Hewrazibun Fluskfhf Амгардзинад Solidarity solidaroba }'vh'mksr ...
Hewrazibun Fluskfhf Амгардзинад Solidarity solidaroba }'vh'mksr ...
Hewrazibun Fluskfhf Амгардзинад Solidarity solidaroba }'vh'mksr ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
`<strong>solidaroba</strong>~ No6(15)'07<br />
saqarTvelos saxalxo damcvelis<br />
yovelTviuri Jurnali<br />
redaqtori:<br />
stilis<br />
nino cincaZe<br />
redaqtori: levan bregaZe<br />
dizaini: besik danelia<br />
foto: levan xerxeuliZe<br />
garekanze: giorgi kilaZis<br />
naxati<br />
redkolegia: sozar subari<br />
beqa mindiaSvili<br />
Tamar Samili<br />
sergo ratiani<br />
Jurnali momzadebulia saxalxo damcvelTan<br />
arsebuli tolerantobis centris mier<br />
ibeWdeba gaeros ganviTarebis programis da<br />
norvegiis mTavrobis finansuri mxardaWeriT<br />
misamarTi: Tbilisi, maCablis 11,<br />
tel.: 96 63 27, 92 24 77<br />
www.ombudsman.ge<br />
saqarTvelos<br />
saxalxo damcveli<br />
gaeros<br />
ganviTarebis programa<br />
norvegiis mTavroba<br />
Cveni wre<br />
2 drois mosaklavad danergili novaciebi<br />
Tamar kacitaZe<br />
7 interviu<br />
12<br />
34<br />
40<br />
revoluciis Semdeg miznad yvela saxelmwifo<br />
saagentos efeqturad amoqmedeba davisaxeT<br />
interviu robert uoTkinsTan<br />
eka kvesitaZe<br />
TOLERANCE<br />
60 Summary<br />
adamianis uflebebi da<br />
universaluri pasuxismgebloba<br />
mrgvali magida<br />
16 stumrad samSobloSi<br />
23 ezidizmi<br />
religiebi saqarTveloSi<br />
dimitri firbari<br />
28 kalvinizmi saqarTveloSi<br />
moamzada daviT TinikaSvilma<br />
30<br />
dalai-lama XIV<br />
eTnosebi saqarTveloSi<br />
mcirericxovani erebi saqarTveloSi:<br />
avarielebi<br />
mamuka komaxia<br />
adamianis uflebebi<br />
lustracia - samarTlianobis aqti<br />
Tu adamianis uflebebis<br />
darRvevis axali meTodi?<br />
fridon sayvareliZe<br />
samarTali<br />
adamianis uflebaTa evropuli<br />
sasamarTlos gadawyvetileba<br />
golderi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />
masala moamzada nona kalandaZem<br />
44 STIGMA-FREE<br />
disleqsia<br />
TaTia mebaRiSvili<br />
49 PRO-aqcia<br />
bavSvze orientirebuli<br />
samedicino momsaxureba<br />
xaTuna doliZe<br />
53<br />
axali ambebi<br />
yuranis axali qarTuli Targmani;<br />
religiaTmcodneTa saerTaSoriso simpoziumi;<br />
eTnikuri umciresobebi qarTul sainformacio sivrceSi;<br />
evrokavSiris daxmarebiT kavkasiuri instituti samxreT<br />
saqarTvelos eTnikur umciresobebs exmareba<br />
1<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
Cveni wre<br />
drois mosaklavad<br />
danergili novaciebi<br />
Tamar kacitaZe<br />
daaxloebiT oTxwliani intervalis<br />
Semdeg, ramdenime dRis<br />
win sasjelaRsrulebis departamentidan<br />
rusTavis #2 sapyrobilis<br />
saerTo da mkacri reJimis<br />
dawesebulebaSi Sesvlis specialuri<br />
nebarTva miviReT. oficialuri<br />
inforamciiT, am dawesebulebaSi<br />
cota xnis win<br />
2<br />
kapitaluri remonti Catarda<br />
da, saqarTvelos sxva `koloniebisgan~<br />
gansxvavebiT is, faqtobrivad,<br />
evrostandartebis<br />
doneze mowyobil sapatimroebs<br />
gautolda. miuxedavad amisa,<br />
aseve cota xnis win, rusTavis<br />
#2 dawesebulebis patimrebma<br />
ombudsmens saprotesto werili<br />
gaugzavnes. TavisuflebaaRkve-<br />
Tili adamianebi sayofacxovrebo<br />
pirobebis gaumjobesebas<br />
moiTxovdnen.<br />
yovelive amis fonze (raoden<br />
gasakviric ar unda iyos) `koloniaSi~<br />
Cveni vizitis mizani<br />
arc erTi da arc meore mizezi<br />
ar yofila. dawesebulebas axlaxan<br />
danergili novaciebis da<br />
novatori patimrebis sanaxavad<br />
vestumreT.<br />
oTxi wlis Semdeg<br />
rusTavis #2 sapyrobilis saerTo<br />
da mkacri reJimis dawesebulebas<br />
rom miuaxlovdebiT,<br />
aucileblad dainaxavT CanTebiT<br />
datvirTul adamianTa
grZel rigs, _ eseni patimrebis<br />
axloblebi arian. `koloniis~<br />
win, sadac arc xe da arc raime<br />
saxis TavSesafari ar arsebobs,<br />
yoveldRe _ mzeSi, Tovlsa Tu<br />
wvimaSi, aTobiT adamiani cdilobs<br />
saWmeli an yofiTi cxovrebisTvis<br />
saWiro nivTebi miawodos<br />
TavisuflebaaRkveTil<br />
axlobels. lodiniT gaTangulebi<br />
imasac amboben, rom Tumca<br />
rigSi gamTeniisas dgebian, patimrisTvis<br />
amanaTis gadacemas xSirad<br />
saRamosTvisac ver axerxeben<br />
da ase grZeldeba ramdenime<br />
dRis ganamvlobaSi.<br />
`saSiS zonad~ wodebul dawesebulebaSi<br />
ki SesvlisTanave igr-<br />
Znob sakmaod gamkacrebuli,<br />
ukve Tanamedrove teqnikiT<br />
aRWurvili dacvis sistemis<br />
arsebobas. SenobaSi Sesvlisas<br />
imaSic rwmundebi, rom remonti<br />
am dawesebulebaSi marTlac<br />
kapitalurad Catarebula.<br />
direqtoris moadgile CvenTvis<br />
sasurvel patimrebTan Sexvedris<br />
organizebas gvpirdeba, Tumca<br />
gvafrTxilebs:<br />
`patimrebma TqvenTan saubari<br />
Tu ar moindomes, Cven<br />
ver dagexmarebiT, _ es maT<br />
neba-survilzea damokidebulio~.<br />
cota xanis Semdeg administraciis<br />
SenobaSive gavicaniT<br />
msjavrdebuli mirian cxvaraZe,<br />
`koloniis~ biblioTekis e.w. direqtori,<br />
da dawesebulebis kompiuteruli<br />
centris sulisCamdgmelebi<br />
mama-Svili amiran da<br />
arCil qadagiSvilebi. Cveni maspinZlobac<br />
swored maT gadaibares<br />
da sakuTari `samuSao<br />
adgilebisaken~ gagviZRvnen.<br />
sasjelaRsrulebis departamentis<br />
socialuri da ganaTlebis<br />
departamentis samsaxuris<br />
warmomadgenelma baton mirians<br />
biblioTekisTvis erTi kviris<br />
Jurnal-gazeTebi gadasca. mZime<br />
tvirTis gamo pirvelad Cvenc<br />
biblioTekis sanaxavad wavediT,<br />
romelic patimrebis sacxovrebel<br />
korpusSia.<br />
SenobaSi SesvlisTanave TvalSi<br />
mogvxvda gansxvaveba oTxi wlis<br />
winandel Camongreul-dabzarulsa<br />
da axlandel Selesil-SeRebil<br />
kedlebs Soris. derefanSi<br />
gavlisas, karRia saknebSi axali<br />
sawolebic SevniSneT (samwuxarod,<br />
`koloniis~ daTvaliereba<br />
an patimrebTan gasaubreba departamentis<br />
xelmZRanelobas-<br />
Tan SeTanxmebuli ar yofila.<br />
amis gamo metis naxva ver movaxerxeT).<br />
miuxedavad kapitaluri<br />
remontisa, SenobaSi cixis tradiciuli,<br />
saSinlad mZime suni<br />
dgas, ramac patimrebis mier<br />
saxalxo damcvelis saxelze gamogzavnili<br />
werili da is higienuri<br />
problemebi gagvaxsena,<br />
romlebzec masSi aris saubari,<br />
Tumca am sakiTxs garkveuli<br />
mizezebis gamo ar SevexebiT.<br />
biblioTeka<br />
qarTul penitenciur sistemaSi<br />
biblioTekis arseboba siaxle<br />
namdvilad ar aris. axali isaa,<br />
rom, sxva dawesebulebebis analogiuri<br />
`samsaxurebisgan~ gansxvavebiT,<br />
rusTavis #2 `koloniaSi~<br />
mirian cxvaraZem `Tanamedrove<br />
menejmenti~ danerga,<br />
biblioTekis teqnikuri anu<br />
kompiuteruli uzrunvelyofa<br />
SeZlo da Sedegmac ar daayovna.<br />
amitomac iTvleba misi biblioTeka<br />
qarTul penitenciur<br />
sisitemaSi novatorulad.<br />
`mirian, espanuris<br />
saxelmZRvaneloebi<br />
mogvitanes?~ `mirian,<br />
krosvordebi Seminaxe!~,<br />
`axali gazeTi momeci!~ _<br />
3<br />
aseTi SeZaxilebiT Sexvdnen<br />
Jurnal-gazeTebiT datvirTul<br />
`biblioTekis direqtors~ erTerTi<br />
saknis karebTan Segrovili<br />
patimrebi. batonma mirianma<br />
`mkiTxvelebs~ stumar-maspinZlobis<br />
wesebi Seaxsena, dalodeba<br />
urCia da im oTaxSi SegviZ-<br />
Rva, romlis karebzec `biblioTeka~<br />
ar weria.<br />
tradiciul sakanze gacilebiT<br />
patara da TeTrad SeRebili oTaxis<br />
erTi kedeli mTlianad xis<br />
TaroebiT aris dafaruli. biblioTekis<br />
es nawili ZiriTadad<br />
mxatvrul literaturas aqvs<br />
daTmobili. meore kedelze damagrebul<br />
or Taroze, batoni<br />
mirianis gadawyvetilebiT, filosofiuri,<br />
fsiqologiuri da<br />
religuri wignebia. erTi Taro<br />
specialurad iuridiuli literaturisTvis<br />
aris gankuTvnili.<br />
rogorc `biblioTekis direqtori~<br />
gveubneba, am kategoriis<br />
wignebi saknebSi ar gaicema:<br />
`msurvels SeuZlia dajdes<br />
biblioTekaSi da aq waikiTxos<br />
`sisxlis samarTlis<br />
kodeqsi~ an sxva kanoni. kanonebi<br />
TiTo egzemplarad<br />
gvaqvs, arada moTxovnileba<br />
maTze Zalian didia~.<br />
biblioTekaSi gansakuTrebuli<br />
adgili aqvs daTmobili saswavlo<br />
literaturas. swavlas mowyurebuli<br />
patimrebis umravlesoba<br />
ucxo enebis Seswavlas cdilobs;<br />
iSviaTad, magram mainc,<br />
fizikiT dainteresebulebic<br />
gamoerevian Turme maT Soris.<br />
erTi sityviT, batoni mirianis<br />
menejmentis damsaxurebiT koloniis<br />
biblioTekaSi yvela Janris<br />
Tu daniSnulebis wigns naxavT.<br />
`biblioTeka naTeli dasturia<br />
imisa, rom departamenti<br />
iTvaliswinebs patimrebis<br />
survils.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
Cveni wre<br />
Cveni muSaobis procesi ase<br />
warimarTeba: jer patimar-<br />
Si ibadeba ama Tu im wignis<br />
wakiTxvis survili. igi<br />
modis CemTan da meubneba,<br />
ra saxis wigni surs. Semdeg<br />
me misi am Txovnis Sesaxeb<br />
werilobiT vacnobeb sasjelaRsrulebisdepartamentis<br />
socialur da ganaTlebis<br />
samsaxurs. departamenti<br />
ganixilavs Txovnas<br />
da umetes SemTxvevaSi<br />
akmayofilebs mas~,<br />
_ ambobs mirian cxvaraZe, romlis<br />
biblioTekaSic dRes zustad<br />
1618 wignia.<br />
`biblioTeka zonis gaxsnis dRidan<br />
arsebobs. Tavidan aseTi ar<br />
iyo. pirvelad 09-m gvaCuqa wignebi.<br />
marTalia, naklebad kiTxvadi<br />
literatura iyo, magram,<br />
xom iciT, `naCuqar cxens kbilebi<br />
ar gaesinjeba~, amitom ma-<br />
Ti madloblebi varT. biblioTekis<br />
Sevsebis erT-erTi wyaro<br />
Tavad patimaria, _ anu Semouvida<br />
kacs amanaTiT wigni, waikiTxa,<br />
mere ki gadawyvita,<br />
rom is wigni biblioTekas unda<br />
aCuqos, rom sxvamac waikiTxon.<br />
aseTi wignebi fondis<br />
daaxloebiT 15 procents Seadgens.<br />
wignebis did nawils<br />
sasjelaRsrulebis departamentis<br />
socialuri samsaxuri<br />
gvawvdis. garkveuli nawili ki<br />
sapatriarqosa da saxalxo<br />
damcvelis aparatTan arsebuli<br />
tolerantobis sabWos<br />
Semowirulobaa~.<br />
pirobiTad `biblioTekis dro~<br />
anu biblioTekis samuSao periodia<br />
`zonis gaxsnidan zonis daxurvamde<br />
_ dilis 11-dan saRamos<br />
8 saaTamde. kviraSi Svidi dRe~.<br />
miuxedavad miRwevebisa, mirian<br />
cxvaraZes miaCnia, rom umaRlesi<br />
klasis menejments ver axorcielebs:<br />
`magram am patara biblioTekisTvis<br />
rom ikmaros,<br />
imdens ki vaxerxeb. ivane<br />
javaxiSvilis saxelobis<br />
universitetis ori fakulteti<br />
maqvs damTavrebuli<br />
_ geologiuri da ekonomikuri.<br />
mxatvrul literaturas<br />
naklebad vkiTxulobdi,<br />
specialuri literaturis<br />
kiTxva miyvarda,<br />
magram organizeba, menejmenti,<br />
aseTi raRacebi vici.<br />
Cemi azriT, biblioTekis<br />
da, saerTod, nebismieri<br />
dawesebulebis direqtori<br />
ar aris savaldebulo<br />
didi specialisti iyos.<br />
misTvis sakmarisia sagnis<br />
zogadi codna, magram aucilebelia<br />
hqondes menejeris<br />
niWi da gamocdileba~,<br />
_ es aris mirian cxvaraZis kredo,<br />
Tumca `biblioTekis direqtorad~<br />
mis muSaobas sxva axsnac<br />
moepoveba:<br />
`me Zveli bolSeviki var,<br />
komunistebis dros raikomis<br />
mdivnad namuSevari.<br />
saerTod mimaCnia, rom adamiani<br />
fuWad ar unda flangavdes<br />
dros, arc maSin,<br />
roca sasjels ixdis. Tu<br />
ramis gakeTeba SegiZlia,<br />
unda akeTo, valdebuli<br />
xar akeTo. am dawesebulebaSi<br />
yofna imiTac aris<br />
mZime, rom imis mokvlas<br />
vcdilobT, risi yidva fuliT<br />
ar SegviZlia _ Cven<br />
vklavT dros. es aris Cveni<br />
cxovrebis tragizmi _ is<br />
ki ara, rom amdeni da amdeni<br />
weli gvaqvs mosjili,<br />
aramed is, rom Cven iZulebulni<br />
varT movklaT dro~.<br />
eqvsi wliT msjavrdadebul mirian<br />
cxvaraZes oTxi weli ukve<br />
`mouklavs~. marTalia, didi<br />
xania `udoc~ Seexo, magram misi<br />
gaTavisuflebis sakiTxi sas-<br />
4<br />
jelaRsrulebis departamentSi<br />
jer ar ganixileba.<br />
`filmi `ana da xelmwife~<br />
xom gaqvT nanaxi, iq aris genialuri<br />
fraza: `siamSi yvelafers<br />
Tavisi dro aqvs~,<br />
CvenTanac asea: Tavis droze<br />
yvelaferi iqneba, Tavisuflebac.<br />
isini, visac ramdenjerme<br />
mouxdia sasjeli,<br />
meubnebian, yvelaze kargi<br />
SegrZneba isaa, maSin rom<br />
gaTavisufleben, roca ar<br />
elio~,<br />
_ Tumca gamogvityda, rom patimrobis<br />
darCenil dReebs gamudmebiT<br />
iTvlis. weliwadisa da aTi<br />
Tvis `mokvlas~ ki isev biblioTekaris<br />
saqmianobiT gaagrZelebs.<br />
`biblioTekaSi kidev bevria<br />
gasakeTebeli, risTvisac socialuri<br />
samsaxuris imedi<br />
gvaqvs. patimrebi ucxo enebis<br />
Sesaswavlad specialur wignebs<br />
gvTxoven. dRemde departamentis<br />
saxelze sami gancxadeba<br />
maqvs dawerili, pirveli<br />
_ Jurnal-gazeTebTan dakavSirebiT,<br />
meore da mesame weriliT<br />
ki wignis fondis Sevseba<br />
moviTxove. axla meoTxe gancxadeba<br />
unda davwero _ kompiuteri<br />
gvWirdeba. marTalia,<br />
wignis gatana-dabrunebasTan<br />
dakavSirebul informacias<br />
Tavidan specialur JurnalSi<br />
viwerT, magram dRis bolos es<br />
monacemi kompiuterul bazaSi<br />
Segvyavs da arqivs vqmniT~, _<br />
gveubneba `koloniis~ novatori<br />
biblioTekari.<br />
koloniis biblioTekis arqivi<br />
kompiuteris standartuli programaa,<br />
romelic mirian cxvara-<br />
Zem amiran da arCil qadagiSvilebTan<br />
erTad Seqmna.<br />
sqema aseTia: cxrilSi aRniSnulia<br />
_ patimari #1264. wigni _<br />
0623. failis gaxsnis Semdeg ga-
iSifreba patimris vinaoba, wignis<br />
dasaxeleba da wignis gatanis<br />
dro. koloniis 800-mde msjavrdebulidan<br />
biblioTekiT sistematurad<br />
sargeblos 370 patimari.<br />
wignze moTxovnileba e.w. kritSic<br />
aris, Tumca, iq arsebuli Sez-<br />
Rudvebis gamo, patimrebTan<br />
literatura `biblioTekis<br />
direqtors~ TviTon miaqvs.<br />
patimarTa moTxovnebis raodenobiT<br />
Tu vimsjelebT, rusTavis<br />
#2 dawesebulebaSi yvelaze<br />
popularuli wignebia `saqarTvelos<br />
istoria~ da `peles biografia~.<br />
biblioTekidan wignis<br />
gatanis xangrZlivoba erTi Tvea,<br />
Tumca, rogorc `biblioTekis<br />
direqtori~ ambobs, am wesis<br />
darRvevisTvis sanqciebi<br />
dawesebuli ar aqvs.<br />
`dagvianebul wignebs saknidan<br />
sakanSi veZeb. dazianebis<br />
SemTxvevaSi wignebs<br />
sakuTari ZalebiT varemontebT,<br />
ZiriTadad `skoCiT~,<br />
_ ambobs `biblioTekari~.<br />
rusTavis #2 dawesebulebis<br />
kompiuteruli skola<br />
`zonis~ gaxsnidan cota<br />
xanSi patimrebs sasjelaRsrulebis<br />
departamentis<br />
Tavmjdomare baCo axalaia<br />
Segvxvda. man saubrisas<br />
Tqva, rom dawesebulebaSi<br />
kompiuterebis Semotanas<br />
apirebdnen. me da Cemma<br />
Svilma vuTxariT, rom kompiuteris<br />
specialistebi<br />
varT da patimrebisTvis<br />
kompiuteruli skolis<br />
Camoyalibeba SegveZlo.<br />
cota xanSi kompiuterebi<br />
marTlac gadmogvces“,<br />
_ ase ixseneben amiran da arCil<br />
qadagiSvilebi kompiuteruli<br />
skolis jer ideis, Semdeg ki<br />
mis realur dabadebas.<br />
kompiuterul skolaSi ori<br />
axali maRali sixSiris kompiuteri<br />
`pentium 4~ aqvT. ukve<br />
arsebobs kompiuteris Seswavlis<br />
msurvelTa 150-kaciani<br />
siac: Sedgenilia swavlebis<br />
gegma, programa da ganrigic.<br />
swavlis msurvelebi jgufebad<br />
arian dayofilebi. moswavles<br />
ori kviris ganmavlobaSi 45-wu-<br />
Tiani gakveTili yovel meore<br />
dRes utardeba. kompiuterul<br />
skolas ukve hyavs `pirveli<br />
kursdamTavrebulebic~, magram<br />
sawyis etapze miRebuli codna<br />
sakmarisi ar aris, amitom msurvelebi<br />
swavlis gasagrZeleblad<br />
sxva jgufebSi erTiandebian.<br />
`yvela adamians individualuri<br />
midgoma sWirdeba.<br />
zogma saerTod ar icis kompiuteri,<br />
zogs specifikuri<br />
programebi ainteresebs.<br />
arian iseTebic, romlebsac<br />
arqiteqtura ainteresebT,<br />
zogs enebis Seswavla unda,<br />
zogs xatva uyvars da Tavis<br />
samecadino dros kompiuteriT<br />
xatvas andomebs,<br />
specefeqtebs swavlobs~,<br />
_ amboben maswavleblebi.<br />
5<br />
kompiuterul skolaSi mecadineoba<br />
dilis 9 saaTze iwyeba da<br />
mama-Svili qadagiSvilebi yoveldRiurad<br />
rva gakveTils atareben.<br />
`skola TebervalSi daarsda<br />
da am xnis ganmavlobaSi<br />
arc erTi mecadineoba ar<br />
Cagvigdia. sapatiod mxolod<br />
gakveTilis paemanis<br />
gamo gacdena iTvleba~,<br />
_ gveubneba amiran qadagiSvili,<br />
romelic moxarulia, rom<br />
Tavisi moRvaweobiT adamianebs<br />
keTil samsaxurs uwevs.<br />
`CemTvis didi mniSvneloba<br />
aqvs imas, rom aq myof axalgazrdebs<br />
davexmarebi. zogi<br />
male gava aqedan. adamiani,<br />
romelmac kompiuteri<br />
icis, SeiZleba iseT saqmes<br />
moekidos, rom danaSaulze<br />
samudamod aiRos xeli.<br />
Tumca aq bevria SemTxveviT<br />
moxvedrili, kriminalze<br />
rom arc ufiqria, iseTi.<br />
zogi imitom zis, rom iara-<br />
Ri an narkotiki Caudes.<br />
zogs saerTod ar Caudenia<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
N3(12)'07<br />
Cveni wre<br />
danaSauli da mainc patimaria.<br />
vaswavli am xalxs<br />
da kmayofili var, radgan<br />
vici, rom karg saqmes vake-<br />
Teb~,<br />
_ ambobs mama-maswavlebeli, romelsac<br />
miaCnia, rom am skolaSi<br />
ki ar muSaobs _ `ubralod~ dro<br />
gahyavs.<br />
`me Tavisufali adamiani<br />
var, miuxedavad imisa, rom<br />
sasjels vixdi. sivrceSi<br />
gadaadgilebis SezRudva<br />
Cems Tavisuflebas veras<br />
daaklebs, Tumca Tavidanve,<br />
iseve, rogorc sxva patimrebi,<br />
dRis reJims morCilad<br />
vasruleb: Tavis droze<br />
vdgebi, Tavis droze viZineb,<br />
vseirnob, balandasac<br />
mivirTmev da ase Semdeg~,<br />
_ mamis am mosazrebas Svili _<br />
arCil qadagiSvilic kvers ukravs,<br />
Tumca, mamisagan gansxvavebiT,<br />
miiCnevs, rom kompiuteruli<br />
skola misTvis samuSaoa.<br />
`aqaurobas samsaxurs veZaxi.<br />
mudmivad Semogvaqvs<br />
ganaxlebebi, novaciebi~,<br />
_ ambobs Svili-maswavlebeli.<br />
misi sityviT, saqmem mama-Svili<br />
ufro metad daaxlova. ufro<br />
sworad, gareT, TavisuflebaSi,<br />
raki sxvadasxva adgilas msaxurobdnen,<br />
mama-Svili mxolod<br />
saaxalwlo sufraze xvdeboda<br />
erTmaneTs, aq ki sul erTad<br />
arian da erTmaneTTan sasaubro<br />
dro saWiroze metic aqvT.<br />
`skolis garda vsaubrobT<br />
bavSvebze, Cems Svilebze<br />
da mamaCemis SviliSvilebze.<br />
telefoniT ojaxis wevrebTan<br />
dakavSireba problemaa;<br />
xan erTi vaxerxebT<br />
darekvas, xan meore da<br />
mere ojaxis ambebs erTmaneTs<br />
vuyvebiT~,<br />
_ ambobs arCili.<br />
rogorc mama-Svili qadagiSvilebi<br />
amboben, isini ukanono<br />
patimrebi arian, maT ekonomikuri<br />
danaSaulebebis mTeli<br />
`buketi~ braldebaT, risTvisac<br />
TerTmeti weli aqvT misjili.<br />
raki TavianTi simarTle saqar-<br />
TveloSi ver daamtkices, brZolas<br />
strasburgSi, adamianis<br />
uflebebis dacvis sasamarTlo-<br />
Si, apireben.<br />
Tumca strasburgamde jer kidev<br />
didi droa. amitom mama-Svili<br />
kompiuterul skolaSi muSaobas<br />
agrZelebs da madlieric<br />
bevri hyavT moswavle-patimar-<br />
Ta Soris.<br />
`skolaSi sami problema<br />
gvaqvs: skamebi gvWirdeba,<br />
radgan, rac gvqonda, daimtvra;<br />
denis xSiri vardnis<br />
gamo SeiZleba kompiuteri<br />
gagvifuWdes da<br />
amitom administraciisgan<br />
`iupiess~ moviTxovT; da<br />
kidev erTi _ normaluri<br />
muSaobisTvis kondicioneria<br />
saWiro~,<br />
_ ambobs batoni arCili da imedi<br />
aqvs, rom departamenti ama-<br />
Sic daexmareba.<br />
`patimari iseTive adamiania,<br />
rogoric yvela sxva, _ masac<br />
sWirdeba swavla, kiTxva,<br />
werac (ara marto saCivrebis)<br />
da, rac mTavaria,<br />
yuradReba. marTalia, dRevandel<br />
sistemaSi sasikeTo<br />
Zvrebs vxedav, magram vfiqrob,<br />
rom kidev aris resursebi,<br />
romelTa amoqmedeba<br />
SeiZleba. amasTan, kargi<br />
iqneba, Tu sazogadoebaSic<br />
Seicvleba Cvendami damokidebuleba:<br />
nu gviyureben<br />
ise, TiTqos Cven ukve aRarafrisTvis<br />
aRar vvargodeT.<br />
gamovalT gareT da iqneb<br />
gamovadgeT kidec qveyanas.<br />
ra ici, yvelaferi win aris~,<br />
6<br />
_ am sityvebiT da ukeTesi momavlis<br />
imediT gamogvaciles<br />
Cvenma maspinZlebma.
omelia is sferoebi,<br />
romlebSic gaeros<br />
ganviTarebis programa<br />
gansakuTrebiT aqtiurad<br />
aris CarTuli?<br />
gaeros ganviTarebis programa<br />
saqarTveloSi 1993 wlidan moqmedebs<br />
da oTx ZiriTad sferos<br />
moicavs: demokratiul mmarTvelobas,<br />
ekonomikur ganviTarebas,<br />
energetikasa da garemos dacvas,<br />
krizisebis prevenciasa da krizisis<br />
Semdgom reabilitacias.<br />
demokratiuli mmarTvelobis<br />
sferoSi Cven aRmasrulebeli<br />
da sasamarTlo xelisuflebebis<br />
reformaTa ganxorcielebas vuwyobT<br />
xels. vexmarebiT saqarTvelos<br />
mTavrobas mmarTvelobis<br />
sistemis decentralizaciaSi,<br />
revoluciis Semdeg<br />
miznad yvela<br />
saxelmwifo<br />
saagentos efeqturad<br />
amoqmedeba davisaxeT<br />
interviu robert uoTkinsTan<br />
eka kvesitaZe<br />
misi sakvanZo institutebis saqmianobis<br />
gaumjobesebaSi da a. S.<br />
Tqveni azriT, ramdenad<br />
efeqtiania es proeqtebi<br />
da saboloo jamSi<br />
sagrZnobia Tu ara maTi<br />
Sedegebi?<br />
Cveni aqtivobebi ZiriTadad<br />
iqiTken aris mimarTuli, rom<br />
saqarTvelos xelisuflebas<br />
davexmaroT rogorc sakanonmdeblo<br />
bazis daxvewasa da<br />
gaumjobesebaSi, aseve strategiuli<br />
ganviTarebis politikis<br />
SemuSavebasa da adamianuri resursebis<br />
menejmentSi. am sferoebSi<br />
ki, ra Tqma unda, Znelia<br />
efeqtianobis zusti gazomva.<br />
7<br />
interviu<br />
saqarTveloSi gaero-s ganviTarebis programis mudmivi warmomadgeneli<br />
da gaero-s mudmivi koordinatori, robert uoTkinsi, Jurnal<br />
`solidarobis~ mkiTxvels saqarTveloSi mimdinare demokratiul da<br />
sazogadoebriv procesebze mis Sexedulebebs uziarebs da im proeqtebs<br />
acnobs, romelsac gaeros ganviTarebis programa saqarTveloSi<br />
axorcielebs.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
interviu<br />
rekomendaciebs, romlebsac<br />
sakanonmdeblo<br />
sferos gaumjobesebis<br />
kuTxiT SeimuSavebT,<br />
ramdenad iTvaliswinebs<br />
saqarTvelos xelisufleba,<br />
xdeba Tu ara<br />
maTi drouli implementacia?<br />
xelisufleba mzadaa TanamSromlobisTvis.<br />
es gansakuTrebiT<br />
revoluciis Semdeg igrZnoba.<br />
Cven vexmarebiT dRevandel<br />
mTavrobas im prioritetebze<br />
muSaobaSi, romlebic man Tavad<br />
gansazRvra.<br />
mWidrod vTanamSromlobT arasamTavrobo<br />
organizaciebTanac.<br />
samagaliToa Cveni TanamSromloba<br />
saxalxo damcvelis ofis-<br />
Tan.<br />
konkretulad ra daxmarebas<br />
uwevT saxalxo<br />
damcvelis ofiss, raTa<br />
misi saqmianoba adamianis<br />
uflebaTa dacvis<br />
sferoSi ufro nayofieri<br />
iyos?<br />
revoluciis Semdeg miznad yvela<br />
saxelmwifo saagentos efeqturad<br />
amoqmedeba davisaxeT. am<br />
miznis misaRwevad saWiro iyo<br />
TanamSromlebs normaluri, metnaklebad<br />
adekvaturi xelfase-<br />
8<br />
bi hqonodaT. Cven uzrunvelvyaviT<br />
maRalCinosnebisTvis saxelfaso<br />
danamatis gamoyofa,<br />
raTa saxelmwifos saSualeba<br />
hqonoda, maRalkvalificiuri<br />
kadrebi moezida. es proeqti<br />
mxolod weliwadnaxevars gagr-<br />
Zelda, magram am drois ganmavlobaSi<br />
movaxerxeT administrireba<br />
funqciuri da efeqturi<br />
gamxdariyo. Cveni wvlili SevitaneT<br />
aseve saxelmwifo struqturebis<br />
teqnikuri bazis gaumjobesebaSi,<br />
strategiuli dokumentebis<br />
SemuSavebaSi da a. S.<br />
am mimarTulebiT davexmareT<br />
ombudsmenis ofissac. Cveni amocana<br />
iyo, rom is gavlenian saxelmwifo<br />
institutad Camoyalibebuliyo.
