli TanagrZnobisa da Semusvrilebisa da amgvarad, qristezec davmwuxrdeT<br />
da Cvens Tavzec... Tumca am wminda kaTedraze amisaTvis ar amovsulvar...<br />
kargad vuwyi, rom qristianebi, romlebic jvarcmulis tanjvas dastirian,<br />
imisaTvis moelian mis aRdgomas, rom kvlav jvarze miamsWvalon..! amitomac ar<br />
amovsulvar aq imisaTvis, rom qristianebi satirlad aRvZra. didad ar vafaseb<br />
im fuW cremlebs, gulidan rom ar moedinebian da WeSmariti Semusvrilebis<br />
nayofs ar warmoadgenen... ajobebda, rom am cremlebiT TavianTi rai<strong>me</strong> zarali,<br />
naTesavis gardacvaleba an moyvasis keTildReoba gamoetiraT... iesos ar<br />
sWirdeba aseTi cremli. aris damtirebeli, vinc unda daitiros is, razec<br />
qristianebi ar naRvloben! mis gamo wuxs mze da Tavis sxivebs amqralebs; wuxs<br />
dedamiwa da safuZvlamde Zrwis, saflavebs xsnis da kretsab<strong>me</strong>ls mTel sigrZeze<br />
apobs; masze TviT jvarmc<strong>me</strong>lebi wuxan... ise garbian, rom `icemdes<br />
mkerdsa maTsa~ (lk. 23, 48)... ara, TqvenTan imisaTvis ar movsulvar, rom satirlad<br />
aRgZraT! minda, qrites vnebebi gangimartoT sami TvalsazrisiT: pirveli<br />
_ vin iyo vnebuli; Semdgom _ raodeni evno igi. momismineT da vnebulis<br />
saxiT usasrulo Semwynareblobas dainaxavT; tanjvis ufskrulSi _ gamaognebel<br />
mravlismoTminebas ixilavT, tanjvis mizezSi _ usazRvro siyvaruls.<br />
da Tuki am Semwynareblobas ar gaiocebT, Tuki es mravlismoTmineba<br />
TanagrZnobiT ar aRgavsebT, Tuki usasrulo siyvarulis piris winaSe<br />
ugrZnobebi da umadurebi darCebiT, maSin vityvi, rom Tqveni guli namdvili<br />
lodia, imaze mtkice, vidre isini, qristes sikvdilis dros rom gaipo!<br />
axla ki aRvideT uflis mTaze, golgoTis Txemze, raTa is saSineli<br />
sanaxaoba vixiloT. am ukunSi, qveynierebas rom daswolia, dae, gza patiosanma<br />
da cxovelmyofelma jvarma gviCvenos! hoi, samgzis netaro Zelo, mimsWvaluli<br />
da cxovrebis dambrunebeli RvTis macocxlebeli sisxliT darwyulebulo,<br />
50
sad xar?! usasrulod Zvirfaso sakurTxevelo, yovladpatiosano saydaro,<br />
ro<strong>me</strong>lze aRsaydrebulma israelis axalma <strong>me</strong>ufem codvaze izeima! zeciuro<br />
kibev, saidanac Cveni cxonebis damwyebma samoTxeSi aRsasvleli gviCvena!<br />
cecxlovano sveto, ro<strong>me</strong>lmac mravali eri aRTqmis netar miwaze moiyvana!<br />
yovladwmindao jvaro, damtkicebav eklesiisa, qebav Cveni sarwmunoebisa!<br />
odesRac uRirsebisa da sikvdilis Zeli iyavi, axla _ didebisa da cxovrebis<br />
Zeli xar! qristes vnebaTa iaraRi, axla samgzis netari iaraRia Cveni<br />
cxonebisa! moved da Cvens amJamindel mwuxare saubarSi Cvens gverdiT iyav,<br />
dae, Cveni gulebi iseve mogemsWvalos, rogorc Cveni ieso mogemsWvala!<br />
I<br />
Cveni marTlmadidebluri sarwmunoebis mTeli safuZveli imaSi mdgomareobs,<br />
rom is, vinc jvars miemsWvala, mokvda, WeSmaritad iyo Ze RvTisa! dae, iyos es<br />
elinTaTvis sigiJe, iudevelTaTvis sacduri, mociqulis sityviT _ `Cven<br />
vqadagebT qristesa juar-cumulsa~ (1 kor. 1, 23) CvenTvis jvarcmuli _<br />
gankacebuli R<strong>me</strong>rTi iyo! marTalia, is evno xorciT, rogorc adamiani, radgan<br />
ver evneboda rogorc R<strong>me</strong>rTi. magram ramdenadac xorci RvTis sityvasTan<br />
ipostasurad iyo SeerTebuli, adamianuri _ RvTaebrivTan, da amiT xorcic<br />
ganiRmrTo, amitom CvenTvis vnebuli adamiani namdvilad iyo _ R<strong>me</strong>rTi! igi<br />
WeSmaritad iyo Ze qalwulisa da Ze RvTisa _ erTi ieso qriste, R<strong>me</strong>rTkaci.<br />
amitom, rogorc is aris WeSmariteba, rom R<strong>me</strong>rTi evno rogorc adamiani, aseve<br />
WeSmaritebaa is, rom CvenTvis vnebuli kaci iyo _ R<strong>me</strong>rTi! uzenaesi R<strong>me</strong>rTi,<br />
saukuneTa <strong>me</strong>ufe. miuxedavad amisa man monis saxis miReba keTilineba da<br />
`msgavs kacTa iqmna~ (fil. 2, 7). yovladuwmindesma R<strong>me</strong>rTma keTilineba aRexvna<br />
kacTa codvebi da gamocxadebuliyo, rogorc codvili. didebiT, ZaliTa da<br />
ukvdavebiT aRsavse R<strong>me</strong>rTma yovelive amis miuxedavad Tavi ganilia, mociqul<br />
pavles sityviT, Tavisi RvTaebriobis mTeli simdidris gareSe, adamianuri<br />
bunebis uZlurebiTa da siglaxakiT gacxadda `morCil vidre sikudidmde~<br />
(fil. 2, 8)... am ganlevas grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli erTgvar dauZlurebasa da<br />
damcrobas uwodebs. iyo ki aucilebloba imisa, rom vnebuliyo didebis <strong>me</strong>ufe,<br />
jvarze mimsWvaluliyo da momkvdariyo? kacTa modgmis sacxovneblad gana ar<br />
iyo rai<strong>me</strong> sxva saSualeba? es WeSmaritad gamaognebeli da ukidegano<br />
Semwynareblobaa RvTisa..! lokriis <strong>me</strong>fem selevkma samarTliani Surisgebis<br />
kanoni gamosca _ vinc sxvis Rirsebas, am uZvirfases sikeTes, xelyofda,<br />
cxovrebis aseTive sikeTe _ TvalisCini unda warT<strong>me</strong>oda. pirveli, vinc es<br />
kanoni daarRvia, mruSobaSi iqna mxilebuli, <strong>me</strong>fis Svili iyo. samarTlianma<br />
xelmwifem mas kanonieri sasjeli miusaja. maSin didebulebma, daaxloebulma<br />
pirebma, mTelma xalxma vedreba dauwyo <strong>me</strong>fes, rom mas Tavisi <strong>me</strong>mkvidre<br />
Seewyalebina. magram <strong>me</strong>fe Tavis gadawyvetilebaze mtkiced dadga da ZisTvis<br />
TvalisCinis SenarCunebas kanonis dacva amjobina. Suamdgomloba da mudara<br />
imdenad daJinebuli iyo, rom <strong>me</strong>fe TandaTan molba da ara mxolod<br />
samarTlianobis, ara<strong>me</strong>d mamobrivi siyvarulis yurisgdebac daiwyo.<br />
`samarTlianoba Cemi kanonis damrRvevi ZisTvis Tvalebis daTxras moiTxovs _<br />
eubneba igi Tavis Tavs, _ magram mamobrivi siyvaruli misi SebralebisTvis<br />
ganmawyobs, radgan is Cemi Svilia. <strong>me</strong> rom samarTlianobas ar mivdio da igi<br />
saTanadod ar davsajo, usamarTlo msajuli viqnebi; xolo Tuki mamobriv<br />
grZnobas davTrgunav da mas kanoniT davsji, ugulo mama aRmovCndebi. hoi<br />
bediswerav! Tuki mama unda vyofiliyavi, msajulad risTvis damadgine? hoi<br />
51
unebav! Tuki msajulad damadgine, Ze riRasTvis mo<strong>me</strong>ci? ra aris es? <strong>me</strong>... <strong>me</strong><br />
vorWofob! <strong>me</strong> samarTliani msajuli var, simarTle ki brmaa da borotmoq<strong>me</strong>dis<br />
saxes ar umzers... <strong>me</strong>, Svilis mosiyvarule mamam, rogorRa unda ganvsajo?<br />
siyvarulic xom aseve brmaa da borotmoq<strong>me</strong>dis saxes arc is umzers. <strong>me</strong> <strong>me</strong>fe<br />
var, SemiZlia maSin davsajo an mivutevo roca movisurveb. maS kanoni rogorRa<br />
davicva, Svili rogor vixsna? <strong>me</strong>, ubedurma msajulma da mamam, ra vqna? netav<br />
Tu arsebobs rai<strong>me</strong> saSualeba imisaTvis, rom kanonic davicva da Zec gadavarCino?<br />
aris! aucileblad ori Tvalis davsebaa saWiro, dae, erTi Tvali <strong>me</strong><br />
da<strong>me</strong>vsos, <strong>me</strong>ore _ Cems Svils! dae, erTi Tvali, rogorc borotmoq<strong>me</strong>dma, man<br />
gaiRos, <strong>me</strong> ki, rogorc mamam _ <strong>me</strong>ore! amgvarad Cems samarTalsac davakmayofileb<br />
da mamobriv siyvarulsac davimSvideb; kanonsac davicav da Svilsac<br />
sibrmavisagan vixsni; samarTliani msajulic viqnebi da Svilis moyvaruli<br />
mamac!~ ai ase, ms<strong>me</strong>nelno, orTav Tvalis davseba iyo aucilebeli. magram<br />
imisaTvis rom kanoni daecva da danaSauli daesaja, <strong>me</strong>ore mxriv, mamobrivi<br />
siyvaruliT daendo damnaSave da misTvis TvalisCini SeenarCunebina, aseTi<br />
gamosavali iqna napovni _ erTi Tvali mamas davseboda, <strong>me</strong>ore _ Zes. es aris<br />
magaliTebs Soris uSesaniSnavesi magaliTi samarTlianobisa da mamobrivi<br />
gulmowyalebisa. Rumca kacobrivi magaliTi usasrulod Sorsaa imisagan, rom<br />
is RvTis mier Cveni cxonebisaTvis gaRebul msxverpls SevadaroT.<br />
dasabamidan, Tavidanve, sitkboebis samoTxeSi, RvTis gangebuleba cnobadis<br />
xeze iyo dawerili: Tuki adamiani mis nayofs ige<strong>me</strong>bs da RvTis mcnebas<br />
amgvarad daarRvevs, ueWvelad sikvdili eweva `ro<strong>me</strong>lsa dResa SWamoT misgan,<br />
sikudiliTa moswydeT~ (dab. 2, <strong>17</strong>). pirvelmama adamis saxiT Cven yvelam<br />
SevcodeT _ [adamSi] `yovelTa Sescodes~ (hrom. 5, 12). Cven SevcodeT<br />
pirvelmamaTa codviT da Cveni Tavisufali nebiT. ase rom yvelani dawyevlili<br />
varT RvTisagan, yvelani Rirsni varT saukuno tanjvisa. erTiRa rCeboda _<br />
damsaxurebulad davsjiliyaviT, orive Tvali dagvkargvoda, anu orive<br />
sicocxle _ sxeulebrivi da sulieri... rom ar moZebniliyo amisagan Tavis<br />
daRwevis saSualeba! magram es ra saSualeba unda yofiliyo im dros, roca<br />
usasruloa Cveni vali RvTis winaSe? Cvens gamosasyidad rom mosuliyvnen<br />
aTasobiT iseTi ma<strong>me</strong>bi, rogorebic iyvnen mose an vin<strong>me</strong> winaswar<strong>me</strong>tyvelTagani,<br />
aTasobiT angelozs xorci rom Seesxa da imisaTvis momkvdariyo, raTa RvTis<br />
samarTali daekmayofilebina, maTi sisxliT gaRebuli msxverplic ki ar ikmarebda,<br />
ra<strong>me</strong>Tu esec qmnil arsebaTa sisxli iqneboda, Cveni valis gadaxdisaTvis<br />
SezRuduli da mcired faseuli. `oridan unda aRsrulebuliyo erTi:<br />
an yvelani ganvekiTxeT da sikvdiliT davesajeT, ra<strong>me</strong>Tu ybelam SevcodeT, an<br />
iseTi msxverpli unda gaRebuliyo, ro<strong>me</strong>lic vals srulad gaqviTavda.<br />
adamians ar SeeZlo Tavisi Tavis cxoneba, radgan TviTon iyo codvas<br />
daqvemdebarebuli; adamianis codvas aseve ver gamoisyidda angelozi, amisi<br />
gakeTeba mas Tavisi SezRudulobis gamo ar SeeZlo~ _ ase RvTis<strong>me</strong>tyvelebs<br />
wminda prokle. aucilebeli iyo ori buneba _ adamianuri da RvTaebrivi. ara<br />
martooden adamianuri, radganac mas ar SeeZlo cxoneba Tavisi vnebiTa da<br />
sikvdiliT. amisaTvis saWiro iyo R<strong>me</strong>rTkacis erT pirSi kacobrivi da<br />
adamianuri bunebis SeerTeba. es piri unda vnebuliyo da momkvdariyo Tavisi<br />
adamianuri bunebiT, ro<strong>me</strong>lic vnebebsa da sikvdils eqvemdebareba, magram<br />
R<strong>me</strong>rTkacis erT pirSi RvTaebrivisa da kacobrivis SeerTebis Sedegad es vneba<br />
da sikvdili usasrulo Rirsebas, usasrulo fass iZens. usasrulo valis<br />
gadaxda amgvarad unda aRsrulebuliyo da asec moxda. erTi mxriv ufalma<br />
52
moxeda Tavis samarTals, ro<strong>me</strong>lic Cveni codvebisaTvis sasjels moiTxovda,<br />
ra<strong>me</strong>Tu mis mcnebebs gadavediT `aRvxoco kaci, ro<strong>me</strong>li Sevq<strong>me</strong>n~ (dab. 6, 7).<br />
magram <strong>me</strong>ore mxriv esma Tavisi keTilmowyalebis xma, ro<strong>me</strong>lic Cven<br />
gvSuamdgomlobda da Cvens mitevebas iTxovda, radgan misi xelidan varT<br />
qmnilni `cxovel var <strong>me</strong>, _ ara mnebavs <strong>me</strong> sikudili uTnoisai~ (ezek. 33, 11).<br />
R<strong>me</strong>rTs, rogorc marTal msajuls, Tavisi kanonis dacva surs; amavdroulad,<br />
rogorc kacTmoyvare Semoq<strong>me</strong>ds, Tavisi qmnilebis xsna unda. ras moimoq<strong>me</strong>debs<br />
msajuli da mama, R<strong>me</strong>rTi da Semoq<strong>me</strong>di? misma usasrulo yovladbrZnobam<br />
moZebna saSualeba imisa, rom kanonic daecva da Tavisi qmilebac exsna...<br />
aq saWiroa ori buneba: RvTaebrivi da kacobrivi. dae, adamianurobam<br />
msxverpli mokvdavi xorciT gaiRos, <strong>me</strong> ki <strong>me</strong>ores gaviReb _ RvTis sityvas. ori<br />
bunebis SeerTebiT erTi piri _ R<strong>me</strong>rTkaci warmoiSoba, sruli kaci da sruli<br />
R<strong>me</strong>rTi. dae, is evnos, dae, is mokvdes. igi, rogorc kaci, mokvdeba da misi<br />
daTxeuli sisxli codvis sazRauri iqneba. magram ramdenadac mokvdavi<br />
adamiani amavdroulad iqneba R<strong>me</strong>rTi, imdenad es misagebelic usasrulod<br />
Zvirfasi iqneba. amgvarad ganixarebs Cemi gulmowyaleba, radgan erTi<br />
adamianis sisxli danarCen kacobriobas gamoisyidis; Cemi samarTalic<br />
dakmayofildeba, radgan R<strong>me</strong>rTkacis sisxli usasrulo vals gamoisyidis da<br />
<strong>me</strong> warmovdgebi, rogorc marTlmsajuli da kacTmoyvare Semoq<strong>me</strong>di. ai mizezi<br />
imisa, Tu rad unda vnebuliyo da momkvdariyo R<strong>me</strong>rTkaci, ra<strong>me</strong>Tu SeeZlo<br />
valis gadaxda, rogorc kacs, da bolomde gadaxda, rogorc R<strong>me</strong>rTs. vi<strong>me</strong>oreb,<br />
qristianeno, aq TiTqosda ori Tvali, ori bunebaa saWiro. Cven, borotmoq<strong>me</strong>debma,<br />
RvTis mcnebis damrRvevebma, msxverplad erTi Tvali _ adamianuri buneba<br />
gaviReT, R<strong>me</strong>rTma da mamam <strong>me</strong>ore _ RvTaebrivi buneba gaiRo. qristes adamianuri<br />
bunebiT sasikvdilo sasjeli gveloda, magram misi RvTaebriobiT sikvdili<br />
gauqmda. Cven RvTis sityvasTan SeerTebuli RvTaebrivi sxeuliT vzReT<br />
da sasikvdilo ganaCenisagan RvTis sityviT varT daxsnilni, sityviT, ro<strong>me</strong>lic<br />
xorcielad gacxadda. aTanase didi amas uaRmatebulesi saxiT ganmartavs:<br />
`oriveni urTierTSi unda yofiliyvnen didebiT, raTa sikvdili uflisa<br />
xorcielad aRsrulebuliyo da igive sikvdili xorcTan SeerTebuli RvTis<br />
sityvis <strong>me</strong>SveobiT ganadgurebuliyo~. hoi, Cvendami RvTis usasrulo<br />
gulmowyalebav! mravalmowyaleo R<strong>me</strong>rTo nuTu Sens yovladZlierebas ar<br />
hqonda sxva saSualeba, rom Seni mxolodSobili Zis, Seni RvTaebrivi saxis _<br />
marjvena Tvalis sikvdilis gareSe exsna adamiani? ueWvelad yovladZlier<br />
R<strong>me</strong>rTs, ro<strong>me</strong>lmac erTi sityviT `qmnna cani da queyanaÁ~ (fs. 145, 5), aseve erTi<br />
sityviT SeeZlo ebrZanebina da adamianis gamoxsna aRsruldeboda, amis<br />
gakeTaba mas usasrulo valis gadaxdis, mxolodSobili Zis sikvdilis<br />
gareSec SeeZlo, aseve SeeZlo saukuno tanjvis alis Caqroba ieso qristes<br />
sisxlis gareSe...<br />
SeeZlo!.. magram aseT SemTxvevaSi RvTis usazRvro yovladZlierebisa da<br />
misi usasrulo Semwynareblobis Sesaxeb rogor SevityobdiT? R<strong>me</strong>rTma<br />
keTilineba moqceuliyo rogorc msajuli da mama, Tavisi marTlmsajuleba da<br />
sikeTe gaecxadebina, Tavisi sikeTe _ misi sjulis damrRvevi adamianis mimarT<br />
da rogorc msajuls, Tavisi marTlmsajuleba _ Ze RvTisas, ieso qristes<br />
vnebiTa da sikvdiliT. adamianisadmi siyvarulis gamo man Tavisi<br />
mxolodSobili Ze ar dazoga (ix. hrom. 8, 32)... odesRac abraamma RvTis<br />
siyvaruliT gadawyvita misTvis Tavisi mxolodSobili Ze Seewira. yuradReba<br />
miaqcieT am ambis dasasruls!.. abraamma miaRwia ra daniSnul adgils,<br />
53
samsxverplo moawyo, zed SeSa daawyo, cecxli SeunTo, Tavisi Svili isaaki<br />
gakoWa da sakurTxevelze daawvina, Semdeg dana aiRo, xeli aRmarTa da ra<br />
wamsac misTvis sasikvdilo dartyma unda mieyenebina, R<strong>me</strong>rTma moxeda da<br />
mowyaleqmnilma angelozis piriT uTxra: `abraham, abraham, SeCerdi, xels nu<br />
aRmarTav Sens yrmaze da nurafers avneb! CemTvis Seni keTili nebac sakmarisia!<br />
dae Svilma Senma isaakma icocxlos _ dae is mravali eris mama gaxdes,<br />
vakurTxeb maT da ganvamravleb, viTarca caze varskvlavebs da zRvaSi qviSas!~<br />
(ix. dab. 22, 11-<strong>17</strong>) magram, ufalo Cemo, ra gasakviri iqneboda, rom abraams<br />
Sendami siyvarulis gamo SenTvis Tavisi Ze Seewira? Sen _ R<strong>me</strong>rTi xar,<br />
usasrulo siyvarulis Rirsi, Sen xar R<strong>me</strong>rTi abraamisa da isaakisa, Sen xar _<br />
R<strong>me</strong>rTi da yvelaferi, rasac adamiani SenTvis gaakeTebs, Rirseuli da<br />
marTali iqneba... adamiani _ raRaa? miwis umniSvnelo matli, Seni mcnebebis<br />
damrRvevi... da Sen is imdenad Seiyvare, rom am siyvarulisTvis Sens Zes wirav?<br />
`raÁ ars kaci, ra<strong>me</strong>Tu moixsene misi, anu Ze kacisaÁ, ra<strong>me</strong>Tu moxedav mas?~ (fs.<br />
8, 5). raÁ ars es yovelive, Tu ara RvTis udidesi gulmowyaleba? man erTi<br />
kacis Ze Seibrala da mamas misi dakvlis neba ar misca! `Zesaca TÂssa ara<br />
hrida, ara<strong>me</strong>d Cuen yovelTaTÂs misca igi~ (hrom. 8, 32). misca igi mowafisagan<br />
gasayidad, <strong>me</strong>gobarTagan uarsayofad, mterTagan gansakiTxavad. misca<br />
iudevelTa Surs, warmarTTa samsjavros, mRvdelmTavrebis ginebas,<br />
jariskacTagan abuCad agdebas, siZulvilsa da mZvinvarebas umaduri xalxisa,<br />
ro<strong>me</strong>lsac misi sisxli swyuroda... misca Sesanerwyveblad, yvrimalSi sacemad,<br />
gasaSoltad, eklis gvirgviniT dasaCxvletad, jvarze gasakvrelad misca igi,<br />
TiTqosda masSi <strong>me</strong>tad aRar scnobda Zes Tvisas, ara<strong>me</strong>d xedavda codvils,<br />
ukeT rom iTqvas _ Tavad codvas xedavda! misca, raTa igi, Tavisi Ze, ganesaja,<br />
rogorc damnaSave da borotmoq<strong>me</strong>di adamiani danaSaulisagan daexsna; raTa<br />
ucodveli daesaja da codvili gaemarTlebina, mTeli RvTaebrivi samarTali<br />
masze aResrulebina da mTeli Tavisi usasrulo gulmowyaleba adamianze<br />
gadmoeRvara. `CuenTÂs codvaÁ qmna, raÁTa Cuen viqmnneT simarTle RmrTisa mas<br />
Sina~ (2 kor. 5, 21). rogori ufskrulia Cvendami RvTis mowyalebisa! ai rogori<br />
iyo Svilis mimarT mamis ganCineba! Zis neba raRaSi gamJRavnda? man usasrulo<br />
Tavmdablobasa da morCilebaSi `daimdabla Tavi TÂsi da iqmna igi morCil<br />
vidre sikudidmde~ (fil. 2, 8). gaixseneT saidumlo serobis saxli! aq is yvelaze<br />
<strong>me</strong>tad gvevlineba monis saxiT, roca Tavis mowafeebs fexs bans da diad<br />
saidumloSi Tavisi TaviT apurebs. usasrulo simdablis magaliTs vxedavT<br />
geTsamaniis baRSi. rogorc adamiani, bunebiT uZlurebas avlens, friad mwuxarebs,<br />
_ sikudiladmde... iseTi didi RvawliT iRvaws, rom ofli sisxliviT<br />
sdis da miwas ewveTeba... saxiT miwaze emxoba, xolo locvas bagiT aRavlens _<br />
Tu SesaZlebelia aacilos mamam mware sasikvdilo fiala (ix. mT. 26, 39).<br />
amasTanave mamis nebis morCilia `mamao... ara viTar <strong>me</strong> mnebavs, ara<strong>me</strong>d viTar<br />
Sen; iyavn nebaÁ Seni~ (mT. 26, 39-42). sam mowafesTan dabrunebuli is maT CaZinebulebs<br />
naxulobs da aRviZebs sityvebiT: `aRdegiT, warvideT amier~ (mT. 26,<br />
46) iqiT, saiTac mamis neba da kacTa xsna eZaxis! qristianeno, ra aris amaSi<br />
yvelaze <strong>me</strong>tad gasaocari? _ mamis gadawyvetileba, ro<strong>me</strong>lmac Tavisi Ze sasikvdilod<br />
ganaCina, Tu Zis morCileba, aseTi mzadyofniT rom egebeba sikvdils?<br />
arc erTi da arc <strong>me</strong>ore. aq yvelaze gasakviri Cvendami RvTis usasrulo<br />
Semwynareblobaa!<br />
egviptelebisagan ebraelTa gamosaxsnelad R<strong>me</strong>rTma adamiani _ mose<br />
gamogzavna. maTi codvebis gamosasyidad yovladdasawveli sisxli unda<br />
54
daRvriliyo, magram es iyo Txebisa da xbos sisxli. jojoxeTis <strong>me</strong>ufebisagan<br />
Cvens gamosaxsnelad ki TviTon _ piradad movida, da kacTa Soris iqceoda.<br />
Cveni codvebis gamosasyidad Tavisi sisxli daTxia `arca sisxliTa vacTa da<br />
zuarakTaÁTa, ara<strong>me</strong>d TÂsiTa sisxliTa~ (ebr. 9, 12) gvixsna. RvTis mxolod<br />
erTi wveTi sisxli _ es samoTxis fasdaudebeli margalitia! mxolod erT<br />
wveTs ZaluZs saukuno cecxlis mTeli alis Caqroba! da mainc _ Cveni<br />
xsnisaTvis ra mravlad daiTxia igi! CvenTvis jvarcmulma is ukanasknel<br />
wveTamde daRvara! Rrmad CaswvdiT amas, qristianeno! is, vinc evno, vinc jvarze<br />
miimsWvala, vinc CvenTvis mokvda _ Zea RvTisa. mTeli Tavisi sisxli man<br />
Cveni sulebis gamosasyidad gaiRo. Cven ki _ vaglax! Cvens sulebs kvlav<br />
tyveobaSi vtovebT! isev vemonebiT codvas? isev Sors varT guliTadi<br />
sinanulisa da Semusvrilebisagan? _ ra sargebelia imisagan, rom Cemi sxeulis<br />
yvela nawils sisxli daedina? is Rvawli, romliTac geTsamaniaSi viRvawe,<br />
Cemi sisxlis mdinareebi, ro<strong>me</strong>lic gaSoltvisas da<strong>me</strong>dina eklis gvirgvinisagan,<br />
Subis Zgerebisagan, ro<strong>me</strong>lmac ferdi gamigmira, lursmnisagan, romliTac<br />
xelebi da fexebi mimimsWvales, _ gana es yovelive amao iyo? is miwaze<br />
kacTagan gasaqelad daiRvara? Cems daRvril sisxls sargebloba ar<br />
moutania?!... dausabamo mamao, <strong>me</strong> Seni wminda neba aRvasrule, vevne, jvars vecvi,<br />
miveci suli Cemi, qristianTa sacxovneblad mTeli sisxli davTxie, magram<br />
qristianebs TavianTi macxovris cnoba ar surT, cxonebas ar eZieben, saukuno<br />
tanjvas Seurigdnen?!.. iudevelTaTvis mitevebas gevedrebi `miuteve amaT~ (lk.<br />
23, 34). magram qristianebze, romlebic Cems sikvdils maTTvis usargeblos<br />
xdian, samsjavros moviTxov! `R<strong>me</strong>rTo gansaje~ (fs. 81, 8). Senma samarTalma<br />
sisxlis daTxeva mibrZana _ igive samarTali iZiebs Surs Cemi sisxlisTvis...<br />
da mounaniebel qristians aranairi miteveba aRar eqneba `Ze RmrTisaÁ<br />
daiTrgunos da sisxli igi aRTqumisaÁ ara-Rirsad Sehracxos~ (ebr. 10, 29),<br />
mociqulis sityviT ramdenadac fasdaudebeli iyo gamosyidva, miT mZi<strong>me</strong> iqneba<br />
sasjeli misdami daudevrobisaTvis. maS ganvadidoT macxovari Cveni, aRvixvnaT<br />
cxoneba, movinanioT, dae CvenTvis macxovnebeli iyos CvenTvis daTxeuli<br />
Zvirfasi sisxli! vnaxeT, vin evno CvenTvis da usasrulo SemwynareblobiTac<br />
ganvkvirdiT, axla warmovidginoT, Tu ramdeni itanja, mis usasrulo<br />
moTminebasTan erTad TanavevnoT.<br />
II<br />
odes<strong>me</strong> Tu ginaxavT qristianeno, aboboqrebul Suagul zRvaSi patara navi,<br />
napiridan Sors, gamoucdeli da umweo <strong>me</strong>naveebiT. boboqari talRebi mas aqeTiqidan<br />
awydebian da is zvirTebSi inTq<strong>me</strong>ba... axla warmoidgineT, rom xedavT<br />
yovladwminda qalwulis erTaderT Zes usastikesi tanjvis sisxlis zRvaSi<br />
sayvareli dedisagan Sors, mitovebuls dausabamo mamisagan, ro<strong>me</strong>lmac is<br />
satanjvelad misca _ martos, umweos, dafantuli mowafeebisagan mitovebuls!..<br />
Tumca _ ara! ai erTi mowafe cxaddeba jariskacebTan da msaxurebTan erTad,<br />
iaraRiT, maSxalebiTa da fanrebiT... vxedav rogor uaxlovdeba, exveva, hkocnis<br />
mas... karg dros moxvedi <strong>me</strong>gobaro da erTgulo mowafev, moxvedi, raTa<br />
damwuxrebuli maswavlebeli anugeSo, masTan erTad iyo! gviTxari, ra keTili<br />
uwyebiT moxvedi mRvdelmTavarTa ezodan? iq daarwmune isini, Tavi anebon<br />
R<strong>me</strong>rTkacs, ro<strong>me</strong>lsac aranairi sababi ar miucia, piriqiT _ mTel ierusali<strong>me</strong>l<br />
xalxs uamravi sikeTe gaukeTa? xom ar SeginiSnavs maTSi rai<strong>me</strong> boroti<br />
ganzraxva, da axla mis dasacavad didi razmi moiyvane? rad ar mpasuxob?<br />
55
moica, kargad dagakvirde... aaa! es xom gamcemi iudaa, moRalate mociquli,<br />
mzakvari mowafe! maS Sen mas gasacemad eamborebi?! hoi, iudas saSinelo<br />
umadurobav! hoi, gamouTq<strong>me</strong>lo tanjvav qristesi!... amboben, rom roca senatSi<br />
mkvlelebiT garSemortymulma iulius cezarma maT Soris brutusi SeniSna,<br />
ro<strong>me</strong>lic SviliviT uyvarda, SesZaxa: `Senc, Svilo Cemo?!~ da maSinve saxeze<br />
mantia moifara, raTa ar enaxa es saSineli veragoba, ramac sikvdilze <strong>me</strong>tad<br />
SeZra. ra mwuxareba miayena iesos iuda gamcemis gamoCenam? Senc Svilo Cemo...<br />
Senc, Cemo mowafev?! Senc, Cemo mociqulo, Senc Cems mtrebs SeuerTdi, Sen<br />
maTi damcveli xar imiT, rom Ralati Tavs idev? `iuda, amboris-yofiTa<br />
miscema Zesa kacisasa?~ (lk. 22, 48). da am saSinel veragobaSi ramdeni<br />
damcirebaa gacemuli maswavleblisa! sxvebic yofilan gacemulni da<br />
gayidulni, magram ise, rogorc gaica da gaiyida qriste, sxva aravin yofila!<br />
brutusma cezari gasca, magram samSoblos ganTavisuflebis sababiT. iosebi<br />
Z<strong>me</strong>bma imisaTvis gayides, rom misTvis sikvdili aecilebinaT (ix. dab. 37, 26-27).<br />
iudam qriste mosakvdineblad gasca `Ze kacisaÁ mieces juar-cumad~ (mT. 26, 2).<br />
mas Ze RvTisad scnoben _ dae iyos ase! dadgeba dro, roca misi dideba gacxaddeba!<br />
dae misi, Ze kacisas uflebebi mainc scnon! magram ara! mas, rogorc<br />
utyvs, rogorc dasaklav cxvars, ise eqcevian!<br />
mRvdelmTavrebs da uxucesebs, anasa da kaiafas saxlSi TavSeyril mTel<br />
sinedrions misi sisxli swyuriaT, mTelma krebulma ieso gansasjelad aq<br />
moiyvana. msajulno _ mtrebo, cru mow<strong>me</strong>no, ra gadawyvetilebas unda<br />
movelodeT Tqvengan? `Tanamdeb ars sikudilisa~ (mT. 26, 66). sikvdili<br />
ekuTvnis? maS dae miiRos sikvdili! magram saxeSi riRasTvis hnerwyvavT?<br />
yvrimalSi radRa scemT? risTvis dasciniT, Tvalebs uxvevT da mkrexeli<br />
xeliT TiToeul dartymaze ekiTxebiT: `vin-ars, ro<strong>me</strong>lman gca Sen?~ (lk. 22, 64).<br />
moicadeT, moicadeT, Tavxedo msaxurebo! saSualeba mo<strong>me</strong>ciT vkiTxo: `iesov<br />
Cemo, gamomxsnelo Cemo, Sen Seuracxyofas aqamomde iT<strong>me</strong>n? aqamomde, rw<strong>me</strong>nis<br />
safarqveS, TiTqosda Sens naTel saxes xeli miafares, isev Seuracxgyofen? ∗<br />
`vin-ars, ro<strong>me</strong>lman gca Sen?~ winaÁswar<strong>me</strong>tyuelebd Cven, uTvalav dartymas vin<br />
gayenebs? ebraelebi, eretikosebi? marTlmadidebeli qristianebi.<br />
winaÁswar<strong>me</strong>tyuelebT Cven, visi xeli gcems ufro xSirad, iudeveli msaxuris,<br />
eretikosis Tu marTlmadidebeli qristianisa? winaÁswar<strong>me</strong>tyuelebd Cven, vin<br />
ufro mtkivneulad girtyams, vin<strong>me</strong> <strong>sasuliero</strong>, urwmuno Tu eriskaci,<br />
sircxvildakarguli <strong>me</strong>Zavi, axalgazrda mruSi, usamarTlo mosamarTle Tu<br />
xarbi vercxlismoyvare, sisxlisms<strong>me</strong>li mkvleli Tu mtacebeli mZarcveli?<br />
winaÁswar<strong>me</strong>tyuelebd Cven, ra ufro <strong>me</strong>tad gamwuxrebs _ iudevelTa darty<strong>me</strong>bi,<br />
Tu qristianTa mankierebebi?~ magram Cemi ieso aw ar qadagebs, is dums,<br />
viTarca kravi... uÃmoÁ (es. 53, 7)<br />
xom ar inebebT, mis nacvlad <strong>me</strong>winaswar<strong>me</strong>tyvela? mRvdelmTavarTa<br />
msaxurebis uTvalav dartymaze Seudareblad mtkivneulia misTvis is sami<br />
dartyma, ro<strong>me</strong>lic mowafem Tavisi gandgomiT miayena: ara vici kaci igi (mT. 26,<br />
72). lodi sarwmunoebisa, Sebrkolebis qvad iqca... erTaderTi qva, ro<strong>me</strong>lic<br />
qristesgan samgzis gandgomiT jer kidev qristes sikvdilamde gaipo. magram is<br />
xom sinanulisaTvis Seimusra, raTa Semdgom maswavlebeli eRiarebina. odesRac<br />
udabnoSi moses kverTxma klde gaapo; es qva qristem mzeriT gaapo, magram im<br />
∗ igulisx<strong>me</strong>bian is qristianebi, romlebic marTlmadidebeli qristianis saxels atareben da<br />
araqristianulad cxovroben.<br />
56
kldidan TafliviT tkbili wyali gadmovida, axla ki mware cremli adamianisa<br />
`gamovida gare da tiroda mwared~ (mT. 26, 75) petrev, Sen marTlacda unugeSo<br />
cremli unda Rvaro, magram netari xar, ra<strong>me</strong>Tu Seni gandgoma ase swrafad<br />
moinanie. erTi saaTiT Sescode da am codvas mTeli sicocxlis manZilze inaniebdi!<br />
vai Cven! codvis CadenaSi rogori swrafebi varT _ monaniebaSi ki<br />
rogori dinjebi! mTel cxovrebas codvebSi vatarebT _ da maT gamo tirili<br />
erTi saaTiTac ar gvsurs!<br />
petre inaniebs da mwared tiris _ mamalma samjer daiyivla. dilaa. Tendeba...<br />
gaaRes pilates pretoriis kari, sadac kaiafas ezodan moyavT gabawruli<br />
qriste. umZimda mas mRvdlebisa da mRvdelmTavrebis xelSi, maT ezoebSi, kidev<br />
ufro _ warmarTTa xelSi da xelisufalTa palatebSi umZimda. vai! arsada<br />
aqvs misasvleli da arsaidan saSveli _ yvelgan Sercxvena da tanjvaa...<br />
mRvdlebi da eriskacni, iudevelebi da warmarTebi, xelisufalni da monebi,<br />
msajulni da jariskacni, Wabukni da moxucni, mTeli krebuli, mTeli xalxi _<br />
yvela mas ganikiTxavs, rogorc borotmoq<strong>me</strong>ds, mis sikvdils moiTxovs, yvela<br />
yviris `juars-acu, juars-acu ege!~ (lk. 23, 21). yvelasaTvis cnobil yaCaRs,<br />
barabas amjobineben, ucodveli iesosTvis ki yvelas erTi ram unda, yvelani<br />
erTs SesZaxian `juars-ecun~ (mT. 27, 22). pilates es gaboroteba ukvirs da<br />
unda, rom gaigos, raSia misi danaSauli: `naTesavTa SenTa da mRdelT<br />
mTavarTa miucemixar Sen Cemda raÁ giqmnies?~ (in. 18, 35). ra gemarTeba pilate?<br />
Sen ra, aq, ierusalimSi erTaderTi ucxoeli xar da ieso nazarevelis<br />
saq<strong>me</strong>ebze araferi gs<strong>me</strong>nia? raÁ giqmnies. modi <strong>me</strong> getyvi: br<strong>me</strong>bs Tvali auxila,<br />
keTrovnebi ganwminda, ganrRveulebi sareclidan wamoayena. mkvdrebi aRadgina,<br />
mSierni daapura, gzaabneulni damoZRvra. ai misi danaSauli! raÁ giqmnies?<br />
xalxs hkiTxe, im xalxs, mis qadagebebs aRtacebuli rom us<strong>me</strong>nda! samaritels<br />
hkiTxe, ro<strong>me</strong>lic codvilidan mociqulTa swori gaxda, zaqes, ro<strong>me</strong>lic<br />
angarebismoyvaridan mowyale keTilismyofelad gardaiqmna, maTes, ro<strong>me</strong>lic<br />
<strong>me</strong>zveridan maxarebeli iqmna, hkiTxe lazares, ro<strong>me</strong>lic man oTxi dRis mkvdari<br />
aRadgina. ierusali<strong>me</strong>l bavSvebs hkiTxe, baiebiTa da rtoebiT rom egebebodnen<br />
da `osanas~ yvirodnen. _ raÁ giqmnies? SesaZlebeli rom iyos misi saq<strong>me</strong>ebis<br />
Sesaxeb zRva da qari getyodnen, isini xom mas emorCilebodnen, TviT demonebi<br />
_ misi mtrebi, mas Ze RvTisad aRiarebdnen `raÁ giqmnies?~ ukeTesi iqneboda<br />
gekiTxa ra ar uqmnies. Sen rom gonieri yofiliyavi, maRali RvTivSe<strong>me</strong>cnebiT<br />
ganaTlebuli, getyodi, rom igi aris dausabamo sityva dausabamo mamisa, man<br />
qmna yovelive, rasac xedav da ver xedav, dedamiwa Tavisi mcenareebiT da<br />
cxovelebiT, zeca mziTa da varskvlavebiT, angelozebiTa da kacTa modgmiT,<br />
da Tavad Senc, pilate! mas erTaderTi ar uqmnia _ codva! `codvaÁ ara qmna,<br />
arc ipova zakuvaÁ pirsa missa~ (1 pet. 2, 22). magram es xom TviTonac ici da<br />
mTeli xmiT xalxsac amcnob: `<strong>me</strong> magis Tana bralsa araras vhpoveb~ (in. 19, 6).<br />
Tumca... usjuloa miwieri sasamarTlo, usamarTloa adamianis ZeTa ganaCeni...<br />
adamianis gamarTlebisTvis mxolod misi udanaSauloba sulac ar aris<br />
sakmarisi. Tuki is usamarTlo mosamarTlis xelSi aRmoCndeba, ro<strong>me</strong>lic ufro<br />
<strong>me</strong>tad sakuTari interesebisTvis zrunavs, imis gamo, rom keisris<br />
keTilganwyoba ar dakargos, SiSiT caxcaxebs.<br />
udanaSaulo iesos Soltaven, xolo mosamarTles rom hkiTxoT risTvis, igi<br />
gipasuxebT `magis Tana bralsa araras vhpoveb~. hoi cremlis Rirsi sanaxaoba!<br />
xedavde Ze RvTisas, viTarca zecaSi, sinaTlis riziT mosils, aq, misi abuCad<br />
amgdebi jariskacebis da Seuracxmyofeli iudevelebis Tvalwin<br />
57
gaSiSvlebuls! ai isini TavianT araadamianur xelebs SoltiT aiaraReben _<br />
sce<strong>me</strong>n, urtya<strong>me</strong>n, RvTaebrivi emanuelis yovladwminda sxeuls fleTen... is<br />
drkeba, oflad iRvreba, sisxlisdenisgan Zala ecleba... gana es tanjva <strong>me</strong> ar<br />
unda da<strong>me</strong>Tmina? maTraxs gana aTasi codviT Sebilwuli Cemi sxeuli ar unda<br />
daefliTa? sisxls gana Cemi sxeulidan ar unda edina, raTa Cemi sibilwe<br />
ganebana? angelozebo, serafi<strong>me</strong>bo, iCqareT, iCqareT, dafaroT es umanko<br />
sxeulis nawilebi, is urwmunoTa binZuri mzerisgan dafareT!<br />
magram vxedav, rom mas <strong>me</strong>wamuli qlamidiT faraven _ jariskacebi ac<strong>me</strong>ven da<br />
Tan, rogorc iudevelTa <strong>me</strong>fes, abuCad igdeben, eklis gvirgvins sa<strong>me</strong>fo<br />
gvirgviniviT adga<strong>me</strong>n, ro<strong>me</strong>lic Tavs useravs. kverTxis nacvlad xelSi joxs<br />
sCrian, drodadro xelidan staceben da TavSi urtya<strong>me</strong>n. muxls iyrian,<br />
lanZRaven, rogorc SeSlils da SefurTxebiTa da yvrimalSi cemiT<br />
esal<strong>me</strong>bian: `gixaroden <strong>me</strong>ufeo huriaTao!~ (in. 19, 3). Tqven ar SecdiT bilwno,<br />
ara, ar SecdiT, im dros, roca dacinviT is iudevelTa cru <strong>me</strong>fed warmoadgineT,<br />
sinamdvileSi qristianTa WeSmarit R<strong>me</strong>rTad aqcieT.<br />
ieso qristes <strong>me</strong>ufeba _ es ar aris <strong>me</strong>ufeba amaqveynisagan. am <strong>me</strong>fes,<br />
SelanZRuls da natanjs, Cven veTayvanebiT, radgan es lanZRva da tanjva _<br />
Cveni didebaa. Cven masSi, am Seuracxmyofel mosasxamSi Cvens <strong>me</strong>ufes<br />
SevicnobT, es lanZRva _ Cveni pativi da didebaa. Cven mis eklian gvirgvins<br />
mivagebT pativs, ra<strong>me</strong>Tu mwuxareba da iwroeba _ Cveni miwieri xvedria. Cven ar<br />
gvsurs mis xelSi sxva skiptris danaxva, garda msubuqi xeljoxisa, radgan<br />
miwieri gamorCeulobis simZi<strong>me</strong>s ar veswrafviT ∗ . WeSmaritad, Tqven ar SecdiT,<br />
bilwno! Tqvenda sawinaaRmdegod Tqven is uamrav mowa<strong>me</strong>Ta, moRvaweTa, caTa<br />
sasufevlis yvela maZiebelTa <strong>me</strong>fed daadgineT. oh! Tqven rom gagegoT, rom am<br />
<strong>me</strong>fes, ro<strong>me</strong>lsac ase abuCad igdebT, mTeli dedamiwis <strong>me</strong>feebi xalisiT sce<strong>me</strong>n<br />
Tayvans!.. icodeT, rom am dafleTili mosasxamis qveS, ro<strong>me</strong>lic mas moasxiT,<br />
Tayvanissacemad dedamiwis yvela tomi Tavs moiyris! icodeT, rom es basri<br />
eklebi, romlidanac gvirgvini mouwaniT, WeSmariti sarwmunoebis mtrebis<br />
gasagmiri isrebi iqneba. icodeT, rom es msubuqi xeljoxi, ro<strong>me</strong>lic mas<br />
mieciT, iudeur sinagogebs da warmarTul taZrebs Semusravs!<br />
ms<strong>me</strong>nelo qristianebo, gana ase ar aris? is WeSmaritad _ <strong>me</strong>fea, misi monebi<br />
ki _ Cven varT. <strong>me</strong>fe tanjvisa da mravlismoTminebisa! SexedeT mas! ai, gamodis<br />
eklis gvirgviniT da <strong>me</strong>wamuli samosiT, mas pilate mosdevs da mTel<br />
ierusali<strong>me</strong>l xalxs uCvenebs: aha kaci igi (in. 19, 5) cremli SeikaveT... ar<br />
visurvebdi, rom getiraT... umjobesia Cveni <strong>me</strong>ufis winaSe daemxoT! aha kaci igi!<br />
mamao zeciero, es adamiani, ro<strong>me</strong>lsac axla arc Sesaxedaoba aqvs, arc sikeTe,<br />
xom Seni mxolodSobili Zea, mTiebze uwin rom Svi wiaRidan! angelozno,<br />
mTavarangelozno, es mravaltanjuli kaci _ didebis <strong>me</strong>ufea, ro<strong>me</strong>lsac zecaSi<br />
Zlevis sagalobels ugalobT! aha kaci igi! warmodeqiT winaswar<strong>me</strong>tyvelno:<br />
Tqven ixilavT i<strong>me</strong>ds naTesavTa, mosesTvis sasurvel israelis <strong>me</strong>fes. sad xarT<br />
mociqulno? SexedeT Tqvens maswavlebelsa da R<strong>me</strong>rTs! sad xar mariam,<br />
unazeso dedav, Sens erTaderT Zvirfas Zes Sexede! aha kaci igi!<br />
mRvdelmTavrebo, Tqvens umaRles mRvdelmTavars SexedeT! qalwulno, Tqvens<br />
sasiZos SexedeT! oblebo _ Tqvens mamas, gzaabneulno _ Tqvens damrigebels!<br />
ganrRveulno _ Tqvens mkurnals SexedeT, codvilno _ Tqvens macxovars!<br />
SexedeT yovelno qristianeno da miegebeT Tqvens <strong>me</strong>fes: `gixaroden <strong>me</strong>ufeo~<br />
∗ am replikiT is saero xelisuflebisaken miswrafebaze mianiSnebs.<br />
58
magram ara iudevelTa, ara<strong>me</strong>d qristianeTa! `aha kaci igi!~ mxolod kacia ki?<br />
R<strong>me</strong>rTi xom ar aris? misi tanjvis Semxedvareebi, masSi adamians vxedavT,<br />
magram amave dros vxedavT ra mis keTil saq<strong>me</strong>ebs, masSi R<strong>me</strong>rTs vWvretT.<br />
erTdroulad adamiani da R<strong>me</strong>rTi, radgan itanjeba da acxovnebs! magram<br />
mowyaleo ufalo, gevedrebiT, gviTxari, gana sakmarisi ar aris tanjva? kidev<br />
risTvisRa itanjebi? _ Cveni cxonebisTvis friad sakmarisia is sisxlic,<br />
ro<strong>me</strong>lic ukve daTxie! iesov Cemo, nu gamiwyrebi _ <strong>me</strong> ar davixev Sengan! oh,<br />
SesaZlebeli rom yofiliyo, Cemi gulis siRr<strong>me</strong>Si dagmalavdi. vai <strong>me</strong>! Cemi<br />
guli codvebiT aris Sebilwuli da <strong>me</strong> vZrwi imis gamo, rom SenTvis,<br />
usufTesisTvis, umjobesia jvarze gakvra, vidre Cems uwmindur gulSi darCena!<br />
dae ase iyos! magram mo<strong>me</strong>ci neba, gamogyve _ Cemi sityvebiTa da cremlebiT!<br />
WeSmaritad, jvari _ es aris sikvdili, ro<strong>me</strong>lic mas pilatem miusaja: `misca<br />
igi maT, raÁTa juars-ecuas~ (in. 19, 16). saSineli SeZaxiliT, SeSlili<br />
sixaruliT, uricxv brboSi igi iudevelebs pilates pretoriidan gamoyavT.<br />
jariskacebi mxrebze dasjis iaraRs _ jvars adeben. ierusalimis quCebiT<br />
miyavT da mZi<strong>me</strong> tvirTiT datanjuli, Ronemixdili, oflSi gawuruli<br />
golgoTaze ayavT, gamomSral tuCebs Zmriani naRveliT usveleben. magram am<br />
natanj sxeulSi mciredi sicocxlea darCenili da isini TavianTi usjulo<br />
saqmis aRsrulebas Cqaroben. samoss Camoglejen, miwaze agdeben, jvarze<br />
awvenen, jer marjvena xels ulursmaven, Semdeg marcxenas, Semdeg _ orive<br />
fexs da bolos saSineli yviriliT da ginebiT jvars weven da Txemis adgilas<br />
amagreben. sakmarisi xom ar aris saSinelebebi? ara! amavdroulad or avazaks<br />
acva<strong>me</strong>n jvars. erTs marjvniv, <strong>me</strong>ores marcxniv, raTa ukidures tanjvas Tan<br />
ukiduresi Seuracxyofac daerTos, raTa ormagad itanjos sxeulmac da<br />
sulmac! jvarcmis saSineli sasjelis simware mxolod imas SeeZlo gamoexata,<br />
visac amisi gamocdis gamZleoba eqneboda! wminda RvTis<strong>me</strong>tyvelni, roca<br />
qristes uwmindes sxeulze fiqroben, amboben, rom is bunebaze aRmatebulia<br />
`ara sisxlTagan, arca nebiTa ÃorcTaÁTa~ (in. 1, 13), ara<strong>me</strong>d RvTis<br />
yovladZlierebis, suliwmidisa da maradisqalwulis wminda sisxlisaganaa. is<br />
_ suliwmindis RvTivqmnili samkvidrebelia, mas Sinagani samyaro da garegani<br />
Zalebi gasaocari srulyofilebiT aqvs mimadlebuli. amitomac gveubnebian,<br />
rom mowa<strong>me</strong>Ta mier gancdili yvela tanjva erTad aRebuli, im erT tanjvasac<br />
ver Seedreba, ro<strong>me</strong>lic ganicada qristem. ufro <strong>me</strong>tic, mowa<strong>me</strong>ebis tanjvisas iq<br />
uxilavad R<strong>me</strong>rTi imyofeboda da maT Tavisi madliT ganamtkicebda, amitomac<br />
Suagul cecxlSi xarobdnen, sikvdilis dros mxiarulobdnen _ TiTqosda<br />
tanjvas saerTod ver grZnobdnen, an saerTodac aviwydebodaT is. magram<br />
tanjvaSi, ro<strong>me</strong>lic qristem daiTmina, R<strong>me</strong>rTma is miatova, TiTqosda sruliad<br />
ganudga, ris Sesaxebac, rogorRac amooxvriT ambobs Tavad ieso: `R<strong>me</strong>rTo<br />
Cemo, R<strong>me</strong>rTo Cemo, raÁsaTÂs damiteveb <strong>me</strong>?~ (mT. 27, 46). zeciurma mamam miatova<br />
qriste, magram is ar miatova sayvarelma dedam... hoi qristianeno! jvars masze<br />
mimsWvaluli qriste uWiravs. utkbesi dedis iq yofna _ misTvis sxva jvaria _<br />
mis Tvalwin `dges juarsa mis Tana iesoÁssa dedaÁ misi (in. 19, 25). is dgas,<br />
uyurebs _ ar tiris, Tavis tanjvas ar gamoxatavs, ara<strong>me</strong>d gulSi mdumared<br />
upyria is maxvili, ro<strong>me</strong>lic mas svi<strong>me</strong>onma uwinaswar<strong>me</strong>tyvela. is dgas<br />
jvarcmis dros, TiTqosda TviTon mimsWvaluli, da amave dros TiTqosda<br />
TviTonve <strong>me</strong>ore jvari jvarcmulisaTvis... magram, jvarcmulo <strong>me</strong>ufeo, gana es<br />
ar aris bolo Seni mravlismoTminebisa? sikvdilo, fialis Sesma gana ar aris<br />
sakmarisi? ara! _ `mwyuris!~ da is ige<strong>me</strong>bs Zmars gareuls naRvelSi, TiTqosda<br />
59
olo wveTs mware sasmisisa... `da odes miiRo Zmari igi ieso, Tqua: eseca<br />
werili aRsrulebul ars~ (in. 19, 30).<br />
Tavisi sikvdilis wuTs iqceva, rogorc keTilgonieri saxlis patroni. man<br />
igrZno Tu ara sikvdili, axali aRTqmis dafuZnebas daasrulebs da Zvel<br />
aRTqmas bolos udebs. Semdgom... upirveles yovlisa Tavis mter iudevelebs<br />
mitevebas pirdeba: `mamao, miuteve amaT, ra<strong>me</strong>Tu ara ician, rasa iqman~ (lk. 23,<br />
34). mis jvarze gamkvrel jariskacebs Tavis samoss utovebs, ro<strong>me</strong>lic<br />
wilisyriT gaiyves. ar iviwyebs keTil avazaks, ro<strong>me</strong>lic evedreba: `momiÃsene<br />
<strong>me</strong>, ufalo, odes moxÂde sufeviTa SeniTa; xolo ieso hrqua mas: amin gety Sen:<br />
dRes Cem Tana iyo samoTxesa~ (lk. 23, 42-43). asisTavs, ro<strong>me</strong>lmac is iwama,<br />
WeSmariti RvTivSe<strong>me</strong>cnebiT ajildovebs: `WeSmaritad Ze RmrTisaÁ iyo ese~ (mT.<br />
27, 54). sayvarel mowafe ioanes dedaze mzrunvelobas avalebs `aha dedaÁ Seni~<br />
(in. 19, 27) tanjul dedas Semwed mowafes utovebs `aha Ze Seni~ (in. 19, 26) Tavis<br />
Svilebs qristianebs Tavis jvars uanderZebs, raTa is Tan ataron da mTeli<br />
cxovrebis manZilze mas ar gaSordnen. Tavis zeciur mamas Tavis suls abarebs<br />
`mamao, ÃelTa SenTa Sevhvedreb sulsa Cemsa~ (lk. 23, 46). magram amasac Cveuli<br />
morCilebiT akeTebs `miidrika Tavi da ganuteva suli~ (in. 19, 30). ai ukve<br />
mkvdari xar, mdumare, sityva RvTisa... Cems sityvas cota xniT <strong>me</strong>c Sevwyvet.<br />
Cems ms<strong>me</strong>nels Tavs vanebeb, raTa maT TavianT gulebSi Sens vnebebze ifiqron<br />
da Seni gamouTq<strong>me</strong>li mravlismoT<strong>me</strong>nis Tanamlmobni iyvnen!<br />
III<br />
Ze RvTisa kacTa cxonebisTvis kvdeba, es maSin, roca yovladZliers Cveni<br />
cxonebis mowyoba sxva rai<strong>me</strong> saSualebiT SeeZlo _ amaSia usazRvro mowyaleba!<br />
kvdeba samarcxvino da mtanjveli sikvdiliT, roca SeeZlo Sercxvenisa<br />
da tanjvis gareSe momkvdariyo. amaSia misi usasrulo mravlismoTmineba,<br />
magram es usazRvro mowyaleba da gamouTq<strong>me</strong>li moTmineba visTvis gamoavlina?<br />
adamianisaTvis, ro<strong>me</strong>lic misi mteri iyo. amaSia _ usasrulo siyvaruli!<br />
qristianeno, roca ufali CvenTvis evneboda, jvars ecva da mokvda CvenTvis,<br />
Cven am dros mas R<strong>me</strong>rTad ar vcnobdiT. Cven is vaTrieT, aseve <strong>me</strong>c; Cven misi<br />
sjuli gvZulda, sxva R<strong>me</strong>rTebs veTayvanebodiT, ufro <strong>me</strong>tic, aranairi sikeTe<br />
ar gagvikeTebia, piriqiT, yovelgvari borotebis ufskrulSi viyaviT<br />
danTqmulni. da amitomac, rogorc codvilni, mis mrisxanebas da saukuno<br />
satanjvels vimsaxurebdiT `ra<strong>me</strong>Tu... codvil-Ra viyveniT, qriste CuenTÂs<br />
mokuda~ (hrom. 5, 8) mama mokvdes SvilisTvis an naTesavi naTesavisTvis _ es<br />
Cveulebrivi ramaa, amas <strong>me</strong>gobroba avaldebulebs, es siyvarulis udidesi<br />
magaliTia `ufroÁsi amisa siyuaruli aravis aqus, raÁTa suli TÂsi dadvas<br />
<strong>me</strong>gobarTa TÂsTaTÂs~ (in. 15, 13), aseTi <strong>me</strong>gobrobis magaliTebis povna adamianTa<br />
Sorisac aris SesaZlebeli. magram vin<strong>me</strong> mokvdes mtrisTvis, _ amas arc buneba<br />
moiTxovs da arc <strong>me</strong>gobroba... adamianTa Soris msgavsi araferi yofila da arc<br />
gagonila... TumcaRa es iyo da amis Sesaxeb Cvens qristianul sarwmunoebaSi<br />
iuwyeba: ufali Cveni mtrebisTvis mokvda... ai bunebaze, sityvaze da gonebaze<br />
aRmatebuli siyvaruli. es aris RvTaebrivi siyvaruli `ra<strong>me</strong>Tu... codvilRa<br />
viyveniT, qriste CuenTÂs mokuda~ (hrom. 5, 8). es iseTi sikeTisqmnaa, risTvisac<br />
Rirseulad madlierni ver viqnebodiT Tundac TiToeul Cvengans asi cxovreba<br />
hqonoda, TiToeuli cxovreba aTas weliwads gagrZelebuliyo da qristes<br />
siyvaruliT jvari gvezida... bolos da bolos ramdenic ar unda gvetanja,<br />
Cveni keTilismyofelisTvis davitanjebodiT, es maSin, roca qriste Tavisi<br />
60
mtrebisTvis evno da Tavisi sicocxlis sazRaurad Cvens sicocxles ar<br />
iTxovs, Tavisi sisxlisTvis arc Cveni sisxli unda; mas Cvengan is siyvaruli<br />
unda, ro<strong>me</strong>lic Cvens mimarT gamoxata, mxolod siyvaruli!<br />
nuTu aseTi didi sikeTisTvis R<strong>me</strong>rTi aseT sazRaurs ar imsaxurebs, ar<br />
SeuZlia is miiRos? hoi adamianebo, adamianebo! ra dagarqvaT? brmani, radgan<br />
am sikeTes ver xedavT, umadurni, radgan ar gindaT is icodeT? albaT qvis<br />
guli gaqvT, radgan RvTis am usazRvro siyvaruliT ar lbeba?!.<br />
vici, rom borotebaSi ui<strong>me</strong>dod Seupovrebi, mounanieblebi mxolod boroti<br />
sulebi arian, amitomac RvTis maradiuli mtrebi arian da arasdros iqnebian<br />
misi <strong>me</strong>gobrebi. Tqven ara xarT demonebi, magram SeiZleba ki adamianebad<br />
gcnoT? maxinjebi xom ara xarT _ adamianis bunebiT da demonuri ganwyobiT?<br />
Tqven xom yovelTvis SegiZliaT RvTis <strong>me</strong>gobrebi gaxdeT da... ar gindaT. <strong>me</strong>re<br />
ra, rom gankacda, evno, jvars ecva, mokvda; <strong>me</strong>re ra, rom mTeli Tavisi sisxli<br />
CvenTvis daTxia _ Tqven is mainc ar gindaT... aTasgzis rom vnebuliyo ase da<br />
kvlav momkvdariyo, Tqven es mainc arad giRirT _ is mainc ar gindaT?!.. ra<br />
dReebia axla? eklesia aw am vnebebs, jvars, qristes sikvdils xom ar zeimobs?<br />
moiZebneba ki Tqvens Soris Tundac erTi gulwrfeli monanuli? tiris ki<br />
vin<strong>me</strong> ise mwared, rogorc petre? aRiarebs ki vin<strong>me</strong> iseve wrfelad, rogorc<br />
avazaki: `momiÃsene <strong>me</strong>, ufalo, odes moxÂde sufeviTa SeniTa (lk. 23, 42-43).<br />
magram ras vambob? modiT imas gkiTxavT, moiZebneba ki Tqvens Soris iseTi,<br />
vinc axla ar gayidida mas vercxlismoyvareobiT, rogorc iuda; vinc<br />
qveyniuri keTildReobisaTvis ar uRalatebda mas pilatesaviT; vinc<br />
yvelanairi codviT ar gaakravda jvarze iudevelebiviT? moiZebneba ki Cvens<br />
Soris Tundac erTi iseTi, vinc ar ganizraxavda, rom is aRdgomisTanave<br />
jvars ecva?!.. qriste Zelis jvarze hkidia, ai qristiani, ro<strong>me</strong>lic <strong>me</strong>Zavis<br />
mklavebis datovebas ar apirebs. <strong>me</strong>orem is droebiT miatova, magram imisaTvis<br />
xom ara, rom masTan kvlav saswrafod SeerTdes? sxvas sxvisi sikeTis<br />
dabruneba ar unda, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> mterTan SerigebaSi jiutobs. mavans sulac ar<br />
mounaniebia; iman Tumca moinania, magram imisaTvis, rom Zvel mankierebebs<br />
kvlav mieces... magram qristes vnebebi... arafrad Rirs? sisxli qristesi...<br />
iTeleba?!. xom ar mokvda qriste imisTvis, rom Tavisi mtrebi <strong>me</strong>gobrebad eqcia,<br />
codvilebi ecxonebina? da ra? ... ar surT?! hoi, mounaniebelno, gulqva<br />
codvilno! dae ar gsurdeT is <strong>me</strong>gobrad, maS mteriviT mainc moeqeciT ∗ . gindaT<br />
giCvenoT Tqveni mteri _ TqvenTvis sasixarulod! ucqireT da gaixareT, Tavi<br />
SeiqcieT, gaZexiT sanaxaobiT, ucqireT mas, mamano da dedano, <strong>sasuliero</strong><br />
pirno da eriskacno, mdidrebo da Raribebo, yvelam Tqvens mters ucqireT!...<br />
raa, esec cotaa TqvenTvis? amaze <strong>me</strong>ti Seuracxyofa da tanjva gindaT, vidre<br />
axla xedavT? yvela es vneba Tqven unda dageTminaT, magram RvTis samarTals<br />
mainc ver daakmayofilebdiT da saukuno satanjveli mogesjebodaT... man erTma<br />
ki yvela vneba daiTmina, raTa Tqven satanjvelisagan samudamod<br />
daxsniliyaviT, man Tqveni vali Tavis Tavze aiRo da Tavisi sisxliT<br />
gadaixada! Tqveni ampartavi gonebisaTvis sasjeli eklis gvirgviniT zida;<br />
Tqveni boroti, mkrexeli laparakisTvis _ ZmriTa da naRveliT, Tqveni<br />
borotebisTvis ferdis gangmirviT, Tqveni ZarcvisTvis _ xelebis mimsWvalviT;<br />
Tqveni xorcieli sibilwisTvis _ nacemi sxeulis wylulebiT; bolos<br />
∗ oratori mxurvale moSurneobiT amxels qristianebis gulgrilobas, rac mas mtrobaze<br />
uaresad esaxeba.<br />
61
codvebis mTeli simZi<strong>me</strong> Zelis jvriT aswia, codvani aRixvna _ da codvilni<br />
jer ar SeuZenia. hoi, mtrebisTvis sicocxlis gamRebelo gamouTq<strong>me</strong>lo<br />
sixarulo! hoi, saSinelo umadurobav, mtrebidan <strong>me</strong>gobrebad gadaqcevas rom<br />
eRobebi! mounaniebelo gulqva codvilno! iaponiaSi kerpTayvanismcemlebi da<br />
qristianTa mosisxle mtrebi dRemde arian ∗∗ . maT qalaqis karibWis zRurblze<br />
Sav marmariloze patiosani jvari gamosaxes da maTTvis saZulvel qristianebs<br />
gamoucxades, rom Tu maT qalaqSi Sesvla undaT, jvars unda daabijon! riTic<br />
imas miaRwies, rom maT uwmindur qveyanaSi Sesvla arc erT qristians ar<br />
ucdia. <strong>me</strong>c aseve RvTaebrivi moSurneobiT waval da jvarcmulis niSans <strong>me</strong>Zavis<br />
saxlis karebis zRurblze davdeb, raTa masze dabijebis gareSe iq Sesvla<br />
SeuZlebeli iyos. daabijeT da gaTeleT, magram `gety Tquen: amieriTgan<br />
ixiloT Ze kacisaÁ mjdomare marjueniT Zlierebisa da momavali RrubelTa<br />
zeda cisaTa~ (mT. 26, 64) mova, mova dro, roca <strong>me</strong>ored mosvlisas am mkvdars<br />
didebiT mosils naxavT, `ZaliTa da didebiTa mravliTa~ (mT. 24, 30). es<br />
Tvalebi ar iqneba samudamod daxuWuli, es xelebi ar iqneba samudamod<br />
mimsWvaluli. mova dro da am TvalebSi RvTaebrivi mrisxanebis yvela cecxli<br />
aenTeba, es xelebi RvTis samarTlis elviT aRiWurveba. es mokumuli da utyvi<br />
bageebi daiquxeben da Cvens umadurobas amxelen `warvediT Cemgan wyeulno,<br />
cecxlsa mas saukunesa, ro<strong>me</strong>li ganmzadebul ars eSmakisaTÂs da angelozTa<br />
misTa!~ (mT. 25, 41).<br />
da mainc, hoi, tkbilo iesov vici, rom Seni siyvaruli es amouwuravi<br />
zvirTia, radgan usasruloa. WeSmaritad saSinelia Cveni umaduroba! magram<br />
Seni Cveuli mravlismoTmineba cota xniT mainc gaaxangrZlive, rogoriTac<br />
jvari zide da neba damrTe am qristianebis winaSe warmo<strong>me</strong>Tqva Seni erT-erTi<br />
madliani sityva: `miuteve amaT~ (lk. 23, 24)! yvela <strong>sasuliero</strong> pirTa da<br />
eriskacTaTvis, yvela codvilisaTvis amoTqvi miteveba! Tuki aqamomde Seni<br />
mtrebi viyaviT, Seni madliT kvlav Seni <strong>me</strong>gobrebi viqnebiT. da am i<strong>me</strong>diT<br />
gevedrebiT: roca jvridan gardamoxval, modi da Cvens gulebs miemsWvale,<br />
raTa iyo Cvengan ganuyofeli aq dedamiwaze da Sens caTa sasufevelSi. amin!<br />
sityva aRdgomis kviras<br />
aRdgomis Sesaxeb<br />
`da ganixares mowafeTa, ixiles raÁ ufali~<br />
(in. 20, 20)<br />
aRdgomili <strong>me</strong>ufis RvTaebrivo mowafeno! <strong>me</strong>c TqvenTan erTad vixareb! Tqven-<br />
Tan erTad vixareb yovelno qristiano erno, ro<strong>me</strong>lTac bolos da bolos ixileT<br />
aRdgomis Suqmfeni dRis Cauqrobeli naTeli. maRliT samgzis netarni gundni<br />
ixareben, ZalTa <strong>me</strong>ufis taxts garsSemoxveuli angelozni mas sagalobels<br />
ugaloben, dabliT, TviT jojoxeTis jurRmulSi xaroben aRmobrwyinebuli<br />
mzis didebiTa da imisi naTeli gamocxadebiT, visac codvil pirvelmamaTaTvis<br />
dauRa<strong>me</strong>beli dRe moaqvs. xarobs eklesia _ naTliT Semosili<br />
∗ oratori Tavis dros gulisxmobs.<br />
62
sasZlo qristesi da saflavidan, viTarca sasaxlidan aRmdgar sasiZos<br />
sixaruliT egebeba; TviT golgoTas ucvlia iersaxe: is iyo saSineli adgili,<br />
sadac samwuxaro ambavi moxda, da sayovelTao sixarulis momniWebel diad<br />
adgilad iqca. jvari, maxvili, eklis gvirgvini _ saSineli tanjvis es uxeSi<br />
iaraRebi axla RmrTis gamarjvebis zeims amkoben. saflavi _ adre xrwnis<br />
mwuxare alagi, axla uxrwnelobis sicocxleSemosil sasaxled mogvevlina,<br />
xolo Wrilobani _ mizezni sikvdilisa _ saukuno cxovrebis wyarod qceulan.<br />
`da ganixares mowafeTa, ixiles raÁ ufali~. mozei<strong>me</strong> ms<strong>me</strong>nelno, Cvenc<br />
ganvixaroT da qristes diadi aRdgomis RvTivboZebul madls xotba SevasxaT.<br />
I<br />
roca daiketa karibWeni samoTxisa, saidanac adami gamoidevna, jojoxeTis<br />
karibWe gaiRo, romlidanac wyevasa da xrwnasTan erTad qveynad sikvdili<br />
Semovida. is, rogorc tirani, ga<strong>me</strong>fda adamianTa ubedur modgmaze, ro<strong>me</strong>lic<br />
tanjviT eweoda mZi<strong>me</strong> uRels da umZi<strong>me</strong>s vals sakuTari sicocxliT ixdida.<br />
adami, rogorc kacTa Soris pirveli codvili, pirveli unda momkvdariyo,<br />
magram yvelaze adre, TviT adamze uwin, marTali da udanaSaulo abeli mokvda<br />
Tavisi Suriani Zmis, kaenis xeliT. gana samarTliani ar iqneboda, rom<br />
sikvdili, iseve rogorc codva, adamisagan dawyebuliyo da ara abelisagan?<br />
Zmano, yoveli sa<strong>me</strong>fo mxolod maSinaa myari, roca is samarTlianobas efuZneba.<br />
Tu samarTali <strong>me</strong>ufebs, sawyisi <strong>me</strong>ufebisa myaria da sufeva misi _ saukuno, da<br />
piriqiT, Tu is aramyari da usamarTloa, maSin <strong>me</strong>tad xanmoklea. Tuki is<br />
usamarTlobiT iwyeba, dasawyisi <strong>me</strong>ryevia, Tu Zaladobas emyareba, axlosaa<br />
misi dasasruli. axla kacTmoyvare R<strong>me</strong>rTis gangebulebis umaRlesi saq<strong>me</strong><br />
ixileT: R<strong>me</strong>rTma dauSva da pirveli mokvda ara Semcode adami, rac<br />
samarTliani iqneboda, ara<strong>me</strong>d umwikvlo abeli. sikvdilis <strong>me</strong>ufeba<br />
usamarTlobiT daiwyo da amitom sawyisic aramdgradia. abeli ara mxolod<br />
mokvda pirveli, amasTanave igi mokvda Zmis xeliT, arabunebrivi, moZaladuri<br />
sikvdiliT. ase rom, usamarTlobiT dawyebulma sikvdilis <strong>me</strong>ufebam damxmared<br />
Zaladobas mouxmo da amiT dasasruls miuaxlovda. maS ase, msoflioSi<br />
sikvdili ga<strong>me</strong>fda. <strong>me</strong>foba misi iyo usamarTlo da moZaladuri da amitomac<br />
aramyari da xanmokle. ai, ras ambobs wm. aTanase didi Tavis 61-e kiTxvamigebaSi:<br />
`adami pirveli rom momkvdariyo, sikvdils myari safuZveli eqneboda,<br />
ra<strong>me</strong>Tu upirvelesad Semcodes waiyvanda. magram ramdenadac usamarTlod<br />
mokvdinebuli miiRo, imdenad <strong>me</strong>ufeba misi sustia da <strong>me</strong>ryevi~. Tavidanve<br />
aRmoCnda, rom sikvdili, Tumc is tirania, misi <strong>me</strong>ufeba adamianTa modgmaze<br />
zRvardadebulia. mis xels dausxlta enuqi, ro<strong>me</strong>lic cocxlad iqna atacebuli<br />
samoTxeSi, mas gaeqca cecxlovani etliT zecaSi aWrili elia. eliam,<br />
Tavis mxriv, sikvdilis <strong>me</strong>ufebisagan ixsna sarefTeli qvrivis vaJi, xolo<br />
misma mowafe elisem _ vaJi somanitelisa. mogvianebiT movida gankacebuli Ze<br />
RvTisa, R<strong>me</strong>rTi cxovelTa da mkvdarTa, Semmusvreli sikvdilisa da mas mTeli<br />
misi araraoba uCvena. man sikvdils mxolod erTi sityviT iairosis ukve<br />
mkvdari asuli warstaca da aRadgina viTarca Zilidan; warstaca qvrivis Ze,<br />
ro<strong>me</strong>lic ukve saflavisken mihqondaT da xelis erTi SexebiT gaaRviZa igi;<br />
sikvdils gamostaca lazare, ro<strong>me</strong>lic oTxisa dRisa mkvdari jojoxeTs iyo<br />
tyveobaSi da erTi SeZaxiliT aRadgina misi gaxrwnili sxeuli; warstaca<br />
jojoxeTSi imden xans myofi uamravi gansvenebuli wmindani da sicocxle<br />
daubruna maT. da bolos, ufalma dasca tirani _ mokla sikvdili.<br />
63
<strong>me</strong>sa<strong>me</strong> dRes aRmdgarma mkvdreTiT, misi <strong>me</strong>ufeba daamxo. adamis Camomavlebi,<br />
Cven, yvelani, CitebiviT viyaviT momwyvdeuli im sabediswero badeSi, ro<strong>me</strong>lic<br />
sikvdils yvelgan hqonda gaSlili. TviT iesoc imave badeSi evno nebiT da<br />
mokvda. magram bade gaglija, Tavisi didebuli aRdgomiT pirveli amaRlda<br />
zecad da sikvdilis <strong>me</strong>ufebisagan gvixsna. `safrTxe Seimusra, da Cuen<br />
ganvereniT; SewevnaÁ Cueni saxeliTa uflisaÁTa~ (fs. 123, 7-8). Cven xsnilni<br />
varT, aRara varT sikvdilis tyveni, vumzerT mas da misi mZvinvare saxisa aRar<br />
gveSinia. qristes aRdgomamde sikvdili saSineli iyo adamianisaTvis, aRdgomis<br />
Semdgom ki adamiani TviTon gaxda sikvdilisaTvis saSiSi. mas aqeT, rac<br />
mkvdreTiT aRmdgarma iesom sikvdils sZlia, qristes mowafeni mas Tamamad<br />
amcireben, wm. mowa<strong>me</strong> yrmani da qalwulnic ki dascinian. ai, ZRveni aRmdgari<br />
<strong>me</strong>ufisa, diadi SenaZeni diadi aRdgomisa: aRdga qriste da daTrgunulia<br />
sikvdili, aRdga qriste da Sewyda xrwnileba, aRdga qriste da gabrwyinda<br />
ukvdaveba, aRdga qriste da ganiRo samoTxe. `sada ars, sikudilo, sawerteli<br />
Seni? sada ars, jojoxeTo, ZlevaÁ Seni?~ (1 kor. 15, 55). vecemiT rogorc<br />
mokvdavni, magram aRvdgebiT, rogorc ukvdavni!<br />
saflavis bnel jurRmulebSi vtusaRdebiT, magram sa<strong>me</strong>ufeo janyis netari<br />
naTeli iqac aRwevs da gvacocxlebs. Cven sikvdils moveliT, magram winaswar<br />
vWvretT ukvdav cxovrebas, risi pirobac macxovris aRdgomam dagvido.<br />
II<br />
qriste aRdga! uzenaeso mZlevelo sikvdilisa, sasiZoo Cveni sulebisa,<br />
RvTaebrivo iesov, Sen mogmarTavs ena Cemi, Sendami aRimsTobs suli Cemi,<br />
Sensken movapyrob Cems sayvarel ms<strong>me</strong>nelTa sulebs. iq, sadac saxarebiseuli<br />
WeSmaritebis Tesli CavTese, uxvad awvi<strong>me</strong> Seni RvTaebrivi madli, raTa nayofi<br />
xsnisa moviwio. Seiwire RvTaebrivi sityva, Cemi sityvebi, rogorc msxverpli,<br />
Seni wmida saxelis sadideblad da Cem da aq SekrebilTa codvili sulebis<br />
sacxovneblad. gonebaSi gamogvecxade da Seni brwyinvale aRdgomis SuqiT<br />
gvalxine, Tuki Cvens gulebs mainc daxSuls ixilav, SeiWer SigniT, rogorc<br />
Sexvedi daxSul karebSi Sens mowafeebTan, Seni wmida sulisa da RvTaebrivi<br />
mSvidobis madli mogvbere, kidev erTxel gviTxari: `miiReT suli wmidaÁ...<br />
mSvidobaÁ Tquen Tana!~ (in. 20, 22 da 19).<br />
sityva Tqmuli qalaq navpliaSi, uwmindesi<br />
mitropoliis sakaTedro taZarSi, <strong>17</strong>14 wels.<br />
sityva marxvis pirvel kviras<br />
rw<strong>me</strong>nis Sesaxeb<br />
`miugo mas naTanael da hrqua: rabi Sen<br />
xar Ze RmrTisaÁ, Sen xar <strong>me</strong>ufe israelisaÁ~<br />
(in. 1, 49)<br />
roca keTilmsaxuri WvretiT Cveni marTlmadidebeli sarwmunoebis<br />
aRmocenebas, zrdasa da damtkicebas warmovidgen, maSin kvlav vxsni<br />
saidumloebebs, saswaulebs vpoulob, erTmxriv iseT mravalricxovans, rom ena<br />
64
ver aRwers, <strong>me</strong>ore mxriv _ imdenad amaRlebuls, rom maT azric ver miswvdeba.<br />
amitom gakvirvebiTa da sixaruliT aRvsili, vadideb aseTi sarwmunoebis<br />
momce<strong>me</strong>l diad R<strong>me</strong>rTs da daviTTan erTad SevZaxeb: `did ars ufali Cueni,<br />
did ars Zali misi da gulisxmisa misisaÁ ara ars ricxvi~ (fs. 146, 5). xolo<br />
marTmadidebluri sarwmunoebis aRmsarebel ers vealersebi sityvebiT: `netar<br />
ars erisa mis, romlisa ars ufali R<strong>me</strong>rTi maTi~ (fs, 143, 15) da dRes am<br />
wminda ambionze asvlas vbedav, raTa SeZlebisdagvarad gamcnoT dideba da<br />
sidiade marTlmadideblobisa, Tumca mis Sesaxeb umaRlesi sityva qristes<br />
ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> mociqulisa da mowafis an Cveni eklesiis RvTivganaTlebuli<br />
maswavleblis bagiT unda warmoiTq<strong>me</strong>bodes, raTa marTlmadideblobis zeimi<br />
misTvis Cveuli uZlevelobiT aRiniSnos.<br />
RvTisadmi miZRvnil am diad dRes, marTlmadideblobis mterze _ eresze gamarjvebis<br />
niSnad TavSeyris dRes, Cemi goneba uzakveli israelelis, naTanailis<br />
aRiarebaze Cerdeba, ro<strong>me</strong>lic cnobs imas, vis Sesaxebas werdnen sjulSi<br />
mose da winaswar<strong>me</strong>tyvelebi: `rabi Sen xar Ze RmrTisaÁ, Sen xar <strong>me</strong>ufe israelisaÁ~.<br />
es aris pirveli aRiareba marTladideblobisa, magram ra SeiZleba<br />
iyos marTlmadideblobis Sesaxeb imaze qveli da sasargeblo sityva, vidre<br />
marTlmadidebeli maswavleblebis mier marTlmadidebeli ms<strong>me</strong>nelisadmi<br />
nauwyebi sityvaa? maSin sarwmunoebis RvTivdanerguli xe fesvs Rrmad gaidgams<br />
marTalTa gulebSi, saxarebiseuli WeSmaritebis sufTa nakadiT xSirad<br />
moirwyveba da saukuno cxovrebis sufTa nayofs SeZlebisdagvarad <strong>me</strong>ts<br />
moiwevs.<br />
yovladwmindao sulo, sulo yovlad brZnobisa da gonierebisa! dRes Cems<br />
gonebas naTeli mihmadle, mihmadle Cems bages sityvis Zala, raTa qristianul<br />
marTlmadideblur sarwmunoebaSi gacxadebuli Seni saswaulebis sidiade<br />
sxvebsac vauwyo! keTilo manugeSebelo, sulo WeSmaritebisao, romlis<br />
Sewevnis gareSec adamianis enas ar ZaluZs RvTiv<strong>me</strong>tyveleba, miec Cems enas<br />
Zala, raTa imis Sesaxeb iqadagos, Tu rogor daiwyo, rogor viTardeboda da<br />
rogor daemtkica marTlmadidebloba, es udidesi saswaulebrivi da<br />
RvTaebrivi saq<strong>me</strong> Seni yovladbrZnobisa da Zlierebisa; suliwmindis SewevniT,<br />
sityvas marTlmadideblobas Sesaxeb sam nawilad gadmovcem. pirvel nawilSi<br />
davamtkiceb, rom is Tavisi gaCenis dRidan RvTaebrivia; <strong>me</strong>oreSi _ rom is<br />
RvTaebrivia Tavis ganviTarebaSi; da <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ rom is zeimiTac RvTaebrivia.<br />
aqedan mixvdebiT, rom marTlmadidebloba _ es aris saq<strong>me</strong> da mofiqreba<br />
mxolod erTiani R<strong>me</strong>rTisa. amitom is erTaderTi WeSmariti swavlebaa,<br />
ro<strong>me</strong>lic unda gvwamdes, erTaderTi WeSmariti gzaa, romliTac SegviZlia<br />
vcxondeT.<br />
is, vinc bunebis am sa<strong>me</strong>fos warmoidgens, anu saerTo mwyobrs, casa da miwas,<br />
yvelafer zeciursa da miwiers da amden saswauls aRmoaCens, aucileblad<br />
aRiarebs, rom yovelive amis qmna mxolod R<strong>me</strong>rTs SeeZlo sami mizeziT:<br />
pirvel rigSi misi saswaulebrivi sawyisisa _ yovelivem yofiereba<br />
ararsebulidan, arafridan SeiZina; amas win aranairi materia ar uZRoda.<br />
<strong>me</strong>ore _ misi usazRvro ganvrcobisa _ caze uTvalavi varskvlavi kiafobs,<br />
zecaSi mravalnairi frinveli frinavs, dedamiwaze uamravi saxeobis cxoveli<br />
da mcenarea, zRvaSi ki amdeni urCxuli binadrobs; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ misi myari<br />
wonasworobisa: es yovelive wesrigdeba da inaxeba uwyveti <strong>me</strong>mkvidreobiTobiT,<br />
yvelaferi ganuxrel moZraobaSia da wesrigs emyareba. yovelive amis qmna<br />
mxolod R<strong>me</strong>rTs SeeZlo. amitomac gakvirvebiT wamoiZaxebs winaswar<strong>me</strong>tyveli:<br />
65
,,viTar gandidnes saq<strong>me</strong>ni Senni, ufalo, da yovelive sibrZniT hq<strong>me</strong>n~ (fs. 103,<br />
24) pavle mociqulic amasve daamow<strong>me</strong>bs: `ra<strong>me</strong>Tu uxilavi igi misi<br />
dabadebiTgan soflisaÁT qmnulTa maT Sina sacnaurad ixilvebis, da<br />
samaradisoÁ igi Zali misi da RmrTeebaÁ~ (hrom. 1, 20) basili didi Tavis<br />
`equsTa dReTa~-Si ambobs: `yovladZlierman qmna udiadesi, yovladbrZenman _<br />
saukeTeso, mowyalem _ sasargeblo~ da dasZens, rom bunebis sa<strong>me</strong>fo es<br />
`RvTivSe<strong>me</strong>cnebis saswavlebeli da gonier sulTa aRzrdis adgilia~. aseve,<br />
vinc warmoidgens madlis sa<strong>me</strong>ufos anu marTlmadideblebis, qristes<br />
eklesiisa da qristianuli sarwmunoebis erTobliobas, RvTis<strong>me</strong>tyvelebis iseT<br />
simaRles aRmoaCens, saidumloTa iseT siRr<strong>me</strong>s, RvTaebriv gamocxadebaTa imden<br />
sinaTles, swavlebaSi imden WeSmaritebas, imden siwmindes sjulSi, mociqulTa<br />
imden Rvawls, mowa<strong>me</strong>Ta imden Tavdadebas, wmindanTa imden saswauls, rom ar<br />
SeeZleba ar aRiaros: yovelive amis qmna mxolod R<strong>me</strong>rTs SeeZlo.<br />
bunebis am sa<strong>me</strong>fos _ cisa da miwis gaCenamde ra iyo? qaosi, ufskruli,<br />
araferi. am qaosidan, ufskrulidan, umyofobidan amoyvana, saswaulTa am diadi<br />
sanaxaobis Cveneba mxolod uzenaesis yovladZlier marjvenas SeeZlo<br />
`marjuenman uflisaman~ (fs. 1<strong>17</strong>, 15 da 16); madlis sa<strong>me</strong>ufos, anu qristes<br />
eklesiis Seqmnamde, sarwmunoebisa da marTlmadideblobis gaCenamde raRa iyo?<br />
uRirsobis qaosi, warsawy<strong>me</strong>dlis ufskruli, simarTlisa da siwmindis sruli<br />
aryofna gamoklebiT dedamiwis mxolod mcire nawilis _ iudeisa, sadac<br />
WeSmarit R<strong>me</strong>rTs aRiarebdnen. Tumca es nawilic Zlier iyo wabilwuli<br />
<strong>me</strong>zobeli to<strong>me</strong>bisagan; mTeli msoflio kerpebiTa da maTi TayvanismcemlebiT<br />
iyo savse. egvipte, elada, romi _ es ukeTilSobilesi qveynebi aseTni iyvnen.<br />
<strong>me</strong>feni da maTi qveSevrdomni, brZenni da uswavlelni, kacebi da qalebi,<br />
moxucebi da bavSvebi qmnilebas emsaxurebodnen, vin _ mzes, vin _ mTvares,<br />
varskvlavebs, cxovelebs, mcenareebs; TiTeuli imas kiTxulobda, rac surda;<br />
umTavresad ki TavianT vnebas aR<strong>me</strong>rTebdnen. magram rw<strong>me</strong>na xom cxovrebis<br />
mTavari wesia! warmoidgineT, rogori unda yofiliyo am adamianTa cxovreba?<br />
vis eSinoda mkvlelobisa? vis rcxvenoda mruSobisa da siZvisa?<br />
sisxlisms<strong>me</strong>lni maTive R<strong>me</strong>rTebi iyvnen, iseTebi, rogorc aresi da herakle;<br />
<strong>me</strong>Zavni da <strong>me</strong>mruSeni, rogorc zevsi da afrodite. vis SeiZleboda aRZvroda<br />
keTili saqmis keTebis survili, Tuki ar iyo samoTxis i<strong>me</strong>di? vin Seecdeboda<br />
gaqceoda borotebas, Tuki ar iyo SiSi saukuno sasjelisa? ra zneoba<br />
SeiZleboda hqonodaT adamianebs, romlebmac ar uwyodnen R<strong>me</strong>rTi da Tu mainc<br />
icodnen, ar cnobdnen? boroteba sayovelTao gaxda da mas didi warsuli<br />
hqonda, amitom Tavad bunebad iqca. dedamiwaze myarad idga mTiebis sa<strong>me</strong>fo,<br />
ro<strong>me</strong>lsac adamianebma TavianTi Tavi uZRvnes da sruliad miecnen `ufalman<br />
zeciT moxedna yovelTa zeda ZeTa kacTasa xilvad, iyos Tu vin<strong>me</strong><br />
gulisxmismyofel, anu gamo<strong>me</strong>Ziebel R<strong>me</strong>rTisa; yovelTave miaqcies erTbamad<br />
Tu uxmar iqnnes, aravin ars ro<strong>me</strong>lmanca qmna sitkboebaÁ, aravin ars<br />
mierTadmde~ (fs. 13. 2-3).<br />
axla gonebiT gazo<strong>me</strong>T cdomilebisa da warwy<strong>me</strong>dis mTeli siRr<strong>me</strong>, ro<strong>me</strong>lSic<br />
msoflio iyo CaZiruli; gazo<strong>me</strong>T RvTivSe<strong>me</strong>cnebisa da siwmindis simaRlec,<br />
ro<strong>me</strong>lzec igi qristes rw<strong>me</strong>niT unda asuliyo. adamianTa gulebSi Rrmad<br />
fesvgamdgari kerpTayvanismcemloba unda damxobiliyo da unda aRzevebuliyo<br />
rw<strong>me</strong>na erTi R<strong>me</strong>rTisa, ro<strong>me</strong>lic zecaSi sufevs erTiani bunebiTa da sami<br />
ipostasiT (es sami ipostasi _ erTi R<strong>me</strong>rTia), rw<strong>me</strong>na RvTisa, ro<strong>me</strong>lic miwaze<br />
movida ori bunebiTa da erTi ipostasiT _ R<strong>me</strong>rTkacisa da jvarze momkvdari<br />
66
kacisa. kerpTa taZrebi, romlebiTac dedamiwa iyo mofenili, unda<br />
damxobiliyo, maT adgilze unda aRmarTuliyo axali eklesia, ro<strong>me</strong>lSic,<br />
viTarca saCexeSi, warwy<strong>me</strong>dili cxvarni Segrovdebodnen, unda qadagebuliyo<br />
amqveyniuri sibrZnis sruliad sapirispiro swavleba da borotebaSi amqveyniur<br />
demonebad qceuli adamianebi mas saTnoebiT miwier angelozebad unda<br />
gadaeqcia. mokled rom iTqvas, codvaSi daZvelebuli msoflio siwmindeSi<br />
unda ganaxlebuliyo, sruliad gadasxvaferebuliyo da rw<strong>me</strong>na da cxovreba<br />
Seecvala.<br />
da marTlac, Seicvala samyaro. visi marjvenis saq<strong>me</strong> unda yofiliyo es<br />
saswaulebrivi cvlileba? ra Tqma unda, mxolod RvTis marjvenisa. mxolod<br />
uzenaes R<strong>me</strong>rTs, ro<strong>me</strong>lsac samoq<strong>me</strong>do saSualebebis aranairi saWiroeba ar<br />
hqonda, SeeZlo es saswaulebrivi saq<strong>me</strong> arafrisgan eqmna. qmnilebaTagan<br />
ro<strong>me</strong>li gacxadda eklesis mosawyobad da qristes sarwmunoebis saqadageblad?<br />
zecidan arc angelozi Camosula, arc mTavarangelozi, raTa adamianebi diad<br />
saswulTa zebunebrivi ZaliT gaeocebina. aq, dedamiwaze, ar gamoCenila mamaci<br />
mxedarTmTavari, brZeni moy<strong>me</strong>, ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> saxelganTqmuli mdidari, ro<strong>me</strong>lic<br />
iaraRis ZaliT aiZulebda an mWevr<strong>me</strong>tyvelebiT daarwmunebda, an kidev mravali<br />
saCuqriT moizidavda adamianebs axali sarwmunoebisaken. piriqiT: `sulelni<br />
igi soflisani gamoirCina R<strong>me</strong>rTman, raÁTa arcxÂnos brZenTa, da uZlurni igi<br />
soflisani gamoirCina R<strong>me</strong>rTman, raÁTa arcxÂnos ZlierTa; da uaznoni igi<br />
soflisani da Seuracxni gamoirCina R<strong>me</strong>rTman da ara arsni igi, raÁTa arsni<br />
igi ganaqarvnes~ (1kor. 1, 27-28) _ ambobs pavle mociquli.<br />
vin arian isini? iudevelebi, anu sircxvili da augi yvela tomisa,<br />
saqmianobiT <strong>me</strong>Tevzeni, e.i. Raribi da uswavleli adamianebi; mxolod Tor<strong>me</strong>tni<br />
_ Zalze cotani. swored isini gamoarCia R<strong>me</strong>rTma da saxarebis saqadageblad<br />
mTel msoflioSi wargzavna. `warvediT yovelsa sofelsa da uqadageT<br />
saxarebaÁ ese yovelsa dabadebulsa~ (mrk. 16, 15). TiTqosda vxedav maT _ ai<br />
isini ierusalimis saxlidan gamodian, raTa sxvadasxva qveynisaken gaswion.<br />
cota xniT SeicadeT galilevelo mamano, da miTxariT amas ra saq<strong>me</strong>s iwyebT?<br />
_ Cven, zogierTni, wargzavnili varT romSi _ msoflio sa<strong>me</strong>fos dedaqalaqSi,<br />
vin aTenSi, sadac dedamiwis sibrZnea davanebuli, vin indoelebTan, vin<br />
skviTebTan, velur, barbaros to<strong>me</strong>bTan, erTi sityviT qveynis dasalieramde,<br />
raTa sxva rw<strong>me</strong>na ganvdevnoT da adamianebs R<strong>me</strong>rTkacisadmi rw<strong>me</strong>na<br />
mivaRebinoT, rw<strong>me</strong>na R<strong>me</strong>rTkacisadmi, ro<strong>me</strong>lic erTi dedisagan _ qalwulisagan<br />
umamod iSva; Raribi kacisadmi, ro<strong>me</strong>lic pilate pontoelis dros or avazaks<br />
Soris jvarze mokvda; sikvdilis Semdeg aRdga, zecad amaRlda da<br />
kacobriobis modgmis gansakiTxavad kvlav Camova zecidan. mivdivarT, raTa<br />
jvarcmulisadmi siyvarulisa da rw<strong>me</strong>nisaTvis, amaqveynisagan, mamulisagan<br />
gandgomisaTvis mzad iyvnen, raTa yvela ganZsa da sa<strong>me</strong>fos siRaribe da<br />
damcireba amjobinon, siamovnebas _ mkacri cxovreba, uyvardeT erTmaneTi,<br />
uyvardeT mtrebi, maT lanZRvas locviT upasuxon, siZulvilis wil sikeTe<br />
miagon. mivdivarT, raTa es swavleba ara mxolod ubralo adamianebs<br />
vuqadagoT, ara<strong>me</strong>d mxedarmTavrebsa da <strong>me</strong>feebs, moy<strong>me</strong>ebsa da brZenebs; Cven<br />
gvsurs, rom maT TavianTi kverTxi da gvirgvini dautevon da aRiRon jvari,<br />
sxvebma TavianTi goneba da neba jvarcmulisadmi rw<strong>me</strong>nas daumorCilon.<br />
mivdivarT, raTa samyaro axal rw<strong>me</strong>nasTan da axal cxovrebasTan miviyvanoT,<br />
warmarTuli samyaro qristianul samyarod vaqcioT, uRirseba _ siwminded.<br />
67
keTili, Tqven, ra Tqma unda, did da Znel saq<strong>me</strong>ze midixarT. sad aris Tqveni<br />
jari?_Cven mxolod Tor<strong>me</strong>tni varT _ sadaa Tqveni iaraRi? _ warmgzavnelma<br />
kverTxis waRebac ki agvikrZala._ese igi adamianebi simdidriT unda moimxroT?<br />
_ ara, Cven Raribebi varT, da is mciredic mivatoveT, rac gagvaCnda; _ iqneb<br />
sityvis niWi gaqvT, iqneb mWevr<strong>me</strong>tyveli moy<strong>me</strong>ni xarT da amiT apirebT<br />
miaRebinoT adamianebs es ucnauri dogmatebi, romlebic yovelgvar bunebriv<br />
Sinaarss ewinaaRmdegebian? _ ara! Cven aranairi adamianuri Zalis i<strong>me</strong>di ar<br />
gvaqvs, ara<strong>me</strong>d mxolod Cveni warmgzavnelis Zalas veyrdnobiT da gvwams, rom<br />
yvelafers SevasrulebT `yovelive Zal-mic ganmaZlierebelisa Cemisa qristes<br />
mier~ (fil. 4, 13).<br />
es ra <strong>me</strong>smis Zmano? am adamianebma yvelafers miaRwies, risi miRwevac<br />
surdaT. axla gTxovT, miTxraT, vis SeeZlo gaekeTebina esoden diadi saq<strong>me</strong> _<br />
Seeqmna es marTlmadidebeli eklesia dasabamidan arafrisagan aseTive<br />
ararsebulisagan, rogorc ambobs pavle mociquli, vis SeeZlo amis gakeTeba,<br />
garda yovladZlieri R<strong>me</strong>rTisa! diax `marjueneman uflisaman qmna Zali~ (fs.<br />
1<strong>17</strong>, 15 da 16) Aara angelozurma, ara adamianurma, ra<strong>me</strong>d umyofobidan bunebis<br />
aRmomyvanelma RvTis mtkice marjvenam umyofobidanve Seqmna madlis sa<strong>me</strong>fo.<br />
amitom marTlmadidebloba dasabamiTve RvTaebrivia, qristianuli sarwmunoeba<br />
_ es bunebaze, sityvaze, da gonebaze aRmatebuli zeciuri swavlebaa, is<br />
dausabuTebel da miuwvdo<strong>me</strong>l saidumloebebs Seicavs. pavle mociqulis<br />
ganmartebiT es aris `sarwmunoebaÁ mosavTa maT Zala, saq<strong>me</strong>Ta mamxilebel<br />
araxilulTa~ (ebr. 11, 1) es aris rw<strong>me</strong>na _ erTi R<strong>me</strong>rTisa, magram<br />
samgvamovanisa, sampirovanisa; mamisa, Zisa da sulisa wmindisa; sami opistasiT,<br />
magram arsebiT da bunebiT erTianisa; rw<strong>me</strong>na erTiani uflisa ieso qristesi,<br />
amasTan RvTisa da adamianisa, sxvadasxva bunebiTa da erTi ipostasiT `vin ars<br />
kaci gulisxmismyofeli? (ier. 9, 12). ucqerde wminda trapezze purs da<br />
gwamdes, rom es WeSmaritad ieso qristes xorcia, gansulierebuli, mTliani,<br />
adgiliT gansazRvruli, magram aRuwereli; danawevrebuli, magram ganuyofeli;<br />
SesaW<strong>me</strong>li, magram ganuleveli, ro<strong>me</strong>lic erTdroulad zecaSicaa da<br />
dedamiwazec, yvela marTlmadideblur taZarSia da amavdroulad erTi da<br />
igive sxeulia. xedavde wminda embazSi Cveulebriv wyals, romliTac sxeuli<br />
ganibaneba da gwamdes, rom es sulis gamw<strong>me</strong>ndi sulieri abanoa. grZnobiT<br />
xedavde da gonebiT gwamdes saidumloebebi ise, rom gonebam grZnobasa da<br />
sakuTari Tavisadmi rw<strong>me</strong>nazec ki uari Tqvas ,,vin ars kaci gulisxmis<br />
myofeli?~ – es yovelive adamianis gonebisaTvis miuwvdo<strong>me</strong>li dogmatebia.<br />
<strong>me</strong>ore mxriv, qristianuli rw<strong>me</strong>na aris sjuli, mTlianad sulieri, sruliad<br />
wminda _ sjuli, ro<strong>me</strong>lic siRaribes, qalwulebas, marxvas, krZalulebas,<br />
simdables da iseTi srulyofil siyvaruls gviwesebs, ro<strong>me</strong>lic mtrebzec ki<br />
gavrceldeboda. es aris sjuli, ro<strong>me</strong>lic moiTxovs, rom adamiani xorcSi iyos<br />
gansulierebuli, erSi _ wminda. es qveyniuri kanonebisa da xorcis<br />
sapirispiro sjulia. es yvelaferi aris is, rasac adamianis neba arcTu<br />
xalisiT iRebs da mainc, es swavleba, gonebisaTvis esoden miuwvdo<strong>me</strong>li,<br />
sjuli, nebisaTvis esoden mZi<strong>me</strong>, mTel dedamiwaze, yvela mdgomareobis<br />
adamianTa Soris ganmtkicda da gavrcelda, magram rogor? iqneb rai<strong>me</strong><br />
adamianuri ZaliT? ara, piriqiT _ demonuri ZaliT momarTulma mTelma<br />
adamianurma Zalam mas <strong>me</strong>dgari winaaRmdegoba gauwia.<br />
qristianeno, warmoidgineT, rom ramdeni<strong>me</strong> cxvari mindorze mglebTan,<br />
lo<strong>me</strong>bTan, urCxulebTan da sxva mravalricxovan sisxlisms<strong>me</strong>l mxecTan<br />
68
ibrZvis. ras ityviT, rom dainaxoT, rom am ramdeni<strong>me</strong> cxvarma gaimarjva. maT<br />
mglebi, lo<strong>me</strong>bi, urCxulebi da yvela danarCeni mxeci gandevnes, Semdeg<br />
dedamiwas moefinen da ise gamravldnen, rom erTi mravalricxovani fara<br />
Seadgines? ra Tqma unda, ityodiT, rom es arabunebrivia, rom es<br />
gansakuTrebuli saswaulia. qristes eklesiis SemTxvevaSi swored es moxda. ai<br />
<strong>me</strong>c vxedav Tor<strong>me</strong>t mociquls, rogorc Tor<strong>me</strong>t cxvars, romlebic qristem<br />
saqadageblad, rogorc brZolis velze, mTel msoflioSi wargzavna `aha <strong>me</strong><br />
migavlineb Tquen, viTarca cxvarTa Soris mgelTa~ (mT. 10, 16). iq mxolod<br />
mglebi, qristianTa mdevneli iudevelebi ar arian. iq arian lo<strong>me</strong>bi _<br />
sarwmunoebis mdevneli mwvalebeli <strong>me</strong>feni, arian urCxulebi _ gandgomili da<br />
RvTismbrZoli demonebi, uricxvi nadiri. xiluli da uxilavi mteri<br />
Seukavebeli ZaliT da mZvinvarebiT Tavs daacxra qristes cxvrebs _<br />
axalgazrda eklesias. ra gasaocar sanaxaobas vumzer! am ramdeni<strong>me</strong> cxvarma<br />
gaimarjva, maT mglebi, lo<strong>me</strong>bi, urCxulebi, da yvela danarCeni mxeci dafantes.<br />
vxedav rogor zeimoben mdabalni ampartavnebze, uiaraRoni _ Zlierebze,<br />
glaxakebi _ <strong>me</strong>feebze, uswavlelni _ brZenebze; Tor<strong>me</strong>tni uTvalavni gaxdnen,<br />
mTeli dedamiwa aavses `yovelsa queyanasa ganxda xmaÁ maTi da kideTa<br />
soflisaTa sityuani maTni~ (fs. 18, 5). vxedav romis kapitoliumis alafze<br />
rogor aRzevda qristes jvari; vxedav rogor daemxo aTenSi ucnobi<br />
R<strong>me</strong>rTisadmi miZRvnili samsxverplo da Tayvaniscemas jvarcmuli rogor<br />
iwiravs, oqropiris sityvebiT: “sul mcire droSi <strong>me</strong>Tevzeebma da <strong>me</strong>zvereebma<br />
qalaqebis yvelaze amaRlebul adgilebs miaRwies da karvebis mkeTebelma<br />
mTeli elada moaqcia~; vxedav, rom ukuneTSi mjdomma erma diadi naTeli<br />
ixila; maRali mTa da borcvi Serigdnen, uswormasworo gzebi gaswordnen;<br />
vxedav barbarosul to<strong>me</strong>bs _ naTelRebulebs, qalaqebs, olqebs, sa<strong>me</strong>foebs _<br />
marTlmadideblurs. udabnoebi moRvaweebiT aivso, monastrebi _ wminda<br />
qalwulebiT, vxedav uricxv mowa<strong>me</strong>s, qristes siyvarulisaTvis rom ewamnen da<br />
cxvrebiviT daiklnen. vxedav Tu rogor gaxda aqamde uR<strong>me</strong>rTo da<br />
mravalR<strong>me</strong>rTiani, biwieri da uwminduri samyaro keTilmsaxuri, wminda da<br />
qristianuli. yvelgan saxareba iqadageba, yvelgan imarjvebs sarwmunoeba `ese<br />
ars ZlevaÁ, romliTa sZlevs sofelsa sarwmunoebaÁ Cueni~ (1 in. 5, 4) visganaa<br />
es gadasxvafereba? ra Tqma unda uzenaesis marjvenisagan. man ganamravla<br />
marTlmadidebloba `ara rwmunebiTa kacobrivisa sibrZnisa sityuaTaÁTa,<br />
ara<strong>me</strong>d gamocxadebiTa sulisaÁTa da ZaliTa” (1 kor. 2, 4)<br />
uzenaesis marjvenam ise moawyo, rom mociqulTa qadageba sxvadasxva<br />
xalxebs esmodaT, mociqulTa xeliT emxoboda warmarTuli taZrebi,<br />
imusrebodnen kerpebi da maTi Tayvanismcemlebi rw<strong>me</strong>naSi modiodnen `bolo<br />
ÃeliTa mociqulTaÁTa iqmneboda saswaulebi da niSebi mravali ersa Soris~<br />
(saq. 5, 12). iyo niSnebi: sneulTa gankurneba, keTrovanTa gaw<strong>me</strong>nda, mkvdarTa<br />
aRdgena, uwmindur sulTa ganw<strong>me</strong>nda; saswaulebi _ lo<strong>me</strong>bi wminda adamianebs<br />
fexebs ulokavdnen, mowa<strong>me</strong>ebi cecxlSi uvnebelni rCebodnen, qalwulni<br />
mxecebs eo<strong>me</strong>bodnen da maT aTvinierebdnen, uZravi borcvebi adgilidan<br />
iZvrodnen, aRelvebuli zRva qristianis locviT mSviddeboda, `niSebi mravali<br />
ersa Soris~.<br />
SemogvitieT uR<strong>me</strong>rTono, urwmunono, biwierno, SemogvitieT Cemi<br />
marTlmadidebluri rw<strong>me</strong>nis mtrebo! ramdeni sxivic aqvs mzes, imdeni<br />
mtkicebuleba arsebobs imisa, rom Cemi rw<strong>me</strong>na WeSmaritia. magram winaswar<br />
minda gkiTxoT: yvela es saswauli, romlebiTac rogorc vTqvi, R<strong>me</strong>rTma<br />
69
sarwmunoeba ganamtkica, an namdvilad iyo, an saerTodac ar yofila. Tuki iyo,<br />
es imas niSnavs, rom es RvTis WeSmariti rw<strong>me</strong>naa, romlisTvisac R<strong>me</strong>rTma<br />
amdeni saswauli aRasrula; Tu saerTod ar yofila, maSin rw<strong>me</strong>na,<br />
gonebisaTvis esoden rTuli, nebisaTvis aseTi mZi<strong>me</strong> sjuli, saswaulebis<br />
gareSe mTel dedamiwaze rogor gavrcelda? es kidev ufro didi saswaulia,<br />
is saswaulia saswaulTa Soris! anu RvTis saq<strong>me</strong>a `marjuenaman uflisaman qmna<br />
Zali~ .<br />
dasabamidanve RvTaebrivi marTlmadidebluri rw<strong>me</strong>na ganviTarebaSic<br />
RvTaebrivia; gana is Tavis DdamtkicebaSic RvTaebrivi ar aris? suli wmidam<br />
wmida eklesiis saidumlo mowyoba naTlad gamosaxa solomonis piriT:<br />
`sibrZneman iSena Tavisa TÂsisa saxli, da queSe Seudgna mas SÂdni suetni~<br />
(igav. 9, 1). es ra sibrZnea _ angelozTa Tu adamianTa? ara, ambobs pavle,<br />
,,ro<strong>me</strong>li, igi aravin mTavarTaganman amis soflisaman icna~ (1. kor. 2, 8) ra<strong>me</strong>Tu<br />
eklesiis WeSmaritad zebunebrivi da zeadamianuri mowyoba ar SeiZleba<br />
qmnilebis mofiqreba yofiliyo. es aris RvTis umaRlesi yovladbrZnoba,<br />
ro<strong>me</strong>lic yvelafers garkveuli gegmiT, zomiT da ricxviT qmnis. zecaSi,<br />
didebis taZarze mjdomma, angelozTagan Tayvaniscemis mimRebma, aq, dedamiwaze<br />
“iSena Tavisa TÂsisa saxli”, raTa Tayvaniscema adamianebisaganac mieRo, saxli<br />
locvisa, saxli kurTxevisa, saxli cxonebisa, anu _ eklesia. am saxls<br />
safuZvlad is aRmsarebloba daudo, ro<strong>me</strong>lic dRes naTanailisagan vismineT<br />
,,rabi, Sen xar Ze RvTisaÁ~ da ro<strong>me</strong>lic sazeimod ganacxada petrem: `Sen xar<br />
qriste, Ze RmrTisa cxovelisa~ (mT. 16, 16). aqedan vigebT, rom Ze RvTisa<br />
cxovelisa aris eklesiis winaganmsazRvravi safuZveli, qvakuTxedi, uZravi da<br />
Seumusravi lodi sarwmunoebisa. es ase iwinaswar<strong>me</strong>tyvela esaiam: `aha, esera<br />
davsdeb... lodsa... rCeulsa Tavsakidursa patiosansa... da ro<strong>me</strong>lsa hrw<strong>me</strong>nes igi,<br />
arasada hrcxuanes~ (es. 28, 16) daviT <strong>me</strong>fsalmune ki ambobs: `lodi, ro<strong>me</strong>l<br />
Seuracx-yves maSenebelTa, ese iqmna Tav kideTa~ (fs. 1<strong>17</strong>, 22) amasve gvaswavlis<br />
pavle mociquli: `ra<strong>me</strong>Tu safuZveli sxuaÁ vervis Ãelewifebis dadebad gareSe<br />
missa, ro<strong>me</strong>li-igi dadebul ars, ro<strong>me</strong>l ars ieso qriste~ (1 kor. 3, 11). amas ase<br />
xsnian Teodosite qeba qebaTas Sesaxeb <strong>me</strong>-3 sityvaSi, basili didi _ sityvaSi<br />
sinanulis Sesaxeb; oqropiri _ maTes saxarebis <strong>me</strong>-16 Tavis ganmartebaSi, aseve<br />
sxva mravali maswavlebeli am idumali saxlis damtkicebas qaragmulad<br />
acxadebs. qristec maTes saxarebis <strong>me</strong>-7 TavSi imis Sesaxeb saubrobs, rom<br />
gonierma kacma Tavisi saxli kldeze aaSena; wvima wamovida, mdinareebi<br />
adidda, amovarda qari da ekveTnen im saxls, magram ver walekes, radgan<br />
kldeze iyo dafuZnebuli. kldeze damyarebuli myari da dauZvreli saxli _<br />
es gonieri, brZeni da RvTaebrivi mSeneblis mier agebuli qristes eklesiaa.<br />
mis dasangrevad eSmakma sami Zlieri saSualeba gamoiyena _ wvima, raTa CaeZira,<br />
mdinareebi, raTa misi fuZe waeleka da qarebi, raTa is daengria. es iyo<br />
eklesiis winaaRmdeg mis mier aRZruli sami saSineli mteri: iudevelebi,<br />
mdevnelebi da eretikosebi. jer wvima wamovida _ iudevelTa Suri gacxadda.<br />
maT am saxlis aRmSenebeli gaTeles. gansajeT, rogori siZulviliT<br />
sunTqavdnen isini misi TanamoRvaweebis, misi mowafeebis mimarT? Riad<br />
naqadagebi qristes saxeli gulebs ugmiravdaT. sinagogis nangrevebze<br />
yoveldRiurad mzardi dideba eklesisa maT suls uwamlavda, SeuZlebelia<br />
imis aRwera, Tu ramdeni mzakvroba, ramdeni ciliswa<strong>me</strong>ba, ramdeni devna da omi<br />
wamoiwyes mociqulebisa da axali qristianobis winaaRmdeg. iseve, rogorc<br />
ormoci dRis manZilze iwvima da mTeli dedamiwa wyalma dafara, aseve ormoci<br />
70
wlis manZilze grZeldeboda iudeuri Suris warRvna, raTa eklesia waeRo.<br />
<strong>me</strong>re da ra? ar CaiZira kidobani. rac ufro Zlierdeboda wvima, kidobani sul<br />
ufro maRla adioda da usafrTxod curavda. swored aseve, iudevelTa<br />
Surisagan eklesiasac aranairi zarali ar ganucdia. rac <strong>me</strong>tad Zlierdeboda<br />
maTi Suri, miT <strong>me</strong>tad mtkicdeboda qristianTa rw<strong>me</strong>na. bolos da bolos<br />
iudevelebi romis jarebma gaanadgures da wvimac Sewyda.<br />
magram movidnen mdinareebi, <strong>me</strong>feTa mdinareebi, romlebSic wylis nacvlad<br />
daklul qristianTa sisxli moedineboda. eseni Zveli da axali romis<br />
tiranebi, qristianuli rw<strong>me</strong>nis mdevnelebi iyvnen, romlebic mas saSineli<br />
sisastikiT ekveTnen, raTa eklesia fuZidan daeZraT. iciT ki ramdeni iyvnen<br />
isini? _ Tvra<strong>me</strong>tni. ai maT saxelebi: neroni, domiciane, traiane, antoniusi,<br />
markus avreliusi, liciniusi, avreliane, diokletiane, maqsimiane,<br />
konstanciusi, iuliane-gandgomili, valentusi, levesavri, konstantine<br />
kopronimi da Teofile-xatmbrZoli. iciT ki ramdeni weli grZeldeboda devna?<br />
rvaas welze <strong>me</strong>t xans. iciT ki ramdeni mowa<strong>me</strong> iyo amdeni wlis manZilze? caSi<br />
varskvlavebi daTvaleT, zRvaSi _ qviSa. R<strong>me</strong>rTs qristesTvis wa<strong>me</strong>buli yvela<br />
qristianis sisxli erT adgilze rom moegrovebina, wminda sisxlis kidev erTi<br />
zRva warmoiqmneboda. keTili, mdinareebi movidnen; <strong>me</strong>reda ra gaakeTes?<br />
Caiares, Tvals moefarnen tiranebi, <strong>me</strong>feni da sa<strong>me</strong>foebi daemxnen, maTi xsovna<br />
xmaurma STanTqa. qristianebi ki gamravldnen, devnilebi gaZlierdnen, ganmtkicdnen,<br />
saTnoebebSi kidev ufro gabrwyindnen. bolos dauberes qarebma, qveynierebis<br />
yoveli mxridan aRdgnen eretikosebi, WeSmaritad Zlieri qarebi, marTlmadideblobisa<br />
da urTierT sapirispironi, aRdgnen ganyofiTa da mRelvarebiT.<br />
ricxobrivad uTvalavi arian, SeuZlebelia maTi CamoTvla. minda maT<br />
Soris cnobilebze migiTiToT: gnostikosebi, ofitebi, montanistebi, sabelianelebi,<br />
qiliastebi, pavlinianelebi, maniqevelebi, dinatistebi, arianelebi,<br />
evnomianelebi, anTropomorfistebi, makedonianelebi, pelagianelebi, nestorianelebi,<br />
severianelebi, dioskoritebi, monoTelistebi, xatmbrZolebi, luTerianebi<br />
da kalvinistebi. erTni zogadad R<strong>me</strong>rTs gmobdnen, <strong>me</strong>oreni mamas an Zes, an<br />
suliwmidas; eseni _ ganxorcielebis saxlTmSeneblobas, isini saidumloebebs!<br />
yvelani SeTanx<strong>me</strong>bulad moq<strong>me</strong>deben, iswrafian, qristes eklesiis winaaRmdeg<br />
ibrZvian. ramdeni iyo kreba da bWoba, ramdeni msjeloba da brZola, cduneba,<br />
ganyofa, SfoTi, mRelvareba, devniloba, sikvdili _ vis SeuZlia es gadmosces?<br />
magram bolos qarebic Cadga, eresi da eretikosebi ganadgurdnen. dacxra<br />
mRelvareba da dadga mSvidoba. qristes eklesiaSi sufTa da SeubRalavi<br />
marTlmadidebloba brwyinavs. movida wvima, movidnen mdinareebi, dauberes qarebma,<br />
magram saxli qristesi _ eklesia ar dacemula, dgas mtkiced da Seupovrad<br />
`ra<strong>me</strong>Tu dafuZnebul iyo kldesa zeda~ (mT. 7, 25), mtkice qvakuTxedze,<br />
qristeze, Zeze RvTisa cxovelisa, amitom `bWeni jojoxeTisani ver ereodian<br />
mas~ (mT. 16, 18). gana es ar aris RvTaebrivi damtkiceba? gana uzenaesis<br />
marjvena ar aris misi damamtkicebeli? `marjuenaman uflisaman qmna Zali~.<br />
hoi, qristianulo rw<strong>me</strong>nav, gaCeniT, ganvrcobiTa da damtkicebiT RvTaebrivo,<br />
mTlad RvTaebrivo! Sen RvTisagan gaCndi, RvTisagan ganivrce da daemtkice!<br />
Sen WeSmariti swavleba xar. visac Sen upyrixar, mas sworad swams eklesia.<br />
Sen utyuari gza xar. vinc Sen mogyveba, samoTxes ueWvelad aRwevs.<br />
marTlmadidebelo qristiano, R<strong>me</strong>rTs aTasgzis unda emadliero imisaTvis,<br />
rom aseT rw<strong>me</strong>naSi gSva. erTi Zveli filosofosi R<strong>me</strong>rTs sami ramis gamo<br />
emadliereboda: pirveli _ imisaTvis, rom mamakacad iSva da ara qalad; <strong>me</strong>ore<br />
71
_ imisaTvis, rom elini iyo da ara barbarosi; da <strong>me</strong>s<strong>me</strong> _ imisaTvis, rom brZeni<br />
iyo da ara u<strong>me</strong>cari. Sen ki R<strong>me</strong>rTs sxva sami ramis gamo unda emadliero:<br />
pirveli _ imisaTvis, rom qristianad daibade da ara urwmunod, <strong>me</strong>ore _ rom<br />
marTlmadidebeli qristiani xar da ara eretikosi; da <strong>me</strong>sa<strong>me</strong>... cota xans<br />
Seicade, amis Sesaxeb <strong>me</strong>ore nawilSi getyvi.<br />
II<br />
rw<strong>me</strong>na _ es cxovrebis wesia. Cven rw<strong>me</strong>niT unda vicxovroT; Tu cxovreba<br />
rw<strong>me</strong>nas ar eTanx<strong>me</strong>ba, aseTi rw<strong>me</strong>na mkvdaria da sruliad gamousadegari. raÁ<br />
sargebel ars Zmano Cemno, ukueTu vin<strong>me</strong> Tquas: sarwmunoebaÁ maqus da saq<strong>me</strong>ni<br />
ara hqonden? nu Zal-uc-<strong>me</strong>a sarwmunoebasa xolo cxovnebad misa?~ (iak. 2, 14);<br />
,,ra<strong>me</strong>Tu viTarca Ãorcni TÂnier sulisa mkudar arian, egreTve sarwmunoebaÁ<br />
TÂnier saq<strong>me</strong>Tasa mkudar ars!~ (iak. 2, 26) qristes sityvebis `ara yovelman<br />
ro<strong>me</strong>lman mrquas <strong>me</strong>: ufalo, ufalo! Sevides igi sasufevelsa caTasa, ara<strong>me</strong>d<br />
ro<strong>me</strong>lman yos nebaÁ mamisa Cemisa zecaTaÁsasa~ (mT. 7, 21) ganmartebisas<br />
oqropiri ambobs: `aq R<strong>me</strong>rTs unda imaze migviTiTos, rom rw<strong>me</strong>na saqmis gareSe<br />
sruliad uZluria~. e.i. rw<strong>me</strong>na saqmis gareSe mxolod gvamia rw<strong>me</strong>nisa da<br />
arafris qmna ar ZaluZs, da adamiani, morwmune, ro<strong>me</strong>lic qristianulad ar<br />
cxovrobs, saukuno cxovrebiT nu dai<strong>me</strong>ddeba. amisaTvis WeSmariti rw<strong>me</strong>na da<br />
keTili cxovrebaa saWiro. adamians am oriT SeuZlia cxondes; am ori frTis<br />
daxmarebiT SeZlebs afrindes samoTxeSi. Cven davinaxeT, Tu rogori unda iyos<br />
qristianTa rw<strong>me</strong>na; axla vnaxoT rogoria maTi cxovreba. qristianuli rw<strong>me</strong>na<br />
Tavis sawyisSi, gavrcobasa da damtkicebaSi sruliad RvTaebrivia, rogorc<br />
swavleba mTlad WeSmaritebaa, rogorc sjuli _ mTlad siwmindea. magram<br />
Tana<strong>me</strong>drove qristianTa cxovreba rogoria? amis aRsawerad sityvebi ar<br />
<strong>me</strong>yofa, aq cremlebia saWiro, raTa is davitiro. Cven viciT, ras aRniSnavda is<br />
kerpi, ro<strong>me</strong>lic nabuqodonosorma sizmrad naxa. Cven amis Sesaxeb miTiTeba da<br />
ganmarteba gvaqvs wminda werilSi: `Sen, <strong>me</strong>fe, hxedevd, da, aha, xati... romlisa<br />
Tavi oqroÁsa wmidisa, Ãelni da mkerdi da mklavni misni vercxlni, muceli da<br />
TeZoni rvalisa~ (dan. 2, 31-32), <strong>me</strong>rwmuneT, qristianTa cxovrebisa da qcevis<br />
WeSmariti saxe swored rom es aris.<br />
kerpis Tavi sufTa oqroTi iyo nakeTebi, pirveli saukuneebis qristianebic<br />
TavianT saTnoebebiT da siwmindiT oqros hgavdnen. episkoposebi, mRvdlebi,<br />
diakvnebi, ipodiakvnebi, monazvnebi da saerTod yvela klirikosi Tavisi<br />
keTili cxovrebiTa da magaliTiT, swavlebiTa da zniT, sxeuliTa da suliT<br />
iyvnen viTarca sufTa oqro. isini, yvelani brwyinavdnen, rogorc Suqi<br />
WeSmaritebisa: `Tquen xarT naTeli soflisaÁ~ (mT. 5, 14). amis Sesabamisad<br />
eriskacnic sufTa oqroni iyvnen; mamani _ sikeTiT, dedani _ krZalulebiT,<br />
mxcovanni _ keTili gansjiT, Wabukni _ ubiwoebiT, bavSvebi _ ubraloebiT.<br />
qristianeni, TavianTi gonebiT oqrosni, zeciurisa da sulieris garda sxva<br />
araferze fiqroben. isini dros ara moyvasis fuW gankiTxvaSi, ara<strong>me</strong>d<br />
RvTisadmi galobaSi atarebdnen. TavianTi oqroxelebiT ar Zarcvavdnen,<br />
ara<strong>me</strong>d sakuTars gascemdnen, oqrogulianebs mxolod R<strong>me</strong>rTi da moyvasi<br />
uyvardaT. RvTis siyvaruliT mudam mzad iyvnen, sisxli mowa<strong>me</strong>brivad<br />
daeRvaraT; moyvasis siyvarulSi yvelas TiTqosda erTi guli da suli hqonda.<br />
sufTa oqroTi nakeTebi Tavi _ es saTno, wminda da WeSmariti qristianebi<br />
arian. Semdeg modis vercxlis mkerdi _ Rirebulebam iklo. vercxlic<br />
Zvirfasia magram ara iseTi, rogorc sufTa oqro. droTa msvlelobaSi is<br />
72
sarwmunoebrivi aRmafrena Caqra, Semcirda saTnoeba. qristianTa cxovreba<br />
kargi iyo, magram ara iseTi, rogorc pirvel xanebSi. amas mohyveba rvalis<br />
muceli. qristianTa cxovreba gauaresda, gavrcelda sastiki da mkacri zne,<br />
magram Tumca brinjao oqrosa da vercxls ar miedreba, magram mainc raRacad<br />
Rirs. qristianebic aseve, Tumca pirveli da <strong>me</strong>ore periodis qristianebs ar<br />
hgavdnen, mainc sruliad uxmarni ar iyvnen, isini ar iyvnen srulyofilni,<br />
magram arc araraobani iyvnen: mraval winaswar<strong>me</strong>tyvels Soris SesaZlebeli<br />
iyo Tundac erTi saTnoebis povna. Cven kerpis qveda nawilamde, fexebamde<br />
CavaRwieT, `romliTa<strong>me</strong> ukue rkinisani, da kerZoÁTa kecisani~ (dan. 2, 33).<br />
sxvagvarad rom vTqvaT, Cven im savalalo mdgomareobamde mivdivarT, ro<strong>me</strong>lze<br />
dabalsa da uaress verafers vipoviT. Cven nawilobriv rkinas vgavarT,<br />
nawilobriv Tixas. rogorc rkina, saTnoebaTa brwyinvalebis gareSe varT,<br />
u<strong>me</strong>crebaSi daviJangeT da codvaSi ganvmtkicdiT. Cveni zne Tixas hgavs, saq<strong>me</strong>ni<br />
binZuri, bilwi gvaqvs. Cvenma borotebam ukiduresobas miaRwia. Cveni rw<strong>me</strong>na<br />
qristianulia, cxovreba _ warmarTuli. <strong>me</strong> amas TvalnaTliv warmogidgenT.<br />
SuadRe idga, roca diogenem Tavisi fanari aanTo da TiTqos raRacas<br />
eZebso, aTenis moedanze siaruli daiwyo. vinc xedavda, siciliT ekiTxeboda,<br />
ras eZebda igi. _ admians, _ pasuxobda diogene. ra modgmis kacs eZeb diogene?<br />
_ adamianebi ori modgmisani arian: arian iseTebi, romlebsac mxolod<br />
Sesaxedaoba aqvT adamianisa, eseni mxolod garegnulad arian adamianebi<br />
(aseTebi arian: gva<strong>me</strong>bi, gamosaxulebebi da kerpebi) Sinaganad ki sruliad<br />
gamousadegarni da TavianTi vnebebiTa da umaqnisobiT ugono pirutyvs ufro<br />
hgvanan. aseTs bevrs xedavda diogene, magram mas aseTi ar sWirdeboda. arian<br />
isTebic, romlebsac adamianur SesaxedaobasTan erTad aqvT adamianis goneba.<br />
saTnoebebSi, Sinagan wadilsa da garegnul q<strong>me</strong>debaSi yvelani gonieri, saTno,<br />
WeSmariti admianebi arian. im xalxmraval qalaq aTenSi aseT kacs eZebda<br />
diogene da ver poulobda. veZeb adamians, veZeb adamians!<br />
Sedareba mimZims, magram simarTlis Tqma saWiroa. im dros, roca<br />
marTlmadidebloba SuadRis mzesaviT anaTebs, saxarebiseuli qadagebis<br />
CiraRdans vanTeb, qristianebiT savse eklesiaSi mivdivar daveZeb qristians,<br />
qristians veZeb! es rogor? gana qristianebi ar arian isini, visac aq, iq,<br />
qalaqebSi, cixe-simagreebSi, olqebSi, sa<strong>me</strong>foebSi, samyaros mniSvnelovan<br />
nawilSi vxedav? ori modgmis qristianebi arseboben. erTni am saxels mxolod<br />
atareben, garegnulad arian qristianebi da rogorc ambobs pavle mociquli,<br />
mxolod saxe aqvT WeSmaritebisa, SigniT ki _ cru saq<strong>me</strong>ebi. maT qristianuli<br />
mxolod rw<strong>me</strong>na aqvT, magram ara _ cxovreba. maTi cxovreba rw<strong>me</strong>nis<br />
sapirispiroa. `aqundes xati RmrTisa msaxurebisaÁ da Zalsa missa uaryofden~<br />
(2 tim. 3, 5), aseTebidan aravin mWirdeba. magram arian qristianebi, romlebsac<br />
saxelis garda saq<strong>me</strong>ebic aqvT, saTno cxovrebas rw<strong>me</strong>nasTan aerTeben da<br />
yovelmxriv marTlmadideblebi, WeSmaritad qristianebi arian. <strong>me</strong> adgilidan<br />
adgilze gadavdivar, raTa is vipovo. veZeb moednebze, xelisufalTa Soris,<br />
magram mxolod pativmoyvare TviTdajerebulobas vxedav. arsadaa qristiani!<br />
mas veZeb bazarSi movaWreebs Soris, magram mxolod gaumaZRar sixarbes<br />
vxedav, arsadaa qristiani! veZeb mas quCaSi axalgazrdebs Soris da ukidures<br />
garyvnilebas vxedav, arsadaa qristiani! gavdivar qalaqidan da soflebSi<br />
veZeb, magram aq mTeli qveynierebis sicrues vpoulob. arsadaa qristiani!<br />
zRvas gadavcurav da mas <strong>me</strong>zRvaurebs Soris veZeb, magram aq mxolod saSinel<br />
ginebas vis<strong>me</strong>n, arsadaa qristiani! jars movivli da veZeb mas jariskacebs<br />
73
Soris, magram ukidures aRviraxsnilobas vxvdebi, arsadaa qristiani! saxlebSi<br />
Sevdivar da qristians qalebs Soris veZeb da ras vxedav? gaTxovilebi qmrebs<br />
Sordebian da <strong>me</strong>mruSeebTan mxiaruloben, gasaTxovarni codvaSi cxovroben...<br />
patiosan qalebsac vxedav, romlebsac Casac<strong>me</strong>lisa da amaoebis garda araferi<br />
afiqrebT. erTi qristiani qalic arsadaa! mindoda warCinebulTa da ZlierTa<br />
ama qveynisaTa sasaxleebSic Sevsuliyavi, raTa <strong>me</strong>naxa, iq xom ar aris<br />
qristiani, magram ver vbedav, <strong>me</strong>Sinia. iq pirmoTneoba darajad dgas da<br />
QWeSmaritebas SeRwevas ar anebebs. hoi rw<strong>me</strong>nis dido Sebilwvav! hoi<br />
qristianTa udideso gankiTxvav!<br />
gana ar giTxariT, rom Cven cud mdgomareobamde mivediT, rom kerpis fexebamde<br />
CavaRwieT, romlebic nawilobriv rkinisaa, nawilobriv Tixis? gana ar<br />
giTxariT, rom amden qristians Soris veZeb da vercerTs vpoulob `yovelTave<br />
miaqcies erTbamad Tu uxmar iqmnnes, ... aravin ars mierTadmde~ (fs. 13, 3).<br />
klirikosebi da eriskacni, Tavadebi da Raribebi, kacebi, qalebi da bavSvebi,<br />
Wabukebi da moxucebi, yvela ganidrika rw<strong>me</strong>nisagan, uxmari cxovreba daiwyes,<br />
erTic ar aris iseTi, rw<strong>me</strong>niT rom cxovrobdes. qristianeno, romlebic<br />
ucremlod mis<strong>me</strong>nT! Tuki Semusvrilebisagan tirili ar gsurT, sircxviliT<br />
mainc atirdiT!<br />
<strong>me</strong> ki saSineleba mipyrobs, gulistkivili Cems bages sityvis dasrulebas ar<br />
acdis. amiT davdumdebi. qristiano, Tuki Seni cxovreba ar iqneba iseTive keTili<br />
da wminda, rogorc Seni rw<strong>me</strong>naa, cxonebas nu moeli. unda icxovro rw<strong>me</strong>niT<br />
da R<strong>me</strong>rTs sami garemoebisaTvis emadliero: pirveli, rom qristiani xar<br />
da ara urwmuno; <strong>me</strong>ore, rom marTlmadidebeli qristiani xar da ara eretikosi;<br />
<strong>me</strong>sa<strong>me</strong>, rom marTlmadidebeli xar ara mxolod rw<strong>me</strong>niT, ara<strong>me</strong>d cxovrebi-<br />
Tac. mxolod maSin gqondes i<strong>me</strong>di, rom cxondebi da caTa sasufevels miaRwev.<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>ore kviras<br />
codvis Sesaxeb<br />
`Svilo, migitevnen Sen codvani Senni,<br />
aRdeg da aRiRe cxedari Seni<br />
da warved saxid Senda~<br />
(mrk. 2, 5-11)<br />
ganrRveuli da codvilia kaci, romlis Sesaxebac dRevandeli saxareba<br />
mogviTxrobs. es ubeduri ormagad itanjeba _ sxeulis ganrRveulobiTa da<br />
sulieri codviT. pirveliT is sikvdils miuaxlovda, <strong>me</strong>oreTi _ satanjvels.<br />
misi cxovrebaca da cxonebac ukidures gansacdelSia.<br />
xma gavarda, rom ufali ieso K qriste kapernaumis erT-erT saxlSi didZal<br />
xalxs WeSmaritebis sityvas aswavlida. da ai, es ubeduri oTxma adamianma iq<br />
miiyvana da man zeciuri mkurnalisagan ormagi sneulebis ormagi kurneba<br />
miiRo: sulisa _ codvaTa miteveba, `Svilo migetevnen Sen codvani Senni~, da<br />
sxeulisa _ gankurneba ganrRveulobisagan: `aRdeg da aRiRe cxedari Seni da<br />
warved saxiT Senda~. ms<strong>me</strong>nelno dRevandel saxarebiseul ambavSi Tqvens<br />
yuradRebas or ra<strong>me</strong>ze mivapyrob: avadmyofis tanjvasa da mkurnalis Zalaze.<br />
ganrRveuli _ ra saSinel sanaxaobas warmoadgens aseTi adamiani! es<br />
gardacvlilisa da daumarxavi mkvdris, neStis cocxali saxea, ro<strong>me</strong>lic<br />
74
Signidan cocxalia, ra<strong>me</strong>Tu jer isev sunTqavs, garedan ki mkvdaria, radgan ar<br />
moZraobs! savalalo Sexa<strong>me</strong>baa sicocxlisa da sikvdilisa! mas eqimisa da<br />
wamlis aranairi i<strong>me</strong>di ara aqvs. ukurnebeli senisagan kurnebas mxolod<br />
sicocxlis aRsasrulisagan moelis. gana es ar aris yvelaze mZi<strong>me</strong> tanjva? da<br />
mainc, Cveni macxovris erTi sityviT: `aRdeg da aRiRe cxedari Seni da warved<br />
saxiT Senda~ ganrRveuli Zalas ikrebs, mis SemxedvareTa gasakvirad mwoliare<br />
aRdgeba `da <strong>me</strong>yseulad aRdga igi da aRiRo cxedari Tvisi da gamovida winaSe<br />
yovelTasa, viTar<strong>me</strong>d ganukvirdebodaca yovelTa da adidebdes R<strong>me</strong>rTsa~ (mrk.<br />
2,12) gana es ar aris yvela kurnebaTagan yvelaze ioli kurneba? es saswauli<br />
sxeulze xilulad, sulze ki uxilavad aResruleba. warmoidgineT erTis<br />
mxriv, ubeduri, saTnoebebis mimarT uZravi, madlis mimarT ugrZnobi suli,<br />
ro<strong>me</strong>lic Zveli Cveuli codvisagan ganrRveula da saukuno sikvdili emuqreba;<br />
<strong>me</strong>ore mxriv warmoidgineT Zala, ro<strong>me</strong>lic aqvs sulieri moZRvris piriT<br />
warmoTqmul am sityvebs: `Svilo mogitevnen Sen codvani Senni~ _ da aRdgeba<br />
maTTan erTad suli, ganiwmindeba da saukunod cxondeba. axla aqeT moixedeT<br />
da macxovnebeli kurnebis diad simsubuqes SexedeT. saukuno satanjveli _ es<br />
udidesi tanjva adamianis sulisa, yovelwuTs emuqreba codvils. am<br />
xifaTisagan Tavis daRweva ki mas mxolod edrTi sityviT SeuZlia. ai, yvelaze<br />
ioli kurneba, kurneba RvTis madliT; avadmyofobis _ codvis simZi<strong>me</strong> da<br />
kurnebis _ mitevebis simsubuqe; es is ori sakiTxia, ro<strong>me</strong>lic dRevandel<br />
qadagebas Seadgens. yuradRebiT mismineT, raTa aqedan sargebeli miiRoT.<br />
I<br />
ar vici, SevZleb Tu ara gangimartoT, Tu ra aris codva. arafers<br />
CavdivarT ise iolad da arafers gaviazrebT ise Znelad, rogorc codvas,<br />
amitomac vcodavT ase iolad da ase Znelad vinaniebT. iqidan, rasac eklesiis<br />
ma<strong>me</strong>bi codvis Sesaxeb amboben, SegviZlia mxolod davaskvnaT, rom es<br />
usazRvro borotebaa, TiTqmis gmobaa RvTisa, magram es sityvebi an<br />
miuwvdo<strong>me</strong>lia adamianis gonebisaTvis, an mis sulze ar zemoq<strong>me</strong>deben. ra<br />
giTxraT, rogor gagagebinoT, Tu ra usazRvro borotebaa codva?<br />
modiT ase daviwyeb: warmoidgineT, rom usazRvro zRvis wyali iseve<br />
tkbilia, rogorc mdinareebisa da wyaroebisa. magram iq erTi mware wveTi<br />
moxvda da zRvis, mdinareebisa da wyaroebis mTeli wyali gaamwara. rogori<br />
mware unda iyos es wveTi?! Seudareblad bevrad mwarea codva, ro<strong>me</strong>lic RvTis<br />
mowyalebis ulev zRvas erT wamSi amwarebs. codva _ es usazRvro simwarea.<br />
Semdeg: ieso qristes dedamiwaze cxovrebis dros mis mier aRsrulebuli<br />
yvela xiluli saswaulidan mxolod erTi iyo naTeli dadastureba im<br />
RvTaebrivi Zalisa, ro<strong>me</strong>lic mas hqonda, rogorc Ze RvTisas. man dalileis<br />
kanaSi wyali Rvinod aqcia; xuTi puri akurTxa da udabnoSi xuTi aTasi kaci<br />
daapura; zRvaze suliviT dadioda; Taborze feri icvala da mzesaviT<br />
gabrwyinda; asisTavis mona, petres sidedri, cxovarT sabanelSi ki<br />
ganrRveuli gankurna; sisxlmdinare, kuti, wyluliani da xelgamxmari<br />
moarCina; uamravi keTrovani ganwminda, br<strong>me</strong>bs Tvali auxila, eSmakeulni<br />
gaaTavisufla; iairosis asuli, qvrivis Ze da lazare mkvdreTiT aRadgina. am<br />
saswaulebis aRsrulebis Semdeg man winaswar<strong>me</strong>tyvelis, saswaulTmoq<strong>me</strong>disa da<br />
wmindanis, magram mxolod adamianis, dideba moipova. rogorc saxareba<br />
mogviTxrobs, isini, vinc mis saswaulebs xedavdnen, `adidebdes R<strong>me</strong>rTsa da<br />
ityodes, viTar<strong>me</strong>d: arasada esreT vixileT~ (mrk. 2, 12). msgavs saswaulebs<br />
75
Zvelad winaswarvetyvelnic aRasrulebdnen, SemdgomSi _ mociqulebi, anu<br />
adamianebi. Tu iciT, rodis gaacxada ieso qristem Tavisi RvTaebrivi Zala?<br />
rodis moq<strong>me</strong>debda igi, rogorc Ze RvTisa? _ rodesac man dRevandel<br />
ganrRveuls <strong>me</strong>ufebrivad uTxra: `Svilo, migetevnen Sen codvani Senni~. iqve<br />
msxdomi mwignobrebi mas ubralo adamianad miiCnevdnen, da rodesac gaiges,<br />
rom laparakobs rogorc R<strong>me</strong>rTi, daaskvnes rom R<strong>me</strong>rTs gmobs: `viTar<strong>me</strong>d~ ese<br />
gmobasa ityÂs; vis xel-ewifebis mitevebad codvaTa, garna mxolosa R<strong>me</strong>rTsa~<br />
(mrk. 2, 7). TavianT cdomilebaSi maT mainc dascdaT WeSmariteba, ra<strong>me</strong>Tu<br />
codvaTa miteveba marTlacda aravis ZaluZs RvTis garda. `<strong>me</strong> var, <strong>me</strong> var igive<br />
aRmÃoceli uSjuloebaTa~ (es. 43, 25), ambobs esaias piriT ufali. adamianis<br />
gonebas ar SeuZlia warmoidginos imaze Sxamiani da sazareli mxeci, vidre is,<br />
ro<strong>me</strong>lsac ioane aRwers Tavis gamocxadebaSi: mxeci Svidi TaviT da aTi rqiT<br />
_ es aris saxe uSjuloebisa, ro<strong>me</strong>lsac TiTqosda Svidi Tavi, Svidi<br />
momakvdinebeli codva aqvs. igi aTi rqiT RvTis aT mcnebas Tavs esxmis da<br />
ebrZvis. vis SeuZlia masze gamarjveba? `aha tarigi RmrTisaÁ, ro<strong>me</strong>lman<br />
aRixunes codvani soflisani~ (in. 1, 29). masze gamarjveba mxolod Ze RvTisas<br />
SeeZlo, ro<strong>me</strong>lsac RvTis Zliereba da <strong>me</strong>ufeba aqvs. usazRvro borotebis<br />
ganadgureba mxolod usazRvro Zlierebas SeuZlia. gonebis TvaliT<br />
warmoidgineT saswori, romlis erT mxares codvaa, <strong>me</strong>ore mxares netar sulTa:<br />
serafimTa, qerubimTa, angelozTa, mTavarangelozTa, winaswar<strong>me</strong>tyvelTa,<br />
mociqulTa, maswavlebelTa, mowa<strong>me</strong>Ta da moRvaweTa mTeli siwmindea. <strong>me</strong><br />
vamtkiceb, rom cisa damiwis gaerTianebul siwmindesac ar ZaluZs gadawonos<br />
Tundac erTi codva, ra<strong>me</strong>Tu arc angelozebsa da arc wmindanebs ar gaaCniaT<br />
TavianTi <strong>me</strong>ufeba imisaTvis, rom dedamiwaze Tundac erTi codva gadawonon.<br />
mxolod R<strong>me</strong>rTs, RvTis kravs SeuZlia itvirTos msoflio codva. es aris<br />
ganuzo<strong>me</strong>li simZi<strong>me</strong>; da Tuki angelozTa da kacTa Zala ar aris sakmarisi,<br />
maSin saWiroa RvTaebrivi Zala, ra<strong>me</strong>Tu mxolod is aris usazRvro. yovelive<br />
amiT minda giCvenoT, rom codva usazRvro Sxamia, es usazRvro boroteba da<br />
simZi<strong>me</strong>a. RvTis<strong>me</strong>tyvelTa TqmiT is sami mizezisagan warmodgeba:<br />
dausrulebeli RvTis gmobisagan, usasrulo akrZalvisagan da Tavad tanjvis<br />
usasrulobisagan. da mainc, vcodavT da gvgonia, rom gansakuTrebuls arafers<br />
vakeTebT, an Zalze mcire borotebas CavdivarT. im dros, roca vcodavT,<br />
umjobesia mze miimalos, miwa gaipos da Cagvitanos, radganac codvis CadeniT,<br />
misi mcnebebis Tavxedurad gaTelviT, Semoq<strong>me</strong>dsa da macxovar R<strong>me</strong>rTs<br />
SeuracxvyofT; xolo umadurobiT SeuracxvyofT mis simarTlesa da sikeTes;<br />
mis sisxls vTelavT, mis marTlmsajulebas aRvagznebT, mis mrisxanebas<br />
aRvanTebT, mis wyalobas aRvikveTT, mis uwyalobaSi vcvivdebiT. magram is Tu<br />
iciT, ras niSnavs RvTis uwyaloba? `RvTis gaucxoeba dacemulisagan da misgan<br />
miqceva iq, imqveynad mosalodnel tanjvaze mZi<strong>me</strong>a.~ gana es boroteba ar aris<br />
uaresi yvela im borotebaze, ro<strong>me</strong>lSic RvTisagan moZulebuli da udrood<br />
dasjili codvili SiZleba Cavardes? arsebobs ki wamali aseTi borotebisa?<br />
es wamali aris RvTis Zala da <strong>me</strong>ufeba. pativi miageT RvTaebrivi mowyalebis<br />
sidiades. R<strong>me</strong>rTma es <strong>me</strong>ufeba mociqulTa saxiT Tavisi eklesiis mRvdlebs<br />
mihmadla, maT yovelgvari codvis mitevebisa da ganxsnis ganusazRvreli neba<br />
misca: `miiReT suli wmidaÁ~ (in. 20, 22); raodeni ganhxsnaT queyanasa zeda,<br />
xsnil iyos igi caTa Sina~ (mT. 18, 18) _ uTxra maT. wminda mRvdelmsaxurno,<br />
suliero mamano ifiqreT amaze; R<strong>me</strong>rTi da mRvdeli codvebs miuteveben, magram<br />
sxvadasxvagvarad: ufali <strong>me</strong>ufebrivad, Tavisi sakuTari xelisuflebiT miu-<br />
76
tevebs, xolo mRvdeli _ im xelisuflebis mowileobiT, ro<strong>me</strong>lic RvTisagan<br />
miiRo. sasufevlis kari daxSulia codvilisaTvis da misi gaReba ori gziT<br />
SeiZleba: R<strong>me</strong>rTi mas Tavisi ZaliTa da ZlierebiT aRebs, uSuamavlod, gasaRebis<br />
gareSe; da aRebs SuamavliT, gasaRebiT, ro<strong>me</strong>lic petres saxiT<br />
qristem yvela mociquls uboZa `da migcne Sen kliteni sasufevlisa~ (mT. 16,<br />
19). aseve aReben mas mRvdlebic qristesgan miRebuli <strong>me</strong>ufebis gasaRebiT.<br />
rodesac ganixilavT sakiTxs, Tu raoden didi borotebaa codva, gTxovT<br />
imazec ifiqroT, ra ioli kurnebaa miteveba. eWvgareSea is, rom codvaTa<br />
misateveblad R<strong>me</strong>rTs yvelanairi gzis daweseba SeeZlo, uaRresad rTuli<br />
gzisac ki. magaliTad, SeeZlo eTqva: adamiano, Sen Cems winaSe, Seni RvTis<br />
winaSe Sescode. rom mogeqce is, rogorc marTali msajuli, maSin Seni<br />
codvebisa<strong>me</strong>br unda dagsajo. Sen daeci da es CemTvis udidesi Seuracxyofaa.<br />
