30.01.2013 Views

ეპისტოლენი

ეპისტოლენი

ეპისტოლენი

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი<br />

და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი<br />

ილია II<br />

<strong>ეპისტოლენი</strong><br />

წიგნი I<br />

თბილისი<br />

2009


sarCevi<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli<br />

locva 7<br />

locva wmida giorgisadmi 12<br />

locva wmida nikolozisadmi 14<br />

1979 w. saSobao epistole 25<br />

1980 w. saSobao epistole 37<br />

1981 w. saSobao epistole 53<br />

1982 w. saSobao epistole 73<br />

1983 w. saSobao epistole 97<br />

1984 w. saSobao epistole 119<br />

1985 w. saSobao epistole 143<br />

1986 w. saSobao epistole 165<br />

1987 w. saSobao epistole 193<br />

1988 w. saSobao epistole 225<br />

1989 w. saSobao epistole 249<br />

1990 w. saSobao epistole 277<br />

1991 w. saSobao epistole 305<br />

1992 w. saSobao epistole 333<br />

1993 w. saSobao epistole 353<br />

1978 w. saaRdgomo epistole 19<br />

1979 w. saaRdgomo epistole 31<br />

1980 w. saaRdgomo epistole 45<br />

1981 w. saaRdgomo epistole 63<br />

1982 w. saaRdgomo epistole 85<br />

1983 w. saaRdgomo epistole 109<br />

1984 w. saaRdgomo epistole 129<br />

1985 w. saaRdgomo epistole 153<br />

1986 w. saaRdgomo epistole 179<br />

1987 w. saaRdgomo epistole 207<br />

1988 w. saaRdgomo epistole 235<br />

1989 w. saaRdgomo epistole 263<br />

1990 w. saaRdgomo epistole 293<br />

1991 w. saaRdgomo epistole 315<br />

1992 w. saaRdgomo epistole 341<br />

1993 w. saaRdgomo epistole 367


mamao Cveno, – dideba Senda!<br />

Zeo RmrTisao, – dideba Senda!<br />

sulo wmidao, – dideba Senda!<br />

yovladwmida samebao, erTarsebao, Semoqmedo da<br />

ganmgebelo orsav samyarosao, – dideba Senda!<br />

viTar vTqva qeba me uRirsman da glaxakman Semkobad<br />

Senda; goneba Cemi da guli Cemi ver SemZlebel ars gamoTqmad<br />

didebisa Senisa. garna gvedri: miiTuale igi, viTarca umecari<br />

sityua yrmisa mSoblisa mimarT. bagiTa CemiTa miT codviliTa,<br />

RmerTo Cemo, Sen SegRaRadebs eri Cemi, Sens mier Seyvarebuli.<br />

ufalo Cemo, Sen gigaloben serafimni da qerubimni,<br />

mTavarangelozni da angelozni, uricxvni Zalni zeciurni.<br />

me ra vTqva, rogor Segasxa qeba? an ra saqmeni giCveno, odes<br />

RvawliTa TvisiTa ganbrwyindnen winaswarmetyvelni, mociqulni,<br />

mowameni, mRvdelmTavarni, Rirsni mamani da yovelni<br />

sxvani wmidanni Senni?<br />

viTar saxeli gsdva? ara uwyi, damidumda ena Cemi winaSe<br />

didebisa Senisa. vici oden, rom CvenTana xar da ara gangve­<br />

Sorebi, rom xar dausabamo da usasrulo siyvaruli, rom Tbila<br />

SenTan da gareSe Sensa ara ars cxovreba Cveni.<br />

wmidao, wmidao, wmidao, ufalo sabaoT, savse arian cani<br />

da qveyanaჲ didebiTa SeniTa! didebaჲ Seni, viTarca siyvaruli<br />

Seni, dauteveli SenSi, efineba yovelsa qmnulsa Sensa; da Cvenc<br />

7


mdabalni ziarebulni madlsa Sensa didebisasa vmaRldebiT<br />

ufalo, viwmidebiT, mamao Cveno.<br />

msgavsad wmidisa mamisa Cvenisa ioane oqropirisa, me,<br />

codvili mona Seni, ilia II, yovelTa qarTvelTa saxeliT<br />

vxmob: dideba da madloba Senda yovlisaTvis, gadideb Sen,<br />

romeli yovelgan xar, romeli xar CvenTan da romlisa wiaR­<br />

Sic varT Cven: gadideb Sen, romelman savaned Tvissa aRirCie<br />

guli Cveni da muniTgan gvswavli da gvwurTni, viTarca aswavebdi<br />

moses da elias qorebis wmidasa mTasa zeda.<br />

gadideb Sen da gmadlob Sen, mowyaleo, rameTu gvqmen<br />

msgavsad Senda, rameTu mogvaniWe ena qarTuli da rwmena We­<br />

Smariti, siyvaruli RmrTisa da siyvaruli moyvasisa, mo g vfinen<br />

naTeli gonebisa da WeSmaritebaჲ mecnierebisa!<br />

8<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />

garna raჲ ars WeSmariti? adamis modgma dasabamidan eZie­<br />

bda mas. erni mravalni, Cvenze Zlierni, moswydnen da aRixocnen<br />

pirisagan miwisa mis ZiebaSi. Cvenze moiRe mowyaleba saxiero<br />

da gamogvicxade Tavi Seni, da odes kacobriobas mouvline Ze<br />

Seni sayvareli, ufali Cveni ieso qriste, Seni kurTxeviT, Seni<br />

wyalobiT erma Cemma ismina misi, Seisisxlxorca mcnebani misni<br />

SengniT boZebulni, siyvaruliT itvirTa uReli misi tkbili da<br />

tvirTi misi subuqi. amisTvis gmadlobT Sen, rameTu moZRvravdi<br />

da moZRvrav xalxsa Cemsa, atareb ra mas gziTa miT SeniTa<br />

iwroჲTa, viTarca atarebdi ersa israelisasa udabnoTa Sina.<br />

gmadlob mamao ufalo, rameTu gvrwams da aRviarebT<br />

sulsa wmidasa, SengniT gamomavalsa, sulsa, romeli yovelgan<br />

ars da yovelsave aRavsebs madliTa SeniTa; romeli ars<br />

uZlurTa mkurnali, dacemulTa sayrdeni, naklulevanTa srulmyofeli.<br />

gmadlob Sen, wmidao samebao, aRmavsebelo Cveno<br />

ZaliTa SeniTao.


da kvlav gmadlob Sen, RmerTo Cemo, im mravalTa wya­<br />

lobisaTvis, romeli gardmoavline Tavsa zeda Cemsa, romeli<br />

damadgine moZRvrad erisa Senisa iveriisa. xolo dRes mona<br />

Seni codvili Rirs myav xilvad wmidisa mTisa amisa da Tayvaniscemad<br />

didisa siwmidisa misisa.<br />

„iTxovdiT da mogeceT Tqven, eZiebdiT da hpovoT. irek<br />

diT da gangeRos Tqven“, – brZanebs macxovari da ityvis ese:<br />

„rasaca iTxovdiT mamisagan saxeliTa CemiTa, geyos Tqven“. mamao<br />

saxiero, gevedrebi saxeliTa Zisa SenisaTa, nu ganeSorebi<br />

ersa Cvensa, SecodebaTa gamo CvenTa; mogviZien, viTarca mamaჲ<br />

moiZiebs Zesa Tvissa warwymedulsa; Segvind ev urwmunoebaჲ,<br />

gulficxobaჲ, ampartavnebaჲ, Suri da ve r c xlismoyvarebaჲ,<br />

geajebiT, aRxocen codvani Cvenni da ga nkurnen sulni Cvenni<br />

vnebulni. mogvmadle sarwmunoebaჲ We Smariti, Zali wylisa da<br />

Zlierebaჲ cecxlisa. aRgvavse ma dliTa yovladwmidisa same­<br />

bisa; sarwmunoebasa da siyva r ulsa Sina Sensa, sulierad ganamt­<br />

kice mTavroba Cveni; gv a kurTxe mSvidobiTa, ufalo, mogvfine<br />

suli siwmidisaჲ, Ta v m dablobisaჲ da moTminebisaჲ.<br />

ganamravlen Svilni da SvilTa Svilni Cvenni, guli<br />

wm i daჲ dabade maT Soris, suli wrfeli ganuaxle gvamsa maT<br />

Si na.<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />

akurTxe gvirgvini qorwinebulTa da siyvaruliTa ga nam­<br />

tkice kavSiri maTi, codvani siWabukisa da umecrebisani Seundev<br />

da naTel hyav momavali maTi.<br />

srulasakovanTa mihmadle guli brZeni da mowyale, gone<br />

ba saRi, raTa gicnan Sen da aRasrulon nebaჲ Seni.<br />

mxcovanTa welni akurTxen simSvidiTa. ganamravlen modgma<br />

maTi; cxovreba maTi saTno hyav, raTa uSfoTvelad Seer­<br />

Ton saukuneTa.<br />

9


10<br />

gevedrebi ufalo, ganunaTle goneba mecnierTa, mwer­<br />

alTa da xelovanTa CvenTa. daloce saqme maTi, raTa iqmnas<br />

naRvawi maTi sakeTilod qveynisa, raTa SromiTa TvisiTa gemsaxuron<br />

Sen, emsaxuron ersa Sensa iveriisasa.<br />

daloce Cveni mSromeli xalxi, yoveli maSvrali da<br />

tvirTmZime. CvenTa didTa winaparTa rwmena, siyvaruli da<br />

siwminde mianiWe maT.<br />

RmerTo, ganamtkice da ganaZliere Cveni wmida samociqulo<br />

eklesia da mRvdelmsaxurni misni, yven igini naTel<br />

er isa, aRadgine taZarni da monasterni Cvenni da Segvkribe<br />

sa farvelsa queSe Sensa.<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />

garna ra gTxovo, ufalo, maTTvis, romelni uargyofen<br />

Sen, romelni vlenan gzasa cTomilTasa? geajebi, Seiwyalen<br />

igini, moaqcie da mrevlsa Sensa SeuerTe: „raTa iyos erT samwyso<br />

da erT mwyems“.<br />

mermeca gevedrebi RmerTo, raTa moixseno sasufevelsa<br />

Sensa sulni qarTvelTa moRvaweTa sinas mTisaTa; gevedrebi;<br />

raTa moixseno mefeni da dedofalni Cvenni, mamamTavarni,<br />

kaTolikos­patriarqni, samRvdelo da samonazvno wesiT aRs<br />

rulebulni, patiosani SromiT daRlilni, aRmSenebelni<br />

ta ZarTa da monasterTa, brZolis velze mowyvetilni da yo­<br />

v elni Svilni Senni qarTvelni. daloce savaneni zeciurisa<br />

sa qarTveloჲsa, Seunde SecodebulTa da ixsen tanjvisagan,<br />

mohfine maT naTeli Seni da siyvaruli Seni.<br />

muxlmodrekili aRvavlen locvebs, ufalo, mSvido­<br />

bisaTvis soflisa, raTa sufevdes qveyanasa zeda mSvidoba da<br />

kacTa Soris saTnoeba: mamao wmidao, geajebi, Seismine locvisa<br />

Cemisaჲ da dagvifare Cven!


dasabamo da mizezo yovlisao, arsTagamrigeo, savse<br />

didiTa wyalobiTa SeniTa, kvalad vxmob: dideba Senda, ufalo,<br />

dideba Senda! dideba Senda Semoqmedo Cveno, mwya lobelo<br />

Cveno, dideba Senda! dideba Senda, RmerTo eri sa Cve nisao,<br />

romelman dawere saxelni Cvenni wignsa mas cxovrebi sa krav­<br />

isasa!<br />

„me var ani da ჵ, ityvis ufali RmerTi, romeli ars da,<br />

ro meli iyo da, romeli momaval ars, yovlisa mpyrobeli“<br />

(ga mocx. 1, 8). moved CvenTana ufalo, da gvacxovnen Cven, Rme­<br />

rTo Cveno, amin!*<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />

* ეს ლოცვა უწმიდესმა და უნეტარესმა დაწერა სინას მთის წმ. ეკატერინეს მონასტერში, ხოლო წარმოთქვა<br />

სინას მთის წვერზე, სადაც უფალმა მოსე წინასწარმეტყველს ათი მცნება უბოძა.<br />

11


12<br />

ZlevaSemosilsa, sakvirvelmoqmedsa,<br />

borotis damTrgunvelsa, didsa mowamesa,<br />

wmidasa naTel giorgis<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos­patriarqis<br />

ilia II­is<br />

mokrZalebuli Txovna<br />

tyveTa ganmaTavisuflebelo, tanjulTa Semweo, uZlurTa<br />

mkurnalo da mwuxareTa nugeSinismcemelo, qarTvelTa dido<br />

imedo, ZlevaSemosilo wmida giorgi, me, msasoebeli Seni, ilia<br />

II, wyalobiTa da gangebiTa RvTisaTa kaTolikos­patriarqi<br />

sruliad saqarTvelosi, gevedrebi, aw da maradis iyav winamZ­<br />

Rvar qarTvelTa erisa da mfarvel eklesiisa Cvenisa.<br />

Sen brZandebi odiTganve erismTavari Cveni; nu daiviwyeb<br />

ersa Secodebulsa; meox gveyav, raTa ufalman Segvindos da<br />

gankurnos uZlurebani sulTa CvenTani; gvixsnas: urwmunoebisa,<br />

ampartavnebisa da Surisagan, RvarZlisa, mtrobisa da<br />

ciliswamebisagan, vercxlismoyvareobisa, urTierTSuRlisa<br />

da wyevisagan, siZvisa, pativmoyvareobisa da sxvaTa qonebis<br />

miTvisebisagan da mogviteos umecrebani Cvenni: eklesia­monasterTa<br />

ngreva, kerpTayvanismcemloba, crumorwmunoeba...<br />

SesTxove ufalsa, raTa mogvmadlos WeSmariti marTlmadidebeli<br />

sarwmunoeba, sasoeba da siyvaruli, mogvaniWos<br />

grZnobebi wmida da suli wrfeli; gagvixsnas gulisyuri Sew­


evnad qvrivTa, obolTa, mwirTa da yovelTa gaWirvebulTa,<br />

ganamravlos urTierTSoris saTnoebani da saqmeni keTilni.<br />

didmowameo giorgi, gangvinaTle goneba, rom vcnaT<br />

uf ali, viTarca gza, WeSmariteba da sicocxle; aRgvavse RvTaebriviTa<br />

sibrZniTa, raTa yovliTa arsebiTa SeviyvaroT<br />

Semoqmedi, moyvasi, mamuli da ena Cveni; hyav gulni Cvenni lmobier<br />

da urTierT codvaTa mimtevebel; mogviZie da Seg vkribe<br />

qristes wmida eklesiaSi.<br />

sasoebiT Segvedreb xalxsa Cemsa, qristes gvirgvino sano<br />

mxedaro giorgi; wmidiTa maxviliTa SeniTa marad dagvicev da<br />

dagvifare borotTagan da yovelTa ZvirTa saq meTa maTTagan;<br />

xolo Jamsa gankiTxvisasa Suamdgomel gveyav winaSe uflisa<br />

Cvenisa ieso qristesa, raTa Rirs viqmneT mopovebad saukunoჲsa<br />

cxovrebisa.<br />

mxurvaliTa guliTa SegTxov, Seewie saukuniTgan gardacvalebulTa<br />

mamaTa, dedaTa da yovelTa winaparTa CvenTa<br />

da dasjilni sulni satanjvelTagan ixsen.<br />

muxlmodrekili gevedrebi, wmidao giorgi, nu ugulebelyof<br />

vedrebasa Cemsa, akurTxe eri qarTvelTa da wmida eklesia<br />

misi; moiRe wyaloba Cem codvilsaca zeda, rame Tu mZimea<br />

jvari Cemi; Semewie da damicev madliTa SeniTa, uZ le velo.<br />

CvenTan ars RmerTi!<br />

locva wmida giorgisadmi<br />

Seni sulieri Svili,<br />

Zalisaebr Cemisa aRmsrulebeli nebisa Senisa,<br />

mdabali ilia II<br />

13


14<br />

msoflios didsa moZRvarsa, saswaulTmoqmedsa<br />

da mswrafl Semwesa, miron­lukiis<br />

mTavarepiskopossa, wmidasa nikolozs<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos­patriarqis<br />

ilia II­is<br />

mokrZalebuli Txovna<br />

wmidaTa Soris sakvirvelo, dido saswaulTmoqmedo,<br />

mowyaleo Cveno mamao nikoloz, me, mdabali morCili Seni<br />

ilia II, gangebiTa da nebiTa RvTisaჲTa sruliad saqarTvelos<br />

kaTolikos­patriarqi, Cemi erisa da eklesiis saxeliT Segivrdebi<br />

da gevedrebi:<br />

uwinamZRvre da maradJams iyav mfarveli saqarTvelos<br />

wmida eklesiisa da qarTveli xalxisa, raTa ersa Cvensa aw<br />

da maradis qristes gziT evlos; mogvmadle sarwmunoeba WeSmariti<br />

da siyvaruli Seuorgulebeli, dagvicev xilul da<br />

uxilav mterTagan, uwmidur zraxvaTa da ukeTur saqmeTagan,<br />

gvixsen RvTis gmobisa da uaryofisagan, ampartavnebisa, Surisa<br />

da didebismoyvareobisagan; urTierTmtrobisa, ga n kiTxvisa,<br />

ciliswamebisa da vercxlismoyvareobisagan; sicruisa, siZulvilisa,<br />

angarebisa da cudmetyvelebisagan.<br />

mogvaniWe gancda codvaTa CvenTa, simdable da moTmineba,<br />

guli saxieri da wrfeli, raTa vixiloT ufali da daemkvidros<br />

igi Cven Tana. moiRe wyaloba mwyalobelo: sofels<br />

mSvidoba mohfine da kacTa Soris saTnoeba danerge; ganaaxle


locva wmida nikolozisadmi<br />

da moqmedhyav eklesia­monastrebi Cveni sadidebelad RvTisa;<br />

gananaTlen, daifare da daicev yovladsamRvdeloni, ber­<br />

monazonni da mRvdelmTavarni... qarTvelni gangvamravlen,<br />

mogviteven uSjuloebani Cvenni da RvTis kalTis qveS Segvkribe,<br />

raTa erTi samwyso viyoT da mwyemsi mxolo ufali iyos.<br />

wmidao mRvdelmTavaro da mswraflSemweo nikoloz,<br />

mxurvaliTa guliTa Segavedreb warsulTa CvenTa winaparTa,<br />

mefeTa, dedofalTa, kaTolikos­patriarqTa, mRvdelmTavarTa,<br />

ber­monazonTa da yovelTa samRvdelo da samonozno<br />

wesiT aRsrulebulTa, erismTavarTa, mweralTa, mecnierTa,<br />

aRmSenebelTa eklesia­monasterTa, maT Sina mSromelTa, mxedarTa<br />

da mxedarTmTavarTa, brZolis velze momwydarTa,<br />

rwmenisa da mamulisaTvis TavdadebulTa da saukuniTgan gardacvalebulTa<br />

qarTvelTa; moixilen igini da eyav meoxad<br />

winaSe wmidisa samebisa, raTa wyalobiTa RmrTisaჲTa daimkvidron<br />

savane marTalTa. xolo Cven yovelTaTvis SesTxove<br />

Semoqmedsa, qristianuli mSvidobiTi aRsasruli mogvaniWos<br />

da Jamsa gankiTxvisasa gvixsnas saukuno sikvdilisagan.<br />

msasoebelTa SenTa Semweo, mommadle me uRirssaca Zala,<br />

raTa yovliTa guliTa da gonebiTa CemiTa vemsaxuro ufals,<br />

eklesiasa da ersa Cemsa.<br />

muxlmodrekiT gamoviTxov Sens wmida locva­kurTxevas.<br />

CvenTan ars RmerTi.<br />

morCili da marad madidebeli Seni, mdabali ilia II<br />

wmida nikolozoba<br />

9.V.1985 w.<br />

15


saSobao<br />

da<br />

saaRdgomo<br />

epistoleni<br />

1978­1993ww.


saaRdgomo epistole<br />

1978 w.<br />

yovlad samRvdelo mRvdelmTavarTa, patiosan<br />

moZRvarTa, RirsTa ber­monazonTa da yovelTa kurTxeul<br />

SvilTa mimarT saqarTvelos wmida marTlmadidebeli<br />

da samociqulo eklesiisaTa<br />

ristes mier sayvarelno RvTivganbrZnobilno mRv­<br />

ქ<br />

delmTavarno, moZRvarno, Rirsno ber­monazonno,<br />

Zvi rfaso Zmano da dano – Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno<br />

mis sazRvrebs gareT, gilocavT didsa da sasixarulo dResaswauls,<br />

qristes brwyinvale aRdgomas, am zeimTa zeims – paseqs<br />

maradiulsa da sacxovnebels, da vxmob:<br />

19


20<br />

saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />

qriste aRdga!<br />

es sazeimo milocvis sityva gamosaxavs arss Cveni rw­<br />

menisa, gamosaxavs Cveni sasoebis simtkicesa da uZlevelobas,<br />

udiades Zalas Cveni saukuno siyvarulisa.<br />

qriste aRdga!<br />

maS, miRebuli da Sewynarebulia RvTis mier sacxovnebeli<br />

msxverpli da aRsrulebulia saidumlo kacTa modgmis<br />

gamoxsnisa.<br />

qriste aRdga!<br />

gamoisyida ufalma is qmnileba, romelic yoveli misi<br />

qmnilebis gvirgvinad Seiqmna – adamiani, da romelsac RvTisagan<br />

miniWebuli hqonda pasuxismgebloba da Tavisufleba:<br />

movaleoba da uzenaesi jildo.<br />

„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi, anu Ze kacisaჲ, ra me Tu<br />

moxedav mas? daakle igi mcired raჲme angelozTa, di debiTa<br />

da pativiTa gჳrgჳnosan hyav igi. da daadgine igi zeda qmnulsa<br />

ჴelTa SenTasa, yovelive daamorCile queSe ferჴTa misTa“<br />

(fsalm. 8, 5­7).<br />

ra idumaleba da Zliereba ifareba am sityvebSi saRv<br />

Tismetyvelo azrisa da qristianuli moRvaweobisaTvis!<br />

yoveli es RvTivboZebuli niWi Cven winaSe ganusazRvrel si v­<br />

rces xsnis sulieri moqalaqeobisa da sulieri RvawlisaTvis.<br />

aseTi kurTxeva SesaZleblad xdis Cvens zneobriv srulyofas,<br />

da kurTxeulia Semoqmedeba, swored maSin xdeba CvenTv is


gasagebi Cveni azrovneba, sityva, grZnoba da dauokebeli swra<br />

fva pirvelmizezisadmi. yovelive es ki Sedegia usasrulo<br />

Rv Taebrivi siyvarulisa.<br />

wmida basili didis sityviT, adamiani aris qmnileba,<br />

romelmac miiRo brZaneba ganRmrTobisa, magram es br Za neba<br />

adamianis Tavisuflebaze Zaldataneba rodia; ada mi anma, rogo<br />

rc Tavisufalma da pirovnulma arsebam, Sei Zleba miiRos<br />

an uaryos brZaneba RvTisa; igi pirovnuli Tavisuflebis<br />

gv i rgviniT Semosili rCeba im SemTxvevaSic ki, roca Zalian<br />

So rdeba RmerTs da maSinac, roca Tavisi bunebiT RvTis ms ga­<br />

vsebasac ki kargavs.<br />

es niSnavs, rom RvTis xateba araviTar SemTxvevaSi ar ir­<br />

Rveva adamianSi (wmida basili didis sityvebi, CvenTvis cnobili<br />

wmida grigol RvTismetyvelis 43­e sityvidan. ix. moskovSi 1844<br />

w. gamocemuli „wmida mamebis Sromebi“, naw. IV, gv. 104­129).<br />

RmerTo mravalmowyaleo, siyvarulsa Sensa ara aqvs<br />

zRvari!<br />

rogori urTierTdamokidebuleba iyo RmerTsa da<br />

ad a mians Soris? adamianis suls Tavisi sazrdo unda epova<br />

Rm e rTSi da RvTiT ecxovra, xolo adamianis sxeuli unda da­<br />

q v emdebareboda suls, – aseTi iyo adamianis ukvdavi bunebis<br />

Ta vdapirveli saxe.<br />

saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />

kargavs ra RmerTs, adamianis suli iwyebs cxovrebasa da<br />

sazrdoobas Tavisive fizikuri sxeuliT, saidanac warmodgebian<br />

vnebebi, xolo sxeuli, romelic iZulebulia gare samyaroSi –<br />

usulo da mkvdar materiaSi – eZios sazrdo, Sedegad mxolod<br />

sikvdils poulobs da adamianis srulyofa irRveva.<br />

dRes, vzeimobT ra TqvenTan erTad msoflios erT­erT<br />

21


udides saswauls – qristes didebul aRdgomas, romelic sawindaria<br />

Cveni momavali sulieri da fizikuri aRdgomisa da<br />

aRvavlenT locvebs uflisa yovlisampyrobe lisa mimarT,<br />

raTa man ganaaxlos Cveni sulieri arsi da dagvibrunos pirvelqmnili<br />

buneba, raTa Cveni aRdgoma da ganaxleba daiwyos<br />

jer kidev aq – dedamiwaze. roca vuerTdebiT sicocxlis wyaros<br />

– ufals – misi ukvdavi xorcisa da sisxlis ziarebiT,<br />

vxdebiT nawili misi maradiuli da ukvdavi sxeulisa, romelic<br />

SeaerTebs Tavis arsSi cocxalTa da mkvdar Ta da warmoqmnis<br />

erTs, qristes wmida eklesias.<br />

RvTisa da kacis am erTianobaSia Cveni Zala, amaSia Cveni<br />

imedi, „rameTu romelman aRadgina ufali iesu, Cuenca iesuჲs<br />

mier aRmadginnes“ (2 kor. 4, 14).<br />

es erTianoba gvaiZulebs vifiqroT Cveni cxovrebis azrsa<br />

da mizanze, raTa igi ar daemsgavsos mTidan dagorebul lods,<br />

romelic saWiroebs isev da isev zeviT azidvas da romlis Se­<br />

Cereba da ukan dabruneba did sulier daZabulobasa da sulier<br />

tanjvasTanaa dakavSirebuli.<br />

RmerTi aris umaRlesi ideali yvela Cveni zneobrivi<br />

swrafvisa. es uzenaesi Zala udevs safuZvlad da igia Sinaarsi<br />

da miswrafeba adamianis moraluri cxovrebisa.<br />

amgvarad, ganaxlebuli qristianis mizani, mtkice rw m e ­<br />

nasTan erTad, unda iyos siyvaruli, keTilmoqmedeba, su lieri<br />

srulyofa, ris Sedegadac adamiani dausrulebel si xarulsa<br />

da netarebas aRwevs.<br />

22<br />

saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />

yovelive amis miRweva SesaZlebelia, Tu movuxmobT mTel<br />

Cvens nebisyofas da gavyvebiT wmida petre mociqulis sityvebs:<br />

„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da macx


ovrisa Cuenisa iesu qristesiTa“ (2 petr. 3, 18).<br />

qristianoba – esaa religia srulyofili siyvarulisa,<br />

maradiuli sixarulisa da uxvi RvTaebrivi energiisa.<br />

gisurvebT, gqonodeT srulyofili da yovlismZle veli<br />

siyvaruli: siyvaruli RvTisadmi, siyvaruli moyvasisadmi,<br />

siyvaruli dedasamSoblosadmi, siyvaruli Cveni ukvdavi sulisadmi,<br />

siyvaruli maradiuli momavali sicocxlisadmi, siyvaruli<br />

sikeTisa da yovelive imis mimarT, rac ki xels Seuwyobs<br />

Cvens sulier TvalTa aRxilvasa da aRdgomas.<br />

Zvirfaso debo da Zmebo, aRdgomili ufali Cven yve las<br />

gvelodeba siyvaruliT gaSlili xelebiT. viqmneT Rirseulni<br />

misi RvTaebrivi siyvarulisa, radganac „viTarca – igi mamaჲ aRadginebs<br />

mkudarTa da acxonebs, egreTca Ze, romelTaჲ hnebavs,<br />

acxonebs“ (ioan. 5, 21).<br />

sixaruliT modiT da datkbiT RvTaebrivi trapezis<br />

ziarebiT.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1978 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />

23


ქ<br />

saSobao epistole<br />

1979 w.<br />

RvTivrCeulTa yovladsamRvdeloTa mRvdelmTavarTa, RirsTa<br />

ber­monazonTa da yovelTa kurTxeulTa SvilTa saqarTvelos<br />

avtokefaluri wmida marTlmadidebeli da samociqulo<br />

eklesiisaTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa<br />

Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />

„pirveliTgan iyo sityuaჲ... mis Tana cxorebaჲ<br />

iyo da cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli<br />

igi bnelsa Sina Cans, da bneli igi mas ver ewia“<br />

(ioan. 1; 1, 4­5).<br />

ristes mier sayvarelno da Zvirfasno yovladsamRvd­<br />

elono mRvdelmTavarno, moZRvarno, angelozebrivi<br />

saxiT Semosilno Rirsno ber­monazonno, Zmano da dano – Zeno<br />

25


da asulno wmidisa saqarTvelos marTlmadidebeli eklesii­<br />

sano, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno Cveni samSoblos<br />

sazRvrebs gareT!<br />

sasixarulo da sacxovnebel dRes, rodesac Cven vaxsenebT<br />

qveynad mosvlas RvTisa, mamisagan uwinares saukuneTa<br />

Sobil macxovars, romelsac mociquli ioane RvTismetyveli<br />

uwodebs sityvas, guliTadad mogilocavT am mSvidobisa da<br />

siyvarulis zeims, qristes Sobis brwyinvale dResaswauls da<br />

vxmob: gixarodeT, radgan CvenTan ars RmerTi!<br />

Cven vadidebT Sobas ieso qristesa, mxolodSobilisa,<br />

wmidisa, Tanaarsisa mamisa da sulisa wmidisa da amasTan erTad<br />

mtvirTvelisa adamianis bunebisa, mwyalobelisa mezvereTa da<br />

codvilTa, aRmRebelisa Tavis Tavze kacobriobis ubedureba­<br />

Ta, cremlTa, tkivilTa da gansacdelTa, rameTu yovelive es<br />

man itvirTa CvenTvis, raTa Cveni gamoxsnis didi saidumlo<br />

aResrulebina. ieso qriste – RmerTi RmerTTagania, naTeli<br />

– na Tlisagan, romelic dRes, xval da marad RvTaebrivi da­<br />

usrulebeli cxovrebis procesSi iSveba wiaRTa RvTisa mamisa­<br />

gan.<br />

naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa!<br />

igi ara hgavs yovelive imas, rac CvenTvis Cveulebrivia.<br />

is TiTqmis martoa da ucxoa CvenTvis, magram, amave dros, usaz­<br />

Rvrod maxlobeli da Zvirfasia. sawylebTan mas surs iyos<br />

Raribi, mdidarT igi mouwodebs mowyalebisaken, devnilebTan<br />

igi devnilia, gansacdelSi myofTan gansacdelis mtvirTvelia,<br />

momakvdavTan – jvarcmulia. man Tavisi mxrebiT itvirTa adamiani<br />

mTeli misi sisustiT, radgan mxolod is erTia SeuZleblis<br />

SemZlebeli, da swored amaSia misi didi misia rogorc<br />

26<br />

saSobao epistole, 1979 w.


saSobao epistole, 1979 w.<br />

mxsnelisa. macxovars uyvars Raribni ara maTi siRaribis gamo,<br />

aramed imitom, rom isini mdidarze metad cdiloben gaigon da<br />

SeigrZnon sulieri saunjeni. simdidre ki, piriqiT, atyvevebs<br />

adamianis guls imdenad, rom mas ukve aviwydeba yovelive da<br />

iketeba sakuTar egoizmSi. igi ukve aRar iswrafvis sulierebisaken,<br />

aramed ifargleba da isazRvreba mxolod uxeSi materiiT.<br />

aseTebze macxovari brZanebs, „Svilebo, rarig Znelia<br />

simdidreze dayrdnobilTaTvis RmrTis sasufevelSi Sesvla!<br />

uadvilesia nemsis yunwSi aqlemis gasvla, vidre mdidris Sesvla<br />

RmrTis sasufevelSi“ (mark. 10, 24­25). droa adamianma<br />

sulieri Tvali aaxilos da gansazRvros, romelia mTavari<br />

da romeli meorexarisxovani; droa adamianma gadasinjos<br />

sulieri da materialuri faseulobani.<br />

rodesac morwmune adamiani realurad Sexedavs cxovrebas,<br />

Tavis garemomcvel samyaros, midis daskvnamde, rom Cveni<br />

miwieri cxovreba – es aris mxolod nawili raRac didisa, ga nu­<br />

sazRvrelisa. es aris mxolod momzadeba maradiuli da ukvdavi<br />

cxovrebisaTvis. magaliTad, Tu pirveli qristianebisa Tvis<br />

saswaulni da gamocxadebani Cveulebrivi saRmrTo movlena<br />

iyo, Tanamedrove adamianSi is xSirad iwvevs undoblobas an<br />

ukeTes SemTxvevaSi – gulistkivils, radgan misi axsnisa da Semecnebis<br />

unari ar Seswevs.<br />

qristes Sobis dRes Cven kidev erTxel SevicnobT, rom<br />

ieso qriste istoriaSi aris gansakuTrebuli realoba, droebis<br />

Semobrunebis niSansveti, axali adamianis sawyisi. Sexedulebani<br />

mis pirovnebaze gansxvavdebodnen da amJamadac ganuwyvetliv<br />

scildebian erTmaneTs. misTvis da misi rwmenis gamo iRvreboda<br />

sisxli da cremli imitom, rom „es aris mowmoba, rameTu sau­<br />

27


kuno sicocxle mogvca Cven RmerTma, da es sicocxle mis ZeSia“<br />

(1 ioan. 5, 11). am rwmeniT, am sulieri saTnoebiT cxovrobda da<br />

cxovrobs Cveni keTilmorwmune eri.<br />

axalSobilma yrmam daCrdila saqarTveloSi manamde<br />

arsebuli warmarTuli religiebi da sulierad ga r da qmna ada­<br />

miani. amJamad saqarTvelos miwa wmidaa. mis wiaRSi ganisvenebs<br />

macxovris kvarTi. iveria aris yovladwmida RvTismSoblis<br />

wilxvedri. aq qadagebdnen mociqulni – andria pirvelwodebuli<br />

da simon kananeli. aq Seasrula Tavisi samociqulo misia<br />

mociqulTasworma da qarTvelTa ganmanaTlebelma wmida<br />

ninom. aq bevri wamebuli gvirgvinosan iqmna. iveria brwyinavs<br />

mRvdelmTavarTa da RirsTa mamaTa RvawliT. am miwaze gvesmis<br />

Cven saidumlo sityvebi, romlebic odesRac moismina RvTismxilvelma<br />

da didma winaswarmetyvelma mosem: „gaixade fexsacmeli<br />

ferxTagan SenTa, radganac miwa, romelzedac dgaxar,<br />

adgili wmida ars“ (gam. 3, 5).<br />

dRes CvenTvis gansakuTrebiT Zvirfasia sagalobeli,<br />

romelic angelozebma igalobes beTlemsa zeda qristes Sobis<br />

Rames: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />

mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). mSvidoba,<br />

romelic gvauwyes angelozebma, kacobriobisaTvis arsebiTi<br />

aucileblobaa, rogorc wyaro, romelic aRviZebs wyurvils<br />

xalxTa Soris madliani mSvidobisaTvis, rogorc siyvarulis<br />

movlena, romelic safuZvelia megobrobis, mSvidobiani urTierTobisa<br />

da xalxTa cxovrebis ayvavebisa. adamianis umaRlesi<br />

daniSnulebaa moutanos xalxs sixaruli. Cven unda gvaxsovdes,<br />

rom garegani mSvidoba – siwynare, simSvide, cxovreba sisxlis<br />

Rvrisa da omebis gareSe Sinagani sulieri samyaros Sedegs<br />

28<br />

saSobao epistole, 1979 w.


wa rmoadgens. mxolod am SemTxvevaSi dadgeba is kurTxeuli<br />

dro, romlis Sesaxebac gvauwya winaswarmetyvelma esaiam: „da<br />

dasWridnen maxvilebsa maTsa saxnisad, da laxvrebsa maTsa<br />

manglad; da ara aRiRos naTesavman naTesavsa zeda maxvili,<br />

da arRa iswavebdnen merme brZolasa“ (es. 2, 4).<br />

gansakuTrebuli siyvarulis grZnobiT me mogmarTavT<br />

Tqven, Cveno Zvirfaso Tanamemamuleno, romelnic cxovrobT<br />

Cveni mamulis sazRvrebs gareT; Tqven ar xarT daviwyebulni,<br />

Cven gvaxsovxarT da yovelTvis vloculobT TqvenTvis. ar<br />

daiviwyoT Tqveni samSoblo – mziuri saqarTvelo, mis ku rTxeul<br />

miwaSi ganisveneben Tqveni didebulni winaparni, gaxsov<br />

deT da SeiswavleT mSobliuri qarTuli ena, waikiTxeT da<br />

Se iTviseT Cveni mdidari saeklesio da klasikuri literatura,<br />

romelic sulierad gagvamdidrebs da gagvaerTianebs.<br />

Cveni saerTo mizania – viyoT erTad.<br />

qristes moyvareno Zmano da dano, kidev erTxel mogilocavT<br />

qristes Sobis did dResaswauls da gisurvebT, rom<br />

RvTis sityva – macxovari iSvas Tqvens gulSic, rom is TqvenTan<br />

iyos ganuSoreblad da marad gesmodeT misi sanatreli xma:<br />

„ara dagiteo Sen, nu geSinin, rameTu Sen Tana var. nu Sescdebi,<br />

rameTu me var RmerTi Seni, romelman gangaZliere Sen, da<br />

Segewie Sen, da mogikrZale Sen marjueniTa marTliTa CemiTa“<br />

(es. 41, 9,10).<br />

ixareT orsave sofelsa Sina. amin.<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1979 w.<br />

saSobao epistole, 1979 w.<br />

29


saaRdgomo epistole<br />

1979 w.<br />

RvTivrCeulTa yovladsamRvdelo mitropolitTa,<br />

mTavarepiskoposTa, episkoposTa, moZRvarTa, qristes<br />

mier diakonTa, patiosan ber­monazonTa da yovelTa kurTxeulTa<br />

SvilTa mimarT saqarTvelos wmida avtokefaluri<br />

marTlmadidebeli da samociqulo eklesiisaTa, mkvidrTa<br />

saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />

„me Tquen Tana var yovelTa dReTa da<br />

vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28, 20).<br />

virfasno da qriste iesos mier sayvarelno yovladsa­<br />

ძ<br />

mRvdelono mRvdelmTavarno, moZRvarno, diakonno, ama<br />

soflis amaoebaTa damtevebelno patiosanno ber­monazonno,<br />

31


xorcielno da sulierno Zmano da dano, Svilno saqarTvelos<br />

wmida samociqulo eklesiisano, mkvidrno yovladwmida RvTismSoblis<br />

wilxvedri kurTxeuli iveriisa da mcxovrebno Cveni<br />

samSoblos sazRvrebs gareT!<br />

Cven vqadagebT da vaRiarebT qristes, jvarcmulsa da aRdgomils,<br />

romelic dRes gansakuTrebuli ZaliT mogvmarTavs<br />

TiToeul Cvengans: „...iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da<br />

mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10). mainc romel<br />

rwmenaze, ris erTgulebazea aq laparaki? – upirveles yovli<br />

sa, RvTiuri sawyisis, qveynierebisa da samyaros mmarTveli<br />

da mfarveli umaRlesi gonebis rwmenaze, qristianis saxelis<br />

erTgulebaze, mSobeli xalxisa da mamulis erTgulebaze, im<br />

humanuri principebis erTgulebaze, romelTac wmida eklesia<br />

qadagebs.<br />

yvelas, vinc am maRali idealebis erTgulni xarT da<br />

ro melnic miiltviT maTken, guliTadad gilocavT aRdgomas<br />

gankacebuli dausabamo logosisas, romelic morwmuneT „cxovrebis<br />

gvirgviniT“ amkobs:<br />

32<br />

saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />

qriste aRdga!<br />

am sityvebSia WeSmaritebis gamarjveba! am sityvebSia said<br />

u mlo zeSTagoneba da sasixarulo mowodeba, siyvarulis mi ­<br />

sa lmeba da mSvidobis wadili!<br />

qriste aRdga!<br />

es ori sityva moicavs orTave sicocxles, aerTebs or i ve


sofels, akavSirebs miwas zecasTan, qmnilebas – Semoqme dTan;<br />

adamians – RmerTTan!<br />

saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />

qriste aRdga!<br />

am sasixarulo da madlian sityvebs imeorebdnen Cveni<br />

didebuli winaprebi; es sityvebi gadaecemoda bagidan bages,<br />

Taobidan – Taobas da avsebda adamianebs im sixaruliT, romelic<br />

maradiuli siyvarulis wiaRidan momdinareobs!<br />

paseqi qristesi – es is dRea, rodesac morwmune adamianis<br />

ukvdav suls TvalTaxedva mieniWeba da mis winaSe warmoCindeba<br />

manamde uxilavi, magram mudmivad sagrZnobi dausabamo sawyisi.<br />

esaa Sexvedra ori samyarosi – gareganisa da Sinaganisa.<br />

am sulieri gaciskrovnebis dros adamianis winaSe TiTqosda<br />

usasruloba gadaiSleba da materialuri samyaros miRma is<br />

iwyebs sxvagvari samyaros xilvas. am dRes adamiani srulad<br />

Seerwymis misTvis uCveulo sulier samyaros da SeigrZnobs<br />

srul harmonias RmerTTan!<br />

RvTaebrivi energiiT madlmosilT SeswevT unari, garda<br />

materialurisa, sxva samyaroc dainaxon. isini cxadad xedaven<br />

sikvdilze qristes gamarjvebis kanonzomierebas. aRdgomili<br />

qriste aris ganmaTavisuflebeli; man imisaTvis dasdo Tavi<br />

sasikvdilod, imisaTvis dahyva uxeSi materiis Zalas, rom es<br />

mrisxane gamanadgurebeli stiqia Tavisi RvTiuri ZaliT daemarcxebina!<br />

diax, Cven gvwams da vaRiarebT qristes aRdgomils!<br />

anda rogor SeiZleba ar gvjerodes qristes aRdgoma, rodesac<br />

vxedavT, rom yvela mociquli qristes aRdgomis qadagebisaTvis<br />

ewama da arc erT maTgans sasikvdilo wamebis drosac<br />

33


ki ar Seuwyvetia aRdgomili qristes qadageba! aRdgomili<br />

macxovris rwmenisa da siyvarulisTvis, samSoblos siyvarulisTvis<br />

daaTxies sisxli Cvenma saxelovanma wamebulebma:<br />

wmida didmowame giorgim, argveTelma Tavadebma daviTma da<br />

konstantinem, qarTvelma mefeebma – arCilma, luarsabma, dimitri<br />

Tavdadebulma, qe Tevan dedofalma da mravalTa sxvaTa.<br />

mTavari, rac qristianobam Cvens xalxs moutana, aris adamianis<br />

Sinagani gardaqmna, axali qristesmieri cxovreba. ieso<br />

qristem Tavisi pirovnebiT Cven dagvanaxva RmerTi, RmerTi,<br />

romelic adamianisTvis maxlobeli da Zvirfasi Seiqna da amiT<br />

man Cveni cxovreba azriT, sixaruliTa da silamaziT aavso!<br />

aRdgomilma macxovarma ganmakurnebeli balzamiT mo ­<br />

u SuSa ra Zvel samyaros zneobrivi Wrilobebi, imedi mout a na<br />

gamofitulT da sasowarkveTilT. qristes aRdgomis Rv­<br />

Ta ebrivi saidumlos aRqmas Cven SegviZlia mivuaxlovdeT<br />

Sinagani, sulieri gamocdilebis meSveobiT, sadac mTavari<br />

mniSvneloba eniWeba rwmenasac da codnasac. codna da rwmena<br />

ganuyreladaa dakavSirebuli da avsebs urTierTs. rogorc<br />

ambobs eklesiis cnobili maswavlebeli da filosofosi<br />

klimenti aleqsandrieli (+215 w.), „ar arsebobs codna, romelic<br />

dakavSirebuli ar iyos rwmenasTan, iseve rogorc ar<br />

arsebobs rwmena, romelic damokidebuli ar iqneba codnaze“.*<br />

yoveli mecniereba, – ambobs is, – dafuZnebulia pirvelsawyisebze,<br />

romelnic warmoadgenen TvalnaTliv cxad WeSmaritebebs<br />

– aqsiomebs. maTi damtkiceba SeuZlebelia da isini miiRebian<br />

mxolod rwmeniT. ukeTu xilul sagnebze mecnierebasa da codnas<br />

safuZvlad udevs rwmenaze damyarebuli debulebebi, miT ufro<br />

meti mniSvneloba eniWeba rwmenas im SemTxvevaSi, rodesac adami­<br />

* კლიმენტი ალექსანდრიელი, „სტრომატა“, წ. V, თ. I.<br />

34<br />

saaRdgomo epistole, 1979 w.


saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />

ans uSualo kavSiri aqvs uxilavTan da RvTaebrivTan. radganac<br />

mxolod wmindaTa guliT SeuZliaT ixilon RmerTi (maT. 5, 8),<br />

da zneobrivi srulyofa ki Tavisufali nebisyofis Sedegia,<br />

amdenad, religiuri rwmenac Tavisuflebis Sedegad CaiTvleba.<br />

meore mxriv, Tu codna dafuZnebulia rwmenaze, rwmenac, Tavis<br />

mxriv, mtkicdeba codniT, romlis gareSe is SeiZleba myari<br />

ar aRmoCndes. klimenti aleqsandrieli daaskvnis: „ubralo<br />

rwmena adamians hyofs monad, xolo rwmena gaazrebuli – megobrad<br />

RvTisa“.*<br />

mTavaria, Cven ar davkargoT kavSiri masTan, vinc warmoadgens<br />

rwmenisa da codnis wyaros. rogorc III saukunis mecnieri<br />

origene wers, „RmerTi aris umaRlesi goneba da, amave<br />

dros, sawyisi yoveli gonieri bunebisa da azrisa“.<br />

cxovreba gviCvenebs, rom religiuri grZnoba erTnairad<br />

damaxasiaTebelia rogorc gaunaTlebeli adamianebi saTvis,<br />

aseve Tanamedrove codnis mwvervalebze mdgomi di di mec­<br />

nierebisaTvisac. es SesaZlebeli xdeba imitom, rom re ligiuri<br />

grZnoba adamianis ukvdavi sulis niWis nayofia. cnobilma<br />

astronomma kamil flamarionma parafsiqologiuri movlene<br />

bis gamokvlevis Sedegad oTxi mniSvnelovani Tezisi Camoayaliba:<br />

1) suli arsebobs sxeulisgan damoukideblad.<br />

2) mas axasiaTebs mecnierebis mier jerac Seucnobeli<br />

Tvisebebi.<br />

3) mas aqvs manZilze moqmedebisa da aRqmis unari.<br />

4) momavali mzaddeba warsuliT da suls aqvs winaswarganWvretis<br />

unari (k. flamarioni. „ucnobi fsiqikuri movlenebi“.<br />

spb. 1852 w.).<br />

* კლიმენტი ალექსანდრიელი, “სტრომატა”, წ. I, თ. 6.<br />

35


36<br />

amgvarad, warmoiSva codnis iseTi axali sfero, ro g o­<br />

ricaa parafsiqologia, romelic mecnierebas uxilav re alobas<br />

ukavSirebs da materialuri samyaros miRma xedvis SesaZle­<br />

blobas gvaZlevs. vacnobierebT ra yovelive amas, mivdivarT<br />

daskvnamde, rom qristianoba iyo da rCeba CvenTvis erTaderT<br />

WeSmarit Zalad. „naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“<br />

(pirvelSewirulis wirva).<br />

ra iqneboda saqarTvelo qristianobis gareSe?! Cven<br />

vicavdiT qristianobas da qristianobam gadagvarCina Cven!<br />

rogorc ambobs tertuliane, suli Cveni bunebiT qristia nia<br />

aqedan gamomdinare dadebiTi SedegebiT. dRes Cveni mozeime<br />

sulebi erTxmad ugaloben da SesTxoven mkvdreTiT aRdgomil<br />

macxovars: mogvmadle Cven, zeciero moZRvaro, Cveni didi<br />

winaprebis rwmenis Zala, sasoebis Seuryevloba da mxurvaleba<br />

maTi siyvarulisa!<br />

mogvmadle niWi, rom amqveyniur xmaurSi gavigonoT maradiulobis<br />

siCume da simSvide, rom samaradisod SegierTdeT<br />

da vixaroT SenTan!<br />

rodesac wuTisoflis bnel gzaze daRlilni da gzaabneulni<br />

SevCerdebiT da aRar gvecodineba saiT wavideT, mogvmad<br />

le cxovrebiseul qariSxalSi Seni naTeli saxis xilva da<br />

gva smine Seni mSvidi gamamxnevebeli xma:<br />

„me Tquen Tana var yovelTa dReTa da vidre aRsasrula­<br />

d mde soflisa!“<br />

diax, CvenTan, Cvens xalxTanaa macxovari samaradisod!<br />

gixarodeT, rameTu<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1979 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!


ს<br />

saSobao epistole<br />

1980 w.<br />

wmida sinodis wevrebs – RvTivganbrZnobil yovladsamRvdelo<br />

mitropolitebs, mTavarepiskoposebsa da episkoposebs,<br />

moZRvrebs, ber­monazvnebs da saqarTvelos wmida<br />

marTlmadidebeli samociqulo eklesiis yvela RvTivkurTxeul<br />

Svils, mcxovrebs dedasamSobloSi da mis sazRvrebs gareT.<br />

„rameTu esreT Seiyuara RmerTman sofeli ese,<br />

viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas,<br />

raჲTa yovelsa, romelsa hrwmenes igi, ara<br />

warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“<br />

(ioan. 3, 16).<br />

ixarulisa da siyvarulis sityvebiT kvlav mogmar­<br />

T avT yovladsamRvdelono mitropolitno, mTavare­<br />

37


piskoposno da episkoposno, moZRvarno, berno da mona zo­<br />

nno, Zvirfasno Zmano da dano – saqarTvelos sapatriarqos<br />

kurTxeulno Svilno – mcxovrebno dedasamSobloSi da Cveni<br />

Zvirfasi mamulis sazRvrebs gareT! RvTivdacul samwysos guli­<br />

Tadad gilocavT qristes dabadebis didebul dResaswauls da<br />

gisurvebT srul mSvidobasa da maradiul sixaruls, rameTu<br />

dedamiwaze ieso qristes mobrZanebiT ze ca Seerwya miwas da<br />

yoveli CvenganisaTvis gaiRo saukuno netarebis kari.<br />

38<br />

saSobao epistole, 1980 w.<br />

ganvlo saukuneebma, midis wlebi, qristianuli samya­<br />

ro ki, rogorc yovelTvis, zeimiT xvdeba erT­erT udides<br />

sae klesio dResaswauls – qristes Sobas. dRes Cveni fiqrebi<br />

mimarTulia im Soreuli droisaken, beTlemis im kurTxeuli<br />

gamoqvabulisaken, romelmac Seifara axalSobili ieso – gza,<br />

WeSmariteba da cxovreba mTeli kacobriobisa. is iSva, rodesac<br />

eZina beTlems, eZina ierusalims, eZina iudevelTa qveyanas,<br />

eZina mTel kacobriobas. pirvelni, romelTac Se moesmaT ange­<br />

lo sTa galoba – „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa<br />

zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ da romelnic Rirs<br />

iqmnen Tayvani ecaT axalSobili iesosaTvis – iyvnen ubralo,<br />

wmida gulis palestineli mwyemsebi. es iyo da sawyisi axali<br />

aR Tqmisa, dasawyisi axali, qristianuli rwmenisa, romelsac<br />

unda gardaeqmna mTeli kacobrioba. „sit yva gankacna, raTa Cven<br />

RmerT­viqmneT“, – Tqva wmida aTana se didma.<br />

wmida ioane oqropiri ambobs, rom qristes dabadeba<br />

Se u Zlebelia gaazrebul iqnes adamianuri logikiT. es aris sa­<br />

swauli, romelic aRemateba adamianis gonebas. „nu SemekiTxebi:<br />

rogor moxda saswauli? rameTu, rodesac brZanebs ufali, buneba<br />

mxolod morCilebs; man ineba da SeZlo, movida da gvixsna!


saSobao epistole, 1980 w.<br />

RvTis nebam ar icis, ra aris winaaRmdegoba da arsebuli uwinares<br />

yovelTa saukuneTa – dRes xorcieldeba!“ magram RvTis<br />

ganxorcielebis saidumlo gasagebi xdeba misTvis, visi gulic<br />

gamTbaria rwmeniTa da siyvaruliT, imitom, rom es siyvarulis<br />

saidumloa. siyvarulis saidumlo gaugebaria imaTTvis, visac<br />

ar ZaluZs rwmena da siyvaruli, magram gasagebia maTTvis, visac<br />

ZaluZs Tavisi siyvaruliT upasuxos Cvens moyvarul ufals.<br />

„siyuaruliTa saukunoჲTa Segiyuare Sen“ (ier. 31, 3), –<br />

eubneba RmerTi mis mier Seqmnil adamians, da am gamouTqmelma<br />

maradiulma siyvarulma ganawyo Semoqmedi gaeRo eniT gamouTqmeli<br />

msxverpli. msxverpli Sewirulia. saidumlo aR srulda,<br />

axla ufali modis TiToeul CvenganTan da gvixmobs.<br />

magram yvelas ar esmis es xma; erTni Seitkboben mas da masTan<br />

arian, sxvani – uaryofen. uflis miReba, anu misi rwmena Tavisufali,<br />

WeSmaritad saocari aqtia, msgavsi xelaxali dabadebisa.<br />

adamiani imdenadaa garemoculi miwieri grZnobebiTa da<br />

fiqrebiT, rom mas xSirad uZneldeba RvTiuri naTelis aRqma.<br />

magram dgeba Jami, rodesac yvela es grZnoba da fiqri sadRac<br />

qreba, adamiani gadadis sxva samyaroSi da ibadeba axali SegrZneba,<br />

SegrZneba araamqveyniurisa, SegrZneba raRac mSobliurisa<br />

da amave dros Soreulisa da miuwvdomelisa – SegrZneba<br />

RvTisa.<br />

wmida mamaTa azriT: RmerTi Zalian axlosaa CvenTan.is<br />

ganuSorebelia adamianisagan. netari avgustine ambobs: „rogor<br />

SemiZlia movixmo CemSi RmerTi? aris ki CemSi adgili, sadac<br />

SeeZleba RmerTs mosvla? me ar viarsebebdi, RmerTo Cemo,<br />

Sen rom ar iyo CemSi, anu ar viarsebebdi, me rom ar viyo SenSi,<br />

39


ameTu yoveli arseba imyofeba SenSi da SeniT arsebobs. sad<br />

mogiwodo Sen, rodesac me vimyofebi SenSi da saidanRa SeZleb<br />

Sen CemSi mosvlas?“<br />

adamians SeuZlia usazRvrod amaRldes sulierad da<br />

SeuZlia Cavardes vnebaTa usasrulo, uZiro ufskrulSi, –<br />

orive SemTxvevaSi is mainc adamianad rCeba. masSi ar qreba „xati<br />

RvTisa“. xSirad adamianSi vxedavT winaaRmdegobas, keTili<br />

sawyisis gverdiT vxvdebiT sruliad sxva xasiaTis energias,<br />

demonur Zalas, borotsa da saSiSs; saSiSs upirvelesad Tavad<br />

am Zalis matareblisaTvis. adamiani valdebulia ibrZolos<br />

borotebis winaaRmdeg. vin unda iyos Cveni dasayrdeni am br­<br />

ZolaSi? – RmerTi, qriste, WeSmariteba, simarTle. „naTeli<br />

qristesi ganguanaTlebs yovelTa“. es naTeli imdenad Zlieria<br />

da cxovelmyofeli, rom igi aciskrovnebs xilulsa da uxilav<br />

samyaros, aRwevs adamianis sulisa da sxeulis yvela nawilSi.<br />

igi anaTebs, uxmobs qveyanas, gardaqmnis mas, gansakuTrebiT<br />

brwyinvaled anaTebs sibneleSi, romelic cdilobs mis STanTqmas,<br />

magram sibnele, Tumca didia Tavisi moculobiT, uZluria<br />

naTelis winaSe. naTeli, romelic gvinaTebs cxovrebas da<br />

romlis meoxebiTac Cven saSualeba gveZleva gavarCioT keTili<br />

da boroti, marTali da tyuili, gvinaTebs Cven ara garedan,<br />

aramed Signidan, Cveni zneobrivi arsebis, Cveni gulis siRrmidan.<br />

amitom adamians unda hqondes kavSiri naTelTan, RvTiur<br />

energiasTan. Cven vcxovrobT iseT dros, rodesac meqanizmis<br />

genias surs moaSTos adamiani, rodesac am meqanizms surs gamoaZevos<br />

Cvengan su li da datovos mxolod mkvdari materia. aman<br />

gamoiwvia ka cobriobis meryeoba sulier faseulobaTa aRqmaSi.<br />

es Cv eni drois damaxasiaTebeli Taviseburebaa. amis Taobaze<br />

40<br />

saSobao epistole, 1980 w.


saSobao epistole, 1980 w.<br />

gv a frTxilebda wmida mociquli pavle, rodesac werda: „da<br />

nu Tana­xat eqmnebiT sofelsa amas, aramed SeicvaleniT ganaxlebiTa<br />

miT gonebisa TquenisaჲTa“ (rom. 12, 2).<br />

magram adamianma ipova Zala Tavis TavSi, raTa winaRudges<br />

am cTunebas. dRevandel adamians ainteresebs sulieri<br />

da saRvTismetyvelo sakiTxebi. imisaTvis, rom Rrmad CavwvdeT<br />

sulieri problemebis arss, gavxdeT RvTismetyveli, saWiroa<br />

WeSmaritad qristianuli cxovreba da ara mxolod eklesiuri<br />

dogmatebis Seswavla.<br />

Tanamedrove axalgazrdobas ar SeiZleba davwamoT indiferentizmi.<br />

es aris moazrovne, maZiebeli, niWieri axalgazrdoba.<br />

Zieba axalgazrdobisa, misi unari msxverplis gaRebisa,<br />

swrafva mecnierebisaken – yovelive es misi sulis Zalasa da<br />

sidiadeze metyvelebs. sasixaruloa, rom Cveni axalgazrdoba<br />

imas, rac gayinuli, uZravi, usicocxlo da usuloa, ar iwynarebs.<br />

bevrs gauCnda wyurvili namdvili sax­arebiseuli cxovrebisa.<br />

dRes bevrs ufro sulieri simdidre ainteresebs, vidre materialuri<br />

keTildReoba. adamianma gaigo, ra aris materialuri<br />

simdidre. vis akurTxebs igi, vis abednierebs, vis alamazebs, vis<br />

ma tebs sikeTesa da gonierebas? dRemde – aravis.<br />

qristianoba Tavisi ubraloebiTa da uCveulobiT susti<br />

da uZluri Canda, magram man brZolaSi gamoiwvia Zveli samyaro.<br />

qristianobam uSualod adamianis guls mimarTa da igi iseT<br />

sulier da zneobriv simaRleze aiyvana, romlis msgavsi Zvel<br />

religiebsa da filosofias verc ki warmoedginaT.<br />

adamianTa gulebis dapyrobisaTvis saWiro iyo ara mtkicebani,<br />

aramed madlian cxovrebasTan ziareba; ara darwmu neba,<br />

aramed qristianobis Cveneba, rameTu mociquli pavles sityve­<br />

41


iT: „ara sityჳTa ars sasufeveli RmrTisaჲ, aramed ZaliTa“<br />

(1 kor. 4, 20).<br />

Cvens droSi samyaro swrafad icvlis saxes: axla weliwadi<br />

mTeli epoqaa. es Cveni eklesiis cxovrebaSic Seim­<br />

Cneva. igrZnoba miswrafeba mTeli msoflios qristianTa<br />

urTi erTgagebisa da daaxloebisaken, rac xels uwyobs xalxTa<br />

da saxelmwifoTa urTierTgagebas. qristianTa daaxloeba<br />

iwvevs imas, rom mtroba da undobloba warsuls bardeba, isp<br />

oba fsiqologiuri da sxva winaaRmdegobani. Cveni mizania<br />

adamianuri urTierTobebis – piradi, ojaxuri, sazogadoebrivi,<br />

saerTaSoriso urTierTobebis qristianul principebze<br />

dafuZneba­damyareba. es saerTo­qristianuli saqme, qrist i anTa<br />

gamaerTianebeli da dedamiwaze mSvidobis, Tavisuflebisa<br />

da samarTlianobis damyarebis ganmapirobebeli saqme unda<br />

gaxdes.<br />

„raჲ­igi ars qristes mier axali dabadebuli“ (2 kor. 5,<br />

17) – ambobs mociquli pavle. aRdgena adamianSi „xatisa RvTisa“,<br />

gar daqmna adamianisa namdvil RvTisnier qmnilebad – esaa mizani<br />

qristes Sobisa, esaa mizani axali aRTqmisa.<br />

„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mS­<br />

ჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). ra SeiZleba iyos<br />

kacTaTvis ufro sanatreli, vidre „queyanasa zeda mS ჳdobaჲ“ da<br />

saTnoeba kacTa? mxolod ganxorcielebuli uf lis dedamiwaze<br />

mobrZanebas SeeZlo adamianebisaTvis mo eniWebina es sikeTe.<br />

42<br />

saSobao epistole, 1980 w.<br />

ieso qriste beTlemSi iSva. magram es sakmarisi araa. is<br />

unda iSvas yoveli adamianis gulSi, da ara marto iSvas, aramed<br />

mudam imyofebodes masTan. mxolod am SemTxvevaSi iqneba Cv e ­<br />

nTvis misawvdomi is zeciuri madli, romelic dedamiwaze sa


saSobao epistole, 1980 w.<br />

ukuneTuwinaresma logosma mogvitana – mSvidoba RmerTTan,<br />

mSvidoba moyvasTan, mSvidoba sakuTar TavTan.<br />

ieso qristem gviboZa Sinagani ganaxlebisa da sulieri<br />

zrdis unari. magram es SesaZlebelia mxolod maSin, rodesac<br />

mTeli Cveni cxovreba, yoveli Cveni moZraoba dafuZnebulia<br />

rwmenaze, rwmenaze, romliTac ganmsWvalulia Cveni guli da<br />

romelic wmidas yofs Cvens guls. „guli wmidaჲ dahbade Cem<br />

Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle guamsa Cemsa“ (fsalm.<br />

50, 12). qristes dabadebiT samyaro zemiwiers, zeqveyniurs eziara.<br />

Sen verasdros Seityob amas, Tu saswaulTmoqmedi barZimidan<br />

Tavad ar Sesvi is macocxlebeli madli, romelic sulier<br />

wyurvils klavs. Sesvi da aRarasdros mogwyurdeba, Sesvi da Sen<br />

winaSe warmoCndeba manamde uxilavi da ucnobi axali samyaro,<br />

su lieri samyaro, romelic Tavisi madliani sxivebiT aTbobs<br />

da anaTebs dedamiwas.<br />

ieso qriste da qristianoba samyaroSi aramiwieri gziT<br />

Semovida. macxovarma Tavisi gankacebiT mimarTa ara mxolod<br />

adamianis guls, aramed gonebasac. saxarebam daimorCila adamianis<br />

nebisyofa, misca kacobriobas axali sicocxle. mociquli<br />

pavles sityvebiT, saxarebiseuli WeSmariteba kacobriobas warudga<br />

ara adamianuri sibrZnis damajerebeli sityvebiT, aramed<br />

„movlinebiTa sulisa da Zalisa“. sulma da Zalam daipyro mso<br />

flio. „movedin sufevaჲ Seni! iyavn nebaჲ Seni, viTarca caTa<br />

Si na, egreca queyanasa zeda“. aseTia Cveni locva, aseTia Cveni<br />

su rvili.<br />

dRes Cven SevTxovT ufals Cveni rwmenisa da siyvarulis<br />

gaZlierebas, sulier da materialur faseulobaTa siuxves,<br />

sikeTis gamravlebasa da borotebis aRmofxvras, Cveni samo­<br />

43


ciqulo eklesiisa da Cveni xalxis naTel momavals.<br />

44<br />

Cven aRvavlenT locvebs, rom msoflioSi aRar iyos omi,<br />

SimSili da usamarTloba.<br />

locviTa da mfarvelobiTa yovladwmida RvTismSo b­<br />

lisa da RvTisa da mamulisaTvis Tavdadebul yovelTa wmi da­<br />

Ta, ufalman ganwmidos da gardaqmnas Cveni Sinagani samyaro,<br />

ra Ta Cveni gulebi da azrebi wmida ZRvenis saxiT mimarTul<br />

iqnes axalSobili yrmisadmi.<br />

ganvlo ocma saukunem, magram Sobis Rame morwmune gu lisaTvis<br />

iseve dauviwyari da momnusxvelia: baga, axalSo bili<br />

yrma dedasa da marTal iosebTan erTad, mwyemsebi, mogvebi<br />

TavianTi ZRveniT, gamoqvabuls dahnaTis varskvlavi; yovelive<br />

es dResac maxlobeli da mSobliuria CvenTvis.<br />

kidev erTxel gilocavT yvelas brwyinvale dResaswauls,<br />

Cveni sulieri dabadebisa da ganaxlebis dResasw auls –<br />

qristes Sobas. marad gvemaxsovreba Cveni didebu l i winaprebi,<br />

romelTac axasiaTebdaT Rrma rwmena da si y va ruli, STagoneb­<br />

uli da SemoqmedebiTi azrovneba da Ta v d a viwyebuli Zieba.<br />

dae, es weli mTeli msofliosaTvis, yv e la Cv enganisaTvis,<br />

Cveni samSoblosa da Cveni RvTivdacu li erisaTvis mSvidobis,<br />

keTildReobisa da bednierebis mo m tani yofiliyos.<br />

„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da<br />

macxovrisa Cuenisa iesu qristesiTa. misa didebaჲ aw da dReTa<br />

maT saukuneTaჲsa. amin“ (2 petr. 3, 18).<br />

qristeSoba<br />

Tbilisi, 1980 w.<br />

saSobao epistole, 1980 w.


ღ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1980 w.<br />

saqarTvelos sapatriarqos RvTivkurTxeul samwysos<br />

„RmerTi siyuaruli ars da romeli egos<br />

siyuarulsa zeda, RmerTi mis Tana hgies da<br />

igi RmrTisa Tana“ (1 ioan. 4, 16).<br />

vTismoyvareno da RvTisagan rCeulno mRvdelmTava­<br />

rno, moZRvarno, diakonno, ber­monazonno, Zeno da as ­<br />

ulno iveriis wmida samociqulo eklesiisano, mkvidrno saqarTveloჲsano<br />

da mcxovrebno Cveni Zvirfasi samSoblos<br />

sa zRvrebs gareT!<br />

„mSჳdobaჲ Tquenda, yovelni romelni xarT qriste ie suჲs<br />

mier“ (1 petr. 5, 14).<br />

45


46<br />

dRes me kvlav gauwyebT Tqven yvelas maradiul siyvar­<br />

ulsa da sixaruls.<br />

qriste aRdga!<br />

ufali mogvmarTavs yovel Cvengans: „iTxovdiT, da mo­<br />

geces Tquen“ (maT. 7, 7).<br />

macxovaro qveynisa, gevedrebiT, aRadgine Cveni sarwmu­<br />

noeba, romliTac cxovrobdnen da imarjvebdnen Cveni didni<br />

mama­papani; gvrwams, rom jvars ecvi da aRdeg CvenTvis da qv e yana<br />

gamoixsen codvebisagan, Sen sZlie uZleveli da Seni aR dgomiT<br />

mogvmadle sawyisi axali cxovrebisa, romelic aq, de damiwaze,<br />

iwyeba da saukuno sasufevelSi grZeldeba.<br />

qriste aRdga!<br />

sasoebao qveynisa! Sen xar Cveni erTaderTi imedi, hqmen<br />

keTilsaswaul da sZlie borotsa am swrafwarmaval qveyana sa<br />

zeda. gvjera, rom Sen mogvaniWeb Zalas, raTa sulieri aR ma v­<br />

l o bis gziT viaroT da mogvcem mxneobas Cveni sulieri fe ri­<br />

s c valebisaTvis.<br />

saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

qriste aRdga!<br />

Tavad siyvarulo da siyvarulis momniWebelo ufalo,<br />

adamianis dagmanuli guli Seni uzenaesi siyvaruliT aRavse,<br />

raTa SevigrZnoT gulistkivilni moyvasTa CvenTa da viyoT<br />

msxverplad Sewirulni adamianTa sakeTildReod.<br />

pirvelni, romelTac auwyes qveyanas qristes aRdgoma,<br />

iyvnen angelozebi. roca menelsacxebelni dedani mividnen macx


saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

ovris saflavTan, angelozma auwya maT: „vici, rameTu iesus naza­<br />

revelsa juarcumulsa eZiebT... aRdga, viTarca Tqua.movediT da<br />

ixileT adgili, sada daidva ufali“ (maT. 28, 5­6; mark. 16, 6;<br />

luk. 24, 6); menelsacxebelni sixaruliTa da TrTolviT wamovidnen<br />

da auwyes mociqulebs: „da viTar­igi mividodes Txrobad<br />

mowafeTa misTa, da aha, iesu SeemTxჳa maT da hrqua: gixaroden!“<br />

(maT. 28, 9). rogori auwereli sixaruli ganicades maT imJams.<br />

isini midiodnen, raTa exilaT usulo gvami macxovrisa, xolo<br />

poves mkvdreTiT aRmdgari ieso qriste. ieso qristes aRdgoma<br />

auwyes qveyanas agreTve mociqulebma, romelTac macxovari ara<br />

erTxel gamoecxada sityvebiT: „mSvidoba TqvenTana!“ gansakuTrebiT<br />

sayuradReboa mociquli Tomas mowmoba, romelmac<br />

Tqva: „ukueTu ara vixilo ჴelTa misTa saxe igi samSWualTaჲ da<br />

davsxne TiTni Cemni adgilsa mas samSWualTasa da davsdva ჴeli<br />

Cemi guerdsa missa, arasada mrwmenes“ (ioan. 20, 25). macxovarma<br />

ar datova igi urwmunoebaSi da Seiwyala. rva dRis Semdgom<br />

ufali kvlav gamoecxada mociqulebs da uTxra: „mSჳdobaჲ<br />

Tquen Tana!“ Semdeg mimarTa mociqul Tomas da hrqua: „moyven<br />

TiTni Senni da ixilen ჴelni Cemni, da moiRe ჴeli Seni da<br />

damdev guerdsa Cemsa, da nu iyofi urwmuno, aramed grwmenin“<br />

(ioan. 20, 27). Toma mociqulma maSinRa upasuxa: „ufali Cemi da<br />

RmerTi Cemi!“ (ioan. 20, 28). igive dialogi grZeldeba dRes<br />

CvenTan. Tumca teqnikur­mecnieruli revoluciis oromtrialSi<br />

vimyofebiT, Cven gvwams, rom Tanamedrove adamiani, romelsac<br />

surs yvelaferi icodes, sabolood moikrebs sulier Zalebs.<br />

misTvis gacxaddeba dafaruli da msgavsad Toma mociqulisa<br />

SeRaRadebs: „ufali Cemi da RmerTi Cemi!“ dialogi dawyebulia,<br />

davelodoT mis damTavrebas...<br />

metad rTulia is problemebi da situaciebi, romlebic<br />

47


warmoiSobian cxovrebaSi, magram macxovarma Cvenma ieso qristem<br />

gviCvena gamosavali – esaa misi moZRvrebis ganxorcieleba<br />

cxovrebaSi.<br />

yvela mcnebas moicavs ukvdavi naTqvami: „Seiyuaro moyuasi<br />

Seni, viTarca Tavi Tჳsi“ (rom. 13, 9). erT­erTi mniSvnelovani<br />

sakiTxi, romelic awuxebda da awuxebs qristians, es aris adamianis<br />

damokidebuleba qveynisadmi. albaT saWiroa raRac saSualos<br />

gamonaxva. roca mociquli ioane RvTismetyveli ambobs:<br />

„nu giyuarn sofeli ese, nuca­Ra raჲ ars soflisaჲ amis. ukueTu<br />

visme uyuardes sofeli ese, ara ars siyuaruli mamisaჲ mis Tana“<br />

(1 ioan. 2, 15), igi gulisxmobs im siaxloves, romelsac mudam<br />

iCens adamiani qveynisa da cxovrebis mimarT. materialurTan<br />

metismeti siaxlove adamians uxeS materialistad xdis, mxolod<br />

egoizmsa da pirad keTildReobas cnobs. Cven ufleba<br />

ara gvaqvs SeviZuloT qveyana, rameTu igi RmrTis qmnilebaa,<br />

magram arc unda SevesisxlxorcoT mas bolomde, daudevrobamde<br />

da gulgrilobamde; Cven gulSi mudam unda vatarebdeT<br />

miwasTan intervalis grZnobas, Cven unda vidodeT ara miwasa<br />

zeda, aramed misgan amaRlebulni. mxolod am SemTxvevaSi ar<br />

daviviwyebT maradiul faseulobas.<br />

roca warsuls vaanalizebT, im daskvnamde mivdivarT,<br />

rom qristianoba ar aRmocendeboda da ar aRorZindeboda,<br />

adamians yuri rom ar daegdo Tavisi sulis xmisaTvis, da rom<br />

ma cxovars yovelive is ar moemadlebina, rac mTavari da auc<br />

ilebelia adamianisaTvis. qristianobam dagvanaxva, rom igi<br />

zeqveyniuria da zebunebrivi. man STabera qveyanas axali energ ia,<br />

axali cxovreba qriste iesos mier, cxovreba, romelmac mosdrika<br />

cani da SeuerTa dedamiwas. qristianoba Tavisi arsiT<br />

48<br />

saaRdgomo epistole, 1980 w.


saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

Teoria ki ar aris, aramed sicocxle, kavSiri zecasTan da reli­<br />

giuri gamocdileba. am religias ver Seicnob mxolod garkveu­<br />

li ideebis, dogmatebisa da wesebis SeswavliT. ukeTu adamianis<br />

gulSi religiuri marcvali Zevs, igi cxovrebis xed aRmocendeba<br />

da keTil nayofs mogvcems. es sulieri Zala, romelic<br />

ibadeba pirovnebaSi, gardaqmnis ara marto TviT pirovnebas,<br />

aramed gavlenas axdens mTel samyaroze, cvlis qveynis istoriul<br />

saxes. es RvTaebrivi cecxlia, ara Semmusrveli, aramed<br />

gamwmendeli da axali impulsis mimcemi qveynisaTvis. amis Sesaxeb<br />

macxovari brZanebs: „cecxlisa moved mifenad queyanasa zeda<br />

da raჲ mnebavs, raჲTa awve aRegznes!“ (luk. 12, 49). ras vxedavT<br />

sinamdvileSi? adamiani rogorRac ganSorda RmerTs, magram<br />

sulier faseulobas veraviTari mecniereba, teqnika da sxva ram<br />

materialuri ver Secvlis. dRes adamianis winaSe globaluri<br />

problema dgas: SeZlebs Tu ara daimorCilos Tavisi Tavi<br />

da mis mier Seqmnili teqnika. aRmoCndeba Tu ara dagrovili<br />

teqnika adamianisaTvis sabolood keTildReobis mimcemi.<br />

amave dros unda vaRiaroT, rom mecnierulad dasabuTebulma<br />

teqnikam mogvca arnaxuli Zalaufleba bunebis asaTviseblad da<br />

es Zalaufleba unda iyos gamoyenebuli ara adamianis sulieri<br />

dauZlurebis, aramed misi keTildReobisaTvis, am sityvis<br />

globaluri gagebiT.<br />

dRevandel pirobebSi morwmuneni miiltvian pirveli<br />

qristianebis amaRlebuli sulierobisaken, roca ufali Za lian<br />

ax los idga adamianTan da am siaxloviT misi Sinagani samyaro<br />

aR vsili iyo siyvaruliTa da sixaruliT. amgvari siaxlove gvw­<br />

yuria Cven yvelas, magram, samwuxarod, xSirad ver vpoulobT<br />

gzebs RmerTTan kavSirisaTvis.<br />

49


50<br />

saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

cnobili qristiani apologeti da mecnieri tertuli­<br />

ane erT­erT aseT gzaze migvaniSnebda: sjobia adamianma yuri<br />

miugdos Tavisi sulis xmas da maSin WeSmariti RmerTi ar iqneba<br />

misTvis ucnobi. suli, rac ufro axloa bunebasTan, miT ufro<br />

ganwyobilia qristianuli sarwmunoebis misaRebad, rameTu buneba<br />

aris maswavlebeli, adamianis suli – moswavle, RmerTi<br />

– maswavleblis maswavlebeli. aqedan daskvna: rac ufro davuaxlovdebiT<br />

RmerTs, miT ufro davuaxlovdebiT erTmaneTs.<br />

adamians, romelic axloa RmerTTan da moyvasTan, araviTari<br />

gansacdeli ar aSinebs. amis Sesaxeb esaia winaswarmetyvelis<br />

piriT ufali gveubneba: „wyalze gadasvlisas me SenTana var;<br />

mdinareni ver waglekaven Sen; Sexval cecxlsa Sina da ar daiwvebi<br />

da arca ali mogekideba Sen“ (es. 43, 2).<br />

brwyinvalea da saidumlo dRe qristes aRdgomisa. dRes<br />

kvlav aRdga Cveni sarwmunoeba, Cveni sasoeba da siyvaruli.<br />

aRdga Cveni rwmena, rwmena Semoqmedisa, romelic ar gvtovebs,<br />

rwmena sikeTisa, rwmena adamianisa, rwmena Cveni feriscvalebisa<br />

da aRdgomisa.<br />

ganaxlda Cveni sasoeba, imedi, rom kacobrioba kvlav<br />

da ubrundeba RmerTs da maradiul sulier saunjes aiTvisebs;<br />

aR dga imedi, rom moxdeba Cveni ganaxleba, imedi imisa, rom ar<br />

iq neba mtroba da SimSili, da rom gaimarjvebs qveyanasa zeda<br />

mS vidoba da kacTa Soris saTnoeba.<br />

gamobrwyinda CvenSi samsaxovani siyvaruli: siyvaruli<br />

RvTisa, siyvaruli mamulisa da siyvaruli adamianisa.<br />

qristes aRdgomam ganaxvna Cveni gulebi; maSasadame, qriste<br />

CvenTan ars!<br />

Tqven yovelTa, axlobelTa Tu SoreulTa, saqarTve l


o Si da samSoblos gareT mcxovrebTa, gilocavT qristes aR­<br />

dgomis brwyinvale dResaswauls, dResaswauls Cveni sulieri<br />

ganaxlebisa!<br />

ixareT orsave sofelsa Sina!<br />

„bneli warvals da naTeli igi WeSmariti awve Cans“<br />

(1 ioan. 2, 8).<br />

paseqi qristesi<br />

Tbilisi, 1980 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

51


ს<br />

saSobao epistole<br />

1981 w.<br />

RvTivkurTxeul SvilTa mimarT saqarTvelos<br />

wmida marTlmadidebeli da samociqulo eklesiisaTa,<br />

mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos<br />

sazRvrebs gareT<br />

„sofelsa Sina iyo, da sofeli mis mier Seiqmna,<br />

da sofelman igi ver icna“ (ioan. 1, 10).<br />

aqarTvelos samociqulo eklesiis RvTivrCeulno mRv­<br />

delmTavarno, samRvdelo daso, berno da monazonno,<br />

Cveni eklesiis Rirseulno Svilno, ucxoobaSi myofno mamuliSvilno!<br />

isev gadaiSala JamTa brunvis erTi furceli, isev i naTa<br />

53


varskvlavma beTlemis Tavze da movida didebuli dRe, qri stes<br />

Sobisa. angelozTa gundni isev moafenen Cvens nacnob hangebs<br />

casa da qveyanas: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa<br />

zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). minda<br />

mogagonoT am naTliT mosil dRes, rom oqros sasaxleebsa da<br />

broliT anageb koSkebs madli da siTbo arasodes moufeniaT<br />

Cveni miwisTvis, beTlemis madli da saocreba ki ixiles Cvenma<br />

winaprebma TavianTi TvaliT, da imav madls vxedavT dResac<br />

Cveni gonebiT... iSva beTlemSi is, visTanac „cxorebaჲ iyo da<br />

cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi bnelsa Sina Cans,<br />

da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 4­5). diax, swored beTlemSi,<br />

mwyemsis gamoqvabulSi naSobma sityvam, e. i. WeSmaritma RmerTma<br />

Cvenma moutana kacobriobas is sasoeba da sixaruli gulisa da<br />

naTeli gonebisa, romelic yovlad mowyale maRali RvTisagan<br />

mzaddeboda adamianisaTvis mTeli winamdebare aTaswleulebis<br />

manZilze. is unda mosuliyo... is modioda... RvTis gangeba<br />

amzadebda mis CvenTan mosvlas... da iSva igi qalwulisagan,<br />

rogorc iyo gangeba RvTisa...<br />

...rom SevicnoT da SevisisxlxorcoT es udidesi saidumlo,<br />

amisaTvis sarwmunoebaze dafuZnebuli codna unda SevZinoT<br />

Cvens guls, Cvens gonebas. imdagvarad unda avmaRldeT, rom<br />

umaRles doneze sufevdes CvenSi sarwmunoeba da codna...<br />

sarwmunoeba unda anaTebdes Cvens Sinagan samyaros da Sinagani<br />

samyaroc mzad unda iyos, rom Seicnos, Tu saidan modis es<br />

naTeli, da miiRos igi... maSasadame, sarwmunoebis naTels gulma<br />

da gonebam Tavisi naTeli unda daaxvedros; am ori naTelis<br />

SerwymiT sulierad amaRldeba adamiani, da am gziT igi RvTisagan<br />

boZebuli maRali gonebiT ixilavs RmerTs: „netar iyvnen<br />

54<br />

saSobao epistole, 1981 w.


saSobao epistole, 1981 w.<br />

wmidani guliTa, rameTu maT RmerTi ixilon“ (maT. 5, 8).<br />

am unaTles dRes Cven vulocavT Cvens samwysos Sobas<br />

uflisas da vusurvebT, rom ise amaRlebuliyos qristes moyvarul<br />

Cvens mSromel xalxSi codna da masTan sarwmunoeba,<br />

rom eris sulier Tvals WeSmaritad daenaxos da gaegos, Tu<br />

ra didia beTlemi, golgoTa da amaRlebis mTa...<br />

adamianis, ojaxis, sazogadoebisa da dRevandeli kacobriobis<br />

cxovrebas mravalgvari Tavisebureba axasiaTebs; erTerTi<br />

imaTgan aris is, rom mecniereba da xelovneba kacobriobis<br />

arsebobis mudam ganuyofeli nawili iyo. magram dRevandelma<br />

civilizebulma industriulma gonebam ar unda daiviwyos, rom<br />

beTlemis gamoqvabulSi Sobilma WeSmaritebam, xorcSesxmulma<br />

RmerTma Cvenma, ieso qristem, pirvelma mohfina naTeli mecnierebis<br />

winsvlas, xolo xelovnebis istoria qveynis Seqmnis<br />

dRidan iwyeba da pirveli miuwvdomeli xelovani RmerTia<br />

Tavad... Tavi da Tavi is aris, rom mecniereba da xelovneba unda<br />

emsaxurebodes im RvTiur madlsa da sikeTes, romelic nergavs<br />

xalxTa Soris progress, sixaruls, rwmenas, siyvarulsa da<br />

urRvev megobrobas.<br />

yovelma mecnierma unda icodes, ra Sedegi mohyveba mis<br />

mecnierul kvleva­Ziebebs, ras moutans misi naRvawi xalxs:<br />

sikeTes Tu daRupvas. a. ainStaini amis Sesaxeb werda: „rodesac<br />

me Tavi mecnierebas mivuZRveni, vxelmZRvanelobdi ara iseTi<br />

garegnuli motivebiT, rogoricaa fulis mopoveba an saku­<br />

Tari pativmoyvareobis dakmayofileba, da arc imiT (ukidures<br />

SemTxvevaSi, ara mxolod imiT), rasac xSirad sportad Tvlian<br />

an tvinis varjiSad, rac did siamovnebas mianiWebs adamians.<br />

aramed, rogorc mecnierebisaken midrekilisaTvis, CemTvis<br />

55


ZiriTads erTi sakiTxi warmoadgens: ra surs, an ra mizans<br />

isaxavs is mecniereba, romelsac me Tavi mivuZRveni? ramdenadaa<br />

misi ZiriTadi Sedegebi dakavSirebuli WeSmaritebasTan“ (t. IV,<br />

27­28). xelovneba ki, RvTisagan moniWebuli is sikeTea, romelic<br />

mTlianad exeba adamianTa ara xorciel bunebas, aramed mis<br />

sulier samyaros. ramdenadac metad maRldeba Cveni sulieri<br />

samyaro, imdenad metad vuaxlovdebiT oci saukunis winandel<br />

beTlems da vmaRldebiT imisaken, vinc warmoudgenlad maRla<br />

dgas mecnierebasa da xelovnebaze.<br />

Cven vulocavT Cvens sicocxlisunarian ers Sobas ufli<br />

sas da vusurvebT brwyinvale gziT mimaval mecnierebs,<br />

mwerlebs, poetebsa da xelovnebis siyvaruliT STagonebul<br />

Semoqmedebs, rom qristes naTeli da WeSmariteba gaZRolodeT<br />

maT TavianTi didi moRvaweobis saxelovan gzaze, Cveni samSoblosa<br />

da misi Svilebis sakeTildReod.<br />

ar SegviZlia daviviwyoT, rom Cvenma kacTmoyvare erma<br />

mZime tanjva gamoiara... rogorc kunZuls mRvrie talRebi didi<br />

mdinarisa, ise irgvliv mudmivad gvadga uricxvi mteri... Cveni<br />

walekva undoda sibnelisa da urwmunoebis mZvinvare ta lRebs...<br />

Cveni eri zRapruli ZaliTa da energiiT ebrZoda mudam mterTa<br />

urdoebs... pirvel yovlisa, Cvens xalxs swyuroda ara mxolod<br />

Tavis gadarCena, aramed gadarCena im didi madlisa, romelic<br />

qristes wmida kvarTs, mociqul Ta aq mobrZanebas da RvTism­<br />

Soblis mier qalwuli ninosTv is boZebul vazis jvars Semohyva<br />

CvenSi. Cvenma erovnulma su lma qristianobis miRebis Semdeg<br />

ise Seiyvara mxolodSobili Ze RvTisa, rom daunaneblad<br />

vswiravdiT Tavs Cvens qveyanaSi qristianobis gadasarCenad...<br />

da Cven SevinarCuneT qristianoba saqarTveloSi, da misi ma­<br />

56<br />

saSobao epistole, 1981 w.


