You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი<br />
და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი<br />
ილია II<br />
<strong>ეპისტოლენი</strong><br />
წიგნი I<br />
თბილისი<br />
2009
sarCevi<br />
sinas wmida mTaze warmoTqmuli<br />
locva 7<br />
locva wmida giorgisadmi 12<br />
locva wmida nikolozisadmi 14<br />
1979 w. saSobao epistole 25<br />
1980 w. saSobao epistole 37<br />
1981 w. saSobao epistole 53<br />
1982 w. saSobao epistole 73<br />
1983 w. saSobao epistole 97<br />
1984 w. saSobao epistole 119<br />
1985 w. saSobao epistole 143<br />
1986 w. saSobao epistole 165<br />
1987 w. saSobao epistole 193<br />
1988 w. saSobao epistole 225<br />
1989 w. saSobao epistole 249<br />
1990 w. saSobao epistole 277<br />
1991 w. saSobao epistole 305<br />
1992 w. saSobao epistole 333<br />
1993 w. saSobao epistole 353<br />
1978 w. saaRdgomo epistole 19<br />
1979 w. saaRdgomo epistole 31<br />
1980 w. saaRdgomo epistole 45<br />
1981 w. saaRdgomo epistole 63<br />
1982 w. saaRdgomo epistole 85<br />
1983 w. saaRdgomo epistole 109<br />
1984 w. saaRdgomo epistole 129<br />
1985 w. saaRdgomo epistole 153<br />
1986 w. saaRdgomo epistole 179<br />
1987 w. saaRdgomo epistole 207<br />
1988 w. saaRdgomo epistole 235<br />
1989 w. saaRdgomo epistole 263<br />
1990 w. saaRdgomo epistole 293<br />
1991 w. saaRdgomo epistole 315<br />
1992 w. saaRdgomo epistole 341<br />
1993 w. saaRdgomo epistole 367
mamao Cveno, – dideba Senda!<br />
Zeo RmrTisao, – dideba Senda!<br />
sulo wmidao, – dideba Senda!<br />
yovladwmida samebao, erTarsebao, Semoqmedo da<br />
ganmgebelo orsav samyarosao, – dideba Senda!<br />
viTar vTqva qeba me uRirsman da glaxakman Semkobad<br />
Senda; goneba Cemi da guli Cemi ver SemZlebel ars gamoTqmad<br />
didebisa Senisa. garna gvedri: miiTuale igi, viTarca umecari<br />
sityua yrmisa mSoblisa mimarT. bagiTa CemiTa miT codviliTa,<br />
RmerTo Cemo, Sen SegRaRadebs eri Cemi, Sens mier Seyvarebuli.<br />
ufalo Cemo, Sen gigaloben serafimni da qerubimni,<br />
mTavarangelozni da angelozni, uricxvni Zalni zeciurni.<br />
me ra vTqva, rogor Segasxa qeba? an ra saqmeni giCveno, odes<br />
RvawliTa TvisiTa ganbrwyindnen winaswarmetyvelni, mociqulni,<br />
mowameni, mRvdelmTavarni, Rirsni mamani da yovelni<br />
sxvani wmidanni Senni?<br />
viTar saxeli gsdva? ara uwyi, damidumda ena Cemi winaSe<br />
didebisa Senisa. vici oden, rom CvenTana xar da ara gangve<br />
Sorebi, rom xar dausabamo da usasrulo siyvaruli, rom Tbila<br />
SenTan da gareSe Sensa ara ars cxovreba Cveni.<br />
wmidao, wmidao, wmidao, ufalo sabaoT, savse arian cani<br />
da qveyanaჲ didebiTa SeniTa! didebaჲ Seni, viTarca siyvaruli<br />
Seni, dauteveli SenSi, efineba yovelsa qmnulsa Sensa; da Cvenc<br />
7
mdabalni ziarebulni madlsa Sensa didebisasa vmaRldebiT<br />
ufalo, viwmidebiT, mamao Cveno.<br />
msgavsad wmidisa mamisa Cvenisa ioane oqropirisa, me,<br />
codvili mona Seni, ilia II, yovelTa qarTvelTa saxeliT<br />
vxmob: dideba da madloba Senda yovlisaTvis, gadideb Sen,<br />
romeli yovelgan xar, romeli xar CvenTan da romlisa wiaR<br />
Sic varT Cven: gadideb Sen, romelman savaned Tvissa aRirCie<br />
guli Cveni da muniTgan gvswavli da gvwurTni, viTarca aswavebdi<br />
moses da elias qorebis wmidasa mTasa zeda.<br />
gadideb Sen da gmadlob Sen, mowyaleo, rameTu gvqmen<br />
msgavsad Senda, rameTu mogvaniWe ena qarTuli da rwmena We<br />
Smariti, siyvaruli RmrTisa da siyvaruli moyvasisa, mo g vfinen<br />
naTeli gonebisa da WeSmaritebaჲ mecnierebisa!<br />
8<br />
sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />
garna raჲ ars WeSmariti? adamis modgma dasabamidan eZie<br />
bda mas. erni mravalni, Cvenze Zlierni, moswydnen da aRixocnen<br />
pirisagan miwisa mis ZiebaSi. Cvenze moiRe mowyaleba saxiero<br />
da gamogvicxade Tavi Seni, da odes kacobriobas mouvline Ze<br />
Seni sayvareli, ufali Cveni ieso qriste, Seni kurTxeviT, Seni<br />
wyalobiT erma Cemma ismina misi, Seisisxlxorca mcnebani misni<br />
SengniT boZebulni, siyvaruliT itvirTa uReli misi tkbili da<br />
tvirTi misi subuqi. amisTvis gmadlobT Sen, rameTu moZRvravdi<br />
da moZRvrav xalxsa Cemsa, atareb ra mas gziTa miT SeniTa<br />
iwroჲTa, viTarca atarebdi ersa israelisasa udabnoTa Sina.<br />
gmadlob mamao ufalo, rameTu gvrwams da aRviarebT<br />
sulsa wmidasa, SengniT gamomavalsa, sulsa, romeli yovelgan<br />
ars da yovelsave aRavsebs madliTa SeniTa; romeli ars<br />
uZlurTa mkurnali, dacemulTa sayrdeni, naklulevanTa srulmyofeli.<br />
gmadlob Sen, wmidao samebao, aRmavsebelo Cveno<br />
ZaliTa SeniTao.
da kvlav gmadlob Sen, RmerTo Cemo, im mravalTa wya<br />
lobisaTvis, romeli gardmoavline Tavsa zeda Cemsa, romeli<br />
damadgine moZRvrad erisa Senisa iveriisa. xolo dRes mona<br />
Seni codvili Rirs myav xilvad wmidisa mTisa amisa da Tayvaniscemad<br />
didisa siwmidisa misisa.<br />
„iTxovdiT da mogeceT Tqven, eZiebdiT da hpovoT. irek<br />
diT da gangeRos Tqven“, – brZanebs macxovari da ityvis ese:<br />
„rasaca iTxovdiT mamisagan saxeliTa CemiTa, geyos Tqven“. mamao<br />
saxiero, gevedrebi saxeliTa Zisa SenisaTa, nu ganeSorebi<br />
ersa Cvensa, SecodebaTa gamo CvenTa; mogviZien, viTarca mamaჲ<br />
moiZiebs Zesa Tvissa warwymedulsa; Segvind ev urwmunoebaჲ,<br />
gulficxobaჲ, ampartavnebaჲ, Suri da ve r c xlismoyvarebaჲ,<br />
geajebiT, aRxocen codvani Cvenni da ga nkurnen sulni Cvenni<br />
vnebulni. mogvmadle sarwmunoebaჲ We Smariti, Zali wylisa da<br />
Zlierebaჲ cecxlisa. aRgvavse ma dliTa yovladwmidisa same<br />
bisa; sarwmunoebasa da siyva r ulsa Sina Sensa, sulierad ganamt<br />
kice mTavroba Cveni; gv a kurTxe mSvidobiTa, ufalo, mogvfine<br />
suli siwmidisaჲ, Ta v m dablobisaჲ da moTminebisaჲ.<br />
ganamravlen Svilni da SvilTa Svilni Cvenni, guli<br />
wm i daჲ dabade maT Soris, suli wrfeli ganuaxle gvamsa maT<br />
Si na.<br />
sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />
akurTxe gvirgvini qorwinebulTa da siyvaruliTa ga nam<br />
tkice kavSiri maTi, codvani siWabukisa da umecrebisani Seundev<br />
da naTel hyav momavali maTi.<br />
srulasakovanTa mihmadle guli brZeni da mowyale, gone<br />
ba saRi, raTa gicnan Sen da aRasrulon nebaჲ Seni.<br />
mxcovanTa welni akurTxen simSvidiTa. ganamravlen modgma<br />
maTi; cxovreba maTi saTno hyav, raTa uSfoTvelad Seer<br />
Ton saukuneTa.<br />
9
10<br />
gevedrebi ufalo, ganunaTle goneba mecnierTa, mwer<br />
alTa da xelovanTa CvenTa. daloce saqme maTi, raTa iqmnas<br />
naRvawi maTi sakeTilod qveynisa, raTa SromiTa TvisiTa gemsaxuron<br />
Sen, emsaxuron ersa Sensa iveriisasa.<br />
daloce Cveni mSromeli xalxi, yoveli maSvrali da<br />
tvirTmZime. CvenTa didTa winaparTa rwmena, siyvaruli da<br />
siwminde mianiWe maT.<br />
RmerTo, ganamtkice da ganaZliere Cveni wmida samociqulo<br />
eklesia da mRvdelmsaxurni misni, yven igini naTel<br />
er isa, aRadgine taZarni da monasterni Cvenni da Segvkribe<br />
sa farvelsa queSe Sensa.<br />
sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />
garna ra gTxovo, ufalo, maTTvis, romelni uargyofen<br />
Sen, romelni vlenan gzasa cTomilTasa? geajebi, Seiwyalen<br />
igini, moaqcie da mrevlsa Sensa SeuerTe: „raTa iyos erT samwyso<br />
da erT mwyems“.<br />
mermeca gevedrebi RmerTo, raTa moixseno sasufevelsa<br />
Sensa sulni qarTvelTa moRvaweTa sinas mTisaTa; gevedrebi;<br />
raTa moixseno mefeni da dedofalni Cvenni, mamamTavarni,<br />
kaTolikospatriarqni, samRvdelo da samonazvno wesiT aRs<br />
rulebulni, patiosani SromiT daRlilni, aRmSenebelni<br />
ta ZarTa da monasterTa, brZolis velze mowyvetilni da yo<br />
v elni Svilni Senni qarTvelni. daloce savaneni zeciurisa<br />
sa qarTveloჲsa, Seunde SecodebulTa da ixsen tanjvisagan,<br />
mohfine maT naTeli Seni da siyvaruli Seni.<br />
muxlmodrekili aRvavlen locvebs, ufalo, mSvido<br />
bisaTvis soflisa, raTa sufevdes qveyanasa zeda mSvidoba da<br />
kacTa Soris saTnoeba: mamao wmidao, geajebi, Seismine locvisa<br />
Cemisaჲ da dagvifare Cven!
dasabamo da mizezo yovlisao, arsTagamrigeo, savse<br />
didiTa wyalobiTa SeniTa, kvalad vxmob: dideba Senda, ufalo,<br />
dideba Senda! dideba Senda Semoqmedo Cveno, mwya lobelo<br />
Cveno, dideba Senda! dideba Senda, RmerTo eri sa Cve nisao,<br />
romelman dawere saxelni Cvenni wignsa mas cxovrebi sa krav<br />
isasa!<br />
„me var ani da ჵ, ityvis ufali RmerTi, romeli ars da,<br />
ro meli iyo da, romeli momaval ars, yovlisa mpyrobeli“<br />
(ga mocx. 1, 8). moved CvenTana ufalo, da gvacxovnen Cven, Rme<br />
rTo Cveno, amin!*<br />
sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />
* ეს ლოცვა უწმიდესმა და უნეტარესმა დაწერა სინას მთის წმ. ეკატერინეს მონასტერში, ხოლო წარმოთქვა<br />
სინას მთის წვერზე, სადაც უფალმა მოსე წინასწარმეტყველს ათი მცნება უბოძა.<br />
11
12<br />
ZlevaSemosilsa, sakvirvelmoqmedsa,<br />
borotis damTrgunvelsa, didsa mowamesa,<br />
wmidasa naTel giorgis<br />
sruliad saqarTvelos kaTolikospatriarqis<br />
ilia IIis<br />
mokrZalebuli Txovna<br />
tyveTa ganmaTavisuflebelo, tanjulTa Semweo, uZlurTa<br />
mkurnalo da mwuxareTa nugeSinismcemelo, qarTvelTa dido<br />
imedo, ZlevaSemosilo wmida giorgi, me, msasoebeli Seni, ilia<br />
II, wyalobiTa da gangebiTa RvTisaTa kaTolikospatriarqi<br />
sruliad saqarTvelosi, gevedrebi, aw da maradis iyav winamZ<br />
Rvar qarTvelTa erisa da mfarvel eklesiisa Cvenisa.<br />
Sen brZandebi odiTganve erismTavari Cveni; nu daiviwyeb<br />
ersa Secodebulsa; meox gveyav, raTa ufalman Segvindos da<br />
gankurnos uZlurebani sulTa CvenTani; gvixsnas: urwmunoebisa,<br />
ampartavnebisa da Surisagan, RvarZlisa, mtrobisa da<br />
ciliswamebisagan, vercxlismoyvareobisa, urTierTSuRlisa<br />
da wyevisagan, siZvisa, pativmoyvareobisa da sxvaTa qonebis<br />
miTvisebisagan da mogviteos umecrebani Cvenni: eklesiamonasterTa<br />
ngreva, kerpTayvanismcemloba, crumorwmunoeba...<br />
SesTxove ufalsa, raTa mogvmadlos WeSmariti marTlmadidebeli<br />
sarwmunoeba, sasoeba da siyvaruli, mogvaniWos<br />
grZnobebi wmida da suli wrfeli; gagvixsnas gulisyuri Sew
evnad qvrivTa, obolTa, mwirTa da yovelTa gaWirvebulTa,<br />
ganamravlos urTierTSoris saTnoebani da saqmeni keTilni.<br />
didmowameo giorgi, gangvinaTle goneba, rom vcnaT<br />
uf ali, viTarca gza, WeSmariteba da sicocxle; aRgvavse RvTaebriviTa<br />
sibrZniTa, raTa yovliTa arsebiTa SeviyvaroT<br />
Semoqmedi, moyvasi, mamuli da ena Cveni; hyav gulni Cvenni lmobier<br />
da urTierT codvaTa mimtevebel; mogviZie da Seg vkribe<br />
qristes wmida eklesiaSi.<br />
sasoebiT Segvedreb xalxsa Cemsa, qristes gvirgvino sano<br />
mxedaro giorgi; wmidiTa maxviliTa SeniTa marad dagvicev da<br />
dagvifare borotTagan da yovelTa ZvirTa saq meTa maTTagan;<br />
xolo Jamsa gankiTxvisasa Suamdgomel gveyav winaSe uflisa<br />
Cvenisa ieso qristesa, raTa Rirs viqmneT mopovebad saukunoჲsa<br />
cxovrebisa.<br />
mxurvaliTa guliTa SegTxov, Seewie saukuniTgan gardacvalebulTa<br />
mamaTa, dedaTa da yovelTa winaparTa CvenTa<br />
da dasjilni sulni satanjvelTagan ixsen.<br />
muxlmodrekili gevedrebi, wmidao giorgi, nu ugulebelyof<br />
vedrebasa Cemsa, akurTxe eri qarTvelTa da wmida eklesia<br />
misi; moiRe wyaloba Cem codvilsaca zeda, rame Tu mZimea<br />
jvari Cemi; Semewie da damicev madliTa SeniTa, uZ le velo.<br />
CvenTan ars RmerTi!<br />
locva wmida giorgisadmi<br />
Seni sulieri Svili,<br />
Zalisaebr Cemisa aRmsrulebeli nebisa Senisa,<br />
mdabali ilia II<br />
13
14<br />
msoflios didsa moZRvarsa, saswaulTmoqmedsa<br />
da mswrafl Semwesa, mironlukiis<br />
mTavarepiskopossa, wmidasa nikolozs<br />
sruliad saqarTvelos kaTolikospatriarqis<br />
ilia IIis<br />
mokrZalebuli Txovna<br />
wmidaTa Soris sakvirvelo, dido saswaulTmoqmedo,<br />
mowyaleo Cveno mamao nikoloz, me, mdabali morCili Seni<br />
ilia II, gangebiTa da nebiTa RvTisaჲTa sruliad saqarTvelos<br />
kaTolikospatriarqi, Cemi erisa da eklesiis saxeliT Segivrdebi<br />
da gevedrebi:<br />
uwinamZRvre da maradJams iyav mfarveli saqarTvelos<br />
wmida eklesiisa da qarTveli xalxisa, raTa ersa Cvensa aw<br />
da maradis qristes gziT evlos; mogvmadle sarwmunoeba WeSmariti<br />
da siyvaruli Seuorgulebeli, dagvicev xilul da<br />
uxilav mterTagan, uwmidur zraxvaTa da ukeTur saqmeTagan,<br />
gvixsen RvTis gmobisa da uaryofisagan, ampartavnebisa, Surisa<br />
da didebismoyvareobisagan; urTierTmtrobisa, ga n kiTxvisa,<br />
ciliswamebisa da vercxlismoyvareobisagan; sicruisa, siZulvilisa,<br />
angarebisa da cudmetyvelebisagan.<br />
mogvaniWe gancda codvaTa CvenTa, simdable da moTmineba,<br />
guli saxieri da wrfeli, raTa vixiloT ufali da daemkvidros<br />
igi Cven Tana. moiRe wyaloba mwyalobelo: sofels<br />
mSvidoba mohfine da kacTa Soris saTnoeba danerge; ganaaxle
locva wmida nikolozisadmi<br />
da moqmedhyav eklesiamonastrebi Cveni sadidebelad RvTisa;<br />
gananaTlen, daifare da daicev yovladsamRvdeloni, ber<br />
monazonni da mRvdelmTavarni... qarTvelni gangvamravlen,<br />
mogviteven uSjuloebani Cvenni da RvTis kalTis qveS Segvkribe,<br />
raTa erTi samwyso viyoT da mwyemsi mxolo ufali iyos.<br />
wmidao mRvdelmTavaro da mswraflSemweo nikoloz,<br />
mxurvaliTa guliTa Segavedreb warsulTa CvenTa winaparTa,<br />
mefeTa, dedofalTa, kaTolikospatriarqTa, mRvdelmTavarTa,<br />
bermonazonTa da yovelTa samRvdelo da samonozno<br />
wesiT aRsrulebulTa, erismTavarTa, mweralTa, mecnierTa,<br />
aRmSenebelTa eklesiamonasterTa, maT Sina mSromelTa, mxedarTa<br />
da mxedarTmTavarTa, brZolis velze momwydarTa,<br />
rwmenisa da mamulisaTvis TavdadebulTa da saukuniTgan gardacvalebulTa<br />
qarTvelTa; moixilen igini da eyav meoxad<br />
winaSe wmidisa samebisa, raTa wyalobiTa RmrTisaჲTa daimkvidron<br />
savane marTalTa. xolo Cven yovelTaTvis SesTxove<br />
Semoqmedsa, qristianuli mSvidobiTi aRsasruli mogvaniWos<br />
da Jamsa gankiTxvisasa gvixsnas saukuno sikvdilisagan.<br />
msasoebelTa SenTa Semweo, mommadle me uRirssaca Zala,<br />
raTa yovliTa guliTa da gonebiTa CemiTa vemsaxuro ufals,<br />
eklesiasa da ersa Cemsa.<br />
muxlmodrekiT gamoviTxov Sens wmida locvakurTxevas.<br />
CvenTan ars RmerTi.<br />
morCili da marad madidebeli Seni, mdabali ilia II<br />
wmida nikolozoba<br />
9.V.1985 w.<br />
15
saSobao<br />
da<br />
saaRdgomo<br />
epistoleni<br />
19781993ww.
saaRdgomo epistole<br />
1978 w.<br />
yovlad samRvdelo mRvdelmTavarTa, patiosan<br />
moZRvarTa, RirsTa bermonazonTa da yovelTa kurTxeul<br />
SvilTa mimarT saqarTvelos wmida marTlmadidebeli<br />
da samociqulo eklesiisaTa<br />
ristes mier sayvarelno RvTivganbrZnobilno mRv<br />
ქ<br />
delmTavarno, moZRvarno, Rirsno bermonazonno,<br />
Zvi rfaso Zmano da dano – Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli<br />
eklesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno<br />
mis sazRvrebs gareT, gilocavT didsa da sasixarulo dResaswauls,<br />
qristes brwyinvale aRdgomas, am zeimTa zeims – paseqs<br />
maradiulsa da sacxovnebels, da vxmob:<br />
19
20<br />
saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />
qriste aRdga!<br />
es sazeimo milocvis sityva gamosaxavs arss Cveni rw<br />
menisa, gamosaxavs Cveni sasoebis simtkicesa da uZlevelobas,<br />
udiades Zalas Cveni saukuno siyvarulisa.<br />
qriste aRdga!<br />
maS, miRebuli da Sewynarebulia RvTis mier sacxovnebeli<br />
msxverpli da aRsrulebulia saidumlo kacTa modgmis<br />
gamoxsnisa.<br />
qriste aRdga!<br />
gamoisyida ufalma is qmnileba, romelic yoveli misi<br />
qmnilebis gvirgvinad Seiqmna – adamiani, da romelsac RvTisagan<br />
miniWebuli hqonda pasuxismgebloba da Tavisufleba:<br />
movaleoba da uzenaesi jildo.<br />
„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi, anu Ze kacisaჲ, ra me Tu<br />
moxedav mas? daakle igi mcired raჲme angelozTa, di debiTa<br />
da pativiTa gჳrgჳnosan hyav igi. da daadgine igi zeda qmnulsa<br />
ჴelTa SenTasa, yovelive daamorCile queSe ferჴTa misTa“<br />
(fsalm. 8, 57).<br />
ra idumaleba da Zliereba ifareba am sityvebSi saRv<br />
Tismetyvelo azrisa da qristianuli moRvaweobisaTvis!<br />
yoveli es RvTivboZebuli niWi Cven winaSe ganusazRvrel si v<br />
rces xsnis sulieri moqalaqeobisa da sulieri RvawlisaTvis.<br />
aseTi kurTxeva SesaZleblad xdis Cvens zneobriv srulyofas,<br />
da kurTxeulia Semoqmedeba, swored maSin xdeba CvenTv is
gasagebi Cveni azrovneba, sityva, grZnoba da dauokebeli swra<br />
fva pirvelmizezisadmi. yovelive es ki Sedegia usasrulo<br />
Rv Taebrivi siyvarulisa.<br />
wmida basili didis sityviT, adamiani aris qmnileba,<br />
romelmac miiRo brZaneba ganRmrTobisa, magram es br Za neba<br />
adamianis Tavisuflebaze Zaldataneba rodia; ada mi anma, rogo<br />
rc Tavisufalma da pirovnulma arsebam, Sei Zleba miiRos<br />
an uaryos brZaneba RvTisa; igi pirovnuli Tavisuflebis<br />
gv i rgviniT Semosili rCeba im SemTxvevaSic ki, roca Zalian<br />
So rdeba RmerTs da maSinac, roca Tavisi bunebiT RvTis ms ga<br />
vsebasac ki kargavs.<br />
es niSnavs, rom RvTis xateba araviTar SemTxvevaSi ar ir<br />
Rveva adamianSi (wmida basili didis sityvebi, CvenTvis cnobili<br />
wmida grigol RvTismetyvelis 43e sityvidan. ix. moskovSi 1844<br />
w. gamocemuli „wmida mamebis Sromebi“, naw. IV, gv. 104129).<br />
RmerTo mravalmowyaleo, siyvarulsa Sensa ara aqvs<br />
zRvari!<br />
rogori urTierTdamokidebuleba iyo RmerTsa da<br />
ad a mians Soris? adamianis suls Tavisi sazrdo unda epova<br />
Rm e rTSi da RvTiT ecxovra, xolo adamianis sxeuli unda da<br />
q v emdebareboda suls, – aseTi iyo adamianis ukvdavi bunebis<br />
Ta vdapirveli saxe.<br />
saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />
kargavs ra RmerTs, adamianis suli iwyebs cxovrebasa da<br />
sazrdoobas Tavisive fizikuri sxeuliT, saidanac warmodgebian<br />
vnebebi, xolo sxeuli, romelic iZulebulia gare samyaroSi –<br />
usulo da mkvdar materiaSi – eZios sazrdo, Sedegad mxolod<br />
sikvdils poulobs da adamianis srulyofa irRveva.<br />
dRes, vzeimobT ra TqvenTan erTad msoflios erTerT<br />
21
udides saswauls – qristes didebul aRdgomas, romelic sawindaria<br />
Cveni momavali sulieri da fizikuri aRdgomisa da<br />
aRvavlenT locvebs uflisa yovlisampyrobe lisa mimarT,<br />
raTa man ganaaxlos Cveni sulieri arsi da dagvibrunos pirvelqmnili<br />
buneba, raTa Cveni aRdgoma da ganaxleba daiwyos<br />
jer kidev aq – dedamiwaze. roca vuerTdebiT sicocxlis wyaros<br />
– ufals – misi ukvdavi xorcisa da sisxlis ziarebiT,<br />
vxdebiT nawili misi maradiuli da ukvdavi sxeulisa, romelic<br />
SeaerTebs Tavis arsSi cocxalTa da mkvdar Ta da warmoqmnis<br />
erTs, qristes wmida eklesias.<br />
RvTisa da kacis am erTianobaSia Cveni Zala, amaSia Cveni<br />
imedi, „rameTu romelman aRadgina ufali iesu, Cuenca iesuჲs<br />
mier aRmadginnes“ (2 kor. 4, 14).<br />
es erTianoba gvaiZulebs vifiqroT Cveni cxovrebis azrsa<br />
da mizanze, raTa igi ar daemsgavsos mTidan dagorebul lods,<br />
romelic saWiroebs isev da isev zeviT azidvas da romlis Se<br />
Cereba da ukan dabruneba did sulier daZabulobasa da sulier<br />
tanjvasTanaa dakavSirebuli.<br />
RmerTi aris umaRlesi ideali yvela Cveni zneobrivi<br />
swrafvisa. es uzenaesi Zala udevs safuZvlad da igia Sinaarsi<br />
da miswrafeba adamianis moraluri cxovrebisa.<br />
amgvarad, ganaxlebuli qristianis mizani, mtkice rw m e <br />
nasTan erTad, unda iyos siyvaruli, keTilmoqmedeba, su lieri<br />
srulyofa, ris Sedegadac adamiani dausrulebel si xarulsa<br />
da netarebas aRwevs.<br />
22<br />
saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />
yovelive amis miRweva SesaZlebelia, Tu movuxmobT mTel<br />
Cvens nebisyofas da gavyvebiT wmida petre mociqulis sityvebs:<br />
„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da macx
ovrisa Cuenisa iesu qristesiTa“ (2 petr. 3, 18).<br />
qristianoba – esaa religia srulyofili siyvarulisa,<br />
maradiuli sixarulisa da uxvi RvTaebrivi energiisa.<br />
gisurvebT, gqonodeT srulyofili da yovlismZle veli<br />
siyvaruli: siyvaruli RvTisadmi, siyvaruli moyvasisadmi,<br />
siyvaruli dedasamSoblosadmi, siyvaruli Cveni ukvdavi sulisadmi,<br />
siyvaruli maradiuli momavali sicocxlisadmi, siyvaruli<br />
sikeTisa da yovelive imis mimarT, rac ki xels Seuwyobs<br />
Cvens sulier TvalTa aRxilvasa da aRdgomas.<br />
Zvirfaso debo da Zmebo, aRdgomili ufali Cven yve las<br />
gvelodeba siyvaruliT gaSlili xelebiT. viqmneT Rirseulni<br />
misi RvTaebrivi siyvarulisa, radganac „viTarca – igi mamaჲ aRadginebs<br />
mkudarTa da acxonebs, egreTca Ze, romelTaჲ hnebavs,<br />
acxonebs“ (ioan. 5, 21).<br />
sixaruliT modiT da datkbiT RvTaebrivi trapezis<br />
ziarebiT.<br />
WeSmaritad aRdga qriste!<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1978 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />
23
ქ<br />
saSobao epistole<br />
1979 w.<br />
RvTivrCeulTa yovladsamRvdeloTa mRvdelmTavarTa, RirsTa<br />
bermonazonTa da yovelTa kurTxeulTa SvilTa saqarTvelos<br />
avtokefaluri wmida marTlmadidebeli da samociqulo<br />
eklesiisaTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa<br />
Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />
„pirveliTgan iyo sityuaჲ... mis Tana cxorebaჲ<br />
iyo da cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli<br />
igi bnelsa Sina Cans, da bneli igi mas ver ewia“<br />
(ioan. 1; 1, 45).<br />
ristes mier sayvarelno da Zvirfasno yovladsamRvd<br />
elono mRvdelmTavarno, moZRvarno, angelozebrivi<br />
saxiT Semosilno Rirsno bermonazonno, Zmano da dano – Zeno<br />
25
da asulno wmidisa saqarTvelos marTlmadidebeli eklesii<br />
sano, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno Cveni samSoblos<br />
sazRvrebs gareT!<br />
sasixarulo da sacxovnebel dRes, rodesac Cven vaxsenebT<br />
qveynad mosvlas RvTisa, mamisagan uwinares saukuneTa<br />
Sobil macxovars, romelsac mociquli ioane RvTismetyveli<br />
uwodebs sityvas, guliTadad mogilocavT am mSvidobisa da<br />
siyvarulis zeims, qristes Sobis brwyinvale dResaswauls da<br />
vxmob: gixarodeT, radgan CvenTan ars RmerTi!<br />
Cven vadidebT Sobas ieso qristesa, mxolodSobilisa,<br />
wmidisa, Tanaarsisa mamisa da sulisa wmidisa da amasTan erTad<br />
mtvirTvelisa adamianis bunebisa, mwyalobelisa mezvereTa da<br />
codvilTa, aRmRebelisa Tavis Tavze kacobriobis ubedureba<br />
Ta, cremlTa, tkivilTa da gansacdelTa, rameTu yovelive es<br />
man itvirTa CvenTvis, raTa Cveni gamoxsnis didi saidumlo<br />
aResrulebina. ieso qriste – RmerTi RmerTTagania, naTeli<br />
– na Tlisagan, romelic dRes, xval da marad RvTaebrivi da<br />
usrulebeli cxovrebis procesSi iSveba wiaRTa RvTisa mamisa<br />
gan.<br />
naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa!<br />
igi ara hgavs yovelive imas, rac CvenTvis Cveulebrivia.<br />
is TiTqmis martoa da ucxoa CvenTvis, magram, amave dros, usaz<br />
Rvrod maxlobeli da Zvirfasia. sawylebTan mas surs iyos<br />
Raribi, mdidarT igi mouwodebs mowyalebisaken, devnilebTan<br />
igi devnilia, gansacdelSi myofTan gansacdelis mtvirTvelia,<br />
momakvdavTan – jvarcmulia. man Tavisi mxrebiT itvirTa adamiani<br />
mTeli misi sisustiT, radgan mxolod is erTia SeuZleblis<br />
SemZlebeli, da swored amaSia misi didi misia rogorc<br />
26<br />
saSobao epistole, 1979 w.
saSobao epistole, 1979 w.<br />
mxsnelisa. macxovars uyvars Raribni ara maTi siRaribis gamo,<br />
aramed imitom, rom isini mdidarze metad cdiloben gaigon da<br />
SeigrZnon sulieri saunjeni. simdidre ki, piriqiT, atyvevebs<br />
adamianis guls imdenad, rom mas ukve aviwydeba yovelive da<br />
iketeba sakuTar egoizmSi. igi ukve aRar iswrafvis sulierebisaken,<br />
aramed ifargleba da isazRvreba mxolod uxeSi materiiT.<br />
aseTebze macxovari brZanebs, „Svilebo, rarig Znelia<br />
simdidreze dayrdnobilTaTvis RmrTis sasufevelSi Sesvla!<br />
uadvilesia nemsis yunwSi aqlemis gasvla, vidre mdidris Sesvla<br />
RmrTis sasufevelSi“ (mark. 10, 2425). droa adamianma<br />
sulieri Tvali aaxilos da gansazRvros, romelia mTavari<br />
da romeli meorexarisxovani; droa adamianma gadasinjos<br />
sulieri da materialuri faseulobani.<br />
rodesac morwmune adamiani realurad Sexedavs cxovrebas,<br />
Tavis garemomcvel samyaros, midis daskvnamde, rom Cveni<br />
miwieri cxovreba – es aris mxolod nawili raRac didisa, ga nu<br />
sazRvrelisa. es aris mxolod momzadeba maradiuli da ukvdavi<br />
cxovrebisaTvis. magaliTad, Tu pirveli qristianebisa Tvis<br />
saswaulni da gamocxadebani Cveulebrivi saRmrTo movlena<br />
iyo, Tanamedrove adamianSi is xSirad iwvevs undoblobas an<br />
ukeTes SemTxvevaSi – gulistkivils, radgan misi axsnisa da Semecnebis<br />
unari ar Seswevs.<br />
qristes Sobis dRes Cven kidev erTxel SevicnobT, rom<br />
ieso qriste istoriaSi aris gansakuTrebuli realoba, droebis<br />
Semobrunebis niSansveti, axali adamianis sawyisi. Sexedulebani<br />
mis pirovnebaze gansxvavdebodnen da amJamadac ganuwyvetliv<br />
scildebian erTmaneTs. misTvis da misi rwmenis gamo iRvreboda<br />
sisxli da cremli imitom, rom „es aris mowmoba, rameTu sau<br />
27
kuno sicocxle mogvca Cven RmerTma, da es sicocxle mis ZeSia“<br />
(1 ioan. 5, 11). am rwmeniT, am sulieri saTnoebiT cxovrobda da<br />
cxovrobs Cveni keTilmorwmune eri.<br />
axalSobilma yrmam daCrdila saqarTveloSi manamde<br />
arsebuli warmarTuli religiebi da sulierad ga r da qmna ada<br />
miani. amJamad saqarTvelos miwa wmidaa. mis wiaRSi ganisvenebs<br />
macxovris kvarTi. iveria aris yovladwmida RvTismSoblis<br />
wilxvedri. aq qadagebdnen mociqulni – andria pirvelwodebuli<br />
da simon kananeli. aq Seasrula Tavisi samociqulo misia<br />
mociqulTasworma da qarTvelTa ganmanaTlebelma wmida<br />
ninom. aq bevri wamebuli gvirgvinosan iqmna. iveria brwyinavs<br />
mRvdelmTavarTa da RirsTa mamaTa RvawliT. am miwaze gvesmis<br />
Cven saidumlo sityvebi, romlebic odesRac moismina RvTismxilvelma<br />
da didma winaswarmetyvelma mosem: „gaixade fexsacmeli<br />
ferxTagan SenTa, radganac miwa, romelzedac dgaxar,<br />
adgili wmida ars“ (gam. 3, 5).<br />
dRes CvenTvis gansakuTrebiT Zvirfasia sagalobeli,<br />
romelic angelozebma igalobes beTlemsa zeda qristes Sobis<br />
Rames: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />
mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). mSvidoba,<br />
romelic gvauwyes angelozebma, kacobriobisaTvis arsebiTi<br />
aucileblobaa, rogorc wyaro, romelic aRviZebs wyurvils<br />
xalxTa Soris madliani mSvidobisaTvis, rogorc siyvarulis<br />
movlena, romelic safuZvelia megobrobis, mSvidobiani urTierTobisa<br />
da xalxTa cxovrebis ayvavebisa. adamianis umaRlesi<br />
daniSnulebaa moutanos xalxs sixaruli. Cven unda gvaxsovdes,<br />
rom garegani mSvidoba – siwynare, simSvide, cxovreba sisxlis<br />
Rvrisa da omebis gareSe Sinagani sulieri samyaros Sedegs<br />
28<br />
saSobao epistole, 1979 w.
wa rmoadgens. mxolod am SemTxvevaSi dadgeba is kurTxeuli<br />
dro, romlis Sesaxebac gvauwya winaswarmetyvelma esaiam: „da<br />
dasWridnen maxvilebsa maTsa saxnisad, da laxvrebsa maTsa<br />
manglad; da ara aRiRos naTesavman naTesavsa zeda maxvili,<br />
da arRa iswavebdnen merme brZolasa“ (es. 2, 4).<br />
gansakuTrebuli siyvarulis grZnobiT me mogmarTavT<br />
Tqven, Cveno Zvirfaso Tanamemamuleno, romelnic cxovrobT<br />
Cveni mamulis sazRvrebs gareT; Tqven ar xarT daviwyebulni,<br />
Cven gvaxsovxarT da yovelTvis vloculobT TqvenTvis. ar<br />
daiviwyoT Tqveni samSoblo – mziuri saqarTvelo, mis ku rTxeul<br />
miwaSi ganisveneben Tqveni didebulni winaparni, gaxsov<br />
deT da SeiswavleT mSobliuri qarTuli ena, waikiTxeT da<br />
Se iTviseT Cveni mdidari saeklesio da klasikuri literatura,<br />
romelic sulierad gagvamdidrebs da gagvaerTianebs.<br />
Cveni saerTo mizania – viyoT erTad.<br />
qristes moyvareno Zmano da dano, kidev erTxel mogilocavT<br />
qristes Sobis did dResaswauls da gisurvebT, rom<br />
RvTis sityva – macxovari iSvas Tqvens gulSic, rom is TqvenTan<br />
iyos ganuSoreblad da marad gesmodeT misi sanatreli xma:<br />
„ara dagiteo Sen, nu geSinin, rameTu Sen Tana var. nu Sescdebi,<br />
rameTu me var RmerTi Seni, romelman gangaZliere Sen, da<br />
Segewie Sen, da mogikrZale Sen marjueniTa marTliTa CemiTa“<br />
(es. 41, 9,10).<br />
ixareT orsave sofelsa Sina. amin.<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1979 w.<br />
saSobao epistole, 1979 w.<br />
29
saaRdgomo epistole<br />
1979 w.<br />
RvTivrCeulTa yovladsamRvdelo mitropolitTa,<br />
mTavarepiskoposTa, episkoposTa, moZRvarTa, qristes<br />
mier diakonTa, patiosan bermonazonTa da yovelTa kurTxeulTa<br />
SvilTa mimarT saqarTvelos wmida avtokefaluri<br />
marTlmadidebeli da samociqulo eklesiisaTa, mkvidrTa<br />
saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />
„me Tquen Tana var yovelTa dReTa da<br />
vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28, 20).<br />
virfasno da qriste iesos mier sayvarelno yovladsa<br />
ძ<br />
mRvdelono mRvdelmTavarno, moZRvarno, diakonno, ama<br />
soflis amaoebaTa damtevebelno patiosanno bermonazonno,<br />
31
xorcielno da sulierno Zmano da dano, Svilno saqarTvelos<br />
wmida samociqulo eklesiisano, mkvidrno yovladwmida RvTismSoblis<br />
wilxvedri kurTxeuli iveriisa da mcxovrebno Cveni<br />
samSoblos sazRvrebs gareT!<br />
Cven vqadagebT da vaRiarebT qristes, jvarcmulsa da aRdgomils,<br />
romelic dRes gansakuTrebuli ZaliT mogvmarTavs<br />
TiToeul Cvengans: „...iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da<br />
mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10). mainc romel<br />
rwmenaze, ris erTgulebazea aq laparaki? – upirveles yovli<br />
sa, RvTiuri sawyisis, qveynierebisa da samyaros mmarTveli<br />
da mfarveli umaRlesi gonebis rwmenaze, qristianis saxelis<br />
erTgulebaze, mSobeli xalxisa da mamulis erTgulebaze, im<br />
humanuri principebis erTgulebaze, romelTac wmida eklesia<br />
qadagebs.<br />
yvelas, vinc am maRali idealebis erTgulni xarT da<br />
ro melnic miiltviT maTken, guliTadad gilocavT aRdgomas<br />
gankacebuli dausabamo logosisas, romelic morwmuneT „cxovrebis<br />
gvirgviniT“ amkobs:<br />
32<br />
saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />
qriste aRdga!<br />
am sityvebSia WeSmaritebis gamarjveba! am sityvebSia said<br />
u mlo zeSTagoneba da sasixarulo mowodeba, siyvarulis mi <br />
sa lmeba da mSvidobis wadili!<br />
qriste aRdga!<br />
es ori sityva moicavs orTave sicocxles, aerTebs or i ve
sofels, akavSirebs miwas zecasTan, qmnilebas – Semoqme dTan;<br />
adamians – RmerTTan!<br />
saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />
qriste aRdga!<br />
am sasixarulo da madlian sityvebs imeorebdnen Cveni<br />
didebuli winaprebi; es sityvebi gadaecemoda bagidan bages,<br />
Taobidan – Taobas da avsebda adamianebs im sixaruliT, romelic<br />
maradiuli siyvarulis wiaRidan momdinareobs!<br />
paseqi qristesi – es is dRea, rodesac morwmune adamianis<br />
ukvdav suls TvalTaxedva mieniWeba da mis winaSe warmoCindeba<br />
manamde uxilavi, magram mudmivad sagrZnobi dausabamo sawyisi.<br />
esaa Sexvedra ori samyarosi – gareganisa da Sinaganisa.<br />
am sulieri gaciskrovnebis dros adamianis winaSe TiTqosda<br />
usasruloba gadaiSleba da materialuri samyaros miRma is<br />
iwyebs sxvagvari samyaros xilvas. am dRes adamiani srulad<br />
Seerwymis misTvis uCveulo sulier samyaros da SeigrZnobs<br />
srul harmonias RmerTTan!<br />
RvTaebrivi energiiT madlmosilT SeswevT unari, garda<br />
materialurisa, sxva samyaroc dainaxon. isini cxadad xedaven<br />
sikvdilze qristes gamarjvebis kanonzomierebas. aRdgomili<br />
qriste aris ganmaTavisuflebeli; man imisaTvis dasdo Tavi<br />
sasikvdilod, imisaTvis dahyva uxeSi materiis Zalas, rom es<br />
mrisxane gamanadgurebeli stiqia Tavisi RvTiuri ZaliT daemarcxebina!<br />
diax, Cven gvwams da vaRiarebT qristes aRdgomils!<br />
anda rogor SeiZleba ar gvjerodes qristes aRdgoma, rodesac<br />
vxedavT, rom yvela mociquli qristes aRdgomis qadagebisaTvis<br />
ewama da arc erT maTgans sasikvdilo wamebis drosac<br />
33
ki ar Seuwyvetia aRdgomili qristes qadageba! aRdgomili<br />
macxovris rwmenisa da siyvarulisTvis, samSoblos siyvarulisTvis<br />
daaTxies sisxli Cvenma saxelovanma wamebulebma:<br />
wmida didmowame giorgim, argveTelma Tavadebma daviTma da<br />
konstantinem, qarTvelma mefeebma – arCilma, luarsabma, dimitri<br />
Tavdadebulma, qe Tevan dedofalma da mravalTa sxvaTa.<br />
mTavari, rac qristianobam Cvens xalxs moutana, aris adamianis<br />
Sinagani gardaqmna, axali qristesmieri cxovreba. ieso<br />
qristem Tavisi pirovnebiT Cven dagvanaxva RmerTi, RmerTi,<br />
romelic adamianisTvis maxlobeli da Zvirfasi Seiqna da amiT<br />
man Cveni cxovreba azriT, sixaruliTa da silamaziT aavso!<br />
aRdgomilma macxovarma ganmakurnebeli balzamiT mo <br />
u SuSa ra Zvel samyaros zneobrivi Wrilobebi, imedi mout a na<br />
gamofitulT da sasowarkveTilT. qristes aRdgomis Rv<br />
Ta ebrivi saidumlos aRqmas Cven SegviZlia mivuaxlovdeT<br />
Sinagani, sulieri gamocdilebis meSveobiT, sadac mTavari<br />
mniSvneloba eniWeba rwmenasac da codnasac. codna da rwmena<br />
ganuyreladaa dakavSirebuli da avsebs urTierTs. rogorc<br />
ambobs eklesiis cnobili maswavlebeli da filosofosi<br />
klimenti aleqsandrieli (+215 w.), „ar arsebobs codna, romelic<br />
dakavSirebuli ar iyos rwmenasTan, iseve rogorc ar<br />
arsebobs rwmena, romelic damokidebuli ar iqneba codnaze“.*<br />
yoveli mecniereba, – ambobs is, – dafuZnebulia pirvelsawyisebze,<br />
romelnic warmoadgenen TvalnaTliv cxad WeSmaritebebs<br />
– aqsiomebs. maTi damtkiceba SeuZlebelia da isini miiRebian<br />
mxolod rwmeniT. ukeTu xilul sagnebze mecnierebasa da codnas<br />
safuZvlad udevs rwmenaze damyarebuli debulebebi, miT ufro<br />
meti mniSvneloba eniWeba rwmenas im SemTxvevaSi, rodesac adami<br />
* კლიმენტი ალექსანდრიელი, „სტრომატა“, წ. V, თ. I.<br />
34<br />
saaRdgomo epistole, 1979 w.
saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />
ans uSualo kavSiri aqvs uxilavTan da RvTaebrivTan. radganac<br />
mxolod wmindaTa guliT SeuZliaT ixilon RmerTi (maT. 5, 8),<br />
da zneobrivi srulyofa ki Tavisufali nebisyofis Sedegia,<br />
amdenad, religiuri rwmenac Tavisuflebis Sedegad CaiTvleba.<br />
meore mxriv, Tu codna dafuZnebulia rwmenaze, rwmenac, Tavis<br />
mxriv, mtkicdeba codniT, romlis gareSe is SeiZleba myari<br />
ar aRmoCndes. klimenti aleqsandrieli daaskvnis: „ubralo<br />
rwmena adamians hyofs monad, xolo rwmena gaazrebuli – megobrad<br />
RvTisa“.*<br />
mTavaria, Cven ar davkargoT kavSiri masTan, vinc warmoadgens<br />
rwmenisa da codnis wyaros. rogorc III saukunis mecnieri<br />
origene wers, „RmerTi aris umaRlesi goneba da, amave<br />
dros, sawyisi yoveli gonieri bunebisa da azrisa“.<br />
cxovreba gviCvenebs, rom religiuri grZnoba erTnairad<br />
damaxasiaTebelia rogorc gaunaTlebeli adamianebi saTvis,<br />
aseve Tanamedrove codnis mwvervalebze mdgomi di di mec<br />
nierebisaTvisac. es SesaZlebeli xdeba imitom, rom re ligiuri<br />
grZnoba adamianis ukvdavi sulis niWis nayofia. cnobilma<br />
astronomma kamil flamarionma parafsiqologiuri movlene<br />
bis gamokvlevis Sedegad oTxi mniSvnelovani Tezisi Camoayaliba:<br />
1) suli arsebobs sxeulisgan damoukideblad.<br />
2) mas axasiaTebs mecnierebis mier jerac Seucnobeli<br />
Tvisebebi.<br />
3) mas aqvs manZilze moqmedebisa da aRqmis unari.<br />
4) momavali mzaddeba warsuliT da suls aqvs winaswarganWvretis<br />
unari (k. flamarioni. „ucnobi fsiqikuri movlenebi“.<br />
spb. 1852 w.).<br />
* კლიმენტი ალექსანდრიელი, “სტრომატა”, წ. I, თ. 6.<br />
35
36<br />
amgvarad, warmoiSva codnis iseTi axali sfero, ro g o<br />
ricaa parafsiqologia, romelic mecnierebas uxilav re alobas<br />
ukavSirebs da materialuri samyaros miRma xedvis SesaZle<br />
blobas gvaZlevs. vacnobierebT ra yovelive amas, mivdivarT<br />
daskvnamde, rom qristianoba iyo da rCeba CvenTvis erTaderT<br />
WeSmarit Zalad. „naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“<br />
(pirvelSewirulis wirva).<br />
ra iqneboda saqarTvelo qristianobis gareSe?! Cven<br />
vicavdiT qristianobas da qristianobam gadagvarCina Cven!<br />
rogorc ambobs tertuliane, suli Cveni bunebiT qristia nia<br />
aqedan gamomdinare dadebiTi SedegebiT. dRes Cveni mozeime<br />
sulebi erTxmad ugaloben da SesTxoven mkvdreTiT aRdgomil<br />
macxovars: mogvmadle Cven, zeciero moZRvaro, Cveni didi<br />
winaprebis rwmenis Zala, sasoebis Seuryevloba da mxurvaleba<br />
maTi siyvarulisa!<br />
mogvmadle niWi, rom amqveyniur xmaurSi gavigonoT maradiulobis<br />
siCume da simSvide, rom samaradisod SegierTdeT<br />
da vixaroT SenTan!<br />
rodesac wuTisoflis bnel gzaze daRlilni da gzaabneulni<br />
SevCerdebiT da aRar gvecodineba saiT wavideT, mogvmad<br />
le cxovrebiseul qariSxalSi Seni naTeli saxis xilva da<br />
gva smine Seni mSvidi gamamxnevebeli xma:<br />
„me Tquen Tana var yovelTa dReTa da vidre aRsasrula<br />
d mde soflisa!“<br />
diax, CvenTan, Cvens xalxTanaa macxovari samaradisod!<br />
gixarodeT, rameTu<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1979 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />
WeSmaritad aRdga qriste!
ს<br />
saSobao epistole<br />
1980 w.<br />
wmida sinodis wevrebs – RvTivganbrZnobil yovladsamRvdelo<br />
mitropolitebs, mTavarepiskoposebsa da episkoposebs,<br />
moZRvrebs, bermonazvnebs da saqarTvelos wmida<br />
marTlmadidebeli samociqulo eklesiis yvela RvTivkurTxeul<br />
Svils, mcxovrebs dedasamSobloSi da mis sazRvrebs gareT.<br />
„rameTu esreT Seiyuara RmerTman sofeli ese,<br />
viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas,<br />
raჲTa yovelsa, romelsa hrwmenes igi, ara<br />
warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“<br />
(ioan. 3, 16).<br />
ixarulisa da siyvarulis sityvebiT kvlav mogmar<br />
T avT yovladsamRvdelono mitropolitno, mTavare<br />
37
piskoposno da episkoposno, moZRvarno, berno da mona zo<br />
nno, Zvirfasno Zmano da dano – saqarTvelos sapatriarqos<br />
kurTxeulno Svilno – mcxovrebno dedasamSobloSi da Cveni<br />
Zvirfasi mamulis sazRvrebs gareT! RvTivdacul samwysos guli<br />
Tadad gilocavT qristes dabadebis didebul dResaswauls da<br />
gisurvebT srul mSvidobasa da maradiul sixaruls, rameTu<br />
dedamiwaze ieso qristes mobrZanebiT ze ca Seerwya miwas da<br />
yoveli CvenganisaTvis gaiRo saukuno netarebis kari.<br />
38<br />
saSobao epistole, 1980 w.<br />
ganvlo saukuneebma, midis wlebi, qristianuli samya<br />
ro ki, rogorc yovelTvis, zeimiT xvdeba erTerT udides<br />
sae klesio dResaswauls – qristes Sobas. dRes Cveni fiqrebi<br />
mimarTulia im Soreuli droisaken, beTlemis im kurTxeuli<br />
gamoqvabulisaken, romelmac Seifara axalSobili ieso – gza,<br />
WeSmariteba da cxovreba mTeli kacobriobisa. is iSva, rodesac<br />
eZina beTlems, eZina ierusalims, eZina iudevelTa qveyanas,<br />
eZina mTel kacobriobas. pirvelni, romelTac Se moesmaT ange<br />
lo sTa galoba – „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa<br />
zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ da romelnic Rirs<br />
iqmnen Tayvani ecaT axalSobili iesosaTvis – iyvnen ubralo,<br />
wmida gulis palestineli mwyemsebi. es iyo da sawyisi axali<br />
aR Tqmisa, dasawyisi axali, qristianuli rwmenisa, romelsac<br />
unda gardaeqmna mTeli kacobrioba. „sit yva gankacna, raTa Cven<br />
RmerTviqmneT“, – Tqva wmida aTana se didma.<br />
wmida ioane oqropiri ambobs, rom qristes dabadeba<br />
Se u Zlebelia gaazrebul iqnes adamianuri logikiT. es aris sa<br />
swauli, romelic aRemateba adamianis gonebas. „nu SemekiTxebi:<br />
rogor moxda saswauli? rameTu, rodesac brZanebs ufali, buneba<br />
mxolod morCilebs; man ineba da SeZlo, movida da gvixsna!
saSobao epistole, 1980 w.<br />
RvTis nebam ar icis, ra aris winaaRmdegoba da arsebuli uwinares<br />
yovelTa saukuneTa – dRes xorcieldeba!“ magram RvTis<br />
ganxorcielebis saidumlo gasagebi xdeba misTvis, visi gulic<br />
gamTbaria rwmeniTa da siyvaruliT, imitom, rom es siyvarulis<br />
saidumloa. siyvarulis saidumlo gaugebaria imaTTvis, visac<br />
ar ZaluZs rwmena da siyvaruli, magram gasagebia maTTvis, visac<br />
ZaluZs Tavisi siyvaruliT upasuxos Cvens moyvarul ufals.<br />
„siyuaruliTa saukunoჲTa Segiyuare Sen“ (ier. 31, 3), –<br />
eubneba RmerTi mis mier Seqmnil adamians, da am gamouTqmelma<br />
maradiulma siyvarulma ganawyo Semoqmedi gaeRo eniT gamouTqmeli<br />
msxverpli. msxverpli Sewirulia. saidumlo aR srulda,<br />
axla ufali modis TiToeul CvenganTan da gvixmobs.<br />
magram yvelas ar esmis es xma; erTni Seitkboben mas da masTan<br />
arian, sxvani – uaryofen. uflis miReba, anu misi rwmena Tavisufali,<br />
WeSmaritad saocari aqtia, msgavsi xelaxali dabadebisa.<br />
adamiani imdenadaa garemoculi miwieri grZnobebiTa da<br />
fiqrebiT, rom mas xSirad uZneldeba RvTiuri naTelis aRqma.<br />
magram dgeba Jami, rodesac yvela es grZnoba da fiqri sadRac<br />
qreba, adamiani gadadis sxva samyaroSi da ibadeba axali SegrZneba,<br />
SegrZneba araamqveyniurisa, SegrZneba raRac mSobliurisa<br />
da amave dros Soreulisa da miuwvdomelisa – SegrZneba<br />
RvTisa.<br />
wmida mamaTa azriT: RmerTi Zalian axlosaa CvenTan.is<br />
ganuSorebelia adamianisagan. netari avgustine ambobs: „rogor<br />
SemiZlia movixmo CemSi RmerTi? aris ki CemSi adgili, sadac<br />
SeeZleba RmerTs mosvla? me ar viarsebebdi, RmerTo Cemo,<br />
Sen rom ar iyo CemSi, anu ar viarsebebdi, me rom ar viyo SenSi,<br />
39
ameTu yoveli arseba imyofeba SenSi da SeniT arsebobs. sad<br />
mogiwodo Sen, rodesac me vimyofebi SenSi da saidanRa SeZleb<br />
Sen CemSi mosvlas?“<br />
adamians SeuZlia usazRvrod amaRldes sulierad da<br />
SeuZlia Cavardes vnebaTa usasrulo, uZiro ufskrulSi, –<br />
orive SemTxvevaSi is mainc adamianad rCeba. masSi ar qreba „xati<br />
RvTisa“. xSirad adamianSi vxedavT winaaRmdegobas, keTili<br />
sawyisis gverdiT vxvdebiT sruliad sxva xasiaTis energias,<br />
demonur Zalas, borotsa da saSiSs; saSiSs upirvelesad Tavad<br />
am Zalis matareblisaTvis. adamiani valdebulia ibrZolos<br />
borotebis winaaRmdeg. vin unda iyos Cveni dasayrdeni am br<br />
ZolaSi? – RmerTi, qriste, WeSmariteba, simarTle. „naTeli<br />
qristesi ganguanaTlebs yovelTa“. es naTeli imdenad Zlieria<br />
da cxovelmyofeli, rom igi aciskrovnebs xilulsa da uxilav<br />
samyaros, aRwevs adamianis sulisa da sxeulis yvela nawilSi.<br />
igi anaTebs, uxmobs qveyanas, gardaqmnis mas, gansakuTrebiT<br />
brwyinvaled anaTebs sibneleSi, romelic cdilobs mis STanTqmas,<br />
magram sibnele, Tumca didia Tavisi moculobiT, uZluria<br />
naTelis winaSe. naTeli, romelic gvinaTebs cxovrebas da<br />
romlis meoxebiTac Cven saSualeba gveZleva gavarCioT keTili<br />
da boroti, marTali da tyuili, gvinaTebs Cven ara garedan,<br />
aramed Signidan, Cveni zneobrivi arsebis, Cveni gulis siRrmidan.<br />
amitom adamians unda hqondes kavSiri naTelTan, RvTiur<br />
energiasTan. Cven vcxovrobT iseT dros, rodesac meqanizmis<br />
genias surs moaSTos adamiani, rodesac am meqanizms surs gamoaZevos<br />
Cvengan su li da datovos mxolod mkvdari materia. aman<br />
gamoiwvia ka cobriobis meryeoba sulier faseulobaTa aRqmaSi.<br />
es Cv eni drois damaxasiaTebeli Taviseburebaa. amis Taobaze<br />
40<br />
saSobao epistole, 1980 w.
saSobao epistole, 1980 w.<br />
gv a frTxilebda wmida mociquli pavle, rodesac werda: „da<br />
nu Tanaxat eqmnebiT sofelsa amas, aramed SeicvaleniT ganaxlebiTa<br />
miT gonebisa TquenisaჲTa“ (rom. 12, 2).<br />
magram adamianma ipova Zala Tavis TavSi, raTa winaRudges<br />
am cTunebas. dRevandel adamians ainteresebs sulieri<br />
da saRvTismetyvelo sakiTxebi. imisaTvis, rom Rrmad CavwvdeT<br />
sulieri problemebis arss, gavxdeT RvTismetyveli, saWiroa<br />
WeSmaritad qristianuli cxovreba da ara mxolod eklesiuri<br />
dogmatebis Seswavla.<br />
Tanamedrove axalgazrdobas ar SeiZleba davwamoT indiferentizmi.<br />
es aris moazrovne, maZiebeli, niWieri axalgazrdoba.<br />
Zieba axalgazrdobisa, misi unari msxverplis gaRebisa,<br />
swrafva mecnierebisaken – yovelive es misi sulis Zalasa da<br />
sidiadeze metyvelebs. sasixaruloa, rom Cveni axalgazrdoba<br />
imas, rac gayinuli, uZravi, usicocxlo da usuloa, ar iwynarebs.<br />
bevrs gauCnda wyurvili namdvili saxarebiseuli cxovrebisa.<br />
dRes bevrs ufro sulieri simdidre ainteresebs, vidre materialuri<br />
keTildReoba. adamianma gaigo, ra aris materialuri<br />
simdidre. vis akurTxebs igi, vis abednierebs, vis alamazebs, vis<br />
ma tebs sikeTesa da gonierebas? dRemde – aravis.<br />
qristianoba Tavisi ubraloebiTa da uCveulobiT susti<br />
da uZluri Canda, magram man brZolaSi gamoiwvia Zveli samyaro.<br />
qristianobam uSualod adamianis guls mimarTa da igi iseT<br />
sulier da zneobriv simaRleze aiyvana, romlis msgavsi Zvel<br />
religiebsa da filosofias verc ki warmoedginaT.<br />
adamianTa gulebis dapyrobisaTvis saWiro iyo ara mtkicebani,<br />
aramed madlian cxovrebasTan ziareba; ara darwmu neba,<br />
aramed qristianobis Cveneba, rameTu mociquli pavles sityve<br />
41
iT: „ara sityჳTa ars sasufeveli RmrTisaჲ, aramed ZaliTa“<br />
(1 kor. 4, 20).<br />
Cvens droSi samyaro swrafad icvlis saxes: axla weliwadi<br />
mTeli epoqaa. es Cveni eklesiis cxovrebaSic Seim<br />
Cneva. igrZnoba miswrafeba mTeli msoflios qristianTa<br />
urTi erTgagebisa da daaxloebisaken, rac xels uwyobs xalxTa<br />
da saxelmwifoTa urTierTgagebas. qristianTa daaxloeba<br />
iwvevs imas, rom mtroba da undobloba warsuls bardeba, isp<br />
oba fsiqologiuri da sxva winaaRmdegobani. Cveni mizania<br />
adamianuri urTierTobebis – piradi, ojaxuri, sazogadoebrivi,<br />
saerTaSoriso urTierTobebis qristianul principebze<br />
dafuZnebadamyareba. es saerToqristianuli saqme, qrist i anTa<br />
gamaerTianebeli da dedamiwaze mSvidobis, Tavisuflebisa<br />
da samarTlianobis damyarebis ganmapirobebeli saqme unda<br />
gaxdes.<br />
„raჲigi ars qristes mier axali dabadebuli“ (2 kor. 5,<br />
17) – ambobs mociquli pavle. aRdgena adamianSi „xatisa RvTisa“,<br />
gar daqmna adamianisa namdvil RvTisnier qmnilebad – esaa mizani<br />
qristes Sobisa, esaa mizani axali aRTqmisa.<br />
„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mS<br />
ჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). ra SeiZleba iyos<br />
kacTaTvis ufro sanatreli, vidre „queyanasa zeda mS ჳdobaჲ“ da<br />
saTnoeba kacTa? mxolod ganxorcielebuli uf lis dedamiwaze<br />
mobrZanebas SeeZlo adamianebisaTvis mo eniWebina es sikeTe.<br />
42<br />
saSobao epistole, 1980 w.<br />
ieso qriste beTlemSi iSva. magram es sakmarisi araa. is<br />
unda iSvas yoveli adamianis gulSi, da ara marto iSvas, aramed<br />
mudam imyofebodes masTan. mxolod am SemTxvevaSi iqneba Cv e <br />
nTvis misawvdomi is zeciuri madli, romelic dedamiwaze sa
saSobao epistole, 1980 w.<br />
ukuneTuwinaresma logosma mogvitana – mSvidoba RmerTTan,<br />
mSvidoba moyvasTan, mSvidoba sakuTar TavTan.<br />
ieso qristem gviboZa Sinagani ganaxlebisa da sulieri<br />
zrdis unari. magram es SesaZlebelia mxolod maSin, rodesac<br />
mTeli Cveni cxovreba, yoveli Cveni moZraoba dafuZnebulia<br />
rwmenaze, rwmenaze, romliTac ganmsWvalulia Cveni guli da<br />
romelic wmidas yofs Cvens guls. „guli wmidaჲ dahbade Cem<br />
Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle guamsa Cemsa“ (fsalm.<br />
50, 12). qristes dabadebiT samyaro zemiwiers, zeqveyniurs eziara.<br />
Sen verasdros Seityob amas, Tu saswaulTmoqmedi barZimidan<br />
Tavad ar Sesvi is macocxlebeli madli, romelic sulier<br />
wyurvils klavs. Sesvi da aRarasdros mogwyurdeba, Sesvi da Sen<br />
winaSe warmoCndeba manamde uxilavi da ucnobi axali samyaro,<br />
su lieri samyaro, romelic Tavisi madliani sxivebiT aTbobs<br />
da anaTebs dedamiwas.<br />
ieso qriste da qristianoba samyaroSi aramiwieri gziT<br />
Semovida. macxovarma Tavisi gankacebiT mimarTa ara mxolod<br />
adamianis guls, aramed gonebasac. saxarebam daimorCila adamianis<br />
nebisyofa, misca kacobriobas axali sicocxle. mociquli<br />
pavles sityvebiT, saxarebiseuli WeSmariteba kacobriobas warudga<br />
ara adamianuri sibrZnis damajerebeli sityvebiT, aramed<br />
„movlinebiTa sulisa da Zalisa“. sulma da Zalam daipyro mso<br />
flio. „movedin sufevaჲ Seni! iyavn nebaჲ Seni, viTarca caTa<br />
Si na, egreca queyanasa zeda“. aseTia Cveni locva, aseTia Cveni<br />
su rvili.<br />
dRes Cven SevTxovT ufals Cveni rwmenisa da siyvarulis<br />
gaZlierebas, sulier da materialur faseulobaTa siuxves,<br />
sikeTis gamravlebasa da borotebis aRmofxvras, Cveni samo<br />
43
ciqulo eklesiisa da Cveni xalxis naTel momavals.<br />
44<br />
Cven aRvavlenT locvebs, rom msoflioSi aRar iyos omi,<br />
SimSili da usamarTloba.<br />
locviTa da mfarvelobiTa yovladwmida RvTismSo b<br />
lisa da RvTisa da mamulisaTvis Tavdadebul yovelTa wmi da<br />
Ta, ufalman ganwmidos da gardaqmnas Cveni Sinagani samyaro,<br />
ra Ta Cveni gulebi da azrebi wmida ZRvenis saxiT mimarTul<br />
iqnes axalSobili yrmisadmi.<br />
ganvlo ocma saukunem, magram Sobis Rame morwmune gu lisaTvis<br />
iseve dauviwyari da momnusxvelia: baga, axalSo bili<br />
yrma dedasa da marTal iosebTan erTad, mwyemsebi, mogvebi<br />
TavianTi ZRveniT, gamoqvabuls dahnaTis varskvlavi; yovelive<br />
es dResac maxlobeli da mSobliuria CvenTvis.<br />
kidev erTxel gilocavT yvelas brwyinvale dResaswauls,<br />
Cveni sulieri dabadebisa da ganaxlebis dResasw auls –<br />
qristes Sobas. marad gvemaxsovreba Cveni didebu l i winaprebi,<br />
romelTac axasiaTebdaT Rrma rwmena da si y va ruli, STagoneb<br />
uli da SemoqmedebiTi azrovneba da Ta v d a viwyebuli Zieba.<br />
dae, es weli mTeli msofliosaTvis, yv e la Cv enganisaTvis,<br />
Cveni samSoblosa da Cveni RvTivdacu li erisaTvis mSvidobis,<br />
keTildReobisa da bednierebis mo m tani yofiliyos.<br />
„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da<br />
macxovrisa Cuenisa iesu qristesiTa. misa didebaჲ aw da dReTa<br />
maT saukuneTaჲsa. amin“ (2 petr. 3, 18).<br />
qristeSoba<br />
Tbilisi, 1980 w.<br />
saSobao epistole, 1980 w.
ღ<br />
saaRdgomo epistole<br />
1980 w.<br />
saqarTvelos sapatriarqos RvTivkurTxeul samwysos<br />
„RmerTi siyuaruli ars da romeli egos<br />
siyuarulsa zeda, RmerTi mis Tana hgies da<br />
igi RmrTisa Tana“ (1 ioan. 4, 16).<br />
vTismoyvareno da RvTisagan rCeulno mRvdelmTava<br />
rno, moZRvarno, diakonno, bermonazonno, Zeno da as <br />
ulno iveriis wmida samociqulo eklesiisano, mkvidrno saqarTveloჲsano<br />
da mcxovrebno Cveni Zvirfasi samSoblos<br />
sa zRvrebs gareT!<br />
„mSჳdobaჲ Tquenda, yovelni romelni xarT qriste ie suჲs<br />
mier“ (1 petr. 5, 14).<br />
45
46<br />
dRes me kvlav gauwyebT Tqven yvelas maradiul siyvar<br />
ulsa da sixaruls.<br />
qriste aRdga!<br />
ufali mogvmarTavs yovel Cvengans: „iTxovdiT, da mo<br />
geces Tquen“ (maT. 7, 7).<br />
macxovaro qveynisa, gevedrebiT, aRadgine Cveni sarwmu<br />
noeba, romliTac cxovrobdnen da imarjvebdnen Cveni didni<br />
mamapapani; gvrwams, rom jvars ecvi da aRdeg CvenTvis da qv e yana<br />
gamoixsen codvebisagan, Sen sZlie uZleveli da Seni aR dgomiT<br />
mogvmadle sawyisi axali cxovrebisa, romelic aq, de damiwaze,<br />
iwyeba da saukuno sasufevelSi grZeldeba.<br />
qriste aRdga!<br />
sasoebao qveynisa! Sen xar Cveni erTaderTi imedi, hqmen<br />
keTilsaswaul da sZlie borotsa am swrafwarmaval qveyana sa<br />
zeda. gvjera, rom Sen mogvaniWeb Zalas, raTa sulieri aR ma v<br />
l o bis gziT viaroT da mogvcem mxneobas Cveni sulieri fe ri<br />
s c valebisaTvis.<br />
saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />
qriste aRdga!<br />
Tavad siyvarulo da siyvarulis momniWebelo ufalo,<br />
adamianis dagmanuli guli Seni uzenaesi siyvaruliT aRavse,<br />
raTa SevigrZnoT gulistkivilni moyvasTa CvenTa da viyoT<br />
msxverplad Sewirulni adamianTa sakeTildReod.<br />
pirvelni, romelTac auwyes qveyanas qristes aRdgoma,<br />
iyvnen angelozebi. roca menelsacxebelni dedani mividnen macx
saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />
ovris saflavTan, angelozma auwya maT: „vici, rameTu iesus naza<br />
revelsa juarcumulsa eZiebT... aRdga, viTarca Tqua.movediT da<br />
ixileT adgili, sada daidva ufali“ (maT. 28, 56; mark. 16, 6;<br />
luk. 24, 6); menelsacxebelni sixaruliTa da TrTolviT wamovidnen<br />
da auwyes mociqulebs: „da viTarigi mividodes Txrobad<br />
mowafeTa misTa, da aha, iesu SeemTxჳa maT da hrqua: gixaroden!“<br />
(maT. 28, 9). rogori auwereli sixaruli ganicades maT imJams.<br />
isini midiodnen, raTa exilaT usulo gvami macxovrisa, xolo<br />
poves mkvdreTiT aRmdgari ieso qriste. ieso qristes aRdgoma<br />
auwyes qveyanas agreTve mociqulebma, romelTac macxovari ara<br />
erTxel gamoecxada sityvebiT: „mSvidoba TqvenTana!“ gansakuTrebiT<br />
sayuradReboa mociquli Tomas mowmoba, romelmac<br />
Tqva: „ukueTu ara vixilo ჴelTa misTa saxe igi samSWualTaჲ da<br />
davsxne TiTni Cemni adgilsa mas samSWualTasa da davsdva ჴeli<br />
Cemi guerdsa missa, arasada mrwmenes“ (ioan. 20, 25). macxovarma<br />
ar datova igi urwmunoebaSi da Seiwyala. rva dRis Semdgom<br />
ufali kvlav gamoecxada mociqulebs da uTxra: „mSჳdobaჲ<br />
Tquen Tana!“ Semdeg mimarTa mociqul Tomas da hrqua: „moyven<br />
TiTni Senni da ixilen ჴelni Cemni, da moiRe ჴeli Seni da<br />
damdev guerdsa Cemsa, da nu iyofi urwmuno, aramed grwmenin“<br />
(ioan. 20, 27). Toma mociqulma maSinRa upasuxa: „ufali Cemi da<br />
RmerTi Cemi!“ (ioan. 20, 28). igive dialogi grZeldeba dRes<br />
CvenTan. Tumca teqnikurmecnieruli revoluciis oromtrialSi<br />
vimyofebiT, Cven gvwams, rom Tanamedrove adamiani, romelsac<br />
surs yvelaferi icodes, sabolood moikrebs sulier Zalebs.<br />
misTvis gacxaddeba dafaruli da msgavsad Toma mociqulisa<br />
SeRaRadebs: „ufali Cemi da RmerTi Cemi!“ dialogi dawyebulia,<br />
davelodoT mis damTavrebas...<br />
metad rTulia is problemebi da situaciebi, romlebic<br />
47
warmoiSobian cxovrebaSi, magram macxovarma Cvenma ieso qristem<br />
gviCvena gamosavali – esaa misi moZRvrebis ganxorcieleba<br />
cxovrebaSi.<br />
yvela mcnebas moicavs ukvdavi naTqvami: „Seiyuaro moyuasi<br />
Seni, viTarca Tavi Tჳsi“ (rom. 13, 9). erTerTi mniSvnelovani<br />
sakiTxi, romelic awuxebda da awuxebs qristians, es aris adamianis<br />
damokidebuleba qveynisadmi. albaT saWiroa raRac saSualos<br />
gamonaxva. roca mociquli ioane RvTismetyveli ambobs:<br />
„nu giyuarn sofeli ese, nucaRa raჲ ars soflisaჲ amis. ukueTu<br />
visme uyuardes sofeli ese, ara ars siyuaruli mamisaჲ mis Tana“<br />
(1 ioan. 2, 15), igi gulisxmobs im siaxloves, romelsac mudam<br />
iCens adamiani qveynisa da cxovrebis mimarT. materialurTan<br />
metismeti siaxlove adamians uxeS materialistad xdis, mxolod<br />
egoizmsa da pirad keTildReobas cnobs. Cven ufleba<br />
ara gvaqvs SeviZuloT qveyana, rameTu igi RmrTis qmnilebaa,<br />
magram arc unda SevesisxlxorcoT mas bolomde, daudevrobamde<br />
da gulgrilobamde; Cven gulSi mudam unda vatarebdeT<br />
miwasTan intervalis grZnobas, Cven unda vidodeT ara miwasa<br />
zeda, aramed misgan amaRlebulni. mxolod am SemTxvevaSi ar<br />
daviviwyebT maradiul faseulobas.<br />
roca warsuls vaanalizebT, im daskvnamde mivdivarT,<br />
rom qristianoba ar aRmocendeboda da ar aRorZindeboda,<br />
adamians yuri rom ar daegdo Tavisi sulis xmisaTvis, da rom<br />
ma cxovars yovelive is ar moemadlebina, rac mTavari da auc<br />
ilebelia adamianisaTvis. qristianobam dagvanaxva, rom igi<br />
zeqveyniuria da zebunebrivi. man STabera qveyanas axali energ ia,<br />
axali cxovreba qriste iesos mier, cxovreba, romelmac mosdrika<br />
cani da SeuerTa dedamiwas. qristianoba Tavisi arsiT<br />
48<br />
saaRdgomo epistole, 1980 w.
saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />
Teoria ki ar aris, aramed sicocxle, kavSiri zecasTan da reli<br />
giuri gamocdileba. am religias ver Seicnob mxolod garkveu<br />
li ideebis, dogmatebisa da wesebis SeswavliT. ukeTu adamianis<br />
gulSi religiuri marcvali Zevs, igi cxovrebis xed aRmocendeba<br />
da keTil nayofs mogvcems. es sulieri Zala, romelic<br />
ibadeba pirovnebaSi, gardaqmnis ara marto TviT pirovnebas,<br />
aramed gavlenas axdens mTel samyaroze, cvlis qveynis istoriul<br />
saxes. es RvTaebrivi cecxlia, ara Semmusrveli, aramed<br />
gamwmendeli da axali impulsis mimcemi qveynisaTvis. amis Sesaxeb<br />
macxovari brZanebs: „cecxlisa moved mifenad queyanasa zeda<br />
da raჲ mnebavs, raჲTa awve aRegznes!“ (luk. 12, 49). ras vxedavT<br />
sinamdvileSi? adamiani rogorRac ganSorda RmerTs, magram<br />
sulier faseulobas veraviTari mecniereba, teqnika da sxva ram<br />
materialuri ver Secvlis. dRes adamianis winaSe globaluri<br />
problema dgas: SeZlebs Tu ara daimorCilos Tavisi Tavi<br />
da mis mier Seqmnili teqnika. aRmoCndeba Tu ara dagrovili<br />
teqnika adamianisaTvis sabolood keTildReobis mimcemi.<br />
amave dros unda vaRiaroT, rom mecnierulad dasabuTebulma<br />
teqnikam mogvca arnaxuli Zalaufleba bunebis asaTviseblad da<br />
es Zalaufleba unda iyos gamoyenebuli ara adamianis sulieri<br />
dauZlurebis, aramed misi keTildReobisaTvis, am sityvis<br />
globaluri gagebiT.<br />
dRevandel pirobebSi morwmuneni miiltvian pirveli<br />
qristianebis amaRlebuli sulierobisaken, roca ufali Za lian<br />
ax los idga adamianTan da am siaxloviT misi Sinagani samyaro<br />
aR vsili iyo siyvaruliTa da sixaruliT. amgvari siaxlove gvw<br />
yuria Cven yvelas, magram, samwuxarod, xSirad ver vpoulobT<br />
gzebs RmerTTan kavSirisaTvis.<br />
49
50<br />
saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />
cnobili qristiani apologeti da mecnieri tertuli<br />
ane erTerT aseT gzaze migvaniSnebda: sjobia adamianma yuri<br />
miugdos Tavisi sulis xmas da maSin WeSmariti RmerTi ar iqneba<br />
misTvis ucnobi. suli, rac ufro axloa bunebasTan, miT ufro<br />
ganwyobilia qristianuli sarwmunoebis misaRebad, rameTu buneba<br />
aris maswavlebeli, adamianis suli – moswavle, RmerTi<br />
– maswavleblis maswavlebeli. aqedan daskvna: rac ufro davuaxlovdebiT<br />
RmerTs, miT ufro davuaxlovdebiT erTmaneTs.<br />
adamians, romelic axloa RmerTTan da moyvasTan, araviTari<br />
gansacdeli ar aSinebs. amis Sesaxeb esaia winaswarmetyvelis<br />
piriT ufali gveubneba: „wyalze gadasvlisas me SenTana var;<br />
mdinareni ver waglekaven Sen; Sexval cecxlsa Sina da ar daiwvebi<br />
da arca ali mogekideba Sen“ (es. 43, 2).<br />
brwyinvalea da saidumlo dRe qristes aRdgomisa. dRes<br />
kvlav aRdga Cveni sarwmunoeba, Cveni sasoeba da siyvaruli.<br />
aRdga Cveni rwmena, rwmena Semoqmedisa, romelic ar gvtovebs,<br />
rwmena sikeTisa, rwmena adamianisa, rwmena Cveni feriscvalebisa<br />
da aRdgomisa.<br />
ganaxlda Cveni sasoeba, imedi, rom kacobrioba kvlav<br />
da ubrundeba RmerTs da maradiul sulier saunjes aiTvisebs;<br />
aR dga imedi, rom moxdeba Cveni ganaxleba, imedi imisa, rom ar<br />
iq neba mtroba da SimSili, da rom gaimarjvebs qveyanasa zeda<br />
mS vidoba da kacTa Soris saTnoeba.<br />
gamobrwyinda CvenSi samsaxovani siyvaruli: siyvaruli<br />
RvTisa, siyvaruli mamulisa da siyvaruli adamianisa.<br />
qristes aRdgomam ganaxvna Cveni gulebi; maSasadame, qriste<br />
CvenTan ars!<br />
Tqven yovelTa, axlobelTa Tu SoreulTa, saqarTve l
o Si da samSoblos gareT mcxovrebTa, gilocavT qristes aR<br />
dgomis brwyinvale dResaswauls, dResaswauls Cveni sulieri<br />
ganaxlebisa!<br />
ixareT orsave sofelsa Sina!<br />
„bneli warvals da naTeli igi WeSmariti awve Cans“<br />
(1 ioan. 2, 8).<br />
paseqi qristesi<br />
Tbilisi, 1980 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />
WeSmaritad aRdga qriste!<br />
51
ს<br />
saSobao epistole<br />
1981 w.<br />
RvTivkurTxeul SvilTa mimarT saqarTvelos<br />
wmida marTlmadidebeli da samociqulo eklesiisaTa,<br />
mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos<br />
sazRvrebs gareT<br />
„sofelsa Sina iyo, da sofeli mis mier Seiqmna,<br />
da sofelman igi ver icna“ (ioan. 1, 10).<br />
aqarTvelos samociqulo eklesiis RvTivrCeulno mRv<br />
delmTavarno, samRvdelo daso, berno da monazonno,<br />
Cveni eklesiis Rirseulno Svilno, ucxoobaSi myofno mamuliSvilno!<br />
isev gadaiSala JamTa brunvis erTi furceli, isev i naTa<br />
53
varskvlavma beTlemis Tavze da movida didebuli dRe, qri stes<br />
Sobisa. angelozTa gundni isev moafenen Cvens nacnob hangebs<br />
casa da qveyanas: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa<br />
zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). minda<br />
mogagonoT am naTliT mosil dRes, rom oqros sasaxleebsa da<br />
broliT anageb koSkebs madli da siTbo arasodes moufeniaT<br />
Cveni miwisTvis, beTlemis madli da saocreba ki ixiles Cvenma<br />
winaprebma TavianTi TvaliT, da imav madls vxedavT dResac<br />
Cveni gonebiT... iSva beTlemSi is, visTanac „cxorebaჲ iyo da<br />
cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi bnelsa Sina Cans,<br />
da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 45). diax, swored beTlemSi,<br />
mwyemsis gamoqvabulSi naSobma sityvam, e. i. WeSmaritma RmerTma<br />
Cvenma moutana kacobriobas is sasoeba da sixaruli gulisa da<br />
naTeli gonebisa, romelic yovlad mowyale maRali RvTisagan<br />
mzaddeboda adamianisaTvis mTeli winamdebare aTaswleulebis<br />
manZilze. is unda mosuliyo... is modioda... RvTis gangeba<br />
amzadebda mis CvenTan mosvlas... da iSva igi qalwulisagan,<br />
rogorc iyo gangeba RvTisa...<br />
...rom SevicnoT da SevisisxlxorcoT es udidesi saidumlo,<br />
amisaTvis sarwmunoebaze dafuZnebuli codna unda SevZinoT<br />
Cvens guls, Cvens gonebas. imdagvarad unda avmaRldeT, rom<br />
umaRles doneze sufevdes CvenSi sarwmunoeba da codna...<br />
sarwmunoeba unda anaTebdes Cvens Sinagan samyaros da Sinagani<br />
samyaroc mzad unda iyos, rom Seicnos, Tu saidan modis es<br />
naTeli, da miiRos igi... maSasadame, sarwmunoebis naTels gulma<br />
da gonebam Tavisi naTeli unda daaxvedros; am ori naTelis<br />
SerwymiT sulierad amaRldeba adamiani, da am gziT igi RvTisagan<br />
boZebuli maRali gonebiT ixilavs RmerTs: „netar iyvnen<br />
54<br />
saSobao epistole, 1981 w.
saSobao epistole, 1981 w.<br />
wmidani guliTa, rameTu maT RmerTi ixilon“ (maT. 5, 8).<br />
am unaTles dRes Cven vulocavT Cvens samwysos Sobas<br />
uflisas da vusurvebT, rom ise amaRlebuliyos qristes moyvarul<br />
Cvens mSromel xalxSi codna da masTan sarwmunoeba,<br />
rom eris sulier Tvals WeSmaritad daenaxos da gaegos, Tu<br />
ra didia beTlemi, golgoTa da amaRlebis mTa...<br />
adamianis, ojaxis, sazogadoebisa da dRevandeli kacobriobis<br />
cxovrebas mravalgvari Tavisebureba axasiaTebs; erTerTi<br />
imaTgan aris is, rom mecniereba da xelovneba kacobriobis<br />
arsebobis mudam ganuyofeli nawili iyo. magram dRevandelma<br />
civilizebulma industriulma gonebam ar unda daiviwyos, rom<br />
beTlemis gamoqvabulSi Sobilma WeSmaritebam, xorcSesxmulma<br />
RmerTma Cvenma, ieso qristem, pirvelma mohfina naTeli mecnierebis<br />
winsvlas, xolo xelovnebis istoria qveynis Seqmnis<br />
dRidan iwyeba da pirveli miuwvdomeli xelovani RmerTia<br />
Tavad... Tavi da Tavi is aris, rom mecniereba da xelovneba unda<br />
emsaxurebodes im RvTiur madlsa da sikeTes, romelic nergavs<br />
xalxTa Soris progress, sixaruls, rwmenas, siyvarulsa da<br />
urRvev megobrobas.<br />
yovelma mecnierma unda icodes, ra Sedegi mohyveba mis<br />
mecnierul kvlevaZiebebs, ras moutans misi naRvawi xalxs:<br />
sikeTes Tu daRupvas. a. ainStaini amis Sesaxeb werda: „rodesac<br />
me Tavi mecnierebas mivuZRveni, vxelmZRvanelobdi ara iseTi<br />
garegnuli motivebiT, rogoricaa fulis mopoveba an saku<br />
Tari pativmoyvareobis dakmayofileba, da arc imiT (ukidures<br />
SemTxvevaSi, ara mxolod imiT), rasac xSirad sportad Tvlian<br />
an tvinis varjiSad, rac did siamovnebas mianiWebs adamians.<br />
aramed, rogorc mecnierebisaken midrekilisaTvis, CemTvis<br />
55
ZiriTads erTi sakiTxi warmoadgens: ra surs, an ra mizans<br />
isaxavs is mecniereba, romelsac me Tavi mivuZRveni? ramdenadaa<br />
misi ZiriTadi Sedegebi dakavSirebuli WeSmaritebasTan“ (t. IV,<br />
2728). xelovneba ki, RvTisagan moniWebuli is sikeTea, romelic<br />
mTlianad exeba adamianTa ara xorciel bunebas, aramed mis<br />
sulier samyaros. ramdenadac metad maRldeba Cveni sulieri<br />
samyaro, imdenad metad vuaxlovdebiT oci saukunis winandel<br />
beTlems da vmaRldebiT imisaken, vinc warmoudgenlad maRla<br />
dgas mecnierebasa da xelovnebaze.<br />
Cven vulocavT Cvens sicocxlisunarian ers Sobas ufli<br />
sas da vusurvebT brwyinvale gziT mimaval mecnierebs,<br />
mwerlebs, poetebsa da xelovnebis siyvaruliT STagonebul<br />
Semoqmedebs, rom qristes naTeli da WeSmariteba gaZRolodeT<br />
maT TavianTi didi moRvaweobis saxelovan gzaze, Cveni samSoblosa<br />
da misi Svilebis sakeTildReod.<br />
ar SegviZlia daviviwyoT, rom Cvenma kacTmoyvare erma<br />
mZime tanjva gamoiara... rogorc kunZuls mRvrie talRebi didi<br />
mdinarisa, ise irgvliv mudmivad gvadga uricxvi mteri... Cveni<br />
walekva undoda sibnelisa da urwmunoebis mZvinvare ta lRebs...<br />
Cveni eri zRapruli ZaliTa da energiiT ebrZoda mudam mterTa<br />
urdoebs... pirvel yovlisa, Cvens xalxs swyuroda ara mxolod<br />
Tavis gadarCena, aramed gadarCena im didi madlisa, romelic<br />
qristes wmida kvarTs, mociqul Ta aq mobrZanebas da RvTism<br />
Soblis mier qalwuli ninosTv is boZebul vazis jvars Semohyva<br />
CvenSi. Cvenma erovnulma su lma qristianobis miRebis Semdeg<br />
ise Seiyvara mxolodSobili Ze RvTisa, rom daunaneblad<br />
vswiravdiT Tavs Cvens qveyanaSi qristianobis gadasarCenad...<br />
da Cven SevinarCuneT qristianoba saqarTveloSi, da misi ma<br />
56<br />
saSobao epistole, 1981 w.