amitomac unda gawio saukuno satanjveli. erTi codvis gamo mTiebi gavaZeve<br />
zecidan, adami _ samoTxidan. imdenive codvisaTvis, ramdenic Sen Caidine,<br />
sodoms cecxli vawvi<strong>me</strong> da gadavwvi; warRvna movavline da mTeli dedamiwa<br />
davfare. Senc sasjelis Rirsi xar, magram minda ise mogeqce, rogorc<br />
kacTmoyvare mama, ar minda saukunod dagsajo, magram Cemgan Mmitevebis<br />
misaRebad an mTeli Seni cxovreba RvawliT unda daitiro, an Cemi<br />
saxelisaTvis evno, Seni codvebisagan cremliT an sisxliT ganibano.<br />
qristianeno, R<strong>me</strong>rTs CvenTvis raRac amdagvari rom gadaewyvita, Cven,<br />
codvilni, mainc aTasgzis madlierni unda vyofiliyaviT amisaTvis. marTalia,<br />
Znelia Rvawli, mZi<strong>me</strong>a mowa<strong>me</strong>oba, magram es yovelive sixaruliT unda<br />
gagvekeTebina, raTa miteveba migveRo. jojoxeTSi saukuno tanjvas mcire xnis<br />
Rvawli sjobs; sjobs erTxel mokvde mowa<strong>me</strong>obrivad, vidre satanjvelSi<br />
saukunod kvdebode. Zvelad ufali misTvis saTno adamianebs amgvarad eqceoda:<br />
daviTma sami didi codva Caidina _ uria mokla, mis colTan, bersabesTan<br />
imruSa da Rvis akrZalvis miuxedavad xalxi aRwera. man Seinana, magram vidre<br />
mitevebas miiRebda, simwris fiala Sesva. pirveli _ ufalma misi codviT<br />
naSobi bavSvi moakvdina; <strong>me</strong>ore _ masTan winaswar<strong>me</strong>tyveli Radi gagzavna da<br />
SesTavaza, sami mZi<strong>me</strong> sasjelidan erTi amoerCia. es iyo: samwliani SimSili,<br />
samTviani Sinaomi an samdRiani Wiri mTel sa<strong>me</strong>foSi. daRonebulma daviTma<br />
Tqva: `samive mZi<strong>me</strong> ars Cem zeda~ (2 <strong>me</strong>f. 24, 14). ra unda eqna? man samdRiani Wiri<br />
arCia da uflis angelozma samocdaaTiaTasi kaci amowyvita. aseTi didi<br />
sasjeliTa da tanjviT man Tavisi codva gamoisyida da RvTisagan miteveba<br />
miiRo. axla ase aRar gveqceva R<strong>me</strong>rTi, Tumca daviTze matad vcodavT. magram<br />
R<strong>me</strong>rTs, Tumca igi Rvawlsa da mowa<strong>me</strong>obas aRar moiTxovs Cvengan, mainc<br />
SeeZlo zomieri gza mieTiTebina _ codvebi ise moetevebina, rogorc amas<br />
ierusalimis cxovarT sabanelSi sneulTa kurnebiT aRasrulebda. saxeldobr,<br />
msoflioSi erTaderTi adgili, ierusalimi mieTiTebina, raTa gansazRvrul<br />
dros, weliwadSi erTxel, zecidan angelozi Camosuliyo da Cveni codvebi<br />
moesmina. aseTi Soreuli mogzauroba didi garjaa, mTeli weliwadi lodini _<br />
didi moTmineba, angelozis winaSe monanieba _ didi sircxvili. da mainc<br />
madlierni unda vyofiliyaviT imisaTvis, rob motevebas miviRebdiT da<br />
saukuno satanjvelSi ar CavcvivdebodiT. hoi, RvTis gamouTq<strong>me</strong>lo mowyalebav!<br />
mas esec ki ar ganusazRvravs. usasrulo borotebis gasanadgureblad,<br />
umZi<strong>me</strong>si tvirTis mosaxsnelad man umsubuqesi da umoklesi gza gviCvena.<br />
ro<strong>me</strong>li? amas axla getyviT. roca ufali Cveni galileasa da samarias Soris<br />
midioda, mas aTi keTrovani Semoxvda, romlebmac xmamaRla Sehvedres: `ieso<br />
77
moZRuar, Semiwyalen Cuen!~ (lk. <strong>17</strong>, 13). man miugo: `wadiT, Tqveni wylulebi<br />
mRvdlebs anaxeT da ganiwmindebiTo `warvediT da uCveneniT Tavni Tquenni<br />
mRdelTa~ (lk. <strong>17</strong>, 14). keTrovnebi wavidnen, uCvenes da ganiwmindnen. aris ki<br />
sneuleba amaze ufro saZageli, mZi<strong>me</strong> da ukurnebeli? aris ki imaze msubuqi<br />
kurneba, vidre is, rac qristem imisaTvis gaacxada, rom Cven codvilni<br />
ganvw<strong>me</strong>ndiliyaviT? `warvediT~ gveubneba igi `uCveneniT Tavni Tquenni<br />
mRdelTa~. umZi<strong>me</strong>si sulieri avadmyofobiT sneulo codvilno gsurT miteveba<br />
da kurneba? nu waxvalT samoRvaweod da satanjvelad _ es <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad bevria;<br />
nu waxvalT ierusalimSi _ es <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad Soria, aseTi garja ar aris saWiro.<br />
midiT roca geneboT da ramdenjerac geneboT ara angelozebTan, ara<strong>me</strong>d<br />
mRvdlebTan, Tqvens msgavs adamianebTan. gaandeT maT Tqveni wuxili,<br />
gaumxileT Tqveni codvebi. maT aqvT mTeli xelisufleba mitevebisa, mTeli<br />
Zala kurnebisa. rasac isini aq, miwaze ganxsnian, miuteveben, is zecaSic<br />
ganxsnili da mitevebuli iqneba `warvediT da uCueneniT Tavni Tquenni<br />
mRdelTa~. qristianeno, Cven mivdivarT, Cvens wylulebs vaCenT, Cvens codvebs<br />
vambobT aq, dedamiwaze. `Svilno migetevnen Sen codvani Senni~ _ amasve eubneba<br />
zeciuri mama zenans; _ mogiteveb, eubneba aq, qvenans mRvdeli; mogiteveb _<br />
eubneba zenans Ze da sityva. aq mRvdeli ganxsnis da miutevebs, iq ki myisve<br />
amtkicebs suliwmida. am mZlavri sityvebis ZaliT ganadgurebulia usazRvro<br />
boroteba, usasrulo tvirTi moxsnilia, sazareli, Sxamiani iara<br />
gankurnebulia, codva ganxsnilia; Cven, ganrRveulni, aRvdeqiT, keTrovanni<br />
ganviwmindeT, mkvdarni aRvdeqiT da sruliad gadavsxvaferdiT, bneleTis<br />
angelozebidan naTlis angelozebad viqeciT; RvTis mtrebi misi <strong>me</strong>gobrebi<br />
SeviqeniT. Cven mis mkerds kvlav davubrundiT, misi madli movixveWeT, misi<br />
siyvaruli kvlav movizideT. erTi sityviT, saukuno satanjvelis Rirsi<br />
codvilni erT wamSi zeciuri sasufevlis Rirsi marTalni gavxdiT. `hoi,<br />
diado kacTmoyvareobav, hoi, ganuzo<strong>me</strong>lo siyvarulo! _ SesZaxebs oqro<strong>me</strong>sityve<br />
maswavlebeli _ Semdgom imisa rac codvili codvebs Seinanebs da mtkice<br />
samomavlo SemarTebas uCvenebs, R<strong>me</strong>rTi mas sruliad ganmarTlebulad<br />
acxadebs~. aris ki codvaze ufro didi boroteba? arsebobs ki imaze msubuqi<br />
kurneba vidre codvaTa mitevebaa?<br />
codvilo sulno, aw CemsaviT gamoiZieT Tqveni sindisi da ganixileT, Tu<br />
rogori boroteba CaidineT RvTis winaSe, moyvasis mimarT. Tqvens Tavs<br />
udidesi borotebis Cadenis neba mieciT, yvelaze saSineli usjuloebis,<br />
yvelaze saZageli codvis, rogoris Cadenac SeuZlia adamians. <strong>me</strong>reda ra, es<br />
gaZrwunebT, gaSinebT da sasos wargikveTT? sruliadac ara! _ TiTqosda<br />
vxedav <strong>me</strong>nelsacxeble dedebs, romlebmac keTilsurnelebani iyides da<br />
dakrZaluli iesos sxeulze mis sacxebad uTenia midian. isini midiodnen<br />
dinjad da gaocebiT: `viciT, rom iesos saflavze didi lodi Zevs, Cven, sust<br />
dedakacebs, vin gadagvigorebs mas?~ _ ambobdnen isini. `vin gardagvigorvos<br />
Cuen lodi igi karisa misgan saflavisa?~ (mrk. 16, 3).<br />
keTilmsaxuro dedano, gabedeT, Tqveni gziT iswrafeT, gaakeTeT Tqveni<br />
saq<strong>me</strong>, is lodi Tqvens iq misvlamde gadagorebuli da gadaweulia, saflavi ki<br />
_ gaxsnili. da marTlac `mihxedes da ixiles, ra<strong>me</strong>Tu gardagorvebul iyo lodi<br />
igi, ro<strong>me</strong>li iyo did friad~ (mrk. 16, 4). vin gadaagora igi, `ro<strong>me</strong>li iyo<br />
did friad?~ (iqve) _ zecidan amisaTvis warmogzavnilma angelozma. R<strong>me</strong>rTma<br />
angelozi warmorzavna, da vinaidan dedebis keTil ganzraxvas xedavda,<br />
angelozma lodi gadaagora. Tuki adamians keTili ganzraxva aqvs, R<strong>me</strong>rTi mas<br />
78
yvelafers umsubuqebs. dae, gzad lodi da sirTule Sexvdes, R<strong>me</strong>rTi yvela<br />
dabrkolebas aaridebs.<br />
SesaZloa igive Tqvas codvilma sulmac, ro<strong>me</strong>lsac moZRvarTan wasvla<br />
surs, magram Secbunebulia da eSinia, `ra<strong>me</strong>Tu usjuloebani Cemni aR<strong>me</strong>matnes<br />
Tavsa Cemsa da viTarca tvirTi mZi<strong>me</strong> damimZimdes Cem zeda~ (fs. 37, 5). saiT<br />
wavide? vis SeuZlia momitevos da Cemi simZi<strong>me</strong> itvirTos? `vin gardagvigorvos<br />
Cuen lodi igi? amdeni weli vicxovre, codvaSi davberdi, Cemi janmrTeloba<br />
gavxarje, cxovreba uxmar <strong>me</strong>ZavTan davRupe. xangrZlivi Cveva bunebriv midrekilebad<br />
<strong>me</strong>qca, xolo midrekileba gulze lodiviT damawva. `vin gardagvigorvos<br />
Cuen lodi igi?~ amdeni usamarTloba Cavidine, amdeni mkvleloba, Zarcva,<br />
vercxlismoyvareoba Cems sindiss mZi<strong>me</strong> lodad awevs. `vin gardagvigorvos Cuen<br />
lodi igi~ ar darCenila iseTi codva, rom ar Ca<strong>me</strong>dinos da arc erTxel ar<br />
mominaniebia isini. borotebaSi gakerpebam suli gamiqvava. `vin gardagvigorvos<br />
Cuen lodi igi?~ vaglax <strong>me</strong>! Cemi codvebi _ es mZi<strong>me</strong> lodia; borotebam gamTanga<br />
da Zala aRar SemrCa. maS ase, `vin gardagvigorvos Cuen lodi igi~ codvilo<br />
gabede, gahyevi Sens gzas, pirdapir da Tamamad iare. `mxolod Sedeqi am gzaze<br />
da swrafad ivli~ _ gvarwmunebs RvTaebrivi oqropiri. dros nu dakargav, nu<br />
Segakavebs nuraferi. Seni mowadinebis Semxedvare R<strong>me</strong>rTi mogxsnis simZi<strong>me</strong>s.<br />
Sen bunebiTma Zalebma dagtoves? arsebobs RvTaebrivi madlis Zala, ro<strong>me</strong>lic<br />
gexmareba. da <strong>me</strong> darwmuneb jvarcmuli iesos saxeliT, rom Seni codvebis<br />
lodi gadagorvebulia, tvirTi moxsnilia, vin mogxsna is? `aha tarigi<br />
RmrTisaÁ, ro<strong>me</strong>lman aRixunes codvani soflisani~ (in. 1, 29) _ Ze RvTisam,<br />
ro<strong>me</strong>lmac msoflio codvebi jvarze aitana da Seni codvebic aRixvna. Tqvi<br />
mxolod erTi sityva _ `vcode~ da moZRvari getyvis mxolod am sityvebs _<br />
`Svilo migitevnen Sen codvani Senni~ da Semsubuqdi, mogeteva, Sen<br />
ganmarTlebuli xar, Sen aRara xar codvili. `mxolod Sedeqi am gzaze da win<br />
swrafad waxval~, magram vxedav, rom siaruli ar SegiZlia, koWlob. moismine,<br />
rasac getyvi. <strong>me</strong>fe aqabis brZanebiT yvela winaswar<strong>me</strong>tyveli kar<strong>me</strong>lis mTaze<br />
Seikriba da elia winaswar<strong>me</strong>tyvelma maT aseTi sityvebiT mimarTa: _<br />
`vidremdis kelobT oriTave gojiTa?~, (3 <strong>me</strong>f. 18, 21) anu, ramden xans unda<br />
koWlobdeT orive fexiT, erT fexs RvTis winaSe idrekdeT, <strong>me</strong>ores _ kerp<br />
baalis winaSe? `ukueTu ars ufali R<strong>me</strong>rTi misdevdiT mas~ (iqve). Tuki cisa da<br />
miwis <strong>me</strong>ufe _ es WeSmariti R<strong>me</strong>rTia, Tayvani eciT mas, rogorc R<strong>me</strong>rTs; magram<br />
Tuki baalia R<strong>me</strong>rTi, mas eciT Tayvani. magram `vidremdis kelobT oriTave<br />
gojiTa?~ mounaniebelo codvilno <strong>me</strong> geubnebiT, keTil gzas daadeqiT,<br />
swrafad iareT, moZRvarTan MmidiT da Sendoba sTxoveT, Tqven ki orive fexiT<br />
koWlobas agrZelebT? erT fexs RvTis winaSe idrekT, <strong>me</strong>ores _ kerpis winaSe;<br />
erTs _ RvTis winaSe, <strong>me</strong>ores _ <strong>me</strong>Zavis winaSe; erTs RvTis winaSe, <strong>me</strong>ores _<br />
simdidrisa; erTs _ RvTis winaSe, <strong>me</strong>ores _ soflisa? `vidremdis kelobT<br />
oriTave gojiTa?~ Tuki <strong>me</strong>Zavs, simdidres, qveyanas, Tqveni xsna SeuZliaT, maT<br />
Tayvani eciT R<strong>me</strong>rTiviT. magram Tuki Tqveni xsna RvTis garda aravis SeuZlia,<br />
radganac mxolod mas ZaluZs codvaTa miteveba, da rogorc ismineT, ase<br />
iolad miutevebs, ratomRa gakavebT <strong>me</strong>Zavi? rad geRobebaT simdidre? ratom<br />
gebrZviT qveyana? erTxel da samudamod rad ar mimarTavT R<strong>me</strong>rTs?<br />
R<strong>me</strong>rTo Cemo, mxsnelo Cemo! Sens jvarcmasa da sikvdilSi Cemdami, codvilisadmi<br />
udidesi siyvarulis niSans vxedav, magram aw vaRiareb, rom Seni siyvaruli<br />
kidev erT udides wyalobas moiRebs. <strong>me</strong> vcodav da Cemi codva Seni didi<br />
Seuracxyofaa, CemTvis ki saukuno tanjvis sababi. da aseTi mZi<strong>me</strong> danaSaulis<br />
79
sanacvlod esoden msubuqi kurneba mommadle! Tuki miwieri <strong>me</strong>ufis winaSe brali<br />
da<strong>me</strong>deba, iseTive adamianis winaSe, rogoric <strong>me</strong> var, mitevebas sulac ver<br />
viReb, an Cemi sisxlis fasad gamovisyidi mas. magram <strong>me</strong> Sens winaSe, Cemi R<strong>me</strong>r-<br />
Tis, Semoq<strong>me</strong>disa da gamomsyidvelis winaSe Sevcode da Sen amis gamosasyidlad<br />
mxolod erT sityvas iTxov _ `vcode~ da momiteveb: `Svilo, migetevnen<br />
Sen codvani Senni~ ra davarqvaT aseT diad siyvaruls? _ ar vici. mxolod is<br />
vici, rom aRar unda SevcodoT, an Tu SevcodavT, imwamsve movinanioT.<br />
II<br />
vfiqrob, TiToeuli codvili, vinc moismina Cemi naTqvami imis Sesaxeb, Tu<br />
ra iolia vnebis gankurneba, misi codvis miteveba, gambedaobiTa da RvTis<br />
didi wyalobis mtkice i<strong>me</strong>diT aRivso. es Tu ase ar moxda, Zlier gamikvirdeba,<br />
ufro <strong>me</strong>tad ki SevSindebi, avTrToldebi da SevrZwundebi. gana marTali ara<br />
var? mismineT: ai, <strong>me</strong> avad var, sacaa movkvdebi; codvili var da axlos var<br />
satanjvelTan. R<strong>me</strong>rTma Tavisi usasrulo mowyalebiT sneulebisagan<br />
gankurnebis umoklesi gza miCvena _ Cemi codvebis moteveba, <strong>me</strong> ki uars vambob.<br />
mosateveblad R<strong>me</strong>rTs CemTvis Soreuli mogzauroba rom moeTxova Cemgan,<br />
mowa<strong>me</strong>obrivad sisxlis daTxeva, an moRvaweobrivi cxovreba (es yovelive<br />
rTulia), <strong>me</strong> ki es ar ga<strong>me</strong>keTebina, saTq<strong>me</strong>li <strong>me</strong>qneboda, Tavis marTlebas<br />
SevZlebdi, magram R<strong>me</strong>rTma mxolod is isurva, rom moZRvarTan wavsuliyavi,<br />
misTvis <strong>me</strong>Tqva Cemi codvebi, sulieri moZRvris erTi sityviT miteveba mi<strong>me</strong>Ro<br />
_ <strong>me</strong> ki es ar gavakeTe. amis Semdeg gana umaduri adamiani ara var? gana ara<br />
var borotmoq<strong>me</strong>di, ro<strong>me</strong>lic ar aris dacvis Rirsi? gana ormag tanjvas ar<br />
vimsaxureb, ra<strong>me</strong>Tu vcode da codvaTa moteveba ar movindo<strong>me</strong>? is ki rarig<br />
ioli misaRebi iyo... misi mowyalebis damnaxavs, gana amdenadve ar unda<br />
<strong>me</strong>Sinodes misi? `diax, ra<strong>me</strong>Tu RvTis mravlismoTmineba mounaniebels ormagad<br />
sjis. iseve, rogorc mravlismoTminebaa cxonebis wyaro maTTvis, vinc amiT<br />
saTanadod sargeblobs, swored aseve, did sasjelad eqcevaT imaT, vinc mas<br />
ugulebelyofs~ _ ambobs RvTaebrivi oqropiri. gTxovT kargad CaufiqrdeT<br />
amas. umaduri ierusali<strong>me</strong>lebisTvis R<strong>me</strong>rTma gansakuTrebuli wyalobis micema<br />
isurva _ cxovarT sabanelSi yovelwliurad udides saswauls aRasrulebda:<br />
weliwadSi erTxel iq angelozi Camodioda da wyals amRvrevda. warmovidginoT,<br />
rom es netari dRe dadga, angelozi Camovida da wyali aamRvria. ai<br />
xelsayreli dro, dae yvelam miiRos Tavisi tanjvis kurneba. sabanelis<br />
kidesTan avadmyofi dgas, sadacaa suls ganutevebs. icis man, rom rogorc ki<br />
wyalSi STaifleba, maSinve ganikurneba. da mainc, dgas, ar inZreva, ar Cadis<br />
wyalSi, raTa ganmrTeldes, misi tanjva aseTi mZi<strong>me</strong>a, SeTavazebuli kurneba _<br />
aseTi ioli, mas ki es ar unda. <strong>me</strong> gekiTxebiT, ra emarTeba mas? misTvis es<br />
macocxlebeli wyali daiSriteba, moindo<strong>me</strong>bs, magram veRar ipovis. mokvdeba<br />
SeSlili da masze guli aravis dawydeba. ierusalimis sabanelze<br />
Seudareblad didi wyaloba ufalma sinanulis sabanelSi gagvicxada. iq<br />
saswauli erT adgilas, ierusalimSi, weliwadSi erTxel aResruleboda; aq ki<br />
is yovel qalaqSi da sofelSi, TiToeul qristianul eklesiaSi, yoveldRe da<br />
yovelwuTs aResruleba, sakmarisia mxolod isurvo. aq ar aris angelozi,<br />
sufTa suli, ro<strong>me</strong>lic Cvens uwmindur vnebebs dainaxavda; aq arian mRvdlebi,<br />
CvensaviT codvili adamianebi, magram yovelgvari codvis mitevebisaTvis<br />
mTeli Zalisa da xelisuflebis mqoneni: iqneba es ampartavneba, Zvirisxseneba,<br />
angarebismoyvareoba, siZva, mkvleloba, yvela danarCeni codva, romlis Cadenac<br />
80
adamians SeuZlia. sneulo codvilo! Sen erTi fexiT kuboSi dgaxar, <strong>me</strong>oreTi<br />
_ tanjvaSi da mainc borotebaSi xar gakerpebuli? mainc ar inanieb? Seni<br />
sneuleba aseTi mZi<strong>me</strong>a, kurneba ki aseTi msubuqi, da Sen es ar ginda? is Tu<br />
ici ra mogiva? gagSordeba kurneba. mas odes<strong>me</strong> moisurveb, magram veRar hpoveb.<br />
Sen samarTlianad geweva satanjveli. R<strong>me</strong>rTma ise ganaCina, rom <strong>me</strong>gobrebs<br />
Senze ar dawydebaT guli, naTesavebi ar dagitireben, ar mogixseniebs eklesia.<br />
`man Seiyvara wyeva, amitomac dae, is miiRos _ ambobs R<strong>me</strong>rTi; man ar moindoma<br />
kurTxeva, dae ver hpovos is `da Seiyuara wyevaÁ, mivedin misa; da Seimosa<br />
wyevaÁ, da mivedin misa; da ara ineba kurTxevaÁ, da ganeSoren misgan~ (fs. 108,<br />
<strong>17</strong>). ugonov da umaduro! ase qvelia R<strong>me</strong>rTi da Sen gZuls misi siqvele?<br />
samarTlianad gamxels pavle `anu simdidresa mas sitkboebisasa misisasa da<br />
Tavsdebsa da sulgrZelebasa Seuracxyof, ver gicnobies, ra<strong>me</strong>Tu sitkboebaÁ<br />
RmrTisaÁ sinanulad mogiyvanebs Sen~ (hrom. 2, 4). CaufiqrdiT mociqulis am<br />
sityvebs. RvTis siqvele sinanulisaken geweva; is TiTqosda erTgvari Tokia,<br />
romlis erTi bolo R<strong>me</strong>rTs uWiravs, <strong>me</strong>ore ki Sens gulzea mibmuli. R<strong>me</strong>rTs<br />
is uWiravs, ra<strong>me</strong>Tu ar surs, rom misgan gaiqce, mas Seni dakargva ar unda,<br />
Sens moqcevasa da cxonebas ucdis `cxovel var <strong>me</strong> ... ara mnebavs <strong>me</strong> sikudili<br />
uTnoisa, viTar moqcevaÁ misi ... cxovnebaÁ misi~ (iez. 33, 11). roca scodav,<br />
R<strong>me</strong>rTs Sordebi. dRes Zlier daSordi, xval _ kidev <strong>me</strong>tad. R<strong>me</strong>rTi Sens<br />
nebaze gtovebs, iT<strong>me</strong>ns. Sen Sordebi da warsawy<strong>me</strong>dlis garyvnil gzaze<br />
dakarguli cxvariviT daexetebi _ eklesiisagan, yovladwminda<br />
saidumloebebisagan, sakuTari Tavisa da ufrore RvTisagan Sors. R<strong>me</strong>rTs ki<br />
Tokis bolo uWiravs da drodadro Tavisken geweva. Zrwundeba ki Seni guli?<br />
gtanjavs ki sindisi odes<strong>me</strong> mainc? RvTis xeli Toks eweva da sinanulisken<br />
miyavxar. `sitkboebaÁ RmrTisaÁ sinanulad migiyvanebs Sen~ gixmoben _ ar<br />
midixar, gewevian _ ar eqcevi, ar inanieb. Sen <strong>me</strong>Zavze xar mijaWvuli, angarebis<br />
jaWviT xar Seborkili, borotebaSi fesvi gaidgi. ici Tu ara ra SeiZleba<br />
moxdes? UR<strong>me</strong>rTi mrisxanebs, gtovebs da Sen, ubeduro, srul mounanieblobaSi<br />
vardebi, iqidan ki saukuno satanjvelSi midixar. vin aris damnaSave? _ Tavad<br />
Sen; vin Segibralebs? _ aravin!<br />
Zmao qristiano, cxoveli R<strong>me</strong>rTis saxeliT gaficeb, nu dauSveb Tokis<br />
gawyvetas! roca `sitkboebaÁ RmrTisaÁ sinanulad mogiyuanebs Sen~, wadi da<br />
RvTisaken miiqeci, R<strong>me</strong>rTi gaSlili da utkbesi xelebiT migiRebs: `Svilo,<br />
migitevnen Sen codvani Senni!~<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> kviras<br />
sulis Sesaxeb<br />
`raÁ sargebel ars kacisa, ukueTu<br />
SeiZinos sofeli ese yoveli da suli<br />
TÂsi izRvios?; anu raÁ misces<br />
kacman nacvalad sulisa TÂsisa?”<br />
(mrk. 8, 36-37)<br />
qveyana da suli is ori ramaa, ro<strong>me</strong>lTa Secnobac adamianebs ar ZaluZT,<br />
ra<strong>me</strong>Tu kacobrivi gansja crua. mTeli maTi azrovneba TiTqosda mxedvelo-<br />
81
aSia Tavmoyrili; adamianebi mxolod imas akeTeben, rasac xedaven, xolo<br />
rasac ver xedaven, ar afaseben. xedaven isini qveyanas da imaze <strong>me</strong>tad afaseben,<br />
vidre saWiroa; ver xedaven suls da saerTodac ver afaseben mas. amitomac<br />
marTalni ar arian, cruoben, roca qveyanasa da sulze msjeloben `cru arian<br />
Zeni kacTani sasworTa~ (fs. 61, 9). qveyana da suli _ am or saganze msjeloba<br />
ar ician cocxlebma, masze msjeloba mxolod mkvdrebs SeuZliaT.<br />
miwiero <strong>me</strong>feno, qalaqTa mmarTvelno, amaqveynis mdidarno! Tqven miwieri<br />
didebiT, silamaziT, simdidriT tkbebiT. bolos da bolos ra moixveWeT? Tan<br />
ra waiReT samareSi? Tqven mokvdiT da qveyanac mokvda TqvenTvis. magram<br />
qveyniuris gamo sulis dakargviT yvelaferi dakargeT: zeca, samoTxe, saukuno<br />
cxovreba, R<strong>me</strong>rTi. maS ra sargebeli aqvs adamians, Tuki is moipovebs qveyanas,<br />
ro<strong>me</strong>lic sicocxlesTan erTad mTavrdeba da Tavis ukvdav suls daRupavs?<br />
aranairi sargebeli, piriqiT _ es udidesi danakargia. oh, netav cocxlebs<br />
gaegoT mkvdrebisgan, ra aris qveyana, ra aris suli? rogor, gana Cven ar<br />
viciT qveyana ra aris? es Cven Zalze kargad viciT, ra<strong>me</strong>Tu mis cvalebadobas<br />
TvalnaTliv vxedavT. vxedavT rarig Znelia misi sikeTeebis miRweva, mwarea<br />
SegrZnebiT, axloa dasasrulTan, vxedavT amdeni sazrunavi, SiSi, Suri,<br />
gaCanageba rogor aryeven, asusteben, amwareben da angreven kidec miwier<br />
keTildReobas. vxedavT ramdeni tanjva da avadmyofoba, ramdeni omi da veragi<br />
zraxva atortmanebs cxovrebasa da qveyniur simSvides. vxedavT, rom mdinaris<br />
wylebi ar miedineba ise swrafad, mindvris yvavilebi ise advilad ar Wknebian,<br />
caSi elva ise myisierad ar qreba, rogor swrafadac midis, Wkneba, erT wamSi<br />
nadgurdeba qveynis mTeli sitkboeba, siamovneba da sixaruli. kargad viciT,<br />
ra aris qveyana, ra<strong>me</strong>Tu mas vxedavT, magram WeSmaritad ar vuwyiT, Tu ra aris<br />
suli, radgan misas verc silamazes vxedavT da verc bunebas. amitom dRes<br />
minda gesaubroT imaze, Tu ra aris suli, rom is erTaderTia, da misi dakargviT<br />
yvelafers vkargavT, da giTxraT isic, rom is ukvdavia da Tu erTxel<br />
davRupavT, mas samudamod davkargavT.<br />
I<br />
rom gvekiTxa brZenTaTvis, bunebis siRr<strong>me</strong>ebs didi Zalisx<strong>me</strong>viT rom<br />
ikvleven, Tu ra aris suli, isini mravalgvar, magram nakleb Sesaferis pasuxs<br />
gagvcemdnen. amitom Tavi vaneboT filosofosTa amao sityvebs da eklesiis mamaTa<br />
swavlebis mixedviT WeSmaritebis sufTa sarkes, RvTaebriv werils<br />
mivmarToT, raTa SevityoT ra aris suli _ es aris keTilSobili, Zvirfasi<br />
arseba, ro<strong>me</strong>lic araferze gaicvleba.<br />
RvTis Semoq<strong>me</strong>debiTma yovladbrZnobam da Zalam adamianis Seqmnisas sami Tavisebureba<br />
gamoavlina. uwinares yovlisa erTi sityviT man Seqmna zeciuri da<br />
miwieri `cani caTani da wyalni~ (fs. 148, 4) _ imavwuTs gaCnda mze, mTvare, caze<br />
varskvlavebi da zecaSi frinvelni, dedamiwaze amdeni cxoveli da mcenare.<br />
magram roca adamians qmnida, man ara mxolod sityva Tqva, winaswar TiTqos<br />
dafiqrda da moiTaTbira: `vqmneT kaci~ (dab. 1, 26) _ TiTqosda sa<strong>me</strong>bis sxva pirebs<br />
saTaTbirod iwvevda. es grigol noselsac ancvifrebda `hoi, saswauli _<br />
ambobda is, _ yovelTa yofiereba erTi sityviT iwyeba da win aranairi TaTbiri<br />
ar uZRvis. adamianis Seqmnas ki dafiqrebiT iwyebs~. Semdgom, imisaTvis,<br />
rom danarCeni qmnilebebi gaaCinos, R<strong>me</strong>rTi mxolod ambobs: `iq<strong>me</strong>nin~ _ da <strong>me</strong>ts<br />
arafers. adamianis Sesaqmnelad ki is laparakobda da moq<strong>me</strong>debda. sxeulis Sesaqmnelad<br />
Tavisi RvTaebrivi xeliT aiRo da Seaweba `mtueri queyanisagan~.<br />
82
sulis Sesaqmnelad ki `STabera pirsa missa suli sicocxlisaÁ~ (dab. 2, 7) bolos<br />
mTavari: arc erTi qmnileba RvTis msgavsi ar Seqmnila. es pativi mxolod<br />
adamians ergo wilad. magram adamiani xati da msgavsia RvTisa ara sxeuliT,<br />
rogorc amboben eretikosi anTropomorfistebi, ra<strong>me</strong>Tu R<strong>me</strong>rTi bunebiT uxorcoa,<br />
ara<strong>me</strong>d suliT, ro<strong>me</strong>lic aris _ suli iseve, rogorc R<strong>me</strong>rTia suli. amaSi<br />
mdgomareobs sulis Tandayolili Tviseba, amaSia misi keTilSobileba.<br />
TviT wminda angelozni, es <strong>me</strong>oradi naTeli pirveli naTlisagan, gonieri<br />
samyaros es ciskris varskvlavni, romlebic RvTivsawyisis sambrwyinvale naTebas<br />
ase axlodan aisaxaven, suls rom SevadaroT, ar vici riTi unda aRematon<br />
mas. maT aqvT gonierebaeba _ sulic gonebaa; isini uxorconi arian _ sulic<br />
uxorcoa; ukvdavni arian _ sulic ukvdavia. isini sam-samad arian dayofilni,<br />
saerToSi ki cxra dasad iyofian, rogorc aRniSnaven areopageli da damaskeli.<br />
pirvelSi Sedian serafi<strong>me</strong>bi, qerubi<strong>me</strong>bi da saydarni; <strong>me</strong>oreSi uflebani,<br />
mTavrobani, Zalni; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong>Si _ xelmwifebani, mTavarangelozni da angelozni.<br />
sulis Zalebsa da unarebSic amis msgavss vpoulobT. serafi<strong>me</strong>bi sufTa<br />
siyvarulis aliT gizgizeben, amitomac cecxlovanni gamoisaxebian, _ igivea<br />
sulis neba, ro<strong>me</strong>lSic siyvarulis ali sul ufro mxurvaled aRinTeba da<br />
sasurvels mieltvis; qerubi<strong>me</strong>bs fxizeli Wvreta axasiaTebT, amitomac maT<br />
mravalTvalianebs uwodeben. sulsac igive Tviseba aqvs, maSinac ki, roca<br />
sxeuli Rrma Zils miscemia, is, marTlacda mravalTvala, WvretisaTvis marad<br />
mzadmyofia. saydrebze samarTlianobaa dabrZanebuli _ sulic aseve gonebiT<br />
Secnobilisa da nebisTvis sasurvelis arsi _ uzustesi sasworia; uflebans<br />
Soreul samyaroSi <strong>me</strong>furi Rirsebis dideba aqvT _ sulsac vnebaTa <strong>me</strong>ufe<br />
hyavs; mTavrobans samyaros gangeba upyria _ sulic flobs gansjis unars.<br />
Zalni ciur sxeulebs gasaocari harmoniiT amoZraveben _ sulic amoZravebs<br />
sxeulis nawilebs esoden saocari moxdenilobiT. xelmwifebani saganTa<br />
sayovelTao wesrigs icaven _ sulic icavs cxovrebis wesrigs;<br />
mTavarangelozebSi im zeciur gamocxadebaTa saganZuria, romlebic RvTaebrivi<br />
yovladbrZnobis gamouTq<strong>me</strong>l saidumlos sarwmunos xdian _ sulsac aqvs<br />
xsovna, cnobelobis samyofeli, sadac goneba Se<strong>me</strong>cnebis saganZurs faravs;<br />
angelozebi momsaxure sulebi arian, romlebic samsaxurisTvis igzavnebian,<br />
arsiT uxorconi, moZraobaSi uswrafesni, dauRalavni, adian zecad, miwaze<br />
Camodian, mTel qmnilebebs gars uvlian _ sulsac yavs Tavisi msaxurni _<br />
azrebi, romlebic SeuCereblad ibadebian, wamSi gadaifrenen aRmosavleTidan<br />
dasavleTisaken, miwidan zecisaken, zecidan jojoxeTSi, gadaivlian usasrulo<br />
sivrceebs, keldeebs, mTebs, zRvebs, maT ver aferxeben guSagebi, cixe<br />
simagreebi da verc kliteebi.<br />
suli saxea RvTisa sami mimarTebiT: bunebiT, madliT da didebiT. bunebiT:<br />
ra<strong>me</strong>Tu Seqmnisas is RvTis xatad iqmna; gonebiT yovelives mcnobelobis<br />
wyaros _ mamas hgavs; Sinagani gonebiT _ yovladbrZnobis sawyiss _ Zes;<br />
Tavisufali nebiT yvela sikeTis wyaros _ suliwmidas; madliT:<br />
aRmSeneblobaSi, Svilad miRebis <strong>me</strong>SveobiT is TviT RvTis ZesTan moiazreba,<br />
ambobs pavle mociquli: `ro<strong>me</strong>lni-igi winaÁswar icnna, winaÁswarca ganaCinna<br />
Tana-msgavsad xatisa mis Zisa TÂsisa~ (hrom. 8, 29) didebiT: netarebaSi,<br />
RvTaebrivi naTlis ZaliT TviT R<strong>me</strong>rTis saxes miiRebs `didebasa uflisasa<br />
ganvicdiT, masve xatsa mivicvalebdiT didebiTi didebad~ (2 kor. 3, 18); ioanec<br />
ambobs: `msgavs misa viyvneT, ra<strong>me</strong>Tu vixiloT igi, viTarca igi ars~ (1 in. 3, 2)<br />
maS ase, vinc kiTxulobs, ra aris suli, dae icodes, rom es aris RvTaebrivi<br />
83
Wobis udiadesi saq<strong>me</strong>, cocxali beWedi wminda sa<strong>me</strong>bisa. hoi, uWknobelo<br />
silamazev sulisa! qristianeno, rogori warmogidgeniaT caTa sasufeveli,<br />
samoTxis netareba, marTalTa dideba? es sxva araferia, Tu ara RvTis saxis<br />
Wvreta. es saxe iseTi mSvenieria, rom yvela angelozi mzadaa mudam mas<br />
umziros. isini mwyurvalni ucqeren am miudgo<strong>me</strong>li naTlis dauSretel wyaros.<br />
amitomac ambobs petre mociquli: “romlisaTvis guli uTquams angelozTa<br />
xilvad~ (1 pet. 1, 12). sul erTi wamiT is jojoxeTSi rom gamocxadebuliyo,<br />
jojoxeTi samoTxed iqceoda, da mcire xniT samoTxeSi Tvals rom mifareboda,<br />
samoTxe iqceoda jojoxeTad. am RvTaebrivi saxis gamoxatulebaa<br />
suli. ras gaiRebs adamiani Tavisi sulis sanacvlod? riT SeuZlia Secvalos<br />
man esoden mSvenieri arseba, romlis msgavss verc zecaSi ipovis, verc dedamiwaze?<br />
<strong>me</strong>, ro<strong>me</strong>lic Cems sulSi aseT silamazes vWvret, gana SemiZlia amis<br />
Semdeg amqveynad sxva silamazes vumziro? pativi mivago patara dafas,<br />
ro<strong>me</strong>lzec <strong>me</strong>fe an didebulia gamosaxuli da ar vce pativi Cems suls,<br />
ro<strong>me</strong>lzec Tavisi saxe moxaza R<strong>me</strong>rTma?! roca xorcieli survilebiT suls<br />
vibilwav, maSin RvTis xats lafSi da sibinZureSi vsvri da arc ki vaRiareb,<br />
rom did borotebas Cavdivar. hoi sulo, rarig xSirad ganadgureb! hoi<br />
ufalo, rogor iT<strong>me</strong>n aseT Seuracxyofas! savsebiT samarTliania, rom sulze<br />
Zvirfasi araferi gaqvs, magram ise nakleb arafers vafasebT, rogorc suls. am<br />
uZvirfases saganZurs codviT tkbobaSi, umniSvnelo simdidreSi vcvliT,<br />
droebiTi didebis erTdRiani brwyinvalebisaTvis vyidiT...<br />
ramdeni<strong>me</strong> suli rom gvqondes, kidev mosaT<strong>me</strong>ni iqneba, erTi Tu daiRupeba,<br />
<strong>me</strong>ore darCeba, magram Cven mxolod erTi suli gvaqvs, romlisTvisac zeciuri<br />
da miwieria Seqmnili, romlisTvisac buneba iRvwis, moZraobs zeca, anaTebs<br />
mze, nayofs iZleva miwa, Cndebian mcenareebi da cxovelebi; romlisTvisac<br />
danergilia samoTxe, ganmzadebulia caTa sasufeveli, usasrulo netareba,<br />
usazRvro dideba da saukuno cxovrebis yvela is sikeTe, `ro<strong>me</strong>li Tualman<br />
ara ixila, da yursa ara esma, da gulsa kacisasa ara mouxda~ (1 kor. 2, 9).<br />
sulis daRupviT yvelafers vkargavT: cas, miwas, sofels, samoTxes, droebiTs<br />
da maradiuls, yvelafers, yvelafers! imisaTvis, rom marTali iobis moTmineba<br />
gamoecada, R<strong>me</strong>rTma eSmaks neba misca ecdunebina igi, evno misTvis,<br />
gaemwarebina da SvilebiTa da avadmyofobiT ziani mieyenebina `aha egera,<br />
yoveli, raca ars misi, migec xelTa SenTa, ara<strong>me</strong>d mas nu Seaxeb~ (iobi, 1, 12).<br />
umdidresi iobi Tvalis daxamxa<strong>me</strong>baSi gaRatakda. misi msxvilfexa da<br />
wvrilfexa saqonlis nawili yaCaRebma moitaces, nawili elvam dawva. misi<br />
maRali sacxovreblebi Zlierma qariSxalma daangria, Zeni da asulni<br />
erTdroulad uecari sikvdiliT daexoca, Tavad ki Rataki, uSvilo,<br />
usaxlkaro, qalaqis gareT, TaviT fexamde wylulebiT dafaruli, CirqSi iwva.<br />
dRisiT mzis sxivebi wvavda, Ramis sicive kidev ufro <strong>me</strong>tad awa<strong>me</strong>bda. iobma<br />
yvelaferi dakarga: simdidre, Svilebi, janmrTeloba; arsebiTad ki mas<br />
araferi daukargavs, radgan man Tavisi suli ar daRupa. ras ambobs, ra<br />
davkargeo? simdidre? magram <strong>me</strong> xom SiSveli davibade, ra gasakviria, Tu<br />
SiSveli movkvdebi? `<strong>me</strong> SiSueli gamoved muclisagan dedisa Cemisa, SiSuelive<br />
miviqce...~ (iobi, 1, 21) janmrTeloba davkarge? _ R<strong>me</strong>rTs ase surda `viTarca<br />
unda egreca-qmna~ (iqve) Svilebi davkarge? `ufalmanca momca, ufalmanca<br />
mimiRo~ (iqve). <strong>me</strong> yvelaferi davkarge da mainc araferi damikargavs iqamde,<br />
vidre suls ar davkargav. Cemi uwindeli keTildReobis, simdidris, Svilebis,<br />
janmrTelobis gareSec jer isev marTali var RvTis winaSe. vinc momca da<br />
84
wamarTva, isve damibrunebs imas, rac wamarTva. Tumca yvelaferi davkarge,<br />
amisTvisac vadideb, vakurTxeb mis wminda saxels, ra<strong>me</strong>Tu man dauSva Cemze es<br />
yovelmxrivi gansacdeli, raTa mo<strong>me</strong>Ro suli `iyavn saxeli uflisaÁ<br />
kurTxeul~. ase rom, kacTmoyvare R<strong>me</strong>rTs aseTi diadi gangebuleba aqvs _<br />
roca Cvenze gansacdels an sasjels dauSvebs, is eSmaks nebas rTavs amqveynad<br />
yvelaze Zvirfasis <strong>me</strong>SveobiT gvacdunos da gvavnos, magram ubrZanebs: `ara<strong>me</strong>d<br />
mas nu Seaxeb~, raTa gafrTxildes da araferi avnos suls, qristes am<br />
mxolodSobil asuls, misi sasufevlis <strong>me</strong>mkvidres, ro<strong>me</strong>lsac dasacavad<br />
mfarvel angelozs ugzavnis, raTa man mouaros da daicvas `ara geSinodis<br />
SiSisagan Ramisa da isrisagan, ro<strong>me</strong>li frinavn dRisi; Ruawlisagan, ro<strong>me</strong>li<br />
valn bnelsa Sina, SemTxuevisagan da eSmakisa Suva dRisa~ (fs. 90, 5-6). ratom?<br />
`imitom, rom sxva yvelaferi mravladaa da Tu rai<strong>me</strong> erTSi izaraleb, <strong>me</strong>oreTi<br />
isargebleb~ ambobs oqropiri da ganagrZobs: dRes Tu erTi dakarge, xval<br />
ipovi, rogorc iobma _ ormagad da sammagad. suli ki erTaderTia da<br />
yvelaferi danarCeni maszea damokidebuli. mas Tu davRupavT, riTiRa<br />
vicxovrebT? amitom Tu Cvens ganZs davkargavT, uZrav qonebas, saxls,<br />
mSoblebs, Z<strong>me</strong>bs, Svilebs, janmrTelobas, didebas, pativs, magram, amavdroulad<br />
SevinarCunebT suls, _ Cven araferi dagvikargavs. magram suls Tu davkargavT,<br />
maSin yvelafers davkargavT da Semdgomi SenaZeni verafers agvinazRaurebs.<br />
suli erTaderTia, ro<strong>me</strong>lic adamianebs sicocxles aZlevs, samoTxeSi ki _<br />
netari cxovrebis i<strong>me</strong>ds. is Tu davRupeT, es niSnavs, rom davkargeT mSvidoba<br />
da samoTxe, davkargeT yvelaferi. ratom? mas Tu davRupavT, riTiRa<br />
vicxovrebT?<br />
ucnauria! Tu erTaderTi Svili gvyavs, rogor vzrunavT, rom is mzem ar<br />
dawvas, qarma ar gaacios, vin<strong>me</strong>m ar awyeninos. magram Cveni cxoneba xom am<br />
bavSvze ar aris damokidebuli. Tu Zvirfasi qva gvaqvs, iseTi rudunebiT<br />
vinaxavT, rom mzad varT gulSi mivuCinoT adgili. gana am qviT samoTxes<br />
viyidiT? da arafrad vagdebT suls maSin, roca swored maszea damokidebuli<br />
garegani keTildReoba da samoTxis momavali netareba? am fasdaudebel<br />
saganZurs, romlis dakargviTac yovelive zeciurs da miwiers vkargavT, im<br />
xels mivandobT, ro<strong>me</strong>lze saubrisac mrcxvenia!<br />
alkibiade ∗ gandevnil iqna aTenidan, roca gandevnidan didma drom gaiara,<br />
aTenelebs igi omSi dasWirdaT da mis mosayvanad xalxi gagzavnes weriliT,<br />
sadac yvela arqonti (maRali pasuxismgeblobis piri) mas usafrTxoebas pirdeboda.<br />
alkibiade, ro<strong>me</strong>lmac Tanamoqalaqeebis upiroba kargad icoda, maT<br />
danapirebs ar endo da dabrunebaze uari SeuTvala. `es rogor, alkibiade,<br />
uTxra mas erTma <strong>me</strong>gobarma, mTeli samSoblo gixmobs, usafrTxoebas gpirdeba<br />
da Sen ar gjera?~ _ `samSoblos, rac gamaCnia yvelafers mivcem, magram Cems<br />
sicocxles veravis vandob, dedasac ki, vinZlo manac u<strong>me</strong>crebiT erTis magivrad<br />
<strong>me</strong>ore gaakeTos~ _ amiT alkibiades undoda eTqva, rom aTenelebis sjera,<br />
magram rac Seexeba mis sicocxles, imas veravis, sakuTar dedasac ki ver andobs.<br />
ratom? imitom, rom erTi sicocxle maqvs, mxolod erTi da Tu dav-<br />
∗ alkibiade (daaxl. 450-404 w.q.S-mde) aTeneli strategi peloponesis omis dros. organizeba<br />
gaukeTa 415 eqspedicias sirakuzis winaaRmdeg, Semdeg spartis mxares gadavida, mogvianebiT<br />
sparseTSi gaiqca. 411 w. mxars uWerda aTenis oligarqiul, Semdeg ki demokratiul<br />
mmarTvelobas. 411-408 wlebSi moigo sazRvao brZola abidosisa da kizikiisaTvis.<br />
85
Rupav, yvelafers davkargav. ase msjelobda alkibiade, ra<strong>me</strong>Tu sicocxle er-<br />
TaderTia.<br />
Cven, qristianeno, ramdeni sicocxle gvaqvs? mamulisTvis, mSoblebisTvis,<br />
Z<strong>me</strong>bisTvis, SvilebisTvis, maswavleblebisTvis da sxvaTaTvis siamovnebiT<br />
gavwiravdi fulsa da qonebas, yvelafers, rac amqveynad gamaCnia. magram roca<br />
laparakia sulze, im erTaderTze, romlis dakargviTac yvelafers vkargav, dae<br />
mapation mamulma, mSoblebma, Z<strong>me</strong>bma, <strong>me</strong>gobrebma da maswavleblebma, Cems suls<br />
veravis vandob! alkibiadem ar indoma safrTxeSi Caegdo Tavisi sicocxle,<br />
ro<strong>me</strong>lic droebiTia da rogorRac dasruldeba; <strong>me</strong> mzad var safrTxeSi<br />
Cavagdo Cemi sicocxle, Tuki amas aucilebloba moiTxovs, ra mniSvneloba<br />
aqvs dRes movkvdebi Tu xval? magram safrTxeSi Cavagdo Cemi ukvdavi suli,<br />
romlis daRupvac saukuno daRupvas niSnavs? amas arasdros, arasdros vizam!<br />
ukvdaveba sulis <strong>me</strong>ore da saukeTeso upiratesobaa. am amao da xrwnil<br />
samyaros mTeli misi simSvenieriTa da yovelive faseuliT, rac masSia, zRvari<br />
aqvs dadebuli `ra<strong>me</strong>Tu warvals xati amis soflisaÁ~ (1 kor. 7, 31). adre Tu<br />
gvian mova sikvdili da yvelafers daasrulebs. rac gvabadia yvelaferi an<br />
gvtovebs, roca vkargavT, an vtovebT, roca vkvdebiT. `yoveli Ãorci Tiva da<br />
yoveli didebaÁ kacisa, viTarca yuavili Tivisa~ (es. 40, 6). CvenSi mxolod<br />
sulia ukvdavi, ro<strong>me</strong>lic marad cocxalia da ar kvdeba. `raÁ sargebel ars<br />
kacisa, ukueTu SeiZinos sofeli ese yoveli da suli TÂsi izRvios?~ (mrk. 8,<br />
36). rom davkargo nivTi, mas kvlav SeviZen, Rirseba rom davkargo, SemiZlia<br />
davibruno, Tu Tavisuflebas davkargav, gamovisyidi, janmrTelobas vuwamleb,<br />
sicocxlec rom davkargo, mkvdreTiT aRvdgebi, ra<strong>me</strong>Tu mwams `moveli<br />
aRdgomasa mkvdreTiT~, magram suls Tu davRupav, ar aris gamosasyidi, ar<br />
aris kurneba, ar aris aRdgoma. <strong>me</strong> is erTxel da samudamod davkarge. hoi,<br />
SesaZlebeli rom iyos, rom es samudamod Semovides Cvens gonebasa da gulSi!<br />
R<strong>me</strong>rTma samoTxe da jojoxeTi Seqmna, pirveli _ adgili saukuno cxovrebisa,<br />
<strong>me</strong>ore _ saukuno tanjvisa. iq _ marTalTa sulebia, aq _ sulebi codvilTa.<br />
`da warviden eseni satanjvelsa, xolo marTalni cxovrebasa saukunesa~ (mT.<br />
25, 46). samoTxis kliteni adamianebs Caabara `da migcne Sen kliteni sasufevlisa<br />
caTaÁsani~ (mT. 16, 69) eubneba ufali petres da sxva mociqulebs.<br />
jojoxeTis klite arc adamianebs misca, arc angelozebs, isini Tavad mas<br />
upyria. amas TviTonve ambobs gamocxadebis pirvel TavSi `da mqonan kliteni<br />
sikudilisa da jojoxeTisani~ (18). ratom misca samoTxis, RvTaebrivi didebis<br />
sasaxlis gasaRebi monebs, anu adamianebs, xolo jojoxeTis, am saSineli<br />
sapyrobilis, dafleTil sulTa satanjvelis gasaRebi Tavad <strong>me</strong>ufes da ufals<br />
upyria? es imisaTvis, rom mivxvdeT: am cxovrebaSi, roca ki movisurvebT Cveni<br />
sulebis sacxovneblad samoTxis karis gaRebas, gasaRebs advilad vipoviT.<br />
isini aq, dedamiwaze adamianebs abariaT. ra wuTsac moveqceviT, maSinve mas<br />
episkoposis an ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> sulieri moZRvris xelSi vpoulobT. magram Tuki<br />
uecari an bunebrivi sikvdili qveyniur zrunvaSi an qveyniuri jaWvebiT Seborkilebs,<br />
gamousworeblebs mogviswrebs, jojoxeTSi aRmovCndebiT. iq karis<br />
gasaRebad sadRa vipoviT gasaRebs? es gasaRebi adamianebs ara aqvT, is arc<br />
angelozebs aqvT, ara<strong>me</strong>d R<strong>me</strong>rTs upyria.<br />
hoi sulo Cemo! Sens daRupvas mijobs mTeli qveyniereba daiRupos CemTvis.<br />
anki ra aris qveyana? _ raRac zmaneba, Sen ki umSveniereso qmnilebav, saxe xar<br />
RvTisa; uZvirfasesi qoneba xar, ra<strong>me</strong>Tu Seni daRupviT yvelafers vkargav; Sen<br />
ukvdavi xar, Seni erTgzis dakargva Sens samudamod dakargvas niSnavs. risTvis<br />
86
dagRupo? gan Sen ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> mxecis samSvinveli xar? an ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> mosisxle<br />
mtris suli? ara, Sen Cemi suli xar. vinc Tavis suls am amao da xrwnil<br />
samyaroze aTasjer <strong>me</strong>tad ar afasebs, mas an saerTod ara aqvs suli, an misi<br />
Rirsi ar aris.<br />
II<br />
suli da qveyana, es is ori ramaa, ris Sesaxebac adamianebi Zalzed<br />
arasamarTlianad gansjian. adamianTa mTeli sazrunavi, mTeli siyvaruli<br />
qveynisaken aris mimarTuli, suls ki daudevroba da upativcemuloba ergo<br />
wilad. ilia Tezbitelis locviT samweliwadnaxevris manZilze wvima ar<br />
yofila dedamiwaze `siymili igi gansastikebul iyo samarias~ (3 <strong>me</strong>f. 18, 2). ra<br />
Sesabralisi sanaxaoba iqneboda: mTeli sa<strong>me</strong>fos miwa gamoSra, gaSiSvldnen<br />
xeebi, adamianebidan zogi mokvda, zogi suls Rafavda. aqab <strong>me</strong>fe cdilobs<br />
qveyanas rai<strong>me</strong>Ti daexmaros `da mouwoda aqab abdias ... da hrqua <strong>me</strong>feman aqab<br />
abdias: moved da viqceodiT yovelsa mas queyanasa wyarosTavTa wyalTasa da<br />
naRvarevTa da he, Tumca vpooT ... da ganiyvnen slvad gzaTa da aqab warvida<br />
gzasa erTsa marto da abdia sxuasa gzasa marto~ (3 <strong>me</strong>f. 18, 3-6) ra kargi<br />
<strong>me</strong>fea, ra kargi mamaa Tavisi xalxisa! is irjeba da sakvebis saZebnelad<br />
TviTon midis! ara, Cemo ms<strong>me</strong>nelebo, Cven vcdebiT! iciT, ris saZebnelad midis<br />
aqab <strong>me</strong>fe? Tavisi cxenebis da xarebisTvis Tiva unda ipovos; `da iyo mosrvasa<br />
mas iezabelisasa winaswar<strong>me</strong>tyuelTa maT uflisaTa damala abdia asi kaci<br />
winaswar<strong>me</strong>tyuelTagani ergasis-ergasisi TiTosa qvabsa da zrdida maT puriTa<br />
da wyliTa~ (3 <strong>me</strong>f. 18, 4). oh, netav adamianTa Soris mxolod mcire nawils<br />
gaeziarebina aqabis araadamianuri azrebi. maT Soris ramdeni zrunavs ufro<br />
<strong>me</strong>tad cxovelebze, vidre adamianebze! gana im xarjidan, rac cxenebisa da<br />
monadire ZaRlebis movlas xmardeba, ar SeiZleba cotaodeni qvriv-oblebis<br />
gamokvebas moxmardes? magram ase moiTxovs qveyana da es sruldeba, magram rac<br />
aucilebelia sulisTvis _ ar sruldeba. is, rasac gaumaZRari mxecebis<br />
gamosakvebad gaiReben, umjobesi ar iqneboda datusaRebuli movales<br />
gamoxsnisTvis, an Raribi qalwulis gaTxovebisTvis gamoeyenebinaT? magram<br />
sruldeba ara sulis, ara<strong>me</strong>d qveynis moTxovna. is, rac sanaxaobebze da<br />
garyvnilebaze ixarjeba, gana ar jobda eklesiebs da monastrebs miscemoda?<br />
magram pirveli surs qveyanas da is sruldeba, <strong>me</strong>ore ki sulisTvis aris<br />
saWiro da amitomac amas aravin asrulebs. yvela im cud <strong>me</strong>fe aqabs baZavs,<br />
ro<strong>me</strong>lic siymilis Jams Tavisi cxenebisa da xarebis gamokvebaze fiqrobda,<br />
magram aravin baZavs keTil aRmSenebel abdias, ro<strong>me</strong>lic as mSier<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvels apurebda. rasac qveyana moiTxovs, sruldeba, xolo rac<br />
suls unda _ ara. yvelaferi sxeulis mokazmvasa da sanovages xmardeba, magram<br />
araferi ixarjeba _ mowyalebaze. hoi adamianis usamarTlobav! hoi, ubedurebav<br />
sulisa, adamiano! Seni suli keTil saq<strong>me</strong>Ta SimSiliT iRupeba da es Sen ar<br />
gexeba? amis Semdeg fiqrob da iRwvi imisaTvis, rom daapuro pirutyvi,<br />
romlebic Sens wyalobas ver mixvdebian? basili didi geubneba, rom piriqiT<br />
unda moiqce: `sxva ra unda akeTo, Tu ara is, rom yvela saq<strong>me</strong> gadado da Sens<br />
sulze izruno?~<br />
jvarcmulo iesov Cemo, Zeo RvTisa cxovelisao! Sen Seni sunTqva mogveci,<br />
raTa es suli Segeqmna; Seni sisxli daTxie, raTa is gamogesyida, RvTaebrivi<br />
naTlisRebis embazi gviboZe, raTa is gangvebana, <strong>me</strong>ore naTlisReba _ sinanuli<br />
daawese, raTa is gangvewminda, Seni yovladwminda saidumloebis trapezi<br />
87
gangvimzade, raTa is gangeZRo; aq eklesia moawye, raTa is gekurTxebina; iq ki<br />
_ samoTxe, raTa misTvis netareba migemadlebina; Sen yvelaferi gaakeTe, risi<br />
gakeTebac ukidures sikeTes SeeZlo, imisaTvis, raTa es suli gexsna. Cven ki<br />
yvelafers CavdivarT, risi Cadenac SeuZlia Cvens ukidures borotebas, raTa<br />
is davRupoT! saukuno sasiZov Cveni sulebisa, es ar moxdeba! gvijobs<br />
yvelaferi davkargoT, magram suli SevinarCunoT. ra<strong>me</strong>Tu misi erTxel<br />
gadarCeniT mas samudamod gadavarCenT `raÁ sargebel ars kacisa, ukueTu<br />
SeiZinos sofeli ese yoveli da suli TÂsi izRvios?~ Seni madli mogvfine,<br />
raTa is Seni sasufevlisTvis movixveWoT. amin!<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>oTxe kviras<br />
aRsarebis Sesaxeb<br />
`moZRuar! moviyvane Ze Cemi Senda,<br />
romlisa Tana ara ars suli utyuebisa~<br />
(mrk. 9, <strong>17</strong>)<br />
`diadi usafrTxoeba kanonebis winaSe SiSSi mdgomareobs~, _ Tqva<br />
ro<strong>me</strong>liRac brZenma. visac eSinia kanonebis, imas ar eSinia maTgan mowevnuli<br />
aranairi sasjelisa. saSinelia msajuli, saSinelia samsjavro. dae, imas<br />
eSinodes samsjavrosi da msajulisa, visac cxovrebis gatareba msajulis<br />
mrisxanebisa da samsjavros sasjelis winaSe SiSis gareSe unda. maxsovs,<br />
rogorRac gangimarteT, Tu ra SiSis zari i<strong>me</strong>febs qristes <strong>me</strong>ored mosvlisas,<br />
roca msajuli iqneba TviT R<strong>me</strong>rTi, ra<strong>me</strong>Tu samsjavrosa da misagebels<br />
aRasrulebs _ simarTle, xolo gansjili iqneba gaumarTlebeli damnaSave _<br />
codvili, ra<strong>me</strong>Tu misi sindisi amxels mas. dRes minda giTxraT: imisTvis, rom<br />
ar geSinodeT saSineli msajulisa da saSineli samsjavrosi, ar arsebobs sxva<br />
saSualeba, garda imisa, rom geSinodeT maTi!! diadi usafrTxoeba kanonebis<br />
winaSe SiSSi mdgomareobs. ra aRZravs CvenSi esoden did SiSs qristes <strong>me</strong>ored<br />
mosvlis winaSe? _ Cveni codvebi. maS axlave davutevoT isini, raTa maSin Cveni<br />
sindisis gankiTxvisa da braldebis, samsjavrosi da RvTaebrivi simarTlisagan<br />
mosagebelis ar gveSinodes. magram codvaTa dateveba Cven ar ZalgviZs wminda<br />
aRsarebis Semweobis gareSe. madli saidumlosi im uwmindur suls ganagdebs,<br />
ro<strong>me</strong>lic ar gvanebebs Cveni vnebebis aRiarebas, raTa miviRoT kurneba. yvela<br />
codvisTvis, ro<strong>me</strong>lsac Cven, adamianebi, CavdivarT, R<strong>me</strong>rTma ori samsjavro<br />
daadgina: erTi dedamiwaze _ wminda aRsarebaSi; <strong>me</strong>ore _ zecaSi, _ <strong>me</strong>ored<br />
mosvlis Jams. aq zis adamiani, msajuli, aRsavse lmobierebiT; iq dabrZanebulia<br />
msajuli R<strong>me</strong>rTi! aq codvili mitevebas Rebulobs, iq _ isjeba, es gardauvalia.<br />
Cven ganvisjebiT am an im samsjavroze; imazedac ismineT, Tu ra aris<br />
aRsareba. dRes minda sam garemoebaze migiTiToT. pirveli: vidre moZRvarTan<br />
mividodes, ra unda qnas iman, visac gulwrfeli da srulyofili aRsareba<br />
unda; <strong>me</strong>ore _ ra unda moimoq<strong>me</strong>dos, roca moZRvarTan imyofeba; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ ra<br />
unda gaakeTos mas Semdeg, rac moZRvrisgan wava. Semdgom amisa orive<br />
samsjavros Tqveni arCevanis winaSe warvadgen, airCieT, ro<strong>me</strong>lic geneboT.<br />
yoveli eris diadi maswavleblis, netari pavles magaliTis mixedviT,<br />
ro<strong>me</strong>lic ambobs: `brZenTa da ugunurTa Tanamdeb var~ (hrom 1, 14) _ <strong>me</strong>c<br />
88
zogadad, ubralod SegagonebT, raTa yvelam gaigos Cemi. winandelTan<br />
SedarebiT gacilebiT martivad visaubreb, ra<strong>me</strong>Tu minda Cemi sityvebi gasagebi<br />
iyos kacebisaTvis da qalebisaTvis, swavlulebisa da uswavlelTaTvis,<br />
didebisa da patarebisaTvis, vinaidan sakiTxi aRsarebis Sesaxeb yvelas<br />
Tanabrad exeba.<br />
I<br />
naTlad warmomidgenia, ra gasaWirSi iyo daviT <strong>me</strong>fe, roca masTan RvTis<br />
saxeliT winaswar<strong>me</strong>tyveli mivida da saSineli gadawyvetileba miutana, da<br />
mokrZalebuli susana, roca igi binZur cilismwa<strong>me</strong>blebs xelSi Cauvarda.<br />
codvisTvis, ro<strong>me</strong>lic daviTma israelelTa aRracxviT Caidina, R<strong>me</strong>rTma misi<br />
dasja ineba, masTan winaswar<strong>me</strong>tyveli wargzavna saTq<strong>me</strong>lad: `daviT, Sen<br />
Sescode da <strong>me</strong> warmogzavnil var RvTisagan saTq<strong>me</strong>lad imisa, rom<br />
codvebisTvis sazRauris Jami dagidga: an samwliani SimSili mTel sa<strong>me</strong>foSi,<br />
an samTviani devna mterTagan, an samdRiani Savi Wiri, am samidan<br />
survilisa<strong>me</strong>br airCie~. sanam daviTi fiqrobs amaze, babilonSi gadavideT,<br />
SevideT ioakimis baRSi, sadac zis da ganibaneba mSvenieri coli misi susana.<br />
aq uCumrad Semodis ori berikaci, eSmakis ori WurWeli, ro<strong>me</strong>lTa gulebSic<br />
ukve karga xania satanuri avxorcoba anTebula. maT marjve SemTxveva da<br />
saSualeba SearCies, uecrad iskupes, Camoxtnen baRSi, sadac susana marto iyo<br />
da uTxres: `dadga dro, ro<strong>me</strong>lsac didxans velodiT, Seasrule Cveni survili,<br />
Tu arada Sens qmars vetyviT, rom aq erT WabukTan erTad gipoveT da kanonis<br />
mixedviT Cagqolaven, airCie am oridan ro<strong>me</strong>lic ginda~.<br />
daviT ra gadawyvite? sami udidesi borotebidan _ SimSilidan, devnidan da<br />
Savi Wiridan _ ro<strong>me</strong>li airCie? susana, Sen rogorRa ggonia? ai, ori didi<br />
ubedureba _ an sicocxle dakargo, an Rirseba. Sen ras airCev? `samive simZi<strong>me</strong><br />
ars Cem zeda~ (2 <strong>me</strong>f. 24, 14) pasuxobs daviTi. didi SeWirvebaa iqac da aqac.<br />
sami Tve mdevs mteri, fiqrobda daviTi, maT xelSi rom Cavvarde?.. samwliani<br />
SimSili an samdRiani Savi Wiri? _ aq ki RvTis xelSi var! ar vici ra gadavwyvito,<br />
fiqrobda susana, Tuki Sevcodav, RvTis xelSi Cavvardebi, Tu ar Sevcodav<br />
_ adamianTa xelSi. SeWirvebuli var yovelmxriv (dan. 13,22), ar vici, ra<br />
vTqva!<br />
daviTi: _ gadavwyvite, dae R<strong>me</strong>rTma Cemze Savi Wiri dauSvas, es umjobesia,<br />
vidre mterma mdevnos. Cems saq<strong>me</strong>s Cemi msajulis xelebs ufro davanebeb, vidre<br />
mtrebisas `umjobes ars Cemda Sevrdoma ÃelTa uflisaTa... numca Sevardebi <strong>me</strong><br />
ÃelTa kacTasa~ (2 <strong>me</strong>f. 24, 14).<br />
<strong>me</strong>c gadavwyvite _ ambobs susana. dae, cili damwamon qmris winaSe, Camqolon,<br />
<strong>me</strong> mainc ar Sevcodav, umjobesia, adamianebis xelSi Cavvarde, vidre RvTisa:<br />
`mijobs Tqvens xelSi Cavvarde, vidre uflis winaSe Sevcodo~ (dan. 13, 23).<br />
es orni xom ar ewinaaRmdegebian urTierTs? diax, magram oriveni xom swors<br />
amboben? susana ambobs, rom RvTis xelSi Cavardnas adamianTa xelSi Cavardna<br />
sjobs, magram rodis ambobs? codvamde, maS ase, vidre Sescodavs, vidre<br />
adamiani udanaSauloa da sufTa, misTvis aTasjer umjobesia adamianTa xelSi<br />
Cavardna, anu iyos ciliswa<strong>me</strong>buli da Caqolili, vidre codvis CadeniT RvTis<br />
xelSi Cavardes, anu Seuracxyos igi, ganarisxos, misi mteri Seiqnas.<br />
arSemcodesTvis ar aris saSiSi kacTa xelSi Cavardna; maT ukidures<br />
SemTxvevaSi mxolod sxeulis mokvdineba SeuZliaT, magram ara sulisa.<br />
amitomac ambobs qriste: `da nu geSinin maTgan, ro<strong>me</strong>lTa mowyÂdnen Ãorcni,<br />
89
xolo sulisa ver Ãel-ewifebis moklvad~ (mT. 10, 28) magram `saSinel ars<br />
SevrdomaÁ xelTa RmrTisa cxovelisaTa~ (ebr. 10, 31), ro<strong>me</strong>lsac ara mxolod<br />
gangmirva SeuZlia sxeulisa droebiTi sikvdiliT, ara<strong>me</strong>d sulisac _ saukuno<br />
warwy<strong>me</strong>diT. kacTagan siZulvili jer kidev ar aris didi boroteba, ra<strong>me</strong>Tu is<br />
uZluria da droebiTi. RvTisgan gandgoma aris boroteba autaneli da<br />
umZi<strong>me</strong>si, ambobs oqropiri, _ `saukuno tanjvaze umZi<strong>me</strong>si~. amitomac sruliad<br />
keTilgonivrulad laparakobs susana, rom ar surs codvaSi Cavardna da amas<br />
adamianTa xelSi Cavardnas amjobinebs. <strong>me</strong>ore mxriv, daviTi ambobs, rom RvTis<br />
xelSi Cavardna sjobs adamianTa xelSi Cavardnas. rodis ambobs? mas Semdeg,<br />
rac Sescoda. maS ase, adamianisTvis, ro<strong>me</strong>lmac Sescoda, umjobesia RvTis<br />
xelSi Cavardna, ro<strong>me</strong>lic bunebiTad kacTmoyvarea, romlis risxva erTi<br />
cremliTac SeiZleba Caaqro, `Semwynarebel da mowyale ars ufali, sulgrZel<br />
da didad mowyale~ (fs. 102, 8), diax, umjobesia, vidre Cavarde ugulo,<br />
arasdros TanamgrZnobi adamianebis xelSi, romlebsac boroteba mudam axsovT.<br />
swored ambobda daviTi, rom TumcaRa Sescoda, ujobs, RvTis xelSi Cavardes,<br />
vidre kacisa `numca Sevardebi <strong>me</strong> xelTa kacTasa~.<br />
amitom qristiano, codvis Cadenamde codvas eride, geSinodes RvTis<br />
simarTlisa, rogorc susanas, raTa am simarTlem ar dagsajos da codvas<br />
cxovrebiseuli xifaTi amjobine. magram Tuki Sescodav, Senc daviTiviT i<strong>me</strong>di<br />
gqondes RvTis mravalmowyalebisa da mitevebas miiReb. daviTs siZva da<br />
mkvleloba mieteva, manases _ kerpTayvaniscemloba, <strong>me</strong>zveres _ qrTami, mruSs _<br />
Tavisi binZuri saq<strong>me</strong>ebi, yaCaRs _ mis mier Cadenili mravali boroteba. isinic<br />
ki, vinc qriste jvars acva, miiRebdnen mitevebas, gulwrfelad rom<br />
moenaniebinaT `CavvardeT uflis xelSi da ara kacTa xelSi, radgan ra<br />
didicaa igi, imgvarivea wyaloba misi~ _ (zir. 2, 18) gvirCevs brZeni Ze<br />
ziraqisa. amisTvis gaakeTe mxolod erTi saq<strong>me</strong>, <strong>me</strong>tad ioli: danebdi RvTis<br />
xelebs WeSmariti, sruli sinanuliT.<br />
vidre moZRvarTan mixvidode, kargad momismine, ra unda gaakeTo! qristes<br />
mociqulebidan friad Sescoda orma: iudam, ro<strong>me</strong>lmac is ocdaaT vercxlad<br />
gayida da petrem, ro<strong>me</strong>lmac samgzis uaryo igi. magram am oridan erTs _<br />
petres mieteva da kvlav miiRo mociqulis Rirseba, kvlav gaxda qristes<br />
mowafe da <strong>me</strong>gobari. <strong>me</strong>ore ki, iuda, miutevebeli darCa, Tavi CamoixrCo, Tavisi<br />
ubeduri sxeuli xeze datova, suli ki saukuno tanjvisTvis gawira. petrem<br />
aseTi wyaloba miiRo, xolo iuda uRirsi Seiqna _ ratom? ra unda gaekeTebina<br />
am ubedurs da ar gaakeTa? unda moenaniebina Tavisi codva? _ moinania, Riad<br />
Tqva, rom Sescoda: `vcode, ra<strong>me</strong>Tu migec sisxli marTali~ (mT. 27, 4). am<br />
aRiarebasTan erTad man daabruna, ukanve misca gacemaSi miRebuli ocdaaTi<br />
vercxli: `da daabnia vercxli igi taZarsa mas Sina~ (mT. 27, 5). aRiaros da<br />
aRebuli daabrunos, nuTu am aRsarebas arasakmarisad TvliT? Tqven yvelani<br />
gana ase ar iqceviT? aseTi wesi dadginda da vinc sawinaaRmdegos ambobs,<br />
ganmaaxleblobisTvis gankveTT eklesiidan. keTili, magram gTxovT, ifiqroT<br />
or garemoebaze. mRvdelmTavarma, ro<strong>me</strong>lmac iudasgan fuli daibruna, iyida<br />
`agaraki igi <strong>me</strong>kecisai~ da ucxoelTa dasamarxad sasaflao moawyo _<br />
`saflavad ucxoTa~ (mT. 27, 7). gana ukeTesi ar iqneboda, venaxi an yana eyida,<br />
rom mosavali moewia? an saxli, ro<strong>me</strong>lic Semosavals moitanda, magram maT<br />
ucxoTa dasamarxad mindori iyides, ro<strong>me</strong>lsac ar moaqvs nayofi, ra<strong>me</strong>Tu ar<br />
ixvneba da ar moaqvs Semosavali, radgan ar qiravdeba. es saidumloa, raTa<br />
gulisxma hyoT, rom adgili, ro<strong>me</strong>lzec qristes veragulad gacemis fasad<br />
90
monagebi fuli davardeba, nayofs ar moiwevs, Semosavals ar moitans. is xdeba<br />
ubeduri adgili, ar moaqvs aranairi sikeTe Tavisi mflobelisaTvis. is<br />
mxolod TavSesafaria da ucxos erTgvar daxmarebas uwevs, mxolod<br />
`saflavad ucxoTa~ gamodgebis; saerTod ki udabur, dausaxlebel adgilad<br />
iqceva, fsalmunis winaswar<strong>me</strong>tyvelebiT: `iyavn samkvidrebeli maTi oxer, da<br />
sayofelTa maTTa nu iyofin mkvidri~ (fs. 68, 25). <strong>me</strong>ore mxriv, iuda daisaja<br />
sulieradac da sxeulebrivadac. ra saxis sikvdili ewia ubedurs?<br />
CamomxrCvali karga xans ekida xeze, Semdeg muceli gauskda, Signeuli miwaze<br />
gadmoiyara da mxolod amis Semdeg gadavida saukuno cecxlSi misi saZageli<br />
suli _ `warvida da SiSTvil-iba~ (mT. 27, 5); `da gansivna da gansTqda Soris,<br />
da ganibnines yovelni nawlevni misni~ (saq. 1, 18). ese igi aRsarebam mas<br />
sruliadac ver uSvela.<br />
raRa gaakeTe petrem, ro<strong>me</strong>lsac mieteva? is kaiafas ezoSi idga da Tbeboda.<br />
man samgzis uaryo: `ara vici kaci ese~ (mrk. 14, 71), magram roca <strong>me</strong>sa<strong>me</strong>d gaigona<br />
mamlis yivili, gaaxsenda, rac uwinaswar<strong>me</strong>tyvela qristem, Tavisi codva<br />
Seigno, gulistkivilma ganmsWvala, imwamsve ezodan gamoenTo, myis gamoeyo<br />
borot msaxurTa brbos, ganeSora, kargad ifiqra imaze, rac Caidina da mwared<br />
atirda: `da gamovida gare da tiroda mwared~ (mT. 26, 75). arsebobs<br />
gardamocema, rom mTeli cxovrebis manZilze, yovelTvis, roca ki mamlis<br />
yivils gaigonebda, mas Tavisi codva agondeboda da Tvalni misni cxare<br />
cremlTa wyaroebad iqceoda _ is mwared tiroda. aseTma aRsarebam didi<br />
sargebloba moitana: SemdgomSi, roca aRmdgarma qristem samgzis hkiTxa:<br />
`svimon... giyuar <strong>me</strong>a?~ (in. 21, 15), grigol RvTis<strong>me</strong>tyvelis TqmiT am samgzis<br />
SekiTxviT man petres mier samgzis uaryofa gamoaswora, xolo roca qristem<br />
uTxra: `aZoven kravni Cemni... damwysen cxovarni Cemni~ (in. 21, 15-16) _ mas<br />
uwindeli xelisufleba da pativi mieniWa mociqulisa _ ambobs oqropiri.<br />
hoi, qristiano, gulisxmahyav, rom WeSmariti da sruli aRsareba, ro<strong>me</strong>lic<br />
codvaTa motevebas mogvmadlis, ro<strong>me</strong>lsac RvTis madlTan da siyvarulTan<br />
mivyavarT, ar mdgomareobs imaSi, rom mxolod aRiaro Seni codvebi, ra<strong>me</strong>Tu es<br />
bagiT da ara guliT aRsarebaa, Cveuli da ara SemusvrilebiTi; arc imaSi, rom<br />
Seni codvebi fuliT gamoisyido, TiTqosda aRsareba savaWro saq<strong>me</strong> iyos,<br />
xolo moZRvarni _ mkrexelni, movaWreni, rogorc ambobs wm. pavle. is maTze<br />
laparakobs, rogorc adamianebze, `ro<strong>me</strong>lni hgoneben, viTar<strong>me</strong>d sarewav ars<br />
RmrTis msaxurebaÁ~ (1 tim. 6, 5). Zmao, Sen cdebi! es aRsareba mxolod<br />
garegnulia da iudas sinanulis msgavsad amao da unayofo. monanieba, rogorc<br />
vTqvi, imaSi mdgomareobs, rom ise moviqceT, rogorc petre moiqca: codva<br />
Seigno Tu ara, imwams gamovida mRvdelmTavris im dawyevlili saxlidan,<br />
sadac man qriste, RvTaebrivi maswavlebeli, uaryo: `da gamovida gare~. Senc,<br />
roca aRsarebaze wasvla gsurs, maSinve gamodi im dawyevlili saxlidan,<br />
sadac mruSis gulisTvis R<strong>me</strong>rTs uaryof ara samgzis, ara<strong>me</strong>d yoveldRe.<br />
gamodi ara mxolod sxeuliT, ara<strong>me</strong>d gonebiTa da guliT. `da gamovida gare~.<br />
petre Camoscilda uRirs jariskacTa da msaxurTa brbos, romlebmac qriste<br />
Seipyres; Senc wamodi im cudi sazogadoebidan, garyvnili amxanagobidan,<br />
warsawy<strong>me</strong>dlis im gzidan gadadi, ro<strong>me</strong>lzec aqamde cxovrobdi, rogorc<br />
uZRebi. `da gamovida gare~, petre ganze gadga da marto darCenili kargad<br />
Caufiqrda im did borotebas, ro<strong>me</strong>lic Caidina, damwuxrda, SemusvrilebiT<br />
ganimsWvala, mwared atirda. es niSnavs, rom oriod cremli ki ar Camoagdo,<br />
ara<strong>me</strong>d mTeli Tavisi guli amoRvara cremlebad. `da gamovida gare da tiroda<br />
91
mwared~. Sen ki, moZRvarTan siaruls yovelgvari momzadebis gareSe rom<br />
mieCvie, winaswar ganmartovdi erTi saaTiT, yvela zrunva dauteve, dafantuli<br />
goneba moikribe, iloce da R<strong>me</strong>rTs ganaTleba SesTxove, raTa Seni codvebi<br />
gaixseno, da Tu mixvdebi, rom <strong>me</strong>xsiereba susti gaqvs, qaRaldze dawere. ioane<br />
kibisaRmwereli ambobs, rom misi monastris monazvnebi qamarze patara<br />
rveulebs atarebdnen, ro<strong>me</strong>lSic TavianTi azrebi SehqondaT yovel wuTs da<br />
Semdeg winamZRvars amcnobdnen. Tvalwin gqondes uflis aTi mcneba da<br />
daakvirdi, ro<strong>me</strong>ls gadaabije; gonebaSi gqondes Svidi momakvdinebeli codva<br />
da ifiqre, ro<strong>me</strong>li Caidine; kargad gamoscade sakuTari sindisi, ra daaSave<br />
gonebiT, ra Sescode RvTis, moyvasisa da sakuTari Tavis winaSe; Tuki vin<strong>me</strong>s<br />
mimarT mtroba gaqvs, mTeli arsebiT miuteve; Tu sxvisi nivTi gaqvs, daabrune,<br />
Tuki visi<strong>me</strong> Rirsebas Seexe, gamoaswore boroteba, ro<strong>me</strong>lic Caidine; Sewuxdi,<br />
Seimusre, amoioxre, itire mwared. da yovelive amasTan erTad daadanaSaule<br />
sakuTari Tavi, ganiSore Seni uwindeli codvebi, mtkiced gadawyvite, <strong>me</strong>tad<br />
aRar Caidino isini. am ganwyobiTa da momzadebiT midi moZRvarTan<br />
aRsarebisTvis da darwmunebuli iyavi, rom miiReb mitevebas, ra<strong>me</strong>Tu `guli<br />
Semusrvili da damdablebuli R<strong>me</strong>rTman ara Seuracx-yos~ (fs. 50, <strong>17</strong>). mokled<br />
rom vTqvaT, moZRvarTan wasvla ginda? miitane ara sityvebi da vercxli,<br />
rogorc iudam, ara<strong>me</strong>d saq<strong>me</strong> da cremli, viTarca petrem.<br />
da moZRvris winaSe warmdgarma gansakuTrebulad unda izruno imaze, rom<br />
Seni aRsareba Tavisufali iyos cru sircxvilisa da mizezTa Zebnisagan.<br />
sircxvilis gareSe _ vici, rom amqveynad Cven yvelani farisevlobiTa da<br />
pirmoTneobiT vcxovrobT. saqmiT erTs vakeTebT, magram gvinda sxvanairi<br />
gamovCndeT. ai, swored aqedan warmodgeba cru sircxvili, ro<strong>me</strong>lic aRsarebis<br />
dros gveufleba, swored maSin gvrcxvenia codvilebad Tavis warmoCena da<br />
qveynis TvalSi wmindanebad gvinda vCandeT; mizezTa Zebnis gareSe _ vici, rom<br />
aRsarebis dros, sakuTari codvebis gacxadebis drosac ki vcdilobT, isini<br />
saxecvlili warmovadginoT. Cven vaRiarebT, rom davaSaveT, magram danaSauls<br />
imwamsve gamarTlebas vuZebniT da nacvlad imisa, rom Tavi davidanaSauloT,<br />
sxvebs vdebT brals. magram gana es isev is codva ar aris pirvelmSobelTa?<br />
Sescodes pirvelmSoblebma _ adamma da evam, gadaabijes RvTis mcnebas da<br />
ige<strong>me</strong>s xisagan akrZaluli nayofi. imisTvis, rom TavianTi saqcielisaTvis<br />
pasuxi miugon, R<strong>me</strong>rTi uxmobs maT: `adam, sada xar?~ (dab. 3,9) eva `raÁ ese<br />
hyav?~ (dab. 3, 13). hoi, maT rom moSurned moenaniebinaT es codva! hoi, rom<br />
eTqva adams: Sevcode, R<strong>me</strong>rTo Cemo! evas rom eTqva: Sevcode, Semoq<strong>me</strong>do Cemo!..<br />
magram maT ar Tqves ase, ra<strong>me</strong>Tu maT win sircxvili da mizezTa Zebna<br />
eRobebodaT, maT SercxvaT da Tvals miefarnen _ `da daimalnes adamca da<br />
coli misi pirisagan uflisa RmrTisa~ (dab. 3,8). maT mizezebis Zebna da<br />
erTmaneTze gadabraleba daiwyes, _ <strong>me</strong> ara var mizezi, ara<strong>me</strong>d coli Cemi,<br />
ro<strong>me</strong>lic Sen mo<strong>me</strong>c. `dedakaci, ro<strong>me</strong>li mo<strong>me</strong>c Cem Tana, man momca <strong>me</strong> xisagan da<br />
vWa<strong>me</strong>~ (dab. 3,12); <strong>me</strong> ara var damnaSave, pasuxobda eva, <strong>me</strong> gvelma macduna:<br />
`guelman macduna <strong>me</strong> da vWa<strong>me</strong>~ (dab. 3, 13). RvTis wyevlamowevnuli adami da eva<br />
ganidevnen (vaglax!) samoTxidan. midis aRsarebisaTvis ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> qristiani, mas<br />
moZRvari gamocdis: adam, sada xar? rai hq<strong>me</strong>n, eva? maT rcxveniaT, imalebian:<br />
erTs SemoklebiT yvebian, <strong>me</strong>ores sulac gverds uvlian, magram solomonis<br />
piriT ambobs suliwmida: `ro<strong>me</strong>li ifarvides urCuloebasa TÂssa, ara<br />
waremarTos~ (igav. 28, 13). basili didis sityvebiT: codva Wrilobas hgavs,<br />
eqimma Tu ver SeniSna, Cirqdeba da sabolood ukurnebeli rCeba. `auRiarebeli<br />
92
oroteba _ es Cirqovani avadmyofobaa sulisa~. adam, sada xar? eva, ra<br />
Caidine? isini codvas mizezebs uZebnian. macdunebeli da samarcxvinoa imisi<br />
Tqma, rac aRsarebaze, gansakuTrebiT, qalebisgan gvesmis. erTi qmars<br />
adanaSaulebs, <strong>me</strong>ore _ dedamTils, is _ rZals, es _ Svils, mosamsaxures;<br />
`gvelman macTuna <strong>me</strong>~. raoden didi moTmineba unda hqondes moZRvars, roca<br />
is<strong>me</strong>ns fuW sityvebs monanuli dedakacisas, ro<strong>me</strong>lic laparakobs yvelaferze,<br />
magram ara Tavis codvebze. magram Tuki Sen, eva, an nebismiero dedakaco,<br />
brals sdeb sxvebs da ara sakuTar Tavs, es ukve aRar aris aRsareba, ara<strong>me</strong>d _<br />
gankiTxva. amgvarad, moZRvarTan erTi codviT midixar, magram oriT brundebi.<br />
midixar codvili, xolo kidev ufro codvili brundebi.<br />
riRasi grcxvenia? risTvis imarTleb Tavs qristiano? Sen keTilSobili<br />
didebuli xar da amitomac ar ginda, mavanma im Seni saqcielis Sesaxeb<br />
icodes, Sens Rirsebas rom ar Seefereba? magram daviTi xom <strong>me</strong>fe iyo. man<br />
isiZva, mkvleloba Caidina da mainc ar Sercxva, mizezi ar uZebnia, Tavisi<br />
codvebi rom daefara: `usjuloebaÁ Cemi ara davfare~ (fs. 31, 5). <strong>me</strong> Sevcode,<br />
Sevcode RvTis winaSe, uTxra man naTan winaswar<strong>me</strong>tyvels, ro<strong>me</strong>lic masTan<br />
samxileblad mivida RvTis saxeliT. swored amitomac miuteva RvTis saxeliT<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelma imav wuTs `da ufalmanca migitevna codvani Senni~ (2 <strong>me</strong>f.<br />
12, 13). hoi, qristiano, risTvis gesircxveba da eZeb gamarTlebas?<br />
aRiarebis grcxvenia? ara Zmao, sircxvilisa da mizezTa Zebnis gareSe<br />
moSurned amoTqvi Seni codva, gamotydi, rom araferi, garda Seni boroti<br />
nebisa, ar aris Seni codvis mizezi.<br />
aRiarebuli codva aRar aris codva, `ufalmanca migitevna codvani Senni~.<br />
sircxvilis gamo arasrulad monaniebuli an Tavis marTlebisaTvis cudad<br />
monaniebuli codvebi ki tanjvaa. `amouTq<strong>me</strong>li boroteba Cirqovani<br />
avadmyofobaa sulisa~.<br />
magram ai, RvTis SewevniT Sen sircxvilisa da mizezTa Zebnis gareSe aRiare.<br />
moZRvrisagan miteveba, misi dalocva miiRe da midixar. raRa dagrCa<br />
gasakeTebeli? Sen grCeba aucilebeli; pirvel rigSi _ Seasrulo epitimia,<br />
ro<strong>me</strong>lic moZRvarma dagakisra. WeSmariti moZRvari iseve, rogorc gamocdili<br />
eqimi, or gansakuTrebul Tvisebas unda flobdes: msubuq xels da Seumcdar<br />
Tvals; msubuq xels _ anu iyos TanamgrZnobi, ra<strong>me</strong>Tu moZRvris TanagrZnoba<br />
friad sasargebloa. rogorc ambobs grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli: `Semwynareblobas<br />
didi mniSvneloba aqvs cxonebisaTvis~; `sneuli unda gankurno da ara<br />
Semusro~, _ Tqva manve. Seumcdar Tvals _ anu iyos dakvirvebuli, arCevdes<br />
saxeebs. mdidars mowyalebis gacemis saxiT daados epitimia, Raribs _<br />
monaniebis saxiT, Zliers _ marxvis saxiT, uZlurs ki _ locvis saxiT.<br />
vi<strong>me</strong>oreb, uwinares yovlisa, moZRvris mier Senze dakisrebuli epitimia unda<br />
Seasrulo; <strong>me</strong>ore _ Seni cxovreba gamoasworo. sxvagvarad is, rac Sen gaakeTe,<br />
iqneba ara aRsareba, ara<strong>me</strong>d fuWad<strong>me</strong>tyveleba. `mxolod da mxolod fuWad<strong>me</strong>tyvelebaa,<br />
roca mavani aRiarebs, magram ar swordeba~ _ ambobs basili didi. gamosworebis<br />
saq<strong>me</strong>Si ori mTavari punqti unda gamohyo. pirvel rigSi, Tu vin<strong>me</strong>s<br />
waeCxube, rac man dagiSava, yvelaferi mTeli guliT unda miutevo, ra<strong>me</strong>Tu<br />
Senc mogeteveba. `ukueTu miutevneT Tquen kacTa Secodebani maTni, mogitevnes<br />
Tquenca mamaman Tquenman zecaTaman. xolo ukueTu ara miutevneT kacTa<br />
Secodebani maTni, arca mamaman Tquenman mogitevnes Tquen Secodebani Tquenni~<br />
(mT. 6, 14-15). iciT Tu ara, ra xdeba am dros?<br />
93
ori aTenelis _ aristidesa ∗ da Temistokles ∗∗ Soris didi mtroba da<br />
uTanxmoeba iyo. samSoblom isini friad mniSvnelovan saq<strong>me</strong>Ta gamo elCebad<br />
airCia, maTTvis aucilebeli iyo Serigeba. maSin aristidem uTxra<br />
Temistokles: `Temistokle, Cveni urTierTmtroba aq, sazRvarze davtovoT,<br />
xolo dabrunebisas, Tu ginda, isev ukanve aiRe~. asec moiqcnen; TavianTi<br />
mtroba sazRvarze datoves da mamulis saq<strong>me</strong> TanxmobiT aRasrules. ukan<br />
dabrunebulebi ki isev mtrebi gaxdnen. imaves akeTebs ori qristiani,<br />
erTmaneTis dauZinebeli mtrebi, verafriT rom rigdebian. roca aRsarebis dro<br />
dgeba, isini TavianT mtrobas dauteveben, magram sad? eklesiis zRurblTan.<br />
isini TanxmobiT eziarebian, erTmaneTs mitevebas sTxoven; iqidan gamosulebi<br />
ki mtrobas, ro<strong>me</strong>lic maT karebTan datoves, kvlav iReben da Zveleburad<br />
mtrebi xdebian. <strong>me</strong>ore _ zogierTis mimarT codvian siyvaruls ganicdi da<br />
<strong>me</strong>gobrob? dauteve, uarhyav isini samudamod, ra<strong>me</strong>Tu Sen ar ZalgiZs giyvardes<br />
erTdroulad mruSi da ufali. erTxel erTi brZeni Soreul gzas daadga.<br />
zRvaze qariSxali atyda da igi daxrCobis safrTxis winaSe dadga, magram<br />
saswaulebrivad gadarCa da Sin mSvidobiT dabrunda. misi saxlis erTi<br />
sarkmlidan zRva moCanda. amas isev samogzaurod rom ar ecdunebina, fanjris<br />
amoqolva brZana. hoi, qristiano, am mware siyvarulSi ramdengzis damdgarxar<br />
sicocxlisa da sulis dakargvis winaSe! gadarCi? maS gaeqec cdunebas, im gzas<br />
nuRar daadgebi, nuRar Sexval imave karSi, im sarkmlidan nuRar gaixedav,<br />
Tvali kargad daxuWe, raTa gulSi isev ar SemogiZvres gveli! winaaRmdeg<br />
SemTxvevaSi, is, rac Sen gaakeTe, ara aRsareba, ara<strong>me</strong>d amaod<strong>me</strong>tyveleba iqneba.<br />
da bolos, xelT sxvisi nivTi gaqvs? awyenine vin<strong>me</strong>s? daubrune, ra<strong>me</strong>Tu<br />
sxvagvarad SeuZlebelia mitevebis miReba. ara mxolod moZRvars, ubralo<br />
mRvdels, ara<strong>me</strong>d patriarqs, mTel samRvdeloebas, yvela zeciur angelozsac<br />
ar xelewifeba Seni miteveba, Tu sxvisas ar daabruneb. TviT R<strong>me</strong>rTsac ki, Tu<br />
SeiZleba iTqvas, ar SeuZlia es gaakeTos; is _ marTlmsajulia, Tavad _<br />
marTlmsajulebaa, amitom ar SeuZlia usamarTlo ram gisurvos. ara,<br />
usamarTlobis borkili gauxsnelia! adamiani, ro<strong>me</strong>lmac glaxaks rai<strong>me</strong><br />
waarTva, mokvda. R<strong>me</strong>rTma saswaulis aRsruleba ineba da is aRadgina. midis<br />
masTan glaxaki da Tavis nivTs ukanve iTxovs, imas ki dabruneba ar unda.<br />
oriveni sasamarTloSi midian. isev vkiTxulob: es mawyenari adamiani<br />
valdebulia Tu ara, sxvisi nivTi daabrunos? diax, man es unda gaakeTos,<br />
amboben RvTis<strong>me</strong>tyvelni, ra<strong>me</strong>Tu es misi sulieri valia, ro<strong>me</strong>lic ZalaSi rCeba<br />
iqamde, vidre cocxlobs suli. suli ukvdavia da aqedan gamomdinare, misi<br />
valic maradiulia. is valdebulia, warT<strong>me</strong>uli daabrunos Tavisi cxovrebis<br />
manZilze da sikvdilis Semdgomac, momaval samsjavromde. is mokvda _<br />
valdebuli iyo, aRdga _ isev valdebulia. aTasjer rom mokvdes da aRdges,<br />
vali yovelTvis ZalaSi darCeba. ase rom, sikvdils ar SeuZlia usamarTlobis<br />
im sakvrelis gaxsna, ro<strong>me</strong>lic sicocxleSi ganuxsneli rCeba. Sen RvTis<br />
∗ aristide (daaxl. 540-467 q. S.mde) aTeneli mxedarTmTavari Temistokles politikuri<br />
mowinaaRmdege delosis kavSiris erT-erTi organizatori.<br />
∗∗ Temistokle (daaxl. 525-460 q. S.mde) aTeneli mxedarTmTavari, demokratiuli dajgufebis<br />
beladi saberZneT-sparseTis o<strong>me</strong>bis periodSi (493-492 w.). arqonti da strategi erTdroulad.<br />
gadamwyveti roli iTamaSa saberZneTis winaaRmdegobis Zalebis organizebaSi. miaRwia aTenis<br />
gadaqcevas sazRvao saxelmwifod, Seqmna delosis kavSiri.<br />
94
saxels gmob, rw<strong>me</strong>nas Sordebi? _ gan<strong>me</strong>orebiT jvars acvam qristes; gana aris<br />
codva amaze <strong>me</strong>ti da mainc, Tu ityvi da moinanieb, moZRvars aqvs sakmarisi<br />
xelmwifeba, rom mogitevos. magram Tuki Sen gaqvs sxvisi nivTi, aRiareb amas,<br />
magram ar abruneb, mas ara aqvs xelmwifeba Seni mitevebisa. ratom? imitom,<br />
rom codvebiT (pirveli rigis) R<strong>me</strong>rTs Seuracxyof. yovelivesTan<br />
damokidebulebaSi, rasac adamianebi mis winaaRmdeg akeTeben, R<strong>me</strong>rTma Tavis<br />
warmomadgenlad moZRvari daadgina, iseTi xelisufleba mimadla, rom rasac<br />
ganxsnis, ganxsnilia da rasac Sekravs _ Sekruli. moZRvars, rogorc uflis<br />
warmomadgenels, SeuZlia miutevos RvTis winaSe Cadenili codvebi, magram Sen<br />
nawyeni glaxakis nivTs SenTan ayovneb. glaxaks moZRvari Tavis rwmunebulad<br />
ar daudgenia da ufleba ar miucia, epatiebina SenTvis. amitom moZRvars,<br />
ro<strong>me</strong>lic ar aris glaxakis rwmunebuli, ar SeuZlia mogitevos. Sen<br />
ormocdRians ukveTav, amden Semowirulobas gaiReb monastrebze, i<strong>me</strong>dovneb,<br />
rom amiT daimsaxureb mitevebas? Cumad iyavi, aranairi kanoni _ arc RvTisa,<br />
arc kacisa, nebas ar gaZlevs gaaCuqo sxvisi nivTi. glaxakis nivTi, ro<strong>me</strong>lsac<br />
ayovneb _ sxvisia. vis SeuZlia is gaaCuqos? Tuki aTi mcneba, ro<strong>me</strong>lic sxvisi<br />
nivTis ara mxolod aRebas, mosurvebasac gvikrZalavs, carieli gamonagonia,<br />
maSin marTali xar. moZRvari, ro<strong>me</strong>lic mogitevebs da Tavis sargebels iRebs,<br />
gonieri adamiania, ro<strong>me</strong>lmac Tavisi saq<strong>me</strong> icis, <strong>me</strong> ki viRac gaiZvera var.<br />
magram Tuki mcnebebi RvTis utyuari sityvebia, maSin simarTles vambob _ Sen<br />
ganuxsneli xar! Seni moZRvari ki _ macdunebeli.<br />
ara, Zmao, ara! ginda, rom WeSmaritad moinanio? vidre moZRvarTan waxvidode,<br />
Seni sindisi gamoscade; Semdeg, roca masTan pirispir darCebi, moinanie<br />
sircxvilisa da mizezTa Zebnis gareSe da bolos, roca moZRvrisgan waxval,<br />
gamoswordi, dakisrebuli epitimia Seasrule, mters miuteve, satanuri avxorcoba<br />
dauteve, Sen mier miyenebuli wyena gaqviTe. maSin ki WeSmaritad migeteveba,<br />
maSin ki Sengan ganigdeba suli yru da munji. sulo wmidao! yvelaferi,<br />
rac dRes aRviare, Seni WeSmaritebis sityvebia, Seni RvTaebrivi SewevniT hq<strong>me</strong>n<br />
isini gasagebi CemTvis, ro<strong>me</strong>lmac warmovTqvi da maTTvis, vinc ismina.<br />
II<br />
xom moismineT, Tu rogori unda iyos WeSmariti da srulyofili aRsareba?<br />
Tu mkiTxavT, rodis unda gaakeToT es, gipasuxebT: erTma nebierma kacma hkiTxa<br />
diogenes, zustad ro<strong>me</strong>l saaTze unda esadila. diogenem Cveuli maxvilgonivrulobiT<br />
upasuxa: Tu mdidaria, roca nebavs maSin, xolo Tu Raribia,<br />
roca amis SesaZlebloba aqvs. amiT undoda eTqva, rom saaTis dadgena Znelia.<br />
rodis unda Tqvas aRsareba qristianma? <strong>me</strong> gpasuxobT: Tu moxucia, dResve,<br />
xolo Tu axalgazrdaa _ xval. Tumca araswors vambob _ moxucmac da<br />
axalgazrdamac saswrafod unda moinanios. gana ar SeiZleba mocda vnebis<br />
Svideulamde? magram gana avadmyofi elodeba vnebis Svideuls, raTa eqimi<br />
moiwvios? man, codvilma gana SeiZleba moZRvris moyvana gadados?! hoi es<br />
rarig didi Secdomaa adamianebisa!<br />
ginda giTxra, ramden xans SegiZlia daayovno aRsareba? iqamde, sadamdec<br />
gjera, rom icocxleb. magram saidan unda icode, ramden xans icocxleb, Tuki<br />
cxovreba amdeni xifaTiT aris aRsavse? es dRe Cemia, xvalindeli ki _ ar vici.<br />
Tuki movinanieb, R<strong>me</strong>rTi motevebas mpirdeba; magram R<strong>me</strong>rTs CemTvis<br />
xvalindeli dRe ar miuTiTebia. piriqiT. R<strong>me</strong>rTi <strong>me</strong>ubneba, rom ar vici arc<br />
dRe, arc saaTi Cemi sikvdilisa. nuTu SemiZlia Cemi suli aseT xifaTSi Cavag-<br />
95
do? saswrafod unda movinanio, radgan moveli erTs, magram <strong>me</strong>weva sul sxva<br />
ram. neba mo<strong>me</strong>ciT erTi ambavi mogiTxroT.<br />
erTi iremi cali TvaliT brma iyo. erTxel is zRvis napiras Zovda da fiqrobda:<br />
`erTi mxridan miwaa, <strong>me</strong>oredan _ zRva. amitom x<strong>me</strong>leTisaken, saidanac<br />
SesaZloa monadireebi movidnen, saRi Tvali <strong>me</strong>Wireba, raTa davinaxo isini,<br />
zRvis mxridan ki arafrisa <strong>me</strong>Sinia da misken avadmyofi TvaliT mivbrundebi~.<br />
im adgilTan axlos naviT monadireebma gacures, dainaxes iremi da mokles.<br />
`vaglax <strong>me</strong>~, _ fiqrobda momakvdavi, _ `sikvdili iqidan movida, saidanac ar<br />
velodi da ar <strong>me</strong>Sinoda~. es ambavi imas niSnavs, rom moveli erTs, sxva ram ki<br />
<strong>me</strong>weva; am mxris <strong>me</strong>Sinia, saSiSroeba ki <strong>me</strong>ore mxridanaa; <strong>me</strong>Sinia bunebrivi<br />
sikvdilisa, magram modis uecari sikvdili. Tu keTilgonieri adamiani da<br />
morwmune qristiani var, ra unda vqna? unda movinanio, rodis? dauyovnebliv!<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>xuTe kviras<br />
risTvis unda vilocoT<br />
`ara iciT, rasa iTxovT~<br />
(mrk. 10, 38)<br />
roca pativisa da didebis siyvaruli warCinebulTa da diad adamianTa<br />
yvela saq<strong>me</strong>s aSfoTebs, aryevs da xlarTavs, amaSi araferia gasakviri, ra<strong>me</strong>Tu<br />
viciT, rom xelisuflebismoyvareobis vneba eriskacTa Tvisebaa. `uwyiTa,<br />
ambobs qriste, ra<strong>me</strong>Tu ro<strong>me</strong>lni-igi hgonebed mTavrad warmarTTa, uflebed maT<br />
zeda~ (mrk. 10, 42), magram es gaigono mociqulTa Soris, im wminda adamianebs<br />
Soris, romlebmac qristes saswavlebelSi _ siRaribisa da simdablis<br />
saswavlebelSi qveyana erTxel da samudamod uarhyves? es iseTi ramaa, risi<br />
atana mociqulebmac ver SeZles da iwyes risxvad (mrk. 10, 41) vize? TavianT<br />
Tanamowafeebze iakobze da ioaneze! iakobma da ioanem, orma Zem mokrZalebuli,<br />
ubralo da Raribi ierusali<strong>me</strong>li kacisa, xelobiT <strong>me</strong>Tevzeebma, Zlier<br />
Raribebma, sasufevelze ocneba daiwyes. gaigones ra qristes sityvebi `aha<br />
esera aRvalT ierusalemd~ (mT. 20, 18; mrk. 10, 33; lk. 18, 31), ifiqres, rom is iq<br />
gasa<strong>me</strong>feblad midis. Tavdapirvelad Suamavlad TavianTi deda gagzavnes,<br />
Semdeg TviTon mividnen `moZRuar, gunebavs, raÁTa ro<strong>me</strong>li gTxovoT, miyo Cuen~<br />
(mrk. 10, 35). gana ase sTxoven mowafeebi maswavlebels? monebi _ <strong>me</strong>ufes? `Tu<br />
ra<strong>me</strong>s gTxovT!~ gana es aris samociqulo wodebis Sesaferisi mokrZaleba? ”raÁ<br />
gnebav, hkiTxa maT qristem, raÁTa giyo Tquen?” (mrk. 10, 36) `mo<strong>me</strong>c Cuen, raÁTa<br />
erTi marjueniT da erTi marcxeniT Sensa davsxdeT didebasa Sensa~ (mrk. 10,<br />
37) miuges maT. magram <strong>me</strong> giTxariT, rom Ze kacisa adis ierusalimSi, ara<br />
gasa<strong>me</strong>feblad, ara<strong>me</strong>d imisaTvis, rom mokvdes, adis jvarze sac<strong>me</strong>lad da ara<br />
taxtze dasajdomad, eklis gvirgvinis dasadg<strong>me</strong>lad da ara sa<strong>me</strong>fo gvirgvinisa,<br />
iq ar aris dideba da pativi, ara<strong>me</strong>d tanjvaa da damcireba. `aha esera aRvalT<br />
ierusalemd, da Ze kacisaÁ mieces mRdelT mTavarTa da mwignobarTa, da<br />
dasajon igi sikudild da miscen igi warmarTTa; da ekicxevden mas da tanjon<br />
igi da hnerwyvidnen~ (mrk. 10, 33-34) ara, isini mainc Tavisas gaiZaxian: `mo<strong>me</strong>c<br />
Cuen, raÁTa erTi marjueniT da erTi marcxeniT Sensa davsxdeT didebasa<br />
96
Sensa~ (mrk. 10, 37). _ cdebiT, upasuxa maT qristem, Tavadac ar iciT ras<br />
iTxovT _ `ara iciT, rasa iTxovT~.<br />
ms<strong>me</strong>nelno, am ori mowafis Txovna rogori geCvenebaT? qristes mociqulebi<br />
da <strong>me</strong>fed gaxdoma undaT! isini, romlebmac arcTu didi xnis win Tqves: `aha<br />
esera Cuen yoveli dauteveT da SegidegiT Sen~ (mT. 19, 27), axla pativsa da<br />
xarisxs eZieben `ara iciT, rasa iTxovT~. Tqven imas iTxovT, rasac ar unda<br />
iTxovdeT da iTxovT ieso qristesgan, romlis ga<strong>me</strong>febac xalxs warumateblad<br />
surda, vinc Riad aswavlis, rom movida msaxurebad da ara samsaxuris<br />
misaRebad, ra<strong>me</strong>Tu `<strong>me</strong>ufebaÁ Cemi ara ars amier sofliT~ (in. 18, 36). Tqven<br />
miwier <strong>me</strong>fobas iTxovT? Tavadac ar iciT, ra gindaT! imisgan iTxovT, visganac<br />
amas ar unda iTxovdeT. zebedes ori Zis TxovnaSi SeiZleba Tvali mivadevnoT<br />
or Secdomas: isini imas iTxoven, rac ar SeiZleba; da sTxoven imas, visac ar<br />
unda sTxovdnen. qristianeno, Tu sasurvelis miRweva gindaT, iTxoveT is, rac<br />
saWiroa da sTxoveT imas, visac unda sTxovdeT. winaaRmdeg SemTxvevaSi `ara<br />
iciT, rasa iTxovT~.<br />
I<br />
Cveni saWiroebisaTvis R<strong>me</strong>rTs rom mivmarToT, amisaTvis ori mizezi<br />
aRgvZravs: pirvel rigSi, Cven gvaqvs ucilobeli vali RvTisadmi<br />
daqvemdebarebisa, rogorc qmnilebas _ Semoq<strong>me</strong>disadmi, rogorc monebs _<br />
TavianT <strong>me</strong>ufisadmi, rogorc bavSvebs _ mamisadmi, mmarTvelisadmi,<br />
momce<strong>me</strong>lisadmi. <strong>me</strong>ore _ mxolod bunebiT yovladZlier R<strong>me</strong>rTs SeuZlia<br />
gaakeTos CvenTvis yvelaferi aucilebeli `did ars ufali Cueni, did ars<br />
Zali misi~ (fs. 146, 5) rogorc yovladbrZenma, icis ra gvWirdeba `icis mamaman<br />
Tquenman, raÁ-igi giÃms Tquen~ (mT. 6, 8). ase rom, yovladsaxiers CvenTvis<br />
yovelive aucilebelis gakeTeba surs `Semwynarebel da mowyale ars ufali,<br />
sulgrZel da didad mowyale~ (fs. 102, 8) adamians yovelTvis raRac ar<br />
yofnis. maSinac ki, roca SeuZlia gakeTeba, SesaZloa ar icodes, icodes,<br />
magram ar surdes, surdes, magram gakeTeba ar SeeZlos. amitom gvibrZanebs<br />
R<strong>me</strong>rTi `nu esavT mTavarTa, ZeTa kacTasa, ro<strong>me</strong>lTa Tana ara ars cxorebaÁ~<br />
(fs. 145, 3). hoi adamiano, yoveli saWiroebisas `ganacxade uflisa mimarT gzaÁ<br />
Seni da esevd mas da man yos~ (fs. 36, 5). Seni gza ufals ganucxade _ is<br />
yovladbrZenia da dagarigebs. Seni i<strong>me</strong>debi R<strong>me</strong>rTze daamyare _ is<br />
yovladsaxieria da Segiwyalebs; is yovladZlieria, yvelafers TviTon<br />
aRasrulebs. `daemorCile ufalsa da daemone mas~ (fs. 36, 7) da mainc, Cvens<br />
saWiroebebSi yvela gzas mivmarTavT, garda im gzisa, ro<strong>me</strong>lsac R<strong>me</strong>rTTan<br />
mivyavarT. erTxel <strong>me</strong>fe oqozia avad gaxda. Zlieria avadmyofoba da avadmyofi<br />
<strong>me</strong>fis SiSic didi. aseT SiSsa da safrTxeSi fiqrobs vis mimarTos, sad eZios<br />
kurneba, da gadawyvita Tavisi msaxurebi finikiaSi... baalis kerpTan gaegzavna<br />
(eSmaki cru winaswar<strong>me</strong>tyvelebebiT atyuebda Tavis Tayvanismcemlebs), raTa<br />
ekiTxaT misTvis gamojanmrTeldeboda <strong>me</strong>fe sneulebisagan, Tu mokvdeboda.<br />
`mivediT da hkiTxeT baals ... ukueTu ganvere <strong>me</strong> amas sensa~ (4 <strong>me</strong>f. 1, 2). <strong>me</strong>fis<br />
wargzavnilebi gzas daadgnen, magram R<strong>me</strong>rTi ganrisxda masze da ilia<br />
Tezbitels angelozis <strong>me</strong>SveobiT ubrZana maT Sesagebeblad gasuliyo,<br />
eiZulebina isini ukan dabrunebuliyvnen da maTTvis eTqva: `gana ierusalimSi<br />
ar aris R<strong>me</strong>rTi, rom <strong>me</strong>fe kerpTan ggzavniT?~ _ `da angelozi uflisa uwodda<br />
elias Tezbitelsa da hrqua: aRdeg da miegebode mociqulTa maT oqozia<br />
<strong>me</strong>fisa samariasaTa da arqu maT; ara<strong>me</strong> arsa R<strong>me</strong>rTi israelsa Soris da<br />
97
mixvalT Tquen kiTxvad baalisa, mwersa mas da R<strong>me</strong>rTsa akkaronisasa?~ (4 <strong>me</strong>f.<br />
1, 3). winaswar<strong>me</strong>tyvelma iliam saCqarod maTken gaswia, SeaCera da daarwmuna<br />
ukan dabrunebuliyvnen. misTvis Cveuli mgznebare moSurneobiT ubrZana<br />
ekiTxaT <strong>me</strong>fisTvis, rad wargzavna isini usulo kerpTan? wargzavna demonTan,<br />
sicruis mamasTan, TiTqosda ierusalimSi ar iyos WeSmariti R<strong>me</strong>rTi? is<br />
avadaa, magram ar mimarTavs R<strong>me</strong>rTs, ro<strong>me</strong>lsac aqvs xelmwifeba sicocxlezec<br />
da sikvdilzec, ara<strong>me</strong>d mimarTavs baals, ro<strong>me</strong>lsac ar SeuZlia da ar unda<br />
vis<strong>me</strong> sikeTe gaukeTos? ukan dabrundiT da uTxariT Tqvens batons, rom amaod<br />
gaggzavnaT, rom mogvoba mas aranair sargeblobas ar moutans, rom baali<br />
veraferSi daexmareba `esre ityÂs ufali: cxedarsa magas zeda, ro<strong>me</strong>lsa<br />
aRÃed, ara gardamoÃde magier, ara<strong>me</strong>d magas zeda sikudiliTa mohkude~ (4 <strong>me</strong>f.<br />
1, 4). yvelaferi asec moxda. wargzavnilni dabrundnen da <strong>me</strong>fes yvelaferi<br />
moaxsenes: rom is sareclidan aRar adgeba da am avadmyofobisagan mokvdeba<br />
`da mokuda oqozia msgavsad sityÂsa mis uflisa, viTarca etyoda elia~ (4 <strong>me</strong>f.<br />
1, <strong>17</strong>). hoi, aw CemTvis R<strong>me</strong>rTs ilia Tezbitelis moSurneoba da kadniereba rom<br />
moeca didi da amao crurw<strong>me</strong>nis samxileblad, rom aRaraferi vTqva mravali<br />
qristianis (gansakuTrebiT qalebis) kerpTayvaniscemaze, romlebsac aqamomde<br />
SenarCunebuli aqvT Zvel berZenTa eSmakeuli crurw<strong>me</strong>na da maTze mowevnul<br />
sneulebebSi nacvlad imisa, rom qristianuli rw<strong>me</strong>niT R<strong>me</strong>rTs mimarTon,<br />
jadosnobiT eSmaks mimarTaven! `ara<strong>me</strong> arsa R<strong>me</strong>rTi israelisa Soris~. hoi<br />
qristianeno, gzaabneulo brmano! xarT ki Rirsni gqondeT qristes rw<strong>me</strong>na! avad<br />
rom gaxdes Tqveni Ze, qmari, gana eklesiaSi ar aris R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>lic Tavisi<br />
yovladZlierebiT sneulebsac gankurnavs, mkvdrebsac aRadgens? gana ar aris<br />
yovladwminda RvTismSobeli, deda RvTisa, ar arian angelozni, RvTis<br />
<strong>me</strong>gobarni, ar arian mRvdlebi, RvTismsaxurni, eqi<strong>me</strong>bi, aseve monebi RvTisa,<br />
raTa RvTis mier miTiTebul gzaze gataron? magram saiT midixarT? eqimbaSTan,<br />
ro<strong>me</strong>lsac, Tavad gzaabneuls, Tavisi jadoqrobiT sxvebic SecdomaSi Sehyavs?<br />
<strong>me</strong>zRapre dedaberTan, raTa man kvanZebi gamonaskvos? urcxv momnusxvelTan,<br />
raTa monusxos? yvelani eSmakis gamogonebisken miiwevT? ratom aravis gzavniT<br />
eklesiaSi, rom locva da paraklisi aRavlinon da gzavniT xan iqiT, xan aqeT,<br />
aZebninebT sawamlavs, saxvevebs, eSmakis kuTvnilebas? es sxva araferia, garda<br />
RvTis winaSe aSkara kerpTayvaniscemisa, RvTisagan gandgomisa da eSmakisaken<br />
miqcevisa! es imas niSnavs, rom gulis siRr<strong>me</strong>Si eSmaki R<strong>me</strong>rTze Zlierad<br />
migaCniaT. magram amisaTvis `esre ityÂs ufali: cxedarsa magas zeda, ro<strong>me</strong>lsa<br />
aRÃed, ara gardamoÃde magier, ara<strong>me</strong>d magas zeda sikudiliTa mohkude~.<br />
vinc ar unda iyo Sen, kaci Tu qali, kerp baalTan garbixar, TiTqosda<br />
ierusalimSi R<strong>me</strong>rTi ar iyos; Seni Selocvebi, jadoqroba, kvanZebi odnavadac<br />
ver giSvelian; Sen mag loginidan ver adgebi, Sen mokvdebi `xolo ukeTurni<br />
kacni da grZneulni warematebodian uZÂresisa mimarT, acTunebden da<br />
scTebodian~ (2 tim. 3, 13) _ avad Seiqna sxva <strong>me</strong>fe, ezekia da namdvilad axlo<br />
iyo sikvdilTan. rogorc wminda werili ambobs, avadmyofTan RvTisagan iqna<br />
wargzavnili winaswar<strong>me</strong>tyveli esaia, raTa eTqva: `<strong>me</strong>feo, Seni ukanaskneli<br />
saaTi dadga, veRarc wamlebi giSvelian, veRarc eqi<strong>me</strong>bi. dawere anderZi,<br />
Sinauri saq<strong>me</strong>ebi moagvare, radganac male mokvdebi~ (4 <strong>me</strong>f. 20, 1). es rom<br />
gaigona, ra qna ezekiam? is moiqca, rogorc RvTismoSiSi kaci. man mxolod<br />
R<strong>me</strong>rTs mimarTa: `da miiqcia piri TÂsi kedlad da ilocvida uflisa mimarT...<br />
da tiroda ezekia tiriliTa didiTa~ (4 <strong>me</strong>f. 20, 2-3). da amiT mowyale hyo<br />
R<strong>me</strong>rTi. man ismina misi, Seiwyala, gankurna da kidev TxuT<strong>me</strong>ti wlis sicocxle<br />
98
misca `esre ityÂs ufali R<strong>me</strong>rTi (RvTisagan acnoba mas esaiam) vismine<br />
locvisa Senisa da vixilen cremlni Senni; aha, <strong>me</strong> gangkurno Sen... da SevsZino<br />
dReTa SenTa aTxut<strong>me</strong>t wel~ (4 <strong>me</strong>f. 20 5-6). qristiano yuradReba miaqcie, ai<br />
ori sneuli <strong>me</strong>fe _ oqozia da ezekia. oqozias avadmyofoba ar aris<br />
momakvdinebeli, ezekiasi momakvdinebelia. ezekia sasikvdilod daavadda, es<br />
Tavad ufalma ganaCina `esre ityÂs ufali... mohkude Sen da ara ganere~ (4 <strong>me</strong>f.<br />
20, 1) da miuxedavad amisa, oqozia Tavisi senisagan mokvda, ezekia _<br />
gamojanmrTelda. ratom? xom ar aris es R<strong>me</strong>rTis mxridan mikerZoeba? ara.<br />
oqozia imitom mokvda, rom mimarTa demons da ara R<strong>me</strong>rTs; ezekia ki<br />
gamojanmrTelda, radgan R<strong>me</strong>rTs esavda. erTze R<strong>me</strong>rTi ganrisxda, radgan iman<br />
jadoqrobas da grZneulebas mimarTa; <strong>me</strong>ore Seiwyala, ra<strong>me</strong>Tu man iloca da<br />
Semusvrilebis cremli Rvara. am magaliTiT iswavle qristiano: Tu avad gaxdi,<br />
gamojanmrTeldebi; Tu gaRatakdi, sazrdos ipovi; oRond jadoqrobiT,<br />
sicruiT, boroti zraxvebiT eSmakis gzas nu daadgebi, ara<strong>me</strong>d uflis gzas<br />
Seudeqi locviT, i<strong>me</strong>diTa da rw<strong>me</strong>niT. `ganacxade uflisa mimarT gzaÁ Seni,<br />
i<strong>me</strong>diT _ esevd mas, rw<strong>me</strong>niT da gwamdes, rom `man yos~ SenTvis. is<br />
yovladZlieri, yovladbrZeni da saxieria. maS ase, daemorCile ufals rogorc<br />
adamiani, da rogorc qristiani. keTili, magram roca mimarTav, ra unda<br />
SesTxovo?Aamaze wm. ioane oqropiri mogigebs `is SesTxove, rac SenTvis<br />
sasikeToa da misTvis, momcemlisTvis, Sesaferi~, SesTxove SenTvis sasargeblo<br />
da RvTisTvis Sesaferi. magram sirTule imaSi mdgomareobs, rom ar viciT ra<br />
aris CvenTvis sasargeblo da ra unda viTxovoT RvTisgan `raÁmca-igi<br />
viloceT, viTar-igi jer ars, ara viciT~ (hrom. 8, 26) ambobs pavle mociquli.<br />
oqropiris ganmartebiT, mociquli Segvagonebs, rom sasargeblod ar<br />
CavTvaloT is, rac adamianuri gonebiT gveCveneba sasargeblo, amitom Zvel<br />
eklesiaSi erT-erT qristianze R<strong>me</strong>rTi suliwmindis gansakuTrebul niWs<br />
warmogzavnida, rasac `locvis suli~ ewodeboda. am suliT ganaTlebuli<br />
qristiani imisTvis loculobda, rac namdvilad sasargeblo da Rirseuli iyo.<br />
suliwmindis madlic swored es aris, ris Sesaxebac laparakobs mociquli<br />
`TÂT igi suli <strong>me</strong>ox ars CuenTÂs sul-TqumiTa miT usityueliTa~ (iqve). amis<br />
gansaxiereba aris diakvani, ro<strong>me</strong>lic R<strong>me</strong>rTs erisTvis SesTxovs. swored ase<br />
xsnis amas oqro<strong>me</strong>sityve maswavlebeli: `imis gaTvaliswinebiT, rom ar vuwyiT,<br />
Tu ra aris sasargeblo CvenTvis da sruliad usargeblos viTxovT, erT-erT<br />
damswreze locvis niWi gardamodioda da is, warmdgari, yvelasaTvis<br />
loculobda. dRes amis saxea diakvani, ro<strong>me</strong>lic xalxisTvis locvas<br />
aRavlens~. amgvarad, Cven ar viciT ra aris sasargeblo da ra SegvSvenis. amis<br />
mizezi ki imaSi mdgomareobs, rom adamianis neba Tavisi bunebiT aramdgradia<br />
da cvalebadi: axla erTi unda, Semdeg _ sxva da arasdros arafriT<br />
kmayofildeba. is garyvnili da brmaa: cuds uyurebs, rogorc kargs,<br />
sasargeblos sazianosagan ver arCevs, marTebuls _ umarTebulosagan.<br />
eWvgareSea, rom yvela qmnilebidan yvelaze keTilSobiluri _ es adamiania,<br />
ro<strong>me</strong>lic RvTis xatad da msgavsad Seiqmna, Tumca is yvelaze bolos Seiqmna.<br />
ratom? Tuki R<strong>me</strong>rTma yvelaferi adamianisTvis Seqmna, gana adamiansac Tvali<br />
ar unda edevnebina imisaTvis, yvelaferi misi survilisa<strong>me</strong>br keTdeba Tu ara?<br />
icoda R<strong>me</strong>rTma adamianis buneba: rom is cnobismoyvarea, Tavisi survilebiT<br />
daukmayofilebeli, SexedulebebSi aramdgradi; rom es aris _ suli, ro<strong>me</strong>lmac<br />
TviTon ar icis ra surs. R<strong>me</strong>rTs adamiani Tavidanve rom Seeqmna, SesaZloa is<br />
R<strong>me</strong>rTis sibrZnes SewinaaRmdegeboda da eTqva: `<strong>me</strong> minda, rom naTels sxva<br />
99
feri hqondes, zeca sxva mowyobisa iyos, es ar momwons, imas sxvagvars<br />
visurvebdi.<br />
saberZneTis yvela moqandakes Soris polikleti yvelaze saxelovani,<br />
niWieri da Tavisi xelovnebiT gasaocari iyo. magram mas kidev ufro didi<br />
xelovneba brbos azris dasakmayofileblad sWirdeboda. da gadawyvita<br />
polikletma erTdroulad daekmayofilebina da emxilebina xalxis survili.<br />
man ori qandakeba daamzada _ erTi yvelasagan malulad da xelovnebis yvela<br />
wesis dacviT, <strong>me</strong>ore ki Riad, yvelas survilis gaTvaliswinebiT. vidre qvas<br />
texda, gverdiT Cavlilebi Cerdebodnen, yvela Tavis azrs gamoTqvamda: Tavi<br />
ase gaukeTe, xelebi ase, mkerdi, mTeli saxe ise. da isic TiToeulis survils<br />
emorCileboda. roca Sroma daasrula, man orive qandakeba gamofina, raTa<br />
xalxs orive daenaxa. `am oridan ro<strong>me</strong>li ggoniaT ufro lamazi?~ yvelam im<br />
qandakebaze miuTiTa, ro<strong>me</strong>lic yvela wesis dacviT iyo gamoqandakebuli. <strong>me</strong>ore<br />
ki, maTi surviliT naqandakevi, raRac uswormasworo, Seusabamo,<br />
arasrulyofili gamovida. `is, rasac Tqven aqebT _ ganagrZobda moqandake _<br />
xelovnebis yvela moTxovniT gavakeTe da amitomac srulyofilia; <strong>me</strong>ore ki<br />
Tqven gamoaqandakeT, ra<strong>me</strong>Tu <strong>me</strong> mas Tqveni survilisa<strong>me</strong>br vaqandakebdi,<br />
amitomac is arafrad Rirs~. es faqti imaze migviTiTebs, rom adamianebis<br />
survilebi da gemovneba sxvadasxvaa da friad ucnauri. davuSvaT, rom R<strong>me</strong>rTma<br />
yvelaferi Seasrula, rasac adamianebi sTxoven. erTs erTi unda, <strong>me</strong>ores _<br />
<strong>me</strong>ore, sruliad gansxvavebuli da sapirispiroc ki. jariskacs omi unda,<br />
vaWars _ mSvidoba, <strong>me</strong>zRvaurebs _ zurgis qari, magram erTs aRmosavleTisa,<br />
<strong>me</strong>ores _ dasavleTis. miwaTmoq<strong>me</strong>di miwaze wynar aminds iTxovs, magram erTs<br />
wvimiT unda, <strong>me</strong>ores _ mziT. mokled, ramdeni Tavicaa, imdenia goneba da<br />
yvelas Taviseburad surs. R<strong>me</strong>rTma TiToeulis survilis Sesruleba rom<br />
inebos, rad gadaiqceva Cveni samyaro, cxovreba, sazogadoeba? _ ufskrulad,<br />
qaosad. dae R<strong>me</strong>rTma ise akeTos, rogorc icis _ Tavisi usazRvro sibrZnis<br />
xelovanebiT da ara Cveni azriT! SesaZloa swored amitomac ineba R<strong>me</strong>rTma<br />
yvelaze gvian adamiani Seeqmna, rom mas yvelaferi ukve Seqmnili daenaxa. is<br />
dakmayofildeboda, damSviddeboda imiT, rom R<strong>me</strong>rTma yovelive `keTil friad~<br />
(dab. 1, 31) qmna da ar moiTxovda erTs erTi saxiT, <strong>me</strong>ores _ <strong>me</strong>oreTi. amasac<br />
miaqcieT yuradReba: R<strong>me</strong>rTma Seqmna adamiani _ mamakaci _ adami, magram mas jer<br />
ar Seuqmnia qali _ eva _ damxmare, misi msgavsi. roca misi Seqmna ineba, daaZina<br />
adami, erTi nekni amouRo da qmna coli misi _ eva; Semdeg adami gaaRviZa `da<br />
moiyvana igi adamissa~ (dab. 2, 22). gana ukeTesi ar iqneboda ar sZineboda adams<br />
da enaxa, rogor qmnida R<strong>me</strong>rTi misTvis cols, ro<strong>me</strong>lTanac mTeli cxovreba<br />
unda gaetarebina? ara, ambobs R<strong>me</strong>rTi, adamians rom ar sZineboda da enaxa<br />
rogor vqmnidi cols, laparaks, axsnas, Tavisi survilis gamoxatvas daiwyebda.<br />
minda aseTi Tvalebi, aseTi piri hqondes, es saxe ar momwons, sxva saxe mieci.<br />
adamianma umjobesia iZinos da ar naxos, <strong>me</strong> ki ise gavakeTeb, rogorc vici.<br />
adamianma ar icis ra unda, ar esmis ras iTxovs. mas u<strong>me</strong>teswilad cudi unda<br />
da sazianos iTxovs. iakobis coli raqeli berwi iyo da Svilebi ar hyavda. is<br />
ormagad wuxda, ra<strong>me</strong>Tu xedavda, rom mis das bevri Svili hyavda. ra saSineli<br />
vnebaa _ eWvianoba, gansakuTrebiT qalTa gulebSi! raqels SeSurda Tavisi<br />
disa da gadawyvita momkvdariyo `ixila raqel, ra<strong>me</strong>Tu ara uSva Ze iakobs da<br />
eSureboda... dasa TÂssa~ (dab. 30, 1) rogor ebrZoda Tavis qmars `<strong>me</strong>c <strong>me</strong> Svili;<br />
ukueTu ara movhkude <strong>me</strong>~ (iqve). oridan erTia: an gavaCen, an movkvdebi; an<br />
Svilebis naxva msurs, an sikvdilisa. RvTis mTeli kurTxeva mxolod Cems<br />
100
daze gardamovida, <strong>me</strong> ki uSvilobis wyevla da sircxvili unda vzido? amas<br />
ver avitan. `<strong>me</strong>c <strong>me</strong> Svili; ukueTu ara movhkude <strong>me</strong>~. Svilebis yola ase Zlier<br />
unda raqels! magram icis ki ra unda? dae Sesruldes misi survili! R<strong>me</strong>rTma<br />
ismina misi locva da survili Seusrula `xolo moexsena R<strong>me</strong>rTsa raqel da<br />
Seismina misi da ganaRo saSoÁ misi~ (dab. 30, 22). <strong>me</strong>c SenTan erTad vixareb<br />
mSveniero raqel, sabolood hpove nugeSi “moexsena R<strong>me</strong>rTsa raqel”. Sen aRar<br />
xar berwi, Sen dabade, xedav Seni muclis nayofs. magram Seni mSobiaroba<br />
rogori iqneba? kargs ras miiReb Seni Svilebisagan, romlebic ase gwadia?<br />
vaglax ra <strong>me</strong>smis! raqelis mSobiarobis dro dadga da `Zniad Sobda~ (dab. 35,<br />
<strong>17</strong>) _ mZi<strong>me</strong> mSobiaroba, didi tkivilebi! Svils sicocxle misca, TviTon ki<br />
tkivilebisagan mokvda. survilis Ze gaxda Ze mwuxarebisa! raqelma Sva, magram<br />
mSobiarobisas mokvda `da iyo aRmoslvasa oden sulisa misisasa, ra<strong>me</strong>Tu<br />
mokudeboda, uwoda saxeli misi `Ze salmobisa Cemisa~ (dab. 35, 18). maS ase,<br />
raqelma ar icoda ra undoda. mas Zis naxva swadda da imavdroulad sikvdils<br />
iTxovda. friad samarTliania oqropiris mier naTqvami: `usargeblos ise<br />
viTxovT, rom CvenTvis sasargeblosi ara gagvegeba ra~. pavle mociqulic<br />
ambobs: `raimca-igi viloceT, viTar-igi jer-ars, ara viciT~ (hrom. 8, 26).<br />
qristiano, Sen RvTisagan Svilebs iTxov, magram iqneb maT cremli <strong>me</strong>ti<br />
mogitanon, vidre sixaruli? Sen janmrTelobas iTxov, magram iqneb droTa<br />
manZilze Seni codvebic gamravldes? Sen simdidre ginda, magram egeb is Seni<br />
daRupvis mizezad `iqces? Sen pativs iTxov, magram rac <strong>me</strong>tad aRzevdebi, egeb<br />
miT ufro dabla Camovarde? Sen qveyniur da droebiT sikeTeebs iTxov, magram<br />
iqneb maTSi Seni cxovrebis sikvdili, Seni sulis satanjveli hpovo? Sen ar<br />
ici ras iTxov!<br />
ase rom, Tuki adamianis survili aseTi cdomilia da mxolod RvTis nebaa<br />
ganuxreli, isRa dagvrCenia RvTis nebas Cveni neba davumorCiloT, mxolod is<br />
visurvoT, rac R<strong>me</strong>rTs surs da ase vilocoT: `mamao Cemo, ... xolo ara viTar<br />
<strong>me</strong> mnebavs, ara<strong>me</strong>d viTarca Sen; iyavn nebaÁ Seni~ (mT. 26, 39-42). aleqsandre didi<br />
aziaSi darios sparss mTeli aRmosavleT sa<strong>me</strong>fos dasapyrobad eo<strong>me</strong>boda,<br />
erTxel aleqsandre sabanaod mdinare kidnaSi Cavida. rogorc ki wyalSi<br />
Sevida, maSinve saSinelma sicivem moicva, sunTqva Seekra da kinaRam mokvda.<br />
aleqsandre didis sicocxle safrTxis win dadga _ es siWabuke, dideba da<br />
simamace erT wamSi SeiZleboda Camqraliyo. misi erTguli <strong>me</strong>gobari da eqimi<br />
filipe maSinve <strong>me</strong>fis mkurnalobas Seudga. sxvadasxva keTilsurneliT da<br />
cxeli safenebiT gamoakeTa, gamoacocxla da <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> dRes wamlis micemas<br />
apirebda, romliTac misTvis janmrTeloba unda daebrunebina. am dros<br />
aleqsandres yvelaze erTguli mxedarTmTavrisgan par<strong>me</strong>nionisgan werili<br />
mouvida, ro<strong>me</strong>lSic is afrTxilebda, rom eqim filipesTan frTxilad<br />
yofiliyo, mas ar ndoboda da misi xelidan wamali ar mieRo, radgan filipe<br />
dariosTan iyo TanxmobaSi, mis mowamvlas apirebda da jildod ramdeni<strong>me</strong> aTas<br />
talants miiRebda. aleqsandrem werili ise waikiTxa, rom aravisTvis uTqvams<br />
amis Sesaxeb,da is baliSis qveS amodo. <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> dRe dadga. eqimi filipe,<br />
ro<strong>me</strong>lmac Ralatis Sesaxeb araferi icis, <strong>me</strong>fis karavSi Sedis, xelSi wamliT<br />
savse Tasi aqvs da <strong>me</strong>fes awvdis. <strong>me</strong>fe erTi xeliT fialas arT<strong>me</strong>vs, <strong>me</strong>oreTi ki<br />
werils uCvenebs. sanam filipe werils kiTxulobda, aleqsandrem Tasi<br />
yoymanisa da mRelvarebis gareSe gamocala. SeCerdi aleqsandre, ras akeTeb?<br />
Seni sicocxle arad giRirs? Tavdapirvelad rad ar gamoiZieb simarTles,<br />
damnaSavea eqimi Tu ara? daacade werili waikiTxos da rasac mis saxeze<br />
101
amoikiTxav, imisda mixedviT moiqeci. magram Sen jer svam, Semdeg ki is<br />
kiTxulobs. da Sen adamians ase endobi? `diax _ eubneba Tavis Tavs<br />
aleqsandre, _ filipe <strong>me</strong>gobaricaa da eqimic. mis siwrfeles iseve vendobi,<br />
rogorc mis xelovnebas~. aleqsandre arcTu usafuZvlod miendo eqims, ra<strong>me</strong>Tu<br />
misma swrafma gamojanmrTelebam amao da cru eWvi gafanta. aleqsandre didi,<br />
<strong>me</strong>fe, gamarjvebuli da gmiri, endoba filipes da mas Tavis sicocxles andobs;<br />
endoba (Tumca arsebobda eWvi, rom imas <strong>me</strong>fis mowamvla unda), man gaifiqra da<br />
Tavis Tavs uTxra: `filipe eqimia, ese igi gankurneba SeuZlia; filipe Cemi<br />
<strong>me</strong>gobaria, ese igi unda Cemi gankurneba~. Sen ki qristiano, roca Seni<br />
avadmyofobis, SeWirvebisa da mwuxarebis dros RvTis xels miendobi, rogor<br />
fiqrob, es visi xelebia? is _ R<strong>me</strong>rTia, is mamaa. amitom uTxari Sens Tavs: is<br />
R<strong>me</strong>rTia da rogorc yovladbrZenma, icis ra mWirdeba; is mamaa, mas, rogorc<br />
saxiers, unda aucilebeli momces. <strong>me</strong> mwams misi sibrZnis, mwams misi<br />
siyvarulis. mxolod is minda, rac Cems R<strong>me</strong>rTs, Cems mamas unda CemTvis. <strong>me</strong> mas<br />
arafers vTxov, ra<strong>me</strong>Tu ar vici ra viTxovo, ar vici ra aris CemTvis<br />
sasargeblo. dae es man, yovladbrZenma R<strong>me</strong>rTma icodes. dae es man, saxierma<br />
momces. mamao Cemo, amqveynad avadmyofi viyo Tu janmrTeli, mdidari Tu<br />
Raribi, brZeni Tu uswavleli, umaRles pativamde aRzevebuli Tu Cems<br />
mokrZalebul mdgomareobaSi STenili, myavdes Svilebi, Tu viyo uSvilo,<br />
adamianebisTvis sasurveli viyo Tu saZulveli, didi xnis sicocxle viTxovo<br />
Tu dRes an xval movkvde... ar vici ra aris sasargeblo CemTvis. es ici Sen da<br />
gaakeTe rogorc ici. `ara viTar <strong>me</strong> mnebavs, ara<strong>me</strong>d viTarca Sen~. qristianeno,<br />
minda es ori sityviT gamovTqva: yvela Tqvens saWiroebaSi mxolod R<strong>me</strong>rTs<br />
mimarTeT; sTxoveT, raTa yvelaferi ise iyos, rogorc mas surs. winaaRmdeg<br />
SemTxvevaSi ara iciT rasa iTxovT.<br />
II<br />
yovelgvar saWiroebebSi R<strong>me</strong>rTs mimarTo? magram, vi<strong>me</strong>oreb, ra saxiT?<br />
mxolod is vevedroT, rom misTvis sasurveli Sesruldes? _ kargi. magram,<br />
vi<strong>me</strong>oreb, rogori bagidan? yuri ugde ras ambobs R<strong>me</strong>rTi esaias piriT: `odes<br />
ganipyrneT Ãelni Tqvenni Cemdamo, mivaqcine Tvalni Cemni Tqvengan da, ukueTu<br />
ganamravloT vedrebaÁ, ara Sevismino Tqveni~ (es. 1, 15). anu roca Cems winaSe<br />
wardgebiT da locvad xels aRapyrobT, pirs vibruneb Tqvengan da ar<br />
mogxedavT. locva kidec rom gaaormagoT da gaasammagoT, ar Sevis<strong>me</strong>n Tqvensas.<br />
ratom? ra<strong>me</strong>Tu Ãelni Tqvenni sisxliTa savse (iqve). es ra sisxlia Cvens<br />
xelebze? i<strong>me</strong>di maqvs, rom im qalaqSi, sadac vsaubrob, ar aris aseTi<br />
boroteba. an iqneb es sisxli autaneli SromiT da ZarcviT daCagruli<br />
Raribebisaa? ai swored amisi <strong>me</strong>Sinia. uwmindurobis sisxli, sisxli xorcieli<br />
codvebisa? am sityvis kidev ufro <strong>me</strong>tad <strong>me</strong>Sinia. aseTi wabilwuli xelebiT<br />
R<strong>me</strong>rTs arc danaxva unda Cveni da arc mos<strong>me</strong>na `odes ganipyrneT Ãelni Tqvenni<br />
Cemdamo, mivaqcine Tvalni Cemni Tqvengan; da ukeTu ganamravloT vedrebaÁ, ar<br />
Sevismino Tqveni, ra<strong>me</strong>Tu xelni Tqvenni sisxliTa savse~ (es. 1, 15) “ganibaneniT,<br />
wmida iqmneniT” (es. 1, 16). keTriT iyo avad diadi, Zlieri asureli<br />
warCinebuli neemani. igi gansaw<strong>me</strong>ndad winaswar<strong>me</strong>tyvel elisesTan gaeSura. man<br />
gaiTvaliswina, rom es friad saZnelo da ZviradRirebuli saq<strong>me</strong>a da Tan waiRo<br />
aTi talanti vercxli, eqvsi talanti oqro, aTi xeli saukeTeso samosi, raTa<br />
gaeCuqebina, daexarja da amiT gamojanmrTelebuliyo. roca elisem neemanis<br />
moaxloveba Seityo, brZana eTqvaT misTvis, rom SeCerebuliyo. `masTan axlos<br />
102
iordanea, dae mivides, Svidgzis STaiflas wyalSi da ganikurneba~ `mived,<br />
ibane iordanesa SÂdgzis da moiqces feri Seni Senda da ganswmidne~ (IV <strong>me</strong>f. 5,<br />
10). Sen waxvedi, ganibane da ganiwminde, im fulidan ki, ro<strong>me</strong>lic Tan waiRo,<br />
neemans araferi dauxarjavs, samosidan araferi gauCuqebia. is ase iafad, ase<br />
iolad ganikurna? wavida, ganibana da ganiwminda? hoi, rarig sasiamovno<br />
uwyebaa! Cvenc gvinda rom ganviwmindoT? mivideT moZRvarTan, rogorc neemani<br />
elisesTan. Tqven fiqrobT, rom is ierusalimSi gvagzavnis wminda adgilebis<br />
Tayvanissacemad, an udabnoSi samoRvaweod, an kidev gvibrZanebs mTeli Cveni<br />
qoneba Raribebs davurigoT? araferi amdagvari, araferi! maS ris gakeTebas<br />
gvibrZanebs? mxolod Tqmas sityvisa _ vcode, oriod cremlis daRvras da<br />
amiT ganbanilni, ganw<strong>me</strong>ndilni da mitevebulni varT. es rw<strong>me</strong>nis nawilia.<br />
ismineT rogor gvarwmunebs amaSi codvilTa manugeSebeli oqropiri: `hoi,<br />
diado kacTmoyvareobav, hoi, ganuzo<strong>me</strong>lo saxierebav! R<strong>me</strong>rTi srulad<br />
amarTlebs codvils Semdgom imisa, rac is Tavis codvebs moinaniebs da<br />
samomavlod aRTqmas debs~. mxolod drois dakargva ar SeiZleba, miT u<strong>me</strong>tes<br />
axla, roca avdivarT ierusalimSi, axla, roca axlovdeba wminda dReebi da<br />
qristes wminda vneba; Tu SesaZlebelia _ dRes, xvalindeli dRis lodinis<br />
gareSe. hoi, es `xval~ rarig didi dabrkolebaa Cveni cxonebisTvis, mTavari<br />
mizezia Cveni gansasjelisa! ase rom, SeZlebisdagvarad saswrafod ganvibanoT,<br />
ganviwmindoT wminda aRsarebiT. roca amgvarad ganviwmindebiT da ganvibanebiT,<br />
R<strong>me</strong>rTi xelgaSlili migviRebs, naTeli mzeriT Semogvxedavs, mogvis<strong>me</strong>ns,<br />
Cvensas Seis<strong>me</strong>ns, aq codvaTa motevebas mogvmadlis, iq ki _ caTa sasufevels.<br />
sityva bzobis kviras<br />
qristes vnebaTa pativiscemis Sesaxeb<br />
`osana! kurTxeul ars momavali saxeliTa<br />
uflisaiTa, <strong>me</strong>ufe israelisai!~<br />
(in. 12-13)<br />
roca vxedav, rom ieso qriste ierusalimSi aseTi pativiT, didebiTa da<br />
zeimiT Sedis, mTeli samarTlianobiT SemiZlia vifiqro, rom mas<br />
mRvdelmTavrebis, mRvdlebisa da mwignobarTa Suris <strong>me</strong>tad aRar unda<br />
eSinodes. hoi, ierusalim, wminda qalaqo, WeSmaritad RvTis qalaqo! `didebuli<br />
iTqua SenTvis~ (fs. 86,3) warsul saukuneebSi, momaval saukuneebSic Senze<br />
didebuls ityvian im siyvarulisa da erTgulebisaTvis, ro<strong>me</strong>lsac Seni<br />
keTilismyofelisadmi iCen. alersiano ebraelo bavSvebo, keTilad ganwyobas<br />
giqebT; Tqven zeTisxilisa da baiis rtoebs, gamarjvebis simboloebs iRebT da<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvel Zes daviTisas, rogorc <strong>me</strong>fes, egebebiT. iseT ganwyobas<br />
avlenT, TiTqos mzad xarT, iaraRze xeli gaikraT, raTa daicvaT is mtris<br />
Tavdasxmisagan. iesov Cemo, aq, ierusalimSi aRarafris unda geSinodes: is Seni<br />
TavSesafaria ukve. Tuki Sens Sesaxvedrad mTeli qalaqi gamovida, maSin is<br />
Sens dasacavadac aseve gamova. iudevelo mwignobarno, mRvdelno da<br />
mRvdelmTavarno, amaod rad SvrebiT, Tqvens Sekrebebze ras izraxavT? raze<br />
msjelobT sinagogaSi? Tqven sruliad uZlurni xarT saimisod, rom rai<strong>me</strong><br />
103