dliT SevinarCuneT TviTmyofadoba da erovnuloba.<br />

cnobilia, rom yvela xalxi, romelmac ki qristianoba<br />

miiRo da Seiyvara, sulieri kulturis ayvavebis gzas daadga.<br />

qarTvel xalxs ki qristianulma madlma gacilebiT meti moutana,<br />

vidre sulieri kulturis ayvavebaa. qristianobis gareSe<br />

Cven, rogorc TviTmyofadi eri, ver viarsebebdiT, movkvdebodiT...<br />

ufro sworad, daaxrCobda mRvrie talRebi Cvens<br />

lamaz kunZuls... mogvspobda is garemocva, is urCxuli, sisxliT<br />

damTvrali, ver aitanda Cvens sulsa da qristianobas... maSasadame,<br />

qristianobam gadagvarCina, SegvinarCuna erovnuloba da<br />

Tavisufleba.<br />

qristianobam misca mis mimdevar yvela xalxs winsvlisa<br />

da ayvavebis didi unari, ara mxolod im mizeziT, rom igi kargad<br />

Camoyalibebul ideebsa da idealebs warmoadgenda, aramed im<br />

RvTiuri madlisa da gangebulebis Sedegad, romelic RvTis<br />

nebiT unda mohyoloda qristianobas... da mas mohyva igi, mohyva<br />

na Teli didi „naTlisagan WeSmaritisa“.<br />

qristianuli naTeli beTlemSi iSva da am naTelma qarTvel<br />

ers misca naTlis iseTi kerebi, rogoric iyo: sinas mTa<br />

da wmida aToni, ierusalimis jvris monasteri da bulgareTis<br />

petriwoni, gelaTisa da iyalTos akademiebi da sxva.<br />

Tu ara qristianuli madliT Zalmosileba, rogor Se­<br />

Zlebda uricxv mterTan brZoliT moRlili xalxi, rom aReSenebina<br />

Cvens mcxeTaSi cas mibjenili sveticxoveli, Tbi lisisa da<br />

bolnisis sioni...<br />

saSobao epistole, 1981 w.<br />

xmals ar agebda qarqaSSi qarTveli kaci: xmali mzad<br />

hq o nda mudam mebrZols da mklavic mzad hqonda brZolisa da<br />

Sro ma­garjisaTvis... Tu ara qristianuli madli, vin dabadebda<br />

57


iseT gmirebs, rogorebic iyvnen: Tornike erisTavi, daviT da<br />

ko nstantine, Salva, biZina da elizbari, mRvdeli Tevdore.<br />

maSasadame, qristianobam moutana saqarTvelos bevri ram kargi<br />

da sasaxelo. Cven vulocavT Cvens sayvarel ers am brwyinvale<br />

dRes qristes Sobisas da vusurvebT, rom kvlavac qristianuli<br />

gziTa da azriT etarebinos Tavisi marad aRmavali suli da<br />

miswrafeba... nu daviviwyebT, rom Cvens erovnul erTianobaSi,<br />

erisa da eklesiis erTianobaSia sarwmunoebis, sasoebisa da<br />

siyvarulis wyaro, da mxolod aseT erTianobas SeuZlia uzrunvelyos<br />

Cveni didi momavali.<br />

qristianobis madliT Zalmosili Svilebi Cveni erisa<br />

iRvwodnen Cveni enis, Cveni mwerlobis, Cveni filosofiuri<br />

azrovnebisa da mecnierebis winsvlisa da ayvavebisaTvis. Cveni<br />

eris didi Svilebi upirvelesad iRvwodnen TavianTi sulieri<br />

amaRlebisa da ganwmendisaTvis, raTa amis Semdeg, qristes<br />

madliT Zalmosilni, udides mecnierul, filosofiur da<br />

literaturul moRvaweobas Sesdgomodnen.<br />

Cveni mxne, sicocxlisa da Tavisuflebis wyurviliT aRv<br />

sili xalxi saukuneebis manZilze ayalibebda Cvens didebul<br />

unikalur enas. am enaze Seiqmna uZvelesi Cveni mwerloba. am<br />

enaze daiwera „wamebaჲ wmidisa SuSanikisa“, mTel msoflioSi<br />

usaCinoesi „vefxistyaosani“ da bevri sxva. am enaze metyvelebdnen<br />

gelaTisa da iyalTos akademiebSi. es ena JRerda sinas<br />

mTaze, wmida aTonsa da ierusalimis jvris monasterSi. am enaze<br />

qmnian TavianT Sromebs Cveni brZeni mecnierebi Cvens saxelovan<br />

mecnierebaTa akademiaSi da Cvens kurTxeul universitetsa<br />

da institutebSi. qarTvel xalxs Rrmad aqvs Segnebuli, rom<br />

„ra ena warxdes, eric daeces, Cirqi moecxos taZarsa wmidas“<br />

58<br />

saSobao epistole, 1981 w.


saSobao epistole, 1981 w.<br />

(grigol orbeliani). amitom uyvarT Tavisi ena saqarTvelos<br />

gulkeTil Svilebs.<br />

Cven vulocavT Sobas uflisas Cvens RvTivganbrZnobil<br />

mecnierebs, mwerlebs, poetebs, xelovnebis siyvaruliT<br />

STagonebul Semoqmedebs da vusurvebT, rom momavalSic ar<br />

daezogoT goniereba da energia Cveni eris srulyofisaTvis,<br />

Cveni uZvelesi mwerlobisa da zegardmo madliT amaRlebuli<br />

poeziis kidev metad amaRlebisaTvis, mecnierebis winsvlisa da<br />

teqnikuri progresisaTvis.<br />

am didebul dRes me ar SemiZlia gverdi avuaro da ar<br />

Se vexo samSoblos siyvarulis sakiTxs: samSoblo adamianis<br />

si cocxlis ganuyofeli nawilia, usamSoblo adamiani suliT<br />

Ra takia da sacodavi, samSoblos siyvaruliT mwifdeba da<br />

yalibdeba adamianis sulieri samyaro, misi miswrafebani da<br />

filosofiuri Sexedulebani, misi gulwrfeloba da siyvaruli<br />

sxva erebisadmi... visac ar uyvars Tavisi Tavi, is xom verc sxvas<br />

Seiyvarebs... da visac ar uyvars Tavisi samSoblo, is rogor<br />

igrZnobs cariel gulSi sxvaTa samSoblos siyvaruls?! amitom<br />

brZana rafiel erisTavma: „samSoblo – dedis ZuZuჲ ar<br />

gaicvlebis sxvazeda“ da „rogorc ufali, samSobloc – erTia<br />

qveyanazeda“.<br />

samSoblos gulmxurvale siyvaruli imaze miuTiTebs<br />

adamians, rom raki uyvars Tavisi samSoblo, is unda idges<br />

saerTo­sakacobrio siyvarulis simaRleze; es aris qristianuli<br />

sikeTis naTeli... egoizmis yovelgvari gamovlineba, ra<br />

sakiTxsa da ra saqmesac ar unda exebodes is, ucxo da miuRebelia<br />

qristianobisaTvis. amitom samSoblos siyvaruli Sovinistur<br />

grZnobaTa nayofi ki ar unda iyos, aramed nayofi im marad<br />

59


uWknobi xisa, romelsac qristianoba ewodeba.<br />

60<br />

saSobao epistole, 1981 w.<br />

Cven xSirad vmsjelobT ekonomikuri ganviTarebis pr­<br />

o blemebze. albaT ukve dadga dro, rodesac unda Seicval os<br />

Cveni Tvalsazrisi. dadga dro, rodesac ekonomikur koncefcie­<br />

bTan erTad unda vifiqroT adamianis sulieri da kulturuli<br />

ganviTarebis doneze. ekonomikur keTildReobas ar moaqvs<br />

bedniereba. nivTebi, romlebic sul ufro da ufro avseben<br />

Cvens yofas, kargaven TavianT Rirebulebas. uprecedento, materialuri<br />

ganviTareba warmoSobs uprecedento simaxinjeebs,<br />

egoizms, uniaTobasa da sulier sicarieles. dRes, rodesac ase<br />

TavgamodebiT vzrunavT sxeulze da viviwyebT suls, SeZenisa da<br />

moxveWis oromtrialSi garTulT gvaviwydeba, rom am dros<br />

erTdroulad vkargavT sulsac da xorcsac.<br />

Tesalonikis mTavarepiskoposi wmida grigol palama<br />

ambobs, adamiani realurad kvdeba im momentSi, roca kargavs<br />

RvTis madls da eziareba codvas. sulis sicocxle, – ambobs igive<br />

mama, – SesaZlebelia RmerTTan kavSirSi, iseve rogorc Cveni<br />

xorcis sicocxle SesaZlebelia mxolod sulTan kavSirSi.<br />

qristesmiero Cemo Svilebo!<br />

sayvarelo qarTvelo xalxo!<br />

wuTi wuTs misdevs, saaTs saaTi, dReebs dReebi enacvlebian,<br />

erTi wlis nacvlad meore dgeba da ifurclebian amdagvarad<br />

uTvalavi saukuneni... maradiulobisaTvis, romlis<br />

Svilebic Cven gaxlavarT, es yovelive araras niSnavs... Cvens<br />

rTul epoqas, damZimebuls tyviiTa da wamliT, mSvidoba unda<br />

da siyvaruli... Cvens samSoblosac, saqarTvelos, Sromisa da<br />

siyvarulis marad erTgul xalxs mSvidoba unda.<br />

Cven SevTxovT qristes Sobis cxovelmyofel madls, rom


mSvidoba yofiliyos mTel qveyanaze. Sromis sufeva gvirgvinia<br />

da uSreti wyaro adamianTa amqveyniuri bedni erebisa. Cven<br />

SevTxovT ufals, am dRes Sobils, rom misi ma d liTa da mowyalebiT,<br />

Sromismoyvare qarTvel xalxs kvlavac hqonodes sa­<br />

Sualeba mSvidobiani Sromisa da mamulis ayvavebisa.<br />

Cven SevTxovT RvTismSobel dedas, rom misi wmida safarvlis<br />

qveS yofiliyos marad saqarTvelo, qarTveli xalxi<br />

da mTeli qveyana.<br />

es naTliT savse qristes Sobis dRe gvaZlevs rwmenasa<br />

da sasoebas, Cemo tkbilo qarTvelo xalxo, rom Cven mudam<br />

erTad viqnebiT, rom Cven viqnebiT erTi samwyso da gveyoleba<br />

erTi mwyemsi – ufali Cveni ieso qriste.<br />

„ufalman Zali ersa Tჳssa mosces, ufalman akurTxos eri<br />

Tჳsi mSჳdobiT“ (fsalm. 28, 11).<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1981 w.<br />

saSobao epistole, 1981 w.<br />

61


saaRdgomo epistole<br />

1981 w.<br />

yovladsamRvdelo mRvdelmTavarTa – wmida sinodis wevrTa,<br />

moZRvarTa, ber­monazonTa da yovelTa kurTxeul SvilTa<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli, wmida da samociqulo<br />

eklesiisaTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa<br />

mis sazRvrebs gareT<br />

„vidre naTeli gaqus, grwmenin naTeli,<br />

raჲTa Ze naTlisa iyvneT“ (ioan. 12, 36).<br />

virfasno da RvTivganbrZnobilno yovladsamRvdel­<br />

ძ<br />

ono mRvdelmTavarno, moZRvarno, ber­monazonno, kur­<br />

Txeuli iveriis kurTxeulno Svilno, mkvidrno saqa r Tveloჲsa<br />

da mcxovrebno mis sazRvrebs gareT!<br />

63


64<br />

qristes brwyinvale aRdgomis dRes Cven yvelani zecis<br />

Tanaziarni vxdebiT da adamianis guli zemiwieri sixaruliT<br />

ivseba. am sixaruls RvTiuri sawyisi aqvs. amitomacaa, rom mas<br />

adamiani ver itevs da sxvas uziarebs.<br />

pirveli sityva, romliTac aRdgomilma macxovarma<br />

da maSvral kacobriobas mimarTa, iyo „gixaroden!“ swored es<br />

si xaruli swyuria Tanamedrove adamians. amitomac me dRes, Rv­<br />

T iuri madliT aRvsili, Tqvenc am sixaruls giziarebT.<br />

gixarodeT!<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

qriste aRdga!<br />

ra aris mizezi Cveni dRevandeli sixarulisa? mizezi isaa,<br />

rom Cven dRes yoveldRiuri sazrunavi daviviwyeT, mivuteveT<br />

erTmaneTs yovelgvari wyena da Cveni Sinagani taZari imisaTvis<br />

ganviwmideT, rom masSi aRdgomili ufali – wyaro siyvarulisa<br />

da sixarulisa – miviRoT. dRes qriste gansakuTrebiTaa yovel<br />

qristianSi da yoveli qristiani – qristeSi, risi mizezic siyvarulia.<br />

RvTiuri da Tqveni siyvaruliT madlSemosili, guli­<br />

Tadad gilocavT maradiuli siyvarulis dResaswauls.<br />

qriste aRdga!<br />

imisaTvis, rom adamiani sulier siyvarulsa da sixaruls<br />

mudam grZnobdes, aucilebelia Sinagani mSvidoba, mSvidoba<br />

RmerTTan, mSvidoba moyvasTan, mSvidoba sakuTar TavTan.<br />

dRes kacobrioba gigantur nabijebs dgams civilizaciis<br />

gzaze. Cven mowmeni varT mecnierul­teqnikuri revoluciisa,<br />

magram davkargeT Sinagani mSvidoba, anu is aucilebeli piroba,


omelic marad saWiro iyo da iqneba yoveli epoqis adamian­<br />

isaTvis. xolo rodesac Sinagani mSvidobaa dakarguli, maSin<br />

garegani mSvidobac da masTan erTad sixarulic ikargeba.<br />

wmida aRdgomis dRes Cven Sinagani mSvidoba mogveniWa.<br />

es didi madlia, romelsac unda gavufrTxildeT.<br />

dRes miwynardnen Cveni vnebebi da gvesmis macxovris sityvebi:<br />

„mSჳdobasa dagiteveb Tquen, mSჳdobasa Cemsa migcem Tquen“<br />

(ioan. 14, 27). am aramiwieri mSvidobiT gamTbari, kvlav gilocavT<br />

zeciuri da miwieri mSvidobis dResaswauls da vxmob:<br />

qriste aRdga!<br />

aRdga wyaro cxovrebisa da WeSmaritebisa, wyaro silamazisa<br />

da sikeTisa.<br />

Cven xSirad samyaros aRviqvamT ara iseTad, rogoric is<br />

sinamdvileSia, aramed rogorc mas Cveni goneba warmosaxavs.<br />

amitom mas yvela sxvadasxvagvarad, Taviseburad xedavs; xSirad<br />

Cveni Sinagani samyaros centrSi vayenebT warmaval Rirebulebebs,<br />

egoistur miswrafebebs da saerTod ar vuTmobT adgils<br />

suls.<br />

amqveyniuri cxovreba Zvirfasi niWia, romelic RvTi s gan<br />

gvaqvs momadlebuli. Cven ki mas xSirad uazrod da u d a r delad<br />

vatarebT: viviwyebT amqveyniuri cxovrebis xan mo kleobas da xan<br />

warsulze vdardobT, xan ki momavals Sev yu rebT didi imediT,<br />

maSin roca awmyo, e.i. Cveni cxovreba, am un ayofo dardsa da<br />

oc nebebSi gadis.<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

adamians gansacdeli gacilebiT Seumsubuqdeba, Tu mas<br />

maradiulobis TvaliT Sexedavs. Tu mas mxolod miwieri cxo­<br />

65


vreba swams, maSin amqveyniuri avadmyofoba, tanjva, ganSoreba<br />

da sikvdili uazrobad warmoudgeba.<br />

sad aris gamosavali am Cixidan? ra aris cxovrebis azri?<br />

– cisa da miwis, RvTisa da adamianis kavSiri, Cveni mxurvale<br />

da wrfeli rwmena.<br />

cdebian isini, romelTac mtkicebani sWirdebaT TavianTi<br />

rwmenisaTvis. rwmena Tavisufali arCevania. da iq, sadac Tundac<br />

dafaruli survilia sarwmunoebis mtkicebisa – ar aris rwmena.<br />

am SemTxvevaSi Cven rwmenisaTvis adgils aRar vtovebT, aramed<br />

gvaqvs mxolod codnis survili. rwmenisaTvis uaryofiTi polemika<br />

saSiSi ar aris, arc misi gamocdaa saSiSi gonebiTa da<br />

codniT. mravali aseTi gamocda gadautania mas saukuneebis man­<br />

Zilze da axlac gadaaqvs. misTvis saSiSia sisuste Cveni sulisa,<br />

indiferentuloba, unebisyofoba. morwmuneTa gulgriloba<br />

bevrad saSinelia, vidre is faqti, rom saerTod urwmunoni<br />

arseboben.<br />

yvelasi da yvelafris SemakavSirebeli siyvarulia, romelic<br />

pavle mociqulis sityvebiT: „sulgrZel ars da tk bil;<br />

siyuarulsa ara Surn, siyuarulni ara maRloin, ara ga nlaRnis,<br />

ara sarcxჳnel iqmnis, ara eZiebn Tavisasa, ara ga n risxnis, arad<br />

Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda, ara med uxarin<br />

WeSmaritebasa zeda; yovelsa Tavs­idebn, yoveli hr wamn, yov­<br />

elsa esavn, yovelsa moiTmenn. siyuaruli arasada davardebis“<br />

(1 kor. 13, 4­8).<br />

es WeSmaritad siyvarulis himnia, romelic yoveli adamianis<br />

mamoZravebeli sawyisi unda iyos. siyvaruli aerTianebs<br />

adamians adamianTan da RmerTTan. ase iqmneba sami – RmerTi, Sen<br />

da me. adamianebi siyvaruliT erTiandebian erT mTlianobaSi,<br />

erT eklesiad, qristes erT sxeulad.<br />

66<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.


saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

gansxvavebuli Tviseba siyvarulisa, – ambobs Rirsi mama<br />

ni los sineli, – is aris, rom igi aerTianebs yvelas, TviT sulis<br />

Si nagan wyobamde, ris Sedegad yoveli adamiani Tavis tanjvas<br />

sx vas gadascems, xolo TviTon sxvaTa gansacdels iRebs. e.i. yve­<br />

la yvelasaTvis pasuxs agebs da yvela yvelasaTvis itanjeba.<br />

rogorc ambobs wmida egnate RmerTSemosili: „siyvaruli<br />

RvTisken aRmyvaneli gzaa“. Rirsi svimeon axali RvTismetyveli<br />

ki ase gangvimartavs: „visac ar SeuZlia uyvardes RmerTi, is ver<br />

SeZlebs irwmunos igi“.<br />

RvTis siyvaruls, romelSic gaerTianebulia yovlismomcveli<br />

siyvaruli mamisa, TavSewiruli siyvaruli Zisa da<br />

ganmanaTlebeli siyvaruli sulisa wmidisa, kacobrioba Svilis<br />

siyvaruliT unda pasuxobdes. wmida mociquli ioane RvTismetyveli<br />

ambobs: „ukueTu vinme Tquas, viTarmed miyvars RmerTi<br />

da Zmaჲ Tჳsi sZuldes, mtyuar ars“ (1 ioan. 4, 20).<br />

SesaniSnavia wmida isidore pelusielis sityvebi: „Tu mca<br />

siyvaruli RvTisadmi didad mniSvnelovania, magram uf ro<br />

Zvirfasia SeerTeba siyvaruliT moyvasisadmi. magram imis­<br />

aTvis, rom sxva Seiyvaro, saWiroa sakuTari Tavi, egoizmi da<br />

siamaye dasZlio“.<br />

qristes brwyinvale aRdgomis dRes, rodesac Cven ux vad<br />

vasaCuqrebT erTmaneTs sixaruliTa da siyvaruliT, mi nda gan­<br />

sakuTrebiT aRvniSno qorwinebis saidumloebis si diade, rom­<br />

lis mimarT damokidebuleba dResdReobiT Se sustebulia.<br />

qorwineba da Sviliereba RvTiT dadgenili misteriaa.<br />

esaa axali cxovreba. qorwinebis Semdeg adamiani srulebiT<br />

icvleba, ufro metad viTardeba misi pirovneba, axleburad<br />

Seicnobs cxovrebas. TiTqosda xelaxla daibada mSvenier<br />

samyaroSi. qorwineba daurRvevelia. macxovari ambobs: „ro­<br />

67


melni RmerTman SeauRlna, kaci nu ganaSorebn“ (mark. 10, 9). arc<br />

daqorwinebul mamakacs da arc, miT umetes, qals, meuRleobisas<br />

erTmaneTze absoluturi ufleba ara aqvT. Zaldataneba, Tundac<br />

siyvaruliT gamowveuli, klavs TviT siyvaruls. ibadeba<br />

kiTxva: saWiroa Tu ara damorCileba im Zaldatanebisadmi,<br />

romelSic yvelaze uZvirfasesis dakargvis saSiSroeba ifareba?<br />

ubedur qorwinebaTa umetesoba swored imis Sedegia,<br />

rom yoveli mxare Tavis sakuTrebad miiCnevs mas, vinc uyvars.<br />

udidesi sibrZnea qorwinebisa – misce Tavisufleba mas, vinc giyvars.<br />

mxolod qorwinebaSia SesaZlo adamianis sruli Secnoba.<br />

daqorwinebamde adamiani Rrmad ver Seicnobs cxovrebas, mas<br />

Soridan uyurebs da mxolod daqorwinebisas Sedis cxovrebis<br />

siRrmeSi meore piris meSveobiT, rac mas ufro mdidarsa da<br />

brZens xdis.<br />

es ori sisrule ufro Rrmavdeba bavSvebis dabadebiT.<br />

ba vSvSi adamiani xedavs Tavis saxes, Cvevebs, midrekilebebs.<br />

rogorc gamocdilebidan viciT, srulyofili meuRleni Soben<br />

srulyofil yrmas, romelic Semdeg ganagrZobs ganviTarebas<br />

srulyofis kanoniT. Tu meuRleebs Soris ganxeTqileba da winaaRmdegobaa,<br />

maSin bavSvic, nayofi am ganxeTqilebisa, mas kidev<br />

ufro aRrmavebs. aseTia genetikis kanoni. amasTan erTad Cven<br />

ar unda daviviwyoT, rom bavSvSi, garda mSobelTa msgavsebisa,<br />

aris raRac individualuri, ganumeorebeli. mas aqvs sakuTari<br />

gza sulieri da fizikuri ganviTarebisa. bavSvebis aRzrdisas<br />

umTavresia mSoblebis magaliTi, maTi Sinagani cxovreba, simarTle<br />

da WeSmariteba.<br />

cnobilma filosofosma da RvTismetyvelma mama pavle<br />

florenskim, romelic TbilisSi aRizarda, samagistro disert­<br />

68<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.


saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

aciis dacvisas Tqva: „WeSmariteba TviT yalibdeba WeSmaritebad.<br />

es TviTCamoyalibebuli WeSmariteba gamoixateba sityviT – er­<br />

Tarseba. amgvarad, samebis dogmati religiisa da filosofiis<br />

saerTo fuZed iqceva“. erTarsebis filosofiisaTvis SeuZlebelia<br />

iyos ganxeTqileba sityvasa da saqmes, locvasa da RmerTs,<br />

rwmenasa da cxovrebas, rwmenasa da siyvaruls Soris. cxovreba<br />

unda iyos erTarsi rwmenisa, adamiani ki – siyvarulisa. iq, sadac<br />

Sinagani da garegani erTarsad ar aris qceuli, sadac ar aris<br />

Sinagani sulieri erToba adamianisa RvTiur samyarosTan, iq<br />

arc siyvarulia.iq yvelaferi garegania, uxeSad materialuri,<br />

droebiTi. iq sruli gulgrilobaa.<br />

dro CvenTvis RvTisagan momadlebuli Zvirfasi saganZuria,<br />

romelic mogvemadla ara imisaTvis, rom amaod ganvlioT,<br />

aramed sulieri da fizikuri Zalebis daZabviT sxvisa da Cvens<br />

sasargeblod gamoviyenoT.<br />

Zalebis maqsimumis daxarjvisas Cven ki ar vuZlurdebiT,<br />

aramed mis wyalobas vamravlebT.<br />

maradisoba yoveldRiurad karze gvikakunebs da gvaxsenebs,<br />

rom male dadgeba dro masTan Sexvedrisa. yoveli ganvlili<br />

dRe da saaTi maradisobis gamoZaxilia. SesaniSnavad<br />

ambobs amis Taobaze netari avgustine:<br />

„sad arian dRes im mZle tomTa STamomavalni, romelnic<br />

aRavsebdnen samyaros gasul saukuneTa manZilze? sad gadaikargnen<br />

isini, vinc arsebobda warsulSi? isini miedinebodnen<br />

mdinaris msgavsad da gauCinardnen maradisobis SesarTavSi.<br />

yoveli mzis Casvlisas iRupeba nawili kacobriobisa; yoveli<br />

Rame Tavisi wyvdiadis saburvelSi dedamiwis mraval mkvidrs<br />

waritacebs, magram adamiani mTeli Tavisi arsebiT ise uzrun­<br />

69


velad Sezrdia dedamiwas, TiTqos erTmaneTs arasodes gaey­<br />

rebian.<br />

70<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

vai Tqvenda, babilono da troa! erT dros Zlierno da<br />

didebulno, Tqven aRar xarT! Tqvens bedisweraSi vkiTxulob<br />

xvedrs im saxelmwifoTa, romelnic amJamad msoflios yuradRebas<br />

iqceven“.<br />

dasasrul, minda Tqveni yuradReba mivaqcio mas, rom<br />

dResdReobiT mTeli msoflio eZiebs sxvadasxva sarwmunoebis,<br />

kulturisa da ideologiebis mqone adamianTa daaxloebis<br />

gzebs. mTeli kacobrioba Cabmulia socialur, politikur da<br />

ekonomikur saqmianobaSi. arsebobs urTierTdamokidebuleba<br />

adamianTa da garemomcvel garemos Soris.<br />

dadga dro, roca omebs aRar SeuZliaT gadawyviton is<br />

problemebi, romelnic xalxebsa da saxelmwifoebs Soris arsebobs.<br />

Tu yuradRebiT davakvirdebiT msoflioSi warmoqmnil<br />

konfliqtebs da maT Soris arsebul mizezobriv kavSirebs,<br />

SeiZleba davinaxoT, Tu ra naTlad gamoxataven isini im adamianTa<br />

xasiaTis Tvisebebs, romelTa wiaRSic an romelTa nebiTac<br />

es omebi aRmocendebian; es vlindeba nebismieri masStabis movlenebSi<br />

– piradi iqneba es Tu – ojaxuri, sazogadoebrivi – Tu<br />

saerTaSoriso. adamiani Tavisi Tavisufali nebisyofiT irCevs<br />

oridan erTs – sikeTes an borotebas.<br />

dRes imdenad gamwvavebulia saerTaSoriso mdgoma reoba,<br />

rom msoflio mSvidobas emuqreba. aseT viTarebaSi saeklesio<br />

moRvaweebma da eklesiis gareSe mdgomma adamianebma TavianTi<br />

SesaZleblobebi msoflio katastrofis Ta vidan acilebisa da<br />

mSvidobis SenarCunebisaTvis unda gaaerTianon.<br />

is, rasac saerTo ZalebiT miaRwies helsinkis konferenci


aze, mTlianad unda gatardes cxovrebaSi. dRes Cve ni wmida ekle­<br />

sia gansakuTrebiT gulmxurvaled aRavlens locvebs qveynis<br />

Semoqmedisadmi mSvidobisa da kacobriobis gadasarCenad.<br />

am wmidaTawmida da naTliTSemosil wmida paseqis didebul<br />

dResaswaulze, Cveni gonebisa da gulis winaSe vlindeba<br />

saidumlo Zala yovlismZleveli RvTaebrivi siyvarulisa.<br />

dRes Suqmosili sxivebi qristes aRdgomisa anaTeben mTel<br />

samyaros, aRdgomil rwmenas, sasoebasa da siyvaruls.<br />

ufalo, Cven gvesmis xmaჲ Seni: „nu geSinin, rameTu Sen<br />

Tana var. nu Sescdebi, rameTu me var RmerTi Seni, romelman<br />

gangaZliere Sen, da Segewie Sen, da mogikrZale Sen marjueniTa<br />

marTliTa CemiTa“ (es. 41, 10).<br />

„simarTle Seni simarTle ars ukunisamde da Sjuli Se ni<br />

– WeSmarit“ (fsalm. 118, 142).<br />

madli, mSvidoba, siyvaruli da sixaruli uflisa Cvenisa<br />

ieso qristesi iyos Tqven yovelTa Tana.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1981 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

71


ქ<br />

saSobao epistole<br />

1982 w.<br />

yovelTa RvTivkurTxeul SvilTa saqarTvelos<br />

marTlmadidebeli eklesiisa, mkvidrTa saqarTveloჲsa<br />

da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />

„iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da mogce<br />

Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10).<br />

ristesmier sayvarelno saqarTvelos eklesiis wmida<br />

sinodis wevrno, yovladsamRvdelono mitropo litno,<br />

mTavarepiskoposno da episkoposno, moZRvarno da di a konno,<br />

ber­monazonno, Zmano da dano, Zeno da asulno sa qarTvelos<br />

ma r Tlmadidebeli eklesiisa!<br />

saSobao epistole minda daviwyo wmida petre mociqulis<br />

73


sityvebiT: „yovelni erT­zraxva iyveniT, mowyale, ZmaT moyuare,<br />

Semwynarebel, mdabal. nu miagebT borotsa borotisa wil,<br />

nuca ginebasa ginebisa wil, aramed winaaRmdgomsa akurTxevdiT<br />

da uwyodeT, rameTu amisTჳs mebr iCineniT, raჲTa kurTxevaჲ<br />

daimkჳdroT“ (1 petr. 3, 8­9).<br />

yovelive es nayofia rwmenisa da siyvarulisa. es erTaderTi<br />

gzaa, romliskenac mogviwoda ufalma ieso qristem,<br />

romlis Sobas dRes Cven zeimiT vdResaswaulobT.<br />

Soba qristesi – esaa dResaswauli mSvidobisa da Tavganwiruli<br />

siyvarulisa. esaa dResaswauli RvTisa da adamianis<br />

erTianobisa; esaa dResaswauli, rodesac adamianma RmerTi ara<br />

marto sulierad ixila, aramed – xorcieladac; rodesac kacobriobis<br />

winaSe gaixsna zemiwieri naTeli RvTiuri gonebisa, im<br />

gonebisa, romelmac Seqmna samyaro Tavisi rTuli kanonebiT.<br />

beTlems daiwyo gzaჲ igi simarTlisaჲ da es gza aucileblad<br />

unda ganevlo ara marto macxovars, aramed yovelTa,<br />

ro me lTa hrwmenes igi.<br />

rTuli da ekliania simarTlis gza, magram madlmosilia,<br />

radgan erTaderTia, romelsac adamiani saukuno cxovrebaSi<br />

mihyavs. marTalia, arsebobs sxva gzebic, mimzidvelni<br />

TavianTi miwieri simSvenieriT, simdidriT, fufunebiT, ke Til­<br />

mo wyobiT, magram es gzebi saukuno netarebas gamoricxaven da<br />

adamiani warsawymedelSi mihyavT.<br />

74<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

beTlems iSva ieso qriste. „mis Tana cxorebaჲ iyo da cxo ­<br />

r ebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi bnelsa Sina Cans, da<br />

bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 4­5).<br />

es RvTiuri naTelia, naTeli maradiuli simarTlisa<br />

da siyvarulisa, Cveni gzis maCvenebeli varskvlavi. mTavaria


saSobao epistole, 1982 w.<br />

adamians hqondes survili RmerTTan siaxlovisa, romelic<br />

wyaroa siyvarulisa da WeSmaritebisa, raTa yovelTvis mzad<br />

iyos masTan Sesaxvedrad.<br />

yoveli morwmune Tu aramorwmune adamianis cxovrebaSi<br />

ramdenjerme xdeba Sexvedra RmerTTan. ukeTu morwmune adamiani<br />

samudamod ukavSirebs Tavis cxovrebas zeciur xmas, aramorwmunes<br />

arafrad miaCnia igi da am Zaxils eWviTa da undoblobis<br />

TvaliT uyurebs.<br />

III saukunis filosofosi plotine ambobs: „suli verasdros<br />

ver dainaxavs mSvenierebas, Tu TviTon ar gaxdeba mSvenieri;<br />

da yovelma adamianma, romelsac surs mSvenierisa da<br />

RvTaebrivis xilva, unda daiwyos imiT, rom igi TviTon unda<br />

gaxdes mSvenieri da RvTaebrivi“.<br />

Zalian xSirad adamiani ver xedavs RmerTs sxvadasxva<br />

Sinagani Tu garegani zRudeebisa da dabrkolebebis gamo, magram<br />

am SemTxvevaSic aqvs swrafva uzenaesisaken, sulierobisa<br />

da RvTaebrivisaken da am sulieri wyurvilis mokvlas xan mecnierebisa<br />

da teqnikis miRwevebiT, xan ki simdidriTa da vnebebis<br />

dakmayofilebiT cdilobs an kidev misi epoqis romelime sxva<br />

kerps mimarTavs.<br />

sarwmunoeba da siyvaruli ganyenebul da daxSul ideebs<br />

ki ar warmoadgens, aramed es aris sicocxle mTeli Tavisi<br />

sisruliT. adamianis cxovrebis erT­erTi mTavari mxare Tavisi<br />

mravalferovnebiT aris ojaxi. aqaa colisa da qmris urTierTdamokidebulebis<br />

sakiTxi, Sviliereba, aRzrda da mravali<br />

sxva.<br />

epistoleSi gansakuTrebiT minda Sevexo zemoxsenebul<br />

sakiTxs, radgan qorwinebisa da ojaxis sakiTxi dRes gansa­<br />

75


kuTrebiT aqtualuria da yuradRebiT Seswavlas iTxovs. am<br />

sakiTxzea damokidebuli Cveni eris momavali.<br />

yoveli eris cxovrebaSi yvelaze mniSvnelovania sicocxlisunarianoba,<br />

Sobadoba, gamZleoba. ojaxs TiToeuli<br />

adamianis cxovrebaSi gansakuTrebuli adgili ukavia. ojaxSi<br />

vibadebiT, vizrdebiT. iq yalibdeba Cveni zneobrivi normebi.<br />

colqmruli siyvaruli moraluria, masze RvTis locvakurTxevaa,<br />

igi sulierad amaRlebs col­qmars, aZlierebs maTSi<br />

urTierTswrafvas. colqmruli siyvaruli mSvenieria siWabukis<br />

wlebSi, magram aranakleb mSvenieria da saintereso xandazmulobaSi.<br />

aseT siyvaruls axasiaTebs Tavganwirva. SeiZleba<br />

moviyvanoT uamravi magaliTi, rodesac adamianebi dReebsa<br />

da Rameebs atareben avadmyofi qmrebis, colebisa Tu Svilebis<br />

sarecelTan, roca isini ofls Rvrian sayvareli adamianebis<br />

bednierebisa da keTildReobisaTvis. amis saukeTeso magaliTi<br />

Cveni mSoblebi arian.<br />

qristianuli qorwineba gulisxmobs Tavganwirvas, ojax<br />

i sadmi pasuxismgeblobas, sulier da fizikur srulyofas.<br />

am a ve dros qorwinebiT xdeba adamianis mTeli cxovrebis<br />

fe riscvaleba. cnobili romauli kanoni qorwinebis Sesaxeb<br />

am bobs: „qorwineba ar aris mxolod SeuRleba, aramed – SeT­<br />

a n xmeba“.<br />

76<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

jer kidev I saukunis dasasruls wmida egnate antioqieli<br />

werda: „isini, romelnic qorwindebian an Txovdebian, episkoposis<br />

locva­kurTxeviT unda SeuRldnen, raTa qorwineba uflismieri<br />

iyos da ara mxolod xorcieli“ („poli karpesadmi“, 5, 2).<br />

pirveli piroba WeSmaritad qristianuli SeuRlebisa<br />

Tavisuflebaa. qorwineba, romelic fizikuri an moraluri


saSobao epistole, 1982 w.<br />

ZaldatanebiT moxdeba, arakanonieria.<br />

yovelTvis unda gvaxsovdes, rom qorwineba RvTisagan<br />

dadgenili saidumloa. adamisa da evas Sesaxeb bibliaSi vkiTxu­<br />

lobT: „da akurTxa igini RmerTman metyuelman: aRorZndiT<br />

da ganmravldiT, da aRavseT queyanaჲ da eufleniT mas“ (dab.<br />

1, 28).<br />

ufalma ieso qristem Tavisi daswrebiT akurTxa qorwili<br />

kanas galileaSi. mociquli pavle wers: „kacad­kacadsa<br />

Tჳsi coli esჳn, da TჳToeulsa Tჳsi qmari esჳn. colsa qmari<br />

igi Tananadebsa pativsa miscemdin, egreTca coli – qmarsa“ (1<br />

kor. 7, 2­3).<br />

mravali sociologis azriT, Tanamedrove sazogad o ­<br />

e baSi ojaxi adamianTa Soris WeSmariti urTierTdamoki d e­<br />

bulebis ujreds warmoadgens. igi adamianis pirovnebis zneobrivi<br />

da sulieri TviTmyofadobis ganviTarebis samyaroa.<br />

oja xia swored is oazisi, sadac unda aRdges pirovnebis Rirseba<br />

da miRweul iqnes adamianTa Soris harmoniuli urTierToba,<br />

sadac gaTvaliswinebuli iqneba rogorc mTeli ojaxis, ise misi<br />

calkeuli wevris interesebi.<br />

daqorwinebisas meuRleebs unda axsovdeT, rom qorwinebas<br />

piradi Tavisuflebis zneobrivi SezRudva moaqvs, magram<br />

meuRleTa urTierTsiyvaruli da maTi siyvaruli Svilebisadmi<br />

am msxverpls sruliad anazRaurebs.<br />

ojaxis darRveva, ganqorwineba, upirveles yovlisa, dam­<br />

Rupvelad moqmedebs bavSvebze. bavSvebi Zalze mtkivneulad da<br />

mZimed ganicdian ojaxis darRvevas. ojaxidan erT­erTi mSoblis<br />

wasvlas bavSvi pirad tragediad iRebs, rac mis cxovrebasa<br />

da fsiqikaze Rrma da ganukurnebel iaras tovebs.<br />

77


78<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

ojaxi erTiani organizmia, romelsac erTi Tavi unda<br />

hqondes da es Tavi qmari unda iyos.<br />

„Tav dedakacisa – qmari“ (1 kor. 11, 3);<br />

„viTarca eklesiaჲ damorCilebul ars qristesa, egreca<br />

colni – TჳsTa qmarTa yovliTa“ (efes. 5, 24).<br />

„colni TჳsTa qmarTa daemorCileniT, viTarca ufalsa.<br />

rameTu qmari ars Tav colisa, viTarca qriste Tav ars eklesiisa“<br />

(efes. 5, 22­23). magram amave dros qmars didi pasuxismgebloba<br />

akisria. mociquli pavle wers: „qmarTa giyuarded colni<br />

Tჳsni, viTarca qristeman Seiyuara eklesiaჲ da Tavi Tჳsi misca<br />

misTჳs“ (efes. 5, 25); „esreT jer­ars qmarTaჲ colTa TჳsTa siyuaruli,<br />

viTarca ჴorcTa TჳsTaჲ, rameTu romelsa uyuardes<br />

coli Tჳsi, Tavi Tჳsi uyuars“ (efes. 5, 28).<br />

keTili da erTguli coli – es udidesi bednierebaa<br />

adami anisaTvis. brZeni solomoni ambobs: „romelman poos<br />

coli keTili, upovnis madli, xolo miuRebies siwynare uflisa<br />

mi er. romeli gandevnis colsa keTilsa, gandevnis keTilTa,<br />

xo lo romelman ipyras meZavi, ugunur da ara wmida ars“ (igav.<br />

18, 22­23). „dedakaci mჴne vin poos, uZvires ars qvisa mravalsasyidlisaTa“<br />

(igav. 31, 10). „dedakaci gonieri kurTxeul ars,<br />

xolo moSiSni uflisani, amas raTa aqebden “ (igav. 31, 31). „dedaTa<br />

brZenTa aRaSenes saxlni, xolo ugunurman aRmoTxara<br />

xe liTa TჳsiTa“ (igav. 14, 1).<br />

meuRleTa cxovrebaSi yvelaze mTavari piroba erTg u­<br />

lebaa. siZva ojaxis siwmindes arRvevs da mZime codvaa RvTis<br />

winaSe. saRmrTo werilSi amis Sesaxeb naTqvamia: „patiosan ars<br />

qorwili yovliTave da sawoli Seuginebel; xolo meZavni da<br />

memruSeni sajnes RmerTman“ (ebr. 13, 4).


gansakuTrebuli pasuxismgebloba akisria agreTve Sv ­<br />

i lebsac. maTi bedniereba da keTildReoba bevradaa da m o ­<br />

kidebuli imaze, Tu rogor epyrobian isini mSoblebs. erT­er­<br />

Ti aTi mcnebidan (romelic moses RmerTma sinas mTaze mi sca)<br />

pirdapir miuTiTebs: „pativi uyav mamasa Sensa da dedasa Se nsa,<br />

vi Tarca gamcno ufalman RmerTman Senman, raTa keTili ge yos<br />

Sen, da dRegrZel iyo queyanasa zeda, romel igi ufalman Rm ­<br />

e rTman Senman mogces Sen“ (rjl. 5, 16).<br />

winaswarmetyvel moses dros sasjeli mkacri iyo: „ro me­<br />

lman sces mamasa Tvissa, da dedasa Tvissa, sikudiliTa mo kudin“<br />

(gam. 21, 17).<br />

mSoblebis pativiscemaze mociquli pavlec miuTiTebs:<br />

„Svilni morCil iyveniT mama­dedaTa TquenTa uflisa mier,<br />

rameTu ese ars samarTali.<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

pativ­ec mamasa Sensa da dedasa Sensa, romel­ese ars mc­<br />

n ebaჲ pirveli aRTqumasa Sina, raჲTa keTili geyos Sen, da iyo<br />

dRe grZel queyanasa zeda“ (efes. 6, 1­3).<br />

qali, upirveles yovlisa, dedaa. dedobis ZiriTadi fun­<br />

qciis Sesruleba gansazRvravs mis saerTo saxes, mis Ri rsebas<br />

rogorc adamianisas, gamgrZelebels kacTa naTesavisa. Znelia<br />

gageba qalisa, romelic gaurbis Tavis ZiriTad movaleobas –<br />

dedobas. aseT qals eufleba egoizmi, zedmeti siyvaruli Tavisi<br />

Tavisa, swrafva drostarebisaken, mas eu f lebian sxvadasxva<br />

saxis vnebani da im unayofo xes emsga vseba, romelzec saxareba­<br />

Sia saubari. dRevandel pirobebSi qalebis didi nawili dgas<br />

problemis winaSe – imsaxuros da Tan Svilebic aRzardos.<br />

Svilis Sedegiani aRzrda mxolod im ojaxSia SesaZlebeli,<br />

sadac mas adamianis, samSoblos, mSoblebis, bunebisa da<br />

79


wignis, sikeTisa da simarTlis siyvaruls aswavlian; as wavlian<br />

rwmenasa da locvas, sadac mSoblebs Soris megob roba da ur­<br />

TierTpativiscema sufevs, sadac ara mxolod ba vSvisagan mo­<br />

iTxoven maRalzneobriv Tvisebebs, aramed TviT mSoblebic<br />

moraluri normebis damcvelni arian.<br />

qorwineba, romelSic bavSvebi arasasurvelia, egoi zmze,<br />

vn e bebsa da, maSasadame, siyvarulis mdabal saxezea damyarebuli.<br />

minda gansakuTrebiT Sevexo Sobadobis regulirebis<br />

sakiTxs, radgan es Cveni drois avadmyofobad iqca. yvela<br />

Cvengans unda axsovdes, rom aborti udidesi codvaa RvTis<br />

wi naSe da danaSauli eris winaSe. es aris mkvleloba cocxali<br />

ad a mianisa, sakuTari vaJisa an qalisa, rac velur mxecebsac ki<br />

ar axasiaTebs.<br />

meeqvse msoflio krebis 77­e muxli pirdapir ambobs, rom<br />

adamiani, Camdeni am mZime codvisa, rogorc kacis mkvleli, ise<br />

unda daisajos.<br />

TviTon gansajeT, CanasaxSive rom moeklaT da ar dabadebuliyo<br />

SoTa rusTaveli, daviT aRmaSenebeli, Tamar mefe,<br />

ilia WavWavaZe, vaJa­fSavela, kaTolikos­patriarqni: kirioni,<br />

kalistrate da sxvani, ra iqneboda Cveni ena, istoria, kultura<br />

da, saerTod, sulieri saxe saqarTvelosi. SeiZleba bavSvs,<br />

romlis mokvlac mSoblebma gadawyvites, eloda momavali<br />

udidesi mecnierisa, poetisa an wmindanisa. SesaZloa is erTer<br />

Ti imaTgani yofiliyo, visac Cveni eris didebasa da siamayes<br />

uwodeben.<br />

80<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

bavSvebi momavalia Cveni erisa, matarebeli misi sulieri<br />

da kulturuli faseulobebisa, erisa, romelsac didi qris


saSobao epistole, 1982 w.<br />

tianuli tradiciebi da istoria aqvs. magaliTisaTvis minda<br />

movitano statistikuri monacemebi: Sua aziis oTxi res publika,<br />

sadac cxovrobs SedarebiT cota – 8,4 procenti sa bWoTa kav­<br />

Siris mosaxleobisa, mTel saxelmwifos axalSobilTa erT<br />

mesameds aZlevs.<br />

amasTan, mokavSire respublikebs Soris saqarTvelos<br />

erT­erTi ukanaskneli adgili uWiravs.<br />

es faqti samwuxaroa da dasafiqrebeli, gansakuTrebiT<br />

imaTTvis, romlebic am mZime danaSauls sCadian.<br />

mogiwodebT Tqven, Cemo suliero Svilebo, nu mimarTavT<br />

aborts, nu CaidenT am sazarel codvas. gaxsovdeT, rom aborti<br />

aris mkvleloba udanaSaulo da umweo vaJisa Tu qalisa. arc<br />

erT mters ar amouwyvetia imdeni adamiani, ramdenic am Semzaravi<br />

danaSauliT gawyvetila. nu SegaSinebT Svilebis simravle,<br />

RmerTi mogcemT Tqven Zalasa da SesaZleblobas, gazardoT<br />

isini Cveni erisaTvis.<br />

mogmarTavT Tqven, dedebo! Sviliereba da bavSvebis aRzrda<br />

udidesi Rvawlia, romelic yvela sxva samsaxurze maRla<br />

dgas. Tqvenzea damokidebuli Cveni eris momavali. gviCveneT<br />

magaliTi rwmenisa da siyvarulisa, siyvarulisa RvTisa da<br />

samSoblosadmi. gviCveneT magaliTi Tavganwiruli dedobisa,<br />

iyolieT imdeni Svili, ramdensac gaCuqebT RmerTi. Svilebi<br />

Tqveni sayrdenni iqnebian sibereSi da imedi Cveni erisa. Cveni<br />

bavSvebi unda asaxavdnen TavianT TavSi yvelafers, rac Seadgens<br />

kulturul simdidres Cveni erisas. dedis rZesa da alersTan<br />

erTad bavSvebma unda Seisisxlxorcon yvelaferi, rac axasiaTebs<br />

Cvens qristesmoyvare ers: Rrma rwmena, mxurvale siyvaruli<br />

RvTisa da adamianisa, Cveni samSoblosi, pativiscema sxva<br />

81


erebisa da maTi kulturisa, yvela is sikeTe, riTac amayobdnen<br />

Cveni saxelovani winaprebi.<br />

saqarTvelom jer kidev uZvelesi droidan SeiTvisa<br />

maRali kulturis sxvadasxva nakadi. misTvis axlo iyo ka co ­<br />

briobis sulis yvelaze mtkivneuli da amaRlebuli pro blemebi:<br />

sulis srulyofisa da adamianis ganRmrTobi sa sarwmunoebisa<br />

da siyvarulis saSualebiT, eklesiisa da sa xelmwifos, qris­<br />

tianobamdeli da qristianuli kultureb is urTierTobisa,<br />

filosofiuri azrovnebisa, mwerlobisa da arqiteqturisa,<br />

ferwerisa da musikisa; yovelive es mwvaved idga da dResac<br />

dgas Cveni xalxis winaSe. rac yvelaze mTavaria, saqarTvelos<br />

yovelTvis hqonda udidesi Sinagani Zala Tavisi mowameebis,<br />

ganmanaTleblebis, poetebis, mxatvrebisa da Tavisi uSiSari da<br />

Tavisuflebismoyvare xalxis saxiT. erT­erTi mTavari wyaro,<br />

saidanac qarTvelebi iRebdnen Ta v ianT sulier Zalebs – esaa<br />

uZvelesi da madliani qarTuli ena, romelzec saocrad mdidari<br />

literatura Seiqmna, esaa ena, romlis Sesaxeb Rirsma mama<br />

ioane­zosimem Tqva: „yoveli saidumlo amas enasa Sina damarxul<br />

ars“.<br />

cxovreba brZolaa, brZola mZafri da ulmobeli, ro me<br />

lSic adamianis xasiaTi, misi Semecneba, misi Zala yalib deba.<br />

am mudmivma brZolam gaaZliera Cveni xalxi sulierad da<br />

fi zikurad. Cven axla gvikvirs, rogor SeZlo qarTvelobam<br />

amdeni uTanasworo brZolis gadatana. Zala xalxisa da eklesi<br />

is erTianobaSi iyo. mxvneli, xelosani, mebrZoli, beri, patriarqi,<br />

mefe, poeti, yvela erTi suliT iyo ganmsWvaluli<br />

– Rrma rwmeniT simarTlis gamarjvebisa. eZebdnen maradiul<br />

WeSmaritebas da wuxdnen, roca ver poulobdnen mas. Cveni Zala<br />

82<br />

saSobao epistole, 1982 w.


Cveni sulis sidiadeSia: Cveni monastrebi, taZrebi ara mxolod<br />

TavianT pirdapir daniSnulebas asrulebdnen, aramed akademiebi,<br />

samecniero da kulturuli centrebi iyvnen. es iyo zeimi<br />

sulisa, zeimi maradiuli simarTlisa. swored am simarTles<br />

mivyavarT dRes win da gveZaxis ara marto Cven, aramed yvelas:<br />

„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“.* magram yvelas<br />

ar esmis simarTlis Zaxili, xolo zogierTebi uaryofen mas.<br />

simarTle urCia, igi iyo da iqneba, miuxedavad Cveni damokidebulebisa<br />

misadmi. ieso qriste ambobs: „da scnaT WeSmariti, da<br />

WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />

amrigad, WeSmaritebis Secnobis gareSe ar arsebobs<br />

pr o gresi, SeuZlebelia sulieri aRmavloba. qristianuli<br />

Tavisufleba ganuyofelia WeSmaritebisagan. Cven samudamod<br />

un da SevinarCunoT erTguleba simarTlisa da im maRali ideal<br />

ebisa, romlebisTvisac mogviwoda RmerTma, erTguleba xalxisa<br />

da samSoblosi; mxolod am SemTxvevaSi miiRebs adamiani<br />

„cxovrebis gvirgvins“. „iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da<br />

mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10).<br />

rogorc adamianis sxeulis organoebi asruleben sxva da­<br />

sxva funqcias da erTmaneTs avseben, aseve sxvadasxva Rir sebis<br />

pirovnebebi urTierTdaxmarebas saWiroeben.<br />

Cven gvWirdeba mSvidoba da siyvaruli. esaa kacobriob­<br />

is wyurvili. Cven mowmeni varT msoflioSi TermobirTvuli<br />

omis realuri saSiSroebisa. Cven unda gamoviyenoT Cvenze<br />

da mokidebuli yvela SesaZlebloba da SevqmnaT pirobebi<br />

Sromismoyvare mSvidobiani cxovrebisaTvis, raTa msoflio<br />

katastrofa Tavidan aviciloT.<br />

„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da<br />

* პირველშეწირულის წირვა<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

83


macxovrisa Cuenisa iesu qristesiTa“ (2 petr. 3, 18).<br />

84<br />

qristianoba religiaa mSvidobisa, srulyofili si y va ­<br />

rulisa da maradiuli sixarulisa. adamianisaTvis umaRlesi<br />

bednierebaa sxva adamianisTvis sixarulis miniWeba.<br />

Cemo Zvirfaso Tanamemamuleno! yvelas gilocavT qristes<br />

Sobis dResaswauls da gisurvebT, rom yoveli Cvengani iyos<br />

WeSmariti RvTis msaxuri da, aqedan gamomdinare – mSvidobis,<br />

si yvarulisa da Tavisuflebis Tanamoziare.<br />

„aznaurebiTa miT, romliTa qristeman Cuen ganguaaznaurna,<br />

mtkiced degiT“ (gal. 5, 1).<br />

„madli uflisa Cuenisa iesu qristesi sulisa Tquenisa<br />

Tana, amin!“ (filip. 4, 23).<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1982 w.<br />

saSobao epistole, 1982 w.


saaRdgomo epistole<br />

1982 w.<br />

wmida sinodis wevrebs – yovladsamRvdelo mitropolitTa,<br />

mTavarepiskoposTa da episkoposTa, moZRvarTa da diakonTa,<br />

patiosan ber­monazonTa da yovelTa saqarTvelos<br />

qristes mier sayvarel sapatriarqos SvilTa, mkvidrTa<br />

saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />

„RmerTi naTel ars“ (1 ioan. 1, 5).<br />

ristes mier sayvarelno wmida sinodis wevrno – yovl­<br />

ქ<br />

adsamRvdelono mitropolitno, mTavarepiskoposno da<br />

episkoposno, moZRvarno da diakonno, ber­monazonno, Zmano<br />

da dano, Zeno da asulno saqarTvelos marTlmadidebeli ek ­<br />

85


lesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno Cveni samSoblos<br />

sazRvrebs gareT.<br />

„Zmano, gixaroden, ganmtkiceniT, nugeSinis­cemul iqmneniT,<br />

nugeSinis­scemdiT, masve zraxevdiT, mSჳdobasa hyofdiT;<br />

da RmerTi siyuarulisaჲ da mSჳdobisaჲ iyavn Tquen Tana“ (2<br />

kor. 13, 11).<br />

wyalobiT RmrTisaჲTa dadga es kurTxeuli dRe qri stes<br />

brwyinvale aRdgomisa, rodesac Cveni gulebi savsea srulyofi<br />

li siyvaruliTa da zemiwieri sixaruliT, rodesac Zlevis<br />

galobas SehRaRadebs ca da qveyana aRdgomil macxovars. aRv<br />

sili RvTaebrivi siyvaruliTa da sixaruliT, guliTadad<br />

gilocavT am udides dResaswauls:<br />

86<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

qriste aRdga!<br />

maradiuli da ganuzomelia es sityvebi. qristes aRdgoma<br />

ara marto saxarebiseuli istoriis, aramed qristianuli ek le­<br />

siis cxovrebis udiadesi movlenaa, igi saxea Cveni aRd go misa,<br />

winauwyebaa eklesiis aRdgomisa, romelic qristes sxeuls warmoadgens.<br />

wmida aTanase didis moZRvrebiT, „ufalma cxovnebis um­<br />

Ta vres miznad cno, gamoecxadebina aRdgoma Tavisi sxeulisa,<br />

ra Ta amiT eCvenebina niSani sikvdilze gamarjvebisa da daerwmunebina<br />

yovelni, rom daxsnil ars xrwnileba da momadlebul<br />

ars uxrwneloba“ (swavlani, w. 1, gv. 219).<br />

adamiani mowodebulia ara marto sulieri xedvisa da<br />

Rv Tis SemecnebisaTvis, aramed – ganwmendisa, feriscvalebisa<br />

da RmerTTan SeerTebisaTvis. qristianis mizania daamyaros


saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

kavSiri RmerTTan wmida Svidi saidumlos da ganuwyveteli<br />

locvis meSveobiT. aq RvTis nebas adamianis neba unda Seerwyas.<br />

am kavSirSia arsi siwmidisa da siyvarulisa.<br />

wmida mamebi gvaswavlian, rom Tu adamianis neba emorCileba<br />

RvTis nebas, maSin misi sicocxle RvTiuria. magram rogor<br />

mivaRwioT amgvar kavSirs RmerTTan? es SesaZlebelia mxolod<br />

eklesiaSi. yvelani, vinc arian wevrni eklesiisa, atareben rCeulTa<br />

beWeds ara imitom, rom mxolod maT daimkvidron saukuno<br />

netareba, aramed raTa Secvalon da gaaerTianon mTeli<br />

kacobrioba, dayofili codviTa da egoizmiT.<br />

qristianebi unda gaerTiandnen ara garegani niSnebiT,<br />

aramed Sinagani arsebiT, rogorc gaerTianebulia sampirovani<br />

wmida sameba erTarsebad, da qristianTa es gaerTianeba erT<br />

azrsa da erTsulovnebaSi unda vlindebodes.<br />

eklesiis cxovrebaSi, rogorc saidumloSi, aris ori<br />

mxare: garegnuli mxare, romelic moicavs adamianis am qveyniur<br />

cxovrebas, dafuZnebuls qristianul rwmenasa da siyvarulze;<br />

da meore mxare – mistikuri, romelic iwyeba aq, dedamiwaze da<br />

zeciuri sasufevlis maradiulobaSi grZeldeba.<br />

vin SeiZleba ekuTvnodes qristes eklesias?! is, visac<br />

sworad swams da aRiarebs wmida samebas, vinc miiRo saidumlo<br />

naTlisRebisa, vinc SeerTebulia RmerTTan da moyvasTan<br />

siyvaruliT, emorCileba da aRiarebs sjulis kanonebs, vinc<br />

eziareba taZarSi Sesrulebul wmida saidumloebebs, romelnic<br />

samRvdeloebis mier wmida mociqulTagan miRebuli madliT<br />

aResruleba.<br />

adamiani eklesiaSi unda gaxdes ara mxolod sulieri,<br />

aramed valdebulia iyos wmida, raTa daimkvidros sasufeveli<br />

87


RvTisa. „wmidaa wmidaTa“, – xmobs mRvdeli saRmrTo liturgiis<br />

dasasruls, roca aRamaRlebs wmida tarigs, ganwesebuls wmida<br />

ziarebisaTvis. am or sityvaSi Rrma azria: qristes wmida xorci<br />

gankuTvnilia mxolod wmidaTaTvis, e.i. maTTvis, vinc sinanulisa<br />

da aRsarebis saidumlos wyalobiT Tavisi Sinagani samyaros<br />

ganwmendiT wmida gaxda.<br />

Tavi eklesiisa aris ufali ieso qriste, suli eklesiisa –<br />

suli wmida, wevrni eklesiisa varT Cven, romelTac gvwams wmida<br />

sameba, varT naTelRebulni da ziarni yovelTa saidumloTa.<br />

eklesiis saSualebiT iRebs morwmune mrevli RvTis madlsa da<br />

niWTa sulisa wmidisaTa.<br />

maSasadame, ra aris eklesia? eklesia warmodgeba berZnuli<br />

zmnisagan „ekkleo“, rac niSnavs vuxmob, movuwodeb, veZaxi<br />

Sekrebaze, krebaze. amrigad, eklesia aris im adamianTa krebuli,<br />

romelnic RmerTma amoirCia da TavisTan moixmo.<br />

mTavari arsi eklesiisa aris is, rom morwmune, misi we ­<br />

vri, ganuwyvetel kavSirSia mama RmerTTan, Ze RmerTsa da wmida<br />

sulTan. eklesiaSi xdeba saidumlo Sexvedra adamianisa<br />

RmerTTan (ioan. 17, 21­26).<br />

eklesiis yoveli wevri qristesia – qristiania. adamiani,<br />

romelic Tavis Tavs Tvlis morwmuned da ar aris eklesiis<br />

wevri, ar aris nawili erTisa vazisa, ar aris Sezrdili qristes,<br />

ar imyofeba masSi, ar asrulebs mis mcnebebs, ar aR marTula<br />

cocxal qvad eklesiis SenobaSi – aseTi adamiani marto imyofeba<br />

aRelvebul zRvaSi, romelic aucileblad STanTqavs mas.<br />

ra axasiaTebs qristes eklesias? eklesia erTiania, wmidaa,<br />

kaTolike da samociquloa. igi daarsda sulTmofenobis<br />

dRes. qristes eklesiis pirvelni wevrni mudam imyofebodnen<br />

„moZRurebasa mas mociqulTasa da ziarebasa, da gantexasa puri­<br />

88<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.


saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

sasa da locvasa... aqebdes RmerTsa... xolo ufali SesZinebda<br />

cxovnebulTa dRiTi­dRed eklesiasa“ (saqme. 2, 42, 47). eklesiaSi<br />

ar aris gayofa, misi wevrebi ar arian erTmaneTisadmi<br />

mtrulad ganwyobili damoukidebeli jgufebi, maT aqvT erTi<br />

guli, erTsul arian, maT xelmZRvanelobs erTi da igive suli<br />

wmida, isini Seadgenen erT mTlianobas – qristes sxeuls. mxolod<br />

eklesiaSi da eklesiis locviT SeiZleba gaxdes adamiani<br />

taZari sulisa wmidisa.<br />

eklesia sulia erisa.<br />

eklesiaSi yvelaferi erTiani unda iyos: erTi Tavi – ufali<br />

ieso qriste, erTi suli RvTisa, romeli yovelTa aRavsebs,<br />

erTi moZRvreba rwmenisa da cxovrebisa, erTni macxovnebelni<br />

saidumloni, rac yvelasaTvis aucilebelia.<br />

eklesia erTia, magram dayofilia adgilobriv da erovnul<br />

eklesiebad, romelnic arian wevrni erTi wmida msoflio<br />

samociqulo eklesiisa. masSi Sedian: konstantinopolis,<br />

aleqsandriis, antioqiis, ierusalimis, ruseTis, saqarTvelos,<br />

serbeTis, rumineTis, bulgareTis da sxv. eklesiebi. wmida kvipriane<br />

amis Sesaxeb SesaniSnavad ambobs: „mze gamohyofs uamrav<br />

sx ivs, magram naTeli erTia; xes gaaCnia totebi, magram igi er­<br />

Tia; nakadulni erTi saTavidan gamoedinebian..., ganacalkeve<br />

mzis sxivi mzisgan – erTianoba ar dauSvebs sinaTlis calke<br />

ar sebobas; CamoaWeri xes toti – CamonaWeri dakargavs sicocxles;<br />

gaTiSe nakaduli saTavisagan – nakaduli daSreba. msgavsad<br />

amisa, uflis naTliT gaciskrovnebuli eklesia msoflios<br />

hfens Tavis sxivebsa da amave dros is mainc erTia, ar irRveva<br />

mTlianoba misi sxeulisa, mTel qveyanaze gadaSlili aqvs Tavisi<br />

nayofieri totebi“.<br />

eklesiis erTianobasTan organuladaa dakavSirebuli<br />

89


eklesiis siwmide. rogorc cnobilia, codva aris mizezi dayofisa.<br />

codvis daTrgunva, upirveles yovlisa, Tavad adamians<br />

amTlianebs, mas RmerTsa da moyvasTan akavSirebs.<br />

siwmide eklesiisa TviTmyofadi da uryevia.<br />

Tuki eklesia RvTis sxeulia, gana SeiZleba qristes sxe<br />

u li ar iyos wmida? eklesiis siwmide qristes sxeulis siwmi<br />

didan gamomdinareobs, amitom eklesia uZlevelia: „amas<br />

kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />

ver ereodian mas“ (maT. 16, 18).<br />

eklesiis yoveli wevri, miuxedavad Tavisi naklovanebebisa,<br />

Tu misi cxovreba RvTisaTvis saTnoa, suliwmidis ma d liT<br />

imoseba. eklesiaSi suliwmidis madlis zemoqmedebiT xdeba<br />

adamianis ganwmenda codvebisagan da misi sulieri ganaTleba,<br />

madli RvTisa gardaqmnis adamians, ris Sedegad codvili povebs<br />

ganmarTlebas da xdeba wminda.<br />

wmida irineos lioneli (II s.) Semdegnairad aRwers eklesiis<br />

mTlianobas: „eklesiam, Tumca igi ganfenilia qve ynis<br />

kididan kidemde, miiRo mociqulTagan da maTi mowafeebisagan<br />

rwmena... am qadagebasa da rwmenas eklesia mtkiced inaxavs,<br />

rogorc erT WerqveS mcxovrebi ojaxi, da swams, ro gorc mqones<br />

erTisa sulisa da erTisa gulisa; Tanaxmad am isa, qadagebs da<br />

aswavlis... Tumca erebi msoflioSi sxvada s xvaa, maTi gadmo­<br />

cemis Zala erTi da igivea. arc eklesiebs, da fuZnebulT ger­<br />

manul qveynebSi, arc iveriis eklesiebs, arc keltebs, arc aRmosavleTSi,<br />

arc egvipteSi, arc libiaSi... gansxvavebulad ara<br />

swamT; rogorc mze, qmnileba RvTisa, qveyanaze erTi da igivea,<br />

aseve qadageba WeSmaritebisa yvelgan anaTebs da gananaTlebs<br />

yovelTa kacTa, romelTac surT Secnoba WeSmritebisa“ (wmida<br />

irineos lioneli. eretikosTa winaaRmdeg, 1, 10, 1­2).<br />

90<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.


saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

CvenTvis miT ufro Zvirfasia eklesiis am didi maswav­<br />

leblis sityvebi, ramdenadac igi magaliTisaTvis asaxelebs<br />

iveriis eklesiebs, rogorc SemnarCunebelT mociqulTa rwmenisa<br />

da WeSmaritebisa jer kidev II saukuneSi. aqedan Cans, rom<br />

kapadokiidan wmida ninos mosvlamde iveriis eklesia ukve<br />

arsebobda da mociqulTa rwmenis damcveli iyo.<br />

qristes eklesiis erT­erTi ZiriTadi Taviseburebaa sam­<br />

Rvdeloebis erTianoba. wmida kvipriane karTageneli ambobs:<br />

„msoflio eklesia erTia, ganuSorebeli da ganuyofelia. amitom<br />

unda gaerTiandes yvela mRvdelmTavari erT mTlianoba­<br />

Si“. sxvagan igive wmida mama wers: „es mTlianoba mtkiced unda<br />

davicvaT Cven, eklesiis TavSi mdgomma episkoposebma, raTa<br />

vaCvenoT, rom TviT episkoposebi erTni da ganuyofelni arian“.<br />

wmida ioane oqropiri, konstantinopolis mTavare p iskoposi,<br />

romelic cxovrobda IV s­Si da saqarTveloSi aR asrula<br />

Tavisi amqveyniuri cxovreba, SesaniSnavad wers qr i stianTaTvis<br />

eklesiis aucileblobaze: „SeuZlebelia zRvis gadacurva gemis<br />

gareSe. qristes wmida eklesia dedamiwaze igivea, rac gemi zRvaSi.<br />

am sulieri gemis baton­patroni TviT yovlisSemZle mama<br />

RmerTia, saWeTmpyrobeli – mxolodSobili Ze misi, wamyvani<br />

qari – suli wmida, mmarTvelni gemisa arian mociqulni da<br />

maTi memkvidreni, – moZRvarni da maswavlebelni eklesiisani,<br />

mgzavrni – marTlmorwmune qristianeni, Ziri da safuZvelia<br />

marTali rwmena wmidisa samebisa, kedlebi, wina nawili da<br />

gemis saWe warmodgenilia rogorc sarwmunoebis dogmatebi,<br />

RvTis mcnebebi, gadmocemani eklesiaTa, kanonni mociqulTa da<br />

msoflio krebaTa“.<br />

Cven xSirad vsvamT kiTxvas: ra gaakeTa warsulSi eklesiam<br />

91


Cveni xalxisaTvis, asrulebs Tu ara dRes igi Tavis macxovnebel<br />

misias, rogoria eklesiis roli momavalSi?! Tu Cven realurad<br />

ar ganvixilavT eklesiis mniSvnelobas warsulSi, ver SevZlebT<br />

naTlad davinaxoT misi awmyo da momavali.<br />

ra mogvca eklesiam warsulSi? bevri ram, riTac amayobs<br />

Cveni eri xelovnebis, literaturis, arqiteqturisa da sxva sferoSi,<br />

qristianuli sulierebisa da civilizaciis safuZvelze<br />

Seiqmna. Cveni eklesia daarsda maSin, rodesac romis imperiaSi<br />

varskvlavebr amobrwyinda aTeulaTasobiT mowame, rodesac<br />

egviptisa da iordanes udabnoebSi moRvaweobdnen Rirsi mamebi,<br />

romelTa marxvisa da locvis Rvawli yovelTvis ganacvifrebs<br />

yvela WeSmaritad moazrovne adamians. Cveni eklesia aRmocenda<br />

im dros, rodesac msofliosaTvis cnobili gaxda Rrma RvTismetyvelTa<br />

da filosofosTa: wmida iustine filosofosis,<br />

klimenti aleqsandrielis, wmidaTa basili didis, grigol<br />

RvTismetyvelis, ioane oqropirisa da sxvaTa Sromebi.<br />

Cvenma xalxma SeiTvisa da Seisisxlxorca mTeli es sulieri<br />

neqtari; es sxivebi gardatyda Cveni cnobierebis prizmaSi<br />

da Cvenma xalxma sruliad axali Sedevrebi Seqmna sulieri<br />

saganZurisa. ra iqneboda saqarTvelo wmida ninos, vaxtang<br />

gorgaslis, daviT aRmaSeneblis, SoTa rusTavelis, daviTisa<br />

da konstantines, kaTolikos­patriarqis anton I­is, efrem<br />

filosofosis, petre iberis, ioane petriwisa da mravalTa<br />

sxvaTa Rvawlis gareSe? vis ecodineboda dRes saqarTvelos<br />

Sesaxeb, rom ar gvyoloda beqa opizari, beri damiane? warmoudgenelia<br />

saqarTvelo msoflioSi cnobili tixrul­minanqruli<br />

xatebis, sveticxovlis, jvaris, bolnisis sionis gareSe. aseTi<br />

magaliTebis moyvana aTasobiT SeiZleba. mTeli es saunje Cvenma<br />

92<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.


xalxma qristianobisa da saqarTvelos eklesiis macxovnebel<br />

sxivTa gavleniT Seqmna.<br />

dRes, mecnierul­teqnikuri revoluciis saukuneSi, ek lesia<br />

asrulebs udides misias, aRsavsea RvTaebrivi ener gi iT<br />

da, aqedan gamomdinare – madlmosili niWiT, aqtiurad mo ­<br />

nawileobs eris cxovrebaSi, iRvwis mSvidobis dacvis di adi<br />

saqmisaTvis, urTierTgagebisa da samarTlianobis da mya re­<br />

bisaTvis.<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

eklesiis valia eris gaerTianeba.<br />

saqarTvelos eklesiam yvelaferi unda gaakeTos Cveni<br />

eris sulieri keTildReobisaTvis.<br />

Cven didad gvaxarebs is pozitiuri Zvrebi, romlebic<br />

mimdinareobs ukanasknel wlebSi saqarTvelos respublikaSi.<br />

es winsvla yvelaferSi Cans: marTlwesrigSi, literaturaSi,<br />

xe lovnebaSi, qalaqsa Tu sofelSi. Cven gvaRelvebs ara marto<br />

Sinagani problemebi, aramed yvelas, vinc ar aris gulgrili<br />

Tavisi samSoblosadmi, afiqrebs im TanamemamuleTa – ZmaTa da<br />

daTa bedi, qristiania is Tu musulmani, romelnic aRmoCndnen<br />

Cv eni samSoblos sazRvrebs gareT.<br />

gansakuTrebuli siyvaruliTa da mxurvale grZnobiT<br />

mogmarTavT Tqven, Cveno Zmebo, mcxovrebno samSoblos sa z Rv<br />

rebs gareT, mogmarTavT Tqven, musulmanebo da qristi a nebo,<br />

Cven sisxliT da xorciT erTni varT, miuxedavad ga nsxvavebuli<br />

religiuri Sexedulebebisa. gaxsovdeT, rom Tq veni winaprebi<br />

ganisveneben saqarTvelos wmida miwaSi, nu da iviwyebT vin xarT,<br />

sadaurni xarT, gaxsovdeT RvTisagan da locvili qarTuli<br />

ena da saukuneTa manZilze nakurTxi qa rTuli tradiciebi; gax­<br />

sovdeT, siZulvilisa da sulieri ga yofis daZleva SeiZleba<br />

93


mxolod siyvaruliT, romliTac ase uxvad dagvajildova<br />

uzenaesma. Cven marad gvaxsovxarT da dRemudam vloculobT<br />

TqvenTvis, Cveni eris SeerTebisaTvis.<br />

am didebulsa da adamianis gonebisaTvis miuwvdomel<br />

dRes qristes aRdgomisa, Cven unda SevxvdeT ganwmendilni, ganvaaxloT<br />

Cveni sulierni swrafvani da qristianuli Semecnebis<br />

siRrmeSi miveaxloT WeSmritebisa da cxovrebis gzas ­ ufalsa<br />

Cvensa ieso qristes. amasTan erTad, saWiroa gaviazroT moyvasis<br />

gasaWiri da Semweoba aRmovuCinoT mas.<br />

Cven Rrma aRSfoTebas gamovTqvamT imis gamo, rom Tanda­<br />

Tan matulobs masobrivad momspobi iaraRis raodenoba da<br />

masTan erTad misi gamanadgurebeli Zala. Cveni eklesia darwmunebulia,<br />

rom yvela religiis warmomadgenelTa mso flio<br />

konferencia, romelic a.w. 10­14 maiss moskovSi Se dgeba, iqneba<br />

metad drouli da amave dros aqtualuri. Cveni eklesia miiRebs<br />

aqtiur monawileobas am saerTaSoriso forumSi.<br />

dRes Cven aRvavlenT locvebs mSvidobisaTvis yovlisa<br />

soflisa da maTTvis, vinc iRvwis mSvidobis damkvidrebisaTvis,<br />

vinc Sromobs progresisa da samarTlianobisaTvis.<br />

qristes aRdgomis cxovelmyofeli sxivi aRwevs adamianTa<br />

gulebSi da avsebs qveyanas siyvaruliTa da sixaruliT.<br />

aRsavse am gamouTqmeli siyvaruliT, guliTadad vulocav<br />

mTel RvTivkurTxeulsa da RvTivdacul Cvens samwysos qristes<br />

brwyinvale aRdgomas. dae, aRdgomilma macxovarma Rirs gvyos<br />

Sesvlad aRdgomis sixarulsa da miRebad gulTa Sina CvenTa<br />

mcnebaTa saxarebisaTa. ufali movals Senda, nu iqmnebi yru da<br />

munj, ganuxven mas karni gulisa Senisani da Semovals igi da<br />

daadgreba Sen Tana.<br />

94<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.


aRvavlen locvebs, rom yoveli Cvengani gaxdes Rirsi<br />

RmerTTan am saidumlo Sexvedrisa. vusurveb yvelas saukuno<br />

sixaruls, RmerTma akurTxos mTeli qveyana da moaniWos kacobriobas<br />

keTildReobiTi da mSvidobiTi cxovreba.<br />

aRsrulda! brZanebs ufali: „viqmen me ani da ჵ, dasabami da<br />

dasasruli. me wyurielsa mivsce wyaroჲsa misgan wylisa cxovelisa<br />

usasyidlod. romelman sZlos, mivsce mas ese yoveli da<br />

viyo misa RmerT, da igi iyos Cemda Ze“ (gamocx. 21, 6­7).<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1982 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

95


ყ<br />

saSobao epistole<br />

1983 w.<br />

yovladsamRvdelo mitropolitebs, mTavarepiskoposebs,<br />

episkoposebsa da saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiis RvTivkurTxeul sulier Svilebs, mcxovrebT<br />

saqarTveloSi da mis farglebs gareT!<br />

„aha samkჳdrebeli RmrTisaჲ kacTa Tana,<br />

da daimkჳdros maT Tana, da igini iyvnen<br />

er misa, da igi RmerTi Tavadi mkჳdr<br />

iyos maT Soris“ (gamocx. 21, 3).<br />

ovladsamRvdelo mwyemsmTavarno, saqarTvelos mar­<br />

Tlmadidebeli eklesiis saTno sulierno Svilno, mk­<br />

vidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno mis sazRvrebs ga reT!<br />

RvTis didi siyvarulis wyalobiT kvlavac mSvidobiTa<br />

97


da keTildReobiT vxvdebiT udidessa da RvTivSemosil dR e­<br />

saswauls – qristes Sobas, zeims, romelic mTlianad mo icavs<br />

yoveli Taobis adamianis gulsa da cnobierebas, za tiks, romel­<br />

ic mefobs saukuneebze. es is sasixarulo da naTelmosili dRea,<br />

rodesac Cven beTlemel mwyemsebsa da aRmosavlel mogvebTan<br />

erTad gonebiT mivemgzavrebiT im gamoqvabulisaken, romelsac<br />

wilad xvda bedniereba, wiaRsa Si na Tvissa mieRo axalSobili<br />

yrma, macxovari qveynisa.<br />

jer kidev qristes Sobamde warmarTuli samyaros sauke­<br />

Teso warmomadgenelni cxovrobdnen imediT, rom RvTis gzis<br />

maZiebeli xalxis gulSi WeSmariti sarwmunoeba aRmocendeboda<br />

da xsnas yovlismimtevebeli RmerTis siyvarulis wyalobiT<br />

moipovebda. I saukunis romaeli istorikosebis, tacitusisa<br />

da svetoniusis mowmobiT, aRmosavleTis teritoriaze mcxovrebTa<br />

Soris gavrcelebuli iyo azri imis Sesaxeb, rom maT<br />

moevlineboda mefe, romelic daamyarebda mSvidobasa da wesrigs<br />

xalxTa Soris. romaeli poeti vergiliusi adidebda im<br />

Cvils, romelic gardamoxdeboda zeciT, momadlebda qveyanas<br />

mSvidobas da daubrunebda dedamiwas „oqros xanas“. kacobrioba<br />

TrTolviT moeloda Zveli aRTqmis winaswarmetyvelebis aRsrulebas<br />

– movlinebas qveynis mxsnelisa da RmrTisa Cuenisa,<br />

ieso qristesi... da bolos, RmerTi ufali gamogviCnda Cven.<br />

qristes Sobis Rames beTlemis zecas moefina angelozTa<br />

sadResaswaulo galoba: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da<br />

queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14).<br />

dRes es diadi qebaTa qeba kvlavac ismis samyaroSi da qristianTa<br />

gulebs avsebs usazRvro sixaruliT, romlis arsic wmida<br />

mociqulma ioane RvTismetyvelma ase gamoxata: „da sityuaჲ igi<br />

98<br />

saSobao epistole, 1983 w.


saSobao epistole, 1983 w.<br />

ჴorciel iqmna da daemkჳdra Cuen Soris... savse madliTa da<br />

WeSmaritebiTa“ (ioan. 1, 14).<br />

kavSiri ufalTan da ziareba RvTiur madlsa da WeSmaritebasTan<br />

– ai, is sixaruli, rasac emyareba Cveni bedniereba<br />

da keTildReoba. RmerTTan miaxloebiT adamianSi axldeba<br />

yovelive is, rac codvis gamo moispo masSi. qveynad macxo vris<br />

movlinebiT saTave daedo kacobriobis dabrunebas na Tlisa<br />

da WeSmaritebisaken. „amisTჳs Sobil var da amisTჳs mo vivline<br />

soflad, raჲTa vwamo WeSmariti“ (ioan. 18, 37) – brZanebs ufali.<br />

ai, es maradiuli da mxsneli WeSmariteba gv i zidavs Cven.<br />

magram rogor mivaRwioT RmerTTan Sinagan, sulier<br />

er Tianobas? TiToeuli Cvengani grZnobs amis saWiroebas,<br />

ra dganac adamians ukve aRar ZaluZs gaumklavdes im tanjvasa<br />

da winaaRmdegobebs, romlebic gamudmebiT warmoiSoba mis<br />

ga rSemo. aucilebelia Semweoba yovlisSemZle Zalisa, zeciT<br />

ga rdamovlenilisa CvenTvis.<br />

adamiansa da RmerTs Soris kavSirisaTvis aucilebeli<br />

pirobaa uryevi rwmena da Tavdadebuli siyvaruli. es is myari<br />

sa fuZvelia, romelzec unda avaSenoT Cveni sulieri Senoba.<br />

wmida winaswarmetyvelma ioane naTlismcemelma Tavisi qadageba<br />

Semdegi sityvebiT daiwyo: „SeinaneT, rameTu moaxlebul<br />

ars sasufeveli caTaჲ“ (maT. 3, 2). sinanulisa da Sinagani srulyofis<br />

gareSe SeuZlebelia RmerTTan miaxleba. qristesTan<br />

rom viyoT da misi yovlisSemZle Semweoba vigrZnoT, pirvel<br />

rigSi, unda ganviwmidoT yovelgvari sulieri da xorcieli<br />

biwisagan, e. i. unda ganvTavisufldeT codvebisagan.<br />

Zalian xSirad Cveni Tavi migvaCnia marTal, wminda adamianad,<br />

da amave dros arad vagdebT yoveldRiur codvebs,<br />

99


o mlebic satanjvelisken gvibiZgeben. ase vfiqrobT: me aravin<br />

mo miklavs, xolo patar­patara codvebi ki yvelas aqvso. saSi­<br />

Sia amgvari msjeloba. mTa xom Sedgeba rogorc didi qvebisagan,<br />

ise kenWebisganac. RvTis winaSe umniSvnelo codva ar arsebobs,<br />

yovelgvari gardaxdoma uflis mcnebisagan Seuracxyofs mis<br />

sidiades da gvaSorebs mas. mefe da winaswarmetyveli daviTi,<br />

rodesac fsalmuns werda, ZrwolviT uxmobda ufals: „ufalo,<br />

nu guliswyromiTa SeniTa mamxileb me, nuca risxviTa SeniTa mswavli<br />

me... ara ars mSჳdobaჲ ZualTa CemTa pirisagan codvaTa<br />

CemTaჲsa; rameTu uSjuloebani Cemni aRmematnes Tavsa Cemsa da,<br />

viTarca tჳrTi mZime, damimZimdes Cem zeda“ (fsalm. 37, 2,4,5).<br />

pavle mociquli, eklesiis burji, saxarebis qadagebisa­<br />

Tvis yvelaze metad damaSvrali, wuxda, rom uflis winaSe mxolod<br />

codvebiTa da uZlurebiT wardgeboda.<br />

sityva „sinanuli“ ara marto sakuTari codvebis Segnebas<br />

niSnavs, aramed TviTSegnebis gardaqmnasac, rodesac pirovneba<br />

RmrTisadmi, moyvasisadmi, TviT Tavisi Tavisa da cxovrebisadmi<br />

damokidebulebis axleburad gaazrebas iwyebs. aseTi<br />

adamiani grZnobs Tavis sisustes da, amasTan erTad, eZebs gzas<br />

am mdgomareobidan gamosasvlelad. Rirsi mama isaak asuri<br />

ambobs: „netar ars kaci, romeli Seicnobs uZlurebasa Tvissa,<br />

rameTu codna ese xdeba misTvis safuZveli da sawyisi yovelive<br />

keTilwarmatebisa“ (isaak asuri, 61­e sityva).<br />

rodesac sinanulis gzas Seudgebi, nu iqnebi ugrZnobeli<br />

da gulqva, aramed scan dacema Seni da iglovde codvaTaTvis<br />

SenTa. wmida ioane oqropiri wers: „stirode ara ubralod,<br />

aramed mwared, viTarca petre; sulisa Senisa siRrmeTagan<br />

gadmoRvare nakadulni cremlTani, raTa ufalman mowyalebiT<br />

100<br />

saSobao epistole, 1983 w.


saSobao epistole, 1983 w.<br />

Segindos Secodebani. kacTmoyvare RmerTi Sengan Sromas iTxovs<br />

mcireds da TviT mogagebs didebuls, Sengan elis mizezs,<br />

raTa dagajildovos cxonebiT. Seswire mas cremlni Senni da<br />

man moganiWos Sendoba“ (Txz. t. II, gv. 322­323).<br />

Cven vlaparakobT sinanulze, aRsarebaze, maSin roca<br />

adamianma xSirad arc ki icis, ra unda moinanios, ra iTvleba<br />

codvad. zogierTs miaCnia, rom codva Cveni Tvisebaa. TiTqos<br />

igi Cveni bunebis nawilia. cnobilia, rom adamiani RvTis msgavsad<br />

aris Seqmnili. is, rac ar Seesatyviseba Semoqmedis saxes,<br />

ar aris Cveni bunebiseuli. maS, ras warmoadgens codva RvTismetyvelTa<br />

gagebiT? codva borotebaa, romelic pirovnebaSi<br />

misi nebiT Sedis. boroteba anu codva adamianis buneba ki ar<br />

aris, misi mdgomareobaa. prokle diadoxosis TqmiT: „borotisadmi<br />

Cvens midrekilebas sZlevs buneba sikeTisa, radganac<br />

sikeTe arsebobs, boroteba ki ar arsebobs, ufro sworad,<br />

boroteba arsebobs maSin, rodesac mas gamoavlenen“ (saRvTismetyvelo<br />

Sromebi, 1972 w., gv. 69). codva Sedegia nebis sisustisa<br />

an sneulebisa. igi amboxia RvTis winaaRmdeg, radganac codviT<br />

varRvevT mis mcnebebs. amasTan, is erTgvari senia, romelic<br />

cdilobs damkvidrdes adamianSi da daaavados igi. pirovneba<br />

Tavisi surviliT uTmobs adgils borotebas da Sehyavs codva<br />

Tavis samyaroSi, Tanxmdeba iyos misi morCili.<br />

ase rom, codva ucxo, arabunebrivi mdgomareobaa adamianisa<br />

da misgan kaci mxolod sinanuliTa da aRsarebiT Tavisufldeba.<br />

codva mravalgvari arsebobs. am epistoleSi mxolod<br />

zogierT maTganze SevCerdebiT, iseTze, xSirad rom gvxvdeba<br />

da gvaSorebs RmerTs.<br />

pirveli da Znelad gamosasworebeli codva ampartavne­<br />

101


aa. es is pirveli codvaa, angelozi eSmakad rom aqcia. bibliaSi<br />

bevrganaa Tqmuli ampartavnebis Sesaxeb. brZeni solomoni<br />

ambobs: „modis mediduroba da mohyveba damcireba“ (igav. 11,<br />

2); „damxobas win uZRvis ampartavneba, dacemas – qedmaRloba“<br />

(igav. 16, 18). iakob mociqulTan vkiTxulobT: „ampartavanTa<br />

Sehmusravs RmerTi, xolo mdabalTa moscis madli“ (iak. 4, 6).<br />

ra aris ampartavneba? mas Zalian sxartad da lakoniurad<br />

ganmartavs Rirsi mama ioane kibisaRmwereli: ampartavneba<br />

ukiduresi siRatakea sulisa. filosofia da msoflio literatura<br />

mdidaria mravalgvari gansazRvrebiTa da magaliTiT<br />

am naklisa, magram daskvna saerToa: qedmaRloba mankieri<br />

grZnobaa, saZraxisi da yovlad damamcirebeli. igi gviCvenebs,<br />

rom pirovneba ar icnobs Tavis Tavs. ampartavans sxvisi upiratesoba<br />

aRizianebs. wmida efrem asuris TqmiT, ampartavani ver<br />

itans masze ukeTess, aseTisa an Surs, an ejibreba mas. igi vinmes<br />

Seqebas sakuTar damcirebad da Seuracxyofad iRebs.<br />

meore codva, romelic xSirad gvxvdeba da romelic<br />

da kavSirebulia qedmaRlobasTan, aris mrisxaneba. eklesiast­<br />

es wignSi vkiTxulobT: „nu moswrafe xar sulsa Sina TჳsiTa<br />

gu liswyromad, rameTu guliswyroma wiaRTa Sina ugunurTasa<br />

ganisuenebs“ (ekl. 7, 10). wmida pavle mociquli gvafrTxilebs:<br />

„yoveli simware da risxvaჲ da gulis wyromaჲ da RaRadebaჲ<br />

da gmobaჲ moispen Tquen Soris yovliTurT ukeTurebiT“ (efes.<br />

4, 31). ukeTuri, mrisxane adamiani pirvel rigSi sakuTar Tavs<br />

vnebs, Semdeg ki – sxvebs. risxva uaryofiTad moqmedebs gonebaze,<br />

gulze, nervul sistemasa da, saerTod, mTel organizmze.<br />

Rirsi mama ioane kasiane mrisxanebas sasikvdilo Sxams uwodebs.<br />

mZvinvare kaci veRar sazRvravs; man SeiZleba Seuracxyos susti,<br />

102<br />

saSobao epistole, 1983 w.


