29.06.2014 Views

1 - Splash page of Scripture Earth

1 - Splash page of Scripture Earth

1 - Splash page of Scripture Earth

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ema San Lucas májuequenehahi<br />

eta máichararacavahi ema<br />

Jesucristo, ticaijare puiti eta<br />

EVANGELIO SEGÚN<br />

SAN LUCAS<br />

1 1-3 Némuna ruquene nuparape Teófilo, nucajurevi puiti apaesa pecha<br />

píti apanavare eta juca néchaque neanahi núti. Ichape mu rianahi<br />

ena vichamuriana tiájueque ne hanahi tayehe eta máichara cavahi ema<br />

Viáquenu Jesucristo. Tásiha puiti, núti apanavare nájueque ne havare.<br />

Nucaeja ru sinahi tamutu eta nájueque ne hairahi, taicha tamutuhi nucayase<br />

sereru nayehe ena tineca pae que ne hanahi, tímahanahi eta apaicape eta<br />

táepani ravahi eta máitare sirahi ema Viáquenu. 4 Núti nuvaraha nímimatichavi<br />

apaesa yátupina pecha tamutu eta juca piárava huanahi.<br />

Ema ángele macametarapi eta máuchusirayare<br />

ema Juan Tícachasiricarahiyare<br />

5 Cape juca viásine quenehi te émarichaha ema Aluresi aquenucahi, réyhi tayehe<br />

eta jena provincia Judea, matiari hi hivare ema émana achane, ticaijare Zacarías.<br />

Éma, náumuri vanahi ena ticaijareana Abías. Eta náemata nerepi éna, náechapajirica<br />

eta námava huasana ena achaneana tayehe eta Templo. Esu mayena ema<br />

Zacarías ticaijaruhi Elisabet, mámarie que nenihi ésu ema víyarahaini Aarón. 6 Ema<br />

maca Zacarías ésupa esu mayena, tájina náichira vai nahini te mamirahu ema Viya.<br />

Tamutuhi náitaucha eta mavanai ripiana ema Viáquenu. Tacahe, tájina náechaji sieque<br />

né nahini nayehe ena achaneana. 7 Nájinasera nachichai nahini, macheruhi esu<br />

Elisabet eta suítaresira. Váipavare ticachi cha naimahi taicha ichavi ca na ripahi.<br />

8-10 Te jena sache, náichuhapa ema Zacarías eta masiapi rayare tayehe eta<br />

Templo te Jerusalén, taicha áñopahi eta masiapi rayare. Tacahe, ticátu pa rácasipa<br />

éma. Émapa táetupiacahi eta máemata ne re pi yarehi máijucha yarehi<br />

149<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 1<br />

150<br />

eta incienso te táinahu eta mesa náijuchi rarehi, taicha tacahehi eta nayeherepini<br />

ena israelítana. Tacahe, ema Zacarías tisiapapa te tajuhe eta cuarto<br />

tacapi ca hu quenehi, máijuchapa eta incienso. Macari chusera tísapa carehi<br />

tisiapa. Ena apamuriana achaneana nanasipa te aneca, tiyuja ra ca naripa<br />

éna. 11 Tiárami carepa tímerecava ema émana ángele te mamirahu ema<br />

Zacarías. Mavaneruhi ema Viáquenu. Titupi haripa ema ángele te vaure<br />

tayehe eta mesa náijuchi rarehi eta incienso. 12 Tiárame carine ema Zacarías<br />

eta máimairahi ema ángele. 13 Émasera ema ángele máechajicapa:<br />

—‍Vahi picupica, Zacarías —‍máichapa—. Ema Viya masamahi eta piyasese<br />

repihi píti eta mayehe. Puiti esu piyena Elisabet ticachi chayare. Juan eta<br />

máijareyare ema echichayare. 14 Ichapeyare eta piúrisa mu re vayare te máuchucapa<br />

ema echichayare. Énaripa ena achaneana, ichape yareva eta náurisa mu révaya<br />

taicha eta máuchusi rayare. 15 Numetacavi: Ema pichichayare, ichapeyare eta<br />

macuna cha ca re vayare mayehe ema Viya. Píti, vahi písapaimahi tera eta vino,<br />

étaripa eta apamuriana téracareana muraca queneana. Taicha éma, eta máuchusirayare,<br />

mávahá ru ya repahi ema Espíritu Santo. 16 Éma pichichayare, éma<br />

tétupi ri cayare eta táurivayare eta napane reruana ena pijaneanana israelítana,<br />

tachavi rayare eta nasuapi rayare ema Viya. 17 Ema maca pichichayare, éma<br />

tínapu mi rau cha ya repahi ema Viáquenu. Macutiyare eta máitupa ji jia si ravaini ema<br />

víyarahaini pr<strong>of</strong>eta Elías. Ichapeyare eta máitusi rayare eta macaji mu ya si rayare eta<br />

nasamureana ena achaneana apaesa tachava eta nasuapiraina ema Viya, tácuti eta<br />

nasuapa ji rai vainihi ena náchuca na vea nainihi. Énaripa ena váinara ji pa ne reruana,<br />

tisuapa ji ra hia na yareva máicha. Mameta ca va cayare ena achaneana natsecavaipa<br />

eta najaca pi rayare ema Viáquenu —‍máichapa ema ángele.<br />

18 Tásiha, ema Zacarías majicapapa. Ánipa macahehi:<br />

—‍Páurenusami, vaipa numaita ca vaimahi nucachi chahini, ésuripa esu<br />

nuyena. Ichavi ca havipa víti. Váhicha nusuapa pajica eta juca vicachi chaira<br />

ya repuca —‍máichapa.<br />

19 Émasera ema ángele máichavarepa:<br />

—‍Núti nucaijare Gabriel. Núti mavane runuhi ema Viya. Nutupa ra casi<br />

vaichuhi eta numeta si ra viyare eta juca ecachi chai rayare. Piúriháine<br />

ichape nahini eta piúrisa mu re vai nahini. 20 Puítisera úpaviyare. Eta ecutia rareyare<br />

piyehe taicha eta pimasua pi ranuhi. Tiámáinucava te táitauchavapa<br />

eta juca numeta ruvihi, péchaji cai na varepa —‍máichapa ema ángele.<br />

21 Tacahe, ena achaneana nanasi que neanahi te aneca nacucha pa rairi<br />

caipaicha ema Zacarías, náramipa eta mayere vai pahicha te tajuhe.<br />

22 Jéhesa reinehi, te tiúchucapa ema Zacarías, vaipa máechaji cahini.<br />

Náimatia ca pasera éna, eta máechaji sirahi ema Viya te tajuhe. Tisuve ve reca<br />

paipahi éma eta mavarairahi máimicu tia ra chavaca ena achaneana eta<br />

yátupirahi masama quenehi. Úpapaipahi éma.<br />

23 Tacahe, te títauchavapa tamutu eta jena sácheanahi eta matupa ra ca sivahi,<br />

tiyanapa ema Zacarías tayehe eta mapena. Nueve caje eta mayere va yarehi eta<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


151<br />

San Lucas 1<br />

mamaecha ji si ra yarehi. 24 Tásiha, esu mayena Elisabet, ticajaripa ésu. Váipasera<br />

súchuchu re cahini te supena. Váhivare sumeta ji ri cahini. Tiámainu cavapa te<br />

títaucha va yarepa eta cíncoquenehi caje eta sucaja rirahi. 25 Tétavi cavahi eta<br />

súrisa mu revahi eta susami ravahi ésu. Ánipa sucahe:<br />

—‍Ichape eta ñijapa nui ranuhi eñi Viya, tíjara canuhi eñi nuchichayare.<br />

Váipasare nayuna caimahi ena achaneana eta numache ruvahi —‍sucahepa.<br />

Ema ángele macametarapi eta máuchusirayare ema Jesús<br />

26 Tacahe, te sáisiquenepa caje, ema Viya mápechavare mavaneca ema ángele<br />

Gabriel tiúcupaica tayehe eta avasare Nazaret, tayehehi provincia eta Galilea.<br />

27 Máucupauchapa esu amaperu esena ticaijaru María. Ésu, tájina suímati yahini<br />

ema ajaira. Matiari hi pasera ema suímayarehi, ema ticaijare José. Téjaca ripahi<br />

eta natratune. Ésu, mámarié que néinihi ema víyarahaini rey David. 28 Tacahe,<br />

ema ángele máucupauchapa ésu tayehe eta suávihahi. Máichapa ésu:<br />

—‍Pícharacava, María. Piti manere ji ruvihi ema Viya. Tétavi cavahi eta<br />

piúrica ca re vayare taicha ichape eta majapa nui ravihi éma Viya. Picachuricahi<br />

namutu ena apamuriana esenana —‍máichapa.<br />

29 Ésusera tiárame cainehi eta máechaji sirahi ema ángele. Supane reque<br />

ne hainehi tájaha hipuca tacayemahi eta máechaji sirahi ema ángele.<br />

30 Émasera ema ángele máichavarepa:<br />

—‍Vahi picupica, María. Piti manere ji ruvihi ema Viya. 31 Numeta pa navihi<br />

puiti eta picaja ri rayare. Ajairayare ema pichichayare. Jesús eta máijareyare.<br />

32 Tétavi cavaya eta napicau chi rayare ena achaneana taicha Machicha yarehi<br />

ema Viya. Ichape que neyare eta aquenu cai rayare éma taicha ema Viya<br />

manaca yareva eta mávacu reyare aquenu cayare. Macuti yarehi eta aquenucairahi<br />

ema máchucaini David. 33 Éma téchayarehi namutu ena pijaneanana<br />

israelítana. Máepena ca cayare eta aquenu cai rayare —‍máichapa ema ángele.<br />

34 Tásiha, esu María, sujicapapa:<br />

—¿Tájahasica táichara ca vayare eta juca? Taicha núti nájinaichaha<br />

nímainahini —‍suíchapa.<br />

35 Émasera ema ángele máichavarepa:<br />

—‍Picachi chayare taicha eta máitupa ji jia si ravahi ema Viya. Timicau chaviyare<br />

eta majaraiva, tásiha, tisiapa ha ca vinapa ema Espíritu Santo. Eta<br />

tacahe, ema amuya pínaruyare, sántoyare éma, taicha machicha yarehi ema<br />

Viya. Náimatiyare namutu eta machichairahi ema Viya. 36 Picutiyare esu<br />

pijaneana Elisabet, éneri chuvare ticaja ripahi ésu. Tayana panehi ichavi ca chicha<br />

ri pa hinéni ésu, macherui ni hinéni. Sáisiri pasera caje eta sucaja rirahi puiti.<br />

37 Taicha ema Viya, tájinaquene máemáituca éma —‍máichapa ema ángele.<br />

38 Tacahe, esu María sujicapapa:<br />

—‍Núti ñivana ra nuichuhi eñi Viya. Nutiarihi puiti. Ñímaha nuinepa éñi,<br />

eta ñíchara ca nuyare te ñivanai ripiana —‍suíchapa ema ángele.<br />

Tacahe, eta masamirahi ema ángele, tiyanapa tichavahi .<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 1<br />

152<br />

Esu María suéjirapanapa esu sujaneana Elisabet<br />

39 Tacahe, te jena sácheana titátájipa esu María tiyana tayehe eta avasarechicha<br />

te tatara cu cu jianahi eta márijuecu tayehe eta provincia Judea,<br />

suávasahi esu sujaneana Elisabet émapa ema Zacarías. 40 Te títecapapa<br />

esu María tayehe eta napenahi, suéchajicapa esu Elisabet. 41 Te susamapa<br />

esu Elisabet eta suahu esu María suéchaji sirahi, tiyamu ri cainehi eta<br />

amuya te sujuhe esu Elisabet, enevanepa mávahácahi ésu ema Espíritu<br />

Santo. 42 Tacahe, téchajicapa muraca esu Elisabet, suíchapa:<br />

—‍Píti, tétavi cavahi eta piúrica ca revahi ñicha eñi Viya. Picachu ri ca havihi<br />

vimutu viti esenana. Éñiripa eñi pichichayare, tétavi ca va hivare eta ñicunacha<br />

ca revaya. 43 Nusapi ha samipa núti péjira pa nanuhi piti ñénavi yarehi eñi<br />

Náquenu. 44 Te nusamapa eta piahu eta péchaji si ranuhi, tiyamu ri cainehi<br />

te nujuhe eñi nuchicha, taicha eta tiúrisa mu réinehi éñi. 45 Tétavicava eta<br />

piúrica ca revaya píti taicha eta pisuapa ji raivahi ñe Viya. Títaucha vainapa<br />

tamutu eta ñimeta rapihi eñi Viáquenu eta piyehe —‍sucahepa esu Elisabet.<br />

46 Tacahe, esu María sujicapapa:<br />

—‍Ichape murihi te náchaneva eta nucuna chirahi eñi Viáquenu. 47 Taicha<br />

tétavi cavapa eta táurisa mureva eta nusamure ñicha eñi Viya Ticatiura<br />

hiquene eta nuyehe. 48 Taicha éñi, vahi ñépuru nuhini páurenu hinéni<br />

nútisami. Tétavi ca va hisera eta ñijapa nui ranuhi nuti ñivanarahi. Nútipa<br />

ñinere ji canuhi, tásiha, ichape na papuca eta nacapi na ru nuiraya namutu<br />

ena achaneana natiari hi quenehi puiti, énapa ena araju rua nayare. “Tétavicavapa<br />

eta súrica ca revahi esu María” nacáhé na papuca. 49 Tétavi cavapa eta<br />

ñítupa ji jia si ravahi eñi Viya, tíjara canuhi eta núriva yarehi ñicha. Jéhevare<br />

éñi, Sántoquenehi eta ñijare. 50 Eta tacaheyare eta ñijapa nui ra ha viyare<br />

puiti, énapa namutu ena araju rua nayare, nácani tipicau cha nayare éñi.<br />

51 Eñi Viya, ñíjara cayare eñi nuchichaya eta ñítupa ji jia si ravaya ichape.<br />

Tásiha, ñicaera ji ca vacaya ena ticasi ña va vai ricana, énapa ena váinaraji<br />

pa ne re rua na hivare. 52 Nácani aquenucana nacatia na cai na papuca,<br />

ñicapa que cha va ca ya re hisera éñi. Nasapihapa ena páureana samihi,<br />

ñinere ji ruanaya éna, ñijupa ha nayare. 53 Yátupiya eta ñíjara si ra va cayare<br />

eta táetaviu chiraya eta náurica ca revaya namutu ena ticasi ña va nayare<br />

ñiyehe. Énasera ena tímija cha vanahi tájinahini nácamu nuhini, ñicaera jica<br />

vacaya namutu.<br />

54-55 Eñi Viya acane tíjara cavahi ñiyehe eñi viáchucaini Abraham énapa<br />

ena ñiámarié queneana, eta ñíjara si ra va cainapa eta táetaviu chiraya eta<br />

náurica ca re vanaya. Vahi ñémiti si caimahi eñi Viya eta ñéchaji ri ruvahi<br />

ñíjara ruvahi. Puiti, eñi nuchichaya tiámaya repahi tamutu eta viúrica care<br />

vanaya viti israelítana. Máitava ca ca yarehi éta —‍sucahepa esu María.<br />

56 Tásiha, sunasi panapa esu María te supena esu Elisabet. Mapana caje<br />

eta suyerevahi. Te táequenepa, tichava varepa te supena.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


153<br />

San Lucas 1<br />

Eta máuchusira ema Juan<br />

57 Tacahe, títauchavapa eta sucajera esu Elisabet. Suínacapa ema suchicha.<br />

58 Tiyananapa ena sujaneanana énapa ena suchaca ya pe nanahi, náejirapana<br />

ésu. Táicha eta nasamai ri ri sirahi eta súrivahi maicha ema Viya eta majapanuirahi<br />

ésu. Tiúrisa mu rea na rinehi namutu. 59 Tacahe, te óchoquenepa sache<br />

eta máuchusirahi ema amuya, nayanauchapa ena najaneanana, namarca chapa<br />

na ya rehi ema amuya; taicha tacahehi eta nayehe repihi. Tásiha, navarahapa<br />

nanaca yarehi eta máijare yarehi Zacarías, mámapi ca yarehi eta máijare ema<br />

máiya. 60 Ésusera esu maena ema amuya vahi suvara hahini. Suíchavacapa:<br />

—‍Juan eta ñíjareyare.<br />

61 Tásiha, éna nacahepa:<br />

—¿Tájaha tacayema? Namutu ena pijaneanana, nájina ticaijarena eta<br />

Juan —‍nacahepa.<br />

62 Tásiha, éna náimicu tia ra chinapa eta nayase re sirahi ema Zacarías<br />

tájahapuca eta máijare yarehi maicha éma. 63 Tacahe, ema Zacarías tiyase serecapa<br />

eta táblamechicha, májuchi ha yarehi eta máijare yarehi ema machicha.<br />

Eta ajureca, ani tacahehi: “Juan eta máijareyare”. Téseni ji ri ca ca na rinehi éna<br />

taicha eta máijare yarehi ema amuya. 64 Tásiha, tíjahú chavapa tichavapa eta<br />

máechajisira ema Zacarías. Macunachapa ema Viya eta máurisa mu revahi.<br />

65 Ichape eta tiárami carehi nayehe ena natiari hi que neanahi. Nasamai ri ri cavanepa<br />

namutu ena távacuanahi eta avasa re chichana tayehe eta provincia<br />

Judea. Náechaji sihapa eta juca nasamai ri ri ruanahi. 66 Namutupa napane reque<br />

nehahi. Nácani tisamai ri ri ca napahi, tiyase re ji ri ca ca naripa. Ánipa nacahe:<br />

—¿Cañarihi tacaye ma quenehi eta juca máuchusirahi ema amuya? —‍nacahepa.<br />

Tásiha, ema amuya, tétavi cavahi eta majanea sirahi ema Viya eta<br />

majuru si ra paipahi.<br />

Eta majirarapi ema Zacarías<br />

67 Tacahe, eta jena sáchequenehi eta macama rcairahi ema amuya, étaripa<br />

eta nanasirahi eta máijare yarehi, téchajicapa ema Zacarías. Macunachaipa<br />

ema Viya, taicha mávahá caripa ema Espíritu Santo. Ánipa macahehi:<br />

68 —‍Tétavi cavapa eta macuna cha careva ema Tata Vicaiyaquene, ema véhiruhi<br />

vimutu viti israelítana. Taicha tijapa nu havihi vimutu viti machane ranahi,<br />

ticuchu cu ha ha vi yarehi. 69 Tíjara ca ha vi yarehi puiti ema yátupi que neyare eta<br />

macatiu raivaya, ema manere jiruhi te namuri ena mámarie que nea nainihi ema<br />

David, ema mavana rai ni hivare ema Viya. 70 Títaucha vaipahi eta náechaji ri ruvanahi<br />

ena santo pr<strong>of</strong>eta naini acane, eta nameta ca si vanahi me Viya. 71-73 Taicha<br />

tacahehi eta matratunehi ema Viya mayehe ema viáchucaini Abraham. Ema<br />

Viya tíjara cahavi eta majapa nui ra va ca yarehi ena viáchuca na veanaini, énapa<br />

ena ticachi cha haviana, vítipa puiti. Éneri chuvare tíjara cavahi eta mamaemi ti sisiraya<br />

eta macatiu chi ra ha viyare nayehe ena ticatia na ca ha vianahi. 74 Ema Cristo<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 1​, ​2<br />

154<br />

manere jiruhi ema Viya, ticatiu cha ha vi yarehi taicha mamava rairahi vipicahini,<br />

nacuija hi varéni ena nahapa pi ca ha vihini eta vicaema ta nea si ra yarehi éma. 75 Eta<br />

mavara ha quenehi tiúriyare eta vítare si ra yarehi tamutu sácheana, tájina víchiravaimahi<br />

te mamirahu éma.<br />

76 Pítiripa, piti nuchicha, píchuare ca si vaichuhi mayehe viyare pr<strong>of</strong>eta ema Tata<br />

Vicaiyaquene taicha píti pínapu mi rau cha ya repahi ema Viáquenu Cristo. 77 Pétupiri<br />

ca yarehi eta nasamureana ena achaneana, yátupinapa machane ra na yarehi éna.<br />

Pímitu ca yareva nácaicu tiaraya eta mavarairahi ema Viya macatiu cha va cayare,<br />

macaepa hai ra ya re hivare eta napeca turana. 78-79 Puítiripa, eta máemunasi<br />

ra havihi ema Viya, macucu pai si na havihi te anuma ema Machicha. Éma,<br />

tímima ti cha ha vinapa eta majaraiva ema Tata Vicaiyaquene étapa eta táuriquene<br />

achene ticaijuhe mayehe. Máetuca rá ca va cayare eta nasamureana ena ticati sa mureanahi,<br />

nácani tépena na ya rehíni —‍macahepa ema Zacarías.<br />

80 Tacahe, ema amuya eta majuru sirahi, tiámavapahi eta masuapa ji raivahi<br />

mayehe ema Viya. Váhivare étainahini te tajuhe eta avasare eta majuru sinehi.<br />