avnoT am nazarevels, ro<strong>me</strong>lsac uricxvi xalxi zeimiT egebeba: `osana!<br />
kurTxeul ars momavali saxeliTa uflsaÁTa, <strong>me</strong>ufe israelisaÁ!~.<br />
hoi, adamianis amao molodino! hoi, mzakvrulo TvalTmaqcobav yaCaRTa<br />
qalaqisa! hoi, umaduri eris wuTiero pirferobav! qalaqo ierusalim, diadi<br />
zeimis dRevandeli sanaxaoba ramdeni<strong>me</strong> dReSi saSineli ubedurebis sanaxaobad<br />
gadaiqceva! is, vinc mas iRebs, rogorc <strong>me</strong>fes israelisas, male, rogorc<br />
borotmoq<strong>me</strong>ds, Zelze gaakravs. xalxi, dRes rom baiebs iqnevs, xval mas jvars<br />
moumzadebs. vinc axla osanas yviris, xval iyvirebs `juars-ecun~ (mT. 27,22).<br />
dRes aseTi pativi, ramdeni<strong>me</strong> dRis Semdeg ki iseTi damcireba. swored is, vinc<br />
axla Tavs uxris, mas jvars acvams. diax, imas, rac qristem maSin daiTmina<br />
ebraelTagan, axla qristianTagan iT<strong>me</strong>ns. qristianTagan, romlebic am wminda<br />
dReebSi mas sityviT Tayvans sce<strong>me</strong>n, saqmiT ki jvars acva<strong>me</strong>n. piriT osanas<br />
iZaxian, guliT ki _ `juars-ecun~ dRes swored imaze viqadageb, Tu rogor<br />
marTebT qristianebs am wminda dReebSi qristes vnebaTa pativiscema.<br />
I<br />
saidumlo serobis Semdeg qriste Tavisi mowafeebis TanxlebiT kedronis<br />
dinebis <strong>me</strong>ore mxares, geTsamaniaSi gadavida. es iyo Ramis dasawyisSi. maT iq<br />
tovebs, xolo petre, iakobi da ioane Tan mihyavs. igi locvisTvis wavida da<br />
roca tanjvaze fiqri daiwyo, misi suli `sikudiladmdec~ ki damwuxrda.<br />
damSviddi, iesov, nu wuxar. xalxis brbos vxedav, maSxlebiTa da sanTlebiT<br />
rom giaxlovdeba. isini kargi adamianebi Canan; Tu ara da RamiT risTvis<br />
dadian sinaTliT xelSi? maT win viRac miuZRvis, Sesaxedad Sens mowafes<br />
Camohgavs. vxedav, movidnen da is gesal<strong>me</strong>ba: `gixaroden, moZRuar~ gkocnis<br />
kidec _ `da ambors-uyo mas~ (mT. 26, 49). iq, sadac ambori da misal<strong>me</strong>ba ismis,<br />
iq, sadac mowafea, sadac sanTlebi da CiraRdnebi anTia, gana SeiZleba ra<strong>me</strong><br />
cudi xdebodes?! damSviddi, iesov, nu SeSindebi! magram ra moxda<br />
sinamdvileSi? es naTliTmosili adamianebi samxedro guSagebi arian, iesos<br />
Sesapyrobad da mis mosaklavad mosulni; mowafe ki moRalate iudaa,<br />
ro<strong>me</strong>lmac is ocdaaT vercxlad gayida da axla mis gasacemad modis. veragia<br />
es misal<strong>me</strong>ba da es amboric niSania gacemisa: `ro<strong>me</strong>lsa <strong>me</strong> ambors-uyo, igi ars,<br />
SeipyarT igi~ (mrk. 14, 44). molodini iyo erTisa, <strong>me</strong>ore ki moxda! hoi, iesos<br />
dido mwuxarebav! mas ufleba aqvs Tqvas: `Sewuxebul ars suli Cemi vidre<br />
sikudiladmde~ (mT. 26, 38), raRac amdagvari xdeba did paraskevs, roca<br />
macxovris wmida da saSinel vnebaTa xseneba aResruleba. mravalricxovania<br />
brbo; jvrisa da wminda kubos msvleloba qalaqis erTi bolodan <strong>me</strong>ores<br />
swvdeba. klirikosTa, eriskacTa, kerZo pirTa, didTa da mcireTa uricxvi<br />
krebuli litaniiT midis. yoveli mxridan sanaxaobaze dasaswrebad mosula<br />
xalxi; kacebi da qalebi, axalgazrdebi, bavSvebi da moxucebi fanjrebSi<br />
gamofenilan, raTa wminda procesias Sexedon. sanTlebi da CiraRdnebi Ramis<br />
wyvdiads dResaviT anaTeben. es yovelive gansakuTrebuli, mxurvale mowiwebis<br />
niSnebia. vinc naxavs, Tu ra xdeba SigniT, eklesiebSi da gareT, quCebsa da<br />
moednebze, SeiZleba egonos, rom mTeli qalaqi, rogorc monanuli ninevia,<br />
tkiviliT, SemusvrilebiT, sinanuliTaa ganmsWvaluli da Tu danarCen dReebSi<br />
vcodavT, axla, did paraskevs, WeSmaritad vinaniebT. Tumca gveCveneba erTi,<br />
magram xdeba sul sxva ram _ es uzarmazari krebuli mxolod saCvenebeli<br />
mozei<strong>me</strong>obaa. mTel im brbodan, qristes vnebis dResaswaulze rom movida,<br />
zogierTs aRsareba saerTodac ar uTqvams. xedaven qristes jvarze, magram<br />
104
amas jerac ar gauwyvetia Tavisi uwminduri kavSiri, imas jer isev sxvisaze<br />
uWiravs Tvali, viRacas mtrisTvis ar miutevebia, Tavisi mavne Cveva ar<br />
dautevebia, aranairi ganzraxva ara aqvs, Tavisi cxovreba gamoasworos.<br />
sxvebma, marTalia, moinanies, magram droebiT: moinanies, rom Sescodes, magram<br />
male inaneben, rom moinanies. zogma monanieba gadawyvita, magram rawams<br />
aRdgeba qriste, imwamsve jvars acvams. rogor ganvaaxlo isini `da dacemulTa<br />
kualad ganaxlebaÁ sinanulad Tana-juars-cumad TavTa maTTa Zesa RmrTisasa<br />
da ganqiqebad~. (ebr. 6, 6,) _ wuxs pavle mociquli.<br />
oh, R<strong>me</strong>rTo Cemo! qristianebic Tayvans sce<strong>me</strong>n qristes, mxolod sityviT,<br />
guli maTi ki Sorsaa misgan. `orgulno, keTilad winaÁswar<strong>me</strong>tyuelebda<br />
TquenTÂs esaia da Tqua: maxlobel ars Cemda eri ese piriTa maTiTa da bagiTa<br />
maTiTa pativ-mcems <strong>me</strong>, xolo gulni maTni Sors ganSorebul arian Cemgan~ (mT.<br />
15, 7-8). amgvarad, Tuki qriste erTxel jvarcmul iqna iudevelTagan im did<br />
paraskevs, axla yovel did paraskevs jvars ec<strong>me</strong>va qristianebisagan, ra<strong>me</strong>Tu<br />
erTs vxedavT, magram sinamdvileSi sul sxva ram xdeba. <strong>me</strong>t mowiwebasa da<br />
madlierebas qristianebi xom swored am dros unda amJRavnebdnen?!<br />
antioqielebi TavianT <strong>me</strong>fe selevkis aujanydnen. <strong>me</strong>fe Zlivs dauZvra<br />
xelidan <strong>me</strong>amboxeebs, romlebsac misTvis sicocxlis aRkveTa iseve undodaT,<br />
rogorc sa<strong>me</strong>fo aRukveTes. is marto, saidumlod garbis sasaxlidan, veravin<br />
cnobs, qalaqidan gadis, midis mTeli Ra<strong>me</strong>, diliT napirs aRwevs da<br />
dasasveneblad jdeba. sxeuliT daqanculi da suliT damwuxrebuli <strong>me</strong>fe<br />
Rrmad oxravs da Tavis ubedurebaze fiqrobs; amboxebulni, ro<strong>me</strong>lTac misi<br />
mokvla surT, mis kvals misdeven. im adgilze miatanen, Soridanve cnoben da<br />
mZvinvareni misken mijiriToben, maxviliT xelSi Tavs esxmian da misi sisxli<br />
swyuriaT. miaxloebulni xedaven TavianT <strong>me</strong>fes, sruliad martos, unugeSos,<br />
mwuxares, sa<strong>me</strong>fo morTulobis gareSe miwaze mwoliares da cremlebiT<br />
daltobils, mrisxanebas iokeben, umoq<strong>me</strong>doni xdebian, ebralebaT igi da<br />
wamowyebul amboxs nanoben; mas TanagrZnobiT anugeSeben, wamoayeneben, kvlav<br />
Tayvans sce<strong>me</strong>n rogorc <strong>me</strong>fes, mitevebas sTxoven, dedaqalaqSi miacileben,<br />
kvlav taxtze ahyavT da samomavlod erTgulebasa da morCilebas eficebian...<br />
ase ganugmira gulebi amboxebul barbarosebs mxolod Sesaxedaobam ubeduri<br />
<strong>me</strong>fisam. hoi, qristianeno, is, visac Cven did paraskevs jvarcmuls vxedavT,<br />
eklis gvirgviniT, yvrimalSi nacems, Wrilobebisgan gasisxlianebuls _ <strong>me</strong>ufea<br />
didebisa, Cveni <strong>me</strong>ufea, romlis saxeliTac naTeli viReT, visi saxarebac<br />
gvwams, vis sasufevelsac moveliT.<br />
am saSinel mdgomareobamde is Cvenma codvebma miiyvanes. es niSnavs, rom<br />
qvisa gvaqvs guli, raki misi Sesaxedaobis gamo ar Seimusra tkivilisgan. es<br />
rom momxdariyo, maSin Semusvrili guliT vetyodiT mas: `iesov Cemo, mxsnelo<br />
Cemo, gana samarTliania, Sen jvarze ekido, <strong>me</strong> ki rbil loginze vnebivrobde?!<br />
Sen eklis gvirgvins atarebde, <strong>me</strong> ki TavSi mzakvruli azrebi momdiodes?! Sen<br />
ferdi gangmiruli gqondes, xolo <strong>me</strong> gulSi vatarebde saukuno siZulvils<br />
moyvasisadmi; Seni xelni da ferxni mimsWvalul iyos, xolo Cemi xelebi _<br />
savse usamarTlobiT, fexebi ki warsawy<strong>me</strong>dlisken garbodnen?! Seni uwmidesi<br />
sxeuli maTraxiT iyos nacemi, Cemi ki _ uwmindurobiT Sebilwuli. es <strong>me</strong> unda<br />
<strong>me</strong>zida aseTi jvari, <strong>me</strong> unda <strong>me</strong>tanja ase, <strong>me</strong> unda gada<strong>me</strong>tana aseTi sikvdili.<br />
magram SenTvis sikvdili Tuki ar ZalmiZs, movinanio mainc; Tu SenTvis<br />
sisxlis daTxeva ar SemiZlia, cremli mainc davRvaro. Tuki Seni sicocxlis<br />
sanacvlod Cemis gawirvas ver vbedav, siyvaruliT mainc gadavixado Seni<br />
105
Cemdami siyvaruli. Sen, ucodvelma R<strong>me</strong>rTma, CemTvis, codvili adamianisTvis<br />
amdeni gaakeTe, raRa unda iyos imaze mciredi, vidre miyvarde, an <strong>me</strong>tad aRar<br />
Sevcodo Sens winaSe? ase rom, vinanieb Cems uwindel dacemas da codvebs<br />
davuteveb da vficav, momavalSi saukunod miyvardes saxeli Seni da sjuls<br />
Sensas vmorCilebde~.<br />
Cven amas did paraskevs unda vambobdeT da vakeTebdeT. Cvens wmida eklesias<br />
swored es aqvs mxedvelobaSi, roca qristes vnebebsa da sikvdils ixseniebs.<br />
qristianTa dResaswauli, gansakuTrebiT am wminda dReebSi, `keTil saq<strong>me</strong>Ta<br />
warmoCenaSi, sulis krZalulebaSi, cxovrebis mkacrs wesSi unda<br />
mdgomareobdes~ _ ambobs oqropiri. keTil saq<strong>me</strong>Ta warmoCenaSi da ara<br />
sanTlebisa da CiraRdnebisa; sulis namdvil krZalulebaSi da ara<br />
saCvenebelSi... cxovrebis wesis simkacreSi da ara sazeimo sanaxaobaSi;<br />
sxvagvarad, davinaxavT erTs, sinamdvileSi ki sul sxva ram moxdeba! rogor<br />
sjobs, rom moviqceT? mismineT! saul <strong>me</strong>fe filisti<strong>me</strong>lebTan omSi Tavisive<br />
xeliT mokvda. daviTma, es rom Seityo, samosi SemoifliTa, xmamaRla atirda<br />
da Tavis xalxs uTxra: `mamano israelisano, <strong>me</strong>fe sauli mokvda. magram<br />
dadumdiT, amis Sesaxeb nuravis etyviT, raTa mterma ar Seityos da ar ixaros<br />
Cvens zeda~.<br />
dadgeba wminda da didi paraskevi da Cveni wmida eklesia Segvaxsenebs, rom<br />
Ze RvTisa cxovelisa, R<strong>me</strong>rTkaci ieso, Cveni <strong>me</strong>ufe, Cven siyvarulisTvis<br />
jvarze mokvda. maS ase, dadumdiT. mRvdelno, daxSeT eklesiebi, jvarcmuli da<br />
jvari sakurTxevelSi damaleT, raTa sarwmunoebis mtrebma is ar dainaxon, ar<br />
gaigonon da ar ixaron. magram rogor? vataroT jvari qalaqis erTi bolodan<br />
<strong>me</strong>orisaken, jvarcmulis gamosaxulebiT quCebSi da moednebze viaroT, Riad<br />
viqadagoT, rom man es mtkivneuli da damamcirebeli sikvdili Cvens gamo<br />
daiTmina da amavdroulad aranairi guliTadi TanagrZnoba (garegnuli zeimis<br />
gamoklebiT), aranairi WeSmariti mowiweba, siyvaruli da madliereba ar<br />
gamovamJRavnoT? maSin misi jvarze gamkvreli ebraelebi ras ityvian? isini<br />
ityvian: qristianebs swamT, rom is Zea RvTisa, qristianebi aRiareben, rom is<br />
jvars ecva maTi siyvarulisTvis; magram esaa yvelaferi, rasac isini TavianTi<br />
keTilismyofelisTvis akeTeben _ oridan erTia: an sinamdvileSi ar aris is,<br />
rac qristianebs swamT, an TviT qristianebs ar swamT igi: `ukueTu <strong>me</strong>ufe<br />
israelisai ars, gardmoÃedin aw magier juariT, da gurw<strong>me</strong>nes igi~ (mT. 27, 42).<br />
axlac daiwyeben ebraelebi qristes vnebebis gmobas, rogorc es maSin gaakeTes.<br />
isini qristianTa TvalTmaqcobas dascineben. amitom vi<strong>me</strong>oreb, mRvdelno,<br />
sjobs CaketoT eklesiebi, jvarcmuli da jvari gadamaloT, raTa sarwmunoebis<br />
mtrebma ar naxon, ar gaigonon da ar ixaron.<br />
ese igi did paraskevs ar iqneba Cveuli msvleloba, litanioba, zeimi,<br />
ro<strong>me</strong>lic yovel wels imarTeba? diax, es <strong>me</strong> vTqvi, Tumca, iyos, rogorc Tqven<br />
gsurT, magram ise iyos, rogorc saWiroa. raTa sinamdvileSi iyos is, rac<br />
garegnulad Cans, rom Sinagani mowiweba iseTive iyos, rogoric garegnulia.<br />
sanTlebTan da CiraRdnebTan erTad dae, Tqvens gulebSi enTos siyvaruli<br />
imis mimarT, vinc Tqvendami siyvarulis gamo mokvda. dae, vigrZnoT<br />
Semusvrileba da gulaCvileba misi eklis gvirgvinis gamo. dae, misma<br />
Wrilobebma CvenSi xorcis daTrgunvis gambedaoba aRZras; misi jvriT<br />
viswavloT daT<strong>me</strong>na, misi sikvdiliT mivxvdeT, ra didi borotebaa codva. dae,<br />
didi paraskevi iyos dRe Cveni sinanulisa, litanioba ki `keTil saq<strong>me</strong>Ta<br />
warmoCena, sulis krZaluleba da cxovrebis wesis simkacre.~ _ iyavn!<br />
106
II<br />
albaT ar aris imaze didi xelovneba, vidre winaswar<strong>me</strong>tyvelebis<br />
xelovnebaa da mainc zogierT ra<strong>me</strong>s <strong>me</strong>tad iolad viwinaswar<strong>me</strong>tyveleb. gindaT,<br />
vityvi, Tqven, yvela aq myofi ras fiqrobT? Tqven fiqrobT erTsa da imaves _<br />
rom qadagebis <strong>me</strong>ore nawils warmovTqvam iseve, rogorc pirvels. xom<br />
marTalia? gamovicani. magram dReisTvis <strong>me</strong>ts aRarafers vityvi. am<br />
dResaswaulis gamo gadavwyvite, didxans ar dagakavoT. maS ase, wadiT<br />
mSvidobiT da did paraskevs mogeliT; modiT, raTa macxovnebeli vnebani<br />
SeiwynaroT.<br />
sityva did paraskevs<br />
macxovnebel vnebaze<br />
`Sewuxebul ars suli Cemi<br />
vidre sikudiladmde~<br />
(mT. 26, 38)<br />
kacobriobam dedamiwaze ori diadi saswauli ixila: pirveli – R<strong>me</strong>rTi<br />
Camovida miwaze, raTa adamianuri buneba mieRo; <strong>me</strong>ore – R<strong>me</strong>rTkaci jvars ecva,<br />
raTa momkvdariyo.<br />
pirveli saswauli gacxadda, rogorc saq<strong>me</strong> umaRlesi yovladbrZnobisa,<br />
<strong>me</strong>ore, rogorc saq<strong>me</strong> ukiduresi kacTmoyvareobisa. amitomac orive saswauli<br />
sxvadasxva garemoebaSi aRsrulda. pirveli saswaulis dros, roca R<strong>me</strong>rTma<br />
adamianuri buneba miiRo, yoveli qmnileba zeimobda: angelozebma zecaSi<br />
sixaruliT aRsavse sagalobeli igalobes, mwyemsebi macxovnebeli keTili<br />
uwyebiTa da aRsrulebuli saswauliT xarobdnen. axalSobili <strong>me</strong>ufis<br />
Tayvanissacemad aRmosavleTidan <strong>me</strong>fenic ki movidnen ZRveniT. <strong>me</strong>ore<br />
saswaulSi – roca R<strong>me</strong>rTkaci, rogorc msjavrdebuli, or avazaks Soris<br />
jvarze aResrula, atirda zeciuri da miwieri samyaro, zeca dabnelda, miwa<br />
safuZvlianad iZra da lodebi gaipo. is Ra<strong>me</strong> (Sobis) naTeli iyo, man samyaros<br />
sixaruli moutana, es dRe ki bneli iyo, viTarca dRe sevdisa da naRvelisa. im<br />
RamiT R<strong>me</strong>rTma adamians iseTi sikeTe miago, rogoris migebac R<strong>me</strong>rTs SeeZlo;<br />
am RamiT adamianma gamoxata mTeli Tavisi usjuloeba, rogoris gamoxatvac<br />
RvTis winaSe SeeZlo.<br />
sevdiano R<strong>me</strong>rTkaco ieso, Sen marTebulad SegiZlia Tqva: `Sewuxebul ars<br />
suli Cemi vidre sikudiladmde~ – ra<strong>me</strong>Tu mravalia Seni vneba, didia Seni<br />
tanjva, naRveli _ iseTi, adamians rom arasdros dauT<strong>me</strong>nia, tanjva iseTi,<br />
adamianis guls rom arasdros ganucdia. ms<strong>me</strong>nelno, rac <strong>me</strong>tad vcdilob<br />
msgavsi magaliTebis povnas adamianTa cxovrebaSi, miT <strong>me</strong>tad vrwmundebi, rom<br />
veraferi Seedreba misi vnebiT gamowveul tkivils da am tkiviliT gamowveul<br />
naRvels. didi iyo R<strong>me</strong>rTis winaaRmdeg kaenis Suri, magram gacilebiT didia<br />
mRvdelmTavarTa da mwignobarTa Suri macxovris winaaRmdeg; abelis<br />
usamarTlod mokvdineba araferia jvarze iesos sikvdilTan SedarebiT; didi<br />
iyo isaakis moTmineba, roca is Tavisi mamis, abraamis, mier Sewiruli<br />
msxverpli unda gamxdariyo; Seudareblad didia qristes moTmineba, roca igi<br />
Tavisi zeciuri mamisagan msxverplad Seiwireba; didi iyo iosebis gansacdeli,<br />
107
oca igi Z<strong>me</strong>bma gayides, petefres colma cili daswama da rogorc damnaSave,<br />
cixeSi Caagdebina; magram gacilebiT mravalricxovania iesos tanjva, roca<br />
mowafe gascems, mas brals sdeben da borotmoq<strong>me</strong>diviT samsjavrodan<br />
samsjavroze atareben. didi iyo daviTis damcireba, roca igi Tavisma Zem<br />
taxtidan Camoagdo, roca qveSevrdo<strong>me</strong>bi ganudgnen, roca fexSiSveli eleonis<br />
mTisken garboda da sakuTari msaxurebi misdevdnen, qvebs esrodnen da<br />
lanZRavdnen. magram is, rac iesoze aRsrulda, roca mociqulebma miatoves,<br />
jariskacebma xelebi Seukres, eklis gvirgvini daadges, jvari daakisres, roca<br />
mTeli qalaqis mosaxleoba mas lanZRviT miacilebda, roca golgoTaze<br />
adioda, raTa or avazaks Soris samarcxvino sikvdili daeTmina – gana es<br />
ufro <strong>me</strong>tad samwuxaro sanaxaoba ar aris?<br />
ar SeiZleba ar aRiaro, rom didi iyo iobis tkivili, roca Svilebisa da<br />
qonebis damkargavi, TaviT fexamde iarebsa da CirqSi iwva. Tumcaki es unda<br />
CaiTvalos winasaxed da aCrdilad im mZi<strong>me</strong> tanjvisa da Wrilobebisa,<br />
romlebiTac yovladwminda qalwulis mravaltanjuli Ze iyo guldamZi<strong>me</strong>buli.<br />
qristes mimdevarTa da mimbaZvelTa tanjvac arcTu mcire iyo, magram es iyo<br />
xorcieli tanjva, romlis drosac xarobda maTi suli; iyo sikvdili, magram<br />
iyo pativic; iyo wa<strong>me</strong>ba, magram iyo gvirgvinic. ieso qristes vneba ki iyo<br />
tanjva sulisa da xorcisa, tanjva mciredi nugeSis gareSe; misi sikvdili<br />
mxolod uRirseba iyo, tanjva – mxolod wuxili, wuxili ki _ momakvdinebeli;<br />
Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde.<br />
mqadageblebi xSirad saubroben qristes vnebebze, raTa qristianebSi<br />
sibraluli da cremli aRZran, magram <strong>me</strong> es iseve ara maqvs ganzraxuli,<br />
rogorc ar hqonda ganzraxuli qristes, roca is sasikvdilod midioda.<br />
`asulno ierusalemisano, nu stirT Cem zeda, ara<strong>me</strong>d TavTa TquenTa stirodeT<br />
da SvilTa TquenTa~ (lk. 23, 28). mounaniebelo codvilno Tqvens codvebze,<br />
Tqvens borotebaze ifiqreT, Tqvens tanjvasa da Tqveni Svilebis ubedurebaze<br />
itireT, romlebsac <strong>me</strong>mkvidreobad garyvnili cxovrebis magaliTs utovebT. ar<br />
minda atirdeT qristes vnebebis gamo, minda Cemgan imis Sesaxeb isminoT, Tu<br />
ro<strong>me</strong>li iyo qristes vnebaTagan yvelaze mtanjveli vneba, romlis Sesaxebac is<br />
Tavadve ambobs: Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde.<br />
I<br />
roca Ze kacisa dedamiwaze Camovida da ganxorcielda, igi TiTqosda<br />
adamianuri bunebis ori samosiT Seimosa: adamianuri xorciT, ro<strong>me</strong>lic<br />
ipostasurad miiRo – sityuaÁ igi Ãorciel iqmna (in. 1, 14); da adamianuri<br />
codviT, ro<strong>me</strong>lic SemwynareblobiT itvirTa da ris Sesaxebac laparakobs<br />
pavle mociquli: `CuenTÂs codvaÁ qmna~ (2 kor. 5, 21). da kidev: `qristeman Cuen<br />
mogÂyidna wyevisa misgan sjulisa da iqmna CuenTÂs wyevasa queSe~ (gal. 3, 13).<br />
is, adamianuri xorciT mosili, mTeli sicocxlis manZilze ucodveli iyo<br />
`ro<strong>me</strong>lman – igi codvaÁ ara qmna, arca ipova zakuvaÁ pirsa missa~ (1 pet. 2, 22)<br />
adamianuri codviT mosili is tanjvis dros warmodgeba, rogorc codvili,<br />
sinamdvileSi ki uwyinari da wminda kravia, ro<strong>me</strong>lmac msoflio codva<br />
itvirTa, da ro<strong>me</strong>lzec iwinaswar<strong>me</strong>tyvela esaiam, Semdgom ki ioane<br />
naTlismce<strong>me</strong>lmac migviTiTa: `aha tarigi RmrTisaÁ ro<strong>me</strong>lman aRixunes codvani<br />
soflisani~ (in. 1, 29). am samosiT wardga geTsamaniis baRSi Tavisi dausabamo<br />
mamis winaSe da samgzis sTxova aecilebina misTvis es mware, sasikvdilo<br />
sas<strong>me</strong>li: `mamao Cemo, ukueTu SesaZlebel ars, TanawarmÃdin Cemgan sasu<strong>me</strong>li<br />
108
ese~ (mT. 26, 39). magram mama ar is<strong>me</strong>ns da zecaSi im ganaCens wers, ro<strong>me</strong>lic<br />
dedamiwaze pilatem dawera. mxolod erTi wyaloba moiRo: diad RvawlSi<br />
nugeSad angelozi warmougzavna `da eCuena mas angelozi zeciT,<br />
ganaZlierebda mas~ (lk. 22, 43).<br />
rogor, mama R<strong>me</strong>rTi ar is<strong>me</strong>ns Tavisi mxolodSobili Zis Txovnas, ro<strong>me</strong>lic<br />
mtkiced daai<strong>me</strong>da: `yovelJams <strong>me</strong>smas Seni?~ R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>lmac abraamis<br />
erTaderTi Ze Seibrala da mamamiss misi msxverplad Sewirva ar daaneba, axla<br />
sakuTar mxolodSobil Zes ar iwyalebs da misi sikvdili Tavad surs? diax,<br />
swored ase ambobs mociquli. im kravs, ro<strong>me</strong>lmac samyaros codvebi unda<br />
aRixvnas, R<strong>me</strong>rTi ar cnobs im Zed, iordaneSi da Taborze rom ixila da<br />
uTxra: `ese ars Ze Cemi sayuareli~ (mT. 3, <strong>17</strong>), mas qveynierebis codviT mosils<br />
xedavs da ise, rom odnavadac ar wuxs, sasikvdilod i<strong>me</strong>tebs: `Zesaca Tvissa<br />
ara hrida, ara<strong>me</strong>d Cuen yovelTaTvis misca igi~ (hrom. 8, 32). risTvis?<br />
imisaTvis, rom codvis uZvelesi samosi jvarze miamsWvalos, Tavisi sisxliT<br />
RvTaebrivi samarTali daarwyulos, R<strong>me</strong>rTi mowyale hyos da adamiani<br />
gaamarTlos.zecaSi RvTaebrivi mamisagan, xolo miwaze mowafeebisagan iqna<br />
mitovebuli ieso. mowafeTagan zogma daiZina, zogi gaiqca. Sewevnis gareSe,<br />
marto darCenilma wuxili daiwyo da mWmunvare sulis umZi<strong>me</strong>si Rvawlis gamo<br />
simwris ofli daedina. ase vityodi, rogorc im baRnarSi, sitkboebis<br />
samoTxeSi iyo dawerili ori sasjeli, romliTac adami iyo dasjili:<br />
`ofliTa pirisa SenisaTa sWamde pursa Sensa~ (dab. 3, 19) da evas uwesebda:<br />
`mwuxarebiTa hSvine Svilni~ (dab. 3, 16), axlac aseve, geTsamaniis baRSi mware<br />
oflis RvriT iRvwis ieso, raTa adamis ofli ganicados; itanjeba da<br />
mwuxarebs, raTa evas satkivariT aRivsos da amgvarad pirvelma<strong>me</strong>bi Zveli<br />
wyevisagan ixsnas. Tumc erTi ram ver gamigia da maSfoTebs: am diadi<br />
Rvawlisas rad ambobs amooxvriT: `Sewuxebul ars suli Cemi vidre<br />
sikudiladmde~, is am dromde ambobda, rom momavali vneba da jvari – es misi<br />
didebaa: `aw idida Ze kacisaÁ~ (in. 13, 31). mamis nebas igi sruli morCilebiT<br />
iRebda: `mamao Cemo... xolo ara viTar <strong>me</strong> mnebavs, ara<strong>me</strong>d viTarca Sen... iyavn<br />
nebaÁ Seni~ (mT. 26. 39-42); mowafeebs Tavis gulmodginebas uCvenebda `aRdegiT,<br />
warvideT amier~ (mT. 26, 46). maS axla ratom Wmunavs? es mwuxareba<br />
momakvdinebelia misTvis `Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde~ ase<br />
ras unda daemwuxrebina ieso? iesos sulis damwuxreba kadnierebas SeeZlo _<br />
iudam masSi Ze RvTisa ar cno, ara<strong>me</strong>d miiCnia adamianad, ro<strong>me</strong>lsac<br />
saswaulebis moxdenis RvTaebrivi Zala hqonda; mkurnalad, ro<strong>me</strong>lic erTi<br />
sityviT an xelis SexebiT br<strong>me</strong>bs Tvals uxelda, keTrovnebs w<strong>me</strong>ndda,<br />
sneulebs kurnavda, mkvdrebs aRadgenda; rogori saocari saswaulTmoq<strong>me</strong>di da<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelia es ieso _ momavals winaswar<strong>me</strong>tyvelebs, yovelive<br />
dafaruli icis, wyalze ise dadis, rom fexs ar isvelebs, qarebs dadgomas<br />
ubrZanebs, demonebs ganagdebs. miTxari, wyeulo iudav, igi rad giRirs,<br />
ocdaaT vercxlad rom hyidi? (mosem es safasuri monis mokvlisaTvis<br />
sasjelad daawesa). davuSvaT, rom ieso iyideba. magram mas ratom yidis<br />
mociquli? Tuki mociqulebi qristes yidian, RvTis madls ki mRvdlebi, xom ar<br />
aris es cudi magaliTi qristes eklesiisaTvis? mociqulebidan satanjvelSi<br />
mxolod is STavarda, visac fuli uyvarda. wyeuli vercxlismoyvareoba –<br />
pirveli da mTavari mizezi imisa, rom Cvens rw<strong>me</strong>nas vyidiT da sakuTar suls<br />
saukuno tanjvisTvis vwiravT! aq ki, qristiano, yuradReba miaqcie erT<br />
garemoebas: moutana Tu ara iudas rai<strong>me</strong> sargebloba vercxlma, ro<strong>me</strong>lic man<br />
109
qristes gacemaSi aiRo? iqneb Tavisi Tavis uzrunvelsayofad uZravi qoneba<br />
SeiZina? xom ar Seimosa? Wama Tu sva? – araferi amdagvari, piriqiT, vercxlma<br />
daabrmava, Wkuidan SeSala da saso warukveTa: Tavi CamoixrCo da saukuno<br />
cecxlSi Cavarda, mxolod imiT asargebla, rom saxrCobela da saukuno<br />
tanjva SesZina `da daabnia vecxli igi taZarsa mas Sina da ganeSora da<br />
warvida da SiSTvil-iba~ (mT. 27, 5). am fuls iudasTvis sargebloba ar<br />
moutania. da mainc, rai<strong>me</strong> RvTivsaTno saq<strong>me</strong>s xo mar moxmarda? arc es<br />
momxdara. wavida da fuli taZarSi daabnia, mRvdlebma is ar miiRes. wyeulia<br />
es fuli, uRirsia eklesiis xazinaSi dasadebad – Tqves maT. ara, ara, R<strong>me</strong>rTs<br />
es fuli ekleesiis saWiroebisTvis ar surs, is ukanonoa, RvTismgmobia, masze<br />
adamianis sisxlia gayiduli `ara jer-ars ese dadebad siwmidesa, ra<strong>me</strong>Tu<br />
sasyideli sisxlisaÁ ars~ (mT. 27, 6) mainc ras moxmarda Ralatis es<br />
sazRauri? vercxli, ro<strong>me</strong>lic iyo sababi R<strong>me</strong>rTkacis gacemisa, anu vercxli<br />
sikvdilisa, ara cocxlebs, ara<strong>me</strong>d mkvdrebs moxmardaT. am fuliT mindori<br />
iqna nayidi ucxo mkvdrebis dasamarxad `moiyides miT agaraki igi <strong>me</strong>kecisi<br />
saflavad ucxoTa~ (mT. 27, 7) hoi, wyeuli vercxli, ro<strong>me</strong>lzec iudam ieso<br />
gayida! pirveli is aris, rom mas iudasTvis ar moaqvs sargebloba; <strong>me</strong>ore – is<br />
eklesiis saWiroebisaTvis uRirsad scnes; da <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> – am fuliT sasaflao iqna<br />
nayidi, da isic ucxo mkvdrebis dasamarxad `saflavad ucxoTa~; hoi, ubeduri<br />
vercxli, aseve ubeduri, uaryofili da dawyevlilia is vercxli, ro<strong>me</strong>lzec<br />
Cven vyidiT qristes, vyidiT RvTis madls, vyidiT saidumloebebs, mogvitans ki<br />
aseTi vercxli sargeblobas pirvel rigSi Cven? sworedac rom ara! wyevla da<br />
uaryofa, ro<strong>me</strong>lic maszea aRbeWdili, ar dauSveben, rom maTiT vixarebdeT,<br />
piriqiT, mis gamo boroti sneuleba am cxovrebaSi uecrad Tavs dagvatydeba,<br />
im cxovrebaSi maradiuli tanjva mogvelis. aseT vercxls verc R<strong>me</strong>rTi<br />
moiT<strong>me</strong>ns Tavis taZarSi `ara jer ars ese dadebad siwmidesa~. fuliT, romli-<br />
Tac mRvdloba Seisyideba, ro<strong>me</strong>lic angarebis, mkrexelobisa da usjuloebis<br />
monagebs Seadgens, parviT naSovni fuliT, (iuda qurdi iyo da eklesiis<br />
Semosavals iparavda) ar axldeba taZrebi, ar Sendeba saxlebi, ver SeiZen<br />
mamuls, am fuliT mxolod kubos da dasakrZali adgilis yidvaa SesaZlebeli.<br />
aseT fuls mflobelisTvis ar moaqvs sargebloba, is mxolod `saflavad<br />
ucxoTa gamodgebis~.<br />
magram vxedav, rom uboroto ufali ieso Rebulobs iudas, misi mzakvruli<br />
ambori ar sZags, guldawyvetiT <strong>me</strong>gobars uwodebs: `moyuaso raisaTvis mosrul<br />
xar?~ (mT. 26, 50). maS raRas niSnavs sityvebi: `Sewuxebul ars suli Cemi vidre<br />
sikudiladmde?~ silas xom ara, Tavxedma da uxmarma monam rom gaawna? man<br />
iesos, rogorc samsjavroze gadacemuls, xelebi zurgsukan gaukra da igi<br />
yvelas _ mTel razms, asisTavsa da msaxurebs jer anas saxlSi, Semdeg ki<br />
kaiafasTan mihyavT, sadac mwignobrebi da farisevlebi, uxucesni da<br />
sinedrionis mTeli krebuli gankiTxvisaTvis gaxsnili bagiT, siZulviliT<br />
mowamluli guliT erTsulovnad irwmunebian, rom es adamiani sikvdilis<br />
Rirsia `Tanamdeb ars sikudilisa~ (mT. 26, 66).<br />
qristianeno, gTxovT yuradReba miaqcioT Semdegs: SuriT avsebul<br />
mRvdlebsa da farisevlebs Zalze sZuldaT ieso qriste. TviTon brmani,<br />
br<strong>me</strong>bs winamZRolobdnen da ar SeeZloT qristes cxovrebis danaxva;<br />
yurdaxSulni iyvnen da ar esmodaT misi swavleba _ is zeciuri naTeli,<br />
`ro<strong>me</strong>li gananaTlebs yovelsa kacsa~ (in. 1, 9). xalxs uyvarda ieso, sixaruliT<br />
us<strong>me</strong>nda mis swavlebas. amitom mRvdlebsa da farisevlebs, roca isini mis<br />
110
mokvlas Seecadnen, swored ubralo xalxisa SeeSindaT. axla ki, roca iesos<br />
vnebebis dro dadga, yvelas, rogorc erTs – mRvdlebs, farisevlebsa da<br />
ubralo xalxs, qalebsa da kacebs, axalgazrdebsa da moxucebs – yvelas misi<br />
mokvla unda `Tanamdeb ars sikudilisa~ xalxi ase ram aRZra? ram aiZula<br />
qristes winaaRmdeg aRmdgariyo? araferma garda farisevlebis pirmoTneobisa.<br />
vercxlismoyvare da ampartavani farisevlebi qvriv-oblebis ukanaskneli<br />
lukmis Wamas TavianT Tavs codvad ar uTvlidnen; yvelgan pirvelobis Ziebac<br />
ar miaCndaT codvad. vercxlismoyvareoba da pativmoyvareoba maT dafarulad<br />
hqondaT da xalxi amas ver xedavda. isini Ria moednebze yvelas TandaswrebiT<br />
loculobdnen, emosaT grZeli samosi RvTis mcnebebis gamosaxulebaTa farTo<br />
SesanaxiT. yvelaferi es aSkara iyo da xalxi xedavda. farisevlebi ZiriTad<br />
mcnebebs arad dagidevdnen: undoda vin<strong>me</strong>s crumow<strong>me</strong> – es fariseveli iyo;<br />
undodaT <strong>me</strong>qrTa<strong>me</strong> – aseTis povna farisevlebs Soris iyo SesaZlebeli; maTi<br />
didi da namdvili usjuloeba dafaruli iyo, patara da cru saTnoebebi ki _<br />
cxadi. ai ratom Tvlida maT xalxi wmindanebad. u<strong>me</strong>crebiT dabrmavebuli<br />
mRvdlebic aseve iyvnen SuriT mowamlulni. esec saidumlod iyo, ubralo<br />
xalxi verc amas xedavda da maT sjulis damcvelebad miiCnevda. iudam maT<br />
vercxli miuyara. isini ki fuls ar mihkarebian, radgan sisxlis safasuri iyo.<br />
`ara jer-ars ese dadebad siwmidesa, ra<strong>me</strong>Tu sasyideli sisxlisaÁ ars~; ar<br />
wavidnen isini pretoriaSi (sasamarTlo, ro<strong>me</strong>lsac pilate eswreboda), ar<br />
undodaT iq Sebilwuliyvnen, radgan dResaswaulis dReebi idga `igini ara<br />
Sevides taZrad, raÁTa ara Seiginnen~ (in. 18, 28) sjulisadmi aseTi moSurneoba<br />
aSkara iyo... am vercxlismoyvare, ampartavanma, u<strong>me</strong>carma da Surianma<br />
adamianebma iseTi usjulo da usamarTlo mkvleloba ganizraxes, rogoric<br />
arasdros yofila dedamiwaze – maT jvarze Ze RmrTisa unda gaekraT. xalxi<br />
ki ase fiqrobda: Cveni farisevlebi, Cveni mRvdlebi wminda adamianebi arian da<br />
Tuki isini amboben, rom ieso qriste macduria da borotmoq<strong>me</strong>di, arcTu<br />
usafuZvlod amboben; Tuki misi mokvla undaT, es imas niSnavs, rom igi<br />
sikvdilis Rirsia `Tanamdeb ars sikudilisa~; hoi, pirmoTneobav<br />
farisevlebisa da mRvdlebisa! rarig advilia ubralo xalxis aRfrTovaneba,<br />
is xom patara, cru saTnoebebs xedavs, magram ver xedavs didsa danamdvil<br />
mankierebebs!<br />
dae, es kaci ubralo iyos, dae iyos winaswar<strong>me</strong>tyveli da saswaulTmoq<strong>me</strong>di,<br />
rodesac mas farisevlebi macduneblad da borotmoq<strong>me</strong>dad warmoadgenen, mis<br />
sikvdils moiTxoven, maT mTeli eri emxroba `Tanamdeb ars sikudilisa~; ioane<br />
oqropiri dasZens: `gana es is xalxi ar aris, qristem udabnoSi xuTi puriT<br />
rom daapura? xrioki adgili iyo, sakvebs versad ipovidi; adamianebi xuTi<br />
aTasni iyvnen, puri ki mxolod _ xuTi. didi SimSili iyo, didi SfoTi. magram<br />
kacTmoyvare iesom is xuTi puri akurTxa da xuTi aTasi adamiani daapura.<br />
diadi qvelmoq<strong>me</strong>deba iyo da xalxma isurva, rom ieso misi nebis<br />
sawinaaRmdegod gae<strong>me</strong>febina, magram iesom uari Tqva `ieso gulisxma-yo, ra<strong>me</strong>Tu<br />
movidodes wartacebad, raiTamca yves igi <strong>me</strong>fed, da ganeSora...~ (in. 6, 15). es is<br />
adamianebi arian, romlebsac misi ga<strong>me</strong>feba surdaT, axla ki sZulT da mis<br />
sikvdils moiTxoven? `Tanamdeb ars sikudilisa~. diax misi ga<strong>me</strong>feba undodaT,<br />
radgan man isini daapura, axla ki araferi aqvs misacemi da mis sikvdils<br />
amitomac iTxoven. hoi, rarigad didia sixarbis Zala da ra cvalebadia brbos<br />
azri!~ – SesZaxebs oqro<strong>me</strong>sityve maswavlebeli. xarbo, gaumaZRaro, umaduro<br />
ero! ratom ginda yaCaRiviT jvars acva is, vinc gamogkveba da moiTxov:<br />
111
`Tanamdeb ars sikudilisa?~ ra aris misdami Suris mizezi? mizezi is aris,<br />
rom ieso qristes mowafeebi hyavda da imas aswavlida, rasac ekiTxebodnen<br />
`xolo mRdelT mTavarman man hkiTxa iesos mowafeTa misTaTÂs da moZRurebisa<br />
misisaTÂs~ (in. 18, 19). gana SeiZleba vin<strong>me</strong>s danaSaulad CauTvalo is, rom<br />
adamianTa swavlebasa da ganaTlebas eswrafvis? Suriano iudevelno! TviTon<br />
br<strong>me</strong>bs, WeSmaritad gdo<strong>me</strong>biaT br<strong>me</strong>bis winamZRoloba. amitomac gZulT zeciuri<br />
naTeli. is TvalnaTliv esaubreboda ers, daufaravad aswavlida sinagogaSi<br />
da taZarSi, sadac yvela iudeveli modioda, arafers ambobda saidumlod,<br />
mow<strong>me</strong>ebs hkiTxeT da gaigonebT, rom man `codvaÁ ara qmna, arca ipova zakuvaÁ<br />
pirsa missa~ (1 pet. 2, 22). mravalTa Soris, romlebmac ar icodnen, misTvis<br />
raSi daedoT brali, aRmoCnda ori crumow<strong>me</strong>, ro<strong>me</strong>lmac Tqva, rom iesos,<br />
misive TqmiT, ierusalimis taZris dangreva da sam dReSi kvlav aSeneba<br />
SeeZlo. `viTar<strong>me</strong>d aman esreT Tqua: Zal-mic darRuevad taZari ese RmrTisaÁ<br />
da <strong>me</strong>sa<strong>me</strong>sa dResa aRSenebad~ (mT. 26, 61). es sityvebi namdvilad Tqva qristem,<br />
magram is gulisxmobda ara ierusalimis taZars, ara<strong>me</strong>d sakuTar sxeuls<br />
`xolo igi ityoda taZrisaTvis guamisa Tvisisa~ (in. 2, 21). mas am sityvebiT<br />
undoda eTqva: iudevelno, Tu Cems sxeuls moakvdinebT, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> dRes kvlav<br />
aRvdgebi! roca iesom braldeba moismina, da mRvdelmTavrisaTvis pasuxis<br />
gacema daapira, erT-erTma msaxurma mas yvrimalSi Semohkra `erTman<br />
msaxurTaganman mun mdgomareman, sca yurimalsa iesos~ (in. 18, 22). sad iyo<br />
zeciuri elva, es ukeTuri marjvena rom daenacra! rogor ar gaipo miwa, rom<br />
es mkrexeli msaxuri CaenTqa! TumcaRa mravlis momT<strong>me</strong>ni ieso imas dasjerda,<br />
rom sityviT hyvedra: `ukueTu borotsa vityode, wa<strong>me</strong> borotisTÂs; ukueTu<br />
keTilsa, raÁsaTÂs mcem?~ (in. 18, 23).<br />
ris gamo iT<strong>me</strong>nda da dumda ieso, roca cemiTa da SenerwyvebiT misi<br />
RvTaebrivi saxe sruliad daamaxinjes? wylulebiT dafleTil sxeuls<br />
risTvis iT<strong>me</strong>nda da dumda? jvarcmisas, autaneli tanjvis dros golgoTaze,<br />
aseve ratom iT<strong>me</strong>nda da dumda? axla ki, mRvdelmTavar anas saxlSi, erTxel<br />
Semokvris moT<strong>me</strong>na ar isurva? mizezi gasagebia: iq, erSi, pretoriaSi,<br />
pilatesTan, Seuracxyofa da siZulvili moTminebiT gadaitana, wminda qalaq<br />
ierusalimis gareT, anu urwmunoTa da uRirsTa qveyanaSi yovelgvari daTreva<br />
aseve moTminebiT gadaaqvs. magram SeiZleboda ki daeTmina yvrimalSi cema,<br />
siZulvili, lanZRva mRvdelmTavris saxlSi, mRvdelmTavrisa, ro<strong>me</strong>lsac<br />
misdami gansakuTrebuli pativiscema marTebda da ro<strong>me</strong>lsac qristes<br />
RirsebisaTvis sisxlic unda daeTxia. is ki sityvasac ar Zravs. iqneb swored<br />
amitomac ambobs ieso `Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde~?<br />
iesos msajulebi orni iyvnen – mRvdelmTavrebi ana da kaiafa. roca ieso<br />
laparakobs da miugebs, es anas ar moswons da misTvis silis gawnas brZanebs;<br />
roca ieso dums, arafers ambobs, es kaiafas ar moswons da laparaks<br />
aiZulebs: `gafuceb Sen RmrTisa cxovelisa, raÁTa miTxra Cuen, ukueTu Sen<br />
xar qriste, Ze RmrTisaÁ~ (mT. 26, 63). ra unda eqna iesos aseTi<br />
mRvdelmTavrebisTvis? roca laparakobs, asamarTleben, sdums da SeSlilad<br />
Tvlian. uRmrTo mRvdelmTavaro, risTvis aficeb, risTvis ginda, rom iesom<br />
Tavis Tavze daamowmos, roca aqve, mRvdelmTavris ezoSi misi erT-erTi<br />
mowafea, mxolod ux<strong>me</strong> da is ityvis simarTles. petre sada xar? modi da Tqvi<br />
vin aris ieso! – `ara vici kaci igi~ (mT. 26, 74) petre, rogor ar cnob am<br />
RvTaebriv maswavlebels, roca sami wlis manZilze misi mociquli da mowafe<br />
iyavi, ro<strong>me</strong>lmac <strong>me</strong>Tevzidan adamianTa sulebis <strong>me</strong>badurad gaqcia, caTa<br />
112
sasufevlis kliteni Cagabara? ar icnob imas, vinc guSin ferxni dagbana da<br />
Tavis RvTaebriv xorcsa da sisxls gaziara? `ara vici kaci igi~ _ gana es is<br />
kaci ar aris, ro<strong>me</strong>lic aRiare: `Sen xar qriste, Ze RmrTisa cxovelisaÁ~ (mT.<br />
16, 16), ro<strong>me</strong>lsac arwmunebdi, rom misgan gandgomas sikvdili gijobs? `aw<br />
suli Cemi SenTÂs davdva?~ (in. 13, 37) _ `ara vici kaci igi~ petrem,<br />
gulwrfelma <strong>me</strong>gobarma, roca Taborze qristes dideba ixila, masTan<br />
samudamod darCena ganizraxa `keTil ars Cuenda aqa yofaÁ~ (mT. <strong>17</strong>, 4), magram<br />
vnebis dros ar cno, samgzis uaryo igi. hoi, cvalebadoba adamianis<br />
<strong>me</strong>gobrobisa, darRveva pirobisa, Ralati adamianTa gulebisa! hoi vnebav,<br />
tkivilo, simwarev iesos sulisa! mas WeSmaritad SeeZlo eTqva: `Sewuxebul<br />
ars suli Cemi vidre sikudiladmde~. petrev, ificebi, rom ar icnob iesos da<br />
daJinebiT amtkiceb, `ara vici kaci igi~, magram pilate gamxels, mas mTel<br />
xalxs uCvenebs da ambobs: `aha kaci igi!~ (in. 19, 5).<br />
iesov Cemo! aw ras vxedav? vaglax <strong>me</strong>! arcTu mTlad cdeba petre, roca<br />
ambobs, rom ar gcnobs. iudevelTa siZulvilma angelozTa sixaruli da<br />
sitkboeba _ Seni saxe iseTi gaxada, rom veRar gicnes. Seni uwmindesi qedidan<br />
rad moedineba amdeni sisxli? TaviT fexamde WrilobebSi rad xar? saidanaa<br />
esoden sastiki wa<strong>me</strong>ba? es yvelaferi gaSoltvam qna. magram ra iyo Seni<br />
danaSauli? is rom aranairi danaSauli ar gqonda? `<strong>me</strong> arca erTsa bralsa<br />
vhpoveb amis Tana~ (in. 18, 38). es pilates sityvebia. es ra gvirgvinia Tavze rom<br />
gadgas? _ es eklis gvirgvinia ZaliT rom dagadges. es ra <strong>me</strong>wamuli gmosavs?<br />
am flasSi jariskacebma gagxvies, raTa SenTvis daecinaT, gana tanjva ar<br />
kmaroda? ara, aq tanjvac ukiduresi iyo da abuCad agdebac. iesov tkbilo vin<br />
aris SensaviT vnebuli; vin aris SensaviT Seuracxyofili; aman xom ar gaiZula<br />
geTqva `Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde~ sada xar petre, am<br />
kacs axla Tu scnob? magram ukve moinania petrem – simwrisa da<br />
sircxvilisagan aRar ZaluZs misi Sexedva, radgan Tvalni misni cxare<br />
cremlTa wyaroebad iqcnen.<br />
`aha kaci igi!~ _ mariam, mwuxare dedav, Sens utkbes Svils Tu cnob? magram<br />
aseT xmaurSi, aseT iudeur SfoTSi rogor unda dainaxo is?<br />
`aha kaci igi!~ _ dausabamo mamao! mas zecidan moxede, im sayvarel Zes<br />
moxede, mTiebze uwin rom Svi wiaRidan. magram zeciurma mamam serafimTa<br />
frTebi imavwuTs netar Tvalebze ifara, raTa ar exila tanjva Tavisi<br />
dausabamo Zisa, ro<strong>me</strong>lic mas ukve Seewira msxverplad;<br />
`aha kaci igi!~ _ sad xarT mociqulno da mowafeno? maT is miatoves da<br />
gaiqcnen, igi martoa, ubeduria, erTi <strong>me</strong>gobaric ar hyavs, mas rom Sexedos da<br />
Seibralos.<br />
`aha kaci igi!~ _ mRvdelmTavrebo, uxucesno, iudevelo mwignobrebo,<br />
gindodaT gexilaT igi ufro natanji, ufro damcirebuli, vidre axlaa? gana<br />
es tanjva ar aris sakmarisi imisaTvis, rom Tqveni mrisxaneba dacxres? am<br />
sanaxaobas TqvenSi sibraluli ufro unda gamoewvia, vidre siZulvili.<br />
SeZrwundi mzeo! atirdi zecav! uTvalav adamianTa Soris erTic ar moiZebna<br />
iseTi, mas rom Seibralebda, misi Wrilobebis danaxva siamovnebas rom ar<br />
mohgvrida, misi sisxli rom ar daarwyulebda. yoveli mxridan gaismoda<br />
SeSlili yvirili `juars-acu, juars-acu ege~ (in. 19, 6). amis Semdeg rogorRa<br />
ar eTqva mas `Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde~.<br />
uboroto kravo YRTisao wadi, am sisxlisms<strong>me</strong>l mglebs cota xniT mainc<br />
daemale, vidre igemoni pilate rai<strong>me</strong>s moifiqrebdes, raTa tanjvisgan gixsnas!<br />
113
II<br />
im diad dRes, ro<strong>me</strong>lsac iudeuri paseqis samzadisi erqva, iyo Cveuleba,<br />
romlis mixedviTac xalxis TxovniT erT-erT msjavrdebul patimars<br />
aTavisuflebdnen. pilatem, ro<strong>me</strong>lmac iesoSi brali ver hpova, SesTavaza<br />
iudevelebs, rom maT erT-erTi tusaRi gasaTavisufleblad aerCiaT. `vin<br />
gnebavs orTa amaTgani, da migiteo Tquen~ (mT. 27,<strong>17</strong>). yuri midgeT iudevelno,<br />
ai baraba, yvelasaTvis cnobili avazaki, romlis xelebi cota xnis win<br />
mokluli adamianis sisxliT gaisvara, mZarcveli, ro<strong>me</strong>lic mTel iudeas SiSis<br />
zars scems, saxelmwifo damnaSave, simSvidis mteri, borotmoq<strong>me</strong>di, Rirsi<br />
sikvdilisa; ai ieso nazareveli, Tvinieri, mSvidobismoyvare, yvelasadmi<br />
keTili, yovelTa keTilismyofeli, saswaulTmoq<strong>me</strong>di, ro<strong>me</strong>lic sneulebs<br />
kurnavda, keTrovnebs ganw<strong>me</strong>ndda, br<strong>me</strong>bs sinaTles ubrunebda, mkvdrebs<br />
aRadgenda. ro<strong>me</strong>ls gindaT misceT Tavisufleba? ras ityviT Tqven, mkvdreTiT<br />
aRdgenilno? Tqven, sinaTledabrunebulo brmano, ganw<strong>me</strong>ndilo keTrovanno?<br />
odabnoSi xuTi puriT dapurebulo mSierno, Svilno ebraelTa,<br />
ierusali<strong>me</strong>lno, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> dRemde mas `osanas~ ZaxiliT israelis <strong>me</strong>fed racxdiT,<br />
baiebsa da rtoebs ufendiT. am oridan ro<strong>me</strong>ls gindaT Tavisufleba mianiWoT?<br />
yaCaRs Tu keTilismyofels? mkvlels Tu mkurnals? barabas Tu iesos? hoi,<br />
araadamianobav uRirsi erisa! yvelas barabas sicocxle unda. maS ieso?<br />
`juars-ecun!~ (mT. 27, 23), magram raSia misi danaSauli?, ekiTxeba maT igemoni<br />
`rai boroti uqmnies?~ (iqve), `juars-ecun!~ dae iyos ase, fiqrobs pilate da<br />
xels ibans, <strong>me</strong> ubralo var, dae Tqvenze iyos magisi sisxli `da miugo<br />
yovelman erman da hrques: sisxli magisi Cuen zeda da SuilTa CuenTa~ (mT. 27,<br />
25)<br />
pilate gTxov, cota xans moicade da vidre saboloo ganaCens gamoitande,<br />
oriod sityva moismine. ebraelTa brbos rad ekiTxebi vin gaaTavisuflo,<br />
qriste Tu baraba? xom ici, rom isini qristes mtrebi arian, rom sasikvdilod<br />
ara rai<strong>me</strong> danaSaulisTvis, ara<strong>me</strong>d mxolod Suris gamo gai<strong>me</strong>tes? Sen<br />
xelisufali da msajuli xar, xelisufleba da sasamarTlo Sens xelTaa.<br />
qriste rom udanaSauloa, amas Tavadve acxadeb; baraba rom damnaSavea,<br />
TviTonac xedav; qristes bralmdebeli ebraelebi rom misi aSkara mtrebi<br />
arian, esec kargad uwyi `uwyoda, viTar<strong>me</strong>d SuriTa misces igi~ (mT. 27, 18). gana<br />
es WeSmariteba ar aris? `raÁ ars WeSmaritebaÁ?~ (in. 18, 38) kiTxulobs is da<br />
ganze dgeba. SeCerdi pilate, R<strong>me</strong>rTs gaficeb SeCerdi! nuTu Tqven, miwiero<br />
xelisufalno da msajulno, sasamarTloze WeSmaritebas aRarad agdebT?<br />
saswori, ro<strong>me</strong>lic gipyriaT, gana ar aris marTlmsajuleba, WeSmaritebas<br />
sizustiT rom wonis? ganaCens, romliTac saq<strong>me</strong>s aRasrulebT, gana rai<strong>me</strong> sxva<br />
mizani aqvs, garda WeSmaritebis miRwevisa? `raÁ ars WeSmaritebaÁ?~ –<br />
kiTxulobs pilate.<br />
rad macduneb? – kidev erTxel vekiTxebi pilates. es ra <strong>me</strong>smis? rom<br />
WeSmariteba sasamarTlodan gandevnilia? pilate kargad mimoixede da gansaje,<br />
ras sCadi: Sen barabas aTavisufleb, magram is xom mkvlelobasa da Zarcvas<br />
miCveuli yaCaRia, araerTxel mjdara didi xniT cixeSi. is isev gzas acdeba,<br />
SiSis zars dascems iudeas, uwindelze did ubedurebebs Caidens da<br />
yvelafris mizezi Sen iqnebi. amaze ras ityvi? ar mpasuxob? qristes jvarze<br />
gakvras usji, magram R<strong>me</strong>rTi aseT usjuloebas ar moiT<strong>me</strong>ns. gapartaxdeba<br />
ierusalimi, aq qva qvaze ar darCeba. ebraeli eri Tavisuflebas dakargavs,<br />
114
aRar eyoleba samRvdeloeba da aRar eqneba sa<strong>me</strong>fo. yovelive amis mizezi ki<br />
Sen iqnebi. amaze ras ityvi? aRarafers pasuxobs pilate, aRarafers is<strong>me</strong>ns,<br />
yurebi mas erTma garemoebam dauxSo _ Tuki iesos gaaTavisuflebs, keisris<br />
<strong>me</strong>gobari aRar iqneba. `ukueTu ege ganutevo, ara xar moyuare keisrisaÁ~ (in. 19,<br />
12). mikerZoebuli msajuli Tavisi miznis misaRwevad WeSmaritebas arad agdebs,<br />
simarTles ar eZiebs. magram es xom bevr borotebas warmoSobs? dae daiRupos<br />
mTeli samyaro, masTan araferi <strong>me</strong>saq<strong>me</strong>ba, <strong>me</strong> keisris <strong>me</strong>gobrobis dakargva ar<br />
msurs _ ambobs igi. ase rom, jvarcmis Rirsi avazaki Tavisufldeba, xolo Tayvaniscemis<br />
Rirsi Ze RmrTisa jvarze kvdeba. aseTi ram xdeba yovelTvis, roca<br />
adamianebi TavianTi angarebiT gansjian.<br />
qristianeno, ar vici, yofila ki odes<strong>me</strong> amaze didi tanjva, ra<strong>me</strong>Tu<br />
RvTaebriv iesos yovlad udanaSaulod sikvdils usjian. aq saxezea ukiduresi<br />
uRirseba, ukiduresi umaduroba da ukiduresi ubedureba. es yvelaferi iesos<br />
guls sammagi SubiviT gmiravs da masSi sikvdilis tolfas mwuxarebas iwvevs.<br />
am samwuxaro ambis dasasrulis Sesaxeb Cems gonebas fiqri, enas ki saubari<br />
umZims. aq sityvaze <strong>me</strong>tad gamosadegi cremlia, raTa gamoiglovo sanaxaoba,<br />
romlis msgavsi mzesac ar uxilavs.<br />
sabolood pilate acxadebs ra yvelas winaSe, rom iesoSi veranair<br />
braleulobas ver xedavs, amaqveyniuri angarebisa da keisris <strong>me</strong>gobrobis<br />
dakargvis amao SiSiT simarTleze da WeSmaritebaze Tvals xuWavs. man<br />
`uwyoda, viTar<strong>me</strong>d SuriTa misces igi~, da mainc Seecada es Suri<br />
daekmayofilebina da ieso ebraelebs gadasca `maSin misca igi maT~ (in.19,16).<br />
ra sixaruli, rogori zeimi aqvT mRvdelmTavrebs uxucesebsa da<br />
farisevlebs! ra TavSeyraa! iesosken mimarTuli mozei<strong>me</strong> SeZaxilebi, yiJina!<br />
qalebisa da kacebis, moxucebisa da bavSvebis, monebisa da jariskacebis<br />
gineba... igi didi da mZi<strong>me</strong> jvriT, oflad gaRvrili, gasisxlianebuli,<br />
ierusalimis yvela quCas gaivlis da msjavris aRsrulebis adgilze _<br />
golgoTaze adis. aq, golgoTaze, ara aqvs sxva nugeSi garda ginebisa, ara aqvs<br />
tanjvis wamali, garda Zmrisa. jariskacebi ukve mzad arin: erTni xdian,<br />
<strong>me</strong>oreni jvarze awvenen, xelebsa da fexebs umsWvalaven da yvelani, erTiani<br />
Zalisx<strong>me</strong>viT jvars weven, jvarTan erTad jvarcmulsac, masTan erTad or<br />
avazaks, erTs marjvniv, <strong>me</strong>ores _ marcxniv. roca sawa<strong>me</strong>beli Zeli miwaze<br />
dadges da gaamagres, maSin gaZlierda maTi lanZRva da Seuracxyofa `sxuani<br />
acxovnna, Tavi TÂsi ver Zal-uc cxovnebad; gardamoxedin aw juariT~ (mrk. 15,<br />
31-32). Tqven, qristianeno, romlebic ucremlod mis<strong>me</strong>nT, gTxovT momitevoT,<br />
rom am satiral ambavs ase mokled giambobT. adamianis enas ar ZaluZs<br />
gadmosces yvela is tkivili, ro<strong>me</strong>lic qristes sxeulma ganicada sastiki<br />
jvarcmisas; mTeli naRveli, rac qristes sulma ukidures upatiobaSi<br />
daiTmina.<br />
wminda werilidan CvenTvis cnobilia samsonis Sesaxeb, Tu rogor moxvda<br />
igi filisti<strong>me</strong>lebTan, rogor daabrmaves, Tvalebi rogor daTxares. roca<br />
filisti<strong>me</strong>lebma misi uZlurebis abuCad asagdebad kaci gagzavnes, samsonma ver<br />
moiTmina Seuracxyofa, xeli staca boZs, ro<strong>me</strong>lsac taZari eyrdnoboda da ise<br />
SeanjRria, rom nageboba daingra da filisti<strong>me</strong>lebi qveS moiyola, maTTan<br />
erTad Tavad samsonic. rogori mZi<strong>me</strong> iyo adamianisaTvis mtrisagan abuCad<br />
agdeba; rogori mZi<strong>me</strong> iyo jvarze mimsWvalul iesos tanjva. RvTis<strong>me</strong>tyvelTa<br />
TqmiT es tanjva yvela wminda mowamis tanjvas aRemateboda. am tanjvas Tan<br />
axlda uricxvi adamianis lanZRva, es yovelive sikvdilze uaresi iyo. iqneb<br />
115
swored amitom ambobda winaswari ganWvretiT: `Sewuxebul ars suli Cemi<br />
vidre sikudiladmde~, TumcaRa yvelafers iT<strong>me</strong>ns da ar ubrZanebs samyaros<br />
Tavisi safuZvliT iZras, raTa is usjulo adamianebi cocxlad Camarxos;<br />
piriqiT, maTTvis loculobs kidec: `mamao, miuteve amaT, ra<strong>me</strong>Tu ara ician<br />
rasa iqman~ (lk. 23, 34). SeuZlia ki adamianis gonebas gansazRvros, Tu raoden<br />
didi iyo moTmineba, ro<strong>me</strong>lic <strong>me</strong>eqvse Jamidan <strong>me</strong>cxre Jamamde grZeldeboda?<br />
roca bolomde Sesva simwris fiala, iesom warmoTqva: `aRsrulebul ars~ da<br />
Tavi miidrika niSnad imisa, rom uxmobs sikvdils, ro<strong>me</strong>lic Tavad ver<br />
gabedavda miaxlebas cxovrebis <strong>me</strong>ufesTan. man <strong>me</strong>oredac amoiZaxa didi xmiT,<br />
albaT imisaTvis, rom jojoxeTSi pirvelma<strong>me</strong>bisTvis sasixarulo ambavi<br />
ecnobebina da bolos `ganuteva suli~. am dros zeca ise dabnelda, rom mzem<br />
naTeli dakarga; miwa ise iZra, rom kretsab<strong>me</strong>li mTel sigrZeze gaipo da<br />
lodebi daibzara, saflavebi gaixsna; mravali micvalebuli mkvdreTiT aRdga<br />
`xolo asisTavman man da misTanaTa, ro<strong>me</strong>lni scvides iesos, ixiles raÁ ZrvaÁ<br />
igi da raÁ igi qmna, SeeSina friad da ityodes: WeSmaritad Ze RmrTisaÁ iyo<br />
ese~ (mT. 27. 54); `da yovelni maT Tana mosrulni da ro<strong>me</strong>lTa ixiles xilvaÁ<br />
ese, icemdes mkerdsa maTsa da warÂdodes~ (lk. 23, 48). ai rogoria vneba da<br />
sikvdili ieso qristesi, visi saxeliTac varT naTelRebulni, visi saxarebac<br />
gvwams, visi sjulic gvipyria. es iseTi vneba da sikvdilia, TiToeulis suls<br />
rom aZrwunebs. ganxorcielebulma Ze RmrTisam sikvdili imisaTvis ineba, rom<br />
sxvagvarad SeuZlebeli iyo RvTaebrivi marTlmsajulebis aRsruleba. man<br />
iseTi sikvdili ineba, romliTac ganuzo<strong>me</strong>l tkivils daiT<strong>me</strong>nda. amitom Cveni<br />
valic ganuzo<strong>me</strong>lia RvTaebrivi marTlmsajulebis winaSe. magram erTi ram<br />
gvakvirvebs: man saZageli, uRirsi sikvdili ineba, Tumca msoflio cxonebis<br />
diadi saqmis gakeTeba Rirseuli sikvdiliTac SeeZlo. sxvadasxva saxis<br />
sasjels Soris yvelaze samarcxvinod jvarcma iTvleboda. jvarze yaCaRebs,<br />
mkvlelebs, qurdebs hkidebdnen _ iseT borotmoq<strong>me</strong>debs, romlebsac moses<br />
`<strong>me</strong>ore sjulSi~ wyeulebi hqviaT `dawyeul ars... yoveli, ro<strong>me</strong>li gadmoekidos<br />
Zelsa~ (2 Sj. 21, 23).<br />
ioane naTlismce<strong>me</strong>lic mokvda, magram ara jvarze _ mas Tavi mokveTes; aseTi<br />
sapatio da sasaxeloa mowa<strong>me</strong>brivi aRsasruli; ieso qriste, Ze RmrTisa<br />
cxovelisa mokvda jvarze, rogorc avazaki, or borotmoq<strong>me</strong>ds Soris. mas<br />
miznad hqonda daarseba axali sarwmunoebisa, romlis ganvrcoba mTel<br />
samyaroze surda. gana ra azrisani unda yofiliyvnen mowafeebi<br />
maswavlebelze, ro<strong>me</strong>lic avazakiviT mokvda? ranairad SeiZleboda mieRoT<br />
sarwmunoeba, ro<strong>me</strong>lsac is jvridan, uRirsTa dasjis iaraRidan aswavlida?<br />
qristianeno, saswauli sworedrom es aris. mTelma msofliom icoda, rom<br />
qristes sarwmunoeba es jvarcmulis swavlebaa. pavle muciquls Tavis<br />
qadagebebSi amis Tqma sruliadac ar rcxvenoda: Cven gvwams `qriste ieso da<br />
ese-ca juars cumuli~ (1 kor. 2, 2). es sarwmunoeba mTelma msofliom miiRo,<br />
mTelma samyarom irwmuna, rom jvarcmuli _ es Zea RvTisa cxovelisa. es ar<br />
SiZleboda adamianuri ZaliT momxdariyo, es mxolod RvTis nebiT aResrula<br />
da amitom jvarcmulis rw<strong>me</strong>na _ RvTaebrivi rw<strong>me</strong>naa; swored aseTi uRirsi<br />
sikvdiliT unda momkvdariyo, raTa Tavisi sarwmunoebis WeSmariteba<br />
daemtkicebina; wyeuli sikvdiliT unda momkvdariyo, raTa davxsniliyaviT<br />
wyevisagan. `qristeman Cuen mogÂyidna wyevisa misgan sjulisa da iqmna CuenTÂs<br />
wyevasa queSe~ (gal. 3, 13) ambobs mociquli; `igi unda momkvdariyo ara ise,<br />
rogorc mokvda ioane naTlismce<strong>me</strong>li _ Tavis kveTiT, ara<strong>me</strong>d jvarcmiT, misi<br />
116
wminda sxeulis daunawevreblad, dae misi sxeuli iyos ganuyofeli da<br />
mTliani, raTa gulisxmavyoT rom mas eklesiis erTianoba surs~ _ dasZens<br />
aTanase didi.<br />
jvarcmulo iesov Cemo! roca Sens tkivilsa da tanjvaze, Sens moTminebaze<br />
vfiqrob, <strong>me</strong>c petresaviT mwared vtiri da azri <strong>me</strong>bneva; guli<br />
Semusvrilebisagan lamisaa iseve da<strong>me</strong>fliTos, rogorc lodebi gaipo Seni<br />
sikvdilis dRes, amavdroulad sixaruli da nugeSi <strong>me</strong>fineba da Sens ukidures<br />
Semwynareblobas vadideb; im asisTavTan erTad vrwmundebi da vaRiareb, rom<br />
Sen WeSmaritad Ze xar RvTisa, Seni jvarze mimsWvaluli sxeulis cqera,<br />
Sendami rw<strong>me</strong>na yvelaze damajerebeli sabuTia imisa, rom Cemi rw<strong>me</strong>na<br />
WeSmaritia da RvTaebrivi! nagvemi, gasisxlianebuli, Seuracxyofili, mainc<br />
Cemi R<strong>me</strong>rTi xar, Sens mimarT siZulvilma dideba SemZina; Senma sisxlma<br />
gamomisyida; Senma Wrilobebma ganmkurna; Sens mier natarebi eklis gvirgvini<br />
CemTvis didebis gvirgvini gaxda samoTxeSi; jvari, ro<strong>me</strong>lzec xar<br />
mimsWvaluli, sawa<strong>me</strong>beli Zeli iyo maTTvis, vinc ar gcemda Tayvans; CemTvis ki<br />
is WeSmaritebis saydaria, mterze gamarjvebaa, kibea zecad aRmavali. aseTi<br />
tanjvis gamo Seni cnoba marTlacda Znelia, magram amitomac gaRiareb Cems<br />
WeSmarit R<strong>me</strong>rTad; ar vtiri, ara<strong>me</strong>d Sens vnebebs Tayvans vcem, Sens jvars<br />
veamborebi; roca borotmoq<strong>me</strong>diviT jvarcmuls gimzer, swored maSin gimzer,<br />
rogorc didebis <strong>me</strong>ufes, didebis taxtze mjdomares. maSin azriT mivmarTav<br />
pilates da vTxov Secvalos jvarze warwerili: `iudevelTa <strong>me</strong>fe~ da<br />
waaweros: `ieso nazareveli <strong>me</strong>ufe qristianeTa~.<br />
III<br />
ms<strong>me</strong>nelno Tu xvdebiT qristes aq aRweril tanjvaTagan ro<strong>me</strong>li iyo misTvis<br />
yvelaze mZi<strong>me</strong>, romlis Sesaxebac man geTsamaniis baRSi iwinaswar<strong>me</strong>tyvela<br />
`Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde?~ <strong>me</strong> vamticeb, rom sulieri<br />
tanjvidan amgvari arc iudas gamcemlobiT gamowveuli tanjva yofila, arc<br />
mowafeTa gandgoma, arc siZulvili da Seuracxyofa, rac iudevelTagan<br />
daiTmina; es arc xorcieli tanjva iyo: gvema, eklis gvirgvini, Solti; albaT<br />
arc jvari da sikvdili _ ieso Tavad aswavlida, rom lanZRvasa da<br />
siZulvils, rogorc netarebas, ise unda SevxedoT `netar iyvneT Tquen, raJams<br />
gyuedriden da gdevniden~ (mT. 5, 11); aseve aswavlida, rom ar unda gveSinodes<br />
sikvdilisa `...nu geSinin maTgan ro<strong>me</strong>lTa mowyÂdnen xorcni~ (mT. 5, 11), yvelas<br />
mouwodebda aReRo jvari da mas gahyoloda. amisaTvis mas sakuTari magaliTi<br />
unda eCvenebina. Tuki yvela am tanjvas winaswar Wvretda da maT gamo wuxda,<br />
CvenTvis rogorRa unda STaegonebina Tavisi magaliTiT? ara, arc esaa misi<br />
diadi tanjvis mizezi! wminda mowa<strong>me</strong>Ta saxeebs Soris bavSvebs vxedavT, naz<br />
qalwulebs, isini cecxlSi vardebian, wa<strong>me</strong>bisas galoben, sasikvdilo maxvils<br />
da jvars eamborebian, sikvdils Tvals mamacurad usworeben. gana SeiZleba<br />
imis daSveba, rom R<strong>me</strong>rTkaci, qmnilebaTa Soris uamaRlebulesi da<br />
ukeTilSobilesi sulis, uZlurTa Zala, mamacTa gambedaoba, mowa<strong>me</strong>Ta <strong>me</strong>ufe,<br />
TrTis, eSinia da Ronemixdili ambobs: `Sewuxebul ars suli Cemi vidre<br />
sikvdiladmde?~ nuTu mxolod imitom, rom mowa<strong>me</strong>obrivi sikvdili ganWvrita?<br />
ara, es SeuZlebelia. Tuki masSi sulmokleobas davuSvebT, amiT mas kvlav<br />
SeuracxvyofT. maS es ra aris, ras ganWvrets da ase risTvis wuxs? yuri<br />
migdeT: ieso qriste, ucodveli Ze yovladwminda qalwulisa, mxolodSobili<br />
Ze RvTisa, adamianebisadmi ukiduresi siyvaruliT aRZruli, iseTi tanjvis<br />
1<strong>17</strong>
dsaT<strong>me</strong>nad midis, aravis rom ar dauT<strong>me</strong>nia, midis, raTa Tavisi yovladwminda<br />
sisxli daTxios, midis, raTa sayovelTao cxonebisaTvis jvarze mokvdes,<br />
rogorc borotmoq<strong>me</strong>di `erTi igi yovelTaTÂs mokuda~ (2 kor. 5, 14). Tumca<br />
imasac ganWvrets, rom adamianTa didi nawili mainc warwydeba, misi saxeli<br />
SeibRaleba, misi sisxli gaiTeleba, jvars ki urwmunoni da codvilni<br />
Seuracxyofen, albaT amas Wvretda igi...<br />
`ai aseTi tanjvis fialis Sesas<strong>me</strong>lad, aseTi samarcxvino sikvdilis<br />
dasaT<strong>me</strong>nad vemzadebi, raTa adamianTa sulebi CemTan, samoTxeSi movizido,<br />
raTa maTiT jojoxeTi ar aivsos. mzad var sixaruliT vevno, sikvdili ar<br />
maSinebs mamao Cemo... ara viTar <strong>me</strong> mnebavs, ara<strong>me</strong>d viTarca Sen (mT. 26, 39).<br />
magram vevno uSedegod, movkvde ise, rom ver vacxovno mravalni _ es ki<br />
saSinelebaa, es CemTvis sikvdilze uaresia Sewuxebul ars suli Cemi vidre<br />
sikudiladmde. Tuki ieso imis gamo naRvlobs, rom codvilTa da urwmunoTa<br />
tanjva ganWvrita, marTlmadidebel qristianTa cxonebis ganWvretiT Tu<br />
nugeSobs? vai, rom es kidev ufro <strong>me</strong>tad amwuxrebs da amitomac ambobs<br />
`Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde~ L<br />
qristiani niSnavs adamians, ro<strong>me</strong>lic qristes vnebebis <strong>me</strong>SveobiT eSmakis<br />
satanjvelisagan aris gamosyiduli; niSnavs adamians, visi cxonebis sazRauri<br />
qristes sisxlia, visac jvriT dabeWdili da samoTxeSi dasamkvidreblad<br />
gamwesebuli suli aqvs. magram ramden qristians imxrobs eSmaki! qristes<br />
mTeli cxovrebis RvawliT mopovebuli ramdeni suli iRupeba yovelwuTs!<br />
qristes vnebaTagan swored es aris yvelaze didi vneba. igi swored amas<br />
ganicdis, roca ambobs `Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde~.<br />
zeTisxilis baRSi is imitom ar dasevdianda da damwuxrda, rom Tavisi vneba<br />
da sikvdili winaswar igrZno, ara<strong>me</strong>d imitom, rom Cveni umaduroba winaswar<br />
ganWvrita. ara jvris, ara<strong>me</strong>d Cveni codvebis simZi<strong>me</strong> winaswar ixila, ai ram<br />
gamoiwvia misi mware ofli da tkivili. mgonia, rom is ase ambobda: `im<br />
adamianebis gamosasyidad mivdivar, romlebic jojoxeTSi tanjvisTvis iyvnen<br />
ganwirulni. maT aseTi didi vnebiT, jvarcmiT, mravlad daTxeuli sisxliT<br />
gamovisyidi, magram Cems mier gamoxsnilTa Soris isev vixilav erT<br />
vin<strong>me</strong>Tagans, vercxlismoyvareobiT iudas msgavss, Cems gamcems; vixilav <strong>me</strong>ores,<br />
petresaviT cruficiT Cems uarmyofels, da kidev sxvas, brboSi an amaqveynis<br />
ZlierTa Soris, vinc Cems Tavs barabas amjobinebs; mavans, Tavisi xorcieli<br />
siamovnebiT Cems momwyvlels da yovelgvari codviT Cems jvarmc<strong>me</strong>ls `rai <strong>me</strong><br />
sargel ars sisxlTa CemTagan~ (fs. 29, 9), visi siyvarulisTvisac jvars vecvi,<br />
isinive macva<strong>me</strong>n jvars. `rai <strong>me</strong> sargel ars sisxlTa CemTagan~, mas<br />
arakeTilkrZaluli mRvdlebi sakurTxevlebSi gaanadgureben, is moZulebul<br />
iqneba uziarebel eriskacTagan, SelanZRaven savaWroebSi, gzagasayarze,<br />
samikitnoebSi, yvela cxovrebiseul garemoebebSi, dididan pataramde mas yvela<br />
Sebilwavs. `rai <strong>me</strong> sargebel ars sisxlTa CemTagan~. nuTu momavalSi,<br />
qristianul taZrebSi Cems vnebebs, rogorc ubralo ambavs, ise gaixseneben?<br />
nuTu Cemi jvari Teatralur sanaxaobad iqceva, romliTac xalxi isiamovnebs?<br />
visTvis vevne? visTvis movkvdi? umaduri adamianebisTvis, romlebic Cems<br />
sikeTisyofas an ar scnoben, an sruliadac ar sWirdebaT is. `raÁ <strong>me</strong> sargebel<br />
ars sisxlTa CemTagan~. ai rad aris `Sewuxebul ... suli Cemi vidre<br />
sikudiladmde~. qristianeno es aris umaduroba, ro<strong>me</strong>lsac verafers Seadareb!<br />
mokvda skviTTa <strong>me</strong>fe ferisadi. misi sami vaJidan samTaves <strong>me</strong>foba surda da<br />
isini erTmaneTTan samkvdro sasicocxlo brZolaSi Caebnen. kamaTis<br />
118
gadasaWrelad Trakiis <strong>me</strong>fes mimarTes, ro<strong>me</strong>lic maTi mamis <strong>me</strong>gobari iyo da<br />
fici dades, rom mis gadawyvetilebas daemorCilebodnen. iman ki daiwyo fiqri,<br />
es saq<strong>me</strong> rogor gadaewyvita da sakvirveli ram moifiqra: maTi mamis cxedari<br />
amoaTxrevina da xeze daakidebina. Semdeg Z<strong>me</strong>bs dauZaxa da uTxra: ro<strong>me</strong>li<br />
Tqvenganic am mkvdar sxeuls isars esvris da moaxvedrebs, <strong>me</strong>fec is iqnebao.<br />
pirvelma Zem mSvildi mozida, mamis cxedari mizanSi amoiRo da esrola.<br />
<strong>me</strong>oremac igive gaakeTa. <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> Zmis jeric dadga. man mSvildi moamzada da<br />
rawamsac cxedars Sexeda Tqva: `aseTi saSualebiT ar msurs <strong>me</strong>fed gaxdoma,<br />
mirCevnia uari vTqva, vidre mamaCemis sxeuls vesrolo~. msajulma raRa<br />
gadawyvita? man <strong>me</strong>fed swored <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> Zma airCia. umadur, gulsastik Svilebs<br />
amasve vuzamdi. is, rasac xedavT, Zelis jvarze momkvdari Cveni saerTo mamis<br />
neStia. aiReT isrebi, daayareT, gangmireT misi saxeli, mis sxeulze saRi<br />
adgili Tu darCa, Wrilobebi miumateT. vaglax! aq ori vaJi ki ara, mravali<br />
msurvelia srolisa. es ra isaria, misi Tavi pirvelma rom gangmira? _ es<br />
eSmakeuli, daumorCilebeli da dausjeli ampartavnebis isaria; <strong>me</strong>ore<br />
ro<strong>me</strong>liRaa, ferdSi rom moxvda? _ es isari av<strong>me</strong>xsierebisa da<br />
ZmaTmoZuleobisaa; danarCeni isrebi riRasia? _ es xorcieli vnebebis isrebia,<br />
maT yvela isvris: kaci, qali, bavSvi, moxuci. sxva codvaTa isrebs moTvlis ki<br />
vin<strong>me</strong>? midiT, esroleT, mamaTqvenis usicocxlo sxeulze survilebi aisruleT,<br />
modiT yrmano, mZvinvarebiTa da sisastikiT mxecebs rom aRemateT, ipoveba ki<br />
vin<strong>me</strong>, visac<br />
adamianis guli da mamisadmi siyvaruli eqneboda? moiZebneba ki iseTi, mas rom<br />
Seibralebda, ar gangmiravda? aseTi umaduroba sad gagonila _ Svili mkvdar<br />
mamas isars esrodes? Sen, qristiano, jvarcmuls kvlav jvars acvam!<br />
hoi sulo Cveni keTili mamisa, sulo RvTaebrivi jvarcmuli iesosi! ras<br />
ambob yovelive amaze? _ `miuteve amaT; ara ician rasa iqman~ (lk. 23, 34). diax,<br />
utkbeso iesov, miuteve maT axla. dae yvelas mietevos, iqneb amiT erTxel<br />
mainc dainaxon TavianTi codvebi da gamoswordnen. `miuteve amaT!~<br />
Cemi iesos gulo, Sen raRas ambob? _ `miuteve amaT!~ codvilis gulo, Sen<br />
raRas miugeb? _ `momiÃsene <strong>me</strong> ufalo, odes moxÂde sufeviTa SeniTa~ (lk. 23,<br />
42). amin!<br />
sityva marxvis pirvel kviras<br />
sikvdilis Sesaxeb<br />
`hrqua mas filipe: moved da ixile~<br />
(in. 1, 46)<br />
Tuki zeciuri dogmatebis rw<strong>me</strong>na ibadeba ufro s<strong>me</strong>niT, vidre xedviT, miwier<br />
movlenaTa rw<strong>me</strong>na ufro mxedvelobisganaa, vidre s<strong>me</strong>nisgan. `moved da ixile~ _<br />
sakmarisia, moxvide da dainaxo, rom irwmuno. magram yvela im movlenidan,<br />
ro<strong>me</strong>lic imdenad gvwams, ramdenadac naTlad vxedavT, aris erTi, risic<br />
gaWirvebiT gvjera, Tumca ki xSirad vxedavT mas. Cven amaoebis samyaroSi,<br />
TiTqosda glovis ReleSi vcxovrobT. sikvdils yvelgan, yovelTvis, yovel<br />
dros, weliwadis yovel dRes, yovel saaTs vuyurebT, vxedavT yvela asakSi _<br />
yrmobaSi, sibereSi da sicocxlis zRurblzec, yovel adgilas _ x<strong>me</strong>leTsa da<br />
119
zRvaze, RaribTa mokrZalebul saxlebSi, <strong>me</strong>feTa da ZlierTa amaqveynisaTa<br />
didebul sasaxleebSi. mciredTa cocxalTa samyofeli es samyaro uTvalav<br />
mkvdarTa kuboa. Cven an vkvdebiT, an mkvdrebs vmarxavT; an dagvtirian, an Cven<br />
davtiriT sxvebs. arafers ise xSirad ar vxedavT, rogorc sikvdils da<br />
araferSi vrwmundebiT ise Znelad, rogorc masSi. vxedavT, sxvebi rogor<br />
kvdebian, magram ar gvjera, rom Cvenc davixocebiT; vaRiarebT, rom mokvdavni<br />
varT, Tumca vakeTebT imas, rac ukvdavTaTvisaa damaxasiaTebeli. maS ase, Cven<br />
cdomilebaSi ormagad vvardebiT, ra<strong>me</strong>Tu ukvdavebis moi<strong>me</strong>deni, codvaSi<br />
vcxovrobT da vkvdebiT, rogorc codvilni, rom saukunod vitanjoT. ormagia<br />
danakargi: i<strong>me</strong>disa, ro<strong>me</strong>lsac vkargavT da cxonebisa, ro<strong>me</strong>lsac ver<br />
movipovebT. hoi, amaodmbrZnobo adamiano `raÁ ars kaci, ukeTu, cxovrobdes da<br />
sikudili ara ixilos?~ (fs. 81, 49) Sen imisaTvis daibade, rom mokvde. mxolod<br />
erT ra<strong>me</strong>s SeeZlo Seni daxsna sikvdilisagan _ saerTod rom ar gaCeniliyav.<br />
Tuki ar gjera neStisa, ro<strong>me</strong>lsac xedav, Tuki ar gjera saflavebisa,<br />
romlebzec abijeb, maSin erwmune imas, rasac dRes getyvi. moved da ixile!<br />
modi, raTa ixilo ori saSineli WeSmariteba: pirvel rigSi _ araferia imaze<br />
udavo, vidre sikvdili _ odes<strong>me</strong> aucileblad mokvdebi; <strong>me</strong>ore _ araferia<br />
iseTi ganusazRvreli, rogorc sikvdili _ Sen ar uwyi dro, rodis mokvdebi.<br />
vaglax <strong>me</strong>, unda movkvde! es ra saSineli ramaa! magram ar vici rodis<br />
movkvdebi _ es kidev ufro saSinelia! qristiano! kargad Cawvdi am or garemoebas<br />
da Cemi sityvis midevniT yuradRebiT moved da ixile!<br />
I<br />
pirveli WeSmariteba, ro<strong>me</strong>lsac Cveni yoveldRiuri gamocdileba utyuarad<br />
daamow<strong>me</strong>bs, mdgomareobs imaSi, rom Cven, yvelani, ueWvelad davixocebiT. amas<br />
vxedavT, vaRiarebT, magram dajereba ar gvinda. mizezi ki is aris, rom gvinda<br />
maradiulad vicocxloT da imaze vi<strong>me</strong>dovnebT, rac gvsurs; ar gvinda odes<strong>me</strong><br />
movkvdeT da zurgs vaqcevT imas, rac ar gvsurs. <strong>me</strong> vambob: es aris didi<br />
cdomileba, romlis ZaliTac sicocxlisadmi ganuzo<strong>me</strong>li siyvaruli<br />
anadgurebs yovelgvar fiqrs sikvdilze. magram moved da ixile! <strong>me</strong> ar giwvevT<br />
micvalebulTa gansasvenebelSi, pirquS saflavebSi SiSveli Zvlebis, maxinji<br />
Tavis qalas, myrali miwis sanaxavad da dasarwmuneblad, rom sikvdili<br />
namdvilad arsebobs, aseve imis gasagebad, rom xundeba am droebiTi cxovrebis<br />
ferebi. ara, micvalebulTa neStis sanaxavad saflavebis gaxsna saWiro ar<br />
aris, sjobs samoTxis kari SevaRoT, swored aq moved da ixile, raTa mixvde,<br />
Tu rogor cdomilebaSi xar.<br />
R<strong>me</strong>rTma adami da eva Seqmna, sitkboebis samoTxeSi daasaxla, raTa misi<br />
silamaziT exaraT da misi nayofiT esazrdovaT. morCilebis gamosacdelad<br />
maT mxolod erTi xis _ cnobadis nayofis Wama aukrZala, xisa, ro<strong>me</strong>lzec<br />
sasikvdilo ganaCeni waawera. _ yvela danarCeni xe, _ uTxra maT, _ Tqvens<br />
gankargulebaSia. oRond gafrTxildiT, ara sWamoT misgan, ra<strong>me</strong>Tu ganvawese:<br />
rawamsac misken xels gaiwvdiT, imwams mowydebiT. `xisa misgan cnobadisa<br />
keTilisa da borotisa ara SWamoT misgan ra<strong>me</strong>Tu ro<strong>me</strong>lsa dResa SWamoT<br />
misgan, sikudiliTa moswydeT~ (dab. 2, <strong>17</strong>), magram evam pirvelma gaiwvdina xeli,<br />
mowyvita nayofi, SeWama da Tavis qmars, adamsac miawoda. eva SeCerdi! adam ras<br />
sCadi! gana ar gesmaT RvTis ganCineba? gana xis axlos ver xedavT sikvdils?<br />
maT esmodaT, xedavdnen da mainc ige<strong>me</strong>s. nuTu aseTi ugononi iyvnen? diax,<br />
iyvnen, ra<strong>me</strong>Tu isini borotma gvelma acduna: _ dae, R<strong>me</strong>rTma ganaCinos, es nu<br />
120
SegaSfoTebT, _ uTxra gvelma, _ dae aq, am xeSi iyos sikvdili, nu SegaSinebT<br />
is, Wa<strong>me</strong>T, ar mowydebiT `ara sikudiliTa mohkudeT~ (dab. 3, 4). ucnauria!<br />
R<strong>me</strong>rTi eubneba mowydebiTo da ar sjeraT, eSmaki eubneba ar mokvdebiTo da<br />
sjeraT. sikvdili Tvalwin aqvT da misi ar eSiniaT. ra aris es? WeSmaritad<br />
eSmakis sacduri, ro<strong>me</strong>lic gaxda mizezi ukiduresi ubedurebisa, Secdomilni,<br />
ukvdavebaze fiqrSi mowydnen da myisve dakarges samoTxe, madli, dideba,<br />
ukvdaveba da R<strong>me</strong>rTi. Senc aseve cdundebi da aseTsave ubedurebaSi vardebi<br />
qristiano. dReniadag xedav sikvdils, xedav quCaSic da Sens saxlSic, xedav<br />
ucxoTa da naTesavTa zeda mowevnuls, sikvdils mozrdilebisas da<br />
bavSvebisas, moxucebisas da Wabukebisas. Sen dakrZale mama an Ze; Tvalni<br />
dauxuWe cols Sensas; daitire <strong>me</strong>gobari; xedav yvelani rogor kvdebian da ar<br />
gjera, rom Senc mokvdebi! vin gatyuebs? isev is, vinc adami da eva moatyua. es<br />
eSmaki gelaparakeba saidumlod Sens gulSi: `ara mohkude~. Tumc kargi<br />
iqneboda yofiliyavi axalgazrda, Wabuki, an Zal-RoniT aRsavse mamakaci,<br />
magram sneuli xar da aTasi tanjviT damZi<strong>me</strong>buli. Sen moxuci xar, cali fexi<br />
ukve Cagidgams samareSi da mxolod caliT dgaxar miwaze. cocxali leSi xar,<br />
sikvdili kiserze gkidia da mainc ar geSinia misi, vin gatyuebs? _ eSmaki,<br />
ro<strong>me</strong>lic geubneba: `ara mohkude~. adami ukvdavi Seiqmna da hqonda garkveuli<br />
ufleba misi ar Sineboda. adams jer aravisi sikvdili enaxa. amitom araferia<br />
imaSi gasakviri, Tuki fiqrobda, rom ar mokvdeba. magram Sen mokvdavi xar, Sen<br />
ginaxavs momakvdavni da mainc ukvdavebis i<strong>me</strong>di gaqvs. vin gacdunebs? _ eSmaki,<br />
ro<strong>me</strong>lic geubneba: `ara mohkude~. sityviT Senc aRiareb, rom mokvdebi, magram<br />
gulis siRr<strong>me</strong>Si mainc gjera da i<strong>me</strong>dovneb, rom es arasdros moxdeba. es<br />
dajerebuloba gonebas gibnelebs, da Sen ver xedav, Tu ra didi safrTxe<br />
gemuqreba. es i<strong>me</strong>di mudmivad SenSi budobs da gaiZulebs gjerodes, rom xval<br />
iseve icxovreb, rogorc dRes icxovre. awmyo momavalSi garwmunebs, cxovrebis<br />
gza grZeli geCveneba da mis bolos ver landav, dReTa ricxvi mravali ggonia<br />
da ukanasknel dRes ver xedav; aw cxovrob da gwams, rom yovelTvis icxovreb.<br />
vin gatyuebs? _ eSmaki, ro<strong>me</strong>lic geubneba: `ara mohkude~. es namdvilad asea.<br />
Sen rom sikvdilze gefiqra, angarebas, wyeninebasa da Zarcvas dautevebdi,<br />
mters TanaugrZnobdi, Sewyvetdi gankiTxvas, mowyalebas gaiRebdi, ise xSirad<br />
aravis Sexvdebodi, rogorc moZRvars; Seni mzera ara miwisken, ara<strong>me</strong>d zecisken<br />
iqneboda mipyrobili, mxolod sulze, R<strong>me</strong>rTsa da samoTxeze ifiqrebdi. magram<br />
cxovrebis dasasruls miaxloebuli, amaze naklebad fiqrob, kidev ufro<br />
naklebs fiqrobs is, vinc cxovrebis Sua gzazea; sul mcireds an sulac ar<br />
fiqrobs is, vinc cxovrebas iwyebs. anu yvelam miiRo pirvelmSobelTagan<br />
Zveli cdomili zne _ xedavdes sikvdils da ar eSinodes misi, `ara mohkude~.<br />
icxovreT, ho, icxovreT, ixareT, mSvidad iyaviT, Tqven ar daixocebiT<br />
sxvebiviT, Tqven sxva bunebisani xarT, sxva miwidan xarT Seqmnilni, Tqven<br />
TviT uflisagan oqros sigeli miiReT imaze, rom ukvdaveba mogeniWaT,<br />
garigdiT sikvdilTan, rom arasdros mova Tqvens wasayvanad, rogorc ambobs<br />
winaswar<strong>me</strong>tyveli esaia: `vyavT aRTquma jojoxeTisa Tana da sikudilisa Tana<br />
zavni (es. 28, 15). `ara mohkude~ brmano, Tqven sicrues laparakobT, cdunebulni<br />
amaos i<strong>me</strong>dovnebT! `davdeviT tyuiliT sasoebaÁ Cueni~ (iqve). magram Tqven,<br />
adamianebi, daixocebiT `Tquen viTarca kacni moswydebiT da viTarca erTi<br />
mTavarTagani daecemiT~ (fs. 81, 7). ukvdavi didebis mosapoveblad, aseTi xmauri<br />
atexeT dedamiwaze, magram Tqveni dideba elvasaviT Caqreba. imisaTvis, rom<br />
gamdidrebuliyaviT, suli codvebiT daimZi<strong>me</strong>T, magram miwaSi SiSvelni<br />
121
CadixarT, Tqveni simdidre ki sxvaTa xelSi gadadis. maRali sacxovrebeli<br />
aiSeneT, Tqveni sabinadro ki bneli samare iqneba. Raribebs awyenineT, raTa<br />
Tqveni qoneba ganuzomlad gagezardaT, magram oTxi arSini miwa grCebaT<br />
saflavis gasaTxrelad. sadaa dideba, sadaa xelisufleba, nebivroba da<br />
siamtkbiloba warsuli cxovrebisa? yvelaferi Crdilia, yvelaferma Caiara.<br />
ginaxavT, rogor frinavs haerSi Citi? mis gzaze rai<strong>me</strong> kvali Tu rCeba? zRvaSi<br />
mcuravi gemi Tu ginaxavT? is tovebs kvals? ginaxavT miwis pirze gaSlili<br />
yvavilebi? Tundac foToli Tu rCeba maTgan? sizmari ginaxavT? rCeba ki rai<strong>me</strong><br />
am sizmrisagan? Cveni cxovrebac igives warmoadgens; grigol RvTis<strong>me</strong>tyvelis<br />
TqmiT: `is sizmaria aramdgradi, xilvaa, ro<strong>me</strong>lsac ver daixso<strong>me</strong>b, gafrenili<br />
Citis kvalia, zRvaSi gemia, ro<strong>me</strong>lic kvals ar tovebs, yvavilia, droebiT rom<br />
Cndeba da maleve Wkneba~. rCeba mxolod saxeli, iSviaTad kargi, u<strong>me</strong>teswilad<br />
_ cudi; saxeli, ro<strong>me</strong>lsac agineben nawyeni glaxakebi, motyuebuli <strong>me</strong>gobrebi,<br />
<strong>me</strong>mkvidrenic ki, ro<strong>me</strong>lTa gamo Cavardi gansacdelSi. dae, Tqvas satanis<br />
gvelma: `ara mohkude, Tquen viTarca kacni moswydebiT da viTarca erTi<br />
mTavarTagani daecemiT~. araferia ise udavo, rogorc sikvdili, yvelaferi<br />
danarCeni siyalbea. samogzaurod wasvla gsurs, Tumca aravin icis xifaTs<br />
gadaeyrebi, Tu Sin mSvidobiT dabrundebi; ginda gamdidrde, magram SesaZloa,<br />
samudamod Ratakad darCe; pativi ginda, magram ucnobia miaRwev Tu ara<br />
sasurvel Sedegs; yvelaferi Zviri iqneba, Tu gaiafdeba _ esec aravin uwyis;<br />
omi iqneba Tu mSvidoba _ arc es icis vin<strong>me</strong>m. araferia myari _ arc kargi, arc<br />
cudi. yvelaferi, rasac xedav, razec i<strong>me</strong>dovneb _ aramyaria. myaria mxolod<br />
sikvdili, ginda Tu ara, mainc mokvdebi _ `miwaÁ xar da miwadca miiqce~ (dab.<br />
3, 19). es bunebiTi ubedureba gardauvalia. `wina-uc kacTa erT gzis sikudili~<br />
(ebr. 9, 27). hoi sikvdilo, sikvdilo, rarig mware xar! amalekTa <strong>me</strong>fe agag omSi<br />
Zleul iqna da israelelebs Cauvarda xelSi. gadawyda, mas Tavisi sisxliT<br />
unda ezRa im didi rbevisTvis, rac uflis ers moawia. mosaklavad ZaliT<br />
wayvanilma, akankalebulma <strong>me</strong>fem aixeda, TavszemoT SiSveli maxvili dainaxa,<br />
amoioxra da Tqva: `ukueTu esre mware ars sikudili?~ (1 <strong>me</strong>f. 15, 32). diax,<br />
mwarea. vai <strong>me</strong>! roca dadgeba saaTi, mSobelno Cemno, Zmano, <strong>me</strong>gobarno, <strong>me</strong> Tqven<br />
dagtovebT! colo, Svilno, <strong>me</strong>tad veRar gnaxavT; Cemo saxlebo, qonebav,<br />
simdidrev, amaoa Cemi Sroma, <strong>me</strong> Tqven gkargavT; Rirsebav, pativo, warmatebav,<br />
sitkboebav, uTqvenod vrCebi! qveyanav, Sen qrebi Cem TvalTagan. rarig tkbili<br />
xar sicocxlev, Sen ki, sikvdilo, rarig mware! eha, unda movkvde. raze<br />
vfiqrob? riTi viamayo, roca erTi peSvi miwa var? axla risTvis vcdilob<br />
SeviZino, roca yovelive amas odes<strong>me</strong> davtoveb? ratom moviTxov ase bevrs<br />
amyveynad, Tuki ara var maradiuli? ase risTvis vzrunav Cems droebiT<br />
cxovrebaze da sruliad ar vzrunav ukvdav sulze? unda movkvde? ese igi,<br />
imisaTvis unda vizruno, rom rigianad movkvde. R<strong>me</strong>rTo Cemo, mauwye Cemi<br />
aRsasruli, R<strong>me</strong>rTo Cemo, miTxar ramdeni xnis sicocxle damrCenia, rom<br />
movemzado _ `mauwye <strong>me</strong> ufalo, aRsasruli Cemi, da ricxvi dReTa CemTaÁ<br />
ravden ars~ (fs. 38, 4), es sruliad ucnobia. vici, rom movkvdebi, magram ar<br />
vici _ rodis. R<strong>me</strong>rTma, ro<strong>me</strong>lmac amdeni saidumlo gamicxada, Cemi sikvdilis<br />
saaTi ar gamimxila. piriqiT, man is mzrunvelad dafara Cemgan, raTa ar<br />
vicode, yovelTvis mzad viyo misTvis da amiT Cemi cxoneba moawyo.<br />
eklesiasteSi igi <strong>me</strong>ubneba: ara uwyis kacma aRsasruli TÂsi; saxarebaSi<br />
i<strong>me</strong>orebs amas: sikvdili modis, viTarca mparavi, anu im dros, roca ar veliT.<br />
amitom unda vifxizloT _ `iRÂZebdiT... amisTÂs... iyveniT ganmzadebul~ (mT. 24,<br />
122
42-44). rogori saSinelia es arcodna sikvdilis saaTisa, hoi qristiano moved<br />
da ixile.<br />
dasawyisisTvis avxsnaT erTi gaugebroba, romliTac mogvmarTavs basili<br />
didi da ro<strong>me</strong>lic man saRvTo werilze daamyara: `sikvdili maSin dgeba, roca<br />
modis RvTis samarTliani samsjavroTi TiToeulisaTvis moniSnuli<br />
sicocxlis bolo, bolo, moniSnuli RvTis mier, ro<strong>me</strong>lic yovelives<br />
TiToeuli Cvenganis sasargeblod winaswar ganWvrets~. R<strong>me</strong>rTma xom<br />
gansazRvra sicocxlis xangrZlivoba TiToeuli kacisaTvis da mas welTa<br />
gansazRvruli ricxvi misca. man daudo zRvari, ro<strong>me</strong>lsac veravin gadaabijebs,<br />
ver icocxlebs miTiTebulze <strong>me</strong>ts an naklebs. aseT SemTxvevaSi sikvdili ar<br />
iqneboda ucnobi _ mas mxolod RvTis mier gansazRvrul dRes SeeZlo<br />
mosuliyo. magram basili didis sityvebs sxva mniSvneloba aqvT. moved da<br />
ixile, raTa mixvde am sityvebs.<br />
kandelSi rac ufro <strong>me</strong>t zeTs vasxamT, is miT ufro didxans unda enTos _<br />
arc <strong>me</strong>tad, arc naklebad. roca zeTi gamoileva, kandeli qreba. magram Tu<br />
gadayiravda da zeTi daiRvara, an Zlieri qari atyda, Tundac Seubera vin<strong>me</strong>m,<br />
SesaZloa kandeli droze adrec Caqres. moaride mas yvela xifaTi da is<br />
iqamde enTeba, vidre zeTis erTi wveTic ar darCeba masSi. aseve Cven, imdeni<br />
weli unda vicocxloT, ramdenic R<strong>me</strong>rTma mogvca _ arc <strong>me</strong>ti, arc naklebi. da<br />
marTlac, Tuki ise vicxovrebT, rogorc amas buneba moiTxovs, sikvdili<br />
RvTisgan ganwesebuli wlebis aRsrulebis <strong>me</strong>re mova. ai jerac samarTliani<br />
sityvebi ciTgamocxadebuli maswavleblisa: `sikvdili dgeba maSin, roca<br />
modis bolo sicocxlisa~. magram ramdeni xifaTia Cvens cxovrebaSi<br />
Casafrebuli? R<strong>me</strong>rTma jansaRi agebulebis adamianad Segqmna da bunebrivad<br />
SegiZlia 100 weli icocxlo, magram qeifi, loToba, Rormuceloba, uxmareba,<br />
jafa da zrunva, sevda da naRveli, amdeni avadmyofoba da tanjva gana naxevar<br />
sicocxles ar garT<strong>me</strong>ven? Sen bunebrivad SegiZlia mravali weli icocxlo,<br />
magram gana ar SeiZleba sicocxle moZaladurad, droze adre daasrulo?<br />
moved da ixile! adamis codvis ZaliT qveynad sikvdili ga<strong>me</strong>fda, magram<br />
ga<strong>me</strong>feba misi iyo moZaladuri. daarRvia ra bunebis kanonebi, man imwamsve<br />
ZaladobiT iwyo q<strong>me</strong>deba. imis gamo, rom R<strong>me</strong>rTma `moixila... abels zeda da<br />
ZRuenTa misTa zeda; xolo kains zeda da msxuerplTa misTa zeda ara miixila~<br />
(dab. 4, 4-5), eSmakis Surma Suri ZmaTa Sorisac aRagzno. kaens SeSurda<br />
abelisa da mokla igi. amgvarad abeli adamze uwin mokvda, Svili _ mamaze<br />
adre, Wabuki _ moxucze adre; es niSnavs, rom bunebriv sikvdilze adre qveynad<br />
moZaladuri sikvdili gaCnda. ai rogori boroteba gamoiwvia amqveynad eSmakis<br />
Surma! wm. ioane oqropiri ambobs: `eSmakma gaigo, rom adamiani miwad miiqceva<br />
da Seecada ufro <strong>me</strong>tad samwuxaro sanaxaoba moewyo _ sanaxaoba mamaze adre<br />
momkvdari Zisa, Zmis mkvleli Zmisa, sanaxaoba udroo da moZaladuri<br />
sikvdilisa~.<br />
bunebrivad jer abels unda daemarxa adami, Svils _ mama, Wabuks moxuci.<br />
magram sikvdili ar misdevs bunebas, Zaladobas mimarTavs, dgeba udrood.<br />
mravalni Rrma sibereSi bunebrivad unda momkvdariyvnen! magram ramdeni<br />
moitaca sikvdilma jer kidev siWabukeSi! ramdeni daaxrCo zRvam, ramdeni<br />
danacra elvam, miwisZvram ramdeni Camarxa, ramdeni waiyvana udroo da uecarma<br />
sikvdilma! ecade daicva sicocxle yvela am gansacdelisagan da maSin `cxovrebis<br />
aRsasrulamde~ nu SegaSinebs sikvdili, magram rogor gafrTxilde,<br />
roca momavali dafarulia da Sens Tvals misi danaxva ar SeuZlia? sabralo<br />
123
adamiano, mtrebs ufrTxi da <strong>me</strong>gobarTagan kvdebi; zRvisa geSinia da tbaSi<br />
ixrCobi; caSi elva gzafravs da boroteba miwaze geweva. Sen cxads ufrTxi,<br />
imas, rasac xedav, magram dafaruls Tavidan rogor airideb? advilia Tavis<br />
uvnebelyofa mtris iaraRisa da xrikebisagan, radgan muqara gesmis da amas<br />
SiSi gakeTebinebs, magram rogor gavfrTxilde Sxamisagan, ro<strong>me</strong>lic SesaZloa<br />
Segasvas moRalate colma, ro<strong>me</strong>lsac sxvaze gaTxoveba unda? an usulgulo<br />
Svilma, ro<strong>me</strong>lic <strong>me</strong>mkvidreobis xelSi Cagdebas lamobs? an mtrisagan<br />
mosyidulma Senma msaxurma? hoi, rarig mravalricxovania mzakvroba kacisa da<br />
didia ubedurebani! bedniereba arasai<strong>me</strong>doa, SemTxveviToba ki _ xSiri.<br />
ramdenic ginda, gafrTxilde im mxridan, ro<strong>me</strong>li mxridanac geSinia, sikvdili<br />
iqidan mova, saidanac ar eli. moved da ixile.<br />
gedeonis Zem, abu<strong>me</strong>leqma, imisaTvis, rom israelze Zalaufleba moepovebina,<br />
mamis sikvdilis Semdeg erT dReSi samocdaaTi Zma amowyvita da es erTsa da<br />
imave qvaze Caidina (rogorc ambobs wminda werili). mxolod yvelaze umcrosi<br />
Zma _ ionaTani daemala sikvdils da gadarCa. abu<strong>me</strong>leqi Z<strong>me</strong>bs SeebrZola,<br />
sZlia da taxtze avida. ZmaTa mkvleli tirani taxtze mokalaTda, magram<br />
yvelafrisa eSinoda: axalgazrda ionaTanisa, ro<strong>me</strong>lic SemTxvevas elodeboda,<br />
rom Suri eZia samocdaaTi ZmisTvis; mTeli xalxisa, ro<strong>me</strong>lsac sisastikis<br />
gamo sZulda igi, rogorc mxeci. is gafacicebuli iyureba aqeT, Tavs am<br />
mxridan icavs iaraRiT, sikvdils aqedan moelis, dadarajebulia, magram sikvdili<br />
sxva mxridan movida da man is ver aicila. saidan? im mxridan,<br />
romlidanac ar eloda da ar eSinoda. roca koSkisTvis cecxlis SenTebas<br />
apirebda, viRac dedakacma zevidan wisqvilis dolabi gadmoagdo da Tavi<br />
gaupo. <strong>me</strong>fe miwaze vardeba, sulTmobrZavi da gabrazebuli msaxurs uxmobs da<br />
ubrZanebs: `swrafad amomaZre maxvili da Tavi momkveTe, raTa imis gamo<br />
Sercxvenili ar movkvde, rom aseTi mamaci, viRac dedakacma momkla~. ase<br />
mokvda da daimarxa abu<strong>me</strong>leqi. mis saflavze wavawer imas, raca Tqva suliwmidam:<br />
`ara uwyis kacma aRsasruli Tvisi~ (ekl. 9, 12). adamianma ar icis<br />
rogor, rodis da sad mokvdeba. rogori moulodnelia amgvari sikvdili da<br />
swored amis gamo _ rarig saSineli! sabralo codvilo, im dros rom movides,<br />
roca ar eli! movides im mxridan, eWvadac rom ar gaqvs, mogiswros mruSTan<br />
sawolSi, sxvisi colis mklavebSi, RatakTa sisxliT savse xelebiT,<br />
usamarTlobiT damZi<strong>me</strong>buli sindisiT, siZulviliT mowamluli guliT.<br />
mogiswrebs da Sen ver SeZleb moZRvris daZaxebas aRsarebisTvis, mRvdlisas _<br />
ziarebisTvis. sikvdilma sruliad gamousworebels rom mogiswros, raRa<br />
geSveleba maSin? sicocxlis dakargva jer kidev ar aris didi ubedureba, ra<strong>me</strong>Tu<br />
odes<strong>me</strong> unda mokvde; rai<strong>me</strong> nivTis dakargvac ar aris didi danaklisi,<br />
radgan nivTi ver gixsnis, magram dakargo erTdroulad sulic da cxonebac!<br />
sadaa cremlebi, rom aseTi ubedureba daitiros? aseT gansacdelTa Soris<br />
rogor gZinavs, rogor dadixar uzrunvelad, rogor cxovrob mounanieblad,<br />
Tundac erTxel rogor ar dafiqrdebi amaze?!<br />
ufalma Cvenma, ieso qristem, saidumlo serobaze Tavis mowafeebs mimarTa:<br />
`amin gety Tquen: erTman Tquenganman mimces <strong>me</strong>~ (mT. 26, 21). mowafeebma, es rom<br />
ismines, SeSfoTdnen, daiwyes fiqri, uyurebdnen erTmaneTs da saTiTaod<br />
kiTxulobdnen: `nuukue <strong>me</strong> var, ufalo~ (mT. 26, 22). warmovidginoT, rom Tqven,<br />
yvelani, aq myofni da Cemi ms<strong>me</strong>nelni ukvdavni xarT. angelozi rom Camosuliyo<br />
zecidan da eTqva, rom erT-erTi Tqvengani mokvdeba, yvelani SeSfoTdebodiT,<br />
daiwyebdiT fiqrs, erTmaneTis yurebas da laparaks: `nuukue <strong>me</strong> var ufalo?~<br />
124
magram saq<strong>me</strong> sxvagvaradaa. qristes mowafeebidan is erTma unda gasces, Tumca<br />
yvelani dafiqrdnen. Tqvengan ki yvela unda mokvdes da arc erTs ar mogdiT<br />
azrad ikiTxoT: `nuukue <strong>me</strong> var ufalo?~ hoi, codvilno qristianeno! Tuki<br />
TavSi jansaRi azri, xolo gulSi rw<strong>me</strong>na gagaCniaT, yovelma Tqvenganma unda<br />
ifiqros da Tqvas: `ra Tqma unda, ueWvelia, rom movkvdebi, amitom unda<br />
vizruno, RvTis SewevniT unda gamovsworde. sikvdilis dro ucnobia; maS ase,<br />
raki ar vici dro, sjobs movinanio, raTa yovelwuTs mzad viyo~. amgvarad,<br />
qristiano, sikvdili gardauvalia da ucnobi, magram ara saSineli. ginda is<br />
ixilo? moved da ixile! manamde ki neba mo<strong>me</strong>ci cotaTi Sevisveno.<br />
II<br />
sikvdili imisTvisaa saSiSi, vinc ar fiqrobs sikvdilze. arian adamianebi,<br />
romlebsac hgoniaT, rom Rrmad fesvgadgmul da miwas kargad CaWidebul<br />
didron xeebs hgvanan. maTi suli magrad da didxans rCeba miwieri sikeTeebiT,<br />
simdidriT, qonebiTa da xelisuflebiT Seborkili. rogorc<br />
kenweroatyorcnili xeebi, isinic siamayeSi, pativmoyvareobasa da amaoebaSi<br />
mzvavdebian. maRali, CrdilTa mfeni xeebiviT maTac aqvT dideba, gavlena,<br />
saxeli. aseT xeebs ar eSiniaT qarebisa da aseTi adamianebic ar fiqroben<br />
sikvdilze: `xolo <strong>me</strong> vTqu gangebulebasa Cemsa: ara SeviZra <strong>me</strong> ukunisamde~ (fs.<br />
29, 6). magram Tuki ucabedad Zlieri qari daberavs da xes dascems, misi<br />
fesvebi dawydeba, kenwero miwaze daecema, foToli gascviva, misi Crdili<br />
gaifanteba, totebi gaux<strong>me</strong>ba da SeSad daixerxeba, maSin rad gadaiqceva es<br />
didebuli xe? _ nacrad. aseve, mova sikvdili, ro<strong>me</strong>lsac ar eloda da ar elis<br />
is mSfoTvare adamiani, mova Zirs dasacemad amasofelze Cafrenili, am<br />
cxovrebaze mijaWvuli sulisa, misi ampartavnebis dasamarxad _ hoi, ra Zalaa,<br />
rogori tkivilia, ra saSineli ramaa! imas ki, visac axsovs, rom unda mokvdes,<br />
isic axsovs, rom Tavisi sikvdilis dro ar icis da amasofels TandaTanobiT<br />
Sordeba. igi nel-nela xsnis kvanZebs, romlebic am cxovrebaze aba<strong>me</strong>n,<br />
emzadeba da swordeba RvTis nebis aRsrulebis molodinSi. dae movides<br />
sikvdili, ras uzams? mxolod Tvals dauxuWavs, raTa ar ixilos amqveyniuri<br />
amaoeba da misi ubedureba ar daitiros, am Sesabralis sawuTrodan gaiyvans,<br />
raTa abraamis wiaRSi gadaiyvanos. aseTi sikvdili ar aris saSineli, piriqiT,<br />
is friad saamoa _ es erTgvarad gansvenebis Zilia, rogoradac moixseniebs mas<br />
wminda werili da netari gardasvlaa am sevdiani cxovrebidan caTa<br />
sasufevelSi.<br />
maS ase, qristiano! saqmis mTeli arsi mdgomareobs imaSi, rom yovelTvis<br />
gvaxsovdes: kargia sicocxle, magram umjobesia mokvde. ginda getyvi es rogor<br />
gaakeTo? moved da ixile! aTenelma demosTenem oratoroba moisurva, magram<br />
amaSi xels erTi Cveva uSlida: laparakis dros iseT ugergilo moZraobebs<br />
akeTebda, rom ms<strong>me</strong>nelTa sicils iwvevda. ra moimoq<strong>me</strong>da am keTilgonierma<br />
adamianma? man gadawyvita, rom Sroma da gulmodgineba bunebaze imarjveben.<br />
amitom moedanze gamosvlis saSualeba rom ar hqonoda da xalxs ar Cveneboda,<br />
Tma sanaxevrod moikveca, Caiketa miwurSi, ro<strong>me</strong>lic TviTonve amoTxara da<br />
mTlianad oratoruli xelovnebis Seswavlas mieca: win sarke daidga da Tavis<br />
yovel moZraobas yuradRebiT adevnebda Tvals. Tavs zemoT SiSveli maxvili<br />
Camoikida, ise, rom maxvils misTvis mxrebi daeCxvlita (demosTenem saubris<br />
dros mxrebis ucnaurad aCeCva icoda). aseTi Zalisx<strong>me</strong>viT droTa ganmavlobaSi<br />
mravali fizikuri nakli gamoiswora da saxelganTqmuli ritori, oratorTa<br />
125
dideba da eladis siamaye gaxda. Senc aseT ra<strong>me</strong>s girCev qristiano: borot<br />
bunebas, cud znes an Cvevas warsawy<strong>me</strong>dlisken miyavxar. Tu ginda, rom<br />
boroteba gamoasworo, Tma sanaxevrod moikvece, anu ganagde ama sofelsa da<br />
sicocxleze zed<strong>me</strong>ti zrunva sul Tu ara, sanaxevrod mainc yoveldRe Caikete<br />
Sens oTaxSi, erTi saaTiT R<strong>me</strong>rTTan ganmartovdi da iloce, Semdeg ki<br />
sakuTar Tavs uTxari: `<strong>me</strong> odes<strong>me</strong> movkvdebi, es udavoa! dae, SenTvis sityvebi:<br />
`miwa xar da miwadve miiqcevi~ iyos sarke, ro<strong>me</strong>lSic iyurebi. amiT amayad<br />
aRzevebul Sens xorcs daamdableb. sul iolia SenTvis sakuTari Tavis<br />
damdableba, Tvalni daxare da mTeli Seni mrisxaneba dacxreba~ _ ambobs<br />
basili didi.<br />
<strong>me</strong> unda movkvde, magram ar vici rodis. es ucnobia. SesaZloa dRes, an xval,<br />
an iqneb am wuTs. swored esaa is gaSiSvlebuli maxvili, ro<strong>me</strong>lic Sens mxrebs<br />
zemoT hkidia da RvTis SiSSi gakavebs, codvis Cadenas ar ganebebs. swored ase<br />
gamoswordebi, am cxovrebaSi marTlad icxovreb da sikvdilis Semdeg wmida<br />
iqnebi. hoi, am cxovrebaSi rarig Zlieri wamalia es xsovna sikvdilisa.<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>ore kviras<br />
aRsarebaze<br />
`da movides misa da moaqunda ganrRueuli<br />
ze-kidebuli oTxTagan; da ixila ieso<br />
sarwmunoebaÁ igi maTi da hrqua ganrRueulsa<br />
mas: Svilo migitevnen Sen codvani Senni~<br />
(mrk. 2, 3-5)<br />
axla isic kargia, Tuki qveynad arian adamianebi, romlebic ubedurs<br />
ibraleben. Cveulebriv, adamianebi bednierebaze morbian, ubeduri kaci ki mudam<br />
martoa, mas arc <strong>me</strong>gobrebi exmarebian, arc naTesavebi. magram Tuki is<br />
TanamgrZnob gulsa da damxmare xels ipovis, es misTvis udidesi nugeSia<br />
gansacdelSi da sruli bednierebaa ubedurebaTa Soris. Sesabralisi iyo is<br />
ierusali<strong>me</strong>li ganrRveuli, ro<strong>me</strong>lic ocdaTvra<strong>me</strong>ti weli cxovarT sabanelTan<br />
iwva; mas aravin daexmara, ar aiyvana da im sakurnebel wyalSi ar STafla:<br />
`ufalo, kaci ara maqus, raÁTa, raJams wyali ese aRimrRues, STa-mca-magdo<br />
sabanelsa amas~ (in. 5, 7) _ uTxra man iesos. ukeTesi bedi ergo dRevandel<br />
ganrRveuls kapernaumidan: man oTxni ipova, romlebic TanaugrZnobdnen,<br />
romlebmac aiyvanes da miiyvanes saxlSi, sadac, rogorc ambobdnen, ieso<br />
uricxv xalxs Tavis RvTaebriv sityvas aswavlida. `da movides misa da<br />
moaqunda ganrRveuli... ze-kidebuli oTxTagan~. moyvasisadmi raodeni<br />
siyvaruli da qristes rw<strong>me</strong>na hqondaT am adamianebs! imis gamo, rom karidan<br />
ver Sevidnen, radgan gza mravalricxovani ms<strong>me</strong>neliT iyo gadaketili, saxls<br />
saxuravi axades da ganrRveuli RvTaebrivi mkurnalis ferxTiT Weridan<br />
CauSves, raTa mas daenaxa, Sehbraleboda da ganekurna. da, marTlac, man<br />
dainaxa, Seebrala da gankurna igi. qristianeno, am ambavSi gansakuTrebuli<br />
126
yuradReba or garemoebas miaqcieT: avadmyofis tanjvasa da mkurnalis Zalas.<br />
dRes swored am or mTavar saganze, saxeldobr: sneulebis, anu codvis<br />
simZi<strong>me</strong>sa da kurnebis, anu mitevebis simsubuqeze gesaubrebiT. yuradRebiT<br />
mismineT, raTa TqvenTvis sasargeblo ram hpovoT.<br />
I<br />
adamianebi, rogorc saWiroa, ise ver igeben, Tu ra mZi<strong>me</strong>a codva, Tumc amis<br />
Sesaxeb eklesiis wminda ma<strong>me</strong>bi da swavluli RvTis<strong>me</strong>tyvelnic laparakobdnen.<br />
arafris ise iolad Cadena ar xdeba da araferi ise Znelad ar gaiazreba,<br />
rogorc codva. swored esaa imis mizezi, rom iolad vcodavT da Znelad<br />
vinaniebT. qristianeno, codva mZi<strong>me</strong> sneulebaa. amas ori mizezi aqvs: pirveli<br />
mizezi RvTis didebisadmi damokidebulebaa, xdeba Seuracxyofa RmrTisa,<br />
<strong>me</strong>ore _ Semcode adamianis ganwyobisadmi damokidebulebaa. orTaves<br />
gangimartav, raTa RvTis didebulebas mixvde. <strong>me</strong> ar vapireb agixsna, ra aris<br />
R<strong>me</strong>rTi: ar vapireb giTxra, rom is sruli yofierebaa, sruli madlia, sruli<br />
sibrZnea, ararsebulidan yovelTa xilulTa da uxilavTa Semqmnelia, rom is<br />
yovlismpyrobelia, <strong>me</strong>ufea, ro<strong>me</strong>lsac ca, dedamiwa da jojoxeTi morCilebs,<br />
rom igi cocxalTa da mkvdarTa is saSineli msajulia, visac angelozni<br />
maradis adideben, ro<strong>me</strong>lsac Tayvans sce<strong>me</strong>n kacni, vis winaSec demonebi<br />
TrTian da visac yoveli qmnileba pativs miagebs. mxolod amas getyvi: R<strong>me</strong>rTi<br />
is mravalmowyale keTilismyofelia Seni, vinc Tixisagan, rac iyav, Tavis<br />
xatad da msgavsad Segqmna, cxovreba da suli mogmadla, vinc gankacda, Seni<br />
siyvarulisa gamo evno, mokvda jvarze, sisxli Tvisi daTxia, raTa gamoesyide.<br />
geubnebi Sen: is Seni kacTmoyvare mamaa, ro<strong>me</strong>lmac wmida naTlobis madliT<br />
Svilad gagixada, Zvirfasi <strong>me</strong>mkvidreoba _ Tavisi eklesiis saidumloTa ganZi<br />
giboZa da Tavisi sasufevlis <strong>me</strong>mkvidred dagadgina. gana SesaZloa<br />
keTilisyofa amaze <strong>me</strong>ti? Sen scodav da Seni codviT keTilismyofeli<br />
mamisadmi umadurobas avlen, Sen am dros mis keTilisyofas iviwyeb, mis<br />
siyvaruls uaryof, mis sisxls qelav, saxareba gZuls. warmoidgine, am<br />
umadurobas rogor Sexedavs R<strong>me</strong>rTi, keTilismyofeli da mama, ro<strong>me</strong>lsac ase<br />
uyvardi da amdeni wyaloba giyo? amboben, roca iulius keisarma senatSi<br />
mosuli mkvlelebi dainaxa da maT Soris brutusi, ro<strong>me</strong>lic SviliviT<br />
uyvarda, Tqva: `Senc, Svilo Cemo?~ am sityvebTan erTad saxeze mosasxami<br />
aifara, raTa ar daenaxa umaduroba, rac misTvis sikvdilze saSineli iyo.<br />
`mTavarni (erni) Sekrbes erTad uflisaTÂs da cxebulisa misisaTÂs~ (fs. 2, 2).<br />
iudevelebi, eretikosebi, uRmrToni, urwmunoni, RvTismbrZolni R<strong>me</strong>rTisa da<br />
misi mxolodSobili Zis _ ieso qristes winaaRmdeg iaraRdebian, misi<br />
saxarebis winaaRmdeg ibrZvian, mis saxels Seuracxyofen. qristiano! roca<br />
scodav, maT eTanx<strong>me</strong>bi! roca Seni angarebismoyvareoba procentebs gizrdis,<br />
roca Raribs amwuxreb, sxvisas itaceb _ iudevelebTan SeTanx<strong>me</strong>biT moq<strong>me</strong>deb;<br />
roca pirutyvuli avxorcobis gamo gulisTqmiT sisaZagles etmasnebi,<br />
agarianelebTan SeTanx<strong>me</strong>biT moq<strong>me</strong>deb; roca Seni kadnieri ena R<strong>me</strong>rTs gmobs da<br />
iwyevleba, cruobs, ganikiTxavs, moyvass brals sdebs _ eretikosebs eTanx<strong>me</strong>bi.<br />
R<strong>me</strong>rTi gxedavs da geubneba: `Svilo, Senc?~<br />
maS ase, ra aris codva? qristianeno, codva ganuzo<strong>me</strong>li borotebaa,<br />
RvTisadmi ukiduresi umaduroba da, rac yvelaze uaresia, mis Tvalwin<br />
Cadenili umadurobaa. Zmao Cemo, RvTis Riad gmoba imdenad mZi<strong>me</strong> saq<strong>me</strong>a, rom<br />
adamians, rogorc Cans, misi Cadena ar SeuZlia. eklesiis maswavlebelTa<br />
127
sityvebiT, aseTi saq<strong>me</strong> imas mowmobs, rom im wuTs gvZuls R<strong>me</strong>rTi da misi<br />
mtrebi vxdebiT. da ramdenadac R<strong>me</strong>rTi usazRvro siyvarulis Rirsia, amdenad<br />
usazRvroa Cveni mtrobac RvTisadmi; ramdenadac R<strong>me</strong>rTi usrulyofilesi<br />
madlia, usasruloa misgan Cveni gandgomac. ai, sadamde mivyavarT RmrTis<br />
Seuracxmyofel codvas. magram is, rom adamiani RvTis winaaRmdeg ase kadnieri<br />
iyos, SeuZlebeli xom ar ggoniaT? Z<strong>me</strong>bisgan gayiduli iosebi viRac<br />
ismaelitelma vaWrebma egvipteSi faraonis mcvelTa ufross, petefres,<br />
mihyides. RvTis SemweobiT iosebi petefrem saxlis mmarTvelad daadgina da<br />
mTeli Tavisi qonebis ganmgebloba Caabara. iosebi garegnobiT mSvenieri iyo<br />
da petefres colma Tvali daadga, bilwi, eSmakeuli siyvaruliT aRenTo. iciT<br />
ki, ras miugebda mokrZalebuli iosebi egviptel evas dapirebebs da<br />
cdunebebs? _ <strong>me</strong> mona viyavi. Senma qmarma da Cemma batonma gamomisyida. Raribi<br />
viyavi, man gamamdidra. ucxoeli viyavi, man ki Cems xelebs Tavisi qoneba<br />
miando, yvelaferi miando garda colisa. es yovelive wyalobaa RvTisa,<br />
ro<strong>me</strong>lsac Tayvans vcem. gana SesaZlebelia Cemi <strong>me</strong>ufisadmi aseTi umaduroba?<br />
RvTis winaSe aseTi codvis Cadena? `viTar vqmne saq<strong>me</strong> boroti da vcodo winaSe<br />
RmrTisa?~ (dab. 39,9). ioseb, kargad ifiqre Sens monur mdgomareobaze, Sens<br />
sargebelze, axalgazrda da lamazi rom xar, amaze ifiqre; axalgazrdoba da<br />
silamaze _ es ori Zlieri sababia msgavs gansacdelSi Seni gamarTlebisaTvis.<br />
Sen mona xar da Tuki damTanxmdebi, Seni <strong>me</strong>ufis mTeli bedniereba Sensken<br />
Semobrundeba. magram `viTar... vcodo winaSe RmrTisa?~<br />
_ ifiqre, SemoTavazebuli siyvaruli dedakacma siZulvilad rom aqcios,<br />
daRupuli xar; Tu mis survilebs ar Seasruleb, ciliswa<strong>me</strong>bisa geSinodes;<br />
Tuki mis mklavebs uaryof, cixes elode.<br />
_ <strong>me</strong> yovelive amaze vifiqre, magram `viTar... vcodo winaSe RmrTisa?~<br />
_ gana es ase SeuZlebeli geCveneba? yvelaferi xom saidumlod darCeba, amas<br />
veravin dainaxavs, aravin gamoiZiebs.<br />
_ es vici, magram... mxedavs da ganmsjis R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>lsac vemsaxurebi!<br />
_ sabolood ra gadawyvite? _ dae, gamZvinvardes Cemze dedakaci, cili<br />
damwamos, sapyrobileSi Camagdos, sikvdili momisajos, yovelives avitan.<br />
ranairad SemiZlia Cemi R<strong>me</strong>rTi Seuracxvyo? es SeuZleblad <strong>me</strong>Cveneba _<br />
`viTar... vcodo winaSe RmrTisa?~ Zmano, iosebma bednierebis dakargva,<br />
Tavisuflebis aRkveTa, sicocxlis safrTxis qveS dayeneba irCia. is ki iciT,<br />
rom erTxel am mankierma qalma, marto rom daigula iosebi, samosSi swvda da<br />
miizida? magram iosebma samosi miatova da codvas myis ganerida, radgan<br />
R<strong>me</strong>rTis Seuracxyofas SeuZlebel saq<strong>me</strong>d Tvlida. `viTar... vcodo winaSe<br />
RmrTisa?~ minda vTqva, rom RvTis Seuracxyofa codviT iseTi didi borotebaa,<br />
rom SeuZlebel saq<strong>me</strong>d warmoCndeba. warmoudgenelia Tavs siZulvili usurvo<br />
RvTisa, ro<strong>me</strong>lic usasrulo siyvarulis Rirsia, warmoudgenelia R<strong>me</strong>rTis _ am<br />
usasrulo madlis _ uaryofa isurvo. wm. oqropiri ambobs: `gagviucxoos<br />
R<strong>me</strong>rTma da mogviZulos, sikvdilis Semdgom mosalodnel sasjelze <strong>me</strong>tad<br />
mZi<strong>me</strong>a~. tanjvamde tanjva _ gana es didi ubedureba ar aris?<br />
mindoda, ga<strong>me</strong>gebinebina TqvenTvis, raoden usazRvroa es boroteba.<br />
RvTis<strong>me</strong>tyveleba gvaswavlis, rom R<strong>me</strong>rTs, ro<strong>me</strong>lic Tavisi bunebiT yovlad<br />
sruli netarebaa, ar SeuZlia, sevdis monawile iyos. R<strong>me</strong>rTs rom sevdianoba<br />
SeZleboda, maSin adamianuri codvebiT miyenebuli sevda im sixarulze <strong>me</strong>ti<br />
iqneboda, ro<strong>me</strong>lsac mas amden wminda mamaTa saTnoebani, Rirs moRvaweTa<br />
krZaluleba, mamac mowa<strong>me</strong>Ta sisxli aniWebs. Tuki adamians usasrulo tanjvis<br />
128
miyeneba SeuZlia bunebiTad netari arsebisaTvis, es xom ar aris usazRvro<br />
boroteba? magram Tuki R<strong>me</strong>rTs (TavisTavad) wuxili ar SeuZlia, maSin mas es<br />
SeuZlia rogorc R<strong>me</strong>rTkacs. man geTsamaniis baRSi SebrZolebisas Tqva:<br />
`Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde~ (mT. 26, 38).<br />
rogorc eklesiis yvela maswavlebeli gvixsnis, es man Tqva ara imitom, rom<br />
tanjvisa, sikvdilisa, yvrimalSi cemisa, gamaTraxebisa, jvrisa, jvarzed<br />
tanjvisa da gakicxvisa eSinoda, ara<strong>me</strong>d imitom, rom maSin Tavis mxrebze<br />
msoflios codvebi itvirTa, raTa jvarze maT misamsWvalad wasuliyo. es<br />
iseTi didi simZi<strong>me</strong> iyo, rom ganxorcielebul Zes RvTisas sisxlis ofli<br />
moedina da saSinlad wuxda: `Sewuxebul ars suli Cemi vidre sikudiladmde~.<br />
<strong>me</strong>ore mxriv, usasrulo boroteba _ es RvTaebrivi madlis aRkveTaa. es ras<br />
niSnavs? sakmarisad ar moiZebneba sityvebi imisaTvis, rom es ganimartos; ar<br />
aris cremlebi, is rom daitiros. suli adamianis mTel arsebas Seadgens,<br />
xolo madli RvTisa _ mTel arss sulisas. rac mzis sinaTlea Cveni<br />
TvalisaTvis, igivea RvTis madli sulisaTvis: misiT naTldeba suli,<br />
sxivosndeba, ganiRmrToba. `rac mzea grZnobadi yofierebisaTvis, isvea R<strong>me</strong>rTi<br />
gonierisaTvis _ RvTis<strong>me</strong>tyvelebs nazianzeli, _ is xilul samyaros<br />
asxivosnebs, es ki _ uxilavs; pirveli grZnobiT mxedvelobaze zemoq<strong>me</strong>debs,<br />
rogorc mzes Sehferis, R<strong>me</strong>rTi ki gonier bunebaze _ RvTivSvenierad~.<br />
RvTaebrivi madlis RvTivqsovili samosiT mosili suli, roca is naTlobis<br />
wyliT an sinanulis cremliT ganiwmindeba, yvelaze mSvenieria, risi danaxvac<br />
ki SeuZlia R<strong>me</strong>rTs dedamiwaze; yvelaze saTnoa, rac ki SeuZlia rom uyvardes.<br />
Savi Wiri ise ar Rupavs, elva ise ar angrevs, rogor ziansac ayenebs codva<br />
suls, roca mas RvTaebriv madls aRukveTs.<br />
or saxes miaqcieT yuradReba: zecaSi mTiebs, miwaze _ adams. ras<br />
warmoadgenda mTiebi RvTis madliT? _ netar sulTa <strong>me</strong>Taurs, samoTxeSi<br />
manaTobel kaSkaSa varskvlavs. RvTaebrivi madlis dakargviT is rad iqca? _<br />
wyvdiadis angelozad, sidiadidan damxobil saSinel gvelad, ro<strong>me</strong>lsac<br />
tanjvis cecxlSi saukunod dawva aqvs misjili. `viTar ganvarda cisagan<br />
mTiebi ganTiad aRmomavali?~ (es. 14, 12) _ dastiris mis dacemas esaia; ras<br />
warmoadgenda RvTis madlis mqone adami? _ RvTis gansulierebul xatebas da<br />
msgavsebas, usasrulo sixaruliTa da ukvdavi cxovrebiT damtkbar,<br />
cisqveSeTis yovel suldgmulTa <strong>me</strong>fes. madlis dakargviT ra Seiqna? _<br />
sikvdilis mona, <strong>me</strong>mkvidre wyevisa, erTgvari ugono pirutyvi, `_ hbaZvida igi<br />
pirutyvTa ugunurTa da miemsgavsa maT~ (fs. 48, 20). RvTis madlis mqone suli<br />
ra aris? es RvTis sasZloa, angelozTa dobilia, samoTxis <strong>me</strong>mkvidrea,<br />
RvTaebriv niWTa yoveli simdidriT kazmuli dedofalia. ra emarTeba suls,<br />
roca is RvTis madls kargavs? angelozTa sayvedrebeli, samoTxidan devnili,<br />
maTxovari, eSmakis tyve xdeba. gana SeiZleba adamianma sakuTar Tavs aseTi<br />
ubedureba usurvo?<br />
imperator avgustusis <strong>me</strong>gobrebs Soris erTi romaeli warCinebuli iyo,<br />
ro<strong>me</strong>lsac imperatorma erTxel raRac saidumlo gaando, man Tavis cols<br />
uTxra, colma saidumlo sxva qalebs gadasca. ase rom, is yvelasaTvis cnobili<br />
gaxda. imperatorma es ambavi gaigo, <strong>me</strong>gobars uxmo, saidumlos gaTqmaSi<br />
amxila da uTxra, rom igi misi wyalobisa da <strong>me</strong>gobrobis Rirsi aRaraa. Sercxva<br />
warCinebuls, SeZrwunda da ise danaRvlianda, rom saxlSi misulma usayvedura<br />
cols, danas xeli staca da Tavi moikla. imave daniT moikla Tavi colmac.<br />
ase miego orives erTnairi danaSaulisaTvis erTnairi sasjeli. xom xe-<br />
129
davT, rogor damwuxrdnen isini imis gamo, rom keisris <strong>me</strong>gobroba dakarges,<br />
Cven ki sruliadac ar vwuxvarT, roca RvTis madls vkargavT. im dros, roca<br />
vcodavT, sjobs, Cvema Tvalebma mzis sinaTle ar ixilon, sjobs, miwam piri<br />
gaxsnas da cocxlad Cagvylapos, vidre aseTi ganZi davkargoT! miwieri <strong>me</strong>fis<br />
_ keisris <strong>me</strong>gobrobis dakargva adamianisaTvis didi ubedurebaa, magram arasruli,<br />
ra<strong>me</strong>Tu misTvis es <strong>me</strong>gobroba umaRlesi sikeTe ar aris. RvTis madlis<br />
dakargva, masTan erTad sicocxlisa da sulisa, miwisa da cisa, maradiuli<br />
didebisa, saukunod dakargva RvTisa, anu yovelives dakargva _ es ukidegano<br />
borotebaa, ra<strong>me</strong>Tu madli RvTisa _ es umaRlesi sikeTea.<br />
garda amisa, arsebobs kidev sxvagvari, aseTive usasrulo boroteba.<br />
ro<strong>me</strong>li? _ codvebisaTvis sasjeli, anu maradiuli tanjva. qristianeno, erTi<br />
codvisaTvis R<strong>me</strong>rTs asi wliT patimroba rom ganesazRvra, es mosaT<strong>me</strong>ni<br />
iqneboda, radgan gava asi weli. devnilobis aTasi wlis gansazRvra rom<br />
moendo<strong>me</strong>bina, aseTi tanjva odes<strong>me</strong> dasruldeboda, milioni wliT rom<br />
ganesazRvra, esec damTavrdeboda, magram maradiuli, dausrulebeli tanjva,<br />
ro<strong>me</strong>lic arasodes dasruldeba! es iseTi saSineli ramaa, kargad rom<br />
CavfiqrebodiT, CvenTvis simSvide gaqreboda, umalve udabnos mivaSurebdiT da<br />
mTeli cxovreba viglovebdiT. codvis dasasjelad R<strong>me</strong>rTma maradiuli tanjva<br />
gansazRvra: `da warvidnen eseni (anu codvilni) satanjvelsa saukunesa (mT. 25,<br />
46) _ es sarwmunoebis dogmatia, ambobs qriste. R<strong>me</strong>rTma qvesknelis quraSi<br />
eSmakisa da misi angelozebisaTvis Cauqrobeli cecxli daanTo, raTa masSi<br />
mounaniebeli codvilnic STayaros. iciT Tu ara, sad imyofeba codvili,<br />
vidre ar moinaniebs? im quris pirze; mas erTi susti Zafi iWers, anu es<br />
droebiTi cxovreba, ro<strong>me</strong>lic bunebrivi, moZaladuri, an uecari<br />
sikvdilisTvisaa ganwiruli. Zafi Tu gawyda, Cavardeba, raTa saukunod,<br />
gadarCenis i<strong>me</strong>dis gareSe itanjos. roca caze quxs da elavs (<strong>me</strong>ti rom<br />
aRaraferi vTqvaT), is ki, uxmari gemoTmoyvare, avxorcobasaa micemuli, oh,<br />
R<strong>me</strong>rTo Cemo, am dros es ubeduri suli ra gansacdelSia! ro<strong>me</strong>liRac brZens<br />
arasdros undoda mogzauroba da ambobda, rom zRvaosans sikvdilisagan sami<br />
TiTis dadeba manZili, anu gemis ficris sisqe aSorebso. ramdenadaa codvilis<br />
suli saukuno satanjvels daSorebuli? mxolod erTi gaelvebiT. SeuZlia Tu<br />
ara adamians saukuno satanjveli warmoidginos da amavdroulad rai<strong>me</strong><br />
wuTieri codva Caidinos? `ara, _ gveubneba RvTaebrivi oqropiri, _ geenis<br />
xsovna geenaSi STavardnas ar gvanebebs~. oh, kargad rom mxso<strong>me</strong>boda, rom im<br />
dros, roca vcodav, myisve maradiuli tanjvis Rirsi vxdebi, maSin iosebiviT<br />
vityodi: `viTar vqmne saq<strong>me</strong> boroti da vcodo winaSe RmrTisa?~<br />
maS ase, codva usasrulo borotebaa imis gamo, rom is Seuracxyofs R<strong>me</strong>rTs,<br />
ro<strong>me</strong>lic umaRlesi sikeTea, is (codva) adamians fasdaudebel RvTaebriv<br />
madls aRukveTs da saukuno satanjvelTan mihyavs. arsebobs ki amaze mZi<strong>me</strong> boroteba?<br />
rogorRa ikurneba is? mxolod imiT, rasac Seni sulieri mama ambobs:<br />
`Svilo, migitevnen Sen codvani Senni~. gana es SesaZlebelia? diax _ ase gvaswavlis<br />
sarwmunoeba. im xelisuflebis ZaliT, ro<strong>me</strong>lic qristem mociqulTa saxiT<br />
Tavisi eklesiis yvela moZRvars mihmadla: `raodeni ganhÃsnaT queyanasa<br />
zeda, Ãsnil iyos igi caTa Sina~ (mT. 18, 18). yovel sulier mamas ufleba aqvs<br />
codvaTa mitevebisa. gana SesaZlebelia kurneba ufro ioli, vidre esaa?<br />
codvilo, axla minda Sen gesaubro, minda gkiTxo: ratom saswrafod ar<br />
inanieb? erTi mxriv, udidesi seniT xar Sepyrobili, <strong>me</strong>ore mxriv, umsubuqes<br />
kurnebas gTavazoben, rogoric ki SeiZleba mogces R<strong>me</strong>rTma. mismine: sirieli<br />
130
Tavadi neemani, Zlieri adamiani, saxelganTqmuli, mdidari, keTriT daavadda.<br />
igi didi amaliT winaswar<strong>me</strong>tyvel elisesTan mivida. is-is iyo kars<br />
miuaxlovda, rom elisem SemouTvala: `Svidgzis ganibane iordaneSi, xorci<br />
Seni gamrTeldeba da ganiwmindebi~ (4 <strong>me</strong>f. 5, 10). neemani saSinlad gaabraza am<br />
SemonaTvalma. rogor, Tqva man, winaswar<strong>me</strong>tyveli saswaulebs ase iolad<br />
axdens? ratom ar iswrafa CemTan Sesaxvedrad da ar iloca? rad ar damasxa<br />
xelni, raTa keTrisagan ganvekurne? damaskos mdinareebi uaresia gana? `gana<br />
damaskos mdinareebi ukeTesi araa, vidre israelis mTeli wylebi?~ (4 <strong>me</strong>f. 5, 12)<br />
_ Tqva ganrisxebulma neemanma da wasvla gadawyvita. maSin msaxurebma uTxres:<br />
`batono, keTrisagan gansakurneblad winaswar<strong>me</strong>tyvels rai<strong>me</strong> didis gakeTeba<br />
rom ebrZanebina _ mTeli Seni simdidris daxarjva, Sors, qveynis dasaliers<br />
wasvla, mdinareebisa da wyaroebis Zebna, maSin amas ar izamdi. magram aseTi<br />
