30.01.2013 Views

ეპისტოლენი

ეპისტოლენი

ეპისტოლენი

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი<br />

და მცხეთა-თბილისის მთავარეპისკოპოსი<br />

ილია II<br />

<strong>ეპისტოლენი</strong><br />

წიგნი I<br />

თბილისი<br />

2009


sarCevi<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli<br />

locva 7<br />

locva wmida giorgisadmi 12<br />

locva wmida nikolozisadmi 14<br />

1979 w. saSobao epistole 25<br />

1980 w. saSobao epistole 37<br />

1981 w. saSobao epistole 53<br />

1982 w. saSobao epistole 73<br />

1983 w. saSobao epistole 97<br />

1984 w. saSobao epistole 119<br />

1985 w. saSobao epistole 143<br />

1986 w. saSobao epistole 165<br />

1987 w. saSobao epistole 193<br />

1988 w. saSobao epistole 225<br />

1989 w. saSobao epistole 249<br />

1990 w. saSobao epistole 277<br />

1991 w. saSobao epistole 305<br />

1992 w. saSobao epistole 333<br />

1993 w. saSobao epistole 353<br />

1978 w. saaRdgomo epistole 19<br />

1979 w. saaRdgomo epistole 31<br />

1980 w. saaRdgomo epistole 45<br />

1981 w. saaRdgomo epistole 63<br />

1982 w. saaRdgomo epistole 85<br />

1983 w. saaRdgomo epistole 109<br />

1984 w. saaRdgomo epistole 129<br />

1985 w. saaRdgomo epistole 153<br />

1986 w. saaRdgomo epistole 179<br />

1987 w. saaRdgomo epistole 207<br />

1988 w. saaRdgomo epistole 235<br />

1989 w. saaRdgomo epistole 263<br />

1990 w. saaRdgomo epistole 293<br />

1991 w. saaRdgomo epistole 315<br />

1992 w. saaRdgomo epistole 341<br />

1993 w. saaRdgomo epistole 367


mamao Cveno, – dideba Senda!<br />

Zeo RmrTisao, – dideba Senda!<br />

sulo wmidao, – dideba Senda!<br />

yovladwmida samebao, erTarsebao, Semoqmedo da<br />

ganmgebelo orsav samyarosao, – dideba Senda!<br />

viTar vTqva qeba me uRirsman da glaxakman Semkobad<br />

Senda; goneba Cemi da guli Cemi ver SemZlebel ars gamoTqmad<br />

didebisa Senisa. garna gvedri: miiTuale igi, viTarca umecari<br />

sityua yrmisa mSoblisa mimarT. bagiTa CemiTa miT codviliTa,<br />

RmerTo Cemo, Sen SegRaRadebs eri Cemi, Sens mier Seyvarebuli.<br />

ufalo Cemo, Sen gigaloben serafimni da qerubimni,<br />

mTavarangelozni da angelozni, uricxvni Zalni zeciurni.<br />

me ra vTqva, rogor Segasxa qeba? an ra saqmeni giCveno, odes<br />

RvawliTa TvisiTa ganbrwyindnen winaswarmetyvelni, mociqulni,<br />

mowameni, mRvdelmTavarni, Rirsni mamani da yovelni<br />

sxvani wmidanni Senni?<br />

viTar saxeli gsdva? ara uwyi, damidumda ena Cemi winaSe<br />

didebisa Senisa. vici oden, rom CvenTana xar da ara gangve­<br />

Sorebi, rom xar dausabamo da usasrulo siyvaruli, rom Tbila<br />

SenTan da gareSe Sensa ara ars cxovreba Cveni.<br />

wmidao, wmidao, wmidao, ufalo sabaoT, savse arian cani<br />

da qveyanaჲ didebiTa SeniTa! didebaჲ Seni, viTarca siyvaruli<br />

Seni, dauteveli SenSi, efineba yovelsa qmnulsa Sensa; da Cvenc<br />

7


mdabalni ziarebulni madlsa Sensa didebisasa vmaRldebiT<br />

ufalo, viwmidebiT, mamao Cveno.<br />

msgavsad wmidisa mamisa Cvenisa ioane oqropirisa, me,<br />

codvili mona Seni, ilia II, yovelTa qarTvelTa saxeliT<br />

vxmob: dideba da madloba Senda yovlisaTvis, gadideb Sen,<br />

romeli yovelgan xar, romeli xar CvenTan da romlisa wiaR­<br />

Sic varT Cven: gadideb Sen, romelman savaned Tvissa aRirCie<br />

guli Cveni da muniTgan gvswavli da gvwurTni, viTarca aswavebdi<br />

moses da elias qorebis wmidasa mTasa zeda.<br />

gadideb Sen da gmadlob Sen, mowyaleo, rameTu gvqmen<br />

msgavsad Senda, rameTu mogvaniWe ena qarTuli da rwmena We­<br />

Smariti, siyvaruli RmrTisa da siyvaruli moyvasisa, mo g vfinen<br />

naTeli gonebisa da WeSmaritebaჲ mecnierebisa!<br />

8<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />

garna raჲ ars WeSmariti? adamis modgma dasabamidan eZie­<br />

bda mas. erni mravalni, Cvenze Zlierni, moswydnen da aRixocnen<br />

pirisagan miwisa mis ZiebaSi. Cvenze moiRe mowyaleba saxiero<br />

da gamogvicxade Tavi Seni, da odes kacobriobas mouvline Ze<br />

Seni sayvareli, ufali Cveni ieso qriste, Seni kurTxeviT, Seni<br />

wyalobiT erma Cemma ismina misi, Seisisxlxorca mcnebani misni<br />

SengniT boZebulni, siyvaruliT itvirTa uReli misi tkbili da<br />

tvirTi misi subuqi. amisTvis gmadlobT Sen, rameTu moZRvravdi<br />

da moZRvrav xalxsa Cemsa, atareb ra mas gziTa miT SeniTa<br />

iwroჲTa, viTarca atarebdi ersa israelisasa udabnoTa Sina.<br />

gmadlob mamao ufalo, rameTu gvrwams da aRviarebT<br />

sulsa wmidasa, SengniT gamomavalsa, sulsa, romeli yovelgan<br />

ars da yovelsave aRavsebs madliTa SeniTa; romeli ars<br />

uZlurTa mkurnali, dacemulTa sayrdeni, naklulevanTa srulmyofeli.<br />

gmadlob Sen, wmidao samebao, aRmavsebelo Cveno<br />

ZaliTa SeniTao.


da kvlav gmadlob Sen, RmerTo Cemo, im mravalTa wya­<br />

lobisaTvis, romeli gardmoavline Tavsa zeda Cemsa, romeli<br />

damadgine moZRvrad erisa Senisa iveriisa. xolo dRes mona<br />

Seni codvili Rirs myav xilvad wmidisa mTisa amisa da Tayvaniscemad<br />

didisa siwmidisa misisa.<br />

„iTxovdiT da mogeceT Tqven, eZiebdiT da hpovoT. irek<br />

diT da gangeRos Tqven“, – brZanebs macxovari da ityvis ese:<br />

„rasaca iTxovdiT mamisagan saxeliTa CemiTa, geyos Tqven“. mamao<br />

saxiero, gevedrebi saxeliTa Zisa SenisaTa, nu ganeSorebi<br />

ersa Cvensa, SecodebaTa gamo CvenTa; mogviZien, viTarca mamaჲ<br />

moiZiebs Zesa Tvissa warwymedulsa; Segvind ev urwmunoebaჲ,<br />

gulficxobaჲ, ampartavnebaჲ, Suri da ve r c xlismoyvarebaჲ,<br />

geajebiT, aRxocen codvani Cvenni da ga nkurnen sulni Cvenni<br />

vnebulni. mogvmadle sarwmunoebaჲ We Smariti, Zali wylisa da<br />

Zlierebaჲ cecxlisa. aRgvavse ma dliTa yovladwmidisa same­<br />

bisa; sarwmunoebasa da siyva r ulsa Sina Sensa, sulierad ganamt­<br />

kice mTavroba Cveni; gv a kurTxe mSvidobiTa, ufalo, mogvfine<br />

suli siwmidisaჲ, Ta v m dablobisaჲ da moTminebisaჲ.<br />

ganamravlen Svilni da SvilTa Svilni Cvenni, guli<br />

wm i daჲ dabade maT Soris, suli wrfeli ganuaxle gvamsa maT<br />

Si na.<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />

akurTxe gvirgvini qorwinebulTa da siyvaruliTa ga nam­<br />

tkice kavSiri maTi, codvani siWabukisa da umecrebisani Seundev<br />

da naTel hyav momavali maTi.<br />

srulasakovanTa mihmadle guli brZeni da mowyale, gone<br />

ba saRi, raTa gicnan Sen da aRasrulon nebaჲ Seni.<br />

mxcovanTa welni akurTxen simSvidiTa. ganamravlen modgma<br />

maTi; cxovreba maTi saTno hyav, raTa uSfoTvelad Seer­<br />

Ton saukuneTa.<br />

9


10<br />

gevedrebi ufalo, ganunaTle goneba mecnierTa, mwer­<br />

alTa da xelovanTa CvenTa. daloce saqme maTi, raTa iqmnas<br />

naRvawi maTi sakeTilod qveynisa, raTa SromiTa TvisiTa gemsaxuron<br />

Sen, emsaxuron ersa Sensa iveriisasa.<br />

daloce Cveni mSromeli xalxi, yoveli maSvrali da<br />

tvirTmZime. CvenTa didTa winaparTa rwmena, siyvaruli da<br />

siwminde mianiWe maT.<br />

RmerTo, ganamtkice da ganaZliere Cveni wmida samociqulo<br />

eklesia da mRvdelmsaxurni misni, yven igini naTel<br />

er isa, aRadgine taZarni da monasterni Cvenni da Segvkribe<br />

sa farvelsa queSe Sensa.<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />

garna ra gTxovo, ufalo, maTTvis, romelni uargyofen<br />

Sen, romelni vlenan gzasa cTomilTasa? geajebi, Seiwyalen<br />

igini, moaqcie da mrevlsa Sensa SeuerTe: „raTa iyos erT samwyso<br />

da erT mwyems“.<br />

mermeca gevedrebi RmerTo, raTa moixseno sasufevelsa<br />

Sensa sulni qarTvelTa moRvaweTa sinas mTisaTa; gevedrebi;<br />

raTa moixseno mefeni da dedofalni Cvenni, mamamTavarni,<br />

kaTolikos­patriarqni, samRvdelo da samonazvno wesiT aRs<br />

rulebulni, patiosani SromiT daRlilni, aRmSenebelni<br />

ta ZarTa da monasterTa, brZolis velze mowyvetilni da yo­<br />

v elni Svilni Senni qarTvelni. daloce savaneni zeciurisa<br />

sa qarTveloჲsa, Seunde SecodebulTa da ixsen tanjvisagan,<br />

mohfine maT naTeli Seni da siyvaruli Seni.<br />

muxlmodrekili aRvavlen locvebs, ufalo, mSvido­<br />

bisaTvis soflisa, raTa sufevdes qveyanasa zeda mSvidoba da<br />

kacTa Soris saTnoeba: mamao wmidao, geajebi, Seismine locvisa<br />

Cemisaჲ da dagvifare Cven!


dasabamo da mizezo yovlisao, arsTagamrigeo, savse<br />

didiTa wyalobiTa SeniTa, kvalad vxmob: dideba Senda, ufalo,<br />

dideba Senda! dideba Senda Semoqmedo Cveno, mwya lobelo<br />

Cveno, dideba Senda! dideba Senda, RmerTo eri sa Cve nisao,<br />

romelman dawere saxelni Cvenni wignsa mas cxovrebi sa krav­<br />

isasa!<br />

„me var ani da ჵ, ityvis ufali RmerTi, romeli ars da,<br />

ro meli iyo da, romeli momaval ars, yovlisa mpyrobeli“<br />

(ga mocx. 1, 8). moved CvenTana ufalo, da gvacxovnen Cven, Rme­<br />

rTo Cveno, amin!*<br />

sinas wmida mTaze warmoTqmuli locva<br />

* ეს ლოცვა უწმიდესმა და უნეტარესმა დაწერა სინას მთის წმ. ეკატერინეს მონასტერში, ხოლო წარმოთქვა<br />

სინას მთის წვერზე, სადაც უფალმა მოსე წინასწარმეტყველს ათი მცნება უბოძა.<br />

11


12<br />

ZlevaSemosilsa, sakvirvelmoqmedsa,<br />

borotis damTrgunvelsa, didsa mowamesa,<br />

wmidasa naTel giorgis<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos­patriarqis<br />

ilia II­is<br />

mokrZalebuli Txovna<br />

tyveTa ganmaTavisuflebelo, tanjulTa Semweo, uZlurTa<br />

mkurnalo da mwuxareTa nugeSinismcemelo, qarTvelTa dido<br />

imedo, ZlevaSemosilo wmida giorgi, me, msasoebeli Seni, ilia<br />

II, wyalobiTa da gangebiTa RvTisaTa kaTolikos­patriarqi<br />

sruliad saqarTvelosi, gevedrebi, aw da maradis iyav winamZ­<br />

Rvar qarTvelTa erisa da mfarvel eklesiisa Cvenisa.<br />

Sen brZandebi odiTganve erismTavari Cveni; nu daiviwyeb<br />

ersa Secodebulsa; meox gveyav, raTa ufalman Segvindos da<br />

gankurnos uZlurebani sulTa CvenTani; gvixsnas: urwmunoebisa,<br />

ampartavnebisa da Surisagan, RvarZlisa, mtrobisa da<br />

ciliswamebisagan, vercxlismoyvareobisa, urTierTSuRlisa<br />

da wyevisagan, siZvisa, pativmoyvareobisa da sxvaTa qonebis<br />

miTvisebisagan da mogviteos umecrebani Cvenni: eklesia­monasterTa<br />

ngreva, kerpTayvanismcemloba, crumorwmunoeba...<br />

SesTxove ufalsa, raTa mogvmadlos WeSmariti marTlmadidebeli<br />

sarwmunoeba, sasoeba da siyvaruli, mogvaniWos<br />

grZnobebi wmida da suli wrfeli; gagvixsnas gulisyuri Sew­


evnad qvrivTa, obolTa, mwirTa da yovelTa gaWirvebulTa,<br />

ganamravlos urTierTSoris saTnoebani da saqmeni keTilni.<br />

didmowameo giorgi, gangvinaTle goneba, rom vcnaT<br />

uf ali, viTarca gza, WeSmariteba da sicocxle; aRgvavse RvTaebriviTa<br />

sibrZniTa, raTa yovliTa arsebiTa SeviyvaroT<br />

Semoqmedi, moyvasi, mamuli da ena Cveni; hyav gulni Cvenni lmobier<br />

da urTierT codvaTa mimtevebel; mogviZie da Seg vkribe<br />

qristes wmida eklesiaSi.<br />

sasoebiT Segvedreb xalxsa Cemsa, qristes gvirgvino sano<br />

mxedaro giorgi; wmidiTa maxviliTa SeniTa marad dagvicev da<br />

dagvifare borotTagan da yovelTa ZvirTa saq meTa maTTagan;<br />

xolo Jamsa gankiTxvisasa Suamdgomel gveyav winaSe uflisa<br />

Cvenisa ieso qristesa, raTa Rirs viqmneT mopovebad saukunoჲsa<br />

cxovrebisa.<br />

mxurvaliTa guliTa SegTxov, Seewie saukuniTgan gardacvalebulTa<br />

mamaTa, dedaTa da yovelTa winaparTa CvenTa<br />

da dasjilni sulni satanjvelTagan ixsen.<br />

muxlmodrekili gevedrebi, wmidao giorgi, nu ugulebelyof<br />

vedrebasa Cemsa, akurTxe eri qarTvelTa da wmida eklesia<br />

misi; moiRe wyaloba Cem codvilsaca zeda, rame Tu mZimea<br />

jvari Cemi; Semewie da damicev madliTa SeniTa, uZ le velo.<br />

CvenTan ars RmerTi!<br />

locva wmida giorgisadmi<br />

Seni sulieri Svili,<br />

Zalisaebr Cemisa aRmsrulebeli nebisa Senisa,<br />

mdabali ilia II<br />

13


14<br />

msoflios didsa moZRvarsa, saswaulTmoqmedsa<br />

da mswrafl Semwesa, miron­lukiis<br />

mTavarepiskopossa, wmidasa nikolozs<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos­patriarqis<br />

ilia II­is<br />

mokrZalebuli Txovna<br />

wmidaTa Soris sakvirvelo, dido saswaulTmoqmedo,<br />

mowyaleo Cveno mamao nikoloz, me, mdabali morCili Seni<br />

ilia II, gangebiTa da nebiTa RvTisaჲTa sruliad saqarTvelos<br />

kaTolikos­patriarqi, Cemi erisa da eklesiis saxeliT Segivrdebi<br />

da gevedrebi:<br />

uwinamZRvre da maradJams iyav mfarveli saqarTvelos<br />

wmida eklesiisa da qarTveli xalxisa, raTa ersa Cvensa aw<br />

da maradis qristes gziT evlos; mogvmadle sarwmunoeba WeSmariti<br />

da siyvaruli Seuorgulebeli, dagvicev xilul da<br />

uxilav mterTagan, uwmidur zraxvaTa da ukeTur saqmeTagan,<br />

gvixsen RvTis gmobisa da uaryofisagan, ampartavnebisa, Surisa<br />

da didebismoyvareobisagan; urTierTmtrobisa, ga n kiTxvisa,<br />

ciliswamebisa da vercxlismoyvareobisagan; sicruisa, siZulvilisa,<br />

angarebisa da cudmetyvelebisagan.<br />

mogvaniWe gancda codvaTa CvenTa, simdable da moTmineba,<br />

guli saxieri da wrfeli, raTa vixiloT ufali da daemkvidros<br />

igi Cven Tana. moiRe wyaloba mwyalobelo: sofels<br />

mSvidoba mohfine da kacTa Soris saTnoeba danerge; ganaaxle


locva wmida nikolozisadmi<br />

da moqmedhyav eklesia­monastrebi Cveni sadidebelad RvTisa;<br />

gananaTlen, daifare da daicev yovladsamRvdeloni, ber­<br />

monazonni da mRvdelmTavarni... qarTvelni gangvamravlen,<br />

mogviteven uSjuloebani Cvenni da RvTis kalTis qveS Segvkribe,<br />

raTa erTi samwyso viyoT da mwyemsi mxolo ufali iyos.<br />

wmidao mRvdelmTavaro da mswraflSemweo nikoloz,<br />

mxurvaliTa guliTa Segavedreb warsulTa CvenTa winaparTa,<br />

mefeTa, dedofalTa, kaTolikos­patriarqTa, mRvdelmTavarTa,<br />

ber­monazonTa da yovelTa samRvdelo da samonozno<br />

wesiT aRsrulebulTa, erismTavarTa, mweralTa, mecnierTa,<br />

aRmSenebelTa eklesia­monasterTa, maT Sina mSromelTa, mxedarTa<br />

da mxedarTmTavarTa, brZolis velze momwydarTa,<br />

rwmenisa da mamulisaTvis TavdadebulTa da saukuniTgan gardacvalebulTa<br />

qarTvelTa; moixilen igini da eyav meoxad<br />

winaSe wmidisa samebisa, raTa wyalobiTa RmrTisaჲTa daimkvidron<br />

savane marTalTa. xolo Cven yovelTaTvis SesTxove<br />

Semoqmedsa, qristianuli mSvidobiTi aRsasruli mogvaniWos<br />

da Jamsa gankiTxvisasa gvixsnas saukuno sikvdilisagan.<br />

msasoebelTa SenTa Semweo, mommadle me uRirssaca Zala,<br />

raTa yovliTa guliTa da gonebiTa CemiTa vemsaxuro ufals,<br />

eklesiasa da ersa Cemsa.<br />

muxlmodrekiT gamoviTxov Sens wmida locva­kurTxevas.<br />

CvenTan ars RmerTi.<br />

morCili da marad madidebeli Seni, mdabali ilia II<br />

wmida nikolozoba<br />

9.V.1985 w.<br />

15


saSobao<br />

da<br />

saaRdgomo<br />

epistoleni<br />

1978­1993ww.


saaRdgomo epistole<br />

1978 w.<br />

yovlad samRvdelo mRvdelmTavarTa, patiosan<br />

moZRvarTa, RirsTa ber­monazonTa da yovelTa kurTxeul<br />

SvilTa mimarT saqarTvelos wmida marTlmadidebeli<br />

da samociqulo eklesiisaTa<br />

ristes mier sayvarelno RvTivganbrZnobilno mRv­<br />

ქ<br />

delmTavarno, moZRvarno, Rirsno ber­monazonno,<br />

Zvi rfaso Zmano da dano – Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno<br />

mis sazRvrebs gareT, gilocavT didsa da sasixarulo dResaswauls,<br />

qristes brwyinvale aRdgomas, am zeimTa zeims – paseqs<br />

maradiulsa da sacxovnebels, da vxmob:<br />

19


20<br />

saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />

qriste aRdga!<br />

es sazeimo milocvis sityva gamosaxavs arss Cveni rw­<br />

menisa, gamosaxavs Cveni sasoebis simtkicesa da uZlevelobas,<br />

udiades Zalas Cveni saukuno siyvarulisa.<br />

qriste aRdga!<br />

maS, miRebuli da Sewynarebulia RvTis mier sacxovnebeli<br />

msxverpli da aRsrulebulia saidumlo kacTa modgmis<br />

gamoxsnisa.<br />

qriste aRdga!<br />

gamoisyida ufalma is qmnileba, romelic yoveli misi<br />

qmnilebis gvirgvinad Seiqmna – adamiani, da romelsac RvTisagan<br />

miniWebuli hqonda pasuxismgebloba da Tavisufleba:<br />

movaleoba da uzenaesi jildo.<br />

„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi, anu Ze kacisaჲ, ra me Tu<br />

moxedav mas? daakle igi mcired raჲme angelozTa, di debiTa<br />

da pativiTa gჳrgჳnosan hyav igi. da daadgine igi zeda qmnulsa<br />

ჴelTa SenTasa, yovelive daamorCile queSe ferჴTa misTa“<br />

(fsalm. 8, 5­7).<br />

ra idumaleba da Zliereba ifareba am sityvebSi saRv<br />

Tismetyvelo azrisa da qristianuli moRvaweobisaTvis!<br />

yoveli es RvTivboZebuli niWi Cven winaSe ganusazRvrel si v­<br />

rces xsnis sulieri moqalaqeobisa da sulieri RvawlisaTvis.<br />

aseTi kurTxeva SesaZleblad xdis Cvens zneobriv srulyofas,<br />

da kurTxeulia Semoqmedeba, swored maSin xdeba CvenTv is


gasagebi Cveni azrovneba, sityva, grZnoba da dauokebeli swra<br />

fva pirvelmizezisadmi. yovelive es ki Sedegia usasrulo<br />

Rv Taebrivi siyvarulisa.<br />

wmida basili didis sityviT, adamiani aris qmnileba,<br />

romelmac miiRo brZaneba ganRmrTobisa, magram es br Za neba<br />

adamianis Tavisuflebaze Zaldataneba rodia; ada mi anma, rogo<br />

rc Tavisufalma da pirovnulma arsebam, Sei Zleba miiRos<br />

an uaryos brZaneba RvTisa; igi pirovnuli Tavisuflebis<br />

gv i rgviniT Semosili rCeba im SemTxvevaSic ki, roca Zalian<br />

So rdeba RmerTs da maSinac, roca Tavisi bunebiT RvTis ms ga­<br />

vsebasac ki kargavs.<br />

es niSnavs, rom RvTis xateba araviTar SemTxvevaSi ar ir­<br />

Rveva adamianSi (wmida basili didis sityvebi, CvenTvis cnobili<br />

wmida grigol RvTismetyvelis 43­e sityvidan. ix. moskovSi 1844<br />

w. gamocemuli „wmida mamebis Sromebi“, naw. IV, gv. 104­129).<br />

RmerTo mravalmowyaleo, siyvarulsa Sensa ara aqvs<br />

zRvari!<br />

rogori urTierTdamokidebuleba iyo RmerTsa da<br />

ad a mians Soris? adamianis suls Tavisi sazrdo unda epova<br />

Rm e rTSi da RvTiT ecxovra, xolo adamianis sxeuli unda da­<br />

q v emdebareboda suls, – aseTi iyo adamianis ukvdavi bunebis<br />

Ta vdapirveli saxe.<br />

saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />

kargavs ra RmerTs, adamianis suli iwyebs cxovrebasa da<br />

sazrdoobas Tavisive fizikuri sxeuliT, saidanac warmodgebian<br />

vnebebi, xolo sxeuli, romelic iZulebulia gare samyaroSi –<br />

usulo da mkvdar materiaSi – eZios sazrdo, Sedegad mxolod<br />

sikvdils poulobs da adamianis srulyofa irRveva.<br />

dRes, vzeimobT ra TqvenTan erTad msoflios erT­erT<br />

21


udides saswauls – qristes didebul aRdgomas, romelic sawindaria<br />

Cveni momavali sulieri da fizikuri aRdgomisa da<br />

aRvavlenT locvebs uflisa yovlisampyrobe lisa mimarT,<br />

raTa man ganaaxlos Cveni sulieri arsi da dagvibrunos pirvelqmnili<br />

buneba, raTa Cveni aRdgoma da ganaxleba daiwyos<br />

jer kidev aq – dedamiwaze. roca vuerTdebiT sicocxlis wyaros<br />

– ufals – misi ukvdavi xorcisa da sisxlis ziarebiT,<br />

vxdebiT nawili misi maradiuli da ukvdavi sxeulisa, romelic<br />

SeaerTebs Tavis arsSi cocxalTa da mkvdar Ta da warmoqmnis<br />

erTs, qristes wmida eklesias.<br />

RvTisa da kacis am erTianobaSia Cveni Zala, amaSia Cveni<br />

imedi, „rameTu romelman aRadgina ufali iesu, Cuenca iesuჲs<br />

mier aRmadginnes“ (2 kor. 4, 14).<br />

es erTianoba gvaiZulebs vifiqroT Cveni cxovrebis azrsa<br />

da mizanze, raTa igi ar daemsgavsos mTidan dagorebul lods,<br />

romelic saWiroebs isev da isev zeviT azidvas da romlis Se­<br />

Cereba da ukan dabruneba did sulier daZabulobasa da sulier<br />

tanjvasTanaa dakavSirebuli.<br />

RmerTi aris umaRlesi ideali yvela Cveni zneobrivi<br />

swrafvisa. es uzenaesi Zala udevs safuZvlad da igia Sinaarsi<br />

da miswrafeba adamianis moraluri cxovrebisa.<br />

amgvarad, ganaxlebuli qristianis mizani, mtkice rw m e ­<br />

nasTan erTad, unda iyos siyvaruli, keTilmoqmedeba, su lieri<br />

srulyofa, ris Sedegadac adamiani dausrulebel si xarulsa<br />

da netarebas aRwevs.<br />

22<br />

saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />

yovelive amis miRweva SesaZlebelia, Tu movuxmobT mTel<br />

Cvens nebisyofas da gavyvebiT wmida petre mociqulis sityvebs:<br />

„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da macx


ovrisa Cuenisa iesu qristesiTa“ (2 petr. 3, 18).<br />

qristianoba – esaa religia srulyofili siyvarulisa,<br />

maradiuli sixarulisa da uxvi RvTaebrivi energiisa.<br />

gisurvebT, gqonodeT srulyofili da yovlismZle veli<br />

siyvaruli: siyvaruli RvTisadmi, siyvaruli moyvasisadmi,<br />

siyvaruli dedasamSoblosadmi, siyvaruli Cveni ukvdavi sulisadmi,<br />

siyvaruli maradiuli momavali sicocxlisadmi, siyvaruli<br />

sikeTisa da yovelive imis mimarT, rac ki xels Seuwyobs<br />

Cvens sulier TvalTa aRxilvasa da aRdgomas.<br />

Zvirfaso debo da Zmebo, aRdgomili ufali Cven yve las<br />

gvelodeba siyvaruliT gaSlili xelebiT. viqmneT Rirseulni<br />

misi RvTaebrivi siyvarulisa, radganac „viTarca – igi mamaჲ aRadginebs<br />

mkudarTa da acxonebs, egreTca Ze, romelTaჲ hnebavs,<br />

acxonebs“ (ioan. 5, 21).<br />

sixaruliT modiT da datkbiT RvTaebrivi trapezis<br />

ziarebiT.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1978 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1978 w.<br />

23


ქ<br />

saSobao epistole<br />

1979 w.<br />

RvTivrCeulTa yovladsamRvdeloTa mRvdelmTavarTa, RirsTa<br />

ber­monazonTa da yovelTa kurTxeulTa SvilTa saqarTvelos<br />

avtokefaluri wmida marTlmadidebeli da samociqulo<br />

eklesiisaTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa<br />

Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />

„pirveliTgan iyo sityuaჲ... mis Tana cxorebaჲ<br />

iyo da cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli<br />

igi bnelsa Sina Cans, da bneli igi mas ver ewia“<br />

(ioan. 1; 1, 4­5).<br />

ristes mier sayvarelno da Zvirfasno yovladsamRvd­<br />

elono mRvdelmTavarno, moZRvarno, angelozebrivi<br />

saxiT Semosilno Rirsno ber­monazonno, Zmano da dano – Zeno<br />

25


da asulno wmidisa saqarTvelos marTlmadidebeli eklesii­<br />

sano, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno Cveni samSoblos<br />

sazRvrebs gareT!<br />

sasixarulo da sacxovnebel dRes, rodesac Cven vaxsenebT<br />

qveynad mosvlas RvTisa, mamisagan uwinares saukuneTa<br />

Sobil macxovars, romelsac mociquli ioane RvTismetyveli<br />

uwodebs sityvas, guliTadad mogilocavT am mSvidobisa da<br />

siyvarulis zeims, qristes Sobis brwyinvale dResaswauls da<br />

vxmob: gixarodeT, radgan CvenTan ars RmerTi!<br />

Cven vadidebT Sobas ieso qristesa, mxolodSobilisa,<br />

wmidisa, Tanaarsisa mamisa da sulisa wmidisa da amasTan erTad<br />

mtvirTvelisa adamianis bunebisa, mwyalobelisa mezvereTa da<br />

codvilTa, aRmRebelisa Tavis Tavze kacobriobis ubedureba­<br />

Ta, cremlTa, tkivilTa da gansacdelTa, rameTu yovelive es<br />

man itvirTa CvenTvis, raTa Cveni gamoxsnis didi saidumlo<br />

aResrulebina. ieso qriste – RmerTi RmerTTagania, naTeli<br />

– na Tlisagan, romelic dRes, xval da marad RvTaebrivi da­<br />

usrulebeli cxovrebis procesSi iSveba wiaRTa RvTisa mamisa­<br />

gan.<br />

naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa!<br />

igi ara hgavs yovelive imas, rac CvenTvis Cveulebrivia.<br />

is TiTqmis martoa da ucxoa CvenTvis, magram, amave dros, usaz­<br />

Rvrod maxlobeli da Zvirfasia. sawylebTan mas surs iyos<br />

Raribi, mdidarT igi mouwodebs mowyalebisaken, devnilebTan<br />

igi devnilia, gansacdelSi myofTan gansacdelis mtvirTvelia,<br />

momakvdavTan – jvarcmulia. man Tavisi mxrebiT itvirTa adamiani<br />

mTeli misi sisustiT, radgan mxolod is erTia SeuZleblis<br />

SemZlebeli, da swored amaSia misi didi misia rogorc<br />

26<br />

saSobao epistole, 1979 w.


saSobao epistole, 1979 w.<br />

mxsnelisa. macxovars uyvars Raribni ara maTi siRaribis gamo,<br />

aramed imitom, rom isini mdidarze metad cdiloben gaigon da<br />

SeigrZnon sulieri saunjeni. simdidre ki, piriqiT, atyvevebs<br />

adamianis guls imdenad, rom mas ukve aviwydeba yovelive da<br />

iketeba sakuTar egoizmSi. igi ukve aRar iswrafvis sulierebisaken,<br />

aramed ifargleba da isazRvreba mxolod uxeSi materiiT.<br />

aseTebze macxovari brZanebs, „Svilebo, rarig Znelia<br />

simdidreze dayrdnobilTaTvis RmrTis sasufevelSi Sesvla!<br />

uadvilesia nemsis yunwSi aqlemis gasvla, vidre mdidris Sesvla<br />

RmrTis sasufevelSi“ (mark. 10, 24­25). droa adamianma<br />

sulieri Tvali aaxilos da gansazRvros, romelia mTavari<br />

da romeli meorexarisxovani; droa adamianma gadasinjos<br />

sulieri da materialuri faseulobani.<br />

rodesac morwmune adamiani realurad Sexedavs cxovrebas,<br />

Tavis garemomcvel samyaros, midis daskvnamde, rom Cveni<br />

miwieri cxovreba – es aris mxolod nawili raRac didisa, ga nu­<br />

sazRvrelisa. es aris mxolod momzadeba maradiuli da ukvdavi<br />

cxovrebisaTvis. magaliTad, Tu pirveli qristianebisa Tvis<br />

saswaulni da gamocxadebani Cveulebrivi saRmrTo movlena<br />

iyo, Tanamedrove adamianSi is xSirad iwvevs undoblobas an<br />

ukeTes SemTxvevaSi – gulistkivils, radgan misi axsnisa da Semecnebis<br />

unari ar Seswevs.<br />

qristes Sobis dRes Cven kidev erTxel SevicnobT, rom<br />

ieso qriste istoriaSi aris gansakuTrebuli realoba, droebis<br />

Semobrunebis niSansveti, axali adamianis sawyisi. Sexedulebani<br />

mis pirovnebaze gansxvavdebodnen da amJamadac ganuwyvetliv<br />

scildebian erTmaneTs. misTvis da misi rwmenis gamo iRvreboda<br />

sisxli da cremli imitom, rom „es aris mowmoba, rameTu sau­<br />

27


kuno sicocxle mogvca Cven RmerTma, da es sicocxle mis ZeSia“<br />

(1 ioan. 5, 11). am rwmeniT, am sulieri saTnoebiT cxovrobda da<br />

cxovrobs Cveni keTilmorwmune eri.<br />

axalSobilma yrmam daCrdila saqarTveloSi manamde<br />

arsebuli warmarTuli religiebi da sulierad ga r da qmna ada­<br />

miani. amJamad saqarTvelos miwa wmidaa. mis wiaRSi ganisvenebs<br />

macxovris kvarTi. iveria aris yovladwmida RvTismSoblis<br />

wilxvedri. aq qadagebdnen mociqulni – andria pirvelwodebuli<br />

da simon kananeli. aq Seasrula Tavisi samociqulo misia<br />

mociqulTasworma da qarTvelTa ganmanaTlebelma wmida<br />

ninom. aq bevri wamebuli gvirgvinosan iqmna. iveria brwyinavs<br />

mRvdelmTavarTa da RirsTa mamaTa RvawliT. am miwaze gvesmis<br />

Cven saidumlo sityvebi, romlebic odesRac moismina RvTismxilvelma<br />

da didma winaswarmetyvelma mosem: „gaixade fexsacmeli<br />

ferxTagan SenTa, radganac miwa, romelzedac dgaxar,<br />

adgili wmida ars“ (gam. 3, 5).<br />

dRes CvenTvis gansakuTrebiT Zvirfasia sagalobeli,<br />

romelic angelozebma igalobes beTlemsa zeda qristes Sobis<br />

Rames: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />

mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). mSvidoba,<br />

romelic gvauwyes angelozebma, kacobriobisaTvis arsebiTi<br />

aucileblobaa, rogorc wyaro, romelic aRviZebs wyurvils<br />

xalxTa Soris madliani mSvidobisaTvis, rogorc siyvarulis<br />

movlena, romelic safuZvelia megobrobis, mSvidobiani urTierTobisa<br />

da xalxTa cxovrebis ayvavebisa. adamianis umaRlesi<br />

daniSnulebaa moutanos xalxs sixaruli. Cven unda gvaxsovdes,<br />

rom garegani mSvidoba – siwynare, simSvide, cxovreba sisxlis<br />

Rvrisa da omebis gareSe Sinagani sulieri samyaros Sedegs<br />

28<br />

saSobao epistole, 1979 w.


wa rmoadgens. mxolod am SemTxvevaSi dadgeba is kurTxeuli<br />

dro, romlis Sesaxebac gvauwya winaswarmetyvelma esaiam: „da<br />

dasWridnen maxvilebsa maTsa saxnisad, da laxvrebsa maTsa<br />

manglad; da ara aRiRos naTesavman naTesavsa zeda maxvili,<br />

da arRa iswavebdnen merme brZolasa“ (es. 2, 4).<br />

gansakuTrebuli siyvarulis grZnobiT me mogmarTavT<br />

Tqven, Cveno Zvirfaso Tanamemamuleno, romelnic cxovrobT<br />

Cveni mamulis sazRvrebs gareT; Tqven ar xarT daviwyebulni,<br />

Cven gvaxsovxarT da yovelTvis vloculobT TqvenTvis. ar<br />

daiviwyoT Tqveni samSoblo – mziuri saqarTvelo, mis ku rTxeul<br />

miwaSi ganisveneben Tqveni didebulni winaparni, gaxsov<br />

deT da SeiswavleT mSobliuri qarTuli ena, waikiTxeT da<br />

Se iTviseT Cveni mdidari saeklesio da klasikuri literatura,<br />

romelic sulierad gagvamdidrebs da gagvaerTianebs.<br />

Cveni saerTo mizania – viyoT erTad.<br />

qristes moyvareno Zmano da dano, kidev erTxel mogilocavT<br />

qristes Sobis did dResaswauls da gisurvebT, rom<br />

RvTis sityva – macxovari iSvas Tqvens gulSic, rom is TqvenTan<br />

iyos ganuSoreblad da marad gesmodeT misi sanatreli xma:<br />

„ara dagiteo Sen, nu geSinin, rameTu Sen Tana var. nu Sescdebi,<br />

rameTu me var RmerTi Seni, romelman gangaZliere Sen, da<br />

Segewie Sen, da mogikrZale Sen marjueniTa marTliTa CemiTa“<br />

(es. 41, 9,10).<br />

ixareT orsave sofelsa Sina. amin.<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1979 w.<br />

saSobao epistole, 1979 w.<br />

29


saaRdgomo epistole<br />

1979 w.<br />

RvTivrCeulTa yovladsamRvdelo mitropolitTa,<br />

mTavarepiskoposTa, episkoposTa, moZRvarTa, qristes<br />

mier diakonTa, patiosan ber­monazonTa da yovelTa kurTxeulTa<br />

SvilTa mimarT saqarTvelos wmida avtokefaluri<br />

marTlmadidebeli da samociqulo eklesiisaTa, mkvidrTa<br />

saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />

„me Tquen Tana var yovelTa dReTa da<br />

vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28, 20).<br />

virfasno da qriste iesos mier sayvarelno yovladsa­<br />

ძ<br />

mRvdelono mRvdelmTavarno, moZRvarno, diakonno, ama<br />

soflis amaoebaTa damtevebelno patiosanno ber­monazonno,<br />

31


xorcielno da sulierno Zmano da dano, Svilno saqarTvelos<br />

wmida samociqulo eklesiisano, mkvidrno yovladwmida RvTismSoblis<br />

wilxvedri kurTxeuli iveriisa da mcxovrebno Cveni<br />

samSoblos sazRvrebs gareT!<br />

Cven vqadagebT da vaRiarebT qristes, jvarcmulsa da aRdgomils,<br />

romelic dRes gansakuTrebuli ZaliT mogvmarTavs<br />

TiToeul Cvengans: „...iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da<br />

mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10). mainc romel<br />

rwmenaze, ris erTgulebazea aq laparaki? – upirveles yovli<br />

sa, RvTiuri sawyisis, qveynierebisa da samyaros mmarTveli<br />

da mfarveli umaRlesi gonebis rwmenaze, qristianis saxelis<br />

erTgulebaze, mSobeli xalxisa da mamulis erTgulebaze, im<br />

humanuri principebis erTgulebaze, romelTac wmida eklesia<br />

qadagebs.<br />

yvelas, vinc am maRali idealebis erTgulni xarT da<br />

ro melnic miiltviT maTken, guliTadad gilocavT aRdgomas<br />

gankacebuli dausabamo logosisas, romelic morwmuneT „cxovrebis<br />

gvirgviniT“ amkobs:<br />

32<br />

saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />

qriste aRdga!<br />

am sityvebSia WeSmaritebis gamarjveba! am sityvebSia said<br />

u mlo zeSTagoneba da sasixarulo mowodeba, siyvarulis mi ­<br />

sa lmeba da mSvidobis wadili!<br />

qriste aRdga!<br />

es ori sityva moicavs orTave sicocxles, aerTebs or i ve


sofels, akavSirebs miwas zecasTan, qmnilebas – Semoqme dTan;<br />

adamians – RmerTTan!<br />

saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />

qriste aRdga!<br />

am sasixarulo da madlian sityvebs imeorebdnen Cveni<br />

didebuli winaprebi; es sityvebi gadaecemoda bagidan bages,<br />

Taobidan – Taobas da avsebda adamianebs im sixaruliT, romelic<br />

maradiuli siyvarulis wiaRidan momdinareobs!<br />

paseqi qristesi – es is dRea, rodesac morwmune adamianis<br />

ukvdav suls TvalTaxedva mieniWeba da mis winaSe warmoCindeba<br />

manamde uxilavi, magram mudmivad sagrZnobi dausabamo sawyisi.<br />

esaa Sexvedra ori samyarosi – gareganisa da Sinaganisa.<br />

am sulieri gaciskrovnebis dros adamianis winaSe TiTqosda<br />

usasruloba gadaiSleba da materialuri samyaros miRma is<br />

iwyebs sxvagvari samyaros xilvas. am dRes adamiani srulad<br />

Seerwymis misTvis uCveulo sulier samyaros da SeigrZnobs<br />

srul harmonias RmerTTan!<br />

RvTaebrivi energiiT madlmosilT SeswevT unari, garda<br />

materialurisa, sxva samyaroc dainaxon. isini cxadad xedaven<br />

sikvdilze qristes gamarjvebis kanonzomierebas. aRdgomili<br />

qriste aris ganmaTavisuflebeli; man imisaTvis dasdo Tavi<br />

sasikvdilod, imisaTvis dahyva uxeSi materiis Zalas, rom es<br />

mrisxane gamanadgurebeli stiqia Tavisi RvTiuri ZaliT daemarcxebina!<br />

diax, Cven gvwams da vaRiarebT qristes aRdgomils!<br />

anda rogor SeiZleba ar gvjerodes qristes aRdgoma, rodesac<br />

vxedavT, rom yvela mociquli qristes aRdgomis qadagebisaTvis<br />

ewama da arc erT maTgans sasikvdilo wamebis drosac<br />

33


ki ar Seuwyvetia aRdgomili qristes qadageba! aRdgomili<br />

macxovris rwmenisa da siyvarulisTvis, samSoblos siyvarulisTvis<br />

daaTxies sisxli Cvenma saxelovanma wamebulebma:<br />

wmida didmowame giorgim, argveTelma Tavadebma daviTma da<br />

konstantinem, qarTvelma mefeebma – arCilma, luarsabma, dimitri<br />

Tavdadebulma, qe Tevan dedofalma da mravalTa sxvaTa.<br />

mTavari, rac qristianobam Cvens xalxs moutana, aris adamianis<br />

Sinagani gardaqmna, axali qristesmieri cxovreba. ieso<br />

qristem Tavisi pirovnebiT Cven dagvanaxva RmerTi, RmerTi,<br />

romelic adamianisTvis maxlobeli da Zvirfasi Seiqna da amiT<br />

man Cveni cxovreba azriT, sixaruliTa da silamaziT aavso!<br />

aRdgomilma macxovarma ganmakurnebeli balzamiT mo ­<br />

u SuSa ra Zvel samyaros zneobrivi Wrilobebi, imedi mout a na<br />

gamofitulT da sasowarkveTilT. qristes aRdgomis Rv­<br />

Ta ebrivi saidumlos aRqmas Cven SegviZlia mivuaxlovdeT<br />

Sinagani, sulieri gamocdilebis meSveobiT, sadac mTavari<br />

mniSvneloba eniWeba rwmenasac da codnasac. codna da rwmena<br />

ganuyreladaa dakavSirebuli da avsebs urTierTs. rogorc<br />

ambobs eklesiis cnobili maswavlebeli da filosofosi<br />

klimenti aleqsandrieli (+215 w.), „ar arsebobs codna, romelic<br />

dakavSirebuli ar iyos rwmenasTan, iseve rogorc ar<br />

arsebobs rwmena, romelic damokidebuli ar iqneba codnaze“.*<br />

yoveli mecniereba, – ambobs is, – dafuZnebulia pirvelsawyisebze,<br />

romelnic warmoadgenen TvalnaTliv cxad WeSmaritebebs<br />

– aqsiomebs. maTi damtkiceba SeuZlebelia da isini miiRebian<br />

mxolod rwmeniT. ukeTu xilul sagnebze mecnierebasa da codnas<br />

safuZvlad udevs rwmenaze damyarebuli debulebebi, miT ufro<br />

meti mniSvneloba eniWeba rwmenas im SemTxvevaSi, rodesac adami­<br />

* კლიმენტი ალექსანდრიელი, „სტრომატა“, წ. V, თ. I.<br />

34<br />

saaRdgomo epistole, 1979 w.


saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />

ans uSualo kavSiri aqvs uxilavTan da RvTaebrivTan. radganac<br />

mxolod wmindaTa guliT SeuZliaT ixilon RmerTi (maT. 5, 8),<br />

da zneobrivi srulyofa ki Tavisufali nebisyofis Sedegia,<br />

amdenad, religiuri rwmenac Tavisuflebis Sedegad CaiTvleba.<br />

meore mxriv, Tu codna dafuZnebulia rwmenaze, rwmenac, Tavis<br />

mxriv, mtkicdeba codniT, romlis gareSe is SeiZleba myari<br />

ar aRmoCndes. klimenti aleqsandrieli daaskvnis: „ubralo<br />

rwmena adamians hyofs monad, xolo rwmena gaazrebuli – megobrad<br />

RvTisa“.*<br />

mTavaria, Cven ar davkargoT kavSiri masTan, vinc warmoadgens<br />

rwmenisa da codnis wyaros. rogorc III saukunis mecnieri<br />

origene wers, „RmerTi aris umaRlesi goneba da, amave<br />

dros, sawyisi yoveli gonieri bunebisa da azrisa“.<br />

cxovreba gviCvenebs, rom religiuri grZnoba erTnairad<br />

damaxasiaTebelia rogorc gaunaTlebeli adamianebi saTvis,<br />

aseve Tanamedrove codnis mwvervalebze mdgomi di di mec­<br />

nierebisaTvisac. es SesaZlebeli xdeba imitom, rom re ligiuri<br />

grZnoba adamianis ukvdavi sulis niWis nayofia. cnobilma<br />

astronomma kamil flamarionma parafsiqologiuri movlene<br />

bis gamokvlevis Sedegad oTxi mniSvnelovani Tezisi Camoayaliba:<br />

1) suli arsebobs sxeulisgan damoukideblad.<br />

2) mas axasiaTebs mecnierebis mier jerac Seucnobeli<br />

Tvisebebi.<br />

3) mas aqvs manZilze moqmedebisa da aRqmis unari.<br />

4) momavali mzaddeba warsuliT da suls aqvs winaswarganWvretis<br />

unari (k. flamarioni. „ucnobi fsiqikuri movlenebi“.<br />

spb. 1852 w.).<br />

* კლიმენტი ალექსანდრიელი, “სტრომატა”, წ. I, თ. 6.<br />

35


36<br />

amgvarad, warmoiSva codnis iseTi axali sfero, ro g o­<br />

ricaa parafsiqologia, romelic mecnierebas uxilav re alobas<br />

ukavSirebs da materialuri samyaros miRma xedvis SesaZle­<br />

blobas gvaZlevs. vacnobierebT ra yovelive amas, mivdivarT<br />

daskvnamde, rom qristianoba iyo da rCeba CvenTvis erTaderT<br />

WeSmarit Zalad. „naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“<br />

(pirvelSewirulis wirva).<br />

ra iqneboda saqarTvelo qristianobis gareSe?! Cven<br />

vicavdiT qristianobas da qristianobam gadagvarCina Cven!<br />

rogorc ambobs tertuliane, suli Cveni bunebiT qristia nia<br />

aqedan gamomdinare dadebiTi SedegebiT. dRes Cveni mozeime<br />

sulebi erTxmad ugaloben da SesTxoven mkvdreTiT aRdgomil<br />

macxovars: mogvmadle Cven, zeciero moZRvaro, Cveni didi<br />

winaprebis rwmenis Zala, sasoebis Seuryevloba da mxurvaleba<br />

maTi siyvarulisa!<br />

mogvmadle niWi, rom amqveyniur xmaurSi gavigonoT maradiulobis<br />

siCume da simSvide, rom samaradisod SegierTdeT<br />

da vixaroT SenTan!<br />

rodesac wuTisoflis bnel gzaze daRlilni da gzaabneulni<br />

SevCerdebiT da aRar gvecodineba saiT wavideT, mogvmad<br />

le cxovrebiseul qariSxalSi Seni naTeli saxis xilva da<br />

gva smine Seni mSvidi gamamxnevebeli xma:<br />

„me Tquen Tana var yovelTa dReTa da vidre aRsasrula­<br />

d mde soflisa!“<br />

diax, CvenTan, Cvens xalxTanaa macxovari samaradisod!<br />

gixarodeT, rameTu<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1979 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1979 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!


ს<br />

saSobao epistole<br />

1980 w.<br />

wmida sinodis wevrebs – RvTivganbrZnobil yovladsamRvdelo<br />

mitropolitebs, mTavarepiskoposebsa da episkoposebs,<br />

moZRvrebs, ber­monazvnebs da saqarTvelos wmida<br />

marTlmadidebeli samociqulo eklesiis yvela RvTivkurTxeul<br />

Svils, mcxovrebs dedasamSobloSi da mis sazRvrebs gareT.<br />

„rameTu esreT Seiyuara RmerTman sofeli ese,<br />

viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas,<br />

raჲTa yovelsa, romelsa hrwmenes igi, ara<br />

warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“<br />

(ioan. 3, 16).<br />

ixarulisa da siyvarulis sityvebiT kvlav mogmar­<br />

T avT yovladsamRvdelono mitropolitno, mTavare­<br />

37


piskoposno da episkoposno, moZRvarno, berno da mona zo­<br />

nno, Zvirfasno Zmano da dano – saqarTvelos sapatriarqos<br />

kurTxeulno Svilno – mcxovrebno dedasamSobloSi da Cveni<br />

Zvirfasi mamulis sazRvrebs gareT! RvTivdacul samwysos guli­<br />

Tadad gilocavT qristes dabadebis didebul dResaswauls da<br />

gisurvebT srul mSvidobasa da maradiul sixaruls, rameTu<br />

dedamiwaze ieso qristes mobrZanebiT ze ca Seerwya miwas da<br />

yoveli CvenganisaTvis gaiRo saukuno netarebis kari.<br />

38<br />

saSobao epistole, 1980 w.<br />

ganvlo saukuneebma, midis wlebi, qristianuli samya­<br />

ro ki, rogorc yovelTvis, zeimiT xvdeba erT­erT udides<br />

sae klesio dResaswauls – qristes Sobas. dRes Cveni fiqrebi<br />

mimarTulia im Soreuli droisaken, beTlemis im kurTxeuli<br />

gamoqvabulisaken, romelmac Seifara axalSobili ieso – gza,<br />

WeSmariteba da cxovreba mTeli kacobriobisa. is iSva, rodesac<br />

eZina beTlems, eZina ierusalims, eZina iudevelTa qveyanas,<br />

eZina mTel kacobriobas. pirvelni, romelTac Se moesmaT ange­<br />

lo sTa galoba – „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa<br />

zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ da romelnic Rirs<br />

iqmnen Tayvani ecaT axalSobili iesosaTvis – iyvnen ubralo,<br />

wmida gulis palestineli mwyemsebi. es iyo da sawyisi axali<br />

aR Tqmisa, dasawyisi axali, qristianuli rwmenisa, romelsac<br />

unda gardaeqmna mTeli kacobrioba. „sit yva gankacna, raTa Cven<br />

RmerT­viqmneT“, – Tqva wmida aTana se didma.<br />

wmida ioane oqropiri ambobs, rom qristes dabadeba<br />

Se u Zlebelia gaazrebul iqnes adamianuri logikiT. es aris sa­<br />

swauli, romelic aRemateba adamianis gonebas. „nu SemekiTxebi:<br />

rogor moxda saswauli? rameTu, rodesac brZanebs ufali, buneba<br />

mxolod morCilebs; man ineba da SeZlo, movida da gvixsna!


saSobao epistole, 1980 w.<br />

RvTis nebam ar icis, ra aris winaaRmdegoba da arsebuli uwinares<br />

yovelTa saukuneTa – dRes xorcieldeba!“ magram RvTis<br />

ganxorcielebis saidumlo gasagebi xdeba misTvis, visi gulic<br />

gamTbaria rwmeniTa da siyvaruliT, imitom, rom es siyvarulis<br />

saidumloa. siyvarulis saidumlo gaugebaria imaTTvis, visac<br />

ar ZaluZs rwmena da siyvaruli, magram gasagebia maTTvis, visac<br />

ZaluZs Tavisi siyvaruliT upasuxos Cvens moyvarul ufals.<br />

„siyuaruliTa saukunoჲTa Segiyuare Sen“ (ier. 31, 3), –<br />

eubneba RmerTi mis mier Seqmnil adamians, da am gamouTqmelma<br />

maradiulma siyvarulma ganawyo Semoqmedi gaeRo eniT gamouTqmeli<br />

msxverpli. msxverpli Sewirulia. saidumlo aR srulda,<br />

axla ufali modis TiToeul CvenganTan da gvixmobs.<br />

magram yvelas ar esmis es xma; erTni Seitkboben mas da masTan<br />

arian, sxvani – uaryofen. uflis miReba, anu misi rwmena Tavisufali,<br />

WeSmaritad saocari aqtia, msgavsi xelaxali dabadebisa.<br />

adamiani imdenadaa garemoculi miwieri grZnobebiTa da<br />

fiqrebiT, rom mas xSirad uZneldeba RvTiuri naTelis aRqma.<br />

magram dgeba Jami, rodesac yvela es grZnoba da fiqri sadRac<br />

qreba, adamiani gadadis sxva samyaroSi da ibadeba axali SegrZneba,<br />

SegrZneba araamqveyniurisa, SegrZneba raRac mSobliurisa<br />

da amave dros Soreulisa da miuwvdomelisa – SegrZneba<br />

RvTisa.<br />

wmida mamaTa azriT: RmerTi Zalian axlosaa CvenTan.is<br />

ganuSorebelia adamianisagan. netari avgustine ambobs: „rogor<br />

SemiZlia movixmo CemSi RmerTi? aris ki CemSi adgili, sadac<br />

SeeZleba RmerTs mosvla? me ar viarsebebdi, RmerTo Cemo,<br />

Sen rom ar iyo CemSi, anu ar viarsebebdi, me rom ar viyo SenSi,<br />

39


ameTu yoveli arseba imyofeba SenSi da SeniT arsebobs. sad<br />

mogiwodo Sen, rodesac me vimyofebi SenSi da saidanRa SeZleb<br />

Sen CemSi mosvlas?“<br />

adamians SeuZlia usazRvrod amaRldes sulierad da<br />

SeuZlia Cavardes vnebaTa usasrulo, uZiro ufskrulSi, –<br />

orive SemTxvevaSi is mainc adamianad rCeba. masSi ar qreba „xati<br />

RvTisa“. xSirad adamianSi vxedavT winaaRmdegobas, keTili<br />

sawyisis gverdiT vxvdebiT sruliad sxva xasiaTis energias,<br />

demonur Zalas, borotsa da saSiSs; saSiSs upirvelesad Tavad<br />

am Zalis matareblisaTvis. adamiani valdebulia ibrZolos<br />

borotebis winaaRmdeg. vin unda iyos Cveni dasayrdeni am br­<br />

ZolaSi? – RmerTi, qriste, WeSmariteba, simarTle. „naTeli<br />

qristesi ganguanaTlebs yovelTa“. es naTeli imdenad Zlieria<br />

da cxovelmyofeli, rom igi aciskrovnebs xilulsa da uxilav<br />

samyaros, aRwevs adamianis sulisa da sxeulis yvela nawilSi.<br />

igi anaTebs, uxmobs qveyanas, gardaqmnis mas, gansakuTrebiT<br />

brwyinvaled anaTebs sibneleSi, romelic cdilobs mis STanTqmas,<br />

magram sibnele, Tumca didia Tavisi moculobiT, uZluria<br />

naTelis winaSe. naTeli, romelic gvinaTebs cxovrebas da<br />

romlis meoxebiTac Cven saSualeba gveZleva gavarCioT keTili<br />

da boroti, marTali da tyuili, gvinaTebs Cven ara garedan,<br />

aramed Signidan, Cveni zneobrivi arsebis, Cveni gulis siRrmidan.<br />

amitom adamians unda hqondes kavSiri naTelTan, RvTiur<br />

energiasTan. Cven vcxovrobT iseT dros, rodesac meqanizmis<br />

genias surs moaSTos adamiani, rodesac am meqanizms surs gamoaZevos<br />

Cvengan su li da datovos mxolod mkvdari materia. aman<br />

gamoiwvia ka cobriobis meryeoba sulier faseulobaTa aRqmaSi.<br />

es Cv eni drois damaxasiaTebeli Taviseburebaa. amis Taobaze<br />

40<br />

saSobao epistole, 1980 w.


saSobao epistole, 1980 w.<br />

gv a frTxilebda wmida mociquli pavle, rodesac werda: „da<br />

nu Tana­xat eqmnebiT sofelsa amas, aramed SeicvaleniT ganaxlebiTa<br />

miT gonebisa TquenisaჲTa“ (rom. 12, 2).<br />

magram adamianma ipova Zala Tavis TavSi, raTa winaRudges<br />

am cTunebas. dRevandel adamians ainteresebs sulieri<br />

da saRvTismetyvelo sakiTxebi. imisaTvis, rom Rrmad CavwvdeT<br />

sulieri problemebis arss, gavxdeT RvTismetyveli, saWiroa<br />

WeSmaritad qristianuli cxovreba da ara mxolod eklesiuri<br />

dogmatebis Seswavla.<br />

Tanamedrove axalgazrdobas ar SeiZleba davwamoT indiferentizmi.<br />

es aris moazrovne, maZiebeli, niWieri axalgazrdoba.<br />

Zieba axalgazrdobisa, misi unari msxverplis gaRebisa,<br />

swrafva mecnierebisaken – yovelive es misi sulis Zalasa da<br />

sidiadeze metyvelebs. sasixaruloa, rom Cveni axalgazrdoba<br />

imas, rac gayinuli, uZravi, usicocxlo da usuloa, ar iwynarebs.<br />

bevrs gauCnda wyurvili namdvili sax­arebiseuli cxovrebisa.<br />

dRes bevrs ufro sulieri simdidre ainteresebs, vidre materialuri<br />

keTildReoba. adamianma gaigo, ra aris materialuri<br />

simdidre. vis akurTxebs igi, vis abednierebs, vis alamazebs, vis<br />

ma tebs sikeTesa da gonierebas? dRemde – aravis.<br />

qristianoba Tavisi ubraloebiTa da uCveulobiT susti<br />

da uZluri Canda, magram man brZolaSi gamoiwvia Zveli samyaro.<br />

qristianobam uSualod adamianis guls mimarTa da igi iseT<br />

sulier da zneobriv simaRleze aiyvana, romlis msgavsi Zvel<br />

religiebsa da filosofias verc ki warmoedginaT.<br />

adamianTa gulebis dapyrobisaTvis saWiro iyo ara mtkicebani,<br />

aramed madlian cxovrebasTan ziareba; ara darwmu neba,<br />

aramed qristianobis Cveneba, rameTu mociquli pavles sityve­<br />

41


iT: „ara sityჳTa ars sasufeveli RmrTisaჲ, aramed ZaliTa“<br />

(1 kor. 4, 20).<br />

Cvens droSi samyaro swrafad icvlis saxes: axla weliwadi<br />

mTeli epoqaa. es Cveni eklesiis cxovrebaSic Seim­<br />

Cneva. igrZnoba miswrafeba mTeli msoflios qristianTa<br />

urTi erTgagebisa da daaxloebisaken, rac xels uwyobs xalxTa<br />

da saxelmwifoTa urTierTgagebas. qristianTa daaxloeba<br />

iwvevs imas, rom mtroba da undobloba warsuls bardeba, isp<br />

oba fsiqologiuri da sxva winaaRmdegobani. Cveni mizania<br />

adamianuri urTierTobebis – piradi, ojaxuri, sazogadoebrivi,<br />

saerTaSoriso urTierTobebis qristianul principebze<br />

dafuZneba­damyareba. es saerTo­qristianuli saqme, qrist i anTa<br />

gamaerTianebeli da dedamiwaze mSvidobis, Tavisuflebisa<br />

da samarTlianobis damyarebis ganmapirobebeli saqme unda<br />

gaxdes.<br />

„raჲ­igi ars qristes mier axali dabadebuli“ (2 kor. 5,<br />

17) – ambobs mociquli pavle. aRdgena adamianSi „xatisa RvTisa“,<br />

gar daqmna adamianisa namdvil RvTisnier qmnilebad – esaa mizani<br />

qristes Sobisa, esaa mizani axali aRTqmisa.<br />

„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mS­<br />

ჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). ra SeiZleba iyos<br />

kacTaTvis ufro sanatreli, vidre „queyanasa zeda mS ჳdobaჲ“ da<br />

saTnoeba kacTa? mxolod ganxorcielebuli uf lis dedamiwaze<br />

mobrZanebas SeeZlo adamianebisaTvis mo eniWebina es sikeTe.<br />

42<br />

saSobao epistole, 1980 w.<br />

ieso qriste beTlemSi iSva. magram es sakmarisi araa. is<br />

unda iSvas yoveli adamianis gulSi, da ara marto iSvas, aramed<br />

mudam imyofebodes masTan. mxolod am SemTxvevaSi iqneba Cv e ­<br />

nTvis misawvdomi is zeciuri madli, romelic dedamiwaze sa


saSobao epistole, 1980 w.<br />

ukuneTuwinaresma logosma mogvitana – mSvidoba RmerTTan,<br />

mSvidoba moyvasTan, mSvidoba sakuTar TavTan.<br />

ieso qristem gviboZa Sinagani ganaxlebisa da sulieri<br />

zrdis unari. magram es SesaZlebelia mxolod maSin, rodesac<br />

mTeli Cveni cxovreba, yoveli Cveni moZraoba dafuZnebulia<br />

rwmenaze, rwmenaze, romliTac ganmsWvalulia Cveni guli da<br />

romelic wmidas yofs Cvens guls. „guli wmidaჲ dahbade Cem<br />

Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle guamsa Cemsa“ (fsalm.<br />

50, 12). qristes dabadebiT samyaro zemiwiers, zeqveyniurs eziara.<br />

Sen verasdros Seityob amas, Tu saswaulTmoqmedi barZimidan<br />

Tavad ar Sesvi is macocxlebeli madli, romelic sulier<br />

wyurvils klavs. Sesvi da aRarasdros mogwyurdeba, Sesvi da Sen<br />

winaSe warmoCndeba manamde uxilavi da ucnobi axali samyaro,<br />

su lieri samyaro, romelic Tavisi madliani sxivebiT aTbobs<br />

da anaTebs dedamiwas.<br />

ieso qriste da qristianoba samyaroSi aramiwieri gziT<br />

Semovida. macxovarma Tavisi gankacebiT mimarTa ara mxolod<br />

adamianis guls, aramed gonebasac. saxarebam daimorCila adamianis<br />

nebisyofa, misca kacobriobas axali sicocxle. mociquli<br />

pavles sityvebiT, saxarebiseuli WeSmariteba kacobriobas warudga<br />

ara adamianuri sibrZnis damajerebeli sityvebiT, aramed<br />

„movlinebiTa sulisa da Zalisa“. sulma da Zalam daipyro mso<br />

flio. „movedin sufevaჲ Seni! iyavn nebaჲ Seni, viTarca caTa<br />

Si na, egreca queyanasa zeda“. aseTia Cveni locva, aseTia Cveni<br />

su rvili.<br />

dRes Cven SevTxovT ufals Cveni rwmenisa da siyvarulis<br />

gaZlierebas, sulier da materialur faseulobaTa siuxves,<br />

sikeTis gamravlebasa da borotebis aRmofxvras, Cveni samo­<br />

43


ciqulo eklesiisa da Cveni xalxis naTel momavals.<br />

44<br />

Cven aRvavlenT locvebs, rom msoflioSi aRar iyos omi,<br />

SimSili da usamarTloba.<br />

locviTa da mfarvelobiTa yovladwmida RvTismSo b­<br />

lisa da RvTisa da mamulisaTvis Tavdadebul yovelTa wmi da­<br />

Ta, ufalman ganwmidos da gardaqmnas Cveni Sinagani samyaro,<br />

ra Ta Cveni gulebi da azrebi wmida ZRvenis saxiT mimarTul<br />

iqnes axalSobili yrmisadmi.<br />

ganvlo ocma saukunem, magram Sobis Rame morwmune gu lisaTvis<br />

iseve dauviwyari da momnusxvelia: baga, axalSo bili<br />

yrma dedasa da marTal iosebTan erTad, mwyemsebi, mogvebi<br />

TavianTi ZRveniT, gamoqvabuls dahnaTis varskvlavi; yovelive<br />

es dResac maxlobeli da mSobliuria CvenTvis.<br />

kidev erTxel gilocavT yvelas brwyinvale dResaswauls,<br />

Cveni sulieri dabadebisa da ganaxlebis dResasw auls –<br />

qristes Sobas. marad gvemaxsovreba Cveni didebu l i winaprebi,<br />

romelTac axasiaTebdaT Rrma rwmena da si y va ruli, STagoneb­<br />

uli da SemoqmedebiTi azrovneba da Ta v d a viwyebuli Zieba.<br />

dae, es weli mTeli msofliosaTvis, yv e la Cv enganisaTvis,<br />

Cveni samSoblosa da Cveni RvTivdacu li erisaTvis mSvidobis,<br />

keTildReobisa da bednierebis mo m tani yofiliyos.<br />

„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da<br />

macxovrisa Cuenisa iesu qristesiTa. misa didebaჲ aw da dReTa<br />

maT saukuneTaჲsa. amin“ (2 petr. 3, 18).<br />

qristeSoba<br />

Tbilisi, 1980 w.<br />

saSobao epistole, 1980 w.


ღ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1980 w.<br />

saqarTvelos sapatriarqos RvTivkurTxeul samwysos<br />

„RmerTi siyuaruli ars da romeli egos<br />

siyuarulsa zeda, RmerTi mis Tana hgies da<br />

igi RmrTisa Tana“ (1 ioan. 4, 16).<br />

vTismoyvareno da RvTisagan rCeulno mRvdelmTava­<br />

rno, moZRvarno, diakonno, ber­monazonno, Zeno da as ­<br />

ulno iveriis wmida samociqulo eklesiisano, mkvidrno saqarTveloჲsano<br />

da mcxovrebno Cveni Zvirfasi samSoblos<br />

sa zRvrebs gareT!<br />

„mSჳdobaჲ Tquenda, yovelni romelni xarT qriste ie suჲs<br />

mier“ (1 petr. 5, 14).<br />

45


46<br />

dRes me kvlav gauwyebT Tqven yvelas maradiul siyvar­<br />

ulsa da sixaruls.<br />

qriste aRdga!<br />

ufali mogvmarTavs yovel Cvengans: „iTxovdiT, da mo­<br />

geces Tquen“ (maT. 7, 7).<br />

macxovaro qveynisa, gevedrebiT, aRadgine Cveni sarwmu­<br />

noeba, romliTac cxovrobdnen da imarjvebdnen Cveni didni<br />

mama­papani; gvrwams, rom jvars ecvi da aRdeg CvenTvis da qv e yana<br />

gamoixsen codvebisagan, Sen sZlie uZleveli da Seni aR dgomiT<br />

mogvmadle sawyisi axali cxovrebisa, romelic aq, de damiwaze,<br />

iwyeba da saukuno sasufevelSi grZeldeba.<br />

qriste aRdga!<br />

sasoebao qveynisa! Sen xar Cveni erTaderTi imedi, hqmen<br />

keTilsaswaul da sZlie borotsa am swrafwarmaval qveyana sa<br />

zeda. gvjera, rom Sen mogvaniWeb Zalas, raTa sulieri aR ma v­<br />

l o bis gziT viaroT da mogvcem mxneobas Cveni sulieri fe ri­<br />

s c valebisaTvis.<br />

saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

qriste aRdga!<br />

Tavad siyvarulo da siyvarulis momniWebelo ufalo,<br />

adamianis dagmanuli guli Seni uzenaesi siyvaruliT aRavse,<br />

raTa SevigrZnoT gulistkivilni moyvasTa CvenTa da viyoT<br />

msxverplad Sewirulni adamianTa sakeTildReod.<br />

pirvelni, romelTac auwyes qveyanas qristes aRdgoma,<br />

iyvnen angelozebi. roca menelsacxebelni dedani mividnen macx


saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

ovris saflavTan, angelozma auwya maT: „vici, rameTu iesus naza­<br />

revelsa juarcumulsa eZiebT... aRdga, viTarca Tqua.movediT da<br />

ixileT adgili, sada daidva ufali“ (maT. 28, 5­6; mark. 16, 6;<br />

luk. 24, 6); menelsacxebelni sixaruliTa da TrTolviT wamovidnen<br />

da auwyes mociqulebs: „da viTar­igi mividodes Txrobad<br />

mowafeTa misTa, da aha, iesu SeemTxჳa maT da hrqua: gixaroden!“<br />

(maT. 28, 9). rogori auwereli sixaruli ganicades maT imJams.<br />

isini midiodnen, raTa exilaT usulo gvami macxovrisa, xolo<br />

poves mkvdreTiT aRmdgari ieso qriste. ieso qristes aRdgoma<br />

auwyes qveyanas agreTve mociqulebma, romelTac macxovari ara<br />

erTxel gamoecxada sityvebiT: „mSvidoba TqvenTana!“ gansakuTrebiT<br />

sayuradReboa mociquli Tomas mowmoba, romelmac<br />

Tqva: „ukueTu ara vixilo ჴelTa misTa saxe igi samSWualTaჲ da<br />

davsxne TiTni Cemni adgilsa mas samSWualTasa da davsdva ჴeli<br />

Cemi guerdsa missa, arasada mrwmenes“ (ioan. 20, 25). macxovarma<br />

ar datova igi urwmunoebaSi da Seiwyala. rva dRis Semdgom<br />

ufali kvlav gamoecxada mociqulebs da uTxra: „mSჳdobaჲ<br />

Tquen Tana!“ Semdeg mimarTa mociqul Tomas da hrqua: „moyven<br />

TiTni Senni da ixilen ჴelni Cemni, da moiRe ჴeli Seni da<br />

damdev guerdsa Cemsa, da nu iyofi urwmuno, aramed grwmenin“<br />

(ioan. 20, 27). Toma mociqulma maSinRa upasuxa: „ufali Cemi da<br />

RmerTi Cemi!“ (ioan. 20, 28). igive dialogi grZeldeba dRes<br />

CvenTan. Tumca teqnikur­mecnieruli revoluciis oromtrialSi<br />

vimyofebiT, Cven gvwams, rom Tanamedrove adamiani, romelsac<br />

surs yvelaferi icodes, sabolood moikrebs sulier Zalebs.<br />

misTvis gacxaddeba dafaruli da msgavsad Toma mociqulisa<br />

SeRaRadebs: „ufali Cemi da RmerTi Cemi!“ dialogi dawyebulia,<br />

davelodoT mis damTavrebas...<br />

metad rTulia is problemebi da situaciebi, romlebic<br />

47


warmoiSobian cxovrebaSi, magram macxovarma Cvenma ieso qristem<br />

gviCvena gamosavali – esaa misi moZRvrebis ganxorcieleba<br />

cxovrebaSi.<br />

yvela mcnebas moicavs ukvdavi naTqvami: „Seiyuaro moyuasi<br />

Seni, viTarca Tavi Tჳsi“ (rom. 13, 9). erT­erTi mniSvnelovani<br />

sakiTxi, romelic awuxebda da awuxebs qristians, es aris adamianis<br />

damokidebuleba qveynisadmi. albaT saWiroa raRac saSualos<br />

gamonaxva. roca mociquli ioane RvTismetyveli ambobs:<br />

„nu giyuarn sofeli ese, nuca­Ra raჲ ars soflisaჲ amis. ukueTu<br />

visme uyuardes sofeli ese, ara ars siyuaruli mamisaჲ mis Tana“<br />

(1 ioan. 2, 15), igi gulisxmobs im siaxloves, romelsac mudam<br />

iCens adamiani qveynisa da cxovrebis mimarT. materialurTan<br />

metismeti siaxlove adamians uxeS materialistad xdis, mxolod<br />

egoizmsa da pirad keTildReobas cnobs. Cven ufleba<br />

ara gvaqvs SeviZuloT qveyana, rameTu igi RmrTis qmnilebaa,<br />

magram arc unda SevesisxlxorcoT mas bolomde, daudevrobamde<br />

da gulgrilobamde; Cven gulSi mudam unda vatarebdeT<br />

miwasTan intervalis grZnobas, Cven unda vidodeT ara miwasa<br />

zeda, aramed misgan amaRlebulni. mxolod am SemTxvevaSi ar<br />

daviviwyebT maradiul faseulobas.<br />

roca warsuls vaanalizebT, im daskvnamde mivdivarT,<br />

rom qristianoba ar aRmocendeboda da ar aRorZindeboda,<br />

adamians yuri rom ar daegdo Tavisi sulis xmisaTvis, da rom<br />

ma cxovars yovelive is ar moemadlebina, rac mTavari da auc<br />

ilebelia adamianisaTvis. qristianobam dagvanaxva, rom igi<br />

zeqveyniuria da zebunebrivi. man STabera qveyanas axali energ ia,<br />

axali cxovreba qriste iesos mier, cxovreba, romelmac mosdrika<br />

cani da SeuerTa dedamiwas. qristianoba Tavisi arsiT<br />

48<br />

saaRdgomo epistole, 1980 w.


saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

Teoria ki ar aris, aramed sicocxle, kavSiri zecasTan da reli­<br />

giuri gamocdileba. am religias ver Seicnob mxolod garkveu­<br />

li ideebis, dogmatebisa da wesebis SeswavliT. ukeTu adamianis<br />

gulSi religiuri marcvali Zevs, igi cxovrebis xed aRmocendeba<br />

da keTil nayofs mogvcems. es sulieri Zala, romelic<br />

ibadeba pirovnebaSi, gardaqmnis ara marto TviT pirovnebas,<br />

aramed gavlenas axdens mTel samyaroze, cvlis qveynis istoriul<br />

saxes. es RvTaebrivi cecxlia, ara Semmusrveli, aramed<br />

gamwmendeli da axali impulsis mimcemi qveynisaTvis. amis Sesaxeb<br />

macxovari brZanebs: „cecxlisa moved mifenad queyanasa zeda<br />

da raჲ mnebavs, raჲTa awve aRegznes!“ (luk. 12, 49). ras vxedavT<br />

sinamdvileSi? adamiani rogorRac ganSorda RmerTs, magram<br />

sulier faseulobas veraviTari mecniereba, teqnika da sxva ram<br />

materialuri ver Secvlis. dRes adamianis winaSe globaluri<br />

problema dgas: SeZlebs Tu ara daimorCilos Tavisi Tavi<br />

da mis mier Seqmnili teqnika. aRmoCndeba Tu ara dagrovili<br />

teqnika adamianisaTvis sabolood keTildReobis mimcemi.<br />

amave dros unda vaRiaroT, rom mecnierulad dasabuTebulma<br />

teqnikam mogvca arnaxuli Zalaufleba bunebis asaTviseblad da<br />

es Zalaufleba unda iyos gamoyenebuli ara adamianis sulieri<br />

dauZlurebis, aramed misi keTildReobisaTvis, am sityvis<br />

globaluri gagebiT.<br />

dRevandel pirobebSi morwmuneni miiltvian pirveli<br />

qristianebis amaRlebuli sulierobisaken, roca ufali Za lian<br />

ax los idga adamianTan da am siaxloviT misi Sinagani samyaro<br />

aR vsili iyo siyvaruliTa da sixaruliT. amgvari siaxlove gvw­<br />

yuria Cven yvelas, magram, samwuxarod, xSirad ver vpoulobT<br />

gzebs RmerTTan kavSirisaTvis.<br />

49


50<br />

saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

cnobili qristiani apologeti da mecnieri tertuli­<br />

ane erT­erT aseT gzaze migvaniSnebda: sjobia adamianma yuri<br />

miugdos Tavisi sulis xmas da maSin WeSmariti RmerTi ar iqneba<br />

misTvis ucnobi. suli, rac ufro axloa bunebasTan, miT ufro<br />

ganwyobilia qristianuli sarwmunoebis misaRebad, rameTu buneba<br />

aris maswavlebeli, adamianis suli – moswavle, RmerTi<br />

– maswavleblis maswavlebeli. aqedan daskvna: rac ufro davuaxlovdebiT<br />

RmerTs, miT ufro davuaxlovdebiT erTmaneTs.<br />

adamians, romelic axloa RmerTTan da moyvasTan, araviTari<br />

gansacdeli ar aSinebs. amis Sesaxeb esaia winaswarmetyvelis<br />

piriT ufali gveubneba: „wyalze gadasvlisas me SenTana var;<br />

mdinareni ver waglekaven Sen; Sexval cecxlsa Sina da ar daiwvebi<br />

da arca ali mogekideba Sen“ (es. 43, 2).<br />

brwyinvalea da saidumlo dRe qristes aRdgomisa. dRes<br />

kvlav aRdga Cveni sarwmunoeba, Cveni sasoeba da siyvaruli.<br />

aRdga Cveni rwmena, rwmena Semoqmedisa, romelic ar gvtovebs,<br />

rwmena sikeTisa, rwmena adamianisa, rwmena Cveni feriscvalebisa<br />

da aRdgomisa.<br />

ganaxlda Cveni sasoeba, imedi, rom kacobrioba kvlav<br />

da ubrundeba RmerTs da maradiul sulier saunjes aiTvisebs;<br />

aR dga imedi, rom moxdeba Cveni ganaxleba, imedi imisa, rom ar<br />

iq neba mtroba da SimSili, da rom gaimarjvebs qveyanasa zeda<br />

mS vidoba da kacTa Soris saTnoeba.<br />

gamobrwyinda CvenSi samsaxovani siyvaruli: siyvaruli<br />

RvTisa, siyvaruli mamulisa da siyvaruli adamianisa.<br />

qristes aRdgomam ganaxvna Cveni gulebi; maSasadame, qriste<br />

CvenTan ars!<br />

Tqven yovelTa, axlobelTa Tu SoreulTa, saqarTve l


o Si da samSoblos gareT mcxovrebTa, gilocavT qristes aR­<br />

dgomis brwyinvale dResaswauls, dResaswauls Cveni sulieri<br />

ganaxlebisa!<br />

ixareT orsave sofelsa Sina!<br />

„bneli warvals da naTeli igi WeSmariti awve Cans“<br />

(1 ioan. 2, 8).<br />

paseqi qristesi<br />

Tbilisi, 1980 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1980 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

51


ს<br />

saSobao epistole<br />

1981 w.<br />

RvTivkurTxeul SvilTa mimarT saqarTvelos<br />

wmida marTlmadidebeli da samociqulo eklesiisaTa,<br />

mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos<br />

sazRvrebs gareT<br />

„sofelsa Sina iyo, da sofeli mis mier Seiqmna,<br />

da sofelman igi ver icna“ (ioan. 1, 10).<br />

aqarTvelos samociqulo eklesiis RvTivrCeulno mRv­<br />

delmTavarno, samRvdelo daso, berno da monazonno,<br />

Cveni eklesiis Rirseulno Svilno, ucxoobaSi myofno mamuliSvilno!<br />

isev gadaiSala JamTa brunvis erTi furceli, isev i naTa<br />

53


varskvlavma beTlemis Tavze da movida didebuli dRe, qri stes<br />

Sobisa. angelozTa gundni isev moafenen Cvens nacnob hangebs<br />

casa da qveyanas: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa<br />

zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). minda<br />

mogagonoT am naTliT mosil dRes, rom oqros sasaxleebsa da<br />

broliT anageb koSkebs madli da siTbo arasodes moufeniaT<br />

Cveni miwisTvis, beTlemis madli da saocreba ki ixiles Cvenma<br />

winaprebma TavianTi TvaliT, da imav madls vxedavT dResac<br />

Cveni gonebiT... iSva beTlemSi is, visTanac „cxorebaჲ iyo da<br />

cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi bnelsa Sina Cans,<br />

da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 4­5). diax, swored beTlemSi,<br />

mwyemsis gamoqvabulSi naSobma sityvam, e. i. WeSmaritma RmerTma<br />

Cvenma moutana kacobriobas is sasoeba da sixaruli gulisa da<br />

naTeli gonebisa, romelic yovlad mowyale maRali RvTisagan<br />

mzaddeboda adamianisaTvis mTeli winamdebare aTaswleulebis<br />

manZilze. is unda mosuliyo... is modioda... RvTis gangeba<br />

amzadebda mis CvenTan mosvlas... da iSva igi qalwulisagan,<br />

rogorc iyo gangeba RvTisa...<br />

...rom SevicnoT da SevisisxlxorcoT es udidesi saidumlo,<br />

amisaTvis sarwmunoebaze dafuZnebuli codna unda SevZinoT<br />

Cvens guls, Cvens gonebas. imdagvarad unda avmaRldeT, rom<br />

umaRles doneze sufevdes CvenSi sarwmunoeba da codna...<br />

sarwmunoeba unda anaTebdes Cvens Sinagan samyaros da Sinagani<br />

samyaroc mzad unda iyos, rom Seicnos, Tu saidan modis es<br />

naTeli, da miiRos igi... maSasadame, sarwmunoebis naTels gulma<br />

da gonebam Tavisi naTeli unda daaxvedros; am ori naTelis<br />

SerwymiT sulierad amaRldeba adamiani, da am gziT igi RvTisagan<br />

boZebuli maRali gonebiT ixilavs RmerTs: „netar iyvnen<br />

54<br />

saSobao epistole, 1981 w.


saSobao epistole, 1981 w.<br />

wmidani guliTa, rameTu maT RmerTi ixilon“ (maT. 5, 8).<br />

am unaTles dRes Cven vulocavT Cvens samwysos Sobas<br />

uflisas da vusurvebT, rom ise amaRlebuliyos qristes moyvarul<br />

Cvens mSromel xalxSi codna da masTan sarwmunoeba,<br />

rom eris sulier Tvals WeSmaritad daenaxos da gaegos, Tu<br />

ra didia beTlemi, golgoTa da amaRlebis mTa...<br />

adamianis, ojaxis, sazogadoebisa da dRevandeli kacobriobis<br />

cxovrebas mravalgvari Tavisebureba axasiaTebs; erTerTi<br />

imaTgan aris is, rom mecniereba da xelovneba kacobriobis<br />

arsebobis mudam ganuyofeli nawili iyo. magram dRevandelma<br />

civilizebulma industriulma gonebam ar unda daiviwyos, rom<br />

beTlemis gamoqvabulSi Sobilma WeSmaritebam, xorcSesxmulma<br />

RmerTma Cvenma, ieso qristem, pirvelma mohfina naTeli mecnierebis<br />

winsvlas, xolo xelovnebis istoria qveynis Seqmnis<br />

dRidan iwyeba da pirveli miuwvdomeli xelovani RmerTia<br />

Tavad... Tavi da Tavi is aris, rom mecniereba da xelovneba unda<br />

emsaxurebodes im RvTiur madlsa da sikeTes, romelic nergavs<br />

xalxTa Soris progress, sixaruls, rwmenas, siyvarulsa da<br />

urRvev megobrobas.<br />

yovelma mecnierma unda icodes, ra Sedegi mohyveba mis<br />

mecnierul kvleva­Ziebebs, ras moutans misi naRvawi xalxs:<br />

sikeTes Tu daRupvas. a. ainStaini amis Sesaxeb werda: „rodesac<br />

me Tavi mecnierebas mivuZRveni, vxelmZRvanelobdi ara iseTi<br />

garegnuli motivebiT, rogoricaa fulis mopoveba an saku­<br />

Tari pativmoyvareobis dakmayofileba, da arc imiT (ukidures<br />

SemTxvevaSi, ara mxolod imiT), rasac xSirad sportad Tvlian<br />

an tvinis varjiSad, rac did siamovnebas mianiWebs adamians.<br />

aramed, rogorc mecnierebisaken midrekilisaTvis, CemTvis<br />

55


ZiriTads erTi sakiTxi warmoadgens: ra surs, an ra mizans<br />

isaxavs is mecniereba, romelsac me Tavi mivuZRveni? ramdenadaa<br />

misi ZiriTadi Sedegebi dakavSirebuli WeSmaritebasTan“ (t. IV,<br />

27­28). xelovneba ki, RvTisagan moniWebuli is sikeTea, romelic<br />

mTlianad exeba adamianTa ara xorciel bunebas, aramed mis<br />

sulier samyaros. ramdenadac metad maRldeba Cveni sulieri<br />

samyaro, imdenad metad vuaxlovdebiT oci saukunis winandel<br />

beTlems da vmaRldebiT imisaken, vinc warmoudgenlad maRla<br />

dgas mecnierebasa da xelovnebaze.<br />

Cven vulocavT Cvens sicocxlisunarian ers Sobas ufli<br />

sas da vusurvebT brwyinvale gziT mimaval mecnierebs,<br />

mwerlebs, poetebsa da xelovnebis siyvaruliT STagonebul<br />

Semoqmedebs, rom qristes naTeli da WeSmariteba gaZRolodeT<br />

maT TavianTi didi moRvaweobis saxelovan gzaze, Cveni samSoblosa<br />

da misi Svilebis sakeTildReod.<br />

ar SegviZlia daviviwyoT, rom Cvenma kacTmoyvare erma<br />

mZime tanjva gamoiara... rogorc kunZuls mRvrie talRebi didi<br />

mdinarisa, ise irgvliv mudmivad gvadga uricxvi mteri... Cveni<br />

walekva undoda sibnelisa da urwmunoebis mZvinvare ta lRebs...<br />

Cveni eri zRapruli ZaliTa da energiiT ebrZoda mudam mterTa<br />

urdoebs... pirvel yovlisa, Cvens xalxs swyuroda ara mxolod<br />

Tavis gadarCena, aramed gadarCena im didi madlisa, romelic<br />

qristes wmida kvarTs, mociqul Ta aq mobrZanebas da RvTism­<br />

Soblis mier qalwuli ninosTv is boZebul vazis jvars Semohyva<br />

CvenSi. Cvenma erovnulma su lma qristianobis miRebis Semdeg<br />

ise Seiyvara mxolodSobili Ze RvTisa, rom daunaneblad<br />

vswiravdiT Tavs Cvens qveyanaSi qristianobis gadasarCenad...<br />

da Cven SevinarCuneT qristianoba saqarTveloSi, da misi ma­<br />

56<br />

saSobao epistole, 1981 w.


