JAWACANA-APRIL-2018
JAWACANA edisi perdana April 2018
JAWACANA edisi perdana April 2018
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
07<br />
Sinau basa Jawa nganggo aksara Jawa apa tumon?<br />
PERKARA pasinaon basa Jawa saiki wis akeh owah<br />
gingsire, salah sawijine ya kuwi bab perkara murcane<br />
dayaning sastra Jawa, sastra neng kene kang<br />
mengku surasa teges tulisan, budaya Jawa kuwi<br />
gumantung banget seka prebawaning basa Jawa,<br />
semana uga basa Jawa ya ora isa pengkuh, bakoh<br />
tanpa aksarane.<br />
Akeh ing antarane awake dhewe kang ngungun,<br />
nyawang kahanan para kadang taruna, wiranem<br />
kang katon anggone wis wiwit padha ninggalke<br />
budaya Jawa, kalebu basa apadene aksara Jawa.<br />
Bab kahanan kang kaya mangkono isa disawang,<br />
mula seka kuwi kenangapa kok wacana bab aksara<br />
Jawa kuwi wigati banget, awit aksara Jawa kuwi<br />
wadhahing basa, basa kuwi wadhahing budaya.<br />
Sakwise dakcoba ngonceki neng pasinaon, saktenane<br />
sing isa gawe sekabehane kuwi isa lumaku,<br />
ya awit wis ucul uwale basa Jawa seka wadhahe,<br />
kang sabanjure kahanan kaya mangkono kuwi satemah<br />
mahanani kurang gregete putra siswa anggone<br />
padha nyinau basa Jawa lan budaya Jawa, awit<br />
ngrumangsani yen nyinau basa Jawa kuwi kuna,<br />
jadul, ora gaul lan sapanunggalane.<br />
Sekabehe pakarti sing ana gayute karo tata pasinaon<br />
basa Jawa, kang mawa aksara Jawa iki isa<br />
lumaku kanthi becik, awit sarana kapurba anane<br />
font utawa aksara Jawa, kang isa kagunakake sajroning<br />
ngetik neng piranti komputer, uga wis akeh<br />
cumawis kanthi maneka warna cakrik, mbuh kuwi<br />
kang isih mawa Ansi, apadene kang wis Unicode.<br />
Bali maneh kaya sing dadi ancasing rembug, yen<br />
jlentrehe laku cak – cakane pasinaon basa Jawa<br />
mawa aksara Jawa, supayane para siswa isa kapilut,<br />
lan ora wegah sarta nandhang susah nalika winulang,<br />
paling ora isa karantam mawa urut-urutaning<br />
laku kaya mangkene, iki saupama ana neng tataran<br />
SMA kang wus lumaku :<br />
Kawiwitana seka kelas X semester gasal, neng<br />
perangan iki siswa kawanuhake bab-bab apa wae<br />
kang ana gayute karo aksara Jawa, mbuh kuwi bab<br />
wujuding aksara, piwulang sajroning aksara Jawa<br />
(filosofi), sujarahe, sarta tata panulisan aksara<br />
Jawa, kanthi wahana film, video tembang, dolanan<br />
kang mawa jarwan (subtitle) aksara Jawa.<br />
Guru ngulinakake nulis sekabehe tembung, utawa<br />
ukara kang dadi sarining piwulangan mawa aksara<br />
Jawa, mbuh kuwi ana papan tulis apadene power<br />
point.<br />
Guru ngulinakae nulis pitakon-pitakon gladhen<br />
mawa aksara Jawa, lan ngajak supayane putra siswa<br />
mangsuli pitakone ugi mawa aksara Jawa.<br />
Menawa bab ndhuwur kuwi isa lumaku kanthi<br />
becik, mula sithik baka sithik neng samengkone<br />
putra siswa banjur dadi lan kulinane, sarta tuwuh<br />
rasa greget anggone maca apadene nulis mawa<br />
aksara Jawa, bab kuwi satemene gumantung karo<br />
greget.<br />
Mula bener apa kang dadi pangandikane para<br />