Tqveni azriT ramdenad<br />
gavleniania dRes saxalxo<br />
damcvelis instituti<br />
saqarTveloSi?<br />
mimarTuleba da pozicia, romelic<br />
saxalxo damcvelis ofisma<br />
airCia adamianis uflebaTa dasacavad,<br />
Zalian sworad aris<br />
gansazRvruli. marTebulad<br />
aris formulirebuli is rekomendaciebic,<br />
romlebsac saxalxo<br />
damcvelis ofisi xelisuflebas<br />
aZlevs, raTa adamianis<br />
uflebaTa dacvis sferoSi mdgomareoba<br />
gaumjobesdes. yvela<br />
indikatoris mixedviT es instituti<br />
gavlenian saxelmwifo<br />
saagentod Camoyalibda.<br />
adamianis uflebebis<br />
sferoSi ra SeiZleba<br />
CaiTvalos xelisuflebis<br />
warmatebad da ra<br />
ZiriTadi problemebia<br />
jer kidev gadauWreli,<br />
dauyovnebliv reagirebas<br />
rom moiTxovs?<br />
ra Tqma unda, am mimarTulebiT<br />
garkveuli progresi aSkaraa.<br />
magram im Sedegebis miRwevas,<br />
romlebic Cven davisaxeT miznad,<br />
sakmaod didi dro dasWirdeba,<br />
radgan aseTi Sedegebi adamian-<br />
Ta mentalitetis, maTi cnobierebis<br />
cvlilebasac moiTxovs.<br />
es ki swrafad ver xerxdeba.<br />
adamianis uflebebis<br />
sferoSi arsebul problemebTan<br />
mimarTebiT<br />
xelisuflebis mentalitetis<br />
cvlilebasac<br />
gulisxmobT?<br />
ra Tqma unda, amasac. vmuSaobT<br />
imaze, Tu rogor unda gaxdes xelisufleba<br />
ufro metad pasuxismgebeli<br />
da angariSvaldebuli<br />
adamianis uflebebTan dakav-<br />
Sirebuli sakiTxebis gamo, rogor<br />
unda moxdes Sesabamisi rekomendaciebis<br />
danergva da ma-<br />
Ti monitoringi.<br />
rogor fiqrobT, am TvalsazrisiT<br />
progresi Seim-<br />
Cneva xelisuflebaSi?<br />
rasakvirvelia, Tumca isev vimeoreb,<br />
rom xelSesaxebi Sedegebis<br />
miRweva did dros moiTxovs.<br />
magaliTad, Cveni erT-er-<br />
Ti proeqti genderul politikas<br />
exeba da am sakiTxze parlamentTanac<br />
vTanamSromlobT.<br />
magram sustma da Zlierma sqesma<br />
rom erTnairi mopyroba daimsaxuros,<br />
amisTvis, meti Tu ara,<br />
is dro mainc unda gavides, rac<br />
asparezze kidev erTi axali Taobis<br />
gamosvlisTvis aris saWiro.<br />
ra Tqma unda, ver moxdeba<br />
ise, rom Cven proeqts davasrulebT<br />
da Sedegad saqarTveloSi<br />
qalebis mimarT ufro samarTlian<br />
mopyrobas miviRebT. magram<br />
es proeqti, Cveni Rrma rwmeniT,<br />
am grZel gzaze erTi win<br />
gadadgmuli nabijia.<br />
Cven SeviswavleT qalebis mimarT<br />
ganxorcielebuli ojaxuri<br />
Zaladobis sakiTxi. ra Tqma<br />
unda, marto kvleva am problemas<br />
ver gadaWris, magram problemebisa<br />
da maTi gamomwvevi<br />
mizezebis dadgena umniSvnelovanesi<br />
etapia, romlis Semdeg<br />
mdgomareobis gaumjobesebis<br />
gzebi unda gamoinaxos.<br />
Cvenve vafinansebT erovnuli<br />
umciresobebis problemebis<br />
kvlevasac, romelsac saxalxo<br />
damcvelis ofisi axorcielebs.<br />
ra Tqma unda, kvleva am SemTxvevaSic<br />
ver Secvlis eTnikuri<br />
umciresobebis mimarT sazogadoebis<br />
damokidebulebas. magram<br />
am kvlevis Sedegad miRebuli<br />
rekomendaciebi daex-<br />
9<br />
mareba xelisuflebas erovnuli<br />
umciresobebis mimarT saxelmwifo<br />
politikis SemuSavebaSi,<br />
rac am sferoSi arsebuli problemebis<br />
mogvarebis winapirobaa<br />
da a. S.<br />
adamianis uflebebis<br />
sferoSi erT-erTi yvelaze<br />
seriozuli problema<br />
cixeebSi arsebuli<br />
mdgomareobaa. Tqveni<br />
azriT, ra keTdeba am<br />
mimarTulebiT? icvleba<br />
Tu ara xelisuflebis<br />
mentaliteti, xvdebian<br />
Tu ara, rom patimrebsac<br />
adamianurad unda<br />
moeqce, rom maTi Ziri-<br />
Tadi uflebebi daculi<br />
unda iyos?<br />
cixeebSi arsebuli problemebi<br />
erT-erT umTavres gamowvevad<br />
rCeba am xelisuflebisTvis.<br />
aseve bevri pretenzia arsebobs<br />
eWvmitanilTa dakavebis dros<br />
daSvebuli Secdomebis gamo,<br />
imis gamo, rom policia araTanazomad<br />
iyenebs Zalas eWvimitanilebis<br />
ayvanisas da a. S.<br />
me vfiqrob, rom policiis struqturebSi<br />
bevri ram Seicvala,<br />
policiis saqmianoba gacilebiT<br />
ufro gamWvirvale gaxda. sagrZnoblad<br />
Semcirda korufciac.<br />
bevri ram gakeTda, rom es organo<br />
pasuxisgeblobis mqone samoqalaqo<br />
institutad iqces.<br />
magram miRweuli warmatebebis<br />
miuxedavad, kvlav rCeba problemebi<br />
da es problemebi, pirvel<br />
yovlisa, dakavebulTa mimarT<br />
mopyrobaSi mdgomareobs. amitom<br />
es Tema erT-erTi prioritetulia<br />
saxalxo damcvelisaTvis,<br />
iseve rogorc saerTaSoriso<br />
organizaciebisTvisac.<br />
patimarTa mdgomareoba sruliad<br />
miuRebelia, gansakuTrebiT<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
interviu<br />
maTi, vinc sasamarTlos molodinSi<br />
winaswari dakavebis sakanSi<br />
imyofeba. me piradad movinaxule<br />
ramdenime cixe da Sokirebuli<br />
davrCi iq arsebuli<br />
viTarebiT.<br />
roca me-5 izolators vestumre,<br />
iq amixsnes, Tu ra progresi<br />
iqna miRweuli am bolo dros,<br />
rom, magaliTad, is sakani, romelic<br />
sardafSi iyo mowyobili<br />
patimarTa dasasjelad, aRar<br />
arsebobs. es informacia saerTa-<br />
Soriso organizaciis warmomadgenlebmac<br />
damidastures. ase<br />
rom, sapatimroebSi arsebuli<br />
bevri mankieri tradicia aRmoifxvra.<br />
magram, miuxedavad amisa,<br />
sruliad miuRebeli rCeba<br />
pirobebi, romlebSic patimrebis<br />
umravlesobas uwevs yofna.<br />
am problemas xelisuflebac<br />
acnobierebs da garkveuli nabijebi<br />
ukve gadaidga. Sendeba<br />
axali cixeebi, rac mdgomareobas<br />
aucileblad gamoasworebs.<br />
magaliTad, rusTavis me-2<br />
sapyrobileSi Seudareblad<br />
ukeTesi pirobebia, vidre imave<br />
me-5 izolatorSi.<br />
miuxedavad erTgvari<br />
warmatebisa, progresis<br />
tempi am mimarTulebiT<br />
mainc nelia. Tqveni azriT,<br />
ratom? imitom, rom<br />
xelisuflebisTvis es<br />
Tema prioritetuli ar<br />
aris, Tu imis gamo, rom<br />
cixeebSi pirobebis gaumjobeseba<br />
did materialur<br />
saxsrebTan aris<br />
dakavSirebuli, ris sa-<br />
Sualebasac biujeti ar<br />
iZleva?<br />
me vfiqrob, am SemTxvevaSi orive<br />
faqtoris kombinaciasTan<br />
gvaqvs saqme. cxadia, patimrebi<br />
imitom arian aseT pirobeb-<br />
Si, rom ar aris saxsrebi axali<br />
cixeebis asaSeneblad. Tumca<br />
TandaTan saxsrebic gamoCnda,<br />
cixeebis mSenebloba dawyebulia<br />
da Cven imedi gvaqvs, rom<br />
momavali wlisTvis sapatimroebSi<br />
arsebuli gausaZlisi pirobebi<br />
sagrZnoblad Semsubuqdeba.<br />
magram TviT is faqti,<br />
rom amdeni xnis ganmavlobaSi<br />
dasaSvebad miiCneoda cixeebSi<br />
arsebuli mdgomareoba, swored<br />
imaze metyvelebs, rom mentalitetis<br />
cvlilebac saWiroa.<br />
eTnikuri umciresobebis<br />
integraciis sakiTxi<br />
erT-erTi mTavari<br />
problemaa saqarTvelos<br />
mier damoukideblobis<br />
mopovebis dRidan. rogor<br />
ggoniaT, ramdenad<br />
sworia am sferoSi xelisuflebis<br />
mier aRebuli<br />
gezi da ra tendenciebi<br />
SeiniSneba am TvalsazrisiT<br />
sazogadoebaSi?<br />
ra Tqma unda, eTnikuri umciresobebis<br />
mimarT sazogadoebis<br />
damokidebulebis Secvla umniSvnelovanesi<br />
ram aris am sferoSi.<br />
xelisuflebas marTebs<br />
biZgi da swori mimarTuleba<br />
misces am process. xelisuflebam<br />
iseTi proeqtebi unda ganaxorcielos<br />
(da amas akeTebs<br />
kidec), romlebic umciresobebis<br />
winaSe mdgar problemebs<br />
gadaWris. magaliTad, Tu samcxe-javaxeTis<br />
regionze visaubrebT,<br />
romelic ZiriTadad<br />
eTnikuri umciresobebiT aris<br />
dasaxlebuli, mizezi, ris gamoc<br />
es regioni mowyvetili iyo danarCeni<br />
qveynisgan, sagzao infrastruqturis<br />
ararsebobac<br />
iyo. samcxe-javaxeTi wlebis<br />
ganmavlobaSi CamoSorebuli<br />
iyo yvela im process, romelic<br />
qveyanaSi mimdinareobda. dRes<br />
bevri ram keTdeba, gzebis reabilitaciis<br />
CaTvliT, rom es re-<br />
10<br />
gioni welSi gaimarTos da srulfasovnad<br />
CaerTos ekonomikuri<br />
ganviTarebis procesebSi, rac<br />
xels Seuwyobs adgilobrivi<br />
mosaxleobis integracias<br />
qveynis mTel sazogadoebasTan.<br />
Tqveni azriT, ramdenad<br />
tolerantulia qarTuli<br />
sazogadoeba eTnikuri<br />
umciresobebis mimarT?<br />
magaliTad, maRali<br />
Tanamdebobis dakavebis<br />
ra SesaZlebloba<br />
aqvs Cvens sazogadoebaSi<br />
sxva eTnikuri warmomavlobis<br />
adamians?<br />
sanam es umciresobebi izolirebulebi<br />
iqnebian da sanam<br />
isini ekonomikur siduxWireSi<br />
icxovreben, manamde minimaluri<br />
Sansi rCeba saimisod, rom<br />
maTma warmomadgenlebma sazogadoebaSi<br />
maRali socialuri<br />
statusi moipovon.<br />
garda amisa, isic Zalze mniSvnelovania,<br />
ramdenadaa mzad<br />
qarTuli sazogadoeba kulturuli<br />
TvalsazrisiT, rom eTnikuri<br />
umciresobis warmomadgeneli<br />
maRal saxelisuflo<br />
Tanamdebobaze ixilos. mTavrobac<br />
da gaeros ganviTarebis<br />
programac bevrs akeTebs imisaTvis,<br />
rom umciresobebis winaSe<br />
mdgari problemebi, ekonomikuri<br />
Tu socialur-kulturuli,<br />
gadaiWras, magram Tu<br />
sazogadoebaSi arsebuli stereotipebi<br />
ar Seicvala, maSin<br />
mniSvnelovani gardatexa am<br />
mimarTulebiT ar moxdeba.<br />
meore mxriv, rac ufro metad<br />
iqnebian eTnikuri umciresobebi<br />
CarTulni sazogadobrivi<br />
cxovrebis mTavar dinebebSi,<br />
miT ufro gaadvildeba maTi<br />
socialuri poziciebis gamyareba<br />
sazogadoebaSi.
magram imisaTvis, rom<br />
eTnikuri umciresobebis<br />
integrireba moxdes<br />
qveynis politikur da<br />
ekonomikur cxovrebaSi,<br />
sul mcire qarTuli enis<br />
codnaa saWiro, rac seriozuli<br />
problemaa<br />
TiTqmis yvela eTnikuri<br />
umciresobisTvis. es ki<br />
is barieria, romelsac<br />
maT magivrad veravin<br />
daZlevs.<br />
rasakvirvelia, asea, magram unda<br />
arsebobdes motivacia imisaTvis,<br />
rom qarTuli iswavlon.<br />
rodesac isini ekonomikuri da<br />
politikuri TvalsazrisiT<br />
srul izolaciaSi cxovrobdnen,<br />
ra Tqma unda, aranairi<br />
aseTi motivacia ar arsebobda.<br />
axla ki, roca am izolaciis<br />
dasaZlevad bevri ram gakeTda,<br />
motivaciac gaaCnda. Tavis mxriv,<br />
xelisuflebac qmnis pirobebs,<br />
rom qarTulis Seswavla maT-<br />
Tvis xelmisawvdomi gaxdes. magram<br />
enis swavla or-sam dReSi<br />
ar xdeba, amasac dro dasWirdeba.<br />
sxvaTaSoris, momavali saparlamento<br />
arCevnebi iqneba kargi<br />
indikatori imisa, Tu rogori<br />
damokidebuleba aqvs xelisuflebas<br />
eTnikuri umciresobebis<br />
mimarT. Cven vesaubrebiT mTavrobis<br />
warmomadgenlebs da<br />
vuxsniT _ imisaTvis, rom arCevnebi<br />
namdvilad demokratiuli,<br />
Tavisufali da gamWvirvale<br />
iyos, saWiroa eTnikur umciresobebs<br />
maqsimaluri informacia<br />
hqondeT imis Sesaxeb, Tu romeli<br />
partiebi iReben monawileobas<br />
arCevnebSi, vin arian maTi<br />
liderebi, ra programa aqvT da<br />
a. S. imis gamo, rom eTnikur<br />
umciresobaTa umravlesobam ar<br />
icis qarTuli, maT am informaciis<br />
miReba uWirT. 2008 wlam-<br />
de isini qarTuls ise ver iswavlian,<br />
rom saarCevno procesebSi<br />
aqtiurad Caeban. amitom<br />
maT es informacia mSobliur<br />
enaze unda miewodoT. es ase<br />
xdeba yvela qveyanaSi. magali-<br />
Tad, SveicariaSi mosaxleoba<br />
oTx lingvistur jgufadaa<br />
gayofili. amitom aucilebelia,<br />
rom yvela oficialuri,<br />
saxelmwifo dokumenti oTxive<br />
enaze iTargmnos. miuxedavad<br />
imisa, rom am oTxi enidan erTerTs<br />
mosaxleobis 2 procentze<br />
meti ar flobs.<br />
11<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
Tolerance<br />
adamianis uflebebi<br />
da universaluri<br />
pasuxismgebloba<br />
dalai-lama XIV, gaeros saerTaSoriso konferencia `adamianis uflebebi~<br />
vena, avstria, 1995 wlis 15 ivnisi<br />
mosaxleobis zrdis Sesabamisad,<br />
adamianebsa da mTavrobebs Soris<br />
kontaqtebis gaRrmavebas-<br />
Tan erTad Cveni samyaro sul<br />
ufro mWidro da urTierTdamokidebuli<br />
xdeba. am garemoebis<br />
gaTvaliswinebiT, adamianebis<br />
xalxebisa da erebis uflebebi<br />
erTmaneTTan da mTlianad<br />
planetasTan damokidebulebis<br />
TavalsazrisiT axal gaazrebas<br />
saWiroebs. organizaciebisa da<br />
mTavrobebis es saerTaSoriso<br />
konferencia msoflioSi adamianebis<br />
uflebebisa da Tavisuflebis<br />
sakiTxs eZRvneba. es imaze<br />
miuTiTebs, rom sul ufro<br />
da ufro Rrmad vacnobierebT,<br />
rom erTmaneTze damokidebulni<br />
vxdebiT.<br />
warmomavlobis miuxedavad, yvelani,<br />
upirvelesad, adamianebi<br />
varT. am TvalsazrisiT arafriT<br />
ganvsxvavdebiT erTmaneTisgan;<br />
gvaqvs saerTo adamianuri<br />
12<br />
moTxovnilebebi da sazrunavi;<br />
miuxedavad rasisa, religiisa,<br />
sqesisa da sazogadoebrivi<br />
statusisa, yvelani bednierebas<br />
veswrafviT da tanjvisgan Tavis<br />
daRwevas vcdilobT. adamians,<br />
iseve rogorc yvela cocxal<br />
arsebas, bednierebisken<br />
swrafvis, samyaroTi tkbobisa<br />
da Tavisuflebis ufleba aqvs.<br />
rogorc Tavisufal pirovnebebs,<br />
ZalgviZs, unikaluri inteleqtis<br />
wyalobiT vcadoT<br />
sakuTari Tavisa da samyaros<br />
Secnoba, magram Tu Cveni SemoqmedebiTi<br />
potencialis gamoyenebaSi<br />
xels gviSlian, maSin adamianobis<br />
ganmsazRvrel erTerT<br />
mniSvnelovan Tvisebas vkargavT.<br />
adamianis uflebebis dar-<br />
Rvevis msxverplad, Zalze xSirad,<br />
Cveni sazogadoebis yvelaze<br />
niWieri, Seupovari da SemoqmedebiTad<br />
moazrovne wevrebi<br />
xdebian. amrigad, adamianis uflebebis<br />
darRveva xels uSlis
Cveni sazogadoebis politikur,<br />
socialur, kulturul da ekonomikur<br />
ganviTarebas. Sesabamisad<br />
am uflebebis da Tavisuflebis<br />
dacva kolosalur mniSvnelobas<br />
iZens, rogorc calkeuli<br />
adamianisTvis, aseve mTlianad<br />
sazogadoebis ganviTarebis-<br />
Tvis.<br />
mwams, rom is ZiriTadi faqtori,<br />
ris gamoc erTi adamiani meores<br />
tanjavs, bednierebis WeSmariti<br />
mizezebis arasakmarisi codnaa.<br />
zogi fiqrobs, rom sxvisi datanjva<br />
mis bednierebas Seuwyobs<br />
xels, misi piradi bednierebis-<br />
Tvisaa saWiro sxvisTvis tkivilis<br />
miyeneba, magram es xom<br />
aSkara sibecea. sxva adamianebisTvis<br />
zianis miyenebiT namdvil<br />
bednierebas veravin miaRwevs.<br />
sxvis ubedurebaze agebuli<br />
bedniereba xanmoklea. sxvis-<br />
Tvis tanjvis miyeneba, maTi samyarosa<br />
da bednierebis dangreva<br />
wuxils, SiSsa da sakuTari Tavis<br />
mimarT undoblobas iwvevs.<br />
ukeTesi da ufro bednieri samyaros<br />
Seqmnis gasaRebs sxva adamianebis<br />
siyvaruli da TanagrZnoba<br />
warmoadgens. es, ra Tqma<br />
unda, imas niSnavs, rom ufro<br />
meti unda vizrunoT Cvens debsa<br />
da Zmebze, visac naklebad<br />
gaumarTla. am mxriv, gadamwyveti<br />
roli sazogadoebriv organizaciebs<br />
eniWebaT. Tqven sazogadoebas<br />
ara marto yvela adamianis<br />
uflebebis dacvis aucileblobaSi<br />
arwmunebT, aramed<br />
adamianis uflebebis darRvevis<br />
msxverplT ukeTesi momavlis<br />
imeds usaxavT.<br />
1973 wlis evropaSi pirveli vizitis<br />
dros msoflioSi adamianTa<br />
mzardi urTierTdamokidebulebisa<br />
da universaluri<br />
pasuxismgeblobis grZnobis<br />
ganviTarebis Sesaxeb visaubre.<br />
Cven globalur azrovnebas<br />
vsaWiroebT, vinaidan erTi romelime<br />
eris moqmedeba mis mier<br />
aTvisebuli teritoriis sazRvrebidan<br />
Sors aisaxeba. Tanamedrove<br />
msoflioSi principul<br />
mniSvnelobas iZens adamianis<br />
uflebebis yvelasaTvis savaldebulo<br />
standartebis miReba,<br />
rogorc es aRniSnulia, Cawerilia<br />
adamianis uflebaTa `universalur<br />
deklaraciaSi~ da<br />
adamianis uflebaTa `saerTa-<br />
Soriso konvenciaSi~. adamianis<br />
fundamenturi uflebebis pativiscema<br />
mxolod idealad ar unda<br />
darCes, igi mtkice safuZv-<br />
13<br />
lad unda daedos adamianTa<br />
sazogadoebis mSeneblobas.<br />
uflebebi da Tavisufleba pirovnul<br />
movaleobasac gulisxmobs.<br />
gvinda ganvacxadoT, rom<br />
mSvidobiani cxovrebisa da bednierebis<br />
ufleba sxvebsac iseve<br />
aqvT, rogorc Cven. amiT gaWirvebulebis<br />
SewevniT valdebulebas<br />
viRebT sakuTar Tavze. adamianis<br />
fundamenturi uflebebis<br />
pativiscema mniSvnelovania,<br />
rogorc afrikisa da aziis, iseve<br />
evropisa da amerikis mcovreb-<br />
TaTvis. yvela adamiani,<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
Tolerance<br />
miuxedavad kulturuli da<br />
istoriuli memkvidreobisa,<br />
itanjeba, roca aSineben, apatimreben,<br />
an awameben. adamianis<br />
uflebebis Sesaxeb sakiTxs<br />
iseTi fundamenturi mniSvneloba<br />
aqvs, rom amasTan dakavSirebiT<br />
raime gansxvavebuli Sexeduleba<br />
ar arsebobs. ase rom,<br />
adamianis uflebebis pativiscemis<br />
valdebulebasTan dakav-<br />
SirebiT unda mivaRwioT ara<br />
mxolod sayovelTao SeTanxmebas,<br />
aramed Tanxmobas am<br />
uflebebis gansazRvris dros.<br />
amas winaT zogierTma azielma<br />
mmarTvelma ganacxada, rom<br />
adamianis uflebaTa `universalur<br />
deklaraciaSi~ Cawerili<br />
uflebaTa normebi dasavleTis<br />
mieraa SemoTavazebuli da kulturuli,<br />
aseve socialur-ekonomikuri<br />
ganviTarebis gansxvavebis<br />
gamo ar gamodgeba aziisa<br />
da mesame qveynebis sxva regionebSi.<br />
me ver gaviziareb am Sexedulebas.<br />
aseve mjera, rom am<br />
Tvalsazriss bevri azielic ar<br />
eTanxmeba, vinaidan Tavad adamianis<br />
bunebaSia Cadebuli Tavisuflebis,<br />
Tanasworobisa da<br />
Rirsebisken swrafva. yvela adamians<br />
erTnairad amoZravebs<br />
maTi miRwevis survili. veravi-<br />
Tar winaaRmdegobas ver vxedav<br />
ekonomikuri ganviTarebis aucileblobasa<br />
da adamianis uflebebis<br />
pativiscemis valdebulebas<br />
Soris. simdidrem da kulturul-religiurmamravalferovnebam<br />
yovel sazogadoebaSi<br />
mxolod xeli unda Seuwyos<br />
adamianis fundamenturi uflebebis<br />
dacvas. es mravalferovneba<br />
yvela adamianis, rogorc<br />
erTi zogadasakacobrio ojaxis<br />
wevrebis, gamaerTianebel<br />
fundamentur principebs gulisxmobs.<br />
tradiciebis gansxvavebiT<br />
verasdros aixsneba da gamarTldeba<br />
adamianis uflebebis<br />
darRveva. sxva rasis adami-<br />
anebis, qalebisa da sazogadoebis<br />
dabali fenebis diskriminacia<br />
SesaZloa tradicias warmoadgendes<br />
zogierT regionSi,<br />
magram, Tu isini universalurad<br />
aRiarebul adamianis uflebebs<br />
ewinaaRmdegeba, moqmedebis es<br />
formebi warsuls unda Cabardes.<br />
damyardes yvela adamianis<br />
Tanasworobis universaluri<br />
principi.<br />
adamianis uflebebis universalurobis<br />
aRiarebas umTavresad<br />
avtoritaruli da totalitaruli<br />
reJimebi ewinaaRmdegebian.<br />
maTi Sexedulebebis gaziareba<br />
yovlad Seuwynarebelia.<br />
piriqiT, saWiroa aseTi reJimebis<br />
iZuleba, raTa pativi scen<br />
sayovelTaod aRiarebul principebs<br />
da ganaxorcielon isini,<br />
sakuTari xalxebis ufro arsebiTi<br />
da grZelvadiani interesebidan<br />
gamomdinare. ukanasknel<br />
wlebSi momxdarma dramatulma<br />
cvlilebebma naTlad warmoaCina<br />
adamianis uflebebis aRiarebisa<br />
da gamarjvebis gardauvaloba.<br />
erebi erTmaneTisa da Cveni saerTo<br />
planetis mimarT sul ufro<br />
met pasuxismgeblobas iCenen.<br />
es sasixarulo movlenaa im fonze,<br />
roca adamianebi jer kidev<br />
uzarmazar tanjvas ayeneben<br />
erTmaneTs, Sovinisturi, rasobrivi,<br />
ideologiuri da istoriuli<br />
mosazrebidan gamomdinare.<br />
daCagrulTaTvis axali<br />
imedebi isaxeba. adamianebi<br />
yvelgan mzad arian TanamoZmeebis<br />
uflebebisa da Tavisuflebis<br />
dacvisaTvis.<br />
uxeSi Zala verasodes CaaxSobs<br />
Tavisuflebisa da Rirsebisadmi<br />
adamianis miswrafebas. aRar<br />
aris sakmarisi xalxis damSeva<br />
da maTi sisxlis daRvra, rogorc<br />
amas komunistebi akeTebdnen.<br />
adamianis bunebis ufro<br />
14<br />
Rrma moTxovnilebas Tavisuflebis<br />
haeriT sunTqva warmoadgens.<br />
Tumca zogierTi mTavroba<br />
sakuTari moqalaqeebis<br />
fundamentur uflebebs saSinao<br />
saqmed ganixilavs. maT ar surT<br />
gaigon, yoveli qveynis mcxovrebTa<br />
bedi saerTo, zogadsakacobrio<br />
zrunvis sagans warmoadgens<br />
da mosazrebebi suverenitetis<br />
Sesaxeb sakuTari mosaxleobis<br />
Cagvris safuZvels ar<br />
unda qmnides. Cven, rogorc adamianTa<br />
globaluri ojaxis wevrebs,<br />
ara marto protestis ufleba<br />
gvaqvs, roca Cveni debi da<br />
Zmebi sisastikis msxverplni<br />
xdebian, aramed valdebulni<br />
varT yvelaferi gavakeToT maT<br />
dasaxmareblad.<br />
arc Tu didi xnis win erebisa<br />
da xalxebis gamyofi xelovnuri<br />
barierebi moiSala. berlinis<br />
kedlis dacemiT aTwleulebis<br />
manZilze dasavleTad da<br />
aRmosavleTad gayofili msoflio<br />
warsuls Cabarda. Cven<br />
imedebiTa da molodiniT aRsavse<br />
epoqaSi vcxovrobT, magram<br />
jer kidev rCeba uzarmazari<br />
naprali, romelic kacobriobis<br />
ojaxis guls Suaze kveTs. am<br />
SemTxvevaSi CrdiloeTisa da<br />
samxreTis ganxeTqilebas vgulisxmob.<br />
Tu marTla vaRiarebT<br />
Tanasworobis principebs, romelic<br />
adamianis uflebebis<br />
koncefciis safuZvels warmoadgens,<br />
aRar unda davxuWoT<br />
Tvali dRevandel ekonomikur<br />
uTanasworobaze. aRar SeiZleba<br />
mxolod gancxadeba imisa,<br />
rom adamianebi Tanasworuflebianebi<br />
arian TavianTi RirsebiT.<br />
es moqmedebaSi unda gamoixatos.<br />
Cven msoflio resursebis<br />
ufro samarTliani gadanawilebis<br />
gzebi unda gamovnaxoT.<br />
mTel msoflioSi adamianis uflebebisa<br />
da demokratiuli Tavisuflebis<br />
dasacavad umniSvne-
lovanesi sazogadoebrivi moZraobis<br />
mowmeni varT. es moZraoba<br />
ufro Zlevamosili unda<br />
gaxdes zneobrivi TvalsazrisiT,<br />
rom misi CaxSoba yvelaze saxelgatexilma<br />
maTvarobebma da armiebmac<br />
ki ver SeZlon. es konferencia<br />
am principebis mimarT<br />
Cvens erTgulebas adasturebs.<br />
samarTliani da bunebrivia,<br />
roca erebi, xalxebi da calkeuli<br />
adamianebi sakuTari uflebebisa<br />
da Tavisuflebis pativiscemas<br />
iTxoven, represiebis,<br />
rasizmis ekonomikuri eqspluataciis<br />
aRkveTisTvis ibrZvian,<br />
samxedro okupaciis, kolonializmis<br />
sxvadasxva formebis<br />
da garedan gabatonebis winaaRmdeg<br />
ilaSqreben. mTavrobebma<br />
fuWi laparakis nacvlad aqtiurad<br />
unda dauWiron mxari<br />
msgavs moTxovnebs.<br />
me-20 saukunis dasasruls vuaxlovdebiT<br />
da msoflios erTian<br />
sazogadoebad Camoyalibebis<br />
procesi Cvens Tvalwin mimdinareobs.<br />
movaleni varT, gaver-<br />
TiandeT seriozuli problemebis<br />
gadasaWrelad. es problemebi<br />
ukavSirdeba migracias,<br />
bunebrivi resursebis amowurvas,<br />
ekologiur kriziss, rac<br />
planetaze Cvens arsebobas uqmnis<br />
safrTxes. adamianis uflebebi,<br />
garesamyaros dacva, socialur-ekonomikuriTanasworoba<br />
_ yovelive es mWidro<br />
urTierTkavSirSia. mwams, rom<br />
drois mier wamoWrili problemebis<br />
dasaZlevad adamianebma<br />
sakuTar TavSi universaluri<br />
pasuxismgebloba ufro unda<br />
gaaRrmavon. yvela Cvenganma<br />
unda iRvawos ara mxolod sakuTari<br />
Tavis, sakuTari ojaxis,<br />
an sakuTari xalxis, aramed<br />
mTeli kacobriobis keTildReobisaTvis.<br />
universaluri pasuxismgebloba<br />
mTeli msoflios<br />
winaSe mSvidobis safuZvels<br />
warmoadgens.<br />
TanamSromlobis saWiroeba<br />
mxolod daaxlovebs kacobriobas.<br />
misi daxmarebiT gavacnobierebT,<br />
rom axali msoflio<br />
wesrigis yvelaze mtkice safuZvels<br />
warmoadgens ara ubralod<br />
farTo politikuri da ekonomikuri<br />
kavSirebis Camoyalibeba,<br />
aramed gulwrfeli siyvarulis<br />
praqtika da yoveli calkeuli<br />
adamianis TanagrZnoba. es Tvisebebi<br />
adamianis bednierebis<br />
umTavresi wyaroa da maT mimarT<br />
Cveni moTxovnileba yofierebis<br />
saZirkvels warmoadgens. TanagrZnoba<br />
aris ara idealizmi, aramed<br />
sakuTari da sxvisi WeSmariti<br />
moTxovnilebebis dakmayofilebis<br />
yvelaze efeqturi<br />
saSualeba. rac ufro urTierTdamokidebulebi<br />
vxdebiT, miT<br />
ufro vgrZnobT sxvaTa keTildReobisaTvis<br />
zrunvis saWiroebas.<br />
mwams, rom erT-erTi principuli<br />
faqtori, rac urTierTdamokidebulebis<br />
gacnobierebaSi<br />
gviSlis xels, aris materialuri<br />
progresiT metismeti gataceba.<br />
Cvenda uneburad umTavresi<br />
Tvisebebi _ TanagrZnoba,<br />
sxvebze mzrunveloba, TanamSromlobisaTvis<br />
mzadyofna<br />
ugulebelvyaviT. Tu viRacas<br />
ar vicnobT, an romelime adamianTan,<br />
an jgufTan raime ar<br />
gvakavSirebs, saerTod ar vaqcevT<br />
maT gaWirvebas yuradRebas.<br />
adamianTa sazogadoebis<br />
ganviTareba ki moiTxovs, rom<br />
adamianebma erTmaneTs daxmarebis<br />
xeli gauwodon.<br />
mwams, rom sazogadoebis Secvla<br />
calkeul adamianebs ZaluZT.<br />
TiToeulma ufro meti unda<br />
akeTos, raTa Cveni saerTo ojaxi<br />
swori mimarTulebiT ganvi-<br />
Tardes. es valdebuleba yovelma<br />
Cvenganma unda itvirTos.<br />
rogorc budisti beri, sakuTar<br />
TavSi TanagrZnobis ganviTa-<br />
15<br />
rebas vcdilob ara mxolod<br />
religiuri praqtikis, aramed<br />
adamianuri TvalsazrisiTac. am<br />
altruistuli ganwyobilebis<br />
gasaZliereblad zogjer warmovidgen,<br />
rom sruliad marto<br />
vdgavar uzarmazari brbos pirispir,<br />
romelsac yvela danar-<br />