saSobao epistole, 1983 w.<br />

daamciros, gaanawyenos uZluri, SeiZleba iseTi saqcieli Cai­<br />

dinos, suls mouSuSebel Wrilobad rom darCeba sicocxlis<br />

bolomde. guliswyromisa da gulficxelobisagan morCileba,<br />

simSvide, simdable gvkurnavs. ufali gvaswavlis: „aRiReT uReli<br />

Cemi Tquen zeda da iswaveT Cemgan, rameTu mSჳd var da mdabal<br />

guliTa, da hpovoT gansuenebaჲ sulTa TquenTaჲ“ (maT. 11,<br />

29). gulficxelni da mrisxaneni sa b raloni arian; ganerideT<br />

am codvas.<br />

mZime codva, tvirTad rom gvawevs Cven, aris Suri. iakob<br />

mociquli wers: „sada ars Suri da ჴdomaჲ, mun SfoTi da yoveli<br />

borotisa saqmჱ“ (iak. 3, 16). brZeni solomoni ambobs: „nu isereb<br />

kacisa Tana moSurnisa“ (igav. 23, 6).<br />

Suri sxva adamianis keTildReobiT, upiratesobiT anda<br />

sxva raime warmatebiT gamowveuli wyena da gaRizianebaa. igi<br />

yvelas mier dagmobili, magram mainc mravalTaTvis damaxasiaTebeli<br />

naklia, romlis damalvasac saguldagulod cdiloben.<br />

Surma SeiZleba kaci borotmoqmedad aqcios. saocaria, es<br />

codva materialur samyaroSi ufro metad vlindeba; iSviaTad<br />

Tu vinmes SeSurdeba adamianis sulieri miRwevebisa. ar SurT<br />

imisi, visac ufro didi sarwmunoeba da siyvaruli aqvs, vinc<br />

metis momTmenia, vinc keTilTa niWTa mopovebas eswrafvis. iakob<br />

mociqulis epistoleSi vkiTxu­lobT: „xolo ukueTu Suri mware<br />

ga qundes da ჴdomaჲ gulTa Sina TquenTa, nu iqadiT da styuiT<br />

WeSmaritebasa zeda“ (iak. 3, 14). e. i. nu moiwonebT Tavs qristianis<br />

saxeliT da nu icruebT, TiTqos Suri imdenad ubralo ram iyos,<br />

rom igi WeSmaritebas ziarebuli kacisTvis dasaSvebad miiCnioT.<br />

mociquli pavle korinTelTa eklesias afrTxilebda: „rameTu<br />

sadaRa Tquen Soris Suri da ჴdomaჲ da ganwvalebani, ara<br />

103


ჴorcielveRa xarTa da kacobriv iqceviT“ (1 kor. 3, 3); SuriT<br />

anTebuli adamiani kilavs da aZagebs yvelas, visac ejibreba:<br />

mtersa Tu moyvares. xSirad uniWoebs didi pretenziebi aqvT,<br />

saqmiT ki arafers akeTeben da am samwuxaro grZnobis morCilni<br />

patiosan da udanaSaulo adamianebs ganikiTxaven.<br />

ar SeiZleba erTdroulad iyo qristiani da amave dros<br />

SuriT Sepyrobili. siyvaruli da Suri iseve SeuTavsebelia,<br />

rogorc naTeli da bneli.<br />

Zmano da dano Cemno! ganarideT gulni Tqvenni Sursa,<br />

xedvideT ra warmatebas moyvasisa Tqvenisa, ixarebdeT mis<br />

Tana. daexmareT niWmimadlebuls, gamoavlinos Tavisi SesaZleblobani.<br />

gaxsovdeT, RmerTi Tqvens guls xedavs da mogagebT<br />

simdidrisaebr gulisa Tqvenisa.<br />

aRniSnulis garda arsebobs sxva codvebic: pativmoyvareoba,<br />

sizarmace, sasowarkveTileba, mruSoba, siZunwe, siZulvili,<br />

RvarZli, gankiTxva... isini gvaSoreben RmerTs da Sinagan<br />

harmonias urRveven Cvens suls. advili ar aris codvebisagan<br />

ga Tavisufleba. es miT ufro Znelia, Tu isini ukve Cveulebad<br />

qce ulan. mTavaria, adamians Sinaganad sZuldes codva da mis mo­<br />

kveTas cdilobdes. Tu gaqvs survili gamosworebisa, ukve swor<br />

gzaze dgaxar; am dros unda iCqaro taZrisaken. midi mR vdelTan,<br />

rogorc sulis mkurnalTan, da gaumxile Seni na klovanebani.<br />

misi locviTa da kurTxeviT TviT RvTisagan mi iReb Sendobas.<br />

104<br />

saSobao epistole, 1983 w.<br />

mRvdlis winaSe Tqmuli aRsareba aucilebeli pirobaa<br />

sinanulisa, radganac moZRvars RvTisagan aqvs miniWebuli<br />

ufleba codvaTa mitevebisa. zogjer amboben: ra saWiroa eklesiaSi<br />

mRvdelTan misvla? gana ar SeiZleba TviT ufals uTxra<br />

Seni codvebi da moinanio mis winaSe? aseT adamianebs ar esmiT


saSobao epistole, 1983 w.<br />

aRsarebis saidumlo da mRvdlis Sendobis Zala. aRsareba gan­<br />

wmendaa, meore naTlobaa, rogorc mas wmida mamebi uwodeben;<br />

igi Serigebaa RmerTTan, Sinagani simSvidea, dawynarebaa.<br />

rodesac Cveni sulieri WurWeli ganspetakdeba, Tavmdablad<br />

da krZalviT unda miviRoT wmida ziareba.<br />

ra aris ziareba da ratomaa igi aucilebeli? wmida ziareba<br />

TviT ufalma ieso qristem daadgina saidumlo serobisas.<br />

wmida mociqulis, lukas, saxarebaSi vkiTxulobT: ieso<br />

qr i stem „moiRo puri, hmadlobda da gantexa da misca maT da<br />

Tqua: ese ars ჴorci Cemi, TquenTჳs micemuli; amas hyofdiT<br />

mosaჴsenebelad Cemda. egreTve sasumeli Semdgomad serobisa<br />

da Tqua: ese sasumeli – axali Sjuli sisxlisa Cemisaჲ TquenTჳs<br />

daTxeuli“ (luk. 22, 19­20).<br />

RvTis xorcad da sisxlad gardaqmnili puriTa da RviniT<br />

pirvelad mociqulni eziarnen. uflis xorcisa da sisxlis<br />

miRebisas macxovari miuTiTebs, rom adamianisaTvis ar aris<br />

sakmarisi mxolod xorciel purze zrunva, misTvis aucilebelia<br />

sulieri sazrdeli, romelic mas SemoqmedTan daakavSirebs,<br />

xels Seuwyobs misi sulis zeaRsvlas miwidan zeciur eklesiasTan<br />

SeerTebisaTvis.<br />

maziarebelni, uerTdebian ra macxovars, misi saSua lebiT<br />

ukavSirdebian erTmaneTs mtkice organuli kavSiriT da qmnian<br />

qristes erTian mistikur da amave dros realur sxeuls –<br />

eklesias. yoveli qristiani TveSi erTxel mainc unda eziaros,<br />

rom sulierad ganmtkicdes. es saidumlo exmareba adamians<br />

naklovanebaTa, vnebaTa daZlevaSi, xilul da uxilav mterTa<br />

winaaRmdeg brZolaSi. marxvis dReebSi, vinc marxvas inaxavs,<br />

SeuZlia, yovel kviras eziaros. ase rom, ziareba udidesi sa i­<br />

105


dumloa; ziarebisas CvenSi viRebT meufesa zecaTasa da qveyanis<br />

a sa, romlis Zala da Zlierebac sazRvardaudebelia; amiT ki<br />

gve niWeba madli sikeTis qmnisa.<br />

sikeTis qmna adamianis iseTive bunebrivi Tviseba unda<br />

iyos, rogorc keTili xisaTvis keTili nayofis gamo Re ba,<br />

xolo boroteba iseve SeuZlebeli – rogorc „ver ჴel­ew i febis<br />

xesa keTilsa nayofisa xeneSisa gamoRebad“ (maT. 7, 17­18).<br />

106<br />

saSobao epistole, 1983 w.<br />

„WeSmariti sibrZnismoyvareni da ZmaTmoyvareni, – ambobs<br />

wmida grigol RvTismetyveli, – eswrafvian qmnas sikeTisas Ta­<br />

vad sikeTisaTvis da ara pativisaTvis caTa Sina“ (wmida grigol<br />

RmrTismetyveli, Txz. m. 1889 w. gv. 97).<br />

TiToeuli Cvengani RvTivqmnili mSvenieri WurWelia,<br />

romelic uflis madliT unda iyos savse da warmoadgendes<br />

taZars sulisa wmidisa.<br />

sulieri ganwmendis, aRsarebisa da ziarebis Semdeg ad ­<br />

amiani gardamavali ferebiT mbrwyinavi andamativiT naT obs:<br />

misi suli xdeba savane siyvarulisa, Tavmdablobisa, si mSvidisa,<br />

moTminebisa, siwmindisa, locvisa, marxvisa da sxva im maRal<br />

RirsebaTa, romlebic pirovnebas RvTiT eniWeba.<br />

Zmano da dano, mogmarTavT ra saSobao epistoleTi,<br />

minda Tqveni yuradReba SevaCero im problemaze, romelic<br />

dRes mTel kacobriobas awuxebs. es aris birTvuli ganadgurebisagan<br />

qveynis dacvis sakiTxi.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia yovelTvis<br />

iyo da kvlavac darCeba Tavisi saukunovani tradiciebis erTguli.<br />

igi wmidad icavs da msoflioSi qadagebs xalxTa Soris<br />

urTierTgagebasa da Tanxmobas da amiT xels uwyobs dedamiwaze<br />

mSvidobis SenarCunebisaTvis brZolas. Cveni miswrafeba mSvidobisaken<br />

– es qristianuli religiis arsebiTi mxarea. yvela


saSobao epistole, 1983 w.<br />

adamiani da yvela xalxi Tanasworuflebiania. migvaCnia, rom<br />

TiToeuli adamianisa, da gansakuTrebiT ki, morwmune qristianis<br />

valia, yovelgvari saSualebiT win aRudges omis gaCaRebis safrTxes.<br />

omisa da mSvidobis problema saerTo problemaa. igi<br />

moicavs da aRelvebs yvelas, ganurCevlad misi religiuri,<br />

kulturuli Tu politikuri Sexedulebebisa, radganac yvela<br />

grZnobs birTvuli katastrofis safrTxes. es saerTo daintereseba<br />

gansakuTrebiT naTlad gamovlinda moskovSi, 1982 wlis<br />

10­14 maiss Catarebul msoflio konferenciaze – „religiuri<br />

moRvaweni birTvuli katastrofisagan sicocxlis RvTaebrivi<br />

madlis gadasarCenad“, sadac saqarTvelos marTlmadidebelma<br />

eklesiam aqtiuri monawileoba miiRo. moskovis konferenciis<br />

Semdeg msoflio mowme gaxda Cveni saxelmwifos mier aRebuli<br />

metad mniSvnelovani axali samSvidobo iniciativisa, rom igi<br />

pirveli ar gamoiyenebs birTvul iaraRs. es calmxrivi valdebuleba<br />

didi aRfrTovanebiT miiRo msofliom. Tu sxva qveynebis<br />

meTaurnic ikisreben amgvar valdebulebas, SesaZlebeli iqneba<br />

msoflios xsna birTvuli ngrevisagan.<br />

yvelas gvesmis, rom mSvidobisaTvis brZolis saqmeSi<br />

miRweuliT ar SeiZleba davkmayofildeT. aucilebelia gavaerTianoT<br />

da gavamravloT mSvidobis momxreTa Zalebi. Cven<br />

aRvavlenT locvebs mSvidobisaTvis mTel msoflioSi, xalxTa<br />

da saxelmwifoTa Soris urTierTndobisa da samarTlianobis<br />

ganmtkicebisaTvis. yovelTvis unda gvaxsovdes mociqulTa<br />

sityvebi: „moiZien mSჳdobaჲ da misdevdin mas“ (1 petr. 3, 11).<br />

gaxsovdes, rom „mSჳdobasa gჳwodna Cuen RmerTman“ (1 kor.<br />

7, 15). „scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />

Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />

WeSmaritebis ZiebaSi saukuneTa manZilze kacobriobam<br />

107


mravali gza da biliki ganvlo, Tavis Tavze gamoscada da gadaitana<br />

yovelive, rasac moicavs adamianis suli: miwierebis<br />

uarmyofeli ukiduresi misticizmidan ukidures RvTis uaryofamde.<br />

da mxolod maSin, roca es gzebi gavlili iyo da Zalebi<br />

amowuruli, dadga Jami, odes sityva xorciel iqmna, mogvevlina<br />

ieso qriste – tarigi RvTisa, romelman aRiRo codvani so flisani.<br />

mxolod qristianobaSi pova Sinagani srulyofa mTeli<br />

kacobriobis religiuri Ziebis xangrZlivma da mZime msoflioistoriulma<br />

procesma.<br />

saSobao epistole wmida efrem asuris sityvebiT msu rs<br />

davamTavro: „dReჲ ese ars dReჲ cxonebisa, Rameჲ ese mSჳ do basa<br />

da myudroebas mianiWebs msoflios. awindeli Rame ekuTvnis<br />

mSvids (ieso qristes). amisTvis ganagdos yovelman risxuaჲ da<br />

sificxleჲ, daayudos ampartavnebaჲ da zvaobaჲ Tჳsi. aw aRmobrwyinda<br />

dReჲ igi wyalobisa da nu eufleba vismes grZnobaჲ<br />

Surisgebisa wyenisaTჳs misisa; nu iqneba vinme mizezi sxvisi Wirisa<br />

da mwuxarebisa. es dRe uRrublo da naTelia. dae, moidrikos<br />

mis winaSe risxvam, Semmusrvelma mSvidobisa da myudroebisa“<br />

(efrem asuri, 1904, gv. 138).<br />

madli uflisa, siyvaruli, mSvidoba da sixaruli Tqven<br />

yovelTa Tana!<br />

kidev erTxel gilocavT diad dResaswauls – qristes<br />

Sobas!<br />

gisurvebT maradiul sixaruls, rameTu CvenTan ars<br />

RmerTi!<br />

108<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1983 w.<br />

saSobao epistole, 1983 w.


saaRdgomo epistole<br />

1983 w.<br />

wmida sinodis wevrebs – yovladsamRvdelo mitropolitebs,<br />

mTavarepiskoposebs, episkoposebsa da saqarTvelos<br />

marTlmadidebeli eklesiis RvTivkurTxeul sulier Svilebs,<br />

mkvidrTa saqarTveloჲsa da mis sazRvrebs gareT mcxovrebT:<br />

„saidumloჲ ese did ars; xolo me vityჳ<br />

qristesTჳs da eklesiisa“ (efes. 5, 32).<br />

adResaswaulod guguneben saaRdgomo zarebi... msofl­<br />

ს<br />

ios amcnoben diad gamarjvebas – Zlevas sicocxlisa sikvdilze,<br />

axareben qristes brwyinvale aRdgomas.<br />

am sixaruls gauwyebT dRes mec, RvTivganbrZnobilo<br />

mwyemsmTavarno da moZRvarno, diakonno, ber­monazonno, mon­<br />

109


azonno da yovelno sulierno Svilno Cveni wmida eklesiisa.<br />

110<br />

qriste aRdga!<br />

es is sityvebia, romelTac azrobrivad gadavyavarT im<br />

droSi, roca Rrma mwuxarebas moecva macxovris mowafeni da<br />

menelsacxebleni dedani. zogierTis gulSi eWvsac daesadgura:<br />

iyo ki ieso is mesia, saukuneTa manZilze rom eloda tanjuli<br />

kacobrioba; da Tu WeSmaritad qriste iyo, rogorRa SeZles<br />

jvars ecvaT igi?<br />

ganvlo SabaTma... iwureba mesame dRe macxovris gardacvalebidan.<br />

Rrma ZiliT sZinavs yvelas; marto mociqulebi<br />

da menelsacxebleni dedani fxizloben, glovoben moZRvars.<br />

inaTa Tu ara, menelsacxebleT saflavs miaSures; siCumes mxolod<br />

mcvelebis fexis xma arRvevs. moulodnelad yvelam<br />

igrZno Zlieri miwisZvra, gamoecxadaT angelozi, saxe romlisa<br />

iyo, „viTarca elvaჲ, da samoseli misi – spetak, viTarca<br />

Tovli. nu geSinin Tquen! – Tqva man, – vici, rameTu iesus nazarevelsa<br />

juarcumulsa eZiebT. ara ars aqa, rameTu aRdga“ (maT<br />

28, 3, 5­6).<br />

golgoTa da aRdgoma...<br />

es saSineli gansacdeli saWiro iyo gadaetanaT wmida<br />

mo ciqulebsa da menelsacxeble dedaT da maT gamocdas gau­<br />

Zles.<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

gamocda...<br />

TiToeuli Cvenganis cxovreba, iseve rogorc warsuli<br />

Cveni erisa, gansacdeliTaa savse. ufali adamians ugzavnis sxvadasxva<br />

gasaWirs, mwuxarebasa da ubedurebas, aTasgvar siZnelesa


saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

da damcirebas, raTa man bolos da bolos Seicnos Tavi Tvisi.<br />

gangicdia Sen es yoveli? – es sisastikea, – SeiZleba Tqva an<br />

ga ifiqro; magram sxva gza ar arsebobs. rodesac gancxromiT<br />

cxovrob, gaviwydeba yvelaferi: RmerTic, Seni ukvdavi sulic,<br />

gaviwydeba, rom mdgmuri xar wuTisoflisa da zesTasofels<br />

daemkvidrebi. rodesac ar ici, ra aris gaWirveba, fiqrob,<br />

rom bednieri cxovreba SeniT moipove da es mudam ase iqneba; am<br />

dros modis SenTan ufali da cdilobs, gagaRviZos, gagaTavisuflos<br />

buranisagan. sawol oTaxSi gangacalkevebs, avadmyofobis<br />

sarecels dagigebs... Tu ici ratom? SenTan saubari surs,<br />

surs uwamlos im sens, Sens satkivarze ufro saSiSi romaa, surs<br />

mieaxlos Sens suls, raTa gankurnos igi. mxolod amis Semdeg<br />

mixvdebi, rom mTeli gavlili cxovreba SecdomebiTaa savse; da<br />

Tu, RvTis madliT, amas Seigneb, ukve swor gzaze dgaxar.<br />

xSirad vekiTxebiT erTmaneTs: ramdeni wlisa xar? es<br />

ulmobeli kiTxva TiToeuli Cvenganis winaSe dgas. sul cota<br />

xnis win bavSvi iyavi da TanatolebTan TamaSobdi, axla ki oci<br />

wlisas cxovrebis gza gaqvs asarCevi. yrmobis asakma adreuli<br />

gazafxuliviT swrafad gaifrina. Tu ukve ormocisa xar, maS Seni<br />

mze dasavleTisken midrekila; amis damadasturebelia WaRara,<br />

TovliviT nel­nela rom faravs Sens Tavs; ramdeni wlisa xar?<br />

Tu samocs gadascdi da male samocdaaTisac gaxdebi, gaxsovdes,<br />

maradiulobis karibWesTan dgaxar. „dReni weliwadTa CuenTani<br />

maT Tana sameocdaaT wel, xolo ukueTu Zlierebasa Sina, oTxmeoc<br />

wel“ (fsalm. 89, 10), – ambobs daviT winaswarmetyveli.<br />

gza Seni momqancveli, urviTa da WmunviT savse iyo. amqveyniuri<br />

qoxi gengreva da ici, verafriT uSveli. daTvlilia<br />

Seni wlebi, iqneb Tveebic... am dros mainc unda hkiTxo sakuTar<br />

111


Tavs: var ki mzad, warvdge winaSe uflisa, aRvasrule me Cemi<br />

vali?<br />

cxovreba mgzavrobaa, miaxloebaa maradiulobasTan. Cven<br />

ki Zalian cotas vfiqrobT amaze.<br />

rogoria RvTis kanoni, rogor mihyavs Semoqmeds ad a mi ani<br />

Tavisken? Tavdapirvelad qveviT, Semdeg ki zeviT, jva rcmidan<br />

aRdgomisa da amaRlebisaken, bnelidan naTlisa ken. xSirad ver<br />

vxsniT, ratomaa aucilebeli CvenTvis mZime gansacdeli. xSirad<br />

ver vigebT, ar gvesmis uflisa; mxolod ma Sin, rodesac mizans<br />

mivaRwevT, mivxvdebiT, rom ganvlili simware da SeWirveba<br />

saWiro da aucilebeli iyo sulis wrTobisaTvis.<br />

rogorc mTeli kacobriobis, ise saqarTvelos istoriaSi<br />

warmarToba xangrZlivi da mZime periodia, qristianuli<br />

dilis winare bneli Ramea.<br />

„tkbil ars naTeli, – ambobs eklesiaste, – keTil TualTa<br />

xedvad mzisa“ (ekl. 11, 7).<br />

adamiani eswrafoda sinaTles, eZiebda naTels, eltvoda<br />

simarTles, WeSmarits, sikeTes, magram ver xvdeboda, saiT gaegno<br />

gza.<br />

gza WeSmariti, gza cxoveli Tavad moabijebda kacobriobisaken.<br />

da dadga Jami aRmosavlisa mzisa qristianeTasa.<br />

qristes naTelma ganabrwyina msoflio; igi gvaciskrovnebs<br />

Cven, Tumca gamocda kvlavac grZeldeba.<br />

„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“ (pirvel Sewi<br />

rulis liturRia).<br />

es sityvebi mraval kiTxvas aRgviZravs: ras warmoadgens<br />

qristes naTeli da sad veZioT igi? Tu Tavadi igi gananaTlebs<br />

yo velTa, maSin ratomRa arian warwymedulni, mavalni gzasa<br />

fa rTosa?<br />

112<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.


„me var naTeli soflisaჲ. romeli Semomidges me, ara<br />

vi dodis bnelsa, aramed aqundes naTeli cxorebisaჲ“ (ioan. 8,<br />

12), – brZanebs macxovari.<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

saocari sityvebia. isini miuTiTeben ieso qristes mxo­<br />

loobasa da ganumeoreblobaze, mis Zalauflebaze qveyanasa<br />

zeda. amgvarad Tqma ar SeeZlo da arc SeuZlia winaswarmetyvels,<br />

mociquls, filosofoss, mecniers, arc sxva vinmes<br />

ka cTagans, ase mxolod RmerTkaci zraxavs. „qriste, naTelo<br />

We Smarito, romeli gananaTleb yovelsa kacsa momavalsa soflad“.<br />

ioane RvTismetyveli ambobs: „RmerTi naTel ars“ (1<br />

ioan. 1, 5).<br />

ieso qriste ara msgavs ars naTlisa, romeli Jamad ars<br />

da Jamad ganqardebis; igi naTelia dausrulebeli, yovlismpryobeli,<br />

yovlismZleveli, naTeli romeli „bnelsa Sina Cans,<br />

da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 5).<br />

eklesiis gareSe mdgomT, maT, visac qristianoba mxolod<br />

Teoriulad esmiT, macxovari zogjer moralistad miaCniaT,<br />

adareben mas diad adamianebs: budas, muhameds, fi losofosebs<br />

da a.S. nawili ki saerTod uaryofs iesos mo Z Rvrebas da imis<br />

da mtkicebasac cdilobs, qriste, rogorc pirovneba, ar arsebobdao.<br />

ieso qriste da misi moZRvreba ar saWiroebs vinmes dacvas;<br />

msoflios TiTqmis 1000 enasa da dialeqtze Targmnili saxareba<br />

TviTaa saukeTeso mowmoba da RaRadeba naTlis Sesaxeb,<br />

msxverplis golgoTisa – ieso qristes, Tavisi nebiT soflis<br />

codvaTa mtvirTvelis Sesaxeb.<br />

kravi uflisa jvars acves, is ki mainc cocxalia. mas uaryofen,<br />

igi ki kvlavac CvenTanaa, WiSkars uketaven, is dgas da<br />

re kavs karze Seni gulisa, icdis, rodis SeuSveb; erTni macxo­<br />

113


vris mowodebisTanave aReben karebs, meoreni – mxolod mas<br />

Semdeg, roca miwieri fufuneba azrs dakargavs maTTvis, roca<br />

br ZenTabrZeni solomoniviT darwmundebian, rom yovelive<br />

amsofliuri „amaoa da sulsa SeaWirvebs“. sxvani – oden sasikv­<br />

dilo sarecelze, maradiulobis karibWesTan mdgarni, uxsnian<br />

guls ufals, maT mTeli sicocxlis manZilze elodeboda macxovari.<br />

magram arian adamianebi, romlebic arasodes aReben<br />

karebs, kakunis gagonebaze kidev ufro iketebian da cdiloben<br />

dairwmunon Tavi, rom maT ar uxmoben. isini ise ganleven<br />

sawuTros, maradiul naTels verc dainaxaven, ver ganicdian<br />

sixaruls WeSmarits; miemgzavrebian „sauflosa bneleTisasa...<br />

sada ara ars naTeli, arca xedvad cxovrebisa kacTasa“ (iob.<br />

10, 22).<br />

vis mimarTavs ufali? yoveldRiuri saqmianobiT daRlil,<br />

dRevandeli dRis sazrunaviT mcxovreb Cveulebriv adamianebs:<br />

glexebsa da muSebs, mwerlebsa da mecnierebs, filosofosebs,<br />

saxelmwifo moRvaweT, bavSvebsa da didebs... piradi,<br />

saojaxo an sazogadoebrivi interesebiT Sepyrobil adamianebs;<br />

uzrunvelTa da damwuxrebulT, unugeSoTa da SeWirvebulT, mdidarTa<br />

da RatakT, – Cven, Cveni RirsebebiTa da naklovanebebiT.<br />

naTeli qristesi sulieri Zalaa, safuZvelia qveynierebisa. Tu<br />

mzis sinaTlis gareSe sicocxle Sewyvetda arsebobas, Tvinier<br />

RvTaebrivi energiisa sicocxle saerTod ar warmoiSoboda.<br />

sicocxle, mizidulobisa Tu sxva kanonebi, romlebic samyaroSi<br />

moqmedeben, gamomsaxvelnia umaRlesi harmoniisa, Sedegia Rv­<br />

Taebrivi gonebisa da Zalisa.<br />

naTeli ese brwyinavda da ibrwyinebs niadag, ganur Cevlad<br />

Cveni damokidebulebisa misadmi. sakiTxavi isaa, ga vxdebiT Cven<br />

114<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.


saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

Tanaziarni am naTlisa, SevicnobT ki mas? SevZlebT gavigoT,<br />

rom „Zჱ RmrTisaჲ movida da momca Cuen gonebaჲ, raჲTa vicodiT<br />

Cuen WeSmariti RmerTi da varT Cuen WeSmaritisa Tana Zisa misisa<br />

iesu qristesa. ese ars WeSmariti RmerTi, cxorebaჲ saukunoჲ“ (1<br />

ioan. 5, 20). mxolod qristes naTels ZaluZs feriscvaleba samyarosi<br />

da Cveni. gixarodeT yovelTa, romelTa mogipovebies<br />

mciredi nawilic ki zeciuri naTlisa, romelnic Semosilni<br />

xarT misi SaravandediT: „Tquen xarT naTelni soflisani...<br />

brwyinevdin naTeli Tqueni winaSe kacTa, raჲTa ixilnen saqmeni<br />

Tquenni keTilni da adidebden mamasa Tquensa zecaTasa“ (maT.<br />

5, 14,16). garna sad veZioT naTeli ese, raTa ganvibanoT misi<br />

sxivebiT? codnaSi, mecnierebaSi, simdidresa Tu gancxromaSi?<br />

magram yovelive es xom aramtkice, warmavali da arasaimedoa.<br />

pasuxi erTaderTia: qristes naTeli TviT mis sxeulSia, RvTaebrivi<br />

logosis sxeulSi – eklesiaSi. es is eklesiaa, romelic<br />

kldesa zeda ars daSenebuli da romelsac bWeni jojoxeTisani<br />

ver sZleven.<br />

macxovarma eklesias mimadla Zala sulisa wmidisa. yovelgvari<br />

arseboba gansazRvrul formas moiTxovs. fo rma<br />

saWiroa qristianis religiuri cxovrebisTvisac da igi po vebs<br />

kidec mas eklesiaSi mravalgvari saxiT gamovleni ls. Cvens<br />

taZrebSi aResruleba saidumloebani: naTlobis, mi roncxebis,<br />

aRsarebis, ziarebis, qorwinebis, avadmyofze sruldeba said­<br />

umlo zeTis kurTxevisa, saidumloa aseve mRvdloba, anu xeldasxma<br />

samRvdelo xarisxSi. am Svidi saidumlos garda, taZarSi<br />

sruldeba sxvadasxva locva: paraklisi janmrTelobisa da<br />

keTildReobisaTvis, panaSvidi da wesis ageba gansvenebulTa<br />

Tvis, wylis, marilis kurTxeva da sxva; yovelive es imitom<br />

115


SegaxseneT, rom qristianma gaigos, ar aris sakmarisi iyo morwmune,<br />

aucilebelia eklesiuroba, rom eklesia saimedo gemia<br />

aboboqrebul zRvaSi.<br />

ai, ukve TiTqmis 2000 welia saqarTvelos eklesia Tavis<br />

istoriul misias asrulebs.<br />

yvela Cveni saxelovani winapari iyo da kvlavac da r Ce ba<br />

wevrad Cveni eklesiisa; eklesia marto Cven, miwa ze mc xovrebni<br />

ki ara varT, eklesiaa, upirveles yovlisa, yo vla dwmida Rv­<br />

TismSobeli mariami, saqarTvelos deda da diasaxlisi, mociqulebi,<br />

winaswarmetyvelebi, Cveni mefeebi da patriarqebi,<br />

yvela adamiani, vinc ki rwmeniTa da siyva ruliT wavida am<br />

qve ynidan; eklesiaa aTasobiT mowame da wmi ndani, didi moR­<br />

vaweni. eseni yvelani CvenTan erTad qmnian erTian eklesias,<br />

romlis Tavic brZandeba macxovari Cveni, ieso qriste. am eklesiis<br />

diadi misiaa TiToeuli pirovnebis ganaxleba, sulieri<br />

feriscvaleba da amaRleba.<br />

taZari adgilia adamianis eklesiuri kurTxevisa, kari b­<br />

Wea maradiulobisa, savanea RvTisa. aqauri madlmosili ga remo<br />

aRazevebs, akeTilSobilebs suls, ganwmeds da ganaTavisuflebs<br />

codvebisgan.<br />

gavixsenoT Tundac istoriuli faqti: mZime gansac d elis<br />

dros, mterTa Semosevebis Jams, wmida Tamar mefes brZolis win<br />

laSqari taZarSi mihyavda; aq meomrebi mefesTan erTad loculobdnen,<br />

ambobdnen aRsarebas, eziarebodnen da mxolod amis<br />

Semdeg ekveTebodnen momxdurs. brZolis damTavrebis mere jari<br />

kvlav eklesiaSi brundeboda da uflis samadlobel locvebs<br />

aRavlenda.<br />

taZari oazisia, sadac Cveni yoveldRiuri cxovrebis<br />

oromtrialiT, RelviTa da amaoebiT daRlili suli Sinagan<br />

116<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.


saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

mSvidobasa da siwynares povebs. imaTac ki, vinc aq 10­15 wuTiT<br />

SemTxveviT Semodis, romelTac araferi ician RvTis, maradiuli<br />

cxovrebisa da ukvdavi sulis Sesaxeb, izidavs uCveulo<br />

garemo, RvTismsaxurebis mSveniereba, saeklesio galoba.<br />

xolo is, vinc didi rwmeniTa da RvTaebrivi siyvaruliTaa<br />

gamTbari, SeigrZnobs gacilebiT siRrmiseulsa da arsebiTs,<br />

vidre ubralo esTetikuri siamovnebaa. am siRrmiseulsa da<br />

arsebiTs gansakuTrebiT dRes, qristes brwyinvale aRdgomis<br />

dResaswaulze veziarebiT.<br />

Cveni mrwamsi, Cveni sarwmunoebis yvela sayrdeni qrist<br />

es aRdgomis, sicocxlis mier sikvdilis Zlevis faqtzea<br />

da fuZnebuli. da „ukueTu qriste ara aRdgomil ars, amao ars<br />

sa rwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 17), – wers mociquli pavle.<br />

ma cxovris macxovnebeli tanjvisa da sikvdilis azri aRdgomam<br />

sa cnaur­yo. mxolod aRdgomis Semdeg daiwyo ka cobriobam<br />

qristes sxeulSi – eklesiaSi gaerTianeba. es mZ ime da xangr­<br />

Zlivi procesia da igi dResac grZeldeba. o, rogor nela<br />

aR wevs adamianebSi mTeli samyarosa da cxov rebis ganaxlebis<br />

mo mwodebeli suli siyvarulisa da urTierTndobisa.<br />

„mSvidoba Tqvenda!“ – es iyo aRdgomili macxovris pirveli<br />

sityvebi; rom Seicno arsi da siRrme qristes aRdgomisa<br />

da Senc gaxde Tanamoziare am diadi zeimisa, yovlismomcveli<br />

mSvidobaa saWiro. mSvidoba RmerTTan, moyvasTan, TviT Sens<br />

TavTan. uflis mier boZebuli mSvidoba ki ar unda ganvagdoT,<br />

unda miviRoT da gavxdeT monawile am RvTaebrivi niWis CvenSi<br />

ganxorcielebisa. ra gasakviria, rom TaobaTa manZilze mowinave<br />

adamianebi usazRvro energias xarjavdnen, raTa msoflioSi<br />

mSvidobis dacvis saqmeSi CaerToT zneobrivi Zala mTeli<br />

kacobriobisa. mSvidoba yvelasaTvis uZvirfasesi ganZia, magram<br />

117


ar unda dagvaviwydes, rom arsebobs boroti nebac. rodesac<br />

igi zeimobs, xalxs Tavs omis saSineleba atydeba da adamianebi<br />

sisxlisa da cremlis morevSi inTqmebian. ase iyo yovelTvis,<br />

magram momavalSi ase aRar iqneba. Tanamedrove iaraRis pirobebSi<br />

gacilebiT ufro saSineli da gamousworebeli mdgomareoba<br />

Seiqmneba. amitomac TiToeulma adamianma unda Seignos,<br />

rom ukve ganvlilia is periodi, roca esa Tu is sakiTxi Zalis<br />

poziciidan wydeboda, rom dRes kacobrioba didi gansacdelis<br />

winaSe dgas, tyvea atomuri energiisa, risganac aucileblad<br />

unda gaTavisufldes; da gvwams, ufali dagvexmareba.<br />

aRdgomili qriste gvaZlevs yovelives, raჲc cxovrebisa<br />

da bednierebisTvisaa aucilebeli. upirvelesad igi gvaniWebs<br />

su lsa da niWs siyvarulisas, raTa SevumsubuqoT tvirTmZime da<br />

ma Svral kacobriobas gza mimavali „axal Ta caTa da axalsa qu­<br />

eyanasa... romelsa Sina simarTle dam kჳ drebul ars“ (2 petr.<br />

3, 13).<br />

sayvarelno sulierno Svilno Cemno!<br />

guliTadad gilocavT qristes aRdgomas, gisurvebT, rom<br />

paseqis brwyinvale sxivebma SemoanaTon TiToeuli Tq venganis<br />

binaSi, gaaTbon Tqveni suli, daivanon gulSi da aRavson igi<br />

rwmeniT, sasoebiTa da siyvaruliT. sadac brZandeba ufali, mun<br />

sixaruli da naTeli hgies; sada ars siyvaruli – mun erToba<br />

da miteveba.<br />

yvelas maradiul sixaruls gisurvebT.<br />

118<br />

qristes aRdgoma<br />

Tbilisi, 1983 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!


saSobao epistole<br />

1984 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis RvTivkurTxeul<br />

sulier Svilebs, RvTismSoblis wilxvdomil saqarTvelos<br />

mkvidrT da ucxoeTSi mcxovreb TanamemamuleT<br />

„nu hkurneb borotsa borotiTa“<br />

(wmida basili didi).<br />

aqarTvelos uZvelesi samociqulo eklesiis sayvare­<br />

ს<br />

lno Svilno, iverno, „madli Tquen Tana da mSჳdobaჲ<br />

ga nmravldin!“ (1 petr. 1, 2). RvTis wyalobiT kvlav vegebebiT<br />

sasixarulo da sazeimo dRes – qristes Sobis dResaswauls.<br />

beTlemi... ra saocrad axlobeli da Zvirfasia es sityva<br />

yoveli qristianisTvis. idumali Ramis siCumeSi swor ed aqedan<br />

119


moefina msoflios angelozTa galoba: „didebaჲ ma RalTa Sina<br />

RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa So ris saTnoebaჲ“<br />

(luk. 2, 14).<br />

120<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

mTeli samyaro, kacobrioba mouTmenlad eloda mac xov­<br />

ris movlinebas dedamiwaze; bolos aRsrulda imedi xalxTa da<br />

yovelTa moiRes Svilebaჲ „zeciuri mamisagan“ (gal. 4, 5) – iSva<br />

qriste, ganaxlda imedi, aRorZinda siyvaruli. uflis ganxorcielebiT<br />

aRdga ara marto pirvandeli kavSiri RmerTsa<br />

da adamians Soris, aramed umaRlesi erToba Semoqmedsa da<br />

yovelive qmnuls Soris.<br />

suli qristianisa, anu suli yoveli adamianisa, romelmac<br />

irwmuna qristes Soba da miiRo saidumlo naTlisRebisa,<br />

savanea mama RmerTisa, Zisa da sulisa wmidisa. TviT macxovari<br />

brZanebs: „ukueTu visme uyuarde me, sityuani Cemni daima rxnes,<br />

da mamamanca Cemman Seiyuaros igi, da movideT misa da mis Tana<br />

davadgreT“ (ioan. 14, 23).<br />

uflis gankacebis wyalobiT gardaiqmna pirovneba, Se ­<br />

i cvala misi zne­Cveulebebi. iesos madliT gamoxsnilma ad a­<br />

mianma sul sxvanairad daiwyo samyaros aRqma. Tu Zveli aR­<br />

TqmiT daSvebuli iyo „Tvali Tvalisa wil da kbili kbilisa<br />

wil“ (gam. 21, 24), qristianuli samyaros safuZvlad iqca siyvaruli,<br />

Zmoba da xalxTa Soris megobroba ganurCevelad<br />

er ovnebisa, enisa, rasisa. TviT ufali ase ganmartavs qveynad<br />

Ta visi movlinebis mizans: „esreT Seiyuara RmerTman sofeli<br />

ese, viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas, raჲTa yovelsa<br />

romelsa hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes<br />

cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan. 3, 16). gonebisaTvis miuwvdomeli am<br />

msxverplis wyalobiT ganqarda zRude RmerTsa da kacs Soris,


saSobao epistole, 1984 w.<br />

adamians kvlav ganeRo samoTxis kari, gamoCnda gza maradiuli<br />

cxovrebisaken.<br />

saxarebidan viciT, aRmosavlelma mogvebma beTlemSi<br />

Sobil macxovars Tayvaniscemis niSnad miarTves oqro, gundruki<br />

da muri. Cven raRas SevTavazebT axlad Sobil qristes?<br />

erT saSobao locvaSi weria: miuZRveniT mas rwmena nacvlad<br />

oqroisa, siyvaruli keTilsurnelovani nelsacxeblis ma gier<br />

da saqmeni keTilni sakmevlisa wil, anu miarTviT mas cxovreba<br />

Tqveni.<br />

qristianuli cxovreba gulisxmobs yofnas RmerTSi,<br />

zrunvas moyvasisaTvis; esaa gza jvarismtvirTvelisa, gansacdeliT<br />

savse cxovrebis zRvaSi curvaa igi. wmida grigol Rv­<br />

Tismetyveli gvaswavlis: „ukeTu navi Seni jereT ara dabmul<br />

iyos napirsa zRvisasa, nu moiwoneb Tavsa mgzavrobisa keTilad<br />

da mTavrebiTa; rameTu arian mravalni, romelni dainTqnes<br />

winaSe navsayudelsa“ (gr. RvTismetyv. Sromebi, t. II, gv. 228).<br />

cxovreba unda aRviqvaT ise, rogoric is sinamdvileSia,<br />

unda davinaxoT da gavarCioT, ra aris keTili, ra – boroti<br />

da amis mixedviT avirCioT Cveni gza. cxadia, Tu erT gzaze<br />

davdgebiT, meores uarvyofT da „...vai maTda, romelni ityჳan<br />

borotsa keTilad“ (es. 5, 20).<br />

borotisadmi winaaRdgoma WeSmarit qristians avaldebulebs<br />

uyvardes qveyana, uyvardes adamiani, buneba... misi moqmedeba<br />

unda efuZnebodes TiToeuli pirovnebis pativiscemisa<br />

da misTvis gulSematkivrobis gancdas, Sinagan moTxovnilebas,<br />

mxarSi amoudges gaWirvebuls. gana aris raime imaze sasiamovno,<br />

SeZlo, riTime daexmaro gansacdelSi myofs?!<br />

siyvaruli netarebaa, siZulvili – tanjva. siyvaruls<br />

121


adamianisa RmerTTan mivyavarT. „moyvasi ars mizezi viTarca<br />

cxovnebisa, egreTca warwymedisa sulisa Cuenisa. ukeTu SeiZino<br />

Zmai, hpoveb ufalsa, da Seiyuare igi esreT: viTarmed ara ganurisxde<br />

da avsa missa nu moixseneb, iyav mSvidobis myofel,<br />

dauTme, ukeTu ese SesaZlebel iyos, ganeride sityvis migebasa<br />

da davasa“, – wers Rirsi mama anton didi (Sr. 5. gv. 88); xolo<br />

brZeni solomoni gvaswavlis: „romelman yos keTilisaTvis<br />

boroti, ara moakldes saxlsa missa Zჳri“ (igav. 17, 13).<br />

erT­erTi didi madli, romelic aucilebelia TiToeuli<br />

CvenganisaTvis, aris mSvidoba, am sityvis farTo gagebiT: mSvidoba<br />

RmerTTan, mSvidoba moyvasTan, mSvidoba bunebasTan, mSvidoba<br />

sakuTar TavTan – ai, is pirobebi, romlebic aucilebelia<br />

adamianis normaluri fizikuri da sulieri ganviTarebisaTvis.<br />

rogorc gazafxulis mzis macocxlebeli sxivebi aRviZebs miZinebul<br />

bunebas, aseve mSvidobac xels uwyobs gamovlindes RvTis<br />

mier adamianisaTvis miniWebuli SemoqmedebiTi energia.<br />

pirvelmamis, adamis saxiT kacma dakarga mSvidoba RmerTTan.<br />

mSvidoba moyvasTan daarRvia adamis Ze kaenma, Tanamedrove<br />

adamiani ki moswyda bunebas; yovelive amis Sedegad<br />

davkargeT Sinagani mSvidoba; cnobili qarTveli mwerali da<br />

sazogado moRvawe sulxan­saba orbeliani ambobs: „sada ara ars<br />

amboxebaჲ, brZola da tacebaჲ, mun ars mSvidobaჲ“.<br />

mSvidobisadmi mowodeba gansakuTrebuli ZaliT gaisma<br />

qristianobaSi. angelosTa galoba – „didebaჲ maRalTa Sina<br />

RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris sa T noebaჲ“<br />

– macxovris Sobisas rom moefina qveyanas, RvTis mcnebad iqca<br />

yoveli qristianisTvis.<br />

„raჲ umjobes ars sulTa CvenTaTvis, anu umetes keTil<br />

122<br />

saSobao epistole, 1984 w.


saSobao epistole, 1984 w.<br />

ama Jamad? ese igi ars, romeli metobs yovelTa swavlaTa da<br />

romlisganca momdinareobs sargebeli ufroჲsi yovlisa,<br />

– mSvidobisaTჳs vityჳ. xolo ufroჲsi yovelTa samwuxaro<br />

da SemaWirvebel ars ganwvalebaჲ anu mterobaჲ“, – wers wmida<br />

grigol RvTismetyveli (Sr. 3, 1844, gv. 135). „romelni eZieben<br />

sawuTrosa Sina sitkboebasa, mSvidobiani yofis ukeTess veraras<br />

poveben. yoveli, raica saxelidebis sikeTed da mSvenierad,<br />

WeSmaritad keTil ars, ukeTu Tanaziar ars igi mSvidobasa“, –<br />

vkiTxulobT wmida grigol noselTan.<br />

bibliaSi TiTqmis orasjer meordeba mowodeba RvTisa<br />

imis Taobaze, rom veswrafodeT xalxTa Soris mSvidob ian urT­<br />

ierTobas, gviyvardes mSvidoba, veltvodeT mas. „mS ჳdobaman<br />

RmrTisaman, romeli hmats yovelTa gonebaTa, Se z Rudenin<br />

gulni Tquenni da gonebani Tquenni qriste iesuჲs mier... Zmano,<br />

raodeni ars WeSmarit, raodeni patiosan, ra o deni marTal,<br />

raodeni wmida, raodeni sayuarel, raodeni saqebel, raodeni<br />

saTno da raodeni qebul, mas zraxevdiT“, – gvaswavlis pavle<br />

mociquli (filip. 4, 7­8). ase cxovroben namdvili qristianebi<br />

da, rogorc keTil saqmeTa jildos, uflisagan suliwmidis<br />

did madls iReben. „xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli,<br />

sixaruli, mSჳdobaჲ, sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ,<br />

sarwmunoebaჲ, myud ro ebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 22­23).<br />

wmida basili didi wers: „romeli eZiebs mSvidobasa, igi eZiebs<br />

qristesa, rameTu Tavadi igi ars mSvidobai Cueni“.<br />

qadageba mSvidobisa, msaxureba mSvidobisaTvis qristianuli<br />

eklesiis umTavresi amocanaa. gansakuTrebiT es iTqmis<br />

dRevandel dReze, rodesac ase swrafi cvlilebebi xdeba Cvens<br />

planetaze, gamZafrebulia saerTaSoriso mdgomareoba, gve­<br />

123


muqreba TermobirTvuli omis saSiSroeba.<br />

124<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

zogierTi fiqrobs, rom birTvuli katastrofa da, aqedan<br />

gamomdinare, dedamiwaze sicocxlis mospobis safrTxe Sedegia<br />

mecnierebisa da teqnikis swrafi ganviTarebisa, mecnierulteqnikuri<br />

revoluciisa. es mcdari gansjaa. sinamdvileSi mecnierebam<br />

da teqnikam axali gzebi da saSualebebi gamoavlina<br />

adamianis ganviTarebisaTvis. mTeli ubedureba isaa, rom am<br />

mecnierul miRwevebs kacobrioba sulierad da moralurad<br />

moumzadebeli Sexvda da sikeTis nacvlad igi zogierTma borotebis<br />

saTaved aqcia.<br />

dRes yovelmxriv unda vecadoT SevinarCunoT adamianTa,<br />

xalxebsa da saxelmwifoTa Soris mSvidoba da gavufrTxildeT<br />

mas, rogorc RvTisgan boZebul udides madls, rogorc Cveni<br />

yofis yvelaze aucilebel pirobas.<br />

Cveni qveynis religiur gaerTianebaTa da eklesiaTa me­<br />

Taurebis 1983 wlis 27 noembris gancxadebaSi naTqvamia:<br />

„birTvuli omi migvaCnia umZimes danaSaulad umaRlesi<br />

Zalis, Semoqmedisa da TviT kacobriobis winaSe.<br />

pirovneba uflisagan mowodebulia icxovros mTeli sisavsiT,<br />

ganamravlos sulieri Rirebulebani, srulyos Tavisi<br />

yofis materialuri mxare, daamyaros keTili urTierToba sxva<br />

adamianebTan da xalxebTan samarTlianobis, WeSmaritebisa da<br />

siyvarulis safuZvelze“.<br />

qristianoba siyvarulis religiaa; ai, ras amboben wmida<br />

mamebi: „yoveli, romelsa uyuardes, RmrTisagan Sobil ars“ (1<br />

ioan. 4, 7); „siyuaruli niSnavs yofnas erT sulad, xolo siyuaruli<br />

uflisa, amasTan erTad gzai ars ganRmrTobisa“ (wmida<br />

grigol RvTismetyveli, t. II. gv. 312).<br />

WeSmaritad siyvarulia erTaderTi gza, romelsac Rm


erTTan mivyavarT: moviyvan magaliTs IV s­is kapadokieli wmida<br />

mamis – basili didis cxovrebidan, rogorc nimuSs qr istianuli<br />

siyvarulisa da moyvasisaTvis zrunvisa.<br />

kesaria­kapadokiis mTavarepiskoposma basili didma erT<br />

dRes gadawyvita, stumreboda Tavisi eparqiis mRvdels. didi<br />

sixaruliT Sexvdnen meufes mRvdeli anastasi da misi meuRle<br />

Teognia. rogor cxovrobo? – hkiTxa basili didma. – codvili<br />

varo, – miugo mRvdelma, – ori uReli xari myavs. erT uRels me<br />

vamuSaveb, meores daqiravebuli kaci. Semosavlis nawils Rarib­<br />

RatakT da mwirebs vurigeb, nawiliT ki gadasaxads vistumreb.<br />

Cemi meuRlec mexmareba, gvemsaxureba me da glaxakT.<br />

– miTxar, ra sikeTe giqmnia?<br />

– araferi, – iyo pasuxi.<br />

maSin wmida basili erT­erTi oTaxis daketil karT an<br />

ga Cerda da misi gaReba moiTxova. mRvdeli Seecada, ga da­<br />

efiqrebina meufisaTvis iq Sesvla, arwmunebda, mand sa meurneo<br />

nivTebis garda araferiao. – me swored am nivTebis sanaxavad<br />

mo vedi, – Tqva wmindanma.<br />

gaxsnes kari. maT Tvalwin mZime suraTi gadaiSala: sa re<br />

celze iwva keTrovani, romelsac nafleTebad ekida xorci.<br />

igi sadRac quCaSi epovaT anastasisa da Teognias, saxlSi wamoeyvanaT<br />

da uvlidnen (saerTod Cvevad hqondaT, sxvaTaTvis dafarulad<br />

epatronaT mZime avadmyofebisaTvis).<br />

rad mimalavdi am saunjeso, – hkiTxa mTavarepiskoposma.<br />

– es kaci nerviulia, – upasuxa mRvdelma, – ar mindoda<br />

me Cvenebina, vSiSobdi, daufiqrebeli sityviT ar Seuracxeyo<br />

Tqveni siwmide.<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

mRvdelmTavarma sTxova anastasis, neba daerTo, erT<br />

Ra mes mainc momsaxureboda keTrovans, raTa masac hqonoda wi­<br />

125


li im did jildoSi, rasac mRvdeli da misi ojaxi uflisag an<br />

miiRebdnen. da darCa im Rames basili didi, locvaSi da a Tenda,<br />

diliT ki ukve gankurnebul avadmyofTan erTad ga movida<br />

oTaxidan.<br />

126<br />

ai, rogor unda gvwamdes, rogor unda vemsaxuroT mo y­<br />

vass. „srulyofili siyvaruli erTnairad hyvarobs yo v e lTa:<br />

keTilT – viTarca megobarTa, ukeTurT – viTarca mte rTa, ro m­<br />

elTac swyalobs, momTmine da mSvidia Seuracxyof a sa maTsa zeda<br />

da borotiTa ara miagebs. xolo ganicdis da itanjeba maTTvis<br />

da Tu mizezi raime mieces, hyofs maT ma x loblad Tuisa“ (maqsime<br />

aRmsarebeli).<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

erTxel ioane kibisaRmwerelTan mividnen glexebi da<br />

daiwyes Civili, Zneliao sulis cxoneba, ojaxuri da yo fiTi<br />

sazrunavi bevri gvaqvso – imarTlebdnen Tavs. wmida moRvawem<br />

miugo: „raodenca SesZlebT keTil saqmeTa qmnas, qme niT, nu<br />

ityviT Zvirsa Zmisasa, nu iparavT, nu cruobT, nu gandiddebiT, nu<br />

g ZulT vinme, saeklesio RvTismsaxurebas nu moswydebiT, ganiki­<br />

TxeT glaxaki, nu vis acdunebT, daiceviT siwmide ojaxisa... da<br />

Tu yovelsa amas eseviTar hyofT, ara So rsa xarT sasufevelsa<br />

caTasa“ (ioane kibisaRmwereli, kibe, 1851, gv. 11).<br />

qristes SobiT TviT RvTaebrivi siyvaruli gardamoxda<br />

zeciT da aRiRo codvani soflisani, raTa Seemsubuqebina CvenT­<br />

vis tvirTi im gzaze, romelsac RmerTTan da adamianTan mivya­<br />

varT. beTlemSi im sakvirvel Rames aRsrulda RvTis sityvebi:<br />

„me var romeli viqm mSჳdobasa“ (es. 45, 7).<br />

hyofdiT urTierTas mSvidobasa! – mowafeebisadmi mimarTuli<br />

am sityvebiT macxovarma adamianur urTierTobaTa<br />

daurRveveli kanoni dagviwesa. amiskenve mogviwodebs pavle<br />

mociquli: „mSჳdobaჲ igi RmrTisaჲ ganmtkicenin gulTa Sina


TquenTa, romlisa mimarTca – igi Cinebul xarT“ (kol. 3, 15).<br />

ganwmendil gulze dafuZnebuli mSvidoba dauSreteli<br />

wyaro da Zalaa adamianis miaxloebisaTvis RmerTTan da<br />

mo yvasTan, ris Sedegadac TiToeuli Cvenganis Sinagani mSvid<br />

oba sakacobrio mSvidobad iqceva. wmida esaiam xalxTa Soris<br />

yovlismomcveli mSvidobisa da erTobis Sesaxeb iwi na­<br />

swarmetyvela, rom dadgeba is RvTivkurTxeuli dro, roca<br />

adamianebi „dasWrian maxvilebsa maTsa saxnisad, da laxvrebsa<br />

ma Tsa namglad; da ara aRiRos naTesavman naTesavsa zeda maxvi­<br />

li, da arRa iswavebdnen mermed brZolasa“ (es. 2, 4).<br />

SekavSirebisa da urTierTgagebisaken mogviwodebs uf ali<br />

da mwams, aseTi dRe dadgeba, rameTu TviT Tavadi igi br Zanebs:<br />

„ჴmisa Cemisaჲ isminon da iyvnen erT samwyso da erT mwyems“<br />

(ioan. 10, 16).<br />

sayvarelno Svilno Cemno! gilocavT qristeSobis di ad<br />

dResaswauls. dae, beTlemSi Sobilma macxovarma mogvm a dlos<br />

nanatri mSvidoba da Tavisi RvTaebrivi siyvaruliT gagviTbos<br />

gaciebuli gulebi. dae, iyos es axali weli mSvidobiani da<br />

RvTivkurTxeuli TiToeuli CvenganisaTvis, Cveni qveynisa da<br />

msofliosaTvis!<br />

„esevd ufalsa da yav sitkboebaჲ, daemkჳdre queyanasa<br />

da daemwyso simdidresa zeda missa. iSuebd uflisa mimarT da<br />

man mogces Sen Txovaჲ gulisa Senisaჲ“ (fsalm. 36, 3­4). da „iyavn<br />

Tq uen Tana madli, wyalobaჲ da mSჳdobaჲ RmrTisa mier mamisa<br />

da uflisa mier iesu qristesa Zisa misisa WeSmaritebiT da siyuaruliT“<br />

(2 ioan. 1, 3), amin!<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1984 w.<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

127


ქ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1984 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis<br />

RvTivkurTxeul sulier Svilebs:<br />

„bneli warvals da naTeli igi WeSmariti<br />

awve Cans“ (1 ioan. 2, 8).<br />

ristes mier sayvarelno yovladsamRvdelono mRvde­<br />

lmTavarno, patiosanno moZRvarno da diakonno, Ri­<br />

r sno ber­monazonno, saqarTvelos eklesiis RvTis saTno<br />

Sv i lno, mkvidrno RvTismSoblis wilxvedrili kurTxeuli<br />

saqarTveloჲsa da ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno, mS­<br />

vidoba, sixaruli da siyvaruli Tanamaval geyavn Tqven aw da<br />

ma radis!<br />

129


130<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

taZrebis zarebis guguni msoflios auwyebs yvelaze diad<br />

dResaswauls – qristes aRdgomas. dRes zeimobs eklesia, sixaruls<br />

dausadgurebia yoveli qristianis gulSi am zemiwieri<br />

sixaruliT aRvsili siyvaruliT gilocavT:<br />

qriste aRdga!<br />

sixaruls xSirad win uswrebs didi mwuxareba. ase iyo mociqulebis<br />

drosac. momxdarma isini suliT xorcamde SeZra. sul<br />

sxvas elodnen, movlenebi ki sxvagvarad warimarTa. maTi imedi<br />

da nugeSi Seuracxyves da jvars acves. adamianuri zizRisa da si­<br />

Zulvilis qariSxalma gadauara ierusalims; Semdeg ki iq, sadac<br />

gaafTrebuli brbo boboqrobda, Semzaravi siCume Camovarda;<br />

dacarielda Txemis adgili, mxolod iesos maxlobelniRa<br />

trialebdnen jvris Soriaxlos. daikarga rwmena, ganqarda<br />

imedi, darCa tanjva­wvaleba da sevda; da kidev siyvaruli,<br />

jereT dauSreteli. SiSsa da sasowarkveTas moucavs mociqulni.<br />

unugeSod darCenilni ar apireben macxovris brZanebisamebr<br />

galileaSi gamgzavrebas, radganac ar moelian Sexvedras iq<br />

masTan, vinc maT Tvalwin jvars ecva, ivno da daefla.<br />

o, ra susti da mcired morwmunea adamiani!<br />

mowafeebma mswrafl daiviwyes TavianTi moZRvris dari<br />

gebani, daiviwyes is saswaulni, romelTa momswrenic Tavad<br />

iyvnen. mwuxareba da gulgatexiloba daeufla maT... „da aha<br />

Zr vaჲ iyo didi“ da gardamoxda zeciT sxivmosili angelozi<br />

uflisa, „xolo iyo xilvaჲ misi, viTarca elvaჲ, da samoseli<br />

misi spetak, viTarca Tovli“ (maT. 28, 2­3). da iqmnes igini mowmeni<br />

saxilvelisa gansakrTomelisa:


qriste aRdga!<br />

aRorZinda rwmena mociqulTa, ganaxlda imedi.<br />

ra saocari da uCveulo Zalisaa es sityvebi, ase xSirad<br />

rom warmovTqvamT am dReebSi:<br />

qriste aRdga!<br />

qristes aRdgomis mniSvneloba am movlenis sidiadesa<br />

da gansakuTrebulobaSia. igia saswauli saswaulTa Soris,<br />

romelic ki odesme uxilavs an smenia kacobriobas; igia qvaku­<br />

Txedi qristianobisa, rameTu „ukueTu qriste ara aRdgomil<br />

ars, amao ars sarwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 17).<br />

„dideba moTminebasa Sensa, ufalo ieso!“<br />

zatikis am brwyinvale dReebSi Cven winaSe kvlav mTeli<br />

simZafriT dgeba rTuli, zogierTisTvis gadauWreli kiTxvebi,<br />

dasabamidan rom aRelvebda adamis Zes: vin varT, saidan<br />

movediT, risTvis varT mowodebulni da saiT mivemarTebiT.<br />

„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi, anu Ze kacisaჲ, ra me Tu<br />

moxedav mas?“ – mimarTavs daviT winaswarmetyveli Se mo qmeds<br />

(fsalm. 8, 5).<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

egeb Cven bunebis mxolod SemTxveviTi gamovlineba ni<br />

varT, anda evoluciis garkveuli etapis Sedegi da sxva araferi?<br />

adamiani jer kidev uZveles dros mixvda, rom misTvis<br />

mTavari iyo sakuTari Tavis Secnoba. am gziT mavalma Tavis sulSi<br />

aRmoaCina gaoreba, urTierTdapirispireba: ixila xati<br />

RvTisa da zne cxovelisa, ixila sidiade da simdable Tvisi,<br />

131


sikeTe da boroteba, siyvaruli da siZulvili, igrZno msxver­<br />

plis gaRebis didi unari da mis gverdiT ulmobloba da usaz­<br />

Rvro egoizmi... iqneb amitomac iyo, rom Zvelma egviptelebma<br />

sfinqsi kacis TaviTa da cxovelis taniT gamosaxes.<br />

adamiani msoflios erT­erTi yvelaze didi saocrebaa.<br />

saocaria igi ara marto rogorc socialuri arseba, ara rogo<br />

rc nawili bunebisa, aramed – rogorc pirovneba, su lieri<br />

pirovneba. pirovneba ar niSnavs bunebas anda mis na wils; adami­<br />

ani pirovnebaa ara bunebiT, aramed – suliT. ga remos grZnobadi<br />

aRqma misi arsis, misi yofis erTi mxarea. amitomac ar aris<br />

swori adamianis Seswavlis mcdeloba mxo lod somaturi an­<br />

Tropologiis, biologiis anda sazogadoebis ganviTarebis<br />

zogadi kanonebis mixedviT. kaci, upirveles yovlisa, xatia<br />

RvTisa.<br />

ai, rogor ganixilavs wmida grigol noseli sampirovani<br />

RmerTis bunebis adamianSi ganxorcielebul saidumlos:<br />

„adami, qmnileba pirveli da ara Sobili, ars saxe dausabamoisa<br />

mama RmerTisa, yovlisa mpyrobelisa da yovlisa mizezisa; Ze<br />

adamisa Sobili – msgavsi ars Zisa da RvTisa sityvisa Sobilisa,<br />

da eva, gamosuli adamisagan (garna araSobili misgan), ars saxe<br />

sulisa wmidisa“ (arqimandriti kipriane, wmida grigol palamas<br />

anTropologia, gv. 157).<br />

„CauRrmavdi Tavsa, STaixede sulsa Sensa, viTa sarkesa<br />

Sina; da odes keTilad ganarCev iq yovelsa, Seicnob, rom xati<br />

da msgavsi xar RvTisa. da viTarca ver ixilav da ver upovi<br />

sa xelsa ukvdavsa arssa Senisa sulisasa, egreT miuwvdomel,<br />

Seucnobel da ukvdav ars RmerTi Seni“, – vkiTxulobT iqve (gv.<br />

159).<br />

132<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.


saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

sxva adgilas wmida grigol noseli wers: adamianma<br />

daikava saSualo adgili RmerTsa da mis mdabal qmnilebaTa<br />

Soris, amitomacaa igi gaorebuli: naTeli gonebiT RvTaebriv<br />

mSvenierebas gvagonebs, mgznebare vnebebiT ki – cxovels; amiT<br />

aixsneba is Sinagani konfliqti da dapirispireba, riskenac<br />

saerTod midrekilia igi.<br />

ase rom, xateba RvTisa TiToeul pirovnebaSia, rogorc<br />

Camoyalibebul kanonTa wesi. igi warmoadgens misi yofis<br />

aucilebel pirobas, romlis saSualebiTac unda ganxorcieldes<br />

msgavseba uflisa. swored es aris adamianis cxovrebis<br />

mizani.<br />

xSirad svamen kiTxvas: ratom Seqmnao gamCenma kaci mxolod<br />

xatad Tvisa? ukeTu igi iqneboda srulyofili arseba,<br />

ukeTu msgavseba misi Seesatyviseboda xatebas misas, igi iqneboda<br />

RmerTi. es gza ki adamians gasavleli aqvs. misi TviTsrulyofisa<br />

da RvTismimsgavsebis procesSi monawileoba unda miiRos<br />

rogorc RvTaebrivma, ise kacobrivma sawyisma, rasac Cven ori<br />

sawyisis sinergias vuwodebT. mxolod am SemTxvevaSi vlindeba<br />

CvenSi Tavisufali neba.<br />

„ra gsurs, sulo Cemo? – ekiTxeba Tavis Tavs wmida grigol<br />

RvTismetyveli, – ra aris mokvdavTa mier dafasebuli<br />

sikeTeTagan SenTvis met­naklebad Rirebuli? iTxove raime<br />

didebuli da miiReb mas... gnebavs Tundac qvani patiosanni,<br />

velni mSuenierni da keTilni, simravle faraTa, xarTa da<br />

aqlemTa?.. iqneb taxtsa da mbrZaneblobas mieltvi an xanmokle<br />

didebas, radganac xvalve dagamdableben, gyofen morCilad<br />

maSin, rodesac gandidebis gzas Seudgeba vinme sxva kaci, Tundac<br />

Seni yma, cota xnis winaT ubadruki msaxuri Seni... egeb gsurs,<br />

133


sulo, WeSmaritebis saxeliT kanonebiT vaWroba (anu maTi usamarTlo<br />

ganmarteba)?.. nuTu gonierisa kacisaTvis aqvs mniSvneloba<br />

da fasi mas, romeli Jamad ars da Jamad ganqardebis,<br />

mas, rac msaxurebs borotTaca, da veras argebs mimavalsa ima<br />

so flad“ (wmida grigol RvTismetyveli, 1, gv. 223­224). ai,<br />

Sedegic miwieri bednierebisa:<br />

Sina.<br />

qra.<br />

134<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

„– sad­ra veZio didebuli sityvebi Cemi? – ganibnia haersa<br />

– xolo ieri da feri Cemi siWabukisa? – ukvalod ga­<br />

– garna dideba? – iqmna arara.<br />

– simtkice Cemis sxeulisa sad daikarga? – Semusra Wirma.<br />

– adgil­mamuli da simdidre vis xelSi aris? – romelnime<br />

miiTvala ufalman, sxvani borot kacTa daisakuTres“ (wmida<br />

grigol RvTismetyveli, 1, gv. 79).<br />

cxovreba qristianisa jvarismtvirTvelobaa. igi yofnaa<br />

TviT qristeSi, siyvarulia moyvasis bednierebisaTvis msxverplad<br />

gaRebuli, gacxadebaa sulisa da Zalisa, – rogorc<br />

br Zanebs mociquli pavle (1 kor. 2, 4). mTavaria, adamiani ar<br />

Se eWidos im simZimes, misTvis rom ar aris gankuTvnili; mTavaria,<br />

man miagnos Tavis jvars, raTa akurTxos igi ufalman da<br />

iyos uReli misi tkbil da tvirTi misi subuq.<br />

rom viyoT WeSmariti msaxurni qristesi, unda gvesmodes<br />

jv ris Rrma azri da didi Zala. JamnSi vkiTxulobT:<br />

„uZlevelo, axovano, saRmrTo Zlierebao patiosnisa<br />

da cxovelmyofelisa jvarisao, gareSemicev da damifare codvili<br />

ese“.<br />

Tu Sen SeZleb am sityvebis guliT miRebasa da maTi didi


saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

mniSvnelobis Secnobas, veravin da veraferi ver dagamarcxebs,<br />

da sicocxlis bolos Senc SegeZleba Tqva: „qristes Tana juarcumul<br />

var. xolo cxovel arRara me var, aramed cxovel ars<br />

Cem Tana qriste“ (gal. 2, 19­20).<br />

jvari Cveni Zalaa ganwmedis gzaze. igia uRonoTa Rone,<br />

sustTa simtkice da Zliereba, uZlurTa da sneulTa mkurnali,<br />

cxovelmyofeli, dauSreteli wyaro, fari da maxvili xiluli<br />

da uxilavi boroti Zalis winaaRmdeg.<br />

Tu ver SevZlebT Cveni jvris tarebas, Tu ver aRvudgebiT<br />

win Cvens codvebs, ver davZlevT pativmoyvareobas, sakuTari<br />

Tavis siyvaruls... da tvirTiT damZimebulni davecemiT, sulisa<br />

gansamtkiceblad unda mivapyroT mzera patiosansa jvarsa missa,<br />

romelic Cvenisa cxovnebisaTvis gardamoxda zeciT, ewama CvenTvis...<br />

da aucileblad vigrZnobT mis daxmarebas.<br />

sxvanairad rom vTqvaT, isini, vinc qristes moZRvrebas<br />

miiReben, movaleni arian icxovron ise, rom gaagrZelon<br />

saqmeni kacobriobisaTvis Sewiruli uflisa; ukeTu gsurT iyoT<br />

WeSmariti morwmuneni, Rrmad daukvirdiT am sityvebs: „romelsa<br />

unebs Semdgomad Cemsa moslvaჲ, uvar­yavn Tavi Tჳsi, da aRiRen<br />

juari Tჳsi da Semomidegin me“ (mark. 8, 34).<br />

Tavis uaryofa niSnavs gaTavisuflebas miwieri miswrafebebisagan,<br />

viwro egoizmisa da ampartavnebisagan (roca<br />

pirovneba qedmaRlurad uyurebs da mxolod imis mixedviT<br />

afasebs adamianebs, Tu vis ra sikeTis motana SeuZlia misTvis),<br />

Tavis uaryofa niSnavs msaxurebas moyvasisaTvis.<br />

magaliTisaTvis davasaxelebdi Rvawlsa da Sromas qarTvelTa<br />

mefis Tamarisa, romlis gamefebis 800 wlisTavs<br />

wels zeimiT aRniSnavs Cveni eklesia da xalxi. igia saxe Cve ni<br />

135


erisadmi Sewiruli moRvawisa da didi jvarismtvirTve lisa.<br />

136<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

sulTanma ruqnadinma gadawyvita daerbia gaZlierebuli<br />

saqarTvelo da aRegava igi pirisagan miwisa. man mefe Tamars<br />

aseTi Sinaarsis werili gaugzavna:<br />

„...aw warmomivlenia yoveli mxedroba Cemi, raTa aR v­<br />

xoco yoveli mamakaci maga qveynisa, da cocxali igi oden darC­<br />

es, romeli wina momegebos, Tayuanisces CarTsa Cemsa; sasoeba<br />

igi Tqueni juari winaSe Cemsa dalewos da mohamedi aRiaros“<br />

(leonti mroveli, istoriani da azmani SaravandedTani, qar­<br />

Tlis cxovreba, II, gv. 93, Tb., 1959).<br />

xolo dedofalman aseTi pasuxi SeuTvala:<br />

„Zalsa RmrTisa yovlisa mpyrobelisasa mindobilman,<br />

maradis qalwulisa mariamisa sasoebiT mosavman da patiosanisa<br />

juarisa mvedrebelman warvikiTxe RmrTisa ganmarisxebeli<br />

wigni Seni, ruqnadino, da vcan sicruveni Senni, romelTa bWe<br />

RmerTi iyos! Sen oqrosa mevireTa simravlisad mindobil<br />

xar, xolo me arca simdidresa da arca Zalsa spaTa CemTasa,<br />

aramed Zalsa RmrTisa yovlisa mpyrobelisasa da juarisa<br />

wmidisa, romeli Sen hgme. aw warmomivlenia yoveli mxedroba<br />

Cemi winamogebebad Senda. iyavn neba RvTisa, nu Seni! samarTali<br />

misi, nu Seni!“ (iqve, gv. 93­94).<br />

simdablisa da morCilebis niSnad wmida Tamari fexSiSveli<br />

waruZRva laSqars varZiidan basianisken. brZolis win<br />

akuTrxa igi patiosani jvriT, daloca da TviT oZrxes Semoiqca,<br />

sadac dRe da Rames ganuwyvetel locvasa da galobaSi atarebda;<br />

masTan erTad litaniobda mTeli saqarTvelo.<br />

da Seismina ufalma vedreba mxevlisa Tvisisa. musulmanTa<br />

400 000 meomari samarcxvinod iZlia qarTvelTa 100


saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

000­iani qristesmoyvare mxedrobisagan, ganibnia da Seimusra<br />

simravle agarianTa. gamarjvebulma laSqarma mefe TamarTan<br />

erTad varZiaSi madloba Seswira ufals xsnisaTvis.<br />

mematiane mravalgzis miuTiTebs dedoflis wmida cxov<br />

rebaze, rom igi ver acduna siameman ama soflisaman, verca<br />

samefo gvirgvinman da skiptraman, arca qvaTa patiosanTa uxvad<br />

qonebaman, arca spaTa simravleman da Zlierebam... ver midrika<br />

simdidreman... rom man gamoiCina sibrZne solomonisebri da<br />

yovliTa guliTa da gonebiTa Seiyvara da Seitkbo ufali; kacs<br />

ganacvifrebda Rameyovel mRviZareba misi, locva, muxlTdreka<br />

da cremliT vedreba RvTisa. xSirad Tamari Tavisi xeliT moqsovils<br />

an moqarguls yidda da mis safasurs glaxakT urigebda<br />

– Raribebs Tavisi SromiT exmareboda da ara mxolod samefo<br />

Semosavlidan (iqve, gv. 79­81).<br />

istorikosi aseve gvauwyebs, rom Tamaris dros wirvalocva<br />

Seumokleblad aResruleboda palestinis monasterTa<br />

tipikonis mixedviT, rom samefo karze myofTagan liturRias,<br />

mwuxrs, ciskarsa da Jamns veravin daakldeboda.<br />

wmida Tamar iqmna is brwyinvale, dauvali varskvlavi,<br />

romelic marad unaTebs saqarTvelos da aTbobs yoveli qarTvelis<br />

guls.<br />

xSirad kiTxuloben: pirovnebaSi borotebis gaZlierebiT<br />

Tu iSriteba RvTis siyvaruli misadmi? pasuxi erTia:<br />

RvTaebrivi siyvaruli iseTi usazRvro da unapiroa, imdenad<br />

didi da amaRlebulia, rom veraviTari sxva Zala ver SeZlebs<br />

am siyvarulsa da adamians Soris Cadgomas. mainc rogoria<br />

borotebis arsi da ra damokidebuleba aqvs mas adamianTan?<br />

saeklesio mweralTa da RvTismetyvelTa azriT, boro­<br />

137


teba ar aris sawyisi, Tanaarsi sikeTisa, igi ararsia, uaryofa an<br />

naklovaneba sikeTisa, rameTu Tavad yovlis mizezi, Semoqmedi,<br />

aris sruli sikeTe, mSveniereba da siyvaruli.<br />

„boroteba arasodes yofila da verc iqneba Tavisi bunebiT<br />

damoukidebeli arsi, radganac ara aqvs mas raoba, buneba<br />

da TviTmyofadi saxe, Zala, saTvalavi da Tviseba. igi bunebrivi<br />

Zalebis daSretis Sedegia. am Zalebis araswori, gauazrebeli<br />

moqmedebaa“, – wers Rirsi mama maqsime aR msarebeli (maqsime<br />

aRmsarebeli, kiTxva­migeba Talasisa, saRvTismetyvelo uwyebani,<br />

1916; gv. 31­32).<br />

gauazrebeli, ugono qcevis msxverplis, dacemuli ad a mis<br />

Zis, aRsadgenad TviT RvTaebrivi siyvaruli ganxo r cielda<br />

ieso qristes saxiT, raTa emcno xalxisaTvis RvT is neba, da imav<br />

xalxis xsnisaTvis golgoTaze asuliyo. boroti fiqrobda,<br />

sikvdili daTrgunavda mas. magram moxda sapi r i spiro ram<br />

– jvarcmas mohyva aRdgoma da amaRleba da winaSe yovelTa<br />

xilulTa da uxilavTa arsTa ganbrwyinda yovlismZleveli<br />

Zala RvTaebrivi siyvarulisa.<br />

am siyvarulis Rirsi rom gaxdes adamiani, aucilebel ia,<br />

man suli ganiwmidos codvebisagan. Cvenda saubedurod, xSirad<br />

vadanaSaulebT sxvebs, ganvikiTxavT mtrebs... Cveni mwuxarebisa<br />

da tanjvis mizezi ki CvenSivea; unda gvaxsovdes: rodesac Sinagan<br />

simSvides vkargavT, vkargavT simSvides Cv en garSemoc. xsnis<br />

gza erTaderTia: sinanulis saSualebiT unda aRvidginoT Cvens<br />

sulSi darRveuli harmonia, wmida ziarebiT unda miveaxloT<br />

ufalsa Cvensa ieso qristes, unda vecadoT, davibrunoT CvenTa<br />

didTa winaparTa rwmena, siyvaruli, sasoeba, Tavmdabloba<br />

da, rogorc Sedegi yovelive amisa, – siwmidec. Cvenma sulma<br />

138<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.


saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

macxovris amqveyniuri cxovrebis yvela safexuri unda gaiaros,<br />

TviT jvarcmac, rom Semdeg aRdgomili da amaRlebuli iqces<br />

RvTaebrivi siyvarulis taZrad, suliwmidis savaned.<br />

WeSmariti RvTismsaxureba ganuyofelia samSvidobo mo­<br />

Rvaweobisagan. dRes kacobrioba didi gansacdelis winaSea.<br />

ar SeiZleba gulgrilad vuyuroT xalxTa tanjvas, imas, Tu<br />

rogor iRvreba udanaSaulo adamianebis sisxli, ra ganlaRebulia<br />

boroteba; ar SeiZleba gavCumdeT maSin, rodesac msoflios<br />

emuqreba birTvuli omis safrTxe. mSvidobaze mxolod<br />

laparakiT verafers mivaRwevT, saWiroa gaazrebuli aqtiuri<br />

moqmedeba, rom aviciloT omis saSiSroeba.<br />

is misia, rac eklesias akisria, ar aZlevs mas damSvidebisa<br />

da TviTkmayofilebis uflebas. zogierTis azriT, eklesia Tavs<br />

aridebs Tanamedrove moTxovnebs. aucilebeli kia vicodeT<br />

misi roli dRevandel pirobebSi, vicodeT, Tu sad aris Cveni,<br />

morwmuneebis, adgili am mSfoTvare msoflioSi; ueWvelia, iq,<br />

sadac yvelaze metad uWirT, sadac yvelaze didi mwuxareba da<br />

cremlia, iq, sadac ibrZvian mSvidobis, Tavisuflebis, xalxTa<br />

da saxelmwifoTa Soris samarTliani urTierTobisaTvis.<br />

gansxvavebuli msoflmxedvelobis adamianebis mSvidobisaken<br />

swrafva maT Soris praqtikuli TanamSromlobis mraval<br />

mxares avlens. am miznis mTeli sidiade damajereblobiT cxadyofs,<br />

rom aseTi urTierToba araTu SesaZlebeli, aramed<br />

aucilebelicaa.<br />

saqarTvelos eklesia aqtiurad uWers mxars qveynis mSvidobismoyvare<br />

politikas.<br />

„yoveli romeli gindes Tquen, raჲTa giyon kacTa, eg ­<br />

reTca Tquen hyviT maTa mimarT“ (maT. 7, 12); „amiT cnan yovelTa,<br />

139


viTarmed Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarobdeT urTierTas“,<br />

– brZanebs ufali (ioan. 13, 35). siyvaruli RvTisa da moyvasisa<br />

yvela mcnebaze maRali da yovlismomcvelia; amitomac igi unda<br />

iqces Cveni cxovrebis safuZvlad. rogorc Sedegi siyvarulisa,<br />

yvelas momadlebuli gvaqvs sixarulis gancdis unari da sxvebisTvis<br />

misi gaziarebis survili. sxvadasxvagvaria sixaruli,<br />

gansxvavebulad grZnoben mas adamianebi. yoveli mniSvnelovani<br />

saeklesio dRe sulieri sixarulis momtania, magram aRdgomis<br />

dResaswauli mainc sul sxvaa; igi zeimia cisa da miwisa, radganac<br />

sikvdilze sicocxlis gamarjvebas vgrZnobT da ganvicdiT.<br />

Tu gveqneba rwmena da siyvaruli, RvTis mowyalebiT,<br />

Rirsni gavxdebiT im sixarulisa, romelsac ara aqvs dasasruli.<br />

mTavaria, ar SevcdeT, ar gadavuxvioT gadamrCeneli<br />

gzidan.<br />

RmerTo Zliero, Sen xar gza, WeSmariteba da cxovreba;<br />

muxlmodrekilni gevedrebiT, wargviZeR gziTa SeniTa miT<br />

iwroiTa; mowyaleo, mogvmadle sibrZne gulisa, raTa vcnaT,<br />

rai ars WeSmariti da vemsaxuroT mas... uwyiT, ufalo, sicocxle<br />

Cveni wamisyofaa, sicocxle Cveni gansacdelia oden. usasoTa<br />

sasoo, geajebiT, mogveaxlen, raTa ar davinTqaT zRvasa cxovrebisasa;<br />

xeli Seni aRmadginebel gveyavn Cven dacemulTa;<br />

davrdomilni SegivrdebiT da nu ganguagdeb, rameTu Seni varT,<br />

ufalo... da Rirs gvyven Cuen maradiuli netarebisa, vinaiTgan<br />

niWi da wyaloba uzenaesi frTeTa qveSe Sensa yofnaa, Sens<br />

mtilovanSi damkvidrebaa.<br />

Zmano Cemno da dano Cemno! kidev erTxel gilocavT<br />

qristes aRdgomis brwyinvale dResaswauls; ixareT da gaaxareT<br />

sxvanic, amaSia adamianis namdvili bedniereba, „rameTu...<br />

140<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.


sasufeveli RmrTisaჲ... ars, simarTle da mSჳdoba da sixarul<br />

suliTa wmidiTa“ (rom. 14, 17), amin!<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1984 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

141


ყ<br />

saSobao epistole<br />

1985 w.<br />

saqarTvelos samociqulo eklesiis sulier Svilebs:<br />

„yovliTa dacviTa daicev guli Seni, rameTu amisgan<br />

gamovlen wyaroni cxovrebisani“ (igav. 4, 23)<br />

ovladsamRvdelono mitropolitno, mTavarepisko­<br />

posno da episkoposno, moZRvarno, diakonno, berno da<br />

monazonno, RvTivkurTxeulno sulierno Svilno Cveni wmida<br />

eklesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno mis farglebs<br />

gareT! „madli uflisa Cuenisa iesu qristesi, da siyuaruli<br />

RmrTisa da mamisaჲ, da ziarebaჲ sulisa wmidisaჲ Tquen yovelTa<br />

Tana. amin“ (2 kor. 13, 13).<br />

aRsrulda Zveli winaswarmetyveleba wmida esaiasi macx­<br />

143


ovris am soflad movlinebasTan dakavSirebiT: „aha qalwul­<br />

man muclad iRos da Sves Ze, da uwodon saxeli misi emmanuil“<br />

(es. 7, 14).<br />

axlad Sobili yrmis, ieso qristes saxiT RvTaebrivi<br />

siyvaruli gadmovida qveynad, raTa adamiani sauflo didebis<br />

Tanaziari gamxdariyo. RvTis gankacebis diad saidumlos<br />

bolomde verasdros Seicnobs Cveni goneba. ufalma ganxorcielebiT<br />

cxadyo Tvisi unapiro siyvaruli kacTa modgmisadmi,<br />

siyvaruli, romeli ars aRmadginebeli, mkurnali, SemakavSirebeli,<br />

gadamrCeneli. beTlemis gamoqvabulis bagaSi<br />

mwoli Cvili macxovari maradiuli magaliTia Tavmdablobisa,<br />

maswavlebeli Tanadgomis, Zmobis, Tanasworobis, Tanxmobisa<br />

da siyvarulisa.<br />

am saTnoebebiT rom SevimosoT, jer sakuTar sulSi Caxedva<br />

unda SevZloT, unda SevicnoT Tavi Tvisi; Nosce te ipsum,<br />

– rogorc Zveli romaelebi ityodnen; erTi SexedviT, es ioli<br />

saqmea, magram sinamdvileSi mravalTaTvis qceula igi lodad<br />

Sebrkolebisa. brZenT uTqvamT: adamianSi sami pirovnebaa:<br />

pirveli – rogor warmoidgenen mas sxvani, meore – rogori<br />

warmodgena aqvs sakuTar Tavze da mesame – rasac sinamdvileSi<br />

warmoadgens.<br />

rodesac mTeli simarTliT dainaxav sakuTar Sinagan<br />

saxes, ukve iolad gadaWri mraval sakiTxs, advilad ipovi<br />

Sens adgils cxovrebaSi. sakuTari Tavis Ziebis procesSi aucileblad<br />

wamoiWreba maradiuli kiTxvebi: vin var, ratom<br />

var dedamiwaze, ra aris Cemi mowodeba? RvTismetyvelTa ganmartebiTa<br />

da qristianTa SexedulebiT, adamiani RvTis idea da<br />

qmnilebaa amqveynad, yvelaze srulyofili, magram mainc gan­<br />

144<br />

saSobao epistole, 1985 w.


saSobao epistole, 1985 w.<br />

viTarebadi. srulqmnis procesi pirovnebis Tavisufali nebiT<br />

iwyeba dedamiwaze da Semdeg maradiul samyofelSi grZeldeba.<br />

kacs aqvs Tavisi daniSnuleba sawuTroSi da RvTis nebis gansaxorcieleblad<br />

gaaCnia kidec Sesabamisi sasicocxlo swrafva da<br />

moTxovnileba, oRond amisTvis saWiroa mTeli Cveni SesaZleblobebis<br />

gamoyeneba, niWisa da madlis gamomzeureba.<br />

„uflis wyalobiT, yovelive isea mowyobili, rom Ti ­<br />

T oeuli adamiani monawileobs sulier winsvlaSi Tavisi<br />

ar Cevanis Tanaxmad. maradiul cxovrebas veziarebiT RvTis<br />

kur TxeviT, oRond damsaxurebisamebr. winsvla xorcieldeba<br />

ara marto Semoqmedis nebiTa da wyalobiT, aramed adamianis<br />

Ta naqmedebiTa (sinergia) da ZaliTac. msgavsad amisa, RvTis<br />

nebis srul ganxorcielebas, Tavisuflebasa da ganwmendis mTel<br />

sisavses movipovebT ara marto Cveni SesaZleblobebiT,<br />

ZaliTa da simtkiciT, aramed suliwmidis SemweobiTa da meoxebiT“,<br />

– vkiTxulobT Rirsi mama makari didis SromebSi (vrceli<br />

epistole, gv. 238).<br />

mizans rom mivaRwioT, yoveli wuTi gonivrulad unda<br />

movixmaroT. dro swrafwarmavalia; „awmyo imdenad xanmoklea,<br />

rom gveCveneba, saerTodac ar arsebobs igi. TiTqos dabadebamdeve<br />

daasrulao sicocxle“, – werda seneka. Cven ki ar vafasebT<br />

dRevandel dRes, yvelafers mermisisTvis ga davdebT xolme;<br />

brZeni solomoni gvaswavlis: „nu iqadi xualisa dRisaTჳs,<br />

rameTu ara uwyi, rasa Sobs Semomsuleli dRe“ (igav. 27, 1).<br />

xSirad isec xdeba, rom pirovneba Tavis unars fuWad axmars<br />

raRac wvrilmanebs, sakuTari nebiT ejaWveba materialur<br />

samyaros, wvalobs, itanjeba. tanjvis mizezi ki is aris, rom dakarguli<br />

aqvs sulieroba, kavSiri masTan, vinc aris sicocxlisa<br />

145


da sixarulis momniWebeli; Tu ar aRvzrdiT CvenSi sulier<br />

faseulobebs: RvTis rwmenasa da misgan gamomaval sikeTes,<br />

ar eqneba azri da mizani Cvens fizikur Zalas, janmrTelobas,<br />

gonebriv ganviTarebasa da TviT siyvarulis unarsac ki. aucilebelia<br />

pirovnebis sulieri da fizikuri monacemebis harmoniuli<br />

ganviTareba da ara misi calkeuli SesaZleblobebis win<br />

wamoweva. mxolod aseT SemTxvevaSi SevZlebT viyoT Rirseuli<br />

memkvidreni Cveni didebuli winaprebisa, romelTa Rvawlni da<br />

saqmeni saamayod gvaqvs miCneuli.<br />

ise unda vicxovroT, rom viyoT sulier da materialur<br />

RirebulebaTa ara marto momxmarebelni, aramed, upirveles<br />

yovlisa, Semqmnelni. am principiT unda aRvzardoT Cveni Svilebic.<br />

mamaTa da SvilTa damokidebulebis sakiTxi rTulia.<br />

zogierTi filosofosi gamoTqvams mcdar azrs, TiTqos, axali<br />

Taoba Zvelis mimarT yovelTvis qvecnobieri siZulviliTaa<br />

ganmsWvaluli. es ase ar aris. axalgazrdis fsiqologia myifea,<br />

sindisi – Tavankara wyarosaviT sufTa; uyvars simarTle,<br />

eZiebs WeSmaritebas, eswrafvis ideals, aRvsilia energiiT da<br />

mzadaa borotebasTan sabrZolvelad; magram, roca mSoblebSi,<br />

pedagogebSi da saerTod maTSi, vinc wvrTnida da arigebda,<br />

ideals ver ipovis, Riziandeba, drtvinavs da simkacres iCens.<br />

igi moumzadebelia cxovrebisaTvis, ver iTvaliswinebs im dabrkolebebs,<br />

rac Cveulebrivia miwieri yofisa da adamianTa<br />

urTierTobisaTvis. yovelive es iwvevs uimedobas, gulgatexilobas...<br />

da Cndeba naprali TaobaTa Soris.<br />

yovel axal Taobas, ra Tqma unda, aqvs Tavisi azrebi,<br />

in teresebi, romelTac xSirad ver iziareben ufrosebi, magram<br />

146<br />

saSobao epistole, 1985 w.


saSobao epistole, 1985 w.<br />

Tu mamebsa da Svilebs akavSirebT erTi sarwmunoeba, erTi msof<br />

l mxedvelobiTi poziciebi, ideali da mizani, Tu ufrosebi sa­<br />

magaliToni arian, calkeul SexedulebaTa sxvaobis miuxedavad,<br />

Svilebi mamaTa saqmis erTguli gamgrZelebelni xdebian.<br />

SeiZleba iTqvas, rom sazogadoebis sijansaRis sazomi<br />

axalgazrdobaa. igi yovelTvis iyo da aris yofis uSualo<br />

monawile, diad saqmeTa Tanaziari. misi cxovrebis WeSmaritebis<br />

gziT warmarTva aucilebelia, radganac axalgazrdebi eris<br />

sasicocxlo Zalas warmoadgenen.<br />

Cveni qaliSvilebi da Wabukebi dainteresebulni arian sulieri<br />

sakiTxebiT, eZieben Sinagani feriscvalebis gzebs, magram<br />

gamoucdelobiT zogjer Secdoma mosdiT. amis gamovlinebaa<br />

Tundac is, rom am bolo dros axalgazrdobis nawili gaitaca<br />

aRmosavlurma religiebma da maTgan gamomdinare iseTma mimdinareobebma,<br />

rogoricaa induizmi, budizmi, ioga, Teosofia,<br />

anTroposofia da sxva.<br />

induizmi mravalRmerTianobas aRiarebs, kacs RvTis na wi­<br />

lad saxavs, xolo mis azrovnebas mxolod erTiani mTelisg an<br />

momdinared miiCnevs. am swavlebis mixedviT, gaugebaria, ratom­<br />

Ra arsebobs codva, romlis gamoc ase xSirad ewinaaRmd egeba<br />

adamiani Semoqmeds, ra azri aqvs sulTa gadasaxlebas, rac maTi<br />

rwmenis Semadgeneli nawilia da sxva.<br />

budizmi ufro mwyobri moZRvrebaa. Tavis droze man didi<br />

roli Seasrula aRmosavleTis qveynebis sulier ganviTarebaSi,<br />

Caunerga ra CineTis, indoneziis, tibetis, iaponiis bunebiT<br />

mebrZol xalxebs azri mSvidobis, morCilebis, gulmowyalebis,<br />

saxierebis, WirSi urTierTTanadgomis Se saxeb. budizmi adamians<br />

Tumc mouwodebs Tavganwirvisaken, siyvarulisa da sikeTisakan,<br />

147


magram faqtiurad uaryofs RvTis arsebobas, uaryofs adamianis<br />

ukvdavi pirovnuli sulis imqveyniur cxovrebas.<br />

Teosofiisa da anTroposofiis warmomadgenlebi eyrdnobodnen<br />

aRmosavlur religiebs da cdilobdnen maTTan<br />

SeeTanxmebinaT qristianoba. magram aqedan araferi gamovida.<br />

dRes dasavleTSi am saxis literaturiT cota vinmeRaa dainteresebuli.<br />

aRniSnul mimdinareobebs Soris sxvaoba mniSvnelovania,<br />

magram maT erTi ram akavSirebT da aerTianebT. esaa metad<br />

saSiSi da ararealuri gandideba pirovnebisa, masSi Canergva<br />

azrisa Tavisi unapiro SesaZleblobebis Sesaxeb, rac sinamdvileSi<br />

adamianTa sisusteze TamaSia. magaliTad, iogas erTguli<br />

mimdevrisaTvis ucilobeli zeadamianuri SesaZleblobebis<br />

miRweva da madlmosilobis gamovlinebaa, is ki aviwydeba, rom<br />

saswauli SeiZleba moxdes ara marto RvTis SewevniT, aramed<br />

boroti ZaliTac. gavixsenoT Tundac wmida mosesa da misi<br />

mowinaaRmdege egviptel grZneulTa saocrebani da movigonoT<br />

macxovris sityvebi: „naTesavi boroti da memruSe saswaulsa<br />

eZiebs“ (maT. 12, 39).<br />

qristianuli swavlebiT, wmindanoba ar niSnavs sneulTa<br />

gankurnvis, winaswarmetyvelebisa da sxva saswaulTa moxdenis<br />

aucilebel unars. wmida mamebi yovelTvis eridebodnen amis<br />

misaRwevad zrunvas, anda amgvari SesaZleblobebis Cvenebas.<br />

maTTvis mTavari sulieri srulyofa – moyvasisadmi Tavganwiruli<br />

siyvarulisa da RmerTTan SesaZlebeli siaxlovis<br />

mopoveba iyo.<br />

saswaulmoqmedebis borot Zalas iyenebs magia da okultizmic,<br />

raTa Tavis uZiro WaobSi miizidos Secdomilni. „...vai<br />

148<br />

saSobao epistole, 1985 w.


saSobao epistole, 1985 w.<br />

maTda, romelni ityჳan borotsa keTilad, da keTilsa borotad,<br />

romelni dasdeben bnelsa naTlad, da naTelsa bnelad,<br />

da romelni dasdeben mwaresa tkbilad, da tkbilsa mwared“,<br />

– wers wmida esaia winaswarmetyveli (es. 5, 20).<br />

aRmosavlur religiebSi adamianis RmerTamde amaRlebisa<br />

da TviT masze ufro metad sakuTari Tavis gandidebisaken<br />

swrafva eyrdnoba hipnoTerapiisa da fsiqikis uk i du resad aRg­<br />

znebis meTods. igive safuZveli udevs alko holiT, morfiTa da<br />

sxva gamabruebeli nivTierebebiT am cxovrebisagan gandgomis<br />

ideas. gansxvaveba is aris, rom aq SedarebiT gamartivebuli gzaa<br />

moZebnili, yvelasTvis advilad xelmisawvdomi saSualebebia<br />

gamoyenebuli, oRond am moCvenebiTi netarebisTvis msxverplad<br />

Seni da Seni Svilebis janmrTeloba unda gaiRo, suli<br />

unda gaswiro. am sawamlaviT daavadebulni sCadian danaSauls,<br />

romelic TviTmkvlelobis tolfardia da suliwmidis gmobas<br />

niSnavs. „xolo sulisa wmidisa gmobaჲ ara mieteos kacTa“ (maT.<br />

12, 31), – brZanebs macxovari.<br />

loTebi, narkomanebi sakuTari xeliT Segnebulad ispoben<br />

uflisgan momadlebul unarsa da SesaZleblobebs, rom<br />

elTa gonivruli gamoyenebiTa da yoveldRiuri sulieri<br />

Sromis wyalobiT unda ganexorcielebinaT diadi mizani – moemzadebinaT<br />

suli maradiuli netarebisTvis.<br />

samwuxarod, Cveni axalgazrdobis nawili am umZimesi codvis<br />

msxverplia, dRes ise, rogorc arasdros, adamianebi eZieben<br />

iol gzebs materialur sikeTeTa SeZenis mizniT, ioladve undaT<br />

miaRwion winsvlas sulier cxovrebaSic, magram swored aq<br />

cdebian; dabneulni da Secdomilni sinaTlis nacvlad bnelis<br />

gavlenis qveS eqcevian da eCvenebaT ukuni naTlad.<br />

149


150<br />

saSobao epistole, 1985 w.<br />

„me var kari: Cem mier Tu vinme Sevides, cxondes... ro­<br />

meli ara Sevals kariT ezosa cxovarTasa, aramed sxჳT kerZo<br />

Sevals, igi mparavi ars da avazaki“ (ioan. 10, 9,1), – gvaswavlis<br />

CvenTvis vnebuli, dafluli da mkvdreTiT aRmdgari macxovari<br />

da gveubneba: „me var naTeli soflisaჲ. romeli Semomidges me,<br />

ara vidodis bnelsa, aramed aqundes naTeli cxorebisaჲ“ (ioan.<br />

8, 12). am gziT, qristes erTaderTi gadamrCeneli gziT, vidodnen<br />

Cveni winaparni. mas unda SevudgeT Cvenc da aRvasruloT<br />

mcnebani misni. amitomac aucilebelia, vicnobdeT wmida werils<br />

– biblias, romlis meoxebiTac ufalma mogvawoda codna Cveni<br />

miwieri yofis imgvarad wa r marTvisaTvis, rom Rirs viqmneT im<br />

qveynad sasufevlis damkvidrebisa.<br />

biblia aris rogorc adamianuri, ise RvTaebrivi wigni,<br />

da werili RvTivganbrZnobil wmida kacTagan, romelTa ba­<br />

geebiT TviT suliwmida metyvelebda. mkiTxveli yoveli avtoris<br />

xasiaTs, cxovrebiseuli dakvirvebis siRrmes, mxatvruli<br />

azrovnebis unars, epoqas... advilad igrZnobs. da mainc es<br />

wigni, upirveles yovlisa, RvTis qmnilebaa, saunjea WeSmariti<br />

faseulobebisa.<br />

saRvTismetyvelo ganaTlebisa da sulieri winsvlis misaRwevad<br />

aseve didmniSvnelovania wmida mamaTa: ioane oqropiris,<br />

basili didis, grigol RmrTismetyvelis, gri gol nose­<br />

lis, efrem asuris, ioane damaskelis, grigol palamas, anton<br />

didis, wmida Teodorites, wmida Teofanes, giorgi mciris,<br />

iovane zedaznelis, giorgi da eqvTime mTawmidelTa, grigol<br />

xanZTelis... da yovelTa sxvaTa didTa moZRvarTa cxovrebisa<br />

da Sromebis gacnoba. isini iyvnen bibliis ara marto SesaniSnavi<br />

mcodneni da SemoqmedebiTi unariT dajildoebulni, aramed,


saSobao epistole, 1985 w.<br />

upirveles yovlisa, didi sulierobiT gamorCeulni, radganac<br />

aTobiT weli hqondaT gatarebuli ganmartoebiT locvasa,<br />

mkacr marxvasa da gandegilobaSi. Semdeg ki maT TavianTi<br />

gamocdileba gadasces mowafeebs da Sromebisa da werilebis<br />

saxiT gagviziares Cven, qristianebs.<br />

wmida mamaTa swavlani miznad isaxavs adamianis RmerT­<br />

Tan daaxloebas, netarebasa da waruval sixaruls. „gixaroden<br />

maradis uflisa mier, kualad getyჳ: gixaroden“ (filip. 4, 4),<br />

– gvarigebs pavle mociquli.<br />

gana SeiZleba Cveni sixaruli iyos mudmivi, roca ga rSemo<br />

amdeni mwuxareba, gaWirveba, avadmyofoba, gaRizianeba da Sfo­<br />

Tia, roca sul axlos Caivlis xolme sikvdili da grZnob, male<br />

Senc Segexeba? magram nu daviviwyebT, rom es sityvebi ekuTvnis<br />

im adamians, vinc mravalWirnaxuli cxo vreba ganvlo da mowame­<br />

brivad aResrula. swored igi, qri stianobis qadagebisTvis<br />

erT­erTi yvelaze metad damaSvralTagani, daJinebiT da Tanac<br />

araerTxel mogviwodebs maradiuli sixarulisken, im sixarulisken,<br />

romelsac veraviTari miwieri gancda ver ganaqarvebs,<br />

igi iesos SobiT moeniWa kacTa modgmas.<br />

„gaxareb Tquen sixarulsa didsa, romeli iyos yovli sa<br />

erisa, rameTu iSva dRes Tquenda macxovari, romel ars qriste<br />

ufali, qalaqsa daviTissa“ (luk. 2, 10­11). – am sityvebiT mimarTa<br />

angelozma Sobis Rames beTlemel ubralo mwyemsebs. TiTqmis<br />

oci saukunea, rac kacobrioba ismens zeciur usxeulo ZalTa sagalobels,<br />

pirvelad im idumal Rames rom moefina dedamiwas:<br />

„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ<br />

da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). am xnis manZilze didi<br />

Zvrebi moxda adamianTa samyaroSi, Seicvala pirovneba, misi<br />

151


Sexedulebani sulier da materialur faseulobebze, magram<br />

ucvleli da CvenTvis axla ufro aucilebeli gaxda angelozTa<br />

am sadideblis mowodeba mSvidobisa da urTierTsiyvarulisaken,<br />

radganac dRes msoflio Tavisi arsebobis metad saSiS<br />

periodSi Sevida. mecniereba da teqnika didi tempiT miiwevs<br />

win; Tu ar moxda pirovnebis gonieri da sulieri sawyisis Sesabamisi<br />

siswrafiT ganviTareba, sicocxle qveynad birTvuli<br />

katastrofis sabediswero safrTxis winaSe dadgeba.<br />

gvwams, ufali da xalxis keTili neba ar dauSvebs, rom<br />

Cveni ayvavebuli dedamiwa nacartutad iqces.<br />

qristesmierno dano da Zmano!<br />

sulieri sixaruliT aRvsili, guliTadad mogesalmebiT<br />

da mogilocavT qristes Sobis diad dResaswauls. dae, yovlis­<br />

SemZle RmerTma ar mogiSaloT mSvidoba, WeSmariti siyvaruli<br />

da sixaruli maradiuli.<br />

„mowyalebani da sarwmunoebani nu mogakldebian Sen; Seibn<br />

igini yelsa Sensa da daweren igini ficarTa gulisa SenisaTa<br />

da hpoo madli winaswarganzraxvad keTilisa winaSe RmrTisa<br />

da kacisa“ (igav. 3, 3­4).<br />

gwamdeT, ara xarT marto; gixarodeT, rameTu CvenTan<br />

ars RmerTi!<br />

152<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1985 w.<br />

saSobao epistole, 1985 w.