dliT SevinarCuneT TviTmyofadoba da erovnuloba.<br />

cnobilia, rom yvela xalxi, romelmac ki qristianoba<br />

miiRo da Seiyvara, sulieri kulturis ayvavebis gzas daadga.<br />

qarTvel xalxs ki qristianulma madlma gacilebiT meti moutana,<br />

vidre sulieri kulturis ayvavebaa. qristianobis gareSe<br />

Cven, rogorc TviTmyofadi eri, ver viarsebebdiT, movkvdebodiT...<br />

ufro sworad, daaxrCobda mRvrie talRebi Cvens<br />

lamaz kunZuls... mogvspobda is garemocva, is urCxuli, sisxliT<br />

damTvrali, ver aitanda Cvens sulsa da qristianobas... maSasadame,<br />

qristianobam gadagvarCina, SegvinarCuna erovnuloba da<br />

Tavisufleba.<br />

qristianobam misca mis mimdevar yvela xalxs winsvlisa<br />

da ayvavebis didi unari, ara mxolod im mizeziT, rom igi kargad<br />

Camoyalibebul ideebsa da idealebs warmoadgenda, aramed im<br />

RvTiuri madlisa da gangebulebis Sedegad, romelic RvTis<br />

nebiT unda mohyoloda qristianobas... da mas mohyva igi, mohyva<br />

na Teli didi „naTlisagan WeSmaritisa“.<br />

qristianuli naTeli beTlemSi iSva da am naTelma qarTvel<br />

ers misca naTlis iseTi kerebi, rogoric iyo: sinas mTa<br />

da wmida aToni, ierusalimis jvris monasteri da bulgareTis<br />

petriwoni, gelaTisa da iyalTos akademiebi da sxva.<br />

Tu ara qristianuli madliT Zalmosileba, rogor Se­<br />

Zlebda uricxv mterTan brZoliT moRlili xalxi, rom aReSenebina<br />

Cvens mcxeTaSi cas mibjenili sveticxoveli, Tbi lisisa da<br />

bolnisis sioni...<br />

saSobao epistole, 1981 w.<br />

xmals ar agebda qarqaSSi qarTveli kaci: xmali mzad<br />

hq o nda mudam mebrZols da mklavic mzad hqonda brZolisa da<br />

Sro ma­garjisaTvis... Tu ara qristianuli madli, vin dabadebda<br />

57


iseT gmirebs, rogorebic iyvnen: Tornike erisTavi, daviT da<br />

ko nstantine, Salva, biZina da elizbari, mRvdeli Tevdore.<br />

maSasadame, qristianobam moutana saqarTvelos bevri ram kargi<br />

da sasaxelo. Cven vulocavT Cvens sayvarel ers am brwyinvale<br />

dRes qristes Sobisas da vusurvebT, rom kvlavac qristianuli<br />

gziTa da azriT etarebinos Tavisi marad aRmavali suli da<br />

miswrafeba... nu daviviwyebT, rom Cvens erovnul erTianobaSi,<br />

erisa da eklesiis erTianobaSia sarwmunoebis, sasoebisa da<br />

siyvarulis wyaro, da mxolod aseT erTianobas SeuZlia uzrunvelyos<br />

Cveni didi momavali.<br />

qristianobis madliT Zalmosili Svilebi Cveni erisa<br />

iRvwodnen Cveni enis, Cveni mwerlobis, Cveni filosofiuri<br />

azrovnebisa da mecnierebis winsvlisa da ayvavebisaTvis. Cveni<br />

eris didi Svilebi upirvelesad iRvwodnen TavianTi sulieri<br />

amaRlebisa da ganwmendisaTvis, raTa amis Semdeg, qristes<br />

madliT Zalmosilni, udides mecnierul, filosofiur da<br />

literaturul moRvaweobas Sesdgomodnen.<br />

Cveni mxne, sicocxlisa da Tavisuflebis wyurviliT aRv<br />

sili xalxi saukuneebis manZilze ayalibebda Cvens didebul<br />

unikalur enas. am enaze Seiqmna uZvelesi Cveni mwerloba. am<br />

enaze daiwera „wamebaჲ wmidisa SuSanikisa“, mTel msoflioSi<br />

usaCinoesi „vefxistyaosani“ da bevri sxva. am enaze metyvelebdnen<br />

gelaTisa da iyalTos akademiebSi. es ena JRerda sinas<br />

mTaze, wmida aTonsa da ierusalimis jvris monasterSi. am enaze<br />

qmnian TavianT Sromebs Cveni brZeni mecnierebi Cvens saxelovan<br />

mecnierebaTa akademiaSi da Cvens kurTxeul universitetsa<br />

da institutebSi. qarTvel xalxs Rrmad aqvs Segnebuli, rom<br />

„ra ena warxdes, eric daeces, Cirqi moecxos taZarsa wmidas“<br />

58<br />

saSobao epistole, 1981 w.


saSobao epistole, 1981 w.<br />

(grigol orbeliani). amitom uyvarT Tavisi ena saqarTvelos<br />

gulkeTil Svilebs.<br />

Cven vulocavT Sobas uflisas Cvens RvTivganbrZnobil<br />

mecnierebs, mwerlebs, poetebs, xelovnebis siyvaruliT<br />

STagonebul Semoqmedebs da vusurvebT, rom momavalSic ar<br />

daezogoT goniereba da energia Cveni eris srulyofisaTvis,<br />

Cveni uZvelesi mwerlobisa da zegardmo madliT amaRlebuli<br />

poeziis kidev metad amaRlebisaTvis, mecnierebis winsvlisa da<br />

teqnikuri progresisaTvis.<br />

am didebul dRes me ar SemiZlia gverdi avuaro da ar<br />

Se vexo samSoblos siyvarulis sakiTxs: samSoblo adamianis<br />

si cocxlis ganuyofeli nawilia, usamSoblo adamiani suliT<br />

Ra takia da sacodavi, samSoblos siyvaruliT mwifdeba da<br />

yalibdeba adamianis sulieri samyaro, misi miswrafebani da<br />

filosofiuri Sexedulebani, misi gulwrfeloba da siyvaruli<br />

sxva erebisadmi... visac ar uyvars Tavisi Tavi, is xom verc sxvas<br />

Seiyvarebs... da visac ar uyvars Tavisi samSoblo, is rogor<br />

igrZnobs cariel gulSi sxvaTa samSoblos siyvaruls?! amitom<br />

brZana rafiel erisTavma: „samSoblo – dedis ZuZuჲ ar<br />

gaicvlebis sxvazeda“ da „rogorc ufali, samSobloc – erTia<br />

qveyanazeda“.<br />

samSoblos gulmxurvale siyvaruli imaze miuTiTebs<br />

adamians, rom raki uyvars Tavisi samSoblo, is unda idges<br />

saerTo­sakacobrio siyvarulis simaRleze; es aris qristianuli<br />

sikeTis naTeli... egoizmis yovelgvari gamovlineba, ra<br />

sakiTxsa da ra saqmesac ar unda exebodes is, ucxo da miuRebelia<br />

qristianobisaTvis. amitom samSoblos siyvaruli Sovinistur<br />

grZnobaTa nayofi ki ar unda iyos, aramed nayofi im marad<br />

59


uWknobi xisa, romelsac qristianoba ewodeba.<br />

60<br />

saSobao epistole, 1981 w.<br />

Cven xSirad vmsjelobT ekonomikuri ganviTarebis pr­<br />

o blemebze. albaT ukve dadga dro, rodesac unda Seicval os<br />

Cveni Tvalsazrisi. dadga dro, rodesac ekonomikur koncefcie­<br />

bTan erTad unda vifiqroT adamianis sulieri da kulturuli<br />

ganviTarebis doneze. ekonomikur keTildReobas ar moaqvs<br />

bedniereba. nivTebi, romlebic sul ufro da ufro avseben<br />

Cvens yofas, kargaven TavianT Rirebulebas. uprecedento, materialuri<br />

ganviTareba warmoSobs uprecedento simaxinjeebs,<br />

egoizms, uniaTobasa da sulier sicarieles. dRes, rodesac ase<br />

TavgamodebiT vzrunavT sxeulze da viviwyebT suls, SeZenisa da<br />

moxveWis oromtrialSi garTulT gvaviwydeba, rom am dros<br />

erTdroulad vkargavT sulsac da xorcsac.<br />

Tesalonikis mTavarepiskoposi wmida grigol palama<br />

ambobs, adamiani realurad kvdeba im momentSi, roca kargavs<br />

RvTis madls da eziareba codvas. sulis sicocxle, – ambobs igive<br />

mama, – SesaZlebelia RmerTTan kavSirSi, iseve rogorc Cveni<br />

xorcis sicocxle SesaZlebelia mxolod sulTan kavSirSi.<br />

qristesmiero Cemo Svilebo!<br />

sayvarelo qarTvelo xalxo!<br />

wuTi wuTs misdevs, saaTs saaTi, dReebs dReebi enacvlebian,<br />

erTi wlis nacvlad meore dgeba da ifurclebian amdagvarad<br />

uTvalavi saukuneni... maradiulobisaTvis, romlis<br />

Svilebic Cven gaxlavarT, es yovelive araras niSnavs... Cvens<br />

rTul epoqas, damZimebuls tyviiTa da wamliT, mSvidoba unda<br />

da siyvaruli... Cvens samSoblosac, saqarTvelos, Sromisa da<br />

siyvarulis marad erTgul xalxs mSvidoba unda.<br />

Cven SevTxovT qristes Sobis cxovelmyofel madls, rom


mSvidoba yofiliyos mTel qveyanaze. Sromis sufeva gvirgvinia<br />

da uSreti wyaro adamianTa amqveyniuri bedni erebisa. Cven<br />

SevTxovT ufals, am dRes Sobils, rom misi ma d liTa da mowyalebiT,<br />

Sromismoyvare qarTvel xalxs kvlavac hqonodes sa­<br />

Sualeba mSvidobiani Sromisa da mamulis ayvavebisa.<br />

Cven SevTxovT RvTismSobel dedas, rom misi wmida safarvlis<br />

qveS yofiliyos marad saqarTvelo, qarTveli xalxi<br />

da mTeli qveyana.<br />

es naTliT savse qristes Sobis dRe gvaZlevs rwmenasa<br />

da sasoebas, Cemo tkbilo qarTvelo xalxo, rom Cven mudam<br />

erTad viqnebiT, rom Cven viqnebiT erTi samwyso da gveyoleba<br />

erTi mwyemsi – ufali Cveni ieso qriste.<br />

„ufalman Zali ersa Tჳssa mosces, ufalman akurTxos eri<br />

Tჳsi mSჳdobiT“ (fsalm. 28, 11).<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1981 w.<br />

saSobao epistole, 1981 w.<br />

61


saaRdgomo epistole<br />

1981 w.<br />

yovladsamRvdelo mRvdelmTavarTa – wmida sinodis wevrTa,<br />

moZRvarTa, ber­monazonTa da yovelTa kurTxeul SvilTa<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli, wmida da samociqulo<br />

eklesiisaTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa da mcxovrebTa<br />

mis sazRvrebs gareT<br />

„vidre naTeli gaqus, grwmenin naTeli,<br />

raჲTa Ze naTlisa iyvneT“ (ioan. 12, 36).<br />

virfasno da RvTivganbrZnobilno yovladsamRvdel­<br />

ძ<br />

ono mRvdelmTavarno, moZRvarno, ber­monazonno, kur­<br />

Txeuli iveriis kurTxeulno Svilno, mkvidrno saqa r Tveloჲsa<br />

da mcxovrebno mis sazRvrebs gareT!<br />

63


64<br />

qristes brwyinvale aRdgomis dRes Cven yvelani zecis<br />

Tanaziarni vxdebiT da adamianis guli zemiwieri sixaruliT<br />

ivseba. am sixaruls RvTiuri sawyisi aqvs. amitomacaa, rom mas<br />

adamiani ver itevs da sxvas uziarebs.<br />

pirveli sityva, romliTac aRdgomilma macxovarma<br />

da maSvral kacobriobas mimarTa, iyo „gixaroden!“ swored es<br />

si xaruli swyuria Tanamedrove adamians. amitomac me dRes, Rv­<br />

T iuri madliT aRvsili, Tqvenc am sixaruls giziarebT.<br />

gixarodeT!<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

qriste aRdga!<br />

ra aris mizezi Cveni dRevandeli sixarulisa? mizezi isaa,<br />

rom Cven dRes yoveldRiuri sazrunavi daviviwyeT, mivuteveT<br />

erTmaneTs yovelgvari wyena da Cveni Sinagani taZari imisaTvis<br />

ganviwmideT, rom masSi aRdgomili ufali – wyaro siyvarulisa<br />

da sixarulisa – miviRoT. dRes qriste gansakuTrebiTaa yovel<br />

qristianSi da yoveli qristiani – qristeSi, risi mizezic siyvarulia.<br />

RvTiuri da Tqveni siyvaruliT madlSemosili, guli­<br />

Tadad gilocavT maradiuli siyvarulis dResaswauls.<br />

qriste aRdga!<br />

imisaTvis, rom adamiani sulier siyvarulsa da sixaruls<br />

mudam grZnobdes, aucilebelia Sinagani mSvidoba, mSvidoba<br />

RmerTTan, mSvidoba moyvasTan, mSvidoba sakuTar TavTan.<br />

dRes kacobrioba gigantur nabijebs dgams civilizaciis<br />

gzaze. Cven mowmeni varT mecnierul­teqnikuri revoluciisa,<br />

magram davkargeT Sinagani mSvidoba, anu is aucilebeli piroba,


omelic marad saWiro iyo da iqneba yoveli epoqis adamian­<br />

isaTvis. xolo rodesac Sinagani mSvidobaa dakarguli, maSin<br />

garegani mSvidobac da masTan erTad sixarulic ikargeba.<br />

wmida aRdgomis dRes Cven Sinagani mSvidoba mogveniWa.<br />

es didi madlia, romelsac unda gavufrTxildeT.<br />

dRes miwynardnen Cveni vnebebi da gvesmis macxovris sityvebi:<br />

„mSჳdobasa dagiteveb Tquen, mSჳdobasa Cemsa migcem Tquen“<br />

(ioan. 14, 27). am aramiwieri mSvidobiT gamTbari, kvlav gilocavT<br />

zeciuri da miwieri mSvidobis dResaswauls da vxmob:<br />

qriste aRdga!<br />

aRdga wyaro cxovrebisa da WeSmaritebisa, wyaro silamazisa<br />

da sikeTisa.<br />

Cven xSirad samyaros aRviqvamT ara iseTad, rogoric is<br />

sinamdvileSia, aramed rogorc mas Cveni goneba warmosaxavs.<br />

amitom mas yvela sxvadasxvagvarad, Taviseburad xedavs; xSirad<br />

Cveni Sinagani samyaros centrSi vayenebT warmaval Rirebulebebs,<br />

egoistur miswrafebebs da saerTod ar vuTmobT adgils<br />

suls.<br />

amqveyniuri cxovreba Zvirfasi niWia, romelic RvTi s gan<br />

gvaqvs momadlebuli. Cven ki mas xSirad uazrod da u d a r delad<br />

vatarebT: viviwyebT amqveyniuri cxovrebis xan mo kleobas da xan<br />

warsulze vdardobT, xan ki momavals Sev yu rebT didi imediT,<br />

maSin roca awmyo, e.i. Cveni cxovreba, am un ayofo dardsa da<br />

oc nebebSi gadis.<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

adamians gansacdeli gacilebiT Seumsubuqdeba, Tu mas<br />

maradiulobis TvaliT Sexedavs. Tu mas mxolod miwieri cxo­<br />

65


vreba swams, maSin amqveyniuri avadmyofoba, tanjva, ganSoreba<br />

da sikvdili uazrobad warmoudgeba.<br />

sad aris gamosavali am Cixidan? ra aris cxovrebis azri?<br />

– cisa da miwis, RvTisa da adamianis kavSiri, Cveni mxurvale<br />

da wrfeli rwmena.<br />

cdebian isini, romelTac mtkicebani sWirdebaT TavianTi<br />

rwmenisaTvis. rwmena Tavisufali arCevania. da iq, sadac Tundac<br />

dafaruli survilia sarwmunoebis mtkicebisa – ar aris rwmena.<br />

am SemTxvevaSi Cven rwmenisaTvis adgils aRar vtovebT, aramed<br />

gvaqvs mxolod codnis survili. rwmenisaTvis uaryofiTi polemika<br />

saSiSi ar aris, arc misi gamocdaa saSiSi gonebiTa da<br />

codniT. mravali aseTi gamocda gadautania mas saukuneebis man­<br />

Zilze da axlac gadaaqvs. misTvis saSiSia sisuste Cveni sulisa,<br />

indiferentuloba, unebisyofoba. morwmuneTa gulgriloba<br />

bevrad saSinelia, vidre is faqti, rom saerTod urwmunoni<br />

arseboben.<br />

yvelasi da yvelafris SemakavSirebeli siyvarulia, romelic<br />

pavle mociqulis sityvebiT: „sulgrZel ars da tk bil;<br />

siyuarulsa ara Surn, siyuarulni ara maRloin, ara ga nlaRnis,<br />

ara sarcxჳnel iqmnis, ara eZiebn Tavisasa, ara ga n risxnis, arad<br />

Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda, ara med uxarin<br />

WeSmaritebasa zeda; yovelsa Tavs­idebn, yoveli hr wamn, yov­<br />

elsa esavn, yovelsa moiTmenn. siyuaruli arasada davardebis“<br />

(1 kor. 13, 4­8).<br />

es WeSmaritad siyvarulis himnia, romelic yoveli adamianis<br />

mamoZravebeli sawyisi unda iyos. siyvaruli aerTianebs<br />

adamians adamianTan da RmerTTan. ase iqmneba sami – RmerTi, Sen<br />

da me. adamianebi siyvaruliT erTiandebian erT mTlianobaSi,<br />

erT eklesiad, qristes erT sxeulad.<br />

66<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.


saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

gansxvavebuli Tviseba siyvarulisa, – ambobs Rirsi mama<br />

ni los sineli, – is aris, rom igi aerTianebs yvelas, TviT sulis<br />

Si nagan wyobamde, ris Sedegad yoveli adamiani Tavis tanjvas<br />

sx vas gadascems, xolo TviTon sxvaTa gansacdels iRebs. e.i. yve­<br />

la yvelasaTvis pasuxs agebs da yvela yvelasaTvis itanjeba.<br />

rogorc ambobs wmida egnate RmerTSemosili: „siyvaruli<br />

RvTisken aRmyvaneli gzaa“. Rirsi svimeon axali RvTismetyveli<br />

ki ase gangvimartavs: „visac ar SeuZlia uyvardes RmerTi, is ver<br />

SeZlebs irwmunos igi“.<br />

RvTis siyvaruls, romelSic gaerTianebulia yovlismomcveli<br />

siyvaruli mamisa, TavSewiruli siyvaruli Zisa da<br />

ganmanaTlebeli siyvaruli sulisa wmidisa, kacobrioba Svilis<br />

siyvaruliT unda pasuxobdes. wmida mociquli ioane RvTismetyveli<br />

ambobs: „ukueTu vinme Tquas, viTarmed miyvars RmerTi<br />

da Zmaჲ Tჳsi sZuldes, mtyuar ars“ (1 ioan. 4, 20).<br />

SesaniSnavia wmida isidore pelusielis sityvebi: „Tu mca<br />

siyvaruli RvTisadmi didad mniSvnelovania, magram uf ro<br />

Zvirfasia SeerTeba siyvaruliT moyvasisadmi. magram imis­<br />

aTvis, rom sxva Seiyvaro, saWiroa sakuTari Tavi, egoizmi da<br />

siamaye dasZlio“.<br />

qristes brwyinvale aRdgomis dRes, rodesac Cven ux vad<br />

vasaCuqrebT erTmaneTs sixaruliTa da siyvaruliT, mi nda gan­<br />

sakuTrebiT aRvniSno qorwinebis saidumloebis si diade, rom­<br />

lis mimarT damokidebuleba dResdReobiT Se sustebulia.<br />

qorwineba da Sviliereba RvTiT dadgenili misteriaa.<br />

esaa axali cxovreba. qorwinebis Semdeg adamiani srulebiT<br />

icvleba, ufro metad viTardeba misi pirovneba, axleburad<br />

Seicnobs cxovrebas. TiTqosda xelaxla daibada mSvenier<br />

samyaroSi. qorwineba daurRvevelia. macxovari ambobs: „ro­<br />

67


melni RmerTman SeauRlna, kaci nu ganaSorebn“ (mark. 10, 9). arc<br />

daqorwinebul mamakacs da arc, miT umetes, qals, meuRleobisas<br />

erTmaneTze absoluturi ufleba ara aqvT. Zaldataneba, Tundac<br />

siyvaruliT gamowveuli, klavs TviT siyvaruls. ibadeba<br />

kiTxva: saWiroa Tu ara damorCileba im Zaldatanebisadmi,<br />

romelSic yvelaze uZvirfasesis dakargvis saSiSroeba ifareba?<br />

ubedur qorwinebaTa umetesoba swored imis Sedegia,<br />

rom yoveli mxare Tavis sakuTrebad miiCnevs mas, vinc uyvars.<br />

udidesi sibrZnea qorwinebisa – misce Tavisufleba mas, vinc giyvars.<br />

mxolod qorwinebaSia SesaZlo adamianis sruli Secnoba.<br />

daqorwinebamde adamiani Rrmad ver Seicnobs cxovrebas, mas<br />

Soridan uyurebs da mxolod daqorwinebisas Sedis cxovrebis<br />

siRrmeSi meore piris meSveobiT, rac mas ufro mdidarsa da<br />

brZens xdis.<br />

es ori sisrule ufro Rrmavdeba bavSvebis dabadebiT.<br />

ba vSvSi adamiani xedavs Tavis saxes, Cvevebs, midrekilebebs.<br />

rogorc gamocdilebidan viciT, srulyofili meuRleni Soben<br />

srulyofil yrmas, romelic Semdeg ganagrZobs ganviTarebas<br />

srulyofis kanoniT. Tu meuRleebs Soris ganxeTqileba da winaaRmdegobaa,<br />

maSin bavSvic, nayofi am ganxeTqilebisa, mas kidev<br />

ufro aRrmavebs. aseTia genetikis kanoni. amasTan erTad Cven<br />

ar unda daviviwyoT, rom bavSvSi, garda mSobelTa msgavsebisa,<br />

aris raRac individualuri, ganumeorebeli. mas aqvs sakuTari<br />

gza sulieri da fizikuri ganviTarebisa. bavSvebis aRzrdisas<br />

umTavresia mSoblebis magaliTi, maTi Sinagani cxovreba, simarTle<br />

da WeSmariteba.<br />

cnobilma filosofosma da RvTismetyvelma mama pavle<br />

florenskim, romelic TbilisSi aRizarda, samagistro disert­<br />

68<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.


saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

aciis dacvisas Tqva: „WeSmariteba TviT yalibdeba WeSmaritebad.<br />

es TviTCamoyalibebuli WeSmariteba gamoixateba sityviT – er­<br />

Tarseba. amgvarad, samebis dogmati religiisa da filosofiis<br />

saerTo fuZed iqceva“. erTarsebis filosofiisaTvis SeuZlebelia<br />

iyos ganxeTqileba sityvasa da saqmes, locvasa da RmerTs,<br />

rwmenasa da cxovrebas, rwmenasa da siyvaruls Soris. cxovreba<br />

unda iyos erTarsi rwmenisa, adamiani ki – siyvarulisa. iq, sadac<br />

Sinagani da garegani erTarsad ar aris qceuli, sadac ar aris<br />

Sinagani sulieri erToba adamianisa RvTiur samyarosTan, iq<br />

arc siyvarulia.iq yvelaferi garegania, uxeSad materialuri,<br />

droebiTi. iq sruli gulgrilobaa.<br />

dro CvenTvis RvTisagan momadlebuli Zvirfasi saganZuria,<br />

romelic mogvemadla ara imisaTvis, rom amaod ganvlioT,<br />

aramed sulieri da fizikuri Zalebis daZabviT sxvisa da Cvens<br />

sasargeblod gamoviyenoT.<br />

Zalebis maqsimumis daxarjvisas Cven ki ar vuZlurdebiT,<br />

aramed mis wyalobas vamravlebT.<br />

maradisoba yoveldRiurad karze gvikakunebs da gvaxsenebs,<br />

rom male dadgeba dro masTan Sexvedrisa. yoveli ganvlili<br />

dRe da saaTi maradisobis gamoZaxilia. SesaniSnavad<br />

ambobs amis Taobaze netari avgustine:<br />

„sad arian dRes im mZle tomTa STamomavalni, romelnic<br />

aRavsebdnen samyaros gasul saukuneTa manZilze? sad gadaikargnen<br />

isini, vinc arsebobda warsulSi? isini miedinebodnen<br />

mdinaris msgavsad da gauCinardnen maradisobis SesarTavSi.<br />

yoveli mzis Casvlisas iRupeba nawili kacobriobisa; yoveli<br />

Rame Tavisi wyvdiadis saburvelSi dedamiwis mraval mkvidrs<br />

waritacebs, magram adamiani mTeli Tavisi arsebiT ise uzrun­<br />

69


velad Sezrdia dedamiwas, TiTqos erTmaneTs arasodes gaey­<br />

rebian.<br />

70<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

vai Tqvenda, babilono da troa! erT dros Zlierno da<br />

didebulno, Tqven aRar xarT! Tqvens bedisweraSi vkiTxulob<br />

xvedrs im saxelmwifoTa, romelnic amJamad msoflios yuradRebas<br />

iqceven“.<br />

dasasrul, minda Tqveni yuradReba mivaqcio mas, rom<br />

dResdReobiT mTeli msoflio eZiebs sxvadasxva sarwmunoebis,<br />

kulturisa da ideologiebis mqone adamianTa daaxloebis<br />

gzebs. mTeli kacobrioba Cabmulia socialur, politikur da<br />

ekonomikur saqmianobaSi. arsebobs urTierTdamokidebuleba<br />

adamianTa da garemomcvel garemos Soris.<br />

dadga dro, roca omebs aRar SeuZliaT gadawyviton is<br />

problemebi, romelnic xalxebsa da saxelmwifoebs Soris arsebobs.<br />

Tu yuradRebiT davakvirdebiT msoflioSi warmoqmnil<br />

konfliqtebs da maT Soris arsebul mizezobriv kavSirebs,<br />

SeiZleba davinaxoT, Tu ra naTlad gamoxataven isini im adamianTa<br />

xasiaTis Tvisebebs, romelTa wiaRSic an romelTa nebiTac<br />

es omebi aRmocendebian; es vlindeba nebismieri masStabis movlenebSi<br />

– piradi iqneba es Tu – ojaxuri, sazogadoebrivi – Tu<br />

saerTaSoriso. adamiani Tavisi Tavisufali nebisyofiT irCevs<br />

oridan erTs – sikeTes an borotebas.<br />

dRes imdenad gamwvavebulia saerTaSoriso mdgoma reoba,<br />

rom msoflio mSvidobas emuqreba. aseT viTarebaSi saeklesio<br />

moRvaweebma da eklesiis gareSe mdgomma adamianebma TavianTi<br />

SesaZleblobebi msoflio katastrofis Ta vidan acilebisa da<br />

mSvidobis SenarCunebisaTvis unda gaaerTianon.<br />

is, rasac saerTo ZalebiT miaRwies helsinkis konferenci


aze, mTlianad unda gatardes cxovrebaSi. dRes Cve ni wmida ekle­<br />

sia gansakuTrebiT gulmxurvaled aRavlens locvebs qveynis<br />

Semoqmedisadmi mSvidobisa da kacobriobis gadasarCenad.<br />

am wmidaTawmida da naTliTSemosil wmida paseqis didebul<br />

dResaswaulze, Cveni gonebisa da gulis winaSe vlindeba<br />

saidumlo Zala yovlismZleveli RvTaebrivi siyvarulisa.<br />

dRes Suqmosili sxivebi qristes aRdgomisa anaTeben mTel<br />

samyaros, aRdgomil rwmenas, sasoebasa da siyvaruls.<br />

ufalo, Cven gvesmis xmaჲ Seni: „nu geSinin, rameTu Sen<br />

Tana var. nu Sescdebi, rameTu me var RmerTi Seni, romelman<br />

gangaZliere Sen, da Segewie Sen, da mogikrZale Sen marjueniTa<br />

marTliTa CemiTa“ (es. 41, 10).<br />

„simarTle Seni simarTle ars ukunisamde da Sjuli Se ni<br />

– WeSmarit“ (fsalm. 118, 142).<br />

madli, mSvidoba, siyvaruli da sixaruli uflisa Cvenisa<br />

ieso qristesi iyos Tqven yovelTa Tana.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1981 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1981 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

71


ქ<br />

saSobao epistole<br />

1982 w.<br />

yovelTa RvTivkurTxeul SvilTa saqarTvelos<br />

marTlmadidebeli eklesiisa, mkvidrTa saqarTveloჲsa<br />

da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />

„iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da mogce<br />

Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10).<br />

ristesmier sayvarelno saqarTvelos eklesiis wmida<br />

sinodis wevrno, yovladsamRvdelono mitropo litno,<br />

mTavarepiskoposno da episkoposno, moZRvarno da di a konno,<br />

ber­monazonno, Zmano da dano, Zeno da asulno sa qarTvelos<br />

ma r Tlmadidebeli eklesiisa!<br />

saSobao epistole minda daviwyo wmida petre mociqulis<br />

73


sityvebiT: „yovelni erT­zraxva iyveniT, mowyale, ZmaT moyuare,<br />

Semwynarebel, mdabal. nu miagebT borotsa borotisa wil,<br />

nuca ginebasa ginebisa wil, aramed winaaRmdgomsa akurTxevdiT<br />

da uwyodeT, rameTu amisTჳs mebr iCineniT, raჲTa kurTxevaჲ<br />

daimkჳdroT“ (1 petr. 3, 8­9).<br />

yovelive es nayofia rwmenisa da siyvarulisa. es erTaderTi<br />

gzaa, romliskenac mogviwoda ufalma ieso qristem,<br />

romlis Sobas dRes Cven zeimiT vdResaswaulobT.<br />

Soba qristesi – esaa dResaswauli mSvidobisa da Tavganwiruli<br />

siyvarulisa. esaa dResaswauli RvTisa da adamianis<br />

erTianobisa; esaa dResaswauli, rodesac adamianma RmerTi ara<br />

marto sulierad ixila, aramed – xorcieladac; rodesac kacobriobis<br />

winaSe gaixsna zemiwieri naTeli RvTiuri gonebisa, im<br />

gonebisa, romelmac Seqmna samyaro Tavisi rTuli kanonebiT.<br />

beTlems daiwyo gzaჲ igi simarTlisaჲ da es gza aucileblad<br />

unda ganevlo ara marto macxovars, aramed yovelTa,<br />

ro me lTa hrwmenes igi.<br />

rTuli da ekliania simarTlis gza, magram madlmosilia,<br />

radgan erTaderTia, romelsac adamiani saukuno cxovrebaSi<br />

mihyavs. marTalia, arsebobs sxva gzebic, mimzidvelni<br />

TavianTi miwieri simSvenieriT, simdidriT, fufunebiT, ke Til­<br />

mo wyobiT, magram es gzebi saukuno netarebas gamoricxaven da<br />

adamiani warsawymedelSi mihyavT.<br />

74<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

beTlems iSva ieso qriste. „mis Tana cxorebaჲ iyo da cxo ­<br />

r ebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi bnelsa Sina Cans, da<br />

bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 4­5).<br />

es RvTiuri naTelia, naTeli maradiuli simarTlisa<br />

da siyvarulisa, Cveni gzis maCvenebeli varskvlavi. mTavaria


saSobao epistole, 1982 w.<br />

adamians hqondes survili RmerTTan siaxlovisa, romelic<br />

wyaroa siyvarulisa da WeSmaritebisa, raTa yovelTvis mzad<br />

iyos masTan Sesaxvedrad.<br />

yoveli morwmune Tu aramorwmune adamianis cxovrebaSi<br />

ramdenjerme xdeba Sexvedra RmerTTan. ukeTu morwmune adamiani<br />

samudamod ukavSirebs Tavis cxovrebas zeciur xmas, aramorwmunes<br />

arafrad miaCnia igi da am Zaxils eWviTa da undoblobis<br />

TvaliT uyurebs.<br />

III saukunis filosofosi plotine ambobs: „suli verasdros<br />

ver dainaxavs mSvenierebas, Tu TviTon ar gaxdeba mSvenieri;<br />

da yovelma adamianma, romelsac surs mSvenierisa da<br />

RvTaebrivis xilva, unda daiwyos imiT, rom igi TviTon unda<br />

gaxdes mSvenieri da RvTaebrivi“.<br />

Zalian xSirad adamiani ver xedavs RmerTs sxvadasxva<br />

Sinagani Tu garegani zRudeebisa da dabrkolebebis gamo, magram<br />

am SemTxvevaSic aqvs swrafva uzenaesisaken, sulierobisa<br />

da RvTaebrivisaken da am sulieri wyurvilis mokvlas xan mecnierebisa<br />

da teqnikis miRwevebiT, xan ki simdidriTa da vnebebis<br />

dakmayofilebiT cdilobs an kidev misi epoqis romelime sxva<br />

kerps mimarTavs.<br />

sarwmunoeba da siyvaruli ganyenebul da daxSul ideebs<br />

ki ar warmoadgens, aramed es aris sicocxle mTeli Tavisi<br />

sisruliT. adamianis cxovrebis erT­erTi mTavari mxare Tavisi<br />

mravalferovnebiT aris ojaxi. aqaa colisa da qmris urTierTdamokidebulebis<br />

sakiTxi, Sviliereba, aRzrda da mravali<br />

sxva.<br />

epistoleSi gansakuTrebiT minda Sevexo zemoxsenebul<br />

sakiTxs, radgan qorwinebisa da ojaxis sakiTxi dRes gansa­<br />

75


kuTrebiT aqtualuria da yuradRebiT Seswavlas iTxovs. am<br />

sakiTxzea damokidebuli Cveni eris momavali.<br />

yoveli eris cxovrebaSi yvelaze mniSvnelovania sicocxlisunarianoba,<br />

Sobadoba, gamZleoba. ojaxs TiToeuli<br />

adamianis cxovrebaSi gansakuTrebuli adgili ukavia. ojaxSi<br />

vibadebiT, vizrdebiT. iq yalibdeba Cveni zneobrivi normebi.<br />

colqmruli siyvaruli moraluria, masze RvTis locvakurTxevaa,<br />

igi sulierad amaRlebs col­qmars, aZlierebs maTSi<br />

urTierTswrafvas. colqmruli siyvaruli mSvenieria siWabukis<br />

wlebSi, magram aranakleb mSvenieria da saintereso xandazmulobaSi.<br />

aseT siyvaruls axasiaTebs Tavganwirva. SeiZleba<br />

moviyvanoT uamravi magaliTi, rodesac adamianebi dReebsa<br />

da Rameebs atareben avadmyofi qmrebis, colebisa Tu Svilebis<br />

sarecelTan, roca isini ofls Rvrian sayvareli adamianebis<br />

bednierebisa da keTildReobisaTvis. amis saukeTeso magaliTi<br />

Cveni mSoblebi arian.<br />

qristianuli qorwineba gulisxmobs Tavganwirvas, ojax<br />

i sadmi pasuxismgeblobas, sulier da fizikur srulyofas.<br />

am a ve dros qorwinebiT xdeba adamianis mTeli cxovrebis<br />

fe riscvaleba. cnobili romauli kanoni qorwinebis Sesaxeb<br />

am bobs: „qorwineba ar aris mxolod SeuRleba, aramed – SeT­<br />

a n xmeba“.<br />

76<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

jer kidev I saukunis dasasruls wmida egnate antioqieli<br />

werda: „isini, romelnic qorwindebian an Txovdebian, episkoposis<br />

locva­kurTxeviT unda SeuRldnen, raTa qorwineba uflismieri<br />

iyos da ara mxolod xorcieli“ („poli karpesadmi“, 5, 2).<br />

pirveli piroba WeSmaritad qristianuli SeuRlebisa<br />

Tavisuflebaa. qorwineba, romelic fizikuri an moraluri


saSobao epistole, 1982 w.<br />

ZaldatanebiT moxdeba, arakanonieria.<br />

yovelTvis unda gvaxsovdes, rom qorwineba RvTisagan<br />

dadgenili saidumloa. adamisa da evas Sesaxeb bibliaSi vkiTxu­<br />

lobT: „da akurTxa igini RmerTman metyuelman: aRorZndiT<br />

da ganmravldiT, da aRavseT queyanaჲ da eufleniT mas“ (dab.<br />

1, 28).<br />

ufalma ieso qristem Tavisi daswrebiT akurTxa qorwili<br />

kanas galileaSi. mociquli pavle wers: „kacad­kacadsa<br />

Tჳsi coli esჳn, da TჳToeulsa Tჳsi qmari esჳn. colsa qmari<br />

igi Tananadebsa pativsa miscemdin, egreTca coli – qmarsa“ (1<br />

kor. 7, 2­3).<br />

mravali sociologis azriT, Tanamedrove sazogad o ­<br />

e baSi ojaxi adamianTa Soris WeSmariti urTierTdamoki d e­<br />

bulebis ujreds warmoadgens. igi adamianis pirovnebis zneobrivi<br />

da sulieri TviTmyofadobis ganviTarebis samyaroa.<br />

oja xia swored is oazisi, sadac unda aRdges pirovnebis Rirseba<br />

da miRweul iqnes adamianTa Soris harmoniuli urTierToba,<br />

sadac gaTvaliswinebuli iqneba rogorc mTeli ojaxis, ise misi<br />

calkeuli wevris interesebi.<br />

daqorwinebisas meuRleebs unda axsovdeT, rom qorwinebas<br />

piradi Tavisuflebis zneobrivi SezRudva moaqvs, magram<br />

meuRleTa urTierTsiyvaruli da maTi siyvaruli Svilebisadmi<br />

am msxverpls sruliad anazRaurebs.<br />

ojaxis darRveva, ganqorwineba, upirveles yovlisa, dam­<br />

Rupvelad moqmedebs bavSvebze. bavSvebi Zalze mtkivneulad da<br />

mZimed ganicdian ojaxis darRvevas. ojaxidan erT­erTi mSoblis<br />

wasvlas bavSvi pirad tragediad iRebs, rac mis cxovrebasa<br />

da fsiqikaze Rrma da ganukurnebel iaras tovebs.<br />

77


78<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

ojaxi erTiani organizmia, romelsac erTi Tavi unda<br />

hqondes da es Tavi qmari unda iyos.<br />

„Tav dedakacisa – qmari“ (1 kor. 11, 3);<br />

„viTarca eklesiaჲ damorCilebul ars qristesa, egreca<br />

colni – TჳsTa qmarTa yovliTa“ (efes. 5, 24).<br />

„colni TჳsTa qmarTa daemorCileniT, viTarca ufalsa.<br />

rameTu qmari ars Tav colisa, viTarca qriste Tav ars eklesiisa“<br />

(efes. 5, 22­23). magram amave dros qmars didi pasuxismgebloba<br />

akisria. mociquli pavle wers: „qmarTa giyuarded colni<br />

Tჳsni, viTarca qristeman Seiyuara eklesiaჲ da Tavi Tჳsi misca<br />

misTჳs“ (efes. 5, 25); „esreT jer­ars qmarTaჲ colTa TჳsTa siyuaruli,<br />

viTarca ჴorcTa TჳsTaჲ, rameTu romelsa uyuardes<br />

coli Tჳsi, Tavi Tჳsi uyuars“ (efes. 5, 28).<br />

keTili da erTguli coli – es udidesi bednierebaa<br />

adami anisaTvis. brZeni solomoni ambobs: „romelman poos<br />

coli keTili, upovnis madli, xolo miuRebies siwynare uflisa<br />

mi er. romeli gandevnis colsa keTilsa, gandevnis keTilTa,<br />

xo lo romelman ipyras meZavi, ugunur da ara wmida ars“ (igav.<br />

18, 22­23). „dedakaci mჴne vin poos, uZvires ars qvisa mravalsasyidlisaTa“<br />

(igav. 31, 10). „dedakaci gonieri kurTxeul ars,<br />

xolo moSiSni uflisani, amas raTa aqebden “ (igav. 31, 31). „dedaTa<br />

brZenTa aRaSenes saxlni, xolo ugunurman aRmoTxara<br />

xe liTa TჳsiTa“ (igav. 14, 1).<br />

meuRleTa cxovrebaSi yvelaze mTavari piroba erTg u­<br />

lebaa. siZva ojaxis siwmindes arRvevs da mZime codvaa RvTis<br />

winaSe. saRmrTo werilSi amis Sesaxeb naTqvamia: „patiosan ars<br />

qorwili yovliTave da sawoli Seuginebel; xolo meZavni da<br />

memruSeni sajnes RmerTman“ (ebr. 13, 4).


gansakuTrebuli pasuxismgebloba akisria agreTve Sv ­<br />

i lebsac. maTi bedniereba da keTildReoba bevradaa da m o ­<br />

kidebuli imaze, Tu rogor epyrobian isini mSoblebs. erT­er­<br />

Ti aTi mcnebidan (romelic moses RmerTma sinas mTaze mi sca)<br />

pirdapir miuTiTebs: „pativi uyav mamasa Sensa da dedasa Se nsa,<br />

vi Tarca gamcno ufalman RmerTman Senman, raTa keTili ge yos<br />

Sen, da dRegrZel iyo queyanasa zeda, romel igi ufalman Rm ­<br />

e rTman Senman mogces Sen“ (rjl. 5, 16).<br />

winaswarmetyvel moses dros sasjeli mkacri iyo: „ro me­<br />

lman sces mamasa Tvissa, da dedasa Tvissa, sikudiliTa mo kudin“<br />

(gam. 21, 17).<br />

mSoblebis pativiscemaze mociquli pavlec miuTiTebs:<br />

„Svilni morCil iyveniT mama­dedaTa TquenTa uflisa mier,<br />

rameTu ese ars samarTali.<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

pativ­ec mamasa Sensa da dedasa Sensa, romel­ese ars mc­<br />

n ebaჲ pirveli aRTqumasa Sina, raჲTa keTili geyos Sen, da iyo<br />

dRe grZel queyanasa zeda“ (efes. 6, 1­3).<br />

qali, upirveles yovlisa, dedaa. dedobis ZiriTadi fun­<br />

qciis Sesruleba gansazRvravs mis saerTo saxes, mis Ri rsebas<br />

rogorc adamianisas, gamgrZelebels kacTa naTesavisa. Znelia<br />

gageba qalisa, romelic gaurbis Tavis ZiriTad movaleobas –<br />

dedobas. aseT qals eufleba egoizmi, zedmeti siyvaruli Tavisi<br />

Tavisa, swrafva drostarebisaken, mas eu f lebian sxvadasxva<br />

saxis vnebani da im unayofo xes emsga vseba, romelzec saxareba­<br />

Sia saubari. dRevandel pirobebSi qalebis didi nawili dgas<br />

problemis winaSe – imsaxuros da Tan Svilebic aRzardos.<br />

Svilis Sedegiani aRzrda mxolod im ojaxSia SesaZlebeli,<br />

sadac mas adamianis, samSoblos, mSoblebis, bunebisa da<br />

79


wignis, sikeTisa da simarTlis siyvaruls aswavlian; as wavlian<br />

rwmenasa da locvas, sadac mSoblebs Soris megob roba da ur­<br />

TierTpativiscema sufevs, sadac ara mxolod ba vSvisagan mo­<br />

iTxoven maRalzneobriv Tvisebebs, aramed TviT mSoblebic<br />

moraluri normebis damcvelni arian.<br />

qorwineba, romelSic bavSvebi arasasurvelia, egoi zmze,<br />

vn e bebsa da, maSasadame, siyvarulis mdabal saxezea damyarebuli.<br />

minda gansakuTrebiT Sevexo Sobadobis regulirebis<br />

sakiTxs, radgan es Cveni drois avadmyofobad iqca. yvela<br />

Cvengans unda axsovdes, rom aborti udidesi codvaa RvTis<br />

wi naSe da danaSauli eris winaSe. es aris mkvleloba cocxali<br />

ad a mianisa, sakuTari vaJisa an qalisa, rac velur mxecebsac ki<br />

ar axasiaTebs.<br />

meeqvse msoflio krebis 77­e muxli pirdapir ambobs, rom<br />

adamiani, Camdeni am mZime codvisa, rogorc kacis mkvleli, ise<br />

unda daisajos.<br />

TviTon gansajeT, CanasaxSive rom moeklaT da ar dabadebuliyo<br />

SoTa rusTaveli, daviT aRmaSenebeli, Tamar mefe,<br />

ilia WavWavaZe, vaJa­fSavela, kaTolikos­patriarqni: kirioni,<br />

kalistrate da sxvani, ra iqneboda Cveni ena, istoria, kultura<br />

da, saerTod, sulieri saxe saqarTvelosi. SeiZleba bavSvs,<br />

romlis mokvlac mSoblebma gadawyvites, eloda momavali<br />

udidesi mecnierisa, poetisa an wmindanisa. SesaZloa is erTer<br />

Ti imaTgani yofiliyo, visac Cveni eris didebasa da siamayes<br />

uwodeben.<br />

80<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

bavSvebi momavalia Cveni erisa, matarebeli misi sulieri<br />

da kulturuli faseulobebisa, erisa, romelsac didi qris


saSobao epistole, 1982 w.<br />

tianuli tradiciebi da istoria aqvs. magaliTisaTvis minda<br />

movitano statistikuri monacemebi: Sua aziis oTxi res publika,<br />

sadac cxovrobs SedarebiT cota – 8,4 procenti sa bWoTa kav­<br />

Siris mosaxleobisa, mTel saxelmwifos axalSobilTa erT<br />

mesameds aZlevs.<br />

amasTan, mokavSire respublikebs Soris saqarTvelos<br />

erT­erTi ukanaskneli adgili uWiravs.<br />

es faqti samwuxaroa da dasafiqrebeli, gansakuTrebiT<br />

imaTTvis, romlebic am mZime danaSauls sCadian.<br />

mogiwodebT Tqven, Cemo suliero Svilebo, nu mimarTavT<br />

aborts, nu CaidenT am sazarel codvas. gaxsovdeT, rom aborti<br />

aris mkvleloba udanaSaulo da umweo vaJisa Tu qalisa. arc<br />

erT mters ar amouwyvetia imdeni adamiani, ramdenic am Semzaravi<br />

danaSauliT gawyvetila. nu SegaSinebT Svilebis simravle,<br />

RmerTi mogcemT Tqven Zalasa da SesaZleblobas, gazardoT<br />

isini Cveni erisaTvis.<br />

mogmarTavT Tqven, dedebo! Sviliereba da bavSvebis aRzrda<br />

udidesi Rvawlia, romelic yvela sxva samsaxurze maRla<br />

dgas. Tqvenzea damokidebuli Cveni eris momavali. gviCveneT<br />

magaliTi rwmenisa da siyvarulisa, siyvarulisa RvTisa da<br />

samSoblosadmi. gviCveneT magaliTi Tavganwiruli dedobisa,<br />

iyolieT imdeni Svili, ramdensac gaCuqebT RmerTi. Svilebi<br />

Tqveni sayrdenni iqnebian sibereSi da imedi Cveni erisa. Cveni<br />

bavSvebi unda asaxavdnen TavianT TavSi yvelafers, rac Seadgens<br />

kulturul simdidres Cveni erisas. dedis rZesa da alersTan<br />

erTad bavSvebma unda Seisisxlxorcon yvelaferi, rac axasiaTebs<br />

Cvens qristesmoyvare ers: Rrma rwmena, mxurvale siyvaruli<br />

RvTisa da adamianisa, Cveni samSoblosi, pativiscema sxva<br />

81


erebisa da maTi kulturisa, yvela is sikeTe, riTac amayobdnen<br />

Cveni saxelovani winaprebi.<br />

saqarTvelom jer kidev uZvelesi droidan SeiTvisa<br />

maRali kulturis sxvadasxva nakadi. misTvis axlo iyo ka co ­<br />

briobis sulis yvelaze mtkivneuli da amaRlebuli pro blemebi:<br />

sulis srulyofisa da adamianis ganRmrTobi sa sarwmunoebisa<br />

da siyvarulis saSualebiT, eklesiisa da sa xelmwifos, qris­<br />

tianobamdeli da qristianuli kultureb is urTierTobisa,<br />

filosofiuri azrovnebisa, mwerlobisa da arqiteqturisa,<br />

ferwerisa da musikisa; yovelive es mwvaved idga da dResac<br />

dgas Cveni xalxis winaSe. rac yvelaze mTavaria, saqarTvelos<br />

yovelTvis hqonda udidesi Sinagani Zala Tavisi mowameebis,<br />

ganmanaTleblebis, poetebis, mxatvrebisa da Tavisi uSiSari da<br />

Tavisuflebismoyvare xalxis saxiT. erT­erTi mTavari wyaro,<br />

saidanac qarTvelebi iRebdnen Ta v ianT sulier Zalebs – esaa<br />

uZvelesi da madliani qarTuli ena, romelzec saocrad mdidari<br />

literatura Seiqmna, esaa ena, romlis Sesaxeb Rirsma mama<br />

ioane­zosimem Tqva: „yoveli saidumlo amas enasa Sina damarxul<br />

ars“.<br />

cxovreba brZolaa, brZola mZafri da ulmobeli, ro me<br />

lSic adamianis xasiaTi, misi Semecneba, misi Zala yalib deba.<br />

am mudmivma brZolam gaaZliera Cveni xalxi sulierad da<br />

fi zikurad. Cven axla gvikvirs, rogor SeZlo qarTvelobam<br />

amdeni uTanasworo brZolis gadatana. Zala xalxisa da eklesi<br />

is erTianobaSi iyo. mxvneli, xelosani, mebrZoli, beri, patriarqi,<br />

mefe, poeti, yvela erTi suliT iyo ganmsWvaluli<br />

– Rrma rwmeniT simarTlis gamarjvebisa. eZebdnen maradiul<br />

WeSmaritebas da wuxdnen, roca ver poulobdnen mas. Cveni Zala<br />

82<br />

saSobao epistole, 1982 w.


Cveni sulis sidiadeSia: Cveni monastrebi, taZrebi ara mxolod<br />

TavianT pirdapir daniSnulebas asrulebdnen, aramed akademiebi,<br />

samecniero da kulturuli centrebi iyvnen. es iyo zeimi<br />

sulisa, zeimi maradiuli simarTlisa. swored am simarTles<br />

mivyavarT dRes win da gveZaxis ara marto Cven, aramed yvelas:<br />

„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“.* magram yvelas<br />

ar esmis simarTlis Zaxili, xolo zogierTebi uaryofen mas.<br />

simarTle urCia, igi iyo da iqneba, miuxedavad Cveni damokidebulebisa<br />

misadmi. ieso qriste ambobs: „da scnaT WeSmariti, da<br />

WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />

amrigad, WeSmaritebis Secnobis gareSe ar arsebobs<br />

pr o gresi, SeuZlebelia sulieri aRmavloba. qristianuli<br />

Tavisufleba ganuyofelia WeSmaritebisagan. Cven samudamod<br />

un da SevinarCunoT erTguleba simarTlisa da im maRali ideal<br />

ebisa, romlebisTvisac mogviwoda RmerTma, erTguleba xalxisa<br />

da samSoblosi; mxolod am SemTxvevaSi miiRebs adamiani<br />

„cxovrebis gvirgvins“. „iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da<br />

mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10).<br />

rogorc adamianis sxeulis organoebi asruleben sxva da­<br />

sxva funqcias da erTmaneTs avseben, aseve sxvadasxva Rir sebis<br />

pirovnebebi urTierTdaxmarebas saWiroeben.<br />

Cven gvWirdeba mSvidoba da siyvaruli. esaa kacobriob­<br />

is wyurvili. Cven mowmeni varT msoflioSi TermobirTvuli<br />

omis realuri saSiSroebisa. Cven unda gamoviyenoT Cvenze<br />

da mokidebuli yvela SesaZlebloba da SevqmnaT pirobebi<br />

Sromismoyvare mSvidobiani cxovrebisaTvis, raTa msoflio<br />

katastrofa Tavidan aviciloT.<br />

„aRorZndebodeT madliTa da mecnierebiTa uflisa da<br />

* პირველშეწირულის წირვა<br />

saSobao epistole, 1982 w.<br />

83


macxovrisa Cuenisa iesu qristesiTa“ (2 petr. 3, 18).<br />

84<br />

qristianoba religiaa mSvidobisa, srulyofili si y va ­<br />

rulisa da maradiuli sixarulisa. adamianisaTvis umaRlesi<br />

bednierebaa sxva adamianisTvis sixarulis miniWeba.<br />

Cemo Zvirfaso Tanamemamuleno! yvelas gilocavT qristes<br />

Sobis dResaswauls da gisurvebT, rom yoveli Cvengani iyos<br />

WeSmariti RvTis msaxuri da, aqedan gamomdinare – mSvidobis,<br />

si yvarulisa da Tavisuflebis Tanamoziare.<br />

„aznaurebiTa miT, romliTa qristeman Cuen ganguaaznaurna,<br />

mtkiced degiT“ (gal. 5, 1).<br />

„madli uflisa Cuenisa iesu qristesi sulisa Tquenisa<br />

Tana, amin!“ (filip. 4, 23).<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1982 w.<br />

saSobao epistole, 1982 w.


saaRdgomo epistole<br />

1982 w.<br />

wmida sinodis wevrebs – yovladsamRvdelo mitropolitTa,<br />

mTavarepiskoposTa da episkoposTa, moZRvarTa da diakonTa,<br />

patiosan ber­monazonTa da yovelTa saqarTvelos<br />

qristes mier sayvarel sapatriarqos SvilTa, mkvidrTa<br />

saqarTveloჲsa da mcxovrebTa Cveni samSoblos sazRvrebs gareT<br />

„RmerTi naTel ars“ (1 ioan. 1, 5).<br />

ristes mier sayvarelno wmida sinodis wevrno – yovl­<br />

ქ<br />

adsamRvdelono mitropolitno, mTavarepiskoposno da<br />

episkoposno, moZRvarno da diakonno, ber­monazonno, Zmano<br />

da dano, Zeno da asulno saqarTvelos marTlmadidebeli ek ­<br />

85


lesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno Cveni samSoblos<br />

sazRvrebs gareT.<br />

„Zmano, gixaroden, ganmtkiceniT, nugeSinis­cemul iqmneniT,<br />

nugeSinis­scemdiT, masve zraxevdiT, mSჳdobasa hyofdiT;<br />

da RmerTi siyuarulisaჲ da mSჳdobisaჲ iyavn Tquen Tana“ (2<br />

kor. 13, 11).<br />

wyalobiT RmrTisaჲTa dadga es kurTxeuli dRe qri stes<br />

brwyinvale aRdgomisa, rodesac Cveni gulebi savsea srulyofi<br />

li siyvaruliTa da zemiwieri sixaruliT, rodesac Zlevis<br />

galobas SehRaRadebs ca da qveyana aRdgomil macxovars. aRv<br />

sili RvTaebrivi siyvaruliTa da sixaruliT, guliTadad<br />

gilocavT am udides dResaswauls:<br />

86<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

qriste aRdga!<br />

maradiuli da ganuzomelia es sityvebi. qristes aRdgoma<br />

ara marto saxarebiseuli istoriis, aramed qristianuli ek le­<br />

siis cxovrebis udiadesi movlenaa, igi saxea Cveni aRd go misa,<br />

winauwyebaa eklesiis aRdgomisa, romelic qristes sxeuls warmoadgens.<br />

wmida aTanase didis moZRvrebiT, „ufalma cxovnebis um­<br />

Ta vres miznad cno, gamoecxadebina aRdgoma Tavisi sxeulisa,<br />

ra Ta amiT eCvenebina niSani sikvdilze gamarjvebisa da daerwmunebina<br />

yovelni, rom daxsnil ars xrwnileba da momadlebul<br />

ars uxrwneloba“ (swavlani, w. 1, gv. 219).<br />

adamiani mowodebulia ara marto sulieri xedvisa da<br />

Rv Tis SemecnebisaTvis, aramed – ganwmendisa, feriscvalebisa<br />

da RmerTTan SeerTebisaTvis. qristianis mizania daamyaros


saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

kavSiri RmerTTan wmida Svidi saidumlos da ganuwyveteli<br />

locvis meSveobiT. aq RvTis nebas adamianis neba unda Seerwyas.<br />

am kavSirSia arsi siwmidisa da siyvarulisa.<br />

wmida mamebi gvaswavlian, rom Tu adamianis neba emorCileba<br />

RvTis nebas, maSin misi sicocxle RvTiuria. magram rogor<br />

mivaRwioT amgvar kavSirs RmerTTan? es SesaZlebelia mxolod<br />

eklesiaSi. yvelani, vinc arian wevrni eklesiisa, atareben rCeulTa<br />

beWeds ara imitom, rom mxolod maT daimkvidron saukuno<br />

netareba, aramed raTa Secvalon da gaaerTianon mTeli<br />

kacobrioba, dayofili codviTa da egoizmiT.<br />

qristianebi unda gaerTiandnen ara garegani niSnebiT,<br />

aramed Sinagani arsebiT, rogorc gaerTianebulia sampirovani<br />

wmida sameba erTarsebad, da qristianTa es gaerTianeba erT<br />

azrsa da erTsulovnebaSi unda vlindebodes.<br />

eklesiis cxovrebaSi, rogorc saidumloSi, aris ori<br />

mxare: garegnuli mxare, romelic moicavs adamianis am qveyniur<br />

cxovrebas, dafuZnebuls qristianul rwmenasa da siyvarulze;<br />

da meore mxare – mistikuri, romelic iwyeba aq, dedamiwaze da<br />

zeciuri sasufevlis maradiulobaSi grZeldeba.<br />

vin SeiZleba ekuTvnodes qristes eklesias?! is, visac<br />

sworad swams da aRiarebs wmida samebas, vinc miiRo saidumlo<br />

naTlisRebisa, vinc SeerTebulia RmerTTan da moyvasTan<br />

siyvaruliT, emorCileba da aRiarebs sjulis kanonebs, vinc<br />

eziareba taZarSi Sesrulebul wmida saidumloebebs, romelnic<br />

samRvdeloebis mier wmida mociqulTagan miRebuli madliT<br />

aResruleba.<br />

adamiani eklesiaSi unda gaxdes ara mxolod sulieri,<br />

aramed valdebulia iyos wmida, raTa daimkvidros sasufeveli<br />

87


RvTisa. „wmidaa wmidaTa“, – xmobs mRvdeli saRmrTo liturgiis<br />

dasasruls, roca aRamaRlebs wmida tarigs, ganwesebuls wmida<br />

ziarebisaTvis. am or sityvaSi Rrma azria: qristes wmida xorci<br />

gankuTvnilia mxolod wmidaTaTvis, e.i. maTTvis, vinc sinanulisa<br />

da aRsarebis saidumlos wyalobiT Tavisi Sinagani samyaros<br />

ganwmendiT wmida gaxda.<br />

Tavi eklesiisa aris ufali ieso qriste, suli eklesiisa –<br />

suli wmida, wevrni eklesiisa varT Cven, romelTac gvwams wmida<br />

sameba, varT naTelRebulni da ziarni yovelTa saidumloTa.<br />

eklesiis saSualebiT iRebs morwmune mrevli RvTis madlsa da<br />

niWTa sulisa wmidisaTa.<br />

maSasadame, ra aris eklesia? eklesia warmodgeba berZnuli<br />

zmnisagan „ekkleo“, rac niSnavs vuxmob, movuwodeb, veZaxi<br />

Sekrebaze, krebaze. amrigad, eklesia aris im adamianTa krebuli,<br />

romelnic RmerTma amoirCia da TavisTan moixmo.<br />

mTavari arsi eklesiisa aris is, rom morwmune, misi we ­<br />

vri, ganuwyvetel kavSirSia mama RmerTTan, Ze RmerTsa da wmida<br />

sulTan. eklesiaSi xdeba saidumlo Sexvedra adamianisa<br />

RmerTTan (ioan. 17, 21­26).<br />

eklesiis yoveli wevri qristesia – qristiania. adamiani,<br />

romelic Tavis Tavs Tvlis morwmuned da ar aris eklesiis<br />

wevri, ar aris nawili erTisa vazisa, ar aris Sezrdili qristes,<br />

ar imyofeba masSi, ar asrulebs mis mcnebebs, ar aR marTula<br />

cocxal qvad eklesiis SenobaSi – aseTi adamiani marto imyofeba<br />

aRelvebul zRvaSi, romelic aucileblad STanTqavs mas.<br />

ra axasiaTebs qristes eklesias? eklesia erTiania, wmidaa,<br />

kaTolike da samociquloa. igi daarsda sulTmofenobis<br />

dRes. qristes eklesiis pirvelni wevrni mudam imyofebodnen<br />

„moZRurebasa mas mociqulTasa da ziarebasa, da gantexasa puri­<br />

88<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.


saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

sasa da locvasa... aqebdes RmerTsa... xolo ufali SesZinebda<br />

cxovnebulTa dRiTi­dRed eklesiasa“ (saqme. 2, 42, 47). eklesiaSi<br />

ar aris gayofa, misi wevrebi ar arian erTmaneTisadmi<br />

mtrulad ganwyobili damoukidebeli jgufebi, maT aqvT erTi<br />

guli, erTsul arian, maT xelmZRvanelobs erTi da igive suli<br />

wmida, isini Seadgenen erT mTlianobas – qristes sxeuls. mxolod<br />

eklesiaSi da eklesiis locviT SeiZleba gaxdes adamiani<br />

taZari sulisa wmidisa.<br />

eklesia sulia erisa.<br />

eklesiaSi yvelaferi erTiani unda iyos: erTi Tavi – ufali<br />

ieso qriste, erTi suli RvTisa, romeli yovelTa aRavsebs,<br />

erTi moZRvreba rwmenisa da cxovrebisa, erTni macxovnebelni<br />

saidumloni, rac yvelasaTvis aucilebelia.<br />

eklesia erTia, magram dayofilia adgilobriv da erovnul<br />

eklesiebad, romelnic arian wevrni erTi wmida msoflio<br />

samociqulo eklesiisa. masSi Sedian: konstantinopolis,<br />

aleqsandriis, antioqiis, ierusalimis, ruseTis, saqarTvelos,<br />

serbeTis, rumineTis, bulgareTis da sxv. eklesiebi. wmida kvipriane<br />

amis Sesaxeb SesaniSnavad ambobs: „mze gamohyofs uamrav<br />

sx ivs, magram naTeli erTia; xes gaaCnia totebi, magram igi er­<br />

Tia; nakadulni erTi saTavidan gamoedinebian..., ganacalkeve<br />

mzis sxivi mzisgan – erTianoba ar dauSvebs sinaTlis calke<br />

ar sebobas; CamoaWeri xes toti – CamonaWeri dakargavs sicocxles;<br />

gaTiSe nakaduli saTavisagan – nakaduli daSreba. msgavsad<br />

amisa, uflis naTliT gaciskrovnebuli eklesia msoflios<br />

hfens Tavis sxivebsa da amave dros is mainc erTia, ar irRveva<br />

mTlianoba misi sxeulisa, mTel qveyanaze gadaSlili aqvs Tavisi<br />

nayofieri totebi“.<br />

eklesiis erTianobasTan organuladaa dakavSirebuli<br />

89


eklesiis siwmide. rogorc cnobilia, codva aris mizezi dayofisa.<br />

codvis daTrgunva, upirveles yovlisa, Tavad adamians<br />

amTlianebs, mas RmerTsa da moyvasTan akavSirebs.<br />

siwmide eklesiisa TviTmyofadi da uryevia.<br />

Tuki eklesia RvTis sxeulia, gana SeiZleba qristes sxe<br />

u li ar iyos wmida? eklesiis siwmide qristes sxeulis siwmi<br />

didan gamomdinareobs, amitom eklesia uZlevelia: „amas<br />

kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />

ver ereodian mas“ (maT. 16, 18).<br />

eklesiis yoveli wevri, miuxedavad Tavisi naklovanebebisa,<br />

Tu misi cxovreba RvTisaTvis saTnoa, suliwmidis ma d liT<br />

imoseba. eklesiaSi suliwmidis madlis zemoqmedebiT xdeba<br />

adamianis ganwmenda codvebisagan da misi sulieri ganaTleba,<br />

madli RvTisa gardaqmnis adamians, ris Sedegad codvili povebs<br />

ganmarTlebas da xdeba wminda.<br />

wmida irineos lioneli (II s.) Semdegnairad aRwers eklesiis<br />

mTlianobas: „eklesiam, Tumca igi ganfenilia qve ynis<br />

kididan kidemde, miiRo mociqulTagan da maTi mowafeebisagan<br />

rwmena... am qadagebasa da rwmenas eklesia mtkiced inaxavs,<br />

rogorc erT WerqveS mcxovrebi ojaxi, da swams, ro gorc mqones<br />

erTisa sulisa da erTisa gulisa; Tanaxmad am isa, qadagebs da<br />

aswavlis... Tumca erebi msoflioSi sxvada s xvaa, maTi gadmo­<br />

cemis Zala erTi da igivea. arc eklesiebs, da fuZnebulT ger­<br />

manul qveynebSi, arc iveriis eklesiebs, arc keltebs, arc aRmosavleTSi,<br />

arc egvipteSi, arc libiaSi... gansxvavebulad ara<br />

swamT; rogorc mze, qmnileba RvTisa, qveyanaze erTi da igivea,<br />

aseve qadageba WeSmaritebisa yvelgan anaTebs da gananaTlebs<br />

yovelTa kacTa, romelTac surT Secnoba WeSmritebisa“ (wmida<br />

irineos lioneli. eretikosTa winaaRmdeg, 1, 10, 1­2).<br />

90<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.


saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

CvenTvis miT ufro Zvirfasia eklesiis am didi maswav­<br />

leblis sityvebi, ramdenadac igi magaliTisaTvis asaxelebs<br />

iveriis eklesiebs, rogorc SemnarCunebelT mociqulTa rwmenisa<br />

da WeSmaritebisa jer kidev II saukuneSi. aqedan Cans, rom<br />

kapadokiidan wmida ninos mosvlamde iveriis eklesia ukve<br />

arsebobda da mociqulTa rwmenis damcveli iyo.<br />

qristes eklesiis erT­erTi ZiriTadi Taviseburebaa sam­<br />

Rvdeloebis erTianoba. wmida kvipriane karTageneli ambobs:<br />

„msoflio eklesia erTia, ganuSorebeli da ganuyofelia. amitom<br />

unda gaerTiandes yvela mRvdelmTavari erT mTlianoba­<br />

Si“. sxvagan igive wmida mama wers: „es mTlianoba mtkiced unda<br />

davicvaT Cven, eklesiis TavSi mdgomma episkoposebma, raTa<br />

vaCvenoT, rom TviT episkoposebi erTni da ganuyofelni arian“.<br />

wmida ioane oqropiri, konstantinopolis mTavare p iskoposi,<br />

romelic cxovrobda IV s­Si da saqarTveloSi aR asrula<br />

Tavisi amqveyniuri cxovreba, SesaniSnavad wers qr i stianTaTvis<br />

eklesiis aucileblobaze: „SeuZlebelia zRvis gadacurva gemis<br />

gareSe. qristes wmida eklesia dedamiwaze igivea, rac gemi zRvaSi.<br />

am sulieri gemis baton­patroni TviT yovlisSemZle mama<br />

RmerTia, saWeTmpyrobeli – mxolodSobili Ze misi, wamyvani<br />

qari – suli wmida, mmarTvelni gemisa arian mociqulni da<br />

maTi memkvidreni, – moZRvarni da maswavlebelni eklesiisani,<br />

mgzavrni – marTlmorwmune qristianeni, Ziri da safuZvelia<br />

marTali rwmena wmidisa samebisa, kedlebi, wina nawili da<br />

gemis saWe warmodgenilia rogorc sarwmunoebis dogmatebi,<br />

RvTis mcnebebi, gadmocemani eklesiaTa, kanonni mociqulTa da<br />

msoflio krebaTa“.<br />

Cven xSirad vsvamT kiTxvas: ra gaakeTa warsulSi eklesiam<br />

91


Cveni xalxisaTvis, asrulebs Tu ara dRes igi Tavis macxovnebel<br />

misias, rogoria eklesiis roli momavalSi?! Tu Cven realurad<br />

ar ganvixilavT eklesiis mniSvnelobas warsulSi, ver SevZlebT<br />

naTlad davinaxoT misi awmyo da momavali.<br />

ra mogvca eklesiam warsulSi? bevri ram, riTac amayobs<br />

Cveni eri xelovnebis, literaturis, arqiteqturisa da sxva sferoSi,<br />

qristianuli sulierebisa da civilizaciis safuZvelze<br />

Seiqmna. Cveni eklesia daarsda maSin, rodesac romis imperiaSi<br />

varskvlavebr amobrwyinda aTeulaTasobiT mowame, rodesac<br />

egviptisa da iordanes udabnoebSi moRvaweobdnen Rirsi mamebi,<br />

romelTa marxvisa da locvis Rvawli yovelTvis ganacvifrebs<br />

yvela WeSmaritad moazrovne adamians. Cveni eklesia aRmocenda<br />

im dros, rodesac msofliosaTvis cnobili gaxda Rrma RvTismetyvelTa<br />

da filosofosTa: wmida iustine filosofosis,<br />

klimenti aleqsandrielis, wmidaTa basili didis, grigol<br />

RvTismetyvelis, ioane oqropirisa da sxvaTa Sromebi.<br />

Cvenma xalxma SeiTvisa da Seisisxlxorca mTeli es sulieri<br />

neqtari; es sxivebi gardatyda Cveni cnobierebis prizmaSi<br />

da Cvenma xalxma sruliad axali Sedevrebi Seqmna sulieri<br />

saganZurisa. ra iqneboda saqarTvelo wmida ninos, vaxtang<br />

gorgaslis, daviT aRmaSeneblis, SoTa rusTavelis, daviTisa<br />

da konstantines, kaTolikos­patriarqis anton I­is, efrem<br />

filosofosis, petre iberis, ioane petriwisa da mravalTa<br />

sxvaTa Rvawlis gareSe? vis ecodineboda dRes saqarTvelos<br />

Sesaxeb, rom ar gvyoloda beqa opizari, beri damiane? warmoudgenelia<br />

saqarTvelo msoflioSi cnobili tixrul­minanqruli<br />

xatebis, sveticxovlis, jvaris, bolnisis sionis gareSe. aseTi<br />

magaliTebis moyvana aTasobiT SeiZleba. mTeli es saunje Cvenma<br />

92<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.


xalxma qristianobisa da saqarTvelos eklesiis macxovnebel<br />

sxivTa gavleniT Seqmna.<br />

dRes, mecnierul­teqnikuri revoluciis saukuneSi, ek lesia<br />

asrulebs udides misias, aRsavsea RvTaebrivi ener gi iT<br />

da, aqedan gamomdinare – madlmosili niWiT, aqtiurad mo ­<br />

nawileobs eris cxovrebaSi, iRvwis mSvidobis dacvis di adi<br />

saqmisaTvis, urTierTgagebisa da samarTlianobis da mya re­<br />

bisaTvis.<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

eklesiis valia eris gaerTianeba.<br />

saqarTvelos eklesiam yvelaferi unda gaakeTos Cveni<br />

eris sulieri keTildReobisaTvis.<br />

Cven didad gvaxarebs is pozitiuri Zvrebi, romlebic<br />

mimdinareobs ukanasknel wlebSi saqarTvelos respublikaSi.<br />

es winsvla yvelaferSi Cans: marTlwesrigSi, literaturaSi,<br />

xe lovnebaSi, qalaqsa Tu sofelSi. Cven gvaRelvebs ara marto<br />

Sinagani problemebi, aramed yvelas, vinc ar aris gulgrili<br />

Tavisi samSoblosadmi, afiqrebs im TanamemamuleTa – ZmaTa da<br />

daTa bedi, qristiania is Tu musulmani, romelnic aRmoCndnen<br />

Cv eni samSoblos sazRvrebs gareT.<br />

gansakuTrebuli siyvaruliTa da mxurvale grZnobiT<br />

mogmarTavT Tqven, Cveno Zmebo, mcxovrebno samSoblos sa z Rv<br />

rebs gareT, mogmarTavT Tqven, musulmanebo da qristi a nebo,<br />

Cven sisxliT da xorciT erTni varT, miuxedavad ga nsxvavebuli<br />

religiuri Sexedulebebisa. gaxsovdeT, rom Tq veni winaprebi<br />

ganisveneben saqarTvelos wmida miwaSi, nu da iviwyebT vin xarT,<br />

sadaurni xarT, gaxsovdeT RvTisagan da locvili qarTuli<br />

ena da saukuneTa manZilze nakurTxi qa rTuli tradiciebi; gax­<br />

sovdeT, siZulvilisa da sulieri ga yofis daZleva SeiZleba<br />

93


mxolod siyvaruliT, romliTac ase uxvad dagvajildova<br />

uzenaesma. Cven marad gvaxsovxarT da dRemudam vloculobT<br />

TqvenTvis, Cveni eris SeerTebisaTvis.<br />

am didebulsa da adamianis gonebisaTvis miuwvdomel<br />

dRes qristes aRdgomisa, Cven unda SevxvdeT ganwmendilni, ganvaaxloT<br />

Cveni sulierni swrafvani da qristianuli Semecnebis<br />

siRrmeSi miveaxloT WeSmritebisa da cxovrebis gzas ­ ufalsa<br />

Cvensa ieso qristes. amasTan erTad, saWiroa gaviazroT moyvasis<br />

gasaWiri da Semweoba aRmovuCinoT mas.<br />

Cven Rrma aRSfoTebas gamovTqvamT imis gamo, rom Tanda­<br />

Tan matulobs masobrivad momspobi iaraRis raodenoba da<br />

masTan erTad misi gamanadgurebeli Zala. Cveni eklesia darwmunebulia,<br />

rom yvela religiis warmomadgenelTa mso flio<br />

konferencia, romelic a.w. 10­14 maiss moskovSi Se dgeba, iqneba<br />

metad drouli da amave dros aqtualuri. Cveni eklesia miiRebs<br />

aqtiur monawileobas am saerTaSoriso forumSi.<br />

dRes Cven aRvavlenT locvebs mSvidobisaTvis yovlisa<br />

soflisa da maTTvis, vinc iRvwis mSvidobis damkvidrebisaTvis,<br />

vinc Sromobs progresisa da samarTlianobisaTvis.<br />

qristes aRdgomis cxovelmyofeli sxivi aRwevs adamianTa<br />

gulebSi da avsebs qveyanas siyvaruliTa da sixaruliT.<br />

aRsavse am gamouTqmeli siyvaruliT, guliTadad vulocav<br />

mTel RvTivkurTxeulsa da RvTivdacul Cvens samwysos qristes<br />

brwyinvale aRdgomas. dae, aRdgomilma macxovarma Rirs gvyos<br />

Sesvlad aRdgomis sixarulsa da miRebad gulTa Sina CvenTa<br />

mcnebaTa saxarebisaTa. ufali movals Senda, nu iqmnebi yru da<br />

munj, ganuxven mas karni gulisa Senisani da Semovals igi da<br />

daadgreba Sen Tana.<br />

94<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.


aRvavlen locvebs, rom yoveli Cvengani gaxdes Rirsi<br />

RmerTTan am saidumlo Sexvedrisa. vusurveb yvelas saukuno<br />

sixaruls, RmerTma akurTxos mTeli qveyana da moaniWos kacobriobas<br />

keTildReobiTi da mSvidobiTi cxovreba.<br />

aRsrulda! brZanebs ufali: „viqmen me ani da ჵ, dasabami da<br />

dasasruli. me wyurielsa mivsce wyaroჲsa misgan wylisa cxovelisa<br />

usasyidlod. romelman sZlos, mivsce mas ese yoveli da<br />

viyo misa RmerT, da igi iyos Cemda Ze“ (gamocx. 21, 6­7).<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1982 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1982 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

95


ყ<br />

saSobao epistole<br />

1983 w.<br />

yovladsamRvdelo mitropolitebs, mTavarepiskoposebs,<br />

episkoposebsa da saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiis RvTivkurTxeul sulier Svilebs, mcxovrebT<br />

saqarTveloSi da mis farglebs gareT!<br />

„aha samkჳdrebeli RmrTisaჲ kacTa Tana,<br />

da daimkჳdros maT Tana, da igini iyvnen<br />

er misa, da igi RmerTi Tavadi mkჳdr<br />

iyos maT Soris“ (gamocx. 21, 3).<br />

ovladsamRvdelo mwyemsmTavarno, saqarTvelos mar­<br />

Tlmadidebeli eklesiis saTno sulierno Svilno, mk­<br />

vidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno mis sazRvrebs ga reT!<br />

RvTis didi siyvarulis wyalobiT kvlavac mSvidobiTa<br />

97


da keTildReobiT vxvdebiT udidessa da RvTivSemosil dR e­<br />

saswauls – qristes Sobas, zeims, romelic mTlianad mo icavs<br />

yoveli Taobis adamianis gulsa da cnobierebas, za tiks, romel­<br />

ic mefobs saukuneebze. es is sasixarulo da naTelmosili dRea,<br />

rodesac Cven beTlemel mwyemsebsa da aRmosavlel mogvebTan<br />

erTad gonebiT mivemgzavrebiT im gamoqvabulisaken, romelsac<br />

wilad xvda bedniereba, wiaRsa Si na Tvissa mieRo axalSobili<br />

yrma, macxovari qveynisa.<br />

jer kidev qristes Sobamde warmarTuli samyaros sauke­<br />

Teso warmomadgenelni cxovrobdnen imediT, rom RvTis gzis<br />

maZiebeli xalxis gulSi WeSmariti sarwmunoeba aRmocendeboda<br />

da xsnas yovlismimtevebeli RmerTis siyvarulis wyalobiT<br />

moipovebda. I saukunis romaeli istorikosebis, tacitusisa<br />

da svetoniusis mowmobiT, aRmosavleTis teritoriaze mcxovrebTa<br />

Soris gavrcelebuli iyo azri imis Sesaxeb, rom maT<br />

moevlineboda mefe, romelic daamyarebda mSvidobasa da wesrigs<br />

xalxTa Soris. romaeli poeti vergiliusi adidebda im<br />

Cvils, romelic gardamoxdeboda zeciT, momadlebda qveyanas<br />

mSvidobas da daubrunebda dedamiwas „oqros xanas“. kacobrioba<br />

TrTolviT moeloda Zveli aRTqmis winaswarmetyvelebis aRsrulebas<br />

– movlinebas qveynis mxsnelisa da RmrTisa Cuenisa,<br />

ieso qristesi... da bolos, RmerTi ufali gamogviCnda Cven.<br />

qristes Sobis Rames beTlemis zecas moefina angelozTa<br />

sadResaswaulo galoba: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da<br />

queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14).<br />

dRes es diadi qebaTa qeba kvlavac ismis samyaroSi da qristianTa<br />

gulebs avsebs usazRvro sixaruliT, romlis arsic wmida<br />

mociqulma ioane RvTismetyvelma ase gamoxata: „da sityuaჲ igi<br />

98<br />

saSobao epistole, 1983 w.


saSobao epistole, 1983 w.<br />

ჴorciel iqmna da daemkჳdra Cuen Soris... savse madliTa da<br />

WeSmaritebiTa“ (ioan. 1, 14).<br />

kavSiri ufalTan da ziareba RvTiur madlsa da WeSmaritebasTan<br />

– ai, is sixaruli, rasac emyareba Cveni bedniereba<br />

da keTildReoba. RmerTTan miaxloebiT adamianSi axldeba<br />

yovelive is, rac codvis gamo moispo masSi. qveynad macxo vris<br />

movlinebiT saTave daedo kacobriobis dabrunebas na Tlisa<br />

da WeSmaritebisaken. „amisTჳs Sobil var da amisTჳs mo vivline<br />

soflad, raჲTa vwamo WeSmariti“ (ioan. 18, 37) – brZanebs ufali.<br />

ai, es maradiuli da mxsneli WeSmariteba gv i zidavs Cven.<br />

magram rogor mivaRwioT RmerTTan Sinagan, sulier<br />

er Tianobas? TiToeuli Cvengani grZnobs amis saWiroebas,<br />

ra dganac adamians ukve aRar ZaluZs gaumklavdes im tanjvasa<br />

da winaaRmdegobebs, romlebic gamudmebiT warmoiSoba mis<br />

ga rSemo. aucilebelia Semweoba yovlisSemZle Zalisa, zeciT<br />

ga rdamovlenilisa CvenTvis.<br />

adamiansa da RmerTs Soris kavSirisaTvis aucilebeli<br />

pirobaa uryevi rwmena da Tavdadebuli siyvaruli. es is myari<br />

sa fuZvelia, romelzec unda avaSenoT Cveni sulieri Senoba.<br />

wmida winaswarmetyvelma ioane naTlismcemelma Tavisi qadageba<br />

Semdegi sityvebiT daiwyo: „SeinaneT, rameTu moaxlebul<br />

ars sasufeveli caTaჲ“ (maT. 3, 2). sinanulisa da Sinagani srulyofis<br />

gareSe SeuZlebelia RmerTTan miaxleba. qristesTan<br />

rom viyoT da misi yovlisSemZle Semweoba vigrZnoT, pirvel<br />

rigSi, unda ganviwmidoT yovelgvari sulieri da xorcieli<br />

biwisagan, e. i. unda ganvTavisufldeT codvebisagan.<br />

Zalian xSirad Cveni Tavi migvaCnia marTal, wminda adamianad,<br />

da amave dros arad vagdebT yoveldRiur codvebs,<br />

99


o mlebic satanjvelisken gvibiZgeben. ase vfiqrobT: me aravin<br />

mo miklavs, xolo patar­patara codvebi ki yvelas aqvso. saSi­<br />

Sia amgvari msjeloba. mTa xom Sedgeba rogorc didi qvebisagan,<br />

ise kenWebisganac. RvTis winaSe umniSvnelo codva ar arsebobs,<br />

yovelgvari gardaxdoma uflis mcnebisagan Seuracxyofs mis<br />

sidiades da gvaSorebs mas. mefe da winaswarmetyveli daviTi,<br />

rodesac fsalmuns werda, ZrwolviT uxmobda ufals: „ufalo,<br />

nu guliswyromiTa SeniTa mamxileb me, nuca risxviTa SeniTa mswavli<br />

me... ara ars mSჳdobaჲ ZualTa CemTa pirisagan codvaTa<br />

CemTaჲsa; rameTu uSjuloebani Cemni aRmematnes Tavsa Cemsa da,<br />

viTarca tჳrTi mZime, damimZimdes Cem zeda“ (fsalm. 37, 2,4,5).<br />

pavle mociquli, eklesiis burji, saxarebis qadagebisa­<br />

Tvis yvelaze metad damaSvrali, wuxda, rom uflis winaSe mxolod<br />

codvebiTa da uZlurebiT wardgeboda.<br />

sityva „sinanuli“ ara marto sakuTari codvebis Segnebas<br />

niSnavs, aramed TviTSegnebis gardaqmnasac, rodesac pirovneba<br />

RmrTisadmi, moyvasisadmi, TviT Tavisi Tavisa da cxovrebisadmi<br />

damokidebulebis axleburad gaazrebas iwyebs. aseTi<br />

adamiani grZnobs Tavis sisustes da, amasTan erTad, eZebs gzas<br />

am mdgomareobidan gamosasvlelad. Rirsi mama isaak asuri<br />

ambobs: „netar ars kaci, romeli Seicnobs uZlurebasa Tvissa,<br />

rameTu codna ese xdeba misTvis safuZveli da sawyisi yovelive<br />

keTilwarmatebisa“ (isaak asuri, 61­e sityva).<br />

rodesac sinanulis gzas Seudgebi, nu iqnebi ugrZnobeli<br />

da gulqva, aramed scan dacema Seni da iglovde codvaTaTvis<br />

SenTa. wmida ioane oqropiri wers: „stirode ara ubralod,<br />

aramed mwared, viTarca petre; sulisa Senisa siRrmeTagan<br />

gadmoRvare nakadulni cremlTani, raTa ufalman mowyalebiT<br />

100<br />

saSobao epistole, 1983 w.


saSobao epistole, 1983 w.<br />

Segindos Secodebani. kacTmoyvare RmerTi Sengan Sromas iTxovs<br />

mcireds da TviT mogagebs didebuls, Sengan elis mizezs,<br />

raTa dagajildovos cxonebiT. Seswire mas cremlni Senni da<br />

man moganiWos Sendoba“ (Txz. t. II, gv. 322­323).<br />

Cven vlaparakobT sinanulze, aRsarebaze, maSin roca<br />

adamianma xSirad arc ki icis, ra unda moinanios, ra iTvleba<br />

codvad. zogierTs miaCnia, rom codva Cveni Tvisebaa. TiTqos<br />

igi Cveni bunebis nawilia. cnobilia, rom adamiani RvTis msgavsad<br />

aris Seqmnili. is, rac ar Seesatyviseba Semoqmedis saxes,<br />

ar aris Cveni bunebiseuli. maS, ras warmoadgens codva RvTismetyvelTa<br />

gagebiT? codva borotebaa, romelic pirovnebaSi<br />

misi nebiT Sedis. boroteba anu codva adamianis buneba ki ar<br />

aris, misi mdgomareobaa. prokle diadoxosis TqmiT: „borotisadmi<br />

Cvens midrekilebas sZlevs buneba sikeTisa, radganac<br />

sikeTe arsebobs, boroteba ki ar arsebobs, ufro sworad,<br />

boroteba arsebobs maSin, rodesac mas gamoavlenen“ (saRvTismetyvelo<br />

Sromebi, 1972 w., gv. 69). codva Sedegia nebis sisustisa<br />

an sneulebisa. igi amboxia RvTis winaaRmdeg, radganac codviT<br />

varRvevT mis mcnebebs. amasTan, is erTgvari senia, romelic<br />

cdilobs damkvidrdes adamianSi da daaavados igi. pirovneba<br />

Tavisi surviliT uTmobs adgils borotebas da Sehyavs codva<br />

Tavis samyaroSi, Tanxmdeba iyos misi morCili.<br />

ase rom, codva ucxo, arabunebrivi mdgomareobaa adamianisa<br />

da misgan kaci mxolod sinanuliTa da aRsarebiT Tavisufldeba.<br />

codva mravalgvari arsebobs. am epistoleSi mxolod<br />

zogierT maTganze SevCerdebiT, iseTze, xSirad rom gvxvdeba<br />

da gvaSorebs RmerTs.<br />

pirveli da Znelad gamosasworebeli codva ampartavne­<br />

101


aa. es is pirveli codvaa, angelozi eSmakad rom aqcia. bibliaSi<br />

bevrganaa Tqmuli ampartavnebis Sesaxeb. brZeni solomoni<br />

ambobs: „modis mediduroba da mohyveba damcireba“ (igav. 11,<br />

2); „damxobas win uZRvis ampartavneba, dacemas – qedmaRloba“<br />

(igav. 16, 18). iakob mociqulTan vkiTxulobT: „ampartavanTa<br />

Sehmusravs RmerTi, xolo mdabalTa moscis madli“ (iak. 4, 6).<br />

ra aris ampartavneba? mas Zalian sxartad da lakoniurad<br />

ganmartavs Rirsi mama ioane kibisaRmwereli: ampartavneba<br />

ukiduresi siRatakea sulisa. filosofia da msoflio literatura<br />

mdidaria mravalgvari gansazRvrebiTa da magaliTiT<br />

am naklisa, magram daskvna saerToa: qedmaRloba mankieri<br />

grZnobaa, saZraxisi da yovlad damamcirebeli. igi gviCvenebs,<br />

rom pirovneba ar icnobs Tavis Tavs. ampartavans sxvisi upiratesoba<br />

aRizianebs. wmida efrem asuris TqmiT, ampartavani ver<br />

itans masze ukeTess, aseTisa an Surs, an ejibreba mas. igi vinmes<br />

Seqebas sakuTar damcirebad da Seuracxyofad iRebs.<br />

meore codva, romelic xSirad gvxvdeba da romelic<br />

da kavSirebulia qedmaRlobasTan, aris mrisxaneba. eklesiast­<br />

es wignSi vkiTxulobT: „nu moswrafe xar sulsa Sina TჳsiTa<br />

gu liswyromad, rameTu guliswyroma wiaRTa Sina ugunurTasa<br />

ganisuenebs“ (ekl. 7, 10). wmida pavle mociquli gvafrTxilebs:<br />

„yoveli simware da risxvaჲ da gulis wyromaჲ da RaRadebaჲ<br />

da gmobaჲ moispen Tquen Soris yovliTurT ukeTurebiT“ (efes.<br />

4, 31). ukeTuri, mrisxane adamiani pirvel rigSi sakuTar Tavs<br />

vnebs, Semdeg ki – sxvebs. risxva uaryofiTad moqmedebs gonebaze,<br />

gulze, nervul sistemasa da, saerTod, mTel organizmze.<br />

Rirsi mama ioane kasiane mrisxanebas sasikvdilo Sxams uwodebs.<br />

mZvinvare kaci veRar sazRvravs; man SeiZleba Seuracxyos susti,<br />

102<br />

saSobao epistole, 1983 w.