ioli brZanebis Sesruleba ratom ar ginda? Sen xom garjisa da xarjis<br />
gareSe unda ganibano iordaneSi. arsebobs ki keTrze ufro saZageli seni?<br />
gankurnebisaTvis ganbanaze ioli ra unda iyos?<br />
`didi Tumca sityuaÁ ra garqva Sen... ara<strong>me</strong>mca jer-iyo yofad? acade, ra<strong>me</strong>Tu<br />
garqva: daibane, ganwmidne~ (4 <strong>me</strong>f. 5, 13).<br />
amiT daarwmunes igi. neemani ganibana da ganiwminda. qristiano Zmao, imaves<br />
geubnebi Sen! Sen keTri ki ara, iseTi didi codva gaqvs, romlis gamoc mTiebi<br />
Camovarda zecidan; iseTive didi, romlis gamoc adami samoTxidan gamoidevna,<br />
R<strong>me</strong>rTma warRvna moavlina da dedamiwa dafara. codva gaqvs, romliTac<br />
R<strong>me</strong>rTi Seuracxhyavi, madli aRikveTe da saukuno satanjvelis Rirsi Seiqeni.<br />
am codvis mosateveblad R<strong>me</strong>rTs SenTvis rom eTqva, mTeli cxovreba<br />
cremlianma iRvawe, an evne Cemi saxelisaTviso, ar izamdi amas? `didi Tumca<br />
sityuaÁ ra garqva Sen... ara <strong>me</strong>mca-qer-iyo yofad~ ara, es Sen sixaruliT unda<br />
gagekeTebina. imis nacvlad, rom jojoxeTSi saukunod itanjo, umjobesia,<br />
RvawliT gawvalde; saukuno tanjviT cxovrebas tanjviT erTgzis sikvdili<br />
sjobs. magram R<strong>me</strong>rTs esec ki ar ubrZanebia. man yvelaze msubuqi da mokle<br />
gza gviCvena: wadi, ambobs igi, ara saRvawad, ara satanjvelad, mRvdlebTan<br />
wadi, iseTive adamianebTan, rogoric Tavad xar, Seni sneuleba gaumxile, Seni<br />
codva miuTxar; maT aqvT mTeli Zalaufleba mitevebisa, mTeli Zala kurnebisa.<br />
rasac miwaze ganxsnian, zecaSic ganxsnili iqneba. maT Sens uZlurebas uCveneb,<br />
codvas moinanieb da _ aha saswauli! ra wamSic moZRvari gaxsnis bages aq,<br />
miwaze da ityvis _ `Svilo, migetevnen Sen codvani Senni~, _ ambobs zeciuri<br />
mamac, `migiteveb~, _ ambobs mRvdeli, _ `migiteveb~, _ upasuxebs zecidan Ze da<br />
sityva: `ganxsni~, _ gadawyvets aq, miwaze, mRvdeli, da suliwmida myisve xels<br />
awers da amtkicebs amas. hoi, saswaulo! vi<strong>me</strong>oreb, am yovladZlieri sityvebis<br />
warmoTqmisTanave es usazRvro boroteba ganadgurdeba, uzomo simZi<strong>me</strong><br />
mogvexsna, momakvdinebeli tanjva dasrulda, codva ganxsnilia, `hoi, diado<br />
kacTmoyvarebav, hoi, ganuzo<strong>me</strong>lo saxierebav, _ qadagebs RvTaebrivi oqropiri,<br />
_ R<strong>me</strong>rTi imavwuTs amarTlebs codvils, ra wuTSiac is codvas moinaniebs da<br />
samomavlod aRTqmas dadebs~. aris ki sxva, iseTive didi seni, rogoric<br />
codvaa? da aris Tu ara kurneba, ufro msubuqi, vidre es miteveba? qristiano,<br />
R<strong>me</strong>rTs mosateveblad SenTvis sxva, gacilebiT mZi<strong>me</strong> saq<strong>me</strong> rom ebrZanebina, ar<br />
gaakeTebdi. axla is aseT iol saq<strong>me</strong>s gavalebs da Sen ar akeTeb? `didi Tumca<br />
sityuaÁ ra garqva Sen... ara<strong>me</strong>mca jer-iyo yofad? acade, ra<strong>me</strong>Tu garqva:<br />
`warvediT da uCueneniT Tavni Tquenni mRdelTa~ (4 <strong>me</strong>f. 5, 13; lk. <strong>17</strong>, 14) _ ar<br />
131
gaakeTeb gana? oridan erT-erTia: Tuki amis gakeTeba ginda, saswrafod gaakeTe,<br />
Tuki axlave ar izam amas, es niSania imisa, rom gakeTeba saerTod ar gsurs.<br />
II<br />
ganrRveulze dRevandel TxrobaSi erTi iseTi ram SevniSne, rac Cvens<br />
droSi TiTqmis yoveldRiurad xdeba. erTxel ieso qriste kapernaumSi movida,<br />
ro<strong>me</strong>liRac saxlSi Sevida da swavleba daiwyo. gaigo xalxma, rom aswavlis<br />
da ise mravlad moiyara Tavi, rom karebamde misvlac ki SeuZlebeli gaxda.<br />
magram rogor ar mierbinaT, rogor ar moesminaT is RvTaebrivi sityvebi,<br />
sityvebi RvTisSe<strong>me</strong>cnebisa da saukuno cxovrebisa? mwyurvali furiremi<br />
wyalTan ise ar miirbens, rogorc brbo iswrafvoda macxovris qadagebiT<br />
dasarwyuleblad. `da esma, ra<strong>me</strong>Tu saxlsa Sina ars; da <strong>me</strong>yseulad Sekrba mun<br />
simravle erisaÁ, vidremde verRara itevda winaSe karTa maT, da etyoda maT<br />
sityuasa~ (mrk. 2, 1-2). am dros oTx adamians ganrRveuli xeliT mohyavs.<br />
yuradReba miaqcieT, imisaTvis, rom codvili suli sulier mkurnalTan<br />
codvaTa mitevebisaTvis wavides, oTxi saTnoeba unda edgas mxarSi. pirveli<br />
aris rw<strong>me</strong>na _ daubrkoleblad unda swamdes, rom aRsarebiT codvebi<br />
mieteveba; <strong>me</strong>ore aris siyvaruli, R<strong>me</strong>rTi da moyvasi unda uyvardes _ R<strong>me</strong>rTi<br />
uyvardes, anu Zveli vnebebi moiZulos; moyvasi uyvardes, anu mas yoveli<br />
Secodeba miuteos; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> aris sasoeba, anu mtkice i<strong>me</strong>di RvTis madlisa da<br />
Sewevnisa; <strong>me</strong>oTxe _ Semusvrileba, anu Cadenili codvebis gamo namdvilad<br />
unda wuxdes. SevniSne, rom dRevandeli ganrRveuli ori sneulebiTaa avad:<br />
suliT _ codviT da sxeuliT _ ganrRveulobiT. qristem is orivesagan<br />
gankurna: jer gankurna sulieri sneulebisagan: `Svilo, migitevnen Sen<br />
codvani Senni!~ (mrk. 2, 5), Semdgom ki sxeulis uZlurebisagan: `aRdeg da aRiRe<br />
cxedari Seni da warved saxid Senda~ (mrk. 2, 11). roca qristem misi suli<br />
gankurna, zogierTni ambobdnen: `vis Ãelewifebis mitevebad codvaTa?~ (mrk. 2,<br />
7). xolo roca sxeuli gankurna, yvelas gaukvirda da adides R<strong>me</strong>rTi:<br />
`viTar<strong>me</strong>d ganukÂrdebodaca yovelTa da adidebdes R<strong>me</strong>rTsa da ityodes,<br />
viTar<strong>me</strong>d: arasada esreT vixileT~ (mrk. 2, 12). ese igi adamianebi sulis<br />
kurnebas arafrad agdeben da mxolod sxeulis kurnebas afaseben.<br />
qristianTagan vin<strong>me</strong> avad gaxdeba Tu ara, mis sawols maSinve gars exvevian:<br />
mzrunveli da SeSinebuli coli, dasevdianebuli Svilebi, pirvelive brZanebis<br />
Sesasruleblad mzad myofi msaxurni, mosanaxuleblad da nugeSisaTvis<br />
mosuli naTesavebi da <strong>me</strong>gobrebi. es avadmyofi, raRa Tqma unda, wmidani ar<br />
aris, is xorciT Semosili da erSi mcxovrebi adamiania, ramdeni da rogori<br />
codvebi aqvs mas, vin uwyis? maS ase, is avadmyofi da codvilia. magram Tuki<br />
naTesavebs vin<strong>me</strong> etyvis, rom mRvdlis moyvanaa aucilebeli, raTa avadmyofi<br />
codvebisagan ganikurnos, maT eCvenebaT, rom Seuracxmyofel sityvebs ambobs.<br />
`viTar<strong>me</strong>d: ese gmobasa ityÂs~. mTeli maTi zrunva da Zalisx<strong>me</strong>va imiskenaa<br />
mimarTuli, rom eqims dauZaxon da Tanac ara erTs, ara<strong>me</strong>d ramdeni<strong>me</strong>s da<br />
sxeulis sakurneblad avadmyofs wamlebi asvan. loculoben, mowyalebas<br />
gasce<strong>me</strong>n, paraklisebs ixdian. risTvis? arasdros imisaTvis, rom R<strong>me</strong>rTma<br />
codvebi miutevos, ara<strong>me</strong>d imisaTvis, rom gamoajanmrTelos. dRevandeli<br />
ganrRveulis mimarT qriste ase rodi moiqca: pirvel rigSi, is codvisagan<br />
gankurna, Semdgom ki ganrRveulobisagan, raTa mivxvdeT, rom avadmyofobisas<br />
pirvel rigSi mRvdlis daZaxebaa saWiro, rom mogviteos, Semdeg ki eqimisa,<br />
raTa gangvkurnos. risi gveSinia, Tuki pirvelad moZRvari mova? gana aRsareba<br />
132
sasikvdilo ganaCenia? sxeulebriv avadmyofobaSi xSirad sulis codvebis gamo<br />
vvardebiT. suli ganvkurnoT da maSin sxeulic gamrTeldeba. codva _ es<br />
fesvia, avadmyofoba ki totebi; Tuki fesvs aRmovfxvriT, totebi TavisTavad<br />
Camocvivdeba. magram Cven sruliad sapirispirod viqceviT da ra xdeba? bolo<br />
wuTs velodebiT, roca boroteba <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad gaZlierdeba, roca avadmyofs<br />
aRarc grZnoba aqvs saRi da aRarc goneba, roca is verafers Seityobs da<br />
verafers mixvdeba, maSin es ubeduri rogor aRsarebas, rogor gamosworebas<br />
SeZlebs? oh, netav es simarTleze <strong>me</strong>ti ar yofiliyo _ qristianTa<br />
umravlesoba mounaniebeli kvdeba, radgan, roca pirvel rigSi mRvdlis<br />
moyvanaze vlaparakobT, maT es Seuracxyofad miaCniaT. `viTar<strong>me</strong>d: ese gmobasa<br />
ityÂs~. dido cdomilebav! gana suli sxeuls ar unda vamjobinoT? _ ra Tqma<br />
unda. roca sxeuli avad xdeba, sulic avadmyofobs. mkurnaloba saidan<br />
daviwyoT? _ umTavresidan. erT fermwerze dacinviT yvebian, rom portretebis<br />
weras fexebidan iwyebda, mTel tilos sxeulis danarCeni nawilebiT faravda<br />
da TavisaTvis adgils aRar tovebda. ra sasacilo portretia da ra suleli<br />
fermweri! mas xatva Tavidan unda daewyo, rom raRac wesieri Seeqmna. risi<br />
Tqma minda amiT? mkurnaloba sulis kurnebiT unda daviwyoT, anu yvelaze<br />
mTavaridan, sxeulze ki amis Semdgom unda vifiqroT. dae, jer moZRvari<br />
movides, codvebi mogiteos da giTxras: `Svilo, migetevnen codvani Senni~,<br />
Semdeg ki sneulebisagan madliTa da RvTis SemweobiT mas eqimi gankurnavs:<br />
`aRdeg da aRiRe cxedari Seni da warved saxid Senda~ (mrk. 2, 11).<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> kviras<br />
sindisisa da RvTis marTlmsajulebis Sesaxeb<br />
`ra<strong>me</strong>Tu ro<strong>me</strong>lsa-igi sircxvil uCndes Cemi<br />
da sityuaTa CemTaÁ, naTesavsa amas <strong>me</strong>mruSesa<br />
da codÂlsa, Zemanca kacisaman arcxÂnos mas,<br />
raJams movides didebiTa mamisa TÂsisaÁTa<br />
angelozTa Tana wmidaTa~<br />
(mrk. 8, 38)<br />
hoi, samsjavrov, hoi, sulo! ase amoviZaxdi kvnesiTa da cremliT, roca<br />
qristes <strong>me</strong>ored mosvlis Sesaxeb vsaubrobdi. rogor ar avRelde, rogor ar<br />
SevZrwunde, roca gamaxsendeba, rom dadgeba wuTi, roca kuboSi sayviris xmas<br />
gavigoneb, uflis xmas, ro<strong>me</strong>lic samsjavroze momixmobs? rom Cemi uwindeli<br />
xorciT aRvdgebi, xelT <strong>me</strong>qneba wigni, Cemi sindisi, ro<strong>me</strong>lSic Cawerili iqneba<br />
yvelaferi, rac mTeli Cemi cxovrebis manZilze mikeTebia, mifiqria, miTqvams...<br />
Tavis marTlebisa da Sepasuxebis gareSe angariSi unda Cavabaro yovelive<br />
amisaTvis; rom Cemi mow<strong>me</strong>ebi ca da miwa iqnebian, msajuli iqneba R<strong>me</strong>rTi,<br />
mTlad marTlmsajuleba, yovelgvari Sewynarebis gareSe, mTlad mrisxaneba<br />
mowyalebis gareSe; rom samsjavros Semdeg ganisazRvreba an saukuno cxovreba<br />
samoTxeSi, an saukuno tanjva jojoxeTSi! hoi, samsjavrov, hoi sulo.<br />
qristianeno, dRes Cemgan nu moeliT sityvas qristes <strong>me</strong>ored mosvlis Sesaxeb<br />
yvela misi Tanmxlebi gare<strong>me</strong>obebis aRweriT, nu moeliT, rom cxovrebis<br />
133
dasasruls, mozei<strong>me</strong> samsjavros, msjavrdebulTa TrTolasa da msajulis<br />
didSvenierebas aRvwer. am yovelives Sesaxeb xSirad is<strong>me</strong>nT saeklesio wminda<br />
wignebidan. dRes am wminda ambionze amovedi, raTa TqvenSi is grZnoba aRvZra,<br />
rac samsjavros saaTis Sesaxeb fiqriT ganvicade, raTa warmoidginoT, rom es<br />
saaTi dadga da saSineli samsjavros winaSe vdgavarT. yuradReba miaqcieT<br />
mxolod imas, Tu vin aris msjavrdebuli _ ubralo adamiani. msajuli vinaa? _<br />
R<strong>me</strong>rTi. or saganze ifiqreT _ adamianis sindissa da RvTaebriv<br />
marTlmsajulebaze. maS ase, Tavidan msurs giCvenoT, rom adamianis sindisi<br />
brals sdebs da ganaCinebs, Semdeg ki RvTis marTlmsajuleba samsjavrosa da<br />
misagebels aRasrulebs. es qristes dRevandel saxarebaSi surda eTqva:<br />
`ra<strong>me</strong>Tu ro<strong>me</strong>lsa-igi sircxvl uCndes Cemi da sityuaTa CemTaÁ, naTesavsa amas<br />
<strong>me</strong>mruSesa da codvilsa, Zemanca kacisaman arcxÂnos mas, raJams movides<br />
didebiTa mamisa TÂsisaÁTa angelozTa Tana wmidaTa~. am cxovrebaSi aravis<br />
SeuZlia iyos bralmdebeli da msajuli, an msajuli da Surismgebeli.<br />
adamianis sindisi da RvTis simarTle _ es momaval samsjavroze iqneba.<br />
swored aman amaRelva da TrTola momgvara. hoi samsjavrov, hoi sulo!<br />
I<br />
Cveni marTlmadidebluri sarwmunoebis erT-erTi WeSmariteba is aris, rom<br />
iqneba qristes <strong>me</strong>ored mosvla, da is mova cocxlebisa da mkvdrebis<br />
gansasjelad. winaswar<strong>me</strong>tyvelni Zvel aRTqmaSi, maxarebelni axal aRTqmaSi da<br />
eklesiis wminda ma<strong>me</strong>bi TavianT TxzulebebSi, amis Sesaxeb sakmaod<br />
gamomsaxvelad laparakoben. es cxovrebiseuli samyaro aRsavsea<br />
usamarTlobiT: bednierebasa da didebas xSirad boroti adamianebi aRweven,<br />
keTili adamianebi ki ubedurebaSi, aRkveTebiT savse cxovrebiT cxovroben.<br />
magram R<strong>me</strong>rTi marTlmsajulia, amitom momaval cxovrebaSi marTali<br />
samsjavro da misagebeli iqneba: borotebi saTanadod daisjebian, keTilni ki<br />
saTanado jildos miiReben: `...gamovidodian keTilis moq<strong>me</strong>dni aRdgomasa cxovrebisasa,<br />
xolo borotis moq<strong>me</strong>dni aRdgomasa sasjelisasa~ (in. 5, 29). am<br />
cxovrebaSi R<strong>me</strong>rTi yvela borots ar sjis da yvela keTils ar ajildovebs,<br />
raTa vicodeT, rom yovelive amis gakeTebas is momaval samsjavroze, im<br />
cxovrebaSi apirebs. mTeli samyaro mxolod cdomilebaa. ramdeni kargi<br />
adamiani Cans qveynis TvalSi boroti mxolod Tavisi Tavisufali da uboroto<br />
ubraloebis gamo! da ramdeni cudi adamiani eCveneba qveyanas keTili Tavisi<br />
mzakvruli pirmoTneobiT! Semdgom, ras akeTebs adamianis Zaladoba da xrikebi.<br />
Tumca R<strong>me</strong>rTi Tavisi simarTlis sxivis gasacxadeblad mraval iseT<br />
borotmoq<strong>me</strong>ds sjida, rogorebic iyvnen faraoni da antioqe da mraval iseT<br />
udanaSaulos aTavisuflebda, rogorebic iyvnen iosebi da susana, mainc, am<br />
cxovrebaSi, codvilTa didi nawili pativiTa da didebiT tkbeba,<br />
udanaSauloni ki uRirsebasa da sircxvilSi kvdebian. magram marTlmsajulia<br />
R<strong>me</strong>rTi. amitom, odes<strong>me</strong>, msoflio samsjavroze man unda gaacxados sad aris<br />
WeSmariti boroteba da sad _ WeSmariti saTnoeba, raTa saganTa WeSmariteba<br />
gabrwyindes, amis Sesaxeb vrclad msjeloben aRmosavleTis maswavleblebidan<br />
_ oqropiri, dasavleTisa _ avgustine. imisaTvis, rom marTlmsajuleba<br />
gamJRavndes, unda movides momavali samsjavro, Cven yvelani saSineli<br />
msajulis winaSe unda warvdgeT da TiToeuli Cveni keTili da boroti<br />
saqmisTvis ganvisajoT. amis Sesaxeb naTlad ambobs pavle mociquli: `...Cuen<br />
yovelni gancxadebad varT winaSe saydarTa qristesTa, raÁTa moiRos kacad-<br />
134
kacadman xorcTa amaTgan, raÁca-igi qmna, gina Tu keTili gina Tu boroti” (2<br />
kor. 5, 10).<br />
hoi samsjavrov, hoi sulo!<br />
rogorc ukve agixseniT, am diad dRes yvelaferi saSinelia. magram yovelive<br />
aqedan yvelaze saSinlad ori garemoeba <strong>me</strong>Cveneba. pirveli _ adamianuri<br />
sindisi, ro<strong>me</strong>lic brals sdebs da ganaCinebs, Semdeg RvTis marTlmsajuleba,<br />
ro<strong>me</strong>lic gansjis da miuzRavs. hoi samsjavrov, hoi sulo!<br />
daviwyoT pirveliT. araferia codvaze saZageli. codvis Camden adamians<br />
TviTonac ar SeuZlia mas mSvidad uyuros. is codvas sCadis, magram<br />
SeZlebisdagvarad cdilobs, is dafaros. roca amis Sesaxeb saTq<strong>me</strong>lad<br />
moZRvarTan sakuTari nebiT midis, is xelovnurad saxes ucvlis codvas, an<br />
rai<strong>me</strong>s momizezebiT faravs. am yvelafers imisaTvis akeTebs, rom Tumcaki<br />
Caidina codva, misi danaxva umZims. Cveni sindisi marTlacda sarkea, romlisac<br />
adamians unda rcxvenodes, unda es, Tu ara. suli ki, amis sapirispirod, roca<br />
scodavs, siamovnebas ganicdis, Semdgom ki _ tkivils, da es tkivili sxva<br />
araferia, garda sindisis qenjnisa. dae, gareSem araferi Tqvas, Sinaganad<br />
sindisi gamxels da sindisis es braldeba yvelaze mZi<strong>me</strong> sasjelia sulisaTvis.<br />
giorgi kedrini Tavis matianeSi wers: bizantiis imperatorma konstansma Tavisi<br />
umcrosi Zma feodosi, ro<strong>me</strong>lic xeldasxmuli iyo, aiZula, taxti daetovebina,<br />
monazvnad wasuliyo da diakvnad emsaxura. ramdeni<strong>me</strong> xnis Semdeg imperatoris<br />
brZanebiT feodosi mokles. axali kaeni, mkrexeli Zmismkvleli fiqrobda, rom<br />
Zmis gareSe, marto, uSiSrad i<strong>me</strong>febda. magram imave Ra<strong>me</strong>s, ukuneTSi, roca<br />
tirani dasaZineblad Tvals xuWavda, uecrad mis winaSe udanaSaulod<br />
mokluli, brwyinvale sadiakvno samosiT mosili Zma feodosi warmoudga.<br />
xelSi jer isev axali, Tbili sisxliT savse Tasi ekava da uTxra: `Sesvi Zmao;<br />
es <strong>me</strong> var, Seni Zma, Sengan mokuli feodosi, es ki Cemi sisxlia, Sen rom ase<br />
gwyuroda. Sesvi, Seni veluri wyurvili daikmayofile. Sesvi Zmao!~ aseTi<br />
xilvisagan da sityvebisagan acaxcaxda imperatori, saSinelebam moicva da<br />
gaqvavda. sawolidan wamodga, miatova Zili, sasaxlis <strong>me</strong>ore nawilSi gadavida.<br />
cota xans iq Seicada, Seisvena, isev dasaZineblad dawva da kvlav xedavs:<br />
igive Tasi da xma: `Sesvi Zmao!~ es yoveldRe grZeldeboda, yovelTvis, roca<br />
Zils daapirebda da Tvals xuWavda, maSinve Zma modioda da mis guls<br />
aZrwunebda sityvebiT _ `Sesvi Zmao!~ imperatori midioda mindorSi, baRebSi,<br />
sanadirod, im i<strong>me</strong>diT, rom Tavis daRonebul suls saSineli xilvisagan<br />
ixsnida, magram moCveneba iqac Tan sdevda, zaravda da sasikvdilo fialas<br />
sTavazobda _ `Sesvi Zmao!~ bolos SeuZlebeli gaxda misTvis amisi atana. Mman<br />
gadawyvita mietovebina konstantinopoli da zRviT siciliaSi<br />
gamgzavrebuliyo im i<strong>me</strong>diT, rom adgilis Secvla mis bedsac Secvlida. magram<br />
amaod. es tanjva Tan sdevda, ra<strong>me</strong>Tu amis mizezs Tavisi sindisiT atarebda:<br />
mas es moCveneba yvelgan Tan sdevda sityvebiT _ `Sesvi Zmao!~ rodemde<br />
gagrZelda es yvelaferi? aseT tanjvaSi mas didxans aRar ucocxlia, cota<br />
xanSi mTlianad Sesva simwris fiala – samarTliani RvTis daSvebiT igi<br />
abanoSi mokles. sabralo konstans, ubeduro <strong>me</strong>fev! amdeni weli<br />
SeuiaraRebeli adamiani gzaravda, Tanac ara cocxali, ara<strong>me</strong>d micvalebuli,<br />
mkvdris aramaterialuri saxe, carieli Crdili, moCveneba! Ddiax, magram es<br />
aris mis mier Cadenili codva, ro<strong>me</strong>lic aseTi saSinelia. man SeZlo amis<br />
gakeTeba, magram ver SeeZlo danaxva. mas sindisi gansjis, xolo es yvedreba _<br />
`Sesvi Zmao!~ _ autaneli tanjvaa.<br />
135
am cxovrebaSi sindisi _ es saidumlo bralmdebelia. radgan codva<br />
dafarulia, sindisis yvedrebac damnaSavis garda aravis esmis. magram,<br />
samsjavros dRes sindisi aSkara bralmdeblad mogvevlineba, ra<strong>me</strong>Tu Tavad<br />
codva gacxaddeba. mis braldebebs yvela borotmoq<strong>me</strong>di, yvela angelozi,<br />
yoveli adamiani da demoni gaigonebs. maSin Tvalxilulni davinaxavT ara<br />
sizmars, ara moCvenebas, ara<strong>me</strong>d im adamians, ro<strong>me</strong>lic Cveni xeliT an Cveni<br />
ciliswa<strong>me</strong>biT aris mkvdari. mas xelSi Tavisi sisxliT savse Tasi eWireba da<br />
gvetyvis _ `Sesvi Zmao!~ sisxlisms<strong>me</strong>lo nadiro, Sen momkali, Sen qrTamiT<br />
mosamarTle moisyide, an marTlmsajuleba moatyue, ase rom Cemi sikvdili<br />
dausjeli darCa, Cemi oblebi – mSivrebi, Cemi daqvrivebuli coli da<br />
naTesavebi – damwuxrebulni. isini am dromde amaod damtirodnen, axla ki,<br />
RvTaebrivi marTlmsajulebis winaSe, msajuli R<strong>me</strong>rTis winaSe, SenTan Cemi<br />
sisxli momaqvs: `Sesvi Zmao!~ maSin gavigonebT, rogor dagviyvirebs Cvengan<br />
nawyeni Rataki: `gaumaZRaro mdidaro, usamarTlo <strong>me</strong>ufev, angarebismoyvare<br />
vaWaro, <strong>me</strong> mTeli cxovreba Sens vals vixdidi, magram ukan ver miviRe Cemi<br />
Tamasuqi; <strong>me</strong> patimariviT vmuSaobdi, mTeli Cemi Sroma, Sromis mTeli nayofi,<br />
mTeli Semosavali valis gadaxdas movando<strong>me</strong>, is ki isev madevs; Cemi saxeli<br />
kvlav iricxeba Sens movaleTa wignebSi, valma mTeli Cemi qoneba STanTqa; Cemi<br />
Svilebi Tavs maTxovrobiT irCenen, coli sxvis saxlebSi muSaobs, Cemi kera<br />
Caqra. <strong>me</strong> SiSveli davrCi. Cemi sisxli gwyuria? maS axla Sesvi, Sesvi Zmao!~<br />
maSin davinaxavT, Tavad ieso qriste Tavisi uwmindesi saidumlos wminda<br />
barZimiT rogor gvamxels Cven, episkoposebsa da mRvdlebs: `mkrexelo<br />
RvTismsaxuro, ramdenjer gabede gemsaxura ise, rom aRsareba ar giTqvams;<br />
ramdenjer miekare uwminduri xeliT Cems wmidaTawmidas; Sebilwuli bagiT<br />
eziarebodi, eklesias tovebdi da bazarSi midiodi, sakurTxeveli<br />
gaviwydeboda da Sens saxlze zrunavdi, Cemi madliT vaWrobdi, Sen Cemi<br />
sisxli gaTele – Sesvi is Zmao Sesvi!~ maSin davinaxavT Cvilebs, romlebic<br />
jer isev mucelSi mowyvites gulsastikma dedebma; isini mware cremliT<br />
itireben: `Svilismkvlelo dedebo, Tqven sastiki sikvdiliT imisaTvis<br />
mogvkaliT, rom Cveni rCena ar gindodaT, an imisaTvis, rom Tqveni upatiosnoba<br />
dagefaraT; Tqven aRgvikveTeT naTeli cxovrebisa da RvTis didebisa.<br />
wyeulimc iyos bage, ro<strong>me</strong>lmac es sabediswero rCeva mogcaT! wyeulimc iyos<br />
xeli, ro<strong>me</strong>lmac es momakvdinebeli nayeni mogawodaT! wyeulimc iyos Tqveni<br />
gambedaoba, romliTac dabadebamde mogvkaliT! SexedeT sufTa da udanaSaulo<br />
sisxls, romliTac miwa wabilweT! dedebo, SesviT is!~ ufalo Cemo, ramdeni<br />
ram ifiqra Cvenma gonebam, ro<strong>me</strong>lic mTeli cxovrebis manZilze arasdros<br />
yofila damSvidebuli; ramdeni ram Tqva Cvenma mousvenarma enam; ramdeni ram<br />
gaakeTa borotebisken midrekilma Cvenma nebam. maSin yvelaferi, rac SevcodeT<br />
bagiT (fuWi sityvis CaTvliT) gonebiT, uwvrilmanesi azrebiT, yvelaferi, rac<br />
yofila, zedmiwevniT gacxaddeba Cvensa da mTeli qveynierebis Tvalwin:<br />
`uecrad, Cvens winaSe Cveni yvela saq<strong>me</strong> im mniSvnelobiT warmodgeba,<br />
romliTac iTqva da gakeTda~- daamow<strong>me</strong>bs basili didi. Ohoi, es rarigad<br />
mogveCveneba! maSin gamoCndeba is, rac gasakicxi iyo da saTnoebad<br />
gamoiyureboda; rac saZulveli iyo da moSurneobad Canda; rac mzakvroba iyo<br />
da <strong>me</strong>gobroba gvegona; rac gankiTxva iyo da gamosworebad miiCnevdnen. yalbi<br />
xelmowera ipoves? maSin aRmoCndeba, visma kalamma dawera is; eklesiidan<br />
wminda WurWeli gaqra? maSin gacxaddeba, visma xelma waiRo; iyo boroti<br />
Canafiqri, dabezReba? maSin gamoCndeba ena, ro<strong>me</strong>lmac es gaakeTa; motyuebulia<br />
136
udanaSaulo qalwuli, imaleba damnaSave, udanaSauloa dasjili? maSin<br />
gamJRavndeba bavSvis namdvili mama da macdunebeli; gacxaddeba mruSi,<br />
ro<strong>me</strong>lsac krZalulebis nimuSad Tvlidnen da rogorc wmindans pativs<br />
scemdnen. maSin Seicnobian mgeli da cxvari, vercxlismoyvare da gamcemi, iuda<br />
da WeSmariti mociquli; veragi esavi da keTili iakobi. oh, rogori<br />
sircxvilia! `uecrad davinaxavT Cvens saq<strong>me</strong>ebs iseTs, rogoric isini<br />
sinamdvileSi iyo, maTTvis damaxasiaTebeli niSnebiT, ise, rogorc iTqva da<br />
gakeTda~. civi ofli mdis, vRelav sircxvilisagan, roca Cemi codvis<br />
gasamxelad moZRvarTan mivdivar, Tumca vici, rom mas saidumlod Seinaxavs,<br />
darwmunebuli var ar gaamxels, ar damsjis da momitevebs. Cemi codva yvela<br />
angelozis Tvalwin rogor unda vamxilo? isini Cems gamo SeSfoTdebian;<br />
yvela wmindanis winaSe? isini Cemgan pirs ibruneben! yvela demonis Tvalwin?<br />
isini damcineben! hoi, sircxvilo! magram sindisis mxileba – es xom mTlad<br />
wa<strong>me</strong>baa! codvebi, romlebsac vxedav, es didi da saSineli codvebi, yvela Cemia,<br />
am dRes maTi dafarva ar SemiZlia, dRes, ro<strong>me</strong>lic bneleTis mTel saidumlos<br />
amxels, ra<strong>me</strong>Tu es dRea gacxadebisa. R<strong>me</strong>rTma am cxovrebaSi mitevebis miRebis<br />
umsubuqesi saSualeba momca; sakmarisi iyo <strong>me</strong>Tqva: `vcode~, moZRvars eTqva _<br />
`mogeteven codvani Senni~ da mitevebuli viqnebodi. magram <strong>me</strong> es ar gavakeTe.<br />
Amis Sesaxeb SefarviT <strong>me</strong>ubnebodnen mqadageblebi, moZRvrebi, magram ar<br />
gavakeTe. amis Sesaxeb vicodi, magram ar gavakeTe. maqvs ki rai<strong>me</strong> gamarTleba?<br />
TiTqosda Cemi codvebi ar myofnida, sxvisi codvebic mivimate, amas arc<br />
crumow<strong>me</strong>oba undoda, arc vin<strong>me</strong>s mokvla – <strong>me</strong> wavaqeze. is sawyali qalwuli an<br />
patiosani qali SeZlebisdagvarad Tavs ikrZalavda – ZaliT, motyuebiT<br />
codvaSi CaviTrie. Wabukma jer codvisa ara icoda ra – Cemma sityvebma da<br />
saubrebma misi s<strong>me</strong>na mowamles, misi zne gaxrwnes. <strong>me</strong> mRvdeli viyavi da<br />
cdunebaSi eriskacebs gadava<strong>me</strong>te. coliani viyavi da colis Tvalwin <strong>me</strong>Zavi<br />
myavda. mama viyavi da Cemi SvilebisaTvis cudi maswavlebeli aRmovCndi. <strong>me</strong> warwy<strong>me</strong>dis<br />
magaliTi viyavi da adamianTa Soris vtrialebdi. gana CemTvis<br />
sakmarisi ar iyo <strong>me</strong> davsjiliyav da Cemi rCevebiT, magaliTiTa da cdunebiT<br />
sxvebic ar ga<strong>me</strong>yolebina satanjvelSi? riTiRa unda vimarTlo Tavi? vinanieb,<br />
magram uSedegod, ra<strong>me</strong>Tu sinanulis dro gavida. dadga Jami migebisa. maS ase,<br />
ra vqna? <strong>me</strong> sakuTar Tavs vadanaSauleb da ganvsji! R<strong>me</strong>rTo, garegani<br />
samsjavros saWiroeba ar aris – <strong>me</strong> Cemi sindisi msjis. sixaruliT<br />
davimalebodi jojoxeTSi, oRond Cemi codvebi ar da<strong>me</strong>naxa. mimiRe tanjvav,<br />
CemTvis aRar aris samoTxe _ vambob amas da vTrTi. qristianeno, ase amxels da<br />
ganikiTxavs bralmdebeli da mosamarTle – sakuTari sindisi. `mosamarTlec<br />
ki ar aris iseTi fxizeli, rogori fxizelic Cveni sindisia~ - ambobs<br />
oqropiri. magram codvilo sulo, SeCerdi, sad mixval? Sen brali dagdo da<br />
gangsaja Senma sindisma. Seicade, samsjavro da misagebeli axla RvTaebrivma<br />
marTlmsajulebam unda mogagos. hoi samsjavrov, hoi sulo!<br />
Zmao, aq <strong>me</strong> ise unda movqceuliyavi, rogorc moiqca erTi gonieri mxatvari.<br />
man friad saZnelo saq<strong>me</strong>s mohkida xeli – unda daewera elenes saxe, ro<strong>me</strong>lic<br />
bunebis mTel silamazes aerTianebda. man is safareblis qveS gamosaxa, raTa<br />
goneba mimxvdariyo imas, rac xelma ver gadmosca. <strong>me</strong>c, ambionidan Camosuli,<br />
aseve unda gavCu<strong>me</strong>buliyavi, RvTaebrivi marTlmsajulebis risxviT anTebuli<br />
R<strong>me</strong>rTis saxis Sesaxeb araferi <strong>me</strong>Tqva da TqvenTvis mo<strong>me</strong>ndo gansja imisa, risi<br />
axsnac Cems enas ar ZaluZs. RvTis piri, rogori saSinelia iadamianis<br />
TvalisTvis: sxva sityvaSi <strong>me</strong> is zedmiwevniT aRvwere, axla vi<strong>me</strong>oreb ai ras: <strong>me</strong><br />
137
vici, roca R<strong>me</strong>rTi sinas mTidan Camovida, is adgili saSineli gaxda, iq iyo<br />
cecxlis ali, iyo quxili da elva – ase ambobs wminda werili. ase rom<br />
israelelni Soridan uyurebdnen da TrTodnen. magram R<strong>me</strong>rTi iq<br />
samsjavrosTvis ar Camosula, ara<strong>me</strong>d mxolod sjulis mosacemad Camovida.<br />
xolo roca Tavisi didebiT mova ara sjulis mosacemad, ara<strong>me</strong>d mis<br />
damrRvevTa gansasjelad, roca is mova mTeli Tavisi didebiT, raTa<br />
yovelgvari Sewyalebis gareSe gansajos! oo, amas vmalav, dumiliT gverds<br />
vuvli da Tqvens gonebas mivandob imis mixvedras, risi Tqmac Cems enas ar<br />
ZluZs! RvTis mrisxaneba Sewyalebis gareSe. ufalo Cemo `vin-<strong>me</strong> uwyis simtkice<br />
risxvisa SenisaÁ da SiSiTa SeniTa gulis-wyromisa Senisa aRracxvaÁ~ (fs. 89,<br />
11). amitomac ambobs RvTaebrivi oqropiri: `autanelia es geena da wa<strong>me</strong>ba,<br />
magram uTvalavi aseTi tanjva araferia imasTan, roca erTi wamiT<br />
warmovidgenT RvTis naTel saxes, Cvengan mibrunebuls da mis Tvinier<br />
Tvalebs, ro<strong>me</strong>lTac ar ZaluZT Cveni Sexdva~. ratomaa igi mxolod mrisxaneba<br />
Seuwynarebeli? imitom, rom im dros samsjavro da migeba aResruleba.<br />
dafiqrdiT! qristes <strong>me</strong>ored mosvlisas yvelaze saSineli xom swored es<br />
iqneba! R<strong>me</strong>rTi codvilebs orgvarad gansjis. R<strong>me</strong>rTi codvils mTeli<br />
cxovrebis manZilze ise sjis, rogorc msajuli damnaSaves, magram umzers,<br />
rogorc mama Svils, anu mTeli Tavisi mrisxanebiT ar gansjis. amitom codva<br />
SeiZleba sinanulma gamoasworos `ara aRagzebda yovelsa risxvasa missa~ (fs.<br />
77, 38) ambobs winaswar<strong>me</strong>tyveli. mas im zomis mrisxanebiT gansjis, rom<br />
`Semusvrili, gons mosuli da gzaze damdgari codvili RvTisaken miiqces~ _<br />
ambobs grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli. misi marTlmsajuleba am cxovrebaSi<br />
samsjavrosTan erTad mravlis moTminebasac avlens. is marTali, mtkice da<br />
mravlismomT<strong>me</strong>ni msajulia. imdenad, ramdenadac momaval cxovrebaSi drois<br />
uqonlobis gamo codva sinanuliT veRar gamoswordeba, R<strong>me</strong>rTi ise gansjis<br />
codvils, rogorc borotmoq<strong>me</strong>ds, Sexedavs, rogorc mters – gaasamarTlebs,<br />
rogorc damnaSaves, miagebs rogorc mters. am cxovrebaSi R<strong>me</strong>rTi msajuli da<br />
mamaa. im cxovrebaSi – msajuli da mimgebeli iqneba. rogor migebas<br />
aRasrulebs R<strong>me</strong>rTi?<br />
skviTebis ro<strong>me</strong>liRac <strong>me</strong>fem Tavisi Ze imisaTvis mokla, rom man SecdomiT<br />
kanoni daarRvia. amis Semdeg brZana, rom xmali, romliTac mis Svils Tavi<br />
mokveTes, sasamarTlo darbazSi daekidaT, xolo roca vin<strong>me</strong>s asamarTlebda, an<br />
gasaseirneblad midioda, is xmali aweuli unda sWerodaT, raTa xalxs<br />
daenaxa da Sineboda. amiT undoda eTqva: `Cemo qveSevrdomno, am xmals SexedeT<br />
da ifiqreT, rogori <strong>me</strong>fe gyavT. kanonis dasacavad RviZli Svili ar davinde.<br />
dae, yvela borotmoq<strong>me</strong>dma uyuros Cemi Svilis sisxliT SeRebil xmals da<br />
mixvdes, rogor marTlmsajulebas ipovis adamianSi, ro<strong>me</strong>lmac, msajulad<br />
qceulma, daiviwya, rom mamaa~.<br />
ramdenadac xorcSesxmulma Ze RvTisam Tavis Tavze adamianuri codva<br />
itvirTa, zeciurma mamam ganaCina, rom is jvarze momkvdariyo. roca is<br />
cocxlebisa da mkvdrebis gansasjelad maRalsa da zeaRmarTul taxtze<br />
aRsaydrdeba, iq, taxtis winaSe, TviT jvaric gancxaddeba `da maSin gamoCndes<br />
saswauli Zisa kacisaÁ~ (mT. 24, 30) risTvis? imisaTvis, rom codvilebma<br />
dainaxon da aTrToldnen. isini marTlac aTrToldebian `da maSin ityebden<br />
yovelni tomni queyanisani~ (iqve), roca gaigoneben RvTisa da mamis sityvebs:<br />
umadurno, Cemi Zis sicocxle, yvela angelozisa da adamianis sicocxleze<br />
<strong>me</strong>tad Zvirfasi, _ sasikvdilod gavwire. Cemi Zis sisxli yvelaze Zvirfasi<br />
138
ganZi iyo samoTxisa – <strong>me</strong> is mTlianad miwaze davTxie. Zisadmi Cemi siyvaruli<br />
yvela serafimze <strong>me</strong>tad mgznebare iyo – <strong>me</strong> masze uari vTqvi. <strong>me</strong> araferi mqonda<br />
iseTi sayvareli da Zvirfasi, rogorc Ze da is am jvarze msxverplad gaviRe.<br />
nuTu am yovelivem ver unda SegagonoT, Tu rarigad mZags codva? da Tqven<br />
Cems winaSe mainc codvebiT warmodeqiT? jvarze Cemi Zis sikvdils vxedav,<br />
TqvenSi ki _ misi sikvdilis mizezs. Tqven Tqveni codvebis gamo Cemi Zis<br />
mokvla maiZuleT. axla Ze maiZulebs, misi sikvdilisTvis Suri viZio. M<strong>me</strong><br />
erTdroulad msajulic var da mamac. rogorc msajuli, samsjavros<br />
aRvasruleb, rogorc mamam, Suri unda viZio. Cemi simarTle TqvenSi<br />
borotmoq<strong>me</strong>debs xedavs, siyvaruli _ mtrebs. amitom `warvediT Cemgan,<br />
wyeulno, cecxlsa mas saukunesa, ro<strong>me</strong>li ganmzadebul ars eSmakisaTvis da<br />
angelozTa misTa~ (mT. 25,41) – codvilo ms<strong>me</strong>nelebo es ar gakvirvebT? ar<br />
gaZrwunebT? RvTis winaSe damnaSavec iyoT da misi mteric! Tuki man `Zesaca<br />
TÂssa ara hrida~ (hrom. 8, 32), gana Tavis mtrebs daindobs? ara, ara sawyalno!<br />
dafiqrdiT – abelis sisxli, adamianisa, Surisgebas RaRadebda, qristes<br />
sisxli miT u<strong>me</strong>tes RaRadebs Surisgebas! sisxli RvTisa, ro<strong>me</strong>lic jvarze<br />
dakidebuli, Tumca mitevebisTvis loculobda `mamao miuteve amaT, ra<strong>me</strong>Tu ara<br />
ician rasa iqman~ (lk. 23, 34) – didebiT mosuli, SurisZiebas moiTxovs: `misaje<br />
<strong>me</strong> R<strong>me</strong>rTo, da saje sjaÁ Cemi~ (fs. 42, 1). RvTis simarTle Tqvens codvebs<br />
gansjis, RvTis siyvaruli – Zis sikvdilisTvis Surs iZiebs. amgvarad Tqvens<br />
winaaRmdeg amxedrdnen – RvTis simarTle da siyvaruli. Tqvenze samsjavro da<br />
SurisZieba erTdroulad aResruleba. gazo<strong>me</strong>T Zisadmi es siyvaruli, is<br />
ganuzo<strong>me</strong>lia; gazo<strong>me</strong>T siZulvili codvisadmi, ro<strong>me</strong>lmac aiZula msxverplad<br />
Ze Seewira – is usazRvroa. aseTi didi siyvarulisa da siZulvilisagan<br />
rogori samsjavro da Surisgeba mogeliT! vis SeuZlia es warmoidginos? hoi<br />
samsjavrov, hoi sulo!<br />
II<br />
daniel winaswar<strong>me</strong>tyveli <strong>me</strong>-7 TavSi, xolo ioane RvTis<strong>me</strong>tyveli<br />
gamocxadebis <strong>me</strong>-20 TavSi amboben, rom samsjavros dRes wignebi gadaiSleba.<br />
maTSi weria yvelaferi is, rac mTeli cxovrebis manZilze gagvikeTebia.<br />
vfiqrob, rom es aris ori wigni: erTSi, Cveni boroti saq<strong>me</strong>ebi, Cveni codvebia<br />
Cawerili, <strong>me</strong>oreSi _ Cveni keTili saq<strong>me</strong>ebi, Cveni saTnoebebi. Tavdapirvelad is<br />
wigni gadaiSleba, ro<strong>me</strong>lSic Cveni codvebi weria. iq erTi mxriv, weria codva<br />
yvela Tavisi Tanmxlebi garemoebiT: CamdeniT, droTi adgiliT da a.S. Tuki<br />
sapirispiro mxares aRniSnulia, rom es codva vaRiareT, movinanieT, rom is<br />
locviT, marxviT, mowyalebis gacemiT, mRvdlis mier dakisrebuli epitimiiT<br />
warvxoceT, am codvis gamo R<strong>me</strong>rTi pasuxs ar mogvTxovs. Cawerilia vali,<br />
magram gadaxdac aRniSnulia. amitom, Tu am cxovrebaSi srulad movinaniebT,<br />
momaval samsjavroze amisi aRar unda gveSinodes. codvilTa nugeSi,<br />
RvTaebrivi oqropiri, ase gvanugeSebs: `Tuki am cxovrebaSi SegviZlia<br />
aRsarebiT ganviwmindoT Cveni usjuloebisagan, maS modiT, am cxovrebidan<br />
codvebisagan ganw<strong>me</strong>ndilni gavideT~. yovelive amis arsi imaSi mdgomareobs,<br />
rom Cveni aRsareba keTili unda iyos, Tumca isic vici, rom aRsarebas ara<br />
SemusvrilebiT, ara<strong>me</strong>d CveulebiT vambobT; rom Cveni aRsareba WeSmariti unda<br />
iyos, Tumca vici, rom rac wels vTqviT, momaval welsac igives vityviT da<br />
albaT uaressac. es imis niSania, rom Cven am codvas mxolod veubnebiT<br />
moZRvars, magram ar davutevebT mas. Tuki es asea, vai Cven! ra<strong>me</strong>Tu momaval<br />
139
samsjavroze es codva codvadve darCeba da vali ar iqneba gadaxdili. maSin<br />
Cadenili codvisa da misi arasruli aRiarebis gamo pasuxi unda vagoT.<br />
<strong>me</strong>ore wignSi aris yvela keTili saq<strong>me</strong>, ro<strong>me</strong>lic gagvikeTebia, anu _ Cveni<br />
saTnoebebi. Zmano, ra moxdeboda, R<strong>me</strong>rTs didi wyaloba rom moeRo <strong>me</strong>ore<br />
samsjavroze, ar ganvekiTxeT, CvenTvis codvebi moetevebina da mxolod keTili<br />
saq<strong>me</strong>ebiT ganvekiTxeT, rogor fiqrobT, viqnebodiT ki Rirsni samoTxis an<br />
netari xmis gagonebisa: `movediT kurTxeulno mamisa Cemisano, da daimkvidreT<br />
ganmzadebuli TquenTvis sasufeveli~ (mT. 25, 34). vfiqrob, rom piriqiT. R<strong>me</strong>rTi<br />
imisTvisac ki gangvsjis, rasac Cven keTil saq<strong>me</strong>s vuwodebT. am Cvens keTil<br />
saq<strong>me</strong>ebs SexedeT: kviras wirvaze wavediT? diax, Cven wavediT, magram, ufro<br />
CveulebiT, vidre keTilkrZalulebiT: velodiT, is rodis dasruldeboda.<br />
roca mRvdeli loculobda da saidumlos aRasrulebda, saero saq<strong>me</strong>ebze<br />
vlaparakobdiT. gana es aris keTili saq<strong>me</strong>? Ddiax, Cven viloceT, magram<br />
mxolod Cveni bage loculobda, sad iyo Cveni goneba? gana locva is aris,<br />
rom mTeli saaTi erTi galoba vigaloboT an erT wamSi fsalmunebi mTlianad<br />
CavikiTxoT? gana es aris keTili saq<strong>me</strong>? Cven wyaloba gaveciT, magram ramdeni?<br />
Zalze cota. da isic risTvis? imisTvis, rom qeba adamianebisagan ufro<br />
migveRo, vidre jildo RvTisagan. gana es aris keTili saq<strong>me</strong>? magram Cven<br />
vmarxulobT da es Cveni udidesi saTnoebaa. rac ufro mkacrad vmarxulobT,<br />
miT ufro <strong>me</strong>tad vTvrebiT. Tavs vikavebT Tevzisa da xorcisagan, magram Cvens<br />
vnebebs ver vakavebT. saxsnilos ar vWamT, magram vWamT moyvass. Cveni moRvaweni<br />
zeTsac ki ekrZalvian; magram rom icodeT, ramdeni satanuri pirmoTneobaa maT<br />
azrebSi, ramdeni av<strong>me</strong>xsiereba da uweso angarebismoyvareobaa maT gulebSi!<br />
gana es aris saTnoeba? aseTi keTili saq<strong>me</strong>ebiT vi<strong>me</strong>dovnebT samoTxis<br />
mopovebas? sada gvaqvs Tundac erTi iseTi keTili saq<strong>me</strong>, boroteba rom ar<br />
erios? sad aris Cvens mier gakeTebuli keTili saq<strong>me</strong>? Cvens mier ganvlili 40,<br />
50 an 60 wlis manZilze RvTisadmi miZRvnili erTi dRe an saaTi? Tuki amaT<br />
garda sxva saTnoebebi ar gvaqvs, vai Cven, qristes <strong>me</strong>ored mosvlisas! hoi<br />
samsjavrov, hoi sulo!<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>oTxe kviras<br />
aRsarebis Sesaxeb<br />
(sagangebo)<br />
`hrqua utyusa da yrusa sulsa:<br />
<strong>me</strong> gibrZaneb Sen, ganved magisgan<br />
da nuRara Sexual magisa!~<br />
(mrk. 9, 25)<br />
munjia da ar <strong>me</strong>tyvelebs, yrua da ar esmis mzakvar suls, ro<strong>me</strong>lic ubedur<br />
Zes tanjavs. Cvens dRevandel saxarebaSi mis Sesaxeb aris moTxrobili. is<br />
axalgazrdaa, siWabukiT yvavis, magram bavSvobidanve eSmakis sabudrad qceula.<br />
roca mas suli ipyrobda, aTrTolebda, miwaze scemda da ubedurs piridan<br />
qafi amosdioda, kbilebs axrWialebda da SeSdeboda, Semdeg veluri saxiT<br />
dgeboda, mRvrie TvalebiT, uneburi moZraobiT xan cecxlSi vardeboda, xan<br />
dasaxrCobad wyalSi xteboda. mociqulebma, romlebic imden Sepyrobils<br />
kurnavdnen, mxolod amis gankurneba ver SeZles; aficeben, ukrZalaven, magram<br />
140
yru da munjia suli, amitom maTi ar esmis da ar pasuxobs. Tuki avadmyofi<br />
munjia da Tavisi sneulebis Sesaxeb eqims verafers eubneba, Tuki igi yrua da<br />
eqimis brZaneba ar esmis, maSin sul iolad kvdeba an Zalze Znelad ikurneba.<br />
ieso qristes mosvla iyo saWiro! qristes, rogorc R<strong>me</strong>rTs, uwmindur sulebze<br />
yovladZlieri xelisufleba aqvs, raTa `hrquas utyusa da yrusa sulsa: <strong>me</strong><br />
gibrZaneb Sen, ganved magisgan da nuRara Sexual magisa!~ am saxarebiseuli<br />
istoriis saidumlo Sinaarsi gasagebia: sulTa ganmxrwneli eSmakis<br />
mzakvrobam gamoigona ori saSualeba, raTa adamiani etanja: pirveli<br />
saSualeba is iyo, rom Seekra misi ena, daemunjebina, <strong>me</strong>ore _ misTvis yurebi<br />
daexSo, daeyruebina. daemunjebina, raTa mas Tavisi codvis simZi<strong>me</strong> ar<br />
gaemxila, daeyruebina, raTa kurnebis, Tavisi mitevebis Sesaxeb araferi<br />
gaegona. daeufla ra siyrmidan, didi xnis manZilze batonobs masze da imas<br />
uSvreba, rac unda; saiTac surs, iqiT miyavs: xan cecxlSi agdebs, anu<br />
mZvinvarebis aalebul vnebaSi, xan avxorcobaSi, xan wyalSi, anu cxovrebiseuli<br />
sazrunavis zRvaSi. mas verc maswavlebelTa qadagebebi Svelis,<br />
verc moZRvris darigeba. ratom? umTavresad imitom, rom borotebis suli yru<br />
da munjia. Tu codvili munjia, sulieri moZRvris winaSe codvebs ver<br />
inaniebs, Tu igi yrua, mis naTqvams ver igebs. amitom an codvaSi advilad<br />
vardeba, an Znelad cxondeba. saswaulia, namdvilad didi saswaulia, Tuki<br />
aseTi codvili eSmakis xelebs dauZvreba. Zmano, rad vigdebT Tavs aseT<br />
xifaTSi? ratom vuSvebT imas, rom borotebis suli amden xans batonobdes<br />
Cvenze? misi gangdeba xom Cveni nebaa. ranairad? _ aRsarebis <strong>me</strong>SveobiT.<br />
SevwyvitoT munjad yofna, avixsnaT ena, Cveni mravalwliani codva<br />
movinanioT; nuRar viqnebiT yruni, gaviTavisufloT yurebi da sulis<br />
sasargeblo darigeba gavigonoT. amitom minda dRes aRasrebaze visaubro,<br />
minda giCvenoT, rogori aRsarebaa WeSmariti da srulyofili, romlis<br />
<strong>me</strong>SveobiTac SesaZlebelia munji da yru sulis gangdeba.<br />
I<br />
WeSmariti da sruli sinanuli mxolod sityvebSi ar mdgomareobs.<br />
gavixsenoT, rom iudam sinanulad mxolod sityva da fuli moitana.<br />
sinamdvileSi is cremlsa da gulis iseT SemusvrilebaSi mdgomareobs,<br />
rogoric petres hqonda. aRsarebisas saWiroa ori pirobis Sesruleba: unda<br />
aRiaro cru sircxvilisa da mizezTa Zebnis gareSe, Seni sulieri<br />
naklovanebis dasafarad Tavi ar moikatuno. unda Segvrcxves maSin, roca<br />
codvaSi vvardebiT, da ara im dros, roca mas RvTis winaSe vinaniebT, ra<strong>me</strong>Tu<br />
mis warmomadgenlad moZRvari gvevlineba, ro<strong>me</strong>lsac Tumcaki yurebi aqvs da<br />
Cvens aRsarebas is<strong>me</strong>ns, mas aravisTan ambobs.<br />
aTenis erT-erT quCaze mimavalma sokratem Tavisi mowafe dainaxa. is viRac<br />
<strong>me</strong>Zavis saxlidan gamodioda. Sercxva maswavleblisa Wabuks da Tavis<br />
asarideblad ganze gadga. `Wabuko, _ uTxra mas sokratem, _ aseTi saxlidan<br />
gamosvla ar aris sircxvili, sircxvili aseT saxlSi yofnaa~. hoda Zmao, <strong>me</strong>c<br />
amas geubnebi: ar aris sircxvili gamosvla, aRsarebaSi Seni codvis gamxela,<br />
sircxvili moZRvrisgan misi damalvaa. `dafaruli boroteba _ es Cirqovani<br />
iaraa sulisa~ _ ambobs basili didi. amasve ambobs ziraqi: ... (4, 24-25).<br />
saWiro ar aris aRsarebaSi Tavis marTleba da sxvebis dadanaSauleba, amas<br />
gansakuTrebiT qalebi akeTeben, romlebic aTas mizezs ideben da yvelaferze<br />
laparakoben, garda TavianTi codvisa.<br />
141
erTi aseTi qali imperator gracianesTan wavida da Tavis qmars brali<br />
dasdo. SesCivla, rom is loTobs, boboqrobs, ilanZReba, rom is qurdia,<br />
<strong>me</strong>mruSea, mokled yvelaferi Tqva, risi Tqmac gamZvinvarebuli qalis enas da<br />
gonebas SeeZlo. viTomda qmari lanZRavda, scemda, viTomda cxovreba tanjvad<br />
uqcia. <strong>me</strong>fem, ro<strong>me</strong>lic am dedakacis xasiaTs myisve mixvda, araferi upasuxa.<br />
maSin qalma, imisaTvis, rom <strong>me</strong>fe gaebrazebina, uTxra mas: `Cemi qmari Tqvens<br />
udidebulesobas lanZRavs~. `boroto dedakaco, _ uTxra maSin <strong>me</strong>fem, _ Tuki<br />
qmari Sen glanZRavs, <strong>me</strong> amasTan ra <strong>me</strong>saq<strong>me</strong>ba, xolo Tu <strong>me</strong> mlanZRavs, _ Sen ra<br />
gadardebs?~ amgvarad moiSora Tavidan es qali.<br />
sulier mamas monanulTa mimarT Semwynareblobis grZnoba unda hqondes da<br />
rogorc erTxel, erTi mSvidobiani moberviT miiRo qristesgan ufleba<br />
Sekvrisa da ganxsnisa, axlac aseTive mSvidobiani da Tvinieri unda iyos,<br />
ra<strong>me</strong>Tu monanulis cxonebisaTvis moZRvris TanagrZnoba friad sasargebloa.<br />
grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli ambobs: `miteveba <strong>me</strong>tad mniSvnelovania cxonebisaTvis.<br />
avadmyofi ar unda Semusro, ara<strong>me</strong>d _ gankurno~. magram yovelive amasTan<br />
erTad saWiroa mtkice gadawyvetileba, rom codvaAaRar gan<strong>me</strong>ordeba~ <br />
`aha cocxal iq<strong>me</strong>n, nuRara scodav, raÁTa ara uZÂresi raÁ<strong>me</strong> geyos Sen~ (in. 5,<br />
14). ra SeiZleba iyos amaze uaresi? amas xom Tavad qriste ambobs. aRsarebis<br />
Semdeg yru da munji suli marTlacda garbis, magram Tuki Sens guls RvTis<br />
SiSiT kargad ar Caketav, Tuki mas kvlav Semosvlis saSualebas miscem, maSin<br />
is ara erTi, ara<strong>me</strong>d sxva, gacilebiT saZageli Svidi sulis TanxlebiT modis<br />
_ `maSin warvidis da moiyvannis mis Tana sxuani SÂdni sulni, uborotesni<br />
misa, da movidis da daemkÂdris mun; da iqmnis ukuanaÁskneli kacisaÁ mis<br />
uZÂres pirvelisa. esreT eyos naTesavsa amasca ukeTursa~ (mT. 12, 45). ara Zmao,<br />
`daixie mzakvrobisagan, Tavi anebe borotebas, Seudeq saTnoebebs, piroba dade,<br />
rom codvas aRar gai<strong>me</strong>oreb da es sakmarisi iqneba gamarTlebisTvis. <strong>me</strong> viqnebi<br />
mow<strong>me</strong> da Tavdebi imisa, rom Tuki TiToeuli codvili, ro<strong>me</strong>lmac Zveli<br />
boroteba dauteva, pirobas dadebs, rom mas aRar gai<strong>me</strong>orebs, R<strong>me</strong>rTi mas sxvas<br />
aRarafers mosTxovs, ra<strong>me</strong>Tu kacTmoyvarea da mowyale~ _ garwmunebs<br />
oqropiri.<br />
Zmano ms<strong>me</strong>nelno, Cveni wridan vin aris iseTi, visSic aris suli yru da<br />
munji? vSiSob, rom is yvela CvenganSia, ra<strong>me</strong>Tu yvelani codvilni varT.<br />
magram is wminda aRsarebiT ganvagdoT. `aha esera aw ars Jami igi<br />
SewynarebisaÁ, aha esera aw ars dRe igi cxovrebisaÁ~ (2 kor. 6, 2). moaxlovda<br />
wminda dReebi. dros nuRar davkargavT. is, vinc dros kargavs, did<br />
safrTxeSia. mravalma isurva dro sinanulisTvis, magram ver ipova. es udidesi<br />
sigiJea _ gqondes dro da elodo dros. dRes Cveni dRea, xvalis Sesaxeb ki<br />
araferi viciT, ar viciT `ras gvimzadebs dRe momavali~ (igav. 27, 1).<br />
II<br />
ver vxedav, rom Cvenze sruldebodes saxarebiseuli aRTqma uflisa. is ambobs:<br />
`iTxovdiT, da mogeces Tquen; eZiebdiT, da hpovoT; irekdiT, da gangeRos<br />
Tquen~ (mT. 7, 7). magram Cven vloculobT, da is ar gvis<strong>me</strong>ns; viTxovT da ar<br />
gvaZlevs; vakakunebT da ar gviRebs; gana sicruea is, rom yoveldRe vloculobT?<br />
magram TiToeulma Cvenganma icis, Tu raoden xSirad vrCebiT Seus<strong>me</strong>nelni.<br />
ra aris amis mizezi? am mizezze esaia winaswar<strong>me</strong>tyveli migviTiTebs:<br />
`nu verSemZle arsa Ãeli uflisaÁ cxovnebad Senda? anu daamZima yuri TÂsi<br />
ars<strong>me</strong>nad; ara<strong>me</strong>d codvani Tquenni ganswvaleben Soris Tquensa da RmrTisa da<br />
142
codvaTa TquenTaTÂs miiqcia piri TÂsi Tquengan arSewyalebad; ra<strong>me</strong>Tu Ãelni<br />
Tquenni SebRalul arian sisxliTa da TiTni Tquenni codvaTa Sina, xolo<br />
bageTa TquenTa Tques usjuloebaÁ da enaÁ Tqueni sicruesa iwurTida~ (es. 59,<br />
1-3). ai mizezi imisa, Tu rad ar is<strong>me</strong>ns Cvens locvas R<strong>me</strong>rTi; viTxovT da ar<br />
gvaZlevs. vakakunebT da ar gviRebs; magram Tavidan aviciloT es udidesi<br />
dabrkoleba, R<strong>me</strong>rTs SevurigdeT da maSin is Seis<strong>me</strong>ns Cvens locvas; maSin<br />
mogvcems yvelafers, rasac vTxovT, maSin gagviRebs Tavis mowyalebis karebs.<br />
magram jerjerobiT mtrulad varT masTan. risi i<strong>me</strong>di gvaqvs?<br />
roca ukeTuri faraoni xedavda sasjels, ro<strong>me</strong>lic misi gulsastikobis gamo<br />
iyo masze daSvebuli _ setyvas, kalias, wylis sisxlad gadaqcevas, Sav Wirs, _<br />
kiTxulobda, `raÁ ars ege?~ grZneulebi pasuxobdnen, rom es xelia RvTisa,<br />
ro<strong>me</strong>lic egviptelTa codvas sjis `TiTi RmrTisaÁ ars ege~ (gam. 8, 19). Tuki<br />
Tqvenc ikiTxavT: `raÁ ars ege?~, es ra setyvaa Cvens naTesebs rom anadgurebs,<br />
es ra kaliaa, Cvens venaxebs rom Sesevia, es ra wyaldidobaa, an uwvimoba, an<br />
qarebi, Cvens nargavebs rom anadgureben, _ <strong>me</strong> gipasuxebT: `TiTi RmrTisaÁ ars<br />
ege~. es ra siZvirea, qveynebs rom aRatakebs, ra simZi<strong>me</strong>a, saxlebs rom angrevs,<br />
es ra ubedurebaa, moulodnelad Tavs rom dagvatyda; es yvelaferi `TiTi<br />
RmrTisaÁ ars~. ra aris avadmyofoba, SimSili, omi, Savi Wiri? es `TiTi<br />
RmrTisaÁ ars~, ro<strong>me</strong>lic qristianebs sjis. `mravalguema arian codvilTaTÂs~<br />
(fs. 31, 10): cecxli, setyva, SimSili da sikvdili. es yvelaferi iaraRia RvTis<br />
xelSi, raTa qristianTa codvebi dasajos.<br />
amgvarad, Tuki gvinda, rom ubedurebebi Sewydes, borotebis mizezi _<br />
codvebi moviSoroT. codvebis monanieba R<strong>me</strong>rTs mSvidobians hyofs; is mtridan<br />
<strong>me</strong>gobrad iqceva, msajulidan _ kacTmoyvare mamad. WeSmariti da sruli<br />
aRsareba ara mxolod bagiT, guliTac naTqvami, cru SiSisa da mizezTa Zebnis<br />
gareSe, maTi mitovebis mtkice gadawyvetilebiT, aq RvTis madlisa da<br />
siyvarulis Rirsad gvxdis, iq ki Rirsad caTa sasufevlisa...<br />
sityva marxvis <strong>me</strong>xuTe kviras<br />
samoTxis Sesaxeb<br />
`xolo dajdomaÁ marjueniT Cemsa da marcxeniT<br />
ara ars Cemi micemad, ara<strong>me</strong>d vieTa ganmzadebul ars~<br />
(mrk. 10, 40)<br />
adamianebi yovelTvis ar misdeven simarTles: isini xSirad imaT miageben<br />
pativs, visTanac <strong>me</strong>gobroba da naTesaoba akavSirebT. R<strong>me</strong>rTi ki Tavisi arsebiT<br />
yovlad samarTliania _ pativiT imaT ajildoebs, visSic saWiro Rirsebebs<br />
poulobs. adamianebs pativSi <strong>me</strong>gobrebi da Tvistomni hyavT, R<strong>me</strong>rTs ki _<br />
mxolod Rirseulni. ai raSia nugeSi saTno adamianebisaTvis, roca maT<br />
amcireben da roca sZulT isini. es xalxi keTili cxovrebisaTvis jildos<br />
R<strong>me</strong>rTisagan moelis. amis Sesaxeb naTlad gveubneba ieso qriste dRevandel<br />
wmida saxarebaSi. is jvarze sac<strong>me</strong>lad adis ierusalimSi, iakobi da ioane _<br />
Zeni zebedesni ki fiqroben, rom iq gasa<strong>me</strong>feblad midis da isini,<br />
pativmoyvarebiT Zleulni, masTan TxovniT jer TavianT dedas gzavnian, Semdeg<br />
Tavad mieaxlebian da eubnebian: roca israelis <strong>me</strong>fe iqnebi, gvinda, rom erTi<br />
143
Cvengani marjveniT, <strong>me</strong>ore ki marcxeniT daisva, raTa monawile viyoT Seni<br />
<strong>me</strong>fobisa: `mo<strong>me</strong>c Cuen, raÁTa erTi marjueniT da erTi marcxeniT Sensa<br />
davsxdeT didebasa Sensa~ (mrk. 10, 37). vin arian iakobi da ioane? isini<br />
<strong>me</strong>gobrebi, Tvistomni arian qristesi da ras pasuxobs maT qriste? _ `ara<br />
iciT, rasa iTxovT~ (mrk. 10, 38), <strong>me</strong>, samarTliani msajuli, pativs ar mivageb<br />
Cemi SemTxveviTi azriT, pativiT ar vajildoeb <strong>me</strong>gobrebsa da naTesavebs,<br />
ara<strong>me</strong>d _ mxolod Rirseulebs. Cems sasufevelSi jildos is miiRebs, vinc<br />
iRvawebs, evneba; is ganidideba, vinc Rirseuli aRmoCndeba da gvirgvinsac is<br />
miiRebs: `xolo dajdoma marjueniT Cemsa da marcxeniT ara ars Cemi micemad,<br />
ara<strong>me</strong>d vieTa ganmzadebul ars~. vin ar indo<strong>me</strong>bs, vin ar isurvebs Rvawls<br />
qristes sasufevlis mosapoveblad, imis mosapoveblad, rasac fasi ara aqvs,<br />
radgan Seufasebelia, ro<strong>me</strong>lsac ara aqvs dasasruli, radgan maradiulia?<br />
ramden Sromasa da Zalas vxarjavT mciredi amqveyniuri bednierebisaTvis, rac<br />
ase Zneli mosapovebelia, magram sul iolad dasakargi! rogori uzrunveloba,<br />
rogori daudevrobaa qristes sasufevlis mimarT, romlis mosapovebladac<br />
mxolod survili kmara! da amasTan, Tu erTxel movipovebT, aRarasodes<br />
davkargavT. qristes sasufeveli amqveyniuri sa<strong>me</strong>fo ar aris, ara<strong>me</strong>d<br />
sasufevelia caTa, RvTiuri netareba, usasrulo dideba, ukvdavi cxovreba,<br />
erTi sityviT _ samoTxe! ra wuTSic mas vaxseneb, maSinve ixarebs samSvinveli<br />
Cemi, gavifiqreb masze Tu ara, ilxens suli Cemi. samoTxe! kurTxeuli<br />
samSoblo pirvel mamaTa CemTa, sasurveli navsayudeli sasoebisa Cemisa, Cemi<br />
ocnebis erTaderTi mizani, Cemi siyvarulis erTaderTi sagani, Cemi rw<strong>me</strong>nis<br />
ukanaskneli jildo! kurTxeulo qristianeno, swored samoTxis Sesaxeb<br />
visaubrebT dRes. ar SemiZlia ar vaRiaro, rom es sagani yvela saganze da<br />
gonebaze aRmatebulia, ra<strong>me</strong>Tu arc adamians da arc angelozs ar ZaluZT<br />
gviTxran, Tu rogoria samoTxe sinamdvileSi. amitom gpirdebiT, gamogikvlioT,<br />
ra aris samoTxe. mis Sesaxeb mciredis Tqmac sakmarisi iqneba da radganac<br />
samoTxis srulyofili suraTis daxatva ar SemiZlia, mas mxolod movxazav da<br />
Tan erTi wmida maswavleblis sityvebs gavi<strong>me</strong>oreb: `hoi, samoTxeo! Cven<br />
SegviZlia mogipovoT, magram gonebiT wvdoma Seni ar ZalgviZs~.<br />
I<br />
SegiZliaT Tu ara mipasuxoT, ratom tiris Cvili, roca is dabadebisas<br />
dedis muclidan gamodis? erTni amas ase xsnian, <strong>me</strong>oreni _ ise. magram yvelaze<br />
bunebrivi axsna is aris, rom is dedis muclidan gamodis: iq, mucelSi, mas<br />
hgonia, rom is misi samyaroa, misi cxovreba da simSvidea, Cvils srulyofili<br />
goneba rom hqonoda, kiTxvas _ surs Tu ara dedis muclidan gamosvla,<br />
upasuxebda, rom samudamod unda iq darCena imitom, rom Cveulebriv is gvinda<br />
da gviyvars, rasac vxedavT da rac gvaqvs. roca bavSvi ibadeba, hgonia, rom<br />
simSvides tovebs, rom cxovrebas, Tavis samyaros kargavs. swored amitom<br />
Rvris cremlebs, moTqvams da wuxs. roca vkvdebiT, Cvenc amave mizeziT<br />
vwuxvarT, gveCveneba, rom ar aris sxva samyaro, garda amisa, ar aris sxva<br />
cxovreba, garda amJamindelisa, arc sxva simSvidea, garda am simSvidisa. rom<br />
SegveZlos, samudamod aq davrCebodiT da arasodes gavidodiT aqedan. magram<br />
ratom? imitom, rom is gvinda, rasac vxedavT, xolo roca vkvdebiT, gveCveneba,<br />
rom yvelafers vkargavT, vitanjebiT, vtiriT da cremlebs vRvriT. Cven am<br />
dros viqceviT ara rogorc gonieri da Wkviani adamianebi, ara<strong>me</strong>d rogorc<br />
suleli da ugunuri Cvilebi. ra sxvaobaa dedis mucelsa da am samyaros<br />
144
Soris? im wyvdiadsa da am sinaTles Soris? im viwro sapyrobilesa da am<br />
sivrces Soris? _ ra sxvaobacaa mucelSi cxraTvian cxovrebasa da amqveyniur<br />
cxovrebas Soris, ro<strong>me</strong>lSic mravali weli gavatareT, aseTive da<br />
Seudareblad <strong>me</strong>ti sxvaobaa amqveyniursa da imqveyniurs, egviptis dablobis<br />
wyvdiadsa da zeciuri ierusalimis naTels Soris, aqaur mwuxare sapyrobilesa<br />
da didebis ubrwyinvales palats Soris; erTi sityviT, am ubedur, ormocdaaT<br />
an samocwlian sicocxlesa da im yovladnetar cxovrebas Soris, rogoric<br />
samoTxeSi gveqneba saukunod. aqedan odnav Tua gasagebi, ra aris samoTxe?<br />
ara, gaugebaria. hoi, samoTxeo! CvenUSegviZlia mogipovoT, magram<br />
gonebiT wvdoma Seni ar ZalgviZs.<br />
maS, vis vkiTxoT, vin gvetyvis, ra aris samoTxe? vkiTxoT or adamians,<br />
romlebmac is sakuTari TvaliT ixiles _ ioane RvTis<strong>me</strong>tyvelsa da pavle<br />
mociquls. angelozTa mier maRal mTaze aRyvanilma ioanem naxa wmida qalaqi<br />
_ zeciuri ierusalimi. es qalaqi oTxkuTxa, didi da maRalia; Tor<strong>me</strong>ti<br />
sayrdeni aqvs da TiToeuli maTgani Zvirfasi qvaa. Tor<strong>me</strong>ti karibWe aqvs,<br />
TiToeuli mTliani margalitia; iq ar aris qmnili taZari, ra<strong>me</strong>Tu iq uqmneli<br />
taZaria; iq TviT yovlismpyrobeli R<strong>me</strong>rTia, ro<strong>me</strong>lsac ca da miwa Tayvans<br />
scems; iq arc mzea da arc mTvare, radgan dRiTa da RamiT manaTobeli da<br />
dauvali, dauRa<strong>me</strong>beli naTelia RvTaebrivi didebisa: `da warmiyvana <strong>me</strong> suliTa<br />
mTasa maRalsa da didsa da miCuena <strong>me</strong> qalaqi wmidaÁ ierusalemi, gardamomavali<br />
zeciT RmrTisgan~ (gamoc. 21, 10), magram es qalaqi mxolod<br />
asaxvaa samoTxisa, misTvis rom Segvexeda, irwmunebdnen Cveni Tvalebi, magram<br />
goneba Cveni ver Seswvdeboda. pavle <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> camde iqna atacebuli. samoTxeSi<br />
man raRac ixila, raRac ismina, magram ra? <strong>me</strong> iseTi ram vixile, _ ambobs igi, _<br />
rac Cvens Tvalebs aqamde arasdros uxilavT, is vismine, rac Cvens yurebs<br />
arasdros s<strong>me</strong>niaT, rac Cvens guls arasdros survebia: `ro<strong>me</strong>li Tualman ara<br />
ixila, da yursa ara esma, da gulsa kacisasa ara mouÃda, ro<strong>me</strong>li ganumzada<br />
R<strong>me</strong>rTman moyuareTa TÂsTa~ (1 kor. 2, 9); iseTi ram vismine, ris ganmartebac<br />
adamians ar SeuZlia: `ro<strong>me</strong>l ara jer-arian kacTa sityuad~ (2 kor. 12, 4). orma<br />
adamianma TvalnaTliv ixila samoTxe: RvTis<strong>me</strong>tyvelebis arwivma _ ioane<br />
maxarebelma da rCeulma WurWelma _ pavlem. da mainc bundovnad da idumalad<br />
laparakoben amaze. SesaZloa ki maTi sityvebidan mivxvdeT, ra aris samoTxe? _<br />
ara. hoi, samoTxeo! Cven SegviZlia mogipovoT, magram gonebiT wvdoma Seni ar<br />
ZalgviZs.<br />
vkiTxoT TviT ieso qristes. wmida saxarebaSi igi ambobs, rom samoTxe<br />
keTili Teslia, rom is sanukvari ganZia, wiaRia abraamisa. magram am<br />
SedarebebiT aris SesaZlebeli mivxvdeT, ra aris samoTxe? ara. hoi, samoTxeo!<br />
Cven SegviZlia mogipovoT, magram gonebiT wvdoma Seni ar ZalgviZs.<br />
ieso qristev! ganxorcielebulo sibrZnev RvTisa! ufro naTlad gviTxar _<br />
ra aris samoTxe? or ra<strong>me</strong>s gicxadebT, _ ambobs is, _ es saukuno cxovreba da<br />
usasrulo sixarulia: `uxarodis gulTa TquenTa, da sixaruli Tqueni aravin<br />
migiRos Tquengan~ (in. 16, 22).<br />
saukuno cxovreba. qristiano, warmoidgine amqveyniuri bedniereba _ didi an<br />
patara, sruli an nawilobrivi. magaliTad: mTeli msoflios <strong>me</strong>fe, monarqi rom<br />
iyo, mbrZanebeli yvela olqisa da mteri ar gyavdes, ar iavadmyofo, ixaro,<br />
sevda ar ganicado, iyo mSvenieri, mdidari, saxelovani. swored esaa yvelaze<br />
didi da SesaZlo bedniereba dedamiwaze. magram es yovelive bedniereba ar<br />
aris, radgan, ramdeni welic unda icxovro, odes<strong>me</strong> mokvdebi da yovel wuTs<br />
145
sikvdilisa unda geSinodes. es SiSi ubedurs gxdis. TviT bednierebaSic ar<br />
geqneba amqveyniuri yvela sikeTe _ rai<strong>me</strong>s mcire namati an siuxve. magram<br />
warmoidgine, rom arasdros mokvdebi. maSinac ki, roca sikvdilis SiSi aRar<br />
amwuxrebs Sens guls, es mciredi bednierebac ver daaokebs Sens survilebs:<br />
sul raRac gaklia da misken iswrafvi, bednieri xar, magram ufro didi<br />
bedniereba ginda. es zed<strong>me</strong>ti bedniereba ubedurs gxdis maSinac ki, roca<br />
ukvdavi xar. Tu mokvdavi xar, yvelaze didi bednierebiTac ubeduri xar, Tu<br />
ukvdavi _ mciredi bednierebiT xar ubeduri. xolo yvelanairi bedniereba rom<br />
gqonoda, rogorsac Seni guli isurvebda da arc sikvdilisa gSineboda, ra<br />
cxovreba iqneboda es? bedniereba gqonda, simdidre da maTi dakargvisa ar<br />
gSineboda, janmrTeli yofiliyavi da avadobis SiSi ar gqonoda, ar<br />
Seewuxebine Surs, vnebas ar daemwuxrebine, ver moetacebine sikvdils. marad<br />
netari yofiliyavi, gecxovra saukunod, anu amqveyniuri yvela sikeTe gqonoda<br />
da amasTanave ukvdaveba, ra cxovreba iqneboda! samoTxis cxovrebac aseTivea _<br />
dausrulebeli sixaruli, srulyofili sixaruli, yovelive erTad<br />
Tavmoyrili. `ramdenadac ukidegano da Zlieria sixaruli mTel maradisobaSi,<br />
amdenadvea is erTiani TiToeul gaelvebaSi yovelgvari cvlilebis gareSe~.<br />
tkbebi mTeli netarebiT mTel maradisobaSi da imav netarebiT tkbebi<br />
maradisobis yovel gaelvebaSi; rogori netaric xar maradiul cxovrebaSi,<br />
aseTive netari xar imave maradiuli cxovrebis yovel wuTs. ra saxis<br />
bednierebaa es? zRva mlaSea. warmoidgine, rom cidan wylis erTi wveTi<br />
vardeba da zRvas atkbobs. SegiZlia gaiazro, raoden tkbilia es wveTi; mwarea<br />
jojoxeTi, magram masSi samoTxiseuli sixarulis erTi wveTic rom<br />
Cavardniliyo, mTel simwares ganaqarvebda, cecxls Caaqrobda, cremlebs<br />
SeaSrobda da jojoxeTi samoTxed gadaiqceoda. Sen SegiZlia Caswvde, Tu<br />
rogoria es samoTxiseuli sixaruli!<br />
romaelebi omobdnen da imarjvebdnen. gamarjvebuli <strong>me</strong>omrebi TavianT<br />
qalaqSi brundebodnen. qalaqis karibWesTan mokeTeebi _ ma<strong>me</strong>bi, dedebi, Z<strong>me</strong>bi<br />
modiodnen, raTa enaxaT, vin gadarCa cocxali da vin daiRupa. maT Soris erTi<br />
qvrivi iyo, ro<strong>me</strong>lsac erTaderTi vaJi hyavda omSi gagzavnili. idga qvrivi da<br />
sxvebTan erTad Tavis Svils eloda. xan SemomsvlelT ekiTxeboda mis Sesaxeb,<br />
xan ki TviTon cdilobda Soridan gaerCia is. `sad xar Svilo, _ ambobda igi,<br />
_ qalaqSi ratom ar Semodixar? ratom ar Canxar? sad Seyovndi?~ da roca<br />
mixvda, rom Svils veRar ixilavda, radgan Seityo, rom brZolaSi daiRupa,<br />
xmamaRali, unugeSo moTqma da mkerdSi xelis cema daiwyo. uceb vaJs cocxals<br />
xedavs, misken gamorbis, exveva da hkocnis. sabralom ise gaixara, rom zed<strong>me</strong>ti<br />
sixarulisgan suli ganuteva, iq, sadac cota xnis win deda dastiroda Svils,<br />
axla Svili dastiris dedas. SegiZlia ki warmoidgino, rogori iyo dedis<br />
sixaruli? erTi dRe, erTi weli, mTeli cxovreba rom gagrZelebuliyo,<br />
rogori iqneboda is? im sixarulTan SedarebiT, rogoric cocxali Svilis<br />
damnaxavma dedam erTi wuTiT ganicada, samoTxiseuli sixaruli ganuzomlad<br />
didia, is ara erT dRes, erT wels, ara<strong>me</strong>d mTel usasrulo maradisobaSi<br />
grZeldeba, anu _ yovlad srulyofilia, sruliad erTiania. SesaZlebelia ki<br />
warmodgena, rogori sixarulia es? ufro <strong>me</strong>tic _ sixaruli, ro<strong>me</strong>lsac<br />
veraferi wagarT<strong>me</strong>vs: verc mtrebis Suri, radgan iq samyaro uSfoTvelia, verc<br />
bedukuRmarToba, radgan irgvliv uwyveti netarebaa, verc sneuleba, radgan<br />
ucvleli janmrTelobaa, verc sikvdili, radgan cxovrebaa dausrulebeli.<br />
`uxarodis gulTa TquenTa, da sixaruli Tqueni aravin migiRos Tquengan~.<br />
146
samoTxe ukvdavi cxovrebaa: iq RvTiuri cxovrebiT icxovreb, R<strong>me</strong>rTTan<br />
erTobaSi hgieb; RvTiuri yofis ziari iqnebi, R<strong>me</strong>rTiviT saukunod icxovreb.<br />
samoTxe dausrulebeli sixarulia, ra<strong>me</strong>Tu iq RvTiuri sixaruliT ixareb,<br />
RvTiuri <strong>me</strong>fobiT i<strong>me</strong>feb, RvTiuri didebiT ganididebi. erTi sityviT _ RvTis<br />
WvretiT TviTon Seiqnebi viTarca R<strong>me</strong>rTi.<br />
igi R<strong>me</strong>rTia bunebiTi, Sen madliT xar R<strong>me</strong>rTi; rogorc gavarvarebul<br />
rkinaSi cecxli da rkina ar ganiyofa erTurTisagan, ara<strong>me</strong>d erTi mTliania,<br />
samoTxeSic asevea: arc R<strong>me</strong>rTi ganeyofa netars da arc netari, R<strong>me</strong>rTs.<br />
netarebaSi oriveni erTians Seadgenen, orTaves saukuno cxovreba aqvs,<br />
usasruloa orTaves sixaruli: `msgavs misa viyvneT, re<strong>me</strong>Tu vixiloT igi,<br />
viTarca igi ars~ (1 in. 3, 2). aq mas ver vxedavT, mxolod gvwams da am<br />
rw<strong>me</strong>naSia mTeli netareba eklesiisa _ ver xedavde da gwamdes: `netar arian,<br />
ro<strong>me</strong>lTa ara uxilav da vhrw<strong>me</strong>ne~ (in. 20, 29).<br />
iq mas vixilavT iseTs, rogoric aris da rw<strong>me</strong>nas aRar eqneba adgili.<br />
swored amaSia samoTxiseuli netareba: ki ar gwamdes, ara<strong>me</strong>d xedavde. `msgavs<br />
misa viyvneT, ra<strong>me</strong>Tu vixileT igi, viTarca igi ars~. iq aRar aris rw<strong>me</strong>na, _<br />
ambobs mociquli, _ radgan iq xedvaa, saburveli aixada, brwyinavs sinaTle; iq<br />
ar aris sasoeba, radgan ukve aris netareba; Sewyda momavali, ixilvis awmyo;<br />
iq mxolod siyvarulia, vinaidan is umaRlesi madli gviyvars, ro<strong>me</strong>lsac<br />
vxedavT. Cveni goneba xedviT aRivseba, guli ki netarebiT. `ganvZRe<br />
gamoCinebasa didebisa Senisasa~ (fs. 16, 15).<br />
yovelive Tqmulidan Tu mixvdiT, ra aris samoTxe? mjera, rom vera, radgan,<br />
ramdenic unda ilaparakos adamianma am saganze, saTq<strong>me</strong>ls ver ityvis. grigol<br />
noselic amasve amtkicebs: Rirseulad verafers ityvi hoi, samoTxeo! Cven<br />
SegviZlia mogipovoT, magram gonebiT wvdoma Seni ar ZalgviZs.<br />
solomonis dideba mTel samyaros moefina. eTiopiis dedofals saocari ambebi<br />
esma am <strong>me</strong>feze. bevri iseTi ram gaigo, risic Zlivs sjeroda. man yvelaferSi<br />
darwmuneba Tavad isurva, sapatio mcvelebiT daiZra da iudeaSi Cavida.<br />
roca ierusalims miaRwia, mTeli didebuleba dainaxa; roca sa<strong>me</strong>fo palatebSi<br />
Sevida, auarebeli ganZi naxa, roca <strong>me</strong>fe solomonis winaSe wardga, misi sidiade<br />
ixila da udidesi sibrZne ismina, uTxra: `hoi, <strong>me</strong>feo! Sens sidiadeze<br />
sakvirvelebani ms<strong>me</strong>nia, magram aravisi mjeroda, vidre ar movedi da yovelive<br />
Cemi TvaliT ar vnaxe. axla ki vxedav, mjera, mikvirs da vocdebi, gicxadeb,<br />
rom ramdensac vxedav, imdeni ar ms<strong>me</strong>nia, vxedav uTvalav sagans, ro<strong>me</strong>lTa Sesaxebac<br />
araferi uTqvamT maSin, roca Sens Sesaxeb miTxrobdnen~ (3 <strong>me</strong>f. 10, 7).<br />
qristianeno! bevri visaubreT samoTxeze, bevrs saubrobdnen masze winaswar<strong>me</strong>tyvelni,<br />
mociqulni, maswavlebelni da TviT qriste: yvelaferi didebuli,<br />
amaRlebuli da saucxooa, `didebuli iTqua SenTvis, qalaqo RmrTisao~<br />
(fs. 86, 3). Cven is ki ara, rom ar gvjera amisa, ara<strong>me</strong>d yvelaferi ar gvesmis:<br />
Cveni goneba SezRudulia, ar SeuZlia amis dateva, is <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad mZi<strong>me</strong>a da<br />
asafrenad Zala ar Seswevs. rodisRa gavxdebiT Rirsni zeciuri ierusalimis<br />
uqmneli silamazis sakuTari TvaliT xilvisa, rodis vixilavT dauRa<strong>me</strong>bel<br />
naTels, ro<strong>me</strong>lic saukuno netarebis dausrulebel dRes asxivosnebs, rodis<br />
vixilavT angelozTa dasebs, wmidanTa saxeebs, mowa<strong>me</strong>ebs, RirsTa, marTalTa,<br />
romlebic zeciur savaneTa netari mcxovrebni arian, rodis vixilavT angelozTa<br />
dedofals _ RvTismSobel mariams, dabrZanebuls marjveniT RvTisa<br />
da bolos TviT sambrwyinvale RvTaebas _ TviT R<strong>me</strong>rTs. gulisyuri mivapyroT<br />
bunebas misi arsebisas, ro<strong>me</strong>lsac arc dasawyisi aqvs, arc dasasruli, misi<br />
147
sami ipostasi ganvWvritoT _ mama, Ze da suliwmida, romlebic samia, Tumca<br />
erTia R<strong>me</strong>rTi. roca mis yovladZlierebas, sibrZnes, madls misas, didebasa da<br />
sidiades gaviazrebT, maSin mivxvdebiT, ra aris samoTxe! maSin vetyviT mas:<br />
R<strong>me</strong>rTo Cemo! bevri ms<strong>me</strong>nia samoTxeze, magram mos<strong>me</strong>nili imis naxevaric ar<br />
aris, rasac vxedav. mravali ram <strong>me</strong>sma, magram ver vxvdebodi, axla ki, yovlis<br />
mxilvels, <strong>me</strong>smis. vxedav da sixaruliT aRvivse, vnetareb da ganvididebi.<br />
aseTia samoTxiseuli dideba. <strong>me</strong> ki rarigad miyvarda dideba miwieri? gana<br />
suleli ar viyavi, rom aTasobiT sofeli ar moviZule erTi samoTxis<br />
mosapoveblad? aseTia cxovreba saukuno! <strong>me</strong> ki ise Zlier miyvarda raRac<br />
droebiTi cxovreba; gana suleli ar viyavi, rom ar gavwire is aTasobiT<br />
cxovreba, raTa <strong>me</strong>mkvidreobad es cxovreba mi<strong>me</strong>Ro? gana suleli ar viyavi,<br />
roca aseTi samoTxis da aseTi cxovrebis dakargvis safrTxis win videqi<br />
mxolod imisaTvis, rom bilw <strong>me</strong>ZavTan Tavi Se<strong>me</strong>qcia, xarbi vercxlismoyvareba<br />
da<strong>me</strong>cxro. Cemi saZageli da binZuri midrekilebani da<strong>me</strong>kmayofilebina. magram<br />
vmadlob Sens mowyalebas, R<strong>me</strong>rTo Cemo, rom xsnili var amdeni ubedurebisagan<br />
da axla vimyofebi samoTxeSi, sadac ukvdavi cxovrebiT vcxovrob da<br />
usasrulo sixaruliT vxarob... da ase Tqmas imitom SevZlebT, rom mivxvdebiT,<br />
da imitom mivxvdebiT, rom vixilavT. aq ki, sadac ver vxedavT da amitomac ar<br />
gvesmis, SegviZlia vTqvaT: hoi, samoTxeo! Cven SegviZlia mogipovoT, magram<br />
gonebiT wvdoma Seni ar ZalgviZs. gana es SesaZlebelia? diax, adrec<br />
giTxariT, rom Cveni xsna Cvens xelTaa.Yaxla kidev erTxel getyviT, Tqven ki<br />
mismineT: Seqmna ufalma samoTxe marTalTaTvis, jojoxeTi ki codvilTaTvis.<br />
orive Caketa, Tumca jojoxeTis gasaRebi TavisTan daitova, rogorc naTqvamia<br />
ioanes gamocxadebaSi _ `da mqonan kliteni sikudilisa da jojoxeTisani~<br />
(gamoc. 1, 18). samoTxis `kliteni sasufevelisa caTaisani~ petres saxiT<br />
mociqulT uboZa.<br />
maS ase, jojoxeTis gasaRebi RvTis xelSia, samoTxisa ki adamianis xelTaa.<br />
hoi, kacTmoyvare saxlTmSeneblobav uflisa Cvenisa! adamianma jojoxeTSi<br />
tanjva kidec rom isurvos, gasaRebi ara aqvs, sakmarisia moindomos samoTxeSi<br />
xsna da gasaRebi mis xelTaa. anu TviT R<strong>me</strong>rTs surs, rom adamianisaTvis Zneli<br />
misaRwevi iyos saukuno satanjveli da amitom jojoxeTis gasaRebs ar aZlevs.<br />
mas unda, rom adamianebs iolad xsna SeeZloT. amitom Caabara maT samoTxis<br />
kliteni _ kliteni caTa sasufevlisa. hoi, samoTxeo! Cven SegviZlia<br />
mogipovoT, magram gonebiT wvdoma Seni ar ZalgviZs. yuradReba miaqcieT, is<br />
ambobs: mogceT gasaRebni. gana ar SeeZlo eTqva _ `gasaRebi~, gana samoTxe ar<br />
gaiReba erTi gasaRebiT? is SeiZleba Cveulebrivi rkinisa, oqrosi da xisac ki<br />
iyos. aseTivea samoTxis gasaRebic. amitom ambobs `gasaRebni~ da ara<br />
`gasaRebi~. xis gasaRebi upovarTa gasaRebia, samoTxis gaReba da cxoneba mas<br />
Tavisi siRatakiT SeuZlia; oqros gasaRebi mdidris gasaRebia, mas simdidriT<br />
SeuZlia is gaaRos da cxondes; rkinis gasaRebi ki saSualo adamianis<br />
gasaRebia, ro<strong>me</strong>lic arc mdidaria, arc Raribi, masac SeuZlia samoTxis kari<br />
gaaRos da cxondes. ase rom, cxoneba TiToeul adamians SeuZlia.<br />
hoi, samoTxeo! Cven SegviZlia mogipovoT, magram gonebiT wvdoma Seni ar<br />
ZalgviZs.<br />
II<br />
samoTxisaken, romlis Sesaxebac aqamde gesaubrebodiT, ori gzaa: erTi _<br />
viwro da mwuxarebiT aRsavse, razedac laparakobs qriste: `viTar-igi iwro<br />
148
ars bWe da saWirvel gzaÁ, ro<strong>me</strong>li miiyvanebs cxovrebasa~ (mT. 7, 14). mravalma<br />
am gziT mavalma <strong>me</strong>udabnoem dauteva qveyana, yovelive qveyniuri da is SiSvelma<br />
ganvlo, mravalma wmida mowa<strong>me</strong>m es gza ara ofliT, ara<strong>me</strong>d sisxliT moirwya.<br />
xolo maTTvis, vinc Tavaweuli dadis, Tu ra Tqma unda, Tavi ar daxara, aq<br />
adgili ar aris, ra<strong>me</strong>Tu viwroa es gza. moyirWebulni da napativebni Tu ar<br />
daZabundebian da jans ar ganileven, aq ver moxvdebian, radgan viwroa gza; visac<br />
samosi mravlad hqonda da sxva dabrkolebac, aq ver gaivlis, Tu ar damsubuqdeba,<br />
ra<strong>me</strong>Tu viwroa gza. qalebs ki ramdeni ramis daTmoba mouwevT, Tuki<br />
am gziT siaruls moindo<strong>me</strong>ben. viwro da mwuxarea es gza, nariT da ekliT<br />
savse. oflis Rvra, Rvawlia saWiro, moSurne unda iyo, mravali mwuxareba<br />
daiTmino imisaTvis, rom am gziT samoTxeSi Sexvide, `mravliTa WiriTa jerars<br />
Cuenda Seslvad sasufevelsa RmrTisasa~ (saq. 14, 22). visac faqizi sxeuli<br />
aqvs, visac saTuT adgilebSi surs siaruli, visac susti kuWi aqvs da Tav-<br />
Sekavebis Sesaxeb arc erTi sityvis gadamuSaveba ar SeuZlia, visac simSvide<br />
da gancxroma nebavs, am gziT ver ivlis. es viwro da mwuxare gzaa. vis unda<br />
samoTxis miRweva? _ yvelas, Tumca gza rom viwro da mwuxarea, yvelam icis.<br />
aris kidev erTi gza, farTo da gaSlili, ro<strong>me</strong>lzec etli gaivlis. am gziT,<br />
Cemis azriT, mxolod winaswar<strong>me</strong>tyveli elia aRvida cecxlovani etliTa da<br />
cecxlovani cxenebiT (4 <strong>me</strong>feTa 2, 11). magram wyaloba Tvisi Camoagdo da ise<br />
aRvida. qristiano! ginda eliasaviT farTo gziT miaRwio samoTxes?<br />
cecxlovani etli gamoiyene, anu mxurvale siyvaruli RvTisa da moyvasisadmi.<br />
`amaT orTa mcnebaTa yoveli sjuli da winaÁswar<strong>me</strong>tyuelni damokidebul<br />
arian~ (mT. 22, 40). is (siyvaruli) yovelTa saTnoebaTa safuZvelia da mxolod<br />
misi <strong>me</strong>SveobiT vcxondebiT yvelani. eliam, imisaTvis, rom zecad asuliyo,<br />
samosi gaiZro. es ki niSnavs, rom samoTxeSi sakuTari samosiTac ver SevalT,<br />
sxvisi samosiT ki aris SesaZlebeli? magram riT iyo mosili elia? xaleniT _<br />
cxvris tyaviT. man swored is gadmoagdo. es niSnavs, rom Sen sxvis cxvrebs<br />
rom glej, sxvisi tyavebiT ver Sexval samoTxeSi. Tavidan amoigde: sxvis<br />
samosSi, sxvis tyavSi SenTvis daxSulia samoTxis kari. hoi, samoTxeo! gana<br />
SeiZleba, rom Cven, adamianebi, qristianebi Tanaxmani viyoT aseTi araraobis<br />
gamo udidesi madlis dakargvaze? SeiZleba gavcvaloT samoTxe erTi saaTis<br />
gancxromaze? hoi, samoTxeo! Cven SegviZlia mogipovoT, magram gonebiT wvdoma<br />
Seni ar ZalgviZs!<br />
sityva marxvis pirvel kviras<br />
sarwmunoebaze<br />
`rabi, Sen xar Ze RmrTisaÁ,<br />
Sen xar <strong>me</strong>ufe israelisaÁ~<br />
(in. 1, 49)<br />
kvlav dResaswaulobs qristes eklesia Cveni wminda sarwmunoebis mtrebze<br />
gamarjvebas, kvlav emxoba eresi da zeimobs marTlmadidebloba. raoden didi<br />
unda iyos qristianebSi im R<strong>me</strong>rTSemosil mamaTa xsenebiT gamowveuli sulieri<br />
sixaruli, romlebmac keTilmsaxuri moSurneobiT amden msoflio da<br />
adgilobriv krebaze keTilmsaxureba daamtkices! rogor damwuxrdebodnen<br />
swored es R<strong>me</strong>rTSemosili ma<strong>me</strong>bi, rom exilaT, rogor iTeleba marTl-<br />
149
madidebelTa Soris is keTilmsaxureba, aseTi moSurneobiT rom icavdnen isini<br />
eretikosTagan!<br />
qristes mociqulno, eklesiis mamano, suliwmidis RvTivsuliero bageno, oh,<br />
netav SegeZloT amqveynad dabruneba, rom kvlav iqadagoT sarwmunoeba<br />
morwmuneTaTvis. kvlav aswavloT marTlmadidebloba marTlmadideblebs,<br />
sarwmunoebis mtrebTan ki aRar ibrZoloT, ara<strong>me</strong>d morwmune samwymso kvlav<br />
aaxmianoT, ra<strong>me</strong>Tu eretikosebi TavianTi RvTisgmobiTa da uwmindurobiT<br />
qristes rw<strong>me</strong>nas Tavs aRar esxmian, mas TviT qristianebi uaryofen u<strong>me</strong>crebiTa<br />
Tu borotebiT. sarwmunoebav uwmindeso, qristes sarwmunoebav, warmarTuli<br />
cdomilebis RrublebSi erTxel mzesaviT gabrwyinebulo, vardo, eresis<br />
gauval ekal-bardebSi ayvavebulo, warmarTuli devnis qariSxalSi mozei<strong>me</strong>v da<br />
daumarcxebelo, rogor daCrdilulxar, damWknarxar, gaTelilxar qristianul<br />
sazogadoebebSi. ara da... swored rom aq unda gezeima, geyvavila da gebrwyina!<br />
rabi, RvTaebrivo maswavlebelo, Camosulo zecidan, ro<strong>me</strong>lmac es sarwmunoeba<br />
gvaswavle! uzakvel israelitel naTanailTan erTad vaRiarebT da gvwams, rom<br />
`Sen xar Ze RmrTisaÁ, Sen xar <strong>me</strong>ufe israelisaÁ~, magram Cven ar gvesmis, ras<br />
vaRiarebT, Cven rw<strong>me</strong>niT ar vcxovrobT. Cven gvaqvs Seni wmida sarwmunoeba,<br />
ro<strong>me</strong>lic RvTaebrivi naTlobiT miviReT, magram mis WvretaSi usinaTloni<br />
varT, xolo mis saq<strong>me</strong>ebSi _ mkvdarni.<br />
da dRes marTlmadideblobis mozei<strong>me</strong>ni, mxolod mis saxels vatarebT. es<br />
ucilobeli WeSmaritebaa. swored es STamagonebs, sayvarelno, visaubro im<br />
sarwmunoebaze, ro<strong>me</strong>lic Cven, qristianebs, amJamad gvaqvs. minda giCvenoT, rom<br />
aseTi rw<strong>me</strong>na <strong>me</strong>tad arasrulia, ra<strong>me</strong>Tu mwiria rogorc WvretaSi, aseve<br />
sarwmunoebriv saq<strong>me</strong>ebSi. is mwiria SegnebaSi, radgan ar viciT, ras vaRiarebT<br />
da mwiria saq<strong>me</strong>ebSi, radgan sarwmunoebiT ar vcxovrobT. dae, mxolodSobilma<br />
Zem da sityvam RvTisa, sibrZnem da Zalma ieso qristem, sawyisma da<br />
maswavlebelma Cveni rw<strong>me</strong>nisa, warsulis dari moSurneoba momadlos Cems<br />
guls, sinaTle Cems gonebas, sityvis Zala Cems enas, raTa aRvasruloT saq<strong>me</strong><br />
keTilmauwyeblisa, dae, misma RvTaebrivma madlma, odesRac wmida mociqulTa<br />
bagiT urwmunoTa marTlmadideblobisaken momaqcevelma da biwierTa<br />
wmidanobasTan mimyvanebelma, Cemi codvili bagis <strong>me</strong>SveobiT qmnas qristianebi<br />
keTilni aRmsareblobasa da cxovrebaSi, srulni Secnobasa da saq<strong>me</strong>ebSi.<br />
I<br />
Ze RvTisa mxolod imisTvis Camovida zecidan dedamiwaze da gankacda, rom<br />
ganecxadebina is wesi, ro<strong>me</strong>lic unda gvwamdes da romliTac unda vicxovroT,<br />
raTa saukuno netareba movipovoT. man ori gza gamogviCina: erTi _<br />
WeSmaritebis Secnobisa, <strong>me</strong>ore _ saTno saq<strong>me</strong>ebisa. es wesi rw<strong>me</strong>naa, xolo ori<br />
gza _ misi ori saxe. rogorc <strong>me</strong>cnieri RvTis<strong>me</strong>tyvelni amboben, rw<strong>me</strong>na mWvreteluri<br />
da moRvaweobrivi. erTi <strong>me</strong>ores gareSe arasrulia da cxonebisaTvis arasakmarisi,<br />
ra<strong>me</strong>Tu mWvreteluri moRvaweobis gareSe mkvdaria, moRvaweobrivi<br />
mWvreteluris gareSe ki _ brma. qristians Tu ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> ar gaaCnia, avadmyofs<br />
hgavs, ro<strong>me</strong>lsac uZlurebis gamo siaruli ar SeuZlia, an usinaTlos, ro<strong>me</strong>lic<br />
verafers xedavs. mowa<strong>me</strong> da filosofosi iustine ambobs: `mravalsaxovania<br />
RvTaebrivi swavlebis Sinaarsi, magram is umTavresad mcnebaTa<br />
daswavlasa da SenaxvaSi, RvTis Se<strong>me</strong>cnebasa da TayvaniscemaSi mdgomareobs~.<br />
imisaTvis, rom rw<strong>me</strong>na sruli iyos, is mWvreteluri, anu sarwmunoebrivi<br />
swavlebis Semcveli, WeSmaritebis Semcnobi unda iyos da aseve moRvaweobrivi,<br />
150
anu im saTnoebaTa moq<strong>me</strong>di, romlebsac sarwmunoebrivi kanonebi gviweseben.<br />
srulyofili qristiani orsave rw<strong>me</strong>nas unda flobdes, e.i. Se<strong>me</strong>cnebiTsac<br />
(icodes, ra swams) da moq<strong>me</strong>dsac (imoq<strong>me</strong>dos rw<strong>me</strong>niT).<br />
axla SevxedoT, rogori rw<strong>me</strong>na gvaqvs Cven, qristianebs da rogori mwiria<br />
is Se<strong>me</strong>cnebaSic da saq<strong>me</strong>ebSic. WeSmaritebis naTelSi rogori Rrmaa Cveni<br />
gonebis wyvdiadi. `mo-raÁ-vida ieso adgilTa maT kesaria filipesTa, hkiTxvida<br />
mowafeTa TÂsTa da hrqua: raÁ TqÂan CemTÂs kacTa, Zisa kacisa yofad?~ (mT. 16,<br />
13) maT upasuxes, rom adamianebma ar ician, vin aris igi: zogs erTi hgonia,<br />
zogsac <strong>me</strong>ore, `ro<strong>me</strong>lTa<strong>me</strong> ioane naTlismce<strong>me</strong>li, ro<strong>me</strong>lTa<strong>me</strong> elia, da sxuaTa<br />
ieremia, gina erTi winaswar<strong>me</strong>tyuelTagani~ (maT. 16, 14). WeSmaritad aravin<br />
uwyis, vin xar Sen. _ keTili, `Tquen vin ggonie <strong>me</strong> yofad?~ (mT. 16, 15) _ Cven, _<br />
upasuxa simon-petrem yvela danarCeni mowafis saxeliT, _ Cven vambobT, rom<br />
`Sen xar qriste, Ze RmrTisa cxovelisaÁ~ (mT. 16, 16). ase upasuxes mociqulebma<br />
da qriste aRiares imad, rac aris da ara, rogorc danarCenebi Tvlidnen.<br />
magram Tu davuSvebT, rom maT ver epasuxaT ise, rogorc saWiro iyo, eTqvaT,<br />
rom ar icnobdnen mas, iqnebodnen ki Rirsni wodebuliyvnen qristes<br />
mowafeebad da moqiculebad? moqiculebi, romlebic TavianT <strong>me</strong>ufes ar<br />
icnoben, mowafeebi, romlebic TavianT maswavlebels ar icnoben! Tuki sxvebma<br />
ar icodnen, vin aris qriste, es kidev ar iyo ubedureba, radgan isini Zveli<br />
sjulis aCrdiliT iyvnen dabnelebuli da saxarebiseuli WeSmaritebis naTels<br />
jer ver xedavdnen. magram maT, qristes mociqulebsa da mowafeebs, qristesTan<br />
amdeni xnis urTierTobaSi myofT, misi swavlebis moms<strong>me</strong>nT, saswaulebis<br />
mow<strong>me</strong>ebsa da monawileebs, maT rom ar scodnodaT qriste, ro<strong>me</strong>lic swamdaT,<br />
ro<strong>me</strong>lsac us<strong>me</strong>ndnen da mihyvebodnen, uaRresad ucnauri ram iqneboda.<br />
es <strong>me</strong>tad ucnauri movlena, rac mociqulTa Soris ar SeimCneoda, Cven Soris<br />
arsebobs. rogorc maSin movida qriste kesariaSi, dae aseve movides igi<br />
qristianul qveynebSi imaTTan, vinc Tavis Tavs marTlmadidebel qristians<br />
uwodebs, iq, sadac misi sarwmunoeba <strong>me</strong>ufebs da misi saxareba iqadageba da<br />
kidev erTxel ikiTxos: `Tqven vin ggonie <strong>me</strong> yofad?~ <strong>me</strong> mas vupasuxebdi: _<br />
iesov Cemo, adamianebma ar ician, vin xar. `ara cnes, arca gulisxma-yves da<br />
bnelsa Sina vlenan~ (fs. 81, 5). erTi erTs ambobs, <strong>me</strong>ore _ <strong>me</strong>ores, rogorc<br />
cdomili da dabnelebuli goneba ukarnaxebT. ras amboben Senze adamianebi?<br />
simon mogvi, eretikosTa moTave, <strong>me</strong>nandre, markioni, yvela maniqeveli ambobs,<br />
rom Sen ara xar damamyarebeli sityva, romlisa mier yovelive Seiqmna, rom<br />
xiluli samyaro Sens mier ar aris qmnili; kerinTosi, ariozi da sxva<br />
eretikosebi amboben, rom Sen qmnileba xar da ara R<strong>me</strong>rTi _ saukuno da<br />
Tanaarsi mamisa; anTropomorfistebs swamT, rom R<strong>me</strong>rTi xar, magram adamianis<br />
saxis matarebeli R<strong>me</strong>rTi; sabeliosi amtkicebs, rom mama, Ze da suliwmida _<br />
Tqven, samiveni mxolod erTi ipostasi xarT da mxolod sxvadasxva saxels<br />
atarebT; makedoniuss miaCnia, rom mamam yovladwmida suli Seni <strong>me</strong>SveobiT<br />
Seqmna. rad miaCnixar adamianebs? nestori aswavlis, rom Seni gankacebiT iseve<br />
ori ipostasi gaqvs, rogorc ori buneba; evtiqi da dioskore, piriqiT, Tvlian,<br />
rom erTi buneba gaqvs, iseve rogorc erTi ipostasi; kerdoni Tvlis, rom Sen<br />
ara namdvili, ara<strong>me</strong>d moCvenebiTi adamiani xar; apolinariusi _ rom Sen<br />
namdvili adamiani xar, magram mxolod sxeuliT, sulis gareSe, ris<br />
nacvladac RvTaebrioba gaqvs; severosi fiqrobs, rom sxeuliTac da suliTac<br />
sruli kaci xar, magram uvnebeli da ukvdavi. vin hgonixar adamianebs? pirosi<br />
da sergi amboben, rom erTi neba gaqvs _ RvTaebrivi, magram SenSi sruliadac<br />
151
ar aris adamianuri neba; pelagianelebi amtkiceben, rom Seni gankacebis madli<br />
adamianTa xsnisaTvis sruliadac ar iyo saWiro; xatmbrZolebs Seni xatis<br />
Tayvaniscema ar surT; kalvinistebi uwmindes saidumloTa aRsrulebisas Sens<br />
iq yofnas uaryofen; luTeranebi Sens iq yofnas scnoben, magram purisa da<br />
Rvinis gardasaxvas uaryofen; iudevelni amboben, rom Sen cru da borotmoq<strong>me</strong>di<br />
xar; agarianelebi wmida winaswar<strong>me</strong>tyvelad gTvlian, magram ara<br />
R<strong>me</strong>rTad, ara<strong>me</strong>d ubralo adamianad. keTili, _ TiTqosda pasuxobs qriste, _<br />
Tqven, qristianebo, Tqven, marTlmadideblebo, vin ggonivarT? `Tquen vin<br />
ggonie <strong>me</strong> yofad?~ mTeli am xnis manZilze micaniT ki? _ ms<strong>me</strong>nelno, rom ar<br />
gvcodnoda, vin aris qriste, ro<strong>me</strong>lica gvwams da visi saxeliTac varT<br />
naTelRebulni, rom ar gvcodnoda, rom igi mxolodSobili Zea RvTisa<br />
cxovelisa, <strong>me</strong>ore piria wmida sa<strong>me</strong>bisa, miwaze gardamosuli da zecisgan ar<br />
ganSorebuli, gankacebuli, magram R<strong>me</strong>rTad STenili, sruli R<strong>me</strong>rTi da sruli<br />
kaci, misi cxovreba rom ar gvcodnoda, misi swavlebani, saswaulebi da vneba,<br />
misi saxarebis mcnebebi, misi eklesiis saidumloni, misi sarwmunoebis<br />
swavlebebi, gana Rirsni viqnebodiT marTlmadidebeli qristianis saxelisa?<br />
Tuki eretikosebma, iudevelebma, agarianebma ar icodnen qriste, es kidev<br />
mosaT<strong>me</strong>nia, radgan `ara cnes, arca gulisxma-yves da bnelsa Sina vlenan~,<br />
magram marTlmadideblebma ara scnes? qristianebma ara gulisxma-hyves? wmida<br />
naTlisRebiT arian ganaTlebulni da bnelsa Sina vlenan? vai Cven!<br />
sarwmunoebis SecnobaSi mcire gamonaklisis garda TiTqmis yvelani brmani<br />
arian. momRerlebma tonebis zomiereba ician, eqi<strong>me</strong>bma _ mcenareTa Tvisebebi,<br />
advokatebma _ <strong>me</strong>fis kanonebi, vaWrebma _ gaTvlis yvela wvrilmani,<br />
fermwerebma, <strong>me</strong>zRvaurebma, miwaTmoq<strong>me</strong>debma, mSeneblebma TavianTi xelobis<br />
wesebi ician. `ara cnes, arca gulisxma-yves da bnelsa Sina vlenan~. yvelaferi<br />
ician, mxolod aucilebeli ara. `kacni, ganxrwnilni gonebiTa, gamoucdelni<br />
sarwmunoebiTa~ _ ambobs maTze mociquli (2 tim. 3, 8). isini im gaunaTlebel<br />
efeselebs hgvanan, romlebmac pavles SekiTxvas: `ukueTu suli wmidaÁ<br />
migiRebies da grwams?~ upasuxes: `ara<strong>me</strong>d arcaRa ars, Tu suli wmidaÁ<br />
guasmies~ (saq. 19, 2). qristianebs Soris ramdenia iseTi, romlebic kiTxvaze, _<br />
mrwamsi ramdeni wevrisgan Sedgeba da romlebia isini, ramdeni saidumloa da<br />
romlebia isini? ramdeni mcnebaa RvTisa da romlebia isini? _ gaocebulni<br />
duman! da kidevac rom upasuxon, ityvian, rom am wevrebisa da mcnebebis<br />
Sesaxeb arc ki s<strong>me</strong>niaT. ar s<strong>me</strong>niaT, an ki vin etyoda maT amis Sesaxeb? `viTar...<br />
hrw<strong>me</strong>nes, romlisaÁ ara ismines? anu viTar-<strong>me</strong> isminon TÂnier qadagebisa?~<br />
(hrom. 10, 14) `ara cnes, arca gulisxma-yves da bnelsa Sina vlenan~.<br />
magram Tuki qristianebma ar uwyian, ra swamT, maSin raRa swamT? <strong>me</strong> es unda<br />
vTqva da Tanac cremliT. or zedawerils vxedav RvTaebisas, ro<strong>me</strong>lsac<br />
adamianebi aq, dedamiwaze, Tayvans sce<strong>me</strong>n. erTs _ iudeaSi, ebraelTa Soris,<br />
<strong>me</strong>ores _ aTenSi berZenTa Soris. pirveli ambobs: `gancxadebul ars<br />
huriastans R<strong>me</strong>rTi~ (fs. 75, 1) da <strong>me</strong>ore _ `ucnauri (ucnobi) R<strong>me</strong>rTi~ (saq. <strong>17</strong>,<br />
23). es niSnavs: iudeaSi R<strong>me</strong>rTi cnobilia, aTenSi _ ara. ebraelebma ician,<br />
ro<strong>me</strong>l R<strong>me</strong>rTs scen Tayvani, aTenelebma _ ara. am ori zedawerilidan ro<strong>me</strong>li<br />
amovtvifroT qristianul taZrebze? <strong>me</strong> vambob _ <strong>me</strong>ore: `ucnauri R<strong>me</strong>rTi~,<br />
ra<strong>me</strong>Tu qristianebi eTayvanebian R<strong>me</strong>rTs, ro<strong>me</strong>lic ar uwyian. qristianebs<br />
swamT R<strong>me</strong>rTi, magram ar ician, rom igi R<strong>me</strong>rTia zecaSi da rom erT bunebaSi<br />
sami ipostasi aqvs, rom is R<strong>me</strong>rTkacia miwaze da ori buneba da erTi<br />
ipostasi aqvs. _ `ucnauri R<strong>me</strong>rTi!~ qristianebs swamT erTi R<strong>me</strong>rTi ieso<br />
152
qriste, magram arc misi cxovrebis saswaulebi ician, arc misi swavlebis<br />
WeSmaritebani, arc misi wmida vnebis damsaxureba da arc misi dideba.<br />
`ucnauri R<strong>me</strong>rTi!~ qristianebs saxareba aqvT, magram arc misi mcnebebi ician,<br />
arc dogmatebi. saeklesio dResaswaulebs aRniSnaven, magram arc maTi mizani<br />
esmiT. oh! qristianuli dResaswaulebi im saxiT, rogoriTac isini dRes<br />
imarTeba, arafriT gansxvavdeba elinuri (warmarTuli) zei<strong>me</strong>bisagan.<br />
qristianebi marxvas icaven, magram Tavs arafrisgan ikaveben. ikrZalvian<br />
saWmlisa da sas<strong>me</strong>lisagan, magram vnebebisagan ara. loToba da Rreoba<br />
marxvasTan da TavSekavebasTan erTad zeimobs. qristianebi saidumloebebs<br />
eziarebian, magram maTi Zala ar esmiT. aqvT rw<strong>me</strong>na, magram ara aqvT codna<br />
rw<strong>me</strong>nis Sesaxeb. swamT, magram ar uwyian vin... `ucnauri R<strong>me</strong>rTi~. `ara cnes,<br />
arca gulisxma-yves da bnelsa Sina vlenan!~<br />
ase rom, Tana<strong>me</strong>drove qristianTa rw<strong>me</strong>na <strong>me</strong>tad ususuria sarwmunoebis<br />
SecnobaSi, ra<strong>me</strong>Tu ar uwyian, ra swamT. netav es rw<strong>me</strong>na kidev ufro ususuri<br />
ar yofiliyo saq<strong>me</strong>ebSi, radgan isini sarwmunoebiT ar moq<strong>me</strong>deben; Cveni<br />
sarwmunoebis Se<strong>me</strong>cneba rom gvqondes, raTa sworad virwmunoT, magram codna<br />
saq<strong>me</strong>s ar davurToT, es yvelaferi usargeblo iqneba. `raÁ sargebel ars, Zmano<br />
Cemno, ukueTu vin<strong>me</strong> Tquas: sarwmunoebaÁ maqus da saq<strong>me</strong>ni ara hqonden?~ (iak. 2,<br />
14) nikolaitelebisa da simon mogvis mowafeTa Zveli eresi imaSi mdgomareobs,<br />
rom TiTqosda mxolod rw<strong>me</strong>nas saq<strong>me</strong>ebis gareSe SeuZlia acxonos adamiani,<br />
rom saq<strong>me</strong> ar aris suli sarwmunoebisa, magram xom ambobs iakob mociquli:<br />
`ra<strong>me</strong>Tu viTarca Ãorcni TÂnier sulisa mkudar arian, egreTve sarwmunoebaÁ<br />
TÂnier saq<strong>me</strong>Ta mkudar ars~ (iak. 2, 26). mkvdari rw<strong>me</strong>na veranairad ver gvacxovnebs.<br />
sarwmunoebas, ro<strong>me</strong>lsac naTlobisas viRebT, kidevac rom vuwodoT<br />
RvTis<strong>me</strong>tyveluri, is mainc dasawyisia rw<strong>me</strong>nisa, erTgvari Tesli, ro<strong>me</strong>lic<br />
unda aRmocendes, raTa msxmoiare xed iqces da eklesiis miwier samoTxeSi<br />
adgili daimkvidros. winaaRmdeg SemTxvevaSi is, rogorc usargeblo da<br />
unayofo, icvleba da iwveba. naTlobiseuli sarwmunoeba Cvils qristians xdis,<br />
magram roca es qristiani asakSi Sedis, martooden am rw<strong>me</strong>niT is mxolod<br />
saxeliTaa qristiani. dasawyisi gagrZelebas saWiroebs, Tesli _ nayofs,<br />
rw<strong>me</strong>na _ saq<strong>me</strong>s. amis gareSe sarwmunoeba mkvdaria, is mxolod gvamia<br />
sarwmunoebisa da Cven vcdebiT, roca aseTi sarwmunoebiT vi<strong>me</strong>dovnebT netari<br />
cxovrebis miRwevas. babilonis uwminduri <strong>me</strong>fe aseve cdeboda saxelganTqmuli<br />
kerpis _ baalis TayvaniscemiT. mas yoveldRiurad Tor<strong>me</strong>t fuT xorblis<br />
fqvils, ormoc cxvars da eqvs fuT Rvinos swiravdnen msxverplad. babilonelebs<br />
egonaT, rom baali yvelafer amas Wamda. amitom maT is cocxal<br />
R<strong>me</strong>rTad miaCndaT. daniels misi, rogorc R<strong>me</strong>rTis Tayvaniscema hqonda<br />
nabrZanebi. man Tqva: _ <strong>me</strong> xeliT nakeTeb kerpebs ki ara, cisa da miwis cocxal<br />
R<strong>me</strong>rTs veTayvanebio. rogor, _ mrisxaned upasuxa <strong>me</strong>fem, _ gana baali cocxali<br />
ar aris, roca is yoveldRiurad amdens Wams da svams? (dan. 14, 5). daniels<br />
amaze gaeRima da upasuxa: `<strong>me</strong>fev, nu Secdebi, nu ifiqreb, rom es cocxali<br />
R<strong>me</strong>rTia. esaa usulo kerpi, usicocxlo da uZalo. garedan brinjao akravs,<br />
SigniT ki Tixaa mxolod. xorblis fqvilsa da cxvrebs is ar Wams da arc<br />
Rvinos svams. amas yvelafers quru<strong>me</strong>bi akeTeben, romlebic saidumlo kariT<br />
taZarSi Sedian. isini xom col-Svilis gamoklebiT samocdaaTni arian~.<br />
da, marTlac, danielma amxila es sicrue. yvela rom wavida taZridan da maT<br />
Soris quru<strong>me</strong>bic, <strong>me</strong>fem taZris iatakze nacari daayrevina. RamiT quru<strong>me</strong>bi<br />
Cveulebisa<strong>me</strong>br saidumlo kariT Semovidnen da Wama-smas Seudgnen. diliT, <strong>me</strong>fe<br />
153
om movida, danielma nacarze datovebuli kvali uCvena. ase Seityo <strong>me</strong>fem es<br />
ambavi da quru<strong>me</strong>bis dasja brZana, bomoni ki daniels misca. danielma taZarTan<br />
erTad Semusra igi. maS ase, dabrmavebuli <strong>me</strong>fe da babilonelebi fiqrobdnen,<br />
rom baali cocxali R<strong>me</strong>rTia, is ki mxolod mkvdari kerpi iyo, garedan<br />
brinjaosi, Signidan Tixisa. Cven, ubedurni, aseTsave cdomilebaSi varT.<br />
migvaCnia, rom rw<strong>me</strong>na Cveni cocxalia, is ki mkvdaria, ra<strong>me</strong>Tu saq<strong>me</strong>ni ar<br />
gaaCnia. marTalia, masSi zogierTi garegnuli niSnebi SeimCneva, magram amas<br />
iqiT aranairi fasi da damsaxureba ara aqvs. Cven garegnulad varT<br />
qristianebi. Sinaganad ki _ oh, ra nairsaxeobaa! _ angarebismoyvarebaSi _<br />
iudevelebi, warwy<strong>me</strong>daSi _ warmarTni, vnebaTa RelvaSi _ utyvi cxovelebi,<br />
cxovelebze uaresnic. garegnulad eklesiaSi davdivarT, vmarxulobT, zogjer<br />
aRsarebas vambobT da veziarebiT, magram es yvelaferi brinjaoa, ro<strong>me</strong>lic<br />
erTgvari keTilmsaxurebiT brwyinavs. Tuki Sinagani ar Seesaba<strong>me</strong>ba garegans,<br />
Tuki Tavad eklesiaSi ver vinarCunebT mowiwebas, Tuki xorcisa da Tevzisagan<br />
marxulni vnebebs ver viokebT, Tuki amdengzis vinaniebT da mainc<br />
gamousworebelni vrCebiT, es yvelaferi mxolod Tixaa da sargebloba ar<br />
moaqvs. brinjaos qveS raRac garegnuli, mbzinavi, moduri garssakraviT<br />
arafrad Rirebuli Tixa ifareba. im saxis miRma, ro<strong>me</strong>lic garedan saTno,<br />
keTilmsaxuri, Tavmdabali Cans, sinamdvileSi satanurze uaresi pirferoba,<br />
Suri, siamaye imaleba. Zmano, ar SecdeT, Cveni aseTi rw<strong>me</strong>na ar aris cocxali,<br />
ra<strong>me</strong>Tu suli, anu saq<strong>me</strong>ni ar gaaCnia. Tundac hqondes, es iqneba mxolod<br />
garegnuli, CveviT an maa<strong>me</strong>blobiT gakeTebuli da ara Sinagani, keTili nebiTa<br />
da RvTivsaTno azrebiT aRsrulebuli. ar SecdeT! baali ar iyo cocxali<br />
R<strong>me</strong>rTi, ara<strong>me</strong>d usulo kerpi. da aseTi rw<strong>me</strong>niT mravalni, romlebic Tavs<br />
qristianebad Tvlian, sinamdvileSi qristianTa kerpebi arian. kerpebi,<br />
ro<strong>me</strong>lTac pavle mociqulis sityviT `aqundes xati RmrTis msaxurebisaÁ da<br />
Zalsa missa uaryofden~ (2 tim. 3, 5). rw<strong>me</strong>nis saq<strong>me</strong>ni rogoriRaa? isini<br />
mravladaa da Tavs erT ra<strong>me</strong>Si iyrian. netari pavle asaxelebs rw<strong>me</strong>nas<br />
`siyvarulisagan Sewevnuls~ (gal. 5, 6). amgvarad, rw<strong>me</strong>na siyvarulis <strong>me</strong>SveobiT<br />
aRmoCindeba da siyvaruli, saq<strong>me</strong> rw<strong>me</strong>nisa, aris is niSani, ro<strong>me</strong>lic WeSmarit<br />
qristianebs gamoarCevs. `amiT cnan yovelTa, viTar<strong>me</strong>d Cemni mowafeni xarT,<br />
ukueTu iyuarebodiT urTierTas~ (in. 13, 35) _ ambobs ufali. ra<strong>me</strong>Tu siyvaruli,<br />
rogorc RvTaebrivi oqropiri gangvimartavs, `sagania yovelTa<br />
saTnoebaTa da yovelni miT vcxondebiT~.<br />
noes kidobani yvela TaviseburebiT saocari ramaa. hqonda mas ocdaaTi<br />
wyrTa simaRle, ormocdaaTi wyrTa sigane da samasi _ sigrZe. didi xani<br />
dasWirda mis mowyobas. noes ojaxis garda mravali wminda da uwminduri<br />
cxoveli moTavsda masSi da iyvnen iq mTeli wlis manZilze. saocaria es<br />
yvelaferi, magram, Cemi azriT, yvelaferze saocari is aris, Tu rogor<br />
cxovrobdnen es cxovelebi erTad, erT kidobanSi. aseTi gansxvavebuli<br />
saxeobebi, bunebiT erTmaneTisadmi mtrulad ganwyobilni _ lomi da daTvi,<br />
mgeli da cxvari? ranairad iyvnen isini erTi azriT da TanxmobiT? rogor ar<br />
Cxubobdnen da ar fleTdnen erTmaneTs? wminda werilis ganmmartebelni<br />
amboben, rom cxovelebi kidobanSi mSvidni RvTis gangebiT rCebodnen, TavianTi<br />
buneba TiTqmis Seicvales, dauteves mtroba, gadades mZvinvareba. maT rom<br />
kidobanSi mRelvareba da omi daewyoT, noe iZulebuli gaxdeboda, kidobnidan<br />
ganedevna isini warRvnaSi, danarCen cxovelebTan. amitom, Tu gadarCena<br />
undodaT, mSvidad unda yofiliyvnen. Zveli aRTqmis arc erTi ambavi ar aris<br />
154
iseTi TvalsaCino saxe Cveni wmida eklesiisa, rogorc kidobani, ra<strong>me</strong>Tu<br />
msgavsad imisa, Tu rogor gadarCnen mxolod kidobanSi Sesulni, mis gareT<br />
darCenilni ki daiRupnen, i<strong>me</strong>dovneben xsnas isini, vinc qristes eklesiis<br />
erTgulni, keTilmsaxurni da marTlmadidebelni rCebian, xolo vinc mis<br />
gareTaa, uwmindurni da eretikosni, warsawy<strong>me</strong>delSi dainTq<strong>me</strong>bian. maS ase,<br />
ufalma ieso qristem Seqmna eklesia, es macxovrebeli kidobani ganw<strong>me</strong>disa da<br />
Tavisi saxeliT naTelRebulni masSi Segvasaxla, raTa gvixsnas msoflio<br />
xrwnisagan, sayovelTao warRvnisagan da mogvca erTaderTi mcneba _<br />
vicxovroT mSvidobiT, gviyvardes erTmaneTi: `amas gamcneb Tquen, raÁTa<br />
iyuarebodiT urTierTas~ (in. 15, <strong>17</strong>). ase rom, kidobani adgilia mSvidobisa da<br />
siwynarisa. vinc wynarad da mSvidad ar icxovrebda, imas iq darCena ar<br />
SeeZlo. ra aris qristes eklesia? amas oqropiri gveubneba: `saxeli eklesiisa<br />
aris saxeli ara ganyofisa, ara<strong>me</strong>d erTobisa da Tanxmobisa~. visac surs<br />
qristes eklesiaSi adgili hqondes, is yvelasTan TanxmobaSi unda iyos. visac<br />
qristianad yofna surs, unda hqondes sarwmunoebis niSani _ siyvaruli.<br />
hoi, zneobav! garyvnilia sazogadoeba qristianTa! `mxeci ar ewinaaRmdegeba<br />
RvTis kanonebs, Cven ki, adamianebi, macxovnebel swavlebas ar viRebT!~ _<br />
gakvirvebiT ambobs basili didi. Cven, gonieri adamianebi, erTmaneTis Z<strong>me</strong>bi,<br />
ro<strong>me</strong>lTac erTi R<strong>me</strong>rTi gvyavs zecaSi, aq, dedamiwaze erTi dedisagan, wmida<br />
embazisagan varT Sobilni, erT purs moviRebT yovladwmida saidumlosas,<br />
erTi saxareba gvaqvs, erT samoTxes moveliT, saukuno cxovrebas vi<strong>me</strong>dovnebT.<br />
Cven, vi<strong>me</strong>oreb, qristianebi, erTi bunebis mqoneni, erTi sarwmunoebis, erTi<br />
naTlobisa da erT eklesiaSi msufevi erTi R<strong>me</strong>rTis Tayvanismce<strong>me</strong>lni varT da<br />
mainc, amdeni saerTos miuxedavad, arc mSvidoba gvaqvs da arc erTsulovneba.<br />
viciT, rom qristianulad mtrebic unda gviyvardes, magram vai, rom Cvens<br />
Soris <strong>me</strong>gobrebsa da Z<strong>me</strong>bs ar uyvarT erTmaneTi. netav Svilebs mainc ar<br />
sZuldeT mSoblebi, romlebmac amqveynad Sobes. am marTlmadideblobaSi,<br />
ro<strong>me</strong>lsac dRes vzeimobT, sadaa sarwmunoeba marTlmadidebluri? sadaa<br />
mWvreteli rw<strong>me</strong>na _ Secnoba sarwmunoebisa? Cven ar viciT, ra gvwams. sadaa<br />
moRvaweobrivi rw<strong>me</strong>na, saq<strong>me</strong>ni, swored rom siyvaruli, ro<strong>me</strong>licaa saq<strong>me</strong> mTeli<br />
sarwmunoebisa? Cven ar vcxovrobT sarwmunoebiT. rani varT? amas ar vityvi,<br />
amis mixvedras TiToeuls mivandob, raTa gamoswordes.<br />
sityva xarebis Sesaxeb<br />
qadageba marTlmadideblobis zeimze<br />
(XVII s. <strong>me</strong>-2 naxevari)<br />
`da aha esera Sen muclad-iRo da hSev<br />
Ze da uwodi saxeli misi ieso;<br />
ese iyo did da Ze maRlisa ewodos~<br />
(lk. 1, 31-32)<br />
solomon <strong>me</strong>fem bunebis saidumloTa gamosakvlevad sibrZnis mTeli naTeli<br />
miiRo. man casa da miwaze yovelive moixila _ warsuli, awmyo da momavali.<br />
sabolood gadawyvita, rom mzisqveSeTSi axali aRaraferia `ara raÁ ars<br />
yovelive mzesa amas queSe, romlisaTvis ityÂs da Tquas, viTar<strong>me</strong>d: `ese axali<br />
ars~ (ekl. 1. 10). magram R<strong>me</strong>rTma aw aRasrula sruliad axali saq<strong>me</strong>, romlis<br />
155
msgavsi arc warsul saukuneebSi yofila da arc momavalSi iqneba. es aris<br />
saq<strong>me</strong>, ro<strong>me</strong>lic mimadlebuli mariamis, qalwulisa da dedis, RvTis dedis<br />
xarebiT aRsrulda. es aris ormagi saswauli, udiadesi q<strong>me</strong>deba RvTis<br />
yovladZlierebisa, Cveni marTlmadidebluri sarwmunoebis uaRmatebulesi<br />
saidumlo. qalwuli da deda! amaze daujerebeli ra unda ixilos bunebam<br />
qmnilebaSi? qalwuli _ deda RvTisa! amaze saocari ra SeiZleba Seqmnas RvTis<br />
madlma? erTi saswauli bunebis sazRvrebs gardaemateba da misi msgavsi jer<br />
ara yofila ra; <strong>me</strong>ore _ RvTaebrivi madlis mwvervalze adis da SeuZlebelia<br />
amis msgavsic rai<strong>me</strong> iyos. is diadi saswaulia, es ki _ umaRlesi saswauli;<br />
orive miuwvdo<strong>me</strong>lia da orive RTaebrivi `da aha esera Sen muclad-iRo da hSve<br />
Ze da uwodi saxeli misi ieso; ese iyos did da Ze maRlisa ewodos, da misces<br />
mas ufalman R<strong>me</strong>rTman saydari daviTisi, mamisa TÂsisaÁ~.<br />
Cemo ms<strong>me</strong>nelno, am axali saswaulis, ukeT rom vTqvaT, ori saswaulis:<br />
qalwulisa da dedis, qalwulisa da RvTis dedis Sesaxeb minda gamcnoT.<br />
saxarebis Tanaxmad ai rogor aRsrulda isini:<br />
I<br />
dadga dro, roca mama R<strong>me</strong>rTma dedamiwaze mxolodSobili Zisa da sityvis<br />
warmogzavna ganaCina, raTa is ganxorcielebuliyo da gankacebuliyo.<br />
mTavarangelozi gabrieli galileis qalaq nazareTSi iqna gagzavnili iosebis<br />
mier dawindul qalwul mariamTan, raTa mas misal<strong>me</strong>boda sityvebiT:<br />
`gixaroden mimadlebulo~ (lk. 1, 28) da euwyebina, rom mama R<strong>me</strong>rTma Tavisi<br />
Zisa da samyaros mxsnelis dedad is aRirCia: `da aha esera Sen muclad iRo<br />
da hSev Ze da uwodi saxeli misi ieso~ (lk. 1, 31). Tavdapirvelad qalwuli<br />
SeSfoTda da isurva gageba, Tu rogor unda aRsrulebuliyo es saocari ram:<br />
`viTar-<strong>me</strong> iyos ese Cemda, ra<strong>me</strong>Tu <strong>me</strong> mamakaci ara vici?~ (lk. 1,34). magram roca<br />
euwya, rom es zebunebrivad, suliwmindis yovladZlieri madlis ZaliT<br />
aRsruldeboda, misi guli moidrika da brZaneba morCilad miiRo: `aha mÃevali<br />
uflisaÁ; <strong>me</strong>yavn <strong>me</strong> sityvisaebr Senisa~ (lk. 1, 38) da imwamsve suliwminda<br />
gardamovida mas zeda, RvTivSvenierad ganamzada RvTivsamkvidrebeli,<br />
RvTaebrivi sityva mis wminda wiaRSi ganxorcielda da ganabrwyina igi<br />
uzenaesis Zalam, `imisaTvis ganamtkica, rom mas, am wuTidan dabeWduls,<br />
SeZlebisdagvarad ganeWvrita uxilavi R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>lsac mucliT atarebda da<br />
is warmoeSva~ _ gvaswavlis aTanase didi. ai is axali saswauli, ro<strong>me</strong>lic<br />
mzisqveSeTSi gacxadda: qalwuli da deda, magram deda RvTisa; Cveni zeimis<br />
saganic swored es aris.<br />
am RvTaebriv xarebas yvela garemoeba Seesaba<strong>me</strong>boda: pirvel rigSi<br />
maxarebeli mTavarangelozis gabrielis saxe: radganac es saidumlo aris ori<br />
bunebis – RvTaebrivis da kacobrivis zebunebrivi SeerTeba RvTaebrivi sityvis<br />
_ sruli R<strong>me</strong>rTisa da sruli kacis erTian ipostasSi, xolo saxeli gabrieli<br />
`RvTis Zalas~ niSnavs; Seesaba<strong>me</strong>boda adgili _ qalaqi nazareTi: am saidumlos<br />
Sedegi iyo kacTa modgmis ganw<strong>me</strong>nda RvTaebriv bunebasTan ziarebiT, saxeli<br />
nazareTi ki `kurTxevas~ niSnavs; Seesaba<strong>me</strong>boda dro _ martis Tve. am dros<br />
aRsrulda samyaros Seqmna, samyaros xelaxali Seqmnac am dros aResruleba.<br />
maSin uTesvelma miwam mcenare pirvelad aRmoacena, axla ki mamakacis<br />
gamoucdelma qalwulma muclad iRo. dRes aRsrulebuli saidumlos yoveli<br />
mo<strong>me</strong>nti saocaria, magram yvelaze <strong>me</strong>tad saocari _ Tavad xarebis<br />
Semwynarebeli qalwulia.<br />
156
qalwuli da deda _ es am saidumlos gansakuTrebulad Seesaba<strong>me</strong>ba, radgan<br />
aseTi Zis deda swored aseTi unda yofiliyo. RvTaebrivi sityva iqca imad,<br />
rac ar iyo, da imadve darCa, rac iyo _ iqmna adamianad da darCa R<strong>me</strong>rTad;<br />
mariamic gaxda is, rac ar iyo da iseTadve darCa, rogoric iyo _ deda gaxda<br />
da amavdroulad qalwulad darCa. RvTaebrivi sityva umamod Sobil Zed iqca;<br />
mariamic iqca uqmro dedad, ro<strong>me</strong>lmac qmris gamoucdelma Sva.<br />
raoden gansxvavdebian urTierTSoris R<strong>me</strong>rTi da adamiani! magram<br />
gankacebul R<strong>me</strong>rTs xorcSesxmiT Tavisi RvTaebrivi buneba ar dautevebia;<br />
raoden gansxvavebulni arian qalwuli da deda! magram dedad gaxdomiT<br />
qalwuls Tavisi qalwulebrivi dideba ar daukargavs. rogori ucnauri<br />
erTobaa ori bunebisa _ RvTaebrivisa da kacobrivis, romlebic erT ipostasSi<br />
ganuyofladaa SeerTebuli! RvTaebrivma bunebam adamianuri Taviseburebani<br />
SeiTvisa da R<strong>me</strong>rTi srulyofil adamianad iqmna; adamianuri buneba RvTaebrivi<br />
bunebis Tanaziari gaxda da igive adamiani srulad ganiRmrTo; aseTive<br />
uCveulo SeerTebaa qalwulebrivi umwikvloebisa da dedobrivi muclad<br />
tvirTvisa, romlebic gasaocrad SeerTda erT qalSi! qalwulebam dedas is<br />
ubiwoeba mimadla, rac RvTis dedas unda hqonoda _ wminda, SeubRalavi,<br />
mzesaviT mSvenieri, mTvaresaviT rCeuli, ase moixseniebs mas suliwminda (ix.<br />
qeba qebaTa 6,9). muclad tvirTvam qalwuleba akurTxa, rac mTavarangelozis<br />
misal<strong>me</strong>bis Tanaxmad unda hqonoda qalwuls: `kurTxeul xar Sen dedaTa<br />
Soris~ (lk. 1, 28); iq iSveba es saswaulebrivi erToba _ R<strong>me</strong>rTkaci, aq ki sxva,<br />
aseTive saswaulebrivi SeerTeba xdeba _ qalwulisa da dedisa. `ucnauri da<br />
gasaocari, Cveuli bunebisagan egzom gansxvavebuli, igive qalwuli da igive<br />
deda, qalwulebiT umwikvlo da SvilTasxmiT kurTxeuli!~ _ SesZaxebs<br />
ciTmovlenili basili. vi<strong>me</strong>oreb, aseT Zes swored aseTi deda unda hyavdes;<br />
Zes, ro<strong>me</strong>lic adamianad iSva ise, rom R<strong>me</strong>rTad yofna ar Seuwyvetia, unda<br />
hyoloda deda ro<strong>me</strong>lmac Sva Ze ise, rom qalwuladve darCa. es saidumlo ar<br />
SeiZleboda sxvagvarad aRsrulebuliyo: erTi da igive R<strong>me</strong>rTkaci, Ze,<br />
ro<strong>me</strong>lic saukunod iSoba maradis arsi mamisagan, droSi dedakacisagan iSoba.<br />
man, erTma Zem, uwyis ZecaSi mama, xolo miwaze _ deda; magram zecaSi, sadac<br />
mas mama hyavs, ara aqvs adgili dedas, xolo miwaze, sadac deda hyavs, mamas<br />
ara aqvs adgili; zecaSi ar aris dedis adgili _ da Ze uvnebod iSoba; magram<br />
mamisTvis miwaze ar aris adgili da Ze uTeslod iSoba; amgvarad pirTa<br />
urTierTmimarTeba srulyofili rCeba. erTian Zes hyavs erTiani mama, aseve<br />
hyavs erTiani deda _ bunebiTad qmris gamoucdeli qalwuli.<br />
axla ki qristiano, iseve geubnebi, rogorc ufali eubneboda <strong>me</strong>fe aqaziss:<br />
`iTxove Tavisa Senisa saswauli... siRr<strong>me</strong>d mimarT, anu simaRled mimarT~ (es. 7,<br />
11). dabla, miwaze daixede, zeviT, zecaSi aixede, axlandeli da gasuli<br />
saukuneebi gamoikvlie da Sen ver naxav sxva iseT saswauls, rogoric es aris,<br />
ro<strong>me</strong>lic mravali <strong>saukunis</strong> win gaacxada ufalma esaias piriT: `aha, qalwulman<br />
muclad-iRos da Sves Ze~ (es. 11, 14) da ro<strong>me</strong>lic mravali saxiT gamoixata:<br />
dauwveli mayvliT; ayvavebuli kverTxiT; uTleli qviT; aRmosavleTisaken<br />
mimarTuli daxSuli karibWiT, ro<strong>me</strong>lSic Sevida da romlidanac gamovida<br />
mxolod ufali. rogor ambobda solomoni? TiTqosda mzisqveSeTSi axali<br />
aRaraferia?! ai axali saswauli, romlis msgavsi jer ar yofila. qalwuli da<br />
deda, deda RvTisa _ da es iseTi saswaulia, romlis msgavsi SeuZlebelia<br />
rai<strong>me</strong> iyos.<br />
157
dedao RvTisa! vaRiareb, rom arc gafiqreba ZalmiZs da arc axsna am<br />
Rirsebis simaRlisa. mivmarTav wminda ma<strong>me</strong>bs, raTa am simaRles rogorRac<br />
mivwvde, magram vxedav, rom am sakiTxs isinic mdumared gverds uvlian. TviT<br />
angelozni, kidec rom undodeT CvenTvis rai<strong>me</strong>s axsna, Cumad arian; qalwulic<br />
ki, visi gonebac angelozebis gonebaze <strong>me</strong>tad iyo WvretisTvis ganaTebuli,<br />
suliwmindiT aRvsebuli qalwuli, RvTaebrivi sityvis muclad matarebeli,<br />
RvTaebrivi sityvebiT gvixsnis: `yo Cem Tana didebuli Zlierman~ (lk. 1, 49) da<br />
amis <strong>me</strong>ts arafers ambobs.<br />
is rom yofiliyo <strong>me</strong>siis deda (rogorc miaCndaT ebraelebs), anu mxolod<br />
admianisa, rom eSva saukuneTa molodini, kurTxevis Ze, israelis mxsneli,<br />
maSinac ki, rogorc deda aseTi saxelovani <strong>me</strong>fisa, pativiTa da bednierebiT<br />
dedamiwaze yvela dedaze aRmatebuli iqneboda da mas yoveli eri pativs<br />
miagebda. magram iyos deda RvTisa, Svas mTeli samyaros macxovari, droSi<br />
Svas swored is mxolodSobili Ze, ro<strong>me</strong>lsac R<strong>me</strong>rTi da mama drois gareSe<br />
Sobs _ aris pativi, ro<strong>me</strong>lic mas RvTis msgavss xdis. rodesac saukuneTa<br />
dasabams angelozebisTvis saxlTmSeneblobis diadi saidumlo gacxadda da<br />
mTiebma es pativi ixila, maSinve Surma mowyla, amao izraxa, R<strong>me</strong>rTs ganudga<br />
da elvasaviT gardamoemxo zecidan _ aseTia maqsi<strong>me</strong> aRmsareblis azri,<br />
ro<strong>me</strong>lic emyareba pavle mociqulis cnobil gamonaTqvams: `da odes kualad<br />
Semohyavs pirmSoÁ igi soflad, ityÂs: da Tayuanis-scemden mas yovelni<br />
angelozni RmrTisani~ (ebr. 1, 6; 42-e sityva-migeba ebraelTa mimarT<br />
epistoleze).<br />
dedao RvTisa! rac <strong>me</strong>tad vufiqrdebi, miT <strong>me</strong>tad vrwmundebi, rom es<br />
yovelive gaugebaria CemTvis, rom es _ usazRvro sidiadea, ro<strong>me</strong>lsac igi<br />
