08.01.2015 Views

kulturuli memkvidreobis dacvis politika~ ZiriTadi

kulturuli memkvidreobis dacvis politika~ ZiriTadi

kulturuli memkvidreobis dacvis politika~ ZiriTadi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

hainrih biolis fondSi 2010 wlis<br />

10 marts gamarTuli sajaro diskusia<br />

Temaze:<br />

`<strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong><br />

<strong>politika~</strong><br />

<strong>ZiriTadi</strong> momxseneblebi:<br />

koka amirejibi _ arqiteqtori/<br />

saqarTvelos teqnikuri universitetis<br />

profesori<br />

nikoloz vaCeiSvili _ <strong>kulturuli</strong><br />

<strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> saagentos<br />

direqtori<br />

nestan TaTaraSvili _ arqiteqtorrestavratori<br />

moderacia: giorgi gvaxaria


gogi gvaxaria _ hainrih biolis fondSi diskusiebi yovel or kviraSi<br />

erTxel imarTeba. <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> dacva fondisTvis prioritetuli<br />

Temaa, amitomac am Temaze diskusia biolis fondSi ara erTxel gamarTula. es<br />

diskusiebi yovelTvis gamoirCeoda xalxmravlobiT da mZafri polemikiT. imedi<br />

maqvs, rom dRevandeli diskusiac sainteresod Caivlis. aqve vityvi, rom rac<br />

ufro gadis dro, <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> politika miT ufro axal<br />

problemebs ikavSirebs, Tavs iCens axali problemebi. magaliTad, dRes albaT<br />

visaubrebT kaTolikuri da somxuri eklesiebis mdgomareobaze, imitom rom es<br />

sakiTxi <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> politikasTan aris dakavSirebuli.<br />

dRes, ra Tqma unda, visaubrebT imazec, aris Tu ara qveyanaSi SemuSavebuli<br />

<strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> politika da rogoria igi.<br />

pirvel rigSi baton nika vaCeiSvils movusminoT, romelmac albaT yvelaze<br />

kargad icis am sferoSi arsebuli problemebis Sesaxeb.<br />

nikoloz vaCeiSvili _ siamovnebiT visaubreb am Temebze, imitom rom aseTi<br />

Ria diskusiebi, rogorc wesi, kargi mimarTulebiT akoreqtirebs dagegmil xazs.<br />

imis Sesaxeb, arsebobs Tu ara <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> politika, SemiZlia<br />

giTxraT, rom <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> politika saxelmwifoSi arsebobs.<br />

<strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> politika gaxlavT is, rac moicavs <strong>kulturuli</strong><br />

<strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> meqanizmebs. es pirvel rigSi gulisxmobs imas, icode, ra<br />

<strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> mflobeli xar, rac aRricxva-pasportizaciis mudmiv<br />

procesSi gamoixateba, rac ufro daxvewilia es meqanizmi, miT ufro win aris<br />

wasuli qveyana. amas mosdevs iuridiuli meqanizmebis adekvaturoba, raTa kanonis<br />

mixedviT iyos aRricxuli da daculi <strong>kulturuli</strong> memkvidreoba. amis erT-erTi<br />

Semadgeneli nawilia, windawin iyos dagegmili is riskebi, rasac Seicavs esa Tu<br />

is <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> Zegli, aseve, gadaudebeli riskebis SemTxvevaSi<br />

dauyovneblivi reagireba da prevenciuli konservacia. Zalian mniSvnelovania is,<br />

rom erTjeradi movla-patronoba gadaizardos yoveldRiur movla-patronobaSi. es<br />

pirdapir aris dakavSirebuli turistuli potencialis amoqmedebasTan, aseve<br />

ekonomikuri resursis amoqmedebasTan, aseve, damatebiT samuSao adgilebTan, Tan,<br />

did qalaqebSi ki ara, erTi SexedviT arafriT gamorCeul da swored amiT<br />

unikalur adgilebSi mTel saqarTveloSi. M<br />

meore paraleluri mimarTuleba gaxlavT am yvelafris interpretacia. amaSi<br />

igulisxmeba mecnierulad interpretirebuli aRricxva. aseve Zalian<br />

mniSvnelovania mecnieruli codnis interpretacia sazogadoebisTvis gasageb enaze.<br />

gansakuTrebiT axali TaobisTvis gasageb enaze. amis Semadgenelia publikaciebi<br />

rogorc qveynis SigniT, ise mis farglebs gareT. amis mizania, dRemde ujrebSi<br />

Senaxuli samecniero informacia xelmisawvdomi gaxdes sazogadoebisTvis.<br />

Zalian mniSvnelovania, aseve, rom <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> politika ar<br />

iyos aqcentirebuli mxolod erT sferoze. dameTanxmebiT, rodesac Zegls<br />

axsenebdnen, Tvalwin saeklesio nageboba warmogvidgeboda. es kliSe moxsnilia da<br />

<strong>kulturuli</strong> memkvidreoba moicavs yvela arsebul sferos. amaSi SeiZleba<br />

moazrebuli iyos guSin aSenebuli Senoba, es SeiZleba iyos sabWouri saSineli<br />

qandakeba, romelic dgas, magaliTad, sofel metexSi da mas, rogorc unikums,<br />

unda mieniWos <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> ganumeorebeli kodi erTian<br />

sainformacio sistemaSi. da es sistemac aris <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong><br />

2


politikis nawili, rodesac sistemurad SegiZliaT am erTi miTidan gaiaroT<br />

Tvaluwvdeneli codnis arealSi.<br />

meore sakiTxia religiuri umciresobebis <strong>memkvidreobis</strong> dacva. Cveni kanoni<br />

ambobs, rom saxelmwifo icavs yvelas, warmomavlobis miuxedavad, iqneba es<br />

somxuri, azerbaijanuli, kaTolikuri Tu a.S. magram sakiTxi ase dgeba _ es aris<br />

deklarirebuli realurad ki, <strong>ZiriTadi</strong> Tanxa biujetidan (es biujeti ki ar<br />

aris Zalian mdidari) ixarjeba im memkvidreobaze, romelic gansazRvravs pirvel<br />

yovlisa saqarTvelos identurobas. Tumca, balansis dacvac xerxdeba. SemiZlia<br />

gavixseno onis sinagogis, osmaluri Zeglebis guldasmiTi fiqsaciis magaliTi,<br />

aseve, somxuri eklesiebis Tema, romelic sul ufro aqtualuri xdeba. magram aq<br />

arsebobs kidev erTi iuridiuli xasiaTis problema. es ukve sxva sferoebis<br />

problemaa da ara <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong>a, rom gaimijnos sakuTreba ama Tu im<br />

religiuri konfesiisa Tu kerZo mflobelisa. anu, <strong>kulturuli</strong> memkvidreoba<br />

kargad aris daculi maSin, rodesac gansazRvrulia misi mflobeli. es Tema<br />

dakavSirebulia Zalian rTul da sensitiur sakiTxebTan.<br />

gogi gvaxaria _ vimedovneb, rom rodesac kiTxvebs dausvamT, batoni nika<br />

ufro konkretul sakiTxebzec isaubrebs. magram manamde sxva momxseneblebsac<br />

movusminoT. axla sityvas b-n koka amirejibs gadavcem.<br />

koka amirejibi _ mogesalmebiT, madlobas gixdiT mowvevisTvis. CemTvis<br />

didi pativia Tqvens winaSe gamosvla. mimaCnia, rom aseTi Sexvedrebi Zalian<br />

sasargebloa. <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> TvalsazrisiT, saqarTveloSi am<br />

dargSi dRes araerTgvarovani suraTia. CvenSi <strong>kulturuli</strong> memkvidreoba,<br />

samwuxarod, isevea daculi, rogorc sxva yvelaferi. imitom rom qarTvelebi<br />

varT. Cven rom germanelebi vyofiliyaviT, gacilebiT sxvanairad iqneboda saqme.<br />

magram rasac vakeTebT sxva dargebSi, imas vakeTebT <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong><br />

dasacavadac. me vityodi, rom zigzagebiT davdivarT am gzaze. xan zeviT midis es<br />

gza, xan qveviT. dRevandeli faza, samwuxarod, am saqmeSi ufro qveviT svlaa,<br />

vidre zeviT. CvenTan sakmaod kargad iyo es saqme dayenebuli sabWoTa periodis<br />

bolo etapze, rodesac arsebobda ZeglTa <strong>dacvis</strong> mTavari departamenti. mas<br />

xelmZRvanelobda b-ni irakli ciciSvili. departamentSi Sekrebili iyo am dargis<br />

saukeTeso Zalebi da maSin Zalian bevri kargi saqme gakeTda. im periodSi Caeyara<br />

safuZveli ZeglTa <strong>dacvis</strong> Zlier Teoriul da praqtikul skolas, romelic<br />

saqarTveloSi arsebobs. samwuxarod, Semdeg, bevri ram Seicvala. damoukideblobis<br />

pirvel etapze es saqme dacemis gzaze iyo. Tbilisis istoriul nawilSi im dros<br />

saSineli zomis da masStabis Senobebi Sendeboda. umarTavma procesebma<br />

sazogadoebis samarTliani risxva gamoiwvia, protesti gamoiTqva. b-ni nika iyo<br />

erT-erTi iniciatori am protestebis. maSin mis mier dagegmilma RonisZiebebma<br />

didi roli iTamaSa. Tbilisis istoriul nawilSi mSeneblobaze moratoriumi<br />

gamocxadda. nel-nela es procesi gamosworda da dadebiTi movlenebic gaCnda.<br />

parlamentma miiRo axali kanoni <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> Sesaxeb. mere<br />

am kanonis ramdenime redaqcia iyo miRebuli.<br />

kulturis saministros iniciativiT Sesrulda ori Zalian mniSvnelovani<br />

samuSao. es aris Tbilisis da baTumis istoriuli <strong>kulturuli</strong> sayrdeni gegmebi.<br />

mqonda pativi, monawileoba mimeRo am samuSaoebSi. da mimaCnia, rom Zalian<br />

mniSvnelovani saqme gakeTda <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> Tanamedrove<br />

saerTaSoriso standartebis doneze. aRricxva, inventarizacia, identifikacia,<br />

geoinformaciuli sistemebis gamoyeneba, Tanamedrove programuli uzrunvelyofa,<br />