pepundhen luhur, jer kabeh mau kuwi mung gumantung<br />
ana neng niyat binarengan kas, ana niyat nanging<br />
greget kanggo ngepyakake ora ana ya ora<br />
bakal dumadi.<br />
Kaya pepethan endog kuwi, tata gelaring aksara<br />
Jawa kuwi katone sepele, nanging bab kang denanggep<br />
sepele kuwi, malah kepara kang isa handayani<br />
ucule tata paramasastra sajroning basa Jawa,<br />
neng jaman saiki wis katon, kaya ngapa para wiranem<br />
anggone nulis basa Jawa neng aksara Latin, mawut<br />
Geguritan<br />
KODE FOTO<br />
Mlebune isih gratis. Nek dolan mrene, mung mbayar dhuwit parkir rongewu rupiyah kanggo sepedha<br />
montor, limangewu rupiah kanggo mobil. Panggonan<br />
amburadul ora karuwan, awit kenangapa, ya merga<br />
wis akeh kang wis ora isa maca, lan nulis tembung-tembung<br />
Jawa sajroning aksara Jawane maneh. Ucule<br />
basa Jawa kang kaya mangkono, mahanani budaya-budaya<br />
Jawa kang sinengkuyung dening prabawaning<br />
basa uga saya kelangan pandhemen,<br />
ketoprak, wayang kulit, lan sapanunggalane.<br />
Upama basa Jawa kuwi isih lestari ora mung disinau<br />
kanggo pacelathon, nanging uga kasinau tata<br />
paramasastrane, sokur bage uga kasinau basa rinenggane<br />
(kasusastrane), neng mbok menawa<br />
wayang minangka tontonan isih isa lestari minangka<br />
tuntunan, kasunyatan neng madyaning bebrayan<br />
anggone padha seneng limbukan lan gara-gara, awit<br />
amarga kapurba kurange kawruh bab basa Jawa,<br />
mligi basa Jawa krama lan kang rinengga susastra.<br />
Mula seka kuwi, neng pasinaon basa Jawa neng<br />
pawiyatan SMA Negeri 2 Bantul, tata gelaring pasinaon<br />
basa Jawa kakulinakake mawa aksara Jawa,<br />
kalebu neng sekabehe tulisan neng gladhen lan<br />
ulangan-ulangan padinan, tumekane neng ujian<br />
semesterane, lire kabeh mau katulis sajroning aksara<br />
Jawa, wondene tata panulise aksara Jawa<br />
kalarasake karo tata panulisan paugeran Sriwedari,<br />
kaya kang wis dadi pasarujukan neng MGMP Bahasa<br />
Jawa SMA/MA/SMK Propinsi Daerah Istimewa<br />
Yogyakarta.<br />
Perkara kuwi minangka sarana nggladhi putra<br />
siswa, supayane neng samengkone isa, paling ora<br />
mangreteni tata cara kang bener mungguhing panulising<br />
tembung Jawa sajroning aksara Latin, awit<br />
nalika wis kulina nulis tetembungan Jawa sajroning<br />
aksara Jawa, mila banjur isa mbedakake neng antarane<br />
endi kang awujud aksara swara [a] jejeg, [a]<br />
miring, [i] jejeg, [i] miring, [u] jejeg, [u] miring, [e]<br />
pepet, [e] lan [e] taling, sartanipun [o] jejeg, lan [o]<br />
miring.<br />
Neng madyaning putra siswa jaman saiki, nalikane<br />
kaajak sinau kang ana gayute karo aksara Jawa,<br />
akeh – akehe lan kang wis dadi padatan mesti padha<br />
pating brengok, sambat yen kangelan, bab kang<br />
mangkene iki banjur coba kaudhar lumantar pitakon-pitakon<br />
kang gayut dadi dhasare bocah padha<br />
sambat mangkono kuwi, asiling pitakon ing purwaning<br />
pamulangan kapantha saperangan sababe,<br />
neng antarane :<br />
Putra siswa akeh kang aweh wangsulan yen<br />