saSobao epistole, 1983 w.<br />

daamciros, gaanawyenos uZluri, SeiZleba iseTi saqcieli Cai­<br />

dinos, suls mouSuSebel Wrilobad rom darCeba sicocxlis<br />

bolomde. guliswyromisa da gulficxelobisagan morCileba,<br />

simSvide, simdable gvkurnavs. ufali gvaswavlis: „aRiReT uReli<br />

Cemi Tquen zeda da iswaveT Cemgan, rameTu mSჳd var da mdabal<br />

guliTa, da hpovoT gansuenebaჲ sulTa TquenTaჲ“ (maT. 11,<br />

29). gulficxelni da mrisxaneni sa b raloni arian; ganerideT<br />

am codvas.<br />

mZime codva, tvirTad rom gvawevs Cven, aris Suri. iakob<br />

mociquli wers: „sada ars Suri da ჴdomaჲ, mun SfoTi da yoveli<br />

borotisa saqmჱ“ (iak. 3, 16). brZeni solomoni ambobs: „nu isereb<br />

kacisa Tana moSurnisa“ (igav. 23, 6).<br />

Suri sxva adamianis keTildReobiT, upiratesobiT anda<br />

sxva raime warmatebiT gamowveuli wyena da gaRizianebaa. igi<br />

yvelas mier dagmobili, magram mainc mravalTaTvis damaxasiaTebeli<br />

naklia, romlis damalvasac saguldagulod cdiloben.<br />

Surma SeiZleba kaci borotmoqmedad aqcios. saocaria, es<br />

codva materialur samyaroSi ufro metad vlindeba; iSviaTad<br />

Tu vinmes SeSurdeba adamianis sulieri miRwevebisa. ar SurT<br />

imisi, visac ufro didi sarwmunoeba da siyvaruli aqvs, vinc<br />

metis momTmenia, vinc keTilTa niWTa mopovebas eswrafvis. iakob<br />

mociqulis epistoleSi vkiTxu­lobT: „xolo ukueTu Suri mware<br />

ga qundes da ჴdomaჲ gulTa Sina TquenTa, nu iqadiT da styuiT<br />

WeSmaritebasa zeda“ (iak. 3, 14). e. i. nu moiwonebT Tavs qristianis<br />

saxeliT da nu icruebT, TiTqos Suri imdenad ubralo ram iyos,<br />

rom igi WeSmaritebas ziarebuli kacisTvis dasaSvebad miiCnioT.<br />

mociquli pavle korinTelTa eklesias afrTxilebda: „rameTu<br />

sadaRa Tquen Soris Suri da ჴdomaჲ da ganwvalebani, ara<br />

103


ჴorcielveRa xarTa da kacobriv iqceviT“ (1 kor. 3, 3); SuriT<br />

anTebuli adamiani kilavs da aZagebs yvelas, visac ejibreba:<br />

mtersa Tu moyvares. xSirad uniWoebs didi pretenziebi aqvT,<br />

saqmiT ki arafers akeTeben da am samwuxaro grZnobis morCilni<br />

patiosan da udanaSaulo adamianebs ganikiTxaven.<br />

ar SeiZleba erTdroulad iyo qristiani da amave dros<br />

SuriT Sepyrobili. siyvaruli da Suri iseve SeuTavsebelia,<br />

rogorc naTeli da bneli.<br />

Zmano da dano Cemno! ganarideT gulni Tqvenni Sursa,<br />

xedvideT ra warmatebas moyvasisa Tqvenisa, ixarebdeT mis<br />

Tana. daexmareT niWmimadlebuls, gamoavlinos Tavisi SesaZleblobani.<br />

gaxsovdeT, RmerTi Tqvens guls xedavs da mogagebT<br />

simdidrisaebr gulisa Tqvenisa.<br />

aRniSnulis garda arsebobs sxva codvebic: pativmoyvareoba,<br />

sizarmace, sasowarkveTileba, mruSoba, siZunwe, siZulvili,<br />

RvarZli, gankiTxva... isini gvaSoreben RmerTs da Sinagan<br />

harmonias urRveven Cvens suls. advili ar aris codvebisagan<br />

ga Tavisufleba. es miT ufro Znelia, Tu isini ukve Cveulebad<br />

qce ulan. mTavaria, adamians Sinaganad sZuldes codva da mis mo­<br />

kveTas cdilobdes. Tu gaqvs survili gamosworebisa, ukve swor<br />

gzaze dgaxar; am dros unda iCqaro taZrisaken. midi mR vdelTan,<br />

rogorc sulis mkurnalTan, da gaumxile Seni na klovanebani.<br />

misi locviTa da kurTxeviT TviT RvTisagan mi iReb Sendobas.<br />

104<br />

saSobao epistole, 1983 w.<br />

mRvdlis winaSe Tqmuli aRsareba aucilebeli pirobaa<br />

sinanulisa, radganac moZRvars RvTisagan aqvs miniWebuli<br />

ufleba codvaTa mitevebisa. zogjer amboben: ra saWiroa eklesiaSi<br />

mRvdelTan misvla? gana ar SeiZleba TviT ufals uTxra<br />

Seni codvebi da moinanio mis winaSe? aseT adamianebs ar esmiT


saSobao epistole, 1983 w.<br />

aRsarebis saidumlo da mRvdlis Sendobis Zala. aRsareba gan­<br />

wmendaa, meore naTlobaa, rogorc mas wmida mamebi uwodeben;<br />

igi Serigebaa RmerTTan, Sinagani simSvidea, dawynarebaa.<br />

rodesac Cveni sulieri WurWeli ganspetakdeba, Tavmdablad<br />

da krZalviT unda miviRoT wmida ziareba.<br />

ra aris ziareba da ratomaa igi aucilebeli? wmida ziareba<br />

TviT ufalma ieso qristem daadgina saidumlo serobisas.<br />

wmida mociqulis, lukas, saxarebaSi vkiTxulobT: ieso<br />

qr i stem „moiRo puri, hmadlobda da gantexa da misca maT da<br />

Tqua: ese ars ჴorci Cemi, TquenTჳs micemuli; amas hyofdiT<br />

mosaჴsenebelad Cemda. egreTve sasumeli Semdgomad serobisa<br />

da Tqua: ese sasumeli – axali Sjuli sisxlisa Cemisaჲ TquenTჳs<br />

daTxeuli“ (luk. 22, 19­20).<br />

RvTis xorcad da sisxlad gardaqmnili puriTa da RviniT<br />

pirvelad mociqulni eziarnen. uflis xorcisa da sisxlis<br />

miRebisas macxovari miuTiTebs, rom adamianisaTvis ar aris<br />

sakmarisi mxolod xorciel purze zrunva, misTvis aucilebelia<br />

sulieri sazrdeli, romelic mas SemoqmedTan daakavSirebs,<br />

xels Seuwyobs misi sulis zeaRsvlas miwidan zeciur eklesiasTan<br />

SeerTebisaTvis.<br />

maziarebelni, uerTdebian ra macxovars, misi saSua lebiT<br />

ukavSirdebian erTmaneTs mtkice organuli kavSiriT da qmnian<br />

qristes erTian mistikur da amave dros realur sxeuls –<br />

eklesias. yoveli qristiani TveSi erTxel mainc unda eziaros,<br />

rom sulierad ganmtkicdes. es saidumlo exmareba adamians<br />

naklovanebaTa, vnebaTa daZlevaSi, xilul da uxilav mterTa<br />

winaaRmdeg brZolaSi. marxvis dReebSi, vinc marxvas inaxavs,<br />

SeuZlia, yovel kviras eziaros. ase rom, ziareba udidesi sa i­<br />

105


dumloa; ziarebisas CvenSi viRebT meufesa zecaTasa da qveyanis<br />

a sa, romlis Zala da Zlierebac sazRvardaudebelia; amiT ki<br />

gve niWeba madli sikeTis qmnisa.<br />

sikeTis qmna adamianis iseTive bunebrivi Tviseba unda<br />

iyos, rogorc keTili xisaTvis keTili nayofis gamo Re ba,<br />

xolo boroteba iseve SeuZlebeli – rogorc „ver ჴel­ew i febis<br />

xesa keTilsa nayofisa xeneSisa gamoRebad“ (maT. 7, 17­18).<br />

106<br />

saSobao epistole, 1983 w.<br />

„WeSmariti sibrZnismoyvareni da ZmaTmoyvareni, – ambobs<br />

wmida grigol RvTismetyveli, – eswrafvian qmnas sikeTisas Ta­<br />

vad sikeTisaTvis da ara pativisaTvis caTa Sina“ (wmida grigol<br />

RmrTismetyveli, Txz. m. 1889 w. gv. 97).<br />

TiToeuli Cvengani RvTivqmnili mSvenieri WurWelia,<br />

romelic uflis madliT unda iyos savse da warmoadgendes<br />

taZars sulisa wmidisa.<br />

sulieri ganwmendis, aRsarebisa da ziarebis Semdeg ad ­<br />

amiani gardamavali ferebiT mbrwyinavi andamativiT naT obs:<br />

misi suli xdeba savane siyvarulisa, Tavmdablobisa, si mSvidisa,<br />

moTminebisa, siwmindisa, locvisa, marxvisa da sxva im maRal<br />

RirsebaTa, romlebic pirovnebas RvTiT eniWeba.<br />

Zmano da dano, mogmarTavT ra saSobao epistoleTi,<br />

minda Tqveni yuradReba SevaCero im problemaze, romelic<br />

dRes mTel kacobriobas awuxebs. es aris birTvuli ganadgurebisagan<br />

qveynis dacvis sakiTxi.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia yovelTvis<br />

iyo da kvlavac darCeba Tavisi saukunovani tradiciebis erTguli.<br />

igi wmidad icavs da msoflioSi qadagebs xalxTa Soris<br />

urTierTgagebasa da Tanxmobas da amiT xels uwyobs dedamiwaze<br />

mSvidobis SenarCunebisaTvis brZolas. Cveni miswrafeba mSvidobisaken<br />

– es qristianuli religiis arsebiTi mxarea. yvela


saSobao epistole, 1983 w.<br />

adamiani da yvela xalxi Tanasworuflebiania. migvaCnia, rom<br />

TiToeuli adamianisa, da gansakuTrebiT ki, morwmune qristianis<br />

valia, yovelgvari saSualebiT win aRudges omis gaCaRebis safrTxes.<br />

omisa da mSvidobis problema saerTo problemaa. igi<br />

moicavs da aRelvebs yvelas, ganurCevlad misi religiuri,<br />

kulturuli Tu politikuri Sexedulebebisa, radganac yvela<br />

grZnobs birTvuli katastrofis safrTxes. es saerTo daintereseba<br />

gansakuTrebiT naTlad gamovlinda moskovSi, 1982 wlis<br />

10­14 maiss Catarebul msoflio konferenciaze – „religiuri<br />

moRvaweni birTvuli katastrofisagan sicocxlis RvTaebrivi<br />

madlis gadasarCenad“, sadac saqarTvelos marTlmadidebelma<br />

eklesiam aqtiuri monawileoba miiRo. moskovis konferenciis<br />

Semdeg msoflio mowme gaxda Cveni saxelmwifos mier aRebuli<br />

metad mniSvnelovani axali samSvidobo iniciativisa, rom igi<br />

pirveli ar gamoiyenebs birTvul iaraRs. es calmxrivi valdebuleba<br />

didi aRfrTovanebiT miiRo msofliom. Tu sxva qveynebis<br />

meTaurnic ikisreben amgvar valdebulebas, SesaZlebeli iqneba<br />

msoflios xsna birTvuli ngrevisagan.<br />

yvelas gvesmis, rom mSvidobisaTvis brZolis saqmeSi<br />

miRweuliT ar SeiZleba davkmayofildeT. aucilebelia gavaerTianoT<br />

da gavamravloT mSvidobis momxreTa Zalebi. Cven<br />

aRvavlenT locvebs mSvidobisaTvis mTel msoflioSi, xalxTa<br />

da saxelmwifoTa Soris urTierTndobisa da samarTlianobis<br />

ganmtkicebisaTvis. yovelTvis unda gvaxsovdes mociqulTa<br />

sityvebi: „moiZien mSჳdobaჲ da misdevdin mas“ (1 petr. 3, 11).<br />

gaxsovdes, rom „mSჳdobasa gჳwodna Cuen RmerTman“ (1 kor.<br />

7, 15). „scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />

Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />

WeSmaritebis ZiebaSi saukuneTa manZilze kacobriobam<br />

107


mravali gza da biliki ganvlo, Tavis Tavze gamoscada da gadaitana<br />

yovelive, rasac moicavs adamianis suli: miwierebis<br />

uarmyofeli ukiduresi misticizmidan ukidures RvTis uaryofamde.<br />

da mxolod maSin, roca es gzebi gavlili iyo da Zalebi<br />

amowuruli, dadga Jami, odes sityva xorciel iqmna, mogvevlina<br />

ieso qriste – tarigi RvTisa, romelman aRiRo codvani so flisani.<br />

mxolod qristianobaSi pova Sinagani srulyofa mTeli<br />

kacobriobis religiuri Ziebis xangrZlivma da mZime msoflioistoriulma<br />

procesma.<br />

saSobao epistole wmida efrem asuris sityvebiT msu rs<br />

davamTavro: „dReჲ ese ars dReჲ cxonebisa, Rameჲ ese mSჳ do basa<br />

da myudroebas mianiWebs msoflios. awindeli Rame ekuTvnis<br />

mSvids (ieso qristes). amisTvis ganagdos yovelman risxuaჲ da<br />

sificxleჲ, daayudos ampartavnebaჲ da zvaobaჲ Tჳsi. aw aRmobrwyinda<br />

dReჲ igi wyalobisa da nu eufleba vismes grZnobaჲ<br />

Surisgebisa wyenisaTჳs misisa; nu iqneba vinme mizezi sxvisi Wirisa<br />

da mwuxarebisa. es dRe uRrublo da naTelia. dae, moidrikos<br />

mis winaSe risxvam, Semmusrvelma mSvidobisa da myudroebisa“<br />

(efrem asuri, 1904, gv. 138).<br />

madli uflisa, siyvaruli, mSvidoba da sixaruli Tqven<br />

yovelTa Tana!<br />

kidev erTxel gilocavT diad dResaswauls – qristes<br />

Sobas!<br />

gisurvebT maradiul sixaruls, rameTu CvenTan ars<br />

RmerTi!<br />

108<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1983 w.<br />

saSobao epistole, 1983 w.


saaRdgomo epistole<br />

1983 w.<br />

wmida sinodis wevrebs – yovladsamRvdelo mitropolitebs,<br />

mTavarepiskoposebs, episkoposebsa da saqarTvelos<br />

marTlmadidebeli eklesiis RvTivkurTxeul sulier Svilebs,<br />

mkvidrTa saqarTveloჲsa da mis sazRvrebs gareT mcxovrebT:<br />

„saidumloჲ ese did ars; xolo me vityჳ<br />

qristesTჳs da eklesiisa“ (efes. 5, 32).<br />

adResaswaulod guguneben saaRdgomo zarebi... msofl­<br />

ს<br />

ios amcnoben diad gamarjvebas – Zlevas sicocxlisa sikvdilze,<br />

axareben qristes brwyinvale aRdgomas.<br />

am sixaruls gauwyebT dRes mec, RvTivganbrZnobilo<br />

mwyemsmTavarno da moZRvarno, diakonno, ber­monazonno, mon­<br />

109


azonno da yovelno sulierno Svilno Cveni wmida eklesiisa.<br />

110<br />

qriste aRdga!<br />

es is sityvebia, romelTac azrobrivad gadavyavarT im<br />

droSi, roca Rrma mwuxarebas moecva macxovris mowafeni da<br />

menelsacxebleni dedani. zogierTis gulSi eWvsac daesadgura:<br />

iyo ki ieso is mesia, saukuneTa manZilze rom eloda tanjuli<br />

kacobrioba; da Tu WeSmaritad qriste iyo, rogorRa SeZles<br />

jvars ecvaT igi?<br />

ganvlo SabaTma... iwureba mesame dRe macxovris gardacvalebidan.<br />

Rrma ZiliT sZinavs yvelas; marto mociqulebi<br />

da menelsacxebleni dedani fxizloben, glovoben moZRvars.<br />

inaTa Tu ara, menelsacxebleT saflavs miaSures; siCumes mxolod<br />

mcvelebis fexis xma arRvevs. moulodnelad yvelam<br />

igrZno Zlieri miwisZvra, gamoecxadaT angelozi, saxe romlisa<br />

iyo, „viTarca elvaჲ, da samoseli misi – spetak, viTarca<br />

Tovli. nu geSinin Tquen! – Tqva man, – vici, rameTu iesus nazarevelsa<br />

juarcumulsa eZiebT. ara ars aqa, rameTu aRdga“ (maT<br />

28, 3, 5­6).<br />

golgoTa da aRdgoma...<br />

es saSineli gansacdeli saWiro iyo gadaetanaT wmida<br />

mo ciqulebsa da menelsacxeble dedaT da maT gamocdas gau­<br />

Zles.<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

gamocda...<br />

TiToeuli Cvenganis cxovreba, iseve rogorc warsuli<br />

Cveni erisa, gansacdeliTaa savse. ufali adamians ugzavnis sxvadasxva<br />

gasaWirs, mwuxarebasa da ubedurebas, aTasgvar siZnelesa


saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

da damcirebas, raTa man bolos da bolos Seicnos Tavi Tvisi.<br />

gangicdia Sen es yoveli? – es sisastikea, – SeiZleba Tqva an<br />

ga ifiqro; magram sxva gza ar arsebobs. rodesac gancxromiT<br />

cxovrob, gaviwydeba yvelaferi: RmerTic, Seni ukvdavi sulic,<br />

gaviwydeba, rom mdgmuri xar wuTisoflisa da zesTasofels<br />

daemkvidrebi. rodesac ar ici, ra aris gaWirveba, fiqrob,<br />

rom bednieri cxovreba SeniT moipove da es mudam ase iqneba; am<br />

dros modis SenTan ufali da cdilobs, gagaRviZos, gagaTavisuflos<br />

buranisagan. sawol oTaxSi gangacalkevebs, avadmyofobis<br />

sarecels dagigebs... Tu ici ratom? SenTan saubari surs,<br />

surs uwamlos im sens, Sens satkivarze ufro saSiSi romaa, surs<br />

mieaxlos Sens suls, raTa gankurnos igi. mxolod amis Semdeg<br />

mixvdebi, rom mTeli gavlili cxovreba SecdomebiTaa savse; da<br />

Tu, RvTis madliT, amas Seigneb, ukve swor gzaze dgaxar.<br />

xSirad vekiTxebiT erTmaneTs: ramdeni wlisa xar? es<br />

ulmobeli kiTxva TiToeuli Cvenganis winaSe dgas. sul cota<br />

xnis win bavSvi iyavi da TanatolebTan TamaSobdi, axla ki oci<br />

wlisas cxovrebis gza gaqvs asarCevi. yrmobis asakma adreuli<br />

gazafxuliviT swrafad gaifrina. Tu ukve ormocisa xar, maS Seni<br />

mze dasavleTisken midrekila; amis damadasturebelia WaRara,<br />

TovliviT nel­nela rom faravs Sens Tavs; ramdeni wlisa xar?<br />

Tu samocs gadascdi da male samocdaaTisac gaxdebi, gaxsovdes,<br />

maradiulobis karibWesTan dgaxar. „dReni weliwadTa CuenTani<br />

maT Tana sameocdaaT wel, xolo ukueTu Zlierebasa Sina, oTxmeoc<br />

wel“ (fsalm. 89, 10), – ambobs daviT winaswarmetyveli.<br />

gza Seni momqancveli, urviTa da WmunviT savse iyo. amqveyniuri<br />

qoxi gengreva da ici, verafriT uSveli. daTvlilia<br />

Seni wlebi, iqneb Tveebic... am dros mainc unda hkiTxo sakuTar<br />

111


Tavs: var ki mzad, warvdge winaSe uflisa, aRvasrule me Cemi<br />

vali?<br />

cxovreba mgzavrobaa, miaxloebaa maradiulobasTan. Cven<br />

ki Zalian cotas vfiqrobT amaze.<br />

rogoria RvTis kanoni, rogor mihyavs Semoqmeds ad a mi ani<br />

Tavisken? Tavdapirvelad qveviT, Semdeg ki zeviT, jva rcmidan<br />

aRdgomisa da amaRlebisaken, bnelidan naTlisa ken. xSirad ver<br />

vxsniT, ratomaa aucilebeli CvenTvis mZime gansacdeli. xSirad<br />

ver vigebT, ar gvesmis uflisa; mxolod ma Sin, rodesac mizans<br />

mivaRwevT, mivxvdebiT, rom ganvlili simware da SeWirveba<br />

saWiro da aucilebeli iyo sulis wrTobisaTvis.<br />

rogorc mTeli kacobriobis, ise saqarTvelos istoriaSi<br />

warmarToba xangrZlivi da mZime periodia, qristianuli<br />

dilis winare bneli Ramea.<br />

„tkbil ars naTeli, – ambobs eklesiaste, – keTil TualTa<br />

xedvad mzisa“ (ekl. 11, 7).<br />

adamiani eswrafoda sinaTles, eZiebda naTels, eltvoda<br />

simarTles, WeSmarits, sikeTes, magram ver xvdeboda, saiT gaegno<br />

gza.<br />

gza WeSmariti, gza cxoveli Tavad moabijebda kacobriobisaken.<br />

da dadga Jami aRmosavlisa mzisa qristianeTasa.<br />

qristes naTelma ganabrwyina msoflio; igi gvaciskrovnebs<br />

Cven, Tumca gamocda kvlavac grZeldeba.<br />

„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“ (pirvel Sewi<br />

rulis liturRia).<br />

es sityvebi mraval kiTxvas aRgviZravs: ras warmoadgens<br />

qristes naTeli da sad veZioT igi? Tu Tavadi igi gananaTlebs<br />

yo velTa, maSin ratomRa arian warwymedulni, mavalni gzasa<br />

fa rTosa?<br />

112<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.


„me var naTeli soflisaჲ. romeli Semomidges me, ara<br />

vi dodis bnelsa, aramed aqundes naTeli cxorebisaჲ“ (ioan. 8,<br />

12), – brZanebs macxovari.<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

saocari sityvebia. isini miuTiTeben ieso qristes mxo­<br />

loobasa da ganumeoreblobaze, mis Zalauflebaze qveyanasa<br />

zeda. amgvarad Tqma ar SeeZlo da arc SeuZlia winaswarmetyvels,<br />

mociquls, filosofoss, mecniers, arc sxva vinmes<br />

ka cTagans, ase mxolod RmerTkaci zraxavs. „qriste, naTelo<br />

We Smarito, romeli gananaTleb yovelsa kacsa momavalsa soflad“.<br />

ioane RvTismetyveli ambobs: „RmerTi naTel ars“ (1<br />

ioan. 1, 5).<br />

ieso qriste ara msgavs ars naTlisa, romeli Jamad ars<br />

da Jamad ganqardebis; igi naTelia dausrulebeli, yovlismpryobeli,<br />

yovlismZleveli, naTeli romeli „bnelsa Sina Cans,<br />

da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 5).<br />

eklesiis gareSe mdgomT, maT, visac qristianoba mxolod<br />

Teoriulad esmiT, macxovari zogjer moralistad miaCniaT,<br />

adareben mas diad adamianebs: budas, muhameds, fi losofosebs<br />

da a.S. nawili ki saerTod uaryofs iesos mo Z Rvrebas da imis<br />

da mtkicebasac cdilobs, qriste, rogorc pirovneba, ar arsebobdao.<br />

ieso qriste da misi moZRvreba ar saWiroebs vinmes dacvas;<br />

msoflios TiTqmis 1000 enasa da dialeqtze Targmnili saxareba<br />

TviTaa saukeTeso mowmoba da RaRadeba naTlis Sesaxeb,<br />

msxverplis golgoTisa – ieso qristes, Tavisi nebiT soflis<br />

codvaTa mtvirTvelis Sesaxeb.<br />

kravi uflisa jvars acves, is ki mainc cocxalia. mas uaryofen,<br />

igi ki kvlavac CvenTanaa, WiSkars uketaven, is dgas da<br />

re kavs karze Seni gulisa, icdis, rodis SeuSveb; erTni macxo­<br />

113


vris mowodebisTanave aReben karebs, meoreni – mxolod mas<br />

Semdeg, roca miwieri fufuneba azrs dakargavs maTTvis, roca<br />

br ZenTabrZeni solomoniviT darwmundebian, rom yovelive<br />

amsofliuri „amaoa da sulsa SeaWirvebs“. sxvani – oden sasikv­<br />

dilo sarecelze, maradiulobis karibWesTan mdgarni, uxsnian<br />

guls ufals, maT mTeli sicocxlis manZilze elodeboda macxovari.<br />

magram arian adamianebi, romlebic arasodes aReben<br />

karebs, kakunis gagonebaze kidev ufro iketebian da cdiloben<br />

dairwmunon Tavi, rom maT ar uxmoben. isini ise ganleven<br />

sawuTros, maradiul naTels verc dainaxaven, ver ganicdian<br />

sixaruls WeSmarits; miemgzavrebian „sauflosa bneleTisasa...<br />

sada ara ars naTeli, arca xedvad cxovrebisa kacTasa“ (iob.<br />

10, 22).<br />

vis mimarTavs ufali? yoveldRiuri saqmianobiT daRlil,<br />

dRevandeli dRis sazrunaviT mcxovreb Cveulebriv adamianebs:<br />

glexebsa da muSebs, mwerlebsa da mecnierebs, filosofosebs,<br />

saxelmwifo moRvaweT, bavSvebsa da didebs... piradi,<br />

saojaxo an sazogadoebrivi interesebiT Sepyrobil adamianebs;<br />

uzrunvelTa da damwuxrebulT, unugeSoTa da SeWirvebulT, mdidarTa<br />

da RatakT, – Cven, Cveni RirsebebiTa da naklovanebebiT.<br />

naTeli qristesi sulieri Zalaa, safuZvelia qveynierebisa. Tu<br />

mzis sinaTlis gareSe sicocxle Sewyvetda arsebobas, Tvinier<br />

RvTaebrivi energiisa sicocxle saerTod ar warmoiSoboda.<br />

sicocxle, mizidulobisa Tu sxva kanonebi, romlebic samyaroSi<br />

moqmedeben, gamomsaxvelnia umaRlesi harmoniisa, Sedegia Rv­<br />

Taebrivi gonebisa da Zalisa.<br />

naTeli ese brwyinavda da ibrwyinebs niadag, ganur Cevlad<br />

Cveni damokidebulebisa misadmi. sakiTxavi isaa, ga vxdebiT Cven<br />

114<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.


saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

Tanaziarni am naTlisa, SevicnobT ki mas? SevZlebT gavigoT,<br />

rom „Zჱ RmrTisaჲ movida da momca Cuen gonebaჲ, raჲTa vicodiT<br />

Cuen WeSmariti RmerTi da varT Cuen WeSmaritisa Tana Zisa misisa<br />

iesu qristesa. ese ars WeSmariti RmerTi, cxorebaჲ saukunoჲ“ (1<br />

ioan. 5, 20). mxolod qristes naTels ZaluZs feriscvaleba samyarosi<br />

da Cveni. gixarodeT yovelTa, romelTa mogipovebies<br />

mciredi nawilic ki zeciuri naTlisa, romelnic Semosilni<br />

xarT misi SaravandediT: „Tquen xarT naTelni soflisani...<br />

brwyinevdin naTeli Tqueni winaSe kacTa, raჲTa ixilnen saqmeni<br />

Tquenni keTilni da adidebden mamasa Tquensa zecaTasa“ (maT.<br />

5, 14,16). garna sad veZioT naTeli ese, raTa ganvibanoT misi<br />

sxivebiT? codnaSi, mecnierebaSi, simdidresa Tu gancxromaSi?<br />

magram yovelive es xom aramtkice, warmavali da arasaimedoa.<br />

pasuxi erTaderTia: qristes naTeli TviT mis sxeulSia, RvTaebrivi<br />

logosis sxeulSi – eklesiaSi. es is eklesiaa, romelic<br />

kldesa zeda ars daSenebuli da romelsac bWeni jojoxeTisani<br />

ver sZleven.<br />

macxovarma eklesias mimadla Zala sulisa wmidisa. yovelgvari<br />

arseboba gansazRvrul formas moiTxovs. fo rma<br />

saWiroa qristianis religiuri cxovrebisTvisac da igi po vebs<br />

kidec mas eklesiaSi mravalgvari saxiT gamovleni ls. Cvens<br />

taZrebSi aResruleba saidumloebani: naTlobis, mi roncxebis,<br />

aRsarebis, ziarebis, qorwinebis, avadmyofze sruldeba said­<br />

umlo zeTis kurTxevisa, saidumloa aseve mRvdloba, anu xeldasxma<br />

samRvdelo xarisxSi. am Svidi saidumlos garda, taZarSi<br />

sruldeba sxvadasxva locva: paraklisi janmrTelobisa da<br />

keTildReobisaTvis, panaSvidi da wesis ageba gansvenebulTa<br />

Tvis, wylis, marilis kurTxeva da sxva; yovelive es imitom<br />

115


SegaxseneT, rom qristianma gaigos, ar aris sakmarisi iyo morwmune,<br />

aucilebelia eklesiuroba, rom eklesia saimedo gemia<br />

aboboqrebul zRvaSi.<br />

ai, ukve TiTqmis 2000 welia saqarTvelos eklesia Tavis<br />

istoriul misias asrulebs.<br />

yvela Cveni saxelovani winapari iyo da kvlavac da r Ce ba<br />

wevrad Cveni eklesiisa; eklesia marto Cven, miwa ze mc xovrebni<br />

ki ara varT, eklesiaa, upirveles yovlisa, yo vla dwmida Rv­<br />

TismSobeli mariami, saqarTvelos deda da diasaxlisi, mociqulebi,<br />

winaswarmetyvelebi, Cveni mefeebi da patriarqebi,<br />

yvela adamiani, vinc ki rwmeniTa da siyva ruliT wavida am<br />

qve ynidan; eklesiaa aTasobiT mowame da wmi ndani, didi moR­<br />

vaweni. eseni yvelani CvenTan erTad qmnian erTian eklesias,<br />

romlis Tavic brZandeba macxovari Cveni, ieso qriste. am eklesiis<br />

diadi misiaa TiToeuli pirovnebis ganaxleba, sulieri<br />

feriscvaleba da amaRleba.<br />

taZari adgilia adamianis eklesiuri kurTxevisa, kari b­<br />

Wea maradiulobisa, savanea RvTisa. aqauri madlmosili ga remo<br />

aRazevebs, akeTilSobilebs suls, ganwmeds da ganaTavisuflebs<br />

codvebisgan.<br />

gavixsenoT Tundac istoriuli faqti: mZime gansac d elis<br />

dros, mterTa Semosevebis Jams, wmida Tamar mefes brZolis win<br />

laSqari taZarSi mihyavda; aq meomrebi mefesTan erTad loculobdnen,<br />

ambobdnen aRsarebas, eziarebodnen da mxolod amis<br />

Semdeg ekveTebodnen momxdurs. brZolis damTavrebis mere jari<br />

kvlav eklesiaSi brundeboda da uflis samadlobel locvebs<br />

aRavlenda.<br />

taZari oazisia, sadac Cveni yoveldRiuri cxovrebis<br />

oromtrialiT, RelviTa da amaoebiT daRlili suli Sinagan<br />

116<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.


saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

mSvidobasa da siwynares povebs. imaTac ki, vinc aq 10­15 wuTiT<br />

SemTxveviT Semodis, romelTac araferi ician RvTis, maradiuli<br />

cxovrebisa da ukvdavi sulis Sesaxeb, izidavs uCveulo<br />

garemo, RvTismsaxurebis mSveniereba, saeklesio galoba.<br />

xolo is, vinc didi rwmeniTa da RvTaebrivi siyvaruliTaa<br />

gamTbari, SeigrZnobs gacilebiT siRrmiseulsa da arsebiTs,<br />

vidre ubralo esTetikuri siamovnebaa. am siRrmiseulsa da<br />

arsebiTs gansakuTrebiT dRes, qristes brwyinvale aRdgomis<br />

dResaswaulze veziarebiT.<br />

Cveni mrwamsi, Cveni sarwmunoebis yvela sayrdeni qrist<br />

es aRdgomis, sicocxlis mier sikvdilis Zlevis faqtzea<br />

da fuZnebuli. da „ukueTu qriste ara aRdgomil ars, amao ars<br />

sa rwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 17), – wers mociquli pavle.<br />

ma cxovris macxovnebeli tanjvisa da sikvdilis azri aRdgomam<br />

sa cnaur­yo. mxolod aRdgomis Semdeg daiwyo ka cobriobam<br />

qristes sxeulSi – eklesiaSi gaerTianeba. es mZ ime da xangr­<br />

Zlivi procesia da igi dResac grZeldeba. o, rogor nela<br />

aR wevs adamianebSi mTeli samyarosa da cxov rebis ganaxlebis<br />

mo mwodebeli suli siyvarulisa da urTierTndobisa.<br />

„mSvidoba Tqvenda!“ – es iyo aRdgomili macxovris pirveli<br />

sityvebi; rom Seicno arsi da siRrme qristes aRdgomisa<br />

da Senc gaxde Tanamoziare am diadi zeimisa, yovlismomcveli<br />

mSvidobaa saWiro. mSvidoba RmerTTan, moyvasTan, TviT Sens<br />

TavTan. uflis mier boZebuli mSvidoba ki ar unda ganvagdoT,<br />

unda miviRoT da gavxdeT monawile am RvTaebrivi niWis CvenSi<br />

ganxorcielebisa. ra gasakviria, rom TaobaTa manZilze mowinave<br />

adamianebi usazRvro energias xarjavdnen, raTa msoflioSi<br />

mSvidobis dacvis saqmeSi CaerToT zneobrivi Zala mTeli<br />

kacobriobisa. mSvidoba yvelasaTvis uZvirfasesi ganZia, magram<br />

117


ar unda dagvaviwydes, rom arsebobs boroti nebac. rodesac<br />

igi zeimobs, xalxs Tavs omis saSineleba atydeba da adamianebi<br />

sisxlisa da cremlis morevSi inTqmebian. ase iyo yovelTvis,<br />

magram momavalSi ase aRar iqneba. Tanamedrove iaraRis pirobebSi<br />

gacilebiT ufro saSineli da gamousworebeli mdgomareoba<br />

Seiqmneba. amitomac TiToeulma adamianma unda Seignos,<br />

rom ukve ganvlilia is periodi, roca esa Tu is sakiTxi Zalis<br />

poziciidan wydeboda, rom dRes kacobrioba didi gansacdelis<br />

winaSe dgas, tyvea atomuri energiisa, risganac aucileblad<br />

unda gaTavisufldes; da gvwams, ufali dagvexmareba.<br />

aRdgomili qriste gvaZlevs yovelives, raჲc cxovrebisa<br />

da bednierebisTvisaa aucilebeli. upirvelesad igi gvaniWebs<br />

su lsa da niWs siyvarulisas, raTa SevumsubuqoT tvirTmZime da<br />

ma Svral kacobriobas gza mimavali „axal Ta caTa da axalsa qu­<br />

eyanasa... romelsa Sina simarTle dam kჳ drebul ars“ (2 petr.<br />

3, 13).<br />

sayvarelno sulierno Svilno Cemno!<br />

guliTadad gilocavT qristes aRdgomas, gisurvebT, rom<br />

paseqis brwyinvale sxivebma SemoanaTon TiToeuli Tq venganis<br />

binaSi, gaaTbon Tqveni suli, daivanon gulSi da aRavson igi<br />

rwmeniT, sasoebiTa da siyvaruliT. sadac brZandeba ufali, mun<br />

sixaruli da naTeli hgies; sada ars siyvaruli – mun erToba<br />

da miteveba.<br />

yvelas maradiul sixaruls gisurvebT.<br />

118<br />

qristes aRdgoma<br />

Tbilisi, 1983 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1983 w.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!


saSobao epistole<br />

1984 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis RvTivkurTxeul<br />

sulier Svilebs, RvTismSoblis wilxvdomil saqarTvelos<br />

mkvidrT da ucxoeTSi mcxovreb TanamemamuleT<br />

„nu hkurneb borotsa borotiTa“<br />

(wmida basili didi).<br />

aqarTvelos uZvelesi samociqulo eklesiis sayvare­<br />

ს<br />

lno Svilno, iverno, „madli Tquen Tana da mSჳdobaჲ<br />

ga nmravldin!“ (1 petr. 1, 2). RvTis wyalobiT kvlav vegebebiT<br />

sasixarulo da sazeimo dRes – qristes Sobis dResaswauls.<br />

beTlemi... ra saocrad axlobeli da Zvirfasia es sityva<br />

yoveli qristianisTvis. idumali Ramis siCumeSi swor ed aqedan<br />

119


moefina msoflios angelozTa galoba: „didebaჲ ma RalTa Sina<br />

RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa So ris saTnoebaჲ“<br />

(luk. 2, 14).<br />

120<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

mTeli samyaro, kacobrioba mouTmenlad eloda mac xov­<br />

ris movlinebas dedamiwaze; bolos aRsrulda imedi xalxTa da<br />

yovelTa moiRes Svilebaჲ „zeciuri mamisagan“ (gal. 4, 5) – iSva<br />

qriste, ganaxlda imedi, aRorZinda siyvaruli. uflis ganxorcielebiT<br />

aRdga ara marto pirvandeli kavSiri RmerTsa<br />

da adamians Soris, aramed umaRlesi erToba Semoqmedsa da<br />

yovelive qmnuls Soris.<br />

suli qristianisa, anu suli yoveli adamianisa, romelmac<br />

irwmuna qristes Soba da miiRo saidumlo naTlisRebisa,<br />

savanea mama RmerTisa, Zisa da sulisa wmidisa. TviT macxovari<br />

brZanebs: „ukueTu visme uyuarde me, sityuani Cemni daima rxnes,<br />

da mamamanca Cemman Seiyuaros igi, da movideT misa da mis Tana<br />

davadgreT“ (ioan. 14, 23).<br />

uflis gankacebis wyalobiT gardaiqmna pirovneba, Se ­<br />

i cvala misi zne­Cveulebebi. iesos madliT gamoxsnilma ad a­<br />

mianma sul sxvanairad daiwyo samyaros aRqma. Tu Zveli aR­<br />

TqmiT daSvebuli iyo „Tvali Tvalisa wil da kbili kbilisa<br />

wil“ (gam. 21, 24), qristianuli samyaros safuZvlad iqca siyvaruli,<br />

Zmoba da xalxTa Soris megobroba ganurCevelad<br />

er ovnebisa, enisa, rasisa. TviT ufali ase ganmartavs qveynad<br />

Ta visi movlinebis mizans: „esreT Seiyuara RmerTman sofeli<br />

ese, viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas, raჲTa yovelsa<br />

romelsa hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes<br />

cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan. 3, 16). gonebisaTvis miuwvdomeli am<br />

msxverplis wyalobiT ganqarda zRude RmerTsa da kacs Soris,


saSobao epistole, 1984 w.<br />

adamians kvlav ganeRo samoTxis kari, gamoCnda gza maradiuli<br />

cxovrebisaken.<br />

saxarebidan viciT, aRmosavlelma mogvebma beTlemSi<br />

Sobil macxovars Tayvaniscemis niSnad miarTves oqro, gundruki<br />

da muri. Cven raRas SevTavazebT axlad Sobil qristes?<br />

erT saSobao locvaSi weria: miuZRveniT mas rwmena nacvlad<br />

oqroisa, siyvaruli keTilsurnelovani nelsacxeblis ma gier<br />

da saqmeni keTilni sakmevlisa wil, anu miarTviT mas cxovreba<br />

Tqveni.<br />

qristianuli cxovreba gulisxmobs yofnas RmerTSi,<br />

zrunvas moyvasisaTvis; esaa gza jvarismtvirTvelisa, gansacdeliT<br />

savse cxovrebis zRvaSi curvaa igi. wmida grigol Rv­<br />

Tismetyveli gvaswavlis: „ukeTu navi Seni jereT ara dabmul<br />

iyos napirsa zRvisasa, nu moiwoneb Tavsa mgzavrobisa keTilad<br />

da mTavrebiTa; rameTu arian mravalni, romelni dainTqnes<br />

winaSe navsayudelsa“ (gr. RvTismetyv. Sromebi, t. II, gv. 228).<br />

cxovreba unda aRviqvaT ise, rogoric is sinamdvileSia,<br />

unda davinaxoT da gavarCioT, ra aris keTili, ra – boroti<br />

da amis mixedviT avirCioT Cveni gza. cxadia, Tu erT gzaze<br />

davdgebiT, meores uarvyofT da „...vai maTda, romelni ityჳan<br />

borotsa keTilad“ (es. 5, 20).<br />

borotisadmi winaaRdgoma WeSmarit qristians avaldebulebs<br />

uyvardes qveyana, uyvardes adamiani, buneba... misi moqmedeba<br />

unda efuZnebodes TiToeuli pirovnebis pativiscemisa<br />

da misTvis gulSematkivrobis gancdas, Sinagan moTxovnilebas,<br />

mxarSi amoudges gaWirvebuls. gana aris raime imaze sasiamovno,<br />

SeZlo, riTime daexmaro gansacdelSi myofs?!<br />

siyvaruli netarebaa, siZulvili – tanjva. siyvaruls<br />

121


adamianisa RmerTTan mivyavarT. „moyvasi ars mizezi viTarca<br />

cxovnebisa, egreTca warwymedisa sulisa Cuenisa. ukeTu SeiZino<br />

Zmai, hpoveb ufalsa, da Seiyuare igi esreT: viTarmed ara ganurisxde<br />

da avsa missa nu moixseneb, iyav mSvidobis myofel,<br />

dauTme, ukeTu ese SesaZlebel iyos, ganeride sityvis migebasa<br />

da davasa“, – wers Rirsi mama anton didi (Sr. 5. gv. 88); xolo<br />

brZeni solomoni gvaswavlis: „romelman yos keTilisaTvis<br />

boroti, ara moakldes saxlsa missa Zჳri“ (igav. 17, 13).<br />

erT­erTi didi madli, romelic aucilebelia TiToeuli<br />

CvenganisaTvis, aris mSvidoba, am sityvis farTo gagebiT: mSvidoba<br />

RmerTTan, mSvidoba moyvasTan, mSvidoba bunebasTan, mSvidoba<br />

sakuTar TavTan – ai, is pirobebi, romlebic aucilebelia<br />

adamianis normaluri fizikuri da sulieri ganviTarebisaTvis.<br />

rogorc gazafxulis mzis macocxlebeli sxivebi aRviZebs miZinebul<br />

bunebas, aseve mSvidobac xels uwyobs gamovlindes RvTis<br />

mier adamianisaTvis miniWebuli SemoqmedebiTi energia.<br />

pirvelmamis, adamis saxiT kacma dakarga mSvidoba RmerTTan.<br />

mSvidoba moyvasTan daarRvia adamis Ze kaenma, Tanamedrove<br />

adamiani ki moswyda bunebas; yovelive amis Sedegad<br />

davkargeT Sinagani mSvidoba; cnobili qarTveli mwerali da<br />

sazogado moRvawe sulxan­saba orbeliani ambobs: „sada ara ars<br />

amboxebaჲ, brZola da tacebaჲ, mun ars mSvidobaჲ“.<br />

mSvidobisadmi mowodeba gansakuTrebuli ZaliT gaisma<br />

qristianobaSi. angelosTa galoba – „didebaჲ maRalTa Sina<br />

RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da kacTa Soris sa T noebaჲ“<br />

– macxovris Sobisas rom moefina qveyanas, RvTis mcnebad iqca<br />

yoveli qristianisTvis.<br />

„raჲ umjobes ars sulTa CvenTaTvis, anu umetes keTil<br />

122<br />

saSobao epistole, 1984 w.


saSobao epistole, 1984 w.<br />

ama Jamad? ese igi ars, romeli metobs yovelTa swavlaTa da<br />

romlisganca momdinareobs sargebeli ufroჲsi yovlisa,<br />

– mSvidobisaTჳs vityჳ. xolo ufroჲsi yovelTa samwuxaro<br />

da SemaWirvebel ars ganwvalebaჲ anu mterobaჲ“, – wers wmida<br />

grigol RvTismetyveli (Sr. 3, 1844, gv. 135). „romelni eZieben<br />

sawuTrosa Sina sitkboebasa, mSvidobiani yofis ukeTess veraras<br />

poveben. yoveli, raica saxelidebis sikeTed da mSvenierad,<br />

WeSmaritad keTil ars, ukeTu Tanaziar ars igi mSvidobasa“, –<br />

vkiTxulobT wmida grigol noselTan.<br />

bibliaSi TiTqmis orasjer meordeba mowodeba RvTisa<br />

imis Taobaze, rom veswrafodeT xalxTa Soris mSvidob ian urT­<br />

ierTobas, gviyvardes mSvidoba, veltvodeT mas. „mS ჳdobaman<br />

RmrTisaman, romeli hmats yovelTa gonebaTa, Se z Rudenin<br />

gulni Tquenni da gonebani Tquenni qriste iesuჲs mier... Zmano,<br />

raodeni ars WeSmarit, raodeni patiosan, ra o deni marTal,<br />

raodeni wmida, raodeni sayuarel, raodeni saqebel, raodeni<br />

saTno da raodeni qebul, mas zraxevdiT“, – gvaswavlis pavle<br />

mociquli (filip. 4, 7­8). ase cxovroben namdvili qristianebi<br />

da, rogorc keTil saqmeTa jildos, uflisagan suliwmidis<br />

did madls iReben. „xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli,<br />

sixaruli, mSჳdobaჲ, sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ,<br />

sarwmunoebaჲ, myud ro ebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 22­23).<br />

wmida basili didi wers: „romeli eZiebs mSvidobasa, igi eZiebs<br />

qristesa, rameTu Tavadi igi ars mSvidobai Cueni“.<br />

qadageba mSvidobisa, msaxureba mSvidobisaTvis qristianuli<br />

eklesiis umTavresi amocanaa. gansakuTrebiT es iTqmis<br />

dRevandel dReze, rodesac ase swrafi cvlilebebi xdeba Cvens<br />

planetaze, gamZafrebulia saerTaSoriso mdgomareoba, gve­<br />

123


muqreba TermobirTvuli omis saSiSroeba.<br />

124<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

zogierTi fiqrobs, rom birTvuli katastrofa da, aqedan<br />

gamomdinare, dedamiwaze sicocxlis mospobis safrTxe Sedegia<br />

mecnierebisa da teqnikis swrafi ganviTarebisa, mecnierulteqnikuri<br />

revoluciisa. es mcdari gansjaa. sinamdvileSi mecnierebam<br />

da teqnikam axali gzebi da saSualebebi gamoavlina<br />

adamianis ganviTarebisaTvis. mTeli ubedureba isaa, rom am<br />

mecnierul miRwevebs kacobrioba sulierad da moralurad<br />

moumzadebeli Sexvda da sikeTis nacvlad igi zogierTma borotebis<br />

saTaved aqcia.<br />

dRes yovelmxriv unda vecadoT SevinarCunoT adamianTa,<br />

xalxebsa da saxelmwifoTa Soris mSvidoba da gavufrTxildeT<br />

mas, rogorc RvTisgan boZebul udides madls, rogorc Cveni<br />

yofis yvelaze aucilebel pirobas.<br />

Cveni qveynis religiur gaerTianebaTa da eklesiaTa me­<br />

Taurebis 1983 wlis 27 noembris gancxadebaSi naTqvamia:<br />

„birTvuli omi migvaCnia umZimes danaSaulad umaRlesi<br />

Zalis, Semoqmedisa da TviT kacobriobis winaSe.<br />

pirovneba uflisagan mowodebulia icxovros mTeli sisavsiT,<br />

ganamravlos sulieri Rirebulebani, srulyos Tavisi<br />

yofis materialuri mxare, daamyaros keTili urTierToba sxva<br />

adamianebTan da xalxebTan samarTlianobis, WeSmaritebisa da<br />

siyvarulis safuZvelze“.<br />

qristianoba siyvarulis religiaa; ai, ras amboben wmida<br />

mamebi: „yoveli, romelsa uyuardes, RmrTisagan Sobil ars“ (1<br />

ioan. 4, 7); „siyuaruli niSnavs yofnas erT sulad, xolo siyuaruli<br />

uflisa, amasTan erTad gzai ars ganRmrTobisa“ (wmida<br />

grigol RvTismetyveli, t. II. gv. 312).<br />

WeSmaritad siyvarulia erTaderTi gza, romelsac Rm


erTTan mivyavarT: moviyvan magaliTs IV s­is kapadokieli wmida<br />

mamis – basili didis cxovrebidan, rogorc nimuSs qr istianuli<br />

siyvarulisa da moyvasisaTvis zrunvisa.<br />

kesaria­kapadokiis mTavarepiskoposma basili didma erT<br />

dRes gadawyvita, stumreboda Tavisi eparqiis mRvdels. didi<br />

sixaruliT Sexvdnen meufes mRvdeli anastasi da misi meuRle<br />

Teognia. rogor cxovrobo? – hkiTxa basili didma. – codvili<br />

varo, – miugo mRvdelma, – ori uReli xari myavs. erT uRels me<br />

vamuSaveb, meores daqiravebuli kaci. Semosavlis nawils Rarib­<br />

RatakT da mwirebs vurigeb, nawiliT ki gadasaxads vistumreb.<br />

Cemi meuRlec mexmareba, gvemsaxureba me da glaxakT.<br />

– miTxar, ra sikeTe giqmnia?<br />

– araferi, – iyo pasuxi.<br />

maSin wmida basili erT­erTi oTaxis daketil karT an<br />

ga Cerda da misi gaReba moiTxova. mRvdeli Seecada, ga da­<br />

efiqrebina meufisaTvis iq Sesvla, arwmunebda, mand sa meurneo<br />

nivTebis garda araferiao. – me swored am nivTebis sanaxavad<br />

mo vedi, – Tqva wmindanma.<br />

gaxsnes kari. maT Tvalwin mZime suraTi gadaiSala: sa re<br />

celze iwva keTrovani, romelsac nafleTebad ekida xorci.<br />

igi sadRac quCaSi epovaT anastasisa da Teognias, saxlSi wamoeyvanaT<br />

da uvlidnen (saerTod Cvevad hqondaT, sxvaTaTvis dafarulad<br />

epatronaT mZime avadmyofebisaTvis).<br />

rad mimalavdi am saunjeso, – hkiTxa mTavarepiskoposma.<br />

– es kaci nerviulia, – upasuxa mRvdelma, – ar mindoda<br />

me Cvenebina, vSiSobdi, daufiqrebeli sityviT ar Seuracxeyo<br />

Tqveni siwmide.<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

mRvdelmTavarma sTxova anastasis, neba daerTo, erT<br />

Ra mes mainc momsaxureboda keTrovans, raTa masac hqonoda wi­<br />

125


li im did jildoSi, rasac mRvdeli da misi ojaxi uflisag an<br />

miiRebdnen. da darCa im Rames basili didi, locvaSi da a Tenda,<br />

diliT ki ukve gankurnebul avadmyofTan erTad ga movida<br />

oTaxidan.<br />

126<br />

ai, rogor unda gvwamdes, rogor unda vemsaxuroT mo y­<br />

vass. „srulyofili siyvaruli erTnairad hyvarobs yo v e lTa:<br />

keTilT – viTarca megobarTa, ukeTurT – viTarca mte rTa, ro m­<br />

elTac swyalobs, momTmine da mSvidia Seuracxyof a sa maTsa zeda<br />

da borotiTa ara miagebs. xolo ganicdis da itanjeba maTTvis<br />

da Tu mizezi raime mieces, hyofs maT ma x loblad Tuisa“ (maqsime<br />

aRmsarebeli).<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

erTxel ioane kibisaRmwerelTan mividnen glexebi da<br />

daiwyes Civili, Zneliao sulis cxoneba, ojaxuri da yo fiTi<br />

sazrunavi bevri gvaqvso – imarTlebdnen Tavs. wmida moRvawem<br />

miugo: „raodenca SesZlebT keTil saqmeTa qmnas, qme niT, nu<br />

ityviT Zvirsa Zmisasa, nu iparavT, nu cruobT, nu gandiddebiT, nu<br />

g ZulT vinme, saeklesio RvTismsaxurebas nu moswydebiT, ganiki­<br />

TxeT glaxaki, nu vis acdunebT, daiceviT siwmide ojaxisa... da<br />

Tu yovelsa amas eseviTar hyofT, ara So rsa xarT sasufevelsa<br />

caTasa“ (ioane kibisaRmwereli, kibe, 1851, gv. 11).<br />

qristes SobiT TviT RvTaebrivi siyvaruli gardamoxda<br />

zeciT da aRiRo codvani soflisani, raTa Seemsubuqebina CvenT­<br />

vis tvirTi im gzaze, romelsac RmerTTan da adamianTan mivya­<br />

varT. beTlemSi im sakvirvel Rames aRsrulda RvTis sityvebi:<br />

„me var romeli viqm mSჳdobasa“ (es. 45, 7).<br />

hyofdiT urTierTas mSvidobasa! – mowafeebisadmi mimarTuli<br />

am sityvebiT macxovarma adamianur urTierTobaTa<br />

daurRveveli kanoni dagviwesa. amiskenve mogviwodebs pavle<br />

mociquli: „mSჳdobaჲ igi RmrTisaჲ ganmtkicenin gulTa Sina


TquenTa, romlisa mimarTca – igi Cinebul xarT“ (kol. 3, 15).<br />

ganwmendil gulze dafuZnebuli mSvidoba dauSreteli<br />

wyaro da Zalaa adamianis miaxloebisaTvis RmerTTan da<br />

mo yvasTan, ris Sedegadac TiToeuli Cvenganis Sinagani mSvid<br />

oba sakacobrio mSvidobad iqceva. wmida esaiam xalxTa Soris<br />

yovlismomcveli mSvidobisa da erTobis Sesaxeb iwi na­<br />

swarmetyvela, rom dadgeba is RvTivkurTxeuli dro, roca<br />

adamianebi „dasWrian maxvilebsa maTsa saxnisad, da laxvrebsa<br />

ma Tsa namglad; da ara aRiRos naTesavman naTesavsa zeda maxvi­<br />

li, da arRa iswavebdnen mermed brZolasa“ (es. 2, 4).<br />

SekavSirebisa da urTierTgagebisaken mogviwodebs uf ali<br />

da mwams, aseTi dRe dadgeba, rameTu TviT Tavadi igi br Zanebs:<br />

„ჴmisa Cemisaჲ isminon da iyvnen erT samwyso da erT mwyems“<br />

(ioan. 10, 16).<br />

sayvarelno Svilno Cemno! gilocavT qristeSobis di ad<br />

dResaswauls. dae, beTlemSi Sobilma macxovarma mogvm a dlos<br />

nanatri mSvidoba da Tavisi RvTaebrivi siyvaruliT gagviTbos<br />

gaciebuli gulebi. dae, iyos es axali weli mSvidobiani da<br />

RvTivkurTxeuli TiToeuli CvenganisaTvis, Cveni qveynisa da<br />

msofliosaTvis!<br />

„esevd ufalsa da yav sitkboebaჲ, daemkჳdre queyanasa<br />

da daemwyso simdidresa zeda missa. iSuebd uflisa mimarT da<br />

man mogces Sen Txovaჲ gulisa Senisaჲ“ (fsalm. 36, 3­4). da „iyavn<br />

Tq uen Tana madli, wyalobaჲ da mSჳdobaჲ RmrTisa mier mamisa<br />

da uflisa mier iesu qristesa Zisa misisa WeSmaritebiT da siyuaruliT“<br />

(2 ioan. 1, 3), amin!<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1984 w.<br />

saSobao epistole, 1984 w.<br />

127


ქ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1984 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis<br />

RvTivkurTxeul sulier Svilebs:<br />

„bneli warvals da naTeli igi WeSmariti<br />

awve Cans“ (1 ioan. 2, 8).<br />

ristes mier sayvarelno yovladsamRvdelono mRvde­<br />

lmTavarno, patiosanno moZRvarno da diakonno, Ri­<br />

r sno ber­monazonno, saqarTvelos eklesiis RvTis saTno<br />

Sv i lno, mkvidrno RvTismSoblis wilxvedrili kurTxeuli<br />

saqarTveloჲsa da ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno, mS­<br />

vidoba, sixaruli da siyvaruli Tanamaval geyavn Tqven aw da<br />

ma radis!<br />

129


130<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

taZrebis zarebis guguni msoflios auwyebs yvelaze diad<br />

dResaswauls – qristes aRdgomas. dRes zeimobs eklesia, sixaruls<br />

dausadgurebia yoveli qristianis gulSi am zemiwieri<br />

sixaruliT aRvsili siyvaruliT gilocavT:<br />

qriste aRdga!<br />

sixaruls xSirad win uswrebs didi mwuxareba. ase iyo mociqulebis<br />

drosac. momxdarma isini suliT xorcamde SeZra. sul<br />

sxvas elodnen, movlenebi ki sxvagvarad warimarTa. maTi imedi<br />

da nugeSi Seuracxyves da jvars acves. adamianuri zizRisa da si­<br />

Zulvilis qariSxalma gadauara ierusalims; Semdeg ki iq, sadac<br />

gaafTrebuli brbo boboqrobda, Semzaravi siCume Camovarda;<br />

dacarielda Txemis adgili, mxolod iesos maxlobelniRa<br />

trialebdnen jvris Soriaxlos. daikarga rwmena, ganqarda<br />

imedi, darCa tanjva­wvaleba da sevda; da kidev siyvaruli,<br />

jereT dauSreteli. SiSsa da sasowarkveTas moucavs mociqulni.<br />

unugeSod darCenilni ar apireben macxovris brZanebisamebr<br />

galileaSi gamgzavrebas, radganac ar moelian Sexvedras iq<br />

masTan, vinc maT Tvalwin jvars ecva, ivno da daefla.<br />

o, ra susti da mcired morwmunea adamiani!<br />

mowafeebma mswrafl daiviwyes TavianTi moZRvris dari<br />

gebani, daiviwyes is saswaulni, romelTa momswrenic Tavad<br />

iyvnen. mwuxareba da gulgatexiloba daeufla maT... „da aha<br />

Zr vaჲ iyo didi“ da gardamoxda zeciT sxivmosili angelozi<br />

uflisa, „xolo iyo xilvaჲ misi, viTarca elvaჲ, da samoseli<br />

misi spetak, viTarca Tovli“ (maT. 28, 2­3). da iqmnes igini mowmeni<br />

saxilvelisa gansakrTomelisa:


qriste aRdga!<br />

aRorZinda rwmena mociqulTa, ganaxlda imedi.<br />

ra saocari da uCveulo Zalisaa es sityvebi, ase xSirad<br />

rom warmovTqvamT am dReebSi:<br />

qriste aRdga!<br />

qristes aRdgomis mniSvneloba am movlenis sidiadesa<br />

da gansakuTrebulobaSia. igia saswauli saswaulTa Soris,<br />

romelic ki odesme uxilavs an smenia kacobriobas; igia qvaku­<br />

Txedi qristianobisa, rameTu „ukueTu qriste ara aRdgomil<br />

ars, amao ars sarwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 17).<br />

„dideba moTminebasa Sensa, ufalo ieso!“<br />

zatikis am brwyinvale dReebSi Cven winaSe kvlav mTeli<br />

simZafriT dgeba rTuli, zogierTisTvis gadauWreli kiTxvebi,<br />

dasabamidan rom aRelvebda adamis Zes: vin varT, saidan<br />

movediT, risTvis varT mowodebulni da saiT mivemarTebiT.<br />

„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi, anu Ze kacisaჲ, ra me Tu<br />

moxedav mas?“ – mimarTavs daviT winaswarmetyveli Se mo qmeds<br />

(fsalm. 8, 5).<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

egeb Cven bunebis mxolod SemTxveviTi gamovlineba ni<br />

varT, anda evoluciis garkveuli etapis Sedegi da sxva araferi?<br />

adamiani jer kidev uZveles dros mixvda, rom misTvis<br />

mTavari iyo sakuTari Tavis Secnoba. am gziT mavalma Tavis sulSi<br />

aRmoaCina gaoreba, urTierTdapirispireba: ixila xati<br />

RvTisa da zne cxovelisa, ixila sidiade da simdable Tvisi,<br />

131


sikeTe da boroteba, siyvaruli da siZulvili, igrZno msxver­<br />

plis gaRebis didi unari da mis gverdiT ulmobloba da usaz­<br />

Rvro egoizmi... iqneb amitomac iyo, rom Zvelma egviptelebma<br />

sfinqsi kacis TaviTa da cxovelis taniT gamosaxes.<br />

adamiani msoflios erT­erTi yvelaze didi saocrebaa.<br />

saocaria igi ara marto rogorc socialuri arseba, ara rogo<br />

rc nawili bunebisa, aramed – rogorc pirovneba, su lieri<br />

pirovneba. pirovneba ar niSnavs bunebas anda mis na wils; adami­<br />

ani pirovnebaa ara bunebiT, aramed – suliT. ga remos grZnobadi<br />

aRqma misi arsis, misi yofis erTi mxarea. amitomac ar aris<br />

swori adamianis Seswavlis mcdeloba mxo lod somaturi an­<br />

Tropologiis, biologiis anda sazogadoebis ganviTarebis<br />

zogadi kanonebis mixedviT. kaci, upirveles yovlisa, xatia<br />

RvTisa.<br />

ai, rogor ganixilavs wmida grigol noseli sampirovani<br />

RmerTis bunebis adamianSi ganxorcielebul saidumlos:<br />

„adami, qmnileba pirveli da ara Sobili, ars saxe dausabamoisa<br />

mama RmerTisa, yovlisa mpyrobelisa da yovlisa mizezisa; Ze<br />

adamisa Sobili – msgavsi ars Zisa da RvTisa sityvisa Sobilisa,<br />

da eva, gamosuli adamisagan (garna araSobili misgan), ars saxe<br />

sulisa wmidisa“ (arqimandriti kipriane, wmida grigol palamas<br />

anTropologia, gv. 157).<br />

„CauRrmavdi Tavsa, STaixede sulsa Sensa, viTa sarkesa<br />

Sina; da odes keTilad ganarCev iq yovelsa, Seicnob, rom xati<br />

da msgavsi xar RvTisa. da viTarca ver ixilav da ver upovi<br />

sa xelsa ukvdavsa arssa Senisa sulisasa, egreT miuwvdomel,<br />

Seucnobel da ukvdav ars RmerTi Seni“, – vkiTxulobT iqve (gv.<br />

159).<br />

132<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.


saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

sxva adgilas wmida grigol noseli wers: adamianma<br />

daikava saSualo adgili RmerTsa da mis mdabal qmnilebaTa<br />

Soris, amitomacaa igi gaorebuli: naTeli gonebiT RvTaebriv<br />

mSvenierebas gvagonebs, mgznebare vnebebiT ki – cxovels; amiT<br />

aixsneba is Sinagani konfliqti da dapirispireba, riskenac<br />

saerTod midrekilia igi.<br />

ase rom, xateba RvTisa TiToeul pirovnebaSia, rogorc<br />

Camoyalibebul kanonTa wesi. igi warmoadgens misi yofis<br />

aucilebel pirobas, romlis saSualebiTac unda ganxorcieldes<br />

msgavseba uflisa. swored es aris adamianis cxovrebis<br />

mizani.<br />

xSirad svamen kiTxvas: ratom Seqmnao gamCenma kaci mxolod<br />

xatad Tvisa? ukeTu igi iqneboda srulyofili arseba,<br />

ukeTu msgavseba misi Seesatyviseboda xatebas misas, igi iqneboda<br />

RmerTi. es gza ki adamians gasavleli aqvs. misi TviTsrulyofisa<br />

da RvTismimsgavsebis procesSi monawileoba unda miiRos<br />

rogorc RvTaebrivma, ise kacobrivma sawyisma, rasac Cven ori<br />

sawyisis sinergias vuwodebT. mxolod am SemTxvevaSi vlindeba<br />

CvenSi Tavisufali neba.<br />

„ra gsurs, sulo Cemo? – ekiTxeba Tavis Tavs wmida grigol<br />

RvTismetyveli, – ra aris mokvdavTa mier dafasebuli<br />

sikeTeTagan SenTvis met­naklebad Rirebuli? iTxove raime<br />

didebuli da miiReb mas... gnebavs Tundac qvani patiosanni,<br />

velni mSuenierni da keTilni, simravle faraTa, xarTa da<br />

aqlemTa?.. iqneb taxtsa da mbrZaneblobas mieltvi an xanmokle<br />

didebas, radganac xvalve dagamdableben, gyofen morCilad<br />

maSin, rodesac gandidebis gzas Seudgeba vinme sxva kaci, Tundac<br />

Seni yma, cota xnis winaT ubadruki msaxuri Seni... egeb gsurs,<br />

133


sulo, WeSmaritebis saxeliT kanonebiT vaWroba (anu maTi usamarTlo<br />

ganmarteba)?.. nuTu gonierisa kacisaTvis aqvs mniSvneloba<br />

da fasi mas, romeli Jamad ars da Jamad ganqardebis,<br />

mas, rac msaxurebs borotTaca, da veras argebs mimavalsa ima<br />

so flad“ (wmida grigol RvTismetyveli, 1, gv. 223­224). ai,<br />

Sedegic miwieri bednierebisa:<br />

Sina.<br />

qra.<br />

134<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

„– sad­ra veZio didebuli sityvebi Cemi? – ganibnia haersa<br />

– xolo ieri da feri Cemi siWabukisa? – ukvalod ga­<br />

– garna dideba? – iqmna arara.<br />

– simtkice Cemis sxeulisa sad daikarga? – Semusra Wirma.<br />

– adgil­mamuli da simdidre vis xelSi aris? – romelnime<br />

miiTvala ufalman, sxvani borot kacTa daisakuTres“ (wmida<br />

grigol RvTismetyveli, 1, gv. 79).<br />

cxovreba qristianisa jvarismtvirTvelobaa. igi yofnaa<br />

TviT qristeSi, siyvarulia moyvasis bednierebisaTvis msxverplad<br />

gaRebuli, gacxadebaa sulisa da Zalisa, – rogorc<br />

br Zanebs mociquli pavle (1 kor. 2, 4). mTavaria, adamiani ar<br />

Se eWidos im simZimes, misTvis rom ar aris gankuTvnili; mTavaria,<br />

man miagnos Tavis jvars, raTa akurTxos igi ufalman da<br />

iyos uReli misi tkbil da tvirTi misi subuq.<br />

rom viyoT WeSmariti msaxurni qristesi, unda gvesmodes<br />

jv ris Rrma azri da didi Zala. JamnSi vkiTxulobT:<br />

„uZlevelo, axovano, saRmrTo Zlierebao patiosnisa<br />

da cxovelmyofelisa jvarisao, gareSemicev da damifare codvili<br />

ese“.<br />

Tu Sen SeZleb am sityvebis guliT miRebasa da maTi didi


saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

mniSvnelobis Secnobas, veravin da veraferi ver dagamarcxebs,<br />

da sicocxlis bolos Senc SegeZleba Tqva: „qristes Tana juarcumul<br />

var. xolo cxovel arRara me var, aramed cxovel ars<br />

Cem Tana qriste“ (gal. 2, 19­20).<br />

jvari Cveni Zalaa ganwmedis gzaze. igia uRonoTa Rone,<br />

sustTa simtkice da Zliereba, uZlurTa da sneulTa mkurnali,<br />

cxovelmyofeli, dauSreteli wyaro, fari da maxvili xiluli<br />

da uxilavi boroti Zalis winaaRmdeg.<br />

Tu ver SevZlebT Cveni jvris tarebas, Tu ver aRvudgebiT<br />

win Cvens codvebs, ver davZlevT pativmoyvareobas, sakuTari<br />

Tavis siyvaruls... da tvirTiT damZimebulni davecemiT, sulisa<br />

gansamtkiceblad unda mivapyroT mzera patiosansa jvarsa missa,<br />

romelic Cvenisa cxovnebisaTvis gardamoxda zeciT, ewama CvenTvis...<br />

da aucileblad vigrZnobT mis daxmarebas.<br />

sxvanairad rom vTqvaT, isini, vinc qristes moZRvrebas<br />

miiReben, movaleni arian icxovron ise, rom gaagrZelon<br />

saqmeni kacobriobisaTvis Sewiruli uflisa; ukeTu gsurT iyoT<br />

WeSmariti morwmuneni, Rrmad daukvirdiT am sityvebs: „romelsa<br />

unebs Semdgomad Cemsa moslvaჲ, uvar­yavn Tavi Tჳsi, da aRiRen<br />

juari Tჳsi da Semomidegin me“ (mark. 8, 34).<br />

Tavis uaryofa niSnavs gaTavisuflebas miwieri miswrafebebisagan,<br />

viwro egoizmisa da ampartavnebisagan (roca<br />

pirovneba qedmaRlurad uyurebs da mxolod imis mixedviT<br />

afasebs adamianebs, Tu vis ra sikeTis motana SeuZlia misTvis),<br />

Tavis uaryofa niSnavs msaxurebas moyvasisaTvis.<br />

magaliTisaTvis davasaxelebdi Rvawlsa da Sromas qarTvelTa<br />

mefis Tamarisa, romlis gamefebis 800 wlisTavs<br />

wels zeimiT aRniSnavs Cveni eklesia da xalxi. igia saxe Cve ni<br />

135


erisadmi Sewiruli moRvawisa da didi jvarismtvirTve lisa.<br />

136<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

sulTanma ruqnadinma gadawyvita daerbia gaZlierebuli<br />

saqarTvelo da aRegava igi pirisagan miwisa. man mefe Tamars<br />

aseTi Sinaarsis werili gaugzavna:<br />

„...aw warmomivlenia yoveli mxedroba Cemi, raTa aR v­<br />

xoco yoveli mamakaci maga qveynisa, da cocxali igi oden darC­<br />

es, romeli wina momegebos, Tayuanisces CarTsa Cemsa; sasoeba<br />

igi Tqueni juari winaSe Cemsa dalewos da mohamedi aRiaros“<br />

(leonti mroveli, istoriani da azmani SaravandedTani, qar­<br />

Tlis cxovreba, II, gv. 93, Tb., 1959).<br />

xolo dedofalman aseTi pasuxi SeuTvala:<br />

„Zalsa RmrTisa yovlisa mpyrobelisasa mindobilman,<br />

maradis qalwulisa mariamisa sasoebiT mosavman da patiosanisa<br />

juarisa mvedrebelman warvikiTxe RmrTisa ganmarisxebeli<br />

wigni Seni, ruqnadino, da vcan sicruveni Senni, romelTa bWe<br />

RmerTi iyos! Sen oqrosa mevireTa simravlisad mindobil<br />

xar, xolo me arca simdidresa da arca Zalsa spaTa CemTasa,<br />

aramed Zalsa RmrTisa yovlisa mpyrobelisasa da juarisa<br />

wmidisa, romeli Sen hgme. aw warmomivlenia yoveli mxedroba<br />

Cemi winamogebebad Senda. iyavn neba RvTisa, nu Seni! samarTali<br />

misi, nu Seni!“ (iqve, gv. 93­94).<br />

simdablisa da morCilebis niSnad wmida Tamari fexSiSveli<br />

waruZRva laSqars varZiidan basianisken. brZolis win<br />

akuTrxa igi patiosani jvriT, daloca da TviT oZrxes Semoiqca,<br />

sadac dRe da Rames ganuwyvetel locvasa da galobaSi atarebda;<br />

masTan erTad litaniobda mTeli saqarTvelo.<br />

da Seismina ufalma vedreba mxevlisa Tvisisa. musulmanTa<br />

400 000 meomari samarcxvinod iZlia qarTvelTa 100


saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

000­iani qristesmoyvare mxedrobisagan, ganibnia da Seimusra<br />

simravle agarianTa. gamarjvebulma laSqarma mefe TamarTan<br />

erTad varZiaSi madloba Seswira ufals xsnisaTvis.<br />

mematiane mravalgzis miuTiTebs dedoflis wmida cxov<br />

rebaze, rom igi ver acduna siameman ama soflisaman, verca<br />

samefo gvirgvinman da skiptraman, arca qvaTa patiosanTa uxvad<br />

qonebaman, arca spaTa simravleman da Zlierebam... ver midrika<br />

simdidreman... rom man gamoiCina sibrZne solomonisebri da<br />

yovliTa guliTa da gonebiTa Seiyvara da Seitkbo ufali; kacs<br />

ganacvifrebda Rameyovel mRviZareba misi, locva, muxlTdreka<br />

da cremliT vedreba RvTisa. xSirad Tamari Tavisi xeliT moqsovils<br />

an moqarguls yidda da mis safasurs glaxakT urigebda<br />

– Raribebs Tavisi SromiT exmareboda da ara mxolod samefo<br />

Semosavlidan (iqve, gv. 79­81).<br />

istorikosi aseve gvauwyebs, rom Tamaris dros wirvalocva<br />

Seumokleblad aResruleboda palestinis monasterTa<br />

tipikonis mixedviT, rom samefo karze myofTagan liturRias,<br />

mwuxrs, ciskarsa da Jamns veravin daakldeboda.<br />

wmida Tamar iqmna is brwyinvale, dauvali varskvlavi,<br />

romelic marad unaTebs saqarTvelos da aTbobs yoveli qarTvelis<br />

guls.<br />

xSirad kiTxuloben: pirovnebaSi borotebis gaZlierebiT<br />

Tu iSriteba RvTis siyvaruli misadmi? pasuxi erTia:<br />

RvTaebrivi siyvaruli iseTi usazRvro da unapiroa, imdenad<br />

didi da amaRlebulia, rom veraviTari sxva Zala ver SeZlebs<br />

am siyvarulsa da adamians Soris Cadgomas. mainc rogoria<br />

borotebis arsi da ra damokidebuleba aqvs mas adamianTan?<br />

saeklesio mweralTa da RvTismetyvelTa azriT, boro­<br />

137


teba ar aris sawyisi, Tanaarsi sikeTisa, igi ararsia, uaryofa an<br />

naklovaneba sikeTisa, rameTu Tavad yovlis mizezi, Semoqmedi,<br />

aris sruli sikeTe, mSveniereba da siyvaruli.<br />

„boroteba arasodes yofila da verc iqneba Tavisi bunebiT<br />

damoukidebeli arsi, radganac ara aqvs mas raoba, buneba<br />

da TviTmyofadi saxe, Zala, saTvalavi da Tviseba. igi bunebrivi<br />

Zalebis daSretis Sedegia. am Zalebis araswori, gauazrebeli<br />

moqmedebaa“, – wers Rirsi mama maqsime aR msarebeli (maqsime<br />

aRmsarebeli, kiTxva­migeba Talasisa, saRvTismetyvelo uwyebani,<br />

1916; gv. 31­32).<br />

gauazrebeli, ugono qcevis msxverplis, dacemuli ad a mis<br />

Zis, aRsadgenad TviT RvTaebrivi siyvaruli ganxo r cielda<br />

ieso qristes saxiT, raTa emcno xalxisaTvis RvT is neba, da imav<br />

xalxis xsnisaTvis golgoTaze asuliyo. boroti fiqrobda,<br />

sikvdili daTrgunavda mas. magram moxda sapi r i spiro ram<br />

– jvarcmas mohyva aRdgoma da amaRleba da winaSe yovelTa<br />

xilulTa da uxilavTa arsTa ganbrwyinda yovlismZleveli<br />

Zala RvTaebrivi siyvarulisa.<br />

am siyvarulis Rirsi rom gaxdes adamiani, aucilebel ia,<br />

man suli ganiwmidos codvebisagan. Cvenda saubedurod, xSirad<br />

vadanaSaulebT sxvebs, ganvikiTxavT mtrebs... Cveni mwuxarebisa<br />

da tanjvis mizezi ki CvenSivea; unda gvaxsovdes: rodesac Sinagan<br />

simSvides vkargavT, vkargavT simSvides Cv en garSemoc. xsnis<br />

gza erTaderTia: sinanulis saSualebiT unda aRvidginoT Cvens<br />

sulSi darRveuli harmonia, wmida ziarebiT unda miveaxloT<br />

ufalsa Cvensa ieso qristes, unda vecadoT, davibrunoT CvenTa<br />

didTa winaparTa rwmena, siyvaruli, sasoeba, Tavmdabloba<br />

da, rogorc Sedegi yovelive amisa, – siwmidec. Cvenma sulma<br />

138<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.


saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

macxovris amqveyniuri cxovrebis yvela safexuri unda gaiaros,<br />

TviT jvarcmac, rom Semdeg aRdgomili da amaRlebuli iqces<br />

RvTaebrivi siyvarulis taZrad, suliwmidis savaned.<br />

WeSmariti RvTismsaxureba ganuyofelia samSvidobo mo­<br />

Rvaweobisagan. dRes kacobrioba didi gansacdelis winaSea.<br />

ar SeiZleba gulgrilad vuyuroT xalxTa tanjvas, imas, Tu<br />

rogor iRvreba udanaSaulo adamianebis sisxli, ra ganlaRebulia<br />

boroteba; ar SeiZleba gavCumdeT maSin, rodesac msoflios<br />

emuqreba birTvuli omis safrTxe. mSvidobaze mxolod<br />

laparakiT verafers mivaRwevT, saWiroa gaazrebuli aqtiuri<br />

moqmedeba, rom aviciloT omis saSiSroeba.<br />

is misia, rac eklesias akisria, ar aZlevs mas damSvidebisa<br />

da TviTkmayofilebis uflebas. zogierTis azriT, eklesia Tavs<br />

aridebs Tanamedrove moTxovnebs. aucilebeli kia vicodeT<br />

misi roli dRevandel pirobebSi, vicodeT, Tu sad aris Cveni,<br />

morwmuneebis, adgili am mSfoTvare msoflioSi; ueWvelia, iq,<br />

sadac yvelaze metad uWirT, sadac yvelaze didi mwuxareba da<br />

cremlia, iq, sadac ibrZvian mSvidobis, Tavisuflebis, xalxTa<br />

da saxelmwifoTa Soris samarTliani urTierTobisaTvis.<br />

gansxvavebuli msoflmxedvelobis adamianebis mSvidobisaken<br />

swrafva maT Soris praqtikuli TanamSromlobis mraval<br />

mxares avlens. am miznis mTeli sidiade damajereblobiT cxadyofs,<br />

rom aseTi urTierToba araTu SesaZlebeli, aramed<br />

aucilebelicaa.<br />

saqarTvelos eklesia aqtiurad uWers mxars qveynis mSvidobismoyvare<br />

politikas.<br />

„yoveli romeli gindes Tquen, raჲTa giyon kacTa, eg ­<br />

reTca Tquen hyviT maTa mimarT“ (maT. 7, 12); „amiT cnan yovelTa,<br />

139


viTarmed Cemni mowafeni xarT, ukueTu iyuarobdeT urTierTas“,<br />

– brZanebs ufali (ioan. 13, 35). siyvaruli RvTisa da moyvasisa<br />

yvela mcnebaze maRali da yovlismomcvelia; amitomac igi unda<br />

iqces Cveni cxovrebis safuZvlad. rogorc Sedegi siyvarulisa,<br />

yvelas momadlebuli gvaqvs sixarulis gancdis unari da sxvebisTvis<br />

misi gaziarebis survili. sxvadasxvagvaria sixaruli,<br />

gansxvavebulad grZnoben mas adamianebi. yoveli mniSvnelovani<br />

saeklesio dRe sulieri sixarulis momtania, magram aRdgomis<br />

dResaswauli mainc sul sxvaa; igi zeimia cisa da miwisa, radganac<br />

sikvdilze sicocxlis gamarjvebas vgrZnobT da ganvicdiT.<br />

Tu gveqneba rwmena da siyvaruli, RvTis mowyalebiT,<br />

Rirsni gavxdebiT im sixarulisa, romelsac ara aqvs dasasruli.<br />

mTavaria, ar SevcdeT, ar gadavuxvioT gadamrCeneli<br />

gzidan.<br />

RmerTo Zliero, Sen xar gza, WeSmariteba da cxovreba;<br />

muxlmodrekilni gevedrebiT, wargviZeR gziTa SeniTa miT<br />

iwroiTa; mowyaleo, mogvmadle sibrZne gulisa, raTa vcnaT,<br />

rai ars WeSmariti da vemsaxuroT mas... uwyiT, ufalo, sicocxle<br />

Cveni wamisyofaa, sicocxle Cveni gansacdelia oden. usasoTa<br />

sasoo, geajebiT, mogveaxlen, raTa ar davinTqaT zRvasa cxovrebisasa;<br />

xeli Seni aRmadginebel gveyavn Cven dacemulTa;<br />

davrdomilni SegivrdebiT da nu ganguagdeb, rameTu Seni varT,<br />

ufalo... da Rirs gvyven Cuen maradiuli netarebisa, vinaiTgan<br />

niWi da wyaloba uzenaesi frTeTa qveSe Sensa yofnaa, Sens<br />

mtilovanSi damkvidrebaa.<br />

Zmano Cemno da dano Cemno! kidev erTxel gilocavT<br />

qristes aRdgomis brwyinvale dResaswauls; ixareT da gaaxareT<br />

sxvanic, amaSia adamianis namdvili bedniereba, „rameTu...<br />

140<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.


sasufeveli RmrTisaჲ... ars, simarTle da mSჳdoba da sixarul<br />

suliTa wmidiTa“ (rom. 14, 17), amin!<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1984 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1984 w.<br />

141


ყ<br />

saSobao epistole<br />

1985 w.<br />

saqarTvelos samociqulo eklesiis sulier Svilebs:<br />

„yovliTa dacviTa daicev guli Seni, rameTu amisgan<br />

gamovlen wyaroni cxovrebisani“ (igav. 4, 23)<br />

ovladsamRvdelono mitropolitno, mTavarepisko­<br />

posno da episkoposno, moZRvarno, diakonno, berno da<br />

monazonno, RvTivkurTxeulno sulierno Svilno Cveni wmida<br />

eklesiisa, mkvidrno saqarTveloჲsa da mcxovrebno mis farglebs<br />

gareT! „madli uflisa Cuenisa iesu qristesi, da siyuaruli<br />

RmrTisa da mamisaჲ, da ziarebaჲ sulisa wmidisaჲ Tquen yovelTa<br />

Tana. amin“ (2 kor. 13, 13).<br />

aRsrulda Zveli winaswarmetyveleba wmida esaiasi macx­<br />

143


ovris am soflad movlinebasTan dakavSirebiT: „aha qalwul­<br />

man muclad iRos da Sves Ze, da uwodon saxeli misi emmanuil“<br />

(es. 7, 14).<br />

axlad Sobili yrmis, ieso qristes saxiT RvTaebrivi<br />

siyvaruli gadmovida qveynad, raTa adamiani sauflo didebis<br />

Tanaziari gamxdariyo. RvTis gankacebis diad saidumlos<br />

bolomde verasdros Seicnobs Cveni goneba. ufalma ganxorcielebiT<br />

cxadyo Tvisi unapiro siyvaruli kacTa modgmisadmi,<br />

siyvaruli, romeli ars aRmadginebeli, mkurnali, SemakavSirebeli,<br />

gadamrCeneli. beTlemis gamoqvabulis bagaSi<br />

mwoli Cvili macxovari maradiuli magaliTia Tavmdablobisa,<br />

maswavlebeli Tanadgomis, Zmobis, Tanasworobis, Tanxmobisa<br />

da siyvarulisa.<br />

am saTnoebebiT rom SevimosoT, jer sakuTar sulSi Caxedva<br />

unda SevZloT, unda SevicnoT Tavi Tvisi; Nosce te ipsum,<br />

– rogorc Zveli romaelebi ityodnen; erTi SexedviT, es ioli<br />

saqmea, magram sinamdvileSi mravalTaTvis qceula igi lodad<br />

Sebrkolebisa. brZenT uTqvamT: adamianSi sami pirovnebaa:<br />

pirveli – rogor warmoidgenen mas sxvani, meore – rogori<br />

warmodgena aqvs sakuTar Tavze da mesame – rasac sinamdvileSi<br />

warmoadgens.<br />

rodesac mTeli simarTliT dainaxav sakuTar Sinagan<br />

saxes, ukve iolad gadaWri mraval sakiTxs, advilad ipovi<br />

Sens adgils cxovrebaSi. sakuTari Tavis Ziebis procesSi aucileblad<br />

wamoiWreba maradiuli kiTxvebi: vin var, ratom<br />

var dedamiwaze, ra aris Cemi mowodeba? RvTismetyvelTa ganmartebiTa<br />

da qristianTa SexedulebiT, adamiani RvTis idea da<br />

qmnilebaa amqveynad, yvelaze srulyofili, magram mainc gan­<br />

144<br />

saSobao epistole, 1985 w.


saSobao epistole, 1985 w.<br />

viTarebadi. srulqmnis procesi pirovnebis Tavisufali nebiT<br />

iwyeba dedamiwaze da Semdeg maradiul samyofelSi grZeldeba.<br />

kacs aqvs Tavisi daniSnuleba sawuTroSi da RvTis nebis gansaxorcieleblad<br />

gaaCnia kidec Sesabamisi sasicocxlo swrafva da<br />

moTxovnileba, oRond amisTvis saWiroa mTeli Cveni SesaZleblobebis<br />

gamoyeneba, niWisa da madlis gamomzeureba.<br />

„uflis wyalobiT, yovelive isea mowyobili, rom Ti ­<br />

T oeuli adamiani monawileobs sulier winsvlaSi Tavisi<br />

ar Cevanis Tanaxmad. maradiul cxovrebas veziarebiT RvTis<br />

kur TxeviT, oRond damsaxurebisamebr. winsvla xorcieldeba<br />

ara marto Semoqmedis nebiTa da wyalobiT, aramed adamianis<br />

Ta naqmedebiTa (sinergia) da ZaliTac. msgavsad amisa, RvTis<br />

nebis srul ganxorcielebas, Tavisuflebasa da ganwmendis mTel<br />

sisavses movipovebT ara marto Cveni SesaZleblobebiT,<br />

ZaliTa da simtkiciT, aramed suliwmidis SemweobiTa da meoxebiT“,<br />

– vkiTxulobT Rirsi mama makari didis SromebSi (vrceli<br />

epistole, gv. 238).<br />

mizans rom mivaRwioT, yoveli wuTi gonivrulad unda<br />

movixmaroT. dro swrafwarmavalia; „awmyo imdenad xanmoklea,<br />

rom gveCveneba, saerTodac ar arsebobs igi. TiTqos dabadebamdeve<br />

daasrulao sicocxle“, – werda seneka. Cven ki ar vafasebT<br />

dRevandel dRes, yvelafers mermisisTvis ga davdebT xolme;<br />

brZeni solomoni gvaswavlis: „nu iqadi xualisa dRisaTჳs,<br />

rameTu ara uwyi, rasa Sobs Semomsuleli dRe“ (igav. 27, 1).<br />

xSirad isec xdeba, rom pirovneba Tavis unars fuWad axmars<br />

raRac wvrilmanebs, sakuTari nebiT ejaWveba materialur<br />

samyaros, wvalobs, itanjeba. tanjvis mizezi ki is aris, rom dakarguli<br />

aqvs sulieroba, kavSiri masTan, vinc aris sicocxlisa<br />

145


da sixarulis momniWebeli; Tu ar aRvzrdiT CvenSi sulier<br />

faseulobebs: RvTis rwmenasa da misgan gamomaval sikeTes,<br />

ar eqneba azri da mizani Cvens fizikur Zalas, janmrTelobas,<br />

gonebriv ganviTarebasa da TviT siyvarulis unarsac ki. aucilebelia<br />

pirovnebis sulieri da fizikuri monacemebis harmoniuli<br />

ganviTareba da ara misi calkeuli SesaZleblobebis win<br />

wamoweva. mxolod aseT SemTxvevaSi SevZlebT viyoT Rirseuli<br />

memkvidreni Cveni didebuli winaprebisa, romelTa Rvawlni da<br />

saqmeni saamayod gvaqvs miCneuli.<br />

ise unda vicxovroT, rom viyoT sulier da materialur<br />

RirebulebaTa ara marto momxmarebelni, aramed, upirveles<br />

yovlisa, Semqmnelni. am principiT unda aRvzardoT Cveni Svilebic.<br />

mamaTa da SvilTa damokidebulebis sakiTxi rTulia.<br />

zogierTi filosofosi gamoTqvams mcdar azrs, TiTqos, axali<br />

Taoba Zvelis mimarT yovelTvis qvecnobieri siZulviliTaa<br />

ganmsWvaluli. es ase ar aris. axalgazrdis fsiqologia myifea,<br />

sindisi – Tavankara wyarosaviT sufTa; uyvars simarTle,<br />

eZiebs WeSmaritebas, eswrafvis ideals, aRvsilia energiiT da<br />

mzadaa borotebasTan sabrZolvelad; magram, roca mSoblebSi,<br />

pedagogebSi da saerTod maTSi, vinc wvrTnida da arigebda,<br />

ideals ver ipovis, Riziandeba, drtvinavs da simkacres iCens.<br />

igi moumzadebelia cxovrebisaTvis, ver iTvaliswinebs im dabrkolebebs,<br />

rac Cveulebrivia miwieri yofisa da adamianTa<br />

urTierTobisaTvis. yovelive es iwvevs uimedobas, gulgatexilobas...<br />

da Cndeba naprali TaobaTa Soris.<br />

yovel axal Taobas, ra Tqma unda, aqvs Tavisi azrebi,<br />

in teresebi, romelTac xSirad ver iziareben ufrosebi, magram<br />

146<br />

saSobao epistole, 1985 w.


saSobao epistole, 1985 w.<br />

Tu mamebsa da Svilebs akavSirebT erTi sarwmunoeba, erTi msof<br />

l mxedvelobiTi poziciebi, ideali da mizani, Tu ufrosebi sa­<br />

magaliToni arian, calkeul SexedulebaTa sxvaobis miuxedavad,<br />

Svilebi mamaTa saqmis erTguli gamgrZelebelni xdebian.<br />

SeiZleba iTqvas, rom sazogadoebis sijansaRis sazomi<br />

axalgazrdobaa. igi yovelTvis iyo da aris yofis uSualo<br />

monawile, diad saqmeTa Tanaziari. misi cxovrebis WeSmaritebis<br />

gziT warmarTva aucilebelia, radganac axalgazrdebi eris<br />

sasicocxlo Zalas warmoadgenen.<br />

Cveni qaliSvilebi da Wabukebi dainteresebulni arian sulieri<br />

sakiTxebiT, eZieben Sinagani feriscvalebis gzebs, magram<br />

gamoucdelobiT zogjer Secdoma mosdiT. amis gamovlinebaa<br />

Tundac is, rom am bolo dros axalgazrdobis nawili gaitaca<br />

aRmosavlurma religiebma da maTgan gamomdinare iseTma mimdinareobebma,<br />

rogoricaa induizmi, budizmi, ioga, Teosofia,<br />

anTroposofia da sxva.<br />

induizmi mravalRmerTianobas aRiarebs, kacs RvTis na wi­<br />

lad saxavs, xolo mis azrovnebas mxolod erTiani mTelisg an<br />

momdinared miiCnevs. am swavlebis mixedviT, gaugebaria, ratom­<br />

Ra arsebobs codva, romlis gamoc ase xSirad ewinaaRmd egeba<br />

adamiani Semoqmeds, ra azri aqvs sulTa gadasaxlebas, rac maTi<br />

rwmenis Semadgeneli nawilia da sxva.<br />

budizmi ufro mwyobri moZRvrebaa. Tavis droze man didi<br />

roli Seasrula aRmosavleTis qveynebis sulier ganviTarebaSi,<br />

Caunerga ra CineTis, indoneziis, tibetis, iaponiis bunebiT<br />

mebrZol xalxebs azri mSvidobis, morCilebis, gulmowyalebis,<br />

saxierebis, WirSi urTierTTanadgomis Se saxeb. budizmi adamians<br />

Tumc mouwodebs Tavganwirvisaken, siyvarulisa da sikeTisakan,<br />

147


magram faqtiurad uaryofs RvTis arsebobas, uaryofs adamianis<br />

ukvdavi pirovnuli sulis imqveyniur cxovrebas.<br />

Teosofiisa da anTroposofiis warmomadgenlebi eyrdnobodnen<br />

aRmosavlur religiebs da cdilobdnen maTTan<br />

SeeTanxmebinaT qristianoba. magram aqedan araferi gamovida.<br />

dRes dasavleTSi am saxis literaturiT cota vinmeRaa dainteresebuli.<br />

aRniSnul mimdinareobebs Soris sxvaoba mniSvnelovania,<br />

magram maT erTi ram akavSirebT da aerTianebT. esaa metad<br />

saSiSi da ararealuri gandideba pirovnebisa, masSi Canergva<br />

azrisa Tavisi unapiro SesaZleblobebis Sesaxeb, rac sinamdvileSi<br />

adamianTa sisusteze TamaSia. magaliTad, iogas erTguli<br />

mimdevrisaTvis ucilobeli zeadamianuri SesaZleblobebis<br />

miRweva da madlmosilobis gamovlinebaa, is ki aviwydeba, rom<br />

saswauli SeiZleba moxdes ara marto RvTis SewevniT, aramed<br />

boroti ZaliTac. gavixsenoT Tundac wmida mosesa da misi<br />

mowinaaRmdege egviptel grZneulTa saocrebani da movigonoT<br />

macxovris sityvebi: „naTesavi boroti da memruSe saswaulsa<br />

eZiebs“ (maT. 12, 39).<br />

qristianuli swavlebiT, wmindanoba ar niSnavs sneulTa<br />

gankurnvis, winaswarmetyvelebisa da sxva saswaulTa moxdenis<br />

aucilebel unars. wmida mamebi yovelTvis eridebodnen amis<br />

misaRwevad zrunvas, anda amgvari SesaZleblobebis Cvenebas.<br />

maTTvis mTavari sulieri srulyofa – moyvasisadmi Tavganwiruli<br />

siyvarulisa da RmerTTan SesaZlebeli siaxlovis<br />

mopoveba iyo.<br />

saswaulmoqmedebis borot Zalas iyenebs magia da okultizmic,<br />

raTa Tavis uZiro WaobSi miizidos Secdomilni. „...vai<br />

148<br />

saSobao epistole, 1985 w.


saSobao epistole, 1985 w.<br />

maTda, romelni ityჳan borotsa keTilad, da keTilsa borotad,<br />

romelni dasdeben bnelsa naTlad, da naTelsa bnelad,<br />

da romelni dasdeben mwaresa tkbilad, da tkbilsa mwared“,<br />

– wers wmida esaia winaswarmetyveli (es. 5, 20).<br />

aRmosavlur religiebSi adamianis RmerTamde amaRlebisa<br />

da TviT masze ufro metad sakuTari Tavis gandidebisaken<br />

swrafva eyrdnoba hipnoTerapiisa da fsiqikis uk i du resad aRg­<br />

znebis meTods. igive safuZveli udevs alko holiT, morfiTa da<br />

sxva gamabruebeli nivTierebebiT am cxovrebisagan gandgomis<br />

ideas. gansxvaveba is aris, rom aq SedarebiT gamartivebuli gzaa<br />

moZebnili, yvelasTvis advilad xelmisawvdomi saSualebebia<br />

gamoyenebuli, oRond am moCvenebiTi netarebisTvis msxverplad<br />

Seni da Seni Svilebis janmrTeloba unda gaiRo, suli<br />

unda gaswiro. am sawamlaviT daavadebulni sCadian danaSauls,<br />

romelic TviTmkvlelobis tolfardia da suliwmidis gmobas<br />

niSnavs. „xolo sulisa wmidisa gmobaჲ ara mieteos kacTa“ (maT.<br />

12, 31), – brZanebs macxovari.<br />

loTebi, narkomanebi sakuTari xeliT Segnebulad ispoben<br />

uflisgan momadlebul unarsa da SesaZleblobebs, rom<br />

elTa gonivruli gamoyenebiTa da yoveldRiuri sulieri<br />

Sromis wyalobiT unda ganexorcielebinaT diadi mizani – moemzadebinaT<br />

suli maradiuli netarebisTvis.<br />

samwuxarod, Cveni axalgazrdobis nawili am umZimesi codvis<br />

msxverplia, dRes ise, rogorc arasdros, adamianebi eZieben<br />

iol gzebs materialur sikeTeTa SeZenis mizniT, ioladve undaT<br />

miaRwion winsvlas sulier cxovrebaSic, magram swored aq<br />

cdebian; dabneulni da Secdomilni sinaTlis nacvlad bnelis<br />

gavlenis qveS eqcevian da eCvenebaT ukuni naTlad.<br />

149


150<br />

saSobao epistole, 1985 w.<br />

„me var kari: Cem mier Tu vinme Sevides, cxondes... ro­<br />

meli ara Sevals kariT ezosa cxovarTasa, aramed sxჳT kerZo<br />

Sevals, igi mparavi ars da avazaki“ (ioan. 10, 9,1), – gvaswavlis<br />

CvenTvis vnebuli, dafluli da mkvdreTiT aRmdgari macxovari<br />

da gveubneba: „me var naTeli soflisaჲ. romeli Semomidges me,<br />

ara vidodis bnelsa, aramed aqundes naTeli cxorebisaჲ“ (ioan.<br />

8, 12). am gziT, qristes erTaderTi gadamrCeneli gziT, vidodnen<br />

Cveni winaparni. mas unda SevudgeT Cvenc da aRvasruloT<br />

mcnebani misni. amitomac aucilebelia, vicnobdeT wmida werils<br />

– biblias, romlis meoxebiTac ufalma mogvawoda codna Cveni<br />

miwieri yofis imgvarad wa r marTvisaTvis, rom Rirs viqmneT im<br />

qveynad sasufevlis damkvidrebisa.<br />

biblia aris rogorc adamianuri, ise RvTaebrivi wigni,<br />

da werili RvTivganbrZnobil wmida kacTagan, romelTa ba­<br />

geebiT TviT suliwmida metyvelebda. mkiTxveli yoveli avtoris<br />

xasiaTs, cxovrebiseuli dakvirvebis siRrmes, mxatvruli<br />

azrovnebis unars, epoqas... advilad igrZnobs. da mainc es<br />

wigni, upirveles yovlisa, RvTis qmnilebaa, saunjea WeSmariti<br />

faseulobebisa.<br />

saRvTismetyvelo ganaTlebisa da sulieri winsvlis misaRwevad<br />

aseve didmniSvnelovania wmida mamaTa: ioane oqropiris,<br />

basili didis, grigol RmrTismetyvelis, gri gol nose­<br />

lis, efrem asuris, ioane damaskelis, grigol palamas, anton<br />

didis, wmida Teodorites, wmida Teofanes, giorgi mciris,<br />

iovane zedaznelis, giorgi da eqvTime mTawmidelTa, grigol<br />

xanZTelis... da yovelTa sxvaTa didTa moZRvarTa cxovrebisa<br />

da Sromebis gacnoba. isini iyvnen bibliis ara marto SesaniSnavi<br />

mcodneni da SemoqmedebiTi unariT dajildoebulni, aramed,


saSobao epistole, 1985 w.<br />

upirveles yovlisa, didi sulierobiT gamorCeulni, radganac<br />

aTobiT weli hqondaT gatarebuli ganmartoebiT locvasa,<br />

mkacr marxvasa da gandegilobaSi. Semdeg ki maT TavianTi<br />

gamocdileba gadasces mowafeebs da Sromebisa da werilebis<br />

saxiT gagviziares Cven, qristianebs.<br />

wmida mamaTa swavlani miznad isaxavs adamianis RmerT­<br />

Tan daaxloebas, netarebasa da waruval sixaruls. „gixaroden<br />

maradis uflisa mier, kualad getyჳ: gixaroden“ (filip. 4, 4),<br />

– gvarigebs pavle mociquli.<br />

gana SeiZleba Cveni sixaruli iyos mudmivi, roca ga rSemo<br />

amdeni mwuxareba, gaWirveba, avadmyofoba, gaRizianeba da Sfo­<br />

Tia, roca sul axlos Caivlis xolme sikvdili da grZnob, male<br />

Senc Segexeba? magram nu daviviwyebT, rom es sityvebi ekuTvnis<br />

im adamians, vinc mravalWirnaxuli cxo vreba ganvlo da mowame­<br />

brivad aResrula. swored igi, qri stianobis qadagebisTvis<br />

erT­erTi yvelaze metad damaSvralTagani, daJinebiT da Tanac<br />

araerTxel mogviwodebs maradiuli sixarulisken, im sixarulisken,<br />

romelsac veraviTari miwieri gancda ver ganaqarvebs,<br />

igi iesos SobiT moeniWa kacTa modgmas.<br />

„gaxareb Tquen sixarulsa didsa, romeli iyos yovli sa<br />

erisa, rameTu iSva dRes Tquenda macxovari, romel ars qriste<br />

ufali, qalaqsa daviTissa“ (luk. 2, 10­11). – am sityvebiT mimarTa<br />

angelozma Sobis Rames beTlemel ubralo mwyemsebs. TiTqmis<br />

oci saukunea, rac kacobrioba ismens zeciur usxeulo ZalTa sagalobels,<br />

pirvelad im idumal Rames rom moefina dedamiwas:<br />

„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ<br />

da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 14). am xnis manZilze didi<br />

Zvrebi moxda adamianTa samyaroSi, Seicvala pirovneba, misi<br />

151


Sexedulebani sulier da materialur faseulobebze, magram<br />

ucvleli da CvenTvis axla ufro aucilebeli gaxda angelozTa<br />

am sadideblis mowodeba mSvidobisa da urTierTsiyvarulisaken,<br />

radganac dRes msoflio Tavisi arsebobis metad saSiS<br />

periodSi Sevida. mecniereba da teqnika didi tempiT miiwevs<br />

win; Tu ar moxda pirovnebis gonieri da sulieri sawyisis Sesabamisi<br />

siswrafiT ganviTareba, sicocxle qveynad birTvuli<br />

katastrofis sabediswero safrTxis winaSe dadgeba.<br />

gvwams, ufali da xalxis keTili neba ar dauSvebs, rom<br />

Cveni ayvavebuli dedamiwa nacartutad iqces.<br />

qristesmierno dano da Zmano!<br />

sulieri sixaruliT aRvsili, guliTadad mogesalmebiT<br />

da mogilocavT qristes Sobis diad dResaswauls. dae, yovlis­<br />

SemZle RmerTma ar mogiSaloT mSvidoba, WeSmariti siyvaruli<br />

da sixaruli maradiuli.<br />

„mowyalebani da sarwmunoebani nu mogakldebian Sen; Seibn<br />

igini yelsa Sensa da daweren igini ficarTa gulisa SenisaTa<br />

da hpoo madli winaswarganzraxvad keTilisa winaSe RmrTisa<br />

da kacisa“ (igav. 3, 3­4).<br />

gwamdeT, ara xarT marto; gixarodeT, rameTu CvenTan<br />

ars RmerTi!<br />

152<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1985 w.<br />

saSobao epistole, 1985 w.