Ceni adamiani warmoadgens da<br />
vekiTxebi sakuTar Tavs, visi<br />
interesebi ufro mniSvnelovania?<br />
CemTvis savsebiT cxadi<br />
xdeba, rom rogori mniSvnelobac<br />
ar unda mivaniWo sakuTar<br />
Tavs, me mxolod da mxolod<br />
erTi adamiani var, maSin, rodesac<br />
sxvebi usasrulod bevrni<br />
arian TavianTi raodenobiTa<br />
da mniSvnelobiT.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
mrgvali magida<br />
stumrad samSobloSi<br />
mogonebebi mSobiluri mxarisa da sakuTari saxlkaris Sesaxeb; uamravi keTili<br />
adamianis mier gamowvdili daxmarebis xeli, gamamxnevebeli sityva da survilebi;<br />
dauviwyari ambebi gmiri meomrebis, gamyidveli sardlebisa da politikosebis<br />
Sesaxeb; Tvidan Tvemde saarsebod sakmari 14 laris molodini; saxlSi<br />
dabrunebisa da droebiTi sacxovrebeli farTidan specrazmisa da vidokamerebis<br />
TanxlebiT gamosaxlebis `perspeqtiva~; mSobliur mxareSi dabrunebis Sesaxeb<br />
SeTxzuli imedebis asrulebis molodini; mravaljer mosmenili sayveduri<br />
`amdeni iyaviT da aqeT ras gamorbodiT~; _ esaa afxazeTidan da samxreT ose-<br />
Tidan gandevnili 300 aTasamde Cveni Tanamemamulis yoveldRiuri fiqrisa da<br />
cxovrebis nawili.<br />
koba Cofliani: dRevandeli<br />
mrgvali magidis<br />
Temaa saqarTvelos devnili<br />
mosaxleoba, maTi<br />
socialuri mdgomareoba,<br />
sayofacxovrebo<br />
problemebi, ganviTarebis<br />
perspeqtivebi da<br />
devnilebTan dakavSirebuli<br />
sxva sakiTxebi.<br />
magram vidre yovelive<br />
amaze visaubrebdeT, sainteresoa<br />
piradad<br />
TqvenTvis vin arian devnilebi,<br />
Tqveni dakvirvebiT,<br />
rogor aRiqvamen<br />
maT sazogadoebis sxvadasxva<br />
jgufebi da Tvi-<br />
Ton devnilebi rogor<br />
aRiqvamen im sazogadoebas,<br />
sadac maT amJamad<br />
uwevT cxovreba?<br />
SoTa molaSxia, saqarTvelos<br />
parlamentis wevri, teritoriuli<br />
mTlianobis droebiTi saparlamento<br />
komisiis Tvamjdomare:<br />
devnilebi, pirvel yovlisa,<br />
samarTlebrivad SezRuduli<br />
adamianebi arian, romlebmac<br />
dakarges qoneba, maTi ufleba<br />
16<br />
dairRva, maT ar aqvT dakargulis<br />
Sesabamisi bina da mdgomareoba<br />
aq, sadac axla cxovroben.<br />
aris meore tipis problema _<br />
fsiqologiuri: amdeni xnis ganmavlobaSi<br />
maTze praqtikulad<br />
aravin zrunavda, aravin eubnebodaT,<br />
rogor ganviTardeboda<br />
maTi cxovreba, sul molodinSi<br />
iyvnen da amitom sasowarkve-<br />
Tilni arian. unda moxdes maTi<br />
fsiqologiuri reabilitacia,<br />
maT saqarTvelos srulyofil<br />
moqalaqeebad unda igrZnon<br />
Tavi. am xalxs gansakuTrebuli<br />
midgoma da gansakuTrebuli<br />
mopyroba sWirdeba _ maT xom<br />
umZimesi tanjva gamoiares.<br />
uSuqobas, uwylobas, rac yvela<br />
Cvenganis problema iyo, maT-<br />
Tvis isic daemata, rom mTeli<br />
qoneba dakarges da axla imeds<br />
mainc nuRar davakargvinebT!<br />
giorgi gvasalia, saqarTvelos<br />
parlamentis teritoriuli mTlianobis<br />
droebiTi saparlamento komisiis<br />
aparati:<br />
ra RonisZiebebis gatarebasac<br />
ar unda apirebdes saxelmwifo<br />
devnilTa mdgomareobis Sesam
subuqeblad, pirvel yovlisa<br />
am xalxisTvis sayofacxovrebo<br />
da socialuri pirobebis gaumjobesebaa<br />
aucilebeli. am mxriv<br />
rom mdgomareoba arasaxarbieloa,<br />
iqidanac Cans, rom ukve<br />
14 welia aq cxovroben da maTi<br />
sabinao problemebi jer kidev<br />
gadauWrelia.<br />
malxaz pataraia, advokati:<br />
me TviTon var afxazeTis mkvidri,<br />
sakuTar Tavze gamovcade<br />
mTeli is ubedureba, amJamindel<br />
viTarebasac kargad vicnob da<br />
SemiZlia giTxraT: devnilobaSi<br />
gatarebuli es TxuTmeti weli<br />
Zalian mZime iyo am adamianebis-<br />
Tvis, rac marto sayofacxovrebo<br />
sakiTxebis mougvareblobiT<br />
rodi iyo gamowveuli _ maTdami,<br />
devnilTadmi sazogadebis<br />
damokidebulebac problemebiT<br />
aRsavse iyo. am TxuTmeti wlis<br />
ganmavlobaSi es xalxi sazogadoebis<br />
marginalur, gariyul<br />
fenad, garkveulwilad Caketil<br />
sazogadoebad Camoyalibda,<br />
radganac ver damyarda normaluri<br />
urTierToba devnil da<br />
adgilobriv mosaxleobas Soris.<br />
mxedvelobaSi maqvs ara epizoduri<br />
kontaqti, aramed srulyofili,<br />
rogoric Cveulebriv<br />
arsebobs sazogadoebis sxvadasxva<br />
nawilebs Soris. amas Tavisi<br />
obieqturi da subieqturi mizezebi<br />
aqvs. jer obieqtur faqtorze<br />
vTqvaT oriod sityva:<br />
daaxloebiT aseTi damokidebuleba<br />
iyo vietnamSi nabrZoli<br />
jariskacebis mimarT mas Semdeg,<br />
rac isini aSS-Si dabrundnen:<br />
did xans adgils ver poulobdnen<br />
da gariyulni iyvnen amerikuli<br />
sazogadoebisgan. sazogadoebas<br />
ar uyvars Tavisi tkivilebis<br />
da marcxis gaxseneba,<br />
Cven ki am tkivilis da marcxis<br />
gamxsenebelni varT. subieqturi<br />
faqtori ki is gaxlavT, rom wina<br />
xelisuflebas eSinoda xalxis<br />
am masis, amitomac yvela ubedurebas,<br />
rac afxazeTSi datrialda,<br />
Cven gvabralebdnen. fsiqolo-<br />
giurad es Zalian mZimed moqmedebda<br />
devnilebzec da saer-<br />
Tod sazogadoebazec. devnil-<br />
Ta mimarT negatiuri ganwyobis<br />
Camoyalibebas wina xelisuflebam<br />
Seuwyo xeli.<br />
valeri kopaleiSvili, devnilTa<br />
mimarT saxelmwifo strategiis<br />
SemmuSavebeli samTavrobo komisiis<br />
samdivnos xelmZRvaneli: TxuTmeti<br />
welia devnilebi Sin dabrunebas<br />
elian da cxovrebis autanel<br />
pirobebsac amis imediT uZleben.<br />
rom ver brundebian, es<br />
erTi problemaa, meore problema<br />
isaa, rom Cven maT marto<br />
molodiniT vkvebavT, intensiurad<br />
ar vurTierTobT maTTan,<br />
isinic wamsvlelebad, `stumrebad~<br />
grZnoben Tavs. es iwvevs<br />
zustad gariyulobis SegrZnebas,<br />
rac ukmayofilebis wyaroa.<br />
socialuri integraciis gzebi<br />
maTTvis Caketilia. sazogadoebis<br />
nawili buzRunebs _ `ra<br />
sul devnilebs unda vexmarebodeT!~.<br />
dabrunebamde am xalxs<br />
xom unda SevuqmnaT imis piro-<br />
SoTa molaSxia<br />
17<br />
bebi, rom stumrad ar igrZnon<br />
Tavi arc TbilisSi, arc quTaisSi,<br />
arc zugdidSi _ arsad.<br />
isinic xom saqarTvelos moqalaqeebi<br />
arian, iseve rogorc<br />
Cven _ danarCenebi; Cven xom SegveZlo<br />
gvecxovra afxazeTSi,<br />
aseve unda SeeZloT maTac aq<br />
cxovreba _ Tbilisi maTic aris,<br />
iseve, rogorc soxumia Cvenic.<br />
giorgi TavaZe, ltolvilTa da<br />
gansaxlebis saministros devnilTa<br />
sakiTxebis departamenti: rodesac<br />
devnilebi aq gamoCndnen, Tavidanve<br />
arasaxarbielo mdgomareobaSi<br />
aRmoCndnen. am adamianeb-<br />
Si amoqmedda TviTgadarCenis<br />
instinqti da uamravi gza da<br />
saSualeba mosinjes, xSir Sem-<br />
TxvevaSi, modi, nu davmalavT,<br />
arakanonieric, rom Tavi gadaerCinaT.<br />
amas ver gavamarTlebT,<br />
magram gageba amisi, vfiqrob,<br />
SesaZlebelia.<br />
dRes Cven vambobT, rom es xalxi<br />
Cveni tkivilia, am xalxs Svela<br />
unda. upirvelesi da umTav-<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
N5(14)'07<br />
mrgvali magida<br />
resi is iqneba, rom devnilebs<br />
Sin dabrunebis imedi ar movuklaT,<br />
maTi 90%-isTvis es aris<br />
yvelaze mTavari. yvela gaWirvebas<br />
Sin dabrunebis imediT<br />
umklavdebian.<br />
lado arqania, afxazeTis<br />
ministrTa sabWo: nu dagvaviwydeba,<br />
rom afxazeTidan devnilebi<br />
saqarTvelos moqalaqeebi arian<br />
da isini imave uflebebiT unda<br />
sargeblobdnen, ra uflebebi-<br />
Tac saqarTvelos sxva moqalaqeebi<br />
sargebloben. ra Tqma unda,<br />
problema uTvalavia _ sabinaoc,<br />
sayofacxovreboc, socialuri<br />
integraciac problemaa maTvis,<br />
dasaqmebac... magram ver vityvi,<br />
rom Cems Tbilisel an quTaisel<br />
megobrebs odesme egrZnobinebinoT,<br />
Sen devnili xar da amitom<br />
arasrulfasovani moqalaqe<br />
xaro.<br />
koba Cofliani: ra saqmianobas<br />
eweva saxelmwifo<br />
da konkretulad<br />
Tqveni uwyebebi devni-<br />
malxaz pataraia<br />
lebTan mimarTebaSi,<br />
maTi sabinao, sayofacxovrebo<br />
da socialuri<br />
mdgomareobis gaumjobesebis<br />
mizniT?<br />
SoTa molaSxia: CvenTvis am<br />
problemebis gadawyvetis dros<br />
ar arsebobs wvrilmani sakiTxi,<br />
vinaidan tragikuli bedis adamianebTan<br />
gvaqvs saqme; amitom<br />
yvelaferi Zalian mniSvnelovania,<br />
rac maT amJamindel yofas<br />
Seexeba. gvindoda gagvemartivebina<br />
registraciis, pasportizaciis,<br />
axalSobilTa sabuTebis<br />
gaformebis procesebi. magali-<br />
Tad, rodesac galSi daibadeboda<br />
bavSvi, misi dabadebis<br />
mowmobis asaRebad garkveuli<br />
barierebis gadalaxva iyo saWiro.<br />
iusticiis saministros<br />
mxardaWeriT saamiso procedurebi<br />
gamartivda. an kidev: am<br />
xnis ganmavlobaSi galis skolebis<br />
pedagogTa xelfasi ar<br />
gaicemoda; wels es Tanxa ukve<br />
biujetSi zis da xelfasic gaizrdeba.<br />
esec Cveni monawileobiT<br />
gakeTda. Tavidanve Zalis-<br />
18<br />
xmeva iqiT mivmarTeT, rom saerTaSoriso<br />
sasamarTloebis<br />
gamoyenebis meqanizmi agvemoqmedebina,<br />
raTa devnilebs egr-<br />
ZnoT, rom saxelmwifo gverdiT<br />
udgaT. erTi mimarTuleba Cveni<br />
moRvaweobisa, kerZod, debulebis<br />
SemuSaveba qonebrivi zaralis<br />
Sesaxeb, saxelmwifo politikis<br />
sakiTxad iqca. Tqven<br />
iciT, Seiqmna prezidentis programa<br />
`Cemi saxli~. devnilebis<br />
sayofacxovrebo problemebis<br />
mosagvareblad aseTi ram gadavwyviteT:<br />
1600-mde dasaxleba<br />
arsebobs, sadac devnilebis<br />
45% cxovrobs. gamovyaviT<br />
sxvadasxva mimarTuleba. unda<br />
garkveuliyo, am kompaqturi<br />
Casaxlebebis privatizacia raime<br />
pirobaTa daTqmiT moxda<br />
Tu daTqmis gareSe; Tu daTqmiT<br />
moxda, maSin sruldeba Tu<br />
ara daTqmis pirobebi devnilebTan<br />
mimarTebiT; xolo Tu<br />
daTqmis gareSe moxda da es<br />
kanondarRvevaa, SesaZlebelia<br />
Tu ara am saqmis gamosworeba.<br />
aris saxlebi, arc erT struqturas<br />
rom ar ekuTvnis. gvinda<br />
es saxlebi SeviswavloT da, Tu<br />
marTla aravis balansze ar zis,<br />
moxdes maTi privatizacia da<br />
isini devnilebs gadaeces. vfiqrobT,<br />
seqtembrisaTvis sruli<br />
monacemebi gveqneba amis Taobaze<br />
da devnilebis 45% ecodineba,<br />
ra perspeqtiva eliT am<br />
mxriv.<br />
malxaz pataraia: axla ras vxedavT:<br />
xelisuflebis erTi nawili<br />
_ Tqven, saxalxo damcveli,<br />
ltolvilTa da gansaxlebis<br />
saministro _ erTs akeTebs,<br />
meore nawili _ ekonomikis<br />
saministro, Sss _ sxvas.<br />
valeri kopaleiSvili: gasworda<br />
is brZaneba (igulisxmeba<br />
Sss ministris brZaneba, romlis<br />
ZaliTac gamartivebulad xdeboda<br />
devnilebis gamosaxleba).
malxaz pataraia: brZaneba gasworda!<br />
ese igi, aRmoCnda, rom<br />
is ukanono yofila da isini,<br />
vinc am brZanebis safuZvelze<br />
gamoasaxla xalxi, sisxlis samarTlebrivi<br />
wesiT unda daisajon.<br />
kanondarRveva aSkaraa _<br />
arsebobda normatiuli aqti,<br />
romelic iusticiis saministros<br />
reestrSi ar iyo registrirebuli,<br />
anu ZalaSi ar iyo Sesuli<br />
da am aqtis safuZvelze gamoasaxles<br />
devnilebi binebidan.<br />
giorgi TavaZe: SarSan ltolvilTa<br />
da gansaxlebis saministrom<br />
Tavisi resursebiT da<br />
saerTaSoriso organizaciebis<br />
TanadafinansebiT 60 kompaqturad<br />
Casaxlebuli obieqtis<br />
reabilitacia moaxdina. Tavis<br />
qebaSi nu CamomarTmevT, magram<br />
policiasTan urTierTobis Zalian<br />
kargi forma movnaxeT, da<br />
policiamac angariSi gagviwia _<br />
arc Cven gvinda am xalxis codvaSi<br />
CavdgeT da mogveciT rame<br />
xelCasaWidi, rom gamosaxleba<br />
Tavidan avaciloTo. praqtikulad<br />
30-35 gamosaxleba SevaCereT.<br />
didi Semoteva iyo policiis<br />
mxridan _ iZulebulni iyvnen,<br />
ase moqceuliyvnen, radgan<br />
reagireba unda moexdinaT e.w.<br />
muxianis `araSendasTan~ dakav-<br />
SirebiT. SarSan devnilTa departamentSi<br />
28000 werili Semovida.<br />
departamentSi devnilTa<br />
sakiTxebze 25 kaci muSaobs. xom<br />
warmogidgeniaT, ra Sroma uwevs<br />
TiToeuls! pirdapir getyviT,<br />
daufaravad: yvelafers fizikurad<br />
ver vwvdebiT. erT Tanam-<br />
Sromelze weliwadSi 1000 meti<br />
werili modis da yvelaze reagirebaa<br />
saWiro! amas emateba<br />
ramdenime aTasi uwyebrivi sa-<br />
Suamavlo werili. axla ekonomikis<br />
saministros rac Seexeba:<br />
gasuli wlis ganmavlobaSi iq<br />
7-8 werili mainc gavgzavne ltolvilebiT<br />
dasaxlebuli obieqtebis<br />
CamonaTvaliTa da TxovniT,<br />
rom aseTi obieqtebis auqcionis<br />
an konkursis wesiT gayidva<br />
CvenTan SeuTanxmeblad ar momxdariyo,<br />
vinaidan ramdenjerme,<br />
roca amgvari ram uCvenod gaakeTes,<br />
es cudad Semoubrunda<br />
saxelmwifosac da am xalxsac.<br />
igive iTqmis 2005 wels gayiduli<br />
sastumro `quTaisis~ gamoc:<br />
ver iqna miRebuli gadawyvetileba<br />
imitom, rom privatizacia<br />
xarvezebiT Catarda.<br />
valeri kopaleiSvili: Cven<br />
gvinda mTavrobam ekonomikis<br />
saministros kompaqturi Casaxlebis<br />
obieqtebis kategorizacia<br />
daavalos. anu unda gairkves,<br />
romeli maTgani ekuTvnis<br />
saxelmwifos, romeli maTgani<br />
aris strategiuli daniSnulebisa<br />
da SesaZlebelia Tu ara<br />
maTi privatizeba devnilebis<br />
mier. ori Tvea amaze vmuSaobT,<br />
samoqmedo gegma albaT male<br />
dasruldeba, agvistoSi waredgineba<br />
mTavrobas dasamtkiceblad.<br />
es iqneba mTavrobis samoqmedo<br />
programa, Sesasruleblad<br />
valeri kopaleiSvili<br />
19<br />
savaldebulo. axla vikiTxoT,<br />
ras akeTebs ltolvilTa da<br />
gansaxlebis saministro? ra<br />
unda gaakeTos? registracias<br />
atarebs, daxmarebas gascems,<br />
magram mas ar SeuZlia sacxovrebeli<br />
adgili gamouZebnos<br />
ltolvil ojaxs, sadme daasaxlos<br />
is, arc adamianuri da arc<br />
finansuri resursi mas saamisod<br />
ar moepoveba. sxvaTa Soris,<br />
isic unda iTqvas, rom yvelafris<br />
saministroebis doneze gadawyveta<br />
arc aris mizanSewonili,<br />
saWiroa adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
CarTva am saqmeSi.<br />
lado arqania: Cven devnilTa<br />
arc erT gancxadebas ganuxilavad<br />
da upasuxod ar vtovebT.<br />
afxazeTis mTavrobis biujeti<br />
mcirea. amiT koleqtiur centrebSi<br />
patara wyalgayvanilobebis<br />
mowyobas vaxerxebT. gvaqvs<br />
urTierToba sxvadasxva saer-<br />
TaSoriso arasamTavrobo organizaciebTan<br />
da SeZlebisdagvarad<br />
vexmarebiT maT.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
N5(14)'07<br />
mrgvali magida<br />
malxaz pataraia: aseTi sura-<br />
Tia: raRac segmenti amuSavda,<br />
raRac segmenti isev Zveleburad<br />
umoqmedoa. samwuxaroa,<br />
rom am mxriv ukeTesoba ar Cans<br />
Zalovan uwyebebsa da ekonomikis<br />
saministroSi. ai amonabeWdi<br />
maTi vebgverdidan: aq aRniSnulia<br />
saprivatizaciod gamotanili<br />
obieqtis kreditoruli<br />
davalianeba, debitoruli davalianeba...<br />
yvelaferi weria,<br />
garda imisa, rom iq devnilebi<br />
cxovroben. ar weria, maT mimarT<br />
vin ra valdebulebas kisrulobs.<br />
strategias amuSaveba<br />
da implementacia sWirdeba. kanoni<br />
arsebobs, ager aris mTavrobis<br />
dadgenileba 2005 wlis<br />
12 seqtembrisa, romelic pirdapir<br />
avalebs ekonomikis saministros,<br />
ministr CogovaZes,<br />
rom saqarTvelos ekonomikis<br />
saministrom im Senobebis privatizaciis<br />
dros, romlebSic<br />
kompaqturad Casaxlebuli devnilebi<br />
cxovroben, gaiTvaliswinos<br />
iZulebiT gadaadgilebul<br />
pirTa da devnilTa Sesaxeb<br />
giorgi gvasalia<br />
kanonis me-5 muxlis me-4 punqtiT<br />
devnilTaTvis miniWebuli<br />
saxelmwifo garantiebi da maTi<br />
gamoyvana Senobidan miTiTebuli<br />
normebis sruli dacviT ganxorcieldes.<br />
axal strategiaSi<br />
axali araferi weria. yovel<br />
ministrs xom ver SevZaxebT da<br />
SevaxsenebT, kanonSi ase da ase<br />
giweria da Seasrule-Tqo! obieqtebis<br />
privatizaciis dokumentSi<br />
devnilTaTvis micemul<br />
garantiazec unda eweros rame.<br />
eseni mets ki arafers iTxoven!<br />
roca iq garantiebzea laparaki,<br />
esenic gulmSvidad arian.<br />
viRacam, an saxelmwifom, an<br />
potenciurma myidvelma am xalxs<br />
garantia unda misces.<br />
giorgi TavaZe: es albaT privatizaciis<br />
sammarTvelos gasakeTebelia,<br />
mas evaleba am sakiTxis<br />
mogvareba. Tumca meore uwyebac<br />
aris ekonomikis ganviTarebis<br />
saministroSi _ saxelmwifo<br />
qonebis marTvis sammarTvelo<br />
_ da masac SeuZlia am saqmeSi<br />
wvlilis Setana.<br />
20<br />
koba Cofliani: devnilebisTvis<br />
Sin dabrunebis<br />
Semdeg umTaresi sazrunavi<br />
sayofacxovrebo,<br />
socialuri da sabinao<br />
problemebia. Tqven am<br />
problemebis gadaWris<br />
ra gzas xedavT?<br />
giorgi TavaZe: am situaciaSi<br />
erTaderTi gamosavali es unda<br />
iyos: saqarTvelos ekonomikis<br />
ganviTarebis saministrom mkacrad<br />
unda gansazRvros devnil-<br />
Ta kompaqturi gansaxlebis obieqtTa<br />
konkursiT gayidvis wesi.<br />
valeri kopaleiSvili: ekonomikis<br />
saministros gasarkvevia,<br />
ramdeni adamiani cxovrobs SenobaSi,<br />
ra farTia dakavebuli.<br />
amaze SeTanxmebulni varT, magram<br />
es SeTanxmeba jer normatiul<br />
aqtad ar qceula; unda iqces<br />
rac SeiZleba male. erT ramesac<br />
mivaqcioT yuradReba: vTqvaT,<br />
obieqti gasxvisda, devnilebi<br />
dazaraldnen da saprotesto<br />
aqciebi moawyves, rogorc Sandor<br />
petefis quCaze moxda. vin<br />
dazaralda maSin saboloo jam-<br />
Si? saxelmwifo! mTavroba iZulebuli<br />
gaxda maTTvis farTi<br />
moeZebna da amiT viRac investorma<br />
ixeira.<br />
giorgi TavaZe: diax, gaWirvebiT<br />
gamovZebneT farTi da 25 000 lari<br />
gaviReT misi remontisTvis<br />
biujetidan, remontamde ki<br />
binebi davuqiraveT.<br />
malxaz pataraia: es problema<br />
ver mogvardeba, ar gvaqvs iluzia,<br />
rom saxelmwifos ZaluZs<br />
am problemis gadawyveta, es Zalian<br />
did xarjebTanaa dakavSirebuli.<br />
am problemis gadawyvetas<br />
me devnilebis dabrunebaSi<br />
vxedav. magram unda Seicvalos<br />
maTdami damokidebuleba _ meti<br />
yuradReba, siTbo da mofereba<br />
sWirdeba am xalxs. rogor SeiZleba<br />
binidan gamoasaxlo, radio,
televizia da gazeTi gauuqmo<br />
da quCaSi saprotestod gamoiyvano<br />
es natanji xalxi! devnili,<br />
damerwmuneT, sakmao did xansac<br />
moiTmens im mdgomareobas, ra<br />
mdgomareobaSic amJamad aris,<br />
oRond damokidebuleba, mopyrobis<br />
forma unda Seicvalos<br />
mis mimarT xelisuflebis mxridan.<br />
realisturi unda iyos is<br />
gza, romelsac xelisufleba<br />
usaxavs maT, Torem 15 wlis ganmavlobaSi<br />
mravalgzis gawbilebuli<br />
devnili Tavs aRar moityuebs,<br />
rasac SeiZleba Zalian<br />
seriozuli eqscesebi mohyves.<br />
bolo dros momxdari erT-erTi<br />
gamosaxlebis dros policias<br />
saaRsrulebo furceli Caabares<br />
gamosaxlebis SeCerebis Sesaxeb,<br />
magram devnilebi mainc<br />
gamoasaxles. rogorc xelisufleba<br />
moepyroba devnilebs, iseve<br />
moepyroba maT sazogadoebac.<br />
giorgi TavaZe: sabinao problemis<br />
gadawyveta, batoni malxazisa<br />
ar iyos, arc me mimaCnia<br />
realurad, imitom, rom... aba<br />
warmoidgineT, rogori dasakmayofilebelia<br />
binebiT 300 000<br />
adamiani! ra saxsrebi gvaqvs saamisod?<br />
Tan isic gaiTvaliswineT,<br />
rom arc yvela ZirZveli<br />
Tbiliseli cxovrobs dRes ise,<br />
rogorc mas ekadreba, da esec<br />
xom gamoiwvevs adgilobrivTa<br />
ukmayofilebas. saxelmwifom<br />
did qalaqebSi _ TbilisSi, qu-<br />
TaisSi, zugdidSi, Telavsa da<br />
zogierT sxva qalaqSic _ saamiso<br />
resursi amowura, fizikurad<br />
ar arsebobs Senobebi, sadac<br />
devnilTa Sesaxleba SeiZleba.<br />
koba Cofliani: okupirebul<br />
teritoriebze<br />
devnilebis qonebrivi<br />
uflebebis dasacavad<br />
saxelmwifo ra programebs<br />
axorcilebs?<br />
giorgi TavaZe: mogaxsenebT,<br />
rom saamisod saministro axor-<br />
cielebs programas `Cemi saxli~,<br />
risi umTavresi mizani is aris,<br />
rom momzaddes devnilTa qonebrivi<br />
uflebebis darRvevis<br />
damadasturebeli sabuTebi<br />
strasburgis saerTaSoriso<br />
sasamarTloSi warsadgenad;<br />
meore mizani, rasac es programa<br />
emsaxureba, is gaxlavT, rom,<br />
rodesac es xalxi Sin dabrundeba,<br />
gvecodineba vin sad brundeba.<br />
gvaqvs kompiuterizebuli<br />
geoinJinruli sistemebi da yvela<br />
im adamianis uZravi qoneba,<br />
romelic Tavis monacemebs mogvawvdis,<br />
rukaze iqneba datanili.<br />
momdevno etapia qonebis<br />
registracia sajaro reestrSi.<br />
yvela im saxls, romelic mitacebulia,<br />
wiTlad waewereba:<br />
`okupirebulia~ an `mitacebulia~.<br />
yvela msurvels eqneba SesaZlebloba<br />
internetis meSveobiT<br />
gaecnos am programas da<br />
naxos iq Tavisi saxli.<br />
malxaz pataraia: rac praqtikulad<br />
bevrs arafers niSnavs,<br />
radgan jerjerobiT aq varT.<br />
giorgi TavaZe<br />
21<br />
magram samarTlebrivad es sakuTari<br />
_ da ara marto sakuTari<br />
_ saxelmwifosTvis dakarguli<br />
qonebis dasabruneblad<br />
moTxovnis wardgenis uflebas<br />
iZleva, rac moraluri TvalsazrisiT<br />
Zalian mniSvnelovani<br />
ram aris.<br />
koba Cofliani: is socialuri<br />
daxmarebebi, rasac<br />
devnilebze gascems<br />
saxelmwifo, ramdenad<br />
adekvaturia da ramdenad<br />
aZlevs devnils<br />
gadarCenis da jansaRi<br />
sicocxlis saSualebas?<br />
giorgi TavaZe: gvindoda saamisod<br />
gamoyofili saxsrebi<br />
gazrdiliyo, magram ver mivaRwieT<br />
amas. es Tanxa, ra Tqma unda,<br />
umniSvneloa, Zalian cotaa,<br />
simboluri Tanxaa. magram Tu<br />
adamians imis SesaZlebloba<br />
aqvs, rom es 14 lari yovelTviurad<br />
ki ara, vTqvaT, wlis bolos<br />
erTianad gamoitanos, erT<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
N5(14)'07<br />
mrgvali magida<br />
koxta saaxalwlo sufras gaawyobs<br />
amiT.<br />
lado arqania: unda giTxraT,<br />
rom amJamad devnilTa erTi<br />
nawili umuSevaria, maTi dasaqmeba<br />
Wirs, sayofacxovrebo pirobebi<br />
mZime aqvT, isic gaviTvaliswinoT,<br />
rom yvelaferi<br />
dRiTi dRe Zvirdeba. me myavs<br />
devnilebi, romlebic Tvidan<br />
Tvemde am 14 laris Semyure<br />
arian, da ra SeuZliaT am<br />
TanxiT iyidon? vTqvaT, puri,<br />
Cai. es aris da es.<br />
valeri kopaleiSvili: es marto<br />
devnilTa problema rodia. arsebobs<br />
socialuri programa,<br />
romelsac `siRaribis daZlevis<br />
programa~ hqvia da mas saxelmwifo<br />
axorcielebs. devnils SeuZlia<br />
am programaSi miiRos monawileoba,<br />
magram Tu ase moiqca,<br />
maSin daxmarebaze unda Tqvas<br />
uari, anu arCevani unda moaxdinos:<br />
an daxmareba, an programa-<br />
Si monawileoba. imis Tqma minda,<br />
rom saxelmwifos dRes metis<br />
SemoTavazeba ar SeuZlia.<br />
lado arqania<br />
saerTo mdgomareobaa qveyanaSi<br />
am TvalsazrisiT Zalian mZime.<br />
ase rom, devnilTa da mTeli<br />
mosaxleobis problemebi aq<br />
erTmaneTs aris gadajaWvuli.<br />
malxaz pataraia: devnilTa<br />
socialuri daxmareba adamianis<br />
Rirseul cxovrebas rom ver<br />
uzrunvelyofs, es savsebiT<br />
cxadia. es Tanxa `sasursaTo<br />
kalaTis~ RirebulebasTan SedarebiT,<br />
ra Tqma unda, simboluria.<br />
igi imdenive darCa, ramdenic<br />
adre iyo, oRond axla<br />
misi msyidvelobiTunarianoba<br />
bevrad dabalia. me isev devnilebisadmi<br />
damokidebulebis sakiTxs<br />
davubundebi. Tbilisel<br />
pensioners Tu gauzardes pensia<br />
2-3 lariT, im devnils ratom<br />
ar gauzardes, romelic<br />
TbilisSi cxovrobs da Tbilisis<br />
sakrebulos amomrCevelia?<br />
ratom gamorCaT es?<br />
koba Cofliani: Tqven<br />
rogor ggoniaT, ratom<br />
gamorCaT?<br />
22<br />
malxaz pataraia: imitom, rom<br />
amaze aravin fiqrobs. aseTi<br />
faqtebis gamo vambobT, devnilebisadmi,<br />
maTi problemebisadmi<br />
damokidebuleba, midgoma<br />
unda Seicvalos-Tqo. es Zveli<br />
inerciaa. xom Tqva prezidentma,<br />
`Cven davalebuli varT am<br />
xalxis winaSeo~. saxelmwifo<br />
moxele saxelmwifos saxes warmoadgens;<br />
rogor moeqceva is<br />
devnils pasportis aRebis an<br />
devnilis baraTis gamocvlis<br />
dros Tu misi sxva problemebis<br />
mogvarebisas, amis mixedviT<br />
imsjeleben imaze, ra damokidebuleba<br />
aqvs saxelmwifos Tavisi<br />
moqalaqeebis am nawilis mimarT.<br />
amitom, rodesac Tbilisel<br />
pensioners 3 lars umateben,<br />
devnilebi ar unda daiviwyon.<br />
materialurad ver vexmarebiT<br />
da moralurad mainc davexmaroT.<br />
devnilebTan damokidebulebis<br />
sakiTxi rom ufro naTeli<br />
gaxdes, kidev erT faqts<br />
moviyvan; afxazeTis televiziis,<br />
radiosa da internet-gverdis<br />
likvidacias exeba saqme. roca<br />
afxazeTis sainformacio saSualebebs<br />
auqmeb, rogor gindaT<br />
devnili daarwmunoT, rom saxelmwifo<br />
masze zrunavs. is xom xedavs,<br />
rom sanakoevs aqvs televizia,<br />
afxazeTidan devnilebs<br />
ki im televizias uuqmeben, romelic<br />
TviTon Seqmna soxumSi<br />
omis dros! vis uSlida xels<br />
afxazeTis televiziis yovelkvireuli<br />
naxevarsaaTiani gadacemebi?<br />
saxelmwifos uqmnida<br />
es safrTxes? opoziciis rupori<br />
iyo Tu didi xarjebs moiTxovda?<br />
250 000 lari jdeboda<br />
televizia, radio da vebgverdi<br />
erTad weliwadSi. is gazeTi, is<br />
radio-televizia da vebgverdi<br />
Cvens interesebs akmayofilebda.