dliT SevinarCuneT TviTmyofadoba da erovnuloba.<br />
cnobilia, rom yvela xalxi, romelmac ki qristianoba<br />
miiRo da Seiyvara, sulieri kulturis ayvavebis gzas daadga.<br />
qarTvel xalxs ki qristianulma madlma gacilebiT meti moutana,<br />
vidre sulieri kulturis ayvavebaa. qristianobis gareSe<br />
Cven, rogorc TviTmyofadi eri, ver viarsebebdiT, movkvdebodiT...<br />
ufro sworad, daaxrCobda mRvrie talRebi Cvens<br />
lamaz kunZuls... mogvspobda is garemocva, is urCxuli, sisxliT<br />
damTvrali, ver aitanda Cvens sulsa da qristianobas... maSasadame,<br />
qristianobam gadagvarCina, SegvinarCuna erovnuloba da<br />
Tavisufleba.<br />
qristianobam misca mis mimdevar yvela xalxs winsvlisa<br />
da ayvavebis didi unari, ara mxolod im mizeziT, rom igi kargad<br />
Camoyalibebul ideebsa da idealebs warmoadgenda, aramed im<br />
RvTiuri madlisa da gangebulebis Sedegad, romelic RvTis<br />
nebiT unda mohyoloda qristianobas... da mas mohyva igi, mohyva<br />
na Teli didi „naTlisagan WeSmaritisa“.<br />
qristianuli naTeli beTlemSi iSva da am naTelma qarTvel<br />
ers misca naTlis iseTi kerebi, rogoric iyo: sinas mTa<br />
da wmida aToni, ierusalimis jvris monasteri da bulgareTis<br />
petriwoni, gelaTisa da iyalTos akademiebi da sxva.<br />
Tu ara qristianuli madliT Zalmosileba, rogor Se<br />
Zlebda uricxv mterTan brZoliT moRlili xalxi, rom aReSenebina<br />
Cvens mcxeTaSi cas mibjenili sveticxoveli, Tbi lisisa da<br />
bolnisis sioni...<br />
saSobao epistole, 1981 w.<br />
xmals ar agebda qarqaSSi qarTveli kaci: xmali mzad<br />
hq o nda mudam mebrZols da mklavic mzad hqonda brZolisa da<br />
Sro magarjisaTvis... Tu ara qristianuli madli, vin dabadebda<br />
57
iseT gmirebs, rogorebic iyvnen: Tornike erisTavi, daviT da<br />
ko nstantine, Salva, biZina da elizbari, mRvdeli Tevdore.<br />
maSasadame, qristianobam moutana saqarTvelos bevri ram kargi<br />
da sasaxelo. Cven vulocavT Cvens sayvarel ers am brwyinvale<br />
dRes qristes Sobisas da vusurvebT, rom kvlavac qristianuli<br />
gziTa da azriT etarebinos Tavisi marad aRmavali suli da<br />
miswrafeba... nu daviviwyebT, rom Cvens erovnul erTianobaSi,<br />
erisa da eklesiis erTianobaSia sarwmunoebis, sasoebisa da<br />
siyvarulis wyaro, da mxolod aseT erTianobas SeuZlia uzrunvelyos<br />
Cveni didi momavali.<br />
qristianobis madliT Zalmosili Svilebi Cveni erisa<br />
iRvwodnen Cveni enis, Cveni mwerlobis, Cveni filosofiuri<br />
azrovnebisa da mecnierebis winsvlisa da ayvavebisaTvis. Cveni<br />
eris didi Svilebi upirvelesad iRvwodnen TavianTi sulieri<br />
amaRlebisa da ganwmendisaTvis, raTa amis Semdeg, qristes<br />
madliT Zalmosilni, udides mecnierul, filosofiur da<br />
literaturul moRvaweobas Sesdgomodnen.<br />
Cveni mxne, sicocxlisa da Tavisuflebis wyurviliT aRv<br />
sili xalxi saukuneebis manZilze ayalibebda Cvens didebul<br />
unikalur enas. am enaze Seiqmna uZvelesi Cveni mwerloba. am<br />
enaze daiwera „wamebaჲ wmidisa SuSanikisa“, mTel msoflioSi<br />
usaCinoesi „vefxistyaosani“ da bevri sxva. am enaze metyvelebdnen<br />
gelaTisa da iyalTos akademiebSi. es ena JRerda sinas<br />
mTaze, wmida aTonsa da ierusalimis jvris monasterSi. am enaze<br />
qmnian TavianT Sromebs Cveni brZeni mecnierebi Cvens saxelovan<br />
mecnierebaTa akademiaSi da Cvens kurTxeul universitetsa<br />
da institutebSi. qarTvel xalxs Rrmad aqvs Segnebuli, rom<br />
„ra ena warxdes, eric daeces, Cirqi moecxos taZarsa wmidas“<br />
58<br />
saSobao epistole, 1981 w.
saSobao epistole, 1981 w.<br />
(grigol orbeliani). amitom uyvarT Tavisi ena saqarTvelos<br />
gulkeTil Svilebs.<br />
Cven vulocavT Sobas uflisas Cvens RvTivganbrZnobil<br />
mecnierebs, mwerlebs, poetebs, xelovnebis siyvaruliT<br />
STagonebul Semoqmedebs da vusurvebT, rom momavalSic ar<br />
daezogoT goniereba da energia Cveni eris srulyofisaTvis,<br />
Cveni uZvelesi mwerlobisa da zegardmo madliT amaRlebuli<br />
poeziis kidev metad amaRlebisaTvis, mecnierebis winsvlisa da<br />
teqnikuri progresisaTvis.<br />
am didebul dRes me ar SemiZlia gverdi avuaro da ar<br />
Se vexo samSoblos siyvarulis sakiTxs: samSoblo adamianis<br />
si cocxlis ganuyofeli nawilia, usamSoblo adamiani suliT<br />
Ra takia da sacodavi, samSoblos siyvaruliT mwifdeba da<br />
yalibdeba adamianis sulieri samyaro, misi miswrafebani da<br />
filosofiuri Sexedulebani, misi gulwrfeloba da siyvaruli<br />
sxva erebisadmi... visac ar uyvars Tavisi Tavi, is xom verc sxvas<br />
Seiyvarebs... da visac ar uyvars Tavisi samSoblo, is rogor<br />
igrZnobs cariel gulSi sxvaTa samSoblos siyvaruls?! amitom<br />
brZana rafiel erisTavma: „samSoblo – dedis ZuZuჲ ar<br />
gaicvlebis sxvazeda“ da „rogorc ufali, samSobloc – erTia<br />
qveyanazeda“.<br />
samSoblos gulmxurvale siyvaruli imaze miuTiTebs<br />
adamians, rom raki uyvars Tavisi samSoblo, is unda idges<br />
saerTosakacobrio siyvarulis simaRleze; es aris qristianuli<br />
sikeTis naTeli... egoizmis yovelgvari gamovlineba, ra<br />
sakiTxsa da ra saqmesac ar unda exebodes is, ucxo da miuRebelia<br />
qristianobisaTvis. amitom samSoblos siyvaruli Sovinistur<br />
grZnobaTa nayofi ki ar unda iyos, aramed nayofi im marad<br />
59
uWknobi xisa, romelsac qristianoba ewodeba.<br />
60<br />
saSobao epistole, 1981 w.<br />
Cven xSirad vmsjelobT ekonomikuri ganviTarebis pr<br />
o blemebze. albaT ukve dadga dro, rodesac unda Seicval os<br />
Cveni Tvalsazrisi. dadga dro, rodesac ekonomikur koncefcie<br />
bTan erTad unda vifiqroT adamianis sulieri da kulturuli<br />
ganviTarebis doneze. ekonomikur keTildReobas ar moaqvs<br />
bedniereba. nivTebi, romlebic sul ufro da ufro avseben<br />
Cvens yofas, kargaven TavianT Rirebulebas. uprecedento, materialuri<br />
ganviTareba warmoSobs uprecedento simaxinjeebs,<br />
egoizms, uniaTobasa da sulier sicarieles. dRes, rodesac ase<br />
TavgamodebiT vzrunavT sxeulze da viviwyebT suls, SeZenisa da<br />
moxveWis oromtrialSi garTulT gvaviwydeba, rom am dros<br />
erTdroulad vkargavT sulsac da xorcsac.<br />
Tesalonikis mTavarepiskoposi wmida grigol palama<br />
ambobs, adamiani realurad kvdeba im momentSi, roca kargavs<br />
RvTis madls da eziareba codvas. sulis sicocxle, – ambobs igive<br />
mama, – SesaZlebelia RmerTTan kavSirSi, iseve rogorc Cveni<br />
xorcis sicocxle SesaZlebelia mxolod sulTan kavSirSi.<br />
qristesmiero Cemo Svilebo!<br />
sayvarelo qarTvelo xalxo!<br />
wuTi wuTs misdevs, saaTs saaTi, dReebs dReebi enacvlebian,<br />
erTi wlis nacvlad meore dgeba da ifurclebian amdagvarad<br />
uTvalavi saukuneni... maradiulobisaTvis, romlis<br />
Svilebic Cven gaxlavarT, es yovelive araras niSnavs... Cvens<br />
rTul epoqas, damZimebuls tyviiTa da wamliT, mSvidoba unda<br />
da siyvaruli... Cvens samSoblosac, saqarTvelos, Sromisa da<br />
siyvarulis marad erTgul xalxs mSvidoba unda.<br />
Cven SevTxovT qristes Sobis cxovelmyofel madls, rom
mSvidoba yofiliyos mTel qveyanaze. Sromis sufeva gvirgvinia<br />
da uSreti wyaro adamianTa amqveyniuri bedni erebisa. Cven<br />
SevTxovT ufals, am dRes Sobils, rom misi ma d liTa da mowyalebiT,<br />
Sromismoyvare qarTvel xalxs kvlavac hqonodes sa<br />
Sualeba mSvidobiani Sromisa da mamulis ayvavebisa.<br />
Cven SevTxovT RvTismSobel dedas, rom misi wmida safarvlis<br />
qveS yofiliyos marad saqarTvelo, qarTveli xalxi<br />
da mTeli qveyana.<br />
es naTliT savse qristes Sobis dRe gvaZlevs rwmenasa<br />
da sasoebas, Cemo tkbilo qarTvelo xalxo, rom Cven mudam<br />
erTad viqnebiT, rom Cven viqnebiT erTi samwyso da gveyoleba<br />
erTi mwyemsi – ufali Cveni ieso qriste.<br />
„ufalman Zali ersa Tჳssa mosces, ufalman akurTxos eri<br />
Tჳsi mSჳdobiT“ (fsalm. 28, 11).<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1981 w.<br />
saSobao epistole, 1981 w.<br />
61
saaRdgomo epistole<br />
1981 w.<br />
yovladsamRvdelo mRvdelmTavarTa – wmida sinodis wevrTa,<br />
moZRvarTa, bermonazonTa da yovelTa kurTxeul SvilTa<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli, wmida da samociqulo<br />
eklesiisaTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa<br />
mis sazRvrebs gareT<br />
„vidre naTeli gaqus, grwmenin naTeli,<br />
raჲTa Ze naTlisa iyvneT“ (ioan. 12, 36).<br />
virfasno da RvTivganbrZnobilno yovladsamRvdel<br />
ძ<br />
ono mRvdelmTavarno, moZRvarno, bermonazonno, kur<br />
Txeuli iveriis kurTxeulno Svilno, mkvidrno saqa r Tveloჲsa<br />
da mcxovrebno mis sazRvrebs gareT!<br />
63
64<br />
qristes brwyinvale aRdgomis dRes Cven yvelani zecis<br />
Tanaziarni vxdebiT da adamianis guli zemiwieri sixaruliT<br />
ivseba. am sixaruls RvTiuri sawyisi aqvs. amitomacaa, rom mas<br />
adamiani ver itevs da sxvas uziarebs.<br />
pirveli sityva, romliTac aRdgomilma macxovarma<br />
da maSvral kacobriobas mimarTa, iyo „gixaroden!“ swored es<br />
si xaruli swyuria Tanamedrove adamians. amitomac me dRes, Rv<br />
T iuri madliT aRvsili, Tqvenc am sixaruls giziarebT.<br />
gixarodeT!<br />
saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />
qriste aRdga!<br />
ra aris mizezi Cveni dRevandeli sixarulisa? mizezi isaa,<br />
rom Cven dRes yoveldRiuri sazrunavi daviviwyeT, mivuteveT<br />
erTmaneTs yovelgvari wyena da Cveni Sinagani taZari imisaTvis<br />
ganviwmideT, rom masSi aRdgomili ufali – wyaro siyvarulisa<br />
da sixarulisa – miviRoT. dRes qriste gansakuTrebiTaa yovel<br />
qristianSi da yoveli qristiani – qristeSi, risi mizezic siyvarulia.<br />
RvTiuri da Tqveni siyvaruliT madlSemosili, guli<br />
Tadad gilocavT maradiuli siyvarulis dResaswauls.<br />
qriste aRdga!<br />
imisaTvis, rom adamiani sulier siyvarulsa da sixaruls<br />
mudam grZnobdes, aucilebelia Sinagani mSvidoba, mSvidoba<br />
RmerTTan, mSvidoba moyvasTan, mSvidoba sakuTar TavTan.<br />
dRes kacobrioba gigantur nabijebs dgams civilizaciis<br />
gzaze. Cven mowmeni varT mecnierulteqnikuri revoluciisa,<br />
magram davkargeT Sinagani mSvidoba, anu is aucilebeli piroba,
omelic marad saWiro iyo da iqneba yoveli epoqis adamian<br />
isaTvis. xolo rodesac Sinagani mSvidobaa dakarguli, maSin<br />
garegani mSvidobac da masTan erTad sixarulic ikargeba.<br />
wmida aRdgomis dRes Cven Sinagani mSvidoba mogveniWa.<br />
es didi madlia, romelsac unda gavufrTxildeT.<br />
dRes miwynardnen Cveni vnebebi da gvesmis macxovris sityvebi:<br />
„mSჳdobasa dagiteveb Tquen, mSჳdobasa Cemsa migcem Tquen“<br />
(ioan. 14, 27). am aramiwieri mSvidobiT gamTbari, kvlav gilocavT<br />
zeciuri da miwieri mSvidobis dResaswauls da vxmob:<br />
qriste aRdga!<br />
aRdga wyaro cxovrebisa da WeSmaritebisa, wyaro silamazisa<br />
da sikeTisa.<br />
Cven xSirad samyaros aRviqvamT ara iseTad, rogoric is<br />
sinamdvileSia, aramed rogorc mas Cveni goneba warmosaxavs.<br />
amitom mas yvela sxvadasxvagvarad, Taviseburad xedavs; xSirad<br />
Cveni Sinagani samyaros centrSi vayenebT warmaval Rirebulebebs,<br />
egoistur miswrafebebs da saerTod ar vuTmobT adgils<br />
suls.<br />
amqveyniuri cxovreba Zvirfasi niWia, romelic RvTi s gan<br />
gvaqvs momadlebuli. Cven ki mas xSirad uazrod da u d a r delad<br />
vatarebT: viviwyebT amqveyniuri cxovrebis xan mo kleobas da xan<br />
warsulze vdardobT, xan ki momavals Sev yu rebT didi imediT,<br />
maSin roca awmyo, e.i. Cveni cxovreba, am un ayofo dardsa da<br />
oc nebebSi gadis.<br />
saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />
adamians gansacdeli gacilebiT Seumsubuqdeba, Tu mas<br />
maradiulobis TvaliT Sexedavs. Tu mas mxolod miwieri cxo<br />
65
vreba swams, maSin amqveyniuri avadmyofoba, tanjva, ganSoreba<br />
da sikvdili uazrobad warmoudgeba.<br />
sad aris gamosavali am Cixidan? ra aris cxovrebis azri?<br />
– cisa da miwis, RvTisa da adamianis kavSiri, Cveni mxurvale<br />
da wrfeli rwmena.<br />
cdebian isini, romelTac mtkicebani sWirdebaT TavianTi<br />
rwmenisaTvis. rwmena Tavisufali arCevania. da iq, sadac Tundac<br />
dafaruli survilia sarwmunoebis mtkicebisa – ar aris rwmena.<br />
am SemTxvevaSi Cven rwmenisaTvis adgils aRar vtovebT, aramed<br />
gvaqvs mxolod codnis survili. rwmenisaTvis uaryofiTi polemika<br />
saSiSi ar aris, arc misi gamocdaa saSiSi gonebiTa da<br />
codniT. mravali aseTi gamocda gadautania mas saukuneebis man<br />
Zilze da axlac gadaaqvs. misTvis saSiSia sisuste Cveni sulisa,<br />
indiferentuloba, unebisyofoba. morwmuneTa gulgriloba<br />
bevrad saSinelia, vidre is faqti, rom saerTod urwmunoni<br />
arseboben.<br />
yvelasi da yvelafris SemakavSirebeli siyvarulia, romelic<br />
pavle mociqulis sityvebiT: „sulgrZel ars da tk bil;<br />
siyuarulsa ara Surn, siyuarulni ara maRloin, ara ga nlaRnis,<br />
ara sarcxჳnel iqmnis, ara eZiebn Tavisasa, ara ga n risxnis, arad<br />
Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda, ara med uxarin<br />
WeSmaritebasa zeda; yovelsa Tavsidebn, yoveli hr wamn, yov<br />
elsa esavn, yovelsa moiTmenn. siyuaruli arasada davardebis“<br />
(1 kor. 13, 48).<br />
es WeSmaritad siyvarulis himnia, romelic yoveli adamianis<br />
mamoZravebeli sawyisi unda iyos. siyvaruli aerTianebs<br />
adamians adamianTan da RmerTTan. ase iqmneba sami – RmerTi, Sen<br />
da me. adamianebi siyvaruliT erTiandebian erT mTlianobaSi,<br />
erT eklesiad, qristes erT sxeulad.<br />
66<br />
saaRdgomo epistole, 1981 w.
saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />
gansxvavebuli Tviseba siyvarulisa, – ambobs Rirsi mama<br />
ni los sineli, – is aris, rom igi aerTianebs yvelas, TviT sulis<br />
Si nagan wyobamde, ris Sedegad yoveli adamiani Tavis tanjvas<br />
sx vas gadascems, xolo TviTon sxvaTa gansacdels iRebs. e.i. yve<br />
la yvelasaTvis pasuxs agebs da yvela yvelasaTvis itanjeba.<br />
rogorc ambobs wmida egnate RmerTSemosili: „siyvaruli<br />
RvTisken aRmyvaneli gzaa“. Rirsi svimeon axali RvTismetyveli<br />
ki ase gangvimartavs: „visac ar SeuZlia uyvardes RmerTi, is ver<br />
SeZlebs irwmunos igi“.<br />
RvTis siyvaruls, romelSic gaerTianebulia yovlismomcveli<br />
siyvaruli mamisa, TavSewiruli siyvaruli Zisa da<br />
ganmanaTlebeli siyvaruli sulisa wmidisa, kacobrioba Svilis<br />
siyvaruliT unda pasuxobdes. wmida mociquli ioane RvTismetyveli<br />
ambobs: „ukueTu vinme Tquas, viTarmed miyvars RmerTi<br />
da Zmaჲ Tჳsi sZuldes, mtyuar ars“ (1 ioan. 4, 20).<br />
SesaniSnavia wmida isidore pelusielis sityvebi: „Tu mca<br />
siyvaruli RvTisadmi didad mniSvnelovania, magram uf ro<br />
Zvirfasia SeerTeba siyvaruliT moyvasisadmi. magram imis<br />
aTvis, rom sxva Seiyvaro, saWiroa sakuTari Tavi, egoizmi da<br />
siamaye dasZlio“.<br />
qristes brwyinvale aRdgomis dRes, rodesac Cven ux vad<br />
vasaCuqrebT erTmaneTs sixaruliTa da siyvaruliT, mi nda gan<br />
sakuTrebiT aRvniSno qorwinebis saidumloebis si diade, rom<br />
lis mimarT damokidebuleba dResdReobiT Se sustebulia.<br />
qorwineba da Sviliereba RvTiT dadgenili misteriaa.<br />
esaa axali cxovreba. qorwinebis Semdeg adamiani srulebiT<br />
icvleba, ufro metad viTardeba misi pirovneba, axleburad<br />
Seicnobs cxovrebas. TiTqosda xelaxla daibada mSvenier<br />
samyaroSi. qorwineba daurRvevelia. macxovari ambobs: „ro<br />
67
melni RmerTman SeauRlna, kaci nu ganaSorebn“ (mark. 10, 9). arc<br />
daqorwinebul mamakacs da arc, miT umetes, qals, meuRleobisas<br />
erTmaneTze absoluturi ufleba ara aqvT. Zaldataneba, Tundac<br />
siyvaruliT gamowveuli, klavs TviT siyvaruls. ibadeba<br />
kiTxva: saWiroa Tu ara damorCileba im Zaldatanebisadmi,<br />
romelSic yvelaze uZvirfasesis dakargvis saSiSroeba ifareba?<br />
ubedur qorwinebaTa umetesoba swored imis Sedegia,<br />
rom yoveli mxare Tavis sakuTrebad miiCnevs mas, vinc uyvars.<br />
udidesi sibrZnea qorwinebisa – misce Tavisufleba mas, vinc giyvars.<br />
mxolod qorwinebaSia SesaZlo adamianis sruli Secnoba.<br />
daqorwinebamde adamiani Rrmad ver Seicnobs cxovrebas, mas<br />
Soridan uyurebs da mxolod daqorwinebisas Sedis cxovrebis<br />
siRrmeSi meore piris meSveobiT, rac mas ufro mdidarsa da<br />
brZens xdis.<br />
es ori sisrule ufro Rrmavdeba bavSvebis dabadebiT.<br />
ba vSvSi adamiani xedavs Tavis saxes, Cvevebs, midrekilebebs.<br />
rogorc gamocdilebidan viciT, srulyofili meuRleni Soben<br />
srulyofil yrmas, romelic Semdeg ganagrZobs ganviTarebas<br />
srulyofis kanoniT. Tu meuRleebs Soris ganxeTqileba da winaaRmdegobaa,<br />
maSin bavSvic, nayofi am ganxeTqilebisa, mas kidev<br />
ufro aRrmavebs. aseTia genetikis kanoni. amasTan erTad Cven<br />
ar unda daviviwyoT, rom bavSvSi, garda mSobelTa msgavsebisa,<br />
aris raRac individualuri, ganumeorebeli. mas aqvs sakuTari<br />
gza sulieri da fizikuri ganviTarebisa. bavSvebis aRzrdisas<br />
umTavresia mSoblebis magaliTi, maTi Sinagani cxovreba, simarTle<br />
da WeSmariteba.<br />
cnobilma filosofosma da RvTismetyvelma mama pavle<br />
florenskim, romelic TbilisSi aRizarda, samagistro disert<br />
68<br />
saaRdgomo epistole, 1981 w.
saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />
aciis dacvisas Tqva: „WeSmariteba TviT yalibdeba WeSmaritebad.<br />
es TviTCamoyalibebuli WeSmariteba gamoixateba sityviT – er<br />
Tarseba. amgvarad, samebis dogmati religiisa da filosofiis<br />
saerTo fuZed iqceva“. erTarsebis filosofiisaTvis SeuZlebelia<br />
iyos ganxeTqileba sityvasa da saqmes, locvasa da RmerTs,<br />
rwmenasa da cxovrebas, rwmenasa da siyvaruls Soris. cxovreba<br />
unda iyos erTarsi rwmenisa, adamiani ki – siyvarulisa. iq, sadac<br />
Sinagani da garegani erTarsad ar aris qceuli, sadac ar aris<br />
Sinagani sulieri erToba adamianisa RvTiur samyarosTan, iq<br />
arc siyvarulia.iq yvelaferi garegania, uxeSad materialuri,<br />
droebiTi. iq sruli gulgrilobaa.<br />
dro CvenTvis RvTisagan momadlebuli Zvirfasi saganZuria,<br />
romelic mogvemadla ara imisaTvis, rom amaod ganvlioT,<br />
aramed sulieri da fizikuri Zalebis daZabviT sxvisa da Cvens<br />
sasargeblod gamoviyenoT.<br />
Zalebis maqsimumis daxarjvisas Cven ki ar vuZlurdebiT,<br />
aramed mis wyalobas vamravlebT.<br />
maradisoba yoveldRiurad karze gvikakunebs da gvaxsenebs,<br />
rom male dadgeba dro masTan Sexvedrisa. yoveli ganvlili<br />
dRe da saaTi maradisobis gamoZaxilia. SesaniSnavad<br />
ambobs amis Taobaze netari avgustine:<br />
„sad arian dRes im mZle tomTa STamomavalni, romelnic<br />
aRavsebdnen samyaros gasul saukuneTa manZilze? sad gadaikargnen<br />
isini, vinc arsebobda warsulSi? isini miedinebodnen<br />
mdinaris msgavsad da gauCinardnen maradisobis SesarTavSi.<br />
yoveli mzis Casvlisas iRupeba nawili kacobriobisa; yoveli<br />
Rame Tavisi wyvdiadis saburvelSi dedamiwis mraval mkvidrs<br />
waritacebs, magram adamiani mTeli Tavisi arsebiT ise uzrun<br />
69
velad Sezrdia dedamiwas, TiTqos erTmaneTs arasodes gaey<br />
rebian.<br />
70<br />
saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />
vai Tqvenda, babilono da troa! erT dros Zlierno da<br />
didebulno, Tqven aRar xarT! Tqvens bedisweraSi vkiTxulob<br />
xvedrs im saxelmwifoTa, romelnic amJamad msoflios yuradRebas<br />
iqceven“.<br />
dasasrul, minda Tqveni yuradReba mivaqcio mas, rom<br />
dResdReobiT mTeli msoflio eZiebs sxvadasxva sarwmunoebis,<br />
kulturisa da ideologiebis mqone adamianTa daaxloebis<br />
gzebs. mTeli kacobrioba Cabmulia socialur, politikur da<br />
ekonomikur saqmianobaSi. arsebobs urTierTdamokidebuleba<br />
adamianTa da garemomcvel garemos Soris.<br />
dadga dro, roca omebs aRar SeuZliaT gadawyviton is<br />
problemebi, romelnic xalxebsa da saxelmwifoebs Soris arsebobs.<br />
Tu yuradRebiT davakvirdebiT msoflioSi warmoqmnil<br />
konfliqtebs da maT Soris arsebul mizezobriv kavSirebs,<br />
SeiZleba davinaxoT, Tu ra naTlad gamoxataven isini im adamianTa<br />
xasiaTis Tvisebebs, romelTa wiaRSic an romelTa nebiTac<br />
es omebi aRmocendebian; es vlindeba nebismieri masStabis movlenebSi<br />
– piradi iqneba es Tu – ojaxuri, sazogadoebrivi – Tu<br />
saerTaSoriso. adamiani Tavisi Tavisufali nebisyofiT irCevs<br />
oridan erTs – sikeTes an borotebas.<br />
dRes imdenad gamwvavebulia saerTaSoriso mdgoma reoba,<br />
rom msoflio mSvidobas emuqreba. aseT viTarebaSi saeklesio<br />
moRvaweebma da eklesiis gareSe mdgomma adamianebma TavianTi<br />
SesaZleblobebi msoflio katastrofis Ta vidan acilebisa da<br />
mSvidobis SenarCunebisaTvis unda gaaerTianon.<br />
is, rasac saerTo ZalebiT miaRwies helsinkis konferenci
aze, mTlianad unda gatardes cxovrebaSi. dRes Cve ni wmida ekle<br />
sia gansakuTrebiT gulmxurvaled aRavlens locvebs qveynis<br />
Semoqmedisadmi mSvidobisa da kacobriobis gadasarCenad.<br />
am wmidaTawmida da naTliTSemosil wmida paseqis didebul<br />
dResaswaulze, Cveni gonebisa da gulis winaSe vlindeba<br />
saidumlo Zala yovlismZleveli RvTaebrivi siyvarulisa.<br />
dRes Suqmosili sxivebi qristes aRdgomisa anaTeben mTel<br />
samyaros, aRdgomil rwmenas, sasoebasa da siyvaruls.<br />
ufalo, Cven gvesmis xmaჲ Seni: „nu geSinin, rameTu Sen<br />
Tana var. nu Sescdebi, rameTu me var RmerTi Seni, romelman<br />
gangaZliere Sen, da Segewie Sen, da mogikrZale Sen marjueniTa<br />
marTliTa CemiTa“ (es. 41, 10).<br />
„simarTle Seni simarTle ars ukunisamde da Sjuli Se ni<br />
– WeSmarit“ (fsalm. 118, 142).<br />
madli, mSvidoba, siyvaruli da sixaruli uflisa Cvenisa<br />
ieso qristesi iyos Tqven yovelTa Tana.<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1981 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />
WeSmaritad aRdga qriste!<br />
71
ქ<br />
saSobao epistole<br />
1982 w.<br />
yovelTa RvTivkurTxeul SvilTa saqarTvelos<br />
marTlmadidebeli eklesiisa, mkvidrTa saqarTveloჲsa<br />
da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />
„iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da mogce<br />
Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10).<br />
ristesmier sayvarelno saqarTvelos eklesiis wmida<br />
sinodis wevrno, yovladsamRvdelono mitropo litno,<br />
mTavarepiskoposno da episkoposno, moZRvarno da di a konno,<br />
bermonazonno, Zmano da dano, Zeno da asulno sa qarTvelos<br />
ma r Tlmadidebeli eklesiisa!<br />
saSobao epistole minda daviwyo wmida petre mociqulis<br />
73
sityvebiT: „yovelni erTzraxva iyveniT, mowyale, ZmaT moyuare,<br />
Semwynarebel, mdabal. nu miagebT borotsa borotisa wil,<br />
nuca ginebasa ginebisa wil, aramed winaaRmdgomsa akurTxevdiT<br />
da uwyodeT, rameTu amisTჳs mebr iCineniT, raჲTa kurTxevaჲ<br />
daimkჳdroT“ (1 petr. 3, 89).<br />
yovelive es nayofia rwmenisa da siyvarulisa. es erTaderTi<br />
gzaa, romliskenac mogviwoda ufalma ieso qristem,<br />
romlis Sobas dRes Cven zeimiT vdResaswaulobT.<br />
Soba qristesi – esaa dResaswauli mSvidobisa da Tavganwiruli<br />
siyvarulisa. esaa dResaswauli RvTisa da adamianis<br />
erTianobisa; esaa dResaswauli, rodesac adamianma RmerTi ara<br />
marto sulierad ixila, aramed – xorcieladac; rodesac kacobriobis<br />
winaSe gaixsna zemiwieri naTeli RvTiuri gonebisa, im<br />
gonebisa, romelmac Seqmna samyaro Tavisi rTuli kanonebiT.<br />
beTlems daiwyo gzaჲ igi simarTlisaჲ da es gza aucileblad<br />
unda ganevlo ara marto macxovars, aramed yovelTa,<br />
ro me lTa hrwmenes igi.<br />
rTuli da ekliania simarTlis gza, magram madlmosilia,<br />
radgan erTaderTia, romelsac adamiani saukuno cxovrebaSi<br />
mihyavs. marTalia, arsebobs sxva gzebic, mimzidvelni<br />
TavianTi miwieri simSvenieriT, simdidriT, fufunebiT, ke Til<br />
mo wyobiT, magram es gzebi saukuno netarebas gamoricxaven da<br />
adamiani warsawymedelSi mihyavT.<br />
74<br />
saSobao epistole, 1982 w.<br />
beTlems iSva ieso qriste. „mis Tana cxorebaჲ iyo da cxo <br />
r ebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi bnelsa Sina Cans, da<br />
bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 45).<br />
es RvTiuri naTelia, naTeli maradiuli simarTlisa<br />
da siyvarulisa, Cveni gzis maCvenebeli varskvlavi. mTavaria
saSobao epistole, 1982 w.<br />
adamians hqondes survili RmerTTan siaxlovisa, romelic<br />
wyaroa siyvarulisa da WeSmaritebisa, raTa yovelTvis mzad<br />
iyos masTan Sesaxvedrad.<br />
yoveli morwmune Tu aramorwmune adamianis cxovrebaSi<br />
ramdenjerme xdeba Sexvedra RmerTTan. ukeTu morwmune adamiani<br />
samudamod ukavSirebs Tavis cxovrebas zeciur xmas, aramorwmunes<br />
arafrad miaCnia igi da am Zaxils eWviTa da undoblobis<br />
TvaliT uyurebs.<br />
III saukunis filosofosi plotine ambobs: „suli verasdros<br />
ver dainaxavs mSvenierebas, Tu TviTon ar gaxdeba mSvenieri;<br />
da yovelma adamianma, romelsac surs mSvenierisa da<br />
RvTaebrivis xilva, unda daiwyos imiT, rom igi TviTon unda<br />
gaxdes mSvenieri da RvTaebrivi“.<br />
Zalian xSirad adamiani ver xedavs RmerTs sxvadasxva<br />
Sinagani Tu garegani zRudeebisa da dabrkolebebis gamo, magram<br />
am SemTxvevaSic aqvs swrafva uzenaesisaken, sulierobisa<br />
da RvTaebrivisaken da am sulieri wyurvilis mokvlas xan mecnierebisa<br />
da teqnikis miRwevebiT, xan ki simdidriTa da vnebebis<br />
dakmayofilebiT cdilobs an kidev misi epoqis romelime sxva<br />
kerps mimarTavs.<br />
sarwmunoeba da siyvaruli ganyenebul da daxSul ideebs<br />
ki ar warmoadgens, aramed es aris sicocxle mTeli Tavisi<br />
sisruliT. adamianis cxovrebis erTerTi mTavari mxare Tavisi<br />
mravalferovnebiT aris ojaxi. aqaa colisa da qmris urTierTdamokidebulebis<br />
sakiTxi, Sviliereba, aRzrda da mravali<br />
sxva.<br />
epistoleSi gansakuTrebiT minda Sevexo zemoxsenebul<br />
sakiTxs, radgan qorwinebisa da ojaxis sakiTxi dRes gansa<br />
75
kuTrebiT aqtualuria da yuradRebiT Seswavlas iTxovs. am<br />
sakiTxzea damokidebuli Cveni eris momavali.<br />
yoveli eris cxovrebaSi yvelaze mniSvnelovania sicocxlisunarianoba,<br />
Sobadoba, gamZleoba. ojaxs TiToeuli<br />
adamianis cxovrebaSi gansakuTrebuli adgili ukavia. ojaxSi<br />
vibadebiT, vizrdebiT. iq yalibdeba Cveni zneobrivi normebi.<br />
colqmruli siyvaruli moraluria, masze RvTis locvakurTxevaa,<br />
igi sulierad amaRlebs colqmars, aZlierebs maTSi<br />
urTierTswrafvas. colqmruli siyvaruli mSvenieria siWabukis<br />
wlebSi, magram aranakleb mSvenieria da saintereso xandazmulobaSi.<br />
aseT siyvaruls axasiaTebs Tavganwirva. SeiZleba<br />
moviyvanoT uamravi magaliTi, rodesac adamianebi dReebsa<br />
da Rameebs atareben avadmyofi qmrebis, colebisa Tu Svilebis<br />
sarecelTan, roca isini ofls Rvrian sayvareli adamianebis<br />
bednierebisa da keTildReobisaTvis. amis saukeTeso magaliTi<br />
Cveni mSoblebi arian.<br />
qristianuli qorwineba gulisxmobs Tavganwirvas, ojax<br />
i sadmi pasuxismgeblobas, sulier da fizikur srulyofas.<br />
am a ve dros qorwinebiT xdeba adamianis mTeli cxovrebis<br />
fe riscvaleba. cnobili romauli kanoni qorwinebis Sesaxeb<br />
am bobs: „qorwineba ar aris mxolod SeuRleba, aramed – SeT<br />
a n xmeba“.<br />
76<br />
saSobao epistole, 1982 w.<br />
jer kidev I saukunis dasasruls wmida egnate antioqieli<br />
werda: „isini, romelnic qorwindebian an Txovdebian, episkoposis<br />
locvakurTxeviT unda SeuRldnen, raTa qorwineba uflismieri<br />
iyos da ara mxolod xorcieli“ („poli karpesadmi“, 5, 2).<br />
pirveli piroba WeSmaritad qristianuli SeuRlebisa<br />
Tavisuflebaa. qorwineba, romelic fizikuri an moraluri
saSobao epistole, 1982 w.<br />
ZaldatanebiT moxdeba, arakanonieria.<br />
yovelTvis unda gvaxsovdes, rom qorwineba RvTisagan<br />
dadgenili saidumloa. adamisa da evas Sesaxeb bibliaSi vkiTxu<br />
lobT: „da akurTxa igini RmerTman metyuelman: aRorZndiT<br />
da ganmravldiT, da aRavseT queyanaჲ da eufleniT mas“ (dab.<br />
1, 28).<br />
ufalma ieso qristem Tavisi daswrebiT akurTxa qorwili<br />
kanas galileaSi. mociquli pavle wers: „kacadkacadsa<br />
Tჳsi coli esჳn, da TჳToeulsa Tჳsi qmari esჳn. colsa qmari<br />
igi Tananadebsa pativsa miscemdin, egreTca coli – qmarsa“ (1<br />
kor. 7, 23).<br />
mravali sociologis azriT, Tanamedrove sazogad o <br />
e baSi ojaxi adamianTa Soris WeSmariti urTierTdamoki d e<br />
bulebis ujreds warmoadgens. igi adamianis pirovnebis zneobrivi<br />
da sulieri TviTmyofadobis ganviTarebis samyaroa.<br />
oja xia swored is oazisi, sadac unda aRdges pirovnebis Rirseba<br />
da miRweul iqnes adamianTa Soris harmoniuli urTierToba,<br />
sadac gaTvaliswinebuli iqneba rogorc mTeli ojaxis, ise misi<br />
calkeuli wevris interesebi.<br />
daqorwinebisas meuRleebs unda axsovdeT, rom qorwinebas<br />
piradi Tavisuflebis zneobrivi SezRudva moaqvs, magram<br />
meuRleTa urTierTsiyvaruli da maTi siyvaruli Svilebisadmi<br />
am msxverpls sruliad anazRaurebs.<br />
ojaxis darRveva, ganqorwineba, upirveles yovlisa, dam<br />
Rupvelad moqmedebs bavSvebze. bavSvebi Zalze mtkivneulad da<br />
mZimed ganicdian ojaxis darRvevas. ojaxidan erTerTi mSoblis<br />
wasvlas bavSvi pirad tragediad iRebs, rac mis cxovrebasa<br />
da fsiqikaze Rrma da ganukurnebel iaras tovebs.<br />
77
78<br />
saSobao epistole, 1982 w.<br />
ojaxi erTiani organizmia, romelsac erTi Tavi unda<br />
hqondes da es Tavi qmari unda iyos.<br />
„Tav dedakacisa – qmari“ (1 kor. 11, 3);<br />
„viTarca eklesiaჲ damorCilebul ars qristesa, egreca<br />
colni – TჳsTa qmarTa yovliTa“ (efes. 5, 24).<br />
„colni TჳsTa qmarTa daemorCileniT, viTarca ufalsa.<br />
rameTu qmari ars Tav colisa, viTarca qriste Tav ars eklesiisa“<br />
(efes. 5, 2223). magram amave dros qmars didi pasuxismgebloba<br />
akisria. mociquli pavle wers: „qmarTa giyuarded colni<br />
Tჳsni, viTarca qristeman Seiyuara eklesiaჲ da Tavi Tჳsi misca<br />
misTჳs“ (efes. 5, 25); „esreT jerars qmarTaჲ colTa TჳsTa siyuaruli,<br />
viTarca ჴorcTa TჳsTaჲ, rameTu romelsa uyuardes<br />
coli Tჳsi, Tavi Tჳsi uyuars“ (efes. 5, 28).<br />
keTili da erTguli coli – es udidesi bednierebaa<br />
adami anisaTvis. brZeni solomoni ambobs: „romelman poos<br />
coli keTili, upovnis madli, xolo miuRebies siwynare uflisa<br />
mi er. romeli gandevnis colsa keTilsa, gandevnis keTilTa,<br />
xo lo romelman ipyras meZavi, ugunur da ara wmida ars“ (igav.<br />
18, 2223). „dedakaci mჴne vin poos, uZvires ars qvisa mravalsasyidlisaTa“<br />
(igav. 31, 10). „dedakaci gonieri kurTxeul ars,<br />
xolo moSiSni uflisani, amas raTa aqebden “ (igav. 31, 31). „dedaTa<br />
brZenTa aRaSenes saxlni, xolo ugunurman aRmoTxara<br />
xe liTa TჳsiTa“ (igav. 14, 1).<br />
meuRleTa cxovrebaSi yvelaze mTavari piroba erTg u<br />
lebaa. siZva ojaxis siwmindes arRvevs da mZime codvaa RvTis<br />
winaSe. saRmrTo werilSi amis Sesaxeb naTqvamia: „patiosan ars<br />
qorwili yovliTave da sawoli Seuginebel; xolo meZavni da<br />
memruSeni sajnes RmerTman“ (ebr. 13, 4).
gansakuTrebuli pasuxismgebloba akisria agreTve Sv <br />
i lebsac. maTi bedniereba da keTildReoba bevradaa da m o <br />
kidebuli imaze, Tu rogor epyrobian isini mSoblebs. erTer<br />
Ti aTi mcnebidan (romelic moses RmerTma sinas mTaze mi sca)<br />
pirdapir miuTiTebs: „pativi uyav mamasa Sensa da dedasa Se nsa,<br />
vi Tarca gamcno ufalman RmerTman Senman, raTa keTili ge yos<br />
Sen, da dRegrZel iyo queyanasa zeda, romel igi ufalman Rm <br />
e rTman Senman mogces Sen“ (rjl. 5, 16).<br />
winaswarmetyvel moses dros sasjeli mkacri iyo: „ro me<br />
lman sces mamasa Tvissa, da dedasa Tvissa, sikudiliTa mo kudin“<br />
(gam. 21, 17).<br />
mSoblebis pativiscemaze mociquli pavlec miuTiTebs:<br />
„Svilni morCil iyveniT mamadedaTa TquenTa uflisa mier,<br />
rameTu ese ars samarTali.<br />
saSobao epistole, 1982 w.<br />
pativec mamasa Sensa da dedasa Sensa, romelese ars mc<br />
n ebaჲ pirveli aRTqumasa Sina, raჲTa keTili geyos Sen, da iyo<br />
dRe grZel queyanasa zeda“ (efes. 6, 13).<br />
qali, upirveles yovlisa, dedaa. dedobis ZiriTadi fun<br />
qciis Sesruleba gansazRvravs mis saerTo saxes, mis Ri rsebas<br />
rogorc adamianisas, gamgrZelebels kacTa naTesavisa. Znelia<br />
gageba qalisa, romelic gaurbis Tavis ZiriTad movaleobas –<br />
dedobas. aseT qals eufleba egoizmi, zedmeti siyvaruli Tavisi<br />
Tavisa, swrafva drostarebisaken, mas eu f lebian sxvadasxva<br />
saxis vnebani da im unayofo xes emsga vseba, romelzec saxareba<br />
Sia saubari. dRevandel pirobebSi qalebis didi nawili dgas<br />
problemis winaSe – imsaxuros da Tan Svilebic aRzardos.<br />
Svilis Sedegiani aRzrda mxolod im ojaxSia SesaZlebeli,<br />
sadac mas adamianis, samSoblos, mSoblebis, bunebisa da<br />
79
wignis, sikeTisa da simarTlis siyvaruls aswavlian; as wavlian<br />
rwmenasa da locvas, sadac mSoblebs Soris megob roba da ur<br />
TierTpativiscema sufevs, sadac ara mxolod ba vSvisagan mo<br />
iTxoven maRalzneobriv Tvisebebs, aramed TviT mSoblebic<br />
moraluri normebis damcvelni arian.<br />
qorwineba, romelSic bavSvebi arasasurvelia, egoi zmze,<br />
vn e bebsa da, maSasadame, siyvarulis mdabal saxezea damyarebuli.<br />
minda gansakuTrebiT Sevexo Sobadobis regulirebis<br />
sakiTxs, radgan es Cveni drois avadmyofobad iqca. yvela<br />
Cvengans unda axsovdes, rom aborti udidesi codvaa RvTis<br />
wi naSe da danaSauli eris winaSe. es aris mkvleloba cocxali<br />
ad a mianisa, sakuTari vaJisa an qalisa, rac velur mxecebsac ki<br />
ar axasiaTebs.<br />
meeqvse msoflio krebis 77e muxli pirdapir ambobs, rom<br />
adamiani, Camdeni am mZime codvisa, rogorc kacis mkvleli, ise<br />
unda daisajos.<br />
TviTon gansajeT, CanasaxSive rom moeklaT da ar dabadebuliyo<br />
SoTa rusTaveli, daviT aRmaSenebeli, Tamar mefe,<br />
ilia WavWavaZe, vaJafSavela, kaTolikospatriarqni: kirioni,<br />
kalistrate da sxvani, ra iqneboda Cveni ena, istoria, kultura<br />
da, saerTod, sulieri saxe saqarTvelosi. SeiZleba bavSvs,<br />
romlis mokvlac mSoblebma gadawyvites, eloda momavali<br />
udidesi mecnierisa, poetisa an wmindanisa. SesaZloa is erTer<br />
Ti imaTgani yofiliyo, visac Cveni eris didebasa da siamayes<br />
uwodeben.<br />
80<br />
saSobao epistole, 1982 w.<br />
bavSvebi momavalia Cveni erisa, matarebeli misi sulieri<br />
da kulturuli faseulobebisa, erisa, romelsac didi qris
saSobao epistole, 1982 w.<br />
tianuli tradiciebi da istoria aqvs. magaliTisaTvis minda<br />
movitano statistikuri monacemebi: Sua aziis oTxi res publika,<br />
sadac cxovrobs SedarebiT cota – 8,4 procenti sa bWoTa kav<br />
Siris mosaxleobisa, mTel saxelmwifos axalSobilTa erT<br />
mesameds aZlevs.<br />
amasTan, mokavSire respublikebs Soris saqarTvelos<br />
erTerTi ukanaskneli adgili uWiravs.<br />
es faqti samwuxaroa da dasafiqrebeli, gansakuTrebiT<br />
imaTTvis, romlebic am mZime danaSauls sCadian.<br />
mogiwodebT Tqven, Cemo suliero Svilebo, nu mimarTavT<br />
aborts, nu CaidenT am sazarel codvas. gaxsovdeT, rom aborti<br />
aris mkvleloba udanaSaulo da umweo vaJisa Tu qalisa. arc<br />
erT mters ar amouwyvetia imdeni adamiani, ramdenic am Semzaravi<br />
danaSauliT gawyvetila. nu SegaSinebT Svilebis simravle,<br />
RmerTi mogcemT Tqven Zalasa da SesaZleblobas, gazardoT<br />
isini Cveni erisaTvis.<br />
mogmarTavT Tqven, dedebo! Sviliereba da bavSvebis aRzrda<br />
udidesi Rvawlia, romelic yvela sxva samsaxurze maRla<br />
dgas. Tqvenzea damokidebuli Cveni eris momavali. gviCveneT<br />
magaliTi rwmenisa da siyvarulisa, siyvarulisa RvTisa da<br />
samSoblosadmi. gviCveneT magaliTi Tavganwiruli dedobisa,<br />
iyolieT imdeni Svili, ramdensac gaCuqebT RmerTi. Svilebi<br />
Tqveni sayrdenni iqnebian sibereSi da imedi Cveni erisa. Cveni<br />
bavSvebi unda asaxavdnen TavianT TavSi yvelafers, rac Seadgens<br />
kulturul simdidres Cveni erisas. dedis rZesa da alersTan<br />
erTad bavSvebma unda Seisisxlxorcon yvelaferi, rac axasiaTebs<br />
Cvens qristesmoyvare ers: Rrma rwmena, mxurvale siyvaruli<br />
RvTisa da adamianisa, Cveni samSoblosi, pativiscema sxva<br />
81
erebisa da maTi kulturisa, yvela is sikeTe, riTac amayobdnen<br />
Cveni saxelovani winaprebi.<br />
saqarTvelom jer kidev uZvelesi droidan SeiTvisa<br />
maRali kulturis sxvadasxva nakadi. misTvis axlo iyo ka co <br />
briobis sulis yvelaze mtkivneuli da amaRlebuli pro blemebi:<br />
sulis srulyofisa da adamianis ganRmrTobi sa sarwmunoebisa<br />
da siyvarulis saSualebiT, eklesiisa da sa xelmwifos, qris<br />
tianobamdeli da qristianuli kultureb is urTierTobisa,<br />
filosofiuri azrovnebisa, mwerlobisa da arqiteqturisa,<br />
ferwerisa da musikisa; yovelive es mwvaved idga da dResac<br />
dgas Cveni xalxis winaSe. rac yvelaze mTavaria, saqarTvelos<br />
yovelTvis hqonda udidesi Sinagani Zala Tavisi mowameebis,<br />
ganmanaTleblebis, poetebis, mxatvrebisa da Tavisi uSiSari da<br />
Tavisuflebismoyvare xalxis saxiT. erTerTi mTavari wyaro,<br />
saidanac qarTvelebi iRebdnen Ta v ianT sulier Zalebs – esaa<br />
uZvelesi da madliani qarTuli ena, romelzec saocrad mdidari<br />
literatura Seiqmna, esaa ena, romlis Sesaxeb Rirsma mama<br />
ioanezosimem Tqva: „yoveli saidumlo amas enasa Sina damarxul<br />
ars“.<br />
cxovreba brZolaa, brZola mZafri da ulmobeli, ro me<br />
lSic adamianis xasiaTi, misi Semecneba, misi Zala yalib deba.<br />
am mudmivma brZolam gaaZliera Cveni xalxi sulierad da<br />
fi zikurad. Cven axla gvikvirs, rogor SeZlo qarTvelobam<br />
amdeni uTanasworo brZolis gadatana. Zala xalxisa da eklesi<br />
is erTianobaSi iyo. mxvneli, xelosani, mebrZoli, beri, patriarqi,<br />
mefe, poeti, yvela erTi suliT iyo ganmsWvaluli<br />
– Rrma rwmeniT simarTlis gamarjvebisa. eZebdnen maradiul<br />
WeSmaritebas da wuxdnen, roca ver poulobdnen mas. Cveni Zala<br />
82<br />
saSobao epistole, 1982 w.
Cveni sulis sidiadeSia: Cveni monastrebi, taZrebi ara mxolod<br />
TavianT pirdapir daniSnulebas asrulebdnen, aramed akademiebi,<br />
samecniero da kulturuli centrebi iyvnen. es iyo zeimi<br />
sulisa, zeimi maradiuli simarTlisa. swored am simarTles<br />
mivyavarT dRes win da gveZaxis ara marto Cven, aramed yvelas:<br />
„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“.* magram yvelas<br />
ar esmis simarTlis Zaxili, xolo zogierTebi uaryofen mas.<br />
simarTle urCia, igi iyo da iqneba, miuxedavad Cveni damokidebulebisa<br />
misadmi. ieso qriste ambobs: „da scnaT WeSmariti, da<br />
WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />
amrigad, WeSmaritebis Secnobis gareSe ar arsebobs<br />
pr o gresi, SeuZlebelia sulieri aRmavloba. qristianuli<br />
Tavisufleba ganuyofelia WeSmaritebisagan. Cven samudamod<br />
un da SevinarCunoT erTguleba simarTlisa da im maRali ideal<br />
ebisa, romlebisTvisac mogviwoda RmerTma, erTguleba xalxisa<br />
da samSoblosi; mxolod am SemTxvevaSi miiRebs adamiani<br />
„cxovrebis gvirgvins“. „iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da<br />
mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10).<br />
rogorc adamianis sxeulis organoebi asruleben sxva da<br />
sxva funqcias da erTmaneTs avseben, aseve sxvadasxva Rir sebis<br />
pirovnebebi urTierTdaxmarebas saWiroeben.<br />
Cven gvWirdeba mSvidoba da siyvaruli. esaa kacobriob<br />
is wyurvili. Cven mowmeni varT msoflioSi TermobirTvuli<br />
omis realuri saSiSroebisa. Cven unda gamoviyenoT Cvenze<br />
da mokidebuli yvela SesaZlebloba da SevqmnaT pirobebi<br />
Sromismoyvare mSvidobiani cxovrebisaTvis, raTa msoflio<br />
katastrofa Tavidan aviciloT.<br />
„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da<br />
* პირველშეწირულის წირვა<br />
saSobao epistole, 1982 w.<br />
83
macxovrisa Cuenisa iesu qristesiTa“ (2 petr. 3, 18).<br />
84<br />
qristianoba religiaa mSvidobisa, srulyofili si y va <br />
rulisa da maradiuli sixarulisa. adamianisaTvis umaRlesi<br />
bednierebaa sxva adamianisTvis sixarulis miniWeba.<br />
Cemo Zvirfaso Tanamemamuleno! yvelas gilocavT qristes<br />
Sobis dResaswauls da gisurvebT, rom yoveli Cvengani iyos<br />
WeSmariti RvTis msaxuri da, aqedan gamomdinare – mSvidobis,<br />
si yvarulisa da Tavisuflebis Tanamoziare.<br />
„aznaurebiTa miT, romliTa qristeman Cuen ganguaaznaurna,<br />
mtkiced degiT“ (gal. 5, 1).<br />
„madli uflisa Cuenisa iesu qristesi sulisa Tquenisa<br />
Tana, amin!“ (filip. 4, 23).<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1982 w.<br />
saSobao epistole, 1982 w.
saaRdgomo epistole<br />
1982 w.<br />
wmida sinodis wevrebs – yovladsamRvdelo mitropolitTa,<br />
mTavarepiskoposTa da episkoposTa, moZRvarTa da diakonTa,<br />
patiosan bermonazonTa da yovelTa saqarTvelos<br />
qristes mier sayvarel sapatriarqos SvilTa, mkvidrTa<br />
saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />
„RmerTi naTel ars“ (1 ioan. 1, 5).<br />
ristes mier sayvarelno wmida sinodis wevrno – yovl<br />
ქ<br />
adsamRvdelono mitropolitno, mTavarepiskoposno da<br />
episkoposno, moZRvarno da diakonno, bermonazonno, Zmano<br />
da dano, Zeno da asulno saqarTvelos marTlmadidebeli ek <br />
85
lesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno Cveni samSoblos<br />
sazRvrebs gareT.<br />
„Zmano, gixaroden, ganmtkiceniT, nugeSiniscemul iqmneniT,<br />
nugeSinisscemdiT, masve zraxevdiT, mSჳdobasa hyofdiT;<br />
da RmerTi siyuarulisaჲ da mSჳdobisaჲ iyavn Tquen Tana“ (2<br />
kor. 13, 11).<br />
wyalobiT RmrTisaჲTa dadga es kurTxeuli dRe qri stes<br />
brwyinvale aRdgomisa, rodesac Cveni gulebi savsea srulyofi<br />
li siyvaruliTa da zemiwieri sixaruliT, rodesac Zlevis<br />
galobas SehRaRadebs ca da qveyana aRdgomil macxovars. aRv<br />
sili RvTaebrivi siyvaruliTa da sixaruliT, guliTadad<br />
gilocavT am udides dResaswauls:<br />
86<br />
saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />
qriste aRdga!<br />
maradiuli da ganuzomelia es sityvebi. qristes aRdgoma<br />
ara marto saxarebiseuli istoriis, aramed qristianuli ek le<br />
siis cxovrebis udiadesi movlenaa, igi saxea Cveni aRd go misa,<br />
winauwyebaa eklesiis aRdgomisa, romelic qristes sxeuls warmoadgens.<br />
wmida aTanase didis moZRvrebiT, „ufalma cxovnebis um<br />
Ta vres miznad cno, gamoecxadebina aRdgoma Tavisi sxeulisa,<br />
ra Ta amiT eCvenebina niSani sikvdilze gamarjvebisa da daerwmunebina<br />
yovelni, rom daxsnil ars xrwnileba da momadlebul<br />
ars uxrwneloba“ (swavlani, w. 1, gv. 219).<br />
adamiani mowodebulia ara marto sulieri xedvisa da<br />
Rv Tis SemecnebisaTvis, aramed – ganwmendisa, feriscvalebisa<br />
da RmerTTan SeerTebisaTvis. qristianis mizania daamyaros
saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />
kavSiri RmerTTan wmida Svidi saidumlos da ganuwyveteli<br />
locvis meSveobiT. aq RvTis nebas adamianis neba unda Seerwyas.<br />
am kavSirSia arsi siwmidisa da siyvarulisa.<br />
wmida mamebi gvaswavlian, rom Tu adamianis neba emorCileba<br />
RvTis nebas, maSin misi sicocxle RvTiuria. magram rogor<br />
mivaRwioT amgvar kavSirs RmerTTan? es SesaZlebelia mxolod<br />
eklesiaSi. yvelani, vinc arian wevrni eklesiisa, atareben rCeulTa<br />
beWeds ara imitom, rom mxolod maT daimkvidron saukuno<br />
netareba, aramed raTa Secvalon da gaaerTianon mTeli<br />
kacobrioba, dayofili codviTa da egoizmiT.<br />
qristianebi unda gaerTiandnen ara garegani niSnebiT,<br />
aramed Sinagani arsebiT, rogorc gaerTianebulia sampirovani<br />
wmida sameba erTarsebad, da qristianTa es gaerTianeba erT<br />
azrsa da erTsulovnebaSi unda vlindebodes.<br />
eklesiis cxovrebaSi, rogorc saidumloSi, aris ori<br />
mxare: garegnuli mxare, romelic moicavs adamianis am qveyniur<br />
cxovrebas, dafuZnebuls qristianul rwmenasa da siyvarulze;<br />
da meore mxare – mistikuri, romelic iwyeba aq, dedamiwaze da<br />
zeciuri sasufevlis maradiulobaSi grZeldeba.<br />
vin SeiZleba ekuTvnodes qristes eklesias?! is, visac<br />
sworad swams da aRiarebs wmida samebas, vinc miiRo saidumlo<br />
naTlisRebisa, vinc SeerTebulia RmerTTan da moyvasTan<br />
siyvaruliT, emorCileba da aRiarebs sjulis kanonebs, vinc<br />
eziareba taZarSi Sesrulebul wmida saidumloebebs, romelnic<br />
samRvdeloebis mier wmida mociqulTagan miRebuli madliT<br />
aResruleba.<br />
adamiani eklesiaSi unda gaxdes ara mxolod sulieri,<br />
aramed valdebulia iyos wmida, raTa daimkvidros sasufeveli<br />
87
RvTisa. „wmidaa wmidaTa“, – xmobs mRvdeli saRmrTo liturgiis<br />
dasasruls, roca aRamaRlebs wmida tarigs, ganwesebuls wmida<br />
ziarebisaTvis. am or sityvaSi Rrma azria: qristes wmida xorci<br />
gankuTvnilia mxolod wmidaTaTvis, e.i. maTTvis, vinc sinanulisa<br />
da aRsarebis saidumlos wyalobiT Tavisi Sinagani samyaros<br />
ganwmendiT wmida gaxda.<br />
Tavi eklesiisa aris ufali ieso qriste, suli eklesiisa –<br />
suli wmida, wevrni eklesiisa varT Cven, romelTac gvwams wmida<br />
sameba, varT naTelRebulni da ziarni yovelTa saidumloTa.<br />
eklesiis saSualebiT iRebs morwmune mrevli RvTis madlsa da<br />
niWTa sulisa wmidisaTa.<br />
maSasadame, ra aris eklesia? eklesia warmodgeba berZnuli<br />
zmnisagan „ekkleo“, rac niSnavs vuxmob, movuwodeb, veZaxi<br />
Sekrebaze, krebaze. amrigad, eklesia aris im adamianTa krebuli,<br />
romelnic RmerTma amoirCia da TavisTan moixmo.<br />
mTavari arsi eklesiisa aris is, rom morwmune, misi we <br />
vri, ganuwyvetel kavSirSia mama RmerTTan, Ze RmerTsa da wmida<br />
sulTan. eklesiaSi xdeba saidumlo Sexvedra adamianisa<br />
RmerTTan (ioan. 17, 2126).<br />
eklesiis yoveli wevri qristesia – qristiania. adamiani,<br />
romelic Tavis Tavs Tvlis morwmuned da ar aris eklesiis<br />
wevri, ar aris nawili erTisa vazisa, ar aris Sezrdili qristes,<br />
ar imyofeba masSi, ar asrulebs mis mcnebebs, ar aR marTula<br />
cocxal qvad eklesiis SenobaSi – aseTi adamiani marto imyofeba<br />
aRelvebul zRvaSi, romelic aucileblad STanTqavs mas.<br />
ra axasiaTebs qristes eklesias? eklesia erTiania, wmidaa,<br />
kaTolike da samociquloa. igi daarsda sulTmofenobis<br />
dRes. qristes eklesiis pirvelni wevrni mudam imyofebodnen<br />
„moZRurebasa mas mociqulTasa da ziarebasa, da gantexasa puri<br />
88<br />
saaRdgomo epistole, 1982 w.
saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />
sasa da locvasa... aqebdes RmerTsa... xolo ufali SesZinebda<br />
cxovnebulTa dRiTidRed eklesiasa“ (saqme. 2, 42, 47). eklesiaSi<br />
ar aris gayofa, misi wevrebi ar arian erTmaneTisadmi<br />
mtrulad ganwyobili damoukidebeli jgufebi, maT aqvT erTi<br />
guli, erTsul arian, maT xelmZRvanelobs erTi da igive suli<br />
wmida, isini Seadgenen erT mTlianobas – qristes sxeuls. mxolod<br />
eklesiaSi da eklesiis locviT SeiZleba gaxdes adamiani<br />
taZari sulisa wmidisa.<br />
eklesia sulia erisa.<br />
eklesiaSi yvelaferi erTiani unda iyos: erTi Tavi – ufali<br />
ieso qriste, erTi suli RvTisa, romeli yovelTa aRavsebs,<br />
erTi moZRvreba rwmenisa da cxovrebisa, erTni macxovnebelni<br />
saidumloni, rac yvelasaTvis aucilebelia.<br />
eklesia erTia, magram dayofilia adgilobriv da erovnul<br />
eklesiebad, romelnic arian wevrni erTi wmida msoflio<br />
samociqulo eklesiisa. masSi Sedian: konstantinopolis,<br />
aleqsandriis, antioqiis, ierusalimis, ruseTis, saqarTvelos,<br />
serbeTis, rumineTis, bulgareTis da sxv. eklesiebi. wmida kvipriane<br />
amis Sesaxeb SesaniSnavad ambobs: „mze gamohyofs uamrav<br />
sx ivs, magram naTeli erTia; xes gaaCnia totebi, magram igi er<br />
Tia; nakadulni erTi saTavidan gamoedinebian..., ganacalkeve<br />
mzis sxivi mzisgan – erTianoba ar dauSvebs sinaTlis calke<br />
ar sebobas; CamoaWeri xes toti – CamonaWeri dakargavs sicocxles;<br />
gaTiSe nakaduli saTavisagan – nakaduli daSreba. msgavsad<br />
amisa, uflis naTliT gaciskrovnebuli eklesia msoflios<br />
hfens Tavis sxivebsa da amave dros is mainc erTia, ar irRveva<br />
mTlianoba misi sxeulisa, mTel qveyanaze gadaSlili aqvs Tavisi<br />
nayofieri totebi“.<br />
eklesiis erTianobasTan organuladaa dakavSirebuli<br />
89
eklesiis siwmide. rogorc cnobilia, codva aris mizezi dayofisa.<br />
codvis daTrgunva, upirveles yovlisa, Tavad adamians<br />
amTlianebs, mas RmerTsa da moyvasTan akavSirebs.<br />
siwmide eklesiisa TviTmyofadi da uryevia.<br />
Tuki eklesia RvTis sxeulia, gana SeiZleba qristes sxe<br />
u li ar iyos wmida? eklesiis siwmide qristes sxeulis siwmi<br />
didan gamomdinareobs, amitom eklesia uZlevelia: „amas<br />
kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />
ver ereodian mas“ (maT. 16, 18).<br />
eklesiis yoveli wevri, miuxedavad Tavisi naklovanebebisa,<br />
Tu misi cxovreba RvTisaTvis saTnoa, suliwmidis ma d liT<br />
imoseba. eklesiaSi suliwmidis madlis zemoqmedebiT xdeba<br />
adamianis ganwmenda codvebisagan da misi sulieri ganaTleba,<br />
madli RvTisa gardaqmnis adamians, ris Sedegad codvili povebs<br />
ganmarTlebas da xdeba wminda.<br />
wmida irineos lioneli (II s.) Semdegnairad aRwers eklesiis<br />
mTlianobas: „eklesiam, Tumca igi ganfenilia qve ynis<br />
kididan kidemde, miiRo mociqulTagan da maTi mowafeebisagan<br />
rwmena... am qadagebasa da rwmenas eklesia mtkiced inaxavs,<br />
rogorc erT WerqveS mcxovrebi ojaxi, da swams, ro gorc mqones<br />
erTisa sulisa da erTisa gulisa; Tanaxmad am isa, qadagebs da<br />
aswavlis... Tumca erebi msoflioSi sxvada s xvaa, maTi gadmo<br />
cemis Zala erTi da igivea. arc eklesiebs, da fuZnebulT ger<br />
manul qveynebSi, arc iveriis eklesiebs, arc keltebs, arc aRmosavleTSi,<br />
arc egvipteSi, arc libiaSi... gansxvavebulad ara<br />
swamT; rogorc mze, qmnileba RvTisa, qveyanaze erTi da igivea,<br />
aseve qadageba WeSmaritebisa yvelgan anaTebs da gananaTlebs<br />
yovelTa kacTa, romelTac surT Secnoba WeSmritebisa“ (wmida<br />
irineos lioneli. eretikosTa winaaRmdeg, 1, 10, 12).<br />
90<br />
saaRdgomo epistole, 1982 w.
saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />
CvenTvis miT ufro Zvirfasia eklesiis am didi maswav<br />
leblis sityvebi, ramdenadac igi magaliTisaTvis asaxelebs<br />
iveriis eklesiebs, rogorc SemnarCunebelT mociqulTa rwmenisa<br />
da WeSmaritebisa jer kidev II saukuneSi. aqedan Cans, rom<br />
kapadokiidan wmida ninos mosvlamde iveriis eklesia ukve<br />
arsebobda da mociqulTa rwmenis damcveli iyo.<br />
qristes eklesiis erTerTi ZiriTadi Taviseburebaa sam<br />
Rvdeloebis erTianoba. wmida kvipriane karTageneli ambobs:<br />
„msoflio eklesia erTia, ganuSorebeli da ganuyofelia. amitom<br />
unda gaerTiandes yvela mRvdelmTavari erT mTlianoba<br />
Si“. sxvagan igive wmida mama wers: „es mTlianoba mtkiced unda<br />
davicvaT Cven, eklesiis TavSi mdgomma episkoposebma, raTa<br />
vaCvenoT, rom TviT episkoposebi erTni da ganuyofelni arian“.<br />
wmida ioane oqropiri, konstantinopolis mTavare p iskoposi,<br />
romelic cxovrobda IV sSi da saqarTveloSi aR asrula<br />
Tavisi amqveyniuri cxovreba, SesaniSnavad wers qr i stianTaTvis<br />
eklesiis aucileblobaze: „SeuZlebelia zRvis gadacurva gemis<br />
gareSe. qristes wmida eklesia dedamiwaze igivea, rac gemi zRvaSi.<br />
am sulieri gemis batonpatroni TviT yovlisSemZle mama<br />
RmerTia, saWeTmpyrobeli – mxolodSobili Ze misi, wamyvani<br />
qari – suli wmida, mmarTvelni gemisa arian mociqulni da<br />
maTi memkvidreni, – moZRvarni da maswavlebelni eklesiisani,<br />
mgzavrni – marTlmorwmune qristianeni, Ziri da safuZvelia<br />
marTali rwmena wmidisa samebisa, kedlebi, wina nawili da<br />
gemis saWe warmodgenilia rogorc sarwmunoebis dogmatebi,<br />
RvTis mcnebebi, gadmocemani eklesiaTa, kanonni mociqulTa da<br />
msoflio krebaTa“.<br />
Cven xSirad vsvamT kiTxvas: ra gaakeTa warsulSi eklesiam<br />
91
Cveni xalxisaTvis, asrulebs Tu ara dRes igi Tavis macxovnebel<br />
misias, rogoria eklesiis roli momavalSi?! Tu Cven realurad<br />
ar ganvixilavT eklesiis mniSvnelobas warsulSi, ver SevZlebT<br />
naTlad davinaxoT misi awmyo da momavali.<br />
ra mogvca eklesiam warsulSi? bevri ram, riTac amayobs<br />
Cveni eri xelovnebis, literaturis, arqiteqturisa da sxva sferoSi,<br />
qristianuli sulierebisa da civilizaciis safuZvelze<br />
Seiqmna. Cveni eklesia daarsda maSin, rodesac romis imperiaSi<br />
varskvlavebr amobrwyinda aTeulaTasobiT mowame, rodesac<br />
egviptisa da iordanes udabnoebSi moRvaweobdnen Rirsi mamebi,<br />
romelTa marxvisa da locvis Rvawli yovelTvis ganacvifrebs<br />
yvela WeSmaritad moazrovne adamians. Cveni eklesia aRmocenda<br />
im dros, rodesac msofliosaTvis cnobili gaxda Rrma RvTismetyvelTa<br />
da filosofosTa: wmida iustine filosofosis,<br />
klimenti aleqsandrielis, wmidaTa basili didis, grigol<br />
RvTismetyvelis, ioane oqropirisa da sxvaTa Sromebi.<br />
Cvenma xalxma SeiTvisa da Seisisxlxorca mTeli es sulieri<br />
neqtari; es sxivebi gardatyda Cveni cnobierebis prizmaSi<br />
da Cvenma xalxma sruliad axali Sedevrebi Seqmna sulieri<br />
saganZurisa. ra iqneboda saqarTvelo wmida ninos, vaxtang<br />
gorgaslis, daviT aRmaSeneblis, SoTa rusTavelis, daviTisa<br />
da konstantines, kaTolikospatriarqis anton Iis, efrem<br />
filosofosis, petre iberis, ioane petriwisa da mravalTa<br />
sxvaTa Rvawlis gareSe? vis ecodineboda dRes saqarTvelos<br />
Sesaxeb, rom ar gvyoloda beqa opizari, beri damiane? warmoudgenelia<br />
saqarTvelo msoflioSi cnobili tixrulminanqruli<br />
xatebis, sveticxovlis, jvaris, bolnisis sionis gareSe. aseTi<br />
magaliTebis moyvana aTasobiT SeiZleba. mTeli es saunje Cvenma<br />
92<br />
saaRdgomo epistole, 1982 w.
xalxma qristianobisa da saqarTvelos eklesiis macxovnebel<br />
sxivTa gavleniT Seqmna.<br />
dRes, mecnierulteqnikuri revoluciis saukuneSi, ek lesia<br />
asrulebs udides misias, aRsavsea RvTaebrivi ener gi iT<br />
da, aqedan gamomdinare – madlmosili niWiT, aqtiurad mo <br />
nawileobs eris cxovrebaSi, iRvwis mSvidobis dacvis di adi<br />
saqmisaTvis, urTierTgagebisa da samarTlianobis da mya re<br />
bisaTvis.<br />
saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />
eklesiis valia eris gaerTianeba.<br />
saqarTvelos eklesiam yvelaferi unda gaakeTos Cveni<br />
eris sulieri keTildReobisaTvis.<br />
Cven didad gvaxarebs is pozitiuri Zvrebi, romlebic<br />
mimdinareobs ukanasknel wlebSi saqarTvelos respublikaSi.<br />
es winsvla yvelaferSi Cans: marTlwesrigSi, literaturaSi,<br />
xe lovnebaSi, qalaqsa Tu sofelSi. Cven gvaRelvebs ara marto<br />
Sinagani problemebi, aramed yvelas, vinc ar aris gulgrili<br />
Tavisi samSoblosadmi, afiqrebs im TanamemamuleTa – ZmaTa da<br />
daTa bedi, qristiania is Tu musulmani, romelnic aRmoCndnen<br />
Cv eni samSoblos sazRvrebs gareT.<br />
gansakuTrebuli siyvaruliTa da mxurvale grZnobiT<br />
mogmarTavT Tqven, Cveno Zmebo, mcxovrebno samSoblos sa z Rv<br />
rebs gareT, mogmarTavT Tqven, musulmanebo da qristi a nebo,<br />
Cven sisxliT da xorciT erTni varT, miuxedavad ga nsxvavebuli<br />
religiuri Sexedulebebisa. gaxsovdeT, rom Tq veni winaprebi<br />
ganisveneben saqarTvelos wmida miwaSi, nu da iviwyebT vin xarT,<br />
sadaurni xarT, gaxsovdeT RvTisagan da locvili qarTuli<br />
ena da saukuneTa manZilze nakurTxi qa rTuli tradiciebi; gax<br />
sovdeT, siZulvilisa da sulieri ga yofis daZleva SeiZleba<br />
93
mxolod siyvaruliT, romliTac ase uxvad dagvajildova<br />
uzenaesma. Cven marad gvaxsovxarT da dRemudam vloculobT<br />
TqvenTvis, Cveni eris SeerTebisaTvis.<br />
am didebulsa da adamianis gonebisaTvis miuwvdomel<br />
dRes qristes aRdgomisa, Cven unda SevxvdeT ganwmendilni, ganvaaxloT<br />
Cveni sulierni swrafvani da qristianuli Semecnebis<br />
siRrmeSi miveaxloT WeSmritebisa da cxovrebis gzas ufalsa<br />
Cvensa ieso qristes. amasTan erTad, saWiroa gaviazroT moyvasis<br />
gasaWiri da Semweoba aRmovuCinoT mas.<br />
Cven Rrma aRSfoTebas gamovTqvamT imis gamo, rom Tanda<br />
Tan matulobs masobrivad momspobi iaraRis raodenoba da<br />
masTan erTad misi gamanadgurebeli Zala. Cveni eklesia darwmunebulia,<br />
rom yvela religiis warmomadgenelTa mso flio<br />
konferencia, romelic a.w. 1014 maiss moskovSi Se dgeba, iqneba<br />
metad drouli da amave dros aqtualuri. Cveni eklesia miiRebs<br />
aqtiur monawileobas am saerTaSoriso forumSi.<br />
dRes Cven aRvavlenT locvebs mSvidobisaTvis yovlisa<br />
soflisa da maTTvis, vinc iRvwis mSvidobis damkvidrebisaTvis,<br />
vinc Sromobs progresisa da samarTlianobisaTvis.<br />
qristes aRdgomis cxovelmyofeli sxivi aRwevs adamianTa<br />
gulebSi da avsebs qveyanas siyvaruliTa da sixaruliT.<br />
aRsavse am gamouTqmeli siyvaruliT, guliTadad vulocav<br />
mTel RvTivkurTxeulsa da RvTivdacul Cvens samwysos qristes<br />
brwyinvale aRdgomas. dae, aRdgomilma macxovarma Rirs gvyos<br />
Sesvlad aRdgomis sixarulsa da miRebad gulTa Sina CvenTa<br />
mcnebaTa saxarebisaTa. ufali movals Senda, nu iqmnebi yru da<br />
munj, ganuxven mas karni gulisa Senisani da Semovals igi da<br />
daadgreba Sen Tana.<br />
94<br />
saaRdgomo epistole, 1982 w.
aRvavlen locvebs, rom yoveli Cvengani gaxdes Rirsi<br />
RmerTTan am saidumlo Sexvedrisa. vusurveb yvelas saukuno<br />
sixaruls, RmerTma akurTxos mTeli qveyana da moaniWos kacobriobas<br />
keTildReobiTi da mSvidobiTi cxovreba.<br />
aRsrulda! brZanebs ufali: „viqmen me ani da ჵ, dasabami da<br />
dasasruli. me wyurielsa mivsce wyaroჲsa misgan wylisa cxovelisa<br />
usasyidlod. romelman sZlos, mivsce mas ese yoveli da<br />
viyo misa RmerT, da igi iyos Cemda Ze“ (gamocx. 21, 67).<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1982 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />
WeSmaritad aRdga qriste!<br />
95
ყ<br />
saSobao epistole<br />
1983 w.<br />
yovladsamRvdelo mitropolitebs, mTavarepiskoposebs,<br />
episkoposebsa da saqarTvelos marTlmadidebeli<br />
eklesiis RvTivkurTxeul sulier Svilebs, mcxovrebT<br />
saqarTveloSi da mis farglebs gareT!<br />
„aha samkჳdrebeli RmrTisaჲ kacTa Tana,<br />
da daimkჳdros maT Tana, da igini iyvnen<br />
er misa, da igi RmerTi Tavadi mkჳdr<br />
iyos maT Soris“ (gamocx. 21, 3).<br />
ovladsamRvdelo mwyemsmTavarno, saqarTvelos mar<br />
Tlmadidebeli eklesiis saTno sulierno Svilno, mk<br />
vidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno mis sazRvrebs ga reT!<br />
RvTis didi siyvarulis wyalobiT kvlavac mSvidobiTa<br />
97
da keTildReobiT vxvdebiT udidessa da RvTivSemosil dR e<br />
saswauls – qristes Sobas, zeims, romelic mTlianad mo icavs<br />
yoveli Taobis adamianis gulsa da cnobierebas, za tiks, romel<br />
ic mefobs saukuneebze. es is sasixarulo da naTelmosili dRea,<br />
rodesac Cven beTlemel mwyemsebsa da aRmosavlel mogvebTan<br />
erTad gonebiT mivemgzavrebiT im gamoqvabulisaken, romelsac<br />
wilad xvda bedniereba, wiaRsa Si na Tvissa mieRo axalSobili<br />
yrma, macxovari qveynisa.<br />
jer kidev qristes Sobamde warmarTuli samyaros sauke<br />
Teso warmomadgenelni cxovrobdnen imediT, rom RvTis gzis<br />
maZiebeli xalxis gulSi WeSmariti sarwmunoeba aRmocendeboda<br />
da xsnas yovlismimtevebeli RmerTis siyvarulis wyalobiT<br />
moipovebda. I saukunis romaeli istorikosebis, tacitusisa<br />
da svetoniusis mowmobiT, aRmosavleTis teritoriaze mcxovrebTa<br />
Soris gavrcelebuli iyo azri imis Sesaxeb, rom maT<br />
moevlineboda mefe, romelic daamyarebda mSvidobasa da wesrigs<br />
xalxTa Soris. romaeli poeti vergiliusi adidebda im<br />
Cvils, romelic gardamoxdeboda zeciT, momadlebda qveyanas<br />
mSvidobas da daubrunebda dedamiwas „oqros xanas“. kacobrioba<br />
TrTolviT moeloda Zveli aRTqmis winaswarmetyvelebis aRsrulebas<br />
– movlinebas qveynis mxsnelisa da RmrTisa Cuenisa,<br />
ieso qristesi... da bolos, RmerTi ufali gamogviCnda Cven.<br />
qristes Sobis Rames beTlemis zecas moefina angelozTa<br />
sadResaswaulo galoba: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da<br />
queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14).<br />
dRes es diadi qebaTa qeba kvlavac ismis samyaroSi da qristianTa<br />
gulebs avsebs usazRvro sixaruliT, romlis arsic wmida<br />
mociqulma ioane RvTismetyvelma ase gamoxata: „da sityuaჲ igi<br />
98<br />
saSobao epistole, 1983 w.
saSobao epistole, 1983 w.<br />
ჴorciel iqmna da daemkჳdra Cuen Soris... savse madliTa da<br />
WeSmaritebiTa“ (ioan. 1, 14).<br />
kavSiri ufalTan da ziareba RvTiur madlsa da WeSmaritebasTan<br />
– ai, is sixaruli, rasac emyareba Cveni bedniereba<br />
da keTildReoba. RmerTTan miaxloebiT adamianSi axldeba<br />
yovelive is, rac codvis gamo moispo masSi. qveynad macxo vris<br />
movlinebiT saTave daedo kacobriobis dabrunebas na Tlisa<br />
da WeSmaritebisaken. „amisTჳs Sobil var da amisTჳs mo vivline<br />
soflad, raჲTa vwamo WeSmariti“ (ioan. 18, 37) – brZanebs ufali.<br />
ai, es maradiuli da mxsneli WeSmariteba gv i zidavs Cven.<br />
magram rogor mivaRwioT RmerTTan Sinagan, sulier<br />
er Tianobas? TiToeuli Cvengani grZnobs amis saWiroebas,<br />
ra dganac adamians ukve aRar ZaluZs gaumklavdes im tanjvasa<br />
da winaaRmdegobebs, romlebic gamudmebiT warmoiSoba mis<br />
ga rSemo. aucilebelia Semweoba yovlisSemZle Zalisa, zeciT<br />
ga rdamovlenilisa CvenTvis.<br />
adamiansa da RmerTs Soris kavSirisaTvis aucilebeli<br />
pirobaa uryevi rwmena da Tavdadebuli siyvaruli. es is myari<br />
sa fuZvelia, romelzec unda avaSenoT Cveni sulieri Senoba.<br />
wmida winaswarmetyvelma ioane naTlismcemelma Tavisi qadageba<br />
Semdegi sityvebiT daiwyo: „SeinaneT, rameTu moaxlebul<br />
ars sasufeveli caTaჲ“ (maT. 3, 2). sinanulisa da Sinagani srulyofis<br />
gareSe SeuZlebelia RmerTTan miaxleba. qristesTan<br />
rom viyoT da misi yovlisSemZle Semweoba vigrZnoT, pirvel<br />
rigSi, unda ganviwmidoT yovelgvari sulieri da xorcieli<br />
biwisagan, e. i. unda ganvTavisufldeT codvebisagan.<br />
Zalian xSirad Cveni Tavi migvaCnia marTal, wminda adamianad,<br />
da amave dros arad vagdebT yoveldRiur codvebs,<br />
99
o mlebic satanjvelisken gvibiZgeben. ase vfiqrobT: me aravin<br />
mo miklavs, xolo patarpatara codvebi ki yvelas aqvso. saSi<br />
Sia amgvari msjeloba. mTa xom Sedgeba rogorc didi qvebisagan,<br />
ise kenWebisganac. RvTis winaSe umniSvnelo codva ar arsebobs,<br />
yovelgvari gardaxdoma uflis mcnebisagan Seuracxyofs mis<br />
sidiades da gvaSorebs mas. mefe da winaswarmetyveli daviTi,<br />
rodesac fsalmuns werda, ZrwolviT uxmobda ufals: „ufalo,<br />
nu guliswyromiTa SeniTa mamxileb me, nuca risxviTa SeniTa mswavli<br />
me... ara ars mSჳdobaჲ ZualTa CemTa pirisagan codvaTa<br />
CemTaჲsa; rameTu uSjuloebani Cemni aRmematnes Tavsa Cemsa da,<br />
viTarca tჳrTi mZime, damimZimdes Cem zeda“ (fsalm. 37, 2,4,5).<br />
pavle mociquli, eklesiis burji, saxarebis qadagebisa<br />
Tvis yvelaze metad damaSvrali, wuxda, rom uflis winaSe mxolod<br />
codvebiTa da uZlurebiT wardgeboda.<br />
sityva „sinanuli“ ara marto sakuTari codvebis Segnebas<br />
niSnavs, aramed TviTSegnebis gardaqmnasac, rodesac pirovneba<br />
RmrTisadmi, moyvasisadmi, TviT Tavisi Tavisa da cxovrebisadmi<br />
damokidebulebis axleburad gaazrebas iwyebs. aseTi<br />
adamiani grZnobs Tavis sisustes da, amasTan erTad, eZebs gzas<br />
am mdgomareobidan gamosasvlelad. Rirsi mama isaak asuri<br />
ambobs: „netar ars kaci, romeli Seicnobs uZlurebasa Tvissa,<br />
rameTu codna ese xdeba misTvis safuZveli da sawyisi yovelive<br />
keTilwarmatebisa“ (isaak asuri, 61e sityva).<br />
rodesac sinanulis gzas Seudgebi, nu iqnebi ugrZnobeli<br />
da gulqva, aramed scan dacema Seni da iglovde codvaTaTvis<br />
SenTa. wmida ioane oqropiri wers: „stirode ara ubralod,<br />
aramed mwared, viTarca petre; sulisa Senisa siRrmeTagan<br />
gadmoRvare nakadulni cremlTani, raTa ufalman mowyalebiT<br />
100<br />
saSobao epistole, 1983 w.
saSobao epistole, 1983 w.<br />
Segindos Secodebani. kacTmoyvare RmerTi Sengan Sromas iTxovs<br />
mcireds da TviT mogagebs didebuls, Sengan elis mizezs,<br />
raTa dagajildovos cxonebiT. Seswire mas cremlni Senni da<br />
man moganiWos Sendoba“ (Txz. t. II, gv. 322323).<br />
Cven vlaparakobT sinanulze, aRsarebaze, maSin roca<br />
adamianma xSirad arc ki icis, ra unda moinanios, ra iTvleba<br />
codvad. zogierTs miaCnia, rom codva Cveni Tvisebaa. TiTqos<br />
igi Cveni bunebis nawilia. cnobilia, rom adamiani RvTis msgavsad<br />
aris Seqmnili. is, rac ar Seesatyviseba Semoqmedis saxes,<br />
ar aris Cveni bunebiseuli. maS, ras warmoadgens codva RvTismetyvelTa<br />
gagebiT? codva borotebaa, romelic pirovnebaSi<br />
misi nebiT Sedis. boroteba anu codva adamianis buneba ki ar<br />
aris, misi mdgomareobaa. prokle diadoxosis TqmiT: „borotisadmi<br />
Cvens midrekilebas sZlevs buneba sikeTisa, radganac<br />
sikeTe arsebobs, boroteba ki ar arsebobs, ufro sworad,<br />
boroteba arsebobs maSin, rodesac mas gamoavlenen“ (saRvTismetyvelo<br />
Sromebi, 1972 w., gv. 69). codva Sedegia nebis sisustisa<br />
an sneulebisa. igi amboxia RvTis winaaRmdeg, radganac codviT<br />
varRvevT mis mcnebebs. amasTan, is erTgvari senia, romelic<br />
cdilobs damkvidrdes adamianSi da daaavados igi. pirovneba<br />
Tavisi surviliT uTmobs adgils borotebas da Sehyavs codva<br />
Tavis samyaroSi, Tanxmdeba iyos misi morCili.<br />
ase rom, codva ucxo, arabunebrivi mdgomareobaa adamianisa<br />
da misgan kaci mxolod sinanuliTa da aRsarebiT Tavisufldeba.<br />
codva mravalgvari arsebobs. am epistoleSi mxolod<br />
zogierT maTganze SevCerdebiT, iseTze, xSirad rom gvxvdeba<br />
da gvaSorebs RmerTs.<br />
pirveli da Znelad gamosasworebeli codva ampartavne<br />
101
aa. es is pirveli codvaa, angelozi eSmakad rom aqcia. bibliaSi<br />
bevrganaa Tqmuli ampartavnebis Sesaxeb. brZeni solomoni<br />
ambobs: „modis mediduroba da mohyveba damcireba“ (igav. 11,<br />
2); „damxobas win uZRvis ampartavneba, dacemas – qedmaRloba“<br />
(igav. 16, 18). iakob mociqulTan vkiTxulobT: „ampartavanTa<br />
Sehmusravs RmerTi, xolo mdabalTa moscis madli“ (iak. 4, 6).<br />
ra aris ampartavneba? mas Zalian sxartad da lakoniurad<br />
ganmartavs Rirsi mama ioane kibisaRmwereli: ampartavneba<br />
ukiduresi siRatakea sulisa. filosofia da msoflio literatura<br />
mdidaria mravalgvari gansazRvrebiTa da magaliTiT<br />
am naklisa, magram daskvna saerToa: qedmaRloba mankieri<br />
grZnobaa, saZraxisi da yovlad damamcirebeli. igi gviCvenebs,<br />
rom pirovneba ar icnobs Tavis Tavs. ampartavans sxvisi upiratesoba<br />
aRizianebs. wmida efrem asuris TqmiT, ampartavani ver<br />
itans masze ukeTess, aseTisa an Surs, an ejibreba mas. igi vinmes<br />
Seqebas sakuTar damcirebad da Seuracxyofad iRebs.<br />
meore codva, romelic xSirad gvxvdeba da romelic<br />
da kavSirebulia qedmaRlobasTan, aris mrisxaneba. eklesiast<br />
es wignSi vkiTxulobT: „nu moswrafe xar sulsa Sina TჳsiTa<br />
gu liswyromad, rameTu guliswyroma wiaRTa Sina ugunurTasa<br />
ganisuenebs“ (ekl. 7, 10). wmida pavle mociquli gvafrTxilebs:<br />
„yoveli simware da risxvaჲ da gulis wyromaჲ da RaRadebaჲ<br />
da gmobaჲ moispen Tquen Soris yovliTurT ukeTurebiT“ (efes.<br />
4, 31). ukeTuri, mrisxane adamiani pirvel rigSi sakuTar Tavs<br />
vnebs, Semdeg ki – sxvebs. risxva uaryofiTad moqmedebs gonebaze,<br />
gulze, nervul sistemasa da, saerTod, mTel organizmze.<br />
Rirsi mama ioane kasiane mrisxanebas sasikvdilo Sxams uwodebs.<br />
mZvinvare kaci veRar sazRvravs; man SeiZleba Seuracxyos susti,<br />
102<br />
saSobao epistole, 1983 w.