დ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1985 w.<br />

RvTivkurTxeulno da RvTissayvarelno iverno, Zeno<br />

da asulno saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiisa:<br />

„mcirediTa JamiTa dagiteve Sen, magram didiTa<br />

wyalobiTa Segiwynareb Sen“ (es. 54, 7).<br />

Res msoflio sixarulis dRea, dResaswaulobs sico­<br />

cxle, sikvdilisa damTrgunveli, da amitomac ufro me ­<br />

tad gulSi Camwvdomi da sazeimoa winaswarmetyveli osias sityvebi:<br />

„sada ars Zlevaჲ Seni, sikudilo? sada ars sawerteli<br />

Seni, jojoxeTo?“ (os. 13, 14).<br />

sikvdili daemxo: jojoxeTi Seimusra;<br />

153


154<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

qriste aRdga!<br />

aRdgomili ufali dRes Sedis yovel saxlSi da rekavs<br />

karze Cveni gulisa, raTa mogvmadlos mSvidoba da sixaruli,<br />

rac ase mtkivneulad gvaklia da rasac veswrafviT.<br />

yuri miupyar, Svilo Cemo, am mSvid xmas, ganmartovdi<br />

masTan da gulisxmayav yoveli. igi movida SenTan. is Sen gverdiTaa;<br />

gauRe guli, raTa daivanos iq da gagaTbos TvisiTa<br />

RvTaebriviTa siyvaruliTa.<br />

ufals myudroeba uyvars, Sinagani simSvide da wmida guli.<br />

„mSvidoba Tqvenda“, – ase mimarTavs igi TiToeul Cve ngans. miiRe,<br />

Svilo, es wyaloba, qristes es naTeli da gixaroden, radgan<br />

xangrZlivi ganSorebis Semdeg kvlav ineba man SenTan Sexvedra<br />

da saubari. ismine da daimaxsovre misi sityvebi: „aha esera me<br />

gamcneb Sen, ganZlierdi da mჴne iyav, nu SeZrwundebi, nuca geSinin,<br />

rameTu me SenTana var ufali RmerTi Seni yovelsa adgilsa<br />

vidreca xჳdodi“ (ieso. 1, 9).<br />

aRdgomili macxovris mier mofenili mSvidoba momcvelia<br />

yovlisa sikeTisa: kurTxevisa, RvTis mowyalebisa, codvaTa<br />

mitevebisa, ganmarTlebisa, simSvidisa, sixarulisa, maradiuli<br />

cxovrebisa... mociquli pavle amis Sesaxeb brZanebs: „aw ukue ganma<br />

rTlebul varT sarwmunoebiTa da mSჳdobaჲ guaqus RmrTisa<br />

mimarT uflisa Cuenisa mier iesu qristesa“ (rom. 5, 1).<br />

mSvidoba RmerTTan niSnavs mSvidobas sakuTar TavTan<br />

da moyvasTan.<br />

brZenT uTqvamT: bunebiT kacni axlobelni arian erTur­<br />

Tisa, Tumca Tvisebani ganaSoreben maT. diad saxes forma ara<br />

aqvs.


albaT amitomaa Zneli adamianis Secnoba, igi xom RvTis<br />

xatadaa Seqmnili. albaT amitom miaCndaT filosofosebs<br />

udi des sibrZned sakuTari Sinagani mravalferovani samyaros<br />

Seswavla, radganac sxva rom Seicno, pirvel rigSi Sens Tavs<br />

unda icnobde kargad.<br />

suli da sxeuli – ai, CvenTvis cnobili adamianis Semadgeneli<br />

nawilni. sul es aris, Tu kidev sxvac raimea jerac miukvleveli<br />

CvenTvis? rogor avxsnaT, magaliTad, azrovnebis<br />

unari, ra aris sicocxle, ras warmoadgens goneba, guli?<br />

ase werda gulis Sesaxeb jer kidev Cv. w. aR­mde III saukuneSi<br />

Cineli moazrovne siun­Zi: „guli mpyrobelia sxeulisa, ganmgebelia<br />

sibrZnisa. igi mbrZaneblobs, TviT ki aravis emorCileba;<br />

is krZalavs an aiZulebs raimes imoZraos, aRZravs survils<br />

miTvisebisas, aRebisas, moqmedebis an gaCerebisas. amitomac<br />

SegviZlia, Cveni nebiT davidumoT ena an vilaparakoT, sxeuli<br />

movxaroT an gavSaloT. guls ver daaSineb, ver Seacvlevineb<br />

gadawyvetilebas. igi iRebs mxolod mas, rac marTebulad mia<br />

Cnia da ganagdebs, rac misTvis Seuwynarebelia“ (Zv. Cinuri<br />

filosofia, t. II, m. 1973, gv. 186).<br />

ase rom, adamiani samyaros gansakuTrebuli movlenaa,<br />

dajildoebuli azrovnebiTa da sxva RvTivmimadlebuli un­<br />

ariT. misi mizani da daniSnuleba RmerTSi cxovreba da ne tari<br />

maradiulobis mopovebaa.<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

kaci Semoqmedis gansakuTrebuli qmnilebaa, ukvdavebas<br />

zi arebuli. ukvdaveba misi sulis Tviseba ar aris mxolod,<br />

aramed sxeulisac, romelic macxovris meored mosvlis Jams<br />

unda aRdges.<br />

wmida mRvdelmowame meTode ambobs: swori araa sulis<br />

155


gandidebisaTvis xorcis damcireba. samoTxeSic sxeuli hqonda<br />

adamians; Tumca arc is unda daviviwyoT, rom momakvdinebeli<br />

vnebani swored xorcSi isadgureben.<br />

amgvarad, roca xorcs vTrgunavT, amiT sxeuls ki ar vgv<br />

emT, aramed vebrZviT masSi codvis gamo dabudebul borot<br />

vnebebs. TavisTavad ki ganwmendili da ganspetakebuli sxeuli<br />

imdenad mSvenieri da saTnoa, rom ufali Cveni ieso qristes<br />

ga nxorcielebis Semdeg igi wmida samebis sidiadeSi daemkv i­<br />

dra.<br />

156<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

adamiani umSvenieresi wmida saxea Semoqmedisa, xatebaa<br />

RvTisa. amitomaa igi gonieri da ukvdavi. msgavseba ki TviTon<br />

unda moipovos Tavisufali nebis wyalobiT, rac, wmida mamaTa<br />

swavlebiT, codvebisagan Tavis Sekavebas gulisxmobs. yvelas<br />

gvmarTebs dauRalavi zrunva CvenSi RvTis xatebis SenarCunebisa<br />

da masTan msgavsebis miRwevisaTvis.<br />

kacTa modgmis codviT dacemis Semdgomi mTeli cxo vreba<br />

dapirispirebaa borotsa da keTils Soris. raki bo roti Zala<br />

RvTis winaSe uZluria, igi ebrZvis adamians, ro gorc Semoqmedis<br />

uZvirfases qmnilebas. amitomac iqca kaci codvis subieqtad da<br />

obieqtad. samwuxarod, Cveni bunebiTi kanoni sikeTisa, Cveni nebis<br />

sisustis gamo xSirad ver sZlevs xolme macduris zraxvebs.<br />

ukeTurebisagan Tavis daRwevisaTvis erTaderTi nugeSi da imedi<br />

macxovaria, Cveni xsnisaTvis amqveynad movlenili, „rameTu<br />

Sjulman sulisa cxorebisaman qriste iesuჲs mier ganmaTavisufla<br />

me Sjulisa misgan codvisa da sikudilisa“ (rom. 8, 2).<br />

sad da rogor xdeba es gaTavisufleba?<br />

qristes saqmes, sulis xsnisa da gadarCenis saqmes emsaxureba<br />

qristes eklesia, romelic mudam iyo, aris da iqneba


saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

Cveni ganmanaTlebeli da ganmabrwyinebeli uZleveli Zala.<br />

locviTa da adamianis codvili bunebis saidumlo ganaxlebiT<br />

igi asrulebs Tavis diad movaleobas. eklesiis gareSe sulis<br />

gadarCenis moimedeni mwared cdebian.<br />

mainc ra aris sikeTe an boroteba, ase gamudmebiT rom<br />

ebrZvian erTmaneTs da ra monawileobas iRebs adamiani maT<br />

dapirispirebaSi?<br />

bibliaSi Sesaqmis damTavrebis Semdeg vkiTxulobT: „da<br />

ixila RmerTman yovelni, raodenni qmna, da aha keTil friad“<br />

(dab. 1, 31).<br />

sikeTis erTaderTi wyaro da saTave RvTaebrivi siyva<br />

rulia. igi „sulgrZel ars da tkbil; siyuarulsa ara Surn,<br />

siyuarulni ara maRloin, ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis,<br />

ara eZiebn Tavisasa, ara ganrisxnis, arad Sehracxis boroti,<br />

ara uxarin sicruesa zeda, aramed uxarin WeSmaritebasa zeda;<br />

yovelsa Tavs­idebn, yoveli hrwamn, yovelsa esavn, yovelsa<br />

moiTmenn. siyuaruli arasada davardebis“ (1 kor. 13, 4­8).<br />

wmida isaak asuri ki wers: „RvTaebrivi siyuaruli ese ars<br />

samoTxe zeciuri, xe cxovrebisa, sufeva uflisa, Rvino, ro meli<br />

„axarebs gulsa kacisasa“ (fsalm. 103, 15); Sesves igi ganlaReb­<br />

ulTa – da Seimoses kdema, igemes codvilTa – da ganudgnen gzasa<br />

borotisasa, ixiles gemoჲ misi ujerod Rvinis msmelTa – da<br />

mmarxvel iqmnen, miiRes mdidarTa – da Seiyvares siglaxake,<br />

Sesves ubadrukTa – da aRivsnen imediTa, dalies uZlurTa da<br />

ganZlierdnen, igemes umecarTa – da SeiZines sibrZne“ (isaak<br />

asuri, sityva 83).<br />

„siyvaruli aris saZirkveli, wyaro da deda yovelTa<br />

keTilTa“, – brZanebs ioane oqropiri.<br />

157


158<br />

maS, saidan movida am friad „keTilad“ qmnil, RvTis<br />

siyvaruliT savse samyaroSi boroteba? rodis an rogor dai­<br />

Zleva igi?<br />

wmida mamebis ganmartebiT, boroteba ararsia, ar war­<br />

mo adgens substancias. adamianma borotad gamoiyena miniWebu­<br />

li Tavisufleba da RvTis mcnebis sapirispiro gzas daadga.<br />

TavisTavad borotebas ara aqvs TviTmyofadi saxe. igi ar aris<br />

suldgmulTa da saganTa buneba, radganac yovelive Rv Tisgan<br />

Seqmnili TavisTavad keTilia.<br />

esa Tu is arseba an sagani borotad iqceva misi araswo ri<br />

ga mo yenebis gamo. amdenad, yoveli boroteba borotmo qme­<br />

debisagan momdinareobs. boroteba codvaa, sikeTis naklebobaa.<br />

wmida dionise wers: „borotsa araraisa ZaluZs qmna, mxo<br />

lod ngreva da rRveva arsebulisa“. amitomac didi Se c domaa<br />

masSi raime mniSvnelovanis anda SemoqmedebiTi sa w yisis danaxva.<br />

boroteba arafers ar qmnis, igi arRvevs mxo lod.<br />

– ratom aris codva ase mimzidveli? – hkiTxes erTxel<br />

basili dids.<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

– cdebiT, megobarno, – upasuxa wmida mamam, – momxiblavi<br />

misi samoselia, TviT igi ki arasodes yofila mimzidveli.<br />

codva aris safuZveli pirveli da meore sikvdilisa; anu<br />

sababi rogorc fizikuri sikvdilisa, romelic yoveli kacis<br />

xvedria, ise mizezi sulieri sikvdilisa, roca suli maradiul<br />

netarebas kargavs da jojoxeTSi mkvidrdeba. amave dros, codva<br />

aris adamiansa da RmerTs Soris da kacTa Soris uTanxmoebisa<br />

da SuRlis mizezi.<br />

„erTisa mis kacisaTჳs codvaჲ soflad Semoჴda da co ­


saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

dvisa ZliT – sikudili, da esreT yovelTa kacTa zeda si kudili<br />

moiwia, romliTa yovelTa Sescodes“ (rom. 5, 12), – wers pavle<br />

mociquli. yovelive damokidebulia amqveynad adamianis Tavisufal<br />

nebaze; romel gzas airCevs igi: keTil sawyiss, Tu borotebis<br />

moCvenebiTi momxibvleloba CaiTrevs Tavis morevSi.<br />

netari avgustine pirveli adamianis zneobaSi or mdgomareobas<br />

gamoyofda: „ucodvelobis SesaZleblobas“ da<br />

„codvis SeuZleblobas“. misi ganmartebiT, samoTxis mkvi drTa<br />

„ucodvelobis SesaZleblobis“ mdgomareoba gamudmebuli sike­<br />

Tis qmnadobiT unda gadazrdiliyo „codvis SeuZleblobaSi“,<br />

magram yovelive es moispo adam da evas mier RvTis mcnebis<br />

darRvevis gamo.<br />

Tu pirvel adamians SeeZlo „ucodvelobis SesaZleblobidan“<br />

„codvis SeuZleblobamde“ amaRleba, Cven ieso qris<br />

tes meoxebiT mogveniWa codvili mdgomareobidan su lieri<br />

ga nwmediT „ucodvelobis SesaZleblobamde“, anu sa moTxis<br />

adamamde amaRlebis saSualeba.<br />

samwuxarod, dRevandeli adamiani xSirad ver afasebs<br />

codvis simZimes da angariSs ar uwevs mis Sedegebs. zogjer isec ki<br />

fiqroben, TiTqos codva saerTod ar arsebobs, rom am saxels<br />

vuwodebT adamianis bunebriv Tvisebebs. amgvarad moazrovneni<br />

WeSmaritebisagan Sors dganan da Tavs meore sikvdilisaTvis<br />

amzadeben. boroteba sikeTis nakleboba ki ar aris mxolod,<br />

aramed misadmi sruli dapirispireba, ara nawilobrivi dar­<br />

Rveva kanonisa, aramed mTlianad uaryofa misi. „codvaჲ igi ars<br />

uSjuloebaჲ“ (1 ioan. 3, 4), – brZanebs ioane RvTismetyveli.<br />

Tavisi cxovrebis manZilze adamiani CvenTvis xSirad<br />

auxsnel cikls gadis, rac gulisxmobs dacemasa da amaRlebas,<br />

159


damarcxebasa da gamarjvebas, imedis gacruebasa da sasoebas,<br />

am rTuli procesis mizani sulis xsna da meore cxovrebis<br />

mopovebaa.<br />

yoveli ganvlili dRe maradiulobis karibWesTan, sikvdilis<br />

idumalebasTan gvaaxloebs. sxvadasxvanairad xvdebian<br />

adamianebi am umniSvnelovanes moments. nawils miaCnia,<br />

rom sikvdilTan erTad arsebobac mTavrdeba da SemdegSi<br />

mimdinareobs mxolod qimiur elementebad daSlis procesi.<br />

amitomac eswrafvian cxovrebisagan yovelives miRebas, Tumca<br />

bolomde verc amas aRweven. sxvani SeZlebisdagvarad emzadebian<br />

sikvdilisa da axali cxovrebis dawyebisaTvis; rwmeniTa<br />

da siyvaruliT aRvsebulT mudam axsovT mociqulis sityvebi:<br />

„RmerTi siyuaruli ars da romeli egos siyuarulsa zeda,<br />

RmerTi mis Tana hgies da igi RmrTisa Tana“ (1 ioan. 4, 16). amitomac<br />

gulmodgined cdiloben Seudgnen „simarTlesa, RmrTis<br />

msaxurebasa, sarwmunoebasa, siyuarulsa, moTminebasa, simSჳdesa“<br />

(1 tim. 6, 11), raTa aRasrulon wmida pavles darigeba: „moiRuawe<br />

Ruawli igi keTili sarwmunoebisaჲ“ (1 tim. 6, 12).<br />

roca meore sicocxleze saubrobs ufali, ase gvafrTxilebs:<br />

„iwro ars bWჱ da saWirvel gzaჲ, romeli miiyvanebs cxorebasa,<br />

da mciredni arian, romelni hpoveben mas“ (maT. 7, 14).<br />

gadis Tveebi, wlebi... didTa da mcireT, CinebulTa da uCinoTa,<br />

borotTa da keTilT – yvelas daudgeba miwier yofasTan<br />

ganSorebis dRe. gardacvaleba sinamdvileSi xelaxali Sobaa<br />

sxva samyaroSi. bednieri xar, Tu es sityvebi Senc Segexeba: „netar<br />

ars gza ege, romelsa warmarTebul xar dRes, sulo, rameTu<br />

adgili gansasvenebeli mogelis Sen“ (kurTxevani).<br />

mtkivneulia axlobelTan ganSoreba, magram cremlebisa<br />

160<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.


saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

da mwuxarebis miRma unda davinaxoT naTeli dauRamebeli, rom­<br />

liTac moculia gansvenebulis suli; unda davinaxoT qristes<br />

mier sikvdilis Zleva.<br />

guldasmiT unda vikiTxoT didebulTa da RvTis saTno<br />

CvenTa winaparTa istoria, safuZvlianad unda gavecnoT wmidaTa<br />

cxovrebebs, raTa viswavloT, rogor ganvlioT sawuTro<br />

da rogor SevxvdeT aRsasruls.<br />

morwmunisaTvis sikvdilis saidumlo imave Tavisuf lebis,<br />

maradiuli siyvarulis saidumloa.<br />

axla bevri miiCnevs Tavs morwmuned, aRiarebs sulis<br />

ukvdavebas, magram mainc ar ZaluZs, guli mTlianad miuZRvnas<br />

ufals.<br />

gvxvdebian iseTnic, miwier gansacdels rom ver uZleben<br />

da sasowarkveTilebaSi Cavardnilni TviTmkvlelobiT<br />

amTavreben sicocxles. am saSineli aqtiT isini uars acxadeben<br />

im miznis ganxorcielebaze, risTvisac amqveynad moivlinnen,<br />

uars eubnebian ufals TavianTi valis aRsrulebaze. TviTmkvlelTaTvis<br />

locvac ar SeiZleba, arc panaSvidis gadaxda da<br />

wesis ageba.<br />

icodeT, Semoqmedi imaze mZime jvars ar gargunebT, ri si<br />

tarebac Tqven ar SegiZliaT. simSvidiTa da simdabliT miiReT<br />

cxovrebis tvirTi da mudam gaxsovdeT: yvelaze metad suls<br />

sWirdeba gafrTxileba; masze Zvirfasi ara aris ra kacisaTvis.<br />

igi gansazRvravs Cveni maradiuli sikvdil­sicocxlis<br />

sakiTxs, amitomac brZanebs markoz maxarebeli: „raჲ sargebel<br />

ars kacisa, ukueTu SeiZinos sofeli ese yoveli da suli Tჳsi<br />

izRvios“ (mark. 8, 36). WeSmaritad, mTeli qveynis simdidrec ar<br />

aris erTi sulis fasi.<br />

161


162<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

cxovrebas surs gagTelos; misTvis sulerTia, didi xar<br />

Tu patara, mecnieri Tu ubralo muSa, magram gaxsovdes, Sen<br />

gverdiT uxilavad mudam dgas ufali, gamxnevebs da geubneba:<br />

„me var RmerTi Seni, mpyrobeli marjuenisa Senisa, romelman<br />

garqu Sen: nu geSinin, rameTu Segewio Sen“ (es. 41, 13).<br />

mTavaria, vicodeT, varT Tu ara mzad RmerTTan Sesaxvedrad,<br />

Ria aris Tu ara Cveni guli ieso qristesaTvis, SegviZlia<br />

Tu ara warmovTqvaT mefe daviT winaswarmetyvelis sityvebi:<br />

„ufalman mmwysos me da me araჲ makldes. adgilsa mwuanvilsa mun<br />

damamkჳdra me; wyalTa zeda gansasuenebelTasa gamomzarda me.<br />

moaqcia suli Cemi da miZRoda me gzaTa simarTlisaTa saxelisa<br />

misisaTჳs. vidodi RaTu Soris aCrdilTa sikudilisaTa, ara<br />

SemeSinos me borotisagan, rameTu Sen Cem Tana xar; kuerTxman<br />

Senman da arganman Senman – amaT nugeSinis­mces me. ganhmzade winaSe<br />

Cemsa tablaჲ winaSe maWirvebelTa CemTa; ganapoxe zeTiTa<br />

Tavi Cemi da sasumelman Senman damaTro me viTarca urwyulman“<br />

(fsalm. 22, 1­5).<br />

Zalian xSirad mwuxarebis gziT mivdivarT ufalTan.<br />

amitomac ambobs antoni didi: Seiyvare gansacdeli, raTa SeiZino<br />

RmerTi. qristesTan yofna, cxovreba masSi, sicocxlis<br />

azris mignebas niSnavs. sicocxlis azri – Tavganwiruli siyvarulia.<br />

xSirad gviWirs, vitanjebiT usamarTlobiT, ZaladobiT,<br />

gautanlobiT; gana cotaa SemTxveva, roca Cvenc vcruobT, TvalebSi<br />

vuyurebT mosaubres da mainc vatyuebT; vatyuebT miuxedavad<br />

imisa, rom vgrZnobT, msmenels ara sjera Cveni... cudi<br />

zne dagvCemda. Cveni mama­papani, albaT, ar iyvnen CvensaviT<br />

ganaTlebulni, magram maT hqondaT ubraloeba da siwminde.


saaRdgomo epistole, 1985 w.<br />

maTi simartive anaTebda, izidavda da aTbobda sxvaTac; erTma­<br />

neTsac kargad ugebdnen da yuris dagdebac SeeZloT, SeeZloT<br />

smena TviT siCumisa.<br />

mecnierebisa da teqnikis Tanamedrove miRwevebs didi<br />

sargeblobis motana SeuZlia, magram isini seriozul safrTxesac<br />

qmnian dedamiwaze sicocxlis mospobisaTvis. gamalebuli<br />

SeiaraReba STanTqavs auracxel Tanxebs, risi gamoyenebac<br />

cxovrebis normaluri pirobebis SenarCunebisaTvis gacilebiT<br />

saWiro da aucilebeli iqneboda.<br />

Zalebi sikvdilisa Zlieria, xolo sicocxlisa da si y ­<br />

varulisa – uZlieresi. borotebis simtkice moCvenebiTia, uZluria<br />

sikeTis winaSe.<br />

wels Cveni xalxi zeimiT aRniSnavs faSistur germaniaze<br />

gamarjvebis 40 wlisTavs. ramdeni sicocxle Seiwira am omma,<br />

ramdeni mwuxareba, cremli da gaWirveba daatexa Tavs yovel<br />

ojaxs. amitomac kargad gvesmis mSvidobis fasi. Cveni xalxi<br />

da maT Soris saqarTvelos eklesia yvelafers gaakeTebs mis<br />

SesanarCuneblad. „unda vibrZoloT omis winaaRmdeg, vidre<br />

igi ar dawyebula. istoriis es gakveTili, rogorc arasdros,<br />

aqtualuria dRes, birTvuli iaraRis saukuneSi“ (msoflio<br />

mSvidobis sabWos prezidiumis deklaracia, moskovi, marti,<br />

1985 w.).<br />

eklesiaze bevri ramaa damokidebuli. igi xom sulier<br />

RirebulebaTa mcvelia da mowodebulia adamianis ufalTan<br />

Sexvedris momzadebisTvis; „mSჳdobasa SeudegiT yovelTa Tana<br />

da siwmidesa, romlisa Tჳnier vervin ixilos ufali“ (ebr. 12,<br />

14), – gvarigebs pavle mociquli.<br />

Zmano da dano Cemno, zemiwieri sixaruliT aRvsili,<br />

163


erTxel kidev guliTadad mogilocavT qristes aRdgomis<br />

diad dResaswauls.<br />

dae, RvTaebrivi siyvarulis uSreti wyarodan gardamoiRvaros<br />

Cvens gaciebul gulebSi rwmena, siyvaruli, imedi da,<br />

aqedan gamomdinare, – sixaruli da mSvidoba. ufali gvafrTxilebs:<br />

„usamarTloჲ igi usamarTloebdin jereT, da Seginebuli<br />

Seigineboden jereT, da marTali simarTlesa iqmoden jereT,<br />

da wmidaჲ igi wmida­iqmneboden jereT. da, aha esera, moval<br />

adre, da sasyideli Cemi Cem Tana migebad TiToeulsa, viTarca<br />

saqme misi iyos (gamocx. 22, 11­12). „iqmen morwmune vidre sikudiladmde,<br />

da mogce Sen gჳrgჳni igi cxorebisaჲ. romelsa hqonan<br />

yurni, isminen... romelman sZlos, araჲ evnos mas sikudilisa<br />

misgan meorisa“ (gamocx. 2, 10­11).<br />

RmerTma daglocoT da dagifaroT meore sikvdilisagan.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

164<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1985 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1985 w.


saSobao epistole<br />

1986 w.<br />

saqarTvelos wmida eklesiis RvTivkurTxeul samwysos<br />

„gzaTa simarTlisaTa da wyalobisaTa<br />

poon cxorebaჲ, Sewyalebaჲ da didebaჲ“<br />

(igav. 21, 21).<br />

eno da asulno RmrTisano!<br />

ძ<br />

ufali ieso qriste kvlav rekavs karze Cveni gulisa.<br />

Svilo Cemo, sixaruliT miegebe mas, radganac mSvidoba da siyvaruli<br />

mogitana. igi sanacvlod arafers gTxovs; ar unda Seni<br />

simdidre, saxeli da dideba, misTvis mxolod Seni gulia Zvirfasi,<br />

morwmune da saTno guli, romlis „siyuaruli sulgrZel<br />

165


ars da tkbil, romlis siyuarulsa ar Surs, ar gandiddebis,<br />

ar ampartavnebs, ar uxamsobs, ar eZiebs Tavisas, ar ganrisxdebis,<br />

ar ganizraxavs borotsa, ara uxaris sicrue, aramed uxaris<br />

WeSmariteba, yovelsa miutevebs, yoveli swams, yovelsa esavs,<br />

yovelsa moiTmens“ (1 kor. 13, 4­7).<br />

ufali brZanebs: „aha esera vdga karsa zeda da vhrek.<br />

ukueTu vin isminos ჴmisa Cemisaჲ da ganaRos kari, da Sevide mis<br />

Tana da vWamo mis Tana seri, da man – Cem Tana“ (gamocx. 3, 20).<br />

RvTis wyalobiT, mSvidobiT vxvdebiT msoflio did<br />

dResaswauls – qristes Sobas. aRsrulda Zveli winaswarmetyveleba,<br />

lodiniT daqanculma kacobriobam ixila meufe da<br />

mxsneli Tvisi. „qalwuli dRes pirvel saukuneTa sityvisa Sobad<br />

movals quabsa Sina, gamouTqmelad ganewyve sofelo, romelsa<br />

gesmis, adide angelozTa Tana da mwyemsTa, romelman ineba<br />

gamoCineba yrmaman axalman“ (sadResaswaulo kon daki).<br />

„gixaroden sofelo, aha qriste mogeaxla, beTlems Sobili“,<br />

romelman miwa cad scvala, „cad gamosCnda dRes queyanaჲ,<br />

rameTu mas Sina iSva Semoqmedi, da bagasa miiwvinebis beTlems<br />

iudassa“.<br />

macxovris Soba RvTis gankacebis udidesi saidumloa.<br />

qristes saxeSi gancxadebuli es saidumlo, – wers cnobili<br />

filosofosi vladimer soloviovi, – mxolod saRvTismetyvelo<br />

da filosofiuri WeSmariteba rodia, igi mTavari<br />

RerZia msoflio istoriisa.<br />

Ze RvTisa iqmna Zed kacisa da „Cuen vcanT da gurwmena siyuaruli,<br />

romeli aqus RmerTsa Cuenda momarT“ (1 ioan. 4, 16). es<br />

siyvaruli gonebiT miuwvdomeli TavmdablobiT gamoixateba;<br />

amiT amcno ufalman yvelas, rom meufeba misi araamsofliuria<br />

166<br />

saSobao epistole, 1986 w.


da rom igi adamianTa gulis idumal samyaroSi ganisvenebs.<br />

ieso qristem Tvisi ganxorcielebiT mogviwoda Sinagani<br />

feriscvalebisa da ganaxlebisken. movida CvenTan, raTa Rv­<br />

Tis megobarni da maxlobelni gavmxdariyaviT, vziarebodiT<br />

WeSmaritebas da aRgvedgina dakarguli kavSiri SemoqmedTan,<br />

namdvili sixarulisa da Tavisuflebis momniWebelTan.<br />

amisTvis ki aucilebelia, TiToeul Cvengans naTeli war<br />

modgena hqondes sam sakiTxze; esaa: Semecneba RvTisa da mis<br />

mimarT Cveni damokidebulebis garkveva; Sexeduleba adamiansa<br />

da adamianTa urTierTobaze; Secnoba sakuTari Tavisa.<br />

xSirad RmerTSi adamianebi xedaven ara marto Semoqmedsa<br />

da samyaros ganmgebels, aramed mrisxane Surismgebelsa<br />

da mkacr msajuls; swored iseTs, rogoradac aRiqvamdnen mas<br />

Zveli aRTqmisdroindeli adamianebi: ulmobelsa da qve ynis<br />

mkvidrTagan Sors myofs.<br />

qristianobam sul sxva saxiT dagvanaxva RvTis arsi:<br />

„RmerTi siyuaruli ars“ (1 ioan. 4, 16), – vkiTxulobT wmida<br />

werilSi. esaa yvelaze saukeTeso gansazRvra RvTis bunebisa<br />

da Cvendami misi damokidebulebisa. amitomac namdvili qristianis<br />

mTeli moRvaweoba gansaxierebaa WeSmariti siyvarulisa<br />

da saTnoebisa, radganac igi grZnobs, rom ufali usazRvrod<br />

mosiyvarule, mowyale da codvaTa mimtevebelia. swored amgvari<br />

rwmena aZlevs pirovnebas Zalas, TviTonac apatios da<br />

dafaros moyvasis Secodebani da ganwmedis kibeze ama Rlebulma<br />

Tqvas: „meufeo, momaniWe me gancda TvisTa co d va Ta da ara ga­<br />

nkiTxvad Zmisa Cemisa“.<br />

saSobao epistole, 1986 w.<br />

„ukueTu vinme Tquas, viTarmed miyuars RmerTi da Zmaჲ<br />

Tჳsi sZuldes, mtyuar ars, rameTu romelsa ara uyuardes Zmaჲ<br />

167


Tჳsi, romeli ixila, RmerTi, romeli ara uxilavs, viTar<br />

Zal­uc Seyuarebad?“ (1 ioan. 4, 20), – gvaswavlis ioane RvTismetyveli.<br />

moyvasSi anu saerTod adamianSi, upirveles yovlisa,<br />

RvTis xateba unda davinaxoT, rogorc waruxoceli beWedi Rv­<br />

Tis Zeobisa, unda davinaxoT unari RvTis mimsgavsebisa.<br />

RvTis msgavsebis miRweva Tavisufali nebiT xdeba. CvenTvis<br />

momadlebuli Tavisufali neba farTo SesaZleblobebs<br />

iZleva arCevanisTvis. zogierTs mcdarad miaCnia, TiTqos<br />

adamianis cxovrebis warmmarTveli bedisweraa, magram es ase<br />

ar aris. pirovnebis momavali TviT maszea damokidebuli. igi<br />

TviT irCevs RvTis sauflosken an daRupvisken mimaval gzas.<br />

adamianuri yofis saidumloebiT mocul procesSi, romlis<br />

drosac erTi iqceva kaenad, meore – abelad, erTis guli ivseba<br />

RvarZliTa da sikeTis siZulviliT, meorisa ki – saTnoebiTa da<br />

dauSreteli siyvaruliT, ra Tqma unda, Tavisufali neba gadamwyvet<br />

rols asrulebs. Tuki vaRiarebT Cvengan damoukidebel<br />

bedisweras, maSin yvela adamianuri Rirseba: siyvaruli, Tavganwirva,<br />

Tavmdabloba, simSvide, mowyaleba... azrs dakargavs.<br />

piradi Rirsebis, piradi pasuxismgeblobisa da srulyofis<br />

idea religiuri wesrigis ideaa. „...aha, egera, sasufeveli<br />

RmrTisaჲ Soris Tquensa ars“ (luk. 17, 21), – brZanebs luka<br />

maxarebeli. aq pirdapiraa gacxadebuli pirovnebisgan sulieri<br />

siwmindis moTxovnis aucilebloba. xSirad ki, adamianis<br />

dadebiT da uaryofiT Tvisebebs misi epoqis sazogadoebrivi<br />

yofiT xsnian da iviwyeben individualur Taviseburebebsa da<br />

winaparTagan miRebul genetikur memkvidreobas. Tu kaci cudia,<br />

brals sdeben sazogadoebriv­ekonomikur wyobas da ara TviT<br />

mas. sazogadoebis daSliTa da gardaqmniT adamiani ar Seicvleba,<br />

mglebi kravebad ar iqcevian.<br />

168<br />

saSobao epistole, 1986 w.


saSobao epistole, 1986 w.<br />

eWvgareSea, garemos gavlena didia, magram mTavari mainc<br />

pirovnebaa, misi survili da SesaZleblobani.<br />

Tuki arsebobs sulieri faseulobani: rwmena, imedi, si­<br />

y varuli, WeSmariteba, sikeTe, mSveniereba... maSin kacobriobis<br />

istoria am RirebulebaTa cxovrebaSi TandaTanobiT ganx­<br />

orcielebas unda gviCvenebdes, sinaTlisa da sikeTis mier<br />

borotisa da bnelis daZlevas adasturebdes. am metad rTul<br />

procesSi unda monawileobdes RvTaebrivi da adamianuri Zala,<br />

anu am ori Zalis sinergia.<br />

ufali marad samyaroSia da warmarTavs mis beds. ieso<br />

qriste kacobriobis qvakuTxedia, amitomac misi xelyofa msoflio<br />

zneobrivi safuZvlis Seryevas niSnavs.<br />

qristianobam udidesi gavlena iqonia civilizebul samyaroze.<br />

iseTi mecnierebic ki, romelnic uaryofen qristianobis<br />

Rv Taebriv warmoSobas da miaCniaT igi ubralod istoriul mo­<br />

vlenad, aRiareben mis usazRvro zemoqmedebas rogorc sazoga­<br />

doebaze saerTod, ise pirovnebis xasiaTis Camoyalibebaze.<br />

qristianoba ar aris SemTxveviTi movlena. mesias didi<br />

xnis manZilze elodebodnen, rogorc „aRsrulebas Jamisas“. bib­<br />

liaSi araerTgzis vxvdebiT winaswarmetyvelebas kacTa modgmis<br />

momaval mxsnelze. es molodini iyo arsi Zveli aRTqmis religiisa.<br />

amgvari grZnoba hqondaT warmarTebsac. isini msoflio<br />

istorias ramdenime nawilad yofdnen da miaCndaT, rom<br />

qristes Sobis wina periodSi damTavrda gansazRvruli cikli<br />

da rom Semdeg sul sxva epoqa daiwyo.<br />

Zvel istorikosTa: ioseb flaviusis, tacitusis, svetoniusisa<br />

da sxvaTa mowmobiT, samyaro saocari gardaqmnis winaSe<br />

idga, feriscvalebis centrad palestina iTvleboda.<br />

da igi movida, movida sul sxva. bagasa Sina iSva Ze maR­<br />

169


lisa, mezvereTa da codvilTa Tana iqceoda ufali Cveni,<br />

glaxakT da tvirTmZimeT Seeweoda, TviT ki Tavis misadreki<br />

adgilic ar hqonda qveynad. sofelman vera scna igi, magram<br />

mis mier naqadagebma WeSmaritebam, miuxedavad yovelgvari ada<br />

mianuri Zalis gamoyenebisa, romis imperiis siZlierisa, da<br />

warmarTuli religiisa da filosofiis gavlenisa, er Ti anad<br />

daarRvia manamde arsebuli msoflmxedveloba. man Zveli<br />

civilizaciis TviT yvelaze cnobil kulturul centrebSic Zirfesvianad<br />

aRmofxvra kerpTayvanismcemloba da warmarTuli<br />

kulti, gandevna igi imperatoris saucxoo sasaxlidan da Rataki<br />

moqalaqis ubralo qoxidan.<br />

raSia qristianobis Zala? – mis RvTaebriobsa da zneobrivi<br />

principebis simaRleSi. ieso qriste ara genialuri adamiania,<br />

rogorc zogierTs miaCnia, aramed igi aris RmerTkaci,<br />

meore hipostasi wmida samebisa, sityva, Sobili mamisagan uwinares<br />

saukuneTa, RvTis kravi, amRebeli codvaTa soflisaTa,<br />

adamianis mier dakarguli sauflo didebis aRsadgenad Sewiruli<br />

gaugonari msxverpli, qveynad gardamosuli RvTaebrivi<br />

siyvaruli.<br />

„raჲ ars kaci, rameTu moiჴsene misi...?“ (fsalm. 8, 5), – Tqva<br />

gaocebulma daviT mefem.<br />

„raჲ ars kaci...?” (iob. 7, 17), – kiTxulobs sulSeZruli<br />

marTali iobi.<br />

adamiani mefecaa da monac, codvis sambrZaneblo da ta­<br />

Z ari sulisa wmidisa. „es ra saocari arsebaa, – wers cnobili<br />

me cnieri paskali, – dapirispirebulTa ra erTianobaa, ra<br />

sa s waulia? igia yovelTa saganTa msajuli da, amave dros, uba­<br />

druki Wia miwisa, simarTlis damcveli da amasTanave, narevi<br />

meryeobisa da SecodebaTa... dideba qveynisa“.<br />

170<br />

saSobao epistole, 1986 w.


saSobao epistole, 1986 w.<br />

„ufalo, mama Cueni xar Sen, xolo Cuen Tixa saqme xelTa<br />

SenTa yovelni“ (es. 64,7), – ityvis esaia winaswarmetyveli.<br />

adamiani gvirgvinia qmnilebisa. codviT dacemis miuxe­<br />

davad, RmerTs mainc uyvars igi. ieso qristes gankaceba amisi<br />

naTeli dadasturebaa, „rameTu esreT Seiyuara RmerTman sofeli<br />

ese, viTarmed Zeca Tჳsi mxolodSobili mosca mas, raჲTa<br />

yovelsa romelsa hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes<br />

cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan. 3, 16).<br />

kacTa xsnis msurveli ufali mociquli petres msgavsad<br />

mimarTavs TiToeul Cvengans: „Sen me Semomideg“ (ioan. 21, 22).<br />

magram sakiTxavia, vin SeZlebs misdios mas an sad migviyvans<br />

igi?<br />

vidre macxovars gavyvebodeT, jer unda virwmunoT qristesi,<br />

SeviyvaroT igi da Semdeg aRvasruloT sityvani misi:<br />

„romelsa hnebavs Semodgomad Cemda, uvar­yavn Tavi Tჳsi da<br />

aRiRen juari Tჳsi da Semomidegin me“ (maT. 16, 24). ufali ki<br />

ar gvibrZanebs amas, aramed gvTavazobs, saSualebas gvaZlevs<br />

Tavisufali arCevanisa. man icis, rom yvela ar mousmens da amitomac<br />

ambobs: „romelman ara aRiRos juari Tჳsi da Semomidges<br />

me, igi ara ars Cemda Rirs“ (maT. 10, 38).<br />

Seni jvari rom itvirTo, Sinagani Tavisufleba unda<br />

moipovo. Cven ki xSirad egoisturi moTxovnilebebis, Suris,<br />

sicruis, ampartavnebisa da sxva codvaTa monebi varT. maT<br />

dasaZlevad sakmaod mZafri, xangrZlivi sulieri brZolaa<br />

saWiro, rasac xSirad Tavs varidebT. mociquli pavle sinanuliT<br />

SeniSnavs: „yovelni TavTa TჳsTasa eZieben da ara qriste<br />

iesuჲssa“ (filip. 2, 21).<br />

„aRiRe jvari Seni“, – ra Znelia zogjer mixvde, romelia<br />

Se ni jvari da romeli – sxvisa.<br />

171


172<br />

saSobao epistole, 1986 w.<br />

„aRiRe jvari Seni“... es niSnavs – ar SeuSinde, ar gaeqce<br />

Seni wili cxovrebis tvirTs, romlis simZimes gansakuTrebiT<br />

igrZnob axloblebisa da megobrebis dakargviT, sicruisa da<br />

siyalbis moZalebiT, imedTa gacruebiT da mravaltanjuli<br />

iobiviT ityvi: „dReni Cemni warxdes srbiTa, xolo daipnes<br />

saxsarni gulisa Cemisani“ (iob. 17, 11). moisurveb jvris datovebas,<br />

gandgomasa da gaTavisuflebas misgan... magram es ar<br />

ar is gamosavali. Seni jvari SenTan unda iyos. nu SeSindebi, nu<br />

dagabrkolebs gansacdeli. mTeli sasoebiT miende ufals,<br />

romelic yovelTvis gangamtkicebs. esec gaxsovdes: ujvro gza<br />

ioli anu farTo gzaa, romliTac codvilni vlian da romelic<br />

mxolod maradiul satanjvels ganumzadebs kacs. Tumca marto<br />

cxovrebis simZimis daTmenac ar aris sakmarisi, aucilebelia,<br />

Cveni sicocxle iyos „dafarul... qristeTurT RmrTisa Tana“<br />

(kol. 3, 3).<br />

iseve, rogorc yvela mcenares aqvs miwis zeda da miwaSi<br />

dafaruli cxovreba, adamianTa yofasac gaaCnia garegnuli<br />

da Sinagani mxare. garegnulad qristes mimdevroba ekliani<br />

gziT siaruls niSnavs, romlis bolo golgoTiT mTavrdeba.<br />

sinamdvileSi ki qristianoba qristesmieri sulieri sixarulia,<br />

nakadulia cxovelmyofeli wylisa, mopovebaa RvTis madlisa,<br />

romelic uZlurTa kurnavs da naklulevanTa aRa vsebs. esaa<br />

cxovreba sxvisTvis, anu aRdgoma da amaRleba sulisa.<br />

guldasmiT mousmine macxovars: „movediT Cemda yo ve lni<br />

maSuralni da tჳrTmZimeni, da me gangisueno Tquen. aRiReT<br />

uReli Cemi Tquen zeda da iswaveT Cemgan, rameTu mSჳd var da<br />

mdabal guliTa, da hpovoT gansuenebaჲ sulTa TquenTaჲ, rameTu<br />

uReli Cemi tkbil ars, da tჳrTi Cemi subuq ars“ (maT. 11,


saSobao epistole, 1986 w.<br />

28­30). am gziT mavali kaci sul ufro uaxlovdeba qristes da<br />

Sinaganad gardaisaxeba, sanam mis sulSi qriste ar aRibeWdeba.<br />

mociqulma pavlem, romelmac sakuTar Tavze gamoscada es procesi,<br />

amgvarad gamoxata Tavisi gancda: „raჲ­igi ars qristes<br />

mier axali dabadebuli; pirveli igi warჴda, aha esera iqmna<br />

yovelive axal“ (2 kor. 5, 17).<br />

wmida pavle aRniSnavs, rom mis xelaxal Sobas qristianad<br />

xels uwyobda sxvadasxva garemoeba, anu yofis garegnuli<br />

mxare: daTmena „tanjuaTa, pyrobilebaTa da SfoTebaTa“,<br />

muSakoba „SromiTa, mRviZarebiTa da marxviTa“; swored maTi<br />

wyalobiT moipova man cxovreba „siwmidiTa, mecnierebiTa da<br />

sulgrZelebiTa, sitkboebiTa da suliTa wmidiTa, siyuaruliTa<br />

SeuorgulebeliTa, sityჳTa WeSmaritebisaჲTa, ZaliTa<br />

RmrTisaჲTa, saWurveliTa miT simarTlisaჲTa marjuenisaჲTa<br />

da marcxenisaჲTa“ (2 kor. 6, 5­7).<br />

zogjer fiqroben, rom qristianuli cxovreba zneobrivi<br />

gamosworebis procesia; sinamdvileSi ki gaqristianeba xelaxali<br />

dabadebaa, xelaxali cxovrebaa, axali qmnilebaa, cxovreba<br />

ara TavisTvis, aramed – sxvisTvis. wmida ioane oqropiri wers:<br />

„nebismieri moRvaweoba umniSvnelo iqneba, Tu igi sargeblobas<br />

ar moutans sxvas. amas cxadyofs magaliTi imisi, vinc boZebuli<br />

talanti ukan daabruna da daisaja, radganac ar ganamravla igi.<br />

aseve Senc Zmao, Ratakic rom iyo, da gamudmebiT mwuxare vidode,<br />

sxvas Tu ar exmarebi, icode, Rirebulsac aras akeTeb; Zveli<br />

drois cnobili SesaniSnavi pirni gansakuTrebul yuradRebas<br />

aqcevdnen amas. gamowvlilviT Seiswavle cxovreba maTi da<br />

naTlad dainaxav, rom TiToeuli maTganis mizani iyo sikeTis<br />

motana sxvisTvis da ara sakuTari TavisTvis. amiT ganidid­<br />

173


nen isini swored“ (wmida ioane oqropiri. „siyuarulisaTvis<br />

moyuasisa“).<br />

garemomcvel samyaroSi Cven vxedavT sikeTisadmi dapirispirebuli<br />

borotebis saSinel Zalas, romlis gavlenas<br />

sakuTar Tavzec mZafrad ganvicdiT: gvtanjavs Sinagani gaoreba,<br />

sikeTisa da borotebis Sinagani brZola, winaaRmdegoba sulsa<br />

da xorcs Soris. amitomac maxlobelia CvenTvis es sityvebi:<br />

„romelsa­igi viqm, ara vici; rameTu ara romeli­igi me mnebavs,<br />

mas viqm, aramed romeli­igi mZuls, mas vhyof“ (rom. 7, 15).<br />

erTianobis, mTlianobis darRveva aris mTavari mizezi<br />

Cveni bunebis damaxinjebisa. sad gaveqceT, rogor davZlioT<br />

Sinagani gaoreba?<br />

es sakiTxi yovelTvis ainteresebdaT RvTismetyvelTa<br />

da filosofosebs. mis Sesaswavlad didi Sroma gaswia netarma<br />

avgustinemac da mivida im daskvnamde, rom iq, sadac ufalia, WeSmaritebacaa,<br />

da sadac WeSmaritebaa, iq ufalia, da rom mxolod<br />

RmerTia is sawyisi, romelSic Tanxmdeba miwieri sinamdvilis<br />

yvela konfliqti, qreba Cveni naturis dapirispirebuli xasiaTi.<br />

borotebas ara aqvs cocxali sawyisi, – ganmartavs igi,<br />

– arsi anu substancia, radganac substanciis mqone boroteba<br />

sikeTe iqneboda. boroteba sikeTis uaryofaa mxolod (netari<br />

avgustine, „aRsareba“).<br />

Cvens epoqaSi ukeTurebam ise Rrmad moikida fexi, rom<br />

da RupviT emuqreba rogorc calkeul pirovnebas, ise mTel<br />

kacobriobas.<br />

174<br />

saSobao epistole, 1986 w.<br />

mose winaswarmetyvelma erT dros Tavis xalxs arCeva­<br />

ni SesTavaza: „aha esera momicemies Tquen winaSe dRes dRe, cx


saSobao epistole, 1986 w.<br />

ovreba da sikudili, keTili da boroti... mowame vyof dRes,<br />

Tquenda casa da queyanasa, cxovrebasa da sikudilsa, ku rTxevasa<br />

da wyevasa davsdeb Tquen winaSe; gamoirCie Sen cxovrebaჲ igi“<br />

(rjl. 30, 15,19).<br />

Tanamedrove msoflioc alternativis winaSe dgas: an<br />

birTvuli katastrofa, anda saxelmwifoTa mSvidobiani Tanaarseboba.<br />

Cven yvelani mowmeni varT imisa, Tu rogor daarRvia<br />

si mSvide da saerTaSoriso cxovrebis ritmi gamalebulma SeiaraRebam.<br />

cxadia, momavalSi Seqmnili yoveli axali sistemis<br />

iaraRi kidev ufro gaamwvavebs mdgomareobas da birTvuli<br />

omis safrTxes moaaxloebs.<br />

amitomac saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, ise ve<br />

rogorc mSvidobismoyvare mowinave kacobrioba, sixaruliTa<br />

da imediT Sexvda cnobas JenevaSi ori didi saxelmwi fos – sab<br />

WoTa kavSirisa da amerikis SeerTebuli Statebis meTaurTa<br />

molaparakebis Sesaxeb. vfiqrob, dadga dro aseTi Sexvedrebis<br />

aucileblobisa, radganac maTi dadebiTi Sedegi gavlenas<br />

iqoniebs ara marto molaparakebis monawile mxareebze, aramed<br />

mTel samyaroze.<br />

aRvavlenT locvas msoflio mSvidobisa da keTildReobisaTvis,<br />

maTTvis, vinc iRvwis am diadi miznis misaRwevad.<br />

dRes gansakuTrebuli sicxadiT aRviqvamT angelozTa<br />

sagalobels, qristes Sobis Rames rom moefina kacobriobas:<br />

„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ da<br />

kacTa Soris saTnoebaჲ“. masSi gamovlenilia kavSiri sam urTierTdamokidebul<br />

movlenas Soris: aucilebelia Tayvaniscema<br />

da dideba SevwiroT ufals, Semoqmedsa da gamgebels Cvensas,<br />

175


aTa sufevdes mSvidoba soflad da xalxTa Soris saTnoeba.<br />

mSvidoba am locvaSi gulisxmobs mSvidobas adamianebs Soris,<br />

mSvidobas RmerTTan, sakuTar TavTan da sindisTan. Tu aseTi<br />

mSvidobiTa xar savse, maSin SeZleb, Cawvde RvTis qveynad movlenis<br />

udides saidumlos, SeZleb, Rirseulad miegebo brwyinvale<br />

Sobas misas.<br />

Cven ki rogor vxvdebiT axlad Sobil yrmas, ufalsa<br />

Cvensa ieso qristes?<br />

sadResaswaulo sagalobelSi weria: „rai giZRvnaT Sen<br />

qriste, romeli ciT gardamoxed Cven codvilTaTvis. samadlobelsa<br />

Segwirven Sen qmnulni RmrTisani: angelozni – galobasa,<br />

cani – varskvlavsa, mogvni – ZRvensa, mwyemsni – saswaulsa,<br />

miwa – quabsa, udabno – bagasa, xolo Cven qalwulsa dedasa“.<br />

diax, qalwuli deda mogiZRveniT Cven, macxovaro, upatiosnesi<br />

qerubimTa da aRmatebuli serabimTa zeda; uspetakesi da<br />

uwmidesi adamis modgmaTa Soris, mfarveli da meoxi kacTa,<br />

gansakuTrebuli Semwe misi wilxvedri iveriisa... da kidev,<br />

ZRvnad mogvaqvs SenTan, ufalo, Cveni gulebi. gevedrebi, aRavse<br />

igini rwmeniTa, gaaTbe RvTaebrivi siyvaruliTa, ganwmide da<br />

hyav taZrad Senda.<br />

qristes mier sayvarelno yovladsamRvdelono mRv de ­<br />

l mTavarno, moZRvarno, diakonno, ber­monazonno da yo velno<br />

Svilno uflisano, mkvidrno saqarTveloჲsa da mc xovrebno<br />

samSoblos gareT! guliTadad gilocavT qristes So bis dRe­<br />

saswaulsa da bednier axal wels; gisurvebT sarwmunoebriv<br />

si mtkices, ulev siyvarulsa da sixaruls, simSvides su lSi,<br />

Sin da gareT. dae, Sroma Tqveni iyos sadidebeli uf lisa –<br />

Se degi Tqveni sulieri srulyofisa, moyvassa da samSoblos<br />

176<br />

saSobao epistole, 1986 w.


keTildReobaze zrunvisa. maradJams iRvwodeT, ra Ta moipovoT<br />

sasufeveli didebisa da saxelni Tqvenni Caiweros wignsa mas<br />

cxovrebisasa.<br />

TviT ufali brZanebs: „romelman sZlos, mivsce mas... yoveli<br />

da viyo misa RmerT, da igi iyos Cemda Ze“ (gamocx. 21, 7).<br />

gixarodeT, rameTu CvenTan ars RmerTi, amin!<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1986 w.<br />

saSobao epistole, 1986 w.<br />

177


saaRdgomo epistole<br />

1986 w.<br />

yovladsamRvdelono mitropolitno, mTvarepiskoposno<br />

da episkoposno, patiosanno moZRvarno da diakonno,<br />

RvTissayvarelno ber­monazonno, marTlmadidebelno<br />

qristianeno, sulierno Svilno saqarTvelos wmida<br />

eklesiisa, yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri,<br />

RvTivdaculi iveriis mkvidrno da samSoblos farglebs<br />

gareT mcxovrebno Tanamemamuleno!<br />

„movediT yovelno morwmuneno, TayvanisvsceT<br />

qristes RmrTisa Cvenisa aRdgomasa“ (zatiki).<br />

viaxlovdeba sixaruliTa da idumalebiT savse Rame,<br />

გ<br />

rodesac Cven yvelani erTiTa bagiTa da erTiTa guliTa<br />

vizeimebT sicocxlis mier sikvdilis Zlevas – qristes didebul<br />

aRdgomas.<br />

179


180<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

paseqis sixaruliT aRvsili, uflisa da Tqveni siyvaru­<br />

liT gamTbari, Cveni RviTsmosavi winaprebis mier TiTqmis 2000<br />

wlis manZilze rwmeniTa da sasoebiT warmoTqmuli si tyvebiT<br />

guliTadad gilocavT:<br />

qriste aRdga!<br />

sikvdilis daTrgunviT CvenTvis jvarcmulma ieso qr i stem<br />

sZlia TviT „mTavari igi amis soflisaჲ“ (ioan. 12, 31), anu<br />

eSmaki, romelsac xelmwifeba hqonda sikvdilze da Cvenc am<br />

diadi gamarjvebis Tanaziarni gvyo. Tavisi vnebiTa da aRdgomiT<br />

macxovarma gvixsna rogorc xorcieli, ise, upirveles yovlisa,<br />

sulieri sikvdilisagan – RvTis madlisa da masTan erTad sulieri<br />

naTlis, sixarulisa da netarebis dakargvisagan.<br />

„Tumc adamianis suls, – wers netari avgustine, – samarTlianad<br />

uwodeben ukvdavs, magram igi Taviseburad mainc kvdeba.<br />

sikvdili modis maSin, roca RmerTi tovebs suls. am sikvdils<br />

kidev sxva sikvdili mosdevs, romelsac wmida werili meore<br />

sikvdils uwodebs... es sikvdili yvela ubedurebaze ufro mZime<br />

da sazarelia, radganac igi sulisa da xorcis gayras ki ar<br />

niSnavs, aramed maT SeerTebas saukuno satanjvelisTvis“ (wmida<br />

mamaTa Sromebis damateba, nawili XV, gv. 625, m. 1856).<br />

ieso qristes aRdgomis rwmena Cveni mrwamsis qvakuTxedia.<br />

ufali rom ar aRmdgariyo, qristianuli rwmenis yvela WeSmariteba<br />

Zalasa da azrs dakargavda. mociquli pavle, romelic<br />

adre dauzogavad devnida iesos mimdevarT, Semdeg ki wmida<br />

saxarebis erT­erTi upirvelesi mqadagebeli gaxda, ase swers<br />

korinTel qristianebs: „ukueTu qriste ara aRdgomil ars,


saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

cudad same ars qadagebaჲ ese Cueni da cudad ars sarwmunoebaჲ<br />

ege Tqueni“ (1 kor. 15, 14). „qriste RmrTisa Zal ars da RmrTisa<br />

sibrZne“ (1 kor. 1, 24).<br />

imdenad didi da mxurvale iyo misi rwmena, rom aRdgomili<br />

macxovrisaTvis man Tavisi nebiT miiRo sasjeli da<br />

mowamebrivi sikvdiliT daasrula sicocxle romSi; igi mociqul<br />

petres msgavsad jvarze ar ucviaT. mas, rogorc romis<br />

moqalaqes, maxviliT mohkveTes Tavi. sakvirvelia wmida pavles<br />

usazRvro siyvaruli RvTisa da xalxisadmi. amitomac brZanebs<br />

ase: „vici, romeli­igi mrwmena“ (2 tim. 1, 12); am sityvebis gameoreba<br />

SeuZlia yvelas, vinc ki Rrmad Caswvda wmida werilis<br />

azrs, visi cxovrebaca da saqmianobac Seesatyviseba RvTis mcnebebs;<br />

radgan am SemTxvevaSi iqneba rwmena misi uryevi da wyaro<br />

siyvarulisa – dauSreteli. aseTi pirovneba TviTon iqceva im<br />

didebul taZrad, romelSic ivanebs ufali da Cven xom swored<br />

amisTvis varT mowodebulni; magram isic unda gvaxsovdes, rom<br />

„sikeTis qmna SeuZlia mxolod mas, vinc Tavisi surviliT midis<br />

sikeTesTan da gonebiT iRebs mas“ (v. s. soloviovi, rCeuli<br />

Txzulebani, t. 7, gv. 147).<br />

Cven winaSe metad mniSvnelovani kiTxva dgas: sad aris<br />

dRevandel msoflioSi adamianis adgili?<br />

kacobriobis mTel istoriaSi adamianis problema yovelTvis<br />

erT­erTi umTavresi iyo. Cvens droSi ki igi imdenad<br />

aqtualuri da Znelad gadasawyveti gaxda, rom zogjer gveCveneba,<br />

– am samyaroSi aRar darCa adgili adamianisTvis.<br />

mecnierebam da teqnikam giganturi nabijebi gadadga win,<br />

rasac mohyva sazogadoebrivi cxovrebis sul ufro ga rTuleba.<br />

SeZlebs ki adamiani alRo auRos, Seiswavlos da gamoiyenos<br />

181


es yvelaferi; SeZlebs, gaumklavdes mis wina aRmdeg daZruli<br />

robotebis mravalmilionian jars, Tu am usulo manqanebis<br />

monad iqceva? Seefardeba mecnierul progress pirovnebis<br />

SesaZleblobaTa ganviTareba maSin, rodesac teqnikuri winsvla<br />

momavalSi gacilebiT swrafi iqneba?<br />

aucilebelia codna imisa, Tu adamiani Sinagani ganviTarebis<br />

ra potencials flobs da rogor unda gamoviyenoT es<br />

potenciali ise, rom ar SevzRudoT RvTis mier kacisTvis moni­<br />

Webuli Tavisufali neba, romlis gareSe rogorc materialurteqnikuri,<br />

ise sulieri winsvla ver ganxorcieldeba.<br />

magram rogor movipovoT Tavisufleba?<br />

„da scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />

Tquen... ukueTu Zeman gangaTavisuflnes, WeSmaritad Ta visufal<br />

iyvneT“ (ioan. 8, 32,36), – brZanebs ufali Cveni ie so qriste.<br />

182<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

„ufali sul ars; xolo sada suli uflisaჲ, mun aznau­<br />

rebaჲ (e.i. Tavisufleba) ars“ (2 kor. 3, 17), – gvaswavlis pavle<br />

mociquli.<br />

miwiersa da yoveldRiurze zrunvam ar unda dagvaviwyos<br />

suli da sulieri kultura, radgan usulod nebismierma miRwevam<br />

SeiZleba dakargos fasi da TviT adamianis sawinaaRmdegod<br />

miimarTos.<br />

darwmunebiT SeiZleba iTqvas, rom adamiani gauZlebs<br />

materialur­teqnikur Semotevas, Tu igi rwmenas, siyvaruls,<br />

adamianebTan keTil damokidebulebas, maRal inteleqtsa da<br />

kulturas SeinarCunebs. samwuxarod, adamiani zogjer kvlav<br />

Zveli kategoriebiT msjelobs, aucilebeli kia movlenebis<br />

Tanamedrove aRqma da yovelive siaxlisadmi didi pasuxismgeblobiT<br />

mokideba. amaze fiqroben dRes RvTismetyvelni da


saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

filosofosni, sociologebi da anTropologebi, dRes es<br />

sakiTxi aRelvebs yvelas.<br />

swored amitom ukanasknel wlebSi SeimCneva arsebiTi cvlilebebi<br />

adamianis problemisadmi damokidebulebis sakiTxSi.<br />

axla ukve yvela aRiarebs, rom amqveynad adamianze Zvirfasi<br />

araferia, rom igia sazomi sazogadoebrivi da yo velgvari<br />

materialuri simdidrisa. TviT istoriac sul ufro xSirad<br />

ganixileba ara rogorc sazogadoebis ist oria, aramed rogorc<br />

adamianis ganviTarebisa da sulieri srulyofis istoria.<br />

mainc ra dadebiTi da uaryofiTi cvlilebebi moxda<br />

anda mimdinareobs pirovnebaSi, ra axarebs da aRizianebs mas,<br />

ra mimarTulebiT viTardeba igi, rogor moqmedebs masze gansxvavebuli<br />

pirobebi?<br />

zogierTebi amtkiceben, rom dRes qveynad humanizmi aR ar<br />

arsebobs, rom igi mokvda, amowura Tavisi SesaZleb l o bebi da<br />

iqca cariel, farisevlur frazad. am Tvalsazr iss ar SeiZleba<br />

daveTanxmoT, radganac humanizmi, am sityvis fa rTo gagebiT,<br />

iqneba manam, vidre adamianSi iarsebebs RvTis xateba. beWedi ki<br />

RvTis xatebisa ar qreba; igi SeiZleba codvebis gamo daiCrdilos,<br />

magram es ar niSnavs mis waSlas. humanizmis sikvdili<br />

kacobriobis sikvdilia.<br />

sazogadoebis nawili did imeds amyarebs mecnierulte<br />

qnikur progresze da miaCnia, rom swored igi moutans kacs<br />

bednierebas. mecnierebasa da teqnikas SeuZlia garkveulw ilad<br />

Secvalos fizikuri samyaro, Secvalos Cveni planetis gareg­<br />

nuli saxe, misi flora da fauna, geografiuli zedapiri... ma­<br />

gram adamianis gardaqmna, misi gakeTilSobileba da sulieri<br />

amaRleba isev da isev adamianis xelTaa.<br />

183


184<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

Cvens metad rTul da daZabul droSi bevri ram aris<br />

damokidebuli sazogadoebis, mTeli saxelmwifosa da ca l­<br />

keuli pirovnebis kulturaze. „sityva kultura sazogadoebriv<br />

mecnierebebsa, da gansakuTrebiT istoriaSi, ori azriT ixmareba.<br />

pirvelis mixedviT kulturaSi umTavresad igulisxmeba<br />

ganaTleba, rodesac, magaliTad, laparakoben kulturul erebze<br />

an sazogadoebis fenebze da upirispireben maT ukulturo<br />

erebsa da klasebs. imave gagebiT ixmareba gamoTqma, vTqvaT,<br />

kulturuli adamiani, kulturuli manerebi da a.S. kulturas<br />

meore, gacilebiT farTo gagebas sZens yo fis mniSvneloba<br />

saerTod anu Sinagani mdgomareoba“ (bro khauzisa da efronis<br />

enciklopedia, t. 33). kulturas ase ganyofen: materialuri (aq<br />

igulisxmeba cxovrebis pirobebi, Cacmuloba, iaraRi, Seiara­<br />

Reba, Zvirfaseuloba da a.S.) da sulieri; masSi Sedis: religia,<br />

ena, Cveulebani, zneoba, codna, literatura, xelovneba... da<br />

sazogadoebrivi kultura, anu saxelmwifoebrivi, politikuri,<br />

sazogadoebrivi formebi da kanonebi...<br />

sazogadoebrivi yofis dRevandeli forma TavisTavad<br />

iTxovs adamianisagan mraval siaxles: axleburad azrovnebas,<br />

RirebulebaTa da warmodgenaTa gadafasebas, maRal su lier<br />

kulturas.<br />

Cvens saukuneSi, rodesac Zalian bevria umaRlesda m T a vrebuli,<br />

xolo danarCenni saSualo ganaTlebiT arian, vrwmundebiT,<br />

rom mxolod ganaTleba kulturas ar niSna vs.<br />

gana kulturuli SeiZleba ewodos pirovnebas, romelsac<br />

SeuZlia sxvas ziani moutanos? romelmac codna imisTvis SeiZina,<br />

rom ufro kargad daweros cilismwamebluri, anonimuri werilebi,<br />

rom ufro moxerxebulad daugos maxe moyvass, dascinos


saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

da Seuracxyos igi? aseTi kaci Tavis viwro egoizmSia Caketili,<br />

usazRvroa simdidrisadmi misi ltolva da yoveldR iuri<br />

zrunva miwier sikeTeTa mosapoveblad; ra SeiZleba iTqvas iseT<br />

kacze, romelmac araswori gziT moipova maRali samsaxurebrivi<br />

mdgomareoba, romelic cdilobs, daamciros, Seuracxyos misadmi<br />

daqvemdebarebulni, atyuebs xalxs da cxovrobs principiT:<br />

„me var xelmZRvaneli, Sen xar suleli; Sen xar xelmZRvaneli,<br />

me var suleli“. aseTi adamiani Sorsaa ara marto RvTisa da<br />

rwmenisagan, aramed yovelgvari kulturisagan.<br />

cudad aRzrdilTaTvis ganaTleba igivea, rac maxvili<br />

ugunurTa xelSi, – wers erTi RvTismetyveli. cxovreba gviCvenebs,<br />

rom rwmenis, siyvarulis, Tavmdablobis, TavSekavebulobis,<br />

keTilmosurneobis, Tavazianobis, sxvisTvis WirSi Tanadgomis<br />

unaris aRzrdis gareSe pirovnebis CamoyalibebaSi didi xarvezi<br />

iqneba daSvebuli. nu daviviwyebT, rom Tundac erTi mozardis<br />

naklovanebebi gansazRvrul pirobebSi SeiZleba xasiaTis saSiS<br />

Tvisebebad iqces da gamousworebeli ziani moutanos sazogadoebas.<br />

adamianis Sinagani kultura aucileblad gamovlindeba<br />

garegnul qcevaSi. Tumca arcTu iSviaTad daxvewil qcevas, ga ­<br />

naTlebas, etiketis codnas, garegnul brwyinvalebasa da mo­<br />

CvenebiT guliTadobas iyeneben Sinagani sicarielis, Su ris,<br />

zizRisa da cinizmis dasafaravad; magram „ara ars dafaruli,<br />

...romeli ara gamocxadnes“ (maT. 10, 26).<br />

rTulia pirovnebis sulieri samyaro. masSi ori Zala moqmedebs:<br />

sikeTisa da borotebisken mimarTuli. mociquli pavle<br />

grZnobda ra Sinagan gaorebas, romaelTa mimarT epistoleSi<br />

werda: „romelsa­igi viqm, ara vici; rameTu ara ro meli­igi me<br />

185


mnebavs, mas viqm, aramed romeli­igi mZuls, mas vhyof“ (rom. 7,<br />

15). mSvenivrad Tqva hainrix hainem: „msoflio orad gaiyo da<br />

bzarma Cems gulze gaiara“.<br />

„me var ufali – mkurnali Seni“ (gam. 15, 26), – brZanebs<br />

Se moqmedi da winaswarmetyveli ieremias meSveobiT gvamcnobs:<br />

„aha, me movawio maT zeda SebrZჳlva da kurneba da ganvkurnne<br />

igini, da vyo maTTჳs mSჳdoba da sarwmunoeba“.<br />

mxolod RmerTia msofliosa da kacTa mkurnali da mxsneli.<br />

mxolod misi SewevniT SeiZleba Sinagani winaaRmdegobis<br />

daZleva, mSvidobis damyareba sakuTar TavTan, moyvasTan da<br />

xalxTan urTierTobis maRali kulturis miRweva, rac azrTa<br />

SemTxveviTi sxvadasxvaobisagan Tavis aridebasa da mis sanacvlod<br />

optimaluri da SeTanxmebuli gadawyvetilebebis miRebas<br />

gulisxmobs.<br />

kultura ar unda iyos Caketili mxolod muzeumebsa da<br />

TeatrebSi; igi unda igrZnobodes yvelgan: quCaSi, baRebsa da<br />

skverebSi; restornebsa da kafeebSi, yovel ojaxSi. kultura<br />

ar aris marto sportsa da sazeimo SexvedrebSi monawileoba,<br />

arc medlebisa da jildoebis damsaxureba, gamofenebis daTvaliereba,<br />

biblioTekebsa da kafeebSi siaruli... kultura aris<br />

mudmivi mzadyofna sxvisTvis sixarulis misaniWeblad, zrunva<br />

momavlisaTvis, axalgazrdebisa da saerTod adamianisaTvis<br />

RvTivminiWebuli unarisa da SesaZleblobebis gamovlinebisaTvis,<br />

moyvassa da sakuTar TavSi SemoqmedebiTi Zalisa da<br />

mravalmxrivi talantis aRmoCenisa da gamomzeurebisTvis.<br />

didi kulturul­saganmanaTleblo mniSvneloba aqvs<br />

literaturas, Teatrsa da kinos, saerTod, xelovnebas. tal<br />

a ntiTa da niWiT dajildoebul mweralsa da reJisors,<br />

186<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.


omelic TviTonac cxovrebis SuagulSi trialebs da xedavs<br />

kacTa gulis idumal zraxvebs, keTili mwyemsis msgavsad Za luZs,<br />

dagvexmaros rogorc sinamdvilis SecnobaSi, ise Cv enTvis<br />

savali gzebis mignebaSi; oRond ise, rom Wriloba mx olod ki<br />

ar gaaSiSvlos, aramed umkurnalos mas, anda gva s w avlos mainc,<br />

rogor moviSuSoT igi.<br />

didi mniSvneloba aqvs imasac, Tu saTqmeli ra formiT<br />

miva msmenelamde.<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

bertolt brexti „mkiTxvelTan Wkvianuri saubris xe ­<br />

lovnebas“ ganasxvavebda „ritorikuli didaqtikisagan“. „Wk ­<br />

vi anuri saubris xelovneba“ mkiTxvels aZlevs Tavisufle bas,<br />

avtorTan erTad imsjelos, mraval sakiTxSi arc daeTanxmos<br />

mas; aRZravs moqmedebis survils. „ritorikuli didaqtizmi“<br />

ki mkiTxvels avtoris monad aqcevs da aiZulebs, mudam eTanxmebodes<br />

mis azrs. „Cems TeatrSi, – wers brexti, – mayurebels<br />

monarqad vaqcev, magram moCvenebiTad ki ara, aramed namdvil<br />

sazogadoebriv moRvawed da moazrovned. Cemi Teatri<br />

mSromeli xalxisTvis iqceva laboratoriad... da me vimoqmedeb<br />

klasikosTa mowodebisamebr: „gardaqmeni samyaro, samyaro amas<br />

moiTxovs“ (filosofiis sakiTxebi, N12, gv. 5, m. 1984).<br />

kacobriobis kulturis istoria grZeli jaWvis saxiT<br />

warmogvidgeba, romlis yoveli nawili mWidrod ukavSirdeba<br />

wina da momdevno rgolebs. memkvidreoba da urTierTgavlena<br />

aris mTavari biZgis mimcemi kulturis ganviTarebisaTvis.<br />

qarTulma nacionalurma geniam, erovnulTan erTad,<br />

SeiTvisa ra cxovelmyofeli wyaro romauli, berZnuli da<br />

aRmosavluri civilizaciebisa, Seqmna udidesi taZari sulieri<br />

Senobisa, romlis mTavari xuroTmoZRvari iyo qristiani qarT­<br />

187


veli kaci. saerTod qristianma adamianma madlieri rwmeniTa<br />

da codniT amokveTa zneobrivi cxovrebis iseTi brwyinvale<br />

kanonebi da nimuSebi, romelTa msgavss ar icnobda qristianobis<br />

winare msoflio.<br />

ase rom, kultura mxolod calkeuli adamianis piradi<br />

saqme rodia, igi mTeli xalxis simdidrea.<br />

Cveni mizani ar aris kulturis kanonebze wera, ubralod<br />

gvsurs meti seriozulobiT davufiqrdeT am problemas da<br />

misadmi Cvens damokidebulebas.<br />

kulturis sakiTxTan dakavSirebiT unda SevexoT drois<br />

pro blemasac. dros Cven xSirad ar vufrTxildebiT, anda<br />

na kleb yuradRebas vuTmobT. sad aris sazRvari warsuls, aw­<br />

m yo sa da momavals Soris? fsiqologebma ician, rom awmyo<br />

dro SeiZleba gascildes dRis, Tvisa da TviT aTeuli wlebis<br />

fa rglebs.<br />

mwerals an romelime sazogado moRvawes Tu vkiTxavT,<br />

axla raze fiqrobTo? igi ar gipasuxebT: axla vcdilob, pasuxi<br />

gavce Tqvens SekiTxvaso; radgan is, rogorc nebismieri Cvengani,<br />

azrovnebs ara wamebiTa da wuTebiT, aramed drois gacilebiT<br />

didi monakveTebiT.<br />

„Cveni mxolod awmyoa“, – aseTi principi wamoayena sokrates<br />

erT­erTma mowafem, aristipem.<br />

diax, awmyo unda davafasoT da rogorc futkarma – Taf<br />

li, Cvenc qvelis saqmeni unda SevkriboT. unda viCqaroT,<br />

radgan ar viciT, ras mogvitans xvalindeli dRe. mudam unda<br />

gvaxsovdes solomon mefis sityvebi: „uars nu etyvi gaWirvebuls<br />

daxmarebaze, odes xels Sensas ZaluZs Sewevna“ (igav. 3, 27). Seewie<br />

moyvass da sakuTar Tavs da Sen iqnebi bednieri. sixaruli<br />

188<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.


saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

dageufleba, roca sikvdilisagan ixsni adamians, daexmarebi<br />

gaWirvebuls, sulieri mRelvarebis Jams mxarSi amoudgebi mas,<br />

mxurvaled iloceb, aRsarebis saidumlos saSualebiT gaTavisufldebi<br />

codvebisagan, wmida ziarebis wyalobiT ganicdi ufals<br />

SenSi, apatieb SemcodeT, Searigeb damdurebulT, WeSmaritebis<br />

gzaze daayeneb SecdomilT – yvela aseTi wuTi bednierebis<br />

momtania da didi xnis manZilze asazrdoebs suls.<br />

drois faqtori gansakuTrebulad mniSvnelovania dR es,<br />

rodesac vfiqrobT samyaros bedze, xalxTa da saxelmwifoTa<br />

Soris urTierTobaze.<br />

„dasavleTi aris dasavleTi, aRmosavleTi aris aRmosa<br />

v leTi da adgilidan maT ver daZrav“, – werda XIX saukuneSi<br />

cnobili mwerali kiplingi. mas aRmosavleTi da dasavleTi<br />

miaCnda gansakuTrebul, droiTa da sivrciT dayofil civilizaciebad,<br />

romlebic viTardebian ara marto damoukideblad,<br />

aramed gansxvavebuli kanonebiTac.<br />

Tanamedrove yofam metad daaaxlova miwieri yvela civilizacia,<br />

magram sxvaoba azrovnebasa da SexedulebebSi kvlav<br />

darCa. gansxvavebulia adamianTa qceva sxvadasxva situaciaSi:<br />

zogi garkveul winaaRmdegobebTan Sejaxebis Semdeg ikrebs<br />

Zalas da cdilobs, gamoasworos misTvis araxelsayreli mdg<br />

o mareoba. sxva ki SedarebiT iolad egueba mas, samagierod<br />

TviTon icvlis qcevasa da mizans. mesame arCevs, ganeridos<br />

arasasurvel viTarebas.<br />

eklesiis mTavari movaleoba da daniSnulebaa xalxisa<br />

da qveynisTvis msxverplad Sewiruli samsaxuri, msaxureba<br />

aR mosavleTisTvisac da dasavleTisTvisac, saerTod, yvelas<br />

Tvis, msaxureba mSvidobisa da siyvarulisTvis. wmida ioane<br />

189


oq ropiri wers: „mSvidoba Tu aris, iqneba siyvarulic da, pi­<br />

riqiT, sadac siyvarulia, iq mSvidoba isadgurebs“ (ioane oqropiri,<br />

t. II, gv. 216).<br />

Cveni droisTvis damaxasiaTebelia rogorc omis saSiSroeba,<br />

ise omis sawinaaRmdego erToblivi moqmedeba, romel­<br />

Sic religiuri wreebic aqtiurad monawileoben. da es gasagebia,<br />

radgan mSvidobisaken swrafva da misTvis brZola yoveli<br />

qristianis wminda movaleobaa.<br />

aRvavlenT locvebs maTTvis, vinc iRvwis qveynad Rv­<br />

TivkurTxeuli mSvidobis SenarCunebisaTvis, saxelmwifoTa<br />

da xalxTa Soris urTierTgagebisa da megobrobis ganmtkicebisaTvis.<br />

aRdgomilma macxovarma dRes TiToeul Cvengans gamou­<br />

Tqmeli da auxsneli sixaruli da imedi mianiWa, romelsac<br />

mTeli wlis manZilze unda gavufrTxildeT. ra aris es? igi<br />

Sinagani simSvidea, yoveli keTili zraxvisa da miswrafebis<br />

dakmayofilebaa, mSvidobaa ufalTan, moyvasTan da sakuTar<br />

sindisTan; igi SegrZnebaa sixarulisa, sicocxlis sisavsisa<br />

da survili umwikvlo, wminda cxovrebisa. amgvari sixaruli<br />

rCeulTa xvedria. imaTi kuTvnilebaa, vinc aRiarebs ieso<br />

qristes da mis gzas mihyveba, visac yovelTvis esmis xma Rv Tisa,<br />

esmis da grZnobs xalxis mwuxarebas.<br />

sixaruli mogveaxla, morwmuneno, RvTaebrivi madlis<br />

siuxvisa, „rameTu (RmerTma!) keTilsa kacsa winaSe pirsa missa<br />

misce sibrZne, da mecniereba, da sixaruli“ (ekl. 2, 26), – gvaswavlis<br />

brZeni eklesiaste.<br />

sixaruli, siyvaruli da RvTis dideba ar mogklebodeT<br />

aw da maradis.<br />

190<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.