3


pasportizacia, aRricxva, baraTebis Sedgena _ es yvelaferi umaRles doneze<br />

gakeTda. marto Tbilisis magaliTi rom aviRoT, Tu am gegmamde TbilisSi 750<br />

Zegli iyo, amis Semdeg specialistTa yuradRebis qveS 1800 Zegli moeqca.<br />

am periods, samwuxarod, ukusvla mohyva. 2008 wlis ivnisSi parlamentma<br />

<strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> kanonSi cvlilebebi miiRo da aman ukan dagvxia da<br />

seriozuli marcxi miayena am saqmes. eqspertebisa da specialistebis didi<br />

protestis miuxedavad, kanonSi Setanilma cvlilebebma nolze daiyvana aqamde<br />

arsebuli miRwevebi da xel-fexi gauxsna investorebs da arakeTilsindisier<br />

menaSeneebs, rom maT arakoreqtuli intervenciebi SeetanaT ZeglebSi. amaSi<br />

igulisxmeba Zeglis moculobis gazrda, adgilmonacvleoba da a.S. mimaCnia, rom es<br />

am saqmeSi seriozuli xarvezi iyo.<br />

dRes, miuxedavad imisa, rom zogadad, ZeglTa <strong>dacvis</strong> sferoSi Zalian bevri<br />

ram keTdeba, kerZod, im Zeglebze, romlebic ar aris qalaqebSi ganlagebuli,<br />

aramed mofenilia mTeli saqarTvelos teritoriaze da Sedis nika<br />

vaCeiSviligavlenis sferoSi da misi [saagentos] patronaJis qveS imyofeba, es ar<br />

SeiZleba iTqvas im Zeglebzec, romlebic Tbilisis an sxva qalaqebis istoriul<br />

nawilSi mdebareobs. aq savalalo mdgomareobaa. Tu momecema saSualeba, im<br />

konkretul magaliTebsac dagisaxelebT, romlebmac sazogadoebis yvelaze didi<br />

SeSfoTeba da protesti gamoiwvia.<br />

gogi gvaxaria _ iqneb dagvisaxeloT es magaliTebi.<br />

koka amirejibi _ ki batono, CamogiTvliT. daviwyoT mirza Safis quCidan,<br />

sadac dRemde yvelasTvis ucnobia, ra keTdeba. am quCaze unebarTvod daingra erTi<br />

Zegli. gamosaxlebulia xalxi da sabolood ra unda gakeTdes, aravin icis.<br />

reliefi iWreba maSin, roca es istoriuli landSaftis nawilia da es<br />

xeluxlebeli unda iyos. aravin icis, ra xdeba riyeze. raRacas aSeneben, magram iq<br />

arc baneria ganTavsebuli, arc meriis saitze SeiZleba amis Sesaxeb informaciis<br />

mopoveba. aseve ucnobia, imelis Senobis bedic. imeli albaT ganwirulia imisaTvis,<br />

rom TavisiT daingres da mere Tqvan, rom daingra. arada, es aris unikaluri<br />

Senoba da erT-erTi uZvirfasesi arqiteqturuli nageboba TbilisSi. aravin icis,<br />

ra Sendeba Tbilisis pirveli skolis ukan da ramdensarTuliani unda iyos es<br />

Senoba. albaT dauSvebelia aSendes Senoba, romelic parlamentze maRali iqneba.<br />

aravin icis, ra keTdeba javaxiSvilis, yofili elbaqiZis daRmarTze. daangries<br />

Senobebi. SemorCenilia mxolod mixeil javaxiSvilis saxl-muzeumi. aseve<br />

yvelasTvis ucnobia, ra keTdeba aRmaSeneblis gamzirze rogorc Zeglebze, ise ara<br />

Zeglebze. an arafers vakeTebT da Zeglebi TavisiT iRupeba, an mivadgebiT da or<br />

dReSi gvinda yvelafris gakeTeba. igive moxda aRmaSeneblis gamziris obieqtebis<br />

SemTxvevaSic. nacvlad imisa, rom zomierad da Tanmidevrulad gaekeTebinaT azomva,<br />

restavracia, ganexilaT proeqtebi, erTi xelis mosmiT mimdinareobs maTi ngreva<br />

da CamoSla. kargia, rom raRac keTdeba, magram ra Zala gvadgia, rom ase,<br />

yovelgvari meTodikis gareSe vimoqmedoT. es CamonaTvali kidev SeiZleba<br />

gagrZeldes.<br />

gogi gvaxaria _ axla q-n nestan TaTaraSvils movusminoT da Semdeg ukve<br />

SegveZleba SekiTxvebis dasma.<br />

4


nestan TaTaraSvili _ mixaria, rom aq warmodgenil adamianebTan didi xnis<br />

nacnoboba da TanamSromloba makavSirebs. asakobrivad is adamianebi varT,<br />

romlebic moveswariT damoukidbelobamde da mis Semdgom periods.<br />

b-ma nikam brZana, rom saqarTveloSi aris <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong><br />

politika. ra Tqma unda, aris. bunebrivia, rodesac aris saxelmwifo, yvela dargs<br />

aqvs Tavisi politika. Cven viciT Zveli civilizaciebi, maTgan araferia<br />

SemorCenili maTi arqiteqturis garda da amiT ikiTxeba yvelaferi. cnobili<br />

fraza, rom arqiteqtura aris saxelmwifos da sazogadoebis asaxvis sarke,<br />

realobaa. radgan es dakavSirebulia, rogorc <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong>, ise<br />

zogad, politikasTan, aq pirvel rigSi unda aRiniSnos kanonebi. saxelmwifo dgas<br />

kanonze. pirvelyofil tomebsac hqondaT TavianTi kanonebi. Cven sakanonmdeblo<br />

vakuumi ar gvqonia arc sabWoTa da arc mis Semdgom periodSi, problema sxva<br />

raRacaSia da Sevecdebi avxsna es problema.<br />

ZeglTa <strong>dacvis</strong> departamentSi 1983 wels daviwye muSaoba. maSin Zalian<br />

didi dafinanseba iyo, es dargi yovelwliurad 25 milioniT finansdeboda, 120<br />

Zegli keTdeboda. axlandeli periodi Zalian maxsenebs im dros. maxsovs, erTxel<br />

irakli ciciSvili centralur komitetSi daibares, erTi CanTa slaidebi waiRo<br />

imis saCveneblad, Tu rogor mZime mdgomareobaSi iyo Zeglebi restavraciamde da<br />

ra gakeTda restavraciis Semdeg. Cvenebam didi efeqti moaxdina, marTlac didi<br />

saqme iyo gakeTebuli. amis Sedegad kidev ufro gaizarda dafinanseba, ZeglTa<br />

<strong>dacvis</strong> filialebi da sawarmoebi gaixsna regionebSi, mTeli industria iyo. magram<br />

maSin arsebuli problemebi dRemde Tavs iCens. mTavari figura aseT<br />

stimulirebul dargSi gamodioda “prarabi”, mSenebeli. arqiteqtori ususur<br />

rgols warmoadgenda. mas akeTebinebdnen saproeqto samuSaos da Semdgom procesSi<br />

ukve aRar SeeZlo monawileoba.<br />

es umniSvnelovanesi proceduruli xarvezi dRemde grZeldeba. ramdenime<br />

dRis win vesaubre erT-erT Cems kolegas, romelic aris bagratis taZris<br />

restavratori. is aseve muSaobda sololakis Zeglebis reabilitaciaze. yvela<br />

ambobs, rom aqvT SesaniSnavi proeqtebi, magram isini ar xorcieldeba.<br />

TviTkritikuli viqnebi. sabWoTa periodSi Cems namuSevrebSic amave mizeziT bevri<br />

xarvezia. Cven ar gvqonda Zalaufleba, an dafinansebaSi CavreuliyaviT an sxva<br />

cvlilebebi mogvexdina, romlebsac ZeglisTvis didi mniSvneloba hqonda. dRes<br />

saxelmwifos dafinanseba aTobiT milionebs uaxlovdeba, stagnaciis periodidan,<br />

romelic damoukideblobis miRebis Semdeg iyo, gamovediT.<br />

damoukideblobis miRebis periodzec minda visaubro. maSin gaCnda<br />

dafinansebis axali wyaro da Tvisobrivad struqturuli axali erTeuli _<br />

<strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> fondi. msoflio bankma gamoiCina keTili neba<br />

da gadawyvita am dargis dafinanseba. axla ukve Cvenze iyo damokidebuli am<br />

Tanxis ganawileba. ra unda gagvekeTebina imisTvis, rom es dargi Waobidan<br />

amogveyvana. es iyo periodi, rodesac komunisturi wyobidan unda gadavsuliyaviT<br />

sabazro ekonomikaze. Sesabamisi sistema gvWirdeboda, amitom mTavari aqcenti<br />

sistemur cvlilebebze unda yofiliyo gakeTebuli da asec iyo Cafiqrebuli. amis<br />

gankargva aRmoCnda uSualod zaza Sengelias mflobelobaSi, romelic maSin<br />

kancelariaSi muSaobda. daibara Tavisi naTesavi Tu mejvare daviT niniZe da es<br />

xalxi dRemde muSaobs am sferoSi. dRes igi meris moadgilea. amas imitom<br />

giyvebiT, rom daSvebuli iyo Secdoma am konkretuli dargis politikis<br />

gansazRvrisas. anu, sistemuri cvlilebebis nacvlad patar-patara samuSaobi<br />

Catarda. aq daixarja rogorc granti, aseve krediti, romelic ar vici ukve<br />

daifara Tu ara. ,,vardebis revoluciamde~ marTla anonimuroba iyo. Cinovnikebic<br />