Vámahi cu ruhahi eta majuru sirahi. Tiámainucava te ajairapa, tímere cavapa<br />

nayehe ena majaneanana israelítana, tépana va pasera ticame tarairu.<br />

Eta máuchusira ema Jesús<br />

(Mt. 1.18-25)<br />

2 1-3 Tacahe, te jena áñoanahi cape juca viásine quenehi te émarichaha<br />

aquenucahi ema Emperador Augusto, matiari hi hivare ema apana<br />

achane ticaijare Cirenio, majupahahi ema Augusto. Prefectohi éma, tayehe<br />

eta avasareana. Ticaijare Siria eta mávihahi a . Tacahe, te jena sácheana,<br />

ema Augusto macava nai ripipa nacuchuca eta vantu eta nacatu pai rayare<br />

namutu ena achaneana te avasareana. Tacahe, tiyananapa ena achaneana<br />

te návasa napachu te náuchusineana eta nacatu pai ra yarehi. Nasuapa yarehi<br />

eta vanairipi. Táinapuiruhi censo maicha ema Emperador Augusto.<br />

4-5 Tacahe, tiyanapa ema José. Mámapa esu mayena María. Ticaja ripaipa<br />

ésu. Tacahe, tiúchucanapa éna tayehe eta avasare ticaijare Nazaret te<br />

Galilea. Nacaijuhepa eta avasare ticaijare Belén te Judea, eta mávasainihi<br />

ema aquenucaini rey David. Étari chuvare mávasahi ema José, taicha ema<br />

José mámarie quenehi ema David. Tiyananapa ticatu pa na yarehi.<br />

6-7 Tacahe, títeca panapa te Belén. Tájinai pasera távira vai nahini eta te<br />

pétiana eta náiteca pi hahini taicha camuri que neanahi ena achaneana<br />

náiteca pa que neanahi. Tacahe, tisiapanapa eta te peti tapena eta sárareana.<br />

Tacahe, esu María tiyuri ti cavaipa eta sucajera eta suínasi ra yarehi. Tacahe,<br />

tínacapa jena yati. Suínacapa ema amuya ema suárachichahi. Tacahe,<br />

suáyuruacapa eta te mámara tataji pañal. Sucaivecapa ema amuya alauchu.<br />

a Lc. 2.1-3 Te jena año, matia ri hi vare ema icha pe que nehi aque nuca ticai ja rehi Alu resi.<br />

Éma, reyhi tayehe eta depa rta mento Judea.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


155<br />

San Lucas 2<br />

Ena pástuléruana ticametacasianapa nayehe ena ángeleana<br />

8 Te vámahi te tachacaya eta avasare Belén, natiarihihi ena<br />

pástuléruana. Éna, najaneacahi eta nayeheana uvesana te jena<br />

yátiquenehi. 9 Tiárami carepa tímerecava ema ángele mavaneruhi ema<br />

Viya. Jéhesare, tamicau cha mu rinehi ena pástuléruana eta majaraivahi<br />

éma. Tiárame ca narine éna. 10 Tásihasera, ema ángele máichavacapa:<br />

—‍Vahi ecupica. Yare, jucarihi eta tímite canuhi núti numeta pa na heyare.<br />

Tétávicava táurisa mu ré ca revaya nayehe namutu ena achaneana. 11 Puiti te jena<br />

avasare Belén, mávasaini ema rey David, tiúchucaipa ema Ticatiu ra hiyare eyehe<br />

emutu éti. Éma, ticaijare Cristo Viáquenu. 12 Eta tacahe, nímicu cu tia ra chi na heyare<br />

eta ímairaya: Echima payare ema amuya ticayu ruhahi te mámara tataji pañal.<br />

Tívecahi eta te tajuhe eta peti tapena eta sárareana —‍máichavacapa ema ángele.<br />

13 Tásiha, tíjahú chavapa tímere cavana ena camuri queneana ángeleana<br />

eta te mávihahi ema émana ángele. Najirahi eta alabanza eta nacunachirahi<br />

ema Viya te anuma. Ánipa nacahe:<br />

14 ¡Tétávi cavapa eta vicuna chirahi ema Viya vimutu viti viávihanahi<br />

te anuma! ¡Jéhevare puiti, tiúrica va nainapa ena achaneana te<br />

juca apaquehe, ena manere ji ruanahi macata ji ruanahi ema Viya!<br />

¡Tájinainapa náichira vaimahi! —‍nacahepa.<br />

15 Tacahe, tiyananapa ena ángeleana, tichavana te anuma. Tásiha,<br />

náichacacapa ena pástuléruana:<br />

—‍Yare, viyana te Belén. Viyana vímahapana eta juca mameta ru havihi<br />

ema ángele mavaneruhi ema Viya Viáquenu —‍náichacacapa.<br />

16 Tacahe, titátá jia na paipahi tiyanana. Jéhesa reinahi, te títeca panapa,<br />

nachima painehi esu María émapa ema José. Matiari hi sa réipahi ema<br />

amuya. Tívecahi éma eta te tajuhe eta peti tapena eta sárareana. 17 Te<br />

náimahapa tamutu, tépana vanapa náemechapa. Amairi pahipa naecha<br />

eta mameta ra pianahi ema ángele eta máuchusi raipahi ema amuya.<br />

18 Tacahe, náraminehi namutu ena achaneana eta nameta ra pianahi<br />

ena pástuléruana. 19 Tásihasera, esu María supane re que ne hainehi<br />

te susamure tamutu eta juca susama que neanahi. 20 Tacahe, ena<br />

pástuléruana tichavanapa tayehe eta te najanea re sihahi eta uvesana.<br />

Nacuna chainehi ema Viya te anuma táichavene eta máechaji ri ruvahi<br />

ema ángele, táichave nevare eta náimaira hivare ema amuya alauchu.<br />

Étapaichuhi tacahehi eta macaye ma quenehi ema ángele.<br />

Námapa ema amuya Jesús te Jerusalén, náimerepana tayehe eta Templo<br />

21 Te óchoquenepa sache eta máuchusirahi ema amuya, namarca chapa<br />

éma taicha tacahehi eta nayeherepi ena israelítana. Tacahe, nanacapa<br />

eta máijareyare Jesús. Eta máijare máimija re cha quenehi ema ángele te<br />

sucaja ri yarepa esu maena María.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 2<br />

156<br />

22-24 Tacahe, te cuarenta quenepa sache eta suínasirahi esu María, tiyananapa<br />

te Jerusalén. Eta tímiya na vacahi éna, náimere pa na yarehi ema amuya mayehe<br />

ema Viya Viáquenu. Taicha ema Viya macava nai ripihi eta te Sagrada Escritura<br />

eta májurehi ema víyarahaini Moiséini, ánipa tacahehi: “Te ajairapuca ema<br />

mácani suárachicha esu esena, ímere cayare nuyehe; íjara ca nuyare taicha<br />

nícuchichuhi ema”. Éneri chuvare náitaucha yarehi eta juca apana vanairipi<br />

tayehe eta napachi hairaina ena esenana eta te táequenerapa eta náinasira. Ánipa<br />

macahe: “Esu súcani esena arainacahi, suíjara ca si cha nupana eta apihina paluma<br />

símarrune; te váhipuca, apina paluma suítati queneana, amairu hi chi cha nasera”.<br />

25 Tiuri, matiarihihi te Jerusalén ema émana achane ticaijare Simeón. Tétávicavahi<br />

eta máuriva. Tipicaurahi éma. Émarichu mávaháruhi ema Espíritu Santo.<br />

Ticucha pa vai pahicha ticaimai ru vaipaicha éma eta máimatiraya ema Cristo, éma<br />

ticauri sa mu rerahi nayehe ena achaneana majaneanana israelítana. 26 Taicha<br />

ema Espíritu Santo mameta ca ripahi ema Simeón eta vuíchaha tépena va nemahi<br />

éma, táicha máimati nu ma yarehi ema Cristo mavane ru yarehi ema Viya.<br />

27 Tiuri, te jena sache, ema Espíritu mavanecapa ema achane Simeón<br />

mayana eta te Templo. Tacahe, títeca panapa ena ticachichana ema Jesús.<br />

Námapaipa ema amuya. Náitaucha yarehi eta vanairipiana taicha eta<br />

máuchusirahi ema suárachichahi. 28 Tacahe, te máimahapa ema Simeón<br />

ema amuya, mavehapa, majupacapa. Tásiha, macuna cha rinehi ema Viya<br />

te anuma. Macahepa ema Simeón:<br />

29-30 —‍Tiuri puiti, Tata Náquenu te anuma, nuvarahapa nunaraca te<br />

juca apaquehe, nuti pivanarahi. Taicha núrisa murepa eta nímairaipa<br />

ema Cristo. Étapaichuhi eta pimeta runuhi. Nímatipa ema Ticatiu ra hique<br />

ne yarehi, ema pivaneruhi pitupa raruhi. 31 Éma, tímati careya picha<br />

nayehe ena achaneana ticava sanahi eta te tamutu avasareana. 32 Ticunacha<br />

va na rinehi ena pinere jiruana israelítana. Tíjara hi nevare te nasamure<br />

eta nacuna chirahi. Éma, timicau cha vacaya ena apamuriana achaneana<br />

apava sanana apaesa náimatiyare ema Viya —‍macahepa ema Simeón.<br />

33 Náraminehi ena ticachichana eta máechaji ri ru vanahi ema Simeón<br />

mayehe ema amuya.<br />

34 Tacahe, ema Simeón mayaseacapa ema Viya eta náurivaina éna.<br />

Tacahe, máichapa esu María esu maena ema amuya Jesús:<br />

—‍Pímaha. Ema maca amuya, matupa ra ca si vaichuhi me Viya eta máimiture<br />

si rayare eta máechaji ri ruvana ema Viya. Natiari hi ya resera camuriana ena<br />

vijaneanana israelítana énaji vayare tíchava nayare, taicha náepuruyare ema<br />

pichicha, nacatia na ca yareva. Tásiha, natiari hi ya re va resera ena apamuriana<br />

vijaneanana tinara ca nayare tiúrica va nayare taicha eta nacasi ñairaya éma.<br />

35 Étainapa tacaeche raiyaya eta napane re rua napachu te nasamureana.<br />

Éneri chuvare, numetacavi piti María: Ichape eta picati sa mu re vayare, taicha<br />

pímahayare eta táiñehi que neyare máichara ra ca vayare ema pichicha. Tímicu tiji<br />

ri ca vayare tayuva ra cahini eta pisamure eta tumare —‍máichapa ema Simeón.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


157<br />

San Lucas 2<br />

36 Tiuri, sutiari hi hivare esu ésuna esena ichavi cachicha. Ticame ta rai rurahi<br />

ésu. Ticaijaruhi Ana. Ema suíyaini ticaijaréni Fanuel. Ésu, mámarie quenehi<br />

ema víyarahaini Aser. Eta suámape ruvahi ésu, siete año eta sucacha nerahi ema<br />

suímaini. 37 Tásiha, ochenta y cuatro áñoripahi eta suépenai mavahi. Sunasiquenehi<br />

sucapenahi ésu eta te Templo. Tamutuhi sácheana, yátiana, tiyuja racahi<br />

ésu. Suhayu na cha hivare. 38 Tacahe, ema Simeón téchaji ri ca vai ni richaha, títecapanecha<br />

esu Ana. Eta suímairahi ema amuya Jesús, sucuna cha ri ne hivare ésu<br />

apana hivare, suhasu lu pa yachapa ema Viya máichavene ema amuya. Tásiha,<br />

sucame ta rairupa mayehe ema amuya. Suéchaji sihahi éma nayehe ena tisuapa jirai<br />

rahana ticucha panahi eta máiteca pi rayare te Jerusalén ema Cristo.<br />

Tichavanapa eta te návasa Nazaret<br />

39 Tiuri, náitauchapa tamutu eta mavanai ripiana ema Viya eta te<br />

Sagrada Escritura. Tacahe, tichavanapa eta te Nazaret te Galilea, te<br />

návasaichuhi éna. 40 Tacahe, ema amuya Jesús tiúrijuruhi. Túmehi.<br />

Téchema rahihi, tamutu maecha, taicha mamunavahi me Viya.<br />

Ema Jesús téchajiricava nayehe ena máestroana<br />

41 Tiuri, tamutu áñoana te Páscuamuhuana, eta nayeherepi ena<br />

ticachichana ema amaperu Jesús, tiyana na yarehi tayehe eta avasare<br />

Jerusalén. 42 Tacahe, ema Jesús, te macayehepa doce año, tatupa ra caripahi<br />

ena ticachichana náimere pa na yarehi éma, námayarehi tayehe eta<br />

Jerusalén, náimima ti cha yarehi eta piesta ticaijare Pascua.<br />

43 Tiuri, te jena táequenerapa eta piesta, tichavanapa te napena. Tíminasi<br />

cha va pasera ema amaperu Jesús eta te Jerusalén. Eta napaisi rapahi te<br />

achene, vahi náejiaca va nehini ena ticachichana, 44 taicha náimijachahi<br />

matiari hipahi éma te namuri ena achaneana nacacha ne que nea napahi.<br />

Étana ripahi sache eta napaisirahi, napaenu mavapa náejiacahi éma. Te jena<br />

cápere hi quenepa, natanucapa te namuri ena najaneanana nacacha ne que neanapahi.<br />

45 Májinasera náichima vahini. Tacahe, tichava na varepa te Jerusalén,<br />

natanu pa na yarehi éma. 46 Tacahe, te jena mapana quenepa sache eta<br />

natanu sirahi, napaenu mavapa náetupiacahi ema Jesús tayehe eta Templo.<br />

Macacha ne murihi, téjacahi te namuri ena máestroana. Masama ra ra ca vacahi,<br />

mayase re mu ri ha va ca hivare éma apanavare. 47 Ichape rinehi eta náraminehi<br />

namutu eta náimairahi eta máechema raivahi, taicha táurivapahi eta majicapi<br />

ra va capahi éna, taicha eta máechema raivahi. 48 Tacahe, tiárami va na rinehi<br />

ichape ena ticachichana te náetupiacapa. Tásiha, suíchapa esu maena:<br />

—‍Nuchicha, ¿tájaha tacayema píchahavihi? Ichapemuri eta vicaña ma rasi<br />

ravahi pícha. Vitanu ji ri ri cavihi, núti éñipa eñi piya —‍suíchapa esu maena.<br />

49 Tacahe, ema Jesús majicapapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 2​, ​3<br />

158<br />

—¿Tájaha tacayema, meme, eta etanu ji ri canuhi? ¿Váhipuca échahini<br />

éti eta návihairahi eta ani? Níchayare eta máemataneana ema Tata<br />

—‍macahepa ema Jesús.<br />

50 Énasera vahi nacaicu tia rahini eta macaye ma que neanahi ema<br />

nachicha Jesús. 51 Tacahe, tiyana na pasera tichavana te návasahi Nazaret.<br />

Ema Jesús, tisuapa ji rahihi nayehe ena ticachichana. Esu maena María<br />

tamutuhi supane re que nehahi te susamure eta juca susama que neanahi.<br />

52 Tacahe, ema Jesús tijuru capaipa, tijuru ha ca pai pavare eta máquehe,<br />

tacacha ne pa hisera eta máitupa ji jia si ravahi. Máimica tacahi ema Viya.<br />

Tétavi ca va hivare eta náemuna sirahi éma, ena achaneana.<br />

Ema Juan Tícachasiricarahi tépanavapa ticametarairu eta<br />

máechajiriruva ema Viya nayehe ena vámahicuruhana<br />

(Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28)<br />

3 1 Tacahe, eta máepeni raipahi ema aquenucaini Augusto, tisiapapa<br />

ema Tiberio máitsiva quenehi. Émapa Emperadorhi. Quince áñoripahi<br />

eta macatu pa ra hairahi. Ema Poncio Pilato, émaripa prefectohi tayehe<br />

eta departamento Judea. Tásiha, ema Herodes Antipas, machicha ema<br />

Aluresini, prefecto hivare tayehe eta departamento Galilea. Ema maparape<br />

Felipe, prefecto hivare éma, tayehe eta departamento Iturea étapa eta<br />

Traconite. Ema Lisanías, prefecto hivare tayehe eta departamento Abilina.<br />

2 Te Jerusalén, ema Caifás, corregi dorhi. Éneri chuvare tipicau cha carehi<br />

ema Anás, pasado corregidor, máimachuca ema Caifás.<br />

Tacahe, te jena sácheanahi, ema Juan machicha ema víyarahaini<br />

Zacarías, ajairaripa. Manasi ri cha ha hisera tayehe eta mávapahi majurusinehi.<br />

Tásiha, ticame ta casipa ema Juan eta mayehe ema Viya eta<br />

macame ta rai rui ra yarepa eta máechaji ri ruvana.<br />

3 Tacahe, tiyanapa tipaicahi ema Juan tayehe eta avasa re chichana tiávihanahi<br />

te tachausi eta cajacure Jordán. Mameta ca vapaipa ena achaneana. Ánipa maicha:<br />

—‍Ítsivacha eta epane reruana. Éneuchava mayehe ema Viya apaesa maperdonachahe<br />

eta epeca turana. Te éneucha vapuca, núti nícacha si ca hénapa —‍máichapa.<br />

4-6 Ema maca Juan, émaripa ema máechaji si ha quenehi ema Viya eta te<br />

Sagrada Escritura, taicha ánaquia pa ripahi eta áñoana acane, ema Viya<br />

mametacapa ema víyarahaini pr<strong>of</strong>eta Isaías eta mapane reruhi, eta mavanesi<br />

rayare ema Machicha te juca apaquehe. Eta tímitecahi ticatiu ra hi yarehi.<br />

Éneri chuvare matiari hi yareva ema apana achane máichuha que ne yarehi<br />

ema Viya. Macame ta rai ru yarehi, máetupi ri ca va cayare ena achaneana,<br />

náinaji si ra yarehi eta napane reruana tamauri queneana, apaesa táuri eta<br />

najaca pi rayare ema Machicha ema Viya. Tacamu nu hivare yátupina eta<br />

nacasi ñai ra va yarehi mayehe, náinaji ca ya re hivare eta nacasi ña va vai sirahi,<br />

étapa eta navayua raivahi. Nasapihahi tijapa nu ra hia nainapa éna. Tásiha, te<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


159<br />

San Lucas 3<br />

máitecapapa ema ticatiu ra hi yarehi, éma máimima ti chainapa namutu eta<br />

najaca pa ca revaya me Viya namutu ena ticasi ñavana mayehe.<br />

7 Tacahe, ena achaneana tiyana napaipa napauchapaipa ema Juan,<br />

navarahapa ticaica cha sia nayare eta mayehe. Tásiha, éma máichavacapa:<br />

—¿Tájaha tacayema eta epauchi ranuhi, eti tachicha na vea na tataji eta<br />

quichare? Esamai ri ri ca hipuca eta járaja pai ra yarepa eta táiñehi que neyare<br />

ecuñaraqui. Evara ha hipuca iúchucu hayare. 8 Tiuri puiti, te evara hapuca<br />

eta iúchucuha, yátupina tátupiruva eta epane reruana. Ímerecava eta ínajisiraya<br />

eta epeca turana. Váhivare ecuca ja murava eta mámarié que né rahehi<br />

ema viáchucaini Abraham. Taicha tayanapane mámari hepuca éma, váhisera<br />

iúchucu haimahi te vahi ecuitsivacha eta epane reruana. Ema Viya, tájina<br />

máemaitu caimahi éma. Te mavara hapuca, vahi máejeca ra chaimahi máepiyaca<br />

achaneanaina eta juca mari, mavarai rainahi yátupina ena mámarie queneanaina<br />

ema Abraham. 9 Ecauneuchava, taicha tiánehipa títeca pau cha heyare<br />

eta ecuñaraqui nayehe ena achaneana máituca ra hanahi téneuchavana,<br />

váhivare náitsiva chahini eta napane reruana. Tímicu ti ji ri cavaipa te máechucayarepa<br />

ema achane eta yucuqui máhireana; tásiha, máijuchainapa tamutu.<br />

Ene nacaheyare ena máeneucha va rahana —‍máichavacapa ema Juan.<br />

10 Tásiha, ena achaneana nayase recapa:<br />

—¿Tájahasica eta víchara ca vayare eta viúrivaina?<br />

11 Ema Juan majicapapa:<br />

—‍Ecaji ra hiyare. Mácani tatiarihi apina eta macamisa, máijara ca si chayarehi<br />

eta étana mácani tájina macamisaina. Énaripa nácani ticani ruanahi,<br />

nacaji yareva nácani tájina naviyahini eta nanicaquene —‍máichavacapa.<br />

12 Te jena sácheana, náiteca pau chavare ema Juan ena ticobra re ca rahiana eta<br />

impuesto. Navarahapa ticaica cha sia na yarehi. Nayase recapa ema Juan, náichapa:<br />