yovel Tqvengans kidev erTxel vulocav qristes aR­<br />

dgomis brwyinvale dResaswauls – sikvdilze sicocxlis gamarjvebas.<br />

„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars,<br />

jojoxeTo, Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />

gixarodeT orsave sofelsa Sina.<br />

WeSmaritad aRdga qriste!<br />

qristesmieri siyvaruliT.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1986 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1986 w.<br />

191


„დ<br />

saSobao epistole<br />

1987 w.<br />

saqarTvelos eklesiis RvTivkurTxeul Svilebs:<br />

„visac surs, ixilos RvTaebrivi da mSvenieri,<br />

jer TviTon unda gaxdes RvTaebrivi da<br />

mSvenieri“ (plotini).<br />

asabamad qmna RmerTman caჲ da queyanaჲ“, ganabrwyina<br />

igi ni naTliTa, Seamko, aRavso da ganasrula yovliTa<br />

sikeTiTa. mTeli xiluli samyaros warmoSobas RvTis sityva<br />

edo safuZvlad, mxolod adamiani Seiqmna yovladwmida sa mebis<br />

winaswari bWobiT: „da Tqua RmerTman: „vqmneT kaci xa tebisaebr<br />

Cuenisa da msgavsebisaebr“ (dab. 1, 26).<br />

mxolod adamians mianiWa arsTa ganmrigem xateba Tvisi:<br />

193


„da Seqmna RmerTman kaci saxed Tჳsa da xatad RmrTisa“ (dab.<br />

1, 27).<br />

TandaTanobiT Seiqmna igi, sxva qmnilebani ki – wamisyofiT;<br />

mxolod mas STabera uzenaesma Tavisi ukvdavi suli:<br />

„da Seqmna ufalman RmerTman kaci mtuerisa momRebelma queyanisagan<br />

(adami wiTel miwas – Tixas niSnavs) da STabera pirsa<br />

missa suli sicocxlisaჲ da iqmna kaci igi sulad cxovelad“<br />

(dab. 2, 7).<br />

amitomacaa igi gvirgvini qmnilebisa, xolo daniSnu leba<br />

misi – yvelaze maRali da diadi; amitomacaa is ganRmrTobis<br />

Rirsi.<br />

magram adamianma borotad gamoiyena Tavisufali neba,<br />

ga Cenis dRidan rom moemadla mas. man uaryo RvTis mcneba da,<br />

igema ra nayofi xisagan Semecnebisa keTilisa da boroti sa, dakarga<br />

erToba RmerTTan; ris gamoc dakarga Sinagani mTlianoba<br />

da sulis mSvidoba.<br />

pirvelqmnilma codvam daarRvia ara marto adamianis<br />

sulieri wonasworoba, aramed samyaroSi arsebuli wesrigi:<br />

„codva Semoxda soflad da masTan erTad sikudili“.<br />

codva fiTriviT moedo adamianis suls, misi Tan da yolili<br />

sikeTis xarjze daiwyo arseboba. gaCnda SuRli, mtroba,<br />

siZulvili, Zmis mkvleloba... borotma Zalam mdabal vnebaTa<br />

msaxurad aqcia kaci.<br />

„is, rasac boroteba hqvia, sxva ara aris ra, Tu ara naklovaneba<br />

sikeTisa, – wers netari avgustine. – is, rasac boroteba<br />

hqvia, aris arasruli sikeTe. cocxal arsebas raime seni<br />

rom Seeyaros an iara gauCndes, es iara, es seni xom janmrTelobis<br />

nakli anu arasruli sijansaRe iqneba. aseve sulieri naklic<br />

194<br />

saSobao epistole, 1987 w.


saSobao epistole, 1987 w.<br />

bunebrivi sikeTis damaxinjebas niSnavs. yovelgvari buneba<br />

keTilia. es sikeTe didia, Tu xrwnilebas ar eqvemdebareba da<br />

mcirdeba, Tu nakli an dazianeba aqvs.<br />

umecrisa da gamoucdelis garda sikeTes veravin uaryofs.<br />

Tu boroteba STanTqavs sikeTes, maSin TviTon borotebac<br />

moispoba, radganac mas damoukideblad arseboba ar SeuZlia.<br />

yovelgvari borotebisagan Tavisufali sikeTe ki aris swored<br />

namdvili, wminda sikeTe“ (netari avgustine. arasubstanciuroba<br />

borotebisa).<br />

codva SeiWra Cvens arsebaSi; iq gaidga fesvi da damk vidrda.<br />

pirovnebaSi erTmaneTs Seejaxa sikeTe da boroteba da<br />

guli misi keTilsa da borots Soris brZolis asparezad iqca.<br />

es brZola sicocxlis bolomde grZeldeba.<br />

mSvenivrad wers wmida pavle: „ara romeli­igi mnebavs<br />

keTili, mas vhyof, aramed romeli­igi ara mnebavs boroti,<br />

mas viqm“ (rom. 7, 19).<br />

Sinaganma gaorebam bunebrivad warmoSva adamianis cxovrebis<br />

ori gza. pirveli WeSmaritebisaken midis, meore – Seucnobeli<br />

aryofnisaken.<br />

WeSmariteba yofierebis saTavea, cxovrebis wyaroa, qmna<br />

dobis mizezia. naTelia igi dauRamebeli, siyvaruli dau­<br />

levneli; mas RmerTs vuwodebT.<br />

codvis, sulieri sikvdilis gzas ki Seucnobeli aryofni­<br />

saken mivyavarT. codva da misi Sedegi – sikvdili borotebaa<br />

da, rogorc ukve iTqva, mxolod sicocxlis, sikeTis xarjze<br />

arsebobs. angrevs ra sicocxles, TviTonac ganqardeba, „dain­<br />

Tqmeba ZleviTa“ (esaia).<br />

pirovnebam TviTon unda gaakeTos arCevani maT Soris.<br />

195


Zveli romaelebi ambobdnen: Similis simili gaudet – msgavsi msgavss<br />

Sehxaris. WeSmaritad, idumali Zafebi akavSirebT mo naTesave<br />

sulT. isini grZnoben msgavsebas urTierTSoris da miiltvian<br />

erTmaneTisaken, raTa TavianTi miswrafebis Se sabamisi nayofi<br />

gamoiRon.<br />

saxarebaSi vkiTxulobT: „...yovelman xeman keTilman<br />

nayofi keTili gamoiRis, xolo xeman xeneSman nayofi xeneSi<br />

gamoiRis. ver ჴel­ewifebis xesa keTilsa nayofisa xeneSisa<br />

gamoRebad da arca xesa xeneSsa – nayofi keTili yofad“ (maT.<br />

7, 17­18)<br />

„Cuen vcanT da gurwmena siyuaruli, romeli aqus RmerTsa<br />

Cuenda momarT“ (1 ioan. 4, 16), radgan TviT Ze Tvisi sayvareli<br />

gaswira Semoqmedman, raTa vnebebiTa da codvebiT damdablebuli<br />

kacobrioba xeneS xed ar qceuliyo, raTa aRmdgariyo<br />

darRveuli kavSiri adamiansa da RmerTs Soris, ganaxlebuliyo<br />

Cveni buneba da mas uzenaesTan yofnis SesaZlebloba<br />

dabruneboda.<br />

„amisTჳs gamocxadna Ze RmrTisaჲ, raჲTa daarRჳnes saqm<br />

eni eSmakisani“ (1 ioan. 3, 8) da adamians daaZlevinos codva.<br />

igi zecidan miwamde damdablda, rom kaci miwidan zecad aRemaRle<br />

bina. qriste „gankacda, raTa Cven ganvRmrTdeT“ (aTanase<br />

didi).<br />

196<br />

beTlemis mRvimeSi gamobrwyinda pirvelad „naTeli<br />

We S mariti, romeli gananaTlebs yovelsa kacsa, momavalsa<br />

so flad“ (ioan. I, 9). ara samefo darbazebsa da mecnierebis wi­<br />

a RSi, aramed mivardnil gamoqvabulSi daedo saTave qveynis<br />

ax a l cxovrebas.<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

rogor mwvervalsac ar unda miaRwios Cvenma civiliza


saSobao epistole, 1987 w.<br />

ciam, rogoradac ar unda ganviTardes kacobrioba, igi mainc<br />

yovelTvis eaxleba da Tayvans scems am mRvimes, radgan aq<br />

da irwa akvani misi, romel ars „gza, WeSmariteba da cxovreba“<br />

(ioan. 14, 6).<br />

RvTis gankacebis arsi – adamianis RmerTTan SeerTeba<br />

– qri stianuli rwmenis gareSe ver ganxorcieldeba. rwmena<br />

aniWebs Cvens yofas RvTiur azrs. oRond rwmena ara civi da<br />

mkvdari, aramed cocxali da moqmedi, romelic qveli saqmiT<br />

icnoba.<br />

sadac ar aris keTili qristianuli saqme, iq rwmenasac<br />

am aod davuwyebT Zebnas, radgan „yoveli, romeli ara sarw­<br />

munoebiT ars, igi codva ars“ (rom. 14, 23) da, piriqiT, sadac<br />

sikeTis qmna cxovrebis wesia, iq uTuod WeSmariti qristianuli<br />

cxovrebaa.<br />

„morwmune is ki ar aris, – gvaswavlis wmida ioane oqropi<br />

ri, – visac yoveli sjera, aramed is, visac swams RmerTi... rwmena<br />

gananaTlebs, rwmena akurTxebs, rwmena suliwmidis Rirsad<br />

xdis adamians... sadac rwmenaa, iqaa Zali, sadac urwmunoebaa,<br />

iq – uZlurebaa. rwmena sikeTis saTavea, rwmena sikeTis wyaroa,<br />

aRiWurve saWurveliTa mxsneliTa“.<br />

rwmena zegardmo niWia, romelsac gavyavarT yofierebis<br />

miRma, transcendentur ganzomilebaSi, sadac RvTismier mxsnel<br />

siyvaruls veziarebiT; magram am simaRles ver mivaRwevT, Tu<br />

jer sakuTari Tavi ar SeviswavleT.<br />

TviTSemecneba gulisxmobs Cveni Sinagani cxovrebis, qcevisa<br />

da moqmedebis dakvirvebul gansjas da mis Sejerebas Rv­<br />

Tis mcnebebTan, idealuri qristianis ganzogadebul saxesTan.<br />

cxadad unda vigrZnoT, risi Zala Segvwevs an Cvens SesaZle­<br />

197


lobebs ra aRemateba; ras vumalavT sxvebs, ras vumalavT sakuTar<br />

Tavs...<br />

qristianuli rwmena gvaswavlis sikeTis garCevas boro<br />

tebisagan, gvexmareba CavwvdeT Cveni sulis siRrmes da<br />

vigrZnoT masSi ori dapirispirebuli Zalis arseboba, maTi<br />

brZola; gvexmareba, raTa davZlioT Sinagani gaoreba da ganwmedis<br />

saSualebiT – monaniebis, locvis, marxvis, aRsarebis,<br />

wmida ziarebis gziT vpovoT gankurneba sulTa CvenTa; aRvadginoT<br />

kavSiri RmerTTan da SevimosoT misi ZaliT da madliT.<br />

saidan daviwyo glova? – kiTxulobs codvaTa simravliT<br />

sulSeZruli wmida andria kriteli.<br />

riT daviwyo glova? riT daviwyo sulieri ganaxleba?<br />

– es kiTxvebi dgas TiToeuli Cvenganis winaSe.<br />

SegaxsenebT, zogierT momakvdinebel codvas, albaT, yvelaze<br />

gavrcelebuls da maTze SevaCereb Tqvens yuradRebas.<br />

upirvelesi da umZimesi codva aris urwmunoeba, „rome lsa<br />

hrwmenes da naTel­iRos, cxondes; da romelsa ara hrwmenes,<br />

daisajos“ (mark. 16, 16), – brZanebs macxovari.<br />

rwmenis niWi yovel adamians aqvs momadlebuli, oRond<br />

mravali cxovrebiseuli da fsiqologiuri faqtoris gamo<br />

zogi aRiarebs mas da zogi – ara. RvTis uaryofa damRupveli,<br />

momakvdinebeli senia, radgan igi xuravs guls da ar uSvebs<br />

Sig mas, vinc movida SenTan, „movida da gaxara mSჳdobaჲ Tquen,<br />

SorielTa da maxlobelTa“ (efes. 2, 17); gonebas bindiT<br />

buravs, raTa bnelSi amyofos suli Seni, wagarTvas madli da<br />

niWi RvTiT momadlebuli, „rameTu madliTa xarT gamoჴsnil<br />

sarwmunoebisa mier, da ese ara Tquengan, aramed RmrTisa niWi<br />

ars“ (efes. 2, 8).<br />

198<br />

saSobao epistole, 1987 w.


saSobao epistole, 1987 w.<br />

urwmunoeba, RvTis uaryofa, igive RvTis gmobaa. es aris<br />

siyvarulis wyaros daSreta, adamianis ukiduresi dacema, misi<br />

daRupva, „sikudili igi meore“.<br />

meore mZime codva, romelmac kacobrioba moicva, aris<br />

ampartavneba. es is codvaa, angelozebi rom daRupa da borot<br />

sulebad aqcia. am codvam ganaZeva adami da eva samoTxidan. igi<br />

saZirkvlamde angrevs kacis guls.<br />

ampartavnebis saTavea pativmoyvareobaSi, egoizmSi, saku­<br />

Tari upiratesobis damkvidrebaSi. ampartavnebiT Sepyrobili<br />

adamiani mTel qveyanas Tavisi survilebis dakmayofilebis<br />

asparezad Tvlis, bunebis Zalni, mis samsaxurSi myofad warmoudgenia.<br />

aseTi adamianisaTvis sxva pirovnebas araviTari<br />

Rirebuleba ara aqvs, moyvasi da maxlobeli misTvis imdenad<br />

arsebobs, ramdenadac mas sWirdeba.<br />

wmida mamebi amboben, rom rogorc wyali ver gaCerdeba<br />

SemaRlebulze, ise RvTis madli ver damkvidrdeba ampartavnis<br />

sulSi. „Tu gaqvs simdidre uTvalavi, – gvafrTxilebs wmida<br />

basili didi, – miekuTvnebi mZlavri saxelmwifos moqalaqeTa<br />

ricxvs, Tu dajildoebuli xar janmrTelobiT da silamaziT,<br />

– mudam gaxsovdes, miwa xar da miwad miiqcevi. yvavilisa da<br />

balaxisebr daWkneba yoveli, raic xelT gipyria“.<br />

ampartavneba saZageli, damamcirebeli, damamdablebelia<br />

kacisa, radgan igi dapirispirebaa mTel qveyanasTan, gamijvnaa<br />

adamianebisagan, TviT RvTisagan. misgan gaTavisufleba<br />

mxolod simdabliT SeiZleba. wmida mamebi amboben: Tu Tavs<br />

jojoxeTis siRrmemde daimdableb, zecamde amaRldebi. Tu ampartavneba<br />

Seni camde amaRlda, jojoxeTamde dagcems.<br />

simdable sakuTari Tavis SecnobiT moipoveba, siyrmidan<br />

199


Cadenili codvebis mxilebiTa da aRiarebiT. Rirsi isixi wers:<br />

„samsonze Zlierni ara varT, arc solomonze ufro brZenni,<br />

arc netar daviTze gonierni, petreze metad RvTismoyvareni.<br />

nu mivendobiT sakuTar Tavs, rameTu saRvTo werili gvauwyebs –<br />

Tu mxolod sakuTar Tavs miendobi, daecemi saSineli dacemiT“,<br />

radgan „ampartavanTa Sehmusravs RmerTi, xolo mdabalTa<br />

moscis madli“ (iak. 4, 6).<br />

mesame codva vercxlismoyvareobaa. „vercxlis moyuareba<br />

Tayuaniscema ars kerpTa, da asuli ars urwmunoebisa, winaswarmetyuel<br />

ars uZlurebisa, cru moSiSi ars siberisagan,<br />

mauwyebel ars siymilisa... deda ars yovelTa borotTa... garna<br />

romelman moigo siyuaruli, man ganabnina safaseni“ (ioane kibisaRmwereli).<br />

adamianma RmerTi dakarga da simdidre gaaRmerTa. vercxlismoyvares<br />

araferi hyofnis; yvelaferi ecotaveba. misTvis<br />

yvelaferi iyideba: siyvaruli RvTisa da moyvasisadmi,<br />

sa xeli da Rirseba, sindisi da patiosneba. igi ar fiqrobs, rom<br />

mTeli simdidre, oqro da vercxli aq darCeba, mijnis aqeT;<br />

rom marto Tavis saqmeebs waiRebs Tan, romelTac mohkiTxaven,<br />

gansjian da kuTvnils miuzRaven. es ubralo WeSmariteba TiTqos<br />

yvelam icis, magram cota vinmeRa Tu misdevs mas. adamianma Tavi<br />

daiborka mdabali vnebebiT, wvrilmanebiT; xel­fexi Seikra,<br />

daemona nivTebs, ganudga maradiul idealebs, RvTaebrivs,<br />

suliers, mSveniers, gadaafasa faseulobani, magram ara Tavis<br />

sasargeblod. simdidrisken swrafvam igi gaaRataka.<br />

vercxlismoyvareobidan uSualod warmoiSva meoTxe<br />

codva – Suri.<br />

yoveli Sroma da yoveli warmateba warmoSobs adamianTa<br />

200<br />

saSobao epistole, 1987 w.


saSobao epistole, 1987 w.<br />

Soris Surs da igia amaoeba amaoebaTa. Suri qvena grZnobaa, is<br />

Se uracxyofs adamianis Rirsebas. moSurnes yvelaferi Surs:<br />

moyvasis simdidre, misi mdgomareoba, Tanamdeboba, warmateba.<br />

Suri aRavsebs mas siZulviliT, ngrevis JiniT, is mzad aris<br />

gaanadguros sxvisi keTildReoba. „xolo ukueTu Suri mware<br />

gaqundes da ჴdomaჲ gulTa Sina TquenTa, nu iqadiT da styuiT<br />

WeSmaritebasa zeda. ara ars ese sibrZne zegardamosruli, aramed<br />

queyanisaჲ, mSჳnvieri da saeSmakoჲ“ (iak. 3, 14­15).<br />

„Suri sxvaTaTvis ar warmoadgens safrTxes, igi, upirveles<br />

yovlisa, vnebs TviT moSurnes da, rogorc rkinas Jangi,<br />

xravs adamianis suls“ (basili didi). „Sen mteri xar ara sxvisi,<br />

– ambobs wmida kvipriane, – aramed Seni sulis xsnisa. yvelas,<br />

visi Suric Sen Tan gdevs, SeuZlia gageqces, xelidan gagisxltes,<br />

magram sakuTar Tavs versad gaeqcevi, sadac ar unda iyo, mters<br />

ver daemalebi, man Sens gulSi daibuda da SenSi myofi seni ar<br />

mogasvenebs“ (wmida kvipriane. „sakvirao sakiTxavi“).<br />

RmerTma Seiwyalos da ganaTavisuflos yoveli adamiani<br />

am borotebisagan.<br />

zogi fiqrobs, rom yovelgvari urTierToba mamakacsa<br />

da qals Soris codvaa. es ase ar aris. qorwineba RvTisagan<br />

ku r Txeuli saidumloa, magram siZva erT­erTi umZimesia sx va<br />

momakvdinebel codvaTa Soris. misgan gamomdinareobs yo veli<br />

sxva arabunebrivi kavSiri. igia sibilwe ara marto xo rcieli,<br />

aramed – sulieri. is amaxinjebs adamianis sulsa da gonebas,<br />

mis fsiqikas, ukargavs WeSmaritebis aRqmis unars, mrude gziT<br />

warmarTavs cxovrebas. farTod gavrcelebuli Teoriebi moraluri<br />

da seqsualuri Tavisuflebis Sesaxeb xelyofaa bunebisa,<br />

damRupvelia adamianisa.<br />

201


202<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

qorwineba, ojaxi, Svilebi, eris keTildReobaze zru nva,<br />

– yoveli znesruli adamianis cxovrebis wesia. igi gulisxmobs<br />

mamakacsa da qals Soris umwikvlo urTierTobas, urTierTndobas,<br />

urTierTTavganwirvas, urTierTmsxverplgaRebas.<br />

„siwmideSi davanebulia naTeli da sixaruli da mSvidoba<br />

da moTmineba; siZvaSi ki mwuxareba, vaeba, uZRebi Zili<br />

da wyvdiadi“ (efrem asuri). meZavTa da memruSeTa „sasufeveli<br />

RmrTisaჲ ver daimkჳdron“ (1 kor. 6, 10), radgan xorci Cveni<br />

siZvas ki ara, ufals ekuTvnis; „ara uwyiTa, rameTu ჴorcni ege<br />

Tquenni asoni qristesni arian?.. ara uwyiTa, rameTu ჴorcni<br />

ege Tquenni taZarni Tquen Soris sulisa wmidisani arian... adideT<br />

ukue RmerTi ჴorciTa magiT TqueniTa, ...romeli­igi ars<br />

RmrTisaჲ“ (1 kor. 6, 15,19­20), – gvaswavlis pavle mociquli.<br />

rodesac ieso qristes miuyvanes memruSe dedakaci, ra Ta<br />

igi qvebiT CaeqolaT, ieso „TiTiTa queyanasa werda da araras<br />

etyoda“. Semdeg mouwoda pirvel ucodvels, daekra qva codvilisaTvis<br />

„da kualad que dadrka da werda queyanasa“ da<br />

odes mxilebulni TiTo­TiTod gaikrifnen, man kvlav ganagrZo<br />

TiTiT xazva da dumili. „da dedakaci igi dga Soris“.<br />

qvedadrekili macxovari TiTiT xazavs miwaze CvenTvis<br />

Seucnobels da fiqrobs CvenTa codvaTa gamo. Semdeg eubneba<br />

ganze mdgom qals, SeZruls uflis wyalobiTa da sakuTari<br />

si cocxlis gadarCeniT, „arca me gangikiTxav Sen. warved da<br />

amieriTgan nuRara scodav“ (ioan. 8, 11).<br />

amieridan nuRa scodavo, – gviTxra ufalma, – da me ar gan­<br />

gikiTxavo. magram adamians aqvs ucnauri Tviseba, daixSos yurni<br />

smenad, gamudmebiT scodos TviTon, sxvani ki ganikiTxos.<br />

„gankiTxva mitaceba ars mxolodSobilisa pativisa da<br />

damaqceveli sulisa“ (ioane kibisaRmwereli). am codviT yve


laze metad isini arian damZimebulni, sakuTar Tavs kargad rom<br />

ar icnoben, ar ician, ra aris WeSmariti sinanuli da, bolos,<br />

ar ician, saqmeni eSmakisani, romelic yovlis RoniT cdilobs<br />

Cveni sulis daRupvas.<br />

xSirad kaci cxadad did borot saqmeT iqms, magram uf ro<br />

met keTils – farulad; Cven ki mas mxolod ganvikiTxa vT. ganm­<br />

kiTxveli aucileblad Cavardeba im codvaSi, sxvas rom uZraxa<br />

da sasjelsac mkacrs miiRebs. „rameTu romliTa ga nkiTxviTa<br />

ganikiTxvideT, – gvafrTxilebs macxovari, – ga nikiTxneT, da<br />

romliTa sawyauliTa miuwyoT, mogewyos Tquen“ (maT. 7, 2).<br />

Tu adamianSi ar aris siZulvili da boroteba, igi locviT<br />

Seeweva dacemuls.<br />

maS, movizRudoT Tavi, radgan „viTarca ampartavneba<br />

TaviT TvisiT Tvinier sxvisa vnebisa SemZlebel ars warwymedad<br />

Cvenda, egreTve gankiTxva moyvasisa martod SemZlebel ars<br />

sruliad warwymedad Cuenda“ (ioane kibisaRmwereli).<br />

CavixedoT Cvens sulSi da mTeli guliT SevTxovoT ufals:<br />

„momaniWe me gancdaჲ TvisTa codvaTa da ara gankiTxvad<br />

Zmi sa Cemisa, rameTu kurTxeul xar Sen ukuniTi ukunisamde, amin“<br />

(efrem asuri).<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

sxva kidev bevri codva gvawevs mxrebze. maTze saubari<br />

dausruleblad SeiZleba da unda vilaparakoT kidec, radgan<br />

„cxad arian saqmeni ჴorcTani, romel arian: ...ara­wmidebani,<br />

bi lwebani, kerpT­msaxurebani, mwamlvelobani, mterobani,<br />

ჴd o mani, Surobani, gulis wyromani, wvalebani, SfoTebani...<br />

ka cis ­kvlani, lirwebani, mTvralobani, siRodani da msgavsni<br />

amaTni. romelsa winaჲswar getyჳ Tquen, viTarca pirvel garqu,<br />

viTarmed eseviTarisa moqmedTa sasufeveli RmrTisaჲ ver daimkჳdron“<br />

(gal. 5, 19­21).<br />

203


204<br />

albaT bevri Tqvengani ikiTxavs: gana SesaZlebelia uco­<br />

dveli cxovreba?<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

marTalia, ucodveli mxolod ufalia, adamiani ki mi dr­<br />

e kilia codvisaken, magram ar arsebobs codva, RvTis si yvaruls<br />

rom aRematebodes da WeSmariti sinanuliT, aRsarebiTa da ziarebiT<br />

misi Sendoba ar SeiZlebodes.<br />

Cveni suli pirvandel saxes daibrunebs da mSvenier<br />

baRs daemsgavseba, Tu ganuwyvetliv movuvliT, movaSorebT<br />

ekal­bardsa da sarevelas, gavwmendT WuWyisagan, Tu movimkiT<br />

nayofs sulisa.<br />

„xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli, sixaruli, mS­<br />

ჳd o baჲ, sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ, sarwmu no ebaჲ,<br />

myudroebaჲ, marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 22­23).<br />

bednieria, vinc Tavisi cxovrebis gzad „gza WeSmariti“<br />

airCia, vinc ara marto xorcisTvis zrunavs, Tu ra Wamos, ra svas<br />

da ra Seimosos, aramed emzadeba saukuno cxovrebisaTvis.<br />

RmerTma gagvixsna srulyofis kari da Tu misi naTliT<br />

ga b rwyinebulni, rwmeniTa da siyvaruliT aRvsilni warvma r­<br />

TavT kacobriobis progress, Cvens momavals safrTxe ar dae<br />

muqreba.<br />

dRes, rogorc arasdros, mTeli kacobrioba eswrafvis<br />

mSvidobas, mSvidobas birTvuli iaraRis gareSe. sikvdilis iaraRi<br />

adamianma daagrova iseTi raodenobiT, rom Zalis politikiT<br />

saubari ukve SeuZlebelia. aucilebelia axali politikuri<br />

azrovneba; moratoriumi, romelic birTvul afeTqebebze<br />

calmxrivad xorcieldeba Cveni qveynis mier, swored am axali<br />

azrovnebiT iyo nakarnaxevi.<br />

gulistkiviliT Sexvda msoflio sazogadoeba amerikis<br />

SeerTebuli Statebisagan am didmniSvnelovani winadadebis ug


ulebelyofas. yvelam unda gaigos, rom moratoriumis uaryofa<br />

saerTaSoriso daZabulobis Senelebis uaryofaa.<br />

gvwams, dedamiwaze adre Tu gvian aikrZaleba birTvuli<br />

gamocdebi, radganac uari am nabijis gadadgmaze TviTmkvlelobas<br />

niSnavs.<br />

yovladsamRvdelono mwyemsmTavarno, moZRvarno, di ­<br />

akonno, ber­monazonno, Zmano da dano Cemno, mogveaxla brwyinvale<br />

dResaswauli – dRe RvTis unapiro siyvarulis ga m J­<br />

Ravnebisa, dRe kacobriobis uSreti sixarulisa; beTlemSi iSva<br />

ufali, magram dRes igi ibadeba yoveli WeSmariti qristianis<br />

gulSi. movemzadoT, raTa miviRoT igi Cveni arsebis ganwmedil<br />

taZarSi da egos iq ukunisamde.<br />

„amisTvis Sobil var da amisTvis movivline soflad,<br />

ra ჲTa vwamo WeSmariti. yoveli, romeli WeSmaritebisagan iyos,<br />

isminos xmisa Cemisa“, – brZanebs ieso qriste. did ars We­<br />

Smariteba ese. igia WeSmariteba maradiuli siyvarulisa; igia<br />

WeSmariteba RvTisa da adamianis Sesaxeb, romelic gviCvenebs<br />

gzas saukuno netarebisas da gvyofs Cven uflad Tavisa Cvenisa.<br />

„scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“<br />

(ioan. 8, 32), – vkiTxulobT saRmrTo werilSi.<br />

yvelas gilocavT macxovris Sobis dResaswauls.<br />

dae, mSvidobam da siyvarulma daivanos Tqvens gulebSi,<br />

Tqvens ojaxebsa da mTel msoflioSi.<br />

RmerTi mSvidobisaჲ da siyvarulisaჲ da WeSmaritebisaჲ<br />

iyavn Tquen Tana maradis.<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1987 w.<br />

saSobao epistole, 1987 w.<br />

205


ქ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1987 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis<br />

RvTivkurTxeul Svilebs, romelTac uxaris aRdgoma qristesi<br />

„movida qorwili kravisaჲ“ (gamocx. 19, 7).<br />

ristes aRdgomis brwyinvale dResaswauli kvlav uCve­<br />

ulo sixaruliT avsebs Cvens gulebs. misi saxiT TviT<br />

ufali Cveni ieso qriste modis CvenTan da RvTaebrivi madliT<br />

imdenad aRavsebs Cvens Sinagan samyaros, rom es madli,<br />

gulSi dautevneli, uxvad iRvreba da unawildeba yvela ga rSemo<br />

myofs.<br />

Tavisi siZlieriT am grZnobas ver Seedreba miwieri ke­<br />

TildReobiT gamowveuli verc erTi gancda. am idumal Rames,<br />

207


ogorc arasdros, Cveni suli Tbeba rwmeniT, sasoebiTa da<br />

siyvaruliT; ufali modis TiToeul CvenganTan da gveubneba:<br />

„nu geSinin, garna grwmenin“ (luk. 8, 50).<br />

riT SegviZlia vupasuxoT am did siyvaruls?<br />

mowiwebiT unda miviRoT igi, gulis siRrmeSi unda mivu­<br />

CinoT samyofeli da garSevartyaT mTrTolvare siyvaruli.<br />

gvyofs taZrad suliwmidisa da SevimosebiT misi didebiT.<br />

„xolo nayofi sulisaჲ ars: siyuaruli, sixaruli, mSჳdobaჲ,<br />

sulgrZelebaჲ, sitkboebaჲ, saxierebaჲ, sarwmunoebaჲ, myu droebaჲ,<br />

marxvaჲ, moTminebaჲ“ (gal. 5, 22).<br />

suliwmidis madliT aRvsebas gisurvebT, yovladsamRvdelono<br />

mRvdelmTavarno, moZRvarno, Rirsno ber­monazonno,<br />

ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno da yovelno, sulierno<br />

Svilno saqarTvelos wmida eklesiisa; siyvaruliT mogesalmebiT<br />

da guliT mogilocavT wmida paseqis diad dResaswauls.<br />

208<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

qriste aRdga!<br />

„aRdga igi RmerTi, romelmanc gvianderZa Cven urTi er<br />

Tis siyvaruli da gviTxra: „ese ars mcneba Cemi, raTa iyvarebodeT<br />

urTierTas, viTarca me SegiyvareT Tqven“.<br />

aRdga igi meufeTa meufe, romelmanc aRadgina Rirseba<br />

adamianisa da hrqva monebiT Seginebuls qveynierebas: „arRa<br />

getyviT Tqven monad, rameTu monaman ara icis, rasa iqms ufali<br />

misi; xolo Tqven garqu megobrad, rameTu yoveli, raodeni<br />

mesma mamis Cemisagan, gauwyeT Tqven“, – wers saaRdgomo mimarTvaSi<br />

Cveni erisa da eklesiis mier wmidanad Seracxili didi<br />

ilia WavWavaZe.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

aRdgoma qristesi sicocxlis gamarjvebaa sikvdilze.<br />

aRdgoma qristesi sikeTis gamarjvebaa borotebaze.<br />

„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars, jojoxe­<br />

To, Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />

adamiani, rogorc nawili qristes bunebisa, uSualo mona<br />

wilea am Zlevisa. gamarjveba mopovebulia, magram mas gafrTxileba<br />

da SenarCuneba unda.<br />

sad povos kacma Zala mis dasacavad?<br />

pasuxi erTia: eklesiaSi, romeli ars sxeuli qristesi.<br />

CvenTvis ganxorcielebuli, jvarcmuli da aRdgomi li<br />

qriste ganuyofelia eklesiisgan iseve, rogorc eklesia war<br />

moudgenelia qristes gareSe. eklesiis saidumloTa me o xebiT<br />

naTlad SevigrZnobT, rom qristeSi da qristeTi da i wyo<br />

msoflio paseqi, daiwyo qorwili kravisaჲ, daiwyo Cv e ni svla<br />

sasufevlisken.<br />

Cven sulierad vnaTldebiT eklesiis siwmidiT, magram<br />

eklesia ar Seilaxeba Cveni codvebiT, radgan misi siwmide Cvenmieri<br />

ki ara, macxovris Cvenis ieso qristeseulia.<br />

eklesia Sedgeba Cvengan, magram arsi misi da cxovelmyofeli<br />

Zala misi CvenSi ar aris. adamianis xorcieli buneb ac<br />

xom Seicavs qsovils, sisxls, limfas... magram Cveni raoba ma TSi<br />

ki ara, im macocxlebel ZalaSia, romelic organuli Se rwymiT<br />

qmnis erTian mTel sxeuls; msgavsad amisa, eklesiac aris ara<br />

mxolod adamianTa krebuli, aramed, upirveles yovlisa, – is<br />

Zala, xalxs rom aerTianebs da am erTobiT mas RvTis nawilad<br />

xdis.<br />

RmerTkacis – ieso qristes mier daarsebuli eklesia<br />

ma saviT orbunebovania – RvTaebriv­adamianuria. oRond gan­<br />

209


sxvaveba is aris, rom ieso qriste srulyofili RmerTi da<br />

srulyofili kacia, eklesiam ki jer ver miaRwia srulyofil<br />

RvTaebriv­adamianur safexurs. misi adamianuri arsi gamudmebiT<br />

unda miiswrafodes srulqmnisaken, raTa Seefardos<br />

Ta vissave sulier­RvTaebriv sawyiss. miuxedavad eklesiis<br />

ad a mianuri bunebis naklovanebisa, nikea­konstantinopolis<br />

ms o flio krebaze dadgenil mrwamsSi vambobT: „mrwams er Ti,<br />

wmida, kaTolike da samociqulo eklesia“. eklesia gan wmedilia<br />

Ta visi RvTaebrivi damaarseblis sisxliTa da suliwmidis<br />

madliT, romelic wmida saidumloTa Sesrulebisas moefineba<br />

mlo cvelT.<br />

mainc ra aris eklesia, ra Zalaa masSi? ratom ar aris<br />

sa kmarisi viyoT mxolod morwmune?<br />

qristianuli cxovreba eklesiaSi avlens Tavis formas,<br />

ami tomac uwodebs mas wmida pavle mociquli „saxls RmrTisas“<br />

(1 tim. 3, 15), „qalaqsa RmrTisa cxovelisasa“ (ebr. 12, 22), „dedas<br />

morwmuneTa“ da ufal ieso qristes sxeuls, Tavi romlisac<br />

Tavad igia (rom. 12, 5; 1 kor. 6, 15; 12, 12­28).<br />

wmida mamebi saxarebaSi fqvilisa da safuaris Sesaxeb<br />

igavs rom ganmartaven, amtkiceben, rom swored eklesiaa am<br />

qveynisaTvis movlenili axali cxovrebis safuari. „rameTu<br />

sadaca iyvnen orni gina samni Sekrebul saxelisa CemisaTჳs, mun<br />

var me Soris maTsa“ (maT. 18, 20). – brZanebs ufali.<br />

wmida mRvdelmowame kvipriane pirdapir ambobs: „visac<br />

kavSiri da gulwrfeli urTierToba ara aqvs eklesiasTan,<br />

qristes saxelisaTvis man Tavic rom gaswiros, codvas sisxliTac<br />

ver ganibans; waruxocel da mZime brals ganyofisas<br />

tanjviTac ki ver ganiwmends; araeklesiuri ar SeiZleba iyos<br />

210<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

mowame, ver eRirseba igi mefobas“ (qristianuli swavleba, naw.<br />

I, qristianuli eklesiis erTobis Sesaxeb, 1837 w.).<br />

Rirsi mama efrem asuri ki ase wers: „netar xar Sen, eklesiav<br />

marTlmorwmuneTa, rameTu TviT mefem mefeTa daidgina<br />

SenSi savane. mtkicea Seni saZirkveli, radgan ufali gicavs<br />

Sen. jojoxeTis bWeni ver gZleven da mtacebelni mgelni ver<br />

Segmusraven, ver Searyeven simagres Sensas.<br />

o, ra didi da brwyinvale xar Sen, saxlo RvTisa“ (Sromebi,<br />

m. 1858, gv. 28).<br />

„mezRvaurTaTvis, – gvaswavlis wmida Teofile antioqieli,<br />

– RmerTma TavSesafrad kunZulni ganawesa; codviT dacemul<br />

msoflios ki mimadla wmida eklesiebi, romelnic inaxaven<br />

swavlebas WeSmaritis Sesaxeb“.<br />

„eklesia burji da simtkicea WeSmaritebisa“, – netari avgustine.<br />

„eklesia erTaderTi samefoa qveyanazed uzenaesis kanonebiT<br />

arsebuli... eklesia uWeSmaritesi damtkicebaa momavali<br />

ukvdavebisa da uganaTlebulesi sibrZnea zegardmo moniWebuli“,<br />

– beri aleqsi SuSania.<br />

amgvari gamonaTqvamebi sxvac bevri SeiZleba movitanoT,<br />

radgan wmida mamebi TavianTi didi sulieri gamo cdilebiT,<br />

mTeli arsebiT grZnobdnen eklesiis macocxlebel Zalas, imas,<br />

rom mxolod eklesiis wiaRSi xdeba adamianis feriscvaleba,<br />

rom mxolod eklesias SeuZlia misces mas is umTavresi, rac<br />

kacma dakarga da rasac is Seucnoblad ase eZe bs da eswrafvis.<br />

eklesia is erTaderTi adgilia, romelic gvixsnis sulieri<br />

srulyofis gzas, is oazisia, sadac qristesTan erToba<br />

miiRweva da maradiuli netareba moipoveba. „me var gzaჲ da me<br />

211


var WeSmaritebaჲ da cxorebaჲ. aravin movides mamisa, garna Cem<br />

mier“ (ioan. 14, 6) – gvafrTxilebs ufali.<br />

eklesiis arss mxolod is mixvdeba da igrZnobs, vinc<br />

eklesiurad cxovrobs. gareSe mayurebeli ki mxolod mis<br />

zedapirul mxares xedavs; suli, Zala da dideba eklesiisa<br />

misTvis uxilavi da Seucnobeli rCeba, radgan TviTonac usulod<br />

cxovrobs.<br />

mSvenivrad wers netari avgustine: „suliwmidis madliT<br />

dajildoebuli pirovneba eklesiuria... eklesiis gareSe myofni<br />

moklebulni arian suliwmidas. Tu sxeuls romelime nawils<br />

movkveTT, igi SeinarCunebs formas, vTqvaT, TiTis, xelis an<br />

yurisas, magram masSi ar iqneba sicocxle; aseTia mdgomareobac<br />

araeklesiurTa“ (qadageba 268, 2).<br />

ieso qristes ZaldatanebiT aravin mohyavs eklesiaSi,<br />

aramed – mxolod isini, romelTac surT, misdion mas da iyvnen<br />

monawile misi aramiwieri, RvTaebrivi siyvarulisa. „romelsa<br />

hnebavs Semodgomad Cemda, – brZanebs igi, – uvar­yavn Tavi Tჳsi<br />

da aRiRen juari Tჳsi da Semomidegin me“ (maT. 16, 24).<br />

Znelia gandgoma sakuTari Tavisgan; Znelia uaryofa<br />

viwro egoizmisa, arawmida azrebisa da grZnobebisa. zogjer<br />

gvgonia, ver SevZlebT, win aRvudgeT miwier survilT da borotebas.<br />

rogor davZlioT igi, rogor ganviZarcvoT tan sacmeli<br />

Zveli kacisa da SevimosoT samoseli simarTlisa, siyvarulisa,<br />

samoseli TanagrZnobisa, morCilebisa, siwmidisa?<br />

Cveni sulieri feriscvaleba mxolod eklesias SeuZlia.<br />

nu SiSob, itvirTo jvari, uflis mier SenTvis gankuTvnili.<br />

macxovari mogvevlina ara dasasjelad da warsawymedad,<br />

aramed xsnisaTvis TayvanismcemelTa misTa. igi yovel Cvengans<br />

212<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


ganumzadebs iseT jvars, romlis tvirTvac ZalgviZs, oRond<br />

unda mivendoT, vusminoT da mivsdioT mas. morwmuned gaxdoma<br />

ar aris sakmarisi, rom qristiani gverqvas, rom eklesiis<br />

nawili viyoT. aucilebelia xelaxla Soba, axal adamianad<br />

qceva, aucilebelia eklesiuri cxovreba.<br />

eklesiaSi aResruleba saidumloebebi: naTlobis, mir<br />

oncxebis, aRsarebis, ziarebis, mRvdlobis, qorwinebis, ze ­<br />

T iscxebisa da sxva mRvdelmoqmedebani, romelTa miReba au­<br />

cilebelia qristianisTvis.<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

monaTvliT adamiani eklesiaSi Sedis, qristes nawili<br />

xdeba, xelaxla ibadeba; Tavisufldeba rogorc adamismieri<br />

pirvelqmnili Secodebisgan, ise yvela sxva codvisagan; aRdgeba<br />

masSi xateba RvTisa, mieniWeba suliwmidis madli da yvela<br />

sikeTe misi.<br />

„warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni, – mimar­<br />

Tavs ieso qriste saqadageblad mimaval Tavis mowafeebs, – da<br />

naTel­scemdiT maT saxeliTa mamisaჲTa da ZisaჲTa da su lisa<br />

wmidisaჲTa, da aswavebdiT maT damarxvad yoveli, ra odeni<br />

gamcen Tquen“ (maT. 28, 19­20). xolo sxva adgilas brZanebs:<br />

„ukueTu vinme ara iSves wylisagan da sulisa, ver ჴel­ewifebis<br />

Sesvlad sasufevelsa RmrTisasa“ (ioan. 3, 5).<br />

wmida naTlobis ZaliT sulieri dabadeba niSnavs axa li<br />

cxovrebis dawyebas, sakuTari Tavis daviwyebasa da msa xurebas<br />

qristesa da moyvasisaTvis. amaSi povebs namdvili morwmune<br />

sixarulsa da bednierebas, Tavisi arsebobis azrsa da mizans.<br />

naTlobisas pirovnebas RmerTi mouvlens mfarvel angelozs,<br />

romelsac evaleba misi dacva da sulier srulyofaSi<br />

Semweoba.<br />

inaTlebian rogorc srulasakovanni, ise mcirewlovanni.<br />

213


eklesiaSi bavSvebis naTloba uZvelesi xnidan dawesda. bavSvs<br />

mRvdeli naTlavs mSoblebisa da naTliebis rwmenis ZaliT,<br />

romelTa wmida movaleobaa, aswavlon yrmas sarwmunoebis<br />

kanonebi da RvTissaTno qristianuli cxovreba.<br />

naTlobisas sruldeba aseve meore didi saidumlo –<br />

mironcxeba. roca mRvdeli mosanaTls jvris saxiT mirons scxebs,<br />

ambobs: „beWedi moniWebul ars sulisa mier wmidisa, amin“.<br />

iReben ra am or udides saidumlos, zogierTni, samwuxarod,<br />

amiT amTavreben eklesiaSi cxovrebas. Tu axalSobils<br />

sazrdos droze ar mivawvdiT, mokvdeba; asea sulier cxovrebaSic.<br />

isini, romelnic ar aRavlenen locvebs, ar marxuloben<br />

da qristianulad ar cxovroben, sulierad kvdebian kidec;<br />

moekveTebian xes cxovrebisas – eklesias, romlisganac gamudmebiT<br />

unda mieRoT sulieri sazrdo. WeSmaritni qristianeni<br />

ki naTlobisa da mironcxebis Semdegac uxvad iReben sulier<br />

sakvebsa da madls.<br />

naTlobiT Tumca ganveSoreT satanas da yovelTa saq meTa<br />

misTa, magram TviTon igi ar gvtovebs; mudam cdilobs, kvlav<br />

dagvipyros, kvlav mogvipovos. amitomac Cveni guli keTilsa<br />

da borots Soris mudmivi brZolis asparezia.<br />

saxarebaSi vkiTxulobT, rom adamianisagan gandevnili<br />

arawmida suli urwyul adgilebs miaSurebs da raki iq gansasvenebels<br />

ver povebs, cdilobs, Zvel samyofels daubrundes. Tu<br />

kaci ganlaRebuli daxvda, sxva uborotess eSmakTac moiyvans da<br />

maTTan erTad daemkvidreba masSi. da kaci igi Seiqmneba ufro<br />

codvili, vidre adre iyo (maT. 12, 43­45). amitom saWiroa codvisgan<br />

mudmivi ganwmenda, misgan gaTavisufleba.<br />

Cven mier Cadenili yoveli boroteba codvaa. igi Rv Tisa<br />

214<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

da TviT Cveni Tavis sawinaaRmdego moqmedebaa, yofis aryofnad<br />

gardaqmnaa, Cveni bunebis damaxinjebaa, Cveni da maqceveli<br />

Zalaa; esaa msvleloba damRupveli miznisaken.<br />

borotebas Sesabamisi boroti Sedegi mohyveba. codvis<br />

Sedegia RvTisgan gandgoma, siyvarulis, mSvidobisa da bednierebis<br />

dakargva, sulieri siRatake, sikvdili... „codvaჲ soflad<br />

Semoჴda da codvisa ZliT – sikudili“ (rom. 5, 12).<br />

darRveuli Sinagani mTlianoba rom aRdges, adamianma<br />

aRsareba unda Tqvas da RvTis winaSe moinanios codvebi. aseT<br />

SemTxvevaSi misi daxmareba mxolod moZRvars SeuZlia, radganac<br />

Sendobis ufleba RvTisgan masa aqvs miniWebuli.<br />

macxovarma mociqulebs misca gansakuTrebuli Zala codvilTa<br />

mimarT: „amen getyჳ Tquen: raodeni SehkraT queyanasa<br />

ze da, krul iyos igi caTa Sina; da raodeni ganhჴsnaT queyanasa<br />

zeda, ჴsnil iyos igi caTa Sina“ (maT. 18, 18). es madli mociqulebidan<br />

maTi saqmis gamgrZeleblebs – episkoposebsa da sam­<br />

Rvdeloebas gadaeca da dRemde modis.<br />

aRsarebisTvis momzadebulni unda mivideT. es saidumlo<br />

unda aRvasruloT ise, TiTqos igi iyos Cveni ukanaskneli,<br />

sikvdilis wina aRsareba. mamebi aRsarebas meore naTlobas<br />

uwodeben, radganac am dros, iseve rogorc naTlobisas, pi rovnebas<br />

mieteveba codvebi, oRond mxolod is codvebi, ro melTa<br />

Sendobasac moZRvrisgan miiRebs.<br />

aRsarebas TviT ufali ieso qriste iRebs. igi uxilavad<br />

eswreba am saidumlos, mRvdeli ki aris mowme da adamianis<br />

mimarT RvTis didi wyalobis saidumlo aRmsrulebeli.<br />

aRsarebiT ganwmendili adamiani mzad aris miiRos meore<br />

udidesi saidumlo – ziareba.<br />

gana SeiZleba qristiani gverqvas da ar viyoT monawile<br />

215


wmida evqaristiisa – ziarebisa?! igi ara mxolod saidumlo<br />

serobis gaxsenebaa, aramed Cveni erToba macxovarTan, Cvenze<br />

gardamomavali udidesi saidumlo Zala, Cveni ganRmrToba.<br />

wmida ziarebis miRebis aucileblobaze miuTiTebs macxovris<br />

es sityvebi: „ukueTu ara sWamoT ჴorci Zisa kacisaჲ da<br />

suaT sisxli misi, ara gaqundes cxorebaჲ TavTa Soris Tq u enTa“<br />

(ioan. 6, 53).<br />

eklesiis istoriis dasawyisidanve wesad iyo miRebuli<br />

xSiri ziareba. meore saukunis cnobili mama egnate RmerTSemosili<br />

wers: „ecadeT, xSirad SeikriboT ziarebisTvis da RvTis<br />

sadideblad“ (XIII epistole efeselTa mimarT).<br />

wmida ioane damaskeli ki ambobs: sulisa da xorcisgan<br />

Sedgenil adamians sWirdeba rogorc sulieri, ise xorcieli<br />

sakvebi. sulier sazrdod ieso qristem mogvca TviT Tavisi<br />

xorci da sisxli, romelsac wmida evqaristiaSi Rvinisa da<br />

puris saxe aqvs.<br />

ratom misca ufalma mociqulebs saWmelad Tavisi sisxli<br />

da xorci Rvinisa da puris saxiT? – kiTxuloben zogni.<br />

puri simboloa RvTis Zalisa, simbolo kacTa erTobisa.<br />

Tormeti mociqulis swavlanSi – „didaqeSi“ vkiTxulobT:<br />

„rogorc es puri (xorblis saxiT) iyo ganbneuli sx vadasxva<br />

bo rcvze da Semdeg Sekrebili gaxda mTliani, de, ase SeerTdes<br />

Sens saufloSi qveynis yvela kididan eklesia Seni (ufalo)“<br />

(didaqe 9).<br />

yurZenSic RvTis idumali Zalaa dafaruli. wmida esaias<br />

wignSi weria: „roca yurZnis mtevanSi wveni Cadgeba, maSin amboben,<br />

nu Selaxav mas, rameTu masSia kurTxeva“ (es. 65, 8).<br />

216<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

xSirad ziarebas Zalian didi mniSvneloba aqvs. zogi­<br />

erTni, miaCniaT ra Tavi uRirsad, weliwadSi erTxel an ramdenime<br />

weliwadSi erTxel eziarebian. es miutevebeli Secdoma<br />

da borotebaa sakuTari Tavis mimarT.<br />

rogoradac ar unda movemzadoT, gana odesme viqnebiT<br />

Rirsi, miviRoT xorci da sisxli uflisa Cvenisa ieso qristesi?<br />

Cveni codvebis simZimis SegnebiTa da uflis mowyalebis imediT<br />

unda miveaxloT am udides saidumlos.<br />

pirvel saukuneebSi qristianebi yovel wirvaze iRebdnen<br />

ziarebas. es iyo xalxi, suliT Zlieri, yovel wuTs mzad rom<br />

iyo, Tavi gaewira qristesTvis. magaliTad, wmida basili didi<br />

kviraSi oTxjer eziareboda: kviras, oTxSabaTs, paraskevs da<br />

SabaTs da, agreTve, yovel dResaswaulze.<br />

Zmano da dano Cemno, nurc Tqven moiklebT am did, gadamrCenel<br />

saidumlos. marxvis dros geZlevaT locva­ku rTxeva<br />

eziaroT yovel kviras da, aseve, yovel did dR esaswaulze. es<br />

mogcemT sulier Zalas rogorc xilul, ise uxilav mterTan<br />

sabrZolvelad da gaqcevT im sulier taZrad, romelsac ufali<br />

arasdros datovebs; mogecemaT mSvidoba da sixaruli.<br />

ziarebiT, iseve rogorc aRsarebiT, miveaxlebiT codvasa<br />

da sikvdilze uZlieres maradiul da yovlismomcvel<br />

siyvaruls RvTisas.<br />

siyvarulma gaiTvaliswina yvelaferi, rac kacs sWirdeba.<br />

Tavis mowafeebs, qadagebisTvis rom gzavnida, sneulTa<br />

gankurnebis Zalac misca ufalma (maT. 10, 1). WeSmarit morwmu<br />

neebs isini zeTs scxebdnen da avadmyofnic sneulebisgan<br />

Tavisufldebodnen (mark. 6, 13). iakob mociquli epistoleSi<br />

wers: „uZlur Tu vinme ars Tquen Soris, mouwoden xucesTa<br />

217


eklesiisaTa da ilocon mis zeda da scxon mas zeTi saxeliTa<br />

uflisaჲTa. da locvaman sarwmunoebisaman acxovnos sneuli<br />

igi da aRadginos igi ufalman. daRacaTu codvaჲ raჲme eqmnes,<br />

move­eteos mas“ (iak. 5, 14­15).<br />

ase dawesda saidumlo zeTiscxebisa. eklesiis zogierTi<br />

wmida mama ambobs, rom zeTiscxebisas ufali Seundobs avadmyofs<br />

daviwyebul codvebs. am saidumlos madliT mravalni<br />

gankurnebulan.<br />

zeTi yvelam unda vicxoT, radgan yvelas gvaqvs daviwyebuli<br />

codvebi da moklebulni varT rogorc fizikur, ise<br />

sulier simarTles.<br />

eklesia is sulieri kanaa galileisa, sadac ufalma daloca<br />

qorwili.<br />

qorwineba qalsa da kacs Soris siyvaruliT ganmtkicebuli<br />

kavSiria; es urTierToba maTi Tavisufali nebiT xorcieldeba,<br />

erTmaneTisadmi erTgulebis pirobas gulisxmobs da<br />

eklesiisa da qristes erTobis saxiT ikurTxeba. „romelni – igi<br />

RmerTman SeauRlna, kaci nu ganaSorebs“ (maT. 19, 6), – brZanebs<br />

wmida werili.<br />

am saidumloTi RmerTi akurTxebs ojaxur cxovrebas,<br />

bavSvebis yolasa da maT aRzrdas. bavSvi egoizmis daZlevaSi<br />

exmareba mSoblebs; isini, orni, ewirebian mesames da amiT did<br />

bednierebas iReben.<br />

roca eklesiasa da iq aRsrulebul adamianis Rrma da<br />

idumal feriscvalebaze vsaubrobT, ar SeiZleba ramdenime<br />

sityviT mainc ar SevexoT TviT moZRvars, romelic am saidumloTa<br />

mTavari monawilea.<br />

sasuliero xarisxSi kurTxeva Svid saidumloTagan erT­<br />

218<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

erTia. episkoposebi, mRvdelni da diakonni qmnian sae klesio<br />

ierarqias. maTi valia saxarebis qadageba, saidumlo Ta aR­<br />

sruleba da saeklesio saqmeTa warmarTva.<br />

wmida egnate RmerTSemosili wers, rom episkoposi ekle­<br />

siaSi ganasaxierebs ufal ieso qristes, xolo mRvdeli saxea<br />

mociqulisa, jvarcmuli pirovnebisa.<br />

episkoposis xeldasxmiTa da warmoTqmuli locviT rCeul<br />

keTilmorwmune qristianze samRvdelo xarisxSi kur Txevisas<br />

gadadis gansakuTrebuli madli suliwmidisa.<br />

moZRvari TavSekavebuli pirovneba unda iyos. wmida<br />

pavle Tavis mowafes, mociqul timoTes, ase arigebs: „xolo<br />

siWabukisa maT gulis TqumaTa evltode da Seudeg simarTlesa,<br />

sarwmunoebasa, siyuarulsa, mSჳdobasa maT Tana, romelni<br />

xadian ufalsa guliTa wmidiTa“ (2 tim. 2, 22).<br />

namdvili sasuliero piri Tavisi TaviT kmayofili arasdros<br />

aris; mudam ebrZvis codvas, rom ukeTesi gaxdes da iqces<br />

magaliTad samwysosaTvis.<br />

mas gansxvavebuli kulturis mqone sazogadoebaSi ux de<br />

ba msaxureba. amitomac igi unda iyos ara marto kargi Rv Ti<br />

s metyveli, aramed sulieri, ganaTlebuli, kulturuli pi­<br />

rovneba, mSvidobismyofeli, mosiyvarule, mowyale mama.<br />

xalxi samRvdeloebas gamadidebeli SuSiT uyurebs da mas<br />

mcire Secdomasac ar apatiebs. moZRvris Seuferebeli saqcieli<br />

an sityva­pasuxi maSinve gankiTxvis sagnad iqceva rogorc morwmuneTaTvis,<br />

ise, miT umetes, urwmunoTaTvis.<br />

unda gvaxsovdes, rom mRvdelic adamiania Tavisi adami<br />

anuri sisusteebiTa da uZlurebiT. unda gvaxsovdes, rom<br />

mas boroti Zala ufro Zlier ebrZvis, raTa daamciros,<br />

219


da amdablos igi da amiT mrevlis rwmena Searyios. unda gva­<br />

x sovdes isic, rom zogierTis mizeziT sxvebs Seuracxyofa ar<br />

un da mivayenoT. gana iuda iskariotelis gamo SeiZleba ugulebe­<br />

lvyoT Rvawli da Sroma sxva mociqulebisa, romelTac TavianTi<br />

wmida cxovrebiTa da mowamebrivi aRsasruliT di debis<br />

gv irgvini moipoves?<br />

220<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

ase rom, eklesia erTaderTi sulieri savanea, romelSi<br />

yofnac aucilebelia qristianisTvis, yvelasTvis, visac sulis<br />

xsna surs.<br />

eklesiaSi yvelaferi mniSvnelovania da emsaxureba im<br />

mizans, rom CvenSi qriste aRibeWdos, rom Cven RmerTSemosilni<br />

gavxdeT. da raoden sawyalobelia mdgomareoba maTi, vinc am<br />

madls moklebulia.<br />

erTaderTi gza RmerTTan siaxloveSia.<br />

eSmaki epatroneba imaT, romelnic ar loculoben da ar<br />

marxuloben. saxarebaSi pirdapir weria: „xolo ese naTe savi<br />

araraჲT ganvals, garna locviTa da marxviTa“ (maT. 17, 21).<br />

Zalian didi Zala aqvs fsalmunis kiTxvas. yvela morwmunem<br />

zepirad unda icodes 50­e fsalmuni. am locviT codvebisagan<br />

iwmindeba kaci, radganac es sinanulis sagalobelia.<br />

borot ZalebTan sabrZolvelad RvTisagan did Semweobas<br />

iRebs is, vinc rwmeniTa da sasoebiT warmoTqvams 90­e<br />

fsalmuns.<br />

nu gamotovebT dilisa da saRamos locvebs, ziarebis wina<br />

da Semdeg locvebs, Wamis win da Wamis Semdeg, saqmis dawye bis<br />

win da damTavrebis Semdeg locvebs. SeZlebisdagvarad ikiTxeT<br />

fsalmuni.<br />

yoveli SabaTi micvalebulTa dRea. nu daiviwyebT gar


saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

dacvlil mSoblebs, winaprebsa da axloblebs. am dRes gake­<br />

Tebuli sakurTxi eklesiaSi waiReT da panaSvidze moZRvars<br />

moaxsenebineT maTi sulebi.<br />

gaxsovdeT, adamiani ki ar kvdeba, gardaicvleba mxo lod.<br />

misi suli ukvdavia. igi iTxovs Cvengan daxmarebas. amave dros,<br />

isic Segveweva RvTis winaSe Tavisi locviT.<br />

Tu yovelive amas gaakeTebT, RvTis kurTxeva ar mogakldebaT.<br />

roca eklesiasa da kacobriobisaTvis eklesiis mniSvnelobaze<br />

vsaubrobT, gansakuTrebiT unda aRvniSnoT misi samSvidobo<br />

moRvaweoba.<br />

yvelas kargad gvesmis, rom CvenTvis aucilebelia rogo<br />

rc Sinagani, ise garegani mSvidoba. amis gareSe SeuZlebe lia<br />

ara Tu sulieroba, aramed saerTod arseboba.<br />

Cven metad sapasuxismgeblo dros vcxovrobT, saSineli<br />

gansacdelis winaSea TiToeuli saxelmwifo, mTeli msoflio.<br />

Tu movlenebi kvlav ase ganviTarda, eqneba ki saerTod azri<br />

raimes an momavali?<br />

gulgatexilobam da urwmunoebam moicva Cveni guli, Tumca<br />

maT bolomde mainc ver dagvimorCiles, radgan yovel CvenganSi<br />

waruxoceli beWedia RvTis msgavsebisa, radgan, tertulianes<br />

Tqmisa ar iyos, suli yoveli kacisa bunebiT qristiania. oRond<br />

saWiroa ufro Rrma azrovneba, axleburad aRqma da gaazreba<br />

yovelive imisa, rac xdeba. saxelmwifoTa Soris kulturulma,<br />

politikurma Tu socialurma sxvaobam xeli ar unda SeuSalos<br />

imis Segnebas, rom Cven yvela vcxovrobT erT saxlSi, romlis<br />

saxelic dedamiwaa da mTavari saunje am dedamiwaze adamiania.<br />

dRes, roca kacobrioba itanjeba SimSilis, siRaribis,<br />

221


avadmyofobisa da socialuri usamarTlobisagan, sul ufro<br />

meti ixarjeba SeiaraRebaze. mdgomareoba rom gamoswordes,<br />

aucilebelia Tanamedrove adamianis zneobriv­moraluri cxo<br />

vrebis donis Secvla ufro maRali kriteriumebiT, xolo<br />

xa lxTa da saxelmwifoTa Soris urTierTobis axali formebis<br />

ga moZebna.<br />

222<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

am sakiTxebis gadaWraSi didi mniSvneloba eniWeba ek le­<br />

sias, mis locvas da im saqmianobas, rasac igi samSvidobo mizniT<br />

axorcielebs.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia, morwmuneni,<br />

mTel xalxTan erTad mowonebiT Sexvdnen Cvens qveyanaSi sulieri<br />

da materialuri ganaxlebis procesis dawyebas.<br />

sulieri da materialuri problemebi Cveni mudmivi Tanamdevia.<br />

isini ganuyrelni arian, rogorc saxarebiseuli debi<br />

marTa da mariami. magram cxovrebis oromtrialSi CaflulT<br />

kravis sityvebi ar unda dagvaviwydes: „aha esera, moval adre,<br />

da sasyideli Cemi Cem Tana migebad TiToeulsa, viTarca saqme<br />

misi iyos“ (gamocx. 22, 12); ar unda dagvaviwydes, rom moaxloebulia<br />

qorwili kravisa, ris Sesaxebac ufali sxvadasxva<br />

saSualebiT gvafrTxilebs.<br />

mZime gansacdeliT daiwyo CvenTvis es weliwadi. da sa ­<br />

vleT saqarTveloSi, svaneTsa da sxva mTian raionebSi mo m­<br />

xdarma stiqiurma ubedurebam didi mwuxareba da cremli mogvitana.<br />

fexze dadga mTlad saqarTvelo... gaWirvebam yve la<br />

gagvaerTiana.<br />

„madloba RmerTs yvelafrisaTvis“, – warmoTqva wmida<br />

ioane oqropirma. Cven, mis msgavsad, madlierni varT uflisa<br />

yovelivesTvis: Cveni jvrisaTvis, gansacdelisa da mwu


xarebisTvis, RvTis Cvendami unapiro siyvarulisa da Cve nTvis<br />

TavganwirvisTvis. guli unda gavuxsnaT am usazRvro siyvaruls,<br />

Rrmad davimarxoT da arasodes ganvSordeT. maSin Cveni cxovrebis<br />

gza iqneba erTaderTi da gadamrCeneli, ma Sin sulSi<br />

mudam paseqis zeimi iqneba.<br />

„iqmen morwmune vidre sikudiladmde, da mogce Sen gჳ rgჳni<br />

igi cxorebisaჲ“ (gamocx. 2, 10), – gvmoZRvravs ufali.<br />

kurTxeuli iveriis RvTis saTno Svilno! RvTaebrivi<br />

siyvaruliT gamTbari erTxel kidev guliTadad mogilocavT<br />

qristes aRdgomis ubrwyinvales dResaswauls. „movediT, da<br />

vidodiT naTelsa uflisasa“ (es. 2, 5), naTeli qristesi gangvanaTlebs<br />

yovelTa.<br />

mxolod misi madliT mosilni movipovebT WeSmarit bednierebas,<br />

mxolod masSia namdvili siyvaruli da sixaruli.<br />

paseqi qristesi<br />

Tbilisi, 1987 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1987 w.<br />

qriste aRdga!<br />

WeSmaritad aRdga!<br />

223


saSobao epistole<br />

1988 w.<br />

„romelman sZlos, vyo igi suetad taZarsa<br />

Sina RmrTisa Cemisasa“ (gamocx. 3, 12).<br />

Svenieri, gasaocari da usasruloa samyaro; mSvenieria<br />

მ<br />

adamiani – xati RvTisa da gvirgvini qmnilebisa. didia<br />

ufali, miuwvdomelia Zala da sibrZne misi. usazRvro da ganmacvifrebelia<br />

moTmineba misi da unapiro siyvaruli codvil<br />

Tadmi.<br />

riT davimsaxureT, RmerTo, esodeni mowyaleba?<br />

Cven gangideqiT, urC geqmeniT da Sen mainc ar gangvSordi;<br />

mcneba mogveci, rom gza gagvegno, magram sijiute Cve ni ver<br />

mivatoveT; saukuneTa manZilze gtanjeT, gawvaleT da ga i ZuleT,<br />

Ze Seni sayvareli gagewira CvenTvis, rom guldabrmavebuli<br />

225


TvalebiT mainc dagvenaxa gvema da wameba misi da maSin mainc<br />

mimxvdariyaviT, rogor daveciT.<br />

es iyo xsnis erTaderTi gza da Sen igi ar daiSure CvenTvis.<br />

zogjer kiTxuloben: aucilebeli ki iyo RvTis ganxorcieleba,<br />

gana monanieba sakmarisi ar iqneboda kacobriobisaTviso?<br />

rom yofiliyo mxolod codvebi, – ganmartavs wmida<br />

aTanase didi, – sakmarisi iqneboda sinanuliT ganwmenda, magram<br />

danaSaulis Cadenis Semdeg Cveni sxeuli daeqvemdebara<br />

bunebriv xrwnas da dakarga madli RvTis xatebisa. imitomac<br />

unda ganxorcielebuliyo Ze RvTisa, rom aRedgina adamianis<br />

dacemuli buneba.<br />

„da movida Ze kacisaჲ moZiebad da cxorebad warwymedulisa“<br />

(luk. 19, 10).<br />

„movida... msaxurebad da micemad suli Tჳsi saჴsrad mravalTaTჳs“<br />

(maT. 20, 28).<br />

mravalTaTviso, brZanebs maxarebeli da ara yvelasTvis,<br />

radgan yvela ar aris mzad, miiRos RvTis sikeTe. mainc vin arian<br />

igi mravalni? isini, romelTa cxovrebac msaxurebaa RvTisa da<br />

moyvasisaTvis; isini, romelTa amqveyniuri yofac gancxadebaa<br />

angelozTa sagaloblisa, Sobis Rames rom moefina qveynierebas:<br />

„didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda mSჳdobaჲ<br />

da kacTa Soris saTnoebaჲ“.<br />

dideba rom SevwiroT ufals, ar aris sakmarisi marto<br />

rwmena; RmerTi unda vadidoT sityviT da saqmiT uSiSrad; yvelas<br />

winaSe; xolo „romelman uvar­myos me winaSe kacTa, – gvafrTxilebs<br />

macxovari, – uvar­vyo igi meca winaSe mamisa Cemisa<br />

226<br />

saSobao epistole, 1988 w.


saSobao epistole, 1988 w.<br />

zecaTaჲsa“ (maT. 10, 33). saqmiT RvTis dideba mcnebis dacvasa da<br />

mis aRsrulebas niSnavs. „ukueTu giyuar me, – brZanebs ufali, –<br />

mcnebani Cemni daimarxeniT“ (ioan. 14, 15) „rameTu ese ars mcnebaჲ<br />

Cemi, raჲTa iyuarobdeT urTierTas, vi Tarca me Segiyuaren<br />

Tquen. ufroჲsi amissa siyuaruli aravis aqus, raჲTa suli Tჳsi<br />

dadvas megobarTa TჳsTaTჳs“ (ioan. 15, 12­13).<br />

vin aris megobari Cveni?<br />

WeSmariti megobari igia, romelic udrtvinvelad itans<br />

Tavs damtydar ubedurebas da ganicdis moyvasis gasaWirs,<br />

rogorc sakuTars. megobari igia, vinc siyvaruliT migviTiTebs<br />

Secdomebze da gviCvenebs swor gzas, vinc CvenTanaa rogorc<br />

sikeTisa da mxiarulebis dros, ise ukiduresi gaWirvebis Jams,<br />

maSinac ki, roca axlo naTesavebi dagvtoveben.<br />

erTguli megobari mtkice zRudea; romelman SeiZina igi,<br />

hpova saganZuri. erTguli megobari fasdaudebeli sau njea da<br />

ara aqvs sazRvari mis sikeTes. erTguli megobari salbunia<br />

cxovrebisa da moSiSni uflisani hpoveben mas, – vkiTxulobT<br />

iso ziraqis wignSi (zir. 6, 14­16).<br />

bibliaSi megobrobis mravali magaliTia. gavixsenoT<br />

Tundac ionaTanisa da daviTis ambavi.<br />

ionaTani iyo Svili mefe saulisa, xolo daviTi – ubralo<br />

glexisa, romelsac iese erqva da beTlemSi cxovro bda.<br />

daviTis mier filistimelTa goliaTis damarcxebis Semdeg<br />

axalgazrdebi damegobrdnen da ganuyreli megobrebi gaxdnen.<br />

megobrobis siwrfele ionaTanma daamtkica imiT, rom araerTxel<br />

gadaarCina daviTi Sursa da risxvas saulisas, romelic<br />

daviTSi taxtis mociles xedavda. roca ionaTani igebda, rom<br />

mis megobars safrTxe emuqreboda, maSinve afrTxilebda da<br />

227


ixsnida mas gansacdelisagan. amis gamo mefe sauli imdenad<br />

ganrisxda, rom erTxel Svils Subi esrola.<br />

ramdenadac ufro Zlierdeboda saulis daviTisadmi<br />

siZulvili, imdenad ufro mtkice xdeboda misadmi ionaTanis<br />

megobroba. udabnoSi erT­erTi Sexvedrisas ionaTani eubneba<br />

daviTs: „nu geSinin: rameTu ver gpovos xelman mamisa Cemisa<br />

saulisaman Sen da Sen iqmne mefe israelisa, da me viyo Senda<br />

megobar da saulca mamaman Cemman uwyis esreT“ (1 mef. 23, 18).<br />

ionaTanis winaswarmetyveleba nawilobriv aRsrulda:<br />

daviTi avida samefo taxtze, magram ionaTani daiRupa. igi<br />

gangmires omis dros, roca mamasTan erTad ibrZoda mtrebis<br />

winaaRmdeg.<br />

daviTi didxans glovobda megobars, romlis erTguleba<br />

ver gaaxuna verc mamis risxvam, verc samefo gvirgvinis<br />

dakargvis fiqrma.<br />

qalTa Tavdadebis aseve mSvenieri magaliTebia bibliaSi.<br />

ramdeni SemTxveva yofila, rom maT sakuTari sicocxlec ar<br />

dauSurebiaT megobrisaTvis. magram arc is unda daviviwyoT,<br />

rom yoveli megobroba ar aris xangrZlivi, rom qveynad boroteba<br />

mefobs da misi mTesveli eSmakia; xolo igi ar mogvasvenebs,<br />

vidre am soflada varT. boroteba, upirveles yovlisa,<br />

CvenSia, Cvens gulSia fiTriviT fesvgadgmuli da Tu droze ar<br />

movikveTT, codvis msxverplni da msaxurni Se viqmnebiT, radgan<br />

igi ar mogvcems saSualebas, davinaxoT sxvisi tkivili, sxvisi<br />

mwuxareba, davinaxoT sakuTari sisusteni.<br />

gana iSviaTad vxvdebiT iseT SemTxvevebs, roca qal­vaJi<br />

siyvaruliT qorwindeba. mere ki, roca cxovrebaSi siZneleni<br />

xvdebaT, roca raRac mouSuSebeli tkivilis gamo kaci iwyebs<br />

228<br />

saSobao epistole, 1988 w.


saSobao epistole, 1988 w.<br />

smas, kargavs janmrTelobas... siTbosa da siyvarulis, Tana­<br />

grZnobis nacvlad meuRlisagan mxolod gankiTxvasa da Seu­<br />

racxyofas ismens da bolo ara aqvs usiamovnebas ojaxSi.<br />

xSiria iseTi SemTxvevebic, roca kaci eCveva uzrunvel yo­<br />

fas; mTel saqmes qalis imedze tovebs, TviTon ki imaze fiqrobs,<br />

dro rogor gaataros, rogor gaerTos maSin, ro ca mis col­<br />

Svils uWirs, uWirs ekonomiurad, fizikurad Tu su lierad.<br />

aseTi ojaxebi xSirad irRveva. meuRleni erTgulebas<br />

rom umtkicebdnen erTmaneTs, Sordebian. RvTis anabara rCeba<br />

erTdros sayvareli, axla ki avadmyofi cxovrebis me gobari;<br />

da iRupeba igi Tavisi ubedurebiT, martoobiTa da Se uracxyofiT.<br />

Tu WeSmariti qristiani xar, ara gaqvs ufleba, miatovo<br />

gaWirvebaSi myofi ara Tu axlobeli, aramed nebismieri adamiani;<br />

yoveli maTgani xom xatebaa RvTisa.<br />

movida SenTan glaxaki da xels giwvdis saTxovnelad –<br />

es qristea; sarecelze wevs avadmyofi, nugeSiniec – es ufalia.<br />

eZe beT igi morCilTa, damdablebulTa, SeuracxyofilTa da<br />

damcirebulTa, mSier­mwyurvalTa Soris da „yoveli romeli<br />

gindes Tquen, raჲTa giyon kacTa, egreTca Tquen hyviT maTa mimarT“<br />

(maT. 7, 12).<br />

maSin getyviT ufali: „movediT, kurTxeulno mamisa Cemisano,<br />

da daimkჳdreT ganmzadebuli TquenTჳs sasufeveli...“<br />

radgan „mSioda, da meciT me Wamadi; mwyuroda, da masuT me; ucxo<br />

viyav, da SemiwynareT me; SiSuel viyav, da SemmoseT me; sneul<br />

viyav, da momxedeT me; sapyrobiles viyav, da moxuediT Cemda“...<br />

radgan „raodeni uyavT erTsa amas mcireTagansa ZmaTa CemTasa,<br />

igi me miyavT“ (maT. 25, 34­36, 40).<br />

229


230<br />

saSobao epistole, 1988 w.<br />

Znelia viswavloT adamianebisadmi TanagrZnoba, Tu<br />

RvTaebrivi siyvaruliT ar varT gamTbarni. es ki gulisxmobs<br />

Tanadgomas ara marto gansacdelSi myofTa mimarT, aramed<br />

SeuracxmyofelTa mimarTac; es gulisxmobs egoizmis uaryofas,<br />

uSurvelobas, morCilebas, gulisxmobs simSvides, Tavganwirvas,<br />

Sendobis unars... Cven ki gankiTxvis codvidan ver vTavisufldebiT<br />

da amitomac ara varT mowyaleni.<br />

„romliTa gankiTxviTa ganikiTxvideT, ganikiTxneT“ (maT.<br />

7, 2), – gvafrTxilebs ieso qriste. ase rom, is, vinc ganikiTxavs,<br />

ganikiTxvas ara moyvass, aramed, upirveles yovlisa, – sakuTar<br />

Tavs da miecema sasjelsa da wamebas. xolo vinc apatiebs moyvass,<br />

aTavisuflebs bralisagan ara imdenad mas, ramdenadac saku­<br />

Tar Tavs, radgan sxvisi danaSaulis mowyaled da lmobierad<br />

gansjiT igi sakuTari codvebis Sendobas miiRebs.<br />

Tu Sen mkacri xar sxvebis mimarT, – wers wmida ioane<br />

oqropiri, – da xedav maT mcire Secdomebsac ki, ratom ar am­<br />

Cnev sakuTar did codvebs? yoveli adamiani xom Tavis Tavs<br />

ukeT icnobs, vidre sxvas; sakuTari Tavi metad uyvars, vidre<br />

sxva. da Tu ganikiTxav moyvass, gsurs ra misTvis sikeTe, ratom<br />

ar usurveb am sikeTes pirvel rigSi Sens Tavs – ufro cxad da<br />

ufro did codvils? xolo Tu Sen daudevari xar sakuTari<br />

Tavis mimarT da ver xedav maT, naTelia, rom Zmas ganikiTxav<br />

ara keTilmosurneobiT, aramed siZulvilisa da misi damcirebis<br />

surviliT. moyvasi ganikiTxos man, vinc ucodvelia (ioane<br />

oqropiri).<br />

minda gavixseno magaliTi egviptis patriarqis aleqsandres<br />

cxovrebidan. mas hyavda mdivani, romelmac oqro mo hpara<br />

da romelic Semdeg avazakebma Seipyres. patriarqma es rom<br />

Seityo, gamoisyida igi da ukan daabruna. roca qurdi mdivani


saSobao epistole, 1988 w.<br />

patriarqTan mivida, man igi iseTi siyvaruliTa da keTilgan­<br />

wyobiT miiRo, rom erT­erTma moqalaqem xumrobiT Tqva: Tu<br />

ginda sargebeli naxo, patriarq aleqsandres unda awyeninoo.<br />

sinamdvileSi patriarqi moiqca viTarca WeSmariti qristiani,<br />

romelic wmida isidore pelusielis Tqmisa ar iyos, wyenas<br />

wyalze wers, madls ki – spilenZze.<br />

maS, „ramden gzis Semcodos Zmaman Cemman da miutevo mas?“,<br />

– vikiTxavT Cvenc petre mociqulis msgavsad.<br />

„vidre sameocdaaT Svidgzis“, – gvpasuxobs macxovari,<br />

radgan moyvasi ar unda moviZuloT. xolo „romelsa sZuldes<br />

Zmaჲ Tჳsi, igi... bnelsa Sina vals da ara icis, vidre vals, rameTu<br />

bnelman daubrmna Tualni misni“ (I ioan. 2, 11).<br />

Zalian xSirad ki Cven sapirispirod viqceviT. Tu vinme<br />

rames dagviSavebs, gulistkenas aRar viviwyebT; wyena wyenas<br />

emateba, Cndeba ufskruli, Rvivdeba mtroba da samagieros mizRvis<br />

survili.<br />

ufali aqac wamlad siyvaruls gvTavazobs: „giyuarded<br />

mterni Tquenni da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da keTilsa<br />

uyofdiT moZuleTa TquenTa da ulocevdiT maT, romelni gm­<br />

Zlavrobden Tquen da gdevniden Tquen“ (maT. 5, 44).<br />

Znelia amis ganxorcieleba, magram cxovrebis gamocdileba<br />

gviCvenebs, rom mxolod siyvaruliTa da morCi lebiT<br />

SeiZleba mtris Zleva. borotebiT boroteba ver ga moswordeba.<br />

es sibrZne Cvens Svilebsac unda vaswavloT, rom isini iyvnen<br />

bednierni.<br />

sruli da yovlis mimtevebeli siyvaruli simdabliT<br />

unda movipovoT. simdablis sworupovari magaliTi TviT ma cxovarma<br />

gviCvena.<br />

qvabsa beTlemisasa iSva mxsneli qveynisa; bagasa Sina<br />

231


miawvines, „rameTu ara iyo... adgil savanesa mas“ (luk. 2,<br />

7). kacobrioba ki uflis mosvlas didebiT eloda; magram<br />

swored pativisa da saxelis uaryofaSia misi Zala, Zala kacTa<br />

feriscvalebisa da gadarCenisa. Surisa da SiSis gamo mas sde<br />

vnidnen da igi – RmerTi ganerideboda xolme moZuleT,<br />

uaryofdnen da ar ganikiTxavda, Ralatobdnen da Seundobda,<br />

gvemdnen da udrtvinvelad itanda...<br />

ieso qristem daiTmina es yovelive, daiTmina man, ro meli<br />

ars erTaderTi gamouTqmeli, ganuyofeli mTlianoba, „ani da<br />

ჵ, pirveli da ukuanaჲskneli, dasabami da dasasruli“ (gamocx.<br />

22, 13), raTa CvenTvis srulyofis magaliTi moeca.<br />

Tu SevZlebT, yvelasTan unda viyoT mSvidobiT. amitom<br />

ara marto Cven unda vapatioT da SevundoT sxvas, aramed Sev­<br />

ZloT isic, rom sxvebi ar iyvnen Cvendami cudad ganwyobilni.<br />

magram gvaxsovdes esec: boroteba SeiZleba gamovli ndes<br />

keTili adamianis mimarT im ubralo mizezis gamo, rom Suriani<br />

kaci Riziandeba, roca verafers xedavs sxvaSi Seu racxmyofels;<br />

boroteba SeiZleba aRdges simarTlis wina aRmdeg, imitom, rom<br />

ar uyvars marTalni; rogor moviqceT aseT SemTxvevaSi? ara<br />

miagoT boroti borotisa wil, – brZanebs saRmrTo werili,<br />

radgan mSvidobasa gviwoda ufalma, romeli Tavad ars „Semoqmedi<br />

mSvidobisa“ da mSvidobiani harmoniis saTavea rogorc<br />

CvenSi, ise garemo samyaroSi.<br />

samwuxarod, dRes darRveulia mSvidoba Cvens sulSi,<br />

darRveulia mSvidoba Cven garSemo; amis mizezi codvaa da<br />

RmerTTan kavSiris dakargva.<br />

roca ase uWirs Sinaganad adamians, eklesia ganze ver<br />

gandgeba. eklesia unda mivides masTan da misces Zala pi rovn<br />

e bas Rirsebis gansamtkiceblad, „rameTu igi Tavadi ars mS­<br />

232<br />

saSobao epistole, 1988 w.