5


ki, is adamianebi, vinc anadgurebdnen kulturul memkvidreobas, da dRes gvaqvs<br />

damoukideblobis periodSi aSenebuli aseTi maxinji Senobebi, iqneba es<br />

abanoTubnis sastumro Tu ivaniSvilis kompleqsi sololakSi, es xalxic ki wuxs<br />

amaze. sazogadoeba bevrad swrafad viTardeba. dRes yvelas urCevnia saxelwifoSi<br />

mSvidad cxovreba, rac ganpirobebulia kanonis uzenaesobiT. Tu SevardnaZis dros<br />

yvelaferi anonimuri iyo, dRes yvelafers Tavisi saxeli hqvia. dRes proeqtebi<br />

veb-gverdebzea ganTavsebuli, yvelaferi gaxsnilia garda imisa, razec b-ma kokam<br />

isaubra, imitom rom odiozuri SemTxvevebi axlac gvaqvs, roca aravin, TviT iq<br />

momuSave xalxmac ki ar icis, ra keTdeba.<br />

sabWoTa periodSi dagrovili problemebi, stagnacia, daufinansebloba,<br />

gadmovida SevardnaZis dros. magram rogorc iciT, Tu azrovneb, arsebob. xalxi<br />

azrovnebda. wamoRebuli maqvs masalebi, SegiZliaT gaecnoT maT. gvaqvs im<br />

periodis analizis yvelaze mtkivneuli Tema, romelic saxelmwifos iniciativiT<br />

arasdros ar gakeTebula. specialistebis iniciativiT aris gakeTebuli analizi<br />

imisa, Tu riT iyo ganpirobebuli sabWoTa wyoba. magram is Tu iyo sabWouri,<br />

ideologiiT aRWurvili da terorze dafuZnebuli, da sxva saxeli erqva, Cven<br />

xvalac SeiZleba is inerciiT miviRoT. Tumca es ar unda ganmeordes.<br />

2002 wlidan daiwyo sxvanairi aqtiuroba. amaSi dagvexmara gazeTi `24<br />

saaTi~. Cven mogveca sityvis Tavisufleba da iwereboda araCveulebrivi statiebi.<br />

girCevT sajaro biblioTekaSi moiZioT maSindeli periodika, gansakuTrebiT daTo<br />

maRraZis iniciativiT gamocemuli `dedaqalaqi~, sadac Suqdeboda es Temebi. aq<br />

aris b-n nika vaCeiSvilis da b-n mito TumaniSvilis dialogi, sadac gamoxatulia<br />

SeSfoTeba Zvel TbilisTan dakavSirebiT. yvelani vambobdiT, rom misi gawirva<br />

komerciuli miznebisTvis danaSauli iyo ara marto qarTveli, aramed msoflio<br />

sazogadoebis winaSe. me mgonia, am azrs dResac iziarebs b-ni nika, iseve rogorc<br />

sazogadoebis normaluri nawili.<br />

<strong>kulturuli</strong> memkvidreoba ar aris erTi romelime konkretuli eris da<br />

qalaqis kuTvnileba. es msoflios sakuTrebaa. sabednierod, saqarTvelos msoflio<br />

<strong>memkvidreobis</strong> nusxis Zeglebic gaaCnia. kandidati ki orjer meti iqneba.<br />

msoflioSi aseTi sul 850-mde Zeglia. amitom Cveni 6 Zegli da kidev ramdenime,<br />

romelic swori politikis Sedegad kandidatebad SeiZleba moviazroT, Zalian<br />

didi <strong>kulturuli</strong> miRwevaa. ase rom, ,,vardebis revoluciis~ Semdeg momxdar<br />

Zalian karg politikur cvlilebebs momzadebulebi SevxvdiT. Tanamdebobazec<br />

profesionalebi dainiSnen. nika vaCeiSvili _ ZeglTa <strong>dacvis</strong> sferoSi, me _<br />

`aRmSeninspeqciaSi~, yvelaferi Zalian kargad daiwyo. ukanono mSeneblobebis<br />

winaaRmdeg ibrZodnen TviTon Cveni politikosebic. magram aq aris didi safrTxec.<br />

im Tanxas, rac Sedis samSeneblo seqtorSi, kargi politikiT kalapots Tu<br />

Seucvli, sxva raRacas mogcems. pirveli milioni rom gamoiyo <strong>kulturuli</strong><br />

<strong>memkvidreobis</strong> dargisTvis, es zurab Jvanias periodi iyo, b-n nikasTan SevikribeT.<br />

es iyo saxelmwifo dafinanseba. maSin me erTaderTma vTqvi, rom moumzadebel<br />

situaciaSi, stagnaciis Semdeg, axla mainc dagvewyo instituciuri cvlilebebi.<br />

rac mTavaria, restavracia aris mecniereba. maSin erTaderTi samecniero<br />

instituti gvqonda _ giorgi CubinaSvilis saxelobis qarTuli xelovnebis<br />

istoriis instituti. sabWoTa periodSi ZeglTa <strong>dacvis</strong> sammarTvelosa da am<br />

instituts Soris, SeiZleba iTqvas, rom urTierToba ar yofila. iyo SemTxvevebi,<br />

rodesac mecnierebi mogvianebiT gebulobdnen, rom Zegls, romelsac wlobiT<br />

ikvlevdnen, restavracia Cautarda. sinamdvileSi, es ori dargi sinTezurad unda<br />

muSaobdes. Zalian kargia, rom dRes Cvens instituts hqvia qarTuli xelovnebis<br />

da ZeglTa <strong>dacvis</strong> kvlevis instituti. saxeli Zalian kargi aqvs, sxva sakiTxia,<br />

6


as ikvlevs sinamdvileSi. magram imisTvis, rom man gamarTulad imuSaos, kidev<br />

gvWirdeba ramdenime rgoli. amxela dafinansebis pirobebSi, makontrolebeli<br />

organos gareSe muSaoba SeuZlebeli iyo. aq iseTi specialistebi unda iyvnen,<br />

romlebic TviTon ar arian CarTulebi samSeneblo procesSi, da miT umetes,<br />

ZeglTa <strong>dacvis</strong> romelime sistemur rgolSi. es rom ar gakeTda, amaSi Cems<br />

kolegebs vadanaSauleb.<br />

ise moxda, rom dRes marto politikosebi gamodian damnaSaveebi. amaswinaT,<br />

rodesac gigi ugulavas Sevxvdi ikomosis jgufTan erTad, gverdiT ejda nika<br />

CxaiZe, romelTan erTadac daviwyeT SevardnaZis periodSi brZola ukanono<br />

mSeneblobebis winaaRmdeg. es aris adamiani, romelsac dasavleTSi aqvs ganaTleba<br />

miRebuli, mas ekuTvnis Zalian kargi statiebi. da vuTxari, rom ar aris<br />

aucilebeli gigi ugulava an Tanamdebobis sxva pirebi iyvnen specialistebi, am<br />

adamianebma unda auxsnan maT is, rasac TavianT statiebSi werdnen. zustad im<br />

periodSi ayalibebdnen axal sistemas da sadaveebi isev sabWoTa periodidan<br />

gadmosul adamianebs, maT Soris daviT niniZes, gadauloces. es aris imis<br />

magaliTi, rom sabWoTa memkvidreoba isev Tavs iCens yvelaferSi.<br />

Tu restavracia keTdeba, is mecnierul doneze unda gakeTdes. dRes<br />

municipalitets ekuTvnis mTeli Tbilisi, mTlianad gamoacales kulturis<br />

saministros xelidan da dautoves mxolod regionuli da sakulto arqiteqtura.<br />

2000 wels ikomosis mier Tavisi fuliT Targmnili Zveli Tbilisis menejmentis<br />

gegma ar ganxorcielebula. masSi dawvrilebiT aris gawerili mTeli struqtura.<br />

es nawilobriv ganxorcielda – Zveli Tbilisis administraciuli organo mis<br />

niadagze Seiqmna, magram misma arasworad ganxorcielebam mogvitana es Sedegebi.<br />

dRes es dargi mTlianad politizebulia. Cven ukve konfliqtSi movdivarT<br />

saerTaSoriso organizaciebTan. msoflio <strong>memkvidreobis</strong> nusxis Zeglebze dRes<br />

didi problema gvaqvs. xom vxedavT, rom kargi dafinansebis pirobebSic ki ar<br />

gveleva problemebi. ratom ar gvinda, rom erTad davsxdeT da kargad<br />

CamovayaliboT yvelaferi. mcxeTa siidan ukve erTi welia amoRebulia. iq<br />

ramdenime siaa. msoflio <strong>memkvidreobis</strong> ZeglTa nusxas mohyveba dazianebis<br />

saSiSroebis qveS myofi Zeglebis nusxa, romlis Semdegac Zegls ukve nusxidan<br />

amoReba emuqreba. Tbilisis SemTxvevaSic dro gvaqvs mocemuli saWiro<br />

RonisZiebebis gasatareblad. statusi niSnavs dafinansebas, prestiJs,<br />

dakavSirebulia turizmTan. ra gavakeTeT imisTvis, rom mcxeTisTvis agveSorebina<br />

nusxidan amoReba rogorc vxedavT, Zalian bevri problema gvaqvs.<br />

<strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> politika mZime mdgomareobaSia. is<br />

metismetad politizebulia. rogori kargi politikosebic ar unda iyvnen, isini<br />

ar arian kargi arqiteqtorebi da restavratorebi. es etapi gaviareT baTumSi. rac<br />

aslan abaSiZis dros xdeboda, asjer meti xdeba axla. imdeni Secdoma gvaqvs<br />

daSvebuli, maTi gameoreba aRar gvepatieba. da kidev erTi, 500 Zeglis, Tundac<br />

xuT weliwadSi mecnierul doneze restavrireba wamoudgenelia. amas imitom<br />

vambob, rom siswrafe dResac problemaa. da bolos, ase Camovayalibebdi<br />

problemebs _ politizeba, ganaTlebis deficiti da kanonis odiozuroba.<br />

gogi gvaxaria _ momxseneblebisTvis SekiTxvebis dasmamde mec minda oriode<br />

sityva mogaxsenoT. samwuxarod, mTel qarTul sazogadoebas da Cvens<br />

momxseneblebsac unda davemduro erT rameSi. dRes aq saubari iyo Zeglebis<br />

restavraciasa da sakulto arqiteqturaze, magram aravis uTqvams gulwrfelad im<br />

mTavar problemaze, romelic aris sakulto arqiteqturis restavraciasTan<br />

dakavSirebiT, vin qmnis problemebsa da winaaRmdegobebs.<br />

7


cota xnis win diskusia mqonda erT Zalian popularul jgufTan, SesaZloa<br />

misi warmomadgenlebi aqac imyofebian. es aris jgufi, romelic umniSvnelo<br />

sadarbazos dangrevaze reagirebs da yviris, nu angreven mis Tbiliss. roca maT<br />

vkiTxe, ratom ar aprotesteben imas, rom ufro mniSvnelovani, Sua saukeuneebis<br />