saSobao epistole, 1983 w.<br />
daamciros, gaanawyenos uZluri, SeiZleba iseTi saqcieli Cai<br />
dinos, suls mouSuSebel Wrilobad rom darCeba sicocxlis<br />
bolomde. guliswyromisa da gulficxelobisagan morCileba,<br />
simSvide, simdable gvkurnavs. ufali gvaswavlis: „aRiReT uReli<br />
Cemi Tquen zeda da iswaveT Cemgan, rameTu mSჳd var da mdabal<br />
guliTa, da hpovoT gansuenebaჲ sulTa TquenTaჲ“ (maT. 11,<br />
29). gulficxelni da mrisxaneni sa b raloni arian; ganerideT<br />
am codvas.<br />
mZime codva, tvirTad rom gvawevs Cven, aris Suri. iakob<br />
mociquli wers: „sada ars Suri da ჴdomaჲ, mun SfoTi da yoveli<br />
borotisa saqmჱ“ (iak. 3, 16). brZeni solomoni ambobs: „nu isereb<br />
kacisa Tana moSurnisa“ (igav. 23, 6).<br />
Suri sxva adamianis keTildReobiT, upiratesobiT anda<br />
sxva raime warmatebiT gamowveuli wyena da gaRizianebaa. igi<br />
yvelas mier dagmobili, magram mainc mravalTaTvis damaxasiaTebeli<br />
naklia, romlis damalvasac saguldagulod cdiloben.<br />
Surma SeiZleba kaci borotmoqmedad aqcios. saocaria, es<br />
codva materialur samyaroSi ufro metad vlindeba; iSviaTad<br />
Tu vinmes SeSurdeba adamianis sulieri miRwevebisa. ar SurT<br />
imisi, visac ufro didi sarwmunoeba da siyvaruli aqvs, vinc<br />
metis momTmenia, vinc keTilTa niWTa mopovebas eswrafvis. iakob<br />
mociqulis epistoleSi vkiTxulobT: „xolo ukueTu Suri mware<br />
ga qundes da ჴdomaჲ gulTa Sina TquenTa, nu iqadiT da styuiT<br />
WeSmaritebasa zeda“ (iak. 3, 14). e. i. nu moiwonebT Tavs qristianis<br />
saxeliT da nu icruebT, TiTqos Suri imdenad ubralo ram iyos,<br />
rom igi WeSmaritebas ziarebuli kacisTvis dasaSvebad miiCnioT.<br />
mociquli pavle korinTelTa eklesias afrTxilebda: „rameTu<br />
sadaRa Tquen Soris Suri da ჴdomaჲ da ganwvalebani, ara<br />
103
ჴorcielveRa xarTa da kacobriv iqceviT“ (1 kor. 3, 3); SuriT<br />
anTebuli adamiani kilavs da aZagebs yvelas, visac ejibreba:<br />
mtersa Tu moyvares. xSirad uniWoebs didi pretenziebi aqvT,<br />
saqmiT ki arafers akeTeben da am samwuxaro grZnobis morCilni<br />
patiosan da udanaSaulo adamianebs ganikiTxaven.<br />
ar SeiZleba erTdroulad iyo qristiani da amave dros<br />
SuriT Sepyrobili. siyvaruli da Suri iseve SeuTavsebelia,<br />
rogorc naTeli da bneli.<br />
Zmano da dano Cemno! ganarideT gulni Tqvenni Sursa,<br />
xedvideT ra warmatebas moyvasisa Tqvenisa, ixarebdeT mis<br />
Tana. daexmareT niWmimadlebuls, gamoavlinos Tavisi SesaZleblobani.<br />
gaxsovdeT, RmerTi Tqvens guls xedavs da mogagebT<br />
simdidrisaebr gulisa Tqvenisa.<br />
aRniSnulis garda arsebobs sxva codvebic: pativmoyvareoba,<br />
sizarmace, sasowarkveTileba, mruSoba, siZunwe, siZulvili,<br />
RvarZli, gankiTxva... isini gvaSoreben RmerTs da Sinagan<br />
harmonias urRveven Cvens suls. advili ar aris codvebisagan<br />
ga Tavisufleba. es miT ufro Znelia, Tu isini ukve Cveulebad<br />
qce ulan. mTavaria, adamians Sinaganad sZuldes codva da mis mo<br />
kveTas cdilobdes. Tu gaqvs survili gamosworebisa, ukve swor<br />
gzaze dgaxar; am dros unda iCqaro taZrisaken. midi mR vdelTan,<br />
rogorc sulis mkurnalTan, da gaumxile Seni na klovanebani.<br />
misi locviTa da kurTxeviT TviT RvTisagan mi iReb Sendobas.<br />
104<br />
saSobao epistole, 1983 w.<br />
mRvdlis winaSe Tqmuli aRsareba aucilebeli pirobaa<br />
sinanulisa, radganac moZRvars RvTisagan aqvs miniWebuli<br />
ufleba codvaTa mitevebisa. zogjer amboben: ra saWiroa eklesiaSi<br />
mRvdelTan misvla? gana ar SeiZleba TviT ufals uTxra<br />
Seni codvebi da moinanio mis winaSe? aseT adamianebs ar esmiT
saSobao epistole, 1983 w.<br />
aRsarebis saidumlo da mRvdlis Sendobis Zala. aRsareba gan<br />
wmendaa, meore naTlobaa, rogorc mas wmida mamebi uwodeben;<br />
igi Serigebaa RmerTTan, Sinagani simSvidea, dawynarebaa.<br />
rodesac Cveni sulieri WurWeli ganspetakdeba, Tavmdablad<br />
da krZalviT unda miviRoT wmida ziareba.<br />
ra aris ziareba da ratomaa igi aucilebeli? wmida ziareba<br />
TviT ufalma ieso qristem daadgina saidumlo serobisas.<br />
wmida mociqulis, lukas, saxarebaSi vkiTxulobT: ieso<br />
qr i stem „moiRo puri, hmadlobda da gantexa da misca maT da<br />
Tqua: ese ars ჴorci Cemi, TquenTჳs micemuli; amas hyofdiT<br />
mosaჴsenebelad Cemda. egreTve sasumeli Semdgomad serobisa<br />
da Tqua: ese sasumeli – axali Sjuli sisxlisa Cemisaჲ TquenTჳs<br />
daTxeuli“ (luk. 22, 1920).<br />
RvTis xorcad da sisxlad gardaqmnili puriTa da RviniT<br />
pirvelad mociqulni eziarnen. uflis xorcisa da sisxlis<br />
miRebisas macxovari miuTiTebs, rom adamianisaTvis ar aris<br />
sakmarisi mxolod xorciel purze zrunva, misTvis aucilebelia<br />
sulieri sazrdeli, romelic mas SemoqmedTan daakavSirebs,<br />
xels Seuwyobs misi sulis zeaRsvlas miwidan zeciur eklesiasTan<br />
SeerTebisaTvis.<br />
maziarebelni, uerTdebian ra macxovars, misi saSua lebiT<br />
ukavSirdebian erTmaneTs mtkice organuli kavSiriT da qmnian<br />
qristes erTian mistikur da amave dros realur sxeuls –<br />
eklesias. yoveli qristiani TveSi erTxel mainc unda eziaros,<br />
rom sulierad ganmtkicdes. es saidumlo exmareba adamians<br />
naklovanebaTa, vnebaTa daZlevaSi, xilul da uxilav mterTa<br />
winaaRmdeg brZolaSi. marxvis dReebSi, vinc marxvas inaxavs,<br />
SeuZlia, yovel kviras eziaros. ase rom, ziareba udidesi sa i<br />
105
dumloa; ziarebisas CvenSi viRebT meufesa zecaTasa da qveyanis<br />
a sa, romlis Zala da Zlierebac sazRvardaudebelia; amiT ki<br />
gve niWeba madli sikeTis qmnisa.<br />
sikeTis qmna adamianis iseTive bunebrivi Tviseba unda<br />
iyos, rogorc keTili xisaTvis keTili nayofis gamo Re ba,<br />
xolo boroteba iseve SeuZlebeli – rogorc „ver ჴelew i febis<br />
xesa keTilsa nayofisa xeneSisa gamoRebad“ (maT. 7, 1718).<br />
106<br />
saSobao epistole, 1983 w.<br />
„WeSmariti sibrZnismoyvareni da ZmaTmoyvareni, – ambobs<br />
wmida grigol RvTismetyveli, – eswrafvian qmnas sikeTisas Ta<br />
vad sikeTisaTvis da ara pativisaTvis caTa Sina“ (wmida grigol<br />
RmrTismetyveli, Txz. m. 1889 w. gv. 97).<br />
TiToeuli Cvengani RvTivqmnili mSvenieri WurWelia,<br />
romelic uflis madliT unda iyos savse da warmoadgendes<br />
taZars sulisa wmidisa.<br />
sulieri ganwmendis, aRsarebisa da ziarebis Semdeg ad <br />
amiani gardamavali ferebiT mbrwyinavi andamativiT naT obs:<br />
misi suli xdeba savane siyvarulisa, Tavmdablobisa, si mSvidisa,<br />
moTminebisa, siwmindisa, locvisa, marxvisa da sxva im maRal<br />
RirsebaTa, romlebic pirovnebas RvTiT eniWeba.<br />
Zmano da dano, mogmarTavT ra saSobao epistoleTi,<br />
minda Tqveni yuradReba SevaCero im problemaze, romelic<br />
dRes mTel kacobriobas awuxebs. es aris birTvuli ganadgurebisagan<br />
qveynis dacvis sakiTxi.<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia yovelTvis<br />
iyo da kvlavac darCeba Tavisi saukunovani tradiciebis erTguli.<br />
igi wmidad icavs da msoflioSi qadagebs xalxTa Soris<br />
urTierTgagebasa da Tanxmobas da amiT xels uwyobs dedamiwaze<br />
mSvidobis SenarCunebisaTvis brZolas. Cveni miswrafeba mSvidobisaken<br />
– es qristianuli religiis arsebiTi mxarea. yvela
saSobao epistole, 1983 w.<br />
adamiani da yvela xalxi Tanasworuflebiania. migvaCnia, rom<br />
TiToeuli adamianisa, da gansakuTrebiT ki, morwmune qristianis<br />
valia, yovelgvari saSualebiT win aRudges omis gaCaRebis safrTxes.<br />
omisa da mSvidobis problema saerTo problemaa. igi<br />
moicavs da aRelvebs yvelas, ganurCevlad misi religiuri,<br />
kulturuli Tu politikuri Sexedulebebisa, radganac yvela<br />
grZnobs birTvuli katastrofis safrTxes. es saerTo daintereseba<br />
gansakuTrebiT naTlad gamovlinda moskovSi, 1982 wlis<br />
1014 maiss Catarebul msoflio konferenciaze – „religiuri<br />
moRvaweni birTvuli katastrofisagan sicocxlis RvTaebrivi<br />
madlis gadasarCenad“, sadac saqarTvelos marTlmadidebelma<br />
eklesiam aqtiuri monawileoba miiRo. moskovis konferenciis<br />
Semdeg msoflio mowme gaxda Cveni saxelmwifos mier aRebuli<br />
metad mniSvnelovani axali samSvidobo iniciativisa, rom igi<br />
pirveli ar gamoiyenebs birTvul iaraRs. es calmxrivi valdebuleba<br />
didi aRfrTovanebiT miiRo msofliom. Tu sxva qveynebis<br />
meTaurnic ikisreben amgvar valdebulebas, SesaZlebeli iqneba<br />
msoflios xsna birTvuli ngrevisagan.<br />
yvelas gvesmis, rom mSvidobisaTvis brZolis saqmeSi<br />
miRweuliT ar SeiZleba davkmayofildeT. aucilebelia gavaerTianoT<br />
da gavamravloT mSvidobis momxreTa Zalebi. Cven<br />
aRvavlenT locvebs mSvidobisaTvis mTel msoflioSi, xalxTa<br />
da saxelmwifoTa Soris urTierTndobisa da samarTlianobis<br />
ganmtkicebisaTvis. yovelTvis unda gvaxsovdes mociqulTa<br />
sityvebi: „moiZien mSჳdobaჲ da misdevdin mas“ (1 petr. 3, 11).<br />
gaxsovdes, rom „mSჳdobasa gჳwodna Cuen RmerTman“ (1 kor.<br />
7, 15). „scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />
Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />
WeSmaritebis ZiebaSi saukuneTa manZilze kacobriobam<br />
107
mravali gza da biliki ganvlo, Tavis Tavze gamoscada da gadaitana<br />
yovelive, rasac moicavs adamianis suli: miwierebis<br />
uarmyofeli ukiduresi misticizmidan ukidures RvTis uaryofamde.<br />
da mxolod maSin, roca es gzebi gavlili iyo da Zalebi<br />
amowuruli, dadga Jami, odes sityva xorciel iqmna, mogvevlina<br />
ieso qriste – tarigi RvTisa, romelman aRiRo codvani so flisani.<br />
mxolod qristianobaSi pova Sinagani srulyofa mTeli<br />
kacobriobis religiuri Ziebis xangrZlivma da mZime msoflioistoriulma<br />
procesma.<br />
saSobao epistole wmida efrem asuris sityvebiT msu rs<br />
davamTavro: „dReჲ ese ars dReჲ cxonebisa, Rameჲ ese mSჳ do basa<br />
da myudroebas mianiWebs msoflios. awindeli Rame ekuTvnis<br />
mSvids (ieso qristes). amisTvis ganagdos yovelman risxuaჲ da<br />
sificxleჲ, daayudos ampartavnebaჲ da zvaobaჲ Tჳsi. aw aRmobrwyinda<br />
dReჲ igi wyalobisa da nu eufleba vismes grZnobaჲ<br />
Surisgebisa wyenisaTჳs misisa; nu iqneba vinme mizezi sxvisi Wirisa<br />
da mwuxarebisa. es dRe uRrublo da naTelia. dae, moidrikos<br />
mis winaSe risxvam, Semmusrvelma mSvidobisa da myudroebisa“<br />
(efrem asuri, 1904, gv. 138).<br />
madli uflisa, siyvaruli, mSvidoba da sixaruli Tqven<br />
yovelTa Tana!<br />
kidev erTxel gilocavT diad dResaswauls – qristes<br />
Sobas!<br />
gisurvebT maradiul sixaruls, rameTu CvenTan ars<br />
RmerTi!<br />
108<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1983 w.<br />
saSobao epistole, 1983 w.
saaRdgomo epistole<br />
1983 w.<br />
wmida sinodis wevrebs – yovladsamRvdelo mitropolitebs,<br />
mTavarepiskoposebs, episkoposebsa da saqarTvelos<br />
marTlmadidebeli eklesiis RvTivkurTxeul sulier Svilebs,<br />
mkvidrTa saqarTveloჲsa da mis sazRvrebs gareT mcxovrebT:<br />
„saidumloჲ ese did ars; xolo me vityჳ<br />
qristesTჳs da eklesiisa“ (efes. 5, 32).<br />
adResaswaulod guguneben saaRdgomo zarebi... msofl<br />
ს<br />
ios amcnoben diad gamarjvebas – Zlevas sicocxlisa sikvdilze,<br />
axareben qristes brwyinvale aRdgomas.<br />
am sixaruls gauwyebT dRes mec, RvTivganbrZnobilo<br />
mwyemsmTavarno da moZRvarno, diakonno, bermonazonno, mon<br />
109
azonno da yovelno sulierno Svilno Cveni wmida eklesiisa.<br />
110<br />
qriste aRdga!<br />
es is sityvebia, romelTac azrobrivad gadavyavarT im<br />
droSi, roca Rrma mwuxarebas moecva macxovris mowafeni da<br />
menelsacxebleni dedani. zogierTis gulSi eWvsac daesadgura:<br />
iyo ki ieso is mesia, saukuneTa manZilze rom eloda tanjuli<br />
kacobrioba; da Tu WeSmaritad qriste iyo, rogorRa SeZles<br />
jvars ecvaT igi?<br />
ganvlo SabaTma... iwureba mesame dRe macxovris gardacvalebidan.<br />
Rrma ZiliT sZinavs yvelas; marto mociqulebi<br />
da menelsacxebleni dedani fxizloben, glovoben moZRvars.<br />
inaTa Tu ara, menelsacxebleT saflavs miaSures; siCumes mxolod<br />
mcvelebis fexis xma arRvevs. moulodnelad yvelam<br />
igrZno Zlieri miwisZvra, gamoecxadaT angelozi, saxe romlisa<br />
iyo, „viTarca elvaჲ, da samoseli misi – spetak, viTarca<br />
Tovli. nu geSinin Tquen! – Tqva man, – vici, rameTu iesus nazarevelsa<br />
juarcumulsa eZiebT. ara ars aqa, rameTu aRdga“ (maT<br />
28, 3, 56).<br />
golgoTa da aRdgoma...<br />
es saSineli gansacdeli saWiro iyo gadaetanaT wmida<br />
mo ciqulebsa da menelsacxeble dedaT da maT gamocdas gau<br />
Zles.<br />
saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />
gamocda...<br />
TiToeuli Cvenganis cxovreba, iseve rogorc warsuli<br />
Cveni erisa, gansacdeliTaa savse. ufali adamians ugzavnis sxvadasxva<br />
gasaWirs, mwuxarebasa da ubedurebas, aTasgvar siZnelesa
saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />
da damcirebas, raTa man bolos da bolos Seicnos Tavi Tvisi.<br />
gangicdia Sen es yoveli? – es sisastikea, – SeiZleba Tqva an<br />
ga ifiqro; magram sxva gza ar arsebobs. rodesac gancxromiT<br />
cxovrob, gaviwydeba yvelaferi: RmerTic, Seni ukvdavi sulic,<br />
gaviwydeba, rom mdgmuri xar wuTisoflisa da zesTasofels<br />
daemkvidrebi. rodesac ar ici, ra aris gaWirveba, fiqrob,<br />
rom bednieri cxovreba SeniT moipove da es mudam ase iqneba; am<br />
dros modis SenTan ufali da cdilobs, gagaRviZos, gagaTavisuflos<br />
buranisagan. sawol oTaxSi gangacalkevebs, avadmyofobis<br />
sarecels dagigebs... Tu ici ratom? SenTan saubari surs,<br />
surs uwamlos im sens, Sens satkivarze ufro saSiSi romaa, surs<br />
mieaxlos Sens suls, raTa gankurnos igi. mxolod amis Semdeg<br />
mixvdebi, rom mTeli gavlili cxovreba SecdomebiTaa savse; da<br />
Tu, RvTis madliT, amas Seigneb, ukve swor gzaze dgaxar.<br />
xSirad vekiTxebiT erTmaneTs: ramdeni wlisa xar? es<br />
ulmobeli kiTxva TiToeuli Cvenganis winaSe dgas. sul cota<br />
xnis win bavSvi iyavi da TanatolebTan TamaSobdi, axla ki oci<br />
wlisas cxovrebis gza gaqvs asarCevi. yrmobis asakma adreuli<br />
gazafxuliviT swrafad gaifrina. Tu ukve ormocisa xar, maS Seni<br />
mze dasavleTisken midrekila; amis damadasturebelia WaRara,<br />
TovliviT nelnela rom faravs Sens Tavs; ramdeni wlisa xar?<br />
Tu samocs gadascdi da male samocdaaTisac gaxdebi, gaxsovdes,<br />
maradiulobis karibWesTan dgaxar. „dReni weliwadTa CuenTani<br />
maT Tana sameocdaaT wel, xolo ukueTu Zlierebasa Sina, oTxmeoc<br />
wel“ (fsalm. 89, 10), – ambobs daviT winaswarmetyveli.<br />
gza Seni momqancveli, urviTa da WmunviT savse iyo. amqveyniuri<br />
qoxi gengreva da ici, verafriT uSveli. daTvlilia<br />
Seni wlebi, iqneb Tveebic... am dros mainc unda hkiTxo sakuTar<br />
111
Tavs: var ki mzad, warvdge winaSe uflisa, aRvasrule me Cemi<br />
vali?<br />
cxovreba mgzavrobaa, miaxloebaa maradiulobasTan. Cven<br />
ki Zalian cotas vfiqrobT amaze.<br />
rogoria RvTis kanoni, rogor mihyavs Semoqmeds ad a mi ani<br />
Tavisken? Tavdapirvelad qveviT, Semdeg ki zeviT, jva rcmidan<br />
aRdgomisa da amaRlebisaken, bnelidan naTlisa ken. xSirad ver<br />
vxsniT, ratomaa aucilebeli CvenTvis mZime gansacdeli. xSirad<br />
ver vigebT, ar gvesmis uflisa; mxolod ma Sin, rodesac mizans<br />
mivaRwevT, mivxvdebiT, rom ganvlili simware da SeWirveba<br />
saWiro da aucilebeli iyo sulis wrTobisaTvis.<br />
rogorc mTeli kacobriobis, ise saqarTvelos istoriaSi<br />
warmarToba xangrZlivi da mZime periodia, qristianuli<br />
dilis winare bneli Ramea.<br />
„tkbil ars naTeli, – ambobs eklesiaste, – keTil TualTa<br />
xedvad mzisa“ (ekl. 11, 7).<br />
adamiani eswrafoda sinaTles, eZiebda naTels, eltvoda<br />
simarTles, WeSmarits, sikeTes, magram ver xvdeboda, saiT gaegno<br />
gza.<br />
gza WeSmariti, gza cxoveli Tavad moabijebda kacobriobisaken.<br />
da dadga Jami aRmosavlisa mzisa qristianeTasa.<br />
qristes naTelma ganabrwyina msoflio; igi gvaciskrovnebs<br />
Cven, Tumca gamocda kvlavac grZeldeba.<br />
„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“ (pirvel Sewi<br />
rulis liturRia).<br />
es sityvebi mraval kiTxvas aRgviZravs: ras warmoadgens<br />
qristes naTeli da sad veZioT igi? Tu Tavadi igi gananaTlebs<br />
yo velTa, maSin ratomRa arian warwymedulni, mavalni gzasa<br />
fa rTosa?<br />
112<br />
saaRdgomo epistole, 1983 w.
„me var naTeli soflisaჲ. romeli Semomidges me, ara<br />
vi dodis bnelsa, aramed aqundes naTeli cxorebisaჲ“ (ioan. 8,<br />
12), – brZanebs macxovari.<br />
saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />
saocari sityvebia. isini miuTiTeben ieso qristes mxo<br />
loobasa da ganumeoreblobaze, mis Zalauflebaze qveyanasa<br />
zeda. amgvarad Tqma ar SeeZlo da arc SeuZlia winaswarmetyvels,<br />
mociquls, filosofoss, mecniers, arc sxva vinmes<br />
ka cTagans, ase mxolod RmerTkaci zraxavs. „qriste, naTelo<br />
We Smarito, romeli gananaTleb yovelsa kacsa momavalsa soflad“.<br />
ioane RvTismetyveli ambobs: „RmerTi naTel ars“ (1<br />
ioan. 1, 5).<br />
ieso qriste ara msgavs ars naTlisa, romeli Jamad ars<br />
da Jamad ganqardebis; igi naTelia dausrulebeli, yovlismpryobeli,<br />
yovlismZleveli, naTeli romeli „bnelsa Sina Cans,<br />
da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 5).<br />
eklesiis gareSe mdgomT, maT, visac qristianoba mxolod<br />
Teoriulad esmiT, macxovari zogjer moralistad miaCniaT,<br />
adareben mas diad adamianebs: budas, muhameds, fi losofosebs<br />
da a.S. nawili ki saerTod uaryofs iesos mo Z Rvrebas da imis<br />
da mtkicebasac cdilobs, qriste, rogorc pirovneba, ar arsebobdao.<br />
ieso qriste da misi moZRvreba ar saWiroebs vinmes dacvas;<br />
msoflios TiTqmis 1000 enasa da dialeqtze Targmnili saxareba<br />
TviTaa saukeTeso mowmoba da RaRadeba naTlis Sesaxeb,<br />
msxverplis golgoTisa – ieso qristes, Tavisi nebiT soflis<br />
codvaTa mtvirTvelis Sesaxeb.<br />
kravi uflisa jvars acves, is ki mainc cocxalia. mas uaryofen,<br />
igi ki kvlavac CvenTanaa, WiSkars uketaven, is dgas da<br />
re kavs karze Seni gulisa, icdis, rodis SeuSveb; erTni macxo<br />
113
vris mowodebisTanave aReben karebs, meoreni – mxolod mas<br />
Semdeg, roca miwieri fufuneba azrs dakargavs maTTvis, roca<br />
br ZenTabrZeni solomoniviT darwmundebian, rom yovelive<br />
amsofliuri „amaoa da sulsa SeaWirvebs“. sxvani – oden sasikv<br />
dilo sarecelze, maradiulobis karibWesTan mdgarni, uxsnian<br />
guls ufals, maT mTeli sicocxlis manZilze elodeboda macxovari.<br />
magram arian adamianebi, romlebic arasodes aReben<br />
karebs, kakunis gagonebaze kidev ufro iketebian da cdiloben<br />
dairwmunon Tavi, rom maT ar uxmoben. isini ise ganleven<br />
sawuTros, maradiul naTels verc dainaxaven, ver ganicdian<br />
sixaruls WeSmarits; miemgzavrebian „sauflosa bneleTisasa...<br />
sada ara ars naTeli, arca xedvad cxovrebisa kacTasa“ (iob.<br />
10, 22).<br />
vis mimarTavs ufali? yoveldRiuri saqmianobiT daRlil,<br />
dRevandeli dRis sazrunaviT mcxovreb Cveulebriv adamianebs:<br />
glexebsa da muSebs, mwerlebsa da mecnierebs, filosofosebs,<br />
saxelmwifo moRvaweT, bavSvebsa da didebs... piradi,<br />
saojaxo an sazogadoebrivi interesebiT Sepyrobil adamianebs;<br />
uzrunvelTa da damwuxrebulT, unugeSoTa da SeWirvebulT, mdidarTa<br />
da RatakT, – Cven, Cveni RirsebebiTa da naklovanebebiT.<br />
naTeli qristesi sulieri Zalaa, safuZvelia qveynierebisa. Tu<br />
mzis sinaTlis gareSe sicocxle Sewyvetda arsebobas, Tvinier<br />
RvTaebrivi energiisa sicocxle saerTod ar warmoiSoboda.<br />
sicocxle, mizidulobisa Tu sxva kanonebi, romlebic samyaroSi<br />
moqmedeben, gamomsaxvelnia umaRlesi harmoniisa, Sedegia Rv<br />
Taebrivi gonebisa da Zalisa.<br />
naTeli ese brwyinavda da ibrwyinebs niadag, ganur Cevlad<br />
Cveni damokidebulebisa misadmi. sakiTxavi isaa, ga vxdebiT Cven<br />
114<br />
saaRdgomo epistole, 1983 w.
saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />
Tanaziarni am naTlisa, SevicnobT ki mas? SevZlebT gavigoT,<br />
rom „Zჱ RmrTisaჲ movida da momca Cuen gonebaჲ, raჲTa vicodiT<br />
Cuen WeSmariti RmerTi da varT Cuen WeSmaritisa Tana Zisa misisa<br />
iesu qristesa. ese ars WeSmariti RmerTi, cxorebaჲ saukunoჲ“ (1<br />
ioan. 5, 20). mxolod qristes naTels ZaluZs feriscvaleba samyarosi<br />
da Cveni. gixarodeT yovelTa, romelTa mogipovebies<br />
mciredi nawilic ki zeciuri naTlisa, romelnic Semosilni<br />
xarT misi SaravandediT: „Tquen xarT naTelni soflisani...<br />
brwyinevdin naTeli Tqueni winaSe kacTa, raჲTa ixilnen saqmeni<br />
Tquenni keTilni da adidebden mamasa Tquensa zecaTasa“ (maT.<br />
5, 14,16). garna sad veZioT naTeli ese, raTa ganvibanoT misi<br />
sxivebiT? codnaSi, mecnierebaSi, simdidresa Tu gancxromaSi?<br />
magram yovelive es xom aramtkice, warmavali da arasaimedoa.<br />
pasuxi erTaderTia: qristes naTeli TviT mis sxeulSia, RvTaebrivi<br />
logosis sxeulSi – eklesiaSi. es is eklesiaa, romelic<br />
kldesa zeda ars daSenebuli da romelsac bWeni jojoxeTisani<br />
ver sZleven.<br />
macxovarma eklesias mimadla Zala sulisa wmidisa. yovelgvari<br />
arseboba gansazRvrul formas moiTxovs. fo rma<br />
saWiroa qristianis religiuri cxovrebisTvisac da igi po vebs<br />
kidec mas eklesiaSi mravalgvari saxiT gamovleni ls. Cvens<br />
taZrebSi aResruleba saidumloebani: naTlobis, mi roncxebis,<br />
aRsarebis, ziarebis, qorwinebis, avadmyofze sruldeba said<br />
umlo zeTis kurTxevisa, saidumloa aseve mRvdloba, anu xeldasxma<br />
samRvdelo xarisxSi. am Svidi saidumlos garda, taZarSi<br />
sruldeba sxvadasxva locva: paraklisi janmrTelobisa da<br />
keTildReobisaTvis, panaSvidi da wesis ageba gansvenebulTa<br />
Tvis, wylis, marilis kurTxeva da sxva; yovelive es imitom<br />
115
SegaxseneT, rom qristianma gaigos, ar aris sakmarisi iyo morwmune,<br />
aucilebelia eklesiuroba, rom eklesia saimedo gemia<br />
aboboqrebul zRvaSi.<br />
ai, ukve TiTqmis 2000 welia saqarTvelos eklesia Tavis<br />
istoriul misias asrulebs.<br />
yvela Cveni saxelovani winapari iyo da kvlavac da r Ce ba<br />
wevrad Cveni eklesiisa; eklesia marto Cven, miwa ze mc xovrebni<br />
ki ara varT, eklesiaa, upirveles yovlisa, yo vla dwmida Rv<br />
TismSobeli mariami, saqarTvelos deda da diasaxlisi, mociqulebi,<br />
winaswarmetyvelebi, Cveni mefeebi da patriarqebi,<br />
yvela adamiani, vinc ki rwmeniTa da siyva ruliT wavida am<br />
qve ynidan; eklesiaa aTasobiT mowame da wmi ndani, didi moR<br />
vaweni. eseni yvelani CvenTan erTad qmnian erTian eklesias,<br />
romlis Tavic brZandeba macxovari Cveni, ieso qriste. am eklesiis<br />
diadi misiaa TiToeuli pirovnebis ganaxleba, sulieri<br />
feriscvaleba da amaRleba.<br />
taZari adgilia adamianis eklesiuri kurTxevisa, kari b<br />
Wea maradiulobisa, savanea RvTisa. aqauri madlmosili ga remo<br />
aRazevebs, akeTilSobilebs suls, ganwmeds da ganaTavisuflebs<br />
codvebisgan.<br />
gavixsenoT Tundac istoriuli faqti: mZime gansac d elis<br />
dros, mterTa Semosevebis Jams, wmida Tamar mefes brZolis win<br />
laSqari taZarSi mihyavda; aq meomrebi mefesTan erTad loculobdnen,<br />
ambobdnen aRsarebas, eziarebodnen da mxolod amis<br />
Semdeg ekveTebodnen momxdurs. brZolis damTavrebis mere jari<br />
kvlav eklesiaSi brundeboda da uflis samadlobel locvebs<br />
aRavlenda.<br />
taZari oazisia, sadac Cveni yoveldRiuri cxovrebis<br />
oromtrialiT, RelviTa da amaoebiT daRlili suli Sinagan<br />
116<br />
saaRdgomo epistole, 1983 w.
saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />
mSvidobasa da siwynares povebs. imaTac ki, vinc aq 1015 wuTiT<br />
SemTxveviT Semodis, romelTac araferi ician RvTis, maradiuli<br />
cxovrebisa da ukvdavi sulis Sesaxeb, izidavs uCveulo<br />
garemo, RvTismsaxurebis mSveniereba, saeklesio galoba.<br />
xolo is, vinc didi rwmeniTa da RvTaebrivi siyvaruliTaa<br />
gamTbari, SeigrZnobs gacilebiT siRrmiseulsa da arsebiTs,<br />
vidre ubralo esTetikuri siamovnebaa. am siRrmiseulsa da<br />
arsebiTs gansakuTrebiT dRes, qristes brwyinvale aRdgomis<br />
dResaswaulze veziarebiT.<br />
Cveni mrwamsi, Cveni sarwmunoebis yvela sayrdeni qrist<br />
es aRdgomis, sicocxlis mier sikvdilis Zlevis faqtzea<br />
da fuZnebuli. da „ukueTu qriste ara aRdgomil ars, amao ars<br />
sa rwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 17), – wers mociquli pavle.<br />
ma cxovris macxovnebeli tanjvisa da sikvdilis azri aRdgomam<br />
sa cnauryo. mxolod aRdgomis Semdeg daiwyo ka cobriobam<br />
qristes sxeulSi – eklesiaSi gaerTianeba. es mZ ime da xangr<br />
Zlivi procesia da igi dResac grZeldeba. o, rogor nela<br />
aR wevs adamianebSi mTeli samyarosa da cxov rebis ganaxlebis<br />
mo mwodebeli suli siyvarulisa da urTierTndobisa.<br />
„mSvidoba Tqvenda!“ – es iyo aRdgomili macxovris pirveli<br />
sityvebi; rom Seicno arsi da siRrme qristes aRdgomisa<br />
da Senc gaxde Tanamoziare am diadi zeimisa, yovlismomcveli<br />
mSvidobaa saWiro. mSvidoba RmerTTan, moyvasTan, TviT Sens<br />
TavTan. uflis mier boZebuli mSvidoba ki ar unda ganvagdoT,<br />
unda miviRoT da gavxdeT monawile am RvTaebrivi niWis CvenSi<br />
ganxorcielebisa. ra gasakviria, rom TaobaTa manZilze mowinave<br />
adamianebi usazRvro energias xarjavdnen, raTa msoflioSi<br />
mSvidobis dacvis saqmeSi CaerToT zneobrivi Zala mTeli<br />
kacobriobisa. mSvidoba yvelasaTvis uZvirfasesi ganZia, magram<br />
117
ar unda dagvaviwydes, rom arsebobs boroti nebac. rodesac<br />
igi zeimobs, xalxs Tavs omis saSineleba atydeba da adamianebi<br />
sisxlisa da cremlis morevSi inTqmebian. ase iyo yovelTvis,<br />
magram momavalSi ase aRar iqneba. Tanamedrove iaraRis pirobebSi<br />
gacilebiT ufro saSineli da gamousworebeli mdgomareoba<br />
Seiqmneba. amitomac TiToeulma adamianma unda Seignos,<br />
rom ukve ganvlilia is periodi, roca esa Tu is sakiTxi Zalis<br />
poziciidan wydeboda, rom dRes kacobrioba didi gansacdelis<br />
winaSe dgas, tyvea atomuri energiisa, risganac aucileblad<br />
unda gaTavisufldes; da gvwams, ufali dagvexmareba.<br />
aRdgomili qriste gvaZlevs yovelives, raჲc cxovrebisa<br />
da bednierebisTvisaa aucilebeli. upirvelesad igi gvaniWebs<br />
su lsa da niWs siyvarulisas, raTa SevumsubuqoT tvirTmZime da<br />
ma Svral kacobriobas gza mimavali „axal Ta caTa da axalsa qu<br />
eyanasa... romelsa Sina simarTle dam kჳ drebul ars“ (2 petr.<br />
3, 13).<br />
sayvarelno sulierno Svilno Cemno!<br />
guliTadad gilocavT qristes aRdgomas, gisurvebT, rom<br />
paseqis brwyinvale sxivebma SemoanaTon TiToeuli Tq venganis<br />
binaSi, gaaTbon Tqveni suli, daivanon gulSi da aRavson igi<br />
rwmeniT, sasoebiTa da siyvaruliT. sadac brZandeba ufali, mun<br />
sixaruli da naTeli hgies; sada ars siyvaruli – mun erToba<br />
da miteveba.<br />
yvelas maradiul sixaruls gisurvebT.<br />
118<br />
qristes aRdgoma<br />
Tbilisi, 1983 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />
WeSmaritad aRdga qriste!
saSobao epistole<br />
1984 w.<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis RvTivkurTxeul<br />
sulier Svilebs, RvTismSoblis wilxvdomil saqarTvelos<br />
mkvidrT da ucxoeTSi mcxovreb TanamemamuleT<br />
„nu hkurneb borotsa borotiTa“<br />
(wmida basili didi).<br />
aqarTvelos uZvelesi samociqulo eklesiis sayvare<br />
ს<br />
lno Svilno, iverno, „madli Tquen Tana da mSჳdobaჲ<br />
ga nmravldin!“ (1 petr. 1, 2). RvTis wyalobiT kvlav vegebebiT<br />
sasixarulo da sazeimo dRes – qristes Sobis dResaswauls.<br />
beTlemi... ra saocrad axlobeli da Zvirfasia es sityva<br />
yoveli qristianisTvis. idumali Ramis siCumeSi swor ed aqedan<br />
119
moefina msoflios angelozTa galoba: „didebaჲ ma RalTa Sina<br />
RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa So ris saTnoebaჲ“<br />
(luk. 2, 14).<br />
120<br />
saSobao epistole, 1984 w.<br />
mTeli samyaro, kacobrioba mouTmenlad eloda mac xov<br />
ris movlinebas dedamiwaze; bolos aRsrulda imedi xalxTa da<br />
yovelTa moiRes Svilebaჲ „zeciuri mamisagan“ (gal. 4, 5) – iSva<br />
qriste, ganaxlda imedi, aRorZinda siyvaruli. uflis ganxorcielebiT<br />
aRdga ara marto pirvandeli kavSiri RmerTsa<br />
da adamians Soris, aramed umaRlesi erToba Semoqmedsa da<br />
yovelive qmnuls Soris.<br />
suli qristianisa, anu suli yoveli adamianisa, romelmac<br />
irwmuna qristes Soba da miiRo saidumlo naTlisRebisa,<br />
savanea mama RmerTisa, Zisa da sulisa wmidisa. TviT macxovari<br />
brZanebs: „ukueTu visme uyuarde me, sityuani Cemni daima rxnes,<br />
da mamamanca Cemman Seiyuaros igi, da movideT misa da mis Tana<br />
davadgreT“ (ioan. 14, 23).<br />
uflis gankacebis wyalobiT gardaiqmna pirovneba, Se <br />
i cvala misi zneCveulebebi. iesos madliT gamoxsnilma ad a<br />
mianma sul sxvanairad daiwyo samyaros aRqma. Tu Zveli aR<br />
TqmiT daSvebuli iyo „Tvali Tvalisa wil da kbili kbilisa<br />
wil“ (gam. 21, 24), qristianuli samyaros safuZvlad iqca siyvaruli,<br />
Zmoba da xalxTa Soris megobroba ganurCevelad<br />
er ovnebisa, enisa, rasisa. TviT ufali ase ganmartavs qveynad<br />
Ta visi movlinebis mizans: „esreT Seiyuara RmerTman sofeli<br />
ese, viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas, raჲTa yovelsa<br />
romelsa hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes<br />
cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan. 3, 16). gonebisaTvis miuwvdomeli am<br />
msxverplis wyalobiT ganqarda zRude RmerTsa da kacs Soris,
saSobao epistole, 1984 w.<br />
adamians kvlav ganeRo samoTxis kari, gamoCnda gza maradiuli<br />
cxovrebisaken.<br />
saxarebidan viciT, aRmosavlelma mogvebma beTlemSi<br />
Sobil macxovars Tayvaniscemis niSnad miarTves oqro, gundruki<br />
da muri. Cven raRas SevTavazebT axlad Sobil qristes?<br />
erT saSobao locvaSi weria: miuZRveniT mas rwmena nacvlad<br />
oqroisa, siyvaruli keTilsurnelovani nelsacxeblis ma gier<br />
da saqmeni keTilni sakmevlisa wil, anu miarTviT mas cxovreba<br />
Tqveni.<br />
qristianuli cxovreba gulisxmobs yofnas RmerTSi,<br />
zrunvas moyvasisaTvis; esaa gza jvarismtvirTvelisa, gansacdeliT<br />
savse cxovrebis zRvaSi curvaa igi. wmida grigol Rv<br />
Tismetyveli gvaswavlis: „ukeTu navi Seni jereT ara dabmul<br />
iyos napirsa zRvisasa, nu moiwoneb Tavsa mgzavrobisa keTilad<br />
da mTavrebiTa; rameTu arian mravalni, romelni dainTqnes<br />
winaSe navsayudelsa“ (gr. RvTismetyv. Sromebi, t. II, gv. 228).<br />
cxovreba unda aRviqvaT ise, rogoric is sinamdvileSia,<br />
unda davinaxoT da gavarCioT, ra aris keTili, ra – boroti<br />
da amis mixedviT avirCioT Cveni gza. cxadia, Tu erT gzaze<br />
davdgebiT, meores uarvyofT da „...vai maTda, romelni ityჳan<br />
borotsa keTilad“ (es. 5, 20).<br />
borotisadmi winaaRdgoma WeSmarit qristians avaldebulebs<br />
uyvardes qveyana, uyvardes adamiani, buneba... misi moqmedeba<br />
unda efuZnebodes TiToeuli pirovnebis pativiscemisa<br />
da misTvis gulSematkivrobis gancdas, Sinagan moTxovnilebas,<br />
mxarSi amoudges gaWirvebuls. gana aris raime imaze sasiamovno,<br />
SeZlo, riTime daexmaro gansacdelSi myofs?!<br />
siyvaruli netarebaa, siZulvili – tanjva. siyvaruls<br />
121
adamianisa RmerTTan mivyavarT. „moyvasi ars mizezi viTarca<br />
cxovnebisa, egreTca warwymedisa sulisa Cuenisa. ukeTu SeiZino<br />
Zmai, hpoveb ufalsa, da Seiyuare igi esreT: viTarmed ara ganurisxde<br />
da avsa missa nu moixseneb, iyav mSvidobis myofel,<br />
dauTme, ukeTu ese SesaZlebel iyos, ganeride sityvis migebasa<br />
da davasa“, – wers Rirsi mama anton didi (Sr. 5. gv. 88); xolo<br />
brZeni solomoni gvaswavlis: „romelman yos keTilisaTvis<br />
boroti, ara moakldes saxlsa missa Zჳri“ (igav. 17, 13).<br />
erTerTi didi madli, romelic aucilebelia TiToeuli<br />
CvenganisaTvis, aris mSvidoba, am sityvis farTo gagebiT: mSvidoba<br />
RmerTTan, mSvidoba moyvasTan, mSvidoba bunebasTan, mSvidoba<br />
sakuTar TavTan – ai, is pirobebi, romlebic aucilebelia<br />
adamianis normaluri fizikuri da sulieri ganviTarebisaTvis.<br />
rogorc gazafxulis mzis macocxlebeli sxivebi aRviZebs miZinebul<br />
bunebas, aseve mSvidobac xels uwyobs gamovlindes RvTis<br />
mier adamianisaTvis miniWebuli SemoqmedebiTi energia.<br />
pirvelmamis, adamis saxiT kacma dakarga mSvidoba RmerTTan.<br />
mSvidoba moyvasTan daarRvia adamis Ze kaenma, Tanamedrove<br />
adamiani ki moswyda bunebas; yovelive amis Sedegad<br />
davkargeT Sinagani mSvidoba; cnobili qarTveli mwerali da<br />
sazogado moRvawe sulxansaba orbeliani ambobs: „sada ara ars<br />
amboxebaჲ, brZola da tacebaჲ, mun ars mSvidobaჲ“.<br />
mSvidobisadmi mowodeba gansakuTrebuli ZaliT gaisma<br />
qristianobaSi. angelosTa galoba – „didebaჲ maRalTa Sina<br />
RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris sa T noebaჲ“<br />
– macxovris Sobisas rom moefina qveyanas, RvTis mcnebad iqca<br />
yoveli qristianisTvis.<br />
„raჲ umjobes ars sulTa CvenTaTvis, anu umetes keTil<br />
122<br />
saSobao epistole, 1984 w.
saSobao epistole, 1984 w.<br />
ama Jamad? ese igi ars, romeli metobs yovelTa swavlaTa da<br />
romlisganca momdinareobs sargebeli ufroჲsi yovlisa,<br />
– mSvidobisaTჳs vityჳ. xolo ufroჲsi yovelTa samwuxaro<br />
da SemaWirvebel ars ganwvalebaჲ anu mterobaჲ“, – wers wmida<br />
grigol RvTismetyveli (Sr. 3, 1844, gv. 135). „romelni eZieben<br />
sawuTrosa Sina sitkboebasa, mSvidobiani yofis ukeTess veraras<br />
poveben. yoveli, raica saxelidebis sikeTed da mSvenierad,<br />
WeSmaritad keTil ars, ukeTu Tanaziar ars igi mSvidobasa“, –<br />
vkiTxulobT wmida grigol noselTan.<br />
bibliaSi TiTqmis orasjer meordeba mowodeba RvTisa<br />
imis Taobaze, rom veswrafodeT xalxTa Soris mSvidob ian urT<br />
ierTobas, gviyvardes mSvidoba, veltvodeT mas. „mS ჳdobaman<br />
RmrTisaman, romeli hmats yovelTa gonebaTa, Se z Rudenin<br />
gulni Tquenni da gonebani Tquenni qriste iesuჲs mier... Zmano,<br />
raodeni ars WeSmarit, raodeni patiosan, ra o deni marTal,<br />
raodeni wmida, raodeni sayuarel, raodeni saqebel, raodeni<br />
saTno da raodeni qebul, mas zraxevdiT“, – gvaswavlis pavle<br />
mociquli (filip. 4, 78). ase cxovroben namdvili qristianebi<br />
da, rogorc keTil saqmeTa jildos, uflisagan suliwmidis<br />
did madls iReben. „xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli,<br />
sixaruli, mSჳdobaჲ, sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ,<br />
sarwmunoebaჲ, myud ro ebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 2223).<br />
wmida basili didi wers: „romeli eZiebs mSvidobasa, igi eZiebs<br />
qristesa, rameTu Tavadi igi ars mSvidobai Cueni“.<br />
qadageba mSvidobisa, msaxureba mSvidobisaTvis qristianuli<br />
eklesiis umTavresi amocanaa. gansakuTrebiT es iTqmis<br />
dRevandel dReze, rodesac ase swrafi cvlilebebi xdeba Cvens<br />
planetaze, gamZafrebulia saerTaSoriso mdgomareoba, gve<br />
123
muqreba TermobirTvuli omis saSiSroeba.<br />
124<br />
saSobao epistole, 1984 w.<br />
zogierTi fiqrobs, rom birTvuli katastrofa da, aqedan<br />
gamomdinare, dedamiwaze sicocxlis mospobis safrTxe Sedegia<br />
mecnierebisa da teqnikis swrafi ganviTarebisa, mecnierulteqnikuri<br />
revoluciisa. es mcdari gansjaa. sinamdvileSi mecnierebam<br />
da teqnikam axali gzebi da saSualebebi gamoavlina<br />
adamianis ganviTarebisaTvis. mTeli ubedureba isaa, rom am<br />
mecnierul miRwevebs kacobrioba sulierad da moralurad<br />
moumzadebeli Sexvda da sikeTis nacvlad igi zogierTma borotebis<br />
saTaved aqcia.<br />
dRes yovelmxriv unda vecadoT SevinarCunoT adamianTa,<br />
xalxebsa da saxelmwifoTa Soris mSvidoba da gavufrTxildeT<br />
mas, rogorc RvTisgan boZebul udides madls, rogorc Cveni<br />
yofis yvelaze aucilebel pirobas.<br />
Cveni qveynis religiur gaerTianebaTa da eklesiaTa me<br />
Taurebis 1983 wlis 27 noembris gancxadebaSi naTqvamia:<br />
„birTvuli omi migvaCnia umZimes danaSaulad umaRlesi<br />
Zalis, Semoqmedisa da TviT kacobriobis winaSe.<br />
pirovneba uflisagan mowodebulia icxovros mTeli sisavsiT,<br />
ganamravlos sulieri Rirebulebani, srulyos Tavisi<br />
yofis materialuri mxare, daamyaros keTili urTierToba sxva<br />
adamianebTan da xalxebTan samarTlianobis, WeSmaritebisa da<br />
siyvarulis safuZvelze“.<br />
qristianoba siyvarulis religiaa; ai, ras amboben wmida<br />
mamebi: „yoveli, romelsa uyuardes, RmrTisagan Sobil ars“ (1<br />
ioan. 4, 7); „siyuaruli niSnavs yofnas erT sulad, xolo siyuaruli<br />
uflisa, amasTan erTad gzai ars ganRmrTobisa“ (wmida<br />
grigol RvTismetyveli, t. II. gv. 312).<br />
WeSmaritad siyvarulia erTaderTi gza, romelsac Rm
erTTan mivyavarT: moviyvan magaliTs IV sis kapadokieli wmida<br />
mamis – basili didis cxovrebidan, rogorc nimuSs qr istianuli<br />
siyvarulisa da moyvasisaTvis zrunvisa.<br />
kesariakapadokiis mTavarepiskoposma basili didma erT<br />
dRes gadawyvita, stumreboda Tavisi eparqiis mRvdels. didi<br />
sixaruliT Sexvdnen meufes mRvdeli anastasi da misi meuRle<br />
Teognia. rogor cxovrobo? – hkiTxa basili didma. – codvili<br />
varo, – miugo mRvdelma, – ori uReli xari myavs. erT uRels me<br />
vamuSaveb, meores daqiravebuli kaci. Semosavlis nawils Rarib<br />
RatakT da mwirebs vurigeb, nawiliT ki gadasaxads vistumreb.<br />
Cemi meuRlec mexmareba, gvemsaxureba me da glaxakT.<br />
– miTxar, ra sikeTe giqmnia?<br />
– araferi, – iyo pasuxi.<br />
maSin wmida basili erTerTi oTaxis daketil karT an<br />
ga Cerda da misi gaReba moiTxova. mRvdeli Seecada, ga da<br />
efiqrebina meufisaTvis iq Sesvla, arwmunebda, mand sa meurneo<br />
nivTebis garda araferiao. – me swored am nivTebis sanaxavad<br />
mo vedi, – Tqva wmindanma.<br />
gaxsnes kari. maT Tvalwin mZime suraTi gadaiSala: sa re<br />
celze iwva keTrovani, romelsac nafleTebad ekida xorci.<br />
igi sadRac quCaSi epovaT anastasisa da Teognias, saxlSi wamoeyvanaT<br />
da uvlidnen (saerTod Cvevad hqondaT, sxvaTaTvis dafarulad<br />
epatronaT mZime avadmyofebisaTvis).<br />
rad mimalavdi am saunjeso, – hkiTxa mTavarepiskoposma.<br />
– es kaci nerviulia, – upasuxa mRvdelma, – ar mindoda<br />
me Cvenebina, vSiSobdi, daufiqrebeli sityviT ar Seuracxeyo<br />
Tqveni siwmide.<br />
saSobao epistole, 1984 w.<br />
mRvdelmTavarma sTxova anastasis, neba daerTo, erT<br />
Ra mes mainc momsaxureboda keTrovans, raTa masac hqonoda wi<br />
125
li im did jildoSi, rasac mRvdeli da misi ojaxi uflisag an<br />
miiRebdnen. da darCa im Rames basili didi, locvaSi da a Tenda,<br />
diliT ki ukve gankurnebul avadmyofTan erTad ga movida<br />
oTaxidan.<br />
126<br />
ai, rogor unda gvwamdes, rogor unda vemsaxuroT mo y<br />
vass. „srulyofili siyvaruli erTnairad hyvarobs yo v e lTa:<br />
keTilT – viTarca megobarTa, ukeTurT – viTarca mte rTa, ro m<br />
elTac swyalobs, momTmine da mSvidia Seuracxyof a sa maTsa zeda<br />
da borotiTa ara miagebs. xolo ganicdis da itanjeba maTTvis<br />
da Tu mizezi raime mieces, hyofs maT ma x loblad Tuisa“ (maqsime<br />
aRmsarebeli).<br />
saSobao epistole, 1984 w.<br />
erTxel ioane kibisaRmwerelTan mividnen glexebi da<br />
daiwyes Civili, Zneliao sulis cxoneba, ojaxuri da yo fiTi<br />
sazrunavi bevri gvaqvso – imarTlebdnen Tavs. wmida moRvawem<br />
miugo: „raodenca SesZlebT keTil saqmeTa qmnas, qme niT, nu<br />
ityviT Zvirsa Zmisasa, nu iparavT, nu cruobT, nu gandiddebiT, nu<br />
g ZulT vinme, saeklesio RvTismsaxurebas nu moswydebiT, ganiki<br />
TxeT glaxaki, nu vis acdunebT, daiceviT siwmide ojaxisa... da<br />
Tu yovelsa amas eseviTar hyofT, ara So rsa xarT sasufevelsa<br />
caTasa“ (ioane kibisaRmwereli, kibe, 1851, gv. 11).<br />
qristes SobiT TviT RvTaebrivi siyvaruli gardamoxda<br />
zeciT da aRiRo codvani soflisani, raTa Seemsubuqebina CvenT<br />
vis tvirTi im gzaze, romelsac RmerTTan da adamianTan mivya<br />
varT. beTlemSi im sakvirvel Rames aRsrulda RvTis sityvebi:<br />
„me var romeli viqm mSჳdobasa“ (es. 45, 7).<br />
hyofdiT urTierTas mSvidobasa! – mowafeebisadmi mimarTuli<br />
am sityvebiT macxovarma adamianur urTierTobaTa<br />
daurRveveli kanoni dagviwesa. amiskenve mogviwodebs pavle<br />
mociquli: „mSჳdobaჲ igi RmrTisaჲ ganmtkicenin gulTa Sina
TquenTa, romlisa mimarTca – igi Cinebul xarT“ (kol. 3, 15).<br />
ganwmendil gulze dafuZnebuli mSvidoba dauSreteli<br />
wyaro da Zalaa adamianis miaxloebisaTvis RmerTTan da<br />
mo yvasTan, ris Sedegadac TiToeuli Cvenganis Sinagani mSvid<br />
oba sakacobrio mSvidobad iqceva. wmida esaiam xalxTa Soris<br />
yovlismomcveli mSvidobisa da erTobis Sesaxeb iwi na<br />
swarmetyvela, rom dadgeba is RvTivkurTxeuli dro, roca<br />
adamianebi „dasWrian maxvilebsa maTsa saxnisad, da laxvrebsa<br />
ma Tsa namglad; da ara aRiRos naTesavman naTesavsa zeda maxvi<br />
li, da arRa iswavebdnen mermed brZolasa“ (es. 2, 4).<br />
SekavSirebisa da urTierTgagebisaken mogviwodebs uf ali<br />
da mwams, aseTi dRe dadgeba, rameTu TviT Tavadi igi br Zanebs:<br />
„ჴmisa Cemisaჲ isminon da iyvnen erT samwyso da erT mwyems“<br />
(ioan. 10, 16).<br />
sayvarelno Svilno Cemno! gilocavT qristeSobis di ad<br />
dResaswauls. dae, beTlemSi Sobilma macxovarma mogvm a dlos<br />
nanatri mSvidoba da Tavisi RvTaebrivi siyvaruliT gagviTbos<br />
gaciebuli gulebi. dae, iyos es axali weli mSvidobiani da<br />
RvTivkurTxeuli TiToeuli CvenganisaTvis, Cveni qveynisa da<br />
msofliosaTvis!<br />
„esevd ufalsa da yav sitkboebaჲ, daemkჳdre queyanasa<br />
da daemwyso simdidresa zeda missa. iSuebd uflisa mimarT da<br />
man mogces Sen Txovaჲ gulisa Senisaჲ“ (fsalm. 36, 34). da „iyavn<br />
Tq uen Tana madli, wyalobaჲ da mSჳdobaჲ RmrTisa mier mamisa<br />
da uflisa mier iesu qristesa Zisa misisa WeSmaritebiT da siyuaruliT“<br />
(2 ioan. 1, 3), amin!<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1984 w.<br />
saSobao epistole, 1984 w.<br />
127
ქ<br />
saaRdgomo epistole<br />
1984 w.<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis<br />
RvTivkurTxeul sulier Svilebs:<br />
„bneli warvals da naTeli igi WeSmariti<br />
awve Cans“ (1 ioan. 2, 8).<br />
ristes mier sayvarelno yovladsamRvdelono mRvde<br />
lmTavarno, patiosanno moZRvarno da diakonno, Ri<br />
r sno bermonazonno, saqarTvelos eklesiis RvTis saTno<br />
Sv i lno, mkvidrno RvTismSoblis wilxvedrili kurTxeuli<br />
saqarTveloჲsa da ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno, mS<br />
vidoba, sixaruli da siyvaruli Tanamaval geyavn Tqven aw da<br />
ma radis!<br />
129
130<br />
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
taZrebis zarebis guguni msoflios auwyebs yvelaze diad<br />
dResaswauls – qristes aRdgomas. dRes zeimobs eklesia, sixaruls<br />
dausadgurebia yoveli qristianis gulSi am zemiwieri<br />
sixaruliT aRvsili siyvaruliT gilocavT:<br />
qriste aRdga!<br />
sixaruls xSirad win uswrebs didi mwuxareba. ase iyo mociqulebis<br />
drosac. momxdarma isini suliT xorcamde SeZra. sul<br />
sxvas elodnen, movlenebi ki sxvagvarad warimarTa. maTi imedi<br />
da nugeSi Seuracxyves da jvars acves. adamianuri zizRisa da si<br />
Zulvilis qariSxalma gadauara ierusalims; Semdeg ki iq, sadac<br />
gaafTrebuli brbo boboqrobda, Semzaravi siCume Camovarda;<br />
dacarielda Txemis adgili, mxolod iesos maxlobelniRa<br />
trialebdnen jvris Soriaxlos. daikarga rwmena, ganqarda<br />
imedi, darCa tanjvawvaleba da sevda; da kidev siyvaruli,<br />
jereT dauSreteli. SiSsa da sasowarkveTas moucavs mociqulni.<br />
unugeSod darCenilni ar apireben macxovris brZanebisamebr<br />
galileaSi gamgzavrebas, radganac ar moelian Sexvedras iq<br />
masTan, vinc maT Tvalwin jvars ecva, ivno da daefla.<br />
o, ra susti da mcired morwmunea adamiani!<br />
mowafeebma mswrafl daiviwyes TavianTi moZRvris dari<br />
gebani, daiviwyes is saswaulni, romelTa momswrenic Tavad<br />
iyvnen. mwuxareba da gulgatexiloba daeufla maT... „da aha<br />
Zr vaჲ iyo didi“ da gardamoxda zeciT sxivmosili angelozi<br />
uflisa, „xolo iyo xilvaჲ misi, viTarca elvaჲ, da samoseli<br />
misi spetak, viTarca Tovli“ (maT. 28, 23). da iqmnes igini mowmeni<br />
saxilvelisa gansakrTomelisa:
qriste aRdga!<br />
aRorZinda rwmena mociqulTa, ganaxlda imedi.<br />
ra saocari da uCveulo Zalisaa es sityvebi, ase xSirad<br />
rom warmovTqvamT am dReebSi:<br />
qriste aRdga!<br />
qristes aRdgomis mniSvneloba am movlenis sidiadesa<br />
da gansakuTrebulobaSia. igia saswauli saswaulTa Soris,<br />
romelic ki odesme uxilavs an smenia kacobriobas; igia qvaku<br />
Txedi qristianobisa, rameTu „ukueTu qriste ara aRdgomil<br />
ars, amao ars sarwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 17).<br />
„dideba moTminebasa Sensa, ufalo ieso!“<br />
zatikis am brwyinvale dReebSi Cven winaSe kvlav mTeli<br />
simZafriT dgeba rTuli, zogierTisTvis gadauWreli kiTxvebi,<br />
dasabamidan rom aRelvebda adamis Zes: vin varT, saidan<br />
movediT, risTvis varT mowodebulni da saiT mivemarTebiT.<br />
„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi, anu Ze kacisaჲ, ra me Tu<br />
moxedav mas?“ – mimarTavs daviT winaswarmetyveli Se mo qmeds<br />
(fsalm. 8, 5).<br />
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
egeb Cven bunebis mxolod SemTxveviTi gamovlineba ni<br />
varT, anda evoluciis garkveuli etapis Sedegi da sxva araferi?<br />
adamiani jer kidev uZveles dros mixvda, rom misTvis<br />
mTavari iyo sakuTari Tavis Secnoba. am gziT mavalma Tavis sulSi<br />
aRmoaCina gaoreba, urTierTdapirispireba: ixila xati<br />
RvTisa da zne cxovelisa, ixila sidiade da simdable Tvisi,<br />
131
sikeTe da boroteba, siyvaruli da siZulvili, igrZno msxver<br />
plis gaRebis didi unari da mis gverdiT ulmobloba da usaz<br />
Rvro egoizmi... iqneb amitomac iyo, rom Zvelma egviptelebma<br />
sfinqsi kacis TaviTa da cxovelis taniT gamosaxes.<br />
adamiani msoflios erTerTi yvelaze didi saocrebaa.<br />
saocaria igi ara marto rogorc socialuri arseba, ara rogo<br />
rc nawili bunebisa, aramed – rogorc pirovneba, su lieri<br />
pirovneba. pirovneba ar niSnavs bunebas anda mis na wils; adami<br />
ani pirovnebaa ara bunebiT, aramed – suliT. ga remos grZnobadi<br />
aRqma misi arsis, misi yofis erTi mxarea. amitomac ar aris<br />
swori adamianis Seswavlis mcdeloba mxo lod somaturi an<br />
Tropologiis, biologiis anda sazogadoebis ganviTarebis<br />
zogadi kanonebis mixedviT. kaci, upirveles yovlisa, xatia<br />
RvTisa.<br />
ai, rogor ganixilavs wmida grigol noseli sampirovani<br />
RmerTis bunebis adamianSi ganxorcielebul saidumlos:<br />
„adami, qmnileba pirveli da ara Sobili, ars saxe dausabamoisa<br />
mama RmerTisa, yovlisa mpyrobelisa da yovlisa mizezisa; Ze<br />
adamisa Sobili – msgavsi ars Zisa da RvTisa sityvisa Sobilisa,<br />
da eva, gamosuli adamisagan (garna araSobili misgan), ars saxe<br />
sulisa wmidisa“ (arqimandriti kipriane, wmida grigol palamas<br />
anTropologia, gv. 157).<br />
„CauRrmavdi Tavsa, STaixede sulsa Sensa, viTa sarkesa<br />
Sina; da odes keTilad ganarCev iq yovelsa, Seicnob, rom xati<br />
da msgavsi xar RvTisa. da viTarca ver ixilav da ver upovi<br />
sa xelsa ukvdavsa arssa Senisa sulisasa, egreT miuwvdomel,<br />
Seucnobel da ukvdav ars RmerTi Seni“, – vkiTxulobT iqve (gv.<br />
159).<br />
132<br />
saaRdgomo epistole, 1984 w.
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
sxva adgilas wmida grigol noseli wers: adamianma<br />
daikava saSualo adgili RmerTsa da mis mdabal qmnilebaTa<br />
Soris, amitomacaa igi gaorebuli: naTeli gonebiT RvTaebriv<br />
mSvenierebas gvagonebs, mgznebare vnebebiT ki – cxovels; amiT<br />
aixsneba is Sinagani konfliqti da dapirispireba, riskenac<br />
saerTod midrekilia igi.<br />
ase rom, xateba RvTisa TiToeul pirovnebaSia, rogorc<br />
Camoyalibebul kanonTa wesi. igi warmoadgens misi yofis<br />
aucilebel pirobas, romlis saSualebiTac unda ganxorcieldes<br />
msgavseba uflisa. swored es aris adamianis cxovrebis<br />
mizani.<br />
xSirad svamen kiTxvas: ratom Seqmnao gamCenma kaci mxolod<br />
xatad Tvisa? ukeTu igi iqneboda srulyofili arseba,<br />
ukeTu msgavseba misi Seesatyviseboda xatebas misas, igi iqneboda<br />
RmerTi. es gza ki adamians gasavleli aqvs. misi TviTsrulyofisa<br />
da RvTismimsgavsebis procesSi monawileoba unda miiRos<br />
rogorc RvTaebrivma, ise kacobrivma sawyisma, rasac Cven ori<br />
sawyisis sinergias vuwodebT. mxolod am SemTxvevaSi vlindeba<br />
CvenSi Tavisufali neba.<br />
„ra gsurs, sulo Cemo? – ekiTxeba Tavis Tavs wmida grigol<br />
RvTismetyveli, – ra aris mokvdavTa mier dafasebuli<br />
sikeTeTagan SenTvis metnaklebad Rirebuli? iTxove raime<br />
didebuli da miiReb mas... gnebavs Tundac qvani patiosanni,<br />
velni mSuenierni da keTilni, simravle faraTa, xarTa da<br />
aqlemTa?.. iqneb taxtsa da mbrZaneblobas mieltvi an xanmokle<br />
didebas, radganac xvalve dagamdableben, gyofen morCilad<br />
maSin, rodesac gandidebis gzas Seudgeba vinme sxva kaci, Tundac<br />
Seni yma, cota xnis winaT ubadruki msaxuri Seni... egeb gsurs,<br />
133
sulo, WeSmaritebis saxeliT kanonebiT vaWroba (anu maTi usamarTlo<br />
ganmarteba)?.. nuTu gonierisa kacisaTvis aqvs mniSvneloba<br />
da fasi mas, romeli Jamad ars da Jamad ganqardebis,<br />
mas, rac msaxurebs borotTaca, da veras argebs mimavalsa ima<br />
so flad“ (wmida grigol RvTismetyveli, 1, gv. 223224). ai,<br />
Sedegic miwieri bednierebisa:<br />
Sina.<br />
qra.<br />
134<br />
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
„– sadra veZio didebuli sityvebi Cemi? – ganibnia haersa<br />
– xolo ieri da feri Cemi siWabukisa? – ukvalod ga<br />
– garna dideba? – iqmna arara.<br />
– simtkice Cemis sxeulisa sad daikarga? – Semusra Wirma.<br />
– adgilmamuli da simdidre vis xelSi aris? – romelnime<br />
miiTvala ufalman, sxvani borot kacTa daisakuTres“ (wmida<br />
grigol RvTismetyveli, 1, gv. 79).<br />
cxovreba qristianisa jvarismtvirTvelobaa. igi yofnaa<br />
TviT qristeSi, siyvarulia moyvasis bednierebisaTvis msxverplad<br />
gaRebuli, gacxadebaa sulisa da Zalisa, – rogorc<br />
br Zanebs mociquli pavle (1 kor. 2, 4). mTavaria, adamiani ar<br />
Se eWidos im simZimes, misTvis rom ar aris gankuTvnili; mTavaria,<br />
man miagnos Tavis jvars, raTa akurTxos igi ufalman da<br />
iyos uReli misi tkbil da tvirTi misi subuq.<br />
rom viyoT WeSmariti msaxurni qristesi, unda gvesmodes<br />
jv ris Rrma azri da didi Zala. JamnSi vkiTxulobT:<br />
„uZlevelo, axovano, saRmrTo Zlierebao patiosnisa<br />
da cxovelmyofelisa jvarisao, gareSemicev da damifare codvili<br />
ese“.<br />
Tu Sen SeZleb am sityvebis guliT miRebasa da maTi didi
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
mniSvnelobis Secnobas, veravin da veraferi ver dagamarcxebs,<br />
da sicocxlis bolos Senc SegeZleba Tqva: „qristes Tana juarcumul<br />
var. xolo cxovel arRara me var, aramed cxovel ars<br />
Cem Tana qriste“ (gal. 2, 1920).<br />
jvari Cveni Zalaa ganwmedis gzaze. igia uRonoTa Rone,<br />
sustTa simtkice da Zliereba, uZlurTa da sneulTa mkurnali,<br />
cxovelmyofeli, dauSreteli wyaro, fari da maxvili xiluli<br />
da uxilavi boroti Zalis winaaRmdeg.<br />
Tu ver SevZlebT Cveni jvris tarebas, Tu ver aRvudgebiT<br />
win Cvens codvebs, ver davZlevT pativmoyvareobas, sakuTari<br />
Tavis siyvaruls... da tvirTiT damZimebulni davecemiT, sulisa<br />
gansamtkiceblad unda mivapyroT mzera patiosansa jvarsa missa,<br />
romelic Cvenisa cxovnebisaTvis gardamoxda zeciT, ewama CvenTvis...<br />
da aucileblad vigrZnobT mis daxmarebas.<br />
sxvanairad rom vTqvaT, isini, vinc qristes moZRvrebas<br />
miiReben, movaleni arian icxovron ise, rom gaagrZelon<br />
saqmeni kacobriobisaTvis Sewiruli uflisa; ukeTu gsurT iyoT<br />
WeSmariti morwmuneni, Rrmad daukvirdiT am sityvebs: „romelsa<br />
unebs Semdgomad Cemsa moslvaჲ, uvaryavn Tavi Tჳsi, da aRiRen<br />
juari Tჳsi da Semomidegin me“ (mark. 8, 34).<br />
Tavis uaryofa niSnavs gaTavisuflebas miwieri miswrafebebisagan,<br />
viwro egoizmisa da ampartavnebisagan (roca<br />
pirovneba qedmaRlurad uyurebs da mxolod imis mixedviT<br />
afasebs adamianebs, Tu vis ra sikeTis motana SeuZlia misTvis),<br />
Tavis uaryofa niSnavs msaxurebas moyvasisaTvis.<br />
magaliTisaTvis davasaxelebdi Rvawlsa da Sromas qarTvelTa<br />
mefis Tamarisa, romlis gamefebis 800 wlisTavs<br />
wels zeimiT aRniSnavs Cveni eklesia da xalxi. igia saxe Cve ni<br />
135
erisadmi Sewiruli moRvawisa da didi jvarismtvirTve lisa.<br />
136<br />
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
sulTanma ruqnadinma gadawyvita daerbia gaZlierebuli<br />
saqarTvelo da aRegava igi pirisagan miwisa. man mefe Tamars<br />
aseTi Sinaarsis werili gaugzavna:<br />
„...aw warmomivlenia yoveli mxedroba Cemi, raTa aR v<br />
xoco yoveli mamakaci maga qveynisa, da cocxali igi oden darC<br />
es, romeli wina momegebos, Tayuanisces CarTsa Cemsa; sasoeba<br />
igi Tqueni juari winaSe Cemsa dalewos da mohamedi aRiaros“<br />
(leonti mroveli, istoriani da azmani SaravandedTani, qar<br />
Tlis cxovreba, II, gv. 93, Tb., 1959).<br />
xolo dedofalman aseTi pasuxi SeuTvala:<br />
„Zalsa RmrTisa yovlisa mpyrobelisasa mindobilman,<br />
maradis qalwulisa mariamisa sasoebiT mosavman da patiosanisa<br />
juarisa mvedrebelman warvikiTxe RmrTisa ganmarisxebeli<br />
wigni Seni, ruqnadino, da vcan sicruveni Senni, romelTa bWe<br />
RmerTi iyos! Sen oqrosa mevireTa simravlisad mindobil<br />
xar, xolo me arca simdidresa da arca Zalsa spaTa CemTasa,<br />
aramed Zalsa RmrTisa yovlisa mpyrobelisasa da juarisa<br />
wmidisa, romeli Sen hgme. aw warmomivlenia yoveli mxedroba<br />
Cemi winamogebebad Senda. iyavn neba RvTisa, nu Seni! samarTali<br />
misi, nu Seni!“ (iqve, gv. 9394).<br />
simdablisa da morCilebis niSnad wmida Tamari fexSiSveli<br />
waruZRva laSqars varZiidan basianisken. brZolis win<br />
akuTrxa igi patiosani jvriT, daloca da TviT oZrxes Semoiqca,<br />
sadac dRe da Rames ganuwyvetel locvasa da galobaSi atarebda;<br />
masTan erTad litaniobda mTeli saqarTvelo.<br />
da Seismina ufalma vedreba mxevlisa Tvisisa. musulmanTa<br />
400 000 meomari samarcxvinod iZlia qarTvelTa 100
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
000iani qristesmoyvare mxedrobisagan, ganibnia da Seimusra<br />
simravle agarianTa. gamarjvebulma laSqarma mefe TamarTan<br />
erTad varZiaSi madloba Seswira ufals xsnisaTvis.<br />
mematiane mravalgzis miuTiTebs dedoflis wmida cxov<br />
rebaze, rom igi ver acduna siameman ama soflisaman, verca<br />
samefo gvirgvinman da skiptraman, arca qvaTa patiosanTa uxvad<br />
qonebaman, arca spaTa simravleman da Zlierebam... ver midrika<br />
simdidreman... rom man gamoiCina sibrZne solomonisebri da<br />
yovliTa guliTa da gonebiTa Seiyvara da Seitkbo ufali; kacs<br />
ganacvifrebda Rameyovel mRviZareba misi, locva, muxlTdreka<br />
da cremliT vedreba RvTisa. xSirad Tamari Tavisi xeliT moqsovils<br />
an moqarguls yidda da mis safasurs glaxakT urigebda<br />
– Raribebs Tavisi SromiT exmareboda da ara mxolod samefo<br />
Semosavlidan (iqve, gv. 7981).<br />
istorikosi aseve gvauwyebs, rom Tamaris dros wirvalocva<br />
Seumokleblad aResruleboda palestinis monasterTa<br />
tipikonis mixedviT, rom samefo karze myofTagan liturRias,<br />
mwuxrs, ciskarsa da Jamns veravin daakldeboda.<br />
wmida Tamar iqmna is brwyinvale, dauvali varskvlavi,<br />
romelic marad unaTebs saqarTvelos da aTbobs yoveli qarTvelis<br />
guls.<br />
xSirad kiTxuloben: pirovnebaSi borotebis gaZlierebiT<br />
Tu iSriteba RvTis siyvaruli misadmi? pasuxi erTia:<br />
RvTaebrivi siyvaruli iseTi usazRvro da unapiroa, imdenad<br />
didi da amaRlebulia, rom veraviTari sxva Zala ver SeZlebs<br />
am siyvarulsa da adamians Soris Cadgomas. mainc rogoria<br />
borotebis arsi da ra damokidebuleba aqvs mas adamianTan?<br />
saeklesio mweralTa da RvTismetyvelTa azriT, boro<br />
137
teba ar aris sawyisi, Tanaarsi sikeTisa, igi ararsia, uaryofa an<br />
naklovaneba sikeTisa, rameTu Tavad yovlis mizezi, Semoqmedi,<br />
aris sruli sikeTe, mSveniereba da siyvaruli.<br />
„boroteba arasodes yofila da verc iqneba Tavisi bunebiT<br />
damoukidebeli arsi, radganac ara aqvs mas raoba, buneba<br />
da TviTmyofadi saxe, Zala, saTvalavi da Tviseba. igi bunebrivi<br />
Zalebis daSretis Sedegia. am Zalebis araswori, gauazrebeli<br />
moqmedebaa“, – wers Rirsi mama maqsime aR msarebeli (maqsime<br />
aRmsarebeli, kiTxvamigeba Talasisa, saRvTismetyvelo uwyebani,<br />
1916; gv. 3132).<br />
gauazrebeli, ugono qcevis msxverplis, dacemuli ad a mis<br />
Zis, aRsadgenad TviT RvTaebrivi siyvaruli ganxo r cielda<br />
ieso qristes saxiT, raTa emcno xalxisaTvis RvT is neba, da imav<br />
xalxis xsnisaTvis golgoTaze asuliyo. boroti fiqrobda,<br />
sikvdili daTrgunavda mas. magram moxda sapi r i spiro ram<br />
– jvarcmas mohyva aRdgoma da amaRleba da winaSe yovelTa<br />
xilulTa da uxilavTa arsTa ganbrwyinda yovlismZleveli<br />
Zala RvTaebrivi siyvarulisa.<br />
am siyvarulis Rirsi rom gaxdes adamiani, aucilebel ia,<br />
man suli ganiwmidos codvebisagan. Cvenda saubedurod, xSirad<br />
vadanaSaulebT sxvebs, ganvikiTxavT mtrebs... Cveni mwuxarebisa<br />
da tanjvis mizezi ki CvenSivea; unda gvaxsovdes: rodesac Sinagan<br />
simSvides vkargavT, vkargavT simSvides Cv en garSemoc. xsnis<br />
gza erTaderTia: sinanulis saSualebiT unda aRvidginoT Cvens<br />
sulSi darRveuli harmonia, wmida ziarebiT unda miveaxloT<br />
ufalsa Cvensa ieso qristes, unda vecadoT, davibrunoT CvenTa<br />
didTa winaparTa rwmena, siyvaruli, sasoeba, Tavmdabloba<br />
da, rogorc Sedegi yovelive amisa, – siwmidec. Cvenma sulma<br />
138<br />
saaRdgomo epistole, 1984 w.
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
macxovris amqveyniuri cxovrebis yvela safexuri unda gaiaros,<br />
TviT jvarcmac, rom Semdeg aRdgomili da amaRlebuli iqces<br />
RvTaebrivi siyvarulis taZrad, suliwmidis savaned.<br />
WeSmariti RvTismsaxureba ganuyofelia samSvidobo mo<br />
Rvaweobisagan. dRes kacobrioba didi gansacdelis winaSea.<br />
ar SeiZleba gulgrilad vuyuroT xalxTa tanjvas, imas, Tu<br />
rogor iRvreba udanaSaulo adamianebis sisxli, ra ganlaRebulia<br />
boroteba; ar SeiZleba gavCumdeT maSin, rodesac msoflios<br />
emuqreba birTvuli omis safrTxe. mSvidobaze mxolod<br />
laparakiT verafers mivaRwevT, saWiroa gaazrebuli aqtiuri<br />
moqmedeba, rom aviciloT omis saSiSroeba.<br />
is misia, rac eklesias akisria, ar aZlevs mas damSvidebisa<br />
da TviTkmayofilebis uflebas. zogierTis azriT, eklesia Tavs<br />
aridebs Tanamedrove moTxovnebs. aucilebeli kia vicodeT<br />
misi roli dRevandel pirobebSi, vicodeT, Tu sad aris Cveni,<br />
morwmuneebis, adgili am mSfoTvare msoflioSi; ueWvelia, iq,<br />
sadac yvelaze metad uWirT, sadac yvelaze didi mwuxareba da<br />
cremlia, iq, sadac ibrZvian mSvidobis, Tavisuflebis, xalxTa<br />
da saxelmwifoTa Soris samarTliani urTierTobisaTvis.<br />
gansxvavebuli msoflmxedvelobis adamianebis mSvidobisaken<br />
swrafva maT Soris praqtikuli TanamSromlobis mraval<br />
mxares avlens. am miznis mTeli sidiade damajereblobiT cxadyofs,<br />
rom aseTi urTierToba araTu SesaZlebeli, aramed<br />
aucilebelicaa.<br />
saqarTvelos eklesia aqtiurad uWers mxars qveynis mSvidobismoyvare<br />
politikas.<br />
„yoveli romeli gindes Tquen, raჲTa giyon kacTa, eg <br />
reTca Tquen hyviT maTa mimarT“ (maT. 7, 12); „amiT cnan yovelTa,<br />
139
viTarmed Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarobdeT urTierTas“,<br />
– brZanebs ufali (ioan. 13, 35). siyvaruli RvTisa da moyvasisa<br />
yvela mcnebaze maRali da yovlismomcvelia; amitomac igi unda<br />
iqces Cveni cxovrebis safuZvlad. rogorc Sedegi siyvarulisa,<br />
yvelas momadlebuli gvaqvs sixarulis gancdis unari da sxvebisTvis<br />
misi gaziarebis survili. sxvadasxvagvaria sixaruli,<br />
gansxvavebulad grZnoben mas adamianebi. yoveli mniSvnelovani<br />
saeklesio dRe sulieri sixarulis momtania, magram aRdgomis<br />
dResaswauli mainc sul sxvaa; igi zeimia cisa da miwisa, radganac<br />
sikvdilze sicocxlis gamarjvebas vgrZnobT da ganvicdiT.<br />
Tu gveqneba rwmena da siyvaruli, RvTis mowyalebiT,<br />
Rirsni gavxdebiT im sixarulisa, romelsac ara aqvs dasasruli.<br />
mTavaria, ar SevcdeT, ar gadavuxvioT gadamrCeneli<br />
gzidan.<br />
RmerTo Zliero, Sen xar gza, WeSmariteba da cxovreba;<br />
muxlmodrekilni gevedrebiT, wargviZeR gziTa SeniTa miT<br />
iwroiTa; mowyaleo, mogvmadle sibrZne gulisa, raTa vcnaT,<br />
rai ars WeSmariti da vemsaxuroT mas... uwyiT, ufalo, sicocxle<br />
Cveni wamisyofaa, sicocxle Cveni gansacdelia oden. usasoTa<br />
sasoo, geajebiT, mogveaxlen, raTa ar davinTqaT zRvasa cxovrebisasa;<br />
xeli Seni aRmadginebel gveyavn Cven dacemulTa;<br />
davrdomilni SegivrdebiT da nu ganguagdeb, rameTu Seni varT,<br />
ufalo... da Rirs gvyven Cuen maradiuli netarebisa, vinaiTgan<br />
niWi da wyaloba uzenaesi frTeTa qveSe Sensa yofnaa, Sens<br />
mtilovanSi damkvidrebaa.<br />
Zmano Cemno da dano Cemno! kidev erTxel gilocavT<br />
qristes aRdgomis brwyinvale dResaswauls; ixareT da gaaxareT<br />
sxvanic, amaSia adamianis namdvili bedniereba, „rameTu...<br />
140<br />
saaRdgomo epistole, 1984 w.
sasufeveli RmrTisaჲ... ars, simarTle da mSჳdoba da sixarul<br />
suliTa wmidiTa“ (rom. 14, 17), amin!<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1984 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />
141
ყ<br />
saSobao epistole<br />
1985 w.<br />
saqarTvelos samociqulo eklesiis sulier Svilebs:<br />
„yovliTa dacviTa daicev guli Seni, rameTu amisgan<br />
gamovlen wyaroni cxovrebisani“ (igav. 4, 23)<br />
ovladsamRvdelono mitropolitno, mTavarepisko<br />
posno da episkoposno, moZRvarno, diakonno, berno da<br />
monazonno, RvTivkurTxeulno sulierno Svilno Cveni wmida<br />
eklesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno mis farglebs<br />
gareT! „madli uflisa Cuenisa iesu qristesi, da siyuaruli<br />
RmrTisa da mamisaჲ, da ziarebaჲ sulisa wmidisaჲ Tquen yovelTa<br />
Tana. amin“ (2 kor. 13, 13).<br />
aRsrulda Zveli winaswarmetyveleba wmida esaiasi macx<br />
143
ovris am soflad movlinebasTan dakavSirebiT: „aha qalwul<br />
man muclad iRos da Sves Ze, da uwodon saxeli misi emmanuil“<br />
(es. 7, 14).<br />
axlad Sobili yrmis, ieso qristes saxiT RvTaebrivi<br />
siyvaruli gadmovida qveynad, raTa adamiani sauflo didebis<br />
Tanaziari gamxdariyo. RvTis gankacebis diad saidumlos<br />
bolomde verasdros Seicnobs Cveni goneba. ufalma ganxorcielebiT<br />
cxadyo Tvisi unapiro siyvaruli kacTa modgmisadmi,<br />
siyvaruli, romeli ars aRmadginebeli, mkurnali, SemakavSirebeli,<br />
gadamrCeneli. beTlemis gamoqvabulis bagaSi<br />
mwoli Cvili macxovari maradiuli magaliTia Tavmdablobisa,<br />
maswavlebeli Tanadgomis, Zmobis, Tanasworobis, Tanxmobisa<br />
da siyvarulisa.<br />
am saTnoebebiT rom SevimosoT, jer sakuTar sulSi Caxedva<br />
unda SevZloT, unda SevicnoT Tavi Tvisi; Nosce te ipsum,<br />
– rogorc Zveli romaelebi ityodnen; erTi SexedviT, es ioli<br />
saqmea, magram sinamdvileSi mravalTaTvis qceula igi lodad<br />
Sebrkolebisa. brZenT uTqvamT: adamianSi sami pirovnebaa:<br />
pirveli – rogor warmoidgenen mas sxvani, meore – rogori<br />
warmodgena aqvs sakuTar Tavze da mesame – rasac sinamdvileSi<br />
warmoadgens.<br />
rodesac mTeli simarTliT dainaxav sakuTar Sinagan<br />
saxes, ukve iolad gadaWri mraval sakiTxs, advilad ipovi<br />
Sens adgils cxovrebaSi. sakuTari Tavis Ziebis procesSi aucileblad<br />
wamoiWreba maradiuli kiTxvebi: vin var, ratom<br />
var dedamiwaze, ra aris Cemi mowodeba? RvTismetyvelTa ganmartebiTa<br />
da qristianTa SexedulebiT, adamiani RvTis idea da<br />
qmnilebaa amqveynad, yvelaze srulyofili, magram mainc gan<br />
144<br />
saSobao epistole, 1985 w.
saSobao epistole, 1985 w.<br />
viTarebadi. srulqmnis procesi pirovnebis Tavisufali nebiT<br />
iwyeba dedamiwaze da Semdeg maradiul samyofelSi grZeldeba.<br />
kacs aqvs Tavisi daniSnuleba sawuTroSi da RvTis nebis gansaxorcieleblad<br />
gaaCnia kidec Sesabamisi sasicocxlo swrafva da<br />
moTxovnileba, oRond amisTvis saWiroa mTeli Cveni SesaZleblobebis<br />
gamoyeneba, niWisa da madlis gamomzeureba.<br />
„uflis wyalobiT, yovelive isea mowyobili, rom Ti <br />
T oeuli adamiani monawileobs sulier winsvlaSi Tavisi<br />
ar Cevanis Tanaxmad. maradiul cxovrebas veziarebiT RvTis<br />
kur TxeviT, oRond damsaxurebisamebr. winsvla xorcieldeba<br />
ara marto Semoqmedis nebiTa da wyalobiT, aramed adamianis<br />
Ta naqmedebiTa (sinergia) da ZaliTac. msgavsad amisa, RvTis<br />
nebis srul ganxorcielebas, Tavisuflebasa da ganwmendis mTel<br />
sisavses movipovebT ara marto Cveni SesaZleblobebiT,<br />
ZaliTa da simtkiciT, aramed suliwmidis SemweobiTa da meoxebiT“,<br />
– vkiTxulobT Rirsi mama makari didis SromebSi (vrceli<br />
epistole, gv. 238).<br />
mizans rom mivaRwioT, yoveli wuTi gonivrulad unda<br />
movixmaroT. dro swrafwarmavalia; „awmyo imdenad xanmoklea,<br />
rom gveCveneba, saerTodac ar arsebobs igi. TiTqos dabadebamdeve<br />
daasrulao sicocxle“, – werda seneka. Cven ki ar vafasebT<br />
dRevandel dRes, yvelafers mermisisTvis ga davdebT xolme;<br />
brZeni solomoni gvaswavlis: „nu iqadi xualisa dRisaTჳs,<br />
rameTu ara uwyi, rasa Sobs Semomsuleli dRe“ (igav. 27, 1).<br />
xSirad isec xdeba, rom pirovneba Tavis unars fuWad axmars<br />
raRac wvrilmanebs, sakuTari nebiT ejaWveba materialur<br />
samyaros, wvalobs, itanjeba. tanjvis mizezi ki is aris, rom dakarguli<br />
aqvs sulieroba, kavSiri masTan, vinc aris sicocxlisa<br />
145
da sixarulis momniWebeli; Tu ar aRvzrdiT CvenSi sulier<br />
faseulobebs: RvTis rwmenasa da misgan gamomaval sikeTes,<br />
ar eqneba azri da mizani Cvens fizikur Zalas, janmrTelobas,<br />
gonebriv ganviTarebasa da TviT siyvarulis unarsac ki. aucilebelia<br />
pirovnebis sulieri da fizikuri monacemebis harmoniuli<br />
ganviTareba da ara misi calkeuli SesaZleblobebis win<br />
wamoweva. mxolod aseT SemTxvevaSi SevZlebT viyoT Rirseuli<br />
memkvidreni Cveni didebuli winaprebisa, romelTa Rvawlni da<br />
saqmeni saamayod gvaqvs miCneuli.<br />
ise unda vicxovroT, rom viyoT sulier da materialur<br />
RirebulebaTa ara marto momxmarebelni, aramed, upirveles<br />
yovlisa, Semqmnelni. am principiT unda aRvzardoT Cveni Svilebic.<br />
mamaTa da SvilTa damokidebulebis sakiTxi rTulia.<br />
zogierTi filosofosi gamoTqvams mcdar azrs, TiTqos, axali<br />
Taoba Zvelis mimarT yovelTvis qvecnobieri siZulviliTaa<br />
ganmsWvaluli. es ase ar aris. axalgazrdis fsiqologia myifea,<br />
sindisi – Tavankara wyarosaviT sufTa; uyvars simarTle,<br />
eZiebs WeSmaritebas, eswrafvis ideals, aRvsilia energiiT da<br />
mzadaa borotebasTan sabrZolvelad; magram, roca mSoblebSi,<br />
pedagogebSi da saerTod maTSi, vinc wvrTnida da arigebda,<br />
ideals ver ipovis, Riziandeba, drtvinavs da simkacres iCens.<br />
igi moumzadebelia cxovrebisaTvis, ver iTvaliswinebs im dabrkolebebs,<br />
rac Cveulebrivia miwieri yofisa da adamianTa<br />
urTierTobisaTvis. yovelive es iwvevs uimedobas, gulgatexilobas...<br />
da Cndeba naprali TaobaTa Soris.<br />
yovel axal Taobas, ra Tqma unda, aqvs Tavisi azrebi,<br />
in teresebi, romelTac xSirad ver iziareben ufrosebi, magram<br />
146<br />
saSobao epistole, 1985 w.
saSobao epistole, 1985 w.<br />
Tu mamebsa da Svilebs akavSirebT erTi sarwmunoeba, erTi msof<br />
l mxedvelobiTi poziciebi, ideali da mizani, Tu ufrosebi sa<br />
magaliToni arian, calkeul SexedulebaTa sxvaobis miuxedavad,<br />
Svilebi mamaTa saqmis erTguli gamgrZelebelni xdebian.<br />
SeiZleba iTqvas, rom sazogadoebis sijansaRis sazomi<br />
axalgazrdobaa. igi yovelTvis iyo da aris yofis uSualo<br />
monawile, diad saqmeTa Tanaziari. misi cxovrebis WeSmaritebis<br />
gziT warmarTva aucilebelia, radganac axalgazrdebi eris<br />
sasicocxlo Zalas warmoadgenen.<br />
Cveni qaliSvilebi da Wabukebi dainteresebulni arian sulieri<br />
sakiTxebiT, eZieben Sinagani feriscvalebis gzebs, magram<br />
gamoucdelobiT zogjer Secdoma mosdiT. amis gamovlinebaa<br />
Tundac is, rom am bolo dros axalgazrdobis nawili gaitaca<br />
aRmosavlurma religiebma da maTgan gamomdinare iseTma mimdinareobebma,<br />
rogoricaa induizmi, budizmi, ioga, Teosofia,<br />
anTroposofia da sxva.<br />
induizmi mravalRmerTianobas aRiarebs, kacs RvTis na wi<br />
lad saxavs, xolo mis azrovnebas mxolod erTiani mTelisg an<br />
momdinared miiCnevs. am swavlebis mixedviT, gaugebaria, ratom<br />
Ra arsebobs codva, romlis gamoc ase xSirad ewinaaRmd egeba<br />
adamiani Semoqmeds, ra azri aqvs sulTa gadasaxlebas, rac maTi<br />
rwmenis Semadgeneli nawilia da sxva.<br />
budizmi ufro mwyobri moZRvrebaa. Tavis droze man didi<br />
roli Seasrula aRmosavleTis qveynebis sulier ganviTarebaSi,<br />
Caunerga ra CineTis, indoneziis, tibetis, iaponiis bunebiT<br />
mebrZol xalxebs azri mSvidobis, morCilebis, gulmowyalebis,<br />
saxierebis, WirSi urTierTTanadgomis Se saxeb. budizmi adamians<br />
Tumc mouwodebs Tavganwirvisaken, siyvarulisa da sikeTisakan,<br />
147
magram faqtiurad uaryofs RvTis arsebobas, uaryofs adamianis<br />
ukvdavi pirovnuli sulis imqveyniur cxovrebas.<br />
Teosofiisa da anTroposofiis warmomadgenlebi eyrdnobodnen<br />
aRmosavlur religiebs da cdilobdnen maTTan<br />
SeeTanxmebinaT qristianoba. magram aqedan araferi gamovida.<br />
dRes dasavleTSi am saxis literaturiT cota vinmeRaa dainteresebuli.<br />
aRniSnul mimdinareobebs Soris sxvaoba mniSvnelovania,<br />
magram maT erTi ram akavSirebT da aerTianebT. esaa metad<br />
saSiSi da ararealuri gandideba pirovnebisa, masSi Canergva<br />
azrisa Tavisi unapiro SesaZleblobebis Sesaxeb, rac sinamdvileSi<br />
adamianTa sisusteze TamaSia. magaliTad, iogas erTguli<br />
mimdevrisaTvis ucilobeli zeadamianuri SesaZleblobebis<br />
miRweva da madlmosilobis gamovlinebaa, is ki aviwydeba, rom<br />
saswauli SeiZleba moxdes ara marto RvTis SewevniT, aramed<br />
boroti ZaliTac. gavixsenoT Tundac wmida mosesa da misi<br />
mowinaaRmdege egviptel grZneulTa saocrebani da movigonoT<br />
macxovris sityvebi: „naTesavi boroti da memruSe saswaulsa<br />
eZiebs“ (maT. 12, 39).<br />
qristianuli swavlebiT, wmindanoba ar niSnavs sneulTa<br />
gankurnvis, winaswarmetyvelebisa da sxva saswaulTa moxdenis<br />
aucilebel unars. wmida mamebi yovelTvis eridebodnen amis<br />
misaRwevad zrunvas, anda amgvari SesaZleblobebis Cvenebas.<br />
maTTvis mTavari sulieri srulyofa – moyvasisadmi Tavganwiruli<br />
siyvarulisa da RmerTTan SesaZlebeli siaxlovis<br />
mopoveba iyo.<br />
saswaulmoqmedebis borot Zalas iyenebs magia da okultizmic,<br />
raTa Tavis uZiro WaobSi miizidos Secdomilni. „...vai<br />
148<br />
saSobao epistole, 1985 w.
saSobao epistole, 1985 w.<br />
maTda, romelni ityჳan borotsa keTilad, da keTilsa borotad,<br />
romelni dasdeben bnelsa naTlad, da naTelsa bnelad,<br />
da romelni dasdeben mwaresa tkbilad, da tkbilsa mwared“,<br />
– wers wmida esaia winaswarmetyveli (es. 5, 20).<br />
aRmosavlur religiebSi adamianis RmerTamde amaRlebisa<br />
da TviT masze ufro metad sakuTari Tavis gandidebisaken<br />
swrafva eyrdnoba hipnoTerapiisa da fsiqikis uk i du resad aRg<br />
znebis meTods. igive safuZveli udevs alko holiT, morfiTa da<br />
sxva gamabruebeli nivTierebebiT am cxovrebisagan gandgomis<br />
ideas. gansxvaveba is aris, rom aq SedarebiT gamartivebuli gzaa<br />
moZebnili, yvelasTvis advilad xelmisawvdomi saSualebebia<br />
gamoyenebuli, oRond am moCvenebiTi netarebisTvis msxverplad<br />
Seni da Seni Svilebis janmrTeloba unda gaiRo, suli<br />
unda gaswiro. am sawamlaviT daavadebulni sCadian danaSauls,<br />
romelic TviTmkvlelobis tolfardia da suliwmidis gmobas<br />
niSnavs. „xolo sulisa wmidisa gmobaჲ ara mieteos kacTa“ (maT.<br />
12, 31), – brZanebs macxovari.<br />
loTebi, narkomanebi sakuTari xeliT Segnebulad ispoben<br />
uflisgan momadlebul unarsa da SesaZleblobebs, rom<br />
elTa gonivruli gamoyenebiTa da yoveldRiuri sulieri<br />
Sromis wyalobiT unda ganexorcielebinaT diadi mizani – moemzadebinaT<br />
suli maradiuli netarebisTvis.<br />
samwuxarod, Cveni axalgazrdobis nawili am umZimesi codvis<br />
msxverplia, dRes ise, rogorc arasdros, adamianebi eZieben<br />
iol gzebs materialur sikeTeTa SeZenis mizniT, ioladve undaT<br />
miaRwion winsvlas sulier cxovrebaSic, magram swored aq<br />
cdebian; dabneulni da Secdomilni sinaTlis nacvlad bnelis<br />
gavlenis qveS eqcevian da eCvenebaT ukuni naTlad.<br />
149
150<br />
saSobao epistole, 1985 w.<br />
„me var kari: Cem mier Tu vinme Sevides, cxondes... ro<br />
meli ara Sevals kariT ezosa cxovarTasa, aramed sxჳT kerZo<br />
Sevals, igi mparavi ars da avazaki“ (ioan. 10, 9,1), – gvaswavlis<br />
CvenTvis vnebuli, dafluli da mkvdreTiT aRmdgari macxovari<br />
da gveubneba: „me var naTeli soflisaჲ. romeli Semomidges me,<br />
ara vidodis bnelsa, aramed aqundes naTeli cxorebisaჲ“ (ioan.<br />
8, 12). am gziT, qristes erTaderTi gadamrCeneli gziT, vidodnen<br />
Cveni winaparni. mas unda SevudgeT Cvenc da aRvasruloT<br />
mcnebani misni. amitomac aucilebelia, vicnobdeT wmida werils<br />
– biblias, romlis meoxebiTac ufalma mogvawoda codna Cveni<br />
miwieri yofis imgvarad wa r marTvisaTvis, rom Rirs viqmneT im<br />
qveynad sasufevlis damkvidrebisa.<br />
biblia aris rogorc adamianuri, ise RvTaebrivi wigni,<br />
da werili RvTivganbrZnobil wmida kacTagan, romelTa ba<br />
geebiT TviT suliwmida metyvelebda. mkiTxveli yoveli avtoris<br />
xasiaTs, cxovrebiseuli dakvirvebis siRrmes, mxatvruli<br />
azrovnebis unars, epoqas... advilad igrZnobs. da mainc es<br />
wigni, upirveles yovlisa, RvTis qmnilebaa, saunjea WeSmariti<br />
faseulobebisa.<br />
saRvTismetyvelo ganaTlebisa da sulieri winsvlis misaRwevad<br />
aseve didmniSvnelovania wmida mamaTa: ioane oqropiris,<br />
basili didis, grigol RmrTismetyvelis, gri gol nose<br />
lis, efrem asuris, ioane damaskelis, grigol palamas, anton<br />
didis, wmida Teodorites, wmida Teofanes, giorgi mciris,<br />
iovane zedaznelis, giorgi da eqvTime mTawmidelTa, grigol<br />
xanZTelis... da yovelTa sxvaTa didTa moZRvarTa cxovrebisa<br />
da Sromebis gacnoba. isini iyvnen bibliis ara marto SesaniSnavi<br />
mcodneni da SemoqmedebiTi unariT dajildoebulni, aramed,
saSobao epistole, 1985 w.<br />
upirveles yovlisa, didi sulierobiT gamorCeulni, radganac<br />
aTobiT weli hqondaT gatarebuli ganmartoebiT locvasa,<br />
mkacr marxvasa da gandegilobaSi. Semdeg ki maT TavianTi<br />
gamocdileba gadasces mowafeebs da Sromebisa da werilebis<br />
saxiT gagviziares Cven, qristianebs.<br />
wmida mamaTa swavlani miznad isaxavs adamianis RmerT<br />
Tan daaxloebas, netarebasa da waruval sixaruls. „gixaroden<br />
maradis uflisa mier, kualad getyჳ: gixaroden“ (filip. 4, 4),<br />
– gvarigebs pavle mociquli.<br />
gana SeiZleba Cveni sixaruli iyos mudmivi, roca ga rSemo<br />
amdeni mwuxareba, gaWirveba, avadmyofoba, gaRizianeba da Sfo<br />
Tia, roca sul axlos Caivlis xolme sikvdili da grZnob, male<br />
Senc Segexeba? magram nu daviviwyebT, rom es sityvebi ekuTvnis<br />
im adamians, vinc mravalWirnaxuli cxo vreba ganvlo da mowame<br />
brivad aResrula. swored igi, qri stianobis qadagebisTvis<br />
erTerTi yvelaze metad damaSvralTagani, daJinebiT da Tanac<br />
araerTxel mogviwodebs maradiuli sixarulisken, im sixarulisken,<br />
romelsac veraviTari miwieri gancda ver ganaqarvebs,<br />
igi iesos SobiT moeniWa kacTa modgmas.<br />
„gaxareb Tquen sixarulsa didsa, romeli iyos yovli sa<br />
erisa, rameTu iSva dRes Tquenda macxovari, romel ars qriste<br />
ufali, qalaqsa daviTissa“ (luk. 2, 1011). – am sityvebiT mimarTa<br />
angelozma Sobis Rames beTlemel ubralo mwyemsebs. TiTqmis<br />
oci saukunea, rac kacobrioba ismens zeciur usxeulo ZalTa sagalobels,<br />
pirvelad im idumal Rames rom moefina dedamiwas:<br />
„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ<br />
da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). am xnis manZilze didi<br />
Zvrebi moxda adamianTa samyaroSi, Seicvala pirovneba, misi<br />
151
Sexedulebani sulier da materialur faseulobebze, magram<br />
ucvleli da CvenTvis axla ufro aucilebeli gaxda angelozTa<br />
am sadideblis mowodeba mSvidobisa da urTierTsiyvarulisaken,<br />
radganac dRes msoflio Tavisi arsebobis metad saSiS<br />
periodSi Sevida. mecniereba da teqnika didi tempiT miiwevs<br />
win; Tu ar moxda pirovnebis gonieri da sulieri sawyisis Sesabamisi<br />
siswrafiT ganviTareba, sicocxle qveynad birTvuli<br />
katastrofis sabediswero safrTxis winaSe dadgeba.<br />
gvwams, ufali da xalxis keTili neba ar dauSvebs, rom<br />
Cveni ayvavebuli dedamiwa nacartutad iqces.<br />
qristesmierno dano da Zmano!<br />
sulieri sixaruliT aRvsili, guliTadad mogesalmebiT<br />
da mogilocavT qristes Sobis diad dResaswauls. dae, yovlis<br />
SemZle RmerTma ar mogiSaloT mSvidoba, WeSmariti siyvaruli<br />
da sixaruli maradiuli.<br />
„mowyalebani da sarwmunoebani nu mogakldebian Sen; Seibn<br />
igini yelsa Sensa da daweren igini ficarTa gulisa SenisaTa<br />
da hpoo madli winaswarganzraxvad keTilisa winaSe RmrTisa<br />
da kacisa“ (igav. 3, 34).<br />
gwamdeT, ara xarT marto; gixarodeT, rameTu CvenTan<br />
ars RmerTi!<br />
152<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1985 w.<br />
saSobao epistole, 1985 w.