—‍Maestro, ¿tájahapuca víchara cavaini eta viúrivainaini víti<br />

apanavare? —‍náichapa.<br />

13 Majicapapa ema Juan:<br />

—‍Vaipa ecuapechava ecuva yu yujica eta ecobra resira, tátupiruva jácani<br />

tavanai ripihi eta ley —‍máichapa.<br />

14 Éneri chuvare náitecapaucha ena suntaruana. Nayase re cavare ema<br />

Juan, náichapa:<br />

—‍Víti apanavare, ¿tájaha pucaini víchara ca vayare eta viúrivaya? —‍nacahepa.<br />

Máichavacapa éma:<br />

—‍Vaipa ecuve rejica eta náimaha queneana ena achaneana. Váipavare<br />

ecuipi ca rareca. Nacuijapa ecuepi ye queneha. Tarataripa tacuri sa murechahe<br />

eta evachasana —‍máichavacapa.<br />

15 Ena achaneana ticune va na ripaicha eta mayehe ema Juan, náimijachaipahi<br />

émaripa ema Cristo nacucha pa quenehi, cátiura hi yarehi.<br />

Váhisera námutuimahi. 16 Tásihasera ema Juan máichavacapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 3<br />

160<br />

—‍Yátupi núti nícacha si cahehi te une. Ávane pai pa hisera mácani<br />

yátupiquene Cristo. Éma, tiápaju pa navahi nuyehe núti, eta mapicau cha carevahi.<br />

Váiparinehi nácuti na simahi eta máitupa ji jia si ravahi. Váipari ne hivare<br />

nácaemu ña vaimahi macamu su ra nuhini nuti páuresami. Te yátupina ecasiñava<br />

mayehe, tícacha si ca he yareva; tíjara ca he yareva ema Espíritu Santo. Téhesera<br />

vahi ecuca si ña vapuca mayehe, tícuña ca heyare tayehe eta táijurequene yucu.<br />

17 Puiti éma máraja painapa tinere ji ri cai napaipa nácani yátupi que neanahi<br />

téhica nayare. Máunacainapa éna. Ticutinapa mácani achane te tiácataya<br />

ji ricahi eta arusu. Máunacainapa. Tásiha, máquijicapa eta tapiraquiji,<br />

máijucha yarepa te yucu. Eta nacaheyare ena máurira hanahi, tíjuanáinapa te<br />

yucu, máitava ca ca yarehi eta tamuruira —‍máichavacapa ema Juan.<br />

18 Tacahehi eta juca máechaji si ra vacahi ema Juan. Ichape eta maconse jachi<br />

ra vacahi ena achaneana, máimitu si ra vacahi eta máechaji riruva ema Viya.<br />

19 Émaripa ema Herodes Antipas ema aquenucahi, maconse ja cha hivare vahi<br />

macuimi yanava macuveha esu Herodías, mayenahi ema maparape Felipe.<br />

Váhivare macuimi yanava macuquicha eta apamuriana táiñema hi queneana<br />

máichaqueneana. 20 Émasera ema Herodes vahi masuapahini. Masapi harichucha<br />

tisemahi, máimica ra tacapa ema Juan, macasia pa yarehi te cárcel.<br />

Eta macaicachasirahi ema Jesús<br />

(Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11)<br />

21 Tiuri, te tamira hu paichaha eta macaera tairaya ema Juan, tímiyana<br />

vai chahahi máicacha si ca vacahi ena achaneana. Étana sache,<br />

máiteca pauchapa ema Jesús, mavarairahi ticaicachasi éma apanavare.<br />

Tacahe, te tamutupa eta macaica cha sirahi, mayuja ra sirahi. Tíjahú chavapa<br />

téjiaca eta anuma. 22 Tiúcupaicapa ema Espíritu Santo, mavasi ma hipaipa<br />

eta paluma eta máimahi. Matupi ru ruchapa te mápusi ema Jesús. Tásiha,<br />

nasamapa eta mahu ema Viya te anuquehe. Ánipa macahehi:<br />

—‍Pítira nuchicha némuna ruquene. Núrisa murecha piyehe —‍macahepa.<br />

Ena achaneana máchucaequeanaini ema Jesús eta acane<br />

(Mt. 1.1-17)<br />

23 Tiuri, ema Jesús, macaye he ripahi treinta año te tinacu chavapa tímiturecahi<br />

nayehe ena achaneana. Éma, náimija cha quenehi machicha ema José.<br />

Ema máiyainihi ema José, ema Elí.<br />

24 Ema máiyaini hivare ema Elí, ema Matat.<br />

Ema máiyaini hivare ema Matat, ema Leví.<br />

Ema máiyaini hivare ema Leví, ema Melqui.<br />

Ema máiyaini hivare ema Melqui, ema Jana.<br />

Ema máiyaini hivare ema Jana, ema José.<br />

25 Ema máiyaini hivare ema José, ema Matatías.<br />

Ema máiyaini hivare ema Matatías, ema Amós.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


161<br />

San Lucas 3<br />

Ema máiyaini hivare ema Amós, ema Nahum.<br />

Ema máiyaini hivare ema Nahum, ema Esli.<br />

Ema máiyaini hivare ema Esli, ema Nagai.<br />

26 Ema máiyaini hivare ema Nagai, ema Maat.<br />

Ema máiyaini hivare ema Maat, ema Matatías.<br />

Ema máiyaini hivare ema Matatías, ema Semei.<br />

Ema máiyaini hivare ema Semei, ema José.<br />

Ema máiyaini hivare ema José, ema Judá.<br />

27 Ema máiyaini hivare ema Judá, ema Joana.<br />

Ema máiyaini hivare ema Joana, ema Resa.<br />

Ema máiyaini hivare ema Resa, ema Zorobabel.<br />

Ema máiyaini hivare ema Zorobabel, ema Salatiel.<br />

Ema máiyaini hivare ema Salatiel, ema Neri.<br />

28 Ema máiyaini hivare ema Neri, ema Melqui.<br />

Ema máiyaini hivare ema Melqui, ema Adi.<br />

Ema máiyaini hivare ema Adi, ema Cosam.<br />

Ema máiyaini hivare ema Cosam, ema Elmodam.<br />

Ema máiyaini hivare ema Elmodam, ema Er.<br />

29 Ema máiyaini hivare ema Er, ema Josué.<br />

Ema máiyaini hivare ema Josué, ema Eliezer.<br />

Ema máiyaini hivare ema Eliezer, ema Jorim.<br />

Ema máiyaini hivare ema Jorim, ema Matat.<br />

30 Ema máiyaini hivare ema Matat, ema Leví.<br />

Ema máiyaini hivare ema Leví, ema Simeón.<br />

Ema máiyaini hivare ema Simeón, ema Judá.<br />

Ema máiyaini hivare ema Judá, ema José.<br />

Ema máiyaini hivare ema José, ema Jonán.<br />

Ema máiyaini hivare ema Jonán, ema Eliaquim.<br />

31 Ema máiyaini hivare ema Eliaquim, ema Melea.<br />

Ema máiyaini hivare ema Melea, ema Mainán.<br />

Ema máiyaini hivare ema Mainán, ema Matata.<br />

Ema máiyaini hivare ema Matata, ema Natán.<br />

32 Ema máiyaini hivare ema Natán, ema David.<br />

Ema máiyaini hivare ema David, ema Isaí.<br />

Ema máiyaini hivare ema Isaí, ema Obed.<br />

Ema máiyaini hivare ema Obed, ema Booz.<br />

Ema máiyaini hivare ema Booz, ema Salmón.<br />

Ema máiyaini hivare ema Salmón, ema Naasón.<br />

33 Ema máiyaini hivare ema Naasón, ema Aminadab.<br />

Ema máiyaini hivare ema Aminadab, ema Aram.<br />

Ema máiyaini hivare ema Aram, ema Esrom.<br />

Ema máiyaini hivare ema Esrom, ema Fares.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 3​, ​4<br />

162<br />

Ema máiyaini hivare ema Fares, ema Judá.<br />

34 Ema máiyaini hivare ema Judá, ema Jacob.<br />

Ema máiyaini hivare ema Jacob, ema Isaac.<br />

Ema máiyaini hivare ema Isaac, ema Abraham.<br />

Ema máiyaini hivare ema Abraham, ema Taré.<br />

Ema máiyaini hivare ema Taré, ema Nacor.<br />

35 Ema máiyaini hivare ema Nacor, ema Serug.<br />

Ema máiyaini hivare ema Serug, ema Ragau.<br />

Ema máiyaini hivare ema Ragau, ema Peleg.<br />

Ema máiyaini hivare ema Peleg, ema Heber.<br />

Ema máiyaini hivare ema Heber, ema Sala.<br />

36 Ema máiyaini hivare ema Sala, ema Cainán.<br />

Ema máiyaini hivare ema Cainán, ema Arfaxad.<br />

Ema máiyaini hivare ema Arfaxad, ema Sem.<br />

Ema máiyaini hivare ema Sem, ema Noé.<br />

Ema máiyaini hivare ema Noé, ema Lamec.<br />

37 Ema máiyaini hivare ema Lamec, ema Matusalén.<br />

Ema máiyaini hivare ema Matusalén, ema Enoc.<br />

Ema máiyaini hivare ema Enoc, ema Jared.<br />

Ema máiyaini hivare ema Jared, ema Mahalaleel.<br />

Ema máiyaini hivare ema Mahalaleel, ema Cainán.<br />

38 Ema máiyaini hivare ema Cainán, ema Enós.<br />

Ema máiyaini hivare ema Enós, ema Set.<br />

Ema máiyaini hivare ema Set, ema Adán.<br />

Ema Adán macaepi ya quenepa me Viya.<br />

Ema Váinaraji Satanás mavaraha macaitsamaraji ema Jesús<br />

(Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13)<br />

4 1 Tacahe, ema Jesús, mávahá caripa ema Espíritu Santo. Tásiha,<br />

ema Espíritu Santo eta mávasa mu re chirahi, máimitu caipahi eta<br />

mayani ra yarehi te mávapahi apaquehe. Majuni ji ca yarehi eta cajacure<br />

Jordán. 2 Cuarenta sache macahehi tayehe. Tájinavare manicahini eta<br />

jena sácheanahi. Técuha sa murepa. 3 Tacahe, ema Váinaraji témeña havapa<br />

mayehe. Mavarahapa macaete ma yarehi. Ánipa maicha:<br />

—¿Pécuhapa píti? Tacahe, pivaneca eta juca mari táepiyacava pan,<br />

taicha píti machichavihi ema Viya, ¿masi? —‍máichapa.<br />

4 Ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Váhipuca pecha eta táechaji ri ruvahi eta Sagrada Escritura, ani<br />

tacahehi: “Vahi tácari chuimahi eta tinicacare ticaita re cayare ena<br />

achaneana. Tacacha ne yarehi eta máechaji riruva ema Viya. Jéhevare, éta<br />

ticaita re ca ra hiyare” —‍macahepa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


163<br />

San Lucas 4<br />

5 Tacahe, ema Váinaraji mámavarepa te táinahu eta anuquehe mari.<br />

Tíjahú chavapa máimecha tamutu eta ichape queneana avasareana te juca<br />

apaquehe ticuti rinehi tacacha ca ya ji ri ca cahini taicha eta máitupa ji jia si rava<br />

hicacha ema Váinaraji. 6 Tásiha, máichavarepa ema Váinaraji:<br />

—‍Núti níjara ca viyare tamutu eta juca avasareana. Ichape eta napicauchi<br />

ra viyare, nacuna chi ra vi yareva ena achaneana. Pítina náquenuvina<br />

ena távacuanahi eta avasareana. Taicha núti néchavacahi éna. Nútivare<br />

nécha mácani nuvara ha que neyare níjaraca. 7 Pépuyu ca nu masera te<br />

numirahu pitsiucanu apaesa níjara ca vi sarepa tamutu —‍máichapa.<br />

8 Émasera ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Pévuisi ha tataji piti Satanás te juca numirahu. Váhipuca pecha eta<br />

táechaji ri ruvahi eta Sagrada Escritura. Ani tacahehi: “Macarichu ema<br />

Viya vépuyu mi rauchaya. Macari chuvare vicaema ta nea cayare” tacahepa.<br />

Váhiquene táurica nucaema ta nea ca vihini —‍máichapa ema Jesús.<br />

9 Tacahe, vahi máevuisi hahini ema Váinaraji. Mámavare te avasare<br />

Jerusalén. Máimiapanapa te táinahu eta Templo. Tásiha, máichavarepa:<br />

—‍Te yátupina machichavina ema Viya, písapa vayare pémirica te<br />

anuquehe. Tájina píchavaimahi eta pémiri si rayare. 10 Pécharichuhi eta<br />

táechaji riruva eta Sagrada Escritura, ani tacahe: “Ema Viya mavanecapa<br />

ena mayeheana ángeleana téchapa ji ri ca via nayare, éneva ne yarehi tijaneacaviana.<br />

11 Tiámavia nayare te navahuana, apaesa vahi picuca yutetu eta<br />

máriana eta te pipaisirana” tacahepa. Tásiha, németeaca tijanea ca vianayare<br />

puiti, vahi náisapaimahi picajara te pémirica —‍máichapa ema<br />

Váinaraji.<br />

12 Tacahe ema Jesús majica pa varepa:<br />

—‍Éneri chuvare ani tacahe eta Sagrada Escritura: “Vahi picaitsa ma rajimahi<br />

ema Viya taicha éma Piáquenu” —‍máichapa.<br />

13 Tacahe, tiyanapa ema Váinaraji. Majuni jicapa ema Jesús taicha<br />

tímaha vaipahi vahi máituru cahini macaetema. Mavara ha hisera tichavayarehi<br />

tiápecha va yarehi macaete mapana.<br />

Ema Jesús tépanavapa ticametarairu<br />

(Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15)<br />

14-15 Tacahe, tépanavapa ema Jesús mapaica eta avasareana tayehe eta<br />

provincia Galilea. Ichape eta máitupa ji jia si ravahi taicha mávahá capahi<br />

ema Espíritu Santo. Tímitu re capaipa tayehe eta náuruji si ra revana te<br />

avasareana. Ichapemuri eta nacuna chirahi namutu ena tisama ra ra canapahi.<br />

Nasamai ri ri ca varepa ena apamuriana achaneana ticava sanahi te<br />

tachacaya eta avasareana.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 4<br />

164<br />

Tichavapa ema Jesús te mávasa Nazaret<br />

(Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6)<br />

16 Tásiha, tiyana varepa te avasare Nazaret te majuru sinehi. Te jena<br />

sache sávaru, tiyanapa tayehe eta náuruji si rareva nayuja rau chirare<br />

ena achaneana, taicha tacahehi eta mayehe repihi. Titupihapa ema<br />

Jesús, táicutiarahi eta mavarairahi téchaji cureca eta Sagrada Escritura.<br />

17 Náichuha sarepa eta máechaji cu re siraya. Náijaracapa eta libro májurehi<br />

ema pr<strong>of</strong>etaini Isaías. Te mavejiacapa eta libro, matanucapa eta máechajicu<br />

re yarehi. Ani tacahehi eta táechaji ri ru vanahi: 18 “Tiávahá canuhi ema<br />

Espíritu Santo. Taicha manere ji ru nuichuhi núti ema Viya Viáquenu eta<br />

numeta si ra va cayare ena páureana eta juca máemuna si ra vacahi éma,<br />

máimica ta si ra yareva. Eta tímite canuhi nucana ra cayare ena ticati sa mu revanahi.<br />

Nucaiti ti ji ca yareva ena máerata ruanahi ema tivayuarahi Satanás.<br />

Nucaimai ri ri ca yareva ena púchuquiana. Nucuchu cu ha yareva ena ticata jivanahi,<br />

níjaracaya eta náurica ca revaya. 19 Numeta ca yareva járaja painapa<br />

eta sácheyare tamutuiraya máetupirica ema Viya, tamutuinapa tiúrisamu<br />

ré carepa máicha” tacahehi eta Sagrada Escritura eta máechaji curehi.<br />

20 Te tamutupa eta máechaji cu re sirahi ema Jesús, máeratacapa eta<br />

libro. Máimichavapa mayehe ema tijanea re carahi eta líbroana. Téjacavarepa<br />

ema Jesús. Náimara ra caripa ena achaneana natiari hi que neanahi.<br />

21 Tacahe, tépanavapa téchajica ema Jesús:<br />

—‍Nútiripa ema táechaji si ha quenehi eta juca libro. Tímite canuhi<br />

numetacahe eta máemuna si rahehi ema Viya —‍macahepa.<br />

22 Tacahe, náramipa namutu ena achaneana. Ánipa náichacaca:<br />

—¡Tétavi cavahi tapachinava eta máechaji ri ru vanahi ema maca!<br />

Émachu chasera ema machicha ema Joséini ema carpintéroini.<br />

¿Tájahasica eta juca? —‍nacahepa.<br />

23 Émasera ema Jesús máichavacapa:<br />

—‍Németeaca éti váhirichuhi esuapa pa ji ca nuhini. Tásiha, evara hari<br />

nepuca íchanuyare: “Te yátupina píturue queneha, pípuchavaca ena<br />

ticaju manahi te juca. Vímahaséji piápecha vavare picuchuca te juca<br />

piávasaichu tacuti eta pímereruhi te avasare Capernaum” íchanuyare.<br />

24 Nutupi ru vasera numetacahe: Tatuparaca eta epicau chi ra haviya<br />

vimutu viti mavaneruana ema Viya. Étisera eti nujanea nanahi ecavasanahi<br />

eta te juca viávasa, vahi epicau cha nuhini, váhivare ejaca panuini.<br />

Ecuti ena achaneana acane eta náepuruirahi ena apamuriana pr<strong>of</strong>etana<br />

mavane ruanahi ema Viya. 25 Eta tacahe, eta máimairahi ema Viya eta<br />

náepurui ra vacahi, tivane cavaca ena pr<strong>of</strong>etana nayana napauchayare ena<br />

apava sanana. Acane, te matiari hichaha ema pr<strong>of</strong>etaini Elías, mapana año<br />

y medio vahi taquivahini, tásiha, ichapevare eta ecuha. Németeaca núti<br />

camurianahi nácani ena tépenaimana israelítana. 26 Váhisera étainahini<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


165<br />

San Lucas 4<br />

macava na hi yahini me Viya ema Elías eta nayehe ena majanea nanahi.<br />

Ánaqui te avasare Sarepta tachacayahi eta avasare Sidón, étapa macava nahiyahi<br />

máiteca pi hayare suyehe esu ésunahi esena apavasana tépenaimahi.<br />

Ésupa máimica taruhi táichavenehi eta susuapa ji raivahi me Viya. 27 Énaripa<br />

ena israelítana nacaju ma queneana eta lepra te jena sácheanahi te matiarihichaha<br />

ema pr<strong>of</strong>etaini Eliseo. Váhivare énainahini macana ra cahini ena<br />

majaneanana. Masapihapa macana racahi ema apava sa na quenehi ticaijare<br />

Naamán, ticavasahi te Siria. Ema Naamán, tinara caripa eta majuma,<br />

táichavenehi eta masuapa ji raivahi —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

28 Tacahe, eta juca máichira vacahi ema Jesús, tisemanapa ena natiarihi<br />

que neanahi. 29 Tásiha téchepu mu ri hanapa éna. Nacuchucapa ema Jesús<br />

te tachachacu eta avasare, te tachausi eta táupenaquene, navarahapa<br />

nacami ri ca yarehi éma. 30 Émasera tichavapa mánucu mu ri hapaipa éna.<br />

Tiyanapa, majuni ji ca vacapa.<br />

Ema Jesús máimijuna ema éreana tiávahácainihi ema achane<br />

(Mr. 1.21-28)<br />

31 Tacahe, títecapapa ema Jesús tayehe eta avasare Capernaúm te<br />

Galilea. Tamutu sávaruana tiyanapa tayehe eta náuruji si rareva ena<br />

achaneana, tímitu re panaya. 32 Ichape náramihi ena achaneana eta<br />

máimitu ra pianahi taicha tétavi cavahi eta máitusirahi mayuna paicahi<br />

tamutu. Tétavi ca va hivare eta tasuapa ca revahi eta máimitu rapiana.<br />

33 Étana sávaru, matiarihihi te namuri ema émana achane mávaháruhi<br />

ema éreana. Tipiara recahi, ánipa macahe:<br />

34 —‍Núti nímativi. Pítira Sántoque nevihi. Machicha que nevihi ema Viya.<br />

Pésami ri ca ha vipaini, piti Jesús Nazareno. Váhini picuesi ru ji ca havini.<br />