sammanaTobeli RvTaebis umaRles saydramde ahyavs da R<strong>me</strong>rTTan da mamasTan<br />
aaxloebs. hoi qristianeno, gonebiT adiT simaRleze da warmoidgineT erTis<br />
mxriv dausabamo mama, <strong>me</strong>ore mxriv _ mimadlebuli mariami da maT Soris _<br />
mxolodSobili Ze, ganxorcielebuli R<strong>me</strong>rTkaci. mas ori buneba aqvs _<br />
RvTaebrivi da kacobrivi. RvTaebrivi _ es mamisagan Sobaa; kacobrivi _ Sobaa<br />
mariamisagan. Ze RvTisa _ rogorc R<strong>me</strong>rTi; mariamis Ze _ rogorc<br />
R<strong>me</strong>rTkacobrivi Svili. am Zes mxolod erTi ipostasi aqvs, ro<strong>me</strong>lic or<br />
bunebas Seurevnelad Seicavs. ipostasi ganuyofelia amitom es aris ara ori<br />
Ze, erTi _ RvTisa da mamisa, <strong>me</strong>ore ki Ze qalwul mariamisi, ara<strong>me</strong>d is erTiani<br />
piria, ro<strong>me</strong>lSic ori bunebis Taviseburebani ganirCevian (radganac<br />
Seurevnelia). Tumca am ganrCeulobaSi SenarCunebulia ganuyofloba,<br />
orbunebovnobaSi _ erToba; ieso qriste mxolod erTia _ R<strong>me</strong>rTi da kaci; mama<br />
_ es aris mama qristesi da mama RvTisa da kacisa; mariami _ dedaa qristesi da<br />
dedaa adamianisa da RvTisa; mxolodSobil ZesTan amgvari mimarTeba aqvs mama<br />
R<strong>me</strong>rTs; igive mimarTeba aqvs ZesTan _ qalwul mariams, ro<strong>me</strong>lsac swored amis<br />
gamo aqvs mama R<strong>me</strong>rTis didebis msgavsi dideba. swored amis gamoxatva surs<br />
mTavarangelozs sityvebiT: `aha, esera Sen muclad-iRo da hSev Ze da uwodi<br />
saxeli misi ieso; ese iyos did da Ze maRlisa ewodos (lk. 1, 31-32); man ixsnes<br />
eri Tvisi codvaTa maTTagan~ (mT. 1, 21). SeiZleba ki amaze maRali dideba<br />
warmoidginos gonebam? axla Tqveni mzera miwier samyaroze, yvela gonier<br />
qmnilebaze gadaitaneT. isini imdenad CamorCebian qalwuls, ramdenadac Sors<br />
aris ca miwisagan. am yovelives Tvali SeavleT da dainaxavT Tu raoden mcire<br />
da ukmaria winaswar<strong>me</strong>tyvelTa, mociqulTa da mowa<strong>me</strong>Ta mTeli dideba, mTeli<br />
mdli RvTismSoblis madlTan da didebasTan SedarebiT. rao, ras ambobs<br />
158
solomoni? TiTqosda mzisqveSeTSi axali aRaraferia? magram ai axali<br />
saswauli _ qalwuli da deda; ai saswauli, romlis msgavsi jer ar yofila.<br />
qalwuli _ deda RvTisa, axali saswauli romlis msgavsi ar SeiZleba rai<strong>me</strong><br />
iyos; qalwuli da deda _ saswauli, ro<strong>me</strong>lic qalwulisaTvis udidesi madlia;<br />
deda RvTisa _ saswauli, ro<strong>me</strong>lic dedisaTvis udidesi pativia. es aris<br />
saswaulTa saswauli, romlis msgavss qristianuli sarwmunoebis garda verc<br />
erTi sarwmunoeba ver daikvexnis. qristianobaSi es saidumlo yvela<br />
saidumloTa dasawyisi da dasasrulia.<br />
II<br />
RvTis sasZlo dedofalo, ro<strong>me</strong>lmac miiRe madli yofiliyavi qalwuli da<br />
deda, gergo pativi yofiliyavi deda RvTisa, savsebiT bunebrivia, rom<br />
qristianTa dedac iyo. RvTaebrivi didebis marjveniT zis cisa da miwis<br />
dedofali, swored ise, rogorc ixila igi winaswar<strong>me</strong>tyvelma: `dadga<br />
dedofali marjueniT Sensa, samosliTa oqro-qsoviliTa Semkul da Semosil<br />
pirad-piradad~ (fs. 44, 9). is dedaa RvTisa, ro<strong>me</strong>lic misi Zea bunebiTi SobiT<br />
da aseve qristianTa dedaa maTi SviladmiRebiT. RvTis winaSe SuamdgomlobiT<br />
is Tavisi Zis winaSe Tavisive Svilebs Suamdgomlobs; is R<strong>me</strong>rTs iseTi<br />
kadnierebiT evedreba, rogorc deda Svils, da evedreba qristianebisadmi<br />
iseTi siyvaruliT rogorsac Tavisi Svilebis mimarT ganicdis. kadniereba da<br />
siyvaruli aseTi dedisa – usazRvroa: ra unda sTxovos da ar miiRos aseTi<br />
Zisagan? ra SeiZleba viTxovoT da ar miviRoT aseTi dedisagan? obolno,<br />
mogzaurno, tyveno, sneulno, Semusvrilno, codvilno, nu damwuxrdebiT, Tqven<br />
gyavT deda _ deda RvTisa!!<br />
imas, rac aleqsandre didma Tavis dedaze olimpiadaze uTxra antipatres,<br />
<strong>me</strong>ti uflebiT Cvensa da RvTis dedaze vityvi: `dedis erTi cremli mraval<br />
ciliswa<strong>me</strong>bas warxocavs~. mravalricxovania Cveni codvebi RvTis winaSe, didia<br />
Cvenze mowevnuli RvTis risxva. magram erTi cremli, erTi sityva, erTi<br />
<strong>me</strong>oxeba RvTismSoblisa Cvens codvebs ganw<strong>me</strong>nds da RvTis risxvas aqrobs.<br />
Sendami aseTi rw<strong>me</strong>na, aseTi i<strong>me</strong>di gvaqvs yovladwmindao qalwulo; qalwulad<br />
da dedad aRgiarebT; Senze, rogorc RvTis dedaze vqadagebT, qristianTa<br />
dedad, Cveni cxonebis sawyisad da <strong>me</strong>oxad gcnobT. hoi, RvTisa da yovelTa<br />
qristianTa dedao! mowyale hyav Cvens mimarT, qristianTa mimarT Ze Seni da<br />
Cven, Seni Svilebi, Seni madlisa da Seni Zis sasufevlis Rirsni gagvxade! amin!<br />
sityva qristeSobis damdeg kviras<br />
***<br />
`Sves Ze da uwodian saxeli misi ieso,<br />
ra<strong>me</strong>Tu man iÃsnes eri TÂsi codvaTa maTTagan~<br />
(mT. 1, 21)<br />
iakobma Tavisi mamisagan kurTxeva aiRo da <strong>me</strong>sopotamias miaSura. mzis<br />
Casvlisas dasveneba isurva, iqve wamowva da daiZina. mas xorcieli Tvali<br />
159
ZilisaTvis daexuWa, samagierod zeciuri gamocxadebisTvis aexila Tvali<br />
sulisa da ixila iakobma kibe, romlis Tavi cas swvdeboda, xolo Ziri miwas,<br />
safexurebze ki angelozni _ erTni zecad adiodnen, <strong>me</strong>oreni miwaze<br />
Camodiodnen, `aha esera, kibeni aRmarTebulni queyaniT, romlisa Tavi<br />
miwdomil iyo cad da angelozni RmrTisani aRvidodes da gardamovidodes mas<br />
zeda~ (dab. 28, 12). CvenebiT SeZrwunebul patriarqs gamoeRviZa. `oh ra saSineli<br />
adgilia! _ SesZaxa man _ WeSmaritad es saxlia RmrTisa, karibWea zeciuri!~ es<br />
idumali kibe moaswavebda diad, umaRles, gamouTq<strong>me</strong>l saidumlos RvTaebrivi<br />
sityvis, macxovrisa da Cveni gamomsyidvelis, qalwul mariamisagan ubiwod<br />
Sobilis xorcSesxmisas. swored masze axarebda mTavarangelozi iosebs: Sves<br />
Ze, da uwodian saxeli misi ieso; ra<strong>me</strong>Tu man iÃsnes eri TÂsi codvaTa<br />
maTTagan. adamis urCobam ganaSora ca miwas, adamiani _ R<strong>me</strong>rTs da samoTxis<br />
karni mkvidrad Caketa, magram axali adamis, R<strong>me</strong>rTkac iesos gankaceba is<br />
netari kibea, ro<strong>me</strong>lmac kvlav SeaTvisa miwieri zeciurTan, kvlav Seariga<br />
adamiani R<strong>me</strong>rTTan, cxonebis Caketili kari kvlav ganaxvna. kibis safexurebze<br />
angelozebis asvla-Camosvla niSnavda adamianuri bunebis aRsvlas<br />
RvTaebrivamde, ramac adamiani R<strong>me</strong>rTad qmna; da niSnavda RvTaebrivi bunebis<br />
adamianur bunebamde daSvebas, ramac R<strong>me</strong>rTi qmna adamianad. Cvenc SevZaxoT<br />
netar pavlesTan erTad: `hoi siRr<strong>me</strong> simdidrisa da sibrZnisa da <strong>me</strong>cnierebisa<br />
RmrTisa!~ (hrom. 11, 33).<br />
qristianeno, RvTis usasrulo yovladbrZnobisa da yovladZlierebis<br />
saq<strong>me</strong>Tagan yvelaze <strong>me</strong>tad gankacebis diadi saq<strong>me</strong> gvicxadebs RvTis mowyalebis<br />
siRr<strong>me</strong>s. `ra<strong>me</strong>Tu... Seiyuara R<strong>me</strong>rTman sofeli ese, viTar<strong>me</strong>d Zeca TÂsi mxolod<br />
Sobili mosca mas~ (in. 3, 16). aRar vilaparakebT TviT saidumloze gankacebisa<br />
_ mas pativis migeba rw<strong>me</strong>niTa da mdumarebiT egebis! aw sjobs ganvadidoT<br />
sidiade da Zala RvTis ukiduresi mowyalebisa im i<strong>me</strong>diT, rom codvilis<br />
guli iZvris, miidrikeba sinanulisken, rom am wminda dResaswaulze is RvTis<br />
mowyalebis mTel siRr<strong>me</strong>s SeigrZnobs.<br />
I<br />
aris ori gza, romlebsac didi sifrTxiliT unda vumziroT. erTi gza<br />
codvisaa, ro<strong>me</strong>lsac warsawy<strong>me</strong>delSi mivyavarT da mas unda gaveqceT, <strong>me</strong>ore _<br />
sinanulisa, mas cxonebisaken mivyavarT da imas unda mivyveT. pirveli gza<br />
RvTisagan garemigvaqcevs, <strong>me</strong>ore masTan gvaaxlovebs. erTzec da <strong>me</strong>orezec<br />
arasdros gvtovebs gulmowyaleba RvTisa. roca codva R<strong>me</strong>rTs gvaSorebs, misi<br />
gulmowyaleba Tan mogvyveba da gveZebs, roca sinanulisas R<strong>me</strong>rTs mivmarTavT,<br />
is gvegebeba da gvRebulobs. RvTis gulmowyaleba Cvendami, codvilebisadmi,<br />
swored aseTi saxiT vlindeba! aranair saq<strong>me</strong>s ar sCadis adamiani ise advilad,<br />
rogorc codvas, amave dros veranair saq<strong>me</strong>s ver icnobs ise Znelad, rogorc<br />
codvas da am codvis mimarT sruliad gulgrili da brma rCeba. giorgi<br />
kedrini mogviTxrobs: feodosi didis Zes _ honoriuss ∗ , dasavleT romis<br />
imperiis imperators, sasaxleSi frinveli hyavda, ro<strong>me</strong>lic lamazi bumbulisa<br />
Tu tkbili xmis gamo ise uyvarda, rom mas `romi~ Searqva. erTxel<br />
∗ honoriusi (Honorius) (384-423), dasav. romis imperiis imperatori. 408 wlamde imperias<br />
faqtobrivad mxedarTmTavari stiliqone da didebulebi marTavdnen. 410 wels romi<br />
dasavleTis (vestgoTebis) guTebma aiRes alariq I-is <strong>me</strong>TaurobiT. amasTanave 407-410 wlebSi<br />
gaxSirda ajanyebebi provinciebSi.<br />
160
imperatorTan SeZrwunebuli didebuli mivida da Rrma mwuxarebiT auwya:<br />
`<strong>me</strong>feo, romi daeca!~ `rogor? _ wamoiyvira honoriusma, _ ras ambob? axlaxans<br />
vnaxe... axlaxans movismine, rogor galobda Citi~. `<strong>me</strong> Citze ar vlaparakob, <strong>me</strong><br />
vlaparakob dedaqalaqze, ro<strong>me</strong>lic mterma daipyro!~ _ upasuxa didebulma. `oh,<br />
rogor SemaSine! _ suli moiTqva imperatorma, kinaRam gavgiJdi, axla ki<br />
mSvidad var...~ daiRupa dedaqalaqi! _ es araferia, oRondac Citi iyos<br />
janmrTelad! `SemaSine!~ rogori sigiJea suleli adamianisa! daiRupa mTeli<br />
qalaqi, <strong>me</strong>reda rogori! romi, msoflio sa<strong>me</strong>fos dedaqalaqi, ar unda amaze<br />
rai<strong>me</strong> icodes da sruliadac ar wuxs, Citis sikvdilis gamo gonebis<br />
dakargvisa ki eSinia! aseTive ugono da SeSlilia adamiani, roca codvis gamo<br />
R<strong>me</strong>rTTan urTierTobadakarguli, RvTis siyvarulaRkveTili, saukuno netari<br />
cxovrebis, Tavisi sulis damkargavi, miuxedavad yvelafer amisa, sruliad ar<br />
naRvlobs. magram Tuki moxda da vaJiSvili, Zma, coli, an moyvare dakarga,<br />
romlebsac yvelasaTvis gardauvali sikvdili ewevaT, rogor damwuxrdeba,<br />
ramden cremls daRvris; Tu saq<strong>me</strong>Si izarala, saamuri cxovreba daerRva,<br />
rogori wuxili, rogori gulgatexiloba daeufleba! Tumca ki es yvelaferi<br />
droebiTia da amao...<br />
odnav uqeifod Tu Seiqneba an rai<strong>me</strong> umniSvnelo faTeraks gadaeyreba, ris<br />
gareSec qveynad ver icxovreb da rasac SemTxveviTobas veZaxiT _ ramdeni<br />
oxvra da drtvinva aRmoxdeba! arc gonebas ZaluZs dateva da verc ena ityvis<br />
imas, Tu ras kargavs suli, roca R<strong>me</strong>rTs Sordeba da aseT dros, miuxedavad<br />
aseTi saSineli danakargisa, adamiani araTu ar tiris, xarobs da icinis...<br />
rogor ar gvikvirdes, rom RvTis damkargavi adamiani amis gamo sruliadac<br />
ar imusreba? simarTle rom iTqvas, mas arc ki esmis ra aris R<strong>me</strong>rTi da<br />
raoden diadia R<strong>me</strong>rTTan urTierTobis netareba. vnebebi abrmaveben mis gonebas<br />
da is amas ver xvdeba. gana sakvirveli ar aris, rom R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>lmac<br />
usrulyofilesad uwyis adamianis mTeli araraoba, ro<strong>me</strong>lic adamianis<br />
gareSec RvTaebrivad diadia, ro<strong>me</strong>lic yvela adamianis warwy<strong>me</strong>dis<br />
SemTxvevaSic ar dakargavda Tavis netarebasa da didebas, warsawy<strong>me</strong>dlis<br />
gzaze damdgar erT adamiansac ki misdevs, eZebs da yovelnairad keTilinebebs<br />
igi kvlav moipovos, keTilinebebs, raTa amaSi codvilisadmi Tavisi usasrulo<br />
gulmowyaleba gaacxados?<br />
magram amavdroulad xom ar avlens R<strong>me</strong>rTi Tavis marTlmsajulebas?<br />
codvis mimarT misi mrisxaneba xom ar anTia? mounaniebeli codvilni RvTis<br />
udidesi mtrebi xom ar arian? WeSmaritad, R<strong>me</strong>rTi Tanabrad marTlmsajuli da<br />
mowyalea _ `R<strong>me</strong>rTi marTl-msajul, Zlier da sulgrZel~ (fs. 7, 11).<br />
marTlmsajuleba da gulmowyaleba TiTqosda ori xelia RvTisa, romlebiTac<br />
is moq<strong>me</strong>debs: zogjer marTlmsajulebiT moq<strong>me</strong>debs da sjis, zogjer ki _<br />
gulmowyalebiT da miutevebs. `ar ivargebda Sewyaleba gamosworebis gareSe<br />
da sinanuli mitevebis gareSe~ _ ambobs RvTis<strong>me</strong>tyveli (sityva RvTis<br />
gamocxadebaze), magram ar SeiZleba ar dainaxo, rom RvTis marTlmsajuleba<br />
gacilebiT naTlad vlindeboda Zvel aRTqmaSi, mis gankacebamde, anu maSin,<br />
roca R<strong>me</strong>rTi adamianebisaTvis cxaddeboda, rogorc R<strong>me</strong>rTi Surisgebisa,<br />
rogorc isrebiT da maxviliT SeWurvili mrisxane voevoda, zogs axlo<br />
manZilidan rom gmiravs, zogs ki Soridan, rogori saSineli iyo misi maxvilis<br />
Zgereba... `maxvili misi lesul ars, mSvildsa missa gardaacuams; da mis Tana<br />
ganumzadebian Wurni sikudilisani~ (fs. 7, 12-13). is-is iyo codva gacxadda,<br />
myisve ganigmira RvTis marTlmsajulebis isriT. Sescoda mTiebma, R<strong>me</strong>rTad<br />
161
gaxdoma indoma, da imavwuTs gardamoemxo cidan; Sescoda adamma, gadaabija<br />
RvTis mcnebas, dauyovnebliv ganidevna samoTxidan. Sescoda kaenma _ SuriT<br />
Zma mokla da myisve `iwroebiT da ZrwoliT iyo queyanasa zeda~ (dab. 4, 12);<br />
Sescoda sodomis miwam da maSinve daferfla cecxlma sodo<strong>me</strong>lTa<br />
uwmindureba. Sescoda mTelma samyarom da sul male warRvnam danTqa<br />
msoflio usjuloeba. aRdgnen daTani da abironi moses winaaRmdeg _ ganipo<br />
miwa da cocxlad damarxa isini; zani kidobans Seexo (Zv. aRTqmis) da uecari<br />
sikvdiliT mokvda. ioroboamma mkrexelurad aiRo sacecxluri da imavwuTs<br />
xeli gauxma; rawams miuaxlovda ozia samsxverplo sakurTxevels, keTri<br />
Seeyara. gana ar hpova faraonma samare wiTeli zRvis fskerze? gana ar naxa<br />
daviTma samdRiani SimSili? balTasarma gana erT Ra<strong>me</strong>Si ar dakarga sa<strong>me</strong>foc<br />
da sicocxlec? gana antioqe ∗ cocxal kubod ar iqca matlebisTvis? SegviZlia<br />
ki movTvaloT yvela, vinc RvTis dauyovnebeli risxva sakuTar Tavze<br />
gamoscada? R<strong>me</strong>rTi Surisgebisa `maxvili misi lesul ars, mSvildsa missa<br />
gardaacuams; da mis Tana ganumzadebian Wurni sikudilisani~.<br />
RvTis gulmowyaleba gacilebiT naTlad gankacebasTan erTad vlindeba. is<br />
ar warmodgeba rogorc martooden Surisgebis R<strong>me</strong>rTi, ara<strong>me</strong>d R<strong>me</strong>rTi<br />
mowyalebisa da siuxvisa. wminda saxareba keTilgvauwyebs Tvinieri da keTili<br />
mwyemsis Sesaxeb, ro<strong>me</strong>lmac Tavisi Tavi mTlianad gzaabneul cxovarTa<br />
cxonebas miuZRvna: `<strong>me</strong> var mwyemsi keTili: mwyemsman keTilman suli TÂsi<br />
dadvis cxovarTaTvis~ (in. 10, 11). mociqulis sityviT gankacebis mizani swored<br />
amaSia, _ R<strong>me</strong>rTi gankacda mxolod imisTvis, rom codvilni exsna: `qriste<br />
ieso movida soflad codvilTaTÂs cxovrebad~ (1 tim. 1, 15); `Sves Ze, da<br />
uwodian saxeli misi ieso, ra<strong>me</strong>Tu man iÃsnes eri TÂsi codvaTa maTTagan~ (mT.<br />
1, 21). kacTa mTeli modgma gzaabneuli da warwy<strong>me</strong>dis gzaze damdgari fara<br />
iyo, ro<strong>me</strong>lic daviTis piriT dReniadag SeRaRadebda R<strong>me</strong>rTs: `... viTarca<br />
cxovari warwy<strong>me</strong>duli, momiZie monaÁ Seni~ (fs. 118, <strong>17</strong>6). roca mxolodSobili<br />
Ze da sityva, RvTaebrivi didebiT mjdomare marjveniT mamisa, gankacda da<br />
keTil mwyemsad gacxadda, dauteva oTxmocda cxra<strong>me</strong>ti cxovari, zeciur netar<br />
angelozTa cxra ganweseba, miwaze Camovida, raTa moeZebna gzaabneuli samwyso,<br />
ra ar gaakeTa, ra ar daiTmina, rom is epova. iT<strong>me</strong>nda SimSils, wyurvils,<br />
qancgawyvetas, mware ofls Rvrida, jvarcmul iqna, mokvda, raTa Casuliyo<br />
jojoxeTSi da moeZebna igi mis jurRmulSi, sadac misdami urCobam STaagdo.<br />
`oTxmocda cxra<strong>me</strong>ti dauteva da erTis saZebrad gaeSura! _ SesZaxis RvTaebrivi<br />
oqropiri. mravalTa xsnas ar SeeZlo aenazRaurebina erTis warwy<strong>me</strong>da!<br />
SexedeT, rogori moSurneobiT, rogori nazi siyvaruliT eZebs mas! waikiTxeT<br />
wminda saxareba da dainaxavT, rogor moaqcevda Tavisken ieso qriste yvela<br />
codvils gasaocari TavmdablobiTa da madliT, iZulebisa da mrisxanebis<br />
gareSe. imisaTvis, rom exsna <strong>me</strong>zvere, maTe, zaqe, ufrosi <strong>me</strong>zvere,<br />
farisevelTagan mravalni, maT saxlSi Tavad mivida da maTTan erTad Wama-sma<br />
keTilineba. diax, swored imaTTan, romlebic masve ganikiTxavdnen: `da viTarca<br />
ixiles farisevelTa maT, hrques mowafeTa misTa: raisaTÂs <strong>me</strong>zeurTa da<br />
codvilTa Tana Wams moZRuari Tqueni?~ (mT. 9, 11).<br />
∗ antioqe-III, didi (242-187 q. S.mde) 223 w-dan selevkidebis s-os <strong>me</strong>fe. 212-203 wlebSi daimorCila<br />
parTenoni da baqtria, 203 wels egviptes palestina waarTva, 192-188 wlebSi asureTis<br />
brZolaSi marcxi ganicada romTan.<br />
162
igi aseve ambobda, rom ara janmrTelni, ara<strong>me</strong>d sneulni saWiroeben<br />
kurnebas. diax! misi sityviT: codvilebs <strong>me</strong>tad esaWiroebodaT TavianT saxlSi<br />
exilaT macxovari! imisaTvis, rom exsna yvelasaTvis kargad nacnobi mruSi da<br />
msgavsni misni, mirons rom scxebdnen mis fexebs, masTan misvlis nebas rTavda,<br />
gana hyvedrida, emuqreboda maT? ara! piriqiT, miutevebda da icavda; maSin,<br />
roca mruSs yvela ganikiTxavda, man erTma ar ganikiTxa, ara<strong>me</strong>d miuteva da<br />
gaaTavisufla; ise ixsna samariteli dedakaci, rom ar umxelia misi warsuli<br />
cxovrebis codvebi, mxolod mas rom axasiaTebda, ise aRuZra survili<br />
eRiarebina Tavisi Secodebani da <strong>me</strong>tic, isini qalaq samariaSi macxovrisa da<br />
mxsnelis winaSe moenaniebina. gana petrem ar uaryo igi? man is mxolod erTi,<br />
usasrulo siyvaruliT savse mzeriT aRsarebisaken midrika; gana ar ixila<br />
Tomas mciredmorwmuneoba? man is uCveulo TavmdablobiT rw<strong>me</strong>nisaken moaqcia,<br />
uTxra, Sexeboda mis iarebs; gana ar uRalata iudam, gana ar gayida? da mainc,<br />
rarig ewada misi xsna! guli atkina gana? gandgomili, moRalate,<br />
vercxlismoyvare uwoda? _ ara, mxolod Tqva, rom icis misi danaSauli da<br />
Tqva xmadabla, ise, rom sxvebs ar gaegonaT. ferxni dabana, mosasxamiT<br />
SeumSrala, <strong>me</strong>gobari uwoda uwmindurs, neba darTo, mTxveoda da es im dros,<br />
roca iuda mas mters ugdebda xelSi mosakvdineblad! hoi, eniTuTq<strong>me</strong>lo<br />
gulmowyalebav codvilTa cxovnebis maZiebeli ieso qristesi _ WeSmaritad<br />
`codvilTa cxovrebad movida igi~. aseTive gulmowyalebiT geZebs mwyemsi<br />
keTili, Senc geZebs da sxva danarCen codvilebsac _ gzaabneul cxovarT.<br />
suls Sensas saSinlad qenjnis sindisi, aSfoTebs gonebaSi gaCenili SiSi<br />
sikvdilisa an sasjelisa, gmusravs avadmyofoba, geweva ubedureba. wminda<br />
liturgia, romlis winaSec warsdgebi, sityva RvTisa, ro<strong>me</strong>lsac gulisyurs<br />
miugdeb, _ es yovelive xom saidumlo xmobaa ieso qristes mowyalebisa,<br />
ro<strong>me</strong>lic dageZebs da sinanulisaken geweva? `adam, sada xar?~ (dab. 3, 9) da<br />
geubneba: `sad daexetebi daRupulo cxvaro? codvilo, saiT gamirbixar?<br />
gzaabneulo sulo, sad xar?~ adam, sada xar? adamiano! _ `ver gicnobies,<br />
ra<strong>me</strong>Tu sitkboebaÁ RmrTisaÁ sinanulad mogiyvanebs Sen?~ (hrom. 2, 4). Tu<br />
gesmis, Tu acnobiereb, rom madli RvTisa sinanulad gixmobs, <strong>me</strong>tic: ieso<br />
qristes mowyaleba geZebs da gixmobs, Sen ki gagoneba ar gsurs da mas sul<br />
ufro Sordebi.. rogorRa iqceva mwyemsi keTili ieso qriste? mrisxanebs<br />
Senze? gkicxavs? ara! is Sens moqcevas elis, iT<strong>me</strong>ns...<br />
qristem Tqva igavi: mavans venaxSi leRvis xe edga. movida pirvel wels,<br />
<strong>me</strong>ore wels, raTa misgan nayofi mieRo da ver ipova. <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> wels gabrazebulma<br />
patronma uTxra <strong>me</strong>baRes: zedized sami welia movdivar, rom am leRvis xisgan<br />
nayofi miviRo da zed verafers vpoulob. is, rogorc Cans, unayofo darCeba.<br />
mosWer, raTa adgili uqmad ar daikavos~.<br />
`aha esera sami weli ars, vinaÁTgan moval da veZieb nayofsa leRusa amas<br />
Sina da ara vhpoveb. mohkueTe ege, raÁsaTÂs queyanaÁca daupyries uqmad (lk. 13,<br />
7). ara Cemo batono, _ pasuxobs <strong>me</strong>venaxe, kidev weliwadi moicade, iqneb<br />
gamoiRos nayofi _ `ufalo, uteve ege amasca welsa... yos xolo Tu nayofi~<br />
(lk. 13, 8-9). unayofo leRvi _ es codvili qristiania qristes wminda<br />
eklesiaSi. mas aqvs foTlebi _ sarwmunoebis swavleba, magram ara aqvs nayofi<br />
_ saq<strong>me</strong>ni sarwmunoebisa. mdidari ar gamoiRebs mowyalebis nayofs, piriqiT,<br />
Cagravs da Zarcvavs; Raribi ar gamoiRebs moTminebis nayofs _ iparavs da cru<br />
ficiT scodavs; mRvdeli ar iZleva nayofs _ keTil magaliTs, piriqiT,<br />
acdunebs da uwesobebs sCadis; eriskacs ar moaqvs qristianul saTnoebaTa<br />
163
nayofi _ is braleulia yovelgvar usjuloebaSi. modis ufali pirvel, <strong>me</strong>ore,<br />
<strong>me</strong>sa<strong>me</strong> wels, Rirseul nayofs eZebs: gulwrfel aRsarebas, gamosworebas,<br />
cvlilebebs znesa da cxovrebaSi, da verafers poulobs garda unayofobisa<br />
da borotebaSi sijiutisa da marTlmsajuleba RvTisa mrisxanebiT ambobs:<br />
`mosWer, mosWer xe unayofo, ro<strong>me</strong>lic ar aris Rirsi imisa, rom adgili ekavos<br />
eklesiaSi, ro<strong>me</strong>lic maradiuli satanjvelis Rirsia mxolod~. `yovelman xeman,<br />
ro<strong>me</strong>lman ara gamoiRos nayofi keTili, moekueTos da cecxlsa daedvas~ (lk.<br />
3, 9). ara Cemo batono, ara! _ pasuxobs RvTis mowyaleba _ Tundac erTi weli<br />
moicade, iqneb mogces nayofi: `ufalo, uteve ege amasca welsa... yos xolo Tu<br />
nayofi~. cota xans kidev moiTmine, iqneb moinanios codvilma, iqneb dabrundes<br />
gzaabneuli cxvari; moicade! moiTmine! ai, aseTia RvTis mravlismoTmineba,<br />
ro<strong>me</strong>lic geZaxis, Sen ki mounaniebeli rCebi; geZebs, Sen ki ar ginda masTan<br />
dabruneba da mainc, is didxans iT<strong>me</strong>ns...<br />
magram codvilo, Tuki WeSmaritad moinanieb, dakargulo cxvaro, Tuki<br />
WeSmaritad dabrundebi, ici, rogori sixaruliT migiRebs mwyemsi keTili?<br />
Tavisi RvTaebrivi madliT Segeweva, TviTon migiyvans Tavis faraSi _ cxonebis<br />
saCexeSi, gulSi Cagikravs! erTi dakarguli cxvari faras daubrunda da es<br />
mwyemsisTvis usazRvro sixarulia. `wminda angelozno, ixareT CemTan erTad! _<br />
ambobs igi, gixarodeT, ra<strong>me</strong>Tu vipove dakarguli cxvari! dedamiwaze erTi<br />
codvili inaniebs da amiT mTeli samoTxe usasrulo sixaruliT xarobs<br />
zecaSi. `esreT iyos sixaruli caTa Sina erTisaTÂs codvilisa, ro<strong>me</strong>lman<br />
Seinanos~ (lk. 15, 7). magram saidanaa aseTi sixaruli? gana R<strong>me</strong>rTi rai<strong>me</strong>s<br />
iZens? ara! codvilis moqceviT gamowveul sixaruls safuZvlad ra aqvs? sxva<br />
araferi, Tu ara gulmowyaleba... hoi, usasrulo, miuwvdo<strong>me</strong>lo mowyalebav<br />
RvTisa! magram mowyaleo R<strong>me</strong>rTo `raÁ ars kaci, ra<strong>me</strong>Tu moixsene misi, anu Ze<br />
kacisaÁ, ra<strong>me</strong>Tu moxedav mas?~ (fs. 8, 4). ra aris adamiani? is xom miwis matlia<br />
ubadruki, mtveria da miwa, araraoba? da Sen ase zrunav misi cxonebisaTvis?<br />
umadurma Seni mcneba daarRvia, Seni sjuli gaTela, Seni saxeli Seagina, Seni<br />
saidumloni moiZula, Sens madls didxans ucxoobda da Sen gaxsovs mravali,<br />
mravali Secodebani misi?! `raÁ ars kaci, ra<strong>me</strong>Tu moixse misi?~ diax is<br />
codvilia, es simarTlea, magram is qmnilia xelTagan CemTa! `cxovel var <strong>me</strong>...<br />
ra<strong>me</strong>Tu ara mnebavs <strong>me</strong> sikudili uTnoÁsaÁ viTar moqcevaÁ misi gzisagan misisa<br />
da cxovnebaÁ misi~ (iez. 33, 11). uwyis Semoq<strong>me</strong>dma Tavisi qmnileba da mis<br />
uZlurebas iT<strong>me</strong>ns, codvebs miutevebs. damSviddi codvilo! Tumc marTla<br />
Sescode, ar aris codva, RvTis mowyalebas rom gardaematos. Sescode, magram<br />
ra wamsac moinanieb da RvTisaken miiqcevi, Seni yvela codva daviwyebuli,<br />
gamosworebuli da mitevebulia! amasve brZanebda ufali esaias piriT:<br />
`nugeSinis-scemdiT... ersa Cemsa..., etyodeT gulsa ierusalemisasa... ra<strong>me</strong>Tu<br />
daÃsnil ars codva misi (es. 40, 1-2); `viTarca cvili, raÁ dadnis winaSe<br />
cecxlsa~ (fs. 67, 2). ase qreba kacis codva RvTis mowyalebis alSi.<br />
qristiano! kaci kacs ar miutevebs ise, rogorc R<strong>me</strong>rTi! adamiani<br />
u<strong>me</strong>teswilad ar miutevebs, xolo Tu miutevebs, mxolod sityviT da arasdros<br />
srulad. R<strong>me</strong>rTi ki srul motevebas mogvmadlis; abesalomi Tavisi Zmis, amonis<br />
mokvlis Semdeg ierusalimidan gaiqca da karga xans devnilobaSi ucxo mxares<br />
_ gesureTs afarebda Tavs. ioabis SuamdgomlobiT daviTma miuteva da neba<br />
darTo dabrunebuliyo ierusalimSi, magram im pirobiT, rom is, mis saxlSi<br />
damkvidrebuli, TvaliT ar daenaxveboda: `da mivida saxid TÂsa da piri <strong>me</strong>fisa<br />
ara ixila~ (2 <strong>me</strong>f. 14, 24), magram es raRa mitevebaa? nuTu es daviTia, bunebiT<br />
164
mama da uTavmdablesi adamiani, nuTu ase miutevebs Zes Tvisas? jobda ar<br />
mietevebina, devnilobaSi daetovebina, an moekla, rogorc borotmoq<strong>me</strong>di. Tuki<br />
WeSmaritad miuteva, misi danaxva rad ar isurva, rad ar daisva trapezze, rad<br />
ar arguna siyvaruli. samarTlianad Cioda damwuxrebuli abesalomi: `rasaTÂs<br />
warmoved <strong>me</strong> gesuriT da vzi aqa? umjobesi iyo Cemda mun jdoma... da Tu ars<br />
ra<strong>me</strong> Secodeba Cem Tana, sikudiliT momakudinen <strong>me</strong>! (2 <strong>me</strong>f. 14, 32). es raRa<br />
mitevebaa?! ase miutevebs adamiani adamians, <strong>me</strong>tic, mama _ Svils! axla vnaxoT<br />
rogor miutevebs R<strong>me</strong>rTi. ucxo qveyanaSi, saxlidan da mSobliuri<br />
siyvarulisagan Sors cxovrobda uZRebi ASvili, magram gons movida, Tavisi<br />
codva Seigno da Tqva: `aRvdge da warvide mamisa Cemisa da vhrqua mas: mamao,<br />
vcode cad mimarT da winaSe Sensa (lk. 15, 18). `dae movides! Cems saxlSi<br />
dabrundes da myis warmomidges, <strong>me</strong> Tavad mivegebebi da veamborebi sayvarel<br />
Zes Cemsas!~ da kidev: `vidre SorsRa iyo, ixila igi mamaman misman da Seewyala;<br />
da mirbioda igi da davarda qedsa zeda missa da ambors uyofda mas (lk. 15,<br />
20). dae Semovides da umal dajdes trapezze CemTan erTad! msaxurno yvelaze<br />
msuqani xbo dakaliT! dae movides, mTeli uwindeli pativi miegos da<br />
amasTanave mTeli Cemi wyaloba da siyvaruli! `gamoiReT samoseli pirveli da<br />
SehmoseT mas da SeacuT beWedi Ãelsa missa da Ãamlni ferxTa misTa~ (lk. 15,<br />
22). gana SeiZleba mqondes imaze didi sixaruli, vidre vxedavde Cems Zes,<br />
ro<strong>me</strong>lic `momkudar iyo da gancocxlda, warwy<strong>me</strong>dul iyo da ipova~ (lk. 15, 24).<br />
aseTia mTliani da srulyofili miteveba! ai ase miutevebs ufali adamians!<br />
rogori gulqvaoba iqneba, rom Sen, codvilo, ro<strong>me</strong>lmac RvTis usasrulo<br />
gulmowyalebis Sesaxeb ismine, ar indomo sinanuli?! uZRebo cxvaro moeqec!<br />
sinanulad iswrafe, adeq, Cqara wadi, uZRebo Svilo da <strong>me</strong>rwmune, sixaruliT<br />
migiRebs mwyemsi keTili, SvilTmoyvare mama, gjerodes, rom misgan Seni<br />
codvebis srul mitevebas miiReb, Tundac es codvebi iyos <strong>me</strong>mruSisa, <strong>me</strong>zverisa<br />
da avazakisa! amaSi garwmuneb im wminda xorciT, romliTac sityva RvTisa<br />
gankacda! im cremliT, ro<strong>me</strong>lsac Cvili Rvris beTlemis huriasTanis bagaSi, im<br />
rZiT dedisa da qalwul mariamisa, romliTac is sazrdoobs, iesos im<br />
madliani saxeliT garwmuneb, ro<strong>me</strong>lic niSnavs _ macxovars, ro<strong>me</strong>lic Tavis<br />
xalxs codvaTagan ixsnis.<br />
II<br />
codvilebma albaT ar unda isminon RvTis esoden didi mowyalebis Sesaxeb,<br />
raTa TavianT codvaSi kidev ufro ar aRivson kadnierebiT, piriqiT, ukeTesi<br />
iqneboda imis Sesaxeb moesminaT, Tu raoden didia RvTis marTlmsajuleba,<br />
SeSinebulni iqneb swrafadve miiqcnen sinanulisaken. magram <strong>me</strong> sruliadac ar<br />
vfiqrob ase: RvTis mowyalebisa <strong>me</strong>tad <strong>me</strong>Sinia, vidre misi marTlmsajulebisa,<br />
mowyale R<strong>me</strong>rTis winaSe <strong>me</strong>tad vTrTi, vidre marTlmsajulisa. rom yofiliyo<br />
is mTlad simarTle, mTlad mrisxaneba, <strong>me</strong> ki mounaniebeli davrCeniliyavi,<br />
garkveuli gamarTleba <strong>me</strong>qneboda, rogor miviqce RvTisaken, visi simarTle<br />
mkacrad wonis Cems sul mcire Secodebasac, Cems umniSvnelo sityvebs da<br />
saidumlo zraxvebs, visi mrisxanebis winaSec ca, dedamiwa, jojoxeTi Zrwian?<br />
`ukueTu usjuloebaTaebr miagebde, ufalo, vin-<strong>me</strong> dauTmos?~ (fs. 129, 3).<br />
R<strong>me</strong>rTma wmindanebi mTeli Tavisi simarTliT rom gansajos, SesaZloa, mis<br />
winaSe isinic ki ar aRmoCndnen marTalni, <strong>me</strong> codvils raRa <strong>me</strong>lis. RvTis<br />
simarTlis samsjavroze masTan, saSinel marTlmsajulTan miaxloeba rom ver<br />
ga<strong>me</strong>beda, gavqceodi da mounaniebeli davrCeniliyavi, <strong>me</strong>qneboda raRac<br />
165
gamarTleba, magram maSin, roca R<strong>me</strong>rTi wyalobiTa da mowyalebiTaa aRsavse<br />
da mainc ar vinanieb, ra gamarTleba maqvs? roca vuwyi, rom <strong>me</strong>, codvili, ar<br />
vZulvar, Cems sinanuls Seiwiravs da esoden didi sixaruliTa da siyvaruliT<br />
momitevebs, <strong>me</strong> ki mainc mounaniebeli vrCebi, riT SemiZlia, Tavi vimarTlo?<br />
sworedac rom mowyalea R<strong>me</strong>rTi, <strong>me</strong> ki ase Sors var sinanulisagan. usazRvroa<br />
mowyaleba RvTisa, magram codvebSi Cemi sijiutec saSinelia! bolos da<br />
bolos am yovelives rasTan mivyavarT? imasTan, rom sabolood R<strong>me</strong>rTic pirs<br />
ibrunebs Cemgan da ramdenadac didi iyo misi mowyaleba, miT ufro mZi<strong>me</strong> iqneba<br />
sasjeli, RvTaebrivi oqropiris sityviT: `Tuki RvTis mowyalebiT droulad<br />
mosargebleTaTvis es mowyaleba cxonebis safuZvelia, mis abuCad amgdebTaTvis<br />
is gzaa saSineli sasjelisaken!~ (saubari 5, romaelTa mimarT epistole).<br />
maSin vai Cven, codvilno, roca bolos da bolos amoileva mravlismoT<strong>me</strong>na<br />
RvTisa! Cumad da mdored miedineba mdinare, mas kalapoti imwyvdevs dRes,<br />
xval, zeg da TandaTanobiT imatebs, didi xnis mSvidi da wynari, saSinel<br />
dinebad iqceva, napirebs awydeba, tboravs mindvrebs, pirutyvi da xeebi miaqvs.<br />
RvTis moTminebac asevea: mSvidi da wynari dRes, xval, zegac, Cvens moqcevas<br />
elis. Tuki mounaniebelni davrCebiT, is mZvinvarebaSi gadadis da codvaSi<br />
Cveni jiutad dgomis Semxedvare, aRar gvicdis da ramdenadac didi iyo misi<br />
mravlismoT<strong>me</strong>na, miT <strong>me</strong>tad egzneba mrisxaneba da Tavisi samarTliani<br />
mrisxanebiT ufali wyreba, sjis, moakvdinebs, satanjvelSi agdebs (ix. hrom. 2,<br />
5). misi mowyalebiT droulad mosargebleTaTvis es mowyaleba cxonebis<br />
safuZvelia, magram mis ugulebelmyofelTaTvis _ saSineli sasjelis<br />
dasawyisi?! albaT ikiTxavT: ramden xans SeiZleba micados RvTis moTminebam?<br />
<strong>me</strong> ki gkiTxav, Sen ramden xans isurvebdi rom moecada? am wels, im wels, Tu<br />
ufro didxans? dae iyos ase! magram Sen rom maradiulad gecxovra dedamiwaze,<br />
maradiulad geqneboda codvis Cadenis survili _ amitom erTi wuTiTac ara<br />
xar lodinis Rirsi! ramden xans geloda, mociqulis sityviT: geloda<br />
`mravliTa sulgrZelebiTa~ (hrom. 9, 22), Sen ki arc axla da arc warsulSi<br />
sinanuli azradac ar mogsvlia! R<strong>me</strong>rTi usasrulod brZenia da ar cdeba<br />
imaSi, rac man momavalSi unda aRasrulos. didxans mogiT<strong>me</strong>ns ki? vin aris<br />
amis mTq<strong>me</strong>li? SesaZloa didxans giTminos, an ar giTminos! Sen ki arad<br />
giRirs, rom Seni udardelobiT cxonebis dakargvis safrTxis win dgebi!<br />
didxans mogiT<strong>me</strong>ns ki ufali? egeb aRar SeuZlia Seni mounaniebloba aitanos?<br />
is Tavisi mowyalebiT Sens codvebs iT<strong>me</strong>ns, magram igive mowyalebiT ver<br />
moiT<strong>me</strong>ns, rom mas usulgulod moepyra! gana aris rai<strong>me</strong> im usulgulobaze<br />
<strong>me</strong>ti _ scodo da ar moinanio mxolod imitom, rom is mowyalea? Tuki Cven,<br />
adamianebi, gonieri arsebani varT, Tuki morwmune qristianebi varT, yuri<br />
vugdoT da mivyveT RvTaebrivi oqropiris sityvebs: `nu gamovcdiT mis<br />
mravlismoTminebas, ara<strong>me</strong>d movixveWoT viTarca saWurWle, ara mrisxaneba,<br />
ara<strong>me</strong>d cxoneba, ara sasjeli da satanjveli, ara<strong>me</strong>d Rirseba da gvirgvini<br />
uflisa ieso qristesi, ro<strong>me</strong>lsa Svenis dideba, pativi da Tayvaniscema<br />
ukunisamde, amin!~<br />
166
sityva qristeSobis damdeg kviras<br />
(<strong>me</strong>ore)<br />
***<br />
`wigni Sobisa ieso qristesi~<br />
(mT. 1, 1)<br />
ioane RvTis<strong>me</strong>tyvelma Tavis RvTaebriv gamocxadebaSi ixila amaRlebulsa<br />
da didebul saydarze mjdomare ufali, ro<strong>me</strong>lsac marjveniT epyra Signidan<br />
da garedan dawerili, Svidi beWdiT dabeWdili saocari wigni `da vixile<br />
marjueniT saydarTa zeda mjdomarisa mis wigni, Sinagan da garegan,<br />
dabeWduli beWdiTa SvidiTa~ (gamoc. 5, 1). uflis marjvenaSi saidumlo wigni,<br />
sulieri miniSnebiT, aris dasabamidan RvTivwerili wigni, idumali,<br />
samaradiso yovladbrZnobisa, Signidan dawerili, radgan im arsebiT<br />
saidumlos Seicavs, ro<strong>me</strong>lic Tavad R<strong>me</strong>rTs Sinaganad axasiaTebs; da garedan<br />
dawerili, vinaidan saxlTmSeneblobis im danarCen saidumloebebs itevs,<br />
romlebic qmnilebas gareganad exeba. wigni Svidi beWdiTaa dabeWdili, anu is<br />
savsebiT uxilavia da miuwvdo<strong>me</strong>li.<br />
pirveli beWedi RvTis gonmiuwvdo<strong>me</strong>l arssa da dausabamo bunebas, umaRles<br />
yofierebas, yofierebas Tavissave TavSi da wyaros yofierebisas, beWdavs da<br />
faravs; <strong>me</strong>ore beWedi beWdavs da faravs am erTiani arsebisa da bunebis _<br />
erTani sa<strong>me</strong>bis sam ipostass, mamas, Zesa da suliwmindas _ erTian R<strong>me</strong>rTs;<br />
<strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ am RvTaebriv pirTa pirvelsaukuno warmomavlobas; <strong>me</strong>oTxe _ yovel<br />
sxeulebriv da usxeulo qmnilebaTa arafrisagan yofierebad qmnas; <strong>me</strong>xuTe _<br />
RvTaebrivi sityvis gankacebas droSi; <strong>me</strong>eqvse _ gankacebuli sityvis vnebasa<br />
da sikvdils; <strong>me</strong>Svide _ momaval cxovrebas, keTil saq<strong>me</strong>Ta jildod netarebas<br />
samoTxeSi da borotebis misagebels jojoxeTSi;<br />
saxlTmSeneblobis (macxovris) ganxorcielebamde es yovelive dabeWdili<br />
saidumlo iyo, yvelaferi RvTaebrivi mdumarebis siRr<strong>me</strong>Si iyo dafaruli da<br />
amitomac ucnobi da uxilveli iyo ara mxolod adamianebisTvis, ro<strong>me</strong>lTa<br />
nawili warmarTobiT iyo dabnelebuli, nawili ki (ebraelebi) _ sjulis<br />
Crdils Sefarebuli, is aseve ucnobi da uxilveli iyo TviT uxorco<br />
sulebisTvisac. amitom ambobs ioane: `da vervin SemZlebel iyo zecaTa Sina,<br />
arca queyanasa zeda, arca ufskrulTa Sina ganRebad wignisa mis da arca<br />
mixedvad misa~ (gamoc. 5, 3) maTi gacxadeba da maTze beWdebis axsna SeeZlo<br />
mxolod loms iudas tomidan, daviTis fesvs _ mxolodSobil Zes da sityvas,<br />
ro<strong>me</strong>lmac, ganxorcielebulma da Cvens Soris damkvidrebulma, dafaruli<br />
gaacxada, gamouTq<strong>me</strong>li gamoTqva. axsna pirveli beWedi _ da adamianebma myis<br />
Sei<strong>me</strong>cnes erTiani R<strong>me</strong>rTi; axsna <strong>me</strong>ore _ da Sei<strong>me</strong>cnes R<strong>me</strong>rTi samipostasiani;<br />
axna <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ da Sei<strong>me</strong>cnes Zis mama da suliwmidis gamomyvanebeli R<strong>me</strong>rTi;<br />
axsna <strong>me</strong>oTxe _ da Sei<strong>me</strong>cnes R<strong>me</strong>rTi yovlis Semoq<strong>me</strong>di; axsna <strong>me</strong>xuTe _ da<br />
gankacebuli R<strong>me</strong>rTi Sei<strong>me</strong>cnes; axsna <strong>me</strong>eqvse _ da Sei<strong>me</strong>cnes igi xorciT<br />
vnebuli; <strong>me</strong>Svide axsna da _ msajuli, marTalTa keTilismyofeli da<br />
codvilTa msajuli R<strong>me</strong>rTi Sei<strong>me</strong>cnes. amgvarad es dabeWdili wigni saydarze<br />
mjdomarisa, saidumloTa gacxadebisa, da aRTqmaTa aRsrulebis wigni gaxda,<br />
anu `wigni Sobisa ieso qristesi~. suliwmidis swavleba, RvTivSe<strong>me</strong>cnebiTi<br />
aRzrda, sarwmunoebrivi sibrZnismoyvareoba, maradiuli netari cxovrebis<br />
<strong>me</strong>cniereba _ ai `wigni Sobisa ieso qristesi~. dRes, keTilmsaxuro ms<strong>me</strong>nelno,<br />
167
msurs, wagikiTxoT wigni, ro<strong>me</strong>lsac aqvs erTi da erTaderTi Sinaarsi _ Soba<br />
ieso qristesi, wagikiTxoT da agixsnaT, raTa SeZlebisdagvarad gadavWraT<br />
ori sakiTxi: pirveli _ rogor aRsrulda aseTi Soba; <strong>me</strong>ore _ ratom<br />
aRsrulda is. sxva sityvebiT, ranairad iqmna R<strong>me</strong>rTi adamianad da<br />
gangimartoT, Tu risTvis gankacda igi. da es imisaTvis, raTa erTi mxriv<br />
RvTis usazRvro yovladbrZnoba da yovladZliereba Sevi<strong>me</strong>cnoT, <strong>me</strong>ore mxriv<br />
ki _ misi usazRvro sikeTe da siyvaruli.<br />
I<br />
saxlTmSeneblobis gankacebis udiadesi saidumlo, rogorc u<strong>me</strong>tesad<br />
amaRlebuli, keTilSobiluri da srulyofili saq<strong>me</strong> RvTaebrivi Semoq<strong>me</strong>debis<br />
yovladbrZnobisa da Zalisa, RvTis yovlismcnobeli goniT Yyoveliveze uwin<br />
iyo ganCinebuli da gaTvaliswinebuli. iqamde, vidre angelozTa Tu adamianTa,<br />
an sxva arsebaTa Seqmnas R<strong>me</strong>rTi winaswar gansazRvravda, Tavisi winasaukuno<br />
bWobiT RvTaebrivi sityvis gankaceba ganaCina. amitom wminda werilSi<br />
RvTaebrivi sityvis gankacebas uflis gzis dasabami ewodeba, xolo<br />
gankacebul sityvas _ yovel qmnilebaze uwinares Sobili. RvTis es<br />
ipostasuri yovladbrZnoba igavTa wignis <strong>me</strong>-8 TavSi sakuTar Tavze ambobs:<br />
`ufalma damamtkica <strong>me</strong> dasabamad gzaTa misTa. saq<strong>me</strong>Ta Sina misTa uwinares<br />
dasabamisa damamtkica <strong>me</strong>~ (ig. 8, 22); netari pavle kolaselTa mimarT<br />
epistoleSi qristes Sesaxeb saubrisas ambobs: `ro<strong>me</strong>li-igi ars xati RmrTisa<br />
uxilavisaÁ, pirmSoÁ yovelTa dabadebulTaÁ~ (kol. 1, 15). amas yvela wminda<br />
maswavlebeli im mniSvnelobiT ganmartavs, rom saq<strong>me</strong> exeba ieso qristes,<br />
magram ara RvTaebriobiT, radganac igi, rogorc R<strong>me</strong>rTi, erTarsia mamisa, ar<br />
aris RvTisagan qmnili, ar aris qmnilebaTagan pirveli, rogorc ambobda<br />
RvTismgmobeli ariozi, ara<strong>me</strong>d exeba kacobrivad. is, rogorc dasabami misi<br />
RvTaebrivi ganCinebisa, rogorc qmnilebaTa Soris upirvelesi, yoveliveze<br />
uwin ganWvrita R<strong>me</strong>rTma. amas amgvaradve xsnian aTanase didi arianelebis<br />
winaaRmdeg <strong>me</strong>-3 da <strong>me</strong>-4 sityvaSi; kirile aleqsandrieli `saganZuris~ <strong>me</strong>-2<br />
wignSi (T. <strong>me</strong>-4, <strong>me</strong>-6, <strong>me</strong>-11); RvTaebrivi avgustine sa<strong>me</strong>bis Sesaxeb pirvel wignSi<br />
(T. <strong>me</strong>-12). savsebiT naTelia, rom ganxorcielebis saxlTmSenebloba RvTis mier<br />
yvela saq<strong>me</strong>ze uwin iyo ganCinebuli, ra<strong>me</strong>Tu es R<strong>me</strong>rTs imaze <strong>me</strong>tad ganadidebs,<br />
vidre misi yvela danarCeni saq<strong>me</strong>. arc yvela adamians, erTad aRebuls da arc<br />
angelozebs ar ZaluZT RvTisadmi iseTi didebis migeba, rogorsac miagebs<br />
erTiani R<strong>me</strong>rTkaci _ sityva, ro<strong>me</strong>lic Tavis dausabamo mamas mimarTavs da<br />
eubneba: `<strong>me</strong> gadide Sen queyansa zeda~ (in. <strong>17</strong>, 4)<br />
arsebobs eklesiis zogierTi mamis mosazreba, rom es saidumlo, viTarca<br />
Zvirfasi margaliti, zecaSi, RvTaebrivi <strong>me</strong>cnierebis saunjeSia davanebuli. is<br />
gamocxadebis <strong>me</strong>SveobiT saukuneTa dasabamisas gamJRavnda, raTa angelozebs<br />
exilaT da RvTaebrivi yovladbrZnobis saocari saqmiT gankvirvebuliyvnen.<br />
mTiebma swored amaSi naxa sababi imisa, rom adamianTan RvTis ipostasuri<br />
SeerTeba SeSureboda da Tavisi aRmatebulobiT gaamayebuls eTqva: `_<br />
sxeulebrivi da miwieri adamiani ki ara, <strong>me</strong> var YRirsi aRvide zeda RrubelTa<br />
da viyo msgavs maRlisa~ (es. 14, 14), da amgvarad elvasaviT gardamoemxo<br />
zecidan. maqsi<strong>me</strong> aRmsarebeli nazianzelis azrTan SeTanx<strong>me</strong>biT 42-e kiTxvamigebaSi<br />
amasve amtkicebda: `ampartavnebiT gardamomxobili mTiebi Surma<br />
daabnela, ra<strong>me</strong>Tu man, RvTaebrivma, ver aitana, rom ar scnes R<strong>me</strong>rTad~. magram<br />
sabolood, `odes moawia aRsasruli JamTaÁ, moavlina R<strong>me</strong>rTma Ze TÂsi~ (gal.<br />
168
4, 4) ra dro iyo es, roca R<strong>me</strong>rTma dasabamiTve gansazRvra am<br />
saxlTmSeneblobis ganxorcieleba?<br />
R<strong>me</strong>rTma eqvs dReSi samyaro Seqmna. pirvel dRes qmna naTeli, <strong>me</strong>ore dRes _<br />
ca, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> dRes _ miwa, <strong>me</strong>oTxe dRes _ mze, mTvare da varskvlavebi, <strong>me</strong>xuTe<br />
dRes _ cxovelebi, <strong>me</strong>eqvse dRes _ adamiani. iseve, rogorc samyaro Seiqmna eqvs<br />
dReSi, zustad aseve, bunebiTi da dawerili sjulis xelmZRvanelobiT man<br />
eqvsi periodi gaiara; eqvsi dRis ganmavlobaSi yoveldRiurad axali qmnileba<br />
Cndeboda, aseve eqvsi periodidan TiToeulSi rai<strong>me</strong> RirsSesaniSnavi xdeboda.<br />
pirveli _ es adamis periodia, roca samyaro Seiqmna; <strong>me</strong>ore periodi noesia _<br />
moxda warRvna; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> periodi abraamisaa _ winadacveTas mieca dasabami;<br />
<strong>me</strong>oTxe periodi mosesia _ sjuli mogveca; <strong>me</strong>xuTe periodi solomonisa _<br />
taZari aigo; <strong>me</strong>eqvse periodi herodesi _ iudeurma sa<strong>me</strong>fom arseboba Sewyvita.<br />
herodes dros daibada qriste da aRsrulda iakobis winaswar<strong>me</strong>tyveleba: `ara<br />
moakldes mTavari iudasagan da winamZRuari wyvilTagan misTa vidremde<br />
movides, romlisa-igi ganmzadebul ars da igi ars molodeba warmarTTa~ (dab.<br />
49, 10). asec unda momxdariyo, ra<strong>me</strong>Tu rogorc <strong>me</strong>eqvse dRes Seiqmna adamiani,<br />
<strong>me</strong>eqvse periodSi aseve unda ganaxlebuliyo igive adamiani. <strong>me</strong>eqvse dRes Zveli<br />
kaci Seiqmna, <strong>me</strong>eqvse periodSi _ axali; Zvelma yoveli adamiani sikvdils<br />
dauqvemdebara, axalma yvela momkvdars sicocxle mihmadla; is _ mamaa<br />
bunebiTi SobiT, es _ mamaa sulieri aRorZinebiT; maSin adamiani Seiqmna RvTis<br />
xatad da msgavsd, axla R<strong>me</strong>rTi ganxorcielda da adamianis xati da msgavsi<br />
iqmna; maSin adamianma xateba da msgavseba RvTisa ziarebiTa da madliT miiRo,<br />
axla R<strong>me</strong>rTi xdeba adamianis xati da msgavsi bunebiTa da ipostasiT;<br />
Cveni Wvretis sagani swored amaSi, Zveli da axali adamis, adamianisa da<br />
R<strong>me</strong>rTis SobaSi mdgomareobs. roca adami Seiqmna, zeca kaSkaSa varskvlavebiT<br />
iyo Semkuli, dedamiwa _ aTasgvari yvavilnariT mokazmuli; xolo roca iSva<br />
qriste, mxolodSobili Ze da sityva RvTisa, iyo Ra<strong>me</strong> da es yovelive mRvi<strong>me</strong>Si,<br />
bagaSi aRsrulda. is, vinc iSva, daviTis STamomavali iyo, samyaros macxovari,<br />
<strong>me</strong>sia, romlis Sesaxebac amcnobdnen winaswar<strong>me</strong>tyvelni da ro<strong>me</strong>lsac ebraeli<br />
eri imdeni <strong>saukunis</strong> manZilze moeloda. Tumca nacvlad imisa, rom misi Soba<br />
imavwuTs cnobili gamxdariyo mTeli israelisaTvis, an Tundac mTeli<br />
ierusalimisaTvis, ukidures SemTxvevaSi mRvdelmTavrebisaTvis,<br />
uxucesebisaTvis da qalaqis mTavrebisaTvis mainc, es diadi movlena<br />
saidumlod rCeba, amis Sesaxeb TiTqmis aravin araferi icis, im ramdeni<strong>me</strong><br />
mwyemsis gamoklebiT, romlebsac es ambavi angelozma auwya. saxelovani iyo<br />
adamianis Seqmna, amas ca da miwa umzerdnen; dafaruli da ucnobi iyo Soba<br />
qristesi, roca es RamiT, ro<strong>me</strong>liRac gamoqvabulSi aRsrulda. nuTu aseTia<br />
Soba kacTa xsnisaTvis mosuli RvTisa? _ diax, amitomac dae is<br />
SeZlebisdagvarad dafaruli, samyarosTvis TiTqmis ucnobi iyos, dae, Candes<br />
ise, TiTqosda es Cvili ar aris didebis zeciuri <strong>me</strong>ufe, dae, yvelaze Raribi<br />
da damcirebuli adamiani iyos dedamiwaze, raTa eSmaki ufro did SecdomaSi<br />
iyos Seyvanili. dae man is Cveulebriv adamianad CaTvalos, raTa Semdgom<br />
masSi uzenaesi R<strong>me</strong>rTi Sei<strong>me</strong>cnos. `hoi, siRr<strong>me</strong> simdidrisa da sibrZnisa da<br />
<strong>me</strong>cnierebisa RmrTisa~ – ambobs oqropiri. rogor iqmna R<strong>me</strong>rTi adamianad,<br />
sityva rogor gankacda, dausabamom dasabami ranairad SeiZina? Tundac es iyos<br />
`huriaTa... sacTur, da warmarTTa sisulele~ (1kor. 1, 23), es mainc Cveni<br />
marTlmadidebluri sarwmunoebis dogmatia, <strong>me</strong>tic, mTeli safuZvelia<br />
sarwmunoebisa, ro<strong>me</strong>lic gvaswavlis, rom WeSmaritad `sityuai igi xorciel<br />
169
iqmna da damkvidrda Cuen Soris~ (in. 1, 14); gvaswavlis, rom ganxorcielda<br />
sityva, anu <strong>me</strong>ore piri wminda sa<strong>me</strong>bisa, da ara pirveli _ mama, an <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _<br />
suliwmida. imis gamo, rom codvam adamianSi RvTis xati gaanadgura, Ze,<br />
ro<strong>me</strong>lic aris sityva (goni), adamianTan unda SeerTebuliyo, raTa misi<br />
ugonoba aRmoefxvra `hbaZvida ... pirutyvTa ugunurTa da miemsgavsa maT~ (fs.<br />
48, 20); kidev imitom, rom swavlulTa TqmiT: `Soba ar aris Tviseba mamisa,<br />
ro<strong>me</strong>lic ar Sobila, da arc suliwmidisa, ro<strong>me</strong>lic gamovals, ara<strong>me</strong>d Zis<br />
Tvisebaa da imitom iwodeba _ Zed, rom iSoba; unda yofiliyo Ze, raTa<br />
yofiliyo erTi da igive, anu is, vinc aw erTxel iSoba da amavdroulad<br />
iSoba dausabamod. Soba imgvarad aRsrulda, rom arc R<strong>me</strong>rTi gadaqceula<br />
adamianad da arc adamiani _ R<strong>me</strong>rTad, ufali ise gankacda rom ufladve<br />
darCa, da adamiani ganiRmrTo ise, rom darCa adamianad da is, vinc iyo sruli<br />
R<strong>me</strong>rTi da sruli kaci, aris erTiani _ ieso qriste; Cveni sarwmunoeba<br />
gvaswavlis, rom mxolod RvTaebrivi sityvis erTian ipostasSi SeerTda ori<br />
buneba da orive Tavisi TvisebebiT. erTi ipostasi or bunebas, RvTaebrivsa da<br />
kacobrivs, ar urevs; ori buneba erT ipostass ar Yyofs. iseve, rogorc wminda<br />
sa<strong>me</strong>bis saidumloSi gvwams pirTa bunebis erTianoba da sampirovneba, aqac,<br />
ganxorcielebis saxlTmSeneblobaSi, srulad gvwams erTi piri da ori buneba.<br />
sarwmunoeba gvaswavlis, rom bunebaTa es erTianoba ipostasuri gaxda, anu<br />
erTi da igive (orbunebovani) R<strong>me</strong>rTkaci – erTiania da amavdroulad (erTi<br />
ipostasiT) RvTaebrivi sityvaa, rogorc aTanase didi RvTis<strong>me</strong>tyvelebs: is<br />
sityvaa Cvens mier aRiarebuli, ori bunebidan da ori bunebiT, Seurevneli,<br />
daurRveveli, ganuyofeli, ara rogorc R<strong>me</strong>rTSemosili kaci, ara<strong>me</strong>d rogorc<br />
xorcSesxmuli R<strong>me</strong>rTi; sarwmunoeba gvaswavlis, rom RvTaebrivma sityvam<br />
qalwulisagan WeSmariti, srulyofili sxeuli miiRo, moiRo aseve<br />
srulyofili suli, anu suli gonebiTa da nebiT, erTiani sxeuli _ sxeuli<br />
RvTisa da sityvisa; erTdroulad gansulierebuli gonieri sxeuli da<br />
gansulierebuli gonieri sxeuli RvTisa da sityvisa _ ase gansazRvravs<br />
sofronis epistoleTi <strong>me</strong>-6 msoflio kreba; sarwmunoeba gvaswavlis, rom<br />
sityva swored qmrisagan gamoucdeli qalwulisagan iSoba u<strong>me</strong>teswilad<br />
imitom, rom zecaSi erTiani mamisagan drois gareSe Sobili Ze, dedamiwaze,<br />
droSi, erTiani dedisagan unda Sobiliyo, raTa erTan Zes hyoloda erTiani<br />
mama iseve, rogorc hyavda erTiani deda `hoi siRr<strong>me</strong> simdidrisa (vi<strong>me</strong>oreb) da<br />
sibrZnisa da <strong>me</strong>cnierebisa RmrTisa~ (hrom. 11, 33)<br />
es pirveli Tavia im sagnisa, ro<strong>me</strong>lsac ieso qristes Sobis wigni Seicavs,<br />
sworedrom saxea, romlis <strong>me</strong>SveobiTac R<strong>me</strong>rTi gankacda.<br />
<strong>me</strong>ore Tavi ikvlevs sakiTs, Tu ratom gankacda R<strong>me</strong>rTi. aq kvlav ixsneba<br />
saswaulTa ufskruli `ra<strong>me</strong>Tu qriste ieso movida soflad codvilTaTÂs<br />
cxovrebad, ro<strong>me</strong>lTaÁ pirveli <strong>me</strong> var~ (1 tim. 1, 15) ambobs pavle mociquli.<br />
qristianeno! R<strong>me</strong>rTis gankaceba _ es diadi saswaulia, aq ki RvTis usazRvro<br />
yovladbrZnoba da Zliereba, RvTis usazRvro madli da siyvaruli cxaddeba,<br />
es kidev ufro diadi saswaulia, ra<strong>me</strong>Tu R<strong>me</strong>rTi adamianis sacxovneblad<br />
gankacda! adamis Secodebis Sedegad adamiani R<strong>me</strong>rTs ganudga, RvTis risxvis<br />
sagani, codvis mona, eSmakis tyve, saukuno tanjvis <strong>me</strong>mkvidre Seiqna. adamians<br />
ar hyavda Suamavali, rom igi R<strong>me</strong>rTTn Seerigebina; misTvis daxSuli iyo caTa<br />
sasufevlis kari, dakarguli iyo xsnis i<strong>me</strong>di. R<strong>me</strong>rTma Seibrala Tavis<br />
xelTagan qmnili, Tavad Camovida miwaze, gankacda, raTa adamiani exsna, anu<br />
cxonebis gza eCvenebina, misTvis caTa sasufevlis kari gaeRo, R<strong>me</strong>rTTan da<br />
<strong>17</strong>0
mamasTan Seerigebina, codvis monobisagan, eSmakis tyveobisagan, saukuno<br />
tanjvisagan daexsna `movida Ze kacisaÁ cxovrebad warwy<strong>me</strong>dulisa~ (mT. 18, 11).<br />
ai, mizani gaxorcielebis saxlTmSeneblobisa.<br />
eklesiis RvTis<strong>me</strong>tyvelni gaocebuli arian: nuTu adamianis xsnisaTvis ar<br />
SeeZlo R<strong>me</strong>rTs warmoegzavna sxva adamiani, suliTa da ZaliT moses msgavsi?<br />
`ara, adamians, rogor niWebsa da saTnoebebsac ar unda flobdes is, ar<br />
SeuZlia gaiRos safasuri, ro<strong>me</strong>lic martooden misi sulisTvis ikmarebda, miT<br />
u<strong>me</strong>tes, yvelas sulisaTvis; R<strong>me</strong>rTs angelozi rom warmoegzavna? _ arc es<br />
ivargebda, ra<strong>me</strong>Tu arc angelozs da arc adamians TavianTi bunebiT da aqedan<br />
gamomdinare, TavianTi ZaliT ar SeuZliaT, zidon tvirTi, zRon codvis vali,<br />
codvisa, ro<strong>me</strong>lic usazRvroa. SevTanxmdeT, rom unda mosuliyo R<strong>me</strong>rTi,<br />
magram Tuki mas qmnil bunebasTan SeerTeba surda, maSin airCevda ufro<br />
keTilSobilurs _ angelozurs da ara adamianurs. ara, ambobs pavle<br />
mociquli, `... ara sadaÁT angelozTaÁT iwyo, ara<strong>me</strong>d naTesavisagan abrahamisa<br />
iwyo~ (ebr. 2, 16) mas adamiani unda ecxovnebina, amitom es saq<strong>me</strong> unda<br />
aResrulebina _ adamians. es imisTvisac iyo saWiro, rom bunebiT Zleuli<br />
eSmaki, ro<strong>me</strong>lsac man adreve sZlia, kidev ufro Sercxveniliyo, vinac R<strong>me</strong>rTad<br />
gaxdomis cru dapirebiT odesRac adamiani acduna, gankacebuli R<strong>me</strong>rTis<br />
Semxedvare, Tavad Semcdariyo; magram yovladZlierma R<strong>me</strong>rTma rogorc<br />
Segvqmna erTi sityviT, Cveni xsna gana erTi sityviT ar SeeZlo, gana Cvens<br />
vals gankacebis gareSe ver gadaixdida da codvebs ver mogvitevebda? ra Tqma<br />
unda mogvitevebda _ gvpasuxoben aTanase didi arianelTa winaaRmdeg <strong>me</strong>-3<br />
sityvaSi da netari avgustine sa<strong>me</strong>bis Sesaxeb <strong>me</strong>-13 wignSi `... nebasa missa vin-<strong>me</strong><br />
winaaRudga?~ (hrom. 9, 19). magram am saxiT Cven Sevi<strong>me</strong>cnebdiT mis ukidures<br />
Zlierebas, magram ver Sevi<strong>me</strong>cnebdiT mis ukudures sikeTes da swored<br />
amitomac gankacda igi: `mravliTa siyuaruliTa misiTa, romliTa-igi<br />
Semiyuarna Cuen~ (ef. 2, 4). ai rogor damdablda R<strong>me</strong>rTi da rogor amaRlda<br />
adamiani!<br />
roca <strong>me</strong>fe sedekia avad gaxda da sikvdilis piras mivida, esaia<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelma RvTis saxeliT gamojanmrTeleba uwinaswar<strong>me</strong>tyvela da<br />
dasarwmuneblad ucnauri niSani uCvena: Crdilma, ro<strong>me</strong>lic dros uCvenebda, da<br />
masTan erTad mzemac, daSvebis adgilidan aTi safexuriT aiwia. es<br />
saxlTmSeneblobis saidumlos _ Ze RvTisas gankacebis winasaxe iyo.<br />
simarTlis dauvalma mzem modrika zeca, rogorc cxra safexuri, angelozTa<br />
cxra ganweseba gamoiara da <strong>me</strong>aTemde, adamianur bunebamde daeSva `... qveyanasa<br />
zeda gamoCnda da kacTa Tana iqceoda~ (bar. 3, 38), xolo roca ufali<br />
gankacda, Zveli wyevis Sedegad damcirebulma da ararad qceulma adamianurma<br />
bunebam cxra safexuri ganvlo, angelozTa cxra ganwesebaze amaRlda,<br />
umaRles, <strong>me</strong>aTe safexurs _ RvTaebriv bunebas miaRwia, ro<strong>me</strong>lTanac<br />
ipostasurad SeerTda; amgvarad ganiRmrTo adamiani. `hoi, siRr<strong>me</strong> simdidrisa<br />
da sibrZnisa da <strong>me</strong>cnierebisa RmrTisa!~<br />
R<strong>me</strong>rTo yovladZliero! R<strong>me</strong>rTo yovladbrZeno! R<strong>me</strong>rTo yovladkeTilo! Sens<br />
Zalas sxva, am samyarosagan gansxvavebuli, Seudareblad didi samyaros Seqmna<br />
SeeZlo, Seni yovladbrZnoba SeZlebda Seeqmna Seudareblad ufro lamazi<br />
samyaro, magram Sens siyvaruls ar SeeZlo da verc SeZlo aResrulebina imaze<br />
didi da mSvenieri saq<strong>me</strong>, vidre saq<strong>me</strong> Seni ganxorcielebis saxlTmSeneblobisa!<br />
amaze maRla asvla mas aRar SeeZlo (netari avgustine). amitom gxedavT ra<br />
axalSobil yrmas gamoqvabulSi, qalwulis mkerdSi Cakruls, gvwams, rom Sen<br />
<strong>17</strong>1
swored is xar, vinc RvTisa da mamis netar wiaRTan ganuSoreblad wmindanTa<br />
Soris brwyinav; mwyemsebTan erTad ganvkvirdebiT, Tayvans gcemT, mogvebTan da<br />
angelozebTan erTad didebisg<strong>me</strong>tyvelebT: `dideba maRalTa Sina R<strong>me</strong>rTsa,<br />
qveyanasa zeda mSvidoba da kacTa Soris saTnoeba~ (lk. 2, 14)<br />
II<br />
arcTu saidumlo mniSvnelobis gareSea is garemoeba, rom ufali Cveni ieso<br />
qriste iudeis beTlemSi iSoba. miqias winaswar<strong>me</strong>tyvelebiT `da Sen beTlem,<br />
saxli efraTasi, mcire xar yofad aTaseulTa Soris iudasaTa, ra<strong>me</strong>Tu Sengan<br />
gamovides Cemdad yofadi, mTavrad israilsa zeda da gamosavalni misni<br />
dasabamiT dReTagan saukunoÁsaTa~ (miq. 5, 2) iudea niSnavs aRmsareblobas,<br />
xolo beTlemi _ puris saxls. qaragmuli mniSvnelobiT qristes maZieblebi<br />
iudeaSi, anu wminda aRsarebaze unda wavidnen, beTlemSi wasvla ki niSnavs<br />
miaxlebs sakurTxevelTan, ro<strong>me</strong>lic aris saxli cxovelmyofeli purisa. aseve<br />
minda vTqva, rom qristeSobis mozei<strong>me</strong>TaTvis aucilebelia Rirseuli aRsareba<br />
da ziareba. roca Cveni eklesia ormocdRian marxvas adgenda, mxedvelobaSi<br />
swored es hqonda, raTa aRsarebisa da ziarebisaTvis movmzadebuliyaviT. maS<br />
ase, qristianeno, imisaTvis, rom sulier beTlems mivaRwioT da cisa da miwis<br />
<strong>me</strong>ufe vpovoT, sami keTilmsaxuri mogvis kvals gavyveT. isini mihyvebodnen<br />
varskvlavs, ro<strong>me</strong>lic caze swored am dros gamoCnda da maT is adgili uCvena,<br />
sadac qriste iSva `da aha varskulavi igi, ro<strong>me</strong>li ixiles aRmosavaliT,<br />
winauZRoda maT, vidremde movida da daadgra adgilsa mas, ro<strong>me</strong>lsa iyo yrmaÁ<br />
igi~ (mT. 2, 9). Cven es varskvlavi RvTis sityvaSi, wminda saxarebaSi, madlis<br />
sjulSi gvaqvs, ris Sesaxebac ambobda winaswarmatyveli: `sanTel ars ferxTa<br />
CemTa sjuli Seni da naTel-alagTa CemTa~ (fs. 118, 105). is sanTelia Cven<br />
ferxTaTvis, raTa vxedavdeT, rogor davdivarT; sanTelia Cvens gzaze, raTa am<br />
cxovrebaSi gza ar agvebnes; roca mogvebi movidnen da RvTaebrivi yrma<br />
dediTurT ixiles, mowiwebiT muxli moidrikes, da Tayvani sces; TavianTi<br />
saganZuri gaxsnes da oqro, gundruki da muri miarTves, rasac Cveulebriv<br />
mkvdarTa dakrZalvisas iyenebdnen. RvTaebrivi gangebulebiT maT aRiares:<br />
oqroTi _ <strong>me</strong>ufe, gundrukiT _ R<strong>me</strong>rTi da muriT _ mokvdavi adamiani. Cvenc,<br />
roca aRsarebisTvis da ziarebisTvis vemzadebiT, raTa moviRoT qriste,<br />
TiTqosda sami ZRveni unda SevwiroT mas: pirveli _ Cveni guli, viTarca<br />
oqro, ganw<strong>me</strong>ndili yovelgvari boroti survilisa da samarcxvino azrebisagan;<br />
<strong>me</strong>ore _ suli, viTarca sak<strong>me</strong>veli, RvTisa da moyvasisadmi siyvaruliT<br />
aRnTebuli; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ xorciel vnebaTa mokvdineba, Semusvrileba da<br />
lmobiereba. sgvagvarad, SevwiroT mas sami ZRveni: oqro, anu mowyaleba;<br />
sak<strong>me</strong>veli _ locva; muri _ sinanulis cremli. es aris momzadeba WeSmariti<br />
aRsarebisa da Rirseuli ziarebisTvis. qristes Tayvaniscemis Semdgom mogvebi<br />
igive gziT ar dabrunebulan, isini sxva gzas gayvnen `sxÂT gziT warvedin<br />
soflad TÂsa~ (mT. 2, 12) es aris is aucilebeli ram, rac unda gavakeToT. am<br />
wminda dReebSi sinanulisa da ziarebis Semdgom nuRar gavuyvebiT im gzas,<br />
romliTac movediT, ara<strong>me</strong>d sxviT gziT wavideT; SevicvaloT gza, SevicvaloT<br />
zne, SevicvaloT cxovreba. sxÂT gziT nu davubrundebiT Zvel vnebebs, Zvel<br />
codvebs, Zvel warsawy<strong>me</strong>dels, ara<strong>me</strong>d sxva gzas _ qristianuli saTnoebebis<br />
gzas SevudgeT. mokled rom vTqvaT, Cveni codvebis gza davutevoT, ro<strong>me</strong>lsac<br />
saukuno satanjvelTan mivyavdiT; wavideT sxÂT gziT sruli gamosworebisa,<br />
ro<strong>me</strong>lic saukuno cxovrebasTan migviyvans.<br />
<strong>17</strong>2
sityva lukas saxarebaze<br />
sityva dResaswaulTa pativiscemaze<br />
`equsni dReni arian, ro<strong>me</strong>lTa Sina<br />
jer-ars saq<strong>me</strong>d; maT Sina momavalni<br />
ganikurnebodeT da nu dResa SabaTsa~<br />
(lk. 13, 14)<br />
aris ori ram, ro<strong>me</strong>lTa damalva Znelia; nivTier bunebaSi es cecxli da<br />
sinaTlea, zneobrivSi ki moSurneoba da WeSmariteba. amitom yvelas SeuZlia<br />
iolad gaigos, rom is, rasac dRes sinagogis mTavari ambobs, momdinareobs<br />
ara moSurneobidan, ro<strong>me</strong>lic mas viTomda sjulis mimarT aqvs, ara<strong>me</strong>d<br />
u<strong>me</strong>teswilad Surisagan, ro<strong>me</strong>lsac qristes mimarT grZnobs. `dedakaci iyo,<br />
romlisa Tana iyo suli uZlurebisaÁ aTrva<strong>me</strong>t wliTgan; da iyo igi<br />
daRonebul da ver eZlo ze aRxilvad yovliTurT~ (lk. 13, 11). ubeduri qali!<br />
eSmakis moq<strong>me</strong>debiT Tvra<strong>me</strong>ti weli iseT mZi<strong>me</strong> tanjvas itanda, rom Tavis awevac<br />
ki ar SeeZlo. amitom, mudam moxrils, wvalebiT unda evlo da sacodav<br />
sanaxavs warmoadgenda. erT-erT SabaT dRes ieso qriste sinagogaSi aswavlida.<br />
man is dainaxa, Seebrala, moixmo, Tavisi yovladZlieri, makurnebeli<br />
marjveniT Seexo da gankurna. sixaruliT aRvsebuli qali R<strong>me</strong>rTs adidebda:<br />
`da vidoda da adidebda R<strong>me</strong>rTsa~ (lk. 13, 13). saswaulis mxilveli xalxi<br />
saswaulTmoq<strong>me</strong>di <strong>me</strong>ufis sasaxelo saq<strong>me</strong>ebis gamo friad xarobda: `da yovelsa<br />
mas ersa uxaroda yovelTa maT zeda didebulebaTa misTa, ro<strong>me</strong>lni iqmnebodes<br />
mis mier~ (lk. 13, <strong>17</strong>). ratom axdens saswaulebs qriste? ratom xdeba, rom mas<br />
dedakaci emadliereba da adidebs, misi swavlebiTa da saswaulebiT eri<br />
xarobs, xolo mwignobarni da farisevelni _ es Suriani TvalTmaqcebi<br />
cdundebian, yvelaze <strong>me</strong>tad ki sinagogis mTavari: `miugo Sesakreblis<br />
mTavarman risxviT, ra<strong>me</strong>Tu SabaTsa gankurna igi ieso, da etyoda ersa mas:<br />
equsni dReni arian, ro<strong>me</strong>lTa Sina jer-ars saq<strong>me</strong>d; maT Sina momavalni<br />
ganikurnebodeT da nu dResa SabaTsa~ (lk. 13, 14). keTili. SabaTobiT muSaobas<br />
sjuli yvelas ukrZalavs, Tumc is ar krZalavs avadmyofis gankurnebas.<br />
rogorc ambobs Teofilaqte: satana qalidan, ro<strong>me</strong>lic mas Sekruli hyavda<br />
sneulebiT, sinagogis mTavarSi gadavida da SuriT Sekra. is imitomac<br />
drtvinavs saswaulis Zalaze, rom saswaulTmoq<strong>me</strong>dis dideba Surs: `uwin<br />
qalis Semkvreli satana axla sinagogis mTavars kravs SuriT da misi piriT<br />
saswauls aginebs~. amgvarad, sinagogis mTavris sityvebi momdinareobda ara<br />
sjulisadmi moSurneobidan, ara<strong>me</strong>d qristes mimarT Suridan. magram swored<br />
is, rasac sinagogis mTavari satanuri moSurneobiT iudevel xalxs eubneba,<br />
minda qristian ers vuTxra saxarebiseuli moSurneobiT: `equsni dReni arian,<br />
ro<strong>me</strong>lTa Sina jer-ars saq<strong>me</strong>d... da nu dResa SabaTsa~; anu Tqven kviris eqvsi<br />
dRe gaqvT, raTa Tqveni yoveli saq<strong>me</strong> da samuSao am dReebSi SeasruloT da<br />
ara SabaT dRes, ara dResaswaulze, roca unda iyos simSvide da ar unda<br />
gqondeT sxva saq<strong>me</strong> garda RvTis gandidebisa da sakuTar cxonebaze zrunvisa.<br />
es iqneba dRevandeli qadagebis sagani, ro<strong>me</strong>lSic dResaswaulTa wmidayofis<br />
valdebuleba da Sesabamisi saxe minda giCvenoT. vidre daviwyebde, minda<br />
SegaxsenoT, ra Tqva netarma pavlem: `brZenTa da ugunurTa Tanamdeb var~<br />
(hrom. 1, 14). sxvagvarad: movale var vauwyo RvTis sityva rogorc swavlulT,<br />
aseve uswavlelT; <strong>me</strong> imasve vambob: movale var, yvelasaTvis gasagebad<br />
<strong>17</strong>3
vilaparako. vafaseb, aRvamaRleb da pativs vcem swavlulobas, swavlulTa<br />
saTnoebasa da sibrZnes, ganaTlebul da brZen ma<strong>me</strong>bs, romlebic am<br />
marTlmadidebel krebuls amSveneben, magram maT winaSec igive vali maqvs, rac<br />
ubralo, uswavleli da gaunaTlebeli xalxis winaSe, ra<strong>me</strong>Tu isinic<br />
qristianebi arian da cxonebas eZieben. zeciuri wvima ar asxvavebs da epkureba<br />
rogorc Soreul udabnoebsa da velebs, aseve aqve gaSenebul baRebs; rogorc<br />
velur mcenareebs, aseve unazes yvavilebs, msgavsad amisa, RvTis sityvac<br />
ganurCevlad yvelas exeba: swavlulebs, uswavlelebs, warCinebulT da<br />
mdabioT, <strong>sasuliero</strong> pirebsa da eriskacebs, magram mivubrundeT sagans,<br />
ro<strong>me</strong>lic yvelaze mTavaria dRes.<br />
I<br />
`equsni dReni arian ro<strong>me</strong>lTa Sina jer ars saq<strong>me</strong>d... da nu dResa SabaTsa~.<br />
R<strong>me</strong>rTi garSemouwerelia da maradiuli; adgiliT ar isazRvreba, droiT ar<br />
ifargleba; is adgilsa da droze maRlaa. yovelgan aris da yovelsave<br />
aRavsebs. Tavisi SemouzRudavobis gamo is yovelganaa da Tayvaniscemac<br />
yvelgan SeiZleba rom miiRos, amitom ambobs winaswar<strong>me</strong>tyveli daviTi:<br />
`akurTxevdiT ufalsa yovelni qmnulni misni yovelsa adgilsa uflebisa<br />
misisasa~ (fs. 102, 22). Tavisi yovelgan myofobis TvisebiT is yovel droSi<br />
erTnairad arsebobs da erTnairad SeiZleba iyos gandidebuli; amitom<br />
brZanebs qriste: `jer ars maTda maradis locvaÁ~ (lk. 18, 1). da kidev:<br />
`iRÂZebdiT... yovelsa Jamsa da evedrebodeT~ (lk. 21, 36). mociquli ase<br />
gvidgens: `mouklebelad ilocevdiT~ (1 Tes. 5, <strong>17</strong>). TviT <strong>me</strong>fsalmune R<strong>me</strong>rTTan<br />
saubrisas ambobs: `ro<strong>me</strong>lsa dResa gxadodi Sen; aha esera micnobies <strong>me</strong>, ra<strong>me</strong>Tu<br />
R<strong>me</strong>rTi Cemi xari Sen~ (fs. 55, 9). magram yvelaferTan erTad SemousazRvrav<br />
R<strong>me</strong>rTs, yovel adgilze Tayvaniscemuls, surs, rom gansakuTrebuli<br />
Tayvaniscema erT, gansazRvrul adgilze miiRos. es adgili aris eklesia,<br />
qristianebisaTvis RvTis Tayvaniscemis saerTo adgili, ris gamoc mas RvTis<br />
saxli da salocveli saxli ewodeba. es aris zeciuri da uxilavi R<strong>me</strong>rTis<br />
miwieri da xiluli samyofeli. <strong>me</strong>ore mxriv, saukuno R<strong>me</strong>rTi, `ro<strong>me</strong>li yovelsa<br />
dResa da yovelsa Jamsa maradis caTa Sina da queyanasa zeda Tayvanis-ice<strong>me</strong>bis<br />
da ididebis~, gansakuTrebulad gandidebas gansazRvrul, anu erT, gansakuTrebul<br />
dRes moiTxovs. es dRe aris dResaswauli, Jami, miZRvnili mxolod<br />
RvTisadmi, ese igi, rogorc eklesiaa erTi R<strong>me</strong>rTisadmi miZRvnili adgili,<br />
sadac locviTa da saRvTismsaxuro galobiT RvTis Tayvaniscemisa da<br />
RvTismsaxurebis garda arafris keTeba ar SeiZleba, aseve dResaswauli aris<br />
dro, roca WeSmaritad Sinagani da garegnuli mokrZalebiT RvTis gandidebis<br />
garda ar SegviZlia rai<strong>me</strong> vakeToT. <strong>me</strong>oTxe mcneba amazea dafuZnebuli:<br />
`daimarxeT SabaTi Cemi, ra<strong>me</strong>Tu wmida ars uflisa mier... ro<strong>me</strong>lman Seaginos<br />
igi, sikudiliTa mokudes... equs dRe iqmode saq<strong>me</strong>sa Sensa, xolo dRe igi<br />
<strong>me</strong>SÂde gansueneba ars, wmidaÁ uflisaÁ; ra<strong>me</strong>Tu equsTa dReTa qmna ufalman ca<br />
da queyanaÁ da dResa <strong>me</strong>SÂdesa daacada~ (gam. 31, 14-<strong>17</strong>). R<strong>me</strong>rTs amiT surs, Tqvas<br />
Semdegi: daicaviT SabaTi, anu dResaswaulebi; vinc ar daicavs maT da rai<strong>me</strong><br />
saq<strong>me</strong>s gaakeTebs, movakvdineb da mis suls Sevmusrav. <strong>me</strong> Tqven samuSaod<br />
kviraSi eqvs dRes gaZlevT, <strong>me</strong>Svides CemTvis vitoveb, dasvenebas vaweseb. RvTis<br />
saxeliT mauwyebeli mose amas mizezsac amatebs: R<strong>me</strong>rTi eqvsi dRe qmnida da<br />
Seqmna samyaro, <strong>me</strong>Svide dRes ki saq<strong>me</strong>Tagan daisvena, ambobs is. gevedrebiT,<br />
CaufiqrdiT amas. pirvel rigSi, is, vinc aseT mcnebas gvaZlevs, cisa da miwis<br />
<strong>17</strong>4
R<strong>me</strong>rTia. <strong>me</strong>ore _ is imaT, vinc am mcnebebs ar asrulebs, sikvdiliT emuqreba,<br />
rogorc daemarTa im ubedur kacs, SabaT dRes rom gamovida SeSis<br />
mosagroveblad da Seubraleblad iqna mokvdinebuli. <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ Tavad R<strong>me</strong>rTs,<br />
yovelTa <strong>me</strong>ufes, ro<strong>me</strong>lsac SeuZlia brZanos, rac moesurveba, da ro<strong>me</strong>lsac<br />
win veravin aRudgeba, rom ndo<strong>me</strong>boda, SeeZlo CvenTvis ebrZanebina, kviraSi<br />
eqvsi dRe misTvis gvemsaxura da CvenTvis erTi dRe dagvetovebina. Tumca<br />
ukiduresi SemwynareblobiT man eqvsi dRe Cven gvaCuqa, raTa Cveni yofacxovrebis<br />
mosawyobad, Cveni ojaxebis gamosakvebad gvemuSava da Cveni saq<strong>me</strong><br />
wargvemarTa, TavisTvis ki mxolod erTi dRe daitova da ineba, rom misTvis<br />
kviraSi mxolod erTi dRe gvemsaxura, rac isev da isev Cvens pirad<br />
keTildReobas ukavSirdeba, ra<strong>me</strong>Tu sakuTari TavisTvis eqvs dRes muSaobiT<br />
Cvens amqveyniur cxovrebas uzrunvelvyofT. erTi sadResaswaulo dRis<br />
msaxurebiT RvTisadmi ki Cvens sulebs momaval cxovrebaSi vacxovnebT. msgavsi<br />
mcnebis dacva Cvens ucilobel movaleobas Seadgens, radgan es RvTis mcnebaa.<br />
Tuki mas varRvevT, maSin did ubedurebaSi vvardebiT, Tuki vicavT, did madls<br />
viRebT. maS ase, `equsni dReni arian, ro<strong>me</strong>lTa Sina jer-ars saq<strong>me</strong>d... da nu<br />
dResa SabaTsa~. imisaTvis, rom es davicvaT, R<strong>me</strong>rTma mcnebebi mogvca da<br />
samyaros SeqmniT magaliTic gviCvena. mas mTeli samyaros Seqmna xilulisac<br />
da uxilavisac wamisyofiT SeeZlo, magram amis gakeTeba eqvs dReSi ineba.<br />
pirvel dRes qmna naTeli, <strong>me</strong>ore dRes _ ca, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> dRes _ miwa, <strong>me</strong>oTxe dRes _<br />
mze da mTvare, <strong>me</strong>xuTe dRes _ cxovelni, <strong>me</strong>eqvse dRes _ adamiani, es imisaTvis,<br />
raTa gagvego, rom samuSao dRe eqvsia. <strong>me</strong>Svide dRes ufalma yvela Tavisi<br />
saqmisagan daisvena, raTa mivmxvdariyaviT, rom <strong>me</strong>Svide dRe uq<strong>me</strong>a. Semdgom<br />
JamTa aRmwerelni am samyaros arsebobis Svid periods iTvlian; qristes<br />
mosvlamde eqvsi periodis ganmavlobaSi samyaro iRvwoda, bunebrivi Tu<br />
dawerili kanonebis uRelqveS Sromobda; <strong>me</strong>Svide periodSi, ro<strong>me</strong>lic qristes<br />
Sobis Semdeg dadga, Sewyvita Sroma da saxarebiseuli Tavisuflebisa da<br />
madlis wiaRSi isvenebs, da rogorc wm. pavle mociquli mraval adgilas<br />
gvixsnis, es imisaTvis, rom eqvsi ricxvi _ es Sromisa da garjis simboloa,<br />
Svidi ki _ simSvidisa da mosvenebisa.<br />
amitom ricxvi Svidi yvela dResaswaulTa sazomi iyo ebraul sinagogaSi,<br />
ro<strong>me</strong>lic iyo winasaxe qristes eklesiisa. Svidi dRe _ SabaTis dResaswauli;<br />
Svidi kvira _ sulTmofenobis dResaswauli, Svidi weli _ dasveneba yvela<br />
saqmisagan, am dros miwasac ar amuSavebdnen; samocdaCvid<strong>me</strong>ti weli _<br />
ganteveba, ebraulad _ iubile. ufro <strong>me</strong>tad ki SvidiT winasaxeobrivad<br />
aRiniSneboda marTlmadidebluri sarwmunoebis dogmatebi. Ze RvTisa gankacda,<br />
raTa adamianTa modgma uwindel ukvdavebasa da netar cxovrebaSi aRedgina.<br />
amaSi mdgomareobs saxlTmSenebluri xorcSesxma R<strong>me</strong>rTkacisa _ sityvisa,<br />
ro<strong>me</strong>lic diad saq<strong>me</strong>ebs moicavs: pirvel rigSi adamianis dabrunebas miwidan<br />
zecaSi; <strong>me</strong>ore _ usjuloebis aRkveTasa da <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> RvTis sityvis<br />
ganxorcielebas. dedamiwidan zecaSi adamianis dabrunebis simbolo gaxda<br />
enuqi, ro<strong>me</strong>lsac ar uxilavs sikvdili, radgan igi R<strong>me</strong>rTma waiyvana. enuqi<br />
adamis modgmaSi <strong>me</strong>Svide iyo. usjuloebis aRkveTis winasaxe iyo sjuli,<br />
ro<strong>me</strong>lic mosem miiRo, is ki abraamidan iyo <strong>me</strong>Svide. samocda<strong>me</strong>Cvid<strong>me</strong>te TaobaSi<br />
aRsrulda RvTis sityvis xorcSesxma, rogorc gvamcnobs genealogiaSi wm.<br />
luka. erTi _ ricxvTa dawyebaa, aTi _ maTi dasruleba. ase rom,<br />
samocdaCvid<strong>me</strong>ti Svidis ukiduresi srulyofaa da RvTis Zalis<br />
usrulyofilesi saq<strong>me</strong>, saidumloTa saidumlo am usrulyofilesi ricxviT<br />
<strong>17</strong>5
unda aRiniSnos. xolo imisaTvis, rom mivxvdeT, raoden wmida da Rirseulia<br />
ricxvi Svidi, Zveli aRTqmis yvela dResaswaulTa sazomi da axali aRTqmis<br />
umaRles saidumloTa simbolo, R<strong>me</strong>rTma am ricxviT kvira, <strong>me</strong>Svide dRe<br />
aRniSna, ro<strong>me</strong>lic sxva, gansakuTrebuli upiratesobebiTac ganwmida. kviras man<br />
bunebis samyaros Seqmna daiwyo, kvira dRes madlis samyaro Seqmna, qriste<br />
kviras iSva da mkvdreTiT kviras aRdga; kviras moavlina suliwmida, ra<strong>me</strong>Tu<br />
ineba, rom kviris eqvsi dRe Cveni yofiliyo, xolo <strong>me</strong>Svide, anu kvira misi<br />
didebisadmi yofiliyo miZRvnili _ `ra<strong>me</strong>Tu equsTa dReTa qmna ufalman ca da<br />
queyanaÁ da dResa <strong>me</strong>SÂdesa daacada~ (gam. 31, <strong>17</strong>). amitom eklesiis piriT man<br />
mTeli wlis kvirebi da maTi mixedviT wmidanTa xsenebis dReebi ise daadgina,<br />
rogorc _ sakuTari; roca Cven araferi unda vakeToT, garda misi, <strong>me</strong>ufis<br />
gandidebisa, misi erTguli monebisaTvis pativis migebisa.<br />
ai, ganzraxva RvTisa. magram eSmakis veragoba da Suri raRas akeTebs?<br />
gandgomili mTiebi, roca mas Canafiqri, anu R<strong>me</strong>rTisaTvis caTa sasufevlis<br />
warT<strong>me</strong>va, Tavisi taxtis Rrublebze amaRleba da uzenaesis damsgavseba ar<br />
gamouvida, aq, dedamiwaze yovelnairad abrkolebs RvTis didebas, ucqers,<br />
rogor idideba R<strong>me</strong>rTi dResaswaulebze xalxis mier da Surs, mrisxanebs,<br />
uxmobs demonebs, Tavis amxanagebsa da gandgomilebis Tanamonawileebs da<br />
eubneba: `movediT da davadumneT yovelni dResaswaulni RmrTisani queyaniT~<br />
(fs. 73, 8). modiT da ise movawyoT, rom dedamiwaze dResaswaulebi Sewydes, ar<br />
davuSvaT, rom R<strong>me</strong>rTi ganididos, xeli SevuSaloT amaSi qristianebs, imdeni<br />
samuSao da qveyniuri saq<strong>me</strong> mivceT, rom maT dResaswaulTa gandidebisa da<br />
eklesiaSi siarulisTvis dro aRar hqondeT. `movediT da davadumneT yovelni<br />
dResaswaulni RmrTisani queyaniT~. is, risi gakeTebac eSmakma ganizraxa,<br />
pirvelad faraonma, ebraeli xalxis gulborotma mwvalebelma aRasrula.<br />
Tqven iciT, imden xans rogor mZi<strong>me</strong> monobaSi iyvnen ubeduri ebraelebi<br />
egvipteSi. R<strong>me</strong>rTs Cagrulni Seebrala, mose da aaroni gagzavna faraonTan ∗<br />
saTq<strong>me</strong>lad, rom mas isini udabnoSi, sami dRis savalze gaeSva, raTa<br />
edResaswaulaT da msxverpli SeewiraT _ `amas ityÂs ufali R<strong>me</strong>rTi<br />
isra lisaÁ: gamoavline eri Cemi, raTa mmsaxurebden <strong>me</strong> udabnosa zeda... ganvidi<br />
gzasa samisa dRisasa udabnod, raTa msxuerpli SevwiroT uflisa RmrTisa<br />
Cuenisa~ (gam. 5, 1-3). vinaa es R<strong>me</strong>rTi ebraelTa? _ ikiTxa RvTis moZule tiranma<br />
_ `vin ars igi, raTa vismino Ãmisa misisa?~ (gam. 5, 2). es ra dResaswaulia? ra<br />
msxverplia? ar msurs, rom isini dResaswaulobdnen. dae TiToeuli Tavis<br />
saq<strong>me</strong>ze wavides, dae imuSaon _ `warvediT kacad-kacadi Tqueni saq<strong>me</strong>sa TÂssa~<br />
(gam. 5, 4). esa Tqva da zedamxedvelebsa da mwerlebs ubrZana, maTTvis samuSao<br />
damZi<strong>me</strong>binaT. uwin ebraelebi mxolod Tixas amzadebdnen agurisaTvis,<br />
egviptelebs ki maTTvis Cala mohqondaT. amieridan ebraelebi Tixasac<br />
amzadebden da Calasac agroveben. `daumZimdin saq<strong>me</strong> kacTa amaT da mas<br />
zrunvidnen~ (gam. 5, 9). egvipteli zedamxedvelebi ebraelebs amosunTqvis<br />
saSualebas ar aZlevdnen: `aswrafdes maT saqmis mwuevelni~ (gam. 5, 10), raTa<br />
arc saSualeba hqonodaT da arc dro dResaswaulis gasaxseneblad.<br />
rasac uSvreboda ebraelebs faraoni, es xorcieli eSmaki, axla imasve<br />
uSvreba usxeulo faraoni _ eSmaki qristianebs sauflo Tu wmidanis<br />
∗ igulisx<strong>me</strong>ba egviptis XIX dinastiis (daaxl. 1320-1200 w.q.S.mde) <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> faraoni _ ramzes II,<br />
ro<strong>me</strong>lic gansakuTrebuli sisastikiT epyroboda 400 wlis ganmavlobaSi iq mcxovreb<br />
ebraelebs.<br />
<strong>17</strong>6
dResaswaulze, roca isini odnav mainc unda moSordnen egviptes, Savbnel<br />
monobas _ qveyniur amaoebas, roca TiTqosda udabnoSi unda gavidnen _<br />
gonebiT daisvenon, samuSaosgan gaTavisufldnen, msxverpli Seswiron, R<strong>me</strong>rTi<br />
adidon, maSin sulTa mtanjveli eubneba: ra dResaswauli? ris msaxureba?<br />
`warvediT kacad-kacadi Tqueni saq<strong>me</strong>sa TÂssa~. ra gedResaswauleba? _ eubneba<br />
is xelosans, _ daasrule samuSao, rom SenTvis da ojaxisTvis sadReisod<br />
puri gqondes; wadi, bazars gadaxede, naxe, Seni vaWrobis saq<strong>me</strong> rogor midis, _<br />
eubneba movaWres; didebulis sasaxleSi iswrafe, rom saq<strong>me</strong> moiwyo, _ eubneba<br />
warCinebuls. Seni mikvirs, raRa gedResaswauleba, roca aseTi gasaWiri gaqvs?<br />
risTvis elodebi wirvas? saq<strong>me</strong>ze diliT adrianad unda waxvide. saeklesio<br />
msaxureba rad ginda? monazoni xom ara xar? `warvediT kacad-kacadi Tqueni<br />
saq<strong>me</strong>sa TÂssa~, _ ase urCevs eSmaki da qristianebic mis rCevas yurs ugdeben,<br />
magram es kidev cotaa: iseve, rogorc faraoni umZi<strong>me</strong>bda ebraelebs samuSaos<br />
da roca maT dResaswauloba undodaT, Sromas uorkecebda, eSmakic aseve<br />
amravlebs saq<strong>me</strong>s. dResaswaulebSi orjer, samjer <strong>me</strong>t saq<strong>me</strong>s aCens, vidre<br />
danarCen dReebSi. `daumZimdin saq<strong>me</strong> kacTa amaT da mas zrunvidnen!~ kidev <strong>me</strong>ti:<br />
rogorc faraonis zedamxedvelebi erekebodnen ebraelebs samuSaod, aseve<br />
mavanni msaxurni eSmakisa modian, gaRviZeben SuaRamisas, dilaadrian<br />
sawolidan wamogagdeben, ZaliT mihyavxar iqiT, aqeT, raTa ar gagaxsendes, rom<br />
dResaswaulia, rom aq, eklesiaSi mosvlis saSualeba ar gqondes. amas xedavs<br />
eSmaki da RvTis aseTi damcirebiT, amdeni adamianis warwy<strong>me</strong>diT xarobs,<br />
zeimobs da kidev ufro rixianad i<strong>me</strong>orebs: `movediT da davadumneT yovelni<br />
dResaswaulni RmrTisani queyaniT~.<br />
ras ityvi, qristiano! kmayofili xar ki imiT, R<strong>me</strong>rTis damcirebiT eSmaki ase<br />
rom xarobs? vici, rasac <strong>me</strong>tyvi: `iZulebuli var, dResaswauli gavacdino:<br />
yoveldRiuri sazrdos Sovnis aucilebloba maiZulebs, vimuSao. msaxurebasa<br />
da RvTis sityvas imisaTvis vtoveb, rom ufrosi myavs sanaxavi, ro<strong>me</strong>lsac sxva<br />
dros ver vnaxav. saq<strong>me</strong> dResve unda davasrulo, radgan xval ver gavakeTeb~.<br />
SeSlilo! Sen yvelafer amas aucileblobad Tvli, gana Seni cxoneba saWiro<br />
saq<strong>me</strong> ar aris? amas movaleobad Tvli da RvTis mcnebis dacvis aucileblobas<br />
ver xedav, romlis gadabijebac momakvdinebeli codvaa? roca iudam dainaxa<br />
nelsacxebeli, ro<strong>me</strong>lsac mruSi qristes fexebze scxebda, Tqva, rom is samas<br />
dinarad gaiyideboda; xolo roca ebraelebma iesos Sepyroba ganizraxes, maT<br />
uTxra: `raÁ gnebavs mocemad Cemda, da <strong>me</strong> migce igi?~ (mT. 26, 15). roca mas<br />
uTxres, rom ocdaaT vercxls miscemdnen, kmayofili darCa da arc SevaWrebia.<br />
ase rom, naklebsac aiRebda. ese igi, mas nelsacxeblis Sefaseba SeeZlo:<br />
`SesaZlebel iyo ese gansyidad ufroÁs samasisa drahknisa~ (mrk. 14, 5). xolo<br />
qriste, uZvirfasesi saganZuri cisa da miwisa, arafrad Rirda misTvis _ `raÁ<br />
gnebavs mocemad Cemda, da <strong>me</strong> migce igi?~<br />
Senc aseve msjelob: Sens patara Semosavals, savaWro saq<strong>me</strong>s, zemdgomisa an<br />
mfarvelisadmi samsaxurs aucilebel, faseul saq<strong>me</strong>d Tvli. mcnebas ki,<br />
ro<strong>me</strong>lsac Seni cxonebis sazianod arRvev, arafrad agdeb. ggonia, rom<br />
dgomiTa da RvTismsaxurebis dros RvTis sityvis mos<strong>me</strong>niT dros kargav? mas<br />
ki ar kargav, moipoveb, _ moipoveb imdenad, ramdenadac R<strong>me</strong>rTs uZRvni,<br />
ro<strong>me</strong>lic mas namatiT gibrunebs. qristiano! moixade Seni vali, daicavi<br />
dResaswaulebi, romlebsac agarianni da ebraelebic ki icaven da Tuki<br />
aucilebeli saq<strong>me</strong> geqneba, is RvTis gangebulebas miande, R<strong>me</strong>rTi mas bednier<br />
dasasrulamde miiyvans. `wili, RvTisaTvis valad micemuli, ar ikargeba,<br />
<strong>17</strong>7
ara<strong>me</strong>d misgan namatiT brundeba. ra<strong>me</strong>Tu ufali yvela rTuli viTarebisagan<br />
gvixsnis da imaT asaCuqrebs, vinc sulier saq<strong>me</strong>ebs amjobinebs, sxeuls<br />
janmrTelobas mimadlebs, suls _ simxneves, saq<strong>me</strong>s keTilad mogviwyobs da<br />
mTl cxovrebaSi keTilad Segveweva~ _ ambobs basili didi (<strong>me</strong>-8 saubari<br />
eqvsfsalmunebaze).<br />
imaze ifiqre, rom, roca ebraelebi udabnoSi iyvnen, R<strong>me</strong>rTi maT mxolod<br />
eqvsi dRis ganmavlobaSi uboZebda mananas, radgan undoda, rom <strong>me</strong>Svide,<br />
sadResaswaulo dRes maT karvidan gamosvlis sababi ar miscemodaT da iq<br />
simSvideSi darCeniliyvnen, R<strong>me</strong>rTi edidebinaT da misi madlierni yofiliyvnen.<br />
aqedan SegviZlia davaskvnaT, rom R<strong>me</strong>rTma eqvsi dRe kvirisa muSaobisaTvis<br />
mogvca da warmatebasa da mogebas mananasaviT mogvivlens, <strong>me</strong>Svide dRes _<br />
kviras Cerdeba da Tuki vmuSaobT, amis gamo ara kurTxevas, ara<strong>me</strong>d wyevlas<br />
gvigzavnis da Cveni Sroma amao, usargeblo da dawyevlilia. Cveni mogeba<br />
kvamlad, qarad gadaiqceva. Cvens RonisZiebebs savalalo Sedegebamde mivyavarT.<br />
`qselsa dedazrdilisasa qsoen; qseli maTi ar iyos Sesamoslad... ra<strong>me</strong>Tu<br />
saq<strong>me</strong>ni maTni saq<strong>me</strong> usjuloebisa~ ambobs aseTebze esaia (es. 59, 5-6).<br />
ufals unda, rom am dRes eklesias ar ganvSordeT, iq mSvidad viyoT<br />
fsalmunebasa da galobaSi, rogorc ambobs mociquli. amgvarad, Tuki Sewyvet<br />
Sromas, mogeba geqneba, Tuki ar Sewyvet, ara Tu verafers SeiZen, imasac<br />
dakargav, rasac SeZenilad Tvlidi. ese igi `equsni dReni arian, ro<strong>me</strong>lTa Sina<br />
jer-ars saq<strong>me</strong>d... da nu dResa SabaTsa~.<br />
II<br />
aqamde imaT vesaubrebodi, vinc dResaswaulebs ar icavs. axla ki raRac<br />
minda vuTxra imaT, vinc icavs maT, magram ara ise, rogorc saWiroa da<br />
swavlebas amiT davasruleb. Tu ranairad unda iqnas wmindad daculi<br />
dResaswaulebi, winaswar<strong>me</strong>tyvelis ramdeni<strong>me</strong> sityviT gangvicxada R<strong>me</strong>rTma:<br />
`moicaleT da gulisxma-yavT, ra<strong>me</strong>Tu <strong>me</strong> var R<strong>me</strong>rTi~ (fs. 45, 10). anu<br />
gaTavisufldiT, moisveneT yovelgvari samuSaosagan, sayofacxovrebo da<br />
saero zrunvisagan da Sei<strong>me</strong>cneT, rom <strong>me</strong> var R<strong>me</strong>rTi! dae, mTeli goneba Tqveni<br />
mTeli mowiwebiT Cemdamo iyos momarTuli. dResaswauli RvTisadmi miZRvnil<br />
dRes niSnavs. aqedan gamomdinare, rogorc eklesiaSi vdgavarT mowiwebiT da<br />
mokrZalebiT, ra<strong>me</strong>Tu is RvTis saxlia, iseTive mokrZaleba da mowiweba unda<br />
SevinarCunoT yvelgan, gzaSi, Tu Sin yofnisas, radganac is uflis dRea.<br />
eklesiaSi Cadenili codva mkrexelobaa, ramdenadac es RvTis adgilia; aseTive<br />
mkrexelobaa yvela codva, ro<strong>me</strong>lsac dResaswaulebze CavdivarT, radgan es<br />
uflis dRea. viparavT Tu vmruSobT dResaswaulze, igivea, rac parva da<br />
mruSoba eklesiaSi. es garemoeba Cven, <strong>sasuliero</strong> pirebma gansakuTrebuli<br />
yuradRebiT unda gavarCioT imdenad, ramdenadac dResaswaulze Cadenili<br />
codva gacilebiT mZi<strong>me</strong>a, vidre Cveulebriv dRes Cadenili codva. `ro<strong>me</strong>lman<br />
Seaginos igi, sikudiliTa mokudes... moispos suli igi Soris erisa mis~ (gam.<br />
31, 14). dResaswauli niSnavs wminda dRes, ro<strong>me</strong>lic imgvarad wmindad unda<br />
SevinaxoT, rom Tavad gavxdeT wmindani. SevikriboT eklesiaSi, msaxureba<br />
movisminoT, gansakuTrebiT wirva, romlis gamotovebac momakvdinebeli codvaa.<br />
wminda werili an wmidanTa cxovreba vikiTxoT, danarCeni dro locvas<br />
movaxmaroT, vTqvaT aRsareba da yovladwmida saidumloebebs veziaroT,<br />
rogorc amas Zveli qristianebi akeTebdnen, romlebic `iyvnen gankrZalul<br />
moZRurebasa mas mociqulTasa da ziarebasa da gantexasa purisasa da<br />
<strong>17</strong>8
locvasa~ (saq. 2, 42). dabolos, dResaswaulis arsi, rogorc ambobs RvTaebrivi<br />
oqropiri, `keTil saq<strong>me</strong>Ta warmoCenaSi, sulier mokrZalebasa da cxovrebis<br />
wesis simkacreSi mdgomareobs~.<br />
keTil saq<strong>me</strong>Ta warmoCena, raRa Tqma unda, aris keTil saq<strong>me</strong>Ta Cveneba da ara<br />
moxdenili samosisa. Cven ki yovel Rones vxmarobT ise vidResaswauloT, rom<br />
mamakacebi qalebiviT morTulni gamocxaddnen, qalebi ki, rogorc kerpebi,<br />
romlebic `ganSuenebul arian da aRmkul, viTarca msgavsebaÁ taZrisaÁ~ (fs.<br />
143, 12), ambobs winaswar<strong>me</strong>tyveli; es ki niSnavs, rom isini dResaswauls Seuracxyofen<br />
da eklesiaSi adamianebisagan Tayvanis misaRebad ufro modian, vidre<br />
RvTisaTvis Tayvanis sacemad. gana ase xdeba wmindayofa dResaswaulebisa?<br />
sulieri mokrZaleba aris ara TavSeukavebloba, ara loToba, ara seirnoba.<br />
guls mtkens danaxva da mrcxvenia, vTqva, Tu rogor zeimoben am dros<br />
qristianebi: xelosnebi eqvs dRes mSvidad atareben TavianT saxelosnoebSi,<br />
TavSekavebiT, mokrZalebiT, gonivrulad. kvira dRes ki samikitnoSi Wkuidan<br />
iSlebian; ase rom, kvira mikitnebis dResaswaulia. wmida Sekrebis dReebSi ra<br />
xdeba? ras ityodnen wm. nikolozi, wm. dimitri, rom enaxaT, rogor aRniSnaven<br />
maT xsenebas simRerebiTa da ara fsalmunTa galobiT; elinuri warmarTuli<br />
msxverpliTa da ara usisxlo msxverpliT; ufro demonuri TavSeukaveblobiT,<br />
vidre qristianuli mokrZalebiT. gana ase ikurTxeba wmidanTa dResaswaulebi?<br />
cxovrebis wesis simkacre niSnavs, rom Cven, rogorc kargi qristianebi, yovel<br />
dRes RvTis SiSiT unda vatarebdeT, dResaswaulebs ki _ gansakuTrebulad<br />
wmindad, am sityvis pirdapiri mniSvnelobiT, magram dResaswaulebSi<br />
codviT sulis damZi<strong>me</strong>bis kidev ufro <strong>me</strong>t sababs vpoulobT... amitom R<strong>me</strong>rTs<br />
SeuZlia isev gviTxras is, rac erT dros Tqva esaias piriT: `marxva da<br />
uqmobaÁ da dResaswaulni Tqvenni Zulan sulsa Cemsa~ (es. 1, 14). <strong>me</strong>ts<br />
aRarafers vityvi, magram erTs gTxovT: Tuki axla Tqven, eklesiidan gasulebi,<br />
vin<strong>me</strong> qristian Zmas SexvdebiT, ro<strong>me</strong>lsac qadageba ar mous<strong>me</strong>nia, vinaidan mas<br />
gonebrivi faraoni, eSmaki, Sors, sxva samsaxurSi akavebda, yvelaferi<br />
uTxariT, rac gaigoneT, rom RvTaebrivi mcneba dResaswaulTa wmidayofas<br />
gvibrZanebs keTili saq<strong>me</strong>ebiT, krZaluli suliT da cxovrebis wesis<br />
simkacriT! ∗<br />
sityva lukas saxarebaze<br />
RvTis sityvis qadagebis Sesaxeb<br />
`gamovida mTesvari Tesvad Teslisa TÂsisa;<br />
da ... davarda gzasa zeda ... da sxuaÁ davarda<br />
kldesa zeda ... da ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> davarda Soris<br />
ekalTa ... da sxuaÁ davarda queyanasa keTilsa~<br />
(lk. 8, 5-8)<br />
ra ubeduria es miwaTmoq<strong>me</strong>di, romlis Sesaxebac dRevandeli wminda saxareba<br />
mogviTxrobs! ra amao Sromaa! ramdeni Teslia! ra cota nayofi! is mxne<br />
∗ es aris erTaderTi qadageba, ro<strong>me</strong>lic miniatisis mier konstantinopolis did eklesiaSi<br />
warmoTqmuli qadagebebidan SemorCa. am eklesiaSi is Svidi wlis manZilze aswavlida.<br />
<strong>17</strong>9
guliT Tesavs, gaSlili xeliT, keTili i<strong>me</strong>debiT, magram xSirad Tesli gzaze<br />
xvdeba, mas gamvlelebi qelaven an Citebi kenkaven, xSirad kldeze vardeba da<br />
ramdenadac sinotive ara aqvs, Sreba, xan eklianSi cviva, iq adgili ar yofnis<br />
da ekliT iTrguneba. yvelaze cota keTil niadagze xvdeba, mxolod iq idgams<br />
fesvs, izrdeba da nayofsac iZleva.<br />
gasagebia qaragma: mTesveli _ es wminda saxarebis mqadagebeli da<br />
maswavlebelia; Tesli _ RvTis sityvaa, ro<strong>me</strong>lic uxvad iTeseba RvTis wminda<br />
taZarSi, magram nawili TiTqosda gzaze ibneva, anu zogierT qristians Soris,<br />
romlebic mas yuradRebas ar aqceven, sZulT da amitomac is ifanteba; <strong>me</strong>ore<br />
nawili TiTqosda kldeze xvdeba, anu mSral gulSi, amitomac fesvs ver<br />
idgams da ver Zlierdeba; Teslis nawili ekal-bardSi cviva, yofiTi<br />
sazrunaviT dakavebul gonebaSi, amitomac unayofo rCeba. keTil niadagze, anu<br />
zogierT mowiwebul sulSi umniSvnelo nawili aRwevs. isini sixaruliT<br />
us<strong>me</strong>nen, mas mzrunvelobiT aRasruleben da mas mxolod aq moaqvs<br />
mravalsaxovani macxovnebeli nayofi. jerac aqamomde didi zarali aqvs<br />
miwaTmoq<strong>me</strong>ds, didia Teslis danakargi; da <strong>me</strong>naneba Tesli, ro<strong>me</strong>lic iRupeba,<br />
vwuxvar miwaTmoq<strong>me</strong>dzec, ro<strong>me</strong>lic zarals ganicdis. magram ganuzomlad <strong>me</strong>tad<br />
vwuxvar, ukeT rom vTqva, vkvnesi da unugeSod vtiri imaze, rom Cvens ubedur<br />
droSi ar aris miwaTmoq<strong>me</strong>di da sruliad gaqra Tesli, anu veRar ipovi<br />
mqadagebelsa da saxarebis maswavlebels da RvTis sityvis Tesva sruliad<br />
Sewyda. amitom qristes eklesiis idumali yana sabolood mitovebulia,<br />
ramdenadac is aRar ixvneba da iTeseba; adgili, ro<strong>me</strong>lic uwin caTa<br />
sasufevlis beRlisTvis bevr an cota narCev xorbals, simarTlis nayofs<br />
iwevda, axla mxolod ekal-bards, sarevelas, unayofo xeebs zrdis saukuno<br />
tanjvis cecxlisaTvis. amitom dRevandeli igavis moSveliebiT minda<br />
migiTiToT pirvel rigSi imaze, Tu raoden sasargebloa da aucilebeli<br />
qristes eklesiaSi mTesveli, ro<strong>me</strong>lic Tesavs, da Tesli, ro<strong>me</strong>lic iTeseba,<br />
anu mqadagebeli _ saxarebis maswavlebeli da saxarebis qadageba anu RvTis<br />
sityva, swavleba; <strong>me</strong>ore mxriv cxonebis nayofis mowevas xels ra uSlis? <strong>me</strong><br />
Tanadgomas vevedrebi suliwmindas, raTa saxarebis qadagebis is Tesli,<br />
ro<strong>me</strong>lsac davTesav, ara gzaze, an kldeze, an ekal-bardSi, ara<strong>me</strong>d nayofier,<br />
keTil niadagze daeces da sulieri nayofi erTiasad gamoiRos, `asxen yurni<br />
s<strong>me</strong>nad, isminen!~ (lk. 8, 8)<br />
I<br />
moaxlovda dReebi, roca Cvens ufals, ieso qristes dedamiwa unda<br />
daetovebina da zecad amaRlebuliyo; iq, eleonis mTaze, mociqulebs amgvar<br />
aRTqmas udebs: mowafeno Cemno, <strong>me</strong> Sevasrule neba Cemi warmomgzavneli mamisa;<br />
axla unda gagSordeT da amitomac gtovebT; magram Cemi <strong>me</strong>ufebis, Cemi sulis<br />
<strong>me</strong>mkvidreebad Tqven gtovebT. saq<strong>me</strong>, romlis gakeTebasac gavalebT, imaSi<br />
mdgomareobs, rom mTeli kacTa modgma Cems sarwmunoebaze moaqcioT. am did<br />
samyaros xom xedavT, aRmosavleTidan dasavleTamde, CrdiloeTidan<br />
samxreTamde, is soflis mpyrobelis sa<strong>me</strong>fo taxtia. aq sami didi mteria:<br />
iudevelTa mouTvinierebeli gulsastikoba, elinTa cnobismoyvare sibrZne da<br />
romaelTa saSineli Zala. ase rom, Tqven romaelTa siZliereze gamarjveba,<br />
elinTa sibrZnis Semusrva da iudevelTa sastiki gulebis molboba mogiwevT,<br />
kerpTayvanismcemloba da urwmunoeba keTilmsaxurebad da RvTivSe<strong>me</strong>cnebad<br />
unda aqcioT; Tqven mTel msoflios unda sZlioT da soflis sa<strong>me</strong>ufo RvTis<br />
180
sa<strong>me</strong>ufod gardaqmnaT. `warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni da<br />
naTels scemdiT maT saxeliTa mamisaÁTa da ZisaÁTa da sulisa wmidisaÁTa~<br />
(mT. 28, 19). ukiduresad saZnelo saq<strong>me</strong>a is, rom Tor<strong>me</strong>tma adamianma, Raribma da<br />
ugvarom, mTel msoflios sZlios. magram rogori iaraRi misca maT qristem,<br />
roca aseT did omSi gagzavna? R<strong>me</strong>rTi isu naves mTel ebrael erTan erTad<br />
ieriqonis dasapyrobad gzavnis da eubneba: `am didebul qalaqs xom xedav?<br />
misi maRali kedlebi xom warmogidgenia? am kedlebs fuZemde davangrev da Sen<br />
am qalaqSi gamarjvebuli Sexval. amasTanave ar msurs, rom rai<strong>me</strong> iaraRi<br />
gamoiyeno, arc maxvili, arc Subi, arc mSvildi da isrebi, saerTod, aranairi<br />
saomari aRWurviloba. isic sakmarisi iqneba, rom mRvdlebma aRTqmis kidobani<br />
mxrebze Seidgan, kedlebs Semouaron, sayvirebs Cahberon da gpirdebi, rom<br />
sayvirebis xmaze kedlebi Camoiqceva da qalaqi Sens xelSi aRmoCndeba~.<br />
rogorc iTqva, isec moxda: `da dahberes nustuTa mRdelTa maT ... da daeca<br />
zRude ... da aRÃda yoveli igi eri qalaqad~ (nav. 6, 20). qristem aseTive aRTqma<br />
daudo Tavis mociqulebs. <strong>me</strong> Tqven warggzavniT, raTa mTel msoflios<br />
sZlioT, yvela qmnileba daimorCiloT, marTlmadideblobaze moaqcioT yoveli<br />
eri, yoveli adamiani qristianad aqcioT. magram <strong>me</strong> ar msurs, rom rai<strong>me</strong> iaraRi<br />
gamoiyenoT, ar minda, rom Tan ara mxolod maxvili da Subi, ara<strong>me</strong>d fuli an<br />
kverTxi waiRoT. isic sakmarisi iqneba, Tu kurTxevis kidobans _ Cems<br />
saxarebas aswevT da masTan erTad yvela adgils SemoivliT, raTa bageni<br />
Tqvenni iqmnen viTarca sayvirni da saxareba yvelas amcnoT. `warvediT<br />
yovelsa sofelsa da uqadageT saxarebaÁ ese yovelsa dabadebulsa~ (mrk. 16,<br />
15); gpirdebiT, rom saxarebis erTi qadagebis winaSe mTeli qveyniereba muxls<br />
moidreks da Cems sarwmunoebaze moeqceva. ase uTxra maT qristem da asec<br />
moxda: saxarebis winaSe, ro<strong>me</strong>lsac Tavdapirvelad mociqulebi avrcelebdnen,<br />
daeca ieriqonis maRali kedlebi anu warmarTuli samsxverploebi da ebrauli<br />
sinagogebi. kerpTayvanismcemloba da biwiereba daemxo, aRimarTa axali<br />
eklesia da qristianTa axali sarwmunoeba gabrwyinda. xolo saxarebis<br />
qadagebiT, rasac Semdgom mociqulTa <strong>me</strong>mkvidreni, mRvdelmTavrebi da<br />
mRvdlebi _ suliwmindis sayvirni ganagrZobdnen, eklesia ganmtkicda da<br />
sarwmunoeba dedamiwas kidiT kidemde moefina. `yovelsa queyanasa ganxda xma<br />
maTi da kideTa soflisaTa sityuani maTni~ (fs. 18, 4). amgvarad, erTaderTi<br />
iaraRi, ro<strong>me</strong>lic R<strong>me</strong>rTma msoflioSi urwmunoebis gasanadgureblad da<br />
RvTivSe<strong>me</strong>cnebis iaraRad gamoiyena, sxva araferia, garda saxarebis qadagebisa,<br />
RvTis sityvisa, swavlebisa `warvediT yovelsa sofelsa da uqadageT saxarebaÁ<br />
ese yovelsa dabadebulsa~ _ amdenad aucilebeli da sasargebloa<br />
saxarebis qadageba qristes eklesiaSi.<br />
nuTu mas aseTi saswaulebrivi Zala aqvs? yovladZlieri ipostasuri sityva<br />
Tavisi Tanadausabamo mamis gonidan maradis iSoba da amitomac, rogorc<br />
ambobs pavle mociquli, igi is yovladbrZnoba da Zalaa mamisa, romliTac<br />
ufalma qmna maradisoba, qmna ca da miwa, yovelive xiluli da uxilavi.<br />
`sityÂTa uflisaÁTa cani daemtkicnes da suliTa pirisa misisaÁTa _ yoveli<br />
Zali maTi~ (fs. 32, 6) _ ase daamow<strong>me</strong>bs daviT <strong>me</strong>fsalmune. ioane RvTis<strong>me</strong>tyveli<br />
ambobs: `yovelive mis mier Seiqmna~ (in. 1, 3). aseTive yovladZlieria RvTis is<br />
sityva, ro<strong>me</strong>lic aris garegani gamoxatva ipostasuri sityvis nebisa da mas<br />
suliwmindis mTeli Zala gaaCnia saimisod, rom yvelaze amaRlebuli<br />
saswaulebi aRasrulos: rogorc is (ipostasuri), qmnilebaSi, rogorsac<br />
xedavda buneba, aseve es (garegani) _ aRmSeneblobaSi, rogorsac aRasrulebs<br />
181
madli. R<strong>me</strong>rTma isurva, rom RvTis sityvis usazRvro Zala winaswar<strong>me</strong>tyvel<br />
iezekielisTvis eCvenebina da mas uTxra: `da iqmna Cem zeda uflisaÁ Ãeli da<br />
ganmiyvana <strong>me</strong> suliTa uflisaÁTa da damdva <strong>me</strong> Soris sulsa velisasa; da ese<br />
iyo savse ZualebiTa kacTaTa~ (iez. 37, 1); imisaTvis, rom RvTis sityvis Zala<br />
gaigo, auwye, aswavle da dainaxav, rom es gamomSrali Zvlebi xorcs Seisxa<strong>me</strong>n,<br />
gansulierdebian da cocxal adamianebad iqcevian `winaswar<strong>me</strong>tyuelebd<br />
Zualebsa amas zeda ... da sTqua maTdami: ZualTa Ã<strong>me</strong>lTa ismineT sityva<br />
uflisaÁ!~ (iez. 37, 4). winaswar<strong>me</strong>tyvelma RvTis sityva gvauwya da _ hoi,<br />
saswaulo! _ ugrZnobma da mkvdarma Zvlebma SeigrZnes, gacocxldnen da<br />
aRdgnen _ `viwinaswar<strong>me</strong>tyuele, viTar-igi mamcno <strong>me</strong>; da Sevida maTdami suli<br />
da gancocxldes, da dadges ferÃTa maTTa zeda Sesakrebeli mravali friad~<br />
(iez. 37, 10). es imas niSnavs, rom RvTis sityva cxovreba, suli da aRdgomaa<br />
maTTvis, vinc mas is<strong>me</strong>ns: `amin, amin gety Tquen, ra<strong>me</strong>Tu movals Jami, da awve<br />
ars, odes mkudarTa isminnen sityuani Zisa RmrTisani da ro<strong>me</strong>lTa isminnen,<br />
cxovnden~ (in. 5, 25); xolo RvTaebrivi pavle yovelive amas mizezsac urTavs:<br />
`cxovel ars sityuaÁ RmrTisaÁ da Zlier~ (ebr. 4, 12).<br />
Tuki vin<strong>me</strong> biwierebasa da codvebSia mkvdari, vis SeuZlia is aRadginos? _<br />
RvTis sityvas, ro<strong>me</strong>lica ars cxovreba. Tu vin<strong>me</strong>s eresis bnelSi an garyvnil<br />
cxovrebaSi gza aebna, vis SeuZlia gananaTlos da cxonebis gzaze daayenos? _<br />
RvTis sityvas, ro<strong>me</strong>lic aris naTeli da WeSmariteba. Tu vin<strong>me</strong> avadaa suliT,<br />
RvTis sityva gankurnavs; Tu gulsastikia, RvTis sityva mis guls moalbobs.<br />
Tu vin<strong>me</strong> mounanieblad scodavs, RvTis sityva mas sinanulisaken moaqcevs.<br />
`cxovel ars sityuaÁ RmrTisaÁ da Zlier~. qristianebi eklesiaSi, rogorc<br />
ebraelebi udabnoSi, zecidan unda sazrdoobdnen, ebraelTa sazrdo manana<br />
iyo, qristianTa sazrdo ki RvTis sityvaa: `angelozebrivi puri _ es RvTis<br />
sityvaa, romliTac R<strong>me</strong>rTs mowyurebuli sulebi sazrdooben~ _ ambobs<br />
grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli. udabnoSi manana rom ar yofiliyo, ra unda eqnaT<br />
ubedur ebraelebs? eklesiaSi RvTis sityva rom ar yofiliyo, ra<br />
daemarTebodaT ubedur qristianebs? qristianebma unda icodnen, rogori<br />
dogmatebi aqvs sarwmunoebas, ramdenia RvTis mcneba, ra saidumloebebia<br />
eklesiaSi, ro<strong>me</strong>lia momakvdinebeli codvebi, ro<strong>me</strong>lia qristianuli cxovrebis<br />
saTnoebebi, ra aris qristianis movaleoba _ da aravinaa iseTi, vinc maT amas<br />
auxsnida. maS vin auxsnis? `viTar ... isminon TÂnier qadagebisa?~ (hrom. 10, 14).<br />
RvTis risxvas ar ZaluZs warmogzavnos am SimSilze uaresi SimSili!<br />
qristianeno, ufali ebraelebs winaswar<strong>me</strong>tyvelis piriT emuqreba da eubneba<br />
am saSinel sityvebs: hoi gulsastiko ebraelno, Tqveni codvebisa da<br />
umarTlobisaTvis siymils warmogigzavniT, magram siymils ara purisas, ara<strong>me</strong>d<br />
RvTis sityvisas, raTa gwyurodeT, raTa SimSiliT daixocoT, RvTis sityvas<br />
gznebiT daeZebdeT da ver is<strong>me</strong>ndeT mas _ `aha,.. gamovavlino siymili ... ara<br />
siymili purisaÁ ... ara<strong>me</strong>d anu siymili s<strong>me</strong>nad sityua uflisaÁ” (amos. 8, 11);<br />
raTa eklesiaSi RvTis sityva ar ismodes, raTa ver hpovoT es zeciuri manana,<br />
es angelozebrivi puri, romliTac R<strong>me</strong>rTs mowyurebuli sulebi sazrdooben~;<br />
raTa saxarebiseuli qadagebis sityva gaqres. es aris siymili, ro<strong>me</strong>lic ara<br />
sxeuls, ara<strong>me</strong>d sulebs moakvdinebs, sulieri sikvdili ki jojoxeTuri<br />
tanjvaa. saxareba marTlmadidebelTa Soris ar iqadagebodes _ es aris<br />
sasjeli, ro<strong>me</strong>lsac R<strong>me</strong>rTi codvebisaTvis gvigzavnis da is RvTis risxvis<br />
yvelaze aSkara niSania. rogori warwy<strong>me</strong>daa sulisa, rogori damcirebaa<br />
182
eklesiisa! rogori naRveli da danakargia ieso qristesTvis! rogori<br />
sixarulia da SenaZeni eSmakisaTvis!<br />
WeSmaritad, eSmaki ise arafers cdilobs, rogorc imas, rom qristes<br />
eklesiaSi saxarebis qadageba gaauqmos, saxarebis maswavleblebi da<br />
mqadageblebi yoveli adgilidan gandevnos. ratom? mixvdi amas... makedonelebsa<br />
da aTenelebs Soris didi o<strong>me</strong>bi da sisxlisRvra iyo. ase rom, am to<strong>me</strong>bs<br />
Soris mosisxle mtroba gaCaRda. mamaci, gamosavlis povnaSi moxerxebuli<br />
makedoneli <strong>me</strong>fe filipe mravali adamianis dakargviT da xarjiT Sewuxebul<br />
aTenelebTan elCebs gzavnis da Semdegi Sinaarsis werils swers: `aTenelno,<br />
Tu gindaT, rom omi Sewydes da Cvens Soris mSvidoba Camovardes, ai es<br />
gaakeTeT: Tqveni qalaqidan yvela oratori gaaZeveT. isini TavianTi ostaturi<br />
mWevr<strong>me</strong>tyvelebiT xalxs iaraRisaken mouwodeben, ganxeTqilebas Tesen, oms<br />
texen da omis mTel ubedurebebs gweven~. aTenelebi motyuvdnen da maSinve<br />
miiRes gadawyvetileba, yvela oratori aTenidan ganedevnaT, maT Soris<br />
yvelaze cnobilni _ fokionusi da demosTene, romlebmac xalxs mTeli<br />
gulwrfelobiT mimarTes: `aTenelno, Tqven filipes survils xalisiT<br />
asrulebT, Cvenc mzad varT Tqvens brZanebas davemorCiloT, mivdivarT, magram<br />
gvinda erTi igavi giamboT: mgelma cxvrebTan elCebi gagzavna da SeuTvala,<br />
Tu mSvidoba gindaT, faradan nagazebi gaaZeveT, radgan iyefebian da xmaurs<br />
texeno; maSin erTma beberma nagazma Tqva: `gabriyvebulo cxvrebo, Tqven ar<br />
gesmiT rad unda mgels Cveni gaZeveba. misi mizani mSvidobis damyareba ar<br />
aris, ara<strong>me</strong>d is, rom mcvelebis gareSe darCeT, is ki Ram-RamobiT movides,<br />
saTiTaod mogitacoT da SegWamoT~. cxvrebi kargad Caufiqrdnen am sityvebs<br />
da nagazebi faraSi datoves. aTenelno, TqvenTan mSvidobis damyareba ar aris<br />
filipes mizani, ara<strong>me</strong>d is, rom mcvelebis gareSe darCeT, anu uCvenod,<br />
romlebic vlaparakobT, Riad vmsjelobT, vyviriT, TaTbirze CaZinebul<br />
arqontebs vaRviZebT, xalxs iaraRisaken movuwodebT, saxelmwifos misi<br />
(filipes) xrikebisagan vicavT. es yvelaferi imisTvisaa, rom mas hqondes<br />
saSualeba, movides roca moesurveba, Tqven ki moumzadeblebi daxvdeT da<br />
dagimonoT~. maSin Cawvdnen aTenelebi demosTenes sityvas da oratorebi<br />
qalaqSi datoves!<br />
qristianeno, Tqvenc mixvdiT! saidumlo saCexe _ es qristes eklesiaa,<br />
gonieri cxvrebi _ qristianebi, mwyemsni _ episkoposebi arian, mgeli, ufro<br />
sworad ki lomi _ es aris eSmaki, ro<strong>me</strong>lic qristes farexs gars uvlis da<br />
misi cxvrebis motacebas lamobs `winamosajuli Tqueni eSmaki viTarca lomi<br />
myÂrali mimovals da eZiebs, vinmca STanTqa~ (1 pet. 5, 8). wminda farexis<br />
mcveli nagazebi _ es saxarebis maswavleblebi da mqadageblebi arian,<br />
romlebic qadageben, romlebic ganxdian, mwyemsebs aRviZeben, mglebs aZeveben<br />
da cxvrebs icaven. basili didi ambobs, rom kurdRels ise ar eSinia<br />
quxilisa, rogorc eSmaks aSinebs saxarebis qadageba; roca es qadageba esmis,<br />
TrTis, Sors garbis da ikargeba. eSmakis veragoba raRas akeTebs? is yvela<br />
saSualebiT cdilobs farexidan nagazebi gandevnos, wminda qalaqidan _<br />
wminda oratorebi, eklesiidan _ maswavleblebi, raTa RvTis sityva sruliad<br />
aRar ismodes. risTvis? imisaTvis, rom qristes farexi mcvelebis gareSe<br />
darCes da man qristes cxvrebis motaceba SeZlos. miCveneT nebismieri farexi<br />
nagazebis gareSe. rogori mzrunveli da frTxilic ar unda iyos mwyemsi,<br />
mgeli bnel Ra<strong>me</strong>Si modis, SigniT ipareba da cxvrebs itacebs. miCveneT<br />
nebismieri eklesia, qalaqi, olqi maswavleblebisa da mqadageblebis gareSe.<br />
183
ogori wminda da marTalic unda iyos moZRvari, eSmaki yovelTvis poulobs<br />
Sesvlis saSualebas. Tu qadagebis sityvas ver gaigonebs, Sedis, gonier<br />
cxvrebs itacebs da nTqavs. amitomac ambobs pavle mociquli, rom suliwmindam<br />
qristes eklesiaSi mwyemsebi da maswavleblebi daadgina. mwyemsebi _ mRvdlebi,<br />
raTa maT gonieri cxvrebi simarTlis kverTxiT, anu sulieri xelisuflebiT<br />
marTon; maswavleblebi, raTa sityviT da swavlebiT gonieri cxvrebi sulis<br />
ganmrxwneli mglisagan daicvan. yovelive aqedan Tu mixvdiT ramdenad<br />
saWironi arian maswavleblebi da saxarebis mqadageblebi qristes<br />
eklesiisaTvis? nagazebi farexSi ramdenad aucilebelni arian? raoden<br />
aucilebelia RvTis sityva Cveni cxonebisaTvis? is iseve aucilebelia,<br />
rogorc puri Cveni sicocxlisaTvis. `sityva RvTisa es angelozebrivi puria,<br />
romliTac R<strong>me</strong>rTs moSiebuli sulebi sazrdooben~.<br />
mxolodSobilo Zeo da sityvav RvTisa! eniT uTq<strong>me</strong>li sikeTiT Camosulo<br />
mamiseuli wiaRidan! Camosulo da adamianad qceulo, raTa Seni wminda<br />
eklesiis saidumlo fara Segekriba, mTeli Seni wminda sisxlis damTxevelo,<br />
raTa Seni gonieri cxvarni gamogesyida, Sens faras zecidan moxede, moxede<br />
Sens cxvrebs da mcvelebis gareSe maT darCenas nu dauSveb, nu datoveb Seni<br />
wminda saxarebis mqadageblebisa da maswavleblebis gareSe, romlebic maT<br />
sulTa ganmxrwneli mglisagan daicaven. Sen, ro<strong>me</strong>lmac udabnoSi manana awvi<strong>me</strong>,<br />
raTa israelelni gamogekveba, RvTaebrivi qadagebis zeciuri puri Sens<br />
eklesiasac awvi<strong>me</strong>, raTa mTeli marTlmadidebeli eklesiis kuTvnili sulebi<br />
daapuro. dae Senma wminda sulma Cveni goneba gananaTlos, dae Semovides Cvens<br />
gulebSi da aswavlos Cvens enas, raTa Cvens Soris arasdros miCumdes da<br />
yovelTvis ismodes sityva RvTisa. zeciuro Semoq<strong>me</strong>do! mudam Tese es<br />
RvTaebrivi sityva marTlmadidebelTa sazogadoebaSi da dae es Tesli keTil<br />
niadagze daeces, raTa Seni RvTaebrivi saxelis sadideblad da Cveni sulebis<br />
sacxovneblad mravali nayofi moiwios!<br />
II<br />
RvTis sityva mxolod is ar aris, ro<strong>me</strong>lsac eklesiis maswavleblebi<br />
ambionidan auwyeben da ro<strong>me</strong>lic iSviaTad, an saerTodac ar gvesmis; RvTis<br />
sityva aseve aris wminda saxareba da sxva RvTaebrivi werilebi; tibikoni,<br />
ro<strong>me</strong>lsac mRvdlebi kiTxuloben da galoben, ro<strong>me</strong>lsac eklesiis mier<br />
dadgenil dResaswaulebze da yovel kviras vis<strong>me</strong>n. dRes es RvTaebrivi sityva<br />
aris erTgvari Tesli dRevandeli igavisa, ukeT rom iTqvas, is arc ki hgavs<br />
mas, ra<strong>me</strong>Tu nawili mainc davarda keTil niadagze. u<strong>me</strong>tesad ki gzaze an<br />
kldeze, an kidev ekal-bardSi cviva da nayofi saerTod ar moaqvs. amis mizezi<br />
is aris, rom qristianebidan zogi modis eklesiaSi RvTis sityvis mosas<strong>me</strong>nad,<br />
zogi ar modis. pirvel rigSi _ modis mxolod naxevari. isini eklesiaSi<br />
uyuradRebod, ukrZalvelad, mxolod sxeuliT arian, gonebiT ki R<strong>me</strong>rTma<br />
uwyis sad frenen. axla, roca wminda saxareba, samociqulo da sxva wignebi<br />
ikiTxeba, RvTis sityva erTgvarad gzasTan cviva; mas gamvlelebi da<br />
frinvelebi, anu amao fiqrebi fantaven. sxvebi modian eklesiaSi, magram<br />
Semusvrilebis, gulaCvilebis gareSe, am SemTxvevaSi RvTis sityva TiTqosda<br />
kldeze cviva, anu codvian CvevebSi gaqvavebul da gasastikebul gulze fesvs<br />
ver ikidebs da x<strong>me</strong>ba... aseTnic modian eklesiaSi, magram ar aRavlenen WeSmarit<br />
locvas raTa damSviddnen da TavianTi goneba R<strong>me</strong>rTTan aRiyvanon. TavianTi<br />
goneba R<strong>me</strong>rTTan? ro<strong>me</strong>li goneba, yvela qveyniuri sazrunaviT, fiqriT rom<br />
184
aris savse, datvirTuli da damZi<strong>me</strong>buli? aq RvTis sityvis damTrgunveli<br />
ekal-bardi mravladaa da RvTis sityvac iRupeba. aq kargi araferia, ra<strong>me</strong>Tu<br />
“boboqar da <strong>me</strong>brZol gonebaSi verc keTili azri inergeba da verc madli<br />
RvTisa~, _ ambobs kirile didi (aleqsandrieli). imisaTvis, rom RvTis sityvam<br />
nayofi gamoiRos da eklesiaSi mosulebma sargebeli naxon, isini iq<br />
yuradRebiT da mowiwebiT, SemusvrilebiT da gulaCvilebiT, Tavmdablurad da<br />
locviT unda Sevidnen. sxvebi eklesiaSi saerTod ar Sedian. imaT ki ori ram<br />
emarTebaT _ arRveven <strong>me</strong>oTxe mcnebas: `ekrZaleniT da SabaTi Cemi daimarxeT...<br />
ra<strong>me</strong>Tu wmida ars uflisa mier... ro<strong>me</strong>lman qmnes saq<strong>me</strong> mas Sina, moispos suli<br />
igi Soris erisa mis~ (gamos. 31, 13-14); <strong>me</strong>ore _ amaod Sromoben, ra<strong>me</strong>Tu R<strong>me</strong>rTi<br />
<strong>me</strong>Svide dRes mananas ar gzavnis. esaia ambobs: `qselsa dedazrdilisasa qsoen,<br />
... qseli maTi ar iyos Sesamoslad~ (59, 5-6)...<br />
sityva maTes saxarebaze<br />
R<strong>me</strong>rTisa da mamonas msaxurebis Sesaxeb<br />
`vervis Ãel-ewifebis orTa ufalTa monebad~<br />
(mT. 6, 24)<br />