Zeglebi, es exeba somxur da kaTolikur Zeglebsac, Tavze gvengreva da aravin<br />

aqcevs yuradRebas, gulwrfelad mipasuxes, rom es maT jgufs popularobas<br />

daukargavs da sazogadoebaSi saxels gautexs. marTali giTxraT, amaSi piradad me<br />

farisevlobas vxedav. aseve meCveneba, rom <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong><br />

politikaSi, garda dasaxelebuli problemebisa, politizebisa da ganaTlebis<br />

deficitis Sesaxeb, farisevlobac bevria. Tumca, am Temaze msjelobisas qulebis<br />

dagroveba, albaT aseve aris politika. amitom Zalian gTxovT, dRes ise ar<br />

davasruloT Sexvedra, rom am marTlac mtkivneul Temas ar SevexoT.<br />

nestanma saerTaSoriso organizaciebi axsena da Tqva, rom SesaZloa,<br />

msoflio <strong>memkvidreobis</strong> ZeglTa nusxidan amoiRon ramdenime Zegli. iqneb amazec<br />

visaubroT, vin da ratom akeTebs amas. am Temaze Ria diskusia jer ar momismenia.<br />

nestan TaTaraSvili _ mogaxsenebT sakulto Zeglebsa da sapatriarqosTan<br />

urTierTobaze. swored ramdenime dRis win mivwere maT. nikoloz baraTaSvili<br />

dasaflavebulia tirZnisis RvTismSoblis miZinebis eklesiaSi. iq aseve aris qsnis<br />

erisTavebis saflavebic. erT-erTi maTgani aris giorgi erisTavis Svili. am<br />

eklesiis mRvdelma metlaxis Turquli filebiT moapirkeTa iataki. ra aRar<br />

gavakeTe, werilic mivwere, davureke kidec.<br />

nikoloz vaCeiSvili _ imaT ratom miwereT, CvenTvis unda mogeweraT.<br />

nestan TaTaraSvili _ imitom rom eklesia moqmedia da maT sakuTrebaSia.<br />

igives Tqma SeiZleba moRninzec. somxur eklesiasTan dakavSirebiT Sevxvdi mama<br />

besarions, romelic sabWos wevria, didi Sansi iyo, rom SarSan evrokavSiris<br />

finansuri mxardaWeriT am eklesiis restavracia gaekeTebinaT, magram Tqven iciT,<br />

rom CvenTan saeklesio da politikuri problemebi gadajaWvulia.<br />

agit mirzoevi, arasamTavrobo organizacia `mravalerovani saqarTvelo~ _<br />

didi madloba am Temaze diskusiis gamarTvisTvis. Cveni organizacia naklebad<br />

popularul Temebze muSaobs, iseTebze, rogoric aris erovnuli, eTnikuri da<br />

religiuri umciresobebic <strong>dacvis</strong> sakiTxebi, maTi monawileoba qveynis marTvis<br />

procesebSi, da zogadad, im politikis SeqmnaSi, romelzec dRes Cven vsaubrobT.<br />

geTanxmebiT, <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> politika arsebobs<br />

saqarTveloSi, magram ramdenad efeqtianad xorcieldeba, es sxva sakiTxia. Tqveni<br />

yuradReba minda gavamaxvilo somxuri eklesiebis sakiTxze. Cven erTi Tvea, rac am<br />

Temaze vmuSaobT. Cveni programa iTvaliswinebs monitorings da Semdgom<br />

rekomendacias, Tu ra principiT aris SerCeuli is nagebobebi da Zeglebi,<br />

romlebic pirdapir an iribad ekuTvnis saqarTveloSi tradiciulad warmodgenil<br />

romelime eTnikur an religiur jgufs. es sakiTxi erT-erTi somxuri eklesiis<br />

dangrevis Semdeg wamoiWra, vidre velodebodiT, rodis gairkveoda am eklesiis<br />

mesakuTris sakiTxi.<br />

b-no nika, eklesiis Turquli filebiT mopirkeTebasTan dakavSirebiT, Tqven<br />

brZaneT, rom TqvenTvis unda moemarTaT. aseT sakiTxebSi, Cemi azriT, ufro<br />

xistebi unda viyoT. ra Tqma unda, es sakiTxebi samarTlebriv garRvevas iTxovs,<br />

magram ar unda velodebodeT mecnierebis daskvnas. manamde arqiteqturuli da<br />

8


aRdgeniTi samuSaoebi mainc unda Cautardes Zegls. maT umravlesobas miniWebuli<br />

aqvs saaRricxvo baraTi. samwuxarod, amis iqiT saqme ar wasula, biujetiT ar<br />

aris es sakiTxi gawerili. mimdinareobs molaparakeba kulturis saministrosTan,<br />

uSualod im samsaxurTan, romelic <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong> politikaze<br />

muSaobs. Cven droulad viRebT maTgan pasuxs. am etapze, miRebuli<br />

gadawyvetilebiT, unda Seiqmnas specialuri komisia, romelSic Cveni moTxovniT<br />

unda gawevriandnen sxvadasxva eTnikuri jgufebis e.w. aqtiuri moqalaqeebi, raTa<br />

droulad mivawodoT informacia im saTvistomos, romelsac istoriulad ekuTvnis<br />

esa Tu is Zegli.<br />

Tqveni yuradReba minda mivapyro kidev erT sakiTxs, kerZod, erT-erTi<br />

somxuri eklesiis teritorias, romelic mawanwala ZaRlebisa da narkomanebis<br />

TavSesafaria. es eklesia sub-niSanis quCaze mdebareobs.<br />

nestan TaTaraSvili _ Tu ar vcdebi, am eklesiis warmomavlobac sadavoa.<br />

agit mirzoevi _ vidre mivaniWebdeT saaRricxvo baraTs, da misi miniWebis<br />

Semdegac, iqneb vizualuri indikatorebi yofiliyo gamofenili, SemogveRoba<br />

teritoria, rom moqalaqeebs SeqmnodaT warmodgena imis Sesaxeb, rom es Zegli<br />

imyofeba konkretuli saxelmwifo instituciis <strong>dacvis</strong> qveS. es teritoria<br />

umeteswilad nagviT aris savse. mimdinareobs molaparakeba adgilobriv<br />

gamgeobasTan, raTa Temis warmomadgenlebi CavrToT aqtiurad Zeglis dacvaSi,<br />

Tundac nagvis gatanaSi. Cven gvesmis, rom aseT sakiTxebs mxolod saxelmwifo<br />

institutebi ver moagvareben, amitom saWiroa samoqalaqo monawileobac. amisTvis<br />

saWiroa sainformacio kampania. es unda iyos <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> <strong>dacvis</strong><br />

politikis erT-erTi komponenti.<br />

Cveni monitoringis jgufSi gaerTiandebian aqtiuri moqalaqeebi, saxalxo<br />

damcvelis ofisis specialuri warmomadgeneli beqa mindiaSvili da ramdenime<br />

cnobili Jurnalisti. damatebiT informacias SemdegSi kidev mogawvdiT.<br />

nino beqiSvili, Jurnali `liberali~ _ daaxloebiT sami wlis win, b-ni<br />

nikas ministrobis periodSi, saqarTvelosa da TurqeTis kulturis saministroebi<br />

amzadebdnen erTobliv proeqts, romlis Sedegadac unda momxdariyo qarTuli<br />

Zeglebis restavracia TurqeTSi da ramdenime meCeTis restavracia saqarTveloSi.<br />

rogorc viciT, es proeqti ar Sedga, amboben, meufe dimitris protestis gamo.<br />

mainteresebs, Seesabameba Tu ara es informacia simarTles.<br />

meore SekiTxva atenis sions exeba. iq, rogorc viciT, metad savalalo<br />

mdgomareobaa. ucnobia, ra iwvevs vardisfer sokos. mainteresebs informacia iq<br />

mimdinare monastris mSeneblobis Sesaxebac. nanaxi maqvs fotoebi, Tu rogor<br />

Txridnen buldozerebiT taZris mimdebare teritorias. mainteresebs aseT<br />

sakiTxebSi ramdenad mniSvnelovania sapatriarqoSi arsebuli sabWos xma.<br />

sagulisxmoa, rom am sabWos xelmZRvanelobs sasuliero piri da ara<br />

profesionali restavratori an xelovnebaTmcodne.<br />

mixeil svaniZe, anTropologi _ saubari iyo <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong><br />