Pivara hai na papuca picaja ne re pai ca ha viyare —‍macahepa ema achane.<br />

35 Tacahe ema Jesús macajachapa ema éreana. Ánipa maicha:<br />

—¡Pámatina! ¡Piyana pijunijica ema maca achane! —‍máichapa.<br />

Tásiha, tíjahúchava tiáquipai cavapa te apaquehe ema achane.<br />

Tásiha majuni jiacapa ema éreana. Tájinasera máichavahini ema<br />

achane. 36 Náraminehi ichape namutu ena achaneana eta náimairahi.<br />

Tiyase re ji ri ca canapa:<br />

—¿Tájahasica tacayema eta juca? Ema maca Jesús, tétavicava eta<br />

máitupa ji jiá si ravahi, maratahahi máquijica nácani éreanana. Tásiha,<br />

ichape eta napisirahi éma. Vahi najica pae ma chahini. Tamutupa arairu<br />

eta máimitu ra pianahi ema maca —‍nacahepa.<br />

37 Eneva ne varepa naecha namutu ena achaneana eta juca máichaqueneanahi<br />

ema Jesús. Énaripa ena ticava sanahi te avasareana eta te<br />

provincia Galilea.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 4​, ​5<br />

166<br />

Ema Jesús macanaraca esu máimase ema Pedro<br />

(Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31)<br />

38 Te tiúchucapa ema Jesús tayehe eta náuruji si rareva, tiyanapa te mapena<br />

ema Simón Pedro. Te tisiapapa, náechajiacapa ema Jesús máimaharine<br />

esu máimase ema Pedro. Ticajumahi ésu eta muraca fiebre. 39 Tásiha,<br />

mapauchapa ema Jesús. Máquiji sinapa eta muraca fiebre. Tinara ca vanepa<br />

ésu, téchepu ca vanepa. Suéchapa ji ricapa éma, énapa ena máimitureana.<br />

Camuriana ena macanararuanapahi ema Jesús<br />

(Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34)<br />

40 Te jena cápere hi quenehi, te téricapa eta sache, ena achaneana<br />

námava capaipa namutu ena nacaju ma queneana eta mayehe ema Jesús.<br />

Apana pa neneji eta najuma napahi éna. Manacapaipa eta mavahu te<br />

náinahuana, macana ra ca paipahi. 41 Mavera navare ena éreanana máquijirua<br />

napahi te náqueheana ena nacaju ma queneana. Tipiara re ca napaipa eta<br />

náuchusi rapahi. Ánipa nacahe:<br />

—‍Pítira Machicha quenevi ema Viya.<br />

Émasera ema Jesús vaipa máisapahini náimiya na vahini napiaraca<br />

éma, taicha náimatihi éna eta émairahi ema Cristo.<br />

Tamutu avasareana te Galilea mapaica ema Jesús<br />

(Mr. 1.35-39)<br />

42 Te apanapa sache, te tijara rahipa, tiyanapa ema Jesús te mávapahi.<br />

Natanu ca pasera ena achaneana. Náetupia sirapa éma tayehe eta<br />

mávihahi. Navarahapa náimina si cha ya rehini. Vaipa náisapahini<br />

mayanahini. 43 Émasera ema Jesús máichavacapa:<br />

—‍Nutupa ra ca si vaichuhi eta nuyani rayare tayehe eta apana avasareana<br />

taicha nuvana hi richuhi eta níchuira vacaya ena achaneana náehisiraina<br />

ema Viya apaesa macuchu cu havaca —‍máichavacapa.<br />

44 Tacahe, tiyanapa tipaica ticame ta rai rupaipa te náuruji si ra revana<br />

tayehe eta avasareana te Galilea.<br />

Tiáramicarepa eta náitusiravahi eta jima<br />

(Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20)<br />

5 1 Te jena sácheanahi, ema Jesús mávinehi te tachausi eta cáquiure<br />

ticaijare Galilea. Títeca panapa ena camuri queneana achaneana.<br />

Váipanecha nárata vahini, tipami he ji ri ca canapa eta navarairahi nasama<br />

eta macame ta rai ruirahi ema Jesús eta máechaji ri ruvana ema Viya.<br />

2 Máimahapa ema Jesús eta apisi pacure te tachausi. Ena ticayeheana<br />

eta pacureana, tisipa ji ri canahi eta ichape queneana nayutaheana.<br />

3 Tacahe, ema Jesús tiávacuhapa tayehe eta mapacurehi ema Simón<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


167<br />

San Lucas 5<br />

Pedro. Mavanecapa máevataeca apaesachicha eta pacure. Téjacapa ema<br />

Jesús eta te pacure, tépanavapa máimitu ca vacapa ena achaneana. 4 Te<br />

títapi ricapa eta máimitu si ra vacahi, máichapa ema Pedro:<br />

—‍Tata, iama eta juca epacure tayehe eta táupenamaiya. Iáquijieca eta<br />

jara eyutahe —‍máichapa.<br />

5 Ema Pedro majicapapa:<br />

—‍Maestro, tamutu yati vinajui ricahi, tájinasera vítuca vahini.<br />

Tavetijipa puiti eta tajara hi raripa. Nusuapa visera eta juca pivane si ranuhi,<br />

náquijiecaya eta nuyutahe —‍máichapa.<br />

6 Jéhesa réinehi, te nachurucapa eta yutahe, tiyutu tu ca vaipahi eta jímana.<br />

Vaipa tárata vahini ténaru jicapa eta ichape yutahe taicha eta tajita careva<br />

eta jima. 7-10 Natiari hi hisera te apana pacure ena nachamuriana: ema<br />

Jacobo émapa ema Juan. Tacahe, náevehau quichapa tímica ta ca na yarehi.<br />

Te títeca panapa, náinicachapa eta apisiquene pacure. Tiánehi ri cha havare<br />

vahi tárata va ya rehini taicha eta tajita ca revahi, térica ya repaini eta pacure.<br />

Ichape eta nárame sirahi namutu taicha eta náimairahi eta camuriquene<br />

jímana. Tásiha, ema Pedro máepuyu mi rauchapa ema Jesús. Máichapa:<br />

—‍Tata, pítiyara yátupi que névihi Viáquenuvi. Váhicha nímiuriacava<br />

nutupi ha mi rauchavi núti. Nucape ca tu ra ra hi quenehi —‍máichapa.<br />

Matiarihihi ema Jacobo émapa ema Juan, machicha naveana ema<br />

Zebedeo. Machamu rianahi ema Pedro. Éneri chuvare tiárame ca na rinehi éna,<br />

énapa ena apamuriana natiari hi que neanahi. Émasera ema Jesús máichapa:<br />

—‍Vahi picupica, Simón. Pínaji cainapa puiti eta juca pémata ne repini.<br />

Núti níjara caviya eta apana pémata ne re piyare. Pitanu cainapa ena<br />

achaneana nuchane ranaya —‍máichapa.<br />

11 Tacahe, te nachuru paicapa eta napacureana te tiájipahi, étapa<br />

nanaqui sinehi. Tiyananapa náehicapa ema Jesús.<br />

Ema Jesús macanaraca ema émana achane leproso<br />

(Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45)<br />

12 Tacahe, eta mánucui ra paipahi ema Jesús eta avasa rechicha, mácapa jicapa<br />

ema émana achane macaju ma quenehi eta lepra, tamutu eta máquehe. Eta<br />

máimairahi ema Jesús, máiteca pauchapa. Tépuyucapa te mamirahu. Máichapa:<br />

—‍Tata, nucasi ñavahi eta piyehe, picana ra ca nupaini.<br />

13 Majicapapa ema Jesús:<br />

—‍Nuvaraha nucana racavi. Tájinapa píchiravaina puiti —‍máichapa.<br />

Manacapa eta mavahu. Éneva ne rinehi témitiacahi eta majumainihi.<br />

14 Matupa ra ca pasera ema Jesús. Ánipa máicha:<br />

—‍Pímaha, nacuija picumetaca eta nútirahi nucana ra cavihi. Piyanava<br />

resera pímerecava nayehe ena tuparai rucana, apaesa náimamacavi.<br />

Énainapa timeta ji ri ca nainapa eta yátupirahi pinaraca, pipachi hairapa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 5<br />

168<br />

Piyana yareva me Viya. Picama va hu ya repahi eta pihasu lu pa ya chi rayare<br />

taicha eta macana ra si ravihi —‍máichapa ema Jesús.<br />

15 Tásihasera, náechapa namutu ena achaneana te avasareana eta máitupaji<br />

jia si ravahi ema Jesús. Nayanau chapaipa ena camuri queneana achaneana,<br />

navarairahi nasama ra ra ca yarehi, macana ra si ra va ca ya rehiva tayehe eta<br />

najumana. 16 Émasera ema Jesús, majuni ji mu ri hachucha. Tiyanapa tayehe<br />

eta mávapa hianahi apaquehe. Ánaqui mayuja ra si ha yarehi.<br />

Ema Jesús macanaraca ema émana achane macajumaquene eta muracaquiha<br />

(Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12)<br />

17 Étana sache ema Jesús tímitu recahi te tajuhe eta peti, camuriana ena<br />

achaneana. Natiari hi hivare ena fariséoana tépiya cavana religiósoana, énapa<br />

ena escribá noana, tímatiana eta nayehe repiana ena israelítana. Éna, tiásihanahi<br />

te Jerusalén, ena apamuriana tiásiha na hivare te avasa re chichana tayehe eta<br />

Galilea, étapa te Judea. Ema Viya máimica tacahi ema Jesús eta macana ra si rava<br />

ca ya repahi ena nacaju ma queneana. 18 Títeca pa na varepa ena apamuriana,<br />

námapahi te áchuji ema achane muracaha. Navara hainipa nacasiapa te tajuhe<br />

te mávihahi ema Jesús. 19 Étasera eta nayutu tu si ravahi ena achaneana, vahi<br />

náituji ca vahini nasiapahini. Tímipa ne re cha va na pasera náimiapanapa te<br />

tamaequehe eta peti. Naveta ta mae quechapa eta peti te manapaicahi ema Jesús,<br />

nacaju chu chucapa ema macaju maquene. 20 Tacahe, te máimahapa ema Jesús<br />

eta nacasi ña vairahi eta mayehe, máichapa ema macaju maquene:<br />

—‍Tiuri, nuchicha. Eta pipeca tu ranahi, nucaepa hai navipa.<br />

21 Ena escribánoana énapa ena fariséoana, eta napane re que ne hairahi<br />

eta macaye ma quenehi ema Jesús, tisema na rinehi. Ánipa nacahe te<br />

nasamureana: “Ema maca tímija cha vai papuca Viya eta macaepa hai rayaréji<br />

eta pecatuana. ¡Tétavicava eta matapirava! ¡Taicha macarichu ema<br />

Viya marataha macaepaha eta pecatuana!” tacahehi eta napane reruana.<br />

22 Émasera ema Jesús máimatihi eta napane re ruanahi. Máichavacapa:<br />

—¿Tájaha tacayema téjeca pavahi eta epane reruana? 23 Tájina táejeravaina<br />

eta níchirahi ema maca: “Nucaepa hai navipa eta pipeca tu ranaini”. Máejerare<br />

pá napuca eta níchahini: “Péchepuca, piyana pipaica”. 24 Tiuri puiti, nuti<br />

Manere ji ru nuhi ema Viya, nímereu cha vainapa eta nurata hairahi nucaepaha<br />

eta pecatu te juca apaquehe. Ímara racanu —‍tacahe, máichapa ema<br />

macaju maquene—. Puiti nuchicha, nuvanecavi péchepuca. Piveha eta jara<br />

piyereruva. Piyana te pipena —‍máichapa ema Jesús.<br />

25 Eneva ne rinehi téchepuruca ema macaju ma quenéni. Mavehapa eta<br />

mayereruva. Tipaicapa te namirahu ena achaneana. Tiyanapa te mapena.<br />

Ichape rinehi eta macuna chi rapahi ema Viya. 26 Ichape ri ne hivare eta<br />

náramirahi namutu ena natiari hi que neanahi. Tétavi ca va rinehi eta<br />

nacuna chirahi ema Viya, napicau cha ri ne hivare. Ánipa nacahe:<br />

—‍Tétavi cavapa tárami careva eta juca vímaha quenehi puiti —‍nacahepa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


169<br />

San Lucas 5<br />

Ema Jesús máichuha ema Mateo, mayeheyare apóstole<br />

(Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17)<br />

27 Te táequenepa eta júcana, ema Jesús tiúchucapa. Eta mapaisi rapahi,<br />

máimahapa ema achane ticaijare Mateo. (Ticaija re hivare Leví.) Téjacahi<br />

éma eta te macatu pa ra haiyahi eta macobra re sirahi eta impuesto.<br />

—‍Yare, péhicanu —‍máichapa ema Jesús.<br />

28 Enurujipa téchepucahi ema Mateo. Manaquicapa tamutu eta matupara<br />

hainihi. Tiyanapa máehicahi ema Jesús.<br />

29 Tacahe, te jena sácheanahi, tépiya recapa eta piesta ema Mateo<br />

te mapena. Máichuhapa ema Jesús eta máeniri si ra yarehi, énapa ena<br />

camuri queneana macuti que neanahi ticobra re ca rahiana impuesto, énapa<br />

ena apamuriana máemuna ca sareana ema Mateo. 30 Natiari hi hivare ena<br />

máimitureana ema Jesús. Tásiha títeca pa na varepa ena fariséoana énapa<br />

ena escribánoana. Eta tímiya na vacahi, ticaeca hi re ca na yarehi. Ánipa<br />

náichavaca ena máimitureana:<br />

—¿Tájaha tacayema ecacha nemuri eta enisirahi ena nánita tajiana ticobra reca<br />

rahiana eta impuesto? ¡Tétavi cavahi eta nacape ca tu ra raivahi! —‍nacahepa.<br />

31 Émasera ema Jesús, te masamai ri ricapa eta náechaji ri ru vanahi,<br />

máichavacapa:<br />

—‍Ena majuma reanahi vahi nácamu nuimahi ema médico. 32 Núti, vahi<br />

étaina tímitecanu nutanu pa na va cayare nácani matapi ra va reanahi. Eta tímitecanuhi<br />

núti nutanu pa na va cayare ena tisipe ca tu ra na panahi apaesa náitsivacha<br />

eta napane reruana, náeneuchavapa me Viya —‍máichapa ema Jesús.<br />

Nayaserecapa ema Jesús tayehe eta ayuna<br />

(Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22)<br />

33 Tiuri, nayase re cavare ena achaneana ema Jesús:<br />

—¿Tájahapuca tacayema vahi ayúna nai nahíni ena pímitureana?<br />

Énaya pasica ena máimitureana ema Juan náichahi eta muraca ayuna<br />

eta nayuja ra sirana. Énaripa ena fariséoana, éneri chuvare. Tásiha, ena<br />

pímitureana píti tinicanahi, térana hivare —‍náichapa.<br />

34 Majicapapa ema Jesús:<br />

—‍Nímicu ti chinahe puiti. Vahi táuricaimahi ayúna nai nahíni icha ena<br />

íchuha que neanahi tinica nayare nayehe ena araimana. Tiúrisa mu rea na yarehi<br />

taicha matiarihihi ema arayena. Tájina táuricahini ayúna nai nahíni. Téhesera<br />

te tépenapuca éma, jéhesare ticati sa mu re va nayare. Tacutiquene, vuíchaha<br />

táuricaimahi ayúna nai nahíni ena nímitureana. 35 Járaja pai na pasera eta<br />

sácheyare, ticave re ji ca sia nayare, taicha ticara ta ca nua nainapa ena ticapa canua<br />

nayare núti. Jéhevarepa ayuna nainapa. 36-38 Esama nuchaha. Eta juca eta<br />

nímitu ra pianahi, amairiha arairu. Mavaraha ema Viya arairuyare eta eyehere<br />

pia nayare eti nuchanerana. Vaipa tácuti ca caimahi eta nayehe repiana ena<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 5​, ​6<br />

170<br />

apamuriana achaneana. Eta ítusirahi éti eta nímitu rapiana, tavaraha ínajica<br />

eta ichasi eyehe repiana tamauri que neanahi. 39 Ticaje rasera eta náinaji sirahi<br />

ena achaneana eta nayehe repiana tamauri queneana. Apaesa chi charichu<br />

eta navarairahi naicha eta juca arairu nayehe re pia nayare. Namutu yaréni<br />

navaraha náimiyanava eta nayehe repiana tásiha que neanahi eta napanereruana<br />

ena náchuca na veanaini —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

Ena fariséoana náimipicauchahi eta nayeherepiana tayehe eta<br />

sávarumuhuana. Émasera ema Jesús máimereuchahi émarichu téchahi<br />

eta nayeherepiana ena achaneana eta sache nanarasirayare<br />

(Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28)<br />

6 1 Eta jena sache sávaru quenehi, tiyanapa tipaica ema Jesús. Mámamurihapa<br />

ena máimitureana. Témehi ca vanapa ena fariséoana.<br />

Náetavi vi ji ca paipahi eta isanitiana. Tacahe, eta napaisi rapahi, ena máimitureana<br />

navechu qui ha paipahi étaja vapahi eta trigo. Navepi ra qui hapaipa, tépura ja ca chava<br />

napaipa. Tinica napaipa. Tísapa ca reichucha eta nanisira, taicha técuhanahi.<br />

2 Tacahe, eta náimara ra si rapahi ena fariséoana, tisema napaipa. Ánipa naicha:<br />

—¿Tájaha tacayema vahi epicaucha éti eta juca sache tacapi ca huquenehi?<br />

Écharichuhi éti vahi tísapa ca rémahi eta vicaema ta nerahi puiti.<br />

Eta juca evepi ra qui hapahi eta trigo, ticaijare ecaema tanehi —‍náichapa.<br />

3 Tásiha, majica pa vacapa ema Jesús:<br />

—‍Németeaca éti vahi ecaicutiara eta tacaye maquene eta Sagrada<br />

Escritura, eta máichava que nevahi ema víyarahaini David eta mapaisi rapahi<br />

técuhapaipa, éneri chuvare ena téhica napahi. 4 Écharichuhi éti te masiapapa<br />

eta mapena ema Viya, tiyase se recapa eta manica yarehi. Náijaracapa eta pan<br />

tacapi ca hu quenehi nanaca sarehi te namirahu ema Viya. Nanica sarehi ena<br />

tiyuja ra ca rahiana émasera ema David vahi tátupa ra cahini manicahini. Étasera<br />

eta máecuavahi, manicapa eta pan, énapa ena macacha ne que nea napahi.<br />

5 Tiuri puiti, numeta ca heyare: Nuti Manere ji runuhi ema Viya, nútirichu<br />

néchahi eta sache nanara si rayare ena achaneana —‍máichapa.<br />

Ema Jesús macanaraca ema achane tépenavahu<br />

(Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6)<br />

6 Tiuri, te apanapa sávaru, tiyana varepa ema Jesús tayehe eta náuruji si rareva.<br />

Tímitu re ca varepa. Tásiha, matiarihihi ema émana achane, ticajumahi eta mavahu<br />

váure. Vaipa tayamu ri cahini, tépena vahuhi. 7 Natiari hi hivare ena escribánoana,<br />

énapa ena fariséoana. Náimaha ripahi ema Jesús te macana ra ca ya re hipuca ema<br />

macaju maquene eta jena sache tacapi ca hu quenehi. Natanu nui ricahi eta tiviuchayarehi<br />

éma. 8 Émasera ema Jesús máimatihi eta napane reruana éna. Tacahe,<br />

máechajicapa ema achane ticaju ma vahuhi. Máichapa:<br />

—‍Yare, pitupi hayare ani te namirahu ena achaneana —‍máichapa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


171<br />

San Lucas 6<br />

Tásiha, titupihapa ema achane te namirahu. 9 Tásiha, máichavacapa<br />

ema Jesús:<br />

—‍Nuvaraha epane rechaya. Puiti juca sache sávaru muhuhi, táuricahi<br />

víchaya eta táuriqueneana, ¿masi? Táuricahi vípuchayare ena nacajuma<br />

que neanahi, ¿masi? ¿Ímija chapuca tiúriyare eta víchirayare eta<br />

tamauri queneana, vicapa re capuca ena achaneana? ¿Tájahasica eta epanerechahi?<br />

—‍máichavacapa.<br />

10 Tacahe, ema Jesús máeseni mu rihapa ena achaneana. Tásiha,<br />

máichapa ema achane macaju maquene:<br />

—‍Nímaha, picaja ru vauchava pímereca eta pivahu —‍máichapa.<br />

Eta máimere sirahi eta mavahu ema achane, enevanepa tinara vau chavanepa.<br />

11 Tacahe, tisema na rinehi ena fariséoana eta náimairahi. Tásiha,<br />

tiyase re ji ri ca canapa:<br />

—¿Tájahapuca vícharacaini ema mácatataji eta táimica viúchaini?<br />

—‍nacahepa.<br />

Ema Jesús manerejica ena dócequeneana apóstoleanayarehi<br />

(Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19)<br />

12 Te jena sácheanahi, tiyanapa ema Jesús tayehe eta tápusi<br />

eta márijuecu. Tamutu eta jena yati tiyuja racahi me Viya. 13 Te<br />

tijarahipa, máichuha vacapa namutu ena máimitureana. Manerejicapa<br />

ena dócequeneana mayehea na yarehi apóstole. 14-16 Ena nani<br />

ena manere ji ruanahi: ema Pedro (éma ticaija revare Simón), émapa<br />

ema mapara peichuhi ticaijare Andrés; émapa ema Jacobo b émapa ema<br />

maparape Juan; émapa ema Felipe; émapa ema Bartolomé; émapa<br />

ema Mateo; émapa ema Tomás; émapa ema apana Jacobo; émapa ema<br />

apanavare Simón; émapa ema Judas; émapa ema Júlasi Iscariote (ema<br />

tíjara recahi ema Jesús).<br />

Ema Jesús máimitucavaca ena camuriqueneana achaneana<br />

(Mt. 4.23-25)<br />

17 Tacahe, tichavapa ema Jesús, énapa ena máimitureana. Te tachachacu<br />

eta mari táinuna pa hinepa, étapa nacainu nainehi ena camuri queneana<br />

achaneana. Ena nani tiásihanahi eta te avasare Jerusalén, eta te provincia<br />

Judea, étapa eta provincia Siria. Eta tímite canahi éna, navarahahi nasama<br />

b Lc. 6.14-16 Ema apana Jacobo machi chahi ema Alfeo. Ema apana Simón, tí ma ti carehi<br />