arang-arang kagladhi aksara Jawa, adate aksara<br />
Jawa mung kanggo jejangkep, sauger mung<br />
disinau wandaning aksara, pasangan, sandhangan<br />
lan sapanunggalane, tanpa kinanthen wacan-wacan<br />
kang kadhapur tulisan Jawa, lumantar buku,<br />
apadene sarana liyane.<br />
Panganggepe putra siswa yen aksara Jawa<br />
kuwi kuna, wis ora ana prabawane neng jagad<br />
kang wis maju iki.<br />
Ana maneh saperangan kang duwe panemu yen<br />
nyinau aksara Jawa kuwi ora ana gunane.<br />
Lumantar saperangan bab prekara ndhuwur kuwi<br />
mau, banjur tuwuh rasa kepiye carane narik kawigatene<br />
putra siswa, supaya isa sengkut anggone<br />
padha sinau aksara Jawa maneh, mula kang coba<br />
kakepyakake, mumpung saiki wis mlebu jaman kang<br />
sarwa digital, mula anggone ngereh uga saisa-isane<br />
lumantar cara digital, kayadene:<br />
Menehi pangerten tumraping putra siswa yen basa<br />
Jawa kuwi wiwit kuna – makuna wis lestari, lan<br />
ngasilake susastra kang tanpa wilangan, lan kabeh<br />
kuwi mau katulis sajroning aksara Kawi, apadene<br />
aksara Jawa, dudu neng tulisan aksara Latin.<br />
Menehi pangerten tumraping putra siswa yen basa<br />
Jawa kuwi udakara taun 2005, wiwit wis isa<br />
kanggo nulis sajroning piranti komputer, sinaosa isih<br />
nganggo font aksara Jawa modhel Ansi, lan cakrike<br />
durung akeh, nanging awit seka krentege para sutresna<br />
aksara Jawa, wiwit surya kaping 1 sasi Oktober<br />
2009, aksara Jawa wis kasil mlebu neng standar<br />
Unicode, bab iki andadekake aksara Jawa isa tansaya<br />
adoh tebane neng jagading teknologi informatika,<br />
dayaning aksara Jawa Unicode kuwi wusanane bakal<br />
nuwuhake cakrik aksara Jawa kang maneka<br />
warna wandane, seka wanda kang kaanggep baku<br />
minangka aksara Jawa cithak, nganti wanda aksara<br />
Jawa kang katedhak seka sakathahing cakrik sajroning<br />
serat – serat lawasan.<br />
Menehi pangerten tumraping putra siswa yen basa<br />
Jawa kuwi uga isa kagunakake sajroning piranti<br />
HP kang mawa sistem Android, dadi wis ora<br />
jeneng mokal maneh yen saiki isa sms, bbm, wa,<br />
lan sapanunggalane migunakake aksara Jawa.<br />
Saupama kabeh laku siji tumekane telu wis lumaku,<br />
banjur :<br />
Nyamektakake website / blog kanggo nggampangake<br />
laku sabanjure, kaya dene kanggo ngundhuh<br />
materi, apadene gladhen lan ulangan.<br />
Tata laku kang luwih tumanja, ora ana liya kejaba<br />
mung seka prigel, gregete guru anggone ngulinakake<br />
nulis sekabehing tetembungan Jawa mawa<br />
aksara Jawa neng papan tulis, tan prabeda kaya<br />
nyawang pasinaon basa manca liyane kang mawa<br />
aksarane.<br />
Saisa-isane ora ketang sepisan, utawa pindho<br />
siswa kaajak neng laboratorium komputer (TIK),<br />
saperlu kaparingan kawruh bab tata gelar wujuding<br />
aksara Jawa kang wis Unicode, lan sokur bage tatacara<br />
panulisane lumantar piranti komputer/laptop,<br />
mbuh kuwi lumantar MS. Office utawa Open Office.<br />
Neng pungkasaning atur, sawise ngawuningani bab<br />