ჳ dobaჲ Cueni, romelman Seqmna orive erTad da Sua­kedeli<br />

zRudisaჲ mis dahჴsna“ (efes. 2, 14). eklesiam unda mospos zneobrivi<br />

dapirispireba Cvens sulSi, roca „ჴorcTa guli uTquams<br />

sulisaTჳs da sulsa – ჴorcTaTჳs; ...raჲTa ara raჲ­igi gindes,<br />

da mas hyofdeT“ (gal. 5, 17).<br />

RmerTma mogvces siyvaruli, sixaruli, mSvidoba, sulgrZeloba,<br />

saxiereba, sarwmunoeba, moTmineba, rom ufali egos<br />

Cven Tana da Cven mis Tana, rom misi SewevniT vemsaxuroT Rmer­<br />

Tsa da moyvass, vsZloT bolomde da vcxovndeT.<br />

amqveyniuri Cveni cxovreba curvas hgavs ukidegano zR vaSi,<br />

romelic xan wynardeba, xan ki mRelvarebs; xan mSvi dia, xan<br />

ki SiSis momgvreli. Tu gvsurs, napirs mSvidobiT mi vaRwioT,<br />

un da SevimosoT rwmeniT, sasoebiT, siyvaruliT da viqnebiT<br />

daculni, radgan mfarvelad TviT ufali Cveni ie so qriste<br />

gveyoleba.<br />

sayvarelno sulierno Svilno Cemno, yvelas da TiTo­<br />

euls cal­calke guliTadad gilocavT qristes Sobis di ad<br />

dResaswaulsa da bednier axal wels. imedi da sixaruli ar<br />

mogSlodeT; iyaviT mSvidni da mowyaleni da mudam gaxsovdeT<br />

macxovris sityvebi: „ukueTu miutevneT Tquen kacTa Secodebani<br />

maTni, mogitevnes Tquenca mamaman Tquenman zecaTaman Secodebani<br />

Tquenni“ (maT. 6, 14­15).<br />

RmerTma daglocoT!<br />

ixareT orsave sofelsa Sina.<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1988 w.<br />

saSobao epistole, 1988 w.<br />

233


ს<br />

saaRdgomo epistole<br />

1988 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiis RvTismoyvare da RvTivkurTxeul samwysos<br />

„me var aRdgomaჲ da cxorebaჲ. romelsa hrwmenes<br />

Cemi, mo­RaTu­kudes, cxondesve“ (ioan. 11, 25).<br />

ikvdil­sicocxlis gamoucnobi idumaleba mudam Tan gv­<br />

devs. RmerTma ineba da Rirs gvyo, rom dRes kvlav gveg­<br />

rZno RvTaebrivi saidumlo sikvdilze sicocxlis gamarjvebisa<br />

– qristes brwyinvale aRdgomisa.<br />

maTe mociquli gvamcnobs, Tu rogor axara uflis sa f ­<br />

lavTan gaTenebisas misul menelsacxeble dedaT RvTis angelozma:<br />

„nu geSinin Tquen! vici, rameTu iesus nazarevelsa juar­<br />

235


cumulsa eZiebT. ara ars aqa, rameTu aRdga... da adre warvediT<br />

da uTxarT mowafeTa misTa, viTarmed: aRdga mkudreTiT“ (maT.<br />

28, 5­7).<br />

mas Semdeg ai ukve oci saukunea, rac qristes aRdgomis<br />

sixaruli Taobidan Taobas gadaecema. am aramiwieri, ulevi<br />

sixaruliT aRvsili mec siyvaruliT mogilocavT:<br />

236<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

qriste aRdga!<br />

aRdga igi axlobelTa da SoreulTa, didTa da mcireTa,<br />

ZlierTa da uZlurTaTvis, „raჲTa yovelsa romelsa hrwmenes<br />

igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“ (ioan.<br />

3, 15).<br />

CvenTvis, adamianebisaTvis, Cveni xsnisa da cxovrebisaTvis<br />

aResrula es yovelive. adamiani xom yvelaze Zvirfasia<br />

qmnilebaTa Soris. igi aris diadic da Zalian mcirec. masSia<br />

zecis simaRle da simdable jojoxeTisa. cxovreba gansacdelia;<br />

mizani – ganRmrToba. oRondac maradiuli netareba amq<br />

v eyniuri yofiT, RvTis mcnebisa da nebis aRsrulebiT unda<br />

davimkvidroT, Cveni kuTvnili jvris udrtvinveli tarebiT<br />

unda movipovoT.<br />

cxovrebis gzaze Cven gverdiT mravali sxvac moabijebs.<br />

Cven erTmaneTisagan jvris simZime gangvasxvavebs: zogis jvari<br />

Znelad satarebelia, zogisa – msubuqi. „urTierTars simZime<br />

itჳrTeT da esreT aRasruleT Sjuli igi qristesi“ (gal. 6, 2),<br />

– gvarigebs mociquli pavle.<br />

vakeTebT ki amas? – samwuxarod, xSirad ara.<br />

efeselTa mimarT epistoleSi vkiTxulobT: „ganiSoreT


saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

Tquengan pirvelisa misebr slvisa Tquenisa Zueli igi kaci,<br />

ganxrwnili gulis Tqumisa misebr sacTurisa, da ganaxldebodeT<br />

Tquen suliTa miT gonebisa TquenisaჲTa da SeimoseT axali<br />

igi kaci, RmrTisa mier dabadebuli, simarTliTa da siwmidiTa<br />

WeSmaritebisaჲTa. amisTჳs ganiSoreT tyuili, ityodeT WeSmaritsa<br />

kacad­kacadi moyusisa Tჳsisa Tana, rameTu varT urTier­<br />

Tars asoeb“ (efes. 4, 22­25).<br />

Zveli kaci kvlav CvenSia, Cven Sorisaa.<br />

codvam gayo kacTa modgma. gayo ampartavnebiT, siZulviliT,<br />

mrisxanebiT, SuriT, ciliswamebiT... xSirad ar ZalgviZs,<br />

davZlioT es gamTiSveli Zala, romelic Cvens xedvas araswor<br />

mimarTulebas aZlevs da romlis gamoc pirovnebis cxovrebis<br />

namdvil saxes damaxinjebulad aRviqvamT da mas miviCnevT realurad.<br />

sulieri srulyofis kibeze or madls ahyavs adamiani:<br />

ukvdavebasa da siwmindes.<br />

or Zalas Cahyavs kaci jojoxeTamde: codvasa da sikv dils.<br />

sikvdili da ukvdaveba! ra xSirad arian isini gverdi gverd.<br />

xSiria maTi Tanaarseboba erT oTaxSic ki, mSoblebsa da<br />

Svilebs, debsa da Zmebs Soris (Znelia, magram maT rom erTad<br />

cxovreba SeZlon, erTmaneTis simZime unda itvirTon, unda dauTmon<br />

erTmaneTs).<br />

RmerTma adamians mianiWa ukvdaveba da, amave dros – Tavi<br />

sufali neba. arCevani Cvenzea, ras mivyvebiT: simarTlis saqmeT<br />

– siwmides, Tu codvis gzas – sikvdils?<br />

cnobil filosofos vladimer soloviovis statiaSi<br />

„cxov rebis sulieri safuZvlebi“ weria: „Cven codvis sam mTa var<br />

237


saxes vicnobT: mgrZnobelobiTs – xorciel codvas anu avxor­<br />

cobas, romlis sawyisi forma Sobs codvas, xolo Cadenili<br />

codva – sikvdils. Semdeg modis bunebiTi codva – Tavdajerebuloba<br />

anu TviTgandideba. mas Tan sdevs cdomileba; Secdomisas<br />

ki sijiute saTavea tyuilisa da sicruisa. da bolos Cveni<br />

sulismieri codva – Zalauflebis moyvareoba, rasac Zalmomreobamde<br />

mivyavarT. Zalmomreoba ki mTavrdeba mkvlelobiT.<br />

aseTia gza codvisa“.<br />

Tu movlenebsa da sakuTar Tavs mTeli siRrmiT davukvirdebiT,<br />

SiSi Segvipyrobs: iqneb codvam ise dagvria xeli,<br />

rom ukve veRar SevZlebT gamosworebas da aRar aris xsna<br />

CvenTvis?<br />

gadarCena Znelia, magram ara SeuZlebeli da igi ufal<br />

ma mogvaniWa. misi madli rwmeniT mimRebel davrdomilTa<br />

aR madginebelia, naklulevanTa aRmavsebeli; esaa Cve ni ga n maTbobeli<br />

RvTaebrivi siyvaruli, romelsac ara aqvs sa zRvari;<br />

igia wyaloba uflisa Cvenisa ieso qristesi da si y varuli<br />

RvTisa mamisa da ziareba sulisa wmidisa.<br />

238<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

siyvaruli mravalgvarad ganisazRvreba. mis Sesaxeb<br />

msjeloben RvTismetyvelni, filosofosni, mwerlebi, sociologebi...<br />

cnobilia, Tu rogor vlindeba igi CvenSi, garemo<br />

samyaroSi, magram kiTxvas: konkretulad ra aris siyvaruli?<br />

– dRemde veravin gasca pasuxi. es imitom, rom siyvaruli RvTaebrivi<br />

warmoSobisaa; igic RmerTiviT Seucnobeli da gamouTqmelia,<br />

iseTive dausabamo da usasruloa, rogorc ufali.<br />

diax, siyvaruli maradiulia, oRond saukuneTa manZi lze<br />

igi gansxvavebuli ZaliT iCenda xolme Tavs.<br />

macxovris amqveynad mosvlamde siyvaruli imdenad iyo


saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

kacTa Soris gamovlenili, ramdenadac SeeZloT maT amis dateva.<br />

ufalma Tavisi ganxorcielebiT, cxovrebiT, jva rcmiTa<br />

da aRdgomiT adamiani sulieri srulyofis axal sa fexurze<br />

aiyvana, zeciuri naTliT ganabrwyina, RvTaebriv siyvaruls<br />

aziara.<br />

mas rom miveaxloT, sityviT da saqmiT qristianulad<br />

unda vicxovroT, unda davZlioT vnebebi da codvismieri miswrafebebi,<br />

maSin suli Cveni iqceva spetak taZrad da ufali Rirs<br />

gvyofs, masSi daivanos.<br />

am sulier brZolaSi gamarjveba gmirobis tolfasia.<br />

wmida mociquli pavle gvarigebs: mTeli qoneba rom glaxakTa<br />

daurigo, xorci Seni rom cecxls misce gvemad, adamianTa<br />

da angelozTa yvela ena rom Seiswavlo, winaswarmetyvelis<br />

niWiTac rom iyo dajildoebuli da qveynis yvela saidumlos<br />

farda hqondes SenTvis axdili, rom gqondes yovelgvari codna<br />

da rwmena, mTebis gadaadgilebac rom SegeZlos da siyvaruli<br />

ki ar gqondes, mainc uxmari spilenZi iqnebi, araraoba<br />

iqnebi Sen (1 kor. 13, 2­3), radgan ar iqneba SenSi mTavari mxsneli<br />

Zala – siyvaruli, romelic aris momcveli yovelTa mcnebaTa<br />

da aRsruleba maTi.<br />

siyvaruli ar eZiebs Tavisas, radgan Tavisufalia Tavis<br />

moyvarebis egoisturi grZnobisagan. „siyuaruli sulgrZel<br />

ars da tkbil; siyuarulsa ara Surn, siyuaruli ara maRloin,<br />

ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis... ara ganrisxnis, arad<br />

Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda, aramed uxarin WeSmaritebasa<br />

zeda; yovelsa Tavs­idebn, yoveli hrwamn, yovelsa<br />

esavn, yovelsa moiTmenn“ (1 kor. 13, 4­7).<br />

RmerTi, moyvasi da me – ai, is RvTaebrivi samkuTxedi,<br />

239


omelic siyvaruliT unda iyos SeerTebuli. Tu am samTagan<br />

Tundac erTi rgoli dairRva, dairRveva TviT siyvaruli;<br />

damdabldeba igi, avxorcobad gadaiqceva da bolos ganqardeba<br />

kidec.<br />

is, visi cxovrebac RvTis rwmenasa da siyvarulzea dafuZnebuli,<br />

aucileblad iqneba RvTis moSiSi, pativs miagebs<br />

mSoblebs, Seiyvarebs moyvass, ar moiparavs, ar xelyofs sxvis<br />

sicocxles, ar daswamebs cils adamians, Tavisufali iqneba<br />

Surisgan, icxovrebs eklesiurad da usurvebs yvelas mas, rac<br />

sakuTari TavisTvis unda, radgan WeSmariti siyvaruli moicavs<br />

qristianis cxovrebis yvela mxares, gansazRvravs da safuZvlad<br />

edeba urTierTobas pirovnebasa da Semoqmeds Soris, adamianTa<br />

Soris.<br />

siyvaruli RvTisa da kacisa, siyvaruli adamianTa Soris<br />

gamovlenili – ai mTavari Tema saxarebisa.<br />

siyvarulisa da mowyalebis SesaniSnav magaliTebs vxvdebiT<br />

wmida mamaTa cxovrebaSic. ai erTi maTgani:<br />

iyo vinme serapioni, warmoSobiT egvipteli. gamoirCeoda<br />

igi qveyniur keTildReobaTa mimarT gulgrilobiT,<br />

amitomac Searqves mSvidi, auRelvebeli. wera­kiTxva rom iswavla,<br />

mTeli wmida werili daizepira da Tavis mTavar saqmed<br />

saxarebis qadageba airCia.<br />

erT qalaqSi oc monetad monad daudga warmarT msaxio<br />

bebs. maTTan erTad cxovrobda, maTTvis Sromobda da Tan<br />

gamudmebiT uqadagebda RvTis sityvas. bolos miaRwia imas, rom<br />

yvelani gaaqristiana da daarwmuna, daetovebinaT warmarTTa<br />

Teatri.<br />

roca isini moinaTlnen, gadawyvites, monobidan ga e­<br />

240<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.


saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

TavisuflebinaT serapioni. maSin Rirsma mamam uTxra, rom igi<br />

mona ar yofila da rom emsaxureboda mxolod maTi gadarCenisa<br />

da WeSmaritebis gzaze dayenebisTvis. msaxiobebma sTxoves<br />

serapions, rom maTTan darCeniliyo da sulieri mamoba gaewia,<br />

magram uari miiRes. wmida serapionma daubruna maT is oci moneta,<br />

TviTon ki gaemgzavra sxva qalaqebisa da soflebisaken sxva<br />

gaWirvebulTa dasaxmareblad.<br />

xSirad gaigonebT naTqvams: siyvaruli unda gvqondes,<br />

magram samarTlianobac aucilebeliao.<br />

roca siyvarulze, mSvidobaze, adamianTa urTierTdamokidebulebasa<br />

da maT Soris keTilganwyobaze vsaubrobT, ver<br />

daviviwyebT iseT mniSvnelovan sakiTxs, rogoricaa samar­<br />

Tlianoba.<br />

samarTlianoba ar aris mxolod iuridiuli an ganyene<br />

buli filosofiuri azrovnebis gamovlineba, aramed Cveulebrivi,<br />

cxovrebiseuli zneobrivi grZnobaa.<br />

da mainc, ra aris samarTlianoba?<br />

zogierTebi samarTlianad miiCneven mxolod mas, rac<br />

Seesatyviseba maT azrovnebasa da uflebebs; anu samarTliania<br />

is, rac maTTvis xelsayreli da sasargebloa.<br />

samarTlianoba im kacisa, vinc mxolod Tavis uflebebs<br />

icavs da ar aqcevs yuradRebas sxvaTa gaWirvebas, sxvaTa wuxils,<br />

ra Tqma unda, viwro egoizmidan modis.<br />

WeSmariti samarTali SeiZleba iyos mxolod iq, sadac<br />

wonasworobaa Cemsa da sxvas Soris; veqcevi Tu ara sxvas ise,<br />

rogorc sakuTar Tavs. es ki gamocdilebiT viciT, rasac niSnavs:<br />

imis miuxedavad, kargia Cveni saqcieli Tu avi, Tavi mainc<br />

gviyvars da Secdomebsac advilad vpatiobT.<br />

241


242<br />

samarTlianoba moiTxovs, aseTive damokidebuleba<br />

gv qondes sxvaTa mimarT. es aris adamianTa urTierTobis ga­<br />

c i lebiT maRali da srulyofili safexuri, dafuZnebuli<br />

si yvarulsa da mowyalebaze. igi aRemateba samarTlianobis<br />

md abal saxes, romlis niRabs xSirad isini ifareben, romelTac<br />

ara aqvT TanagrZnoba da siyvaruli moyvasisa da ganikiTxaven<br />

maT.<br />

ai, ras brZanebs wmida Talasi:<br />

„viTarca Waobsa Sina ara ipovebis nelsacxebeli, eg re Tve<br />

arca sulsa Sina Zvirismoჴsenisasa, sunnelebaჲ siy varulisaჲ.<br />

sikudili sulisaჲ ars siZulvili moyvasisaჲ da ese aqus da amas<br />

iqms Zჳrismetyvelisa suli“.<br />

ganmkiTxvelni ufro xSirad isini arian, romelnic<br />

Su ris tyveobaSi imyofebian, anda sakuTar Tavs ar icnoben.<br />

Ti Toeuli Cvengani xom monaa codvisa. gafaqizebuli mzera<br />

ad vilad amCnevs sakuTari Sinagani samyaros naklovanebas da<br />

es aTavisuflebs mas sxvaTa gansjisagan.<br />

udidesi moRvawe, grigol RvTismetyveli wers: „me Sen<br />

mogmarTav, sxeulo Cemo, ganukurnelo, farisevelo, Sen mte ro<br />

Cemo da moZuleo. Sen nadiri xar, veragulad momfere beli,<br />

sakvirveli cecxli ganmyinveli; da iqneboda saswauli udiade<br />

si, odesme mainc, Tundac rom bolos, keTilganwyoba Seni<br />

mexila.<br />

Senc, sulo Cemo, vin xar, siT moxval? vin mogca tvirTi<br />

xor cis zidvisa, vin migajaWva am cxovrebas da gaiZula, gamudme­<br />

biT iswrafode dedamiwisken?<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

da Tu Sen, sulo, daatareb SenSi zeciurs, ra iqneboda,<br />

ga gemxila sawyisi Seni. Tu Sen sunTqva xar RvTaebrivi da misa


wili, rogorc Sen fiqrob, maS, ganudeqi sicrues da giwameb ma­<br />

Sin, ros mcire biwic Sens siwmides ar Seexeba“ (grigol RvTismetyveli,<br />

m., 1844, gv. 260­261).<br />

Cven raRa gveTqmis?!<br />

amqveynad gamefebuli wesi cxovrebisa SeiZleba sam safexurad<br />

warmovidginoT.<br />

pirveli safexuri Zalisaa. igi gulisxmobs sustTa da<br />

ZlierTa Soris brZolas arsebobisa da gadarCenisTvis, roca<br />

pirvelni msxverplad ewirebian ZlierTa ama soflisaTa, es<br />

ukanasknelni ki amas normalur mdgomareobad miiCneven.<br />

meore safexuri kanonis safexuria. igi ar cnobs gansxvavebas<br />

pirovnebebs Soris da amarTlebs princips, romlis<br />

Sesaxebac jer kidev Zveli romaelebi ambobdnen: Dura lex, sed<br />

lex – mkacria kanoni, magram kanonia. kanoni yvelas uyenebs<br />

garkveul pirobebs da sjis, vinc ar emorCileba mis wesebs.<br />

mesame safexuri aris siyvarulisa da TanagrZnobisa. igia<br />

gza qristianuli mowyalebisa, roca erTni gascemen RvTis<br />

sadideblad, sxvani ki iReben aseve RvTis sadideblad, ise rom<br />

ar Selaxon erTmaneTis Rirseba. aq mefobs suli qristesmieri<br />

Zmuri erTobisa, romelmac ar icis keTil saqmeSi ukan daxeva,<br />

raTa aRsruldes sityvebi uflisa: „romeli gTxovdes Sen,<br />

miec; da romelsa undes sesxebad Sengan, nu garemiiqcevi“ (maT.<br />

5, 42).<br />

saqmeSi gamovlenili qristianuli siyvaruli Sinagani<br />

sru lyofiT moipoveba, romlis misaRwevad wmida ioane ki bis<br />

aRmwerelma ocdaaT sulier safexurze amaRlebis au ci leloba<br />

gviCvena.<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

qristianuli siyvaruli saTaves iRebs iq, sadac mTav­<br />

243


deba egoizmi da iwyeba Tavdadebuli msaxureba moyvasisaTvis;<br />

oRond isic unda vicodeT, vis rogor davexmaroT.<br />

xom uazrobaa, fuli misce mdidars, romelsac esaWi roeba<br />

moraluri Sewevna, ufro didi Secdoma ki isaa, rom avadmyof,<br />

mSier da usaxlkaro kacs mxolod zneobrivi daxmareba SevTavazoT.<br />

kargad arc maSin viqceviT, roca vcdilobT, sxvas iZu le­<br />

biT movaxvioT Cveni azrebi, Cveni Sexedulebebi, Tundac rom<br />

swori iyos isini.<br />

mTavaria, Cven SevqmnaT imis pirobebi, rom pirovneba<br />

TviTon mivides WeSmaritebamde, TviTon igrZnos, TviTon aRmoaCinos<br />

sinamdvile.<br />

me minda Sotlandieli filosofosis – biatis cxovrebis<br />

erTi furceli SegaxsenoT.<br />

mas hyavda vaJi, romelic Zalian uyvarda da surda, misTvis<br />

sasuliero ganaTleba mieca. amitomac cdilobda, RvTis<br />

siyvaruli Tavidanve gaeRvivebina masSi.<br />

rodesac bavSvs 5­6 weli Seusrulda da kiTxva iswavla,<br />

mamam aseTi gamocda Cautara: baRis erT kuTxeSi, xnulze, ise,<br />

rom aravis daenaxa, Svilis saxeli dawera, kvlebSi yvavilebis<br />

Tes li Cayara, mere miwa miayara da gaaswora. ramdenime dRis<br />

Semdeg biWma mamasTan miirbina da gaxarebulma uTxra, rom baRSi<br />

Tavisi saxeli naxa yvavilebiT dawerili. man gaicina da iseTi<br />

sa xe miiRo, TiTqos amas did yuradRebas ar aqcevda. biWi ar<br />

moeSva da aiZula, wahyoloda im adgilis sanaxavad. roca mividnen,<br />

mamam TavSekavebiT Tqva, rom amaSi sakvirveli araferi iyo<br />

da igi SemTxveviTobas miawera. biWi ar daeTanxma.<br />

– maS, migaCnia, rom Seni saxeli TavisiT ar dawerila<br />

aq? – hkiTxa mamam.<br />

244<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.


saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

diax, – mtkiced miugo pataram.<br />

bolos mamam aRiara, Tu rogor daTesa kvlebSi yvavilebis<br />

Tesli da daumata, rom msgavsad amisa, arc samyaro da<br />

masSi daculi gasaocari wesrigia TavisiT Seqmnili, rom igi<br />

gamovlenaa RvTaebrivi gonisa da siyvarulisa, qmnileba RvTis<br />

xelisa.<br />

diax, ca, miwa, zRva... mTeli kosmosi didi da brwyinvale<br />

wignia uflisa, romelSic usityvodaa gancxadebuli RmerTi.<br />

Cven unda vicodeT am wignis kiTxva, rom sworad vicxovroT.<br />

sworad ki vicxovrebT maSin, Tu marTlmadidebeli eklesiis<br />

kanonebs aRvasrulebT.<br />

saTno veyoT RmerTs, – ai, Cveni netareba.<br />

viyoT mudam masTan, – ai, Cveni mowodeba.<br />

„umetes yovelTa SeiyvareT RmerTi, – gvarigebs efrem<br />

asuri, – visac wrfeli guliT uyvars igi, misi goneba mudam<br />

zecisken iswrafvis, iqidan iRebs is sulier sazrdos, iqidan<br />

naTldeba, iqidan ivseba igi RvTaebrivi siyvarulis sitkboebiT“.<br />

mwerlebi, sociologebi, filosofosebi dRes ayeneben<br />

kiTxvas: aqvs ki momavali siyvaruls? da Tu aqvs, rogori iqneba<br />

igi?<br />

Cven vcxovrobT materialur­teqnikuri progresis saukuneSi,<br />

materialur siuxveTa dagrovebis xanaSi, roca xSirad<br />

gvaviwydeba Cveni ukvdavi suli, gvaviwydeba siyvaruli, zneobrivi<br />

Rirebulebebi.<br />

verc vgrZnobT, rom gvaklia sulieri sazrdeli, ndoba<br />

da keTilganwyoba. adamiani gaxda rogorRac gulqva, daundobeli,<br />

Caiketa Tavis TavSi.<br />

qristianuli eris meoce aswleulma Rrma kvali da­<br />

245


tova kacobriobis istoriaSi. es aris amayi saukune, saukune<br />

ngrevisa da Senebisa, saukune savse tkiviliT, tanjviT, RirebulebaTa<br />

gadafasebiT; gamorCeuli didi miRwevebiT da, amave<br />

dros, sulieri siRatakiT niSandebuli, saukune brZolisa da<br />

ganyofisa.<br />

miuxedavad yovelive amisa, Cven varT imediT, rom azrovnebis<br />

winsvlasTan erTad, RvTis kurTxeviT, sulieradac<br />

ganvviTardebiT; vpovebT CvenSi Zalas, rom ganvTavisufldeT<br />

materiis monobisagan, teqnikis Semotevisagan da Cveni gonebis<br />

ampartavnobisagan; gvwams, rom SevZlebT RvTis, sakuTari<br />

Tavisa da moyvasis danaxvas.<br />

dRes bevrs vlaparakobT gardaqmnaze. madloba Rme rTs,<br />

rom es procesi daiwyo. magram isic ar unda daviviwyoT, rom<br />

gardaqmna, upirveles yovlisa, Cvens sulsa da azrovnebas unda<br />

Seexos da mere unda gamovlindes garegnul formebSi.<br />

Tu ar Seicvleba Cveni Sinagani samyaro, Cveni yvela<br />

mc deloba amao iqneba. unda vecadoT, aRvzardoT adamiani<br />

SemoqmedebiTad, ise, rom igi grZnobdes masze dakisrebul<br />

mo valeobas, aRiqvamdes Cvens saxls, dedamiwas, rogorc er­<br />

Tians, mTlians, romlis WerqveS yvelam mSvidobianad unda<br />

icxovros.<br />

magram arc mxolod mSvidobiani yofa aris sakmarisi.<br />

aucilebelia cxovreba rwmeniT, imediT, siyvaruliT, anu macxovris<br />

mcnebebiT.<br />

Tu ver ganveSorebiT mtrobas, veragobas, borotebas,<br />

Sursa da risxvas da yovel saqmeT, – RvTisa da Cvens Seuracxmyofels,<br />

verc aRdgomis dResaswaulis Zalas vigrZnobT.<br />

dRes ufali, marTalia, gvixmobs sixarulad, magram igi,<br />

246<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.


upirveles yovlisa, mogviwodebs sinanulisTvis, siyvarulis,<br />

TanagrZnobisa da mowyalebisTvis, locvis, marxvisa da codvaTa<br />

SendobisaTvis. amitomac wers Zvel moRvaweTagan cnobili<br />

abba evagre, rom uflis paseqi borotebis sikeTiT Secvlaao.<br />

mec gisurvebT am RvTis saTno feriscvalebas, Zveli<br />

kacis Zveli samoselis qristes siyvarulis axali brwyinvale<br />

samosiT Secvlas, raTa daimkvidroT sasufeveli RvTisa.<br />

„aRdeg ra qristesTan erTad, – brZanebs grigol RvTismetyveli,<br />

– axal qmnilebad iqmen, romeli ganmzadebul ars<br />

keTil saqmeTa aRsrulebad. de, ganaxldes srulad cxovreba<br />

Seni da gza Seni moRvawebisa ganaxldes srulad“.<br />

saaRdgomo epistole wmida grigol RvTismetyvelisve<br />

sityvebiT minda davamTavro: „SekribeT saunje dausrulebelTa<br />

saukuneTaTvis... droSi aSenebuls drove daarRvevs“.<br />

yovladusamRvdeloesno mitropolitno, mTavarepisko<br />

posno da episkoposno, Rirsno winamZRvarno da diakonno,<br />

RvTis sayvarelno ber­monazonno, RvTivkurTxeulno iverno,<br />

sazRvargareT mcxovrebo Tanamemamuleno, Svilno saqarTvelos<br />

samociqulo eklesiisa, gilocavT wmida paseqis diad<br />

dResaswauls.<br />

movediT da ixarebdiT trapezsa zeda qristes aRdgomisasa.<br />

„viyuarebodeT urTierTas, raTa erTobiT aRviarebdeT<br />

mamasa da Zesa da wmidasa sulsa“.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1988 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1988 w.<br />

qriste aRdga!<br />

WeSmaritad aRdga!<br />

247


saSobao epistole<br />

1989 w.<br />

yovladusamRvdeloes mRvdelmTavrebs, patiosan moZRvrebsa<br />

da diakvnebs, samonazvno dass, saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiis RvTismoyvare sulier Svilebs:<br />

RvTivkurTxeulno Svilno iveriisa, gixarodeT,<br />

rameTu CvenTan ars RmerTi.<br />

er kidev uZveles dros winaswarmetyveli esaias piriT<br />

ჯ<br />

ai ras brZanebda ufali: „aha esera davsdeb safu ZvelTa<br />

sionisaTa lodsa friad patiosansa rCeulsa Tavsa kidursa patiosansa,<br />

safuZvelTa misTa, da romelsa hrwmenes igi arasada<br />

hrcxvenes“ (es. 28, 16).<br />

es iyo winaswarmetyveleba ieso qristeze, romelic<br />

249


aris qvakuTxedi Cveni arsobisa da cxovnebisa.<br />

250<br />

kacobrioba saukuneebis manZilze eloda RvTaebrivi<br />

lo gosis ganxorcielebas. „da sityuaჲ igi ჴorciel iqmna da<br />

daemkჳdra Cuen Soris“ (ioan. 1, 14).<br />

„Sobaman Senman, qriste RmerTo, aRmoubrwyinva sofel­<br />

sa naTeli mecnierebisa“, – rogorc adre, dResac am sityvebiT<br />

egebeba wmida eklesia kacTaTvis ganxorcielebul mzes simarTlisas,<br />

naTels WeSmarits, „romeli gananaTlebs yovelsa kacsa,<br />

momavalsa soflad“ (ioan. 1, 9).<br />

qristes Soba, iseve rogorc wmida paseqi, yvelaze sasixarulo<br />

da didebuli zeimia morwmune qristianisTvis.<br />

qristes Soba aris mSvidobis xareba da siyvarulis dadas<br />

tureba kacobriobisaTvis. es siyvaruli efineba yvelas,<br />

imaTac ki, vinc mas ar cnobs, anda daiviwya igi.<br />

Ze RvTisa iqmna Ze kacisa da daemkvidra Cven Soris, ra­<br />

Ta Tvisi msxverplSewiruli siyvaruliTa da TavganwirviT<br />

codvisgan exsna msoflio, ganewmida da kvlav RvTis madliT<br />

Seemosa igi.<br />

Soba qristesi ar aris mxolod istoriuli movlena;<br />

dR e sac RmerTi igi uJamo Jamier iqmneba, uxorco ufali ganx<br />

o rcieldeba. magram mTavaria, macxovari iSvas TiToeul<br />

Cv e nganSi, rom gangvaaxlos, aRgvadginos da aRarasodes ga ­<br />

n g vSordes.<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

beTlems Sobili yrmis Tayvanissacemad mogvni ZRvniT<br />

movidnen aRmosavleTidan. Cven ki riT SevxvdeT Cvens mxsnels,<br />

ra mivarTvaT ZRvnad? ra gzas davadgeT?<br />

mas ar sWirdeba miwieri simdidre, pativi da maRali Tana<br />

mdeboba; surs mxolod Cveni sufTa, saTno, mravalnatanji da


mo wyale guli; esaa misTvis yvelaze Zvirfasi ZRveni.<br />

naTqvamia, msgavsi msgavss Sexariso.<br />

gsurs ufalTan Sexvedra, masTan yofna? maS, Seiyvare<br />

„RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yovliTa suliTa<br />

SeniTa, da yovliTa gonebiTa SeniTa... da Seiyuaro moyuasi<br />

Seni, viTarca Tavi Tჳsi“ (maT. 22, 37­39), radganac mxolod aseT<br />

gulSi daivanebs ufali, oden aq povebs igi suls, romelic mas<br />

siyvaruliT enaTesaveba.<br />

ra gziT viaroT? – es aris sikvdil­sicocxlis momcveli<br />

sakiTxi.<br />

unda viaroT bnelidan naTlisken, codvidan – siwmindisaken,<br />

gankiTxvidan – yovlis mitevebisken, siZulvilidan – siyvarulisken,<br />

miwidan – zecisken. es gza erTaderTia da gulisxmobs<br />

WeSmarit qristianul cxovrebas, anu eklesiurobas,<br />

ra dganac aqaa mxolod SesaZlebeli sulieri srulyofis<br />

kibeze amaRleba.<br />

samwuxarod, dabali saRvTismetyvelo ganaTlebis ga mo<br />

Cvens TanamedroveTa Soris, TviT inteligenciis did na wilSic<br />

ki religiaTa Soris gansxvavebas azri aqvs dakargu li. maTTvis<br />

sakmarisia RmerTis aRiareba, aRmsareblobas ki mniSvnelobas<br />

ar aniWeben, rac didi Secdomaa.<br />

marTalia, sazogadod religiuroba siwmidisadmi swra<br />

fvas gulisxmobs, magram es ar aris sakmarisi. religiis<br />

ga geba metad farToa da zogjer igi urTierTdapirispirebul<br />

mc nebebs moicavs.<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

swori gziT rom viaroT, namdvil Tavisuflebas unda ve­<br />

ziaroT. „scnaT WeSmariti, da WeSmaritebaman gangaTavisuflnes<br />

Tquen“ (ioan. 8, 32), – brZanebs macxovari.<br />

251


252<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

absoluturi WeSmariteba aris RmerTi. e. i. Tavisufleba<br />

miiRweva WeSmaritebis – RvTis SecnobiT. RvTis Secnoba ki unda<br />

daviwyoT sakuTari Tavis SeswavliT, sakuTari naklis danaxviT<br />

da yovelTa codvaTa dedis – ampartavnebisa da egoizmis<br />

daZleviT.<br />

roca davTrgunavT codviT dacemis gamo RvTisa da moyvasis<br />

dapirispirebis mankier Cvevas, vigrZnobT, rom „cxo vel<br />

arRara me var, aramed cxovel ars Cem Tana qriste“ (gal. 2,<br />

20) da movipovebT namdvil Tavisuflebas, romelsac veravin<br />

wagvarTmevs.<br />

am sulier brZolaSi metad didia Semweoba eklesiisa,<br />

uZlurTa mkurnali da naklulevanTa aRmavsebeli misi RvTaebrivi<br />

madlisa.<br />

Zalian cdebian, romelnic Tavs marTlmadideblad miiCneven,<br />

eklesias da mis kanonebs ki uaryofen. maTTvis gaugebaria<br />

eklesiis sulieri cxovreba, radganac ver swvdebian mis<br />

siRrmes.<br />

unda gvaxsovdes, rom eklesia kacTagan ki ar aris da dge<br />

nili, aramed RvTis mieraa dawesebuli. esaa uflisken mimavali<br />

gza, cxovreba RmerTSi; amave dros, igia mistikuri sxeuli<br />

qristesi, romelic mis adamianur bunebasac moicavs.<br />

RmerTi imdenad miuaxlovda adamians, rom masSi Sevida<br />

da kacobrivi xorciT Seimosa. amitomacaa qristes saxeliT<br />

SeerTebul morwmuneTa krebuli – eklesia – sxeuli qrist esi.<br />

magram roca eklesiaze vsaubrobT, uwinares yovlisa, vgulisxmobT<br />

mis sulier arss da Semdeg ki – eklesiisTvis damaxasiaTebel<br />

garegnul niSnebs. es imitom, rom Tavisi arsiT eklesia


qristes msgavsad orbunebovania. igia is Rv Taebriv­adamianuri<br />

erToba, romelic pirvel rigSi enaTesaveba RmerTs, Semdeg ki<br />

amqveyniur cxovrebaSi, droul yo faSi vlindeba.<br />

yovelive es kargad Cans konstantinopolSi 381 wels<br />

Semdgari meore msoflio saeklesio krebis mier damtkicebul<br />

mrwamsSi, sadac vkiTxulobT: „mwams... erTi wmida kaTolike da<br />

samociqulo eklesia“.<br />

eklesia rom mxolod is iyos, rasac Cven fizikuri TvaliT<br />

aRviqvamT, anu taZari da yovelive is, rac Sig xil uli saxiT<br />

aResruleba, maSin zemoTqmul sityvebs azri daekargeboda,<br />

radgan morwmuneT swamT is, rasac grZnoben da ver xedaven, da<br />

ara is, rasac uyureben.<br />

wmida eklesia erTiani da ganuyofelia. igia „erT ჴorc<br />

da erT sul, viTarca­igi iCineniT erTiTa miT sasoebiTa Ci nebisa<br />

TquenisaჲTa; erT ars ufal, erT sarwmunoeba, erT na Tlis­<br />

Reba, erT ars RmerTi da mamaჲ yovelTaჲ, romeli yo velTa<br />

ze da ars da yovelTa mier da Cuen yovelTa Soris“ (efes. 4,<br />

4­6).<br />

roca Cven eklesiebze vlaparakobT, mxedvelobaSi gv aqvs<br />

adgilobriv eklesiaTa simravle anda arseboba sa m o ciqulo<br />

eklesiidan gamoyofil sxvadasxva qristianul mimdinareo­<br />

baTa, romelnic marTlmadidebeli eklesiis Se madgenlobaSi<br />

ar Sedian.<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

dRes marTlmadidebeli eklesia kaTolikuri da pro­<br />

testantuli samyaros yuradRebis centrSia, radganac mxo lod<br />

man SeinarCuna ucvlelad da Seuryvnelad rwmena da tradicia<br />

erTiani, ganuyofeli eklesiisa.<br />

wmida eklesiis mTlianoba mis garegnul da Sinagan er­<br />

253


Tobazea damyarebuli. Sinagani erTianoba gulisxmobs Cvens<br />

erTobas qristesTan da qristes erTobas Tavis sxeulTan. esaa<br />

eklesiuroba, anu cxovreba qristes mcnebaTa dacviT qristeSi<br />

da qristesTan. am dros miiRweva erToba rogorc RmerTTan,<br />

ise mis qmnilebebTan: adamianebTan, angelozebsa da wmidanTa<br />

dasTan.<br />

yovelive es garegnul formebSic vlindeba, vlindeba<br />

Cveulebriv miwier yofaSi, adamianur urTierTobaSi; igi ayalibebs<br />

Cvens pirovnebas, Cvens qristianul saxes.<br />

wmida mamebi miwier eklesias xSirad uwodeben mebrZol<br />

eklesias, romelic codvaTa daZleviT unda gaxdes gamarjvebuli<br />

da mozeime. aseTia zeciuri eklesia. iq zeimoben Cveni<br />

wmida mamebi da winaprebi, romelTac mravali gansacdelisa<br />

da gaWirvebis gadalaxviT, rwmeniT, siyvaruliTa da sasoebiT<br />

moipoves sasufeveli RvTisa.<br />

eklesia wmidaa, radganac macxovris ucodveloba gansazRvravs<br />

mis siwmides. igi xom sxeulia qristesi da gana<br />

SeiZleba, qristes sxeuli ar iyos wmida? „qristeman Seiyuara<br />

eklesiaჲ da Tavi Tჳsi misca misTჳs, raჲTa igi wmida­yos“ (efes.<br />

5, 25­26).<br />

eklesiis ganwmenda xdeboda da xdeba ieso qristes ms ­<br />

xverplad gaRebuli sisxliT, romelic kacTa xsnisaTvis jvarze<br />

daiRvara.<br />

siwmide aris mTavari arsi eklesiisa. es aris is, risTvisac<br />

mowodebulia TiToeuli Cvengani.<br />

wmidas berZnulad Seesatyviseba „agios“, „ieros“, laTinurad<br />

– „sanktus“, ebraulad – „kodeS“.<br />

cnobili mwerali, beri sulxan­saba orbeliani „wmidas“<br />

254<br />

saSobao epistole, 1989 w.


saSobao epistole, 1989 w.<br />

ase ganmartavs: „wmida moaswavebs didebul iyav, qebul iyav.<br />

wmida iTqmis mxoloisa RvTisa zeda da romelni RmerTman<br />

wmida yvna msaxurni da saTnomyofelni misni“ (sityvis kona,<br />

gv. 452).<br />

qarTuli enis ganmartebiT leqsikonSi ki vkiTxulobT:<br />

„wmida – sufTa, ubiwo, aumRvreveli... „nazieri“, „nazoreveli“<br />

(nazoreveli gancalkevebuls, RvTisTvis Sewiruls erqva).<br />

Zvel aRTqmaSi gamoyenebuli ebrauli sityva „kodeS“<br />

nawarmoebia im Zirisagan, romelic niSnavs gamoyofas, gamijvnas<br />

da Seicavs keTilsa da borots Soris brZolis ideas, codvismieri<br />

midrekilebebisagan, miwieri survilebisagan gandgomis<br />

ideas. eklesiis arsic isaa, rom ganacalkevos adamiani borotisagan,<br />

SeagrZnobinos mas sakuTar TavSi xateba RvTisa, romelic<br />

mowodebulia suliwmidis savaned, RvTis xatad qmnisaTvis.<br />

„ara uwyiTa, – brZanebs pavle mociquli, – rameTu ჴorcni<br />

ege Tquenni taZarni Tquen Soris sulisa wmidisani arian,<br />

romel­ege gaqus RmrTisagan, da ara xarT TჳsTa TavTani?..<br />

adideT ukue RmerTi ჴorciTa magiT TqueniTa da suliTa magiT<br />

TqueniTa, romeli­igi ars RmrTisaჲ“ (1 kor. 6, 19­20).<br />

urwmunoni anda araeklesiurni xSirad gamoTqvamen sayvedurs<br />

imis gamo, rom morwmuneTa da sasuliero pirTa Soris<br />

arian cudi warsulis mqone pirebi. diax, aseTebi ma rTlac arian<br />

da aman ar unda dagvabrkolos. eklesia xom su lis mkurnalia.<br />

igia is wmida savane, sadac xels ar kraven gza sacdenilT.<br />

eklesiis vali da mizani swored isaa, rom sulieri daxmareba<br />

aRmouCinos SecdomilT, Seiwynaros da swor gzaze daayenos<br />

isini.<br />

RvTis winaSe Tu ra didia mniSvneloba calkeuli pi­<br />

255


o vnebisa, Cans ieso qristes am sityvebidan: „ekrZaleniT,<br />

nuukue vinme Seuracx­hyoT erTi mcireTa amaTgani. getyჳ Tquen,<br />

rameTu angelozni maTni caTa Sina maradis xedven pirsa mamisa<br />

Cemisasa, romel ars caTa Sina. rameTu movida Ze kacisaჲ<br />

cxorebad warwymedulisa. viTar hgonebT Tquen: kacsa Tu visme<br />

edgas asi cxovari da SescTes erTi maTgani, arame dautevnesa<br />

oTxmeocdaaTcxrametni igi mTaTa zeda da warvides da moiZios<br />

SecTomili igi? da raJams povos igi, – amen getyჳ Tquen,<br />

– ufroჲs uxarodis mis zeda, vidre oTxmeocda aTcxrametTa<br />

maT, romelni ara SecTomil iyvnes. esreT ara ars nebaჲ mamisa<br />

Tquenisa zecaTaჲsaჲ, raჲTa warwymdes erTi mcireTa amaTgani“<br />

(maT. 18, 10­14).<br />

ase rom, eklesiuri cxovreba esaa gamudmebuli brZo la<br />

keTilsa da borots Soris, esaa bnelisgan naTlis gamoyofis<br />

da sabolood misi gamarjvebis procesi, esaa gza gadarCenisa.<br />

Seryvnili nawilebisgan, – wers filosofosi vladimer<br />

soloviovi, – SeuZlebelia warmoiSvas wmida da ubiwo mTeli.<br />

eklesia rom mxolod calkeul adamianTa krebuli iyos, igi ar<br />

iqneboda wmida, ubiwo, radganac amqveynad ucodveli aravinaa.<br />

xiluli eklesia Tavis sicocxlisunarianobas da Zalas iZens,<br />

upirveles yovlisa, ieso qristesgan, romelSic mTeli sisruliTaa<br />

RmerTi gancxadebuli, iZens yovladwmida ubiwo qalwulisagan<br />

da aseve wmidanTa uxilavi mTeli dasisgan. amitomac<br />

Cveni adamianuri arasrulyofileba ver daarRvevs eklesiis<br />

siwmides. Cven ganviwmidebiT eklesiis siwmidiT, magram eklesia<br />

ar Seibilweba Cveni codvebiT, ra dganac misi siwmide Cvengan<br />

ki ara, RvTisgan – ieso qri s tesgan momdinareobs („cxovrebis<br />

sulieri safuZvlebi“, 1882­1884 ww.).<br />

256<br />

saSobao epistole, 1989 w.


saSobao epistole, 1989 w.<br />

mrwamsSi aRniSnuli mesame Tviseba eklesiisa aris misi<br />

sayovelTaoba, mravlis erTianoba; amas niSnavs swored sityva<br />

„kaTolike“* da eyrdnoba igi ieso qristes, rogorc logosis<br />

Sesaxeb Semdeg swavlebas: „pirveliTgan iyo sityuaჲ, da<br />

sityuaჲ igi iyo RmrTisa Tana, da RmerTi iyo sityuaჲ igi. ese<br />

iyo pirveliTgan RmrTisa Tana. yovelive mis mier Seiqmna, da<br />

Tჳnier misa arca erTi raჲ iqmna, raodeni­raჲ iqmna. mis Tana<br />

cxorebaჲ iyo da cxorebaჲ igi iyo naTel kacTa. da naTeli igi<br />

bnelsa Sina Cans, da bneli igi mas ver ewia“ (ioan. 1, 1­5).<br />

ase rom, kaTolike eklesia gulisxmobs mis yovlismomcvelobas;<br />

imas, rom igi aris ara marto kacobriobis, aramed<br />

garemomcveli samyaros, RvTis mTeli qmnilebis gamaerTianebeli<br />

da gadamrCeneli Zala. amitomac ambobs vladimer soloviovi:<br />

qristianobaSi samyaro xelaxla ibadeba. amitomac<br />

brZanebs wmida egnate RmerTSemosili: „sadac qristea, iq kaTolike<br />

eklesiaa“.<br />

calkeuli adgilobrivi avtokefaluri marTlmadidebeli<br />

eklesiebi qmnian erTian kaTolike eklesias, romlis<br />

mizanicaa yvelas Sekreba da gaerTianeba, raTa iyos erT samwyso<br />

da erT mwyemsi – ufali Cveni ieso qriste.<br />

samociqulo – ai meoTxe Tviseba eklesiisa. wmida mociqulebi<br />

garda imisa, rom cxovrobdnen qristes dros, iy vnen<br />

kidec TanamoRvaweni misi msaxurebisa, memkvidreni da mqadagebelni<br />

macxovris sityvisa.<br />

ufali ase mimarTavs maT: „sityuani, romel gesmian, ara<br />

Ce mni arian, aramed momavlinebelisa Cemisa mamisani“ (io an. 14,<br />

24), „viTarca momavlina me mamaman, meca wargavlineb Tquen“<br />

mociqulTa moRvaweoba vlindeboda eklesiis mTeli<br />

* kaTolike ar niSnavs kaTolikur sarwmunoebas. igi berZnuli sityvaa da gulisxmobs saerTos,<br />

sayovelTaos. kaTolikurma eklesiam es sityva Tavisi mizniT gamoiyena da amiT gamoTqva azri<br />

imis Sesaxeb, TiTqos mxolod romis kaTolikuri eklesia aris sayovelTao, saerTo.<br />

257


istoriis manZilze. igi dResac naTlad Cans da momavalSic<br />

gagrZeldeba.<br />

ukve mociqulTa dros eklesiaSi dadginda episkoposis,<br />

mRvdlis, diakvnis ierarqiuli wesi; dadginda aseve ama Tu im<br />

xarisxSi kurTxevis, xeldasxmis kanoni. eklesia yovelTvis<br />

cdilobda, ar darRveuliyo memkvidreoba ierarqiuli xeldasxmisa,<br />

amitomac Tu Cven gamovikvlevT, magaliTad, saqarTvelos<br />

eklesiis nebismieri mRvdelmTavris, mRvdlis anda<br />

diakvnis ierarqiul warmoSobas saukuneTa manZilze, aucileblad<br />

mivalT an wmida mociqul andria pirvelwodebulamde,<br />

romelmac pirvel saukuneSi iqadaga saqarTveloSi da daaarsa<br />

aq pirveli eklesia, anda wmida petre mociqulamde, romelmac<br />

saTave daudo antioqiis eklesias. saqarTvelos eklesia ki,<br />

mogexsenebaT, damoukideblobis mo povebamde, anu V saukunemde,<br />

antioqiis sapatriarqos iu risdiqciaSi Sedioda da Cveni sasu­<br />

liero pirebic maTgan iRebdnen xeldasxmas.<br />

258<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

memkvidreobiTobis am madls, ra Tqma unda, moklebu l ­<br />

ni arian protestantuli mimdinareobani, baptistebi da sxva<br />

denominaciebi.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia didad afa ­<br />

sebs Tavis mociqulebriv warmoSobas da miaCnia, rom WeSmariti<br />

eklesia mxolod is aris, romelmac uryevad daicva wmida werili,<br />

qristes mowafeTa wmida swavleba, wmida mamaTa dadgenilebani.<br />

samRvdeloebis arsi mWidrod aris dakavSirebuli Svid<br />

saidumlosTan. saidumloTa aRmsrulebelni SeiZleba iyvnen<br />

mxolod isini, romelTac miiRes kanonieri kurTxeva. mxolod<br />

maT aqvT ufleba, Caataron locva da sxva mRvdelmoqmedeba,


saSobao epistole, 1989 w.<br />

raTa daexmaron adamianebs cxovrebis simZimis, gansacdelisa<br />

da sacduris daZlevaSi.<br />

eklesiaSi locvas Rrma sulieri da saswaulmoqmedi<br />

Zala aqvs. amitomac agebdnen Cveni winaprebi aTasobiT da<br />

aTiaTasobiT taZrebsa da monastrebs. es ar iyo maTi mZafri<br />

religiuri gancdis gamovlineba, es iyo grZnoba da aRqma aq<br />

miRebuli didi madlisa. TiToeuli maTganis siwmide da RvTismosaoba<br />

iyo Sedegi ara mxolod maTi morwmuneobisa, aramed<br />

maTi eklesiurobisa. isini iyvnen namdvilni wevrni eklesiisa<br />

– qristes sxeulisa. amitomac ar iyvnen Caketilni viwro egoistur<br />

CarCoebSi, aramed RvTisa da moyvasis siyvaruliT savseni<br />

cxovrobdnen martivad, saTnod da mSvidad.<br />

eklesiuri cxovreba qristianisa aris mudmivi ganaxlebisa<br />

da feriscvalebis procesi. esaa SemoqmedebiTi xedva<br />

samyarosi da sulieri miaxloeba srulyofilebasTan. visac<br />

surs eklesiisgan sazogadoebis mowyveta, igi ver xedavs im dam­<br />

Rupvel Sedegs, rac amas mosdevs. rwmenis dakargvasTan erTad<br />

ikargeba siyvaruli, TanagrZnoba, simSvide, morCileba; Tavs<br />

iCens uxeSi egoizmi, momxmareblis azrovneba... yvelaze mZime<br />

suraTi ki ojaxSi iqmneba. Cven mowmeni varT, Tu rogor dairRva<br />

dRes ojaxis wonasworoba da myudroeba, xSiria ganqorwineba,<br />

gansazRvrulia Sobadoba. Tu yvelaferi kvlav ase gagrZelda,<br />

katastroful mdgomareobamde mivalT.<br />

eklesia yovelTvis icavda ojaxis simtkicesa da xelSeuxeblobas.<br />

aborti da mucladRebuli Cvilis sicocxlis mospobis<br />

yovelgvari cda eklesiis mier mudam iTvleboda namdvil<br />

mkvlelobad. wmida werilze dayrdnobiT eklesiam saukuneebis<br />

manZilze gamoimuSava qristianuli qorwinebis, Svilierebis,<br />

259


ojaxuri cxovrebis mtkice kanonebi, romelTa darRveva aravis<br />

epatieba, radganac ojaxi saxlis eklesiaa (rom. 16, 4) da misi<br />

Seryvna dauSvebelia.<br />

Cven swrafad cvalebad da urTierTdapirispirebul<br />

droSi kidev ufro naTlad gamoCnda, rom eklesia aris is<br />

erTaderTi gadamrCeneli xomaldi, romelsac Seswevs Zala<br />

gadalaxos cxovrebis zRvis aboboqrebuli talRebi da napirze<br />

mSvidobiT migviyvanos.<br />

Tanamedrove adamiani nawilia sekularuli epoqisa, ro ­<br />

melmac dakarga RmerTi, dakarga siyvaruli da rwmena ka ci sa;<br />

pirovneba darCa Caketil miwier wreSi, materialur Ri re­<br />

bulebaTa samyaroSi. igi dabneuli uyurebs eklesias. aq xedavs<br />

is Tavis ukanasknel imeds da nugeSs. amitomac Cvenze, Cvens<br />

moZRvrebze, Cvens mrevlze dRes udidesi pasuxismgeblobaa<br />

dakisrebuli.<br />

aris ki CvenSi qristianuli didi humanizmi, SevZlebT,<br />

gavceT pasuxi maT saWirboroto kiTxvebs, SevZlebT viyoT marili<br />

madlisai da WeSmariti naTeli maTTvis, viyoT sityviT<br />

da saqmiT mowmeni da mqadagebelni WeSmaritebisa?<br />

RvTis mowyalebiTa da kurTxeviT unda SevZloT, raTa<br />

„warudginos Tavadman Tavsa Tჳssa didebulad eklesiaჲ“ (efes.<br />

5, 27).<br />

dRes, rodesac vzeimobT beTlemis gamoqvabulSi aRs rulebul<br />

miuwvdomel saswauls, roca angelozni axareben qveyanas<br />

mSvidobasa da kacTa Soris saTnoebas, unda gavxsnaT gulis<br />

ka ri, rom miviRoT es gamouTqmeli wyaloba da gavxdeT matare­<br />

beli RvTis im unapiro siyvarulisa, romelic wmida pavles<br />

TqmiT „...sulgrZel ars da tkbil ...ara Surn... ara maRloin,<br />

260<br />

saSobao epistole, 1989 w.


ara ganlaRnis, ara sarcxჳnel iqmnis, ara eZiebn Tavisasa, ara<br />

ganrisxnis; arad Sehracxis boroti, ara uxarin sicruesa zeda,<br />

aramed uxarin WeSmaritebasa zeda; yovelsa Tavs­idebn, yoveli<br />

hrwamn, yovelsa esavn, yovelsa moiTmenn“ (1 kor. 13, 4­7).<br />

maS, „ganiSoreT... risxuaჲ, gulis wyromaჲ, ukeTurebaჲ,<br />

gmobaჲ“ (kol. 3, 8) da „iyveniT urTierTars tkbil, mowyale,<br />

mimmadlebel TavTa TჳsTa, viTarca­igi RmerTman qristes mier<br />

mogumadla Cuen“ (efes. 4, 32).<br />

yvelas guliTadad mogesalmebiT da mogilocavT qristes<br />

Sobis dResaswauls.<br />

„ixarebd, esaia yrmaჲ iSva da Zed mogveca Cuen evmanoel,<br />

– Cuen Tana RmerTi“ (sZlispirni, Tb., 1982, gv. 519).<br />

RmerTi mSvidobisa da siyvarulisa marad iyos Cven Soris<br />

da CvenSi, amin!<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1989 w.<br />

saSobao epistole, 1989 w.<br />

261


ყ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1989 w.<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli<br />

eklesiis RvTismoyvare, RvTivdacul samwysos:<br />

„rameTu yoveli romeli Sobil iyos RmrTisagan,<br />

sZlevs sofelsa da ese ars Zlevaჲ, romliTa<br />

sZlevs sofelsa sarwmunoebaჲ Cueni“ (1 ioan. 5, 4).<br />

„nu iyofi urwmuno, aramed grwmenin“ (ioan. 20, 27).<br />

ovladusamRvdeloesno mRvdelmTavarno, moZRvar­<br />

no, diakonno, ber­monazonno, RvTivkurTxeulno da<br />

RvTismosavno Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli ek le­<br />

siisa, – yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri iveriis wmida<br />

miwis mkvidrno da mis farglebs gareT mcxovrebno sayvarelno<br />

Cveno Tanamemamuleno, gixarodeT,<br />

263


264<br />

qriste aRdga!<br />

masTan erTad aRdga codviT dacemuli adamiani, – dana­<br />

Sauli gamoisyida.<br />

Tu raoden didi da ganusazRvreli mniSvneloba aqvs<br />

qristes aRdgomas Cveni xsnisaTvis, Cans mociquli pavles am<br />

sityvebidan: „ukueTu qriste ara aRdgomil ars... cudad ars<br />

sarwmunoebaჲ ege Tqueni“ (1 kor. 15, 14).<br />

qristes aRdgoma dadasturebaa imisa, rom sikeTe sZ levs<br />

borotebas, rom siyvaruli amarcxebs siZulvils, si cocxle<br />

Trgunavs sikvdils.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

qristes aRdgoma dadasturebaa imisa, rom msxverpli<br />

miRebuli da Sewirulia, rom gamarjveba sikvdilze mopove­<br />

bulia da RmerTsa da kacs Soris zRude Semusrulia, – kavSiri<br />

aRmdgaria!<br />

magram aucilebelia, rom aRdgomis am madls eziaros<br />

adamiani. Cveni gadarCena mxolod im SemTxvevaSi aris SesaZlebeli,<br />

Tu nebiT miviRebT da mTeli arsebiT SeviTvisebT macxovris<br />

mier CvenTvis naboZeb sikeTes.<br />

da marTlac, qristes aRdgoma ar aris mxolod aqti<br />

gamarjvebisa. igi aris mowodeba yoveli adamianisadmi, raTa<br />

isic gaxdes monawile am diadi zeimisa.<br />

kacobriobis xsnis mTavari mizani aris adamianis gadarCena.<br />

adamianisa da qveynis xsna erTmaneTTan mWidrodaa<br />

dakavSirebuli: Tu adamiani gadarCeba, masTan erTad gadarCeba<br />

misi garemomcveli samyaro, xolo Tu igi daecema da sulierad<br />

daiRupeba, daiRupeba qveyanac.<br />

rwmena – ai, upirvelesi da aucilebeli piroba Cveni


saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

gamarTlebisa da xsnisa, rameTu „Tჳnier sarwmunoebisa ver<br />

SesaZlebel ars saTno­yofaჲ“ RvTis winaSe (ebr. 11, 6).<br />

Cveni rwmena Cvens qcevaSi, azrovnebasa da adamianebTan<br />

urTierTobaSi vlindeba. Cveni saqmeni saxea Cveni sulisa; vcxovrobT<br />

ise, rogorc gvwams.<br />

„iyveniT Tquen srul, viTarca mamaჲ Tqueni zecaTaჲ sr ul<br />

ars“ (maT. 5, 48), – mogviwodebs ufali.<br />

srulyofa codvisagan gandgomas niSnavs. codva, ro gorc<br />

sa marTlianad SeniSnavs mRvdeli pavle florenski, aris<br />

su lis qaosuri mdgomareobis Sedegi. „codva aris sulieri<br />

cx ovrebis moSla, darRveva da daqceva misi. suli kargavs su b­<br />

stanciur erTobas, kargavs Tavisi SemoqmedebiTi bunebis aR qmis<br />

unars da inTqmeba qaosuri mdgomareobis grigalSi, uars ambobs<br />

ra Tavis substanciurobaze“ (pavle florenski, „logosi<br />

qa osis winaaRmdeg“).<br />

saerTo, zogad mdgomareobaze didadaa damokidebuli<br />

calkeuli adamianis sulieri cxovreba.<br />

Cvens saukunes SeiZleba vuwodoT diad gardaqmnaTa epoqa,<br />

magram igi, amave dros, didi rRvevis xanacaa.<br />

Sexedulebebis, ideologiis, RirebulebaTa cvaleba doba,<br />

xalxTa dayofa da kvlav gaerTianeba, msoflio om e bi,<br />

sisxli, aqamde argagonili avadmyofobani, qveynis erT mx ­<br />

ares usazRvro fufuneba, meoreSi ki – SimSili da ukidur e si<br />

siRatake; mecnierul­teqnikuri revolucia da sulieri dacema,<br />

ekologiuri, demografiuli gadauWreli sakiTxebi da sxva<br />

problemebi, – ai daaxloebiTi saxe meoce saukunisa.<br />

mecnierul ganviTarebas veravin SeaCerebs, – aseTia Rv­<br />

Tis neba. samwuxaroa is, rom teqnikis miRwevebs didad CamorCa<br />

265


Cveni sulieri zrda. aman ki Seqmna didi safrTxe rogorc<br />

calkeuli pirovnebisTvis, ise msofliosaTvis.<br />

Tu WeSmaritad gvsurs winsvla, sulieri Rirebulebani<br />

unda movipovoT. yvela sxva mcdeloba ukansvlas niSnavs.<br />

unda viyoT gabedulni, mtkiceni, gonierni da mizand asaxulni.<br />

gadauWrel sakiTxTa simravlem ar unda dagvabnios.<br />

sibrZne swored imaSi unda gamovavlinoT, rom gavarCioT<br />

mTavari meorexarisxovanisagan, maradiuli – mswrafl warmavalisgan.<br />

macxovari gviCvenebs gadarCenis erTaderT gzas: „movediT<br />

Cemda... da me gangisueno Tquen... romeli ara ars Cem Tana,<br />

igi mteri Cemi ars; da romeli ara Sehkrebs Cem Tana, igi ganabnevs“<br />

(maT. 11, 28; 12, 30).<br />

erTi alpinistis saflavis qvaze aseTi warweraa: igi<br />

daiRupa mwvervalze asvlisas. bednieri da netaria is, vinc<br />

srulyofis mwvervalze asvlisas kvdeba.<br />

magram iqneb es yovelive moCvenebiTia da ar Rirs ama­<br />

R lebulze fiqri. iqneb sjobs miwieri, mdabali kanonebiT<br />

cxo vreba, cxovreba im azriT, rom yvelaferi dasaSvebi da mi­<br />

saRebia, rom kargi yofa karg sma­Wamas da garTobas niSnavs da<br />

es sakmarisia adamianisaTvis.<br />

soflis sacduri, – ra mravalferovani da saSiSia igi!<br />

„vaჲ soflisa amis sacTurTa maTgan, rameTu unebliadca<br />

momaval arian sacTurni, xolo vaჲ mis kacisa, romlisagan<br />

movides sacTuri“ (maT. 18, 7) – brZanebs wmida werili.<br />

Cven ukve vigemeT es. miwierebiT savse cxovreba damaxasiaTebeli<br />

niSani iyo XX saukunisa. Tu ra Sedegi mogvitana<br />

aman, dRes naTlad vxedavT. kidev erTxel gamarTlda Zveli<br />

sibrZne: Tu daTesav siyvaruls, mis wil did siyvaruls mo imki;<br />

266<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.


Tu daTesav RvTismosaobas, sikeTesa da simarTles, moimki<br />

keTildReobasa da RvTis locva­kurTxevas, xolo Tu daTesav<br />

borotebas, sibilwesa da sicrues, Sedegad miiReb mwuxarebas,<br />

tanjvasa da sikvdils.<br />

ra aris saWiro imisTvis, rom adamianma siyvaruli da<br />

si keTe Tesos da ara boroteba da sicrue?<br />

upirveles yovlisa, aucilebelia WeSmariti rwmena,<br />

rwmena erTiani, ganuyofeli, wmida samociqulo eklesiisa,<br />

romlis madlsac atarebs marTlmadidebeli sarwmunoeba da<br />

misi kanonebiT cxovreba.<br />

sazogadoeba TandaTan midis im daskvnamde, rom qristianuli<br />

aRzrdis gareSe araferi gamova. amaze pasuxismgebloba<br />

ki, ra Tqma unda, ekisreba eklesias: mRvdelmsaxurebsa da sasuliero<br />

ganaTlebis mqone RvTismosav morwmuneT.<br />

revoluciis Semdgomi dro metad mZime periodia eklesiis<br />

istoriaSi. es aris Jami, roca sxvaTa da sxvaTa agznebuli<br />

go nebani wyvetdnen sakiTxs eklesiis yofna­aryofnis Sesaxeb.<br />

isi ni, ra Tqma unda, mxolod garegnul saxes xedavdnen, xolo<br />

Rv Tiuri, mistikuri arsi sarwmunoebisa maTTvis gaugebari<br />

iyo.<br />

im mZime wlebSi eklesia iyenebda misTvis SesaZlebel<br />

yve la saSualebas, raTa ar Seewyvita mfarveloba da aRzrda<br />

Ta visi sulieri Svilebisa. dRes dro Seicvala. amitomac ga­<br />

cilebiT meti unda gakeTdes morwmuneTa sulieri donis asa­<br />

maRleblad.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

rodesac vlaparakobT sulier, zneobriv da gonebriv<br />

ga nviTarebaze, upirveles yovlisa, vgulisxmobT zrunvas Cveni<br />

Svi lebis, Cveni axalgazrdobis aRzrdaze.<br />

damRupvelia, roca bavSvebs Tavidanve aswavlian si­<br />

267


crues. amiT amaxinjeben maT SeubRalav suls da jer kidev sust<br />

nebisyofas.<br />

erT sicrues meore emateba, meores – mesame da ase dausruleblad.<br />

codva TandaTan ikidebs fexs, Semdeg ki ukve Wirs<br />

simarTlis gziT svla.<br />

gza simarTlisa da WeSmaritebisa aris qristes gza. igi<br />

viwroa da ekliani, magram – kurTxeuli da sameufo, erTaderTi<br />

da gadamrCeni. macxovari gvafrTxilebs: „SevediT iwroჲsagan<br />

bWisa, rameTu vrcel ars bWჱ da farTo ars gzaჲ, romelsa mihyavs<br />

warsawymedelad, da mravalni vlenan mas zeda. viTar­igi<br />

iwro ars bWჱ da saWirvel gzaჲ, romeli miiyvanebs cxorebasa,<br />

da mciredni arian, romelni hpoveben mas“ (maT. 7, 13­14).<br />

bednieria, visac SeuZlia gaimeoros daviT winaswarmetyvelis<br />

sityvebi: „gzaჲ WeSmaritebisaჲ saTno­viyav da simarTleni<br />

Senni (ufalo) me ara daviviwyen“ (fsalm. 118, 30).<br />

aseTi pirovneba mzad aris Tavi dasdos moyvasisaTvis.<br />

igi cxovrobs axlobelTa da SoreulTa, gansakuTrebiT ki<br />

gaWirvebulTadmi siyvaruliT; gansacdelis Jams didad momTmeni<br />

da Semndobia, tiris mtiralTan, wuxs mwuxaresTan, uxaris<br />

mxiarulTan; man ar icis SiSi safrTxis winaSe;<br />

minda aseTi magaliTi moviyvano amerikis pirveli prezidentis,<br />

jorj vaSingtonis cxovrebidan:<br />

roca mas cxra weli Seusrulda, mamam dabadebis dRisaTvis<br />

patara culi uyida. gaxarebuli biWuna baRSi gaiqca im gadawyvetilebiT,<br />

rom maSinve gaesinja Tavisi saCuqari. mamamiss aq<br />

saucxoo xexili hqonda Cayrili da xeivani gaSenebuli. patara<br />

jorjma daiwyo culiT maTi Cexva.<br />

saRamos gaveranebuli baRi rom naxa, mamam mkacrad iki­<br />

Txa: es vin Caidina?<br />

268<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.


saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

biWi akankalda, magram mainc dauyovnebliv mivida mamas­<br />

Tan, mis win daiCoqa da Tqva: me var damnaSave.<br />

mama SeZrwunda da ar icoda, ra eTqva. uceb mis Tvalebs<br />

cremli moadga, biWi gulSi Caikra da uTxra: Svilo, Sen axla<br />

imaze aswilad mets maZlev, vidre Sen Seni daufiqrebeli qceviT<br />

damakargvine. bednieri var, rom SegiZlia, yovelgvari SiSis<br />

gareSe aRiaro simarTle, ar ufrTxi dasjas da Senze STabe­<br />

Wdilebis Secvlas (a. dekopeti, qadagebani bavSvebisaTvis, riga,<br />

1914, gv. 66).<br />

Zalian xSirad ki mSoblebi TviTon ubiZgeben Svilebs<br />

sicruisaken, TviTon ayalibeben maT mliqvnelebad da karieristebad.<br />

kidev erT magaliTs movixmob:<br />

aRmosavleTis erT­erTma mbrZanebelma gadawyvita, daeaxloebina<br />

iseTi pirovneba, romelic iqneboda ara marto<br />

gonieri da unariani, aramed erTguli da sando.<br />

erTxel ixmo xuTi qveSevrdomi, sxvaTagan sibrZniT gamorCeuli.<br />

mefes TiTebze uZvirfasesi xuTi beWedi uelavda. man<br />

brZana: mogiwvieT imitom, rom simarTle movismino Tqvengan.<br />

am briliantebs xom xedavT, Tqven maT saCuqrad miiRebT simar­<br />

TlisaTvis.<br />

SeTavazebuli jildoTi gabruebulma oTxma qveSevrdomma<br />

mliqvneloba daiwyo mefis winaSe. ganadidebdnen mis saxels<br />

da Zalas da yvela drois gmirTa Soris sworupovrad saxavdnen.<br />

xolo roca saqebari sityvebi gamoeliaT, axla RmerTTan<br />

Sedareba dauwyes.<br />

mefem Tavisi oTxi beWedi dapirebisamebr misca maT, Semdeg<br />

ki mexuTes miubrunda da dumilis mizezi hkiTxa. Tqvi, ras<br />

fiqrob Cemi xelisuflebisa da didebis Sesaxeb, – ubrZana.<br />

269


270<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

me vfiqrob, – miugo man, – Zalaufleba RvTisgan imitom<br />

mogeca, rom Sen Sens xelqveiTT moutano bedniereba. dadgeba<br />

dro, roca ufali mkacrad mogkiTxavs angariSs. dideba Seni<br />

crua da saSiSi, Tu Sen cdilob mterze batonobasa da mis da­<br />

Trgunvas da ar gsurs keTilsindisierad aRasrulo Seni vali.<br />

mefem uTxra: me ar giboZeb Sen mexuTe Tvals, aramed giZ­<br />

Rvni Cems ndobasa da siyvaruls. darCi CemTan. me vpove SenSi<br />

WeS mariti megobari (a. dekopeti, qadagebani bavSvebisaTvis, gv.<br />

70).<br />

simarTlis siyvaruli udidesi madlia.<br />

iseve rogorc ar ZalgviZs yofna uhaerod, uwylod, upurod,<br />

aseve ar unda SegveZlos cxovreba simarTlis gareSe.<br />

uwylod da ulukmapurod adamiani fizikurad kvdeba, sima<br />

rTlis gareSe ki – kvdeba meore, anu sulieri sikvdiliT.<br />

Cven unda ganveSoroT ara marto uxeS tyuils, aramed<br />

sxvebisTvis xSirad Znelad SesamCnev daxvewil sicruesac. naxevrad<br />

simarTle aris Tviseba Tanamedrove adamianisa. RvTis<br />

wyalobiT unda ganvTavisufldeT am senisagan.<br />

madloba RmerTs, xalxma TandaTan igrZno wyurvili<br />

simarTlisa. magram es swrafva ar unda iyos ama Tu im garemoebiT<br />

gamowveuli. igi unda iqces Cvens arsebiT, ganuyrel,<br />

yoveldRiur da gamudmebul moTxovnilebad.<br />

„netar iyvnen, romelTa hSiodis da swyurodis simar­<br />

TlisaTჳs, rameTu igini ganZRen“ (maT. 5, 6).<br />

samwuxarod, adamianebi xSirad ver grZnoben, ra aris<br />

simarTle.<br />

mravalni arian guldaxurulni, romelTac ar SeuZ liaT


miiRon ieso qriste – WeSmariteba. igi miuwvdomeli da dafar­<br />

ulia maTTvis.<br />

zogni „WeSmaritebas“ sicrueSi xedaven da ver axerxeben<br />

misgan ganTavisuflebas.<br />

„vWamoT da vsuaT, rameTu xvale movswydebiT“ (1 kor. 15,<br />

32), – bevrnic ase fiqroben.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

aseTi adamianebi uazro yofaSi atareben cxovrebas. saT­<br />

noeba ki maTi sulis umaRlesi moTxovnileba rom iyos, sul<br />

sxvanairad aRiqvamdnen samyaros.<br />

magram, madloba RmerTs, ufali mowyalea da sasoebas ar<br />

gvikargavs. adamiani xom codvilia, magram saocari is aris, rom<br />

codvis morevSi danTqmulic ki ar kargavs imeds gamosworebisas.<br />

es imitom, rom CvenSi arasodes qreba RvTis xateba.<br />

eklesiis valia, daexmaros dacemul pirovnebas, raTa<br />

ga neSoros igi sibilwes, sicrues, ipovos WeSmariteba da aR ia<br />

ros igi.<br />

dRes ukve gamoikveTa im azris simcdare, Cveni saukunis<br />

da sawyisSi rom moedo msoflios; roca fiqrobdnen, rom<br />

me cnierul aRmoCenaTa simravle RvTis rwmenas sabolood<br />

Se aryevda, radganac igi samyaros yvela saidumlos axdida<br />

fa rdas da religiisTvis adgili aRar darCeboda.<br />

piriqiT ki moxda. rac ufro ganviTarda mecniereba, Cveni<br />

gonebisTvis miuwvdomeli, miT meti auxsneli kiTxva daibada,<br />

radganac ama Tu im aRmoCenam kidev ufro didi axali saidumloebani<br />

gamoavlina.<br />

mecnierulma winsvlam saboloo jamSi adamiani RmerT­<br />

Tan daaaxlova. pirovnebam dRes naTlad igrZno, rom imaze<br />

gacilebiT meti da Zvirfasi ram sWirdeba, vidre mas teqnikis<br />

271


progresi aZlevs; igrZno, rom igi bednierebisa da sruly­<br />

ofisTvisaa Seqmnili da ara uazro, umizno SromisTvis, rasac<br />

aTeulobiT weli Seswira.<br />

eklesiaa is erTaderTi savane, sadac adamians SeuZlia<br />

Seicnos Tavi da igrZnos am samyaroSi Tavisi namdvili daniSnuleba.<br />

eklesiis wevrni rom gavxdeT, aucileblad unda miviRoT<br />

naTlobis saidumlo.<br />

adre xalxi mTeli mondomebiT emzadeboda amisTvis.<br />

pirvel saukuneebSi aseTi wesi iyo: naTlobis miRebis msurvels<br />

naTliebi miiyvandnen adgilobrivi eklesiis episkoposTan da<br />

daadasturebdnen mosanaTlis mtkice ganzraxvas. naTliebis<br />

am ganacxadis Semdeg episkoposi monaTvlisTvis mosuls kaTakmevelTa,<br />

anu naTlobis miRebis msurvelTa siaSi Seiyvanda;<br />

da iwyeboda swavlis procesi, romelic erTidan sam wlamde<br />

gr Zeldeboda. maT aswavlidnen moZRvrebi an episkoposis<br />

mi er specialurad dadgenili diakonni, anda RvTismorwmune<br />

ga naTlebuli qristianebi.<br />

272<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

wirvis dros kaTakmevelni iyvnen taZarSi im dro m de,<br />

vi dre diakoni ityoda asamaRlebels: „raodeni kaTakmevelni<br />

xa rT, ganvediT“ ... amis Semdeg isini tovebdnen eklesias, li tu­<br />

rRias ki mxolod marTalni, anu monaTlulni eswrebodnen.<br />

kaTakmevelni TandaTan xdebodnen eklesiis aqtiuri we­<br />

vrni, guldasmiT ecnobodnen qristes WeSmarit sarwmunoebas,<br />

da bolos mTeli SegnebiT iRebdnen mis naTels – inaTlebodnen.<br />

droa, am Zvel kanons saTanado yuradReba mivaqcioT da<br />

kvlav aRvadginoT eklesiaSi kaTakmevelTa wesi. miT umetes,


om yoveli mRvdelmoqmedeba da, gansakuTrebiT, saidumlo<br />

ori nawilisagan Sedgeba: momzadebis safexurisa da Sesrulebisagan.<br />

TviTon eklesiac Taviseburi mosamzadebeli savanea,<br />

sadac morwmuneni maradiuli cxovrebis dawyebisTvis iwvrTnebian.<br />

amave dros eklesia aris saidumloTa aRmsrulebeli.<br />

aq adamiani sulierad ibadeba, aq xdeba misi feriscvaleba da<br />

suliwmidis taZrad qceva.<br />

ase rom, orbunebovneba eklesiaSi warsul da momaval<br />

droSi vlindeba.<br />

eklesiur locvas udidesi mniSvneloba aqvs. eklesiaSi<br />

aRwevs adamiani TavisTavTan namdvil erTobasa da mTlianobas;<br />

es aris is saocari samyaro, sadac erTmaneTs ukavSirdeba zeca<br />

da miwa, RmerTi da adamiani, adamiani da moyvasi, radganac aq<br />

vlindeba mTeli sisruliT ieso qriste – Ze RvTisa da Ze kacisa,<br />

saTave sinaTlisa da simarTlisa.<br />

WeSmaritebas, marTalia, srulad verasdros SevicnobT,<br />

magram misken mudmivi swrafva aucilebelia, esaa Cveni mowodeba.<br />

vinc misdevs rwmenas, msxverplad Sewiruli siyvarulisa<br />

da Tavdadebis gzas, SeuZlia pavle mociqulis msgavsad Tqvas:<br />

„cxovel arRara me var, aramed CemTana cxovel ars qriste“ .<br />

diax, qristea masTan da swored amaSi povebs igi absolutur<br />

Tavisuflebasa da netarebas.<br />

dano da Zmano Cemno, CvenTvis dRes macxovris aRdgo mis<br />

sixaruli 9 aprilis Rames TbilisSi datrialebuli trage­<br />

diisa da mTian aWaraSi stiqiiT momxdari ubedurebis mwuxare­<br />

basTan aris wilnayari.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

273


274<br />

„mraval arian Wirni marTalTani da yovlisave misgan<br />

iჴsnnes igini ufalman“ (fsalm. 33, 20), – gvaswavlis daviT wi­<br />

naswarmetyveli.<br />

ratom xdeba ase? – imitom, rom marTali uyvars ufals;<br />

mas sjis da am dasjiT wvrTnis; surs, Caaxedos igi sakuTar sul<br />

Si, daanaxos Secdomebi da maTi daZlevis gzebi.<br />

mTavaria gulisxmierebam da gonierebam ar gviRalatos,<br />

rom swor gzas ar avcdeT.<br />

diax, rCeuli erisgan mets iTxovs RmerTi; rasac sxvas apatiebs,<br />

imas Cven ar mogviTmens imitom, rom madli didi mogvca<br />

da pasuxsac metad mogvTxovs; ar gvapatiebs gansakuTrebiT urw<br />

munoebas.<br />

istoriulad Cven dayofis codva mogvdgams. Suri da<br />

gautanloba gvTiSavda saukuneTa manZilze. asea axlac. Cven<br />

ver davZlieT es seni. ufali gvexmareba, mwuxarebisa da didi<br />

tkivilis fasad aRviZebs Cvens erovnul suls, gvkravs da gvaerTianebs.<br />

amiT gadavrCebiT. mivyveT am gzas, movuxmoT sibrZnes,<br />

simSvides, Torem gansacdeli gacilebiT didi SeiZleba<br />

gvergos.<br />

9 aprilis Ramem bevri ram dagvanaxa. dagvanaxa, rom ar<br />

ar sebobs sikeTis momrevi Zala; da Tu Cven rwmeniT, siyvaruli­<br />

Ta da simarTliT vivliT, gamoviCenT windaxedulebas, gavi­<br />

marjvebT.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

im Rames saqarTvelom itvirTa da Tavis Tavze miiRo<br />

umZimesi dartyma. is, rac aq moxda, sxvagan, albaT, ar ganmeor­<br />

deba. saqarTvelom ixsna sxva erebi aseTi gansacdelisgan. esec<br />

RvTisgan Cvenze dakisrebuli misia iyo. amisTvis vmadlobT<br />

RmerTs.


saqarTvelos eklesia aRavlens locvebs udanaSaul od<br />

msxverplSewirulTa sulis saoxad, raTa ufalman da a wesos<br />

igini savanesa marTalTasa. saukunod iyos xseneba ma Ti, amin!<br />

magram nu daviviwyebT, rom dRes zeimis dRea; RvTaebrivi<br />

madli aRdgomis sixarulisa sZlevs yovelgvar mwuxarebas.<br />

maS, SeimoseT sixaruliT. igi Tqveni mudmivi Tanamdevi iqneba,<br />

Tu siyvarulis gzas airCevT da mas gahyvebiT.<br />

guliTadad gilocavT wmida paseqis brwyinvale dResas<br />

wauls. RvTis mfarveloba, mSvidoba misi, siyvaruli da<br />

keTildReoba ar mogklebodeT.<br />

saaRdgomo epistole isu ziraqis wignis am sityvebiT<br />

minda davamTavro: „nu hyof borotsa da ar gewios Sen boroti.<br />

ganeSore usamarTlosa da midrkes Sengan“ (zir. 7, 1­2).<br />

Sina.<br />

SevsTxov RmerTs, raTa gixarodeT orsave sofelsa<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1989 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1989 w.<br />

qriste aRdga!<br />

275


saSobao epistole<br />

1990 w.<br />

„gamoecxada... ufali solomons da... uTxra:<br />

mTxove, ra ginda, rom mogce Sen. uTxra<br />

solomonma: mianiWe Sens morCils guli gonieri...<br />

raTa sikeTe gaarCios borotebisagan“ (3 mef. 3, 5,9).<br />

kurTxeuli iveriis marTlmadidebel qristianebs da<br />

samSoblos sazRvrebs gareT mcxovreb TanamemamuleT:<br />

emo sayvarelo Tanamemamuleno, Zmano da dano!<br />

ჩ<br />

dRes sasoebiT vxmobT: gixarodeT, – emmanueli mobrZandeba!<br />

gixarodeT warmarTno da SeinaneT, rameTu CvenTan ars<br />

RmerTi. „he, movidode, ufalo iesu!“ (gamocx. 22, 20).<br />

macxovari mudam CvenTan aris „yovelTa dReTa da vidre<br />

277


aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28, 20), magram am siaxloves<br />

gansacdelisa da mwuxarebis Jams ufro naTlad vgrZnobT;<br />

naTlad vgrZnobT avadmyofobis sarecelze myofni, xilul<br />

da uxilav mterTan mbrZolni.<br />

marTalia, mwuxareba simwaresTan aris dakavSirebuli,<br />

magram am dros maradiulobis saidumlosac eziareba adamiani.<br />

misi azrovneba samyarosa da istoriis horizontaluri aRqmidan<br />

vertikalurSi gadadis.<br />

TiToeul Cvengans, TiToeul ers Tavisi bedi aqvs. istoria<br />

yvelas kuTvnil adgils uCens da Sesaferis moTxovnebs<br />

uyenebs.<br />

gasuli weli CvenTvis mZime gamocdis weli iyo. magram<br />

amave dros igi iyo weli sulieri amaRlebisa. Cven kidev erTxel<br />

naTlad davinaxeT, vin varT, risTvis movediT amqveynad,<br />

saiT mivdivarT...<br />

daimsxvra idealebi, radgan isini aramyar safuZvelze<br />

iyo daSenebuli, Cven ki maradiuli gvegona.<br />

daimsxvra iluziebi imitom, rom isini mowyvetilni iyvnen<br />

RmerTsa da siyvaruls. saSineli ngrevisa da qaosis Semdeg<br />

ufalma kvlav aRamaRla adamianis dacemuli suli, dagvibruna<br />

rwmena da siyvaruli, Rirseba da dideba.<br />

am gancdiT vxvdebiT dRes qristes Sobis aramiwier sixaruls;<br />

misi madlis gareSe ar unda darCes aravin. oRondac<br />

es zeimi, es sixaruli mxolod garegnul formebSi ar unda<br />

gamoixatos.<br />

dRes Cven siRrmiseuli azriT sulierad unda mivswvdeT<br />

beTlemis gamoqvabuls – macxovris Sobis adgils da Zalisaebr<br />

Cvenisa ganvicadoT iq aRsrulebuli RvTis didi saidumlo.<br />

278<br />

saSobao epistole, 1990 w.


saSobao epistole, 1990 w.<br />

ufali adamianis gonebisaTvis miuwvdomeli saocari<br />

simdabliT ganecxada msoflios, raTa yvelasTvis daenaxve­<br />

bina WeSmaritebis, simarTlis, siyvarulis sidiade, sidiade<br />

maradiul RirebulebaTa, romelTac veraferi dafaravs,<br />

veraviTari Zala ver Secvlis, ver ganaqarvebs.<br />

igi, romeli aris ani da ჵ, dasabami da dasasruli yove<br />

lTa (gamocx. 21, 6), igi, romeli aris meufe meufeTa da ufali<br />

uflebaTa, iSva beTlems gamoqvabulSi. man uaryo mefis<br />

sasaxle, oqros taxti, dideba miwieri da warudga qveyanas<br />

bagaSi mwoli.<br />

erTi SexedviT rogori susti da daucveli Cans yrmis<br />

sicocxle misdami mtrulad ganwyobil am samyaroSi. magram<br />

ara. mis sisusteSi sul sxva siZlierea, mis simdableSi – sxva<br />

sidiade, mis morCilebaSi – sul sxva sikeTe. igi movida soflad,<br />

raTa sZlios mis borotebas. igi movida soflad, raTa<br />

gaaTbos Cveni gacivebuli, daSretili gulebi da aRavsos igini<br />

dakarguli siyvaruliT.<br />

TviT Sobis Ramis zecaa amis mowme: „da meyseulad iyo<br />

angelozisa mis Tana simravle erTa cisaTaჲ, aqebdes RmerTsa<br />

da ityodes: didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />

mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“ (luk. 2, 13­14).<br />

ai, mizani RvTis ganxorcielebisa.<br />

uflis gankacebis madliT ganipo kretsabmeli adamia nis<br />

gonebisa da sulis ugrZnoblobisa. beTlemeli mwyemsebi gaxd­<br />

nen Rirsni, pirvelT exilaT gamoqvabulis aramiwieri dideba<br />

da Tayvani ecaT RvTaebrivi yrmisaTvis.<br />

dResac macxovris Sobis dRea. magram vin povebs mas, rom<br />

Tayvani sces da Seuvrdes?<br />

279


280<br />

saSobao epistole, 1990 w.<br />

mxolod wmidani guliTa, radgan msgavsi msgavss Seic­<br />

nobs. wmida saxarebac brZanebs: netar iyvnen wmidani guliTa,<br />

rameTu maT RmerTi ixilon.<br />

da sad ixilaven mas<br />

– sakuTar gulSi.<br />

iseve rogorc sufTa wyalSi mkveTrad airekleba tye,<br />

mze, ca, aseve sufTa gulSi aisaxeba RmerTi.<br />

aseTi guli sulierad beTlemis gamoqvabuls emsg a vseba.<br />

aseT gulSi iSveba macxovari da ara marto iSveba, mudmivad<br />

daivanebs iq.<br />

RmerTi aris Semqmneli Cveni gulisa. igi ganwmeds da ganaaxlebs<br />

mas, oRond xeli ar unda SevuSaloT da Cveni neba ar<br />

unda davupirispiroT mis macxovnebel da aRmadgenel Zalas. es<br />

ki gulisxmobs RvTis mcnebebis, RvTis kanonebis aRsrulebas.<br />

mose winaswarmetyvels egviptidan ebraelTa gamosvlis<br />

ormocdameaTe dRes Semoqmedisgan mieca kacTa modgmis gadamrCeneli,<br />

Cveni sulis amamaRlebeli aTi kanoni, romelTa<br />

dacva yvela morwmunis valia. swored maT minda Sevexo saSobao<br />

epistoleSi.<br />

pirveli oTxi mcneba gvaswavlis, rogori unda iyos Cv eni<br />

damokidebuleba uflisadmi, xolo danarCeni eqvsi gv ixsnis<br />

adamianebTan, moyvasTan swori Tanacxovrebis pr incipebs.<br />

pirveli mcneba: „me var ufali RmerTi Seni da ara iy vnen<br />

Senda RmerTi ucxoni Cemsa gareSe“.<br />

es mcneba moiTxovs, rom gvwamdes, gviyvardes, vsasoebdeT<br />

da Tayvans vcemdeT WeSmarit RmerTs.<br />

dRes, rogorc arasdros, swored es kanonia darRveuli.<br />

urwmunoeba, RvTis arsebobisadmi eWvi, eWvi sulis ukvdavebisa...


saSobao epistole, 1990 w.<br />

bindavs adamianTa gulsa da gonebas. zogierTni misdeven misnobas,<br />

jadoqrobas, xSiria mwvalebloba, mkrexeloba, mRvdlisadmi,<br />

eklesiis siwmidisa da wmida saidumloTadmi usulgulo<br />

damokidebuleba. xSiria gulgatexiloba da sasowarkveTileba,<br />

radgan adamianebi RvTis nacvlad imeds amyareben maTze,<br />

romelni arian Zlierni ama soflisani, anda sakuTar maRal<br />

Tanamdebobasa da simdidreze.<br />

yovelive es aris pirveli mcnebis sawinaaRmdego codvebi.<br />

rom SevicnoT RmerTi, aucilebelia, vikiTxoT wmida<br />

werili, wmida mamaTa Sromebi, unda viaroT da vilocoT eklesiaSi,<br />

SeviswavloT RvTis qmnileba – buneba da kacTa modgmis<br />

istoria, SeviswavloT Cveni sulieri samyaro. maSin vigrZnobT<br />

Semoqmedis unapiro siyvaruls, sibrZnesa da miuwvdomlobas,<br />

maSin vigrZnobT, rom „ufali RmerTi erT ars“ da SeviyvarebT<br />

mas yovliTa guliTa da yovliTa suliTa da yovliTa gonebiTa<br />

da yovliTa ZaliTa CveniTa (mark. 12, 29­30).<br />

meore mcneba: „ara hqmne Tavisa Senisa kerpi, arca yovladve<br />

msgavsi misi, raodeni ars caTa Sina ze da raodeni ars<br />

qveyanasa zeda qve, da raodeni ars wyalTa qveSe qveyanisa: ara<br />

Tayvanisce maT, arca msaxurebde maT“.<br />

es kanoni krZalavs WeSmariti RmerTis nacvlad fi z i kuri<br />

sxeulebis, arasulieri sagnebis, cis mnaTobebis, cx ovelebis,<br />

frinvelebis Tayvaniscemas. qristianisTvis ke rpTmsaxurebad<br />

iTvleba aseve codviTi midrekilebebisadmi monoba: bevrni es­<br />

wrafvian simdidris SeZenas, radgan maTi kerpi aris simdidre;<br />

zogi pativmoyvareobis avadmyofuri seniT aris Sepyrobili;<br />

zogs mTavar saqmed xorcieli siamovneba gauxdia; sxvani lo­<br />

281


Toben, azartul TamaSs misdeven... RmerTi da misi msaxureba<br />

ki aRar axsovT. TviT codnis SeZenis dauokebeli survili,<br />

mecnierul aRmoCenaTa simravle fass kargavs, Tu mas rwmena<br />

da siyvaruli ar gansazRvravs, radgan aseTi codna SeiZleba<br />

didi borotebis momtani gaxdes.<br />

maS, iyaviT brZenni, TavSekavebulni, Tavmdabalni da<br />

RvTismsasoebelni.<br />

zogierTi seqtanturi mimdinareoba wmidanTa Tayvaniscemis<br />

gamo adanaSaulebs marTlmadidebel eklesias da amas<br />

kerpTayvanismcemlobad gviTvlis.<br />

Cveni pasuxi aseTia: xom gvwams, rom adamianebs SeuZliaT<br />

erTmaneTs locviT Seewion (rasac seqtantebic ar uaryofen),<br />

xom gvwams sulis ukvdaveba da imqveynad maradiuli cxovreba;<br />

da Tu Cven SegviZlia erTmaneTisTvis locva, ratom ar Seu­<br />

ZliaT RvTis winaSe CvenTvis mlocvelni da mvedrebelni<br />

iyvnen: RvTismSobeli deda, wmida nino, wmida giorgi da sxvani.<br />

Tavisi RvawliTa da saTno cxovrebiT maT xom uflisagan gansakuTrebuli<br />

madli moipoves da amdenad RmerTi maT Txovnas<br />

ufro ar ismens? ra Tqma unda, es asea.<br />

seqtantebi aseve gangvikiTxaven xatebis gamo. maT ar moswonT,<br />

rom xatTan viCoqebT da vemTxveviT mas. sinamdvileSi<br />

Cven Tayvansa vcemT ara ficars an saRebavs, aramed im pirvelsaxes,<br />

romelic gamosaxulia xatze; azrobrivad Cven swored<br />

mas vemTxveviT da mxolod mis winaSe viyriT muxls. xati aris<br />

sarkmeli cisa.<br />

bibliidan viciT, aTi mcnebis momRebel mose winaswarmetyvels<br />

TviT RmerTma ubrZana taZarSi qerubimebis oqros ori<br />

gamosaxulebis dadgma, rac man aRasrula kidec.<br />

282<br />

saSobao epistole, 1990 w.