დ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1985 w.<br />

RvTivkurTxeulno da RvTissayvarelno iverno, Zeno<br />

da asulno saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiisa:<br />

„mcirediTa JamiTa dagiteve Sen, magram didiTa<br />

wyalobiTa Segiwynareb Sen“ (es. 54, 7).<br />

Res msoflio sixarulis dRea, dResaswaulobs sico­<br />

cxle, sikvdilisa damTrgunveli, da amitomac ufro me ­<br />

tad gulSi Camwvdomi da sazeimoa winaswarmetyveli osias sityvebi:<br />

„sada ars Zlevaჲ Seni, sikudilo? sada ars sawerteli<br />

Seni, jojoxeTo?“ (os. 13, 14).<br />

sikvdili daemxo: jojoxeTi Seimusra;<br />

153


154<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

qriste aRdga!<br />

aRdgomili ufali dRes Sedis yovel saxlSi da rekavs<br />

karze Cveni gulisa, raTa mogvmadlos mSvidoba da sixaruli,<br />

rac ase mtkivneulad gvaklia da rasac veswrafviT.<br />

yuri miupyar, Svilo Cemo, am mSvid xmas, ganmartovdi<br />

masTan da gulisxmayav yoveli. igi movida SenTan. is Sen gverdiTaa;<br />

gauRe guli, raTa daivanos iq da gagaTbos TvisiTa<br />

RvTaebriviTa siyvaruliTa.<br />

ufals myudroeba uyvars, Sinagani simSvide da wmida guli.<br />

„mSvidoba Tqvenda“, – ase mimarTavs igi TiToeul Cve ngans. miiRe,<br />

Svilo, es wyaloba, qristes es naTeli da gixaroden, radgan<br />

xangrZlivi ganSorebis Semdeg kvlav ineba man SenTan Sexvedra<br />

da saubari. ismine da daimaxsovre misi sityvebi: „aha esera me<br />

gamcneb Sen, ganZlierdi da mჴne iyav, nu SeZrwundebi, nuca geSinin,<br />

rameTu me SenTana var ufali RmerTi Seni yovelsa adgilsa<br />

vidreca xჳdodi“ (ieso. 1, 9).<br />

aRdgomili macxovris mier mofenili mSvidoba momcvelia<br />

yovlisa sikeTisa: kurTxevisa, RvTis mowyalebisa, codvaTa<br />

mitevebisa, ganmarTlebisa, simSvidisa, sixarulisa, maradiuli<br />

cxovrebisa... mociquli pavle amis Sesaxeb brZanebs: „aw ukue ganma<br />

rTlebul varT sarwmunoebiTa da mSჳdobaჲ guaqus RmrTisa<br />

mimarT uflisa Cuenisa mier iesu qristesa“ (rom. 5, 1).<br />

mSvidoba RmerTTan niSnavs mSvidobas sakuTar TavTan<br />

da moyvasTan.<br />

brZenT uTqvamT: bunebiT kacni axlobelni arian erTur­<br />

Tisa, Tumca Tvisebani ganaSoreben maT. diad saxes forma ara<br />

aqvs.


albaT amitomaa Zneli adamianis Secnoba, igi xom RvTis<br />

xatadaa Seqmnili. albaT amitom miaCndaT filosofosebs<br />

udi des sibrZned sakuTari Sinagani mravalferovani samyaros<br />

Seswavla, radganac sxva rom Seicno, pirvel rigSi Sens Tavs<br />

unda icnobde kargad.<br />

suli da sxeuli – ai, CvenTvis cnobili adamianis Semadgeneli<br />

nawilni. sul es aris, Tu kidev sxvac raimea jerac miukvleveli<br />

CvenTvis? rogor avxsnaT, magaliTad, azrovnebis<br />

unari, ra aris sicocxle, ras warmoadgens goneba, guli?<br />

ase werda gulis Sesaxeb jer kidev Cv. w. aR­mde III saukuneSi<br />

Cineli moazrovne siun­Zi: „guli mpyrobelia sxeulisa, ganmgebelia<br />

sibrZnisa. igi mbrZaneblobs, TviT ki aravis emorCileba;<br />

is krZalavs an aiZulebs raimes imoZraos, aRZravs survils<br />

miTvisebisas, aRebisas, moqmedebis an gaCerebisas. amitomac<br />

SegviZlia, Cveni nebiT davidumoT ena an vilaparakoT, sxeuli<br />

movxaroT an gavSaloT. guls ver daaSineb, ver Seacvlevineb<br />

gadawyvetilebas. igi iRebs mxolod mas, rac marTebulad mia<br />

Cnia da ganagdebs, rac misTvis Seuwynarebelia“ (Zv. Cinuri<br />

filosofia, t. II, m. 1973, gv. 186).<br />

ase rom, adamiani samyaros gansakuTrebuli movlenaa,<br />

dajildoebuli azrovnebiTa da sxva RvTivmimadlebuli un­<br />

ariT. misi mizani da daniSnuleba RmerTSi cxovreba da ne tari<br />

maradiulobis mopovebaa.<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

kaci Semoqmedis gansakuTrebuli qmnilebaa, ukvdavebas<br />

zi arebuli. ukvdaveba misi sulis Tviseba ar aris mxolod,<br />

aramed sxeulisac, romelic macxovris meored mosvlis Jams<br />

unda aRdges.<br />

wmida mRvdelmowame meTode ambobs: swori araa sulis<br />

155


gandidebisaTvis xorcis damcireba. samoTxeSic sxeuli hqonda<br />

adamians; Tumca arc is unda daviviwyoT, rom momakvdinebeli<br />

vnebani swored xorcSi isadgureben.<br />

amgvarad, roca xorcs vTrgunavT, amiT sxeuls ki ar vgv<br />

emT, aramed vebrZviT masSi codvis gamo dabudebul borot<br />

vnebebs. TavisTavad ki ganwmendili da ganspetakebuli sxeuli<br />

imdenad mSvenieri da saTnoa, rom ufali Cveni ieso qristes<br />

ga nxorcielebis Semdeg igi wmida samebis sidiadeSi daemkv i­<br />

dra.<br />

156<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

adamiani umSvenieresi wmida saxea Semoqmedisa, xatebaa<br />

RvTisa. amitomaa igi gonieri da ukvdavi. msgavseba ki TviTon<br />

unda moipovos Tavisufali nebis wyalobiT, rac, wmida mamaTa<br />

swavlebiT, codvebisagan Tavis Sekavebas gulisxmobs. yvelas<br />

gvmarTebs dauRalavi zrunva CvenSi RvTis xatebis SenarCunebisa<br />

da masTan msgavsebis miRwevisaTvis.<br />

kacTa modgmis codviT dacemis Semdgomi mTeli cxo vreba<br />

dapirispirebaa borotsa da keTils Soris. raki bo roti Zala<br />

RvTis winaSe uZluria, igi ebrZvis adamians, ro gorc Semoqmedis<br />

uZvirfases qmnilebas. amitomac iqca kaci codvis subieqtad da<br />

obieqtad. samwuxarod, Cveni bunebiTi kanoni sikeTisa, Cveni nebis<br />

sisustis gamo xSirad ver sZlevs xolme macduris zraxvebs.<br />

ukeTurebisagan Tavis daRwevisaTvis erTaderTi nugeSi da imedi<br />

macxovaria, Cveni xsnisaTvis amqveynad movlenili, „rameTu<br />

Sjulman sulisa cxorebisaman qriste iesuჲs mier ganmaTavisufla<br />

me Sjulisa misgan codvisa da sikudilisa“ (rom. 8, 2).<br />

sad da rogor xdeba es gaTavisufleba?<br />

qristes saqmes, sulis xsnisa da gadarCenis saqmes emsaxureba<br />

qristes eklesia, romelic mudam iyo, aris da iqneba


saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

Cveni ganmanaTlebeli da ganmabrwyinebeli uZleveli Zala.<br />

locviTa da adamianis codvili bunebis saidumlo ganaxlebiT<br />

igi asrulebs Tavis diad movaleobas. eklesiis gareSe sulis<br />

gadarCenis moimedeni mwared cdebian.<br />

mainc ra aris sikeTe an boroteba, ase gamudmebiT rom<br />

ebrZvian erTmaneTs da ra monawileobas iRebs adamiani maT<br />

dapirispirebaSi?<br />

bibliaSi Sesaqmis damTavrebis Semdeg vkiTxulobT: „da<br />

ixila RmerTman yovelni, raodenni qmna, da aha keTil friad“<br />

(dab. 1, 31).<br />

sikeTis erTaderTi wyaro da saTave RvTaebrivi siyva<br />

rulia. igi „sulgrZel ars da tkbil; siyuarulsa ara Surn,<br />

siyuarulni ara maRloin, ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis,<br />

ara eZiebn Tavisasa, ara ganrisxnis, arad Sehracxis boroti,<br />

ara uxarin sicruesa zeda, aramed uxarin WeSmaritebasa zeda;<br />

yovelsa Tavs­idebn, yoveli hrwamn, yovelsa esavn, yovelsa<br />

moiTmenn. siyuaruli arasada davardebis“ (1 kor. 13, 4­8).<br />

wmida isaak asuri ki wers: „RvTaebrivi siyuaruli ese ars<br />

samoTxe zeciuri, xe cxovrebisa, sufeva uflisa, Rvino, ro meli<br />

„axarebs gulsa kacisasa“ (fsalm. 103, 15); Sesves igi ganlaReb­<br />

ulTa – da Seimoses kdema, igemes codvilTa – da ganudgnen gzasa<br />

borotisasa, ixiles gemoჲ misi ujerod Rvinis msmelTa – da<br />

mmarxvel iqmnen, miiRes mdidarTa – da Seiyvares siglaxake,<br />

Sesves ubadrukTa – da aRivsnen imediTa, dalies uZlurTa da<br />

ganZlierdnen, igemes umecarTa – da SeiZines sibrZne“ (isaak<br />

asuri, sityva 83).<br />

„siyvaruli aris saZirkveli, wyaro da deda yovelTa<br />

keTilTa“, – brZanebs ioane oqropiri.<br />

157


158<br />

maS, saidan movida am friad „keTilad“ qmnil, RvTis<br />

siyvaruliT savse samyaroSi boroteba? rodis an rogor dai­<br />

Zleva igi?<br />

wmida mamebis ganmartebiT, boroteba ararsia, ar war­<br />

mo adgens substancias. adamianma borotad gamoiyena miniWebu­<br />

li Tavisufleba da RvTis mcnebis sapirispiro gzas daadga.<br />

TavisTavad borotebas ara aqvs TviTmyofadi saxe. igi ar aris<br />

suldgmulTa da saganTa buneba, radganac yovelive Rv Tisgan<br />

Seqmnili TavisTavad keTilia.<br />

esa Tu is arseba an sagani borotad iqceva misi araswo ri<br />

ga mo yenebis gamo. amdenad, yoveli boroteba borotmo qme­<br />

debisagan momdinareobs. boroteba codvaa, sikeTis naklebobaa.<br />

wmida dionise wers: „borotsa araraisa ZaluZs qmna, mxo<br />

lod ngreva da rRveva arsebulisa“. amitomac didi Se c domaa<br />

masSi raime mniSvnelovanis anda SemoqmedebiTi sa w yisis danaxva.<br />

boroteba arafers ar qmnis, igi arRvevs mxo lod.<br />

– ratom aris codva ase mimzidveli? – hkiTxes erTxel<br />

basili dids.<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

– cdebiT, megobarno, – upasuxa wmida mamam, – momxiblavi<br />

misi samoselia, TviT igi ki arasodes yofila mimzidveli.<br />

codva aris safuZveli pirveli da meore sikvdilisa; anu<br />

sababi rogorc fizikuri sikvdilisa, romelic yoveli kacis<br />

xvedria, ise mizezi sulieri sikvdilisa, roca suli maradiul<br />

netarebas kargavs da jojoxeTSi mkvidrdeba. amave dros, codva<br />

aris adamiansa da RmerTs Soris da kacTa Soris uTanxmoebisa<br />

da SuRlis mizezi.<br />

„erTisa mis kacisaTჳs codvaჲ soflad Semoჴda da co ­


saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

dvisa ZliT – sikudili, da esreT yovelTa kacTa zeda si kudili<br />

moiwia, romliTa yovelTa Sescodes“ (rom. 5, 12), – wers pavle<br />

mociquli. yovelive damokidebulia amqveynad adamianis Tavisufal<br />

nebaze; romel gzas airCevs igi: keTil sawyiss, Tu borotebis<br />

moCvenebiTi momxibvleloba CaiTrevs Tavis morevSi.<br />

netari avgustine pirveli adamianis zneobaSi or mdgomareobas<br />

gamoyofda: „ucodvelobis SesaZleblobas“ da<br />

„codvis SeuZleblobas“. misi ganmartebiT, samoTxis mkvi drTa<br />

„ucodvelobis SesaZleblobis“ mdgomareoba gamudmebuli sike­<br />

Tis qmnadobiT unda gadazrdiliyo „codvis SeuZleblobaSi“,<br />

magram yovelive es moispo adam da evas mier RvTis mcnebis<br />

darRvevis gamo.<br />

Tu pirvel adamians SeeZlo „ucodvelobis SesaZleblobidan“<br />

„codvis SeuZleblobamde“ amaRleba, Cven ieso qris<br />

tes meoxebiT mogveniWa codvili mdgomareobidan su lieri<br />

ga nwmediT „ucodvelobis SesaZleblobamde“, anu sa moTxis<br />

adamamde amaRlebis saSualeba.<br />

samwuxarod, dRevandeli adamiani xSirad ver afasebs<br />

codvis simZimes da angariSs ar uwevs mis Sedegebs. zogjer isec ki<br />

fiqroben, TiTqos codva saerTod ar arsebobs, rom am saxels<br />

vuwodebT adamianis bunebriv Tvisebebs. amgvarad moazrovneni<br />

WeSmaritebisagan Sors dganan da Tavs meore sikvdilisaTvis<br />

amzadeben. boroteba sikeTis nakleboba ki ar aris mxolod,<br />

aramed misadmi sruli dapirispireba, ara nawilobrivi dar­<br />

Rveva kanonisa, aramed mTlianad uaryofa misi. „codvaჲ igi ars<br />

uSjuloebaჲ“ (1 ioan. 3, 4), – brZanebs ioane RvTismetyveli.<br />

Tavisi cxovrebis manZilze adamiani CvenTvis xSirad<br />

auxsnel cikls gadis, rac gulisxmobs dacemasa da amaRlebas,<br />

159


damarcxebasa da gamarjvebas, imedis gacruebasa da sasoebas,<br />

am rTuli procesis mizani sulis xsna da meore cxovrebis<br />

mopovebaa.<br />

yoveli ganvlili dRe maradiulobis karibWesTan, sikvdilis<br />

idumalebasTan gvaaxloebs. sxvadasxvanairad xvdebian<br />

adamianebi am umniSvnelovanes moments. nawils miaCnia,<br />

rom sikvdilTan erTad arsebobac mTavrdeba da SemdegSi<br />

mimdinareobs mxolod qimiur elementebad daSlis procesi.<br />

amitomac eswrafvian cxovrebisagan yovelives miRebas, Tumca<br />

bolomde verc amas aRweven. sxvani SeZlebisdagvarad emzadebian<br />

sikvdilisa da axali cxovrebis dawyebisaTvis; rwmeniTa<br />

da siyvaruliT aRvsebulT mudam axsovT mociqulis sityvebi:<br />

„RmerTi siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda,<br />

RmerTi mis Tana hgies da igi RmrTisa Tana“ (1 ioan. 4, 16). amitomac<br />

gulmodgined cdiloben Seudgnen „simarTlesa, RmrTis<br />

msaxurebasa, sarwmunoebasa, siyuarulsa, moTminebasa, simSჳdesa“<br />

(1 tim. 6, 11), raTa aRasrulon wmida pavles darigeba: „moiRuawe<br />

Ruawli igi keTili sarwmunoebisaჲ“ (1 tim. 6, 12).<br />

roca meore sicocxleze saubrobs ufali, ase gvafrTxilebs:<br />

„iwro ars bWჱ da saWirvel gzaჲ, romeli miiyvanebs cxorebasa,<br />

da mciredni arian, romelni hpoveben mas“ (maT. 7, 14).<br />

gadis Tveebi, wlebi... didTa da mcireT, CinebulTa da uCinoTa,<br />

borotTa da keTilT – yvelas daudgeba miwier yofasTan<br />

ganSorebis dRe. gardacvaleba sinamdvileSi xelaxali Sobaa<br />

sxva samyaroSi. bednieri xar, Tu es sityvebi Senc Segexeba: „netar<br />

ars gza ege, romelsa warmarTebul xar dRes, sulo, rameTu<br />

adgili gansasvenebeli mogelis Sen“ (kurTxevani).<br />

mtkivneulia axlobelTan ganSoreba, magram cremlebisa<br />

160<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.


saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

da mwuxarebis miRma unda davinaxoT naTeli dauRamebeli, rom­<br />

liTac moculia gansvenebulis suli; unda davinaxoT qristes<br />

mier sikvdilis Zleva.<br />

guldasmiT unda vikiTxoT didebulTa da RvTis saTno<br />

CvenTa winaparTa istoria, safuZvlianad unda gavecnoT wmidaTa<br />

cxovrebebs, raTa viswavloT, rogor ganvlioT sawuTro<br />

da rogor SevxvdeT aRsasruls.<br />

morwmunisaTvis sikvdilis saidumlo imave Tavisuf lebis,<br />

maradiuli siyvarulis saidumloa.<br />

axla bevri miiCnevs Tavs morwmuned, aRiarebs sulis<br />

ukvdavebas, magram mainc ar ZaluZs, guli mTlianad miuZRvnas<br />

ufals.<br />

gvxvdebian iseTnic, miwier gansacdels rom ver uZleben<br />

da sasowarkveTilebaSi Cavardnilni TviTmkvlelobiT<br />

amTavreben sicocxles. am saSineli aqtiT isini uars acxadeben<br />

im miznis ganxorcielebaze, risTvisac amqveynad moivlinnen,<br />

uars eubnebian ufals TavianTi valis aRsrulebaze. TviTmkvlelTaTvis<br />

locvac ar SeiZleba, arc panaSvidis gadaxda da<br />

wesis ageba.<br />

icodeT, Semoqmedi imaze mZime jvars ar gargunebT, ri si<br />

tarebac Tqven ar SegiZliaT. simSvidiTa da simdabliT miiReT<br />

cxovrebis tvirTi da mudam gaxsovdeT: yvelaze metad suls<br />

sWirdeba gafrTxileba; masze Zvirfasi ara aris ra kacisaTvis.<br />

igi gansazRvravs Cveni maradiuli sikvdil­sicocxlis<br />

sakiTxs, amitomac brZanebs markoz maxarebeli: „raჲ sargebel<br />

ars kacisa, ukueTu SeiZinos sofeli ese yoveli da suli Tჳsi<br />

izRvios“ (mark. 8, 36). WeSmaritad, mTeli qveynis simdidrec ar<br />

aris erTi sulis fasi.<br />

161


162<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

cxovrebas surs gagTelos; misTvis sulerTia, didi xar<br />

Tu patara, mecnieri Tu ubralo muSa, magram gaxsovdes, Sen<br />

gverdiT uxilavad mudam dgas ufali, gamxnevebs da geubneba:<br />

„me var RmerTi Seni, mpyrobeli marjuenisa Senisa, romelman<br />

garqu Sen: nu geSinin, rameTu Segewio Sen“ (es. 41, 13).<br />

mTavaria, vicodeT, varT Tu ara mzad RmerTTan Sesaxvedrad,<br />

Ria aris Tu ara Cveni guli ieso qristesaTvis, SegviZlia<br />

Tu ara warmovTqvaT mefe daviT winaswarmetyvelis sityvebi:<br />

„ufalman mmwysos me da me araჲ makldes. adgilsa mwuanvilsa mun<br />

damamkჳdra me; wyalTa zeda gansasuenebelTasa gamomzarda me.<br />

moaqcia suli Cemi da miZRoda me gzaTa simarTlisaTa saxelisa<br />

misisaTჳs. vidodi RaTu Soris aCrdilTa sikudilisaTa, ara<br />

SemeSinos me borotisagan, rameTu Sen Cem Tana xar; kuerTxman<br />

Senman da arganman Senman – amaT nugeSinis­mces me. ganhmzade winaSe<br />

Cemsa tablaჲ winaSe maWirvebelTa CemTa; ganapoxe zeTiTa<br />

Tavi Cemi da sasumelman Senman damaTro me viTarca urwyulman“<br />

(fsalm. 22, 1­5).<br />

Zalian xSirad mwuxarebis gziT mivdivarT ufalTan.<br />

amitomac ambobs antoni didi: Seiyvare gansacdeli, raTa SeiZino<br />

RmerTi. qristesTan yofna, cxovreba masSi, sicocxlis<br />

azris mignebas niSnavs. sicocxlis azri – Tavganwiruli siyvarulia.<br />

xSirad gviWirs, vitanjebiT usamarTlobiT, ZaladobiT,<br />

gautanlobiT; gana cotaa SemTxveva, roca Cvenc vcruobT, TvalebSi<br />

vuyurebT mosaubres da mainc vatyuebT; vatyuebT miuxedavad<br />

imisa, rom vgrZnobT, msmenels ara sjera Cveni... cudi<br />

zne dagvCemda. Cveni mama­papani, albaT, ar iyvnen CvensaviT<br />

ganaTlebulni, magram maT hqondaT ubraloeba da siwminde.


saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

maTi simartive anaTebda, izidavda da aTbobda sxvaTac; erTma­<br />

neTsac kargad ugebdnen da yuris dagdebac SeeZloT, SeeZloT<br />

smena TviT siCumisa.<br />

mecnierebisa da teqnikis Tanamedrove miRwevebs didi<br />

sargeblobis motana SeuZlia, magram isini seriozul safrTxesac<br />

qmnian dedamiwaze sicocxlis mospobisaTvis. gamalebuli<br />

SeiaraReba STanTqavs auracxel Tanxebs, risi gamoyenebac<br />

cxovrebis normaluri pirobebis SenarCunebisaTvis gacilebiT<br />

saWiro da aucilebeli iqneboda.<br />

Zalebi sikvdilisa Zlieria, xolo sicocxlisa da si y ­<br />

varulisa – uZlieresi. borotebis simtkice moCvenebiTia, uZluria<br />

sikeTis winaSe.<br />

wels Cveni xalxi zeimiT aRniSnavs faSistur germaniaze<br />

gamarjvebis 40 wlisTavs. ramdeni sicocxle Seiwira am omma,<br />

ramdeni mwuxareba, cremli da gaWirveba daatexa Tavs yovel<br />

ojaxs. amitomac kargad gvesmis mSvidobis fasi. Cveni xalxi<br />

da maT Soris saqarTvelos eklesia yvelafers gaakeTebs mis<br />

SesanarCuneblad. „unda vibrZoloT omis winaaRmdeg, vidre<br />

igi ar dawyebula. istoriis es gakveTili, rogorc arasdros,<br />

aqtualuria dRes, birTvuli iaraRis saukuneSi“ (msoflio<br />

mSvidobis sabWos prezidiumis deklaracia, moskovi, marti,<br />

1985 w.).<br />

eklesiaze bevri ramaa damokidebuli. igi xom sulier<br />

RirebulebaTa mcvelia da mowodebulia adamianis ufalTan<br />

Sexvedris momzadebisTvis; „mSჳdobasa SeudegiT yovelTa Tana<br />

da siwmidesa, romlisa Tჳnier vervin ixilos ufali“ (ebr. 12,<br />

14), – gvarigebs pavle mociquli.<br />

Zmano da dano Cemno, zemiwieri sixaruliT aRvsili,<br />

163


erTxel kidev guliTadad mogilocavT qristes aRdgomis<br />

diad dResaswauls.<br />

dae, RvTaebrivi siyvarulis uSreti wyarodan gardamoiRvaros<br />

Cvens gaciebul gulebSi rwmena, siyvaruli, imedi da,<br />

aqedan gamomdinare, – sixaruli da mSvidoba. ufali gvafrTxilebs:<br />

„usamarTloჲ igi usamarTloebdin jereT, da Seginebuli<br />

Seigineboden jereT, da marTali simarTlesa iqmoden jereT,<br />

da wmidaჲ igi wmida­iqmneboden jereT. da, aha esera, moval<br />

adre, da sasyideli Cemi Cem Tana migebad TiToeulsa, viTarca<br />

saqme misi iyos (gamocx. 22, 11­12). „iqmen morwmune vidre sikudiladmde,<br />

da mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ. romelsa hqonan<br />

yurni, isminen... romelman sZlos, araჲ evnos mas sikudilisa<br />

misgan meorisa“ (gamocx. 2, 10­11).<br />

RmerTma daglocoT da dagifaroT meore sikvdilisagan.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

164<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1985 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.


saSobao epistole<br />

1986 w.<br />

saqarTvelos wmida eklesiis RvTivkurTxeul samwysos<br />

„gzaTa simarTlisaTa da wyalobisaTa<br />

poon cxorebaჲ, Sewyalebaჲ da didebaჲ“<br />

(igav. 21, 21).<br />

eno da asulno RmrTisano!<br />

ძ<br />

ufali ieso qriste kvlav rekavs karze Cveni gulisa.<br />

Svilo Cemo, sixaruliT miegebe mas, radganac mSvidoba da siyvaruli<br />

mogitana. igi sanacvlod arafers gTxovs; ar unda Seni<br />

simdidre, saxeli da dideba, misTvis mxolod Seni gulia Zvirfasi,<br />

morwmune da saTno guli, romlis „siyuaruli sulgrZel<br />

165


ars da tkbil, romlis siyuarulsa ar Surs, ar gandiddebis,<br />

ar ampartavnebs, ar uxamsobs, ar eZiebs Tavisas, ar ganrisxdebis,<br />

ar ganizraxavs borotsa, ara uxaris sicrue, aramed uxaris<br />

WeSmariteba, yovelsa miutevebs, yoveli swams, yovelsa esavs,<br />

yovelsa moiTmens“ (1 kor. 13, 4­7).<br />

ufali brZanebs: „aha esera vdga karsa zeda da vhrek.<br />

ukueTu vin isminos ჴmisa Cemisaჲ da ganaRos kari, da Sevide mis<br />

Tana da vWamo mis Tana seri, da man – Cem Tana“ (gamocx. 3, 20).<br />

RvTis wyalobiT, mSvidobiT vxvdebiT msoflio did<br />

dResaswauls – qristes Sobas. aRsrulda Zveli winaswarmetyveleba,<br />

lodiniT daqanculma kacobriobam ixila meufe da<br />

mxsneli Tvisi. „qalwuli dRes pirvel saukuneTa sityvisa Sobad<br />

movals quabsa Sina, gamouTqmelad ganewyve sofelo, romelsa<br />

gesmis, adide angelozTa Tana da mwyemsTa, romelman ineba<br />

gamoCineba yrmaman axalman“ (sadResaswaulo kon daki).<br />

„gixaroden sofelo, aha qriste mogeaxla, beTlems Sobili“,<br />

romelman miwa cad scvala, „cad gamosCnda dRes queyanaჲ,<br />

rameTu mas Sina iSva Semoqmedi, da bagasa miiwvinebis beTlems<br />

iudassa“.<br />

macxovris Soba RvTis gankacebis udidesi saidumloa.<br />

qristes saxeSi gancxadebuli es saidumlo, – wers cnobili<br />

filosofosi vladimer soloviovi, – mxolod saRvTismetyvelo<br />

da filosofiuri WeSmariteba rodia, igi mTavari<br />

RerZia msoflio istoriisa.<br />

Ze RvTisa iqmna Zed kacisa da „Cuen vcanT da gurwmena siyuaruli,<br />

romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT“ (1 ioan. 4, 16). es<br />

siyvaruli gonebiT miuwvdomeli TavmdablobiT gamoixateba;<br />

amiT amcno ufalman yvelas, rom meufeba misi araamsofliuria<br />

166<br />

saSobao epistole, 1986 w.


da rom igi adamianTa gulis idumal samyaroSi ganisvenebs.<br />

ieso qristem Tvisi ganxorcielebiT mogviwoda Sinagani<br />

feriscvalebisa da ganaxlebisken. movida CvenTan, raTa Rv­<br />

Tis megobarni da maxlobelni gavmxdariyaviT, vziarebodiT<br />

WeSmaritebas da aRgvedgina dakarguli kavSiri SemoqmedTan,<br />

namdvili sixarulisa da Tavisuflebis momniWebelTan.<br />

amisTvis ki aucilebelia, TiToeul Cvengans naTeli war<br />

modgena hqondes sam sakiTxze; esaa: Semecneba RvTisa da mis<br />

mimarT Cveni damokidebulebis garkveva; Sexeduleba adamiansa<br />

da adamianTa urTierTobaze; Secnoba sakuTari Tavisa.<br />

xSirad RmerTSi adamianebi xedaven ara marto Semoqmedsa<br />

da samyaros ganmgebels, aramed mrisxane Surismgebelsa<br />

da mkacr msajuls; swored iseTs, rogoradac aRiqvamdnen mas<br />

Zveli aRTqmisdroindeli adamianebi: ulmobelsa da qve ynis<br />

mkvidrTagan Sors myofs.<br />

qristianobam sul sxva saxiT dagvanaxva RvTis arsi:<br />

„RmerTi siyuaruli ars“ (1 ioan. 4, 16), – vkiTxulobT wmida<br />

werilSi. esaa yvelaze saukeTeso gansazRvra RvTis bunebisa<br />

da Cvendami misi damokidebulebisa. amitomac namdvili qristianis<br />

mTeli moRvaweoba gansaxierebaa WeSmariti siyvarulisa<br />

da saTnoebisa, radganac igi grZnobs, rom ufali usazRvrod<br />

mosiyvarule, mowyale da codvaTa mimtevebelia. swored amgvari<br />

rwmena aZlevs pirovnebas Zalas, TviTonac apatios da<br />

dafaros moyvasis Secodebani da ganwmedis kibeze ama Rlebulma<br />

Tqvas: „meufeo, momaniWe me gancda TvisTa co d va Ta da ara ga­<br />

nkiTxvad Zmisa Cemisa“.<br />

saSobao epistole, 1986 w.<br />

„ukueTu vinme Tquas, viTarmed miyuars RmerTi da Zmaჲ<br />

Tჳsi sZuldes, mtyuar ars, rameTu romelsa ara uyuardes Zmaჲ<br />

167


Tჳsi, romeli ixila, RmerTi, romeli ara uxilavs, viTar<br />

Zal­uc Seyuarebad?“ (1 ioan. 4, 20), – gvaswavlis ioane RvTismetyveli.<br />

moyvasSi anu saerTod adamianSi, upirveles yovlisa,<br />

RvTis xateba unda davinaxoT, rogorc waruxoceli beWedi Rv­<br />

Tis Zeobisa, unda davinaxoT unari RvTis mimsgavsebisa.<br />

RvTis msgavsebis miRweva Tavisufali nebiT xdeba. CvenTvis<br />

momadlebuli Tavisufali neba farTo SesaZleblobebs<br />

iZleva arCevanisTvis. zogierTs mcdarad miaCnia, TiTqos<br />

adamianis cxovrebis warmmarTveli bedisweraa, magram es ase<br />

ar aris. pirovnebis momavali TviT maszea damokidebuli. igi<br />

TviT irCevs RvTis sauflosken an daRupvisken mimaval gzas.<br />

adamianuri yofis saidumloebiT mocul procesSi, romlis<br />

drosac erTi iqceva kaenad, meore – abelad, erTis guli ivseba<br />

RvarZliTa da sikeTis siZulviliT, meorisa ki – saTnoebiTa da<br />

dauSreteli siyvaruliT, ra Tqma unda, Tavisufali neba gadamwyvet<br />

rols asrulebs. Tuki vaRiarebT Cvengan damoukidebel<br />

bedisweras, maSin yvela adamianuri Rirseba: siyvaruli, Tavganwirva,<br />

Tavmdabloba, simSvide, mowyaleba... azrs dakargavs.<br />

piradi Rirsebis, piradi pasuxismgeblobisa da srulyofis<br />

idea religiuri wesrigis ideaa. „...aha, egera, sasufeveli<br />

RmrTisaჲ Soris Tquensa ars“ (luk. 17, 21), – brZanebs luka<br />

maxarebeli. aq pirdapiraa gacxadebuli pirovnebisgan sulieri<br />

siwmindis moTxovnis aucilebloba. xSirad ki, adamianis<br />

dadebiT da uaryofiT Tvisebebs misi epoqis sazogadoebrivi<br />

yofiT xsnian da iviwyeben individualur Taviseburebebsa da<br />

winaparTagan miRebul genetikur memkvidreobas. Tu kaci cudia,<br />

brals sdeben sazogadoebriv­ekonomikur wyobas da ara TviT<br />

mas. sazogadoebis daSliTa da gardaqmniT adamiani ar Seicvleba,<br />

mglebi kravebad ar iqcevian.<br />

168<br />

saSobao epistole, 1986 w.


saSobao epistole, 1986 w.<br />

eWvgareSea, garemos gavlena didia, magram mTavari mainc<br />

pirovnebaa, misi survili da SesaZleblobani.<br />

Tuki arsebobs sulieri faseulobani: rwmena, imedi, si­<br />

y varuli, WeSmariteba, sikeTe, mSveniereba... maSin kacobriobis<br />

istoria am RirebulebaTa cxovrebaSi TandaTanobiT ganx­<br />

orcielebas unda gviCvenebdes, sinaTlisa da sikeTis mier<br />

borotisa da bnelis daZlevas adasturebdes. am metad rTul<br />

procesSi unda monawileobdes RvTaebrivi da adamianuri Zala,<br />

anu am ori Zalis sinergia.<br />

ufali marad samyaroSia da warmarTavs mis beds. ieso<br />

qriste kacobriobis qvakuTxedia, amitomac misi xelyofa msoflio<br />

zneobrivi safuZvlis Seryevas niSnavs.<br />

qristianobam udidesi gavlena iqonia civilizebul samyaroze.<br />

iseTi mecnierebic ki, romelnic uaryofen qristianobis<br />

Rv Taebriv warmoSobas da miaCniaT igi ubralod istoriul mo­<br />

vlenad, aRiareben mis usazRvro zemoqmedebas rogorc sazoga­<br />

doebaze saerTod, ise pirovnebis xasiaTis Camoyalibebaze.<br />

qristianoba ar aris SemTxveviTi movlena. mesias didi<br />

xnis manZilze elodebodnen, rogorc „aRsrulebas Jamisas“. bib­<br />

liaSi araerTgzis vxvdebiT winaswarmetyvelebas kacTa modgmis<br />

momaval mxsnelze. es molodini iyo arsi Zveli aRTqmis religiisa.<br />

amgvari grZnoba hqondaT warmarTebsac. isini msoflio<br />

istorias ramdenime nawilad yofdnen da miaCndaT, rom<br />

qristes Sobis wina periodSi damTavrda gansazRvruli cikli<br />

da rom Semdeg sul sxva epoqa daiwyo.<br />

Zvel istorikosTa: ioseb flaviusis, tacitusis, svetoniusisa<br />

da sxvaTa mowmobiT, samyaro saocari gardaqmnis winaSe<br />

idga, feriscvalebis centrad palestina iTvleboda.<br />

da igi movida, movida sul sxva. bagasa Sina iSva Ze maR­<br />

169


lisa, mezvereTa da codvilTa Tana iqceoda ufali Cveni,<br />

glaxakT da tvirTmZimeT Seeweoda, TviT ki Tavis misadreki<br />

adgilic ar hqonda qveynad. sofelman vera scna igi, magram<br />

mis mier naqadagebma WeSmaritebam, miuxedavad yovelgvari ada<br />

mianuri Zalis gamoyenebisa, romis imperiis siZlierisa, da<br />

warmarTuli religiisa da filosofiis gavlenisa, er Ti anad<br />

daarRvia manamde arsebuli msoflmxedveloba. man Zveli<br />

civilizaciis TviT yvelaze cnobil kulturul centrebSic Zirfesvianad<br />

aRmofxvra kerpTayvanismcemloba da warmarTuli<br />

kulti, gandevna igi imperatoris saucxoo sasaxlidan da Rataki<br />

moqalaqis ubralo qoxidan.<br />

raSia qristianobis Zala? – mis RvTaebriobsa da zneobrivi<br />

principebis simaRleSi. ieso qriste ara genialuri adamiania,<br />

rogorc zogierTs miaCnia, aramed igi aris RmerTkaci,<br />

meore hipostasi wmida samebisa, sityva, Sobili mamisagan uwinares<br />

saukuneTa, RvTis kravi, amRebeli codvaTa soflisaTa,<br />

adamianis mier dakarguli sauflo didebis aRsadgenad Sewiruli<br />

gaugonari msxverpli, qveynad gardamosuli RvTaebrivi<br />

siyvaruli.<br />

„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi...?“ (fsalm. 8, 5), – Tqva<br />

gaocebulma daviT mefem.<br />

„raჲ ars kaci...?” (iob. 7, 17), – kiTxulobs sulSeZruli<br />

marTali iobi.<br />

adamiani mefecaa da monac, codvis sambrZaneblo da ta­<br />

Z ari sulisa wmidisa. „es ra saocari arsebaa, – wers cnobili<br />

me cnieri paskali, – dapirispirebulTa ra erTianobaa, ra<br />

sa s waulia? igia yovelTa saganTa msajuli da, amave dros, uba­<br />

druki Wia miwisa, simarTlis damcveli da amasTanave, narevi<br />

meryeobisa da SecodebaTa... dideba qveynisa“.<br />

170<br />

saSobao epistole, 1986 w.


saSobao epistole, 1986 w.<br />

„ufalo, mama Cueni xar Sen, xolo Cuen Tixa saqme xelTa<br />

SenTa yovelni“ (es. 64,7), – ityvis esaia winaswarmetyveli.<br />

adamiani gvirgvinia qmnilebisa. codviT dacemis miuxe­<br />

davad, RmerTs mainc uyvars igi. ieso qristes gankaceba amisi<br />

naTeli dadasturebaa, „rameTu esreT Seiyuara RmerTman sofeli<br />

ese, viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas, raჲTa<br />

yovelsa romelsa hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes<br />

cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan. 3, 16).<br />

kacTa xsnis msurveli ufali mociquli petres msgavsad<br />

mimarTavs TiToeul Cvengans: „Sen me Semomideg“ (ioan. 21, 22).<br />

magram sakiTxavia, vin SeZlebs misdios mas an sad migviyvans<br />

igi?<br />

vidre macxovars gavyvebodeT, jer unda virwmunoT qristesi,<br />

SeviyvaroT igi da Semdeg aRvasruloT sityvani misi:<br />

„romelsa hnebavs Semodgomad Cemda, uvar­yavn Tavi Tჳsi da<br />

aRiRen juari Tჳsi da Semomidegin me“ (maT. 16, 24). ufali ki<br />

ar gvibrZanebs amas, aramed gvTavazobs, saSualebas gvaZlevs<br />

Tavisufali arCevanisa. man icis, rom yvela ar mousmens da amitomac<br />

ambobs: „romelman ara aRiRos juari Tჳsi da Semomidges<br />

me, igi ara ars Cemda Rirs“ (maT. 10, 38).<br />

Seni jvari rom itvirTo, Sinagani Tavisufleba unda<br />

moipovo. Cven ki xSirad egoisturi moTxovnilebebis, Suris,<br />

sicruis, ampartavnebisa da sxva codvaTa monebi varT. maT<br />

dasaZlevad sakmaod mZafri, xangrZlivi sulieri brZolaa<br />

saWiro, rasac xSirad Tavs varidebT. mociquli pavle sinanuliT<br />

SeniSnavs: „yovelni TavTa TჳsTasa eZieben da ara qriste<br />

iesuჲssa“ (filip. 2, 21).<br />

„aRiRe jvari Seni“, – ra Znelia zogjer mixvde, romelia<br />

Se ni jvari da romeli – sxvisa.<br />

171


172<br />

saSobao epistole, 1986 w.<br />

„aRiRe jvari Seni“... es niSnavs – ar SeuSinde, ar gaeqce<br />

Seni wili cxovrebis tvirTs, romlis simZimes gansakuTrebiT<br />

igrZnob axloblebisa da megobrebis dakargviT, sicruisa da<br />

siyalbis moZalebiT, imedTa gacruebiT da mravaltanjuli<br />

iobiviT ityvi: „dReni Cemni warxdes srbiTa, xolo daipnes<br />

saxsarni gulisa Cemisani“ (iob. 17, 11). moisurveb jvris datovebas,<br />

gandgomasa da gaTavisuflebas misgan... magram es ar<br />

ar is gamosavali. Seni jvari SenTan unda iyos. nu SeSindebi, nu<br />

dagabrkolebs gansacdeli. mTeli sasoebiT miende ufals,<br />

romelic yovelTvis gangamtkicebs. esec gaxsovdes: ujvro gza<br />

ioli anu farTo gzaa, romliTac codvilni vlian da romelic<br />

mxolod maradiul satanjvels ganumzadebs kacs. Tumca marto<br />

cxovrebis simZimis daTmenac ar aris sakmarisi, aucilebelia,<br />

Cveni sicocxle iyos „dafarul... qristeTurT RmrTisa Tana“<br />

(kol. 3, 3).<br />

iseve, rogorc yvela mcenares aqvs miwis zeda da miwaSi<br />

dafaruli cxovreba, adamianTa yofasac gaaCnia garegnuli<br />

da Sinagani mxare. garegnulad qristes mimdevroba ekliani<br />

gziT siaruls niSnavs, romlis bolo golgoTiT mTavrdeba.<br />

sinamdvileSi ki qristianoba qristesmieri sulieri sixarulia,<br />

nakadulia cxovelmyofeli wylisa, mopovebaa RvTis madlisa,<br />

romelic uZlurTa kurnavs da naklulevanTa aRa vsebs. esaa<br />

cxovreba sxvisTvis, anu aRdgoma da amaRleba sulisa.<br />

guldasmiT mousmine macxovars: „movediT Cemda yo ve lni<br />

maSuralni da tჳrTmZimeni, da me gangisueno Tquen. aRiReT<br />

uReli Cemi Tquen zeda da iswaveT Cemgan, rameTu mSჳd var da<br />

mdabal guliTa, da hpovoT gansuenebaჲ sulTa TquenTaჲ, rameTu<br />

uReli Cemi tkbil ars, da tჳrTi Cemi subuq ars“ (maT. 11,


saSobao epistole, 1986 w.<br />

28­30). am gziT mavali kaci sul ufro uaxlovdeba qristes da<br />

Sinaganad gardaisaxeba, sanam mis sulSi qriste ar aRibeWdeba.<br />

mociqulma pavlem, romelmac sakuTar Tavze gamoscada es procesi,<br />

amgvarad gamoxata Tavisi gancda: „raჲ­igi ars qristes<br />

mier axali dabadebuli; pirveli igi warჴda, aha esera iqmna<br />

yovelive axal“ (2 kor. 5, 17).<br />

wmida pavle aRniSnavs, rom mis xelaxal Sobas qristianad<br />

xels uwyobda sxvadasxva garemoeba, anu yofis garegnuli<br />

mxare: daTmena „tanjuaTa, pyrobilebaTa da SfoTebaTa“,<br />

muSakoba „SromiTa, mRviZarebiTa da marxviTa“; swored maTi<br />

wyalobiT moipova man cxovreba „siwmidiTa, mecnierebiTa da<br />

sulgrZelebiTa, sitkboebiTa da suliTa wmidiTa, siyuaruliTa<br />

SeuorgulebeliTa, sityჳTa WeSmaritebisaჲTa, ZaliTa<br />

RmrTisaჲTa, saWurveliTa miT simarTlisaჲTa marjuenisaჲTa<br />

da marcxenisaჲTa“ (2 kor. 6, 5­7).<br />

zogjer fiqroben, rom qristianuli cxovreba zneobrivi<br />

gamosworebis procesia; sinamdvileSi ki gaqristianeba xelaxali<br />

dabadebaa, xelaxali cxovrebaa, axali qmnilebaa, cxovreba<br />

ara TavisTvis, aramed – sxvisTvis. wmida ioane oqropiri wers:<br />

„nebismieri moRvaweoba umniSvnelo iqneba, Tu igi sargeblobas<br />

ar moutans sxvas. amas cxadyofs magaliTi imisi, vinc boZebuli<br />

talanti ukan daabruna da daisaja, radganac ar ganamravla igi.<br />

aseve Senc Zmao, Ratakic rom iyo, da gamudmebiT mwuxare vidode,<br />

sxvas Tu ar exmarebi, icode, Rirebulsac aras akeTeb; Zveli<br />

drois cnobili SesaniSnavi pirni gansakuTrebul yuradRebas<br />

aqcevdnen amas. gamowvlilviT Seiswavle cxovreba maTi da<br />

naTlad dainaxav, rom TiToeuli maTganis mizani iyo sikeTis<br />

motana sxvisTvis da ara sakuTari TavisTvis. amiT ganidid­<br />

173


nen isini swored“ (wmida ioane oqropiri. „siyuarulisaTvis<br />

moyuasisa“).<br />

garemomcvel samyaroSi Cven vxedavT sikeTisadmi dapirispirebuli<br />

borotebis saSinel Zalas, romlis gavlenas<br />

sakuTar Tavzec mZafrad ganvicdiT: gvtanjavs Sinagani gaoreba,<br />

sikeTisa da borotebis Sinagani brZola, winaaRmdegoba sulsa<br />

da xorcs Soris. amitomac maxlobelia CvenTvis es sityvebi:<br />

„romelsa­igi viqm, ara vici; rameTu ara romeli­igi me mnebavs,<br />

mas viqm, aramed romeli­igi mZuls, mas vhyof“ (rom. 7, 15).<br />

erTianobis, mTlianobis darRveva aris mTavari mizezi<br />

Cveni bunebis damaxinjebisa. sad gaveqceT, rogor davZlioT<br />

Sinagani gaoreba?<br />

es sakiTxi yovelTvis ainteresebdaT RvTismetyvelTa<br />

da filosofosebs. mis Sesaswavlad didi Sroma gaswia netarma<br />

avgustinemac da mivida im daskvnamde, rom iq, sadac ufalia, WeSmaritebacaa,<br />

da sadac WeSmaritebaa, iq ufalia, da rom mxolod<br />

RmerTia is sawyisi, romelSic Tanxmdeba miwieri sinamdvilis<br />

yvela konfliqti, qreba Cveni naturis dapirispirebuli xasiaTi.<br />

borotebas ara aqvs cocxali sawyisi, – ganmartavs igi,<br />

– arsi anu substancia, radganac substanciis mqone boroteba<br />

sikeTe iqneboda. boroteba sikeTis uaryofaa mxolod (netari<br />

avgustine, „aRsareba“).<br />

Cvens epoqaSi ukeTurebam ise Rrmad moikida fexi, rom<br />

da RupviT emuqreba rogorc calkeul pirovnebas, ise mTel<br />

kacobriobas.<br />

174<br />

saSobao epistole, 1986 w.<br />

mose winaswarmetyvelma erT dros Tavis xalxs arCeva­<br />

ni SesTavaza: „aha esera momicemies Tquen winaSe dRes dRe, cx


saSobao epistole, 1986 w.<br />

ovreba da sikudili, keTili da boroti... mowame vyof dRes,<br />

Tquenda casa da queyanasa, cxovrebasa da sikudilsa, ku rTxevasa<br />

da wyevasa davsdeb Tquen winaSe; gamoirCie Sen cxovrebaჲ igi“<br />

(rjl. 30, 15,19).<br />

Tanamedrove msoflioc alternativis winaSe dgas: an<br />

birTvuli katastrofa, anda saxelmwifoTa mSvidobiani Tanaarseboba.<br />

Cven yvelani mowmeni varT imisa, Tu rogor daarRvia<br />

si mSvide da saerTaSoriso cxovrebis ritmi gamalebulma SeiaraRebam.<br />

cxadia, momavalSi Seqmnili yoveli axali sistemis<br />

iaraRi kidev ufro gaamwvavebs mdgomareobas da birTvuli<br />

omis safrTxes moaaxloebs.<br />

amitomac saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, ise ve<br />

rogorc mSvidobismoyvare mowinave kacobrioba, sixaruliTa<br />

da imediT Sexvda cnobas JenevaSi ori didi saxelmwi fos – sab<br />

WoTa kavSirisa da amerikis SeerTebuli Statebis meTaurTa<br />

molaparakebis Sesaxeb. vfiqrob, dadga dro aseTi Sexvedrebis<br />

aucileblobisa, radganac maTi dadebiTi Sedegi gavlenas<br />

iqoniebs ara marto molaparakebis monawile mxareebze, aramed<br />

mTel samyaroze.<br />

aRvavlenT locvas msoflio mSvidobisa da keTildReobisaTvis,<br />

maTTvis, vinc iRvwis am diadi miznis misaRwevad.<br />

dRes gansakuTrebuli sicxadiT aRviqvamT angelozTa<br />

sagalobels, qristes Sobis Rames rom moefina kacobriobas:<br />

„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da<br />

kacTa Soris saTnoebaჲ“. masSi gamovlenilia kavSiri sam urTierTdamokidebul<br />

movlenas Soris: aucilebelia Tayvaniscema<br />

da dideba SevwiroT ufals, Semoqmedsa da gamgebels Cvensas,<br />

175


aTa sufevdes mSvidoba soflad da xalxTa Soris saTnoeba.<br />

mSvidoba am locvaSi gulisxmobs mSvidobas adamianebs Soris,<br />

mSvidobas RmerTTan, sakuTar TavTan da sindisTan. Tu aseTi<br />

mSvidobiTa xar savse, maSin SeZleb, Cawvde RvTis qveynad movlenis<br />

udides saidumlos, SeZleb, Rirseulad miegebo brwyinvale<br />

Sobas misas.<br />

Cven ki rogor vxvdebiT axlad Sobil yrmas, ufalsa<br />

Cvensa ieso qristes?<br />

sadResaswaulo sagalobelSi weria: „rai giZRvnaT Sen<br />

qriste, romeli ciT gardamoxed Cven codvilTaTvis. samadlobelsa<br />

Segwirven Sen qmnulni RmrTisani: angelozni – galobasa,<br />

cani – varskvlavsa, mogvni – ZRvensa, mwyemsni – saswaulsa,<br />

miwa – quabsa, udabno – bagasa, xolo Cven qalwulsa dedasa“.<br />

diax, qalwuli deda mogiZRveniT Cven, macxovaro, upatiosnesi<br />

qerubimTa da aRmatebuli serabimTa zeda; uspetakesi da<br />

uwmidesi adamis modgmaTa Soris, mfarveli da meoxi kacTa,<br />

gansakuTrebuli Semwe misi wilxvedri iveriisa... da kidev,<br />

ZRvnad mogvaqvs SenTan, ufalo, Cveni gulebi. gevedrebi, aRavse<br />

igini rwmeniTa, gaaTbe RvTaebrivi siyvaruliTa, ganwmide da<br />

hyav taZrad Senda.<br />

qristes mier sayvarelno yovladsamRvdelono mRv de ­<br />

l mTavarno, moZRvarno, diakonno, ber­monazonno da yo velno<br />

Svilno uflisano, mkvidrno saqarTveloჲsa da mc xovrebno<br />

samSoblos gareT! guliTadad gilocavT qristes So bis dRe­<br />

saswaulsa da bednier axal wels; gisurvebT sarwmunoebriv<br />

si mtkices, ulev siyvarulsa da sixaruls, simSvides su lSi,<br />

Sin da gareT. dae, Sroma Tqveni iyos sadidebeli uf lisa –<br />

Se degi Tqveni sulieri srulyofisa, moyvassa da samSoblos<br />

176<br />

saSobao epistole, 1986 w.


keTildReobaze zrunvisa. maradJams iRvwodeT, ra Ta moipovoT<br />

sasufeveli didebisa da saxelni Tqvenni Caiweros wignsa mas<br />

cxovrebisasa.<br />

TviT ufali brZanebs: „romelman sZlos, mivsce mas... yoveli<br />

da viyo misa RmerT, da igi iyos Cemda Ze“ (gamocx. 21, 7).<br />

gixarodeT, rameTu CvenTan ars RmerTi, amin!<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1986 w.<br />

saSobao epistole, 1986 w.<br />

177


saaRdgomo epistole<br />

1986 w.<br />

yovladsamRvdelono mitropolitno, mTvarepiskoposno<br />

da episkoposno, patiosanno moZRvarno da diakonno,<br />

RvTissayvarelno ber­monazonno, marTlmadidebelno<br />

qristianeno, sulierno Svilno saqarTvelos wmida<br />

eklesiisa, yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri,<br />

RvTivdaculi iveriis mkvidrno da samSoblos farglebs<br />

gareT mcxovrebno Tanamemamuleno!<br />

„movediT yovelno morwmuneno, TayvanisvsceT<br />

qristes RmrTisa Cvenisa aRdgomasa“ (zatiki).<br />

viaxlovdeba sixaruliTa da idumalebiT savse Rame,<br />

გ<br />

rodesac Cven yvelani erTiTa bagiTa da erTiTa guliTa<br />

vizeimebT sicocxlis mier sikvdilis Zlevas – qristes didebul<br />

aRdgomas.<br />

179


180<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

paseqis sixaruliT aRvsili, uflisa da Tqveni siyvaru­<br />

liT gamTbari, Cveni RviTsmosavi winaprebis mier TiTqmis 2000<br />

wlis manZilze rwmeniTa da sasoebiT warmoTqmuli si tyvebiT<br />

guliTadad gilocavT:<br />

qriste aRdga!<br />

sikvdilis daTrgunviT CvenTvis jvarcmulma ieso qr i stem<br />

sZlia TviT „mTavari igi amis soflisaჲ“ (ioan. 12, 31), anu<br />

eSmaki, romelsac xelmwifeba hqonda sikvdilze da Cvenc am<br />

diadi gamarjvebis Tanaziarni gvyo. Tavisi vnebiTa da aRdgomiT<br />

macxovarma gvixsna rogorc xorcieli, ise, upirveles yovlisa,<br />

sulieri sikvdilisagan – RvTis madlisa da masTan erTad sulieri<br />

naTlis, sixarulisa da netarebis dakargvisagan.<br />

„Tumc adamianis suls, – wers netari avgustine, – samarTlianad<br />

uwodeben ukvdavs, magram igi Taviseburad mainc kvdeba.<br />

sikvdili modis maSin, roca RmerTi tovebs suls. am sikvdils<br />

kidev sxva sikvdili mosdevs, romelsac wmida werili meore<br />

sikvdils uwodebs... es sikvdili yvela ubedurebaze ufro mZime<br />

da sazarelia, radganac igi sulisa da xorcis gayras ki ar<br />

niSnavs, aramed maT SeerTebas saukuno satanjvelisTvis“ (wmida<br />

mamaTa Sromebis damateba, nawili XV, gv. 625, m. 1856).<br />

ieso qristes aRdgomis rwmena Cveni mrwamsis qvakuTxedia.<br />

ufali rom ar aRmdgariyo, qristianuli rwmenis yvela WeSmariteba<br />

Zalasa da azrs dakargavda. mociquli pavle, romelic<br />

adre dauzogavad devnida iesos mimdevarT, Semdeg ki wmida<br />

saxarebis erT­erTi upirvelesi mqadagebeli gaxda, ase swers<br />

korinTel qristianebs: „ukueTu qriste ara aRdgomil ars,


saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

cudad same ars qadagebaჲ ese Cueni da cudad ars sarwmunoebaჲ<br />

ege Tqueni“ (1 kor. 15, 14). „qriste RmrTisa Zal ars da RmrTisa<br />

sibrZne“ (1 kor. 1, 24).<br />

imdenad didi da mxurvale iyo misi rwmena, rom aRdgomili<br />

macxovrisaTvis man Tavisi nebiT miiRo sasjeli da<br />

mowamebrivi sikvdiliT daasrula sicocxle romSi; igi mociqul<br />

petres msgavsad jvarze ar ucviaT. mas, rogorc romis<br />

moqalaqes, maxviliT mohkveTes Tavi. sakvirvelia wmida pavles<br />

usazRvro siyvaruli RvTisa da xalxisadmi. amitomac brZanebs<br />

ase: „vici, romeli­igi mrwmena“ (2 tim. 1, 12); am sityvebis gameoreba<br />

SeuZlia yvelas, vinc ki Rrmad Caswvda wmida werilis<br />

azrs, visi cxovrebaca da saqmianobac Seesatyviseba RvTis mcnebebs;<br />

radgan am SemTxvevaSi iqneba rwmena misi uryevi da wyaro<br />

siyvarulisa – dauSreteli. aseTi pirovneba TviTon iqceva im<br />

didebul taZrad, romelSic ivanebs ufali da Cven xom swored<br />

amisTvis varT mowodebulni; magram isic unda gvaxsovdes, rom<br />

„sikeTis qmna SeuZlia mxolod mas, vinc Tavisi surviliT midis<br />

sikeTesTan da gonebiT iRebs mas“ (v. s. soloviovi, rCeuli<br />

Txzulebani, t. 7, gv. 147).<br />

Cven winaSe metad mniSvnelovani kiTxva dgas: sad aris<br />

dRevandel msoflioSi adamianis adgili?<br />

kacobriobis mTel istoriaSi adamianis problema yovelTvis<br />

erT­erTi umTavresi iyo. Cvens droSi ki igi imdenad<br />

aqtualuri da Znelad gadasawyveti gaxda, rom zogjer gveCveneba,<br />

– am samyaroSi aRar darCa adgili adamianisTvis.<br />

mecnierebam da teqnikam giganturi nabijebi gadadga win,<br />

rasac mohyva sazogadoebrivi cxovrebis sul ufro ga rTuleba.<br />

SeZlebs ki adamiani alRo auRos, Seiswavlos da gamoiyenos<br />

181


es yvelaferi; SeZlebs, gaumklavdes mis wina aRmdeg daZruli<br />

robotebis mravalmilionian jars, Tu am usulo manqanebis<br />

monad iqceva? Seefardeba mecnierul progress pirovnebis<br />

SesaZleblobaTa ganviTareba maSin, rodesac teqnikuri winsvla<br />

momavalSi gacilebiT swrafi iqneba?<br />

aucilebelia codna imisa, Tu adamiani Sinagani ganviTarebis<br />

ra potencials flobs da rogor unda gamoviyenoT es<br />

potenciali ise, rom ar SevzRudoT RvTis mier kacisTvis moni­<br />

Webuli Tavisufali neba, romlis gareSe rogorc materialurteqnikuri,<br />

ise sulieri winsvla ver ganxorcieldeba.<br />

magram rogor movipovoT Tavisufleba?<br />

„da scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />

Tquen... ukueTu Zeman gangaTavisuflnes, WeSmaritad Ta visufal<br />

iyvneT“ (ioan. 8, 32,36), – brZanebs ufali Cveni ie so qriste.<br />

182<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

„ufali sul ars; xolo sada suli uflisaჲ, mun aznau­<br />

rebaჲ (e.i. Tavisufleba) ars“ (2 kor. 3, 17), – gvaswavlis pavle<br />

mociquli.<br />

miwiersa da yoveldRiurze zrunvam ar unda dagvaviwyos<br />

suli da sulieri kultura, radgan usulod nebismierma miRwevam<br />

SeiZleba dakargos fasi da TviT adamianis sawinaaRmdegod<br />

miimarTos.<br />

darwmunebiT SeiZleba iTqvas, rom adamiani gauZlebs<br />

materialur­teqnikur Semotevas, Tu igi rwmenas, siyvaruls,<br />

adamianebTan keTil damokidebulebas, maRal inteleqtsa da<br />

kulturas SeinarCunebs. samwuxarod, adamiani zogjer kvlav<br />

Zveli kategoriebiT msjelobs, aucilebeli kia movlenebis<br />

Tanamedrove aRqma da yovelive siaxlisadmi didi pasuxismgeblobiT<br />

mokideba. amaze fiqroben dRes RvTismetyvelni da


saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

filosofosni, sociologebi da anTropologebi, dRes es<br />

sakiTxi aRelvebs yvelas.<br />

swored amitom ukanasknel wlebSi SeimCneva arsebiTi cvlilebebi<br />

adamianis problemisadmi damokidebulebis sakiTxSi.<br />

axla ukve yvela aRiarebs, rom amqveynad adamianze Zvirfasi<br />

araferia, rom igia sazomi sazogadoebrivi da yo velgvari<br />

materialuri simdidrisa. TviT istoriac sul ufro xSirad<br />

ganixileba ara rogorc sazogadoebis ist oria, aramed rogorc<br />

adamianis ganviTarebisa da sulieri srulyofis istoria.<br />

mainc ra dadebiTi da uaryofiTi cvlilebebi moxda<br />

anda mimdinareobs pirovnebaSi, ra axarebs da aRizianebs mas,<br />

ra mimarTulebiT viTardeba igi, rogor moqmedebs masze gansxvavebuli<br />

pirobebi?<br />

zogierTebi amtkiceben, rom dRes qveynad humanizmi aR ar<br />

arsebobs, rom igi mokvda, amowura Tavisi SesaZleb l o bebi da<br />

iqca cariel, farisevlur frazad. am Tvalsazr iss ar SeiZleba<br />

daveTanxmoT, radganac humanizmi, am sityvis fa rTo gagebiT,<br />

iqneba manam, vidre adamianSi iarsebebs RvTis xateba. beWedi ki<br />

RvTis xatebisa ar qreba; igi SeiZleba codvebis gamo daiCrdilos,<br />

magram es ar niSnavs mis waSlas. humanizmis sikvdili<br />

kacobriobis sikvdilia.<br />

sazogadoebis nawili did imeds amyarebs mecnierulte<br />

qnikur progresze da miaCnia, rom swored igi moutans kacs<br />

bednierebas. mecnierebasa da teqnikas SeuZlia garkveulw ilad<br />

Secvalos fizikuri samyaro, Secvalos Cveni planetis gareg­<br />

nuli saxe, misi flora da fauna, geografiuli zedapiri... ma­<br />

gram adamianis gardaqmna, misi gakeTilSobileba da sulieri<br />

amaRleba isev da isev adamianis xelTaa.<br />

183


184<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

Cvens metad rTul da daZabul droSi bevri ram aris<br />

damokidebuli sazogadoebis, mTeli saxelmwifosa da ca l­<br />

keuli pirovnebis kulturaze. „sityva kultura sazogadoebriv<br />

mecnierebebsa, da gansakuTrebiT istoriaSi, ori azriT ixmareba.<br />

pirvelis mixedviT kulturaSi umTavresad igulisxmeba<br />

ganaTleba, rodesac, magaliTad, laparakoben kulturul erebze<br />

an sazogadoebis fenebze da upirispireben maT ukulturo<br />

erebsa da klasebs. imave gagebiT ixmareba gamoTqma, vTqvaT,<br />

kulturuli adamiani, kulturuli manerebi da a.S. kulturas<br />

meore, gacilebiT farTo gagebas sZens yo fis mniSvneloba<br />

saerTod anu Sinagani mdgomareoba“ (bro khauzisa da efronis<br />

enciklopedia, t. 33). kulturas ase ganyofen: materialuri (aq<br />

igulisxmeba cxovrebis pirobebi, Cacmuloba, iaraRi, Seiara­<br />

Reba, Zvirfaseuloba da a.S.) da sulieri; masSi Sedis: religia,<br />

ena, Cveulebani, zneoba, codna, literatura, xelovneba... da<br />

sazogadoebrivi kultura, anu saxelmwifoebrivi, politikuri,<br />

sazogadoebrivi formebi da kanonebi...<br />

sazogadoebrivi yofis dRevandeli forma TavisTavad<br />

iTxovs adamianisagan mraval siaxles: axleburad azrovnebas,<br />

RirebulebaTa da warmodgenaTa gadafasebas, maRal su lier<br />

kulturas.<br />

Cvens saukuneSi, rodesac Zalian bevria umaRlesda m T a vrebuli,<br />

xolo danarCenni saSualo ganaTlebiT arian, vrwmundebiT,<br />

rom mxolod ganaTleba kulturas ar niSna vs.<br />

gana kulturuli SeiZleba ewodos pirovnebas, romelsac<br />

SeuZlia sxvas ziani moutanos? romelmac codna imisTvis SeiZina,<br />

rom ufro kargad daweros cilismwamebluri, anonimuri werilebi,<br />

rom ufro moxerxebulad daugos maxe moyvass, dascinos


saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

da Seuracxyos igi? aseTi kaci Tavis viwro egoizmSia Caketili,<br />

usazRvroa simdidrisadmi misi ltolva da yoveldR iuri<br />

zrunva miwier sikeTeTa mosapoveblad; ra SeiZleba iTqvas iseT<br />

kacze, romelmac araswori gziT moipova maRali samsaxurebrivi<br />

mdgomareoba, romelic cdilobs, daamciros, Seuracxyos misadmi<br />

daqvemdebarebulni, atyuebs xalxs da cxovrobs principiT:<br />

„me var xelmZRvaneli, Sen xar suleli; Sen xar xelmZRvaneli,<br />

me var suleli“. aseTi adamiani Sorsaa ara marto RvTisa da<br />

rwmenisagan, aramed yovelgvari kulturisagan.<br />

cudad aRzrdilTaTvis ganaTleba igivea, rac maxvili<br />

ugunurTa xelSi, – wers erTi RvTismetyveli. cxovreba gviCvenebs,<br />

rom rwmenis, siyvarulis, Tavmdablobis, TavSekavebulobis,<br />

keTilmosurneobis, Tavazianobis, sxvisTvis WirSi Tanadgomis<br />

unaris aRzrdis gareSe pirovnebis CamoyalibebaSi didi xarvezi<br />

iqneba daSvebuli. nu daviviwyebT, rom Tundac erTi mozardis<br />

naklovanebebi gansazRvrul pirobebSi SeiZleba xasiaTis saSiS<br />

Tvisebebad iqces da gamousworebeli ziani moutanos sazogadoebas.<br />

adamianis Sinagani kultura aucileblad gamovlindeba<br />

garegnul qcevaSi. Tumca arcTu iSviaTad daxvewil qcevas, ga ­<br />

naTlebas, etiketis codnas, garegnul brwyinvalebasa da mo­<br />

CvenebiT guliTadobas iyeneben Sinagani sicarielis, Su ris,<br />

zizRisa da cinizmis dasafaravad; magram „ara ars dafaruli,<br />

...romeli ara gamocxadnes“ (maT. 10, 26).<br />

rTulia pirovnebis sulieri samyaro. masSi ori Zala moqmedebs:<br />

sikeTisa da borotebisken mimarTuli. mociquli pavle<br />

grZnobda ra Sinagan gaorebas, romaelTa mimarT epistoleSi<br />

werda: „romelsa­igi viqm, ara vici; rameTu ara ro meli­igi me<br />

185


mnebavs, mas viqm, aramed romeli­igi mZuls, mas vhyof“ (rom. 7,<br />

15). mSvenivrad Tqva hainrix hainem: „msoflio orad gaiyo da<br />

bzarma Cems gulze gaiara“.<br />

„me var ufali – mkurnali Seni“ (gam. 15, 26), – brZanebs<br />

Se moqmedi da winaswarmetyveli ieremias meSveobiT gvamcnobs:<br />

„aha, me movawio maT zeda SebrZჳlva da kurneba da ganvkurnne<br />

igini, da vyo maTTჳs mSჳdoba da sarwmunoeba“.<br />

mxolod RmerTia msofliosa da kacTa mkurnali da mxsneli.<br />

mxolod misi SewevniT SeiZleba Sinagani winaaRmdegobis<br />

daZleva, mSvidobis damyareba sakuTar TavTan, moyvasTan da<br />

xalxTan urTierTobis maRali kulturis miRweva, rac azrTa<br />

SemTxveviTi sxvadasxvaobisagan Tavis aridebasa da mis sanacvlod<br />

optimaluri da SeTanxmebuli gadawyvetilebebis miRebas<br />

gulisxmobs.<br />

kultura ar unda iyos Caketili mxolod muzeumebsa da<br />

TeatrebSi; igi unda igrZnobodes yvelgan: quCaSi, baRebsa da<br />

skverebSi; restornebsa da kafeebSi, yovel ojaxSi. kultura<br />

ar aris marto sportsa da sazeimo SexvedrebSi monawileoba,<br />

arc medlebisa da jildoebis damsaxureba, gamofenebis daTvaliereba,<br />

biblioTekebsa da kafeebSi siaruli... kultura aris<br />

mudmivi mzadyofna sxvisTvis sixarulis misaniWeblad, zrunva<br />

momavlisaTvis, axalgazrdebisa da saerTod adamianisaTvis<br />

RvTivminiWebuli unarisa da SesaZleblobebis gamovlinebisaTvis,<br />

moyvassa da sakuTar TavSi SemoqmedebiTi Zalisa da<br />

mravalmxrivi talantis aRmoCenisa da gamomzeurebisTvis.<br />

didi kulturul­saganmanaTleblo mniSvneloba aqvs<br />

literaturas, Teatrsa da kinos, saerTod, xelovnebas. tal<br />

a ntiTa da niWiT dajildoebul mweralsa da reJisors,<br />

186<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.


omelic TviTonac cxovrebis SuagulSi trialebs da xedavs<br />

kacTa gulis idumal zraxvebs, keTili mwyemsis msgavsad Za luZs,<br />

dagvexmaros rogorc sinamdvilis SecnobaSi, ise Cv enTvis<br />

savali gzebis mignebaSi; oRond ise, rom Wriloba mx olod ki<br />

ar gaaSiSvlos, aramed umkurnalos mas, anda gva s w avlos mainc,<br />

rogor moviSuSoT igi.<br />

didi mniSvneloba aqvs imasac, Tu saTqmeli ra formiT<br />

miva msmenelamde.<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

bertolt brexti „mkiTxvelTan Wkvianuri saubris xe ­<br />

lovnebas“ ganasxvavebda „ritorikuli didaqtikisagan“. „Wk ­<br />

vi anuri saubris xelovneba“ mkiTxvels aZlevs Tavisufle bas,<br />

avtorTan erTad imsjelos, mraval sakiTxSi arc daeTanxmos<br />

mas; aRZravs moqmedebis survils. „ritorikuli didaqtizmi“<br />

ki mkiTxvels avtoris monad aqcevs da aiZulebs, mudam eTanxmebodes<br />

mis azrs. „Cems TeatrSi, – wers brexti, – mayurebels<br />

monarqad vaqcev, magram moCvenebiTad ki ara, aramed namdvil<br />

sazogadoebriv moRvawed da moazrovned. Cemi Teatri<br />

mSromeli xalxisTvis iqceva laboratoriad... da me vimoqmedeb<br />

klasikosTa mowodebisamebr: „gardaqmeni samyaro, samyaro amas<br />

moiTxovs“ (filosofiis sakiTxebi, N12, gv. 5, m. 1984).<br />

kacobriobis kulturis istoria grZeli jaWvis saxiT<br />

warmogvidgeba, romlis yoveli nawili mWidrod ukavSirdeba<br />

wina da momdevno rgolebs. memkvidreoba da urTierTgavlena<br />

aris mTavari biZgis mimcemi kulturis ganviTarebisaTvis.<br />

qarTulma nacionalurma geniam, erovnulTan erTad,<br />

SeiTvisa ra cxovelmyofeli wyaro romauli, berZnuli da<br />

aRmosavluri civilizaciebisa, Seqmna udidesi taZari sulieri<br />

Senobisa, romlis mTavari xuroTmoZRvari iyo qristiani qarT­<br />

187


veli kaci. saerTod qristianma adamianma madlieri rwmeniTa<br />

da codniT amokveTa zneobrivi cxovrebis iseTi brwyinvale<br />

kanonebi da nimuSebi, romelTa msgavss ar icnobda qristianobis<br />

winare msoflio.<br />

ase rom, kultura mxolod calkeuli adamianis piradi<br />

saqme rodia, igi mTeli xalxis simdidrea.<br />

Cveni mizani ar aris kulturis kanonebze wera, ubralod<br />

gvsurs meti seriozulobiT davufiqrdeT am problemas da<br />

misadmi Cvens damokidebulebas.<br />

kulturis sakiTxTan dakavSirebiT unda SevexoT drois<br />

pro blemasac. dros Cven xSirad ar vufrTxildebiT, anda<br />

na kleb yuradRebas vuTmobT. sad aris sazRvari warsuls, aw­<br />

m yo sa da momavals Soris? fsiqologebma ician, rom awmyo<br />

dro SeiZleba gascildes dRis, Tvisa da TviT aTeuli wlebis<br />

fa rglebs.<br />

mwerals an romelime sazogado moRvawes Tu vkiTxavT,<br />

axla raze fiqrobTo? igi ar gipasuxebT: axla vcdilob, pasuxi<br />

gavce Tqvens SekiTxvaso; radgan is, rogorc nebismieri Cvengani,<br />

azrovnebs ara wamebiTa da wuTebiT, aramed drois gacilebiT<br />

didi monakveTebiT.<br />

„Cveni mxolod awmyoa“, – aseTi principi wamoayena sokrates<br />

erT­erTma mowafem, aristipem.<br />

diax, awmyo unda davafasoT da rogorc futkarma – Taf<br />

li, Cvenc qvelis saqmeni unda SevkriboT. unda viCqaroT,<br />

radgan ar viciT, ras mogvitans xvalindeli dRe. mudam unda<br />

gvaxsovdes solomon mefis sityvebi: „uars nu etyvi gaWirvebuls<br />

daxmarebaze, odes xels Sensas ZaluZs Sewevna“ (igav. 3, 27). Seewie<br />

moyvass da sakuTar Tavs da Sen iqnebi bednieri. sixaruli<br />

188<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.


saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

dageufleba, roca sikvdilisagan ixsni adamians, daexmarebi<br />

gaWirvebuls, sulieri mRelvarebis Jams mxarSi amoudgebi mas,<br />

mxurvaled iloceb, aRsarebis saidumlos saSualebiT gaTavisufldebi<br />

codvebisagan, wmida ziarebis wyalobiT ganicdi ufals<br />

SenSi, apatieb SemcodeT, Searigeb damdurebulT, WeSmaritebis<br />

gzaze daayeneb SecdomilT – yvela aseTi wuTi bednierebis<br />

momtania da didi xnis manZilze asazrdoebs suls.<br />

drois faqtori gansakuTrebulad mniSvnelovania dR es,<br />

rodesac vfiqrobT samyaros bedze, xalxTa da saxelmwifoTa<br />

Soris urTierTobaze.<br />

„dasavleTi aris dasavleTi, aRmosavleTi aris aRmosa<br />

v leTi da adgilidan maT ver daZrav“, – werda XIX saukuneSi<br />

cnobili mwerali kiplingi. mas aRmosavleTi da dasavleTi<br />

miaCnda gansakuTrebul, droiTa da sivrciT dayofil civilizaciebad,<br />

romlebic viTardebian ara marto damoukideblad,<br />

aramed gansxvavebuli kanonebiTac.<br />

Tanamedrove yofam metad daaaxlova miwieri yvela civilizacia,<br />

magram sxvaoba azrovnebasa da SexedulebebSi kvlav<br />

darCa. gansxvavebulia adamianTa qceva sxvadasxva situaciaSi:<br />

zogi garkveul winaaRmdegobebTan Sejaxebis Semdeg ikrebs<br />

Zalas da cdilobs, gamoasworos misTvis araxelsayreli mdg<br />

o mareoba. sxva ki SedarebiT iolad egueba mas, samagierod<br />

TviTon icvlis qcevasa da mizans. mesame arCevs, ganeridos<br />

arasasurvel viTarebas.<br />

eklesiis mTavari movaleoba da daniSnulebaa xalxisa<br />

da qveynisTvis msxverplad Sewiruli samsaxuri, msaxureba<br />

aR mosavleTisTvisac da dasavleTisTvisac, saerTod, yvelas<br />

Tvis, msaxureba mSvidobisa da siyvarulisTvis. wmida ioane<br />

189


oq ropiri wers: „mSvidoba Tu aris, iqneba siyvarulic da, pi­<br />

riqiT, sadac siyvarulia, iq mSvidoba isadgurebs“ (ioane oqropiri,<br />

t. II, gv. 216).<br />

Cveni droisTvis damaxasiaTebelia rogorc omis saSiSroeba,<br />

ise omis sawinaaRmdego erToblivi moqmedeba, romel­<br />

Sic religiuri wreebic aqtiurad monawileoben. da es gasagebia,<br />

radgan mSvidobisaken swrafva da misTvis brZola yoveli<br />

qristianis wminda movaleobaa.<br />

aRvavlenT locvebs maTTvis, vinc iRvwis qveynad Rv­<br />

TivkurTxeuli mSvidobis SenarCunebisaTvis, saxelmwifoTa<br />

da xalxTa Soris urTierTgagebisa da megobrobis ganmtkicebisaTvis.<br />

aRdgomilma macxovarma dRes TiToeul Cvengans gamou­<br />

Tqmeli da auxsneli sixaruli da imedi mianiWa, romelsac<br />

mTeli wlis manZilze unda gavufrTxildeT. ra aris es? igi<br />

Sinagani simSvidea, yoveli keTili zraxvisa da miswrafebis<br />

dakmayofilebaa, mSvidobaa ufalTan, moyvasTan da sakuTar<br />

sindisTan; igi SegrZnebaa sixarulisa, sicocxlis sisavsisa<br />

da survili umwikvlo, wminda cxovrebisa. amgvari sixaruli<br />

rCeulTa xvedria. imaTi kuTvnilebaa, vinc aRiarebs ieso<br />

qristes da mis gzas mihyveba, visac yovelTvis esmis xma Rv Tisa,<br />

esmis da grZnobs xalxis mwuxarebas.<br />

sixaruli mogveaxla, morwmuneno, RvTaebrivi madlis<br />

siuxvisa, „rameTu (RmerTma!) keTilsa kacsa winaSe pirsa missa<br />

misce sibrZne, da mecniereba, da sixaruli“ (ekl. 2, 26), – gvaswavlis<br />

brZeni eklesiaste.<br />

sixaruli, siyvaruli da RvTis dideba ar mogklebodeT<br />

aw da maradis.<br />

190<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.