éma, náumu ri vai nihi ena revo lu cionárioana ticai ja rea nahi “cananí sta na”. Nava raha<br />

náqui jica ena extra nje roana roma noana, éna ripa naca pa que re ca va cahi ena israelí tana.<br />

Eta máju chi rahi ema Lucas, ani maca hehi: “...ema Judas mayehe ema Jacobo...”. Váipasera<br />

vecha te machi cha hi puca ema Jacobo, téhe vare mapa ra pe hi puca. Vécha hi sera eta<br />

mapa pi rahi eta máijare ema Judas. Ticai ja rehi Lebeo étapa eta Tadeo. (Te piva raha pécha,<br />

pita nuca te Mateo 10.3 étapa te Marcos 3.16-19.)<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 6<br />

172<br />

ema Jesús eta máimitu rapiana, navara havare macana ra ca va cahini<br />

tayehe eta najumana. 18 Ena ticata ji vanahi návahá ruanahi ena éreanana,<br />

macana ra ca va ca pasera ema Jesús. 19 Namutu ena achaneana navarahahi<br />

náemamahaca ema Jesús taicha náechahi tinara ca na yarehi eta najumana<br />

eta náemama ha si rayare taicha títupa ji jia cavahi éma.<br />

Ema Jesús máimitucahi nayehe ena ticunachacareanahi me Viya<br />

(Mt. 5.1-12)<br />

20 Tacahe, máeseni mu rihapa ema Jesús ena máimitureana. Máichavacapa:<br />

—‍Éti ímatihi eta tacamu nu que neanahi eta iáchanevana, tétavi cavahi<br />

eta iúrica ca re va yarehi taicha máejerare eta ejaca pi rayare eta máechajiriruva<br />

ema Viya, machane ra hé ra yarehi. 21 Eti ejamu rachahi puiti eta<br />

ítare sirahi eta matapi ra va recare te mamirahu ema Viya, tétavi cavahi eta<br />

iúrica ca re va yarehi taicha tíjara ca heyare éma eta evara ha quenehi.<br />

Eti íyaucha vanahi puiti taicha eta epeca turana, tétavi cavahi eta iúricaca<br />

re va yarehi. Títeca painapa eta evapi na vairaya, écavainapa, taicha<br />

eperdo na cha careya me Viya.<br />

22-23 Eti nuchane ranahi, járaja painapa eta sache ticatia na ca hea nainapa<br />

ena achaneana, navara hainapa tiáquiji caheana. Tipana ra ra cha heanainapa.<br />

Nacatia na pi cainapa eta íjareana. Eta juca náichira he yarehi,<br />

táichavenehi eta éhisi ranuhi nuti Manere ji ru nuhi ema Viya. Váhisera<br />

ecuarami eta juca. Ene nacahehi eta nacata ji vairahi ena pr<strong>of</strong>etanaini. Te<br />

ticatia na ca heanahi, ¡ecuri sa mu re cha vachucha, evapi na vavare! ¡Tétavicava<br />

eta iúrica ca revaya taicha ejaca painapa eta ícuchi richuhi te anuma!<br />

Ema Jesús máimitucahi nayehe ena tavayuaruanahi eta tájiparacana<br />

24 Tacahe, ema Jesús máechajicapa ena apamuriana achaneana, tímicu tiji<br />

ri cavahi natiarihihi te mamirahu, tiyere hia na hisera éna. Ánipa máicha:<br />

—‍Eti evapi navapa eta ecaima ha que nerahi, páurehe sa miyare éti.<br />

Tíchecu hainapa eta evapi nai ra vainihi.<br />

25 Páurehesami eti esatu he he re canahi, taicha ichapenapa eta écuhairaya.<br />

Páurehesami eti ecasa mureana eta piesta, écarai ri cavahi, taicha<br />

ichapeyare íyairaya, ecati sa mu re vainapa.<br />

26 Páurehesami eti namuna neanahi ena achaneana. Eta tacahehi eta<br />

nacuna chi ra vacahi ena pr<strong>of</strong>etana tépiya ca vanahi tímija chavana mavanaranahi<br />

ema Viya, tivayua ra hia na hisera.<br />

Vémunacayare ena ticatianacahaviana<br />

(Mt. 5.38-48; 7.12)<br />

27 Puítiripa eti esama nuanahi, numetacahe: Émuna cayare ena ticatiana<br />

caheana. Ímereca eta iúriva nayehe ena ticati cha heanahi. 28 Eyaseaca<br />

ema Viya eta nayuja rahuina nácani téchaji canahi eyehe. Eyujaraucha<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


173<br />

San Lucas 6<br />

ena tiúmeha heanahi. 29 Te máehahepuca mácani achane te emira, vahi<br />

ecujicapa. Íjara casera eta étachacaya eta emira. Te navere ji ca hepuca<br />

eta esacu, ísapayare. Te navere ji ca hevare eta ecámisa, éneri chuvare<br />

ísapayare. 30 Énaripa nácani tiyasea ca heanahi eta ecaji rayare,<br />

íjaracaya. Te naverejicahepuca eta ímaha queneana, vahi ecucamesa eta<br />

náimichaviraina. 31 Numetacahe eta apana: Te evaraha eta náuriraya ena<br />

achaneana eta eyehe, titupa racahe iúriyare éti eta nayehe.<br />

32 Éti, tájina ecuna cha ca re vaimahi eta me Viya, te nacarichuhi émunaca<br />

nácani témuna ca heanahi éti. Apanasica témuna rahiana ena máimati rahanahi<br />

ema Viya. 33 Tacutiquene, tájinavare ecuna cha ca re vaimahi me<br />

Viya, te tacarichuhi icha eta táuriqueneana nayehe ena tiúrianahi eyehe.<br />

Apanasica títsiri ji ca vanahi ena máimati ra hanahi ema Viya. Titupa racahe<br />

ecachu ri ca va cayare eta iúriva. 34 Téhevare nacari chupuca íjaraca nácani<br />

títsiri ji ca vanahi te ticapu caheana, tájinavare tacuna cha ca revaina eta me<br />

Viya. Apanasica ena máimati ra hanahi ema Viya tíjaracana ena títsiri jica<br />

vanahi te ticapu recana. 35 Étisera émuna cayare ena ticatia na caheana.<br />

Íchayareva eta táuriqueneana nayehe namutu. Íjara cavare nácani ticapucaheana.<br />

Vahi ecucuchapa eta náitsiri ji rá piyare. Máimaharine ema Viya.<br />

Éma tíjara ca heyare eta táitsiva yarehi eta iúrivanahi. Eta tacahehi eta<br />

ímereu chirava eta machichaheira ema Tata Vicaiyaquene. Taicha éma,<br />

tétavi cavahi eta máuriva nayehe namutu ena váinara ji queneana énaripa<br />

ena máechava ra hanahi eta máemuna si ra vacahi éna. 36 Ejapa nu ra hiyareva,<br />

ecutiyare eta majapa nui ra havihi ema Tata Vicaiyaquene.<br />

Ema Jesús tímitucahavi eta vahi vicucune eta náejecapiravana ena<br />

apamuriana achaneana; vítinasera vicuneuchava<br />

(Mt. 7.1-5)<br />

37 Vahi ecunemahi eta náejeca pi ravana ena apamuriana achaneana, váhivare<br />

ecucae ca hivaca, machu étina táimicu ñacahe me Viya. Te máejeca pa vapuca<br />

mácani achane, vahi ecuvaraha macaicu ñavane, apaesa vahi macuicu ñacahe<br />

éti ema Viya. Eperdonacha ena téjeca pavana eyehe apaesa maperdo nachahe<br />

ema Viya. 38 Ecaji rahiya nayehe ena achaneana. Ema Viya títsiri ji ca vayare<br />

eyehe. Tímepa ná vainapa eta máijara ru heyare éma. Te iúrihi éti nayehe ena<br />

achaneana, ema Viya, tétavi ca va yarehi eta máurivaya eta eyehe éti.<br />

39 Tacahe ema Jesús, ánipa tacahe eta máimiturapi, máimicu ti chirahi:<br />

—‍Váiparinehi tichuru ca ca naimahi ena apinana púchuquiana, taicha<br />

tiáquipai ca va na yarehi te pusu. 40 Émaripa mácani amaperu te escuelahipuca,<br />

váiparinehi macachu ri caimahi mácani mayehe maestro.<br />

Tapaenumava te máitucapa, macuti sarepa ema mayehe maestro.<br />

41 Vahi táurica eta ecunerahi eta ánichi cha queneana náejeca pi ravana<br />

ena apamuriana achaneana. Titupa racahe ecuneuchava eta táichapeva<br />

eta éjeca pirava étijiva. 42 Vahi titupa ra ca hemahi étupirica eta jácani<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 6​, ​7<br />

174<br />

ánichi cha quenehi máejeca pi ravahi ema eparaepiya. Tájina eviyahini eta<br />

econse ja ra pi nahini. Ichapesera eta tatupa ra si rahehi étupirica eta éjecapi<br />

ra vanahi éti. Tapaenumava eta étupi ri sirapa eta íchava que né vanahi,<br />

táuricapaini econsejacha ema eparaepiya tayehe eta máichava que névahi.<br />

Ema Jesús máimicuticha nayehe ena achaneana eta tacahirahi eta<br />

yucuquiana<br />

(Mt. 7.17-20; 12.34-35)<br />

43 Tacutiquene tímati ca re hivare eta táhiana eta yucuquiana. Jararihi<br />

eta tinica careana. Jarari hivare eta vahi tánicacare. 44 Éneri chuvare<br />

eta yucuqui tímati carehi eta táurinisiva eta táhi. Étaripa eta sitavere,<br />

váiparinehi tiúchucaimahi eta táhihini narasa hi na hi pucaini. Tásiha, eta<br />

ijicaqui váipari ne hivare tacahimahi eta tahi cachiche ru hi nahini. 45 Ene<br />

nacahe nácani tiúriana achaneana tatupi ruvahi eta náechaji ri sirava<br />

taicha tiúrihi eta nasamure. Nácanisera achaneana váinara ji pa nereruana,<br />

vahi tiúrimahi eta náechaji ri sirava. Tíñema hi pi vacahi taicha eta<br />

tavayuchahi eta tavaina rajiva eta nasamure.<br />

Ema Jesús máimicuticha ena tisuapajirahiana énapa ena masuapajirairahana<br />

(Mt. 7.24-27)<br />

46 ¿Tájaha tacayema eta échajicanu éti, “Tata náquenu” ecahepa; tásiha<br />

vahi esuapahini eta nuvanai ripiana?<br />

47 Nácani tisuapa nuanahi náitaucha hivare eta nuvanai ri pianahi, téchemara<br />

hianahi táicha. Nuvaraha nímicu ti chinahe éna. 48 Nacuti yarehi mácani<br />

títuca ticatu piareca peti, manaca yarehi eta túmeana yucuqui emuruquiana.<br />

Tiúpena vacahi máicha eta masucu queruana. Jéhesare te járajapapa eta muraca<br />

técaticava, tiámaquiha eta tiquiva, tisiamapa eta une, váipasera tacaeya yacahini<br />

eta peti, taicha máetupi ricahi eta máepiya sirahi. 49 Narari hivare ena<br />

tépiya cavana tisuapanuana, váhisera náitauchahini eta nuvanai ripiana. Éna<br />

nacutihi ema máitucaraha tépiyareca peti. Vahi manacaimahi eta túmeana<br />

yucuqui, váhivare táusiapi rahini máicha. Te járajapapa eta muraca técaticava,<br />

tisiama varepa eta une, tacaji mu ya paicapa eta apaquehe. Tíjahú chavapa<br />

tiáquipaicava eta peti, témitie quenepa tamutu —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

Ema Jesús macanaraca ema mamusura ema capitán romano<br />

(Mt. 8.5-13)<br />

7 1 Tiuri, te títapi ricapa ema Jesús eta máimitu si ra vacahi ena<br />

achaneana, tichavapa eta te avasare Capernaúm. 2 Matiarihihi ema<br />

achane apavasana. Comandante éma nayehe ena suntaruana romanoana.<br />

Capitán eta mávacure. Ticajumahi ema mamusura. Tiánehi ripahi<br />

tépena. Ichape rinehi eta máeñami ravahi taicha máemuna ru quenehi ema<br />

mamusurahi. 3 Tacahe, te masamai ri ricapa ema capitán eta matiari hirahi<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


175<br />

San Lucas 7<br />

ema Jesús, máevata ca vacapa ena náiyamu rianahi ena israelítana náichuhapa<br />

na yarehi ema Jesús, macana ra si na pa nahini ema mamusura. 4-5 Tacahe, te<br />

náiteca pauchapa ema Jesús ena vanairu canahi, nayaseacapa, ánipa naicha:<br />

—‍Mararihi ema capitán te viávasahi. Ichapemuri eta máimica ta si ra havihi.<br />

Máemepi ya re ca hivare eta ichape peti eta viúruji si rareva eta viyuja ra si rarehi.<br />

Tásiha puiti, tivane ca havihi víchuha panávi picata ji cahini picana ra si na panahini<br />

ema mamusura. Tatupa racahi pímica tacaini ema maena —‍náichapa.<br />

6 Tacahe, ema Jesús tísapavapa tiyana, máehica vacapa éna. Étasera te<br />

tiánehianapa eta mapena, mavane ca vacapa ema capitán ena máimati casareana,<br />

nametapana ema Jesús. Ánipa naicha:<br />

—‍Tata Jesús, eta juca máechaji ri ruvahi ema capitán: “Tata, vahi<br />

picucae ña macava eta pítesiraina eta nuyehe, taicha vahi táuricahini<br />

pisiapau cha nu sa mihini te nupena. 7-8 Eta tacahe, vahi nupatsi ca vahini nútijaca<br />

rú vai nahini níchuha panávi. Németeaca tarata harichu picava nairipi eta<br />

picana ra siraya ema numusura. Taicha núti nusuapahi te tivane canuana ena<br />

anuque he pa nanahi eta nuyehe. Nútiripa nusuapa ca re hivare nayehe ena<br />

nusunta ru ranahi. Te nuvane cavaca, téhevare níchuha va capuca, tisuapanuanahi.<br />

Te nuvane capuca ema nuvaneru, enurujipa tisuapa nuvane” macahepa.<br />

9 Te masamapa ema Jesús eta juca, ichape rinehi márami eta yátupirahi<br />

macasi ña vairahi eta mayehe. Máichavacapa ena téhica napahi:<br />

—‍Numetacahe: Nájina nímaha émanaina vijaneana israelíta mácutini ema<br />

maca achane apavasana eta macasi ña vairahi eta nuyehe —‍máichavacapa.<br />

10 Tacahe, nacarinepa tichavanahi ena vanairucana. Te títeca panapa,<br />

náimaha rinehi ema macaju ma que nehini, tinara caripa.<br />

Ema Jesús macaechepuca ema amaperu máepenaquenehi,<br />

suchicha esu esena suépenaimaquene<br />

11 Te táequenepa eta juca, tiyana varepa ema Jesús tayehe eta avasare<br />

ticaijare Naín. Náehica pa hivare ena máimitureana, énapa ena camuriqueneana<br />

achaneana. 12 Te títeca pa na yarepa te avasare nácapa ji ca vacapa<br />

ena achaneana tiámanapahi ema máepenaquene, náecara yarehi.<br />

Camuria na pa hivare ena achaneana téhica napahi. Éma máepena quenehi,<br />

macarichuhi suchichahi esu esena suépenai ma quenehi. 13 Eta máimairahi<br />

ema Viáquenu, majapa nu rinehi esu esena. Tásiha, máichapa:<br />

—‍Vahi picuiyaha —‍macahepa.<br />

14 Tásiha, mapauchapa ena tiámanapahi ema máepenaquene. Titupihanapa<br />

éna. Máemama hicapa eta macajone. Tásiha, macahepa:<br />

—‍Nuchicha, núti nuvanecavi, péchepuca —‍macahepa.<br />

15 Eneva ne rinehi téchepucapa ema amaperu máepena que nénihi.<br />

Téchajicapa ema amaperu. Tásiha, ema Jesús máijaracapa esu maena.<br />

16 Tacahe, ichape rinehi tiárami carehi eta juca nayehe ena camuriqueneana<br />

achaneana. Ánipa nacahe:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 7<br />

176<br />

—‍Tétávicava eta macuna cha careva ema Viya. Jéhevare ema maca<br />

achane yátupiquene pr<strong>of</strong>eta, mavaneruhi ema Viya. Tétávi cavapa táurisamu<br />

re careva eta máuchusirahi te vimuri —‍nacahepa.<br />

Ena apamuriana ánivare nacahe:<br />

—‍Ema Viya tiúcupau cha havihi tímica ta pa na hávihi viti machane ranahi<br />

—‍nacahepa.<br />

17 Eta juca máichaquenehi ema Jesús, téchaca re vanepa tamutu avasareana<br />

te návasanahi ena israelítana. Títeca varepa te táyere hi queneana avasareana.<br />

Ema Juan Tícachasiricarahi mavanecavacapa ena máimitureana<br />

(Mt. 11.2-19)<br />

18 Éneri chuvare ema Juan, te mávihahi te cárcel, masamai ri ricapa eta<br />

juca taicha nametacapa ena máimitureana. 19 Tacahe, máevatacapa ena<br />

apinana, nayase re pa na yarehi ema Jesús te yátupi hipuca émaripahi ema<br />

Cristo ema macucha pa quenehi. 20 Tacahe, ena vanairu canahi me Juan<br />

náiteca pauchapa ema Jesús. Nayase recapa, ánipa náichahi:<br />

—‍Ema viáquenu Juan tivane ca havihi viyase re pa na viyare te yátupihipuca<br />

pítiri pa hipuca Cristo ema vicucha pa quenehi. ¿Téhese rapuca<br />

vímiya na va ya repuca vicuchapa? —‍náichapa.<br />

21 Eta náiteca pau chirahi ema Jesús, éma ticana ra re re cai chahahi ena<br />

nacaju ma queneana, énapa ena nacaja ra queneana. Máquiji cavare ena<br />

éreanana tiávahá canahi nácani achaneana. Macaimai ri ri cavare ena<br />

mavera queneana púchuquiana. 22 Tacahe, ema Jesús majica pa vacapa ena<br />

vanairu canahi me Juan. Máichavacapa:<br />

—‍Nuvaraha ímara racaya eta níchaqueneana puiti. Nucaimai ri ri ca vacaipa<br />

ena púchuquiana. Nímipai siraipa ena masariana. Nucana ra ca vacaipa<br />

ena leprósoana, énapa ena túhuquiñana. Nucaeche pu si ra va cai pavare ena<br />

náepena que neanaini. Éneri chuvare níchuhahi ena páureana náeneuchava<br />

apaesa náuchucuha. Tásiha, eyana emetaca ema Juan tamutu eta níchaqueneanahi.<br />

23 Vaipa macueñamava ema Juan eta nuyehe. Tétavi cavapa eta<br />

máurica ca revahi éma, te ticasi ñavahi eta nuyehe —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

24 Tacahe, tichavanapa ena vanairu canahi me Juan. Tásiha, tépana vavarepa<br />

téchajica ema Jesús, máechaji sihapa ema Juan. Ánipa macahe eta<br />

mameta si ra vacahi ena achaneana:<br />

—‍Nuvaraha epane reu chayare ema Juan. Te jácani vuíchaha nacara ta cahini<br />

éma, te eyanapa te mávapahi apaquehe te mávihahi, ¿tájaha eta epane reruana<br />

tayehe eta macame ta rai ruirahi? Éti ímija cha vai papuca mamapa chi chi ji ri ruvaichucha<br />

eta máechaji sirahi tacutihi te vímararaca eta taflurena eta acutena<br />

te tacaya mu ri ri jicahi eta técaticava. 25 Ímija chai pa va repuca tavayuaruhi ema<br />

tiúrina ná ca va yarehi eta macamui ri hairahi. Écharichuhi éti mácani tiúrinana<br />

cavahi, píncanillahi eta máitaresira, váiparinehi tiúchucaimahi te sache,<br />

váhivare tiyanaimahi te mávapahiana apaquehe. Manasi que ne yarehi te jácani<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