saSobao epistole, 1990 w.<br />

edesis mTavars, avgarozs, ieso qristem gaugzavna Ta visi<br />

xati, xelTuqmnelad saxeldebuli.<br />

istoriidan cnobilia, rom luka maxareblis mieraa<br />

dawerili RvTismSoblis ramdenime xati...<br />

wmidanTa da xatTa saswaulTmoqmedi Zalis mravali<br />

magaliTia cnobili. gavixsenoT Tundac iveriis RvTismSoblis<br />

an „Rirs ars WeSmaritad“ saxeldebuli RvTismSoblis xatis<br />

saswaulebi; gavixsenoT, rogor aRdga mkvdreTiT micvalebuli<br />

wmida elise winaswarmetyvelis Zvlis Sexebisas. es faqti xom<br />

wmida werilSia damowmebuli.<br />

ase rom, marTlmadidebelTadmi wayenebuli braldeba<br />

arasamarTliania da mwvaleblur azrs Seicavs.<br />

mesame mcneba: „ara moiRo saxeli uflisa RmrTisa Senisa<br />

amaosa zeda“.<br />

danaSaulia, roca ubralo da usargeblo laparakisas<br />

RvTis saxels axseneben. kidev ufro didi da mZime codvaa, Tu<br />

RvTis saxeliT tyuilad ificeben. RvTis gmoba, RvTis samar­<br />

Tlis gankiTxva, locvisas ugulisyuroba, aRTqmis darRveva...<br />

yvelaferi es aris mesame mcnebis winaaRmdegi. RvTis saxeli<br />

didi krZalviT da SiSiT unda warmoTqvaT. gaixseneT, Tu rogor<br />

agviwers esaia winaswarmetyveli Tavis xilvas: „ – vixile ufali<br />

mjdari amaRlebuli, zeaRmarTul taxtze, da misi kalTebi<br />

avsebda taZars. TaviT serafimebi edgnen, eqvs­eqvsi frTa esxa<br />

TiToeuls; oriT saxes ifaravdnen, oriT fexebs ifaravdnen,<br />

oriT frendnen... da ambobdnen: wmidaa! wmidaa! wmidaa sabaoT<br />

ufali! misi didebiT savsea qveyniereba“ (es. 6, 1­3).<br />

ai, rogori mowiwebiT msaxureben RmerTs zeciuri Zalebi.<br />

miT umetes Cven meti ridi da Tayvaniscema gvmarTebs.<br />

283


284<br />

saSobao epistole, 1990 w.<br />

meoTxe mcneba: „moixsene dRe igi SabaTi da wmida hyav igi,<br />

eqvs dRes iqmode, da hqmne maT Sina yovelive saqme Seni, xolo<br />

dRe igi meSvide, SabaTi, ars uflisa RvTisa Senisa“.<br />

bibliaSi weria, rom RmerTma eqvs dReSi Seqmna samyaro,<br />

meSvide dRes ki daloca igi, akurTxa da saqmisgan daisvena. es<br />

meSvide dRe iyo SabaTi.<br />

qristianebi uqmoben SabaTsac da kvirasac, radgan kvira<br />

ieso qristes aRdgomisa da Cveni xsnis dRea.<br />

meoTxe mcnebis darRveviT scodaven isini, romelnic<br />

am dReebSi ar uqmoben, ar zeimoben. dResaswauli yovelTvis<br />

winadRis saRamodan iwyeba. Tu morwmune xar, am dros yvela<br />

saqme unda datovo da eklesiaSi waxvide, raTa miiRo RvTis<br />

kurTxeva. dResaswaulisa da kviris wirvaze daswreba xom yovlad<br />

aucilebelia. wirvisas ikiTxeba da igalobeba specialuri<br />

locvebi, romelic didi Zalis mimcemia rwmeniTa da siyvaruliT<br />

mosulTaTvis.<br />

samwuxarod, dRes xSiria ojaxebi, romelTa wevrebi<br />

gamudmebiT muSaoben, ar ician SabaT­kvira da dResaswauli.<br />

isini, rogorc wesi, ubaraqoni da umadloni arian, radganac<br />

maTze ar aris RvTis locva­kurTxeva.<br />

mexuTe mcneba: „pativi­ec mamasa Sensa da dedasa Sensa, raTa<br />

keTili geyos Sen da dRegrZeli iyo qveyanasa zeda“.<br />

es metad mniSvnelovani mcnebaa. mSoblebis pativiscemazea<br />

damokidebuli Svilebis keTildReoba. wmida werili<br />

gvaswavlis, Tu ra didi mniSvneloba aqvs ded­mamis dalocvas,<br />

oRond dalocva unda iyos damsaxurebuli, mSoblebis dafasebiT<br />

mopovebuli.<br />

gansakuTrebuli yuradReba sWirdeba avadmyof, xanda


saSobao epistole, 1990 w.<br />

zmul, dauZlurebul mSoblebs. arada zogierTi Tavidan<br />

iSorebs maT da moxucebulTa TavSesafarSi gzavnis. es saSineli<br />

sisastikea.<br />

mSoblebi wuxan, tirian Svilebis udieri saqcielis gamo,<br />

Tumca umeteswilad TviTon arian damnaSaveni, radgan qristianuli<br />

rwmeniTa da siyvaruliT ar gazardes isini.<br />

ded­mamis upativcemulobis mizeziT Svilebi Semdeg sxvadasxva<br />

avadmyofobiT itanjebian; maT ojaxSi ar aris simSvide<br />

da siyvaruli.<br />

yvelas unda axsovdes: rogorc TviTon eqceoda mSoblebs,<br />

ise moeqcevian mas misi Svilebi.<br />

mexuTe mcneba aseve gulisxmobs keTil damokidebulebas<br />

ufrosi adamianebis, axloblebis, moZRvrebis mimarT. magram,<br />

Tu mSobeli an nebismieri sxva pirovneba Cvengan RvTis sawinaaRmdego<br />

saqmis aRsrulebas iTxovs, ara varT valdebulni<br />

davemorCiloT mas.<br />

meeqvse mcneba: „ara kac hkla“.<br />

mkvleloba saSineli danaSaulia. sxvisi sicocxlis xelmyofi<br />

scodavs ara marto adamianis, aramed RvTis winaSec,<br />

radgan Cven ara gvaqvs ufleba RvTis mier moniWebuli sicocxle<br />

movuspoT kacs.<br />

am codvis Camdeni adamiani amqveynadac didad dasjilia.<br />

gavixsenoT, pirveli mkvleli, kaeni, romelmac Tavisi Zmis,<br />

abelis sisxli daRvara, adgils ver poulobda axlo blebis<br />

wreSi. amitomac sxvagan gadaixvewa da iq tanjvaSi dalia Tavisi<br />

dReni, xolo am codvis gamo sasjeli mTel mis mo dgmaze gadavida.<br />

asevea axlac.<br />

mkvlelobis gansakuTrebuli saxea aborti. am dros TviT<br />

285


deda xdeba mkvleli sakuTari Svilisa. samwuxarod, bevrni ver<br />

grZnoben danaSauls, arada amisTvis mkacrad daisjebian. ra<br />

Tqma unda, daisjeba isic, vinc aborts ake Tebs.<br />

didi codvaa kanoni sikvdiliT dasjis Sesaxeb, radganac<br />

Cven amiT borotebas ki ar vspobT, aramed vamravlebT. „borotebas<br />

borotebiT ver gankurnav, – gvarigebs basili didi, – mas<br />

mxolod sikeTiT SeiZleba uwamlo“. humanur, samarTlebriv<br />

saxelmwifoSi ar SeiZleba arsebobdes sasjelis es araadamianuri<br />

saxe.<br />

saSineli codvaa TviTmkvleloba. igi protestia RvTis<br />

nebis winaaRmdeg da suliwmidis gmobad iTvleba. TviTmkvleli,<br />

Tu igi fsiqikurad daavadebuli ar aris, sabolood<br />

wariwymeds suls. misTvis locvac ki ar SeiZleba.<br />

fizikuris garda, aris sxva saxis mkvlelobac: Seura cxyofiT,<br />

crumowmeobiT, dasmeniT, ciliswamebiT... wmida ioane<br />

RvTismetyveli wers: „yovelsa romelsa sZuldes Zmaჲ Tჳsi, igi<br />

kacis­mklveli ars da iciT, rameTu yovelsa kacis­mklvelsa<br />

ara aqus cxorebaჲ“ (1 ioan. 3, 15).<br />

RmerTma yvela daifaros am saSineli codvisagan.<br />

meSvide mcneba: „ara imruSo“.<br />

es mcneba krZalavs arakanonier, danaSaulebriv urTierTobas<br />

qalsa da kacs Soris. aq Sedis Semdegi codvebi: siZva,<br />

meZaoba, sisxlis aRreva, garyvnileba, col­qmruli cxovrebis<br />

damaxinjebuli saxeebi...<br />

„siZvaჲ da yoveli ara­wmidebaჲ... nucaRa saxel­edebin<br />

Tquen Soris“ (efes. 5, 3), – gvafrTxilebs mociquli pavle. adamians<br />

didi TavSekaveba marTebs; ufali brZanebs: Tu kaci ndomiT<br />

Sexedavs qals, man ukve imruSa Tavis gulSi (maT. 5, 27­28).<br />

arawmida fiqrebi, survilebi, uxamsi simRerebi da xum­<br />

286<br />

saSobao epistole, 1990 w.


saSobao epistole, 1990 w.<br />

robebi, zedmeti garToba, uzneo sanaxaobani, nayrovaneba,<br />

sasmelis uzomo sma... aris codva, romelic meSvide mcnebis<br />

darRveviTa da mZime danaSauliT mTavrdeba. danaSauls ki<br />

mosdevs RvTis sasjeli.<br />

merve mcneba: „ara iparo“.<br />

aravis aqvs ufleba aiRos is, rac mas ar ekuTvnis. aq Sedis<br />

Semdegi codvebi: qurdoba, anu sxvisi nivTis, sxvisi sakuTrebis<br />

malulad aReba; Zarcva – sxvisi qonebis ZaliT mitaceba;<br />

mkrexeloba – RvTisTvis miZRvnili, Sewiruli nivTebisa da<br />

saerTod saeklesio qonebis miTviseba an moparva; meqrTameoba,<br />

mevaxSeoba (roca procentiT gascemen fuls), muqTaxoroba...<br />

zogjer qurdebi da damnaSaveni TavianTi saqcielis gamarTlebis<br />

mizniT saxarebidan iSvelieben im avazakis ma galiTs,<br />

romelic macxovarTan erTad awames da romelic masTan erTad<br />

samoTxeSi moxvda.<br />

avazaki Sewynarebul iqna, radgan sikvdilis win moaswro<br />

monanieba. man mTeli arsebiT igrZno Tavisi ganvlili cxovrebis<br />

simZime da ganaCenic samarTliani gamoutana Tavs da Tavis<br />

amxanags, romelsac masTan erTad awamebdnen. jvarze gakruli<br />

is miubrunda macxovars da uTxra: „Cuen samarTlad Rirsi,<br />

romeli vqmeniT, moguegebis“ (luk. 23, 41).<br />

imdenad Zlieri iyo masSi sinanuli, rom codviT damZimebuli<br />

misi guli ganiwmida da igrZno is, rasac sxvebi ver<br />

xvdebodnen; igrZno, rom mis gverdiT RmerTi ewameboda; amitom<br />

sTxova: „momiჴsene me, ufalo, odes moxჳde sufeviTa SeniTa“<br />

(luk. 23, 42).<br />

da miugo iesom: „amen getyჳ Sen: dRes Cem Tana iyo samoTxesa“<br />

(luk. 23, 43).<br />

es magaliTi naTeli dadasturebaa imisa, rom yvela<br />

287


codvidan SeiZleba amaRleba da ganwmenda; da rom RvTis mowy­<br />

alebas ara aqvs sazRvari.<br />

cruiTa“.<br />

288<br />

saSobao epistole, 1990 w.<br />

mecxre mcneba: „ara cili swamo moyvassa Sensa wamebiTa<br />

es mcneba Cvengan moiTxovs simarTlis gziT svlas. mZime<br />

codvad iTvleba: crumowmeoba, ciliswameba, dabezReba, moZmis<br />

gankiTxva...<br />

Rirsi mama antoni didi wers: urCxulis ena nakleb saSiSia,<br />

vidre ena cilismwameblisa, radgan aseTi kaci Cxubsa da<br />

ganxeTqilebas agdebs mSvidobiT mcxovreb adamianebs Soris,<br />

Tesavs borotebasa da RvarZls axloblebSi, arRvevs erTobas.<br />

vinc aseT pirovnebas saxlis kars gauRebs, TviTonac codvis<br />

morevSi Cavardeba. aseT kacTan urTierToba mkvlelTan urTierTobas<br />

niSnavs.<br />

cilismwameblis ena msgavsia gvelis Sxamisa. umjobesic<br />

kia gvelisa da morielis gverdiT cxovreba, vidre cilismwamebelTan<br />

axlo yofna, radganac igi Tavisi seniT sxvasac aavadebs<br />

da isini erTad ganikiTxebian RvTis samsjavroze.<br />

RmerTi mowyalea, magram icodeT, ciliswamebis codva<br />

Znelad Seendoba kacs. amitomac, „nu SegrcxvebaT aseTi adamianebisagan<br />

ganze gandgomisa, Torem maTi SxamiT Tqvenc daavaddebiT“<br />

(antoni didi).<br />

meaTe mcneba: „ara guli giTqmides colisaTvis moyvasisa<br />

Senisa, ara guli giTqmides saxlisaTvis moyvasisa Senisa, arca<br />

yanisa, misisa, arca karaulisa misisa, arca yovlisa sacxovarisa<br />

misisa, arca yovlisa misTvis, raica iyves moyvasisa Senisa“.<br />

es mcneba moiTxovs, kmayofilni viyoT Cveni xvedriT,<br />

Cveni mdgomareobiT, raTa xeli ar dagvrios sulis fiTrma –


saSobao epistole, 1990 w.<br />

Surma. Suri pirvel yovlisa zians ayenebs mas, vinc am seniTaa<br />

Sepyrobili.<br />

sxva codva ufro uxeSia da sulSic ise ar Rvivdeba, rogorc<br />

Suri, – wers basili didi, – Suri ki ise Wams kacis suls,<br />

rogorc Jangi rkinas... Suri aris wuxili sxvis sikeTesa zeda.<br />

wmida grigol RvTismetyveli ki ase gvafrTxilebs: Suri<br />

wylulia sulisa da sawamlavi misi. igia – erT­erTi yve laze<br />

usamarTlo da, amave dros, samarTliani vneba. usamarTlo<br />

imitom, rom keTilTa simSvides arRvevs, samarTliani ki imitom,<br />

rom Sinaganad axmobs mas, vis sulSic budobs.<br />

Cven ganvixileT aTi mcneba, raTa erTxel kidev gvegrZno<br />

maTi sidiade da aucilebloba TiToeuli CvenganisaTvis. es<br />

mcnebebi ekuTvnis mTel msoflios da isini, iseve rogorc Sesaqmis<br />

aqti, Sedegia RvTaebrivi siyvarulisa.<br />

zogjer kiTxuloben – rad Seqmna RmerTma qveyana, sadac<br />

amdeni usamarTloba da mwuxarebaao?<br />

RmerTi siyvarulia. mas ar SeuZlia iyos martoobaSi.<br />

siyvaruli eZebs sxvas, rom uyvardes da surs, TviTonac iyos<br />

sxvisagan Seyvarebuli.<br />

amitomacaa Sesaqmis aqti RvTaebrivi bunebis gamovlineba.<br />

rac Seexeba usamarTlobas, igi modis ara RvTisagan,<br />

aramed adamianisagan. adamians aqvs moniWebuli Tavisufali<br />

neba, sikeTisa da borotebis qmnis sruli SesaZlebloba, arCevanis<br />

ufleba. winaaRmdeg SemTxvevaSi is uflis xelSi ubralo<br />

manqana, iaraRi iqneboda.<br />

mTavaria Cven gadavwyvitoT, ras vamjobinebT: sikeTis<br />

viwro, eklian, magram gadamrCenel biliks, Tu codvis farTo<br />

289


gziT svlas. zogjer isic Wirs, gaarkvio ra aris codva da ra<br />

– madli. amitomac SesTxovs RmerTs solomon brZeni: moaniWe<br />

Sens morCils guli gonieri, rom sikeTe gaarCios borotebisagano<br />

(3 mef. 3, 9).<br />

gulis sibrZne mcnebaTa dacviT moipoveba; magram um­<br />

Tavresi maT Soris aris SiSi uflisa.<br />

„SiSi uflisaჲ – dasabami sibrZnisaჲ“ (fsalm. 110, 10).<br />

„SiSi uflisaჲ – dasabami sikeTisaჲ“ (wmida isaak asuri), – br­<br />

Zaneben wmidanni.<br />

es SiSi gansxvavdeba adamianuri SiSisagan. igia rwmenasa da<br />

siyvarulze dafuZnebuli grZnoba; grZnoba, romelic pirovnebas<br />

gadaarCens codviTi midrekilebebisagan da Ri rsyofs mas<br />

RvTaebriv siyvarulTan erTad gaxdes mo na w ile kacobriobis<br />

xsnisa. amisTvis gaiRo RmerTma udidesi msxverpli: „Zeca Tჳsi<br />

mxolodSobili mosca mas (sofels), ra ჲTa yovelsa romelsa<br />

hrwmenes igi, ara warwymdes, aramed aqundes cxorebaჲ saukunoჲ“<br />

(ioan. 3, 16).<br />

Ze RvTisa, ieso qriste, movida CvenTan, raTa, rogorc<br />

erTi filosofosi wers, naTlad dagvenaxa da mkveTrad Se gvegrZno<br />

Cveni sisuste, Cveni uZlureba yvelaze umniSvnelo sakiTxebSic<br />

ki, da davlodebodiT gamowvdil xelebs, romelic<br />

fexze dagvayenebda.<br />

macxovari iSva, xsnis gza ganaTda. maS, SevimosoT misi<br />

rwmeniT da misi madliT, „rameTu yoveli romeli Sobil iyos<br />

RmrTisagan, sZlevs sofelsa da ese ars Zlevaჲ, romliTa<br />

sZlevs sofelsa sarwmunoebaჲ Cueni“ (1 ioan. 5, 4).<br />

qriste iSva – adidebdeT mas!<br />

qriste zeciT gardamoxda – miegebeT!<br />

290<br />

saSobao epistole, 1990 w.


siyvaruliT gilocavT yvelas qristes Sobis diad dR ­<br />

esaswauls. SevsTxovT RmerTs, sulierad fexze dadges sa ­<br />

qarTvelo; viyoT erTobiT RmerTTan da erTmaneTTan „vi xa­<br />

rebdeT da viSuebdeT da mivsceT mas didebaჲ, rameTu mo vida<br />

qo rwili kravisaჲ“ (gamocx. 19, 7).<br />

CvenTan ars RmerTi!<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1990 w.<br />

saSobao epistole, 1990 w.<br />

291


ქ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1990 w.<br />

yovelTa qarTvelTa, mkvidrTa saqarTveloჲsa<br />

da samSoblos sazRvrebs gareT mcxovrebTa:<br />

„madli uflisa Cuenisa ieso qristesi da<br />

siyvaruli RvTisa da mamisa da ziareba sulisa<br />

wmidisa iyavn Tqven yovelTa Tana“, amin.<br />

ristes mier sayvarelno Zmano da dano,<br />

qriste aRdga!<br />

„Rame igi gangueSora, da dRe Semogueaxla; ganviSorneT<br />

ukue saqmeni bnelisani da SevimosoT saWurveli naTlisaჲ“<br />

(rom. 13, 12);<br />

paseqi qristesi Zvel dros momxdari saswaulis gaxseneba<br />

293


ki ar aris, aramed realuri Sexvedra aRdgomil macxovarTan;<br />

es aris sixaruli, romelsac mxolod morwmune grZnobs da<br />

ganicdis; es aris sixaruli, adamianis gu lSi dautevneli. misi<br />

madliT aRvsili yvelas siyvaruliT gilocavT:<br />

294<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

qriste aRdga!<br />

aRdga mSvidoba da naTeli soflisa; aRdga sibrZne da<br />

WeSmariteba, aRdga meore adami – RmerTi vnebuli, ufali uflebaTa.<br />

sxeuls gayrilma misma yovladZlierma sulma Semusra<br />

sakrvelni sikvdilisa, bWeni jojoxeTisa da Tavis morwmuneT<br />

gauxsna winaparTa codvis mizeziT daxSuli kari cisa da<br />

samoTxisa.<br />

qriste „mieca codvaTa CuenTaTჳs da aRdga ganmarTlebisa<br />

CuenisaTჳs“ (rom. 4, 25); vemsgavsoT qristes, rameTu Cveni<br />

xsnisaTvis msgavs Cvenda iqmna; ganvRmrTdeT, rameTu igi Cveni<br />

mizeziT gankacda; Tavi daimdabla, raTa Cven aRvemaRlebineT;<br />

sofels warudga Rataki, raTa Cven gavemdidrebineT; iqmna<br />

Seuracxyofili, raTa Cven ganvedidebineT; iyo satanjveliT<br />

gvemuli, raTa Cven Zlevaჲ mogvepovebina; mokvda, rom gamovexseniT;<br />

aRdga, rom qvesknels STacvivnulni zecis simaRles<br />

vziarebodiT (grigol RvTismetyveli).<br />

nawilobriv mainc rom vigrZnoT macxovris mier gaRebuli<br />

msxverplis sidiade da Cvendami misi usazRvro siyvaruli,<br />

sakuTar sulSi unda CavixedoT; TiToeulma cal­calke da<br />

yvelam erTad unda ganvicadoT Cveni sisusteni, vamxiloT Cveni<br />

codviTi midrekilebani, raTa marTal mezveresaviT guliT<br />

SevTxovoT Semoqmeds: RmerTo, milxine me codvils, da im


saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

mezveresaviT miviRoT Sendoba da miteveba codvaTa CvenTa.<br />

diax, dRes Cveni movaleobaa, Tvali gavusworoT real­<br />

obas. SevCerdeT da vidre xvalisken mimaval gzas sabolood<br />

davadgebodeT, davfiqrdeT, vin viyaviT da rad viqeciT. dav<br />

fiqrdeT, rogor vipovoT sakuTari Tavi, saiT gvibiZgebs<br />

in stinqti da sinamdvileSi ki sad aris is erTaderTi gadamr­<br />

Ceneli biliki, romelsac Cveni suli daeZebs?<br />

Cvens erovnul arss, Cvens erovnul mTlianobas, ro gorc<br />

brZanebs wmida ilia marTali, sami mZlavri fesvi asazrdoebs:<br />

sakuTari miwa, qristianoba da ena qarTuli. maT TvalisCiniviT<br />

unda gavufrTxildeT, radgan Tu qarTvelTa Soris daikarga<br />

grZnoba da gancda am WeSmaritebisa, im gadamrCenel biliks<br />

verasodes mivagnebT.<br />

saaRdgomo epistoleSi minda Sevexo Cveni dRevandelobis<br />

zogierT mtkivneul sakiTxs.<br />

samwuxarod, warsulma wlebma Cvens azrovnebas fsiqologiuri<br />

rRvevis daRi daasva; misi mizani iyo adamianis<br />

arsidan RvTis gandevna da misi adgilis dakaveba. amitom<br />

yvelaferi, rac aRniSnul princips ar emorCileboda, ideologiisTvis<br />

miuRebeli iyo. ar sWirdeboda mas demokratia,<br />

siyvaruli, Tavisufleba, WeSmariteba... rwmenisa da inteleqtis<br />

uaryofam ganapiroba msoflmxedvelobisa da zogadadamianuri<br />

mrwamsis rRveva; sinaTlis adgilas ga mefda sibnele,<br />

siyvarulis adgilas – siZulvili, codnis magivrad – umecreba,<br />

RvTis nacvlad – urwmunoeba. zneoba da sulieroba ise dainTqa<br />

mkvdrad naSobi ideologiis sqemaSi, ise gailia da gafermkrTalda,<br />

verc ki vigrZeniT, rodis davkargeT igi. adamiani<br />

iqca momavlisTvis metad saSiS manqanad, avtomatad.<br />

295


296<br />

Cveni dabali sulierobis maniSnebeli bevri magaliTia,<br />

bevri faqtia.<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

riT SeiZleba avxsnaT, Tu ara amiT, qarTvelis mimarT<br />

qarTveli adamianisve daundobeli sisastike? Cveni Svilebi<br />

Cven Tvalwin erTmaneTs xocaven iseTi RvarZliT, iseTi gametebiT,<br />

romliTac qristiani kaci samSoblos mtersac ki ar<br />

gawiravda.<br />

anda saidan modis Cveni dauokebeli survili, gamosworeba<br />

daviwyoT sxvisiT da ara Cveni TaviT? ratom vxedavT<br />

sxvis nakls da sakuTars ki ar vamCnevT, ratom vxedavT sxva<br />

adamianSi mxolod „savles“ da imas ki ar vfiqrobT, rom ufals<br />

ZaluZs „savle“ aqcios „pavled“, codvili – wmindanad, boroti<br />

– keTilad. ampartavneba Cveni xSirad iqamdec ki midis, rom am<br />

gardaqmnasac ver vitanT; gvSurs, gvinda, adamiani, romelsac<br />

Cven ase mkacrad vakritikebdiT, ganvikiTxavdiT, samudamod<br />

boroti darCes. gvaviwydeba macxovris erT­erTi mTavari mcneba:<br />

RvTisa da moyvasis siyvaruli. es Tu axlavs kacs, maSin<br />

igi mimtevebelicaa. zogierTi ki isea gaborotebuli, Tvlis,<br />

TiTqos mimteveblobam daRupa saqarTvelo.* aseT pirovnebaSi<br />

dakargulia ara marto qristianuli suli, aramed adamianuric.<br />

unda gvaxsovdes sityvebi wmidisa basili didisa: boroteba<br />

borotebiT ar ikurneba, mas siyvaruliT uwamleb mxolod.<br />

qristianul rwmenaze da siyvarulze dafuZnebulma mimteveblobam<br />

ki ar dagvRupa, gadagvarCina.<br />

Cveni eris winaSe didi problemebi dgas. mdgomareoba<br />

rTuldeba da uaresdeba imiTac, rom qarTvelTa Soris ar<br />

aris Tanxmoba, metic, xSirad mtrobaa, rac gansakuTrebulad<br />

gamovlinda Tanamedrove politikuri cxovrebis fonze.<br />

* მიმტევებლობა და უპასუხისმგებლობა სხვადასხვა ცნებაა.


saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

mravalpartiuloba SesaniSnavi da namdvilad demokra­<br />

tiuli saxelmwifoebrivi wyobaa, magram mas xom unda keTilad<br />

gamoyeneba; iseT saxelmwifoebSi, sadac demokratia da partiebis<br />

simravle ukve saukuneobiT arsebobs, gamomuSavebulia<br />

kamaTis eTika. CvenTan ki es arc iyo da arc aris. Cveni sulieri<br />

da kulturuli done imdenad dabalia, rom kamaTis dros gadavdivarT<br />

erTmaneTis Seuracxyofaze, muqaraze, ar veridebiT<br />

arc cocxals, arc mkvdars. jer kidev Zveli romaelebi ambobdnen:<br />

micvalebulze an kargi unda Tqvan, an araferio. Cven ki<br />

warmarTebis donemdec ver avmaRlebulvarT. cudis Tqmas ar<br />

vjerdebiT, mkvdrebs saflavebSic aRar vayenebT.<br />

dadga dro ufrosi Taobis jer arnaxuli daundobeli<br />

lanZRvisa im sababiT, TiTqos man daRupa saqarTvelo.<br />

is ki gvaviwydeba, rom XIX­XX saukuneebSi Cveni eris cxovrebaSi<br />

momxdari faqtebi Sedegi iyo swored qarTvelTa<br />

sulieri donis dakninebisa, sulmokleobisa, urTierTmtrobisa...<br />

da rom winaparTa es nakli CvenSicaa; Cvenc monani varT<br />

am simdablisa, Tavi ki ucodveli gvgonia. sakiTxavi isicaa,<br />

maT adgilas gana Cven ukeTesni viqnebodiT: gavuZlebdiT ki im<br />

wlebis simZimes?<br />

saerTod Cven gvaviwydeba, rom codva unda gvZuldes,<br />

magram codvis Camdeni adamiani, rogorc borotis sacodavi<br />

iaraRi, unda gviyvardes da gvebralebodes. igi ki ar unda<br />

moviZuloT, aramed davexmaroT mas naklis daZlevaSi. mo­<br />

Zmis mxilebas ki siyvaruli unda edos safuZvlad, Torem igi<br />

moyvasis siZulvilsa da mtrobaSi gadaizrdeba da ufro didi<br />

borotebis saTaved iqceva. nebismieri partiis wevrsa Tu upartioSi,<br />

xandazmulsa Tu WabukSi mteri ki ara, Cveni mama, deda,<br />

297


da, Zma, megobari unda davinaxoT da am TvalTaxedvidan unda<br />

vizrunoT cxovrebis gamosasworeblad.<br />

RmerTi iTxovs Cvengan Sendobas sxvaTa, raTa mas mieces<br />

saSualeba iyos mowyale Cvendami; da Tu ar SegviZlia mowyale<br />

viyoT SeuracxmyofelTadmi, rogorRa vTxovT ufals Sewevnas,<br />

rogorRa vambobT: „momiteven Cven Tananadebni Cve nni, viTarca<br />

Cven mivutevebT TanamdebTa maT CvenTa“, gana Cven codvebiT<br />

yoveldRiurad ar SeuracxvyofT RmerTs?! ratom viTxovT<br />

misgan lmobierebas, roca Cven ulmobelni varT?! da Tu vapatiebT<br />

moyvass Secdomebs, nu vifiqrebT, rom keTilni varT mis<br />

mimarT; sikeTes Cven mxolod sakuTar Tavs vukeTebT.<br />

gonierni maSin viqnebiT, Tu saqmis keTebas daviwyebT ara<br />

lanZRviT, aramed erTmaneTis gverdSi amodgomiT, er T ma neTis<br />

mosmeniT, urTierTgagebiT, kargi ideebis gaziarebiT.<br />

sxva gza ar arsebobs; sxva gza damRupvelia.<br />

vfiqrob, saswrafod unda gaimarTos yvela partiisa da<br />

sazogadoebis warmomadgenelTa kreba, romelic gamoimuSavebs<br />

partiebis kamaTis eTikis kanonebs, romlis dacvac aucilebeli<br />

iqneba yvelasTvis.<br />

cnobili faqtia, adamianebi naklebad iziareben sxvaTa<br />

Sexedulebebs, magram roca ecnobian maT azrebs da Tavisas<br />

adareben, xSirad Sesabamisi cvlilebebi SeaqvT Tavis moqmedebasa<br />

da mimarTulebaSi.<br />

amitomac, Tu gvinda, rom erTiani gonivruli azri Camoyalibdes,<br />

CvenTvis miuRebeli poziciebic legaluri unda<br />

gavxadoT, Tanaxma unda viyoT, rom presis saSualebiT isini<br />

sajaro da naTeli gaxdes mTeli sazogadoebisaTvis.<br />

sxvadasxva azri erTmaneTze moaxdens gavlenas. isini<br />

298<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.


saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

dauaxlovdebian, Seavseben, miizidaven erTmaneTs da saboloo<br />

jamSi xels Seuwyoben poziciaTa urTierTgagebas, konsolidacias.<br />

imisTvis ki, rom gavecnoT sxvaTa Sexedulebebs, ganvsajoT<br />

da ganvsazRvroT momavlis mimarTuleba, dro gvWirdeba;<br />

miuxedavad imisa, rom sulsa da xasiaTSi gvizis siCqare,<br />

sulswrafoba unda daviokoT, xom faqtia, roca vCqarobT, bevr<br />

Secdomas vuSvebT.<br />

yovelive aqedan gamomdinare, mimaCnia, rom mitingebisa<br />

da gaficvebis saxiT evropidan Semosulma protestis Tu azris<br />

gamoTqmis am formam dro moWama; xalxi SeeCvia mas, da iRala<br />

da ukureaqcia gaCnda.<br />

sasurvelia, yvela partiis monawileobiT Seqmnil kompetentur<br />

organosTan Camoyalibdes „ideaTa banki“, romelic<br />

ganixilavs yvela wamoWril sakiTxsa da winadadebas, mTeli<br />

samarTlianobiT gansjis maT da sabolood daasabuTebs ama Tu<br />

im azris siswores an umarTebulobas.<br />

organos gadawyvetilebas unda daeTanxmos ideis Semomtani.<br />

organos ganaCeni aucileblad unda Sesruldes.<br />

me imedis TvaliT vuyureb momavals. amis safuZvels gvaZlevs<br />

Tundac 19 marts momxdari faqti. am dRes imZlavra CvenSi<br />

miZinebulma siyvarulma, SeerTda daqsaqsuli qarTuli suli,<br />

sinanulis madliT ganibana da Tanadgomisa da TanagrZnobis<br />

surviliT aRvsili erTgulebis ficiT wardga RvTis winaSe<br />

sionis taZarSi. RmerTma isminos maTi, RmerTma dalocos da<br />

Sekras saqarTvelo.<br />

unda gvaxsovdes, mteri uZluria, Tu Cven erTad viq nebiT.<br />

299


man ar unda gamonaxos moRalate Cven Soris. mteri dResac ar<br />

gvaklia, magram uflisa da RvTismSoblis dedobriv kalTas<br />

mindobilni, maT Cven esaia winaswarmetyvelis sityvebiT mivmarTavT:<br />

„TiviT orsulno, Calas dabadebT; cecxlia Tqveni<br />

sunTqva, Tqveniv SemWmeli“ (es. 33, 11).<br />

xvalindel dReze fiqri gansazRvravs Cvens gansakuTrebul<br />

mzrunvelobas axalgazrdebze; es sworia, magram<br />

ufro meti yuradReba mozard Taobas unda mivaqcioT.<br />

dRes gansakuTrebuli misia ekisrebaT qarTvel dedebs.<br />

maT unda SeZlon cxovrebis gaukuRmarTebuli wesis Secvla.<br />

maT akvnidanve unda Caunergon Svilebs RvTisa da moyvasis<br />

siyvaruli, erTgulebis, TanagrZnobis unari...<br />

cxovreba ise rodia mowyobili, aravisTan Segeqmnas<br />

konfliqti, aravis awyenino an aravin gawyeninos. Cvens Svilebs<br />

unda SeeZloT moTminebac, Sendobac, gatanac. es imas ki ar niSnavs,<br />

TiTqos maT ar unda vaswavloT Rirsebis dacva. magram<br />

maT Rirseba Rirseulad unda daicvan, ara laCruli gziT:<br />

kacis kvliT, borotebiT, daundoblobiT, aramed simarTliT,<br />

mSvidobiT, urTierTpativiscemiT.<br />

movuxmoT sibrZnesa da siyvaruls, rameTu sibrZne martooden<br />

siyvarulSia.<br />

aseve sagangebo yuradReba unda mieqces skolebs.<br />

aSS­dan saqarTveloSi Camosul moswavleTa erTi jgufis<br />

xelmZRvaneli miambobda, rom isini kolejebSi gegmiT<br />

gaTvaliswinebuli sagnebis garda bavSvebs aswavlian Cxubisa<br />

da usiamovnebis Semdeg maswavleblebisa da mSoblebis Caurevlad<br />

Serigebis sxvadasxva gzas; aswavlian sikeTis qmnas,<br />

mimteveblobas, gaWirvebulis daxmarebas, Sromis pativiscemasa<br />

300<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.


saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

da siyvaruls. Cven ki amaze arc gvifiqria. Cven vaswavliT, vin<br />

aris klasobrivi mteri da rogor movspoT igi.<br />

sasuliero seminariasa da akademiaSi ikiTxeba sagani,<br />

romelsac „zneobrivi RvTismetyveleba“ ewodeba. Tu RvTismetyveleba<br />

jer kidev miuRebelia Cvens skolebSi, zneoba xom<br />

aucilebelia. sagans davarqvaT „zneobrivi kultura“ da SevitanoT<br />

igi skolis programaSi.<br />

dRes bevrs laparakoben Tanamedrove pedagogikis na ­<br />

klze. gamoTqmulia mravali mosazreba, SemuSavebulia pr o ­<br />

grama... magram imas ki aravin dakvirvebia, rom pirveli kl ­<br />

a sidan damamTavrebel klasamde erT skolaSi moswavleTa<br />

sw o rad aRzrda SeuZlebelia; rom absurdi da udidesi danaS­<br />

a ulia, roca pirvelklasels vaiZulebT, TiTqmis imdenive<br />

xans ijdes gakveTilze mobilizebuli, ramden xansac vTxovT,<br />

vT qvaT, meaTe klasis moswavles. swavlebis aseTi formiT xom<br />

bavSvs Zalauneburad robotad vzrdiT.<br />

ymawvilis datvirTva Tavdapirvelad msubuqi formiT,<br />

vTqvaT 5 an 10 wuTiT unda daviwyoT. Semdeg ki nel­nela<br />

gavzardoT dro, rom is sibejiTes TandaTan SeeCvios. swavlebis<br />

procesSi Cveni is naklic unda gaviTvaliswinoT, ro m qarTvelebs<br />

gvaxasiaTebs saqmis kargad dawyeba, magram damTavreba ki<br />

gviWirs, ar gviyvars misi bolomde miyvana. amitom bavSvs ra<br />

xnis ganmavlobaSic davsvamT gakveTilze, iseTi davaleba unda<br />

mivceT, rom im droSi aucileblad Caetios, daasrulos igi an<br />

saqmis garkveuli nawili mainc, rom mas gamoumuSavdes dawyebulis<br />

aucileblad damTavrebis survili da moTxovnileba.<br />

albaT, yvelaze sasurvelia, skolebi daiyos klasebis<br />

mixedviT: erTi skola iyos pirveli klasebisaTvis, sxva –<br />

301


meore klasebisaTvis da a.S. anda erTi skola dawyebiTi klase­<br />

bisaTvis, meore – mozardTaTvis da a.S., samwliani Su alediT<br />

TiToeuli.<br />

302<br />

bolo wlebis mRelvarebam dagvanaxa, rom Cveni moqme­<br />

deba ZiriTadad grZnobebsa da emociebzea dayrdnobili da<br />

rom goneba ar akontrolebs mas. emociuroba kargia, igi Cveni<br />

Tv i sebaa, magram ar aris sakmarisi. gvaklia Rrma analizis<br />

un ari.<br />

saerTod, unda iTqvas, rom Tanamedrove adamianis az ro­<br />

vneba zedapirulia, moklebulia Rrma gansjas, rasac me cnierebi<br />

radios, televiziis, presis, kinos, Teatrisa da in formaciis<br />

sxva saSualebebis simravliT xsnian. kaci ver as wrebs yvelaf­<br />

ris aRqmas, amitomac misi goneba swrafad ga dadis erTi sagni­<br />

dan meoreze.<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

migvaCnia, rom am xarvezis gamosworeba SegviZlia, Tu<br />

Se iqmneba I klasidan damamTavrebel klasamde saskolo kursi<br />

Rr ma azrovnebis swavlebisaTvis, sadac gamoyenebuli iqneba<br />

Rv Tismetyvelebis, logikis, fsiqologiis, filosofiis, an ­<br />

T ropologiis... monapovari, Cveni eris sulieri da inte l e­<br />

q tualuri potenciali (Teoriuli masala aucileblad ma ga­<br />

liTebiT unda iyos ganmtkicebuli).<br />

Rrma azrovnebasTan ziareba bavSvs metad gauadvilebs<br />

sxva sagnebis aTvisebas. amasTan, Cven aRvzrdiT namdvilad<br />

Wkvian axalgazrdebs, romlebic icxovreben da imoqmedeben ara<br />

mxolod emociebiT, Tavisufalni iqnebian maqsimalizmisagan<br />

da Cvenze ufro gonierad, rwmeniT da simarTliT warmarTaven<br />

cxovrebas.<br />

qristes aRdgomis naTeli moicavs mTel samyaros. misi<br />

madliT niSandebulni unda ganvTavisufldeT codvisagan,


aTa veziaroT WeSmaritebas; Tu ar ganviZarcveT sxeuli Zveli<br />

adamisa da ar SevimoseT qristes samosiT, maradiuli sikvdilisaTvis<br />

gavwiravT Tavs.<br />

magram iesom xom Semusra sakvrelni sikvdilisa, – iki­<br />

Txavs zogi.<br />

sikvdili sami saxisaa: fizikuri, sulieri da maradiuli.<br />

macxovarma Cven sulieri da maradiuli sikvdilisagan<br />

gvixsna; gvixsna suliwmidis ganSorebisa da maradiuli satanjvelisgan.<br />

man Tavisi sisxliT da xorciT gamoisyida pirvelqmnili<br />

codva da amiT morwmuneTaTvis sasufevlis kari SeaRo.<br />

„me var aRdgomaჲ da cxorebaჲ, – brZanebs ufali, – romelsa<br />

hrwmenes Cemi, mo­RaTu­kudes, cxondesve. da yoveli,<br />

romeli cocxal ars da hrwmenes Cemi, ara mokudes igi ukunisamde“<br />

(ioan. 11, 25­26). aRdgomili macxovari aris utyuari<br />

mtkiceba imisa, rom WeSmariteba sZlevs sicrues, sikeTe – borotebas,<br />

siyvaruli – siZulvils, sicocxle – sikvdils.<br />

maS, davflaT Cveni codviTi midrekilebani da SevudgeT<br />

qristes; masTan erTad movkvdeT, raTa masTan erTad aRvdgeT<br />

da vididebodeT masTan erTad.<br />

gixarodeT, „rameTu ufalia Cveni msajuli, ufalia Cveni<br />

rjulmdebeli, ufalia Cveni meufe; is gadagvarCens“ (es. 33,<br />

22).<br />

gixarodeT, qriste aRdga!<br />

aRdgomilma macxovarma daglocoT da gagaZlieroT.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1990 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1990 w.<br />

303


ღ<br />

saSobao epistole<br />

1991 w.<br />

saqarTvelos wmida marTlmadidebeli eklesiis<br />

sulier Svilebs:<br />

„ase ambobs ufali, Seni Semqmneli... nu geSinia,<br />

radgan me gixseni Sen, Seni saxeliT mogiwode,<br />

Cemi xar Sen. roca wylebs gadaxval, SenTan viqnebi<br />

da mdinareebi ar wagiReben. roca cecxlSi Sex­<br />

val, ar daiwvebi da ali ar mogekideba, radgan<br />

me var ufali, Seni RmerTi... Seni macxovari“<br />

(es. 43, 1­3).<br />

vTismoyvareno RvTivkurTxeulno Svilno saqarTve­<br />

los marTlmadidebeli wmida eklesiisa, mSvidoba Tq­<br />

v enda da sixaruli RvTisa – mamisa da Zisa da sulisa wm idisa,<br />

305


omelsa Svenis dideba da Tayvaniscema ukuniTi ukunisamde,<br />

amin.<br />

gasaocari simdabliT warudga sofels ufali Cveni.<br />

Cv eulebrivi adamianuri samyoflis Rirsic ar gaxda igi. be­<br />

Tlemis gamoqvabulma da bagam Seikedla da gaaTbo Ze Rv T isa.<br />

angelozTa dasi mis qveynad movlinebas Sexvda sazeimo<br />

galobiT: „didebaჲ maRalTa Sina RmerTsa da queyanasa zeda<br />

mSჳdobaჲ da kacTa Soris saTnoebaჲ“. am dros ki sofeli, romlis<br />

xsnisTvisac ganxorcielda ieso qriste, ugrZnobi darCa<br />

aRsrulebuli diadi saidumlos, RvTis Sobis mimarT. oden<br />

ciurni mnaTobni iyvnen mowmeni ucxo saswaulisa, mxilvelni<br />

axladSobili macxovrisa.<br />

da gamoCnda uCveulo varskvlavi, romelmac uwinamZRvra<br />

da beTlemis gamoqvabulTan miiyvana mogvni bagaSi mwoli RvTis<br />

Tayvaniscemad.<br />

sidiade da Tavmdabloba – ra gaugebari da Seu Tav se­<br />

belia isini Cveni azrovnebisaTvis. arada aucilebelia Cavwv­<br />

deT am sityvebis azrs da ara marto gavicnobieroT igi, aramed<br />

vi cxov roT am suliskveTebiT, raTa SevZloT mivegeboT Cvenken<br />

momaval macxovars.<br />

306<br />

Tqven ikiTxavT: mivegeboT, magram riT? oqroTi, gun­<br />

drukiTa da muriT?<br />

saSobao epistole, 1991 w.<br />

sWirdeba ki ufals codviT damZimebuli Cveni sasaxleebi<br />

da qalaqebi, sxvaTa sikvdilisa da mwuxarebis fasad SeZenili<br />

Cveni qoneba an Cveni codna, maRali Tanamdeboba?<br />

ara, mas mxolod rwmeniTa da siyvaruliT gamTbari Cve<br />

ni wminda guli surs, raTa daivanos iq da arasdros gangvSordes.


saSobao epistole, 1991 w.<br />

Zveli romauli gamonaTqvamia: „mived, vnaxe, gavimar­<br />

jve“. zogs miaCnia, rom Rrma azriT savse es sami sityva romis<br />

imperatorebis mimarT iyo Tqmuli. vfiqrob, igi TiToeul<br />

Cvengansac exeba.<br />

yoveli Cvengani RvTis nebiT movida amqveynad, raTa<br />

ixilos igi, sarwmunoebiT sZlios wuTisoflis gansacdeliT<br />

savse cxovrebas da gamarjvebuli sufTa guliT warudges Semoqmeds.<br />

diax, Cveni amqveyniuri yofa raRac diadisa da maradiulis<br />

karibWea. miwieri cxovreba rTuli, winaaRmdegobebiT<br />

savse da mravalferovania. am mcire droSi unda movaswroT<br />

samyaros realuri saxis danaxva, misi sworad aRqma da, rac<br />

mTavaria, SevZloT sakuTari Tavis Secnoba. xedavde Sens Tavsa<br />

da samyaros ara erTmaneTisagan gancalkevebulad, aramed<br />

erTmaneTSi: Sens Tavs – samyaroSi da samyaros – SenSi, – ai, ras<br />

unda veswrafodeT Cven.<br />

Tavis Secnoba, upirveles yovlisa, CvenSi dabudeb uli<br />

sicruisa da tyuilis aRmoCeniT unda daviwyoT. unda davinaxoT<br />

yovelive araWeSmariti, farisevluri, romelic borkilad<br />

adevs Cvens suls; unda davinaxoT Cveni ampartavneba da egoizmi,<br />

romelic yoveli fexis nabijze Tan gvdevs da gvibiZgebs<br />

mravali codvis qmnisaken. am codviT savseni advilad gavcemT<br />

megobars, vRalatobT swor ideas, romelsac wlobiT mivyvebodiT,<br />

vRalatobT WeSmaritebas...<br />

da Tu gamosworebis survili gvamoZravebs, TavmdablobiT<br />

unda SevimosoT. mxolod igi sZlevs ampartavnebas.<br />

wmida makari didis cxovrebaSi vkiTxulobT: erTxel,<br />

roca wmida makari Waobiani adgilidan palmis totebiT xelSi<br />

Tavisi senakisken midioda, gzad eSmaki Sexvda, romelsac celi<br />

307


mihqonda. eSmaki Seecada celi wmidanisaTvis daertya, magram<br />

ver SeZlo da gabrazebulma uTxra: didia Zala Seni, makari.<br />

me arafriT SemiZlia Seni vneba. rasac Sen akeTeb, mec imaves vakeTeb;<br />

Sen marxulob, me sul ar vWam; Sen fxizlob, me saerTod<br />

ar mZinavs; mxolod erTi ramiT mjobixar.<br />

– riT? – hkiTxa wmidanma.<br />

– TavmdablobiT. Seni Tavmdablobis gamo me ar maqvs<br />

Zala Sens sawinaaRmdegod.<br />

da roca Rirsma mamam xelni aRapyro, demoni uCinar<br />

iqmna.<br />

msgavsi sulieri simaRle mxolod didi sulieri SromiT,<br />

gamudmebuli TviTdakvirvebiT, amqveyniur sacdurTa da­<br />

TrgunviTa da didi sarwmunoebiT miiRweva.<br />

xSirad adamiani ver umklavdeba wuTisoflis amao yo fas,<br />

mis mier SemoTavazebul sxvadasxva kolizias; mravalferovani<br />

arCevanis SesaZlebloba, urTierTgamomricxav garemoebaTa<br />

Tavmoyra, gza farTo da gza viwro... abnevs mis cn obierebas.<br />

Tu pirovneba WeSmariti sarwmunoebiT ar cxovrobs, misi<br />

interesebi miwieri da mswrafwarmavali survilebiT ganisaz­<br />

Rvreba, gzac misi aris farTo da damRupveli misi ukvdavi sulisTvis.<br />

rodesac wmida mefe daviTis Semdeg misi Ze, solomoni,<br />

avida samefo taxtze, ufals man, upirveles yovlisa, sibrZne da<br />

goniereba SesTxova. „da uTxra ufalman solomons: raki gulSi<br />

es gqonda da ar iTxove simdidre, qoneba, dideba, Seni mtrebis<br />

suli da arc xangrZlivi sicocxle iTxove, aramed mxolod<br />

codna gamomTxove samarTavad Cemi erisa, romelzedac me gagamefe,<br />

geZleva sibrZne da codna. iseT simdidres, qonebasa da<br />

308<br />

saSobao epistole, 1991 w.


saSobao epistole, 1991 w.<br />

didebas moganiWeb, romlis msgavsi arc Sens winamorbed mefeebs<br />

hqondaT da arc Sens Semdeg eRirseba vinmes“ (2 neSt. 1, 11­12).<br />

diax, TiToeuli CvenganisTvis aucilebelia RvTivboZebuli<br />

sibrZne da goniereba, raTa SevZloT davinaxoT sakuTari<br />

Tavi da samyaro iseTi, rogoric is sinamdvileSia, davinaxoT<br />

isic, risi daTmobac SesaZlebelia da isic, rac unda davicvaT<br />

mtkiced; kargad unda davfiqrdeT, ra vakeToT, ras veswrafoT,<br />

rogor gavimarjvoT.<br />

upirvelesad Cveni adgili unda vnaxoT cxovrebaSi da<br />

ganvsazRvroT saxe Cveni saqmianobisa.<br />

rodesac specialobas virCevT, pasuxi unda gvqondes<br />

ki T xvebze: visTvis iqneba saWiro es saqmianoba, migviyvans igi<br />

RmerTamde, aqvs mas maradiuli Rirebuleba?<br />

dRes, marTalia, cocxlebi varT, magram, ar vuwyiT, ra<br />

gvelis xval. RmerTi Cvengan elodeba Cveni daniSnulebis aRsrulebas.<br />

Cveni maradiuli cxovreba damokidebulia imaze, Tu<br />

dRes ras vakeTebT da rogor vakeTebT, vzrunavT Tu ara Cveni<br />

sulieri amaRlebisaTvis.<br />

yovel epoqas Tavis Sexeduleba aqvs adamianze. adamians<br />

xan aamaRlebdnen, xan – daamdablebdnen, xan – aRmerTebdnen.<br />

droni icvlebian da Cvenc vicvlebiT masTan erTad, magram um­<br />

Tavresi – xateba RvTisa – ucvleli rCeba CvenSi da igi imdenad<br />

Zlieri da ganmsazRvrelia, rom SeuZlia mTlianad Secvalos<br />

pirovneba, Tu, ra Tqma unda, mas amis survili aqvs.<br />

harmoniuli Serwyma gonebisa da gulis SesaZleblo b ebisa<br />

exmareba adamians sulier, inteleqtualursa da ku lturul<br />

srulyofaSi, Tavis SecnobaSi. aseve udidesi mniSvneloba aqvs<br />

bibliis Seswavlas.<br />

309


310<br />

saSobao epistole, 1991 w.<br />

biblia aris erTaderTi wigni kacobriobisa, romelic<br />

warmogvidgens adamians iseTs, rogoric iyo da aris saerTod:<br />

dacemuli da aRmdgari, aRmdgari da dacemuli; gviCvenebs mis<br />

didebul da sust mxareebs. biblia ar pirferobs da arc amcirebs<br />

pirovnebas, aramed warmogvidgens mas iseTs, rogoradac<br />

xedavs adamians misi Semoqmedi RmerTi, yovlis mxilveli.<br />

biblia xsnis Cveni sulis ufaqizes Sreebs, TvalnaTliv<br />

gviCvenebs Sedegs codvisa da borotebisa, Sedegs siyvaru lisa<br />

da sikeTisa, gviCvenebs maradiul da warmaval Rirebulebebs.<br />

vinc dakvirvebiT kiTxulobs wmida werils da sarw mu noebiT<br />

cxovrobs, man icis, rom maradiulisaTvis ucxoa si xarbe,<br />

iq ar aris ganyofa Cemsa da Sen Soris. is xedavs, rogor Sorde­<br />

ba yovelive saukeTeso, keTilSobiluri xarb, TavisTavis moyvare<br />

suls, romelic martodmarto iwvis da u kmayofilebeli<br />

egoizmis cecxlSi; es jojoxeTuri wva ar Se iZleba dausruleblad<br />

gagrZeldes. bolos da bolos ife rfleba TviTon adamiani,<br />

misi sindisi da samaradisod iRu peba suli misi.<br />

aseTi adamianebi viwro interesebiT cxovroben. maTTvis<br />

ucxoa amaRlebuli grZnobebi. WeSmaritad, diadi aRmoCenebis<br />

sixaruli arasodes eZleva maT, vinc cdilobs igi Tavisi interesebisa<br />

da keTildReobisaTvis gamoiyenos. da piruku, is,<br />

vinc iviwyebs Tavisas da sxvebze zrunavs, zrunavs maSvralTa<br />

da tvirTmZimeTa, avadmyofTa, obolTa da saerTod gaWirvebulTaTvis,<br />

sanacvlod iRebs iseT sixaruls da RvTis iseT<br />

wyalobas, romelsac ver Seedreba veranairi miwieri keTildReoba.<br />

yoveli weli, yoveli ganvlili dRe gvaaxloebs mara


saSobao epistole, 1991 w.<br />

diulobasTan. yoveli axali wlis dadgoma maradiulobis<br />

Zaxilia Cveni gulis karTan; es aris dro, roca Cven miwieri<br />

amaoebis iqiT unda davinaxoT waruvali Rirebulebebi da veZeboT<br />

gzebi maTTan miaxloebisaTvis. dro Cven mogveca imitom,<br />

rom guSindelTan SedarebiT dRes ukeTesni gavxdeT, xval ki –<br />

dRevandelze ufro kargni. ubeduria, vinc dros ar iyenebs da<br />

ar icis misi fasi. dakarguli fuli SeiZleba ipovo, darRveuli<br />

megobroba ganaaxlo, Seryeuli janmrTeloba aRidgino, Segi­<br />

Zlia iyido, gayido da kvlav iyido saxli, miwa, qoneba, magram<br />

ar arsebobs SesaZlebloba imisa, rom daibruno dakarguli<br />

dro. ver daibruneb verc erT wuTs, sikeTis qmnis gareSe uqmad<br />

Cavlils.<br />

Cven yovel axal wels bednierebas velodebiT, magram<br />

gana SeiZleba bednierebas velodoT xval, Tu dRevandeli dRe<br />

SuRlSi, urTierTdapirispirebaSi, uzrunvelobasa da codvaSi<br />

ganvlieT? ra aris xvalis dRe, Tu ara sxva saxis dRevandeloba?<br />

icode, gulo Cemo, vidre Sen ar ganiwmindebi risxvisa<br />

da urwmunoebisagan, ampartavnebisa da Surisagan, vercxlismoyvarebis,<br />

mruSobisa da sxva sibilweTagan da ar iqcevi taZrad<br />

sulisa wmidisa, verasodes iqnebi bednieri. Cven ver viqnebiT<br />

bednierni, Tu ar aRvasrulebT Cvens vals, Cvens daniSnulebas<br />

RvTisa da eris winaSe.<br />

Cveni bedniereba rom iyos sruli, unda gavufrTxildeT<br />

ojaxs, megobrobas.<br />

ojaxi bednierebasTan erTad movaleobacaa. meuRleni,<br />

upirveles yovlisa, megobrebi unda iyvnen. moviyvan erT­erTi<br />

qalbatonis Canawers misi meuRlis dRiurSi: „Cven erTmaneTs<br />

vekuTvniT saukunod. me – Sen. amaSi Sen SegiZlia iyo darwmu­<br />

311


nebuli. Sen Cems gulSi xar datyvevebuli da verc verasdros<br />

ganTavisufldebi, radgan gasaRebi am gulisa karga xania daikarga“.<br />

WeSmariti megobari rom iyo, aucilebelia gqondes ama­<br />

Rlebuli, mosiyvarule da mtkice suli. unda SegeZlos bevri<br />

ramis patieba, bevris daviwyeba, bevris moTmena. dedobis, saer­<br />

Tod, mSoblis valis Semdeg amqveynad yvelaze met msxverpls<br />

megobroba iTxovs. megobars unda SevwiroT ara marto dro da<br />

grZnobebi, aramed Cveni mTeli SesaZleblobebi da, Tu aucilebelia,<br />

sicocxlec ki; imaze sasixarulo da ganmamtkicebeli azri<br />

ra unda iyos, roca ici, Seni megobari arasdros giRalatebs,<br />

arasdros migatovebs.<br />

am striqonebs rom vwer, vfiqrob Cvens axalgazrdebze,<br />

Cveni qveynis momavalze.<br />

metad rTul, mZime da dapirispirebul droSi vcxo vrobT,<br />

roca dgeba saSiSroeba damangreveli Zaladobis ba t onobisa,<br />

politikiT axalgazrdobis masobrivma dainteres e bam mosw­<br />

yvita isini mecnierebis Rrmad Seswavlis survils, moswyvita<br />

Sromas; samagierod Tavi iCina mravalma politi ku rma partiam,<br />

asociaciam da sxvadasxva sazogadoebr ivma organizaciam.<br />

312<br />

Camoyalibda iseTi politikuri poziciebi, romelnic<br />

Serigebisa da gaerTianebisaken ki ar mouwodeben axalgazr d­<br />

ebs, aramed qmnian barierebs, acalkeveben xalxis erT nawils<br />

meorisagan, rac, arcTu iSviaTad, aSkara dapirispireba sa da<br />

mtrobaSi gadadis. samwuxarod, pirad interesebsa da Sexedul<br />

e bebs sazogadoebrivi da erovnuli interesebi ewireba. unda<br />

iTqvas isic, rom xSirad Cveni axalgazrdoba Tavis msjelobaSi<br />

metad kategoriulia da misi moTxovnebi realo basaa mow­<br />

yvetili.<br />

saSobao epistole, 1991 w.


davfqirdeT, naadrevi xom ar aris amdeni dapirispire­<br />

buli politikuri partiis arseboba, naadrevi xom ar aris Cveni<br />

ase dayofa?<br />

sxvadasxva politikuri partia maSinaa sasurveli, ro ca<br />

qveyana damoukidebeli iqneba, roca Cveni Tavis baton­pa tronni<br />

Cven viqnebiT.<br />

saSobao epistole, 1991 w.<br />

axla ki yovlad aucilebelia gaerTianeba, erT Zalad<br />

Sekvra da qristianuli siyvaruliTa da urTierTgagebiT Cven<br />

winaSe wamoWrili problemebis daZleva.<br />

qveynad yvelaferi icvleba, mxolod WeSmaritebaa maradiuli.<br />

midian adamianebi, warsuls bardeba da miviwyebis<br />

fe rfliT ifareba saxelebi erT dros miwieri didebiTa da<br />

pativiT gamorCeulTa; midian brZenni da ubraloni, mo m xve­<br />

Welni, didebismoyvareni, kanonmdebelni, msoflio batonobis<br />

msurvelni... am mSfoTvare samyaros winaSe uZ le veli aris<br />

mxolod beTlemis gamoqvabulis bagaSi mwo li yrmis uwyinari<br />

siyvaruli, misi WeSmariti meufeba samya r o ze.<br />

adamianTa urwmunoeba da eWvi ganqarda macxovris mier<br />

moniWebuli RvTaebrivi siyvaruliT, romlis sidiades Cveni<br />

goneba ver miswvdeba. igi SeiZleba mxolod vigrZnoT da ganvicadoT<br />

im sixarulis madliT, romelic am siyvarulisagan<br />

momdinareobs.<br />

roca Cven viwyebT RvTaebrivi siyvarulis gacnobierebas<br />

da vxdebiT monawile mismieri sixarulisa, yvela miwieri<br />

gaWirveba, SiSi da gansacdeli uferuldeba, ararad iqceva.<br />

unda gvaxsovdes, rom siyvarulis gareSe sixarulisken<br />

gz as ver gavikvlevT da arc siyvarulisken aris sxva gza, Tv i ni<br />

er Cveni egoizmis uaryofisa da moyvasisaTvis msaxu r e b i sa.<br />

am saSobao epistoleSi minda mivmarTo saqarTveloSi<br />

313


mcxovreb araqarTvel mosaxleobas: rusebs, afxazebs, osebs,<br />

ebraelebs, berZnebs, somxebs, estonelebs, azerbaijanelebs,<br />

ukrainelebs, qurTebsa da sxvaT. dano da Zmano Cvenno, mamaSviluri<br />

siyvaruliT SegaxsenebT, rom Tqvenc Cveni iseTive<br />

sulieri Svilebi xarT, rogorc qarTvelni. saqarTveloSi<br />

arasodes yofila vinmes Seviwroeba erovnuli an sarwmunoebrivi<br />

niSniT; Tqven iyaviT da kvlavac iqnebiT Cveni Zmebi da am<br />

damokidebulebas veraviTari Zala ver daarRvevs. gaxsovdeT,<br />

qarTvelTa bedniereba Tqveni bednierebacaa. Cven erTad unda<br />

vicxovroT, erTad unda viSromoT Cveni sulieri da materialuri<br />

keTildReobisaTvis.<br />

midis weli savse gansacdeliTa da mRelvarebiT, weli,<br />

romelmac naTeli momavlis rwmena Cagvisaxa. Cven imediT<br />

SevyurebT xvalindel dRes, rameTu CvenTan ars RmerTi, „ani<br />

da ჵ, dasabami da dasasruli“ yovlisa (gamocx. 22, 13).<br />

Cven winaSe momavlis kari iReba. de, iyos igi mSvidobia<br />

ni, RvTis saTno da bednieri; RvTis mowyalebis imediT aRvsili<br />

yvelas guliTadad gilocavT qristes Sobis brwyi nvale<br />

dResaswauls, bednier da mSvidobian axal wels. „aku rTxe,<br />

ufalo, gvirgvini amis weliwadisa saxierebiTa SeniTa“.<br />

314<br />

saSobao epistole mefe solomonis locviTa da kurTx­<br />

eviT minda davamTavro: „iyavn, ufali RmerTi Cueni CuenTana,<br />

viTarca iyo mamaTa CuenTa Tana, raTa ara dagviteos Cuen“ (3<br />

mef. 8, 57).<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1991 w.<br />

saSobao epistole, 1991 w.


„მ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1991 w.<br />

saqarTvelos wmida marTlmadidebeli<br />

eklesiis sulier Svilebs:<br />

„sagalobel yavT saxeli uflisa, rameTu<br />

didebulni qmna, amcneT eseni... yovelsa queyanasa“<br />

(es. 12, 5).<br />

Svidoba TqvenTana“, – pirvelad am sityvebiT akurT­<br />

xa aRdgomilma macxovarma Tvisi mowafeni. am sity ve­<br />

bi Tve mimarTavs igi dRes mTel kacobriobas, borotebis wy v ­<br />

diadSi, omisa da Zaladobis morevSi danTqmul TiToeul Cvengans.<br />

da Tu Sen qristiani xar, gaxsen gulis kari da igr Z n ob,<br />

uflis es dalocva, rogor uwamlebs Seni sulis Seuxor ce bel,<br />

Ria Wrilobebs.<br />

315


316<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

„nu esavT mTavarTa, ZeTa kacTasa, romelTa Tana ara ars<br />

cxorebaჲ... netar ars, romlisa RmerTi iakobisi Semwe ars misa,<br />

da sasoebaჲ misi ars uflisa mimarT RmrTisa misisa“ (fsalm.<br />

145, 3, 5).<br />

WeSmaritad, erTaderTi imedi da mxsneli Cveni ufalia.<br />

Zmano da dano Cemno, uflis imediTa da siyvaruliT<br />

aR vsili guliTadad gilocavT paseqis brwyinvale dResaswauls.<br />

qriste aRdga!<br />

gwamdeT RvTisa da sasoebdeT mas da tanjva Tqveni sixarulad<br />

SegecvlebaT.<br />

wmida mamebis swavlebiT, sulis xsnis gza sam ZiriTad<br />

safexurs moicavs:<br />

unda ganveSoroT codvas:<br />

xolo Tu SevcodebT, sinanuliT unda ganviwmindoT;<br />

magram Tu gulwrfelad ver movinaniebT, mwuxarebas<br />

SegvamTxvevs ufali, raTa danaSauli gamovisyidoT.<br />

CvenSi umravlesoba, albaT, mesame kategorias ekuTvnis,<br />

amitomac gansacdeli da mwuxareba ar gvtovebs. magram gvwams,<br />

macxovarive mogvcems Zalas mis dasaZlevad. mTavaria, SeWirvebis<br />

Jams ar davkargoT RvTisagan naboZebi madli, madli siyvarulisa<br />

da mudam gvaxsovdes wmida basili didis sityvebi:<br />

borotebas borotebiT ver gankurnav, mas mxolod siyvaruliTa<br />

da sikeTiT SeiZleba uwamlo.<br />

warsuli Tavisi codva­madliT ukve gangvSorda. Cven axla<br />

awmyosa da momavalze unda vifiqroT.<br />

erT­erTma didma mecnierma sityva „dRes“ qvaze amokveTa


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

da sawer magidaze daido, raTa Tavisi TavisTvis mudam Seexsen­<br />

ebina, rom adamianisaTvis yvelaze Zvirfasi dRevandeli dRea.<br />

dRes maqsimalurad unda gakeTdes yvelaferi kargi da diadi,<br />

radgan xval SeiZleba ukve gviani iyos. Tu am wesiT vicxovrebT,<br />

WeSmarit gzaze davdgebiT.<br />

WeSmaritebis Zieba adamianis sulis Tvisebaa da es pro<br />

cesi mas aucileblad miiyvans RmerTamde – absolutur We­<br />

Smaritebamde da moyvasis siyvarulamde. WeSmaritebis ga r e Se<br />

ar arsebobs momavali, ar arsebobs namdvili sixaruli, cxo<br />

vrebas ara aqvs azri. ufali brZanebs: „scnaT WeSmariti, da<br />

WeSmaritebaman gangaTavisuflnes Tquen“ (ioan. 8, 32).<br />

dRes TiToeuli Cvengani ocnebobs Tavisuflebasa da<br />

mSvidobaze. suverenuli saxelmwifo, – es sityvebi xSirad gvxvdeba<br />

Cveni Jurnal­gazeTebis furclebze, gvesmis adamianTa<br />

saubrisas. is ki gvaviwydeba, rom amasTan erTad saxelmwifo,<br />

up irveles yovlisa, unda iyos samarTliani. samarTlianobis<br />

ga reSe, rwmenisa da siyvarulis gareSe mSvidoba ver damyarde­<br />

ba. qveyana, romelic am kanonebiT ar cxovrobs, jojoxeTad<br />

iq ceva Tavisive xalxisTvis. srulyofili da samarTliani<br />

sa xelmwifo rom SevqmnaT, upirveles yovlisa, adamianebi<br />

unda aRvzardoT siyvarulis, rwmenisa da samarTlianobis<br />

pr incipebiT. magram jer unda gavarkvioT, saidan da rogor<br />

da viwyoT aRzrda.<br />

cnobili mecnierebi, filosofosebi, RvTismetyvelebi,<br />

fsiqologebi miiCneven, rom am saqmes bavSvis dabadebis pirveli<br />

dRidanve unda SevudgeT. amasTan mudam unda gvaxsovdes, rom<br />

aucilebelia codnis micemasTan erTad grZnobaTa aRzrdazec<br />

vizrunoT.<br />

gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces gulis kultu­<br />

317


as. guli aris adamianis sulieri da xorcieli sicocxlis<br />

SeerTebis adgili; aqedan momdinareobs keTili da boroti<br />

zraxvani da qmedebani. Cveni goneba garedan miRebul informacias<br />

agzavnis gulSi; aq xdeba yovelive amis samarTliani an<br />

usamarTlo gansja, rac Semdeg Cvens moqmedebaSi vlindeba.<br />

guli aris centri mravalgvari sulieri gZrnobisa, sxvadasxva<br />

gancdisa, cxoveluri vnebisa.<br />

ase rom, gulSi yalibdeba da mwifdeba pirovnebis zneobrivi<br />

safuZvlebi, romelnic Semdeg adamianis cxovrebaSi iCens<br />

Tavs.<br />

wmida mefe daviTma, fsalmunTa Semqmnelma, mSvenivrad<br />

icoda gulis mniSvneloba. igi ase SesTxovs Semoqmeds: „guli<br />

wmidaჲ dahbade Cem Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle<br />

guamsa Cemsa“ (fsalm. 50, 12).<br />

guli, – es aris adamianis yvelaze didi siwminde, kvarcxlbeki<br />

uzesTaesisa, taZari sulisa wmidisa. amitomac mimarTavs<br />

ufali TiToeul Cvengans: „momec me, Svilo, guli Seni“<br />

(igav. 23, 26).<br />

amis Sesaxeb dawvrilebiT imitom vsaubrobT, rom mS o blebi<br />

anda pedagogebi, roca Svils an moswavles ama Tu im keTil<br />

rCevas aZleven, xSirad maTi naTqvami rCeba xmad mRaRa deblisa<br />

udabnosa Sina. ufrosebis darigeba, axsna, mtkiceba umetes SemTx­<br />

vevaSi unayofoa, radgan Tavidanve daSvebuli aqvT erTi didi<br />

Secdoma: maT ver SeZles bavSvis gulis karis gaReba. guli ki<br />

mxolod siyvaruliT ixsneba.<br />

mSobelma Tu maswavlebelma, upirveles yovlisa, msmenelTa<br />

siyvaruli unda daimsaxuros da gasaRebic mis xelSi<br />

iqneba; gaaRe guli, Sedi Sig, daamyare wesrigi da Seni gemovnebiT<br />

318<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

ganalage yoveli; xelis SemSleli ar geyoleba.<br />

magram siyvaruli rom davimsaxuroT, jer Cven unda Seviy­<br />

varoT bavSvi namdvili siyvaruliT. didebs unda axsovdeT,<br />

rom bavSvis motyueba SeuZlebelia; igi gacilebiT imaze mets<br />

gZrnobs, vidre Cven gvgonia (adamianebs Soris xom, garda xilulisa,<br />

TvalisTvis SeumCneveli sulieri kavSiric myardeba).<br />

mainc ra aris siyvaruli?<br />

SesaniSnavad wers filosofosi platoni: „erTianobis,<br />

mTlianobis dauokebeli survili da misdami swrafva aris<br />

siyvaruli“ (platoni, m. 1990, t. II, gv. 120). magram siyvarulis<br />

arss yvelaze Rrmad da naTlad mainc wmida mociquli ioane<br />

RvTismetyveli ganmartavs: „sayuarelno, viyuarebodiT urTierTas,<br />

rameTu siyuaruli RmrTisagan ars da yoveli, romelsa<br />

uyuardes, RmrTisagan Sobil ars da icis RmerTi. romelsa ara<br />

uyuardes, man ara icis RmerTi, rameTu RmerTi siyuarulisaჲ<br />

ars“ (1 ioan. 4, 7­8).<br />

siyvaruli unda aRvzardoT da siyvaruli unda vaswavloT<br />

Cvens Svilebs. adamianis sicocxlis mTavari azric is<br />

aris, rom uyvardes sxva, uyvardes RmerTi, uyvardes buneba,<br />

uyvardes keTilni da borotni, uyvardes yvela. magram es ar<br />

aris sakmarisi; aucilebelia, sxvebsac vuyvardeT.<br />

riT daviwyoT? – yvelaze mciriT, erTi adamianiT.<br />

Sens damokidebulebas am pirovnebisadmi unda gansazRvravdes<br />

ara valdebuleba, aramed siyvaruli, masTan sulieri<br />

erTobis survili. sxva adamianSi, Tundac yvelaze SeumCnevelSi<br />

an codviT dacemulSi, unda scado, dainaxo RvTis brwyinvalebis<br />

anarekli, – misi kargi Tvisebebi da ase Seiyvaro igi.<br />

Sens moqmedebas safuZvlad siyvaruli daude da gaxs­<br />

319


ovdes: mTavari is ki ar aris, ramdens gaiReb gaWirvebulis<br />

dasaxmareblad, aramed is, Tu siyvarulis ra wils Cadeb Sen<br />

mier gakeTebul keTil saqmeSi. RvTis saxeliT siyvaruliT aRsrulebuli<br />

keTili saqme metad didi madlia winaSe uflisa.<br />

am epistoleSi minda Sevexo Cveni mozardi Taobis pr oblemas,<br />

aRzrdis sakiTxs ojaxsa da skolaSi, saSualo sk olis<br />

saganmanaTleblo kurss da im zogierT gadauWrel sa kiTxs,<br />

romelic dRes dgas Cven winaSe.<br />

320<br />

problemebi bevria da xSirad arc viciT, saidan daviw­<br />

yoT maTi mogvareba. Tavidanve unda iTqvas, rom mozardebis<br />

mimarT didad scodaven rogorc ojaxi, mSoblebi, ise skola<br />

da pedagogebi.<br />

ojaxze rom RvTis locva­kurTxeva iyos, col­qmars, aucileblad,<br />

taZarSi unda hqondes jvari dawerili; xolo Tu<br />

isini jvardauwerelni arian, maTi urTierTobac da Svilebic<br />

RvTis kurTxevis madls moklebuli arian.<br />

bavSvis aRzrdisas yvelaze didi biZgis mimcemi mSo ble bis<br />

piradi magaliTia. im ojaxSi, sadac yoveldRiurad aRevlineba<br />

locva, sadac mSoblebi yoveldRiurad keTilsindisierad<br />

Sromoben, erTmaneTs siyvaruliTa da pativiscemiT mimarTaven,<br />

cdiloben daexmaron gaWirvebulebs, iq, sadac aravin aravis<br />

uyviris, ar uxeSobs, ar atyuebs... izrdebian ase Tive keTili<br />

Tvisebebis mqone pirovnebebi.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba Svilebis qristi­<br />

anul aRzrdas. dResdReobiT mravali seqta arsebobs: baptistebis,<br />

ormocdaaTianelebis, evangelistebis, ieRove lebis,<br />

aRmosavlur religiaTa warmomadgenlebis: budistebis, indu­<br />

istebis, kriSnaitebisa da sxvaTa. isini cdiloben, gaavrcelon


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

TavianTi cru swavleba, ewevian aqtiur propagandas da xSirad<br />

mizansac aRweven, gansakuTrebiT bavSvebsa da axalgazrdebSi,<br />

radgan maT ojaxidan ara aqvT miRebuli saWiro religiuri<br />

aRzrda, ar icnoben marTlmadideblobas da mtkiced ar dganan<br />

TavianT sarwmunoebaze.<br />

unda vicodeT da mudam gvaxsovdes, rom marTlmadideblobaSia<br />

Cveni Zala, rom mxolod marTlmadideblobam<br />

SeinarCuna is rwmena, wesebi da tradiciebi, romelic ufalma<br />

mociqulebs dautova. amitomac Cveni eklesia iwodeba samociqulo<br />

eklesiad da igi dRemde icavs erTiani, ganuyofeli<br />

samociqulo eklesiis mrwamssa da tradiciebs.<br />

„mwams... erTi wmida kaTolike da samociqulo eklesia“, –<br />

vkiTxulobT sarwmunoebis simboloSi, romelic wmida mamaTa<br />

mier I da II msoflio saeklesio krebebze Camoyalibda. amitomac<br />

did codvasa da danaSauls sCadian isini, romelnic toveben<br />

marTlmadideblobas da sxva seqtebSi gadadian. TviTon sityva<br />

„marTlmadidebloba“, anu marTlad, sworad dideba RvTisa,<br />

Cveni eklesiis WeSmaritebaze metyvelebs.<br />

amis Sesaxeb imitom vamaxvileb yuradRebas, rom SegaxsenoT,<br />

marto marTlmadideblurad monaTvla ar aris sakmarisi,<br />

aucilebelia eklesiuri cxovreba, raTa vigrZnoT Zala da<br />

madli marTlmadidebeli sarwmunoebisa da arasdros ganve­<br />

SoroT mis WeSmarit gzas.<br />

ojaxis wevrebi unda icavdnen eklesiur wesebs: unda marxulobdnen,<br />

saxlSi yoveldRiurad unda loculobdnen; aucilebelia<br />

SabaT­kvirasa da dResaswaulis dReebSi eklesiaSi<br />

siaruli, sinanuliTa da aRsarebis saidumlos madliT codvaTagan<br />

sulis ganwmenda, xSirad ziareba, yovel wels saxlis<br />

321


kurTxeva, aucilebelia gardacvlil axlobelTa da winaparTa<br />

sulebisaTvis specialurad maTTvis gankuTvnil dReebSi locva...<br />

aseTi ojaxi, rogorc ambobs wmida mociquli pavle, iqceva<br />

„saxlis eklesiad“ da daivanebs iq ufali da daicavs mas mSvidobiT,<br />

siyvaruliTa da keTildReobiT.<br />

magram, samwuxarod, ojaxSi ufrosebi xSirad arasworad<br />

iqcevian. isini kerpebiviT eTayvanebian TavianT Svilebs,<br />

rac RvTis sawinaaRmdegoa; gansakuTrebulad zrunaven maT<br />

janmrTelobasa da fizikur aRzrdaze, cdiloben aucileblad<br />

miscen saSualo da umaRlesi ganaTleba; yvelaze mTavari ki<br />

aviwydebaT: aviwydebaT sulieri aRzrda, aviwydebaT bavSvebSi<br />

im moraluri Tvisebebis Camoyalibeba, romelic unda axasia­<br />

Tebdes marTlmadidebel qristians.<br />

sabolood Sedegic samwuxaroa: Svilebi nel­nela ka ­<br />

r gaven mSoblebis siyvaruls, TandaTan Sordebian maT, yu ra­<br />

dRebas aRar aqceven anda upatronoTa TavSesafarSi ab a reben.<br />

imaze ki aRar fiqroben, rom igive xvedri, anda uf ro ua resi,<br />

TviTon maT eliT.<br />

322<br />

„pativi ec mamasa Sensa da dedasa Sensa, raTa keTili ge ­<br />

y os Sen da dRegrZel iyo qveyanasa zeda“, – gvaswavlis me x uTe<br />

mcneba.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

mSoblebis pativiscema da maTi rCevis gaTvaliswineba<br />

aris safuZveli qaliSvilisa Tu vaJis momavali ojaxis simtkicisa<br />

da bednierebisa. upativcemuloba ki – mizezi ojaxis ubedurebisa<br />

da darRvevisa.<br />

pirovnebis inteleqtualuri da sulieri CamoyalibebisaTvis<br />

Zalian didi mniSvneloba eniWeba skolas. kargad<br />

uTqvamT: skola iseTia, rogoric aris sazogadoebao.