yovel Tqvengans kidev erTxel vulocav qristes aR­<br />

dgomis brwyinvale dResaswauls – sikvdilze sicocxlis gamarjvebas.<br />

„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars,<br />

jojoxeTo, Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />

gixarodeT orsave sofelsa Sina.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

qristesmieri siyvaruliT.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1986 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

191


„დ<br />

saSobao epistole<br />

1987 w.<br />

saqarTvelos eklesiis RvTivkurTxeul Svilebs:<br />

„visac surs, ixilos RvTaebrivi da mSvenieri,<br />

jer TviTon unda gaxdes RvTaebrivi da<br />

mSvenieri“ (plotini).<br />

asabamad qmna RmerTman caჲ da queyanaჲ“, ganabrwyina<br />

igi ni naTliTa, Seamko, aRavso da ganasrula yovliTa<br />

sikeTiTa. mTeli xiluli samyaros warmoSobas RvTis sityva<br />

edo safuZvlad, mxolod adamiani Seiqmna yovladwmida sa mebis<br />

winaswari bWobiT: „da Tqua RmerTman: „vqmneT kaci xa tebisaebr<br />

Cuenisa da msgavsebisaebr“ (dab. 1, 26).<br />

mxolod adamians mianiWa arsTa ganmrigem xateba Tvisi:<br />

193


„da Seqmna RmerTman kaci saxed Tჳsa da xatad RmrTisa“ (dab.<br />

1, 27).<br />

TandaTanobiT Seiqmna igi, sxva qmnilebani ki – wamisyofiT;<br />

mxolod mas STabera uzenaesma Tavisi ukvdavi suli:<br />

„da Seqmna ufalman RmerTman kaci mtuerisa momRebelma queyanisagan<br />

(adami wiTel miwas – Tixas niSnavs) da STabera pirsa<br />

missa suli sicocxlisaჲ da iqmna kaci igi sulad cxovelad“<br />

(dab. 2, 7).<br />

amitomacaa igi gvirgvini qmnilebisa, xolo daniSnu leba<br />

misi – yvelaze maRali da diadi; amitomacaa is ganRmrTobis<br />

Rirsi.<br />

magram adamianma borotad gamoiyena Tavisufali neba,<br />

ga Cenis dRidan rom moemadla mas. man uaryo RvTis mcneba da,<br />

igema ra nayofi xisagan Semecnebisa keTilisa da boroti sa, dakarga<br />

erToba RmerTTan; ris gamoc dakarga Sinagani mTlianoba<br />

da sulis mSvidoba.<br />

pirvelqmnilma codvam daarRvia ara marto adamianis<br />

sulieri wonasworoba, aramed samyaroSi arsebuli wesrigi:<br />

„codva Semoxda soflad da masTan erTad sikudili“.<br />

codva fiTriviT moedo adamianis suls, misi Tan da yolili<br />

sikeTis xarjze daiwyo arseboba. gaCnda SuRli, mtroba,<br />

siZulvili, Zmis mkvleloba... borotma Zalam mdabal vnebaTa<br />

msaxurad aqcia kaci.<br />

„is, rasac boroteba hqvia, sxva ara aris ra, Tu ara naklovaneba<br />

sikeTisa, – wers netari avgustine. – is, rasac boroteba<br />

hqvia, aris arasruli sikeTe. cocxal arsebas raime seni<br />

rom Seeyaros an iara gauCndes, es iara, es seni xom janmrTelobis<br />

nakli anu arasruli sijansaRe iqneba. aseve sulieri naklic<br />

194<br />

saSobao epistole, 1987 w.


saSobao epistole, 1987 w.<br />

bunebrivi sikeTis damaxinjebas niSnavs. yovelgvari buneba<br />

keTilia. es sikeTe didia, Tu xrwnilebas ar eqvemdebareba da<br />

mcirdeba, Tu nakli an dazianeba aqvs.<br />

umecrisa da gamoucdelis garda sikeTes veravin uaryofs.<br />

Tu boroteba STanTqavs sikeTes, maSin TviTon borotebac<br />

moispoba, radganac mas damoukideblad arseboba ar SeuZlia.<br />

yovelgvari borotebisagan Tavisufali sikeTe ki aris swored<br />

namdvili, wminda sikeTe“ (netari avgustine. arasubstanciuroba<br />

borotebisa).<br />

codva SeiWra Cvens arsebaSi; iq gaidga fesvi da damk vidrda.<br />

pirovnebaSi erTmaneTs Seejaxa sikeTe da boroteba da<br />

guli misi keTilsa da borots Soris brZolis asparezad iqca.<br />

es brZola sicocxlis bolomde grZeldeba.<br />

mSvenivrad wers wmida pavle: „ara romeli­igi mnebavs<br />

keTili, mas vhyof, aramed romeli­igi ara mnebavs boroti,<br />

mas viqm“ (rom. 7, 19).<br />

Sinaganma gaorebam bunebrivad warmoSva adamianis cxovrebis<br />

ori gza. pirveli WeSmaritebisaken midis, meore – Seucnobeli<br />

aryofnisaken.<br />

WeSmariteba yofierebis saTavea, cxovrebis wyaroa, qmna<br />

dobis mizezia. naTelia igi dauRamebeli, siyvaruli dau­<br />

levneli; mas RmerTs vuwodebT.<br />

codvis, sulieri sikvdilis gzas ki Seucnobeli aryofni­<br />

saken mivyavarT. codva da misi Sedegi – sikvdili borotebaa<br />

da, rogorc ukve iTqva, mxolod sicocxlis, sikeTis xarjze<br />

arsebobs. angrevs ra sicocxles, TviTonac ganqardeba, „dain­<br />

Tqmeba ZleviTa“ (esaia).<br />

pirovnebam TviTon unda gaakeTos arCevani maT Soris.<br />

195


Zveli romaelebi ambobdnen: Similis simili gaudet – msgavsi msgavss<br />

Sehxaris. WeSmaritad, idumali Zafebi akavSirebT mo naTesave<br />

sulT. isini grZnoben msgavsebas urTierTSoris da miiltvian<br />

erTmaneTisaken, raTa TavianTi miswrafebis Se sabamisi nayofi<br />

gamoiRon.<br />

saxarebaSi vkiTxulobT: „...yovelman xeman keTilman<br />

nayofi keTili gamoiRis, xolo xeman xeneSman nayofi xeneSi<br />

gamoiRis. ver ჴel­ewifebis xesa keTilsa nayofisa xeneSisa<br />

gamoRebad da arca xesa xeneSsa – nayofi keTili yofad“ (maT.<br />

7, 17­18)<br />

„Cuen vcanT da gurwmena siyuaruli, romeli aqus RmerTsa<br />

Cuenda momarT“ (1 ioan. 4, 16), radgan TviT Ze Tvisi sayvareli<br />

gaswira Semoqmedman, raTa vnebebiTa da codvebiT damdablebuli<br />

kacobrioba xeneS xed ar qceuliyo, raTa aRmdgariyo<br />

darRveuli kavSiri adamiansa da RmerTs Soris, ganaxlebuliyo<br />

Cveni buneba da mas uzenaesTan yofnis SesaZlebloba<br />

dabruneboda.<br />

„amisTჳs gamocxadna Ze RmrTisaჲ, raჲTa daarRჳnes saqm<br />

eni eSmakisani“ (1 ioan. 3, 8) da adamians daaZlevinos codva.<br />

igi zecidan miwamde damdablda, rom kaci miwidan zecad aRemaRle<br />

bina. qriste „gankacda, raTa Cven ganvRmrTdeT“ (aTanase<br />

didi).<br />

196<br />

beTlemis mRvimeSi gamobrwyinda pirvelad „naTeli<br />

We S mariti, romeli gananaTlebs yovelsa kacsa, momavalsa<br />

so flad“ (ioan. I, 9). ara samefo darbazebsa da mecnierebis wi­<br />

a RSi, aramed mivardnil gamoqvabulSi daedo saTave qveynis<br />

ax a l cxovrebas.<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

rogor mwvervalsac ar unda miaRwios Cvenma civiliza


saSobao epistole, 1987 w.<br />

ciam, rogoradac ar unda ganviTardes kacobrioba, igi mainc<br />

yovelTvis eaxleba da Tayvans scems am mRvimes, radgan aq<br />

da irwa akvani misi, romel ars „gza, WeSmariteba da cxovreba“<br />

(ioan. 14, 6).<br />

RvTis gankacebis arsi – adamianis RmerTTan SeerTeba<br />

– qri stianuli rwmenis gareSe ver ganxorcieldeba. rwmena<br />

aniWebs Cvens yofas RvTiur azrs. oRond rwmena ara civi da<br />

mkvdari, aramed cocxali da moqmedi, romelic qveli saqmiT<br />

icnoba.<br />

sadac ar aris keTili qristianuli saqme, iq rwmenasac<br />

am aod davuwyebT Zebnas, radgan „yoveli, romeli ara sarw­<br />

munoebiT ars, igi codva ars“ (rom. 14, 23) da, piriqiT, sadac<br />

sikeTis qmna cxovrebis wesia, iq uTuod WeSmariti qristianuli<br />

cxovrebaa.<br />

„morwmune is ki ar aris, – gvaswavlis wmida ioane oqropi<br />

ri, – visac yoveli sjera, aramed is, visac swams RmerTi... rwmena<br />

gananaTlebs, rwmena akurTxebs, rwmena suliwmidis Rirsad<br />

xdis adamians... sadac rwmenaa, iqaa Zali, sadac urwmunoebaa,<br />

iq – uZlurebaa. rwmena sikeTis saTavea, rwmena sikeTis wyaroa,<br />

aRiWurve saWurveliTa mxsneliTa“.<br />

rwmena zegardmo niWia, romelsac gavyavarT yofierebis<br />

miRma, transcendentur ganzomilebaSi, sadac RvTismier mxsnel<br />

siyvaruls veziarebiT; magram am simaRles ver mivaRwevT, Tu<br />

jer sakuTari Tavi ar SeviswavleT.<br />

TviTSemecneba gulisxmobs Cveni Sinagani cxovrebis, qcevisa<br />

da moqmedebis dakvirvebul gansjas da mis Sejerebas Rv­<br />

Tis mcnebebTan, idealuri qristianis ganzogadebul saxesTan.<br />

cxadad unda vigrZnoT, risi Zala Segvwevs an Cvens SesaZle­<br />

197


lobebs ra aRemateba; ras vumalavT sxvebs, ras vumalavT sakuTar<br />

Tavs...<br />

qristianuli rwmena gvaswavlis sikeTis garCevas boro<br />

tebisagan, gvexmareba CavwvdeT Cveni sulis siRrmes da<br />

vigrZnoT masSi ori dapirispirebuli Zalis arseboba, maTi<br />

brZola; gvexmareba, raTa davZlioT Sinagani gaoreba da ganwmedis<br />

saSualebiT – monaniebis, locvis, marxvis, aRsarebis,<br />

wmida ziarebis gziT vpovoT gankurneba sulTa CvenTa; aRvadginoT<br />

kavSiri RmerTTan da SevimosoT misi ZaliT da madliT.<br />

saidan daviwyo glova? – kiTxulobs codvaTa simravliT<br />

sulSeZruli wmida andria kriteli.<br />

riT daviwyo glova? riT daviwyo sulieri ganaxleba?<br />

– es kiTxvebi dgas TiToeuli Cvenganis winaSe.<br />

SegaxsenebT, zogierT momakvdinebel codvas, albaT, yvelaze<br />

gavrcelebuls da maTze SevaCereb Tqvens yuradRebas.<br />

upirvelesi da umZimesi codva aris urwmunoeba, „rome lsa<br />

hrwmenes da naTel­iRos, cxondes; da romelsa ara hrwmenes,<br />

daisajos“ (mark. 16, 16), – brZanebs macxovari.<br />

rwmenis niWi yovel adamians aqvs momadlebuli, oRond<br />

mravali cxovrebiseuli da fsiqologiuri faqtoris gamo<br />

zogi aRiarebs mas da zogi – ara. RvTis uaryofa damRupveli,<br />

momakvdinebeli senia, radgan igi xuravs guls da ar uSvebs<br />

Sig mas, vinc movida SenTan, „movida da gaxara mSჳdobaჲ Tquen,<br />

SorielTa da maxlobelTa“ (efes. 2, 17); gonebas bindiT<br />

buravs, raTa bnelSi amyofos suli Seni, wagarTvas madli da<br />

niWi RvTiT momadlebuli, „rameTu madliTa xarT gamoჴsnil<br />

sarwmunoebisa mier, da ese ara Tquengan, aramed RmrTisa niWi<br />

ars“ (efes. 2, 8).<br />

198<br />

saSobao epistole, 1987 w.


saSobao epistole, 1987 w.<br />

urwmunoeba, RvTis uaryofa, igive RvTis gmobaa. es aris<br />

siyvarulis wyaros daSreta, adamianis ukiduresi dacema, misi<br />

daRupva, „sikudili igi meore“.<br />

meore mZime codva, romelmac kacobrioba moicva, aris<br />

ampartavneba. es is codvaa, angelozebi rom daRupa da borot<br />

sulebad aqcia. am codvam ganaZeva adami da eva samoTxidan. igi<br />

saZirkvlamde angrevs kacis guls.<br />

ampartavnebis saTavea pativmoyvareobaSi, egoizmSi, saku­<br />

Tari upiratesobis damkvidrebaSi. ampartavnebiT Sepyrobili<br />

adamiani mTel qveyanas Tavisi survilebis dakmayofilebis<br />

asparezad Tvlis, bunebis Zalni, mis samsaxurSi myofad warmoudgenia.<br />

aseTi adamianisaTvis sxva pirovnebas araviTari<br />

Rirebuleba ara aqvs, moyvasi da maxlobeli misTvis imdenad<br />

arsebobs, ramdenadac mas sWirdeba.<br />

wmida mamebi amboben, rom rogorc wyali ver gaCerdeba<br />

SemaRlebulze, ise RvTis madli ver damkvidrdeba ampartavnis<br />

sulSi. „Tu gaqvs simdidre uTvalavi, – gvafrTxilebs wmida<br />

basili didi, – miekuTvnebi mZlavri saxelmwifos moqalaqeTa<br />

ricxvs, Tu dajildoebuli xar janmrTelobiT da silamaziT,<br />

– mudam gaxsovdes, miwa xar da miwad miiqcevi. yvavilisa da<br />

balaxisebr daWkneba yoveli, raic xelT gipyria“.<br />

ampartavneba saZageli, damamcirebeli, damamdablebelia<br />

kacisa, radgan igi dapirispirebaa mTel qveyanasTan, gamijvnaa<br />

adamianebisagan, TviT RvTisagan. misgan gaTavisufleba<br />

mxolod simdabliT SeiZleba. wmida mamebi amboben: Tu Tavs<br />

jojoxeTis siRrmemde daimdableb, zecamde amaRldebi. Tu ampartavneba<br />

Seni camde amaRlda, jojoxeTamde dagcems.<br />

simdable sakuTari Tavis SecnobiT moipoveba, siyrmidan<br />

199


Cadenili codvebis mxilebiTa da aRiarebiT. Rirsi isixi wers:<br />

„samsonze Zlierni ara varT, arc solomonze ufro brZenni,<br />

arc netar daviTze gonierni, petreze metad RvTismoyvareni.<br />

nu mivendobiT sakuTar Tavs, rameTu saRvTo werili gvauwyebs –<br />

Tu mxolod sakuTar Tavs miendobi, daecemi saSineli dacemiT“,<br />

radgan „ampartavanTa Sehmusravs RmerTi, xolo mdabalTa<br />

moscis madli“ (iak. 4, 6).<br />

mesame codva vercxlismoyvareobaa. „vercxlis moyuareba<br />

Tayuaniscema ars kerpTa, da asuli ars urwmunoebisa, winaswarmetyuel<br />

ars uZlurebisa, cru moSiSi ars siberisagan,<br />

mauwyebel ars siymilisa... deda ars yovelTa borotTa... garna<br />

romelman moigo siyuaruli, man ganabnina safaseni“ (ioane kibisaRmwereli).<br />

adamianma RmerTi dakarga da simdidre gaaRmerTa. vercxlismoyvares<br />

araferi hyofnis; yvelaferi ecotaveba. misTvis<br />

yvelaferi iyideba: siyvaruli RvTisa da moyvasisadmi,<br />

sa xeli da Rirseba, sindisi da patiosneba. igi ar fiqrobs, rom<br />

mTeli simdidre, oqro da vercxli aq darCeba, mijnis aqeT;<br />

rom marto Tavis saqmeebs waiRebs Tan, romelTac mohkiTxaven,<br />

gansjian da kuTvnils miuzRaven. es ubralo WeSmariteba TiTqos<br />

yvelam icis, magram cota vinmeRa Tu misdevs mas. adamianma Tavi<br />

daiborka mdabali vnebebiT, wvrilmanebiT; xel­fexi Seikra,<br />

daemona nivTebs, ganudga maradiul idealebs, RvTaebrivs,<br />

suliers, mSveniers, gadaafasa faseulobani, magram ara Tavis<br />

sasargeblod. simdidrisken swrafvam igi gaaRataka.<br />

vercxlismoyvareobidan uSualod warmoiSva meoTxe<br />

codva – Suri.<br />

yoveli Sroma da yoveli warmateba warmoSobs adamianTa<br />

200<br />

saSobao epistole, 1987 w.


saSobao epistole, 1987 w.<br />

Soris Surs da igia amaoeba amaoebaTa. Suri qvena grZnobaa, is<br />

Se uracxyofs adamianis Rirsebas. moSurnes yvelaferi Surs:<br />

moyvasis simdidre, misi mdgomareoba, Tanamdeboba, warmateba.<br />

Suri aRavsebs mas siZulviliT, ngrevis JiniT, is mzad aris<br />

gaanadguros sxvisi keTildReoba. „xolo ukueTu Suri mware<br />

gaqundes da ჴdomaჲ gulTa Sina TquenTa, nu iqadiT da styuiT<br />

WeSmaritebasa zeda. ara ars ese sibrZne zegardamosruli, aramed<br />

queyanisaჲ, mSჳnvieri da saeSmakoჲ“ (iak. 3, 14­15).<br />

„Suri sxvaTaTvis ar warmoadgens safrTxes, igi, upirveles<br />

yovlisa, vnebs TviT moSurnes da, rogorc rkinas Jangi,<br />

xravs adamianis suls“ (basili didi). „Sen mteri xar ara sxvisi,<br />

– ambobs wmida kvipriane, – aramed Seni sulis xsnisa. yvelas,<br />

visi Suric Sen Tan gdevs, SeuZlia gageqces, xelidan gagisxltes,<br />

magram sakuTar Tavs versad gaeqcevi, sadac ar unda iyo, mters<br />

ver daemalebi, man Sens gulSi daibuda da SenSi myofi seni ar<br />

mogasvenebs“ (wmida kvipriane. „sakvirao sakiTxavi“).<br />

RmerTma Seiwyalos da ganaTavisuflos yoveli adamiani<br />

am borotebisagan.<br />

zogi fiqrobs, rom yovelgvari urTierToba mamakacsa<br />

da qals Soris codvaa. es ase ar aris. qorwineba RvTisagan<br />

ku r Txeuli saidumloa, magram siZva erT­erTi umZimesia sx va<br />

momakvdinebel codvaTa Soris. misgan gamomdinareobs yo veli<br />

sxva arabunebrivi kavSiri. igia sibilwe ara marto xo rcieli,<br />

aramed – sulieri. is amaxinjebs adamianis sulsa da gonebas,<br />

mis fsiqikas, ukargavs WeSmaritebis aRqmis unars, mrude gziT<br />

warmarTavs cxovrebas. farTod gavrcelebuli Teoriebi moraluri<br />

da seqsualuri Tavisuflebis Sesaxeb xelyofaa bunebisa,<br />

damRupvelia adamianisa.<br />

201


202<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

qorwineba, ojaxi, Svilebi, eris keTildReobaze zru nva,<br />

– yoveli znesruli adamianis cxovrebis wesia. igi gulisxmobs<br />

mamakacsa da qals Soris umwikvlo urTierTobas, urTierTndobas,<br />

urTierTTavganwirvas, urTierTmsxverplgaRebas.<br />

„siwmideSi davanebulia naTeli da sixaruli da mSvidoba<br />

da moTmineba; siZvaSi ki mwuxareba, vaeba, uZRebi Zili<br />

da wyvdiadi“ (efrem asuri). meZavTa da memruSeTa „sasufeveli<br />

RmrTisaჲ ver daimkჳdron“ (1 kor. 6, 10), radgan xorci Cveni<br />

siZvas ki ara, ufals ekuTvnis; „ara uwyiTa, rameTu ჴorcni ege<br />

Tquenni asoni qristesni arian?.. ara uwyiTa, rameTu ჴorcni<br />

ege Tquenni taZarni Tquen Soris sulisa wmidisani arian... adideT<br />

ukue RmerTi ჴorciTa magiT TqueniTa, ...romeli­igi ars<br />

RmrTisaჲ“ (1 kor. 6, 15,19­20), – gvaswavlis pavle mociquli.<br />

rodesac ieso qristes miuyvanes memruSe dedakaci, ra Ta<br />

igi qvebiT CaeqolaT, ieso „TiTiTa queyanasa werda da araras<br />

etyoda“. Semdeg mouwoda pirvel ucodvels, daekra qva codvilisaTvis<br />

„da kualad que dadrka da werda queyanasa“ da<br />

odes mxilebulni TiTo­TiTod gaikrifnen, man kvlav ganagrZo<br />

TiTiT xazva da dumili. „da dedakaci igi dga Soris“.<br />

qvedadrekili macxovari TiTiT xazavs miwaze CvenTvis<br />

Seucnobels da fiqrobs CvenTa codvaTa gamo. Semdeg eubneba<br />

ganze mdgom qals, SeZruls uflis wyalobiTa da sakuTari<br />

si cocxlis gadarCeniT, „arca me gangikiTxav Sen. warved da<br />

amieriTgan nuRara scodav“ (ioan. 8, 11).<br />

amieridan nuRa scodavo, – gviTxra ufalma, – da me ar gan­<br />

gikiTxavo. magram adamians aqvs ucnauri Tviseba, daixSos yurni<br />

smenad, gamudmebiT scodos TviTon, sxvani ki ganikiTxos.<br />

„gankiTxva mitaceba ars mxolodSobilisa pativisa da<br />

damaqceveli sulisa“ (ioane kibisaRmwereli). am codviT yve


laze metad isini arian damZimebulni, sakuTar Tavs kargad rom<br />

ar icnoben, ar ician, ra aris WeSmariti sinanuli da, bolos,<br />

ar ician, saqmeni eSmakisani, romelic yovlis RoniT cdilobs<br />

Cveni sulis daRupvas.<br />

xSirad kaci cxadad did borot saqmeT iqms, magram uf ro<br />

met keTils – farulad; Cven ki mas mxolod ganvikiTxa vT. ganm­<br />

kiTxveli aucileblad Cavardeba im codvaSi, sxvas rom uZraxa<br />

da sasjelsac mkacrs miiRebs. „rameTu romliTa ga nkiTxviTa<br />

ganikiTxvideT, – gvafrTxilebs macxovari, – ga nikiTxneT, da<br />

romliTa sawyauliTa miuwyoT, mogewyos Tquen“ (maT. 7, 2).<br />

Tu adamianSi ar aris siZulvili da boroteba, igi locviT<br />

Seeweva dacemuls.<br />

maS, movizRudoT Tavi, radgan „viTarca ampartavneba<br />

TaviT TvisiT Tvinier sxvisa vnebisa SemZlebel ars warwymedad<br />

Cvenda, egreTve gankiTxva moyvasisa martod SemZlebel ars<br />

sruliad warwymedad Cuenda“ (ioane kibisaRmwereli).<br />

CavixedoT Cvens sulSi da mTeli guliT SevTxovoT ufals:<br />

„momaniWe me gancdaჲ TvisTa codvaTa da ara gankiTxvad<br />

Zmi sa Cemisa, rameTu kurTxeul xar Sen ukuniTi ukunisamde, amin“<br />

(efrem asuri).<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

sxva kidev bevri codva gvawevs mxrebze. maTze saubari<br />

dausruleblad SeiZleba da unda vilaparakoT kidec, radgan<br />

„cxad arian saqmeni ჴorcTani, romel arian: ...ara­wmidebani,<br />

bi lwebani, kerpT­msaxurebani, mwamlvelobani, mterobani,<br />

ჴd o mani, Surobani, gulis wyromani, wvalebani, SfoTebani...<br />

ka cis ­kvlani, lirwebani, mTvralobani, siRodani da msgavsni<br />

amaTni. romelsa winaჲswar getyჳ Tquen, viTarca pirvel garqu,<br />

viTarmed eseviTarisa moqmedTa sasufeveli RmrTisaჲ ver daimkჳdron“<br />

(gal. 5, 19­21).<br />

203


204<br />

albaT bevri Tqvengani ikiTxavs: gana SesaZlebelia uco­<br />

dveli cxovreba?<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

marTalia, ucodveli mxolod ufalia, adamiani ki mi dr­<br />

e kilia codvisaken, magram ar arsebobs codva, RvTis si yvaruls<br />

rom aRematebodes da WeSmariti sinanuliT, aRsarebiTa da ziarebiT<br />

misi Sendoba ar SeiZlebodes.<br />

Cveni suli pirvandel saxes daibrunebs da mSvenier<br />

baRs daemsgavseba, Tu ganuwyvetliv movuvliT, movaSorebT<br />

ekal­bardsa da sarevelas, gavwmendT WuWyisagan, Tu movimkiT<br />

nayofs sulisa.<br />

„xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli, sixaruli, mS­<br />

ჳd o baჲ, sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ, sarwmu no ebaჲ,<br />

myudroebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 22­23).<br />

bednieria, vinc Tavisi cxovrebis gzad „gza WeSmariti“<br />

airCia, vinc ara marto xorcisTvis zrunavs, Tu ra Wamos, ra svas<br />

da ra Seimosos, aramed emzadeba saukuno cxovrebisaTvis.<br />

RmerTma gagvixsna srulyofis kari da Tu misi naTliT<br />

ga b rwyinebulni, rwmeniTa da siyvaruliT aRvsilni warvma r­<br />

TavT kacobriobis progress, Cvens momavals safrTxe ar dae<br />

muqreba.<br />

dRes, rogorc arasdros, mTeli kacobrioba eswrafvis<br />

mSvidobas, mSvidobas birTvuli iaraRis gareSe. sikvdilis iaraRi<br />

adamianma daagrova iseTi raodenobiT, rom Zalis politikiT<br />

saubari ukve SeuZlebelia. aucilebelia axali politikuri<br />

azrovneba; moratoriumi, romelic birTvul afeTqebebze<br />

calmxrivad xorcieldeba Cveni qveynis mier, swored am axali<br />

azrovnebiT iyo nakarnaxevi.<br />

gulistkiviliT Sexvda msoflio sazogadoeba amerikis<br />

SeerTebuli Statebisagan am didmniSvnelovani winadadebis ug


ulebelyofas. yvelam unda gaigos, rom moratoriumis uaryofa<br />

saerTaSoriso daZabulobis Senelebis uaryofaa.<br />

gvwams, dedamiwaze adre Tu gvian aikrZaleba birTvuli<br />

gamocdebi, radganac uari am nabijis gadadgmaze TviTmkvlelobas<br />

niSnavs.<br />

yovladsamRvdelono mwyemsmTavarno, moZRvarno, di ­<br />

akonno, ber­monazonno, Zmano da dano Cemno, mogveaxla brwyinvale<br />

dResaswauli – dRe RvTis unapiro siyvarulis ga m J­<br />

Ravnebisa, dRe kacobriobis uSreti sixarulisa; beTlemSi iSva<br />

ufali, magram dRes igi ibadeba yoveli WeSmariti qristianis<br />

gulSi. movemzadoT, raTa miviRoT igi Cveni arsebis ganwmedil<br />

taZarSi da egos iq ukunisamde.<br />

„amisTvis Sobil var da amisTvis movivline soflad,<br />

ra ჲTa vwamo WeSmariti. yoveli, romeli WeSmaritebisagan iyos,<br />

isminos xmisa Cemisa“, – brZanebs ieso qriste. did ars We­<br />

Smariteba ese. igia WeSmariteba maradiuli siyvarulisa; igia<br />

WeSmariteba RvTisa da adamianis Sesaxeb, romelic gviCvenebs<br />

gzas saukuno netarebisas da gvyofs Cven uflad Tavisa Cvenisa.<br />

„scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“<br />

(ioan. 8, 32), – vkiTxulobT saRmrTo werilSi.<br />

yvelas gilocavT macxovris Sobis dResaswauls.<br />

dae, mSvidobam da siyvarulma daivanos Tqvens gulebSi,<br />

Tqvens ojaxebsa da mTel msoflioSi.<br />

RmerTi mSvidobisaჲ da siyvarulisaჲ da WeSmaritebisaჲ<br />

iyavn Tquen Tana maradis.<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1987 w.<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

205


ქ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1987 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis<br />

RvTivkurTxeul Svilebs, romelTac uxaris aRdgoma qristesi<br />

„movida qorwili kravisaჲ“ (gamocx. 19, 7).<br />

ristes aRdgomis brwyinvale dResaswauli kvlav uCve­<br />

ulo sixaruliT avsebs Cvens gulebs. misi saxiT TviT<br />

ufali Cveni ieso qriste modis CvenTan da RvTaebrivi madliT<br />

imdenad aRavsebs Cvens Sinagan samyaros, rom es madli,<br />

gulSi dautevneli, uxvad iRvreba da unawildeba yvela ga rSemo<br />

myofs.<br />

Tavisi siZlieriT am grZnobas ver Seedreba miwieri ke­<br />

TildReobiT gamowveuli verc erTi gancda. am idumal Rames,<br />

207


ogorc arasdros, Cveni suli Tbeba rwmeniT, sasoebiTa da<br />

siyvaruliT; ufali modis TiToeul CvenganTan da gveubneba:<br />

„nu geSinin, garna grwmenin“ (luk. 8, 50).<br />

riT SegviZlia vupasuxoT am did siyvaruls?<br />

mowiwebiT unda miviRoT igi, gulis siRrmeSi unda mivu­<br />

CinoT samyofeli da garSevartyaT mTrTolvare siyvaruli.<br />

gvyofs taZrad suliwmidisa da SevimosebiT misi didebiT.<br />

„xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli, sixaruli, mSჳdobaჲ,<br />

sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ, sarwmunoebaჲ, myu droebaჲ,<br />

marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 22).<br />

suliwmidis madliT aRvsebas gisurvebT, yovladsamRvdelono<br />

mRvdelmTavarno, moZRvarno, Rirsno ber­monazonno,<br />

ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno da yovelno, sulierno<br />

Svilno saqarTvelos wmida eklesiisa; siyvaruliT mogesalmebiT<br />

da guliT mogilocavT wmida paseqis diad dResaswauls.<br />

208<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

qriste aRdga!<br />

„aRdga igi RmerTi, romelmanc gvianderZa Cven urTi er<br />

Tis siyvaruli da gviTxra: „ese ars mcneba Cemi, raTa iyvarebodeT<br />

urTierTas, viTarca me SegiyvareT Tqven“.<br />

aRdga igi meufeTa meufe, romelmanc aRadgina Rirseba<br />

adamianisa da hrqva monebiT Seginebuls qveynierebas: „arRa<br />

getyviT Tqven monad, rameTu monaman ara icis, rasa iqms ufali<br />

misi; xolo Tqven garqu megobrad, rameTu yoveli, raodeni<br />

mesma mamis Cemisagan, gauwyeT Tqven“, – wers saaRdgomo mimarTvaSi<br />

Cveni erisa da eklesiis mier wmidanad Seracxili didi<br />

ilia WavWavaZe.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

aRdgoma qristesi sicocxlis gamarjvebaa sikvdilze.<br />

aRdgoma qristesi sikeTis gamarjvebaa borotebaze.<br />

„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars, jojoxe­<br />

To, Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />

adamiani, rogorc nawili qristes bunebisa, uSualo mona<br />

wilea am Zlevisa. gamarjveba mopovebulia, magram mas gafrTxileba<br />

da SenarCuneba unda.<br />

sad povos kacma Zala mis dasacavad?<br />

pasuxi erTia: eklesiaSi, romeli ars sxeuli qristesi.<br />

CvenTvis ganxorcielebuli, jvarcmuli da aRdgomi li<br />

qriste ganuyofelia eklesiisgan iseve, rogorc eklesia war<br />

moudgenelia qristes gareSe. eklesiis saidumloTa me o xebiT<br />

naTlad SevigrZnobT, rom qristeSi da qristeTi da i wyo<br />

msoflio paseqi, daiwyo qorwili kravisaჲ, daiwyo Cv e ni svla<br />

sasufevlisken.<br />

Cven sulierad vnaTldebiT eklesiis siwmidiT, magram<br />

eklesia ar Seilaxeba Cveni codvebiT, radgan misi siwmide Cvenmieri<br />

ki ara, macxovris Cvenis ieso qristeseulia.<br />

eklesia Sedgeba Cvengan, magram arsi misi da cxovelmyofeli<br />

Zala misi CvenSi ar aris. adamianis xorcieli buneb ac<br />

xom Seicavs qsovils, sisxls, limfas... magram Cveni raoba ma TSi<br />

ki ara, im macocxlebel ZalaSia, romelic organuli Se rwymiT<br />

qmnis erTian mTel sxeuls; msgavsad amisa, eklesiac aris ara<br />

mxolod adamianTa krebuli, aramed, upirveles yovlisa, – is<br />

Zala, xalxs rom aerTianebs da am erTobiT mas RvTis nawilad<br />

xdis.<br />

RmerTkacis – ieso qristes mier daarsebuli eklesia<br />

ma saviT orbunebovania – RvTaebriv­adamianuria. oRond gan­<br />

209


sxvaveba is aris, rom ieso qriste srulyofili RmerTi da<br />

srulyofili kacia, eklesiam ki jer ver miaRwia srulyofil<br />

RvTaebriv­adamianur safexurs. misi adamianuri arsi gamudmebiT<br />

unda miiswrafodes srulqmnisaken, raTa Seefardos<br />

Ta vissave sulier­RvTaebriv sawyiss. miuxedavad eklesiis<br />

ad a mianuri bunebis naklovanebisa, nikea­konstantinopolis<br />

ms o flio krebaze dadgenil mrwamsSi vambobT: „mrwams er Ti,<br />

wmida, kaTolike da samociqulo eklesia“. eklesia gan wmedilia<br />

Ta visi RvTaebrivi damaarseblis sisxliTa da suliwmidis<br />

madliT, romelic wmida saidumloTa Sesrulebisas moefineba<br />

mlo cvelT.<br />

mainc ra aris eklesia, ra Zalaa masSi? ratom ar aris<br />

sa kmarisi viyoT mxolod morwmune?<br />

qristianuli cxovreba eklesiaSi avlens Tavis formas,<br />

ami tomac uwodebs mas wmida pavle mociquli „saxls RmrTisas“<br />

(1 tim. 3, 15), „qalaqsa RmrTisa cxovelisasa“ (ebr. 12, 22), „dedas<br />

morwmuneTa“ da ufal ieso qristes sxeuls, Tavi romlisac<br />

Tavad igia (rom. 12, 5; 1 kor. 6, 15; 12, 12­28).<br />

wmida mamebi saxarebaSi fqvilisa da safuaris Sesaxeb<br />

igavs rom ganmartaven, amtkiceben, rom swored eklesiaa am<br />

qveynisaTvis movlenili axali cxovrebis safuari. „rameTu<br />

sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul saxelisa CemisaTჳs, mun<br />

var me Soris maTsa“ (maT. 18, 20). – brZanebs ufali.<br />

wmida mRvdelmowame kvipriane pirdapir ambobs: „visac<br />

kavSiri da gulwrfeli urTierToba ara aqvs eklesiasTan,<br />

qristes saxelisaTvis man Tavic rom gaswiros, codvas sisxliTac<br />

ver ganibans; waruxocel da mZime brals ganyofisas<br />

tanjviTac ki ver ganiwmends; araeklesiuri ar SeiZleba iyos<br />

210<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

mowame, ver eRirseba igi mefobas“ (qristianuli swavleba, naw.<br />

I, qristianuli eklesiis erTobis Sesaxeb, 1837 w.).<br />

Rirsi mama efrem asuri ki ase wers: „netar xar Sen, eklesiav<br />

marTlmorwmuneTa, rameTu TviT mefem mefeTa daidgina<br />

SenSi savane. mtkicea Seni saZirkveli, radgan ufali gicavs<br />

Sen. jojoxeTis bWeni ver gZleven da mtacebelni mgelni ver<br />

Segmusraven, ver Searyeven simagres Sensas.<br />

o, ra didi da brwyinvale xar Sen, saxlo RvTisa“ (Sromebi,<br />

m. 1858, gv. 28).<br />

„mezRvaurTaTvis, – gvaswavlis wmida Teofile antioqieli,<br />

– RmerTma TavSesafrad kunZulni ganawesa; codviT dacemul<br />

msoflios ki mimadla wmida eklesiebi, romelnic inaxaven<br />

swavlebas WeSmaritis Sesaxeb“.<br />

„eklesia burji da simtkicea WeSmaritebisa“, – netari avgustine.<br />

„eklesia erTaderTi samefoa qveyanazed uzenaesis kanonebiT<br />

arsebuli... eklesia uWeSmaritesi damtkicebaa momavali<br />

ukvdavebisa da uganaTlebulesi sibrZnea zegardmo moniWebuli“,<br />

– beri aleqsi SuSania.<br />

amgvari gamonaTqvamebi sxvac bevri SeiZleba movitanoT,<br />

radgan wmida mamebi TavianTi didi sulieri gamo cdilebiT,<br />

mTeli arsebiT grZnobdnen eklesiis macocxlebel Zalas, imas,<br />

rom mxolod eklesiis wiaRSi xdeba adamianis feriscvaleba,<br />

rom mxolod eklesias SeuZlia misces mas is umTavresi, rac<br />

kacma dakarga da rasac is Seucnoblad ase eZe bs da eswrafvis.<br />

eklesia is erTaderTi adgilia, romelic gvixsnis sulieri<br />

srulyofis gzas, is oazisia, sadac qristesTan erToba<br />

miiRweva da maradiuli netareba moipoveba. „me var gzaჲ da me<br />

211


var WeSmaritebaჲ da cxorebaჲ. aravin movides mamisa, garna Cem<br />

mier“ (ioan. 14, 6) – gvafrTxilebs ufali.<br />

eklesiis arss mxolod is mixvdeba da igrZnobs, vinc<br />

eklesiurad cxovrobs. gareSe mayurebeli ki mxolod mis<br />

zedapirul mxares xedavs; suli, Zala da dideba eklesiisa<br />

misTvis uxilavi da Seucnobeli rCeba, radgan TviTonac usulod<br />

cxovrobs.<br />

mSvenivrad wers netari avgustine: „suliwmidis madliT<br />

dajildoebuli pirovneba eklesiuria... eklesiis gareSe myofni<br />

moklebulni arian suliwmidas. Tu sxeuls romelime nawils<br />

movkveTT, igi SeinarCunebs formas, vTqvaT, TiTis, xelis an<br />

yurisas, magram masSi ar iqneba sicocxle; aseTia mdgomareobac<br />

araeklesiurTa“ (qadageba 268, 2).<br />

ieso qristes ZaldatanebiT aravin mohyavs eklesiaSi,<br />

aramed – mxolod isini, romelTac surT, misdion mas da iyvnen<br />

monawile misi aramiwieri, RvTaebrivi siyvarulisa. „romelsa<br />

hnebavs Semodgomad Cemda, – brZanebs igi, – uvar­yavn Tavi Tჳsi<br />

da aRiRen juari Tჳsi da Semomidegin me“ (maT. 16, 24).<br />

Znelia gandgoma sakuTari Tavisgan; Znelia uaryofa<br />

viwro egoizmisa, arawmida azrebisa da grZnobebisa. zogjer<br />

gvgonia, ver SevZlebT, win aRvudgeT miwier survilT da borotebas.<br />

rogor davZlioT igi, rogor ganviZarcvoT tan sacmeli<br />

Zveli kacisa da SevimosoT samoseli simarTlisa, siyvarulisa,<br />

samoseli TanagrZnobisa, morCilebisa, siwmidisa?<br />

Cveni sulieri feriscvaleba mxolod eklesias SeuZlia.<br />

nu SiSob, itvirTo jvari, uflis mier SenTvis gankuTvnili.<br />

macxovari mogvevlina ara dasasjelad da warsawymedad,<br />

aramed xsnisaTvis TayvanismcemelTa misTa. igi yovel Cvengans<br />

212<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


ganumzadebs iseT jvars, romlis tvirTvac ZalgviZs, oRond<br />

unda mivendoT, vusminoT da mivsdioT mas. morwmuned gaxdoma<br />

ar aris sakmarisi, rom qristiani gverqvas, rom eklesiis<br />

nawili viyoT. aucilebelia xelaxla Soba, axal adamianad<br />

qceva, aucilebelia eklesiuri cxovreba.<br />

eklesiaSi aResruleba saidumloebebi: naTlobis, mir<br />

oncxebis, aRsarebis, ziarebis, mRvdlobis, qorwinebis, ze ­<br />

T iscxebisa da sxva mRvdelmoqmedebani, romelTa miReba au­<br />

cilebelia qristianisTvis.<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

monaTvliT adamiani eklesiaSi Sedis, qristes nawili<br />

xdeba, xelaxla ibadeba; Tavisufldeba rogorc adamismieri<br />

pirvelqmnili Secodebisgan, ise yvela sxva codvisagan; aRdgeba<br />

masSi xateba RvTisa, mieniWeba suliwmidis madli da yvela<br />

sikeTe misi.<br />

„warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni, – mimar­<br />

Tavs ieso qriste saqadageblad mimaval Tavis mowafeebs, – da<br />

naTel­scemdiT maT saxeliTa mamisaჲTa da ZisaჲTa da su lisa<br />

wmidisaჲTa, da aswavebdiT maT damarxvad yoveli, ra odeni<br />

gamcen Tquen“ (maT. 28, 19­20). xolo sxva adgilas brZanebs:<br />

„ukueTu vinme ara iSves wylisagan da sulisa, ver ჴel­ewifebis<br />

Sesvlad sasufevelsa RmrTisasa“ (ioan. 3, 5).<br />

wmida naTlobis ZaliT sulieri dabadeba niSnavs axa li<br />

cxovrebis dawyebas, sakuTari Tavis daviwyebasa da msa xurebas<br />

qristesa da moyvasisaTvis. amaSi povebs namdvili morwmune<br />

sixarulsa da bednierebas, Tavisi arsebobis azrsa da mizans.<br />

naTlobisas pirovnebas RmerTi mouvlens mfarvel angelozs,<br />

romelsac evaleba misi dacva da sulier srulyofaSi<br />

Semweoba.<br />

inaTlebian rogorc srulasakovanni, ise mcirewlovanni.<br />

213


eklesiaSi bavSvebis naTloba uZvelesi xnidan dawesda. bavSvs<br />

mRvdeli naTlavs mSoblebisa da naTliebis rwmenis ZaliT,<br />

romelTa wmida movaleobaa, aswavlon yrmas sarwmunoebis<br />

kanonebi da RvTissaTno qristianuli cxovreba.<br />

naTlobisas sruldeba aseve meore didi saidumlo –<br />

mironcxeba. roca mRvdeli mosanaTls jvris saxiT mirons scxebs,<br />

ambobs: „beWedi moniWebul ars sulisa mier wmidisa, amin“.<br />

iReben ra am or udides saidumlos, zogierTni, samwuxarod,<br />

amiT amTavreben eklesiaSi cxovrebas. Tu axalSobils<br />

sazrdos droze ar mivawvdiT, mokvdeba; asea sulier cxovrebaSic.<br />

isini, romelnic ar aRavlenen locvebs, ar marxuloben<br />

da qristianulad ar cxovroben, sulierad kvdebian kidec;<br />

moekveTebian xes cxovrebisas – eklesias, romlisganac gamudmebiT<br />

unda mieRoT sulieri sazrdo. WeSmaritni qristianeni<br />

ki naTlobisa da mironcxebis Semdegac uxvad iReben sulier<br />

sakvebsa da madls.<br />

naTlobiT Tumca ganveSoreT satanas da yovelTa saq meTa<br />

misTa, magram TviTon igi ar gvtovebs; mudam cdilobs, kvlav<br />

dagvipyros, kvlav mogvipovos. amitomac Cveni guli keTilsa<br />

da borots Soris mudmivi brZolis asparezia.<br />

saxarebaSi vkiTxulobT, rom adamianisagan gandevnili<br />

arawmida suli urwyul adgilebs miaSurebs da raki iq gansasvenebels<br />

ver povebs, cdilobs, Zvel samyofels daubrundes. Tu<br />

kaci ganlaRebuli daxvda, sxva uborotess eSmakTac moiyvans da<br />

maTTan erTad daemkvidreba masSi. da kaci igi Seiqmneba ufro<br />

codvili, vidre adre iyo (maT. 12, 43­45). amitom saWiroa codvisgan<br />

mudmivi ganwmenda, misgan gaTavisufleba.<br />

Cven mier Cadenili yoveli boroteba codvaa. igi Rv Tisa<br />

214<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

da TviT Cveni Tavis sawinaaRmdego moqmedebaa, yofis aryofnad<br />

gardaqmnaa, Cveni bunebis damaxinjebaa, Cveni da maqceveli<br />

Zalaa; esaa msvleloba damRupveli miznisaken.<br />

borotebas Sesabamisi boroti Sedegi mohyveba. codvis<br />

Sedegia RvTisgan gandgoma, siyvarulis, mSvidobisa da bednierebis<br />

dakargva, sulieri siRatake, sikvdili... „codvaჲ soflad<br />

Semoჴda da codvisa ZliT – sikudili“ (rom. 5, 12).<br />

darRveuli Sinagani mTlianoba rom aRdges, adamianma<br />

aRsareba unda Tqvas da RvTis winaSe moinanios codvebi. aseT<br />

SemTxvevaSi misi daxmareba mxolod moZRvars SeuZlia, radganac<br />

Sendobis ufleba RvTisgan masa aqvs miniWebuli.<br />

macxovarma mociqulebs misca gansakuTrebuli Zala codvilTa<br />

mimarT: „amen getyჳ Tquen: raodeni SehkraT queyanasa<br />

ze da, krul iyos igi caTa Sina; da raodeni ganhჴsnaT queyanasa<br />

zeda, ჴsnil iyos igi caTa Sina“ (maT. 18, 18). es madli mociqulebidan<br />

maTi saqmis gamgrZeleblebs – episkoposebsa da sam­<br />

Rvdeloebas gadaeca da dRemde modis.<br />

aRsarebisTvis momzadebulni unda mivideT. es saidumlo<br />

unda aRvasruloT ise, TiTqos igi iyos Cveni ukanaskneli,<br />

sikvdilis wina aRsareba. mamebi aRsarebas meore naTlobas<br />

uwodeben, radganac am dros, iseve rogorc naTlobisas, pi rovnebas<br />

mieteveba codvebi, oRond mxolod is codvebi, ro melTa<br />

Sendobasac moZRvrisgan miiRebs.<br />

aRsarebas TviT ufali ieso qriste iRebs. igi uxilavad<br />

eswreba am saidumlos, mRvdeli ki aris mowme da adamianis<br />

mimarT RvTis didi wyalobis saidumlo aRmsrulebeli.<br />

aRsarebiT ganwmendili adamiani mzad aris miiRos meore<br />

udidesi saidumlo – ziareba.<br />

gana SeiZleba qristiani gverqvas da ar viyoT monawile<br />

215


wmida evqaristiisa – ziarebisa?! igi ara mxolod saidumlo<br />

serobis gaxsenebaa, aramed Cveni erToba macxovarTan, Cvenze<br />

gardamomavali udidesi saidumlo Zala, Cveni ganRmrToba.<br />

wmida ziarebis miRebis aucileblobaze miuTiTebs macxovris<br />

es sityvebi: „ukueTu ara sWamoT ჴorci Zisa kacisaჲ da<br />

suaT sisxli misi, ara gaqundes cxorebaჲ TavTa Soris Tq u enTa“<br />

(ioan. 6, 53).<br />

eklesiis istoriis dasawyisidanve wesad iyo miRebuli<br />

xSiri ziareba. meore saukunis cnobili mama egnate RmerTSemosili<br />

wers: „ecadeT, xSirad SeikriboT ziarebisTvis da RvTis<br />

sadideblad“ (XIII epistole efeselTa mimarT).<br />

wmida ioane damaskeli ki ambobs: sulisa da xorcisgan<br />

Sedgenil adamians sWirdeba rogorc sulieri, ise xorcieli<br />

sakvebi. sulier sazrdod ieso qristem mogvca TviT Tavisi<br />

xorci da sisxli, romelsac wmida evqaristiaSi Rvinisa da<br />

puris saxe aqvs.<br />

ratom misca ufalma mociqulebs saWmelad Tavisi sisxli<br />

da xorci Rvinisa da puris saxiT? – kiTxuloben zogni.<br />

puri simboloa RvTis Zalisa, simbolo kacTa erTobisa.<br />

Tormeti mociqulis swavlanSi – „didaqeSi“ vkiTxulobT:<br />

„rogorc es puri (xorblis saxiT) iyo ganbneuli sx vadasxva<br />

bo rcvze da Semdeg Sekrebili gaxda mTliani, de, ase SeerTdes<br />

Sens saufloSi qveynis yvela kididan eklesia Seni (ufalo)“<br />

(didaqe 9).<br />

yurZenSic RvTis idumali Zalaa dafaruli. wmida esaias<br />

wignSi weria: „roca yurZnis mtevanSi wveni Cadgeba, maSin amboben,<br />

nu Selaxav mas, rameTu masSia kurTxeva“ (es. 65, 8).<br />

216<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

xSirad ziarebas Zalian didi mniSvneloba aqvs. zogi­<br />

erTni, miaCniaT ra Tavi uRirsad, weliwadSi erTxel an ramdenime<br />

weliwadSi erTxel eziarebian. es miutevebeli Secdoma<br />

da borotebaa sakuTari Tavis mimarT.<br />

rogoradac ar unda movemzadoT, gana odesme viqnebiT<br />

Rirsi, miviRoT xorci da sisxli uflisa Cvenisa ieso qristesi?<br />

Cveni codvebis simZimis SegnebiTa da uflis mowyalebis imediT<br />

unda miveaxloT am udides saidumlos.<br />

pirvel saukuneebSi qristianebi yovel wirvaze iRebdnen<br />

ziarebas. es iyo xalxi, suliT Zlieri, yovel wuTs mzad rom<br />

iyo, Tavi gaewira qristesTvis. magaliTad, wmida basili didi<br />

kviraSi oTxjer eziareboda: kviras, oTxSabaTs, paraskevs da<br />

SabaTs da, agreTve, yovel dResaswaulze.<br />

Zmano da dano Cemno, nurc Tqven moiklebT am did, gadamrCenel<br />

saidumlos. marxvis dros geZlevaT locva­ku rTxeva<br />

eziaroT yovel kviras da, aseve, yovel did dR esaswaulze. es<br />

mogcemT sulier Zalas rogorc xilul, ise uxilav mterTan<br />

sabrZolvelad da gaqcevT im sulier taZrad, romelsac ufali<br />

arasdros datovebs; mogecemaT mSvidoba da sixaruli.<br />

ziarebiT, iseve rogorc aRsarebiT, miveaxlebiT codvasa<br />

da sikvdilze uZlieres maradiul da yovlismomcvel<br />

siyvaruls RvTisas.<br />

siyvarulma gaiTvaliswina yvelaferi, rac kacs sWirdeba.<br />

Tavis mowafeebs, qadagebisTvis rom gzavnida, sneulTa<br />

gankurnebis Zalac misca ufalma (maT. 10, 1). WeSmarit morwmu<br />

neebs isini zeTs scxebdnen da avadmyofnic sneulebisgan<br />

Tavisufldebodnen (mark. 6, 13). iakob mociquli epistoleSi<br />

wers: „uZlur Tu vinme ars Tquen Soris, mouwoden xucesTa<br />

217


eklesiisaTa da ilocon mis zeda da scxon mas zeTi saxeliTa<br />

uflisaჲTa. da locvaman sarwmunoebisaman acxovnos sneuli<br />

igi da aRadginos igi ufalman. daRacaTu codvaჲ raჲme eqmnes,<br />

move­eteos mas“ (iak. 5, 14­15).<br />

ase dawesda saidumlo zeTiscxebisa. eklesiis zogierTi<br />

wmida mama ambobs, rom zeTiscxebisas ufali Seundobs avadmyofs<br />

daviwyebul codvebs. am saidumlos madliT mravalni<br />

gankurnebulan.<br />

zeTi yvelam unda vicxoT, radgan yvelas gvaqvs daviwyebuli<br />

codvebi da moklebulni varT rogorc fizikur, ise<br />

sulier simarTles.<br />

eklesia is sulieri kanaa galileisa, sadac ufalma daloca<br />

qorwili.<br />

qorwineba qalsa da kacs Soris siyvaruliT ganmtkicebuli<br />

kavSiria; es urTierToba maTi Tavisufali nebiT xorcieldeba,<br />

erTmaneTisadmi erTgulebis pirobas gulisxmobs da<br />

eklesiisa da qristes erTobis saxiT ikurTxeba. „romelni – igi<br />

RmerTman SeauRlna, kaci nu ganaSorebs“ (maT. 19, 6), – brZanebs<br />

wmida werili.<br />

am saidumloTi RmerTi akurTxebs ojaxur cxovrebas,<br />

bavSvebis yolasa da maT aRzrdas. bavSvi egoizmis daZlevaSi<br />

exmareba mSoblebs; isini, orni, ewirebian mesames da amiT did<br />

bednierebas iReben.<br />

roca eklesiasa da iq aRsrulebul adamianis Rrma da<br />

idumal feriscvalebaze vsaubrobT, ar SeiZleba ramdenime<br />

sityviT mainc ar SevexoT TviT moZRvars, romelic am saidumloTa<br />

mTavari monawilea.<br />

sasuliero xarisxSi kurTxeva Svid saidumloTagan erT­<br />

218<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

erTia. episkoposebi, mRvdelni da diakonni qmnian sae klesio<br />

ierarqias. maTi valia saxarebis qadageba, saidumlo Ta aR­<br />

sruleba da saeklesio saqmeTa warmarTva.<br />

wmida egnate RmerTSemosili wers, rom episkoposi ekle­<br />

siaSi ganasaxierebs ufal ieso qristes, xolo mRvdeli saxea<br />

mociqulisa, jvarcmuli pirovnebisa.<br />

episkoposis xeldasxmiTa da warmoTqmuli locviT rCeul<br />

keTilmorwmune qristianze samRvdelo xarisxSi kur Txevisas<br />

gadadis gansakuTrebuli madli suliwmidisa.<br />

moZRvari TavSekavebuli pirovneba unda iyos. wmida<br />

pavle Tavis mowafes, mociqul timoTes, ase arigebs: „xolo<br />

siWabukisa maT gulis TqumaTa evltode da Seudeg simarTlesa,<br />

sarwmunoebasa, siyuarulsa, mSჳdobasa maT Tana, romelni<br />

xadian ufalsa guliTa wmidiTa“ (2 tim. 2, 22).<br />

namdvili sasuliero piri Tavisi TaviT kmayofili arasdros<br />

aris; mudam ebrZvis codvas, rom ukeTesi gaxdes da iqces<br />

magaliTad samwysosaTvis.<br />

mas gansxvavebuli kulturis mqone sazogadoebaSi ux de<br />

ba msaxureba. amitomac igi unda iyos ara marto kargi Rv Ti<br />

s metyveli, aramed sulieri, ganaTlebuli, kulturuli pi­<br />

rovneba, mSvidobismyofeli, mosiyvarule, mowyale mama.<br />

xalxi samRvdeloebas gamadidebeli SuSiT uyurebs da mas<br />

mcire Secdomasac ar apatiebs. moZRvris Seuferebeli saqcieli<br />

an sityva­pasuxi maSinve gankiTxvis sagnad iqceva rogorc morwmuneTaTvis,<br />

ise, miT umetes, urwmunoTaTvis.<br />

unda gvaxsovdes, rom mRvdelic adamiania Tavisi adami<br />

anuri sisusteebiTa da uZlurebiT. unda gvaxsovdes, rom<br />

mas boroti Zala ufro Zlier ebrZvis, raTa daamciros,<br />

219


da amdablos igi da amiT mrevlis rwmena Searyios. unda gva­<br />

x sovdes isic, rom zogierTis mizeziT sxvebs Seuracxyofa ar<br />

un da mivayenoT. gana iuda iskariotelis gamo SeiZleba ugulebe­<br />

lvyoT Rvawli da Sroma sxva mociqulebisa, romelTac TavianTi<br />

wmida cxovrebiTa da mowamebrivi aRsasruliT di debis<br />

gv irgvini moipoves?<br />

220<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

ase rom, eklesia erTaderTi sulieri savanea, romelSi<br />

yofnac aucilebelia qristianisTvis, yvelasTvis, visac sulis<br />

xsna surs.<br />

eklesiaSi yvelaferi mniSvnelovania da emsaxureba im<br />

mizans, rom CvenSi qriste aRibeWdos, rom Cven RmerTSemosilni<br />

gavxdeT. da raoden sawyalobelia mdgomareoba maTi, vinc am<br />

madls moklebulia.<br />

erTaderTi gza RmerTTan siaxloveSia.<br />

eSmaki epatroneba imaT, romelnic ar loculoben da ar<br />

marxuloben. saxarebaSi pirdapir weria: „xolo ese naTe savi<br />

araraჲT ganvals, garna locviTa da marxviTa“ (maT. 17, 21).<br />

Zalian didi Zala aqvs fsalmunis kiTxvas. yvela morwmunem<br />

zepirad unda icodes 50­e fsalmuni. am locviT codvebisagan<br />

iwmindeba kaci, radganac es sinanulis sagalobelia.<br />

borot ZalebTan sabrZolvelad RvTisagan did Semweobas<br />

iRebs is, vinc rwmeniTa da sasoebiT warmoTqvams 90­e<br />

fsalmuns.<br />

nu gamotovebT dilisa da saRamos locvebs, ziarebis wina<br />

da Semdeg locvebs, Wamis win da Wamis Semdeg, saqmis dawye bis<br />

win da damTavrebis Semdeg locvebs. SeZlebisdagvarad ikiTxeT<br />

fsalmuni.<br />

yoveli SabaTi micvalebulTa dRea. nu daiviwyebT gar


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

dacvlil mSoblebs, winaprebsa da axloblebs. am dRes gake­<br />

Tebuli sakurTxi eklesiaSi waiReT da panaSvidze moZRvars<br />

moaxsenebineT maTi sulebi.<br />

gaxsovdeT, adamiani ki ar kvdeba, gardaicvleba mxo lod.<br />

misi suli ukvdavia. igi iTxovs Cvengan daxmarebas. amave dros,<br />

isic Segveweva RvTis winaSe Tavisi locviT.<br />

Tu yovelive amas gaakeTebT, RvTis kurTxeva ar mogakldebaT.<br />

roca eklesiasa da kacobriobisaTvis eklesiis mniSvnelobaze<br />

vsaubrobT, gansakuTrebiT unda aRvniSnoT misi samSvidobo<br />

moRvaweoba.<br />

yvelas kargad gvesmis, rom CvenTvis aucilebelia rogo<br />

rc Sinagani, ise garegani mSvidoba. amis gareSe SeuZlebe lia<br />

ara Tu sulieroba, aramed saerTod arseboba.<br />

Cven metad sapasuxismgeblo dros vcxovrobT, saSineli<br />

gansacdelis winaSea TiToeuli saxelmwifo, mTeli msoflio.<br />

Tu movlenebi kvlav ase ganviTarda, eqneba ki saerTod azri<br />

raimes an momavali?<br />

gulgatexilobam da urwmunoebam moicva Cveni guli, Tumca<br />

maT bolomde mainc ver dagvimorCiles, radgan yovel CvenganSi<br />

waruxoceli beWedia RvTis msgavsebisa, radgan, tertulianes<br />

Tqmisa ar iyos, suli yoveli kacisa bunebiT qristiania. oRond<br />

saWiroa ufro Rrma azrovneba, axleburad aRqma da gaazreba<br />

yovelive imisa, rac xdeba. saxelmwifoTa Soris kulturulma,<br />

politikurma Tu socialurma sxvaobam xeli ar unda SeuSalos<br />

imis Segnebas, rom Cven yvela vcxovrobT erT saxlSi, romlis<br />

saxelic dedamiwaa da mTavari saunje am dedamiwaze adamiania.<br />

dRes, roca kacobrioba itanjeba SimSilis, siRaribis,<br />

221


avadmyofobisa da socialuri usamarTlobisagan, sul ufro<br />

meti ixarjeba SeiaraRebaze. mdgomareoba rom gamoswordes,<br />

aucilebelia Tanamedrove adamianis zneobriv­moraluri cxo<br />

vrebis donis Secvla ufro maRali kriteriumebiT, xolo<br />

xa lxTa da saxelmwifoTa Soris urTierTobis axali formebis<br />

ga moZebna.<br />

222<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

am sakiTxebis gadaWraSi didi mniSvneloba eniWeba ek le­<br />

sias, mis locvas da im saqmianobas, rasac igi samSvidobo mizniT<br />

axorcielebs.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, morwmuneni,<br />

mTel xalxTan erTad mowonebiT Sexvdnen Cvens qveyanaSi sulieri<br />

da materialuri ganaxlebis procesis dawyebas.<br />

sulieri da materialuri problemebi Cveni mudmivi Tanamdevia.<br />

isini ganuyrelni arian, rogorc saxarebiseuli debi<br />

marTa da mariami. magram cxovrebis oromtrialSi CaflulT<br />

kravis sityvebi ar unda dagvaviwydes: „aha esera, moval adre,<br />

da sasyideli Cemi Cem Tana migebad TiToeulsa, viTarca saqme<br />

misi iyos“ (gamocx. 22, 12); ar unda dagvaviwydes, rom moaxloebulia<br />

qorwili kravisa, ris Sesaxebac ufali sxvadasxva<br />

saSualebiT gvafrTxilebs.<br />

mZime gansacdeliT daiwyo CvenTvis es weliwadi. da sa ­<br />

vleT saqarTveloSi, svaneTsa da sxva mTian raionebSi mo m­<br />

xdarma stiqiurma ubedurebam didi mwuxareba da cremli mogvitana.<br />

fexze dadga mTlad saqarTvelo... gaWirvebam yve la<br />

gagvaerTiana.<br />

„madloba RmerTs yvelafrisaTvis“, – warmoTqva wmida<br />

ioane oqropirma. Cven, mis msgavsad, madlierni varT uflisa<br />

yovelivesTvis: Cveni jvrisaTvis, gansacdelisa da mwu


xarebisTvis, RvTis Cvendami unapiro siyvarulisa da Cve nTvis<br />

TavganwirvisTvis. guli unda gavuxsnaT am usazRvro siyvaruls,<br />

Rrmad davimarxoT da arasodes ganvSordeT. maSin Cveni cxovrebis<br />

gza iqneba erTaderTi da gadamrCeneli, ma Sin sulSi<br />

mudam paseqis zeimi iqneba.<br />

„iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da mogce Sen gჳ rgჳni<br />

igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10), – gvmoZRvravs ufali.<br />

kurTxeuli iveriis RvTis saTno Svilno! RvTaebrivi<br />

siyvaruliT gamTbari erTxel kidev guliTadad mogilocavT<br />

qristes aRdgomis ubrwyinvales dResaswauls. „movediT, da<br />

vidodiT naTelsa uflisasa“ (es. 2, 5), naTeli qristesi gangvanaTlebs<br />

yovelTa.<br />

mxolod misi madliT mosilni movipovebT WeSmarit bednierebas,<br />

mxolod masSia namdvili siyvaruli da sixaruli.<br />

paseqi qristesi<br />

Tbilisi, 1987 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

qriste aRdga!<br />

WeSmaritad aRdga!<br />

223


saSobao epistole<br />

1988 w.<br />

„romelman sZlos, vyo igi suetad taZarsa<br />

Sina RmrTisa Cemisasa“ (gamocx. 3, 12).<br />

Svenieri, gasaocari da usasruloa samyaro; mSvenieria<br />

მ<br />

adamiani – xati RvTisa da gvirgvini qmnilebisa. didia<br />

ufali, miuwvdomelia Zala da sibrZne misi. usazRvro da ganmacvifrebelia<br />

moTmineba misi da unapiro siyvaruli codvil<br />

Tadmi.<br />

riT davimsaxureT, RmerTo, esodeni mowyaleba?<br />

Cven gangideqiT, urC geqmeniT da Sen mainc ar gangvSordi;<br />

mcneba mogveci, rom gza gagvegno, magram sijiute Cve ni ver<br />

mivatoveT; saukuneTa manZilze gtanjeT, gawvaleT da ga i ZuleT,<br />

Ze Seni sayvareli gagewira CvenTvis, rom guldabrmavebuli<br />

225


TvalebiT mainc dagvenaxa gvema da wameba misi da maSin mainc<br />

mimxvdariyaviT, rogor daveciT.<br />

es iyo xsnis erTaderTi gza da Sen igi ar daiSure CvenTvis.<br />

zogjer kiTxuloben: aucilebeli ki iyo RvTis ganxorcieleba,<br />

gana monanieba sakmarisi ar iqneboda kacobriobisaTviso?<br />

rom yofiliyo mxolod codvebi, – ganmartavs wmida<br />

aTanase didi, – sakmarisi iqneboda sinanuliT ganwmenda, magram<br />

danaSaulis Cadenis Semdeg Cveni sxeuli daeqvemdebara<br />

bunebriv xrwnas da dakarga madli RvTis xatebisa. imitomac<br />

unda ganxorcielebuliyo Ze RvTisa, rom aRedgina adamianis<br />

dacemuli buneba.<br />

„da movida Ze kacisaჲ moZiebad da cxorebad warwymedulisa“<br />

(luk. 19, 10).<br />

„movida... msaxurebad da micemad suli Tჳsi saჴsrad mravalTaTჳs“<br />

(maT. 20, 28).<br />

mravalTaTviso, brZanebs maxarebeli da ara yvelasTvis,<br />

radgan yvela ar aris mzad, miiRos RvTis sikeTe. mainc vin arian<br />

igi mravalni? isini, romelTa cxovrebac msaxurebaa RvTisa da<br />

moyvasisaTvis; isini, romelTa amqveyniuri yofac gancxadebaa<br />

angelozTa sagaloblisa, Sobis Rames rom moefina qveynierebas:<br />

„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ<br />

da kacTa Soris saTnoebaჲ“.<br />

dideba rom SevwiroT ufals, ar aris sakmarisi marto<br />

rwmena; RmerTi unda vadidoT sityviT da saqmiT uSiSrad; yvelas<br />

winaSe; xolo „romelman uvar­myos me winaSe kacTa, – gvafrTxilebs<br />

macxovari, – uvar­vyo igi meca winaSe mamisa Cemisa<br />

226<br />

saSobao epistole, 1988 w.


saSobao epistole, 1988 w.<br />

zecaTaჲsa“ (maT. 10, 33). saqmiT RvTis dideba mcnebis dacvasa da<br />

mis aRsrulebas niSnavs. „ukueTu giyuar me, – brZanebs ufali, –<br />

mcnebani Cemni daimarxeniT“ (ioan. 14, 15) „rameTu ese ars mcnebaჲ<br />

Cemi, raჲTa iyuarobdeT urTierTas, vi Tarca me Segiyuaren<br />

Tquen. ufroჲsi amissa siyuaruli aravis aqus, raჲTa suli Tჳsi<br />

dadvas megobarTa TჳsTaTჳs“ (ioan. 15, 12­13).<br />

vin aris megobari Cveni?<br />

WeSmariti megobari igia, romelic udrtvinvelad itans<br />

Tavs damtydar ubedurebas da ganicdis moyvasis gasaWirs,<br />

rogorc sakuTars. megobari igia, vinc siyvaruliT migviTiTebs<br />

Secdomebze da gviCvenebs swor gzas, vinc CvenTanaa rogorc<br />

sikeTisa da mxiarulebis dros, ise ukiduresi gaWirvebis Jams,<br />

maSinac ki, roca axlo naTesavebi dagvtoveben.<br />

erTguli megobari mtkice zRudea; romelman SeiZina igi,<br />

hpova saganZuri. erTguli megobari fasdaudebeli sau njea da<br />

ara aqvs sazRvari mis sikeTes. erTguli megobari salbunia<br />

cxovrebisa da moSiSni uflisani hpoveben mas, – vkiTxulobT<br />

iso ziraqis wignSi (zir. 6, 14­16).<br />

bibliaSi megobrobis mravali magaliTia. gavixsenoT<br />

Tundac ionaTanisa da daviTis ambavi.<br />

ionaTani iyo Svili mefe saulisa, xolo daviTi – ubralo<br />

glexisa, romelsac iese erqva da beTlemSi cxovro bda.<br />

daviTis mier filistimelTa goliaTis damarcxebis Semdeg<br />

axalgazrdebi damegobrdnen da ganuyreli megobrebi gaxdnen.<br />

megobrobis siwrfele ionaTanma daamtkica imiT, rom araerTxel<br />

gadaarCina daviTi Sursa da risxvas saulisas, romelic<br />

daviTSi taxtis mociles xedavda. roca ionaTani igebda, rom<br />

mis megobars safrTxe emuqreboda, maSinve afrTxilebda da<br />

227


ixsnida mas gansacdelisagan. amis gamo mefe sauli imdenad<br />

ganrisxda, rom erTxel Svils Subi esrola.<br />

ramdenadac ufro Zlierdeboda saulis daviTisadmi<br />

siZulvili, imdenad ufro mtkice xdeboda misadmi ionaTanis<br />

megobroba. udabnoSi erT­erTi Sexvedrisas ionaTani eubneba<br />

daviTs: „nu geSinin: rameTu ver gpovos xelman mamisa Cemisa<br />

saulisaman Sen da Sen iqmne mefe israelisa, da me viyo Senda<br />

megobar da saulca mamaman Cemman uwyis esreT“ (1 mef. 23, 18).<br />

ionaTanis winaswarmetyveleba nawilobriv aRsrulda:<br />

daviTi avida samefo taxtze, magram ionaTani daiRupa. igi<br />

gangmires omis dros, roca mamasTan erTad ibrZoda mtrebis<br />

winaaRmdeg.<br />

daviTi didxans glovobda megobars, romlis erTguleba<br />

ver gaaxuna verc mamis risxvam, verc samefo gvirgvinis<br />

dakargvis fiqrma.<br />

qalTa Tavdadebis aseve mSvenieri magaliTebia bibliaSi.<br />

ramdeni SemTxveva yofila, rom maT sakuTari sicocxlec ar<br />

dauSurebiaT megobrisaTvis. magram arc is unda daviviwyoT,<br />

rom yoveli megobroba ar aris xangrZlivi, rom qveynad boroteba<br />

mefobs da misi mTesveli eSmakia; xolo igi ar mogvasvenebs,<br />

vidre am soflada varT. boroteba, upirveles yovlisa,<br />

CvenSia, Cvens gulSia fiTriviT fesvgadgmuli da Tu droze ar<br />

movikveTT, codvis msxverplni da msaxurni Se viqmnebiT, radgan<br />

igi ar mogvcems saSualebas, davinaxoT sxvisi tkivili, sxvisi<br />

mwuxareba, davinaxoT sakuTari sisusteni.<br />

gana iSviaTad vxvdebiT iseT SemTxvevebs, roca qal­vaJi<br />

siyvaruliT qorwindeba. mere ki, roca cxovrebaSi siZneleni<br />

xvdebaT, roca raRac mouSuSebeli tkivilis gamo kaci iwyebs<br />

228<br />

saSobao epistole, 1988 w.


saSobao epistole, 1988 w.<br />

smas, kargavs janmrTelobas... siTbosa da siyvarulis, Tana­<br />

grZnobis nacvlad meuRlisagan mxolod gankiTxvasa da Seu­<br />

racxyofas ismens da bolo ara aqvs usiamovnebas ojaxSi.<br />

xSiria iseTi SemTxvevebic, roca kaci eCveva uzrunvel yo­<br />

fas; mTel saqmes qalis imedze tovebs, TviTon ki imaze fiqrobs,<br />

dro rogor gaataros, rogor gaerTos maSin, ro ca mis col­<br />

Svils uWirs, uWirs ekonomiurad, fizikurad Tu su lierad.<br />

aseTi ojaxebi xSirad irRveva. meuRleni erTgulebas<br />

rom umtkicebdnen erTmaneTs, Sordebian. RvTis anabara rCeba<br />

erTdros sayvareli, axla ki avadmyofi cxovrebis me gobari;<br />

da iRupeba igi Tavisi ubedurebiT, martoobiTa da Se uracxyofiT.<br />

Tu WeSmariti qristiani xar, ara gaqvs ufleba, miatovo<br />

gaWirvebaSi myofi ara Tu axlobeli, aramed nebismieri adamiani;<br />

yoveli maTgani xom xatebaa RvTisa.<br />

movida SenTan glaxaki da xels giwvdis saTxovnelad –<br />

es qristea; sarecelze wevs avadmyofi, nugeSiniec – es ufalia.<br />

eZe beT igi morCilTa, damdablebulTa, SeuracxyofilTa da<br />

damcirebulTa, mSier­mwyurvalTa Soris da „yoveli romeli<br />

gindes Tquen, raჲTa giyon kacTa, egreTca Tquen hyviT maTa mimarT“<br />

(maT. 7, 12).<br />

maSin getyviT ufali: „movediT, kurTxeulno mamisa Cemisano,<br />

da daimkჳdreT ganmzadebuli TquenTჳs sasufeveli...“<br />

radgan „mSioda, da meciT me Wamadi; mwyuroda, da masuT me; ucxo<br />

viyav, da SemiwynareT me; SiSuel viyav, da SemmoseT me; sneul<br />

viyav, da momxedeT me; sapyrobiles viyav, da moxuediT Cemda“...<br />

radgan „raodeni uyavT erTsa amas mcireTagansa ZmaTa CemTasa,<br />

igi me miyavT“ (maT. 25, 34­36, 40).<br />

229


230<br />

saSobao epistole, 1988 w.<br />

Znelia viswavloT adamianebisadmi TanagrZnoba, Tu<br />

RvTaebrivi siyvaruliT ar varT gamTbarni. es ki gulisxmobs<br />

Tanadgomas ara marto gansacdelSi myofTa mimarT, aramed<br />

SeuracxmyofelTa mimarTac; es gulisxmobs egoizmis uaryofas,<br />

uSurvelobas, morCilebas, gulisxmobs simSvides, Tavganwirvas,<br />

Sendobis unars... Cven ki gankiTxvis codvidan ver vTavisufldebiT<br />

da amitomac ara varT mowyaleni.<br />

„romliTa gankiTxviTa ganikiTxvideT, ganikiTxneT“ (maT.<br />

7, 2), – gvafrTxilebs ieso qriste. ase rom, is, vinc ganikiTxavs,<br />

ganikiTxvas ara moyvass, aramed, upirveles yovlisa, – sakuTar<br />

Tavs da miecema sasjelsa da wamebas. xolo vinc apatiebs moyvass,<br />

aTavisuflebs bralisagan ara imdenad mas, ramdenadac saku­<br />

Tar Tavs, radgan sxvisi danaSaulis mowyaled da lmobierad<br />

gansjiT igi sakuTari codvebis Sendobas miiRebs.<br />

Tu Sen mkacri xar sxvebis mimarT, – wers wmida ioane<br />

oqropiri, – da xedav maT mcire Secdomebsac ki, ratom ar am­<br />

Cnev sakuTar did codvebs? yoveli adamiani xom Tavis Tavs<br />

ukeT icnobs, vidre sxvas; sakuTari Tavi metad uyvars, vidre<br />

sxva. da Tu ganikiTxav moyvass, gsurs ra misTvis sikeTe, ratom<br />

ar usurveb am sikeTes pirvel rigSi Sens Tavs – ufro cxad da<br />

ufro did codvils? xolo Tu Sen daudevari xar sakuTari<br />

Tavis mimarT da ver xedav maT, naTelia, rom Zmas ganikiTxav<br />

ara keTilmosurneobiT, aramed siZulvilisa da misi damcirebis<br />

surviliT. moyvasi ganikiTxos man, vinc ucodvelia (ioane<br />

oqropiri).<br />

minda gavixseno magaliTi egviptis patriarqis aleqsandres<br />

cxovrebidan. mas hyavda mdivani, romelmac oqro mo hpara<br />

da romelic Semdeg avazakebma Seipyres. patriarqma es rom<br />

Seityo, gamoisyida igi da ukan daabruna. roca qurdi mdivani


saSobao epistole, 1988 w.<br />

patriarqTan mivida, man igi iseTi siyvaruliTa da keTilgan­<br />

wyobiT miiRo, rom erT­erTma moqalaqem xumrobiT Tqva: Tu<br />

ginda sargebeli naxo, patriarq aleqsandres unda awyeninoo.<br />

sinamdvileSi patriarqi moiqca viTarca WeSmariti qristiani,<br />

romelic wmida isidore pelusielis Tqmisa ar iyos, wyenas<br />

wyalze wers, madls ki – spilenZze.<br />

maS, „ramden gzis Semcodos Zmaman Cemman da miutevo mas?“,<br />

– vikiTxavT Cvenc petre mociqulis msgavsad.<br />

„vidre sameocdaaT Svidgzis“, – gvpasuxobs macxovari,<br />

radgan moyvasi ar unda moviZuloT. xolo „romelsa sZuldes<br />

Zmaჲ Tჳsi, igi... bnelsa Sina vals da ara icis, vidre vals, rameTu<br />

bnelman daubrmna Tualni misni“ (I ioan. 2, 11).<br />

Zalian xSirad ki Cven sapirispirod viqceviT. Tu vinme<br />

rames dagviSavebs, gulistkenas aRar viviwyebT; wyena wyenas<br />

emateba, Cndeba ufskruli, Rvivdeba mtroba da samagieros mizRvis<br />

survili.<br />

ufali aqac wamlad siyvaruls gvTavazobs: „giyuarded<br />

mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa<br />

uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocevdiT maT, romelni gm­<br />

Zlavrobden Tquen da gdevniden Tquen“ (maT. 5, 44).<br />

Znelia amis ganxorcieleba, magram cxovrebis gamocdileba<br />

gviCvenebs, rom mxolod siyvaruliTa da morCi lebiT<br />

SeiZleba mtris Zleva. borotebiT boroteba ver ga moswordeba.<br />

es sibrZne Cvens Svilebsac unda vaswavloT, rom isini iyvnen<br />

bednierni.<br />

sruli da yovlis mimtevebeli siyvaruli simdabliT<br />

unda movipovoT. simdablis sworupovari magaliTi TviT ma cxovarma<br />

gviCvena.<br />

qvabsa beTlemisasa iSva mxsneli qveynisa; bagasa Sina<br />

231


miawvines, „rameTu ara iyo... adgil savanesa mas“ (luk. 2,<br />

7). kacobrioba ki uflis mosvlas didebiT eloda; magram<br />

swored pativisa da saxelis uaryofaSia misi Zala, Zala kacTa<br />

feriscvalebisa da gadarCenisa. Surisa da SiSis gamo mas sde<br />

vnidnen da igi – RmerTi ganerideboda xolme moZuleT,<br />

uaryofdnen da ar ganikiTxavda, Ralatobdnen da Seundobda,<br />

gvemdnen da udrtvinvelad itanda...<br />

ieso qristem daiTmina es yovelive, daiTmina man, ro meli<br />

ars erTaderTi gamouTqmeli, ganuyofeli mTlianoba, „ani da<br />

ჵ, pirveli da ukuanaჲskneli, dasabami da dasasruli“ (gamocx.<br />

22, 13), raTa CvenTvis srulyofis magaliTi moeca.<br />

Tu SevZlebT, yvelasTan unda viyoT mSvidobiT. amitom<br />

ara marto Cven unda vapatioT da SevundoT sxvas, aramed Sev­<br />

ZloT isic, rom sxvebi ar iyvnen Cvendami cudad ganwyobilni.<br />

magram gvaxsovdes esec: boroteba SeiZleba gamovli ndes<br />

keTili adamianis mimarT im ubralo mizezis gamo, rom Suriani<br />

kaci Riziandeba, roca verafers xedavs sxvaSi Seu racxmyofels;<br />

boroteba SeiZleba aRdges simarTlis wina aRmdeg, imitom, rom<br />

ar uyvars marTalni; rogor moviqceT aseT SemTxvevaSi? ara<br />

miagoT boroti borotisa wil, – brZanebs saRmrTo werili,<br />

radgan mSvidobasa gviwoda ufalma, romeli Tavad ars „Semoqmedi<br />

mSvidobisa“ da mSvidobiani harmoniis saTavea rogorc<br />

CvenSi, ise garemo samyaroSi.<br />

samwuxarod, dRes darRveulia mSvidoba Cvens sulSi,<br />

darRveulia mSvidoba Cven garSemo; amis mizezi codvaa da<br />

RmerTTan kavSiris dakargva.<br />

roca ase uWirs Sinaganad adamians, eklesia ganze ver<br />

gandgeba. eklesia unda mivides masTan da misces Zala pi rovn<br />

e bas Rirsebis gansamtkiceblad, „rameTu igi Tavadi ars mS­<br />

232<br />

saSobao epistole, 1988 w.