დ<br />
saaRdgomo epistole<br />
1985 w.<br />
RvTivkurTxeulno da RvTissayvarelno iverno, Zeno<br />
da asulno saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiisa:<br />
„mcirediTa JamiTa dagiteve Sen, magram didiTa<br />
wyalobiTa Segiwynareb Sen“ (es. 54, 7).<br />
Res msoflio sixarulis dRea, dResaswaulobs sico<br />
cxle, sikvdilisa damTrgunveli, da amitomac ufro me <br />
tad gulSi Camwvdomi da sazeimoa winaswarmetyveli osias sityvebi:<br />
„sada ars Zlevaჲ Seni, sikudilo? sada ars sawerteli<br />
Seni, jojoxeTo?“ (os. 13, 14).<br />
sikvdili daemxo: jojoxeTi Seimusra;<br />
153
154<br />
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
qriste aRdga!<br />
aRdgomili ufali dRes Sedis yovel saxlSi da rekavs<br />
karze Cveni gulisa, raTa mogvmadlos mSvidoba da sixaruli,<br />
rac ase mtkivneulad gvaklia da rasac veswrafviT.<br />
yuri miupyar, Svilo Cemo, am mSvid xmas, ganmartovdi<br />
masTan da gulisxmayav yoveli. igi movida SenTan. is Sen gverdiTaa;<br />
gauRe guli, raTa daivanos iq da gagaTbos TvisiTa<br />
RvTaebriviTa siyvaruliTa.<br />
ufals myudroeba uyvars, Sinagani simSvide da wmida guli.<br />
„mSvidoba Tqvenda“, – ase mimarTavs igi TiToeul Cve ngans. miiRe,<br />
Svilo, es wyaloba, qristes es naTeli da gixaroden, radgan<br />
xangrZlivi ganSorebis Semdeg kvlav ineba man SenTan Sexvedra<br />
da saubari. ismine da daimaxsovre misi sityvebi: „aha esera me<br />
gamcneb Sen, ganZlierdi da mჴne iyav, nu SeZrwundebi, nuca geSinin,<br />
rameTu me SenTana var ufali RmerTi Seni yovelsa adgilsa<br />
vidreca xჳdodi“ (ieso. 1, 9).<br />
aRdgomili macxovris mier mofenili mSvidoba momcvelia<br />
yovlisa sikeTisa: kurTxevisa, RvTis mowyalebisa, codvaTa<br />
mitevebisa, ganmarTlebisa, simSvidisa, sixarulisa, maradiuli<br />
cxovrebisa... mociquli pavle amis Sesaxeb brZanebs: „aw ukue ganma<br />
rTlebul varT sarwmunoebiTa da mSჳdobaჲ guaqus RmrTisa<br />
mimarT uflisa Cuenisa mier iesu qristesa“ (rom. 5, 1).<br />
mSvidoba RmerTTan niSnavs mSvidobas sakuTar TavTan<br />
da moyvasTan.<br />
brZenT uTqvamT: bunebiT kacni axlobelni arian erTur<br />
Tisa, Tumca Tvisebani ganaSoreben maT. diad saxes forma ara<br />
aqvs.
albaT amitomaa Zneli adamianis Secnoba, igi xom RvTis<br />
xatadaa Seqmnili. albaT amitom miaCndaT filosofosebs<br />
udi des sibrZned sakuTari Sinagani mravalferovani samyaros<br />
Seswavla, radganac sxva rom Seicno, pirvel rigSi Sens Tavs<br />
unda icnobde kargad.<br />
suli da sxeuli – ai, CvenTvis cnobili adamianis Semadgeneli<br />
nawilni. sul es aris, Tu kidev sxvac raimea jerac miukvleveli<br />
CvenTvis? rogor avxsnaT, magaliTad, azrovnebis<br />
unari, ra aris sicocxle, ras warmoadgens goneba, guli?<br />
ase werda gulis Sesaxeb jer kidev Cv. w. aRmde III saukuneSi<br />
Cineli moazrovne siunZi: „guli mpyrobelia sxeulisa, ganmgebelia<br />
sibrZnisa. igi mbrZaneblobs, TviT ki aravis emorCileba;<br />
is krZalavs an aiZulebs raimes imoZraos, aRZravs survils<br />
miTvisebisas, aRebisas, moqmedebis an gaCerebisas. amitomac<br />
SegviZlia, Cveni nebiT davidumoT ena an vilaparakoT, sxeuli<br />
movxaroT an gavSaloT. guls ver daaSineb, ver Seacvlevineb<br />
gadawyvetilebas. igi iRebs mxolod mas, rac marTebulad mia<br />
Cnia da ganagdebs, rac misTvis Seuwynarebelia“ (Zv. Cinuri<br />
filosofia, t. II, m. 1973, gv. 186).<br />
ase rom, adamiani samyaros gansakuTrebuli movlenaa,<br />
dajildoebuli azrovnebiTa da sxva RvTivmimadlebuli un<br />
ariT. misi mizani da daniSnuleba RmerTSi cxovreba da ne tari<br />
maradiulobis mopovebaa.<br />
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
kaci Semoqmedis gansakuTrebuli qmnilebaa, ukvdavebas<br />
zi arebuli. ukvdaveba misi sulis Tviseba ar aris mxolod,<br />
aramed sxeulisac, romelic macxovris meored mosvlis Jams<br />
unda aRdges.<br />
wmida mRvdelmowame meTode ambobs: swori araa sulis<br />
155
gandidebisaTvis xorcis damcireba. samoTxeSic sxeuli hqonda<br />
adamians; Tumca arc is unda daviviwyoT, rom momakvdinebeli<br />
vnebani swored xorcSi isadgureben.<br />
amgvarad, roca xorcs vTrgunavT, amiT sxeuls ki ar vgv<br />
emT, aramed vebrZviT masSi codvis gamo dabudebul borot<br />
vnebebs. TavisTavad ki ganwmendili da ganspetakebuli sxeuli<br />
imdenad mSvenieri da saTnoa, rom ufali Cveni ieso qristes<br />
ga nxorcielebis Semdeg igi wmida samebis sidiadeSi daemkv i<br />
dra.<br />
156<br />
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
adamiani umSvenieresi wmida saxea Semoqmedisa, xatebaa<br />
RvTisa. amitomaa igi gonieri da ukvdavi. msgavseba ki TviTon<br />
unda moipovos Tavisufali nebis wyalobiT, rac, wmida mamaTa<br />
swavlebiT, codvebisagan Tavis Sekavebas gulisxmobs. yvelas<br />
gvmarTebs dauRalavi zrunva CvenSi RvTis xatebis SenarCunebisa<br />
da masTan msgavsebis miRwevisaTvis.<br />
kacTa modgmis codviT dacemis Semdgomi mTeli cxo vreba<br />
dapirispirebaa borotsa da keTils Soris. raki bo roti Zala<br />
RvTis winaSe uZluria, igi ebrZvis adamians, ro gorc Semoqmedis<br />
uZvirfases qmnilebas. amitomac iqca kaci codvis subieqtad da<br />
obieqtad. samwuxarod, Cveni bunebiTi kanoni sikeTisa, Cveni nebis<br />
sisustis gamo xSirad ver sZlevs xolme macduris zraxvebs.<br />
ukeTurebisagan Tavis daRwevisaTvis erTaderTi nugeSi da imedi<br />
macxovaria, Cveni xsnisaTvis amqveynad movlenili, „rameTu<br />
Sjulman sulisa cxorebisaman qriste iesuჲs mier ganmaTavisufla<br />
me Sjulisa misgan codvisa da sikudilisa“ (rom. 8, 2).<br />
sad da rogor xdeba es gaTavisufleba?<br />
qristes saqmes, sulis xsnisa da gadarCenis saqmes emsaxureba<br />
qristes eklesia, romelic mudam iyo, aris da iqneba
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
Cveni ganmanaTlebeli da ganmabrwyinebeli uZleveli Zala.<br />
locviTa da adamianis codvili bunebis saidumlo ganaxlebiT<br />
igi asrulebs Tavis diad movaleobas. eklesiis gareSe sulis<br />
gadarCenis moimedeni mwared cdebian.<br />
mainc ra aris sikeTe an boroteba, ase gamudmebiT rom<br />
ebrZvian erTmaneTs da ra monawileobas iRebs adamiani maT<br />
dapirispirebaSi?<br />
bibliaSi Sesaqmis damTavrebis Semdeg vkiTxulobT: „da<br />
ixila RmerTman yovelni, raodenni qmna, da aha keTil friad“<br />
(dab. 1, 31).<br />
sikeTis erTaderTi wyaro da saTave RvTaebrivi siyva<br />
rulia. igi „sulgrZel ars da tkbil; siyuarulsa ara Surn,<br />
siyuarulni ara maRloin, ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis,<br />
ara eZiebn Tavisasa, ara ganrisxnis, arad Sehracxis boroti,<br />
ara uxarin sicruesa zeda, aramed uxarin WeSmaritebasa zeda;<br />
yovelsa Tavsidebn, yoveli hrwamn, yovelsa esavn, yovelsa<br />
moiTmenn. siyuaruli arasada davardebis“ (1 kor. 13, 48).<br />
wmida isaak asuri ki wers: „RvTaebrivi siyuaruli ese ars<br />
samoTxe zeciuri, xe cxovrebisa, sufeva uflisa, Rvino, ro meli<br />
„axarebs gulsa kacisasa“ (fsalm. 103, 15); Sesves igi ganlaReb<br />
ulTa – da Seimoses kdema, igemes codvilTa – da ganudgnen gzasa<br />
borotisasa, ixiles gemoჲ misi ujerod Rvinis msmelTa – da<br />
mmarxvel iqmnen, miiRes mdidarTa – da Seiyvares siglaxake,<br />
Sesves ubadrukTa – da aRivsnen imediTa, dalies uZlurTa da<br />
ganZlierdnen, igemes umecarTa – da SeiZines sibrZne“ (isaak<br />
asuri, sityva 83).<br />
„siyvaruli aris saZirkveli, wyaro da deda yovelTa<br />
keTilTa“, – brZanebs ioane oqropiri.<br />
157
158<br />
maS, saidan movida am friad „keTilad“ qmnil, RvTis<br />
siyvaruliT savse samyaroSi boroteba? rodis an rogor dai<br />
Zleva igi?<br />
wmida mamebis ganmartebiT, boroteba ararsia, ar war<br />
mo adgens substancias. adamianma borotad gamoiyena miniWebu<br />
li Tavisufleba da RvTis mcnebis sapirispiro gzas daadga.<br />
TavisTavad borotebas ara aqvs TviTmyofadi saxe. igi ar aris<br />
suldgmulTa da saganTa buneba, radganac yovelive Rv Tisgan<br />
Seqmnili TavisTavad keTilia.<br />
esa Tu is arseba an sagani borotad iqceva misi araswo ri<br />
ga mo yenebis gamo. amdenad, yoveli boroteba borotmo qme<br />
debisagan momdinareobs. boroteba codvaa, sikeTis naklebobaa.<br />
wmida dionise wers: „borotsa araraisa ZaluZs qmna, mxo<br />
lod ngreva da rRveva arsebulisa“. amitomac didi Se c domaa<br />
masSi raime mniSvnelovanis anda SemoqmedebiTi sa w yisis danaxva.<br />
boroteba arafers ar qmnis, igi arRvevs mxo lod.<br />
– ratom aris codva ase mimzidveli? – hkiTxes erTxel<br />
basili dids.<br />
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
– cdebiT, megobarno, – upasuxa wmida mamam, – momxiblavi<br />
misi samoselia, TviT igi ki arasodes yofila mimzidveli.<br />
codva aris safuZveli pirveli da meore sikvdilisa; anu<br />
sababi rogorc fizikuri sikvdilisa, romelic yoveli kacis<br />
xvedria, ise mizezi sulieri sikvdilisa, roca suli maradiul<br />
netarebas kargavs da jojoxeTSi mkvidrdeba. amave dros, codva<br />
aris adamiansa da RmerTs Soris da kacTa Soris uTanxmoebisa<br />
da SuRlis mizezi.<br />
„erTisa mis kacisaTჳs codvaჲ soflad Semoჴda da co
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
dvisa ZliT – sikudili, da esreT yovelTa kacTa zeda si kudili<br />
moiwia, romliTa yovelTa Sescodes“ (rom. 5, 12), – wers pavle<br />
mociquli. yovelive damokidebulia amqveynad adamianis Tavisufal<br />
nebaze; romel gzas airCevs igi: keTil sawyiss, Tu borotebis<br />
moCvenebiTi momxibvleloba CaiTrevs Tavis morevSi.<br />
netari avgustine pirveli adamianis zneobaSi or mdgomareobas<br />
gamoyofda: „ucodvelobis SesaZleblobas“ da<br />
„codvis SeuZleblobas“. misi ganmartebiT, samoTxis mkvi drTa<br />
„ucodvelobis SesaZleblobis“ mdgomareoba gamudmebuli sike<br />
Tis qmnadobiT unda gadazrdiliyo „codvis SeuZleblobaSi“,<br />
magram yovelive es moispo adam da evas mier RvTis mcnebis<br />
darRvevis gamo.<br />
Tu pirvel adamians SeeZlo „ucodvelobis SesaZleblobidan“<br />
„codvis SeuZleblobamde“ amaRleba, Cven ieso qris<br />
tes meoxebiT mogveniWa codvili mdgomareobidan su lieri<br />
ga nwmediT „ucodvelobis SesaZleblobamde“, anu sa moTxis<br />
adamamde amaRlebis saSualeba.<br />
samwuxarod, dRevandeli adamiani xSirad ver afasebs<br />
codvis simZimes da angariSs ar uwevs mis Sedegebs. zogjer isec ki<br />
fiqroben, TiTqos codva saerTod ar arsebobs, rom am saxels<br />
vuwodebT adamianis bunebriv Tvisebebs. amgvarad moazrovneni<br />
WeSmaritebisagan Sors dganan da Tavs meore sikvdilisaTvis<br />
amzadeben. boroteba sikeTis nakleboba ki ar aris mxolod,<br />
aramed misadmi sruli dapirispireba, ara nawilobrivi dar<br />
Rveva kanonisa, aramed mTlianad uaryofa misi. „codvaჲ igi ars<br />
uSjuloebaჲ“ (1 ioan. 3, 4), – brZanebs ioane RvTismetyveli.<br />
Tavisi cxovrebis manZilze adamiani CvenTvis xSirad<br />
auxsnel cikls gadis, rac gulisxmobs dacemasa da amaRlebas,<br />
159
damarcxebasa da gamarjvebas, imedis gacruebasa da sasoebas,<br />
am rTuli procesis mizani sulis xsna da meore cxovrebis<br />
mopovebaa.<br />
yoveli ganvlili dRe maradiulobis karibWesTan, sikvdilis<br />
idumalebasTan gvaaxloebs. sxvadasxvanairad xvdebian<br />
adamianebi am umniSvnelovanes moments. nawils miaCnia,<br />
rom sikvdilTan erTad arsebobac mTavrdeba da SemdegSi<br />
mimdinareobs mxolod qimiur elementebad daSlis procesi.<br />
amitomac eswrafvian cxovrebisagan yovelives miRebas, Tumca<br />
bolomde verc amas aRweven. sxvani SeZlebisdagvarad emzadebian<br />
sikvdilisa da axali cxovrebis dawyebisaTvis; rwmeniTa<br />
da siyvaruliT aRvsebulT mudam axsovT mociqulis sityvebi:<br />
„RmerTi siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda,<br />
RmerTi mis Tana hgies da igi RmrTisa Tana“ (1 ioan. 4, 16). amitomac<br />
gulmodgined cdiloben Seudgnen „simarTlesa, RmrTis<br />
msaxurebasa, sarwmunoebasa, siyuarulsa, moTminebasa, simSჳdesa“<br />
(1 tim. 6, 11), raTa aRasrulon wmida pavles darigeba: „moiRuawe<br />
Ruawli igi keTili sarwmunoebisaჲ“ (1 tim. 6, 12).<br />
roca meore sicocxleze saubrobs ufali, ase gvafrTxilebs:<br />
„iwro ars bWჱ da saWirvel gzaჲ, romeli miiyvanebs cxorebasa,<br />
da mciredni arian, romelni hpoveben mas“ (maT. 7, 14).<br />
gadis Tveebi, wlebi... didTa da mcireT, CinebulTa da uCinoTa,<br />
borotTa da keTilT – yvelas daudgeba miwier yofasTan<br />
ganSorebis dRe. gardacvaleba sinamdvileSi xelaxali Sobaa<br />
sxva samyaroSi. bednieri xar, Tu es sityvebi Senc Segexeba: „netar<br />
ars gza ege, romelsa warmarTebul xar dRes, sulo, rameTu<br />
adgili gansasvenebeli mogelis Sen“ (kurTxevani).<br />
mtkivneulia axlobelTan ganSoreba, magram cremlebisa<br />
160<br />
saaRdgomo epistole, 1985 w.
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
da mwuxarebis miRma unda davinaxoT naTeli dauRamebeli, rom<br />
liTac moculia gansvenebulis suli; unda davinaxoT qristes<br />
mier sikvdilis Zleva.<br />
guldasmiT unda vikiTxoT didebulTa da RvTis saTno<br />
CvenTa winaparTa istoria, safuZvlianad unda gavecnoT wmidaTa<br />
cxovrebebs, raTa viswavloT, rogor ganvlioT sawuTro<br />
da rogor SevxvdeT aRsasruls.<br />
morwmunisaTvis sikvdilis saidumlo imave Tavisuf lebis,<br />
maradiuli siyvarulis saidumloa.<br />
axla bevri miiCnevs Tavs morwmuned, aRiarebs sulis<br />
ukvdavebas, magram mainc ar ZaluZs, guli mTlianad miuZRvnas<br />
ufals.<br />
gvxvdebian iseTnic, miwier gansacdels rom ver uZleben<br />
da sasowarkveTilebaSi Cavardnilni TviTmkvlelobiT<br />
amTavreben sicocxles. am saSineli aqtiT isini uars acxadeben<br />
im miznis ganxorcielebaze, risTvisac amqveynad moivlinnen,<br />
uars eubnebian ufals TavianTi valis aRsrulebaze. TviTmkvlelTaTvis<br />
locvac ar SeiZleba, arc panaSvidis gadaxda da<br />
wesis ageba.<br />
icodeT, Semoqmedi imaze mZime jvars ar gargunebT, ri si<br />
tarebac Tqven ar SegiZliaT. simSvidiTa da simdabliT miiReT<br />
cxovrebis tvirTi da mudam gaxsovdeT: yvelaze metad suls<br />
sWirdeba gafrTxileba; masze Zvirfasi ara aris ra kacisaTvis.<br />
igi gansazRvravs Cveni maradiuli sikvdilsicocxlis<br />
sakiTxs, amitomac brZanebs markoz maxarebeli: „raჲ sargebel<br />
ars kacisa, ukueTu SeiZinos sofeli ese yoveli da suli Tჳsi<br />
izRvios“ (mark. 8, 36). WeSmaritad, mTeli qveynis simdidrec ar<br />
aris erTi sulis fasi.<br />
161
162<br />
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
cxovrebas surs gagTelos; misTvis sulerTia, didi xar<br />
Tu patara, mecnieri Tu ubralo muSa, magram gaxsovdes, Sen<br />
gverdiT uxilavad mudam dgas ufali, gamxnevebs da geubneba:<br />
„me var RmerTi Seni, mpyrobeli marjuenisa Senisa, romelman<br />
garqu Sen: nu geSinin, rameTu Segewio Sen“ (es. 41, 13).<br />
mTavaria, vicodeT, varT Tu ara mzad RmerTTan Sesaxvedrad,<br />
Ria aris Tu ara Cveni guli ieso qristesaTvis, SegviZlia<br />
Tu ara warmovTqvaT mefe daviT winaswarmetyvelis sityvebi:<br />
„ufalman mmwysos me da me araჲ makldes. adgilsa mwuanvilsa mun<br />
damamkჳdra me; wyalTa zeda gansasuenebelTasa gamomzarda me.<br />
moaqcia suli Cemi da miZRoda me gzaTa simarTlisaTa saxelisa<br />
misisaTჳs. vidodi RaTu Soris aCrdilTa sikudilisaTa, ara<br />
SemeSinos me borotisagan, rameTu Sen Cem Tana xar; kuerTxman<br />
Senman da arganman Senman – amaT nugeSinismces me. ganhmzade winaSe<br />
Cemsa tablaჲ winaSe maWirvebelTa CemTa; ganapoxe zeTiTa<br />
Tavi Cemi da sasumelman Senman damaTro me viTarca urwyulman“<br />
(fsalm. 22, 15).<br />
Zalian xSirad mwuxarebis gziT mivdivarT ufalTan.<br />
amitomac ambobs antoni didi: Seiyvare gansacdeli, raTa SeiZino<br />
RmerTi. qristesTan yofna, cxovreba masSi, sicocxlis<br />
azris mignebas niSnavs. sicocxlis azri – Tavganwiruli siyvarulia.<br />
xSirad gviWirs, vitanjebiT usamarTlobiT, ZaladobiT,<br />
gautanlobiT; gana cotaa SemTxveva, roca Cvenc vcruobT, TvalebSi<br />
vuyurebT mosaubres da mainc vatyuebT; vatyuebT miuxedavad<br />
imisa, rom vgrZnobT, msmenels ara sjera Cveni... cudi<br />
zne dagvCemda. Cveni mamapapani, albaT, ar iyvnen CvensaviT<br />
ganaTlebulni, magram maT hqondaT ubraloeba da siwminde.
saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />
maTi simartive anaTebda, izidavda da aTbobda sxvaTac; erTma<br />
neTsac kargad ugebdnen da yuris dagdebac SeeZloT, SeeZloT<br />
smena TviT siCumisa.<br />
mecnierebisa da teqnikis Tanamedrove miRwevebs didi<br />
sargeblobis motana SeuZlia, magram isini seriozul safrTxesac<br />
qmnian dedamiwaze sicocxlis mospobisaTvis. gamalebuli<br />
SeiaraReba STanTqavs auracxel Tanxebs, risi gamoyenebac<br />
cxovrebis normaluri pirobebis SenarCunebisaTvis gacilebiT<br />
saWiro da aucilebeli iqneboda.<br />
Zalebi sikvdilisa Zlieria, xolo sicocxlisa da si y <br />
varulisa – uZlieresi. borotebis simtkice moCvenebiTia, uZluria<br />
sikeTis winaSe.<br />
wels Cveni xalxi zeimiT aRniSnavs faSistur germaniaze<br />
gamarjvebis 40 wlisTavs. ramdeni sicocxle Seiwira am omma,<br />
ramdeni mwuxareba, cremli da gaWirveba daatexa Tavs yovel<br />
ojaxs. amitomac kargad gvesmis mSvidobis fasi. Cveni xalxi<br />
da maT Soris saqarTvelos eklesia yvelafers gaakeTebs mis<br />
SesanarCuneblad. „unda vibrZoloT omis winaaRmdeg, vidre<br />
igi ar dawyebula. istoriis es gakveTili, rogorc arasdros,<br />
aqtualuria dRes, birTvuli iaraRis saukuneSi“ (msoflio<br />
mSvidobis sabWos prezidiumis deklaracia, moskovi, marti,<br />
1985 w.).<br />
eklesiaze bevri ramaa damokidebuli. igi xom sulier<br />
RirebulebaTa mcvelia da mowodebulia adamianis ufalTan<br />
Sexvedris momzadebisTvis; „mSჳdobasa SeudegiT yovelTa Tana<br />
da siwmidesa, romlisa Tჳnier vervin ixilos ufali“ (ebr. 12,<br />
14), – gvarigebs pavle mociquli.<br />
Zmano da dano Cemno, zemiwieri sixaruliT aRvsili,<br />
163
erTxel kidev guliTadad mogilocavT qristes aRdgomis<br />
diad dResaswauls.<br />
dae, RvTaebrivi siyvarulis uSreti wyarodan gardamoiRvaros<br />
Cvens gaciebul gulebSi rwmena, siyvaruli, imedi da,<br />
aqedan gamomdinare, – sixaruli da mSvidoba. ufali gvafrTxilebs:<br />
„usamarTloჲ igi usamarTloebdin jereT, da Seginebuli<br />
Seigineboden jereT, da marTali simarTlesa iqmoden jereT,<br />
da wmidaჲ igi wmidaiqmneboden jereT. da, aha esera, moval<br />
adre, da sasyideli Cemi Cem Tana migebad TiToeulsa, viTarca<br />
saqme misi iyos (gamocx. 22, 1112). „iqmen morwmune vidre sikudiladmde,<br />
da mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ. romelsa hqonan<br />
yurni, isminen... romelman sZlos, araჲ evnos mas sikudilisa<br />
misgan meorisa“ (gamocx. 2, 1011).<br />
RmerTma daglocoT da dagifaroT meore sikvdilisagan.<br />
WeSmaritad aRdga qriste!<br />
164<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1985 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1985 w.
saSobao epistole<br />
1986 w.<br />
saqarTvelos wmida eklesiis RvTivkurTxeul samwysos<br />
„gzaTa simarTlisaTa da wyalobisaTa<br />
poon cxorebaჲ, Sewyalebaჲ da didebaჲ“<br />
(igav. 21, 21).<br />
eno da asulno RmrTisano!<br />
ძ<br />
ufali ieso qriste kvlav rekavs karze Cveni gulisa.<br />
Svilo Cemo, sixaruliT miegebe mas, radganac mSvidoba da siyvaruli<br />
mogitana. igi sanacvlod arafers gTxovs; ar unda Seni<br />
simdidre, saxeli da dideba, misTvis mxolod Seni gulia Zvirfasi,<br />
morwmune da saTno guli, romlis „siyuaruli sulgrZel<br />
165
ars da tkbil, romlis siyuarulsa ar Surs, ar gandiddebis,<br />
ar ampartavnebs, ar uxamsobs, ar eZiebs Tavisas, ar ganrisxdebis,<br />
ar ganizraxavs borotsa, ara uxaris sicrue, aramed uxaris<br />
WeSmariteba, yovelsa miutevebs, yoveli swams, yovelsa esavs,<br />
yovelsa moiTmens“ (1 kor. 13, 47).<br />
ufali brZanebs: „aha esera vdga karsa zeda da vhrek.<br />
ukueTu vin isminos ჴmisa Cemisaჲ da ganaRos kari, da Sevide mis<br />
Tana da vWamo mis Tana seri, da man – Cem Tana“ (gamocx. 3, 20).<br />
RvTis wyalobiT, mSvidobiT vxvdebiT msoflio did<br />
dResaswauls – qristes Sobas. aRsrulda Zveli winaswarmetyveleba,<br />
lodiniT daqanculma kacobriobam ixila meufe da<br />
mxsneli Tvisi. „qalwuli dRes pirvel saukuneTa sityvisa Sobad<br />
movals quabsa Sina, gamouTqmelad ganewyve sofelo, romelsa<br />
gesmis, adide angelozTa Tana da mwyemsTa, romelman ineba<br />
gamoCineba yrmaman axalman“ (sadResaswaulo kon daki).<br />
„gixaroden sofelo, aha qriste mogeaxla, beTlems Sobili“,<br />
romelman miwa cad scvala, „cad gamosCnda dRes queyanaჲ,<br />
rameTu mas Sina iSva Semoqmedi, da bagasa miiwvinebis beTlems<br />
iudassa“.<br />
macxovris Soba RvTis gankacebis udidesi saidumloa.<br />
qristes saxeSi gancxadebuli es saidumlo, – wers cnobili<br />
filosofosi vladimer soloviovi, – mxolod saRvTismetyvelo<br />
da filosofiuri WeSmariteba rodia, igi mTavari<br />
RerZia msoflio istoriisa.<br />
Ze RvTisa iqmna Zed kacisa da „Cuen vcanT da gurwmena siyuaruli,<br />
romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT“ (1 ioan. 4, 16). es<br />
siyvaruli gonebiT miuwvdomeli TavmdablobiT gamoixateba;<br />
amiT amcno ufalman yvelas, rom meufeba misi araamsofliuria<br />
166<br />
saSobao epistole, 1986 w.
da rom igi adamianTa gulis idumal samyaroSi ganisvenebs.<br />
ieso qristem Tvisi ganxorcielebiT mogviwoda Sinagani<br />
feriscvalebisa da ganaxlebisken. movida CvenTan, raTa Rv<br />
Tis megobarni da maxlobelni gavmxdariyaviT, vziarebodiT<br />
WeSmaritebas da aRgvedgina dakarguli kavSiri SemoqmedTan,<br />
namdvili sixarulisa da Tavisuflebis momniWebelTan.<br />
amisTvis ki aucilebelia, TiToeul Cvengans naTeli war<br />
modgena hqondes sam sakiTxze; esaa: Semecneba RvTisa da mis<br />
mimarT Cveni damokidebulebis garkveva; Sexeduleba adamiansa<br />
da adamianTa urTierTobaze; Secnoba sakuTari Tavisa.<br />
xSirad RmerTSi adamianebi xedaven ara marto Semoqmedsa<br />
da samyaros ganmgebels, aramed mrisxane Surismgebelsa<br />
da mkacr msajuls; swored iseTs, rogoradac aRiqvamdnen mas<br />
Zveli aRTqmisdroindeli adamianebi: ulmobelsa da qve ynis<br />
mkvidrTagan Sors myofs.<br />
qristianobam sul sxva saxiT dagvanaxva RvTis arsi:<br />
„RmerTi siyuaruli ars“ (1 ioan. 4, 16), – vkiTxulobT wmida<br />
werilSi. esaa yvelaze saukeTeso gansazRvra RvTis bunebisa<br />
da Cvendami misi damokidebulebisa. amitomac namdvili qristianis<br />
mTeli moRvaweoba gansaxierebaa WeSmariti siyvarulisa<br />
da saTnoebisa, radganac igi grZnobs, rom ufali usazRvrod<br />
mosiyvarule, mowyale da codvaTa mimtevebelia. swored amgvari<br />
rwmena aZlevs pirovnebas Zalas, TviTonac apatios da<br />
dafaros moyvasis Secodebani da ganwmedis kibeze ama Rlebulma<br />
Tqvas: „meufeo, momaniWe me gancda TvisTa co d va Ta da ara ga<br />
nkiTxvad Zmisa Cemisa“.<br />
saSobao epistole, 1986 w.<br />
„ukueTu vinme Tquas, viTarmed miyuars RmerTi da Zmaჲ<br />
Tჳsi sZuldes, mtyuar ars, rameTu romelsa ara uyuardes Zmaჲ<br />
167
Tჳsi, romeli ixila, RmerTi, romeli ara uxilavs, viTar<br />
Zaluc Seyuarebad?“ (1 ioan. 4, 20), – gvaswavlis ioane RvTismetyveli.<br />
moyvasSi anu saerTod adamianSi, upirveles yovlisa,<br />
RvTis xateba unda davinaxoT, rogorc waruxoceli beWedi Rv<br />
Tis Zeobisa, unda davinaxoT unari RvTis mimsgavsebisa.<br />
RvTis msgavsebis miRweva Tavisufali nebiT xdeba. CvenTvis<br />
momadlebuli Tavisufali neba farTo SesaZleblobebs<br />
iZleva arCevanisTvis. zogierTs mcdarad miaCnia, TiTqos<br />
adamianis cxovrebis warmmarTveli bedisweraa, magram es ase<br />
ar aris. pirovnebis momavali TviT maszea damokidebuli. igi<br />
TviT irCevs RvTis sauflosken an daRupvisken mimaval gzas.<br />
adamianuri yofis saidumloebiT mocul procesSi, romlis<br />
drosac erTi iqceva kaenad, meore – abelad, erTis guli ivseba<br />
RvarZliTa da sikeTis siZulviliT, meorisa ki – saTnoebiTa da<br />
dauSreteli siyvaruliT, ra Tqma unda, Tavisufali neba gadamwyvet<br />
rols asrulebs. Tuki vaRiarebT Cvengan damoukidebel<br />
bedisweras, maSin yvela adamianuri Rirseba: siyvaruli, Tavganwirva,<br />
Tavmdabloba, simSvide, mowyaleba... azrs dakargavs.<br />
piradi Rirsebis, piradi pasuxismgeblobisa da srulyofis<br />
idea religiuri wesrigis ideaa. „...aha, egera, sasufeveli<br />
RmrTisaჲ Soris Tquensa ars“ (luk. 17, 21), – brZanebs luka<br />
maxarebeli. aq pirdapiraa gacxadebuli pirovnebisgan sulieri<br />
siwmindis moTxovnis aucilebloba. xSirad ki, adamianis<br />
dadebiT da uaryofiT Tvisebebs misi epoqis sazogadoebrivi<br />
yofiT xsnian da iviwyeben individualur Taviseburebebsa da<br />
winaparTagan miRebul genetikur memkvidreobas. Tu kaci cudia,<br />
brals sdeben sazogadoebrivekonomikur wyobas da ara TviT<br />
mas. sazogadoebis daSliTa da gardaqmniT adamiani ar Seicvleba,<br />
mglebi kravebad ar iqcevian.<br />
168<br />
saSobao epistole, 1986 w.
saSobao epistole, 1986 w.<br />
eWvgareSea, garemos gavlena didia, magram mTavari mainc<br />
pirovnebaa, misi survili da SesaZleblobani.<br />
Tuki arsebobs sulieri faseulobani: rwmena, imedi, si<br />
y varuli, WeSmariteba, sikeTe, mSveniereba... maSin kacobriobis<br />
istoria am RirebulebaTa cxovrebaSi TandaTanobiT ganx<br />
orcielebas unda gviCvenebdes, sinaTlisa da sikeTis mier<br />
borotisa da bnelis daZlevas adasturebdes. am metad rTul<br />
procesSi unda monawileobdes RvTaebrivi da adamianuri Zala,<br />
anu am ori Zalis sinergia.<br />
ufali marad samyaroSia da warmarTavs mis beds. ieso<br />
qriste kacobriobis qvakuTxedia, amitomac misi xelyofa msoflio<br />
zneobrivi safuZvlis Seryevas niSnavs.<br />
qristianobam udidesi gavlena iqonia civilizebul samyaroze.<br />
iseTi mecnierebic ki, romelnic uaryofen qristianobis<br />
Rv Taebriv warmoSobas da miaCniaT igi ubralod istoriul mo<br />
vlenad, aRiareben mis usazRvro zemoqmedebas rogorc sazoga<br />
doebaze saerTod, ise pirovnebis xasiaTis Camoyalibebaze.<br />
qristianoba ar aris SemTxveviTi movlena. mesias didi<br />
xnis manZilze elodebodnen, rogorc „aRsrulebas Jamisas“. bib<br />
liaSi araerTgzis vxvdebiT winaswarmetyvelebas kacTa modgmis<br />
momaval mxsnelze. es molodini iyo arsi Zveli aRTqmis religiisa.<br />
amgvari grZnoba hqondaT warmarTebsac. isini msoflio<br />
istorias ramdenime nawilad yofdnen da miaCndaT, rom<br />
qristes Sobis wina periodSi damTavrda gansazRvruli cikli<br />
da rom Semdeg sul sxva epoqa daiwyo.<br />
Zvel istorikosTa: ioseb flaviusis, tacitusis, svetoniusisa<br />
da sxvaTa mowmobiT, samyaro saocari gardaqmnis winaSe<br />
idga, feriscvalebis centrad palestina iTvleboda.<br />
da igi movida, movida sul sxva. bagasa Sina iSva Ze maR<br />
169
lisa, mezvereTa da codvilTa Tana iqceoda ufali Cveni,<br />
glaxakT da tvirTmZimeT Seeweoda, TviT ki Tavis misadreki<br />
adgilic ar hqonda qveynad. sofelman vera scna igi, magram<br />
mis mier naqadagebma WeSmaritebam, miuxedavad yovelgvari ada<br />
mianuri Zalis gamoyenebisa, romis imperiis siZlierisa, da<br />
warmarTuli religiisa da filosofiis gavlenisa, er Ti anad<br />
daarRvia manamde arsebuli msoflmxedveloba. man Zveli<br />
civilizaciis TviT yvelaze cnobil kulturul centrebSic Zirfesvianad<br />
aRmofxvra kerpTayvanismcemloba da warmarTuli<br />
kulti, gandevna igi imperatoris saucxoo sasaxlidan da Rataki<br />
moqalaqis ubralo qoxidan.<br />
raSia qristianobis Zala? – mis RvTaebriobsa da zneobrivi<br />
principebis simaRleSi. ieso qriste ara genialuri adamiania,<br />
rogorc zogierTs miaCnia, aramed igi aris RmerTkaci,<br />
meore hipostasi wmida samebisa, sityva, Sobili mamisagan uwinares<br />
saukuneTa, RvTis kravi, amRebeli codvaTa soflisaTa,<br />
adamianis mier dakarguli sauflo didebis aRsadgenad Sewiruli<br />
gaugonari msxverpli, qveynad gardamosuli RvTaebrivi<br />
siyvaruli.<br />
„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi...?“ (fsalm. 8, 5), – Tqva<br />
gaocebulma daviT mefem.<br />
„raჲ ars kaci...?” (iob. 7, 17), – kiTxulobs sulSeZruli<br />
marTali iobi.<br />
adamiani mefecaa da monac, codvis sambrZaneblo da ta<br />
Z ari sulisa wmidisa. „es ra saocari arsebaa, – wers cnobili<br />
me cnieri paskali, – dapirispirebulTa ra erTianobaa, ra<br />
sa s waulia? igia yovelTa saganTa msajuli da, amave dros, uba<br />
druki Wia miwisa, simarTlis damcveli da amasTanave, narevi<br />
meryeobisa da SecodebaTa... dideba qveynisa“.<br />
170<br />
saSobao epistole, 1986 w.
saSobao epistole, 1986 w.<br />
„ufalo, mama Cueni xar Sen, xolo Cuen Tixa saqme xelTa<br />
SenTa yovelni“ (es. 64,7), – ityvis esaia winaswarmetyveli.<br />
adamiani gvirgvinia qmnilebisa. codviT dacemis miuxe<br />
davad, RmerTs mainc uyvars igi. ieso qristes gankaceba amisi<br />
naTeli dadasturebaa, „rameTu esreT Seiyuara RmerTman sofeli<br />
ese, viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas, raჲTa<br />
yovelsa romelsa hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes<br />
cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan. 3, 16).<br />
kacTa xsnis msurveli ufali mociquli petres msgavsad<br />
mimarTavs TiToeul Cvengans: „Sen me Semomideg“ (ioan. 21, 22).<br />
magram sakiTxavia, vin SeZlebs misdios mas an sad migviyvans<br />
igi?<br />
vidre macxovars gavyvebodeT, jer unda virwmunoT qristesi,<br />
SeviyvaroT igi da Semdeg aRvasruloT sityvani misi:<br />
„romelsa hnebavs Semodgomad Cemda, uvaryavn Tavi Tჳsi da<br />
aRiRen juari Tჳsi da Semomidegin me“ (maT. 16, 24). ufali ki<br />
ar gvibrZanebs amas, aramed gvTavazobs, saSualebas gvaZlevs<br />
Tavisufali arCevanisa. man icis, rom yvela ar mousmens da amitomac<br />
ambobs: „romelman ara aRiRos juari Tჳsi da Semomidges<br />
me, igi ara ars Cemda Rirs“ (maT. 10, 38).<br />
Seni jvari rom itvirTo, Sinagani Tavisufleba unda<br />
moipovo. Cven ki xSirad egoisturi moTxovnilebebis, Suris,<br />
sicruis, ampartavnebisa da sxva codvaTa monebi varT. maT<br />
dasaZlevad sakmaod mZafri, xangrZlivi sulieri brZolaa<br />
saWiro, rasac xSirad Tavs varidebT. mociquli pavle sinanuliT<br />
SeniSnavs: „yovelni TavTa TჳsTasa eZieben da ara qriste<br />
iesuჲssa“ (filip. 2, 21).<br />
„aRiRe jvari Seni“, – ra Znelia zogjer mixvde, romelia<br />
Se ni jvari da romeli – sxvisa.<br />
171
172<br />
saSobao epistole, 1986 w.<br />
„aRiRe jvari Seni“... es niSnavs – ar SeuSinde, ar gaeqce<br />
Seni wili cxovrebis tvirTs, romlis simZimes gansakuTrebiT<br />
igrZnob axloblebisa da megobrebis dakargviT, sicruisa da<br />
siyalbis moZalebiT, imedTa gacruebiT da mravaltanjuli<br />
iobiviT ityvi: „dReni Cemni warxdes srbiTa, xolo daipnes<br />
saxsarni gulisa Cemisani“ (iob. 17, 11). moisurveb jvris datovebas,<br />
gandgomasa da gaTavisuflebas misgan... magram es ar<br />
ar is gamosavali. Seni jvari SenTan unda iyos. nu SeSindebi, nu<br />
dagabrkolebs gansacdeli. mTeli sasoebiT miende ufals,<br />
romelic yovelTvis gangamtkicebs. esec gaxsovdes: ujvro gza<br />
ioli anu farTo gzaa, romliTac codvilni vlian da romelic<br />
mxolod maradiul satanjvels ganumzadebs kacs. Tumca marto<br />
cxovrebis simZimis daTmenac ar aris sakmarisi, aucilebelia,<br />
Cveni sicocxle iyos „dafarul... qristeTurT RmrTisa Tana“<br />
(kol. 3, 3).<br />
iseve, rogorc yvela mcenares aqvs miwis zeda da miwaSi<br />
dafaruli cxovreba, adamianTa yofasac gaaCnia garegnuli<br />
da Sinagani mxare. garegnulad qristes mimdevroba ekliani<br />
gziT siaruls niSnavs, romlis bolo golgoTiT mTavrdeba.<br />
sinamdvileSi ki qristianoba qristesmieri sulieri sixarulia,<br />
nakadulia cxovelmyofeli wylisa, mopovebaa RvTis madlisa,<br />
romelic uZlurTa kurnavs da naklulevanTa aRa vsebs. esaa<br />
cxovreba sxvisTvis, anu aRdgoma da amaRleba sulisa.<br />
guldasmiT mousmine macxovars: „movediT Cemda yo ve lni<br />
maSuralni da tჳrTmZimeni, da me gangisueno Tquen. aRiReT<br />
uReli Cemi Tquen zeda da iswaveT Cemgan, rameTu mSჳd var da<br />
mdabal guliTa, da hpovoT gansuenebaჲ sulTa TquenTaჲ, rameTu<br />
uReli Cemi tkbil ars, da tჳrTi Cemi subuq ars“ (maT. 11,
saSobao epistole, 1986 w.<br />
2830). am gziT mavali kaci sul ufro uaxlovdeba qristes da<br />
Sinaganad gardaisaxeba, sanam mis sulSi qriste ar aRibeWdeba.<br />
mociqulma pavlem, romelmac sakuTar Tavze gamoscada es procesi,<br />
amgvarad gamoxata Tavisi gancda: „raჲigi ars qristes<br />
mier axali dabadebuli; pirveli igi warჴda, aha esera iqmna<br />
yovelive axal“ (2 kor. 5, 17).<br />
wmida pavle aRniSnavs, rom mis xelaxal Sobas qristianad<br />
xels uwyobda sxvadasxva garemoeba, anu yofis garegnuli<br />
mxare: daTmena „tanjuaTa, pyrobilebaTa da SfoTebaTa“,<br />
muSakoba „SromiTa, mRviZarebiTa da marxviTa“; swored maTi<br />
wyalobiT moipova man cxovreba „siwmidiTa, mecnierebiTa da<br />
sulgrZelebiTa, sitkboebiTa da suliTa wmidiTa, siyuaruliTa<br />
SeuorgulebeliTa, sityჳTa WeSmaritebisaჲTa, ZaliTa<br />
RmrTisaჲTa, saWurveliTa miT simarTlisaჲTa marjuenisaჲTa<br />
da marcxenisaჲTa“ (2 kor. 6, 57).<br />
zogjer fiqroben, rom qristianuli cxovreba zneobrivi<br />
gamosworebis procesia; sinamdvileSi ki gaqristianeba xelaxali<br />
dabadebaa, xelaxali cxovrebaa, axali qmnilebaa, cxovreba<br />
ara TavisTvis, aramed – sxvisTvis. wmida ioane oqropiri wers:<br />
„nebismieri moRvaweoba umniSvnelo iqneba, Tu igi sargeblobas<br />
ar moutans sxvas. amas cxadyofs magaliTi imisi, vinc boZebuli<br />
talanti ukan daabruna da daisaja, radganac ar ganamravla igi.<br />
aseve Senc Zmao, Ratakic rom iyo, da gamudmebiT mwuxare vidode,<br />
sxvas Tu ar exmarebi, icode, Rirebulsac aras akeTeb; Zveli<br />
drois cnobili SesaniSnavi pirni gansakuTrebul yuradRebas<br />
aqcevdnen amas. gamowvlilviT Seiswavle cxovreba maTi da<br />
naTlad dainaxav, rom TiToeuli maTganis mizani iyo sikeTis<br />
motana sxvisTvis da ara sakuTari TavisTvis. amiT ganidid<br />
173
nen isini swored“ (wmida ioane oqropiri. „siyuarulisaTvis<br />
moyuasisa“).<br />
garemomcvel samyaroSi Cven vxedavT sikeTisadmi dapirispirebuli<br />
borotebis saSinel Zalas, romlis gavlenas<br />
sakuTar Tavzec mZafrad ganvicdiT: gvtanjavs Sinagani gaoreba,<br />
sikeTisa da borotebis Sinagani brZola, winaaRmdegoba sulsa<br />
da xorcs Soris. amitomac maxlobelia CvenTvis es sityvebi:<br />
„romelsaigi viqm, ara vici; rameTu ara romeliigi me mnebavs,<br />
mas viqm, aramed romeliigi mZuls, mas vhyof“ (rom. 7, 15).<br />
erTianobis, mTlianobis darRveva aris mTavari mizezi<br />
Cveni bunebis damaxinjebisa. sad gaveqceT, rogor davZlioT<br />
Sinagani gaoreba?<br />
es sakiTxi yovelTvis ainteresebdaT RvTismetyvelTa<br />
da filosofosebs. mis Sesaswavlad didi Sroma gaswia netarma<br />
avgustinemac da mivida im daskvnamde, rom iq, sadac ufalia, WeSmaritebacaa,<br />
da sadac WeSmaritebaa, iq ufalia, da rom mxolod<br />
RmerTia is sawyisi, romelSic Tanxmdeba miwieri sinamdvilis<br />
yvela konfliqti, qreba Cveni naturis dapirispirebuli xasiaTi.<br />
borotebas ara aqvs cocxali sawyisi, – ganmartavs igi,<br />
– arsi anu substancia, radganac substanciis mqone boroteba<br />
sikeTe iqneboda. boroteba sikeTis uaryofaa mxolod (netari<br />
avgustine, „aRsareba“).<br />
Cvens epoqaSi ukeTurebam ise Rrmad moikida fexi, rom<br />
da RupviT emuqreba rogorc calkeul pirovnebas, ise mTel<br />
kacobriobas.<br />
174<br />
saSobao epistole, 1986 w.<br />
mose winaswarmetyvelma erT dros Tavis xalxs arCeva<br />
ni SesTavaza: „aha esera momicemies Tquen winaSe dRes dRe, cx
saSobao epistole, 1986 w.<br />
ovreba da sikudili, keTili da boroti... mowame vyof dRes,<br />
Tquenda casa da queyanasa, cxovrebasa da sikudilsa, ku rTxevasa<br />
da wyevasa davsdeb Tquen winaSe; gamoirCie Sen cxovrebaჲ igi“<br />
(rjl. 30, 15,19).<br />
Tanamedrove msoflioc alternativis winaSe dgas: an<br />
birTvuli katastrofa, anda saxelmwifoTa mSvidobiani Tanaarseboba.<br />
Cven yvelani mowmeni varT imisa, Tu rogor daarRvia<br />
si mSvide da saerTaSoriso cxovrebis ritmi gamalebulma SeiaraRebam.<br />
cxadia, momavalSi Seqmnili yoveli axali sistemis<br />
iaraRi kidev ufro gaamwvavebs mdgomareobas da birTvuli<br />
omis safrTxes moaaxloebs.<br />
amitomac saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, ise ve<br />
rogorc mSvidobismoyvare mowinave kacobrioba, sixaruliTa<br />
da imediT Sexvda cnobas JenevaSi ori didi saxelmwi fos – sab<br />
WoTa kavSirisa da amerikis SeerTebuli Statebis meTaurTa<br />
molaparakebis Sesaxeb. vfiqrob, dadga dro aseTi Sexvedrebis<br />
aucileblobisa, radganac maTi dadebiTi Sedegi gavlenas<br />
iqoniebs ara marto molaparakebis monawile mxareebze, aramed<br />
mTel samyaroze.<br />
aRvavlenT locvas msoflio mSvidobisa da keTildReobisaTvis,<br />
maTTvis, vinc iRvwis am diadi miznis misaRwevad.<br />
dRes gansakuTrebuli sicxadiT aRviqvamT angelozTa<br />
sagalobels, qristes Sobis Rames rom moefina kacobriobas:<br />
„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da<br />
kacTa Soris saTnoebaჲ“. masSi gamovlenilia kavSiri sam urTierTdamokidebul<br />
movlenas Soris: aucilebelia Tayvaniscema<br />
da dideba SevwiroT ufals, Semoqmedsa da gamgebels Cvensas,<br />
175
aTa sufevdes mSvidoba soflad da xalxTa Soris saTnoeba.<br />
mSvidoba am locvaSi gulisxmobs mSvidobas adamianebs Soris,<br />
mSvidobas RmerTTan, sakuTar TavTan da sindisTan. Tu aseTi<br />
mSvidobiTa xar savse, maSin SeZleb, Cawvde RvTis qveynad movlenis<br />
udides saidumlos, SeZleb, Rirseulad miegebo brwyinvale<br />
Sobas misas.<br />
Cven ki rogor vxvdebiT axlad Sobil yrmas, ufalsa<br />
Cvensa ieso qristes?<br />
sadResaswaulo sagalobelSi weria: „rai giZRvnaT Sen<br />
qriste, romeli ciT gardamoxed Cven codvilTaTvis. samadlobelsa<br />
Segwirven Sen qmnulni RmrTisani: angelozni – galobasa,<br />
cani – varskvlavsa, mogvni – ZRvensa, mwyemsni – saswaulsa,<br />
miwa – quabsa, udabno – bagasa, xolo Cven qalwulsa dedasa“.<br />
diax, qalwuli deda mogiZRveniT Cven, macxovaro, upatiosnesi<br />
qerubimTa da aRmatebuli serabimTa zeda; uspetakesi da<br />
uwmidesi adamis modgmaTa Soris, mfarveli da meoxi kacTa,<br />
gansakuTrebuli Semwe misi wilxvedri iveriisa... da kidev,<br />
ZRvnad mogvaqvs SenTan, ufalo, Cveni gulebi. gevedrebi, aRavse<br />
igini rwmeniTa, gaaTbe RvTaebrivi siyvaruliTa, ganwmide da<br />
hyav taZrad Senda.<br />
qristes mier sayvarelno yovladsamRvdelono mRv de <br />
l mTavarno, moZRvarno, diakonno, bermonazonno da yo velno<br />
Svilno uflisano, mkvidrno saqarTveloჲsa da mc xovrebno<br />
samSoblos gareT! guliTadad gilocavT qristes So bis dRe<br />
saswaulsa da bednier axal wels; gisurvebT sarwmunoebriv<br />
si mtkices, ulev siyvarulsa da sixaruls, simSvides su lSi,<br />
Sin da gareT. dae, Sroma Tqveni iyos sadidebeli uf lisa –<br />
Se degi Tqveni sulieri srulyofisa, moyvassa da samSoblos<br />
176<br />
saSobao epistole, 1986 w.
keTildReobaze zrunvisa. maradJams iRvwodeT, ra Ta moipovoT<br />
sasufeveli didebisa da saxelni Tqvenni Caiweros wignsa mas<br />
cxovrebisasa.<br />
TviT ufali brZanebs: „romelman sZlos, mivsce mas... yoveli<br />
da viyo misa RmerT, da igi iyos Cemda Ze“ (gamocx. 21, 7).<br />
gixarodeT, rameTu CvenTan ars RmerTi, amin!<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1986 w.<br />
saSobao epistole, 1986 w.<br />
177
saaRdgomo epistole<br />
1986 w.<br />
yovladsamRvdelono mitropolitno, mTvarepiskoposno<br />
da episkoposno, patiosanno moZRvarno da diakonno,<br />
RvTissayvarelno bermonazonno, marTlmadidebelno<br />
qristianeno, sulierno Svilno saqarTvelos wmida<br />
eklesiisa, yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri,<br />
RvTivdaculi iveriis mkvidrno da samSoblos farglebs<br />
gareT mcxovrebno Tanamemamuleno!<br />
„movediT yovelno morwmuneno, TayvanisvsceT<br />
qristes RmrTisa Cvenisa aRdgomasa“ (zatiki).<br />
viaxlovdeba sixaruliTa da idumalebiT savse Rame,<br />
გ<br />
rodesac Cven yvelani erTiTa bagiTa da erTiTa guliTa<br />
vizeimebT sicocxlis mier sikvdilis Zlevas – qristes didebul<br />
aRdgomas.<br />
179
180<br />
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
paseqis sixaruliT aRvsili, uflisa da Tqveni siyvaru<br />
liT gamTbari, Cveni RviTsmosavi winaprebis mier TiTqmis 2000<br />
wlis manZilze rwmeniTa da sasoebiT warmoTqmuli si tyvebiT<br />
guliTadad gilocavT:<br />
qriste aRdga!<br />
sikvdilis daTrgunviT CvenTvis jvarcmulma ieso qr i stem<br />
sZlia TviT „mTavari igi amis soflisaჲ“ (ioan. 12, 31), anu<br />
eSmaki, romelsac xelmwifeba hqonda sikvdilze da Cvenc am<br />
diadi gamarjvebis Tanaziarni gvyo. Tavisi vnebiTa da aRdgomiT<br />
macxovarma gvixsna rogorc xorcieli, ise, upirveles yovlisa,<br />
sulieri sikvdilisagan – RvTis madlisa da masTan erTad sulieri<br />
naTlis, sixarulisa da netarebis dakargvisagan.<br />
„Tumc adamianis suls, – wers netari avgustine, – samarTlianad<br />
uwodeben ukvdavs, magram igi Taviseburad mainc kvdeba.<br />
sikvdili modis maSin, roca RmerTi tovebs suls. am sikvdils<br />
kidev sxva sikvdili mosdevs, romelsac wmida werili meore<br />
sikvdils uwodebs... es sikvdili yvela ubedurebaze ufro mZime<br />
da sazarelia, radganac igi sulisa da xorcis gayras ki ar<br />
niSnavs, aramed maT SeerTebas saukuno satanjvelisTvis“ (wmida<br />
mamaTa Sromebis damateba, nawili XV, gv. 625, m. 1856).<br />
ieso qristes aRdgomis rwmena Cveni mrwamsis qvakuTxedia.<br />
ufali rom ar aRmdgariyo, qristianuli rwmenis yvela WeSmariteba<br />
Zalasa da azrs dakargavda. mociquli pavle, romelic<br />
adre dauzogavad devnida iesos mimdevarT, Semdeg ki wmida<br />
saxarebis erTerTi upirvelesi mqadagebeli gaxda, ase swers<br />
korinTel qristianebs: „ukueTu qriste ara aRdgomil ars,
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
cudad same ars qadagebaჲ ese Cueni da cudad ars sarwmunoebaჲ<br />
ege Tqueni“ (1 kor. 15, 14). „qriste RmrTisa Zal ars da RmrTisa<br />
sibrZne“ (1 kor. 1, 24).<br />
imdenad didi da mxurvale iyo misi rwmena, rom aRdgomili<br />
macxovrisaTvis man Tavisi nebiT miiRo sasjeli da<br />
mowamebrivi sikvdiliT daasrula sicocxle romSi; igi mociqul<br />
petres msgavsad jvarze ar ucviaT. mas, rogorc romis<br />
moqalaqes, maxviliT mohkveTes Tavi. sakvirvelia wmida pavles<br />
usazRvro siyvaruli RvTisa da xalxisadmi. amitomac brZanebs<br />
ase: „vici, romeliigi mrwmena“ (2 tim. 1, 12); am sityvebis gameoreba<br />
SeuZlia yvelas, vinc ki Rrmad Caswvda wmida werilis<br />
azrs, visi cxovrebaca da saqmianobac Seesatyviseba RvTis mcnebebs;<br />
radgan am SemTxvevaSi iqneba rwmena misi uryevi da wyaro<br />
siyvarulisa – dauSreteli. aseTi pirovneba TviTon iqceva im<br />
didebul taZrad, romelSic ivanebs ufali da Cven xom swored<br />
amisTvis varT mowodebulni; magram isic unda gvaxsovdes, rom<br />
„sikeTis qmna SeuZlia mxolod mas, vinc Tavisi surviliT midis<br />
sikeTesTan da gonebiT iRebs mas“ (v. s. soloviovi, rCeuli<br />
Txzulebani, t. 7, gv. 147).<br />
Cven winaSe metad mniSvnelovani kiTxva dgas: sad aris<br />
dRevandel msoflioSi adamianis adgili?<br />
kacobriobis mTel istoriaSi adamianis problema yovelTvis<br />
erTerTi umTavresi iyo. Cvens droSi ki igi imdenad<br />
aqtualuri da Znelad gadasawyveti gaxda, rom zogjer gveCveneba,<br />
– am samyaroSi aRar darCa adgili adamianisTvis.<br />
mecnierebam da teqnikam giganturi nabijebi gadadga win,<br />
rasac mohyva sazogadoebrivi cxovrebis sul ufro ga rTuleba.<br />
SeZlebs ki adamiani alRo auRos, Seiswavlos da gamoiyenos<br />
181
es yvelaferi; SeZlebs, gaumklavdes mis wina aRmdeg daZruli<br />
robotebis mravalmilionian jars, Tu am usulo manqanebis<br />
monad iqceva? Seefardeba mecnierul progress pirovnebis<br />
SesaZleblobaTa ganviTareba maSin, rodesac teqnikuri winsvla<br />
momavalSi gacilebiT swrafi iqneba?<br />
aucilebelia codna imisa, Tu adamiani Sinagani ganviTarebis<br />
ra potencials flobs da rogor unda gamoviyenoT es<br />
potenciali ise, rom ar SevzRudoT RvTis mier kacisTvis moni<br />
Webuli Tavisufali neba, romlis gareSe rogorc materialurteqnikuri,<br />
ise sulieri winsvla ver ganxorcieldeba.<br />
magram rogor movipovoT Tavisufleba?<br />
„da scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />
Tquen... ukueTu Zeman gangaTavisuflnes, WeSmaritad Ta visufal<br />
iyvneT“ (ioan. 8, 32,36), – brZanebs ufali Cveni ie so qriste.<br />
182<br />
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
„ufali sul ars; xolo sada suli uflisaჲ, mun aznau<br />
rebaჲ (e.i. Tavisufleba) ars“ (2 kor. 3, 17), – gvaswavlis pavle<br />
mociquli.<br />
miwiersa da yoveldRiurze zrunvam ar unda dagvaviwyos<br />
suli da sulieri kultura, radgan usulod nebismierma miRwevam<br />
SeiZleba dakargos fasi da TviT adamianis sawinaaRmdegod<br />
miimarTos.<br />
darwmunebiT SeiZleba iTqvas, rom adamiani gauZlebs<br />
materialurteqnikur Semotevas, Tu igi rwmenas, siyvaruls,<br />
adamianebTan keTil damokidebulebas, maRal inteleqtsa da<br />
kulturas SeinarCunebs. samwuxarod, adamiani zogjer kvlav<br />
Zveli kategoriebiT msjelobs, aucilebeli kia movlenebis<br />
Tanamedrove aRqma da yovelive siaxlisadmi didi pasuxismgeblobiT<br />
mokideba. amaze fiqroben dRes RvTismetyvelni da
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
filosofosni, sociologebi da anTropologebi, dRes es<br />
sakiTxi aRelvebs yvelas.<br />
swored amitom ukanasknel wlebSi SeimCneva arsebiTi cvlilebebi<br />
adamianis problemisadmi damokidebulebis sakiTxSi.<br />
axla ukve yvela aRiarebs, rom amqveynad adamianze Zvirfasi<br />
araferia, rom igia sazomi sazogadoebrivi da yo velgvari<br />
materialuri simdidrisa. TviT istoriac sul ufro xSirad<br />
ganixileba ara rogorc sazogadoebis ist oria, aramed rogorc<br />
adamianis ganviTarebisa da sulieri srulyofis istoria.<br />
mainc ra dadebiTi da uaryofiTi cvlilebebi moxda<br />
anda mimdinareobs pirovnebaSi, ra axarebs da aRizianebs mas,<br />
ra mimarTulebiT viTardeba igi, rogor moqmedebs masze gansxvavebuli<br />
pirobebi?<br />
zogierTebi amtkiceben, rom dRes qveynad humanizmi aR ar<br />
arsebobs, rom igi mokvda, amowura Tavisi SesaZleb l o bebi da<br />
iqca cariel, farisevlur frazad. am Tvalsazr iss ar SeiZleba<br />
daveTanxmoT, radganac humanizmi, am sityvis fa rTo gagebiT,<br />
iqneba manam, vidre adamianSi iarsebebs RvTis xateba. beWedi ki<br />
RvTis xatebisa ar qreba; igi SeiZleba codvebis gamo daiCrdilos,<br />
magram es ar niSnavs mis waSlas. humanizmis sikvdili<br />
kacobriobis sikvdilia.<br />
sazogadoebis nawili did imeds amyarebs mecnierulte<br />
qnikur progresze da miaCnia, rom swored igi moutans kacs<br />
bednierebas. mecnierebasa da teqnikas SeuZlia garkveulw ilad<br />
Secvalos fizikuri samyaro, Secvalos Cveni planetis gareg<br />
nuli saxe, misi flora da fauna, geografiuli zedapiri... ma<br />
gram adamianis gardaqmna, misi gakeTilSobileba da sulieri<br />
amaRleba isev da isev adamianis xelTaa.<br />
183
184<br />
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
Cvens metad rTul da daZabul droSi bevri ram aris<br />
damokidebuli sazogadoebis, mTeli saxelmwifosa da ca l<br />
keuli pirovnebis kulturaze. „sityva kultura sazogadoebriv<br />
mecnierebebsa, da gansakuTrebiT istoriaSi, ori azriT ixmareba.<br />
pirvelis mixedviT kulturaSi umTavresad igulisxmeba<br />
ganaTleba, rodesac, magaliTad, laparakoben kulturul erebze<br />
an sazogadoebis fenebze da upirispireben maT ukulturo<br />
erebsa da klasebs. imave gagebiT ixmareba gamoTqma, vTqvaT,<br />
kulturuli adamiani, kulturuli manerebi da a.S. kulturas<br />
meore, gacilebiT farTo gagebas sZens yo fis mniSvneloba<br />
saerTod anu Sinagani mdgomareoba“ (bro khauzisa da efronis<br />
enciklopedia, t. 33). kulturas ase ganyofen: materialuri (aq<br />
igulisxmeba cxovrebis pirobebi, Cacmuloba, iaraRi, Seiara<br />
Reba, Zvirfaseuloba da a.S.) da sulieri; masSi Sedis: religia,<br />
ena, Cveulebani, zneoba, codna, literatura, xelovneba... da<br />
sazogadoebrivi kultura, anu saxelmwifoebrivi, politikuri,<br />
sazogadoebrivi formebi da kanonebi...<br />
sazogadoebrivi yofis dRevandeli forma TavisTavad<br />
iTxovs adamianisagan mraval siaxles: axleburad azrovnebas,<br />
RirebulebaTa da warmodgenaTa gadafasebas, maRal su lier<br />
kulturas.<br />
Cvens saukuneSi, rodesac Zalian bevria umaRlesda m T a vrebuli,<br />
xolo danarCenni saSualo ganaTlebiT arian, vrwmundebiT,<br />
rom mxolod ganaTleba kulturas ar niSna vs.<br />
gana kulturuli SeiZleba ewodos pirovnebas, romelsac<br />
SeuZlia sxvas ziani moutanos? romelmac codna imisTvis SeiZina,<br />
rom ufro kargad daweros cilismwamebluri, anonimuri werilebi,<br />
rom ufro moxerxebulad daugos maxe moyvass, dascinos
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
da Seuracxyos igi? aseTi kaci Tavis viwro egoizmSia Caketili,<br />
usazRvroa simdidrisadmi misi ltolva da yoveldR iuri<br />
zrunva miwier sikeTeTa mosapoveblad; ra SeiZleba iTqvas iseT<br />
kacze, romelmac araswori gziT moipova maRali samsaxurebrivi<br />
mdgomareoba, romelic cdilobs, daamciros, Seuracxyos misadmi<br />
daqvemdebarebulni, atyuebs xalxs da cxovrobs principiT:<br />
„me var xelmZRvaneli, Sen xar suleli; Sen xar xelmZRvaneli,<br />
me var suleli“. aseTi adamiani Sorsaa ara marto RvTisa da<br />
rwmenisagan, aramed yovelgvari kulturisagan.<br />
cudad aRzrdilTaTvis ganaTleba igivea, rac maxvili<br />
ugunurTa xelSi, – wers erTi RvTismetyveli. cxovreba gviCvenebs,<br />
rom rwmenis, siyvarulis, Tavmdablobis, TavSekavebulobis,<br />
keTilmosurneobis, Tavazianobis, sxvisTvis WirSi Tanadgomis<br />
unaris aRzrdis gareSe pirovnebis CamoyalibebaSi didi xarvezi<br />
iqneba daSvebuli. nu daviviwyebT, rom Tundac erTi mozardis<br />
naklovanebebi gansazRvrul pirobebSi SeiZleba xasiaTis saSiS<br />
Tvisebebad iqces da gamousworebeli ziani moutanos sazogadoebas.<br />
adamianis Sinagani kultura aucileblad gamovlindeba<br />
garegnul qcevaSi. Tumca arcTu iSviaTad daxvewil qcevas, ga <br />
naTlebas, etiketis codnas, garegnul brwyinvalebasa da mo<br />
CvenebiT guliTadobas iyeneben Sinagani sicarielis, Su ris,<br />
zizRisa da cinizmis dasafaravad; magram „ara ars dafaruli,<br />
...romeli ara gamocxadnes“ (maT. 10, 26).<br />
rTulia pirovnebis sulieri samyaro. masSi ori Zala moqmedebs:<br />
sikeTisa da borotebisken mimarTuli. mociquli pavle<br />
grZnobda ra Sinagan gaorebas, romaelTa mimarT epistoleSi<br />
werda: „romelsaigi viqm, ara vici; rameTu ara ro meliigi me<br />
185
mnebavs, mas viqm, aramed romeliigi mZuls, mas vhyof“ (rom. 7,<br />
15). mSvenivrad Tqva hainrix hainem: „msoflio orad gaiyo da<br />
bzarma Cems gulze gaiara“.<br />
„me var ufali – mkurnali Seni“ (gam. 15, 26), – brZanebs<br />
Se moqmedi da winaswarmetyveli ieremias meSveobiT gvamcnobs:<br />
„aha, me movawio maT zeda SebrZჳlva da kurneba da ganvkurnne<br />
igini, da vyo maTTჳs mSჳdoba da sarwmunoeba“.<br />
mxolod RmerTia msofliosa da kacTa mkurnali da mxsneli.<br />
mxolod misi SewevniT SeiZleba Sinagani winaaRmdegobis<br />
daZleva, mSvidobis damyareba sakuTar TavTan, moyvasTan da<br />
xalxTan urTierTobis maRali kulturis miRweva, rac azrTa<br />
SemTxveviTi sxvadasxvaobisagan Tavis aridebasa da mis sanacvlod<br />
optimaluri da SeTanxmebuli gadawyvetilebebis miRebas<br />
gulisxmobs.<br />
kultura ar unda iyos Caketili mxolod muzeumebsa da<br />
TeatrebSi; igi unda igrZnobodes yvelgan: quCaSi, baRebsa da<br />
skverebSi; restornebsa da kafeebSi, yovel ojaxSi. kultura<br />
ar aris marto sportsa da sazeimo SexvedrebSi monawileoba,<br />
arc medlebisa da jildoebis damsaxureba, gamofenebis daTvaliereba,<br />
biblioTekebsa da kafeebSi siaruli... kultura aris<br />
mudmivi mzadyofna sxvisTvis sixarulis misaniWeblad, zrunva<br />
momavlisaTvis, axalgazrdebisa da saerTod adamianisaTvis<br />
RvTivminiWebuli unarisa da SesaZleblobebis gamovlinebisaTvis,<br />
moyvassa da sakuTar TavSi SemoqmedebiTi Zalisa da<br />
mravalmxrivi talantis aRmoCenisa da gamomzeurebisTvis.<br />
didi kulturulsaganmanaTleblo mniSvneloba aqvs<br />
literaturas, Teatrsa da kinos, saerTod, xelovnebas. tal<br />
a ntiTa da niWiT dajildoebul mweralsa da reJisors,<br />
186<br />
saaRdgomo epistole, 1986 w.
omelic TviTonac cxovrebis SuagulSi trialebs da xedavs<br />
kacTa gulis idumal zraxvebs, keTili mwyemsis msgavsad Za luZs,<br />
dagvexmaros rogorc sinamdvilis SecnobaSi, ise Cv enTvis<br />
savali gzebis mignebaSi; oRond ise, rom Wriloba mx olod ki<br />
ar gaaSiSvlos, aramed umkurnalos mas, anda gva s w avlos mainc,<br />
rogor moviSuSoT igi.<br />
didi mniSvneloba aqvs imasac, Tu saTqmeli ra formiT<br />
miva msmenelamde.<br />
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
bertolt brexti „mkiTxvelTan Wkvianuri saubris xe <br />
lovnebas“ ganasxvavebda „ritorikuli didaqtikisagan“. „Wk <br />
vi anuri saubris xelovneba“ mkiTxvels aZlevs Tavisufle bas,<br />
avtorTan erTad imsjelos, mraval sakiTxSi arc daeTanxmos<br />
mas; aRZravs moqmedebis survils. „ritorikuli didaqtizmi“<br />
ki mkiTxvels avtoris monad aqcevs da aiZulebs, mudam eTanxmebodes<br />
mis azrs. „Cems TeatrSi, – wers brexti, – mayurebels<br />
monarqad vaqcev, magram moCvenebiTad ki ara, aramed namdvil<br />
sazogadoebriv moRvawed da moazrovned. Cemi Teatri<br />
mSromeli xalxisTvis iqceva laboratoriad... da me vimoqmedeb<br />
klasikosTa mowodebisamebr: „gardaqmeni samyaro, samyaro amas<br />
moiTxovs“ (filosofiis sakiTxebi, N12, gv. 5, m. 1984).<br />
kacobriobis kulturis istoria grZeli jaWvis saxiT<br />
warmogvidgeba, romlis yoveli nawili mWidrod ukavSirdeba<br />
wina da momdevno rgolebs. memkvidreoba da urTierTgavlena<br />
aris mTavari biZgis mimcemi kulturis ganviTarebisaTvis.<br />
qarTulma nacionalurma geniam, erovnulTan erTad,<br />
SeiTvisa ra cxovelmyofeli wyaro romauli, berZnuli da<br />
aRmosavluri civilizaciebisa, Seqmna udidesi taZari sulieri<br />
Senobisa, romlis mTavari xuroTmoZRvari iyo qristiani qarT<br />
187
veli kaci. saerTod qristianma adamianma madlieri rwmeniTa<br />
da codniT amokveTa zneobrivi cxovrebis iseTi brwyinvale<br />
kanonebi da nimuSebi, romelTa msgavss ar icnobda qristianobis<br />
winare msoflio.<br />
ase rom, kultura mxolod calkeuli adamianis piradi<br />
saqme rodia, igi mTeli xalxis simdidrea.<br />
Cveni mizani ar aris kulturis kanonebze wera, ubralod<br />
gvsurs meti seriozulobiT davufiqrdeT am problemas da<br />
misadmi Cvens damokidebulebas.<br />
kulturis sakiTxTan dakavSirebiT unda SevexoT drois<br />
pro blemasac. dros Cven xSirad ar vufrTxildebiT, anda<br />
na kleb yuradRebas vuTmobT. sad aris sazRvari warsuls, aw<br />
m yo sa da momavals Soris? fsiqologebma ician, rom awmyo<br />
dro SeiZleba gascildes dRis, Tvisa da TviT aTeuli wlebis<br />
fa rglebs.<br />
mwerals an romelime sazogado moRvawes Tu vkiTxavT,<br />
axla raze fiqrobTo? igi ar gipasuxebT: axla vcdilob, pasuxi<br />
gavce Tqvens SekiTxvaso; radgan is, rogorc nebismieri Cvengani,<br />
azrovnebs ara wamebiTa da wuTebiT, aramed drois gacilebiT<br />
didi monakveTebiT.<br />
„Cveni mxolod awmyoa“, – aseTi principi wamoayena sokrates<br />
erTerTma mowafem, aristipem.<br />
diax, awmyo unda davafasoT da rogorc futkarma – Taf<br />
li, Cvenc qvelis saqmeni unda SevkriboT. unda viCqaroT,<br />
radgan ar viciT, ras mogvitans xvalindeli dRe. mudam unda<br />
gvaxsovdes solomon mefis sityvebi: „uars nu etyvi gaWirvebuls<br />
daxmarebaze, odes xels Sensas ZaluZs Sewevna“ (igav. 3, 27). Seewie<br />
moyvass da sakuTar Tavs da Sen iqnebi bednieri. sixaruli<br />
188<br />
saaRdgomo epistole, 1986 w.