ezidizmi tradiciul da nacionalur<br />
religiaTa ricxvs miekuTvneba.<br />
am religiis mimdevrebi<br />
ezidebad iwodebian da warmoadgenen<br />
subeTnoss did qur-<br />
Tul eTnikur jgufSi. maTi subeTnosad<br />
Camoyalibeba mravalsaukunovani<br />
devniT aris ganpirobebuli.<br />
sxvadasxva wyaroTa Tanaxmad,<br />
ezidebis ricxvi milions aRwevs.<br />
maTi ZiriTadi nawili Tavis istoriul<br />
samSobloSi _ samxreT<br />
qurTistanSi (mdebareobs erayis<br />
CrdiloeTSi) dohukis midamoebSi,<br />
Seixanis olqsa da Sangalis<br />
mTian raionebSi cxovrobs.<br />
samxreT-dasavleT qurTistan-<br />
Si (siriaSi) ezidebi kompaqturad<br />
yamiSlisa da hasaqas midamoebSi<br />
cxovroben, maTi soflebi<br />
afrinis (alepo) olqSic aris<br />
mimofantuli. CrdiloeT qur-<br />
TistanSi (TurqeTSi) ezidebiT<br />
dasaxlebuli raionebi diarbaqris,<br />
batmanis, mardinis, sertis,<br />
veranSaharis olqebSi mdebareobs.<br />
ezidebi cxovroben somxeTsa da<br />
saqarTveloSic. isini aq vanis<br />
23<br />
religiebi saqarTveloSi<br />
ezidizmi<br />
dimitri firbari<br />
vilaieTidan, baiazidis sanjayis,<br />
surmalis mazrisa da yarsis<br />
olqidan gadmosaxldnen.<br />
maTi aq gadmosaxleba osmale-<br />
Tis imperiis muslimi mosaxleobis<br />
mier ezidebis devnam gamoiwvia.<br />
laliSis taZari erayis qurTistanSi<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
religiebi saqarTveloSi<br />
qurTistanis teritoriaze, adreuli<br />
Sua saukuneebidan moyolebuli<br />
XIX saukunis CaTvliT,<br />
damoukidebeli (ZiriTadad<br />
naxevrad damoukidebeli)<br />
qurTuli samTavroebi arsebobda,<br />
romlebic did gavlenas<br />
axdendnen axlo aRmosavleTSi<br />
mimdinare istoriul procesebze.<br />
XIII_XIV saukuneebSi zogierT<br />
samTavroSi ZiriTadad eziduri<br />
religiis mimdevari qurTebi<br />
cxovrobdnen.<br />
cnobilia, rom qurTuli tomebi<br />
X saukunemde ebrZodnen islamis<br />
gavrcelebas qurTistanSi. Tumca<br />
am procesis SeCereba sxvadasxva<br />
mizezebis gamo ver mo-<br />
axerxes da ukve X saukuneSi<br />
qurTTa nawilma islami miiRo.<br />
qurTi ufliswuli da mematiane<br />
Saraf xan bidlisi (XVI s.) mowmobs,<br />
rom CrdiloeT qurTistanis<br />
didgvarovnebi _ bohtanis,<br />
haqaris, bahdinanis, dasnis<br />
da a.S. mmarTvelebi eziduri<br />
religiis mimdevrebi iyvnen. osmalTa<br />
xalifebis dros ezidebs<br />
da sxva aramuslim mosaxleobas<br />
naklebad devnidnen, vidre<br />
abaselTa baRdadis saxalifo-<br />
Si. abaselebma miznad daisaxes<br />
Zveli religiis mimdevar qur-<br />
TTa gamuslimeba da sadamsjelo<br />
eqspediciebi moawyves maT<br />
winaaRmdeg. am droisaTvis ezid-<br />
24<br />
Ta winaprebi, romlebic dasnebad<br />
moixsenebian, damarcxdnen.<br />
maT dakarges TavianTi wminda<br />
adgilebi, romlebsac muslimebi<br />
da adgilobrivi nestorianelebi<br />
daepatronen.<br />
X I I saukuneSi ezidebma moaxerxes<br />
gaerTianeba Seix adi musafiris<br />
meTaurobiT, romelic<br />
uaRresad ganaTlebuli pirovneba<br />
iyo da siriaSi erT-erT cnobil<br />
RvTismetyvelad iTvleboda.<br />
ezidebma Seix adi RmerTis mogzavnilad<br />
da TavianT mxsnelad<br />
dasaxes da misi mimdevrebi gaxdnen.<br />
Seix adim moaxerxa ezidTa<br />
wminda adgilebis, kerZod, uZvelesi<br />
taZris _ laliSis dabruneba.<br />
mis garSemo mravali moswavle<br />
Seikriba. Seix adi 90 wlis<br />
asakSi gardaicvala da laliS-<br />
Si aris dakrZaluli, sadac yovel<br />
wels mravali ezidi piligrimi<br />
Cadis. cnobilia, rom Seix<br />
adi asketur cxovrebas eweoda<br />
da igi ar iyo daojaxebuli. zogierTi<br />
mkvlevaris azriT, Seix<br />
adim ezidizmSi garkveuli cvlilebebi<br />
Seitana da mas eziduri<br />
religiis reformators uwodeben.<br />
Seix adis Semdeg ezidTa devna<br />
isev ganaxlda, ramac ezidebis<br />
raodenobis Semcireba gamoiwvia.<br />
sayuradReboa, rom ezidebs<br />
arabebis, Turqebisa da sparselebis<br />
garda TviT axlad gamuslimebuli<br />
qurTebic aviwrovebdnen.<br />
ezidizmis warmomavloba<br />
ezidizmis warmomavlobisa da<br />
Camoyalibebis Sesaxeb jer kidev<br />
ar arsebobs erTiani azri<br />
mecnierebs Soris. erTmniSvnelovania<br />
is, rom es erT-erTi<br />
Zveli aRmosavluri religiaa,
omlis fesvebi SuamdinareTis<br />
uZveles kultebTan kavSirs<br />
amJRavnebs. es religia erTba-<br />
Sad ar Camoyalibebula da mravali<br />
saukunis ganmavlobaSi<br />
sakuTriv qurTul sivrceSi uZvelesi<br />
xalxuri warmodgenebis<br />
safuZvelze viTardeboda. rogorc<br />
Cans, Tavdapirvelad ezid-<br />
Ta winaprebi mzes, mTvaresa da<br />
varskvlavebs, agreTve oTx<br />
bunebriv stiqias aRmerTebdnen.<br />
maT cecxli, wyali, miwa da<br />
haeri wmindad miaCndaT.<br />
mravali saukunis ganmavlobaSi<br />
ezidizmi viTardeboda da sabolood<br />
monoTeistur religiad<br />
Camoyalibda. ezidebi miiCneven,<br />
rom mxolod erTi RmerTi arsebobs,<br />
romelmac Seqmna samyaro<br />
da mis gareSe araferi xdeba<br />
qveynad. RmerTi _ xude an iazdani<br />
(ezidi) aris yvelgan da is<br />
yvelaferSia, is aris siyvaruli<br />
da sinaTle, romelic sxvadasxvanairad<br />
evlineba adamianebs.<br />
magaliTad, mzis siTbosa<br />
da sxivebSi ezidebi RvTis sinaTles<br />
xedaven da amitom locvisas<br />
mzis mimarTulebiT iyurebian.<br />
ezidebi RmerTs da mis angelozebs<br />
eTayvanebian da miiCneven,<br />
rom angelozebi RvTis nebas<br />
awvdian maT. angelozebs saTaveSi<br />
malaq tavusi udgas, romelic<br />
RmerTis nebiT marTavs<br />
samyaros 1 .<br />
mkvlevarTa umravlesoba ezidizmsa<br />
da zoroastrizms Soris<br />
bevr saerTo elements xedavs,<br />
Tumca, unda iTqvas, rom es ori<br />
religia fundamenturad gansxvavdeba<br />
erTmaneTisgan. saqme<br />
is aris, rom ezidizmi Zveli<br />
ariuli da mesopotamiuri war-<br />
modgenebis bazaze Seiqmna. ezidizmis<br />
Tanaxmad, RmerTi erTia<br />
da is yovlisSemZlea. keTilic<br />
da borotic, bnelic da naTelic,<br />
dReca da Ramec da a.S. misi<br />
nebiT arsebobs. ezidebis<br />
rwmeniT, yvelaferi RvTis nebiT<br />
xdeba da ar SeiZleba siborotis<br />
RmerTi an RvTaeba arsebobdes,<br />
romelic sikeTis RmerTs<br />
win aRudgeba. RmerTma es samyaro<br />
mravalferovani Seqmna,<br />
raTa adamians SeeZlos kargisa<br />
da cudis erTmaneTisgan gar-<br />
Ceva. es uZvelesi warmodgenebi<br />
miTraizmSi, zurvanizmSi da<br />
Semdeg ezidizmSi gadaizarda,<br />
rac ewinaaRmdegeba zoroastrizms.<br />
zaratuStra (zoroastri)<br />
qadagebda, rom arsebobs<br />
naTeli RvTaeba axura mazda da<br />
bneli RvTaeba anxra maniu, romlebic<br />
erTmaneTs ebrZvian. cnobilia<br />
rom zoroastri winapar-<br />
Ta Zvel religias daupirispirda<br />
da iranis samxreTiT gadaixvewa.<br />
aqedan gamomdinare,<br />
ezidizmsa da zoroastrizms<br />
mravali saerTo da urTierTsawinaaRmdego<br />
elementi moepovebaT.<br />
islamur xanaSi, rodesac maT<br />
sastikad sdevnidnen, ezidebma<br />
mainc moaxerxes TavianTi religiis<br />
SenarCuneba. rogorc<br />
zemoT aRvniSneT, X I I saukuneSi<br />
Seix adim moaxerxa ezidTa gaerTianeba,<br />
xolo misma mimdevrebma<br />
eziduri sazogadoebis<br />
reformireba moaxdines da<br />
iseTi sistema Seqmnes, romelic<br />
sxvadasxva regionebSi dasaxlebul<br />
ezidebs erTmaneTTan<br />
daakavSirebda 2 .<br />
Seix adi cnobili sufiebis Tanamoazre<br />
iyo, ramac gavlena<br />
moaxdina mis mimdevrebze. ezi-<br />
25<br />
debi sufiebSi TavianT mokavSireebs<br />
xedavdnen maTdami mtrulad<br />
ganwyobil orTodoqsi<br />
muslimebis winaaRmdeg.<br />
eziduri sazogadoebis<br />
struqtura<br />
ezidebi religiur sazogadoebas<br />
warmoadgenen da ezidis yoveldRiuri<br />
cxovreba religiasTan<br />
aris dakavSirebuli. upirveles<br />
yovlisa, ezidebs ekrZalebaT<br />
sxva sarwmunoebis adamianTan<br />
erTad ojaxis Seqmna. eziduri<br />
religiis Tanaxmad, ezidi dedi-<br />
Tac da mamiTac ezidi unda<br />
iyos.<br />
ezidebi sam Stod (`kastad~)<br />
iyofian: Seixebi, firebi da muridebi<br />
3 . indurisgan gansxvavebiT,<br />
eziduri `kastebi~ religiis<br />
winaSe Tanasworni arian.<br />
aq ar moqmedebs socialur-ekonomikuri<br />
principi da urTier-<br />
Toba mxolod sulier kavSirebzea<br />
agebuli.<br />
Seixebi da firebi sasuliero<br />
fenas warmoadgenen, xolo muridebis<br />
ZiriTadi masa eriskacebs<br />
miekuTvneba. erTi kastidan<br />
meoreSi gadasvla SeuZlebelia.<br />
muridebisaTvis, romlebic<br />
Rrmad religiur cxovrebas ewevian,<br />
arsebobs sxvadasxva religiuri<br />
wodebebi: xlmatqar, yavlbeJ,<br />
qoCak, fayir, yaval da a.S.<br />
eziduri religiis Tanaxmad<br />
yoveli ezidi Tavisi Seixis da<br />
firis muridia anu maTi mimdevaria.<br />
es agreTve Seixebsa da<br />
firebzec vrceldeba, rac imas<br />
gulisxmobs, rom isinic TavianTi<br />
Seixisa da firis muridebi<br />
arian. ubralo muridebisagan<br />
1 angelozTa simbolod ezidizmSi farSevangi iTvleba, romlis spilenZis gamosaxuleba ezidTa religiuri simboloa.<br />
2 Seix adi wminda triadaSi Sedis (malaq tavusi, ezidi, Seix adi) da is mTavar angelozis gamovlenad iTvleba.<br />
3 muridi mimdevars niSnavs .<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
religiebi saqarTveloSi<br />
gansxvavebiT, maT kidev TavianTi<br />
muridebi hyavT. religiis<br />
Tanaxmad am sami Stos warmomadgenelTa<br />
Soris qorwineba<br />
ikrZaleba, vinaidan maT mxolod<br />
sulieri kavSiri unda<br />
hqondeT erTmaneTTan. maT<br />
Soris qorwineba disa da Zmis<br />
erTmaneTze qorwinebis tolfasia<br />
(es SeiZleba SevadaroT<br />
naTel-mironobiT dakavSirebul<br />
adamianebs Soris qorwinebis<br />
akrZalvas qristianobaSi).<br />
Seixebi sam Stos qmnian: adani,<br />
yaTani da Samsani, da esenic<br />
Tavis mxriv kidev mraval gvarebad<br />
iyofian. am sami Stos<br />
warmomadgenelTa Sorisac<br />
ikrZaleba qorwineba.<br />
firebi mraval gvarebad iyofian:<br />
fir hasnmamani, fir mahmaraSani,<br />
fir isebia, fir bari,<br />
fir mamSvani, fir omarxali,<br />
fir xani da a.S. firebis zogierT<br />
gvarTa Soris qorwineba ar<br />
aris nebadarTuli, vinaidan<br />
zog maTgans mxolod sulieri<br />
kavSiri aqvT erTmaneTTan.<br />
ezidTa ZiriTadi nawili muridebi<br />
arian da isinic mraval<br />
tomad da gvarad iyofian. muridebs<br />
miekuTvnebian aseve yavalebi<br />
da fayirebisa da qoCakebis<br />
mniSvnelovani nawili. yavalebi<br />
eziduri religiis mqadageblebi<br />
arian, romlebsac weliwadSi<br />
erTxel eziduri soflebis<br />
Semovla da maTTvis wminda<br />
teqstebis axsna ekisrebaT.<br />
fayirebi naxevradasketur<br />
cxovrebas ewevian da mistikosebs<br />
miekuTvnebian. fayiri, muridebis<br />
garda, SeiZleba zogierTi<br />
Seixi da firic iyos.<br />
qoCakebi morwmune ezidebi arian<br />
da iTvleba, rom isini ezidebs<br />
angelozTa da wmindanTa<br />
nebas awvdian wminda teqstebis<br />
saSualebiT.<br />
26<br />
iezidTa ojaxi<br />
sasuliero kreba<br />
ezidebs marTavs ezidTa sasuliero<br />
kreba, sadac sxvdasxva<br />
Tanamdeboba arsebobs. sasuliero<br />
krebis mosawvevi adgili<br />
SeixanSia (erayis qurTistani).<br />
Seixani da baadri ezidTa sam-<br />
Tavros administraciuli centrebi<br />
iyo. jer kidev me-XX s.<br />
dasasaruls osmaleTis sulTani<br />
ezidTa amiras (mirs) msoflios<br />
ezidTa meTaurad aRiarebda.<br />
ezidebs saTaveSi miri (amira)<br />
udgas. vinaidan ezidebi religiur<br />
sazogadoebas warmoadgenen,<br />
miri rogorc religiuri,<br />
aseve saero meTauric aris. mas<br />
ezidTa da maTi wminda adgilebis<br />
dacva evaleba.<br />
ezidTa sulieri mama aris axtiare<br />
margehe (margahs uxucesi) 4 .<br />
isini ZiriTadad SeixTa faxradinis<br />
(Samsanis) gvaridan irCevian<br />
da maTi meore wodebaa bave<br />
Sex, rac SeixTa mamas niSnavs.<br />
sasuliero krebaSi aseve Sedian:<br />
bave gavani, peSimami, bave CaviSi,<br />
yavalTa meTauri, fayirebi da<br />
sxva mRvdelTmsaxurebi.<br />
ezidTa sasuliero kreba (`divana<br />
din~ an `jvata ruhani~) Tavis<br />
gadawyvetilebas yavalebis<br />
meSveobiT avrcelebs ezidebs<br />
Soris. sasuliero krebis nebas<br />
farSevangis spilenZis gamosaxuleba<br />
adasturebs, romelsac<br />
yavalebi weliwadSi erTxel<br />
ezidTa soflebSi atareben<br />
wminda teqstebis galobis<br />
TanxlebiT.<br />
wminda teqstebi<br />
ezidTa religia wminda religiur<br />
teqstebs _ yavlebs (sityva)<br />
anu RvTaebriv mecnierebas<br />
efuZneba, romelTa avtoriteti<br />
uryevia morwmune ezidisaTvis.<br />
4 margah _ im adgils hkvia sadac<br />
ezidTa mTavari taZari mdebareobs.
ezidTa msoflmxedveloba, kosmogonia,<br />
mcnebebi, zneobrivi<br />
kodeqsi, istoria da sxv. am teqstebis<br />
meSveobiT aris warmodgenili.<br />
es teqstebi ZiriTadad<br />
zepirad gadaecemoda momdevno<br />
Taobas mcodne-ostatebisagan.<br />
Tumca irkveva, rom isini werilobiTi<br />
formiTac arsebobdnen,<br />
magram ezidebze xangrZlivi<br />
Tavdasxmebis Semdeg xelnawerebi<br />
ganadgurda da zepirad<br />
gadmocema tradiciad iqca. am<br />
teqstebs araerTi avtori hyavs,<br />
romelebic ezidTa wmindanebi<br />
arian. magaliTad, darveS yaTani,<br />
Seix faxri, fir raSe hairani,<br />
pese jami, hasad Tauri da<br />
a.S. eseni ZiriTadad Seix adis<br />
moswavleebi arian, romlebmac<br />
mdidari poeturi xasiaTis religiuri<br />
literatura Seqmnes,<br />
sadac Seix adis da sxva wmindanTa<br />
cxovreba aris aRwerili.<br />
maT agreTve uZvelesi teqstebis<br />
redaqtireba moaxdines,<br />
raTa xalxisTvis gasagebi gaexadaT<br />
isini. eziduri teqstebi<br />
ZiriTadad qurTulad (kurmanji)<br />
aris Seqmnili.<br />
ezidTa wminda teqstebi uZveles<br />
informacias gvawvdian qurTi<br />
xalxisa da saerTod Zveli mesopotamiis<br />
mosaxleobis religiur<br />
warmodgenebze.<br />
garda yavlebisa arsebobda ori<br />
cnobili wigni _ `mashafa raS~<br />
da `qeTeba jelva~ (`Savi wigni~<br />
da `gamocxadebis wigni~), romelTa<br />
dednebi dakargulia da<br />
Cvenamde mxolod maTma fragmentebma<br />
moaRwia. ezidTa sasuliero<br />
pirebi maT ar aRiareben,<br />
vinaidan miaCniaT, rom es fragmentebi<br />
ar SeiZleba iyos sando.<br />
cnobilia, rom es wignebi gansakuTrebuli<br />
eziduri anbaniT<br />
qurTul enaze iyo Sesrulebuli.<br />
arsebobs agreTve arabul<br />
enaze tyavze dawerili wignebi<br />
`mSur~, romlebSic wmindanTa<br />
cxovreba da maTi xalxTan urTierToba<br />
aris aRwerili. es xelnawerebi<br />
ezidTa sasuliero gvarebis<br />
warmomadgenlebs firebs<br />
ekuTvnis da dRemde maT ojaxebSi<br />
inaxeba. zemoT naxsenebi<br />
wignebi XII saukuniT TariRdeba.<br />
maSasademe ezidizmis ZiriTad<br />
wyaros yavlebi warmoadgenen,<br />
sadac naTqvamia, rom ezidma<br />
mxolod sikeTe unda daTesos<br />
Tavisi xanmokle cxovrebis<br />
ganmavlobaSi. ezidizmSi, rogorc<br />
sxva religiebSi, ZiriTadi<br />
mcnebebia ara kac kla, ar<br />
imruSo, ar icruo da a.S.<br />
Tu naxe vinme<br />
da sikeTe gaakeTe<br />
nu hkiTxav ra rjulis xar<br />
Tu gaakeTe sikeTe<br />
wyals gaatane igi<br />
da ar daikargeba is RmerTTan<br />
(ezidTa wminda teqstidan)<br />
erT-erTi mcneba is aris, rom<br />
ezidma yvela gaWirvebul adamians,<br />
misi rjulisa da aRmsareblobis<br />
miuxedavad, daxmarebis<br />
xeli unda gauwodos.<br />
ezidebi saqarTveloSi<br />
ezidTa urTierToba samxreT<br />
kavkasiasTan gacilebiT ufro<br />
adrindelia, vidre zogierTi<br />
mkvlevari varaudobda. cnobilia,<br />
rom mravali qurTuli tomi<br />
saxlobda kavkasiaSi da gamoricxuli<br />
ar aris, rom maTSi<br />
ezidebic yofiliyvnen.<br />
magaliTad, arqivSi daculi istoriuli<br />
dokumentebi amtkiceben<br />
qarTul-ezidur Tbil<br />
urTierTobebs. cnobili faqtia,<br />
rom qarTl-kaxeTis mefes<br />
erekle I I -s miwer-mowera hqonda<br />
ezid didebulTan Coban aRasTan,<br />
27<br />
romelTan erTadac osmaleTis<br />
imperiis winaaRmdeg galaSqrebas<br />
apirebda, rac sabolood<br />
sxvadasxva mizezebis gamo ver<br />
ganxorcielda.<br />
garda amisa, ezidebi odiTganve<br />
vanis vilaieTidan, surmalidan<br />
da baiazeTidan samuSaod da<br />
savaWrod Camodian TbilisSi.<br />
ezidTa pirveli nakadi ruseTis<br />
imperiaSi XIX saukunis 20-ian<br />
wlebSi, ruseT-TurqeTis omis<br />
dros gamoCnda. saqarTveloSi<br />
ezidebis ZiriTadi masa 1918<br />
wlidan iwyebs Semosvlas, rodesac<br />
osmaleTis imperiaSi eziduri<br />
religiis mimdevar qur-<br />
Tebs sdevnian. ezidebi iZulebulni<br />
iyvnen TavianTi sacxovrebeli<br />
adgilebi mietovebinaT,<br />
radgan maT winaaRmdeg religiuri<br />
devna daiwyes osmalTa<br />
imperiis muslimebma, maT Soris<br />
muslimma qurTebmac.<br />
ezidebi ZiriTadad Tbilisis<br />
Zvel ubnebSi dasaxldnen: sololakSi,<br />
veraze, zemelze, didubeSi,<br />
meidanze, voroncovze<br />
da a.S. Tbilisis garda ezidebis<br />
ramdenime komli dasaxlda kaxeTSi<br />
(TelavSi, wnorSi, yvarel-<br />
Si), TianeTSi (erwoSi, sionSi),<br />
ozurgeTSi (nasakiralSi,<br />
gurianTaSi) da baTumSi.<br />
sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg,<br />
rodesac sazRvrebis gadalaxva<br />
gamartivda, ezidebs TavianTi<br />
wminda adgilebis, ker-<br />
Zod laliSis (erayis qurTistani)<br />
monaxulebis saSualeba<br />
miecaT. Tumca, amis miuxedavad,<br />
saqarTvelos ezidTa ZiriTad<br />
nawils mainc ver miuwvdeba xeli<br />
TavianT taZramde. dReisaTvis<br />
ezidebs saqarTveloSi sakulto<br />
nageboba ar gaaCniaT da<br />
isini iZulebulni arian locva<br />
da sxva religiuri dResaswaulebi<br />
ojaxebSi Seasrulon.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
religiebi saqarTveloSi<br />
kalvinizmi<br />
saqarTveloSi<br />
moamzada daviT TinikaSvilma<br />
kalvinizmi _ es aris protestantizmis<br />
erT-erTi mimarTuleba,<br />
romelic Camoyalibebul<br />
iqna frangi Teologisa da mqadagebelis<br />
Jan kovenis (laTinizirebuli<br />
formiT _ kalvinus) mier.<br />
kalvinistTa saerTo raodenoba<br />
dResdReobiT 35 milionia.<br />
aRniSnuli mimarTuleba warmoiSva<br />
1530-ian wlebSi, qalaq JenevaSi.<br />
kalvinizms aRiarebs Sveicariisa<br />
da holandiis mosaxleobis<br />
umravlesoba. aseve kalvinizmi<br />
sakmaod aris gavrcelebuli<br />
safrangeTSi, did britaneTSi,<br />
aSS-Si, kanadaSi, avstraliasa<br />
da samxreT koreaSi.<br />
kalvinizmSi arsebobs ramdenime<br />
mimarTuleba, romelTa Sorisac<br />
yvelaze ufro mniSvnelovani<br />
morwmuneTa raodenobis mixedviT<br />
reformatoruli da presviterianuli<br />
eklesiebia.<br />
Tuki martin luTerma me-16 saukuneSi<br />
protestantuli reformacia<br />
daiwyo principiT,<br />
romlis mixedviTac eklesiaSi<br />
unda gauqmebuliyo yovelive<br />
28<br />
is, rac ewinaaRmdegeboda biblias,<br />
frangi iuristi, Jan<br />
kalvini ufro Sors wavida _<br />
man eklesiaSi gaauqma yovelive<br />
is, rasac ar iTxovda biblia.<br />
amitom kalvinis mixedviT, eklesiis<br />
reformacia xasiaTdeboda<br />
racionalizmisaken midrekilebiTa<br />
da nawilobriv<br />
misticizmisadmi undoblobiT.<br />
kalvinizmis centraluri doqtrina,<br />
romlidanac racionalurad<br />
gamomdinareobs yvela<br />
sxva, aris RmerTis suvereniteti,<br />
anu RmerTis uzenaesi Zalaufleba<br />
yvelaferSi. amgvari<br />
swavleba warmoadgens kalvinizmis<br />
ZiriTad ganmasxvavebel<br />
niSans sxva qristianuli eklesiebisgan<br />
(aseve kalvinizmis-<br />
Tvis niSandoblivia swavleba<br />
winaswargansazRvrulobis<br />
Sesaxeb)~.<br />
reformistebi arian kontinentur<br />
evropaSi warmoSobili<br />
kalvinisturi eklesiebis memkvidreebi,<br />
gansxvavebiT Sotlandiur-inglisurikalvinisturi<br />
eklesiebis memkvidre
ebisgan, romlebic presviterianelebad<br />
iwodebian. me-16 saukunidan<br />
evropul qveynebSi<br />
axali qristianuli eklesiebi,<br />
romlebic reformaciuli moZraobis<br />
Sedegad warmoiSvnen,<br />
tradiciulad reformatorul<br />
an evangelistur eklesiebad<br />
iwodebian.<br />
kalvinisturi eklesiis struqturuli<br />
mowyoba gulisxmobs<br />
avtonomiur kongregaciebs, romlebic<br />
imarTebian Sesabamisi<br />
sabWoebis mier. sabWos wevrebi<br />
arian mrevlis mier arCeuli<br />
pastori, diakoni da erTi uxucesi.<br />
kongregacia sruliad Tavisufalia<br />
saeklesio sakiTxebis<br />
gadaWraSi. luTerisgan gansxvavebiT,<br />
kalvini amtkicebda,<br />
rom saxelmwifo valdebulia<br />
ara mxolod iTanamSromlos<br />
eklesiasTan sazogadoebis mar-<br />
TvaSi, aramed igi aseve unda<br />
daemorCilos eklesiis dadgenilebebs<br />
da amiT aRasrulos<br />
RvTis samarTali.<br />
kalvinis mier warmodgenilma<br />
saero asketizmis eTikurma idealma,<br />
romelic gmobda fufunebisa<br />
da parazitizmis gamovlinebebs,<br />
didi roli Seasrula<br />
kapitalizmis formirebaSi. amas-<br />
Tanave burJuaziuli wyobis<br />
Camoyalibeba, individualizmis<br />
idealebi da sindisis Tavisufleba<br />
sul ufro cxad winaaRmdegobaSi<br />
modioda kalvinis religiur<br />
rigorizmTan. amis gamo<br />
me-17 saukunis dasawyisis inglisSi<br />
kalvinizmTan uTanxmoebisas<br />
warmoSoba daiwyo sxvadasxva<br />
mimdinareobebma (baptistebi,<br />