<strong>dacvis</strong> politikis depolitizebaze. mainteresebs ras niSnavs es da eTanxmebiT Tu<br />

ara mas.<br />

diana maRlakeliZe, kinomcodne _ rogorc kinomcodnes ufro mainteresebs<br />

kinoTeatrebis, maT Soris `apolos~, bedi saqarTveloSi. mainteresebs, vis exeba<br />

9


es sakiTxi. kinoTeatri `apolo~ ara marto arqiteqturisTvis, zogadad, qarTuli<br />

kulturisTvis Zalian mniSvnelovani Zeglia da miekuTvneba evropuli<br />

kinoqselebis jaWvs, romelic meoce saukunis 10-ian wlebSi Sendeboda. ramdenadac<br />

vici, axla mas restavrireba utardeba. Tu aris TqvenTvis cnobili, SeunarCundeba<br />

Tu ara kinoTeatrs misi funqcia.<br />

gogi gvaxaria _ amaze mec mogaxsenebT oriode sityvas. es sakiTxi,<br />

samwuxarod, exebaT kinematografistebs, romlebmac es Senoba gaayidines rezo<br />

CxeiZes da amaze xma ar amoiRes. da axla Cven, mec maT Soris, pasuxs vTxovT<br />

arqiteqtorebs. ramdenadac CemTvis cnobilia, Senobis axlandeli mepatrone,<br />

romelmac mimarTa restavratorebs, ambobs, rom es aRar iqneba kinoTeatri. da mas<br />

amisi Tqmis ufleba aqvs, imitom rom am pirobiT miyides. da yvelaferi isea<br />

gakeTebuli, ramdenic ar unda viCivloT, am ambavs aRaraferi eSveleba.<br />

nestan TaTaraSvili _ me rogorc vici, kanoniT, saxelmwifos aqvs ufleba<br />

Tavidan daudos xelSekruleba mepatrones da gauweros pirobebi.<br />

TaTia kobiZe _ <strong>kulturuli</strong> Zeglis statusis mqone Senoba iyideba im<br />

pirobiT, rom mas SeunarCundes misi pirvandeli funqcia. ase rom, Sesabamisad,<br />

sazogadoebas aqvs imis ufleba, rom moiTxovos kinoTeatris aRdgena.<br />

gogi gvaxaria _ darwmunebuli xarT, rom `apolos~ aqvs <strong>kulturuli</strong><br />

Zeglis statusi<br />

TaTia kobiZe _ diax, Cven ase gvipasuxes.<br />

fiqria ardia _ miuxedavad saqarTveloSi arsebuli aseTi rTuli<br />

viTarebisa, minda Sevexo <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong> Zeglebs konfliqtur<br />

regionebSi. aqvs Tu ara saxelmwifos raime meqanizmi maT dasacavad<br />

paata gaCeCilaZe _ baton nikas azri mainteresebs quTaisSi didebis<br />

memorialTan dakavSirebul cnobil ambavze. xom ar flobT informacias, ras<br />

upireben msgavs Zeglebs saqarTveloSi. Zalian SeSfoTebulebi arian gurjaanSi,<br />

SiSoben aseTi raRac jariskacis mamis Zeglzec ar ganmeordes.<br />

Tamar sixaruliZe, studenti _ daviT garejis mTavari taZari ratom aris<br />

gamolesili<br />

Tamar amaSukeli, xelovnebaTmcodne _ migaCniaT Tu ara, rom 2008 wlis<br />

ivnisSi kanonSi cvlileba, kerZod, Tbilisis gadacema meriisTvis didi Secdoma<br />

iyo da swored amas mohyva is problemebi, rac dRes TbilisSi gvaqvs.<br />

migaCniaT Tu ara darRvevad TbilisSi mimdinare procesebi Tu ase<br />

fiqrobT, saagento ratom ar iRebs xmas an iqneb, Tqven ar gexebaT vis<br />

mivmarToT Cven dRes, faqtobrivad ugulava wyvets restavraciis sakiTxebs.<br />

sazogadoebam SeiZleba ar icodes da ver xvdebodes, magram cota ucnauria,<br />

amxela saagento arsebobdes da absoluturad CamorTmeuli gqondeT xma.<br />

gulgrili ver davrCebiT imis mimarT, rac xdeba erekles, an puris moedanze. es<br />

SeiZleba iTqvas imelis Senobazec. maxsovs, rodesac kulturis ministris<br />

moadgile brZandebodiT, sabWos sxdomas veswrebodiT da maSin sabWos yvela wevri<br />

10


sastikad ewinaaRmdegeboda imelisTvis statusis moxsnas. dRes sabWom ratomRac<br />

gadawyvita da ministrmac daamtkica, rom imels moexsnas statusi.<br />

nugzar bardaveliZe _ 90-iani wlebis bolos daiwyo abanoTubanSi didi<br />

sastumro kompleqsis mSenebloba. maSin Zalian bevri iwereboda am Temaze.<br />

ambobdnen, rom zeda or sarTuls moaxsnevinebdnen.<br />

Tamar amaSukeli, xelovnebaTmcodne _ sarTulnaxevari marTlac moxsnes.<br />

nugzar bardaveliZe _ e.i. SeiZleba CavTvaloT, rom es saqme<br />

gamosworebulia. avlabarSi, SegaxsenebT, 1989 wlis 11 aprils Camoingra erTi<br />

somxuri eklesia. maSin komendantis saaTi iyo. mas Semdeg 21 weli gavida da<br />

araferi Secvlila.<br />

da mesame sakiTxi _ maxsovs, metexis xidTan, sionidan metexis xidamde<br />

TiTqos ,,Tbilisuri florenciis~ aSenebas apirebdnen. ra iciT amis Sesaxeb<br />

manana TevzaZe _ madlobas mogaxsenebT am Temaze diskusiis gamarTvisTvis.<br />

ar varT ganebivrebulebi am Temaze diskusiebiT. Tumca dRes aq wamoWril<br />

sakiTxebs erTi saRamo ar eyofa, vimedovneb, rom sxvadasxva organizaciebSi,<br />

Tundac saagentoSi gagrZeldeba aseTi diskusiebi.<br />

veTanxmebi q-ni nestanis mier CamoTvlil problemebs. Cemi azriT, mTavar<br />

problemas sistemis gaumarTaoba warmoadgens. ZeglTa <strong>dacvis</strong> sistema dRes<br />

daqsaqsulia. gvaqvs saagentoc, institutic, magram mTlianobaSi isini efeqturad<br />

ver muSaoben. vfiqrob, funqciebi da rolebi kargad ar aris gadanawilebuli.<br />

garda amisa, kanonSi weria, rom saministro da saagento uzrunvelyofs Zeglebis<br />

dacvas saqarTvelos mTel teritoriaze. arada, regionuli TviTmmarTvelobis<br />

kanonidan amoRebulia is, rom regionebSi iyos kulturis saministros erTi<br />

warmomadgeneli. aris muzeum-nakrZalebi, sxvadasxva msxvili organizaciebi, magram<br />

mainteresebs, rogor aris uzrunvelyofili regionebSi Zeglebis yoveldRiuri<br />

movla-patronoba, iqneba es sakulto Tu urbanuli Zeglebi.<br />

aseve mainteresebs xalxuri arqiteqturis bedi. Cven ZiriTadad sakulto<br />

Zeglebze vsaubrobT. aris xalxuri sacxovreblebi, jer kidev SemorCenili.<br />

eTnografiul muzeumSi vmuSaobdi iq daculi darbazuli saxlebis restavraciis<br />

proeqtze, amitom Semdeg mogviwia regionebSi maTi naxva. dasavleTSi jer kidev<br />

bevri darbazuli saxlia SemorCenili. magram arc erTs ara aqvs statusi.<br />

iyo<br />

nikoloz vaCeiSvili _ samcxe-javaxeTSi naxeT darbazuli saxlebi sad<br />

manana TevzaZe _ aris valeSi, aralSi, udeSi, sarosa da xizabavraSi,<br />

afniaSi. CamoTvla SeiZleba.<br />

kidev erTma Zalian didma problemam iCina Tavi _ sazogadoebis<br />

gauTviTcnobiereblobam. es kargad gamoCnda bolo dros mimdinare restavraciis<br />

proeqtebisas, rogorc siRnaRSi, ise mcxeTasa da TbilisSi. <strong>kulturuli</strong><br />

<strong>memkvidreobis</strong> Rirebulebebis aRqma nols utoldeba sazogadoebaSi. dadebiTad<br />

aRiqmeba Zvel nagebobaze axali saxuravi, da a.S. Cveni Jurnalistebi moRninis<br />

eklesiis Camongrevis dros mxolod imis gaSuqebiT Seifarglnen, rom iqve manqana<br />

dazianda. es xom viRacis identobis ganmsazRvreli Zegli iyo, SeeZloT vinmesTvis<br />

11


ekiTxaT. amitom, vfiqrob, rom samoqalaqo sazogadoebam sazogadoebis cnobierebis<br />

amaRlebis mizniT kidev ufro aqtiurad unda imuSaos.<br />

akaki velTauri _ rodesac ambobT, rom politizebulia kulturis dargi,<br />

da es aris mTavari problema, miCndeba kiTxva. varkeTilSi vcxovrob, saxelmwifom<br />

iq mSvenieri baRi gaakeTa, magram xalxma ramdenime dReSi mospo. sad aris aq<br />

logika, ra politikazea saubari<br />

TaTia kobiZe _ mainteresebs, aqvs Tu ara sxva msgavs organizaciebs da<br />

dawesebulebebs raime zemoqmedebis saSualeba, imitom rom meriis sabWoze ra<br />

xdeba, veravin gaigo. erTi Tvis ganmavlobaSi vcdilobdiT davswrebodiT am<br />

sabWos sxdomebs. meriaSi gveubnebodnen, amis Taobaze internetiT migvewera<br />

werili. mere aRmoCnda, rom ar misdiT gagzavnili werilebi. aseve gveubnebian,<br />

rom imdeni msurvelia, rom axla ver dagvaswreben sxdomebs. sxvadasxva problema<br />

saxeldeba. mainteresebs, Tu aris kidev romelime organizacia meriis garda, visac<br />