177<br />

San Lucas 7<br />

tiúrina peti. 26 Nuyase recahe: ¿Nájahapuca ímijachahi éma? ¿Ímati hipuca eta<br />

pr<strong>of</strong>etairahi éma? Núti numetacahe: Matupi ruvahi eta macame ta rai ruirahi<br />

ema Juan. Mavaneruhi ema Viya eta yátupi quenehi pr<strong>of</strong>etahi éma. Nájina<br />

mácutihini ena apamuriana pr<strong>of</strong>etana. 27 Ema maca Juan émara máechaji siha<br />

quenehi ema Viya eta te Sagrada Escritura, ánipa macahehi: “Nuvane cayare<br />

ema tínapu mi rau cha vi ya repahi ema ticame ta rai ru ya repahi, apaesa natsecavapaipa<br />

ena achaneana eta najaca pi ra viyare” tacahepa eta Sagrada Escritura.<br />

28 Núti nutupiruva numetacahe: Ema maca Juan, nájina mácuti nayehe ena<br />

achaneana. Tétavicava eta macuna cha ca revahi. Iápaju pa na va hisera eta ecunacha<br />

ca revahi eti nuchane ranahi, apaesa chi charipa eta ecaicu tia rairahi eta<br />

mapane re ruanahi ema Tata. 29 Ena achaneana, énaripa ena tisipe ca tu ra ra hianaini,<br />

náimatiacahi ema Juan eta mavane ca sivahi me Viya. Nasuapa hivare eta<br />

mameta rairuana ema Juan. Eta tacahe, ticaica cha sianapa mayehe. 30 Énasera<br />

ena fariséoana énapa ena máestroana, éna máisapa va ra hanahi nacaica chasihini<br />

mayehe ema Juan. Témepu ru re ca va naripa eta náuriva ya rehini maicha<br />

ema Viya.<br />

31-32 Etiarihihi eti achaneana puiti juca sácheana, eta emasuapa<br />

ji raivahi, nímicu ti chi nahesa ena amaperuana tiútseruanahi.<br />

Apapi pi jichucha eta nacaye ma que nea napahi. Ema apana macahepapuca:<br />

“Vépiyacapa eta piéstachicha”. Énasera ena apamuriana<br />

vahi náisapa vahini. Tásiha, ema apana macahepuca: “Vépiyacapa eta<br />

ecari”. Váhiva resera náisapa vahini. 33 Ema Juan Tícacha si ri carahi,<br />

te tímere cavapa, muraca eta máimitu ra pianahi. Eta manica sareana,<br />

vahi tácutihini eta nanica sareana ena achaneana. Narari hisera te<br />

emuri ena tépiyae que ne hanahi éma. Náimijachahi mávaháruhi ema<br />

éreana. 34 Núti Manere ji ru nuhi ema Viya, eta níteca pau chi rahepa,<br />

nucacha ne heripa eti achaneana eta enisirahi. Etiari hi hi va resera eti<br />

épiyae que ne hanuhi: “Ímaha ema maca, cánisiu qui tataji, cávahárasi.<br />

Macacha ne va capaipa ena cóbrare ca ra hia na tataji énapa ena apamuriana<br />

nasipe ca tu ra ra hi que neanahi”. 35 Éti épiya cavapa épururahi, ticuti rinehi<br />

yátupi nahini échema ra hihini. Tétavi ca va hisera eta éjeca pi ravahi taicha<br />

eta emasua pa ji raivahi. Te yátupi hi pucaini échema ra hihini, ímati nuhini<br />

eta nucava na hirahi eta me Tata c .<br />

Ema Jesús ticaichuhacasihi te mapena ema fariseo ticaijarehivare Simón<br />

36 Matiarihihi ema achane ticaijarehi Simón, fariséohi éma. Macumpirachapa<br />

ema Jesús, manipana te mapena. Masuapa hisera ema Jesús.<br />

Tiyanapa. Te tiúripa eta tinicacare, téjacapa te mesa. 37 Susamai ri ricapa esu<br />

c Lc. 7.35 Eta juca maye he repi prove rbio ema Jesús te máecha ji ri ruva, ani tacahe: “Eta<br />

téche ma ra hi care, éta nacu na chi ha yare namutu ena tachi cha na vea na”. Tatia rihi eta taca yema<br />

que nehi tayu mu re vahi.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 7<br />

178<br />

ésuna esena tisipe ca tu ra ra hinihi eta matiari hirahi ema Jesús te mapena ema<br />

fariseo. Tásiha, tiyanapa supauchahi ema Jesús. Suámapaipa eta bótechicha.<br />

Tínicapahi eta táijiyequene perfume tasiva cha quenehi. 38 Tépuyucapa te<br />

máivapeana ema Jesús. Tíyaha cavapa, táetsipa pa pe vachapa eta sutsera.<br />

Suájahapa te suchutimaca. Tásiha, suépusa pe va chavare eta suámaque nepahi<br />

perfume, sutsiuca pe va chavare. 39 Tacahe, eta máimairahi ema fariseo eta<br />

juca, mapane re que nehapa. Téchajicapa te masamure: “Te yátupi nahini<br />

pr<strong>of</strong>etai nahini ema maca, máimatia ca ri pahini esu suca esena eta susipeca<br />

tu ra rai va ta tajihi. Vahi táuricahini suémama cahini” macahe sa murepa.<br />

40 Émasera ema Jesús masamahi eta mapane reruhi ema fariseo. Máichapa:<br />

—‍Simón, jucarihi nuvaraha numeta caviya.<br />

Ema fariseo majicapapa:<br />

—‍Nímahaseji, pimetacanu, maestro —‍máichapa.<br />

41 Tacahe, ema Jesús máimicu tia ra chinapa, máichapa:<br />

—‍Natiarihi ena apinana ajairana ticante veanahi mayehe ema rico. Ema<br />

émana ticantevehi quiniento; ema apana ticantevehi cincuenta. 42 Tacahe,<br />

vahi nárata hahini navacha chahini eta nanteveana. Tásiha, maperdo nacha<br />

vacapa ema rico ena apinana. Tiuri puiti, nuyase re ca viyare. Ena nani<br />

apinana, ¿nájahapuca ema témuna ca panahi ema rico? —‍máichapa.<br />

43 Majicapapa ema Simón:<br />

—‍Ticutimahi ema tisinte ve panahi.<br />

Tacahe, máichapa ema Jesús:<br />

—‍Pímahai pajira.<br />

44 Tacahe, ema Jesús máimara ra ca ripahi esu esena. Tásiha, máichapa:<br />

—‍Pipanereaca esu suca esena. Puítihi, te nusiapapa te pipena, vahi pímisipa<br />

cahini eta nívape. Ésusera esu suca esena tisipa pe va chanuhi te sutsera,<br />

tiájape va chanupa te suchutimaca. 45 Píti vahi pitsiuca nuhini eta pijacapi<br />

ranuhi. Ésusera, ichape murihi eta sutsiuca pe va chi ranuhi. 46 Váhivare<br />

piámasi cha nuhini eta aceite eta pijaca pi ranuhi. Ésusera esu suca esena tisipape<br />

va chanuhi eta te táijiyequene perfume. 47 Yátupi tisipe ca tu rainihi esu suca.<br />

Numeta ca vi ya resera, nuperdo na cha ripahi ésu tamutu eta supeca tu ranaini.<br />

Eta tacahe, ichape eta suímere sirahi eta yátupirahi eta suémuna si ranuhi.<br />

Nácanisera apaesa richuhi eta napeca tu ranaini, apaesa ri chu hivare eta<br />

náemunaraiva, taicha apaesa ri chu hivare eta najaca pirahi eta nayehe perdón.<br />

48 Tacahe, ema Jesús máichapa esu esena:<br />

—‍Vahi picueñamava, nuperdo na charipa tamutu eta pipeca tu ra nainihi.<br />

49 Tacahe, ena natiari hi que neanahi chimara canahi náejaruanahi te<br />

mesa nacahepa te nasamureana: “¿Nájahapuca ema maca ticaemu ñavahi<br />

marataha maperdonacha eta pecatuana?” —‍nacahepa.<br />

50 Émasera ema Jesús máichapa esu esena:<br />

—‍Táuricapa piyana. Yátupi eta piúchucu hairaya táichavenehi eta<br />

picasi ñai ranuhi.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


179<br />

San Lucas 8<br />

Natiarihihivare ena esenana títátianapahi ema Jesús<br />

te mapaisihapahi tayehe eta avasareana<br />

8 1 Te táequenepa eta juca, tiyana varepa ema Jesús, tipaicahi tayehe<br />

eta tasimu tu queneana avasa re chichana. Ticame ta rai rupahi eta<br />

máechaji riruva ema Viya eta náuchucui rayare ena ticasi ña vanahi<br />

mayehe, machane ra na yarehi. Náehica pa hivare ena dócequeneana<br />

apóstoleana. 2 Éneri chuvare náehicapahi ena esenana máepachiaruanahi<br />

nayehe ena éreanana tiávahá ca nainihi. Sutiari hipahi esu María<br />

Magdalena, máepachiaruhi nayehe ena siétequeneana éreanana tiávaháca<br />

nainihi ésu. Natiari hi hivare ena apamuriana esenana macana ra ruanahi<br />

tayehe eta apana pa ne ne ji que neanahi najuma nainihi. 3 Sutiari hipahi esu<br />

Susana, ésupa esu Juana, mayena ema Chuza. (Ema Chuza, mayehehi<br />

empleado ema Herodes, téchahi tamutu eta máimaha queneana ema<br />

Herodes.) Mavera na hivare ena apamuriana esenana, tiámaucha va napahi<br />

eta nirure, náitáti rapahi ema Jesús, énapa ena apóstoleana.<br />

Eta máimicutichaquenehi evaraqui tacaevaquenehi te apanapaneneji<br />

máteji te apaquehe<br />

(Mt. 13.1-9; Mr. 4.1-3)<br />

4 Te jena sácheanahi, camuriana ena achaneana tiyana napaipa<br />

napaucha ema Jesús. Tiásiha napahi te avasareana. Te máimahapa<br />

éma ena camuri queneana, máechaji ca vacapa; máimicu tia ra chinapa eta<br />

máimitu si ra vacahi. Ánipa máicha:<br />

5 —‍Matiarihi ema émana achane. Tévapanahi te máesane. Tásihasera,<br />

eta mapaisi rapahi témiri ca pai papuca eta evaraqui te achene. Eta<br />

nanucui ra pa racahi ena achaneana, nácata ya capaipa eta evaraqui táemirirua<br />

napahi. Táimahapa eta cáyure, tanicapa. 6 Tásiha, eta apana evaraqui<br />

témiricapa te máripahi apaquehe. Tímaru cainipa, tásihasera tájijicapa eta<br />

sache taicha muraca pahihi eta apaquehe. 7 Eta apana evaraqui témiricapa<br />

te taparereji eta itapequiji. Tiúrinainihi eta táimarusira, étasera eta itape<br />

tacachu ricapa eta tajuru sirahi, táemuriachapa. 8 Eta apana evaraqui<br />

témiricapa te tiúrina máteji. Tijuru ca rahihi eta táimarusira. Tiúrinahivare<br />

eta tahi. Táijaracahi ichapemuri eta tahi —‍macahepa.<br />

Te títapi ricapa ema Jesús eta máechaji ri si ra vacahi, máichavacapa:<br />

—‍Te evara hapuca ecaicutiara, tavaraha eta epane re chi navaya —‍macahepa.<br />

Ema Jesús máitametacavaca ena máimitureana eta juca máimiturapihi<br />

(Mt. 13.10-23; Mr. 4.10-20)<br />

9 Tacahe, ena máimitureana nayase recapa ema Jesús tájahapuca<br />

tacayemahi eta máimicu ti cha quenehi mayehe ema tévacarahi. 10 Émasera<br />

máichavacapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 8<br />

180<br />

—‍Ema Tata titupa racanu nítame ta ca heyare éti eta juca mapanereruana<br />

táequene reruana. Mavarahahi ímatie que nehaya éti. Énasera<br />

ena apamuriana achaneana nímicu tia ra chi na vacahi, apaesa vahi<br />

máejera rémahi eta nacaicu tia rairaya eta nasama quenehi. Tavaraha<br />

napane re chi navaya. Te vahi yátupina eta navaraira nasuapa, váhivare<br />

nacaicu tia raimahi eta nímitu rapiana.<br />

11 Étara eta juca tacaye ma quenehi: Eta evaraqui tímicu ti ji ri cavahi eta<br />

máechaji riruva ema Viya eta nímitu ra pianahi. 12 Natiarihi ena achaneana<br />

nasama ri pa hinéni eta nímitu ra pianahi, émasera ema Váinaraji vahi<br />

máisapahini tánasihini te nasamureana. Enevanehi macami ti si cavaca eta<br />

nasama quenehi, mamava rairahi nacasi ña nuhini apaesa nucuchu cu ha va caya<br />

rehini. Éna, nacutihi eta máteji muracapahi te achene. 13 Natiari hivare ena<br />

apamuriana achaneana, nacutihi eta máteji máripahi. Te nasama raraca eta<br />

nímitu rapiana, nasuapa, tiúrisa mu rea na rinehi. Váhisera narata hahini nacarava<br />

huhini yátupi nahíni. Vahi nácutihíni eta evaraqui tiúparehi. Ánipirichu eta<br />

náehisirahi. Tínaji ca va návane taicha eta náimairavahi eta nacata ji vairahi.<br />

14 Natiari hivare ena apamuriana achaneana nacuti eta máteji te távihahi eta<br />

itapequiji. Éneri chuvare nasama ra ra ca hinéni eta nímitu rapiana. Napaneré<br />

que ne ha hinéni, tahapa pi ri ca va ca hisera eta jácani táichara ca vayare eta<br />

náitaresira. Váhivare náinaji cahíni eta tacaeña ma ra si ravaca eta tájipa racana,<br />

étapa eta navarairahi tirrico chavana. Váhivare náinaji cahini eta náichirahi<br />

eta tamauri queneana. Tamutu eta juca táemeta vicahi eta navarairahi<br />

téhicanuana. Tamapu rujihi eta najaca pirahi eta nímitu rapiana. Tájina vahi<br />

nacaema ta nea cahini ema Viya. 15 Natiari hisera ena apamuriana achaneana<br />

nacutihi eta tiúrina máteji. Éna, nasama ra racahi eta nímitu rapiana,<br />

náunacahi yátupi te nasamureana. Tájinavare náichira vai nahíni eta náehisiranuhi.<br />

Ichape eta nacaema ta nea sirahi ema Viya. Vahi nayacu jimahi.<br />

Ema Jesús máimicutiarachava eta lámpara eta máimituresira<br />

(Mr. 4.21-25)<br />

16 Ánivare macahe:<br />

—‍Súnsuanahi nácani tiyusta canahi eta lámpara namica hu yarehi,<br />

tásihasera, najiha pai ca pa pucaini, nanaca va re pucaini te tápecu eta<br />

náetsatsame náimasirare. Vahi tamicau chaimahi. Tacamunuhi nanacayarehi<br />

te anuquehe. Jéhesare ticaeche ra sa re yarepa tamutu apaesa nácani<br />

tisiapa napahi, tímairi ri ca na ya repahi. 17 Tayana pa nepuca ticayu mu ruquianahi,<br />

tamutu ya re hisera ticaechera jácani tayumu ru re vanahi. Tájina<br />

tépacu chaimahi jácani najajai rai ru vanahi. Tamutu yarehi téchacareya.<br />

18 Eta tacahe, ecaquiñaicha yátupina eta juca. Taicha mácani máitururue<br />

que nehahi yátupi, tiápaju ca va yarehi eta máitupa ji jia si ra va yarehi.<br />

Mácanisera apaesa richuhi eta máitucaquene, te váipa mapane re que nehahini,<br />

máemiti si ca yarehi eta máituca que nénihi.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


181<br />

San Lucas 8<br />

Suítecapauchapa esu maena ema Jesús énapa ena maparapenaveana<br />

(Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35)<br />

19 Tacahe, esu maena ema Jesús énapa ena mapara pe naveana títecapanapa<br />

te peti te máimitu re sihahi ema Jesús. Váhisera náituji ca vahini<br />

nasiapahini taicha tiyutu tu ca vanahi ena achaneana. 20 Nameta ca pasera<br />

ena apamuriana achaneana ema Jesús:<br />

—‍Esu pémuna ru quenehi pena énapa ena pipara pe naveana nararihi ani<br />

te aneca, navarahahi téchaji caviana —‍náichapa.<br />

21 Émasera majica pa vacapa:<br />

—‍Yátupi némuna ca vacahi esu meme énapa ena nupara pe naveana.<br />

Narari hisera ani te juca nuchacaya ena némuna rua na hivare, nupara pe naveanahi.<br />

Taicha tisuapa ji ra hianahi éna tayehe eta máechaji ri ruvana ema<br />

Viya, ticaema ta nea ca na hivare éma —‍máichavacapa.<br />

Ema Jesús macaesamirica eta táepacusirahi eta une étapa eta técaticava<br />

(Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41)<br />

22 Étana sache, ema Jesús tiávacuhapa eta te pacure. Tásiha,<br />

máichavacapa ena mayeheana apóstoleana:<br />

—‍Viyana, viánueca te apachara —‍máichavacapa.<br />

Tacahe, tiyananapa tiánueca na yarehi. 23 Eta napaisi rapahi, ema Jesús<br />

tívecapa tímaca paipahi. Tacahe, járaja painapa eta muraca técaticava.<br />

Tépacucapa muraca eta cáquiure. Tasiapau chapaipa eta une te pacure.<br />

Tipicanapa ena máimitureana, taicha tímatia ca vanapa eta náechari si rava<br />

yarehi. 24 Tacahe nacaja micapa ema Jesús, náichapa:<br />

—¡Maestro! ¡Maestro! ¡Péjamica! ¡Pímaha véchari ca vainapa taicha eta<br />

tépacuca!<br />

Enevanepa téchepucapa ema Jesús. Macama ti nacapa eta técaticava<br />

étapa eta táepacu sirahi eta une. Tésami rie cavapa tamutu. 25 Tacahe,<br />

máichavacapa ena máimitureana:<br />

—¿Tájaha tacayema vahi ácasi ña vahini eta nutiari hi rapahi eta eyehe?<br />

—‍máichavacapa.<br />

Énasera tiárame canapa. Téseni ji ri ca canapa, tásiha nacahepa:<br />

—¡Tétavi cavapa eta máitupa ji jia sirava! ¡Jéhesare, yátupiquene<br />

eta émairahi machichahi ema Viya! Taicha eta mavanairipi, tamutu<br />

tasuapahi eta técaticava étapa eta une —‍nacahepa.<br />

Ema achane návaháruanahi ena ichapemuriqueneana éreanana<br />

(Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20)<br />

26 Tacahe, títeca panapa te apachara tayehehi apaquehe eta provincia<br />

Gadara. Te apachara tacana raipahi eta provincia Galilea. 27-29 Te tiúcupaicapa<br />

ema Jesús, énapa ena máimitu reanahi, máuchujiu cha vacapa ema émana<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 8<br />

182<br />

achane. Ema maca achane mávasaichuhi tayehe eta juca avasare Gadara.<br />

Tájina pasera máimati yahini mayanahini te peti taicha namauri shi chaipahi<br />

ena camuri queneana éreanana tiávahá canahi. Ánaquia paripa eta návahásirahi.<br />