kvakerebi, meTodistebi<br />
da sxv.), romlebic gadaWriT<br />
gamovidnen rjulSemwynareblobis<br />
ideis dasacavad da saxelmwifosgan<br />
eklesiis sruli<br />
gamoyofa moiTxoves. istoria<br />
gameorda CrdiloeT amerikaSi,<br />
sadac pirveli presviterianel-<br />
kolonizatorebi Seecadnen<br />
Teokratiuli reJimis damyarebas,<br />
ramac aqtiuri winaaRmdegoba<br />
gamoiwvia sxva protestantuli<br />
konfesiebis mxridan. me-20<br />
saukunidan kalvinizmis gavlena<br />
protestantul Teologiaze<br />
SesamCnevad izrdeba.<br />
evangeluri eklesia<br />
`uryevi safuZvli~<br />
kalvinisturi eklesia saqarTveloSi<br />
warmodgenilia eklesiis<br />
`uryevi safuZvlis~ saxiT,<br />
romlis moZRvrebac Seesabameba<br />
reformaciis RvTismetyvelebas.<br />
eklesia saqarTveloSi daarsda<br />
1995 wlis oqtomberSi, qalaq baTum-<br />
Si. eklesias aqtiuri da axlo saeklesio<br />
urTierTobebi aqvs amerikis<br />
da germaniis reformaciul<br />
eklesiebTan. saqarTveloSi, ba-<br />
Tumis garda, aRniSnuli eklesiis<br />
daqvemdebarebaSi myofi<br />
Temebi ikribebian qobuleTSi,<br />
foTSi, ozurgeTSi, lanCxuTSi.<br />
eklesiis ufrosi pastoria varlam<br />
ramiSvili 1994 wels man<br />
saeklesio ordinacia (xeldasxma)<br />
miiRo aSS-Si, oregonis StatSi,<br />
qalaq portlendSi. eklesia<br />
`uryevi safuZveli~ aRiarebs<br />
mmarTvelobis Sereul episkopalur-presviterianul<br />
models<br />
(arsebuli episkopalur, presviterianul<br />
da kongregacionaluri<br />
modelebisa); sxva sityvebiT<br />
rom vTqvaT, Teokratias<br />
eklesiaSi. saeklesio wodebebia:<br />
pastori, presviteri (uxucesi)<br />
da diakoni. msaxurebis<br />
dRea `uflis dRe~, anu kvira<br />
dRe. ZiriTadi saeklesio dResaswaulebia<br />
ieso qristes Soba,<br />
vnebis paraskevi, ieso qristes<br />
aRdgoma (paseqi), ieso qristes<br />
amaRleba, sulTmofenoba (meergasoba)<br />
da reformaciis dRe<br />
(31 oqtomberi).<br />
29<br />
eklesiis RvTismsaxureba Sedgeba<br />
saerTo locvis, saRvTo<br />
werilis kiTxvis, RvTis sityvis<br />
qadagebis, samociqulo mrwamsis<br />
saerTo aRsarebisa da saer-<br />
To sagaloblebisagan.<br />
pastor varlam ramiSvilis azriT,<br />
saxelmwifo mowyoba-mmar-<br />
Tvelobis saukeTeso forma<br />
aris demokratia. misi rwmeniT,<br />
aucilebelia eklesiis gamijvna<br />
da damoukidebloba saero xelisuflebisagan.<br />
aseve „eklesiis<br />
valia xelisufalTa da mTavrobaTa<br />
(xelisufalni RmerTis<br />
mier arian dadgenilni Cvens<br />
sasikeTod) mxardaWera locviT,<br />
amasTan, maTdami morCileba<br />
sindisis gamo~.<br />
eklesias `uryevi safuZveli~<br />
ganxorcielebuli aqvs mravali<br />
humanitaruli aqcia. wlebis<br />
ganmavlobaSi eklesia TanamSromlobs<br />
aSS saerTaSoriso<br />
organizaciasTan `samarielis<br />
qisa~ (“Samaritan’s Purse”:<br />
www.samaritanspurse.org), romelic<br />
axorcielebs saqvelmoqmedo<br />
misias msoflios mraval<br />
qveyanaSi, maT Soris saqarTveloSic.<br />
agreTve eklesiis TanamSromloba<br />
xorcieldeba<br />
sxvadasxva qristianul eklesiasTan,<br />
ebrauli Temis warmomadgenlebTan.<br />
eklesia aqtiur monawileobas<br />
Rebulobs agreTve sxvadasxva<br />
ekumenur SexvedrebSi, romelsac<br />
qalaq baTumSi kaTolikuri<br />
eklesia axorcielebs rogorc<br />
samTavrobo, ise saeklesio doneebze.<br />
aRniSnuli eklesiis<br />
mRvdelmsaxurebs kaTolikur<br />
eklesiis warmomadgenlebTan<br />
erTad Catarebuli aqvT mravali<br />
saerTo-saeklesio msaxureba.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
eTnosebi saqarTveloSi<br />
mcirericxovani erebi<br />
saqarTveloSi:<br />
avarielebi<br />
mamuka komaxia<br />
CrdiloeT kavkasiaSi, kerZod ki daRestanSi mcxovrebi<br />
eTnikuri jgufebidan saqarTveloSi ZiriTadad cxovroben<br />
avarielebi, lakebi, lezgebi. maT Soris yvelaze<br />
mravalricxovanni avarielebi arian, romlebic kompaqturad<br />
saxloben aRmosavleT saqarTvelos mTianeTSi.<br />
daRestani saqarTvelos Crdilo-aRmosavleTiT<br />
mdebareobs<br />
da misi saxelwodeba Turquliranuli<br />
sityvebisagan Sedgeba:<br />
`daR~ Turqulad mTas niSnavs,<br />
xolo `esTan~ geografiuli<br />
30<br />
dasaxelebis iranuli mawarmoebelia.<br />
es saxelwodeba XIV saukuneSi<br />
Cndeba da sabolood<br />
mkvidrdeba XVI saukunidan. ase<br />
rom, daRestani realurad amar-<br />
Tlebs Tavis saxelwodebas _ igi<br />
`mTebis qveyanaa~; es patara qveyana<br />
didi eTnikuri da enobrivi<br />
mravalferovnebiT gamoirCeva.<br />
daRestanis mosaxleoba 2002 wlis<br />
aRweris monacemebiT 2 576 aTas<br />
adamians Seadgens; isini Ziri-<br />
Tadad kavkasiur, Turqulenovan<br />
da iranulenovan xalxebs<br />
miekuTvnebian. daRestnur eneb-<br />
Si sami umTavresi jgufi gamoiyofa:avariul-andiur-didouri,<br />
lakur-dargouli da lezgiuri.<br />
sul cnobilia 26 daRestnuri<br />
ena. daRestnuri enebi<br />
iberiul-kavkasiur enaTa ojaxs<br />
miukuTvneba.<br />
daRestnur enaze molaparake-<br />
Tagan xuT ZiriTad xalxs gamoyofen:<br />
avarielebs, dargoelebs,<br />
lezgebs, lakebs da Tabasara-
nelebs. TiToeuli dasaxelebuli<br />
xalxis irgvliv koncetrirebulia<br />
SedarebiT mcire eTnikuri<br />
jgufebi, romlebic eniT,<br />
kulturiTa da yofiT SedarebiT<br />
axlos dganan erTmaneTTan.<br />
garda amisa, calke ganixilaven<br />
ruTulebs, aRulebsa da waxebs,<br />
romelTa ena, iseve rogorc<br />
Tabasaranelebisa, lezgiur<br />
enaTa jgufs miekuTvneba.<br />
avarielebi 1 (650 aTasi) daRestanSi<br />
mcxovrebTagan yvelaze<br />
mravalricxovani xalxia.<br />
avariuli ena gulisxmobs sakuTriv<br />
avariuls, andiursa da<br />
didours. avarielebi, andielebi<br />
da didoelebi ZiriTadad<br />
mTiani daRestnis dasavleT nawilSi<br />
cxovroben. XX saukunis<br />
40-iani wlebidan avarielebis<br />
nawili maRalmTiani raionebidan<br />
Camosaxlda barSi, yizlaris,<br />
xasaviurTisa da yiziliurTis<br />
raionebSi. daRestnis garda,<br />
avarielebi cxovroben azerbaijanSi<br />
_ zaqaTalasa da belaqnis<br />
raionebSi. maTi axlo mona-<br />
Tesaveebi arian: andielebi, axvaxelebi,<br />
boTlixelebi, Rodoberielebi,<br />
tindielebi, karatalebi,<br />
Wamalelebi, bagvalebi<br />
(andiuri qvejgufi), didoelebi<br />
anu cezebi, beJitelebi, xvar-<br />
Sielebi, hinuxelebi, hunzibelebi<br />
(didouri qvejgufi).<br />
dargoelebs (356 aTasi) miekuTvnebian<br />
sakuTriv dargoelebi,<br />
xaidayelebi da kubaCelebi. dargoelebis<br />
tradiciuli dasaxlebis<br />
adgili Sua daRestnis mTisa<br />
da mTiswina raionebia, zRvispireTis<br />
zolsa da mdinare Raziyumuxis<br />
auzs Soris. isini avarielebis<br />
Semdeg daRestanSi<br />
sididiT meore eTnikuri jgufia.<br />
lezgebs (262 500) miekuTvnebian<br />
TviTon lezgebi, Tabasaranelebi,<br />
aRulebi, ruTulelebi,<br />
waxebi. lezgebis ZiriTadi sacxovrebeli<br />
adgili daRestnis<br />
samxreT-aRmosavleTi raionia.<br />
lezgiur enaze molaparake xalxTa<br />
jgufs miekuTvnebian agreTve<br />
CrdiloeT azerbaijanSi<br />
mcxovrebi mcirericxovani xalxebi:<br />
udiebi, buduxebi, kriwebi<br />
da xinaluRebi. udiebi cxovroben<br />
saqarTveloSic, yvarlis<br />
raionis sof. zinobianSi.<br />
lakebi (120 aTasi) cxovroben<br />
mTiani daRestnis centralur<br />
nawilSi, Tabasaranelebi (98 aTasi)<br />
ki _ daRestnis samxreT-aRmosavleT<br />
nawilSi. aRulebi (16<br />
500), ruTulebi (17 800) da waxebi<br />
(6 600) cxovroben daRestnis<br />
samxreTSi. ruTulebisa da waxebis<br />
nawili cxovrobs azerbaijanSic:<br />
zaqaTalas, kaxisa da<br />
belaqnis raionebSi.<br />
daRestanSi mosaxle Turqulenovan<br />
mosaxleobas miekuTvnebian<br />
yumuxebi, azerbaijanelebi<br />
da noRaelebi. yumuxebis (278 600)<br />
istoriuli sacxovrebeli adgili<br />
daRestnis kaspiispira dablobi<br />
da misi mimdebare mTiswineTia.<br />
noRaelebi (34 400) tradiciulad<br />
noRais stepebSi cxovroben.<br />
maTi sacxovrebeli adgili<br />
ganawilebulia daRestans,<br />
CeCneTsa da stavropolis mxareebs<br />
Soris. azerbaijanelebi<br />
(91 500) ZiriTadad cxovroben<br />
derbendis, Tabasaranis, ruTulis<br />
da yizlaris raionebSi. da-<br />
Restneli azerbaijanelebis<br />
umetesoba derbendis raionSi<br />
uZvelesi droidan cxovrobs,<br />
nawili ki iranidan gadmosaxlda<br />
XIX saukunis meore naxevarSi.<br />
adgilobriv azerbaijanelebs<br />
daRestanSi `Turqebs~ eZaxdnen,<br />
xolo iranidan gad-mosaxlebulebs<br />
_ `sparselebs~.<br />
TaTebis (14 800) umetesoba derbendis<br />
raionSi cxovrobs. isini<br />
iudaizms aRiareben da amis<br />
gamo maT zogjer mTis ebralebsac<br />
uwodeben. TaTuri ena iranul<br />
enaTa jgufs miekuTvneba<br />
da farsis dialeqts warmoadgens.<br />
TaTebis garda daRestanSi<br />
cxovroben ebraelebic.<br />
31<br />
CeCnebi (108 aTasi) ZiriTadad<br />
cxovroben xasaviurTis, babaiurTisa<br />
da kazbekovis raioneb-<br />
Si. CrdiloeT kavkasiaSi bolo<br />
wlebSi mimdinare cnobili movlenebis<br />
gamo CeCnebis raodenoba<br />
daRestanSi, CeCneTidan<br />
maTi emigraciis xarjze, orjer<br />
gaizarda.<br />
rusebi (120 aTasi) daRestanSi<br />
umetesad qalaqebsa da qalaqis<br />
tipis dasaxlebebSi cxovroben.<br />
gansakuTrebiT didia maTi raodenoba<br />
yizlarSi, mahaCyalasa<br />
da kaspiiskSi. pirveli rusuli<br />
dasaxlebebi daRestanSi XVI-XVI I I<br />
saukuneebSi daarsda. rus axalmosaxleTa<br />
Semdegi didi talRa<br />
XIX saukunis Sua xanebSi da bolos<br />
XX saukunis 30-60-ian wleb-<br />
Si daiZra daRestnisaken. 1990ian<br />
wlebSi CrdiloeT kavkasiaSi<br />
Seqmnili arastabiluri<br />
viTarebis Sedegad daRestani<br />
bevrma rusma datova. rusebis<br />
emigraciis tendenciebi SeiniSneba<br />
CrdiloeT kavkasiis sxva<br />
regionebSic.<br />
Sua saukuneebSi daRestnis teritoria<br />
da mosaxleoba mezobel<br />
xalxTa mier, miuxedavad<br />
eTnikuri mravalferovnebisa,<br />
xSirad erTian warmonaqmnad<br />
aRiqmeboda. magaliTad, qarTvelebma,<br />
daRestnelebis uSualo<br />
mezoblebma, ganazogades<br />
erT-erTi daRestnuri tomis<br />
saxelwodeba da mTel daRestans<br />
`lekeTs~ uwodebdnen,<br />
daRestanSi mcxovreb eTnikur<br />
jgufebs ki `lekebs~. es saxeli<br />
dResac gamoiyeneba daRestanSi<br />
mcxovrebi eTnikuri jgufebis<br />
aRmniSvnel terminad.<br />
saqarTvelosa da daRestnel<br />
xalxebs Soris urTierTobas<br />
xangrZlivi istoria aqvs. jer<br />
kidev qarTlis mefe farnavazi<br />
daRestnel xalxebTan erTad<br />
ibrZoda dampyroblebis winaaRmdeg.<br />
saqarTveloSi qristianobis<br />
gavrcelebis Semdeg ki<br />
daRestanSi qarTveli misione-<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
eTnosebi saqarTveloSi<br />
rebi gamoCndnen. qarTvelebis<br />
mier qristianobis gavrcelebis<br />
mcdelobad unda miviCnioT X-XI<br />
saukuneebSi aSenebuli qristianuli<br />
eklesia sof. daTunSi, avariis<br />
yoisus xeobaSi. eklesias im<br />
periodis qarTul xuroTmoZRvrebasTan<br />
aqvs kavSiri. daRestanSi<br />
aRmoCenilia agreTve qvis<br />
jvrebi orenovani warwerebiT.<br />
qristianobis gavrceleba daRestanSi<br />
savaraudod XIV saukuneSi,<br />
Temur-lengis laSqrobebis<br />
dros, Sewyda, rodesac daRestnis<br />
islamizacia dasrulda.<br />
Semdgom saukuneebSi saqarTvelosa<br />
da daRestans Soris urTierTobebi<br />
garTulda. Sedarebi-<br />
Ti mSvidoba kaxeTis mefis levanis<br />
periodSi SeimCneoda, rodesac<br />
man saqarTvelos teritoriaze,<br />
fifineTSi anu WarSi,<br />
daRestneli xalxebi Camoasaxla.<br />
maTi movaleoba zafxulobiT<br />
mTebidan yinulis Camotana iyo.<br />
X V I I saukunidan imdenad gax-<br />
Sirda Tavdasxmebi saqarTvelos<br />
teritoriaze daRestnis<br />
mxridan, rom am movlenam saqarTveloSi<br />
Tavisi saxelic ki<br />
SeiZina _ `lekianoba~. daRestanidan<br />
saqarTveloSi ganxorcielebul<br />
samxedro eqspediciebs<br />
daRestneli feodalebi xelmZRvanelobdnen.<br />
erT-erTi ase-<br />
Ti molaSqre koxta beladi iyo,<br />
romelmac 1757 da 1759 wlebSi<br />
ilaSqra saqarTveloSi. darbevisa<br />
da gaZarcvis mizniT mowyobilma<br />
am laSqrobebma didi<br />
ziani miayena aRmosavleT saqarTvelos<br />
mosaxleobas. laSqrobebis<br />
dros itacebdnen adamianebsac,<br />
maT Soris iyo poeti<br />
daviT guramiSvili, romelic<br />
sof. lamisyanidan moitaces da<br />
uncuqkulSi waiyvanes. mZime<br />
pirobebSi myofma guramiSvilma<br />
sabolood gaparva moaxerxa da<br />
daRestnis mTebSi xetialis<br />
Semdeg samSvidobos gaaRwia.<br />
daRestneli xalxebi, kerZod ki<br />
avarielebi, saqarTveloSi da-<br />
saxlebas saqarTvelos ruseTis<br />
imperiis SemadgenlobaSi Sesvlis<br />
Semdeg iwyeben. maTi nawili<br />
sof. TivSi XIX saukunis meore<br />
naxevarSi Camosaxlda, nawili<br />
ki _ ufro mogvianebiT, 1957<br />
wels. im periodSi sakavSiro<br />
ministrTa sabWos dadgenilebiT<br />
respublikis ganaTlebis<br />
saministros yvarlis raionSi<br />
Camosaxlebul avarielTa saskolo<br />
asakis bavSvebis swavliT<br />
uzrunvelyofac ki daevala.<br />
ganaTlebis saministrom adgilobriv<br />
xelisuflebasTan er-<br />
Tad Seiswavla saqmis viTareba<br />
da maT sacxovreblad yvarlis<br />
raionis oTxi ubani miuCines. es<br />
ubnebi 4-8 kilometriT iyo<br />
daSorebuli erTmaneTisagan.<br />
Catarebuli aRricxvis Sedegad<br />
dadginda, rom oTxive ubanSi<br />
saskolo asakis 215 bavSvi hyavdaT.<br />
es is kontingentia, romelsac<br />
mSobliur enaze unda eswavla,<br />
xolo ufrosi klasebis<br />
mowafeebs swavla uaxloesi<br />
rusuli skolebis Sesabamis<br />
klasebSi unda ganegrZoT.<br />
CanTlisyuresa da sarusos ubnebSi<br />
dasaxlebul avarielTa<br />
74 bavSvi yvarlis raionis<br />
sofel oqtombrisa da axalsoflis<br />
skolebSi miabares. aRniSnuli<br />
skolebis direqtorebs<br />
miTiTeba miecaT, rom saswrafod<br />
Sedgomodnen bavSvebTan<br />
muSaobas. pedagogebi CamosaxlebulTagan<br />
SearCies. elodebodnen<br />
daRestnidan programebsa<br />
da saxelmZRvaneloebs.<br />
ganaTlebis saministros saswavlo<br />
procesi yvela saWiro saswavlo<br />
inventariT unda uzrunveleyo.<br />
moswavleebi skolebSi<br />
ganaTlebas ZiriTadad rusul<br />
enaze iRebdnen. maTma didma<br />
nawilma qarTuli wera-kiTxva<br />
praqtikulad ar icoda.<br />
saqarTveloSi Camosaxlebis Semdeg<br />
avarielebi mWidro kavSirebs<br />
inarCunebdnen daRestan-<br />
Tan, belaqnisa da zaqaTalis<br />
avarielebTan. yvarlis raionSi<br />
32<br />
macxovrebeli avarielebi Safiituri<br />
mimdinareobis sunitebi<br />
arian. avarielebi asruleben<br />
ziqrs da mevluds. TivSi micvalebulis<br />
dakrZalvidan mTeli<br />
kviris ganmavlobaSi mamakacebis<br />
garkveuli jgufi gadis<br />
axladgardacvlilis saflavze,<br />
asrulebs ziqrs da kiTxulobs<br />
mevluds. danarCen sam sofelSi<br />
ki sasaflaoze sami dRis<br />
ganmavlobaSi daiarebian.<br />
avarielebis religiur cxovrebaSi<br />
didi adgili ukavia wmindaTa<br />
kults. isini ZiriTadad<br />
daRestanSi dadian wminda<br />
adgilebis mosaxilvelad.<br />
avarielebi icaven niqahs (avar.<br />
maxar), mtkiced icaven windacveTis<br />
wesebs, klaven yurbans,<br />
magram amas masobrivi xasiaTi<br />
ara aqvs. 50 wels gadacilebulTa<br />
70-80% dReSi xuTjer<br />
loculobs, inaxavs 30 dRian<br />
marxvas. micvalebulis dakr-<br />
Zalva religiuri wesebis dacviT<br />
xdeba. avarielTa sofleb-<br />
Si moqmedebs meCeTi. am soflebSi<br />
arian molebi. sasaflaoebze<br />
aris qviTkiriT naSenebi<br />
samlocveloebi, romlebic 80ian<br />
wlebSi xelisuflebam daxura,<br />
Tumca aralegalurad<br />
isini mainc funqcionirebdnen.<br />
Crdilokavkasiuri tradiciis<br />
Tanaxmad, asakovani morwmuneebi,<br />
miuridzimis principebidan<br />
gamomdinare, sofelSi arsebuli<br />
yvela mniSvnelovani sakiTxis<br />
gadawyvetaSi monawileoben.<br />
sakmaod aqtiuria sasuliero<br />
wodeba. marTalia meCeTebi araa<br />
registrirebuli da amdenad<br />
isini moxetiale molebad iTvlebian,<br />
magram soflebSi didi<br />
avtoritetiT sargebloben.<br />
1990-ani wlebis damdegs qveyanaSi<br />
ganviTarebuli cnobili<br />
movlenebis Sedegad avarielebis<br />
erTma nawilma istoriul<br />
samSobloSi dabruneba gadawyvita<br />
da saxlebis gayidva da-
iwyo. im periodSi saxelmwifos<br />
mxridan saxlebis Sesyidvaze<br />
daixarja 4372 aTasi maneTi da<br />
maSindelma prefeqtma maTSi<br />
adgilobrivi, ZiriTadad mravalSviliani,<br />
ojaxebi Seasaxla.<br />
avarielTa darCenili ojaxebic<br />
gamoTqvamdnen daRestanSi dabrunebis<br />
survils da TavianTi<br />
saxlebis daCqarebul Sesyidvas<br />
moiTxovdnen. 1991 wels avarielebis<br />
daRestanSi organizebulad<br />
gadasaxlebis sakiTxTa<br />
mosagvareblad Camosuli iyo<br />
delegacia, Seiqmna samTavrobo<br />
komisiac. ruseTis federaciaSi<br />
boris elcinis prezidentobis<br />
periodSi iyo mcdeloba imisa,<br />
rom saqarTvelos mTianeTsa da<br />
daRestanSi mcxovrebi avarielebis<br />
gamyofi saxelmwifo<br />
sazRvari gamWvirvale gaexadaT,<br />
raTa avarielebs istoriul<br />
samSobloSi mimosvla gaadvilebodaT.<br />
im dros sazRvarze<br />
gadasvla gansakuTrebul sir-<br />
TuleebTan ar iyo dakavSirebuli<br />
da avarielebic xSirad<br />
kveTden saxelmwifo sazRvars<br />
Tavisi axloblebisa Tu wminda<br />
adgilebis mosanaxuleblad.<br />
saqarTvelos mosaxleobis 2002<br />
wlis aRweris Sedegebis mixedviT,<br />
saqarTveloSi 1996 avarieli<br />
cxovrobs (1989 wels _ 4230<br />
cxovrobda), 210 laki (1989<br />
wels _ 426), 44 lezgi (1989 wels<br />
_ 720). maTgan mxolod avarielebi<br />
arian kompaqturad dasaxlebulni.<br />
avarielebis absoluturi<br />
umravlesoba yvarlis<br />
raionis soflebSi _ TivSi, Can-<br />
TlisyureSi, sarusosa da TxiliswyaroSi<br />
cxovrobs.<br />
1990-iani wlebis Semdeg Seqmnil<br />
axal viTarebasTan adaptaciis<br />
problema da qveyanaSi mimdinare<br />
procesebisgan sruli izolacia,<br />
avarielebs istoriul samSobloSi<br />
gadasaxlebisken ubiZgebs,<br />
rac uaxloes wlebSi saqarTveloSi<br />
maTi raodenobis kidev<br />
ufro Semcirebas gamoiwvevs.<br />
gamoyenebuli literatura da wyaroebi:<br />
1. guguSvili T. saqarTvelos gare migraciul-demografiuli problemebi<br />
(1990-1998 wlebi), Tbilisi, 1998.<br />
2. sanikiZe g., islami da muslimebi Tanamedrove saqarTveloSi, aRmosavleTdasavleTis<br />
urTierTobaTa kvlevis saerTaSoriso centri, `logosi~,<br />
Tbilisi, 1999.<br />
3. sonRulaSvili a. erovnul umciresobaTa kultura saqarTveloSi,<br />
Tbilisi, `mecniereba~, 2002.<br />
4. xuciSvili n. daRestani, `kavkasiuri saxli~, Tbilisi, 2002.<br />
5. gazeTi 24 saaTi.<br />
6. gazeTi rezonansi.<br />
7. sainformacio saagento interpresniusi, 8 maisi, 2007.<br />
8. saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti.<br />
9. Íàðîäû Äàãåñòàíà, Èçäàòåëüñòâî Àêàäåìèè Íàóê ÑÑÑÐ, Ìîñêâà, 1995.<br />
10. Bobrovnikov V. Muslim Nationalism in the Post-Soviet Caucasus:<br />
The Dagestan Case, Caucasian Regional Studies, Volume 4, Issue 1, 1999.<br />
11. Khabal.info, 10 May 2007.<br />
12. http://www.dagpravda.ru<br />
13. http://www.kavkaz.memo.ru/<br />
SeniSvnebi:<br />
1 avarias qarTvelebi tradiciulad uwodeben `xunZeTs~. Tanamedrove<br />
qarTul enaTmecnierebaSic `avariis~ da `avariuli enis~ nacvlad<br />
damkvidrebulia `xunZeTi~ da `xunZuri ena~.<br />
33<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
adamianis uflebebi<br />
lustracia<br />
samarTlianobis aqti<br />
Tu adamianis uflebebis<br />
darRvevis axali meTodi?<br />
fridon sayvareliZe<br />
lustracia (laT. lustratio _ ganwmenda<br />
msxverplSewirvis gziT)<br />
_ aRmosavleT evropis rig qveynebSi<br />
sapasuxismgeblo saxelmwifo<br />
Tanamdebobis pirebisa da<br />
kandidatTa Semowmebis gansakuTrebuli<br />
proceduraa, romlis<br />
mizania gamoarkvios warsulSi<br />
am pirebis komunisturi<br />
partiis xelmZRvanelobisadmi<br />
an saxelmwifo uSiSroebis samsaxurisadmi<br />
kuTvnileba an gamoamJRavnos<br />
faqtebi am samsaxurebTan<br />
maTi TanamSromlobis<br />
Sesaxeb. lustracia xorcieldeba<br />
specialuri kanonebis<br />
safuZvelze (maTi umravlesoba<br />
1990-1993 wlebSi miiRes), rogorc<br />
wesi, specialuri organos<br />
mier (magaliTad, ungreTSi<br />
lustracias axorcielebda parlamentis<br />
mier arCeuli komiteti,<br />
romelic sami mosamarTlisgan<br />
Sedgeboda). Tu lustraciis<br />
procesSi dasturdeba tota-<br />
34<br />
litarul reJimTan TanamSromlobis<br />
faqtebi, pirovnebas aqvs<br />
arCevani Tanamdebobis nebayoflobiT<br />
datovebasa (gamomJRavnebuli<br />
faqtebis saidumlod<br />
Senaxvis garantiiT) da Tanamdebobis<br />
iZulebiT datovebas<br />
Soris (makomprometirebeli<br />
informaciis sajaro gamoqveynebiT).<br />
sanam lustraciis istoriasa da<br />
kanonmdeblobaze daviwyebdeT<br />
saubars, xazgasmiT unda aRvniSnoT,<br />
rom lustraciis dadebiTi<br />
da uaryofiTi mxareebis Sedarebisas<br />
dadebiTi gacilebiT<br />
damajerebeli da argumentirebulia.<br />
lustracia upirveles<br />
yovlisa zneobrivi aqtia, misi<br />
mizania moraluri ganwmenda,<br />
moraluri kaTarzisi, gnebavT,<br />
rogorc poloneTSi amboben,<br />
`mentalobis higiena da dezinfeqcia~.