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

sazogadoeba, rogorc viciT, daavadebulia; Sesabamisad<br />

dasneulebulia skolac. Cveni saSualo skola konservatiulia<br />

da ver akmayofilebs dRevandel cxovrebiseul moTxovnebs.<br />

maswavlebloba erT­erTi yvelaze sapasuxismgeblo da<br />

sapatio profesiaa mTel msoflioSi, radganac igi zrdis momaval<br />

Taobebs. CvenTan ki pedagogs ara aqvs avtoriteti arc<br />

ojaxSi, arc sazogadoebaSi da arc moswavleTa Soris. ufro<br />

metic, umravles SemTxvevaSi mowafes ar uyvars skola da arc<br />

aRmzrdelni.<br />

dRes bevrs laparakoben maswavleblis Sromis socialur<br />

da sazogadoebriv mniSvnelobaze; amis Taobaze adgenen sxvadasxva<br />

deklaraciebs... saqme ki adgilidan ar iZvris, piriqiT,<br />

ufskrulisken mieqaneba.<br />

Cemi SexedulebiT, yvelaze didi xelfasi, nebismieri<br />

profesiis adamianebTan SedarebiT, pedagogebs unda hqondeT.<br />

aq unda mivizidoT yvelaze niWieri kadrebi, iseTni, romelnic<br />

gamorCeulni iqnebian ara marto codniT, aramed, upirveles<br />

yovlisa, Rrma rwmeniT, siyvaruliT, didi moTminebiT da sxva<br />

keTili TvisebebiT, rasac Semdeg isini TavianT moswavleebs<br />

gadascemen.<br />

maswavleblis Sesaxeb SeiZleba dausruleblad vilaparakoT,<br />

magram misi upirvelesi movaleobaa gaakeTos yvelaferi,<br />

TviT SeuZlebelic ki, raTa moswavleebma namdvili<br />

siyvaruliT Seiyvaron. mxolod amis Semdeg Seiyvareben isini<br />

sagans, romelsac swavloben.<br />

maswavlebelTa Soris, ra Tqma unda, dResac arian niWieri<br />

pirovnebebi, romelnic, garda imisa, rom kargad floben<br />

sagans, dainteresebulni arian, magaliTad, kargi biblioTekis<br />

323


SeqmniT, soflis meurneobiT, xelovnebiT, gatacebulni arian<br />

filateliiT an weren leqsebs... da TavianT interesebsa da<br />

miswrafebebs aRsazrdelTac uziareben.<br />

aseTi pedagogebi sxvaTagan ganirCevian maRali sulierobiT,<br />

zneobiT, kulturiT. isini RimiliT Sedian saklaso<br />

oTaxebSi da Tavidanve qmnian mSvid da sasiamovno ganwyobilebas.<br />

ar iCenen pedantobas JurnalSi daswrebis aRricxvisas,<br />

ar cdiloben orianis daweras da im moswavleTa dasjas,<br />

romelTac ara aqvT gakveTili momzadebuli. bavSvebTan maTi<br />

Sexvedra rom saintereso iyos, isini ramdenime wuTs uTmoben<br />

mecnierul miRwevebze, xelovnebis siaxleze an sxva saWiro da<br />

mniSvnelovan sakiTxebze saubars.<br />

magondeba erT­erTi Cemi pedagogi, romelmac gakve T­<br />

i lze konspeqtis rveulTan erTad xelCanTidan amoiRo da­<br />

na­Cangali, kovzi... da TiTqmis mTeli gakveTilis manZilze<br />

gvixsnida maTi xmarebis wesebs, sadilobis dros qcevis etikets.<br />

Cven im dRes bevri ram saWiro SeviTviseT. mis sagans ki amiT<br />

araferi dahklebia.<br />

am cota xnis winaT sapatriarqos rezidenciaSi gve wvivnen<br />

Tbilisis 126­e saSualo skolis me­7 klaselebi. gaimarTa<br />

saintereso saubari, romelsac bavSvebTan erTad pedagogebi da<br />

mSoblebic eswrebodnen. me maT vuambe saqarTvelos eklesiis,<br />

sapatriarqos Senobis istoriis Sesaxeb; vuTxari isic, rom<br />

sapatriarqoSi gaxsnilia ufaso sasadilo xelmokle studentebisTvis,<br />

gaWirvebuli martoxelebisa da moxucebisTvis.<br />

bolos vTxove maswavleblebs, rom amieridan aRar daeweraT<br />

oriani moswavleebisaTvis da bavSvebsac, – rom ar CaegdoT<br />

pedagogebi uxerxul mdgomareobaSi. es winadadeba sixaruliT<br />

miiRo orive mxarem.<br />

324<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.


sami­oTxi kviris Semdeg isini kvlav movidnen CemTan da<br />

moi tanes Segrovili Tanxa – xuTasi maneTi ufaso sasadilosT­<br />

vis.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

Rirebuli es fuli ki ar aris, aramed survili bavSvebi­<br />

sa, monawileoba mieRoT RvTis saTno saqmeSi, risTvisac maT<br />

mTeli danazogi gaiRes. Seiwiros ufalma maTi qvelmoqmedeba<br />

da akurTxos isini.<br />

am qristianul saqcielSi Cans pedagogTa keTili gavlena.<br />

rodesac maswavleblis naklze vsaubrobT, ar unda da ­<br />

gvaviwydes, rom isini damnaSaveni ar arian; damnaSavea ga na­<br />

Tlebis dRes arsebuli sistema, romelmac karga xania dro<br />

moWama, magram mainc veravin bedavs mis Secvlas.<br />

am sistemaSi aRmzrdeli araraobas warmoadgens. mas<br />

aZleven garkveul programas da aiZuleben mis Sesrulebas;<br />

dafiqrebis saSualebasac ki uspoben imaze, rom mixvdes, programis<br />

aTviseba ki ar aris mTavari, aramed bavSvebisaTvis<br />

moraluri, zneobrivi, sulieri sazrdos miwodeba, raTa isini<br />

WeSmarit pirovnebebad Camoyalibdnen. pedagogi saxelmwifosa<br />

da sazogadoebisagan, mSoblebis, direqtorisa da mowafeebisagan<br />

imdenad daTrgunulia, rom faqtobrivad dakarguli aqvs<br />

Tavisi Tavisadmi rwmena, TviTonac advilad imcirebs Tavs da<br />

arc cdilobs, rogorme ganSordes am Waobs.<br />

marTalia, savalaloa maswavlebelTa mdgomareoba, magram<br />

mTeli tragedia mainc is aris, rom isini zrdian aseTive<br />

SezRudul da usaxo momaval Taobebs, Seugneblad uviTareben<br />

ra maT skolisa da, saerTod, swavlis siZulvils.<br />

aiReT Tundac saxelmZRvaneloebi, rogor aris isini Sedgenili?!<br />

me, magaliTad, iseTi STabeWdileba mrCeba, Ti Tqos<br />

325


ganzrax imgvaradaa iq masala warmodgenili, rom sa bolood<br />

Cauklan bavSvs codnis SeZenis survili.<br />

326<br />

saSualo skolis programac isea agebuli, TiTqos mo s­<br />

wavleebs yvelafris codna eZleodeT. magram es erTi Se xedviT;<br />

sinamdvileSi miRebuli codna arafris momcemia, ra dganac<br />

yvela sagani zedapirulad iswavleba. aseTive md gom areoba<br />

grZeldeba institutebSi. ase yalibdebian Semdeg ambiciuri<br />

umecrebi, romelTa gamosworeba ukve SeuZlebelia.<br />

imedia, axali Taoba gaiTvaliswinebs warsulis am naklovanebebs<br />

da miiRebs Sesabamis zomebs.<br />

iqneb sjobdes, skolis programa da sagnebi cal­calke<br />

Seiqmnas humanitaruli da teqnikuri ganyofilebebisaTvis. e.i.<br />

gagvexsna erTi tipis skolebi humanitarebisaTvis, meore tipisa<br />

ki – maTTvis, visac teqnikuri sagnebi itacebs, magram ise, rom<br />

orive saxis skolaSi darCeniliyo zogadsaganmanaTleblo<br />

kursi. sasuliero seminariasa da akademiaSi, sxvebTan erTad,<br />

iswavleba zneobrivi RvTismetyveleba. saSualo skolis programaSic<br />

SeiZleboda Segvetana eTika.<br />

gana dro ar aris davfiqrdeT imaze, tyuilad ratom<br />

va swavliT Cvens bavSvebs magaliTad, algebras, geometrias,<br />

fizikas, qimias da sxva iseT sagnebs, romlebic cxovrebaSi Sei<br />

Zleba saerTod ar dasWirdeT; maSin, rodesac arafers veubnebiT<br />

rwmenis, siyvarulis, siZulvilis, Suris, sinanulis, Serigebis<br />

unaris, ampartavnebis, Tavmdablobis, sama rTlianobis,<br />

mowyalebis, sicruis, simarTlis, Sromis mni Svnelobisa da<br />

au cileblobis Sesaxeb.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

amitomac Sedegad miviReT sazogadoeba qurdebisa da<br />

borotmoqmedebisa, mliqvnelTa, cruTa da uzneoTa, daba lma


sulierobam sxva mxrivac iCina Tavi Cvens xasiaTSi: ad r indel<br />

Cems epistoleSi ukve mqonda imis Sesaxeb saubari, ra sac aq kidev<br />

gavimeoreb: qarTvelebi emociuri xalxi va rT, amitomac Cvens<br />

moqmedebas xSirad grZnobebi warmarT a vs, grZnoba kargia, igi<br />

gulidan momdinareobs, magram ar ar is sakmarisi, aucilebe­<br />

lia gonebis, zogjer civi gonebis kontro li, rom sworad ga­<br />

nvsazRvroT Cveni saqcielis SesaZ lo dadebiTi an uaryofiTi<br />

Sedegebi.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

am cota xnis winaT erT­erTma cnobilma qarTvelma mw e­<br />

ra lma saubrisas ase brZana: Tu vinme damartyams, mec dava r tyam<br />

da sulac ar vfiqrob, ra SeiZleba amas mohyveso.<br />

diax, es qarTul xasiaTSi devs da igi Cveni didi naklia.<br />

ase cxovreba ar gamogvadgeba. aucileblad unda vifiqroT, ra<br />

iqneba Semdeg, radganac es „Semdeg“ CvenTvis, Cveni xalxi sTvis<br />

SeiZleba sabediswerod iqces.<br />

Cveni Svilebic unda SevaCvioT gansjas, gonier azrovneba<br />

sa da moqmedebas. amitomac yovelnairad unda SevecadoT,<br />

koncentrireba gavukeToT mTel Cvens sulier da inteleq­<br />

tualur SesaZleblobebs da SevqmnaT saSualo skolis yvela<br />

klasisaTvis filosofiuri Rrma azrovnebis kursi.<br />

wignebi unda Sedgebodes kanonebisa da Rrma abstraqtuli<br />

azrovnebis Semcveli magaliTebisagan. ra Tqma unda, gamoyenebuli<br />

unda iyos RvTismetyveleba, logika, fsiqologia,<br />

filosofia, anTropologia, literatura, istoria da sxva<br />

disciplinebi.<br />

programa TandaTan unda rTuldebodes ise, rom sa­<br />

Sualo skolis damTavrebis Semdeg miviRoT analitikurad,<br />

Rrmad moazrovne axalgazrdebi.<br />

327


328<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

albaT, aseve saWiroa, mecnierTagan Seiqmnas specialuri<br />

komisia, romelic SeimuSavebs programas da Seadgens wignebis<br />

serials bavSvebis aRzrdis Taobaze ojaxSi. yvelnairad unda<br />

vecadoT, patarebi Tavidanve mieCvion fiqrs; dae, maT norC<br />

Tavebsa da gulebSi daibados axali ideebi, Tundac utopiuri;<br />

Semdeg es yvelaferi TavisTavad mowesrigdeba.<br />

dRes skoladamTavrebuli ymawvilebi saerTod ar icnoben<br />

cxovrebas, ar arian masTan Seguebulni, ar arian Sromas<br />

SeCveulni da xSirad sruliad SemTxveviT xvdebian ama Tu im<br />

saswavlebelSi.<br />

vfiqrob, skolaSi yofnis periodSi moswavleebi xSi rad<br />

unda ataron qarxnebSi, fabrikebSi, samecniero centrebSi, rom<br />

maT garkveuli warmodgena SeeqmnaT ama Tu im saqmianobaze.<br />

saSualo skolaSi bavSvma aucileblad unda SeiTvisos raime<br />

xeloba, romelic mas mTeli sicocxlis manZilze gamoadgeba.<br />

arCeuli specialoba unda ainteresebdes moswavles da unda<br />

iyos iseTi, rom am xelobiT, saWiroebis SemTxvevaSi, irCinos<br />

Tavisi Tavic da ojaxic.<br />

bolos minda Sevexo mSoblebisTvisac da maswavleblebisTvisac<br />

erT metad sayuradRebo sakiTxs, sakiTxs sityvis<br />

mniSvnelobis Sesaxeb.<br />

sityva ar aris marto bgeraTa erTianoba; masSi gansakuTrebuli<br />

mistikuri Zalaa Cadebuli.<br />

mSoblebo! arasdros, araviTar SemTxvevaSi ar daswyevloT<br />

Tqveni Svilebi, aramed akurTxeT, gecodebodeT da<br />

giyvardeT isini. icodeT, Tqveni sityvebi didi Zalisaa da<br />

aucileblad Sesruldeba. bibliac gvaswavlis, rom kurTxeva<br />

mSoblebisa ganamtkicebs Svilebis saxlebs, maT ojaxebs, wyevla<br />

ki safuZvlamde angrevs maT.


saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

maswavleblebo! Tqvenma sityvam, Tqvenma keTilma an<br />

uxeSma damokidebulebam SeiZleba gadaarCinos an daRupos aRsazrdeli.<br />

xom naTqvamia: xes rom yovel dRe SesZaxo, gaxmio,<br />

gaxmeba. nurasodes etyviT bavSvebs, rom uniWoni da cudni arian,<br />

SeibraleT isini da nu daamcirebT klasis winaSe.<br />

gansakuTrebuli yuradRebiT moeqeciT e.w. ZneladaRsazrdelT.<br />

swored maTgan gamodian genialuri adamianebi an<br />

cnobili damnaSaveni. aseTi bavSvebi floben did energias da<br />

iTxoven gansxvavebul damokidebulebas. kargi aRmzrdelis<br />

xelSi isini gamorCeul pirovnebebad Camoyalibdebian, Tu ara<br />

da maTi ganviTareba sxva mimarTulebiT wava.<br />

yovelTvis gaxsovdeT: TiToeul Tqvens moswavleSi Cadebulia<br />

raRac gansakuTrebuli niWi da unari. miexmareT mas,<br />

gamoavlinos igi.<br />

pedagogs, romelic ver iokebs sibrazes, sajarod kic xavs<br />

da Seuracxyofs moswavleebs, unda eyos vaJkacoba da gambedaoba<br />

imisa, rom TviTon datovos skola. igi SeiZleba gamodges nebismier<br />

sawarmoSi, dawesebulebaSi, magram ara skolaSi, radganac<br />

is ver SeZlebs rwmeniTa da siyvaruliT aRzardos keTilisa<br />

da borotis garCevis unaris mqone momavali Taoba. es ki Cven<br />

winaSe mdgari metad rTuli, magram aucileblad gadasawyveti<br />

amocanaa.<br />

yvelaferi unda gavakeToT, rom xeli SevuwyoT bavSvebis<br />

sulier amaRlebas, xeli SevuwyoT maTi norCi, Seuryvneli<br />

gulis kulturis srulyofas. wmida ioane kronStadteli ambobs:<br />

„guli metad faqizi, sulieri, msubuqi da Tavisi bunebiT<br />

zeciuria. gaufrTxildiT mas. nu daamZimebT, nu gaamiwierebT.<br />

iyaviT metad TavdaWerilni Wama­smisas da saerTod erideT<br />

xorciel siamovnebebs. guli taZaria RvTisa. vinc daangrevs<br />

329


RvTis taZars, mas daswyevlis ufali“. sxva adgilas ki igive<br />

wmindani wers: „gulis sicocxle siyvarulSia, xolo RvarZli<br />

da mtroba moyvasisa klavs mas. ufali imitom gvacxovrebs am<br />

soflad, rom RvTisa da moyvasis siyvarulma mTlianad moicvas<br />

Cveni guli. amas elis igi yvelasgan. es aris mizezi da mizani<br />

qveynis arsebobisa“.<br />

aseTi fiqrebiTa da survilebiT vegebebiT Cven aRdgomili<br />

macxovris brwyinvale dResaswauls – paseqs ufli sa.<br />

„naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa“.<br />

dae, RvTaebrivma naTelma daivanos Cvens saxlebsa da<br />

gulebSi da daemkvidros Cven Soris TvisiTa madliTa da<br />

kacTmoyvarebiTa; gangvaSoros urTierT siZulvils, Sursa da<br />

mtrobas.<br />

dRes me siyvaruliT mogmarTavT Tqven, Cveno Zmebo:<br />

rusebo, afxazebo, osebo, berZnebo, somxebo, azerbaijanelebo,<br />

ebraelebo, qurTebo, estonelebo da yovelno mkvidrno Rv­<br />

TivkurTxeuli saqarTvelos miwisa. Tqven xom mravali welia<br />

qarTvelTa gverdiT cxovrobT da Zmuri urTierTobis garda<br />

maTgan sxva araferi ginaxavT. gaxsovdeT, saqarTvelo adrec<br />

gicavdaT da kvlavac dagicavT. xolo is, vinc Cven Soris Rvar­<br />

Zlsa da mtrobas Tesavs, Cveni saerTo mteria.<br />

mSvidoba da RvTis kurTxeva iyos CvenTan da Cven Soris,<br />

amin.<br />

gansakuTrebuli grZnobiT minda mivmarTo Sida qarTlis<br />

mcxovrebT: rogorc qarTvelebs, ise osebs. SewyviteT mtroba<br />

da SuRli. Tqvens Svilebs momavalSi xom erTad mouwevT cxovreba;<br />

dafiqrdiT amaze; ras umzadebT maT?<br />

mwams, RvTis wyalobiT, dadgeba mSvidobiani dro da<br />

kvlav Zmuri urTierToba damyardeba Cven Soris.<br />

330<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.


ufalo, muxlmodrekilni vdgavarT Sen winaSe sustni<br />

da codvilni ara imisaTvis, rom moviwonoT an vimarTloT<br />

Tavi, aramed gTxovoT Sendoba da Semweoba; gevedrebiT, ar<br />

mogvaklo Seni kurTxeva, raTa Cvenzec aRsruldes sityvebi<br />

Seni: „mSჳdobasa dagiteveb Tquen, mSჳdobasa Cemsa migcem Tquen“<br />

(ioan. 14, 27).<br />

Rirsgvyav, ufalo, Seni RvTaebrivi mSvidobisa.<br />

„gardamoixile zeciT, RmerTo, da ixile da moxede<br />

ve naxsa amas da ganamtkice ese, romel daasxa marjvenaman Senman“.<br />

Zmano da dano Cemno, gixarodeT<br />

paseqi qristesi<br />

Tbilisi, 1991 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1991 w.<br />

qriste aRdga!<br />

WeSmaritad aRdga!<br />

331


saSobao epistole<br />

1992 w.<br />

saqarTvelos wmida marTlmadidebeli eklesiis yvela<br />

erTgul, RvTivkurTxeul Svils:<br />

ristesmier sayvarelno yovladsamRvdelono mRvd­<br />

ქ<br />

elmTavarno, diakonno, ber­monazonno, dano da Zma no,<br />

RvTismSoblis safarveliT daculi RvTivkurTxeuli ive riis<br />

mkvidrno, ucxoeTSi mcxovrebo Tanamemamuleno. mo gveaxla<br />

brwyinvale dResaswauli qristes Sobisa, magram am didebul<br />

zeims saqarTvelo sevdiani xvdeba.<br />

ZmaTa sisxlisRvriT gamowveuli tkivili bolomde<br />

ga cnobierebuli arc aris. tragedia moxda, magram Seqmnili<br />

md gomareobidan gamosasvlel swor gzas ver vipoviT, Tu mo­<br />

333


v lenebs miukerZoeblad ar gavaanalizebT da yvelasTvis sa­<br />

mwuxaro Sedegis mizezebs ar aRmovfxvriT.<br />

334<br />

saqarTvelos istoriaSi moxda metad savalalo faqti:<br />

eri daiyo. qalaqebsa da soflebSi, samsaxurebSi mosaxleoba<br />

da upirispirda erTmaneTs; daupirispirdnen erTmaneTs Taobebi,<br />

ojaxis wevrebi...<br />

Seqmnilma mdgomareobam imdenad imoqmeda xalxis fs i ­<br />

qikaze, rom masa egzaltirebuli da arawmida Zalis mier ad ­<br />

vilad samarTavi gaxda.<br />

adamianebi gaborotdnen, gaxSirda ciliswameba, mkvl eloba,<br />

kidev ufro daeca zneoba, dadga Jami ganukiTxaobisa.<br />

mosaxleobis nawili gaRizianda eklesiis mimarTac. imis<br />

nacvlad, rom eklesia TviTon daecvaT politikisagan da am mZime<br />

Jams eris erTobis, mSvidobisa da keTildReobisaTvis aRevlinaT<br />

gulmxurvale locva RvTis mimarT, mas dapirispirebul<br />

mxareTa Soris arCevanis gakeTeba mosTxoves.<br />

gana SeiZleba, eklesia dadges politikis gamo orad<br />

ga x leCili eris romelime mxares da Tavisi mxardaWeriT<br />

mis ces moraluri ufleba eris erT nawils meoris gasanad­<br />

gureblad?<br />

saSobao epistole, 1992 w.<br />

Cven win rom ucxo mteri yofiliyo, pirvelni Sevegebe­<br />

bodiT mas, magram Cvens samwysoSi, Cvens Svilebs Soris arCevanis<br />

gakeTebis ufleba ar gvqonda.<br />

gana zneobrivia, dedam ganasxvavos Svilebi erTmane Ti<br />

sgan, Tu yvela Rone unda ixmaros ZmaTa Soris SuRlis dasacxrobad?<br />

eklesiamac, vidre iyo amis SesaZlebloba, araerTxel<br />

scada dapirispirebul mxareTa Serigeba da maT Soris arsebuli


saSobao epistole, 1992 w.<br />

problemebis molaparakebis gziT gadawyveta.<br />

miuxedavad imisa, rom sapatriarqoSi gamarTulma ad­<br />

rindelma Sexvedrebma nayofi ar gamoiRo, eklesia mzad iyo da<br />

gamoTqva survili, mxareTa Tanxmobis SemTxvevaSi, 21 dekembers<br />

molaparakebisTvis kvlav exmo orive mxaris warmomadgenlebi,<br />

magram es winadadeba ar miiRes... da Cven dagvrCa erTaderTi<br />

saSualeba moqmedebisa – locva; rac didi sasoebiT aRevlineboda<br />

Cvens taZrebSi.<br />

locvas rom udidesi Zala aqvs, icis yvela WeSmaritma<br />

morwmunem; rwmeniT aRvlenili savedrebeli yovlisSemZlea.<br />

TviT ufali brZanebs: „ukueTu gaqundes sarwmunoebaჲ da ara<br />

SeorguldeT... hrquaT Tu mTasa amas: „aRifxuer amier da STavardi<br />

zRuasa!“ – iyos egreT. da yovelsa, raodensa iTxovdeT<br />

locvasa Sina sarwmunoebiT, geyos Tquen“ (maT. 21, 21­22).<br />

am gansacdelis Jams Cvenma xalxma swored locva da iviwya,<br />

aumRvreveli guliT locva. daiviwya, rom RvTis xe l Sia<br />

yoveli, rom „ara cxovndebis mefe mravliTa ZaliTa TჳsiTa<br />

da gmiri ara ganeres simravliTa Zalisa misisaჲTa“ (fsalm. 32,<br />

16) da rom mxolod „ufali ars Zal erisa Tჳsisa“. „movediT<br />

Cemda yovelni maSuralni da tჳrTmZimeni da me gangisueno<br />

Tquen“, – brZanebs macxovari.<br />

axlaxan momxdari movlenebi migvaniSneben, rom iwyeba<br />

Cveni ganwmenda mwuxarebisa da tanjvis gziT. magram es procesi<br />

xalxSi jer kidev gaucnobiereblad mimdinareobs. saWiroa meti<br />

suliereba, meti gulisxmisyofa.<br />

adamianebi ibadebian, kvdebian, maTi sicocxle qreba Cven<br />

Tvalwin... Cveni Sinagani samyaro ki ugrZnobi rCeba, TiTqos<br />

es yvelaferi sxvagan xdebodes. arasworad vfiqrobT wuTi­<br />

335


sofelze, maradiul cxovrebaze; gvaviwydeba, rom gardacvale­<br />

ba ar niSnavs sulis sikvdils, aramed – mis meored dabadebas,<br />

sulis ganTavisuflebas gvamis simZimisagan. da vidre Camokravs<br />

sabediswero wuTi gardacvalebisa, unda vizrunoT ganwmendaze,<br />

Sinagan feriscvalebaze.<br />

mZimea Cveni cxovreba. uRmrToebis mravalwlianma uRelma<br />

ukiduresad gamofita eris sasicocxlo Zalebi. xalxis<br />

zneobrivi dauZlurebis mizezi RvTis madlisa da eklesiuri<br />

cxovrebisagan dacilebaa, anu moSoreba im sayrdenisa, romlis<br />

daxmarebiTac sworad unda gvecxovra. samocdaaTwlianma<br />

batonobam Tavisi daRi daasva Cvens suls; magram marTalni ar<br />

viqnebiT, Tu pasuxismgeblobas movixsniT da qristianobisagan<br />

Cvens gandgomas mxolod ZalmomreobiT avxsniT.<br />

ratom iyo, rom warsulSi, aranaklebi SeWirvebis Jams,<br />

sarwmunoebis Secvla iSviaTobas warmoadgenda, axla ki mowamebrivi<br />

Rvawlis mtvirTvelni erTeulebiRa darCnen.<br />

ra aris amis mizezi? – isev da isev eklesiisagan gan d goma.<br />

es seni saerTo sakacobrioa. meoce saukuneSi mecn ierebisa da<br />

teqnikis swrafma aRmavlobam adamiani aRavso ampartavnebiT da<br />

gauCina cru iluzia imisa, rom igi sakuTari gonebiTa da ZaliT<br />

SeZlebda namdvilad bednieri cxovrebis mowyobas. RvTisa da<br />

eklesiis morCileba „umwifari“ kacobriobis istoriul etapad<br />

iqna ganxiluli, magram moCvenebiTi „srulwlovaneba“ sabediswero<br />

aRmoCnda. sakuTar Tavs mindobili kacobrioba moswyda<br />

RmerTsa da borotis badeSi gaexvia. utyuari niSani amisa Tanamedrove<br />

adamianis zneobrivi dacema da gadagvarebaa.<br />

dRes bevrs hgonia, rom igi morwmune qristiania, magram<br />

scdeba. pirovnebisaTvis damaxasiaTebel religiur grZnobas<br />

isini xSirad rwmenad miiCneven. sinamdvileSi ki, religiuri<br />

336<br />

saSobao epistole, 1992 w.


saSobao epistole, 1992 w.<br />

grZnoba aris mxolod erT­erTi aucilebeli piroba RvTis<br />

Semecnebisa. namdvili rwmena ki Sedegia ama Tu im pirovnebaSi<br />

RvTis gancxadebisa da misi srulyofa sarwmunoebrivi cxovrebiT<br />

xdeba.<br />

WeSmaritebisaken mimaval gzaze calkeul adamians Tu ers<br />

TviT RmerTma daudgina megzurad da maswavleblad eklesia, –<br />

„sveti da simtkice WeSmaritebisa“, uZlureba borotisa, rameTu<br />

igia Seuryvneli damcveli RvTis sibrZnisa. ufali brZanebs:<br />

„kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />

ver ereodian mas“ (maT. 16, 18).<br />

samwuxarod, araeklesiuri suliskveTebis seni jer ki dev<br />

Zalian Rrmad yofila CvenSi fesvgamdgari.<br />

upirveles yovlisa, es unda gaacnobieros inteligenci­<br />

am, radgan igia eris moazrovne da warmmarTveli Zala. inteligencia<br />

WeSmaritebis SecnobaSi unda daexmaros xalxs,<br />

magram rogor SeZlebs igi amas, Tu Tavad iqneba mowyvetili<br />

RvTaebrivi sibrZnis wyaros – eklesias? eklesiis gareSe igi<br />

mxolod kacobrivi gonebis nayofs gamoiRebs da amiT gaucnobiereblad<br />

zians moutans xalxs. maT msgavsTa mimarT brZanebs<br />

ufali: „amaod mmsaxureben me, rameTu aswaveben moZRurebasa da<br />

mcnebasa kacTasa“ (maT. 15, 9).<br />

inteligencia unda iqces mrevlis im rCeul nawilad,<br />

ro melic, viTarca anTebuli sanTeli, wyvdiadSi myof ers Rv­<br />

Tisaken mimaval gzas gaunaTebs.<br />

xalxi sulierad dasapurebelia da puris mimwodebeli<br />

xeli ar gvyofnis. „samkali friad ars, xolo muSakni – mcired“.<br />

SevsTxovT ufals, „raჲTa gamoavlinnes moqmedni samkalsa<br />

Tჳssa“ (maT. 9, 37­38).<br />

mTavari mizezi eklesiisgan xalxis mowyvetisa mainc am­<br />

337


partavneba iyo. dResac es codva gvRupavs. ampartavnebis gamo<br />

visjebiT. ufali gvwvrTnis, raTa damdablebulni RvTissaTno<br />

gzaze davdgeT da movipovoT madli winaSe missa.<br />

simdablis saocari magaliTi TviT ieso qristem mogvca.<br />

ufali, romelsac eloda mTeli kacobrioba da romlis Sesaxebac<br />

werdnen winaswarmetyvelni, yovlad SeumCneveli saocari<br />

simdabliT moevlina am qveyanas.<br />

im drois gavleniani sazogadoeba fufunebiTa da simdidriT<br />

iyo galaRebuli. qristes SobisTvis ki mravalricxovan<br />

sasaxleebsa da SenobaTa Soris erTi ubralo Raribuli sa xlic<br />

ki ar moiZebna; igi daibada beTlemis gamoqvabulSi, iq, sadac<br />

mwyemsebi uamindobisas saqonels afarebdnen.<br />

am didi saidumlos aRsrulebisTvis es gamoqvabuli da<br />

baga ufro sasurveli da wminda aRmoCnda, vidre msoflios<br />

yvela sasaxle da samefo palati.<br />

saocaria, pirvelmxilvelnic ganxorcielebuli macxovrisa<br />

iyvnen ubralo mwyemsebi da ara ganmgebelni qveynisa<br />

anda sxva maRali Tanamdebobis pirni; mwyemsebi, romelTa<br />

yvelaze didi simdidre maTi sufTa, wrfeli guli iyo.<br />

ieso qristes ganmacvifrebel TavmdablobaSia swored<br />

misi RvTaebrivi sidiade.<br />

mSvenivrad wers wmida ioane damaskeli: „kurTxeviTa<br />

RvTisa da mamisa mxolodSobilma Zem – sityvam RvTisa da Tavad<br />

RmerTma... erTarsma mamisa da sulisa wmidisa, maradiulman<br />

da dausabamoman modrika cani da gardamoxda; miuwvdomeli<br />

sidiade Tvisi miuwvdomlad daamdabla da mieaxla Tavis<br />

monebs gamouTqmeli da gasaocari mowyalebiT. sruli RmerTi<br />

iqmna srul kacad, raTa ewamla Cveni urCobis codvisaTvis da<br />

338<br />

saSobao epistole, 1992 w.


saSobao epistole, 1992 w.<br />

qceuliyo magaliTad morCilebisa, morCilebisa, romlis<br />

gareSec SeuZlebelia gadarCena“.<br />

qristes Soba aris adamianis xelaxali dabadeba ara<br />

yovlisSemZleobiT, aramed msxverplSewiruli siyvaruliT<br />

(sergi bulgakovi).<br />

Soba qristesi aris saidumlo RvTis ganxorcielebisa. Ze<br />

RvTisa mogvevlina Zed kacisa, raTa dacemulni camde avemaRlebineT.<br />

yovlis Semoqmedma Tavi daumorCila sjulis kanonis<br />

yvela moTxovnas, gamogvisyida kanoniT gasamarTlebulni,<br />

mogvixsna beWedi gandevnilisa da gvqmna Svilad RvTisa.<br />

man araswori ganviTareba kacobriobisa Secvala axliT.<br />

samyaros mizidulobis centri, codvis Sedegad RmerTs mowyvetili,<br />

Tavis Zvel adgils daubruna da modgma yoveli da<br />

Jami yoveli moicva, raTa msofliosaTvis moetana namdv ili<br />

Tavisufleba da WeSmariti siyvaruli da eCvenebina gza ganRmrTobisa.<br />

dRes ufali TiToeul Cvengans mimarTavs wmida esaia<br />

winaswarmetyvelis sityvebiT: ganibaneT, „ganiwmindeT, avi sa qme<br />

ebi TvalTagan ganmarideT, SewyviteT borotis qmna. si ke Tis<br />

qmna iswavleT, eZieT samarTali, SeewieT Cagruls, ganikiTxeT<br />

oboli, qvrivs gamoesarCleT. mere modiT da ciloba vyoT,<br />

am bobs ufali: mewamulic rom iyos Tqveni codvebi, TovliviT<br />

ganspetakdeba, WiaferiviT wiTelic rom iyos, matylis fTilasaviT<br />

gaxdeba. Tu morCilni iqnebiT da gamgonenni, miwis dovlaTs<br />

SeWamT; Tu gandgebiT da gaurCdebiT, maxvili SegWamT!“<br />

(es. 1, 16­20).<br />

Zmano da dano Cemno, SevsTxovoT axladSobil ufals,<br />

ieso qristes, moamzados Cveni gulebi sulieri feriscvalebi­<br />

339


saTvis, mogvces madli simdablisa da morCilebisa, codvaTa<br />

mitevebisa, madli siyvarulisa da mSvidobisa, suli erTobisa,<br />

raTa viyoT RvTis nebis aRmsrulebelni, Zed misad viwodoT<br />

da urcxvenelad vTqvaT – „mamao Cveno... iyavn neba Seni“...<br />

kidev erTxel yvelas gilocavT qristes Sobis brwyinvale<br />

dResaswauls da damdeg axal wels.<br />

gixarodeT, ufali CvenTan ars.<br />

340<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1992 w.<br />

saSobao epistole, 1992 w.


ყ<br />

saaRdgomo epistole<br />

1992 w.<br />

saqarTvelos eklesiis RvTivkurTxeul Svilebs<br />

„SeinaneT, rameTu moaxlebul ars<br />

sasufeveli caTaჲ“ (maT. 4, 17).<br />

ovladsamRvdelono mRvdelmTavarno, moZRvarno, di­<br />

akonno, ber­monazonTa dasno, Zeno da asulno Rmr T i­<br />

sano, mkvidrno saqarTveloჲsa da ucxoeTSi mcxovrebno Ta ­<br />

namemamuleno, locviTa da SuamdgomlobiTa uflisa Cv e nisa<br />

ieso qristesiTa, mama zecierman moganiWoT madli su lisa wmidi­<br />

sa, raTa sufevdes Tqven Soris WeSmariti marTl m adidebeli<br />

sarwmunoeba, siyvaruli, sasoeba, sixaruli, mS v i doba, keTil<br />

saqmeTa Sina warmateba, xolo borotisagan ga n rideba da gan­<br />

Tavisufleba.<br />

341


342<br />

qristesmieri siyvaruliT yvelas gilocavT paseqis br­<br />

wyinvale dResaswauls:<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

qriste aRdga!<br />

maS, SevimosoT siyvaruliT da vadidebdeT mas, CvenTvis<br />

jvarcmuls da mkvdreTiT aRmdgars, Cvens sasoebasa da nug­<br />

eSs – qristes; siyvaruls ganuzomels, sibrZnes miuwvdomels,<br />

mSvidobas uflismiers.<br />

sikvdilis damTrgunveli macxovris wyaloba da madli<br />

efineba yvelas, magram bevrs ar ZaluZs misi SegrZneba, radgan<br />

codvebiT damZimebuli suli ver iRebs naTels; da gana Cven<br />

Soris cotaa aseTi?!<br />

amitomac gviWirs dRes cxovreba. qarTveli xalxi cdilobs<br />

mdgomareobis gamosworebas, magram xSirad ver agnebs<br />

namdvil mizezs Cveni yofisa...<br />

ratom aris amdeni mkvleloba, mtroba, qurdoba; saq mis<br />

a dmi zerele damokidebuleba, xolo SromaSi – ubaraqoba;<br />

ratom aris amdeni ciliswameba, gautanloba, siZulvili,<br />

SfoTi, Ralati; aseTi Suri, mrisxaneba, RvarZli, sicrue;<br />

ratom irRveva ojaxebi, daikarga siyvaruli, TaobaTa<br />

Soris – pativiscema;<br />

ratom aris amdeni loTi, narkomani, meZavi, mruSi;<br />

ratom klaven dedebi Svilebs?!<br />

imitom, rom moiSala safuZveli Cveni zneobisa, daikarga<br />

SiSi uflisa, gancda codvisa.<br />

Tavis droze rwmena Caukles xalxs da mis nacvlad danerges<br />

SiSi Zalauflebisa da kanonis mimarT. sasjelis ridiT


sazogadoeba ase Tu ise Tavs ikavebda mdabal vnebaTa gamov­<br />

lenisagan, magram dRes, rodesac sxvadasxva garemoebis gamo<br />

kanoni naklebad kanonobs, erTbaSad ifeTqa RvTis madlmoklebul<br />

sazogadoebaSi dabudebulma borotebam.<br />

Tu gvsurs swor gzaze dadgoma, warsulis gaTvali s wi­<br />

nebiT unda SevxedoT Cvens awmyosa da momavals.<br />

yvela eris warsulSi Cans xalxis niWi, xasiaTi, SesaZle­<br />

bloba, ikveTeba misi adgili am qveyanaze, sacnauri xdeba masSi<br />

Cadebuli RvTis gangebuleba.<br />

amitomac aucileblad unda vicodeT, istoriulad ra<br />

gvaxasiaTebda dadebiTi da ra uaryofiTi, rom keTili gza<br />

kvlavac gavagrZeloT, ukeTuri ki SeZlebisdagvarad movi k­<br />

veToT.<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

am epistoleSi SevecdebiT, mokled ganvixiloT Cveni cx­<br />

ovrebis zogierTi mxare da gamovxatoT Cveni damokidebuleba<br />

mis mimarT.<br />

samwuxarod, dRes qristianebi mxolod saxeliTRa varT,<br />

sinamdvileSi ki urwmunoTa cxovrebiT vcxovrobT.<br />

gana amaze ar metyvelebs is dapirispireba, rac amJamad<br />

qarTvelTa Soris xdeba? ganxeTqilebis mizezad SeiZleba<br />

esa Tu is pirovneba davasaxeloT, magram pirovnebas rom<br />

dasayrdeni ar hqondes xalxis farTo masebSi, es ar moxdeboda.<br />

sayrdeni ki winaaRmdegobis, dapirispirebis suliT<br />

daRdasmuli Cveni Sinagani samyaroa. dapirispirebis codva<br />

ampartavnebidan modis, rac odiTgan mogvdgams, oRond dRes<br />

igi gansakuTrebulad mkveTri formebiT vlindeba. amis mizezi,<br />

albaT, isic aris, rom metad dabalia Cveni inteleqtualuri<br />

done. wlebis manZilze ganaTlebulobiT vamayobdiT, arada<br />

343


gvaqvs mxolod zerele codna da, aqedan gamomdinare, zerele<br />

aRqma sagnebisa da garemo samyarosi.<br />

amasTan ver vxedavT zRvars codnasa da ganaTlebas Soris,<br />

ver vgrZnobT, rom ganaTleba ufro metis momcvelia, vidre<br />

codna. amitomac, yvela mcodne adamiani ganaTlebulad<br />

ver CaiTvleba. ganaTleba, inteleqti, upirveles yovlisa,<br />

gulisxmobs maRal zneobas, rwmenas, siyvaruls, sulierobas.<br />

seni, romelic Tanamedrove sazogadoebis TiTqmis yvela<br />

fenas axasiaTebs, aris dabali sulieroba. es iTqmis Cvens<br />

inteligenciazec. xSirad presiT Tu televiziiT gamodis ama<br />

Tu im umaRlesi saswavleblis pedagogi, mecnieri, mwerali<br />

an cnobili xelovani, romelic, erTi SexedviT, ar uaryofs<br />

RmerTs, magram religiurad ise mcdarad azrovnebs, rom erT<br />

mniSvnelobas aniWebs ieso qristes, muhameds, budas...<br />

rogor SeiZleba qristianobis, musulmanobis, budizmis<br />

gaTanabreba? es xom am religiebis ucodinarobis maCvenebelia<br />

da niSnavs imas, rom gacnobierebuli ar gvaqvs cxovrebis um­<br />

Tavresi mizani, ar vzrunavT Cvens ukvdav sulze da ar gvawuxebs,<br />

rom araswori poziciis gamo igi SeiZleba samudamod warviwymidoT.<br />

inteligenciis da, saerTod, gavlenian pirovnebaTa bednierebac<br />

da ubedurebac is aris, rom maT TavianTi mrwamsiT,<br />

Ta vianTi cxovrebiT sulierad SeiZleba gadaarCinon an daRu­<br />

pon ara marto TavianTi Tavi, aramed garSemo myofni da sxva<br />

mravalnic.<br />

dRes Cvens inteligencias imaze meti pasuxismgebloba<br />

ekisreba, vidre TviTon grZnobs. is roli, rasac Tavis droze<br />

asrulebda samefo dinastia, Tavadaznauroba, eklesiasTan<br />

344<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.


saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

erTad unda itvirTos inteligenciam. igi unda iqces erisTvis<br />

WeSmariti gzis gamkvlevad, erovnuli mrwamsis, kulturis da<br />

xelovnebis damcvelad da Semqmnelad. amitomac xeli unda<br />

SevuwyoT misi didi niWisa da maRali Tvisebebis maqsimalur<br />

gamovlinebas erisa da RvTis samsaxurad.<br />

Tu normaluri sazogadoebis Seqmna gvsurs, Cvenma in teligenciam,<br />

erismTavrebma upirvelesad unda izrunon mo zardi<br />

Taobis swor aRzrdaze. adamianis buneba dacemul ia da Cveni<br />

codvismieri Tvisebani asakisda mixedviT gamovlindebian.<br />

amitomac bavSvebma Tavidanve unda iswavlon avisa da kargis<br />

garCeva, brZola borotebasTan da uflis SewevniT daZlion<br />

mankieri midrekilebani. am rTul saqmes maswavleblebi sifrTxiliT<br />

unda moekidon. kargi iqneba, Tu isini uznaZis ganwyobis<br />

TeoriiT ixelmZRvaneleben da pirovnul TvisebaTa<br />

gaTvaliswinebiT miudgebian TiToeul aRsazrdels. bavSvebs<br />

Tavidanve unda gavuRviZoT grZnoba adamianis Rirsebis danaxvisa<br />

da dafasebisa, ganvamtkicoT rwmena imisa, rom yoveli<br />

Cvengani RvTisagan gansakuTrebuli niWiTaa dajildoebuli,<br />

oRond aucilebelia am madlis gamovlena.<br />

mozardi Taoba unda davuaxlovoT Sromas, SevayvaroT<br />

miwa, yvavilebi, cxovelebi, buneba; vaswavloT masTan kavSiri,<br />

raTa man Semdeg advilad daamyaros harmoniuli urTierToba<br />

garemosTan.<br />

samwuxaroa, rom yovelive amis gansaxorcieleblad cota<br />

gvyavs saTanadod momzadebuli pedagogebi; ara gvaqvs kargad<br />

Sedgenili programebi.<br />

skolis cxovrebaSi siaxlis Setana rom aucilebelia,<br />

yvela grZnobs, magram zogjer araswor nabijebs dgamen. ma­<br />

345


galiTad, apireben inglisuri skolebis gaxsnas, sadac pir veli<br />

klasidanve yvela sagans bavSvebs ucxoelebi Seaswavlian da es<br />

miaCniaT friad sasargeblod; sinamdvileSi ki igi didi Secdomaa<br />

da niSnavs Cvens warsuls mowyvetili Taobis aRzrdas,<br />

anda, fiqroben religiuri skolebis daarsebas, sadac saRvTismetyvelo<br />

gakveTilebs pastorebi Caatareben. gana SeiZleba ase<br />

xelvyoT Cveni meoba?<br />

marTlmadidebeli sarwmunoeba xerxemalia Cveni erovnuli<br />

sxeulisa. misi SecvliT an dakargviT Cven vkargavT<br />

qarTul suls. amis magaliTi bevri gvaqvs; mxolod ors davasaxelebT:<br />

wina saukuneebSi, gaWirvebis gamo zogierTma qarTvelma<br />

kaTolikoba miiRo, radgan Turqni kaTolikebs romis<br />

siZlieris gamo ar exebodnen. dResac maTi STamomavalni,<br />

saqarTveloSi mcxovrebni, TavianT Tavs frangebs uwodeben.<br />

carizmis gamTiSveli politikis wyalobiT somxebi XIX<br />

saukuneSi ganTavisuflebulni iyvnen gadasaxadisagan. bevrma<br />

qar Tvelma cdunebas ver gauZlo da ekonomikuri mdgomareobis<br />

gaumjobesebis mizniT miiRo grigorianuli sarwmunoeba.<br />

dRes es xalxi faqtobrivad dakargulia saqarTvelosaTvis.<br />

es erTi mxarea sakiTxisa. magram umTavresi meorea, anu Segneba<br />

imisa, rom TiToeuli Cvenganis mrwamsi, aRmsarebloba, RvTis<br />

WeSmarit gzas unda daefuZnos. marTlmadidebloba aris is<br />

sarwmunoeba, romelmac Seuryvnelad daicva ieso qristes da<br />

mis mociqulTa swavleba. marTlmadideblobam daicva erTiani<br />

ganuyofeli eklesiis tradicia. marTlmadideblobis gareSe<br />

ar arsebobs xsna, radgan qristea Tavi eklesiisa da eklesiaa<br />

mistikuri sxeuli misi da Tu ar viqnebiT wevri mi si eklesiisa –<br />

nawili misi sxeulisa, wili ara gvaqvs mac xo varTan. „eklesiis<br />

346<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.


saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

gareSe adamianma SeiZleba miaRwios yo velives: hqondes rwmena<br />

mamis, Zisa da suliwmidisa, qadagebdes, saidumloebsac aRas­<br />

rulebdes, iyos dafasebuli, magram sulis xsnas ver SeZlebs<br />

– ver moipovebs maradiul cxovrebas“ (netari avgustine).<br />

unda gvaxsovdes, rom eklesia mudam wmindaa. calkeul<br />

sasuliero pirTa Tu morwmuneTa uRirsi saqcieli ver daCrdilavs<br />

mis sidiades. unda gvaxsovdes isic, rom eklesia mebrZolia,<br />

rameTu gamudmebiT upirispirdeba borotebas. ukeTurobam<br />

SeiZleba mas daRi daasvas, magram gamarjvebuli mainc yovelTvis<br />

iqneba eklesia, radgan igi TviT uflis mier kldesa zeda<br />

aris dafuZnebuli da „bWeni jojoxeTisani ver moerevian mas“.<br />

70­wlianma mZime cxovrebam saqarTvelos eklesiazec<br />

iqonia gavlena, dRes Cvens moZRvarTa Soris bevrni arian<br />

Tavdadebulni, magram arian sustnic. me imedi maqvs, RvTis<br />

SewevniT, momavalSi kidev ufro gamravldebian keTilmsaxuri<br />

moRvaweni, ber­monazonni, romelnic viTarca manaTobelni<br />

lamparni, xalxs uCveneben uflisaken saval swor gzas da msxverplSewiruli<br />

siyvarulis madliT miexmarebian maT jvris<br />

mtvirTvelobaSi.<br />

Tanamedrove etapze metad aucilebelia sxva saxelmwifoTa<br />

mimarT swori damokidebulebis gamomuSaveba. dRes<br />

msoflio Cabmulia erTobliv procesebSi. ekonomikurad,<br />

politikurad Tu inteleqtualurad wamyvani Zlieri qveynebi<br />

nebiT Tu uneblieT erevian sxva erebis cxovrebaSi da ar aZleven<br />

maT saerTo jaWvidan amovardnis saSualebas; es ki did safrTxes<br />

uqmnis mcirericxovani xalxebis sulier da kulturul<br />

TviTmyofadobas. imave problemebis winaSe vdgavarT Cvenc.<br />

dasavleTis qveynebisagan saqarTvelos politikurad iseTi<br />

347


didi saSiSroeba ar emuqreba, ramdenadac moraluri da zneobrivi.<br />

CvenTvis aseve damabrkolebelia maTi indiferentuloba<br />

erovnuli da sarwmunoebrivi sakiTxebisadmi.<br />

qarTvel xalxs mimbaZvelobisaken ltolva axasia Tebs.<br />

es kargia, Tu sasargeblos swavlob, anu gaqvs niWi TeTrisa da<br />

Savis garCevisa, magram saSiSroeba swored is aris, rom xSirad<br />

gansjis unari gvekargeba da calmxrivad, brmad viRebT sxvisi<br />

cxovrebisa Tu azrovnebis wess.<br />

Cven aucileblad unda SeviTvisoT sxvaTa gamocdileba<br />

da miRwevebi, oRond sakuTar safuZvelze dayrdnobiT. mxol<br />

od maSin iqneba igi Rirebuli Cveni xalxisTvis da angariSgasawevi<br />

da dasafasebeli sxva qveynebisTvisac. ase Seiqmna<br />

msoflioSi cnobili qarTuli kultura da dResac es gza unda<br />

gavagrZeloT.<br />

am saqmeSi metad didi roli unda daekisros erovnul<br />

moZraobas.<br />

zogierTis fiqriT, erovnuli moZraoba droebiTi movlenaa,<br />

romlis mizani eris ganTavisuflebisaTvis brZolaa.<br />

aseTi Sexeduleba mcdaria. vidre varsebobT rogorc eri, unda<br />

iyos erovnuli moZraobac, romelmac unda moicvas Cveni cxovrebis<br />

nebismieri sfero da yvelaferi unda gaakeTos xalxSi<br />

zneobis amaRlebisaTvis, qristianuli marTlmadidebeli sarwmunoebis<br />

ganmtkicebisaTvis, qarTuli xasiaTis gaTvaliswinebiT<br />

Cveni Sinagani dadebiTi Zalebis gaRviZebisa da axali ideebis<br />

ganxorcielebisaTvis, pirovnebis talantis maqsimaluri gamovlenisaTvis.<br />

vfiqrob, xelisuflebis, eklesiis, inteligenciis, axalgazrdobisa<br />

da saerTod eris saukeTeso nawilis warmomadgenlebma<br />

unda SeimuSaon da Camoayalibon erovnuli moZ­<br />

348<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.


saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

raobis programa; unda ganisazRvros, ras unda moicavdes igi<br />

da sad rogor ganxorcieldes. amave dros unda ganisazRvros<br />

savaraudo uaryofiTi Sedegebic.<br />

rac Seexeba sxva qveynebTan urTierTobas, Cven yvelaferi<br />

unda gavakeToT, raTa arc erT saxelmwifosTan, da<br />

gansakuTrebiT mezobel erebTan, ar gvqondes mtruli damokidebuleba.<br />

amitomac saWiroa maRali inteleqtis mqone diplomatebis<br />

aRzrda; saWiroa diplomatiuri skolis daarseba, sadac<br />

axalgazrdebi SeiTviseben Cveni xalxisa da msoflio qveynebis<br />

diplomatiur gamocdilebas da SeZlebisdagvarad gaakeTeben<br />

yvelafers, raTa saqarTvelom Tavisi adgili daikavos msoflios<br />

erTa Soris.<br />

Cven winaSe aseve dgas pirovnebisa da sazogadoebis ur ­<br />

Ti erTobis sakiTxi.<br />

wmida werilidan viciT, rom adamiani aris RvTis xati<br />

da msgavsi gansakuTrebuli qmnileba. igia qveyanasa da zecas,<br />

miwier da sulier samyaros Soris damakavSirebeli Zala.<br />

adamiani dadgenilia samoTxeSi moqmedebisaTvis, misi<br />

dacvisaTvis, rac borotisagan sakuTari sulis dacvas niSnavs<br />

da gulisxmobs RvTis siyvaruls, Sromis survils, Semecnebis<br />

unars da, ra Tqma unda, zneobriv cxovrebas.<br />

adamianTa erToba qmnis ojaxs, gvars, ers, saxelmwifos:<br />

sulierad ganwmendil pirovnebaTa kavSiri – aseTive saxelmwifos,<br />

xolo codvisagan daTrgunulTa erToba – Sesabamis ojaxsa<br />

da sazogadoebas. amitomac, vinc fiqrobs eris momavalze, upirvelesad<br />

unda ifiqros Tavis sulier amaRlebaze da daiwyos<br />

eris gamosworeba Tavisi Tavis ganwmendiT – sakuTari jvris<br />

mtvirTvelobiT, RvTis WeSmarit gzaze dadgomiT. mxolod<br />

349


amis Semdeg dainaxavs adamiani sinamdvileSi sxvas ra uWirs da<br />

imasac mixvdeba, rogor uSvelos mas.<br />

gansakuTrebuli pasuxismgebloba ekisrebaT qveynis ganmgebelT<br />

– rogorc saero, ise sasuliero pirT. xSiria SemTxveva,<br />

roca Tanamdebobis mqone Tavisi araswori saqcielis gamo<br />

iqceva kerpad. wmida mamebi gvarigeben, rom xalxze moqmedeba<br />

da misi moqceva unda moxdes ise, rom Cven CrdilSi davrCeT,<br />

xolo erma upirvelesad adidos RmerTi da ara kaci.<br />

nebismieri xalxis istoriaSi dauviwyaria maTi saxe lebi,<br />

romelnic TavianTi siwmindiT amgvarad emsaxurnen ers. aseTi<br />

iyo, magaliTad, wmida mefe daviT aRmaSenebeli. „galobani<br />

sinanulisani“ aris pirovnuli da eris codvebis mtvirTveli<br />

qveynis ganmgeblis aRsareba. dRevandeli adamiani imdenad<br />

dacemulia, rom aRar esmis, ratom gamoTqvams aseT sinanuls<br />

mefe wmindani. xalxs aRara aqvs xmamaRla gacxadebuli aRsarebis<br />

sidiadis SegrZneba;<br />

„galobani sinanulisani“ sakuTari Tavis gakerpebis winaaRmdeg<br />

brZolis dasturicaa, iseve rogorc daviTis survili,<br />

dakrZaluliyo gelaTis taZris karibWeSi, raTa kacTa da pirutyvT<br />

mis saflavze daedgaT fexi.<br />

amgvari damokidebuleba sakuTari Tavisadmi daviT aR ­<br />

maSeneblis zneobis, misi sulieri siwmindis maCvenebelia; amis<br />

sawinaaRmdego magaliTia, vTqvaT, nabuqodonosori, ro melmac<br />

Tavisi kerpi aRmarTa da undoda yvelas Tayvani eca mi sTvis<br />

imitom, rom misi mizani iyo amqveyniuri, miwieri di debisa da<br />

netarebis mopoveba, sakuTari „mes“ damkvidreba.<br />

350<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

ase rom, pirovnebis roli da SesaZlebloba kacobri­<br />

o bis cxovrebaSi ganuzomelia. mas Seswevs Zala, RmerTamde<br />

amaRldes saTnoebiT da qvesknelamde damdabldes ukeTure


iT, ampartavnebiT. yvelaferi Cvens Tavisufal nebazea damokidebuli.<br />

„iyveniT ukue mobaZav RmrTisa, viTarca Svilni sayuarelni,<br />

da vidodeT siyuaruliT, viTarca­igi qristeman Semiyuarna<br />

Cuen da misca Tavi Tჳsi CuenTჳs Sesawiravad“ (efes. 5,<br />

1­2), – gvarigebs mociquli.<br />

uflis mcnebebiT cxovreba, marTalia, Wirs Cvens apokalifsur<br />

droSi, magram RmerTi ar dagvtovebs da Seeweva Cvens<br />

uZlurebas.<br />

sasoebdiT macxovars, rameTu „icis ufalman RmrTis msaxurTaჲ<br />

maT gansacdelTagan ჴsnaჲ“ (2 petr. 2, 9).<br />

macxovris aRdgomis dResaswauli aris safuZveli Cveni<br />

sarwmunoebisa, imedi Cveni momavlisa, Cveni eris gadarCenisa.<br />

saaRdgomo epistole wmida ioane oqropiris sityvebiT<br />

minda davamTavro: modiT yvelani, ganicadeT sixaruli uflismieri;<br />

mdidarno da glaxakno, zeimi hyavT erTad; Wi r Ta<br />

damTmenno da sulmoklenno, Tayvani eciT dResa amas. sarwmunoebis<br />

trapezi ixmieT yovelTa da miiReT simdidre madlisa...<br />

amieridan nu SeaZrwunebs sikvdilis SiSi Tqvens gulebs, radgan<br />

macxovris madliT ganTavisufldiT. daTrguna sikvdili<br />

sikvdiliT moculma, wartyvena jojoxeTi qvesknelSi Casulma...<br />

„sada ars, sikudilo, sawerteli Seni? sada ars, jojoxeTo,<br />

Zlevaჲ Seni?“ (1 kor. 15, 55).<br />

aRdga qriste, daemxnen demonni, aRdga qriste da ganixares<br />

angelozTa, aRdga qriste da aRdga sicocxle saukuno.<br />

dideba mas ukunisamde.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1992 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1992 w.<br />

351


ყ<br />

saSobao epistole<br />

1993 w.<br />

iveriis wmida miwis RvTivkurTxeul Svilebs<br />

„aha, moval adre. mtkiced ipyar, raca gaqvs, raTa<br />

aravin wargtacos gvirgvini Seni“ (gamocx. 3, 11)<br />

ovladusamRvdeloes mwyemsmTavrebs, moZRvrebs, dia­<br />

k vnebs, ber­monazvnebs, saqarTvelos samociqulo ek l­<br />

esiis RvTismosav marTlmadidebel qristianebs, RvTismSoblis<br />

wilxvedri kurTxeuli iveriis mkvidrT da Cveni samSoblos<br />

gareT mcxovreb TanamemamuleT.<br />

mSvidoba, sixaruli da keTildReoba mogmadloT mo wya<br />

le da saxierma ufalman.<br />

gangveSora mZime weli. weli didi imedebisa da didi<br />

353


gansacdelisa. mwuxarebam ufro metad dagvaaxlova RmerTs da<br />

erTmaneTs da meti sibrZnec SegvZina, radgan dagvafiqra ara<br />

marto purze arsobisa, aramed maradiul Rirebulebebzec.<br />

sulierma da materialurma gaWirvebam dagvanaxa, rom<br />

ar arsebobs gamouvali mdgomareoba, oRond aucilebelia<br />

ganviTarebis axali gzebis moZebna, aucilebelia, upirveles<br />

yovlisa, RvTis sasoebiT sakuTar Tavze dayrdnoba da Cveni<br />

SesaZleblobebis warmoCena.<br />

winaaRmdegobebis miuxedavad gasulma welma imedi Cagvisaxa,<br />

amitomac, marTalia, sulieri tkiviliT, magram RvTis<br />

Sewevnis rwmeniT vxvdebiT udides qristianul dResasw auls –<br />

Sobas uflisas.<br />

Soba qristesi – es aris mistikuri aqti, romelsac bo ­<br />

lomde verasdros CavwvdebiT. igia gamovlineba adamia n i sadmi<br />

RvTis usazRvro siyvarulisa da misTvis Tavganw irvisa; aqti<br />

RvTisa da kacis SeerTebisa.<br />

354<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

ufali mogviaxlovda, raTa Cvenc aRvdgeT da mivideT<br />

masTan. igi ar iTxovs simdidresa da maRal Tanamdebobas, arc<br />

oqros, gundruksa da murs, rac mogvebma miarTves beTlemSi axladSobils.<br />

misTvis Zvirfasi mxolod Cveni gulia. amitomac<br />

TiToeuls mogvmarTavs: Svilo, momec guli Seni.<br />

rad surs RmerTs Cveni guli? – mxolod imitom, rom<br />

SeZlos Cvens sulSi daivanos da Tavisi usazRvro siyvaruliT,<br />

siwmidiTa da simSvidiT gagvaTbos, dagvibrunos dakarguli<br />

madli da CvenTvis jvarcmuli, kvlav CvenTan erTad Sexvdes<br />

Cveni cxovrebis tkivils, CvenTan erTad daiTminos da evnos,<br />

raTa gvacxovnos da maradiuli netarebis Rirsi gagvxados.<br />

dideba Senda, ufalo, gmadlobT, ufalo.


magram, RmerTo, Sen xom ici Cven vin varT, rameTu qm­<br />

nilni xelTa SenTani varT. ici, rom guli Cveni aris arawmida;<br />

odiTgan SegTxovT daviT winaswarmetyvelis sityvebiT: „guli<br />

wmidaჲ dahbade Cem Tana, RmerTo, da suli wrfeli ganmiaxle<br />

guamsa Cemsa“ (fsalm. 50, 12), „moved da daemkvidre Cven Soris<br />

da wmida myven Cven yovlisagan biwisa“ (locva).<br />

gmadlobT, ufalo, rom gvajildoveb sinanulis grZnobiT,<br />

codvis SegrZnebis unariT da gamosworebis surviliT –<br />

Senken swrafviT.<br />

meoce saukune uxeSi materializmis Tayvaniscemis xanaa.<br />

esaa dro, roca cdilobdnen adamianebisTvis SeeqmnaT warmodgena,<br />

TiTqos materialuri yofis garda sxva sicocxle ar<br />

arsebobs da rom sulieri movlenebi oden Cveni tvinisa da<br />

nervuli sistemis gamovlinebebia.<br />

ra iyo mizezi RmerTis daviwyebisa?<br />

pirvel rigSi, ampartavneba. adamianuri SesaZleblobebis<br />

araswori aRqma, sulieri dacema.<br />

jer kidev plinius­umcrosi werda: adamianis buneba ga yalbebulia,<br />

radgan masSi ukidures sulier siRatakesTan Serwymulia<br />

usazRvro ampartavneba.<br />

paskali adamians ganixilavda, rogorc „moazrovne ler<br />

wams“ (anu Sinaganad aramyars), rogorc samyaros sivrceSi<br />

ga bneul qviSis marcvals, romlis siZliere suliero basa da<br />

azrovnebaSia; da Tu es madli daikarga, marcvalic gan qardeba.<br />

sa mwuxarod, ara marto calkeuli adamianebi, ara med mTeli<br />

rigi qveynebi msxverplni gaxdnen am martivi WeS maritebis da­<br />

viwyebisa.<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

germaneli filosofosi paulseni SeniSnavs: Znelia ua­<br />

355


yo materializmi ara imitom, rom igi simarTles qadagebs,<br />

aramed imitom, rom Znelia daupirispirde wminda wylis sisuleles.<br />

saocaria, rom materializmis mimdevarTa Soris iyvnen<br />

ganaTlebuli da zogjer genialuri adamianebic, rac maCvenebelia<br />

imisa, rom, marTalia, geniosoba RvTis didi madlia,<br />

magram mTavari mainc niWis sworad warmarTvaa. mravalia magaliTi<br />

imisa, Tu ra saSineli Sedegi moaqvs gaukuRmarTebul<br />

genias.<br />

dabejiTebiT SeiZleba iTqvas, rom materializmi Sobs<br />

totalitarizms, Cven karga xania vcxovrobT aseT droSi. totalitarizmis<br />

mizania adamianis sruli gardaqmna ideologiuri<br />

wyobis Sesabamisad. pirovneba icvleba mis moqmedebaze<br />

da, rac mTavaria, azrovnebaze mkacri kontrolis dawesebiT.<br />

totalitarizmi karnaxobs yvelas, rogor unda ifiqron da<br />

iTxovs usityvo morCilebas, rac niSnavs individualobis, pirovnuli<br />

sawyisis gaqrobas.<br />

am movlenam sakmaod Rrma kvali daaCnia Cvens Sinagan<br />

sa myaros. posttotalitarul droSi yvelaze rTuli swored<br />

su lieri monobidan ganTavisuflebis, RvTivmomadlebuli<br />

individualuri Tavisuflebis mopovebis, pasuxismgeblobis Seg­<br />

rZnebisa da avisa da kargis sworad garCevis procesi iqneba.<br />

356<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

materializmis dRemde arsebuli forma TandaTan uka­<br />

na planze gadadis da adgils uTmobs mis sxva saxes – teqnokratizms<br />

da ekonomikas.<br />

sazogadoebis zrunva ekonomikis winsvlisaTvis ar aris<br />

saSiSi, Tu masTan erTad ganviTardeba adamianis sulieri da<br />

inteleqtualuri SesaZleblobebi: WeSmariti sarwmunoeba,<br />

eklesiuroba, zneoba, mecniereba, xelovneba.


Cven ar gvaqvs ufleba Tanamedrove civilizaciis yvela<br />

ubedurebis sawyisad mecniereba davsaxoT. adamiani ubralod<br />

sulierad moumzadebeli Sexvda mecnierul aRmoCenebs. pi ­<br />

rovnebis sulieri ganviTarebis procesi metad CamorCa te q­<br />

nikur progress da radgan erTi meores ar ganapirobebs, dair­<br />

Rva wonasworoba; aman ki warmoSva saSiSroeba da Cven winaSe<br />

daayena mravali gadauWreli problema.<br />

amitom dRes, upirveles yovlisa, unda vizrunoT eris<br />

sulieri amaRlebisaTvis, rom saTanadod momzadebulni SevxvdeT<br />

dasavleTis qveynebis „ucxo keTildReobas“, Torem im<br />

madlsa da TviTmyofadobasac davkargavT, rac winaparTagan<br />

raRac formiT dRemde mainc SevinarCuneT.<br />

suliereba xalxSi Tavdapirvelad gzas ikvlevs cal keul<br />

madlmosil pirovnebaTa wyalobiT, Semdeg ki es niWi efi neba<br />

mTel ers da amaRlebs mas, amitomac pirovnebis ro li qveynis<br />

cxovrebaSi udidesia.<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

arian adamianebi RvTis niSniT gamorCeulni, romelnic<br />

Tesaven siyvaruls, saTnoebas, qmnian, aSeneben, iwvian da sxvas<br />

gzas unaTeben. arian pirovnebani demonuri beWdiT daRdasmulni<br />

– damangreveli ZaliT aRvsilni.<br />

msoflio istoria icnobs mraval magaliTs imisas, Tu<br />

rogor nadgurdeboda masebi, iqceoda saxelmwifoebi gandidebis<br />

maniiTa da eSmakeuli ampartavnebiT Sepyrobili „genialuri<br />

utvinoebis“ xelSi, radgan isini, roca asparezidan midiodnen<br />

da iRupebodnen, Rupavdnen xalxsac.<br />

siwminde ki simSvidiT moqmedebs, igi ar xmaurobs, ar<br />

yviris. amitomacaa, rom zogjer mTeli wlebis Tu saukuneebis<br />

SemdegRa aRwevs Cvenamde sityvani da darigebani RvTis saTno<br />

da brZen adamianTa, gmiruli saqmeebi Cvens winaparTa. isini<br />

357


SeumCnevlad ucvlian elfers Cvens Sinagan samyaros da idumal<br />

gavlenas axdenen Cvens yofaze.<br />

erT­erTi magaliTi amisa aris cxovreba XVII saukuneSi<br />

rumineTSi moRvawe, Cveni saxelovani Tanamemamule anTimoz<br />

iverielisa, romelmac mTel msoflios uCvena siwmidis, moyvasis<br />

siyvarulisa da TavisuflebisaTvis brZolis maga liTi da<br />

romelic rumineTis eklesiam 1992 wels wmindanad Seracxa.<br />

dRes gansakuTrebiT xSirad vlaparakobT Tavisuflebaze.<br />

Tavisufleba zogs TavaSvebuli cxovrebis ufleba hgonia,<br />

zogs – damoukidebeli qveynis moqalaqeoba; umTavresi ki<br />

aviwydebaT imitom, rom am cnebaSi xSirad garegnul, miwier<br />

ga gebas gulisxmoben da ar fiqroben mis Sinagan procesze – sulier<br />

Tavisuflebaze.<br />

zneobrivi TavaSvebuloba codvis monobaa, wmida pavle<br />

mociquli wers: „TavisuflebisaTvis xarT, Zmano, xmobilni;<br />

magram xorcieli gancxromisTvis nu moixmarT Tavisuflebas,<br />

aramed siyvaruliT hmonebdeT erTurTs“ (gal. 5, 13).<br />

rac Seexeba qveynis damoukideblobisaTvis zrunvas, xal<br />

xis sulieri amaRlebis gareSe igi metad cud Sedegebamde<br />

migviyvans, radganac eri Tavisi umecrebisa da uzneobis msxver­<br />

pli gaxdeba.<br />

358<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

politikuri Tavisufleba mZime codvaTagan Tavisufa­<br />

lma sazogadoebam unda moipovos, es RvTis kanonia. ase rom,<br />

qveynis damoukideblobisaTvis brZola amave dros Ti To euli<br />

Cvenganis Sinagan srulyofas, Sinagan Tavisuflebas iTxovs.<br />

ufalma kaci xatad da msgavsad Tvissa Seqmna, magram<br />

dacemis Semdeg adamianis sufTa suls Seeria sxvadasxva codva<br />

da dabinda igi. is, vinc SeZlebs codvaTagan ganwmendas, xdeba


saSobao epistole, 1993 w.<br />

Tavisufali, Tavisi Tavis ufali, RvTis msgavsebiT Seqmnili<br />

Tavisi ubiwo sulis patroni. amitomac weren brZenni: SeiZleba<br />

monobaSi iyo, magram Tavisufleba ver wagarTvan da SeiZleba<br />

TavisuflebaSi gancxromiT cxovrobde da mona iyo, Tanac imdeni<br />

batonis, ramdeni mankieri Tvisebaca gaqvs.<br />

advili ar aris Cvens mdabal vnebebsa da azrebze, CvenSi<br />

mimdinare sulier da fizikur procesebze gamarjveba. Cveni<br />

suli vidre xorcis tyveobaSia, brZola keTilsa da borots<br />

Soris dausruleblad iqneba da vai mas, vinc bolomde mdabal<br />

vnebaTa msaxurad darCeba.<br />

wmida werili gvafrTxilebs: saqmeni xorcTani arian:<br />

„siZva, uwmindureba, bilweba, kerpTmsaxureba, mwamvleloba,<br />

mtroba, SuRli, Suri, risxva, ganxeTqileba, mwvalebloba, si­<br />

Zulvili, mkvleloba, memTvraleoba, lirweba da sxva misTanani.<br />

winaswar getyviT... rom amis moqmedni ver daimkvidreben<br />

RmrTis sasufevels “ (gal. 5, 19­21).<br />

samwuxarod, es mankierebani axasiaTebs Cvens sazogadoebas<br />

da, miuxedavad amisa, gvsurs damoukidebloba. upirveles<br />

yovlisa, Cven unda ganvTavisufldeT codvis mZime uRlisagan;<br />

es ki SesaZlebelia mxolod eklesiis madliT.<br />

Zalian bevrs ar esmis eklesiis Zala da mniSvneloba.<br />

wmida mamebma ki, romlebic Signidan xedavdnen eklesiis sidiades,<br />

jer kidev IV saukuneSi ase gadmosces misi arsi: „mwams erTi,<br />

wmida, kaTolike da samociqulo eklesia“. ...rameTu mxolod<br />

aseTi eklesiis damaarsebeli da Tavi aris ieso qriste.<br />

„amas kldesa zeda aRvaSeno eklesiaჲ Cemi, da bWeni jojoxeTisani<br />

ver ereodian mas“ (maT. 16, 18), – brZanebs ufali. am<br />

sityvebidan Cans, rom eklesia mudmiv brZolaSi iqneba boro­<br />

359


tebasa da codvasTan, magram jojoxeTis Zalebic ki verafers<br />

daakleben, radgan eklesia aris wminda da gamosyidulia uflis<br />

sisxliT. suliwmida trialebs taZarSi da ganwmends yovelives<br />

da yvelas, vinc rwmeniTa da siyvaruliTaa mosuli. „netar<br />

xar Sen eklesiav marTlmorwmuneTa, rameTu mefem mefeTaman<br />

daidgina SenSi savane. uryevia Seni saZirkveli, rameTu ufali<br />

mcvel Senda ars. bWeni jojoxeTisani ver mogerevian da mgelni<br />

mtacebelni ver Segmusraven da verc simtkices Sensas Seasusteben.<br />

o, mSveniero da brwyinvale saxlo uflisa, ra didebuli xar<br />

Sen!“ – wers wmida efrem asuri.<br />

eklesiam misca saqarTvelos iseTi saocari pirovneb a ni,<br />

rogoricaa: wmida nino, ganmanaTlebeli iveriisa, wmida ioane<br />

zedazneli, daviT garejeli, Sio mRvimeli, anton martyofeli,<br />

wmida mefeni: miriani da nana, vaxtang gorgasali, arCili da<br />

luarsabi, daviT aRmaSenebeli, Tamari, qeTevan wamebuli, demetre<br />

Tavdadebuli da sxvani mravalni, saTnoni qristesni da,<br />

saerTod, yvelaferi is, riTac Cven vamayobT ocsaukunovani<br />

istoriis manZilze, eklesiuri cxovrebis, eklesiuri azrovnebis<br />

gamovlinebaa.<br />

rodesac Tanamedrove istorikosebi da zogjer RvTismetyvelnic<br />

eklesiaze weren, ufro xSirad mis garegnul mxareze<br />

amaxvileben yuradRebas an warsulis mixedviT afaseben<br />

mis rols. eklesia gacilebiT imaze didia, vidre Cven gvgonia.<br />

eklesia mistikuri sxeulia uflisa. eklesia masSi myofi<br />

mrevli ki ar aris mxolod an dedamiwaze mcxovrebi morwmuneni,<br />

aramed, uwinares yovlisa, ufali, RvTismSobeli mariami,<br />

angelosTa dasi da wmidanTa mTeli krebuli SeerTebuli<br />

mlocvelTa jgufTan; amitomac aris taZari – ca dedamiwaze.<br />

360<br />

saSobao epistole, 1993 w.


saSobao epistole, 1993 w.<br />

is saSineli movlenebi, rac Cven gverdiT xdeba: mkv­<br />

leloba, Zaladoba, Zarcva, veragoba, Tavawyvetili vneba...<br />

Sedegia urwmunoebisa da arasulierobisa.<br />

amitom dRes, rogorc arasdros, saWiroa Cveni xalxis,<br />

Cveni axalgazrdobis, bavSvebis, inteligenciis gaeklesiureba.<br />

„nuTu ar iciT, rom Tqveni sxeuli taZaria TqvenSi damkvidrebuli<br />

suliwmidisa, romelic gaqvT RmrTisagan, da ar ekuTvniT<br />

Tqvens Tavs?... adideT RmerTi Tqveni sxeuliTa da suliT“ (1<br />

kor. 6, 19­20).<br />

Cvenda samwuxarod, umravlesobas dakarguli aqvs danaSaulis<br />

SegrZnebisa da gancdis unari da Tavi ucodveli hgonia.<br />

es ki am pirovnebaTa dabali donis maCvenebelia. ada miani,<br />

rac ufro maRla adis srulyofis kibeze, miT ukeT xedavs Tavis<br />

Tavs da, aqedan gamomdinare, – Tavis codvebsac, (ucodveli<br />

aravinaa) da eufleba grZnoba sinanulisa da survili gamosworebisa.<br />

eklesiis mTavari arsi is aris, rom aq mRvdlis saSualebiT<br />

adamians eZleva SesaZlebloba yvela Cveni uwmindurebis<br />

mizezis – codvisgan ganTavisuflebisa; amqveynad mxolod<br />

moZRvars aqvs RvTisgan miniWebuli madli codvaTa gaxsnisa<br />

da mitevebisa. aRsarebiTa da ziarebiT pirovnebaSi xdeba sulieri<br />

feriscvaleba, Sinagani wonasworobis aRdgena. RmerTi<br />

mwuxarebisagan gaTanguls nugeSs aZlevs, SurisZiebis surviliT<br />

Sepyrobils – mitevebis madls, aforiaqebuls – simSvides,<br />

daCagruls – sulier Zalas.<br />

„me vsufev maRalSi, – brZanebs ufali, – da siwmideSi,<br />

ma gram me var tanjulTanac da suliT glaxakTan, raTa cxo­<br />

velvyo glaxakTa suli da cxovelvyo tanjulTa guli“ (es. 57,<br />

361


15); „movediT Cemda yovelni maSuralni da tჳrTmZimeni, da me<br />

gangisueno Tquen“ (maT. 11, 28).<br />

362<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

aseTi daRlili arasdros yofila adamianTa modgma,<br />

arasdros mdgara kacobrioba aseTi kataklizmebis winaSe: ingreva<br />

qveynebi da sistemebi, mswrafl icvleba movlenebi, rac<br />

niSania imisa, rom Jami axlo ars. „aCrdils miuyveba adamiani,<br />

magram amaod faci­fucobs, agrovebs da ar icis, vis darCeba“<br />

(fsalm. 38, 6­7).<br />

warsuli ganvlilia, momavali ar Cans, awmyo ki metad<br />

bundovania, erTaderTi nugeSi aris ufali. „me Tquen Tana var<br />

yovelTa dReTa da vidre aRsasruladmde soflisa“ (maT. 28,<br />

20), – Cagvesmis misi sityvebi.<br />

xSirad mekiTxebian, Tu rogor vxsniT religiuri TvalsazrisiT<br />

dRevandel Cvens mdgomareobas.<br />

amJamad saqarTveloSi omia, gareSe mtrisagan Tav s m­<br />

o xveuli omi, xelovnurad Seqmnil konfliqtTa seria. Cv en<br />

vicavT ara marto sazRvrebis mTlianobas, aramed Cveni xalxisa<br />

da Cvens qveyanaSi mcxovreb sxva erTa warmomadgenlebis rwmenas,<br />

kulturas, istorias, tradiciebs.<br />

marTalia, yvelas gviWirs, magram imedi gvaqvs, erTad<br />

davZlevT am siZneleebs da aucileblad gavimarjvebT. RmerTi<br />

ar dauSvebs saqarTvelos gayofas. iveria RvTismSoblis wilxvedria<br />

da aTasobiT wmidanTa sisxliT ganbanili maTi locva<br />

Segveweva.<br />

eqstremistebisa da separatistebis mizeziT mravali axalgazrda<br />

daiRupa. daixocnen qarTvelebi, afxazebi, osebi, rusebi,<br />

somxebi, azerbaijanelebi da sxvani. cremlma da sikvdilma<br />

Seabija bevr ojaxSi, daqvrivdnen axalgazrda dedebi, daobld


saSobao epistole, 1993 w.<br />

nen bavSvebi... bevri axalgazrda daxeibrda.<br />

me minda vuTxra yvelas, aq myofsa da imqveynad wasuls<br />

(isinic xom cocxlebi arian da esmiT Cveni): didia Tqveni<br />

Rvawli qveynis winaSe da didi iqneba jildoc Tqveni, uflisgan<br />

boZebuli. Tqven xom TavisuflebisaTvis, sarwmunoebisa<br />

da samSoblosaTvis, Cveni naTeli momavlisaTvis ibrZodiT;<br />

Tqven ibrZodiT wyvdiadisa da umecrebis winaaRmdeg. WeSmaritad<br />

didia Tqveni msxverpli da amdenad Tqveni damsaxurebac<br />

RvTisa da samSoblos winaSe.<br />

Cven imediT vuyurebT momavals da gvjera, rom goniereba,<br />

siyvaruli, sikeTe da Zmoba gaimarjvebs.<br />

es erTi mxarea movlenisa, rac Seexeba mis sulier arss,<br />

mi nda giTxraT, rom adamianebs xSirad maSin miaCniaT Tavi bed­<br />

nierad, roca yvelaze ubedurni arian. aris piriqiTac.<br />

omi, gaWirveba – sinamdvileSi mowodebaa sinanulisa<br />

da ganwmendisaken; igia saSualeba xangrZlivi Zilisagan Cveni<br />

gamoRviZebisa da RmerTTan daaxloebisa. xilul mwuxarebaSi<br />

yovelTvis uxilavi madli imaleba. „rogorc Teslis aRorZinebisaTvis<br />

aucilebelia wvima, ise CvenTvis cremlebi. rogorc<br />

miwas sWirdeba damuSaveba, rom keTili nayofi gamoiRos, ise<br />

Cvens sulebs – mwuxareba da gansacdeli, rom darbildes Cveni<br />

simkacre da daiZlios Cveni ampartavneba“ (ioane oqropiri),<br />

rac gansakuTrebiT gvaxasiaTebs Cven.<br />

oqro da vercxli maRali temperaturis gareSe minarevebisagan<br />

ver ganiwmindeba, aseve verc Cveni suli – mwuxarebis<br />

gareSe.<br />

maxsendeba makabelTa wignidan Semdegi adgili: „es sasjeli<br />

dasaRupad ki ara, Cveni xalxis gamosafxizleblad iyo<br />

363


gamiznuli. biwierebas rom didi xani ar eZleva da imTaviTve<br />

sasjeliT aRikveTeba, swored esaa didi wyalobis niSani.<br />

rac Seexeba sxva xalxebs, RmerTi moTminebiT ayovnebs<br />

maT dasjas, vidre isini mTlianad ar aivsebian codvebiT. Cven<br />

ki ase ar gveqceva igi; ar elis Cveni codvebis savsebas, rom mere<br />

Suri iZios Cvenze. amitomac ar mouklia CvenTvis mowyaleba da,<br />

Tumca ubedurebiT ki gvsjida, mainc ar gauwiravs Tavisi xalxi“<br />

(2 mak. 6, 12­16).<br />

ase rom, dRes saqarTveloSi mimdinare movlenebi aris<br />

neli da mtkivneuli procesi „uZRebi Svilis“ dabrunebisa. Cvens<br />

sulier mdgomareobazea damokidebuli, ramdenad male ganvTavisufldebiT<br />

sasjelisagan. siZneleebs ar unda SevuSindeT,<br />

radgan RvTis Zala swored rom uZlurebaSi cxaddeba, oRond<br />

ufals unda mivendoT srulad, TavSewirvamde.<br />

miwieri Cveni cxovreba udabnoSi mogzaurobaa. Cven aq<br />

mxolod mgzavrebi varT; dRe dRes auwyebs maradiulobis karibWesTan<br />

Cvens miaxloebas; mTavaria, iq warvdgeT Rirseulad.<br />

RvTis didi wyalobaa, rom ar viciT Cveni aRsasrulis dRe,<br />

raTa yovelTvis gvaxsovdes sikvdili da yoveli dRe gavataroT<br />

ise, TiTqos igi iyos ukanaskneli. amaSia sibrZne. jer<br />

kidev antikuri drois didma pirovnebam, platonma, sibrZnis<br />

moyvareba – filosofia ganmarta, rogorc mzadeba sikvdilisaTvis.<br />

„marTalTaTvis da codvilTaTvis sikvdili igivea, rac<br />

mkvdari zRva Zvel aRTqmaSi ebraelTa da egviptelTaTvis.<br />

pirvelTaTvis igi iyo gadasasvleli aRTqmul qveyanaSi, xolo<br />

meoreTaTvis – mizezi sikvdilisa. msgavsad amisa, marTlis<br />

sikvdili aris dasawyisi netari maradiulobisa – aRTqmuli<br />

364<br />

saSobao epistole, 1993 w.


qveynisa; codvilTaTvis ki – mizezi meore sikvdilisa – mara­<br />

diuli satanjvelisa“ (sulieri mdelo).<br />

es saukune RvTisgan xalxs sinanulisTvis mieca. futur­<br />

ologni amtkiceben, rom Tu kacobriobam kidev iarseba XXI<br />

saukuneSi, igi metad religiuri aswleuli iqneba, radgan xalxi<br />

daiRala, uRvTod dacarielda taZari siyvarulisa.<br />

dRes ki Cven varT mowme ara marto Tanamedrove istoriis<br />

tragizmisa, aramed moaxloebuli apokalifsuri droisa.<br />

sul ufro mkveTrad Cagvesmis sityvebi: „me var ani da ჵ, ityჳs<br />

ufali RmerTi, romeli ars da romeli iyo da romeli momaval<br />

ars, yovlisa mpyrobeli“ (gamocx. 1, 8).<br />

RvTis mowyalebis imediT aRvsili yvelas guliTadad<br />

gilocavT qristes Sobis dResaswauls. damdegi axali weli<br />

de iyos yvelasaTvis mSvidobis, keTildReobisa da sikeTis<br />

momtani, weli siyvarulisa da Serigebisa: „ganviSorneT ukue<br />

saqmeni bnelisani da SevimosoT saWurveli naTlisaჲ“ (rom.<br />

13, 12).<br />

„iSva yrma, mogveca Ze... da ewoda saxelad... RmerTi<br />

Zli eri, mSvidobis mTavari“ (es. 9, 5), „RmerTman mSvidobisaman,...<br />

srulgyoT Tqven yoveli keTili saqmis mis nebisaebr<br />

aR sasruleblad da iyos TqvenSi is, rac saTno Cans mis winaSe“<br />

(ebr. 13, 20­21). „romelman sZlos, esreT Seimosos samoseli<br />

spetaki“ (gamocx. 3, 5).<br />

gixarodeT, rameTu CvenTan ars RmerTi, amin.<br />

qristes Soba<br />

Tbilisi, 1993 w.<br />

saSobao epistole, 1993 w.<br />

365


saaRdgomo epistole<br />

1993 w.<br />

RvTismSoblis wilxvedri iveriis RvTivkurTxeulno Svilno:<br />

„aw ganTavisuflebul xarT codvisagan<br />

da damonebul xarT simarTlesa“<br />

(rom. 6, 18).<br />

ovladusamRvdeloesno mwyemsmTavarno, moZRvarno,<br />

ყ<br />

diakonno, ber­monazonno, Zeno da asulno saqarTvelos<br />

samociqulo eklesiisa, iveriis wmida miwis mkvidrno<br />

da samSoblos sazRvrebs gareT mcxovrebno Tanamemamuleno,<br />

gixarodeT,<br />

qriste aRdga!<br />

367


368<br />

aRdga dakarguli erToba RmerTTan, aRdga sasoeba da<br />

imedi kacTa, aRmobrwyinda mze simarTlisa da gamoCnda gza<br />

maradiuli netarebisa; mdidarT da glaxakT, brZenT da uswavlelT,<br />

xandazmulTa da yrmaT, – yvelas uxmobs ufali sixarulis<br />

trapezze, raTa miagos TiToeuls Rirsebisaebr maTisa.<br />

„netar arian, romelTa mietevnen uSjuloebani da romelTa<br />

daefarnen codvani“ (rom. 4, 7).<br />

vin aris Rirsi am madlisa, aseTi mowyalebisa? – is, visac<br />

esmis amqveyniuri cxovrebis arsi, vinc sityviT da sa qmiT<br />

SeZlebisamebr adidebs WeSmarit RmerTs da acnobierebs Tavis<br />

misias am wuTisofelSi.<br />

yovel adamians sakuTari idea, sakuTari miswrafeba aqvs,<br />

romlis ganxorcielebisTvisac igi iRvwis, magram ar sebobs<br />

yvelasaTvis saerTo ideac – es aris swrafva amaRl e bisaken,<br />

RvTis msgavsebisaken.<br />

saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

ra saqmianobasac ar unda eweodes kaci, umTavresi misTvis<br />

SemoqmedTan miaxlebis survili unda iyos. bibliaSi vkiTxulobT,<br />

yovladwmida samebam adamianis Seqmna rom gadawyvita,<br />

brZana: „vqmneT kaci xatisaebr Cuenisa da msgavsebisaebr“ (dab. 1,<br />

26). maSasadame, radganac adamiani RvTis xatad Seiqmna, swrafva<br />

srulyofisaken, pirvelsaxis, anu RvTisaken imTaviTve mis Tandayolil<br />

bunebriv Tvisebad iqca. amitomac survili ganvi­<br />

Tarebisa da winsvlisa TiToeul CvenganSi arsebobs, oRond<br />

unda vicodeT, ras gulisxmobs WeSmariti amaRleba da Cveni<br />

yoveli moqmedebac aqedan gamomdinare unda Sefasdes.<br />

idea unda hqondes ersac; mas cxadad da garkveulad unda<br />

hqondes gacnobierebuli, saukuneTa manZilze upirvelesad ras<br />

emsaxura. Cveni xalxis istoria gvafiqrebinebs, rom RvTisaken<br />

swrafvis ZiriTad ideas, upirveles yovlisa, moyvasis siyvaru


saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

liT vaxorcielebdiT da miuxedavad yvelafrisa, dResac vax­<br />

orcielebT. es siyvaruli aduRabebs da amTlianebs sruliad<br />

saqarTvelos.<br />

albaT esaa umTavresi mizezi imisa, rom warsulSic da<br />

axlac Sinauri Tu gareSe mteri ar mogvklebia – boroti Zala<br />

ebrZvis siyvarulis matarebel ers, raTa es niWi daakargvinos,<br />

radgan icis, miznis miRwevis SemTxvevaSi, ufals gangvaSorebs;<br />

amitomac am madls gansakuTrebiT unda gavufrTxildeT da<br />

RmerTTan da erTmaneTTan siyvaruliT gaverTiandeT.<br />

ufali adamians Tavisufali arCevanis uflebas aZlevs:<br />

pirovneba TviTon iRebs gadawyvetilebas, ras emsaxuros: codvas<br />

Tu sikeTes, borotebas Tu siyvaruls. sasufeveli RvTisa<br />

iZu lebiT moipoveba, radgan codvasTan brZoliT da masze<br />

gamarjvebiT xdeba adamianisa da RvTis nebis SeerTeba – sinergia,<br />

rac aris safuZveli pirovnebis gadarCenisa.<br />

gzis arCevisas udidesi mniSvneloba eniWeba guls, radgan<br />

iq ibadeba rogorc boroti, ise keTili zraxvani. Tu guli<br />

sufTaa da savsea rwmeniT, sasoebiTa da siyvaruliT, Tu iq ar<br />

budobs Suri da mtroba, Tu mas SeuZlia sxvisi sixa rulisa da<br />

tkivilis gaziareba, iq madli ganmravldeba da igi suliwmidis<br />

savaned iqceva; aseTi guli advilad sZlevs miwier sacdurs,<br />

romelic yoveldRiurad cdilobs biwierebis WaobSi Cvens<br />

danTqmas.<br />

magram rogor ganviwmindoT guli codvaTagan?<br />

upirveles yovlisa, unda viswavloT samarTliani gansja<br />

sakuTari Tavisa. Cvens sulSi ori „me“ unda ganvasxvavoT da<br />

yovel Cvens saqcielsa da gulisxmier zraxvas sxvisi TvaliTac<br />

SevxedoT.<br />

wmida grigol RvTismetyveli wers: „CvenSi ori gonia.<br />

369


erTi keTilia da Sedegia yovelive mSvenierisa, meore ki –<br />

dacemuli da mdabal vnebaTa msaxuri. erTi goneba naTlisaken<br />

iswrafvis da surs Tayvani sces qristes, xolo meore, xorcisa<br />

da sisxlis goneba, qris bnelsa Sina da mzad aris tyve iqmnas<br />

beliarisa“. xolo wmida isaak asuri brZanebs: „netar ars kaci,<br />

romeli Seicnobs Tavis uZlurebas, rameTu amis codna xdeba<br />

sawindari keTilwarmatebisa“. aseTi adamiani gankiTxvis codvisagan<br />

Tavisufldeba, TavmdablobiT imoseba da RvTisa da<br />

moyvasis siyvaruliT ivseba, xolo „siyuarulman moyuassa Tჳssa<br />

boroti ara uyvis“ (rom. 13, 10).<br />

magram arian pirovnebani, romelnic mxolod sakuTar<br />

Tavze fiqroben da TavianTi mdabali „mes“ egoistur moTxovnilebebs<br />

emonebian. maTTvis gaugebaria Segoneba: „icxovre<br />

sxvisTvis, Tu gsurs emsaxuro Sens Tavs“.<br />

arian aseve pirovnebani, borotis qmnis surviliT Sepyrobilni,<br />

RvarZliT aRvsilni, romelnic irgvliv siZ u ­<br />

lvils Tesaven, da sxvaSic mxolod borotebas xedaven. gavix­<br />

senoT erT dros keTili mefe sauli, Surisa da eWvis niadagze<br />

ise daeca, wmida daviT winaswarmetyvelis mokvla surda, Tumca<br />

mxolod misi fsalmunebi kurnavda mis suls. aseTi adamianebi<br />

siyvarulis naklulovanebis gamo itanjebian. maT, marTalia,<br />

xSirad mwuxareba moaqvT moyvasisaTvis, magram yvelaze metad<br />

mainc sakuTar Tavs mtroben, radgan sulieri sixarulisTvis<br />

sicocxleSive mkvdarni arian, imqveynad ki ucilobel satanjvels<br />

imzadeben.<br />

borotTa siborote unda gvZuldes, magram qmnileba Rv­<br />

T isa unda gviyvardes da gvebralebodes. ucodveli aravin aris,<br />

dacemis gareSe cxovreba ar arsebobs, magram aucilebelia,<br />

370<br />

saaRdgomo epistole, 1993 w.


saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

survili gvqondes gamosworebisa, RvTis gziT svlisa.<br />

Cvens sxeuls sicocxles suli aniWebs, suls – RmerTi.<br />

da rogorc suls gayrili sxeuli kvdeba, kvdeba sulic RmerTs<br />

ganSorebuli. amitomac WeSmaritebasTan wilnayar kacze<br />

diadi araferia da arc ufals mowyvetil adamianze mdabali<br />

da sacodavia vinme.<br />

bolo dros mravali uaryofiTi Tvisebisa da emociis<br />

gamovlenis mowmeni gavxdiT. ekonomikurma gaWirvebam cxovreba<br />

kidev ufro daamZima da zogierTSi momavlis seriozuli SiSi<br />

dabada. xSirad gvesmis sityvebi: „katastrofuli mdgomareobaa“,<br />

„ra gveSveleba?“ arada „uwyiT, rameTu Wiri moTminebasa<br />

Seiqms, xolo moTminebaჲ – gamocdilebasa da gamocdilebaჲ –<br />

sasoebasa“ (rom. 5, 3­4).<br />

amasTan, situacias sworad ver vafasebT. gvegona imperiidan<br />

gamosvlisas xaliCebs dagvifendnen. mosalodneli ki,<br />

axlandelTan SedarebiT, ufro uaresi mdgomareoba iyo.<br />

„ra gveSveleba?“ – urwmunoTa kiTxvaa. ar unda dagvaviwydes,<br />

rom momavlis imedi adamianis ideis nawilia da qristianul<br />

saTnoebaTagan erT­erTi pirvelTagani.<br />

pirovneba Tu eri TviTon qmnis Tavis xvedrs. Tu Cven<br />

RvTis mcnebaTa dacviT vicxovrebT da RvTis SiSi da siyvaruli<br />

iqneba Cveni Tanamdevi, veraviTari Zala ver mogvereva.<br />

vin gadaarCens mas, vis winaaRmdegac RmerTia aRmdgari?<br />

vin sZlevs mas, visi Semwec ufalia?<br />

eris zneobriv saxes yovelTvis rCeulni warmoaCendnen.<br />

madloba RmerTs, aseTi Svilebi hyavs Cvens samSoblos. Cven<br />

amasTan mowmeni varT imisa, Tu ramdeni axalgazrda uangarod<br />

ewireba saqarTvelos miwa­wylis dacvas afxazeTSi, rac eris<br />

371


sulieri potencialis gamovlinebaa.<br />

372<br />

saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

orasi welia saqarTvelosTvis ar gvibrZolia. am omma<br />

gagvaxsena, rom samSoblo mxolod ki ar gvaZlevs, msxverpl­<br />

sac iTxovs Cvengan. dRes mravali Wabuki rwmeniTa da mamulis<br />

winaSe zneobrivi valis karnaxiT ibrZvis. marTalia, didia<br />

qveynis mTlianobisaTvis TavdadebulTa ricxvi, magram gvjera,<br />

RvTisa da eris winaSe damsaxurebisTvis isini sasufevlis<br />

Rirsni gaxdebian da qarTvelTa zeciur mxedrions SeuerTdebian.<br />

Cven pativs mivagebT im afxaz axalgazrdebsac, romelnic<br />

TiTqos samSoblos TavisuflebisaTvis brZolis rwmeniT<br />

daecnen, sinamdvileSi ki gareSe Zalebis boroti zraxvebis<br />

msxverplni gaxdnen.<br />

dro kidev ufro naTlad warmoaCens mtyuansa da mar­<br />

Tals. istoria, kacobriobis gamocdileba adamianebs bevrs<br />

aswavlis, mxolod ugunurni qmnian awmyos warsulis gauTvaliswineblad.<br />

ra samwuxaroa, rom zogjer aseTi pirovnebebi<br />

Tavisi miwieri veragi miznebis ganxorcielebisaTvis aseulobiT<br />

adamianis daRupvas axerxeben.<br />

Cven saqarTvelos xvalindel dRezec unda vifiqroT.<br />

bevri ram aris damokidebuli imaze, Tu ra kavSiri gveqneba<br />

mezobel qveynebTan, saerTod gare samyarosTan. urTierTobebi<br />

urTierTgagebasa da pativiscemaze unda iyos agebuli, rac<br />

maRal diplomatiasa da sulierobas moiTxovs. unda gaviTvaliswinoT<br />

isic, rom xSirad vinc kamaTSi imarjvebs, megobrebs<br />

kargavs. amitom sxva qveynebTan dakavSirebiT wonasworobis<br />

dacva gvmarTebs.<br />

rac Seexeba Cveni cxovrebis wess, vfiqrobT, vidre adamianebi<br />

ar moipoveben Sinagan Tavisuflebas, anu ar ganSorde


saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

bian codvas, demokratia cxovrebaSi ver ganxorcieldeba da<br />

mxolod lozungad darCeba.<br />

eris sulieri amaRlebis saqmeSi didi roli ekisreba int<br />

eligencias. Cven am mxriv namdvilad gvyavs is Zala, ro melic<br />

SeZlebs xalxs gauZRves, oRond aucilebelia eklesiasTan<br />

misi dakavSireba, raTa ampartavnobam da TviTdajerebam ar<br />

imZlavros masSi.<br />

dRes gvikvirs maTi, vinc adre kerpebs scemda Tayvans; da<br />

gana ufro metad sawyalobeli ar aris is „brZeni“, romelic<br />

Tavis SemosazRvrul gonebas kerpad aqcevs da mxolod misgan<br />

ismens „WeSmaritebas“ ? goniereba rwmenis gareSe susti xeljoxia,<br />

romelic aucileblad gadatydeba.<br />

inteligenciam didi yuradReba unda miaqcios Cvens xelovnebas,<br />

presas, literaturas, gansakuTrebiT ki radiosa<br />

da televizias.<br />

unda aikrZalos amoraluri da e.w. Zaladobis filmebis<br />

Cveneba. sazogadoebaSi isedac didi uaryofiTi muxtia dagrovili,<br />

es ki ufro aZlierebs amgvar emociebs da adamianur<br />

urTierTobebs Zabavs.<br />

Cveni guli da azrovneba sikeTisaken unda mivmarToT,<br />

raTa davibrunoT namdvili sarwmunoeba, da ampartavnobisagan<br />

ganTavisuflebulebma avaRorZinoT WeSmariti siyvaruli.<br />

saTnoebaTa Soris yvelaze advilad gansaxorcielebeli<br />

mowyalebis gacemaa. dRes, rodesac Zalian bevrs uWirs,<br />

mravali SesaZleblobaa sikeTis qmnisa. mwyurvalisaTvis erTi<br />

Wiqa wylis miwodebac uflis winaSe didad Seracxilia.<br />

Seewie gaWirvebuls, Tu gsurs RmerTi Senc Segewios, miani­<br />

We moyvass droebiTi sixaruli, Tu gsurs maradiuli netarebis<br />

373


Rirsi gaxde, gaunawile qveyniuri sikeTe sxvebs, Tu ginda, rom<br />

zeciur madls eziaro.<br />

SevsTxov RmerTs, RvTaebrivi siyvarulis uSreti wyarodan<br />

gardamoiRvaros Cvens gaciebul gulebSi rwmena, sasoeba,<br />

mSvidoba da siyvaruli, raTa Seurcxvenlad SevxvdeT<br />

dRes msoflio sixarulis dResaswauls sikvdilze sicocxlis<br />

gamarjvebisa.<br />

„sada ars sawerteli Seni, sikudilo? sada ars Zlevaჲ<br />

Seni, jojoxeTo?!“ (os. 13, 14)<br />

sikvdili daemxo, jojoxeTi Seimusra.<br />

374<br />

gixarodeT.<br />

aRdgoma qristesi<br />

Tbilisi, 1993 w.<br />

saaRdgomo epistole, 1993 w.<br />

qriste aRdga!


uwmidesisa da unetaresis, sruliad saqarTvelos kaTolikos­patriarqis,<br />

ilia II­is aRsaydrebidan 30 da dabadebidan 75 wlis saiubileo komisia<br />

teqsti dasabeWdad moamzades:<br />

gvanca koplataZem<br />

grigol ruxaZem<br />

teqstze muSaobdnen:<br />

monazoni elene (nafetvariZe)<br />

nino kvantaliani<br />

nino ananiaSvili<br />

mzia CxaiZe<br />

rusudan CirgaZe<br />

margo inasariZe<br />

bela gvilia<br />

gamomSvebi redaqtori:<br />

TinaTin mxeiZe<br />

foto:<br />

mixeil zenko<br />

dizaini:<br />

S.p.s. „sinTezisi“<br />

art direqtori<br />

arCil TurmaniZe<br />

dizaineri<br />

nato yubaneiSvili<br />

kompiuteruli uzrunvelyofa:<br />

ivlita eqvTimiSvilisa<br />

dabeWdilia:<br />

SIA "Jelgavas Tipografija" riga, latvia<br />

ISBN 978-9941-0-1041-5<br />

ISBN 978-9941-0-1042-2<br />

UDC (uak) 27-475.5+27-282.5<br />

e-726<br />

2009, SYNTHESIS ad<br />

© saqarTvelos eklesiasTan arsebuli qristianuli<br />

kvlevis saerTaSoriso centri

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!