ჳ dobaჲ Cueni, romelman Seqmna orive erTad da Sua­kedeli<br />

zRudisaჲ mis dahჴsna“ (efes. 2, 14). eklesiam unda mospos zneobrivi<br />

dapirispireba Cvens sulSi, roca „ჴorcTa guli uTquams<br />

sulisaTჳs da sulsa – ჴorcTaTჳs; ...raჲTa ara raჲ­igi gindes,<br />

da mas hyofdeT“ (gal. 5, 17).<br />

RmerTma mogvces siyvaruli, sixaruli, mSvidoba, sulgrZeloba,<br />

saxiereba, sarwmunoeba, moTmineba, rom ufali egos<br />

Cven Tana da Cven mis Tana, rom misi SewevniT vemsaxuroT Rmer­<br />

Tsa da moyvass, vsZloT bolomde da vcxovndeT.<br />

amqveyniuri Cveni cxovreba curvas hgavs ukidegano zR vaSi,<br />

romelic xan wynardeba, xan ki mRelvarebs; xan mSvi dia, xan<br />

ki SiSis momgvreli. Tu gvsurs, napirs mSvidobiT mi vaRwioT,<br />

un da SevimosoT rwmeniT, sasoebiT, siyvaruliT da viqnebiT<br />

daculni, radgan mfarvelad TviT ufali Cveni ie so qriste<br />

gveyoleba.<br />

sayvarelno sulierno Svilno Cemno, yvelas da TiTo­<br />

euls cal­calke guliTadad gilocavT qristes Sobis di ad<br />

dResaswaulsa da bednier axal wels. imedi da sixaruli ar<br />

mogSlodeT; iyaviT mSvidni da mowyaleni da mudam gaxsovdeT<br />

macxovris sityvebi: „ukueTu miutevneT Tquen kacTa Secodebani<br />

maTni, mogitevnes Tquenca mamaman Tquenman zecaTaman Secodebani<br />

Tquenni“ (maT. 6, 14­15).<br />

RmerTma daglocoT!<br />

ixareT orsave sofelsa Sina.<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1988 w.<br />

saSobao epistole, 1988 w.<br />

233


ს<br />

saaRdgomo epistole<br />

1988 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiis RvTismoyvare da RvTivkurTxeul samwysos<br />

„me var aRdgomaჲ da cxorebaჲ. romelsa hrwmenes<br />

Cemi, mo­RaTu­kudes, cxondesve“ (ioan. 11, 25).<br />

ikvdil­sicocxlis gamoucnobi idumaleba mudam Tan gv­<br />

devs. RmerTma ineba da Rirs gvyo, rom dRes kvlav gveg­<br />

rZno RvTaebrivi saidumlo sikvdilze sicocxlis gamarjvebisa<br />

– qristes brwyinvale aRdgomisa.<br />

maTe mociquli gvamcnobs, Tu rogor axara uflis sa f ­<br />

lavTan gaTenebisas misul menelsacxeble dedaT RvTis angelozma:<br />

„nu geSinin Tquen! vici, rameTu iesus nazarevelsa juar­<br />

235


cumulsa eZiebT. ara ars aqa, rameTu aRdga... da adre warvediT<br />

da uTxarT mowafeTa misTa, viTarmed: aRdga mkudreTiT“ (maT.<br />

28, 5­7).<br />

mas Semdeg ai ukve oci saukunea, rac qristes aRdgomis<br />

sixaruli Taobidan Taobas gadaecema. am aramiwieri, ulevi<br />

sixaruliT aRvsili mec siyvaruliT mogilocavT:<br />

236<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

qriste aRdga!<br />

aRdga igi axlobelTa da SoreulTa, didTa da mcireTa,<br />

ZlierTa da uZlurTaTvis, „raჲTa yovelsa romelsa hrwmenes<br />

igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan.<br />

3, 15).<br />

CvenTvis, adamianebisaTvis, Cveni xsnisa da cxovrebisaTvis<br />

aResrula es yovelive. adamiani xom yvelaze Zvirfasia<br />

qmnilebaTa Soris. igi aris diadic da Zalian mcirec. masSia<br />

zecis simaRle da simdable jojoxeTisa. cxovreba gansacdelia;<br />

mizani – ganRmrToba. oRondac maradiuli netareba amq<br />

v eyniuri yofiT, RvTis mcnebisa da nebis aRsrulebiT unda<br />

davimkvidroT, Cveni kuTvnili jvris udrtvinveli tarebiT<br />

unda movipovoT.<br />

cxovrebis gzaze Cven gverdiT mravali sxvac moabijebs.<br />

Cven erTmaneTisagan jvris simZime gangvasxvavebs: zogis jvari<br />

Znelad satarebelia, zogisa – msubuqi. „urTierTars simZime<br />

itჳrTeT da esreT aRasruleT Sjuli igi qristesi“ (gal. 6, 2),<br />

– gvarigebs mociquli pavle.<br />

vakeTebT ki amas? – samwuxarod, xSirad ara.<br />

efeselTa mimarT epistoleSi vkiTxulobT: „ganiSoreT


saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

Tquengan pirvelisa misebr slvisa Tquenisa Zueli igi kaci,<br />

ganxrwnili gulis Tqumisa misebr sacTurisa, da ganaxldebodeT<br />

Tquen suliTa miT gonebisa TquenisaჲTa da SeimoseT axali<br />

igi kaci, RmrTisa mier dabadebuli, simarTliTa da siwmidiTa<br />

WeSmaritebisaჲTa. amisTჳs ganiSoreT tyuili, ityodeT WeSmaritsa<br />

kacad­kacadi moyusisa Tჳsisa Tana, rameTu varT urTier­<br />

Tars asoeb“ (efes. 4, 22­25).<br />

Zveli kaci kvlav CvenSia, Cven Sorisaa.<br />

codvam gayo kacTa modgma. gayo ampartavnebiT, siZulviliT,<br />

mrisxanebiT, SuriT, ciliswamebiT... xSirad ar ZalgviZs,<br />

davZlioT es gamTiSveli Zala, romelic Cvens xedvas araswor<br />

mimarTulebas aZlevs da romlis gamoc pirovnebis cxovrebis<br />

namdvil saxes damaxinjebulad aRviqvamT da mas miviCnevT realurad.<br />

sulieri srulyofis kibeze or madls ahyavs adamiani:<br />

ukvdavebasa da siwmindes.<br />

or Zalas Cahyavs kaci jojoxeTamde: codvasa da sikv dils.<br />

sikvdili da ukvdaveba! ra xSirad arian isini gverdi gverd.<br />

xSiria maTi Tanaarseboba erT oTaxSic ki, mSoblebsa da<br />

Svilebs, debsa da Zmebs Soris (Znelia, magram maT rom erTad<br />

cxovreba SeZlon, erTmaneTis simZime unda itvirTon, unda dauTmon<br />

erTmaneTs).<br />

RmerTma adamians mianiWa ukvdaveba da, amave dros – Tavi<br />

sufali neba. arCevani Cvenzea, ras mivyvebiT: simarTlis saqmeT<br />

– siwmides, Tu codvis gzas – sikvdils?<br />

cnobil filosofos vladimer soloviovis statiaSi<br />

„cxov rebis sulieri safuZvlebi“ weria: „Cven codvis sam mTa var<br />

237


saxes vicnobT: mgrZnobelobiTs – xorciel codvas anu avxor­<br />

cobas, romlis sawyisi forma Sobs codvas, xolo Cadenili<br />

codva – sikvdils. Semdeg modis bunebiTi codva – Tavdajerebuloba<br />

anu TviTgandideba. mas Tan sdevs cdomileba; Secdomisas<br />

ki sijiute saTavea tyuilisa da sicruisa. da bolos Cveni<br />

sulismieri codva – Zalauflebis moyvareoba, rasac Zalmomreobamde<br />

mivyavarT. Zalmomreoba ki mTavrdeba mkvlelobiT.<br />

aseTia gza codvisa“.<br />

Tu movlenebsa da sakuTar Tavs mTeli siRrmiT davukvirdebiT,<br />

SiSi Segvipyrobs: iqneb codvam ise dagvria xeli,<br />

rom ukve veRar SevZlebT gamosworebas da aRar aris xsna<br />

CvenTvis?<br />

gadarCena Znelia, magram ara SeuZlebeli da igi ufal<br />

ma mogvaniWa. misi madli rwmeniT mimRebel davrdomilTa<br />

aR madginebelia, naklulevanTa aRmavsebeli; esaa Cve ni ga n maTbobeli<br />

RvTaebrivi siyvaruli, romelsac ara aqvs sa zRvari;<br />

igia wyaloba uflisa Cvenisa ieso qristesi da si y varuli<br />

RvTisa mamisa da ziareba sulisa wmidisa.<br />

238<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

siyvaruli mravalgvarad ganisazRvreba. mis Sesaxeb<br />

msjeloben RvTismetyvelni, filosofosni, mwerlebi, sociologebi...<br />

cnobilia, Tu rogor vlindeba igi CvenSi, garemo<br />

samyaroSi, magram kiTxvas: konkretulad ra aris siyvaruli?<br />

– dRemde veravin gasca pasuxi. es imitom, rom siyvaruli RvTaebrivi<br />

warmoSobisaa; igic RmerTiviT Seucnobeli da gamouTqmelia,<br />

iseTive dausabamo da usasruloa, rogorc ufali.<br />

diax, siyvaruli maradiulia, oRond saukuneTa manZi lze<br />

igi gansxvavebuli ZaliT iCenda xolme Tavs.<br />

macxovris amqveynad mosvlamde siyvaruli imdenad iyo


saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

kacTa Soris gamovlenili, ramdenadac SeeZloT maT amis dateva.<br />

ufalma Tavisi ganxorcielebiT, cxovrebiT, jva rcmiTa<br />

da aRdgomiT adamiani sulieri srulyofis axal sa fexurze<br />

aiyvana, zeciuri naTliT ganabrwyina, RvTaebriv siyvaruls<br />

aziara.<br />

mas rom miveaxloT, sityviT da saqmiT qristianulad<br />

unda vicxovroT, unda davZlioT vnebebi da codvismieri miswrafebebi,<br />

maSin suli Cveni iqceva spetak taZrad da ufali Rirs<br />

gvyofs, masSi daivanos.<br />

am sulier brZolaSi gamarjveba gmirobis tolfasia.<br />

wmida mociquli pavle gvarigebs: mTeli qoneba rom glaxakTa<br />

daurigo, xorci Seni rom cecxls misce gvemad, adamianTa<br />

da angelozTa yvela ena rom Seiswavlo, winaswarmetyvelis<br />

niWiTac rom iyo dajildoebuli da qveynis yvela saidumlos<br />

farda hqondes SenTvis axdili, rom gqondes yovelgvari codna<br />

da rwmena, mTebis gadaadgilebac rom SegeZlos da siyvaruli<br />

ki ar gqondes, mainc uxmari spilenZi iqnebi, araraoba<br />

iqnebi Sen (1 kor. 13, 2­3), radgan ar iqneba SenSi mTavari mxsneli<br />

Zala – siyvaruli, romelic aris momcveli yovelTa mcnebaTa<br />

da aRsruleba maTi.<br />

siyvaruli ar eZiebs Tavisas, radgan Tavisufalia Tavis<br />

moyvarebis egoisturi grZnobisagan. „siyuaruli sulgrZel<br />

ars da tkbil; siyuarulsa ara Surn, siyuaruli ara maRloin,<br />

ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis... ara ganrisxnis, arad<br />

Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda, aramed uxarin WeSmaritebasa<br />

zeda; yovelsa Tavs­idebn, yoveli hrwamn, yovelsa<br />

esavn, yovelsa moiTmenn“ (1 kor. 13, 4­7).<br />

RmerTi, moyvasi da me – ai, is RvTaebrivi samkuTxedi,<br />

239


omelic siyvaruliT unda iyos SeerTebuli. Tu am samTagan<br />

Tundac erTi rgoli dairRva, dairRveva TviT siyvaruli;<br />

damdabldeba igi, avxorcobad gadaiqceva da bolos ganqardeba<br />

kidec.<br />

is, visi cxovrebac RvTis rwmenasa da siyvarulzea dafuZnebuli,<br />

aucileblad iqneba RvTis moSiSi, pativs miagebs<br />

mSoblebs, Seiyvarebs moyvass, ar moiparavs, ar xelyofs sxvis<br />

sicocxles, ar daswamebs cils adamians, Tavisufali iqneba<br />

Surisgan, icxovrebs eklesiurad da usurvebs yvelas mas, rac<br />

sakuTari TavisTvis unda, radgan WeSmariti siyvaruli moicavs<br />

qristianis cxovrebis yvela mxares, gansazRvravs da safuZvlad<br />

edeba urTierTobas pirovnebasa da Semoqmeds Soris, adamianTa<br />

Soris.<br />

siyvaruli RvTisa da kacisa, siyvaruli adamianTa Soris<br />

gamovlenili – ai mTavari Tema saxarebisa.<br />

siyvarulisa da mowyalebis SesaniSnav magaliTebs vxvdebiT<br />

wmida mamaTa cxovrebaSic. ai erTi maTgani:<br />

iyo vinme serapioni, warmoSobiT egvipteli. gamoirCeoda<br />

igi qveyniur keTildReobaTa mimarT gulgrilobiT,<br />

amitomac Searqves mSvidi, auRelvebeli. wera­kiTxva rom iswavla,<br />

mTeli wmida werili daizepira da Tavis mTavar saqmed<br />

saxarebis qadageba airCia.<br />

erT qalaqSi oc monetad monad daudga warmarT msaxio<br />

bebs. maTTan erTad cxovrobda, maTTvis Sromobda da Tan<br />

gamudmebiT uqadagebda RvTis sityvas. bolos miaRwia imas, rom<br />

yvelani gaaqristiana da daarwmuna, daetovebinaT warmarTTa<br />

Teatri.<br />

roca isini moinaTlnen, gadawyvites, monobidan ga e­<br />

240<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.


saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

TavisuflebinaT serapioni. maSin Rirsma mamam uTxra, rom igi<br />

mona ar yofila da rom emsaxureboda mxolod maTi gadarCenisa<br />

da WeSmaritebis gzaze dayenebisTvis. msaxiobebma sTxoves<br />

serapions, rom maTTan darCeniliyo da sulieri mamoba gaewia,<br />

magram uari miiRes. wmida serapionma daubruna maT is oci moneta,<br />

TviTon ki gaemgzavra sxva qalaqebisa da soflebisaken sxva<br />

gaWirvebulTa dasaxmareblad.<br />

xSirad gaigonebT naTqvams: siyvaruli unda gvqondes,<br />

magram samarTlianobac aucilebeliao.<br />

roca siyvarulze, mSvidobaze, adamianTa urTierTdamokidebulebasa<br />

da maT Soris keTilganwyobaze vsaubrobT, ver<br />

daviviwyebT iseT mniSvnelovan sakiTxs, rogoricaa samar­<br />

Tlianoba.<br />

samarTlianoba ar aris mxolod iuridiuli an ganyene<br />

buli filosofiuri azrovnebis gamovlineba, aramed Cveulebrivi,<br />

cxovrebiseuli zneobrivi grZnobaa.<br />

da mainc, ra aris samarTlianoba?<br />

zogierTebi samarTlianad miiCneven mxolod mas, rac<br />

Seesatyviseba maT azrovnebasa da uflebebs; anu samarTliania<br />

is, rac maTTvis xelsayreli da sasargebloa.<br />

samarTlianoba im kacisa, vinc mxolod Tavis uflebebs<br />

icavs da ar aqcevs yuradRebas sxvaTa gaWirvebas, sxvaTa wuxils,<br />

ra Tqma unda, viwro egoizmidan modis.<br />

WeSmariti samarTali SeiZleba iyos mxolod iq, sadac<br />

wonasworobaa Cemsa da sxvas Soris; veqcevi Tu ara sxvas ise,<br />

rogorc sakuTar Tavs. es ki gamocdilebiT viciT, rasac niSnavs:<br />

imis miuxedavad, kargia Cveni saqcieli Tu avi, Tavi mainc<br />

gviyvars da Secdomebsac advilad vpatiobT.<br />

241


242<br />

samarTlianoba moiTxovs, aseTive damokidebuleba<br />

gv qondes sxvaTa mimarT. es aris adamianTa urTierTobis ga­<br />

c i lebiT maRali da srulyofili safexuri, dafuZnebuli<br />

si yvarulsa da mowyalebaze. igi aRemateba samarTlianobis<br />

md abal saxes, romlis niRabs xSirad isini ifareben, romelTac<br />

ara aqvT TanagrZnoba da siyvaruli moyvasisa da ganikiTxaven<br />

maT.<br />

ai, ras brZanebs wmida Talasi:<br />

„viTarca Waobsa Sina ara ipovebis nelsacxebeli, eg re Tve<br />

arca sulsa Sina Zvirismoჴsenisasa, sunnelebaჲ siy varulisaჲ.<br />

sikudili sulisaჲ ars siZulvili moyvasisaჲ da ese aqus da amas<br />

iqms Zჳrismetyvelisa suli“.<br />

ganmkiTxvelni ufro xSirad isini arian, romelnic<br />

Su ris tyveobaSi imyofebian, anda sakuTar Tavs ar icnoben.<br />

Ti Toeuli Cvengani xom monaa codvisa. gafaqizebuli mzera<br />

ad vilad amCnevs sakuTari Sinagani samyaros naklovanebas da<br />

es aTavisuflebs mas sxvaTa gansjisagan.<br />

udidesi moRvawe, grigol RvTismetyveli wers: „me Sen<br />

mogmarTav, sxeulo Cemo, ganukurnelo, farisevelo, Sen mte ro<br />

Cemo da moZuleo. Sen nadiri xar, veragulad momfere beli,<br />

sakvirveli cecxli ganmyinveli; da iqneboda saswauli udiade<br />

si, odesme mainc, Tundac rom bolos, keTilganwyoba Seni<br />

mexila.<br />

Senc, sulo Cemo, vin xar, siT moxval? vin mogca tvirTi<br />

xor cis zidvisa, vin migajaWva am cxovrebas da gaiZula, gamudme­<br />

biT iswrafode dedamiwisken?<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

da Tu Sen, sulo, daatareb SenSi zeciurs, ra iqneboda,<br />

ga gemxila sawyisi Seni. Tu Sen sunTqva xar RvTaebrivi da misa


wili, rogorc Sen fiqrob, maS, ganudeqi sicrues da giwameb ma­<br />

Sin, ros mcire biwic Sens siwmides ar Seexeba“ (grigol RvTismetyveli,<br />

m., 1844, gv. 260­261).<br />

Cven raRa gveTqmis?!<br />

amqveynad gamefebuli wesi cxovrebisa SeiZleba sam safexurad<br />

warmovidginoT.<br />

pirveli safexuri Zalisaa. igi gulisxmobs sustTa da<br />

ZlierTa Soris brZolas arsebobisa da gadarCenisTvis, roca<br />

pirvelni msxverplad ewirebian ZlierTa ama soflisaTa, es<br />

ukanasknelni ki amas normalur mdgomareobad miiCneven.<br />

meore safexuri kanonis safexuria. igi ar cnobs gansxvavebas<br />

pirovnebebs Soris da amarTlebs princips, romlis<br />

Sesaxebac jer kidev Zveli romaelebi ambobdnen: Dura lex, sed<br />

lex – mkacria kanoni, magram kanonia. kanoni yvelas uyenebs<br />

garkveul pirobebs da sjis, vinc ar emorCileba mis wesebs.<br />

mesame safexuri aris siyvarulisa da TanagrZnobisa. igia<br />

gza qristianuli mowyalebisa, roca erTni gascemen RvTis<br />

sadideblad, sxvani ki iReben aseve RvTis sadideblad, ise rom<br />

ar Selaxon erTmaneTis Rirseba. aq mefobs suli qristesmieri<br />

Zmuri erTobisa, romelmac ar icis keTil saqmeSi ukan daxeva,<br />

raTa aRsruldes sityvebi uflisa: „romeli gTxovdes Sen,<br />

miec; da romelsa undes sesxebad Sengan, nu garemiiqcevi“ (maT.<br />

5, 42).<br />

saqmeSi gamovlenili qristianuli siyvaruli Sinagani<br />

sru lyofiT moipoveba, romlis misaRwevad wmida ioane ki bis<br />

aRmwerelma ocdaaT sulier safexurze amaRlebis au ci leloba<br />

gviCvena.<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

qristianuli siyvaruli saTaves iRebs iq, sadac mTav­<br />

243


deba egoizmi da iwyeba Tavdadebuli msaxureba moyvasisaTvis;<br />

oRond isic unda vicodeT, vis rogor davexmaroT.<br />

xom uazrobaa, fuli misce mdidars, romelsac esaWi roeba<br />

moraluri Sewevna, ufro didi Secdoma ki isaa, rom avadmyof,<br />

mSier da usaxlkaro kacs mxolod zneobrivi daxmareba SevTavazoT.<br />

kargad arc maSin viqceviT, roca vcdilobT, sxvas iZu le­<br />

biT movaxvioT Cveni azrebi, Cveni Sexedulebebi, Tundac rom<br />

swori iyos isini.<br />

mTavaria, Cven SevqmnaT imis pirobebi, rom pirovneba<br />

TviTon mivides WeSmaritebamde, TviTon igrZnos, TviTon aRmoaCinos<br />

sinamdvile.<br />

me minda Sotlandieli filosofosis – biatis cxovrebis<br />

erTi furceli SegaxsenoT.<br />

mas hyavda vaJi, romelic Zalian uyvarda da surda, misTvis<br />

sasuliero ganaTleba mieca. amitomac cdilobda, RvTis<br />

siyvaruli Tavidanve gaeRvivebina masSi.<br />

rodesac bavSvs 5­6 weli Seusrulda da kiTxva iswavla,<br />

mamam aseTi gamocda Cautara: baRis erT kuTxeSi, xnulze, ise,<br />

rom aravis daenaxa, Svilis saxeli dawera, kvlebSi yvavilebis<br />

Tes li Cayara, mere miwa miayara da gaaswora. ramdenime dRis<br />

Semdeg biWma mamasTan miirbina da gaxarebulma uTxra, rom baRSi<br />

Tavisi saxeli naxa yvavilebiT dawerili. man gaicina da iseTi<br />

sa xe miiRo, TiTqos amas did yuradRebas ar aqcevda. biWi ar<br />

moeSva da aiZula, wahyoloda im adgilis sanaxavad. roca mividnen,<br />

mamam TavSekavebiT Tqva, rom amaSi sakvirveli araferi iyo<br />

da igi SemTxveviTobas miawera. biWi ar daeTanxma.<br />

– maS, migaCnia, rom Seni saxeli TavisiT ar dawerila<br />

aq? – hkiTxa mamam.<br />

244<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.


saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

diax, – mtkiced miugo pataram.<br />

bolos mamam aRiara, Tu rogor daTesa kvlebSi yvavilebis<br />

Tesli da daumata, rom msgavsad amisa, arc samyaro da<br />

masSi daculi gasaocari wesrigia TavisiT Seqmnili, rom igi<br />

gamovlenaa RvTaebrivi gonisa da siyvarulisa, qmnileba RvTis<br />

xelisa.<br />

diax, ca, miwa, zRva... mTeli kosmosi didi da brwyinvale<br />

wignia uflisa, romelSic usityvodaa gancxadebuli RmerTi.<br />

Cven unda vicodeT am wignis kiTxva, rom sworad vicxovroT.<br />

sworad ki vicxovrebT maSin, Tu marTlmadidebeli eklesiis<br />

kanonebs aRvasrulebT.<br />

saTno veyoT RmerTs, – ai, Cveni netareba.<br />

viyoT mudam masTan, – ai, Cveni mowodeba.<br />

„umetes yovelTa SeiyvareT RmerTi, – gvarigebs efrem<br />

asuri, – visac wrfeli guliT uyvars igi, misi goneba mudam<br />

zecisken iswrafvis, iqidan iRebs is sulier sazrdos, iqidan<br />

naTldeba, iqidan ivseba igi RvTaebrivi siyvarulis sitkboebiT“.<br />

mwerlebi, sociologebi, filosofosebi dRes ayeneben<br />

kiTxvas: aqvs ki momavali siyvaruls? da Tu aqvs, rogori iqneba<br />

igi?<br />

Cven vcxovrobT materialur­teqnikuri progresis saukuneSi,<br />

materialur siuxveTa dagrovebis xanaSi, roca xSirad<br />

gvaviwydeba Cveni ukvdavi suli, gvaviwydeba siyvaruli, zneobrivi<br />

Rirebulebebi.<br />

verc vgrZnobT, rom gvaklia sulieri sazrdeli, ndoba<br />

da keTilganwyoba. adamiani gaxda rogorRac gulqva, daundobeli,<br />

Caiketa Tavis TavSi.<br />

qristianuli eris meoce aswleulma Rrma kvali da­<br />

245


tova kacobriobis istoriaSi. es aris amayi saukune, saukune<br />

ngrevisa da Senebisa, saukune savse tkiviliT, tanjviT, RirebulebaTa<br />

gadafasebiT; gamorCeuli didi miRwevebiT da, amave<br />

dros, sulieri siRatakiT niSandebuli, saukune brZolisa da<br />

ganyofisa.<br />

miuxedavad yovelive amisa, Cven varT imediT, rom azrovnebis<br />

winsvlasTan erTad, RvTis kurTxeviT, sulieradac<br />

ganvviTardebiT; vpovebT CvenSi Zalas, rom ganvTavisufldeT<br />

materiis monobisagan, teqnikis Semotevisagan da Cveni gonebis<br />

ampartavnobisagan; gvwams, rom SevZlebT RvTis, sakuTari<br />

Tavisa da moyvasis danaxvas.<br />

dRes bevrs vlaparakobT gardaqmnaze. madloba Rme rTs,<br />

rom es procesi daiwyo. magram isic ar unda daviviwyoT, rom<br />

gardaqmna, upirveles yovlisa, Cvens sulsa da azrovnebas unda<br />

Seexos da mere unda gamovlindes garegnul formebSi.<br />

Tu ar Seicvleba Cveni Sinagani samyaro, Cveni yvela<br />

mc deloba amao iqneba. unda vecadoT, aRvzardoT adamiani<br />

SemoqmedebiTad, ise, rom igi grZnobdes masze dakisrebul<br />

mo valeobas, aRiqvamdes Cvens saxls, dedamiwas, rogorc er­<br />

Tians, mTlians, romlis WerqveS yvelam mSvidobianad unda<br />

icxovros.<br />

magram arc mxolod mSvidobiani yofa aris sakmarisi.<br />

aucilebelia cxovreba rwmeniT, imediT, siyvaruliT, anu macxovris<br />

mcnebebiT.<br />

Tu ver ganveSorebiT mtrobas, veragobas, borotebas,<br />

Sursa da risxvas da yovel saqmeT, – RvTisa da Cvens Seuracxmyofels,<br />

verc aRdgomis dResaswaulis Zalas vigrZnobT.<br />

dRes ufali, marTalia, gvixmobs sixarulad, magram igi,<br />

246<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.


upirveles yovlisa, mogviwodebs sinanulisTvis, siyvarulis,<br />

TanagrZnobisa da mowyalebisTvis, locvis, marxvisa da codvaTa<br />

SendobisaTvis. amitomac wers Zvel moRvaweTagan cnobili<br />

abba evagre, rom uflis paseqi borotebis sikeTiT Secvlaao.<br />

mec gisurvebT am RvTis saTno feriscvalebas, Zveli<br />

kacis Zveli samoselis qristes siyvarulis axali brwyinvale<br />

samosiT Secvlas, raTa daimkvidroT sasufeveli RvTisa.<br />

„aRdeg ra qristesTan erTad, – brZanebs grigol RvTismetyveli,<br />

– axal qmnilebad iqmen, romeli ganmzadebul ars<br />

keTil saqmeTa aRsrulebad. de, ganaxldes srulad cxovreba<br />

Seni da gza Seni moRvawebisa ganaxldes srulad“.<br />

saaRdgomo epistole wmida grigol RvTismetyvelisve<br />

sityvebiT minda davamTavro: „SekribeT saunje dausrulebelTa<br />

saukuneTaTvis... droSi aSenebuls drove daarRvevs“.<br />

yovladusamRvdeloesno mitropolitno, mTavarepisko<br />

posno da episkoposno, Rirsno winamZRvarno da diakonno,<br />

RvTis sayvarelno ber­monazonno, RvTivkurTxeulno iverno,<br />

sazRvargareT mcxovrebo Tanamemamuleno, Svilno saqarTvelos<br />

samociqulo eklesiisa, gilocavT wmida paseqis diad<br />

dResaswauls.<br />

movediT da ixarebdiT trapezsa zeda qristes aRdgomisasa.<br />

„viyuarebodeT urTierTas, raTa erTobiT aRviarebdeT<br />

mamasa da Zesa da wmidasa sulsa“.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1988 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

qriste aRdga!<br />

WeSmaritad aRdga!<br />

247


saSobao epistole<br />

1989 w.<br />

yovladusamRvdeloes mRvdelmTavrebs, patiosan moZRvrebsa<br />

da diakvnebs, samonazvno dass, saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiis RvTismoyvare sulier Svilebs:<br />

RvTivkurTxeulno Svilno iveriisa, gixarodeT,<br />

rameTu CvenTan ars RmerTi.<br />

er kidev uZveles dros winaswarmetyveli esaias piriT<br />

ჯ<br />

ai ras brZanebda ufali: „aha esera davsdeb safu ZvelTa<br />

sionisaTa lodsa friad patiosansa rCeulsa Tavsa kidursa patiosansa,<br />

safuZvelTa misTa, da romelsa hrwmenes igi arasada<br />

hrcxvenes“ (es. 28, 16).<br />

es iyo winaswarmetyveleba ieso qristeze, romelic<br />

249


aris qvakuTxedi Cveni arsobisa da cxovnebisa.<br />

250<br />

kacobrioba saukuneebis manZilze eloda RvTaebrivi<br />

lo gosis ganxorcielebas. „da sityuaჲ igi ჴorciel iqmna da<br />

daemkჳdra Cuen Soris“ (ioan. 1, 14).<br />

„Sobaman Senman, qriste RmerTo, aRmoubrwyinva sofel­<br />

sa naTeli mecnierebisa“, – rogorc adre, dResac am sityvebiT<br />

egebeba wmida eklesia kacTaTvis ganxorcielebul mzes simarTlisas,<br />

naTels WeSmarits, „romeli gananaTlebs yovelsa kacsa,<br />

momavalsa soflad“ (ioan. 1, 9).<br />

qristes Soba, iseve rogorc wmida paseqi, yvelaze sasixarulo<br />

da didebuli zeimia morwmune qristianisTvis.<br />

qristes Soba aris mSvidobis xareba da siyvarulis dadas<br />

tureba kacobriobisaTvis. es siyvaruli efineba yvelas,<br />

imaTac ki, vinc mas ar cnobs, anda daiviwya igi.<br />

Ze RvTisa iqmna Ze kacisa da daemkvidra Cven Soris, ra­<br />

Ta Tvisi msxverplSewiruli siyvaruliTa da TavganwirviT<br />

codvisgan exsna msoflio, ganewmida da kvlav RvTis madliT<br />

Seemosa igi.<br />

Soba qristesi ar aris mxolod istoriuli movlena;<br />

dR e sac RmerTi igi uJamo Jamier iqmneba, uxorco ufali ganx<br />

o rcieldeba. magram mTavaria, macxovari iSvas TiToeul<br />

Cv e nganSi, rom gangvaaxlos, aRgvadginos da aRarasodes ga ­<br />

n g vSordes.<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

beTlems Sobili yrmis Tayvanissacemad mogvni ZRvniT<br />

movidnen aRmosavleTidan. Cven ki riT SevxvdeT Cvens mxsnels,<br />

ra mivarTvaT ZRvnad? ra gzas davadgeT?<br />

mas ar sWirdeba miwieri simdidre, pativi da maRali Tana<br />

mdeboba; surs mxolod Cveni sufTa, saTno, mravalnatanji da


mo wyale guli; esaa misTvis yvelaze Zvirfasi ZRveni.<br />

naTqvamia, msgavsi msgavss Sexariso.<br />

gsurs ufalTan Sexvedra, masTan yofna? maS, Seiyvare<br />

„RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa suliTa<br />

SeniTa, da yovliTa gonebiTa SeniTa... da Seiyuaro moyuasi<br />

Seni, viTarca Tavi Tჳsi“ (maT. 22, 37­39), radganac mxolod aseT<br />

gulSi daivanebs ufali, oden aq povebs igi suls, romelic mas<br />

siyvaruliT enaTesaveba.<br />

ra gziT viaroT? – es aris sikvdil­sicocxlis momcveli<br />

sakiTxi.<br />

unda viaroT bnelidan naTlisken, codvidan – siwmindisaken,<br />

gankiTxvidan – yovlis mitevebisken, siZulvilidan – siyvarulisken,<br />

miwidan – zecisken. es gza erTaderTia da gulisxmobs<br />

WeSmarit qristianul cxovrebas, anu eklesiurobas,<br />

ra dganac aqaa mxolod SesaZlebeli sulieri srulyofis<br />

kibeze amaRleba.<br />

samwuxarod, dabali saRvTismetyvelo ganaTlebis ga mo<br />

Cvens TanamedroveTa Soris, TviT inteligenciis did na wilSic<br />

ki religiaTa Soris gansxvavebas azri aqvs dakargu li. maTTvis<br />

sakmarisia RmerTis aRiareba, aRmsareblobas ki mniSvnelobas<br />

ar aniWeben, rac didi Secdomaa.<br />

marTalia, sazogadod religiuroba siwmidisadmi swra<br />

fvas gulisxmobs, magram es ar aris sakmarisi. religiis<br />

ga geba metad farToa da zogjer igi urTierTdapirispirebul<br />

mc nebebs moicavs.<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

swori gziT rom viaroT, namdvil Tavisuflebas unda ve­<br />

ziaroT. „scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />

Tquen“ (ioan. 8, 32), – brZanebs macxovari.<br />

251


252<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

absoluturi WeSmariteba aris RmerTi. e. i. Tavisufleba<br />

miiRweva WeSmaritebis – RvTis SecnobiT. RvTis Secnoba ki unda<br />

daviwyoT sakuTari Tavis SeswavliT, sakuTari naklis danaxviT<br />

da yovelTa codvaTa dedis – ampartavnebisa da egoizmis<br />

daZleviT.<br />

roca davTrgunavT codviT dacemis gamo RvTisa da moyvasis<br />

dapirispirebis mankier Cvevas, vigrZnobT, rom „cxo vel<br />

arRara me var, aramed cxovel ars Cem Tana qriste“ (gal. 2,<br />

20) da movipovebT namdvil Tavisuflebas, romelsac veravin<br />

wagvarTmevs.<br />

am sulier brZolaSi metad didia Semweoba eklesiisa,<br />

uZlurTa mkurnali da naklulevanTa aRmavsebeli misi RvTaebrivi<br />

madlisa.<br />

Zalian cdebian, romelnic Tavs marTlmadideblad miiCneven,<br />

eklesias da mis kanonebs ki uaryofen. maTTvis gaugebaria<br />

eklesiis sulieri cxovreba, radganac ver swvdebian mis<br />

siRrmes.<br />

unda gvaxsovdes, rom eklesia kacTagan ki ar aris da dge<br />

nili, aramed RvTis mieraa dawesebuli. esaa uflisken mimavali<br />

gza, cxovreba RmerTSi; amave dros, igia mistikuri sxeuli<br />

qristesi, romelic mis adamianur bunebasac moicavs.<br />

RmerTi imdenad miuaxlovda adamians, rom masSi Sevida<br />

da kacobrivi xorciT Seimosa. amitomacaa qristes saxeliT<br />

SeerTebul morwmuneTa krebuli – eklesia – sxeuli qrist esi.<br />

magram roca eklesiaze vsaubrobT, uwinares yovlisa, vgulisxmobT<br />

mis sulier arss da Semdeg ki – eklesiisTvis damaxasiaTebel<br />

garegnul niSnebs. es imitom, rom Tavisi arsiT eklesia


qristes msgavsad orbunebovania. igia is Rv Taebriv­adamianuri<br />

erToba, romelic pirvel rigSi enaTesaveba RmerTs, Semdeg ki<br />

amqveyniur cxovrebaSi, droul yo faSi vlindeba.<br />

yovelive es kargad Cans konstantinopolSi 381 wels<br />

Semdgari meore msoflio saeklesio krebis mier damtkicebul<br />

mrwamsSi, sadac vkiTxulobT: „mwams... erTi wmida kaTolike da<br />

samociqulo eklesia“.<br />

eklesia rom mxolod is iyos, rasac Cven fizikuri TvaliT<br />

aRviqvamT, anu taZari da yovelive is, rac Sig xil uli saxiT<br />

aResruleba, maSin zemoTqmul sityvebs azri daekargeboda,<br />

radgan morwmuneT swamT is, rasac grZnoben da ver xedaven, da<br />

ara is, rasac uyureben.<br />

wmida eklesia erTiani da ganuyofelia. igia „erT ჴorc<br />

da erT sul, viTarca­igi iCineniT erTiTa miT sasoebiTa Ci nebisa<br />

TquenisaჲTa; erT ars ufal, erT sarwmunoeba, erT na Tlis­<br />

Reba, erT ars RmerTi da mamaჲ yovelTaჲ, romeli yo velTa<br />

ze da ars da yovelTa mier da Cuen yovelTa Soris“ (efes. 4,<br />

4­6).<br />

roca Cven eklesiebze vlaparakobT, mxedvelobaSi gv aqvs<br />

adgilobriv eklesiaTa simravle anda arseboba sa m o ciqulo<br />

eklesiidan gamoyofil sxvadasxva qristianul mimdinareo­<br />

baTa, romelnic marTlmadidebeli eklesiis Se madgenlobaSi<br />

ar Sedian.<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

dRes marTlmadidebeli eklesia kaTolikuri da pro­<br />

testantuli samyaros yuradRebis centrSia, radganac mxo lod<br />

man SeinarCuna ucvlelad da Seuryvnelad rwmena da tradicia<br />

erTiani, ganuyofeli eklesiisa.<br />

wmida eklesiis mTlianoba mis garegnul da Sinagan er­<br />

253


Tobazea damyarebuli. Sinagani erTianoba gulisxmobs Cvens<br />

erTobas qristesTan da qristes erTobas Tavis sxeulTan. esaa<br />

eklesiuroba, anu cxovreba qristes mcnebaTa dacviT qristeSi<br />

da qristesTan. am dros miiRweva erToba rogorc RmerTTan,<br />

ise mis qmnilebebTan: adamianebTan, angelozebsa da wmidanTa<br />

dasTan.<br />

yovelive es garegnul formebSic vlindeba, vlindeba<br />

Cveulebriv miwier yofaSi, adamianur urTierTobaSi; igi ayalibebs<br />

Cvens pirovnebas, Cvens qristianul saxes.<br />

wmida mamebi miwier eklesias xSirad uwodeben mebrZol<br />

eklesias, romelic codvaTa daZleviT unda gaxdes gamarjvebuli<br />

da mozeime. aseTia zeciuri eklesia. iq zeimoben Cveni<br />

wmida mamebi da winaprebi, romelTac mravali gansacdelisa<br />

da gaWirvebis gadalaxviT, rwmeniT, siyvaruliTa da sasoebiT<br />

moipoves sasufeveli RvTisa.<br />

eklesia wmidaa, radganac macxovris ucodveloba gansazRvravs<br />

mis siwmides. igi xom sxeulia qristesi da gana<br />

SeiZleba, qristes sxeuli ar iyos wmida? „qristeman Seiyuara<br />

eklesiaჲ da Tavi Tჳsi misca misTჳs, raჲTa igi wmida­yos“ (efes.<br />

5, 25­26).<br />

eklesiis ganwmenda xdeboda da xdeba ieso qristes ms ­<br />

xverplad gaRebuli sisxliT, romelic kacTa xsnisaTvis jvarze<br />

daiRvara.<br />

siwmide aris mTavari arsi eklesiisa. es aris is, risTvisac<br />

mowodebulia TiToeuli Cvengani.<br />

wmidas berZnulad Seesatyviseba „agios“, „ieros“, laTinurad<br />

– „sanktus“, ebraulad – „kodeS“.<br />

cnobili mwerali, beri sulxan­saba orbeliani „wmidas“<br />

254<br />

saSobao epistole, 1989 w.


saSobao epistole, 1989 w.<br />

ase ganmartavs: „wmida moaswavebs didebul iyav, qebul iyav.<br />

wmida iTqmis mxoloisa RvTisa zeda da romelni RmerTman<br />

wmida yvna msaxurni da saTnomyofelni misni“ (sityvis kona,<br />

gv. 452).<br />

qarTuli enis ganmartebiT leqsikonSi ki vkiTxulobT:<br />

„wmida – sufTa, ubiwo, aumRvreveli... „nazieri“, „nazoreveli“<br />

(nazoreveli gancalkevebuls, RvTisTvis Sewiruls erqva).<br />

Zvel aRTqmaSi gamoyenebuli ebrauli sityva „kodeS“<br />

nawarmoebia im Zirisagan, romelic niSnavs gamoyofas, gamijvnas<br />

da Seicavs keTilsa da borots Soris brZolis ideas, codvismieri<br />

midrekilebebisagan, miwieri survilebisagan gandgomis<br />

ideas. eklesiis arsic isaa, rom ganacalkevos adamiani borotisagan,<br />

SeagrZnobinos mas sakuTar TavSi xateba RvTisa, romelic<br />

mowodebulia suliwmidis savaned, RvTis xatad qmnisaTvis.<br />

„ara uwyiTa, – brZanebs pavle mociquli, – rameTu ჴorcni<br />

ege Tquenni taZarni Tquen Soris sulisa wmidisani arian,<br />

romel­ege gaqus RmrTisagan, da ara xarT TჳsTa TavTani?..<br />

adideT ukue RmerTi ჴorciTa magiT TqueniTa da suliTa magiT<br />

TqueniTa, romeli­igi ars RmrTisaჲ“ (1 kor. 6, 19­20).<br />

urwmunoni anda araeklesiurni xSirad gamoTqvamen sayvedurs<br />

imis gamo, rom morwmuneTa da sasuliero pirTa Soris<br />

arian cudi warsulis mqone pirebi. diax, aseTebi ma rTlac arian<br />

da aman ar unda dagvabrkolos. eklesia xom su lis mkurnalia.<br />

igia is wmida savane, sadac xels ar kraven gza sacdenilT.<br />

eklesiis vali da mizani swored isaa, rom sulieri daxmareba<br />

aRmouCinos SecdomilT, Seiwynaros da swor gzaze daayenos<br />

isini.<br />

RvTis winaSe Tu ra didia mniSvneloba calkeuli pi­<br />

255


o vnebisa, Cans ieso qristes am sityvebidan: „ekrZaleniT,<br />

nuukue vinme Seuracx­hyoT erTi mcireTa amaTgani. getyჳ Tquen,<br />

rameTu angelozni maTni caTa Sina maradis xedven pirsa mamisa<br />

Cemisasa, romel ars caTa Sina. rameTu movida Ze kacisaჲ<br />

cxorebad warwymedulisa. viTar hgonebT Tquen: kacsa Tu visme<br />

edgas asi cxovari da SescTes erTi maTgani, arame dautevnesa<br />

oTxmeocdaaTcxrametni igi mTaTa zeda da warvides da moiZios<br />

SecTomili igi? da raJams povos igi, – amen getyჳ Tquen,<br />

– ufroჲs uxarodis mis zeda, vidre oTxmeocda aTcxrametTa<br />

maT, romelni ara SecTomil iyvnes. esreT ara ars nebaჲ mamisa<br />

Tquenisa zecaTaჲsaჲ, raჲTa warwymdes erTi mcireTa amaTgani“<br />

(maT. 18, 10­14).<br />

ase rom, eklesiuri cxovreba esaa gamudmebuli brZo la<br />

keTilsa da borots Soris, esaa bnelisgan naTlis gamoyofis<br />

da sabolood misi gamarjvebis procesi, esaa gza gadarCenisa.<br />

Seryvnili nawilebisgan, – wers filosofosi vladimer<br />

soloviovi, – SeuZlebelia warmoiSvas wmida da ubiwo mTeli.<br />

eklesia rom mxolod calkeul adamianTa krebuli iyos, igi ar<br />

iqneboda wmida, ubiwo, radganac amqveynad ucodveli aravinaa.<br />

xiluli eklesia Tavis sicocxlisunarianobas da Zalas iZens,<br />

upirveles yovlisa, ieso qristesgan, romelSic mTeli sisruliTaa<br />

RmerTi gancxadebuli, iZens yovladwmida ubiwo qalwulisagan<br />

da aseve wmidanTa uxilavi mTeli dasisgan. amitomac<br />

Cveni adamianuri arasrulyofileba ver daarRvevs eklesiis<br />

siwmides. Cven ganviwmidebiT eklesiis siwmidiT, magram eklesia<br />

ar Seibilweba Cveni codvebiT, ra dganac misi siwmide Cvengan<br />

ki ara, RvTisgan – ieso qri s tesgan momdinareobs („cxovrebis<br />

sulieri safuZvlebi“, 1882­1884 ww.).<br />

256<br />

saSobao epistole, 1989 w.


saSobao epistole, 1989 w.<br />

mrwamsSi aRniSnuli mesame Tviseba eklesiisa aris misi<br />

sayovelTaoba, mravlis erTianoba; amas niSnavs swored sityva<br />

„kaTolike“* da eyrdnoba igi ieso qristes, rogorc logosis<br />

Sesaxeb Semdeg swavlebas: „pirveliTgan iyo sityuaჲ, da<br />

sityuaჲ igi iyo RmrTisa Tana, da RmerTi iyo sityuaჲ igi. ese<br />

iyo pirveliTgan RmrTisa Tana. yovelive mis mier Seiqmna, da<br />

Tჳnier misa arca erTi raჲ iqmna, raodeni­raჲ iqmna. mis Tana<br />

cxorebaჲ iyo da cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi<br />

bnelsa Sina Cans, da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 1­5).<br />

ase rom, kaTolike eklesia gulisxmobs mis yovlismomcvelobas;<br />

imas, rom igi aris ara marto kacobriobis, aramed<br />

garemomcveli samyaros, RvTis mTeli qmnilebis gamaerTianebeli<br />

da gadamrCeneli Zala. amitomac ambobs vladimer soloviovi:<br />

qristianobaSi samyaro xelaxla ibadeba. amitomac<br />

brZanebs wmida egnate RmerTSemosili: „sadac qristea, iq kaTolike<br />

eklesiaa“.<br />

calkeuli adgilobrivi avtokefaluri marTlmadidebeli<br />

eklesiebi qmnian erTian kaTolike eklesias, romlis<br />

mizanicaa yvelas Sekreba da gaerTianeba, raTa iyos erT samwyso<br />

da erT mwyemsi – ufali Cveni ieso qriste.<br />

samociqulo – ai meoTxe Tviseba eklesiisa. wmida mociqulebi<br />

garda imisa, rom cxovrobdnen qristes dros, iy vnen<br />

kidec TanamoRvaweni misi msaxurebisa, memkvidreni da mqadagebelni<br />

macxovris sityvisa.<br />

ufali ase mimarTavs maT: „sityuani, romel gesmian, ara<br />

Ce mni arian, aramed momavlinebelisa Cemisa mamisani“ (io an. 14,<br />

24), „viTarca momavlina me mamaman, meca wargavlineb Tquen“<br />

mociqulTa moRvaweoba vlindeboda eklesiis mTeli<br />

* kaTolike ar niSnavs kaTolikur sarwmunoebas. igi berZnuli sityvaa da gulisxmobs saerTos,<br />

sayovelTaos. kaTolikurma eklesiam es sityva Tavisi mizniT gamoiyena da amiT gamoTqva azri<br />

imis Sesaxeb, TiTqos mxolod romis kaTolikuri eklesia aris sayovelTao, saerTo.<br />

257


istoriis manZilze. igi dResac naTlad Cans da momavalSic<br />

gagrZeldeba.<br />

ukve mociqulTa dros eklesiaSi dadginda episkoposis,<br />

mRvdlis, diakvnis ierarqiuli wesi; dadginda aseve ama Tu im<br />

xarisxSi kurTxevis, xeldasxmis kanoni. eklesia yovelTvis<br />

cdilobda, ar darRveuliyo memkvidreoba ierarqiuli xeldasxmisa,<br />

amitomac Tu Cven gamovikvlevT, magaliTad, saqarTvelos<br />

eklesiis nebismieri mRvdelmTavris, mRvdlis anda<br />

diakvnis ierarqiul warmoSobas saukuneTa manZilze, aucileblad<br />

mivalT an wmida mociqul andria pirvelwodebulamde,<br />

romelmac pirvel saukuneSi iqadaga saqarTveloSi da daaarsa<br />

aq pirveli eklesia, anda wmida petre mociqulamde, romelmac<br />

saTave daudo antioqiis eklesias. saqarTvelos eklesia ki,<br />

mogexsenebaT, damoukideblobis mo povebamde, anu V saukunemde,<br />

antioqiis sapatriarqos iu risdiqciaSi Sedioda da Cveni sasu­<br />

liero pirebic maTgan iRebdnen xeldasxmas.<br />

258<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

memkvidreobiTobis am madls, ra Tqma unda, moklebu l ­<br />

ni arian protestantuli mimdinareobani, baptistebi da sxva<br />

denominaciebi.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia didad afa ­<br />

sebs Tavis mociqulebriv warmoSobas da miaCnia, rom WeSmariti<br />

eklesia mxolod is aris, romelmac uryevad daicva wmida werili,<br />

qristes mowafeTa wmida swavleba, wmida mamaTa dadgenilebani.<br />

samRvdeloebis arsi mWidrod aris dakavSirebuli Svid<br />

saidumlosTan. saidumloTa aRmsrulebelni SeiZleba iyvnen<br />

mxolod isini, romelTac miiRes kanonieri kurTxeva. mxolod<br />

maT aqvT ufleba, Caataron locva da sxva mRvdelmoqmedeba,


saSobao epistole, 1989 w.<br />

raTa daexmaron adamianebs cxovrebis simZimis, gansacdelisa<br />

da sacduris daZlevaSi.<br />

eklesiaSi locvas Rrma sulieri da saswaulmoqmedi<br />

Zala aqvs. amitomac agebdnen Cveni winaprebi aTasobiT da<br />

aTiaTasobiT taZrebsa da monastrebs. es ar iyo maTi mZafri<br />

religiuri gancdis gamovlineba, es iyo grZnoba da aRqma aq<br />

miRebuli didi madlisa. TiToeuli maTganis siwmide da RvTismosaoba<br />

iyo Sedegi ara mxolod maTi morwmuneobisa, aramed<br />

maTi eklesiurobisa. isini iyvnen namdvilni wevrni eklesiisa<br />

– qristes sxeulisa. amitomac ar iyvnen Caketilni viwro egoistur<br />

CarCoebSi, aramed RvTisa da moyvasis siyvaruliT savseni<br />

cxovrobdnen martivad, saTnod da mSvidad.<br />

eklesiuri cxovreba qristianisa aris mudmivi ganaxlebisa<br />

da feriscvalebis procesi. esaa SemoqmedebiTi xedva<br />

samyarosi da sulieri miaxloeba srulyofilebasTan. visac<br />

surs eklesiisgan sazogadoebis mowyveta, igi ver xedavs im dam­<br />

Rupvel Sedegs, rac amas mosdevs. rwmenis dakargvasTan erTad<br />

ikargeba siyvaruli, TanagrZnoba, simSvide, morCileba; Tavs<br />

iCens uxeSi egoizmi, momxmareblis azrovneba... yvelaze mZime<br />

suraTi ki ojaxSi iqmneba. Cven mowmeni varT, Tu rogor dairRva<br />

dRes ojaxis wonasworoba da myudroeba, xSiria ganqorwineba,<br />

gansazRvrulia Sobadoba. Tu yvelaferi kvlav ase gagrZelda,<br />

katastroful mdgomareobamde mivalT.<br />

eklesia yovelTvis icavda ojaxis simtkicesa da xelSeuxeblobas.<br />

aborti da mucladRebuli Cvilis sicocxlis mospobis<br />

yovelgvari cda eklesiis mier mudam iTvleboda namdvil<br />

mkvlelobad. wmida werilze dayrdnobiT eklesiam saukuneebis<br />

manZilze gamoimuSava qristianuli qorwinebis, Svilierebis,<br />

259


ojaxuri cxovrebis mtkice kanonebi, romelTa darRveva aravis<br />

epatieba, radganac ojaxi saxlis eklesiaa (rom. 16, 4) da misi<br />

Seryvna dauSvebelia.<br />

Cven swrafad cvalebad da urTierTdapirispirebul<br />

droSi kidev ufro naTlad gamoCnda, rom eklesia aris is<br />

erTaderTi gadamrCeneli xomaldi, romelsac Seswevs Zala<br />

gadalaxos cxovrebis zRvis aboboqrebuli talRebi da napirze<br />

mSvidobiT migviyvanos.<br />

Tanamedrove adamiani nawilia sekularuli epoqisa, ro ­<br />

melmac dakarga RmerTi, dakarga siyvaruli da rwmena ka ci sa;<br />

pirovneba darCa Caketil miwier wreSi, materialur Ri re­<br />

bulebaTa samyaroSi. igi dabneuli uyurebs eklesias. aq xedavs<br />

is Tavis ukanasknel imeds da nugeSs. amitomac Cvenze, Cvens<br />

moZRvrebze, Cvens mrevlze dRes udidesi pasuxismgeblobaa<br />

dakisrebuli.<br />

aris ki CvenSi qristianuli didi humanizmi, SevZlebT,<br />

gavceT pasuxi maT saWirboroto kiTxvebs, SevZlebT viyoT marili<br />

madlisai da WeSmariti naTeli maTTvis, viyoT sityviT<br />

da saqmiT mowmeni da mqadagebelni WeSmaritebisa?<br />

RvTis mowyalebiTa da kurTxeviT unda SevZloT, raTa<br />

„warudginos Tavadman Tavsa Tჳssa didebulad eklesiaჲ“ (efes.<br />

5, 27).<br />

dRes, rodesac vzeimobT beTlemis gamoqvabulSi aRs rulebul<br />

miuwvdomel saswauls, roca angelozni axareben qveyanas<br />

mSvidobasa da kacTa Soris saTnoebas, unda gavxsnaT gulis<br />

ka ri, rom miviRoT es gamouTqmeli wyaloba da gavxdeT matare­<br />

beli RvTis im unapiro siyvarulisa, romelic wmida pavles<br />

TqmiT „...sulgrZel ars da tkbil ...ara Surn... ara maRloin,<br />

260<br />

saSobao epistole, 1989 w.


ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis, ara eZiebn Tavisasa, ara<br />

ganrisxnis; arad Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda,<br />

aramed uxarin WeSmaritebasa zeda; yovelsa Tavs­idebn, yoveli<br />

hrwamn, yovelsa esavn, yovelsa moiTmenn“ (1 kor. 13, 4­7).<br />

maS, „ganiSoreT... risxuaჲ, gulis wyromaჲ, ukeTurebaჲ,<br />

gmobaჲ“ (kol. 3, 8) da „iyveniT urTierTars tkbil, mowyale,<br />

mimmadlebel TavTa TჳsTa, viTarca­igi RmerTman qristes mier<br />

mogumadla Cuen“ (efes. 4, 32).<br />

yvelas guliTadad mogesalmebiT da mogilocavT qristes<br />

Sobis dResaswauls.<br />

„ixarebd, esaia yrmaჲ iSva da Zed mogveca Cuen evmanoel,<br />

– Cuen Tana RmerTi“ (sZlispirni, Tb., 1982, gv. 519).<br />

RmerTi mSvidobisa da siyvarulisa marad iyos Cven Soris<br />

da CvenSi, amin!<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1989 w.<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

261


ყ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1989 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiis RvTismoyvare, RvTivdacul samwysos:<br />

„rameTu yoveli romeli Sobil iyos RmrTisagan,<br />

sZlevs sofelsa da ese ars Zlevaჲ, romliTa<br />

sZlevs sofelsa sarwmunoebaჲ Cueni“ (1 ioan. 5, 4).<br />

„nu iyofi urwmuno, aramed grwmenin“ (ioan. 20, 27).<br />

ovladusamRvdeloesno mRvdelmTavarno, moZRvar­<br />

no, diakonno, ber­monazonno, RvTivkurTxeulno da<br />

RvTismosavno Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli ek le­<br />

siisa, – yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri iveriis wmida<br />

miwis mkvidrno da mis farglebs gareT mcxovrebno sayvarelno<br />

Cveno Tanamemamuleno, gixarodeT,<br />

263


264<br />

qriste aRdga!<br />

masTan erTad aRdga codviT dacemuli adamiani, – dana­<br />

Sauli gamoisyida.<br />

Tu raoden didi da ganusazRvreli mniSvneloba aqvs<br />

qristes aRdgomas Cveni xsnisaTvis, Cans mociquli pavles am<br />

sityvebidan: „ukueTu qriste ara aRdgomil ars... cudad ars<br />

sarwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 14).<br />

qristes aRdgoma dadasturebaa imisa, rom sikeTe sZ levs<br />

borotebas, rom siyvaruli amarcxebs siZulvils, si cocxle<br />

Trgunavs sikvdils.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

qristes aRdgoma dadasturebaa imisa, rom msxverpli<br />

miRebuli da Sewirulia, rom gamarjveba sikvdilze mopove­<br />

bulia da RmerTsa da kacs Soris zRude Semusrulia, – kavSiri<br />

aRmdgaria!<br />

magram aucilebelia, rom aRdgomis am madls eziaros<br />

adamiani. Cveni gadarCena mxolod im SemTxvevaSi aris SesaZlebeli,<br />

Tu nebiT miviRebT da mTeli arsebiT SeviTvisebT macxovris<br />

mier CvenTvis naboZeb sikeTes.<br />

da marTlac, qristes aRdgoma ar aris mxolod aqti<br />

gamarjvebisa. igi aris mowodeba yoveli adamianisadmi, raTa<br />

isic gaxdes monawile am diadi zeimisa.<br />

kacobriobis xsnis mTavari mizani aris adamianis gadarCena.<br />

adamianisa da qveynis xsna erTmaneTTan mWidrodaa<br />

dakavSirebuli: Tu adamiani gadarCeba, masTan erTad gadarCeba<br />

misi garemomcveli samyaro, xolo Tu igi daecema da sulierad<br />

daiRupeba, daiRupeba qveyanac.<br />

rwmena – ai, upirvelesi da aucilebeli piroba Cveni


saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

gamarTlebisa da xsnisa, rameTu „Tჳnier sarwmunoebisa ver<br />

SesaZlebel ars saTno­yofaჲ“ RvTis winaSe (ebr. 11, 6).<br />

Cveni rwmena Cvens qcevaSi, azrovnebasa da adamianebTan<br />

urTierTobaSi vlindeba. Cveni saqmeni saxea Cveni sulisa; vcxovrobT<br />

ise, rogorc gvwams.<br />

„iyveniT Tquen srul, viTarca mamaჲ Tqueni zecaTaჲ sr ul<br />

ars“ (maT. 5, 48), – mogviwodebs ufali.<br />

srulyofa codvisagan gandgomas niSnavs. codva, ro gorc<br />

sa marTlianad SeniSnavs mRvdeli pavle florenski, aris<br />

su lis qaosuri mdgomareobis Sedegi. „codva aris sulieri<br />

cx ovrebis moSla, darRveva da daqceva misi. suli kargavs su b­<br />

stanciur erTobas, kargavs Tavisi SemoqmedebiTi bunebis aR qmis<br />

unars da inTqmeba qaosuri mdgomareobis grigalSi, uars ambobs<br />

ra Tavis substanciurobaze“ (pavle florenski, „logosi<br />

qa osis winaaRmdeg“).<br />

saerTo, zogad mdgomareobaze didadaa damokidebuli<br />

calkeuli adamianis sulieri cxovreba.<br />

Cvens saukunes SeiZleba vuwodoT diad gardaqmnaTa epoqa,<br />

magram igi, amave dros, didi rRvevis xanacaa.<br />

Sexedulebebis, ideologiis, RirebulebaTa cvaleba doba,<br />

xalxTa dayofa da kvlav gaerTianeba, msoflio om e bi,<br />

sisxli, aqamde argagonili avadmyofobani, qveynis erT mx ­<br />

ares usazRvro fufuneba, meoreSi ki – SimSili da ukidur e si<br />

siRatake; mecnierul­teqnikuri revolucia da sulieri dacema,<br />

ekologiuri, demografiuli gadauWreli sakiTxebi da sxva<br />

problemebi, – ai daaxloebiTi saxe meoce saukunisa.<br />

mecnierul ganviTarebas veravin SeaCerebs, – aseTia Rv­<br />

Tis neba. samwuxaroa is, rom teqnikis miRwevebs didad CamorCa<br />

265


Cveni sulieri zrda. aman ki Seqmna didi safrTxe rogorc<br />

calkeuli pirovnebisTvis, ise msofliosaTvis.<br />

Tu WeSmaritad gvsurs winsvla, sulieri Rirebulebani<br />

unda movipovoT. yvela sxva mcdeloba ukansvlas niSnavs.<br />

unda viyoT gabedulni, mtkiceni, gonierni da mizand asaxulni.<br />

gadauWrel sakiTxTa simravlem ar unda dagvabnios.<br />

sibrZne swored imaSi unda gamovavlinoT, rom gavarCioT<br />

mTavari meorexarisxovanisagan, maradiuli – mswrafl warmavalisgan.<br />

macxovari gviCvenebs gadarCenis erTaderT gzas: „movediT<br />

Cemda... da me gangisueno Tquen... romeli ara ars Cem Tana,<br />

igi mteri Cemi ars; da romeli ara Sehkrebs Cem Tana, igi ganabnevs“<br />

(maT. 11, 28; 12, 30).<br />

erTi alpinistis saflavis qvaze aseTi warweraa: igi<br />

daiRupa mwvervalze asvlisas. bednieri da netaria is, vinc<br />

srulyofis mwvervalze asvlisas kvdeba.<br />

magram iqneb es yovelive moCvenebiTia da ar Rirs ama­<br />

R lebulze fiqri. iqneb sjobs miwieri, mdabali kanonebiT<br />

cxo vreba, cxovreba im azriT, rom yvelaferi dasaSvebi da mi­<br />

saRebia, rom kargi yofa karg sma­Wamas da garTobas niSnavs da<br />

es sakmarisia adamianisaTvis.<br />

soflis sacduri, – ra mravalferovani da saSiSia igi!<br />

„vaჲ soflisa amis sacTurTa maTgan, rameTu unebliadca<br />

momaval arian sacTurni, xolo vaჲ mis kacisa, romlisagan<br />

movides sacTuri“ (maT. 18, 7) – brZanebs wmida werili.<br />

Cven ukve vigemeT es. miwierebiT savse cxovreba damaxasiaTebeli<br />

niSani iyo XX saukunisa. Tu ra Sedegi mogvitana<br />

aman, dRes naTlad vxedavT. kidev erTxel gamarTlda Zveli<br />

sibrZne: Tu daTesav siyvaruls, mis wil did siyvaruls mo imki;<br />

266<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.


Tu daTesav RvTismosaobas, sikeTesa da simarTles, moimki<br />

keTildReobasa da RvTis locva­kurTxevas, xolo Tu daTesav<br />

borotebas, sibilwesa da sicrues, Sedegad miiReb mwuxarebas,<br />

tanjvasa da sikvdils.<br />

ra aris saWiro imisTvis, rom adamianma siyvaruli da<br />

si keTe Tesos da ara boroteba da sicrue?<br />

upirveles yovlisa, aucilebelia WeSmariti rwmena,<br />

rwmena erTiani, ganuyofeli, wmida samociqulo eklesiisa,<br />

romlis madlsac atarebs marTlmadidebeli sarwmunoeba da<br />

misi kanonebiT cxovreba.<br />

sazogadoeba TandaTan midis im daskvnamde, rom qristianuli<br />

aRzrdis gareSe araferi gamova. amaze pasuxismgebloba<br />

ki, ra Tqma unda, ekisreba eklesias: mRvdelmsaxurebsa da sasuliero<br />

ganaTlebis mqone RvTismosav morwmuneT.<br />

revoluciis Semdgomi dro metad mZime periodia eklesiis<br />

istoriaSi. es aris Jami, roca sxvaTa da sxvaTa agznebuli<br />

go nebani wyvetdnen sakiTxs eklesiis yofna­aryofnis Sesaxeb.<br />

isi ni, ra Tqma unda, mxolod garegnul saxes xedavdnen, xolo<br />

Rv Tiuri, mistikuri arsi sarwmunoebisa maTTvis gaugebari<br />

iyo.<br />

im mZime wlebSi eklesia iyenebda misTvis SesaZlebel<br />

yve la saSualebas, raTa ar Seewyvita mfarveloba da aRzrda<br />

Ta visi sulieri Svilebisa. dRes dro Seicvala. amitomac ga­<br />

cilebiT meti unda gakeTdes morwmuneTa sulieri donis asa­<br />

maRleblad.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

rodesac vlaparakobT sulier, zneobriv da gonebriv<br />

ga nviTarebaze, upirveles yovlisa, vgulisxmobT zrunvas Cveni<br />

Svi lebis, Cveni axalgazrdobis aRzrdaze.<br />

damRupvelia, roca bavSvebs Tavidanve aswavlian si­<br />

267


crues. amiT amaxinjeben maT SeubRalav suls da jer kidev sust<br />

nebisyofas.<br />

erT sicrues meore emateba, meores – mesame da ase dausruleblad.<br />

codva TandaTan ikidebs fexs, Semdeg ki ukve Wirs<br />

simarTlis gziT svla.<br />

gza simarTlisa da WeSmaritebisa aris qristes gza. igi<br />

viwroa da ekliani, magram – kurTxeuli da sameufo, erTaderTi<br />

da gadamrCeni. macxovari gvafrTxilebs: „SevediT iwroჲsagan<br />

bWisa, rameTu vrcel ars bWჱ da farTo ars gzaჲ, romelsa mihyavs<br />

warsawymedelad, da mravalni vlenan mas zeda. viTar­igi<br />

iwro ars bWჱ da saWirvel gzaჲ, romeli miiyvanebs cxorebasa,<br />

da mciredni arian, romelni hpoveben mas“ (maT. 7, 13­14).<br />

bednieria, visac SeuZlia gaimeoros daviT winaswarmetyvelis<br />

sityvebi: „gzaჲ WeSmaritebisaჲ saTno­viyav da simarTleni<br />

Senni (ufalo) me ara daviviwyen“ (fsalm. 118, 30).<br />

aseTi pirovneba mzad aris Tavi dasdos moyvasisaTvis.<br />

igi cxovrobs axlobelTa da SoreulTa, gansakuTrebiT ki<br />

gaWirvebulTadmi siyvaruliT; gansacdelis Jams didad momTmeni<br />

da Semndobia, tiris mtiralTan, wuxs mwuxaresTan, uxaris<br />

mxiarulTan; man ar icis SiSi safrTxis winaSe;<br />

minda aseTi magaliTi moviyvano amerikis pirveli prezidentis,<br />

jorj vaSingtonis cxovrebidan:<br />

roca mas cxra weli Seusrulda, mamam dabadebis dRisaTvis<br />

patara culi uyida. gaxarebuli biWuna baRSi gaiqca im gadawyvetilebiT,<br />

rom maSinve gaesinja Tavisi saCuqari. mamamiss aq<br />

saucxoo xexili hqonda Cayrili da xeivani gaSenebuli. patara<br />

jorjma daiwyo culiT maTi Cexva.<br />

saRamos gaveranebuli baRi rom naxa, mamam mkacrad iki­<br />

Txa: es vin Caidina?<br />

268<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.


saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

biWi akankalda, magram mainc dauyovnebliv mivida mamas­<br />

Tan, mis win daiCoqa da Tqva: me var damnaSave.<br />

mama SeZrwunda da ar icoda, ra eTqva. uceb mis Tvalebs<br />

cremli moadga, biWi gulSi Caikra da uTxra: Svilo, Sen axla<br />

imaze aswilad mets maZlev, vidre Sen Seni daufiqrebeli qceviT<br />

damakargvine. bednieri var, rom SegiZlia, yovelgvari SiSis<br />

gareSe aRiaro simarTle, ar ufrTxi dasjas da Senze STabe­<br />

Wdilebis Secvlas (a. dekopeti, qadagebani bavSvebisaTvis, riga,<br />

1914, gv. 66).<br />

Zalian xSirad ki mSoblebi TviTon ubiZgeben Svilebs<br />

sicruisaken, TviTon ayalibeben maT mliqvnelebad da karieristebad.<br />

kidev erT magaliTs movixmob:<br />

aRmosavleTis erT­erTma mbrZanebelma gadawyvita, daeaxloebina<br />

iseTi pirovneba, romelic iqneboda ara marto<br />

gonieri da unariani, aramed erTguli da sando.<br />

erTxel ixmo xuTi qveSevrdomi, sxvaTagan sibrZniT gamorCeuli.<br />

mefes TiTebze uZvirfasesi xuTi beWedi uelavda. man<br />

brZana: mogiwvieT imitom, rom simarTle movismino Tqvengan.<br />

am briliantebs xom xedavT, Tqven maT saCuqrad miiRebT simar­<br />

TlisaTvis.<br />

SeTavazebuli jildoTi gabruebulma oTxma qveSevrdomma<br />

mliqvneloba daiwyo mefis winaSe. ganadidebdnen mis saxels<br />

da Zalas da yvela drois gmirTa Soris sworupovrad saxavdnen.<br />

xolo roca saqebari sityvebi gamoeliaT, axla RmerTTan<br />

Sedareba dauwyes.<br />

mefem Tavisi oTxi beWedi dapirebisamebr misca maT, Semdeg<br />

ki mexuTes miubrunda da dumilis mizezi hkiTxa. Tqvi, ras<br />

fiqrob Cemi xelisuflebisa da didebis Sesaxeb, – ubrZana.<br />

269


270<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

me vfiqrob, – miugo man, – Zalaufleba RvTisgan imitom<br />

mogeca, rom Sen Sens xelqveiTT moutano bedniereba. dadgeba<br />

dro, roca ufali mkacrad mogkiTxavs angariSs. dideba Seni<br />

crua da saSiSi, Tu Sen cdilob mterze batonobasa da mis da­<br />

Trgunvas da ar gsurs keTilsindisierad aRasrulo Seni vali.<br />

mefem uTxra: me ar giboZeb Sen mexuTe Tvals, aramed giZ­<br />

Rvni Cems ndobasa da siyvaruls. darCi CemTan. me vpove SenSi<br />

WeS mariti megobari (a. dekopeti, qadagebani bavSvebisaTvis, gv.<br />

70).<br />

simarTlis siyvaruli udidesi madlia.<br />

iseve rogorc ar ZalgviZs yofna uhaerod, uwylod, upurod,<br />

aseve ar unda SegveZlos cxovreba simarTlis gareSe.<br />

uwylod da ulukmapurod adamiani fizikurad kvdeba, sima<br />

rTlis gareSe ki – kvdeba meore, anu sulieri sikvdiliT.<br />

Cven unda ganveSoroT ara marto uxeS tyuils, aramed<br />

sxvebisTvis xSirad Znelad SesamCnev daxvewil sicruesac. naxevrad<br />

simarTle aris Tviseba Tanamedrove adamianisa. RvTis<br />

wyalobiT unda ganvTavisufldeT am senisagan.<br />

madloba RmerTs, xalxma TandaTan igrZno wyurvili<br />

simarTlisa. magram es swrafva ar unda iyos ama Tu im garemoebiT<br />

gamowveuli. igi unda iqces Cvens arsebiT, ganuyrel,<br />

yoveldRiur da gamudmebul moTxovnilebad.<br />

„netar iyvnen, romelTa hSiodis da swyurodis simar­<br />

TlisaTჳs, rameTu igini ganZRen“ (maT. 5, 6).<br />

samwuxarod, adamianebi xSirad ver grZnoben, ra aris<br />

simarTle.<br />

mravalni arian guldaxurulni, romelTac ar SeuZ liaT


miiRon ieso qriste – WeSmariteba. igi miuwvdomeli da dafar­<br />

ulia maTTvis.<br />

zogni „WeSmaritebas“ sicrueSi xedaven da ver axerxeben<br />

misgan ganTavisuflebas.<br />

„vWamoT da vsuaT, rameTu xvale movswydebiT“ (1 kor. 15,<br />

32), – bevrnic ase fiqroben.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

aseTi adamianebi uazro yofaSi atareben cxovrebas. saT­<br />

noeba ki maTi sulis umaRlesi moTxovnileba rom iyos, sul<br />

sxvanairad aRiqvamdnen samyaros.<br />

magram, madloba RmerTs, ufali mowyalea da sasoebas ar<br />

gvikargavs. adamiani xom codvilia, magram saocari is aris, rom<br />

codvis morevSi danTqmulic ki ar kargavs imeds gamosworebisas.<br />

es imitom, rom CvenSi arasodes qreba RvTis xateba.<br />

eklesiis valia, daexmaros dacemul pirovnebas, raTa<br />

ga neSoros igi sibilwes, sicrues, ipovos WeSmariteba da aR ia<br />

ros igi.<br />

dRes ukve gamoikveTa im azris simcdare, Cveni saukunis<br />

da sawyisSi rom moedo msoflios; roca fiqrobdnen, rom<br />

me cnierul aRmoCenaTa simravle RvTis rwmenas sabolood<br />

Se aryevda, radganac igi samyaros yvela saidumlos axdida<br />

fa rdas da religiisTvis adgili aRar darCeboda.<br />

piriqiT ki moxda. rac ufro ganviTarda mecniereba, Cveni<br />

gonebisTvis miuwvdomeli, miT meti auxsneli kiTxva daibada,<br />

radganac ama Tu im aRmoCenam kidev ufro didi axali saidumloebani<br />

gamoavlina.<br />

mecnierulma winsvlam saboloo jamSi adamiani RmerT­<br />

Tan daaaxlova. pirovnebam dRes naTlad igrZno, rom imaze<br />

gacilebiT meti da Zvirfasi ram sWirdeba, vidre mas teqnikis<br />

271


progresi aZlevs; igrZno, rom igi bednierebisa da sruly­<br />

ofisTvisaa Seqmnili da ara uazro, umizno SromisTvis, rasac<br />

aTeulobiT weli Seswira.<br />

eklesiaa is erTaderTi savane, sadac adamians SeuZlia<br />

Seicnos Tavi da igrZnos am samyaroSi Tavisi namdvili daniSnuleba.<br />

eklesiis wevrni rom gavxdeT, aucileblad unda miviRoT<br />

naTlobis saidumlo.<br />

adre xalxi mTeli mondomebiT emzadeboda amisTvis.<br />

pirvel saukuneebSi aseTi wesi iyo: naTlobis miRebis msurvels<br />

naTliebi miiyvandnen adgilobrivi eklesiis episkoposTan da<br />

daadasturebdnen mosanaTlis mtkice ganzraxvas. naTliebis<br />

am ganacxadis Semdeg episkoposi monaTvlisTvis mosuls kaTakmevelTa,<br />

anu naTlobis miRebis msurvelTa siaSi Seiyvanda;<br />

da iwyeboda swavlis procesi, romelic erTidan sam wlamde<br />

gr Zeldeboda. maT aswavlidnen moZRvrebi an episkoposis<br />

mi er specialurad dadgenili diakonni, anda RvTismorwmune<br />

ga naTlebuli qristianebi.<br />

272<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

wirvis dros kaTakmevelni iyvnen taZarSi im dro m de,<br />

vi dre diakoni ityoda asamaRlebels: „raodeni kaTakmevelni<br />

xa rT, ganvediT“ ... amis Semdeg isini tovebdnen eklesias, li tu­<br />

rRias ki mxolod marTalni, anu monaTlulni eswrebodnen.<br />

kaTakmevelni TandaTan xdebodnen eklesiis aqtiuri we­<br />

vrni, guldasmiT ecnobodnen qristes WeSmarit sarwmunoebas,<br />

da bolos mTeli SegnebiT iRebdnen mis naTels – inaTlebodnen.<br />

droa, am Zvel kanons saTanado yuradReba mivaqcioT da<br />

kvlav aRvadginoT eklesiaSi kaTakmevelTa wesi. miT umetes,


om yoveli mRvdelmoqmedeba da, gansakuTrebiT, saidumlo<br />

ori nawilisagan Sedgeba: momzadebis safexurisa da Sesrulebisagan.<br />

TviTon eklesiac Taviseburi mosamzadebeli savanea,<br />

sadac morwmuneni maradiuli cxovrebis dawyebisTvis iwvrTnebian.<br />

amave dros eklesia aris saidumloTa aRmsrulebeli.<br />

aq adamiani sulierad ibadeba, aq xdeba misi feriscvaleba da<br />

suliwmidis taZrad qceva.<br />

ase rom, orbunebovneba eklesiaSi warsul da momaval<br />

droSi vlindeba.<br />

eklesiur locvas udidesi mniSvneloba aqvs. eklesiaSi<br />

aRwevs adamiani TavisTavTan namdvil erTobasa da mTlianobas;<br />

es aris is saocari samyaro, sadac erTmaneTs ukavSirdeba zeca<br />

da miwa, RmerTi da adamiani, adamiani da moyvasi, radganac aq<br />

vlindeba mTeli sisruliT ieso qriste – Ze RvTisa da Ze kacisa,<br />

saTave sinaTlisa da simarTlisa.<br />

WeSmaritebas, marTalia, srulad verasdros SevicnobT,<br />

magram misken mudmivi swrafva aucilebelia, esaa Cveni mowodeba.<br />

vinc misdevs rwmenas, msxverplad Sewiruli siyvarulisa<br />

da Tavdadebis gzas, SeuZlia pavle mociqulis msgavsad Tqvas:<br />

„cxovel arRara me var, aramed CemTana cxovel ars qriste“ .<br />

diax, qristea masTan da swored amaSi povebs igi absolutur<br />

Tavisuflebasa da netarebas.<br />

dano da Zmano Cemno, CvenTvis dRes macxovris aRdgo mis<br />

sixaruli 9 aprilis Rames TbilisSi datrialebuli trage­<br />

diisa da mTian aWaraSi stiqiiT momxdari ubedurebis mwuxare­<br />

basTan aris wilnayari.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

273


274<br />

„mraval arian Wirni marTalTani da yovlisave misgan<br />

iჴsnnes igini ufalman“ (fsalm. 33, 20), – gvaswavlis daviT wi­<br />

naswarmetyveli.<br />

ratom xdeba ase? – imitom, rom marTali uyvars ufals;<br />

mas sjis da am dasjiT wvrTnis; surs, Caaxedos igi sakuTar sul<br />

Si, daanaxos Secdomebi da maTi daZlevis gzebi.<br />

mTavaria gulisxmierebam da gonierebam ar gviRalatos,<br />

rom swor gzas ar avcdeT.<br />

diax, rCeuli erisgan mets iTxovs RmerTi; rasac sxvas apatiebs,<br />

imas Cven ar mogviTmens imitom, rom madli didi mogvca<br />

da pasuxsac metad mogvTxovs; ar gvapatiebs gansakuTrebiT urw<br />

munoebas.<br />

istoriulad Cven dayofis codva mogvdgams. Suri da<br />

gautanloba gvTiSavda saukuneTa manZilze. asea axlac. Cven<br />

ver davZlieT es seni. ufali gvexmareba, mwuxarebisa da didi<br />

tkivilis fasad aRviZebs Cvens erovnul suls, gvkravs da gvaerTianebs.<br />

amiT gadavrCebiT. mivyveT am gzas, movuxmoT sibrZnes,<br />

simSvides, Torem gansacdeli gacilebiT didi SeiZleba<br />

gvergos.<br />

9 aprilis Ramem bevri ram dagvanaxa. dagvanaxa, rom ar<br />

ar sebobs sikeTis momrevi Zala; da Tu Cven rwmeniT, siyvaruli­<br />

Ta da simarTliT vivliT, gamoviCenT windaxedulebas, gavi­<br />

marjvebT.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

im Rames saqarTvelom itvirTa da Tavis Tavze miiRo<br />

umZimesi dartyma. is, rac aq moxda, sxvagan, albaT, ar ganmeor­<br />

deba. saqarTvelom ixsna sxva erebi aseTi gansacdelisgan. esec<br />

RvTisgan Cvenze dakisrebuli misia iyo. amisTvis vmadlobT<br />

RmerTs.


saqarTvelos eklesia aRavlens locvebs udanaSaul od<br />

msxverplSewirulTa sulis saoxad, raTa ufalman da a wesos<br />

igini savanesa marTalTasa. saukunod iyos xseneba ma Ti, amin!<br />

magram nu daviviwyebT, rom dRes zeimis dRea; RvTaebrivi<br />

madli aRdgomis sixarulisa sZlevs yovelgvar mwuxarebas.<br />

maS, SeimoseT sixaruliT. igi Tqveni mudmivi Tanamdevi iqneba,<br />

Tu siyvarulis gzas airCevT da mas gahyvebiT.<br />

guliTadad gilocavT wmida paseqis brwyinvale dResas<br />

wauls. RvTis mfarveloba, mSvidoba misi, siyvaruli da<br />

keTildReoba ar mogklebodeT.<br />

saaRdgomo epistole isu ziraqis wignis am sityvebiT<br />

minda davamTavro: „nu hyof borotsa da ar gewios Sen boroti.<br />

ganeSore usamarTlosa da midrkes Sengan“ (zir. 7, 1­2).<br />

Sina.<br />

SevsTxov RmerTs, raTa gixarodeT orsave sofelsa<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1989 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

qriste aRdga!<br />

275


saSobao epistole<br />

1990 w.<br />

„gamoecxada... ufali solomons da... uTxra:<br />

mTxove, ra ginda, rom mogce Sen. uTxra<br />

solomonma: mianiWe Sens morCils guli gonieri...<br />

raTa sikeTe gaarCios borotebisagan“ (3 mef. 3, 5,9).<br />

kurTxeuli iveriis marTlmadidebel qristianebs da<br />

samSoblos sazRvrebs gareT mcxovreb TanamemamuleT:<br />

emo sayvarelo Tanamemamuleno, Zmano da dano!<br />

ჩ<br />

dRes sasoebiT vxmobT: gixarodeT, – emmanueli mobrZandeba!<br />

gixarodeT warmarTno da SeinaneT, rameTu CvenTan ars<br />

RmerTi. „he, movidode, ufalo iesu!“ (gamocx. 22, 20).<br />

macxovari mudam CvenTan aris „yovelTa dReTa da vidre<br />

277


aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28, 20), magram am siaxloves<br />

gansacdelisa da mwuxarebis Jams ufro naTlad vgrZnobT;<br />

naTlad vgrZnobT avadmyofobis sarecelze myofni, xilul<br />

da uxilav mterTan mbrZolni.<br />

marTalia, mwuxareba simwaresTan aris dakavSirebuli,<br />

magram am dros maradiulobis saidumlosac eziareba adamiani.<br />

misi azrovneba samyarosa da istoriis horizontaluri aRqmidan<br />

vertikalurSi gadadis.<br />

TiToeul Cvengans, TiToeul ers Tavisi bedi aqvs. istoria<br />

yvelas kuTvnil adgils uCens da Sesaferis moTxovnebs<br />

uyenebs.<br />

gasuli weli CvenTvis mZime gamocdis weli iyo. magram<br />

amave dros igi iyo weli sulieri amaRlebisa. Cven kidev erTxel<br />

naTlad davinaxeT, vin varT, risTvis movediT amqveynad,<br />

saiT mivdivarT...<br />

daimsxvra idealebi, radgan isini aramyar safuZvelze<br />

iyo daSenebuli, Cven ki maradiuli gvegona.<br />

daimsxvra iluziebi imitom, rom isini mowyvetilni iyvnen<br />

RmerTsa da siyvaruls. saSineli ngrevisa da qaosis Semdeg<br />

ufalma kvlav aRamaRla adamianis dacemuli suli, dagvibruna<br />

rwmena da siyvaruli, Rirseba da dideba.<br />

am gancdiT vxvdebiT dRes qristes Sobis aramiwier sixaruls;<br />

misi madlis gareSe ar unda darCes aravin. oRondac<br />

es zeimi, es sixaruli mxolod garegnul formebSi ar unda<br />

gamoixatos.<br />

dRes Cven siRrmiseuli azriT sulierad unda mivswvdeT<br />

beTlemis gamoqvabuls – macxovris Sobis adgils da Zalisaebr<br />

Cvenisa ganvicadoT iq aRsrulebuli RvTis didi saidumlo.<br />

278<br />

saSobao epistole, 1990 w.


saSobao epistole, 1990 w.<br />

ufali adamianis gonebisaTvis miuwvdomeli saocari<br />

simdabliT ganecxada msoflios, raTa yvelasTvis daenaxve­<br />

bina WeSmaritebis, simarTlis, siyvarulis sidiade, sidiade<br />

maradiul RirebulebaTa, romelTac veraferi dafaravs,<br />

veraviTari Zala ver Secvlis, ver ganaqarvebs.<br />

igi, romeli aris ani da ჵ, dasabami da dasasruli yove<br />

lTa (gamocx. 21, 6), igi, romeli aris meufe meufeTa da ufali<br />

uflebaTa, iSva beTlems gamoqvabulSi. man uaryo mefis<br />

sasaxle, oqros taxti, dideba miwieri da warudga qveyanas<br />

bagaSi mwoli.<br />

erTi SexedviT rogori susti da daucveli Cans yrmis<br />

sicocxle misdami mtrulad ganwyobil am samyaroSi. magram<br />

ara. mis sisusteSi sul sxva siZlierea, mis simdableSi – sxva<br />

sidiade, mis morCilebaSi – sul sxva sikeTe. igi movida soflad,<br />

raTa sZlios mis borotebas. igi movida soflad, raTa<br />

gaaTbos Cveni gacivebuli, daSretili gulebi da aRavsos igini<br />

dakarguli siyvaruliT.<br />

TviT Sobis Ramis zecaa amis mowme: „da meyseulad iyo<br />

angelozisa mis Tana simravle erTa cisaTaჲ, aqebdes RmerTsa<br />

da ityodes: didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />

mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 13­14).<br />

ai, mizani RvTis ganxorcielebisa.<br />

uflis gankacebis madliT ganipo kretsabmeli adamia nis<br />

gonebisa da sulis ugrZnoblobisa. beTlemeli mwyemsebi gaxd­<br />

nen Rirsni, pirvelT exilaT gamoqvabulis aramiwieri dideba<br />

da Tayvani ecaT RvTaebrivi yrmisaTvis.<br />

dResac macxovris Sobis dRea. magram vin povebs mas, rom<br />

Tayvani sces da Seuvrdes?<br />

279


280<br />

saSobao epistole, 1990 w.<br />

mxolod wmidani guliTa, radgan msgavsi msgavss Seic­<br />

nobs. wmida saxarebac brZanebs: netar iyvnen wmidani guliTa,<br />

rameTu maT RmerTi ixilon.<br />

da sad ixilaven mas<br />

– sakuTar gulSi.<br />

iseve rogorc sufTa wyalSi mkveTrad airekleba tye,<br />

mze, ca, aseve sufTa gulSi aisaxeba RmerTi.<br />

aseTi guli sulierad beTlemis gamoqvabuls emsg a vseba.<br />

aseT gulSi iSveba macxovari da ara marto iSveba, mudmivad<br />

daivanebs iq.<br />

RmerTi aris Semqmneli Cveni gulisa. igi ganwmeds da ganaaxlebs<br />

mas, oRond xeli ar unda SevuSaloT da Cveni neba ar<br />

unda davupirispiroT mis macxovnebel da aRmadgenel Zalas. es<br />

ki gulisxmobs RvTis mcnebebis, RvTis kanonebis aRsrulebas.<br />

mose winaswarmetyvels egviptidan ebraelTa gamosvlis<br />

ormocdameaTe dRes Semoqmedisgan mieca kacTa modgmis gadamrCeneli,<br />

Cveni sulis amamaRlebeli aTi kanoni, romelTa<br />

dacva yvela morwmunis valia. swored maT minda Sevexo saSobao<br />

epistoleSi.<br />

pirveli oTxi mcneba gvaswavlis, rogori unda iyos Cv eni<br />

damokidebuleba uflisadmi, xolo danarCeni eqvsi gv ixsnis<br />

adamianebTan, moyvasTan swori Tanacxovrebis pr incipebs.<br />

pirveli mcneba: „me var ufali RmerTi Seni da ara iy vnen<br />

Senda RmerTi ucxoni Cemsa gareSe“.<br />

es mcneba moiTxovs, rom gvwamdes, gviyvardes, vsasoebdeT<br />

da Tayvans vcemdeT WeSmarit RmerTs.<br />

dRes, rogorc arasdros, swored es kanonia darRveuli.<br />

urwmunoeba, RvTis arsebobisadmi eWvi, eWvi sulis ukvdavebisa...


saSobao epistole, 1990 w.<br />

bindavs adamianTa gulsa da gonebas. zogierTni misdeven misnobas,<br />

jadoqrobas, xSiria mwvalebloba, mkrexeloba, mRvdlisadmi,<br />

eklesiis siwmidisa da wmida saidumloTadmi usulgulo<br />

damokidebuleba. xSiria gulgatexiloba da sasowarkveTileba,<br />

radgan adamianebi RvTis nacvlad imeds amyareben maTze,<br />

romelni arian Zlierni ama soflisani, anda sakuTar maRal<br />

Tanamdebobasa da simdidreze.<br />

yovelive es aris pirveli mcnebis sawinaaRmdego codvebi.<br />

rom SevicnoT RmerTi, aucilebelia, vikiTxoT wmida<br />

werili, wmida mamaTa Sromebi, unda viaroT da vilocoT eklesiaSi,<br />

SeviswavloT RvTis qmnileba – buneba da kacTa modgmis<br />

istoria, SeviswavloT Cveni sulieri samyaro. maSin vigrZnobT<br />

Semoqmedis unapiro siyvaruls, sibrZnesa da miuwvdomlobas,<br />

maSin vigrZnobT, rom „ufali RmerTi erT ars“ da SeviyvarebT<br />

mas yovliTa guliTa da yovliTa suliTa da yovliTa gonebiTa<br />

da yovliTa ZaliTa CveniTa (mark. 12, 29­30).<br />

meore mcneba: „ara hqmne Tavisa Senisa kerpi, arca yovladve<br />

msgavsi misi, raodeni ars caTa Sina ze da raodeni ars<br />

qveyanasa zeda qve, da raodeni ars wyalTa qveSe qveyanisa: ara<br />

Tayvanisce maT, arca msaxurebde maT“.<br />

es kanoni krZalavs WeSmariti RmerTis nacvlad fi z i kuri<br />

sxeulebis, arasulieri sagnebis, cis mnaTobebis, cx ovelebis,<br />

frinvelebis Tayvaniscemas. qristianisTvis ke rpTmsaxurebad<br />

iTvleba aseve codviTi midrekilebebisadmi monoba: bevrni es­<br />

wrafvian simdidris SeZenas, radgan maTi kerpi aris simdidre;<br />

zogi pativmoyvareobis avadmyofuri seniT aris Sepyrobili;<br />

zogs mTavar saqmed xorcieli siamovneba gauxdia; sxvani lo­<br />

281


Toben, azartul TamaSs misdeven... RmerTi da misi msaxureba<br />

ki aRar axsovT. TviT codnis SeZenis dauokebeli survili,<br />

mecnierul aRmoCenaTa simravle fass kargavs, Tu mas rwmena<br />

da siyvaruli ar gansazRvravs, radgan aseTi codna SeiZleba<br />

didi borotebis momtani gaxdes.<br />

maS, iyaviT brZenni, TavSekavebulni, Tavmdabalni da<br />

RvTismsasoebelni.<br />

zogierTi seqtanturi mimdinareoba wmidanTa Tayvaniscemis<br />

gamo adanaSaulebs marTlmadidebel eklesias da amas<br />

kerpTayvanismcemlobad gviTvlis.<br />

Cveni pasuxi aseTia: xom gvwams, rom adamianebs SeuZliaT<br />

erTmaneTs locviT Seewion (rasac seqtantebic ar uaryofen),<br />

xom gvwams sulis ukvdaveba da imqveynad maradiuli cxovreba;<br />

da Tu Cven SegviZlia erTmaneTisTvis locva, ratom ar Seu­<br />

ZliaT RvTis winaSe CvenTvis mlocvelni da mvedrebelni<br />

iyvnen: RvTismSobeli deda, wmida nino, wmida giorgi da sxvani.<br />

Tavisi RvawliTa da saTno cxovrebiT maT xom uflisagan gansakuTrebuli<br />

madli moipoves da amdenad RmerTi maT Txovnas<br />

ufro ar ismens? ra Tqma unda, es asea.<br />

seqtantebi aseve gangvikiTxaven xatebis gamo. maT ar moswonT,<br />

rom xatTan viCoqebT da vemTxveviT mas. sinamdvileSi<br />

Cven Tayvansa vcemT ara ficars an saRebavs, aramed im pirvelsaxes,<br />

romelic gamosaxulia xatze; azrobrivad Cven swored<br />

mas vemTxveviT da mxolod mis winaSe viyriT muxls. xati aris<br />

sarkmeli cisa.<br />

bibliidan viciT, aTi mcnebis momRebel mose winaswarmetyvels<br />

TviT RmerTma ubrZana taZarSi qerubimebis oqros ori<br />

gamosaxulebis dadgma, rac man aRasrula kidec.<br />

282<br />

saSobao epistole, 1990 w.