Nameta panéni ena achaneana nacarataca. Náitiaca te ichapepi carena<br />

étapa te enure, te náimaha varepa tacana nesica naicha ena tiávahá canahi.<br />

Émasera, tétavi ca vaipahi eta matumevahi. Mavechu qui mu rivare eta carena<br />

máitihanahi. Tijunavare, tiyana varehi te mávapahiana naicha ena éreanana.<br />

Macape na jue cha vacahi eta ecariana. Mamuriarehi eta máitare sirahi.<br />

Tacahe, te máimahapa eta matiari hirahi ema Jesús, mapauchapa.<br />

Tépuyucapa te mamirahu. Ema Jesús mavane ca vacapa ena éreanana<br />

náinajiaca ema achane. Ema achane tipiara recapa. Ánipa macahe:<br />

—¿Tájaha picha píteca pipauchanu, piti Jesús, Machicha que nevihi ema<br />

Viya? ¡Pájapanunu vuíchaha picuva necanu ánaqui te nucaicu ñai yayare!<br />

—‍máichapa.<br />

30 Tacahe, ema Jesús mayase recapa:<br />

—¿Tájaha píjare píti?<br />

Ema achane majicapapa:<br />

—‍Núti nucaijare “Nacape naharu ena ichape mu ri queneana éreanana”.<br />

Éma, tacahehi eta majica pirahi ema Jesús taicha camurianahi ena<br />

tiávahá canahi. 31 Tacahe, ena éreanana nayaseacapa ema Jesús vahi<br />

macuaqui ji cavaca te táupenaquene pusu náicuchihi návihayare éna.<br />

32 Tatiari hivare eta camuri queneana cúchiana. Tinihi canahi te táemiripaisine<br />

eta masihi. Ena éreanana nayaseacapa ema Jesús máisapahini<br />

nasiapa ha cavaca eta cúchiana. 33 Tacahe, ema Jesús macuchu chu ji ca vacapa<br />

te máquehe ema achane, máisapa hivare nasiapa ha cavaca eta cúchiana. Te<br />

tasamapa eta cúchiana eta nasiapa ha si ra vacahi ena éreanana, tijuna pa racanapa<br />

témiri ri ji canapa te tachausi eta cáquiure. Tériri ji canapa tamutu.<br />

34 Natiari hivare ena tijanea ca nainihi eta cúchiana. Te náimahapa,<br />

tiárame ca na rinehi. Tiyananapa tijuna pa napaipa timeta ji ri ca napaipa nácani<br />

nácapa ji ru va napahi, étapa te avasare namutuvare nametaca. 35 Tiárami caréinehi<br />

nayehe ena achaneana. Tiyananapa náimahapana tájahapuca eta<br />

táichava que nevahi eta cúchiana. Te títeca panapa, náimahapa ema achane<br />

návahá ruinihi ena éreanana. Téjaca ripahi te máivape chacaya ema Jesús.<br />

Tájina ripahi máichira vai nahini. Ticamui ri hai pa hivare. Tásihasera, tipicana<br />

rinehi ena achaneana. 36 Tavetijipa te náitame tacapa ena tímahanahi<br />

eta macuchu chu ji sirahi ena éreanana te máquehe ema achane. 37 Tacahe,<br />

te nasamai ri ricapa, namutu ena achaneana ticava sanahi te Gadara, vaipa<br />

napatsi ca vahini máiteca pau cha va cahini ema Jesús taicha náeñamaipahi<br />

tácahé ma hi varéni eta apamuriana náitáti queneana. Nayaseacapa ema<br />

Jesús machavahini te másinehi. Tacahe, tiávacu ha varepa éma, tichavavarepa.<br />

38 Tacahe, ema achane mayasea cainipa ema Jesús máisapahini<br />

máehica. Émasera máevata caichucha machava te mapena. Ánipa maicha:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


183<br />

San Lucas 8<br />

39 —‍Piyanachucha pichava te pipena. Pimeta ji ricaya eta majapa nuiravihi<br />

ema Viya eta macana ra si ravihi —‍máichapa.<br />

Tacahe, tiyanapa tichavahi ema achane. Mameta ca va capaipa namutu<br />

eta macana ra sirahi ema Jesús.<br />

Ema Jesús macanaraca esu machicha ema Jairo, ésupa esu apana<br />

esena sucajumaquenehivare<br />

(Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43)<br />

40 Te títeca pa varepa ema Jesús te apachara, enevanepa nácapahi ena<br />

ichape mu ri queneana achaneana taicha nacucha pa rai ri cai pahicha. Tiúrisamu<br />

rea na rinehi eta náimairahi éma. 41 Títeca pa varepa ema émana achane<br />

ticaijare Jairo. Ema maca achane, tuparai rucahi tayehe eta náuruji si rareva<br />

tayehe eta jena avasare. Tacahe, ema maca achane tépuyucapa te mamirahu<br />

ema Jesús. Mayaseacapa macata ji cahini mayanahini te mapena, macanara<br />

si na pa nahini esu machicha. 42 Taicha ésuna ra cavahi esu machichahi.<br />

Doce áñoripahi eta suhañorahi. Téñama ji ri ca vaipahi ésu, taicha eta sujuma.<br />

Tacahe, tiyanapa ema Jesús, máehicapa te mapena. Náehica varepa ena<br />

camuri queneana achaneana. Váipanecha nárata va pahini eta napaisi rapahi.<br />

43 Sutiari hi pavare esu apana esena, sucaju ma que ne hivare. Doce<br />

áñoripahi tayerevahi eta suhitia revahi. Ichape muripa eta sutanusirahi<br />

ena médicoana, váhisera sucana ra cahini ésu. 44 Tépiya ya cavapa<br />

témeñahava te maquecu ema Jesús. Suémama jiacapa te tacheyarapi eta<br />

mamuiriha. Eneva ne rinehi tinaraca ésu. Tíchecapa eta suítine.<br />

45 Émasera ema Jesús masama richucha eta suémama jia sirahi. Macahepa:<br />

—¿Nájaha témama jia ca nuanahi? —‍macahepa.<br />

Nájina tísapavaina.<br />

Émasera ema Pedro énapa ena machamuriana náichapa:<br />

—‍Maestro, pímaha richuhi eta nasimu tuvahi ena achaneana. Tiyututu<br />

ca vanahi te pichacaya. Váiparinehi tímati ca rémahi nájahapuca nácani<br />

témama jia ca vianahi —‍náichapa.<br />

46 Émasera ema Jesús macahe varepa:<br />

—‍Nacañárihi témama jia ca nuanahi taicha nusamavahi núti eta nucanara<br />

sirahi eta jumare táichavenehi eta nítupa ji jia si ravahi —‍macahepa.<br />

47 Ésusera esu esena, tímatia cavapa eta máimatirahi ema Jesús eta<br />

suémama jia sirahi, tiyanapa supauchahi. Tépuyucapa te máivape chacaya.<br />

Tiyaya ca reripa eta supisirahi. Sutupi ru va pasera timetau re cavahi eta<br />

ésuirahi témama jiacahi. Ánipa sucahehi:<br />

—‍Tata, nútira némama jia cavihi, nuvarairahi nunaraca tayehe eta<br />

nujumahi. Nusama vai pasera eta nunara sirahi —‍suíchapa.<br />

48 Tacahe, ema Jesús, máichapa esu esena:<br />

—‍Tiuri, nuchicha, pinaracapa puiti táichavenehi eta picasi ñai ranuhi.<br />

Vaipa picueñamava eta pichaviraya te pipena —‍máichapa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 8​, ​9<br />

184<br />

49 Téchaji ri ca vai chahahi ema Jesús eta suyehe esu esena, títeca panecha<br />

ema émana achane tiásihahi te mapena ema Jairo. Mametacapa:<br />

—‍Esu pichicha tépena sa mipahi. Vaipa picucamesa ema Maestro —‍máichapa.<br />

50 Émasera ema Jesús, te masamapa, máichapa:<br />

—‍Vahi picuarameca, váhivare picueñamava. Pácasiñava eta nuyehe.<br />

Tinara ca yareichu esu pichicha —‍máichapa.<br />

51 Tacahe, tiyana vanepa ema Jesús. Te títeca panapa, vaipa máisapahini<br />

ema Jesús nasiapahini ena achaneana. Nacarichu tisiapanahi ema<br />

Pedro, ema Jacobo, ema Juan, émapa ema suiya esu amaperu, ésupa esu<br />

suena. 52 Natiari hi hisera ena achaneana te tajuhe. Tíyaha naripa éna. Te<br />

máimaha vacapa ema Jesús, máichavacapa:<br />

—‍Vahi ecuiyaha. Váhira suépenahini esu suca amaperu. Tímacarichucha<br />

—‍máichavacapa.<br />

53 Técava na ri chu chasera eta mayehe éma, taicha náimahahi eta suépeniraipahi.<br />

54 Tacahe, ema Jesús macara tacapa eta suvahuana. Tásiha, máichapa:<br />

—‍Nuchicha, nuvanecavi: Péjamica, péchepuca —‍máichapa.<br />

55 Tacahe, esu amaperu tichavapa títareca. Tásiha, téchepu ca vanepa.<br />

Ema Jesús mavane ca vacapa ena ticachichana náijaraca eta sunica.<br />

56 Ichape rinehi eta náramirahi ena ticachichana. Émasera ema Jesús<br />

matupa ra ca vacapa vahi nacuecha jisiha eta náimaha quenehi.<br />

Ema Jesús mavanecavacapa ena dócequeneana apóstoleana,<br />

napaicayare tamutu avasareana<br />

(Mt. 10.5-15; Mr. 6.7-13)<br />

9 1 Ema Jesús macuru ji mu rihapa ena dócequeneana mayeheana<br />

apóstoleana. Tacahe, máijara ca vacapa eta náitupa ji jia si ra va nayare<br />

narata hai rayare náquijica ena éreanana, narata hai ra yareva nacanaraca nácani<br />

nacaju ma que neanahi. 2 Tásiha, ticava na hianapa ticame ta rai rua nayare eta<br />

tacamu nu ca re va yarehi náeneuchi ra va yarehi ena achaneana, náinaji siraina eta<br />

napeca turana, náehica ema Cristo. Ticana ra re ca na ya re pa hivare nácani nacajuma<br />

que neanahi. 3 Eta mavane si ra yacahi, máichavacapa:<br />

—‍Tájina iámaimahi eta eyereruva. Váhivare ecuca yu pai ri quipahi.<br />

Tacuijavare ecani ru ru cuhaina te alforja. Étaripa eta plata, tacuijavare iama.<br />

Étanai narichu eta emuiriha iámayare. 4 Enasi nu ma ya re pa hisera te jácani peti<br />

nayehe ena tiúrihi eta najaca pi raheya. Tiámainucava te táitecapa eta eyani rayareva.<br />

5 Téhesera nacuijapuca nacuvaraha najacapahe tayehe te jácani avasare,<br />

váhiva repuca nacuvaraha nasama eta emeta rairuya, iúchuca vanepa. Étata pe vacha<br />

va nu ma ya resera eta máteji te ívapeana. Táicutia rayare eta máicuña si rayare<br />

ema Viya taicha eta namava rairahi najaca pa hehini —‍máichavacapa.<br />

6 Tacahe, tiyananapa ena apóstoleana. Tamutu napaica eta avasa rechichana.<br />

Ticame ta rai rua na paipahi eta máechaji riruva ema Viya, eta<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


185<br />

San Lucas 9<br />

viúchucuiraya majaca pi ra ha viyare éma. Ticana ra re ca na pai pavare ena<br />

nacaju ma queneana nácani náetupia rua napahi.<br />

Ema Herodes masamairiricavare tamutu eta juca máichaqueneanapahi<br />

ema Jesús<br />

(Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29)<br />

7 Tacahe, ema aquenucahi Herodes masamai ri ri cavare tamutu eta tiáramicareana<br />

máichaque neanahi ema Jesús. Váipasera máituca ca rehini. Taicha<br />

masamai ri ricahi náimija chahiji émahi ema Juan téchepucahi te máecari.<br />

8 Ena apamuriana náimija cha hivare téchepuca ema antivuini pr<strong>of</strong>eta. Ena<br />

apamuriana náimija cha hivare ema Elías. 9 Émasera ema Herodes macahepa:<br />

—‍Nútija ca ru va hisera nucava nairipi náechatinuca ema Juan, eta<br />

máepenirahi. Puiti, ¿nájahapuca ema maca nusamai ri ri rua sa pa racahi eta<br />

máichira eta tiárami careana? Nuvarahasa nímatini ema mácara —‍macahepa.<br />

Ema Jesús máitaparaha máenicavaca ena camuriqueneana achaneana<br />

(Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-14)<br />

10 Tacahe, tichavanapa ena apóstoleana eta napaisirahi. Nametacapa ema<br />

Jesús tamutu eta náichaque nea napahi. Tásiha, éma mámamu ri ha vacapa te<br />

mávapahi, tinapaicahi eta avasare Betsaida. 11 Téhesera náechavarepa ena<br />

achaneana eta macaijuhehi ema Jesús, tiyana na varepa nacapa yacahi. Émasera<br />

majaca pa va caichucha, máimitu mu ri ha ri pavare tayehe eta náitaresira ena<br />

machane ranahi ema Viya. Macana ra cavare ena nacaju ma que neanahi.<br />

12 Te náimahapa ena apóstoleana cápere hi ya reipahi, témeña ha vanapa<br />

eta mayehe ema Jesús. Tásiha, náichapa:<br />

—‍Táuricapa pivane cavaca ena achaneana nayanapa natanuca eta<br />

nanisiha étapa eta náimasihaya te avasa re chichana tachaca ya ra hanahi eta<br />

juca viávihahi, taicha ani, tajina náviya vaimahi eta te juca —‍náichapa.<br />

13 Tásiha, ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Étina, íjaraca eta nanica.<br />

Énasera náichavarepa:<br />

—‍Tájina viviyaimahi eta nanicahini ena nani achaneana. Jucárihinéni<br />

cinco eta pan, apiquipa jima jitaruca. Váipari ne hisera nárataimahi.<br />

Tayanapane tatiari hi na pucaini eta vivacha re si hahini eta tinicacare, váiparine<br />

hi va resera nárataimahi ena nani camuri queneana achaneana —‍náichapa.<br />

14 Ena achaneana, cinco mil eta náichape mu rivahi ena ajairana, énaricha<br />

havare ena esenana, énapa ena amaperuana.<br />

Tásiha, ema Jesús máichavacapa:<br />

—‍Evaneca náejaha pai cavaca ena achaneana. Cincuenta va cai napahi eta<br />

náiputsi tsi si ravaina —‍máichavacapa.<br />

15 Énepasera tacahehi naicha ena apóstoleana. Tásiha, ticaeja re canapa<br />

namutu. 16 Tacahe, ema Jesús mavehapa eta cíncoquene pan étapa eta<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 9<br />

186<br />

apiqui jima. Máesenicapa te anuma. Mahasu lu pa yachaipa ema Maiya<br />

eta máenisi ra va ca yarehi ena camuri queneana achaneana. Mayuve tu tuhe<br />

ca vacapa, máijaracapa ena apóstoleana. Náijara ca pasera namutu ena<br />

achaneana. 17 Namutupa tinicana, tisatu he vacapa. Váhica ruvare náitahini<br />

eta tinicacare. Dócehi saye ichapehiana tínicahi eta náemacha rájiana.<br />

Ema Pedro máimereucha ema Jesús eta émairahi Cristo<br />

(Mt. 16.13-19; Mr. 8.27-29)<br />

18 Étana sache, ema Jesús énapa ena máimitureana tiápechavare<br />

típutsia cavana, tiyananapa tayehe eta nayuja ra si ha yarehi. Te títavanapa<br />

eta nayuja ra sirahi, éma mayase re ca vacapa:<br />

—¿Tájaha nacayema ena achaneana eta nuyehe? ¿Nájahapuca náimijachanuhi<br />

éna? —‍macahepa.<br />

19 Éna najicapapa, ánipa naicha:<br />

—‍Ena apamuriana náimija cha vihiji téchepuca ema Juan Tícacha si ri carahini.<br />

Ena apamuriana tímija cha vianahi ema víyarahaini pr<strong>of</strong>eta Elías,<br />

téchepucahi éma. Ena apamuriana tímija cha via na hivare ema mácani<br />

apana pr<strong>of</strong>etaini antivuini, téchepucahi —‍náichapa.<br />

20 Ema Jesús mápechavare mayase re cavaca éna:<br />

—‍Étiyapa, ¿nájaha ímija chanuhi núti?<br />

Ema Pedro majicapapa:<br />

—‍Pítira yátupi quenevi Cristo, piásiha quenehi me Viya —‍macahepa.<br />

Ema Jesús tímereuchava eta máepenirayarehi<br />

(Mt. 16.20-28; Mr. 8.30-9.1)<br />

21 Tásiha, matupa ra ca va ca pasera ema Jesús nacuija nacumetaca eta<br />

émairahi ema Cristo. 22 Tásiha, máichavarepa:<br />

—‍Tacamu nuichaha eta ichape mu riyare eta nucata ji vairaya, nuti<br />

Manere ji ru nuhi ema Viya. Tépuru nua nayare ena tuparai ru cana énapa<br />

ena aquenu ca ra hana énapa ena escribá noana. Éna, tímica pa ca nua nayareva.<br />

Mapana ya rei chu hisera sache eta nucaheyare eta népeni rayare.<br />

Tásiha, nuchava yarehi néchepuca —‍máichavacapa.<br />

23 Tásiha, máimitu ca vacahi namutu ena achaneana, ánipa máichavaca:<br />

—‍Nácani navaraha náehicanu, tacamunu náinajica tamutu eta tihapapi<br />

ricana eta náehisi ránuhi. Nacara va hu yareva eta nímitu rapiana.<br />

Náijara ca vavare eta táimica pa siraina eta náehisi ránuhi. 24 Nácanisera<br />

téñamanahi eta náitaresira, tiávami ra huanaya eta náehisi ránuya, énajivayare<br />

ticami tie que ne ha vanaya eta náitaresira. Énasera nácani yátupihi<br />

tíjara cavana téhicanuana, tayanapane táimica pa ca va capuca eta náehisiránuhi,<br />

éna títuji ca va nayare tiúchucu ha nayare eta náitare si ranaya.<br />

25 Éneri chuvare nácani tacáeña ma ra ruanahi eta nacaima ha que néi rayare<br />

te juca apaquehe, tájina náimaeque ne haimahi, taicha eta tacaeña ma ra-<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


187<br />

San Lucas 9<br />

si ra vacahi tahapa pi ri ca vacahi tayehe eta náuchucui rayare. 26 Énaripa<br />

nácani titsiri ha napuca téhicanuana, náimitsi ri hapuca eta nímitu rapiana,<br />

núti apanava nutsiri ha ya revare nayehe ena nani. Nucaera ji cainapa<br />

ena nani, núti Manere ji ru nuhi ema Viya, te táitecapapa eta sácheyare<br />

nuchavi rayare aquenu ca nui napaipa. Te jena sácheyare, námainapaipa<br />

núti eta nujaraiva, étaripa eta majaraiva ema Tata. Nucacha né napaipa<br />

ena sántoqueneana ángeleana. 27 Nutupiruva numetacahe: Puítiripa<br />

te etaracu éti, etiarihi éti vahi épena va néimahi, ímaha nu mayare<br />

eta nucatu pa ra hairahi aquenu canuya nuti Manere ji runuhi ema Viya<br />

—‍tacahepa eta máimitu re sirahi ema Jesús.<br />

Ema Jesús, tihapamaichava eta máimahi<br />

(Mt. 17.1-8; Mr. 9.2-8)<br />

28 Tiuri, te táequenepa eta óchoquenehi sache, tiyanapa ema Jesús,<br />

tiápanahi te anuquehe mari. Tiyuja ra ca yarehi. Mapana na ri chusera ena<br />

mámaque neanahi: ema Pedro, ema Jacobo, émapa ema Juan. 29 Tacahe,<br />

eta mayuja ra sirahi ema Jesús énapa ena mámaque neanahi, tíjahúchavapa<br />

títsiva chavahi eta máimahi ema Jesús. Apaimahipa eta mamira<br />

étapa eta mamuiriha. Tétavi cavapa eta tajapuvahi tajara ra sirahi tamutu<br />

eta máquehe. 30 Tásiha, tiárami ca rea na varepa tímere cavana ena apinana<br />

ajairana. Téchaji ri ca va naripa mayehe ema Jesús. Ema émana, émahi ema<br />

víyarahaini Moisés. Ema apana, ema víyarahaini pr<strong>of</strong>eta Elías. 31 Tétavica<br />

vai pa hivare tajara ra sirahi eta te natupi haiyahi. Náechaji si haipahi<br />

eta macata ji vai ra yarehi máepeni ra yarehi ema Jesús tayehe eta avasare<br />

Jerusalén. 32 Tavara hai pai chanéni tímaca ema Pedro énapa ena apinana<br />

machamu rianahi. Téhesera te náimahapa eta tijara racahi te nachacaya,<br />

témitia ca rinehi eta náechapuneana. Náimara ra ca ripahi eta majaraivahi<br />

ema Jesús, énapa ena apinana ajairana tiúcupau chanahi. 33 Tacahe, te<br />

máimahapa ema Pedro eta nachavi ra yarepa ena nani apinana, témeñahavapa.<br />

Tásiha, macahepa:<br />

—‍Tata Maestro, tétavi cavapa táurica careva eta viávihairahi eta ani.<br />

Tiúripa na hi pucaini vépiya cahini eta epena hui na pa chuhini. Pipena hui nari<br />

chuhini píti, mapenainari chu hi varéni ema Moisés, émapaini ema Elías<br />

—‍máichapa.<br />

Váhinéni máimatie que ne hahini ema Pedro tájaha hipuca eta mavaraha<br />

quenehi macayema. 34 Tacahe, eta máechaji ri si ra vai chahahi,<br />

tíjahú chavapa tiúcupaicahi eta úcaji, tamuicha vacapa ema Jesús énapa<br />

ena apinana ajairana. 35 Tásiha, nasama rinehi eta mahu ema Viya, tayehe<br />

eta úcaji. Ánipa macahe:<br />

—‍Ema maca ema yátupi quenehi nuchicha némuna ru quenehi. Éma<br />

esuapayare —‍macahepa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 9<br />