tata lampah, saperangan pasinaon basa Jawa mawa<br />
aksara Jawa, kaya kang kajlentrehake neng ndhuwur<br />
kuwi, pramila isa kacaosake dudutane, neng antarane:<br />
Upama ana wacana, greget ngulinakake pasinaon<br />
basa Jawa lumantar aksarane, kuwi sejatine isa<br />
nganggo banget, kacihna seka apa kang wis nate<br />
lumaku neng SMA Negeri 1 Sanden, lan saiki isih<br />
lumaku neng SMA Negeri 2 Bantul, nanging kabeh<br />
mau pancen kudu mawa sarana pakulinan dhisik,<br />
utamane seka gurune.<br />
Putra siswa saiki wis padha melek teknologi informatika,<br />
mula sarana piranti iki tansaya isa dadi<br />
nambahi gregete bocah anggone sinau basa Jawa<br />
mawa aksara Jawa.<br />
Pangaribawaning Unicode aksara Jawa kang wis<br />
resmi wiwit 1 Oktober 2009, wis katon tebanine<br />
neng madyaning kanca, kadang wiranem kang<br />
padha nggegulang kagunan teknologi informatika,<br />
sinaosa durung kabeh brayat ageng uninga, lan<br />
pirsa apa ta kuwi Unicode lan kaya ngapa mungguh<br />
mangpangate tumrap bebrayan Jawa.<br />
Sawatara neng jagading pamulangan bab sinau<br />
basa Jawa mawa aksara Jawa, ora mrangguli pepalang<br />
kang abot.<br />
Seka saperangan dudutan neng ndhuwur kuwi,<br />
banjur tuwuh pangajab, lan pangangkah amrih apa<br />
kang kacoba neng madyaning pamulangan-pamulangan<br />
iki isa gumreget, ora liya ya mung ana neng<br />
antarane:<br />
Sarehning aksara Jawa wis ana kang modhel Unicode,<br />
sumannga font utawa cakrik aksara Jawa kang<br />
kagunakake Unicode iki, prayoga isaa kaanggep<br />
minangka cakrik baku tata panulisan neng saben<br />
dinane (neng aksara Latin kayadene Time New romane).<br />
Bab neng sajawining pamulangan, prayogane<br />
instansi pamarentah apadene swasta isa dadi patuladhan,<br />
satemah isa mrebawani aksara Jawa isa<br />
adoh tebane.<br />
Sabanjure yen kabeh wis lumaku, mula pangangkah<br />
anggone nyinau basa Jawa lumantar aksarane<br />
isa kasil.<br />
Setya Amrih Prasaja<br />
Mas Bekel Dwijasetyaprasaja,<br />
abdi dalem reh kaprajan.<br />
Ketua MGMP Bahasa Jawa SMA DIY<br />
Guru Bahasa Jawa SMAN 2 Bantul<br />
Filolog Alumni Sastra Jawa UGM<br />
Mampir satengahing wengi<br />
Menenga sedela<br />
Aja nggresula<br />
Rungakna unine banyu<br />
Rungakna unine angin<br />
Rungakna unine lemah<br />
Menenga sedela<br />
Buwangen samubarang ala lan angkara<br />
Weningna lathi<br />
Rungakna unine ati lan nyawiji dadi geni.<br />
Gareng: “Truk, mau neng ndalan aku nemu<br />
dhuwit... Kok ya pas tanggal nyaur utang ya truk!”<br />
Petruk: “Wohlaaaa, ngepasi to Reng! Ya kuwi jenenge<br />
rejeki.”<br />
Gareng: “Ha ning ora tak jupuk Truk, tak buwang<br />
meneh dhuwite neng pinggir ndalan.”<br />
Petruk: “Pitikih... Nemu rejeki kok malah dibuwang?!!”<br />
Solo - Yogja 23 - 24 Maret <strong>2018</strong><br />
Eswe (Andy Sri Wahyudi)<br />
Seniman Teater, Pantomimer, Sutradara, Penulis<br />
Gareng: “Lha duwite 100 ewu, kan mangka<br />
butuhku nggo nyaur utang 150 ewu. Ha teneh aku<br />
kon tombok 50 ewu.. Ha ra sudi!”<br />
Petruk: “Wooo, kenthir!!”
Change language