R<strong>me</strong>rTi da sofeli urTierTis mimarT ukiduresad dapirispirebuli,<br />
sruliad SeuTavsebeli, friad daSoriSorebuli arian da TavisTavad or<br />
batons warmoadgenen, ro<strong>me</strong>lTa erTdroulad msaxureba, rogorc qriste<br />
ambobs, aravis SeuZlia. vinc erTs ro<strong>me</strong>lsa<strong>me</strong> miuaxlovdeba, <strong>me</strong>ores unda<br />
daSordes; Tu erT maTgans Seiyvarebs, <strong>me</strong>ore unda SeiZulos; Tu erTs<br />
moemsaxureba da eTayvaneba, <strong>me</strong>ores unda ganeridos. `anu erTi igi moiZulos<br />
da sxuaÁ igi Seiyvaros, anu erTisaÁ mis Tavs idvas, da erTi igi Seuracx-yos~<br />
(mT. 6, 24). Cvens Tvalebs ar SeuZliaT erTsa da imave dros zeviT da qveviT<br />
cqera, gonebas Cvensas zeciursa da miwierze erTdroulad fiqri ar ZaluZs,<br />
Cvens guls erTdroulad ver eyvareba R<strong>me</strong>rTi da qveyana. mas an erTi unda<br />
uyvardes, an <strong>me</strong>ore, radganac erTsa da imave dros orTaves siyvaruli<br />
SeuZlebelia. `vervis xelewifebis orTa ufalTa monebad _ R<strong>me</strong>rTisa da<br />
mamonaÁsa~. amis mizezebs mokled gadmogcemT: pirveli mizezi imaSi<br />
mdgomareobs, rom R<strong>me</strong>rTi Tavisi samsaxurisaTvis adamians srulad moiTxovs.<br />
aseve srulad moiTxovs mas sofeli, magram ganuyoflad aqac da iqac yofna<br />
SeuZlebelia kacisaTvis. <strong>me</strong>ore _ saRvTo sjuli sruliad sapirispiroa soflis<br />
kanonebisa da kvalad SeuZlebelia ori, sruliad sapirispiro kanonis<br />
morCileba. am ori mizezis gamo ar SeiZleba, vin<strong>me</strong> or batons emsaxuros,<br />
saxeldobr: R<strong>me</strong>rTsa da sofels. amis Sesaxeb sityva yuradRebiT ismineT!<br />
I<br />
pirveli da sayovelTao mcneba, ro<strong>me</strong>lic R<strong>me</strong>rTma <strong>me</strong>ore sjulis <strong>me</strong>-6 TavSi<br />
mogvca da ro<strong>me</strong>lsac saxarebaSi qriste xSirad i<strong>me</strong>orebs, aris Semdegi: `ismine,<br />
israel: ufali R<strong>me</strong>rTi Seni ufali erT ars~ (mrk. 12, 29). sxvagvarad: `<strong>me</strong><br />
(ambobs R<strong>me</strong>rTi), adamiano, <strong>me</strong> erTi da erTaderTi, odindeli da bunebiTi<br />
ufali var Seni, ro<strong>me</strong>lmac arafrisagan Segq<strong>me</strong>ni, mogeci sicocxle da suli,<br />
sakuTari sisxliT gamogisyide, mogmadle cxoneba da gangimzade zeciuri<br />
185
sasufeveli. Sen Cemi qmnileba xar, Cemi SenaZeni, Sen mTlianad Cemi xar~. maS<br />
ase _ `Seiyuaro ufali R<strong>me</strong>rTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa<br />
suliTa SeniTa da yovliTa ZaliTa SeniTa~ (ix. <strong>me</strong>ore sj. 6, 5; lk. 10, 27).<br />
msurs, rom mTeli Seni azrebi, goneba, Wvreta Cemdami iyos momarTuli, rom<br />
ifiqro, ar gansajo; Cems garda sxva araferi warmoisaxo, Seni sul mcire<br />
azric ki sxva sagnisaken ar mimarTo; `yovliTa suliTa SeniTa~ _ minda, rom<br />
Seni midrekilebani, swrafva, siyvaruli, i<strong>me</strong>di Cemken momarTo da Cems garda<br />
sxvas aravis hqondes adgili Sens gulSi.<br />
`yovliTa ZaliTa SeniTa~ _ msurs, rom mTeli Seni Zala, Sroma da garja <strong>me</strong><br />
miZRvna, da ver moviT<strong>me</strong>n, rom sxva batonTan viyo ziari. <strong>me</strong> moSurne R<strong>me</strong>rTi<br />
var da minda, erTaderTi batoni viyo Seni. `ismine israel: ufali R<strong>me</strong>rTi Seni<br />
erT ars~, <strong>me</strong> srulad mindixar, sxeuliTa da suliT amitom moviTxov, rom<br />
mxolod <strong>me</strong> giyvarde, Seni sxeulis yvela grZnobiT, mTeli sulieri ZalebiT<br />
<strong>me</strong> erTs <strong>me</strong>msaxuro. `Seiyvaro ufali R<strong>me</strong>rTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da<br />
yovliTa suliTa SeniTa da yovliTa ZaliTa SeniTa~, _ ase brZanebs R<strong>me</strong>rTi.<br />
Cven dedamiwaze davibadeT da gavizardeT da mravalnairi amqveyniuri<br />
borkiliT varT Seborkili. maT gasawyvetad Ze RvTisa maxviliT movida.<br />
`nu hgonebT, viTar<strong>me</strong>d moved <strong>me</strong> mifenad mSÂdobisa queyanasa zeda~ (mT. 10, 34)<br />
gandgomil sofelTan dasazaveblad. da, marTlac, is gandgomilia, radgan<br />
ganudga R<strong>me</strong>rTs da ar scnobs mas _ `sofelsa Sina iyo... da sofelman igi ver<br />
icna~ (in. 1, 10). `ara moved mifenad mSÂdobisa, ara<strong>me</strong>d maxÂlisa~ (mT. 10, 34).<br />
minda saukuno brZola vawarmoo masTan, radgan is Cemi mteria. Cemo ms<strong>me</strong>nelo,<br />
didi borkili, romliTac sofels varT mijaWvuli, aris siyvaruli<br />
mSoblebisa Svilebis, Svilebisa mSoblebis mimarT, Zmisa Zmis mimarT da<br />
<strong>me</strong>gobrisa <strong>me</strong>gobris mimarT, aseve sakuTari sicocxlis siyvaruli. qriste<br />
ambobs, rom man maxvili am borkilis gasapobad moitana, raTa gayos Svilni<br />
ma<strong>me</strong>bisagan, asulni dedebisagan, rZalni dedamTilTagan; `ra<strong>me</strong>Tu moved<br />
ganyofad kacisa mamisagan TÂsisa da asuli dedisagan TÂsisa da sZali<br />
dedamTilisagan TÂsisa~ (mT. 10, 35); `ro<strong>me</strong>lsa uyuardes mamaÁ anu dedaÁ<br />
ufroÁs Cemsa, ara ars igi Cemda Rirs~ (mT. 10, 37); vinc sicocxlis<br />
SenarCunebas cdilobs, dakargavs mas: `ro<strong>me</strong>lman moipovos suli TÂsi,<br />
wariwymidos igi~ (mT. 10, 39). aqedan gamomdinare, qristes nebavs, rom adamianebs<br />
mxolod R<strong>me</strong>rTi uyvardeT, mSoblebze, Svilebsa da TviT sicocxleze <strong>me</strong>tad<br />
uyvardeT igi.<br />
`Seiyuaro ufali R<strong>me</strong>rTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa suliTa<br />
SeniTa da yovliTa ZaliTa SeniTa~.<br />
sxva borkili _ esaa zrunva imaze, Tu ra vWamoT, ra vsvaT, riT SevimosoT<br />
da rogor vicxovroT. qriste ambobs, rom man maxvili am borkilis<br />
gasawyvetadac moitana. mas ar surs, rom Cven yvelafer amaze vzrunavdeT da<br />
gvpirdeba, rom, rogorc mama da yovelives momce<strong>me</strong>li, qveynierebis yvaviliT<br />
Semmosveli da frinvelTa masazrdoebeli, CvenTvisac Tavad izrunebs: `nu<br />
hzrunavT sulisa TquenisaTÂs raÁ sWamoT da raÁ hsuaT, nuca ÃorcTa<br />
TquenTaTÂs, raÁ SeimosoT; ra<strong>me</strong>Tu icis mamaman Tquenman zecaTaman, raÁ giÃms<br />
amaT yovelTagani~ (mT. 6, 25, 32). amgvarad, qriste wyvets yvela borkils,<br />
ro<strong>me</strong>lic qveyanasTan gvakavSirebs, raTa masze araferma migvajaWvos da mTlianad<br />
mas vekuTvnodeT.<br />
`Seiyuaro ufali R<strong>me</strong>rTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa suliTa<br />
SeniTa da yovliTa ZaliTa SeniTa~.<br />
186
<strong>me</strong>ore mxriv, qveyanasac unda, rom mTlianad mas vekuTvnodeT da R<strong>me</strong>rTTan<br />
mowileobis nebas ar gvaZlevs. sofeli R<strong>me</strong>rTisagan Cvens daSorebas aTasi<br />
saSualebiT cdilobs. iciT Tu ara, rogori mZi<strong>me</strong> iyo faraonis batonoba<br />
damonebul ebrael erze? sabolood dasamorCileblad mas isini mTeli dRe<br />
Sromasa da tanjvaSi hyavda: venaxebis gadabarvas aiZulebda, baRebs<br />
asufTavebinebda, Senobebs aSenebinebda. mZi<strong>me</strong> da mtanjveli iyo es yvelaferi.<br />
am tiranis araadamianuroba warmoidgineT! masTan mose da aaroni mividnen,<br />
raTa uflis saxeliT eTqvaT misTvis, es ubeduri xalxi ramdeni<strong>me</strong> dRiT<br />
gaeTavisuflebina. maT udabnoSi msxverplSewirvasa da RvTis gandidebamde<br />
ramdeni<strong>me</strong> xans unda daesvenaT. `gamoavline eri Cemi, raTa mmsaxurebden <strong>me</strong><br />
udabnosa zeda~ (gam. 5, 1); da uTxres mas: `ganvidi gzasa samisa dRisasa<br />
udabnod, raTa msxuerpli SevwiroT uflisa RmrTisa Cuenisasa~ (gam. 5, 3).<br />
marTla? _ ambobs uwminduri <strong>me</strong>fe, _ gana jer isev axsovT ebraelebs TavianTi<br />
R<strong>me</strong>rTi? isev undaT misTvis msxverplis Sewirva? umjobesia, saq<strong>me</strong>s mixedon,<br />
rom amgvar ra<strong>me</strong>ebze fiqris dro ar hqondeT, dae, dReniadag <strong>me</strong>msaxuron, rom<br />
RvTis samsaxurisaTvis wuTic ar darCeT: `daumZimdin saq<strong>me</strong> kacTa amaT da mas<br />
zrunviden~ (gam. 5, 9). da, marTlac, am sacodavebs mxolod erTi saq<strong>me</strong> ebaraT _<br />
agurebis damzadeba, magram Semdeg sxva saq<strong>me</strong>sac akeTebdnen _ Calas<br />
agrovebdnen. ormagi Sroma maT araTu RvTisaTvis msxverplis Sewirvis, amaze<br />
fiqris saSualebasac ar aZlevda, sagangebod miCenili <strong>me</strong>Tvalyureebi muSaobas<br />
aiZulebdnen da sulis moTqmas ar aclidnen. `daumZimdin saq<strong>me</strong> kacTa amaT da<br />
mas zrunviden~. aseTive mbrZanebloba surs Cvenze, qristianebze, Cveni sulebis<br />
mtanjvels _ RvTismoZule sofels. mas surs, mudmivi Sromis uRelqveS am<br />
mZi<strong>me</strong> cxovrebiseul mRelvarebaSi tyveebiviT gvamyofos, xolo maSin, roca<br />
gvinda RvTisadmi Cveni vali aRvasruloT, dabrkolebebs gviqmnis, swored<br />
aseT dros ambobs: `daumZimdin saq<strong>me</strong> kacTa amaT da mas zrunvidnen~.<br />
gvsurs ki locva? _ maSin agveSleba miwieri azrebi, romlebic Cvens<br />
gonebas aTas wvrilman da rac kidev uaresia, samarcxvino zraxvebad fantaven.<br />
gvsurs ki wirvis mos<strong>me</strong>na? _ swored am dros gvirTuldeba miwieri saq<strong>me</strong>ebi,<br />
romlebic eklesiidan saxlisaken an garTobisaken gvityueben.<br />
gvsurs ki aRsareba? _ aq ki WeSmaritad ormagdeba qveyniuri sacduri da am<br />
RvTivsaTno saqmis aRsrulebis saSualebas ar gvaZlevs.<br />
dRe locvis gareSe gadis, dResaswauli _ uliturgiod, weliwadi _<br />
uaRsarebod, sofeli misi samsaxurisaTvis mTel Cvens dros iTxovs _<br />
`daumZimdin saq<strong>me</strong> kacTa amaT da mas zrunviden~.<br />
`nu zrunavT saW<strong>me</strong>lsa da sas<strong>me</strong>lze~ _ ambobs R<strong>me</strong>rTi dRevandel saxarebaSi,<br />
`ara! _ ambobs sofeli, _ swored amaze unda izrunon adamianebma, umTavresad<br />
ki imaze _ riT Seimoson, rogor miaRwion didebas, simdidres, raTa RvTis<br />
samsaxurisaTvis dro aRar darCeT.<br />
qristiano! R<strong>me</strong>rTs Sen srulad undixar, qveyanasac _ aseve, orivesTan<br />
erTdroulad yofna ki SenTvis SeuZlebelia, ar ZalgiZs `orTa ufalTa<br />
moneba~! es ori, urTierTSeuTvisebeli batonia, ro<strong>me</strong>lTac arafriT SeuZliaT<br />
erTurTSi Tanxmoba.<br />
erT <strong>me</strong>naxSires mRebavTan erTad undoda dabinaveba, magram iman uTxra:<br />
`SeuZlebelia Cveni yofna erT oTaxSi, radgan vSiSob is ar gaaSavo, rasac <strong>me</strong><br />
vaTeTreb~. ra muri, ris mtveri, ro<strong>me</strong>li ukuneTi _ is mxolod da mxolod<br />
amqveyniuri zrunvaa! rogor abrmavebs, rogor abnelebs is gonebas da R<strong>me</strong>rTis<br />
garkveviT danaxvis saSualebas ar aZlevs! iseve rogorc <strong>me</strong>naxSirisa da<br />
187
mRebavis erT saxelosnoSi dabinavebaa SeuZlebeli, aseve sofliuri zrunva da<br />
RvTisadmi swrafva ar SeiZleba erT sulSi erTdroulad iyos. `boboqarsa da<br />
mbrZol gonebaSi ver ixeirebs verc keTili azri da verc madli RvTisa~, _<br />
ambobs kirile didi. ai, raSi mdgomareobs is pirveli mizezi, romlis gamoc<br />
aravis ZaluZs msaxureba ori batonisa, saxeldobr: RvTisa da ama qveynisa.<br />
<strong>me</strong>ore mizezi is aris, rom saRvTo sjuli sruliad sapirispiroa amqveyniuri<br />
kanonebisa. RvTis kanoni, upirveles yovlisa, ras gvibrZanebs?<br />
_ gviyvardes moyvasi, viTarca Tavi Tvisi, ufro <strong>me</strong>tic _ TviT mteri<br />
gviyvardes da imaT mimarT viyoT mowyaleni, vinc boroteba gagvikeTa.<br />
qveyniuri kanonebi gvaiZuleben, ara mxolod <strong>me</strong>gobrebi ar gviyvardes, ara<br />
mxolod Z<strong>me</strong>bs sZuldeT erTmaneTi, an mSoblebma da Svilebma iomon<br />
erTmaneTTan, isini Cvengan gacilebiT uaress moiTxoven _ keTilis myofelTa<br />
mimarTac umadurni viyoT. R<strong>me</strong>rTi gvibrZanebs, viyoT mowyaleni, upovarT<br />
SevewioT da maTTvis wyaloba gaviRoT. sofeli ki siZunwisaken, sxvis xarjze<br />
gamdidrebisaken, ase vTqvaT, uqonelTa sisxlis wovisaken mogviwodebs. R<strong>me</strong>rTi<br />
Cvengan simarTles moiTxovs, ama qveynisaTvis ki araferia simarTleze ufro<br />
saZulveli. amitom WeSmaritad RvTaebrivi sibrZniT Tqva qristem: `suli igi<br />
WeSmaritebisaÁ, ro<strong>me</strong>li sofelsa ver Ãel-ewifebis moRebad, ra<strong>me</strong>Tu ara<br />
hxedavs mas, arca icis igi~ (in. 14, <strong>17</strong>). sofels mzakvroba, pirferoba da<br />
tyuili unda. R<strong>me</strong>rTs surs, daculi iyos samarTlianoba, daiTrgunos<br />
boroteba, raTa saTnoeba dafasdes, ganididos wesrigi, raTa TiToeulma<br />
damsaxurebisa<strong>me</strong>br miiRos da SeZlebisdagvarad flobdes. qveyanas unda, rom<br />
usamarTloba <strong>me</strong>fobdes, taxtze mankiereba ijdes, saTnoeba ki lpebodes,<br />
Warbobdes vercxlismoyvareoba, yvelaferi uwesrigobam da ngrevam marTos.<br />
mokled rom iTqvas, R<strong>me</strong>rTs Tavmdabloba, mokrZaleba, Tviniereba da moTmineba<br />
surs, qveyanas ki sruliad sapirispiro: siamaye, TavaSvebuloba, mtroba da<br />
cduneba swadia. amitom saRvTo sjulis kanoni saTnoebaTa is viwro gzaa,<br />
ro<strong>me</strong>lsac caTa sasufevelTan mivyavarT, xolo qveyniuri kanonebi is farTo<br />
gzaa codvisa, ro<strong>me</strong>lic aucileblad saukuno satanjvelSi migviyvans.<br />
vis SeuZlia daicvas es ori, sruliad gansxvavebuli kanoni da or urTierT<br />
dapirispirebul batons emsaxuros? aravis _ `vervis Ãel-ewifebis orTa<br />
ufalTa monebad~. saSualo gza ar arsebobs, orives dakmayofileba<br />
SeuZlebelia, an erTi, an <strong>me</strong>ore _ `anu erTi igi moiZulos da sxuaÁ igi<br />
Seiyuaros, anu erTisaÁ mis Tavs-idvas, da erTi igi Seuracx-yos~ (mT. 6, 24).<br />
orives dakmayofileba udides brZens da udides wmidansac ar SeuZlia.<br />
saxelovani arseni kacTa Soris udides brZenad da eklesiis did wmida<br />
mamadaa cnobili. x<strong>me</strong>bma misi saTnoebebis Sesaxeb Teodosi dids ubiZges igi<br />
sasaxleSi moewvia da Tavisi ori vaJis _ arkadisa da honoriusis<br />
maswavlebloba daevalebina. arseni mivida. da ai es sakvirveli kaci<br />
iZulebuli gaxda ori batonisaTvis, miwier da zeciur <strong>me</strong>feTaTvis _<br />
Teodosisa da RvTisaTvis emsaxura. SeZlo ki? erTxel RamiT, sizmarSi<br />
zecidan xma esma: `arsen, gaiqeci da Tavs uSvele!~ xma TiTqosda eubneboda:<br />
`arsen, Sen ar SegiZlia iRvawo sasaxleSi, miwier didebaSi, ver SeZleb<br />
izruno Seni sulis cxonebisaTvis. ginda cxoneba? gaiqeci da Tavs uSvele~.<br />
arseni aCqarda, gaiqca <strong>me</strong>fis sasaxlidan da Seefara erT monasters, sadac man<br />
gansakuTrebulad wmida cxovreba ganvlo. maS ase, qristeaneno! sazrunavi da<br />
garToba R<strong>me</strong>rTs Zlier gvaSorebs. isini <strong>me</strong>tad grZel samoss hgvanan,<br />
romlebic nabijis gadadgmaSi xels gviSlian. es is tvirTia, ro<strong>me</strong>lic miwas<br />
188
gvajaWvavs. basili didi ambobs: `cxovrebiseul zrunvas <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad micemulni<br />
xorcsavse frinvelebs hgvanan, romlebsac TumcaRa frTebi aqvT, mainc<br />
cxvrebiviT daRoRaven miwaze~. Cven ki axla ras vakeTebT? oridan ro<strong>me</strong>li<br />
batonis msaxureba gvsurs? amaqveynisa Tu RvTisa? neba miboZeT, es ori<br />
sityviT vTqva: Tu Cven ar gvelis odes<strong>me</strong> sikvdili, Tu amqveynad maradiulad<br />
vicxovrebT, maSin dae, iyos ase _ mas vemsaxuroT da misiT vixaroT. magram<br />
Tuki mokvdavni varT, Tuki miwa varT erTi peSvi, dRes Tu xval davixocebiT<br />
da gavixrwnebiT, Tuki droebiTia TviT es samyaro _ `ra<strong>me</strong>Tu warvals xati<br />
amis soflisaÁ~ (1 kor. 7, 31), ambobs pavle mociquli, Tuki aq mxolod<br />
mgzavrni varT da Cveni samSoblo zecaSia _ `ra<strong>me</strong>Tu ara maqus Cuen aqa<br />
sayofelad qalaqi~ (ebr. 13, 14), `xolo Cueni moqalaqeobaÁ caTa Sina ars~<br />
(fil. 3, 20), Tuki Cveni mama da ufali mxolod R<strong>me</strong>rTia, Tuki mas wmida<br />
naTlobisas aRvuTqviT, vyofiliyaviT erTguli monebi, maSin mTeli arsebiT,<br />
mTeli suliTa da mTeli ZaliT vemsaxuroT.<br />
II<br />
qveyanav cru da SfoTiano!<br />
visac ara aqvs samoTxis i<strong>me</strong>di da jvarcmuli qriste ar swams, is<br />
gemsaxuros da SeniT iman ixaros.<br />
Cven ki ufali gvwams da mas vemsaxurebiT, raTa Tanavi<strong>me</strong>foT imasTan, vinc<br />
ambobs: `xolo Tquen eZiebdiT pirvelad sasufevelsa RmrTisasa da<br />
simarTlesa missa, da ese yoveli SegeZinos Tquen~ (mT. 6, 33). dideba mas<br />
ukunisamde. amin!<br />
sityva maTes saxarebaze<br />
R<strong>me</strong>rTs ras unda vevedroT<br />
`da hrqua ieso asisTavsa mas: warved<br />
da, viTarca grw<strong>me</strong>na, geyavn Sen. da<br />
ganikurna monaÁ igi mas Jamsa Sina~<br />
(mT. 8, 13)<br />
vin<strong>me</strong> asisTavi, warmarTobaSi dabadebuli da RvTivSe<strong>me</strong>cnebis yovelgvari<br />
naTlis gareSe, cdomilebaSi aRzrdili, ise, rom qristes RvTaebriobis<br />
Sesaxeb sruliad araferi icis, qristes gansakuTrebul mowyalebas sTxovs da<br />
mas dauyovnebliv iRebs; erTi, misTvis Zvirfasi mona dadamblavda, saSinlad<br />
itanjeboda da wuTi wuTze unda momkvdariyo. rogorc ki ieso kapernaumSi<br />
Sedis, asisTavi masTan midis da WeSmaritad keTili TavmdablobiT da<br />
mxurvale rw<strong>me</strong>niT evedreba. ufalo Cemo, ambobs is, mxolod sityviT brZane,<br />
da mwams, rom Cemi mona myis gamrTeldeba _ `ufalo, ara Rirs var <strong>me</strong>,<br />
raÁTamca sarTulsa Cemsa queSe Semoxued, ara<strong>me</strong>d sityÂT xolo Tqu, da<br />
ganikurnos monaÁ igi Cemi~ (mT. 8, 8). wadi, miugo iesom, dae, Seni rw<strong>me</strong>niT<br />
Sesruldes Seni survili `warved da viTarca grw<strong>me</strong>na, geyavn Sen~ (mT. 8, 13).<br />
da ra moxda? is sneuli mona myis ganmrTelda `da ganikurna monaÁ igi mas<br />
Jamsa Sina~ (iqve). maS ase, Cemo ms<strong>me</strong>nelno, vin<strong>me</strong> asisTavi, sruliad ucxo kaci,<br />
qristes locviT mimarTavs da sasurvels maSinve iRebs; Cven ki, qristianebi<br />
189
`arRara ... ucxo da mwir, ara<strong>me</strong>d Tanamoqalaqeni wmidaTa da saxleul<br />
RmrTisa~ (ef. 2, 19), rogorc ambobs pavle mociquli, Zmani qristesi, mis<br />
eklesiaSi Sobilni da aRzrdilni, misi sarwmunoebiT ganaTlebulni, misgan<br />
ama Tu im wyalobas viTxovT da an viRebT gvian, didi wvalebiT, an sulac ver<br />
viRebT. es ras niSnavs? is mamaa Cveni da ar gvis<strong>me</strong>ns? Tqva, rom unda viTxovoT<br />
da ar gvaZlevs? Segvpirda da ar gvisrulebs? es ki, albaT Cveni bralia! Cven<br />
ar viciT ras viTxovT da amitomac ver viRebT. namdvilad asea. da dRes modis<br />
didi ioane oqropiri, raTa gvaswavlos, Tu ra unda SevTxovoT R<strong>me</strong>rTs, Tuki<br />
gvinda, rom Cveni Txovna Ses<strong>me</strong>nil iqnes.<br />
eWvgareSea is, rom umaRlesi gangebuleba RvTisa adamianis saWiroebebs<br />
mudam fxizlad adevnebs Tvals. is, iseve, rogorc misi sxva q<strong>me</strong>debebi, Tumcaki<br />
RvTis yvelaze ubralo q<strong>me</strong>debaa, aris erToblioba sami RvTaebrivi Tvisebisa:<br />
yovladbrZnobisa, Zalisa da RvTis sikeTisa. is yovladbrZnobaa, radgan<br />
naTlad xedavs, ra sWirdeba TiToeuls; Zalaa, radgan usrulyofilesad<br />
SeuZlia mas Seewios. sikeTea, radgan WeSmaritad surs Sewevna. amitom R<strong>me</strong>rTi<br />
moq<strong>me</strong>debs rogorc winaswarmxilveli, yovelives momce<strong>me</strong>li da yovladbrZeni,<br />
ro<strong>me</strong>lmac swored rom icis, ra sWirdeba mis qmnilebas. `icis mamaman Tquenman,<br />
raÁ-igi giÃms Tquen~ (mT. 6, 8); yovladZlieria, radgan ZaluZs yovelive<br />
aucilebeli aRasrulos, ra<strong>me</strong>Tu `did ars ufali Cueni, did ars Zali misi~<br />
(fs. 146, 5), yovladmowyalea, ro<strong>me</strong>lsac surs da iswrafis, Seewios saWiroebis<br />
mixedviT, ra<strong>me</strong>Tu `Semwynarebel da mowyale ars ufali, sulgrZel da didad<br />
mowyale~ (fs. 102, 8).<br />
yovladbrZen, yovladZlier da yovladmowyale R<strong>me</strong>rTs iseTi ra unda<br />
SevTxovoT, rom miviRoT? RvTaebrivi oqropiri gvpasuxobs: `is, rac CvenTvis,<br />
mTxovnelTaTvis, sasargebloa, da momce<strong>me</strong>l R<strong>me</strong>rTsac SeSvenis~. amitomac<br />
ambobs wm. ioane damaskeli: `locva, es aris RvTisadmi Txovna imisa, risi<br />
Txovnac SegvSvenis~. magram, pirvel rigSi, Cven ar viciT, ra aris CvenTvis<br />
sasargeblo, amas pavle mociqulic ambobs: `raÁmca-igi viloceT, viTar-igi<br />
jer-ars, ara viciT~ (hrom. 8, 26). oqropiris ganmartebiT amas mociquli<br />
imisaTvis ambobs, raTa `ar CavTvaloT sasargeblod is, rac adamianebs<br />
TavianTi gansjiT sikeTed eCvenebaT~. amitom pirvel eklesiaSi R<strong>me</strong>rTi erTerT<br />
ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> qristians locvis gansakuTrebul niWs mihmadlida, ris<br />
Sesaxebac wers pavle: `TviT igi suli <strong>me</strong>ox ars CuenTÂs sul-TqumiTa miT<br />
usityueliTa~ (iqve). amas oqro<strong>me</strong>sityve maswavlebelic iseve gvixsnis, rogorc<br />
<strong>me</strong> vTqvi: `ramdenadac bevri ram CvenTvis sasargeblo ar vuwyiT, usargeblos<br />
viTxovT, da amitom locvis madli maSindel erT-erT qristianze<br />
gardamodioda da is yvelasaTvis da saerTod eklesiisaTvis loculobda;<br />
axla amis saxea diakvani, ro<strong>me</strong>lic erisTvis locvas aRavlens~.<br />
Cven mravali ram gvgonia sasargeblo, sinamdvileSi ki sazianoa CvenTvis;<br />
roca maT R<strong>me</strong>rTs vTxovT, is ar gvis<strong>me</strong>ns, da Tu Seismina kidec, imaze <strong>me</strong>ti<br />
borotebis daT<strong>me</strong>na mogviwevs, vidre sikeTes miviRebdiT; amitom im avadmyofebs<br />
vgavarT, piris gemo gaukuRmarTebuli rom aqvT da im saW<strong>me</strong>ls iTxoven,<br />
ro<strong>me</strong>lic gemrielia, Tumca janmrTelobisTvis saziano.<br />
Cven ar viciT namdvilad sasargebloa Tu ara is, rasac RvTisagan viTxovT.<br />
namdvilad sasargebloa Tu ara yovelive is, rac adamianur gonebas<br />
sasargeblod eCveneba `raÁ-mca-igi viloceT, viTar-igi jer-ars, ara viciT~.<br />
Zvelebi erT igavs yvebodnen: ro<strong>me</strong>liRac ukiduresad vercxlismoyvare <strong>me</strong>fe<br />
ufals evedreboda, rom yvelaferi, rasac Seexeboda, oqrod qceuliyo.<br />
190
R<strong>me</strong>rTma amaze upasuxa, rom rasac is iTxovs, borotebaa, magram Tu miiRebs,<br />
inanebs. magram is ufro mxurvaled ganagrZobda vedrebas. bolos da bolos<br />
miiRo wyaloba. da ra daemarTa? yvelaferi, rasac ki Seexeboda, oqrod<br />
iqceoda _ qva, xe, da sxva sagnebi. Tavidan <strong>me</strong>fes es saswauli Zalze axarebda,<br />
magram roca Seexo samoss, romliTac unda Semosiliyo da is mis tanze oqrod<br />
iqca, roca Seexo saW<strong>me</strong>ls, sas<strong>me</strong>ls da es yvelaferi pirSi oqrod eqca,<br />
maSinRa mixvda, Tu raoden saziano iyo, rasac iTxovda. mokled rom iTqvas, is<br />
veRarc Wamda, veRarc svamda, bolos gamoifita da cxovreba savalalod<br />
daasrula. Tavad fiqrobda, rom gamoTxovili wyalobiT yvelaze bednieri<br />
iqneboda, magram qveynad yvelaze ubeduri kaci aRmoCnda. mravalma oqrom is<br />
sacodav adamianad aqcia: bevris SeWma undoda da SimSiliT mokvda. diax, roca<br />
am wyalobas iTxovda, namdvilad ar icoda ras iTxovda. maS ase, qristianeno<br />
`iTxovdiT, da mogeces Tquen; eZiebdiT, da hpovoT; irekdiT da gangeRos<br />
Tquen..., anu vin ars Tquengani kaci, ro<strong>me</strong>lsa sTxovdes Ze TÂsi pursa, nu qvaÁ<br />
misces mas? ukueTu Tquen ukeTurTa iciT misace<strong>me</strong>li keTili micemad SvilTa<br />
TquenTa, raoden ufroÁsRa mamaman Tquenman zecaTaman mosces keTili,<br />
ro<strong>me</strong>lni sTxoven mas~ (mT. 7, 7-9-11). boroteba imaSia, rom R<strong>me</strong>rTs ara purs,<br />
ara<strong>me</strong>d qvas vTxovT, ara Tevzs, ara<strong>me</strong>d gvels, anu ara sasargeblos, ara<strong>me</strong>d<br />
sazianos. da saerTod, adamianebo, ras viTxovT RvTisagan? viTxovT didebas,<br />
pativs; ar vkmayofildebiT imiT, rac R<strong>me</strong>rTma gviboZa, sxva gvinda, magram iq<br />
gvxvdeba mRelvareba, ubedureba, gaRatakeba. Cven, rogorc im igavis <strong>me</strong>fes,<br />
dedamiwis mTeli oqro gvinda, msoflios mTeli simdidre, magram es simdidre<br />
saSinel sikvdils gviqadis, radgan Cvens cxovrebas SromiT, sazrunaviT,<br />
dabneulobiT angrevs da Cvens suls mflangvelobis, wyeninebisa da<br />
mZarcvelobis codvaSi agdebs. maSasada<strong>me</strong>, ar viciT, namdvilad sasargebloa<br />
Tu ara CvenTvis is, rasac RvTisagan viTxovT. `raÁmca-igi viloceT, viTar-igi<br />
jer-ars, ara viciT~.<br />
qristiano! ginda iTxovo RvTisagan is, `rac SenTvis, mvedrebelisTvis,<br />
sasargebloa~? is iTxove, rasac Zveli qristianebi WeSmariti `locvis suliT”<br />
iTxovdnen, suliT, ro<strong>me</strong>lic wm. pavles TqmiT: `<strong>me</strong>ox ars CuenTÂs sul-TqumiTa<br />
miT~. saxeldobr yvela qristianisTvis saerTo sikeTe _ eklesiis mSvidoba da<br />
damtkiceba iTxove; SenTvis codvaTa moteveba da mtrebisTvis patieba; Seni<br />
cxovrebis qristeanobiTi aRsasruli da sruli sinanuli; keTili pasuxisgeba<br />
da sufTa sindisi qristes <strong>me</strong>ored mosvlis dRes. ai, esaa sasargeblo da<br />
gamosadegi, ramdenadac sulieria. xolo Tu rai<strong>me</strong> qveyniuri gsurs, `ganacxade<br />
uflisa mimarT gzaÁ Seni da esevs mas da man yos~ (fs. 36, 5). hoi<br />
RvTivsuliero sityvano suliwmidisa! `ganacxade uflisa mimarT gzaÁ Seni~.<br />
gaucxade ufals Seni mizani. is, rogorc yovladbrZeni, ganganaTlebs da<br />
dagarigebs; esvide mas, mTeli i<strong>me</strong>debi R<strong>me</strong>rTze daamyare da is, rogorc<br />
yovladkeTili, Segiwyalebs. `man yos~ _ is, rogorc yovladZlieri, Tavad<br />
aRasrulebas amas. gaTavisuflda rai<strong>me</strong> Tanamdeboba, <strong>sasuliero</strong> an saero?<br />
gTavazobs bedi rai<strong>me</strong> gamorCeul Rirsebas, sargeblian samsaxurs, did pativs?<br />
nu SeSfoTdebi, gaWirvebaSi nu datoveb Sens <strong>me</strong>gobrebs, Suamavlobas nu<br />
mimarTav, ufrosebis kardakar nu irben, miwas zecasTan nu aurev (nu agebneva<br />
gzakvali, nu aurdaurev yvelafers). `ganacxade uflisa mimarT gzaÁ Seni~.<br />
guli da Tvalni RvTisaken aRapyre, RvTaebrivi yovladbrZnobisagan rCeva<br />
gamoiTxove da Tqvi: `ufalo Cemo, rogor Tvli, sasargebloa Tu ara es<br />
CemTvis?~ da Tuki R<strong>me</strong>rTi, ro<strong>me</strong>li yovelTa mamaa, u<strong>me</strong>teswilad ki marTalTa,<br />
191
getyvis, rom es sasargebloa, damSviddi da mas miende. dae, Tavs ar iwuxebdnen<br />
<strong>me</strong>gobrebi, dae winaRgidgnen mtrebi, `man yos~: is sasurvels Tavad<br />
aRasrulebs, Tavad gangaridebs dabrkolebas, TviTon uzrunvelyofs Sens<br />
usafrTxoebas. is adamianTa Surisgan, bedis cvalebadobisagan dagicavs. is<br />
dagamtkicebs, viTarca mTas sionisas. gqondes Seni neba mis nebas<br />
damorCilebuli da mudam mas mimarTe locviT: ara ise, rogorc <strong>me</strong> msurs,<br />
`ara<strong>me</strong>d viTarca Sen~ (mT. 26, 39). mokled, `ganacxade uflisa mimarT gzaÁ Seni<br />
da esevd mas da man yos~. Tu ase viTxovT, mogvecema. ai ras gvaswavlis<br />
oqropiri: “Tu ase viTxovT, sasurvels imwamsve viRebT, ramdenadac viTxovT<br />
imas, rac CvenTvis, mTxovnelTaTvis sasargebloa~; <strong>me</strong>ore mxriv, sasurvels<br />
maSin viRebT, roca R<strong>me</strong>rTs misTvis Sesaferiss vTxovT. imisaTvis, rom Cveni<br />
locva keTiladSesawynarebeli iyos, savedrebeli wyaloba Tanazomieri unda<br />
iyos ara imdenad mvedrebelis damsaxurebebisa, ramdenadac momce<strong>me</strong>lis<br />
Rirsebebisa. yoveli sxeuli, rac ufro didia, miT <strong>me</strong>t Crdils hfens da<br />
ramdenadac mavani didia RirsebiT, miT <strong>me</strong>ti wyaloba unda moiRos. es aris<br />
kanoni niWebiT aRsavse Tavisuflebisa, ro<strong>me</strong>lzec brZenni migviTiTeben.<br />
rogorc Rarib kacs amwuxrebs is, vinc misgan bevr ra<strong>me</strong>s iTxovs, aseve mdidar<br />
<strong>me</strong>fes Seuracxyofs is, vinc misgan mcireds iTxovs. `Txovna im adamianis<br />
SesaZleblobebs unda Seesaba<strong>me</strong>bodes, visadmic aris mimarTuli _ ambobs<br />
grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli kesarielebis mimarT epistoleSi, _ erTnairad<br />
uadgiloa pataras didi ram mosTxovo da piriqiT, dids _ patara; pirveli<br />
Seusrulebelia, <strong>me</strong>ore _ wvrilmani. aleqsandre dids erTma <strong>me</strong>gobarma,<br />
saxelad perilem aTi talanti sTxova, raTa Tavisi asulebisTvis mziTvi<br />
moemzadebina; aleqsandrem ormocdaaTi talanti misca. perilem uTxra: `aTic<br />
<strong>me</strong>yofa~. `diax, _ miugo aleqsandrem, SenTvis aTic sakmarisia, magram CemTvis<br />
ar kmara gasacemad~. sxva jariskacmac sTxova samowyalod cotaodeni fuli<br />
da aleqsandrem mas mTeli qalaqi aCuqa. aseTi didi saCuqriT SeZrwunebulma<br />
Ratakma Tqva: `es <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tia ubralo jariskacisTvis! `samagierod<br />
aleqsandresTvisaa <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad cota~ _ upasuxa guluxvma <strong>me</strong>fem.<br />
qristianeno, amiT risi Tqma minda? visac rai<strong>me</strong> Txovna aqvs aleqsandre<br />
makedonelTan, dae iTxovos misTvis Sesaferi, sxvagvarad is am maRal suls<br />
Seuracxyofs. visac RvTisagan, cisa da miwis diadi <strong>me</strong>ufisagan, unda rai<strong>me</strong><br />
wyaloba, dae is iTxovos, rac R<strong>me</strong>rTs SeSvenis. Tuki RvTisagan iTxovT<br />
sicocxles, janmrTelobas, simdidres, bednierebas, didebas, Rirsebas _<br />
droebiT, miwier sagnebs, wvrilmania Tqveni Txovna, ra<strong>me</strong>Tu `ara iciT, rasa<br />
iTxovT~ (mT. 20, 22). es aris sagnebi, romlebic RvTis winaSe araferia. amis<br />
naTeli dadasturebaa is, rom am yvelafers ufali codvilebs, misi mcnebebis<br />
gamTelavebs, uRirsebsa da mis magineblebsac aZlevs. diadi ram iTxoveT,<br />
RvTisTvis Sesaferi _ `romlis mocemac Rirseuli iqneba misTvis~.<br />
upirvelesad caTa sasufeveli iTxoveT, yvelafer danarCens R<strong>me</strong>rTi giboZebT,<br />
rogorc damatebas, Tuki CaTvlis, rom es TqvenTvis sasargebloa `eZiebdiT<br />
sasufevelsa RmrTisasa, da ese yoveli SegeZinos Tquen~ (lk. 12, 31). miTxariT,<br />
Tuki <strong>me</strong>, aseTi codvili caTa, sasufevels vTxov, miviReb gana? diax, Tu iTxov<br />
Tbili siyvaruliT, cocxali rw<strong>me</strong>niT, Sen is ukve gaqvs. gana qristiani ara<br />
xar? ese igi, caTa sasufeveli Seni samkvidrebelia. imisaTvis, rom SenTvis<br />
sasufeveli moeca, Ze RvTisa zecidan miwaze Camovida, gankacda, evno, jvars<br />
ecva, mokvda, amaRlda. man gza gagixsna samoTxisaken, eklesiis saidumloebebi<br />
dagitova, raTa maTi <strong>me</strong>SveobiT es fasdaudebeli saganZuri moipovo. Sen cod-<br />
192
vili xar, magram qriste codvilTa sacxovneblad movida. magram Tu codvili<br />
xar, ra giSlis xels imaSi, rom erT wamSi marTali gaxde? Sen moinanie, aRiare,<br />
gamoswordi da _ imavwuTs ganmarTldi; caTa sasufeveli Sen gekuTvnis.<br />
mas <strong>me</strong>Zavni, mruSni da avazakni iTxovdnen da miiRes, Sen ki ver bedav?<br />
Zmao, caTa sasufevlis miRebaze advili araferia; magram icode, misken ar<br />
aris sxva gza, garda sinanulisa. ras ambob? ras akeTeb? odes<strong>me</strong> sinanuls<br />
fiqrob? maSin saerTod risTvisRa fiqrob sinanulze? cotac moicade<br />
uzrunvelo da mounaniebelo, moicade da Sen is siyvaruli gixsnis, ro<strong>me</strong>lmac<br />
yvelaferi da TviT sicocxle dagiRupa; cotac moicade da is simdidre<br />
gixsnis, ZarcviT rom moipove, <strong>me</strong>vaxSeobiT gazarde da ro<strong>me</strong>lsac sikvdilis<br />
Semdeg sxvis xelSi datoveb; moicade da Seni vaWroba, xeloba, pativi, Zma,<br />
<strong>me</strong>gobari... moicade, moicade, da roca mova uecari sikvdili, roca is uwindel<br />
codvebSi mogatans, maSin gqondes caTa sasufevlis miRebis i<strong>me</strong>di! SeSlilo<br />
`caTa sasufeveli iiZulebis~ (mT. 11, 12) ambobs qriste; es ki niSnavs, rom Tuki<br />
is gsurs, Tavs Zala daatane _ Zala daatane, raTa droulad moinanio, Zala<br />
daatane, raTa codvis sakrveli gawyvito; Tu Tavs Zalas daatan, moipoveb, Tu<br />
ara _ dakargav.<br />
sityva lukas saxarebaze<br />
angarebaze<br />
`kacisaÁ visi<strong>me</strong> mdidrisaÁ nayofier<br />
iyo agaraki~; da ganizraxvida gulsa<br />
Sina TÂssa da Tqua: raÁ-<strong>me</strong> vyo...?<br />
(lk. 12, 16-<strong>17</strong>)<br />
es kaci, uwin mdidari, axla ufro mdidaria, maS ratom Cafiqrebula? misma<br />
yanam sxvadasxva nayofis aTasmagi mosavali moiwia da misi guli mainc wuxs?<br />
<strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad gaizarda misi puris maragi, usazRvrod gamravlda misi qoneba,<br />
aseve gaizarda da garTulda misi sazrunavic! is <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad mdidari gaxda<br />
da mainc RatakiviT SiSobs? raÁ-<strong>me</strong> vyo...? Tu ar damSvidda axla, roca R<strong>me</strong>rTma<br />
Tavisi RvTaebrivi kurTxeva masze uxvi wvimasaviT moiRo, maS rodisRa,<br />
rodisRa datovebs mas simdidris mtanjveli wyurvili? arasodes! wyluliT<br />
sneuli svams da ver ver rwyuldeba; wylis siuxve ar aqarvebs, ara<strong>me</strong>d ufro<br />
aRagznebs mis wyurvils; angarebismoyvare kacic asevea am igavSi: rac <strong>me</strong>tad<br />
zrunavs, rac <strong>me</strong>ts ixveWs, miT <strong>me</strong>tad surs. ra cudi vnebaa es<br />
angarebismoyvareoba? vneba, ro<strong>me</strong>lic amqveynad batonobs, yvelafers Telavs,<br />
yovelgvar kanons arRvevs, aravisi rcxvenia, ar eSinia RvTisa. ar aris iseTi<br />
sinidisi, <strong>me</strong>gobroba, naTesaoba, ar aris iseTi samarTali, SiSi, sircxvili,<br />
romlebic angarebismoyvaris mZarcveli xelebis Sekavebas SeZlebdnen,<br />
xelebisa, romlebic erTnairad wvdeba mdidrebsac da Raribebsac, erTnairad<br />
Zarcvavs saxlebsac da eklesiebsac. Zmas ar uWirs sakuTar Zmas ukanaskneli<br />
perangi gaxados, Svils ar eSinia mama maTxovrad aqcios, angareba obolTa<br />
cremls ar ibralebs. raÁ-<strong>me</strong> vyo...? _ ambobs angarebismoyvare, ro<strong>me</strong>lsac arc<br />
dRisiT sZinavs, arc RamiT, raTa SeiZinos is, rac ara aqvs, gaamravlos is,<br />
193
ac aqvs. wuxan imaze, rac ara aqvT da ukmayofiloni arian imiT, rac aqvT. is<br />
Ra<strong>me</strong>ebs TvlaSi atarebs, dReebs _ vaWrobaSi, maRal mTebsa da usazRvro<br />
zRvebs uSiSrad laxavs, dedamiwis Soreul mxareebSi Semosavals Tvals<br />
adevnebs. is gamWriaxi TvaliT yvelafers xedavs, yovelTvis zedmiwevniT<br />
gansjis; mxolod erTs ver xedavs da erTze ar msjelobs _ sikvdilze.<br />
angarebismoyvare dedamiwaze maradiul sicocxles warmoisaxavs, uTvalavi<br />
simdidrec amitom swyuria. udidesi cdomilebaa, roca adamians dedamiwaze<br />
maradiuli sicocxlis i<strong>me</strong>diT uzomod gamdidreba unda. magram ufals surs<br />
gafantos es cdomileba dRevandeli igaviT, ro<strong>me</strong>lSic sam ra<strong>me</strong>s amxels:<br />
pirveli _ angarebismoyvaris dauRalav zrunvas raÁ-<strong>me</strong> vyo, ra<strong>me</strong>Tu ara maqus,<br />
sada Sevikribo nayofi Cemi? (lk. 12, <strong>17</strong>); <strong>me</strong>ore _ uazro da amao i<strong>me</strong>ds: mravali<br />
keTili daunjebuli mravalTa welTaÁ (lk. 12, 19); <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ cxovrebis uecar<br />
da ubedur dasasruls: amas Ra<strong>me</strong>sa migiRon suli Seni Sengan; ege, ro<strong>me</strong>l<br />
moimzade, visa iyos? (lk. 12, 20). dRes am saganze <strong>me</strong>qneba saubari.<br />
I<br />
angarebismoyvares axasiaTebs Tviseba _ <strong>me</strong>ti undodes. amitom yovelTvis<br />
eSinia imis dakargvisa, rac aqvs da Tavisi qonebiT yovelTvis ukmayofiloa.<br />
`iyo angarebismoyvare, es niSnavs, imaze <strong>me</strong>ti gindodes, vidre saWiroa~ _<br />
ambobs oqropiri. sxva sityvebiT, angarebismoyvare isaa, visac imaze <strong>me</strong>ti aqvs,<br />
vidre misTvis sakmarisia, vidre mas sWirdeba. amitom angarebismoyvares<br />
SeZenili ar axarebs, ara<strong>me</strong>d SesaZeni amwuxrebs~ ambobs basili didi.<br />
ori Tve ar iyo gasuli mas Semdeg, rac R<strong>me</strong>rTma ebraelebi udidesi<br />
saswaulebiT faraonis mZi<strong>me</strong> monobidan ixsna da maT udabnoSi elimsa da sinas<br />
Soris karvebi dadges. es iyo uwylo da cxeli adgili, sadac araferi iyo<br />
iseTi, rac maT gamokvebavda. <strong>me</strong>reda ra? gana isini RvTis yovladZlier da<br />
moq<strong>me</strong>d marjvenas sakuTari TvaliT ar xedavdnen? gana is ar icavda maT<br />
dRisiT, raTa mzes ar daewva da RrubliT ifaravda? RamiT ki, rom daenaxaT<br />
saiT midian, cecxlovani svetiT gzas uCvenebda. ebraelebs albaT unda<br />
hqonodaT rw<strong>me</strong>na da i<strong>me</strong>di imisa, rom R<strong>me</strong>rTi maT SimSiliT sikvdils ar<br />
daanebebda, ara<strong>me</strong>d aucilebel sazrdos warmougzavnida. ara, es pirveli<br />
codvaa angarebismoyvarisa _ ar sjerodes da ar miendos RvTis gangebas,<br />
ro<strong>me</strong>lsac ar scnobs mciredmorwmune da umaduri ebraeli eri. amitom man<br />
moseze, aaronsa da mxsnel, keTilismyofel R<strong>me</strong>rTze drtvinva daiwyo<br />
`drtÂnvida yoveli Sesakrebeli ZeTa israelisaTa mosesTvis da ahronisTvis~<br />
(gam. 16, 2). im sanovages mistirodnen, rasac egvipteSi Wamdnen. aq rad<br />
mogviyvaneT, udabnoSi, imisaTvis, rom SimSiliT davixocoT? is-is iyo saW<strong>me</strong>li<br />
inatres ebraelebma da R<strong>me</strong>rTma maT saswaulebrivi sazrdo ganumzada: zecidan<br />
manana mouvlina, ormoci wlis manZilze, vidre isini udabnoSi mogzaurobdnen,<br />
es manana asazrdoebda maT. yovel diliT namTan erTad cvioda raRac TeTri,<br />
mrgvali, tkbili, usazRvro raodenobis. am mananas, rogorc naTqvamia<br />
solomonis sibrZnis wignSi, yvelanairi sakvebis gemo hqonda, rogorsac ki<br />
adamiani inatrebda. kacebi, qalebi da bavSvebi gamodiodnen karvidan da<br />
agrovebdnen. TiToeuli imdens iRebda, ramdenis Wamac surda. raoden mdidari<br />
wyalobaa RvTisa! raoden diadi bednierebaa ebraeli erisaTvis! uSro<strong>me</strong>lad,<br />
Tesvisa da mkis gareSe, yoveldRe poulobde purs arsobisas! purs aramiwiers,<br />
zeciursa da angelozebrivs, rogorc uTqvams winaswar<strong>me</strong>tyvels `puri<br />
angelozTaÁ Wama kacman~ (fs. 77, 25). mxolod ori pirobis dacva ubrZana maT<br />
194
ufalma. pirveli _ imdeni manana moegrovebinaT, ramdenic dilidan saRamomde<br />
eyofodaT, anu zomierad, mxolod ojaxis samyofi, ise, rom arc daklebodaT<br />
da arc moWarbebodaT; rom TiToeuli im dRes gamZRariyo da <strong>me</strong>ore dRisTvis<br />
araferi Seenaxa. an ki ra aucilebloba iyo amisa, roca R<strong>me</strong>rTi yoveldRe<br />
aZlevda maT sakmariss? `SekribeT kacad-kacadman misgan, raoden jer-yos...<br />
ricxÂsaebr sulTa TquenTasa... nu vin dauteobs misgansa ganTiadamde~ (gam. 16-<br />
19). <strong>me</strong>ore _ SabaTiswina <strong>me</strong>-6 dRes, ro<strong>me</strong>lsac paraskevs vuwodebT, orjer <strong>me</strong>ti<br />
SeegrovebinaT, raTa SabaTsac yofnodaT; gansvenebis am patiosani<br />
dResaswaulis dRes ers simSvide unda daecva, mowiwebiTa da locviT unda<br />
daesvena. amitom ufali mananas…SabaTobiT ar gzavnida `equsTa dReTa<br />
SehkriboT, xolo <strong>me</strong>SÂde dRe SabaTi ars, ara iyos mas Sina~ (gam. 16, 26). ase<br />
brZana R<strong>me</strong>rTma. magram ra qnes ebraelebma? gana yoveldRe imdeni sakvebi ar<br />
hqondaT, ramdenic sWirdebodaT? diax; magram zogierTni ar iyvnen kmayofili<br />
imiT, rasac R<strong>me</strong>rTi aZlevda; maT <strong>me</strong>ti undodaT, raTa <strong>me</strong>ore dRisTvis<br />
SeenaxaT, eSinodaT sakvebis gareSe ar darCeniliyvnen, sakvebisa, yoveldRe ase<br />
uxvad rom cvioda da dedamiwas faravda. angareba swored amaSi mdgomareobs,<br />
gindodes imaze <strong>me</strong>ti, vidre gWirdeba `angarebismoyvareobas imaze <strong>me</strong>ti surs,<br />
vidre saWiroa~. maT zed<strong>me</strong>ti moagroves, <strong>me</strong>ore dRisTvis Seinaxes, magram<br />
diliT naxes, rom gafuWebuliyo da matlebis nadavli gamxdariyo, _<br />
`dauteves vieT<strong>me</strong> misgani ganTiadmde da gardaeca matli da aRyrolda~ (gam. 16,<br />
20). sxvebi SabaTs, uq<strong>me</strong> dRes gamodiodnen da mananas agrovebdnen; e saris<br />
didi angareba, roca ara xar kmayofili imiT, rac gaqvs da zrunav imaze, rac<br />
ar gaqvs. `angarebismoyvares SeZenili ar axarebs, ara<strong>me</strong>d SesaZeni amwuxrebs~.<br />
isini Sesagroveblad gamodiodnen, magram verafers poulobdnen da Sin<br />
carieli xelebiT brundebodnen, _ `da iyo dResa <strong>me</strong>SÂdes, ganvides vin<strong>me</strong><br />
Sekrebad da ver poves~ (gam. 16, 27). ase mouxdebaT angarebismoyvareebs! dae,<br />
matlebma SeWamon, dae, gafuWdes maTi danazogi, maT xom sakmarisad aqvT<br />
RvTisagan boZebuli; dae, fuWad iSromon, veraferi ipovon, Tuki kmayofili ar<br />
arian imiT, rac aqvT da fiqroben imaze, rac jer ara aqvT! hoi, binZuro,<br />
saZagelo sixarbev, hoi, iudevelTa gaumaZRrobav da angarebav!<br />
magram rad vkicxav iudevelebis angarebismoyvareobas, roca igive vnebas<br />
qristianebSic vxedav da SesaZloa, ufro Zliersac? `qristianTa Soris<br />
angarebismoyvareoba umTavresad batonobs da mZarcvelebic cxovrebas<br />
angreven~ _ ambobs RvTaebrivi oqropiri. diax, angareba <strong>me</strong>fobs sasamarTloSi,<br />
sadac qrTami mosamarTles Tvals uxuWavs da is samarTals arad dagidevs;<br />
sixarbe daexeteba savaWroSi, sadac vaWari koRosac ki iseTi anatomiuri<br />
xelovnebiT anawevrebs, gamocdil eqi<strong>me</strong>bsac rom arsad unaxavT da amas<br />
imisTvis akeTebs, rom patara didad aqcios, cota _ bevrad, erTi ki _ asad.<br />
angarebismoyvareoba saxelosnoebSic budobs, sadac matyuara gamyidveli<br />
xelosani gafuWebuli sasworiT, cru ficiT da sixarbiT daacxreba<br />
samarcxvino Semosavals. oratorTa enasac angarebismoyvareoba marTavs,<br />
amoZravebs mweralTa kalams, sadac filosofosi, rogorc konditeri _<br />
tkbileuliT, sityvebiT vaWrobs. angarebismoyvareoba RvTis taZarSic aRwevs<br />
da ierusalimiviT bostneulis Sesanaxad aqcevs; locvis saxli savaWro<br />
saxlad gadaiqceva; vaWroben saidumloTa madliT da rogorc wm. pavle<br />
ambobs, keTilmsaxurebas xelobad Tvlian. `angarebismoyvareoba mbrZaneblobs,<br />
da mZarcvelebic angreven cxovrebas~.<br />
195
Tuki RvTis mamobrivi gangebuleba ase zrunavda ebrael xalxze, gacilebiT<br />
<strong>me</strong>tad qristianebze izrunebs. yvela sikeTe, ro<strong>me</strong>lic ki miago maT R<strong>me</strong>rTma,<br />
Crdilia umaRlesi sikeTisyofisa, ro<strong>me</strong>lic Cven mogvago; rogorc ciuri<br />
manana asazrdoebda ebraelebs ganuwyvetliv, aseve Cvenc arasdros gverT<strong>me</strong>va<br />
wyaloba RvTaebrivi gangebulebisa. da Tu ver vxedavT amas TvalnaTliv, amis<br />
mizezi Cveni umadurobaa: rogorc qviSaze ar Cans wvima, aseve ar Cans<br />
RvTaebrivi wyaloba, roca is umadur sulze moiReba. Cven SiSvelni vibadebiT,<br />
magram yovelive sikeTis momce<strong>me</strong>li R<strong>me</strong>rTi, didTa da pataraTa, frinvelTa da<br />
cxovelTa Semmosveli da gamomkvebavi, keTilinebebs, rom Cven, Tavisi<br />
Svilebic gamogvkvebos, `ra<strong>me</strong>Tu R<strong>me</strong>rTs araferi aqvs gauTvaliswinebeli da<br />
uzrunvelad datovebuli~ _ ambobs basili didi. man icis, ra gvWirdeba da<br />
Seucdomlad gvaZlevs. amitom TviTonve Segvagonebs wminda saxarebaSi, ar<br />
vizrunoT da davjerdeT imas, rac dRes gvaqvs, ar vifiqroT xvalindelze.<br />
rogori netari cxovrebaa! gareSe yovelgvari sazrunavisa, ro<strong>me</strong>lic dReebs<br />
gviwamlavs, i<strong>me</strong>dovnebde mxolod RvTis gangebulebaze, ro<strong>me</strong>lic mudam<br />
sakmariss gvawvdis! magram angarebismoyvareoba Tavs ar gvanebebs, imis keTebas<br />
gvaiZulebs, rac ebraelebma gaakeTes udabnoSi, saxeldobr: mo<strong>me</strong>tebuli<br />
Zalisx<strong>me</strong>viT, samarcxvino CanafiqriT sakmarisze <strong>me</strong>ti SevagrovoT. xSirad<br />
xdeba ase _ Zarcvisa da usamarTlobis <strong>me</strong>SveobiT gvaiZulebs, davarRvioT<br />
dResaswaulebi, ro<strong>me</strong>lTa aRniSvnasac RvTaebrivi aRTqma gvibrZanebs;<br />
gamovtovoT wminda msaxureba, romlebiTac RvTaebrivi keTilismyofeli unda<br />
ganvadidoT; _ gamovideT eklesiidan, sadac unda vidgeT da saSinel<br />
saidumlosa da RvTis sityvas vusminoT. Cvens survilSic, gavxdeT ufro<br />
didni, vidre sinamdvileSi varT, arasdros vrCebiT kmayofili imiT, rac<br />
mogvca, arc imiT, rogoric Segvqmna R<strong>me</strong>rTma. es Cveni pirvelmamaTa codvaa,<br />
ro<strong>me</strong>lic <strong>me</strong>mkvidreobiT miviReT. ra iyo adami? Seqmnamde araferi. Semdgom? _<br />
miwa. miwidan is adamianad iqca, Semdgom adamianidan cisqveSeTis yvela<br />
suldgmulis <strong>me</strong>fe gaxda `yovelive daamorCile queSe ferxTa misTa~ (fs. 8, 9).<br />
<strong>me</strong>ti raRa unda esurva adams? magram amiT dakmayofilda gana? ara; im adamma,<br />
ro<strong>me</strong>lic Tavdapirvelad arafridan miwad iqca, miwidan _ adamianad, bolos<br />
R<strong>me</strong>rTad gaxdoma ganizraxa. `iyvneT, viTarca R<strong>me</strong>rTni~ (dab. 3, 5) uTxra mas<br />
gvelma da imanac daijera. hoi, uzomo sixarbev, sawyiso da fesvo yvela<br />
borotebisa, angarebav, romlis gamoc samarTlianad daikarga miwieri<br />
samoTxis umaRlesi netareba! adamiano! Zeo adamisa! R<strong>me</strong>rTma arafridan<br />
adamianad gqmna, mdidar mbrZaneblad; maS iyavi kmayofili imiT, rac mogca,<br />
rogoric Segqmna R<strong>me</strong>rTma! magram angarebismoyvareoba Tavs ar ganebebs _ Sen<br />
ufro <strong>me</strong>ti ginda! maS moismine. rogorc fuWdeboda da matlebis nadavli<br />
xdeboda is zed<strong>me</strong>ti manana, ebraelebi rom agrovebdnen, aseve is zed<strong>me</strong>ti<br />
sagnebi, romlebsac agroveb, ugvania RvTis winaSe, aTasi saSualebiT<br />
ixrwnebian da iSlebian isini. da rogorc SabaT dRes ar warmogzavna R<strong>me</strong>rTma<br />
manana, dResaswaulis dRes aseve ar mogcems Semosavals. amitom amaod Sromob<br />
da awyob geg<strong>me</strong>bs _ amiT mxolod iRupav cxovrebas da suls codvaSi igdeb.<br />
angarebismoyvareno, ismineT, ras geubnebaT suliwmida winaswar<strong>me</strong>tyvel esaias<br />
piriT: `qselsa dedazardlisasa qsoen... qseli maTi ar iyos Sesamoslad,<br />
arcaRa garemoisxan saq<strong>me</strong>Tagan maTTa, ra<strong>me</strong>Tu saq<strong>me</strong>ni maTni saq<strong>me</strong><br />
usjuloebisa~ (es. 59, 5-6). ar aris arseba, ise gulmodgined da daxvewilad<br />
rom muSaobdes, rogorc oboba; is Tavs iklavs, roca am unazes qsovils<br />
qsovs, radgan es wvrili Zafi misi Signeulidan gamodis; magram es qsovili<br />
196
xom usargebloa da obobas Sromac amao. amis msgavsad, ar aris adamiani, rom<br />
muSaobdes imaze <strong>me</strong>ts, vidre angarebis moyvare. ra Sromaa! ramdeni<br />
mogzauroba, sax<strong>me</strong>leTo da sazRvao! ramdeni zrunva da mogeba! rogori<br />
gulmodgineba CanafiqrebSi da rogori sizuste gaTvlebSi! is dneba, ifiteba,<br />
magram saq<strong>me</strong>s akeTebs, da es saq<strong>me</strong> qselia dedazrdilisa. da rogorc obobas<br />
qseli ver iqceva samosad, aseve angarebismoyvaris saq<strong>me</strong>ebidan ar SeiZleba<br />
rai<strong>me</strong> sasargeblo gamovides. ratom? imitom, rom es sjuls ewinaaRmdegeba da<br />
saZagelia RvTis winaSe. saq<strong>me</strong>ni Tqvenni, saq<strong>me</strong>ni usjuloebisa. ase rom,<br />
`angarebismoyvareobis arsebiTi Tavisebureba is aris, rom surT imaze <strong>me</strong>ti,<br />
vidre sakmarisia da aucilebeli. angarebismoyvares ar axarebs SeZenili,<br />
magram amwuxrebs is, rac ar SeuZenia.<br />
ra ubeduri, mtanjveli cxovrebaa! rogori uazro da amao i<strong>me</strong>dia!<br />
dRevandeli igavi mogviTxrobs: `kacisa visi<strong>me</strong> mdidrisaÁ nayofieri iyo<br />
agaraki…~ ganuzomlad gamravlda mindorSi mosavali, venaxebsa da zeTisxilis<br />
baRebSi _ nayofi, saZovarze _ saqoneli, beRlebi xorbals veRar itevdnen,<br />
sakuWnaoebi _ Rvinosa da zeTs, farexebi _ cxvar-Zroxas. `da ganizraxvida<br />
gulsa Sina TÂssa da Tqua: raÁ-<strong>me</strong> vyo ra<strong>me</strong>Tu ara maqus, sada Sevikribo nayofi<br />
Cemi?~ (lk. 12, 16-<strong>17</strong>) is Tavis TavTan bWobda, ambobda: ra vqna? sad Sevinaxo<br />
nayofi, ro<strong>me</strong>lic ase gamimravlda? raÁ-<strong>me</strong> vyo? angarebismoyvarev, <strong>me</strong> getyvi,<br />
rac unda qna: Seni uwindeli beRlebi aavse, maTSi aucilebeli da SenTvis<br />
sakmari datove, yvela Seni moTxovnileba daikmayofile, xolo is, rac<br />
darCeba, Raribebsa da maTxovrebs gaunawile. raÁ-<strong>me</strong> vyo? adamiano, is, rac<br />
SeiZine, ar aris Seni Sromis nayofi, ara<strong>me</strong>d uzenaesis keTilismyofeli<br />
marjveniTaa boZebuli; amitom keTilismyofel R<strong>me</strong>rTs mibaZe. esoden mowyale<br />
iyo Sens mimarT R<strong>me</strong>rTi, Senc iyav mowyale moyvasis mimarT. raÁ-<strong>me</strong> vyo? _<br />
ambob Sen, fiqrob amdeni xoragi sad waiRo. raÁ-<strong>me</strong> vyo? _ ambobs Ratakic da<br />
fiqrobs rogor gamokvebos Tavisi ubeduri Svilebi. Sen zed<strong>me</strong>ti qoneba<br />
gawuxebs, mas ki gaWirveba. <strong>me</strong>urneobis marTvaSi Tundac es samarTlianoba<br />
gamoiCine: iqidan, rac dagrCeba, mieci Rataks is, rac mas sWirdeba. yvelaferi<br />
Sen erTs ginda rom gqondes `davarRÂvne saunjeni Cemni da ufroisni<br />
aRvaSenne~ (lk. 12, 18) _ davarRvev Zvel, patara beRlebs da sxvas, ufro dids<br />
avaSeneb. SeSlilo, isev rom gagimravldes mosavali, isev daarRvev da aaSeneb?<br />
ra aucileblobaa imisa, rom aSeno axal-axali sacxovreblebi aq, dedamiwaze,<br />
roca zecaSi gaqvs uxrwneli saganZuri _ RatakTa xelebi? am xelebSi Seinaxe<br />
Seni nayofi da is samaradJamod geqneba. ara “Sevkribo mun yoveli nayofi da<br />
keTili Cemi~ (iqve). <strong>me</strong> ar msurs sxvas is mivce, rac R<strong>me</strong>rTma piradad <strong>me</strong> momca:<br />
maSin vetyvi suls Cemsas: `sulo, gaqus mravali keTili daunjebuli mravalTa<br />
welTaÁ: ganisuene, Wa<strong>me</strong> da su da ixarebd~ (lk. 12, 19) _ sulo daisvene<br />
Sromisagan, yvela survili daioke, Sen mravali saunje gaqvs, ro<strong>me</strong>lic<br />
mravali weli geyofa.<br />
ai, ugono da amao i<strong>me</strong>di angarebismoyvarisa, mas didi xnis sicocxlis i<strong>me</strong>di<br />
imitom aqvs, rom bevri Seagrova, fiqrobs, rom amiT wlebic gaumravlda;<br />
warmoidgina, rom simdidrem ukvdavi gaxada _ `xolo <strong>me</strong> vTqu gangebulebasa<br />
Cemsa: ara SeviZra <strong>me</strong> ukunisamde~ (fs. 29, 6). am i<strong>me</strong>dma qveynierebis arsebobis<br />
pirvel dReebSi SecdomaSi Seiyvana pirveli angarebismoyvare, dedamiwis yvela<br />
qmnilebaTa diadi da mdidari mbrZanebeli, pirvelmama _ adami. R<strong>me</strong>rTma adamsa<br />
da evas ubrZana, ar eWamaT cnobadi xis nayofi, sxvagvarad, Tqva man,<br />
sikudiliTa moswydeT (dab. 2, <strong>17</strong>) xolo eSmakma, ro<strong>me</strong>lmac maT RvTis mcnebis<br />
197
darRvevisaken ubiZga, uTxra, rom ar mokvdebian. `ara sikudiliT mohkudeT~<br />
(dab. 3, 4). adamianma eSmaks daujera da ar daujera R<strong>me</strong>rTs. igive eSmaki axlac<br />
eCurCuleba mmarTvelebs, mdidrebsa da xarbebs, eubneba, rom ar daixocebian,<br />
maTSi didi xnis sicocxlis i<strong>me</strong>ds aRZravs da aiZulebs Tqvan: `sulo, gaqus<br />
mravali keTili daunjebuli mravalTa welTaÁ~.<br />
magram es ra xma <strong>me</strong>smis? es RvTis xmaa: `ugunuro, amas Ra<strong>me</strong>sa migiRon suli<br />
Seni Sengan~ (lk. 12, 20). mdidaro, dgaxar da fiqrob, ar ici, ra uyo Sens<br />
uTvalav qonebas, mravali wlis sicocxleze ocnebob da sikvdili saerTod<br />
ar gaxsovs! SeSlilo, sulelo da uazrov! ara am wels, ara am Tves, ara am<br />
kviraSi, ara<strong>me</strong>d amaRam `amas Ra<strong>me</strong>sa migiRon suli Seni Sengan~. Sen ramdeni<strong>me</strong><br />
saaTSi mokvdebi. qristianeno, es xom SesaZlebelia. maS, risi i<strong>me</strong>di hqonda<br />
dRevandel mdidars? i<strong>me</strong>debi suleluri da amao? ese igi, roca mravali wlis<br />
sicocxleze ocnebobda, man ar icoda raze laparakobda? gana mdidrebi iseve<br />
ar kvdebian, rogorc Raribebi? vin daeWvdeba amaSi? <strong>me</strong>fe nabuqodonosorma<br />
sizmarSi didi da maRali qandakeba naxa, ro<strong>me</strong>lsac oqros Tavi, vercxlis<br />
mkerdi, brinjaos muceli, rkinis TeZoebi, xolo fexebi nawilobriv rkinis,<br />
nawilobriv Tixisa hqonda. amaSia saidumlo, ro<strong>me</strong>lsac vikvlev. man aseve<br />
dainaxa, rogor mowyvita uxilavma xelma kldidan lodi da qandakeba<br />
daamsxvria, mtvrad aqcia, ro<strong>me</strong>lic Semdeg qarma gafanta da adgili, sadac is<br />
idga, Znelad sacnobi gaxda `hxedevd, vidre ara gamoukueTa lodi mTisagan<br />
TÂnier ÃelTasa, da daekueTa xatsa... maSin damwulildes erTbamad keci,<br />
rkinaÁ, rvali, vecxli, oqroÁ, da iqmnes, viTarca mtueri kaloÁsagan<br />
zafxulisaÁsa da aRiRo igi simravleman sulisaman, da yoveli adgili ara<br />
ipova maTi...~ (dan. 2, 34-35). yvelaze <strong>me</strong>tad es makvirvebs: damsxvreuli Tixa<br />
mtvrad iqca, aseve mtvrad iqca oqros Tavi, ro<strong>me</strong>lic TiTqosda oqros silad<br />
unda qceuliyo, vercxlis mkerdi, brinjaos muceli, rkinis TeZoebi,<br />
yvelaferi mtvrad iqca. sikvdilic amasve akeTebs. is yvelas aTanabrebs.<br />
yvelani erTnairad iqcevian mtvrad, ferflad: ramdenadac Tixis fexebi, anu<br />
Raribebi da maTxovrebi, amdenadve rkinis TeZoebi, anu mdabioni da<br />
damcirebulni, romlebsac qveyana arafrad agdebs; amdenadve rkinis muceli,<br />
anu siWabuke da simamace; amdenadve vercxlis mkerdi, anu mdidrebi, visac<br />
fuli mravlad aqvs; amdenadve oqros Tavi, anu didebulebi, warCinebulni da<br />
amayni, romlebsac yvela amqveyniur didebasa da pativs miagebs. yvela mtveria,<br />
yvela Tanabaria: marTlacda suleli da SeSlilia is mdidari, ro<strong>me</strong>lsac<br />
didi xnis sicocxlis i<strong>me</strong>di hqonda. ubeduro, didi xnis sicocxleze ocnebob?<br />
magram Sen ar SegiZlia darwmunebuli iyo, rom erTi dRe icocxleb, gana<br />
SenTvis ar arsebobs avadmyofoba, ar aris mkvleloba, uecari da sxva mravali<br />
amgvari sikvdili? magram <strong>me</strong> aq sxva ra<strong>me</strong>s vxedav. didi, maRali qandakeba xom<br />
naxe? ram Semusra is? erTma qvam. xeli Tu dainaxe, ro<strong>me</strong>lmac is gadmoagora?<br />
ara, ra<strong>me</strong>Tu `gamoekueTa lodi mTisagan TÂnier ÃelTasa~. aseve uxilavad<br />
warmoigzavneba dartyma xelisagan, ro<strong>me</strong>lsac ver xedav, da es dartyma Semusravs<br />
da daamxobs am warCinebuls, mdidarsa da Rirseuls, am gaferadebul<br />
kerps, ro<strong>me</strong>lsac Cven, cdomilni, Tayvans vcemdiT `viTarRa iqmnes mosaoxrebel~<br />
(fs. 72, 19). gaqra gamosaxuleba, Semusvrila da mtvrad qceula qandakeba<br />
da es mtveric qars gaufantavs. es niSnavs, rom yvelaferi qars miaqvs.<br />
<strong>me</strong>tic, mokvda mdidari da misi xsovnac daimarxa `warwymda saxsenebeli maTi<br />
RaRadebiT~ (fs. 9, 6) da adgili ara ipova misi. es suliwmidis sityvebia. ai<br />
aseTia bolo SeSlilo angarebismoyvarev. `egreca ro<strong>me</strong>li iunjebdes Tavisa<br />
198
TÂssa da ara RmrTisa...~ (lk. 12, 21). da roca Sens sikvdils gavigeb, es ki<br />
amaRam unda moxdes, moval, raTa Seni saflavis qvas wavawero: `aha esera kaci,<br />
ro<strong>me</strong>lman ara yo R<strong>me</strong>rTi mwe misa, ara<strong>me</strong>d esvida igi simravlesa simdidrisa<br />
misisasa da ganZlierda igi amaoebiTa TÂsiTa~ (fs. 51, 7).<br />
II<br />
netari pavle, ro<strong>me</strong>lmac icoda, Tu ra mZi<strong>me</strong> borotebaa adamianebisTvis<br />
angarebismoyvareoba, ra didi dabrkolebaa cxonebisken mimaval gzaze da<br />
upirvelesi mizezi Cveni imqveyniuri tanjvisa, Tavis sayvarel mowafes<br />
timoTes swers: `xolo ro<strong>me</strong>lTa hnebavs simdidre, SecÂvian gansacdelsa da<br />
safrÃesa da gulis TqumaTa mravalTa ucnaurTa da mavnebelTa, ro<strong>me</strong>lTa<br />
daanTqian kacni mosasrvelad da warsawy<strong>me</strong>delad~ (1. tim. 6, 9). gTxovT,<br />
CaswvdeT am sityvebs. is ambobs, rom gamdidrebis msurvelni sam did<br />
ubedurebaSi Cacvivdebian: pirveli _ cdunebaSi; <strong>me</strong>ore _ badeSi; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _<br />
sxvadasxva vnebaSi.<br />
cdunebaSi Cacvivdebian. gamdidrebis msurvelebs sicruis Tqmis cduneba<br />
moicavs, ficis, wyeninebis, tacebisa da mokvlisac ki. es icis Raribma naboTma,<br />
ro<strong>me</strong>lic angarebismoyvare <strong>me</strong>fe aqabis brZanebiT qviT Caqoles.<br />
angarebismoyvareoba _ es badea, ro<strong>me</strong>lic savsebiT gamodgeba saimisod, rom<br />
eSmakma adamianebi gaabas. badeSi moxvedril frinvels aRar SeuZlia<br />
<strong>me</strong>Citbades Tavi daaRwios. angarebiT Sepyrobili sulic ver aRwevs Tavs<br />
eSmakis xelebs. mizezi isaa, rom angarebismoyvaris monagaris u<strong>me</strong>tesi nawili<br />
usamarTlobiTaa naSovni, aseT ra<strong>me</strong>s ar patioben, Tu ar iqna anazRaurebuli;<br />
magram es arasdros xdeba. aqedan gamodis, rom angarebismoyvare samudamod<br />
badeSi rCeba. usamarTlo angarebismoyvare iyo zaqe, magram rogor gaglija<br />
bade da gadarCa, da gaigona ieso qristes Zvirfasi sityvebi `dRes iqmna<br />
cxovrebaÁ saxlisaÁ amis~ (lk. 19, 9). upirveles yovlisa man Tavisi qonebis naxevari<br />
glaxakebs dauriga `zogi nayofTa CemTaÁ mivsce glaxakTa~ (lk. 19, 8).<br />
Semdgom misgan nawyen kacs misca oTxi wili `ukueTu vis<strong>me</strong> cili davsdev,<br />
mivago oTxi wili~ (iqve) anu, erTi daabruna imisaTvis, rom waarTva, <strong>me</strong>ore _<br />
imisaTvis, rom Ratakma dakarga; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ imisaTvis, rom iman ver naxa mogeba;<br />
<strong>me</strong>oTxe imisaTvis, rom man amis gamo siRaribe, SimSili, wyurvili da siSiSvle<br />
daiTmina. magram vin abrunebs ase? _ aravin. amitomac angarebismoyvare sicruis<br />
badeSi rCeba. e.i. mas ar epatieba. da bolos, mraval vnebaSi vardeba. zRva,<br />
romlis wiaRSic mdinareTa mTeli wylebi Caedineba, rodis<strong>me</strong> ambobs `kmara~? _<br />
arasodes! aseve arasdros kmayofildeba angarebismoyvare. es igivea, rac<br />
Rormuceloba _ roca adamiani Wams da ver ZReba. `aseTia angarebismoyvareobis<br />
sneuleba, man Tavisi sixarbis zRvari ar icis~ _ ambobs RvTis<strong>me</strong>tyveli. ra<br />
saxis vnebebi aqvs angarebismoyvares? ugunuri da boroti. sadamde miyavT maT?<br />
cxovrebisa da sulis warwy<strong>me</strong>damde `ro<strong>me</strong>lTa daanTqian kacni mosasrvelad da<br />
warsawy<strong>me</strong>delad~.<br />
magram, mdidaro, minda gkiTxo, rogorc ufalma hkiTxa mdidars dRevandel<br />
igavSi, bolos da bolos, visi iqneba es simdidre, Sen rom Seagrove,<br />
romlisTvisac Seni cxovreba daRupe da suli codviT daimZi<strong>me</strong> `ro<strong>me</strong>l<br />
moimzade, visa iyos~? (lk. 12, 20). <strong>me</strong> getyvi. im did xes xom xedav, miwaSi Rrmad<br />
rom Cazrdila, kenwero maRla aRumarTavs, totebi farTod gauSlia da<br />
mwvaniT Semosili Tavis CrdilqveS mravalT ifarebs? roca miwaze daecema da<br />
gax<strong>me</strong>ba, yvela, visac survili eqneba mas SeSad daCexavs. keTildReobaSi Rrmad<br />
199
fesvgadgmuli xe _ es Sen xar; amitom ambob: `ara SeviZra <strong>me</strong> ukunisamde~ (fs.<br />
29, 6). Sen, qedmaRlobiTa da ampartavnebiT Tavaweuls farTod gangivrcia Seni<br />
xelisufleba, bevrs mfarvelob, magram roca daecemi, maSin swored is, vizec<br />
ar fiqrob, is `SeSis mWreli~, totebs dagaWris, Sens simdidres daitacebs;<br />
Sen erTisTvis iRwvodi da SesaZloa sul sxva gaxdes Seni <strong>me</strong>mkvidre.<br />
`dauteon ucxoTa simdidre maTi~ (fs. 48, 10). aseTia suliwmidis<br />
gadawyvetileba. `ro<strong>me</strong>l moimzade, visa iyos~? <strong>me</strong> getyvi: rogorc is zed<strong>me</strong>ti<br />
manana, ro<strong>me</strong>lic ebraelebma Seinaxes da matlebma SeWa<strong>me</strong>s, esec aseve<br />
ganqardeba da usargeblo gaxdeba. visa iyos? getyvi: rogorc qvam Semusra<br />
oqro, vercxli, brinjao, rkina im qandakisa da qarma gafanta, aseve imas, rac<br />
Sen gaqvs, bedis uecari cvlileba daangrevs da fuWad gaflangavs. `visa<br />
iyos~? mas an vin<strong>me</strong> TavaSvebuli <strong>me</strong>mkvidre gaabnevs, an ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> mtacebeli<br />
<strong>me</strong>vale STanTqavs, an boroti kaci gaZarcvavs. `visa iyos~? mokled getyvi: es<br />
mamonas sicruisagan xom ar aris? e.i. is iqneba Seni <strong>me</strong>mkvidre. man Tavad<br />
moagrova is aseTi mondo<strong>me</strong>biT, amden xans inaxavda, isve gaflangavs<br />
mankierebis budeSi nadi<strong>me</strong>bsa da TamaSze _ ai rogori iqneba nayofi Seni<br />
angarebisa! egreca iunje Seni TavisTvis da ara RmrTisa mier<br />
ganmdidrdebodis!<br />
`marTa, marTa! hzrunav da SfoT xar mravlisaTvis; aq erTisa ars saÃmar~<br />
(lk. 10, 41). mdidaro, zrunav da fiqrob `visa iyos~? fiqrob im sagnebze,<br />
romlebic ar uwyi vis darCeba. mxolod erT ra<strong>me</strong>ze unda izruno, geubnebi,<br />
mxolod erTze _ sulze!<br />
sityva lukas saxarebaze<br />
saukuno cxovrebis damkvidrebaze<br />
`moZRuaro saxiero, raÁ saq<strong>me</strong> vqmne,<br />
raÁTa cxovrebaÁ saukunoÁ davimkÂdro?~<br />
lk. 18, 18<br />
ai mdidari, ro<strong>me</strong>lic sagonebelSi Cavardnili ambobs `raÁ saq<strong>me</strong> vqmne~ ...<br />
sadac simdidrea, iq sazrunaviT gamowveuli mRelvarebaa, iq aris fiqri<br />
SeSinebuli sulisa, iq aris <strong>me</strong>ryeoba daTrgunuli gulisa. `raÁ <strong>me</strong> vhyo?~,<br />
ambobda sxva mdidari gasuli kviris igavSi. man ar icoda sad moegrovebina<br />
nayofi, ro<strong>me</strong>lic misma mamulma uxvad moiwia.<br />
`raÁ saq<strong>me</strong> vqmne~, ambobs dRevandeli mdidari da kiTxulobs rogor<br />
moipovos saukuno cxovreba. is mdidari darwmunebuli iyo, rom didxans<br />
icxovrebda da mxolod imaze zrunavda, <strong>me</strong>ti moegrovebina*, raTa qoneba<br />
mTeli cxovrebis manZilze yofnoda; amas ki ukve bevri aqvs dagrovili,<br />
xangrZliv sicocxleze zrunavs da unda, rom misTvis, aseTi didi qonebis<br />
patronisTvis, is ar dasruldes. is mdidari albaT ukve i<strong>me</strong>dovnebs, amas ki<br />
jer mxolod survili aqvs maradiuli cxovrebisa. raÁ saq<strong>me</strong> vqmne, raÁTa<br />
cxovrebaÁ saukunoÁ davimkÂdro? imas simdidre uyvarda, amas _ sicocxle.<br />
isic da esec erTnairad uazro survilia, ra<strong>me</strong>Tu orTave erTnairad<br />
aragonivrulia: gjerodes cxovrebis maradiulobisa da simdidris<br />
200
maradiuloba gsurdes; da piriqiT: simdidris maradiuloba gwamdes da amitom<br />
gindodes maradiuli cxovreba. `moZRuaro saxiero, raÁ saq<strong>me</strong> vqmne, raÁTa<br />
cxovrebaÁ saukunoÁ davimkÂdro?~ mas surs ipovos rai<strong>me</strong> gza, ro<strong>me</strong>lic<br />
amqveyniur maradiul cxovrebasTan miiyvans. is friad mdidari iyo `iyo ...<br />
mdidar friad~ amitom moindoma ukvdavi gamxdariyo; man gaigona, rom qriste<br />
mraval saswauls aRasrulebs, irwmuna, rom mas amis gakeTebac SeuZlia, da<br />
fiqrobda: is, vinc mkvdrebs aRadgens, ufro iolad moawyobda ise, rom<br />
cocxlebi ar momkvdariyvnen. wm. Teofilaqte amas ase xsnis: `is iesosTan<br />
midis, mas saukuno cxovrebis Sesaxeb gageba surs, ra<strong>me</strong>Tu fiqrobs, rom ieso<br />
SesTavazebs saSualebas, romlis <strong>me</strong>SveobiTac is maradiulad icocxlebs da<br />
Tavisi qonebiT datkbeba. da es imitom, rom ar aris arseba, ise rom iyos<br />
sicocxleze mijaWvuli, rogorc nebismieri mdidari, radgan aravis uyvars<br />
sicocxle ise, rogorc angarebian adamians~ _ ambobs igi. magram, qristianeno,<br />
aq, dedamiwaze gqondes maradiuli sicocxlis i<strong>me</strong>di _ es ukiduresi<br />
ugunurebaa. miwieri arsebebidan ro<strong>me</strong>li ar momkvdara, an odes<strong>me</strong> ar mokvdeba?<br />
`vin ars kaci, ro<strong>me</strong>li cxovndes da ara ixilos sikudili?~ qristianeno, ar<br />
aris sxva, maradiuli cxovreba, garda im cxovrebisa, romliTac samoTxeSi<br />
vicxovrebT; amitom Tuki ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> mdidars marTlac moundeba gageba, Tu ra<br />
unda gaakeTos saimisod, rom saukuno cxovreba daimkvidros, dRes minda<br />
vuCveno sai<strong>me</strong>do gza, ro<strong>me</strong>lic amasTan miiyvans. maS ase, misminos!<br />
I<br />
RvTis umaRlesma gangebulebam, ro<strong>me</strong>lic woniT, zomiT da ricxviT aSenebs<br />
da yvelafers yovladbrZnulad marTavs, adamianTa mTeli modgma or nawilad<br />
gayo: mdidrebad da Raribebad. es imisaTvis iyo saWiro, raTa ormxrivi cvliT<br />
adamianTa Tanacxovreba SenarCunebuliyo. Tuki am droebiT cxovrebaSi<br />
mdidrebis mdgomareoba mkveTrad gansxvavdeba Raribebis mdgomareobisagan,<br />
saukuno cxovrebaSi, RvTaebrivi gangebulebiT orives mdgomareoba erTnairia<br />
`erTbamad mdidarni da glaxakni~ (fs. 48, 3). R<strong>me</strong>rTma erT gzaze mdidrebi<br />
daayena, <strong>me</strong>oreze _ Raribebi; mdidrebi _ farTo da gamosaCen gzaze, Raribebi _<br />
viwrosa da mokrZalebulze. magram surs, rom erTnic da <strong>me</strong>orenic TavTavianTi<br />
gziT erT mizanTan _ saukuno cxovrebasTan mividnen, mdidrebi _ TavianTi<br />
qonebis keTilad moxmarebiT, Raribebi _ siRaribis daT<strong>me</strong>niT. isini _<br />
mowyalebis <strong>me</strong>SveobiT, eseni _ moTminebiT. `erTbamad mdidarni da glaxakni~.<br />
`nuTu usamarTloa R<strong>me</strong>rTi, roca cxovrebisaTvis saWiros araTanabrad<br />
gvinawilebs?” _ kiTxulobs basili didi. maS Sen risTvis cxovrob<br />
simdidreSi, is ki siRaribeSi? imisaTvis, rom qonebis sworad da keTilad<br />
moxmarebiT Sen sasyideli miiRo, man ki siRaribis daT<strong>me</strong>nisTvis _ didi<br />
jildo. SexedeT, iq, abraamis wiaRSi, Rataki lazarea. Tqven xedavT mdidar<br />
abraams da Ratak lazares, isini erTnairad netareben. maSasada<strong>me</strong> cxondebian<br />
ara mxolod Raribebi, ara<strong>me</strong>d mdidrebic; mdidrebisTvis siZneles mxolod is<br />
warmoadgens, rom simdidre RvTis miznis Tanaxmad unda gamoiyenon,<br />
saxeldobr: sikeTiT, mowyalebiT da samarTliani gankargviT. es Zalze Zneli<br />
saq<strong>me</strong>a, amitomac eubneba R<strong>me</strong>rTi dRevandel mdidars: `Zniad Sevidnen<br />
sasufevelsa RmrTisasa, ro<strong>me</strong>lTa aqundes safase~ (lk. 18, 24).<br />
RvTis ganzraxva, romliTac man simdidre mogvca, imaSi mdgomareobs, rom<br />
SenTvis sakmarisi da aucilebeli gqondes, xolo zed<strong>me</strong>ti Raribebs daurigo.<br />
R<strong>me</strong>rTma amdeni sikeTe imisaTvis mogca, rom Sen kargi mmarTveli iyo.<br />
201
netari petre ase ambobs: `kacad-kacadman viTarca miiRo madli, ... viTarca<br />
keTilni mneni mraval-ferisa mis niWisa RmrTisani~ (1 pet. 4, 10). R<strong>me</strong>rTma bevri<br />
mogca, sxvas ki cota, an sul araferi, raTa Seni na<strong>me</strong>tiT misi danaklisi<br />
Seavso. netari pavle ase ambobs: `Tquenni igi na<strong>me</strong>tnavi maTisa<br />
naklulevanebisa... raÁTa iyos gasworebul~ (2 kor. 8, 14). Sen R<strong>me</strong>rTma mdidari<br />
gqmna, is ki Raribi da oboli, raTa Sen RaribTa mfarveli da obolTa Semwe<br />
gaxde. ase ambobs fsalmunebSi suliwminda: `Senda daSTomil ars glaxaki;<br />
obolsa Sen eyav mwe~ (9, 35). `R<strong>me</strong>rTs aravin hyavs Raribze <strong>me</strong>tad patiosani da<br />
Zvirfasi, da sa<strong>me</strong>urveod swored is mogca”. man imisi rCena dagavala, vinc<br />
misTvis zecaze <strong>me</strong>tad patiosania~ ambobs didi oqropiri (14 saubari romaelTa<br />
mimarT epistoleze). <strong>me</strong>ti raRa? Raribs TviT qriste uwodebs Zmas da<br />
acxadebs, rom yovelive is, rac ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> RatakisTvis keTdeba, Tavad misTvis<br />
keTdeba: `ravdeni uyavT erTsa amas mciredTagansa ZmaTa CemTasa, igi <strong>me</strong> miyavT~<br />
(mT.Y25, 40). ifiqre, Tu raoden movale xar masze izruno, Tvalyuri adevno,<br />
arCino. amitom `netar ars, ro<strong>me</strong>lman gulisxma-yos glaxakisa da<br />
davrdomilisaÁ~ (fs. 40, 1).<br />
Seni sacxovreblis <strong>me</strong>zoblad ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> adgili uwylo da gamomSrali rom<br />
yofiliyo, Sens ezoSi ki wyaluxvi wyaro aRmoCeniliyo, ras izamdi imisaTvis,<br />
rom Seni keTilismyofelis mimarT madliereba gamogexata? svi am wyarodan,<br />
ramdensac isurveb, magram mwyurvali <strong>me</strong>zoblebic daarwyule. es wyali Seni<br />
SenaZeni da Seni Sroma ar aris, is RvTis wyalobaa. wyali uxvadaa, is Seni<br />
saxlis saWiroebebisTvis sakmarisia; is sakmarisia saqonlis dasarwyuleblad<br />
da baRebis mosarwyavad. magram wyali Seakavo, is ormoebSi CaiRvaros, an Seni<br />
ezodan amaod gamoedinos da zRvas SeuerTdes, maSin, roca Seni <strong>me</strong>zoblebi<br />
wyurviliT iwvian, gana es saZageli kcTmoZuleoba ar aris? aseve, Seni<br />
<strong>me</strong>zoblebi, axloblebi, Tanamoqalaqeebi, Seni TanamoZ<strong>me</strong>ni, qristianebi,<br />
Raribebi arian da aucilebeli ram ar gaaCniaT; Tuki R<strong>me</strong>rTma ineba da Tavisi<br />
wyaloba gawvima, abramiseuli sikeTe Sens saxlze warmogzavna, ras akeTeb<br />
imisaTvis, rom Rirsi da madlieri iyo RvTis aseTi mowyalebisa? am sikeTidan<br />
daitove, ramdensac isurveb, magram aqedan erTi nawili Raribebs mieci; sxvebis<br />
mimarT iyav mowyale, rogori mowyalec R<strong>me</strong>rTia Sens mimarT. didia Seni<br />
qoneba, is Seni saxlis rCenasac eyofa da Seni msaxurebis gamdidrebasac.<br />
magram es simdidre yovelgvari gamoyenebis gareSe darCes saganZurSi<br />
Senaxuli, an, rac kidev uaresia, wyaliviT idinos, amao da usargeblo<br />
xarjebSi gailios da amave dros im mciredidan, rac darCeba, Raribebs<br />
araferi ergoT? Sens magidaze darCenili sanovagiT nagazebi gaZRnen,<br />
<strong>me</strong>zoblebi ki SimSiliT gamoifiton? Sens skivrebSi ori, sami wyvili kaba<br />
ixrwnebodes, oblebiT damZi<strong>me</strong>buli ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> qvrivi ki sicivisagan<br />
kankalebdes? Sens samarcxvino vnebebze, saCuqrebze amdeni fuli flango,<br />
xolo Rataki siRaribiT iyos SeWirvebuli? gana es umagaliTo gulsastikoba<br />
ar aris? ara, ara! aseTi ar aris RvTis ganzraxva. R<strong>me</strong>rTs surs, rom wyarodan<br />
Senma <strong>me</strong>zoblebmac svan, rom Senma uricxvma simdidrem Raribebic arCinos<br />
`Senda daSTomil ars glaxaki; obolsa Sen eyav mwe~. simdidre<br />
saxlTmSeneblobisaTvis unda iqnes gamoyenebuli da ara siamovnebisaTvis~ _<br />
ambobs basili didi. es imas niSnavs, rom simdidre ara mxolod Sens<br />
siamovnebas unda emsaxurebodes, ara<strong>me</strong>d sxvebis rCenasac. Cvili rogorc ki<br />
ibadeba, R<strong>me</strong>rTi saswauls axdens da mSobiaris mkerdSi rZe matulobs. es<br />
risTvis? imisaTvis, rom man is ugono Cvils misces, ro<strong>me</strong>lsac sxva sazrdo<br />
202
ara aqvs. xolo Tu is rZes Seakavebs da ar miscems, did borotebas Caidens.<br />
Cvili mokvdeba, mizezi ki sastiki deda iqneba. RaribebisTvis simdidre<br />
aseTive rZea mocemuli RvTisagan, rogoric mamisa da RaribTa qomagisagan,<br />
mocemuli SenTvis, adamiano, raTa isini gamokvebo da arCino. `Senda daSTomil<br />
ars glaxaki; obolsa Sen eyav mwe~. Tuki Sen simdidres siZunwiT ar gascem,<br />
Sexede, rogor borotebas sCadi: es Rataki SimSiliT an siciviT kvdeba,<br />
radgan arc saW<strong>me</strong>li aqvs, arc tansac<strong>me</strong>li; is sabralo qalwuli mruSobaSi<br />
vardeba, radgan gaTxovebisTvis mziTvi ara aqvs; oboli iZulebulia moiparos,<br />
raTa vali gadaixados _ Sen ki arc erT maTgans ar aRmouCine saWiro<br />
daxmareba. ganvagrZob Sedarebas: dedis rZe Cvils rac <strong>me</strong>ti eZleva, miT <strong>me</strong>tad<br />
mravldeba, Sekaveba ki mas aSrobs da aqrobs. `aseTivea simdidris Tviseba,<br />
roca Senaxulia, usargebloa, xolo roca moZraobs da xelidan xelSi<br />
gadadis, yvelasaTvis sasargeblo da nayofieria~ _ ambobs basili didi. rac<br />
<strong>me</strong>tad gascem, miT <strong>me</strong>tad mravldeba. Sen erTs gascem, R<strong>me</strong>rTi sxva mxridan<br />
sammagad gizRavs, da es saswaulebrivi nayofia mowyalebisa. sarefTel qvrivs<br />
didi SimSilis dros cotaodeni fqvili da amdenive zeTi hqonda, is, rac erT<br />
dRes eyofoda, magram rogori wyaloba miiRo imisaTvis, rom winaswar<strong>me</strong>tyveli<br />
ilia daapura! fqvili da zeTi, ro<strong>me</strong>lic mas uwilada, arasdros eleoda;<br />
mciredi gamravlda da ulevi Seiqna `ara moaklda safqvilesa fqvili da<br />
sazeTesa mas ara moaklda zeTi~ (3 <strong>me</strong>f. <strong>17</strong>, 16). vai Sen! Tu simdidres damalav,<br />
is daiRupeba da RvTis samarTliani gangebulebiT daifanteba. elise<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelis dros sxva qvrivs zeTi iqamde umravldeboda, sanam<br />
sxvadasxva WurWelSi asxamda; roca yvela WurWeli aivso, zeTic Sewyda `da<br />
dadga zeTi igi~ (4 <strong>me</strong>f. 4, 6). es niSnavs: vidre qoneba RatakTa xelebSi<br />
Camorigdeba, is mravldeba, Tu ara da, xelSi dneba. `sanam simdidre devs, is<br />
usargebloa, roca moZraobs da xelidan xelSi gadadis, yvelasaTvis<br />
sasargeblo da nayofieria~.<br />
imis Tqmas, rom qoneba Seni ojaxis sarCenad gWirdeba, Zala ara aqvs, radgan<br />
R<strong>me</strong>rTs qoneba SenTvis mxolod amisTvis ar moucia. babilonel warCinebulTa<br />
SuriT danieli lo<strong>me</strong>bis xaroSi Caagdes. eqvsi dRe iyo gasuli, rac mas<br />
araferi eWama da R<strong>me</strong>rTma, ro<strong>me</strong>lic zrunavda masze, angelozi gagzavna<br />
iudeaSi ambakumTan, ro<strong>me</strong>lsac Tavis mamulSi momkelebTan kalaTiT puri da<br />
sadili mihqonda. `ambakum SeCerdi, _ uTxra mas angelozma, _ R<strong>me</strong>rTma gibrZana<br />
es sakvebi babilonis xaroSi waiRo, sadac danielia Cagdebuli. am sityvebiT<br />
mas TxemSi avlebs, babilonSi gadayavs da xaros Tavze ayenebs, sadac ambakumi<br />
SesZaxebs: `daniel, monav RvTisa, miiRe es sakvebi, ro<strong>me</strong>lic R<strong>me</strong>rTma<br />
gamogigzavna~ (ix. dan. 14, 37). am SemTxvevaSi gana ar hqonda ambakums kanonieri<br />
safuZveli, rom eTqva angelozisTvis: `Cemi momkelebic moelian am pursa da<br />
sadils, Sen ki mibrZaneb is daniels wavuRo? es puri Cemi muSebisTvisaa, da is<br />
viRac ucxom unda SeWamos? imaT raRa Wamon, vinc Cems mamuls amuSavebs?~<br />
magram mas es ar uTqvams; R<strong>me</strong>rTma mSieri patimris dapureba ubrZana da man es<br />
uyoymanod Seasrula. hoi, ramdeni iseTi tusaRia, ramdeni iseTi mSieri,<br />
rogorc danieli! ramdenia iseTi, visac puri arsobisa ara aqvs, valiT aris<br />
damZi<strong>me</strong>buli, an kankalebs siSiSvlisagan. `Senda daSTomil ars glaxaki;<br />
obolsa Sen eyav mwe~. gana SeiZleba amis Semdeg rai<strong>me</strong> mizezi eZebo?<br />
yovladZlier R<strong>me</strong>rTs, raRa Tqma unda, SeeZlo ise moewyo, rom danielisTvis<br />
datusaReba aecilebina; mas SeeZlo is am gasaWirSi zeciuri sakvebiT<br />
gamoekveba da ara ambakumis puriT, magram mis umaRles gangebulebas nebavs,<br />
203
om roca is SeWirvebulia, mis dasaxmareblad sxva gaemarTos; Rataki<br />
gasaWirSi iyos, Sen ki, mdidaro, Seewio mas. ratom? imitom, rom Raribebma<br />
moTminebisaTvis gvirgvini miiRon, Sen ki gulmowyalebisTvis _ jildo. ase<br />
rom, Sen movale xar gasce. xolo imisaTvis, rom SegeZlos gacema, aseT wess<br />
misdie: pirvel rigSi iqiT gaeci, saiTac saWiroa; <strong>me</strong>ore _ gaeci imdeni,<br />
ramdenic saWiroa; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ ise gaeci, rogorc saWiroa; <strong>me</strong>oTxe _ maSin gaeci,<br />
roca es saWiroa. sxva sityvebiT, mxedvelobaSi gqondes pirovneba, zoma, saxe<br />
da dro wyalobis gacemisa.<br />
pirvel rigSi, iqiT gaeci, saiTac saWiroa. erTma brZenma gadawyvita<br />
mTlianad sibrZnismoyvareobas miscemoda da imisaTvis, rom sazrunavi aRar<br />
hqonoda, mTeli Tavisi qoneba zRvaSi gadayara. ra ugono brZenia! ukeTesi ar<br />
iqneboda is naTesavebisTvis da <strong>me</strong>gobrebisTvis mieca? kidev ufro<br />
arakeTilgonieri aRmoCnda sparseTis <strong>me</strong>fe qserqse. mas erTi Wadari uyvarda<br />
da keTilsurnelovani wyliT rwyavda, totebs ki margalitiT da Zvirfasi<br />
qvebiT umSvenebda. umjobesi ar iqneboda aseTi sikeTe mas Tavisi<br />
jariskacebisTvis, mrCevelebisTvis an sa<strong>me</strong>fo karis sxva didebulebisTvis<br />
gaekeTebina? aseve aragonivrulia rai<strong>me</strong> aCuqo did warCinebuls, ro<strong>me</strong>lsac<br />
amis aranairi saWiroeba ara aqvs; es igivea, rac zRvaSi gadayra. Semdgom,<br />
sikeTe uyo umadursa da uxmars, es igivea, rom sikeTe gaukeTo ugrZnob xes; am<br />
SemTxvevaSi gascem iqiT, saiTac saWiro ar aris gacema. orjer Sewires<br />
ebraelebma TavianTi saganZuri: pirvelad maSin, roca maTma colebma TavianTi<br />
oqros samkauli miitanes da im xbos Camosasx<strong>me</strong>lad gadaadnes, ro<strong>me</strong>lic<br />
aarons unda daedga; am SemTxvevaSi ebraelebma iqiT ar gaiRes, saiTac saWiro<br />
iyo, radgan kerpisTvis Sesawiri maT eSmaks Seswires; da <strong>me</strong>ored, roca<br />
TavianTi oqros, vercxlis da brinjaos nivTebi, mTeli TavianTi Zvirfasi da<br />
saukeTeso samosi mRvdlebis Sesamosad moitanes. am SemTxvevaSi ebraelebma<br />
iqiT gasces, saiTac saWiro iyo, radgan mRvdelmsaxurisaTvis gaRebuli<br />
Sesawiri R<strong>me</strong>rTs miuZRvnes.<br />
axla, roca gascem, Cuqni, xarjav, Sens axirebebze, kerpebze da vnebebze,<br />
nadi<strong>me</strong>bze, TamaSebze da, rac yvelaze uaresia, dauokebel<br />
vercxlismoyvareobaze flangav, <strong>me</strong>Zavisa da mruSis siamovnebisaTvis aniaveb,<br />
iqiT gascem, saiTac ar unda gascemde, ra<strong>me</strong>Tu eSmaks Cuqni. xolo roca<br />
siwmindes axmar, anu eklesiis mowyobas, mRvdlebis Sesamosels, roca Raribi<br />
ojaxis gamosakvebad gascem, Raribi qalwulis mziTvisTvis, monis<br />
gamosasyidad, oblebis sarCod gaiReb, maSin iqiT gascem, saiTac saWiroa,<br />
ra<strong>me</strong>Tu WeSmarit R<strong>me</strong>rTs uZRvni.<br />
<strong>me</strong>ore _ imdeni gaeci, ramdenic saWiroa. erTma brZenma <strong>me</strong>fe antigones erTi<br />
talanti sTxova. iman uTxra, rom es brZenisTvis Zalze bevria; <strong>me</strong>ored brZenma<br />
ori dinari sTxova <strong>me</strong>fes, iman ki miugo, rom es <strong>me</strong>fisTvisaa cota. ase rom,<br />
sulac araferi misca. amis sapirispirod, roca aleqsandres erTma jariskacma<br />
erTob umniSvnelo ram sTxova, <strong>me</strong>fem mTeli qalaqi aCuqa. glaxaki gaaogna<br />
aseTma didma saCuqarma. `es Zalze bevria jariskacisTvis~, _ Tqva man. `diax,<br />
magram es Zalze cotaa aleqsandresTvis~ _ miugo <strong>me</strong>fem. <strong>me</strong> vkicxav <strong>me</strong>fe<br />
antigones imisaTvis, rom man brZens ori dinaric ar misca, magram arc<br />
aleqsandres veTanx<strong>me</strong>bi imaSi, rom ubralo jariskacs misca <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad bevri.<br />
unda gaices imdeni, ramdenic saWiroa, anu saWiroebisda mixedviT, da es<br />
sruliad samarTliania: glaxakisTvis gaRebuli ori dinari saarsebo puris<br />
sayidlad savsebiT sakmarisia, magram is ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> gakotrebuli didebulis<br />
204
CenisTvis an Raribi qalwulis mziTvisTvis namdvilad ar aris sakmarisi.<br />
roca miwas swyuria, cotaa misTvis ramdeni<strong>me</strong> wveTi wyali, am SemTxvevaSi<br />
Zlieri da uxvi wvimaa saWiro. Sewevnac erTis mxriv saWiroebisda mixedviT<br />
unda iyos, <strong>me</strong>ore mxriv _ SeZlebisdagvarad. dae mdidarma bevri gaiRos,<br />
Raribma _ cota; magram icodeT, rom maT erTnairi jildo aqvT, radgan<br />
R<strong>me</strong>rTi ar uyurebs raodenobas, ara<strong>me</strong>d _ neba-survils. Raribma qvrivma ori<br />
kodrati Seswira taZars, mdidrebs ki oqro da vercxli mohqondaT; magram<br />
qristem qvrivis Sesawiri <strong>me</strong>tad Seiwynara: `ra<strong>me</strong>Tu yovelTa na<strong>me</strong>tnavisagan<br />
maTisa dadves, xolo aman naklulevanebisagan TÂsisa yoveli, raÁca aqunda,<br />
dadva sacxovrebeli TÂsi~ (mrk. 12, 44). Cven SegviZlia kari oqros gasaRebiT<br />
gavaRoT, SegviZlia gavaRoT rkinis da xis gasaRebiTac; aseve, mdidari<br />
oqroTi, da Raribi dinariT erTnairad gaaReben samoTxis karebs.<br />
<strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ gaeci ise, rogorc saWiroa. uwinares yovlisa Tavaziani mzeriT,<br />
keTili guliT, da ara dananebiT, TiTqosda uneburad `nu mwuxarebiT, nuca<br />
uneblebiT, ra<strong>me</strong>Tu mxiarulebiT misace<strong>me</strong>li uyuars ufalsa~ (2 kor. 9, 7).<br />
Cuqeba da lanZRva, wyalobis gaReba da Sercxvena _ es raRa sikeTea? hoi,<br />
qristiano! netav ki icode vin aris is, erT lukma purs da mcired Sewevnas<br />
rom gTxovs! gaixsene ra uTxra ufalma samaritel qals: `ukueTumca icode<br />
Sen: ro<strong>me</strong>li getyÂs Sen: <strong>me</strong>c <strong>me</strong> wyali, raÁTa vsua~ (in. 4, 10) es _ Tavad<br />
R<strong>me</strong>rTia Raribi kacis saxiT.<br />
`hoi, rarig didia Rirseba siglaxakisa! is RvTis safarad iqceva: glaxakis<br />
ukan R<strong>me</strong>rTi dgas, amitomac xels glaxaki iwvdis, wyalobas ki Tavad R<strong>me</strong>rTi<br />
iRebs~ _ ase ambobs RvTaebrivi oqropiri. vinc glaxaks swyalobs, is R<strong>me</strong>rTs<br />
avaldebulebs `avasxis ufalsa, ro<strong>me</strong>li swyalobn glaxakTa~ (ig. 19, <strong>17</strong>) ifiqre,<br />
rogori sixaruliT unda gaakeTo es. Semdgom: gaeci mtkice xeliT, anu uxvad.<br />
msgavsad imisa, mTesveli rom yris miwaze Tesls. is saTiTaod ar yris, ara<strong>me</strong>d<br />
mTel peSvs fantavs. aseve iqceva is, vinc jerovnad gascems, daviTis sityvebiT:<br />
`ganabnia da misca glaxakTa, da simarTle misi hgies ukuniTi ukunisamde~ (fs.<br />
111, 9). rasac dasTes, imas moimki `ro<strong>me</strong>lman sTesos ridobiT, ridobiTca<br />
moimkos, da ro<strong>me</strong>lman sTesos kurTxeviT, kurTxeviTca moimkos~ (2 kor. 9, 6).<br />
roca wyalobas marjveniT gascem, dae marcxenam araferi icodes amis Sesaxeb<br />
`xolo Sen raJams hyofde qvelis saq<strong>me</strong>sa, nu scnobn marcxene Seni, rasa<br />
iqmodis marjuene Seni~ (mT. 6, 3). amiT mas imis Tqma unda, rom sikeTe<br />
dafarulad unda akeTo ise, rom erTma xelma ar icodes ras akeTebs <strong>me</strong>ore;<br />
magram amas sxva mniSvnelobac aqvs, rac imas niSnavs, rom roca erTi xeli<br />
gascems, <strong>me</strong>orem araferi icodes da amgvarad orive uxvad gascemdes.<br />
bolos, gaeci roca es saWiroa. es yvelaze mniSvnelovania; gaeci axla, am<br />
cxovrebaSi, sikvdilis saaTs nu daelodebi. maSin uneblie mowyale xar, maSin<br />
yvelafers toveb, radgan samareSi verafers waiReb. axla, vidre cxovrob,<br />
akeTe sikeTe, raTa is nebiT iyos gakeTebuli da srulyofili jildo<br />
daimsaxuros. amis Sesaxeb RvTaebrivi oqropiri ambobs: `mowyaleba sikvdilis<br />
wuTsac kargia, magram cxovrebis manZilze ukeTesia~. ukanaskneli amosunTqvis<br />
drosac SesaZlebelia miago R<strong>me</strong>rTs samadlobeli; magram gacilebiT ukeTesia<br />
da didi mniSvneloba aqvs, Tuki mavani sicocxleSive exmareba upovrebs!<br />
rogori jildoa RvTisagan! rogori qeba adamianebisgan! rogor xarobs<br />
sindisi! rogor ilxens guli! sicocxleSive xedavde obols, ro<strong>me</strong>lsac Seni<br />
SewevniT warmatebebi aqvs; qalwuls, ro<strong>me</strong>lic Seni SewevniT gaTxovda,<br />
xedavde ubedurs, ro<strong>me</strong>lic Seni TanadgomiT gamojanmrTelda! anderZis<br />
205
daweras rodisTvis fiqrob? ukanaskneli amosunTqvis win xom ara? mouT<strong>me</strong>neli<br />
<strong>me</strong>mkvidreebi Seni Tvalebis dasaxuWad droze adre rom movlen, raTa Seni<br />
qoneba daitacon? da Tu dawer, darwmunebuli xar, rom isini Sens nebas<br />
Seasruleben? cdebi. roca cocxali iyavi, maT Sens qonebas ar andobdi;<br />
sikvdilis Semdgom maT Sens suls rogorRa miandob? gardacvlilo mdidrebo,<br />
Tu SesaZlebelia, wamodeqiT Tqveni kuboebidan da erT ra<strong>me</strong>s gkiTxavT: R<strong>me</strong>rTs<br />
TqvenTvis sicocxlis erTi saaTi rom moeca, ras izamdiT? ra Tqma unda, imav<br />
dRes Tqveni sakuTari xelebiT daarigebdiT im samowyalos, ro<strong>me</strong>lic gadarCa,<br />
da ormagad, sammagad gascemdiT, raTa mowyale geyoT simarTle RvTisa. ai Sen<br />
<strong>me</strong>kiTxebi: `moZRuaro saxiero, raÁ saq<strong>me</strong> vqmne, raÁTa cxovrebaÁ saukunoÁ<br />
davimkÂdro?~<br />
<strong>me</strong> gipasuxeb: gaeci iq, sadac saWiroa, gaeci imdeni, ramdenic saWiroa, gaeci<br />
ise, rogorc saWiroa, gaeci im dros, roca saWiroa da geqneba zecaSi<br />
saganZuri, saukuno cxovreba, caTa sasufeveli. <strong>me</strong>ti raRa ginda?<br />
`moZRuaro saxiero, raÁ saq<strong>me</strong> vqmne, raÁTa cxovrebaÁ saukunoÁ davimkÂdro?~<br />
rogor fiqrobT, es ra kacia, ase rom ekiTxeba qristes? es ar aris ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong><br />
mzakvari mwignobari, arc pirmoTne fariseveli, ro<strong>me</strong>lic qristes<br />
gamosacdelad an sityvaze mis wamosagebad modis. ara, es aris Wabuki, kargi<br />
sulisa da gulis. mas RvTis SiSi aqvs da sjuls asrulebs. is ar mruSobs,<br />
ar iparavs, crumow<strong>me</strong>d aravis udgas, ded-mamas pativs scems. `ege yoveli<br />
davimarxe siyrmiT CemiTgan~ (lk. 18, 21), ai ratom Seiyvara SexedvisTanave igi<br />
qristem. rogorc ambobs markoz maxarebeli: `xolo ieso mihxeda da Seuyuarda<br />
igi~ (mrk. 10, 21). magram imisaTvis, rom yofiliyo srulyofili, marTali da<br />
wminda, mas erTi ram aklda `erTiRa gakls Sen~ (iqve): ar yofiliyo<br />
vercxlismoyvare. mas mxolod es nakli hqonda da roca ieso am iaras Seexo<br />
da uTxra: `ukueTu gnebavs srul yofaÁ, erTiRa gakls Sen: warved da, raodeni<br />
gaqus, ganyide da miec glaxakTa~ (mrk. 10, 21) _ ar miiRo naTqvami, damwuxrda,<br />
Sebrunda da wavida. ratom? imitom, rom Zalze mdidari iyo `iyo igi mdidar<br />
friad~ (lk. 18, 23). gana es is kargi da keTili kaci ar aris, sxvisi coli rom<br />
ar isurva? sxvisi nivTi ar moutacia, pativi aravisTvis auyria, sjuli yvela<br />
sizustiT daicva, erTi sityviT, wmindaa sjulSi? diax; magram es wmindani _<br />
vercxlismoyvarea. warmoidgineT, roca saq<strong>me</strong> fuls exeba, misTvis aRaraferi<br />
arsebobs. hoi, wyeulo vercxlismoyvareobav, rarig <strong>me</strong>fob adamianTa gulebSi!<br />
ai am RvTis monas mravali didi saTnoeba aqvs. rai<strong>me</strong> moiparos? cru Cveneba<br />
misces? _ arasodes! mas Tamamad SeuZlia Tqvas: `ege yoveli davimarxe siyrmiT<br />
CemiTgan~ _ is umwikvloebas imarxavs, loculobs, marxvebs icavs, Tumcaki<br />
erSia, magram ganudga mas, is senakSi iketeba an udabnoSi gadis, adamianTa<br />
sazogadoebas, quCis cxovrebas, amaqveyniur amaoebas da xmaurian<br />
Tavyrilobebs erideba. man Tavi saTnoebebs uZRvna da erTiani RvTisadmi<br />
martoka loculobs. moRvawea gamoxedviT, garegnulad, Salis samosiT, mTeli<br />
cxovrebiTa da qceviT. magram vai, rom es moRvawe _ vercxlismoyvarea;<br />
mmarxveli, saswaulTmoq<strong>me</strong>di, _ magram vercxlismoyvare `erTiRa ... gakls~ mas<br />
yvela sikeTe aqvs, imisaTvis, rom srulyofil wmindanTa ricxvSi iyos, mas<br />
mxolod erTi ram aklia _ ubedurs fuli uyvars. masSi yvelaferia, rasac<br />
inebeb. ginda rom imarxulos? xorcs mTeli cxovrebis manZilze ar Wams.<br />
locvebs iTxov? is locvebSi Ra<strong>me</strong>ebs aTevs. TviTgvemas iTxov?<br />
tvirTmokidebuli fexSiSveli dadis. yvelafer amas sixaruliT akeTebs,<br />
magram mis pawia skivrs nu Seexebi, winaaRmdeg SemTxvevaSi Sen mas veRar<br />
206
ixilav. yvelafer danarCens sixaruliT akeTebs, magram es erTi amwuxrebs,<br />
adardianebs da Semusvrili ukan midis. WeSmaritad, adamians siwmindis miRweva<br />
mravali saTnoebiT SeuZlia, magram am wmindans SeuZlia Zunwi darCes.<br />
vercxlismoyvareoba ueWvelad imaT sulebzec batonobs, visac Cven<br />
wmindanebad miviCnevT, magram gekiTxebiT, SeiZleba Tu ara aseTi wmindani<br />
qristes mowafe da mociquli iyos? _ ara. dae es dRevandeli saxarebis<br />
angarebismoyvarem daamowmos. roca qristem uTxra mas: `warved da, raodeni<br />
gaqus, ganyide da miec glaxakTa~, (sruliad miatove vercxlismoyvareoba da<br />
glaxaki gaxdi) `... moved da Semomideg <strong>me</strong>~ (mrk. 10, 21), is SeSfoTda, damwuxrda<br />
da `warvida mwuxare~ (mrk. 10, 22). Tundac man sizustiT daimarxos sjuli,<br />
Tund gardaematos `ege yoveli davimarxe siyrmiT CemiTgan~, Tuki is<br />
vercxlismoyvarea, qristes <strong>me</strong>gobari da mimdevari ver iqneba. <strong>me</strong> kvlav<br />
gekiTxebiT, SesaZlebelia Tu ara aseTi wminda Zunwi mTeli Tavisi<br />
saTnoebebiT cxondes? _ es <strong>me</strong>tad Znelia; amas qristec ambobs: `Zniad Sevidnen<br />
sasufevelsa RmrTisasa~ (mrk. 10, 23). mizezs RvTaebrivi oqropiri xsnis: uyvars<br />
suli da uyvars fuli _ ori urTierTsapirispiro ram. an erTi unda arCios<br />
an <strong>me</strong>ore, `SeuZlebelia erTdroulad giyvardes sulic da fulic~. gza,<br />
ro<strong>me</strong>lsac samoTxeSi mivyavarT viwro da mwuxarea. rogorc ambobs qriste,<br />
visac am gziT gavla unda, Tavisufali unda iyos da araferi amZi<strong>me</strong>bdes.<br />
R<strong>me</strong>rTma winaswar<strong>me</strong>tyvel elias cocxlad ataceba ineba zecaSi. `aha etlni<br />
cecxlisani da cxenni cecxlisani~ (4 <strong>me</strong>f. 2, 11), romlebmac is aitaces. roca<br />
adioda, dedamiwaze Tavisi xaleni gadmoagdo, ro<strong>me</strong>lic misma mowafem elisem<br />
aiRo, _ `da aRiRo elise xaleni igi eliasi, ro<strong>me</strong>l daeca mis zeda~ (4 <strong>me</strong>f. 2,<br />
13). zecad aRmavalma winaswar<strong>me</strong>tyvelma Tavisi samosi rad Camoagdo? imitom,<br />
rom tansacmliT, anu simdidriTa da qonebiT CvenTvis, qristianebisTvis<br />
Znelia asvla zecaSi. `Zniad Sevidnen sasufevelsa RmrTisasa, ro<strong>me</strong>lTa<br />
aqundes safase~. es aris simZi<strong>me</strong>, ro<strong>me</strong>lic qveviT geweva. winaswar<strong>me</strong>tyvelma<br />
eliam Tavisi samosi miwaze datova. es niSnavs, rom Tuki Cven caTa<br />
sasufevelSi Sesvla sakuTari samosiT gviWirs, rogori Zneli iqneba amis<br />
gakeTeba sxvisi samosiT? magram vis ar uyvars Tavisi da sxvisi nivTi? maS ase,<br />
vis SeuZlia cxondes? amis gakeTeba mxolod usazRvro RvTismowyalebas<br />
ZaluZs: `SeuZlebeli kacTagan SesaZlebel ars RmrTisa mier~ (lk. 18, 27).AA<br />
sityva maTes saxarebaze<br />
samociqulo wodebis Sesaxeb<br />
`SemomidegiT <strong>me</strong>, da gyvne<br />
Tquen <strong>me</strong>saTxevle kacTa~<br />
(mT. 4, 19)<br />
zecidan Camosulma RvTaebrivma maswavlebelma galileis ganapira qveynebSi<br />
zeciuri sibrZnis diadi saswavlebeli daafuZna; R<strong>me</strong>rTkacma _ sityvam,<br />
mamisagan zecidan movlinebulma, pirvelad aq iwyo saubari. pirveli qadageba<br />
iyo sinanulsa da caTa sasufevelze: `xolo esma raÁ iesos, viTar<strong>me</strong>d ioane<br />
mieca, ganeSora da warvida galilead; `mieriTgan iwyo ieso qadagebad da<br />
sityuad: SeinaneT, ra<strong>me</strong>Tu moaxloebul ars sasufeveli caTa~ (mT. 4, 12. <strong>17</strong>). es<br />
207
swored is diadi naTelia, ro<strong>me</strong>lic esaias winaswar<strong>me</strong>tyvelebiT wyvdiadsa da<br />
sikvdilis winkarSi msxdomi xalxisTvis unda gamobrwyinebuliyo, anu<br />
saxarebis macxovnebeli sinaTle, ro<strong>me</strong>lsac im ubralo adamianTa cxovreba<br />
unda gaenaTebina da axali madliT aeRorZinebina, romlebic iudeis<br />
galileaSi bnel da uwmindur warmarTebTan erTad cxovrobdnen. axal<br />
swavlebaze wveuli pirveli mowafeni, samgzis netarni simon-petre, Zma misi _<br />
andria, iakobi da ioane _ zebedes Zeni, Raribi <strong>me</strong>Tevzeebi, ubralo sulis<br />
adamianebi iyvnen. `SemomidegiT <strong>me</strong>, da gyvne Tquen <strong>me</strong>saTxevle kacTa~. _ aseTi<br />
iaraRiT isargebla xorcSesxmulma RvTaebrivma sibrZnem _ arabrZnuliT,<br />
uRono da moZulebuliT, raTa gaeuq<strong>me</strong>bina sibrZne, amasoflis keTilSobileba<br />
da Zala _ ambobs pavle mociquli, vinaidan amgvarad aRmoCnda, rom qristes<br />
swavleba, ro<strong>me</strong>lic msofliom miiRo, iyo ara kacTagan, ara<strong>me</strong>d saq<strong>me</strong> RvTiuri<br />
Zalisa. ra moimoq<strong>me</strong>des am keTilma <strong>me</strong>Tevzeebma? _ myisve dauteves bade, navi,<br />
TavianTi mama, mcireodeni qonebac, ismines xmoba da mxmobels uyoymanod<br />
gahyvnen: `xolo maT <strong>me</strong>yseulad dauteves navi igi da mamaÁ maTi da misdevdes<br />
mas~ (mT. 4, 22). aseTni unda iyvnen qristes WeSmariti mowafeni _ Tavi<br />
mTlianad mas unda miuZRvnan, ganeyon da ganudgnen yovelive miwiers.<br />
keTilmsaxuro ms<strong>me</strong>nelno, dRevandeli saxareba swored qristes mociqulad<br />
wodebis Sesaxebaa.<br />
ramdenadac Cvenma wmida eklesiam es dReebi wmida mociqulTa xsovnas<br />
RvTivsulierad uZRvna da mogviwoda, marxviT gangvewmida isini, <strong>me</strong> dRes<br />
droulad mimaCnia mociqulad wodebis aRmatebulobasa da Rirsebaze saubari.<br />
sityva `mociquli~ sazogadod wargzavnils niSnavs. aseTebi arian <strong>me</strong>feTa<br />
elCebi. isini im <strong>me</strong>fis saxes warmoaCenen, romlisganac warigzavnebian da ori<br />
gansakuTrebuli upiratesoba aqvT _ sityvisa da saqmisa, rac unda Tqvan da<br />
gaakeTon, yvelaferi maTi warmgzavneli <strong>me</strong>fis sityvad da saq<strong>me</strong>d warmoCindeba.<br />
R<strong>me</strong>rTkacis _ sityvis warmomadgenlebi, mTel msoflioSi dagzavnilebi,<br />
msoflio xsnisa da caTa sasufevlis mqadagebelni _ qristes mowafeebi iyvnen,<br />
romlebsac qriste R<strong>me</strong>rTma mociqulni uwoda: `da viTarca ganTena dRe,<br />
mouwoda mowafeTa TÂsTa da gamoirCina aTor<strong>me</strong>tni maTganni, ro<strong>me</strong>lTaca<br />
mociqulad uwoda~ (lk. 6, 13); `da waravlinna igini qadagebad sasufevelsa<br />
RmrTisasa~ (lk. 9, 2); `warvediT yovelsa sofelsa da uqadageT saxarebaÁ ese<br />
yovelsa dabadebulsa~ (mrk. 16, 15).<br />
magram saocaria TviT saxe wargzavnisa: `viTarca momavlina <strong>me</strong> mamaman, <strong>me</strong>ca<br />
wargavlineb Tquen~ _ ambobs qriste (in. 20, 21). es niSnavs, rom dausabamo<br />
RvTis mociquli, miwaze warmogzavnili Ze iyo, raTa aResrulebina saq<strong>me</strong><br />
RvTaebrivi gangebulebisa (wm. pavle mociquli mas aseve uwodebs: `mociquli<br />
igi da mRvdelT moZRuari aRsarebisa CuenisaÁ~ (ebr. 3, 1), mamisagan miiRo man<br />
Zalaufleba yovelive zeciursa da miwierze: `yovelive mo<strong>me</strong>ca <strong>me</strong> mamisa Cemisa<br />
mier~ (mT. 11, 27); `mo<strong>me</strong>ca <strong>me</strong> yoveli ÃelmwifebaÁ caTa Sina da queyanasa zeda~<br />
(mT. 28, 18). ganxorcielebuli Zis mociqulni ki misive mowafeebi iyvnen,<br />
romlebsac xelmwifeba Zisagan hqondaT. mamisagan movlenili Ze mamas<br />
ganasaxierebda, maSasada<strong>me</strong>, Zis mimRebi TviT mamas iRebda: `ro<strong>me</strong>lman <strong>me</strong><br />
Semiwynaros, Seiwynaros momavlinebeli Cemi~ (mT. 10, 40). aseve mowafeebi,<br />
rogorc Zis mociqulebi, TavianTi maswavleblis saxes warmoadgendnen:<br />
`ro<strong>me</strong>lman Segiwynarnes Tquen, <strong>me</strong> Semiwynara~ (iqve); `ro<strong>me</strong>lman Tqueni isminos,<br />
Cemi ismina~ (lk. 10, 16). yvela saidumlo, ro<strong>me</strong>lic warmogzavnil Zes esma<br />
208
mamisagan, Zisagan mowafeebmac Seityes: `yoveli, raodeni <strong>me</strong>sma mamisa Cemisagan,<br />
gauwye Tquen~ (in. 15, 15).<br />
maS, ase, Ze warmogzavnili da <strong>me</strong>saidumlea mamisa, mowafeni ki _<br />
warmogzavnilni da <strong>me</strong>saidumleni Zisa. amitomac miiRes maT ori<br />
gansakuTrebuli upiratesoba _ sityvisa da saqmisa. sityvisa _ yovelive, rasac<br />
isini ityvian, rogorc TviT uflis mier Tqmuli, rw<strong>me</strong>niT unda iqnes<br />
miRebuli; saqmisa _ yvelaferi, rac maT daadgines, rogorc uflis mier<br />
dadgenili, dacul unda iqnes.<br />
es niSnavs, rom, erTi mxriv, yovelive kacobrivi crua, <strong>me</strong>ore mxriv _ savseba<br />
WeSmaritebisa da ucdo<strong>me</strong>loba mxolod R<strong>me</strong>rTisTvisaa damaxasiaTebeli.<br />
ramdenadac mociqulTa sityvebi ar aris kacTa sityvebi, ara<strong>me</strong>d isini RvTisaa,<br />
WeSmaritebis aseTive savsebas da ucdo<strong>me</strong>lobas mociqulebi floben. maTi<br />
piriT, rogorc RvTivsulieri iaraRiT, <strong>me</strong>tyvelebda suli wmida, ro<strong>me</strong>licaa<br />
suli WeSmaritebisa: `ara Tquen iyvneT <strong>me</strong>tyuelni, ara<strong>me</strong>d suli... ityodis<br />
Tquen Soris~ (mT. 10, 20) _ eubneboda maT qriste.<br />
Semdgom: arca kacs, arca angelozs, ara<strong>me</strong>d sakuTriv Ze RvTisas aqvs<br />
sulieri Zalaufleba da mxolod mas, erTaderTs, upyria kliteni, raTa<br />
gaaRos caTa sasufevlis karebi. aseve mTeli Zalaufleba da gasaRebni<br />
mociqulebma Zisagan miiRes, uTxra man mociqulebs: `raodeni SehkraT queyanasa<br />
zeda, krul iyos igi caTa Sina; da raodeni ganhÃsnaT queyanasa zeda, Ãsnil<br />
iyos igi caTa Sina~ (mT. 18, 18).<br />
arc erTi aseTi upiratesoba ar miuRiaT winaswar<strong>me</strong>tyvelebs. maT<br />
WeSmaritad miecaT suliwmidis niWi, magram nawilobriv, kerZod, _<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelebisa, raTa momavali ewinaswar<strong>me</strong>tyvelaT. yovlad wmida sulma<br />
RvTaebrivi niWebis mTeli simdidre mociqulebs daafrqvia, roca cecxlis<br />
enebis saxiT maTze gardamovida. winaswar<strong>me</strong>tyvelebi momavals sarkiTa da<br />
igaviT xedavdnen, maSin, roca mociqulni yovelives xedavdnen sakuTari<br />
TvaliT: `ro<strong>me</strong>li naTesavsa sxuasa ara gamoecxada (qristes saidumlo) ZeTa<br />
kacTasa, viTar ese aw gamoecxada wmidaTa misTa mociqulTa... suliTa wmidiTa~<br />
_ ambobs pavle mociquli (ef. 3, 5). Zvelad R<strong>me</strong>rTi, viTarca msajuli,<br />
msoflios mxolod Tavis RvTaebriv samarTals ucxadebda da am samarTlis<br />
maTraxi da rkinis kverTxi winaswar<strong>me</strong>tyvelebs misca, raTa mxilebiTa da<br />
daSinebiT SeemusraT aRviraxsnili adamianuri codva. magram maT mitevebis<br />
neba ar hqondaT, maT ar SeeZloT, mietevebinaT Tundac erTi codva da caTa<br />
sasufevelSi arc erTi adamianis Seyvana ar SeeZloT, radgan is adamis<br />
codviT dacemis Semdgom daixSo.<br />
magram movida dro, R<strong>me</strong>rTma _ mamam Tavisi RvTaebrivi keTilmowyaleba<br />
gamoavlina da qveyanas mxsnelad Ze Tvisi warmougzavna. Zem ki mTeli Tavisi<br />
mowyalebis saganZuri mociqulebs Caabara, isini Tavisi RvTaebrivi madlis<br />
ganmgeblebad, caTa sasufevlis <strong>me</strong>kliturebad daadgina. amitom maT aq,<br />
dedamiwaze, ganaRes msoflio cxonebisa da saukuno netarebis kari;<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelni Zveli kanonebis macneebi iyvnen, mociqulni ki axali<br />
madlis _ saxarebis macneni; ramdenadac saxareba aRmatebulia Zvel kanonze,<br />
imdenad wodeba mociqulisa aRemateba winaswar<strong>me</strong>tyvelis wodebas; aqedan<br />
SegviZlia davaskvnaT, rom mociquli (viwro gagebiT) aRniSnavs kacs, ro<strong>me</strong>lic<br />
Ze RvTisas saxes warmoaCens, is aris marjvena da bage RvTisa, kaci, ro<strong>me</strong>lsac<br />
bageTa Sina RvTis sityva aqvs da marjveniT mTeli sulieri Zalauflebis<br />
gasaRebs atarebs.<br />
209
aseT msaxurebad da damxmareebad ganxorcielebulma Ze RvTisam Tor<strong>me</strong>tni<br />
gamoirCia: simon-petre da Zma misi _ andria, romlebic adre ioanes mowafeebi<br />
iyvnen; iakobi da ioane _ Zeni zebedesi; filipe, barTlo<strong>me</strong>, Toma, maTe<br />
(<strong>me</strong>zvere), iakob alfesi, iuda (Tadeozi), svimon kananeli (moSurne), iuda<br />
iskarioteli, romlis magivradac Semdgom arCeul iqna mataTa. mociqulTa<br />
dasis ricxovnebis Sesaxeb suli wmidam saRvTo werilis mraval adgilas<br />
winaswar gvamcno; iakobis Zeni _ patriarqebi _ Tor<strong>me</strong>tni iyvnen, romlebmac,<br />
rogorc RvTivdanergulma xeebma, mravali toti gamoisxes, RvTaebrivi aRTqmis<br />
nayofi _ israeli ganamravles (Tor<strong>me</strong>tma mociqulma uflis sityvis qadagebiT<br />
eklesiis uTvalavi Svili _ axali israeli warmoSva); Tor<strong>me</strong>tni iyvnen<br />
ebraeli uxucesni, romlebic pirveli msajulis _ moses TaosnobiT mTel ers<br />
ganagebdnen, aseve cocxalTa da mkvdarTa diadi msajulis xelmZRvanelobiT<br />
da suliwmidis STagonebiT mociqulebi aq, dedamiwaze, mTel marTlmadidebel<br />
eklesias ganagebdnen, iq ki, axal cxovrebaSi, Tor<strong>me</strong>t taxtze aRsaydrdebian<br />
da israelis (marTlmadidebelTa) Tor<strong>me</strong>t toms gansjian: aRTqmul miwaze<br />
moses mier gagzavnili Tor<strong>me</strong>ti mzveravi Tor<strong>me</strong>ti mociqulis winasaxea.<br />
qristem mociqulebi msoflio eklesiis episkoposebad dagzavna, im eklesiisa,<br />
ro<strong>me</strong>licaa miwa madlisa da kurTxevisa; Tor<strong>me</strong>ti iyo wyaro, saidanac<br />
israelitelni udabnoSi wyurvils iklavdnen. Tor<strong>me</strong>tma mociqulmac aseve<br />
daarwyula dedamiwa saukuno cxovrebisaken mimdinare nakadiT _ RvTaebrivi<br />
swavlebiT; Tor<strong>me</strong>t xars eWira solomonis taZarSi brinjaos TaRi.<br />
mociqulebma, viTarca xarebma guTniT, jvriT aRaSenes eklesia da sakuTari<br />
Tavi, rogorc sulieri Sesawiravi da yovladdasawveli, mowa<strong>me</strong>obis<br />
samsxverploze miitanes; ioanes gamocxadebaSi dedakacs Tavs Tor<strong>me</strong>ti<br />
varskvlavi ertya, mas tanT mze emosa da fexqveS hqonda mTvare. esec Tor<strong>me</strong>ti<br />
mociqulis winasaxea, romlebic qristes saidumlo sasZlos gvirgvinSi<br />
Tor<strong>me</strong>ti varskvlaviviT brwyinaven. ioane RvTis<strong>me</strong>tyvelma aseve Tor<strong>me</strong>ti qva<br />
ixila. maTze zeciuri ierusalimi iyo damyarebuli. es aris Tor<strong>me</strong>ti<br />
mociqulis yvelaze TvalsaCino saxe, radgan qristem Tavisi eklesia swored<br />
maTze daafuZna: `da zRudesa mas qalaqisasa aqundes aTor<strong>me</strong>tni safuZvelni da<br />
maT zeda aTor<strong>me</strong>tni saxelni aTor<strong>me</strong>tTa maT mociqulTa kravisaTani~ (gamoc.<br />
21, 14).<br />
aha, diadi, maRali, macxovnebeli wodeba wmida mociqulTa. Cveni eklesia<br />
maT gansakuTrebulad Tayvans scems, vinaidan isini R<strong>me</strong>rTkacis sityvis<br />
RvTivsulieri bageni, RvTaebrivi saxlTmSeneblobis RvTivmoxmobili<br />
TanamuSakni, msoflio xsnis macneni, eklesiis uryevi svetni, axali madlis<br />
erTguli ganmgebelni da caTa sasufevlis yovladnetari <strong>me</strong>klitulni iyvnen.<br />
qristeaneno! kurdRels ar eSinia cis quxilis ise, rogorc eSmaki SeSinda<br />
wmida mociqulTa qadagebiT. is acaxcaxda, gaiqca taZrebidan, sadac mas,<br />
rogorc R<strong>me</strong>rTs, Tayvans scemdnen da miwisqveSeTis yvelaze bnel jurRmulSi<br />
Caikarga. mas am dromde eSinia, rogorc ki qristes eklesiaSi mociqulTa<br />
sityvis qadagebas gaigonebs, TrTis da garbis. magram...<br />
roca qristes eklesiaSi mdumarebaa, anu roca RvTis sityva ar ismis, roca<br />
aq Cumad arian, roca duman sityvier cxovarTa darajni da mwyemsni _ mociqulTa<br />
<strong>me</strong>mkvidreni, maSin eSmaki mxnevdeba, uSiSrad gamodis, Tavxedurad Sedis<br />
qristes faraSi da rogorc upatronod mitovebul cxvrebs mgeli, qristianTa<br />
sulebs nTqavs. <strong>me</strong> amas didi SemusvrilebiTa da gulistkiviliT vambob. sadac<br />
RvTis sityva ar ismis, iq aSkara niSania imisa, rom R<strong>me</strong>rTi ganrisxda.<br />
210
qristianuli sazogadoebisTvis ar SeiZleba iyos amaze didi boroteba. amas<br />
TviT ufali ambobs erT-erTi winaswar<strong>me</strong>tyvelis piriT: `aha, dgeba dReebi...<br />
roca movavlen qveyanaze SimSils, ara SimSils purisas da wyurvils wylisas,<br />
ara<strong>me</strong>d uflis sityvebis mos<strong>me</strong>nisas. ixetialeben zRvidan zRvamde da CrdiloeTidan<br />
aRmosavleTamde: mi-da-moivlian uflis sityvis saZebnelad, magram<br />
ver hpoveben~ (amosi 8, 11-12). xolo sadac aseTi SimSili ar aris, sadac ismis<br />
RvTis sityva, sadac saxareba iqadageba, mociqulTa swavleba ganimarteba,<br />
sadac qristianebi sarwmunoebis dogmatebs is<strong>me</strong>nen da swavloben, cxonebisa da<br />
saukuno cxovrebis gzebs ikvalaven, iq aris wyaloba da kurTxeva uflisa.<br />
sxeuls sakvebad puri ise ar sWirdeba, rogorc suli saWiroebs rw<strong>me</strong>nis<br />
masazrdoebel RvTis sityvas. rw<strong>me</strong>na mos<strong>me</strong>niTaa, ambobs mociquli, aw ranairad<br />
irwmuneben qriatianeni, Tu ar mois<strong>me</strong>nen, da rogor mois<strong>me</strong>nen, Tu maT aravin<br />
aswavla? `viTar-<strong>me</strong> hrw<strong>me</strong>nes, romlisaÁ ara ismines; anu viTar-<strong>me</strong> isminon TÂnier<br />
qadagebisa?~ (hrom. 10, 14); RvTis sityva, ambobs grigoli didi, is<br />
angelozebrivi puria, romliTac R<strong>me</strong>rTsmowyurebuli sulebi sazrdooben.<br />
magram wirvaze mRvdlis mier wakiTxuli wmida saxareba gana uflis sityva ar<br />
aris? diax, es asea, magram saxarebis wakiTxvas iseTi nayofi ar gamoaqvs,<br />
rogorc mis ganmartebas, amas ki maswavlebeli, ganmmartebeli akeTebs. esaia<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelis wigni, ro<strong>me</strong>lsac eTiopiis dedofal kandakiss saWurisi<br />
ukiTxavda, maSin gaxda maTTvis gasagebi, roca is mociqulma filipem<br />
ganmarta: `uwyi-<strong>me</strong>a, rasa-ege ikiTxav?~ (saq<strong>me</strong> 8, 30). amasve vetyvi rogorc<br />
saxarebis wamkiTxvel mRvdels, aseve mis ms<strong>me</strong>nel qristians, modiT,<br />
gulaxdilad vTqvaT: is, arc wamkiTxvels esmis da arc moms<strong>me</strong>ns. ra<br />
sargebelia aqedan, rogori nayofi?.. magram, roca maswavlebeli ambionidan<br />
qadagebs, azrs xsnis, igavebs ganmartavs, roca saidumlos gvimxels, maSin<br />
RvTis sityvas Zala aqvs. maSin is, rogorc ambobs pavle mociquli, cocxali<br />
da q<strong>me</strong>diTia. maSin is orlesul maxvilad iqceva, msWvalavs, gmiravs, exeba<br />
ms<strong>me</strong>nelTa gulebs, Semusravs maT, sinanulisken ubiZgebs da ixsnis.<br />
axla imas davubrundeT, razedac vsaubrobdiT. mociqulTa macxovnebeli<br />
badiT warsawy<strong>me</strong>dlis siRrmidan aRmoyvanilni varT, sxva sityvebiT _<br />
mociqulTa qadagebis ZaliT qristianebad yofnis madli miviReT. Tqveni<br />
azriT, rogor unda vceT maT Tayvani? modiT, maTi Rirsebisa da xsovnis es<br />
dReebi RvTivsaTno marxviT ganvwmidoT, sixaruliT gavwioT es mcireodeni<br />
Sroma maTTvis, vinc mravali iRvawa qristes eklesiis mowyobisa da msoflio<br />
xsnisaTvis. xolo jildos, am gvirgvins Cveni SromisaTvis, mociqulTa<br />
locviT am da momaval saukuneSi yovlad Zlieri R<strong>me</strong>rTi mogvmadlebs. amin!<br />
qebis sityva sadideblad<br />
RvTismSoblisa<br />
`xolo ese naTesavi araraiT ganvals,<br />
garna locviTa da marxviTa~<br />
(mT. <strong>17</strong>, 21)<br />
marxva da locva is ori uZleveli iaraRia, ro<strong>me</strong>lic zecidan aqvs<br />
micemuli eklesias yovel xilul da uxilav mterTan sabrZolvelad. Cvens<br />
211
winaaRmdeg sami saSineli mteri ibrZvis: sofeli, eSmaki da xorci. sofeli _<br />
crurw<strong>me</strong>niTa da cxovrebiseuli sicruiT; eSmaki _ faruli avxorcobiTa da<br />
avi zraxvebiT; xorci _ nebivrobiT, siamovnebiT, samarcxvino midrekilebebiT<br />
da miswrafebebiT. TiTqosda piri Sekreso, yovelmxriv aRWurvilni cdunebiT,<br />
samTave erTxmad gveo<strong>me</strong>ba, magram Cven warmatebiT ukuvagdebT Tavdamsx<strong>me</strong>lebs;<br />
maT vZlevT locviTa da marxviT _ xorcs davTrgunavT, eSmaks ganvdevniT.<br />
davutevebT amsofliurs da TiTqos frTaSesxmulni, erTi mxriv _ locviT,<br />
<strong>me</strong>ore mxriv _ marxviT, suliT zecad aviWrebiT, gaSlil badeze avmaRldebiT<br />
da cdunebis manqanebas Tavs davaRwevT. amitom ambobs locvis Sesaxeb<br />
RvTaebrivi oqropiri: `sadac ars locva da madlis Sewirva, iq naTlad<br />
moiniSneba suliwmidis samkvidrebeli, demonebi ukuiqcevian da yoveli<br />
winaaRmdgomi Zala garbis~. marxvis Sesaxeb ki basili didi ambobs, rom<br />
krZalulebiTa da marxviT `uxilav mtrebze gamarjveba moipoveba~. masve<br />
amtkicebs qriste dRevandel saxarebaSi naxseneb mTvareulTan mimarTebiT:<br />