saSobao epistole, 1990 w.<br />

edesis mTavars, avgarozs, ieso qristem gaugzavna Ta visi<br />

xati, xelTuqmnelad saxeldebuli.<br />

istoriidan cnobilia, rom luka maxareblis mieraa<br />

dawerili RvTismSoblis ramdenime xati...<br />

wmidanTa da xatTa saswaulTmoqmedi Zalis mravali<br />

magaliTia cnobili. gavixsenoT Tundac iveriis RvTismSoblis<br />

an „Rirs ars WeSmaritad“ saxeldebuli RvTismSoblis xatis<br />

saswaulebi; gavixsenoT, rogor aRdga mkvdreTiT micvalebuli<br />

wmida elise winaswarmetyvelis Zvlis Sexebisas. es faqti xom<br />

wmida werilSia damowmebuli.<br />

ase rom, marTlmadidebelTadmi wayenebuli braldeba<br />

arasamarTliania da mwvaleblur azrs Seicavs.<br />

mesame mcneba: „ara moiRo saxeli uflisa RmrTisa Senisa<br />

amaosa zeda“.<br />

danaSaulia, roca ubralo da usargeblo laparakisas<br />

RvTis saxels axseneben. kidev ufro didi da mZime codvaa, Tu<br />

RvTis saxeliT tyuilad ificeben. RvTis gmoba, RvTis samar­<br />

Tlis gankiTxva, locvisas ugulisyuroba, aRTqmis darRveva...<br />

yvelaferi es aris mesame mcnebis winaaRmdegi. RvTis saxeli<br />

didi krZalviT da SiSiT unda warmoTqvaT. gaixseneT, Tu rogor<br />

agviwers esaia winaswarmetyveli Tavis xilvas: „ – vixile ufali<br />

mjdari amaRlebuli, zeaRmarTul taxtze, da misi kalTebi<br />

avsebda taZars. TaviT serafimebi edgnen, eqvs­eqvsi frTa esxa<br />

TiToeuls; oriT saxes ifaravdnen, oriT fexebs ifaravdnen,<br />

oriT frendnen... da ambobdnen: wmidaa! wmidaa! wmidaa sabaoT<br />

ufali! misi didebiT savsea qveyniereba“ (es. 6, 1­3).<br />

ai, rogori mowiwebiT msaxureben RmerTs zeciuri Zalebi.<br />

miT umetes Cven meti ridi da Tayvaniscema gvmarTebs.<br />

283


284<br />

saSobao epistole, 1990 w.<br />

meoTxe mcneba: „moixsene dRe igi SabaTi da wmida hyav igi,<br />

eqvs dRes iqmode, da hqmne maT Sina yovelive saqme Seni, xolo<br />

dRe igi meSvide, SabaTi, ars uflisa RvTisa Senisa“.<br />

bibliaSi weria, rom RmerTma eqvs dReSi Seqmna samyaro,<br />

meSvide dRes ki daloca igi, akurTxa da saqmisgan daisvena. es<br />

meSvide dRe iyo SabaTi.<br />

qristianebi uqmoben SabaTsac da kvirasac, radgan kvira<br />

ieso qristes aRdgomisa da Cveni xsnis dRea.<br />

meoTxe mcnebis darRveviT scodaven isini, romelnic<br />

am dReebSi ar uqmoben, ar zeimoben. dResaswauli yovelTvis<br />

winadRis saRamodan iwyeba. Tu morwmune xar, am dros yvela<br />

saqme unda datovo da eklesiaSi waxvide, raTa miiRo RvTis<br />

kurTxeva. dResaswaulisa da kviris wirvaze daswreba xom yovlad<br />

aucilebelia. wirvisas ikiTxeba da igalobeba specialuri<br />

locvebi, romelic didi Zalis mimcemia rwmeniTa da siyvaruliT<br />

mosulTaTvis.<br />

samwuxarod, dRes xSiria ojaxebi, romelTa wevrebi<br />

gamudmebiT muSaoben, ar ician SabaT­kvira da dResaswauli.<br />

isini, rogorc wesi, ubaraqoni da umadloni arian, radganac<br />

maTze ar aris RvTis locva­kurTxeva.<br />

mexuTe mcneba: „pativi­ec mamasa Sensa da dedasa Sensa, raTa<br />

keTili geyos Sen da dRegrZeli iyo qveyanasa zeda“.<br />

es metad mniSvnelovani mcnebaa. mSoblebis pativiscemazea<br />

damokidebuli Svilebis keTildReoba. wmida werili<br />

gvaswavlis, Tu ra didi mniSvneloba aqvs ded­mamis dalocvas,<br />

oRond dalocva unda iyos damsaxurebuli, mSoblebis dafasebiT<br />

mopovebuli.<br />

gansakuTrebuli yuradReba sWirdeba avadmyof, xanda


saSobao epistole, 1990 w.<br />

zmul, dauZlurebul mSoblebs. arada zogierTi Tavidan<br />

iSorebs maT da moxucebulTa TavSesafarSi gzavnis. es saSineli<br />

sisastikea.<br />

mSoblebi wuxan, tirian Svilebis udieri saqcielis gamo,<br />

Tumca umeteswilad TviTon arian damnaSaveni, radgan qristianuli<br />

rwmeniTa da siyvaruliT ar gazardes isini.<br />

ded­mamis upativcemulobis mizeziT Svilebi Semdeg sxvadasxva<br />

avadmyofobiT itanjebian; maT ojaxSi ar aris simSvide<br />

da siyvaruli.<br />

yvelas unda axsovdes: rogorc TviTon eqceoda mSoblebs,<br />

ise moeqcevian mas misi Svilebi.<br />

mexuTe mcneba aseve gulisxmobs keTil damokidebulebas<br />

ufrosi adamianebis, axloblebis, moZRvrebis mimarT. magram,<br />

Tu mSobeli an nebismieri sxva pirovneba Cvengan RvTis sawinaaRmdego<br />

saqmis aRsrulebas iTxovs, ara varT valdebulni<br />

davemorCiloT mas.<br />

meeqvse mcneba: „ara kac hkla“.<br />

mkvleloba saSineli danaSaulia. sxvisi sicocxlis xelmyofi<br />

scodavs ara marto adamianis, aramed RvTis winaSec,<br />

radgan Cven ara gvaqvs ufleba RvTis mier moniWebuli sicocxle<br />

movuspoT kacs.<br />

am codvis Camdeni adamiani amqveynadac didad dasjilia.<br />

gavixsenoT, pirveli mkvleli, kaeni, romelmac Tavisi Zmis,<br />

abelis sisxli daRvara, adgils ver poulobda axlo blebis<br />

wreSi. amitomac sxvagan gadaixvewa da iq tanjvaSi dalia Tavisi<br />

dReni, xolo am codvis gamo sasjeli mTel mis mo dgmaze gadavida.<br />

asevea axlac.<br />

mkvlelobis gansakuTrebuli saxea aborti. am dros TviT<br />

285


deda xdeba mkvleli sakuTari Svilisa. samwuxarod, bevrni ver<br />

grZnoben danaSauls, arada amisTvis mkacrad daisjebian. ra<br />

Tqma unda, daisjeba isic, vinc aborts ake Tebs.<br />

didi codvaa kanoni sikvdiliT dasjis Sesaxeb, radganac<br />

Cven amiT borotebas ki ar vspobT, aramed vamravlebT. „borotebas<br />

borotebiT ver gankurnav, – gvarigebs basili didi, – mas<br />

mxolod sikeTiT SeiZleba uwamlo“. humanur, samarTlebriv<br />

saxelmwifoSi ar SeiZleba arsebobdes sasjelis es araadamianuri<br />

saxe.<br />

saSineli codvaa TviTmkvleloba. igi protestia RvTis<br />

nebis winaaRmdeg da suliwmidis gmobad iTvleba. TviTmkvleli,<br />

Tu igi fsiqikurad daavadebuli ar aris, sabolood<br />

wariwymeds suls. misTvis locvac ki ar SeiZleba.<br />

fizikuris garda, aris sxva saxis mkvlelobac: Seura cxyofiT,<br />

crumowmeobiT, dasmeniT, ciliswamebiT... wmida ioane<br />

RvTismetyveli wers: „yovelsa romelsa sZuldes Zmaჲ Tჳsi, igi<br />

kacis­mklveli ars da iciT, rameTu yovelsa kacis­mklvelsa<br />

ara aqus cxorebaჲ“ (1 ioan. 3, 15).<br />

RmerTma yvela daifaros am saSineli codvisagan.<br />

meSvide mcneba: „ara imruSo“.<br />

es mcneba krZalavs arakanonier, danaSaulebriv urTierTobas<br />

qalsa da kacs Soris. aq Sedis Semdegi codvebi: siZva,<br />

meZaoba, sisxlis aRreva, garyvnileba, col­qmruli cxovrebis<br />

damaxinjebuli saxeebi...<br />

„siZvaჲ da yoveli ara­wmidebaჲ... nucaRa saxel­edebin<br />

Tquen Soris“ (efes. 5, 3), – gvafrTxilebs mociquli pavle. adamians<br />

didi TavSekaveba marTebs; ufali brZanebs: Tu kaci ndomiT<br />

Sexedavs qals, man ukve imruSa Tavis gulSi (maT. 5, 27­28).<br />

arawmida fiqrebi, survilebi, uxamsi simRerebi da xum­<br />

286<br />

saSobao epistole, 1990 w.


saSobao epistole, 1990 w.<br />

robebi, zedmeti garToba, uzneo sanaxaobani, nayrovaneba,<br />

sasmelis uzomo sma... aris codva, romelic meSvide mcnebis<br />

darRveviTa da mZime danaSauliT mTavrdeba. danaSauls ki<br />

mosdevs RvTis sasjeli.<br />

merve mcneba: „ara iparo“.<br />

aravis aqvs ufleba aiRos is, rac mas ar ekuTvnis. aq Sedis<br />

Semdegi codvebi: qurdoba, anu sxvisi nivTis, sxvisi sakuTrebis<br />

malulad aReba; Zarcva – sxvisi qonebis ZaliT mitaceba;<br />

mkrexeloba – RvTisTvis miZRvnili, Sewiruli nivTebisa da<br />

saerTod saeklesio qonebis miTviseba an moparva; meqrTameoba,<br />

mevaxSeoba (roca procentiT gascemen fuls), muqTaxoroba...<br />

zogjer qurdebi da damnaSaveni TavianTi saqcielis gamarTlebis<br />

mizniT saxarebidan iSvelieben im avazakis ma galiTs,<br />

romelic macxovarTan erTad awames da romelic masTan erTad<br />

samoTxeSi moxvda.<br />

avazaki Sewynarebul iqna, radgan sikvdilis win moaswro<br />

monanieba. man mTeli arsebiT igrZno Tavisi ganvlili cxovrebis<br />

simZime da ganaCenic samarTliani gamoutana Tavs da Tavis<br />

amxanags, romelsac masTan erTad awamebdnen. jvarze gakruli<br />

is miubrunda macxovars da uTxra: „Cuen samarTlad Rirsi,<br />

romeli vqmeniT, moguegebis“ (luk. 23, 41).<br />

imdenad Zlieri iyo masSi sinanuli, rom codviT damZimebuli<br />

misi guli ganiwmida da igrZno is, rasac sxvebi ver<br />

xvdebodnen; igrZno, rom mis gverdiT RmerTi ewameboda; amitom<br />

sTxova: „momiჴsene me, ufalo, odes moxჳde sufeviTa SeniTa“<br />

(luk. 23, 42).<br />

da miugo iesom: „amen getyჳ Sen: dRes Cem Tana iyo samoTxesa“<br />

(luk. 23, 43).<br />

es magaliTi naTeli dadasturebaa imisa, rom yvela<br />

287


codvidan SeiZleba amaRleba da ganwmenda; da rom RvTis mowy­<br />

alebas ara aqvs sazRvari.<br />

cruiTa“.<br />

288<br />

saSobao epistole, 1990 w.<br />

mecxre mcneba: „ara cili swamo moyvassa Sensa wamebiTa<br />

es mcneba Cvengan moiTxovs simarTlis gziT svlas. mZime<br />

codvad iTvleba: crumowmeoba, ciliswameba, dabezReba, moZmis<br />

gankiTxva...<br />

Rirsi mama antoni didi wers: urCxulis ena nakleb saSiSia,<br />

vidre ena cilismwameblisa, radgan aseTi kaci Cxubsa da<br />

ganxeTqilebas agdebs mSvidobiT mcxovreb adamianebs Soris,<br />

Tesavs borotebasa da RvarZls axloblebSi, arRvevs erTobas.<br />

vinc aseT pirovnebas saxlis kars gauRebs, TviTonac codvis<br />

morevSi Cavardeba. aseT kacTan urTierToba mkvlelTan urTierTobas<br />

niSnavs.<br />

cilismwameblis ena msgavsia gvelis Sxamisa. umjobesic<br />

kia gvelisa da morielis gverdiT cxovreba, vidre cilismwamebelTan<br />

axlo yofna, radganac igi Tavisi seniT sxvasac aavadebs<br />

da isini erTad ganikiTxebian RvTis samsjavroze.<br />

RmerTi mowyalea, magram icodeT, ciliswamebis codva<br />

Znelad Seendoba kacs. amitomac, „nu SegrcxvebaT aseTi adamianebisagan<br />

ganze gandgomisa, Torem maTi SxamiT Tqvenc daavaddebiT“<br />

(antoni didi).<br />

meaTe mcneba: „ara guli giTqmides colisaTvis moyvasisa<br />

Senisa, ara guli giTqmides saxlisaTvis moyvasisa Senisa, arca<br />

yanisa, misisa, arca karaulisa misisa, arca yovlisa sacxovarisa<br />

misisa, arca yovlisa misTvis, raica iyves moyvasisa Senisa“.<br />

es mcneba moiTxovs, kmayofilni viyoT Cveni xvedriT,<br />

Cveni mdgomareobiT, raTa xeli ar dagvrios sulis fiTrma –


saSobao epistole, 1990 w.<br />

Surma. Suri pirvel yovlisa zians ayenebs mas, vinc am seniTaa<br />

Sepyrobili.<br />

sxva codva ufro uxeSia da sulSic ise ar Rvivdeba, rogorc<br />

Suri, – wers basili didi, – Suri ki ise Wams kacis suls,<br />

rogorc Jangi rkinas... Suri aris wuxili sxvis sikeTesa zeda.<br />

wmida grigol RvTismetyveli ki ase gvafrTxilebs: Suri<br />

wylulia sulisa da sawamlavi misi. igia – erT­erTi yve laze<br />

usamarTlo da, amave dros, samarTliani vneba. usamarTlo<br />

imitom, rom keTilTa simSvides arRvevs, samarTliani ki imitom,<br />

rom Sinaganad axmobs mas, vis sulSic budobs.<br />

Cven ganvixileT aTi mcneba, raTa erTxel kidev gvegrZno<br />

maTi sidiade da aucilebloba TiToeuli CvenganisaTvis. es<br />

mcnebebi ekuTvnis mTel msoflios da isini, iseve rogorc Sesaqmis<br />

aqti, Sedegia RvTaebrivi siyvarulisa.<br />

zogjer kiTxuloben – rad Seqmna RmerTma qveyana, sadac<br />

amdeni usamarTloba da mwuxarebaao?<br />

RmerTi siyvarulia. mas ar SeuZlia iyos martoobaSi.<br />

siyvaruli eZebs sxvas, rom uyvardes da surs, TviTonac iyos<br />

sxvisagan Seyvarebuli.<br />

amitomacaa Sesaqmis aqti RvTaebrivi bunebis gamovlineba.<br />

rac Seexeba usamarTlobas, igi modis ara RvTisagan,<br />

aramed adamianisagan. adamians aqvs moniWebuli Tavisufali<br />

neba, sikeTisa da borotebis qmnis sruli SesaZlebloba, arCevanis<br />

ufleba. winaaRmdeg SemTxvevaSi is uflis xelSi ubralo<br />

manqana, iaraRi iqneboda.<br />

mTavaria Cven gadavwyvitoT, ras vamjobinebT: sikeTis<br />

viwro, eklian, magram gadamrCenel biliks, Tu codvis farTo<br />

289


gziT svlas. zogjer isic Wirs, gaarkvio ra aris codva da ra<br />

– madli. amitomac SesTxovs RmerTs solomon brZeni: moaniWe<br />

Sens morCils guli gonieri, rom sikeTe gaarCios borotebisagano<br />

(3 mef. 3, 9).<br />

gulis sibrZne mcnebaTa dacviT moipoveba; magram um­<br />

Tavresi maT Soris aris SiSi uflisa.<br />

„SiSi uflisaჲ – dasabami sibrZnisaჲ“ (fsalm. 110, 10).<br />

„SiSi uflisaჲ – dasabami sikeTisaჲ“ (wmida isaak asuri), – br­<br />

Zaneben wmidanni.<br />

es SiSi gansxvavdeba adamianuri SiSisagan. igia rwmenasa da<br />

siyvarulze dafuZnebuli grZnoba; grZnoba, romelic pirovnebas<br />

gadaarCens codviTi midrekilebebisagan da Ri rsyofs mas<br />

RvTaebriv siyvarulTan erTad gaxdes mo na w ile kacobriobis<br />

xsnisa. amisTvis gaiRo RmerTma udidesi msxverpli: „Zeca Tჳsi<br />

mxolodSobili mosca mas (sofels), ra ჲTa yovelsa romelsa<br />

hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“<br />

(ioan. 3, 16).<br />

Ze RvTisa, ieso qriste, movida CvenTan, raTa, rogorc<br />

erTi filosofosi wers, naTlad dagvenaxa da mkveTrad Se gvegrZno<br />

Cveni sisuste, Cveni uZlureba yvelaze umniSvnelo sakiTxebSic<br />

ki, da davlodebodiT gamowvdil xelebs, romelic<br />

fexze dagvayenebda.<br />

macxovari iSva, xsnis gza ganaTda. maS, SevimosoT misi<br />

rwmeniT da misi madliT, „rameTu yoveli romeli Sobil iyos<br />

RmrTisagan, sZlevs sofelsa da ese ars Zlevaჲ, romliTa<br />

sZlevs sofelsa sarwmunoebaჲ Cueni“ (1 ioan. 5, 4).<br />

qriste iSva – adidebdeT mas!<br />

qriste zeciT gardamoxda – miegebeT!<br />

290<br />

saSobao epistole, 1990 w.


siyvaruliT gilocavT yvelas qristes Sobis diad dR ­<br />

esaswauls. SevsTxovT RmerTs, sulierad fexze dadges sa ­<br />

qarTvelo; viyoT erTobiT RmerTTan da erTmaneTTan „vi xa­<br />

rebdeT da viSuebdeT da mivsceT mas didebaჲ, rameTu mo vida<br />

qo rwili kravisaჲ“ (gamocx. 19, 7).<br />

CvenTan ars RmerTi!<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1990 w.<br />

saSobao epistole, 1990 w.<br />

291


ქ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1990 w.<br />

yovelTa qarTvelTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa<br />

da samSoblos sazRvrebs gareT mcxovrebTa:<br />

„madli uflisa Cuenisa ieso qristesi da<br />

siyvaruli RvTisa da mamisa da ziareba sulisa<br />

wmidisa iyavn Tqven yovelTa Tana“, amin.<br />

ristes mier sayvarelno Zmano da dano,<br />

qriste aRdga!<br />

„Rame igi gangueSora, da dRe Semogueaxla; ganviSorneT<br />

ukue saqmeni bnelisani da SevimosoT saWurveli naTlisaჲ“<br />

(rom. 13, 12);<br />

paseqi qristesi Zvel dros momxdari saswaulis gaxseneba<br />

293


ki ar aris, aramed realuri Sexvedra aRdgomil macxovarTan;<br />

es aris sixaruli, romelsac mxolod morwmune grZnobs da<br />

ganicdis; es aris sixaruli, adamianis gu lSi dautevneli. misi<br />

madliT aRvsili yvelas siyvaruliT gilocavT:<br />

294<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

qriste aRdga!<br />

aRdga mSvidoba da naTeli soflisa; aRdga sibrZne da<br />

WeSmariteba, aRdga meore adami – RmerTi vnebuli, ufali uflebaTa.<br />

sxeuls gayrilma misma yovladZlierma sulma Semusra<br />

sakrvelni sikvdilisa, bWeni jojoxeTisa da Tavis morwmuneT<br />

gauxsna winaparTa codvis mizeziT daxSuli kari cisa da<br />

samoTxisa.<br />

qriste „mieca codvaTa CuenTaTჳs da aRdga ganmarTlebisa<br />

CuenisaTჳs“ (rom. 4, 25); vemsgavsoT qristes, rameTu Cveni<br />

xsnisaTvis msgavs Cvenda iqmna; ganvRmrTdeT, rameTu igi Cveni<br />

mizeziT gankacda; Tavi daimdabla, raTa Cven aRvemaRlebineT;<br />

sofels warudga Rataki, raTa Cven gavemdidrebineT; iqmna<br />

Seuracxyofili, raTa Cven ganvedidebineT; iyo satanjveliT<br />

gvemuli, raTa Cven Zlevaჲ mogvepovebina; mokvda, rom gamovexseniT;<br />

aRdga, rom qvesknels STacvivnulni zecis simaRles<br />

vziarebodiT (grigol RvTismetyveli).<br />

nawilobriv mainc rom vigrZnoT macxovris mier gaRebuli<br />

msxverplis sidiade da Cvendami misi usazRvro siyvaruli,<br />

sakuTar sulSi unda CavixedoT; TiToeulma cal­calke da<br />

yvelam erTad unda ganvicadoT Cveni sisusteni, vamxiloT Cveni<br />

codviTi midrekilebani, raTa marTal mezveresaviT guliT<br />

SevTxovoT Semoqmeds: RmerTo, milxine me codvils, da im


saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

mezveresaviT miviRoT Sendoba da miteveba codvaTa CvenTa.<br />

diax, dRes Cveni movaleobaa, Tvali gavusworoT real­<br />

obas. SevCerdeT da vidre xvalisken mimaval gzas sabolood<br />

davadgebodeT, davfiqrdeT, vin viyaviT da rad viqeciT. dav<br />

fiqrdeT, rogor vipovoT sakuTari Tavi, saiT gvibiZgebs<br />

in stinqti da sinamdvileSi ki sad aris is erTaderTi gadamr­<br />

Ceneli biliki, romelsac Cveni suli daeZebs?<br />

Cvens erovnul arss, Cvens erovnul mTlianobas, ro gorc<br />

brZanebs wmida ilia marTali, sami mZlavri fesvi asazrdoebs:<br />

sakuTari miwa, qristianoba da ena qarTuli. maT TvalisCiniviT<br />

unda gavufrTxildeT, radgan Tu qarTvelTa Soris daikarga<br />

grZnoba da gancda am WeSmaritebisa, im gadamrCenel biliks<br />

verasodes mivagnebT.<br />

saaRdgomo epistoleSi minda Sevexo Cveni dRevandelobis<br />

zogierT mtkivneul sakiTxs.<br />

samwuxarod, warsulma wlebma Cvens azrovnebas fsiqologiuri<br />

rRvevis daRi daasva; misi mizani iyo adamianis<br />

arsidan RvTis gandevna da misi adgilis dakaveba. amitom<br />

yvelaferi, rac aRniSnul princips ar emorCileboda, ideologiisTvis<br />

miuRebeli iyo. ar sWirdeboda mas demokratia,<br />

siyvaruli, Tavisufleba, WeSmariteba... rwmenisa da inteleqtis<br />

uaryofam ganapiroba msoflmxedvelobisa da zogadadamianuri<br />

mrwamsis rRveva; sinaTlis adgilas ga mefda sibnele,<br />

siyvarulis adgilas – siZulvili, codnis magivrad – umecreba,<br />

RvTis nacvlad – urwmunoeba. zneoba da sulieroba ise dainTqa<br />

mkvdrad naSobi ideologiis sqemaSi, ise gailia da gafermkrTalda,<br />

verc ki vigrZeniT, rodis davkargeT igi. adamiani<br />

iqca momavlisTvis metad saSiS manqanad, avtomatad.<br />

295


296<br />

Cveni dabali sulierobis maniSnebeli bevri magaliTia,<br />

bevri faqtia.<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

riT SeiZleba avxsnaT, Tu ara amiT, qarTvelis mimarT<br />

qarTveli adamianisve daundobeli sisastike? Cveni Svilebi<br />

Cven Tvalwin erTmaneTs xocaven iseTi RvarZliT, iseTi gametebiT,<br />

romliTac qristiani kaci samSoblos mtersac ki ar<br />

gawiravda.<br />

anda saidan modis Cveni dauokebeli survili, gamosworeba<br />

daviwyoT sxvisiT da ara Cveni TaviT? ratom vxedavT<br />

sxvis nakls da sakuTars ki ar vamCnevT, ratom vxedavT sxva<br />

adamianSi mxolod „savles“ da imas ki ar vfiqrobT, rom ufals<br />

ZaluZs „savle“ aqcios „pavled“, codvili – wmindanad, boroti<br />

– keTilad. ampartavneba Cveni xSirad iqamdec ki midis, rom am<br />

gardaqmnasac ver vitanT; gvSurs, gvinda, adamiani, romelsac<br />

Cven ase mkacrad vakritikebdiT, ganvikiTxavdiT, samudamod<br />

boroti darCes. gvaviwydeba macxovris erT­erTi mTavari mcneba:<br />

RvTisa da moyvasis siyvaruli. es Tu axlavs kacs, maSin<br />

igi mimtevebelicaa. zogierTi ki isea gaborotebuli, Tvlis,<br />

TiTqos mimteveblobam daRupa saqarTvelo.* aseT pirovnebaSi<br />

dakargulia ara marto qristianuli suli, aramed adamianuric.<br />

unda gvaxsovdes sityvebi wmidisa basili didisa: boroteba<br />

borotebiT ar ikurneba, mas siyvaruliT uwamleb mxolod.<br />

qristianul rwmenaze da siyvarulze dafuZnebulma mimteveblobam<br />

ki ar dagvRupa, gadagvarCina.<br />

Cveni eris winaSe didi problemebi dgas. mdgomareoba<br />

rTuldeba da uaresdeba imiTac, rom qarTvelTa Soris ar<br />

aris Tanxmoba, metic, xSirad mtrobaa, rac gansakuTrebulad<br />

gamovlinda Tanamedrove politikuri cxovrebis fonze.<br />

* მიმტევებლობა და უპასუხისმგებლობა სხვადასხვა ცნებაა.


saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

mravalpartiuloba SesaniSnavi da namdvilad demokra­<br />

tiuli saxelmwifoebrivi wyobaa, magram mas xom unda keTilad<br />

gamoyeneba; iseT saxelmwifoebSi, sadac demokratia da partiebis<br />

simravle ukve saukuneobiT arsebobs, gamomuSavebulia<br />

kamaTis eTika. CvenTan ki es arc iyo da arc aris. Cveni sulieri<br />

da kulturuli done imdenad dabalia, rom kamaTis dros gadavdivarT<br />

erTmaneTis Seuracxyofaze, muqaraze, ar veridebiT<br />

arc cocxals, arc mkvdars. jer kidev Zveli romaelebi ambobdnen:<br />

micvalebulze an kargi unda Tqvan, an araferio. Cven ki<br />

warmarTebis donemdec ver avmaRlebulvarT. cudis Tqmas ar<br />

vjerdebiT, mkvdrebs saflavebSic aRar vayenebT.<br />

dadga dro ufrosi Taobis jer arnaxuli daundobeli<br />

lanZRvisa im sababiT, TiTqos man daRupa saqarTvelo.<br />

is ki gvaviwydeba, rom XIX­XX saukuneebSi Cveni eris cxovrebaSi<br />

momxdari faqtebi Sedegi iyo swored qarTvelTa<br />

sulieri donis dakninebisa, sulmokleobisa, urTierTmtrobisa...<br />

da rom winaparTa es nakli CvenSicaa; Cvenc monani varT<br />

am simdablisa, Tavi ki ucodveli gvgonia. sakiTxavi isicaa,<br />

maT adgilas gana Cven ukeTesni viqnebodiT: gavuZlebdiT ki im<br />

wlebis simZimes?<br />

saerTod Cven gvaviwydeba, rom codva unda gvZuldes,<br />

magram codvis Camdeni adamiani, rogorc borotis sacodavi<br />

iaraRi, unda gviyvardes da gvebralebodes. igi ki ar unda<br />

moviZuloT, aramed davexmaroT mas naklis daZlevaSi. mo­<br />

Zmis mxilebas ki siyvaruli unda edos safuZvlad, Torem igi<br />

moyvasis siZulvilsa da mtrobaSi gadaizrdeba da ufro didi<br />

borotebis saTaved iqceva. nebismieri partiis wevrsa Tu upartioSi,<br />

xandazmulsa Tu WabukSi mteri ki ara, Cveni mama, deda,<br />

297


da, Zma, megobari unda davinaxoT da am TvalTaxedvidan unda<br />

vizrunoT cxovrebis gamosasworeblad.<br />

RmerTi iTxovs Cvengan Sendobas sxvaTa, raTa mas mieces<br />

saSualeba iyos mowyale Cvendami; da Tu ar SegviZlia mowyale<br />

viyoT SeuracxmyofelTadmi, rogorRa vTxovT ufals Sewevnas,<br />

rogorRa vambobT: „momiteven Cven Tananadebni Cve nni, viTarca<br />

Cven mivutevebT TanamdebTa maT CvenTa“, gana Cven codvebiT<br />

yoveldRiurad ar SeuracxvyofT RmerTs?! ratom viTxovT<br />

misgan lmobierebas, roca Cven ulmobelni varT?! da Tu vapatiebT<br />

moyvass Secdomebs, nu vifiqrebT, rom keTilni varT mis<br />

mimarT; sikeTes Cven mxolod sakuTar Tavs vukeTebT.<br />

gonierni maSin viqnebiT, Tu saqmis keTebas daviwyebT ara<br />

lanZRviT, aramed erTmaneTis gverdSi amodgomiT, er T ma neTis<br />

mosmeniT, urTierTgagebiT, kargi ideebis gaziarebiT.<br />

sxva gza ar arsebobs; sxva gza damRupvelia.<br />

vfiqrob, saswrafod unda gaimarTos yvela partiisa da<br />

sazogadoebis warmomadgenelTa kreba, romelic gamoimuSavebs<br />

partiebis kamaTis eTikis kanonebs, romlis dacvac aucilebeli<br />

iqneba yvelasTvis.<br />

cnobili faqtia, adamianebi naklebad iziareben sxvaTa<br />

Sexedulebebs, magram roca ecnobian maT azrebs da Tavisas<br />

adareben, xSirad Sesabamisi cvlilebebi SeaqvT Tavis moqmedebasa<br />

da mimarTulebaSi.<br />

amitomac, Tu gvinda, rom erTiani gonivruli azri Camoyalibdes,<br />

CvenTvis miuRebeli poziciebic legaluri unda<br />

gavxadoT, Tanaxma unda viyoT, rom presis saSualebiT isini<br />

sajaro da naTeli gaxdes mTeli sazogadoebisaTvis.<br />

sxvadasxva azri erTmaneTze moaxdens gavlenas. isini<br />

298<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.


saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

dauaxlovdebian, Seavseben, miizidaven erTmaneTs da saboloo<br />

jamSi xels Seuwyoben poziciaTa urTierTgagebas, konsolidacias.<br />

imisTvis ki, rom gavecnoT sxvaTa Sexedulebebs, ganvsajoT<br />

da ganvsazRvroT momavlis mimarTuleba, dro gvWirdeba;<br />

miuxedavad imisa, rom sulsa da xasiaTSi gvizis siCqare,<br />

sulswrafoba unda daviokoT, xom faqtia, roca vCqarobT, bevr<br />

Secdomas vuSvebT.<br />

yovelive aqedan gamomdinare, mimaCnia, rom mitingebisa<br />

da gaficvebis saxiT evropidan Semosulma protestis Tu azris<br />

gamoTqmis am formam dro moWama; xalxi SeeCvia mas, da iRala<br />

da ukureaqcia gaCnda.<br />

sasurvelia, yvela partiis monawileobiT Seqmnil kompetentur<br />

organosTan Camoyalibdes „ideaTa banki“, romelic<br />

ganixilavs yvela wamoWril sakiTxsa da winadadebas, mTeli<br />

samarTlianobiT gansjis maT da sabolood daasabuTebs ama Tu<br />

im azris siswores an umarTebulobas.<br />

organos gadawyvetilebas unda daeTanxmos ideis Semomtani.<br />

organos ganaCeni aucileblad unda Sesruldes.<br />

me imedis TvaliT vuyureb momavals. amis safuZvels gvaZlevs<br />

Tundac 19 marts momxdari faqti. am dRes imZlavra CvenSi<br />

miZinebulma siyvarulma, SeerTda daqsaqsuli qarTuli suli,<br />

sinanulis madliT ganibana da Tanadgomisa da TanagrZnobis<br />

surviliT aRvsili erTgulebis ficiT wardga RvTis winaSe<br />

sionis taZarSi. RmerTma isminos maTi, RmerTma dalocos da<br />

Sekras saqarTvelo.<br />

unda gvaxsovdes, mteri uZluria, Tu Cven erTad viq nebiT.<br />

299


man ar unda gamonaxos moRalate Cven Soris. mteri dResac ar<br />

gvaklia, magram uflisa da RvTismSoblis dedobriv kalTas<br />

mindobilni, maT Cven esaia winaswarmetyvelis sityvebiT mivmarTavT:<br />

„TiviT orsulno, Calas dabadebT; cecxlia Tqveni<br />

sunTqva, Tqveniv SemWmeli“ (es. 33, 11).<br />

xvalindel dReze fiqri gansazRvravs Cvens gansakuTrebul<br />

mzrunvelobas axalgazrdebze; es sworia, magram<br />

ufro meti yuradReba mozard Taobas unda mivaqcioT.<br />

dRes gansakuTrebuli misia ekisrebaT qarTvel dedebs.<br />

maT unda SeZlon cxovrebis gaukuRmarTebuli wesis Secvla.<br />

maT akvnidanve unda Caunergon Svilebs RvTisa da moyvasis<br />

siyvaruli, erTgulebis, TanagrZnobis unari...<br />

cxovreba ise rodia mowyobili, aravisTan Segeqmnas<br />

konfliqti, aravis awyenino an aravin gawyeninos. Cvens Svilebs<br />

unda SeeZloT moTminebac, Sendobac, gatanac. es imas ki ar niSnavs,<br />

TiTqos maT ar unda vaswavloT Rirsebis dacva. magram<br />

maT Rirseba Rirseulad unda daicvan, ara laCruli gziT:<br />

kacis kvliT, borotebiT, daundoblobiT, aramed simarTliT,<br />

mSvidobiT, urTierTpativiscemiT.<br />

movuxmoT sibrZnesa da siyvaruls, rameTu sibrZne martooden<br />

siyvarulSia.<br />

aseve sagangebo yuradReba unda mieqces skolebs.<br />

aSS­dan saqarTveloSi Camosul moswavleTa erTi jgufis<br />

xelmZRvaneli miambobda, rom isini kolejebSi gegmiT<br />

gaTvaliswinebuli sagnebis garda bavSvebs aswavlian Cxubisa<br />

da usiamovnebis Semdeg maswavleblebisa da mSoblebis Caurevlad<br />

Serigebis sxvadasxva gzas; aswavlian sikeTis qmnas,<br />

mimteveblobas, gaWirvebulis daxmarebas, Sromis pativiscemasa<br />

300<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.


saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

da siyvaruls. Cven ki amaze arc gvifiqria. Cven vaswavliT, vin<br />

aris klasobrivi mteri da rogor movspoT igi.<br />

sasuliero seminariasa da akademiaSi ikiTxeba sagani,<br />

romelsac „zneobrivi RvTismetyveleba“ ewodeba. Tu RvTismetyveleba<br />

jer kidev miuRebelia Cvens skolebSi, zneoba xom<br />

aucilebelia. sagans davarqvaT „zneobrivi kultura“ da SevitanoT<br />

igi skolis programaSi.<br />

dRes bevrs laparakoben Tanamedrove pedagogikis na ­<br />

klze. gamoTqmulia mravali mosazreba, SemuSavebulia pr o ­<br />

grama... magram imas ki aravin dakvirvebia, rom pirveli kl ­<br />

a sidan damamTavrebel klasamde erT skolaSi moswavleTa<br />

sw o rad aRzrda SeuZlebelia; rom absurdi da udidesi danaS­<br />

a ulia, roca pirvelklasels vaiZulebT, TiTqmis imdenive<br />

xans ijdes gakveTilze mobilizebuli, ramden xansac vTxovT,<br />

vT qvaT, meaTe klasis moswavles. swavlebis aseTi formiT xom<br />

bavSvs Zalauneburad robotad vzrdiT.<br />

ymawvilis datvirTva Tavdapirvelad msubuqi formiT,<br />

vTqvaT 5 an 10 wuTiT unda daviwyoT. Semdeg ki nel­nela<br />

gavzardoT dro, rom is sibejiTes TandaTan SeeCvios. swavlebis<br />

procesSi Cveni is naklic unda gaviTvaliswinoT, ro m qarTvelebs<br />

gvaxasiaTebs saqmis kargad dawyeba, magram damTavreba ki<br />

gviWirs, ar gviyvars misi bolomde miyvana. amitom bavSvs ra<br />

xnis ganmavlobaSic davsvamT gakveTilze, iseTi davaleba unda<br />

mivceT, rom im droSi aucileblad Caetios, daasrulos igi an<br />

saqmis garkveuli nawili mainc, rom mas gamoumuSavdes dawyebulis<br />

aucileblad damTavrebis survili da moTxovnileba.<br />

albaT, yvelaze sasurvelia, skolebi daiyos klasebis<br />

mixedviT: erTi skola iyos pirveli klasebisaTvis, sxva –<br />

301


meore klasebisaTvis da a.S. anda erTi skola dawyebiTi klase­<br />

bisaTvis, meore – mozardTaTvis da a.S., samwliani Su alediT<br />

TiToeuli.<br />

302<br />

bolo wlebis mRelvarebam dagvanaxa, rom Cveni moqme­<br />

deba ZiriTadad grZnobebsa da emociebzea dayrdnobili da<br />

rom goneba ar akontrolebs mas. emociuroba kargia, igi Cveni<br />

Tv i sebaa, magram ar aris sakmarisi. gvaklia Rrma analizis<br />

un ari.<br />

saerTod, unda iTqvas, rom Tanamedrove adamianis az ro­<br />

vneba zedapirulia, moklebulia Rrma gansjas, rasac me cnierebi<br />

radios, televiziis, presis, kinos, Teatrisa da in formaciis<br />

sxva saSualebebis simravliT xsnian. kaci ver as wrebs yvelaf­<br />

ris aRqmas, amitomac misi goneba swrafad ga dadis erTi sagni­<br />

dan meoreze.<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

migvaCnia, rom am xarvezis gamosworeba SegviZlia, Tu<br />

Se iqmneba I klasidan damamTavrebel klasamde saskolo kursi<br />

Rr ma azrovnebis swavlebisaTvis, sadac gamoyenebuli iqneba<br />

Rv Tismetyvelebis, logikis, fsiqologiis, filosofiis, an ­<br />

T ropologiis... monapovari, Cveni eris sulieri da inte l e­<br />

q tualuri potenciali (Teoriuli masala aucileblad ma ga­<br />

liTebiT unda iyos ganmtkicebuli).<br />

Rrma azrovnebasTan ziareba bavSvs metad gauadvilebs<br />

sxva sagnebis aTvisebas. amasTan, Cven aRvzrdiT namdvilad<br />

Wkvian axalgazrdebs, romlebic icxovreben da imoqmedeben ara<br />

mxolod emociebiT, Tavisufalni iqnebian maqsimalizmisagan<br />

da Cvenze ufro gonierad, rwmeniT da simarTliT warmarTaven<br />

cxovrebas.<br />

qristes aRdgomis naTeli moicavs mTel samyaros. misi<br />

madliT niSandebulni unda ganvTavisufldeT codvisagan,


aTa veziaroT WeSmaritebas; Tu ar ganviZarcveT sxeuli Zveli<br />

adamisa da ar SevimoseT qristes samosiT, maradiuli sikvdilisaTvis<br />

gavwiravT Tavs.<br />

magram iesom xom Semusra sakvrelni sikvdilisa, – iki­<br />

Txavs zogi.<br />

sikvdili sami saxisaa: fizikuri, sulieri da maradiuli.<br />

macxovarma Cven sulieri da maradiuli sikvdilisagan<br />

gvixsna; gvixsna suliwmidis ganSorebisa da maradiuli satanjvelisgan.<br />

man Tavisi sisxliT da xorciT gamoisyida pirvelqmnili<br />

codva da amiT morwmuneTaTvis sasufevlis kari SeaRo.<br />

„me var aRdgomaჲ da cxorebaჲ, – brZanebs ufali, – romelsa<br />

hrwmenes Cemi, mo­RaTu­kudes, cxondesve. da yoveli,<br />

romeli cocxal ars da hrwmenes Cemi, ara mokudes igi ukunisamde“<br />

(ioan. 11, 25­26). aRdgomili macxovari aris utyuari<br />

mtkiceba imisa, rom WeSmariteba sZlevs sicrues, sikeTe – borotebas,<br />

siyvaruli – siZulvils, sicocxle – sikvdils.<br />

maS, davflaT Cveni codviTi midrekilebani da SevudgeT<br />

qristes; masTan erTad movkvdeT, raTa masTan erTad aRvdgeT<br />

da vididebodeT masTan erTad.<br />

gixarodeT, „rameTu ufalia Cveni msajuli, ufalia Cveni<br />

rjulmdebeli, ufalia Cveni meufe; is gadagvarCens“ (es. 33,<br />

22).<br />

gixarodeT, qriste aRdga!<br />

aRdgomilma macxovarma daglocoT da gagaZlieroT.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1990 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

303


ღ<br />

saSobao epistole<br />

1991 w.<br />

saqarTvelos wmida marTlmadidebeli eklesiis<br />

sulier Svilebs:<br />

„ase ambobs ufali, Seni Semqmneli... nu geSinia,<br />

radgan me gixseni Sen, Seni saxeliT mogiwode,<br />

Cemi xar Sen. roca wylebs gadaxval, SenTan viqnebi<br />

da mdinareebi ar wagiReben. roca cecxlSi Sex­<br />

val, ar daiwvebi da ali ar mogekideba, radgan<br />

me var ufali, Seni RmerTi... Seni macxovari“<br />

(es. 43, 1­3).<br />

vTismoyvareno RvTivkurTxeulno Svilno saqarTve­<br />

los marTlmadidebeli wmida eklesiisa, mSvidoba Tq­<br />

v enda da sixaruli RvTisa – mamisa da Zisa da sulisa wm idisa,<br />

305


omelsa Svenis dideba da Tayvaniscema ukuniTi ukunisamde,<br />

amin.<br />

gasaocari simdabliT warudga sofels ufali Cveni.<br />

Cv eulebrivi adamianuri samyoflis Rirsic ar gaxda igi. be­<br />

Tlemis gamoqvabulma da bagam Seikedla da gaaTbo Ze Rv T isa.<br />

angelozTa dasi mis qveynad movlinebas Sexvda sazeimo<br />

galobiT: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />

mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“. am dros ki sofeli, romlis<br />

xsnisTvisac ganxorcielda ieso qriste, ugrZnobi darCa<br />

aRsrulebuli diadi saidumlos, RvTis Sobis mimarT. oden<br />

ciurni mnaTobni iyvnen mowmeni ucxo saswaulisa, mxilvelni<br />

axladSobili macxovrisa.<br />

da gamoCnda uCveulo varskvlavi, romelmac uwinamZRvra<br />

da beTlemis gamoqvabulTan miiyvana mogvni bagaSi mwoli RvTis<br />

Tayvaniscemad.<br />

sidiade da Tavmdabloba – ra gaugebari da Seu Tav se­<br />

belia isini Cveni azrovnebisaTvis. arada aucilebelia Cavwv­<br />

deT am sityvebis azrs da ara marto gavicnobieroT igi, aramed<br />

vi cxov roT am suliskveTebiT, raTa SevZloT mivegeboT Cvenken<br />

momaval macxovars.<br />

306<br />

Tqven ikiTxavT: mivegeboT, magram riT? oqroTi, gun­<br />

drukiTa da muriT?<br />

saSobao epistole, 1991 w.<br />

sWirdeba ki ufals codviT damZimebuli Cveni sasaxleebi<br />

da qalaqebi, sxvaTa sikvdilisa da mwuxarebis fasad SeZenili<br />

Cveni qoneba an Cveni codna, maRali Tanamdeboba?<br />

ara, mas mxolod rwmeniTa da siyvaruliT gamTbari Cve<br />

ni wminda guli surs, raTa daivanos iq da arasdros gangvSordes.


saSobao epistole, 1991 w.<br />

Zveli romauli gamonaTqvamia: „mived, vnaxe, gavimar­<br />

jve“. zogs miaCnia, rom Rrma azriT savse es sami sityva romis<br />

imperatorebis mimarT iyo Tqmuli. vfiqrob, igi TiToeul<br />

Cvengansac exeba.<br />

yoveli Cvengani RvTis nebiT movida amqveynad, raTa<br />

ixilos igi, sarwmunoebiT sZlios wuTisoflis gansacdeliT<br />

savse cxovrebas da gamarjvebuli sufTa guliT warudges Semoqmeds.<br />

diax, Cveni amqveyniuri yofa raRac diadisa da maradiulis<br />

karibWea. miwieri cxovreba rTuli, winaaRmdegobebiT<br />

savse da mravalferovania. am mcire droSi unda movaswroT<br />

samyaros realuri saxis danaxva, misi sworad aRqma da, rac<br />

mTavaria, SevZloT sakuTari Tavis Secnoba. xedavde Sens Tavsa<br />

da samyaros ara erTmaneTisagan gancalkevebulad, aramed<br />

erTmaneTSi: Sens Tavs – samyaroSi da samyaros – SenSi, – ai, ras<br />

unda veswrafodeT Cven.<br />

Tavis Secnoba, upirveles yovlisa, CvenSi dabudeb uli<br />

sicruisa da tyuilis aRmoCeniT unda daviwyoT. unda davinaxoT<br />

yovelive araWeSmariti, farisevluri, romelic borkilad<br />

adevs Cvens suls; unda davinaxoT Cveni ampartavneba da egoizmi,<br />

romelic yoveli fexis nabijze Tan gvdevs da gvibiZgebs<br />

mravali codvis qmnisaken. am codviT savseni advilad gavcemT<br />

megobars, vRalatobT swor ideas, romelsac wlobiT mivyvebodiT,<br />

vRalatobT WeSmaritebas...<br />

da Tu gamosworebis survili gvamoZravebs, TavmdablobiT<br />

unda SevimosoT. mxolod igi sZlevs ampartavnebas.<br />

wmida makari didis cxovrebaSi vkiTxulobT: erTxel,<br />

roca wmida makari Waobiani adgilidan palmis totebiT xelSi<br />

Tavisi senakisken midioda, gzad eSmaki Sexvda, romelsac celi<br />

307


mihqonda. eSmaki Seecada celi wmidanisaTvis daertya, magram<br />

ver SeZlo da gabrazebulma uTxra: didia Zala Seni, makari.<br />

me arafriT SemiZlia Seni vneba. rasac Sen akeTeb, mec imaves vakeTeb;<br />

Sen marxulob, me sul ar vWam; Sen fxizlob, me saerTod<br />

ar mZinavs; mxolod erTi ramiT mjobixar.<br />

– riT? – hkiTxa wmidanma.<br />

– TavmdablobiT. Seni Tavmdablobis gamo me ar maqvs<br />

Zala Sens sawinaaRmdegod.<br />

da roca Rirsma mamam xelni aRapyro, demoni uCinar<br />

iqmna.<br />

msgavsi sulieri simaRle mxolod didi sulieri SromiT,<br />

gamudmebuli TviTdakvirvebiT, amqveyniur sacdurTa da­<br />

TrgunviTa da didi sarwmunoebiT miiRweva.<br />

xSirad adamiani ver umklavdeba wuTisoflis amao yo fas,<br />

mis mier SemoTavazebul sxvadasxva kolizias; mravalferovani<br />

arCevanis SesaZlebloba, urTierTgamomricxav garemoebaTa<br />

Tavmoyra, gza farTo da gza viwro... abnevs mis cn obierebas.<br />

Tu pirovneba WeSmariti sarwmunoebiT ar cxovrobs, misi<br />

interesebi miwieri da mswrafwarmavali survilebiT ganisaz­<br />

Rvreba, gzac misi aris farTo da damRupveli misi ukvdavi sulisTvis.<br />

rodesac wmida mefe daviTis Semdeg misi Ze, solomoni,<br />

avida samefo taxtze, ufals man, upirveles yovlisa, sibrZne da<br />

goniereba SesTxova. „da uTxra ufalman solomons: raki gulSi<br />

es gqonda da ar iTxove simdidre, qoneba, dideba, Seni mtrebis<br />

suli da arc xangrZlivi sicocxle iTxove, aramed mxolod<br />

codna gamomTxove samarTavad Cemi erisa, romelzedac me gagamefe,<br />

geZleva sibrZne da codna. iseT simdidres, qonebasa da<br />

308<br />

saSobao epistole, 1991 w.


saSobao epistole, 1991 w.<br />

didebas moganiWeb, romlis msgavsi arc Sens winamorbed mefeebs<br />

hqondaT da arc Sens Semdeg eRirseba vinmes“ (2 neSt. 1, 11­12).<br />

diax, TiToeuli CvenganisTvis aucilebelia RvTivboZebuli<br />

sibrZne da goniereba, raTa SevZloT davinaxoT sakuTari<br />

Tavi da samyaro iseTi, rogoric is sinamdvileSia, davinaxoT<br />

isic, risi daTmobac SesaZlebelia da isic, rac unda davicvaT<br />

mtkiced; kargad unda davfiqrdeT, ra vakeToT, ras veswrafoT,<br />

rogor gavimarjvoT.<br />

upirvelesad Cveni adgili unda vnaxoT cxovrebaSi da<br />

ganvsazRvroT saxe Cveni saqmianobisa.<br />

rodesac specialobas virCevT, pasuxi unda gvqondes<br />

ki T xvebze: visTvis iqneba saWiro es saqmianoba, migviyvans igi<br />

RmerTamde, aqvs mas maradiuli Rirebuleba?<br />

dRes, marTalia, cocxlebi varT, magram, ar vuwyiT, ra<br />

gvelis xval. RmerTi Cvengan elodeba Cveni daniSnulebis aRsrulebas.<br />

Cveni maradiuli cxovreba damokidebulia imaze, Tu<br />

dRes ras vakeTebT da rogor vakeTebT, vzrunavT Tu ara Cveni<br />

sulieri amaRlebisaTvis.<br />

yovel epoqas Tavis Sexeduleba aqvs adamianze. adamians<br />

xan aamaRlebdnen, xan – daamdablebdnen, xan – aRmerTebdnen.<br />

droni icvlebian da Cvenc vicvlebiT masTan erTad, magram um­<br />

Tavresi – xateba RvTisa – ucvleli rCeba CvenSi da igi imdenad<br />

Zlieri da ganmsazRvrelia, rom SeuZlia mTlianad Secvalos<br />

pirovneba, Tu, ra Tqma unda, mas amis survili aqvs.<br />

harmoniuli Serwyma gonebisa da gulis SesaZleblo b ebisa<br />

exmareba adamians sulier, inteleqtualursa da ku lturul<br />

srulyofaSi, Tavis SecnobaSi. aseve udidesi mniSvneloba aqvs<br />

bibliis Seswavlas.<br />

309


310<br />

saSobao epistole, 1991 w.<br />

biblia aris erTaderTi wigni kacobriobisa, romelic<br />

warmogvidgens adamians iseTs, rogoric iyo da aris saerTod:<br />

dacemuli da aRmdgari, aRmdgari da dacemuli; gviCvenebs mis<br />

didebul da sust mxareebs. biblia ar pirferobs da arc amcirebs<br />

pirovnebas, aramed warmogvidgens mas iseTs, rogoradac<br />

xedavs adamians misi Semoqmedi RmerTi, yovlis mxilveli.<br />

biblia xsnis Cveni sulis ufaqizes Sreebs, TvalnaTliv<br />

gviCvenebs Sedegs codvisa da borotebisa, Sedegs siyvaru lisa<br />

da sikeTisa, gviCvenebs maradiul da warmaval Rirebulebebs.<br />

vinc dakvirvebiT kiTxulobs wmida werils da sarw mu noebiT<br />

cxovrobs, man icis, rom maradiulisaTvis ucxoa si xarbe,<br />

iq ar aris ganyofa Cemsa da Sen Soris. is xedavs, rogor Sorde­<br />

ba yovelive saukeTeso, keTilSobiluri xarb, TavisTavis moyvare<br />

suls, romelic martodmarto iwvis da u kmayofilebeli<br />

egoizmis cecxlSi; es jojoxeTuri wva ar Se iZleba dausruleblad<br />

gagrZeldes. bolos da bolos ife rfleba TviTon adamiani,<br />

misi sindisi da samaradisod iRu peba suli misi.<br />

aseTi adamianebi viwro interesebiT cxovroben. maTTvis<br />

ucxoa amaRlebuli grZnobebi. WeSmaritad, diadi aRmoCenebis<br />

sixaruli arasodes eZleva maT, vinc cdilobs igi Tavisi interesebisa<br />

da keTildReobisaTvis gamoiyenos. da piruku, is,<br />

vinc iviwyebs Tavisas da sxvebze zrunavs, zrunavs maSvralTa<br />

da tvirTmZimeTa, avadmyofTa, obolTa da saerTod gaWirvebulTaTvis,<br />

sanacvlod iRebs iseT sixaruls da RvTis iseT<br />

wyalobas, romelsac ver Seedreba veranairi miwieri keTildReoba.<br />

yoveli weli, yoveli ganvlili dRe gvaaxloebs mara


saSobao epistole, 1991 w.<br />

diulobasTan. yoveli axali wlis dadgoma maradiulobis<br />

Zaxilia Cveni gulis karTan; es aris dro, roca Cven miwieri<br />

amaoebis iqiT unda davinaxoT waruvali Rirebulebebi da veZeboT<br />

gzebi maTTan miaxloebisaTvis. dro Cven mogveca imitom,<br />

rom guSindelTan SedarebiT dRes ukeTesni gavxdeT, xval ki –<br />

dRevandelze ufro kargni. ubeduria, vinc dros ar iyenebs da<br />

ar icis misi fasi. dakarguli fuli SeiZleba ipovo, darRveuli<br />

megobroba ganaaxlo, Seryeuli janmrTeloba aRidgino, Segi­<br />

Zlia iyido, gayido da kvlav iyido saxli, miwa, qoneba, magram<br />

ar arsebobs SesaZlebloba imisa, rom daibruno dakarguli<br />

dro. ver daibruneb verc erT wuTs, sikeTis qmnis gareSe uqmad<br />

Cavlils.<br />

Cven yovel axal wels bednierebas velodebiT, magram<br />

gana SeiZleba bednierebas velodoT xval, Tu dRevandeli dRe<br />

SuRlSi, urTierTdapirispirebaSi, uzrunvelobasa da codvaSi<br />

ganvlieT? ra aris xvalis dRe, Tu ara sxva saxis dRevandeloba?<br />

icode, gulo Cemo, vidre Sen ar ganiwmindebi risxvisa<br />

da urwmunoebisagan, ampartavnebisa da Surisagan, vercxlismoyvarebis,<br />

mruSobisa da sxva sibilweTagan da ar iqcevi taZrad<br />

sulisa wmidisa, verasodes iqnebi bednieri. Cven ver viqnebiT<br />

bednierni, Tu ar aRvasrulebT Cvens vals, Cvens daniSnulebas<br />

RvTisa da eris winaSe.<br />

Cveni bedniereba rom iyos sruli, unda gavufrTxildeT<br />

ojaxs, megobrobas.<br />

ojaxi bednierebasTan erTad movaleobacaa. meuRleni,<br />

upirveles yovlisa, megobrebi unda iyvnen. moviyvan erT­erTi<br />

qalbatonis Canawers misi meuRlis dRiurSi: „Cven erTmaneTs<br />

vekuTvniT saukunod. me – Sen. amaSi Sen SegiZlia iyo darwmu­<br />

311


nebuli. Sen Cems gulSi xar datyvevebuli da verc verasdros<br />

ganTavisufldebi, radgan gasaRebi am gulisa karga xania daikarga“.<br />

WeSmariti megobari rom iyo, aucilebelia gqondes ama­<br />

Rlebuli, mosiyvarule da mtkice suli. unda SegeZlos bevri<br />

ramis patieba, bevris daviwyeba, bevris moTmena. dedobis, saer­<br />

Tod, mSoblis valis Semdeg amqveynad yvelaze met msxverpls<br />

megobroba iTxovs. megobars unda SevwiroT ara marto dro da<br />

grZnobebi, aramed Cveni mTeli SesaZleblobebi da, Tu aucilebelia,<br />

sicocxlec ki; imaze sasixarulo da ganmamtkicebeli azri<br />

ra unda iyos, roca ici, Seni megobari arasdros giRalatebs,<br />

arasdros migatovebs.<br />

am striqonebs rom vwer, vfiqrob Cvens axalgazrdebze,<br />

Cveni qveynis momavalze.<br />

metad rTul, mZime da dapirispirebul droSi vcxo vrobT,<br />

roca dgeba saSiSroeba damangreveli Zaladobis ba t onobisa,<br />

politikiT axalgazrdobis masobrivma dainteres e bam mosw­<br />

yvita isini mecnierebis Rrmad Seswavlis survils, moswyvita<br />

Sromas; samagierod Tavi iCina mravalma politi ku rma partiam,<br />

asociaciam da sxvadasxva sazogadoebr ivma organizaciam.<br />

312<br />

Camoyalibda iseTi politikuri poziciebi, romelnic<br />

Serigebisa da gaerTianebisaken ki ar mouwodeben axalgazr d­<br />

ebs, aramed qmnian barierebs, acalkeveben xalxis erT nawils<br />

meorisagan, rac, arcTu iSviaTad, aSkara dapirispireba sa da<br />

mtrobaSi gadadis. samwuxarod, pirad interesebsa da Sexedul<br />

e bebs sazogadoebrivi da erovnuli interesebi ewireba. unda<br />

iTqvas isic, rom xSirad Cveni axalgazrdoba Tavis msjelobaSi<br />

metad kategoriulia da misi moTxovnebi realo basaa mow­<br />

yvetili.<br />

saSobao epistole, 1991 w.


davfqirdeT, naadrevi xom ar aris amdeni dapirispire­<br />

buli politikuri partiis arseboba, naadrevi xom ar aris Cveni<br />

ase dayofa?<br />

sxvadasxva politikuri partia maSinaa sasurveli, ro ca<br />

qveyana damoukidebeli iqneba, roca Cveni Tavis baton­pa tronni<br />

Cven viqnebiT.<br />

saSobao epistole, 1991 w.<br />

axla ki yovlad aucilebelia gaerTianeba, erT Zalad<br />

Sekvra da qristianuli siyvaruliTa da urTierTgagebiT Cven<br />

winaSe wamoWrili problemebis daZleva.<br />

qveynad yvelaferi icvleba, mxolod WeSmaritebaa maradiuli.<br />

midian adamianebi, warsuls bardeba da miviwyebis<br />

fe rfliT ifareba saxelebi erT dros miwieri didebiTa da<br />

pativiT gamorCeulTa; midian brZenni da ubraloni, mo m xve­<br />

Welni, didebismoyvareni, kanonmdebelni, msoflio batonobis<br />

msurvelni... am mSfoTvare samyaros winaSe uZ le veli aris<br />

mxolod beTlemis gamoqvabulis bagaSi mwo li yrmis uwyinari<br />

siyvaruli, misi WeSmariti meufeba samya r o ze.<br />

adamianTa urwmunoeba da eWvi ganqarda macxovris mier<br />

moniWebuli RvTaebrivi siyvaruliT, romlis sidiades Cveni<br />

goneba ver miswvdeba. igi SeiZleba mxolod vigrZnoT da ganvicadoT<br />

im sixarulis madliT, romelic am siyvarulisagan<br />

momdinareobs.<br />

roca Cven viwyebT RvTaebrivi siyvarulis gacnobierebas<br />

da vxdebiT monawile mismieri sixarulisa, yvela miwieri<br />

gaWirveba, SiSi da gansacdeli uferuldeba, ararad iqceva.<br />

unda gvaxsovdes, rom siyvarulis gareSe sixarulisken<br />

gz as ver gavikvlevT da arc siyvarulisken aris sxva gza, Tv i ni<br />

er Cveni egoizmis uaryofisa da moyvasisaTvis msaxu r e b i sa.<br />

am saSobao epistoleSi minda mivmarTo saqarTveloSi<br />

313


mcxovreb araqarTvel mosaxleobas: rusebs, afxazebs, osebs,<br />

ebraelebs, berZnebs, somxebs, estonelebs, azerbaijanelebs,<br />

ukrainelebs, qurTebsa da sxvaT. dano da Zmano Cvenno, mamaSviluri<br />

siyvaruliT SegaxsenebT, rom Tqvenc Cveni iseTive<br />

sulieri Svilebi xarT, rogorc qarTvelni. saqarTveloSi<br />

arasodes yofila vinmes Seviwroeba erovnuli an sarwmunoebrivi<br />

niSniT; Tqven iyaviT da kvlavac iqnebiT Cveni Zmebi da am<br />

damokidebulebas veraviTari Zala ver daarRvevs. gaxsovdeT,<br />

qarTvelTa bedniereba Tqveni bednierebacaa. Cven erTad unda<br />

vicxovroT, erTad unda viSromoT Cveni sulieri da materialuri<br />

keTildReobisaTvis.<br />

midis weli savse gansacdeliTa da mRelvarebiT, weli,<br />

romelmac naTeli momavlis rwmena Cagvisaxa. Cven imediT<br />

SevyurebT xvalindel dRes, rameTu CvenTan ars RmerTi, „ani<br />

da ჵ, dasabami da dasasruli“ yovlisa (gamocx. 22, 13).<br />

Cven winaSe momavlis kari iReba. de, iyos igi mSvidobia<br />

ni, RvTis saTno da bednieri; RvTis mowyalebis imediT aRvsili<br />

yvelas guliTadad gilocavT qristes Sobis brwyi nvale<br />

dResaswauls, bednier da mSvidobian axal wels. „aku rTxe,<br />

ufalo, gvirgvini amis weliwadisa saxierebiTa SeniTa“.<br />

314<br />

saSobao epistole mefe solomonis locviTa da kurTx­<br />

eviT minda davamTavro: „iyavn, ufali RmerTi Cueni CuenTana,<br />

viTarca iyo mamaTa CuenTa Tana, raTa ara dagviteos Cuen“ (3<br />

mef. 8, 57).<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1991 w.<br />

saSobao epistole, 1991 w.


„მ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1991 w.<br />

saqarTvelos wmida marTlmadidebeli<br />

eklesiis sulier Svilebs:<br />

„sagalobel yavT saxeli uflisa, rameTu<br />

didebulni qmna, amcneT eseni... yovelsa queyanasa“<br />

(es. 12, 5).<br />

Svidoba TqvenTana“, – pirvelad am sityvebiT akurT­<br />

xa aRdgomilma macxovarma Tvisi mowafeni. am sity ve­<br />

bi Tve mimarTavs igi dRes mTel kacobriobas, borotebis wy v ­<br />

diadSi, omisa da Zaladobis morevSi danTqmul TiToeul Cvengans.<br />

da Tu Sen qristiani xar, gaxsen gulis kari da igr Z n ob,<br />

uflis es dalocva, rogor uwamlebs Seni sulis Seuxor ce bel,<br />

Ria Wrilobebs.<br />

315


316<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

„nu esavT mTavarTa, ZeTa kacTasa, romelTa Tana ara ars<br />

cxorebaჲ... netar ars, romlisa RmerTi iakobisi Semwe ars misa,<br />

da sasoebaჲ misi ars uflisa mimarT RmrTisa misisa“ (fsalm.<br />

145, 3, 5).<br />

WeSmaritad, erTaderTi imedi da mxsneli Cveni ufalia.<br />

Zmano da dano Cemno, uflis imediTa da siyvaruliT<br />

aR vsili guliTadad gilocavT paseqis brwyinvale dResaswauls.<br />

qriste aRdga!<br />

gwamdeT RvTisa da sasoebdeT mas da tanjva Tqveni sixarulad<br />

SegecvlebaT.<br />

wmida mamebis swavlebiT, sulis xsnis gza sam ZiriTad<br />

safexurs moicavs:<br />

unda ganveSoroT codvas:<br />

xolo Tu SevcodebT, sinanuliT unda ganviwmindoT;<br />

magram Tu gulwrfelad ver movinaniebT, mwuxarebas<br />

SegvamTxvevs ufali, raTa danaSauli gamovisyidoT.<br />

CvenSi umravlesoba, albaT, mesame kategorias ekuTvnis,<br />

amitomac gansacdeli da mwuxareba ar gvtovebs. magram gvwams,<br />

macxovarive mogvcems Zalas mis dasaZlevad. mTavaria, SeWirvebis<br />

Jams ar davkargoT RvTisagan naboZebi madli, madli siyvarulisa<br />

da mudam gvaxsovdes wmida basili didis sityvebi:<br />

borotebas borotebiT ver gankurnav, mas mxolod siyvaruliTa<br />

da sikeTiT SeiZleba uwamlo.<br />

warsuli Tavisi codva­madliT ukve gangvSorda. Cven axla<br />

awmyosa da momavalze unda vifiqroT.<br />

erT­erTma didma mecnierma sityva „dRes“ qvaze amokveTa


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

da sawer magidaze daido, raTa Tavisi TavisTvis mudam Seexsen­<br />

ebina, rom adamianisaTvis yvelaze Zvirfasi dRevandeli dRea.<br />

dRes maqsimalurad unda gakeTdes yvelaferi kargi da diadi,<br />

radgan xval SeiZleba ukve gviani iyos. Tu am wesiT vicxovrebT,<br />

WeSmarit gzaze davdgebiT.<br />

WeSmaritebis Zieba adamianis sulis Tvisebaa da es pro<br />

cesi mas aucileblad miiyvans RmerTamde – absolutur We­<br />

Smaritebamde da moyvasis siyvarulamde. WeSmaritebis ga r e Se<br />

ar arsebobs momavali, ar arsebobs namdvili sixaruli, cxo<br />

vrebas ara aqvs azri. ufali brZanebs: „scnaT WeSmariti, da<br />

WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />

dRes TiToeuli Cvengani ocnebobs Tavisuflebasa da<br />

mSvidobaze. suverenuli saxelmwifo, – es sityvebi xSirad gvxvdeba<br />

Cveni Jurnal­gazeTebis furclebze, gvesmis adamianTa<br />

saubrisas. is ki gvaviwydeba, rom amasTan erTad saxelmwifo,<br />

up irveles yovlisa, unda iyos samarTliani. samarTlianobis<br />

ga reSe, rwmenisa da siyvarulis gareSe mSvidoba ver damyarde­<br />

ba. qveyana, romelic am kanonebiT ar cxovrobs, jojoxeTad<br />

iq ceva Tavisive xalxisTvis. srulyofili da samarTliani<br />

sa xelmwifo rom SevqmnaT, upirveles yovlisa, adamianebi<br />

unda aRvzardoT siyvarulis, rwmenisa da samarTlianobis<br />

pr incipebiT. magram jer unda gavarkvioT, saidan da rogor<br />

da viwyoT aRzrda.<br />

cnobili mecnierebi, filosofosebi, RvTismetyvelebi,<br />

fsiqologebi miiCneven, rom am saqmes bavSvis dabadebis pirveli<br />

dRidanve unda SevudgeT. amasTan mudam unda gvaxsovdes, rom<br />

aucilebelia codnis micemasTan erTad grZnobaTa aRzrdazec<br />

vizrunoT.<br />

gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces gulis kultu­<br />

317


as. guli aris adamianis sulieri da xorcieli sicocxlis<br />

SeerTebis adgili; aqedan momdinareobs keTili da boroti<br />

zraxvani da qmedebani. Cveni goneba garedan miRebul informacias<br />

agzavnis gulSi; aq xdeba yovelive amis samarTliani an<br />

usamarTlo gansja, rac Semdeg Cvens moqmedebaSi vlindeba.<br />

guli aris centri mravalgvari sulieri gZrnobisa, sxvadasxva<br />

gancdisa, cxoveluri vnebisa.<br />

ase rom, gulSi yalibdeba da mwifdeba pirovnebis zneobrivi<br />

safuZvlebi, romelnic Semdeg adamianis cxovrebaSi iCens<br />

Tavs.<br />

wmida mefe daviTma, fsalmunTa Semqmnelma, mSvenivrad<br />

icoda gulis mniSvneloba. igi ase SesTxovs Semoqmeds: „guli<br />

wmidaჲ dahbade Cem Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle<br />

guamsa Cemsa“ (fsalm. 50, 12).<br />

guli, – es aris adamianis yvelaze didi siwminde, kvarcxlbeki<br />

uzesTaesisa, taZari sulisa wmidisa. amitomac mimarTavs<br />

ufali TiToeul Cvengans: „momec me, Svilo, guli Seni“<br />

(igav. 23, 26).<br />

amis Sesaxeb dawvrilebiT imitom vsaubrobT, rom mS o blebi<br />

anda pedagogebi, roca Svils an moswavles ama Tu im keTil<br />

rCevas aZleven, xSirad maTi naTqvami rCeba xmad mRaRa deblisa<br />

udabnosa Sina. ufrosebis darigeba, axsna, mtkiceba umetes SemTx­<br />

vevaSi unayofoa, radgan Tavidanve daSvebuli aqvT erTi didi<br />

Secdoma: maT ver SeZles bavSvis gulis karis gaReba. guli ki<br />

mxolod siyvaruliT ixsneba.<br />

mSobelma Tu maswavlebelma, upirveles yovlisa, msmenelTa<br />

siyvaruli unda daimsaxuros da gasaRebic mis xelSi<br />

iqneba; gaaRe guli, Sedi Sig, daamyare wesrigi da Seni gemovnebiT<br />

318<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

ganalage yoveli; xelis SemSleli ar geyoleba.<br />

magram siyvaruli rom davimsaxuroT, jer Cven unda Seviy­<br />

varoT bavSvi namdvili siyvaruliT. didebs unda axsovdeT,<br />

rom bavSvis motyueba SeuZlebelia; igi gacilebiT imaze mets<br />

gZrnobs, vidre Cven gvgonia (adamianebs Soris xom, garda xilulisa,<br />

TvalisTvis SeumCneveli sulieri kavSiric myardeba).<br />

mainc ra aris siyvaruli?<br />

SesaniSnavad wers filosofosi platoni: „erTianobis,<br />

mTlianobis dauokebeli survili da misdami swrafva aris<br />

siyvaruli“ (platoni, m. 1990, t. II, gv. 120). magram siyvarulis<br />

arss yvelaze Rrmad da naTlad mainc wmida mociquli ioane<br />

RvTismetyveli ganmartavs: „sayuarelno, viyuarebodiT urTierTas,<br />

rameTu siyuaruli RmrTisagan ars da yoveli, romelsa<br />

uyuardes, RmrTisagan Sobil ars da icis RmerTi. romelsa ara<br />

uyuardes, man ara icis RmerTi, rameTu RmerTi siyuarulisaჲ<br />

ars“ (1 ioan. 4, 7­8).<br />

siyvaruli unda aRvzardoT da siyvaruli unda vaswavloT<br />

Cvens Svilebs. adamianis sicocxlis mTavari azric is<br />

aris, rom uyvardes sxva, uyvardes RmerTi, uyvardes buneba,<br />

uyvardes keTilni da borotni, uyvardes yvela. magram es ar<br />

aris sakmarisi; aucilebelia, sxvebsac vuyvardeT.<br />

riT daviwyoT? – yvelaze mciriT, erTi adamianiT.<br />

Sens damokidebulebas am pirovnebisadmi unda gansazRvravdes<br />

ara valdebuleba, aramed siyvaruli, masTan sulieri<br />

erTobis survili. sxva adamianSi, Tundac yvelaze SeumCnevelSi<br />

an codviT dacemulSi, unda scado, dainaxo RvTis brwyinvalebis<br />

anarekli, – misi kargi Tvisebebi da ase Seiyvaro igi.<br />

Sens moqmedebas safuZvlad siyvaruli daude da gaxs­<br />

319


ovdes: mTavari is ki ar aris, ramdens gaiReb gaWirvebulis<br />

dasaxmareblad, aramed is, Tu siyvarulis ra wils Cadeb Sen<br />

mier gakeTebul keTil saqmeSi. RvTis saxeliT siyvaruliT aRsrulebuli<br />

keTili saqme metad didi madlia winaSe uflisa.<br />

am epistoleSi minda Sevexo Cveni mozardi Taobis pr oblemas,<br />

aRzrdis sakiTxs ojaxsa da skolaSi, saSualo sk olis<br />

saganmanaTleblo kurss da im zogierT gadauWrel sa kiTxs,<br />

romelic dRes dgas Cven winaSe.<br />

320<br />

problemebi bevria da xSirad arc viciT, saidan daviw­<br />

yoT maTi mogvareba. Tavidanve unda iTqvas, rom mozardebis<br />

mimarT didad scodaven rogorc ojaxi, mSoblebi, ise skola<br />

da pedagogebi.<br />

ojaxze rom RvTis locva­kurTxeva iyos, col­qmars, aucileblad,<br />

taZarSi unda hqondes jvari dawerili; xolo Tu<br />

isini jvardauwerelni arian, maTi urTierTobac da Svilebic<br />

RvTis kurTxevis madls moklebuli arian.<br />

bavSvis aRzrdisas yvelaze didi biZgis mimcemi mSo ble bis<br />

piradi magaliTia. im ojaxSi, sadac yoveldRiurad aRevlineba<br />

locva, sadac mSoblebi yoveldRiurad keTilsindisierad<br />

Sromoben, erTmaneTs siyvaruliTa da pativiscemiT mimarTaven,<br />

cdiloben daexmaron gaWirvebulebs, iq, sadac aravin aravis<br />

uyviris, ar uxeSobs, ar atyuebs... izrdebian ase Tive keTili<br />

Tvisebebis mqone pirovnebebi.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba Svilebis qristi­<br />

anul aRzrdas. dResdReobiT mravali seqta arsebobs: baptistebis,<br />

ormocdaaTianelebis, evangelistebis, ieRove lebis,<br />

aRmosavlur religiaTa warmomadgenlebis: budistebis, indu­<br />

istebis, kriSnaitebisa da sxvaTa. isini cdiloben, gaavrcelon


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

TavianTi cru swavleba, ewevian aqtiur propagandas da xSirad<br />

mizansac aRweven, gansakuTrebiT bavSvebsa da axalgazrdebSi,<br />

radgan maT ojaxidan ara aqvT miRebuli saWiro religiuri<br />

aRzrda, ar icnoben marTlmadideblobas da mtkiced ar dganan<br />

TavianT sarwmunoebaze.<br />

unda vicodeT da mudam gvaxsovdes, rom marTlmadideblobaSia<br />

Cveni Zala, rom mxolod marTlmadideblobam<br />

SeinarCuna is rwmena, wesebi da tradiciebi, romelic ufalma<br />

mociqulebs dautova. amitomac Cveni eklesia iwodeba samociqulo<br />

eklesiad da igi dRemde icavs erTiani, ganuyofeli<br />

samociqulo eklesiis mrwamssa da tradiciebs.<br />

„mwams... erTi wmida kaTolike da samociqulo eklesia“, –<br />

vkiTxulobT sarwmunoebis simboloSi, romelic wmida mamaTa<br />

mier I da II msoflio saeklesio krebebze Camoyalibda. amitomac<br />

did codvasa da danaSauls sCadian isini, romelnic toveben<br />

marTlmadideblobas da sxva seqtebSi gadadian. TviTon sityva<br />

„marTlmadidebloba“, anu marTlad, sworad dideba RvTisa,<br />

Cveni eklesiis WeSmaritebaze metyvelebs.<br />

amis Sesaxeb imitom vamaxvileb yuradRebas, rom SegaxsenoT,<br />

marto marTlmadideblurad monaTvla ar aris sakmarisi,<br />

aucilebelia eklesiuri cxovreba, raTa vigrZnoT Zala da<br />

madli marTlmadidebeli sarwmunoebisa da arasdros ganve­<br />

SoroT mis WeSmarit gzas.<br />

ojaxis wevrebi unda icavdnen eklesiur wesebs: unda marxulobdnen,<br />

saxlSi yoveldRiurad unda loculobdnen; aucilebelia<br />

SabaT­kvirasa da dResaswaulis dReebSi eklesiaSi<br />

siaruli, sinanuliTa da aRsarebis saidumlos madliT codvaTagan<br />

sulis ganwmenda, xSirad ziareba, yovel wels saxlis<br />

321


kurTxeva, aucilebelia gardacvlil axlobelTa da winaparTa<br />

sulebisaTvis specialurad maTTvis gankuTvnil dReebSi locva...<br />

aseTi ojaxi, rogorc ambobs wmida mociquli pavle, iqceva<br />

„saxlis eklesiad“ da daivanebs iq ufali da daicavs mas mSvidobiT,<br />

siyvaruliTa da keTildReobiT.<br />

magram, samwuxarod, ojaxSi ufrosebi xSirad arasworad<br />

iqcevian. isini kerpebiviT eTayvanebian TavianT Svilebs,<br />

rac RvTis sawinaaRmdegoa; gansakuTrebulad zrunaven maT<br />

janmrTelobasa da fizikur aRzrdaze, cdiloben aucileblad<br />

miscen saSualo da umaRlesi ganaTleba; yvelaze mTavari ki<br />

aviwydebaT: aviwydebaT sulieri aRzrda, aviwydebaT bavSvebSi<br />

im moraluri Tvisebebis Camoyalibeba, romelic unda axasia­<br />

Tebdes marTlmadidebel qristians.<br />

sabolood Sedegic samwuxaroa: Svilebi nel­nela ka ­<br />

r gaven mSoblebis siyvaruls, TandaTan Sordebian maT, yu ra­<br />

dRebas aRar aqceven anda upatronoTa TavSesafarSi ab a reben.<br />

imaze ki aRar fiqroben, rom igive xvedri, anda uf ro ua resi,<br />

TviTon maT eliT.<br />

322<br />

„pativi ec mamasa Sensa da dedasa Sensa, raTa keTili ge ­<br />

y os Sen da dRegrZel iyo qveyanasa zeda“, – gvaswavlis me x uTe<br />

mcneba.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

mSoblebis pativiscema da maTi rCevis gaTvaliswineba<br />

aris safuZveli qaliSvilisa Tu vaJis momavali ojaxis simtkicisa<br />

da bednierebisa. upativcemuloba ki – mizezi ojaxis ubedurebisa<br />

da darRvevisa.<br />

pirovnebis inteleqtualuri da sulieri CamoyalibebisaTvis<br />

Zalian didi mniSvneloba eniWeba skolas. kargad<br />

uTqvamT: skola iseTia, rogoric aris sazogadoebao.


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

sazogadoeba, rogorc viciT, daavadebulia; Sesabamisad<br />

dasneulebulia skolac. Cveni saSualo skola konservatiulia<br />

da ver akmayofilebs dRevandel cxovrebiseul moTxovnebs.<br />

maswavlebloba erT­erTi yvelaze sapasuxismgeblo da<br />

sapatio profesiaa mTel msoflioSi, radganac igi zrdis momaval<br />

Taobebs. CvenTan ki pedagogs ara aqvs avtoriteti arc<br />

ojaxSi, arc sazogadoebaSi da arc moswavleTa Soris. ufro<br />

metic, umravles SemTxvevaSi mowafes ar uyvars skola da arc<br />

aRmzrdelni.<br />

dRes bevrs laparakoben maswavleblis Sromis socialur<br />

da sazogadoebriv mniSvnelobaze; amis Taobaze adgenen sxvadasxva<br />

deklaraciebs... saqme ki adgilidan ar iZvris, piriqiT,<br />

ufskrulisken mieqaneba.<br />

Cemi SexedulebiT, yvelaze didi xelfasi, nebismieri<br />

profesiis adamianebTan SedarebiT, pedagogebs unda hqondeT.<br />

aq unda mivizidoT yvelaze niWieri kadrebi, iseTni, romelnic<br />

gamorCeulni iqnebian ara marto codniT, aramed, upirveles<br />

yovlisa, Rrma rwmeniT, siyvaruliT, didi moTminebiT da sxva<br />

keTili TvisebebiT, rasac Semdeg isini TavianT moswavleebs<br />

gadascemen.<br />

maswavleblis Sesaxeb SeiZleba dausruleblad vilaparakoT,<br />

magram misi upirvelesi movaleobaa gaakeTos yvelaferi,<br />

TviT SeuZlebelic ki, raTa moswavleebma namdvili<br />

siyvaruliT Seiyvaron. mxolod amis Semdeg Seiyvareben isini<br />

sagans, romelsac swavloben.<br />

maswavlebelTa Soris, ra Tqma unda, dResac arian niWieri<br />

pirovnebebi, romelnic, garda imisa, rom kargad floben<br />

sagans, dainteresebulni arian, magaliTad, kargi biblioTekis<br />

323


SeqmniT, soflis meurneobiT, xelovnebiT, gatacebulni arian<br />

filateliiT an weren leqsebs... da TavianT interesebsa da<br />

miswrafebebs aRsazrdelTac uziareben.<br />

aseTi pedagogebi sxvaTagan ganirCevian maRali sulierobiT,<br />

zneobiT, kulturiT. isini RimiliT Sedian saklaso<br />

oTaxebSi da Tavidanve qmnian mSvid da sasiamovno ganwyobilebas.<br />

ar iCenen pedantobas JurnalSi daswrebis aRricxvisas,<br />

ar cdiloben orianis daweras da im moswavleTa dasjas,<br />

romelTac ara aqvT gakveTili momzadebuli. bavSvebTan maTi<br />

Sexvedra rom saintereso iyos, isini ramdenime wuTs uTmoben<br />

mecnierul miRwevebze, xelovnebis siaxleze an sxva saWiro da<br />

mniSvnelovan sakiTxebze saubars.<br />

magondeba erT­erTi Cemi pedagogi, romelmac gakve T­<br />

i lze konspeqtis rveulTan erTad xelCanTidan amoiRo da­<br />

na­Cangali, kovzi... da TiTqmis mTeli gakveTilis manZilze<br />

gvixsnida maTi xmarebis wesebs, sadilobis dros qcevis etikets.<br />

Cven im dRes bevri ram saWiro SeviTviseT. mis sagans ki amiT<br />

araferi dahklebia.<br />

am cota xnis winaT sapatriarqos rezidenciaSi gve wvivnen<br />

Tbilisis 126­e saSualo skolis me­7 klaselebi. gaimarTa<br />

saintereso saubari, romelsac bavSvebTan erTad pedagogebi da<br />

mSoblebic eswrebodnen. me maT vuambe saqarTvelos eklesiis,<br />

sapatriarqos Senobis istoriis Sesaxeb; vuTxari isic, rom<br />

sapatriarqoSi gaxsnilia ufaso sasadilo xelmokle studentebisTvis,<br />

gaWirvebuli martoxelebisa da moxucebisTvis.<br />

bolos vTxove maswavleblebs, rom amieridan aRar daeweraT<br />

oriani moswavleebisaTvis da bavSvebsac, – rom ar CaegdoT<br />

pedagogebi uxerxul mdgomareobaSi. es winadadeba sixaruliT<br />

miiRo orive mxarem.<br />

324<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.


sami­oTxi kviris Semdeg isini kvlav movidnen CemTan da<br />

moi tanes Segrovili Tanxa – xuTasi maneTi ufaso sasadilosT­<br />

vis.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

Rirebuli es fuli ki ar aris, aramed survili bavSvebi­<br />

sa, monawileoba mieRoT RvTis saTno saqmeSi, risTvisac maT<br />

mTeli danazogi gaiRes. Seiwiros ufalma maTi qvelmoqmedeba<br />

da akurTxos isini.<br />

am qristianul saqcielSi Cans pedagogTa keTili gavlena.<br />

rodesac maswavleblis naklze vsaubrobT, ar unda da ­<br />

gvaviwydes, rom isini damnaSaveni ar arian; damnaSavea ga na­<br />

Tlebis dRes arsebuli sistema, romelmac karga xania dro<br />

moWama, magram mainc veravin bedavs mis Secvlas.<br />

am sistemaSi aRmzrdeli araraobas warmoadgens. mas<br />

aZleven garkveul programas da aiZuleben mis Sesrulebas;<br />

dafiqrebis saSualebasac ki uspoben imaze, rom mixvdes, programis<br />

aTviseba ki ar aris mTavari, aramed bavSvebisaTvis<br />

moraluri, zneobrivi, sulieri sazrdos miwodeba, raTa isini<br />

WeSmarit pirovnebebad Camoyalibdnen. pedagogi saxelmwifosa<br />

da sazogadoebisagan, mSoblebis, direqtorisa da mowafeebisagan<br />

imdenad daTrgunulia, rom faqtobrivad dakarguli aqvs<br />

Tavisi Tavisadmi rwmena, TviTonac advilad imcirebs Tavs da<br />

arc cdilobs, rogorme ganSordes am Waobs.<br />

marTalia, savalaloa maswavlebelTa mdgomareoba, magram<br />

mTeli tragedia mainc is aris, rom isini zrdian aseTive<br />

SezRudul da usaxo momaval Taobebs, Seugneblad uviTareben<br />

ra maT skolisa da, saerTod, swavlis siZulvils.<br />

aiReT Tundac saxelmZRvaneloebi, rogor aris isini Sedgenili?!<br />

me, magaliTad, iseTi STabeWdileba mrCeba, Ti Tqos<br />

325


ganzrax imgvaradaa iq masala warmodgenili, rom sa bolood<br />

Cauklan bavSvs codnis SeZenis survili.<br />

326<br />

saSualo skolis programac isea agebuli, TiTqos mo s­<br />

wavleebs yvelafris codna eZleodeT. magram es erTi Se xedviT;<br />

sinamdvileSi miRebuli codna arafris momcemia, ra dganac<br />

yvela sagani zedapirulad iswavleba. aseTive md gom areoba<br />

grZeldeba institutebSi. ase yalibdebian Semdeg ambiciuri<br />

umecrebi, romelTa gamosworeba ukve SeuZlebelia.<br />

imedia, axali Taoba gaiTvaliswinebs warsulis am naklovanebebs<br />

da miiRebs Sesabamis zomebs.<br />

iqneb sjobdes, skolis programa da sagnebi cal­calke<br />

Seiqmnas humanitaruli da teqnikuri ganyofilebebisaTvis. e.i.<br />

gagvexsna erTi tipis skolebi humanitarebisaTvis, meore tipisa<br />

ki – maTTvis, visac teqnikuri sagnebi itacebs, magram ise, rom<br />

orive saxis skolaSi darCeniliyo zogadsaganmanaTleblo<br />

kursi. sasuliero seminariasa da akademiaSi, sxvebTan erTad,<br />

iswavleba zneobrivi RvTismetyveleba. saSualo skolis programaSic<br />

SeiZleboda Segvetana eTika.<br />

gana dro ar aris davfiqrdeT imaze, tyuilad ratom<br />

va swavliT Cvens bavSvebs magaliTad, algebras, geometrias,<br />

fizikas, qimias da sxva iseT sagnebs, romlebic cxovrebaSi Sei<br />

Zleba saerTod ar dasWirdeT; maSin, rodesac arafers veubnebiT<br />

rwmenis, siyvarulis, siZulvilis, Suris, sinanulis, Serigebis<br />

unaris, ampartavnebis, Tavmdablobis, sama rTlianobis,<br />

mowyalebis, sicruis, simarTlis, Sromis mni Svnelobisa da<br />

au cileblobis Sesaxeb.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

amitomac Sedegad miviReT sazogadoeba qurdebisa da<br />

borotmoqmedebisa, mliqvnelTa, cruTa da uzneoTa, daba lma


sulierobam sxva mxrivac iCina Tavi Cvens xasiaTSi: ad r indel<br />

Cems epistoleSi ukve mqonda imis Sesaxeb saubari, ra sac aq kidev<br />

gavimeoreb: qarTvelebi emociuri xalxi va rT, amitomac Cvens<br />

moqmedebas xSirad grZnobebi warmarT a vs, grZnoba kargia, igi<br />

gulidan momdinareobs, magram ar ar is sakmarisi, aucilebe­<br />

lia gonebis, zogjer civi gonebis kontro li, rom sworad ga­<br />

nvsazRvroT Cveni saqcielis SesaZ lo dadebiTi an uaryofiTi<br />

Sedegebi.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

am cota xnis winaT erT­erTma cnobilma qarTvelma mw e­<br />

ra lma saubrisas ase brZana: Tu vinme damartyams, mec dava r tyam<br />

da sulac ar vfiqrob, ra SeiZleba amas mohyveso.<br />

diax, es qarTul xasiaTSi devs da igi Cveni didi naklia.<br />

ase cxovreba ar gamogvadgeba. aucileblad unda vifiqroT, ra<br />

iqneba Semdeg, radganac es „Semdeg“ CvenTvis, Cveni xalxi sTvis<br />

SeiZleba sabediswerod iqces.<br />

Cveni Svilebic unda SevaCvioT gansjas, gonier azrovneba<br />

sa da moqmedebas. amitomac yovelnairad unda SevecadoT,<br />

koncentrireba gavukeToT mTel Cvens sulier da inteleq­<br />

tualur SesaZleblobebs da SevqmnaT saSualo skolis yvela<br />

klasisaTvis filosofiuri Rrma azrovnebis kursi.<br />

wignebi unda Sedgebodes kanonebisa da Rrma abstraqtuli<br />

azrovnebis Semcveli magaliTebisagan. ra Tqma unda, gamoyenebuli<br />

unda iyos RvTismetyveleba, logika, fsiqologia,<br />

filosofia, anTropologia, literatura, istoria da sxva<br />

disciplinebi.<br />

programa TandaTan unda rTuldebodes ise, rom sa­<br />

Sualo skolis damTavrebis Semdeg miviRoT analitikurad,<br />

Rrmad moazrovne axalgazrdebi.<br />

327


328<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

albaT, aseve saWiroa, mecnierTagan Seiqmnas specialuri<br />

komisia, romelic SeimuSavebs programas da Seadgens wignebis<br />

serials bavSvebis aRzrdis Taobaze ojaxSi. yvelnairad unda<br />

vecadoT, patarebi Tavidanve mieCvion fiqrs; dae, maT norC<br />

Tavebsa da gulebSi daibados axali ideebi, Tundac utopiuri;<br />

Semdeg es yvelaferi TavisTavad mowesrigdeba.<br />

dRes skoladamTavrebuli ymawvilebi saerTod ar icnoben<br />

cxovrebas, ar arian masTan Seguebulni, ar arian Sromas<br />

SeCveulni da xSirad sruliad SemTxveviT xvdebian ama Tu im<br />

saswavlebelSi.<br />

vfiqrob, skolaSi yofnis periodSi moswavleebi xSi rad<br />

unda ataron qarxnebSi, fabrikebSi, samecniero centrebSi, rom<br />

maT garkveuli warmodgena SeeqmnaT ama Tu im saqmianobaze.<br />

saSualo skolaSi bavSvma aucileblad unda SeiTvisos raime<br />

xeloba, romelic mas mTeli sicocxlis manZilze gamoadgeba.<br />

arCeuli specialoba unda ainteresebdes moswavles da unda<br />

iyos iseTi, rom am xelobiT, saWiroebis SemTxvevaSi, irCinos<br />

Tavisi Tavic da ojaxic.<br />

bolos minda Sevexo mSoblebisTvisac da maswavleblebisTvisac<br />

erT metad sayuradRebo sakiTxs, sakiTxs sityvis<br />

mniSvnelobis Sesaxeb.<br />

sityva ar aris marto bgeraTa erTianoba; masSi gansakuTrebuli<br />

mistikuri Zalaa Cadebuli.<br />

mSoblebo! arasdros, araviTar SemTxvevaSi ar daswyevloT<br />

Tqveni Svilebi, aramed akurTxeT, gecodebodeT da<br />

giyvardeT isini. icodeT, Tqveni sityvebi didi Zalisaa da<br />

aucileblad Sesruldeba. bibliac gvaswavlis, rom kurTxeva<br />

mSoblebisa ganamtkicebs Svilebis saxlebs, maT ojaxebs, wyevla<br />

ki safuZvlamde angrevs maT.