amasTan erTad im faqtsac versad<br />
gaveqceviT, rom lustraciuli<br />
kanonmdebloba ar aris yvelaze<br />
humanuri kanonmdebloba<br />
msoflioSi, rom is xSirad ewinaaRmdegeba<br />
adamianis uflebebsa<br />
da Tavisuflebebs (rac ar<br />
unda vTqvaT, yovel adamians<br />
aqvs ufleba iyos uzneo da usindiso<br />
da es misi problemaa). ai,<br />
sad aris kolizia adamianis uflebebsa<br />
da lustracias Soris.<br />
magram rogor unda daicvas axalgazrda<br />
saxelmwifom adamianis<br />
uflebebi samarTlebrivi, demokratiuli<br />
qveynis aSenebis gare-<br />
Se da rogor unda aaSenos aseTi<br />
qveyana Zveli komunisturi kadrebiT?<br />
amis SeuZlebloba yvela<br />
axladmosul demokratiul xelisuflebas<br />
esmis da cdilobs<br />
ganTavisufldes Zvelisa da<br />
dromoWmulisagan, iseTi adamianebisagan,<br />
romelTac ar SeuZliaT<br />
fexi auwyon axals, vinaidan<br />
mentalurad Zvelze arian<br />
mibmuli. aqedan gamomdinare<br />
cxadi xdeba, rom Tu lustracia<br />
mainca da mainc adamianis<br />
uflebebis damrRvevi borotebaa,<br />
es aris `aucilebeli boroteba~,<br />
`saxadi~, romelic axali<br />
demokratiis yvela qveyanam<br />
unda moixados. gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovani da aucilebelia<br />
lustracia im qveynebSi, sadac<br />
problema ara mxolod mentalobaSi<br />
da amis gamo axlis Senebis<br />
SeuZleblobaSia, aramed pirvel<br />
yovlisa imaSi, rom agenturuli<br />
qseli dResac agrZelebs saqmianobas<br />
(gansxvavebiT, magaliTad,<br />
germaniisagan) da asrulebs ucxo<br />
qveynis specsamsaxurebis<br />
davalebebs. marTlac maradiulia<br />
saxarebiseuli sibrZne<br />
axali Rvinis Zvel tikebSi<br />
Casxmis miuReblobis Sesaxeb.<br />
lustracia SeiZleba ganvixiloT<br />
moralur-eTikuri, politikuri,<br />
pragmatuli da samarTlebrivi<br />
TvalsazrisiT. Sesabamisad, xed-<br />
vis kuTxe gansazRvravs lustraciis<br />
Sefasebis xarisxsac _ emociuri<br />
da aRtacebuli damokidebulebidan<br />
dawyebuli mSral da<br />
kritikul damokidebulebamde.<br />
lustraciis momxreebi mis aucileblobas<br />
asabuTeben:<br />
komunisturi saxelmwifoebis<br />
danaSulebrivi da ukanono<br />
xasiaTiT, ris gamoc yovelgvari<br />
nebayoflobiTi TanamSromloba<br />
komunistur saxelmwifo<br />
organoebTan danaSaulis<br />
tolfasia;<br />
`axalgazrda demokratiis monapovrebis<br />
dacvis~ pragmatuli<br />
aucileblobiT;<br />
istoriuli precedentiT _ ker-<br />
Zod im keTilismyofeli zegavleniT,<br />
romelic moaxdina sazogadoebaze<br />
germaniaSi denacifikaciisa<br />
da iaponiaSi demilitarizaciis<br />
omisSemdgomma analogiurma<br />
procesebma.<br />
samarTlis mixedviT lustraciuli<br />
kanonebi warmoadgenen<br />
rTul iuridiul kazuss, radgan:<br />
maT aqvT ukuqmedeba, anu aRiareben<br />
gakicxvis SesaZleblobas im<br />
danaSaulisaTvis, romlebic mi-<br />
Rebuli iyo am kanonebis miRebamde;<br />
aRiareben gakicxvis SesaZleblobas<br />
im qmedebebis gamo, romlebic<br />
TavisTavad ar iTvleba<br />
danaSaulad (magaliTad,<br />
specsamsaxurebSi muSaoba).<br />
verc erTma postkomunisturma<br />
reJimma aRmosavleT evropaSi<br />
ver monaxa lustraciis problemis<br />
ioli gadawyvetis gza,<br />
Tumca sajaro samsaxuris gawmenda<br />
yofili agentebisagan<br />
yvela partiis da farTo sazogadoebis<br />
mier iyo mxardaWerili.<br />
35<br />
aRmosavleT evropis lustraciuli<br />
praqtikac gansxvavebuli<br />
da winaaRmdegobrivia. prokurorebs<br />
yvela qveyanaSi gauWirdaT<br />
mtkicebulebebis Segroveba<br />
da maTi braldebulisaTvis<br />
wardgena. Warbobda iseTi sasamarTlo<br />
procesebi, romlebzec<br />
yofil funqcionerebs braldebas<br />
finansuri gadacdomebisa<br />
da korufciis da ara totalitaruli<br />
sistemis mxecur dana-<br />
SaulobebSi monawileobis gamo<br />
uyenebdnen.<br />
1999 wels mavzoleumis daxurvisa<br />
da misi mkvidris qristianuli<br />
wesiT dakrZalvis idea<br />
aRmosavleTevropuli lustraciis<br />
rusuli analogia, romlis<br />
Tavisebureba is aris, rom igi<br />
mxolod cocxlebze ar vrceldeba.<br />
lustraciis magaliTia<br />
xruSCovis gamosvla pirovnebis<br />
kultis winaaRmdeg skkp XX yrilobaze<br />
da a.S.<br />
xelisuflebaSi mosuli revoluciuri<br />
reJimebi xSirad iyeneben<br />
lustracias politikuri<br />
mowinaaRmdegeebis mimarT. is<br />
SeiZleba gamoyenebul iqnas agreTve<br />
xelisuflebis mier im<br />
pirebis winaaRmdeg, romlebic<br />
safrTxes uqmnian arsebul<br />
reJims (magaliTad, radikaluri<br />
partiebis wevrTa mimarT).<br />
lustraciis tipobrivi magali-<br />
Tia 1920-1930 wlebis sabWouri<br />
`wmendebi~, lustraciis magaliTia<br />
1945 wels germaniis denacifikacia,<br />
agreTve imave periodis<br />
iaponiis demilitarizacia.<br />
SeiZleba aseve gavixsenoT makartizmi<br />
aSS-Si. respublikeli<br />
senatori makarti istoriaSi Sevida,<br />
rogorc sxvadasxva saxelmwifo<br />
da sazogado moRvaweebis<br />
komunistebTan TanamSromlobis<br />
farTomasStabiani sabralmdebo<br />
kampaniis wamomwyebi. politikuri<br />
qulebis werisas makarti ar<br />
Takilobda SeTiTxnili da da-<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
adamianis uflebebi<br />
udasturebeli braldebebis<br />
gamoyenebas. `wiTlebTan~ brZola,<br />
masobrivi devna da samuSaodan<br />
daTxovnebi mimdinareobda<br />
sayovelTao isteriis fonze.<br />
dRes `neomakartizmSi~ evropaSi<br />
komunisturi reJimebis gakicxvis<br />
praqtika igulisxmeba,<br />
iseve, rogorc centralur da<br />
aRmosavleT evropaSi lustraciaSi<br />
ZiriTadad saxelmwifo<br />
moxeleebis wiTeli warsulis<br />
gamoaSkaravebas gulisxmoben.<br />
qvemoT SevexebiT sxvadasxva<br />
aRmosavleTevropul qveyanaSi<br />
ganviTarebul movlenebs, romlebic<br />
lustraciasTan iyo<br />
dakavSirebuli.<br />
ungreTSi 1992 wlis zeteni-takaCis<br />
kanonis mixedviT, sisxlis<br />
samarTlis pasuxismgebloba daekisra<br />
yvela im pirs, romlebmac<br />
1944-1990 wlebSi samSoblos Ralati<br />
Caidines. survilis SemTxvevaSi<br />
samSoblos Ralatis cnebis<br />
gamoyeneba SeiZleboda yvelas<br />
mimarT, vinc im dros sab-<br />
WoTa kavSirsa da ungreTs Soris<br />
TanamSromlobaSi monawileobda.<br />
Tumca sakonstitucio sasamar-<br />
Tlom arakonstituciurad cno<br />
es kanoni. ungreTSi xangrZlivi<br />
sakanonmdeblo bataliebi das-<br />
WirdaT, sanam 1994 wels lustraciis<br />
kanonis ZiriTad punqtebs<br />
ase Camoayalibebdnen:<br />
parlamentis wevrebi, ministrebi,<br />
prezidenti, sakonstitucio<br />
da Cveulebrivi sasamarTloebis<br />
mosamarTleebi, zogierTi<br />
Jurnalisti, saxelmwifo umaRlesi<br />
Tanamdebobis pirebi valdebuli<br />
arian gaiaron e.w. `biografiuli<br />
kontroli~. lustracias<br />
eqvemdebareba Semdegi saxis<br />
saqmianoba: saxelmwifo uSiSroebis<br />
samsaxurebisaTvis sasargeblo<br />
qmedeba, Cadenili<br />
oficialuri agentis an informatoris<br />
rangSi; faSisturi<br />
partiis wevroba.<br />
kanonis mixedviT, iqmneba sami<br />
mosamarTlisgan Semdgari komiteti,<br />
romelsac eniWeba gansakuTrebuli<br />
uflebamosileba<br />
da imuniteti. maT xeli miuwvdebaT<br />
saidumlo dokumentebze<br />
da evalebaT imis garkveva, Tu<br />
vin iyo saxelmwifo partiuli<br />
reJimis agenti an informatori.<br />
procesi mimdinareobs saidumlod,<br />
sajaro mosmenebis da<br />
lustrirebuli pirebis gareSe.<br />
am ukanasknelT gamoZiebis Catarebis<br />
Sesaxeb mxolod misi<br />
damTavrebis Semdeg ecnobebaT.<br />
Tu pirebs makomprometirebeli<br />
warsuli aRmoaCndaT, uari unda<br />
Tqvan dakavebul Tanamdebobaze<br />
da maT Sesaxeb mopovebuli<br />
informacia ar gaxmaurdeba.<br />
winaaRmdeg SemTxvevaSi dokumentebi<br />
unda gamoqveyndes. lustrirebul<br />
pirebs SeuZliaT<br />
gadawyvetilebis sasamarTloSi<br />
gasaCivreba. uari iTqva samRvdeloebis<br />
warmomadgenlebis<br />
lustrirebaze. TvalTvalis<br />
msxverplT neba miecaT enaxaT<br />
maTze Seqmnili dokumentebi,<br />
magram maT ar umxeldnen informatorTa<br />
gvarebs.<br />
poloneTSi lustraciis Sesaxeb<br />
1992 wels alaparakdnen, rodesac<br />
imJamindelma Sinagan saqme-<br />
Ta ministrma macereviCma presas<br />
komunistur reJimTan moTanam-<br />
Sromle agentebis sia miawoda.<br />
siaSi aRmoCndnen saxelganTqmuli<br />
adamianebi: poloneTis<br />
imJamindeli prezidenti, nobelis<br />
premiis laureati lex valensa;<br />
metad avtoritetuli antikomunisti,<br />
mecnieri da politikosi,<br />
ukve xanSiSesuli veslav<br />
kSanovski; cnobili opozicionerebi<br />
moCulski da zamoiski.<br />
atyda xmauriani politikuri<br />
skandali. valensa xangrZlivi<br />
sasamarTlo garCevis Sedegad<br />
sufTad gamovida am saqmidan _<br />
Zalian saimedo iyo misi politikuri<br />
reputacia, kSanovskic<br />
gamarTlda, magram bevr cnobil<br />
adamians postis datoveba mo-<br />
36<br />
uxda. am ambis Semdeg lustraciis<br />
procedurazec dafiqrdnen,<br />
raTa daculi yofiliyo<br />
spec-samsaxurebTan TanamSromlobaSi<br />
eWvmitanil pirTa uflebebi.<br />
sakuTari winadadebebi<br />
wamoayenes poloneTis helsinkis<br />
komitetis eqspertebma:<br />
vinaidan saidumlo dosieebis<br />
monacemebi xSirad yalbi iyo,<br />
eWvmitanilebis mimarT daculi<br />
unda yofiliyo udanaSaulobis<br />
prezumpcia, maT unda hqonodaT<br />
sasamarTlos meSveobiT<br />
Tavis dacvis ufleba. Tumca<br />
1997 wlis kanonSi es garantiebi<br />
ar Sevida. male gadadga poloneTis<br />
vice-premieri yofili<br />
disidenti ianuS tomaSevski<br />
(Zneli iyo imis warmodgena,<br />
rom tomaSevski uSiSroebasTan<br />
TanamSromlobda, Tumca misma<br />
partiulma kolegebma erTaderTi<br />
dausabuTebeli dabezRebis<br />
safuZvelze Tavis dazRveva<br />
gadawyvites da mas Tanamdebobis<br />
datoveba aiZules).<br />
saCvenebeli iyo am mxriv finansTa<br />
ministris zita gilovskas<br />
iZulebiTi gadadgomac 2006 wlis<br />
ivnisSi im braldebis safuZvelze,<br />
rom man damala yofili kav-<br />
Sirebi saidumlo policiasTan.<br />
2007 wlis 7 ianvars kaTedraze<br />
asvlis sazeimo ceremoniis win<br />
varSavis arqiepiskoposma stanislav<br />
velgusma gaakeTa gancxadeba<br />
Tanamdebobidan gadadgomis<br />
Sesaxeb, romelic dakmayofilda<br />
romis papis benediqt<br />
XVI-is mier. gadadgomis mizezi<br />
gaxda im masalebis publikacia,<br />
romlebic adasturebda ierarqis<br />
TanamSromlobas poloneTis<br />
saxalxo respublikis specsamsaxurebTan<br />
1960-1970 wlebSi.<br />
`velgusis kazusi~ uamrav kiTxvas<br />
badebs. ratom uaryofda<br />
Tavad velgusi pirveli skandaluri<br />
publikaciebis gamoqveynebis<br />
Semdeg TanamSromlobas<br />
poloneTis uSiSroebis samsaxurebTan?<br />
marTals ambobs
vatikani, rodesac irwmuneba,<br />
rom mas ar hqonia aseTi informacia?<br />
moaxdina Tu ara<br />
velgusis am gadawyvetilebaze<br />
zegavlena poloneTis xelisuflebam?<br />
versiebi bevri iyo,<br />
faqti ki is gaxldaT, rom<br />
poloneTSi lustraciis axali<br />
da mkacri talRa agorda.<br />
2007 wlis martidan ZalaSi Sevida<br />
seimis mier miRebuli kanoni,<br />
romlis mixedviTac poloneTSi<br />
gamoqveyndeba komunisturi specsamsaxurebis<br />
agentTa siebi. kanonis<br />
mixedviT, gafarTovdeba<br />
Tanamdebobebis CamonaTvali,<br />
romlis dakavebis win aucilebeli<br />
iqneba e.w. salustracio<br />
gancxadebis Sevseba. sxvebTan<br />
erTad es axla TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlebs, diplomatebs,<br />
umaRlesi saswavleblebis<br />
pedagogebs, Jurnalistebsa da<br />
notariusebsac daevalebaT.<br />
axali kanonis miRebamde poloneTSi<br />
lustracias salustracio<br />
sasamarTlo da sazogadoebri-<br />
vi interesebis warmomadgenel-<br />
Ta instituti atarebda. seimma<br />
gaauqma es istitutebi da es<br />
saqme arasamTavrobo organizacias<br />
_ erovnuli mexsierebis<br />
instituts miando, romelsac<br />
saidumlo policiisa da sxva<br />
specsamsaxurebis arqivebi gadaeca.<br />
instituti Seiqmna 1998<br />
wels poloneTis teritoriaze<br />
nacistebisa da komunistebis<br />
mier Cadenil danaSaulebaTa<br />
gamosaZieblad. am institutis<br />
monacemebiT, Semowmebas komunistur<br />
specsamsaxurebTan TanamSromlobis<br />
Taobaze 400-dan<br />
700 aTasamde adamiani gaivlis.<br />
wina kanoniT ukve lustraciagavlilma<br />
moqalaqeebma es procedura<br />
kidev erTxel, amjerad<br />
ufro detalurad unda gaiaron.<br />
kanoni Seexeba diplomatebs,<br />
iuristebs, municipaluri samsaxurebis<br />
TanamSromlebs, saxelmwifo<br />
kompaniebis xelmZRvanelebs,<br />
redaqtorebs, Jurnalistebs,<br />
saxelmwifo da kerZo skolebis<br />
direqtorebs, mecniermu-<br />
Sakebs, notariusebs. aqve unda<br />
aRiniSnos, rom kanoni ar exeba<br />
arqiepiskoposma velgusma verc ki moaswro kaTedraze<br />
asvla, ise daemSvidoba varSavis mrevls.<br />
37<br />
sasuliero pirebs. e.w. lustraciuli<br />
gancxadeba Tanamdebobis<br />
dakavebamde unda daiweros.<br />
vinc uars ityvis lustraciis<br />
gavlaze, kargavs Tavisi profesiiT<br />
muSaobis uflebas.<br />
yvela am adamianma erovnuli<br />
mexsierebis institutisagan<br />
unda miiRos oficialuri sertifikati,<br />
romelSic iqneba informacia<br />
imis Sesaxeb, TanamSromlobda<br />
Tu ara es pirovneba<br />
specsamsaxurebTan. Tu sertifikatSi<br />
weria, rom misi mflobeli<br />
odesRac saidumlo policiis<br />
agenti iyo, es sakmarisi<br />
safuZvelia piris Tanamdebobidan<br />
daTxovnisaTvis. kanoni<br />
exeba 1972 wlis 1 agvistomde<br />
dabadebul moqalaqeebs.<br />
am kanonis miReba tyupi Zmebis,<br />
kaCinskebis, did gamarjvebad<br />
SeiZleba CaTvliliyo, vinaidan<br />
maTi winasaarCevno lozungi saxelisuflo<br />
struqturebidan<br />
komunistebis saboloo amoZirkva<br />
iyo. Tumca ramdenime dRis<br />
win (ufro zustad ki 15 ivniss)<br />
poloneTis sakonstitucio sasamarTlom<br />
lustraciis kanonis<br />
didi nawili arakonstituciurad<br />
cno. sasamarTlo ganxilva<br />
opoziciuri `memarcxene Zalebis<br />
demokratiuli kavSiris~<br />
moTxovniT daiwyo.<br />
germaniaSi 1991 wels bundestagis<br />
mier `Stazis~ (aRmosavleT<br />
germaniis uSiSroebis samsaxuri<br />
_ ÊÃÁ-s mier Seqmnili yvelaze<br />
efeqturi organizacia<br />
aRmosavleT evropaSi, romel-<br />
Sic muSaobda 85 aTasi oficialuri<br />
TanamSromeli da naxevari<br />
milioni StatgareSe informatori)<br />
Sesaxeb miRebuli<br />
kanonis safuZvelze oficialurad<br />
gaixsna misi arqivebi.<br />
sakvlevi informaciis uzarmazari<br />
raodenobis gamo lustraciis<br />
procesi germaniaSi ramdenime<br />
weliwads gagrZelda.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
adamianis uflebebi<br />
am striqonebis avtori verasdros warmoidgenda, rom odesme<br />
`Stazis~ arqivSi amoyofda Tavs (foto gadaRebulia drezdenSi,<br />
2007 wlis martSi)<br />
sxva saxelmwifoebSi Catarebuli<br />
wmendebisagan gansxvavebiT,<br />
aRmosavleT germanelebis wmenda<br />
`ucxoebma~, anu dasavleTgermanelebma<br />
ganaxorcieles.<br />
lustraciasTan dakavSirebiT<br />
gamoiTqmeboda sxvadasxvagvari<br />
Sexeduleba, isic iTqva, damna-<br />
Saveni iuridiuli pasuxismgeblobisagan<br />
gavaTavisufloTo,<br />
radganac individualuri braleulobis<br />
damtkiceba xSir Sem-<br />
TxvevaSi rTuli aRmoCnda. amas-<br />
Tan, aucileblad miiCneoda monanieba<br />
da qristianuli miteveba,<br />
gulRia da patiosani dialogi<br />
bralmdeblebsa da braldebulebs<br />
Soris. germaniis komunistebisagan<br />
gaTavisuflebis<br />
dramatizms isic aZlierebda,<br />
rom es ufrosi TaobisaTvis es<br />
ukve meore wmenda iyo denacifikaciis<br />
Semdeg, romelic Catarda<br />
nacistur reJimTan Tanam-<br />
SromlobaSi braldebuli iuristebis<br />
winaaRmdeg. yofili liderebis<br />
winaaRmdeg mimarTuli<br />
lustraciuli procedurebi<br />
gdr-Si komunisturi reJimis<br />
dacemasa (1989 wlis noemberi)<br />
da germaniis gaerTianebis (1990<br />
wlis 3 oqtomberi) Sualedur<br />
periodSi daiwyo. yofili gdris<br />
bolo premier-ministrma<br />
modroum SeZlo politikuri<br />
aparatis samarcxvino warsulis<br />
damadasturebeli dokumentebis<br />
ganadgurebis inicireba. bevri<br />
dokumenti dawves, advokatebs<br />
ukanonod eubnebodnen uars<br />
uSiSroebis arqivebSi daculi<br />
cnobebisa da dokumentebis<br />
gacemaze. uSiSroebis TanamSromlebs<br />
Segnebulad SehyavdaT<br />
agentebis siaSi is adamianebi,<br />
romlebmac uari Tqves `Stazis-<br />
Tan~ TanamSromlobaze (es siebis<br />
gamoqveynebidan garkveuli<br />
drois gavlis Semdeg gairkva,<br />
manamde ki xalxma am publikaciis<br />
Sedegad samsaxuri dakarga).<br />
berlinis kedlis dacemidan<br />
ramdenime TveSi xelisuflebis<br />
saTaveSi movida koalicia, romelmac<br />
SeaCera dukumentebis<br />
ganadgureba da politikuri<br />
xasiaTis sisxlis samarTlis<br />
procesebi wamoiwyo partiis<br />
yofili xelmZRvanelis erix<br />
honekerisa da profkavSirebis<br />
yofili lideris hari tiSis<br />
winaaRmdeg. germaniis gaerTi-<br />
38<br />
anebis Sesaxeb xelSekruleba<br />
Zaladakargulad Tvlida potsdam-aixis<br />
akademiis (saidumlo<br />
samsaxuris akademia) mier mini-<br />
Webul yvela samecniero xarisxs.<br />
yofili saidumlo samsaxuris<br />
kartoTekaze kontrolis<br />
mizniT Seiqmna specialuri organo<br />
_ haukis komisia (es saxeli<br />
komisias misi xelmZRvanelis gvaris<br />
mixedviT daerqva). 1991 wels<br />
miRebuli kanonis Tanaxmad, dawesda<br />
msxverplTa pirad dosieebTan<br />
daSvebis wesebi, amasTan<br />
uzrunvelyofili iyo informaciis<br />
arasanqcirebuli gamoyenebisagan<br />
dacva. moxda dawesebulebebis<br />
wmenda im samoqalaqo<br />
pirebisagan, romlebsac kontaqti<br />
hqondaT yofil saidumlo<br />
samsaxurebTan.<br />
lustraciis procedura xorcieldebodadasavleTgermaneli<br />
an ukve Semowmebuli da Tavidan<br />
daniSnuli aRmosavleTgermaneli<br />
mosamarTleebis mier.<br />
gaerTianebuli berlinis<br />
iusticiis ministrma Seqmna prokuraturis<br />
specialuri qveganyofileba,<br />
romlis amocanas mxolod<br />
da mxolod politikur<br />
danaSaulTa gamoZieba warmoadgenda.<br />
maT Soris igulisxmeboda<br />
iseTi sisxlis samarTlis<br />
danaSaulebic, rogoricaa sasazRvro<br />
reJimis darRveva (es<br />
Seexo Tavdacvis nacionaluri<br />
sabWos yvela wevrs da bevr samxedro<br />
Cinosans), arCevnebis falsifikacia<br />
(mimarTuli iyo yvela<br />
qalaqis meris winaaRmdeg,<br />
agreTve im pirTa winaaRmdeg,<br />
romlebic pasuxismgeblebi<br />
iyvnen nacionaluri da adgilobrivi<br />
arCevnebis Catarebaze),<br />
korufcia, gaflangva, sajaro<br />
fondebis aramiznobrivi gamoyeneba<br />
(exeboda nacionalur<br />
da adgilobriv nomenklaturas).<br />
mmarTveli partiis calkeuli pirebis<br />
mimarT sisxlis samarTlis<br />
danaSaulTaTvis bralis wayeneba<br />
arc ise advili aRmoCnda.
iuristTa naxevarze metma dakarga<br />
samsaxuri sasamarTloeb-<br />
Si, sajaro samsaxursa da universitetebSi.aRmosavleTgermanelma<br />
prokurorebma, mosamar-<br />
Tleebma da sajaro moxeleebma<br />
ki wmenda gaiares, sanam maT TavianT<br />
samuSao adgilebze dabrunebis<br />
uflebas miscemdnen.<br />
CexeTSi 1991 wels miiRes kanoni<br />
dekomunizaciis Sesaxeb, romlis<br />
mixedviT, yofil komunistur<br />
nomenklaturas, saxelmwifo<br />
uSiSroebis organoTa TanamSromlebs<br />
da kolaboracionistebs<br />
samsaxuridan iTxovdnen an aqveiTebdnen.<br />
pirTa sia, romlebic<br />
komunistur reJimTan TanamSromlobdnen,<br />
140 000 adamians moicavda.<br />
maTi Semowmeba 5 wlis ganmavlobaSi<br />
unda momxdariyo.<br />
pirebs, romlebic monawileobas<br />
iRebdnen adamianis uflebebisa<br />
da Tavisuflebebis SelaxvaSi,<br />
xuTi wliT aekrZalaT sapasuxismgeblo<br />
postebis dakaveba saxelmwifo<br />
organoebSi (eseni iyvnen:<br />
uSiSroebis organoTa maRali<br />
rangis oficrebi, agentebi,<br />
kompartiis yofili funqcionerebi).<br />
es mxolod im adamianebs<br />
exeboda, romelTa braleuloba<br />
dadasturebuli iyo. braldebulebs<br />
hqondaT apelaciis ufleba.<br />
lustracias axorcielebda<br />
Sinagan saqmeTa saministrosTan<br />
Seqmnili specialuri komisia,<br />
romelic gascemda dadebiT an<br />
uaryofiTpasuxian mowmobas.<br />
uaryofiTpasuxiani mowmobis<br />
mflobeli inarCunebda sakuTar<br />
Tanamdebobas, dadebiTpasuxiani<br />
ki dauyovnebliv tovebda<br />
samsaxurs. dekomunizaciis kanonis<br />
garda CexeTSi saidumlo<br />
policiis arqivebis gaxsnis<br />
Sesaxeb kanonmdeblobis Seqmnac<br />
scades. ivaraudeboda, rom yvela<br />
adamians, romelsac uSiSroebis<br />
samsaxuri uTvalTvalebda,<br />
mcire Tanxis gadaxdis safasurad<br />
unda hqonoda sakuTari<br />
dosies gacnobis SesaZlebloba.<br />
germaniisagan gansxvavebiT arqivebis<br />
sruli gaxsna ar iyo gaTvaliswinebuli<br />
_ ar xmaurdeboda<br />
saidumlo policiis oficer-<br />
Ta gvarebi, informatorebs nomrebiT<br />
aRniSnavdnen, dokument-<br />
Si moxseniebul sxva pirTa gvarebi<br />
ki waSlili iyo. am kanonproeqtis<br />
winaaRmdeg gamovidnen<br />
yofili politpatimrebi da<br />
sxva arasamTavrobo organizaciebi,<br />
romlebic arqi-vebis<br />
srul gaxsnas moiTxovdnen.<br />
rumineTSi ar miuRiaT kanoni<br />
lustraciis Sesaxeb. amis mizezi<br />
is iyo, rom xelisuflebis<br />
saTaveSi faqtobrivad kvlav<br />
komunistebi darCnen (maT Soris<br />
_ yofili prezidenti iona<br />
iliesku) da Zalauflebas isev<br />
politikuri biurokratia<br />
(yofili partiuli Cinovnikebi<br />
da `aparatCikebi~) axorcieldebda.<br />
1990 wels komunisturi<br />
partia gauqmda. 1996 wels ki<br />
antikomunistebma gaimarjves,<br />
magram arc maT miumarTavT represiuli<br />
RonisZiebebisaTvis.<br />
bulgareTSi 1992 wels miiRes<br />
kanoni mecnierebisa da ganaTlebis<br />
sistemis dekomunizaciis<br />
Sesaxeb, romelic ukrZalavda<br />
komunisturi partiis yofil aqtivistebs<br />
da komunisturi ideologiis<br />
leqtorebs xelmZRvaneli<br />
Tanamdebobebis dakavebas<br />
samecniero dawesebulebebsa da<br />
umaRles saswavleblebSi. Tumca<br />
mas Semdeg, rac parlamentma<br />
miiRo kanoni, romelic krZalavs<br />
saidumlo policiis dosieSi<br />
arsebuli informaciis saaSkaraoze<br />
gamotanas, dekomunizaciis<br />
procesi mniSvnelovnad<br />
Seferxda. am kanonis mixedviT,<br />
saidumlo policiis dosieSi<br />
arsebuli informaciis gamavrcelebels<br />
sam wlamde Tavisuflebis<br />
aRkveTa emuqreba, saxelisuflo<br />
Cinovnikisa Tu masobrivi<br />
informaciis saSualebis<br />
TanamSromlisaTvis ki es vada<br />
ormagdeba.<br />
39<br />
baltiis qveynebi<br />
estoneTSi miiRes kanoni arasasamarTlo<br />
masobrivi represiebis<br />
Sesaxeb sabWoTa estoneTSi 1940-<br />
1950 wlebSi. am kanoniT prokuraturas<br />
masobriv mkvlelobebsa<br />
da kacobriobis winaaRmdeg<br />
Cadenil sxva danaSaulSi monawileTa<br />
winaaRmdeg sisxlissamarTlebrivi<br />
devnis dawyeba<br />
daevala.<br />
latviis 1992 wlis kanoni arCevnebis<br />
Sesaxeb parlamentis deputatobis<br />
yvela kandidatisgan<br />
sabWoTa an sxva specsamsaxureb-<br />
Tan maTi TanamSromlobis werilobiT<br />
dadasturebas an uaryofas<br />
moiTxovda. 1995 wlis kanoni<br />
seimis arCevnebis Sesaxeb krZalavs<br />
im pirTa arCevas, romlebic<br />
kompartiis an kompartiis<br />
megobari sxva organizaciebis<br />
funqcionerebi iyvnen 1991 wlis<br />
13 ianvris Semdeg; es exeboda<br />
agreTve sabWoTa uSiSroebis<br />
samsaxuris muSakebsa da agentebs.<br />
litvaSi miiRes kanoni im deputatebis<br />
mandatebis Semowmebis Sesaxeb,<br />
romelTa mimarT sabWoTa an<br />
sxva qveynebis specsamsaxureb-<br />
Tan Segnebuli TanamSromlobis<br />
eWvi arsebobda. am kanonis mixedviT,<br />
arsebuli eWvebis an gaxmaurebuli<br />
faqtebis Sesamowmeblad<br />
da gamosaZieblad specialuri<br />
sadeputato komisia iqmneboda,<br />
romelic saWiroebis Sem-<br />
TxvevaSi prokuraturis, Sinagan<br />
saqmeTa saministros da<br />
erovnuli uSiSroebis samsaxuris<br />
warmomadgenlebs iyenebda.<br />
mainc ra aris lustracia: samarTlianobis<br />
aqti? adamianis<br />
uflebebis darRvevis axali<br />
meTodi? `aucilebeli boroteba~?<br />
dasavleTTan keklucobis<br />
Taviseburi forma? moraluri<br />
kaTarzisi? an iqneb sxva ram?<br />
amis gansjas mkiTxveli Tavadac<br />
kargad moaxerxebs.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
samarTali<br />
adamianis uflebaTa<br />
evropuli sasamarTlos<br />
gadawyvetileba<br />
golderi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />
masala moamzada nona kalandaZem<br />
1965 wels, didi britaneTis<br />
moqalaqe, sidni elmer golderi,<br />
msjavrdebul iqna gaerTianebul<br />
samefoSi ZarcvisTvis,<br />
romelsac Tan axlda Zalis<br />
gamoyeneba. mas TxuTmeti wliT<br />
patimroba miesaja. is sasjels<br />
40<br />
ixdida parxurstis cixeSi<br />
uaiTis kunZulze.<br />
1969 wels, parxurstis cixeSi<br />
seriozuli areuloba moxda.<br />
cixis oficerma, laridma, romelmac<br />
monawileoba miiRo da<br />
Semdeg daSavda kidec areulobis<br />
CaxSobisas, amoicno Tavdamsxmelebi,<br />
maT Soris golderi.<br />
golderi da is pirebi, romlebic<br />
eWvmitanilni iyvnen areulobaSi<br />
monawileobaSi, patimrebis<br />
ZiriTadi jgufisgan ganacalkeves.<br />
Semdgom golderi policiis<br />
TanamSromlebma dakiTxes.<br />
meore dakiTxvisas mas Seatyobines,<br />
rom igi eWvmitanili iyo<br />
policiis oficerze Tavdasxma-<br />
Si da gaafrTxiles, rom mis<br />
winaaRmdeg gamoZiebis warmar-<br />
Tvis sakiTxi gadawydeboda<br />
faqtebze dayrdnobiT.<br />
imave wels, msjavrdebulma jer<br />
parlamentis wevrs, Semdeg ki<br />
ufros konstebls gaugzavna<br />
werilebi, romlebSic aRwerda
cixeSi momxdar areulobas da<br />
im usiamovnebebs, romlebsac<br />
xsenebuli areulobis Sedegad<br />
waawyda. miuxedavad amisa, cixis<br />
mmarTvelma SeaCera es werilebi<br />
im motiviT, rom msjavrdebulma<br />
ar daayena es sakiTxi im<br />
nebadarTuli saSualebebiT,<br />
romlebic mas gaaCnda adre.<br />
Semdgom, cixis erT-erTma oficerma<br />
aRniSna, rom golderi<br />
buntis Rames masTan erTad imyofeboda<br />
televizoris oTaxSi<br />
im patimrebTan erTad, romlebic<br />
ar monawileobdnen areulobaSi.<br />
Sesabamisad, msjavrdebuli sidni<br />
elmeri daabrunes Tavis sakanSi.<br />
im periodSi cixis administracia<br />
ganixilavda sxvadasxva<br />
gancxadebebs da moamzada im<br />
braldebaTa sia, romlebsac<br />
wauyenebdnen patimrebs, maT<br />
Soris golders, cixis disciplinis<br />
darRvevisTvis; amasTan<br />
dakavSirebuli Canaweri Seitanes<br />
golderis pirad saqmeSi. sabolood,<br />
mas araviTari aseTi braldeba<br />
ar wauyenes da pirad saqmeSi<br />
Setanil Canawerze gakeTda<br />
SeniSnva, rom braldeba ar<br />
waeyena.<br />
1970 wels, golderma peticiiT<br />
mimarTa Sinagan saqmeTa ministrs,<br />
raTa gadaeyvanaT sxva cixeSi.<br />
is, amasTan, iTxovda Tavis advokatTan<br />
moTaTbirebas, raTa<br />
aReZra samoqalaqo sarCeli ciliswamebis<br />
kuTxiT cixis oficris<br />
winaaRmdeg. is saWirod<br />
miiCnevda misi piradi saqmis<br />
damoukideblad Seswavlas.<br />
Tumca, imave wels, Sinagan saqme-<br />
Ta saministrom cixis mmarTvels<br />
daavala, ecnobebina golderis-<br />
Tvis, rom misi peticia zedmi-<br />
wevniT iqna Seswavlili, magram<br />
misi sxva cixeSi gadayvana ar<br />
iyo aucilebeli; agreTve, ar<br />
gamoikveTa safuZveli peticiaSi<br />
aRniSnul sxva sakiTxebze<br />
raime qmedebis gansaxorcieleblad.<br />
1972 wels, golderi vadaze<br />
adre pirobiT gaaTavisufles.<br />
qveynis Sida samarTali<br />
`cixis Sesaxeb~ 1952 wlis kanoni<br />
aregulirebs inglisSi msjavrdebul<br />
pirTa kontaqts sapatimro<br />
dawesebulebis gareT myof<br />
pirebTan.<br />
aRniSnuli kanonis 47-e Tavis<br />
pirveli qveTavis Tanaxmad, Sinagan<br />
saqmeTa ministrs SeuZlia<br />
daadginos wesebi, romlebic<br />
exeba patimarTa Soris wesrigis<br />
damyarebas, marTvas, mopyrobas,<br />
disciplinasa da im pirTa kontrols,<br />
romelTa patimrobac<br />
aucilebelia.<br />
Sinagan saqmeTa ministri Tavis<br />
uflebamosilebas cixis 1964<br />
wlis wesebze dayrdnobiT axorcielebda.<br />
aRniSnuli wesebi<br />
parlaments gansaxilvelad<br />
waredgina da mas gaaCnia kanonis<br />
Zala. debulebebi, romlebic<br />
exeba patimrebsa da sapatimros<br />
gareT myof pirebs Soris<br />
urTierTobas, gansazRvrulia<br />
cixis wesebis 33-e, 34-e da<br />
37-e muxlebiT. aRniSnuli muxlebiT,<br />
ministrs SeuZlia disciplinisa<br />
da marTlwesrigis dasacavad<br />
an nebismieri piris interesebidan<br />
gamomdinare, danaSaulis<br />
Tavidan acilebis mizniT,<br />
daawesos SezRudvebi, rogorc<br />
zogadad, aseve calkeul SemTxvevebSi,<br />
patimarsa da sxva pirs<br />
Soris nebadarTul urTierTobaze.<br />
41<br />
im gamonaklisebis garda, romlebic<br />
dadgenilia kanonis an am<br />
wesebis Tanaxmad, patimars ar<br />