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
dageufleba, roca sikvdilisagan ixsni adamians, daexmarebi<br />
gaWirvebuls, sulieri mRelvarebis Jams mxarSi amoudgebi mas,<br />
mxurvaled iloceb, aRsarebis saidumlos saSualebiT gaTavisufldebi<br />
codvebisagan, wmida ziarebis wyalobiT ganicdi ufals<br />
SenSi, apatieb SemcodeT, Searigeb damdurebulT, WeSmaritebis<br />
gzaze daayeneb SecdomilT – yvela aseTi wuTi bednierebis<br />
momtania da didi xnis manZilze asazrdoebs suls.<br />
drois faqtori gansakuTrebulad mniSvnelovania dR es,<br />
rodesac vfiqrobT samyaros bedze, xalxTa da saxelmwifoTa<br />
Soris urTierTobaze.<br />
„dasavleTi aris dasavleTi, aRmosavleTi aris aRmosa<br />
v leTi da adgilidan maT ver daZrav“, – werda XIX saukuneSi<br />
cnobili mwerali kiplingi. mas aRmosavleTi da dasavleTi<br />
miaCnda gansakuTrebul, droiTa da sivrciT dayofil civilizaciebad,<br />
romlebic viTardebian ara marto damoukideblad,<br />
aramed gansxvavebuli kanonebiTac.<br />
Tanamedrove yofam metad daaaxlova miwieri yvela civilizacia,<br />
magram sxvaoba azrovnebasa da SexedulebebSi kvlav<br />
darCa. gansxvavebulia adamianTa qceva sxvadasxva situaciaSi:<br />
zogi garkveul winaaRmdegobebTan Sejaxebis Semdeg ikrebs<br />
Zalas da cdilobs, gamoasworos misTvis araxelsayreli mdg<br />
o mareoba. sxva ki SedarebiT iolad egueba mas, samagierod<br />
TviTon icvlis qcevasa da mizans. mesame arCevs, ganeridos<br />
arasasurvel viTarebas.<br />
eklesiis mTavari movaleoba da daniSnulebaa xalxisa<br />
da qveynisTvis msxverplad Sewiruli samsaxuri, msaxureba<br />
aR mosavleTisTvisac da dasavleTisTvisac, saerTod, yvelas<br />
Tvis, msaxureba mSvidobisa da siyvarulisTvis. wmida ioane<br />
189
oq ropiri wers: „mSvidoba Tu aris, iqneba siyvarulic da, pi<br />
riqiT, sadac siyvarulia, iq mSvidoba isadgurebs“ (ioane oqropiri,<br />
t. II, gv. 216).<br />
Cveni droisTvis damaxasiaTebelia rogorc omis saSiSroeba,<br />
ise omis sawinaaRmdego erToblivi moqmedeba, romel<br />
Sic religiuri wreebic aqtiurad monawileoben. da es gasagebia,<br />
radgan mSvidobisaken swrafva da misTvis brZola yoveli<br />
qristianis wminda movaleobaa.<br />
aRvavlenT locvebs maTTvis, vinc iRvwis qveynad Rv<br />
TivkurTxeuli mSvidobis SenarCunebisaTvis, saxelmwifoTa<br />
da xalxTa Soris urTierTgagebisa da megobrobis ganmtkicebisaTvis.<br />
aRdgomilma macxovarma dRes TiToeul Cvengans gamou<br />
Tqmeli da auxsneli sixaruli da imedi mianiWa, romelsac<br />
mTeli wlis manZilze unda gavufrTxildeT. ra aris es? igi<br />
Sinagani simSvidea, yoveli keTili zraxvisa da miswrafebis<br />
dakmayofilebaa, mSvidobaa ufalTan, moyvasTan da sakuTar<br />
sindisTan; igi SegrZnebaa sixarulisa, sicocxlis sisavsisa<br />
da survili umwikvlo, wminda cxovrebisa. amgvari sixaruli<br />
rCeulTa xvedria. imaTi kuTvnilebaa, vinc aRiarebs ieso<br />
qristes da mis gzas mihyveba, visac yovelTvis esmis xma Rv Tisa,<br />
esmis da grZnobs xalxis mwuxarebas.<br />
sixaruli mogveaxla, morwmuneno, RvTaebrivi madlis<br />
siuxvisa, „rameTu (RmerTma!) keTilsa kacsa winaSe pirsa missa<br />
misce sibrZne, da mecniereba, da sixaruli“ (ekl. 2, 26), – gvaswavlis<br />
brZeni eklesiaste.<br />
sixaruli, siyvaruli da RvTis dideba ar mogklebodeT<br />
aw da maradis.<br />
190<br />
saaRdgomo epistole, 1986 w.
yovel Tqvengans kidev erTxel vulocav qristes aR<br />
dgomis brwyinvale dResaswauls – sikvdilze sicocxlis gamarjvebas.<br />
„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars,<br />
jojoxeTo, Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />
gixarodeT orsave sofelsa Sina.<br />
WeSmaritad aRdga qriste!<br />
qristesmieri siyvaruliT.<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1986 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />
191
„დ<br />
saSobao epistole<br />
1987 w.<br />
saqarTvelos eklesiis RvTivkurTxeul Svilebs:<br />
„visac surs, ixilos RvTaebrivi da mSvenieri,<br />
jer TviTon unda gaxdes RvTaebrivi da<br />
mSvenieri“ (plotini).<br />
asabamad qmna RmerTman caჲ da queyanaჲ“, ganabrwyina<br />
igi ni naTliTa, Seamko, aRavso da ganasrula yovliTa<br />
sikeTiTa. mTeli xiluli samyaros warmoSobas RvTis sityva<br />
edo safuZvlad, mxolod adamiani Seiqmna yovladwmida sa mebis<br />
winaswari bWobiT: „da Tqua RmerTman: „vqmneT kaci xa tebisaebr<br />
Cuenisa da msgavsebisaebr“ (dab. 1, 26).<br />
mxolod adamians mianiWa arsTa ganmrigem xateba Tvisi:<br />
193
„da Seqmna RmerTman kaci saxed Tჳsa da xatad RmrTisa“ (dab.<br />
1, 27).<br />
TandaTanobiT Seiqmna igi, sxva qmnilebani ki – wamisyofiT;<br />
mxolod mas STabera uzenaesma Tavisi ukvdavi suli:<br />
„da Seqmna ufalman RmerTman kaci mtuerisa momRebelma queyanisagan<br />
(adami wiTel miwas – Tixas niSnavs) da STabera pirsa<br />
missa suli sicocxlisaჲ da iqmna kaci igi sulad cxovelad“<br />
(dab. 2, 7).<br />
amitomacaa igi gvirgvini qmnilebisa, xolo daniSnu leba<br />
misi – yvelaze maRali da diadi; amitomacaa is ganRmrTobis<br />
Rirsi.<br />
magram adamianma borotad gamoiyena Tavisufali neba,<br />
ga Cenis dRidan rom moemadla mas. man uaryo RvTis mcneba da,<br />
igema ra nayofi xisagan Semecnebisa keTilisa da boroti sa, dakarga<br />
erToba RmerTTan; ris gamoc dakarga Sinagani mTlianoba<br />
da sulis mSvidoba.<br />
pirvelqmnilma codvam daarRvia ara marto adamianis<br />
sulieri wonasworoba, aramed samyaroSi arsebuli wesrigi:<br />
„codva Semoxda soflad da masTan erTad sikudili“.<br />
codva fiTriviT moedo adamianis suls, misi Tan da yolili<br />
sikeTis xarjze daiwyo arseboba. gaCnda SuRli, mtroba,<br />
siZulvili, Zmis mkvleloba... borotma Zalam mdabal vnebaTa<br />
msaxurad aqcia kaci.<br />
„is, rasac boroteba hqvia, sxva ara aris ra, Tu ara naklovaneba<br />
sikeTisa, – wers netari avgustine. – is, rasac boroteba<br />
hqvia, aris arasruli sikeTe. cocxal arsebas raime seni<br />
rom Seeyaros an iara gauCndes, es iara, es seni xom janmrTelobis<br />
nakli anu arasruli sijansaRe iqneba. aseve sulieri naklic<br />
194<br />
saSobao epistole, 1987 w.
saSobao epistole, 1987 w.<br />
bunebrivi sikeTis damaxinjebas niSnavs. yovelgvari buneba<br />
keTilia. es sikeTe didia, Tu xrwnilebas ar eqvemdebareba da<br />
mcirdeba, Tu nakli an dazianeba aqvs.<br />
umecrisa da gamoucdelis garda sikeTes veravin uaryofs.<br />
Tu boroteba STanTqavs sikeTes, maSin TviTon borotebac<br />
moispoba, radganac mas damoukideblad arseboba ar SeuZlia.<br />
yovelgvari borotebisagan Tavisufali sikeTe ki aris swored<br />
namdvili, wminda sikeTe“ (netari avgustine. arasubstanciuroba<br />
borotebisa).<br />
codva SeiWra Cvens arsebaSi; iq gaidga fesvi da damk vidrda.<br />
pirovnebaSi erTmaneTs Seejaxa sikeTe da boroteba da<br />
guli misi keTilsa da borots Soris brZolis asparezad iqca.<br />
es brZola sicocxlis bolomde grZeldeba.<br />
mSvenivrad wers wmida pavle: „ara romeliigi mnebavs<br />
keTili, mas vhyof, aramed romeliigi ara mnebavs boroti,<br />
mas viqm“ (rom. 7, 19).<br />
Sinaganma gaorebam bunebrivad warmoSva adamianis cxovrebis<br />
ori gza. pirveli WeSmaritebisaken midis, meore – Seucnobeli<br />
aryofnisaken.<br />
WeSmariteba yofierebis saTavea, cxovrebis wyaroa, qmna<br />
dobis mizezia. naTelia igi dauRamebeli, siyvaruli dau<br />
levneli; mas RmerTs vuwodebT.<br />
codvis, sulieri sikvdilis gzas ki Seucnobeli aryofni<br />
saken mivyavarT. codva da misi Sedegi – sikvdili borotebaa<br />
da, rogorc ukve iTqva, mxolod sicocxlis, sikeTis xarjze<br />
arsebobs. angrevs ra sicocxles, TviTonac ganqardeba, „dain<br />
Tqmeba ZleviTa“ (esaia).<br />
pirovnebam TviTon unda gaakeTos arCevani maT Soris.<br />
195
Zveli romaelebi ambobdnen: Similis simili gaudet – msgavsi msgavss<br />
Sehxaris. WeSmaritad, idumali Zafebi akavSirebT mo naTesave<br />
sulT. isini grZnoben msgavsebas urTierTSoris da miiltvian<br />
erTmaneTisaken, raTa TavianTi miswrafebis Se sabamisi nayofi<br />
gamoiRon.<br />
saxarebaSi vkiTxulobT: „...yovelman xeman keTilman<br />
nayofi keTili gamoiRis, xolo xeman xeneSman nayofi xeneSi<br />
gamoiRis. ver ჴelewifebis xesa keTilsa nayofisa xeneSisa<br />
gamoRebad da arca xesa xeneSsa – nayofi keTili yofad“ (maT.<br />
7, 1718)<br />
„Cuen vcanT da gurwmena siyuaruli, romeli aqus RmerTsa<br />
Cuenda momarT“ (1 ioan. 4, 16), radgan TviT Ze Tvisi sayvareli<br />
gaswira Semoqmedman, raTa vnebebiTa da codvebiT damdablebuli<br />
kacobrioba xeneS xed ar qceuliyo, raTa aRmdgariyo<br />
darRveuli kavSiri adamiansa da RmerTs Soris, ganaxlebuliyo<br />
Cveni buneba da mas uzenaesTan yofnis SesaZlebloba<br />
dabruneboda.<br />
„amisTჳs gamocxadna Ze RmrTisaჲ, raჲTa daarRჳnes saqm<br />
eni eSmakisani“ (1 ioan. 3, 8) da adamians daaZlevinos codva.<br />
igi zecidan miwamde damdablda, rom kaci miwidan zecad aRemaRle<br />
bina. qriste „gankacda, raTa Cven ganvRmrTdeT“ (aTanase<br />
didi).<br />
196<br />
beTlemis mRvimeSi gamobrwyinda pirvelad „naTeli<br />
We S mariti, romeli gananaTlebs yovelsa kacsa, momavalsa<br />
so flad“ (ioan. I, 9). ara samefo darbazebsa da mecnierebis wi<br />
a RSi, aramed mivardnil gamoqvabulSi daedo saTave qveynis<br />
ax a l cxovrebas.<br />
saSobao epistole, 1987 w.<br />
rogor mwvervalsac ar unda miaRwios Cvenma civiliza
saSobao epistole, 1987 w.<br />
ciam, rogoradac ar unda ganviTardes kacobrioba, igi mainc<br />
yovelTvis eaxleba da Tayvans scems am mRvimes, radgan aq<br />
da irwa akvani misi, romel ars „gza, WeSmariteba da cxovreba“<br />
(ioan. 14, 6).<br />
RvTis gankacebis arsi – adamianis RmerTTan SeerTeba<br />
– qri stianuli rwmenis gareSe ver ganxorcieldeba. rwmena<br />
aniWebs Cvens yofas RvTiur azrs. oRond rwmena ara civi da<br />
mkvdari, aramed cocxali da moqmedi, romelic qveli saqmiT<br />
icnoba.<br />
sadac ar aris keTili qristianuli saqme, iq rwmenasac<br />
am aod davuwyebT Zebnas, radgan „yoveli, romeli ara sarw<br />
munoebiT ars, igi codva ars“ (rom. 14, 23) da, piriqiT, sadac<br />
sikeTis qmna cxovrebis wesia, iq uTuod WeSmariti qristianuli<br />
cxovrebaa.<br />
„morwmune is ki ar aris, – gvaswavlis wmida ioane oqropi<br />
ri, – visac yoveli sjera, aramed is, visac swams RmerTi... rwmena<br />
gananaTlebs, rwmena akurTxebs, rwmena suliwmidis Rirsad<br />
xdis adamians... sadac rwmenaa, iqaa Zali, sadac urwmunoebaa,<br />
iq – uZlurebaa. rwmena sikeTis saTavea, rwmena sikeTis wyaroa,<br />
aRiWurve saWurveliTa mxsneliTa“.<br />
rwmena zegardmo niWia, romelsac gavyavarT yofierebis<br />
miRma, transcendentur ganzomilebaSi, sadac RvTismier mxsnel<br />
siyvaruls veziarebiT; magram am simaRles ver mivaRwevT, Tu<br />
jer sakuTari Tavi ar SeviswavleT.<br />
TviTSemecneba gulisxmobs Cveni Sinagani cxovrebis, qcevisa<br />
da moqmedebis dakvirvebul gansjas da mis Sejerebas Rv<br />
Tis mcnebebTan, idealuri qristianis ganzogadebul saxesTan.<br />
cxadad unda vigrZnoT, risi Zala Segvwevs an Cvens SesaZle<br />
197
lobebs ra aRemateba; ras vumalavT sxvebs, ras vumalavT sakuTar<br />
Tavs...<br />
qristianuli rwmena gvaswavlis sikeTis garCevas boro<br />
tebisagan, gvexmareba CavwvdeT Cveni sulis siRrmes da<br />
vigrZnoT masSi ori dapirispirebuli Zalis arseboba, maTi<br />
brZola; gvexmareba, raTa davZlioT Sinagani gaoreba da ganwmedis<br />
saSualebiT – monaniebis, locvis, marxvis, aRsarebis,<br />
wmida ziarebis gziT vpovoT gankurneba sulTa CvenTa; aRvadginoT<br />
kavSiri RmerTTan da SevimosoT misi ZaliT da madliT.<br />
saidan daviwyo glova? – kiTxulobs codvaTa simravliT<br />
sulSeZruli wmida andria kriteli.<br />
riT daviwyo glova? riT daviwyo sulieri ganaxleba?<br />
– es kiTxvebi dgas TiToeuli Cvenganis winaSe.<br />
SegaxsenebT, zogierT momakvdinebel codvas, albaT, yvelaze<br />
gavrcelebuls da maTze SevaCereb Tqvens yuradRebas.<br />
upirvelesi da umZimesi codva aris urwmunoeba, „rome lsa<br />
hrwmenes da naTeliRos, cxondes; da romelsa ara hrwmenes,<br />
daisajos“ (mark. 16, 16), – brZanebs macxovari.<br />
rwmenis niWi yovel adamians aqvs momadlebuli, oRond<br />
mravali cxovrebiseuli da fsiqologiuri faqtoris gamo<br />
zogi aRiarebs mas da zogi – ara. RvTis uaryofa damRupveli,<br />
momakvdinebeli senia, radgan igi xuravs guls da ar uSvebs<br />
Sig mas, vinc movida SenTan, „movida da gaxara mSჳdobaჲ Tquen,<br />
SorielTa da maxlobelTa“ (efes. 2, 17); gonebas bindiT<br />
buravs, raTa bnelSi amyofos suli Seni, wagarTvas madli da<br />
niWi RvTiT momadlebuli, „rameTu madliTa xarT gamoჴsnil<br />
sarwmunoebisa mier, da ese ara Tquengan, aramed RmrTisa niWi<br />
ars“ (efes. 2, 8).<br />
198<br />
saSobao epistole, 1987 w.
saSobao epistole, 1987 w.<br />
urwmunoeba, RvTis uaryofa, igive RvTis gmobaa. es aris<br />
siyvarulis wyaros daSreta, adamianis ukiduresi dacema, misi<br />
daRupva, „sikudili igi meore“.<br />
meore mZime codva, romelmac kacobrioba moicva, aris<br />
ampartavneba. es is codvaa, angelozebi rom daRupa da borot<br />
sulebad aqcia. am codvam ganaZeva adami da eva samoTxidan. igi<br />
saZirkvlamde angrevs kacis guls.<br />
ampartavnebis saTavea pativmoyvareobaSi, egoizmSi, saku<br />
Tari upiratesobis damkvidrebaSi. ampartavnebiT Sepyrobili<br />
adamiani mTel qveyanas Tavisi survilebis dakmayofilebis<br />
asparezad Tvlis, bunebis Zalni, mis samsaxurSi myofad warmoudgenia.<br />
aseTi adamianisaTvis sxva pirovnebas araviTari<br />
Rirebuleba ara aqvs, moyvasi da maxlobeli misTvis imdenad<br />
arsebobs, ramdenadac mas sWirdeba.<br />
wmida mamebi amboben, rom rogorc wyali ver gaCerdeba<br />
SemaRlebulze, ise RvTis madli ver damkvidrdeba ampartavnis<br />
sulSi. „Tu gaqvs simdidre uTvalavi, – gvafrTxilebs wmida<br />
basili didi, – miekuTvnebi mZlavri saxelmwifos moqalaqeTa<br />
ricxvs, Tu dajildoebuli xar janmrTelobiT da silamaziT,<br />
– mudam gaxsovdes, miwa xar da miwad miiqcevi. yvavilisa da<br />
balaxisebr daWkneba yoveli, raic xelT gipyria“.<br />
ampartavneba saZageli, damamcirebeli, damamdablebelia<br />
kacisa, radgan igi dapirispirebaa mTel qveyanasTan, gamijvnaa<br />
adamianebisagan, TviT RvTisagan. misgan gaTavisufleba<br />
mxolod simdabliT SeiZleba. wmida mamebi amboben: Tu Tavs<br />
jojoxeTis siRrmemde daimdableb, zecamde amaRldebi. Tu ampartavneba<br />
Seni camde amaRlda, jojoxeTamde dagcems.<br />
simdable sakuTari Tavis SecnobiT moipoveba, siyrmidan<br />
199
Cadenili codvebis mxilebiTa da aRiarebiT. Rirsi isixi wers:<br />
„samsonze Zlierni ara varT, arc solomonze ufro brZenni,<br />
arc netar daviTze gonierni, petreze metad RvTismoyvareni.<br />
nu mivendobiT sakuTar Tavs, rameTu saRvTo werili gvauwyebs –<br />
Tu mxolod sakuTar Tavs miendobi, daecemi saSineli dacemiT“,<br />
radgan „ampartavanTa Sehmusravs RmerTi, xolo mdabalTa<br />
moscis madli“ (iak. 4, 6).<br />
mesame codva vercxlismoyvareobaa. „vercxlis moyuareba<br />
Tayuaniscema ars kerpTa, da asuli ars urwmunoebisa, winaswarmetyuel<br />
ars uZlurebisa, cru moSiSi ars siberisagan,<br />
mauwyebel ars siymilisa... deda ars yovelTa borotTa... garna<br />
romelman moigo siyuaruli, man ganabnina safaseni“ (ioane kibisaRmwereli).<br />
adamianma RmerTi dakarga da simdidre gaaRmerTa. vercxlismoyvares<br />
araferi hyofnis; yvelaferi ecotaveba. misTvis<br />
yvelaferi iyideba: siyvaruli RvTisa da moyvasisadmi,<br />
sa xeli da Rirseba, sindisi da patiosneba. igi ar fiqrobs, rom<br />
mTeli simdidre, oqro da vercxli aq darCeba, mijnis aqeT;<br />
rom marto Tavis saqmeebs waiRebs Tan, romelTac mohkiTxaven,<br />
gansjian da kuTvnils miuzRaven. es ubralo WeSmariteba TiTqos<br />
yvelam icis, magram cota vinmeRa Tu misdevs mas. adamianma Tavi<br />
daiborka mdabali vnebebiT, wvrilmanebiT; xelfexi Seikra,<br />
daemona nivTebs, ganudga maradiul idealebs, RvTaebrivs,<br />
suliers, mSveniers, gadaafasa faseulobani, magram ara Tavis<br />
sasargeblod. simdidrisken swrafvam igi gaaRataka.<br />
vercxlismoyvareobidan uSualod warmoiSva meoTxe<br />
codva – Suri.<br />
yoveli Sroma da yoveli warmateba warmoSobs adamianTa<br />
200<br />
saSobao epistole, 1987 w.
saSobao epistole, 1987 w.<br />
Soris Surs da igia amaoeba amaoebaTa. Suri qvena grZnobaa, is<br />
Se uracxyofs adamianis Rirsebas. moSurnes yvelaferi Surs:<br />
moyvasis simdidre, misi mdgomareoba, Tanamdeboba, warmateba.<br />
Suri aRavsebs mas siZulviliT, ngrevis JiniT, is mzad aris<br />
gaanadguros sxvisi keTildReoba. „xolo ukueTu Suri mware<br />
gaqundes da ჴdomaჲ gulTa Sina TquenTa, nu iqadiT da styuiT<br />
WeSmaritebasa zeda. ara ars ese sibrZne zegardamosruli, aramed<br />
queyanisaჲ, mSჳnvieri da saeSmakoჲ“ (iak. 3, 1415).<br />
„Suri sxvaTaTvis ar warmoadgens safrTxes, igi, upirveles<br />
yovlisa, vnebs TviT moSurnes da, rogorc rkinas Jangi,<br />
xravs adamianis suls“ (basili didi). „Sen mteri xar ara sxvisi,<br />
– ambobs wmida kvipriane, – aramed Seni sulis xsnisa. yvelas,<br />
visi Suric Sen Tan gdevs, SeuZlia gageqces, xelidan gagisxltes,<br />
magram sakuTar Tavs versad gaeqcevi, sadac ar unda iyo, mters<br />
ver daemalebi, man Sens gulSi daibuda da SenSi myofi seni ar<br />
mogasvenebs“ (wmida kvipriane. „sakvirao sakiTxavi“).<br />
RmerTma Seiwyalos da ganaTavisuflos yoveli adamiani<br />
am borotebisagan.<br />
zogi fiqrobs, rom yovelgvari urTierToba mamakacsa<br />
da qals Soris codvaa. es ase ar aris. qorwineba RvTisagan<br />
ku r Txeuli saidumloa, magram siZva erTerTi umZimesia sx va<br />
momakvdinebel codvaTa Soris. misgan gamomdinareobs yo veli<br />
sxva arabunebrivi kavSiri. igia sibilwe ara marto xo rcieli,<br />
aramed – sulieri. is amaxinjebs adamianis sulsa da gonebas,<br />
mis fsiqikas, ukargavs WeSmaritebis aRqmis unars, mrude gziT<br />
warmarTavs cxovrebas. farTod gavrcelebuli Teoriebi moraluri<br />
da seqsualuri Tavisuflebis Sesaxeb xelyofaa bunebisa,<br />
damRupvelia adamianisa.<br />
201
202<br />
saSobao epistole, 1987 w.<br />
qorwineba, ojaxi, Svilebi, eris keTildReobaze zru nva,<br />
– yoveli znesruli adamianis cxovrebis wesia. igi gulisxmobs<br />
mamakacsa da qals Soris umwikvlo urTierTobas, urTierTndobas,<br />
urTierTTavganwirvas, urTierTmsxverplgaRebas.<br />
„siwmideSi davanebulia naTeli da sixaruli da mSvidoba<br />
da moTmineba; siZvaSi ki mwuxareba, vaeba, uZRebi Zili<br />
da wyvdiadi“ (efrem asuri). meZavTa da memruSeTa „sasufeveli<br />
RmrTisaჲ ver daimkჳdron“ (1 kor. 6, 10), radgan xorci Cveni<br />
siZvas ki ara, ufals ekuTvnis; „ara uwyiTa, rameTu ჴorcni ege<br />
Tquenni asoni qristesni arian?.. ara uwyiTa, rameTu ჴorcni<br />
ege Tquenni taZarni Tquen Soris sulisa wmidisani arian... adideT<br />
ukue RmerTi ჴorciTa magiT TqueniTa, ...romeliigi ars<br />
RmrTisaჲ“ (1 kor. 6, 15,1920), – gvaswavlis pavle mociquli.<br />
rodesac ieso qristes miuyvanes memruSe dedakaci, ra Ta<br />
igi qvebiT CaeqolaT, ieso „TiTiTa queyanasa werda da araras<br />
etyoda“. Semdeg mouwoda pirvel ucodvels, daekra qva codvilisaTvis<br />
„da kualad que dadrka da werda queyanasa“ da<br />
odes mxilebulni TiToTiTod gaikrifnen, man kvlav ganagrZo<br />
TiTiT xazva da dumili. „da dedakaci igi dga Soris“.<br />
qvedadrekili macxovari TiTiT xazavs miwaze CvenTvis<br />
Seucnobels da fiqrobs CvenTa codvaTa gamo. Semdeg eubneba<br />
ganze mdgom qals, SeZruls uflis wyalobiTa da sakuTari<br />
si cocxlis gadarCeniT, „arca me gangikiTxav Sen. warved da<br />
amieriTgan nuRara scodav“ (ioan. 8, 11).<br />
amieridan nuRa scodavo, – gviTxra ufalma, – da me ar gan<br />
gikiTxavo. magram adamians aqvs ucnauri Tviseba, daixSos yurni<br />
smenad, gamudmebiT scodos TviTon, sxvani ki ganikiTxos.<br />
„gankiTxva mitaceba ars mxolodSobilisa pativisa da<br />
damaqceveli sulisa“ (ioane kibisaRmwereli). am codviT yve
laze metad isini arian damZimebulni, sakuTar Tavs kargad rom<br />
ar icnoben, ar ician, ra aris WeSmariti sinanuli da, bolos,<br />
ar ician, saqmeni eSmakisani, romelic yovlis RoniT cdilobs<br />
Cveni sulis daRupvas.<br />
xSirad kaci cxadad did borot saqmeT iqms, magram uf ro<br />
met keTils – farulad; Cven ki mas mxolod ganvikiTxa vT. ganm<br />
kiTxveli aucileblad Cavardeba im codvaSi, sxvas rom uZraxa<br />
da sasjelsac mkacrs miiRebs. „rameTu romliTa ga nkiTxviTa<br />
ganikiTxvideT, – gvafrTxilebs macxovari, – ga nikiTxneT, da<br />
romliTa sawyauliTa miuwyoT, mogewyos Tquen“ (maT. 7, 2).<br />
Tu adamianSi ar aris siZulvili da boroteba, igi locviT<br />
Seeweva dacemuls.<br />
maS, movizRudoT Tavi, radgan „viTarca ampartavneba<br />
TaviT TvisiT Tvinier sxvisa vnebisa SemZlebel ars warwymedad<br />
Cvenda, egreTve gankiTxva moyvasisa martod SemZlebel ars<br />
sruliad warwymedad Cuenda“ (ioane kibisaRmwereli).<br />
CavixedoT Cvens sulSi da mTeli guliT SevTxovoT ufals:<br />
„momaniWe me gancdaჲ TvisTa codvaTa da ara gankiTxvad<br />
Zmi sa Cemisa, rameTu kurTxeul xar Sen ukuniTi ukunisamde, amin“<br />
(efrem asuri).<br />
saSobao epistole, 1987 w.<br />
sxva kidev bevri codva gvawevs mxrebze. maTze saubari<br />
dausruleblad SeiZleba da unda vilaparakoT kidec, radgan<br />
„cxad arian saqmeni ჴorcTani, romel arian: ...arawmidebani,<br />
bi lwebani, kerpTmsaxurebani, mwamlvelobani, mterobani,<br />
ჴd o mani, Surobani, gulis wyromani, wvalebani, SfoTebani...<br />
ka cis kvlani, lirwebani, mTvralobani, siRodani da msgavsni<br />
amaTni. romelsa winaჲswar getyჳ Tquen, viTarca pirvel garqu,<br />
viTarmed eseviTarisa moqmedTa sasufeveli RmrTisaჲ ver daimkჳdron“<br />
(gal. 5, 1921).<br />
203
204<br />
albaT bevri Tqvengani ikiTxavs: gana SesaZlebelia uco<br />
dveli cxovreba?<br />
saSobao epistole, 1987 w.<br />
marTalia, ucodveli mxolod ufalia, adamiani ki mi dr<br />
e kilia codvisaken, magram ar arsebobs codva, RvTis si yvaruls<br />
rom aRematebodes da WeSmariti sinanuliT, aRsarebiTa da ziarebiT<br />
misi Sendoba ar SeiZlebodes.<br />
Cveni suli pirvandel saxes daibrunebs da mSvenier<br />
baRs daemsgavseba, Tu ganuwyvetliv movuvliT, movaSorebT<br />
ekalbardsa da sarevelas, gavwmendT WuWyisagan, Tu movimkiT<br />
nayofs sulisa.<br />
„xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli, sixaruli, mS<br />
ჳd o baჲ, sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ, sarwmu no ebaჲ,<br />
myudroebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 2223).<br />
bednieria, vinc Tavisi cxovrebis gzad „gza WeSmariti“<br />
airCia, vinc ara marto xorcisTvis zrunavs, Tu ra Wamos, ra svas<br />
da ra Seimosos, aramed emzadeba saukuno cxovrebisaTvis.<br />
RmerTma gagvixsna srulyofis kari da Tu misi naTliT<br />
ga b rwyinebulni, rwmeniTa da siyvaruliT aRvsilni warvma r<br />
TavT kacobriobis progress, Cvens momavals safrTxe ar dae<br />
muqreba.<br />
dRes, rogorc arasdros, mTeli kacobrioba eswrafvis<br />
mSvidobas, mSvidobas birTvuli iaraRis gareSe. sikvdilis iaraRi<br />
adamianma daagrova iseTi raodenobiT, rom Zalis politikiT<br />
saubari ukve SeuZlebelia. aucilebelia axali politikuri<br />
azrovneba; moratoriumi, romelic birTvul afeTqebebze<br />
calmxrivad xorcieldeba Cveni qveynis mier, swored am axali<br />
azrovnebiT iyo nakarnaxevi.<br />
gulistkiviliT Sexvda msoflio sazogadoeba amerikis<br />
SeerTebuli Statebisagan am didmniSvnelovani winadadebis ug
ulebelyofas. yvelam unda gaigos, rom moratoriumis uaryofa<br />
saerTaSoriso daZabulobis Senelebis uaryofaa.<br />
gvwams, dedamiwaze adre Tu gvian aikrZaleba birTvuli<br />
gamocdebi, radganac uari am nabijis gadadgmaze TviTmkvlelobas<br />
niSnavs.<br />
yovladsamRvdelono mwyemsmTavarno, moZRvarno, di <br />
akonno, bermonazonno, Zmano da dano Cemno, mogveaxla brwyinvale<br />
dResaswauli – dRe RvTis unapiro siyvarulis ga m J<br />
Ravnebisa, dRe kacobriobis uSreti sixarulisa; beTlemSi iSva<br />
ufali, magram dRes igi ibadeba yoveli WeSmariti qristianis<br />
gulSi. movemzadoT, raTa miviRoT igi Cveni arsebis ganwmedil<br />
taZarSi da egos iq ukunisamde.<br />
„amisTvis Sobil var da amisTvis movivline soflad,<br />
ra ჲTa vwamo WeSmariti. yoveli, romeli WeSmaritebisagan iyos,<br />
isminos xmisa Cemisa“, – brZanebs ieso qriste. did ars We<br />
Smariteba ese. igia WeSmariteba maradiuli siyvarulisa; igia<br />
WeSmariteba RvTisa da adamianis Sesaxeb, romelic gviCvenebs<br />
gzas saukuno netarebisas da gvyofs Cven uflad Tavisa Cvenisa.<br />
„scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“<br />
(ioan. 8, 32), – vkiTxulobT saRmrTo werilSi.<br />
yvelas gilocavT macxovris Sobis dResaswauls.<br />
dae, mSvidobam da siyvarulma daivanos Tqvens gulebSi,<br />
Tqvens ojaxebsa da mTel msoflioSi.<br />
RmerTi mSvidobisaჲ da siyvarulisaჲ da WeSmaritebisaჲ<br />
iyavn Tquen Tana maradis.<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1987 w.<br />
saSobao epistole, 1987 w.<br />
205
ქ<br />
saaRdgomo epistole<br />
1987 w.<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis<br />
RvTivkurTxeul Svilebs, romelTac uxaris aRdgoma qristesi<br />
„movida qorwili kravisaჲ“ (gamocx. 19, 7).<br />
ristes aRdgomis brwyinvale dResaswauli kvlav uCve<br />
ulo sixaruliT avsebs Cvens gulebs. misi saxiT TviT<br />
ufali Cveni ieso qriste modis CvenTan da RvTaebrivi madliT<br />
imdenad aRavsebs Cvens Sinagan samyaros, rom es madli,<br />
gulSi dautevneli, uxvad iRvreba da unawildeba yvela ga rSemo<br />
myofs.<br />
Tavisi siZlieriT am grZnobas ver Seedreba miwieri ke<br />
TildReobiT gamowveuli verc erTi gancda. am idumal Rames,<br />
207
ogorc arasdros, Cveni suli Tbeba rwmeniT, sasoebiTa da<br />
siyvaruliT; ufali modis TiToeul CvenganTan da gveubneba:<br />
„nu geSinin, garna grwmenin“ (luk. 8, 50).<br />
riT SegviZlia vupasuxoT am did siyvaruls?<br />
mowiwebiT unda miviRoT igi, gulis siRrmeSi unda mivu<br />
CinoT samyofeli da garSevartyaT mTrTolvare siyvaruli.<br />
gvyofs taZrad suliwmidisa da SevimosebiT misi didebiT.<br />
„xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli, sixaruli, mSჳdobaჲ,<br />
sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ, sarwmunoebaჲ, myu droebaჲ,<br />
marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 22).<br />
suliwmidis madliT aRvsebas gisurvebT, yovladsamRvdelono<br />
mRvdelmTavarno, moZRvarno, Rirsno bermonazonno,<br />
ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno da yovelno, sulierno<br />
Svilno saqarTvelos wmida eklesiisa; siyvaruliT mogesalmebiT<br />
da guliT mogilocavT wmida paseqis diad dResaswauls.<br />
208<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
qriste aRdga!<br />
„aRdga igi RmerTi, romelmanc gvianderZa Cven urTi er<br />
Tis siyvaruli da gviTxra: „ese ars mcneba Cemi, raTa iyvarebodeT<br />
urTierTas, viTarca me SegiyvareT Tqven“.<br />
aRdga igi meufeTa meufe, romelmanc aRadgina Rirseba<br />
adamianisa da hrqva monebiT Seginebuls qveynierebas: „arRa<br />
getyviT Tqven monad, rameTu monaman ara icis, rasa iqms ufali<br />
misi; xolo Tqven garqu megobrad, rameTu yoveli, raodeni<br />
mesma mamis Cemisagan, gauwyeT Tqven“, – wers saaRdgomo mimarTvaSi<br />
Cveni erisa da eklesiis mier wmidanad Seracxili didi<br />
ilia WavWavaZe.
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
aRdgoma qristesi sicocxlis gamarjvebaa sikvdilze.<br />
aRdgoma qristesi sikeTis gamarjvebaa borotebaze.<br />
„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars, jojoxe<br />
To, Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />
adamiani, rogorc nawili qristes bunebisa, uSualo mona<br />
wilea am Zlevisa. gamarjveba mopovebulia, magram mas gafrTxileba<br />
da SenarCuneba unda.<br />
sad povos kacma Zala mis dasacavad?<br />
pasuxi erTia: eklesiaSi, romeli ars sxeuli qristesi.<br />
CvenTvis ganxorcielebuli, jvarcmuli da aRdgomi li<br />
qriste ganuyofelia eklesiisgan iseve, rogorc eklesia war<br />
moudgenelia qristes gareSe. eklesiis saidumloTa me o xebiT<br />
naTlad SevigrZnobT, rom qristeSi da qristeTi da i wyo<br />
msoflio paseqi, daiwyo qorwili kravisaჲ, daiwyo Cv e ni svla<br />
sasufevlisken.<br />
Cven sulierad vnaTldebiT eklesiis siwmidiT, magram<br />
eklesia ar Seilaxeba Cveni codvebiT, radgan misi siwmide Cvenmieri<br />
ki ara, macxovris Cvenis ieso qristeseulia.<br />
eklesia Sedgeba Cvengan, magram arsi misi da cxovelmyofeli<br />
Zala misi CvenSi ar aris. adamianis xorcieli buneb ac<br />
xom Seicavs qsovils, sisxls, limfas... magram Cveni raoba ma TSi<br />
ki ara, im macocxlebel ZalaSia, romelic organuli Se rwymiT<br />
qmnis erTian mTel sxeuls; msgavsad amisa, eklesiac aris ara<br />
mxolod adamianTa krebuli, aramed, upirveles yovlisa, – is<br />
Zala, xalxs rom aerTianebs da am erTobiT mas RvTis nawilad<br />
xdis.<br />
RmerTkacis – ieso qristes mier daarsebuli eklesia<br />
ma saviT orbunebovania – RvTaebrivadamianuria. oRond gan<br />
209
sxvaveba is aris, rom ieso qriste srulyofili RmerTi da<br />
srulyofili kacia, eklesiam ki jer ver miaRwia srulyofil<br />
RvTaebrivadamianur safexurs. misi adamianuri arsi gamudmebiT<br />
unda miiswrafodes srulqmnisaken, raTa Seefardos<br />
Ta vissave sulierRvTaebriv sawyiss. miuxedavad eklesiis<br />
ad a mianuri bunebis naklovanebisa, nikeakonstantinopolis<br />
ms o flio krebaze dadgenil mrwamsSi vambobT: „mrwams er Ti,<br />
wmida, kaTolike da samociqulo eklesia“. eklesia gan wmedilia<br />
Ta visi RvTaebrivi damaarseblis sisxliTa da suliwmidis<br />
madliT, romelic wmida saidumloTa Sesrulebisas moefineba<br />
mlo cvelT.<br />
mainc ra aris eklesia, ra Zalaa masSi? ratom ar aris<br />
sa kmarisi viyoT mxolod morwmune?<br />
qristianuli cxovreba eklesiaSi avlens Tavis formas,<br />
ami tomac uwodebs mas wmida pavle mociquli „saxls RmrTisas“<br />
(1 tim. 3, 15), „qalaqsa RmrTisa cxovelisasa“ (ebr. 12, 22), „dedas<br />
morwmuneTa“ da ufal ieso qristes sxeuls, Tavi romlisac<br />
Tavad igia (rom. 12, 5; 1 kor. 6, 15; 12, 1228).<br />
wmida mamebi saxarebaSi fqvilisa da safuaris Sesaxeb<br />
igavs rom ganmartaven, amtkiceben, rom swored eklesiaa am<br />
qveynisaTvis movlenili axali cxovrebis safuari. „rameTu<br />
sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul saxelisa CemisaTჳs, mun<br />
var me Soris maTsa“ (maT. 18, 20). – brZanebs ufali.<br />
wmida mRvdelmowame kvipriane pirdapir ambobs: „visac<br />
kavSiri da gulwrfeli urTierToba ara aqvs eklesiasTan,<br />
qristes saxelisaTvis man Tavic rom gaswiros, codvas sisxliTac<br />
ver ganibans; waruxocel da mZime brals ganyofisas<br />
tanjviTac ki ver ganiwmends; araeklesiuri ar SeiZleba iyos<br />
210<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
mowame, ver eRirseba igi mefobas“ (qristianuli swavleba, naw.<br />
I, qristianuli eklesiis erTobis Sesaxeb, 1837 w.).<br />
Rirsi mama efrem asuri ki ase wers: „netar xar Sen, eklesiav<br />
marTlmorwmuneTa, rameTu TviT mefem mefeTa daidgina<br />
SenSi savane. mtkicea Seni saZirkveli, radgan ufali gicavs<br />
Sen. jojoxeTis bWeni ver gZleven da mtacebelni mgelni ver<br />
Segmusraven, ver Searyeven simagres Sensas.<br />
o, ra didi da brwyinvale xar Sen, saxlo RvTisa“ (Sromebi,<br />
m. 1858, gv. 28).<br />
„mezRvaurTaTvis, – gvaswavlis wmida Teofile antioqieli,<br />
– RmerTma TavSesafrad kunZulni ganawesa; codviT dacemul<br />
msoflios ki mimadla wmida eklesiebi, romelnic inaxaven<br />
swavlebas WeSmaritis Sesaxeb“.<br />
„eklesia burji da simtkicea WeSmaritebisa“, – netari avgustine.<br />
„eklesia erTaderTi samefoa qveyanazed uzenaesis kanonebiT<br />
arsebuli... eklesia uWeSmaritesi damtkicebaa momavali<br />
ukvdavebisa da uganaTlebulesi sibrZnea zegardmo moniWebuli“,<br />
– beri aleqsi SuSania.<br />
amgvari gamonaTqvamebi sxvac bevri SeiZleba movitanoT,<br />
radgan wmida mamebi TavianTi didi sulieri gamo cdilebiT,<br />
mTeli arsebiT grZnobdnen eklesiis macocxlebel Zalas, imas,<br />
rom mxolod eklesiis wiaRSi xdeba adamianis feriscvaleba,<br />
rom mxolod eklesias SeuZlia misces mas is umTavresi, rac<br />
kacma dakarga da rasac is Seucnoblad ase eZe bs da eswrafvis.<br />
eklesia is erTaderTi adgilia, romelic gvixsnis sulieri<br />
srulyofis gzas, is oazisia, sadac qristesTan erToba<br />
miiRweva da maradiuli netareba moipoveba. „me var gzaჲ da me<br />
211
var WeSmaritebaჲ da cxorebaჲ. aravin movides mamisa, garna Cem<br />
mier“ (ioan. 14, 6) – gvafrTxilebs ufali.<br />
eklesiis arss mxolod is mixvdeba da igrZnobs, vinc<br />
eklesiurad cxovrobs. gareSe mayurebeli ki mxolod mis<br />
zedapirul mxares xedavs; suli, Zala da dideba eklesiisa<br />
misTvis uxilavi da Seucnobeli rCeba, radgan TviTonac usulod<br />
cxovrobs.<br />
mSvenivrad wers netari avgustine: „suliwmidis madliT<br />
dajildoebuli pirovneba eklesiuria... eklesiis gareSe myofni<br />
moklebulni arian suliwmidas. Tu sxeuls romelime nawils<br />
movkveTT, igi SeinarCunebs formas, vTqvaT, TiTis, xelis an<br />
yurisas, magram masSi ar iqneba sicocxle; aseTia mdgomareobac<br />
araeklesiurTa“ (qadageba 268, 2).<br />
ieso qristes ZaldatanebiT aravin mohyavs eklesiaSi,<br />
aramed – mxolod isini, romelTac surT, misdion mas da iyvnen<br />
monawile misi aramiwieri, RvTaebrivi siyvarulisa. „romelsa<br />
hnebavs Semodgomad Cemda, – brZanebs igi, – uvaryavn Tavi Tჳsi<br />
da aRiRen juari Tჳsi da Semomidegin me“ (maT. 16, 24).<br />
Znelia gandgoma sakuTari Tavisgan; Znelia uaryofa<br />
viwro egoizmisa, arawmida azrebisa da grZnobebisa. zogjer<br />
gvgonia, ver SevZlebT, win aRvudgeT miwier survilT da borotebas.<br />
rogor davZlioT igi, rogor ganviZarcvoT tan sacmeli<br />
Zveli kacisa da SevimosoT samoseli simarTlisa, siyvarulisa,<br />
samoseli TanagrZnobisa, morCilebisa, siwmidisa?<br />
Cveni sulieri feriscvaleba mxolod eklesias SeuZlia.<br />
nu SiSob, itvirTo jvari, uflis mier SenTvis gankuTvnili.<br />
macxovari mogvevlina ara dasasjelad da warsawymedad,<br />
aramed xsnisaTvis TayvanismcemelTa misTa. igi yovel Cvengans<br />
212<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.
ganumzadebs iseT jvars, romlis tvirTvac ZalgviZs, oRond<br />
unda mivendoT, vusminoT da mivsdioT mas. morwmuned gaxdoma<br />
ar aris sakmarisi, rom qristiani gverqvas, rom eklesiis<br />
nawili viyoT. aucilebelia xelaxla Soba, axal adamianad<br />
qceva, aucilebelia eklesiuri cxovreba.<br />
eklesiaSi aResruleba saidumloebebi: naTlobis, mir<br />
oncxebis, aRsarebis, ziarebis, mRvdlobis, qorwinebis, ze <br />
T iscxebisa da sxva mRvdelmoqmedebani, romelTa miReba au<br />
cilebelia qristianisTvis.<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
monaTvliT adamiani eklesiaSi Sedis, qristes nawili<br />
xdeba, xelaxla ibadeba; Tavisufldeba rogorc adamismieri<br />
pirvelqmnili Secodebisgan, ise yvela sxva codvisagan; aRdgeba<br />
masSi xateba RvTisa, mieniWeba suliwmidis madli da yvela<br />
sikeTe misi.<br />
„warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni, – mimar<br />
Tavs ieso qriste saqadageblad mimaval Tavis mowafeebs, – da<br />
naTelscemdiT maT saxeliTa mamisaჲTa da ZisaჲTa da su lisa<br />
wmidisaჲTa, da aswavebdiT maT damarxvad yoveli, ra odeni<br />
gamcen Tquen“ (maT. 28, 1920). xolo sxva adgilas brZanebs:<br />
„ukueTu vinme ara iSves wylisagan da sulisa, ver ჴelewifebis<br />
Sesvlad sasufevelsa RmrTisasa“ (ioan. 3, 5).<br />
wmida naTlobis ZaliT sulieri dabadeba niSnavs axa li<br />
cxovrebis dawyebas, sakuTari Tavis daviwyebasa da msa xurebas<br />
qristesa da moyvasisaTvis. amaSi povebs namdvili morwmune<br />
sixarulsa da bednierebas, Tavisi arsebobis azrsa da mizans.<br />
naTlobisas pirovnebas RmerTi mouvlens mfarvel angelozs,<br />
romelsac evaleba misi dacva da sulier srulyofaSi<br />
Semweoba.<br />
inaTlebian rogorc srulasakovanni, ise mcirewlovanni.<br />
213
eklesiaSi bavSvebis naTloba uZvelesi xnidan dawesda. bavSvs<br />
mRvdeli naTlavs mSoblebisa da naTliebis rwmenis ZaliT,<br />
romelTa wmida movaleobaa, aswavlon yrmas sarwmunoebis<br />
kanonebi da RvTissaTno qristianuli cxovreba.<br />
naTlobisas sruldeba aseve meore didi saidumlo –<br />
mironcxeba. roca mRvdeli mosanaTls jvris saxiT mirons scxebs,<br />
ambobs: „beWedi moniWebul ars sulisa mier wmidisa, amin“.<br />
iReben ra am or udides saidumlos, zogierTni, samwuxarod,<br />
amiT amTavreben eklesiaSi cxovrebas. Tu axalSobils<br />
sazrdos droze ar mivawvdiT, mokvdeba; asea sulier cxovrebaSic.<br />
isini, romelnic ar aRavlenen locvebs, ar marxuloben<br />
da qristianulad ar cxovroben, sulierad kvdebian kidec;<br />
moekveTebian xes cxovrebisas – eklesias, romlisganac gamudmebiT<br />
unda mieRoT sulieri sazrdo. WeSmaritni qristianeni<br />
ki naTlobisa da mironcxebis Semdegac uxvad iReben sulier<br />
sakvebsa da madls.<br />
naTlobiT Tumca ganveSoreT satanas da yovelTa saq meTa<br />
misTa, magram TviTon igi ar gvtovebs; mudam cdilobs, kvlav<br />
dagvipyros, kvlav mogvipovos. amitomac Cveni guli keTilsa<br />
da borots Soris mudmivi brZolis asparezia.<br />
saxarebaSi vkiTxulobT, rom adamianisagan gandevnili<br />
arawmida suli urwyul adgilebs miaSurebs da raki iq gansasvenebels<br />
ver povebs, cdilobs, Zvel samyofels daubrundes. Tu<br />
kaci ganlaRebuli daxvda, sxva uborotess eSmakTac moiyvans da<br />
maTTan erTad daemkvidreba masSi. da kaci igi Seiqmneba ufro<br />
codvili, vidre adre iyo (maT. 12, 4345). amitom saWiroa codvisgan<br />
mudmivi ganwmenda, misgan gaTavisufleba.<br />
Cven mier Cadenili yoveli boroteba codvaa. igi Rv Tisa<br />
214<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
da TviT Cveni Tavis sawinaaRmdego moqmedebaa, yofis aryofnad<br />
gardaqmnaa, Cveni bunebis damaxinjebaa, Cveni da maqceveli<br />
Zalaa; esaa msvleloba damRupveli miznisaken.<br />
borotebas Sesabamisi boroti Sedegi mohyveba. codvis<br />
Sedegia RvTisgan gandgoma, siyvarulis, mSvidobisa da bednierebis<br />
dakargva, sulieri siRatake, sikvdili... „codvaჲ soflad<br />
Semoჴda da codvisa ZliT – sikudili“ (rom. 5, 12).<br />
darRveuli Sinagani mTlianoba rom aRdges, adamianma<br />
aRsareba unda Tqvas da RvTis winaSe moinanios codvebi. aseT<br />
SemTxvevaSi misi daxmareba mxolod moZRvars SeuZlia, radganac<br />
Sendobis ufleba RvTisgan masa aqvs miniWebuli.<br />
macxovarma mociqulebs misca gansakuTrebuli Zala codvilTa<br />
mimarT: „amen getyჳ Tquen: raodeni SehkraT queyanasa<br />
ze da, krul iyos igi caTa Sina; da raodeni ganhჴsnaT queyanasa<br />
zeda, ჴsnil iyos igi caTa Sina“ (maT. 18, 18). es madli mociqulebidan<br />
maTi saqmis gamgrZeleblebs – episkoposebsa da sam<br />
Rvdeloebas gadaeca da dRemde modis.<br />
aRsarebisTvis momzadebulni unda mivideT. es saidumlo<br />
unda aRvasruloT ise, TiTqos igi iyos Cveni ukanaskneli,<br />
sikvdilis wina aRsareba. mamebi aRsarebas meore naTlobas<br />
uwodeben, radganac am dros, iseve rogorc naTlobisas, pi rovnebas<br />
mieteveba codvebi, oRond mxolod is codvebi, ro melTa<br />
Sendobasac moZRvrisgan miiRebs.<br />
aRsarebas TviT ufali ieso qriste iRebs. igi uxilavad<br />
eswreba am saidumlos, mRvdeli ki aris mowme da adamianis<br />
mimarT RvTis didi wyalobis saidumlo aRmsrulebeli.<br />
aRsarebiT ganwmendili adamiani mzad aris miiRos meore<br />
udidesi saidumlo – ziareba.<br />
gana SeiZleba qristiani gverqvas da ar viyoT monawile<br />
215
wmida evqaristiisa – ziarebisa?! igi ara mxolod saidumlo<br />
serobis gaxsenebaa, aramed Cveni erToba macxovarTan, Cvenze<br />
gardamomavali udidesi saidumlo Zala, Cveni ganRmrToba.<br />
wmida ziarebis miRebis aucileblobaze miuTiTebs macxovris<br />
es sityvebi: „ukueTu ara sWamoT ჴorci Zisa kacisaჲ da<br />
suaT sisxli misi, ara gaqundes cxorebaჲ TavTa Soris Tq u enTa“<br />
(ioan. 6, 53).<br />
eklesiis istoriis dasawyisidanve wesad iyo miRebuli<br />
xSiri ziareba. meore saukunis cnobili mama egnate RmerTSemosili<br />
wers: „ecadeT, xSirad SeikriboT ziarebisTvis da RvTis<br />
sadideblad“ (XIII epistole efeselTa mimarT).<br />
wmida ioane damaskeli ki ambobs: sulisa da xorcisgan<br />
Sedgenil adamians sWirdeba rogorc sulieri, ise xorcieli<br />
sakvebi. sulier sazrdod ieso qristem mogvca TviT Tavisi<br />
xorci da sisxli, romelsac wmida evqaristiaSi Rvinisa da<br />
puris saxe aqvs.<br />
ratom misca ufalma mociqulebs saWmelad Tavisi sisxli<br />
da xorci Rvinisa da puris saxiT? – kiTxuloben zogni.<br />
puri simboloa RvTis Zalisa, simbolo kacTa erTobisa.<br />
Tormeti mociqulis swavlanSi – „didaqeSi“ vkiTxulobT:<br />
„rogorc es puri (xorblis saxiT) iyo ganbneuli sx vadasxva<br />
bo rcvze da Semdeg Sekrebili gaxda mTliani, de, ase SeerTdes<br />
Sens saufloSi qveynis yvela kididan eklesia Seni (ufalo)“<br />
(didaqe 9).<br />
yurZenSic RvTis idumali Zalaa dafaruli. wmida esaias<br />
wignSi weria: „roca yurZnis mtevanSi wveni Cadgeba, maSin amboben,<br />
nu Selaxav mas, rameTu masSia kurTxeva“ (es. 65, 8).<br />
216<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
xSirad ziarebas Zalian didi mniSvneloba aqvs. zogi<br />
erTni, miaCniaT ra Tavi uRirsad, weliwadSi erTxel an ramdenime<br />
weliwadSi erTxel eziarebian. es miutevebeli Secdoma<br />
da borotebaa sakuTari Tavis mimarT.<br />
rogoradac ar unda movemzadoT, gana odesme viqnebiT<br />
Rirsi, miviRoT xorci da sisxli uflisa Cvenisa ieso qristesi?<br />
Cveni codvebis simZimis SegnebiTa da uflis mowyalebis imediT<br />
unda miveaxloT am udides saidumlos.<br />
pirvel saukuneebSi qristianebi yovel wirvaze iRebdnen<br />
ziarebas. es iyo xalxi, suliT Zlieri, yovel wuTs mzad rom<br />
iyo, Tavi gaewira qristesTvis. magaliTad, wmida basili didi<br />
kviraSi oTxjer eziareboda: kviras, oTxSabaTs, paraskevs da<br />
SabaTs da, agreTve, yovel dResaswaulze.<br />
Zmano da dano Cemno, nurc Tqven moiklebT am did, gadamrCenel<br />
saidumlos. marxvis dros geZlevaT locvaku rTxeva<br />
eziaroT yovel kviras da, aseve, yovel did dR esaswaulze. es<br />
mogcemT sulier Zalas rogorc xilul, ise uxilav mterTan<br />
sabrZolvelad da gaqcevT im sulier taZrad, romelsac ufali<br />
arasdros datovebs; mogecemaT mSvidoba da sixaruli.<br />
ziarebiT, iseve rogorc aRsarebiT, miveaxlebiT codvasa<br />
da sikvdilze uZlieres maradiul da yovlismomcvel<br />
siyvaruls RvTisas.<br />
siyvarulma gaiTvaliswina yvelaferi, rac kacs sWirdeba.<br />
Tavis mowafeebs, qadagebisTvis rom gzavnida, sneulTa<br />
gankurnebis Zalac misca ufalma (maT. 10, 1). WeSmarit morwmu<br />
neebs isini zeTs scxebdnen da avadmyofnic sneulebisgan<br />
Tavisufldebodnen (mark. 6, 13). iakob mociquli epistoleSi<br />
wers: „uZlur Tu vinme ars Tquen Soris, mouwoden xucesTa<br />
217
eklesiisaTa da ilocon mis zeda da scxon mas zeTi saxeliTa<br />
uflisaჲTa. da locvaman sarwmunoebisaman acxovnos sneuli<br />
igi da aRadginos igi ufalman. daRacaTu codvaჲ raჲme eqmnes,<br />
moveeteos mas“ (iak. 5, 1415).<br />
ase dawesda saidumlo zeTiscxebisa. eklesiis zogierTi<br />
wmida mama ambobs, rom zeTiscxebisas ufali Seundobs avadmyofs<br />
daviwyebul codvebs. am saidumlos madliT mravalni<br />
gankurnebulan.<br />
zeTi yvelam unda vicxoT, radgan yvelas gvaqvs daviwyebuli<br />
codvebi da moklebulni varT rogorc fizikur, ise<br />
sulier simarTles.<br />
eklesia is sulieri kanaa galileisa, sadac ufalma daloca<br />
qorwili.<br />
qorwineba qalsa da kacs Soris siyvaruliT ganmtkicebuli<br />
kavSiria; es urTierToba maTi Tavisufali nebiT xorcieldeba,<br />
erTmaneTisadmi erTgulebis pirobas gulisxmobs da<br />
eklesiisa da qristes erTobis saxiT ikurTxeba. „romelni – igi<br />
RmerTman SeauRlna, kaci nu ganaSorebs“ (maT. 19, 6), – brZanebs<br />
wmida werili.<br />
am saidumloTi RmerTi akurTxebs ojaxur cxovrebas,<br />
bavSvebis yolasa da maT aRzrdas. bavSvi egoizmis daZlevaSi<br />
exmareba mSoblebs; isini, orni, ewirebian mesames da amiT did<br />
bednierebas iReben.<br />
roca eklesiasa da iq aRsrulebul adamianis Rrma da<br />
idumal feriscvalebaze vsaubrobT, ar SeiZleba ramdenime<br />
sityviT mainc ar SevexoT TviT moZRvars, romelic am saidumloTa<br />
mTavari monawilea.<br />
sasuliero xarisxSi kurTxeva Svid saidumloTagan erT<br />
218<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
erTia. episkoposebi, mRvdelni da diakonni qmnian sae klesio<br />
ierarqias. maTi valia saxarebis qadageba, saidumlo Ta aR<br />
sruleba da saeklesio saqmeTa warmarTva.<br />
wmida egnate RmerTSemosili wers, rom episkoposi ekle<br />
siaSi ganasaxierebs ufal ieso qristes, xolo mRvdeli saxea<br />
mociqulisa, jvarcmuli pirovnebisa.<br />
episkoposis xeldasxmiTa da warmoTqmuli locviT rCeul<br />
keTilmorwmune qristianze samRvdelo xarisxSi kur Txevisas<br />
gadadis gansakuTrebuli madli suliwmidisa.<br />
moZRvari TavSekavebuli pirovneba unda iyos. wmida<br />
pavle Tavis mowafes, mociqul timoTes, ase arigebs: „xolo<br />
siWabukisa maT gulis TqumaTa evltode da Seudeg simarTlesa,<br />
sarwmunoebasa, siyuarulsa, mSჳdobasa maT Tana, romelni<br />
xadian ufalsa guliTa wmidiTa“ (2 tim. 2, 22).<br />
namdvili sasuliero piri Tavisi TaviT kmayofili arasdros<br />
aris; mudam ebrZvis codvas, rom ukeTesi gaxdes da iqces<br />
magaliTad samwysosaTvis.<br />
mas gansxvavebuli kulturis mqone sazogadoebaSi ux de<br />
ba msaxureba. amitomac igi unda iyos ara marto kargi Rv Ti<br />
s metyveli, aramed sulieri, ganaTlebuli, kulturuli pi<br />
rovneba, mSvidobismyofeli, mosiyvarule, mowyale mama.<br />
xalxi samRvdeloebas gamadidebeli SuSiT uyurebs da mas<br />
mcire Secdomasac ar apatiebs. moZRvris Seuferebeli saqcieli<br />
an sityvapasuxi maSinve gankiTxvis sagnad iqceva rogorc morwmuneTaTvis,<br />
ise, miT umetes, urwmunoTaTvis.<br />
unda gvaxsovdes, rom mRvdelic adamiania Tavisi adami<br />
anuri sisusteebiTa da uZlurebiT. unda gvaxsovdes, rom<br />
mas boroti Zala ufro Zlier ebrZvis, raTa daamciros,<br />
219
da amdablos igi da amiT mrevlis rwmena Searyios. unda gva<br />
x sovdes isic, rom zogierTis mizeziT sxvebs Seuracxyofa ar<br />
un da mivayenoT. gana iuda iskariotelis gamo SeiZleba ugulebe<br />
lvyoT Rvawli da Sroma sxva mociqulebisa, romelTac TavianTi<br />
wmida cxovrebiTa da mowamebrivi aRsasruliT di debis<br />
gv irgvini moipoves?<br />
220<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
ase rom, eklesia erTaderTi sulieri savanea, romelSi<br />
yofnac aucilebelia qristianisTvis, yvelasTvis, visac sulis<br />
xsna surs.<br />
eklesiaSi yvelaferi mniSvnelovania da emsaxureba im<br />
mizans, rom CvenSi qriste aRibeWdos, rom Cven RmerTSemosilni<br />
gavxdeT. da raoden sawyalobelia mdgomareoba maTi, vinc am<br />
madls moklebulia.<br />
erTaderTi gza RmerTTan siaxloveSia.<br />
eSmaki epatroneba imaT, romelnic ar loculoben da ar<br />
marxuloben. saxarebaSi pirdapir weria: „xolo ese naTe savi<br />
araraჲT ganvals, garna locviTa da marxviTa“ (maT. 17, 21).<br />
Zalian didi Zala aqvs fsalmunis kiTxvas. yvela morwmunem<br />
zepirad unda icodes 50e fsalmuni. am locviT codvebisagan<br />
iwmindeba kaci, radganac es sinanulis sagalobelia.<br />
borot ZalebTan sabrZolvelad RvTisagan did Semweobas<br />
iRebs is, vinc rwmeniTa da sasoebiT warmoTqvams 90e<br />
fsalmuns.<br />
nu gamotovebT dilisa da saRamos locvebs, ziarebis wina<br />
da Semdeg locvebs, Wamis win da Wamis Semdeg, saqmis dawye bis<br />
win da damTavrebis Semdeg locvebs. SeZlebisdagvarad ikiTxeT<br />
fsalmuni.<br />
yoveli SabaTi micvalebulTa dRea. nu daiviwyebT gar
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
dacvlil mSoblebs, winaprebsa da axloblebs. am dRes gake<br />
Tebuli sakurTxi eklesiaSi waiReT da panaSvidze moZRvars<br />
moaxsenebineT maTi sulebi.<br />
gaxsovdeT, adamiani ki ar kvdeba, gardaicvleba mxo lod.<br />
misi suli ukvdavia. igi iTxovs Cvengan daxmarebas. amave dros,<br />
isic Segveweva RvTis winaSe Tavisi locviT.<br />
Tu yovelive amas gaakeTebT, RvTis kurTxeva ar mogakldebaT.<br />
roca eklesiasa da kacobriobisaTvis eklesiis mniSvnelobaze<br />
vsaubrobT, gansakuTrebiT unda aRvniSnoT misi samSvidobo<br />
moRvaweoba.<br />
yvelas kargad gvesmis, rom CvenTvis aucilebelia rogo<br />
rc Sinagani, ise garegani mSvidoba. amis gareSe SeuZlebe lia<br />
ara Tu sulieroba, aramed saerTod arseboba.<br />
Cven metad sapasuxismgeblo dros vcxovrobT, saSineli<br />
gansacdelis winaSea TiToeuli saxelmwifo, mTeli msoflio.<br />
Tu movlenebi kvlav ase ganviTarda, eqneba ki saerTod azri<br />
raimes an momavali?<br />
gulgatexilobam da urwmunoebam moicva Cveni guli, Tumca<br />
maT bolomde mainc ver dagvimorCiles, radgan yovel CvenganSi<br />
waruxoceli beWedia RvTis msgavsebisa, radgan, tertulianes<br />
Tqmisa ar iyos, suli yoveli kacisa bunebiT qristiania. oRond<br />
saWiroa ufro Rrma azrovneba, axleburad aRqma da gaazreba<br />
yovelive imisa, rac xdeba. saxelmwifoTa Soris kulturulma,<br />
politikurma Tu socialurma sxvaobam xeli ar unda SeuSalos<br />
imis Segnebas, rom Cven yvela vcxovrobT erT saxlSi, romlis<br />
saxelic dedamiwaa da mTavari saunje am dedamiwaze adamiania.<br />
dRes, roca kacobrioba itanjeba SimSilis, siRaribis,<br />
221
avadmyofobisa da socialuri usamarTlobisagan, sul ufro<br />
meti ixarjeba SeiaraRebaze. mdgomareoba rom gamoswordes,<br />
aucilebelia Tanamedrove adamianis zneobrivmoraluri cxo<br />
vrebis donis Secvla ufro maRali kriteriumebiT, xolo<br />
xa lxTa da saxelmwifoTa Soris urTierTobis axali formebis<br />
ga moZebna.<br />
222<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
am sakiTxebis gadaWraSi didi mniSvneloba eniWeba ek le<br />
sias, mis locvas da im saqmianobas, rasac igi samSvidobo mizniT<br />
axorcielebs.<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, morwmuneni,<br />
mTel xalxTan erTad mowonebiT Sexvdnen Cvens qveyanaSi sulieri<br />
da materialuri ganaxlebis procesis dawyebas.<br />
sulieri da materialuri problemebi Cveni mudmivi Tanamdevia.<br />
isini ganuyrelni arian, rogorc saxarebiseuli debi<br />
marTa da mariami. magram cxovrebis oromtrialSi CaflulT<br />
kravis sityvebi ar unda dagvaviwydes: „aha esera, moval adre,<br />
da sasyideli Cemi Cem Tana migebad TiToeulsa, viTarca saqme<br />
misi iyos“ (gamocx. 22, 12); ar unda dagvaviwydes, rom moaxloebulia<br />
qorwili kravisa, ris Sesaxebac ufali sxvadasxva<br />
saSualebiT gvafrTxilebs.<br />
mZime gansacdeliT daiwyo CvenTvis es weliwadi. da sa <br />
vleT saqarTveloSi, svaneTsa da sxva mTian raionebSi mo m<br />
xdarma stiqiurma ubedurebam didi mwuxareba da cremli mogvitana.<br />
fexze dadga mTlad saqarTvelo... gaWirvebam yve la<br />
gagvaerTiana.<br />
„madloba RmerTs yvelafrisaTvis“, – warmoTqva wmida<br />
ioane oqropirma. Cven, mis msgavsad, madlierni varT uflisa<br />
yovelivesTvis: Cveni jvrisaTvis, gansacdelisa da mwu
xarebisTvis, RvTis Cvendami unapiro siyvarulisa da Cve nTvis<br />
TavganwirvisTvis. guli unda gavuxsnaT am usazRvro siyvaruls,<br />
Rrmad davimarxoT da arasodes ganvSordeT. maSin Cveni cxovrebis<br />
gza iqneba erTaderTi da gadamrCeneli, ma Sin sulSi<br />
mudam paseqis zeimi iqneba.<br />
„iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da mogce Sen gჳ rgჳni<br />
igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10), – gvmoZRvravs ufali.<br />
kurTxeuli iveriis RvTis saTno Svilno! RvTaebrivi<br />
siyvaruliT gamTbari erTxel kidev guliTadad mogilocavT<br />
qristes aRdgomis ubrwyinvales dResaswauls. „movediT, da<br />
vidodiT naTelsa uflisasa“ (es. 2, 5), naTeli qristesi gangvanaTlebs<br />
yovelTa.<br />
mxolod misi madliT mosilni movipovebT WeSmarit bednierebas,<br />
mxolod masSia namdvili siyvaruli da sixaruli.<br />
paseqi qristesi<br />
Tbilisi, 1987 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />
qriste aRdga!<br />
WeSmaritad aRdga!<br />
223
saSobao epistole<br />
1988 w.<br />
„romelman sZlos, vyo igi suetad taZarsa<br />
Sina RmrTisa Cemisasa“ (gamocx. 3, 12).<br />
Svenieri, gasaocari da usasruloa samyaro; mSvenieria<br />
მ<br />
adamiani – xati RvTisa da gvirgvini qmnilebisa. didia<br />
ufali, miuwvdomelia Zala da sibrZne misi. usazRvro da ganmacvifrebelia<br />
moTmineba misi da unapiro siyvaruli codvil<br />
Tadmi.<br />
riT davimsaxureT, RmerTo, esodeni mowyaleba?<br />
Cven gangideqiT, urC geqmeniT da Sen mainc ar gangvSordi;<br />
mcneba mogveci, rom gza gagvegno, magram sijiute Cve ni ver<br />
mivatoveT; saukuneTa manZilze gtanjeT, gawvaleT da ga i ZuleT,<br />
Ze Seni sayvareli gagewira CvenTvis, rom guldabrmavebuli<br />
225
TvalebiT mainc dagvenaxa gvema da wameba misi da maSin mainc<br />
mimxvdariyaviT, rogor daveciT.<br />
es iyo xsnis erTaderTi gza da Sen igi ar daiSure CvenTvis.<br />
zogjer kiTxuloben: aucilebeli ki iyo RvTis ganxorcieleba,<br />
gana monanieba sakmarisi ar iqneboda kacobriobisaTviso?<br />
rom yofiliyo mxolod codvebi, – ganmartavs wmida<br />
aTanase didi, – sakmarisi iqneboda sinanuliT ganwmenda, magram<br />
danaSaulis Cadenis Semdeg Cveni sxeuli daeqvemdebara<br />
bunebriv xrwnas da dakarga madli RvTis xatebisa. imitomac<br />
unda ganxorcielebuliyo Ze RvTisa, rom aRedgina adamianis<br />
dacemuli buneba.<br />
„da movida Ze kacisaჲ moZiebad da cxorebad warwymedulisa“<br />
(luk. 19, 10).<br />
„movida... msaxurebad da micemad suli Tჳsi saჴsrad mravalTaTჳs“<br />
(maT. 20, 28).<br />
mravalTaTviso, brZanebs maxarebeli da ara yvelasTvis,<br />
radgan yvela ar aris mzad, miiRos RvTis sikeTe. mainc vin arian<br />
igi mravalni? isini, romelTa cxovrebac msaxurebaa RvTisa da<br />
moyvasisaTvis; isini, romelTa amqveyniuri yofac gancxadebaa<br />
angelozTa sagaloblisa, Sobis Rames rom moefina qveynierebas:<br />
„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ<br />
da kacTa Soris saTnoebaჲ“.<br />
dideba rom SevwiroT ufals, ar aris sakmarisi marto<br />
rwmena; RmerTi unda vadidoT sityviT da saqmiT uSiSrad; yvelas<br />
winaSe; xolo „romelman uvarmyos me winaSe kacTa, – gvafrTxilebs<br />
macxovari, – uvarvyo igi meca winaSe mamisa Cemisa<br />
226<br />
saSobao epistole, 1988 w.
saSobao epistole, 1988 w.<br />
zecaTaჲsa“ (maT. 10, 33). saqmiT RvTis dideba mcnebis dacvasa da<br />
mis aRsrulebas niSnavs. „ukueTu giyuar me, – brZanebs ufali, –<br />
mcnebani Cemni daimarxeniT“ (ioan. 14, 15) „rameTu ese ars mcnebaჲ<br />
Cemi, raჲTa iyuarobdeT urTierTas, vi Tarca me Segiyuaren<br />
Tquen. ufroჲsi amissa siyuaruli aravis aqus, raჲTa suli Tჳsi<br />
dadvas megobarTa TჳsTaTჳs“ (ioan. 15, 1213).<br />
vin aris megobari Cveni?<br />
WeSmariti megobari igia, romelic udrtvinvelad itans<br />
Tavs damtydar ubedurebas da ganicdis moyvasis gasaWirs,<br />
rogorc sakuTars. megobari igia, vinc siyvaruliT migviTiTebs<br />
Secdomebze da gviCvenebs swor gzas, vinc CvenTanaa rogorc<br />
sikeTisa da mxiarulebis dros, ise ukiduresi gaWirvebis Jams,<br />
maSinac ki, roca axlo naTesavebi dagvtoveben.<br />
erTguli megobari mtkice zRudea; romelman SeiZina igi,<br />
hpova saganZuri. erTguli megobari fasdaudebeli sau njea da<br />
ara aqvs sazRvari mis sikeTes. erTguli megobari salbunia<br />
cxovrebisa da moSiSni uflisani hpoveben mas, – vkiTxulobT<br />
iso ziraqis wignSi (zir. 6, 1416).<br />
bibliaSi megobrobis mravali magaliTia. gavixsenoT<br />
Tundac ionaTanisa da daviTis ambavi.<br />
ionaTani iyo Svili mefe saulisa, xolo daviTi – ubralo<br />
glexisa, romelsac iese erqva da beTlemSi cxovro bda.<br />
daviTis mier filistimelTa goliaTis damarcxebis Semdeg<br />
axalgazrdebi damegobrdnen da ganuyreli megobrebi gaxdnen.<br />
megobrobis siwrfele ionaTanma daamtkica imiT, rom araerTxel<br />
gadaarCina daviTi Sursa da risxvas saulisas, romelic<br />
daviTSi taxtis mociles xedavda. roca ionaTani igebda, rom<br />
mis megobars safrTxe emuqreboda, maSinve afrTxilebda da<br />
227
ixsnida mas gansacdelisagan. amis gamo mefe sauli imdenad<br />
ganrisxda, rom erTxel Svils Subi esrola.<br />
ramdenadac ufro Zlierdeboda saulis daviTisadmi<br />
siZulvili, imdenad ufro mtkice xdeboda misadmi ionaTanis<br />
megobroba. udabnoSi erTerTi Sexvedrisas ionaTani eubneba<br />
daviTs: „nu geSinin: rameTu ver gpovos xelman mamisa Cemisa<br />
saulisaman Sen da Sen iqmne mefe israelisa, da me viyo Senda<br />
megobar da saulca mamaman Cemman uwyis esreT“ (1 mef. 23, 18).<br />
ionaTanis winaswarmetyveleba nawilobriv aRsrulda:<br />
daviTi avida samefo taxtze, magram ionaTani daiRupa. igi<br />
gangmires omis dros, roca mamasTan erTad ibrZoda mtrebis<br />
winaaRmdeg.<br />
daviTi didxans glovobda megobars, romlis erTguleba<br />
ver gaaxuna verc mamis risxvam, verc samefo gvirgvinis<br />
dakargvis fiqrma.<br />
qalTa Tavdadebis aseve mSvenieri magaliTebia bibliaSi.<br />
ramdeni SemTxveva yofila, rom maT sakuTari sicocxlec ar<br />
dauSurebiaT megobrisaTvis. magram arc is unda daviviwyoT,<br />
rom yoveli megobroba ar aris xangrZlivi, rom qveynad boroteba<br />
mefobs da misi mTesveli eSmakia; xolo igi ar mogvasvenebs,<br />
vidre am soflada varT. boroteba, upirveles yovlisa,<br />
CvenSia, Cvens gulSia fiTriviT fesvgadgmuli da Tu droze ar<br />
movikveTT, codvis msxverplni da msaxurni Se viqmnebiT, radgan<br />
igi ar mogvcems saSualebas, davinaxoT sxvisi tkivili, sxvisi<br />
mwuxareba, davinaxoT sakuTari sisusteni.<br />
gana iSviaTad vxvdebiT iseT SemTxvevebs, roca qalvaJi<br />
siyvaruliT qorwindeba. mere ki, roca cxovrebaSi siZneleni<br />
xvdebaT, roca raRac mouSuSebeli tkivilis gamo kaci iwyebs<br />
228<br />
saSobao epistole, 1988 w.
saSobao epistole, 1988 w.<br />
smas, kargavs janmrTelobas... siTbosa da siyvarulis, Tana<br />
grZnobis nacvlad meuRlisagan mxolod gankiTxvasa da Seu<br />
racxyofas ismens da bolo ara aqvs usiamovnebas ojaxSi.<br />
xSiria iseTi SemTxvevebic, roca kaci eCveva uzrunvel yo<br />
fas; mTel saqmes qalis imedze tovebs, TviTon ki imaze fiqrobs,<br />
dro rogor gaataros, rogor gaerTos maSin, ro ca mis col<br />
Svils uWirs, uWirs ekonomiurad, fizikurad Tu su lierad.<br />
aseTi ojaxebi xSirad irRveva. meuRleni erTgulebas<br />
rom umtkicebdnen erTmaneTs, Sordebian. RvTis anabara rCeba<br />
erTdros sayvareli, axla ki avadmyofi cxovrebis me gobari;<br />
da iRupeba igi Tavisi ubedurebiT, martoobiTa da Se uracxyofiT.<br />
Tu WeSmariti qristiani xar, ara gaqvs ufleba, miatovo<br />
gaWirvebaSi myofi ara Tu axlobeli, aramed nebismieri adamiani;<br />
yoveli maTgani xom xatebaa RvTisa.<br />
movida SenTan glaxaki da xels giwvdis saTxovnelad –<br />
es qristea; sarecelze wevs avadmyofi, nugeSiniec – es ufalia.<br />
eZe beT igi morCilTa, damdablebulTa, SeuracxyofilTa da<br />
damcirebulTa, mSiermwyurvalTa Soris da „yoveli romeli<br />
gindes Tquen, raჲTa giyon kacTa, egreTca Tquen hyviT maTa mimarT“<br />
(maT. 7, 12).<br />
maSin getyviT ufali: „movediT, kurTxeulno mamisa Cemisano,<br />
da daimkჳdreT ganmzadebuli TquenTჳs sasufeveli...“<br />
radgan „mSioda, da meciT me Wamadi; mwyuroda, da masuT me; ucxo<br />
viyav, da SemiwynareT me; SiSuel viyav, da SemmoseT me; sneul<br />
viyav, da momxedeT me; sapyrobiles viyav, da moxuediT Cemda“...<br />
radgan „raodeni uyavT erTsa amas mcireTagansa ZmaTa CemTasa,<br />
igi me miyavT“ (maT. 25, 3436, 40).<br />
229
230<br />
saSobao epistole, 1988 w.<br />
Znelia viswavloT adamianebisadmi TanagrZnoba, Tu<br />
RvTaebrivi siyvaruliT ar varT gamTbarni. es ki gulisxmobs<br />
Tanadgomas ara marto gansacdelSi myofTa mimarT, aramed<br />
SeuracxmyofelTa mimarTac; es gulisxmobs egoizmis uaryofas,<br />
uSurvelobas, morCilebas, gulisxmobs simSvides, Tavganwirvas,<br />
Sendobis unars... Cven ki gankiTxvis codvidan ver vTavisufldebiT<br />
da amitomac ara varT mowyaleni.<br />
„romliTa gankiTxviTa ganikiTxvideT, ganikiTxneT“ (maT.<br />
7, 2), – gvafrTxilebs ieso qriste. ase rom, is, vinc ganikiTxavs,<br />
ganikiTxvas ara moyvass, aramed, upirveles yovlisa, – sakuTar<br />
Tavs da miecema sasjelsa da wamebas. xolo vinc apatiebs moyvass,<br />
aTavisuflebs bralisagan ara imdenad mas, ramdenadac saku<br />
Tar Tavs, radgan sxvisi danaSaulis mowyaled da lmobierad<br />
gansjiT igi sakuTari codvebis Sendobas miiRebs.<br />
Tu Sen mkacri xar sxvebis mimarT, – wers wmida ioane<br />
oqropiri, – da xedav maT mcire Secdomebsac ki, ratom ar am<br />
Cnev sakuTar did codvebs? yoveli adamiani xom Tavis Tavs<br />
ukeT icnobs, vidre sxvas; sakuTari Tavi metad uyvars, vidre<br />
sxva. da Tu ganikiTxav moyvass, gsurs ra misTvis sikeTe, ratom<br />
ar usurveb am sikeTes pirvel rigSi Sens Tavs – ufro cxad da<br />
ufro did codvils? xolo Tu Sen daudevari xar sakuTari<br />
Tavis mimarT da ver xedav maT, naTelia, rom Zmas ganikiTxav<br />
ara keTilmosurneobiT, aramed siZulvilisa da misi damcirebis<br />
surviliT. moyvasi ganikiTxos man, vinc ucodvelia (ioane<br />
oqropiri).<br />
minda gavixseno magaliTi egviptis patriarqis aleqsandres<br />
cxovrebidan. mas hyavda mdivani, romelmac oqro mo hpara<br />
da romelic Semdeg avazakebma Seipyres. patriarqma es rom<br />
Seityo, gamoisyida igi da ukan daabruna. roca qurdi mdivani
saSobao epistole, 1988 w.<br />
patriarqTan mivida, man igi iseTi siyvaruliTa da keTilgan<br />
wyobiT miiRo, rom erTerTma moqalaqem xumrobiT Tqva: Tu<br />
ginda sargebeli naxo, patriarq aleqsandres unda awyeninoo.<br />
sinamdvileSi patriarqi moiqca viTarca WeSmariti qristiani,<br />
romelic wmida isidore pelusielis Tqmisa ar iyos, wyenas<br />
wyalze wers, madls ki – spilenZze.<br />
maS, „ramden gzis Semcodos Zmaman Cemman da miutevo mas?“,<br />
– vikiTxavT Cvenc petre mociqulis msgavsad.<br />
„vidre sameocdaaT Svidgzis“, – gvpasuxobs macxovari,<br />
radgan moyvasi ar unda moviZuloT. xolo „romelsa sZuldes<br />
Zmaჲ Tჳsi, igi... bnelsa Sina vals da ara icis, vidre vals, rameTu<br />
bnelman daubrmna Tualni misni“ (I ioan. 2, 11).<br />
Zalian xSirad ki Cven sapirispirod viqceviT. Tu vinme<br />
rames dagviSavebs, gulistkenas aRar viviwyebT; wyena wyenas<br />
emateba, Cndeba ufskruli, Rvivdeba mtroba da samagieros mizRvis<br />
survili.<br />
ufali aqac wamlad siyvaruls gvTavazobs: „giyuarded<br />
mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa<br />
uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocevdiT maT, romelni gm<br />
Zlavrobden Tquen da gdevniden Tquen“ (maT. 5, 44).<br />
Znelia amis ganxorcieleba, magram cxovrebis gamocdileba<br />
gviCvenebs, rom mxolod siyvaruliTa da morCi lebiT<br />
SeiZleba mtris Zleva. borotebiT boroteba ver ga moswordeba.<br />
es sibrZne Cvens Svilebsac unda vaswavloT, rom isini iyvnen<br />
bednierni.<br />
sruli da yovlis mimtevebeli siyvaruli simdabliT<br />
unda movipovoT. simdablis sworupovari magaliTi TviT ma cxovarma<br />
gviCvena.<br />
qvabsa beTlemisasa iSva mxsneli qveynisa; bagasa Sina<br />
231
miawvines, „rameTu ara iyo... adgil savanesa mas“ (luk. 2,<br />
7). kacobrioba ki uflis mosvlas didebiT eloda; magram<br />
swored pativisa da saxelis uaryofaSia misi Zala, Zala kacTa<br />
feriscvalebisa da gadarCenisa. Surisa da SiSis gamo mas sde<br />
vnidnen da igi – RmerTi ganerideboda xolme moZuleT,<br />
uaryofdnen da ar ganikiTxavda, Ralatobdnen da Seundobda,<br />
gvemdnen da udrtvinvelad itanda...<br />
ieso qristem daiTmina es yovelive, daiTmina man, ro meli<br />
ars erTaderTi gamouTqmeli, ganuyofeli mTlianoba, „ani da<br />
ჵ, pirveli da ukuanaჲskneli, dasabami da dasasruli“ (gamocx.<br />
22, 13), raTa CvenTvis srulyofis magaliTi moeca.<br />
Tu SevZlebT, yvelasTan unda viyoT mSvidobiT. amitom<br />
ara marto Cven unda vapatioT da SevundoT sxvas, aramed Sev<br />
ZloT isic, rom sxvebi ar iyvnen Cvendami cudad ganwyobilni.<br />
magram gvaxsovdes esec: boroteba SeiZleba gamovli ndes<br />
keTili adamianis mimarT im ubralo mizezis gamo, rom Suriani<br />
kaci Riziandeba, roca verafers xedavs sxvaSi Seu racxmyofels;<br />
boroteba SeiZleba aRdges simarTlis wina aRmdeg, imitom, rom<br />
ar uyvars marTalni; rogor moviqceT aseT SemTxvevaSi? ara<br />
miagoT boroti borotisa wil, – brZanebs saRmrTo werili,<br />
radgan mSvidobasa gviwoda ufalma, romeli Tavad ars „Semoqmedi<br />
mSvidobisa“ da mSvidobiani harmoniis saTavea rogorc<br />
CvenSi, ise garemo samyaroSi.<br />
samwuxarod, dRes darRveulia mSvidoba Cvens sulSi,<br />
darRveulia mSvidoba Cven garSemo; amis mizezi codvaa da<br />
RmerTTan kavSiris dakargva.<br />
roca ase uWirs Sinaganad adamians, eklesia ganze ver<br />
gandgeba. eklesia unda mivides masTan da misces Zala pi rovn<br />
e bas Rirsebis gansamtkiceblad, „rameTu igi Tavadi ars mS<br />
232<br />
saSobao epistole, 1988 w.
ჳ dobaჲ Cueni, romelman Seqmna orive erTad da Suakedeli<br />
zRudisaჲ mis dahჴsna“ (efes. 2, 14). eklesiam unda mospos zneobrivi<br />
dapirispireba Cvens sulSi, roca „ჴorcTa guli uTquams<br />
sulisaTჳs da sulsa – ჴorcTaTჳs; ...raჲTa ara raჲigi gindes,<br />
da mas hyofdeT“ (gal. 5, 17).<br />
RmerTma mogvces siyvaruli, sixaruli, mSvidoba, sulgrZeloba,<br />
saxiereba, sarwmunoeba, moTmineba, rom ufali egos<br />
Cven Tana da Cven mis Tana, rom misi SewevniT vemsaxuroT Rmer<br />
Tsa da moyvass, vsZloT bolomde da vcxovndeT.<br />
amqveyniuri Cveni cxovreba curvas hgavs ukidegano zR vaSi,<br />
romelic xan wynardeba, xan ki mRelvarebs; xan mSvi dia, xan<br />
ki SiSis momgvreli. Tu gvsurs, napirs mSvidobiT mi vaRwioT,<br />
un da SevimosoT rwmeniT, sasoebiT, siyvaruliT da viqnebiT<br />
daculni, radgan mfarvelad TviT ufali Cveni ie so qriste<br />
gveyoleba.<br />
sayvarelno sulierno Svilno Cemno, yvelas da TiTo<br />
euls calcalke guliTadad gilocavT qristes Sobis di ad<br />
dResaswaulsa da bednier axal wels. imedi da sixaruli ar<br />
mogSlodeT; iyaviT mSvidni da mowyaleni da mudam gaxsovdeT<br />
macxovris sityvebi: „ukueTu miutevneT Tquen kacTa Secodebani<br />
maTni, mogitevnes Tquenca mamaman Tquenman zecaTaman Secodebani<br />
Tquenni“ (maT. 6, 1415).<br />
RmerTma daglocoT!<br />
ixareT orsave sofelsa Sina.<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1988 w.<br />
saSobao epistole, 1988 w.<br />
233
ს<br />
saaRdgomo epistole<br />
1988 w.<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli<br />
eklesiis RvTismoyvare da RvTivkurTxeul samwysos<br />
„me var aRdgomaჲ da cxorebaჲ. romelsa hrwmenes<br />
Cemi, moRaTukudes, cxondesve“ (ioan. 11, 25).<br />
ikvdilsicocxlis gamoucnobi idumaleba mudam Tan gv<br />
devs. RmerTma ineba da Rirs gvyo, rom dRes kvlav gveg<br />
rZno RvTaebrivi saidumlo sikvdilze sicocxlis gamarjvebisa<br />
– qristes brwyinvale aRdgomisa.<br />
maTe mociquli gvamcnobs, Tu rogor axara uflis sa f <br />
lavTan gaTenebisas misul menelsacxeble dedaT RvTis angelozma:<br />
„nu geSinin Tquen! vici, rameTu iesus nazarevelsa juar<br />
235
cumulsa eZiebT. ara ars aqa, rameTu aRdga... da adre warvediT<br />
da uTxarT mowafeTa misTa, viTarmed: aRdga mkudreTiT“ (maT.<br />
28, 57).<br />
mas Semdeg ai ukve oci saukunea, rac qristes aRdgomis<br />
sixaruli Taobidan Taobas gadaecema. am aramiwieri, ulevi<br />
sixaruliT aRvsili mec siyvaruliT mogilocavT:<br />
236<br />
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
qriste aRdga!<br />
aRdga igi axlobelTa da SoreulTa, didTa da mcireTa,<br />
ZlierTa da uZlurTaTvis, „raჲTa yovelsa romelsa hrwmenes<br />
igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan.<br />
3, 15).<br />
CvenTvis, adamianebisaTvis, Cveni xsnisa da cxovrebisaTvis<br />
aResrula es yovelive. adamiani xom yvelaze Zvirfasia<br />
qmnilebaTa Soris. igi aris diadic da Zalian mcirec. masSia<br />
zecis simaRle da simdable jojoxeTisa. cxovreba gansacdelia;<br />
mizani – ganRmrToba. oRondac maradiuli netareba amq<br />
v eyniuri yofiT, RvTis mcnebisa da nebis aRsrulebiT unda<br />
davimkvidroT, Cveni kuTvnili jvris udrtvinveli tarebiT<br />
unda movipovoT.<br />
cxovrebis gzaze Cven gverdiT mravali sxvac moabijebs.<br />
Cven erTmaneTisagan jvris simZime gangvasxvavebs: zogis jvari<br />
Znelad satarebelia, zogisa – msubuqi. „urTierTars simZime<br />
itჳrTeT da esreT aRasruleT Sjuli igi qristesi“ (gal. 6, 2),<br />
– gvarigebs mociquli pavle.<br />
vakeTebT ki amas? – samwuxarod, xSirad ara.<br />
efeselTa mimarT epistoleSi vkiTxulobT: „ganiSoreT
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
Tquengan pirvelisa misebr slvisa Tquenisa Zueli igi kaci,<br />
ganxrwnili gulis Tqumisa misebr sacTurisa, da ganaxldebodeT<br />
Tquen suliTa miT gonebisa TquenisaჲTa da SeimoseT axali<br />
igi kaci, RmrTisa mier dabadebuli, simarTliTa da siwmidiTa<br />
WeSmaritebisaჲTa. amisTჳs ganiSoreT tyuili, ityodeT WeSmaritsa<br />
kacadkacadi moyusisa Tჳsisa Tana, rameTu varT urTier<br />
Tars asoeb“ (efes. 4, 2225).<br />
Zveli kaci kvlav CvenSia, Cven Sorisaa.<br />
codvam gayo kacTa modgma. gayo ampartavnebiT, siZulviliT,<br />
mrisxanebiT, SuriT, ciliswamebiT... xSirad ar ZalgviZs,<br />
davZlioT es gamTiSveli Zala, romelic Cvens xedvas araswor<br />
mimarTulebas aZlevs da romlis gamoc pirovnebis cxovrebis<br />
namdvil saxes damaxinjebulad aRviqvamT da mas miviCnevT realurad.<br />
sulieri srulyofis kibeze or madls ahyavs adamiani:<br />
ukvdavebasa da siwmindes.<br />
or Zalas Cahyavs kaci jojoxeTamde: codvasa da sikv dils.<br />
sikvdili da ukvdaveba! ra xSirad arian isini gverdi gverd.<br />
xSiria maTi Tanaarseboba erT oTaxSic ki, mSoblebsa da<br />
Svilebs, debsa da Zmebs Soris (Znelia, magram maT rom erTad<br />
cxovreba SeZlon, erTmaneTis simZime unda itvirTon, unda dauTmon<br />
erTmaneTs).<br />
RmerTma adamians mianiWa ukvdaveba da, amave dros – Tavi<br />
sufali neba. arCevani Cvenzea, ras mivyvebiT: simarTlis saqmeT<br />
– siwmides, Tu codvis gzas – sikvdils?<br />
cnobil filosofos vladimer soloviovis statiaSi<br />
„cxov rebis sulieri safuZvlebi“ weria: „Cven codvis sam mTa var<br />
237
saxes vicnobT: mgrZnobelobiTs – xorciel codvas anu avxor<br />
cobas, romlis sawyisi forma Sobs codvas, xolo Cadenili<br />
codva – sikvdils. Semdeg modis bunebiTi codva – Tavdajerebuloba<br />
anu TviTgandideba. mas Tan sdevs cdomileba; Secdomisas<br />
ki sijiute saTavea tyuilisa da sicruisa. da bolos Cveni<br />
sulismieri codva – Zalauflebis moyvareoba, rasac Zalmomreobamde<br />
mivyavarT. Zalmomreoba ki mTavrdeba mkvlelobiT.<br />
aseTia gza codvisa“.<br />
Tu movlenebsa da sakuTar Tavs mTeli siRrmiT davukvirdebiT,<br />
SiSi Segvipyrobs: iqneb codvam ise dagvria xeli,<br />
rom ukve veRar SevZlebT gamosworebas da aRar aris xsna<br />
CvenTvis?<br />
gadarCena Znelia, magram ara SeuZlebeli da igi ufal<br />
ma mogvaniWa. misi madli rwmeniT mimRebel davrdomilTa<br />
aR madginebelia, naklulevanTa aRmavsebeli; esaa Cve ni ga n maTbobeli<br />
RvTaebrivi siyvaruli, romelsac ara aqvs sa zRvari;<br />
igia wyaloba uflisa Cvenisa ieso qristesi da si y varuli<br />
RvTisa mamisa da ziareba sulisa wmidisa.<br />
238<br />
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
siyvaruli mravalgvarad ganisazRvreba. mis Sesaxeb<br />
msjeloben RvTismetyvelni, filosofosni, mwerlebi, sociologebi...<br />
cnobilia, Tu rogor vlindeba igi CvenSi, garemo<br />
samyaroSi, magram kiTxvas: konkretulad ra aris siyvaruli?<br />
– dRemde veravin gasca pasuxi. es imitom, rom siyvaruli RvTaebrivi<br />
warmoSobisaa; igic RmerTiviT Seucnobeli da gamouTqmelia,<br />
iseTive dausabamo da usasruloa, rogorc ufali.<br />
diax, siyvaruli maradiulia, oRond saukuneTa manZi lze<br />
igi gansxvavebuli ZaliT iCenda xolme Tavs.<br />
macxovris amqveynad mosvlamde siyvaruli imdenad iyo
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
kacTa Soris gamovlenili, ramdenadac SeeZloT maT amis dateva.<br />
ufalma Tavisi ganxorcielebiT, cxovrebiT, jva rcmiTa<br />
da aRdgomiT adamiani sulieri srulyofis axal sa fexurze<br />
aiyvana, zeciuri naTliT ganabrwyina, RvTaebriv siyvaruls<br />
aziara.<br />
mas rom miveaxloT, sityviT da saqmiT qristianulad<br />
unda vicxovroT, unda davZlioT vnebebi da codvismieri miswrafebebi,<br />
maSin suli Cveni iqceva spetak taZrad da ufali Rirs<br />
gvyofs, masSi daivanos.<br />
am sulier brZolaSi gamarjveba gmirobis tolfasia.<br />
wmida mociquli pavle gvarigebs: mTeli qoneba rom glaxakTa<br />
daurigo, xorci Seni rom cecxls misce gvemad, adamianTa<br />
da angelozTa yvela ena rom Seiswavlo, winaswarmetyvelis<br />
niWiTac rom iyo dajildoebuli da qveynis yvela saidumlos<br />
farda hqondes SenTvis axdili, rom gqondes yovelgvari codna<br />
da rwmena, mTebis gadaadgilebac rom SegeZlos da siyvaruli<br />
ki ar gqondes, mainc uxmari spilenZi iqnebi, araraoba<br />
iqnebi Sen (1 kor. 13, 23), radgan ar iqneba SenSi mTavari mxsneli<br />
Zala – siyvaruli, romelic aris momcveli yovelTa mcnebaTa<br />
da aRsruleba maTi.<br />
siyvaruli ar eZiebs Tavisas, radgan Tavisufalia Tavis<br />
moyvarebis egoisturi grZnobisagan. „siyuaruli sulgrZel<br />
ars da tkbil; siyuarulsa ara Surn, siyuaruli ara maRloin,<br />
ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis... ara ganrisxnis, arad<br />
Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda, aramed uxarin WeSmaritebasa<br />
zeda; yovelsa Tavsidebn, yoveli hrwamn, yovelsa<br />
esavn, yovelsa moiTmenn“ (1 kor. 13, 47).<br />
RmerTi, moyvasi da me – ai, is RvTaebrivi samkuTxedi,<br />
239
omelic siyvaruliT unda iyos SeerTebuli. Tu am samTagan<br />
Tundac erTi rgoli dairRva, dairRveva TviT siyvaruli;<br />
damdabldeba igi, avxorcobad gadaiqceva da bolos ganqardeba<br />
kidec.<br />
is, visi cxovrebac RvTis rwmenasa da siyvarulzea dafuZnebuli,<br />
aucileblad iqneba RvTis moSiSi, pativs miagebs<br />
mSoblebs, Seiyvarebs moyvass, ar moiparavs, ar xelyofs sxvis<br />
sicocxles, ar daswamebs cils adamians, Tavisufali iqneba<br />
Surisgan, icxovrebs eklesiurad da usurvebs yvelas mas, rac<br />
sakuTari TavisTvis unda, radgan WeSmariti siyvaruli moicavs<br />
qristianis cxovrebis yvela mxares, gansazRvravs da safuZvlad<br />
edeba urTierTobas pirovnebasa da Semoqmeds Soris, adamianTa<br />
Soris.<br />
siyvaruli RvTisa da kacisa, siyvaruli adamianTa Soris<br />
gamovlenili – ai mTavari Tema saxarebisa.<br />
siyvarulisa da mowyalebis SesaniSnav magaliTebs vxvdebiT<br />
wmida mamaTa cxovrebaSic. ai erTi maTgani:<br />
iyo vinme serapioni, warmoSobiT egvipteli. gamoirCeoda<br />
igi qveyniur keTildReobaTa mimarT gulgrilobiT,<br />
amitomac Searqves mSvidi, auRelvebeli. werakiTxva rom iswavla,<br />
mTeli wmida werili daizepira da Tavis mTavar saqmed<br />
saxarebis qadageba airCia.<br />
erT qalaqSi oc monetad monad daudga warmarT msaxio<br />
bebs. maTTan erTad cxovrobda, maTTvis Sromobda da Tan<br />
gamudmebiT uqadagebda RvTis sityvas. bolos miaRwia imas, rom<br />
yvelani gaaqristiana da daarwmuna, daetovebinaT warmarTTa<br />
Teatri.<br />
roca isini moinaTlnen, gadawyvites, monobidan ga e<br />
240<br />
saaRdgomo epistole, 1988 w.