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

maswavleblebo! Tqvenma sityvam, Tqvenma keTilma an<br />

uxeSma damokidebulebam SeiZleba gadaarCinos an daRupos aRsazrdeli.<br />

xom naTqvamia: xes rom yovel dRe SesZaxo, gaxmio,<br />

gaxmeba. nurasodes etyviT bavSvebs, rom uniWoni da cudni arian,<br />

SeibraleT isini da nu daamcirebT klasis winaSe.<br />

gansakuTrebuli yuradRebiT moeqeciT e.w. ZneladaRsazrdelT.<br />

swored maTgan gamodian genialuri adamianebi an<br />

cnobili damnaSaveni. aseTi bavSvebi floben did energias da<br />

iTxoven gansxvavebul damokidebulebas. kargi aRmzrdelis<br />

xelSi isini gamorCeul pirovnebebad Camoyalibdebian, Tu ara<br />

da maTi ganviTareba sxva mimarTulebiT wava.<br />

yovelTvis gaxsovdeT: TiToeul Tqvens moswavleSi Cadebulia<br />

raRac gansakuTrebuli niWi da unari. miexmareT mas,<br />

gamoavlinos igi.<br />

pedagogs, romelic ver iokebs sibrazes, sajarod kic xavs<br />

da Seuracxyofs moswavleebs, unda eyos vaJkacoba da gambedaoba<br />

imisa, rom TviTon datovos skola. igi SeiZleba gamodges nebismier<br />

sawarmoSi, dawesebulebaSi, magram ara skolaSi, radganac<br />

is ver SeZlebs rwmeniTa da siyvaruliT aRzardos keTilisa<br />

da borotis garCevis unaris mqone momavali Taoba. es ki Cven<br />

winaSe mdgari metad rTuli, magram aucileblad gadasawyveti<br />

amocanaa.<br />

yvelaferi unda gavakeToT, rom xeli SevuwyoT bavSvebis<br />

sulier amaRlebas, xeli SevuwyoT maTi norCi, Seuryvneli<br />

gulis kulturis srulyofas. wmida ioane kronStadteli ambobs:<br />

„guli metad faqizi, sulieri, msubuqi da Tavisi bunebiT<br />

zeciuria. gaufrTxildiT mas. nu daamZimebT, nu gaamiwierebT.<br />

iyaviT metad TavdaWerilni Wama­smisas da saerTod erideT<br />

xorciel siamovnebebs. guli taZaria RvTisa. vinc daangrevs<br />

329


RvTis taZars, mas daswyevlis ufali“. sxva adgilas ki igive<br />

wmindani wers: „gulis sicocxle siyvarulSia, xolo RvarZli<br />

da mtroba moyvasisa klavs mas. ufali imitom gvacxovrebs am<br />

soflad, rom RvTisa da moyvasis siyvarulma mTlianad moicvas<br />

Cveni guli. amas elis igi yvelasgan. es aris mizezi da mizani<br />

qveynis arsebobisa“.<br />

aseTi fiqrebiTa da survilebiT vegebebiT Cven aRdgomili<br />

macxovris brwyinvale dResaswauls – paseqs ufli sa.<br />

„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“.<br />

dae, RvTaebrivma naTelma daivanos Cvens saxlebsa da<br />

gulebSi da daemkvidros Cven Soris TvisiTa madliTa da<br />

kacTmoyvarebiTa; gangvaSoros urTierT siZulvils, Sursa da<br />

mtrobas.<br />

dRes me siyvaruliT mogmarTavT Tqven, Cveno Zmebo:<br />

rusebo, afxazebo, osebo, berZnebo, somxebo, azerbaijanelebo,<br />

ebraelebo, qurTebo, estonelebo da yovelno mkvidrno Rv­<br />

TivkurTxeuli saqarTvelos miwisa. Tqven xom mravali welia<br />

qarTvelTa gverdiT cxovrobT da Zmuri urTierTobis garda<br />

maTgan sxva araferi ginaxavT. gaxsovdeT, saqarTvelo adrec<br />

gicavdaT da kvlavac dagicavT. xolo is, vinc Cven Soris Rvar­<br />

Zlsa da mtrobas Tesavs, Cveni saerTo mteria.<br />

mSvidoba da RvTis kurTxeva iyos CvenTan da Cven Soris,<br />

amin.<br />

gansakuTrebuli grZnobiT minda mivmarTo Sida qarTlis<br />

mcxovrebT: rogorc qarTvelebs, ise osebs. SewyviteT mtroba<br />

da SuRli. Tqvens Svilebs momavalSi xom erTad mouwevT cxovreba;<br />

dafiqrdiT amaze; ras umzadebT maT?<br />

mwams, RvTis wyalobiT, dadgeba mSvidobiani dro da<br />

kvlav Zmuri urTierToba damyardeba Cven Soris.<br />

330<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.


ufalo, muxlmodrekilni vdgavarT Sen winaSe sustni<br />

da codvilni ara imisaTvis, rom moviwonoT an vimarTloT<br />

Tavi, aramed gTxovoT Sendoba da Semweoba; gevedrebiT, ar<br />

mogvaklo Seni kurTxeva, raTa Cvenzec aRsruldes sityvebi<br />

Seni: „mSჳdobasa dagiteveb Tquen, mSჳdobasa Cemsa migcem Tquen“<br />

(ioan. 14, 27).<br />

Rirsgvyav, ufalo, Seni RvTaebrivi mSvidobisa.<br />

„gardamoixile zeciT, RmerTo, da ixile da moxede<br />

ve naxsa amas da ganamtkice ese, romel daasxa marjvenaman Senman“.<br />

Zmano da dano Cemno, gixarodeT<br />

paseqi qristesi<br />

Tbilisi, 1991 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

qriste aRdga!<br />

WeSmaritad aRdga!<br />

331


saSobao epistole<br />

1992 w.<br />

saqarTvelos wmida marTlmadidebeli eklesiis yvela<br />

erTgul, RvTivkurTxeul Svils:<br />

ristesmier sayvarelno yovladsamRvdelono mRvd­<br />

ქ<br />

elmTavarno, diakonno, ber­monazonno, dano da Zma no,<br />

RvTismSoblis safarveliT daculi RvTivkurTxeuli ive riis<br />

mkvidrno, ucxoeTSi mcxovrebo Tanamemamuleno. mo gveaxla<br />

brwyinvale dResaswauli qristes Sobisa, magram am didebul<br />

zeims saqarTvelo sevdiani xvdeba.<br />

ZmaTa sisxlisRvriT gamowveuli tkivili bolomde<br />

ga cnobierebuli arc aris. tragedia moxda, magram Seqmnili<br />

md gomareobidan gamosasvlel swor gzas ver vipoviT, Tu mo­<br />

333


v lenebs miukerZoeblad ar gavaanalizebT da yvelasTvis sa­<br />

mwuxaro Sedegis mizezebs ar aRmovfxvriT.<br />

334<br />

saqarTvelos istoriaSi moxda metad savalalo faqti:<br />

eri daiyo. qalaqebsa da soflebSi, samsaxurebSi mosaxleoba<br />

da upirispirda erTmaneTs; daupirispirdnen erTmaneTs Taobebi,<br />

ojaxis wevrebi...<br />

Seqmnilma mdgomareobam imdenad imoqmeda xalxis fs i ­<br />

qikaze, rom masa egzaltirebuli da arawmida Zalis mier ad ­<br />

vilad samarTavi gaxda.<br />

adamianebi gaborotdnen, gaxSirda ciliswameba, mkvl eloba,<br />

kidev ufro daeca zneoba, dadga Jami ganukiTxaobisa.<br />

mosaxleobis nawili gaRizianda eklesiis mimarTac. imis<br />

nacvlad, rom eklesia TviTon daecvaT politikisagan da am mZime<br />

Jams eris erTobis, mSvidobisa da keTildReobisaTvis aRevlinaT<br />

gulmxurvale locva RvTis mimarT, mas dapirispirebul<br />

mxareTa Soris arCevanis gakeTeba mosTxoves.<br />

gana SeiZleba, eklesia dadges politikis gamo orad<br />

ga x leCili eris romelime mxares da Tavisi mxardaWeriT<br />

mis ces moraluri ufleba eris erT nawils meoris gasanad­<br />

gureblad?<br />

saSobao epistole, 1992 w.<br />

Cven win rom ucxo mteri yofiliyo, pirvelni Sevegebe­<br />

bodiT mas, magram Cvens samwysoSi, Cvens Svilebs Soris arCevanis<br />

gakeTebis ufleba ar gvqonda.<br />

gana zneobrivia, dedam ganasxvavos Svilebi erTmane Ti<br />

sgan, Tu yvela Rone unda ixmaros ZmaTa Soris SuRlis dasacxrobad?<br />

eklesiamac, vidre iyo amis SesaZlebloba, araerTxel<br />

scada dapirispirebul mxareTa Serigeba da maT Soris arsebuli


saSobao epistole, 1992 w.<br />

problemebis molaparakebis gziT gadawyveta.<br />

miuxedavad imisa, rom sapatriarqoSi gamarTulma ad­<br />

rindelma Sexvedrebma nayofi ar gamoiRo, eklesia mzad iyo da<br />

gamoTqva survili, mxareTa Tanxmobis SemTxvevaSi, 21 dekembers<br />

molaparakebisTvis kvlav exmo orive mxaris warmomadgenlebi,<br />

magram es winadadeba ar miiRes... da Cven dagvrCa erTaderTi<br />

saSualeba moqmedebisa – locva; rac didi sasoebiT aRevlineboda<br />

Cvens taZrebSi.<br />

locvas rom udidesi Zala aqvs, icis yvela WeSmaritma<br />

morwmunem; rwmeniT aRvlenili savedrebeli yovlisSemZlea.<br />

TviT ufali brZanebs: „ukueTu gaqundes sarwmunoebaჲ da ara<br />

SeorguldeT... hrquaT Tu mTasa amas: „aRifxuer amier da STavardi<br />

zRuasa!“ – iyos egreT. da yovelsa, raodensa iTxovdeT<br />

locvasa Sina sarwmunoebiT, geyos Tquen“ (maT. 21, 21­22).<br />

am gansacdelis Jams Cvenma xalxma swored locva da iviwya,<br />

aumRvreveli guliT locva. daiviwya, rom RvTis xe l Sia<br />

yoveli, rom „ara cxovndebis mefe mravliTa ZaliTa TჳsiTa<br />

da gmiri ara ganeres simravliTa Zalisa misisaჲTa“ (fsalm. 32,<br />

16) da rom mxolod „ufali ars Zal erisa Tჳsisa“. „movediT<br />

Cemda yovelni maSuralni da tჳrTmZimeni da me gangisueno<br />

Tquen“, – brZanebs macxovari.<br />

axlaxan momxdari movlenebi migvaniSneben, rom iwyeba<br />

Cveni ganwmenda mwuxarebisa da tanjvis gziT. magram es procesi<br />

xalxSi jer kidev gaucnobiereblad mimdinareobs. saWiroa meti<br />

suliereba, meti gulisxmisyofa.<br />

adamianebi ibadebian, kvdebian, maTi sicocxle qreba Cven<br />

Tvalwin... Cveni Sinagani samyaro ki ugrZnobi rCeba, TiTqos<br />

es yvelaferi sxvagan xdebodes. arasworad vfiqrobT wuTi­<br />

335


sofelze, maradiul cxovrebaze; gvaviwydeba, rom gardacvale­<br />

ba ar niSnavs sulis sikvdils, aramed – mis meored dabadebas,<br />

sulis ganTavisuflebas gvamis simZimisagan. da vidre Camokravs<br />

sabediswero wuTi gardacvalebisa, unda vizrunoT ganwmendaze,<br />

Sinagan feriscvalebaze.<br />

mZimea Cveni cxovreba. uRmrToebis mravalwlianma uRelma<br />

ukiduresad gamofita eris sasicocxlo Zalebi. xalxis<br />

zneobrivi dauZlurebis mizezi RvTis madlisa da eklesiuri<br />

cxovrebisagan dacilebaa, anu moSoreba im sayrdenisa, romlis<br />

daxmarebiTac sworad unda gvecxovra. samocdaaTwlianma<br />

batonobam Tavisi daRi daasva Cvens suls; magram marTalni ar<br />

viqnebiT, Tu pasuxismgeblobas movixsniT da qristianobisagan<br />

Cvens gandgomas mxolod ZalmomreobiT avxsniT.<br />

ratom iyo, rom warsulSi, aranaklebi SeWirvebis Jams,<br />

sarwmunoebis Secvla iSviaTobas warmoadgenda, axla ki mowamebrivi<br />

Rvawlis mtvirTvelni erTeulebiRa darCnen.<br />

ra aris amis mizezi? – isev da isev eklesiisagan gan d goma.<br />

es seni saerTo sakacobrioa. meoce saukuneSi mecn ierebisa da<br />

teqnikis swrafma aRmavlobam adamiani aRavso ampartavnebiT da<br />

gauCina cru iluzia imisa, rom igi sakuTari gonebiTa da ZaliT<br />

SeZlebda namdvilad bednieri cxovrebis mowyobas. RvTisa da<br />

eklesiis morCileba „umwifari“ kacobriobis istoriul etapad<br />

iqna ganxiluli, magram moCvenebiTi „srulwlovaneba“ sabediswero<br />

aRmoCnda. sakuTar Tavs mindobili kacobrioba moswyda<br />

RmerTsa da borotis badeSi gaexvia. utyuari niSani amisa Tanamedrove<br />

adamianis zneobrivi dacema da gadagvarebaa.<br />

dRes bevrs hgonia, rom igi morwmune qristiania, magram<br />

scdeba. pirovnebisaTvis damaxasiaTebel religiur grZnobas<br />

isini xSirad rwmenad miiCneven. sinamdvileSi ki, religiuri<br />

336<br />

saSobao epistole, 1992 w.


saSobao epistole, 1992 w.<br />

grZnoba aris mxolod erT­erTi aucilebeli piroba RvTis<br />

Semecnebisa. namdvili rwmena ki Sedegia ama Tu im pirovnebaSi<br />

RvTis gancxadebisa da misi srulyofa sarwmunoebrivi cxovrebiT<br />

xdeba.<br />

WeSmaritebisaken mimaval gzaze calkeul adamians Tu ers<br />

TviT RmerTma daudgina megzurad da maswavleblad eklesia, –<br />

„sveti da simtkice WeSmaritebisa“, uZlureba borotisa, rameTu<br />

igia Seuryvneli damcveli RvTis sibrZnisa. ufali brZanebs:<br />

„kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />

ver ereodian mas“ (maT. 16, 18).<br />

samwuxarod, araeklesiuri suliskveTebis seni jer ki dev<br />

Zalian Rrmad yofila CvenSi fesvgamdgari.<br />

upirveles yovlisa, es unda gaacnobieros inteligenci­<br />

am, radgan igia eris moazrovne da warmmarTveli Zala. inteligencia<br />

WeSmaritebis SecnobaSi unda daexmaros xalxs,<br />

magram rogor SeZlebs igi amas, Tu Tavad iqneba mowyvetili<br />

RvTaebrivi sibrZnis wyaros – eklesias? eklesiis gareSe igi<br />

mxolod kacobrivi gonebis nayofs gamoiRebs da amiT gaucnobiereblad<br />

zians moutans xalxs. maT msgavsTa mimarT brZanebs<br />

ufali: „amaod mmsaxureben me, rameTu aswaveben moZRurebasa da<br />

mcnebasa kacTasa“ (maT. 15, 9).<br />

inteligencia unda iqces mrevlis im rCeul nawilad,<br />

ro melic, viTarca anTebuli sanTeli, wyvdiadSi myof ers Rv­<br />

Tisaken mimaval gzas gaunaTebs.<br />

xalxi sulierad dasapurebelia da puris mimwodebeli<br />

xeli ar gvyofnis. „samkali friad ars, xolo muSakni – mcired“.<br />

SevsTxovT ufals, „raჲTa gamoavlinnes moqmedni samkalsa<br />

Tჳssa“ (maT. 9, 37­38).<br />

mTavari mizezi eklesiisgan xalxis mowyvetisa mainc am­<br />

337


partavneba iyo. dResac es codva gvRupavs. ampartavnebis gamo<br />

visjebiT. ufali gvwvrTnis, raTa damdablebulni RvTissaTno<br />

gzaze davdgeT da movipovoT madli winaSe missa.<br />

simdablis saocari magaliTi TviT ieso qristem mogvca.<br />

ufali, romelsac eloda mTeli kacobrioba da romlis Sesaxebac<br />

werdnen winaswarmetyvelni, yovlad SeumCneveli saocari<br />

simdabliT moevlina am qveyanas.<br />

im drois gavleniani sazogadoeba fufunebiTa da simdidriT<br />

iyo galaRebuli. qristes SobisTvis ki mravalricxovan<br />

sasaxleebsa da SenobaTa Soris erTi ubralo Raribuli sa xlic<br />

ki ar moiZebna; igi daibada beTlemis gamoqvabulSi, iq, sadac<br />

mwyemsebi uamindobisas saqonels afarebdnen.<br />

am didi saidumlos aRsrulebisTvis es gamoqvabuli da<br />

baga ufro sasurveli da wminda aRmoCnda, vidre msoflios<br />

yvela sasaxle da samefo palati.<br />

saocaria, pirvelmxilvelnic ganxorcielebuli macxovrisa<br />

iyvnen ubralo mwyemsebi da ara ganmgebelni qveynisa<br />

anda sxva maRali Tanamdebobis pirni; mwyemsebi, romelTa<br />

yvelaze didi simdidre maTi sufTa, wrfeli guli iyo.<br />

ieso qristes ganmacvifrebel TavmdablobaSia swored<br />

misi RvTaebrivi sidiade.<br />

mSvenivrad wers wmida ioane damaskeli: „kurTxeviTa<br />

RvTisa da mamisa mxolodSobilma Zem – sityvam RvTisa da Tavad<br />

RmerTma... erTarsma mamisa da sulisa wmidisa, maradiulman<br />

da dausabamoman modrika cani da gardamoxda; miuwvdomeli<br />

sidiade Tvisi miuwvdomlad daamdabla da mieaxla Tavis<br />

monebs gamouTqmeli da gasaocari mowyalebiT. sruli RmerTi<br />

iqmna srul kacad, raTa ewamla Cveni urCobis codvisaTvis da<br />

338<br />

saSobao epistole, 1992 w.


saSobao epistole, 1992 w.<br />

qceuliyo magaliTad morCilebisa, morCilebisa, romlis<br />

gareSec SeuZlebelia gadarCena“.<br />

qristes Soba aris adamianis xelaxali dabadeba ara<br />

yovlisSemZleobiT, aramed msxverplSewiruli siyvaruliT<br />

(sergi bulgakovi).<br />

Soba qristesi aris saidumlo RvTis ganxorcielebisa. Ze<br />

RvTisa mogvevlina Zed kacisa, raTa dacemulni camde avemaRlebineT.<br />

yovlis Semoqmedma Tavi daumorCila sjulis kanonis<br />

yvela moTxovnas, gamogvisyida kanoniT gasamarTlebulni,<br />

mogvixsna beWedi gandevnilisa da gvqmna Svilad RvTisa.<br />

man araswori ganviTareba kacobriobisa Secvala axliT.<br />

samyaros mizidulobis centri, codvis Sedegad RmerTs mowyvetili,<br />

Tavis Zvel adgils daubruna da modgma yoveli da<br />

Jami yoveli moicva, raTa msofliosaTvis moetana namdv ili<br />

Tavisufleba da WeSmariti siyvaruli da eCvenebina gza ganRmrTobisa.<br />

dRes ufali TiToeul Cvengans mimarTavs wmida esaia<br />

winaswarmetyvelis sityvebiT: ganibaneT, „ganiwmindeT, avi sa qme<br />

ebi TvalTagan ganmarideT, SewyviteT borotis qmna. si ke Tis<br />

qmna iswavleT, eZieT samarTali, SeewieT Cagruls, ganikiTxeT<br />

oboli, qvrivs gamoesarCleT. mere modiT da ciloba vyoT,<br />

am bobs ufali: mewamulic rom iyos Tqveni codvebi, TovliviT<br />

ganspetakdeba, WiaferiviT wiTelic rom iyos, matylis fTilasaviT<br />

gaxdeba. Tu morCilni iqnebiT da gamgonenni, miwis dovlaTs<br />

SeWamT; Tu gandgebiT da gaurCdebiT, maxvili SegWamT!“<br />

(es. 1, 16­20).<br />

Zmano da dano Cemno, SevsTxovoT axladSobil ufals,<br />

ieso qristes, moamzados Cveni gulebi sulieri feriscvalebi­<br />

339


saTvis, mogvces madli simdablisa da morCilebisa, codvaTa<br />

mitevebisa, madli siyvarulisa da mSvidobisa, suli erTobisa,<br />

raTa viyoT RvTis nebis aRmsrulebelni, Zed misad viwodoT<br />

da urcxvenelad vTqvaT – „mamao Cveno... iyavn neba Seni“...<br />

kidev erTxel yvelas gilocavT qristes Sobis brwyinvale<br />

dResaswauls da damdeg axal wels.<br />

gixarodeT, ufali CvenTan ars.<br />

340<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1992 w.<br />

saSobao epistole, 1992 w.


ყ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1992 w.<br />

saqarTvelos eklesiis RvTivkurTxeul Svilebs<br />

„SeinaneT, rameTu moaxlebul ars<br />

sasufeveli caTaჲ“ (maT. 4, 17).<br />

ovladsamRvdelono mRvdelmTavarno, moZRvarno, di­<br />

akonno, ber­monazonTa dasno, Zeno da asulno Rmr T i­<br />

sano, mkvidrno saqarTveloჲsa da ucxoeTSi mcxovrebno Ta ­<br />

namemamuleno, locviTa da SuamdgomlobiTa uflisa Cv e nisa<br />

ieso qristesiTa, mama zecierman moganiWoT madli su lisa wmidi­<br />

sa, raTa sufevdes Tqven Soris WeSmariti marTl m adidebeli<br />

sarwmunoeba, siyvaruli, sasoeba, sixaruli, mS v i doba, keTil<br />

saqmeTa Sina warmateba, xolo borotisagan ga n rideba da gan­<br />

Tavisufleba.<br />

341


342<br />

qristesmieri siyvaruliT yvelas gilocavT paseqis br­<br />

wyinvale dResaswauls:<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

qriste aRdga!<br />

maS, SevimosoT siyvaruliT da vadidebdeT mas, CvenTvis<br />

jvarcmuls da mkvdreTiT aRmdgars, Cvens sasoebasa da nug­<br />

eSs – qristes; siyvaruls ganuzomels, sibrZnes miuwvdomels,<br />

mSvidobas uflismiers.<br />

sikvdilis damTrgunveli macxovris wyaloba da madli<br />

efineba yvelas, magram bevrs ar ZaluZs misi SegrZneba, radgan<br />

codvebiT damZimebuli suli ver iRebs naTels; da gana Cven<br />

Soris cotaa aseTi?!<br />

amitomac gviWirs dRes cxovreba. qarTveli xalxi cdilobs<br />

mdgomareobis gamosworebas, magram xSirad ver agnebs<br />

namdvil mizezs Cveni yofisa...<br />

ratom aris amdeni mkvleloba, mtroba, qurdoba; saq mis<br />

a dmi zerele damokidebuleba, xolo SromaSi – ubaraqoba;<br />

ratom aris amdeni ciliswameba, gautanloba, siZulvili,<br />

SfoTi, Ralati; aseTi Suri, mrisxaneba, RvarZli, sicrue;<br />

ratom irRveva ojaxebi, daikarga siyvaruli, TaobaTa<br />

Soris – pativiscema;<br />

ratom aris amdeni loTi, narkomani, meZavi, mruSi;<br />

ratom klaven dedebi Svilebs?!<br />

imitom, rom moiSala safuZveli Cveni zneobisa, daikarga<br />

SiSi uflisa, gancda codvisa.<br />

Tavis droze rwmena Caukles xalxs da mis nacvlad danerges<br />

SiSi Zalauflebisa da kanonis mimarT. sasjelis ridiT


sazogadoeba ase Tu ise Tavs ikavebda mdabal vnebaTa gamov­<br />

lenisagan, magram dRes, rodesac sxvadasxva garemoebis gamo<br />

kanoni naklebad kanonobs, erTbaSad ifeTqa RvTis madlmoklebul<br />

sazogadoebaSi dabudebulma borotebam.<br />

Tu gvsurs swor gzaze dadgoma, warsulis gaTvali s wi­<br />

nebiT unda SevxedoT Cvens awmyosa da momavals.<br />

yvela eris warsulSi Cans xalxis niWi, xasiaTi, SesaZle­<br />

bloba, ikveTeba misi adgili am qveyanaze, sacnauri xdeba masSi<br />

Cadebuli RvTis gangebuleba.<br />

amitomac aucileblad unda vicodeT, istoriulad ra<br />

gvaxasiaTebda dadebiTi da ra uaryofiTi, rom keTili gza<br />

kvlavac gavagrZeloT, ukeTuri ki SeZlebisdagvarad movi k­<br />

veToT.<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

am epistoleSi SevecdebiT, mokled ganvixiloT Cveni cx­<br />

ovrebis zogierTi mxare da gamovxatoT Cveni damokidebuleba<br />

mis mimarT.<br />

samwuxarod, dRes qristianebi mxolod saxeliTRa varT,<br />

sinamdvileSi ki urwmunoTa cxovrebiT vcxovrobT.<br />

gana amaze ar metyvelebs is dapirispireba, rac amJamad<br />

qarTvelTa Soris xdeba? ganxeTqilebis mizezad SeiZleba<br />

esa Tu is pirovneba davasaxeloT, magram pirovnebas rom<br />

dasayrdeni ar hqondes xalxis farTo masebSi, es ar moxdeboda.<br />

sayrdeni ki winaaRmdegobis, dapirispirebis suliT<br />

daRdasmuli Cveni Sinagani samyaroa. dapirispirebis codva<br />

ampartavnebidan modis, rac odiTgan mogvdgams, oRond dRes<br />

igi gansakuTrebulad mkveTri formebiT vlindeba. amis mizezi,<br />

albaT, isic aris, rom metad dabalia Cveni inteleqtualuri<br />

done. wlebis manZilze ganaTlebulobiT vamayobdiT, arada<br />

343


gvaqvs mxolod zerele codna da, aqedan gamomdinare, zerele<br />

aRqma sagnebisa da garemo samyarosi.<br />

amasTan ver vxedavT zRvars codnasa da ganaTlebas Soris,<br />

ver vgrZnobT, rom ganaTleba ufro metis momcvelia, vidre<br />

codna. amitomac, yvela mcodne adamiani ganaTlebulad<br />

ver CaiTvleba. ganaTleba, inteleqti, upirveles yovlisa,<br />

gulisxmobs maRal zneobas, rwmenas, siyvaruls, sulierobas.<br />

seni, romelic Tanamedrove sazogadoebis TiTqmis yvela<br />

fenas axasiaTebs, aris dabali sulieroba. es iTqmis Cvens<br />

inteligenciazec. xSirad presiT Tu televiziiT gamodis ama<br />

Tu im umaRlesi saswavleblis pedagogi, mecnieri, mwerali<br />

an cnobili xelovani, romelic, erTi SexedviT, ar uaryofs<br />

RmerTs, magram religiurad ise mcdarad azrovnebs, rom erT<br />

mniSvnelobas aniWebs ieso qristes, muhameds, budas...<br />

rogor SeiZleba qristianobis, musulmanobis, budizmis<br />

gaTanabreba? es xom am religiebis ucodinarobis maCvenebelia<br />

da niSnavs imas, rom gacnobierebuli ar gvaqvs cxovrebis um­<br />

Tavresi mizani, ar vzrunavT Cvens ukvdav sulze da ar gvawuxebs,<br />

rom araswori poziciis gamo igi SeiZleba samudamod warviwymidoT.<br />

inteligenciis da, saerTod, gavlenian pirovnebaTa bednierebac<br />

da ubedurebac is aris, rom maT TavianTi mrwamsiT,<br />

Ta vianTi cxovrebiT sulierad SeiZleba gadaarCinon an daRu­<br />

pon ara marto TavianTi Tavi, aramed garSemo myofni da sxva<br />

mravalnic.<br />

dRes Cvens inteligencias imaze meti pasuxismgebloba<br />

ekisreba, vidre TviTon grZnobs. is roli, rasac Tavis droze<br />

asrulebda samefo dinastia, Tavadaznauroba, eklesiasTan<br />

344<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.


saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

erTad unda itvirTos inteligenciam. igi unda iqces erisTvis<br />

WeSmariti gzis gamkvlevad, erovnuli mrwamsis, kulturis da<br />

xelovnebis damcvelad da Semqmnelad. amitomac xeli unda<br />

SevuwyoT misi didi niWisa da maRali Tvisebebis maqsimalur<br />

gamovlinebas erisa da RvTis samsaxurad.<br />

Tu normaluri sazogadoebis Seqmna gvsurs, Cvenma in teligenciam,<br />

erismTavrebma upirvelesad unda izrunon mo zardi<br />

Taobis swor aRzrdaze. adamianis buneba dacemul ia da Cveni<br />

codvismieri Tvisebani asakisda mixedviT gamovlindebian.<br />

amitomac bavSvebma Tavidanve unda iswavlon avisa da kargis<br />

garCeva, brZola borotebasTan da uflis SewevniT daZlion<br />

mankieri midrekilebani. am rTul saqmes maswavleblebi sifrTxiliT<br />

unda moekidon. kargi iqneba, Tu isini uznaZis ganwyobis<br />

TeoriiT ixelmZRvaneleben da pirovnul TvisebaTa<br />

gaTvaliswinebiT miudgebian TiToeul aRsazrdels. bavSvebs<br />

Tavidanve unda gavuRviZoT grZnoba adamianis Rirsebis danaxvisa<br />

da dafasebisa, ganvamtkicoT rwmena imisa, rom yoveli<br />

Cvengani RvTisagan gansakuTrebuli niWiTaa dajildoebuli,<br />

oRond aucilebelia am madlis gamovlena.<br />

mozardi Taoba unda davuaxlovoT Sromas, SevayvaroT<br />

miwa, yvavilebi, cxovelebi, buneba; vaswavloT masTan kavSiri,<br />

raTa man Semdeg advilad daamyaros harmoniuli urTierToba<br />

garemosTan.<br />

samwuxaroa, rom yovelive amis gansaxorcieleblad cota<br />

gvyavs saTanadod momzadebuli pedagogebi; ara gvaqvs kargad<br />

Sedgenili programebi.<br />

skolis cxovrebaSi siaxlis Setana rom aucilebelia,<br />

yvela grZnobs, magram zogjer araswor nabijebs dgamen. ma­<br />

345


galiTad, apireben inglisuri skolebis gaxsnas, sadac pir veli<br />

klasidanve yvela sagans bavSvebs ucxoelebi Seaswavlian da es<br />

miaCniaT friad sasargeblod; sinamdvileSi ki igi didi Secdomaa<br />

da niSnavs Cvens warsuls mowyvetili Taobis aRzrdas,<br />

anda, fiqroben religiuri skolebis daarsebas, sadac saRvTismetyvelo<br />

gakveTilebs pastorebi Caatareben. gana SeiZleba ase<br />

xelvyoT Cveni meoba?<br />

marTlmadidebeli sarwmunoeba xerxemalia Cveni erovnuli<br />

sxeulisa. misi SecvliT an dakargviT Cven vkargavT<br />

qarTul suls. amis magaliTi bevri gvaqvs; mxolod ors davasaxelebT:<br />

wina saukuneebSi, gaWirvebis gamo zogierTma qarTvelma<br />

kaTolikoba miiRo, radgan Turqni kaTolikebs romis<br />

siZlieris gamo ar exebodnen. dResac maTi STamomavalni,<br />

saqarTveloSi mcxovrebni, TavianT Tavs frangebs uwodeben.<br />

carizmis gamTiSveli politikis wyalobiT somxebi XIX<br />

saukuneSi ganTavisuflebulni iyvnen gadasaxadisagan. bevrma<br />

qar Tvelma cdunebas ver gauZlo da ekonomikuri mdgomareobis<br />

gaumjobesebis mizniT miiRo grigorianuli sarwmunoeba.<br />

dRes es xalxi faqtobrivad dakargulia saqarTvelosaTvis.<br />

es erTi mxarea sakiTxisa. magram umTavresi meorea, anu Segneba<br />

imisa, rom TiToeuli Cvenganis mrwamsi, aRmsarebloba, RvTis<br />

WeSmarit gzas unda daefuZnos. marTlmadidebloba aris is<br />

sarwmunoeba, romelmac Seuryvnelad daicva ieso qristes da<br />

mis mociqulTa swavleba. marTlmadideblobam daicva erTiani<br />

ganuyofeli eklesiis tradicia. marTlmadideblobis gareSe<br />

ar arsebobs xsna, radgan qristea Tavi eklesiisa da eklesiaa<br />

mistikuri sxeuli misi da Tu ar viqnebiT wevri mi si eklesiisa –<br />

nawili misi sxeulisa, wili ara gvaqvs mac xo varTan. „eklesiis<br />

346<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.


saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

gareSe adamianma SeiZleba miaRwios yo velives: hqondes rwmena<br />

mamis, Zisa da suliwmidisa, qadagebdes, saidumloebsac aRas­<br />

rulebdes, iyos dafasebuli, magram sulis xsnas ver SeZlebs<br />

– ver moipovebs maradiul cxovrebas“ (netari avgustine).<br />

unda gvaxsovdes, rom eklesia mudam wmindaa. calkeul<br />

sasuliero pirTa Tu morwmuneTa uRirsi saqcieli ver daCrdilavs<br />

mis sidiades. unda gvaxsovdes isic, rom eklesia mebrZolia,<br />

rameTu gamudmebiT upirispirdeba borotebas. ukeTurobam<br />

SeiZleba mas daRi daasvas, magram gamarjvebuli mainc yovelTvis<br />

iqneba eklesia, radgan igi TviT uflis mier kldesa zeda<br />

aris dafuZnebuli da „bWeni jojoxeTisani ver moerevian mas“.<br />

70­wlianma mZime cxovrebam saqarTvelos eklesiazec<br />

iqonia gavlena, dRes Cvens moZRvarTa Soris bevrni arian<br />

Tavdadebulni, magram arian sustnic. me imedi maqvs, RvTis<br />

SewevniT, momavalSi kidev ufro gamravldebian keTilmsaxuri<br />

moRvaweni, ber­monazonni, romelnic viTarca manaTobelni<br />

lamparni, xalxs uCveneben uflisaken saval swor gzas da msxverplSewiruli<br />

siyvarulis madliT miexmarebian maT jvris<br />

mtvirTvelobaSi.<br />

Tanamedrove etapze metad aucilebelia sxva saxelmwifoTa<br />

mimarT swori damokidebulebis gamomuSaveba. dRes<br />

msoflio Cabmulia erTobliv procesebSi. ekonomikurad,<br />

politikurad Tu inteleqtualurad wamyvani Zlieri qveynebi<br />

nebiT Tu uneblieT erevian sxva erebis cxovrebaSi da ar aZleven<br />

maT saerTo jaWvidan amovardnis saSualebas; es ki did safrTxes<br />

uqmnis mcirericxovani xalxebis sulier da kulturul<br />

TviTmyofadobas. imave problemebis winaSe vdgavarT Cvenc.<br />

dasavleTis qveynebisagan saqarTvelos politikurad iseTi<br />

347


didi saSiSroeba ar emuqreba, ramdenadac moraluri da zneobrivi.<br />

CvenTvis aseve damabrkolebelia maTi indiferentuloba<br />

erovnuli da sarwmunoebrivi sakiTxebisadmi.<br />

qarTvel xalxs mimbaZvelobisaken ltolva axasia Tebs.<br />

es kargia, Tu sasargeblos swavlob, anu gaqvs niWi TeTrisa da<br />

Savis garCevisa, magram saSiSroeba swored is aris, rom xSirad<br />

gansjis unari gvekargeba da calmxrivad, brmad viRebT sxvisi<br />

cxovrebisa Tu azrovnebis wess.<br />

Cven aucileblad unda SeviTvisoT sxvaTa gamocdileba<br />

da miRwevebi, oRond sakuTar safuZvelze dayrdnobiT. mxol<br />

od maSin iqneba igi Rirebuli Cveni xalxisTvis da angariSgasawevi<br />

da dasafasebeli sxva qveynebisTvisac. ase Seiqmna<br />

msoflioSi cnobili qarTuli kultura da dResac es gza unda<br />

gavagrZeloT.<br />

am saqmeSi metad didi roli unda daekisros erovnul<br />

moZraobas.<br />

zogierTis fiqriT, erovnuli moZraoba droebiTi movlenaa,<br />

romlis mizani eris ganTavisuflebisaTvis brZolaa.<br />

aseTi Sexeduleba mcdaria. vidre varsebobT rogorc eri, unda<br />

iyos erovnuli moZraobac, romelmac unda moicvas Cveni cxovrebis<br />

nebismieri sfero da yvelaferi unda gaakeTos xalxSi<br />

zneobis amaRlebisaTvis, qristianuli marTlmadidebeli sarwmunoebis<br />

ganmtkicebisaTvis, qarTuli xasiaTis gaTvaliswinebiT<br />

Cveni Sinagani dadebiTi Zalebis gaRviZebisa da axali ideebis<br />

ganxorcielebisaTvis, pirovnebis talantis maqsimaluri gamovlenisaTvis.<br />

vfiqrob, xelisuflebis, eklesiis, inteligenciis, axalgazrdobisa<br />

da saerTod eris saukeTeso nawilis warmomadgenlebma<br />

unda SeimuSaon da Camoayalibon erovnuli moZ­<br />

348<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.


saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

raobis programa; unda ganisazRvros, ras unda moicavdes igi<br />

da sad rogor ganxorcieldes. amave dros unda ganisazRvros<br />

savaraudo uaryofiTi Sedegebic.<br />

rac Seexeba sxva qveynebTan urTierTobas, Cven yvelaferi<br />

unda gavakeToT, raTa arc erT saxelmwifosTan, da<br />

gansakuTrebiT mezobel erebTan, ar gvqondes mtruli damokidebuleba.<br />

amitomac saWiroa maRali inteleqtis mqone diplomatebis<br />

aRzrda; saWiroa diplomatiuri skolis daarseba, sadac<br />

axalgazrdebi SeiTviseben Cveni xalxisa da msoflio qveynebis<br />

diplomatiur gamocdilebas da SeZlebisdagvarad gaakeTeben<br />

yvelafers, raTa saqarTvelom Tavisi adgili daikavos msoflios<br />

erTa Soris.<br />

Cven winaSe aseve dgas pirovnebisa da sazogadoebis ur ­<br />

Ti erTobis sakiTxi.<br />

wmida werilidan viciT, rom adamiani aris RvTis xati<br />

da msgavsi gansakuTrebuli qmnileba. igia qveyanasa da zecas,<br />

miwier da sulier samyaros Soris damakavSirebeli Zala.<br />

adamiani dadgenilia samoTxeSi moqmedebisaTvis, misi<br />

dacvisaTvis, rac borotisagan sakuTari sulis dacvas niSnavs<br />

da gulisxmobs RvTis siyvaruls, Sromis survils, Semecnebis<br />

unars da, ra Tqma unda, zneobriv cxovrebas.<br />

adamianTa erToba qmnis ojaxs, gvars, ers, saxelmwifos:<br />

sulierad ganwmendil pirovnebaTa kavSiri – aseTive saxelmwifos,<br />

xolo codvisagan daTrgunulTa erToba – Sesabamis ojaxsa<br />

da sazogadoebas. amitomac, vinc fiqrobs eris momavalze, upirvelesad<br />

unda ifiqros Tavis sulier amaRlebaze da daiwyos<br />

eris gamosworeba Tavisi Tavis ganwmendiT – sakuTari jvris<br />

mtvirTvelobiT, RvTis WeSmarit gzaze dadgomiT. mxolod<br />

349


amis Semdeg dainaxavs adamiani sinamdvileSi sxvas ra uWirs da<br />

imasac mixvdeba, rogor uSvelos mas.<br />

gansakuTrebuli pasuxismgebloba ekisrebaT qveynis ganmgebelT<br />

– rogorc saero, ise sasuliero pirT. xSiria SemTxveva,<br />

roca Tanamdebobis mqone Tavisi araswori saqcielis gamo<br />

iqceva kerpad. wmida mamebi gvarigeben, rom xalxze moqmedeba<br />

da misi moqceva unda moxdes ise, rom Cven CrdilSi davrCeT,<br />

xolo erma upirvelesad adidos RmerTi da ara kaci.<br />

nebismieri xalxis istoriaSi dauviwyaria maTi saxe lebi,<br />

romelnic TavianTi siwmindiT amgvarad emsaxurnen ers. aseTi<br />

iyo, magaliTad, wmida mefe daviT aRmaSenebeli. „galobani<br />

sinanulisani“ aris pirovnuli da eris codvebis mtvirTveli<br />

qveynis ganmgeblis aRsareba. dRevandeli adamiani imdenad<br />

dacemulia, rom aRar esmis, ratom gamoTqvams aseT sinanuls<br />

mefe wmindani. xalxs aRara aqvs xmamaRla gacxadebuli aRsarebis<br />

sidiadis SegrZneba;<br />

„galobani sinanulisani“ sakuTari Tavis gakerpebis winaaRmdeg<br />

brZolis dasturicaa, iseve rogorc daviTis survili,<br />

dakrZaluliyo gelaTis taZris karibWeSi, raTa kacTa da pirutyvT<br />

mis saflavze daedgaT fexi.<br />

amgvari damokidebuleba sakuTari Tavisadmi daviT aR ­<br />

maSeneblis zneobis, misi sulieri siwmindis maCvenebelia; amis<br />

sawinaaRmdego magaliTia, vTqvaT, nabuqodonosori, ro melmac<br />

Tavisi kerpi aRmarTa da undoda yvelas Tayvani eca mi sTvis<br />

imitom, rom misi mizani iyo amqveyniuri, miwieri di debisa da<br />

netarebis mopoveba, sakuTari „mes“ damkvidreba.<br />

350<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

ase rom, pirovnebis roli da SesaZlebloba kacobri­<br />

o bis cxovrebaSi ganuzomelia. mas Seswevs Zala, RmerTamde<br />

amaRldes saTnoebiT da qvesknelamde damdabldes ukeTure


iT, ampartavnebiT. yvelaferi Cvens Tavisufal nebazea damokidebuli.<br />

„iyveniT ukue mobaZav RmrTisa, viTarca Svilni sayuarelni,<br />

da vidodeT siyuaruliT, viTarca­igi qristeman Semiyuarna<br />

Cuen da misca Tavi Tჳsi CuenTჳs Sesawiravad“ (efes. 5,<br />

1­2), – gvarigebs mociquli.<br />

uflis mcnebebiT cxovreba, marTalia, Wirs Cvens apokalifsur<br />

droSi, magram RmerTi ar dagvtovebs da Seeweva Cvens<br />

uZlurebas.<br />

sasoebdiT macxovars, rameTu „icis ufalman RmrTis msaxurTaჲ<br />

maT gansacdelTagan ჴsnaჲ“ (2 petr. 2, 9).<br />

macxovris aRdgomis dResaswauli aris safuZveli Cveni<br />

sarwmunoebisa, imedi Cveni momavlisa, Cveni eris gadarCenisa.<br />

saaRdgomo epistole wmida ioane oqropiris sityvebiT<br />

minda davamTavro: modiT yvelani, ganicadeT sixaruli uflismieri;<br />

mdidarno da glaxakno, zeimi hyavT erTad; Wi r Ta<br />

damTmenno da sulmoklenno, Tayvani eciT dResa amas. sarwmunoebis<br />

trapezi ixmieT yovelTa da miiReT simdidre madlisa...<br />

amieridan nu SeaZrwunebs sikvdilis SiSi Tqvens gulebs, radgan<br />

macxovris madliT ganTavisufldiT. daTrguna sikvdili<br />

sikvdiliT moculma, wartyvena jojoxeTi qvesknelSi Casulma...<br />

„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars, jojoxeTo,<br />

Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />

aRdga qriste, daemxnen demonni, aRdga qriste da ganixares<br />

angelozTa, aRdga qriste da aRdga sicocxle saukuno.<br />

dideba mas ukunisamde.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1992 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

351


ყ<br />

saSobao epistole<br />

1993 w.<br />

iveriis wmida miwis RvTivkurTxeul Svilebs<br />

„aha, moval adre. mtkiced ipyar, raca gaqvs, raTa<br />

aravin wargtacos gvirgvini Seni“ (gamocx. 3, 11)<br />

ovladusamRvdeloes mwyemsmTavrebs, moZRvrebs, dia­<br />

k vnebs, ber­monazvnebs, saqarTvelos samociqulo ek l­<br />

esiis RvTismosav marTlmadidebel qristianebs, RvTismSoblis<br />

wilxvedri kurTxeuli iveriis mkvidrT da Cveni samSoblos<br />

gareT mcxovreb TanamemamuleT.<br />

mSvidoba, sixaruli da keTildReoba mogmadloT mo wya<br />

le da saxierma ufalman.<br />

gangveSora mZime weli. weli didi imedebisa da didi<br />

353


gansacdelisa. mwuxarebam ufro metad dagvaaxlova RmerTs da<br />

erTmaneTs da meti sibrZnec SegvZina, radgan dagvafiqra ara<br />

marto purze arsobisa, aramed maradiul Rirebulebebzec.<br />

sulierma da materialurma gaWirvebam dagvanaxa, rom<br />

ar arsebobs gamouvali mdgomareoba, oRond aucilebelia<br />

ganviTarebis axali gzebis moZebna, aucilebelia, upirveles<br />

yovlisa, RvTis sasoebiT sakuTar Tavze dayrdnoba da Cveni<br />

SesaZleblobebis warmoCena.<br />

winaaRmdegobebis miuxedavad gasulma welma imedi Cagvisaxa,<br />

amitomac, marTalia, sulieri tkiviliT, magram RvTis<br />

Sewevnis rwmeniT vxvdebiT udides qristianul dResasw auls –<br />

Sobas uflisas.<br />

Soba qristesi – es aris mistikuri aqti, romelsac bo ­<br />

lomde verasdros CavwvdebiT. igia gamovlineba adamia n i sadmi<br />

RvTis usazRvro siyvarulisa da misTvis Tavganw irvisa; aqti<br />

RvTisa da kacis SeerTebisa.<br />

354<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

ufali mogviaxlovda, raTa Cvenc aRvdgeT da mivideT<br />

masTan. igi ar iTxovs simdidresa da maRal Tanamdebobas, arc<br />

oqros, gundruksa da murs, rac mogvebma miarTves beTlemSi axladSobils.<br />

misTvis Zvirfasi mxolod Cveni gulia. amitomac<br />

TiToeuls mogvmarTavs: Svilo, momec guli Seni.<br />

rad surs RmerTs Cveni guli? – mxolod imitom, rom<br />

SeZlos Cvens sulSi daivanos da Tavisi usazRvro siyvaruliT,<br />

siwmidiTa da simSvidiT gagvaTbos, dagvibrunos dakarguli<br />

madli da CvenTvis jvarcmuli, kvlav CvenTan erTad Sexvdes<br />

Cveni cxovrebis tkivils, CvenTan erTad daiTminos da evnos,<br />

raTa gvacxovnos da maradiuli netarebis Rirsi gagvxados.<br />

dideba Senda, ufalo, gmadlobT, ufalo.


magram, RmerTo, Sen xom ici Cven vin varT, rameTu qm­<br />

nilni xelTa SenTani varT. ici, rom guli Cveni aris arawmida;<br />

odiTgan SegTxovT daviT winaswarmetyvelis sityvebiT: „guli<br />

wmidaჲ dahbade Cem Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle<br />

guamsa Cemsa“ (fsalm. 50, 12), „moved da daemkvidre Cven Soris<br />

da wmida myven Cven yovlisagan biwisa“ (locva).<br />

gmadlobT, ufalo, rom gvajildoveb sinanulis grZnobiT,<br />

codvis SegrZnebis unariT da gamosworebis surviliT –<br />

Senken swrafviT.<br />

meoce saukune uxeSi materializmis Tayvaniscemis xanaa.<br />

esaa dro, roca cdilobdnen adamianebisTvis SeeqmnaT warmodgena,<br />

TiTqos materialuri yofis garda sxva sicocxle ar<br />

arsebobs da rom sulieri movlenebi oden Cveni tvinisa da<br />

nervuli sistemis gamovlinebebia.<br />

ra iyo mizezi RmerTis daviwyebisa?<br />

pirvel rigSi, ampartavneba. adamianuri SesaZleblobebis<br />

araswori aRqma, sulieri dacema.<br />

jer kidev plinius­umcrosi werda: adamianis buneba ga yalbebulia,<br />

radgan masSi ukidures sulier siRatakesTan Serwymulia<br />

usazRvro ampartavneba.<br />

paskali adamians ganixilavda, rogorc „moazrovne ler<br />

wams“ (anu Sinaganad aramyars), rogorc samyaros sivrceSi<br />

ga bneul qviSis marcvals, romlis siZliere suliero basa da<br />

azrovnebaSia; da Tu es madli daikarga, marcvalic gan qardeba.<br />

sa mwuxarod, ara marto calkeuli adamianebi, ara med mTeli<br />

rigi qveynebi msxverplni gaxdnen am martivi WeS maritebis da­<br />

viwyebisa.<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

germaneli filosofosi paulseni SeniSnavs: Znelia ua­<br />

355


yo materializmi ara imitom, rom igi simarTles qadagebs,<br />

aramed imitom, rom Znelia daupirispirde wminda wylis sisuleles.<br />

saocaria, rom materializmis mimdevarTa Soris iyvnen<br />

ganaTlebuli da zogjer genialuri adamianebic, rac maCvenebelia<br />

imisa, rom, marTalia, geniosoba RvTis didi madlia,<br />

magram mTavari mainc niWis sworad warmarTvaa. mravalia magaliTi<br />

imisa, Tu ra saSineli Sedegi moaqvs gaukuRmarTebul<br />

genias.<br />

dabejiTebiT SeiZleba iTqvas, rom materializmi Sobs<br />

totalitarizms, Cven karga xania vcxovrobT aseT droSi. totalitarizmis<br />

mizania adamianis sruli gardaqmna ideologiuri<br />

wyobis Sesabamisad. pirovneba icvleba mis moqmedebaze<br />

da, rac mTavaria, azrovnebaze mkacri kontrolis dawesebiT.<br />

totalitarizmi karnaxobs yvelas, rogor unda ifiqron da<br />

iTxovs usityvo morCilebas, rac niSnavs individualobis, pirovnuli<br />

sawyisis gaqrobas.<br />

am movlenam sakmaod Rrma kvali daaCnia Cvens Sinagan<br />

sa myaros. posttotalitarul droSi yvelaze rTuli swored<br />

su lieri monobidan ganTavisuflebis, RvTivmomadlebuli<br />

individualuri Tavisuflebis mopovebis, pasuxismgeblobis Seg­<br />

rZnebisa da avisa da kargis sworad garCevis procesi iqneba.<br />

356<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

materializmis dRemde arsebuli forma TandaTan uka­<br />

na planze gadadis da adgils uTmobs mis sxva saxes – teqnokratizms<br />

da ekonomikas.<br />

sazogadoebis zrunva ekonomikis winsvlisaTvis ar aris<br />

saSiSi, Tu masTan erTad ganviTardeba adamianis sulieri da<br />

inteleqtualuri SesaZleblobebi: WeSmariti sarwmunoeba,<br />

eklesiuroba, zneoba, mecniereba, xelovneba.


Cven ar gvaqvs ufleba Tanamedrove civilizaciis yvela<br />

ubedurebis sawyisad mecniereba davsaxoT. adamiani ubralod<br />

sulierad moumzadebeli Sexvda mecnierul aRmoCenebs. pi ­<br />

rovnebis sulieri ganviTarebis procesi metad CamorCa te q­<br />

nikur progress da radgan erTi meores ar ganapirobebs, dair­<br />

Rva wonasworoba; aman ki warmoSva saSiSroeba da Cven winaSe<br />

daayena mravali gadauWreli problema.<br />

amitom dRes, upirveles yovlisa, unda vizrunoT eris<br />

sulieri amaRlebisaTvis, rom saTanadod momzadebulni SevxvdeT<br />

dasavleTis qveynebis „ucxo keTildReobas“, Torem im<br />

madlsa da TviTmyofadobasac davkargavT, rac winaparTagan<br />

raRac formiT dRemde mainc SevinarCuneT.<br />

suliereba xalxSi Tavdapirvelad gzas ikvlevs cal keul<br />

madlmosil pirovnebaTa wyalobiT, Semdeg ki es niWi efi neba<br />

mTel ers da amaRlebs mas, amitomac pirovnebis ro li qveynis<br />

cxovrebaSi udidesia.<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

arian adamianebi RvTis niSniT gamorCeulni, romelnic<br />

Tesaven siyvaruls, saTnoebas, qmnian, aSeneben, iwvian da sxvas<br />

gzas unaTeben. arian pirovnebani demonuri beWdiT daRdasmulni<br />

– damangreveli ZaliT aRvsilni.<br />

msoflio istoria icnobs mraval magaliTs imisas, Tu<br />

rogor nadgurdeboda masebi, iqceoda saxelmwifoebi gandidebis<br />

maniiTa da eSmakeuli ampartavnebiT Sepyrobili „genialuri<br />

utvinoebis“ xelSi, radgan isini, roca asparezidan midiodnen<br />

da iRupebodnen, Rupavdnen xalxsac.<br />

siwminde ki simSvidiT moqmedebs, igi ar xmaurobs, ar<br />

yviris. amitomacaa, rom zogjer mTeli wlebis Tu saukuneebis<br />

SemdegRa aRwevs Cvenamde sityvani da darigebani RvTis saTno<br />

da brZen adamianTa, gmiruli saqmeebi Cvens winaparTa. isini<br />

357


SeumCnevlad ucvlian elfers Cvens Sinagan samyaros da idumal<br />

gavlenas axdenen Cvens yofaze.<br />

erT­erTi magaliTi amisa aris cxovreba XVII saukuneSi<br />

rumineTSi moRvawe, Cveni saxelovani Tanamemamule anTimoz<br />

iverielisa, romelmac mTel msoflios uCvena siwmidis, moyvasis<br />

siyvarulisa da TavisuflebisaTvis brZolis maga liTi da<br />

romelic rumineTis eklesiam 1992 wels wmindanad Seracxa.<br />

dRes gansakuTrebiT xSirad vlaparakobT Tavisuflebaze.<br />

Tavisufleba zogs TavaSvebuli cxovrebis ufleba hgonia,<br />

zogs – damoukidebeli qveynis moqalaqeoba; umTavresi ki<br />

aviwydebaT imitom, rom am cnebaSi xSirad garegnul, miwier<br />

ga gebas gulisxmoben da ar fiqroben mis Sinagan procesze – sulier<br />

Tavisuflebaze.<br />

zneobrivi TavaSvebuloba codvis monobaa, wmida pavle<br />

mociquli wers: „TavisuflebisaTvis xarT, Zmano, xmobilni;<br />

magram xorcieli gancxromisTvis nu moixmarT Tavisuflebas,<br />

aramed siyvaruliT hmonebdeT erTurTs“ (gal. 5, 13).<br />

rac Seexeba qveynis damoukideblobisaTvis zrunvas, xal<br />

xis sulieri amaRlebis gareSe igi metad cud Sedegebamde<br />

migviyvans, radganac eri Tavisi umecrebisa da uzneobis msxver­<br />

pli gaxdeba.<br />

358<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

politikuri Tavisufleba mZime codvaTagan Tavisufa­<br />

lma sazogadoebam unda moipovos, es RvTis kanonia. ase rom,<br />

qveynis damoukideblobisaTvis brZola amave dros Ti To euli<br />

Cvenganis Sinagan srulyofas, Sinagan Tavisuflebas iTxovs.<br />

ufalma kaci xatad da msgavsad Tvissa Seqmna, magram<br />

dacemis Semdeg adamianis sufTa suls Seeria sxvadasxva codva<br />

da dabinda igi. is, vinc SeZlebs codvaTagan ganwmendas, xdeba


saSobao epistole, 1993 w.<br />

Tavisufali, Tavisi Tavis ufali, RvTis msgavsebiT Seqmnili<br />

Tavisi ubiwo sulis patroni. amitomac weren brZenni: SeiZleba<br />

monobaSi iyo, magram Tavisufleba ver wagarTvan da SeiZleba<br />

TavisuflebaSi gancxromiT cxovrobde da mona iyo, Tanac imdeni<br />

batonis, ramdeni mankieri Tvisebaca gaqvs.<br />

advili ar aris Cvens mdabal vnebebsa da azrebze, CvenSi<br />

mimdinare sulier da fizikur procesebze gamarjveba. Cveni<br />

suli vidre xorcis tyveobaSia, brZola keTilsa da borots<br />

Soris dausruleblad iqneba da vai mas, vinc bolomde mdabal<br />

vnebaTa msaxurad darCeba.<br />

wmida werili gvafrTxilebs: saqmeni xorcTani arian:<br />

„siZva, uwmindureba, bilweba, kerpTmsaxureba, mwamvleloba,<br />

mtroba, SuRli, Suri, risxva, ganxeTqileba, mwvalebloba, si­<br />

Zulvili, mkvleloba, memTvraleoba, lirweba da sxva misTanani.<br />

winaswar getyviT... rom amis moqmedni ver daimkvidreben<br />

RmrTis sasufevels “ (gal. 5, 19­21).<br />

samwuxarod, es mankierebani axasiaTebs Cvens sazogadoebas<br />

da, miuxedavad amisa, gvsurs damoukidebloba. upirveles<br />

yovlisa, Cven unda ganvTavisufldeT codvis mZime uRlisagan;<br />

es ki SesaZlebelia mxolod eklesiis madliT.<br />

Zalian bevrs ar esmis eklesiis Zala da mniSvneloba.<br />

wmida mamebma ki, romlebic Signidan xedavdnen eklesiis sidiades,<br />

jer kidev IV saukuneSi ase gadmosces misi arsi: „mwams erTi,<br />

wmida, kaTolike da samociqulo eklesia“. ...rameTu mxolod<br />

aseTi eklesiis damaarsebeli da Tavi aris ieso qriste.<br />

„amas kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />

ver ereodian mas“ (maT. 16, 18), – brZanebs ufali. am<br />

sityvebidan Cans, rom eklesia mudmiv brZolaSi iqneba boro­<br />

359


tebasa da codvasTan, magram jojoxeTis Zalebic ki verafers<br />

daakleben, radgan eklesia aris wminda da gamosyidulia uflis<br />

sisxliT. suliwmida trialebs taZarSi da ganwmends yovelives<br />

da yvelas, vinc rwmeniTa da siyvaruliTaa mosuli. „netar<br />

xar Sen eklesiav marTlmorwmuneTa, rameTu mefem mefeTaman<br />

daidgina SenSi savane. uryevia Seni saZirkveli, rameTu ufali<br />

mcvel Senda ars. bWeni jojoxeTisani ver mogerevian da mgelni<br />

mtacebelni ver Segmusraven da verc simtkices Sensas Seasusteben.<br />

o, mSveniero da brwyinvale saxlo uflisa, ra didebuli xar<br />

Sen!“ – wers wmida efrem asuri.<br />

eklesiam misca saqarTvelos iseTi saocari pirovneb a ni,<br />

rogoricaa: wmida nino, ganmanaTlebeli iveriisa, wmida ioane<br />

zedazneli, daviT garejeli, Sio mRvimeli, anton martyofeli,<br />

wmida mefeni: miriani da nana, vaxtang gorgasali, arCili da<br />

luarsabi, daviT aRmaSenebeli, Tamari, qeTevan wamebuli, demetre<br />

Tavdadebuli da sxvani mravalni, saTnoni qristesni da,<br />

saerTod, yvelaferi is, riTac Cven vamayobT ocsaukunovani<br />

istoriis manZilze, eklesiuri cxovrebis, eklesiuri azrovnebis<br />

gamovlinebaa.<br />

rodesac Tanamedrove istorikosebi da zogjer RvTismetyvelnic<br />

eklesiaze weren, ufro xSirad mis garegnul mxareze<br />

amaxvileben yuradRebas an warsulis mixedviT afaseben<br />

mis rols. eklesia gacilebiT imaze didia, vidre Cven gvgonia.<br />

eklesia mistikuri sxeulia uflisa. eklesia masSi myofi<br />

mrevli ki ar aris mxolod an dedamiwaze mcxovrebi morwmuneni,<br />

aramed, uwinares yovlisa, ufali, RvTismSobeli mariami,<br />

angelosTa dasi da wmidanTa mTeli krebuli SeerTebuli<br />

mlocvelTa jgufTan; amitomac aris taZari – ca dedamiwaze.<br />

360<br />

saSobao epistole, 1993 w.


saSobao epistole, 1993 w.<br />

is saSineli movlenebi, rac Cven gverdiT xdeba: mkv­<br />

leloba, Zaladoba, Zarcva, veragoba, Tavawyvetili vneba...<br />

Sedegia urwmunoebisa da arasulierobisa.<br />

amitom dRes, rogorc arasdros, saWiroa Cveni xalxis,<br />

Cveni axalgazrdobis, bavSvebis, inteligenciis gaeklesiureba.<br />

„nuTu ar iciT, rom Tqveni sxeuli taZaria TqvenSi damkvidrebuli<br />

suliwmidisa, romelic gaqvT RmrTisagan, da ar ekuTvniT<br />

Tqvens Tavs?... adideT RmerTi Tqveni sxeuliTa da suliT“ (1<br />

kor. 6, 19­20).<br />

Cvenda samwuxarod, umravlesobas dakarguli aqvs danaSaulis<br />

SegrZnebisa da gancdis unari da Tavi ucodveli hgonia.<br />

es ki am pirovnebaTa dabali donis maCvenebelia. ada miani,<br />

rac ufro maRla adis srulyofis kibeze, miT ukeT xedavs Tavis<br />

Tavs da, aqedan gamomdinare, – Tavis codvebsac, (ucodveli<br />

aravinaa) da eufleba grZnoba sinanulisa da survili gamosworebisa.<br />

eklesiis mTavari arsi is aris, rom aq mRvdlis saSualebiT<br />

adamians eZleva SesaZlebloba yvela Cveni uwmindurebis<br />

mizezis – codvisgan ganTavisuflebisa; amqveynad mxolod<br />

moZRvars aqvs RvTisgan miniWebuli madli codvaTa gaxsnisa<br />

da mitevebisa. aRsarebiTa da ziarebiT pirovnebaSi xdeba sulieri<br />

feriscvaleba, Sinagani wonasworobis aRdgena. RmerTi<br />

mwuxarebisagan gaTanguls nugeSs aZlevs, SurisZiebis surviliT<br />

Sepyrobils – mitevebis madls, aforiaqebuls – simSvides,<br />

daCagruls – sulier Zalas.<br />

„me vsufev maRalSi, – brZanebs ufali, – da siwmideSi,<br />

ma gram me var tanjulTanac da suliT glaxakTan, raTa cxo­<br />

velvyo glaxakTa suli da cxovelvyo tanjulTa guli“ (es. 57,<br />

361


15); „movediT Cemda yovelni maSuralni da tჳrTmZimeni, da me<br />

gangisueno Tquen“ (maT. 11, 28).<br />

362<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

aseTi daRlili arasdros yofila adamianTa modgma,<br />

arasdros mdgara kacobrioba aseTi kataklizmebis winaSe: ingreva<br />

qveynebi da sistemebi, mswrafl icvleba movlenebi, rac<br />

niSania imisa, rom Jami axlo ars. „aCrdils miuyveba adamiani,<br />

magram amaod faci­fucobs, agrovebs da ar icis, vis darCeba“<br />

(fsalm. 38, 6­7).<br />

warsuli ganvlilia, momavali ar Cans, awmyo ki metad<br />

bundovania, erTaderTi nugeSi aris ufali. „me Tquen Tana var<br />

yovelTa dReTa da vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28,<br />

20), – Cagvesmis misi sityvebi.<br />

xSirad mekiTxebian, Tu rogor vxsniT religiuri TvalsazrisiT<br />

dRevandel Cvens mdgomareobas.<br />

amJamad saqarTveloSi omia, gareSe mtrisagan Tav s m­<br />

o xveuli omi, xelovnurad Seqmnil konfliqtTa seria. Cv en<br />

vicavT ara marto sazRvrebis mTlianobas, aramed Cveni xalxisa<br />

da Cvens qveyanaSi mcxovreb sxva erTa warmomadgenlebis rwmenas,<br />

kulturas, istorias, tradiciebs.<br />

marTalia, yvelas gviWirs, magram imedi gvaqvs, erTad<br />

davZlevT am siZneleebs da aucileblad gavimarjvebT. RmerTi<br />

ar dauSvebs saqarTvelos gayofas. iveria RvTismSoblis wilxvedria<br />

da aTasobiT wmidanTa sisxliT ganbanili maTi locva<br />

Segveweva.<br />

eqstremistebisa da separatistebis mizeziT mravali axalgazrda<br />

daiRupa. daixocnen qarTvelebi, afxazebi, osebi, rusebi,<br />

somxebi, azerbaijanelebi da sxvani. cremlma da sikvdilma<br />

Seabija bevr ojaxSi, daqvrivdnen axalgazrda dedebi, daobld


saSobao epistole, 1993 w.<br />

nen bavSvebi... bevri axalgazrda daxeibrda.<br />

me minda vuTxra yvelas, aq myofsa da imqveynad wasuls<br />

(isinic xom cocxlebi arian da esmiT Cveni): didia Tqveni<br />

Rvawli qveynis winaSe da didi iqneba jildoc Tqveni, uflisgan<br />

boZebuli. Tqven xom TavisuflebisaTvis, sarwmunoebisa<br />

da samSoblosaTvis, Cveni naTeli momavlisaTvis ibrZodiT;<br />

Tqven ibrZodiT wyvdiadisa da umecrebis winaaRmdeg. WeSmaritad<br />

didia Tqveni msxverpli da amdenad Tqveni damsaxurebac<br />

RvTisa da samSoblos winaSe.<br />

Cven imediT vuyurebT momavals da gvjera, rom goniereba,<br />

siyvaruli, sikeTe da Zmoba gaimarjvebs.<br />

es erTi mxarea movlenisa, rac Seexeba mis sulier arss,<br />

mi nda giTxraT, rom adamianebs xSirad maSin miaCniaT Tavi bed­<br />

nierad, roca yvelaze ubedurni arian. aris piriqiTac.<br />

omi, gaWirveba – sinamdvileSi mowodebaa sinanulisa<br />

da ganwmendisaken; igia saSualeba xangrZlivi Zilisagan Cveni<br />

gamoRviZebisa da RmerTTan daaxloebisa. xilul mwuxarebaSi<br />

yovelTvis uxilavi madli imaleba. „rogorc Teslis aRorZinebisaTvis<br />

aucilebelia wvima, ise CvenTvis cremlebi. rogorc<br />

miwas sWirdeba damuSaveba, rom keTili nayofi gamoiRos, ise<br />

Cvens sulebs – mwuxareba da gansacdeli, rom darbildes Cveni<br />

simkacre da daiZlios Cveni ampartavneba“ (ioane oqropiri),<br />

rac gansakuTrebiT gvaxasiaTebs Cven.<br />

oqro da vercxli maRali temperaturis gareSe minarevebisagan<br />

ver ganiwmindeba, aseve verc Cveni suli – mwuxarebis<br />

gareSe.<br />

maxsendeba makabelTa wignidan Semdegi adgili: „es sasjeli<br />

dasaRupad ki ara, Cveni xalxis gamosafxizleblad iyo<br />

363


gamiznuli. biwierebas rom didi xani ar eZleva da imTaviTve<br />

sasjeliT aRikveTeba, swored esaa didi wyalobis niSani.<br />

rac Seexeba sxva xalxebs, RmerTi moTminebiT ayovnebs<br />

maT dasjas, vidre isini mTlianad ar aivsebian codvebiT. Cven<br />

ki ase ar gveqceva igi; ar elis Cveni codvebis savsebas, rom mere<br />

Suri iZios Cvenze. amitomac ar mouklia CvenTvis mowyaleba da,<br />

Tumca ubedurebiT ki gvsjida, mainc ar gauwiravs Tavisi xalxi“<br />

(2 mak. 6, 12­16).<br />

ase rom, dRes saqarTveloSi mimdinare movlenebi aris<br />

neli da mtkivneuli procesi „uZRebi Svilis“ dabrunebisa. Cvens<br />

sulier mdgomareobazea damokidebuli, ramdenad male ganvTavisufldebiT<br />

sasjelisagan. siZneleebs ar unda SevuSindeT,<br />

radgan RvTis Zala swored rom uZlurebaSi cxaddeba, oRond<br />

ufals unda mivendoT srulad, TavSewirvamde.<br />

miwieri Cveni cxovreba udabnoSi mogzaurobaa. Cven aq<br />

mxolod mgzavrebi varT; dRe dRes auwyebs maradiulobis karibWesTan<br />

Cvens miaxloebas; mTavaria, iq warvdgeT Rirseulad.<br />

RvTis didi wyalobaa, rom ar viciT Cveni aRsasrulis dRe,<br />

raTa yovelTvis gvaxsovdes sikvdili da yoveli dRe gavataroT<br />

ise, TiTqos igi iyos ukanaskneli. amaSia sibrZne. jer<br />

kidev antikuri drois didma pirovnebam, platonma, sibrZnis<br />

moyvareba – filosofia ganmarta, rogorc mzadeba sikvdilisaTvis.<br />

„marTalTaTvis da codvilTaTvis sikvdili igivea, rac<br />

mkvdari zRva Zvel aRTqmaSi ebraelTa da egviptelTaTvis.<br />

pirvelTaTvis igi iyo gadasasvleli aRTqmul qveyanaSi, xolo<br />

meoreTaTvis – mizezi sikvdilisa. msgavsad amisa, marTlis<br />

sikvdili aris dasawyisi netari maradiulobisa – aRTqmuli<br />

364<br />

saSobao epistole, 1993 w.


qveynisa; codvilTaTvis ki – mizezi meore sikvdilisa – mara­<br />

diuli satanjvelisa“ (sulieri mdelo).<br />

es saukune RvTisgan xalxs sinanulisTvis mieca. futur­<br />

ologni amtkiceben, rom Tu kacobriobam kidev iarseba XXI<br />

saukuneSi, igi metad religiuri aswleuli iqneba, radgan xalxi<br />

daiRala, uRvTod dacarielda taZari siyvarulisa.<br />

dRes ki Cven varT mowme ara marto Tanamedrove istoriis<br />

tragizmisa, aramed moaxloebuli apokalifsuri droisa.<br />

sul ufro mkveTrad Cagvesmis sityvebi: „me var ani da ჵ, ityჳs<br />

ufali RmerTi, romeli ars da romeli iyo da romeli momaval<br />

ars, yovlisa mpyrobeli“ (gamocx. 1, 8).<br />

RvTis mowyalebis imediT aRvsili yvelas guliTadad<br />

gilocavT qristes Sobis dResaswauls. damdegi axali weli<br />

de iyos yvelasaTvis mSvidobis, keTildReobisa da sikeTis<br />

momtani, weli siyvarulisa da Serigebisa: „ganviSorneT ukue<br />

saqmeni bnelisani da SevimosoT saWurveli naTlisaჲ“ (rom.<br />

13, 12).<br />

„iSva yrma, mogveca Ze... da ewoda saxelad... RmerTi<br />

Zli eri, mSvidobis mTavari“ (es. 9, 5), „RmerTman mSvidobisaman,...<br />

srulgyoT Tqven yoveli keTili saqmis mis nebisaebr<br />

aR sasruleblad da iyos TqvenSi is, rac saTno Cans mis winaSe“<br />

(ebr. 13, 20­21). „romelman sZlos, esreT Seimosos samoseli<br />

spetaki“ (gamocx. 3, 5).<br />

gixarodeT, rameTu CvenTan ars RmerTi, amin.<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1993 w.<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

365


saaRdgomo epistole<br />

1993 w.<br />

RvTismSoblis wilxvedri iveriis RvTivkurTxeulno Svilno:<br />

„aw ganTavisuflebul xarT codvisagan<br />

da damonebul xarT simarTlesa“<br />

(rom. 6, 18).<br />

ovladusamRvdeloesno mwyemsmTavarno, moZRvarno,<br />

ყ<br />

diakonno, ber­monazonno, Zeno da asulno saqarTvelos<br />

samociqulo eklesiisa, iveriis wmida miwis mkvidrno<br />

da samSoblos sazRvrebs gareT mcxovrebno Tanamemamuleno,<br />

gixarodeT,<br />

qriste aRdga!<br />

367


368<br />

aRdga dakarguli erToba RmerTTan, aRdga sasoeba da<br />

imedi kacTa, aRmobrwyinda mze simarTlisa da gamoCnda gza<br />

maradiuli netarebisa; mdidarT da glaxakT, brZenT da uswavlelT,<br />

xandazmulTa da yrmaT, – yvelas uxmobs ufali sixarulis<br />

trapezze, raTa miagos TiToeuls Rirsebisaebr maTisa.<br />

„netar arian, romelTa mietevnen uSjuloebani da romelTa<br />

daefarnen codvani“ (rom. 4, 7).<br />

vin aris Rirsi am madlisa, aseTi mowyalebisa? – is, visac<br />

esmis amqveyniuri cxovrebis arsi, vinc sityviT da sa qmiT<br />

SeZlebisamebr adidebs WeSmarit RmerTs da acnobierebs Tavis<br />

misias am wuTisofelSi.<br />

yovel adamians sakuTari idea, sakuTari miswrafeba aqvs,<br />

romlis ganxorcielebisTvisac igi iRvwis, magram ar sebobs<br />

yvelasaTvis saerTo ideac – es aris swrafva amaRl e bisaken,<br />

RvTis msgavsebisaken.<br />

saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

ra saqmianobasac ar unda eweodes kaci, umTavresi misTvis<br />

SemoqmedTan miaxlebis survili unda iyos. bibliaSi vkiTxulobT,<br />

yovladwmida samebam adamianis Seqmna rom gadawyvita,<br />

brZana: „vqmneT kaci xatisaebr Cuenisa da msgavsebisaebr“ (dab. 1,<br />

26). maSasadame, radganac adamiani RvTis xatad Seiqmna, swrafva<br />

srulyofisaken, pirvelsaxis, anu RvTisaken imTaviTve mis Tandayolil<br />

bunebriv Tvisebad iqca. amitomac survili ganvi­<br />

Tarebisa da winsvlisa TiToeul CvenganSi arsebobs, oRond<br />

unda vicodeT, ras gulisxmobs WeSmariti amaRleba da Cveni<br />

yoveli moqmedebac aqedan gamomdinare unda Sefasdes.<br />

idea unda hqondes ersac; mas cxadad da garkveulad unda<br />

hqondes gacnobierebuli, saukuneTa manZilze upirvelesad ras<br />

emsaxura. Cveni xalxis istoria gvafiqrebinebs, rom RvTisaken<br />

swrafvis ZiriTad ideas, upirveles yovlisa, moyvasis siyvaru


saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

liT vaxorcielebdiT da miuxedavad yvelafrisa, dResac vax­<br />

orcielebT. es siyvaruli aduRabebs da amTlianebs sruliad<br />

saqarTvelos.<br />

albaT esaa umTavresi mizezi imisa, rom warsulSic da<br />

axlac Sinauri Tu gareSe mteri ar mogvklebia – boroti Zala<br />

ebrZvis siyvarulis matarebel ers, raTa es niWi daakargvinos,<br />

radgan icis, miznis miRwevis SemTxvevaSi, ufals gangvaSorebs;<br />

amitomac am madls gansakuTrebiT unda gavufrTxildeT da<br />

RmerTTan da erTmaneTTan siyvaruliT gaverTiandeT.<br />

ufali adamians Tavisufali arCevanis uflebas aZlevs:<br />

pirovneba TviTon iRebs gadawyvetilebas, ras emsaxuros: codvas<br />

Tu sikeTes, borotebas Tu siyvaruls. sasufeveli RvTisa<br />

iZu lebiT moipoveba, radgan codvasTan brZoliT da masze<br />

gamarjvebiT xdeba adamianisa da RvTis nebis SeerTeba – sinergia,<br />

rac aris safuZveli pirovnebis gadarCenisa.<br />

gzis arCevisas udidesi mniSvneloba eniWeba guls, radgan<br />

iq ibadeba rogorc boroti, ise keTili zraxvani. Tu guli<br />

sufTaa da savsea rwmeniT, sasoebiTa da siyvaruliT, Tu iq ar<br />

budobs Suri da mtroba, Tu mas SeuZlia sxvisi sixa rulisa da<br />

tkivilis gaziareba, iq madli ganmravldeba da igi suliwmidis<br />

savaned iqceva; aseTi guli advilad sZlevs miwier sacdurs,<br />

romelic yoveldRiurad cdilobs biwierebis WaobSi Cvens<br />

danTqmas.<br />

magram rogor ganviwmindoT guli codvaTagan?<br />

upirveles yovlisa, unda viswavloT samarTliani gansja<br />

sakuTari Tavisa. Cvens sulSi ori „me“ unda ganvasxvavoT da<br />

yovel Cvens saqcielsa da gulisxmier zraxvas sxvisi TvaliTac<br />

SevxedoT.<br />

wmida grigol RvTismetyveli wers: „CvenSi ori gonia.<br />

369


erTi keTilia da Sedegia yovelive mSvenierisa, meore ki –<br />

dacemuli da mdabal vnebaTa msaxuri. erTi goneba naTlisaken<br />

iswrafvis da surs Tayvani sces qristes, xolo meore, xorcisa<br />

da sisxlis goneba, qris bnelsa Sina da mzad aris tyve iqmnas<br />

beliarisa“. xolo wmida isaak asuri brZanebs: „netar ars kaci,<br />

romeli Seicnobs Tavis uZlurebas, rameTu amis codna xdeba<br />

sawindari keTilwarmatebisa“. aseTi adamiani gankiTxvis codvisagan<br />

Tavisufldeba, TavmdablobiT imoseba da RvTisa da<br />

moyvasis siyvaruliT ivseba, xolo „siyuarulman moyuassa Tჳssa<br />

boroti ara uyvis“ (rom. 13, 10).<br />

magram arian pirovnebani, romelnic mxolod sakuTar<br />

Tavze fiqroben da TavianTi mdabali „mes“ egoistur moTxovnilebebs<br />

emonebian. maTTvis gaugebaria Segoneba: „icxovre<br />

sxvisTvis, Tu gsurs emsaxuro Sens Tavs“.<br />

arian aseve pirovnebani, borotis qmnis surviliT Sepyrobilni,<br />

RvarZliT aRvsilni, romelnic irgvliv siZ u ­<br />

lvils Tesaven, da sxvaSic mxolod borotebas xedaven. gavix­<br />

senoT erT dros keTili mefe sauli, Surisa da eWvis niadagze<br />

ise daeca, wmida daviT winaswarmetyvelis mokvla surda, Tumca<br />

mxolod misi fsalmunebi kurnavda mis suls. aseTi adamianebi<br />

siyvarulis naklulovanebis gamo itanjebian. maT, marTalia,<br />

xSirad mwuxareba moaqvT moyvasisaTvis, magram yvelaze metad<br />

mainc sakuTar Tavs mtroben, radgan sulieri sixarulisTvis<br />

sicocxleSive mkvdarni arian, imqveynad ki ucilobel satanjvels<br />

imzadeben.<br />

borotTa siborote unda gvZuldes, magram qmnileba Rv­<br />

T isa unda gviyvardes da gvebralebodes. ucodveli aravin aris,<br />

dacemis gareSe cxovreba ar arsebobs, magram aucilebelia,<br />

370<br />

saaRdgomo epistole, 1993 w.


saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

survili gvqondes gamosworebisa, RvTis gziT svlisa.<br />

Cvens sxeuls sicocxles suli aniWebs, suls – RmerTi.<br />

da rogorc suls gayrili sxeuli kvdeba, kvdeba sulic RmerTs<br />

ganSorebuli. amitomac WeSmaritebasTan wilnayar kacze<br />

diadi araferia da arc ufals mowyvetil adamianze mdabali<br />

da sacodavia vinme.<br />

bolo dros mravali uaryofiTi Tvisebisa da emociis<br />

gamovlenis mowmeni gavxdiT. ekonomikurma gaWirvebam cxovreba<br />

kidev ufro daamZima da zogierTSi momavlis seriozuli SiSi<br />

dabada. xSirad gvesmis sityvebi: „katastrofuli mdgomareobaa“,<br />

„ra gveSveleba?“ arada „uwyiT, rameTu Wiri moTminebasa<br />

Seiqms, xolo moTminebaჲ – gamocdilebasa da gamocdilebaჲ –<br />

sasoebasa“ (rom. 5, 3­4).<br />

amasTan, situacias sworad ver vafasebT. gvegona imperiidan<br />

gamosvlisas xaliCebs dagvifendnen. mosalodneli ki,<br />

axlandelTan SedarebiT, ufro uaresi mdgomareoba iyo.<br />

„ra gveSveleba?“ – urwmunoTa kiTxvaa. ar unda dagvaviwydes,<br />

rom momavlis imedi adamianis ideis nawilia da qristianul<br />

saTnoebaTagan erT­erTi pirvelTagani.<br />

pirovneba Tu eri TviTon qmnis Tavis xvedrs. Tu Cven<br />

RvTis mcnebaTa dacviT vicxovrebT da RvTis SiSi da siyvaruli<br />

iqneba Cveni Tanamdevi, veraviTari Zala ver mogvereva.<br />

vin gadaarCens mas, vis winaaRmdegac RmerTia aRmdgari?<br />

vin sZlevs mas, visi Semwec ufalia?<br />

eris zneobriv saxes yovelTvis rCeulni warmoaCendnen.<br />

madloba RmerTs, aseTi Svilebi hyavs Cvens samSoblos. Cven<br />

amasTan mowmeni varT imisa, Tu ramdeni axalgazrda uangarod<br />

ewireba saqarTvelos miwa­wylis dacvas afxazeTSi, rac eris<br />

371


sulieri potencialis gamovlinebaa.<br />

372<br />

saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

orasi welia saqarTvelosTvis ar gvibrZolia. am omma<br />

gagvaxsena, rom samSoblo mxolod ki ar gvaZlevs, msxverpl­<br />

sac iTxovs Cvengan. dRes mravali Wabuki rwmeniTa da mamulis<br />

winaSe zneobrivi valis karnaxiT ibrZvis. marTalia, didia<br />

qveynis mTlianobisaTvis TavdadebulTa ricxvi, magram gvjera,<br />

RvTisa da eris winaSe damsaxurebisTvis isini sasufevlis<br />

Rirsni gaxdebian da qarTvelTa zeciur mxedrions SeuerTdebian.<br />

Cven pativs mivagebT im afxaz axalgazrdebsac, romelnic<br />

TiTqos samSoblos TavisuflebisaTvis brZolis rwmeniT<br />

daecnen, sinamdvileSi ki gareSe Zalebis boroti zraxvebis<br />

msxverplni gaxdnen.<br />

dro kidev ufro naTlad warmoaCens mtyuansa da mar­<br />

Tals. istoria, kacobriobis gamocdileba adamianebs bevrs<br />

aswavlis, mxolod ugunurni qmnian awmyos warsulis gauTvaliswineblad.<br />

ra samwuxaroa, rom zogjer aseTi pirovnebebi<br />

Tavisi miwieri veragi miznebis ganxorcielebisaTvis aseulobiT<br />

adamianis daRupvas axerxeben.<br />

Cven saqarTvelos xvalindel dRezec unda vifiqroT.<br />

bevri ram aris damokidebuli imaze, Tu ra kavSiri gveqneba<br />

mezobel qveynebTan, saerTod gare samyarosTan. urTierTobebi<br />

urTierTgagebasa da pativiscemaze unda iyos agebuli, rac<br />

maRal diplomatiasa da sulierobas moiTxovs. unda gaviTvaliswinoT<br />

isic, rom xSirad vinc kamaTSi imarjvebs, megobrebs<br />

kargavs. amitom sxva qveynebTan dakavSirebiT wonasworobis<br />

dacva gvmarTebs.<br />

rac Seexeba Cveni cxovrebis wess, vfiqrobT, vidre adamianebi<br />

ar moipoveben Sinagan Tavisuflebas, anu ar ganSorde


saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

bian codvas, demokratia cxovrebaSi ver ganxorcieldeba da<br />

mxolod lozungad darCeba.<br />

eris sulieri amaRlebis saqmeSi didi roli ekisreba int<br />

eligencias. Cven am mxriv namdvilad gvyavs is Zala, ro melic<br />

SeZlebs xalxs gauZRves, oRond aucilebelia eklesiasTan<br />

misi dakavSireba, raTa ampartavnobam da TviTdajerebam ar<br />

imZlavros masSi.<br />

dRes gvikvirs maTi, vinc adre kerpebs scemda Tayvans; da<br />

gana ufro metad sawyalobeli ar aris is „brZeni“, romelic<br />

Tavis SemosazRvrul gonebas kerpad aqcevs da mxolod misgan<br />

ismens „WeSmaritebas“ ? goniereba rwmenis gareSe susti xeljoxia,<br />

romelic aucileblad gadatydeba.<br />

inteligenciam didi yuradReba unda miaqcios Cvens xelovnebas,<br />

presas, literaturas, gansakuTrebiT ki radiosa<br />

da televizias.<br />

unda aikrZalos amoraluri da e.w. Zaladobis filmebis<br />

Cveneba. sazogadoebaSi isedac didi uaryofiTi muxtia dagrovili,<br />

es ki ufro aZlierebs amgvar emociebs da adamianur<br />

urTierTobebs Zabavs.<br />

Cveni guli da azrovneba sikeTisaken unda mivmarToT,<br />

raTa davibrunoT namdvili sarwmunoeba, da ampartavnobisagan<br />

ganTavisuflebulebma avaRorZinoT WeSmariti siyvaruli.<br />

saTnoebaTa Soris yvelaze advilad gansaxorcielebeli<br />

mowyalebis gacemaa. dRes, rodesac Zalian bevrs uWirs,<br />

mravali SesaZleblobaa sikeTis qmnisa. mwyurvalisaTvis erTi<br />

Wiqa wylis miwodebac uflis winaSe didad Seracxilia.<br />

Seewie gaWirvebuls, Tu gsurs RmerTi Senc Segewios, miani­<br />

We moyvass droebiTi sixaruli, Tu gsurs maradiuli netarebis<br />

373


Rirsi gaxde, gaunawile qveyniuri sikeTe sxvebs, Tu ginda, rom<br />

zeciur madls eziaro.<br />

SevsTxov RmerTs, RvTaebrivi siyvarulis uSreti wyarodan<br />

gardamoiRvaros Cvens gaciebul gulebSi rwmena, sasoeba,<br />

mSvidoba da siyvaruli, raTa Seurcxvenlad SevxvdeT<br />

dRes msoflio sixarulis dResaswauls sikvdilze sicocxlis<br />

gamarjvebisa.<br />

„sada ars sawerteli Seni, sikudilo? sada ars Zlevaჲ<br />

Seni, jojoxeTo?!“ (os. 13, 14)<br />

sikvdili daemxo, jojoxeTi Seimusra.<br />

374<br />

gixarodeT.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1993 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

qriste aRdga!


uwmidesisa da unetaresis, sruliad saqarTvelos kaTolikos­patriarqis,<br />

ilia II­is aRsaydrebidan 30 da dabadebidan 75 wlis saiubileo komisia<br />

teqsti dasabeWdad moamzades:<br />

gvanca koplataZem<br />

grigol ruxaZem<br />

teqstze muSaobdnen:<br />

monazoni elene (nafetvariZe)<br />

nino kvantaliani<br />

nino ananiaSvili<br />

mzia CxaiZe<br />

rusudan CirgaZe<br />

margo inasariZe<br />

bela gvilia<br />

gamomSvebi redaqtori:<br />

TinaTin mxeiZe<br />

foto:<br />

mixeil zenko<br />

dizaini:<br />

S.p.s. „sinTezisi“<br />

art direqtori<br />

arCil TurmaniZe<br />

dizaineri<br />

nato yubaneiSvili<br />

kompiuteruli uzrunvelyofa:<br />

ivlita eqvTimiSvilisa<br />

dabeWdilia:<br />

SIA "Jelgavas Tipografija" riga, latvia<br />

ISBN 978-9941-0-1041-5<br />

ISBN 978-9941-0-1042-2<br />

UDC (uak) 27-475.5+27-282.5<br />

e-726<br />

2009, SYNTHESIS ad<br />

© saqarTvelos eklesiasTan arsebuli qristianuli<br />

kvlevis saerTaSoriso centri

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!