I gradi dell'aggettivo qualificativo [modalità compatibilità]
I gradi dell'aggettivo qualificativo [modalità compatibilità]
I gradi dell'aggettivo qualificativo [modalità compatibilità]
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
I <strong>gradi</strong><br />
dell’aggettivo<br />
<strong>qualificativo</strong>
Grado Grado positivo<br />
positivo<br />
positivo<br />
•Marius bonus est.<br />
•Roma clara fuit.<br />
•Discipuli saepe seduli sunt.
Grado comparativo<br />
1. di uguaglianza<br />
2. di minoranza<br />
Mario è alto tanto quanto Luca<br />
Mario è meno alto di Luca<br />
3. di maggioranza<br />
Mario è più alto di Luca
Grado superlativo<br />
1. relativo<br />
2. assoluto<br />
Mario è il più alto dei fratelli<br />
Mario è molto alto<br />
Mario è altissimo<br />
Mario è assai alto
E in latino?
Comparativo di uguaglianza<br />
Tam…<br />
quam secondo<br />
secondo<br />
Sic…<br />
Ita…<br />
Aeque<br />
…<br />
aggettivo aggettivo<br />
aggettivo<br />
al al grado<br />
grado<br />
positivo<br />
positivo<br />
ut<br />
ut<br />
ac<br />
termine termine di di<br />
di<br />
paragone<br />
paragone<br />
nello nello stesso<br />
stesso<br />
caso caso del del<br />
del<br />
primo<br />
primo<br />
Tam …quam, sic … ut,<br />
ita … ut, aeque … ut =<br />
avverbi correlativi
esempi<br />
• Paulus tam tam tam intelligens intelligens est est quam quam Lucius<br />
Lucius<br />
• Caesar Caesar tam tam tam tam tam tam tam magnus magnus magnus magnus magnus imperator imperator fuit fuit quam<br />
quam<br />
laudabilis laudabilis orator.<br />
orator.<br />
• Quid est oratori tam necessarium necessarium necessarium quam<br />
vox?<br />
vox?
Comparativo di minoranza<br />
MINUS<br />
aggettivo<br />
secondo termine<br />
di grado QUAM di paragone<br />
positivo nello stesso caso<br />
del primo<br />
Minus … quam:<br />
avverbi correlativi
esempi<br />
• Lucius est minus diligens quam Tullia.<br />
• Consul minus prudens quam strenuus<br />
fuit.<br />
• Non Graecos minus barbaros quam<br />
Romanos puto.
Comparativo di maggioranza<br />
• ITA:<br />
l’aggettivo viene fatto precedere da più<br />
• LAT:<br />
l’aggettivo stesso viene modificato
Come?<br />
Tema dell’aggettivo<br />
(si ottiene prendendo il genitivo maschile singolare e togliendo<br />
– I per gli aggettivi della prima classe<br />
– IS per gli aggettivi della seconda classe)<br />
Honestus, a, um<br />
Honesti<br />
Honest -<br />
Fidelis, e<br />
Fidelis<br />
Fidel -
• Suffissi<br />
– IOR per il maschile ed il femminile<br />
– IUS per il neutro<br />
Honest – ior<br />
Honest - ius<br />
Fidel – ior<br />
Fidel - ius
Come si declinano?<br />
Il modello sono i nomi<br />
imparisillabi<br />
della terza declinazione, con<br />
– ablativo singolare in –e<br />
– genitivo plurale in – um<br />
– nominativo, accusativo e vocativo plurale<br />
neutro in -a
Id est..<br />
CASO MS /FS NS MP/FP NP<br />
NOM<br />
GEN<br />
DAT<br />
ACC<br />
VOC<br />
ABL<br />
honestior honestius honestiores honestiora<br />
honestioris honestioris honestiorum honestiorum<br />
honestiori honestiori honestioribus honestioribus<br />
honestiorem honestius honestiores honestiora<br />
honestior honestius honestiores honestiora<br />
honestiore honestiore honestioribus honestioribus
…id est …<br />
CASO MS /FS NS MP/FP NP<br />
NOM<br />
GEN<br />
DAT<br />
ACC<br />
VOC<br />
ABL<br />
fidelior fidelius fideliores fideliora<br />
fidelioris fidelioris fideliorum fideliorum<br />
fideliori fideliori fidelioribus fidelioribus<br />
fideliorem fidelius fideliores fideliora<br />
fidelior fidelius fideliores fideliora<br />
fideliore fideliore fidelioribus fidelioribus
Come si esprime il secondo<br />
termine di paragone?<br />
1. Con quam + caso del primo termine<br />
Lucius Lucius diligentior quam Antonius Antonius Antonius est.<br />
nominativo nominativo<br />
2. Con l’ablativo semplice<br />
Lucius diligentior Antonio Antonio est.<br />
N.B.: se il 1° termine è in GEN., DAT., ABL.<br />
la costruzione usata è la 1.
N.B.: eccezione<br />
Comparativo di maggioranza<br />
tra due aggettivi<br />
Magis + agg. gr. pos. + quam + agg. gr. pos.<br />
Antonius magis robustus quam altus est<br />
Agg. gr. compar. + quam + agg. gr. compar.<br />
Antonius robustior quam altior est.
N.B.: un altro uso<br />
del comparativo di maggioranza<br />
ASSOLUTO (cioè senza termine di paragone)<br />
per esprimere diversi <strong>gradi</strong> di intensità<br />
1. debole un po’<br />
2.<br />
2. medio alquanto, piuttosto<br />
3. eccedente troppo<br />
Dux crudelior fuit<br />
Il comandante fu<br />
un po’ severo, alquanto severo, troppo severo
SUPERLATIVO<br />
In latino il superlativo relativo<br />
e quello assoluto<br />
si esprimono<br />
nello stesso modo.
Come?<br />
Tema dell’aggettivo + -issimus<br />
-issima<br />
-issimum<br />
honestissimus, honestissima, honestissimum<br />
fidelisssimus, fidelissima, fidelissimum
Formazioni particolari<br />
per gli aggettivi (della I e della II classe)<br />
in –er al nominativo maschile singolare:<br />
TEMA + -errimus, -errima, -errimum<br />
pulcher, pulchra, pulchrum<br />
pulcherrimus, pulcherrima, pulcherrimum
Come si declina?<br />
Come Come un un aggettivo<br />
aggettivo<br />
della della prima prima classe<br />
classe<br />
in in –us us, us us , -aaaa, , -um um um<br />
um
Dopo un superlativo relativo …<br />
…si trova un complemento partitivo,<br />
che in latino si esprime<br />
1. genitivo<br />
2. e, ex + ablativo<br />
3. inter + accusativo<br />
poetarum<br />
Homerus clarissimus e poetis est.<br />
inter poetas