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
TavisuflebinaT serapioni. maSin Rirsma mamam uTxra, rom igi<br />
mona ar yofila da rom emsaxureboda mxolod maTi gadarCenisa<br />
da WeSmaritebis gzaze dayenebisTvis. msaxiobebma sTxoves<br />
serapions, rom maTTan darCeniliyo da sulieri mamoba gaewia,<br />
magram uari miiRes. wmida serapionma daubruna maT is oci moneta,<br />
TviTon ki gaemgzavra sxva qalaqebisa da soflebisaken sxva<br />
gaWirvebulTa dasaxmareblad.<br />
xSirad gaigonebT naTqvams: siyvaruli unda gvqondes,<br />
magram samarTlianobac aucilebeliao.<br />
roca siyvarulze, mSvidobaze, adamianTa urTierTdamokidebulebasa<br />
da maT Soris keTilganwyobaze vsaubrobT, ver<br />
daviviwyebT iseT mniSvnelovan sakiTxs, rogoricaa samar<br />
Tlianoba.<br />
samarTlianoba ar aris mxolod iuridiuli an ganyene<br />
buli filosofiuri azrovnebis gamovlineba, aramed Cveulebrivi,<br />
cxovrebiseuli zneobrivi grZnobaa.<br />
da mainc, ra aris samarTlianoba?<br />
zogierTebi samarTlianad miiCneven mxolod mas, rac<br />
Seesatyviseba maT azrovnebasa da uflebebs; anu samarTliania<br />
is, rac maTTvis xelsayreli da sasargebloa.<br />
samarTlianoba im kacisa, vinc mxolod Tavis uflebebs<br />
icavs da ar aqcevs yuradRebas sxvaTa gaWirvebas, sxvaTa wuxils,<br />
ra Tqma unda, viwro egoizmidan modis.<br />
WeSmariti samarTali SeiZleba iyos mxolod iq, sadac<br />
wonasworobaa Cemsa da sxvas Soris; veqcevi Tu ara sxvas ise,<br />
rogorc sakuTar Tavs. es ki gamocdilebiT viciT, rasac niSnavs:<br />
imis miuxedavad, kargia Cveni saqcieli Tu avi, Tavi mainc<br />
gviyvars da Secdomebsac advilad vpatiobT.<br />
241
242<br />
samarTlianoba moiTxovs, aseTive damokidebuleba<br />
gv qondes sxvaTa mimarT. es aris adamianTa urTierTobis ga<br />
c i lebiT maRali da srulyofili safexuri, dafuZnebuli<br />
si yvarulsa da mowyalebaze. igi aRemateba samarTlianobis<br />
md abal saxes, romlis niRabs xSirad isini ifareben, romelTac<br />
ara aqvT TanagrZnoba da siyvaruli moyvasisa da ganikiTxaven<br />
maT.<br />
ai, ras brZanebs wmida Talasi:<br />
„viTarca Waobsa Sina ara ipovebis nelsacxebeli, eg re Tve<br />
arca sulsa Sina Zvirismoჴsenisasa, sunnelebaჲ siy varulisaჲ.<br />
sikudili sulisaჲ ars siZulvili moyvasisaჲ da ese aqus da amas<br />
iqms Zჳrismetyvelisa suli“.<br />
ganmkiTxvelni ufro xSirad isini arian, romelnic<br />
Su ris tyveobaSi imyofebian, anda sakuTar Tavs ar icnoben.<br />
Ti Toeuli Cvengani xom monaa codvisa. gafaqizebuli mzera<br />
ad vilad amCnevs sakuTari Sinagani samyaros naklovanebas da<br />
es aTavisuflebs mas sxvaTa gansjisagan.<br />
udidesi moRvawe, grigol RvTismetyveli wers: „me Sen<br />
mogmarTav, sxeulo Cemo, ganukurnelo, farisevelo, Sen mte ro<br />
Cemo da moZuleo. Sen nadiri xar, veragulad momfere beli,<br />
sakvirveli cecxli ganmyinveli; da iqneboda saswauli udiade<br />
si, odesme mainc, Tundac rom bolos, keTilganwyoba Seni<br />
mexila.<br />
Senc, sulo Cemo, vin xar, siT moxval? vin mogca tvirTi<br />
xor cis zidvisa, vin migajaWva am cxovrebas da gaiZula, gamudme<br />
biT iswrafode dedamiwisken?<br />
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
da Tu Sen, sulo, daatareb SenSi zeciurs, ra iqneboda,<br />
ga gemxila sawyisi Seni. Tu Sen sunTqva xar RvTaebrivi da misa
wili, rogorc Sen fiqrob, maS, ganudeqi sicrues da giwameb ma<br />
Sin, ros mcire biwic Sens siwmides ar Seexeba“ (grigol RvTismetyveli,<br />
m., 1844, gv. 260261).<br />
Cven raRa gveTqmis?!<br />
amqveynad gamefebuli wesi cxovrebisa SeiZleba sam safexurad<br />
warmovidginoT.<br />
pirveli safexuri Zalisaa. igi gulisxmobs sustTa da<br />
ZlierTa Soris brZolas arsebobisa da gadarCenisTvis, roca<br />
pirvelni msxverplad ewirebian ZlierTa ama soflisaTa, es<br />
ukanasknelni ki amas normalur mdgomareobad miiCneven.<br />
meore safexuri kanonis safexuria. igi ar cnobs gansxvavebas<br />
pirovnebebs Soris da amarTlebs princips, romlis<br />
Sesaxebac jer kidev Zveli romaelebi ambobdnen: Dura lex, sed<br />
lex – mkacria kanoni, magram kanonia. kanoni yvelas uyenebs<br />
garkveul pirobebs da sjis, vinc ar emorCileba mis wesebs.<br />
mesame safexuri aris siyvarulisa da TanagrZnobisa. igia<br />
gza qristianuli mowyalebisa, roca erTni gascemen RvTis<br />
sadideblad, sxvani ki iReben aseve RvTis sadideblad, ise rom<br />
ar Selaxon erTmaneTis Rirseba. aq mefobs suli qristesmieri<br />
Zmuri erTobisa, romelmac ar icis keTil saqmeSi ukan daxeva,<br />
raTa aRsruldes sityvebi uflisa: „romeli gTxovdes Sen,<br />
miec; da romelsa undes sesxebad Sengan, nu garemiiqcevi“ (maT.<br />
5, 42).<br />
saqmeSi gamovlenili qristianuli siyvaruli Sinagani<br />
sru lyofiT moipoveba, romlis misaRwevad wmida ioane ki bis<br />
aRmwerelma ocdaaT sulier safexurze amaRlebis au ci leloba<br />
gviCvena.<br />
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
qristianuli siyvaruli saTaves iRebs iq, sadac mTav<br />
243
deba egoizmi da iwyeba Tavdadebuli msaxureba moyvasisaTvis;<br />
oRond isic unda vicodeT, vis rogor davexmaroT.<br />
xom uazrobaa, fuli misce mdidars, romelsac esaWi roeba<br />
moraluri Sewevna, ufro didi Secdoma ki isaa, rom avadmyof,<br />
mSier da usaxlkaro kacs mxolod zneobrivi daxmareba SevTavazoT.<br />
kargad arc maSin viqceviT, roca vcdilobT, sxvas iZu le<br />
biT movaxvioT Cveni azrebi, Cveni Sexedulebebi, Tundac rom<br />
swori iyos isini.<br />
mTavaria, Cven SevqmnaT imis pirobebi, rom pirovneba<br />
TviTon mivides WeSmaritebamde, TviTon igrZnos, TviTon aRmoaCinos<br />
sinamdvile.<br />
me minda Sotlandieli filosofosis – biatis cxovrebis<br />
erTi furceli SegaxsenoT.<br />
mas hyavda vaJi, romelic Zalian uyvarda da surda, misTvis<br />
sasuliero ganaTleba mieca. amitomac cdilobda, RvTis<br />
siyvaruli Tavidanve gaeRvivebina masSi.<br />
rodesac bavSvs 56 weli Seusrulda da kiTxva iswavla,<br />
mamam aseTi gamocda Cautara: baRis erT kuTxeSi, xnulze, ise,<br />
rom aravis daenaxa, Svilis saxeli dawera, kvlebSi yvavilebis<br />
Tes li Cayara, mere miwa miayara da gaaswora. ramdenime dRis<br />
Semdeg biWma mamasTan miirbina da gaxarebulma uTxra, rom baRSi<br />
Tavisi saxeli naxa yvavilebiT dawerili. man gaicina da iseTi<br />
sa xe miiRo, TiTqos amas did yuradRebas ar aqcevda. biWi ar<br />
moeSva da aiZula, wahyoloda im adgilis sanaxavad. roca mividnen,<br />
mamam TavSekavebiT Tqva, rom amaSi sakvirveli araferi iyo<br />
da igi SemTxveviTobas miawera. biWi ar daeTanxma.<br />
– maS, migaCnia, rom Seni saxeli TavisiT ar dawerila<br />
aq? – hkiTxa mamam.<br />
244<br />
saaRdgomo epistole, 1988 w.
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
diax, – mtkiced miugo pataram.<br />
bolos mamam aRiara, Tu rogor daTesa kvlebSi yvavilebis<br />
Tesli da daumata, rom msgavsad amisa, arc samyaro da<br />
masSi daculi gasaocari wesrigia TavisiT Seqmnili, rom igi<br />
gamovlenaa RvTaebrivi gonisa da siyvarulisa, qmnileba RvTis<br />
xelisa.<br />
diax, ca, miwa, zRva... mTeli kosmosi didi da brwyinvale<br />
wignia uflisa, romelSic usityvodaa gancxadebuli RmerTi.<br />
Cven unda vicodeT am wignis kiTxva, rom sworad vicxovroT.<br />
sworad ki vicxovrebT maSin, Tu marTlmadidebeli eklesiis<br />
kanonebs aRvasrulebT.<br />
saTno veyoT RmerTs, – ai, Cveni netareba.<br />
viyoT mudam masTan, – ai, Cveni mowodeba.<br />
„umetes yovelTa SeiyvareT RmerTi, – gvarigebs efrem<br />
asuri, – visac wrfeli guliT uyvars igi, misi goneba mudam<br />
zecisken iswrafvis, iqidan iRebs is sulier sazrdos, iqidan<br />
naTldeba, iqidan ivseba igi RvTaebrivi siyvarulis sitkboebiT“.<br />
mwerlebi, sociologebi, filosofosebi dRes ayeneben<br />
kiTxvas: aqvs ki momavali siyvaruls? da Tu aqvs, rogori iqneba<br />
igi?<br />
Cven vcxovrobT materialurteqnikuri progresis saukuneSi,<br />
materialur siuxveTa dagrovebis xanaSi, roca xSirad<br />
gvaviwydeba Cveni ukvdavi suli, gvaviwydeba siyvaruli, zneobrivi<br />
Rirebulebebi.<br />
verc vgrZnobT, rom gvaklia sulieri sazrdeli, ndoba<br />
da keTilganwyoba. adamiani gaxda rogorRac gulqva, daundobeli,<br />
Caiketa Tavis TavSi.<br />
qristianuli eris meoce aswleulma Rrma kvali da<br />
245
tova kacobriobis istoriaSi. es aris amayi saukune, saukune<br />
ngrevisa da Senebisa, saukune savse tkiviliT, tanjviT, RirebulebaTa<br />
gadafasebiT; gamorCeuli didi miRwevebiT da, amave<br />
dros, sulieri siRatakiT niSandebuli, saukune brZolisa da<br />
ganyofisa.<br />
miuxedavad yovelive amisa, Cven varT imediT, rom azrovnebis<br />
winsvlasTan erTad, RvTis kurTxeviT, sulieradac<br />
ganvviTardebiT; vpovebT CvenSi Zalas, rom ganvTavisufldeT<br />
materiis monobisagan, teqnikis Semotevisagan da Cveni gonebis<br />
ampartavnobisagan; gvwams, rom SevZlebT RvTis, sakuTari<br />
Tavisa da moyvasis danaxvas.<br />
dRes bevrs vlaparakobT gardaqmnaze. madloba Rme rTs,<br />
rom es procesi daiwyo. magram isic ar unda daviviwyoT, rom<br />
gardaqmna, upirveles yovlisa, Cvens sulsa da azrovnebas unda<br />
Seexos da mere unda gamovlindes garegnul formebSi.<br />
Tu ar Seicvleba Cveni Sinagani samyaro, Cveni yvela<br />
mc deloba amao iqneba. unda vecadoT, aRvzardoT adamiani<br />
SemoqmedebiTad, ise, rom igi grZnobdes masze dakisrebul<br />
mo valeobas, aRiqvamdes Cvens saxls, dedamiwas, rogorc er<br />
Tians, mTlians, romlis WerqveS yvelam mSvidobianad unda<br />
icxovros.<br />
magram arc mxolod mSvidobiani yofa aris sakmarisi.<br />
aucilebelia cxovreba rwmeniT, imediT, siyvaruliT, anu macxovris<br />
mcnebebiT.<br />
Tu ver ganveSorebiT mtrobas, veragobas, borotebas,<br />
Sursa da risxvas da yovel saqmeT, – RvTisa da Cvens Seuracxmyofels,<br />
verc aRdgomis dResaswaulis Zalas vigrZnobT.<br />
dRes ufali, marTalia, gvixmobs sixarulad, magram igi,<br />
246<br />
saaRdgomo epistole, 1988 w.
upirveles yovlisa, mogviwodebs sinanulisTvis, siyvarulis,<br />
TanagrZnobisa da mowyalebisTvis, locvis, marxvisa da codvaTa<br />
SendobisaTvis. amitomac wers Zvel moRvaweTagan cnobili<br />
abba evagre, rom uflis paseqi borotebis sikeTiT Secvlaao.<br />
mec gisurvebT am RvTis saTno feriscvalebas, Zveli<br />
kacis Zveli samoselis qristes siyvarulis axali brwyinvale<br />
samosiT Secvlas, raTa daimkvidroT sasufeveli RvTisa.<br />
„aRdeg ra qristesTan erTad, – brZanebs grigol RvTismetyveli,<br />
– axal qmnilebad iqmen, romeli ganmzadebul ars<br />
keTil saqmeTa aRsrulebad. de, ganaxldes srulad cxovreba<br />
Seni da gza Seni moRvawebisa ganaxldes srulad“.<br />
saaRdgomo epistole wmida grigol RvTismetyvelisve<br />
sityvebiT minda davamTavro: „SekribeT saunje dausrulebelTa<br />
saukuneTaTvis... droSi aSenebuls drove daarRvevs“.<br />
yovladusamRvdeloesno mitropolitno, mTavarepisko<br />
posno da episkoposno, Rirsno winamZRvarno da diakonno,<br />
RvTis sayvarelno bermonazonno, RvTivkurTxeulno iverno,<br />
sazRvargareT mcxovrebo Tanamemamuleno, Svilno saqarTvelos<br />
samociqulo eklesiisa, gilocavT wmida paseqis diad<br />
dResaswauls.<br />
movediT da ixarebdiT trapezsa zeda qristes aRdgomisasa.<br />
„viyuarebodeT urTierTas, raTa erTobiT aRviarebdeT<br />
mamasa da Zesa da wmidasa sulsa“.<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1988 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />
qriste aRdga!<br />
WeSmaritad aRdga!<br />
247
saSobao epistole<br />
1989 w.<br />
yovladusamRvdeloes mRvdelmTavrebs, patiosan moZRvrebsa<br />
da diakvnebs, samonazvno dass, saqarTvelos marTlmadidebeli<br />
eklesiis RvTismoyvare sulier Svilebs:<br />
RvTivkurTxeulno Svilno iveriisa, gixarodeT,<br />
rameTu CvenTan ars RmerTi.<br />
er kidev uZveles dros winaswarmetyveli esaias piriT<br />
ჯ<br />
ai ras brZanebda ufali: „aha esera davsdeb safu ZvelTa<br />
sionisaTa lodsa friad patiosansa rCeulsa Tavsa kidursa patiosansa,<br />
safuZvelTa misTa, da romelsa hrwmenes igi arasada<br />
hrcxvenes“ (es. 28, 16).<br />
es iyo winaswarmetyveleba ieso qristeze, romelic<br />
249
aris qvakuTxedi Cveni arsobisa da cxovnebisa.<br />
250<br />
kacobrioba saukuneebis manZilze eloda RvTaebrivi<br />
lo gosis ganxorcielebas. „da sityuaჲ igi ჴorciel iqmna da<br />
daemkჳdra Cuen Soris“ (ioan. 1, 14).<br />
„Sobaman Senman, qriste RmerTo, aRmoubrwyinva sofel<br />
sa naTeli mecnierebisa“, – rogorc adre, dResac am sityvebiT<br />
egebeba wmida eklesia kacTaTvis ganxorcielebul mzes simarTlisas,<br />
naTels WeSmarits, „romeli gananaTlebs yovelsa kacsa,<br />
momavalsa soflad“ (ioan. 1, 9).<br />
qristes Soba, iseve rogorc wmida paseqi, yvelaze sasixarulo<br />
da didebuli zeimia morwmune qristianisTvis.<br />
qristes Soba aris mSvidobis xareba da siyvarulis dadas<br />
tureba kacobriobisaTvis. es siyvaruli efineba yvelas,<br />
imaTac ki, vinc mas ar cnobs, anda daiviwya igi.<br />
Ze RvTisa iqmna Ze kacisa da daemkvidra Cven Soris, ra<br />
Ta Tvisi msxverplSewiruli siyvaruliTa da TavganwirviT<br />
codvisgan exsna msoflio, ganewmida da kvlav RvTis madliT<br />
Seemosa igi.<br />
Soba qristesi ar aris mxolod istoriuli movlena;<br />
dR e sac RmerTi igi uJamo Jamier iqmneba, uxorco ufali ganx<br />
o rcieldeba. magram mTavaria, macxovari iSvas TiToeul<br />
Cv e nganSi, rom gangvaaxlos, aRgvadginos da aRarasodes ga <br />
n g vSordes.<br />
saSobao epistole, 1989 w.<br />
beTlems Sobili yrmis Tayvanissacemad mogvni ZRvniT<br />
movidnen aRmosavleTidan. Cven ki riT SevxvdeT Cvens mxsnels,<br />
ra mivarTvaT ZRvnad? ra gzas davadgeT?<br />
mas ar sWirdeba miwieri simdidre, pativi da maRali Tana<br />
mdeboba; surs mxolod Cveni sufTa, saTno, mravalnatanji da
mo wyale guli; esaa misTvis yvelaze Zvirfasi ZRveni.<br />
naTqvamia, msgavsi msgavss Sexariso.<br />
gsurs ufalTan Sexvedra, masTan yofna? maS, Seiyvare<br />
„RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa suliTa<br />
SeniTa, da yovliTa gonebiTa SeniTa... da Seiyuaro moyuasi<br />
Seni, viTarca Tavi Tჳsi“ (maT. 22, 3739), radganac mxolod aseT<br />
gulSi daivanebs ufali, oden aq povebs igi suls, romelic mas<br />
siyvaruliT enaTesaveba.<br />
ra gziT viaroT? – es aris sikvdilsicocxlis momcveli<br />
sakiTxi.<br />
unda viaroT bnelidan naTlisken, codvidan – siwmindisaken,<br />
gankiTxvidan – yovlis mitevebisken, siZulvilidan – siyvarulisken,<br />
miwidan – zecisken. es gza erTaderTia da gulisxmobs<br />
WeSmarit qristianul cxovrebas, anu eklesiurobas,<br />
ra dganac aqaa mxolod SesaZlebeli sulieri srulyofis<br />
kibeze amaRleba.<br />
samwuxarod, dabali saRvTismetyvelo ganaTlebis ga mo<br />
Cvens TanamedroveTa Soris, TviT inteligenciis did na wilSic<br />
ki religiaTa Soris gansxvavebas azri aqvs dakargu li. maTTvis<br />
sakmarisia RmerTis aRiareba, aRmsareblobas ki mniSvnelobas<br />
ar aniWeben, rac didi Secdomaa.<br />
marTalia, sazogadod religiuroba siwmidisadmi swra<br />
fvas gulisxmobs, magram es ar aris sakmarisi. religiis<br />
ga geba metad farToa da zogjer igi urTierTdapirispirebul<br />
mc nebebs moicavs.<br />
saSobao epistole, 1989 w.<br />
swori gziT rom viaroT, namdvil Tavisuflebas unda ve<br />
ziaroT. „scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />
Tquen“ (ioan. 8, 32), – brZanebs macxovari.<br />
251
252<br />
saSobao epistole, 1989 w.<br />
absoluturi WeSmariteba aris RmerTi. e. i. Tavisufleba<br />
miiRweva WeSmaritebis – RvTis SecnobiT. RvTis Secnoba ki unda<br />
daviwyoT sakuTari Tavis SeswavliT, sakuTari naklis danaxviT<br />
da yovelTa codvaTa dedis – ampartavnebisa da egoizmis<br />
daZleviT.<br />
roca davTrgunavT codviT dacemis gamo RvTisa da moyvasis<br />
dapirispirebis mankier Cvevas, vigrZnobT, rom „cxo vel<br />
arRara me var, aramed cxovel ars Cem Tana qriste“ (gal. 2,<br />
20) da movipovebT namdvil Tavisuflebas, romelsac veravin<br />
wagvarTmevs.<br />
am sulier brZolaSi metad didia Semweoba eklesiisa,<br />
uZlurTa mkurnali da naklulevanTa aRmavsebeli misi RvTaebrivi<br />
madlisa.<br />
Zalian cdebian, romelnic Tavs marTlmadideblad miiCneven,<br />
eklesias da mis kanonebs ki uaryofen. maTTvis gaugebaria<br />
eklesiis sulieri cxovreba, radganac ver swvdebian mis<br />
siRrmes.<br />
unda gvaxsovdes, rom eklesia kacTagan ki ar aris da dge<br />
nili, aramed RvTis mieraa dawesebuli. esaa uflisken mimavali<br />
gza, cxovreba RmerTSi; amave dros, igia mistikuri sxeuli<br />
qristesi, romelic mis adamianur bunebasac moicavs.<br />
RmerTi imdenad miuaxlovda adamians, rom masSi Sevida<br />
da kacobrivi xorciT Seimosa. amitomacaa qristes saxeliT<br />
SeerTebul morwmuneTa krebuli – eklesia – sxeuli qrist esi.<br />
magram roca eklesiaze vsaubrobT, uwinares yovlisa, vgulisxmobT<br />
mis sulier arss da Semdeg ki – eklesiisTvis damaxasiaTebel<br />
garegnul niSnebs. es imitom, rom Tavisi arsiT eklesia
qristes msgavsad orbunebovania. igia is Rv Taebrivadamianuri<br />
erToba, romelic pirvel rigSi enaTesaveba RmerTs, Semdeg ki<br />
amqveyniur cxovrebaSi, droul yo faSi vlindeba.<br />
yovelive es kargad Cans konstantinopolSi 381 wels<br />
Semdgari meore msoflio saeklesio krebis mier damtkicebul<br />
mrwamsSi, sadac vkiTxulobT: „mwams... erTi wmida kaTolike da<br />
samociqulo eklesia“.<br />
eklesia rom mxolod is iyos, rasac Cven fizikuri TvaliT<br />
aRviqvamT, anu taZari da yovelive is, rac Sig xil uli saxiT<br />
aResruleba, maSin zemoTqmul sityvebs azri daekargeboda,<br />
radgan morwmuneT swamT is, rasac grZnoben da ver xedaven, da<br />
ara is, rasac uyureben.<br />
wmida eklesia erTiani da ganuyofelia. igia „erT ჴorc<br />
da erT sul, viTarcaigi iCineniT erTiTa miT sasoebiTa Ci nebisa<br />
TquenisaჲTa; erT ars ufal, erT sarwmunoeba, erT na Tlis<br />
Reba, erT ars RmerTi da mamaჲ yovelTaჲ, romeli yo velTa<br />
ze da ars da yovelTa mier da Cuen yovelTa Soris“ (efes. 4,<br />
46).<br />
roca Cven eklesiebze vlaparakobT, mxedvelobaSi gv aqvs<br />
adgilobriv eklesiaTa simravle anda arseboba sa m o ciqulo<br />
eklesiidan gamoyofil sxvadasxva qristianul mimdinareo<br />
baTa, romelnic marTlmadidebeli eklesiis Se madgenlobaSi<br />
ar Sedian.<br />
saSobao epistole, 1989 w.<br />
dRes marTlmadidebeli eklesia kaTolikuri da pro<br />
testantuli samyaros yuradRebis centrSia, radganac mxo lod<br />
man SeinarCuna ucvlelad da Seuryvnelad rwmena da tradicia<br />
erTiani, ganuyofeli eklesiisa.<br />
wmida eklesiis mTlianoba mis garegnul da Sinagan er<br />
253
Tobazea damyarebuli. Sinagani erTianoba gulisxmobs Cvens<br />
erTobas qristesTan da qristes erTobas Tavis sxeulTan. esaa<br />
eklesiuroba, anu cxovreba qristes mcnebaTa dacviT qristeSi<br />
da qristesTan. am dros miiRweva erToba rogorc RmerTTan,<br />
ise mis qmnilebebTan: adamianebTan, angelozebsa da wmidanTa<br />
dasTan.<br />
yovelive es garegnul formebSic vlindeba, vlindeba<br />
Cveulebriv miwier yofaSi, adamianur urTierTobaSi; igi ayalibebs<br />
Cvens pirovnebas, Cvens qristianul saxes.<br />
wmida mamebi miwier eklesias xSirad uwodeben mebrZol<br />
eklesias, romelic codvaTa daZleviT unda gaxdes gamarjvebuli<br />
da mozeime. aseTia zeciuri eklesia. iq zeimoben Cveni<br />
wmida mamebi da winaprebi, romelTac mravali gansacdelisa<br />
da gaWirvebis gadalaxviT, rwmeniT, siyvaruliTa da sasoebiT<br />
moipoves sasufeveli RvTisa.<br />
eklesia wmidaa, radganac macxovris ucodveloba gansazRvravs<br />
mis siwmides. igi xom sxeulia qristesi da gana<br />
SeiZleba, qristes sxeuli ar iyos wmida? „qristeman Seiyuara<br />
eklesiaჲ da Tavi Tჳsi misca misTჳs, raჲTa igi wmidayos“ (efes.<br />
5, 2526).<br />
eklesiis ganwmenda xdeboda da xdeba ieso qristes ms <br />
xverplad gaRebuli sisxliT, romelic kacTa xsnisaTvis jvarze<br />
daiRvara.<br />
siwmide aris mTavari arsi eklesiisa. es aris is, risTvisac<br />
mowodebulia TiToeuli Cvengani.<br />
wmidas berZnulad Seesatyviseba „agios“, „ieros“, laTinurad<br />
– „sanktus“, ebraulad – „kodeS“.<br />
cnobili mwerali, beri sulxansaba orbeliani „wmidas“<br />
254<br />
saSobao epistole, 1989 w.
saSobao epistole, 1989 w.<br />
ase ganmartavs: „wmida moaswavebs didebul iyav, qebul iyav.<br />
wmida iTqmis mxoloisa RvTisa zeda da romelni RmerTman<br />
wmida yvna msaxurni da saTnomyofelni misni“ (sityvis kona,<br />
gv. 452).<br />
qarTuli enis ganmartebiT leqsikonSi ki vkiTxulobT:<br />
„wmida – sufTa, ubiwo, aumRvreveli... „nazieri“, „nazoreveli“<br />
(nazoreveli gancalkevebuls, RvTisTvis Sewiruls erqva).<br />
Zvel aRTqmaSi gamoyenebuli ebrauli sityva „kodeS“<br />
nawarmoebia im Zirisagan, romelic niSnavs gamoyofas, gamijvnas<br />
da Seicavs keTilsa da borots Soris brZolis ideas, codvismieri<br />
midrekilebebisagan, miwieri survilebisagan gandgomis<br />
ideas. eklesiis arsic isaa, rom ganacalkevos adamiani borotisagan,<br />
SeagrZnobinos mas sakuTar TavSi xateba RvTisa, romelic<br />
mowodebulia suliwmidis savaned, RvTis xatad qmnisaTvis.<br />
„ara uwyiTa, – brZanebs pavle mociquli, – rameTu ჴorcni<br />
ege Tquenni taZarni Tquen Soris sulisa wmidisani arian,<br />
romelege gaqus RmrTisagan, da ara xarT TჳsTa TavTani?..<br />
adideT ukue RmerTi ჴorciTa magiT TqueniTa da suliTa magiT<br />
TqueniTa, romeliigi ars RmrTisaჲ“ (1 kor. 6, 1920).<br />
urwmunoni anda araeklesiurni xSirad gamoTqvamen sayvedurs<br />
imis gamo, rom morwmuneTa da sasuliero pirTa Soris<br />
arian cudi warsulis mqone pirebi. diax, aseTebi ma rTlac arian<br />
da aman ar unda dagvabrkolos. eklesia xom su lis mkurnalia.<br />
igia is wmida savane, sadac xels ar kraven gza sacdenilT.<br />
eklesiis vali da mizani swored isaa, rom sulieri daxmareba<br />
aRmouCinos SecdomilT, Seiwynaros da swor gzaze daayenos<br />
isini.<br />
RvTis winaSe Tu ra didia mniSvneloba calkeuli pi<br />
255
o vnebisa, Cans ieso qristes am sityvebidan: „ekrZaleniT,<br />
nuukue vinme SeuracxhyoT erTi mcireTa amaTgani. getyჳ Tquen,<br />
rameTu angelozni maTni caTa Sina maradis xedven pirsa mamisa<br />
Cemisasa, romel ars caTa Sina. rameTu movida Ze kacisaჲ<br />
cxorebad warwymedulisa. viTar hgonebT Tquen: kacsa Tu visme<br />
edgas asi cxovari da SescTes erTi maTgani, arame dautevnesa<br />
oTxmeocdaaTcxrametni igi mTaTa zeda da warvides da moiZios<br />
SecTomili igi? da raJams povos igi, – amen getyჳ Tquen,<br />
– ufroჲs uxarodis mis zeda, vidre oTxmeocda aTcxrametTa<br />
maT, romelni ara SecTomil iyvnes. esreT ara ars nebaჲ mamisa<br />
Tquenisa zecaTaჲsaჲ, raჲTa warwymdes erTi mcireTa amaTgani“<br />
(maT. 18, 1014).<br />
ase rom, eklesiuri cxovreba esaa gamudmebuli brZo la<br />
keTilsa da borots Soris, esaa bnelisgan naTlis gamoyofis<br />
da sabolood misi gamarjvebis procesi, esaa gza gadarCenisa.<br />
Seryvnili nawilebisgan, – wers filosofosi vladimer<br />
soloviovi, – SeuZlebelia warmoiSvas wmida da ubiwo mTeli.<br />
eklesia rom mxolod calkeul adamianTa krebuli iyos, igi ar<br />
iqneboda wmida, ubiwo, radganac amqveynad ucodveli aravinaa.<br />
xiluli eklesia Tavis sicocxlisunarianobas da Zalas iZens,<br />
upirveles yovlisa, ieso qristesgan, romelSic mTeli sisruliTaa<br />
RmerTi gancxadebuli, iZens yovladwmida ubiwo qalwulisagan<br />
da aseve wmidanTa uxilavi mTeli dasisgan. amitomac<br />
Cveni adamianuri arasrulyofileba ver daarRvevs eklesiis<br />
siwmides. Cven ganviwmidebiT eklesiis siwmidiT, magram eklesia<br />
ar Seibilweba Cveni codvebiT, ra dganac misi siwmide Cvengan<br />
ki ara, RvTisgan – ieso qri s tesgan momdinareobs („cxovrebis<br />
sulieri safuZvlebi“, 18821884 ww.).<br />
256<br />
saSobao epistole, 1989 w.
saSobao epistole, 1989 w.<br />
mrwamsSi aRniSnuli mesame Tviseba eklesiisa aris misi<br />
sayovelTaoba, mravlis erTianoba; amas niSnavs swored sityva<br />
„kaTolike“* da eyrdnoba igi ieso qristes, rogorc logosis<br />
Sesaxeb Semdeg swavlebas: „pirveliTgan iyo sityuaჲ, da<br />
sityuaჲ igi iyo RmrTisa Tana, da RmerTi iyo sityuaჲ igi. ese<br />
iyo pirveliTgan RmrTisa Tana. yovelive mis mier Seiqmna, da<br />
Tჳnier misa arca erTi raჲ iqmna, raodeniraჲ iqmna. mis Tana<br />
cxorebaჲ iyo da cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi<br />
bnelsa Sina Cans, da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 15).<br />
ase rom, kaTolike eklesia gulisxmobs mis yovlismomcvelobas;<br />
imas, rom igi aris ara marto kacobriobis, aramed<br />
garemomcveli samyaros, RvTis mTeli qmnilebis gamaerTianebeli<br />
da gadamrCeneli Zala. amitomac ambobs vladimer soloviovi:<br />
qristianobaSi samyaro xelaxla ibadeba. amitomac<br />
brZanebs wmida egnate RmerTSemosili: „sadac qristea, iq kaTolike<br />
eklesiaa“.<br />
calkeuli adgilobrivi avtokefaluri marTlmadidebeli<br />
eklesiebi qmnian erTian kaTolike eklesias, romlis<br />
mizanicaa yvelas Sekreba da gaerTianeba, raTa iyos erT samwyso<br />
da erT mwyemsi – ufali Cveni ieso qriste.<br />
samociqulo – ai meoTxe Tviseba eklesiisa. wmida mociqulebi<br />
garda imisa, rom cxovrobdnen qristes dros, iy vnen<br />
kidec TanamoRvaweni misi msaxurebisa, memkvidreni da mqadagebelni<br />
macxovris sityvisa.<br />
ufali ase mimarTavs maT: „sityuani, romel gesmian, ara<br />
Ce mni arian, aramed momavlinebelisa Cemisa mamisani“ (io an. 14,<br />
24), „viTarca momavlina me mamaman, meca wargavlineb Tquen“<br />
mociqulTa moRvaweoba vlindeboda eklesiis mTeli<br />
* kaTolike ar niSnavs kaTolikur sarwmunoebas. igi berZnuli sityvaa da gulisxmobs saerTos,<br />
sayovelTaos. kaTolikurma eklesiam es sityva Tavisi mizniT gamoiyena da amiT gamoTqva azri<br />
imis Sesaxeb, TiTqos mxolod romis kaTolikuri eklesia aris sayovelTao, saerTo.<br />
257
istoriis manZilze. igi dResac naTlad Cans da momavalSic<br />
gagrZeldeba.<br />
ukve mociqulTa dros eklesiaSi dadginda episkoposis,<br />
mRvdlis, diakvnis ierarqiuli wesi; dadginda aseve ama Tu im<br />
xarisxSi kurTxevis, xeldasxmis kanoni. eklesia yovelTvis<br />
cdilobda, ar darRveuliyo memkvidreoba ierarqiuli xeldasxmisa,<br />
amitomac Tu Cven gamovikvlevT, magaliTad, saqarTvelos<br />
eklesiis nebismieri mRvdelmTavris, mRvdlis anda<br />
diakvnis ierarqiul warmoSobas saukuneTa manZilze, aucileblad<br />
mivalT an wmida mociqul andria pirvelwodebulamde,<br />
romelmac pirvel saukuneSi iqadaga saqarTveloSi da daaarsa<br />
aq pirveli eklesia, anda wmida petre mociqulamde, romelmac<br />
saTave daudo antioqiis eklesias. saqarTvelos eklesia ki,<br />
mogexsenebaT, damoukideblobis mo povebamde, anu V saukunemde,<br />
antioqiis sapatriarqos iu risdiqciaSi Sedioda da Cveni sasu<br />
liero pirebic maTgan iRebdnen xeldasxmas.<br />
258<br />
saSobao epistole, 1989 w.<br />
memkvidreobiTobis am madls, ra Tqma unda, moklebu l <br />
ni arian protestantuli mimdinareobani, baptistebi da sxva<br />
denominaciebi.<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia didad afa <br />
sebs Tavis mociqulebriv warmoSobas da miaCnia, rom WeSmariti<br />
eklesia mxolod is aris, romelmac uryevad daicva wmida werili,<br />
qristes mowafeTa wmida swavleba, wmida mamaTa dadgenilebani.<br />
samRvdeloebis arsi mWidrod aris dakavSirebuli Svid<br />
saidumlosTan. saidumloTa aRmsrulebelni SeiZleba iyvnen<br />
mxolod isini, romelTac miiRes kanonieri kurTxeva. mxolod<br />
maT aqvT ufleba, Caataron locva da sxva mRvdelmoqmedeba,
saSobao epistole, 1989 w.<br />
raTa daexmaron adamianebs cxovrebis simZimis, gansacdelisa<br />
da sacduris daZlevaSi.<br />
eklesiaSi locvas Rrma sulieri da saswaulmoqmedi<br />
Zala aqvs. amitomac agebdnen Cveni winaprebi aTasobiT da<br />
aTiaTasobiT taZrebsa da monastrebs. es ar iyo maTi mZafri<br />
religiuri gancdis gamovlineba, es iyo grZnoba da aRqma aq<br />
miRebuli didi madlisa. TiToeuli maTganis siwmide da RvTismosaoba<br />
iyo Sedegi ara mxolod maTi morwmuneobisa, aramed<br />
maTi eklesiurobisa. isini iyvnen namdvilni wevrni eklesiisa<br />
– qristes sxeulisa. amitomac ar iyvnen Caketilni viwro egoistur<br />
CarCoebSi, aramed RvTisa da moyvasis siyvaruliT savseni<br />
cxovrobdnen martivad, saTnod da mSvidad.<br />
eklesiuri cxovreba qristianisa aris mudmivi ganaxlebisa<br />
da feriscvalebis procesi. esaa SemoqmedebiTi xedva<br />
samyarosi da sulieri miaxloeba srulyofilebasTan. visac<br />
surs eklesiisgan sazogadoebis mowyveta, igi ver xedavs im dam<br />
Rupvel Sedegs, rac amas mosdevs. rwmenis dakargvasTan erTad<br />
ikargeba siyvaruli, TanagrZnoba, simSvide, morCileba; Tavs<br />
iCens uxeSi egoizmi, momxmareblis azrovneba... yvelaze mZime<br />
suraTi ki ojaxSi iqmneba. Cven mowmeni varT, Tu rogor dairRva<br />
dRes ojaxis wonasworoba da myudroeba, xSiria ganqorwineba,<br />
gansazRvrulia Sobadoba. Tu yvelaferi kvlav ase gagrZelda,<br />
katastroful mdgomareobamde mivalT.<br />
eklesia yovelTvis icavda ojaxis simtkicesa da xelSeuxeblobas.<br />
aborti da mucladRebuli Cvilis sicocxlis mospobis<br />
yovelgvari cda eklesiis mier mudam iTvleboda namdvil<br />
mkvlelobad. wmida werilze dayrdnobiT eklesiam saukuneebis<br />
manZilze gamoimuSava qristianuli qorwinebis, Svilierebis,<br />
259
ojaxuri cxovrebis mtkice kanonebi, romelTa darRveva aravis<br />
epatieba, radganac ojaxi saxlis eklesiaa (rom. 16, 4) da misi<br />
Seryvna dauSvebelia.<br />
Cven swrafad cvalebad da urTierTdapirispirebul<br />
droSi kidev ufro naTlad gamoCnda, rom eklesia aris is<br />
erTaderTi gadamrCeneli xomaldi, romelsac Seswevs Zala<br />
gadalaxos cxovrebis zRvis aboboqrebuli talRebi da napirze<br />
mSvidobiT migviyvanos.<br />
Tanamedrove adamiani nawilia sekularuli epoqisa, ro <br />
melmac dakarga RmerTi, dakarga siyvaruli da rwmena ka ci sa;<br />
pirovneba darCa Caketil miwier wreSi, materialur Ri re<br />
bulebaTa samyaroSi. igi dabneuli uyurebs eklesias. aq xedavs<br />
is Tavis ukanasknel imeds da nugeSs. amitomac Cvenze, Cvens<br />
moZRvrebze, Cvens mrevlze dRes udidesi pasuxismgeblobaa<br />
dakisrebuli.<br />
aris ki CvenSi qristianuli didi humanizmi, SevZlebT,<br />
gavceT pasuxi maT saWirboroto kiTxvebs, SevZlebT viyoT marili<br />
madlisai da WeSmariti naTeli maTTvis, viyoT sityviT<br />
da saqmiT mowmeni da mqadagebelni WeSmaritebisa?<br />
RvTis mowyalebiTa da kurTxeviT unda SevZloT, raTa<br />
„warudginos Tavadman Tavsa Tჳssa didebulad eklesiaჲ“ (efes.<br />
5, 27).<br />
dRes, rodesac vzeimobT beTlemis gamoqvabulSi aRs rulebul<br />
miuwvdomel saswauls, roca angelozni axareben qveyanas<br />
mSvidobasa da kacTa Soris saTnoebas, unda gavxsnaT gulis<br />
ka ri, rom miviRoT es gamouTqmeli wyaloba da gavxdeT matare<br />
beli RvTis im unapiro siyvarulisa, romelic wmida pavles<br />
TqmiT „...sulgrZel ars da tkbil ...ara Surn... ara maRloin,<br />
260<br />
saSobao epistole, 1989 w.
ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis, ara eZiebn Tavisasa, ara<br />
ganrisxnis; arad Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda,<br />
aramed uxarin WeSmaritebasa zeda; yovelsa Tavsidebn, yoveli<br />
hrwamn, yovelsa esavn, yovelsa moiTmenn“ (1 kor. 13, 47).<br />
maS, „ganiSoreT... risxuaჲ, gulis wyromaჲ, ukeTurebaჲ,<br />
gmobaჲ“ (kol. 3, 8) da „iyveniT urTierTars tkbil, mowyale,<br />
mimmadlebel TavTa TჳsTa, viTarcaigi RmerTman qristes mier<br />
mogumadla Cuen“ (efes. 4, 32).<br />
yvelas guliTadad mogesalmebiT da mogilocavT qristes<br />
Sobis dResaswauls.<br />
„ixarebd, esaia yrmaჲ iSva da Zed mogveca Cuen evmanoel,<br />
– Cuen Tana RmerTi“ (sZlispirni, Tb., 1982, gv. 519).<br />
RmerTi mSvidobisa da siyvarulisa marad iyos Cven Soris<br />
da CvenSi, amin!<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1989 w.<br />
saSobao epistole, 1989 w.<br />
261
ყ<br />
saaRdgomo epistole<br />
1989 w.<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli<br />
eklesiis RvTismoyvare, RvTivdacul samwysos:<br />
„rameTu yoveli romeli Sobil iyos RmrTisagan,<br />
sZlevs sofelsa da ese ars Zlevaჲ, romliTa<br />
sZlevs sofelsa sarwmunoebaჲ Cueni“ (1 ioan. 5, 4).<br />
„nu iyofi urwmuno, aramed grwmenin“ (ioan. 20, 27).<br />
ovladusamRvdeloesno mRvdelmTavarno, moZRvar<br />
no, diakonno, bermonazonno, RvTivkurTxeulno da<br />
RvTismosavno Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli ek le<br />
siisa, – yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri iveriis wmida<br />
miwis mkvidrno da mis farglebs gareT mcxovrebno sayvarelno<br />
Cveno Tanamemamuleno, gixarodeT,<br />
263
264<br />
qriste aRdga!<br />
masTan erTad aRdga codviT dacemuli adamiani, – dana<br />
Sauli gamoisyida.<br />
Tu raoden didi da ganusazRvreli mniSvneloba aqvs<br />
qristes aRdgomas Cveni xsnisaTvis, Cans mociquli pavles am<br />
sityvebidan: „ukueTu qriste ara aRdgomil ars... cudad ars<br />
sarwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 14).<br />
qristes aRdgoma dadasturebaa imisa, rom sikeTe sZ levs<br />
borotebas, rom siyvaruli amarcxebs siZulvils, si cocxle<br />
Trgunavs sikvdils.<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
qristes aRdgoma dadasturebaa imisa, rom msxverpli<br />
miRebuli da Sewirulia, rom gamarjveba sikvdilze mopove<br />
bulia da RmerTsa da kacs Soris zRude Semusrulia, – kavSiri<br />
aRmdgaria!<br />
magram aucilebelia, rom aRdgomis am madls eziaros<br />
adamiani. Cveni gadarCena mxolod im SemTxvevaSi aris SesaZlebeli,<br />
Tu nebiT miviRebT da mTeli arsebiT SeviTvisebT macxovris<br />
mier CvenTvis naboZeb sikeTes.<br />
da marTlac, qristes aRdgoma ar aris mxolod aqti<br />
gamarjvebisa. igi aris mowodeba yoveli adamianisadmi, raTa<br />
isic gaxdes monawile am diadi zeimisa.<br />
kacobriobis xsnis mTavari mizani aris adamianis gadarCena.<br />
adamianisa da qveynis xsna erTmaneTTan mWidrodaa<br />
dakavSirebuli: Tu adamiani gadarCeba, masTan erTad gadarCeba<br />
misi garemomcveli samyaro, xolo Tu igi daecema da sulierad<br />
daiRupeba, daiRupeba qveyanac.<br />
rwmena – ai, upirvelesi da aucilebeli piroba Cveni
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
gamarTlebisa da xsnisa, rameTu „Tჳnier sarwmunoebisa ver<br />
SesaZlebel ars saTnoyofaჲ“ RvTis winaSe (ebr. 11, 6).<br />
Cveni rwmena Cvens qcevaSi, azrovnebasa da adamianebTan<br />
urTierTobaSi vlindeba. Cveni saqmeni saxea Cveni sulisa; vcxovrobT<br />
ise, rogorc gvwams.<br />
„iyveniT Tquen srul, viTarca mamaჲ Tqueni zecaTaჲ sr ul<br />
ars“ (maT. 5, 48), – mogviwodebs ufali.<br />
srulyofa codvisagan gandgomas niSnavs. codva, ro gorc<br />
sa marTlianad SeniSnavs mRvdeli pavle florenski, aris<br />
su lis qaosuri mdgomareobis Sedegi. „codva aris sulieri<br />
cx ovrebis moSla, darRveva da daqceva misi. suli kargavs su b<br />
stanciur erTobas, kargavs Tavisi SemoqmedebiTi bunebis aR qmis<br />
unars da inTqmeba qaosuri mdgomareobis grigalSi, uars ambobs<br />
ra Tavis substanciurobaze“ (pavle florenski, „logosi<br />
qa osis winaaRmdeg“).<br />
saerTo, zogad mdgomareobaze didadaa damokidebuli<br />
calkeuli adamianis sulieri cxovreba.<br />
Cvens saukunes SeiZleba vuwodoT diad gardaqmnaTa epoqa,<br />
magram igi, amave dros, didi rRvevis xanacaa.<br />
Sexedulebebis, ideologiis, RirebulebaTa cvaleba doba,<br />
xalxTa dayofa da kvlav gaerTianeba, msoflio om e bi,<br />
sisxli, aqamde argagonili avadmyofobani, qveynis erT mx <br />
ares usazRvro fufuneba, meoreSi ki – SimSili da ukidur e si<br />
siRatake; mecnierulteqnikuri revolucia da sulieri dacema,<br />
ekologiuri, demografiuli gadauWreli sakiTxebi da sxva<br />
problemebi, – ai daaxloebiTi saxe meoce saukunisa.<br />
mecnierul ganviTarebas veravin SeaCerebs, – aseTia Rv<br />
Tis neba. samwuxaroa is, rom teqnikis miRwevebs didad CamorCa<br />
265
Cveni sulieri zrda. aman ki Seqmna didi safrTxe rogorc<br />
calkeuli pirovnebisTvis, ise msofliosaTvis.<br />
Tu WeSmaritad gvsurs winsvla, sulieri Rirebulebani<br />
unda movipovoT. yvela sxva mcdeloba ukansvlas niSnavs.<br />
unda viyoT gabedulni, mtkiceni, gonierni da mizand asaxulni.<br />
gadauWrel sakiTxTa simravlem ar unda dagvabnios.<br />
sibrZne swored imaSi unda gamovavlinoT, rom gavarCioT<br />
mTavari meorexarisxovanisagan, maradiuli – mswrafl warmavalisgan.<br />
macxovari gviCvenebs gadarCenis erTaderT gzas: „movediT<br />
Cemda... da me gangisueno Tquen... romeli ara ars Cem Tana,<br />
igi mteri Cemi ars; da romeli ara Sehkrebs Cem Tana, igi ganabnevs“<br />
(maT. 11, 28; 12, 30).<br />
erTi alpinistis saflavis qvaze aseTi warweraa: igi<br />
daiRupa mwvervalze asvlisas. bednieri da netaria is, vinc<br />
srulyofis mwvervalze asvlisas kvdeba.<br />
magram iqneb es yovelive moCvenebiTia da ar Rirs ama<br />
R lebulze fiqri. iqneb sjobs miwieri, mdabali kanonebiT<br />
cxo vreba, cxovreba im azriT, rom yvelaferi dasaSvebi da mi<br />
saRebia, rom kargi yofa karg smaWamas da garTobas niSnavs da<br />
es sakmarisia adamianisaTvis.<br />
soflis sacduri, – ra mravalferovani da saSiSia igi!<br />
„vaჲ soflisa amis sacTurTa maTgan, rameTu unebliadca<br />
momaval arian sacTurni, xolo vaჲ mis kacisa, romlisagan<br />
movides sacTuri“ (maT. 18, 7) – brZanebs wmida werili.<br />
Cven ukve vigemeT es. miwierebiT savse cxovreba damaxasiaTebeli<br />
niSani iyo XX saukunisa. Tu ra Sedegi mogvitana<br />
aman, dRes naTlad vxedavT. kidev erTxel gamarTlda Zveli<br />
sibrZne: Tu daTesav siyvaruls, mis wil did siyvaruls mo imki;<br />
266<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.
Tu daTesav RvTismosaobas, sikeTesa da simarTles, moimki<br />
keTildReobasa da RvTis locvakurTxevas, xolo Tu daTesav<br />
borotebas, sibilwesa da sicrues, Sedegad miiReb mwuxarebas,<br />
tanjvasa da sikvdils.<br />
ra aris saWiro imisTvis, rom adamianma siyvaruli da<br />
si keTe Tesos da ara boroteba da sicrue?<br />
upirveles yovlisa, aucilebelia WeSmariti rwmena,<br />
rwmena erTiani, ganuyofeli, wmida samociqulo eklesiisa,<br />
romlis madlsac atarebs marTlmadidebeli sarwmunoeba da<br />
misi kanonebiT cxovreba.<br />
sazogadoeba TandaTan midis im daskvnamde, rom qristianuli<br />
aRzrdis gareSe araferi gamova. amaze pasuxismgebloba<br />
ki, ra Tqma unda, ekisreba eklesias: mRvdelmsaxurebsa da sasuliero<br />
ganaTlebis mqone RvTismosav morwmuneT.<br />
revoluciis Semdgomi dro metad mZime periodia eklesiis<br />
istoriaSi. es aris Jami, roca sxvaTa da sxvaTa agznebuli<br />
go nebani wyvetdnen sakiTxs eklesiis yofnaaryofnis Sesaxeb.<br />
isi ni, ra Tqma unda, mxolod garegnul saxes xedavdnen, xolo<br />
Rv Tiuri, mistikuri arsi sarwmunoebisa maTTvis gaugebari<br />
iyo.<br />
im mZime wlebSi eklesia iyenebda misTvis SesaZlebel<br />
yve la saSualebas, raTa ar Seewyvita mfarveloba da aRzrda<br />
Ta visi sulieri Svilebisa. dRes dro Seicvala. amitomac ga<br />
cilebiT meti unda gakeTdes morwmuneTa sulieri donis asa<br />
maRleblad.<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
rodesac vlaparakobT sulier, zneobriv da gonebriv<br />
ga nviTarebaze, upirveles yovlisa, vgulisxmobT zrunvas Cveni<br />
Svi lebis, Cveni axalgazrdobis aRzrdaze.<br />
damRupvelia, roca bavSvebs Tavidanve aswavlian si<br />
267
crues. amiT amaxinjeben maT SeubRalav suls da jer kidev sust<br />
nebisyofas.<br />
erT sicrues meore emateba, meores – mesame da ase dausruleblad.<br />
codva TandaTan ikidebs fexs, Semdeg ki ukve Wirs<br />
simarTlis gziT svla.<br />
gza simarTlisa da WeSmaritebisa aris qristes gza. igi<br />
viwroa da ekliani, magram – kurTxeuli da sameufo, erTaderTi<br />
da gadamrCeni. macxovari gvafrTxilebs: „SevediT iwroჲsagan<br />
bWisa, rameTu vrcel ars bWჱ da farTo ars gzaჲ, romelsa mihyavs<br />
warsawymedelad, da mravalni vlenan mas zeda. viTarigi<br />
iwro ars bWჱ da saWirvel gzaჲ, romeli miiyvanebs cxorebasa,<br />
da mciredni arian, romelni hpoveben mas“ (maT. 7, 1314).<br />
bednieria, visac SeuZlia gaimeoros daviT winaswarmetyvelis<br />
sityvebi: „gzaჲ WeSmaritebisaჲ saTnoviyav da simarTleni<br />
Senni (ufalo) me ara daviviwyen“ (fsalm. 118, 30).<br />
aseTi pirovneba mzad aris Tavi dasdos moyvasisaTvis.<br />
igi cxovrobs axlobelTa da SoreulTa, gansakuTrebiT ki<br />
gaWirvebulTadmi siyvaruliT; gansacdelis Jams didad momTmeni<br />
da Semndobia, tiris mtiralTan, wuxs mwuxaresTan, uxaris<br />
mxiarulTan; man ar icis SiSi safrTxis winaSe;<br />
minda aseTi magaliTi moviyvano amerikis pirveli prezidentis,<br />
jorj vaSingtonis cxovrebidan:<br />
roca mas cxra weli Seusrulda, mamam dabadebis dRisaTvis<br />
patara culi uyida. gaxarebuli biWuna baRSi gaiqca im gadawyvetilebiT,<br />
rom maSinve gaesinja Tavisi saCuqari. mamamiss aq<br />
saucxoo xexili hqonda Cayrili da xeivani gaSenebuli. patara<br />
jorjma daiwyo culiT maTi Cexva.<br />
saRamos gaveranebuli baRi rom naxa, mamam mkacrad iki<br />
Txa: es vin Caidina?<br />
268<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
biWi akankalda, magram mainc dauyovnebliv mivida mamas<br />
Tan, mis win daiCoqa da Tqva: me var damnaSave.<br />
mama SeZrwunda da ar icoda, ra eTqva. uceb mis Tvalebs<br />
cremli moadga, biWi gulSi Caikra da uTxra: Svilo, Sen axla<br />
imaze aswilad mets maZlev, vidre Sen Seni daufiqrebeli qceviT<br />
damakargvine. bednieri var, rom SegiZlia, yovelgvari SiSis<br />
gareSe aRiaro simarTle, ar ufrTxi dasjas da Senze STabe<br />
Wdilebis Secvlas (a. dekopeti, qadagebani bavSvebisaTvis, riga,<br />
1914, gv. 66).<br />
Zalian xSirad ki mSoblebi TviTon ubiZgeben Svilebs<br />
sicruisaken, TviTon ayalibeben maT mliqvnelebad da karieristebad.<br />
kidev erT magaliTs movixmob:<br />
aRmosavleTis erTerTma mbrZanebelma gadawyvita, daeaxloebina<br />
iseTi pirovneba, romelic iqneboda ara marto<br />
gonieri da unariani, aramed erTguli da sando.<br />
erTxel ixmo xuTi qveSevrdomi, sxvaTagan sibrZniT gamorCeuli.<br />
mefes TiTebze uZvirfasesi xuTi beWedi uelavda. man<br />
brZana: mogiwvieT imitom, rom simarTle movismino Tqvengan.<br />
am briliantebs xom xedavT, Tqven maT saCuqrad miiRebT simar<br />
TlisaTvis.<br />
SeTavazebuli jildoTi gabruebulma oTxma qveSevrdomma<br />
mliqvneloba daiwyo mefis winaSe. ganadidebdnen mis saxels<br />
da Zalas da yvela drois gmirTa Soris sworupovrad saxavdnen.<br />
xolo roca saqebari sityvebi gamoeliaT, axla RmerTTan<br />
Sedareba dauwyes.<br />
mefem Tavisi oTxi beWedi dapirebisamebr misca maT, Semdeg<br />
ki mexuTes miubrunda da dumilis mizezi hkiTxa. Tqvi, ras<br />
fiqrob Cemi xelisuflebisa da didebis Sesaxeb, – ubrZana.<br />
269
270<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
me vfiqrob, – miugo man, – Zalaufleba RvTisgan imitom<br />
mogeca, rom Sen Sens xelqveiTT moutano bedniereba. dadgeba<br />
dro, roca ufali mkacrad mogkiTxavs angariSs. dideba Seni<br />
crua da saSiSi, Tu Sen cdilob mterze batonobasa da mis da<br />
Trgunvas da ar gsurs keTilsindisierad aRasrulo Seni vali.<br />
mefem uTxra: me ar giboZeb Sen mexuTe Tvals, aramed giZ<br />
Rvni Cems ndobasa da siyvaruls. darCi CemTan. me vpove SenSi<br />
WeS mariti megobari (a. dekopeti, qadagebani bavSvebisaTvis, gv.<br />
70).<br />
simarTlis siyvaruli udidesi madlia.<br />
iseve rogorc ar ZalgviZs yofna uhaerod, uwylod, upurod,<br />
aseve ar unda SegveZlos cxovreba simarTlis gareSe.<br />
uwylod da ulukmapurod adamiani fizikurad kvdeba, sima<br />
rTlis gareSe ki – kvdeba meore, anu sulieri sikvdiliT.<br />
Cven unda ganveSoroT ara marto uxeS tyuils, aramed<br />
sxvebisTvis xSirad Znelad SesamCnev daxvewil sicruesac. naxevrad<br />
simarTle aris Tviseba Tanamedrove adamianisa. RvTis<br />
wyalobiT unda ganvTavisufldeT am senisagan.<br />
madloba RmerTs, xalxma TandaTan igrZno wyurvili<br />
simarTlisa. magram es swrafva ar unda iyos ama Tu im garemoebiT<br />
gamowveuli. igi unda iqces Cvens arsebiT, ganuyrel,<br />
yoveldRiur da gamudmebul moTxovnilebad.<br />
„netar iyvnen, romelTa hSiodis da swyurodis simar<br />
TlisaTჳs, rameTu igini ganZRen“ (maT. 5, 6).<br />
samwuxarod, adamianebi xSirad ver grZnoben, ra aris<br />
simarTle.<br />
mravalni arian guldaxurulni, romelTac ar SeuZ liaT
miiRon ieso qriste – WeSmariteba. igi miuwvdomeli da dafar<br />
ulia maTTvis.<br />
zogni „WeSmaritebas“ sicrueSi xedaven da ver axerxeben<br />
misgan ganTavisuflebas.<br />
„vWamoT da vsuaT, rameTu xvale movswydebiT“ (1 kor. 15,<br />
32), – bevrnic ase fiqroben.<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
aseTi adamianebi uazro yofaSi atareben cxovrebas. saT<br />
noeba ki maTi sulis umaRlesi moTxovnileba rom iyos, sul<br />
sxvanairad aRiqvamdnen samyaros.<br />
magram, madloba RmerTs, ufali mowyalea da sasoebas ar<br />
gvikargavs. adamiani xom codvilia, magram saocari is aris, rom<br />
codvis morevSi danTqmulic ki ar kargavs imeds gamosworebisas.<br />
es imitom, rom CvenSi arasodes qreba RvTis xateba.<br />
eklesiis valia, daexmaros dacemul pirovnebas, raTa<br />
ga neSoros igi sibilwes, sicrues, ipovos WeSmariteba da aR ia<br />
ros igi.<br />
dRes ukve gamoikveTa im azris simcdare, Cveni saukunis<br />
da sawyisSi rom moedo msoflios; roca fiqrobdnen, rom<br />
me cnierul aRmoCenaTa simravle RvTis rwmenas sabolood<br />
Se aryevda, radganac igi samyaros yvela saidumlos axdida<br />
fa rdas da religiisTvis adgili aRar darCeboda.<br />
piriqiT ki moxda. rac ufro ganviTarda mecniereba, Cveni<br />
gonebisTvis miuwvdomeli, miT meti auxsneli kiTxva daibada,<br />
radganac ama Tu im aRmoCenam kidev ufro didi axali saidumloebani<br />
gamoavlina.<br />
mecnierulma winsvlam saboloo jamSi adamiani RmerT<br />
Tan daaaxlova. pirovnebam dRes naTlad igrZno, rom imaze<br />
gacilebiT meti da Zvirfasi ram sWirdeba, vidre mas teqnikis<br />
271
progresi aZlevs; igrZno, rom igi bednierebisa da sruly<br />
ofisTvisaa Seqmnili da ara uazro, umizno SromisTvis, rasac<br />
aTeulobiT weli Seswira.<br />
eklesiaa is erTaderTi savane, sadac adamians SeuZlia<br />
Seicnos Tavi da igrZnos am samyaroSi Tavisi namdvili daniSnuleba.<br />
eklesiis wevrni rom gavxdeT, aucileblad unda miviRoT<br />
naTlobis saidumlo.<br />
adre xalxi mTeli mondomebiT emzadeboda amisTvis.<br />
pirvel saukuneebSi aseTi wesi iyo: naTlobis miRebis msurvels<br />
naTliebi miiyvandnen adgilobrivi eklesiis episkoposTan da<br />
daadasturebdnen mosanaTlis mtkice ganzraxvas. naTliebis<br />
am ganacxadis Semdeg episkoposi monaTvlisTvis mosuls kaTakmevelTa,<br />
anu naTlobis miRebis msurvelTa siaSi Seiyvanda;<br />
da iwyeboda swavlis procesi, romelic erTidan sam wlamde<br />
gr Zeldeboda. maT aswavlidnen moZRvrebi an episkoposis<br />
mi er specialurad dadgenili diakonni, anda RvTismorwmune<br />
ga naTlebuli qristianebi.<br />
272<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
wirvis dros kaTakmevelni iyvnen taZarSi im dro m de,<br />
vi dre diakoni ityoda asamaRlebels: „raodeni kaTakmevelni<br />
xa rT, ganvediT“ ... amis Semdeg isini tovebdnen eklesias, li tu<br />
rRias ki mxolod marTalni, anu monaTlulni eswrebodnen.<br />
kaTakmevelni TandaTan xdebodnen eklesiis aqtiuri we<br />
vrni, guldasmiT ecnobodnen qristes WeSmarit sarwmunoebas,<br />
da bolos mTeli SegnebiT iRebdnen mis naTels – inaTlebodnen.<br />
droa, am Zvel kanons saTanado yuradReba mivaqcioT da<br />
kvlav aRvadginoT eklesiaSi kaTakmevelTa wesi. miT umetes,
om yoveli mRvdelmoqmedeba da, gansakuTrebiT, saidumlo<br />
ori nawilisagan Sedgeba: momzadebis safexurisa da Sesrulebisagan.<br />
TviTon eklesiac Taviseburi mosamzadebeli savanea,<br />
sadac morwmuneni maradiuli cxovrebis dawyebisTvis iwvrTnebian.<br />
amave dros eklesia aris saidumloTa aRmsrulebeli.<br />
aq adamiani sulierad ibadeba, aq xdeba misi feriscvaleba da<br />
suliwmidis taZrad qceva.<br />
ase rom, orbunebovneba eklesiaSi warsul da momaval<br />
droSi vlindeba.<br />
eklesiur locvas udidesi mniSvneloba aqvs. eklesiaSi<br />
aRwevs adamiani TavisTavTan namdvil erTobasa da mTlianobas;<br />
es aris is saocari samyaro, sadac erTmaneTs ukavSirdeba zeca<br />
da miwa, RmerTi da adamiani, adamiani da moyvasi, radganac aq<br />
vlindeba mTeli sisruliT ieso qriste – Ze RvTisa da Ze kacisa,<br />
saTave sinaTlisa da simarTlisa.<br />
WeSmaritebas, marTalia, srulad verasdros SevicnobT,<br />
magram misken mudmivi swrafva aucilebelia, esaa Cveni mowodeba.<br />
vinc misdevs rwmenas, msxverplad Sewiruli siyvarulisa<br />
da Tavdadebis gzas, SeuZlia pavle mociqulis msgavsad Tqvas:<br />
„cxovel arRara me var, aramed CemTana cxovel ars qriste“ .<br />
diax, qristea masTan da swored amaSi povebs igi absolutur<br />
Tavisuflebasa da netarebas.<br />
dano da Zmano Cemno, CvenTvis dRes macxovris aRdgo mis<br />
sixaruli 9 aprilis Rames TbilisSi datrialebuli trage<br />
diisa da mTian aWaraSi stiqiiT momxdari ubedurebis mwuxare<br />
basTan aris wilnayari.<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
273
274<br />
„mraval arian Wirni marTalTani da yovlisave misgan<br />
iჴsnnes igini ufalman“ (fsalm. 33, 20), – gvaswavlis daviT wi<br />
naswarmetyveli.<br />
ratom xdeba ase? – imitom, rom marTali uyvars ufals;<br />
mas sjis da am dasjiT wvrTnis; surs, Caaxedos igi sakuTar sul<br />
Si, daanaxos Secdomebi da maTi daZlevis gzebi.<br />
mTavaria gulisxmierebam da gonierebam ar gviRalatos,<br />
rom swor gzas ar avcdeT.<br />
diax, rCeuli erisgan mets iTxovs RmerTi; rasac sxvas apatiebs,<br />
imas Cven ar mogviTmens imitom, rom madli didi mogvca<br />
da pasuxsac metad mogvTxovs; ar gvapatiebs gansakuTrebiT urw<br />
munoebas.<br />
istoriulad Cven dayofis codva mogvdgams. Suri da<br />
gautanloba gvTiSavda saukuneTa manZilze. asea axlac. Cven<br />
ver davZlieT es seni. ufali gvexmareba, mwuxarebisa da didi<br />
tkivilis fasad aRviZebs Cvens erovnul suls, gvkravs da gvaerTianebs.<br />
amiT gadavrCebiT. mivyveT am gzas, movuxmoT sibrZnes,<br />
simSvides, Torem gansacdeli gacilebiT didi SeiZleba<br />
gvergos.<br />
9 aprilis Ramem bevri ram dagvanaxa. dagvanaxa, rom ar<br />
ar sebobs sikeTis momrevi Zala; da Tu Cven rwmeniT, siyvaruli<br />
Ta da simarTliT vivliT, gamoviCenT windaxedulebas, gavi<br />
marjvebT.<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
im Rames saqarTvelom itvirTa da Tavis Tavze miiRo<br />
umZimesi dartyma. is, rac aq moxda, sxvagan, albaT, ar ganmeor<br />
deba. saqarTvelom ixsna sxva erebi aseTi gansacdelisgan. esec<br />
RvTisgan Cvenze dakisrebuli misia iyo. amisTvis vmadlobT<br />
RmerTs.
saqarTvelos eklesia aRavlens locvebs udanaSaul od<br />
msxverplSewirulTa sulis saoxad, raTa ufalman da a wesos<br />
igini savanesa marTalTasa. saukunod iyos xseneba ma Ti, amin!<br />
magram nu daviviwyebT, rom dRes zeimis dRea; RvTaebrivi<br />
madli aRdgomis sixarulisa sZlevs yovelgvar mwuxarebas.<br />
maS, SeimoseT sixaruliT. igi Tqveni mudmivi Tanamdevi iqneba,<br />
Tu siyvarulis gzas airCevT da mas gahyvebiT.<br />
guliTadad gilocavT wmida paseqis brwyinvale dResas<br />
wauls. RvTis mfarveloba, mSvidoba misi, siyvaruli da<br />
keTildReoba ar mogklebodeT.<br />
saaRdgomo epistole isu ziraqis wignis am sityvebiT<br />
minda davamTavro: „nu hyof borotsa da ar gewios Sen boroti.<br />
ganeSore usamarTlosa da midrkes Sengan“ (zir. 7, 12).<br />
Sina.<br />
SevsTxov RmerTs, raTa gixarodeT orsave sofelsa<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1989 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />
qriste aRdga!<br />
275
saSobao epistole<br />
1990 w.<br />
„gamoecxada... ufali solomons da... uTxra:<br />
mTxove, ra ginda, rom mogce Sen. uTxra<br />
solomonma: mianiWe Sens morCils guli gonieri...<br />
raTa sikeTe gaarCios borotebisagan“ (3 mef. 3, 5,9).<br />
kurTxeuli iveriis marTlmadidebel qristianebs da<br />
samSoblos sazRvrebs gareT mcxovreb TanamemamuleT:<br />
emo sayvarelo Tanamemamuleno, Zmano da dano!<br />
ჩ<br />
dRes sasoebiT vxmobT: gixarodeT, – emmanueli mobrZandeba!<br />
gixarodeT warmarTno da SeinaneT, rameTu CvenTan ars<br />
RmerTi. „he, movidode, ufalo iesu!“ (gamocx. 22, 20).<br />
macxovari mudam CvenTan aris „yovelTa dReTa da vidre<br />
277
aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28, 20), magram am siaxloves<br />
gansacdelisa da mwuxarebis Jams ufro naTlad vgrZnobT;<br />
naTlad vgrZnobT avadmyofobis sarecelze myofni, xilul<br />
da uxilav mterTan mbrZolni.<br />
marTalia, mwuxareba simwaresTan aris dakavSirebuli,<br />
magram am dros maradiulobis saidumlosac eziareba adamiani.<br />
misi azrovneba samyarosa da istoriis horizontaluri aRqmidan<br />
vertikalurSi gadadis.<br />
TiToeul Cvengans, TiToeul ers Tavisi bedi aqvs. istoria<br />
yvelas kuTvnil adgils uCens da Sesaferis moTxovnebs<br />
uyenebs.<br />
gasuli weli CvenTvis mZime gamocdis weli iyo. magram<br />
amave dros igi iyo weli sulieri amaRlebisa. Cven kidev erTxel<br />
naTlad davinaxeT, vin varT, risTvis movediT amqveynad,<br />
saiT mivdivarT...<br />
daimsxvra idealebi, radgan isini aramyar safuZvelze<br />
iyo daSenebuli, Cven ki maradiuli gvegona.<br />
daimsxvra iluziebi imitom, rom isini mowyvetilni iyvnen<br />
RmerTsa da siyvaruls. saSineli ngrevisa da qaosis Semdeg<br />
ufalma kvlav aRamaRla adamianis dacemuli suli, dagvibruna<br />
rwmena da siyvaruli, Rirseba da dideba.<br />
am gancdiT vxvdebiT dRes qristes Sobis aramiwier sixaruls;<br />
misi madlis gareSe ar unda darCes aravin. oRondac<br />
es zeimi, es sixaruli mxolod garegnul formebSi ar unda<br />
gamoixatos.<br />
dRes Cven siRrmiseuli azriT sulierad unda mivswvdeT<br />
beTlemis gamoqvabuls – macxovris Sobis adgils da Zalisaebr<br />
Cvenisa ganvicadoT iq aRsrulebuli RvTis didi saidumlo.<br />
278<br />
saSobao epistole, 1990 w.
saSobao epistole, 1990 w.<br />
ufali adamianis gonebisaTvis miuwvdomeli saocari<br />
simdabliT ganecxada msoflios, raTa yvelasTvis daenaxve<br />
bina WeSmaritebis, simarTlis, siyvarulis sidiade, sidiade<br />
maradiul RirebulebaTa, romelTac veraferi dafaravs,<br />
veraviTari Zala ver Secvlis, ver ganaqarvebs.<br />
igi, romeli aris ani da ჵ, dasabami da dasasruli yove<br />
lTa (gamocx. 21, 6), igi, romeli aris meufe meufeTa da ufali<br />
uflebaTa, iSva beTlems gamoqvabulSi. man uaryo mefis<br />
sasaxle, oqros taxti, dideba miwieri da warudga qveyanas<br />
bagaSi mwoli.<br />
erTi SexedviT rogori susti da daucveli Cans yrmis<br />
sicocxle misdami mtrulad ganwyobil am samyaroSi. magram<br />
ara. mis sisusteSi sul sxva siZlierea, mis simdableSi – sxva<br />
sidiade, mis morCilebaSi – sul sxva sikeTe. igi movida soflad,<br />
raTa sZlios mis borotebas. igi movida soflad, raTa<br />
gaaTbos Cveni gacivebuli, daSretili gulebi da aRavsos igini<br />
dakarguli siyvaruliT.<br />
TviT Sobis Ramis zecaa amis mowme: „da meyseulad iyo<br />
angelozisa mis Tana simravle erTa cisaTaჲ, aqebdes RmerTsa<br />
da ityodes: didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />
mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 1314).<br />
ai, mizani RvTis ganxorcielebisa.<br />
uflis gankacebis madliT ganipo kretsabmeli adamia nis<br />
gonebisa da sulis ugrZnoblobisa. beTlemeli mwyemsebi gaxd<br />
nen Rirsni, pirvelT exilaT gamoqvabulis aramiwieri dideba<br />
da Tayvani ecaT RvTaebrivi yrmisaTvis.<br />
dResac macxovris Sobis dRea. magram vin povebs mas, rom<br />
Tayvani sces da Seuvrdes?<br />
279
280<br />
saSobao epistole, 1990 w.<br />
mxolod wmidani guliTa, radgan msgavsi msgavss Seic<br />
nobs. wmida saxarebac brZanebs: netar iyvnen wmidani guliTa,<br />
rameTu maT RmerTi ixilon.<br />
da sad ixilaven mas<br />
– sakuTar gulSi.<br />
iseve rogorc sufTa wyalSi mkveTrad airekleba tye,<br />
mze, ca, aseve sufTa gulSi aisaxeba RmerTi.<br />
aseTi guli sulierad beTlemis gamoqvabuls emsg a vseba.<br />
aseT gulSi iSveba macxovari da ara marto iSveba, mudmivad<br />
daivanebs iq.<br />
RmerTi aris Semqmneli Cveni gulisa. igi ganwmeds da ganaaxlebs<br />
mas, oRond xeli ar unda SevuSaloT da Cveni neba ar<br />
unda davupirispiroT mis macxovnebel da aRmadgenel Zalas. es<br />
ki gulisxmobs RvTis mcnebebis, RvTis kanonebis aRsrulebas.<br />
mose winaswarmetyvels egviptidan ebraelTa gamosvlis<br />
ormocdameaTe dRes Semoqmedisgan mieca kacTa modgmis gadamrCeneli,<br />
Cveni sulis amamaRlebeli aTi kanoni, romelTa<br />
dacva yvela morwmunis valia. swored maT minda Sevexo saSobao<br />
epistoleSi.<br />
pirveli oTxi mcneba gvaswavlis, rogori unda iyos Cv eni<br />
damokidebuleba uflisadmi, xolo danarCeni eqvsi gv ixsnis<br />
adamianebTan, moyvasTan swori Tanacxovrebis pr incipebs.<br />
pirveli mcneba: „me var ufali RmerTi Seni da ara iy vnen<br />
Senda RmerTi ucxoni Cemsa gareSe“.<br />
es mcneba moiTxovs, rom gvwamdes, gviyvardes, vsasoebdeT<br />
da Tayvans vcemdeT WeSmarit RmerTs.<br />
dRes, rogorc arasdros, swored es kanonia darRveuli.<br />
urwmunoeba, RvTis arsebobisadmi eWvi, eWvi sulis ukvdavebisa...
saSobao epistole, 1990 w.<br />
bindavs adamianTa gulsa da gonebas. zogierTni misdeven misnobas,<br />
jadoqrobas, xSiria mwvalebloba, mkrexeloba, mRvdlisadmi,<br />
eklesiis siwmidisa da wmida saidumloTadmi usulgulo<br />
damokidebuleba. xSiria gulgatexiloba da sasowarkveTileba,<br />
radgan adamianebi RvTis nacvlad imeds amyareben maTze,<br />
romelni arian Zlierni ama soflisani, anda sakuTar maRal<br />
Tanamdebobasa da simdidreze.<br />
yovelive es aris pirveli mcnebis sawinaaRmdego codvebi.<br />
rom SevicnoT RmerTi, aucilebelia, vikiTxoT wmida<br />
werili, wmida mamaTa Sromebi, unda viaroT da vilocoT eklesiaSi,<br />
SeviswavloT RvTis qmnileba – buneba da kacTa modgmis<br />
istoria, SeviswavloT Cveni sulieri samyaro. maSin vigrZnobT<br />
Semoqmedis unapiro siyvaruls, sibrZnesa da miuwvdomlobas,<br />
maSin vigrZnobT, rom „ufali RmerTi erT ars“ da SeviyvarebT<br />
mas yovliTa guliTa da yovliTa suliTa da yovliTa gonebiTa<br />
da yovliTa ZaliTa CveniTa (mark. 12, 2930).<br />
meore mcneba: „ara hqmne Tavisa Senisa kerpi, arca yovladve<br />
msgavsi misi, raodeni ars caTa Sina ze da raodeni ars<br />
qveyanasa zeda qve, da raodeni ars wyalTa qveSe qveyanisa: ara<br />
Tayvanisce maT, arca msaxurebde maT“.<br />
es kanoni krZalavs WeSmariti RmerTis nacvlad fi z i kuri<br />
sxeulebis, arasulieri sagnebis, cis mnaTobebis, cx ovelebis,<br />
frinvelebis Tayvaniscemas. qristianisTvis ke rpTmsaxurebad<br />
iTvleba aseve codviTi midrekilebebisadmi monoba: bevrni es<br />
wrafvian simdidris SeZenas, radgan maTi kerpi aris simdidre;<br />
zogi pativmoyvareobis avadmyofuri seniT aris Sepyrobili;<br />
zogs mTavar saqmed xorcieli siamovneba gauxdia; sxvani lo<br />
281
Toben, azartul TamaSs misdeven... RmerTi da misi msaxureba<br />
ki aRar axsovT. TviT codnis SeZenis dauokebeli survili,<br />
mecnierul aRmoCenaTa simravle fass kargavs, Tu mas rwmena<br />
da siyvaruli ar gansazRvravs, radgan aseTi codna SeiZleba<br />
didi borotebis momtani gaxdes.<br />
maS, iyaviT brZenni, TavSekavebulni, Tavmdabalni da<br />
RvTismsasoebelni.<br />
zogierTi seqtanturi mimdinareoba wmidanTa Tayvaniscemis<br />
gamo adanaSaulebs marTlmadidebel eklesias da amas<br />
kerpTayvanismcemlobad gviTvlis.<br />
Cveni pasuxi aseTia: xom gvwams, rom adamianebs SeuZliaT<br />
erTmaneTs locviT Seewion (rasac seqtantebic ar uaryofen),<br />
xom gvwams sulis ukvdaveba da imqveynad maradiuli cxovreba;<br />
da Tu Cven SegviZlia erTmaneTisTvis locva, ratom ar Seu<br />
ZliaT RvTis winaSe CvenTvis mlocvelni da mvedrebelni<br />
iyvnen: RvTismSobeli deda, wmida nino, wmida giorgi da sxvani.<br />
Tavisi RvawliTa da saTno cxovrebiT maT xom uflisagan gansakuTrebuli<br />
madli moipoves da amdenad RmerTi maT Txovnas<br />
ufro ar ismens? ra Tqma unda, es asea.<br />
seqtantebi aseve gangvikiTxaven xatebis gamo. maT ar moswonT,<br />
rom xatTan viCoqebT da vemTxveviT mas. sinamdvileSi<br />
Cven Tayvansa vcemT ara ficars an saRebavs, aramed im pirvelsaxes,<br />
romelic gamosaxulia xatze; azrobrivad Cven swored<br />
mas vemTxveviT da mxolod mis winaSe viyriT muxls. xati aris<br />
sarkmeli cisa.<br />
bibliidan viciT, aTi mcnebis momRebel mose winaswarmetyvels<br />
TviT RmerTma ubrZana taZarSi qerubimebis oqros ori<br />
gamosaxulebis dadgma, rac man aRasrula kidec.<br />
282<br />
saSobao epistole, 1990 w.