unda hqondes cixis gareT an<br />
patimrobaSi myof nebismier<br />
pirTan urTierTobis ufleba<br />
ministris nebarTvis gareSe.<br />
erT-erTi zemoaRniSnuli wesis<br />
Tanaxmad, ministris nebarTvis<br />
gareSe patimars ar aqvs ufleba,<br />
daukavSirdes sxva pirs samarTlebriv<br />
Tu sxva sakiTxTan mimarTebaSi<br />
an nebismier pirs,<br />
garda naTesavisa Tu megobrisa.<br />
agreTve, samarTalwarmoebis<br />
dros, iqneba es samoqalaqo Tu<br />
sisxlis samarTalwarmoeba, romlis<br />
monawilec patimaria, mis<br />
iuridiul mrCevels unda gaaCndes<br />
gonivruli SesaZlebloba,<br />
raTa mimdinare samarTalwarmoebasTan<br />
dakavSirebiT esaubros<br />
patimars oficris zedamxedvelobis<br />
areSi, mosmenis<br />
gareSe. ministris nebarTviT<br />
patimris iuridiul mrCevels<br />
SeuZlia esaubros patimars<br />
nebismier samarTlebriv Tu<br />
sxva sakiTxTan dakavSirebiT<br />
oficris zedamxedvelobis da<br />
mosmenis pirobiT.<br />
adamianis uflebaTa<br />
evropuli sasamarTlos<br />
Sefaseba<br />
Tavdapirvelad golderma<br />
adamianis uflebaTa evropul<br />
komisias warudgina ori saCivari,<br />
romlebic exeboda misi<br />
werilebis SeCerebas da ministris<br />
mier advokatTan konsultaciaze<br />
nebarTvis gaucemlobas.<br />
Tumca komisiam dauSveblad<br />
cno pirveli saCivari, radgan<br />
Sidasaxelmwifoebrivi dacvis<br />
yvela saSualeba ar yofila<br />
amowuruli. amavdroulad, arsebiT<br />
ganxilvaze dauSva meore<br />
saCivari, romelic Seexeboda<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
samarTali<br />
adamianis uflebaTa da Ziri-<br />
Tad TavisuflebaTa evropuli<br />
konvenciis me-6 muxlis pirvel<br />
punqtsa da me-8 muxlebs.<br />
adamianis uflebaTa evropulma<br />
komisiam aRniSna, rom konvenciis<br />
me-6 muxlis pirveli punqti<br />
uzrunvelyofs sasamarTloze<br />
xelmisawvdomobas. individualurad<br />
Tu konvenciis sxva<br />
muxlebTan erTad, ar moipoveba<br />
raime saxis SezRudva patimris<br />
uflebaze, aRZras samarTalwarmoeba<br />
da am mizniT iqonios<br />
SeuzRudavi kavSiri advokat-<br />
Tan, amitom am saqmeSi gaerTianebuli<br />
samefos kompetenturi<br />
organoebis mier dawesebuli<br />
SezRudvebi Seusabamoa me-6<br />
muxlis pirvel punqtTan, amas-<br />
Tan, is faqtebi, romlebic warmoadgens<br />
me-6 muxlis pirveli<br />
punqtis darRvevas, amave dros<br />
arRvevs me-8 muxls.<br />
konvenciis me-6 muxlis pirveli<br />
punqtis Tanaxmad, samoqalaqo<br />
uflebaTa da movaleoba-<br />
Ta an nebismieri sisxlis samarTlebrivi<br />
braldebis gansazRvrisas<br />
yvelas aqvs ufleba kanoniT<br />
Seqmnili damoukidebeli<br />
da miukerZoebeli sasamarTlos<br />
mier gonivrul vadaSi samarTlian<br />
da sajaro mosmenaze. sasamarTlo<br />
gadawyvetileba cxaddeba<br />
sajarod, magram demokratiul<br />
sazogadoebaSi zneobis,<br />
sazogadoebrivi wesrigis an<br />
erovnuli uSiSroebis interesebidan<br />
gamomdinare, presa da<br />
sazogadoeba SeiZleba ar iqnan<br />
daSvebuli mTel sasamarTlo<br />
ganxilvaze an mis nawilze, Tu<br />
amas moiTxovs arasrulwovanTa<br />
interesebi an mxareTa piradi<br />
cxovrebis dacva anda Tu sasamarTlos<br />
SexedulebiT es sruliad<br />
aucilebelia, vinaidan<br />
gansakuTrebul garemoebebSi<br />
sajarooba zians miayenebda<br />
marTlmsajulebis interesebs.<br />
evropulma sasamarTlom gaixsena,<br />
rom 1970 wels, golderma<br />
Sinagan saqmeTa ministrs mimar-<br />
Ta TxovniT, daerTo misTvis<br />
Tavis advokatTan konsultaciis<br />
neba cixis oficer leirdis<br />
winaaRmdeg ciliswamebisTvis<br />
samoqalaqo samarTalwarmoebis<br />
aRZvris mizniT. mogvianebiT,<br />
mas am Txovnaze uari eTqva.<br />
Sesabamisad, msjavrdebulma<br />
gamoaaSkarava Tavisi ganzraxva,<br />
rom apirebda aReZra samoqalaqo<br />
samarTalwarmoeba ciliswamebisTvis<br />
da gamoTqva survili,<br />
dakavSireboda Tavis advokats,<br />
rac warmoadgenda Cveulebriv<br />
nabijs. advokatTan dakav-<br />
Sirebis akrZalviT Sinagan saqmeTa<br />
ministrma realurad xeli<br />
SeuSala golders mis mier<br />
ganzraxuli saqmis warmoebaSi.<br />
sasamarTlos SefasebiT, me-6<br />
muxlis pirveli punqti ar adgens<br />
sasamarTlosa Tu tribunalze<br />
xelmisawvdomobis uflebas<br />
aSkara frazebiT. is naTlad<br />
acxadebs uflebebs, romlebic<br />
gansxvavebulia, magram gamomdinareobs<br />
erTi saerTo azridan<br />
da erTad aRebuli qmnis<br />
erT uflebas, romelic specialurad<br />
ar aris gansazRvruli<br />
terminis viwro mniSvnelobiT.<br />
evropuli konvenciis me-6 muxlis<br />
pirveli punqtis terminebi,<br />
erTian konteqstSi aRebuli,<br />
iZleva safuZvels, rom<br />
zemoaRniSnuli ufleba masSi<br />
moiazreba. aseve, principi, romlis<br />
saSualebiTac SesaZlebeli<br />
unda iyos samoqalaqo sarCelis<br />
wardgena mosamarTlisTvis,<br />
uTanabrdeba samarTlis sayovelTaod<br />
aRiarebul ZiriTad<br />
princips. aRniSnuli Seesabameba<br />
saerTaSoriso samarTlis<br />
princips, romelic krZalavs<br />
marTlmsajulebis uaryofas.<br />
me-6 muxlis pirveli punqti am<br />
principebis gaTvaliswinebiT<br />
42<br />
unda iqnas ganmartebuli. sasamarTloze<br />
xelmisawvdomobis<br />
ufleba warmoadgens me-6 muxlis<br />
pirveli punqtiT gansazRvruli<br />
uflebis Semadgenel<br />
nawils. amdenad, nebismier pirs<br />
aqvs ufleba, warudginos samoqalaqo<br />
uflebebTan da valdebulebebTan<br />
dakavSirebuli<br />
saCivari sasamarTlos an<br />
tribunals.<br />
evropulma sasamarTlom ganmarta,<br />
golderma mimarTa ra<br />
Sinagan saqmeTa ministrs peticiiT,<br />
neba daerTo, konsultacia<br />
gaemarTa advokatTan leirdis<br />
winaaRmdeg ciliswamebisTvis<br />
sarCelis aRZvris mizniT,<br />
is cdilobda, gaemarTlebina<br />
sakuTari Tavi mis winaaRmdeg<br />
cixis oficris mier wayenebul<br />
braldebaSi, romelmac<br />
misTvis arasasurveli Sedegi<br />
gamoiRo. amasTan, Sesabamisi<br />
samarTalwarmoeba ukavSirdeboda<br />
cixis cxovrebas da samar-<br />
Talwarmoeba mimarTuli iqneboda<br />
cixis administraciis im<br />
TanamSromlis winaaRmdeg, romelic<br />
eqvemdebareboda Sinagan<br />
saqmeTa ministrs da samsaxurebrivi<br />
movaleobebis ganxorcielebisas<br />
brali dasdo ganmcxadebels.<br />
am dros, Sinagan<br />
saqmeTa ministrs ar hqonda ufleba<br />
Seefasebina golderis<br />
mier Cafiqrebuli RonisZieba<br />
konvenciis me-6 muxlis pirveli<br />
punqtis Tanaxmad, es damoukidebel<br />
da miukerZoebel<br />
sasamarTlos unda gaekeTebina.<br />
adamianis uflebaTa da ZiriTad<br />
TavisuflebaTa konvenciis me-8<br />
muxlis Tanaxmad, yvelas aqvs<br />
ufleba, pativi scen mis pirad<br />
da ojaxur cxovrebas, mis<br />
sacxovrebelsa da mimoweras.<br />
dauSvebelia sajaro xelisuflebis<br />
Careva am uflebis ganxorcielebaSi,<br />
garda iseTi Carevisa,<br />
romelic daSvebulia kano
niT da aucilebelia demokratiul<br />
sazogadoebaSi erovnuli<br />
uSiSroebis sazogadoebrivi<br />
usafrTxoebis an qveynis ekonomikuri<br />
keTildReobis interesebisTvis<br />
an uwesrigobis Tu<br />
danaSaulis Tavidan asacileblad,<br />
janmrTelobis an zneobis<br />
Tu sxva uflebaTa da TavisuflebaTa<br />
dacvisTvis.<br />
evropuli sasamarTlos SefasebiT,<br />
Sinagan saqmeTa ministris<br />
mier 1970 wlis peticiis uaryofam<br />
uSualo zegavlena iqonia<br />
goldersa da mis advokats Soris<br />
raime saxis kavSiris SesaZleblobaze.<br />
korespondenciis warmoebaSi<br />
adamianisTvis dabrkolebis<br />
Seqmna warmoadgens korespondenciis<br />
pativiscemis uflebis<br />
ganxorcielebaSi Carevis<br />
gavrcelebul formas. msjavrdebuli<br />
patimris mier korespondenciis<br />
uflebis ganxorcielebaSi<br />
Carevis aucilebloba<br />
Sefasebuli unda iqnas patimrobis<br />
Cveulebrivi da mizanSewonili<br />
moTxovnebis gaTvaliswinebiT,<br />
magaliTad, uwesrigobis<br />
an danaSaulis Tavidan acilebisTvis<br />
gamarTlebulad CaiTvleba,<br />
rodesac Careva patimar-<br />
Tan mimarTebaSi ufro farTod<br />
ganxorcieldeba, vidre TavisuflebaSi<br />
myof pirTan.<br />
golderis saqmeSi Sinagan saqmeTa<br />
ministris mier gamotanili<br />
gadawyvetileba adasturebs,<br />
rom is ar warmoadgenda aucileblobas<br />
demokratiul sazogadoebaSi,<br />
radgan ganmcxadeblis<br />
mimowera Tavis advokat-<br />
Tan iqneboda mosamzadebeli<br />
etapi imisTvis, rom aReZra<br />
samoqalaqo samarTalwarmoeba<br />
da ganexorcielebina ufleba,<br />
romelic gansazRvrulia konvenciis<br />
me-6 muxliT.<br />
Sesabamisad, adamianis ufleba-<br />
Ta evropulma sasamarTlom da-<br />
adgina, rom golderis saqmeSi<br />
adgili hqonda adamianis uflebaTa<br />
da ZiriTad Tavisufleba-<br />
Ta evropuli konvenciis me-6<br />
muxlis pirveli punqtisa da<br />
me-8 muxlis darRvevas. amasTan,<br />
sasamarTlos azriT, saqmis<br />
pirobebidan gamomdinare, sa-<br />
Wiro ar iyo ganmcxadeblisTvis<br />
samarTliani dakmayofilebis<br />
miniWeba raime sxva saxiT,<br />
garda konvenciiT garantirebuli<br />
uflebis darRvevis dadgenisa.<br />
43<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
Stigma-free<br />
disleqsia<br />
TaTia mebaRiSvili<br />
arian bavSvebi, romlebic Zalian gamoirCevian<br />
Tanatolebisagan: Taviseburebi, Cafiqrebulebi,<br />
erTi SexedviT _ zarmacebi da moundomelebi,<br />
zogjer agresiulebi da garemosTan SeuTavseblebi.<br />
garemo maTgan daJinebiT moiTxovs,<br />
rom `Cveulebrivebi~, `normalurebi~ iyvnen, magram<br />
maTi gansxvavebulobis mizezis Ziebas Tu<br />
daviwyebT, davinaxavT, rom isini arc aranormalurebi<br />
arian, arc Clungebi...<br />
disleqsiis daxasiaTeba<br />
disleqsiis sayovelTaod miRebuli<br />
gansazRvreba ar arsebobs,<br />
Tumca garkveul debulebebze<br />
SeTanxmeba miRweulia: igi kiT-<br />
44<br />
xvis unaris daqveiTebaa, xolo<br />
farTo mniSvnelobiT _ swavlis<br />
unaris daqveiTeba, romelic<br />
kiTxvis, weris, zepiri metyvelebis<br />
problemebiT xasiaTdeba<br />
(termini berZnuli warmomavlobisaa:<br />
dus _ dazianebuli,<br />
lexis _ sityva). am problemis<br />
mqone adamianebi ver axerxeben<br />
dawerili sityvis aRqmas, Tumca<br />
mosmenili sityvis aRqma SeuZliaT.<br />
magram mravalma kvlevam<br />
daadastura, rom disleqsia<br />
metyvelebis, rogorc aseTis,<br />
problema ar aris. igi swavlis<br />
unaris daqveiTebis yvelaze<br />
gavrcelebuli formaa: statistikurad<br />
msoflioSi swavlis<br />
unaris daqveiTebis SemTxveva<br />
skolis moswavleebSi daaxloebiT<br />
15%-a, aqedan 7-9%-s disleqsia<br />
aqvs. garda amisa, disleqsia<br />
ar aris daavadeba da<br />
swavlis unaris daqveiTebis<br />
sxva formebisgan imiT gamoir-
Ceva, rom biologiurad determinirebuli<br />
niSnebi aqvs.<br />
Tamar gagoSiZe, neirofsiqologi:<br />
`aRmoCnda, rom aseTi adamianebis<br />
tvini dazianebuli ki<br />
ar aris, aramed cotaTi gansxvavebulia.<br />
maT gamoxatuli ar<br />
aqvT funqciuri, anatomiuri<br />
asimetria. Cveni tvini fiziologiuradac<br />
asimetriulia,<br />
anatomiuradac da funqcionaluradac.<br />
disleqsia ar aris<br />
SeZenili, SeiZleba iTqvas, rom<br />
igi Tandayolilia. Zalian bevri<br />
gamokvleva Catarda imis<br />
dasadgenad, aris Tu ara disleqsia<br />
genetikuri movlena da<br />
iTvleba, rom igi ufro memkvidreobiTia;<br />
fiqroben, rom mamakac<br />
winaprebs im adamianebisa,<br />
visac kiTxvis unari aqvT daqveiTebuli,<br />
msgavsi problema<br />
eqnebodaT. es mTlad dasabu-<br />
Tebuli Sexeduleba ar aris,<br />
magram arsebobs monacemebi,<br />
rom biWebSi disleqsia 3-4-jer<br />
ufro xSiria, vidre gogoebSi.~<br />
zogi kvlevis Tanaxmad, im eneb-<br />
Si, sadac meti Tanxvedraa asoebsa<br />
da bgerebs Soris, adamianebi<br />
naklebi simZafriT ganicdian<br />
disleqsias (aseTia xorvatiuli,<br />
koreuli, italiuri da espanuri<br />
enebi, gansxvavebiT inglisurisa<br />
da frangulisagan). gamoikvlies<br />
pirvelklaseli bavSvebis<br />
kiTxvis sizuste da aRmoCnda,<br />
rom inglisel bavSvebs<br />
sizustis 40% hqondaT, sxva<br />
evropul enebze mosaubreebs _<br />
95%, xolo frangebsa da danielebs,<br />
rogorc araregulirebuli<br />
warmoTqmis mqoneebs _<br />
75%. es imas ar niSnavs, rom disleqsias<br />
orTografia iwvevs,<br />
magram orTografiulad rTul<br />
enebSi disleqsia ufro mkveTrad<br />
vlindeba.<br />
Tamar gagoSiZe: `Cven gvaqvs<br />
garkveuli unarebi, romlebic<br />
kiTxvis dauflebaSi gvexmareba.<br />
aRmoCnda, rom swored es<br />
unarebi aqvT daqveiTebuli<br />
disleqsiis mqoneT skolaSi<br />
Sesvlisas. pirvel yovlisa maT<br />
sivrciTi orientacia, marjvena-marcxenas<br />
garCeva uWirT<br />
imdenad, rom `x~-s `b~-sgan ver<br />
ganasxvaveben. meore mxriv, imisaTvis,<br />
rom waikiTxo, unda SegeZlos,<br />
rom es `x~ da `b~ im bgeris<br />
JReradobas daukavSiro,<br />
rasac isini aRniSnaven. mesame<br />
problemaa xanmokle metyvelebiTi<br />
mexsiereba _ mexsierebaSi<br />
sakmao xans ver ayovneben imas,<br />
rac aiTvises~.<br />
magram disleqsiis mqone bavSvebs<br />
smenac da mxedvelobac normaluri<br />
aqvT. disleqsia arc dabali<br />
inteleqtis niSania. werakiTxvis<br />
problemis gamo am adamianebs<br />
SeiZleba maRali akademiuri<br />
miRwevebi ar hqondeT,<br />
magram didi niWi gamoavlinon<br />
xatvaSi, Teatralur xelovnebasa<br />
Tu musikaSi, sportSi, meqanikaSi,<br />
biznesSi, dizainsa da<br />
inJineriaSi. `aseT bavSvebs sakmaod<br />
maRali inteleqti aqvT.<br />
kiTxvis unaris daqveiTeba gonebriv<br />
CamorCenilobasTan ar<br />
aris kavSirSi, Tumca Zalian<br />
xSirad ase fiqroben xolme<br />
adamianebi, rac sinamdviles ar<br />
Seesabameba~, _ aRniSnavs Tamar<br />
gagoSiZe. marTlac, bavSvs araferi<br />
etyoba, sanam skolaSi ar<br />
wava. iq ki, kiTxvis swavlisas<br />
warmoqmnili siZneleebi maT<br />
bevr sxva problemasac uqmnis:<br />
Tamar gagoSiZe: `bavSvebi saku-<br />
Tari SesaZleblobebis realizacias<br />
ver axerxeben iq, sadac<br />
saWiroa. disleqsiis gamo imdeni<br />
problema Cndeba, rom TviT<br />
disleqsia, anu is, rom bavSvs<br />
kiTxva uWirda, am fonze aRaravis<br />
axsovs; rom Seecvala,<br />
autaneli gaxda, amas, cxadia,<br />
yvela amCnevs.~<br />
45<br />
Sorena mamukaZe, neirofsiqologi:<br />
`aseT bavSvebze amboben,<br />
ar SeuZliaT da amitom ver ake-<br />
Teben imas, rac moeTxovebaTo.<br />
samwuxarod, maT mimaT agresiulnic<br />
arian xolme. bavSvebi ibnevian,<br />
ver xvdebian, ra undaT<br />
maTgan. mSoblebs hgoniaT jibriT<br />
iqceva ase da sasowarkveTilni<br />
kiTxuloben, ratom mikeTebs<br />
amas Cemi Svili, ras merCis, ra<br />
davuSaveo! _ amgvari teqstiT<br />
modian xolme dabneuli mSoblebi<br />
CvenTan. bavSvs ki SesaZloa<br />
didi survilic aqvs yvelaferi<br />
ise gaakeTos, rogorc misgan<br />
moiTxoven, unda Tavi moawonos<br />
garSemomyofT, magram ver axerxebs,<br />
resursi ar hyofnis. es ki<br />
damatebiTi mizezia saimisod,<br />
rom bavSvma arasrulyofil adamianad<br />
igrZnos Tavi, vinaidan,<br />
rodesac normaluri inteleqti<br />
gaqvs, SesaniSnavad xvdebi, ras<br />
niSnavs kargad gakeTebuli saqme<br />
da ras niSnavs, roca ise ar<br />
gamogdis rame, rogorc saWiroa.<br />
amis Sedegia depresiuli simptomatika,<br />
agresiuloba, jer<br />
sakuTar Tavze Riziandebian da<br />
mere _ garSemomyofebzec, TandaTan<br />
agresia yvela mimarTulebiT<br />
viTardeba. yovelive amis<br />
gamo bavSvebi asocialurni xdebian,<br />
ucnaurad iqcevian, riTac<br />
aprotesteben garemos araadekvatur<br />
moTxovnebs maTdami.<br />
mere da mere emociebis sfero-<br />
Sic uCndebaT problemebi, rac<br />
imas iwvevs, rom sociums veRar<br />
ergebian, miuRebelni xdebian<br />
socialuri garemosaTvis. yvela<br />
unari rom saucxood gvqondes<br />
ganviTarebuli, Tu emociurad<br />
gawonasworebulni ara<br />
varT, saqmes rigianad mainc ver<br />
vakeTebT~.<br />
reabilitacia<br />
marTalia, disleqsia daavadeba<br />
ar aris, magram mas mixedva auci-<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
Stigma-free<br />
leblad sWirdeba. rogorc maria<br />
gunarsoni aRniSnavs (Svedi<br />
specialisti, muSaobs disleqsiis<br />
mqone bavSvebTan da zrdasrul<br />
adamianebTanac), SvedeTis<br />
cixeebSi disleqsiis mqone bevri<br />
adamiani zis, rac swored<br />
maT araadekvatur ganviTarebas<br />
SeiZleba mivaweroT. mas miaCnia,<br />
rom disleqsiisagan gamowveuli<br />
problemebis dasaZlevad xelsayrel<br />
garemos qmnis wesrigi,<br />
gansazRvruloba da disciplina:<br />
`mniSvnelovania reJimis<br />
dacva. SvedeTSi disleqsiis<br />
problema ufro mwvaved SeiZleba<br />
imis gamoc dgas, rom umu-<br />
Sevrobis maRali donea, skolaSi<br />
disciplina moikoWlebs...<br />
am TvalsazrisiT enac mniSvnelobs:<br />
Cven ar warmovTqvamT ise,<br />
rogorc vwerT. Tqven, qarTvelebs,<br />
am mxriv kargad gaqvT<br />
saqme.~<br />
Sorena mamukaZe: `reabilitacia<br />
individualuria, bavSvzea xolme<br />
damokidebuli. zogis mdgomareoba<br />
swrafad umjobesdeba,<br />
zogisa _ nela da Znelad. erTxel<br />
Tu miaRwies warmatebas, es<br />
Sedegi mdgradia. me mqonda er-<br />
Ti saintereso SemTxveva: myavda<br />
bavSvi, pacienti, romelsac ra<br />
tipis disleqsiac SeiZleba arsebobdes,<br />
yvelas simptomi hqonda.<br />
Zalian didi Sromis Sedegad<br />
_ bavSvic mondomebuli<br />
iyo, mSobelic araCveulebrivi<br />
hyavda, esmoda rasTan hqonda<br />
saqme _ mivaRwieT imas, rom<br />
qarTulad wera-kiTxva daviwyeT.<br />
magram, Semdeg wels mSobeli<br />
gvirekavs, axla inglisurSi<br />
gvaqvs problemao. ganvaaxleT<br />
muSaoba da, Tu pirvelad daaxloebiT<br />
rva Tves movundiT<br />
mdgomareobis gamosworebas,<br />
meored or TveSi yvelaferi<br />
alagda~.<br />
sinamdvileSi disleqsiisgan<br />
gankurneba ar arsebobs _ dis-<br />
leqsia es aris adamianis manera,<br />
gansxvavebulad aiTvisos informacia.<br />
man SeiZleba iswavlos<br />
sxvadasxva strategiebi da<br />
gamoimuSavos garkveuli unarebi<br />
problemebTan gasamklaveblad,<br />
magram informaciis damuSavebis<br />
manera ar ecvleba. ubralod,<br />
man siZneleebis gadalaxva<br />
iswavla.<br />
Tamar gagoSiZe: `Cven ukve viciT,<br />
rom kiTxvas esa da es unarebi<br />
sWirdeba. arsebobs specialuri<br />
TamaSebi, romelTa saSualebi-<br />
Tac SegviZlia gavarkvioT, aqvs<br />
bavSvs fonologiuri analizis<br />
unari, Tu ara, arCevs Tu ara<br />
vizualurad obieqtebs, SeuZlia<br />
Tu ara sivrciTi niSnebis<br />
erTmaneTisgan gamoyofa da<br />
gansxvaveba. sabavSvo baRi imis-<br />
Tvis arsebobs, rom iq bavSvebs<br />
weris, kiTxvisa da angariSisTvis<br />
saWiro unar-Cvevebi gamoumu-<br />
Saon da ase moamzadon skolis-<br />
Tvis. bevrma ar icis, rom sabav-<br />
Svo baRs es amocana akisria. es<br />
aris gansakuTrebulad mniSvnelovani<br />
strategiuli daniSnulebis<br />
dawesebuleba, sadac<br />
SesaZlebelia nebismieri dar-<br />
Rvevis, yvelaze advilad ki<br />
disleqsiis ganviTarebis prevencia.<br />
dRes germania, aSS, inglisi<br />
da safrangeTic ki, romelic<br />
ganaTlebisTvis am qveynebTan<br />
SedarebiT nakleb saxsrebs<br />
xarjavs, socialuri proeqtebis<br />
dafinansebis udides<br />
nawils swored sabavSvo baRebisaTvis<br />
gamoyofen. amiT winaswar<br />
agvareben im problemebs,<br />
romelTa likvidacia Semdgom<br />
ufro Zviri daujdebodaT.<br />
am bavSvebis xelis Sewyoba, pirvel<br />
yovlisa, maTi swori gageba<br />
da interpretaciaa. Tu sabavSvo<br />
baRSi ar aswavlian Tama-<br />
Sebs, romlebic bavSvis problemis<br />
gamovlenas uwyoben xels,<br />
mere ukve, skolaSi rom Seva,<br />
46<br />
maswavlebelma unda imarjvos<br />
da rac male atexs gangaSs, miT<br />
ukeTesi. oRond is ki ar unda<br />
iZaxos, bavSvi gonebrivad Camor-<br />
Ceniliao, aramed mSoblebs unda<br />
ganumartos, rom mas specialistebis<br />
daxmareba sWirdeba.<br />
amis mere igegmeba bavSvTan mu-<br />
Saobis individualuri gegma,<br />
imitom, rom igi im gegmiT ver<br />
aiTvisebs 33 qarTul asos, ra<br />
gegmiTac amas misi klaselebi<br />
axerxeben. Tu problema gvian,<br />
mesame-meoTxe klasSi gaxda cnobili,<br />
misi daZleva bevrad ufro<br />
Znelia. ar damaviwydeba er-<br />
Ti Cemi pacienti, romelic unda<br />
Sememowmebina, kiTxulobda Tu<br />
vera. qurTuki ecva, am qurTuk-<br />
Si Cargo Tavi da miTxra: oRond<br />
wigni ar damanaxo da yvelafers<br />
gavakeTebo.<br />
marTlac, rodesac raRacis gakeTeba<br />
gviWirs, masze saerTod<br />
xels viRebT, ise varT travmirebuli,<br />
bloki gvaqvs, _ rogorc<br />
aseT dros amboben xolme.<br />
amitom Cven SevcvaleT strategia:<br />
imiT viwyebT, risi gakeTebac<br />
bavSvs SeuZlia, magaliTad,<br />
xatviT. Tu xatvisas problema<br />
ar gvaqvs, SegviZlia xatvaSi<br />
nel-nela aso-bgerebi CavrToT,<br />
magaliTad, davxatoT saxli,<br />
romlis TiToeul fanjaraSi<br />
esa Tu is aso iqneba gamosaxuli.<br />
ase xatvisas werasac vswavlobT.<br />
TandaTan, nabij-nabij<br />
vzrdiT datvirTvas. es Zalian<br />
xangrZlivi procesia; gegmis<br />
Sedgenaze bevrad meti dro<br />
ixarjeba, vidre TviTon varjiSze.<br />
gegmis Sedgenaa mTavari,<br />
Torem cotaodeni gavarjiSebis<br />
Semdeg ukve uCvenod, Sin<br />
TviTonve asruleben savarji-<br />
Soebs.~<br />
Sorena mamukaZe: `erTia unareb-<br />
Tan dakavSirebuli problemebi,<br />
rac imas ganapirobebs, rom<br />
bavSvs wera-kiTxva uWirs, meorea
emociuri problemebi. erTic<br />
unda mogvardes da meorec.<br />
`rigian qveynebSi~ ramdenime<br />
specialisti erTdroulad<br />
muSaobs bavSvTan, multidisciplinuri<br />
gundi ikvreba. nevropaTologi,<br />
pedagogi, fsiqologi,<br />
mSobeli erTmaneTTan<br />
SeTanxmebulad moqmedeben,<br />
radgan erT-erTi amaTganis<br />
araadekvaturi damokidebuleba<br />
bavSvis mimarT sakmarisia saimisod,<br />
rom es procesi mTlianad<br />
CaiSalos. ra warmatebasac ar<br />
unda mivaRwio bavSvTan muSaobisas,<br />
Tu, vTqvaT, skolaSi<br />
isev `debils~ eZaxian, yvela<br />
garja wyalSi Cameyreba.<br />
unda Sedges individualuri<br />
akademiuri programa, romlis<br />
mixedviTac bavSvi nebismier<br />
saklaso aqtivobaSi CaerTveba,<br />
iqneba es wera, kiTxva, eqskursia,<br />
dasja Tu waxaliseba. Tumca<br />
sxvebma ar unda igrZnon,<br />
rom misdami raRac gansakuTrebuli<br />
damokidebulebaa _ igi<br />
unda iyos Cveulebrivi, maTi<br />
erT-erTi rigiTi klaseli da<br />
ara raRac gansakuTrebuli, romelzec<br />
maswavlebelic dafe-<br />
Tebulia, mSoblebic. Zalian<br />
mniSvnelovania, rom maTTvis<br />
Sedgenili akademiuri gegma<br />
Cveulebriv akademiur gegmaSi<br />
Seerwyas. mozardi ganicdis,<br />
rom Tavisi TanatolebiviT kargad<br />
ar gamosdis raRac-raRacebi,<br />
amitom saWiroa mSobelic<br />
CavrToT am procesSi da bav-<br />
Svis miRwevaTa adekvaturi Sefaseba<br />
vaswavloT _ man bavSvis<br />
winaSe unda gamoxatos gaxareba<br />
imiT, rom Tundac erTi nabijiT<br />
win waviwieT. fsiqologi im unarebis<br />
gamomuSavebze muSaobs,<br />
romlebic disleqsiis dasaZlevad<br />
aris saWiro, emociur sferosTan<br />
dakavSirebul rekomendaciebs<br />
aZlevs maswavleblebs.<br />
garda amisa, Zalian mniSvnelovania<br />
obieqturi damokidebuleba<br />
bavSvisadmi; ar unda<br />
dagvaviwydes, rom mas, iseve<br />
rogorc nebismier adamians,<br />
marto susti ki ara, Zlieri<br />
mxareebic aqvs. miT umetes, rom<br />
aseT bavSvebs Zalian kargi SemoqmedebiTi<br />
azrovneba, mSve-<br />
47<br />
nieri motoruli da vizualuri<br />
unarebi aqvT, iseTi, mis Tanatolebs<br />
rom SeiZleba arc ki<br />
daesizmroT. amitom imis xazgasma,<br />
rom `Sen es ar gamogdis~,<br />
ar SeiZleba. Tumca yuradReba<br />
ki unda miaqcevino imaze, rom<br />
raRac ar gamosdis; amas ver<br />
wavuyruebT, imitom, rom Tvi-<br />
Tonac grZnobs: iseT simarjves<br />
ver iCens, rogoric moeTxoveba.<br />
mSvidad unda vuTxraT: `es<br />
ar gamogivida da modi, vivarjiSoT,<br />
SeiZleba gamogivides,<br />
magram romc ar gamogivides,<br />
ara uSavs, adamianebs yvelaferi<br />
ki ar gamogvdis!~ es yovelive<br />
ganapirobebs imas, rom<br />
bavSvs adekvaturi damokidebuleba<br />
uCndeba sakuTari SesaZleblobebisadmi,<br />
aRar Riziandeba,<br />
aRar SfoTavs, umjobesdeba<br />
misi TviTSefaseba, klebulebs<br />
agresia sociumisadmi<br />
da igi ufro misaRebi xdeba<br />
TanatolebisTvisac, maswavleblebisTvisac,SinaurebisTvisac.<br />
es meoreuli, emociuri<br />
sferos problemebi swored am<br />
gziT daiZleva.~<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
Stigma-free<br />
dRes saqarTveloSi<br />
Sorena mamukaZe: `rogorc wesi,<br />
maswavleblebma ar ician, ras-<br />
Tan aqvT saqme. ubralod, xvdebian,<br />
rom raRac ver aris rigze.<br />
am bolo dros maswavlebeli<br />
aseT SemTxvevebSi sul ufro<br />
xSirad mimarTavs skolis fsiqologs,<br />
romelsac bavSvze dakvirveba<br />
evaleba, raTa miaxloebiT<br />
gamoicnos, rasTan gvaqvs<br />
saqme, da daadginos, romeli<br />
dargis specialisti unda CavrToT<br />
_ fsiqoTerapevti, neirofsiqologi<br />
Tu sxva vinme. TbilisSi<br />
pedagogebi met-naklebad<br />
informirebulni arian amis Sesaxeb,<br />
magram regionebSi _ sul<br />
ara: bavSvebi dacinvis, abuCad<br />
agdebis obieqtebi xdebian, aravin<br />
fiqrobs maTTvis daxmarebis<br />
aRmoCenaze. pirvel yovlisa,<br />
informirebuloba unda gaizardos<br />
_ yvelam unda Seignos, rom<br />
amgvari bavSvi arc Wkuasustia,<br />
arc zarmaci, ubralod, mas specifikuri<br />
problemebi aqvs, romelTac<br />
mixedva sWirdeba, raTa<br />
daiZlios.<br />
amJamad erT-erT skolaSi, ramiSvilis<br />
saxelobis skolaSi, vaxdenT<br />
inkluzias. Zalian rTuli<br />
iyo maswavleblebTan muSaoba:<br />
maT garkveuli stereotipebi<br />
aqvT Camoyalibebuli imis Taobaze,<br />
Tu rogor unda imuSaon<br />
bavSvTan. Tavidan gvegona, rom<br />
axleburi midgomis sisworeSi<br />
maTi darwmuneba SeuZlebeli<br />
iqneboda, magram sul ori-sami<br />
Tvea, rac am proeqtis ganxorcieleba<br />
daviwyeT, da daujerebel<br />
Sedegs mivaRwieT: axla es<br />
bavSvebi Cveulebriv klasebSi<br />
sxedan! erTi kia, rom manamde<br />
mosamzadebeli samuSaoebi CavatareT:<br />
es iyo treningebi,<br />
winaswari Semzadeba maswavleblebisa<br />
da, rac Zalian mniSvnelovania,<br />
Tanatolebisa, romel-<br />
Ta klasSic aseTi bavSvebi unda<br />
Sesuliyvnen. es imitom aris<br />
saWiro, rom am problemebis<br />
mqone mozardebi sxvanairebi<br />
arian, ara iseTebi, rogoric<br />
Cven varT, da es maT gverdiT<br />
myofma adamianebma unda gaiTvaliswinon.<br />
aris aseTi multfilmi<br />
`nemo~. nemo unarSezRuduli<br />
SesaZleblobebis Tevzia,<br />
erTi farfli mokle aqvs. patarebs<br />
am multfilms vaCvenebdiT,<br />
didebisTvis ki SezRuduli<br />
SesaZleblobis bavSvze gvqonda<br />
moTxroba, romelsac maT vukiTxavdiT<br />
da mere gamogvqonda<br />
daskvna, rom Cven yvelani bevri<br />
ramiT vgavarT erTmaneTs, magram<br />
aseve bevri ramiT ganvsxvavdebiT<br />
kidec erTimeorisgan,<br />
amitom erTmaneTi Cven-Cveni<br />
Zlieri da susti mxareebiT<br />
unda miviRoT. aman araCveulebrivi<br />
Sedegi gamoiRo:<br />
rogorc ki am bavSvebs adekvaturi,<br />
momzadebuli garemo<br />
daxvdaT, rakiRa Tanatolebma<br />
da maswavleblebma Cveni rCevebi<br />
gaiTvaliswines, uproblemod<br />
daiwyo maTi inkluzia.<br />
es procesi sasargebloa ara marto<br />
am bavSvebisaTvis, aramed<br />
danarCenebisTvisac, vinaidan<br />
isinic am dros sxvadasxva tipis<br />
adamianTa mimReblobas<br />
swavloben. mSoblebs hqondaT<br />
pretenziebi, ambobdnen: `Cemi<br />
Svilis gverdiT aseTi bavSvi<br />
ar unda iyos, travmas miayenebs<br />
Cems Svils, ar minda aseTi bav-<br />
Svi dainaxos!~ magram davZlieT<br />
es winaaRmdegoba. yvelaze<br />
mniSvnelovani swored is aris,<br />
rom mimRebloba hqondeT maswavleblebsac,<br />
bavSvebsac da am<br />
bavSvebis mSoblebsac. amis miRweva<br />
SesaZlebelia, risi TvalsaCino<br />
magaliTic ukve gvaqvs.~<br />
disleqsia yvela kulturasa da<br />
socialur jgufSi gvxvdeba.<br />
magram disleqsiis mqone adamianebi<br />
araCveulebrivebi mxo-<br />
48<br />
lod mankier garemoSi Canan _<br />
iseTSi, sadac `sxvanairi~ miuRebelia,<br />
sadac yvela erTmaneTs<br />
unda hgavdes, raTa adamianis<br />
sruluflebiani statusiT<br />
isargeblos.<br />
gaxsovT simRera disneis multfilmidan<br />
`pokahontasi~?<br />
“You think the only people who<br />
are people<br />
Are the people who look and think<br />
like you<br />
But if you walk the footsteps of<br />
a stranger<br />
You’ll learn things you never knew,<br />
you never knew”, _<br />
es qarTulad ase iqneba:<br />
`Sen ggonia, mxolod is xalxia<br />
xalxi,<br />
vinc Sennairad xedavs da<br />
fiqrobs,<br />
magram Tu ucxos nabijebs<br />
auwyob fexs,<br />
iseT rameebs iswavli, rac<br />
aqamde ar icodi~.