SeuZlia am problemebis mogvareba.<br />

Tamar amaSukeli, xelovnebaTmcodne _ arasamTavrobo organizaciam,<br />

`tfilisis hamqari~, aseve mimarTa meriis am sabWos, romelic wesiT Ria da<br />

sajaro unda iyos. is, rom sajaro sxdomebi imarTeba SenobaSi, sadac saSvTa<br />

sistemaa, es ukve darRvevaa. magram miviReT komikuri pasuxi. gviTxres, rom<br />

oTaxis simciris gamo ar moxerxdeboda Cveni daswreba.<br />

_ mainteresebs ra xdeba Satilis koSkebis dasacavad. zrunavs vinme maT<br />

gamagrebaze<br />

gogi gvaxaria _ Zalian konkretuli kiTxvebi ismeba. albaT jer q-ni<br />

nestani giapuxebT varkeTilis parkTan dakavSirebiT.<br />

nestan TaTaraSvili _ is, rac varkeTilis parkTan dakavSirebiT brZaneT,<br />

dabali samoqalaqo kulturis Sedegia. amas sWirdeba dro da wesrigi. aseT<br />

parkebs unda miuCinon erTi policieli, romelic daicavs maT.<br />

aseve daisva SekiTxva, raSi gamoixateba am sakiTxebis politizeba. dargs<br />

unda warmarTavdnen profesionalebi da ara politikosebi.<br />

gogi gvaxaria _ aq saubaria sazogadoebisadmi ndobaze. Cveni momdevno<br />

diskusiis Tema swored es iqneba, endoba Tu ara sazogadoeba xelisuflebas da<br />

piriqiT. rogorc Cans, es seriozuli problemaa da Cveni cxovrebis yvela<br />

sferoze aisaxeba. aris undobloba xelisuflebisa sazogadoebis mimarT. aris<br />

marTvis ara horizontuli, aramed vertikaluri stili. imitom rom aris jgufi,<br />

romelic fiqrobs, rom dauZaxon sazogadoebis warmomadgenlebs, debatebi Zalian<br />

didxans gagrZeldeba da qveyanaSi araferi ar aSendeba. <strong>kulturuli</strong> <strong>memkvidreobis</strong><br />

<strong>dacvis</strong> politikaSi, iseve rogorc cxovrebis yvela sxva sferoSi, undoblobis<br />

problemas vxedav. adamianebi SesaZloa, am undoblobas imsaxureben, magram es<br />

undobloba mainc gadaWarbebulia.<br />

naTia muraCaSvili _ mainteresebs, ramdenad eTikuria, adamianis aq ar<br />

yofnis SemTxvevaSi misi saxelis da gvaris amdenjer xseneba, miT umetes<br />

dadanaSauleba. Tbilisi patara qalaqia da did samegobro kavSirebs gulisxmobs.<br />

12


am adamianze ver ityviT, rom is araprofesionalia. mas piradad ar vicnob, magram<br />

vicnob mis ramdenime proeqts. ratom unda visaubroT dRes daviT niniZeze amdeni,<br />

rodesac is aq ar imyofeba. fonds SeeZlo misi mowveva.<br />

gogi gvaxaria _ saqme is aris, rom arc batoni daviT niniZe, arc meriis<br />

sxva warmomadgenlebi ar modian am debatebze. demonizacia gadaWarbebulia, magram<br />

imis gamo, rom ar modian, ar niSnavs imas, rom ar vaxsenoT am debatebze.<br />

nestan TaTaraSvili _ didxans ar vaxsenebdi, magram roca Zalian<br />

seriozuli raRacebi gafuWda, ukve aRar SeiZleba rom ar vaxsenoT.<br />

nikoloz vaCeiSvili _ gakeTebulTan rom avwonoT<br />

nestan TaTaraSvili _ ki batono, avwonoT. magram rodis dadgeba eg dro.<br />

me ar minaxavs profesiuli kritika. nika, Tqven Tavidanve muSaobdiT am adamianTan<br />

erTad. axla sakuTar Tavze viReb dartymebs imisTvis, rom Tqven gamogiyvanoT im<br />

niSidan, sadac aRmoCndiT. Cemze ukeT ar iciT, rac dagemarTaT es imis bralia,<br />

rom uprincipoebi aRmoCndiT. garemos dalagebas rom iwyeben politikosebi, aq<br />

ukve laparaki zedmetia, arc garemos eSveleba da arc kulturul memkvidreobas.<br />

rac Seexeba eTikurobas. rogor gavakritikoT Tqven fiqrobT, rom<br />

Semxvdeba niniZe masTan Sexvedra mxolod ,,hamqarma~ uzrunvelyo.<br />

gogi gvaxaria _ ramdenjerme davukavSirdiT meriis warmomadgenlebs,<br />

gvpirdebian, rom miiReben diskusiaSi monawileobas, magram Semdeg aRar modian.<br />

Tumca vimeoreb, es ar niSnavs imas, rom am sakiTxebze aRar vimsjeloT. amitom<br />

kidev erTxel vuxdiT nikas mosvlisTvis madlobas. axla albaT ukve nika<br />

upasuxebs dasmul SekiTxvebs.<br />

nikoloz vaCeiSvili _ sabWoTa periodis ZeglTa dacvasTan Sedareba da<br />

maSindel problemebSi Caxeduloba da axlandelSi Cauxedaoba me mgoni,<br />

mdgomareobidan ver gamogviyvans. dRes vinc ki muSaobs siZveleTa dacvaze,<br />

saamayoa, rom yvela profesionali arqiteqtor-restavratoria. is modeli, rom<br />

restavratori proeqts qaRaldze akeTebda, Semdeg mas warmoebas gadascemda da<br />

TviTon ver an ar Cadioda Zeglze, didi xania, damTavrda. amitom, dangrevac, cudi<br />

xarisxis danamatebisa, Cveulebrivi ram aris, Tu es xdeba gamonaklis<br />

SemTxvevebSi, mTavaria, Zegli mivides bolo kondiciamde da miaRwios iseT<br />

xarisxs, rogoric ekadreba ama Tu im siZveles. soso banZelaZis nakuraleSi<br />

Catarebuli restavracia iqneba Tu miSa gelaSvilis nekresi, gremi, vano<br />

gremelaSvilis bagratis taZari, guram WeiSvilis gelaTis mxatvroba _ es<br />

gvarebi SeiZleba bevr Tqvengans arafers eubneba, magram specialistebma ician, rom<br />

es adamianebi warmarTaven ,,pirvel violinos~ sarestavracio procesSi.<br />

rac Seexeba instituciur mowyobas, mas Semdeg rac saministroSi am Temaze<br />

didi muSaoba Catarda, optimaluri gaxda. dublirebuli funqciebi gaqra. Catarda<br />

samuzeumo reforma, ZeglTa <strong>dacvis</strong> reforma, da mis niadagze saagento Seiqmna.<br />

CubinaSvilis saxelobis institutTan mimarTebaSi SesaZlo iyo, ufro<br />

radikalurebi vyofiliyaviT, magram davutoveT mas Teoriuli nawilic da is<br />

mxolod ZeglTa <strong>dacvis</strong> problematikas ar davukavSireT. Tumca aman orive mxare<br />

daazarala, rogorc ZeglTa dacva, imitom rom gamoklda profesionalebis<br />

13


esursi da TviTon instituti, romelsac sakvlevi obieqtebi ufro<br />

gaubundovanda da Teoriul asparezze darCa. magram es problemac mogvardeba.<br />

am Temas SeiZleba davukavSiroT q-n mananas kiTxva, rogor uvlis kanoniT<br />

saxelmwifo Zeglebs. Zalian rTuli meqanizmia. Cveni saministroSi misvlis mere<br />

es iyo mTavari problema, rom Tbilisidan im uamravi Zeglis patronoba, rac aris<br />

saqarTvelos mTel teritoriaze, Zalian Znelia. amitom gaZlierda muzeumnakrZalebi.<br />

maT saqarTvelos mTel teritoriaze danawilebuli aqvT samoqmedo<br />

arealebi da ekuTvniT rogorc monitoringi, ise samomavlo gegmis, vTqvaT,<br />

satitulos savaraudo siebis Sedgena. aseve wamoviwyeT programa ganaTlebis<br />

saministrosTan erTad da is ufro efeqturi unda gaxdes, rodesac skolebi<br />

erTvebian monitoringis procesSi da macxovreblebi maTTvis Rirebuli<br />

siZveleebis aRricxviT arian dakavebulebi, da iqmneba sxvadasxva profilis<br />

reestri. amaSi CarTuli unda iyos sainiciatovo jgufebi, arasamTavrobo<br />

organizaciebi. roca midixar TrialeTSi, javaxeTSi, Cvens mier dadgenili wesiT<br />

akeTeb pasportizacias, instruqtaJi gamocemulia, rogor unda aRwero Zegli,<br />

nebismieri araprofesionalisTvisac rom martivi iyos, rogor unda gadaiRo,<br />

rogor unda Seavso, rogor unda warudgino Sesabamis organizacias, rom mas<br />

mieniWos unikodi da ar moxdes siebis dublireba, rogorc xdeboda sabWoTa<br />

periodSi. TbilisSic, xSirad imitom gvaqvs problemebi, rom ZeglTa <strong>dacvis</strong><br />

saministrom Tavis droze ver moaxerxa bevri SenobisTvis statusis miniWeba.<br />

rodesac 500-mde Zeglze vsaubrobT, aq igulisxmeba restavraciis farTo<br />

speqtri. ar unda warmovidginoT, rom yvela maTgani raWis 1991 wels dangreuli<br />