`xolo ese naTesavi araraiT ganvals, garna locviTa da marxviT~ (mT. <strong>17</strong>, 21).<br />
Cvenma wmida eklesiam, ro<strong>me</strong>lic yovelives suliwmidis swavlebiT iqms,<br />
gvibrZana Cven, qristianebs, am ToTx<strong>me</strong>ti dRis manZilze locva da marxva<br />
aRvasruloT, anu RvTis saxels vuxmoT da krZalulni viyoT sadideblad<br />
maradis qalwulisa mariamisa, uwmidesi dedisa RvTisa Cvenisa. marTalia,<br />
brZola xanmoklea, magram gamarjveba brwyinvalea da am gamarjvebis Sedegebic<br />
uxvi; zedamdgo<strong>me</strong>li TviT sZalia RvTisa, xelmwife, cisa da miwis dedofali.<br />
zis igi marjveniT sambrwyvinvale RvTaebis taxtisa, umzers moRvawe qveyanas<br />
da xelT gvirginebi upyria, raTa gamarjvebulebs daadgas. netarni viqnebiT,<br />
Tuki Rirseulad viRvawebT. vinc am wmida dReebSi locviTa da marxviT<br />
mamacurad sZlevs sofliur zrunvas, eSmakis veragobas, xorciel zraxvebs,<br />
dae, Tamamad miiRos RvTismSoblisgan Rirseuli jildo. amas vamtkiceb TviT<br />
yovladwmida qalwulis saxeliT da amitomac dRes mivaniSneb, Tu rogor<br />
madlsa da Sewevnas iRebs yovladwmida dedoflisgan is, vinc mis mimarT<br />
mokrZalebulia da locviTa da marxviT mas Tayvans scems.<br />
uwmidesi qalwuli aris da iwodeba dedad ori mniSvnelobiT: pirveli _<br />
rogorc deda RvTisa da <strong>me</strong>ore _ rogorc deda yovelTa qristianeTa. is dedaa<br />
RvTisa bunebiTi SobiT da dedaa qristianeTa maTi SviladmiRebiT. is RvTis<br />
dedaa SobiT, WeSmaritad RvTismSobelia, ra<strong>me</strong>Tu namdvilad Sva Ze RvTisa<br />
Tavisi uxrwneli wiaRisgan, sadac sityva xorcTan RvTaebrivad SeerTda,<br />
bunebiTobaze, sityvasa da gonebaze amaRlda, Tavisi RvTaebrivi da adamianuri<br />
buneba erTian ganuyofel ipostasSi SeaerTa; is dedaa yovelTa qristianeTa<br />
Svilad miRebiT; Tuki Cven, Zed myofobis madliT qristes Z<strong>me</strong>bad viwodebiT,<br />
qristesi, ro<strong>me</strong>lic qalwulma Sva da ro<strong>me</strong>lic, pavle mociqulis sityviT,<br />
Cvens Sorisaa, rogorc ZmaTa Soris pirvelSobili, maSin Cvenc viwodebiT<br />
RvTismSoblis Zeebad. RvTismSobels, rogorc RvTis dedas, dedobrivi<br />
Rirsebis mixedviT iseTi madli unda hqondes RmrTisgan, rogoric dedas<br />
egebis Zisagan; <strong>me</strong>ore mxriv, rogorc dedam qristeaneTa, dedobrivi siyvarulis<br />
ZaliT qristianebze iseTive wyaloba unda moiRos, rogoric dedam Tavis<br />
Svilebze.<br />
magram madli, ro<strong>me</strong>lic yovladwmida qalwuls aqvs RvTisgan, RvTis dedis<br />
Rirsebas unda Seesaba<strong>me</strong>bodes. es Rirseba ki usazRvroa; aqedan _ madlic,<br />
ro<strong>me</strong>lsac is iRebs, aseve usazRvroa. wyaloba, ro<strong>me</strong>lsac is qristianeTa<br />
mimarT moiRebs, amdenadve unda Seesaba<strong>me</strong>bodes dedis siyvaruls Svilebisadmi<br />
212
da es siyvarulic usazRvroa; aqedan gamomdinare, usazRvroa misgan miRebuli<br />
wyalobac da Semdgom: im usazRvro madlis gansazRvriT, ro<strong>me</strong>lsac rogorc<br />
deda RvTisa, is R<strong>me</strong>rTisgan iRebs da im usazRvro mowyalebis mixedviT,<br />
ro<strong>me</strong>lsac qristianebze moiRebs rogorc deda qristianTa, unda vaRiaro, rom<br />
qalwuli _ es zRvaa madlian ZalTa. marTlac, is vrceli zRvaa, ra<strong>me</strong>Tu masSi,<br />
rogorc RvTis dedaSi, sulis RvTaebriv niWTa yvela dauSreteli mdinare<br />
Caedineba; zRvaa _ tevadobiT udidesi, radgan masze, rogorc RvTis didebaze,<br />
igive RvTaebrivi niWebi uxvad iRvreba; amgvarad, im niWebis mixedviT,<br />
ro<strong>me</strong>lsac iRebs, rogorc deda RvTisa, is ukidegano zRvaa; xolo ZRveniT,<br />
romlebsac moiRebs, rogorc qristianTa deda, is ulevi zRvaa. qalwulis<br />
keTilkrZalulo Tayvanismce<strong>me</strong>lno, misi yvela upiratesobidan imas miaqcieT<br />
yuradReba, rom is RvTisa da qristianTa dedaa da rogorc RvTis dedas,<br />
yvela wmidanze da angelozze u<strong>me</strong>tesi kadniereba aqvs RvTis, Tavisi Zis,<br />
mimarT; xolo rogorc qristianTa deda, wmidanebze da angelozebze <strong>me</strong>tad<br />
moiRebs wyalobas Cvenze, Tavis Svilebze!<br />
ukeTilSobilesi patriciusi da umamacesi mxedarTmTavari koriolani ∗<br />
usamarTlod gandevnes Zveli romidan. gaborotebuli koriolani jars uxmobs<br />
da umaduri samSoblos winaaRmdeg oms iwyebs, imarjvebs da qalaqs<br />
uaxlovdeba, gars ertymis, alyaSi aqcevs, gadawviT emuqreba, SurisZiebis<br />
JiniT aris anTebuli, mosaxleobas gaJletas upirebs, maTi sisxliT surs<br />
Tavisi samarTliani risxvis daokeba da umarTebulod miyenebuli wyenis<br />
ganqarveba. maSin romaelebi TavianT Secdomas aRiareben, Cadenils inanieben,<br />
rcxveniaT da wuxan. senatSi grovdebian da xifaTisgan Tavis dasaxsnelad<br />
sxva saSualebas ver pouloben garda imisa, rom am didebuls fexebSi<br />
Caucvivdnen, patieba sTxovon da misi risxva Searbilon. maS ase, senatidan<br />
rCeulni win wavidnen, maT sxvadasxva Cinosani gahyva da bolos ubralo xalxi<br />
_ yvelani cremliT da saxeze Rrma wuxiliT; isini kedlebze adian,<br />
koriolanis winaSe wardgebian, muxls iyrian, mas Tayvans sce<strong>me</strong>n, tirian,<br />
Sesabralisi xmiT mamulisa da sakuTari sicocxlis Sewyalebas evedrebian,<br />
magram koriolani Seubralebelia, ar idrikeba, ar lmobierdeba moqalaqeTa<br />
cremlebis gamo. piriqiT, ufro daundobeli xdeba, sabrZolvelad niSnis<br />
micemas apirebs, magram... rawams brboSi SeniSnavs Rirseuli qalbatonis,<br />
Tavisi dedis, biTurias damwuxrebul saxes, ro<strong>me</strong>lic mas naz dedobriv<br />
siyvaruls moagonebs, maSinve mzera unaTdeba, mrisxaneba ucxreba, maxvils<br />
xels uSvebs, jars aCerebs, moqalaqeebs urigdeba, mSobliur qalaqSi Sedis<br />
ara rogorc mteri, ara<strong>me</strong>d rogorc <strong>me</strong>gobari, samSoblos ukiduresi<br />
xifaTisgan aTavisuflebs. amdenad aris ufro mniSvnelovani Zis winaSe yofna<br />
mSobeli dedisa, vidre uTvalavi brbosi? ra SeiZleba iyos ZisTvis dedis<br />
saxelze saamo? ra SeiZleba iyos dedis cremlebsa da vedrebaze Zlieri?<br />
magram modiT, Cvens sagans davubrundeT!<br />
xom simarTlea, qristianeno, is, rom Cven, yoveldRe, yovel saaTs da wuTs<br />
vcodavT? dae, TiToeuli sakuTarma sindisma amxilos. vai Cven! rarig<br />
nairferovani codvebiTaa Cveni cxovreba wabilwuli! is yvelaze mZi<strong>me</strong><br />
∗ koriolani _ Zv. rom. patriciusi da mxedarTmTavari (<strong>me</strong>-5 s. qr. S-mde) romis mtris mxares<br />
gadavida, maT jars saTaveSi Caudga da Tavis qalaqs alya Semoartya, magram dedisa da<br />
<strong>me</strong>uRlis TxovniT alya moxsna. am ambavs Seqspirma drama miuZRvna, xolo beThovenma<br />
uvertiura.<br />
213
usjuloebaTa erTian, uwyvet rigs warmoadgens, ramdeni uwmindurebaa Cvens<br />
gulisTq<strong>me</strong>bSi! ramdeni bilwsityvaobaa Cvens enaze! ramden mzakvrobas xedavs<br />
Ze RvTisa Cvens saq<strong>me</strong>ebSi! xedavs da iT<strong>me</strong>ns, radgan mravlismomT<strong>me</strong>nia. magram<br />
roca mounaniebelni varT, gamousworebelni, jiutad CavdivarT borotebas,<br />
maSin umaRles RvTaebriv simarTles raRac bunebis sawinaaRmdego umadurobiT<br />
SevuracxyofT, mis samarTlian risxvas aRvanTebT da is <strong>me</strong>tad aRar iT<strong>me</strong>ns,<br />
ara<strong>me</strong>d daundobeli, mrisxanebis maxviliTa da isrebiT aRWurvili, rogorc<br />
saSineli <strong>me</strong>omari, Cvenzec aRdgeba da sruli mowyvetiT, sikvdiliT, saukuno<br />
tanjviT gvemuqreba. TiTqos imasve gveubneba, rasac iudevelebs dRevandel<br />
saxarebaSi: `naTesavi urwmunoi da gularZnili, vidremdis viyo Tquen Tana?<br />
vidremdis Tavs-videbde Tquensa?~ (mT. <strong>17</strong>, <strong>17</strong>). naTesavo urwmunov! ara imitom,<br />
rom ara gaqvs rw<strong>me</strong>na, ara<strong>me</strong>d imitom, rom ara gaqvs saq<strong>me</strong>ni rw<strong>me</strong>nisani;<br />
garyvnilo, Cemdami SiSis uarmyofelo, Cemi sjulis gamTelavo, Cems<br />
siyvaruls daSorebulo, avxorcobiT cdunebulo! vidremdis viyo Tquen Tana?<br />
rodemde viyo TqvenTan Cems eklesiasa da Cems saidumloebebSi? vidremdis<br />
Tavs-videbde Tquensa? rodemde agitanoT, mxarSi gedgeT Cemi TvinierebiTa da<br />
didi moTminebiT? rodemde?! am sityvebTan erTad is Tavis maxvils<br />
gaaSiSvlebs (ase saSinlad aRwers amas winaswar<strong>me</strong>tyveli) `mSvildsa missa<br />
gardaucuams da ganumzadebies igi; da mis Tana ganumzadebian Wurni<br />
sikudilisani~ (fs. 7, 12-13); isarni ganmzadebulia da es `isarni Zlierisani<br />
lesul arian nakuercxalTa Tana oxrebisaTa~ (fs. 119,4). zogi isari<br />
imisTvisaa, rom mSoblebs sasjelad Svilebi waarTvas, an Svilebs _ mSoblebi<br />
gamofxizlebisTvis, qmari _ Tavqarian cols, coli _ uxmar qmars, an Zma _<br />
codvil Zmas; sxva isari imisTvisaa, rom Cveni janmrTeloba mowylas da<br />
avadmyofobebiT sarecels migvajaWvos mravalwliani tanjvisTvis; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _<br />
raTa bedniereba mogviwamlos, siRaribiT moTokos Cveni amayi mzera. danarCeni<br />
isrebi, ro<strong>me</strong>lTa daTvla SeuZlebelia, imisTvisaa, rom mravalnairi Wriloba<br />
mogvayenos, sacxovreblebi mogvispos, qoneba gagvinadguros, ojaxoba<br />
gafantos siduxWiriT, CxubiT, SimSiliT, sikvdiliT, o<strong>me</strong>biT, tyviebiTa da<br />
ubedurebaTa mTeli simZimiT.<br />
`maxvili misi lesul ars, mSvildsa missa gardaacuams da ganumzadebies<br />
igi; da mis Tana ganumzadebian Wurni sikudilisani~.<br />
Cven ubedurni, codvilni, sad gaveqceviT Ze RvTisas aseT risxvas? CvenTvis<br />
ar aris sxva gamosavali garda imisa, rom SevinanoT da kacTmoyvare Ze<br />
RvTisas ferxTiT davemxoT. SuamdgomlobisTvis ki mRvdlebs unda mivmarToT,<br />
romlebic aq, dedamiwaze, eklesiaSi arian; aseve wmidanTa <strong>me</strong>oxebas, romlebic<br />
samoTxeSi imyofebian. da warmoidgineT, rom yvelani: monazvnebi, mRvdlebi,<br />
episkoposebi da patriarqebi erTobliv msaxurebasa da vedrebas aRasruleben;<br />
ufro <strong>me</strong>tic, yvela wmidani samoTxisa, winaswar<strong>me</strong>tyvelTa da mociqulTa<br />
mTeli dasi, mowa<strong>me</strong>Ta, moRvaweTa da qalwulTa mTeli simravle, netar<br />
angelozTa yvela wevri RvTis didebis taxts miemTxvevian, raTa CvenTvis<br />
miteveba gamoiTxovon. miwieri da zeciuri eklesiis mTel am Suamdgomlobaze<br />
bevrad <strong>me</strong>tis gakeTeba ki RvTismSoblis erTaderT sityvas ZaluZs. hoi! roca<br />
dasasjelad mogvibrundeba saSineli msajuli da Tavisi dedis saxes<br />
dainaxavs, uwmidesi da utkbesi dedisa, ro<strong>me</strong>lic evedreba, is myisve Tavaziani,<br />
Tvinieri, mSvidobiani gaxdeba, RvTaebrivi mrisxanebis maxvilsa da mSvilds<br />
gadadebs, maSinve mowyalebas gamoavlens da CvenTvis sasurvel motevebas<br />
mogvmadlis. <strong>me</strong>ufis gulmowyalebis mosapoveblad bevri ramis gakeTeba ZaluZs<br />
214
dedis vedrebas. qristianeno, SegiZliaT warmodgena imisa, Tu vin evedreba? _<br />
deda RvTisa, ro<strong>me</strong>lsac yvela wmidanze u<strong>me</strong>tesi kadniereba aqvs RvTis mimarT.<br />
sxva wmidanebi evedrebian, rogorc monebi, yovladwmida qalwuli ki sTxovs,<br />
rogorc deda. vis evedreba? Ze RvTisas, ro<strong>me</strong>lic STaisaxa, ro<strong>me</strong>lic Sva,<br />
gamokveba da gamozarda; ro<strong>me</strong>lic man erTma iseTi siyvaruliT Seiyvara,<br />
rogoriTac yvela netarma erTad, da ro<strong>me</strong>lic ufalma Seiyvara imaze <strong>me</strong>ti<br />
siyvaruliT, vidre yvela netari erTad aRebuli. yvela wmidani evedreba<br />
R<strong>me</strong>rTs, rogorc mamas, yovladwmida deda _ rogorc Zes. visTvis evedreba?<br />
qristianebisTvis, romlebic misi Svilebi arian, misi bunebiTi STamomavalni,<br />
imave gvaris, imave sisxlis, romlidanac Tavad warmoiSva, xolo madliT _<br />
Zmani misi Zisa. wmidanebi gvSuamdgomloben rogorc Z<strong>me</strong>bs, yovladwmida<br />
qalwuli gvSuamdgomlobs, rogorc Svilebs. aw miapyreT Tvali mis<br />
Sesavedrebel saxes _ raoden didia misi kadniereba, da saxes mavedrebels _<br />
rogori mxurvalea misi vedreba! gana SeiZleba masze wyaloba ar iyos<br />
moRebuli? am azrs atarebs cnobili gamoTqma qebaTa qebidan, romliTac,<br />
vfiqrob, ufali mimarTavs qalwuls: `Sen daatyveve Cemi guli, o, sZalo, dao,<br />
Cemo! erTi SexedviT (4, 9) _ Seni erTi SemoxedviT SemoiWer Cems gulSi,<br />
iaraRs vyri, mrisxanebas davuteveb, mitevebas mogmadli~.<br />
ai, rogor wyalobas, rogor Sewevnas moiRebs Cvenze, qristianebze, uwmidesi<br />
mariami.<br />
is RvTisa da Cveni dedaa. rogorc Cvens dedas, pativi unda mivagoT,<br />
mowiwebiT unda viyoT mis winaSe, radgan es RvTaebrivi sjuliT damtkicebuli<br />
bunebiTi valdebulebaa; <strong>me</strong>ore mxriv, rogorc RvTis dedas, Cven, adamianebi,<br />
kidev ufro did pativs unda mivagebdeT, <strong>me</strong>tad krZalulni unda viyoT mis<br />
winaSe, ra<strong>me</strong>Tu mas, rogorc RvTis dedas, Tayvans sce<strong>me</strong>n TviT samoTxis<br />
wmidanebi da zeciuri angelozni. aqedan gamomdinare, Tayvaniscema da<br />
krZaluleba uwmidesi mariamisadmi, rogorc dedisa Cvenisadmi, didi unda<br />
iyos, xolo rogorc RvTis dedisadmi _ yovelgvar Sedarebaze aRmatebuli.<br />
vinc sakuTar dedas ar eTayvaneba, pativs ar scems, ar aris Rirsi, iwodos<br />
adamianad; vinc RvTis dedas pativs ar scems da mokrZalebuli ar aris mis<br />
mimarT, ar SeiZleba iwodos qristianad. vis SeuZlia Tavi Seiqos imiT, rom<br />
qristes erTguli monaa, Tu is mariamis erTguli mona ar iqneba? an ra<br />
krZaluleba SeiZleba hqondes Zis mimarT, Tu dedis mimarT ar iqneba<br />
krZaluli? rai<strong>me</strong> ubedurebiT yvelafrisadmi mowiweba rom da<strong>me</strong>karga, mas<br />
arasdros davkargavdi qalwul mariamisadmi. yoveli SeWirvebis Jams _<br />
sxeulebrivisa Tu sulierisa, ro<strong>me</strong>lSic ar unda aRmovCnde, mas mivmarTav<br />
darwmunebuli imaSi, rom masTan vpoveb Cems sneulebaTa kurnebas,<br />
ubedurebebSi _ nugeSs, codvebSi _ motevebas. jojoxeTSic ki ar vkargav<br />
xsnis i<strong>me</strong>ds zeciuri dedoflisagan. vidre is Tavis kalTiT mifaravs, ar<br />
<strong>me</strong>Sinia warwy<strong>me</strong>disa.<br />
magram raSi mdgomareobs qalwulisadmi keTilkrZaluleba? _ locvasa da<br />
marxvaSi. locvaSi, ro<strong>me</strong>lic aris moxmoba RvTis saxelisa, marxvaSi, ro<strong>me</strong>lic<br />
Tavis Sekavebaa. es is ori saSualebaa, romliTac pativi unda vceT RvTisa da<br />
Cvens dedas, gansakuTrebiT am dReebSi. rogori unda iyos Cveni locva? ara<br />
uwesrigo, ara mRelvare, ara urcxvi, ara<strong>me</strong>d RvTismoSiSi, gulSemusvrili da<br />
cremliani. Cveni marxva da TavSekaveba rogoriRa unda iyos? is unda iyos<br />
krZaluloba ara marto sanovagisagan, ara<strong>me</strong>d codvisaganac; ara mxolod<br />
xorcisagan, ara<strong>me</strong>d xorcieli vnebebisganac. yovladwmida qalwuli Cvengan<br />
215
marxvasa da guliTad locvasTan erTad gulis Semusvrilebasac moelis. amaze<br />
naklebs raRas unda iTxovdes qristianTagan RvTisa da qristianTa deda? hoi!<br />
rom mivmxvdariyaviT, Tu ra Sewevnas viRebT esoden wmida dedisgan.<br />
oblebo, mogzaurno, usaxlkarono, sneulno, mwuxareno, codvilno, nu<br />
swuxarT: gyavT deda, deda RvTisa! deda, ro<strong>me</strong>lic SegifarebT, siRatakeSi<br />
gamogkvebavT, mwuxarebaSi ganugeSebT, avadmyofT kurnebas mogmadliT,<br />
tyveobidan dagixsniT, codvebs mogitevebT. nu swuxarT: Tqven dedad gyavT<br />
deda RvTisa. <strong>me</strong>zRvaurno! ux<strong>me</strong>T qalwuls, raTa qariSxalSi gqondeT<br />
navsayudeli; mgzavrno! ux<strong>me</strong>T qalwuls, raTa xifaTSi gyavdeT Semwe;<br />
miwaTmoq<strong>me</strong>dno! ux<strong>me</strong>T qalwuls, raTa kurTxeul iyos Tqveni Sromis nayofi;<br />
moswavle Wabukno! ux<strong>me</strong>T qalwuls, raTa gqondeT swavlaSi Suqi Se<strong>me</strong>cnebisa;<br />
<strong>sasuliero</strong> pirno da eriskacno, mamano da dedano! ux<strong>me</strong>T qalwuls, Tqvens<br />
yvela saWiroebaSi, sxeulebrivsa Tu sulierSi, raTa gyavdeT am cxovrebaSi<br />
da sikvdilis wuTs mfarveli, samsjavroze ki _ <strong>me</strong>oxi; qristianeno, dido da<br />
mcire Tayvanismce<strong>me</strong>lno ieso qristes saxelisa! keTilkrZalulni iyaviT<br />
qalwul mariamis saxelis mimarT, iesosi da Cveni dedis mimarT.<br />
ieso da mariami... dae es saxelebi Tqvens gulSi aRibeWdos; ieso da mariami...<br />
dae es saxelebi mudam iyos Tqvens bageze; ieso da mariami... dae es saxelebi<br />
iyos Tqveni locvis dasawyisi da dasasruli. ieso da mariamis saxelebi dae,<br />
pirveli iyos, ros gaiRviZebT, saRamos ki _ ukanaskneli. maTTan erTad<br />
daxuWeT Tvali; maTTan erTad SediT eklesiaSi da maTTan erTad gamodiT<br />
iqidan; maTTan erTad daiwyeT da daasruleT yoveli saq<strong>me</strong>, raTa ukanaskneli<br />
amosunTqvis dros erT mxares ieso gyavdeT, <strong>me</strong>ore mxares _ mariami da maTTan<br />
erTad ganididoT zeciur sasufevelSi.amin!<br />
sityva maTes saxarebaze<br />
RvTismSoblis <strong>me</strong>oxeba<br />
`da ganurisxda ufali igi misi da misca<br />
igi ÃelTa mtanjvelTasa, vidremdis<br />
gardaiÃados yoveli igi Tananadebi misi~<br />
(mT. 18, 34)<br />
dRevandeli igavi gvaswavlis, rom RvTisagan wyalobas ar unda moelodes<br />
is, vinc moyvass ar uyofs wyalobas: `da ganurisxda ufali igi misi da misca<br />
igi ÃelTa mtanjvelTasa~. ase mouxdeba umadur monas; man Tavisi batonis<br />
gulmowyaleba sakuTar Tavze gamocada da aseTi uwyaloba gamoiCina moyvasisadmi.<br />
mas aTi aTasi talanti emarTa; rom araferi ebada, valis gadavadebas<br />
iTxovda, keTilma batonma ki is gaaTavisufla _ fuli aCuqa. misi vali,<br />
asi dinari (ase cota) sxvas emarTa. im sxvasac araferi ebada da isic gadavadebas<br />
iTxovda, magram ugulo <strong>me</strong>valem xeli staca, axrCobda da bolos sapyrobileSi<br />
Casva. sxvebi uyureben aseT araadamianobas da wuxan; es ambavi batonma<br />
gaigo. is monas uxmobs da jer amxels: `maSin mouwoda mas ufalman misman<br />
da hrqua mas: monao boroto, yovelive Tananadebi Seni mogiteve Sen, ra<strong>me</strong>-<br />
Tu <strong>me</strong>vedrebode <strong>me</strong>~, Semdeg mtanjvelebs ubrZanebs, TvalTagan moaSoron is da<br />
216
tanjon, vidre vals ar gadaixdis: `da ganurisxda ufali igi misi da misca<br />
igi ÃelTa mtanjvelTasa, vidremdis gardaiÃados yoveli igi Tananadebi misi~.<br />
vi<strong>me</strong>oreb, ase ekuTvnis umadur monas. magram axla raRa i<strong>me</strong>di hqonda tanjvisagan<br />
Tavis daRwevisa? i<strong>me</strong>dovnebda, rom kvlav Seiwyalebda batoni? magram man<br />
xom erTxel ukve Seiwyala, amjerad ki Zlier urisxdeba. iqneb imis i<strong>me</strong>di aqvs,<br />
rom amxanagebs SeebralebaT da uSuamdgomleben? misi sisastikiT aRSfoTebuli<br />
amxanagebi u<strong>me</strong>teswilad mas adanaSauleben. valis gadaxdis i<strong>me</strong>di aqvs? is<br />
xom <strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad didia _ aTi aTasi talanti! ra iRonos? axlave getyviT. mona,<br />
ro<strong>me</strong>lsac batoni ganurisxda, ro<strong>me</strong>lsac amxanagebi amtyuneben, mona, ro<strong>me</strong>lsac<br />
gaTavisuflebis i<strong>me</strong>di ara aqvs, RvTis madlisagan gandgomili, RvTis pirs<br />
daSorebuli, yvela sasjelmisjili, rac ki SeiZleba kacma RvTis risxviT<br />
moiwios _ ubeduri codvilia. maS ase, batoni, ufali misi ganrisxda, <strong>me</strong>gobrebi<br />
_ wmindanebi kicxaven, ar Suamdgomloben ufalTan. usazRvroa misi codvebis<br />
vali, mTeli sicocxle ar eyofa mis gadasaxdelad. ra iRonos? vis mimar-<br />
Tos mfarvelobisaTvis? xsnas saidan elodos? Tqven Tu iciT, qristianeno, vin<br />
aris usasooTa i<strong>me</strong>di? vin aris codvilTa safarveli? vinaa deda qristianeTa?<br />
_ mariami, yovladwminda dedofali. diax, Tuki vin<strong>me</strong> codvili aseT<br />
ubedurebaSi Cavarda: erTi mxriv, maszed ganrisxebulia R<strong>me</strong>rTi, <strong>me</strong>ore mxriv,<br />
aranairi Svela wmindanTa <strong>me</strong>oxebis saxiT ara aqvs, aseT drosac ki ar tovebs<br />
mas wminda qalwulis <strong>me</strong>oxeba da Suamdgomloba.<br />
<strong>me</strong> dRes msurs amis Tqma sanugeSod codvilTa da sadideblad<br />
RvTismSoblisa. `da ganurisxda ufali igi misi da misca igi ÃelTa<br />
mtanjvelTasa~. minda icodeT, qristianeno, Tu ras niSnavs gamoTqma: `da<br />
ganurisxda ufali igi misi~, anu raoden saSiSia RvTis risxva, ro<strong>me</strong>lic<br />
adamianTa codvebiT aRenTeba. wminda werilSi mraval magaliTs vxvdebiT,<br />
roca R<strong>me</strong>rTi WeSmaritad gacxadda, rogorc R<strong>me</strong>rTi Surisgebisa, rogoradac<br />
ambobs daviT winaswar<strong>me</strong>tyveli. pirvelma naTliT mosilma angelozma Sescoda<br />
da ganrisxebulma ufalma is Zirs dasca, viTarca elva. Cauqrobeli cecxlisa<br />
da saSineli wyvdiadis ufskruli gaaRo da gandgomil angelozebTan erTad<br />
iq saukunod STaagdo; Sescoda adamma da ganrisxebulma ufalma misma igi<br />
samoTxidan gandevna, nar-ekliT da kurosTaviT savse miwis damuSaveba da<br />
ofliT puris mopoveba daakisra; Sescodes adamianebma noes dros. ganrisxda<br />
maTze ufali, mouvlina warRvna, ormocdRiani wvima da daaxrCo isini;<br />
Sescodes xuTqalaqis mcxovreblebma: ganrisxebulma ufalma zecidan cecxli<br />
awvima maT da Canacra; Sescodes ebraelebma da ganrisxebuli ufali maT,<br />
damarcxebulebs, gaZarcvulebs da datyvevebulebs xan qaldevelebsa da xan<br />
asurelebs ugdebda xelSi. isini dRemde moxetialeni da adamianebisaTvis<br />
saZulvelni arian. Sescoda misma <strong>me</strong>gobarma, RvTissaTno daviTma da yovelives<br />
miuxedavad, ganrisxebulma ufalma ar miuteva mas manam, sanam umZi<strong>me</strong>si<br />
sasjeli ar daado _ Svilebis sikvdili, momakvdinebeli wylulebi da TiTqmis<br />
mTeli sa<strong>me</strong>fos gaRatakeba. mraval msgavs magaliTs vxedavT im uxsovar<br />
droSi. qristianeno! Cvenc vscodavT da nuTu ver vxedavT, rogor mrisxanebs<br />
ufali da ra mravalgvari sasjeliT gvsjis? zogierT maTgans vxedavT, radgan<br />
isini xorcielad gvazianeben. saxeldobr, esenia: avadmyofobani, sikvdili,<br />
gakotreba, o<strong>me</strong>bi, siRaribe da sxva auracxeli ubedureba. sxvebs ver vxedavT,<br />
radgan isini suls swvdebian. roca R<strong>me</strong>rTi gangveSoreba da Tavis RvTaebriv<br />
madls aRgvikveTs, maSin goneba ibindeba da WeSmaritebis Suqs ver xedavs: xan<br />
nebis sisustes avlens sikeTesTan mimarTebaSi; xan u<strong>me</strong>crebas sarwmunoebriv<br />
2<strong>17</strong>
dogmatebSi, xan kadnierebas siwmindeTa mimarT; xan jiutad sCadis borotebas<br />
da ar inaniebs. mokled, ramdenadac codva umaRlesi borotebaa uflis winaSe,<br />
ro<strong>me</strong>lica ars umaRlesi madli, araferia codvaze ufro saZulveli da RvTis<br />
marTlmsajuleba arafers sjis ise, rogorc codvas, RvTis mcnebaTa am<br />
Tavxedur darRvevas. aqedan SegiZliaT mixvdeT, raoden didi SeiZleba iyos<br />
RvTis risxva codvaSi myof adamianze. is imxelaa, rom marTal iobsac ki<br />
saukuno satanjvelze <strong>me</strong>tad eSinia misi _ `ukueTumca jojoxeTs Sida<br />
dammarxe da damfare <strong>me</strong>, vidremde warÃdes risxvaÁ Seni da ganmiCino <strong>me</strong> Jami,<br />
odes moÃsenebaÁ Cemi hyo~ (14, 13). wm. ioane oqropirs misi <strong>me</strong>tad eSinoda, vidre<br />
aTasobiT sasjelisa: `aTasi geenia ver damtanjavs ise, rogorc warmodgena<br />
imisa, rom ufali ganmirisxda, piri ibruna Cemgan da momarida Tavisi mzera<br />
niSnad imisa, rom mas Cemi danaxvac ar surs~.<br />
roca R<strong>me</strong>rTi Zlier ganrisxebulia codvilze, gana SeuZlia vin<strong>me</strong>s mis<br />
winaSe iSuamdgomlos? misi mrisxaneba vedrebiT moalbos da mowyalebisaTvis<br />
ganawyos? iq, udabnoSi, ebraelebi iseT did usjuloebas Cadiodnen, rac ki<br />
SesaZlebelia adamianma RvTis winaaRmdeg Caidinos: kerps sces Tayvani,<br />
WeSmariti R<strong>me</strong>rTi uaryves, ro<strong>me</strong>lmac egviptelTa monobidan ixsna isini, oqros<br />
xbo Camoasxes da mas eTayvanebodnen, rogorc R<strong>me</strong>rTs. Zlier mrisxanebs<br />
R<strong>me</strong>rTi da maTi ganadgureba, daRupva da aRgva surs pirisagan miwisa. mose<br />
Tavis ers Suamdgomlobs da SesTxovs ufals: `dascxer risxÂsagan<br />
guliswyromisa Senisa da lxineba-yav ukeTurebisa misTÂs erisa Senisa;<br />
moiÃsene abrahamisi, isaakisi da iakobisi, msaxurTa SenTa~ (gamos. 32, 12-13). ara,<br />
upasuxa R<strong>me</strong>rTma, `da aw miteve <strong>me</strong> da ganvrisxne guliswyromiTa didiTa. da<br />
aRvÃocne igini~ (gamos. 32, 10). `aw miteve <strong>me</strong>~. vin daakavebs R<strong>me</strong>rTs? win vin<br />
gadaeRobeba? aenTo misi mrisxaneba, gaSiSvlda maxvili. is Tavad aris<br />
yovlisSemZle da yovlismpyrobeli. vis aqvs imdeni Zala da gambedaoba, rom<br />
ar dauSvas misi Surisgeba am umadur erze. mas aferxebs, akavebs da sasjelis<br />
aRsrulebas ar anebebs vedreba mosesi, ro<strong>me</strong>lic eubneba: `dascxer risxvisagan<br />
guliswyromisa Senisa da lxineba-yav ukeTurebisa misTÂs erisa Senisa, da<br />
moagona pirveli patriarqebi, misi erTguli monebi da <strong>me</strong>gobrebi: moiÃsene abrahamisi,<br />
isaakisi da iakobisi, msaxurTa SenTa~. marTlac, R<strong>me</strong>rTma mZvinvareba<br />
Sewyvita, daacxro mrisxaneba Tvisi, mowyale iqmna, miuteva ebraelebs udidesi<br />
usjuloeba _ `da lxineba-yo borotisa misTÂs erisa, ro<strong>me</strong>l Tqua yofad<br />
maTda~ (gamos. 32, 14). axla vikiTxav: RvTis winaSe vin iyo mose? _ ubralo<br />
mona; vin iyvnen abraami, isaaki da iakobi? _ isinic monebi iyvnen. yovladwminda<br />
qalwuli? is vin aris winaSe RvTisa? _ is dedaa, usayvarlesi yvela<br />
qmnilebaTa Soris. wm. ioane damaskelis sityvebiT: `arsebobs usazRvro<br />
sxvaoba RvTis monebsa da deda RvTisas Soris da Tuki monis _ moses<br />
Suamdgomloba aokebs RvTis mrisxanebas da kerpmsaxuri ebraelebis<br />
ganadgurebas ar anebebs, RvTis dedis, mariamis <strong>me</strong>oxeba miT u<strong>me</strong>tes daaokebs<br />
RvTaebriv risxvas da codvil qristianTa dasjas ar daanebebs~.<br />
yovelTa wmindanTa Sesavedrebeli R<strong>me</strong>rTi zogjer is<strong>me</strong>ns maTsas, zogjer ki<br />
yurad ar iRebs. is ufalia, isini _ monebi. isini iTxoven wyalobas, romlis<br />
miRebac mis Tavisufal nebazea damokidebuli. wm. pavlem xom samgzis iTxova<br />
wyaloba da Ses<strong>me</strong>nil ar iqna? magram yovladwminda qalwulis vedrebas<br />
R<strong>me</strong>rTi yovelTvis is<strong>me</strong>ns, is Zea misi, Tavad ki dedaa RvTisa. dedis Txovnis<br />
Sesruleba ar aris wyaloba Zisa, es valia. roca solomonis deda _ bersabe<br />
<strong>me</strong>fis sasaxleSi Sevida, <strong>me</strong>fe taxtidan wamodga, ambobs wm. werili: `da<br />
218
zeaRdga <strong>me</strong>fe solomon da miegeboda dedasa TÂssa da ambors-uyo mas da<br />
dajda saydarsave TÂssa da daudges saydari dedasa <strong>me</strong>fisasa da dajda<br />
marjueniT misa~ (3 <strong>me</strong>f. 2, 19). da roca dedam uTxra, rom erTi saTxovari aqvs,<br />
Svilma Rrma pativiscemiT miugo: `iTxove, dedao Cemo, ra<strong>me</strong>Tu ara<br />
garemiviqcio piri Cemi Sengan~ (3 <strong>me</strong>f. 2, 20). ubrZnes solomons esmoda, rom<br />
Tumc <strong>me</strong>fe iyo, movale iyo dedisaTvis, rogorc dedoflisaTvis, pativi miego.<br />
`iTxove, dedao Cemo, ra<strong>me</strong>Tu ara garemiviqcio piri Cemi Sengan~. asevea<br />
uzenaesi R<strong>me</strong>rTi. roca yovladwminda qalwuli zecad wardga da RvTaebrivi<br />
didebis palatSi Sevida, rogor fiqrobT, rogori pativiT Sexvdeboda mas Ze<br />
mxolodSobili? Cven ar ZalgviZs im pativis wvdoma da verafers warmovidgenT<br />
garda imisa, rac suliwmindam daviTis piriT iwinaswar<strong>me</strong>tyvela: `dadga<br />
dedofali marjueniT Sensa~ (fs. 44, 9), anu iq, im adgilze, ro<strong>me</strong>lic yovelTa<br />
wmindanTa da netarTa dasze, angelozTa, mTavarangelozTa, qerubimTa da<br />
serafimTa ganwesebaze maRlaa _ marjueniT Tvisa, RvTaebriv taxtze daabrZana<br />
igi. da iq TiTqosda eubneba mas: `iTxove, dedao Cemo, ra<strong>me</strong>Tu ara garemiviqcio<br />
piri Cemi Sengan~, anu: dedao Cemo, yovelTa naTesavTagan rCeulo, kurTxeulo<br />
dedaTa Soris, rogorc dedamiwaze xar mimadlebuli da madliT aRsavse, aseve<br />
gandidebuli da didebiT aRvsili xar samoTxeSi, Sen deda xar Cemi da <strong>me</strong> Ze<br />
Seni. Zes pativiscema egebis dedisa... ijeq marjueniT Cemsa da casa da miwaze<br />
i<strong>me</strong>fe. dae, angelozni da adamianebi, rogorc dedofals da dedas RvTisas,<br />
Tayvans gcemdnen. <strong>me</strong> var R<strong>me</strong>rTi, <strong>me</strong> var Ze; viTarca R<strong>me</strong>rTi, Cems didebas<br />
mogmadli, rogorc Svili _ Cems guls giZRvni: `iTxove, dedao Cemo, ra<strong>me</strong>Tu<br />
ara garemiviqcio piri Cemi Sengan~. mTxove, rac gsurdes, <strong>me</strong> Sevasruleb Sens<br />
Txovnas, dae, icodes samyarom, WeSmaritad vin aris Ze Seni da vin aris deda<br />
Cemi. da amgvarad gangadideben naTesavni. `iTxove, dedao Cemo, ra<strong>me</strong>Tu ara<br />
garemiviqcio piri Cemi Sengan~. sarecelze mwoliare sneulis kurneba iTxove,<br />
Tavisufleba didi xnis win borkildadebuli tusaRisa, iTxove Sewevna<br />
ubedurebaSi myofi RatakisaTvis, xifaTisagan mogzaurTa xsna iTxove, dae,<br />
mxolod Sen gixmos sneulma da gangkurnos, tyve gaTavisufldes, Rataki<br />
ganZRes, <strong>me</strong>zRvauri xsnili iqnas. `iTxove, dedao Cemo, ra<strong>me</strong>Tu ara garemiviqcio<br />
piri Cemi Sengan~.<br />
is uSvilo dedakaci Svilis micemas gevedreba, qalwuli _ ubiwoebis<br />
damarxvas, <strong>me</strong>omari _ gamarjvebas, <strong>me</strong>zRvauri _ navsayudels, miwaTmoq<strong>me</strong>di _<br />
mosavals, vaWari _ mogebas. maTi Txovna mxolod dedis <strong>me</strong>oxebiT Sesruldeba.<br />
`iTxove, dedao Cemo, ra<strong>me</strong>Tu ara garemiviqcio piri Cemi Sengan~.<br />
Sen gsurs, rom siymilisagan, wylulTagan, xilul da uxilav mterTagan<br />
dacul iqnas is qalaqi, qveyana, olqi, sadac keTilkrZalul pativs miageben<br />
saxels Sensas? dae, iyos ase. Sen aseve gsurs, rom codvili, ro<strong>me</strong>lmac Cemi<br />
risxva aRanTo, mounaniebeli, sikvdilisa da saukuno tanjvis Rirsi codvili<br />
RvTaebrivi madliT gabrwyindes da sinanulisaken miidrikos, raTa gadarCes?<br />
dae Sesruldes dedis survili. `iTxove, dedao Cemo, ra<strong>me</strong>Tu ara garemiviqcio<br />
piri Cemi Sengan~.<br />
<strong>me</strong> var R<strong>me</strong>rTi, <strong>me</strong> var Ze. dedisadmi siyvarulis gamo yovelives qmna ZalmiZs<br />
ise, rogorc Sen gsurs. dae, Cemi didebiT ganididos deda Cemi, dae Cems<br />
didebas Seadgendes gandideba dedisa.<br />
qristianeno, vi<strong>me</strong>oreb: Tu R<strong>me</strong>rTi wmindanTa vedrebas is<strong>me</strong>ns, wyalobas<br />
moiRebs, ra<strong>me</strong>Tu wmindanTa xelmwifea, xolo Tuki is<strong>me</strong>ns vedrebas<br />
qalwulisas, vals aRasrulebs, ra<strong>me</strong>Tu is Zea qalwulisa. RvTisagan<br />
219
mocemulia sjuli Zisagan dedis pativiscemisa da mas <strong>me</strong>re, rac R<strong>me</strong>rTma<br />
qalwulisagan xorcni Seisxna, is Tavis sakuTar sjuls damorCilda. giorgi<br />
nikomidieli ase ambobs amis Sesaxeb, roca qalwuls mimarTavs: `vinaidan<br />
Semoq<strong>me</strong>di, viTarca Ze, Sens didebas Tavis didebad miiTvlis, erTgvarad vals<br />
ixdis _ Sens Txovnas aRasrulebs~.<br />
sad xar, ucodvileso, Seni codvebiT yvela <strong>me</strong>zveres, mruSsa da yaCaRs rom<br />
gardaemate? aqeT gamo da bednier ambavs gamcnob: R<strong>me</strong>rTi gangirisxda, rogorc<br />
ugulo da umadur monas dRevandel igavSi? Tavisi madlisagan gangagdo?<br />
wmindanebma mogiZules da nacvlad Suamdgomlobisa gkicxaven? vali Seni<br />
codvebisa friad didia da ar ici, RvTaebrivi marTlmsajulebis winaSe riTi<br />
gadaixado? amis gamo SiSob da sasos warikveT? ubeduro sulo, gamxnevdi!<br />
Sens ubedurebaSi aris Semwe _ es uwmindesi qalwulia.<br />
gind mTeli risxva RvTisa Sendami iyos momarTuli, Tuki deda RvTisa<br />
<strong>me</strong>oxad dagidgeba, ufali molbeba, radgan is Zea; mxolod man erTma rom<br />
sTxovos, Ses<strong>me</strong>nil iqneba misi Txovna, ra<strong>me</strong>Tu is aris deda.<br />
qristiano, gana ar uwyi, rom mimadlebuli dedis erTi cremlic ki mraval<br />
codvas aRxocavs? misi <strong>me</strong>oxeba, erTi sityva, erTi niSani sakmarisia, rom<br />
RvTis mTeli mrisxaneba da drtvinva wyalobad da mowyalebad iqces? miirbine<br />
mis safarvelTan, Sewevnas evedre, gqondes misi <strong>me</strong>oxebis i<strong>me</strong>di da gwamdes, rom<br />
Tu aseT anZas CaeWidebi, ar daiRupebi. arc erTi sulieri ar daRupula<br />
kidobanSi, aseve arc erTi qristiani ar daiRupeba, vinc mfarvelobis qveSaa<br />
uwmindesi qalwulisa, ro<strong>me</strong>lic kidobania ganw<strong>me</strong>ndis...<br />
mariami _ unetaresi saxeli, angelozTa sitkboeba da mwuxareTa sixaruli.<br />
mariam! qalwulo, dedao RvTisa, dedao qristianeTa! <strong>me</strong> is uxmari mona var,<br />
viszec dRevandeli saxareba mogviTxrobs. mona, ro<strong>me</strong>lsac Ze Seni ganurisxda<br />
da wmindanebma moiZules, mona, ro<strong>me</strong>lmac RvTis marTlmsajulebas Tavisi<br />
usasrulo codvebis vali unda gadauxados. ra viRono? vis mivmarTo? xsnas<br />
saidan velodo? Cems Tavdebad giguleb, Sensken moviswrafi, Senzed vsasoeb,<br />
ra<strong>me</strong>Tu Sen xar ui<strong>me</strong>doTa i<strong>me</strong>di, codvilTa safarveli, deda qristianeTa.<br />
i<strong>me</strong>do Cemo, Sesavedrebelo Cemo, miiRe, daicev mona Seni, mowyale iyav Sens<br />
SvilTa mimarT! erTi Suamdgomloba, erTi sityva, erTi niSani da xsnili var!<br />
hoi, mariam, Senzed msasoebeli SeuZlebelia daiRupos!<br />
qeba RvTismSoblis taZrad miyvanebisa<br />
`vixile da aha savse didebiTa<br />
uflisaÁTa saxli uflisaÁ~<br />
(iez. 44, 4)<br />
aha, udiadesi msxverpli, rogoric ki samyaros Seqmnidan odes<strong>me</strong> SeuwiravT.<br />
sami wlis maradisqalwuli mariami Semoq<strong>me</strong>disadmi Sesawirad ierusalimis ta-<br />
ZarSi miiyvanes. RvTisTvisac araferi yofila amaze faseuli, amaze Zvirfasi<br />
da keTiladSesawynarebeli msxverpli. rodesac mokrZalebuli gonebis TvaliT<br />
am sazeimo miyvanebas warmovidgen, TiTqosda vxedav didebulsa da<br />
brwyinvale zeims dedamiwaze, wminda qalaqSi. magram sxva ra<strong>me</strong>sac warmovidgen,<br />
ufro didebulsa da brwyinvales iq, zecaSi, samoTxeSi. aq vxedav, Tu rogor<br />
miuZRvian mas lamprebiT qalwulni, romlebic maradis qalwuls sixaruliT<br />
220
adideben; iq ki elvissaxian angelozTa wesTmTavroba xarobs da uxorco Zal-<br />
Ta Soris upatiosnes xorcSesxmuls ganadidebs; aq mRvdelmTavari makurTxebel<br />
xels iwvdis da RvTaebrivi STagonebiT mosils ganw<strong>me</strong>ndis gansulierebuli<br />
kidobani wmidaTa wmidaSi Sehyavs; amavdroulad dausabamo mama netar<br />
mklavebs gaSlis da Tavisi ZisaTvis winaswar ganCinebuls RvTaebrivi didebis<br />
taxtze marjveniT daisvams. mrCoblia mimadlebuli yrmis miyvaneba: erTi xilulia<br />
aq, wmidaTa wmidaSi, <strong>me</strong>ore _ sagulisxmo, iq, wmindanTa brwyinvalebaSi.<br />
amitomac aq RvTaebrivi naTliT aRvsili solomonis taZari brwyinavs, iq ki<br />
sammanaTobeli R<strong>me</strong>rTmTavrobis samgzis netari naTeli brwyinavs orkecad.<br />
albaT amas uWvretda ezekieli, roca ambobda: `vixile da aha savse didebiTa<br />
uflisaiTa sZali uflisai~.<br />
solomonis taZari da masSi yovelive pativmisagebi, qalwul mariamis aRmatebul<br />
saTnoebaTa saxea. qalwuli WeSmaritad taZaria RvTisa. uwinares yovlisa,<br />
TviT solomoni, visi saxelic qveynierebis xelmwifes niSnavs, amgebi<br />
taZrisa, romlisTvisac man simdidre da sibrZne dadva da umSvenieresi da<br />
udidebulesi saq<strong>me</strong> aRasrula, zeciuri Semoq<strong>me</strong>disa da yovelTa <strong>me</strong>ufe RmrTis<br />
saxea. werilSi mas samyaros Tavadi ewodeba. qalwul mariamis Sesaqmnelad man<br />
Tavisi RvTaebrivi Zlierebis mTeli simdidre, sibrZne da madli dadva, raTa<br />
arsebaTa Soris usrulyofilesi da ukeTilSobilesi Seeqmna `ra<strong>me</strong>Tu yo Cem<br />
Tana Zlierman ... yo simtkice mklaviTa TvisiTa~ (lk. 1, 49-51). es niSnavs Semdegs:<br />
is rom Seeqmna, R<strong>me</strong>rTma imdeni moimoq<strong>me</strong>da, ramdenic yovladZlier<br />
R<strong>me</strong>rTs SeeZlo. man igi iseTi xorcieli mSvenierebiT Semosa, uxorco sulebsac<br />
rom aRemateba; sulis umaRles niWTa erbaSad SemTvisebeli samSvinvliT;<br />
WeSmaritebis Sesacnobad RvTaebrivi Bbrwyinvalebis yvela sxiviT ganaTlebuli<br />
gonebiT; RvTaebrivi siyvarulis mTeli siTboTi; sikeTisaken moswrafe<br />
nebiT, ro<strong>me</strong>lic SeuCereblad moq<strong>me</strong>debs da suliwmidasTan erTad Tanaiqms. netari<br />
avgustine qalwulis Seqmnas `maradiuli naTlis saq<strong>me</strong>s~ uwodebs < ... ><br />
taZris Senebisas uCveulo ram moxda, ris Sesaxebac wminda werili gvamcnobs:<br />
`da aRiSena taZari igi qviTa uTleliTa da xmai WurWlisa da rkinisa yovladve<br />
ara isma Senebasa mas taZrisasa~ (3 <strong>me</strong>f. 6, 7). magram amaze uCveulo ram<br />
qalwulSi moxda. rogorc mas eklesia ugalobs: is macxovris uspetakesi ta-<br />
Zari, URvTis didebis wminda saganZuri, ganxorcielebuli RvTaebis samkvidrebeli,<br />
zeciuri <strong>me</strong>ufis gansulierebuli saxli unda yofiliyo. `is sxeuliTa<br />
da suliT winaswarganmzadebuli, winaswarganw<strong>me</strong>dili, srulyofili da mi<strong>me</strong>dlebuli<br />
iyo~ _ ambobs RvTis<strong>me</strong>tyveli. samSvinveliTa da sxeuliT sulis mier<br />
winaswar ganw<strong>me</strong>dil qalwulSi R<strong>me</strong>rTi gankacda. amgvarad, RvTisagan qmnili<br />
qalwuli mariami kanonis bunebas, R<strong>me</strong>rTis SobiT ki bunebis kanons aRemata.<br />
solomonis taZarSi cxra uwmindesi da friad pativsacemi ram iyo: pirveli<br />
_ SvidsanTliani Sandali; M<strong>me</strong>ore _ trapezi winadasagebi purebiT; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ oqros<br />
kandeli; <strong>me</strong>oTxe _ oqros badia mananiT; <strong>me</strong>xuTe _ sjulis ficrebi, romlebzec<br />
aTi mcneba ewera; <strong>me</strong>eqvse _ aaronis ayvavebuli kverTxi; <strong>me</strong>Svide _ kidobani;<br />
<strong>me</strong>rve _ gansaw<strong>me</strong>dlis maCrdilobeli qerubimni; <strong>me</strong>cxre _ wmidaTa wmida.<br />
es yovelive RvTismSoblis aRmatebulobis winasaxe, igavi da aCrdilia.<br />
`igi WeSmaritad SvidsanTliani Sandali iyo suliwmidis Svidi niWisa, romliTac<br />
igi Tavisi cxovrebis pirvelive wlebidan brwyinavda~ _ ambobs aTanase<br />
didi; is iyo cxovrebis puris cxovrebamosili trapezi, oqros kandeli, ra<strong>me</strong>-<br />
Tu cxovrebis cecxli aRunTeblad daitia; oqros badia zeciuri mananiT; ficari,<br />
ra<strong>me</strong>Tu ganxorcielebul hipostasur sityvas atarebda; is iyo kverTxi,<br />
221
saswaulebrivad ayvavebuli yvavili uxrwnelebisa; codvis warRvnisagan kacTa<br />
modgmis mxsneli kidobani; RvTaebrivi gansaw<strong>me</strong>deli, ro<strong>me</strong>lsac ara qerubimni,<br />
ara<strong>me</strong>d TviT uzenaesis Zala ganw<strong>me</strong>dda; es RvTis mimRebeli wiaRi WeSmaritad<br />
wmidaTawmidaa, sadac erTgzis uTeslod Sevida da saidanac uxrwnelad<br />
gamovida ganxorcielebuli sityva _ ukvdavi mRvdelmTavari.<br />
da ai, qalwul mariamSi gansulierebulia RvTis taZari, romlis winasaxesac<br />
solomonis taZari warmoadgens. amitom is dideba, ro<strong>me</strong>lic kurTxevisas<br />
solomonis taZars aRavsebda, mxolod idumali miniSneba iyo RvTismSoblis<br />
aRmavsebel usazRvro didebaze. amis Sesaxeb winaswar<strong>me</strong>tyvelurad gamoacxada<br />
suliwmidam: `vixile da aha didebiTa uflisaÁTa saxli uflisaÁ~. rad Sevida<br />
qalwuli taZrad sami wlis asakSi? adamianuri zrdis simaRle dabadebidan<br />
<strong>me</strong>sa<strong>me</strong> wels SeimCneva. rogoricaa mavani sami wlisa, SemdgomSi amaze orjer<br />
<strong>me</strong>tad izrdeba _ arc <strong>me</strong>tad, arc naklebad. amas basili didic SeniSnavs Tavis<br />
`equsTa dReTaSi~: `rogoric aris kaci sami wlis asakSi, orjer imaze didi<br />
iqneba Semdgom~. qalwuli sami wlisa iyo da ukve imdeni siwminde hqonda, rom<br />
wmidaTawmidaSi Sesvlis Rirsad icna, anu iq, sadac mxolod mRvdelmTavari<br />
Sedioda weliwadSi erTxel. aqedan SegviZlia davaskvnaT, rom droTa manZilze<br />
qalwuls ormagad unda SesZineboda siwminde; iseve, rogorc sami wlisa<br />
aRemateboda siwmindiT Zveli sjulis yvela marTals, winaswar<strong>me</strong>tyvelsa da<br />
patriarqs, aseve ormagad unda ganw<strong>me</strong>diliyo, raTa SemdgomSi mociqulebs,<br />
mowa<strong>me</strong>ebs, RirsTa, eklesiis maswavleblebs, aseve yvela zeciur angelozs,<br />
mTavarangelozs, serafimsa daqerubims aRmateboda. ase rom, Tuki sami wlisam<br />
taZris wmidaTawmidas miaRwia, sabolood igi sasufevlis wmidaTawmidas, anu<br />
sammanaTobeli RvTaebis taxts miaRwevs. <strong>me</strong>fem da winaswar<strong>me</strong>tyvelma daviTma<br />
misi amaRleba winaswar ganWvrita: `dadga dedofali marjueniT Sensa~ (fs. 44,<br />
9). ai, swored esaa siwmidis sruli dideba, ro<strong>me</strong>lic miiRo qalwulma, RvTis<br />
gansulierebulma taZarma, aq, dedamiwaze madliT aRsavsem, zecaSi ki didebiT<br />
aRvsilma. `vixile da aha savse didebiTa uflisaÁTa saxli uflisaÁ~.<br />
gandidebulo qalwulo! dRes Sen taZrad Sedixar, Sen, RvTis<br />
gansulierebulo taZaro, wmidaTa wmidaSi, uzenaesis mier ganw<strong>me</strong>dil<br />
sagrilobelSi, RvTis salxinebelSi Cveni sulebis gansaw<strong>me</strong>dad Sedixar; da<br />
Cven, viTarca lampris mpyrobeli qalwulni, mowiwebiTa da anTebuli guliT,<br />
gonebiT ZRvens gwiravT da sulieri lxeniT Sens diad miyvanebas vzeimobT.<br />
sityva lukas saxarebaze<br />
cxonebaSi sami dabrkolebis Sesaxeb ∗<br />
`kacman vin<strong>me</strong> yo puri didi da<br />
mouwoda mravalTa... da iwyo<br />
TiToeulman yovelman jmnad~<br />
(lk. 14, 16-18)<br />
ramdenadac R<strong>me</strong>rTi adamianisTvis keTilia da mravalmowyale, imdenadve<br />
umaduria adamiani RvTis mimarT. RvTis keTilmowyaleba adamianis borotebas<br />
∗ am qadagebis I da II nawili napovni ar aris.<br />
222
ebrZvis; RvTis madli uxmobs, adamianuri neba garbis; is evedreba, es pirs<br />
ibrunebs; is ZRvens uxvad sTavazobs, es _ urcxvad uaryofs. <strong>me</strong>ufes swored<br />
amisi gamokvleva surs dRevandel saxarebaSi, ro<strong>me</strong>lsac RvTis<strong>me</strong>tyvelTa<br />
ganmartebiT igavuri, zneobrivi, qaragmuli da Semagonebeli Sinaarsi aqvs.<br />
misi igavuri Sinaarsi imaSi mdgomareobs, rom mavanma didi vaxSami gamarTa da<br />
mravalni moiwvia; zneobrivi _ rom es adamiani R<strong>me</strong>rTkaci ufalia, ro<strong>me</strong>lmac<br />
Tavisi yovladwminda saidumloebebis seroba gamarTa da wminda ziarebaze<br />
gvixmobs; qaragmuli _ rom is Tavad ganxorcielebuli RvTis sityvaa,<br />
ro<strong>me</strong>lmac, adamianad qceulma, Tavis wminda eklesiaSi, rogorc serobaze,<br />
iudevelebi da warmarTebi moiwvia; Semagonebeli _ rom es aris mama R<strong>me</strong>rTi,<br />
ro<strong>me</strong>lmac saukuno sitkboebis anu caTa sasufevlis serobaze amqveynad mosul<br />
yovel adamians uxmo, ramdenadac `yovelTa ... hnebavs cxovrebaÁ da<br />
<strong>me</strong>cnierebasa WeSmaritebisasa moslvaÁ~ (1. tim. 2, 4). aseTi didi da usazRvroa<br />
RvTis wyaloba adamianisadmi. magram RvTis mimarT adamianis umaduroba<br />
rogoria! wveulni ar midian, ganCinebulni ganze dgebian. da iwyo TiToeulman<br />
yovelman jmnad. erTni amboben: _ <strong>me</strong> mindori viyide da mis sanaxavad unda<br />
wavide, _ `agaraki viyide da unebeli zeda-mac mislvad da xilvad igi~ (lk. 14,<br />
18) es aris qveyanaze mijaWvuli adamiani, ro<strong>me</strong>lmac Tavisi sulis safasurad<br />
amaqveyniuri unayofo mindori iyida, masze amaod iRwvis da oflsac amaod<br />
Rvris, moweviT ki mxolod am cxovrebis ubedurebebsa da amaoebis nar-ekals<br />
moiwevs; <strong>me</strong>orem xuTi uReli xari iyida da maTi gamocda surs _ `uRleuli<br />
ÃarTaÁ viyide xuTi da mival gamocdad maTa~ (lk. 14, 19); es _ simdidreze<br />
mijaWvuli adamiania, ro<strong>me</strong>lic mTeli garegani Tu Sinagani grZnobiT<br />
angarebismoyvareobas da <strong>me</strong>vaxSeobas miscemia; sxva kidev ufro urcxvad<br />
ambobs, rom coli SeirTo da mosvla ar SeuZlia: `coli SevirTe da mis gamo<br />
ver Ãel-<strong>me</strong>wifebis moslvad~ (lk. 14, 20). es _ xorcis maa<strong>me</strong>beli kacia, misi<br />
suli da sxeuli xorcis xlarTebSia gabmuli. amitom adamianebs sam Tanrigad<br />
davyof: erTni qveyanaze arian mijaWvulni, <strong>me</strong>oreni _ simdidreze, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong>ni _<br />
xorcze; qveyana, simdidre da xorci _ ai is sami dabrkoleba, romlebic<br />
adamians diad serobaze wasvlas _ yovladwminda saidumloebebTan ziarebas,<br />
zeciuri sasufevliT tkbobas ar anebeben.<br />
1) `agaraki viyide da unebeli zeda-mac mislvad da xilvad igi~; amas<br />
qveyanaze mijaWvuli ambobs. qveyana _ es udidesi dabrkolebaa adamianis<br />
cxovrebaSi. qveyana da R<strong>me</strong>rTi urTierTsapirispironi arian. aravis SeuZlia<br />
emsaxuros erTdroulad R<strong>me</strong>rTs da qveyanas.<br />
< . . . > `vervis Ãel-ewifebis orTa ufalTa monebad~ (mT. 6, 24).<br />
anton didma xilvaSi naxa, rom mTeli msoflio raRac badiT iyo dafaruli:<br />
qseli mosdebia mindvrebsa da baRebs, gzebsa da moednebs; mdidarTa<br />
sasaxleebsa da RatakTa qoxebs; eklesiebsa da sakurTxevlebs. yvelgan qselia<br />
modebuli. ras niSnavs es xilva? bade _ es qveyniuri cdomileba da sicruea,<br />
es misi sazrunavia, is exveva xelebs, fexebs, yels, Tvalebs, gonebasa da guls;<br />
bade, ro<strong>me</strong>lic iTrevs qmrebs, colebsa da Svilebs, Wabukebsa da mxcovnebs.<br />
imas locvis aRvlena unda, eklesiaSi wasvla, surs, rom aRsareba Tqvas,<br />
eziaros, bolos da bolos, gamosworeba unda, magram qveyniuri bade akavebs;<br />
unda, rom ilocos, magram gonebaSi saxlis aTasi sazrunavi utrialebs;<br />
eklesiaSi wasvla surs, magram warCinebulTanaa wasasvleli, raRac saq<strong>me</strong>ebi<br />
aqvs mosamTavrebeli, bazarSi saqoneli aqvs dasaTvalierebeli, aRsarebisTvis<br />
223
da ziarebisTvis is erT dRes, erT saaTsa da wuTs ver poulobs. Tqven Tu<br />
iciT, raoden mZi<strong>me</strong> iyo faraonis batonoba damonebul ebrael erze?<br />
< . . . > `gamoavline eri Cemi, raTa mmsaxurebden <strong>me</strong>... ganvidi gzasa samisa<br />
dRisasa udabnod, raTa msxuerpli SevwiroT uflisa RmrTisa Cuenisa~ (gam. 5,<br />
1-3) `daumZimdin saq<strong>me</strong> kacTa amaT da mas zrunviden...~ (gam. 5, 9). dRe<br />
ulocvelad gadis, dResaswauli wirvis gareSe Caivlis, weliwadi _<br />
uaRsarebod. cxovrebis mTeli gza qveyniur sazrunavSi, R<strong>me</strong>rTze fiqris<br />
gareSe gaileva. rogor unda ifiqro R<strong>me</strong>rTze iq, sadac qveyniuri zrunva<br />
<strong>me</strong>fobs? “ mRelvare da <strong>me</strong>brZol gonebaSi aranairi keTili azri ar aris da<br />
RvTis madlic ar idebs binas~ _ ambobs kirile didi. `vervis Ãel-ewifebis<br />
orTa ufalTa monebad~ (mT. 6, 24). < . . . > amRvreuli wyali, romlis feri ar<br />
Cans... qristiano! `kacman vin<strong>me</strong> yo puri didi da mouwoda mravalTa~ ras ityvi?<br />
`glocav Sen jmnulmnca var~ (lk. 14, 19) < . . . > hoi, rarig didi dabrkolebaa<br />
adamianis cxonebisaTvis qveyana!<br />
2) Sen, Sen raRas mipasuxeb? `uRleuli ÃarTaÁ viyide xuTi da mival<br />
gamocdad maTa~ _ es simdidris moyvare kacia. hoi! rarig did dabrkolebas<br />
warmoadgens adamianis cxonebaSi simdidre! aq ki WeSmaritad Zlieri badea,<br />
ro<strong>me</strong>lic suls magrad kravs. amitomac ambobs RvTaebrivi pavle: `xolo<br />
ro<strong>me</strong>lTa hnebavs simdidre, SeicÂvian gansacdelsa da safrÃesa da gulis<br />
TqumaTa mravalTa ucnaurTa da mavnebelTa, ro<strong>me</strong>lTa daanTqnian kacni<br />
mosasrvelad da warsawy<strong>me</strong>delad~ (1 tim. 6, 9).<br />
upirvelesad _ gansacdelSi; <strong>me</strong>ore _ mrisxanebaSi; <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ mraval uazro<br />
da saziano vnebaSi. gansacdelSi: ficis, wyeninebis, Zarcvis; mrisxanebaSi:<br />
ginebis, lanZRvis, mkvlelobis; mraval uazro da saziano vnebaSi: gaumaZRrobis<br />
< . . . > `kacisaÁ visi<strong>me</strong> mdidrisaÁ nayofieri iyo agaraki~ (lk. 12, 16).<br />
sxvisi nivTis dabrunebaze xom arc fiqrobs (atlanta da ipo<strong>me</strong>ni < . . .><br />
SekiTxvas, Tu ratomaa oqro fermkrTali, upasuxa: `mitom, rom mas mravalni<br />
eltvian. SeuZlebelia erTdroulad giyvardes fuli da suli... ra<strong>me</strong>Tu<br />
...Seicvivian gansacdelsa da safrÃesa da gulis TqumaTa mravalTa ucnaurTa<br />
da mavnebelTa < . . . > ras ityvi? `glocav Sen jmnulmnca var~.<br />
maS ase, adamianis cxonebaSi simdidre did dabrkolebas warmoadgens!<br />
qristiano `kacman vin<strong>me</strong> yo puri didi da mouwoda mravalTa~.<br />
3) ar modis erTi, ra<strong>me</strong>Tu uyvars sofeli, ar modis <strong>me</strong>ore, ra<strong>me</strong>Tu uyvars<br />
simdidre. vinc ar unda iyo, Sen mainc modi! magram ras vxedav, ra <strong>me</strong>smis?<br />
`coli SevirTe... da ver Ãel-<strong>me</strong>wifebis moslvad~ hoi rarig didi, SemaWirvebeli,<br />
Zlieri dabrkolebaa adamianis cxonebaSi _ xorci! es bade ki ara, sammagi<br />
Tokia; es _ rkinis jaWvia, ro<strong>me</strong>lsac sikvdilis garda veraferi gawyvets<br />
`coli SevirTe da mis gamo ver Ãel-<strong>me</strong>wifebis moslvad~.<br />
qristianeno, vaRiaroT, rom ar arsebobs iseTi ram, qalze <strong>me</strong>tad rom<br />
mbrZaneblobdes Cvenze (sami Wabukis istoria). qali lo<strong>me</strong>bs aTvinierebs,<br />
<strong>me</strong>feebs, xelmwifeebs imonebs, mamacebze imarjvebs, adamianebs aiZulebs<br />
sakuTari Svilebi sZuldeT, uari Tqvan mSoblebze, moklan, rw<strong>me</strong>nas<br />
uRalaton, kerpebs Tayvani scen, adamianebi tanjon, maT erTi ki ara, aTasi<br />
suli rom hqonodaT `Svilo, nu garevin sikeTe gulisTqumisa~ (ig. 6, 25)<br />
da nu ivli Seni mzeris kvaldakval (ix. ricx. 15, 39). garyvnileba saSinel<br />
borotebebs izraxavs. hoi, rarig didi, maWirvebeli, Zlieri dabrkolebaa es<br />
xorci! Tu mis badeSi moxvdi, aTasjer rom mogiwodo sinanulisken, mainc<br />
mipasuxeb: `ver Ãel-<strong>me</strong>wifebis moslvad~.<br />
224
maS vaskvni: `kacman vin<strong>me</strong> yo puri didi da mouwoda mravalTa... da iwyo<br />
TiToeulman yovelman jmnad~ (lk. 14, 16-18). erTi ar modis qveynis siyvarulis<br />
gamo, <strong>me</strong>ore _ simdidris siyvarulisa, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ xorcis siamovnebisa. `yovelTave<br />
miaqcies erTbamad Tu uxmar iqmnnis, aravin ars, ro<strong>me</strong>lmanmca qmna<br />
sitkboebaÁ, aravin ars mierTadmde~ (fs. 13, 3) < . . . > da Tqven gindaT, rom<br />
R<strong>me</strong>rTi ar gagviwyres? < . . . ><br />
sityva, Tqmuli wm. nikoloz<br />
saswaulTmoq<strong>me</strong>dis xsenebis dRes<br />
siyvarulis Sesaxeb<br />
`dadga (ieso) adgilsa velsa, da<br />
eri igi mowafeTa misTaÁ da sxÂsa<br />
erisa simravle friadi huriastaniT~<br />
(lk. 6, <strong>17</strong>)<br />
wm. nikoloz saswaulTmoq<strong>me</strong>disadmi gansakuTrebuli mowiweba mis<br />
gansadideblad momiwodebs, magram dRevandeli saxareba sxva, umaRlesi<br />
swavlebisaken mibiZgebs da <strong>me</strong>c vfiqrob, mozei<strong>me</strong> ms<strong>me</strong>neli zneobrivi<br />
swavlebiT davmoZRvro. amas, upirveles yovlisa, imisaTvis vakeTeb, rom am<br />
diadi episkoposis saqebrad mWevr<strong>me</strong>tyveleba ar myofnis, ar ZalmiZs aRwera<br />
arc misi Rvawlisa da arc saswaulebisa; <strong>me</strong>ore mizezi ki is aris, rom<br />
angelozTa yvela dasi, cisa da miwis netar sulTa yvela ganweseba mas<br />
ugalobs da adidebs. ase rom, SeuZlebelia, mis pativsa da didebaze rai<strong>me</strong>s<br />
mimateba. amitom Cveni sityvisTvis sxva sagans virCevT, swored imas, ro<strong>me</strong>lsac<br />
wm. saxareba warmogviCens, raTa imdenive sulieri sargebloba miviRoT,<br />
raodeni sulieri sixarulic am dResaswaulma mogvaniWa.<br />
ufali Cveni ieso qriste galileis farTo velze dadga. iq uricxvi<br />
adamiani da mowafe Seikriba, aseve mravalni movidnen mTeli iudeidan,<br />
ierusalimidan, tiridan, sidonidan da maxlobeli qveynebidan, movidnen,<br />
rogorc mwyurvali furir<strong>me</strong>bi wyarosTan, raTa misi sityva moesminaT da<br />
saswaulebi exilaT. sulebisa da sxeulTa zeciuri mkurnalisagan maT<br />
gansakuTrebuli kurneba miiRes. pirvel rigSi sulis kurneba _<br />
RvTivSe<strong>me</strong>cneba, ra<strong>me</strong>Tu misi swavleba iyo macxovnebeli zeciuri naTeli,<br />
ro<strong>me</strong>lic yovel adamians gananaTlebda; <strong>me</strong>ore _ miiRes sxeulis simrTele,<br />
ramdenadac misgan modioda saswaulTmoq<strong>me</strong>di Zala, ro<strong>me</strong>lic br<strong>me</strong>bs Tvals<br />
uxelda, sneulebs aRadgenda da keTrovnebs w<strong>me</strong>ndda da gankurnebdes yovelTa<br />
(lk. 6, 19). maSin ufalma Tvalni miapyro mowafeebs da warmoTqva cnobili<br />
cxra netareba. isini maTe maxarebelma zedmiwevniTi sizustiT Cawera: netarni<br />
xarT glaxakni; netarni xarT mtiralni; netarni xarT wmindani guliTa;<br />
netarni xarT mSvidobismyofelni; netarni xarT devnilni simarTlisaTvis;<br />
netarni da samgzis netarni xarT mwuxareni, ra<strong>me</strong>Tu gamouTq<strong>me</strong>li sixaruliT<br />
ixarebdiT caTa Sina: gixaroden mas dResa Sina da mxiarul iyveniT, ra<strong>me</strong>Tu<br />
aha esera sasyideli Tqueni mraval ars caTa Sina (lk. 6, 23) yvela netarebaze<br />
saubars rom Sevdgomodi, sityva usasrulod gamigrZeldeboda, amitom maTgan<br />
erTs davjerdebi. saxeldobr: `netar iyvnen mSÂdobis myofelni~ (mT. 5, 9).<br />
mSvidoba ki swored isaa, rac friad gvesaWiroeba.<br />
225
I<br />
adamiani or garemoebaSi warmomidgeba: erSi, Tavis saxlSi ojaxTan,<br />
mSoblebTan da Z<strong>me</strong>bTan erTad, kaci, ro<strong>me</strong>lic bednierebas mieltvis; an<br />
sulier garemoSi, rogorc qristiani, eklesiaSi, ro<strong>me</strong>lsac swams saxareba da<br />
sasufevels moelis. mSvidobiani adamiani saero mniSvnelobiT namdvilad<br />
bednieria, mas yvelaferi gamosdis, sulierebis mxriv srulyofili qristiania<br />
da iolad cxondeba; da piriqiT _ mSvidobis gareSe is ubeduri adamiani da<br />
cru qristiania. am cxovrebaSi Sesabralisi, im cxovrebaSi samgzis<br />
Sesabralisia.<br />
mSvidoba amqveyniur saero da sulier saq<strong>me</strong>ebSi <strong>me</strong>tad saWiro ramaa. saubars<br />
ki amaTgan pirveliT daviwyeb.<br />
Zvel brZenTa warmarTulma sibrZnem dagvitova sayovelTaod cnobili<br />
gamonaTqva<strong>me</strong>bi, romlebsac mTeli msoflio yvela droSi srul WeSmaritebad<br />
miiCnevda, kerZod is, rom Tanxmobisas mciredi izrdeba, uTanxmoebisas ki, Tu<br />
rai<strong>me</strong> didia, mcirdeba. eklesiaSi msufevi suliwmindis sibrZne wminda<br />
werilSi amasve gvaswavlis: `aha, esera raÁ-<strong>me</strong> keTil, anu raÁ-<strong>me</strong> Suenier, ara-<strong>me</strong><br />
damkÂdrebaÁ ZmaTaÁ erTad? ... mun amcno ufalman kurTxevaÁ da cxorebaÁ<br />
ukunisamde~ (fs. 132, 1-3); bednieria is saxli, sadac mSvidoba sufevs, sadac<br />
Zmas Zma uyvars, mSoblebi Svilebze zrunaven, Svilebi mSoblebs pativs sce<strong>me</strong>n.<br />
iq miwieri bednierebaa, sixaruli da lxenaa, miwieri netarebaa. xolo sadac<br />
siZulvili <strong>me</strong>fobs, iq Z<strong>me</strong>bs Soris uTanxmoebaa, mSoblebsa da Svilebs Soris<br />
ganyofa, eWvia qmarsa da cols Soris. rogori wyevlaa RvTisa! rogori<br />
gankiTxva adamianebisagan! gangaSi, simware, miwieri jojoxeTia! `sada ars<br />
Suri da ÃdomaÁ, mun SfoTi da yoveli borotisa saq<strong>me</strong>~ (iak. 3, 16), ra<strong>me</strong>Tu iq<br />
siRatakea, zaralia, sruli ganadgureba, radgan mtrobam ara mxolod<br />
calkeuli saxlebi, didi qalaqebi da Zlieri sa<strong>me</strong>foebi gaanadgura. arsebobs<br />
ieso qristes gamonaTqvami: `yoveli <strong>me</strong>ufebaÁ, ro<strong>me</strong>li ganevTis Tavsa TÂssa,<br />
mooÃrdis; da yoveli qalaqi gina saxli, ro<strong>me</strong>li ganevTis Tavsa TÂssa, ver<br />
daemtkicis~ (mT. 12, 25).<br />
kvdeboda skviTebis <strong>me</strong>fe da mraval Zes tovebda. ras akeTebs igi imisaTvis,<br />
rom isini TanxmobiT cxovrebisaTvis ganawyos? yvelas TavisTan uxmobs, erTerTs<br />
Sekonil rtoebs awvdis da gadatexvas ubrZanebs. Svilma gamoarTva,<br />
bevrs ecada, eZalava, magram gadatexva ver SeZlo, aiRo <strong>me</strong>orem, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong>m,<br />
danarCenebmac da veravin gadatexa. `Svilebo gaxseniT es kona, Tqva gonierma<br />
moxucma, rtoebi saTiTaod aiReT da iolad gadaamtvrevT. asec moiqcnen:<br />
gaxsnes da yvela saTiTaod gadaamtvries. maSin keTilma mamam auxsna maT: xom<br />
xedavT, Sekruli kona rogori magaria, gaxsnili ki ra iolad tydeba? aseve<br />
Tqvenc, Tu Zmuri siyvaruliT gaerTianebulebi icxovrebT, veranairi mteri<br />
ver dagamarcxebT; magram Tu gaiyofiT, yvelas saTiTaod dagamarcxeben~. ai<br />
gonivruli anderZi.<br />
moismine ambavi wminda werilidan: mokvda gedeoni da xelisuflebis<br />
<strong>me</strong>mkvidred samocdaaTi mozrdili, mdidari da Zlieri Ze datova. isini erT<br />
saZmos, mTel jars, saxls, qalaqs, mTel ojaxsa da sa<strong>me</strong>fos Seadgendnen; Z<strong>me</strong>bs<br />
erTmaneTSi mSvidobiT, Zmuri erTsulovnebiT rom ecxovraT, ro<strong>me</strong>li mteri<br />
moereodaT? magram dairRva es kavSiri, sxvadasxva azrTa Sedegad Zmoba gaiyo.<br />
ra moxda? erTma Zmam abu<strong>me</strong>leqma danarCen Z<strong>me</strong>bs sZlia da erT dResac yvela<br />
daxoca. magram manac ubedurad i<strong>me</strong>fa. sami wlis Semdeg qalaq siqemis alyis<br />
226
dros mokles. da Tan rogor? viRac dedakacma maRali koSkidan qva gadmoagdo<br />
da Tavi gaupo. rogorRac sul mcire droSi gedeonis mravalricxovani<br />
STamomavloba _ Zlieri sa<strong>me</strong>fo gaqra; samarTlianad aris solomonis igavSi<br />
naTqvami: `ZmaÁ ZmisaÁ Semwe, viTarca qalaqi Zlieri da maRali da Zlier ars,<br />
viTarca sa<strong>me</strong>ufoÁ mozRudvili~ (igavi 18, 19); kidev ufro <strong>me</strong>ti WeSmaritebiT<br />
ambobs qriste: `yoveli <strong>me</strong>ufebaÁ, ro<strong>me</strong>li ganevTis Tavsa TÂssa, mooÃrdis; da<br />
yoveli qalaqi gina saxli, ro<strong>me</strong>li ganevTis Tavsa TÂssa, ver daemtkicis~.<br />
Sesaqmis wignSi noes Zeebis, semis, qamisa da iafetis uricxv STamomavlebs<br />
xedavT. isini senaris did velze Segrovdnen, sadac TavianTi saxelebis<br />
ukvdavsayofad zecamde awvdili koSkisa da qalaqis aSeneba ganizraxes. Zneli<br />
saq<strong>me</strong>a, magram iolad aSeneben. iwyeba mSenebloba, kedlebi nel-nela izrdeba,<br />
maRldeba koSki, cotac da es didi saq<strong>me</strong> dasruldeba. <strong>me</strong> es sruliadac ar<br />
makvirvebs, ra<strong>me</strong>Tu wminda werilis mixedviT am adamianebs, Tumca isini<br />
mravalricxovanni iyvnen da sxvadasxva ojaxidan warmodgebodnen, saerTo ena<br />
hqondaT da erTmaneTisa esmodaT; yvelas erTi azri da erTi mizani<br />
amoZravebda; mravali xeli erT saq<strong>me</strong>s akeTebda, yvela TanxmobiT iyo, yvela<br />
erTad, rogorc erTni `naTesavi erT da bageni _ erT yovelTa~ (dab. 11, 6).<br />
magram imdenad, ramdenadac es mSenebloba iyo saq<strong>me</strong> ampartavnebisa, R<strong>me</strong>rTi<br />
ganurisxda pativmoyvare xalxs da gadawyvita, maTTvis xeli SeeSala da<br />
mSeneblobis dasrulebis saSualeba ar mieca. rogor fiqrobT, ra moimoq<strong>me</strong>da?<br />
iqneb koSkis dasangrevad elva gamogzavna? an dedamiwas ryeva ubrZana, raTa<br />
qalaqis kedlebi miwisZvras daengria? ara. `movediT, gardavideT da SeurineT<br />
maT enani mun, raTa ara esmodes TÂToeulsa ÃmaÁ moyuasisa~ (dab. 11, 7). da es<br />
sakmarisi aRmoCnda. R<strong>me</strong>rTma enebi ise auria, rom erTmaneTisa ara esmodaT ra:<br />
erTi mors iTxovda, <strong>me</strong>ore Tixas awvdida; ver Tanxmdebodnen, uTanxmoeba ki<br />
yovelTvis kamaTs iwvevs, kamaTi _ ganyofas. da isini gaiyvnen, dedamiwis<br />
yovel mxares ganiTesnen; diadi saq<strong>me</strong> dausrulebeli darCa; droTa<br />
ganmavlobaSi maRali koSki daemxo da didi qalaqi daingra.<br />
qristianeno, Cemo ms<strong>me</strong>nelno! mSvidobianobis, erTsulovnebis, Tanxmobis<br />
dros yoveli saq<strong>me</strong> bolomde midis; patara ram didi xdeba, didi mtkicdeba;<br />
ojaxis, qalaqebisa da sa<strong>me</strong>foebis keTildReoba izrdeba `erTsulovneba da<br />
Tanxmoba _ friad sasikeToa orive mxarisaTvis~ ambobs grigol<br />
RvTis<strong>me</strong>tyveli. magram Tuki enebi aireva, Tuki uTanxmoeba daiwyeba, es iqneba<br />
RvTis risxva, risxva elvasa da miwisZvraze u<strong>me</strong>tesi, imaze mZi<strong>me</strong>, vidre ufali<br />
codvebisTvis sasjelad gzavnis, risxva, ro<strong>me</strong>lic saxlebs qalaqebsa da<br />
sa<strong>me</strong>foebs angrevs. daakvirdiT amas ara mxolod sxvebis, ara<strong>me</strong>d Cvens sakuTar<br />
warsulSi ∗ ; gaixseneT Zlieri da saxelovani miwieri sa<strong>me</strong>fo, mxedvelobaSi<br />
maqvs romis imperia, ro<strong>me</strong>lmac Tavisi taxti TiTqosda samyaros centrSi,<br />
konstantinopolSi daimtkica. erTi xeliT dasavleTs marTavda, <strong>me</strong>oreTi _<br />
aRmosavleTs da mravali eri hyavda damonebuli _ daeca, daemxo sa<strong>me</strong>fo<br />
modgma. vin daamxo is, vin sZlia? ara sparsTa saWurvelma Zvelad, ara<br />
bulgarelTa Zalam SemdgomSi, da arc agarianelTa laSqarma sul axlaxans.<br />
is daamxo R<strong>me</strong>rTma, ro<strong>me</strong>lmac mas mSvidoba aRukveTa da ganeSora ise, rom<br />
aTasi cdunebiT Sepyrobili msaxurni eklesiisa mwvaleblobiT mas TviTonve<br />
fleTdnen. didebulebi sxvadasxva azrTa gamo jars yofdnen; <strong>me</strong>feni<br />
uTanxmoebis gamo erTmaneTs devnidnen. mama Svils abrmavebda, Zmas xelebi Zmis<br />
∗ ganmanaTlebeli Tavis sakuTar samSobloze laparakobs.<br />
227
sisxlSi hqonda gasvrili. daeca sa<strong>me</strong>fo, ra<strong>me</strong>Tu warT<strong>me</strong>ulia mSvidoba, _<br />
sayrdeni sa<strong>me</strong>fosi. ukeT SexedeT Cvens mier dasaxlebul am ubedur kunZuls;<br />
mas Tvalcremlianebma umzireT, radgan is mraval cremls imsaxurebs. ar vici<br />
Cveni pirvelmSoblebis ro<strong>me</strong>li didi codvis gamo ineba R<strong>me</strong>rTma Cveni dasja.<br />
magram Cvenze ar mouwevia warRvna, rogorc noes dros; arc egvipturi sasjeli<br />
gamougzavnia; arc agarianelTa rkinis kverTxi aRumarTavs, raTa Cveni<br />
ganuzo<strong>me</strong>li ampartavneba aelagma, man enebi agviria, rogorc im mSeneblobisas!<br />
sacxovrebeli sxvadasxva qveynebad dagviyo, vnebebi ki _ calkeul sazogadoebebad.<br />
erTni iudevelebi arian, <strong>me</strong>oreni _ samarielebi; daiyvnen mRvdlebi:<br />
erTi erT R<strong>me</strong>rTs scems Tayvans, <strong>me</strong>ore _ <strong>me</strong>ores; Cveni eklesiebic dayofilia<br />
da siZulvils, romliTac vsunTqavT, wminda garemoSi SfoTi Seaqvs. ganyofa<br />
Cvens siZulvils aZlierebs da is yovelgvari cvlilebis gareSe mSoblebidan<br />
Svilebze gadadis, ase rom Cveni bavSvebi uwin mters scnoben, vidre mamas.<br />
vfiqrob, rom is ugono pirutyvzec gadadis da ugrZnob qvebzec, romlebsac<br />
aseve aqvT mtrul nawilebad dayofis SegrZneba. rogori Suria, rogori<br />
mtroba, faruli mzakvroba, erTmaneTis gankiTxva! ra gamodis aqedan? imdeni<br />
mkvleloba, rom moklulTa sisxlSi mTeli kunZulis walekva da CaZirvac ki<br />
iqneboda SesaZlebeli. amdeni zarali, dakargva qonebisa, romlis nawili<br />
sasamarTlom sajaro vaWrobiT gayida, nawili ki viRac <strong>me</strong>gobrebma da amxanagebma<br />
gaflanges; siRatake JangiviT gvWams; mdidrebi gaRaribdnen da SimSiloben;<br />
didebulTa saxlebi dacarielda; mravali ojaxi aRgvilia pirisagan<br />
miwisa. Cven ki, cocxlad darCenilebs, sxva araferi gvaqvs, garda sizarmacisa,<br />
aranairi <strong>me</strong>cadineoba, garda cnobismoyvareobisa, aranairi mizani _ garda<br />
moyvasis ganadgurebisa, _ Ratakni da ampartavanni, boroteba ase rom<br />
gvaxarebs da <strong>me</strong>zoblebis bedniereba gvamwuxrebs, moZuleni da saZulvelni _<br />
viqeciT magaliTad, saidanac sxvebi daaskvnian, rom iq, sadac ar aris<br />
mSvidoba, kargi araferi xdeba!<br />
mSvidobav, tkbilo mSvidobav, netaria miwa, ro<strong>me</strong>lzec Sen sufev, netarni<br />
arian adamianebi, romlebic SeniT tkbebian; netarni arian mSvidobismyofelni,<br />
ra<strong>me</strong>Tu eruli mniSvnelobiT marTlacda bednierni arian, sulieri<br />
mniSvnelobiT _ namdvilad srulyofili qristianebi.<br />
II<br />
ieso qristes mTeli sjuli adamianis bunebis ukeTilSobiles Tvisebas _<br />
siyvaruls emyareba. raTa R<strong>me</strong>rTi da moyvasi gviyvardes `amaTa orTa mcnebaTa<br />
yoveli sjuli da winaÁswar<strong>me</strong>tyuelni damokidebul arian~ (mT. 22, 40). mas<br />
cxonebisaTvis arc mowa<strong>me</strong>oba dauwesebia da arc Rvawli; mxolod<br />
urTierTsiyvaruli dagvavala `ese ars mcnebaÁ Cemi, raÁTa iyuarebodiT<br />
urTierTas~ (in. 15, 12) ara mxolod is siyvaruli, romliTac <strong>me</strong>gobrebi<br />
gviyvars, ara<strong>me</strong>d gansakuTrebuli _ mtrebis siyvaruli. `giyuarded mterni<br />
Tquenni~ (mT. 5, 44). sikvdils miaxloebulma, rogorc Zvirfasi ganZi, Tavisi<br />
mSvidoba gvianderZa `mSÂdobasa Cemsa migcem Tquen~ (in. 14, 27), amitom niSani,<br />
romliTac qristiani icnoba, ar aris imaSi, rom is marxulobdes,<br />
loculobdes, wyalobas gascemdes da saswaulebs axdendes, arc imaSia, rom<br />
qristes saxelisTvis evnos, iRvawos, iwinaswar<strong>me</strong>tyvelos, es niSania _<br />
siyvaruli. `yovelive rom <strong>me</strong>keTebina, magram ar mqonoda siyvaruli, arara<br />
viqnebodi~ _ ambobs pavle mociquli `amiT cnan yovelTa, viTar<strong>me</strong>d Cemni<br />
mowafeni xarT, ukueTu iyuarebodiT urTierTas~ (in. 13, 35); `netar arian<br />
228
mSvidobis myofelni, ra<strong>me</strong>Tu igini Zed RmrTisa iwodnen~ (mT. 5, 9). amgvarad,<br />
qristes eklesia sxva araferia, garda mSvidobismyofel adamianTa Sekrebis<br />
adgilisa `saxeli _ eklesia aris saxeli erTsulovnebisa da Tanxmobisa~ _<br />
ambobs RvTaebrivi oqropiri.<br />
roca R<strong>me</strong>rTma warRvniT mTeli dedamiwis walekva ganaCina, dedamiwisa,<br />
ro<strong>me</strong>lic maSin adamianebma codvebiT Sebilwes, mxolod noes gadarCena ineba,<br />
radgan is erTi aRmoCnda marTali. R<strong>me</strong>rTma saocari kidobnis aSeneba da<br />
mTeli Tavisi ojaxiT Sig Sesvla ubrZana noes. aseve wminda cxovelebidan<br />
Svid-Svili wyvilis, uwmindurebisa ki TiTo wyvilis Seyvanac. es imisaTvis,<br />
rom isini warRvnas mTlianad ar amoewyvita. ganixvna ca, da awvimda dedamiwas<br />
ormoci dRe-Ra<strong>me</strong>. wyalma mTeli dedamiwa dafara, mTis wverebs TxuT<strong>me</strong>ti<br />
wyrTiT acda da vinc kidobnis gareT iyo darCenili, yvela daaxrCo. kidobani<br />
usafrTxod curavda wyalze, masSi myofebs safrTxe ar emuqrebodaT. magram<br />
rac gvakvirvebs is aris, rom esoden mravalricxovani cxovelebi,<br />
sxvadasxvagvarni, ro<strong>me</strong>lTa Soris zogierTs erTmaneTis mimarT bunebiTi<br />
mtroba hqondaT, rogor rCebodnen erTad, erT kidobanSi? lomi da daTvi,<br />
mgeli da cxvari, rogor iyvnen mSvidad erTmaneTis gverdiT? mSvidad imitom<br />
iyvnen, rom ase brZana R<strong>me</strong>rTma da cxovelebi daemorCilnen. vidre kidobanSi<br />
iyvnen, buneba TiTqmis Seicvales: dauteves mtroba, gadades mZvinvareba da<br />
mSvidobiT cxovrobdnen. asec iyo saWiro. TavianT bunebas rom<br />
damorCilebodnen, ra moxdeboda? rogori brZola, rogori gangaSi atydeboda<br />
kidobanSi! noe, ra Tqma unda, iZulebuli gaxdeboda, ganedevna isini da<br />
amitomac Tavis gadasarCenad maT aucileblad mSvidobiT unda ecxovraT.<br />
eklesiis maswavlebelTa azriT araferi ise ar warmoadgens eklesiis<br />
winasaxes, rogorc is idumali kidobani, ra<strong>me</strong>Tu eklesia, es aris diadi da<br />
sayovelTao adgili cxonebisa. iq mxolod isini gadarCnen, vinc kidobans<br />
Seafara Tavi. aq gadarCenis i<strong>me</strong>di aqvT mxolod imaT, vinc marTlmadidebluri<br />
rw<strong>me</strong>nis <strong>me</strong>SveobiT qristes eklesiaSi Semovida, gareT darCenilebi<br />
ubedurebis, cdomilebisa da eresis ufskrulSi iRupebian. Cven, qristianebma,<br />
rCeulma erma, keTili nawili, wminda ena, sa<strong>me</strong>fo kurTxeva miviReT, Cven,<br />
R<strong>me</strong>rTma am macxovnebel kidobanSi Semogviyvana, raTa RvTis risxvis<br />
sayovelTao warRvnisagan gadavrCeniliyaviT, ro<strong>me</strong>lSic mTeli danarCeni<br />
msoflio iRupeba. magram amasTanave TviT ufali brZanebs, rom Cven,<br />
qristianebma, romlebic eklesiis SigniT varT, iseve vicxovroT siyvarulSi,<br />
rogori siyvaruliTa da mSvidobiTac cxovrobdnen cxovelebi kidobanSi. `amas<br />
gamcneb Tquen, raÁTa iyuarebodiT urTierTas; mSÂdobaÁ Tquen Tana!~ (in. 15, <strong>17</strong>;<br />
20, 21).<br />
ai, kidev ras miaqcieT yuradReba. kidobanSi ugono, mouTvinierebeli,<br />
sxvadasxva saxeobis, erTmaneTis mimarT mtrulad ganwyobili mxecebi iyvnen _<br />
da amasTan isini RvTis brZanebas emorCilebian, mSvidobiT da TanxmobiT<br />
cxovroben. Cven, yvelani gonieri adamianebi varT, Z<strong>me</strong>bi, erTi saerTo zeciuri<br />
mama gvyavs, erTi dedisgan _ wminda embazisgan viSviT, yovladwminda<br />
saidumlos erT wminda trapezs miveaxlebiT, erTi saWmliT da erTi<br />
sasu<strong>me</strong>liT _ RvTaebrivi kravis xorciTa da sisxliT vsazrdoobT, erT<br />
saxarebas vaRiarebT, erTi samoTxe gvwams, saukuno cxovrebaSi erTad<br />
cxovrebas vi<strong>me</strong>dovnebT; Cven, romlebsac erTi buneba gvaqvs, erTi rw<strong>me</strong>na, erTi<br />
naTloba, gvyavs erTi R<strong>me</strong>rTi, _ ar vemorCilebiT R<strong>me</strong>rTs! magram am eklesiis<br />
229
SigniT, ro<strong>me</strong>lic samkvidrebelia mSvidobisa da Tanamoazreobisa, arc<br />
mSvidoba gvaqvs, arc erTsulovneba!<br />
`RvTis sjuls pirutyvi ar eurCeba, Cven, adamianebi ki macxovnebel<br />
swavlebas ar viRebT~ _ ukvirs RvTivgamocxadebul basili dids. magram, Tuki<br />
ara gvaqvs mSvidoba, maSin Cveni adgili ar aris aq, ganw<strong>me</strong>ndis kidobanSi _<br />
qristes eklesiaSi, ro<strong>me</strong>lic aris saxeli erTsulovnebisa da Tanxmobisa. da<br />
rac ufro cudia, ara gvaqvs adgili caTa sasufevelSi, ro<strong>me</strong>lic<br />
mSvidobismyofelTa, RvTis WeSmarit SvilTa <strong>me</strong>mkvidreobaa. gadiT ZaRlebo,<br />
borot sityvas rom anTxevT, SuriT ikbinebiT da siZulviliT iRrinebiT. ara,<br />
isini ar Sedian mTian ierusalimSi, wers apokalifsSi ioane maxarebeli!<br />
ZaRlebo, gadiT kidobnidan, qristes eklesiidan da RvTis sasufevlidan,<br />
maradiuli tanjvis cecxlSi daiwviT, iq sadac tanjul sulebs R<strong>me</strong>rTi da<br />
erTmaneTi maradiulad sZulT! hoi saSineli gandevna! kidev ufro saSinelia<br />
sasjeli mSvidobis uarmyofeli qristianisa. netar arian mSvidobismyofelni.<br />
hoi qriste <strong>me</strong>ufeo, ro<strong>me</strong>lic iwodebi da upiratesad xar Tavadi samyarosi!<br />
vici, rom Seni yovladwminda sisxlis erT wveTsac SeuZlia Caaqros<br />
jurRmulis cecxlis mTeli ali. es ali ki siZulvilis alia, ro<strong>me</strong>lic Cvens<br />
gulebSi anTia. is Caaqre da sxva ali, mSvidobis wminda ali aRanTe! Cveni<br />
gulebi Secvale, `guli wmindaÁ dahbade Cem Tana~ (fs. 50, 10) mogvbere Seni<br />
wminda suli, ro<strong>me</strong>lic aris suli mSvidobisa da kidev erTxel warmoTqvi es<br />
tkbili sityvebi: `mSvidobasa Cemsa migcem Tquen~ (in. 14, 27) _ raTa viyoT<br />
mSvidobismyofelni, Seni eklesiis Rirsni, WeSmariti <strong>me</strong>mkvidreebi Seni<br />
sasufevlisa.<br />
qebis sityva RvTismSoblis Sobaze<br />
es ra uCveulo da xalxmravali dResaswaulia amJamindeli Suqmfeni da<br />
sasixarulo dRisa. es ro<strong>me</strong>li qveli angelozi aRgZravT sulis am lxenisa da<br />
galobisaTvis? risganaa es gansakuTrebuli sixaruli, Tqvens saxeebze rom<br />
aRbeWdila? gicqerT da TiToeuli Tqvenganis mzeraSi diadi uwyebiT<br />
gamowveul did sixaruls vxedav. yurs vugdeb da <strong>me</strong>smis, Tu rogor<br />
aTrTolebs am RvTaebrivi da wminda taZris kedlebs SeZaxilebi da taSiskvra;<br />
tkbil galobasTan da sixarulis sxivTan erTad vxedav, rogor gadaiqceva<br />
eklesia sxva, miwier zecad da zeciur wesTmTavrobad. da mainc, riTia<br />
gamowveuli es sasixarulo da naTeli dResaswauli? Cemo gulmodgine<br />
ms<strong>me</strong>nelno, <strong>me</strong>smis Tqveni marTebuli sixarulis mizezi. amis mizezi sxva ara<br />
aris ra, garda yovladwminda asulis Sobisa, romlis gamocxadebisTvisac<br />
Cveni, adamianTa garyvnili modgma zecas locviT ormocdaaTi <strong>saukunis</strong><br />
manZilze evedreboda; dae, damrTon amgvarad gamoTqmis neba, xolo Cveni<br />
mozRudvili buneba uwyveti cremliT Se<strong>me</strong>wios. da aRmocenda qalwuli anas<br />
unayofo wiaRidan! <strong>me</strong>c TqvenTan erTad vixareb! dRes sabolood gabrwyinda<br />
RvTisagan didi xnis win ganCinebuli is sasurveli dRe, ro<strong>me</strong>lsac adamianebi<br />
gznebiT moelian; dRe, ro<strong>me</strong>lic aseTi nayofieria miwisTvis da saSinelia<br />
jojoxeTisTvis; dRe, roca niSani sustdeba da suli Zlierdeba, gadaivlis<br />
aRTqma da isadgurebs madli. es dRe, ro<strong>me</strong>lic qveynierebas sinaTlis dedas<br />
ucxadebs, mzis mosvlasac winaswar gvamcnobs, ro<strong>me</strong>lic Tavisi Suqmfeni<br />
230
gamocxadebiT urwmunoebis sulier binds gafantavs da Cvens Cabnelebul<br />
zraxvebSi WeSmariti keTilmsaxurebisa da rw<strong>me</strong>nis cxovelmyofel sxivs<br />
aanTebs. <strong>me</strong> srulad mwams, rom Tqveni mzera swored aseTi sasixarulo cnobis<br />
gamoa sixaruliT savse, magram <strong>me</strong>, gamoucdels, mo<strong>me</strong>ciT saSualeba ufro <strong>me</strong>ti<br />
tkboba moganiWoT im mizezTa axsniT, romlebmac Tqvens keTilmsaxur gulebSi<br />
es sixaruli aRagzno.<br />
is-is iyo adamiani umyofobis ufskrulidan gamovida da arseboba daiwyo,<br />
rom an morCileba iTakila, an Tavisi warmomavloba ar uwyoda da Tavis<br />
Semoq<strong>me</strong>ds ganudga. Cveni pirvelmama adami _ RvTis gansulierebuli xati,<br />
mTel miwier samyaroze Tavisi kuTvnili sa<strong>me</strong>fo xelisuflebiT ar<br />
dakmayofilda da moindoma is, rac mxolod R<strong>me</strong>rTs ekuTvnoda _ arsebis<br />
Se<strong>me</strong>cneba. gaxda ra eSmakis cdunebis nadavli da RvTis pirveli da erTaderTi<br />
mcnebis damrRvevi, nayofis dagemovnebasTan erTad sikvdili igema da<br />
danaSaulis sasjelad (warmogidgeniaT?!) sitkboebis samoTxeSi sasjelis<br />
jojoxeTi moiwia. pirvelmamis dacemam Cvenc Tan gagviyola da umagaliTo<br />
sisastikiT imaze adre migvca sikvdils, vidre sicocxles mogvaniWebda.<br />
damRupveli da cremlebis Rirsia dangreva adamianis bednierebisa! es adamiani,<br />
angelozze arcTu bevrad mcire, iseT SeSlilobaSi Cavarda, rom `hbaZvida igi<br />
pirutyvTa ugunurTa da miemsgavsa maT~ (fs. 48, 21).<br />
samoTxis mTeli silamaze imavwuTs nareklad iqca, netareba _ simwared,<br />
madli _ wyevlad. pirveli, rac aseTi samwuxaro da qveynierebis ganmryvneli<br />
ambis Semdgom moxda, iyo Suri da mkvleloba. daikarga madli, masTan erTad<br />
ubiwoeba da dedamiwa codvebiT ise SeibRala, rom mas msoflio warRvna<br />
dasWirda ar vici, gansaw<strong>me</strong>ndad Tu imisaTvis, rom Semoq<strong>me</strong>dis Tvals<br />
damalvoda. eSmaki Tavisi <strong>me</strong>fobiT ase arasdros damtkbara da adamianTa<br />
gulebSi misi <strong>me</strong>ufeba ase Zlieri arasdros yofila. ise Canda, rom man<br />
dedamiwaze daimkvidra is xelisufleba, ro<strong>me</strong>lsac uSedegod eltvoda zecaSi.<br />
yvelgan urwmunoeba boboqrobda: yovelive wminda ibRaleboda; taZrebi uazro<br />
kerpebiT aivso, jojoxeTi adamianTa sulebiT iyo dasaxlebuli, qveynad<br />
eSmakis Tayvaniscema <strong>me</strong>fobda, SeiZleboda Tqma imisa, rom jojoxeTi adamianTa<br />
samkvidreblad iqca, dedamiwa ki demonTa sa<strong>me</strong>fod. varskvlavebs da sxva ciur<br />
planetebsac ki, SeiZleba iTqvas, rcxvenodaT daumsaxurebeli pativis gamo da<br />
imaT SeSlilobas kicxavdnen, vinc maT Semoq<strong>me</strong>dis Sesafer pativs miagebda.<br />
saTnoebebi gandevnil iqna, yvelgan boroteba <strong>me</strong>fobda; moednebidan<br />
gaZevebulia WeSmariteba _ iq tyuili gansjis; Tana<strong>me</strong>gobrobidan saerTo azri<br />
ganidevna _ iq winaaRmdegoba da kamaTi <strong>me</strong>fobs. ubraloeba sadaa? sad aris<br />
keTilmsaxureba, sad aris mokrZaleba, SiSi RvTis sjulis winaSe?<br />
TiToeulisTvis Tavneboba sjulad iqca, R<strong>me</strong>rTad ki _ stomaqi; samyarom<br />
uwindeli silamaze dakarga da cremlis Rirsi cvlilebis Semdgom sacodav<br />
sanaxaobad iqca, sanaxaobad, sadac ganmkargavi iyo eSmaki, mayurebeli _<br />
R<strong>me</strong>rTi, sircxvilis sagani _ kacTa modgma. adamianebi codvis bnel Ra<strong>me</strong>Si<br />
iyvnen CaZirulebi. isini iseve iyvnen daSorebulni sinaTlisagan, ramdenadac<br />
RvTaebrivi madli hqondaT aRkveTili. vi<strong>me</strong>oreb, CaZirulni iyvnen Ra<strong>me</strong>Si,<br />
ro<strong>me</strong>lSic yvela varskvlavs, rogorc R<strong>me</strong>rTs, Tayvans scemdnen; ukuni ki<br />
iseTive Rrma iyo, rogorc SeSliloba, iseTive iyo sibnele, rogorc u<strong>me</strong>creba.<br />
dae ganididos usasrulo gangebuleba da ukiduresi Semwynarebloba RvTisa,<br />
ro<strong>me</strong>lmac sabolood ise moawyo, rom naTliTmosili da sxivmfeni ganTiadi<br />
aRmobrwyinda _ yovladwminda qalwuli da RvTivyrma mariami, ro<strong>me</strong>lic RvTis<br />
231
pirveldedis anas wiaRidan aRmosuli, yvela zeciuri saTnoebiT Semkuli,<br />
gananaTlebs, aaxlebs da axarebs samyaros. da marTlac, qalwuli ciskariviT<br />
gabrwyinda, misi brwyinvale gamocxadebiT RvTivsaZulveli demonuri<br />
mravalR<strong>me</strong>rToba garbis, Zveli sjulis Crdilebi qrebian, urwmunoTa<br />
SeSfoTebuli brbo WeSmaritebis Sors gabrwyinebul naTels ver uZlebs da<br />
Tavis ubedur saxes ifaravs; wminda maswavlebelTa bageebi uwyvetad<br />
didebis<strong>me</strong>tyveleben; codvaTa ZilSi CaZiruli kacTa modgma qristianul<br />
cxovrebaSi da marTlmadideblur rw<strong>me</strong>naSi iRviZebs. ciskari, romlis winaSec<br />
u<strong>me</strong>crebis bindi ifanteba, madlis sinaTlea; sicrue nadgurdeba, WeSmariteba<br />
isadgurebs, Cveni cxoneba iwyeba, Cvens tanjvas bolo eReba. ciskari, Tavisi<br />
naTeli sxivebiT iq, qveviT, jojoxeTis miwisqveSa jurRmulebSi aRwevs da<br />
damwuxrebul patriarqTa sulebs uecari sixarulisTvis aRviZebs. ase rom<br />
ganuzo<strong>me</strong>li naTebiT gaocebulni, sixaruliTa da aRtacebiT solomonis<br />
sazeimo galobas galoben: `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li brwyinavs, viTarca ciskari~<br />
(qeba 6, 9) gansakuTrebiT dRes, am sasixarulo dRis xsenebisas, netarTa<br />
sulebi da maTTan erTad zeciuri wesTmTavroba am SesaniSnav SeZaxilebs<br />
saTanado sixaruliT aZliereben: `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li brwyinavs, viTarca<br />
ciskari~. maT pasuxad aq, dedamiwaze, wminda eklesia Tavis sixarulsa da<br />
lxenas aTasi galobiT gamoxatavs. ase rom ca, miwa, sakurTxevlebi da gundni<br />
erTxmad SesZaxian `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li brwyinavs, viTarca ciskari~. da Tuki<br />
ciskris gamoCenisas geCveneba, rom mTeli samyaro axali naTebiT aRorZindeba,<br />
vin ver xedavs qalwulis SobaSi mTeli samyaros aRorZinebas?! aqeT-iqiT<br />
mimoixedeT, sad xedavT kerpTa cru didebas, sad sruldeba uR<strong>me</strong>rToTa<br />
msxverplSewirva? sad aris eSmakis msoflio sabrZanebeli? `aha esera iqmna<br />
yovelve axali~ (2 kor. 5, <strong>17</strong>). gavida Ra<strong>me</strong> da dadga dRe, gaqra sicrue da<br />
gacxadda WeSmariteba, daxsnilia wyeva da gardamovida madli. wminda da<br />
Suqmfeni ciskari, didebis mzis brwyinvale winaswarmacne, grili monaberi,<br />
qveynis asaRorZineblad qveynad mosuli, Seni dabadebis aRmosavali. Sen,<br />
samyaros aRmosavalo, naTeli horizontis nacvlad _ sufTa saxeebi gaqvs,<br />
adriani sxivebis nacvlad _ moaxloebuli sibrZne, nazi yvavilebis nacvlad _<br />
RvTaebrivi Zala, ganTiadiswina saamo sios nacvlad _ zeciuri gasxivosneba,<br />
tkbilxmiani frinvelebis nacvlad _ angelozTa saxeebi `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li<br />
brwyinavs, viTarca ciskari?..~<br />
<strong>me</strong>ts ras unda velodoT RvTis usazRvro gangebulebisagan? amaze didi ra<br />
unda warmoegzavna mis keTilmowyalebas? Cven, sibneleSi msxdomT, ra unda<br />
gvesurva, Tu ara sinaTle? gzaabneulebi ras unda movlodebodiT, Tu ara<br />
xelmZRvanelobas? codvilno, ras, Tu ara cxonebas? axlos modiT, gTxovT,<br />
axladSobil qalwuls RvTaebrivi didebis yvela diadi saswauli, Cveni<br />
netarebis niSani miusadageT. SexedeT, rogori mimadlebulia es qalwuli da<br />
daificebT, rom is zeciuri silamazis RvTivqmnuli gamoxatulebaa da RvTis<br />
yovlismpyrobeli marjvenis rCeuli qmnilebaa. hoi, ra didebulia misi Tavi!<br />
magram masze suliwmida ambobs: `Tavi Sen zeda, viTarca kar<strong>me</strong>li~ (qeba 7, 5).<br />
kar<strong>me</strong>lis mTa ufro axloa zecasTan, vidre miwasTan. is miuTiTebs, rom<br />
mariami yovelgvar adamianur amaobaze maRla dgas. SexedeT mis Suqmfen saxes,<br />
gana ara Cans, rom zecam varskvlavTa mTeli sisufTave da silamaze am<br />
TvalebSi asaxa? `Tualni Senni viTarca tbani esebonisani~ (qeba 7, 4).<br />
warmoidgineT misi <strong>me</strong>wamuli bage, saidanac zeciuri Tafli da rZe moedineba<br />
`viTarca sabeli Zoweuli bageni Senni~ (qeba 7, 4) da kidev: `Tafli<br />
232
damoswuTis bageTa SenTa, sZalo, Tafli da sZe queSe enasa Sensa~ (qeba 4, 11).<br />
am bageTagan gamova is tkbili sityva _ `<strong>me</strong>yavn~ (lk. 1, 38), ro<strong>me</strong>lic RvTaebriv<br />
sityvas zecidan dedamiwaze Camoiyvans. `muceli Seni xuavi ifqlisaÁ, mokr-<br />
Zaluli SroSniTa~ (qeba 7, 2). saSineli saidumlo muceli Seni xuavi ifqlisaÁ<br />
_ ai Tesli nayofieri, mokrZaluli SroSniTa _ ai maradisayvavebuli da<br />
uWknobi siqalwule! amoucnobi saidumlo: nayofi SeerTebuli iyos yvavilTan,<br />
qalwulebasTan ki _ Soba! raRa unda iyos amaze <strong>me</strong>ti! am qalwulebriv da<br />
RvTivqmnul sxeuls erTi nawilic ara aqvs iseTi, siwmindiT, sisufTaviTa da<br />
silamaziT rom ar sunTqavdes `yovlad Suenier xar, maxlobelo Cemo da biwi<br />
ara ars Sen Tana~ (qeba 4, 7) rogorc Cans RvTaebrivma gangebulebam am unazes<br />
CvilSi yvela niWs saswaulebrivad mouyara Tavi da misi saxiT saTnoebaTa<br />
gansulierebuli Sexa<strong>me</strong>ba gaacxada. yvela marTals erTi rai<strong>me</strong> niWi amkobda, am<br />
qalwuls ki, rogorc dedofals, sulis mTeli RvTaebrivi niWebi adga<br />
gvirgvinad. ase rom, gadauWarbeblad is yvela niWs Tavis TavSi atarebda.<br />
rCeulTagan TiToeuls madli nawilobriv aqvs miniWebuli, mariams ki _<br />
mTeli savseba madlisa, ambobs netari ieroni<strong>me</strong>. amitom RvTaebrivi<br />
gadawyvetilebis Sesabamisad mas mieca saidumlo, mimadlebuli saxeli _<br />
mariami (swored rom mariami) ro<strong>me</strong>lic xuTi asosgan Sedgeba (!) is Zveli<br />
aRTqmis xuT did dedaze mianiSnebs: moses da aaronis daze mariamze; nabalis<br />
col abegaze; iakobis colze _ raqelze; uwmindes qvrivze _ ivdiTze; elkanas<br />
colze _ anaze. es saxeli Tavisi saidumlo mniSvnelobiT imaze mianiSnebs,<br />
rom yvela niWi da saTnoeba, romlebic am dedebs cal-calke hqondaT, erTma<br />
RvTivyrma mariamma daitia. moses daSi _ mariamSi ori Rirseba brwyinavda:<br />
winaswar<strong>me</strong>tyveleba da qalwuleba; es mimadlebuli mariamic maradis qalwuli<br />
da winaswar<strong>me</strong>tyvelia, rasac mois<strong>me</strong>nT winaswar<strong>me</strong>tyvelur galobaSi<br />
elisabedis pasuxad: `amieriTgan mnatriden <strong>me</strong> yovelni naTesavni~ (lk. 1, 48).<br />
abega TavmdablobiT ganidida; es asuli mas swored TavmdablobiT gardaemata<br />
`ra<strong>me</strong>Tu moxedda simdablesa zeda mxevlisa TÂsisa~ (iqve). raqeli silamaziT<br />
iyo ganTqmuli: am qalwuls ki TviT zecis mSveneba _ mTavarangelozi<br />
esal<strong>me</strong>ba, rogorc yvelaze mimadlebuls da mSveniers: `gixaroden<br />
mimadlebulo~ (lk. 1, 28). ivdiTi imisaTvis ganidida, rom olofernis Semusvra<br />
SeZlo; es qalwulic, gonebiT olofernis eSmakis Semmusravi, safenebidan<br />
iZaxis: `ra<strong>me</strong>Tu yo CemTana didebuli Zlierman~ (lk. 1, 49). ana zeimobda,<br />
ra<strong>me</strong>Tu uwin unayofom, didi samoeli Sva; gansakuTrebulad zeimobs mariami,<br />
ra<strong>me</strong>Tu unda iyos ara unayofo, ara<strong>me</strong>d qalwuli da amasTanave deda udiadesi<br />
emanuilisa _ deda Zisa da sityvisa. magram marTal dedebs Seudareblad<br />
mimadlebul qalwuls rad vadareb? mariami Tavisi siwmindiT univTo da<br />
usxeulo angelozebs aRemateba (zeciur samkaulTa cecxlisTvaleba<br />
ganwesebano momiteveT amas rom vambob). igi, sasZlo, asuli da deda RvTisa,<br />
angelozur bunebaze iseve aRmatebulia, rogorc RvTismsaxurebze. `gixaroden<br />
mimadlebulo, qerubi<strong>me</strong>bze, serafi<strong>me</strong>bze da angelozTa yvela ganwesebaze<br />
aRmatebulo~ _ ase esal<strong>me</strong>ba mas epifane kvipreli.<br />
mariami _ daxSuli mtilia, sadac ver SeaRwevs satanis gveli. `mtili<br />
mokrZaluli ars daÁ Cemi, sZali~ (qeba 4, 12). is msubuqi Rrubelia, is codvis<br />
simZi<strong>me</strong>s sruliad ar ganicdis `vixile ufali mjdomare ... Rrubelsa zeda<br />
subuqsa~ (es. 6, 1; 19, 1); is SroSania ekal-bards Soris `SroSani Soris<br />
ekalTa~ (qeba 2, 2). amitom misi sispetakis oqrosaviT mbrwyinavi silamaze,<br />
Tumca sayovelTao ubedurebis ekalSi aRmocenda, arafriT dazaralebula.<br />
233
`yovlad Suenier xar, maxlobelo Cemo da biwi ara ars Sen Tana~ aseTi iyo<br />
is, vinc RvTaebis samkvidrebeli da didebis <strong>me</strong>ufis mzesaviT spetaki saydari<br />
unda yofiliyo.<br />
maS ase, bednieri da yovladnetaria kacTa modgma, romlis fesvidanac<br />
esoden wminda da mimadlebuli nayofi warmodga. cdunebis <strong>me</strong>SveobiT Cvengan<br />
codvis xrwnili Sxami iSva _ madlis <strong>me</strong>SveobiT Cvenganve misi cxovelmyofeli<br />
winaaRdgoma unda Sobiliyo. Cvengan daedo dasabami wyevasa da sikvdils _<br />
madli da sicocxle Cven pirvelebs unda Segvxeboda. yovladZlieri<br />
RvTaebrivi gangebulebis saocari saq<strong>me</strong>ebi moixileT, ra brZnulad amoaridebs<br />
wamals iqidan, saidanac sneulebani Cndeba. raoden sasixaruloa dRes umzerde<br />
qalwulis Sobas _ Cveni ubeduri yofis cvlilebas! xedavde, rogor ixsneba<br />
Cvens winaSe kari, ro<strong>me</strong>lic urCobam daxSa! rom gveZleva madli im netarebis<br />
mosapoveblad, ro<strong>me</strong>lic eSmakis mzakvrobam aRgvikveTa! rogori sasaxeloa<br />
CvenTvis amaRleba iseTi, rom miuaxlovde TviT maradisars sa<strong>me</strong>bas, da misce<br />
mamas asuli, Zes _ deda da suliwmidas _ sasZlo! WeSmaritad vkadnierdebi da<br />
vambob: Cven vaiZuleT R<strong>me</strong>rTi yofiliyo mowyale da axla mariamis saxiT<br />
gvaqvs umSvenieresi zRude, raTa mosalodneli risxvis isrebi Soridanve<br />
ukuiqces. Cven movaleni varT es sasixarulo dRe aRvibeWdoT gulebSi da ara<br />
TeTr lodze, rogorc es wesad hqondaT Zvelad, radgan am dRem Cvenze<br />
mravali zeciuri wyaloba gadmoadina. Zvelebi axalSobil <strong>me</strong>fiswulebs ase<br />
esal<strong>me</strong>bodnen: `gixaroden, patarav!~ modiT dRes Cvenc SevikriboT, roca<br />
ibadeba es <strong>me</strong>furi Cvili, dedofali da RvTivyrma mariami, Cveni sixaruliT<br />
aRsavse x<strong>me</strong>bi SevaerToT da mivegeboT mas sityvebiT: `gixaroden axalo<br />
naTebav adamianis cxonebisa, madlis dilav, codvis daiso; gixaroden<br />
gonebrivi mzis pirvelo cialo, bednieri dRis pirvelSobilo sxivo, RvTaebis<br />
pirvelo qmnilebav. gixaroden siwmindis umwikvlo sarkev, srulyofilebis<br />
dafarulo saxev, qalwulebis srulo idealo, RvTaebrivi yovladZlierebis<br />
mamxiarulebelo gamovlinebao, gixaroden patriarqTa sasurvelo i<strong>me</strong>do,<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelebaTa aRsrulebav, adamianTa saerTo sasoebav, gixaroden<br />
mSobelTa wlovanebis civ TovlSi vardiviT aRmocenebulo, unayofo wiaRidan<br />
Sobilo, vinc netarebis naTeli imaze uwin ixile, vidre naTeli mzisa. Sen<br />
suliT zecis binadari imaze adre gaxdi, vidre sxeuliT _ miwisa, Sen<br />
dausabamo mamis asuli ufro adre iyav, vidre asuli ioaki<strong>me</strong>si da anasi; vidre<br />
miwaze fexs daadgamdi, Sxamis mfrqveveli gvelis Tavi gasrise. gixaroden,<br />
Sen, dedis mravalwliani unayofobis Semdgom saswaulebrivad Casaxulo,<br />
niJaraSi margalitiviT gabrwyinebulo. Sen, zeciuri saTnoebis yvavilebiT<br />
morTuli, dilasaviT ibadebi, RvTaebrivi madlis sxivebis gvirgviniT Semkuli,<br />
izrdebi da dedaTagan SobilTa Soris cxovrob viTarca feniqsi _ erTaderTi<br />
saocreba bunebisa.<br />
Cven Cvens cxovrebas cremlebiT viwyebT, cxovrebaSi ubedurebis garda sxva<br />
araferze vsaubrobT da am Cvens ambavs mxolod mware da sastiki sikvdiliT<br />
vasrulebT. Sen erTi, RvTivbrZeni asuli, RvTaebrivi gangebulebis<br />
zemoq<strong>me</strong>debiT ara mxolod sixaruliT iwyeb Sens cxovrebas, sazogado<br />
sixarulsac udeb dasabams. Soba Seni, RvTismSobelo qalwulo, samyarouli<br />
sixarulia, ra<strong>me</strong>Tu Sengan aRmobrwyinda mze simarTlisa _ qriste R<strong>me</strong>rTi<br />
Cveni, wyeva ganaqarva, gvakurTxa, sikvdili daTrguna da saukuno cxovreba<br />
mogvmadla. Cveni cxovrebis gzaze mxolod im sidiades amcnob, ro<strong>me</strong>lzec<br />
R<strong>me</strong>rTma aRgiyvana. `ra<strong>me</strong>Tu yo CemTana didebuli Zlierman~; Seni bolo tkbili<br />
234
Zili iqneba, romlidanac zecad amaRldebi rogorc angelozTa sxivmfeni da<br />
naTliTmosili dedofali `dedakaci, ro<strong>me</strong>lsa emosa mze ... da Tavsa zeda<br />
missa gvirgÂni varskulavTa aTor<strong>me</strong>tTaÁ~ (gamoc. 12, 1).<br />
hoi, yovladwmindao qalwulo, netav Cven, codvilebs, Seni Suqmfeni<br />
amaRlebis xilva iseve SegveZlos, rogorc aq, mTeli guliT, suliT da<br />
gonebiT Sens Sobas vadidebT!<br />
qebis sityva xarebaze<br />
(<strong>me</strong>ore)<br />
`aha esera Sen muclad-iRo da hSev Ze~<br />
(lk. 1, 31)<br />
umSvenieresi aRmosavleTis naTeli karibWidan mzis macne _ Suqmfeni<br />
ciskari gamodis da rawamsac cis brwyinvale zedapirze oqros mzis<br />
siaxloves aniSnebs, varskvlavTa mravalferi gundi myis Tvals efareba, bneli<br />
Ramis ukuni sruliad qreba, SeSfoTebuli namgala mTvare aseT elvarebas ver<br />
uZlebs da imaleba sircxvileuli. mwvane, xasxasa tyeebSi sxvadasxva<br />
frinvelTa mwyobri galoba gaismis, adamianebi Rrma Zilidan iRviZeben da<br />
sxvadasxva saq<strong>me</strong>s iwyeben, is ki, rogorc friad saamo macne, qveynis oTxiv<br />
mxares amcnobs: axloa dRe, is ukve dadga!<br />
swored aseve, mzesaviT brwyinvale zeciuri karibWidan, dRes RvTis<br />
cecxlovani angelozi, naTeli da spetaki gabrieli gamodis. da rawamsac<br />
mivesal<strong>me</strong>biT: `gixaroden mimadlebulo! ufali Sen Tana~ (lk. 1, 28) _<br />
simarTlis dauvali mzis mosvlas is imavwuTs gvamcnobs. RvTivsaZulveli,<br />
amao kerpebis krebuli iqaurobas swrafad ecleba, Zveli sjulis Sefaruli<br />
simboloebi sruliad mqraldebian, urwmunoTa umwyobro brbo WeSmaritebis<br />
Soreul naTels ver uZlebs da Tavis ubedur saxes ifaravs; wminda<br />
maswavlebelTa bage saukuno didebis<strong>me</strong>tyvelebiTa da qebiT ar iRlebian,<br />
u<strong>me</strong>crebis ZilSi CaZiruli kacTa modgma qristianuli cxovrebisa da<br />
marTlmadidebeli rw<strong>me</strong>nisaTvis iRviZebs. keTili uwyebis RvTivsulieri<br />
sayviriT mTavarangelozi mTeli samyaros gasagonad acxadebs: `aha esera Sen<br />
muclad-iRo da hSev Ze~. hoi, ganucxadebeli sixaruli! hoi gamouTq<strong>me</strong>li<br />
saswauli! sixaruli, ra<strong>me</strong>Tu dRes sausabamo R<strong>me</strong>rTi Tavis wiaRs ganaxvnis da<br />
Tavis mxolodSobil Zes gviZRvnis; Ze suliwmidis moq<strong>me</strong>debiT ganxorcieldeba,<br />
suliwminda qalwulze gardamodis da qalwuli uTeslod muclad iRebs.<br />
saswaulia, ra<strong>me</strong>Tu ukvdaveba mokvdavobasTan erTdeba, wminda sa<strong>me</strong>bis <strong>me</strong>ore<br />
piri adamianur bunebas iRebs, maradiuli da droebiTi erT ipostasSi hgiebs;<br />
sixarulia, radganac pirvelqmnili adamis sasjeli uqmdeba da samoTxis<br />
moxveWis saSualeba mogvemadleba, samoTxisa, saidanac urCobam gamogvdevna.<br />
saswaulia, ra<strong>me</strong>Tu usxeulo, uxorco da aranivTieri R<strong>me</strong>rTi sxeulis miRebas,<br />
xorcSesxmasa da ganivTierebas keTilinebebs; erT arsebaSi srul kacobrivsa<br />
da srul RvTaebrivs aerTebs bunebis Seucvlelad, TvisebaTa Seunacvleblad,<br />
pirTa Seurevnelad. dausabamo mamis dausabamo Zeo da sityvav, misi maradis<br />
arsobis niSano da yovladbrZnobis cocxalo wyarov! Seni saswaulebrivi<br />
yovladZlierebiT Cems gonebas aw mimadle Zala, Cems suls _ goniereba, Cems<br />
235
sityvas _ suli, Cems bages _ sityva, raTa dRes diadi saidumlos gacxadeba<br />
SevZlo. `pirTa yrmaTa CCvilTa mwovarTaÁTa daamtkice qebaÁ (fs. 8, 2) hq<strong>me</strong>n<br />
brZeni Cemi mouqneli ena, Seni kurTxevisYmadli Cems bageze gadmoadine, raTa<br />
gabrielTan erTad mivegebo qalwuls sityvebiT: `gixaroden mimadlebulo<br />
(mariam) ufali Sen Tana. aha esera Sen muclad-iRo da hSev Ze~. yovladbrZenma<br />
Semoq<strong>me</strong>dma R<strong>me</strong>rTma Seqmna zeciuri mRvdelmTavrobis ganweseba, Seqmna zeca,<br />
masze varskvlavebi aacimcima, miwa daafuZna, keTilsurnelovani yvavilebiT<br />
morTo, utkbesi nayofiT gaamdidra, ankara wyaroebiT morwya, Ramisa da dilis<br />
sio dahbera, naTels dRe uwoda, bnels _ Ra<strong>me</strong>. imis Semdgom, rac cisa da<br />
miwis aseTi keTilsaxovani wyoba hqmna, miwidan erTi peSvi aiRo da pirveli<br />
adamiani _ adami Seqmna. mas Tavisi cxovelmyofeli suli STabera, Tavisi<br />
msgavsi suli misca da sitkboebis samoTxeSi daadgina, raTa rogorc <strong>me</strong>fes,<br />
mTel usasrulo samyaroze Zalaufleba hqonoda. magram ramdenadac `adamisi<br />
ara epova Semwe msgavsi misi, dasdva R<strong>me</strong>rTman gankÂrvebaÁ adams da daaZina:<br />
moiRo fercxali erTi guerdisa misisa. da aRmouvso ÃorciTa mis wil; da<br />
aRuSena ufalman R<strong>me</strong>rTman guerdi, ro<strong>me</strong>l moiRo adamisagan, colad da<br />
moiyvana igi adamissa~ (dab. 2, 20-21-22). amgvarad Seqmnili es wyvili samoTxis<br />
uWknob mSvenierebaSi mzesa da mTvaresaviT brwyinavda, magram mcire drois<br />
gasvlis Semdeg, eSmakis cdunebis Sedegad maT yvelaferi aRekveTaT; yovlis<br />
mcnobelebma kidev ufro <strong>me</strong>tis gageba moindo<strong>me</strong>s da iseT ugonobaSi Cacvivdnen,<br />
rom `hbaZvida igi pirutyvaTa ugunurTa da miemsgavsa maT~ (fs. 48, 21)<br />
saswaulebrivad moxda pirveldedis Seqmna, magram amaze <strong>me</strong>tad<br />
saswaulebrivi da madliania Zisa da sityvis amJamindeli ganxorcieleba. iq<br />
adamis neknidan eva Seiqmna, adami mrTeli darCa. qalwuli, romlisganac Ze<br />
RvTisam xorci Seisxa, Sobamde da Sobis Semdegac qalwulad rCeba; iq sulis<br />
ganmxrwnelma eSmakma Tavisi cdunebis SxamiT _ `iyvneT, viTarca R<strong>me</strong>rTni~<br />
(dab. 3, 5) _ mTeli kacTa modgma moakvdina, aq mTavarangelozma gabrielma<br />
sityviT gixaroden _ xsna gvauwya; iq evam Tavisi didi ampartavnebiT cnobadi<br />
xis nayofi igema da RvTaebrivi madli dakarga, aq qalwuli Tavisi Rrma<br />
TavmdablobiT `aha mÃevali uflisaÁ~ (lk. 1, 38) _ deda RvTisa Seiqna; iq evam<br />
ismina: `mwuxarebiT hSÂne Svilni~; aq qalwulma _ `aha esera Sen muclad-iRo<br />
da hSev Ze~. hoi RvTaebrivo aRmSeneblobav! hoi wminda aRvsebav! hoi<br />
macxovnebelo xarebav! adamianebi ganvkvirdiT usasrulo gulmowyalebiT,<br />
keTilad SemwynareblobiT RvTisa, ro<strong>me</strong>lmac adamiani ara mxolod amdeni<br />
niWiT Seamko, didebiTac gaamdidra, roca mas yovelive daumorCila: `cxovari<br />
da zroxaÁ yovelive, <strong>me</strong>r<strong>me</strong>ca da pirutyvni velisani; mfrinvelni cisani da<br />
Tevzni zRvisani, ravdeni vlenan alagebsa mas zRuaTasa~ (fs. 8, 7). magram<br />
imdenad, ramdenadac eSmakis mzakvruli rCeviT adamiani netarebidan<br />
ubedurebaSi Cavarda, ukvdavebidan sikvdilSi, samoTxis simSvenieridan<br />
dedamiwis ekal-bardSi, R<strong>me</strong>rTma Tavisi mxolodSobili Zis warmogzavna<br />
ganaCina, raTa mas dedakacisagan adamianis buneba mieRo, adamiani Zvel<br />
mdgomareobamde aReyvana, Zvel pativSi aemaRlebina, uwindeli ukvdaveba<br />
miemadlebina `ra<strong>me</strong>Tu esreT Seiyuara R<strong>me</strong>rTman sofeli ese, viTar<strong>me</strong>d Zeca<br />
TÂsi mxolodSobili mosca mas~ (in. 3, 16). ase rom, roca aRvsebis dro dadga,<br />
winasaukuno TaTbiri unda aRsrulebuliyo da es RvTaebrivi gadawyvetileba<br />
miRebuliyo. magram es saidumlo maRali, dafaruli da Seucnobeli iyo.<br />
qalwuls Ze RvTisa ubralod, rogorRac SemTxveviT rom Casaxvoda, ise, rom<br />
Casaxvis raobis Sesaxeb araferi scodnoda, didad SeSindeboda da<br />
236
SeSfoTdeboda, amitomac aseTi saqmisTvis zeciur ZalTa diadi wesTmTavari,<br />
elvisdari gabrieli iqna arCeuli `TTuesa <strong>me</strong>equsesa moivlina gabriel<br />
angelozi RmrTisa mier~ (lk. 1, 26). qalwulis sacxovrebelSi is mowiwebiT<br />
Sevida da mas ase miesalma: `gixaroden mimadlebulo, ufali Sen Tana~. amiT<br />
TiTqosda surda eTqva: `<strong>me</strong>, angelozi, keTilmauwyebeli, movedi zecidan<br />
SenTan, ubiwo, umwikvlo qalwulTan; <strong>me</strong> var is, vinc usxeulo ganwesebebTan<br />
erTad RvTis saSineli saydris win var warmdgari da wminda sa<strong>me</strong>bas<br />
didebis<strong>me</strong>tyvelebiT vugalob; <strong>me</strong> is var, vinc Seni Casaxva Sens mSoblebs _<br />
ioakimsa da anas vamcne; roca Sen, ara imdenad miwieri sazrdeliT, ramdenadac<br />
sulis madliT aRzrdilma, Tavi RvTis taZars miuZRveni, <strong>me</strong> zeciuri puriT<br />
gkvebavdi; axlac Cvenma uzenaesma Semoq<strong>me</strong>dma warmomgzavna, raTa is gauwyo,<br />
rac misi usasrulo gulmowyalebiT kacTa mTeli modgmis sasikeTod iqna<br />
ganCinebuli. gixaroden qalwulebis umwikvlo sarkev; gixaroden RvTis<br />
gansulierebulo xato; gixaroden siwmindis RvTaebrivo qandako da mzisebr<br />
gamWvirvale saydaro, ro<strong>me</strong>lzec saukuneTa <strong>me</strong>ufe aRsaydrdeba; saTnoebaTa<br />
mimadlebulo, gansulierebulo Serwymav da yovelTa niWTa saocaro<br />
gvirgvino! SenSi siqalwules, dedamiwis SroSans, zRvis margalits da ciur<br />
varskvlavebs vxedav; imden yovladbrZnobas, rom misiT zeciur ganwesebaTa<br />
mTeli dasi naTdeba; SenSi iseT Rrma Tavmdablobas vWvret, ro<strong>me</strong>lSic yoveli<br />
goneba ikargeba; iseT mgznebare siyvaruls, ro<strong>me</strong>lTanac yvela marTlis<br />
gulSi agznebuli cecxli naperwklebs hgavs; SenSi umaRles siwmindes vxedav,<br />
es siwminde Tavisi simaRliT zecas aRemateba. kidev ra? `ufali Sen Tana~; Sen<br />
erTi gakurTxa R<strong>me</strong>rTma, Sen gangwminda, Sen Segiyvara, Tavisi RvTaebrivi<br />
keTilmowyaleobiT dedaTa Soris samkvidrebelad Sen aRgirCia. amitomac,<br />
gadmoadina ra Senze Tavisi yovladZlierebis saganZuri, qveyanas Seni Tavi<br />
ganucxada, rogorc u<strong>me</strong>tesad saswaulebrivi da uCveulo qmnileba Tavisi<br />
yovlismpyrobeli xelisa. da <strong>me</strong> didi sixaruliT geubnebi: `aha esera Sen<br />
muclad-iRo~. Tumca umwikvlo da qmrisagan gamoucdeli qalwuli xar, Sens<br />
wminda wiaRSi Ze RvTisas ubiwod, uqmrod Caisaxav. Sens wminda mucelSi imas<br />
daitev, visac ver itevs zeca da `hSev Ze~, xolo roca Sobis dro moawevs,<br />
wiaRis dauzianeblad, Seni qalwulebis SeubRalavad, Ramis wyvdiadSi Sengan<br />
umamod iSoba is, vinc udedod iSoba RvTisagan brwyinvalebaTa<br />
brwyinvalebaSi, erTiani ipostasiT da ori bunebiT, srulad zecaSi marjveniT<br />
mamisa da srulad miwaze Sens wminda mkerdSi. `da uwodi saxeli misi ieso~<br />
(lk. 1, 31). rva dRis gasvlis Semdgom, imisaTvis, rom sjulis momcemma sjuli<br />
aRasrulos, is, rogorc yrma, winadaicviTeba da ramdenadac is iqneba<br />
samyaros macxovari, daerq<strong>me</strong>va saxeli ieso, rac cxovrebas niSnavs `ese iyos<br />
did~ (lk. 1, 32). roca es dauvali mze Tavis RvTaebrivi yovladZlierebis<br />
sxivebs ganavrcobs, kerpTa crusaxelian mravalR<strong>me</strong>rTianobas gandevnis,<br />
adamianTa Cabnelebul sulebSi WeSmarit rw<strong>me</strong>nas aRanTebs da Tumca Cvilia,<br />
Tavisi quxilisebri swavlebiT iudevelTa sulelur sibrZnes amxels,<br />
usjuloebas gandevnis, mTel jojoxeTs SiSis zars dascems. ganaxvnis ra<br />
zeciur ZalTa saganZurs, wyals sitkboebad aqcevs, br<strong>me</strong>bs Tvals auxels da<br />
fexmrudeT gaamrTelebs, sneulebs gankurnavs, mkvdrebs aRadgens. misi saxelis<br />
gagonebaze demonebi aTrToldebian, stiqiebi mis sityvas daemorCilebian, misi<br />
brZanebiT buneba kanonebs Seicvlis. `da Ze maRlisa ewodos~ (iqve). magram<br />
Tuki Sobis yoveli am saswaulis miuxedavad urCi iudeveli eri mas mainc ar<br />
iwa<strong>me</strong>bs, rogorc WeSmarit R<strong>me</strong>rTs, iordaneze gardamova suliwmida da yvelas<br />
237
gasagonad mas Ze RvTisad, mamis Tanaarsad, Tanamosaydred da Tanadausabamod<br />
gamoacxadebs. `da misces mas ufalman R<strong>me</strong>rTman saydari daviTisi, mamisa<br />
TÂsisaÁ~ (iqve). <strong>me</strong>fe jvarze, viTarca sa<strong>me</strong>fo taxtze aRsaydrebuli, eklis<br />
gvirgvindadgmuli, sulis ganmxrwneli eSmakis winaaRmdeg Tavis saSinel<br />
ganaCens warmoTqvams, Tavisi ukanaskneli amosunTqviT adams ganasulierebs da<br />
sikvdilidan uwindel ukvdavebasTan aRiyvans `da <strong>me</strong>ufebdes saxlsa zeda<br />
iakobissa saukunod, da sufevisa misisaÁ ara iyos dasasrul~ (lk. 1, 33). gava<br />
sul mcire xani da is, rogorc sicocxlisa da sikvdilis <strong>me</strong>ufe, jojoxeTis<br />
rkinis kars Semusravs, gamarjvebuli aRdgeba da zecad amaRldeba didebiT,<br />
sadac dabrZandeba marjveniT mamisa, saukunod i<strong>me</strong>febs da sadac mis <strong>me</strong>ufebas<br />
ar eqneba dasasruli. aseT uwmindes nayofs gamozrdis Seni uTeslo da<br />
usufTesi wiaRi; aseT kurTxeul Zes Sob, kurTxeulo dedav da Sob ise, rom<br />
qalwuladve STebi. amiT nu gankvirdebi, radgan R<strong>me</strong>rTi, visi brZanebiTac<br />
aaronis kverTxi mourwyvelad ayvavda, udabnos mtkice kldidan civma wyalma<br />
gadmoxeTqa, sjulis ficari adamianis xelis gareSe daiwera, is Sens<br />
qalwulebasac TviTon daicavs. mTavarangelozis am sityvebma, Tumca isini<br />
xarebisa iyo, qalwulis guli mainc SeZra. magram igi brZeni da gonieri iyo.<br />
Tavdapirvelad guls imSvidebs, rogorc ambobs Teofilaqte bulgareli _<br />
SiSs ganagdebs. damSvidebulma, RvTaebrivi pasuxis mosas<strong>me</strong>nad da imis<br />
gasagebad, Tu rogor unda aRsrulebuliyo es yovelive, uTxra angelozs:<br />
`viTar-<strong>me</strong> iyos ese Cemda, ra<strong>me</strong>Tu <strong>me</strong> mamakaci ara vici?~ (lk. 1, 34) Sen,<br />
adamianissaxovano RvTis msgavso sulo, adamianur bunebaze aRmatebuls rom<br />
mauwyeb, miTxari, rogor unda Svas qalwulma? ufali rogor unda Semovides<br />
CemSi? ufali Cem-Tana? uzenaesi R<strong>me</strong>rTi, aRuwereli, dausabamo, dausrulebeli,<br />
umwikvlo bunebis, daubadebeli, saukunod msufevi, uberebeli da ukvdavi,<br />
CemTan, uZlur, mokvdav arsebasTan, xrwnil balaxTan, rogor unda SeerTdes?<br />
`viTar-<strong>me</strong> iyos ese?~ qmnilebasTan Semoq<strong>me</strong>di, qalwulTan Ze RvTisa? da Cems<br />
gonebas rac <strong>me</strong>tad abnevs _ es Seni sityvebia: rom <strong>me</strong>, qalwulma unda vSva? vis<br />
unaxavs nayofi ufesvod, TavTavi _ dauTesavad, mdinare _ saTavis gareSe, Ze _<br />
umamod, deda _ uqmrod? `viTar-<strong>me</strong> iyos ese Cemda, ra<strong>me</strong>Tu <strong>me</strong> mamakaci ara vici?~<br />
angelozo amixseni saidumlo, amiRwere `viTar-<strong>me</strong> iyos ese?~ saidumlos nu gamoikvlev<br />
qalwulo _ pasuxobs angelozi. rac <strong>me</strong>tad wvdebi, miT ufro<br />
gamouTq<strong>me</strong>lia is, rac <strong>me</strong>tad gamocdi, miT <strong>me</strong>tad aSfoTebs gonebas. mxolod<br />
erTs getyvi: `suli wmidaÁ movides Sen zeda~ (lk. 1, 35) suliwmida, qveli, sa<strong>me</strong>ufo,<br />
sibrZnis wyaro, ZRvenTa saganZuri, winaswar<strong>me</strong>tyvelTa warmomqmneli,<br />
mociqulTa srulmqmneli, is saswaulebrivi q<strong>me</strong>debiT Sens wminda wiaRSi STava<br />
da iq R<strong>me</strong>rTkacis _ sityvis uwmindes sxeuls warmoqmnis, `da Zali maRlisaÁ<br />
gfarvides Sen~ (iqve). xolo ramdenadac Sen, rogorc adamiani uZluri xar,<br />
RvTis Zala gagabrwyinebs, gangaZlierebs da gangw<strong>me</strong>nds, raTa RvTaebis Rirsi<br />
samkvidrebeli iqmna. saukuno zeciuri ganCinebiT ase gadawyda, ase ganaCina<br />
dausabamo mamam, rom R<strong>me</strong>rTi Sengan warmoCndes, qalwulisagan, adamianisagan,<br />
raTa adamianma Tavisi dakarguli saxe daibrunos.<br />
amgvari gansjiT darwmunebuli qalwuli Tavis umwikvlo bages gaapobs da<br />
miugebs angelozs: `aha mÃevali uflisaÁ; <strong>me</strong>yavn <strong>me</strong> sityÂsaebr Senisa~ (lk. 1,<br />
38). amiT TiTqosda undoda eTqva: hoi mTavarangelozo, Sen xar macne<br />
WeSmariti RvTisa. ra Tqma unda, Seni sityvebic WeSmaritia; Sens bageSi,<br />
saidanac Tafli da rZe moedineba, ar SeiZleba sicrue da Sxami iyos, amitom,<br />
Tumca ara var Rirsi vipyra yovlismpyrobeli, vSva Cemi Semoq<strong>me</strong>di da viyo<br />
238
misi deda, mainc morCilad qeds vixri, dae, RvTaebrivi sityva CemSi Caiweros.<br />
<strong>me</strong> mSrali sawmisi var, dae Cemze gardamovides nami yovladwmida sulisa. <strong>me</strong><br />
ubiwo qalwuli var, dae dausabamo R<strong>me</strong>rTma xorci Cemgan Seisxas `aha mÃevali<br />
uflisaÁ; <strong>me</strong>yavn <strong>me</strong> sityÂsaebr Senisa~.<br />
hoi simdablis siRr<strong>me</strong>v, zecad aRmyvanebelo! hoi saocaro Zalav qalwulisa!<br />
erTi sityviT _ `<strong>me</strong>yavn~_ miwisa da varskvlavebis Sesacvlelad uflis<br />
aRmZvrelo. yovladwmindao asulo, RvTivbrZeno mariam, aseTi mdabali rad<br />
xar? gana ar unda gandidebuliyavi mas Semdeg, rac RvTaebis Rirsi savane da<br />
didebis <strong>me</strong>ufis Suqmfeni taxti Seiqeni? Sen axla RvTis deda xar, da Tavs<br />
uflis mxevals rogor uwodeb? `aha mÃevali uflisaÁ; <strong>me</strong>yavn <strong>me</strong> sityÂsaebr<br />
Senisa~. magram vfiqrob, qalwuli darwmunebiT pasuxobs, rom is damdablda,<br />
ra<strong>me</strong>Tu masSi daivana ufalma, ro<strong>me</strong>lic `ampartavanTa Sehmusravs, xolo<br />
mdabalTa moscis madli~ (ig. 3, 34), icoda, rom `maxlobel ars ufali<br />
SemusrvilTa guliTa~, amitomac RvTaebrivi sityvis misaRebad mTeli<br />
simdabliT unda momzadebuliyo.<br />
roca adamiani ampartavnebs, masSi yovladwminda sulis madli verasdros<br />
daivanebs, ra<strong>me</strong>Tu `arawmida ars winaSe uflisa yovelive maRali guliTa~ (ig.<br />
16, 5). swored amitom, yovladumwikvlo qalwulma, roca Seityo angelozisagan,<br />
rom masze suliwmida unda gardamosuliyo, upasuxa: `aha mÃevali uflisaÁ;<br />
<strong>me</strong>yavn <strong>me</strong> sityÂsaebr Senisa~.<br />
am Tavmdabluri sityvebiT man zecidan dedamiwaze moizida Ze RvTisa da<br />
manamde ars<strong>me</strong>nili saxiT mamis wiaRSi myofi Ze Tavis umwikvlo wiaRSi miiRo.<br />
RvTaebrivi saxlTmSeneblobis dafarul saidumloze pirvelsaxeebi, igavebi<br />
da R<strong>me</strong>rTSemosil mamaTa da winaswar<strong>me</strong>tyvelTa gamonaTqva<strong>me</strong>bi miuTiTebdnen.<br />
es winaswar amcno mayvlis buCqma, ro<strong>me</strong>lic mosem ixila `xilva ese didi raÁ<br />
ars, ra<strong>me</strong>Tu mayvali ara daiwuebis~ (gam. 3, 3), ra<strong>me</strong>Tu qalwulma misi ubiwo<br />
siqalwulis dauzianeblad Tavis TavSi RvTaebrivi cecxli miiRo; aseve<br />
winaswar amcno iakobis kibem `romlisa Tavi miwdomil iyo cad da angelozni<br />
RmrTisani aRvidodes da gardamovidodes mas zeda~ (gam. 28, 12), ra<strong>me</strong>Tu<br />
mariamis <strong>me</strong>SveobiT R<strong>me</strong>rTi miwaze daeSva, mokvdavi adamiani gaxda, adamiani ki<br />