avSvze<br />
orientirebuli<br />
samedicino<br />
momsaxureba<br />
xaTuna doliZe<br />
`TiToeuli bavSvis cxovreba dabadebidan<br />
individualuri tempiT iwyebs ganviTarebas.<br />
Cveni valia es procesi ar dairRves. ganvi-<br />
Tarebis procesi uwyvetia da am procesSi<br />
mudmivi progresi mxolod maSin aris<br />
SesaZlebeli, Tu bavSvze zrunvac aseve<br />
uwyvetad da normalurad xorcieldeba~ _<br />
ase daiwyo erT-erTi gamosvla, romelsac<br />
bi-bi-si gadascemda, cnobilma ingliselma<br />
pediatrma da fsiqoanalitikosma d. v. vinikotma.<br />
misi gamosvla saavadmyofoebSi mo-<br />
Tavsebul bavSvebTan dedebis vizits exeboda.<br />
es iyo meoce saukunis 60-iani wlebi.<br />
es is periodia, rodesac bavSvebs mSoblis<br />
gareSe saavadmyofoSi didi xniT aTavsebdnen.<br />
xSirad bavSvisTvis ucnobi iyo misi iq<br />
moxvedris mizezi. ojaxis wevrebTan ganSoreba,<br />
ucxo stresuli garemo da TamaSis<br />
SezRuduli SesaZleblobebi kidev ufro<br />
sevdians xdida maT iq yofnas. sagangaSo<br />
gaxda Cvil bavSvTa sikvdilianobis zrda<br />
rogorc saavadmyofoebSi, aseve ojaxur<br />
pirobebSi. mecnierebma daiwyes kvlevebi,<br />
romlebic bavSvis dedasTan daSorebis<br />
`eqims xelebi imitom ar davuxate nemsi rom ar<br />
gaukeTos avadmyofs~ - 6 wlis biWuna.<br />
49<br />
pro-aqcia<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
pro-aqcia<br />
5 wlis gogona Cveulebriv ase xatavs sakuTar Tavs.<br />
problemebs Seexeboda.<br />
Sedegebma aCvena, rom Cvil<br />
bavSvTa sikvdilianoba sensorul<br />
deprivaciasa da adamianebTan<br />
arasakmaris kontaqteb-<br />
Tan iyo dakavSirebuli. mozrdil<br />
bavSvebSi ki qronikuli<br />
avadmyofobiT gamowveuli<br />
xangrZlivi hospitalizacia<br />
distress, martoobas da stimulaciis<br />
naklebobas iwvevda.<br />
am Sromebma arsebiTi zegavlena<br />
iqonia samedicino momsaxurebis<br />
humanizaciis procesze.<br />
bavSvTa saavadmyofoebSi gamoCdnen<br />
`TamaSis qalbatonebi~<br />
_ ase Searqves saavadmyofos<br />
administraciis mier sagangebod<br />
daqiravebul pedagogebs,<br />
TamaSisa da rekreaciul<br />
Terapevtebs. isini pacient bav-<br />
SvebTan TamaSobdnen da swavla-<br />
Si exmarebodnen maT. am qalbatonebis<br />
movaleoba iyo agreTve<br />
eqimebisaTvis bavSvTa emociuri<br />
da fsiqo-socialuri moTxovnilebebis<br />
swavleba. im dros<br />
TamaSis programas jer kidev<br />
seriozulad ar aRiqvamdnen.<br />
1955 wels nobelis premiis laureatma<br />
amerikelma eqimma fred<br />
robinsma, romelic klivlendis<br />
saavdmyofoSi muSaobda, mniSvnelovani<br />
roli Seasrula am<br />
programis ganviTarebaSi.klivlendis<br />
klinikis<br />
tuberkulozis<br />
ganyofilebaSi<br />
bavSvebs mxolod<br />
imis gamo aTavsebdnen,<br />
rom mSoblebis<br />
mxriv daniSnulebis<br />
zustad Sesrulebis<br />
imedi ar<br />
hqondaT. mkurnaloba<br />
ki kviraSi<br />
erTxel sainfuzio<br />
xsnaris gadasxmasa<br />
da rentgenis sura-<br />
Tis gadaRebaSi<br />
mdgomareobda. sxva<br />
mxriv janmrTeli<br />
bavSvebi xangrZlivi<br />
hospitalizaciiT<br />
gamowveul stimulaciis<br />
seriozul<br />
naklebobas ganicdidnen.<br />
da ai, eqimma<br />
robinsma gadawy-<br />
vita Seecvala am<br />
ganyofilebis<br />
cxovreba. mcire<br />
50<br />
grantis saSualebiT man skolamdeli<br />
asakis bavSvTa aRmzrdeli,<br />
cnobili pedagogi ema<br />
planki daiqirava. robinsis<br />
survili iyo ema planks, konsultant<br />
eqimTan erTad, iseTi<br />
programa Seeqmna, romelic am<br />
bavSvebis socialur, emociur da<br />
ganaTlebis moTxovnilebebze<br />
iqneboda orientirebuli.<br />
programa imdenad warmatebuli<br />
aRmoCnda, rom saavadmyofoSi<br />
specialuri ganyofilebac<br />
gaixsna, romelsac ema planki<br />
Semdgom 22 weliwads xelmZRvanelobda.<br />
am ganyofilebas<br />
60-iani wlebidan bavSvis cxovrebisa<br />
da ganaTlebis ganyofileba<br />
daerqva (Child Life and<br />
Education Department), vinaidan<br />
programam TamaSze da rekreaciaze<br />
ufro farTo amocanebi<br />
moicva: TamaSiT Terapia, bavSvisTvis<br />
misi diagnozis ganmar-<br />
es naxati ki brma nawlavis operaciidan<br />
ramdenime dRis Semdeg aris Sesrulebuli.
kardiologma saguldagulod unda<br />
Seiswavlos rogor muSaobs Cemi guli.<br />
igi jer fonedoskopiT usmens Cems<br />
guliscemas.<br />
(saqarTvelos bavSvTa<br />
janmrTelobaze zrunvis asociacia)<br />
teba, procedurebisTvis momzadeba,<br />
pacientis ojaxze orientirebuli<br />
momsaxurebis uzrunvelyofa.<br />
TandaTanobiT Seiqmna profesiuli<br />
gaerTianebebi da organizaciebi,<br />
ramac am specialobis<br />
profesionalizaciasa da praqtikaSi<br />
mis danergvas xeli Seuwyo.<br />
es moZraoba gansakuTrebiT<br />
70-80-ian wlebSi gafar-<br />
Tovda. akademiuri programebis<br />
ganviTarebam, hospitlebSi internaturisa<br />
da saserTifikato<br />
programebis Camoyalibebam profesiuli<br />
zrdis tempi daaCqara.<br />
ase Seiqmna fsiqo-socialuri<br />
programa, romelic CrdiloeT<br />
amerikaSi pediatriuli dawesebulebis<br />
standarti gaxda.<br />
samedicino momsaxurebis xarisxis<br />
zrdam Seamcira hospitalizaciis<br />
xangrZlivoba. amitom es<br />
programebi pediatriuli jan-<br />
ici rogor unda daiTvalos eqimma ramdeni Jangbadia<br />
sisxlSi? amas eqimebi saturaciis gazomvas uZaxian.<br />
sisxlis aReba sul ar aris saWiro. amisaTvis TiTze patara<br />
stikeri gimagrdeba, romelic wiTlad anaTebs. daaxloebiT<br />
aT daTvlaSi aparatze is ricxvi daiwereba ramdeni<br />
Jangbadic aris Sens sisxlSi.<br />
aba daiTvale ramdeni Jangbadis burTulebi (0 ) maxatia<br />
2<br />
Sarvalze da es ricxvi aparatSi Cawere.<br />
(saqarTvelos bavSvTa janmrTelobaze zrunvis asociacia)<br />
dacvis sistemaSi ufro farTod<br />
dainerga da tradiciuli stacionaruli<br />
momsaxurebidan ambulatoriul<br />
da sxva saxis samedicino<br />
momsaxurebazec gavrcelda.<br />
CrdiloeT amerikaSi amJamad<br />
fsiqo-socialuri programebi<br />
4000-ze met pediatriul dawesebulebaSi<br />
arsebobs.<br />
saqarTveloSi, joenis kardioqirurgiul<br />
klinikaSi, am samkurnalo<br />
dawesebulebis daarsebidanve<br />
(1996 wlidan) arsebobs<br />
fsiqologiuri samsaxuri,<br />
romelic pacientis janmrTelobasa<br />
da mkurnalobasTan dakavSirebuli<br />
fsiqo-socialuri<br />
problemebis gadaWrazea orientirebuli.<br />
es servisi Crdiloamerikuli<br />
pediatriuli dawesebulebis<br />
fsiqo-socialuri programis<br />
analogiuria. igi momsaxurebis<br />
51<br />
mraval aspeqts moicavs. esenia:<br />
asakisa da pirovnuli Taviseburebebis<br />
gaTvaliswinebiT pacientisTvis<br />
misi diagnozisa<br />
da mkurnalobisTvis saWiro<br />
samedicino procedurebis<br />
axsna-ganmarteba, samkurnalod<br />
Semzadeba, stresuli procesebis<br />
dros mxardaWera, emociuri<br />
Tanadgoma, Terapiuli<br />
TamaSebi, ganviTarebisa da<br />
garemos normalizaciisaTvis<br />
mniSvnelovani saqmianobebi.<br />
es programa, pirdapir Tu arapirdapir,<br />
zrunavs saavadmyofoSi<br />
moTavsebuli bavSvis ke-<br />
TildReobaze, misi mTavari<br />
mizani janmrTelobis problemebiT<br />
da saavadmyofos rutiniT<br />
gamowveuli fsiqologiuri<br />
garTulebebis prevencia da<br />
stresis Semcirebaa.<br />
2007 wels joenis samedicino<br />
centris bazaze saqarTvelos<br />
bavSvTa janmrTelobaze zrun-<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
pro-aqcia<br />
vis asociacia Seiqmna. am organizaciis<br />
ZiriTadi amocana<br />
pediatriul dawesebulebebSi<br />
bavSvze orientirebuli samedicino<br />
momsaxurebis ganviTarebaa.<br />
es gulisxmobs pediatriul<br />
dawesebulebebSi asakobrivi<br />
moTxovnilebebis Sesatyvisi<br />
garemos Seqmnas da janmrTelobasTan<br />
dakavSirebuli fsiqologiuri<br />
da socialuri problemebis<br />
gadaWraze orientirebuli<br />
axleburi momsaxurebis<br />
danergvas.<br />
swored am mizniT asocicaciam,<br />
aSS-is saelCos finansuri mxardaWeriT,<br />
moiwvia eqsperti, profesiuli<br />
sabWos `Child Life<br />
Council~-is wevri andrea manjione<br />
sTendiSi. misi vizitis dros<br />
moewyo treningebi bavSvTa saavadmyofoSi<br />
momuSave fsiqologebisTvis,<br />
gaimarTa am programis<br />
prezentacia samedicino<br />
wris warmomadgenlebisaTvis,<br />
Sedga mniSvnelovani Sexvedre-<br />
saavadmyofo potenciurad<br />
inteleqtualuri stimulaciis<br />
adgilia. aq bavSvebs garemos<br />
axal aspeqtebTan urTierTobis<br />
SesaZlebloba eZlevaT. magram<br />
xandaxan am SesaZleblobebis<br />
praqtikulad gamoyeneba ar<br />
xdeba. metic es gamocdileba<br />
xSir SemTxvevaSi uaryofiTad<br />
moqmedebs bavSvebis<br />
inteleqtualur ganviTarebaze.<br />
10 wlis biWunas naxati joenSi Semosvlisas da opeeraciis Semdeg.<br />
umetes SemTxvevaSi bavSvs ar uxsnian mosalodnel procedurebs. igi<br />
cdilobs TavisiT moipovos es informacia,<br />
romelic umravles SemTxvevaSi arasruli an damaxinjebulia.<br />
bi im pirebTan, romelTac SeswevT<br />
Zala ufro srulyofili<br />
gaxadon pediatriuli dawesebulebebis<br />
momsaxureba saqarTveloSi.<br />
andrea manjione sTendiSi:<br />
`kvlevebis Tanaxmad, bavSvze<br />
orientirebuli samedicino<br />
momsaxureba pacients rogorc<br />
fizikur, aseve fsiqologiur<br />
gajansaRebaSi exmareba, kerZod,<br />
izrdeba sakuTar TavSi misi<br />
darwmunebuloba, ukeT mimdinareobs<br />
eqimTan TanamSromloba,<br />
pacienti damyoli xdeba,<br />
iolad umklavdeba stress, uqreba<br />
SfoTianoba, SiSi, naklebia<br />
operaciisSemdgomi garTulebebi,<br />
mcirdeba reabilitaciisTvis<br />
saWiro da medpersonalis<br />
mier daxarjuli dro, klebulobs<br />
sedaciuri da tkivilgamayuCebeli<br />
medikamentebis<br />
gamoyenebis saWiroebac. momaval<br />
eqimebs, Cveni klinikis rezidentebs,<br />
sul veubnebi: Tqveni<br />
umTavresi amocanaa umkurnaloT<br />
sxeuls da Tavidan<br />
52<br />
aiciloT daavadeba. Cveni amocanaa<br />
vumkurnaloT bavSvis fsiqikas<br />
da Tavidan avaciloT mas<br />
fsiqologiuri garTulebebi.<br />
amrigad, Tqveni da Cveni prioritetebi<br />
sxvadasxvaa. roca<br />
Tqvens saqmes akeTebT, ifiqreT<br />
imaze, zians xom ar ayenebT<br />
bavSvis pirovnebas. imedi maqvs<br />
ise daeuflebiT Tqvens profesias,<br />
rom SeZlebT bavSvis sxeulis,<br />
gulisa da sulis erTdroulad<br />
gankurnebas~.
News<br />
News<br />
News<br />
News<br />
yuranis<br />
axali qarTuli Targmani<br />
53<br />
axali ambebi<br />
16 ivniss kulturul urTierTobaTa centr `kavkasiur<br />
saxlSi~ gaimarTa yuranis axali, rigiT meore, qarTuli<br />
Targmanis prezentacia (yuranis pirveli, petre<br />
mirianaSvilis mier frangulidan gadmoRebuli qar-<br />
Tuli Targmani 1906 wels gamoica). muslimTa upirvelesi<br />
wignis axali Targmani kavkasiuri saxlis islamuri<br />
kulturis Semswavleli centris xelmZRvanelma,<br />
Tbilisis iv. javaxiSvilis universitetis asocirebulma<br />
profesorma, giorgi lobJaniZem arabuli<br />
enidan Seasrula.<br />
giorgi lobJaniZe: yuranis qarTul enaze Targmnis<br />
idea spontanurad daibada: universitetSi mesame<br />
kursze qalbaton Tina margvelaSvilis xelmZRvanelobiT<br />
gavdiodi kurss `yuranis arabuli~ da rodesac<br />
ramdenime sura wavikiTxe, Zalian momxibla teqstis<br />
poeturobam da misma mxatvruli sityvis Zalmosilebam.<br />
gadavwyvite yuranis Targmna, Tumca maSin, dednis<br />
STabeWdilebidan gamomdinare, poetur Targmans<br />
vakeTebdi. universitetis damTavrebis Semdeg swavla<br />
TeiranSi gavagrZele da mivxvdi, rom im viTarebaSi,<br />
rodesac ar gvaqvs yuranis kargad komentirebuli<br />
gamocema, didi fufuneba iqneboda gvqonoda poeturi<br />
Targmani, da gadavwyvite sityvasityviT Targmanze,<br />
anu filologiur Targmanze, muSaoba damewyo. es<br />
samuSao Tormet welze met xans gagrZelda.<br />
vfiqrob, sazogadoebas am TargmanTan dakavSirebiT,<br />
araerTgvarovani damokidebuleba eqneba. Tumca gulwrfelad<br />
da SeiZleba gulubryvilod mjera, rom am<br />
faqts, rogorc did kulturologiur movlenas, yvela<br />
aRiarebs.<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
axali ambebi<br />
54<br />
Targmanis mizani iyo xalxs saSualeba<br />
miscemoda qarTul enaze gascnoboda am<br />
wigns. arcerTi religia ar aris saSiSi,<br />
saSiSia e.w. zepiri religia, romelic<br />
raRac adaTebis saxiT vrceldeba. xSirad<br />
ama Tu im religias iseT rames miaweren,<br />
rac misTvis sruliad ucxoa. yuranis qar-<br />
Tuli Targmani mkiTxvel sazogadoebas<br />
sxvagvar warmodgenas Camouyalibebs islamis<br />
Sesaxeb, es ki saqarTvelos saSualebas<br />
miscems, rom swori orientirebi moiniSnos<br />
muslimur samyarosTan urTierTobisas.<br />
naira gelaSvili, `kavkasiuri saxlis~<br />
direqtori: upirveles yovlisa es aris<br />
qarTuli islamistikisa da qarTuli<br />
yuranologiis didi SenaZeni, Tumca vTvli,<br />
rom es gamocemac Zalian dagvianebulia.<br />
evropul qveynebSi araCveulebrivad<br />
ganviTarebulia aRmosavleTmcodneoba,<br />
islamistika, yuranologia da evropul<br />
enebze yuranis ramdenime Targmani<br />
arsebobs. es dargebi, miTumetes,<br />
ganviTarebuli unda iyos CvenTan, radgan<br />
muslimur qveynebs uSualod vemezoblebiT.<br />
garda amisa, aq sxva interesic unda<br />
iyos gaTvaliswinebuli _ qristiani qar-<br />
Tvelebis garda muslimi qarTvelebic<br />
arseboben, saqarTveloSic da saqarTvelos<br />
gareTac, ase rom, SeiZleba qveynad qarTveli<br />
muslimi metic kia, vidre qarTveli<br />
qristiani, rac Cven gansakuTrebuli kulturuli<br />
da samecniero strategiis SemuSavebisken<br />
gvibiZgebs, radgan aucilebelia<br />
TurqeTSi, iranSi, Sua aziaSi an sxvagan<br />
mcxovrebi qarTvelebi ar gavidnen Cveni<br />
enobrivi sivrcidan. qarTveli xalxis<br />
cnebac erTiani unda iyos, yvela diasporas<br />
unda moicavdes da qarTvelebad ar unda<br />
moviazrebdeT marto maincdamainc amJamindel<br />
saqarTveloSi mcxovreb xalxs. es Targmani<br />
imiTac Zalian mniSvnelovania, rom<br />
saingiloSi Tu Cvens aWaraSi mcxovreb<br />
muslim qarTvelebs, agreTve pankisis xeoba-<br />
Si mcxovreb qistebs, romlebisTvisac<br />
ganaTlebis ena qarTulia da ara rusuli<br />
Tu arabuli, saSualeba eqnebaT qarTulad<br />
waikiTxon yurani.
yvelgan, ara marto qarTul sazogadoebaSi, aramed<br />
muslimebTanac, sadac yurans ar kiTxuloben da<br />
yurmokrul cnobebs sjerdebian mis Sesaxeb, Cndeba<br />
mcdari Sexedulebebi da interpretaciebi. swored<br />
yuranis damaxinjebuli gagebidan modis agresia,<br />
`saRvTo omi~. Tundac mxolod amitom aris aucilebeli<br />
am wignis Targmanis arseboba.<br />
kulturul urTierTobaTa centris _ `kavkasiuri<br />
saxlis~ _ moRvaweobis mTavari mizani samSvidobo<br />
politikaa. samSvidobo politika, upirveles yovlisa,<br />
Seni mezobeli xalxis an SenTan mcxovrebi<br />
araqarTvelebis kulturuli monapovaris gacnobas<br />
niSnavs, radgan mxolod am SemTxvevaSi xdeba es<br />
xalxebi SenTvis axlobeli da dasafasebeli. amitom<br />
vfiqrob, rom Targmani da, sazogadod, kulturuli<br />
urTierTobebi ufro metad aaxloebs xalxebs, vidre<br />
politika. kulturuli urTierToba sulier<br />
erTobas qmnis.<br />
oTxi wlis win SevimuSaveT proeqti `islamuri<br />
kulturis Semswavleli centri kavkasiaSi~. es<br />
mravalwliani proeqti Cvenma megobarma, evropulma<br />
fondma `horizontma~ daafinansa. es fondi imiTac<br />
Zalian gamorCeulia, rom igi Cvens mTel saganmanaTleblo,<br />
mTargmnelobiT da kulturul programas<br />
afinansebs. dRes Zalin Znelia vinmes aseTi<br />
tipis proeqtebi daafinansebino. swored am proeqtis<br />
farglebSi gamoica yuranis akademiuri Targmani,<br />
romelsac darTuli aqvs sakmaod vrceli sunituri<br />
da Siituri komentarebi. xorcieldeba meore<br />
proeqtic _ unda gamoices muhamedis cxovreba,<br />
romelic Zalian gasagebi da xelmisawvdomi iqneba<br />
xalxisTvis. yuranis qarTuli Targmanis gamocema<br />
istoriuli faqtia da muslimi xalxis mimarT did<br />
pativiscemas gamoxatavs. swored aseTi proeqtebi<br />
aaxloebs xalxebs erTmaneTTan da, vfiqrob, am<br />
mimarTulebiT isev gavagrZelebT muSaobas.<br />
55<br />
News<br />
News<br />
News<br />
News<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
axali ambebi<br />
News<br />
News<br />
religiaTmcodneTa<br />
saerTaSoriso simpoziumi<br />
saqarTveloSi ukve meore welia tardeba `religiaTmcodneTa<br />
saerTaSoriso simpoziumi~, romlis organizatori<br />
sulxan-saba orbelianis saxelobis Teologiis, filosofiisa<br />
da istoriis institutia.<br />
nugzar bardaveliZe: SarSan, 17-18 maiss, pirvelad Catarda<br />
saerTaSoriso simpoziumi saxelwodebiT `saqarTvelo _ religia<br />
da Tanamedroveoba~. gadavwyviteT am simpoziumis,<br />
rogorc tradiciis, damkvidreba. meore simpoziumi wels,<br />
isev maisSi CavatareT. monawileobis miRebis msurvelTa<br />
ricxvi, wina welTan SedarebiT, gacilebiT gaizarda. pirveli<br />
Tematuri simpoziumi 14-15 ivniss Catarda saxelwodebiT<br />
`religiaTaSorisi dialogi da globalizaciis problemebi~.<br />
arasamTavrobo organizaciebidan da umaRlesi saswavleblebis<br />
leqtorTagan 18 gamomsvleli<br />
SeirCa, romelTac Zalian saintereso<br />
moxsenebebi waikiTxes. meore Tematuri<br />
simpoziumi gaisisTvis gaimarTeba da<br />
bioeTikas mieZRvneba.<br />
56<br />
minda aRvniSno, rom religiaTmcodneTa<br />
simpoziumi ar aris raime religiuri,<br />
ritualuri saxis Sekreba. warmodgenili<br />
moxsenebebi religiis istoriis, filosofiis,<br />
religiis sociologiisa da fenomenologiis<br />
aqtualur sakiTxebs mieZRvna.<br />
es samecniero xasiaTis Sekrebaa, romel-<br />
Sic ucxoeli momxseneblebic iReben<br />
monawileobas.<br />
pirveli simpoziumis muSaobis procesSi Camoyalibda<br />
`religiaTmcodneebis kavSiri~. masSi gaerTianebulni arian<br />
is mecnierebi, romlebic TavianTi moRvaweobiT, kvlevebiT<br />
religiaTmcodneobasTan arian dakavSirebulebi.<br />
simpoziumebis saqarTveloSi Catarebis mizani CvenSi religiaTmcodneobiTi<br />
azris ganviTarebaa. kavSiris wevrebs<br />
migvaCnia, rom mecnieri sakvlev Temaze muSaobis dros ar<br />
unda gamoxatavdes romelime konfesiis interesebs, aucilebelia,<br />
rom man neitraluri pozicia SeinarCunos.<br />
saorganizacio komiteti xels Seuwyobs msgavsi RonisZiebebis<br />
Catarebas regionebSi, Tu amis survils romelime arasamTavrobo<br />
organizacia an umaRlesi saswavlebeli gamoTqvams.<br />
simpoziumis masalebis krebulis saxiT gamoicemac<br />
igegmeba saorganizacio komitetis mier.
arasamTavrobo organizaciam `axalgazrduli alternativa~,<br />
romelic arasamTavrobo organizaciis `socialur<br />
mecnierebaTa axalgazrduli asociaciis~ bazaze<br />
Camoyalibda, 15 ivniss sastumro `TorSi~ qarTuli<br />
eleqtronuli mediis monitoringis Sedegebis<br />
prezentacia gamarTa, monitoringisa, romelic proeqtis<br />
`erovnul umciresobaTa problemebi saqarTveloSi~<br />
(mxardamWeri organizacia `fridrix ebertis<br />
fondi~) farglebSi ganxorcielda.<br />
erTTviani mediakvleva `eTnikuri umciresobebi<br />
qarTul sainformacio sivrceSi~ oTx wamyvan qar-<br />
Tul telearxs moicavda (`rusTavi-2~-s, `saqarTvelos<br />
sazogadoebriv mauwyebels~, `mzesa~ da `imeds~).<br />
kvlevis mizani imis gamovlena iyo, ra adgili ukavia<br />
teleprogramebSi informacias eTnikuri umciresobebis<br />
Sesaxeb, ra dro eTmoba umciresobebis Sesaxeb<br />
momzadebul siuJetebs rogorc sainformacio, aseve<br />
sxva saxis gadacemebSi, da rogoria wamyvani arxebis<br />
damokidebuleba saqarTveloSi mcxovrebi erovnuli<br />
umciresobebis, kerZod, azerbaijaneli da somexi<br />
mosaxleobis mimarT.<br />
oTxi wamyvani qarTuli telearxis erTTviani monitoringis<br />
ganxorcielebis Semdeg miRebuli Sedegebi<br />
adasturebs, rom saqarTveloSi mcxovrebi azerbaijanuli<br />
da somxuri eTnikuri umciresobebis problemebis<br />
da cxovrebis asaxvas Zalian mcire yuradReba<br />
eTmoba. amis mizezad telearxebis TanamSromelTa<br />
mier Sesabamisi materialuri bazis uqonloba, umciresobebis<br />
Sesaxeb informaciis nakleboba, amgvar<br />
Temebze Seqmnili gadacemebis aramomgebianoba da<br />
sazogadoebaSi maTze moTxovnilebis ararseboba<br />
saxeldeba.<br />
57<br />
News<br />
eTnikuri umciresobebi<br />
qarTul sainformacio sivrceSi<br />
News<br />
News<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
axali ambebi<br />
News<br />
News<br />
News<br />
News<br />
evrokavSiris daxmarebiT<br />
kavkasiuri instituti samxreT<br />
saqarTvelos eTnikur<br />
umciresobebs exmareba<br />
mSvidobis, demokratiisa da ganviTarebis kavkasiuri<br />
instituti iwyebs axali proeqtis „damoukidebeli<br />
media samoqalaqo integraciisaTvis~ ganxorcielebas.<br />
ramdenadac liberaluri demokratiis principebis<br />
matarebeli sazogadiebis CamoyalibebisaTvis<br />
umciresobaTa samoqalaqo integracia erT-erTi<br />
umniSvnelovanesi winapirobaa, kavkasiuri instituti<br />
aseTi mizandasaxulobis proeqtebs didi xania<br />
Tanmimdevrulad axorcielebs.<br />
es proeqti, romelsac instituti samoqalaqo integraciis<br />
fondTan (saqarTvelo), somxeTis sagamom-<br />
Zieblo JurnalistTa asociaciasTan da azerbaijanis<br />
JurnalistTa dacvis komitetTan erTad axorcielebs,<br />
sami wlis ganmavlobaSi 600 000 evromde Rirebulebis<br />
samuSaoebis Catarebas iTvaliswinebs. am<br />
xarjebis 80 procents evrokavSiri faravs.<br />
proeqtit gaTvaliswinebuli miznis misaRwevad sami<br />
ZiriTadi mimarTulebiT gvaqvs dagegmili aqtivobebi.<br />
esenia:<br />
58<br />
adgilobrivi Jurnalistebis profesiuli donis<br />
amaRleba;<br />
maTi CarTva „kavkasiis JurnalistTa qselSi“<br />
iq arsebuli resursebis gamoyenebis miznit;<br />
uSualod proeqtis mizanze orientirebul<br />
profesiul saqmianobaSi Jurnalistebis<br />
xelSewyoba.<br />
Jurnalistebis profesiuli zrdisTvis vgegmavT<br />
treningebs, internetul diskusiebs eqspertebis<br />
monawileobiT, internetul iuridiul konsultaciebs<br />
da internetul interviuebs rogorc saqar-<br />
Tvelos, aseve samxreT kavkasiis mezobeli qveynebis<br />
sazogado moRvaweebTan.<br />
samxreT kavkasiis JurnalistTa qselSi Cveni samizne<br />
jgufis CarTvisaTvis igegmeba JurnalistTa adgi
lobrivi resurscentrebis Seqmna axalcixeSi, axalqalaqSi,<br />
marneulsa da gardabanSi. es centrebi aRWurvili iqneba<br />
Tanamedrove teqnikiT da JurnalistebisaTvis xelmisawvdoms<br />
gaxdis internets, raTa maT internetuli saitis<br />
www.caucasusjournalists.net saSualebiT SeZlon zemoxsenebul<br />
qselSi monawileoba da misi momsaxurebiT sargebloba<br />
statiebze SekveTebis miRebidan dawyebuli, politikosebTan<br />
internetuli interviuebiT damTavrebuli.<br />
Cveni mizania am resurscentrebis bazaze, romelTa menejments<br />
erT-erTi partniori organizacia _ samoqalaqo<br />
integraciis fondi _ ganaxorcielebs, proeqtis dasrulebisas<br />
adgilobriv JurnalistTa avtonomiuri asociaciebi<br />
Camoyalibdes.<br />
proeqti umciresobaTa samoqalaqo integraciis Temaze sxvadasxva<br />
Jurnalisturi produqciis Seqmnac iTvaliswinebs. es<br />
iqneba: samizne jgufis problematikasTan dakavSirebuli<br />
sagazeTo statiebi, romlebsac sami qveynis cnobili gazeTebis<br />
redaqciaTagan Semdgari sagazeTo konsorciumi daukve-<br />
Tavs TavianT gazeTebSi da qselis internetul gverdze<br />
gamosaqveyneblad; interaqtiuli formatis satelevizio<br />
programebi adgilobriv JurnalistTa da samoqalaqo sazogadoebis<br />
warmomadgenelTa monawileobiT; internetuli interviuebi,<br />
romelebsac adgilobrivi sazogadoebis warmomadgenlebisagan<br />
aiReben Tbiliseli, baqoeli da erevneli<br />
Jurnalistebi.<br />
miuxedavad imisa, rom proeqtis ganmavlobaSi bevri da urTierTSemavsebeli<br />
aqtivobaa dagegmili, proeqtis Sedegianoba<br />
mainc im TanamSromlobaze iqneba damokidebuli, romelic<br />
samcxe-javaxeTsa da qvemo qarTlSi dagegmil sxva proeqteb-<br />
Tan unda damyardes, iqneba es samoqalaqo sazogadoebis Tu<br />
saxelmwifos mier gansaxorcielebeli programebi.<br />
59<br />
News News<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong><br />
Ñîëiäàðíiñòü<br />
}<strong>'vh'mksr</strong><br />
Ñîëèäàðíîñòü<br />
Solidarität<br />
<strong>Hewrazibun</strong><br />
<strong>Fluskfhf</strong><br />
Àìãàðäçèíàä<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
<strong>solidaroba</strong>
N6(15)'07<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
Summary<br />
The first heading of the 15th issue of magazine “Solidaroba” is traditionally “Our Circle”<br />
where we present an article about prisoners who are running a prison’s library and<br />
computer centre.<br />
In this issue our guest is Mr. Robert D. Watkins, UN Resident Coordinator, and UNDP<br />
Resident Representative. He tells us about the UN’s projects in Georgia, human rights<br />
and democratic development in Georgia.<br />
In the heading “Tolerance” we present a text “Human Rights and Universal Responsibility”<br />
by Dalai Lama. The topic of our discussion table is Georgian IDP population,<br />
their social conditions, problems and developmental perspectives.<br />
In this issue Mr. Dimitri Pirbari presents Yezidizm – one of the oldest and interesting<br />
religions. Here you can also get acquainted with the Calvinist church in Georgia. Mr. Mamuka<br />
Komakhia tells the readers about culture and contemporary life of the Caucasian<br />
nations living in Georgia. In Pridon Sakvarelidze’s article you can read about the<br />
experiences of post-Communist countries concerning lustration.<br />
Our heading “Law” presents the short version of the case of ECHR “Golder v. United<br />
Kingdom” which is about the prison disorder.<br />
“Stigma Free” addresses dyslexia – a condition that impairs reading abilities – and<br />
the contemporary methods that can solve this problem.<br />
The readers can also find out about a new project concerning new methods of child<br />
care in pediatric institutions.<br />
In our News we present three pieces of information: the Georgian translation of the<br />
Koran that was published after years of long and hard work, the international<br />
symposium for religious studies held by the Sulkhan-Saba Orbeliani Institute of<br />
Theology, Philosophy and History and the new project of Institute of Peace, Democracy<br />
and Development – “Independent Media for Civil Integration”.<br />
<strong>Solidarity</strong><br />
60