Zeglebis daria, romlebsac sWirdeba xuTTaobiani da mTeli inteleqtualuri da<br />

Tanxobrivi resursi, rom rogorme aRadgino. aseTi resursi sWirdeba<br />

mravalZalis, raWaSi kvirikewmindis aRdgenas. am ricxvSi Sedis magaliTad,<br />

Cumlayis eklesia, romelsac sWirdeba karnizi da es samoqalaqo pasuxismgebloba<br />

kviraSi SeiZleba gakeTdes. magram am karnizis da gadaxurvis gakeTebas 40-60<br />

wliT uxangrZlivebs sicocxles. ar unda vifiqroT, rom es gaberili cifrebia.<br />

rom daTbeba da gava xalxi samuSaod, Zalian gvian dabrundeba. sainformacio<br />

uzrunvelyofas ukavSirdeba da visurvebdi, rom es iniciativa mxardaWerili iyos.<br />

sainformacio uzrunvelyofa, geTanxmebiT, ar aris sakmarisi. Tumca, eTerSi<br />

xSirad gadaicema amis Sesaxeb. albaT mainc unda gamoiZebnos sxva formatic.<br />

SemiZlia gaCvenoT es wignebi. samwuxarod, Znelia sazogadoebis yvela wevramde<br />

aseTi gamocemebis mitana. Cven gavakeTeT ramdenime pilot-proeqti. moZrav Zeglebs<br />

rac Seexeba, pirvelad Seikriba da gamoica petre ocxelis Zalian kargi albomi.<br />

am wignebs Tqveni fondis biblioTekas vaCuqeb. aqvea elene axvledianis kerZo<br />

koleqciebSi Semonaxuli naxatebis albomi. arc erT Tqvengans es namuSevrebi ar<br />

ginaxavT, da oSkis albomi. es wignebi jerjerobiT didi tiraJiT ar gamogvicia,<br />

imitom rom Zalian Zviri jdeba. CemTvis Zalian saamayoa es patara broSura,<br />

romelsac hqvia `ZeglTa reabilitacia~. q-no nestan, minda naxoT misi xarisxi. es<br />

gamocemac Riaa kritikisTvis. aq naCvenebia, ra mdgomareobaSi iyo Zegli da axla<br />

rogor gamoiyureba. aq ukve restavrirebuli Zeglebis mxolod nawilia<br />

warmodgenili.<br />

rac Seexeba atenis sions. samwuxarod, qarTuli sarestavracio skolis<br />

gamocdileba ar eyo im problematikis daZlevas, rac sWirs atenis sions.<br />

moZiebuli fuliT kvleva utardeboda freskas, mere aRmoCndeboda bzari,<br />

samuSaoebi gadainacvlebda am bzaris Sesaswavlad, Semdeg aRmoCndeboda<br />

konstruqciuli problema da a.S. erTiani ganzogadoebuli suraTis Seqmna<br />

daxarjuli fulis miuxedavad, am Zeglze ver moxerxda. amitom fons germanelma<br />

14


kolegebma gagviyvanes da wels daideba atenis sionis problemebis ganzogadebuli<br />

suraTi. Tumca rac am wlebis ganmavlobaSi gakeTda, isic aucileblad<br />

gasakeTebeli iyo da imedi maqvs, rom es problema mogvardeba. kulturul<br />

memkvidreobas aqvs aseTi Tviseba, rodesac raRacis keTeba iwyeba, yvelas eSinia,<br />

mere ki kmayofilebi rCebian xolme. igive SeiZleba iTqvas atenis sionis<br />

monastris mSeneblobazec. vidre mSeneblobas daiwyebdnen, jer Seiswavles,<br />

SeiZleboda Tu ara amis gakeTeba. roca dadasturda, rom iq namonastrali iyo,<br />

Tavsebadobis problema moixsna. imisaTvis rom gagvego, rogor agveSenebina,<br />

gaiTxara miwa. me ar meSinia, rom iq iseTi ram gakeTdeba, rac atenis sions xels<br />

SeuSlis.<br />

nino beqiSvili _ magram isic faqtia, rom eleqtrogayvaniloba freskebze<br />

garedan iyo damontaJebuli. amis gamkeTebeli ar unda dasjiliyo samwuxarod,<br />

aseTi bevri faqtia.<br />

nikoloz vaCeiSvili _ geTanxmebiT, es 1997 Tu 1999 wels romeliRac<br />

mRvdelma Tavisi iniciativiT gaakeTa da dasasjelic iyo.<br />

rac Seexeba sapatriarqosTan urTierTobas da sabWos. es marTlac kargi<br />

organoa. nestanis bevri axlobeli arqiteqtor-restavratoria am sabWos wevri. am<br />

sabWodan gamodis daskvna rogorc mesakuTrisa, rodesac igegmeba raime samuSao,<br />

kvalificiurad gafiltruli. es daskvna Cven gviiolebs muSaobas, rom mere saero<br />

komisiiT SevafasoT da miviyvanoT saqme bolomde.<br />

gogi gvaxaria _ germaneli specialistebi axseneT. rogorc CemTvis<br />

cnobilia, ucxoeli specialistebis CamoyvanasTan dakavSirebiTac iyo problemebi<br />

sasuliero pirebis mxridan im mizeziT, rom isini ar arian marTlmadideblebi.<br />

rogorc vici, es tradicia grZeldeba.<br />

nikoloz vaCeiSvili _ am problematikaSi Caxeduli ar var. Cvens ZeglTa<br />

<strong>dacvis</strong> sferoSi iuneskos eqspertebi dResac muSaoben sveticxovelSi. pirvelad<br />

izomeba sveticxoveli. 40-ian wlebSi gaizoma, magram Tbilisis omis dros daiwva.<br />

britaneli eqsperti aRfrTovanebuli iyo im komunikaciiT, rac daxvda<br />

sveticxovelSi. TviTonac ambobda, rom es sayovelTao problemaa da is<br />

britaneTSic arsebobs. nu vityviT, rom marto CvenTan xdeba. ar maxsendeba<br />

SemTxveva, rom ZeglTa <strong>dacvis</strong>Tvis sapatriarqos sadme xeli SeeSala, piriqiT. es<br />

Zalian bunebrivi da jansaRi midgomaa. imitom rom samonastro saWiroeba,<br />

infrastruqturuli saWiroeba Tu ar aris gaTvaliswinebuli, nebismieri kargi<br />

Canafiqri CixSi Seva. rac ar unda Tqva, rom raRac ar SeiZleba, Tu saWiroeba<br />

moiTxovs, ise unda gakeTdes, rom es erTiani, gunduri gadawyvetilebis Sedegi<br />

iyos. es moiTxovs did jafas da energias, magram es aris erTaderTi gza. mWidro<br />

TanamSromlobaze efeqturi gza me ar meguleba.<br />

tao-klarjeTis ZeglebTan dakavSirebiT iyo Zalian dinamikuri SeTanxmeba,<br />

rom gacvliTi programa gakeTdeboda. mimaCnia, rom es kargi modelia sxvadasxva<br />

qveynebs Soris urTierTgacvliTi <strong>kulturuli</strong> programebisa, magram Seiqmna SiSi,<br />

ara marto saeklesio pirebSi, rom erT-erTi meCeTi, romelic aWaris TurqTagan<br />

aRebis erT-erTi simboloa, raRac saSiSroebas Seicavs da am dokumentis<br />

xelmowera gadaido. Tumca gamosavali iZieba.<br />

somxur taZrebs ki imitom ar vukeTebT restavracias, rom jer erTi,<br />

Zalian Zviria, ara hyavs identificirebuli momvleli da mrevli. Tu am<br />

15


yvelafers gadavlaxavT da saxelmwifo Cadebs fuls, aucileblad unda<br />

moiTxovos sapirwoned somxeTSi arsebuli qarTuli Zeglebis reabilitacia.<br />

analogiuri problemebi Cndeba iqac. ase rom, marto qarTul mxares nu avkidebT<br />

simZimes. sapatriarqosTan am Temaze gvaqvs dialogi, rom Cveni Tanxebi<br />

urTierTSeTanxmebis safuZvelze daixarjos ara aq, aramed iq, maTi Tanxebi ki,<br />

Sesabamisad _ aq. Cemi azriT, es iqneba idealuri gamosavali, romelsac sWirdeba<br />

Sroma. imitom rom mecnierebSic ar aris erTgvarovani damokidebuleba. mxolod<br />

sapatriarqo ar ambobs uars am sakiTxebze. moiZebnebian mecnierebi, romlebic<br />

amboben, rom noraSenis eklesiis Ziris ramdenime qva aris qarTuli, Tumca iq amis<br />

damadasturebeli arc erTi warwera SeiZleba arc arsebobdes, zogadad vambob, da<br />

amitom zemoT rac aris daSenebuli, ukanonod aris aSenebuli. es Zalian rTuli<br />

problemaa.<br />

meufe daviTzec minda giTxraT, is ar aris vinme mRvdeli, rogorc aq<br />

iTqva, aramed ZeglTa <strong>dacvis</strong> yofili TanamSromelia da Rrmad aris Caxeduli<br />