zecad aRvida da uwindeli ukvdaveba moixveWa. am ambavze danielis<br />
xeliTukveTelma lodmac mianiSna. `hxedevd, vidre ara gamoukueTa lodi<br />
mTisagan TÂnier ÃelTasa~ (dan. 2, 34), ra<strong>me</strong>Tu ubiwo qalwulisagan umamakacod<br />
iSva idumali lodi anu _ qriste. amas winaswar<strong>me</strong>tyveli ieremiac naTlad<br />
xedavda im <strong>me</strong>qoTnis saxlSi, ro<strong>me</strong>lic kecze sxvadasxva WurWels amzadebda da<br />
roca erTi gatyda, man <strong>me</strong>ore da ufro lamazi gaakeTa `da STaved saxid<br />
<strong>me</strong>kecisa. da, aha, igi iqmoda saq<strong>me</strong>sa qvaTa zeda; davarda WurWeli, ro<strong>me</strong>lsa igi<br />
iqmoda TiÃisagan ÃelTa Sina misTa, da kualad Seqmna igi WurWlad sxuad,<br />
viTarca sTnda winaSe missa qmnad~ (ier. 18, 3-4). vin aris es <strong>me</strong>kece, Tu ara<br />
yovlismpyrobeli R<strong>me</strong>rTi da mama, erTiani mxatvari da Semoq<strong>me</strong>di _ R<strong>me</strong>rTi?<br />
vin ars es keci, Tu ara pirvelsaukuno sityva? misiT Seiqmna yvela WurWeli,<br />
yvela qmnileba `yovelive mis mier Seiqmna, da TÂnier misa arca erTi raÁ<br />
iqmna, raodeni-raÁ iqmna~ (in. 1, 3).<br />
maS ase, imis gaTvaliswinebiT, rom erT-erTi aseTi WurWeli _ adami Tavisi<br />
urCobis gamo daimsxvra da RvTaebrivi saxe SebRala, dRes R<strong>me</strong>rTi mas axali<br />
adamis SeqmniT saukeTeso saxiT aaxlebs `pirveli igi kaci queyanisagan miwisa,<br />
xolo <strong>me</strong>ore igi kaci ufali zeciT~ (1 kor. 15, 47).<br />
239
amaze is cisartyelac mianiSnebda, romlis Sesaxebac R<strong>me</strong>rTma uTxra noes,<br />
rom mas Semdeg, rac is caze gamoCndeba, R<strong>me</strong>rTsa da adamianebs Soris<br />
Tanxmoba da siyvaruli daisadgurebs: `mSvildsa Cemsa davsdeb RrubelTa Sina<br />
da iyos saswaulad aRTqumisa Soris Cemsa da queyanisa~ (dab. 9, 13). dRes,<br />
roca idumali cisartyela gamoCnda, dRes Ze da sityva RvTisa gankacda, dRes<br />
daemtkica R<strong>me</strong>rTsa da kacs Soris siyvaruli `ra<strong>me</strong>Tu igi Tavadi ars mSÂdobaÁ<br />
Cueni, ro<strong>me</strong>lman Seqmna orive erTad da Sua kedeli zRudisaÁ mis dahÃsna~ (ef.<br />
2, 14). amasve keTilauwyebs qalwuls gabrieli: `aha esera Sen muclad-iRo da<br />
hSev Ze~.<br />
axla ki <strong>me</strong>smis is saSineli saswauli, ro<strong>me</strong>lic R<strong>me</strong>rTma mzis saaTze uCvena<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvel esaias, roca is sasikvdilo sarecelze mwoliare <strong>me</strong>fes<br />
kurnavda. rogorc wminda werili mogviTxrobs, <strong>me</strong>fe ezekia Tavis <strong>me</strong>fur<br />
sarecelze sasikvdilo sneulebiT mowyluli iwva da roca<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelisagan Tavisi sasikvdilo ganaCeni moismina, `tiroda...<br />
tiriliTa didiTa~ (4 <strong>me</strong>f. 20, 3) albaT imisaTvis, rom sakuTari cremlebis<br />
garda sxva araferi miaCnda wamlad, an am cremlebiT im xurvebis Caqroba<br />
surda, mis guls rom wvavda, magram naRvelis am bnel RrubelSi uecrad misi<br />
gankurnebis sasixarulo niSanma gaielva; es iyo mze, ro<strong>me</strong>lmac didi<br />
Crdilisaken cxra safexuriT daSvebulma, kvlav zeviT aiwia da Tavisi axali<br />
amosvliT ezekia gamoajanmrTela. avadmyofi ezekia _ es niSnavs kacTa<br />
modgmas, ro<strong>me</strong>lsac RvTisadmi urwmunoebiT gaTanguls, codvis Rrma ZiliT<br />
eZina, magram dainaxa is savalalo mdgomareoba, ro<strong>me</strong>lSic Cavarda, bolos da<br />
bolos Tvali zecisken aRapyro da mTeli guliT SesZaxa: `vidremdis, ufalo;<br />
damiviwyeb <strong>me</strong> sruliad? vidremdis garemiiqcev pirsa Sensa Cemgan?~ (fs. 12, 2)<br />
`ganmkurne <strong>me</strong> ufalo, da ganvikurno, da macxovne <strong>me</strong>~ (ier. <strong>17</strong>, 14). maSin<br />
dausabamo mamam, eSmakis xelSi Tavisi xatis da msgavsis yofna ver moiTmina<br />
da adamianis xsnis sasixarulo niSani gaacxada. idumali mze simarTlisa, misi<br />
mxolodSobili Ze, cxra safexuriT ukan dabrunda, anu cxra ganweseba gaiara<br />
da maradis qalwul mariamis wiaRis diad Crdils Seefara. amas mowmobs<br />
angelozis sityvebic: `Zali maRlisaÁ gfarvides Sen~. ramdeni<strong>me</strong> xnis Semdeg is<br />
iqidan gamova viTarca mze, Tavisi axali aRmosvliT Cvens sneulebebs<br />
gankurnavs da sicocxles mogvaniWebs `mkudar iyveniT SecodebiTa Sina~ (kol.<br />
2, 13), viTarca rCeuli WurWeli, `amiT gamocxadna siyuaruli RmrTisaÁ Cuen<br />
Soris, ra<strong>me</strong>Tu Ze TÂsi mxolod Sobili moavlina R<strong>me</strong>rTman soflad, raÁTa<br />
vcxovndeT mis mier~ (1 in. 4, 9). amas mTavarangelozic ambobs: `aha esera Sen<br />
muclad-iRo da hSev Ze~ (lk. 1, 31).<br />
gixaroden adamianuro bunebav, dRes dasabamia Seni xsnisa; dRes Sens<br />
tanjvas bolo moeReba; dRes SenTvis samoTxis naTeli karibWe iReba, ro<strong>me</strong>lic<br />
urCobam dagixSo; dRes Sen im usasrulo netarebas iReb, ro<strong>me</strong>lic eSmakis<br />
sicruem aRgikveTa. kvlav ifanteba bindi, isev naTdeba, isev ifareba<br />
RrublebiT egvipte, xolo israels sveti gananaTlebs. sad aris kerpTa<br />
RvTivsaZulveli simravle? sadaa elinTa bilwi msxverplSewirva? sadRaa<br />
eSmakis msoflio batonoba? `pirveli igi warÃda, aha esera iqmna yovelive<br />
axal~ (2 kor. 5, <strong>17</strong>). niSani ukan ixevs, suli Zalas ikrebs, Crdili gadadis da<br />
isadgurebs WeSmariteba. gixaroden, ra<strong>me</strong>Tu pirvelqmnili adamis codva aw<br />
gamoisyideba, SecodebaTa bindi ifanteba, miwieri samoTxidan netar sulTa<br />
devniloba sruldeba, tanjvaTa dasasruli mogvemadleba da saukuno<br />
netarebis mosaxveWad madli gveuwyeba. dRes RvTaeba adamianTan erTdeba,<br />
240
adamiani _ R<strong>me</strong>rTTan, rw<strong>me</strong>na _ gulTan, da Sen, yovladmimadlebulo qalwulo,<br />
ro<strong>me</strong>lmac iseTi didebiT gagvamdidre, aseTi siwmindiT gagviTqvi saxeli,<br />
amdeni ZRveniT pativmigebuo, aw gevedrebiT, Seni mowyale mzera mogvapyar Sens<br />
Tavmdabal da uRirs monebs, romlebic msxverplad sakuTar Tavs gwiravT.<br />
marTalia, viciT, rom Sens yovladwminda suls ise araferi aSfoTebs,<br />
rogorc Sendami Sewiruli qebis sagalobeli; magram imisaTvis, rom sruliad<br />
umadurni ar aRmovCndeT im usazRvro wyalobisa, romliTac mTeli Cveni<br />
modgma gaamdidre, keTilinebe da Cveni misal<strong>me</strong>bac miiRe msgavsad angelozis<br />
sityvisa `gixaroden~, ro<strong>me</strong>lic yovelive sasixarulos dasabami gaxda. maS<br />
gixaroden, RvTivsasZlo mariam, angelozTa cxebulisagan Sobilo dedofalo;<br />
gixaroden siwmindis mooqrovilo SroSano, gixaroden netar sitkboebaTa<br />
keTiladayvavebulo samoTxeo, gixaroden zeciuri palatebis oqroTi da<br />
<strong>me</strong>wamuliT Semkulo; gixaroden ieses fesvidan aRmocenebulo, uanayofo<br />
muclidan Sobilo da mzis sinaTleze uwin netarebis Suqis damnaxavo; suliT<br />
zecaSi imaze uwin damkvidrebulo, vidre sxeuliT miwaze; asulo dausabamo<br />
mamisa imaze adre, vidre ioaki<strong>me</strong>si da anas asuli gaxdebodi; dedamiwaze fexis<br />
dadgmamde Sxamiani urCxulis Tavis gamTelavo; gixaroden unayofo mucelSi<br />
saswaulebrivad Casaxulo da viTarca margaliti niJaraSi, dedis mucelSi<br />
gabrwyinebulo. Sen, zeciuri saTnoebis yvavilebiT Semkuli, dilasaviT iSvi;<br />
RvTaebrivi sikeTeebis sxivebiT gvirgvindadgmuli, mzesaviT aRmobrwyindi.<br />
gixaroden erTaderTo dedav, vinc erTiani R<strong>me</strong>rTis dedobis Rirsi Seiqeni;<br />
gixaroden kidev ra vTqva? ro<strong>me</strong>li moy<strong>me</strong> SeZlebs odes<strong>me</strong> aRweros dideba,<br />
ro<strong>me</strong>lic R<strong>me</strong>rTma mogago, rogori oqro<strong>me</strong>tyvelic ar unda iyos is? rogor<br />
enas SeuZlia gamoikvlios dideba, romliTac yovladwminda sulma Seni wminda<br />
suli Seamko, an madlis ZRveni aRweros, ro<strong>me</strong>lic zecam mogmadla? ase Rrma<br />
da gauvalia zRva Seni qebisa, ro<strong>me</strong>lSic netar angelozTa gonebac ki<br />
ikargeba! amitom, mimadlebulo qalwulo, Sens gasaocar saTnoebebs<br />
mdumarebiT Cavuvli da mxolod gonebiT gavioceb. Sens yovladwminda terfebs<br />
vemTxvevi da Sens uZlevel <strong>me</strong>oxebas, qristesmoyvare mxedrobis daxmarebasa da<br />
dacvas gevedrebi, gTxov, RvTivsaZulveli tirani gandevno da gaanadguro.<br />
yovladwmindao qalwulo, ubedurma berZenma erma monobaSi rodemde unda<br />
itanjos? misi keTilSobiluri neba Trakielma barbarosma rodemde unda<br />
gaTelos? rodemde unda <strong>me</strong>fobdes naxevarmTvare im qveynebSi, sadac<br />
simarTlis idumali mze adamianis saxiT Seni kurTxeuli wiaRidan amovida?<br />
hoi, qalwulo, gaixsene, rom eladaSi Seni WeSmariti rw<strong>me</strong>nis cxoveli naTeli<br />
sxvebze adre gabrwyinda; berZenma xalxma pirvelma gaxsna guli da Seni<br />
mxolodSobili Zis RvTaebrivi saxareba miiRo, R<strong>me</strong>rTkaci sityvis WeSmarit<br />
dedad pirvelma gaRiara. pirveli SeewinaaRmdega tirans, ro<strong>me</strong>lic wa<strong>me</strong>biT<br />
cdilobda morwmuneTa gulebidan Seni wminda saxelis aRmofxvras.<br />
qveynierebas misca maswavleblebi, romlebmac TavianTi swavlebis SuqiT<br />
adamianTa dabnelebuli azrebi gaanaTes. man mogvca mwyemsebi, romlebmac<br />
samwyemso kverTxiT eklesiis zRudidan sisxlisms<strong>me</strong>li mglebi gaaZeves, mogvca<br />
moRvaweni, romlebic Tavs ar zogavdnen da jvris guTniT gulebs xnavdnen,<br />
saxarebis sityvas Tesdnen da zeciuri beRlisaTvis sulebs moiwevdnen. man<br />
mogvca mowa<strong>me</strong>ebi _ maT eklesiis Zoweuli TavianTi sisxliT SeRebes.<br />
gevedrebiT qvelo mariam, im sityvis xaTriT, ro<strong>me</strong>lmac sixaruli mogvaniWa,<br />
ro<strong>me</strong>lic Cveni cxonebis dasawyisi gaxda, gevedrebiT, uwindeli pativi mogvage,<br />
monobis ferflisagan <strong>me</strong>furi Rirsebis taxtze aRadgine igi, borkilidan _<br />
241
skiptrasTan, tyveobidan _ <strong>me</strong>fobaSi da Tuki vedreba ver mogalbobs, dae, es<br />
Cveni Tvalebidan Camonadenma mware cremlebma gaakeTon, da Tuki isinic<br />
uZlurni iqnebian, dae, xma Senma wmindanebma mogawvdinon: andriam kretadan,<br />
spiridonma kviprosidan, egnatem antioqiidan, dionisem aTenidan, polikarpem<br />
smirnidan, ekaterinem aleqsandriidan; gixmobs oqropiri sa<strong>me</strong>ufo qalaqidan da<br />
agarianelTa uR<strong>me</strong>rTo da sastik mwvaleblobaze migiTiTebs. isini berZeni<br />
xalxis xsnas Seni ukiduresi keTilmowyalebiT i<strong>me</strong>dovneben. yovladwmindao<br />
qalwulo, Cveni cremli Seiwire. Cvens keTilmsaxur veneciel belads mieci<br />
Zleva sisxlisms<strong>me</strong>l barbarosebze, raTa mTvaris naTeba sruliad Caqres da<br />
idumali mzis cxovelmyofelma naTelma kidev ufro <strong>me</strong>tad ibrwyinos, raTa<br />
jvris Zala mTel qveynierebaze gavrceldes da Seni saxeli yvelasagan<br />
gandidebul iqnas mamisa da Zisa da sulisa wmidisa Tana aw da maradis da<br />
ukuniTi ukunisamde. amin!<br />
es qebis sityva miniatisma 19 wlisam warmoTqva<br />
veneciaSi 1688 wlis 25 marts, roca jer isev<br />
flanginianuri skolis aRsazrdeli iyo.<br />
qebis sityva uflis amaRlebaze<br />
modiT, aRvideT uflis mTaze, saxlSi RvTisa iakobisa da qristes didebuli<br />
amaRlebis mow<strong>me</strong>ni gavxdeT. mowiwebuli mzera mivapyroT samgzis netar<br />
eleonis mTas, sadac dRes RvTivSvenieri didebis saocari sanaxaoba<br />
warmogvidgeba da ZleviT aRmdgari, jojoxeTis Semmusvreli ieso sikvdilze<br />
brwyinvale gamarjvebas gaacxadebs. aq arian mociqulni, isini zedac aRmaval<br />
utkbiles moZRvars miacileben; aq gonier ZalTa wesTmTavrobaa, ro<strong>me</strong>lnic<br />
didebis <strong>me</strong>ufis Tanmxlebni arian; aq mraval marTalTa xsnili sulia, isinic<br />
Tan axlavan RvTaebriv mxsnels, aq miwieri deda ganutevebs R<strong>me</strong>rTkacs _ Zes,<br />
ro<strong>me</strong>lmac ganxorcielebulma, saxlTaRmSeneblobis friad saZnelo saq<strong>me</strong>ni<br />
aRasrula; iq mas zeciuri mama egebeba, cisa da miwis <strong>me</strong>ufebas gadascems da<br />
marjveniT daisvams.<br />
gulmodgine ms<strong>me</strong>nelno, amJamindeli dResaswauli brwyinvalea da didebuli.<br />
is yvela eklesiur dResaswaulTa Tavia, qristes yvela saidumloTa<br />
gvirgvinia, Cveni xsnis dasrulebaa. dRes evas gandevnil SvilTa winaSe<br />
zeciuri ierusalimis _ saocnebo samSoblos kari ganixvneba; dRes zeciur<br />
sa<strong>me</strong>foSi aResruleba aRdgineba axali israelisa; dacemuli dRes serafi<strong>me</strong>bze<br />
amaRldeba da xrwnili buneba umaRlesi pativis Rirsi ormagad gaxdeba:<br />
rogorc RvTis sityvis ganxorcielebiT ziari gaxda RvTaebrivi bunebisa,<br />
aseve misi amaRlebis <strong>me</strong>SveobiT is RvTaebrivi didebis ziari xdeba.<br />
maS ase, modiT, aRvideT uflis mTaze, raTa iq amJamindeli Rirseuli<br />
dResaswaulis garemoebebs CavwvdeT, RvTis keTil saq<strong>me</strong>Ta sidiades da Cveni<br />
bunebis amaRlebas CavxvdeT.<br />
sikvdilis sakrvelTa gaxsnisa da mkvdreTiT aRdgomis Semdeg macxovarma<br />
dedamiwaze kidev ormoci dRe dayo. is Tavis mowafeebs xSirad ecxadeboda da<br />
Tavis didebul aRdgomaSi mravali mowmobiT arwmunebda. TviT dReTa ricxvi<br />
242
_ 40 ar iyo moklebuli saidumlo Sinaarss: qalwulisgan uTeslod Sobili<br />
ufali ormocdRiani vadis gasrulebis Semdeg mSoblebma taZarSi miiyvanes da<br />
rogorc wmida pirmSo, sjulisa<strong>me</strong>br R<strong>me</strong>rTs miuZRvnes; misi saswaulebrivi<br />
aRdgomis drosac, ro<strong>me</strong>lic aris erTgvarad misi <strong>me</strong>ored Soba, ormocdRiani<br />
vadis Semdeg is zeciur taZarSi adis da ramdenadac pirveli mkvdreTiT<br />
aRmdgaria, Tavissave TavSi R<strong>me</strong>rTsa da mamas mTeli Cveni modgmis pirmSos,<br />
sufTa adamianur bunebas uZRvnis. roca es dReebi gasrulda, man Tavisi<br />
mowafeebi beTlemidan eleonis mTaze gamoiwvia (adgili zeTisxilisa,<br />
ro<strong>me</strong>lic mSvidobis simboloa da qveynierebis <strong>me</strong>ufes SeSvenis). mowafeebTan<br />
ganSorebuli, is maT Tavis saukuno mSvidobas uanderZebs. es RvTivsulieri<br />
zaqarias gamonaTqvamiTac iyo nawinaswar<strong>me</strong>tyvelebi: `aha, dReni movlen<br />
uflisani...; da dadgen ferÃni misni mas dResa Sina mTasa zeda zeTisxeTasa<br />
pirispir ierusalemsa aRmosavliT kerZo~ (14, 1-4). Tavisi RvTaebrivi sityvebis<br />
ZaliT mowafeTa goneba wm. werilis gulisxmissayofad gaxsna; swored rom<br />
yvelafris gulisxmissayofad, rac mis Sesaxeb iwinaswar<strong>me</strong>tyvela suliwmindam<br />
moses sjulSi, winaswar<strong>me</strong>tyvelebebsa da fsalmunebSi. maT ubrZana yoveli<br />
qmnilebisTvis euwyebinaT saxareba, anu sasixarulo uwyeba codvaTa mitevebisa<br />
da xsnis Sesaxeb. Semdeg damwuxrebulni mamis aRTqmiT anugeSa da amcno, rom<br />
ierusalimSi dalodebodnen, vidre zenaari ZaliT ar Seimosebodnen, Tavisi<br />
aRTqmis damtkicebis niSnad xelni aRapyro da ukanasknelad akurTxa isini.<br />
mowafeebi Tvals veRar aSorebdnen am RvTaebriv saxes, roca `xedvides raÁ<br />
igini da Rrubelman Seiwynara igi TualTagan maTTa~ (saq<strong>me</strong> 1,9). am Rrublis<br />
saxiT im dafarul saidumlos vWvret, ro<strong>me</strong>lic ilia Tezbitelma im mcire<br />
RrubelSi ganWvrita, adamianis moxazuloba rom hqonda da zRvidan zecisken<br />
adioda. Semdeg misgan uxvi wvima wamovida, samweliwadnaxevris mwyurvali<br />
dedamiwa daarwyula da mSieri xalxi uxvi mosavliT gaaZRo. swored esaa is<br />
saswaulebrivi Rrubeli, ro<strong>me</strong>lic aRvida zecad da sulTmofenobis dReebSi<br />
suliwmidad iwvima, mis mier uxvad morwyulma uwylo da unayofo miwam<br />
qristianul saTnoebaTa keTilsurnelovani yvavilebi aRmoacena, WeSmariti<br />
swavlebisa da RvTaebrivi qadagebis nayofi aswilad mogvca, ris Sesaxebac<br />
ambobda <strong>me</strong>fe-winaswar<strong>me</strong>tyveli: `wÂmaÁ nebsiTi ganumzado, R<strong>me</strong>rTo,<br />
samkÂdrebelsa Sensa mo-RaTu uZlurda, xolo Sen da-ve-amtkico igi~ (fs. 67,<br />
9); `moxede queyanasa da daaTrve igi, ganamravle ganmdidrebai misi~ (fs. 64, 9).<br />
mindoda da<strong>me</strong>matebina, rom es idumali Rrubeli Crdili iyo erTarsi sulisa,<br />
ro<strong>me</strong>lmac RvTaebrivi mze miwieri cxovrebidan xilulad aRiyvana zecad _ mis<br />
samyofelSi, raTa iqidan RvTaebrivi didebis dauRa<strong>me</strong>beli naTliT gonebrivad<br />
ganenaTlebina yovelive zeciuri da miwieri.<br />
am gonebrivi mzis saswaulebrivi amaRleba winaswar<strong>me</strong>tyvelma ezekiam<br />
winasaxeobrivad iwinaswar<strong>me</strong>tyvela, roca sasikvdilo gansacdelisgan xsnas<br />
cremliT ivedreboda da mzis saaTze dainaxa kurnebis niSani, ro<strong>me</strong>lic<br />
R<strong>me</strong>rTma esaias <strong>me</strong>SveobiT ganucxada: man dainaxa, rom mze im aTi safexuriT<br />
avida, romlebiTac manamde Camovida. simarTlis dauvali mze _ Ze RvTisa<br />
Tavisi RvTaebrivi mowyalebiT aTi safexuriT Camovida: modrika zeca, gadaabija<br />
cxras _ uxorcoTa cxra ganwesebas; angelozebze <strong>me</strong>tadac ki damdablda,<br />
rogorc ambobs pavle mociquli, `Tavi TÂsi daimdabla da xati monisaÁ miiRo<br />
da msgavs kacTa iqmna~ (fil. 2,7), <strong>me</strong>aTe safexurze Camovida, adamianis da Tanac<br />
nebayoflobiTi vnebisa da sikvdilis msurveli adamianis xarisxSi. magram<br />
qveynad Camosuli kvlav aTi safexurT amaRlda adamianebsa da angelozebze.<br />
243
`uzesTaes yovelTa mTavrobaTa da ÃelmwifebaTa~ (ef. 1,21), aRyvanebuli<br />
marjueniT RvTisa mamisa. `gamoved mamisagan da moved soflad da kualad<br />
dauteveb sofelsa da mival mamisa~ (in. 16, 28); amiT adamianTa avadmyof da<br />
usicocxlo modgmas saukuno cxovrebis sasixarulo niSani misca: `ara<strong>me</strong>d <strong>me</strong><br />
WeSmaritsa gety Tquen: umjobes ars Tquenda, raÁTa <strong>me</strong> warvide, ukueTu <strong>me</strong> ara<br />
warvide, nugeSinis-mce<strong>me</strong>li igi ara movides Tquenda~ (in. 16, 7).<br />
gankacebuli RvTis sityvis mizani amaSi mdgomareobda: ganxorcielebis<br />
saxlTaRmSeneblobis dasruleba. Ze RvTisa amitomac gaxda Ze kacisa,<br />
ucodveli evno, ukvdavi _ mokvda, pirvelSobili aRdga mkvdreTiT, raTa<br />
dacemuli wamoeyenebina, gankiTxuli ganedidebina, adamianuri buneba<br />
ganeRmrTo. SexedeT, rogori winaaRmdegobriobaa demonis mier Cvendami<br />
aRgznebul siZulvilsa da im siyvaruls Soris, ro<strong>me</strong>lic Ze RvTisam<br />
gangvicxada. imas SeSurda adamianuri bunebis uwindeli netareba da gamodevna<br />
igi sitkboebis samoTxidan; aman ki igive buneba zecad aRamaRla da<br />
RvTaebrivi didebis taxtze daabrZana. imas ar SeeZlo exila, rom yovelive<br />
miwieri mas morCilebda; aman ki zeciuric daumorCila. iman igi (buneba)<br />
sikvdilisa da codvis tyved aqcia; aman ki _ cis mkvidrad, RvTaebis<br />
Tanamosaydred. netari ukvdavebis samosiT Semosa, serafimTa Tayvaniscema<br />
arguna, danakargi usasrulo namatiT Seuvso, ase rom RvTivSvenieri<br />
xelovanebiT macduri _ eSmaki cdomilebaSi iqna Seyvanili.<br />
macxovris didebulma amaRlebam sabolood arcxvina RvTivsaZulveli da<br />
kacTmoZule mTiebi; man, rogorc gaiZvera <strong>me</strong>Citbadem, mTel miwispirze<br />
sikvdilis bade gaSala, ro<strong>me</strong>lSic CitebiviT eb<strong>me</strong>bodnen msjavrdadebuli<br />
adamis ubeduri STamomavalni; maT datyvevebul sulebs Zveli wyevis<br />
marwuxebiT iWerda. R<strong>me</strong>rTkacma iesom nebayoflobiTi sikvdiliT am badeSi<br />
gabma ineba; magram Tavisi RvTaebrivi ZaliT bade gaarRvia, Rvedi gaglija da<br />
rogorc didebuli arwivi, <strong>me</strong>sa<strong>me</strong> dRes aRmdgari, afrinda. masTan erTad<br />
afrindnen gaTavisuflebuli sulebi marTalTa da daviTTan erTad Zlevis<br />
sagalobels galobdnen: `safrÃe Seimusra da Cuen ganvereniT~ (fs. 123, 7).<br />
<strong>me</strong>ore mxriv, rogorc arwivs surs, rom Tavis daufrTianebel marTveebs<br />
maTTvis ucnobi sahaero gzebi uCvenos da win gaWrili xelmZRvanelobs, aseve<br />
cad amaRlebuli ufali cis ucnob gzaze dgeba, ro<strong>me</strong>lzec adamianis kvalic<br />
ar Cans da marTalTa sulebs, rogorc marTveebs, win miuZRvis: `viTarca<br />
orbman raÁ daifarna budeni TÂsi da marTueTa TÂsTa suroda, ganyvna frTeni<br />
TÂsni da Seikribna igini~ (2 sjuli 32, 11); marTlac `aRhÃed maRalsa,<br />
warmostyuene tyue~ (fs. 67, 18). amgvarad, rogorc gaaRo pirveli adamis<br />
dacemam CvenTvis jojoxeTis kari, aseve gaaRo zeciuri kari amaRlebulma<br />
axalma adamma. `guaqus ukue, Zmano, kadnierebaÁ Sesvlad siwmideTa maT<br />
sisxlTa iesuÁsiTa; ro<strong>me</strong>l-igi gangÂaxla Cuen gzaÁ axali da cxoveli<br />
kretsab<strong>me</strong>liTa miT, ese igi ars, ÃorciTa misTaÁTa~ (ebr. 10, 19-20) _ ambobs<br />
pavle mociquli.<br />
TrTis gandgomili mteri da am ganxorcielebuli, idumali arwivis<br />
saswaulebriv zecad asvlas jerac ver mimxvdara. Tuki solomoni ambobda,<br />
rom misTvis sami ramaa gaugebari: zRvaSi gemis gza, qvebze mxoxavi gvelis<br />
moZraoba da caSi mfrinavi arwivis mimarTuleba, maSin im amay gonebas ufro<br />
marTebulad SeeZlo eTqva, rom RvTaebrivi sityvis saxlTaRmSeneblur<br />
ganxorcielebaSi mas sruliad ar esmis sami ram: pirveli _ rogorc gemi<br />
micuravs ise, rom wyalze aranair kvals ar tovebs, aseve qristes unetaresma<br />
244
sxeulma gaiara qalwulis umwikvlo wiaRi da uTeslod Sobilma xrwnilebis<br />
kvalic ar datova. <strong>me</strong>ore _ misTvis gaugebaria gvelis gza qvebze, anu igive<br />
sxeuli qvis axal kuboSi Casvenebuli, didi lodiT `dabeWduli~, gamovida<br />
iqidan da rogorc gvelis gamocvlili perangi, dauteva Zveli xrwnileba,<br />
mkvdreTiT aRdga uxrwnelebis axali samosiT da aranairi kvali ar datova.<br />
<strong>me</strong>sa<strong>me</strong> _ mas ar esmis arwivis gza, anu ranairad adis es sxeuli usxeuloebze<br />
maRla, rogor aRwevs miwieri zecas, kacobrivi ranairad zis RvTaebrivi<br />
didebis taxtze.<br />
magram ganxorcielebuli macxovris didebuli amaRleba TviT angelozebsac<br />
ar esmiT. amitom axla, roca didebis <strong>me</strong>ufis amaRlebas xedaven, win midian,<br />
raTa Sesasvleli ganumzadon da umaRles wesTmTavrobas eubnebian: `aRaxveniT<br />
bWeni Tquenni, mTavarno, da aRexueniT bWeni saukuneni~ (fs. 23,7); iarebiT da<br />
ferdidan momdinare wmida sisxliT dafaruli kacobrivi sxeuliT misi<br />
amaRlebis Semxedvareni gons ver modian am saocari xilvis gamo da<br />
kiTxuloben: `ese vin aris momavali edomiT gamo? raÁsaTÂs Senni <strong>me</strong>wamul<br />
Sesamoselni... viTarca wnexisagan sawnexlisa, savsed daTrgunvilisa?~ (es. 63.<br />
1-2). magram es xiluli saxlTaRmSeneblobiTaa gaTvaliswinebuli, ra<strong>me</strong>Tu<br />
kacTmoyvare <strong>me</strong>ufes surs zecaSic gaacxados Tavisi vnebis niSnebi, Cvendami<br />
siyvaruli da soflismpyrobelze sruli gamarjveba. ukeT rom vTqvaT: `anu<br />
ara esreT jer-iyo vnebad qristesa da Seslvad didebasa TÂssa?~ (lk. 24, 26),<br />
raTa SevityoT, rom Cvenc tanjvisa da vaebis viwro gziT unda SevideT<br />
zeciur sasufevelSi. yvela SemTxvevaSi qriste imave xorciT unda<br />
amaRlebuliyo, ro<strong>me</strong>lic Seisxa. raTa yofiliyo Suamdgomi R<strong>me</strong>rTsa da<br />
adamianebs Soris da Tavisi dausabamo mamisaTvis eCvenebina is ucodveli<br />
sxeuli, ro<strong>me</strong>lic man Cveni codvebis motevebisTvis sufTa da umwikvlo ZRvnad<br />
Seswira: `ra<strong>me</strong>Tu ara ÃeliT qmnulTa siwmideTa Sevida qriste... ara<strong>me</strong>d TÂiT<br />
maT caTa awve Cuenebad pirsa RmrTisasa CuenTÂs~ (ebr. 9, 24) _ ambobs pavle<br />
mociquli. `ukue Tu vin<strong>me</strong> codos, nugeSinis-mce<strong>me</strong>li gÂvis mamisa mimarT<br />
qriste ieso marTali~ (1 in. 2, 1) _ ambobs ioane maxarebeli.<br />
<strong>me</strong>ore mxriv, raTa Cven, qristeSi naTelRebulebs da qristes mcnebebiT<br />
mcxovrebT gvqondes Seuryvneli da mtkice i<strong>me</strong>di aRdgomisa da sxeuliT<br />
saukuno didebisa, radgan aRdga da ganidida sxeuliT qriste, ro<strong>me</strong>lic Tavia<br />
marTalTa, maSin aseve egebis marTalTac aRdgoma da sxeulSi gandideba,<br />
radgan isini qristes sxeulis nawilebi arian. amitom ambobs pavle mociquli:<br />
`viTarca-igi miwisagani, egreca miwisaganni, da viTarca igi zecisaÁ, egreca<br />
zecisaganni igi~ (1 kor. 15, 48) da kidev: `Zlieri nugeSinis-cemaÁ guaqundes<br />
Cuen, ro<strong>me</strong>lni-ese SevevedreniT SekrZalvad winaganmzadebulsa mas sasoebasa;<br />
ro<strong>me</strong>li viTarca xarisxi gÂpyries sulisaÁ krZaluli da mtkice da Semavali<br />
Sinagansa mas kretsab<strong>me</strong>lsa; sada-igi winamorbedad CuenTÂs Sevida ieso, wessa<br />
mas zeda <strong>me</strong>lqisedekissa mRvdelT moZRuar iqmna igi ukunisamde~ (ebr. 6, 18-20).<br />
magram Tumca Cveni RvTaebrivi mama da moZRvari miwidan zecad aRvida,<br />
oblad ar davutovebivarT. roca ilia Tezbiteli aRtacebul iqna cecxlovani<br />
etliT, imisTvis, rom Tavisi mowafe elise enugeSebina, xaleni dautova. aseve<br />
amaRlebulma kacTmoyvare ufalma sanugeSod Tavisi RvTaebriobis is<br />
Sesamoseli dagvitova, romliTac gankacebisas Seimosa, anu dagvitova Tavisi<br />
netari xorci saSinel RvTaebriv evqaristiaSi, raTa arasdros gangvSoreboda.<br />
amitom gvanugeSebs sityvebiT: `da aha, esera <strong>me</strong> Tquen Tana var yovelTa dReTa<br />
da vidre aRsasruladmde soflisa~ (mT. 28, 20).<br />
245
ukvdavo sasiZov sulTa CvenTa! iqidan, sadac dabrZandi marjueniT mamisa,<br />
viTarca saukuneTa <strong>me</strong>ufe, warmogvigzavne mamisagan aRTqmuli suliwmida _<br />
siyvarulis daurRveveli kavSiri, raTa Sens uwmides xorcTan da sisxlTan<br />
ziarebiT yovelTvis viyoT ziari Seni RvTaebrivi madlisa. zecaSi ki Seni<br />
utkbilesi saxis xilviT Seni RvTaebrivi didebisa. amin!<br />
qeba RmrTismSoblis miZinebisa<br />
`dadga dedofali marjueniT Sensa,<br />
samosliTa oqro-qsoviliTa Semkul<br />
da Semosil pirad-piradad~<br />
(fs. 44, 9)<br />
aha, <strong>me</strong>fe-winaswar<strong>me</strong>tyvelis RvTivrxeuli kalmiT naweri, u<strong>me</strong>tesad cxoveli<br />
da Sesaferisi saxe zecad wardgomil RmrTismSoblisa, mozei<strong>me</strong> TanamoZ<strong>me</strong>no!<br />
am saxis saWvretad <strong>me</strong> gixmobT dRes!<br />
aq, dedamiwaze, qveynierebis yoveli mxridan saswaulebrivad Sekrebil wmida<br />
mociqulTa mier patiosnad dasakrZali sxeulia dasvenebuli, magram<br />
sikvdilis gamo nu damwuxrdebiT! uwmides qalwulSi yovelive zeadamianuri<br />
iyo da man martooden sikvdiliT gviCvena, rom igi adamianuri bunebisaa. Tumca<br />
RvTaebrivi madlis upiratesobam Tavi aqac iCina: roca yovladwmida mariamma<br />
muclad iRo, mucladReba misi ubiwo iyo, roca Sva, Soba _ uxrwneli, mokvda<br />
da miZinebac ukvdavi aRmoCnda.<br />
sikvdili (am sikvdilis gamoklebiT) mtanjvelia Cveni modgmisa, asulia<br />
wyevisa da dedaa xrwnisa; mas adamis Zeni tyved hyavda Tavis bneleTis<br />
sa<strong>me</strong>foSi. es sikvdili ki tkbili Zilia, romliTac yovladwmida dedofalma<br />
xrwnadi cxovrebis bolos TiTqosda moisvena, an RvTaebrivi siyvarulis<br />
aRmafrenaa, roca Tavis usayvarles ZesTan moswrafem Tanamgzavri, sakuTari<br />
sxeuli, mcire xniT miatova, Tumca qerubimTa etliT atacebulma sxeulmac<br />
igive gza ganvlo da gandidebuli zecad amaRlda. ixileT samare geTsamaniaSi<br />
_ is carielia, ra<strong>me</strong>Tu saflavs ar ZaluZs daitios cxovrebis deda,<br />
gankacebuli RvTis samkvidrebeli, visi Rirsi adgilic RvTaebrivi didebis<br />
taxtia. deda RvTisa, rogorc cisa da miwis dedofali, yovelive qmnilzed<br />
amaRlebul taxtze zis marjvniT RvTisa _ dadga dedofali marjueniT Sensa.<br />
is miwierTa dedofalia, ra<strong>me</strong>Tu marTalTa eklesia R<strong>me</strong>rTis Semdeg mas<br />
eTayvaneba, mis uwmindes ferxTaqveS awyobs Tavis kverTxsa da gvirgvins. mis<br />
maRal taxts marTlmadidebelTa krebuli gars exveva: vin sneulebisagan<br />
kurnebas SesTxovs, vin xifaTis acilebas, ai, es mwuxarebaSi nugeSs evedreba,<br />
is ki SeWirvebaSi _ Svelas. mowyalebis wyarosagan yvela wyalobas iTxovs da<br />
mTxovneli Rebulobs, mZebneli poulobs, radgan madlian wyalobaTa zRva<br />
amouSrobia, wyaro madlisa _ dauSreteli. is zeciur ZalTa dedofalia, mas<br />
pativs sce<strong>me</strong>n, eTayvanebian yovelni uxorco wesni: angelozni masSi sispetakis<br />
srulqmnil sarkes miageben pativs, mTavarangelozni _ RvTaebriv<br />
gamocxadebaTa uZvirfases kidobans, xelmwifebani _ morwmuneTa yovladZlier<br />
xelmwifebas, Zalni _ eklesiis gadaulaxav zRudes, mTavrobani _ sayovelTao<br />
xsnis macxovnebel sawyiss, uflebani _ TavianT umaRles qalbatons, saydarni<br />
_ didebis <strong>me</strong>ufis gansulierebul saydars, qerubimni _ umaRles uwyebaTa<br />
246
RvTivgabrZnobil, saidumlo gzamkvlevs, serafimni _ RvTaebrivi siyvarulis<br />
Cauqrobel kandels, igia dedofali, visac TviT sambrwyinvale R<strong>me</strong>rTmTavroba<br />
esal<strong>me</strong>ba: suliwmida _ sasZlos, Ze da sityva _ mamakacis gamoucdel dedas,<br />
mama R<strong>me</strong>rTi _ sayvarel yrmas RvTisas.<br />
`dadga dedofali marjueniT Sensa~ _ cisa da miwis yovelTa dedofali,<br />
gandidebuli, `samosliTa oqro-qsoviliTa Semkul da Semosil pirad-piradad~<br />
_ ambobs daviT winaswar<strong>me</strong>tyveli. anu misi netarebis RvTivqsovili samosi,<br />
riTac mosilia igi, TvalSeudgami SuqiTaa mooqrovili da mravalferad<br />
moxatuli. sxva sityvebiT: rogorc masSi, qalwulSi, dedamiwaze yvela<br />
saTnoeba Tavs iyrida, aseve zecad warmdgar qalwulSi RvTaebrivi dideba<br />
mravalferad brwyinavs.<br />
rodesac mze caze umaRles wertils aRwevs, sxivebs yovel mxares Tanabrad<br />
afrqvevs; magram sxivebi yvelafers erTnairad ar efineba, radgan sagnebi<br />
sxvadasxva simkvrivisani arian. erTni _ <strong>me</strong>tad, <strong>me</strong>oreni ki naklebad iReben maT.<br />
sufTani srulyofilad naTdebian, gamWvirvaleni sxivebs atareben, mkvrivni da<br />
gaumWvirvalni imdenad naTdebian, rom xilulni gaxdnen. magram Tuki mze<br />
Tavis sxivebs sufTa sarkisaken mimarTavs, ara mxolod gaanaTebs mas, ara<strong>me</strong>d<br />
Seva da daivanebs masSi. maSin sarke aRar iqneba ubralo mina, ara<strong>me</strong>d TviTon<br />
iqceva mzed. ai sxvaoba sarkesa da ganaTebul myar sagnebs Soris: yvela sagani<br />
mzis sxivs iRebs, xolo sarke _ TviT mzes da Tavadac mzesaviT anaTebs.<br />
dauvali mze WeSmaritebisa aseve afrqvevs RvTaebrivi didebis dauRa<strong>me</strong>bel<br />
naTels yovel netar sulze Tanabrad, magram yvela Tanabrad rodi naTdeba _<br />
TiToeuli am brwyinvalebis sakuTar wils Tavisi ubiwoebis Sesabamisad<br />
iRebs. ase rom, uxorco angelozni da adamianebi am sxivebs sxvadasxvagvarad<br />
iReben. mTavrobani da uflebani, mTavrobani da qerubimni, qerubimni da<br />
serafimni _ aseTi sxvaoba adamianebs Sorisac arsebobs: wm.<br />
winaswar<strong>me</strong>tyvelebsa da wm. mociqulebs Soris, aRmsareblebsa da mowa<strong>me</strong>ebs<br />
Soris, moRvaweebsa da qalwulebs Soris. yvelani warmosaxviTi samyaros<br />
varskvlavebi arian, amitom marTali mnaTobebiviT anaTeben, viTarca naTqvamia:<br />
`varskvlavi varskvlavsa hmats didebiTa~ (1 kor. 15, 41).<br />
yovladwmida qalwuli netarTa Soris ubiwoebisa da sispetakis<br />
srulyofili asaxvaa, igi yovladkeTili da yovladubiwoa: `yovlad Svenier<br />
xar, maxlobelo Cemo, da biwi ara ars Sen Tana~ (4, 7), ambobs qeba qebaTaSi<br />
suli wmida.<br />
amitom didebis mze Tavis naTels ara mxolod mihfens mas, ara<strong>me</strong>d Sedis<br />
masSi da mTlianad masSi hgiebs. ase rom, yovladwmida qalwulis netari saxe<br />
sxivebs afrqvevs, rogorc <strong>me</strong>ore mze didebisa da dauRa<strong>me</strong>beli dRis naTels<br />
aorkecebs. gaiazreT sxvaoba netarebebs Soris, romliTac marTlTa sulebi<br />
tkbebian da romliTac RvTismSobeli mariami xarobs _ pirvelni RvTaebrivi<br />
didebis Suqs nawilobriv iReben, xolo deda RvTisa didebis mzes srulad<br />
iRebs; maT aq, miwaze, madli nawilobriv miiRes da zecaSi am madlis mixedviT<br />
ixareben; RvTismSobeli ki iq sruli didebis samkvidrebelia iseve, rogorc<br />
aq, miwaze iyo madlis savane. igi aqave iyo mimadlebuli, rogorc uwodebs<br />
angelozi, anu RvTaebriv madls mTeli sisavsiT flobda. amasve ambobs<br />
grigol RvTis<strong>me</strong>tyveli: `yovelTa rCeulTa maT madli kerZoÁ miecemis, xolo<br />
qalwulsa mas aqus savseba madlisa~. misi gandideba da madlis savseba<br />
iezekielmac iwinaswar<strong>me</strong>tyvela: `da vixile da aha savse didebiTa uflisaÁTa<br />
247
saxli uflisaÁ~ (44, 4). `dadga dedofali marjueniT Sensa, samosliTa oqroqsoviliTa<br />
Semkul da Semosil pirad-piradad~.<br />
qristianeno! Cvens gonebas ar ZaluZs im kaSkaSa sinaTlis warmodgena,<br />
romliTac netari qalwuli brwyinavs samoTxeSi. mze da mTvare bneli sagnebia<br />
im eniTuTq<strong>me</strong>l silamazesTan SedarebiT, romlis WvretiTac netarni<br />
usasrulod tkbebian. raoden mSvenieri, naTeli, RvTaebrivi sanaxobaa<br />
serafimTaTvis!<br />
RvTismSoblis erT mokrZalebul Tayvanismce<strong>me</strong>l Wabuks am brwyinvalebis<br />
xilva ewada da mas locviT mimarTa: `utkbileso mariam, ro<strong>me</strong>lsac pativs<br />
mogageb, siyvaruliTa da sasoebiT geTayvanebi Semdgomad RvTisa, ra<strong>me</strong>Tu<br />
nugeSi da sixaruli xar, gevedrebi, erTi wyaloba miyav _ gamxade Rirsi,<br />
gixilo brwyinvalebiT, romliTac brwyinav samoTxeSi, maradis qalwulo<br />
dedao, mzad var amisaTvis msxverplad TvalisCini gaviRo~. yovladwmida<br />
dedofalma Seismina vedreba da mas mTeli Tavisi brwyinvalebiT ZilSi eCvena.<br />
gamoRviZebulma Wabukma naxa, rom erT TvalSi sinaTle marTlac dahkargvoda,<br />
magram sruliadac ar Seuwuxebia amas, piriqiT, mzad iyo <strong>me</strong>ore TvalSic<br />
daekarga sinaTle, oRond kvlav exila RvTismSobeli. igi kvlav gaxda misi<br />
xilvis Rirsi da rom gaiRviZa, naxa, rom TvalisCini mTlianad dabruneboda.<br />
Wabukma gaormagebuli sixaruliT madloba Seswira RvTismSobels;<br />
mimadlebulo, yovladqebulo yovelTa dedufalo! RvTaebrivi naTebidan,<br />
romliTac Sen, mxolodSobili Zis marjveniT mdgomi tkbebi, Cvenze, Sens<br />
mokrZalebul monebze, erTi netari sxivi warmogzavne, rac iqneboda sinaTle<br />
Cveni dabnelebuli gonebisaTvis, mxurvaleba Cveni civi nebisaTvis, raTa Seni<br />
RvTaebrivi ganmarTlebis gza vixiloT da moSurned vidodeT masze.<br />
Semdgomad RvTisa xsnas Sengan moveliT, RvTisa da Cveno dedao! Sengan<br />
moveliT Tavmdabal xelisufalTa gamarjvebebs, keTilmsaxur <strong>me</strong>feTa zeims,<br />
eklesiis damtkicebas, mfarvelobas marTlmadidebeli erisaTvis da am<br />
qalaqisaTvis, ro<strong>me</strong>lmac Sengan udidesi Sewevna miiRo. yovladwmidao<br />
qalwulo, saxelo, gamomxatvelo sixarulisa, nugeSisa da qristianTa zeimisa,<br />
viTarca sak<strong>me</strong>veli keTilad Sesawynarebeli, Cveni locva da marxva Seiwire,<br />
ro<strong>me</strong>lsac am wmida dReebSi Senda sadideblad aRvasrulebT. da rogorc aq,<br />
eklesiaSi mowiwebiT veamborebiT Sens wmida, saswaulTmoq<strong>me</strong>d xats, aseve<br />
Rirsi gagvxade samoTxeSi Seni xilvisa, raTa Tayvani vsceT da vadidoT mama,<br />
Ze da suli wmida aw da dausrulebelTa saukuneTa, amin!<br />
saxotbo sityva RvTismSoblis Sobaze<br />
(<strong>me</strong>ore)<br />
`vin ars ese, ro<strong>me</strong>li<br />
brwyinavs viTarca ciskari~<br />
(qeba qebaTa 6, 9)<br />
aw qalwulebis zeimia _ qalwulno izei<strong>me</strong>T! dideba RvTis dedisa _<br />
dedano, ganadideT! mSobelTa RmrTisaTa lxinia _ mSobelno ilxineT!<br />
msoflio sixarulia _ qveynierebav, gixaroden! Tqven, zeciur wmida sawyisis<br />
248
Tvalcecxlovanno wesno, Tqven, samoTxis tkbilxmovanno bulbulno,<br />
daudu<strong>me</strong>beli galobiT qalwulis Sobas ugalobeT!<br />
gixaroden Tqvenca, uwmindeso wyvilo, mSobelno RmrTisano ioakim da ana.<br />
ca yovelTvis erTnairi rodia: is Tavis naTel Subls xan Savi RrublebiT<br />
faravs, xan isev oqrosferi da naTelia. WeSmaritad didi iyo Tqveni sevda,<br />
didi da Rrma iyo Tqveni sircxvili eris winaSe. magram `Tualni uflisani<br />
marTalTa zeda da yurni misni locvasa maTsa zeda~ (fs. 33, 15). Ses<strong>me</strong>nilia<br />
Tqveni locva: ai, rogori sixarulisa da pativis Rirsi gaxdiT dRes!<br />
sixarulisa, ra<strong>me</strong>Tu SegeZinaT asuli, ro<strong>me</strong>lic RvTis samyofeli da didebis<br />
<strong>me</strong>ufis mzisebr wminda taxti unda Seiqnas, da pativisa, ra<strong>me</strong>Tu TviT R<strong>me</strong>rTTan<br />
danaTesavdiT. uwin unayofoebs da uSviloebs abuCad gigdebdnen, axla,<br />
rogorc RvTismSoblisa da yovladwminda qalwulis mSoblebs, yovelni<br />
Tayvansa da pativs gce<strong>me</strong>n. Sen ki, axladSobilo qalwulo, RvTivbrZeno mariam,<br />
ro<strong>me</strong>lmac RvTaebrivi sityva unda Sva dausabamoisa mamisa, aw bageTa Sina<br />
CemTa sityva Sev, raTa gaqo Rirseulad.<br />
odesRac serafimma marwuxiT nakverCxali aiRo sakurTxevlidan, esaias<br />
uwmindur bages Seaxo da ganwmida _ `da moivlina Cemdamo erTi serafimTagani<br />
da Ãelsa Sina aqunda nakuercxali, ro<strong>me</strong>li marwuxiTa moiRo<br />
sakurTxevelisagan. da Seaxo pirsa Cemsa da Tqva: aha, Sevaxe ese bageTa SenTa<br />
da mogispnes uSjuloebani Senni. da codvani Senni ganwmidnes~ (es. 6, 6-7).<br />
idumali nakverCxlis matarebelo idumalo marwuxo, matarebelo qveynierebis<br />
mxsnelis saidumlo nakverCxlisao, mxsnelis, ro<strong>me</strong>lica ars ipostasuri<br />
yovladbrZnoba mamisa, Cems uwmindur da bilw bages Seexe da ganabrZne, raTa<br />
SeZlos Seni uwmindesi TavisaTvis sxvadasxva qebaTagan mownas gvirgvini.<br />
erTaderT sityvaSi Catie enamWevroba, Seni saswaulebrivi yovladZlierebiT<br />
moec Zala Cems xmas da xma _ Cems mouqnel enas, raTa SevZlo Seni patiosani<br />
da wmida Soba daubrkoleblad vadido. ganaTlebaSi SezRuduli da bunebiT<br />
uZluri, Sens gandidebas vbedav da Sens Tbil mxardaWeras vi<strong>me</strong>dovneb.<br />
mravalricxovani da mravalferovania sityvebi, romlebiTac eklesiis<br />
mqadagebelTa Rirseuli krebuli cdilobs maradisqalwul dedufals xotba<br />
Seasxas da misi sidiade warmoaCinos. erTi mzes uwodebs mas, radgan<br />
RvTaebrivi madlis gvirgviniT ciur mnaTobebze <strong>me</strong>tad brwyinavs; <strong>me</strong>ore<br />
mTvared ixseniebs, radganac Tavisi didi da saswaulebrivi naTebisa gamo is,<br />
rogorc dedufali, yovelnair varskvlavTa Tayvaniscemas miiTvlis wyarod _<br />
ra<strong>me</strong>Tu eklesias RvTiur niWTa nakadiT arwyulebs; eZaxian kvipaross, vinaidan<br />
Tavisi bunebiTi keTilsurnelebiT Sorsaa yovelgvari xrwnisagan; SroSans _<br />
radgan ubiwo silamaze ar daukargavs, Tumca sayovelTao Wirsa da nar-ekals<br />
Soris aRizarda; eZaxian zecas, ra<strong>me</strong>Tu masze gamobrwyinda mze simarTlisa;<br />
uwodeben daxSul mtils, sadac satanis gvelma momakvdinebeli Sxamis daRvra<br />
ver gabeda; samoTxes _ radgan masSi cxovrebis xe ayvavda; siwmidis umaRles<br />
mTas _ ro<strong>me</strong>lic codvaTa warRvnas arasodes daufaravs. magram am saxelTagan<br />
arcerTi ise ar esadageba qalwuls, rogorc is, romliTac mas suliwmida<br />
ixseniebs qeba qebaTaSi: ciskari. `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li brwyinavs, viTarca<br />
ciskari?~<br />
marTlacda raodeni msgavsebaa qalwulsa da ciskars Soris: dila sxivmfen<br />
mzes Sobs da misi SobiT varskvlavni mkrTaldebian, frinvelni saamurad<br />
galoben, bindi ifanteba, gacrecili mTvare Tvals efareba sircxvileuli da<br />
kaSkaSa dRe iwyeba. yovladubiwo mariami qveynad momavali yoveli adamianis<br />
249
ganmw<strong>me</strong>ndel mzes Sobs da misi Soba wyvets cru kerpTa R<strong>me</strong>rTobas. wmida<br />
mamaTa bageni usasrulo didebis<strong>me</strong>tyveluri qebiT ar iRlebian, Zveli sjulis<br />
dafaruli saxeebi sruliad qrebian, urwmunoTa aRreuli moxazulobani<br />
mdumarebis safars sircxvileulni efarebian da amgvarad, Ra<strong>me</strong> ucnobelobisa<br />
cnobelobis naTeli dRiT, aRSenebisa da cxovrebis dRiT icvleba. `vin ars<br />
ese, ro<strong>me</strong>li brwyinavs viTarca ciskari?~<br />
hoi, wmidao, sxivmfeno ciskaro! Sen, didebis mzis TvalnaTelo<br />
winamorbedo, RvTaebriv gabrwyinebamde grilo monabero, ubednieresi dRis<br />
utkbeso macnev! `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li brwyinavs, viTarca ciskari?~<br />
magram mikvirs da gaocebuli var: warsulis, awmyosa da momavlis<br />
ganmgebeli suliwmida, gamomcdeli gulTa da wiaRTa, suli, romlis sinaTlis<br />
winaSec yvelaze sanukvari saidumloni gancxaddebian, aw rogor kiTxulobs,<br />
TiTqosda ar icodes _ `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li brwyinavs viTarca ciskari?~<br />
ver cnobs imas, vinc dedaTa Soris sasZlod gamoirCia? imas, vis Sesaxebac<br />
qeba qebaTaSi ambobs: `aha egera, Suenier xar~ (4, 1)? agixsniT. wmida werili<br />
gvauwyebs, rom saul <strong>me</strong>fem, SurisZiebis am ganxorcielebulma jojoxeTma,<br />
daviTisadmi Zlieri siyvarulis gamo is sa<strong>me</strong>fo samosiT Semosa, oqros<br />
Tavsaburavi dahxura da porfiri moasxa. daviTi sasaxlidan gamovida, rogorc<br />
<strong>me</strong>fe. yvelas ukvirda da erTmaneTs ekiTxebodnen _ vin aris es axali<br />
gvirgvinosani, es porfiriT mosili kaci? axlave yvelafers mixvdebiT. <strong>me</strong>feTa<br />
<strong>me</strong>ufem da ufalma, dausabamo mamam u<strong>me</strong>tesad Seiyvara maradisqalwuli<br />
dedufali da misTvis udidesi pativis migeba isurva _ misi Semosva sakuTari<br />
SesamosliT. RvTis Sesamoseli rogoriRaa? amis Sesaxeb daviTi saubrobs:<br />
`Seimose naTeli, viTarca samoseli~ (fs. 103, 2); da maTe: `ganbrwyinda piri<br />
misi, viTarca mze, xolo samoseli misi iqmna spetak, viTarca naTeli~ (mT. <strong>17</strong>,<br />
2). ese igi qalwuli, viTarca dedofali, naTliTaa Semkuli. ase rom,<br />
gansulierebul zecad warmodgeba. `dadga dedofali marjueniT Sensa<br />
samosliTa oqro-qsoviliTa~ (fs. 44, 9). amasve mowmobs wm. ioane<br />
RvTis<strong>me</strong>tyveli, es maRliTmfreni arwivi: `da saswauli didi gamoCnda caTa<br />
Sina: dedakaci, ro<strong>me</strong>lsa emosa mze da mTovare iyo queSe ferÃTa misTa, da<br />
Tavsa zeda missa gÂrgÂni varskulavTa aTor<strong>me</strong>tTaÁ~ (gamoc. 12, 1). sxivmfeni<br />
dedofali gamovals naTliT mosili, gasaocari da mSvenieri. mis Semxedvare<br />
suliwmidas ki TiTqosda ukvirs da kiTxulobs: `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li<br />
brwyinavs viTarca ciskari?~<br />
es vin aRmodis yovliTa niWiTa mosili, yovliTa silamaziTa Semkuli,<br />
samyaros yovliTa mSvenierebiTa mbrwyinavi? vin aris is, Tavis wadilSi<br />
dedamiwasaviT myari, qalwulebaSi ubiwo, viTarca wyali; guliT mSvidi,<br />
viTarca haeri; sxeuliT umwikvlo; msubuqi, viTarca cecxli? `vin ars ese,<br />
ro<strong>me</strong>li brwyinavs viTarca ciskari?~<br />
vin aris is, visac aqvs keTilkrZaluleba angelozTa, sidiade<br />
mTavarangelozTa, Rirseba sawyisTa; RvTiuri erTguleba saydarTa, rogorc<br />
xelisufleba mbrZanebluri; rogorc <strong>me</strong>ufeba <strong>me</strong>ufebrivi, flobs Zlierebas<br />
ZalTasa, qerubimTa ganmgeobas, serafimTa siyvaruls, wmida sa<strong>me</strong>bis yoveli<br />
niWiTaa pativcemuli da bolos, vinaa is, mravalferovan saTnoebaTa Serwyma,<br />
yovel madlian niWTa saswaulebrivi SeerTeba? `vin ars ese, ro<strong>me</strong>li brwyinavs<br />
viTarca ciskari?~<br />
hoi, enaTa damadu<strong>me</strong>belo sidiadev qalwulisa, labirinTo, sadac<br />
yovelgvari goneba ikargeba; siRr<strong>me</strong>v, sadac kacobrivi zraxva iZireba! Tuki<br />
250
Seni sidiade suliwmidasac ki ukvirs da aocebs, ra unda vqna <strong>me</strong>, u<strong>me</strong>carma da<br />
uniWom? `ritorTa mraval-ÃmaTa, viTarca TevzTa uÃmoTa vxedavT Sendami<br />
RmrTismSobelo~. vxedavT, rom yvelaze mWevr<strong>me</strong>tyveli ritornic TevziviT<br />
duman, uxmod arian, roca Seni qebaa saWiro. ra unda qnas Cemma mdabalma enam?<br />
qalwuldedao asulo, kargad uwyi, rom Cemi uZlurebisa gamo mas aseTi<br />
sityvisaTvis didxans vwvrTnidi. es Seni saqebari mciredi sityva ki Sendami<br />
keTilkrZalul morCilebas niSnavs da aseve im ukeTilSobiles didebulTa<br />
morCilebas, romlebmac amis qmna mibrZanes. magram Tuki uZlurebis<br />
maradmkurnali saswaulebrivi ZaliT wyvdiadSi CaZirul Cems gonebas sibrZnis<br />
ro<strong>me</strong>li<strong>me</strong> sxiviT gaanaTleb, maSin WeSmaritad `aequn enaÁ Cemi sasasa Cemsa, ara<br />
Tu mogixseno Sen~ (fs. 136, 6). egviptelebs hqondaT Cveuleba mzis amosvlis<br />
mdumare Tayvaniscemisa, radgan misi xmamaRla qebis Zala ar SeswevdaT. dRes<br />
<strong>me</strong>c aseve moviqcevi, roca Sen iSvebi, rCeulo, viTarca mze, da radganac Seni<br />
niWebis kaSkaSa sinaTliT Cemi gonebis TvalT abrmaveb, Sens saswaulebriv<br />
saTnoebebs mdumared Cavuvli. vici, Sens suls ise araferi ea<strong>me</strong>ba, rogorc<br />
Seni sadidebeli hangi. Sens wmida ferxTiT muxlmoyrili, dauZlevel <strong>me</strong>oxebas<br />
viTxov, zeciuro dedofalo! supostatTa winaaRmdeg amJamindel omSi<br />
ganamtkice venecielTa keTilmsaxuri <strong>me</strong>Tauris marjvena. Sen, gzamkvlevis<br />
saxelis WeSmarito matarebelo, uwinamZRvre da keTili gziT atare misi<br />
keTilmsaxuri jari, mimadle gamarjvebani da zeimi agrianTa zeda sadideblad<br />
Zisa Senisa da RvTisa Cvenisa. Seewie maT, uwmideso qalwulo, `ra<strong>me</strong>Tu esera<br />
mterTa SenTa izraxes da moZuleTa SenTa aiRes Tavi; ersa Sensa zeda<br />
Zmacuvides zakviT da ganizraxes wmidaTa SenTaTÂs~ (fs. 82, 2-3), nu dauSveb,<br />
rom uwmindurTa xelSi darCes is yovladpatiosani saflavi, ro<strong>me</strong>lSic<br />
dakrZaluli iyo macxovari soflisa, cxovreba qveynierebisa, da rogorc<br />
erTxel Zem Senma Solti aiRo, wmida taZridan movaWreni gandevna da uTxra:<br />
`nu hyofT saxlsa mamisa Cemisasa saxl savaWro~ (in. 2, 16), Senc aseve,<br />
cecxlovani elva aRiRe da imaT Tavs moawie, ro<strong>me</strong>lTac `Seagines taZari<br />
wmidaÁ Seni; dadves ierusalemi, viTarca xilis sacavi~ (fs. 78, 1). xedav,<br />
raoden uaryofilia SiSi Seni Zis mimarT, darRveulia ubraloeba,<br />
SebRalulia mokrZaleba, dakargulia keTilmsaxureba, dangreulia samyaro,<br />
sa<strong>me</strong>foni olqebis gareSe arian, olqebi _ xalxis gareSe. xalxi _ gonierebis,<br />
goniereba _ RvTisgan ganaTlebis gareSe, R<strong>me</strong>rTi _ taZrebis, taZrebi _<br />
sakurTxevlebis, sakurTxevlebi mRvdlebis gareSe darCnen, mRvdlebi ki<br />
TavianTi kuTvnilis gareSe. yvelgan Zarcva da uRirsebaa. amitom Seni<br />
RvTaebrivi ZaliT, wmidao qalwulo, sisxlisms<strong>me</strong>l mglebs musri gaavle, raTa<br />
Seni wmida samwyso marad mrTeli da uvnebeli iyos. soflad sinaTlis<br />
momtano, Tavisuflebis naTeli mimadle im ubedur qristianebs, romlebic did<br />
Sromasa da tanjvaSi arian. hoi, RvTismSobelo mariam, `moispen uRmrToÁ,<br />
raÁTa ara ixilos didebaÁ uflisaÁ (es. 26, 10). dae, marad ididos wmida<br />
saxeli Seni mamisa da Zisa da sulisa wmidisa Tana ukuniTi ukunisamde. amin.<br />
sityva warmoTqmulia veneciaSi<br />
251
qebis sityva RvTismSoblis taZrad miyvanebaze<br />
(<strong>me</strong>ore)<br />
`aRdga mariam ... da wavida~<br />
(lk. 1, 39)<br />
solomon <strong>me</strong>fis saxeli cnobili da gandidebuli iyo misi drois yoveli<br />
erisaTvis. mTeli msoflio aTasi piriT da mTeli samyaro aTasi eniT mas<br />
sibrZnis RvTivqmnil samkvidreblad acxadebda, ERvTis yovlis mpyrobeli<br />
xelis saswaulebriv da gamoCinebul qmnilebad miiCnevda. sabias dedofalma<br />
mravalricxovani jaris TanxlebiT ierusalimSi _ solomonis dedaqalaqSi<br />
Casvla isurva, raTa enaxa rai<strong>me</strong> damamtkicebeli misi esoden ganTqmuli<br />
sibrZnisa da ukeT darwmunebuluyo imaSi, rac mas mravali pirisagan s<strong>me</strong>noda.<br />
iq misulma, Tavisi <strong>me</strong>furi sulis gamosavlenad xelmwifes iseTi yvavilebi<br />
miarTva, rogoric solomonis sa<strong>me</strong>foSi ar iyo. amis pasuxad man saCuqrad<br />
miiRo varskvlavTmricxvelobis wigni, romlidanac cisa da varskvlavebis<br />
gansakuTrebulad saidumlo Tvisebebis Setyoba iyo SesaZlebeli. es ambavi<br />
amJamindel zeims winasexeobrivad aRwers! brZeni solomoni _ es<br />
yovlismpyrobeli <strong>me</strong>feT<strong>me</strong>fe da ufalia; R<strong>me</strong>rTia, visi usasrulo sibrZnec<br />
yovelive miwiersa da zeciurze, xilulsa da uxilavzea mofenili `yovelive<br />
sibrZniT hq<strong>me</strong>n~ (fs. 103, 24). amitomac ambobs daviT winaswar<strong>me</strong>tyveli: `yovelsa<br />
queyanasa ganxda xma maTi da kideTa soflisaTa sityuani maTni~ (fs. 18, 4)<br />
sabias dedofali _ es cisa da miwis dedofali, angelozTa xelmwife,<br />
RvTivyrma mariamia, ro<strong>me</strong>lic aw adga, Tavisi qveynidan _ mamiseuli saxlidan<br />
wavida, ara SeiaraRebuli <strong>me</strong>omrebis, ara<strong>me</strong>d wminda qalwulTa TanxlebiT:<br />
`mierTunen <strong>me</strong>ufesa qalwulni, Semdgomad missa < ... > galobiTa da<br />
sixaruliTa da Seiyvanen igini taZarsa <strong>me</strong>ufisasa~ (fs. 44, 14-15). is solomonis<br />
idumali saxlisaken _ RvTis taZrisaken miemarTeba da ufalTan ZRvnad<br />
yvavilebi miaqvs, anu adamianuri xorci, ro<strong>me</strong>lic yvaviliviT Wkneba, `kaci<br />
viTarca Tiva arian dReni misni; viTarca yvavili velisa egre ayvavdes~ (fs.<br />
102, 15). es xorci caTa sasufevelSi ar iyo, radgan zecaSi yovelive univTo<br />
da uxrwnelia. amis pasuxad qalwuli RvTisagan Rebulobs wigns, romlis<br />
<strong>me</strong>SveobiTac zecaSi, sitkboebis samoTxeSi sul iolad adis. kurTxeulia<br />
wuTi, roca RvTaebriv madlTan Cveni mimyvanebeli qalwuli RvTis taZarSi<br />
Sedis! madliania dRe, roca dausabamo mama Tavis saxlSi Tavis asuls<br />
Rebulobs, Ze _ dedas, suliwmida _ sasZlos! hoi, dResaswauli, roca ioaki<strong>me</strong><br />
da ana TavianTi asulis taZrad miyvaniT xaroben, asulisa, ro<strong>me</strong>lmac RvTaeba<br />
unda daitios! ikaz<strong>me</strong>ba wmidaTa wmida, raTa wmidaTa Soris uwmidesi miiRos;<br />
zeciuri miwierTan erTad ixarebs da mTeli samyaro saidumlod zeimobs. da<br />
rogorc maSin, RvTis taZarSi Sesulma qalwulma zaqarias ambori da<br />
misal<strong>me</strong>ba miiRo, dRes aseve mmarTebs sazeimo sityviT misdami misal<strong>me</strong>ba.<br />
magram ramdenadac <strong>me</strong>, gamoucdel mowafes, saamisod sakmarisi Zala ar Semwevs,<br />
TxovniT imas mivmarTav, vinc momavalSi sityvis deda unda gaxdes, raTa Cems<br />
bages misive sadidebeli sityva mimadlos. maS ase, <strong>me</strong> vambob: _ aw dRea RvTis<br />
keTilnebobisa, feriscvalebisa da kacTa xsnis qadagebisa; RvTis taZarSi<br />
ubiwo qalwuli cxaddeba da qristes Sesaxeb yvelas winaswar amcnobs. amitom<br />
Cvenc erTxmad SevZaxoT: `dambadebliT aRvsilo da netarad saxilvelo<br />
gixaroden!~<br />
252
`aRdga mariam... da warvida~ aha siwmidis kidobnisaken mimavali uspetakesi<br />
tredi, ro<strong>me</strong>lic gvamcnobs, rom warRvna pirvelmamaTa wyevisa _ dasrulda; aha<br />
suliwmidis uwmidesi sasZlo, saqorwilod palatSi mimavali; aha zeciuri<br />
dedofali, ro<strong>me</strong>lica samosliTa oqroqsoviliTa Semkul da Semosil, <strong>me</strong>ufis<br />
taZrisaken miemarTeba; aha, saidumlo badia, ro<strong>me</strong>lic mananas mosaRebad<br />
wmidaTa wmidaSi SehyavT. rogorc dedas naTlisas SeSvenis, umSvenieresi<br />
asulni lamprebiT mas Tan mihyvebian; marTebulia, rom varskvlaviviT<br />
mbrwyinavi sanTlebiT axldnen imas, vinc mzesaviT mSvenieri da mzesaviT<br />
rCeulia. roca qalwuli yovladwmida sulTan saqorwilod midioda, vin unda<br />
yofiliyvnen sapatarZlos <strong>me</strong>gobrebi, Tu ara lamprismpyrobeli qalwulni?<br />
hoi, rarigad didi iqneboda mSobelTa _ ioaki<strong>me</strong> da anas sixaruli, roca<br />
TavianT sami wlis yrma asulSi, wminda sa<strong>me</strong>bis yvela niWs xedavdnen! maT<br />
bageebs RvTisadmi ramdeni samadlobeli galoba aRmoxda imisaTvis, rom maT<br />
asuli uZRvna, ganWvretdnen, rom igi RvTiuri didebis wminda ganZi da didebis<br />
<strong>me</strong>ufis spetaki taxti unda gamxdariyo! rogor fiqrobT, sulis rogori<br />
lxeniT miiRo zaqariam yrma mariami? man icoda suliwmidis<br />
winaswar<strong>me</strong>tyveleba, rom is iqneboda iakobis kibe, romliTac Ze da sityva<br />
Camovidoda dedamiwaze da damiani zecad avidoda! qalwulis mTavari<br />
daniSnuleba, raRa Tqma unda, mxolod amaSi mdgomareobda. es ukeT rom<br />
gaigoT, yuradRebiT mismineT: RvTis sityva ise tkbilia, rom yovel gamomSral<br />
suls Tavisken imxrobs. amitomac ambobs daviTi: `sityuani Senni... ufroÁs<br />
Taflisa pirsa Cemsa!~ (fs. 118, 103); `eseni momiZRues da mimiyvanes <strong>me</strong> mTasa<br />
wmidasa Sensa~ (fs. 42, 3). winaswar<strong>me</strong>tyvelebi da patriarqebi gaZlierebuli<br />
locviT cdilobdnen Ze RvTisa miwier taZarSi moexmoT, raTa mas eSmakis<br />
xelTagan vexseniT: `hzi zeda qerobinTa, gancxaden~ (fs. 79, 1); `vidremdis,<br />
ufalo, damiviwyeb <strong>me</strong> sruliad?~ (fs. 12,1); `gamoaCine piri Seni, da vcxondeT~<br />
(fs. 79, 3). magram kacTa modgmis codvaTa gamo R<strong>me</strong>rTi maTsas ar is<strong>me</strong>nda _ `da<br />
ara iyo maT Tana xmaÁ da arca s<strong>me</strong>na~ (3 <strong>me</strong>f. 18, 26). da bolos aRdga mariam...<br />
da warvida. dRes qalwuli mariami taZrad midis da ambobs: `aha mxevali<br />
uflisaÁ; <strong>me</strong>yavn <strong>me</strong> sityÂsaebr Senisa~ (lk. 1, 38). dedamiwaze Ze RvTisas uxmobs:<br />
`da sityuaÁ igi xorciel iqmna da daemkÂdra Cven Soris~ (in. 1, 14). am<br />
gaugonari saocrebis momswre winaswar<strong>me</strong>tyvelni mis wminda Tavs<br />
varskvlavebisagan Semdgar gvirgvins adga<strong>me</strong>n: `dedakaci, ro<strong>me</strong>lsa emosa mze da<br />
mTovare iyo queSe ferxTa misTa, da Tavsa zeda missa gÂrgÂni varskulavTa<br />
aTor<strong>me</strong>tTaÁ~ (gamoc. 12, 1). amitom sruli uflebiT SegviZlia vTqvaT, rom Tuki<br />
Ze da sityva Camovida da gankacda, raTa adamiani exsna, Tuki gafantulia Cveni<br />
codvebis ukuni, Tuki saukuno netarebis misaxveWad madli mogveca, yvela es<br />
ZRveni RvTiuri yrmis, mariamis, yovladwmida qalwulis gamoa. yovladwmida<br />
asulo, Seni ZRvenisaTvis samadlobelad ra mogiZRvnaT? Cveni Tavi da suli<br />
xom ara? magram isini karga xania, rac Seni usasrulo mowyalebis monapovrad<br />
iqcnen. qeba da dideba mogiwnaT? magram viciT, rom Sens yovladwmida suls<br />
ise araferi aSfoTebs, rogorc Seni sadidebeli bgerebi. magram amasTanave ar<br />
gvinda umadurni aRmovCndeT, amitomac dae Cveni bage mxolod sityvebiT<br />
Semoifarglos: gixaroden RvTaebis uwmideso sagrilobelo; gixaroden<br />
gansulierebulo saxev RvTisa; gixaroden didebis mzis Suqmfeno winamorbedo;<br />
gixaroden RvTaebrivi naTlis gamoCenamde grilo monabero; gixaroden<br />
unetaresi dRis mimadlebulo mauwyebelo; gixaroden gonierTa samyaros<br />
mTvarev; yovelTa dedaTagan diadi da gasaocari, brwyinvale Tayvaniscemis<br />
253
dedoflurad mimRebelo; daxSulo mtilo, sadac satanis gvelma Tavisi<br />
sasikvdilo Sxamis daTxeva ver gabeda; ganCinebis maRalo mTao, ro<strong>me</strong>lic<br />
codvis warRvnas ar daufaravs; siqalwulis SroSano, ro<strong>me</strong>lic Tumcaki<br />
sayovelTao ubedurebis nar-ekals Soris gaizarde, mooqrovili vercxlis<br />
silamaze ar dagikargavs; Sen, cxebulisagan Sobilo zeciuro dedofalo;<br />
macneebad mTavarangelozTa, mwerlebad _ maxarebelTa, Tanamgzavrebad _<br />
mociqulTa, monebad _ uxorco sulTa mqonebelo; ro<strong>me</strong>lsac gvirgvinad<br />
varskvlavebi gaqvs, porfiris nacvlad mze gmosavs, ferxTaqveS mTvare gaqvs,<br />
dabolos Sen, sami wlis yrmav, dRes wmidaTawmidaSi Semsvlelo, raTa<br />
yovelTa <strong>me</strong>ufe RvTis samkvidreblad Tavi ganimzado _ Sens yovladwmida<br />
terfebTan damxobilni gevedrebiT, uRirsi monani Seni, safarvelad da<br />
qomagad gveq<strong>me</strong>n. SenTan, gulmowyalebis navsayudelTan amaqveyniuri siamis<br />
mware zRvidan movdivarT, raTa sulisaTvis gansveneba vpovoT. Cven namdvilad<br />
aRvanTeT elva Seni Zis marTebuli risxvisa da is Seni keTilmowyalebis<br />
zRviT Caaqre! ra Tqma unda vinaniebT, rom `yovelTave miaqcies erTbamad Tu<br />
uxmar iqmnnes, aravin ars, ro<strong>me</strong>lmanca qmna sitkboebaÁ, aravin ars mierTadmde~<br />
(fs. 13, 3), vinc RvTis mcnebebis swori gziT ivlida. Sen, oqros Sandalo,<br />
viTarca cecxlovanma svetma, aRTqmul miwaze _ madlis miwaze migviyvane. Cven<br />
mSrali, unayofo miwa varT, ro<strong>me</strong>lzec mxolod codvebis nari da cdunebaTa<br />
sarevela izrdeba; magram Sen, gonebrivo zecav, ro<strong>me</strong>lzedac gonebrivi mze<br />
aRmova, SenTa madlian niWTa keTilismoq<strong>me</strong>di wyaloba gvawvi<strong>me</strong>, raTa<br />
gamoviRoT nayofi Rirsi RvTisa Cvenisa. da ramdenadac mravali codva <strong>me</strong>ufe<br />
qristes mimarT kadnierebas aRgvikveTs, Sen Seevedre, raTa geenisagan gvixsnas<br />
da misi caTa sasufevlis Rirsi gagvxade. amin!<br />
sityvebi, warmoTqmuli italiur enaze<br />
sityva sarwmunoebaze<br />
`ufalo…... sityÂT xolo Tqu, da<br />
ganikurnos monaÁ igi Cemi...,<br />
amin gety Tqven, arcaRa israelsa<br />
Soris esodeni sarwmunoebaÁ vpove~<br />
(mT. 8, 8-10)<br />
rw<strong>me</strong>na _ gamomsyidvel damsaxurebaTa es asuli da macxovris saswaulTa<br />
deda, diadi Rirsebis mowmobiT cxaddeba da diadi saswauliT jildovdeba<br />
erT asisTavSi, <strong>me</strong>omarSi, ro<strong>me</strong>lic kerpTayvanismcemlobis wyvdiadSi aRizarda.<br />
marTlac rom diadi, gansakuTrebuli rw<strong>me</strong>naa warmarTisaTvis, Tuki mas<br />
mxolod swams, rom iesos, tomiT iudevels, axali swavlebis damfuZnebels,<br />
sakuTar TemSi nakleb pativcemuls, misi sneuli monis gankurneba SeuZlia!<br />
xolo Tuki darwmunebulia, rom mas myis gankurnavs martooden sityviT, es<br />
ukve WeSmaritad rw<strong>me</strong>naa qristianisa! naTeli rw<strong>me</strong>naa, ro<strong>me</strong>lsac macxovari<br />
ajildovebs Tavisi gankvirvebiT: `iesos... daukvrda~; ajildovebs qebiT: `amin<br />
gety Tquen, arcaRa israelsa Soris esodeni sarwmunoebaÁ vpove (mT. 8, 10); da<br />
Tavisi saswauliT; `ganikurna monaÁ igi mas Jamsa Sina~ (mT. 8, 13). amitom RvTis<br />
sityvis mqadageblebi, rodesac isini am sakiTxze saubroben, Cveulebriv<br />
254
gvTavazoben asisTavis rw<strong>me</strong>nas, rogorc keTili rw<strong>me</strong>nis magaliTs da miaCniaT,<br />
rom rw<strong>me</strong>na, ro<strong>me</strong>lic unda miviRoT, rogorc magaliTi qristianTa mibaZvisa,<br />
swored is rw<strong>me</strong>naa, ro<strong>me</strong>lmac qriste ganakvirva. magram RvTaebrivi<br />
maswavlebeli, roca is warmarTis, anu ucxo adamianis rw<strong>me</strong>nas aqebs, amiT<br />
Tavisi xalxis _ israelelTa rw<strong>me</strong>nas amxels. <strong>me</strong>c mas mivbaZav da nacvlad<br />
imisa, rom mivuTiTo asisTavis rw<strong>me</strong>naze, rogorc magaliTze, umjobesia is<br />
davupirispiro imas, rac Cven sinamdvileSi gvwams, raTa aman, ara rogorc<br />
magaliTma, ara<strong>me</strong>d rogorc mxilebam, sargebloba mogvitanos. ise<br />
srulyofilad irwmuna asisTavma, rom rw<strong>me</strong>nis damfuZneblis qeba daimsaxura.<br />
<strong>me</strong> ki msurs giCvenoT, Tu ra aris WeSmariti rw<strong>me</strong>na. Tqveni rw<strong>me</strong>nis<br />
gamowvlilviT minda Cveni naklovanebani vamxilo, raTa CvenSi sircxvili<br />
aRvZra da gavi<strong>me</strong>oro qristes sityvebi: `arcaRa israelsa Soris esodeni<br />
sarwmunoebaÁ vpove~.<br />
I<br />
roca dausabamo sityvam, gankacebulma, Cveni buneba da siglaxake miiRo,<br />
xalxisaTvis magaliTis micema ineba, Tu rogor erwmunaT da ecxovraT, raTa<br />
saukuno cxovrebisaken ori gza gaxsniliyo maTTvis _ gza WeSmaritebisa, anu<br />
WeSmariti R<strong>me</strong>rTis Secnobisa da gza siwmidisa _ yovel saTnoebaTa<br />
gamoCinebisa. pirvelis Sesaxeb is Tavad ambobs Tavis zeciur mamasTan<br />
saubrisas: `ese ars cxovrebaÁ saukunoÁ, raÁTa gicodian Sen mxoloÁ<br />
WeSmariti R<strong>me</strong>rTi da ro<strong>me</strong>li moavline ieso qriste~’ (in.<strong>17</strong>, 3), anu kacTaTvis<br />
saukuno cxovreba imaSi mdgomareobs, rom maT zecaSi R<strong>me</strong>rTi Sei<strong>me</strong>cnon misi<br />
sakuTari pirvelsaxiT, arsebiTa da yofierebiT (rogorc erTiani sa<strong>me</strong>ba), raTa<br />
mis yovladZlierebasa da srulyofilebas erTian Semoq<strong>me</strong>d R<strong>me</strong>rTSi scen<br />
Tayvani; miwaze ki mis cocxal saxes, xorcSesxmul sityvas umziron, raTa<br />
erTian macxovar R<strong>me</strong>rTSi misi sikeTisyofis saxiereba Sei<strong>me</strong>cnon, rac Seexeba<br />
<strong>me</strong>ore gzas, mociquli pavle gvarwmunebs, rom Ze RvTisam xorci imisaTvis<br />
Seisxa, rom Cvengan axali eklesia, axali eri Seeqmna _ ubiwo da ucodveli<br />
eklesia, ro<strong>me</strong>lSic mciredi mwikvlis povnac ki SeuZlebeli iqneba. `raÁTa<br />
warudginos Tavadman Tavsa TÂssa didebulad eklesiaÁ, raÁTa ara aqundes<br />
mwikulevanebaÁ arca naoW brZÂlisaÁ~ (ef. 5, 27). yovelgvari naklovanebisagan<br />
Tavisufali, sikeTis mkeTebeli eri misi saukuno siyvarulis Rirsia _ `da<br />
ganmwmindes Tavisa TÂsisa erad mogebulad, mobaZavad keTilTa saq<strong>me</strong>Ta~ (tit.<br />
2, 14). es axali eklesia _ Cvenia; da es axali eri _ Cven varT; es axali wesi<br />
Cveni aRmsareblobisa da cxovrebisa aris _ sarwmunoeba, ro<strong>me</strong>lic amis gamo,<br />
rogorc amboben RvTis<strong>me</strong>tyvelni, erTdroulad mWvreteluricaa da q<strong>me</strong>diTic,<br />
ra<strong>me</strong>Tu is erTgvarad Cveni gonebis Tvalia, raTa Cveni sarwmunoebrivi<br />
swavleba davinaxoT, da xelia Cveni gulisa, raTa zneobrivi swavlebis<br />
siwminde aRvasruloT. erTica da <strong>me</strong>orec unda gagvaCndes, raTa srulyofil<br />
rw<strong>me</strong>nas vflobdeT. pirveli <strong>me</strong>ores gareSe mkvdaria, <strong>me</strong>ore pirvelis gareSe<br />
brmaa. qristiani, ro<strong>me</strong>lsac erTi an <strong>me</strong>ore aklia, avadmyofs hgavs, ro<strong>me</strong>lsac<br />
uZlurebisagan siaruli ar SeuZlia, an brmas, ro<strong>me</strong>lmac ar icis saiT wavides.<br />
erTs cixe-simagre ara aqvs, <strong>me</strong>ores _ xelmZRvaneloba; erTica da <strong>me</strong>orec<br />
dacemisTvisaa ganwiruli: erTi _ uZlurebis, <strong>me</strong>ore _ sibrmavisa gamo.<br />
daveTanxmoT amas da vnaxoT Cven, qristianTa Soris, Tu aris imdeni rw<strong>me</strong>na,<br />
ramdenic mis damfuZnebelsa da Cvens maswavlebels surda rom gvqonoda. oh,<br />
Zmano, WeSmaritad `arcRa israelsa Soris esodeni sarwmunoebaÁ vpove~. Cvens<br />
255
gonebaSi ver vpoveb sakmaris Suqs, raTa gavigo ra gvwams; verc Cvens gulSi<br />
vxedav sakmarisad Tbil siyvaruls saimisod, rom rw<strong>me</strong>nis Sesabamisad<br />
vicxovroT. rw<strong>me</strong>nas im RvTaebriv samoss vuwodebT, romliTac naTlobis<br />
saidumlos <strong>me</strong>SveobiT vimosebiT, magram ufro zustad Tu vityviT, es mxolod<br />
dasawyisia rw<strong>me</strong>nisa. misi <strong>me</strong>SveobiT Cvili qristiani xdeba, magram am erTiT is<br />
mxolod saxeliTaa qristiani.<br />
garda im rw<strong>me</strong>nisa, ro<strong>me</strong>lic madliT gaicema, saWiroa kidev sxva rw<strong>me</strong>na,<br />
keTiladmogebuli, ro<strong>me</strong>lic RvTaebriv WeSmaritebaTa SeswavliTa da maTi<br />
praqtikuli SesrulebiT miiRweva. amJamad ar vsaubrob codnismoyvare<br />
gulmodginebaze, rasac kacobrivi <strong>me</strong>cnierebani moiTxoven, is gandevnilia<br />
qristes saswavleblidan, iqidan, sadac marTebuli pativiscemiT unda<br />
movaTvinieroT Cvens Zalebs Soris yvelaze keTilSobili da amayi Zala;<br />
mociqulis sityviT: `warmovstyunavT yovelsa cnobasa morCilebad qristesa~<br />
(2 kor. 10, 5); tertulianes TqmiT: `qristeSobis dRidan aRara gvaqvs<br />
aucilebloba codnis moyvareobisa, radgan Cven saxarebiT ganviswavlebiT~.<br />
samoTxeSi, sadac yovelive gamxelilia da arRara aris saidumlo, netareba<br />
ara rw<strong>me</strong>naSi, ara<strong>me</strong>d xedvaSi mdgomareobs. `vixiloT igi, viTarca igi ars~’ (1<br />
in. 3, 2). magram eklesiaSi, sadac yvelaferi saidumloa da dafaruli, netareba<br />
imaSi mdgomareobs, rom gwamdes uxilvelad `netar arian, ro<strong>me</strong>lTa ara<br />
uxilav da vhrw<strong>me</strong>ne~ (in. 20, 29). <strong>me</strong> samoZRvro swavlebaze vsaubrob, imaze,<br />
rasac cnobiswadilisa da u<strong>me</strong>crebisagan Tanabrad daw<strong>me</strong>ndili RvTaebrivi<br />
<strong>me</strong>cniereba moiTxovs. is Sorsaa u<strong>me</strong>crebisagan, ra<strong>me</strong>Tu veZiebdiT<br />
damrigeblobas; Sorsaa cnobis wadilisagan, ra<strong>me</strong>Tu nivTmtkiceba ar<br />
mogviTxovia. msurs rom Cveni TvalisCini rw<strong>me</strong>nas mivandoT, raTa gvwamdes<br />
ukeTesad da Tavmdablurad, anu naklebs vxedavdeT. magram aqve msurs, rom es<br />
TvalisCini mogveces ara cnobiswadilisaTvis, ara imisaTvis, rom<br />
sarwmunoebis saidumloebani gavigoT, ara imisaTvis, rom isini gamoviZioT,<br />
ara<strong>me</strong>d imisaTvis, rom misi zneobrivi mdgomareobebi Sevi<strong>me</strong>cnoT da ara<br />
brZenni, ara<strong>me</strong>d morwmuneni gavxdeT. macxovari amas mindorSi Camarxul ganZs<br />
adarebs: `msgavs ars sasufeveli caTaÁ saunjesa, dafarulsa yanasa Sina~ (mT.<br />
13, 44). ioane oqropiris TqmiT es niSnavs imas, rom sakmarisi ar aris rai<strong>me</strong><br />
gqondes, is unda naxo, gaigo, raTa Semdgom cxonebis saqmisaTvis gamoiyeno.<br />
magram Cveni suli yvelafers iTvaliswinebs, oRond amas _ ara. am <strong>saukunis</strong><br />
swavleba, politikis mdgomareoba, gamorCenis xelovneba mTel Cvens gonebaze<br />
batonobs, vcdilobT, vercxlismoyvareoba, siamaye da cnobiswadili<br />
davikmayofiloT. Cven yvelafers vigebT imis gamoklebiT, rac unda gavigoT,<br />
amitom ufleba maqvs winaswar<strong>me</strong>tyvel osesTan erTad vTqva: `arca <strong>me</strong>cniereba<br />
RmrTisai queyanasa zeda~ (4, 1) da vTqva qristesTan erTad: `arcaRa israelsa<br />
Soris esodeni sarwmunoebaÁ vpove~.<br />
ori sxvadasxva zedwerilis naxva SeiZleba RvTaebis sakurTxevelze,<br />
ro<strong>me</strong>lsac aq, dedamiwaze, eTayvanebian. erTia `gancxadebul R<strong>me</strong>rTs~ _<br />
ebraelTa Soris iudeaSi; <strong>me</strong>ore: `ucnaur R<strong>me</strong>rTs (saq<strong>me</strong> <strong>17</strong>, 23) _ aTenelTa<br />
Soris eladaSi. iq ikiTxeba: `gancxadebul ars huriastans R<strong>me</strong>rTi~ (fs. 75, 1),<br />
ra<strong>me</strong>Tu igi amden saswaulSia Secnobili. aq _ ucnaur R<strong>me</strong>rTs, ra<strong>me</strong>Tu ar<br />
gacxadda rw<strong>me</strong>nis WeSmarit naTelSi. am zedwerilTagan romlis amotvifra<br />
ggoniaT ufro moxerxebuli Cvens sakurTxevlebze, romlebsac iudevelTa da<br />
warmarTTa sakurTxevlebis nangrevebze aRvmarTavT? bevri rom ar gawvaloT,<br />
Tavad vityvi: warwera _ `ucnaur R<strong>me</strong>rTs~. diax, Cven gvwams R<strong>me</strong>rTi, magram<br />
256
arasdros aRvapyrobT Tvalebs zecisaken imisaTvis, rom SevicnoT igi ise,<br />
rogorc egebis, misi gangebulebis saidumloTi ganvkvirdeT, misi<br />
yovladbrZnobis siRr<strong>me</strong>Si SevaRwioT, misi mowyalebis saocrebani aRmovaCinoT.<br />
`ucnob R<strong>me</strong>rTs~. Cven gvwams ieso qriste, mis saswavlebelSi davibadeT da<br />
davberdiT kidec, magram misi cxovrebis, misi swavlebis WeSmaritebis,<br />
tanjvaTa damsaxurebisa da misi gandidebis sargeblianobisa jerac ara viciT<br />
ra. `ucnob R<strong>me</strong>rTs~. Cven mis eklesiaSi vcxovrobT da ar gvesmis ras niSnavs<br />
iyo nawili egzom wmida sxeulisa. Cven mis dResaswaulebs vzeimobT, magram<br />
maTi mniSvneloba ar gvesmis; mis kanonebs vemorCilebiT da mis yovlad brZnobaze<br />
ar vfiqrobT; mis saidumloebebs veziarebiT da maTi nayofi ar viciT;<br />
misi sazeimo msaxurebis mow<strong>me</strong>ni vxdebiT da ar vwvdebiT maT saidumlo<br />
Sinaarss _ `ucnob R<strong>me</strong>rTs~.<br />
ufalo Cemo! ra sargeblobaa CemTvis, rom Sengan rw<strong>me</strong>nisaTvis<br />
warmogzavnili uxvi sinaTliTa da WeSmaritebiT aRsavse didebul dRes viSvi,<br />
Tuki CemSi wyvdiadsa da Ra<strong>me</strong>s vatareb? Tuki nebayoflobiTi da amitomac<br />
Seracxili u<strong>me</strong>creba malavs uwmidesi rw<strong>me</strong>nis saganZurs, ro<strong>me</strong>lic mommadle,<br />
rogor unda visargeblo Cemi cxonebis nayofiT? mtrebTan sabrZolvelad<br />
Sengan boZebuli iaraRi usrulyofilesi mowyobisaa, is Seni<br />
yovladbrZnobiTaa damzadebuli, Sens siyvarulSi nawrTobi iaraRi, ro<strong>me</strong>lmac<br />
Tavisi Zala amdeni maswavleblis, <strong>moRvawis</strong>a da mowamis xelSi<br />
saswaulebrivad daamtkica, iaraRi, ro<strong>me</strong>lmac imdeni saswauli aRasrula,<br />
ro<strong>me</strong>lTa saxelobiTi gadaTvla mravalricxovnobis gamo SeuZlebelia,<br />
ro<strong>me</strong>lTa uwyveti aRsruleba ukve didi saswaulia, iaraRi, ro<strong>me</strong>lic<br />
gamarjvebis mosapoveblad sakmarisia mxolod gamoiyeno, ra<strong>me</strong>Tu `ese ars<br />
ZlevaÁ, romliTa sZlevs sofelsa sarwmunoebaÁ Cueni~ (1 in. 5, 4).<br />
magram raRaa yovelive amisagan? araviTar sargebels ar vi<strong>me</strong>dovneb, radgan<br />
misiT sargeblobas ara var Cveuli, _ `ver ganuxde amiT~ (1 <strong>me</strong>f. <strong>17</strong>, 39).<br />
rogorc saulis iaraRze Tqva daviTma, <strong>me</strong>c aseve SemiZlia vTqva: kidevac rom<br />
mqonoda Cemi rw<strong>me</strong>nis Se<strong>me</strong>cneba, raTa <strong>me</strong>rwmuna marTlad, magram is saq<strong>me</strong>Si ar<br />
gamo<strong>me</strong>yenebina, raTa sworad <strong>me</strong>cxovra, ra sargebloba <strong>me</strong>qneboda misgan?<br />
`ra sargebel ars... ukueTu vin<strong>me</strong> Tquas: sarwmunoebaÁ maqus, da saq<strong>me</strong>ni ara<br />
hqonden?~ _ ambobs mociquli iakobi (iak. 2, 14) ra sargebel ars, i<strong>me</strong>orebs<br />
petre damiane, Tuki vis<strong>me</strong>s aqus rw<strong>me</strong>na _ kaTolike (sayovelTao) da<br />
warmarTulad cxovrobs?<br />
II<br />
es <strong>me</strong>ore naklia Cveni rw<strong>me</strong>nisa. imisaTvis, rom is kargad gavigoT, imaze<br />
unda vifiqroT, razedac zemoT vilaparake anu imaze, rom RvTaebrivi sityvis<br />
gankacebis mizani iyo kacTa modgmis warmarTva saukuno cxovrebisaken da misi<br />
dabruneba siwmindis gzaze. imisaTvis, rom mcireodeni Tixisagan R<strong>me</strong>rTs<br />
adamiani Seeqmna da usargeblo qmnilebidan is gacilebiT srulyofil<br />
qmnilebad eqcia, saWiro iyo mxolod (vsargeblob wminda werilis sityvebiT)<br />
mcire zemoq<strong>me</strong>deba misi xelisa da mis bageTagan STaberva _ ase cota ram!<br />
magram Cveulebrivi adamianisagan qristiani rom eqmna, amisTvis zecidan<br />
Camosvla, Tavis damdableba, tanjva da sikvdili dasWirda. saWiro iyo, rom<br />
ieso qristes misTvis naTlobiT axlad Soba mieca, igi ZmasaviT mieRo, Tavisi<br />
sisxliT ganebana, Tavisi damsaxurebebis saxiT amouwuravi saganZuri, da Tavis<br />
saidumloebebSi maradiuli madlis wyaro daetovebina misTvis. saWiro iyo<br />
257
Seeqmna axali samyaro, daefuZnebina axali eklesia, masSi axali episkoposebi,<br />
mRvdlebi da mqadageblebi daedgina, raTa admiani siyvarulis gacilebiT<br />
aRmatebul saq<strong>me</strong>ebSi daemoZRvra. R<strong>me</strong>rTma erTi sityviT ca da miwa Seqmna, sxva<br />
mxrivac didi saswaulebi aRasrula, raTa qristiani Seeqmna. rogor ggoniaT,<br />
ra unda iyos qristiani? R<strong>me</strong>rTs unda, rom is iyos dideba gankacebuli<br />
sityvisa, nayofi misi tanjvisa, sagani misi siyvarulisa da <strong>me</strong>mkvidre misi<br />
netarebisa. Zmano, amis gageba advilia, amis Sesaxeb mociquli petre gveuneba:<br />
`ara<strong>me</strong>d mwodebelisa misebr Tqvenisa wmidisa da Tqvenca wminda iyveniT<br />
yovelsave Sina svlas Tquensa~ (1 pet. 1, 15). mas swored is surs, rom<br />
TiToeuli qristiani Tavis TavSi grZnobdes ucilobel valdebulebas _ iyos<br />
wminda. amitom ieso qristes sjuli, ro<strong>me</strong>lic aris wesi siwmindisa, namdvilad<br />
morwmune sazogadoebas, umwiklo da umanko eklesias moiTxovs. maS ase, imis<br />
gaTvaliswinebiT, rom es sjuli sxva danarCen sjulze wmindaa, igi TavisTvis<br />
sxvebze <strong>me</strong>tad wminda, rCeul, keTili saqmis moSurne adamianebs moiTxovs.<br />
qristiani, niSnavs adamians, ufro suliers, vedre xorciels, ufro zeciurs,<br />
vedre miwiers, sakuTar TavSi yovelive qveyniuris mimmsWvalavs, ieso qristes<br />
saxeliT Semosils, ra Tqma unda, ara misi samosiT, ara<strong>me</strong>d Tavad misiT.<br />
mociquli pavle amis Sesaxeb ambobs: ,,ra<strong>me</strong>Tu ravdenTa qristes mimarT naTeliReT,<br />
qriste SeimoseT~ (gal. 3, 27). anu man ieso qristes cxovrebis msgavsi<br />
cxovrebiT unda icxovros, TiTqos qristea masSi, raTa SeZlos mociqulTan<br />
erTad Tqma: `xolo cxovel arRara <strong>me</strong> var, ara<strong>me</strong>d cxovel ars CemTana qriste~<br />
(gal. 2, 20). amgvaria cxovreba, ro<strong>me</strong>lic qristians SeSvenis. amas amqveynad<br />
qristes sarwmunoeba moiTxovs. da mainc, Tuki Cvens cxovrebas gamoviZieb,<br />
davinaxav, rom `arca israelsa Soris esodeni sarwmunoebaÁ vpove~. Cvens<br />
saq<strong>me</strong>ebSi ver vxedav siwmindes, qristianTa Soris ver vpoulob qristians,<br />
ro<strong>me</strong>lic Cvens macxovars hyavs mxedvelobaSi, piriqiT, iudas<br />
vercxlismoyvareobas vpoulob, warmarTis siZvas, epikures mimdevris<br />
Tavgasulobas, pirutyvul uxmarobasa da mxecur ugunurobas, vpoulob<br />
mkvlelobas, SurisZiebas, yaCaRobas, mruSobas, codvebs, ro<strong>me</strong>lTa dasaxelebac<br />
ki aravin icoda uwindel qristianTagan. am umwikvlo da mosiyvarule<br />
adamianebs warmarTebis winaSe aranairi brali miuZRodaT, garda TavianTi<br />
rw<strong>me</strong>nisa. ucnauri ramaa! uaxlesi qristianebi TavianTi cdomilebiT ise<br />
hgvanan warmarTebs, rogorc Zveli qristianebi aRematebodnen yvela<br />
warmarTul R<strong>me</strong>rTs saTnoebebSi. amgvarad mTeli Cveni rw<strong>me</strong>na sabolood<br />
rw<strong>me</strong>nis garegnuli niSnebiT ifargleba, saq<strong>me</strong>ebiT, romlebic moklebuli arian<br />
yovelgvar damsaxurebas, da romlebic ufro CveviT keTdeba, vidre<br />
siyvaruliT, romlebzedac garegnuli gamosaxulebaa aRbeWdili, magram<br />
aranairi Rirebuleba ara aqvT. amitom Rrmad vcdebiT, Tuki aseTi rw<strong>me</strong>niT<br />
netarebis miRwevas vi<strong>me</strong>dovnebT. aseTsave cdomilebaSi iyo uwminduri <strong>me</strong>fe<br />
balTasari, ro<strong>me</strong>lsac sjeroda, rom babilonSi pativcemuli kerpi bili<br />
cocxali RvTaeba iyo da guliswyromiT eubneboda daniels: `ar sagonebel<br />
ars Senda bil yofad cxovlad R<strong>me</strong>rTad? (dan. 14, 6 da 4) ar Secde <strong>me</strong>fev,<br />
RimiliT miugo keTilma winaswar<strong>me</strong>tyvelma: `nu scTebi, <strong>me</strong>fe, ra<strong>me</strong>Tu ese<br />
Sinagani ukue Tixa arsa, xolo garegani rvali~ (dan. 14, 7)Nguli mtkiva, rom<br />
igive Cvens Sesaxeb unda vTqva. hoi qristianeno, Cveni rw<strong>me</strong>na cocxali ar aris,<br />
ara<strong>me</strong>d saxea, mkvdari neStia Cveni rw<strong>me</strong>nisa. mas Tavisi damfuZneblis suli ara<br />
aqvs, ar moZraobs, ar moq<strong>me</strong>debs, mxolod garegnul saq<strong>me</strong>ebSi Cans.<br />
sinamdvileSi ki mkvdaria, ra<strong>me</strong>Tu `sarwmunoebaÁ TÂnier saq<strong>me</strong>Tasa mkudar ars~<br />
258
(iak. 2, 26) da Cven, Zmano, qristianis saxis mqoneni, pavle mociqulis mier<br />
mxilebul im cru morwmuneebs vgavarT, romlebic R<strong>me</strong>rTs sityviT<br />
aRiarebdnen, saqmiT ki uaryofdnen: `R<strong>me</strong>rTs aRiarebdnen viTar<strong>me</strong>d ician, xolo<br />
saqmiTa uar-hyofen~ (tit. 1, 16). rogorc ambobs wminda ieroni<strong>me</strong>: `aRsarebiT<br />
erTs daamow<strong>me</strong>ben, qceviT _ <strong>me</strong>ores~. qristianeno! isini, visi rw<strong>me</strong>na cxovreba<br />
erTmaneTs ar eTanx<strong>me</strong>ba, da rac uaresia, SesaZloa ieso qristes samosiT<br />
iyvnen mosilni _ demonebi arian. saZageli sanaxavi varT, roca aseTi rw<strong>me</strong>nis<br />
matarebelni, garegnulad mSvenierni vCanvarT, Signidan ki uwmiduri suli<br />
gvaqvs. gi<strong>me</strong>orebT, es saZageli sanaxaoba Cvens mtrebSi sicilsa da ginebas<br />
iwvevs. swored amas ambobs salzianec: `CvenSi qriste Seigineba, CvenSi qristes<br />
sjuli SeilanZReba~.<br />
ai, mTavari naklovaneba Cveni rw<strong>me</strong>nisa, naklovaneba, ro<strong>me</strong>lic gonebas<br />
Seexeba, ra<strong>me</strong>Tu ar viciT ra gvwams; naklovaneba gulisa, radgan rw<strong>me</strong>nis<br />
Sesabamisad ar vcxovrobT. ese igi Cveni rw<strong>me</strong>na arasrulyofilia da gacilebiT<br />
dabla dgas asisTavis rw<strong>me</strong>naze, romlis msgavsic macxovarma verc<br />
israelis erSi pova da verc qristianul samyaroSi _ `arcaRa israelsa<br />
Soris esodeni sarwmunoebaÁ vpove~. Tuki gankurneba avadmyofobis amocnobaSi<br />
mdgomareobs, maSin amisi i<strong>me</strong>di Cveni rw<strong>me</strong>nis naklovanebaTa aRmoCeniT unda<br />
mqondes, saxeldobr: es naklovanebebi, rakiRa isini mTeli sicxadiT<br />
warmovaCine, iolad SemiZlia gamosworebuli davinaxo. warmarTi asisTavis<br />
rw<strong>me</strong>nis warmoCeniT qristianuli mxedrobis winaSe rw<strong>me</strong>nis Sesaxeb visaubre.<br />
es mxedroba mzad aris sisxli daRvaros Yyvelaze WeSmariti aRmsareblobisa<br />
da yvelaze religiuri saxelmwifos sadideblad; es gansakuTrebiT Sen gexeba<br />
uaRmatebuleso batono (mimarTavs mTavarsardal grimanis), am sarwmunoebis<br />
uZlevelo damcvelo da am saxelmwifos umaRleso gonebav! im mraval<br />
saTnoebas Soris, romlebiTac R<strong>me</strong>rTma Seni keTilSobili sulis damSveneba<br />
keTilineba, gamorCeulia _ keTilmsaxureba, ro<strong>me</strong>lic Sens gonebasa da gulSi<br />
<strong>me</strong>fobs, raTa srulyofilad icode, ra gwams, da am rw<strong>me</strong>nis Tanaxmad icxovro.<br />
Seni samarTlianobis sasworiEam samarTlianobas upyria, Sens Semwynareblobas<br />
siyvaruls STaagonebs, Sens mamac xels amoq<strong>me</strong>debs, Sens simardes, sifxizlesa<br />
da dauRlelobas uzrunvelyofs. am sarwmunoebas Seni saxiT udidesi gmiri<br />
icavs! diax, SenSi aris Zala imisa, rom Seni magaliTiT saTno qristianebi<br />
warmoSva; iseve, rogorc Segwevs Zala imisa, rom Seni qveSevrdomni bednierni<br />
gaxado! YY<br />
sityva mtris siyvarulze<br />
`gesma, ra<strong>me</strong>Tu Tqmul ars: Seiyuaro moyuasi<br />
Seni da moiZulo mteri Seni; xolo <strong>me</strong> getyÂ<br />
Tquen: giyuarded mterni Tquenni da<br />
akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa~<br />
(mT. 5, 43-44)<br />
hoi, iesov! rom momitevebde, getyodi, rom Seni am axali mcnebis Sesaxeb<br />
adamianebTan saWiro aRar aris laparaki. masze am dromde bevrs<br />
laparakobdnen, magram, saubedurod, aman Sedegi ar gamoiRo. imizezeben, rom<br />
SeuZlebelia misi Sesruleba, ra<strong>me</strong>Tu bunebis kanonebis sapirispiroa, an<br />
259
Tavxedurad acxadeben, rom mas aravin Seasrulebs, radgan Tavmoyvareobas<br />
ewinaaRmdegeba. amitom saubris gangrZoba imaTTan, romlebic Tvlian, rom amis<br />
unari ara aqvT, an imaTTan, visac ar surs, daemorCilos mas, kanonis<br />
siwmindisa da kanonmdeblis Rirsebis safrTxis winaSe dayenebas niSnavs.<br />
amJamad qveyanaze batonobs wesi, sawinaaRmdego Seni wesisa. aravin arafers<br />
cnobs, garda SurisZiebisa, rasac `diad sulTa keTilSobilur swrafvas~<br />
uwodeben. araferi ise ar igmoba, rogorc mterTaTvis miteveba, rasac `uZluri<br />
sulis araraobas~ eZaxian. is, rom Seuracxyofils aRukveTo Tavisi<br />
SurismaZieblobiT miRebuli damRupveli siamovneba, did uwesrigobad da<br />
ukidures gulubryvilobad iTvleba. E<br />
`giyuarded mterni Tquenni... keTilsa uyofdiT moZuleTa TquenTa~. ufalo,<br />
Tuki Sen ase gsurs, rom adamianebs erTmaneTi uyvardeT, dae, aseT SemTxvevaSi<br />
kanoni Seswordes, upirvelesad maT emcnoT siyvarulis gacilebiT<br />
mokrZalebuli saxe, jer imaT siyvaruls mieCvion, visac isini uyvars, Semdeg<br />
ki moZuleni Seiyvaron, pirvel rigSi, keTilismyofelebisadmi madlierebas<br />
mieCvion, raTa Semdgom imaTi sikeTisyofa iswavlon, vinc maT vnebs. Tu ara da<br />
rogor unda iqadagebodes mtrebisadmi siyvaruli, roca <strong>me</strong>gobrebs ar uyvarT<br />
erTmaneTi, Z<strong>me</strong>bsac _ ase Tu ise, rogorRac. Seuracxyofis sikeTiT gadaxda<br />
iqadagebodes maSin, roca sikeTes gmobiT uxdian? dae, adamianebi jer<br />
adamianebad iqcnen, raTa Semdgom qristianebi gaxdnen! bunebis kanonebi gaigon,<br />
raTa rw<strong>me</strong>nis kanonebi Sei<strong>me</strong>cnon. Cemo sayvarelo ms<strong>me</strong>nelno, arasdros yofila<br />
ise, rogorc axlaa, am saukuneSi, roca Zlier gacivda siyvaruli, saerTod<br />
Caqra adamianTa gulebSi! amis miuxedavad ieso qristes surs, rom iTqvas,<br />
iqadagebodes, xmamaRla gau<strong>me</strong>oron misianebs, qristianebs: `giyuarded mterni<br />
Tquenni... keTilsa uyofdiT moZuleTa TquenTa~. raTa yvelam icodes, raoden<br />
mniSvnelovania Sesruleba kanonisa, ro<strong>me</strong>lic mas sagangebod ekuTvnis.<br />
marTlacda qveynad arvis s<strong>me</strong>nia swavleba amaze maRali da keTilSobiluri,<br />
swavleba, ro<strong>me</strong>lic Tanabrad Rirsia misi momce<strong>me</strong>li xelmZRvanelisa da<br />
qveSevrdomisa. is, vinc srulyofili siyvaruli unda aswavlos, R<strong>me</strong>rTkacia;<br />
vinc saq<strong>me</strong>s srulyofili siyvaruliT unda moekidos, qristiania. amaze<br />
dayrdnobiT vbedav dagimtkicoT, rom bunebac da qristes sjulic am mcnebis<br />
miRebas Cvengan erTxmad moiTxovs, bunebas surs, kanoni moiTxovs. visac<br />
adamianad yofna unda, is bunebiTad unda Seasrulos, visac qristianad yofna<br />
surs, is sjuliT unda aRasrulos. Cems saubars amis Sesaxeb, or nawilad<br />
gavyof.<br />
I<br />
axla ar minda imisi kvleva, Tu rogor imsjelebdnen Zvelad adamianuri<br />
vnebebis Sesaxeb filosofosebi da wmida werilze dayrdnobiT rogor<br />
aswavlian maT Sesaxeb eklesiis ma<strong>me</strong>bi. minda imaze gagesaubroT, Tu ras<br />
vgrZnobT Cvensave TavSi, raTa gavigoT, rom Cveni vnebebi, rbilad rom iTqvas,<br />
Cveni didi sneulebebia. roca Cvens bunebas swadia, eSinia an sxvagvarad<br />
aRigzneba, is itanjeba, iT<strong>me</strong>ns, mRelvarebs da im simSvididan gamodis,<br />
ro<strong>me</strong>lSic, ase vTqvaT, misi janmrTeloba mdgomareobs. warmoidgineT misi<br />
mRelvareba, roca vneba eufleba, ro<strong>me</strong>lic angrevs mis janmrTelobas da mis<br />
grZnobebSi SfoTi Seaqvs. maSin is avadaa mousvenrobiT, misi gemovneba<br />
iryvneba da <strong>me</strong>tad surs is, rac moswons, vidre is, rac sasargebloa; akeTebs<br />
imas, rasac grZnobs da ara imas, risi keTebac evaleba. misi moZraoebebi<br />
260
mkveTria, gansja _ ugono, cxovreba _ gatanjuli. warmoidgineT is mSvidi,<br />
sulis srulyofil siCu<strong>me</strong>Si, gulis Sinagan simSvideSi. maSin is janmrTelia,<br />
marTebuli grZnobebiTa da Tanmimdevruli survilebiT, gonierebiT, ro<strong>me</strong>lsac<br />
swori gansjisaken mimarTavs, da mtkice nabijiT midis cxovrebisaken, ro<strong>me</strong>lic<br />
savsebiTi cxovrebaa, ra<strong>me</strong>Tu savsebiTi siCu<strong>me</strong>a.<br />
magram yvela vnebaTa Soris yvelaze didia siZulvili, gansakuTrebiT maSin,<br />
roca mas SurisZiebis momakvdinebeli niSnebic axlavs. ra sneulebaa es<br />
aalebuli naRveli, Sinaganad rom aRagznebs samSvinvels, aTasi mRelvarebiT<br />
SeboWil, mwuxarebiT damaxinjebul saxeze rom aRibeWdeba; es mowyinebis didi<br />
simZi<strong>me</strong>a, ro<strong>me</strong>lic guls awveba, aRelvebs da Trgunavs; es aRgznebaa sulisa,<br />
rac saSinel q<strong>me</strong>debebs iwvevs; es gonebaSi damRupvel zraxvaTa mRelvarebis<br />
amtexi bneli Rrubelia; yvelanair sia<strong>me</strong>Ta momwamvleli, sisastikis<br />
wamqezebeli da mwveli Sxamia sisxlSi; cieb-cxelebaa xan civi SiSiT, xan<br />
sificxiT, xan ki mzakvruli cdunebebiT; sneulebaa, rasac erTma brZenma<br />
`boroti vneba~ uwoda.<br />
sxvaTa moZule SurismaZiebeli sakuTari Tavis siZulvilamde dadis. is<br />
<strong>me</strong>tis<strong>me</strong>tad itanjeba imis gamo, rom arafris daT<strong>me</strong>na ar nebavs. mas SurisZieba<br />
surs. magram sakuTari Tavis sazianod, ra<strong>me</strong>Tu, roca SurisZiebas ganizraxavs,<br />
man amiT ukve iZia Suri sakuTar Tavze.<br />
amgvari ugono aRgzneba wmida werilSi `mzakvari sulis~ saxels<br />
ukavSirdeba, swored im demonis saxels, ro<strong>me</strong>lmac erT dros <strong>me</strong>fe sauli<br />
aRaSfoTa: `da suli uflisa ganeSora saulisgan da SeuÃda mas suli<br />
ukeTuri brZanebiTa uflisaTa da aWirvebda mas~ (I <strong>me</strong>f. 16, 14). ar yofila<br />
iseTi <strong>me</strong>fe, ro<strong>me</strong>lic ar iocnebebda Tavisi cxovrebis simSvideSi gatarebaze.<br />
mas, vinc ebraelTa sa<strong>me</strong>fo taxtze mdabioTagan iqna ayvanili, vinc<br />
qveSevrdo<strong>me</strong>bs uyvardaT, <strong>me</strong>zoblebs visi SiSic hqondaT, visac<br />
winaswar<strong>me</strong>tyveli ministrebi brZnul rCevebs aZlevdnen da visac ifaravda<br />
yovladZlieri marjvena RvTisa, ro<strong>me</strong>lic mis jars win miuZRoda, raRa<br />
rCeboda gasakeTebeli, rom namdvilad gamxdariyo is, rac ase Zneli misaRwevia<br />
_ <strong>me</strong>fe da Tanac bednieri? man SeiZula daviTi da masze SurisZieba ganizraxa.<br />
es kmaroda imisaTvis, rom sauli ubeduri adamiani gamxdariyo. Sxamiani Suris<br />
jojoxeTis gamo, ro<strong>me</strong>lic guls uRrRnis, Savbnel mRelvarebaTa gamo,<br />
sasaxlis mitovebas da udabnoSi gaqcevas rom aiZulebs, ugono mrisxanebis<br />
gamo, rac mTeli erisaTvis saZulvels xdis, ucnauria, magram is aRar aris<br />
<strong>me</strong>fe da adamiani! erTaderTi vneba aRukveTs siamovnebas, sa<strong>me</strong>fosa da<br />
sicocxles, erTi vneba _ `mzakvari suli~, jojoxeTidan mosuli, sadaca aqvs<br />
Zala, sadac warwy<strong>me</strong>dilebs aqvT neba erTurTis siZulvilisa.<br />
dae, aRSfoTebul bunebas daubrundes simSvide. avadmyofisaTvis TiTqos<br />
dabrunebuli es janmrTeloba da simSvide sxva araferia, Tu ara mSvidoba da<br />
siyvaruli; is saamo simSvidea, rasac Semorigebuli sauli daviTis qnaris<br />
aJRerebiT ganicdis, netari siCu<strong>me</strong>a, ro<strong>me</strong>lSic sulier gznebaTa<br />
Semotevebisagan da RvarZlian grZnobaTa duRilisgan Tavisufali suli yvela<br />
sitkboebasa da mSvid cxovrebas SeigrZnobs; is bunebrivi mdgomareobaa,<br />
ro<strong>me</strong>lSic adamiani TavisTavad imyofeba, ra<strong>me</strong>Tu aRaraa damaxinjebuli<br />
mxecuri mZvinvarebiT da mxolod kacTmoyvare saxiT warmoCndeba. amitom<br />
vambobT: Tuki bunebisaTvis Cveulia ufro siyvaruli, vidre siZulvili, is<br />
<strong>me</strong>tad midrekili unda iyos mitevebisa da siyvarulisaken, vidre SurisZiebisa<br />
da siZulvilisaken. ase rom, mtrisadmi siyvarulis mcneba araTu bunebis<br />
261
sawinaaRmdegoa, piriqiT, sasargebloa misTvis, radgan mxolod bunebis<br />
simSvides SeuZlia misTvis simrTelis dacva. aseTi mcnebis Seusrulebloba<br />
iqneboda sakuTari bunebis winaaRmdeg wasvla da sakuTari Tavis sajarod<br />
cnoba sulelad da araadamianadac ki.<br />
magram <strong>me</strong>tyvian: `Suris saZieblad SeiaraRde, raTa miago Seuracxmyofels,<br />
gana bunebrivi survili, bunebrivi kmayofileba ar aris?~ Tuki aris kidec<br />
kmayofileba, esaa gabatonebuli vnebiT aRelvebuli avadmyofi bunebis<br />
wadili; ciebiT avadmyofs xurvebis Semotevisas wyali unda, rom aalebuli<br />
wyurvili moiklas, magram misi survili araa gamarTlebuli, rasac is iTxovs,<br />
Sxamia misi janmrTelobisaTvis da ara nami xurvebisaTvis. is namdvilad<br />
siamovnebaa, magram siamovneba mzakvari sulisgan momZlavrebuli, aRelvebuli<br />
da ara gonivrulad marTuli bunebisa. eSmakeulebsac xSirad Zlier undaT<br />
kldidan gadavardna da sxeulis dasaxiCreba, rogorc ambobs maTze andaza:<br />
`icinian da Tavs iRupaven~. TumcaRa sisxli ZarRvebSic da mis gareSec iCens<br />
Tavs, rogorc udanaSaulo pirvelmowamis sisxli, ro<strong>me</strong>lic, marTalia,<br />
usicocxlod, magram arcTu ugrZnoblad RaRadebda sastik Zmismkvlelze<br />
SurisZiebas. R<strong>me</strong>rTi eubneba kaens: `Ãmai sisxlisa Zmisa Senisa RaRadebs<br />
Cuendamo queyaniT~ (dab. 4, 10). oo, es sisxli albaT <strong>me</strong>tad blantia, xorcs<br />
<strong>me</strong>tad Seicavs, vidre suls, rakiRa is `queyaniT~ duRs da keTilSobilebis<br />
simaRleze ar adis. kaenze SurisZiebis mRaRadebeli sisxli ar aris abelisa,<br />
es is ar aris, ro<strong>me</strong>lic mis ZarRvebSi sikvdiliswina brZolisas Cqefda. es<br />
ukve miwidan mRaRadebeli sisxlia mokluli abelisa. yuradReba miaqcieT<br />
wmida werilis sityvebs: `Ãmai sisxlisa Zmisa Senisa RaRadebs Cuendamo<br />
queyaniT~. <strong>me</strong>ufe ambrosi amis Sesaxeb ambobs: `RvTaebrivi werili amis Sesaxeb<br />
ar wers saidumlo Sinaarsis gareSe, magram ise ki wers, rom gavigoT: es<br />
sisxli SurisZiebisa adamianisa ar aris, es aris gabinZurebuli, gamiwianebuli<br />
sisxli `miwisagan~. platonic ambobs, rom, rac ufro keTilSobilia mavani,<br />
miT naklebad SeuZlia mZvinvareba. es eSmakeuleba, amatebs filosofosi, cudi<br />
adamianebis sigiJea, kadnierebaa mdabal sulTa, romlebic ver bedaven win<br />
aRudgnen an daTrgunon Zala ajanyebuli vnebisa. `SurisZieba mokle, sneuli<br />
da mdabali sulis siamovnebaa~. SurisZiebis mRaRadebeli xma aris xma<br />
codviani warmoSobis sneulebrivi mimarTulebis sisxlisa, anu `miwisagani~.<br />
ase rom, bunebas, saR da keTilSobilur mdgomareobaSi ganxiluls, mxolod<br />
siyvarulisa da mSvidobis grZnoba aqvs. Tuki mas sZuls, maSin amis gamo<br />
itanjeba da iT<strong>me</strong>ns, Tuki uyvars _ isvenebs da xarobs.<br />
aRgznebuli da SeSlili, mxecebisagan didad ar gansxvavdeba; zomiereba da<br />
simSvide WeSmaritad adamianuria. zneobrivi filosofosi seneka<br />
ambobs:L`borotebis keTebisken swrafva binZuri, saZageli da savsebiT ucxoa im<br />
adamianebisTvis, visi keTili q<strong>me</strong>debac velur mxecebsac ki aTvinierebs. Cveni<br />
Txovna advilad iqneba Ses<strong>me</strong>nili, roca sxva mcnebaTa daucvelobisTvis<br />
gamoviTxovT mitevebas. magaliTad, mcnebisa marxvis Sesaxeb, romliTac xorcs<br />
vTrgunavT, mowyalebis Sesaxeb. sruliad gasagebia, rom Cveni agebulebis<br />
sisustes TavSekavebis simZimis atana ar SeuZlia; gasagebia, rom Cveni wodebebi<br />
saSualebas ar gvaZlevs locvas didi dro davuTmoT, isic gasagebia, rom<br />
mcire qoneba Cvenve ar gvyofnis, magram roca gvinda Seuracxyofa mivutevoT,<br />
ra gamarTlebas movitanT? ra gvaklia keTili nebis garda? aq ar aris didi<br />
Zalisx<strong>me</strong>vis an ukeTesi mdgomareobis aucilebloba, aq mxolod Cven bageTagan<br />
Tanxmoba da gulis grZnobaa saWiro. amisTvis varT Seqmnili, radgan<br />
262
adamianebi varT. Cven erTi da imave bunebisani varT, romlis Tvisebac<br />
siyvarulia. ufalo Cemo! mtrebisadmi mitevebis mcneba rom arc mogeca, is Cven<br />
unda Segveqmna, radgan mSvidoba, erTianoba, siyvaruli aris simSvide,<br />
sicocxle da netareba Cveni bunebisaTvis.<br />
aqamde ubralod adamianebs vesaubrebodi. axla qristianebs minda vesaubro<br />
da vi<strong>me</strong>oreb: `giyuarded mterni Tquenni... keTilsa uyofdiT moZuleTa<br />
TquenTa~. adamianebo, giyvardeT, ra<strong>me</strong>Tu amas Tqveni buneba moiTxovs!<br />
qristianebo, giyvardeT, ra<strong>me</strong>Tu amas Tqvengan sjuli moiTxovs. TiTqosda<br />
<strong>me</strong>smis rogor eubneba Tavis mowafeebs qriste: vuwyi, rom bunebis wesia _<br />
giyvardes, Tu gindaT, rom sxvebsac uyvardeT: `da viTarca-igi Tquen gnebavs,<br />
raÁTa giyon kacTa, Tquenca egreTve msgavsad uyofdiT maT~ (lk. 6, 31). vici,<br />
rom moses sjuli moyvasis siyvaruls sakuTari Tavis siyvaruliviT gvavalebs:<br />
`Seiyuaro... moyuasi Seni, viTarca Tavi TÂsi~ (lk. 10, 27), magram minda orsave<br />
kanons dasrulebuli saxe mivce. minda isini siyvarulis umaRlesi xarisxis<br />
srulyofamde aRviyvano. <strong>me</strong> axali saxis siyvaruls moviTxov _ moZuleTa<br />
mimarT siyvaruls; aRiarebis axal saxes _ borotebis wil keTilis migebas:<br />
`xolo <strong>me</strong> gety Tqvuen: giyuarded mterni Tquenni... keTilsa uyofdiT<br />
moZuleTa TquenTa~. adamianTa ricxvs ar ekuTvnis is, visac bunebiTi kanoniT<br />
ise ar uyvars, rogorc isurvebda, rom is uyvardeT. RvTis rCeul xalxs ar<br />
ekuTvnis is, visac dawerili kanonis mixedviT sakuTari TaviviT ar uyvars<br />
moyvasi, qristes mowafe ar aris is, visac Tavisi mteri ar uyvars da borotis<br />
wil sikeTes ar miagebs.<br />
`xolo <strong>me</strong> gety Tquen~. qristianeno, scnobT ki, visi xmaa es? es yovelTa<br />
uzenaesi uflis xmaa, Ses<strong>me</strong>nili zecad yovel netar sulTa mier, miwaze _<br />
yvelas, ugrZnobel da uSinaarso qmnilebaTa mierac, jojoxeTSi _ misgan<br />
gandgomili yvela demonis mier. es xmaa siuxvis mamisa, romlisaganac<br />
mravalricxovan mizezTa gamo TayvaniscemiTa da mTeli Cveni guliT varT<br />
davalebulni. `xolo... getyÂ~. is brZanebs. da imisaTvis, rom sulebs SiSi aRar<br />
hqondeT, imisaTvis, rom saq<strong>me</strong>s moSurned SevudgeT da am diad mcnebas Cveni<br />
ukmayofilebis simZi<strong>me</strong> usityvod davumorCiloT, mcnebas sakuTari magaliTiT<br />
aZlierebs. saSineli tanjvisas, roca gamSoltavni sxeuls ufleTdnen, eklis<br />
gvirgviniT Tavs uwylulebdnen, roca abuCad igdebdnen da cils swa<strong>me</strong>bdnen da<br />
bolos gansajes da jvarzec mokles, udanaSaulo Ze RvTisa arafers ambobda,<br />
uxmod iyo wm. esaias nawinaswar<strong>me</strong>tyvelebi kraviviT, ro<strong>me</strong>lic moTminebiTa da<br />
mdumarebiT anebebs sakuTar Tavs Sesawiravad. is mxolod maSin a<strong>me</strong>tyvelda,<br />
roca dainaxa, rom mTeli buneba, ro<strong>me</strong>lmac drtvinva ukuniTa da miwisZvriT<br />
gamoxata, zecidan RvTiuri risxvis elvas _ mkvlels uxmobs. maSin gaapo bage<br />
Tvisi da mis sikvdilSi braleulTa mitevebisaTvis locva daiwyo. brma<br />
u<strong>me</strong>crebis darad is yvelaze saSinel borotmoq<strong>me</strong>debas amarTlebs da bolo<br />
wuTs sicocxlisa, ro<strong>me</strong>lic jvarzed unda dasruldes, Tavis mtrebs imave<br />
dausabamo mamas avedrebs, ro<strong>me</strong>lsac suls Tvisas abarebs: `mamao, ÃelTa SenTa<br />
Sevhvedreb sulsa Cemsa~ (lk. 23, 46); `mamao, miuteve amaT, ra<strong>me</strong>Tu ara ician,<br />
rasa iqman~ (lk. 23, 34).<br />
ufro <strong>me</strong>tic _ qriste ara mxolod miutevebs Seuracxmyoflebs, iviwyebs<br />
kidec Seuracxyofas. misi aRdgomidan sami dRec ar iyo gasuli, rom sofel<br />
emausTan gzadSemoyrilma mowafeebma Rrma mwuxarebiT auwyes misi saSineli<br />
sikvdili da man es ambavi ise moismina, TiTqosda amis Sesaxeb araferi icoda:<br />
`Sen mxolo mwir xara ierusalems da ara scana, raÁ-ese iqmna mas Sina amaT<br />
263
dReTa?~ (lk. 24, 18). qriste, rogorc arafris mcodne, maT kiTxviTve miugebs:<br />
`ro<strong>me</strong>li?~ (lk. 24, 19), aRar axsovs cremlTa Rirsi mwuxare saxilveli,<br />
romlis saganic Tavad iyo, da rac CvenSi did gakvirvebas iwvevs isaa, rom<br />
aRdgomil macxovars undoda Riad daetovebina xelebze namsWvali iarebi da<br />
SubiT gangmiruli ferdi, rogorc utyuari mtkicebuleba Tavisi diadi<br />
aRdgomisa. magram maSin, roca Tavis R<strong>me</strong>rTkacobriv sxeulze sisastikiT<br />
miyenebul yvela iaras atarebs, <strong>me</strong>xsierebaSi umniSvnelo kvalis datovebac ar<br />
surs Seuracxyofisa, ro<strong>me</strong>lic, ase vTqvaT, RvTaebriv daviwyebas misca: `hrqua<br />
maT: ro<strong>me</strong>li?~<br />
axla ki, qristiano, umzire sanaxaobas, romlis sacqeradac giwvevs netari<br />
avgustine. gulisyuri miugde ufals, Zelze dakidebuls da iqidan <strong>me</strong>tyvels: _<br />
miuteve, _ ambobs is. Tvalni miapyar maswavlebels, ro<strong>me</strong>lic ara imdenad<br />
makurTxevelTaTvis, ramdenadac Tavisi mkvlelebisaTvis loculobs~. maS ase,<br />
gamosyidulo sisxliT, ro<strong>me</strong>lic mitevebas iTxovs mkvlelTaTvis, sisxliT,<br />
ro<strong>me</strong>lic ukanasknel wveTamdea daRvrili _ `gulisyuri miugde ufals~. Sen,<br />
gamrTelebulma WrilobebiT, romlebic Riad imisaTvis rodi darCnen, rom<br />
Seuracxyofis xsovnasa da SurisZiebis aRZvras emsaxuron, ara<strong>me</strong>d imisaTvis,<br />
rom didebis maradiul saxed da misi siwmindis naTel moxazulobad iqmnen,<br />
Tvalni miapyar maswavlebels. Tvali miapyar ufals, ro<strong>me</strong>lic RalatisaTvis<br />
ambors miagebs, damcirebisaTvis _ kurTxevas, tanjvis wil _ mitevebas,<br />
siZulvilis wil _ siyvaruls. Tvali miapyar maswavlebels, ro<strong>me</strong>lic jvarzed<br />
dakidebuli imaTTvis loculobs, vinc is jvarze miamsWvala, vinc tkivilis<br />
mTeli simZimis miuxedavad mtanjvelTa Sesaxeb araferi icis da rawams<br />
Sewyvita daT<strong>me</strong>na, isurva, rom am ambavze yovelgvari mogoneba gamqraliyo;<br />
amitom, Tuki vin<strong>me</strong>m iaraRiT axloblebi mogikla da Sens sicocxles<br />
mzakvrulad emuqreba, Tuki gulis yvelaze mtkivneuli nawili ciliswa<strong>me</strong>biT<br />
mogiwyla, ukanaskneli qoneba gagtaca, siZulvilisTvis uamravi sababi mogca,<br />
Sen ki misTvis zianis miyenebis saSualeba gaqvs, modi, jer bolomde moismine,<br />
ras brZanebs uzenaesi ufali Seni. `gulisyuri miugde ufals~, yuradReba<br />
miaqcie imas, ra moimoq<strong>me</strong>da Senma RvTaebrivma maswavlebelma msgavs<br />
garemoebebSi. `Tvali miapyar maswavlebels!~ mousmine, mousmine da Semdeg<br />
uTxari sakuTar Tavs: `Zmao, <strong>me</strong> Seuracxyofili var, magram <strong>me</strong> adamiani var da<br />
sakuTar gonebas unda davemorCilo. Sen mteri xar Cemi, magram ramdenadac<br />
mtrisadmi siZulvili Cveni naklulovanebis utyuari saxea, Senma Semxedvarem<br />
miT ufro unda SeviZago Cemi Tavi, amitom sjobs, swrafad gamovsworde, vidre<br />
Suri viZio. Seuracxyofili var, magram amavdroulad var qristianic da<br />
saxarebas unda davemorCilo. Sen mteri xar Cemi, magram Sublze Seni<br />
Semqmneli RvTis xelis anabeWds atareb, sulSi Seni gamomsyidveli RvTis<br />
sisxlis niSani gaqvs. orives pativiscema mmarTebs, raTa R<strong>me</strong>rTi ar<br />
Seuracxvyo. rogoric unda iyo, R<strong>me</strong>rTs uyvarxar, unda, rom aseve <strong>me</strong>c miyvarde<br />
da siyvaruls imdenad aRmiTqvams, ramdenadac Sen <strong>me</strong>yvarebi. wadi, <strong>me</strong> ara<br />
TvalTmaqcurad, Surisgebis faruli surviliT, ara<strong>me</strong>d WeSmaritad mogiteveb.<br />
ieso qriste Sendami siyvaruls mavalebs. <strong>me</strong> ufals vemorCilebi. ieso qristem<br />
TviTon miuteva _ da <strong>me</strong>c maswavlebels vumzer. Tu mis mcnebebs ar vasruleb,<br />
Tu mis magaliTs ar mivyvebi, ara var Rirsi misi saxelis tarebisa~.<br />
marTlac, qristianis saxelis tarebis Rirsi ar aris is, vinc midrekili ar<br />
aris Sesrulebisaken kanonisa, ro<strong>me</strong>lic qristes gansakuTrebuli kanoni da<br />
qristianobis ganmasxvavebeli Taviseburebaa: `amiT cnan yovelTa, viTar<strong>me</strong>d<br />
264
Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarebodiT urTierTas~ (in. 13, 35). tertuliane<br />
am kanonis Sesaxeb saubrisas ambobs: `qristianis ganZi rw<strong>me</strong>nis es diadi<br />
saidumloa~. amitom Cems Txrobas aseT daskvnas gavukeTeb: romis amfiTeatrSi,<br />
sadac Cveulebriv ara imdenad SimSilisgan gondakarguli mxecebi ZRebodnen<br />
sisxliT, ramdenadac cezaris sastiki zne kmayofildeboda, vxedav, rogor<br />
gamodis lomi arenaze im didebuli mxecuri warmosadegobiT, ro<strong>me</strong>lic<br />
oTxfexTa <strong>me</strong>fes bunebam uboZa. is mRelvarebs, kuds ferdebSi icems,<br />
brdRvinavs, aSinebs iq myofT, Tavis mxecur Jins aRagznebs, sisxlisferi<br />
aliviT rom anTebula mis TvalebSi. brWyalebs aCens, raTa sisastikes misces<br />
gasaqani. man sxva, mowinaaRmdege cxovelisaken SimSiliTa da mZvinvarebiT<br />
gaRizianebulma iskupa, Tavs daacxra, brWyalebi Caavlo da mzad iyo<br />
gaeglija. magram... wamierad Tavs anebebs Tavis simxeces, Tokavs SeSlilobas,<br />
brWyalebs malavs, aRar fleTs da sisastikes Tvinierebad aqcevs. Tqveni<br />
azriT, ram gamoiwvia aseTi gardasaxva gaSmagebuli lomisa? daijerebT ki? _<br />
Tavisi batonis, avgustus domicianusis danaxvam, ro<strong>me</strong>lmac am sanaxaobas<br />
miuswro. am ambavs niWierma marcialusma xotba poeturad Seasxa: `rogor<br />
SeuZlia mSier loms TavSekaveba, roca brWyalebSi msxverpli hyavs? misces<br />
mters sicocxle da tyve gaaTavisuflos? rogor SeuZlia? magram cezar, is<br />
xom Sen gekuTvnis, arenaze myofic ki Sen gemorCileba. amboben, rom is Senia;<br />
maSasada<strong>me</strong>, mas SeuZlia~. miutevon qristian mqadagebels, rom man romaeli<br />
poetis am Tavxeduri qlesobiT isargebla, ra<strong>me</strong>Tu es ambavi friad Seesaba<strong>me</strong>ba<br />
mocemul SemTxvevas. Cemo jvarcmulo macxovaro, WeSmaritad R<strong>me</strong>rTo<br />
qristianeTa, ranairad SeuZlia qristians, moZule uyvardes da mawyenars<br />
keTili uyos? ranairad SeuZlia? magram is xom Senia. diax, is Seni<br />
qveSevrdomia, ro<strong>me</strong>lmac wmida naTlobiT Cveulebrivi erTgulebis fici<br />
dagido. is Seni mowafea, WeSmaritebis saswavlebelSi ganswavluli, ro<strong>me</strong>lica<br />
ars wmida eklesia. is Zea Seni, Seni iarebis <strong>me</strong>SveobiT ukeTesi cxovrebisaTvis<br />
aRorZinebuli da Seni RvTaebrivi netarebis <strong>me</strong>mkvidre. is kanonierebis yvela<br />
safuZvlis mixedviT Senia, rogorc arafrisagan Seqmnili da Seni sisxliT<br />
gamosyiduli. `amboben, rom is Senia, maSasada<strong>me</strong>, mas ZaluZs~, movalecaa amisa.<br />
diax, ufalo Cemo, Tund gaborotebulma da Seuracxyofilma, grZnoba<br />
siyvarulisa Sengan unda iswavlos. imisaTvis, rom Sendami kuTvnebis madli<br />
hqondes, usaTuod unda Seasrulos Seni mcneba da Sens magaliTs misdios.<br />
`amboben, rom is Senia, maSasada<strong>me</strong>, mas ZaluZs~.<br />
modiT, vifiqroT amaze. mtris siyvaruls buneba mogviwodebs, ro<strong>me</strong>lsac<br />
surs, kanoni gvavaldebulebs da gvibrZanebs amas. Tu adamianis saxis dakargva<br />
ar gvinda, bunebis xmas ver SevewinaaRmdegebiT; Tuki qristianobis dakargva<br />
ar gvsurs, ar SegviZlia Cvens kanons yuri ar vugdoT. mokled rom iTqvas,<br />
usiyvarulod verc qristianebi viqnebiT da verc adamianebi. amas pavle<br />
mociqulic adasturebs, roca sakuTari Tavis mimarT ambobs: `da... siyuaruli<br />
Tu ara maqundes, arave raÁ var~ (1 kor. 13, 2). sastiko kacobrivo bunebav! Sen<br />
sakuTar Tavs ujanydebi, Tu ewinaaRmdegebi aseT kanons. kanono RvTisav,<br />
kacTmoyvarev, Sen siyvarulis kanoni rom ar yofiliyavi, ar iqnebodi<br />
RvTaebrivi. Tuki siyvaruli adamianurobis Tvisebaa, nuTu adamianebisaTvis ase<br />
Znelia gaadamianureba? Tuki miteveba qristianobis damaxasiaTebeli Tvisebaa,<br />
gana sasircxviloa qristianma Tavisi sarwmunoeba aRiaros? sibrmave Rirsi<br />
cremlisa! adamianebi raRacad miiCneven warmosaxviT didebas, rac amasoflis<br />
cru pativiscemaSi mdgomareobs da arafrad dagideven <strong>me</strong>fur Rirsebas, rac<br />
265
imaSi mdgomareobs, rom iyo keTili adamiani bunebiTi mdgomareobiT da<br />
keTili qristiani sarwmunoebrivi wesiT.<br />
macxovris brZanebis Sesruleba Zneli saq<strong>me</strong>a, magram am diadi saqmisaTvis is<br />
aqamomde udides gasamrjelos gvpirdeba _ RvTis Svilad cnobas: `giyuarded<br />
mterni Tquenni... raÁTa iyvneT Tquen Svil mamisa Tquenisa~ (mT. 5, 44-45). diadi<br />
mcneba mogvca, magram diadsac Segvpirda, _ aRiarebs netari avgustinec. Tqven<br />
diad saq<strong>me</strong>d TvliT imis siyvaruls, visac sZulxarT? diax, `man diadi mcneba<br />
mogvca~. magram xarT ki Tanaxmani imisa, rom RvTis Svilad gaxdoma aseve<br />
diadi jildoa? udavod, `man diadi ram aRgviTqva~. Tuki amis gakeTeba qristes<br />
siyvaruliT ar gvsurs, sakuTari Tavis siyvaruliT gavakeToT. Tuki ar<br />
gvibiZgebs Tandayolili bunebrivi midrekileba an kanonis Sesrulebis<br />
aucilebloba, dae, es survili jildos i<strong>me</strong>dma aRZras. xalisiT SevasruloT<br />
mcneba, raTa ueWvelad miviRoT is, rasac dagvpirdnen.<br />
II<br />
im drosac ki, roca mTel msoflioze gabatonebul romSi dabrmavebuli<br />
warmarTebi erTdroulad eTayvanebodnen mamismkvlel zevssa da sisxlisms<strong>me</strong>l<br />
aress, titus libiusis mowmobiT gaCnda andaza: `mtroba mokvdavia, magram<br />
siyvaruli ar kvdeba~. xolo aTenSi, samyaros am saswavlebelSi Seuracxyofis<br />
keTilSobiluri siZulvili friad amaRlebuli filosofiis dogmatis<br />
xarisxSi hyavdaT. iq avgustusma, udidesma monarqTa Soris, visi sicocxlec<br />
mudam safrTxis qveS iyo, gabeda da ciniuss RalatisTvis pativi miago, aq ki<br />
warCinebulTa Soris ugonieresi, udanaSaulod sikvdilmisjili fokionusi ∗<br />
Tavis Svils ubrZanebda, mietevebina umaduri samSoblosaTvis: `gibrZaneb da<br />
gaficeb, ar iZio Suri aTenelebze~. ar aris imaze <strong>me</strong>tad keTilSobiluri<br />
SurisZieba, ro<strong>me</strong>lic ki SesaZlebelia mters miago, vidre is, rom Seiyvaro,<br />
nacvlad imisa, rom gamoiwvio igi. ase iyo im dros.<br />
axla veTayvanebiT R<strong>me</strong>rTs, ro<strong>me</strong>lic siyvarulis gamo gankacda, mokvda<br />
siyvarulisTvis, mogvca sjuli mxolod siyvarulis Sesaxeb. da am R<strong>me</strong>rTis<br />
Tayvanismce<strong>me</strong>lTaTvis ucnobia siyvaruli, ucxoa, an ugulebelyofilia,<br />
rogorc arakeTilSobiluri. sad xar, qristianobis Zvelo droebav, madlis<br />
naTelo dReebo, siwmidis saukunev, roca qristianebs aTasobiT mdevneli<br />
hyavdaT, magram arc erT maTgans gulis siRr<strong>me</strong>Si mtrad ar miiCnevdnen? roca<br />
miteveba damsaxurebad TiTqmis ar iTvleboda, radganac tanjva saxelad iyo<br />
miCneuli? roca qristianoba keTilSobilebas niSnavda. mousmineT, ras ambobs<br />
nazianzeli im dReTa eniT: `is, rac sxvaTa mier samarcxvino boZze ekvreba,<br />
CvenTan pativcemulia, uRirss yovelives xalisiT miuteveben, aseve<br />
didsulovanni varT mankierebis mimarTac~. hoi, awindelo qristianeno, ase<br />
vTqvaT, Zvel qristianTa antipodebo! ar uarvyof, Cvens dReebSic aris<br />
SesaZlebeli rai<strong>me</strong> saswauli _ aseTia saqcieli faruli eretikosi msaxuris<br />
mier mokluli samxedro <strong>me</strong>Taurisa. roca mkvleli Sepyrobil iqna, momakvdavma<br />
<strong>me</strong>Taurma misi moyvana brZana da mxolod uTxra: `Zmao, Cemi ganmgmiravi xeli<br />
mo<strong>me</strong>ci da niSnad siyvarulisa Cemsas giwvdi. mogiteveb, sicocxlesa da<br />
Tavisuflebas gCuqni, Sengan aranair sazRaurs ar moviTxov. mxolod minda,<br />
vicode, risTvis momkali, Tumc yovelTvis sikeTes gikeTebdi~. aRelvebulma<br />
∗ aTeneli mxedarTmTavari, strategi (45-jer iqna arCeuli), mxars uWerda <strong>me</strong>feebs filipe II-s<br />
da aleqsandre makedonels. mas brali dasdes RalatSi da sikvdiliT dasajes.<br />
266
msaxurma upasuxa: `arc Tu gansakuTrebuli ramisTvis _ Cemi rw<strong>me</strong>nisadmi<br />
moSurneobiT, romlisTvisac samsaxuris gaweva mindoda~. _ axla ki wadi, _<br />
Tqva momakvdavma, _ wadi da icode, rogori uRirsia Seni sarwmunoeba,<br />
ro<strong>me</strong>lmac im adamianis mokvla gaswavla, vinc amdeni sikeTe mogago da<br />
ramdenad kargia Cemi sarwmunoeba, ro<strong>me</strong>lic sicocxlis Cuqebas mibrZanebs<br />
misTvis, vinc sikvdili mawia~.<br />
aseTi niSnebiT ganirCeva WeSmariti sarwmunoeba cru sarwmunoebisagan. es<br />
niSani qristianuli gulmowyalebaa. es _ ieso qristes sarwmunoebis sulia.<br />
warmarTi poetis _ plinius umcrosis azrs moviyvan: `ukeTilSobiles da<br />
uspetakes kacad imas vTvli, vinc ise miutevebs, TiTqosda Tavad scodavs<br />
dReniadag, vinc codvisagan Tavs imgvarad ikavebs, TiTqosda aravis miteveba<br />
ar SeeZlos~. ai, bunebiTobiT da madliT yvelaze <strong>me</strong>tad keTilSobili<br />
adamianis Tviseba. is sxvebs ise miutevebs, TiTqosda TviTon scodavs<br />
yoveldRe da ise Sorsaa codvisagan, TiTqosda arasdros, aravis miteveba<br />
SeeZlos. dae, Cveni guliswyroma Cvenive naklovanebebisaken iyos mimarTuli da<br />
maSin is samarTliani iqneba. mtrebis mimarT ki mSvidoba da siyvaruli<br />
gvqondes. amas moiTxovs buneba, amas gvibrZanebs rjuli. Cveulebriv, es iman<br />
unda qnas, visac adamianad yofna unda; rjuliT ki iman _ visac qristianad<br />
yofna surs.<br />
267