saSobao epistole, 1990 w.<br />
edesis mTavars, avgarozs, ieso qristem gaugzavna Ta visi<br />
xati, xelTuqmnelad saxeldebuli.<br />
istoriidan cnobilia, rom luka maxareblis mieraa<br />
dawerili RvTismSoblis ramdenime xati...<br />
wmidanTa da xatTa saswaulTmoqmedi Zalis mravali<br />
magaliTia cnobili. gavixsenoT Tundac iveriis RvTismSoblis<br />
an „Rirs ars WeSmaritad“ saxeldebuli RvTismSoblis xatis<br />
saswaulebi; gavixsenoT, rogor aRdga mkvdreTiT micvalebuli<br />
wmida elise winaswarmetyvelis Zvlis Sexebisas. es faqti xom<br />
wmida werilSia damowmebuli.<br />
ase rom, marTlmadidebelTadmi wayenebuli braldeba<br />
arasamarTliania da mwvaleblur azrs Seicavs.<br />
mesame mcneba: „ara moiRo saxeli uflisa RmrTisa Senisa<br />
amaosa zeda“.<br />
danaSaulia, roca ubralo da usargeblo laparakisas<br />
RvTis saxels axseneben. kidev ufro didi da mZime codvaa, Tu<br />
RvTis saxeliT tyuilad ificeben. RvTis gmoba, RvTis samar<br />
Tlis gankiTxva, locvisas ugulisyuroba, aRTqmis darRveva...<br />
yvelaferi es aris mesame mcnebis winaaRmdegi. RvTis saxeli<br />
didi krZalviT da SiSiT unda warmoTqvaT. gaixseneT, Tu rogor<br />
agviwers esaia winaswarmetyveli Tavis xilvas: „ – vixile ufali<br />
mjdari amaRlebuli, zeaRmarTul taxtze, da misi kalTebi<br />
avsebda taZars. TaviT serafimebi edgnen, eqvseqvsi frTa esxa<br />
TiToeuls; oriT saxes ifaravdnen, oriT fexebs ifaravdnen,<br />
oriT frendnen... da ambobdnen: wmidaa! wmidaa! wmidaa sabaoT<br />
ufali! misi didebiT savsea qveyniereba“ (es. 6, 13).<br />
ai, rogori mowiwebiT msaxureben RmerTs zeciuri Zalebi.<br />
miT umetes Cven meti ridi da Tayvaniscema gvmarTebs.<br />
283
284<br />
saSobao epistole, 1990 w.<br />
meoTxe mcneba: „moixsene dRe igi SabaTi da wmida hyav igi,<br />
eqvs dRes iqmode, da hqmne maT Sina yovelive saqme Seni, xolo<br />
dRe igi meSvide, SabaTi, ars uflisa RvTisa Senisa“.<br />
bibliaSi weria, rom RmerTma eqvs dReSi Seqmna samyaro,<br />
meSvide dRes ki daloca igi, akurTxa da saqmisgan daisvena. es<br />
meSvide dRe iyo SabaTi.<br />
qristianebi uqmoben SabaTsac da kvirasac, radgan kvira<br />
ieso qristes aRdgomisa da Cveni xsnis dRea.<br />
meoTxe mcnebis darRveviT scodaven isini, romelnic<br />
am dReebSi ar uqmoben, ar zeimoben. dResaswauli yovelTvis<br />
winadRis saRamodan iwyeba. Tu morwmune xar, am dros yvela<br />
saqme unda datovo da eklesiaSi waxvide, raTa miiRo RvTis<br />
kurTxeva. dResaswaulisa da kviris wirvaze daswreba xom yovlad<br />
aucilebelia. wirvisas ikiTxeba da igalobeba specialuri<br />
locvebi, romelic didi Zalis mimcemia rwmeniTa da siyvaruliT<br />
mosulTaTvis.<br />
samwuxarod, dRes xSiria ojaxebi, romelTa wevrebi<br />
gamudmebiT muSaoben, ar ician SabaTkvira da dResaswauli.<br />
isini, rogorc wesi, ubaraqoni da umadloni arian, radganac<br />
maTze ar aris RvTis locvakurTxeva.<br />
mexuTe mcneba: „pativiec mamasa Sensa da dedasa Sensa, raTa<br />
keTili geyos Sen da dRegrZeli iyo qveyanasa zeda“.<br />
es metad mniSvnelovani mcnebaa. mSoblebis pativiscemazea<br />
damokidebuli Svilebis keTildReoba. wmida werili<br />
gvaswavlis, Tu ra didi mniSvneloba aqvs dedmamis dalocvas,<br />
oRond dalocva unda iyos damsaxurebuli, mSoblebis dafasebiT<br />
mopovebuli.<br />
gansakuTrebuli yuradReba sWirdeba avadmyof, xanda
saSobao epistole, 1990 w.<br />
zmul, dauZlurebul mSoblebs. arada zogierTi Tavidan<br />
iSorebs maT da moxucebulTa TavSesafarSi gzavnis. es saSineli<br />
sisastikea.<br />
mSoblebi wuxan, tirian Svilebis udieri saqcielis gamo,<br />
Tumca umeteswilad TviTon arian damnaSaveni, radgan qristianuli<br />
rwmeniTa da siyvaruliT ar gazardes isini.<br />
dedmamis upativcemulobis mizeziT Svilebi Semdeg sxvadasxva<br />
avadmyofobiT itanjebian; maT ojaxSi ar aris simSvide<br />
da siyvaruli.<br />
yvelas unda axsovdes: rogorc TviTon eqceoda mSoblebs,<br />
ise moeqcevian mas misi Svilebi.<br />
mexuTe mcneba aseve gulisxmobs keTil damokidebulebas<br />
ufrosi adamianebis, axloblebis, moZRvrebis mimarT. magram,<br />
Tu mSobeli an nebismieri sxva pirovneba Cvengan RvTis sawinaaRmdego<br />
saqmis aRsrulebas iTxovs, ara varT valdebulni<br />
davemorCiloT mas.<br />
meeqvse mcneba: „ara kac hkla“.<br />
mkvleloba saSineli danaSaulia. sxvisi sicocxlis xelmyofi<br />
scodavs ara marto adamianis, aramed RvTis winaSec,<br />
radgan Cven ara gvaqvs ufleba RvTis mier moniWebuli sicocxle<br />
movuspoT kacs.<br />
am codvis Camdeni adamiani amqveynadac didad dasjilia.<br />
gavixsenoT, pirveli mkvleli, kaeni, romelmac Tavisi Zmis,<br />
abelis sisxli daRvara, adgils ver poulobda axlo blebis<br />
wreSi. amitomac sxvagan gadaixvewa da iq tanjvaSi dalia Tavisi<br />
dReni, xolo am codvis gamo sasjeli mTel mis mo dgmaze gadavida.<br />
asevea axlac.<br />
mkvlelobis gansakuTrebuli saxea aborti. am dros TviT<br />
285
deda xdeba mkvleli sakuTari Svilisa. samwuxarod, bevrni ver<br />
grZnoben danaSauls, arada amisTvis mkacrad daisjebian. ra<br />
Tqma unda, daisjeba isic, vinc aborts ake Tebs.<br />
didi codvaa kanoni sikvdiliT dasjis Sesaxeb, radganac<br />
Cven amiT borotebas ki ar vspobT, aramed vamravlebT. „borotebas<br />
borotebiT ver gankurnav, – gvarigebs basili didi, – mas<br />
mxolod sikeTiT SeiZleba uwamlo“. humanur, samarTlebriv<br />
saxelmwifoSi ar SeiZleba arsebobdes sasjelis es araadamianuri<br />
saxe.<br />
saSineli codvaa TviTmkvleloba. igi protestia RvTis<br />
nebis winaaRmdeg da suliwmidis gmobad iTvleba. TviTmkvleli,<br />
Tu igi fsiqikurad daavadebuli ar aris, sabolood<br />
wariwymeds suls. misTvis locvac ki ar SeiZleba.<br />
fizikuris garda, aris sxva saxis mkvlelobac: Seura cxyofiT,<br />
crumowmeobiT, dasmeniT, ciliswamebiT... wmida ioane<br />
RvTismetyveli wers: „yovelsa romelsa sZuldes Zmaჲ Tჳsi, igi<br />
kacismklveli ars da iciT, rameTu yovelsa kacismklvelsa<br />
ara aqus cxorebaჲ“ (1 ioan. 3, 15).<br />
RmerTma yvela daifaros am saSineli codvisagan.<br />
meSvide mcneba: „ara imruSo“.<br />
es mcneba krZalavs arakanonier, danaSaulebriv urTierTobas<br />
qalsa da kacs Soris. aq Sedis Semdegi codvebi: siZva,<br />
meZaoba, sisxlis aRreva, garyvnileba, colqmruli cxovrebis<br />
damaxinjebuli saxeebi...<br />
„siZvaჲ da yoveli arawmidebaჲ... nucaRa saxeledebin<br />
Tquen Soris“ (efes. 5, 3), – gvafrTxilebs mociquli pavle. adamians<br />
didi TavSekaveba marTebs; ufali brZanebs: Tu kaci ndomiT<br />
Sexedavs qals, man ukve imruSa Tavis gulSi (maT. 5, 2728).<br />
arawmida fiqrebi, survilebi, uxamsi simRerebi da xum<br />
286<br />
saSobao epistole, 1990 w.
saSobao epistole, 1990 w.<br />
robebi, zedmeti garToba, uzneo sanaxaobani, nayrovaneba,<br />
sasmelis uzomo sma... aris codva, romelic meSvide mcnebis<br />
darRveviTa da mZime danaSauliT mTavrdeba. danaSauls ki<br />
mosdevs RvTis sasjeli.<br />
merve mcneba: „ara iparo“.<br />
aravis aqvs ufleba aiRos is, rac mas ar ekuTvnis. aq Sedis<br />
Semdegi codvebi: qurdoba, anu sxvisi nivTis, sxvisi sakuTrebis<br />
malulad aReba; Zarcva – sxvisi qonebis ZaliT mitaceba;<br />
mkrexeloba – RvTisTvis miZRvnili, Sewiruli nivTebisa da<br />
saerTod saeklesio qonebis miTviseba an moparva; meqrTameoba,<br />
mevaxSeoba (roca procentiT gascemen fuls), muqTaxoroba...<br />
zogjer qurdebi da damnaSaveni TavianTi saqcielis gamarTlebis<br />
mizniT saxarebidan iSvelieben im avazakis ma galiTs,<br />
romelic macxovarTan erTad awames da romelic masTan erTad<br />
samoTxeSi moxvda.<br />
avazaki Sewynarebul iqna, radgan sikvdilis win moaswro<br />
monanieba. man mTeli arsebiT igrZno Tavisi ganvlili cxovrebis<br />
simZime da ganaCenic samarTliani gamoutana Tavs da Tavis<br />
amxanags, romelsac masTan erTad awamebdnen. jvarze gakruli<br />
is miubrunda macxovars da uTxra: „Cuen samarTlad Rirsi,<br />
romeli vqmeniT, moguegebis“ (luk. 23, 41).<br />
imdenad Zlieri iyo masSi sinanuli, rom codviT damZimebuli<br />
misi guli ganiwmida da igrZno is, rasac sxvebi ver<br />
xvdebodnen; igrZno, rom mis gverdiT RmerTi ewameboda; amitom<br />
sTxova: „momiჴsene me, ufalo, odes moxჳde sufeviTa SeniTa“<br />
(luk. 23, 42).<br />
da miugo iesom: „amen getyჳ Sen: dRes Cem Tana iyo samoTxesa“<br />
(luk. 23, 43).<br />
es magaliTi naTeli dadasturebaa imisa, rom yvela<br />
287
codvidan SeiZleba amaRleba da ganwmenda; da rom RvTis mowy<br />
alebas ara aqvs sazRvari.<br />
cruiTa“.<br />
288<br />
saSobao epistole, 1990 w.<br />
mecxre mcneba: „ara cili swamo moyvassa Sensa wamebiTa<br />
es mcneba Cvengan moiTxovs simarTlis gziT svlas. mZime<br />
codvad iTvleba: crumowmeoba, ciliswameba, dabezReba, moZmis<br />
gankiTxva...<br />
Rirsi mama antoni didi wers: urCxulis ena nakleb saSiSia,<br />
vidre ena cilismwameblisa, radgan aseTi kaci Cxubsa da<br />
ganxeTqilebas agdebs mSvidobiT mcxovreb adamianebs Soris,<br />
Tesavs borotebasa da RvarZls axloblebSi, arRvevs erTobas.<br />
vinc aseT pirovnebas saxlis kars gauRebs, TviTonac codvis<br />
morevSi Cavardeba. aseT kacTan urTierToba mkvlelTan urTierTobas<br />
niSnavs.<br />
cilismwameblis ena msgavsia gvelis Sxamisa. umjobesic<br />
kia gvelisa da morielis gverdiT cxovreba, vidre cilismwamebelTan<br />
axlo yofna, radganac igi Tavisi seniT sxvasac aavadebs<br />
da isini erTad ganikiTxebian RvTis samsjavroze.<br />
RmerTi mowyalea, magram icodeT, ciliswamebis codva<br />
Znelad Seendoba kacs. amitomac, „nu SegrcxvebaT aseTi adamianebisagan<br />
ganze gandgomisa, Torem maTi SxamiT Tqvenc daavaddebiT“<br />
(antoni didi).<br />
meaTe mcneba: „ara guli giTqmides colisaTvis moyvasisa<br />
Senisa, ara guli giTqmides saxlisaTvis moyvasisa Senisa, arca<br />
yanisa, misisa, arca karaulisa misisa, arca yovlisa sacxovarisa<br />
misisa, arca yovlisa misTvis, raica iyves moyvasisa Senisa“.<br />
es mcneba moiTxovs, kmayofilni viyoT Cveni xvedriT,<br />
Cveni mdgomareobiT, raTa xeli ar dagvrios sulis fiTrma –
saSobao epistole, 1990 w.<br />
Surma. Suri pirvel yovlisa zians ayenebs mas, vinc am seniTaa<br />
Sepyrobili.<br />
sxva codva ufro uxeSia da sulSic ise ar Rvivdeba, rogorc<br />
Suri, – wers basili didi, – Suri ki ise Wams kacis suls,<br />
rogorc Jangi rkinas... Suri aris wuxili sxvis sikeTesa zeda.<br />
wmida grigol RvTismetyveli ki ase gvafrTxilebs: Suri<br />
wylulia sulisa da sawamlavi misi. igia – erTerTi yve laze<br />
usamarTlo da, amave dros, samarTliani vneba. usamarTlo<br />
imitom, rom keTilTa simSvides arRvevs, samarTliani ki imitom,<br />
rom Sinaganad axmobs mas, vis sulSic budobs.<br />
Cven ganvixileT aTi mcneba, raTa erTxel kidev gvegrZno<br />
maTi sidiade da aucilebloba TiToeuli CvenganisaTvis. es<br />
mcnebebi ekuTvnis mTel msoflios da isini, iseve rogorc Sesaqmis<br />
aqti, Sedegia RvTaebrivi siyvarulisa.<br />
zogjer kiTxuloben – rad Seqmna RmerTma qveyana, sadac<br />
amdeni usamarTloba da mwuxarebaao?<br />
RmerTi siyvarulia. mas ar SeuZlia iyos martoobaSi.<br />
siyvaruli eZebs sxvas, rom uyvardes da surs, TviTonac iyos<br />
sxvisagan Seyvarebuli.<br />
amitomacaa Sesaqmis aqti RvTaebrivi bunebis gamovlineba.<br />
rac Seexeba usamarTlobas, igi modis ara RvTisagan,<br />
aramed adamianisagan. adamians aqvs moniWebuli Tavisufali<br />
neba, sikeTisa da borotebis qmnis sruli SesaZlebloba, arCevanis<br />
ufleba. winaaRmdeg SemTxvevaSi is uflis xelSi ubralo<br />
manqana, iaraRi iqneboda.<br />
mTavaria Cven gadavwyvitoT, ras vamjobinebT: sikeTis<br />
viwro, eklian, magram gadamrCenel biliks, Tu codvis farTo<br />
289
gziT svlas. zogjer isic Wirs, gaarkvio ra aris codva da ra<br />
– madli. amitomac SesTxovs RmerTs solomon brZeni: moaniWe<br />
Sens morCils guli gonieri, rom sikeTe gaarCios borotebisagano<br />
(3 mef. 3, 9).<br />
gulis sibrZne mcnebaTa dacviT moipoveba; magram um<br />
Tavresi maT Soris aris SiSi uflisa.<br />
„SiSi uflisaჲ – dasabami sibrZnisaჲ“ (fsalm. 110, 10).<br />
„SiSi uflisaჲ – dasabami sikeTisaჲ“ (wmida isaak asuri), – br<br />
Zaneben wmidanni.<br />
es SiSi gansxvavdeba adamianuri SiSisagan. igia rwmenasa da<br />
siyvarulze dafuZnebuli grZnoba; grZnoba, romelic pirovnebas<br />
gadaarCens codviTi midrekilebebisagan da Ri rsyofs mas<br />
RvTaebriv siyvarulTan erTad gaxdes mo na w ile kacobriobis<br />
xsnisa. amisTvis gaiRo RmerTma udidesi msxverpli: „Zeca Tჳsi<br />
mxolodSobili mosca mas (sofels), ra ჲTa yovelsa romelsa<br />
hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“<br />
(ioan. 3, 16).<br />
Ze RvTisa, ieso qriste, movida CvenTan, raTa, rogorc<br />
erTi filosofosi wers, naTlad dagvenaxa da mkveTrad Se gvegrZno<br />
Cveni sisuste, Cveni uZlureba yvelaze umniSvnelo sakiTxebSic<br />
ki, da davlodebodiT gamowvdil xelebs, romelic<br />
fexze dagvayenebda.<br />
macxovari iSva, xsnis gza ganaTda. maS, SevimosoT misi<br />
rwmeniT da misi madliT, „rameTu yoveli romeli Sobil iyos<br />
RmrTisagan, sZlevs sofelsa da ese ars Zlevaჲ, romliTa<br />
sZlevs sofelsa sarwmunoebaჲ Cueni“ (1 ioan. 5, 4).<br />
qriste iSva – adidebdeT mas!<br />
qriste zeciT gardamoxda – miegebeT!<br />
290<br />
saSobao epistole, 1990 w.
siyvaruliT gilocavT yvelas qristes Sobis diad dR <br />
esaswauls. SevsTxovT RmerTs, sulierad fexze dadges sa <br />
qarTvelo; viyoT erTobiT RmerTTan da erTmaneTTan „vi xa<br />
rebdeT da viSuebdeT da mivsceT mas didebaჲ, rameTu mo vida<br />
qo rwili kravisaჲ“ (gamocx. 19, 7).<br />
CvenTan ars RmerTi!<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1990 w.<br />
saSobao epistole, 1990 w.<br />
291
ქ<br />
saaRdgomo epistole<br />
1990 w.<br />
yovelTa qarTvelTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa<br />
da samSoblos sazRvrebs gareT mcxovrebTa:<br />
„madli uflisa Cuenisa ieso qristesi da<br />
siyvaruli RvTisa da mamisa da ziareba sulisa<br />
wmidisa iyavn Tqven yovelTa Tana“, amin.<br />
ristes mier sayvarelno Zmano da dano,<br />
qriste aRdga!<br />
„Rame igi gangueSora, da dRe Semogueaxla; ganviSorneT<br />
ukue saqmeni bnelisani da SevimosoT saWurveli naTlisaჲ“<br />
(rom. 13, 12);<br />
paseqi qristesi Zvel dros momxdari saswaulis gaxseneba<br />
293
ki ar aris, aramed realuri Sexvedra aRdgomil macxovarTan;<br />
es aris sixaruli, romelsac mxolod morwmune grZnobs da<br />
ganicdis; es aris sixaruli, adamianis gu lSi dautevneli. misi<br />
madliT aRvsili yvelas siyvaruliT gilocavT:<br />
294<br />
saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />
qriste aRdga!<br />
aRdga mSvidoba da naTeli soflisa; aRdga sibrZne da<br />
WeSmariteba, aRdga meore adami – RmerTi vnebuli, ufali uflebaTa.<br />
sxeuls gayrilma misma yovladZlierma sulma Semusra<br />
sakrvelni sikvdilisa, bWeni jojoxeTisa da Tavis morwmuneT<br />
gauxsna winaparTa codvis mizeziT daxSuli kari cisa da<br />
samoTxisa.<br />
qriste „mieca codvaTa CuenTaTჳs da aRdga ganmarTlebisa<br />
CuenisaTჳs“ (rom. 4, 25); vemsgavsoT qristes, rameTu Cveni<br />
xsnisaTvis msgavs Cvenda iqmna; ganvRmrTdeT, rameTu igi Cveni<br />
mizeziT gankacda; Tavi daimdabla, raTa Cven aRvemaRlebineT;<br />
sofels warudga Rataki, raTa Cven gavemdidrebineT; iqmna<br />
Seuracxyofili, raTa Cven ganvedidebineT; iyo satanjveliT<br />
gvemuli, raTa Cven Zlevaჲ mogvepovebina; mokvda, rom gamovexseniT;<br />
aRdga, rom qvesknels STacvivnulni zecis simaRles<br />
vziarebodiT (grigol RvTismetyveli).<br />
nawilobriv mainc rom vigrZnoT macxovris mier gaRebuli<br />
msxverplis sidiade da Cvendami misi usazRvro siyvaruli,<br />
sakuTar sulSi unda CavixedoT; TiToeulma calcalke da<br />
yvelam erTad unda ganvicadoT Cveni sisusteni, vamxiloT Cveni<br />
codviTi midrekilebani, raTa marTal mezveresaviT guliT<br />
SevTxovoT Semoqmeds: RmerTo, milxine me codvils, da im
saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />
mezveresaviT miviRoT Sendoba da miteveba codvaTa CvenTa.<br />
diax, dRes Cveni movaleobaa, Tvali gavusworoT real<br />
obas. SevCerdeT da vidre xvalisken mimaval gzas sabolood<br />
davadgebodeT, davfiqrdeT, vin viyaviT da rad viqeciT. dav<br />
fiqrdeT, rogor vipovoT sakuTari Tavi, saiT gvibiZgebs<br />
in stinqti da sinamdvileSi ki sad aris is erTaderTi gadamr<br />
Ceneli biliki, romelsac Cveni suli daeZebs?<br />
Cvens erovnul arss, Cvens erovnul mTlianobas, ro gorc<br />
brZanebs wmida ilia marTali, sami mZlavri fesvi asazrdoebs:<br />
sakuTari miwa, qristianoba da ena qarTuli. maT TvalisCiniviT<br />
unda gavufrTxildeT, radgan Tu qarTvelTa Soris daikarga<br />
grZnoba da gancda am WeSmaritebisa, im gadamrCenel biliks<br />
verasodes mivagnebT.<br />
saaRdgomo epistoleSi minda Sevexo Cveni dRevandelobis<br />
zogierT mtkivneul sakiTxs.<br />
samwuxarod, warsulma wlebma Cvens azrovnebas fsiqologiuri<br />
rRvevis daRi daasva; misi mizani iyo adamianis<br />
arsidan RvTis gandevna da misi adgilis dakaveba. amitom<br />
yvelaferi, rac aRniSnul princips ar emorCileboda, ideologiisTvis<br />
miuRebeli iyo. ar sWirdeboda mas demokratia,<br />
siyvaruli, Tavisufleba, WeSmariteba... rwmenisa da inteleqtis<br />
uaryofam ganapiroba msoflmxedvelobisa da zogadadamianuri<br />
mrwamsis rRveva; sinaTlis adgilas ga mefda sibnele,<br />
siyvarulis adgilas – siZulvili, codnis magivrad – umecreba,<br />
RvTis nacvlad – urwmunoeba. zneoba da sulieroba ise dainTqa<br />
mkvdrad naSobi ideologiis sqemaSi, ise gailia da gafermkrTalda,<br />
verc ki vigrZeniT, rodis davkargeT igi. adamiani<br />
iqca momavlisTvis metad saSiS manqanad, avtomatad.<br />
295
296<br />
Cveni dabali sulierobis maniSnebeli bevri magaliTia,<br />
bevri faqtia.<br />
saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />
riT SeiZleba avxsnaT, Tu ara amiT, qarTvelis mimarT<br />
qarTveli adamianisve daundobeli sisastike? Cveni Svilebi<br />
Cven Tvalwin erTmaneTs xocaven iseTi RvarZliT, iseTi gametebiT,<br />
romliTac qristiani kaci samSoblos mtersac ki ar<br />
gawiravda.<br />
anda saidan modis Cveni dauokebeli survili, gamosworeba<br />
daviwyoT sxvisiT da ara Cveni TaviT? ratom vxedavT<br />
sxvis nakls da sakuTars ki ar vamCnevT, ratom vxedavT sxva<br />
adamianSi mxolod „savles“ da imas ki ar vfiqrobT, rom ufals<br />
ZaluZs „savle“ aqcios „pavled“, codvili – wmindanad, boroti<br />
– keTilad. ampartavneba Cveni xSirad iqamdec ki midis, rom am<br />
gardaqmnasac ver vitanT; gvSurs, gvinda, adamiani, romelsac<br />
Cven ase mkacrad vakritikebdiT, ganvikiTxavdiT, samudamod<br />
boroti darCes. gvaviwydeba macxovris erTerTi mTavari mcneba:<br />
RvTisa da moyvasis siyvaruli. es Tu axlavs kacs, maSin<br />
igi mimtevebelicaa. zogierTi ki isea gaborotebuli, Tvlis,<br />
TiTqos mimteveblobam daRupa saqarTvelo.* aseT pirovnebaSi<br />
dakargulia ara marto qristianuli suli, aramed adamianuric.<br />
unda gvaxsovdes sityvebi wmidisa basili didisa: boroteba<br />
borotebiT ar ikurneba, mas siyvaruliT uwamleb mxolod.<br />
qristianul rwmenaze da siyvarulze dafuZnebulma mimteveblobam<br />
ki ar dagvRupa, gadagvarCina.<br />
Cveni eris winaSe didi problemebi dgas. mdgomareoba<br />
rTuldeba da uaresdeba imiTac, rom qarTvelTa Soris ar<br />
aris Tanxmoba, metic, xSirad mtrobaa, rac gansakuTrebulad<br />
gamovlinda Tanamedrove politikuri cxovrebis fonze.<br />
* მიმტევებლობა და უპასუხისმგებლობა სხვადასხვა ცნებაა.
saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />
mravalpartiuloba SesaniSnavi da namdvilad demokra<br />
tiuli saxelmwifoebrivi wyobaa, magram mas xom unda keTilad<br />
gamoyeneba; iseT saxelmwifoebSi, sadac demokratia da partiebis<br />
simravle ukve saukuneobiT arsebobs, gamomuSavebulia<br />
kamaTis eTika. CvenTan ki es arc iyo da arc aris. Cveni sulieri<br />
da kulturuli done imdenad dabalia, rom kamaTis dros gadavdivarT<br />
erTmaneTis Seuracxyofaze, muqaraze, ar veridebiT<br />
arc cocxals, arc mkvdars. jer kidev Zveli romaelebi ambobdnen:<br />
micvalebulze an kargi unda Tqvan, an araferio. Cven ki<br />
warmarTebis donemdec ver avmaRlebulvarT. cudis Tqmas ar<br />
vjerdebiT, mkvdrebs saflavebSic aRar vayenebT.<br />
dadga dro ufrosi Taobis jer arnaxuli daundobeli<br />
lanZRvisa im sababiT, TiTqos man daRupa saqarTvelo.<br />
is ki gvaviwydeba, rom XIXXX saukuneebSi Cveni eris cxovrebaSi<br />
momxdari faqtebi Sedegi iyo swored qarTvelTa<br />
sulieri donis dakninebisa, sulmokleobisa, urTierTmtrobisa...<br />
da rom winaparTa es nakli CvenSicaa; Cvenc monani varT<br />
am simdablisa, Tavi ki ucodveli gvgonia. sakiTxavi isicaa,<br />
maT adgilas gana Cven ukeTesni viqnebodiT: gavuZlebdiT ki im<br />
wlebis simZimes?<br />
saerTod Cven gvaviwydeba, rom codva unda gvZuldes,<br />
magram codvis Camdeni adamiani, rogorc borotis sacodavi<br />
iaraRi, unda gviyvardes da gvebralebodes. igi ki ar unda<br />
moviZuloT, aramed davexmaroT mas naklis daZlevaSi. mo<br />
Zmis mxilebas ki siyvaruli unda edos safuZvlad, Torem igi<br />
moyvasis siZulvilsa da mtrobaSi gadaizrdeba da ufro didi<br />
borotebis saTaved iqceva. nebismieri partiis wevrsa Tu upartioSi,<br />
xandazmulsa Tu WabukSi mteri ki ara, Cveni mama, deda,<br />
297
da, Zma, megobari unda davinaxoT da am TvalTaxedvidan unda<br />
vizrunoT cxovrebis gamosasworeblad.<br />
RmerTi iTxovs Cvengan Sendobas sxvaTa, raTa mas mieces<br />
saSualeba iyos mowyale Cvendami; da Tu ar SegviZlia mowyale<br />
viyoT SeuracxmyofelTadmi, rogorRa vTxovT ufals Sewevnas,<br />
rogorRa vambobT: „momiteven Cven Tananadebni Cve nni, viTarca<br />
Cven mivutevebT TanamdebTa maT CvenTa“, gana Cven codvebiT<br />
yoveldRiurad ar SeuracxvyofT RmerTs?! ratom viTxovT<br />
misgan lmobierebas, roca Cven ulmobelni varT?! da Tu vapatiebT<br />
moyvass Secdomebs, nu vifiqrebT, rom keTilni varT mis<br />
mimarT; sikeTes Cven mxolod sakuTar Tavs vukeTebT.<br />
gonierni maSin viqnebiT, Tu saqmis keTebas daviwyebT ara<br />
lanZRviT, aramed erTmaneTis gverdSi amodgomiT, er T ma neTis<br />
mosmeniT, urTierTgagebiT, kargi ideebis gaziarebiT.<br />
sxva gza ar arsebobs; sxva gza damRupvelia.<br />
vfiqrob, saswrafod unda gaimarTos yvela partiisa da<br />
sazogadoebis warmomadgenelTa kreba, romelic gamoimuSavebs<br />
partiebis kamaTis eTikis kanonebs, romlis dacvac aucilebeli<br />
iqneba yvelasTvis.<br />
cnobili faqtia, adamianebi naklebad iziareben sxvaTa<br />
Sexedulebebs, magram roca ecnobian maT azrebs da Tavisas<br />
adareben, xSirad Sesabamisi cvlilebebi SeaqvT Tavis moqmedebasa<br />
da mimarTulebaSi.<br />
amitomac, Tu gvinda, rom erTiani gonivruli azri Camoyalibdes,<br />
CvenTvis miuRebeli poziciebic legaluri unda<br />
gavxadoT, Tanaxma unda viyoT, rom presis saSualebiT isini<br />
sajaro da naTeli gaxdes mTeli sazogadoebisaTvis.<br />
sxvadasxva azri erTmaneTze moaxdens gavlenas. isini<br />
298<br />
saaRdgomo epistole, 1990 w.
saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />
dauaxlovdebian, Seavseben, miizidaven erTmaneTs da saboloo<br />
jamSi xels Seuwyoben poziciaTa urTierTgagebas, konsolidacias.<br />
imisTvis ki, rom gavecnoT sxvaTa Sexedulebebs, ganvsajoT<br />
da ganvsazRvroT momavlis mimarTuleba, dro gvWirdeba;<br />
miuxedavad imisa, rom sulsa da xasiaTSi gvizis siCqare,<br />
sulswrafoba unda daviokoT, xom faqtia, roca vCqarobT, bevr<br />
Secdomas vuSvebT.<br />
yovelive aqedan gamomdinare, mimaCnia, rom mitingebisa<br />
da gaficvebis saxiT evropidan Semosulma protestis Tu azris<br />
gamoTqmis am formam dro moWama; xalxi SeeCvia mas, da iRala<br />
da ukureaqcia gaCnda.<br />
sasurvelia, yvela partiis monawileobiT Seqmnil kompetentur<br />
organosTan Camoyalibdes „ideaTa banki“, romelic<br />
ganixilavs yvela wamoWril sakiTxsa da winadadebas, mTeli<br />
samarTlianobiT gansjis maT da sabolood daasabuTebs ama Tu<br />
im azris siswores an umarTebulobas.<br />
organos gadawyvetilebas unda daeTanxmos ideis Semomtani.<br />
organos ganaCeni aucileblad unda Sesruldes.<br />
me imedis TvaliT vuyureb momavals. amis safuZvels gvaZlevs<br />
Tundac 19 marts momxdari faqti. am dRes imZlavra CvenSi<br />
miZinebulma siyvarulma, SeerTda daqsaqsuli qarTuli suli,<br />
sinanulis madliT ganibana da Tanadgomisa da TanagrZnobis<br />
surviliT aRvsili erTgulebis ficiT wardga RvTis winaSe<br />
sionis taZarSi. RmerTma isminos maTi, RmerTma dalocos da<br />
Sekras saqarTvelo.<br />
unda gvaxsovdes, mteri uZluria, Tu Cven erTad viq nebiT.<br />
299
man ar unda gamonaxos moRalate Cven Soris. mteri dResac ar<br />
gvaklia, magram uflisa da RvTismSoblis dedobriv kalTas<br />
mindobilni, maT Cven esaia winaswarmetyvelis sityvebiT mivmarTavT:<br />
„TiviT orsulno, Calas dabadebT; cecxlia Tqveni<br />
sunTqva, Tqveniv SemWmeli“ (es. 33, 11).<br />
xvalindel dReze fiqri gansazRvravs Cvens gansakuTrebul<br />
mzrunvelobas axalgazrdebze; es sworia, magram<br />
ufro meti yuradReba mozard Taobas unda mivaqcioT.<br />
dRes gansakuTrebuli misia ekisrebaT qarTvel dedebs.<br />
maT unda SeZlon cxovrebis gaukuRmarTebuli wesis Secvla.<br />
maT akvnidanve unda Caunergon Svilebs RvTisa da moyvasis<br />
siyvaruli, erTgulebis, TanagrZnobis unari...<br />
cxovreba ise rodia mowyobili, aravisTan Segeqmnas<br />
konfliqti, aravis awyenino an aravin gawyeninos. Cvens Svilebs<br />
unda SeeZloT moTminebac, Sendobac, gatanac. es imas ki ar niSnavs,<br />
TiTqos maT ar unda vaswavloT Rirsebis dacva. magram<br />
maT Rirseba Rirseulad unda daicvan, ara laCruli gziT:<br />
kacis kvliT, borotebiT, daundoblobiT, aramed simarTliT,<br />
mSvidobiT, urTierTpativiscemiT.<br />
movuxmoT sibrZnesa da siyvaruls, rameTu sibrZne martooden<br />
siyvarulSia.<br />
aseve sagangebo yuradReba unda mieqces skolebs.<br />
aSSdan saqarTveloSi Camosul moswavleTa erTi jgufis<br />
xelmZRvaneli miambobda, rom isini kolejebSi gegmiT<br />
gaTvaliswinebuli sagnebis garda bavSvebs aswavlian Cxubisa<br />
da usiamovnebis Semdeg maswavleblebisa da mSoblebis Caurevlad<br />
Serigebis sxvadasxva gzas; aswavlian sikeTis qmnas,<br />
mimteveblobas, gaWirvebulis daxmarebas, Sromis pativiscemasa<br />
300<br />
saaRdgomo epistole, 1990 w.
saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />
da siyvaruls. Cven ki amaze arc gvifiqria. Cven vaswavliT, vin<br />
aris klasobrivi mteri da rogor movspoT igi.<br />
sasuliero seminariasa da akademiaSi ikiTxeba sagani,<br />
romelsac „zneobrivi RvTismetyveleba“ ewodeba. Tu RvTismetyveleba<br />
jer kidev miuRebelia Cvens skolebSi, zneoba xom<br />
aucilebelia. sagans davarqvaT „zneobrivi kultura“ da SevitanoT<br />
igi skolis programaSi.<br />
dRes bevrs laparakoben Tanamedrove pedagogikis na <br />
klze. gamoTqmulia mravali mosazreba, SemuSavebulia pr o <br />
grama... magram imas ki aravin dakvirvebia, rom pirveli kl <br />
a sidan damamTavrebel klasamde erT skolaSi moswavleTa<br />
sw o rad aRzrda SeuZlebelia; rom absurdi da udidesi danaS<br />
a ulia, roca pirvelklasels vaiZulebT, TiTqmis imdenive<br />
xans ijdes gakveTilze mobilizebuli, ramden xansac vTxovT,<br />
vT qvaT, meaTe klasis moswavles. swavlebis aseTi formiT xom<br />
bavSvs Zalauneburad robotad vzrdiT.<br />
ymawvilis datvirTva Tavdapirvelad msubuqi formiT,<br />
vTqvaT 5 an 10 wuTiT unda daviwyoT. Semdeg ki nelnela<br />
gavzardoT dro, rom is sibejiTes TandaTan SeeCvios. swavlebis<br />
procesSi Cveni is naklic unda gaviTvaliswinoT, ro m qarTvelebs<br />
gvaxasiaTebs saqmis kargad dawyeba, magram damTavreba ki<br />
gviWirs, ar gviyvars misi bolomde miyvana. amitom bavSvs ra<br />
xnis ganmavlobaSic davsvamT gakveTilze, iseTi davaleba unda<br />
mivceT, rom im droSi aucileblad Caetios, daasrulos igi an<br />
saqmis garkveuli nawili mainc, rom mas gamoumuSavdes dawyebulis<br />
aucileblad damTavrebis survili da moTxovnileba.<br />
albaT, yvelaze sasurvelia, skolebi daiyos klasebis<br />
mixedviT: erTi skola iyos pirveli klasebisaTvis, sxva –<br />
301
meore klasebisaTvis da a.S. anda erTi skola dawyebiTi klase<br />
bisaTvis, meore – mozardTaTvis da a.S., samwliani Su alediT<br />
TiToeuli.<br />
302<br />
bolo wlebis mRelvarebam dagvanaxa, rom Cveni moqme<br />
deba ZiriTadad grZnobebsa da emociebzea dayrdnobili da<br />
rom goneba ar akontrolebs mas. emociuroba kargia, igi Cveni<br />
Tv i sebaa, magram ar aris sakmarisi. gvaklia Rrma analizis<br />
un ari.<br />
saerTod, unda iTqvas, rom Tanamedrove adamianis az ro<br />
vneba zedapirulia, moklebulia Rrma gansjas, rasac me cnierebi<br />
radios, televiziis, presis, kinos, Teatrisa da in formaciis<br />
sxva saSualebebis simravliT xsnian. kaci ver as wrebs yvelaf<br />
ris aRqmas, amitomac misi goneba swrafad ga dadis erTi sagni<br />
dan meoreze.<br />
saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />
migvaCnia, rom am xarvezis gamosworeba SegviZlia, Tu<br />
Se iqmneba I klasidan damamTavrebel klasamde saskolo kursi<br />
Rr ma azrovnebis swavlebisaTvis, sadac gamoyenebuli iqneba<br />
Rv Tismetyvelebis, logikis, fsiqologiis, filosofiis, an <br />
T ropologiis... monapovari, Cveni eris sulieri da inte l e<br />
q tualuri potenciali (Teoriuli masala aucileblad ma ga<br />
liTebiT unda iyos ganmtkicebuli).<br />
Rrma azrovnebasTan ziareba bavSvs metad gauadvilebs<br />
sxva sagnebis aTvisebas. amasTan, Cven aRvzrdiT namdvilad<br />
Wkvian axalgazrdebs, romlebic icxovreben da imoqmedeben ara<br />
mxolod emociebiT, Tavisufalni iqnebian maqsimalizmisagan<br />
da Cvenze ufro gonierad, rwmeniT da simarTliT warmarTaven<br />
cxovrebas.<br />
qristes aRdgomis naTeli moicavs mTel samyaros. misi<br />
madliT niSandebulni unda ganvTavisufldeT codvisagan,
aTa veziaroT WeSmaritebas; Tu ar ganviZarcveT sxeuli Zveli<br />
adamisa da ar SevimoseT qristes samosiT, maradiuli sikvdilisaTvis<br />
gavwiravT Tavs.<br />
magram iesom xom Semusra sakvrelni sikvdilisa, – iki<br />
Txavs zogi.<br />
sikvdili sami saxisaa: fizikuri, sulieri da maradiuli.<br />
macxovarma Cven sulieri da maradiuli sikvdilisagan<br />
gvixsna; gvixsna suliwmidis ganSorebisa da maradiuli satanjvelisgan.<br />
man Tavisi sisxliT da xorciT gamoisyida pirvelqmnili<br />
codva da amiT morwmuneTaTvis sasufevlis kari SeaRo.<br />
„me var aRdgomaჲ da cxorebaჲ, – brZanebs ufali, – romelsa<br />
hrwmenes Cemi, moRaTukudes, cxondesve. da yoveli,<br />
romeli cocxal ars da hrwmenes Cemi, ara mokudes igi ukunisamde“<br />
(ioan. 11, 2526). aRdgomili macxovari aris utyuari<br />
mtkiceba imisa, rom WeSmariteba sZlevs sicrues, sikeTe – borotebas,<br />
siyvaruli – siZulvils, sicocxle – sikvdils.<br />
maS, davflaT Cveni codviTi midrekilebani da SevudgeT<br />
qristes; masTan erTad movkvdeT, raTa masTan erTad aRvdgeT<br />
da vididebodeT masTan erTad.<br />
gixarodeT, „rameTu ufalia Cveni msajuli, ufalia Cveni<br />
rjulmdebeli, ufalia Cveni meufe; is gadagvarCens“ (es. 33,<br />
22).<br />
gixarodeT, qriste aRdga!<br />
aRdgomilma macxovarma daglocoT da gagaZlieroT.<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1990 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />
303
ღ<br />
saSobao epistole<br />
1991 w.<br />
saqarTvelos wmida marTlmadidebeli eklesiis<br />
sulier Svilebs:<br />
„ase ambobs ufali, Seni Semqmneli... nu geSinia,<br />
radgan me gixseni Sen, Seni saxeliT mogiwode,<br />
Cemi xar Sen. roca wylebs gadaxval, SenTan viqnebi<br />
da mdinareebi ar wagiReben. roca cecxlSi Sex<br />
val, ar daiwvebi da ali ar mogekideba, radgan<br />
me var ufali, Seni RmerTi... Seni macxovari“<br />
(es. 43, 13).<br />
vTismoyvareno RvTivkurTxeulno Svilno saqarTve<br />
los marTlmadidebeli wmida eklesiisa, mSvidoba Tq<br />
v enda da sixaruli RvTisa – mamisa da Zisa da sulisa wm idisa,<br />
305
omelsa Svenis dideba da Tayvaniscema ukuniTi ukunisamde,<br />
amin.<br />
gasaocari simdabliT warudga sofels ufali Cveni.<br />
Cv eulebrivi adamianuri samyoflis Rirsic ar gaxda igi. be<br />
Tlemis gamoqvabulma da bagam Seikedla da gaaTbo Ze Rv T isa.<br />
angelozTa dasi mis qveynad movlinebas Sexvda sazeimo<br />
galobiT: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />
mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“. am dros ki sofeli, romlis<br />
xsnisTvisac ganxorcielda ieso qriste, ugrZnobi darCa<br />
aRsrulebuli diadi saidumlos, RvTis Sobis mimarT. oden<br />
ciurni mnaTobni iyvnen mowmeni ucxo saswaulisa, mxilvelni<br />
axladSobili macxovrisa.<br />
da gamoCnda uCveulo varskvlavi, romelmac uwinamZRvra<br />
da beTlemis gamoqvabulTan miiyvana mogvni bagaSi mwoli RvTis<br />
Tayvaniscemad.<br />
sidiade da Tavmdabloba – ra gaugebari da Seu Tav se<br />
belia isini Cveni azrovnebisaTvis. arada aucilebelia Cavwv<br />
deT am sityvebis azrs da ara marto gavicnobieroT igi, aramed<br />
vi cxov roT am suliskveTebiT, raTa SevZloT mivegeboT Cvenken<br />
momaval macxovars.<br />
306<br />
Tqven ikiTxavT: mivegeboT, magram riT? oqroTi, gun<br />
drukiTa da muriT?<br />
saSobao epistole, 1991 w.<br />
sWirdeba ki ufals codviT damZimebuli Cveni sasaxleebi<br />
da qalaqebi, sxvaTa sikvdilisa da mwuxarebis fasad SeZenili<br />
Cveni qoneba an Cveni codna, maRali Tanamdeboba?<br />
ara, mas mxolod rwmeniTa da siyvaruliT gamTbari Cve<br />
ni wminda guli surs, raTa daivanos iq da arasdros gangvSordes.
saSobao epistole, 1991 w.<br />
Zveli romauli gamonaTqvamia: „mived, vnaxe, gavimar<br />
jve“. zogs miaCnia, rom Rrma azriT savse es sami sityva romis<br />
imperatorebis mimarT iyo Tqmuli. vfiqrob, igi TiToeul<br />
Cvengansac exeba.<br />
yoveli Cvengani RvTis nebiT movida amqveynad, raTa<br />
ixilos igi, sarwmunoebiT sZlios wuTisoflis gansacdeliT<br />
savse cxovrebas da gamarjvebuli sufTa guliT warudges Semoqmeds.<br />
diax, Cveni amqveyniuri yofa raRac diadisa da maradiulis<br />
karibWea. miwieri cxovreba rTuli, winaaRmdegobebiT<br />
savse da mravalferovania. am mcire droSi unda movaswroT<br />
samyaros realuri saxis danaxva, misi sworad aRqma da, rac<br />
mTavaria, SevZloT sakuTari Tavis Secnoba. xedavde Sens Tavsa<br />
da samyaros ara erTmaneTisagan gancalkevebulad, aramed<br />
erTmaneTSi: Sens Tavs – samyaroSi da samyaros – SenSi, – ai, ras<br />
unda veswrafodeT Cven.<br />
Tavis Secnoba, upirveles yovlisa, CvenSi dabudeb uli<br />
sicruisa da tyuilis aRmoCeniT unda daviwyoT. unda davinaxoT<br />
yovelive araWeSmariti, farisevluri, romelic borkilad<br />
adevs Cvens suls; unda davinaxoT Cveni ampartavneba da egoizmi,<br />
romelic yoveli fexis nabijze Tan gvdevs da gvibiZgebs<br />
mravali codvis qmnisaken. am codviT savseni advilad gavcemT<br />
megobars, vRalatobT swor ideas, romelsac wlobiT mivyvebodiT,<br />
vRalatobT WeSmaritebas...<br />
da Tu gamosworebis survili gvamoZravebs, TavmdablobiT<br />
unda SevimosoT. mxolod igi sZlevs ampartavnebas.<br />
wmida makari didis cxovrebaSi vkiTxulobT: erTxel,<br />
roca wmida makari Waobiani adgilidan palmis totebiT xelSi<br />
Tavisi senakisken midioda, gzad eSmaki Sexvda, romelsac celi<br />
307
mihqonda. eSmaki Seecada celi wmidanisaTvis daertya, magram<br />
ver SeZlo da gabrazebulma uTxra: didia Zala Seni, makari.<br />
me arafriT SemiZlia Seni vneba. rasac Sen akeTeb, mec imaves vakeTeb;<br />
Sen marxulob, me sul ar vWam; Sen fxizlob, me saerTod<br />
ar mZinavs; mxolod erTi ramiT mjobixar.<br />
– riT? – hkiTxa wmidanma.<br />
– TavmdablobiT. Seni Tavmdablobis gamo me ar maqvs<br />
Zala Sens sawinaaRmdegod.<br />
da roca Rirsma mamam xelni aRapyro, demoni uCinar<br />
iqmna.<br />
msgavsi sulieri simaRle mxolod didi sulieri SromiT,<br />
gamudmebuli TviTdakvirvebiT, amqveyniur sacdurTa da<br />
TrgunviTa da didi sarwmunoebiT miiRweva.<br />
xSirad adamiani ver umklavdeba wuTisoflis amao yo fas,<br />
mis mier SemoTavazebul sxvadasxva kolizias; mravalferovani<br />
arCevanis SesaZlebloba, urTierTgamomricxav garemoebaTa<br />
Tavmoyra, gza farTo da gza viwro... abnevs mis cn obierebas.<br />
Tu pirovneba WeSmariti sarwmunoebiT ar cxovrobs, misi<br />
interesebi miwieri da mswrafwarmavali survilebiT ganisaz<br />
Rvreba, gzac misi aris farTo da damRupveli misi ukvdavi sulisTvis.<br />
rodesac wmida mefe daviTis Semdeg misi Ze, solomoni,<br />
avida samefo taxtze, ufals man, upirveles yovlisa, sibrZne da<br />
goniereba SesTxova. „da uTxra ufalman solomons: raki gulSi<br />
es gqonda da ar iTxove simdidre, qoneba, dideba, Seni mtrebis<br />
suli da arc xangrZlivi sicocxle iTxove, aramed mxolod<br />
codna gamomTxove samarTavad Cemi erisa, romelzedac me gagamefe,<br />
geZleva sibrZne da codna. iseT simdidres, qonebasa da<br />
308<br />
saSobao epistole, 1991 w.
saSobao epistole, 1991 w.<br />
didebas moganiWeb, romlis msgavsi arc Sens winamorbed mefeebs<br />
hqondaT da arc Sens Semdeg eRirseba vinmes“ (2 neSt. 1, 1112).<br />
diax, TiToeuli CvenganisTvis aucilebelia RvTivboZebuli<br />
sibrZne da goniereba, raTa SevZloT davinaxoT sakuTari<br />
Tavi da samyaro iseTi, rogoric is sinamdvileSia, davinaxoT<br />
isic, risi daTmobac SesaZlebelia da isic, rac unda davicvaT<br />
mtkiced; kargad unda davfiqrdeT, ra vakeToT, ras veswrafoT,<br />
rogor gavimarjvoT.<br />
upirvelesad Cveni adgili unda vnaxoT cxovrebaSi da<br />
ganvsazRvroT saxe Cveni saqmianobisa.<br />
rodesac specialobas virCevT, pasuxi unda gvqondes<br />
ki T xvebze: visTvis iqneba saWiro es saqmianoba, migviyvans igi<br />
RmerTamde, aqvs mas maradiuli Rirebuleba?<br />
dRes, marTalia, cocxlebi varT, magram, ar vuwyiT, ra<br />
gvelis xval. RmerTi Cvengan elodeba Cveni daniSnulebis aRsrulebas.<br />
Cveni maradiuli cxovreba damokidebulia imaze, Tu<br />
dRes ras vakeTebT da rogor vakeTebT, vzrunavT Tu ara Cveni<br />
sulieri amaRlebisaTvis.<br />
yovel epoqas Tavis Sexeduleba aqvs adamianze. adamians<br />
xan aamaRlebdnen, xan – daamdablebdnen, xan – aRmerTebdnen.<br />
droni icvlebian da Cvenc vicvlebiT masTan erTad, magram um<br />
Tavresi – xateba RvTisa – ucvleli rCeba CvenSi da igi imdenad<br />
Zlieri da ganmsazRvrelia, rom SeuZlia mTlianad Secvalos<br />
pirovneba, Tu, ra Tqma unda, mas amis survili aqvs.<br />
harmoniuli Serwyma gonebisa da gulis SesaZleblo b ebisa<br />
exmareba adamians sulier, inteleqtualursa da ku lturul<br />
srulyofaSi, Tavis SecnobaSi. aseve udidesi mniSvneloba aqvs<br />
bibliis Seswavlas.<br />
309
310<br />
saSobao epistole, 1991 w.<br />
biblia aris erTaderTi wigni kacobriobisa, romelic<br />
warmogvidgens adamians iseTs, rogoric iyo da aris saerTod:<br />
dacemuli da aRmdgari, aRmdgari da dacemuli; gviCvenebs mis<br />
didebul da sust mxareebs. biblia ar pirferobs da arc amcirebs<br />
pirovnebas, aramed warmogvidgens mas iseTs, rogoradac<br />
xedavs adamians misi Semoqmedi RmerTi, yovlis mxilveli.<br />
biblia xsnis Cveni sulis ufaqizes Sreebs, TvalnaTliv<br />
gviCvenebs Sedegs codvisa da borotebisa, Sedegs siyvaru lisa<br />
da sikeTisa, gviCvenebs maradiul da warmaval Rirebulebebs.<br />
vinc dakvirvebiT kiTxulobs wmida werils da sarw mu noebiT<br />
cxovrobs, man icis, rom maradiulisaTvis ucxoa si xarbe,<br />
iq ar aris ganyofa Cemsa da Sen Soris. is xedavs, rogor Sorde<br />
ba yovelive saukeTeso, keTilSobiluri xarb, TavisTavis moyvare<br />
suls, romelic martodmarto iwvis da u kmayofilebeli<br />
egoizmis cecxlSi; es jojoxeTuri wva ar Se iZleba dausruleblad<br />
gagrZeldes. bolos da bolos ife rfleba TviTon adamiani,<br />
misi sindisi da samaradisod iRu peba suli misi.<br />
aseTi adamianebi viwro interesebiT cxovroben. maTTvis<br />
ucxoa amaRlebuli grZnobebi. WeSmaritad, diadi aRmoCenebis<br />
sixaruli arasodes eZleva maT, vinc cdilobs igi Tavisi interesebisa<br />
da keTildReobisaTvis gamoiyenos. da piruku, is,<br />
vinc iviwyebs Tavisas da sxvebze zrunavs, zrunavs maSvralTa<br />
da tvirTmZimeTa, avadmyofTa, obolTa da saerTod gaWirvebulTaTvis,<br />
sanacvlod iRebs iseT sixaruls da RvTis iseT<br />
wyalobas, romelsac ver Seedreba veranairi miwieri keTildReoba.<br />
yoveli weli, yoveli ganvlili dRe gvaaxloebs mara
saSobao epistole, 1991 w.<br />
diulobasTan. yoveli axali wlis dadgoma maradiulobis<br />
Zaxilia Cveni gulis karTan; es aris dro, roca Cven miwieri<br />
amaoebis iqiT unda davinaxoT waruvali Rirebulebebi da veZeboT<br />
gzebi maTTan miaxloebisaTvis. dro Cven mogveca imitom,<br />
rom guSindelTan SedarebiT dRes ukeTesni gavxdeT, xval ki –<br />
dRevandelze ufro kargni. ubeduria, vinc dros ar iyenebs da<br />
ar icis misi fasi. dakarguli fuli SeiZleba ipovo, darRveuli<br />
megobroba ganaaxlo, Seryeuli janmrTeloba aRidgino, Segi<br />
Zlia iyido, gayido da kvlav iyido saxli, miwa, qoneba, magram<br />
ar arsebobs SesaZlebloba imisa, rom daibruno dakarguli<br />
dro. ver daibruneb verc erT wuTs, sikeTis qmnis gareSe uqmad<br />
Cavlils.<br />
Cven yovel axal wels bednierebas velodebiT, magram<br />
gana SeiZleba bednierebas velodoT xval, Tu dRevandeli dRe<br />
SuRlSi, urTierTdapirispirebaSi, uzrunvelobasa da codvaSi<br />
ganvlieT? ra aris xvalis dRe, Tu ara sxva saxis dRevandeloba?<br />
icode, gulo Cemo, vidre Sen ar ganiwmindebi risxvisa<br />
da urwmunoebisagan, ampartavnebisa da Surisagan, vercxlismoyvarebis,<br />
mruSobisa da sxva sibilweTagan da ar iqcevi taZrad<br />
sulisa wmidisa, verasodes iqnebi bednieri. Cven ver viqnebiT<br />
bednierni, Tu ar aRvasrulebT Cvens vals, Cvens daniSnulebas<br />
RvTisa da eris winaSe.<br />
Cveni bedniereba rom iyos sruli, unda gavufrTxildeT<br />
ojaxs, megobrobas.<br />
ojaxi bednierebasTan erTad movaleobacaa. meuRleni,<br />
upirveles yovlisa, megobrebi unda iyvnen. moviyvan erTerTi<br />
qalbatonis Canawers misi meuRlis dRiurSi: „Cven erTmaneTs<br />
vekuTvniT saukunod. me – Sen. amaSi Sen SegiZlia iyo darwmu<br />
311
nebuli. Sen Cems gulSi xar datyvevebuli da verc verasdros<br />
ganTavisufldebi, radgan gasaRebi am gulisa karga xania daikarga“.<br />
WeSmariti megobari rom iyo, aucilebelia gqondes ama<br />
Rlebuli, mosiyvarule da mtkice suli. unda SegeZlos bevri<br />
ramis patieba, bevris daviwyeba, bevris moTmena. dedobis, saer<br />
Tod, mSoblis valis Semdeg amqveynad yvelaze met msxverpls<br />
megobroba iTxovs. megobars unda SevwiroT ara marto dro da<br />
grZnobebi, aramed Cveni mTeli SesaZleblobebi da, Tu aucilebelia,<br />
sicocxlec ki; imaze sasixarulo da ganmamtkicebeli azri<br />
ra unda iyos, roca ici, Seni megobari arasdros giRalatebs,<br />
arasdros migatovebs.<br />
am striqonebs rom vwer, vfiqrob Cvens axalgazrdebze,<br />
Cveni qveynis momavalze.<br />
metad rTul, mZime da dapirispirebul droSi vcxo vrobT,<br />
roca dgeba saSiSroeba damangreveli Zaladobis ba t onobisa,<br />
politikiT axalgazrdobis masobrivma dainteres e bam mosw<br />
yvita isini mecnierebis Rrmad Seswavlis survils, moswyvita<br />
Sromas; samagierod Tavi iCina mravalma politi ku rma partiam,<br />
asociaciam da sxvadasxva sazogadoebr ivma organizaciam.<br />
312<br />
Camoyalibda iseTi politikuri poziciebi, romelnic<br />
Serigebisa da gaerTianebisaken ki ar mouwodeben axalgazr d<br />
ebs, aramed qmnian barierebs, acalkeveben xalxis erT nawils<br />
meorisagan, rac, arcTu iSviaTad, aSkara dapirispireba sa da<br />
mtrobaSi gadadis. samwuxarod, pirad interesebsa da Sexedul<br />
e bebs sazogadoebrivi da erovnuli interesebi ewireba. unda<br />
iTqvas isic, rom xSirad Cveni axalgazrdoba Tavis msjelobaSi<br />
metad kategoriulia da misi moTxovnebi realo basaa mow<br />
yvetili.<br />
saSobao epistole, 1991 w.
davfqirdeT, naadrevi xom ar aris amdeni dapirispire<br />
buli politikuri partiis arseboba, naadrevi xom ar aris Cveni<br />
ase dayofa?<br />
sxvadasxva politikuri partia maSinaa sasurveli, ro ca<br />
qveyana damoukidebeli iqneba, roca Cveni Tavis batonpa tronni<br />
Cven viqnebiT.<br />
saSobao epistole, 1991 w.<br />
axla ki yovlad aucilebelia gaerTianeba, erT Zalad<br />
Sekvra da qristianuli siyvaruliTa da urTierTgagebiT Cven<br />
winaSe wamoWrili problemebis daZleva.<br />
qveynad yvelaferi icvleba, mxolod WeSmaritebaa maradiuli.<br />
midian adamianebi, warsuls bardeba da miviwyebis<br />
fe rfliT ifareba saxelebi erT dros miwieri didebiTa da<br />
pativiT gamorCeulTa; midian brZenni da ubraloni, mo m xve<br />
Welni, didebismoyvareni, kanonmdebelni, msoflio batonobis<br />
msurvelni... am mSfoTvare samyaros winaSe uZ le veli aris<br />
mxolod beTlemis gamoqvabulis bagaSi mwo li yrmis uwyinari<br />
siyvaruli, misi WeSmariti meufeba samya r o ze.<br />
adamianTa urwmunoeba da eWvi ganqarda macxovris mier<br />
moniWebuli RvTaebrivi siyvaruliT, romlis sidiades Cveni<br />
goneba ver miswvdeba. igi SeiZleba mxolod vigrZnoT da ganvicadoT<br />
im sixarulis madliT, romelic am siyvarulisagan<br />
momdinareobs.<br />
roca Cven viwyebT RvTaebrivi siyvarulis gacnobierebas<br />
da vxdebiT monawile mismieri sixarulisa, yvela miwieri<br />
gaWirveba, SiSi da gansacdeli uferuldeba, ararad iqceva.<br />
unda gvaxsovdes, rom siyvarulis gareSe sixarulisken<br />
gz as ver gavikvlevT da arc siyvarulisken aris sxva gza, Tv i ni<br />
er Cveni egoizmis uaryofisa da moyvasisaTvis msaxu r e b i sa.<br />
am saSobao epistoleSi minda mivmarTo saqarTveloSi<br />
313
mcxovreb araqarTvel mosaxleobas: rusebs, afxazebs, osebs,<br />
ebraelebs, berZnebs, somxebs, estonelebs, azerbaijanelebs,<br />
ukrainelebs, qurTebsa da sxvaT. dano da Zmano Cvenno, mamaSviluri<br />
siyvaruliT SegaxsenebT, rom Tqvenc Cveni iseTive<br />
sulieri Svilebi xarT, rogorc qarTvelni. saqarTveloSi<br />
arasodes yofila vinmes Seviwroeba erovnuli an sarwmunoebrivi<br />
niSniT; Tqven iyaviT da kvlavac iqnebiT Cveni Zmebi da am<br />
damokidebulebas veraviTari Zala ver daarRvevs. gaxsovdeT,<br />
qarTvelTa bedniereba Tqveni bednierebacaa. Cven erTad unda<br />
vicxovroT, erTad unda viSromoT Cveni sulieri da materialuri<br />
keTildReobisaTvis.<br />
midis weli savse gansacdeliTa da mRelvarebiT, weli,<br />
romelmac naTeli momavlis rwmena Cagvisaxa. Cven imediT<br />
SevyurebT xvalindel dRes, rameTu CvenTan ars RmerTi, „ani<br />
da ჵ, dasabami da dasasruli“ yovlisa (gamocx. 22, 13).<br />
Cven winaSe momavlis kari iReba. de, iyos igi mSvidobia<br />
ni, RvTis saTno da bednieri; RvTis mowyalebis imediT aRvsili<br />
yvelas guliTadad gilocavT qristes Sobis brwyi nvale<br />
dResaswauls, bednier da mSvidobian axal wels. „aku rTxe,<br />
ufalo, gvirgvini amis weliwadisa saxierebiTa SeniTa“.<br />
314<br />
saSobao epistole mefe solomonis locviTa da kurTx<br />
eviT minda davamTavro: „iyavn, ufali RmerTi Cueni CuenTana,<br />
viTarca iyo mamaTa CuenTa Tana, raTa ara dagviteos Cuen“ (3<br />
mef. 8, 57).<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1991 w.<br />
saSobao epistole, 1991 w.
„მ<br />
saaRdgomo epistole<br />
1991 w.<br />
saqarTvelos wmida marTlmadidebeli<br />
eklesiis sulier Svilebs:<br />
„sagalobel yavT saxeli uflisa, rameTu<br />
didebulni qmna, amcneT eseni... yovelsa queyanasa“<br />
(es. 12, 5).<br />
Svidoba TqvenTana“, – pirvelad am sityvebiT akurT<br />
xa aRdgomilma macxovarma Tvisi mowafeni. am sity ve<br />
bi Tve mimarTavs igi dRes mTel kacobriobas, borotebis wy v <br />
diadSi, omisa da Zaladobis morevSi danTqmul TiToeul Cvengans.<br />
da Tu Sen qristiani xar, gaxsen gulis kari da igr Z n ob,<br />
uflis es dalocva, rogor uwamlebs Seni sulis Seuxor ce bel,<br />
Ria Wrilobebs.<br />
315
316<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
„nu esavT mTavarTa, ZeTa kacTasa, romelTa Tana ara ars<br />
cxorebaჲ... netar ars, romlisa RmerTi iakobisi Semwe ars misa,<br />
da sasoebaჲ misi ars uflisa mimarT RmrTisa misisa“ (fsalm.<br />
145, 3, 5).<br />
WeSmaritad, erTaderTi imedi da mxsneli Cveni ufalia.<br />
Zmano da dano Cemno, uflis imediTa da siyvaruliT<br />
aR vsili guliTadad gilocavT paseqis brwyinvale dResaswauls.<br />
qriste aRdga!<br />
gwamdeT RvTisa da sasoebdeT mas da tanjva Tqveni sixarulad<br />
SegecvlebaT.<br />
wmida mamebis swavlebiT, sulis xsnis gza sam ZiriTad<br />
safexurs moicavs:<br />
unda ganveSoroT codvas:<br />
xolo Tu SevcodebT, sinanuliT unda ganviwmindoT;<br />
magram Tu gulwrfelad ver movinaniebT, mwuxarebas<br />
SegvamTxvevs ufali, raTa danaSauli gamovisyidoT.<br />
CvenSi umravlesoba, albaT, mesame kategorias ekuTvnis,<br />
amitomac gansacdeli da mwuxareba ar gvtovebs. magram gvwams,<br />
macxovarive mogvcems Zalas mis dasaZlevad. mTavaria, SeWirvebis<br />
Jams ar davkargoT RvTisagan naboZebi madli, madli siyvarulisa<br />
da mudam gvaxsovdes wmida basili didis sityvebi:<br />
borotebas borotebiT ver gankurnav, mas mxolod siyvaruliTa<br />
da sikeTiT SeiZleba uwamlo.<br />
warsuli Tavisi codvamadliT ukve gangvSorda. Cven axla<br />
awmyosa da momavalze unda vifiqroT.<br />
erTerTma didma mecnierma sityva „dRes“ qvaze amokveTa
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
da sawer magidaze daido, raTa Tavisi TavisTvis mudam Seexsen<br />
ebina, rom adamianisaTvis yvelaze Zvirfasi dRevandeli dRea.<br />
dRes maqsimalurad unda gakeTdes yvelaferi kargi da diadi,<br />
radgan xval SeiZleba ukve gviani iyos. Tu am wesiT vicxovrebT,<br />
WeSmarit gzaze davdgebiT.<br />
WeSmaritebis Zieba adamianis sulis Tvisebaa da es pro<br />
cesi mas aucileblad miiyvans RmerTamde – absolutur We<br />
Smaritebamde da moyvasis siyvarulamde. WeSmaritebis ga r e Se<br />
ar arsebobs momavali, ar arsebobs namdvili sixaruli, cxo<br />
vrebas ara aqvs azri. ufali brZanebs: „scnaT WeSmariti, da<br />
WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />
dRes TiToeuli Cvengani ocnebobs Tavisuflebasa da<br />
mSvidobaze. suverenuli saxelmwifo, – es sityvebi xSirad gvxvdeba<br />
Cveni JurnalgazeTebis furclebze, gvesmis adamianTa<br />
saubrisas. is ki gvaviwydeba, rom amasTan erTad saxelmwifo,<br />
up irveles yovlisa, unda iyos samarTliani. samarTlianobis<br />
ga reSe, rwmenisa da siyvarulis gareSe mSvidoba ver damyarde<br />
ba. qveyana, romelic am kanonebiT ar cxovrobs, jojoxeTad<br />
iq ceva Tavisive xalxisTvis. srulyofili da samarTliani<br />
sa xelmwifo rom SevqmnaT, upirveles yovlisa, adamianebi<br />
unda aRvzardoT siyvarulis, rwmenisa da samarTlianobis<br />
pr incipebiT. magram jer unda gavarkvioT, saidan da rogor<br />
da viwyoT aRzrda.<br />
cnobili mecnierebi, filosofosebi, RvTismetyvelebi,<br />
fsiqologebi miiCneven, rom am saqmes bavSvis dabadebis pirveli<br />
dRidanve unda SevudgeT. amasTan mudam unda gvaxsovdes, rom<br />
aucilebelia codnis micemasTan erTad grZnobaTa aRzrdazec<br />
vizrunoT.<br />
gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces gulis kultu<br />
317
as. guli aris adamianis sulieri da xorcieli sicocxlis<br />
SeerTebis adgili; aqedan momdinareobs keTili da boroti<br />
zraxvani da qmedebani. Cveni goneba garedan miRebul informacias<br />
agzavnis gulSi; aq xdeba yovelive amis samarTliani an<br />
usamarTlo gansja, rac Semdeg Cvens moqmedebaSi vlindeba.<br />
guli aris centri mravalgvari sulieri gZrnobisa, sxvadasxva<br />
gancdisa, cxoveluri vnebisa.<br />
ase rom, gulSi yalibdeba da mwifdeba pirovnebis zneobrivi<br />
safuZvlebi, romelnic Semdeg adamianis cxovrebaSi iCens<br />
Tavs.<br />
wmida mefe daviTma, fsalmunTa Semqmnelma, mSvenivrad<br />
icoda gulis mniSvneloba. igi ase SesTxovs Semoqmeds: „guli<br />
wmidaჲ dahbade Cem Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle<br />
guamsa Cemsa“ (fsalm. 50, 12).<br />
guli, – es aris adamianis yvelaze didi siwminde, kvarcxlbeki<br />
uzesTaesisa, taZari sulisa wmidisa. amitomac mimarTavs<br />
ufali TiToeul Cvengans: „momec me, Svilo, guli Seni“<br />
(igav. 23, 26).<br />
amis Sesaxeb dawvrilebiT imitom vsaubrobT, rom mS o blebi<br />
anda pedagogebi, roca Svils an moswavles ama Tu im keTil<br />
rCevas aZleven, xSirad maTi naTqvami rCeba xmad mRaRa deblisa<br />
udabnosa Sina. ufrosebis darigeba, axsna, mtkiceba umetes SemTx<br />
vevaSi unayofoa, radgan Tavidanve daSvebuli aqvT erTi didi<br />
Secdoma: maT ver SeZles bavSvis gulis karis gaReba. guli ki<br />
mxolod siyvaruliT ixsneba.<br />
mSobelma Tu maswavlebelma, upirveles yovlisa, msmenelTa<br />
siyvaruli unda daimsaxuros da gasaRebic mis xelSi<br />
iqneba; gaaRe guli, Sedi Sig, daamyare wesrigi da Seni gemovnebiT<br />
318<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
ganalage yoveli; xelis SemSleli ar geyoleba.<br />
magram siyvaruli rom davimsaxuroT, jer Cven unda Seviy<br />
varoT bavSvi namdvili siyvaruliT. didebs unda axsovdeT,<br />
rom bavSvis motyueba SeuZlebelia; igi gacilebiT imaze mets<br />
gZrnobs, vidre Cven gvgonia (adamianebs Soris xom, garda xilulisa,<br />
TvalisTvis SeumCneveli sulieri kavSiric myardeba).<br />
mainc ra aris siyvaruli?<br />
SesaniSnavad wers filosofosi platoni: „erTianobis,<br />
mTlianobis dauokebeli survili da misdami swrafva aris<br />
siyvaruli“ (platoni, m. 1990, t. II, gv. 120). magram siyvarulis<br />
arss yvelaze Rrmad da naTlad mainc wmida mociquli ioane<br />
RvTismetyveli ganmartavs: „sayuarelno, viyuarebodiT urTierTas,<br />
rameTu siyuaruli RmrTisagan ars da yoveli, romelsa<br />
uyuardes, RmrTisagan Sobil ars da icis RmerTi. romelsa ara<br />
uyuardes, man ara icis RmerTi, rameTu RmerTi siyuarulisaჲ<br />
ars“ (1 ioan. 4, 78).<br />
siyvaruli unda aRvzardoT da siyvaruli unda vaswavloT<br />
Cvens Svilebs. adamianis sicocxlis mTavari azric is<br />
aris, rom uyvardes sxva, uyvardes RmerTi, uyvardes buneba,<br />
uyvardes keTilni da borotni, uyvardes yvela. magram es ar<br />
aris sakmarisi; aucilebelia, sxvebsac vuyvardeT.<br />
riT daviwyoT? – yvelaze mciriT, erTi adamianiT.<br />
Sens damokidebulebas am pirovnebisadmi unda gansazRvravdes<br />
ara valdebuleba, aramed siyvaruli, masTan sulieri<br />
erTobis survili. sxva adamianSi, Tundac yvelaze SeumCnevelSi<br />
an codviT dacemulSi, unda scado, dainaxo RvTis brwyinvalebis<br />
anarekli, – misi kargi Tvisebebi da ase Seiyvaro igi.<br />
Sens moqmedebas safuZvlad siyvaruli daude da gaxs<br />
319
ovdes: mTavari is ki ar aris, ramdens gaiReb gaWirvebulis<br />
dasaxmareblad, aramed is, Tu siyvarulis ra wils Cadeb Sen<br />
mier gakeTebul keTil saqmeSi. RvTis saxeliT siyvaruliT aRsrulebuli<br />
keTili saqme metad didi madlia winaSe uflisa.<br />
am epistoleSi minda Sevexo Cveni mozardi Taobis pr oblemas,<br />
aRzrdis sakiTxs ojaxsa da skolaSi, saSualo sk olis<br />
saganmanaTleblo kurss da im zogierT gadauWrel sa kiTxs,<br />
romelic dRes dgas Cven winaSe.<br />
320<br />
problemebi bevria da xSirad arc viciT, saidan daviw<br />
yoT maTi mogvareba. Tavidanve unda iTqvas, rom mozardebis<br />
mimarT didad scodaven rogorc ojaxi, mSoblebi, ise skola<br />
da pedagogebi.<br />
ojaxze rom RvTis locvakurTxeva iyos, colqmars, aucileblad,<br />
taZarSi unda hqondes jvari dawerili; xolo Tu<br />
isini jvardauwerelni arian, maTi urTierTobac da Svilebic<br />
RvTis kurTxevis madls moklebuli arian.<br />
bavSvis aRzrdisas yvelaze didi biZgis mimcemi mSo ble bis<br />
piradi magaliTia. im ojaxSi, sadac yoveldRiurad aRevlineba<br />
locva, sadac mSoblebi yoveldRiurad keTilsindisierad<br />
Sromoben, erTmaneTs siyvaruliTa da pativiscemiT mimarTaven,<br />
cdiloben daexmaron gaWirvebulebs, iq, sadac aravin aravis<br />
uyviris, ar uxeSobs, ar atyuebs... izrdebian ase Tive keTili<br />
Tvisebebis mqone pirovnebebi.<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba Svilebis qristi<br />
anul aRzrdas. dResdReobiT mravali seqta arsebobs: baptistebis,<br />
ormocdaaTianelebis, evangelistebis, ieRove lebis,<br />
aRmosavlur religiaTa warmomadgenlebis: budistebis, indu<br />
istebis, kriSnaitebisa da sxvaTa. isini cdiloben, gaavrcelon
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
TavianTi cru swavleba, ewevian aqtiur propagandas da xSirad<br />
mizansac aRweven, gansakuTrebiT bavSvebsa da axalgazrdebSi,<br />
radgan maT ojaxidan ara aqvT miRebuli saWiro religiuri<br />
aRzrda, ar icnoben marTlmadideblobas da mtkiced ar dganan<br />
TavianT sarwmunoebaze.<br />
unda vicodeT da mudam gvaxsovdes, rom marTlmadideblobaSia<br />
Cveni Zala, rom mxolod marTlmadideblobam<br />
SeinarCuna is rwmena, wesebi da tradiciebi, romelic ufalma<br />
mociqulebs dautova. amitomac Cveni eklesia iwodeba samociqulo<br />
eklesiad da igi dRemde icavs erTiani, ganuyofeli<br />
samociqulo eklesiis mrwamssa da tradiciebs.<br />
„mwams... erTi wmida kaTolike da samociqulo eklesia“, –<br />
vkiTxulobT sarwmunoebis simboloSi, romelic wmida mamaTa<br />
mier I da II msoflio saeklesio krebebze Camoyalibda. amitomac<br />
did codvasa da danaSauls sCadian isini, romelnic toveben<br />
marTlmadideblobas da sxva seqtebSi gadadian. TviTon sityva<br />
„marTlmadidebloba“, anu marTlad, sworad dideba RvTisa,<br />
Cveni eklesiis WeSmaritebaze metyvelebs.<br />
amis Sesaxeb imitom vamaxvileb yuradRebas, rom SegaxsenoT,<br />
marto marTlmadideblurad monaTvla ar aris sakmarisi,<br />
aucilebelia eklesiuri cxovreba, raTa vigrZnoT Zala da<br />
madli marTlmadidebeli sarwmunoebisa da arasdros ganve<br />
SoroT mis WeSmarit gzas.<br />
ojaxis wevrebi unda icavdnen eklesiur wesebs: unda marxulobdnen,<br />
saxlSi yoveldRiurad unda loculobdnen; aucilebelia<br />
SabaTkvirasa da dResaswaulis dReebSi eklesiaSi<br />
siaruli, sinanuliTa da aRsarebis saidumlos madliT codvaTagan<br />
sulis ganwmenda, xSirad ziareba, yovel wels saxlis<br />
321
kurTxeva, aucilebelia gardacvlil axlobelTa da winaparTa<br />
sulebisaTvis specialurad maTTvis gankuTvnil dReebSi locva...<br />
aseTi ojaxi, rogorc ambobs wmida mociquli pavle, iqceva<br />
„saxlis eklesiad“ da daivanebs iq ufali da daicavs mas mSvidobiT,<br />
siyvaruliTa da keTildReobiT.<br />
magram, samwuxarod, ojaxSi ufrosebi xSirad arasworad<br />
iqcevian. isini kerpebiviT eTayvanebian TavianT Svilebs,<br />
rac RvTis sawinaaRmdegoa; gansakuTrebulad zrunaven maT<br />
janmrTelobasa da fizikur aRzrdaze, cdiloben aucileblad<br />
miscen saSualo da umaRlesi ganaTleba; yvelaze mTavari ki<br />
aviwydebaT: aviwydebaT sulieri aRzrda, aviwydebaT bavSvebSi<br />
im moraluri Tvisebebis Camoyalibeba, romelic unda axasia<br />
Tebdes marTlmadidebel qristians.<br />
sabolood Sedegic samwuxaroa: Svilebi nelnela ka <br />
r gaven mSoblebis siyvaruls, TandaTan Sordebian maT, yu ra<br />
dRebas aRar aqceven anda upatronoTa TavSesafarSi ab a reben.<br />
imaze ki aRar fiqroben, rom igive xvedri, anda uf ro ua resi,<br />
TviTon maT eliT.<br />
322<br />
„pativi ec mamasa Sensa da dedasa Sensa, raTa keTili ge <br />
y os Sen da dRegrZel iyo qveyanasa zeda“, – gvaswavlis me x uTe<br />
mcneba.<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
mSoblebis pativiscema da maTi rCevis gaTvaliswineba<br />
aris safuZveli qaliSvilisa Tu vaJis momavali ojaxis simtkicisa<br />
da bednierebisa. upativcemuloba ki – mizezi ojaxis ubedurebisa<br />
da darRvevisa.<br />
pirovnebis inteleqtualuri da sulieri CamoyalibebisaTvis<br />
Zalian didi mniSvneloba eniWeba skolas. kargad<br />
uTqvamT: skola iseTia, rogoric aris sazogadoebao.
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
sazogadoeba, rogorc viciT, daavadebulia; Sesabamisad<br />
dasneulebulia skolac. Cveni saSualo skola konservatiulia<br />
da ver akmayofilebs dRevandel cxovrebiseul moTxovnebs.<br />
maswavlebloba erTerTi yvelaze sapasuxismgeblo da<br />
sapatio profesiaa mTel msoflioSi, radganac igi zrdis momaval<br />
Taobebs. CvenTan ki pedagogs ara aqvs avtoriteti arc<br />
ojaxSi, arc sazogadoebaSi da arc moswavleTa Soris. ufro<br />
metic, umravles SemTxvevaSi mowafes ar uyvars skola da arc<br />
aRmzrdelni.<br />
dRes bevrs laparakoben maswavleblis Sromis socialur<br />
da sazogadoebriv mniSvnelobaze; amis Taobaze adgenen sxvadasxva<br />
deklaraciebs... saqme ki adgilidan ar iZvris, piriqiT,<br />
ufskrulisken mieqaneba.<br />
Cemi SexedulebiT, yvelaze didi xelfasi, nebismieri<br />
profesiis adamianebTan SedarebiT, pedagogebs unda hqondeT.<br />
aq unda mivizidoT yvelaze niWieri kadrebi, iseTni, romelnic<br />
gamorCeulni iqnebian ara marto codniT, aramed, upirveles<br />
yovlisa, Rrma rwmeniT, siyvaruliT, didi moTminebiT da sxva<br />
keTili TvisebebiT, rasac Semdeg isini TavianT moswavleebs<br />
gadascemen.<br />
maswavleblis Sesaxeb SeiZleba dausruleblad vilaparakoT,<br />
magram misi upirvelesi movaleobaa gaakeTos yvelaferi,<br />
TviT SeuZlebelic ki, raTa moswavleebma namdvili<br />
siyvaruliT Seiyvaron. mxolod amis Semdeg Seiyvareben isini<br />
sagans, romelsac swavloben.<br />
maswavlebelTa Soris, ra Tqma unda, dResac arian niWieri<br />
pirovnebebi, romelnic, garda imisa, rom kargad floben<br />
sagans, dainteresebulni arian, magaliTad, kargi biblioTekis<br />
323
SeqmniT, soflis meurneobiT, xelovnebiT, gatacebulni arian<br />
filateliiT an weren leqsebs... da TavianT interesebsa da<br />
miswrafebebs aRsazrdelTac uziareben.<br />
aseTi pedagogebi sxvaTagan ganirCevian maRali sulierobiT,<br />
zneobiT, kulturiT. isini RimiliT Sedian saklaso<br />
oTaxebSi da Tavidanve qmnian mSvid da sasiamovno ganwyobilebas.<br />
ar iCenen pedantobas JurnalSi daswrebis aRricxvisas,<br />
ar cdiloben orianis daweras da im moswavleTa dasjas,<br />
romelTac ara aqvT gakveTili momzadebuli. bavSvebTan maTi<br />
Sexvedra rom saintereso iyos, isini ramdenime wuTs uTmoben<br />
mecnierul miRwevebze, xelovnebis siaxleze an sxva saWiro da<br />
mniSvnelovan sakiTxebze saubars.<br />
magondeba erTerTi Cemi pedagogi, romelmac gakve T<br />
i lze konspeqtis rveulTan erTad xelCanTidan amoiRo da<br />
naCangali, kovzi... da TiTqmis mTeli gakveTilis manZilze<br />
gvixsnida maTi xmarebis wesebs, sadilobis dros qcevis etikets.<br />
Cven im dRes bevri ram saWiro SeviTviseT. mis sagans ki amiT<br />
araferi dahklebia.<br />
am cota xnis winaT sapatriarqos rezidenciaSi gve wvivnen<br />
Tbilisis 126e saSualo skolis me7 klaselebi. gaimarTa<br />
saintereso saubari, romelsac bavSvebTan erTad pedagogebi da<br />
mSoblebic eswrebodnen. me maT vuambe saqarTvelos eklesiis,<br />
sapatriarqos Senobis istoriis Sesaxeb; vuTxari isic, rom<br />
sapatriarqoSi gaxsnilia ufaso sasadilo xelmokle studentebisTvis,<br />
gaWirvebuli martoxelebisa da moxucebisTvis.<br />
bolos vTxove maswavleblebs, rom amieridan aRar daeweraT<br />
oriani moswavleebisaTvis da bavSvebsac, – rom ar CaegdoT<br />
pedagogebi uxerxul mdgomareobaSi. es winadadeba sixaruliT<br />
miiRo orive mxarem.<br />
324<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.
samioTxi kviris Semdeg isini kvlav movidnen CemTan da<br />
moi tanes Segrovili Tanxa – xuTasi maneTi ufaso sasadilosT<br />
vis.<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
Rirebuli es fuli ki ar aris, aramed survili bavSvebi<br />
sa, monawileoba mieRoT RvTis saTno saqmeSi, risTvisac maT<br />
mTeli danazogi gaiRes. Seiwiros ufalma maTi qvelmoqmedeba<br />
da akurTxos isini.<br />
am qristianul saqcielSi Cans pedagogTa keTili gavlena.<br />
rodesac maswavleblis naklze vsaubrobT, ar unda da <br />
gvaviwydes, rom isini damnaSaveni ar arian; damnaSavea ga na<br />
Tlebis dRes arsebuli sistema, romelmac karga xania dro<br />
moWama, magram mainc veravin bedavs mis Secvlas.<br />
am sistemaSi aRmzrdeli araraobas warmoadgens. mas<br />
aZleven garkveul programas da aiZuleben mis Sesrulebas;<br />
dafiqrebis saSualebasac ki uspoben imaze, rom mixvdes, programis<br />
aTviseba ki ar aris mTavari, aramed bavSvebisaTvis<br />
moraluri, zneobrivi, sulieri sazrdos miwodeba, raTa isini<br />
WeSmarit pirovnebebad Camoyalibdnen. pedagogi saxelmwifosa<br />
da sazogadoebisagan, mSoblebis, direqtorisa da mowafeebisagan<br />
imdenad daTrgunulia, rom faqtobrivad dakarguli aqvs<br />
Tavisi Tavisadmi rwmena, TviTonac advilad imcirebs Tavs da<br />
arc cdilobs, rogorme ganSordes am Waobs.<br />
marTalia, savalaloa maswavlebelTa mdgomareoba, magram<br />
mTeli tragedia mainc is aris, rom isini zrdian aseTive<br />
SezRudul da usaxo momaval Taobebs, Seugneblad uviTareben<br />
ra maT skolisa da, saerTod, swavlis siZulvils.<br />
aiReT Tundac saxelmZRvaneloebi, rogor aris isini Sedgenili?!<br />
me, magaliTad, iseTi STabeWdileba mrCeba, Ti Tqos<br />
325
ganzrax imgvaradaa iq masala warmodgenili, rom sa bolood<br />
Cauklan bavSvs codnis SeZenis survili.<br />
326<br />
saSualo skolis programac isea agebuli, TiTqos mo s<br />
wavleebs yvelafris codna eZleodeT. magram es erTi Se xedviT;<br />
sinamdvileSi miRebuli codna arafris momcemia, ra dganac<br />
yvela sagani zedapirulad iswavleba. aseTive md gom areoba<br />
grZeldeba institutebSi. ase yalibdebian Semdeg ambiciuri<br />
umecrebi, romelTa gamosworeba ukve SeuZlebelia.<br />
imedia, axali Taoba gaiTvaliswinebs warsulis am naklovanebebs<br />
da miiRebs Sesabamis zomebs.<br />
iqneb sjobdes, skolis programa da sagnebi calcalke<br />
Seiqmnas humanitaruli da teqnikuri ganyofilebebisaTvis. e.i.<br />
gagvexsna erTi tipis skolebi humanitarebisaTvis, meore tipisa<br />
ki – maTTvis, visac teqnikuri sagnebi itacebs, magram ise, rom<br />
orive saxis skolaSi darCeniliyo zogadsaganmanaTleblo<br />
kursi. sasuliero seminariasa da akademiaSi, sxvebTan erTad,<br />
iswavleba zneobrivi RvTismetyveleba. saSualo skolis programaSic<br />
SeiZleboda Segvetana eTika.<br />
gana dro ar aris davfiqrdeT imaze, tyuilad ratom<br />
va swavliT Cvens bavSvebs magaliTad, algebras, geometrias,<br />
fizikas, qimias da sxva iseT sagnebs, romlebic cxovrebaSi Sei<br />
Zleba saerTod ar dasWirdeT; maSin, rodesac arafers veubnebiT<br />
rwmenis, siyvarulis, siZulvilis, Suris, sinanulis, Serigebis<br />
unaris, ampartavnebis, Tavmdablobis, sama rTlianobis,<br />
mowyalebis, sicruis, simarTlis, Sromis mni Svnelobisa da<br />
au cileblobis Sesaxeb.<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
amitomac Sedegad miviReT sazogadoeba qurdebisa da<br />
borotmoqmedebisa, mliqvnelTa, cruTa da uzneoTa, daba lma
sulierobam sxva mxrivac iCina Tavi Cvens xasiaTSi: ad r indel<br />
Cems epistoleSi ukve mqonda imis Sesaxeb saubari, ra sac aq kidev<br />
gavimeoreb: qarTvelebi emociuri xalxi va rT, amitomac Cvens<br />
moqmedebas xSirad grZnobebi warmarT a vs, grZnoba kargia, igi<br />
gulidan momdinareobs, magram ar ar is sakmarisi, aucilebe<br />
lia gonebis, zogjer civi gonebis kontro li, rom sworad ga<br />
nvsazRvroT Cveni saqcielis SesaZ lo dadebiTi an uaryofiTi<br />
Sedegebi.<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
am cota xnis winaT erTerTma cnobilma qarTvelma mw e<br />
ra lma saubrisas ase brZana: Tu vinme damartyams, mec dava r tyam<br />
da sulac ar vfiqrob, ra SeiZleba amas mohyveso.<br />
diax, es qarTul xasiaTSi devs da igi Cveni didi naklia.<br />
ase cxovreba ar gamogvadgeba. aucileblad unda vifiqroT, ra<br />
iqneba Semdeg, radganac es „Semdeg“ CvenTvis, Cveni xalxi sTvis<br />
SeiZleba sabediswerod iqces.<br />
Cveni Svilebic unda SevaCvioT gansjas, gonier azrovneba<br />
sa da moqmedebas. amitomac yovelnairad unda SevecadoT,<br />
koncentrireba gavukeToT mTel Cvens sulier da inteleq<br />
tualur SesaZleblobebs da SevqmnaT saSualo skolis yvela<br />
klasisaTvis filosofiuri Rrma azrovnebis kursi.<br />
wignebi unda Sedgebodes kanonebisa da Rrma abstraqtuli<br />
azrovnebis Semcveli magaliTebisagan. ra Tqma unda, gamoyenebuli<br />
unda iyos RvTismetyveleba, logika, fsiqologia,<br />
filosofia, anTropologia, literatura, istoria da sxva<br />
disciplinebi.<br />
programa TandaTan unda rTuldebodes ise, rom sa<br />
Sualo skolis damTavrebis Semdeg miviRoT analitikurad,<br />
Rrmad moazrovne axalgazrdebi.<br />
327
328<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
albaT, aseve saWiroa, mecnierTagan Seiqmnas specialuri<br />
komisia, romelic SeimuSavebs programas da Seadgens wignebis<br />
serials bavSvebis aRzrdis Taobaze ojaxSi. yvelnairad unda<br />
vecadoT, patarebi Tavidanve mieCvion fiqrs; dae, maT norC<br />
Tavebsa da gulebSi daibados axali ideebi, Tundac utopiuri;<br />
Semdeg es yvelaferi TavisTavad mowesrigdeba.<br />
dRes skoladamTavrebuli ymawvilebi saerTod ar icnoben<br />
cxovrebas, ar arian masTan Seguebulni, ar arian Sromas<br />
SeCveulni da xSirad sruliad SemTxveviT xvdebian ama Tu im<br />
saswavlebelSi.<br />
vfiqrob, skolaSi yofnis periodSi moswavleebi xSi rad<br />
unda ataron qarxnebSi, fabrikebSi, samecniero centrebSi, rom<br />
maT garkveuli warmodgena SeeqmnaT ama Tu im saqmianobaze.<br />
saSualo skolaSi bavSvma aucileblad unda SeiTvisos raime<br />
xeloba, romelic mas mTeli sicocxlis manZilze gamoadgeba.<br />
arCeuli specialoba unda ainteresebdes moswavles da unda<br />
iyos iseTi, rom am xelobiT, saWiroebis SemTxvevaSi, irCinos<br />
Tavisi Tavic da ojaxic.<br />
bolos minda Sevexo mSoblebisTvisac da maswavleblebisTvisac<br />
erT metad sayuradRebo sakiTxs, sakiTxs sityvis<br />
mniSvnelobis Sesaxeb.<br />
sityva ar aris marto bgeraTa erTianoba; masSi gansakuTrebuli<br />
mistikuri Zalaa Cadebuli.<br />
mSoblebo! arasdros, araviTar SemTxvevaSi ar daswyevloT<br />
Tqveni Svilebi, aramed akurTxeT, gecodebodeT da<br />
giyvardeT isini. icodeT, Tqveni sityvebi didi Zalisaa da<br />
aucileblad Sesruldeba. bibliac gvaswavlis, rom kurTxeva<br />
mSoblebisa ganamtkicebs Svilebis saxlebs, maT ojaxebs, wyevla<br />
ki safuZvlamde angrevs maT.