ZeglTa <strong>dacvis</strong> sakiTxebSi. sabWos Tavmjdomarea patriarqi, misi moadgilea meufe<br />

daviTi.<br />

konfliqtis zonebSi ki araferi xdeba. oseTis regionSi bevri ram<br />

gavakeTeT. es am wignSic aris asaxuli. sadamdec migviwvdeba xeli, magaliTad,<br />

niqozSi axlac mimdinareobs samuSaoebi. danarCenze verafers getyviT, imitom rom<br />

ar vici, ra xdeba, iseve rogorc afxazeTSi. erTaderTi saSiSroeba rac aris,<br />

oseTSi toponimebis gamocvla SeiZleba mivides am Zeglebis saxecvlamde.<br />

daviT garejTan dakavSirebiT SegiZliaT mSvidad iyoT. iq Camoixsna<br />

cementiT galesili, axla kiriT aris Zalian kargad galesili. wvimisgan<br />

Camongreuli kedeli axla Tavidan keTdeba kiriT, ise, rom aRar Camoingres.<br />

axla rac Seexeba TbilisisTvis Zeglebis gadacemas. es, Cemi azriT, Zalian<br />

kargia da getyviT, ratom. decentralizacia aris saqarTvelos gadarCenis erTerTi<br />

gza. es Zalian kargi modelia sxva qalaqebisTvisac, samwuxarod, ar aris<br />

amdeni kvalificiuri kadri. winaaRmdeg SemTxvevaSi, isini mainc imas gaakeTeben,<br />

rasac gegmaven, amas ver gaakontroleb, kanoni formaluri iqneba. visic aris, iman<br />

unda icodes, rogor gaakeTos, amaSi saWiro iqneba centris daxmareba. Zalian<br />

swored gavakeTeT, rodesac gavanawileT paritetuli sawyisebiT saministros,<br />

centraluri xelisuflebis da municipaluri komisia. iq Tu dairRva pariteti,<br />

mimdinare procesebs ukve me aRar vkurireb da verafers getyviT.<br />

kanoni ise unda moixmaro, rom saqmes argo. statusebis msgvasad<br />

ganvixilavdi mansardebis daSenebas, rasac yvela xelovnebaTmcodne<br />

ewinaaRmdegeboda. me vambobdi, rom mansardebis daSenebis nebarTva unda gagveca,<br />

imitom rom es aris stimuli am saxlebis gamoyenebisTvis. es aris sabolood im<br />

Zeglis dacva, rodesac mflobeli iRebs sargebels Zeglisgan. Torem,<br />

xelovnebaTmcodneoba, rogorc yofisgan amoglejili tkboba wonaswori fasadebis,<br />

SeiZleba iyos am wonaswori fasadebis umTavresi damRupveli. amitom statusis<br />

moxsna kargi proeqtisTvis, gamonaklis SemTxvevebSi iyo imis stimuli, rom<br />

Semosuliyo bevri milioni. mkvdar imelis SenobaSi aravin Sevidoda.<br />

saintereso kiTxva hqonda q-n manana TevzaZes, ra eSveleba amden xalxur<br />

Zegls. geTanxmebiT, es sayovelTao problemaa. varkeTilis baRis ar iyos, cota<br />

TviTonac unda uSvelon mflobelebma. erTaderTi, rac gvqonda dagegmili, mere<br />

finansuri krizisis gamo cota Senelda es procesi, rom yvela sxva sesxTan<br />

erTad gacemuliyo xangrZlivi da dabalprocentiani sesxebi Zeglebisa da<br />

sastumroebis mepatroneebisTvis, rom maT SeZlebodaT aseTi saxlebis moxmareba<br />

TavianT sakeTildReod. vimedovneb, rom es modeli amuSavdeba.<br />

16


gogi gvaxaria _ gamodis, rom Tbilisi saerTod ar gekuTvniT da<br />

`apoloze~ verafers ityviT<br />

nikoloz vaCeiSvili _ me momxre var, rom sakiTxebi ar iyos ganxiluli<br />

mxolod viwro WrilSi, esec aucilebelia, magram aman ar unda gadawonos is<br />

modeli, romelze 2000 wlidan vlaparakobdiT. ar SeiZleba erT kvadratul<br />

metrze Svidi kaci cxovrobdes. ar SeiZleba erT saxlSi samis nacvlad oci<br />

ojaxi cxovrobdes. ar SeiZleba aseTi Semousavliani ojaxebis anabara iyos es<br />

yvelaferi, da arc is SeiZleba, yvela am adamianis nacvlad akeTo remonti. amitom<br />

urbanistebTan erTad vcdilobdiT gansaxlebis politikis raRac receptis<br />

mofiqrebas, romelic axla moqmedebs. adamians ZaliT ki ar asaxleben, Tavisi<br />

nebiT midis mSvenieri infrastruqturiT mowyobil axal ubnebSi. es aris `Zveli<br />

Tbilisis axali sicocxle~. amgvari balansis gareSe saxelmwifo biujeti am<br />

unikalur, magram umZimes sabinao fonds ver mouvlis. ar vici, iReben Tu ara<br />

CuqurTmebidan nimuSebs, rom iseTive gaakeTon, magram unda gaakeTon. namyofi var<br />

Tbilisis Zveli ubnebis yvela sardafSi, binaSi da saxuravze, imitom rom<br />

agveRwera miZisZvris Semdeg cxeli mdgomareoba. uzarmazari bzarebia, daqanebuli<br />

iatakebi, umZimesi mdgomareobaa. is, rom es saxlebi magrdeba, jdeba myar<br />

saZirkvelze, Zalian mniSvnelovania. aq arasamTavrobo organizaciebis<br />

warmomadgenlebic brZandebiT, SegiZliaT SeamowmoT, rogor keTdeba es yvelaferi,<br />

oRond obieqturebi unda iyoT. didi madloba yuradRebisTvis.<br />

nestan TaTaraSvili _ somxur taZar moRninze SemiZlia informaciis<br />

mowodeba. iyo daintereseba, Suamavali adamiani, evropeli da saubari iyo<br />

evrokavSiris dafinansebiT am eklesiis restavraciaze. SevxvdiT mama besarions da<br />

meriis xelmZRvanel Cinovnik fircxalavas. gamoikveTa, rom Zegli ar aris aravis<br />

balansze, gasarkvevia misi mflobelis vinaoba, magram aseT dros normalur<br />

qveyanaSi normaluri municipaliteti ityoda, modi, eklesiam da mecnierebma<br />

imsjelon, gadawyviton es sakiTxi, magram radgan Zegli ingreva, gaemagrebina da<br />

gaekeTebina, mis mimdebare teritoriaze mosaxleoba bewvzea gadarCenili. Zalian<br />

kargi proporciebis taZaria da Tu aRadgenen, im ubnisTvis Zalian mniSvnelovani<br />

iqneba. aseTi damokidebulebaa, yvela sxvisken iSvers xels. magram, faqtia, rom<br />

problemebi aris da mere Zalian cudad gvibrundeba. igives Tqma SeiZleba sub<br />

niSanzec.<br />

depolitizeba niSnavs, dargs uvlides misi specialisti. politikosebi ar<br />

unda ereodnen yvelaferSi.<br />

rac Seexeba `apolos~, iq 2007 welsac apirebda mflobeli kazinos gaxsnas.<br />

kaxa trapaiZesac mivwere werili. man miTxra, rom `apolos~ gayidva SeiZleboda.<br />

diana maRlakeliZe, kinomcodne _ kaxa trapaiZes mec vesaubre. es sakiTxi<br />

naklebad ukavSirdeba kulturis saministros an arqiteqtorebs. es uSualod aris<br />

kinematografistebis danaSauli.<br />

gogi gvaxaria _ Tavis droze aravis gauprotestebia `apolos~ gayidva.<br />

mxolod imitom rom ar exsenebinaT batoni rezo CxeiZe.<br />

diana maRlakeliZe, kinomcodne _ kaxa trapaiZe ambobda, rom maT ar<br />

surdaT, rom es Zegli gayiduliyo da amis Sesaxeb ambobdnen kidec. Tumca, mainc<br />

17


gaiyida viRac mxedrionelebze. axla erTaderTi ram mainteresebs, restavraciis<br />

Semdeg Tu SeunarCundeba mas funqcia. iq SeiZleboda, romelime kinematografiuli<br />

institucia mowyobiliyo.<br />

nestan TaTaraSvili _ Zeglebi kategoriebad iyofa mniSvnelobis mixedviT.<br />

es iyo arqiteqturis erovnuli mniSvnelobis Zegli. im periodSi Semdeg kanoni<br />

Seicvala, arqiteqturis Zeglis gasxviseba saerTod ar SeiZleboda. magram es<br />

kanonic daarRvies. es ara marto arqiteqturulad iyo Zegli, aramed<br />

funqciuradac. amisi berketi saxelmwifos maSinc hqonda da axlac aqvs.<br />

gasxvisebis SemTxvevaSic, saxelmwifo valdebulia xelSekruleba daudos mas, vic<br />

ZeglSi cxovrobs da miT umetes, Tu misi gamoyeneba unda. unda gauweros, mas<br />

risi ufleba aqvs da risi ara. Tu mepatrone ar uvlis Zegls, saxelmwifos<br />

SeuZlia CamoarTvas, da kompensacia misces. sxvadasxva safexurebis gavlaa saWiro.<br />

`apolodan~ 2004 wels Camovardnilma larnakma adamiani mokla. mis mepatroneebs<br />

rom siaxlove ar hqondeT politikosebTan, rogor fiqrobT, ase dautovebdnen aq<br />

saubaria xelisuflebasTan daaxloebul wreebze. `feisbuqze~ avtexeT erTi ambavi.<br />

piradad prezidents mivwere werili. mere `kuriermac~ miuZRvna amas gadacema. im<br />

gadacemaSi monawileobda mesakuTrec, axalgazrda kaci, romelmac Tqva, rom maT<br />

esmiT am Zeglis mniSvneloba d amas kulturul funqcias SeunarCuneben.<br />

davinteresdi, ras niSnavs <strong>kulturuli</strong> funqcia. Cven modernis ori saerTaSoriso<br />

organizaciis wevrebi varT. gigi ugulavas aqvs xeli mowerili am dokumentze.<br />

`apolo~ msoflio modernis erT-erT gamorCeul Zeglad iTvleba. am Temaze<br />

Sexvedris organizeba mxolod `tfilisis hamqris~ daxmarebiT moxerxda. Semdeg<br />

gamoqveynda proeqti, romelsac mansarda hqonda daSenebuli. Semdeg moxsnes<br />

mansardebi. `hamqari~ rom ar yofiliyo, am Sexvedras ver movaxerxebdiT.<br />

* * *<br />

18

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!