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
maswavleblebo! Tqvenma sityvam, Tqvenma keTilma an<br />
uxeSma damokidebulebam SeiZleba gadaarCinos an daRupos aRsazrdeli.<br />
xom naTqvamia: xes rom yovel dRe SesZaxo, gaxmio,<br />
gaxmeba. nurasodes etyviT bavSvebs, rom uniWoni da cudni arian,<br />
SeibraleT isini da nu daamcirebT klasis winaSe.<br />
gansakuTrebuli yuradRebiT moeqeciT e.w. ZneladaRsazrdelT.<br />
swored maTgan gamodian genialuri adamianebi an<br />
cnobili damnaSaveni. aseTi bavSvebi floben did energias da<br />
iTxoven gansxvavebul damokidebulebas. kargi aRmzrdelis<br />
xelSi isini gamorCeul pirovnebebad Camoyalibdebian, Tu ara<br />
da maTi ganviTareba sxva mimarTulebiT wava.<br />
yovelTvis gaxsovdeT: TiToeul Tqvens moswavleSi Cadebulia<br />
raRac gansakuTrebuli niWi da unari. miexmareT mas,<br />
gamoavlinos igi.<br />
pedagogs, romelic ver iokebs sibrazes, sajarod kic xavs<br />
da Seuracxyofs moswavleebs, unda eyos vaJkacoba da gambedaoba<br />
imisa, rom TviTon datovos skola. igi SeiZleba gamodges nebismier<br />
sawarmoSi, dawesebulebaSi, magram ara skolaSi, radganac<br />
is ver SeZlebs rwmeniTa da siyvaruliT aRzardos keTilisa<br />
da borotis garCevis unaris mqone momavali Taoba. es ki Cven<br />
winaSe mdgari metad rTuli, magram aucileblad gadasawyveti<br />
amocanaa.<br />
yvelaferi unda gavakeToT, rom xeli SevuwyoT bavSvebis<br />
sulier amaRlebas, xeli SevuwyoT maTi norCi, Seuryvneli<br />
gulis kulturis srulyofas. wmida ioane kronStadteli ambobs:<br />
„guli metad faqizi, sulieri, msubuqi da Tavisi bunebiT<br />
zeciuria. gaufrTxildiT mas. nu daamZimebT, nu gaamiwierebT.<br />
iyaviT metad TavdaWerilni Wamasmisas da saerTod erideT<br />
xorciel siamovnebebs. guli taZaria RvTisa. vinc daangrevs<br />
329
RvTis taZars, mas daswyevlis ufali“. sxva adgilas ki igive<br />
wmindani wers: „gulis sicocxle siyvarulSia, xolo RvarZli<br />
da mtroba moyvasisa klavs mas. ufali imitom gvacxovrebs am<br />
soflad, rom RvTisa da moyvasis siyvarulma mTlianad moicvas<br />
Cveni guli. amas elis igi yvelasgan. es aris mizezi da mizani<br />
qveynis arsebobisa“.<br />
aseTi fiqrebiTa da survilebiT vegebebiT Cven aRdgomili<br />
macxovris brwyinvale dResaswauls – paseqs ufli sa.<br />
„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“.<br />
dae, RvTaebrivma naTelma daivanos Cvens saxlebsa da<br />
gulebSi da daemkvidros Cven Soris TvisiTa madliTa da<br />
kacTmoyvarebiTa; gangvaSoros urTierT siZulvils, Sursa da<br />
mtrobas.<br />
dRes me siyvaruliT mogmarTavT Tqven, Cveno Zmebo:<br />
rusebo, afxazebo, osebo, berZnebo, somxebo, azerbaijanelebo,<br />
ebraelebo, qurTebo, estonelebo da yovelno mkvidrno Rv<br />
TivkurTxeuli saqarTvelos miwisa. Tqven xom mravali welia<br />
qarTvelTa gverdiT cxovrobT da Zmuri urTierTobis garda<br />
maTgan sxva araferi ginaxavT. gaxsovdeT, saqarTvelo adrec<br />
gicavdaT da kvlavac dagicavT. xolo is, vinc Cven Soris Rvar<br />
Zlsa da mtrobas Tesavs, Cveni saerTo mteria.<br />
mSvidoba da RvTis kurTxeva iyos CvenTan da Cven Soris,<br />
amin.<br />
gansakuTrebuli grZnobiT minda mivmarTo Sida qarTlis<br />
mcxovrebT: rogorc qarTvelebs, ise osebs. SewyviteT mtroba<br />
da SuRli. Tqvens Svilebs momavalSi xom erTad mouwevT cxovreba;<br />
dafiqrdiT amaze; ras umzadebT maT?<br />
mwams, RvTis wyalobiT, dadgeba mSvidobiani dro da<br />
kvlav Zmuri urTierToba damyardeba Cven Soris.<br />
330<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.
ufalo, muxlmodrekilni vdgavarT Sen winaSe sustni<br />
da codvilni ara imisaTvis, rom moviwonoT an vimarTloT<br />
Tavi, aramed gTxovoT Sendoba da Semweoba; gevedrebiT, ar<br />
mogvaklo Seni kurTxeva, raTa Cvenzec aRsruldes sityvebi<br />
Seni: „mSჳdobasa dagiteveb Tquen, mSჳdobasa Cemsa migcem Tquen“<br />
(ioan. 14, 27).<br />
Rirsgvyav, ufalo, Seni RvTaebrivi mSvidobisa.<br />
„gardamoixile zeciT, RmerTo, da ixile da moxede<br />
ve naxsa amas da ganamtkice ese, romel daasxa marjvenaman Senman“.<br />
Zmano da dano Cemno, gixarodeT<br />
paseqi qristesi<br />
Tbilisi, 1991 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />
qriste aRdga!<br />
WeSmaritad aRdga!<br />
331
saSobao epistole<br />
1992 w.<br />
saqarTvelos wmida marTlmadidebeli eklesiis yvela<br />
erTgul, RvTivkurTxeul Svils:<br />
ristesmier sayvarelno yovladsamRvdelono mRvd<br />
ქ<br />
elmTavarno, diakonno, bermonazonno, dano da Zma no,<br />
RvTismSoblis safarveliT daculi RvTivkurTxeuli ive riis<br />
mkvidrno, ucxoeTSi mcxovrebo Tanamemamuleno. mo gveaxla<br />
brwyinvale dResaswauli qristes Sobisa, magram am didebul<br />
zeims saqarTvelo sevdiani xvdeba.<br />
ZmaTa sisxlisRvriT gamowveuli tkivili bolomde<br />
ga cnobierebuli arc aris. tragedia moxda, magram Seqmnili<br />
md gomareobidan gamosasvlel swor gzas ver vipoviT, Tu mo<br />
333
v lenebs miukerZoeblad ar gavaanalizebT da yvelasTvis sa<br />
mwuxaro Sedegis mizezebs ar aRmovfxvriT.<br />
334<br />
saqarTvelos istoriaSi moxda metad savalalo faqti:<br />
eri daiyo. qalaqebsa da soflebSi, samsaxurebSi mosaxleoba<br />
da upirispirda erTmaneTs; daupirispirdnen erTmaneTs Taobebi,<br />
ojaxis wevrebi...<br />
Seqmnilma mdgomareobam imdenad imoqmeda xalxis fs i <br />
qikaze, rom masa egzaltirebuli da arawmida Zalis mier ad <br />
vilad samarTavi gaxda.<br />
adamianebi gaborotdnen, gaxSirda ciliswameba, mkvl eloba,<br />
kidev ufro daeca zneoba, dadga Jami ganukiTxaobisa.<br />
mosaxleobis nawili gaRizianda eklesiis mimarTac. imis<br />
nacvlad, rom eklesia TviTon daecvaT politikisagan da am mZime<br />
Jams eris erTobis, mSvidobisa da keTildReobisaTvis aRevlinaT<br />
gulmxurvale locva RvTis mimarT, mas dapirispirebul<br />
mxareTa Soris arCevanis gakeTeba mosTxoves.<br />
gana SeiZleba, eklesia dadges politikis gamo orad<br />
ga x leCili eris romelime mxares da Tavisi mxardaWeriT<br />
mis ces moraluri ufleba eris erT nawils meoris gasanad<br />
gureblad?<br />
saSobao epistole, 1992 w.<br />
Cven win rom ucxo mteri yofiliyo, pirvelni Sevegebe<br />
bodiT mas, magram Cvens samwysoSi, Cvens Svilebs Soris arCevanis<br />
gakeTebis ufleba ar gvqonda.<br />
gana zneobrivia, dedam ganasxvavos Svilebi erTmane Ti<br />
sgan, Tu yvela Rone unda ixmaros ZmaTa Soris SuRlis dasacxrobad?<br />
eklesiamac, vidre iyo amis SesaZlebloba, araerTxel<br />
scada dapirispirebul mxareTa Serigeba da maT Soris arsebuli
saSobao epistole, 1992 w.<br />
problemebis molaparakebis gziT gadawyveta.<br />
miuxedavad imisa, rom sapatriarqoSi gamarTulma ad<br />
rindelma Sexvedrebma nayofi ar gamoiRo, eklesia mzad iyo da<br />
gamoTqva survili, mxareTa Tanxmobis SemTxvevaSi, 21 dekembers<br />
molaparakebisTvis kvlav exmo orive mxaris warmomadgenlebi,<br />
magram es winadadeba ar miiRes... da Cven dagvrCa erTaderTi<br />
saSualeba moqmedebisa – locva; rac didi sasoebiT aRevlineboda<br />
Cvens taZrebSi.<br />
locvas rom udidesi Zala aqvs, icis yvela WeSmaritma<br />
morwmunem; rwmeniT aRvlenili savedrebeli yovlisSemZlea.<br />
TviT ufali brZanebs: „ukueTu gaqundes sarwmunoebaჲ da ara<br />
SeorguldeT... hrquaT Tu mTasa amas: „aRifxuer amier da STavardi<br />
zRuasa!“ – iyos egreT. da yovelsa, raodensa iTxovdeT<br />
locvasa Sina sarwmunoebiT, geyos Tquen“ (maT. 21, 2122).<br />
am gansacdelis Jams Cvenma xalxma swored locva da iviwya,<br />
aumRvreveli guliT locva. daiviwya, rom RvTis xe l Sia<br />
yoveli, rom „ara cxovndebis mefe mravliTa ZaliTa TჳsiTa<br />
da gmiri ara ganeres simravliTa Zalisa misisaჲTa“ (fsalm. 32,<br />
16) da rom mxolod „ufali ars Zal erisa Tჳsisa“. „movediT<br />
Cemda yovelni maSuralni da tჳrTmZimeni da me gangisueno<br />
Tquen“, – brZanebs macxovari.<br />
axlaxan momxdari movlenebi migvaniSneben, rom iwyeba<br />
Cveni ganwmenda mwuxarebisa da tanjvis gziT. magram es procesi<br />
xalxSi jer kidev gaucnobiereblad mimdinareobs. saWiroa meti<br />
suliereba, meti gulisxmisyofa.<br />
adamianebi ibadebian, kvdebian, maTi sicocxle qreba Cven<br />
Tvalwin... Cveni Sinagani samyaro ki ugrZnobi rCeba, TiTqos<br />
es yvelaferi sxvagan xdebodes. arasworad vfiqrobT wuTi<br />
335
sofelze, maradiul cxovrebaze; gvaviwydeba, rom gardacvale<br />
ba ar niSnavs sulis sikvdils, aramed – mis meored dabadebas,<br />
sulis ganTavisuflebas gvamis simZimisagan. da vidre Camokravs<br />
sabediswero wuTi gardacvalebisa, unda vizrunoT ganwmendaze,<br />
Sinagan feriscvalebaze.<br />
mZimea Cveni cxovreba. uRmrToebis mravalwlianma uRelma<br />
ukiduresad gamofita eris sasicocxlo Zalebi. xalxis<br />
zneobrivi dauZlurebis mizezi RvTis madlisa da eklesiuri<br />
cxovrebisagan dacilebaa, anu moSoreba im sayrdenisa, romlis<br />
daxmarebiTac sworad unda gvecxovra. samocdaaTwlianma<br />
batonobam Tavisi daRi daasva Cvens suls; magram marTalni ar<br />
viqnebiT, Tu pasuxismgeblobas movixsniT da qristianobisagan<br />
Cvens gandgomas mxolod ZalmomreobiT avxsniT.<br />
ratom iyo, rom warsulSi, aranaklebi SeWirvebis Jams,<br />
sarwmunoebis Secvla iSviaTobas warmoadgenda, axla ki mowamebrivi<br />
Rvawlis mtvirTvelni erTeulebiRa darCnen.<br />
ra aris amis mizezi? – isev da isev eklesiisagan gan d goma.<br />
es seni saerTo sakacobrioa. meoce saukuneSi mecn ierebisa da<br />
teqnikis swrafma aRmavlobam adamiani aRavso ampartavnebiT da<br />
gauCina cru iluzia imisa, rom igi sakuTari gonebiTa da ZaliT<br />
SeZlebda namdvilad bednieri cxovrebis mowyobas. RvTisa da<br />
eklesiis morCileba „umwifari“ kacobriobis istoriul etapad<br />
iqna ganxiluli, magram moCvenebiTi „srulwlovaneba“ sabediswero<br />
aRmoCnda. sakuTar Tavs mindobili kacobrioba moswyda<br />
RmerTsa da borotis badeSi gaexvia. utyuari niSani amisa Tanamedrove<br />
adamianis zneobrivi dacema da gadagvarebaa.<br />
dRes bevrs hgonia, rom igi morwmune qristiania, magram<br />
scdeba. pirovnebisaTvis damaxasiaTebel religiur grZnobas<br />
isini xSirad rwmenad miiCneven. sinamdvileSi ki, religiuri<br />
336<br />
saSobao epistole, 1992 w.
saSobao epistole, 1992 w.<br />
grZnoba aris mxolod erTerTi aucilebeli piroba RvTis<br />
Semecnebisa. namdvili rwmena ki Sedegia ama Tu im pirovnebaSi<br />
RvTis gancxadebisa da misi srulyofa sarwmunoebrivi cxovrebiT<br />
xdeba.<br />
WeSmaritebisaken mimaval gzaze calkeul adamians Tu ers<br />
TviT RmerTma daudgina megzurad da maswavleblad eklesia, –<br />
„sveti da simtkice WeSmaritebisa“, uZlureba borotisa, rameTu<br />
igia Seuryvneli damcveli RvTis sibrZnisa. ufali brZanebs:<br />
„kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />
ver ereodian mas“ (maT. 16, 18).<br />
samwuxarod, araeklesiuri suliskveTebis seni jer ki dev<br />
Zalian Rrmad yofila CvenSi fesvgamdgari.<br />
upirveles yovlisa, es unda gaacnobieros inteligenci<br />
am, radgan igia eris moazrovne da warmmarTveli Zala. inteligencia<br />
WeSmaritebis SecnobaSi unda daexmaros xalxs,<br />
magram rogor SeZlebs igi amas, Tu Tavad iqneba mowyvetili<br />
RvTaebrivi sibrZnis wyaros – eklesias? eklesiis gareSe igi<br />
mxolod kacobrivi gonebis nayofs gamoiRebs da amiT gaucnobiereblad<br />
zians moutans xalxs. maT msgavsTa mimarT brZanebs<br />
ufali: „amaod mmsaxureben me, rameTu aswaveben moZRurebasa da<br />
mcnebasa kacTasa“ (maT. 15, 9).<br />
inteligencia unda iqces mrevlis im rCeul nawilad,<br />
ro melic, viTarca anTebuli sanTeli, wyvdiadSi myof ers Rv<br />
Tisaken mimaval gzas gaunaTebs.<br />
xalxi sulierad dasapurebelia da puris mimwodebeli<br />
xeli ar gvyofnis. „samkali friad ars, xolo muSakni – mcired“.<br />
SevsTxovT ufals, „raჲTa gamoavlinnes moqmedni samkalsa<br />
Tჳssa“ (maT. 9, 3738).<br />
mTavari mizezi eklesiisgan xalxis mowyvetisa mainc am<br />
337
partavneba iyo. dResac es codva gvRupavs. ampartavnebis gamo<br />
visjebiT. ufali gvwvrTnis, raTa damdablebulni RvTissaTno<br />
gzaze davdgeT da movipovoT madli winaSe missa.<br />
simdablis saocari magaliTi TviT ieso qristem mogvca.<br />
ufali, romelsac eloda mTeli kacobrioba da romlis Sesaxebac<br />
werdnen winaswarmetyvelni, yovlad SeumCneveli saocari<br />
simdabliT moevlina am qveyanas.<br />
im drois gavleniani sazogadoeba fufunebiTa da simdidriT<br />
iyo galaRebuli. qristes SobisTvis ki mravalricxovan<br />
sasaxleebsa da SenobaTa Soris erTi ubralo Raribuli sa xlic<br />
ki ar moiZebna; igi daibada beTlemis gamoqvabulSi, iq, sadac<br />
mwyemsebi uamindobisas saqonels afarebdnen.<br />
am didi saidumlos aRsrulebisTvis es gamoqvabuli da<br />
baga ufro sasurveli da wminda aRmoCnda, vidre msoflios<br />
yvela sasaxle da samefo palati.<br />
saocaria, pirvelmxilvelnic ganxorcielebuli macxovrisa<br />
iyvnen ubralo mwyemsebi da ara ganmgebelni qveynisa<br />
anda sxva maRali Tanamdebobis pirni; mwyemsebi, romelTa<br />
yvelaze didi simdidre maTi sufTa, wrfeli guli iyo.<br />
ieso qristes ganmacvifrebel TavmdablobaSia swored<br />
misi RvTaebrivi sidiade.<br />
mSvenivrad wers wmida ioane damaskeli: „kurTxeviTa<br />
RvTisa da mamisa mxolodSobilma Zem – sityvam RvTisa da Tavad<br />
RmerTma... erTarsma mamisa da sulisa wmidisa, maradiulman<br />
da dausabamoman modrika cani da gardamoxda; miuwvdomeli<br />
sidiade Tvisi miuwvdomlad daamdabla da mieaxla Tavis<br />
monebs gamouTqmeli da gasaocari mowyalebiT. sruli RmerTi<br />
iqmna srul kacad, raTa ewamla Cveni urCobis codvisaTvis da<br />
338<br />
saSobao epistole, 1992 w.
saSobao epistole, 1992 w.<br />
qceuliyo magaliTad morCilebisa, morCilebisa, romlis<br />
gareSec SeuZlebelia gadarCena“.<br />
qristes Soba aris adamianis xelaxali dabadeba ara<br />
yovlisSemZleobiT, aramed msxverplSewiruli siyvaruliT<br />
(sergi bulgakovi).<br />
Soba qristesi aris saidumlo RvTis ganxorcielebisa. Ze<br />
RvTisa mogvevlina Zed kacisa, raTa dacemulni camde avemaRlebineT.<br />
yovlis Semoqmedma Tavi daumorCila sjulis kanonis<br />
yvela moTxovnas, gamogvisyida kanoniT gasamarTlebulni,<br />
mogvixsna beWedi gandevnilisa da gvqmna Svilad RvTisa.<br />
man araswori ganviTareba kacobriobisa Secvala axliT.<br />
samyaros mizidulobis centri, codvis Sedegad RmerTs mowyvetili,<br />
Tavis Zvel adgils daubruna da modgma yoveli da<br />
Jami yoveli moicva, raTa msofliosaTvis moetana namdv ili<br />
Tavisufleba da WeSmariti siyvaruli da eCvenebina gza ganRmrTobisa.<br />
dRes ufali TiToeul Cvengans mimarTavs wmida esaia<br />
winaswarmetyvelis sityvebiT: ganibaneT, „ganiwmindeT, avi sa qme<br />
ebi TvalTagan ganmarideT, SewyviteT borotis qmna. si ke Tis<br />
qmna iswavleT, eZieT samarTali, SeewieT Cagruls, ganikiTxeT<br />
oboli, qvrivs gamoesarCleT. mere modiT da ciloba vyoT,<br />
am bobs ufali: mewamulic rom iyos Tqveni codvebi, TovliviT<br />
ganspetakdeba, WiaferiviT wiTelic rom iyos, matylis fTilasaviT<br />
gaxdeba. Tu morCilni iqnebiT da gamgonenni, miwis dovlaTs<br />
SeWamT; Tu gandgebiT da gaurCdebiT, maxvili SegWamT!“<br />
(es. 1, 1620).<br />
Zmano da dano Cemno, SevsTxovoT axladSobil ufals,<br />
ieso qristes, moamzados Cveni gulebi sulieri feriscvalebi<br />
339
saTvis, mogvces madli simdablisa da morCilebisa, codvaTa<br />
mitevebisa, madli siyvarulisa da mSvidobisa, suli erTobisa,<br />
raTa viyoT RvTis nebis aRmsrulebelni, Zed misad viwodoT<br />
da urcxvenelad vTqvaT – „mamao Cveno... iyavn neba Seni“...<br />
kidev erTxel yvelas gilocavT qristes Sobis brwyinvale<br />
dResaswauls da damdeg axal wels.<br />
gixarodeT, ufali CvenTan ars.<br />
340<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1992 w.<br />
saSobao epistole, 1992 w.
ყ<br />
saaRdgomo epistole<br />
1992 w.<br />
saqarTvelos eklesiis RvTivkurTxeul Svilebs<br />
„SeinaneT, rameTu moaxlebul ars<br />
sasufeveli caTaჲ“ (maT. 4, 17).<br />
ovladsamRvdelono mRvdelmTavarno, moZRvarno, di<br />
akonno, bermonazonTa dasno, Zeno da asulno Rmr T i<br />
sano, mkvidrno saqarTveloჲsa da ucxoeTSi mcxovrebno Ta <br />
namemamuleno, locviTa da SuamdgomlobiTa uflisa Cv e nisa<br />
ieso qristesiTa, mama zecierman moganiWoT madli su lisa wmidi<br />
sa, raTa sufevdes Tqven Soris WeSmariti marTl m adidebeli<br />
sarwmunoeba, siyvaruli, sasoeba, sixaruli, mS v i doba, keTil<br />
saqmeTa Sina warmateba, xolo borotisagan ga n rideba da gan<br />
Tavisufleba.<br />
341
342<br />
qristesmieri siyvaruliT yvelas gilocavT paseqis br<br />
wyinvale dResaswauls:<br />
saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />
qriste aRdga!<br />
maS, SevimosoT siyvaruliT da vadidebdeT mas, CvenTvis<br />
jvarcmuls da mkvdreTiT aRmdgars, Cvens sasoebasa da nug<br />
eSs – qristes; siyvaruls ganuzomels, sibrZnes miuwvdomels,<br />
mSvidobas uflismiers.<br />
sikvdilis damTrgunveli macxovris wyaloba da madli<br />
efineba yvelas, magram bevrs ar ZaluZs misi SegrZneba, radgan<br />
codvebiT damZimebuli suli ver iRebs naTels; da gana Cven<br />
Soris cotaa aseTi?!<br />
amitomac gviWirs dRes cxovreba. qarTveli xalxi cdilobs<br />
mdgomareobis gamosworebas, magram xSirad ver agnebs<br />
namdvil mizezs Cveni yofisa...<br />
ratom aris amdeni mkvleloba, mtroba, qurdoba; saq mis<br />
a dmi zerele damokidebuleba, xolo SromaSi – ubaraqoba;<br />
ratom aris amdeni ciliswameba, gautanloba, siZulvili,<br />
SfoTi, Ralati; aseTi Suri, mrisxaneba, RvarZli, sicrue;<br />
ratom irRveva ojaxebi, daikarga siyvaruli, TaobaTa<br />
Soris – pativiscema;<br />
ratom aris amdeni loTi, narkomani, meZavi, mruSi;<br />
ratom klaven dedebi Svilebs?!<br />
imitom, rom moiSala safuZveli Cveni zneobisa, daikarga<br />
SiSi uflisa, gancda codvisa.<br />
Tavis droze rwmena Caukles xalxs da mis nacvlad danerges<br />
SiSi Zalauflebisa da kanonis mimarT. sasjelis ridiT
sazogadoeba ase Tu ise Tavs ikavebda mdabal vnebaTa gamov<br />
lenisagan, magram dRes, rodesac sxvadasxva garemoebis gamo<br />
kanoni naklebad kanonobs, erTbaSad ifeTqa RvTis madlmoklebul<br />
sazogadoebaSi dabudebulma borotebam.<br />
Tu gvsurs swor gzaze dadgoma, warsulis gaTvali s wi<br />
nebiT unda SevxedoT Cvens awmyosa da momavals.<br />
yvela eris warsulSi Cans xalxis niWi, xasiaTi, SesaZle<br />
bloba, ikveTeba misi adgili am qveyanaze, sacnauri xdeba masSi<br />
Cadebuli RvTis gangebuleba.<br />
amitomac aucileblad unda vicodeT, istoriulad ra<br />
gvaxasiaTebda dadebiTi da ra uaryofiTi, rom keTili gza<br />
kvlavac gavagrZeloT, ukeTuri ki SeZlebisdagvarad movi k<br />
veToT.<br />
saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />
am epistoleSi SevecdebiT, mokled ganvixiloT Cveni cx<br />
ovrebis zogierTi mxare da gamovxatoT Cveni damokidebuleba<br />
mis mimarT.<br />
samwuxarod, dRes qristianebi mxolod saxeliTRa varT,<br />
sinamdvileSi ki urwmunoTa cxovrebiT vcxovrobT.<br />
gana amaze ar metyvelebs is dapirispireba, rac amJamad<br />
qarTvelTa Soris xdeba? ganxeTqilebis mizezad SeiZleba<br />
esa Tu is pirovneba davasaxeloT, magram pirovnebas rom<br />
dasayrdeni ar hqondes xalxis farTo masebSi, es ar moxdeboda.<br />
sayrdeni ki winaaRmdegobis, dapirispirebis suliT<br />
daRdasmuli Cveni Sinagani samyaroa. dapirispirebis codva<br />
ampartavnebidan modis, rac odiTgan mogvdgams, oRond dRes<br />
igi gansakuTrebulad mkveTri formebiT vlindeba. amis mizezi,<br />
albaT, isic aris, rom metad dabalia Cveni inteleqtualuri<br />
done. wlebis manZilze ganaTlebulobiT vamayobdiT, arada<br />
343
gvaqvs mxolod zerele codna da, aqedan gamomdinare, zerele<br />
aRqma sagnebisa da garemo samyarosi.<br />
amasTan ver vxedavT zRvars codnasa da ganaTlebas Soris,<br />
ver vgrZnobT, rom ganaTleba ufro metis momcvelia, vidre<br />
codna. amitomac, yvela mcodne adamiani ganaTlebulad<br />
ver CaiTvleba. ganaTleba, inteleqti, upirveles yovlisa,<br />
gulisxmobs maRal zneobas, rwmenas, siyvaruls, sulierobas.<br />
seni, romelic Tanamedrove sazogadoebis TiTqmis yvela<br />
fenas axasiaTebs, aris dabali sulieroba. es iTqmis Cvens<br />
inteligenciazec. xSirad presiT Tu televiziiT gamodis ama<br />
Tu im umaRlesi saswavleblis pedagogi, mecnieri, mwerali<br />
an cnobili xelovani, romelic, erTi SexedviT, ar uaryofs<br />
RmerTs, magram religiurad ise mcdarad azrovnebs, rom erT<br />
mniSvnelobas aniWebs ieso qristes, muhameds, budas...<br />
rogor SeiZleba qristianobis, musulmanobis, budizmis<br />
gaTanabreba? es xom am religiebis ucodinarobis maCvenebelia<br />
da niSnavs imas, rom gacnobierebuli ar gvaqvs cxovrebis um<br />
Tavresi mizani, ar vzrunavT Cvens ukvdav sulze da ar gvawuxebs,<br />
rom araswori poziciis gamo igi SeiZleba samudamod warviwymidoT.<br />
inteligenciis da, saerTod, gavlenian pirovnebaTa bednierebac<br />
da ubedurebac is aris, rom maT TavianTi mrwamsiT,<br />
Ta vianTi cxovrebiT sulierad SeiZleba gadaarCinon an daRu<br />
pon ara marto TavianTi Tavi, aramed garSemo myofni da sxva<br />
mravalnic.<br />
dRes Cvens inteligencias imaze meti pasuxismgebloba<br />
ekisreba, vidre TviTon grZnobs. is roli, rasac Tavis droze<br />
asrulebda samefo dinastia, Tavadaznauroba, eklesiasTan<br />
344<br />
saaRdgomo epistole, 1992 w.
saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />
erTad unda itvirTos inteligenciam. igi unda iqces erisTvis<br />
WeSmariti gzis gamkvlevad, erovnuli mrwamsis, kulturis da<br />
xelovnebis damcvelad da Semqmnelad. amitomac xeli unda<br />
SevuwyoT misi didi niWisa da maRali Tvisebebis maqsimalur<br />
gamovlinebas erisa da RvTis samsaxurad.<br />
Tu normaluri sazogadoebis Seqmna gvsurs, Cvenma in teligenciam,<br />
erismTavrebma upirvelesad unda izrunon mo zardi<br />
Taobis swor aRzrdaze. adamianis buneba dacemul ia da Cveni<br />
codvismieri Tvisebani asakisda mixedviT gamovlindebian.<br />
amitomac bavSvebma Tavidanve unda iswavlon avisa da kargis<br />
garCeva, brZola borotebasTan da uflis SewevniT daZlion<br />
mankieri midrekilebani. am rTul saqmes maswavleblebi sifrTxiliT<br />
unda moekidon. kargi iqneba, Tu isini uznaZis ganwyobis<br />
TeoriiT ixelmZRvaneleben da pirovnul TvisebaTa<br />
gaTvaliswinebiT miudgebian TiToeul aRsazrdels. bavSvebs<br />
Tavidanve unda gavuRviZoT grZnoba adamianis Rirsebis danaxvisa<br />
da dafasebisa, ganvamtkicoT rwmena imisa, rom yoveli<br />
Cvengani RvTisagan gansakuTrebuli niWiTaa dajildoebuli,<br />
oRond aucilebelia am madlis gamovlena.<br />
mozardi Taoba unda davuaxlovoT Sromas, SevayvaroT<br />
miwa, yvavilebi, cxovelebi, buneba; vaswavloT masTan kavSiri,<br />
raTa man Semdeg advilad daamyaros harmoniuli urTierToba<br />
garemosTan.<br />
samwuxaroa, rom yovelive amis gansaxorcieleblad cota<br />
gvyavs saTanadod momzadebuli pedagogebi; ara gvaqvs kargad<br />
Sedgenili programebi.<br />
skolis cxovrebaSi siaxlis Setana rom aucilebelia,<br />
yvela grZnobs, magram zogjer araswor nabijebs dgamen. ma<br />
345
galiTad, apireben inglisuri skolebis gaxsnas, sadac pir veli<br />
klasidanve yvela sagans bavSvebs ucxoelebi Seaswavlian da es<br />
miaCniaT friad sasargeblod; sinamdvileSi ki igi didi Secdomaa<br />
da niSnavs Cvens warsuls mowyvetili Taobis aRzrdas,<br />
anda, fiqroben religiuri skolebis daarsebas, sadac saRvTismetyvelo<br />
gakveTilebs pastorebi Caatareben. gana SeiZleba ase<br />
xelvyoT Cveni meoba?<br />
marTlmadidebeli sarwmunoeba xerxemalia Cveni erovnuli<br />
sxeulisa. misi SecvliT an dakargviT Cven vkargavT<br />
qarTul suls. amis magaliTi bevri gvaqvs; mxolod ors davasaxelebT:<br />
wina saukuneebSi, gaWirvebis gamo zogierTma qarTvelma<br />
kaTolikoba miiRo, radgan Turqni kaTolikebs romis<br />
siZlieris gamo ar exebodnen. dResac maTi STamomavalni,<br />
saqarTveloSi mcxovrebni, TavianT Tavs frangebs uwodeben.<br />
carizmis gamTiSveli politikis wyalobiT somxebi XIX<br />
saukuneSi ganTavisuflebulni iyvnen gadasaxadisagan. bevrma<br />
qar Tvelma cdunebas ver gauZlo da ekonomikuri mdgomareobis<br />
gaumjobesebis mizniT miiRo grigorianuli sarwmunoeba.<br />
dRes es xalxi faqtobrivad dakargulia saqarTvelosaTvis.<br />
es erTi mxarea sakiTxisa. magram umTavresi meorea, anu Segneba<br />
imisa, rom TiToeuli Cvenganis mrwamsi, aRmsarebloba, RvTis<br />
WeSmarit gzas unda daefuZnos. marTlmadidebloba aris is<br />
sarwmunoeba, romelmac Seuryvnelad daicva ieso qristes da<br />
mis mociqulTa swavleba. marTlmadideblobam daicva erTiani<br />
ganuyofeli eklesiis tradicia. marTlmadideblobis gareSe<br />
ar arsebobs xsna, radgan qristea Tavi eklesiisa da eklesiaa<br />
mistikuri sxeuli misi da Tu ar viqnebiT wevri mi si eklesiisa –<br />
nawili misi sxeulisa, wili ara gvaqvs mac xo varTan. „eklesiis<br />
346<br />
saaRdgomo epistole, 1992 w.
saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />
gareSe adamianma SeiZleba miaRwios yo velives: hqondes rwmena<br />
mamis, Zisa da suliwmidisa, qadagebdes, saidumloebsac aRas<br />
rulebdes, iyos dafasebuli, magram sulis xsnas ver SeZlebs<br />
– ver moipovebs maradiul cxovrebas“ (netari avgustine).<br />
unda gvaxsovdes, rom eklesia mudam wmindaa. calkeul<br />
sasuliero pirTa Tu morwmuneTa uRirsi saqcieli ver daCrdilavs<br />
mis sidiades. unda gvaxsovdes isic, rom eklesia mebrZolia,<br />
rameTu gamudmebiT upirispirdeba borotebas. ukeTurobam<br />
SeiZleba mas daRi daasvas, magram gamarjvebuli mainc yovelTvis<br />
iqneba eklesia, radgan igi TviT uflis mier kldesa zeda<br />
aris dafuZnebuli da „bWeni jojoxeTisani ver moerevian mas“.<br />
70wlianma mZime cxovrebam saqarTvelos eklesiazec<br />
iqonia gavlena, dRes Cvens moZRvarTa Soris bevrni arian<br />
Tavdadebulni, magram arian sustnic. me imedi maqvs, RvTis<br />
SewevniT, momavalSi kidev ufro gamravldebian keTilmsaxuri<br />
moRvaweni, bermonazonni, romelnic viTarca manaTobelni<br />
lamparni, xalxs uCveneben uflisaken saval swor gzas da msxverplSewiruli<br />
siyvarulis madliT miexmarebian maT jvris<br />
mtvirTvelobaSi.<br />
Tanamedrove etapze metad aucilebelia sxva saxelmwifoTa<br />
mimarT swori damokidebulebis gamomuSaveba. dRes<br />
msoflio Cabmulia erTobliv procesebSi. ekonomikurad,<br />
politikurad Tu inteleqtualurad wamyvani Zlieri qveynebi<br />
nebiT Tu uneblieT erevian sxva erebis cxovrebaSi da ar aZleven<br />
maT saerTo jaWvidan amovardnis saSualebas; es ki did safrTxes<br />
uqmnis mcirericxovani xalxebis sulier da kulturul<br />
TviTmyofadobas. imave problemebis winaSe vdgavarT Cvenc.<br />
dasavleTis qveynebisagan saqarTvelos politikurad iseTi<br />
347
didi saSiSroeba ar emuqreba, ramdenadac moraluri da zneobrivi.<br />
CvenTvis aseve damabrkolebelia maTi indiferentuloba<br />
erovnuli da sarwmunoebrivi sakiTxebisadmi.<br />
qarTvel xalxs mimbaZvelobisaken ltolva axasia Tebs.<br />
es kargia, Tu sasargeblos swavlob, anu gaqvs niWi TeTrisa da<br />
Savis garCevisa, magram saSiSroeba swored is aris, rom xSirad<br />
gansjis unari gvekargeba da calmxrivad, brmad viRebT sxvisi<br />
cxovrebisa Tu azrovnebis wess.<br />
Cven aucileblad unda SeviTvisoT sxvaTa gamocdileba<br />
da miRwevebi, oRond sakuTar safuZvelze dayrdnobiT. mxol<br />
od maSin iqneba igi Rirebuli Cveni xalxisTvis da angariSgasawevi<br />
da dasafasebeli sxva qveynebisTvisac. ase Seiqmna<br />
msoflioSi cnobili qarTuli kultura da dResac es gza unda<br />
gavagrZeloT.<br />
am saqmeSi metad didi roli unda daekisros erovnul<br />
moZraobas.<br />
zogierTis fiqriT, erovnuli moZraoba droebiTi movlenaa,<br />
romlis mizani eris ganTavisuflebisaTvis brZolaa.<br />
aseTi Sexeduleba mcdaria. vidre varsebobT rogorc eri, unda<br />
iyos erovnuli moZraobac, romelmac unda moicvas Cveni cxovrebis<br />
nebismieri sfero da yvelaferi unda gaakeTos xalxSi<br />
zneobis amaRlebisaTvis, qristianuli marTlmadidebeli sarwmunoebis<br />
ganmtkicebisaTvis, qarTuli xasiaTis gaTvaliswinebiT<br />
Cveni Sinagani dadebiTi Zalebis gaRviZebisa da axali ideebis<br />
ganxorcielebisaTvis, pirovnebis talantis maqsimaluri gamovlenisaTvis.<br />
vfiqrob, xelisuflebis, eklesiis, inteligenciis, axalgazrdobisa<br />
da saerTod eris saukeTeso nawilis warmomadgenlebma<br />
unda SeimuSaon da Camoayalibon erovnuli moZ<br />
348<br />
saaRdgomo epistole, 1992 w.
saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />
raobis programa; unda ganisazRvros, ras unda moicavdes igi<br />
da sad rogor ganxorcieldes. amave dros unda ganisazRvros<br />
savaraudo uaryofiTi Sedegebic.<br />
rac Seexeba sxva qveynebTan urTierTobas, Cven yvelaferi<br />
unda gavakeToT, raTa arc erT saxelmwifosTan, da<br />
gansakuTrebiT mezobel erebTan, ar gvqondes mtruli damokidebuleba.<br />
amitomac saWiroa maRali inteleqtis mqone diplomatebis<br />
aRzrda; saWiroa diplomatiuri skolis daarseba, sadac<br />
axalgazrdebi SeiTviseben Cveni xalxisa da msoflio qveynebis<br />
diplomatiur gamocdilebas da SeZlebisdagvarad gaakeTeben<br />
yvelafers, raTa saqarTvelom Tavisi adgili daikavos msoflios<br />
erTa Soris.<br />
Cven winaSe aseve dgas pirovnebisa da sazogadoebis ur <br />
Ti erTobis sakiTxi.<br />
wmida werilidan viciT, rom adamiani aris RvTis xati<br />
da msgavsi gansakuTrebuli qmnileba. igia qveyanasa da zecas,<br />
miwier da sulier samyaros Soris damakavSirebeli Zala.<br />
adamiani dadgenilia samoTxeSi moqmedebisaTvis, misi<br />
dacvisaTvis, rac borotisagan sakuTari sulis dacvas niSnavs<br />
da gulisxmobs RvTis siyvaruls, Sromis survils, Semecnebis<br />
unars da, ra Tqma unda, zneobriv cxovrebas.<br />
adamianTa erToba qmnis ojaxs, gvars, ers, saxelmwifos:<br />
sulierad ganwmendil pirovnebaTa kavSiri – aseTive saxelmwifos,<br />
xolo codvisagan daTrgunulTa erToba – Sesabamis ojaxsa<br />
da sazogadoebas. amitomac, vinc fiqrobs eris momavalze, upirvelesad<br />
unda ifiqros Tavis sulier amaRlebaze da daiwyos<br />
eris gamosworeba Tavisi Tavis ganwmendiT – sakuTari jvris<br />
mtvirTvelobiT, RvTis WeSmarit gzaze dadgomiT. mxolod<br />
349
amis Semdeg dainaxavs adamiani sinamdvileSi sxvas ra uWirs da<br />
imasac mixvdeba, rogor uSvelos mas.<br />
gansakuTrebuli pasuxismgebloba ekisrebaT qveynis ganmgebelT<br />
– rogorc saero, ise sasuliero pirT. xSiria SemTxveva,<br />
roca Tanamdebobis mqone Tavisi araswori saqcielis gamo<br />
iqceva kerpad. wmida mamebi gvarigeben, rom xalxze moqmedeba<br />
da misi moqceva unda moxdes ise, rom Cven CrdilSi davrCeT,<br />
xolo erma upirvelesad adidos RmerTi da ara kaci.<br />
nebismieri xalxis istoriaSi dauviwyaria maTi saxe lebi,<br />
romelnic TavianTi siwmindiT amgvarad emsaxurnen ers. aseTi<br />
iyo, magaliTad, wmida mefe daviT aRmaSenebeli. „galobani<br />
sinanulisani“ aris pirovnuli da eris codvebis mtvirTveli<br />
qveynis ganmgeblis aRsareba. dRevandeli adamiani imdenad<br />
dacemulia, rom aRar esmis, ratom gamoTqvams aseT sinanuls<br />
mefe wmindani. xalxs aRara aqvs xmamaRla gacxadebuli aRsarebis<br />
sidiadis SegrZneba;<br />
„galobani sinanulisani“ sakuTari Tavis gakerpebis winaaRmdeg<br />
brZolis dasturicaa, iseve rogorc daviTis survili,<br />
dakrZaluliyo gelaTis taZris karibWeSi, raTa kacTa da pirutyvT<br />
mis saflavze daedgaT fexi.<br />
amgvari damokidebuleba sakuTari Tavisadmi daviT aR <br />
maSeneblis zneobis, misi sulieri siwmindis maCvenebelia; amis<br />
sawinaaRmdego magaliTia, vTqvaT, nabuqodonosori, ro melmac<br />
Tavisi kerpi aRmarTa da undoda yvelas Tayvani eca mi sTvis<br />
imitom, rom misi mizani iyo amqveyniuri, miwieri di debisa da<br />
netarebis mopoveba, sakuTari „mes“ damkvidreba.<br />
350<br />
saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />
ase rom, pirovnebis roli da SesaZlebloba kacobri<br />
o bis cxovrebaSi ganuzomelia. mas Seswevs Zala, RmerTamde<br />
amaRldes saTnoebiT da qvesknelamde damdabldes ukeTure
iT, ampartavnebiT. yvelaferi Cvens Tavisufal nebazea damokidebuli.<br />
„iyveniT ukue mobaZav RmrTisa, viTarca Svilni sayuarelni,<br />
da vidodeT siyuaruliT, viTarcaigi qristeman Semiyuarna<br />
Cuen da misca Tavi Tჳsi CuenTჳs Sesawiravad“ (efes. 5,<br />
12), – gvarigebs mociquli.<br />
uflis mcnebebiT cxovreba, marTalia, Wirs Cvens apokalifsur<br />
droSi, magram RmerTi ar dagvtovebs da Seeweva Cvens<br />
uZlurebas.<br />
sasoebdiT macxovars, rameTu „icis ufalman RmrTis msaxurTaჲ<br />
maT gansacdelTagan ჴsnaჲ“ (2 petr. 2, 9).<br />
macxovris aRdgomis dResaswauli aris safuZveli Cveni<br />
sarwmunoebisa, imedi Cveni momavlisa, Cveni eris gadarCenisa.<br />
saaRdgomo epistole wmida ioane oqropiris sityvebiT<br />
minda davamTavro: modiT yvelani, ganicadeT sixaruli uflismieri;<br />
mdidarno da glaxakno, zeimi hyavT erTad; Wi r Ta<br />
damTmenno da sulmoklenno, Tayvani eciT dResa amas. sarwmunoebis<br />
trapezi ixmieT yovelTa da miiReT simdidre madlisa...<br />
amieridan nu SeaZrwunebs sikvdilis SiSi Tqvens gulebs, radgan<br />
macxovris madliT ganTavisufldiT. daTrguna sikvdili<br />
sikvdiliT moculma, wartyvena jojoxeTi qvesknelSi Casulma...<br />
„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars, jojoxeTo,<br />
Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />
aRdga qriste, daemxnen demonni, aRdga qriste da ganixares<br />
angelozTa, aRdga qriste da aRdga sicocxle saukuno.<br />
dideba mas ukunisamde.<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1992 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />
351
ყ<br />
saSobao epistole<br />
1993 w.<br />
iveriis wmida miwis RvTivkurTxeul Svilebs<br />
„aha, moval adre. mtkiced ipyar, raca gaqvs, raTa<br />
aravin wargtacos gvirgvini Seni“ (gamocx. 3, 11)<br />
ovladusamRvdeloes mwyemsmTavrebs, moZRvrebs, dia<br />
k vnebs, bermonazvnebs, saqarTvelos samociqulo ek l<br />
esiis RvTismosav marTlmadidebel qristianebs, RvTismSoblis<br />
wilxvedri kurTxeuli iveriis mkvidrT da Cveni samSoblos<br />
gareT mcxovreb TanamemamuleT.<br />
mSvidoba, sixaruli da keTildReoba mogmadloT mo wya<br />
le da saxierma ufalman.<br />
gangveSora mZime weli. weli didi imedebisa da didi<br />
353
gansacdelisa. mwuxarebam ufro metad dagvaaxlova RmerTs da<br />
erTmaneTs da meti sibrZnec SegvZina, radgan dagvafiqra ara<br />
marto purze arsobisa, aramed maradiul Rirebulebebzec.<br />
sulierma da materialurma gaWirvebam dagvanaxa, rom<br />
ar arsebobs gamouvali mdgomareoba, oRond aucilebelia<br />
ganviTarebis axali gzebis moZebna, aucilebelia, upirveles<br />
yovlisa, RvTis sasoebiT sakuTar Tavze dayrdnoba da Cveni<br />
SesaZleblobebis warmoCena.<br />
winaaRmdegobebis miuxedavad gasulma welma imedi Cagvisaxa,<br />
amitomac, marTalia, sulieri tkiviliT, magram RvTis<br />
Sewevnis rwmeniT vxvdebiT udides qristianul dResasw auls –<br />
Sobas uflisas.<br />
Soba qristesi – es aris mistikuri aqti, romelsac bo <br />
lomde verasdros CavwvdebiT. igia gamovlineba adamia n i sadmi<br />
RvTis usazRvro siyvarulisa da misTvis Tavganw irvisa; aqti<br />
RvTisa da kacis SeerTebisa.<br />
354<br />
saSobao epistole, 1993 w.<br />
ufali mogviaxlovda, raTa Cvenc aRvdgeT da mivideT<br />
masTan. igi ar iTxovs simdidresa da maRal Tanamdebobas, arc<br />
oqros, gundruksa da murs, rac mogvebma miarTves beTlemSi axladSobils.<br />
misTvis Zvirfasi mxolod Cveni gulia. amitomac<br />
TiToeuls mogvmarTavs: Svilo, momec guli Seni.<br />
rad surs RmerTs Cveni guli? – mxolod imitom, rom<br />
SeZlos Cvens sulSi daivanos da Tavisi usazRvro siyvaruliT,<br />
siwmidiTa da simSvidiT gagvaTbos, dagvibrunos dakarguli<br />
madli da CvenTvis jvarcmuli, kvlav CvenTan erTad Sexvdes<br />
Cveni cxovrebis tkivils, CvenTan erTad daiTminos da evnos,<br />
raTa gvacxovnos da maradiuli netarebis Rirsi gagvxados.<br />
dideba Senda, ufalo, gmadlobT, ufalo.
magram, RmerTo, Sen xom ici Cven vin varT, rameTu qm<br />
nilni xelTa SenTani varT. ici, rom guli Cveni aris arawmida;<br />
odiTgan SegTxovT daviT winaswarmetyvelis sityvebiT: „guli<br />
wmidaჲ dahbade Cem Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle<br />
guamsa Cemsa“ (fsalm. 50, 12), „moved da daemkvidre Cven Soris<br />
da wmida myven Cven yovlisagan biwisa“ (locva).<br />
gmadlobT, ufalo, rom gvajildoveb sinanulis grZnobiT,<br />
codvis SegrZnebis unariT da gamosworebis surviliT –<br />
Senken swrafviT.<br />
meoce saukune uxeSi materializmis Tayvaniscemis xanaa.<br />
esaa dro, roca cdilobdnen adamianebisTvis SeeqmnaT warmodgena,<br />
TiTqos materialuri yofis garda sxva sicocxle ar<br />
arsebobs da rom sulieri movlenebi oden Cveni tvinisa da<br />
nervuli sistemis gamovlinebebia.<br />
ra iyo mizezi RmerTis daviwyebisa?<br />
pirvel rigSi, ampartavneba. adamianuri SesaZleblobebis<br />
araswori aRqma, sulieri dacema.<br />
jer kidev pliniusumcrosi werda: adamianis buneba ga yalbebulia,<br />
radgan masSi ukidures sulier siRatakesTan Serwymulia<br />
usazRvro ampartavneba.<br />
paskali adamians ganixilavda, rogorc „moazrovne ler<br />
wams“ (anu Sinaganad aramyars), rogorc samyaros sivrceSi<br />
ga bneul qviSis marcvals, romlis siZliere suliero basa da<br />
azrovnebaSia; da Tu es madli daikarga, marcvalic gan qardeba.<br />
sa mwuxarod, ara marto calkeuli adamianebi, ara med mTeli<br />
rigi qveynebi msxverplni gaxdnen am martivi WeS maritebis da<br />
viwyebisa.<br />
saSobao epistole, 1993 w.<br />
germaneli filosofosi paulseni SeniSnavs: Znelia ua<br />
355
yo materializmi ara imitom, rom igi simarTles qadagebs,<br />
aramed imitom, rom Znelia daupirispirde wminda wylis sisuleles.<br />
saocaria, rom materializmis mimdevarTa Soris iyvnen<br />
ganaTlebuli da zogjer genialuri adamianebic, rac maCvenebelia<br />
imisa, rom, marTalia, geniosoba RvTis didi madlia,<br />
magram mTavari mainc niWis sworad warmarTvaa. mravalia magaliTi<br />
imisa, Tu ra saSineli Sedegi moaqvs gaukuRmarTebul<br />
genias.<br />
dabejiTebiT SeiZleba iTqvas, rom materializmi Sobs<br />
totalitarizms, Cven karga xania vcxovrobT aseT droSi. totalitarizmis<br />
mizania adamianis sruli gardaqmna ideologiuri<br />
wyobis Sesabamisad. pirovneba icvleba mis moqmedebaze<br />
da, rac mTavaria, azrovnebaze mkacri kontrolis dawesebiT.<br />
totalitarizmi karnaxobs yvelas, rogor unda ifiqron da<br />
iTxovs usityvo morCilebas, rac niSnavs individualobis, pirovnuli<br />
sawyisis gaqrobas.<br />
am movlenam sakmaod Rrma kvali daaCnia Cvens Sinagan<br />
sa myaros. posttotalitarul droSi yvelaze rTuli swored<br />
su lieri monobidan ganTavisuflebis, RvTivmomadlebuli<br />
individualuri Tavisuflebis mopovebis, pasuxismgeblobis Seg<br />
rZnebisa da avisa da kargis sworad garCevis procesi iqneba.<br />
356<br />
saSobao epistole, 1993 w.<br />
materializmis dRemde arsebuli forma TandaTan uka<br />
na planze gadadis da adgils uTmobs mis sxva saxes – teqnokratizms<br />
da ekonomikas.<br />
sazogadoebis zrunva ekonomikis winsvlisaTvis ar aris<br />
saSiSi, Tu masTan erTad ganviTardeba adamianis sulieri da<br />
inteleqtualuri SesaZleblobebi: WeSmariti sarwmunoeba,<br />
eklesiuroba, zneoba, mecniereba, xelovneba.
Cven ar gvaqvs ufleba Tanamedrove civilizaciis yvela<br />
ubedurebis sawyisad mecniereba davsaxoT. adamiani ubralod<br />
sulierad moumzadebeli Sexvda mecnierul aRmoCenebs. pi <br />
rovnebis sulieri ganviTarebis procesi metad CamorCa te q<br />
nikur progress da radgan erTi meores ar ganapirobebs, dair<br />
Rva wonasworoba; aman ki warmoSva saSiSroeba da Cven winaSe<br />
daayena mravali gadauWreli problema.<br />
amitom dRes, upirveles yovlisa, unda vizrunoT eris<br />
sulieri amaRlebisaTvis, rom saTanadod momzadebulni SevxvdeT<br />
dasavleTis qveynebis „ucxo keTildReobas“, Torem im<br />
madlsa da TviTmyofadobasac davkargavT, rac winaparTagan<br />
raRac formiT dRemde mainc SevinarCuneT.<br />
suliereba xalxSi Tavdapirvelad gzas ikvlevs cal keul<br />
madlmosil pirovnebaTa wyalobiT, Semdeg ki es niWi efi neba<br />
mTel ers da amaRlebs mas, amitomac pirovnebis ro li qveynis<br />
cxovrebaSi udidesia.<br />
saSobao epistole, 1993 w.<br />
arian adamianebi RvTis niSniT gamorCeulni, romelnic<br />
Tesaven siyvaruls, saTnoebas, qmnian, aSeneben, iwvian da sxvas<br />
gzas unaTeben. arian pirovnebani demonuri beWdiT daRdasmulni<br />
– damangreveli ZaliT aRvsilni.<br />
msoflio istoria icnobs mraval magaliTs imisas, Tu<br />
rogor nadgurdeboda masebi, iqceoda saxelmwifoebi gandidebis<br />
maniiTa da eSmakeuli ampartavnebiT Sepyrobili „genialuri<br />
utvinoebis“ xelSi, radgan isini, roca asparezidan midiodnen<br />
da iRupebodnen, Rupavdnen xalxsac.<br />
siwminde ki simSvidiT moqmedebs, igi ar xmaurobs, ar<br />
yviris. amitomacaa, rom zogjer mTeli wlebis Tu saukuneebis<br />
SemdegRa aRwevs Cvenamde sityvani da darigebani RvTis saTno<br />
da brZen adamianTa, gmiruli saqmeebi Cvens winaparTa. isini<br />
357
SeumCnevlad ucvlian elfers Cvens Sinagan samyaros da idumal<br />
gavlenas axdenen Cvens yofaze.<br />
erTerTi magaliTi amisa aris cxovreba XVII saukuneSi<br />
rumineTSi moRvawe, Cveni saxelovani Tanamemamule anTimoz<br />
iverielisa, romelmac mTel msoflios uCvena siwmidis, moyvasis<br />
siyvarulisa da TavisuflebisaTvis brZolis maga liTi da<br />
romelic rumineTis eklesiam 1992 wels wmindanad Seracxa.<br />
dRes gansakuTrebiT xSirad vlaparakobT Tavisuflebaze.<br />
Tavisufleba zogs TavaSvebuli cxovrebis ufleba hgonia,<br />
zogs – damoukidebeli qveynis moqalaqeoba; umTavresi ki<br />
aviwydebaT imitom, rom am cnebaSi xSirad garegnul, miwier<br />
ga gebas gulisxmoben da ar fiqroben mis Sinagan procesze – sulier<br />
Tavisuflebaze.<br />
zneobrivi TavaSvebuloba codvis monobaa, wmida pavle<br />
mociquli wers: „TavisuflebisaTvis xarT, Zmano, xmobilni;<br />
magram xorcieli gancxromisTvis nu moixmarT Tavisuflebas,<br />
aramed siyvaruliT hmonebdeT erTurTs“ (gal. 5, 13).<br />
rac Seexeba qveynis damoukideblobisaTvis zrunvas, xal<br />
xis sulieri amaRlebis gareSe igi metad cud Sedegebamde<br />
migviyvans, radganac eri Tavisi umecrebisa da uzneobis msxver<br />
pli gaxdeba.<br />
358<br />
saSobao epistole, 1993 w.<br />
politikuri Tavisufleba mZime codvaTagan Tavisufa<br />
lma sazogadoebam unda moipovos, es RvTis kanonia. ase rom,<br />
qveynis damoukideblobisaTvis brZola amave dros Ti To euli<br />
Cvenganis Sinagan srulyofas, Sinagan Tavisuflebas iTxovs.<br />
ufalma kaci xatad da msgavsad Tvissa Seqmna, magram<br />
dacemis Semdeg adamianis sufTa suls Seeria sxvadasxva codva<br />
da dabinda igi. is, vinc SeZlebs codvaTagan ganwmendas, xdeba
saSobao epistole, 1993 w.<br />
Tavisufali, Tavisi Tavis ufali, RvTis msgavsebiT Seqmnili<br />
Tavisi ubiwo sulis patroni. amitomac weren brZenni: SeiZleba<br />
monobaSi iyo, magram Tavisufleba ver wagarTvan da SeiZleba<br />
TavisuflebaSi gancxromiT cxovrobde da mona iyo, Tanac imdeni<br />
batonis, ramdeni mankieri Tvisebaca gaqvs.<br />
advili ar aris Cvens mdabal vnebebsa da azrebze, CvenSi<br />
mimdinare sulier da fizikur procesebze gamarjveba. Cveni<br />
suli vidre xorcis tyveobaSia, brZola keTilsa da borots<br />
Soris dausruleblad iqneba da vai mas, vinc bolomde mdabal<br />
vnebaTa msaxurad darCeba.<br />
wmida werili gvafrTxilebs: saqmeni xorcTani arian:<br />
„siZva, uwmindureba, bilweba, kerpTmsaxureba, mwamvleloba,<br />
mtroba, SuRli, Suri, risxva, ganxeTqileba, mwvalebloba, si<br />
Zulvili, mkvleloba, memTvraleoba, lirweba da sxva misTanani.<br />
winaswar getyviT... rom amis moqmedni ver daimkvidreben<br />
RmrTis sasufevels “ (gal. 5, 1921).<br />
samwuxarod, es mankierebani axasiaTebs Cvens sazogadoebas<br />
da, miuxedavad amisa, gvsurs damoukidebloba. upirveles<br />
yovlisa, Cven unda ganvTavisufldeT codvis mZime uRlisagan;<br />
es ki SesaZlebelia mxolod eklesiis madliT.<br />
Zalian bevrs ar esmis eklesiis Zala da mniSvneloba.<br />
wmida mamebma ki, romlebic Signidan xedavdnen eklesiis sidiades,<br />
jer kidev IV saukuneSi ase gadmosces misi arsi: „mwams erTi,<br />
wmida, kaTolike da samociqulo eklesia“. ...rameTu mxolod<br />
aseTi eklesiis damaarsebeli da Tavi aris ieso qriste.<br />
„amas kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />
ver ereodian mas“ (maT. 16, 18), – brZanebs ufali. am<br />
sityvebidan Cans, rom eklesia mudmiv brZolaSi iqneba boro<br />
359
tebasa da codvasTan, magram jojoxeTis Zalebic ki verafers<br />
daakleben, radgan eklesia aris wminda da gamosyidulia uflis<br />
sisxliT. suliwmida trialebs taZarSi da ganwmends yovelives<br />
da yvelas, vinc rwmeniTa da siyvaruliTaa mosuli. „netar<br />
xar Sen eklesiav marTlmorwmuneTa, rameTu mefem mefeTaman<br />
daidgina SenSi savane. uryevia Seni saZirkveli, rameTu ufali<br />
mcvel Senda ars. bWeni jojoxeTisani ver mogerevian da mgelni<br />
mtacebelni ver Segmusraven da verc simtkices Sensas Seasusteben.<br />
o, mSveniero da brwyinvale saxlo uflisa, ra didebuli xar<br />
Sen!“ – wers wmida efrem asuri.<br />
eklesiam misca saqarTvelos iseTi saocari pirovneb a ni,<br />
rogoricaa: wmida nino, ganmanaTlebeli iveriisa, wmida ioane<br />
zedazneli, daviT garejeli, Sio mRvimeli, anton martyofeli,<br />
wmida mefeni: miriani da nana, vaxtang gorgasali, arCili da<br />
luarsabi, daviT aRmaSenebeli, Tamari, qeTevan wamebuli, demetre<br />
Tavdadebuli da sxvani mravalni, saTnoni qristesni da,<br />
saerTod, yvelaferi is, riTac Cven vamayobT ocsaukunovani<br />
istoriis manZilze, eklesiuri cxovrebis, eklesiuri azrovnebis<br />
gamovlinebaa.<br />
rodesac Tanamedrove istorikosebi da zogjer RvTismetyvelnic<br />
eklesiaze weren, ufro xSirad mis garegnul mxareze<br />
amaxvileben yuradRebas an warsulis mixedviT afaseben<br />
mis rols. eklesia gacilebiT imaze didia, vidre Cven gvgonia.<br />
eklesia mistikuri sxeulia uflisa. eklesia masSi myofi<br />
mrevli ki ar aris mxolod an dedamiwaze mcxovrebi morwmuneni,<br />
aramed, uwinares yovlisa, ufali, RvTismSobeli mariami,<br />
angelosTa dasi da wmidanTa mTeli krebuli SeerTebuli<br />
mlocvelTa jgufTan; amitomac aris taZari – ca dedamiwaze.<br />
360<br />
saSobao epistole, 1993 w.
saSobao epistole, 1993 w.<br />
is saSineli movlenebi, rac Cven gverdiT xdeba: mkv<br />
leloba, Zaladoba, Zarcva, veragoba, Tavawyvetili vneba...<br />
Sedegia urwmunoebisa da arasulierobisa.<br />
amitom dRes, rogorc arasdros, saWiroa Cveni xalxis,<br />
Cveni axalgazrdobis, bavSvebis, inteligenciis gaeklesiureba.<br />
„nuTu ar iciT, rom Tqveni sxeuli taZaria TqvenSi damkvidrebuli<br />
suliwmidisa, romelic gaqvT RmrTisagan, da ar ekuTvniT<br />
Tqvens Tavs?... adideT RmerTi Tqveni sxeuliTa da suliT“ (1<br />
kor. 6, 1920).<br />
Cvenda samwuxarod, umravlesobas dakarguli aqvs danaSaulis<br />
SegrZnebisa da gancdis unari da Tavi ucodveli hgonia.<br />
es ki am pirovnebaTa dabali donis maCvenebelia. ada miani,<br />
rac ufro maRla adis srulyofis kibeze, miT ukeT xedavs Tavis<br />
Tavs da, aqedan gamomdinare, – Tavis codvebsac, (ucodveli<br />
aravinaa) da eufleba grZnoba sinanulisa da survili gamosworebisa.<br />
eklesiis mTavari arsi is aris, rom aq mRvdlis saSualebiT<br />
adamians eZleva SesaZlebloba yvela Cveni uwmindurebis<br />
mizezis – codvisgan ganTavisuflebisa; amqveynad mxolod<br />
moZRvars aqvs RvTisgan miniWebuli madli codvaTa gaxsnisa<br />
da mitevebisa. aRsarebiTa da ziarebiT pirovnebaSi xdeba sulieri<br />
feriscvaleba, Sinagani wonasworobis aRdgena. RmerTi<br />
mwuxarebisagan gaTanguls nugeSs aZlevs, SurisZiebis surviliT<br />
Sepyrobils – mitevebis madls, aforiaqebuls – simSvides,<br />
daCagruls – sulier Zalas.<br />
„me vsufev maRalSi, – brZanebs ufali, – da siwmideSi,<br />
ma gram me var tanjulTanac da suliT glaxakTan, raTa cxo<br />
velvyo glaxakTa suli da cxovelvyo tanjulTa guli“ (es. 57,<br />
361
15); „movediT Cemda yovelni maSuralni da tჳrTmZimeni, da me<br />
gangisueno Tquen“ (maT. 11, 28).<br />
362<br />
saSobao epistole, 1993 w.<br />
aseTi daRlili arasdros yofila adamianTa modgma,<br />
arasdros mdgara kacobrioba aseTi kataklizmebis winaSe: ingreva<br />
qveynebi da sistemebi, mswrafl icvleba movlenebi, rac<br />
niSania imisa, rom Jami axlo ars. „aCrdils miuyveba adamiani,<br />
magram amaod facifucobs, agrovebs da ar icis, vis darCeba“<br />
(fsalm. 38, 67).<br />
warsuli ganvlilia, momavali ar Cans, awmyo ki metad<br />
bundovania, erTaderTi nugeSi aris ufali. „me Tquen Tana var<br />
yovelTa dReTa da vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28,<br />
20), – Cagvesmis misi sityvebi.<br />
xSirad mekiTxebian, Tu rogor vxsniT religiuri TvalsazrisiT<br />
dRevandel Cvens mdgomareobas.<br />
amJamad saqarTveloSi omia, gareSe mtrisagan Tav s m<br />
o xveuli omi, xelovnurad Seqmnil konfliqtTa seria. Cv en<br />
vicavT ara marto sazRvrebis mTlianobas, aramed Cveni xalxisa<br />
da Cvens qveyanaSi mcxovreb sxva erTa warmomadgenlebis rwmenas,<br />
kulturas, istorias, tradiciebs.<br />
marTalia, yvelas gviWirs, magram imedi gvaqvs, erTad<br />
davZlevT am siZneleebs da aucileblad gavimarjvebT. RmerTi<br />
ar dauSvebs saqarTvelos gayofas. iveria RvTismSoblis wilxvedria<br />
da aTasobiT wmidanTa sisxliT ganbanili maTi locva<br />
Segveweva.<br />
eqstremistebisa da separatistebis mizeziT mravali axalgazrda<br />
daiRupa. daixocnen qarTvelebi, afxazebi, osebi, rusebi,<br />
somxebi, azerbaijanelebi da sxvani. cremlma da sikvdilma<br />
Seabija bevr ojaxSi, daqvrivdnen axalgazrda dedebi, daobld
saSobao epistole, 1993 w.<br />
nen bavSvebi... bevri axalgazrda daxeibrda.<br />
me minda vuTxra yvelas, aq myofsa da imqveynad wasuls<br />
(isinic xom cocxlebi arian da esmiT Cveni): didia Tqveni<br />
Rvawli qveynis winaSe da didi iqneba jildoc Tqveni, uflisgan<br />
boZebuli. Tqven xom TavisuflebisaTvis, sarwmunoebisa<br />
da samSoblosaTvis, Cveni naTeli momavlisaTvis ibrZodiT;<br />
Tqven ibrZodiT wyvdiadisa da umecrebis winaaRmdeg. WeSmaritad<br />
didia Tqveni msxverpli da amdenad Tqveni damsaxurebac<br />
RvTisa da samSoblos winaSe.<br />
Cven imediT vuyurebT momavals da gvjera, rom goniereba,<br />
siyvaruli, sikeTe da Zmoba gaimarjvebs.<br />
es erTi mxarea movlenisa, rac Seexeba mis sulier arss,<br />
mi nda giTxraT, rom adamianebs xSirad maSin miaCniaT Tavi bed<br />
nierad, roca yvelaze ubedurni arian. aris piriqiTac.<br />
omi, gaWirveba – sinamdvileSi mowodebaa sinanulisa<br />
da ganwmendisaken; igia saSualeba xangrZlivi Zilisagan Cveni<br />
gamoRviZebisa da RmerTTan daaxloebisa. xilul mwuxarebaSi<br />
yovelTvis uxilavi madli imaleba. „rogorc Teslis aRorZinebisaTvis<br />
aucilebelia wvima, ise CvenTvis cremlebi. rogorc<br />
miwas sWirdeba damuSaveba, rom keTili nayofi gamoiRos, ise<br />
Cvens sulebs – mwuxareba da gansacdeli, rom darbildes Cveni<br />
simkacre da daiZlios Cveni ampartavneba“ (ioane oqropiri),<br />
rac gansakuTrebiT gvaxasiaTebs Cven.<br />
oqro da vercxli maRali temperaturis gareSe minarevebisagan<br />
ver ganiwmindeba, aseve verc Cveni suli – mwuxarebis<br />
gareSe.<br />
maxsendeba makabelTa wignidan Semdegi adgili: „es sasjeli<br />
dasaRupad ki ara, Cveni xalxis gamosafxizleblad iyo<br />
363
gamiznuli. biwierebas rom didi xani ar eZleva da imTaviTve<br />
sasjeliT aRikveTeba, swored esaa didi wyalobis niSani.<br />
rac Seexeba sxva xalxebs, RmerTi moTminebiT ayovnebs<br />
maT dasjas, vidre isini mTlianad ar aivsebian codvebiT. Cven<br />
ki ase ar gveqceva igi; ar elis Cveni codvebis savsebas, rom mere<br />
Suri iZios Cvenze. amitomac ar mouklia CvenTvis mowyaleba da,<br />
Tumca ubedurebiT ki gvsjida, mainc ar gauwiravs Tavisi xalxi“<br />
(2 mak. 6, 1216).<br />
ase rom, dRes saqarTveloSi mimdinare movlenebi aris<br />
neli da mtkivneuli procesi „uZRebi Svilis“ dabrunebisa. Cvens<br />
sulier mdgomareobazea damokidebuli, ramdenad male ganvTavisufldebiT<br />
sasjelisagan. siZneleebs ar unda SevuSindeT,<br />
radgan RvTis Zala swored rom uZlurebaSi cxaddeba, oRond<br />
ufals unda mivendoT srulad, TavSewirvamde.<br />
miwieri Cveni cxovreba udabnoSi mogzaurobaa. Cven aq<br />
mxolod mgzavrebi varT; dRe dRes auwyebs maradiulobis karibWesTan<br />
Cvens miaxloebas; mTavaria, iq warvdgeT Rirseulad.<br />
RvTis didi wyalobaa, rom ar viciT Cveni aRsasrulis dRe,<br />
raTa yovelTvis gvaxsovdes sikvdili da yoveli dRe gavataroT<br />
ise, TiTqos igi iyos ukanaskneli. amaSia sibrZne. jer<br />
kidev antikuri drois didma pirovnebam, platonma, sibrZnis<br />
moyvareba – filosofia ganmarta, rogorc mzadeba sikvdilisaTvis.<br />
„marTalTaTvis da codvilTaTvis sikvdili igivea, rac<br />
mkvdari zRva Zvel aRTqmaSi ebraelTa da egviptelTaTvis.<br />
pirvelTaTvis igi iyo gadasasvleli aRTqmul qveyanaSi, xolo<br />
meoreTaTvis – mizezi sikvdilisa. msgavsad amisa, marTlis<br />
sikvdili aris dasawyisi netari maradiulobisa – aRTqmuli<br />
364<br />
saSobao epistole, 1993 w.
qveynisa; codvilTaTvis ki – mizezi meore sikvdilisa – mara<br />
diuli satanjvelisa“ (sulieri mdelo).<br />
es saukune RvTisgan xalxs sinanulisTvis mieca. futur<br />
ologni amtkiceben, rom Tu kacobriobam kidev iarseba XXI<br />
saukuneSi, igi metad religiuri aswleuli iqneba, radgan xalxi<br />
daiRala, uRvTod dacarielda taZari siyvarulisa.<br />
dRes ki Cven varT mowme ara marto Tanamedrove istoriis<br />
tragizmisa, aramed moaxloebuli apokalifsuri droisa.<br />
sul ufro mkveTrad Cagvesmis sityvebi: „me var ani da ჵ, ityჳs<br />
ufali RmerTi, romeli ars da romeli iyo da romeli momaval<br />
ars, yovlisa mpyrobeli“ (gamocx. 1, 8).<br />
RvTis mowyalebis imediT aRvsili yvelas guliTadad<br />
gilocavT qristes Sobis dResaswauls. damdegi axali weli<br />
de iyos yvelasaTvis mSvidobis, keTildReobisa da sikeTis<br />
momtani, weli siyvarulisa da Serigebisa: „ganviSorneT ukue<br />
saqmeni bnelisani da SevimosoT saWurveli naTlisaჲ“ (rom.<br />
13, 12).<br />
„iSva yrma, mogveca Ze... da ewoda saxelad... RmerTi<br />
Zli eri, mSvidobis mTavari“ (es. 9, 5), „RmerTman mSvidobisaman,...<br />
srulgyoT Tqven yoveli keTili saqmis mis nebisaebr<br />
aR sasruleblad da iyos TqvenSi is, rac saTno Cans mis winaSe“<br />
(ebr. 13, 2021). „romelman sZlos, esreT Seimosos samoseli<br />
spetaki“ (gamocx. 3, 5).<br />
gixarodeT, rameTu CvenTan ars RmerTi, amin.<br />
qristes Soba<br />
Tbilisi, 1993 w.<br />
saSobao epistole, 1993 w.<br />
365
saaRdgomo epistole<br />
1993 w.<br />
RvTismSoblis wilxvedri iveriis RvTivkurTxeulno Svilno:<br />
„aw ganTavisuflebul xarT codvisagan<br />
da damonebul xarT simarTlesa“<br />
(rom. 6, 18).<br />
ovladusamRvdeloesno mwyemsmTavarno, moZRvarno,<br />
ყ<br />
diakonno, bermonazonno, Zeno da asulno saqarTvelos<br />
samociqulo eklesiisa, iveriis wmida miwis mkvidrno<br />
da samSoblos sazRvrebs gareT mcxovrebno Tanamemamuleno,<br />
gixarodeT,<br />
qriste aRdga!<br />
367
368<br />
aRdga dakarguli erToba RmerTTan, aRdga sasoeba da<br />
imedi kacTa, aRmobrwyinda mze simarTlisa da gamoCnda gza<br />
maradiuli netarebisa; mdidarT da glaxakT, brZenT da uswavlelT,<br />
xandazmulTa da yrmaT, – yvelas uxmobs ufali sixarulis<br />
trapezze, raTa miagos TiToeuls Rirsebisaebr maTisa.<br />
„netar arian, romelTa mietevnen uSjuloebani da romelTa<br />
daefarnen codvani“ (rom. 4, 7).<br />
vin aris Rirsi am madlisa, aseTi mowyalebisa? – is, visac<br />
esmis amqveyniuri cxovrebis arsi, vinc sityviT da sa qmiT<br />
SeZlebisamebr adidebs WeSmarit RmerTs da acnobierebs Tavis<br />
misias am wuTisofelSi.<br />
yovel adamians sakuTari idea, sakuTari miswrafeba aqvs,<br />
romlis ganxorcielebisTvisac igi iRvwis, magram ar sebobs<br />
yvelasaTvis saerTo ideac – es aris swrafva amaRl e bisaken,<br />
RvTis msgavsebisaken.<br />
saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />
ra saqmianobasac ar unda eweodes kaci, umTavresi misTvis<br />
SemoqmedTan miaxlebis survili unda iyos. bibliaSi vkiTxulobT,<br />
yovladwmida samebam adamianis Seqmna rom gadawyvita,<br />
brZana: „vqmneT kaci xatisaebr Cuenisa da msgavsebisaebr“ (dab. 1,<br />
26). maSasadame, radganac adamiani RvTis xatad Seiqmna, swrafva<br />
srulyofisaken, pirvelsaxis, anu RvTisaken imTaviTve mis Tandayolil<br />
bunebriv Tvisebad iqca. amitomac survili ganvi<br />
Tarebisa da winsvlisa TiToeul CvenganSi arsebobs, oRond<br />
unda vicodeT, ras gulisxmobs WeSmariti amaRleba da Cveni<br />
yoveli moqmedebac aqedan gamomdinare unda Sefasdes.<br />
idea unda hqondes ersac; mas cxadad da garkveulad unda<br />
hqondes gacnobierebuli, saukuneTa manZilze upirvelesad ras<br />
emsaxura. Cveni xalxis istoria gvafiqrebinebs, rom RvTisaken<br />
swrafvis ZiriTad ideas, upirveles yovlisa, moyvasis siyvaru
saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />
liT vaxorcielebdiT da miuxedavad yvelafrisa, dResac vax<br />
orcielebT. es siyvaruli aduRabebs da amTlianebs sruliad<br />
saqarTvelos.<br />
albaT esaa umTavresi mizezi imisa, rom warsulSic da<br />
axlac Sinauri Tu gareSe mteri ar mogvklebia – boroti Zala<br />
ebrZvis siyvarulis matarebel ers, raTa es niWi daakargvinos,<br />
radgan icis, miznis miRwevis SemTxvevaSi, ufals gangvaSorebs;<br />
amitomac am madls gansakuTrebiT unda gavufrTxildeT da<br />
RmerTTan da erTmaneTTan siyvaruliT gaverTiandeT.<br />
ufali adamians Tavisufali arCevanis uflebas aZlevs:<br />
pirovneba TviTon iRebs gadawyvetilebas, ras emsaxuros: codvas<br />
Tu sikeTes, borotebas Tu siyvaruls. sasufeveli RvTisa<br />
iZu lebiT moipoveba, radgan codvasTan brZoliT da masze<br />
gamarjvebiT xdeba adamianisa da RvTis nebis SeerTeba – sinergia,<br />
rac aris safuZveli pirovnebis gadarCenisa.<br />
gzis arCevisas udidesi mniSvneloba eniWeba guls, radgan<br />
iq ibadeba rogorc boroti, ise keTili zraxvani. Tu guli<br />
sufTaa da savsea rwmeniT, sasoebiTa da siyvaruliT, Tu iq ar<br />
budobs Suri da mtroba, Tu mas SeuZlia sxvisi sixa rulisa da<br />
tkivilis gaziareba, iq madli ganmravldeba da igi suliwmidis<br />
savaned iqceva; aseTi guli advilad sZlevs miwier sacdurs,<br />
romelic yoveldRiurad cdilobs biwierebis WaobSi Cvens<br />
danTqmas.<br />
magram rogor ganviwmindoT guli codvaTagan?<br />
upirveles yovlisa, unda viswavloT samarTliani gansja<br />
sakuTari Tavisa. Cvens sulSi ori „me“ unda ganvasxvavoT da<br />
yovel Cvens saqcielsa da gulisxmier zraxvas sxvisi TvaliTac<br />
SevxedoT.<br />
wmida grigol RvTismetyveli wers: „CvenSi ori gonia.<br />
369
erTi keTilia da Sedegia yovelive mSvenierisa, meore ki –<br />
dacemuli da mdabal vnebaTa msaxuri. erTi goneba naTlisaken<br />
iswrafvis da surs Tayvani sces qristes, xolo meore, xorcisa<br />
da sisxlis goneba, qris bnelsa Sina da mzad aris tyve iqmnas<br />
beliarisa“. xolo wmida isaak asuri brZanebs: „netar ars kaci,<br />
romeli Seicnobs Tavis uZlurebas, rameTu amis codna xdeba<br />
sawindari keTilwarmatebisa“. aseTi adamiani gankiTxvis codvisagan<br />
Tavisufldeba, TavmdablobiT imoseba da RvTisa da<br />
moyvasis siyvaruliT ivseba, xolo „siyuarulman moyuassa Tჳssa<br />
boroti ara uyvis“ (rom. 13, 10).<br />
magram arian pirovnebani, romelnic mxolod sakuTar<br />
Tavze fiqroben da TavianTi mdabali „mes“ egoistur moTxovnilebebs<br />
emonebian. maTTvis gaugebaria Segoneba: „icxovre<br />
sxvisTvis, Tu gsurs emsaxuro Sens Tavs“.<br />
arian aseve pirovnebani, borotis qmnis surviliT Sepyrobilni,<br />
RvarZliT aRvsilni, romelnic irgvliv siZ u <br />
lvils Tesaven, da sxvaSic mxolod borotebas xedaven. gavix<br />
senoT erT dros keTili mefe sauli, Surisa da eWvis niadagze<br />
ise daeca, wmida daviT winaswarmetyvelis mokvla surda, Tumca<br />
mxolod misi fsalmunebi kurnavda mis suls. aseTi adamianebi<br />
siyvarulis naklulovanebis gamo itanjebian. maT, marTalia,<br />
xSirad mwuxareba moaqvT moyvasisaTvis, magram yvelaze metad<br />
mainc sakuTar Tavs mtroben, radgan sulieri sixarulisTvis<br />
sicocxleSive mkvdarni arian, imqveynad ki ucilobel satanjvels<br />
imzadeben.<br />
borotTa siborote unda gvZuldes, magram qmnileba Rv<br />
T isa unda gviyvardes da gvebralebodes. ucodveli aravin aris,<br />
dacemis gareSe cxovreba ar arsebobs, magram aucilebelia,<br />
370<br />
saaRdgomo epistole, 1993 w.
saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />
survili gvqondes gamosworebisa, RvTis gziT svlisa.<br />
Cvens sxeuls sicocxles suli aniWebs, suls – RmerTi.<br />
da rogorc suls gayrili sxeuli kvdeba, kvdeba sulic RmerTs<br />
ganSorebuli. amitomac WeSmaritebasTan wilnayar kacze<br />
diadi araferia da arc ufals mowyvetil adamianze mdabali<br />
da sacodavia vinme.<br />
bolo dros mravali uaryofiTi Tvisebisa da emociis<br />
gamovlenis mowmeni gavxdiT. ekonomikurma gaWirvebam cxovreba<br />
kidev ufro daamZima da zogierTSi momavlis seriozuli SiSi<br />
dabada. xSirad gvesmis sityvebi: „katastrofuli mdgomareobaa“,<br />
„ra gveSveleba?“ arada „uwyiT, rameTu Wiri moTminebasa<br />
Seiqms, xolo moTminebaჲ – gamocdilebasa da gamocdilebaჲ –<br />
sasoebasa“ (rom. 5, 34).<br />
amasTan, situacias sworad ver vafasebT. gvegona imperiidan<br />
gamosvlisas xaliCebs dagvifendnen. mosalodneli ki,<br />
axlandelTan SedarebiT, ufro uaresi mdgomareoba iyo.<br />
„ra gveSveleba?“ – urwmunoTa kiTxvaa. ar unda dagvaviwydes,<br />
rom momavlis imedi adamianis ideis nawilia da qristianul<br />
saTnoebaTagan erTerTi pirvelTagani.<br />
pirovneba Tu eri TviTon qmnis Tavis xvedrs. Tu Cven<br />
RvTis mcnebaTa dacviT vicxovrebT da RvTis SiSi da siyvaruli<br />
iqneba Cveni Tanamdevi, veraviTari Zala ver mogvereva.<br />
vin gadaarCens mas, vis winaaRmdegac RmerTia aRmdgari?<br />
vin sZlevs mas, visi Semwec ufalia?<br />
eris zneobriv saxes yovelTvis rCeulni warmoaCendnen.<br />
madloba RmerTs, aseTi Svilebi hyavs Cvens samSoblos. Cven<br />
amasTan mowmeni varT imisa, Tu ramdeni axalgazrda uangarod<br />
ewireba saqarTvelos miwawylis dacvas afxazeTSi, rac eris<br />
371
sulieri potencialis gamovlinebaa.<br />
372<br />
saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />
orasi welia saqarTvelosTvis ar gvibrZolia. am omma<br />
gagvaxsena, rom samSoblo mxolod ki ar gvaZlevs, msxverpl<br />
sac iTxovs Cvengan. dRes mravali Wabuki rwmeniTa da mamulis<br />
winaSe zneobrivi valis karnaxiT ibrZvis. marTalia, didia<br />
qveynis mTlianobisaTvis TavdadebulTa ricxvi, magram gvjera,<br />
RvTisa da eris winaSe damsaxurebisTvis isini sasufevlis<br />
Rirsni gaxdebian da qarTvelTa zeciur mxedrions SeuerTdebian.<br />
Cven pativs mivagebT im afxaz axalgazrdebsac, romelnic<br />
TiTqos samSoblos TavisuflebisaTvis brZolis rwmeniT<br />
daecnen, sinamdvileSi ki gareSe Zalebis boroti zraxvebis<br />
msxverplni gaxdnen.<br />
dro kidev ufro naTlad warmoaCens mtyuansa da mar<br />
Tals. istoria, kacobriobis gamocdileba adamianebs bevrs<br />
aswavlis, mxolod ugunurni qmnian awmyos warsulis gauTvaliswineblad.<br />
ra samwuxaroa, rom zogjer aseTi pirovnebebi<br />
Tavisi miwieri veragi miznebis ganxorcielebisaTvis aseulobiT<br />
adamianis daRupvas axerxeben.<br />
Cven saqarTvelos xvalindel dRezec unda vifiqroT.<br />
bevri ram aris damokidebuli imaze, Tu ra kavSiri gveqneba<br />
mezobel qveynebTan, saerTod gare samyarosTan. urTierTobebi<br />
urTierTgagebasa da pativiscemaze unda iyos agebuli, rac<br />
maRal diplomatiasa da sulierobas moiTxovs. unda gaviTvaliswinoT<br />
isic, rom xSirad vinc kamaTSi imarjvebs, megobrebs<br />
kargavs. amitom sxva qveynebTan dakavSirebiT wonasworobis<br />
dacva gvmarTebs.<br />
rac Seexeba Cveni cxovrebis wess, vfiqrobT, vidre adamianebi<br />
ar moipoveben Sinagan Tavisuflebas, anu ar ganSorde
saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />
bian codvas, demokratia cxovrebaSi ver ganxorcieldeba da<br />
mxolod lozungad darCeba.<br />
eris sulieri amaRlebis saqmeSi didi roli ekisreba int<br />
eligencias. Cven am mxriv namdvilad gvyavs is Zala, ro melic<br />
SeZlebs xalxs gauZRves, oRond aucilebelia eklesiasTan<br />
misi dakavSireba, raTa ampartavnobam da TviTdajerebam ar<br />
imZlavros masSi.<br />
dRes gvikvirs maTi, vinc adre kerpebs scemda Tayvans; da<br />
gana ufro metad sawyalobeli ar aris is „brZeni“, romelic<br />
Tavis SemosazRvrul gonebas kerpad aqcevs da mxolod misgan<br />
ismens „WeSmaritebas“ ? goniereba rwmenis gareSe susti xeljoxia,<br />
romelic aucileblad gadatydeba.<br />
inteligenciam didi yuradReba unda miaqcios Cvens xelovnebas,<br />
presas, literaturas, gansakuTrebiT ki radiosa<br />
da televizias.<br />
unda aikrZalos amoraluri da e.w. Zaladobis filmebis<br />
Cveneba. sazogadoebaSi isedac didi uaryofiTi muxtia dagrovili,<br />
es ki ufro aZlierebs amgvar emociebs da adamianur<br />
urTierTobebs Zabavs.<br />
Cveni guli da azrovneba sikeTisaken unda mivmarToT,<br />
raTa davibrunoT namdvili sarwmunoeba, da ampartavnobisagan<br />
ganTavisuflebulebma avaRorZinoT WeSmariti siyvaruli.<br />
saTnoebaTa Soris yvelaze advilad gansaxorcielebeli<br />
mowyalebis gacemaa. dRes, rodesac Zalian bevrs uWirs,<br />
mravali SesaZleblobaa sikeTis qmnisa. mwyurvalisaTvis erTi<br />
Wiqa wylis miwodebac uflis winaSe didad Seracxilia.<br />
Seewie gaWirvebuls, Tu gsurs RmerTi Senc Segewios, miani<br />
We moyvass droebiTi sixaruli, Tu gsurs maradiuli netarebis<br />
373
Rirsi gaxde, gaunawile qveyniuri sikeTe sxvebs, Tu ginda, rom<br />
zeciur madls eziaro.<br />
SevsTxov RmerTs, RvTaebrivi siyvarulis uSreti wyarodan<br />
gardamoiRvaros Cvens gaciebul gulebSi rwmena, sasoeba,<br />
mSvidoba da siyvaruli, raTa Seurcxvenlad SevxvdeT<br />
dRes msoflio sixarulis dResaswauls sikvdilze sicocxlis<br />
gamarjvebisa.<br />
„sada ars sawerteli Seni, sikudilo? sada ars Zlevaჲ<br />
Seni, jojoxeTo?!“ (os. 13, 14)<br />
sikvdili daemxo, jojoxeTi Seimusra.<br />
374<br />
gixarodeT.<br />
aRdgoma qristesi<br />
Tbilisi, 1993 w.<br />
saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />
qriste aRdga!
uwmidesisa da unetaresis, sruliad saqarTvelos kaTolikospatriarqis,<br />
ilia IIis aRsaydrebidan 30 da dabadebidan 75 wlis saiubileo komisia<br />
teqsti dasabeWdad moamzades:<br />
gvanca koplataZem<br />
grigol ruxaZem<br />
teqstze muSaobdnen:<br />
monazoni elene (nafetvariZe)<br />
nino kvantaliani<br />
nino ananiaSvili<br />
mzia CxaiZe<br />
rusudan CirgaZe<br />
margo inasariZe<br />
bela gvilia<br />
gamomSvebi redaqtori:<br />
TinaTin mxeiZe<br />
foto:<br />
mixeil zenko<br />
dizaini:<br />
S.p.s. „sinTezisi“<br />
art direqtori<br />
arCil TurmaniZe<br />
dizaineri<br />
nato yubaneiSvili<br />
kompiuteruli uzrunvelyofa:<br />
ivlita eqvTimiSvilisa<br />
dabeWdilia:<br />
SIA "Jelgavas Tipografija" riga, latvia<br />
ISBN 978-9941-0-1041-5<br />
ISBN 978-9941-0-1042-2<br />
UDC (uak) 27-475.5+27-282.5<br />
e-726<br />
2009, SYNTHESIS ad<br />
© saqarTvelos eklesiasTan arsebuli qristianuli<br />
kvlevis saerTaSoriso centri