188<br />

36 Te tímatinapa eta mahu ema Viya nasama quenehi, náimahapa ema<br />

Jesús, macari neipahi. Nájinaripa ena tiúcupau chanahi.<br />

Tacahe, ena mapanana apóstoleana, tiyerehi eta namame ta sirahi ena<br />

apamuriana nachamuriana eta náimaha quenehi.<br />

Ema Jesús macanaraca ema amaperu mávaháruhi ema éreana<br />

(Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29)<br />

37 Te apana quenepa sache, tiúcupai ca na varepa tayehe eta anuquehe mari<br />

návinehi. Natiari hi pavare ena camuri queneana achaneana. Te náimahapa<br />

ema Jesús, tiyananapa nácapahi. 38 Matiarihihi ema émana achane te namuri<br />

ena camuri queneana achaneana. Tipiaracapa muraca éma, ánipa macahe:<br />

—‍Tata maestro, picata ji ca nupaini pípuchi nanuini ema maca nuchicha.<br />

Émana ra cavahi te numirahu. 39 Mávaháruhi ema éreana. Macapiara<br />

re recahi téchari pai ca vavare ticari sa sa ja cavare. Ichapemuri eta<br />

macata jivaira máicha. Vahi mávaraha máinajiaca. 40 Néchajia ca ri pahinéni<br />

ena pímitureana. Váhisera nárata hahini nacuchuca ema éreana<br />

tiávahácahi ema nuchichasami —‍máichapa ema achane.<br />

41 Tásiha ema Jesús majicapapa:<br />

—¡Tétavicava emasua pa ji rai vavaca eti achaneana! ¡Cúvera re cai chapucaini<br />

eta nucami chi ra he nahini! Piama ani ema pichicha.<br />

42 Témeña ha vainipa ema amaperu, tápecha varepa tacaña macahi<br />

tiáquipai cavapa, téchari ri pai ca vai pavare. Émasera ema Jesús,<br />

máquijicapa ema éreana, muraca pavare eta macaja chirahi. Tásiha,<br />

máijaracapa ema maiya, tinara caipahi. 43 Nárami rinehi ena achaneana<br />

taicha eta tamutuirahi marataha ema Viya, máitupa ji jia si ravahi.<br />

Tiápechavavare ema Jesús tímereuchava máepenirayarehi<br />

(Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32)<br />

Nanasi ri chahahi napane re que nehahi ena achaneana eta juca náimahaquenehi.<br />

Ema Jesús mápechavare mameta cavaca ena máimitureana.<br />

Ánipa macahehi:<br />

44 —‍Ecaquiña yátupina eta juca numeta ruheya. Váhivare ecuemi tisica. Núti<br />

Manere ji ru nuhi ema Viya, járaja painapa eta sácheyare tíjara re ca nuyare mácani<br />

achane nayehe ena ticatia na ca nuanahi. Ticara ta ca nua na yareva —‍máichavacapa.<br />

45 Énasera ena máimitureana váhiquene nácaicu tia rahini eta macayema<br />

que neanahi. Taicha émarichuhi ema Viya tíjaracahi eta vuíchaha<br />

nácaicu tia raimahi. Váhivare napatsi ca vahini nayase re cahini tájahapuca<br />

tacayemahi eta máichira vacahi.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


189<br />

San Lucas 9<br />

¿Nájahapuca ema apóstole ticapicahupana?<br />

(Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37)<br />

46 Te táequenepa eta juca, ena apóstoleana ticapi na ru ji ri ca canapa<br />

nájaha hipuca ema ticapi ca hu panahi. 47 Émasera ema Jesús máimatia cavacapa<br />

eta náechaji ri ru vanahi. Máichuhapa ema émana amape ruchicha,<br />

macatu pihapa te namirahu. 48 Tásiha, máichavacapa ena apóstoleana:<br />

—‍Nácani tijaca pa nayare ena amaperuana níchave néinahi núti, ena nani<br />

yátupi náimere cayare eta náemuna si ranuhi núti taicha tímicu ti ji ri cavahi<br />

nútinahini najacapa. Taicha nácani tijaca pa nuanahi núti, éneri chuvare<br />

tacahehi eta najaca pirahi ema Ticachichanu, ema tivane canuhi. Nácani<br />

náechapa ji ri cayare namutu ena nachamuriana, náemuna si ra va ca hivare,<br />

énahi ena ticapi ca hu pa na nayare te etaracu —‍macahepa.<br />

Nácani vahi ticatianacahaviana, éna tímicatacahaviana<br />

(Mr. 9.38-40)<br />

49 Tacahe ema Juan mametacapa, máichapa:<br />

—‍Tata Maestro, vímahahi ema émana achane máquiji ca vacahi ena<br />

éreanana te píjare ticuti rinehi pítinahini píjara cahini eta máitupa ji jia si ravahi.<br />

Tásihasera, vicavacahi éma, taicha vahi viúmuri vai nahini —‍máichapa.<br />

50 Émasera ema Jesús máichapa:<br />

—‍Vahi ecucavaca éma. Taicha nácani vahi ticatia na ca ha vianahi, éna<br />

tímica ta ca haviana —‍macahepa.<br />

Ema Jesús macajachavaca ema Jacobo émapa ema Juan<br />

51 Te jena sácheanahi tiánene hipaipa títecapa eta mayani ra yarehi ema<br />

Jesús te anuma. Tásiha, tíjara ca vaichaha eta mayani ra nu mayare te Jerusalén.<br />

52 Macava nai ripipa tiyanana ena tínapu mi rau cha na ya repahi. Titanu ca na yarehi<br />

eta máiteca pi hayare tayehe eta jácani avasare. 53 Énasera ena samari tá noana<br />

vahi návara hahini najacapa taicha náimahahi éna eta matupi rui rapahi te<br />

Jerusalén. 54 Tacahe, ena apinana apóstoleana, ema Jacobo émapa ema Juan,<br />

tisema ma ju heanapa eta namaja ca pirahi ema Jesús. Tacahe, náichapa éma:<br />

—‍Tata Viáquenu, ¿pivara hapuca viyase sereca táemirica eta yucu<br />

tiásiha te anuma? Étaina táitapai muriha ena náenata tajiana, tácuti eta<br />

máichaquenehi ema pr<strong>of</strong>etaini Elías —‍náichapa.<br />

55 Tacahe, ema Jesús máimara racapa éna. Tásiha, macaja cha vacapa,<br />

máichapa:<br />

—¿Tájaha tacayema vahi tétupicava eta epane reruana? Ticutipa vahi<br />

mávahá ru hénahi ema Espíritu Santo. 56 Vahi étaina tímitecanu nícuñaca<br />

va cayare ena achaneana, nuti Manere ji ru nuhi ema Viya. Tímite canuhi<br />

nucuchu cu ha va cayare éna —‍máichavacapa.<br />

Tásiha, tiánucu hanapa te apachacaya te apana hivare avasare.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 9​, ​10<br />

190<br />

Vínajicayare tamutu, te vivaraha véhica ema Jesús<br />

(Mt. 8.19-22)<br />

57 Eta napaisi rapahi te achene ema Jesús énapa ena máimitureana,<br />

nacainunapa ema émana achane, mavarahapa máehica. Ánipa macahehi:<br />

—‍Tata, núti apanavare nuvaraha néhicavi te jácani pivara ha que neyare<br />

piámianu.<br />

58 Ema Jesús, ánipa tacahehi eta majica pirahi:<br />

—‍Tamutu eta sárareana ticape navaca. Éneri chuvare eta cáyureana<br />

tamaca ji pa chuvare. Nútisera núti Manere ji ru nuhi ema Viya, tájina nuviya<br />

nusiapi hahini —‍máichapa.<br />

59 Te apana varepa sache, máichuhapa ema Jesús ema apana máimiture<br />

apóstoleyare. Tásiha, ema majicapapa:<br />

—‍Tata, nuyaseacavi písapa nu hi pucaini nuchava te nupena. Nucucha panu<br />

ma ya rehini eta máepeniraya ema ticachichanu, nécara numaya. Tásiha,<br />

nucapa ya cavipa néhicaviya —‍macahepa.<br />

60 Ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Pésamirica náecara ca caichaha ena máecharaireana. Tájina táijaraca<br />

vimahi eta juca tihapa sa mu re re cavihi. Yare, péhicanu. Níjara ca viyare<br />

eta pémata neyare. Picame ta rai ruyare eta máechaji ri ruvana ema Viya<br />

—‍máichapa.<br />

61 Matiari hivare ema apana éneri chuvare macahehi:<br />

—‍Tata náquenu, núti nuvaraha néhicavi. Písapa nusera nucame ta va pana<br />

numaya te nupena —‍macahepa.<br />

62 Ema Jesús majica pavare:<br />

—‍Mácani achane tipaicapahi téyare capahi vahi tichavae que ne havaimahi<br />

mámarai ri cahini eta mámaquene. Ene picaheyare piti, vahi<br />

pichavae que ne ha vaimahi tayehe eta tájipa racana. Taicha vahi nuvaraha<br />

mácani tínaji cavahi eta macame ta rairuira eta máechaji ri ruvana ema Viya<br />

—‍máichapa.<br />

Ema Jesús mavanecavaca ena setentaqueneana, tímiturecanayare<br />

10 1 Te táequenepa eta júcana, ema Viáquenu Jesucristo manere ji cavarepa<br />

ena setenta queneana apamuriana máimitu rea na hivare.<br />

Tiyananapa ticame ta rai rua na yarehi te avasareana mapaisi nea napahi éma.<br />

Apina na va capahi eta napaisi rayare éna. 2 Máichapa eta matupa ra si ra vacahi:<br />

—‍Tétavi cavapa eta vicamu nuirava ena tímica ta ca ha vianaya tayehe eta<br />

juca vémata ne repihi. Eyasea ca ya resera ema Tata Vicaiyaquene máijaracahavi<br />

ena náimica ta cahavi. Eta juca tímicu ti ji ri cavahi mácani achane eta<br />

macamu nui ravahi ena tímica tacana eta máechati ji siraya eta maharusura.<br />

3 Puiti, névata ca heyare eyana epaica. Narari hisera ena achaneana váinaraji<br />

que neanahi étupia rua nayare. Éna nacutihi eta sárare táiñehi que neanahi.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


191<br />

San Lucas 10<br />

Étisera ecuti yarehi eta uvesachicha eta tamansuvahi. 4 Eta epaisi rayare, tájina<br />

iámaimahi eta tarera, váhivare iámaimahi eta billetera. Váhivare iámaimahi eta<br />

eparupeva. Eyaiyau cha va ya re pa hisera eta epaisi ra ya repahi te achene. 5 Te jácani<br />

peti íteca pi ha ya repahi, ani tacaheyare eta échaji si rayare ena achaneana: “Ema<br />

Viya, tiúricha heyare éti te juca peti”. 6 Narari hiyare ena achaneana navarahaya<br />

eta náurivaya mayehe ema Viya. Eta échaji si ra va cayare, tatupi ruvaya me Viya<br />

máijaraca eta náurivaya. Téhesera vahi nacuvaraha najacapahe, vahi ecucae ñamacava<br />

nayehe, taicha énapa téchinavana. 7-8 Te jácani avasare, jácani peti eta<br />

najaca pia hepuca, enasi pa nayare tayehe eta peti íteca pihahi. Vahi ecuepuru jácani<br />

tinica careana náeniru hea nayare. Étaripa jácani náesiru hea nayare. Éti, táitsivayare<br />

eta ecaema ta nea si ra nu ya repahi. Váhivare ecupa mi ra hapahi ímaca cu hapahi<br />

eta pétiana. 9 Ecana ra ca ya repahi ena nacaju ma queneana natiari hi que neanahi.<br />

Tásiha, emeta ca va capaipa námutu ena achaneana eta núcupai si raripa nuti<br />

Cristo, nútirichuhi ema nacucha pa quenehi. Nucuchu cu ha va cayare namutu<br />

ena téneuchavana, ticasi ña va navare eta nuyehe nuti Mavane runuhi ema<br />

Viya. 10 Téhesera nacuija nacuja chapahe te jácani avasare íteca pi ha ya repahi,<br />

iúchuca vanepa te calle. 11 Ánipa ácahe: “Vétata pe va chavahi eta juca tavaparu<br />

támaquenehi eta vívape. Eta juca táicutiarahi eta máicuña si ra heyare ema Viya<br />

taicha eta emava rairahi ejaca pa ha vihini. Vivara hasera vimetacahe eta máucupaisi<br />

raripa ema Cristo, émarichuhi ema vicucha pa quenehi, ema Mavaneruhi ema<br />

Viya. Macuchu cu ha hehini éti, te éneucha vahini, ácasi ña vahini mayehe” íchavacayare<br />

éna. 12 Jéhesare, te táitecapapa eta juicio, tiápaju ca vainapa eta náicuñayare.<br />

Tacachu ri cayare eta nacaicu ñai rayare ena achaneana váinara ji queneana ticavasanaini<br />

te avasaréni Sodoma —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

Eta táicuñayare eta návasana ena achaneana masuapajirairahana<br />

(Mt. 11.20-24)<br />

13 Tacahe, ema Jesús máechajicahi ena apamuriana achaneana, tímicuti<br />

ji ri cavahi natiari hi nahini te mamirahu. Ánipa macahe:<br />

—¡Páurehesami eti nujaneanana ecava sanahi te avasare Corazín étipa<br />

eti ecava sanahi te avasare Betsaida! Ichape eta ícuñayare taicha eti<br />

ímaharipa tamutu eta tiárami careana níchaque neanahi te emirahu, váhisera<br />

ávara hahini éneucha vahini. Ena nani achaneana ticava sanahi te Siria,<br />

apava sa ná na hinéni, tétavi ca va hinéni eta namaurivahi, németea casera núti<br />

téneucha va na va nehini eta náimairahi eta níchaque nea napahi. Enéva né nahíni<br />

náimere ca vahíni yátupi eta náeneuchi ra vai nahíni. 14 Tásiha puiti, muraca panayare<br />

eta ícuñayare éti, taicha eta emava rairahi éneuchava. Tacachu ri cayare<br />

eta nacaicu ñairaya ena achaneana apava sanana ticava sanahi te Siria.<br />

15 Étiripa eti ecava sanahi te avasare Capernaúm, tamapuruji eta<br />

nímitu si rahehi étapa eta ímairahi eta tiárami careana níchaque neanapahi.<br />

Eti ecasi ña va vaicahi, ímija chai papuca eta ticaya pa heyare te<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 10<br />

192<br />

anuma. Ichapesera eta etsiri ha ca re vayare, taicha épuju qui cha vayare eta<br />

te yucu taicha vahi éneucha vaimahi éti —‍macahepa.<br />

16 Tacahe, tiápecha vavare máimitu cavaca ema Jesús ena máimitureana,<br />

ánipa macahe:<br />

—‍Nácani tisuapa hea nayare, ticaeche ranahi eta nasuapi ra nu yareva<br />

núti. Énasera nácani tépuru hea na ya repahi, ticaeche ra na yareva eta<br />

náepurui ranuhi núti. Ene tacahehi eta náepurui ravare ema Tata tivanecanuhi<br />

—‍máichavacapa ena máimitu reanahi eta napaisi rayare.<br />

Tichavanapa ena setentaqueneana vanairucanahi<br />

17 Tacahe, tichavanapa ena setenta queneana. Tiúrisa mu re rea ca vanapaipa<br />

eta náiteca pirahi. Ánipa nacahe:<br />

—‍Tata Viáquenu. Vítauchaipa eta pivanairipi. Virata ha hivare viáquijicavaca<br />

ena éreanana taicha eta vipiara sirahi eta píjare —‍nacahepa.<br />

18 Ema Jesús majica pa vacapa:<br />

—‍Tájina rinehi matume vai mahini ema Satanás eta viáquiqui ji si rapahi<br />

ena majupahana. Taicha ema Espíritu Santo tímechanuhi eta nuneca pirahi<br />

eta máquipai si ravahi ema Satanás, tacutihi eta térameca eta táijahú chiravahi<br />

eta macaqui jirahi te anuma. 19 Táitaure vaquene núti, ichape eta<br />

nujanea si rahehi. Tayana pa nepuca iácatayaca eta quichare, alacránpuca,<br />

tájinasera táichara ca hémahi. Eta juca ítupa ji jia si ravaya níjara ruhehi,<br />

tacachuriaca eta máitupa ji jia si ravahi ema Váinaraji Satanás, énapa ena<br />

majupa hanahi. 20 Váhisera ecuca si ña vavaica eta erata hairahi iáquijica ena<br />

éreanana. Iúrisa mu re rea ca vasera eta táejasiraipa te anuma eta elistana.<br />

Ema Jesús tiúrisamuréinehi mayehe ema Maiya<br />

(Mt. 11.25-27; 13.16-17)<br />

21 Tacahe, enéva ne hinehi táiteca pauchahi ema Jesús eta máurisa murevahi<br />

maicha ema Espíritu Santo. Tásiha, macahepa:<br />

—‍Tata Nucaiyaquene, tétavicava eta nucuna chiravi. Jéhevare píti<br />

táquenuvihi eta anuma étapa te juca apaquehe. Títauchavaipa eta pipanereruhi.<br />

Vahi písapahini náitucahíni eta júcana ena achaneana tímija cha vanahi<br />

téchema rahiana. Énapasera píjaracahi ena nani téhica nuanahi, tájina hinéni<br />

náechema rai vai nahíni. Puiti nasapi ha ripahi nacachu ricahi ena títupa ji jia cavanahi.<br />

Tétávi cavahi eta táurivahi eta pipane reruhi, piti Tata Nucaiyaquene.<br />

22 Tacahe, ema Jesús máichavacapa ena achaneana:<br />

—‍Ema Tata Nucaiyaquene, ema tíjara canuhi eta nútiraya néchaya<br />

tamutu. Nájina nárata haimahi énaji vai nahini náimatihini ema Tata.<br />

Nucarichu nuti néchinavahi ena nímima ti rua nayare éma. Taicha núti<br />

yátupihi eta nímatirahi ema Tata Nucaiyaquene; tacuti quenehi eta<br />

yátupi ra hivare eta máimati ranuhi éma —‍macahepa.<br />

23 Tacahe, mañaji cha muripa ena máimitureana, máichavacapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


193<br />

San Lucas 10<br />

—‍Tétavi cavahi eta iúrica careva éti taicha tíjara cahehi ema Viya eta<br />

juca ímairahi puiti eta níchaque neanahi. 24 Jéhesare, numetacahe: Acane<br />

ichape muriana ena víyara hanaini pr<strong>of</strong>etana énapa ena réyeanaini, tétavicavahi<br />

eta navarairahi tímatinuana, navarai ra hivare náimaha eta juca<br />

níchaque neanahi ímaha que neanahi. Navara ha hivare nasama eta nímiture<br />

sirahi. Váipasera nacapa ya cahini —‍máichavacapa.<br />

Ema Jesús máimicuticha, máechajisihahi ema achane máuriquenehi,<br />

samaritánohi. Tijapanurahi mayehe ema émana achane<br />

macajaraquenehi, tayanapane vahi émainahini majaneanainahini.<br />

25 Matiarihihi ema achane, maestro tayehe eta mavanai ripiana ema<br />

víyarahaini Moisés. Tiyanapa matanucahi ema Jesús, téchaji ri ca va yarehi<br />

eta mayehe. Mavarahahi macaicu tia rayare. Máichapa:<br />

—‍Tata maestro, ¿tájaha pucaini níchara cavaini eta níturu si rayare eta<br />

núchucui rayare te apana vítaresira? —‍macahepa.<br />

26 Ema Jesús majicapa:<br />

—¿Tájahasica tacayemahi eta táechaji ri ruvahi eta Sagrada Escritura?<br />

¿Tájaha tacayemahi eta pisamirahi eta péchaji cuirahi? —‍macahepa.<br />

27 Tásiha, ema maestro majicapapa:<br />

—‍Ani tacahehi eta nécheji cuirahi: “Macarichu ema Viya pémuna cayare te<br />

pisamure. Macari chuvare éma piáchane va queneya. Píjara cayare tamutu eta<br />

pitumeva eta picaema ta nea si rayare. Éma pipane re chayare tamutu sácheana.<br />

Pémuna ca yareva ema piparae piyahi tácuti eta pémuna si ravahi píti”.<br />

28 Ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Tétupicava eta juca pijica pi ranuhi. Te pítaucha eta juca, piúchucu hayare.<br />

29 Émasera ema maestro vahi mavara hahini apaque he re rui nahini.<br />

Máichapa:<br />

—¿Nájahasica ema nuparae piyahi? —‍macahepa.<br />

30 Ema Jesús máichavarepa:<br />

—‍Nímicu ti chi na viyare eta juca. Matiarihi ema émana achane. Tipaicahi te<br />

achene, másiha te Jerusalén. Tiyana yarehi te Jericó. Eta mapaisi rapahi te achene,<br />

náuchujiuchapa ena tiámerahiana. Náepuchi ri ca numapa. Tiánehi nacapa cayaréni.<br />

Námeyechapa eta mámaque nea napahi étapa eta mamuiriha. 31 Tásiha,<br />

macahepaipa ema émana tiyuja ra carahi. Máimahapa ema achane te apaquehe<br />

te achene chacaya. Váhisera májapa nuhini máichejiu chahini. Máetávi caichucha.<br />

32 Tásiha, macahe pai pavare ema apana achane. Éma, téchapa ji ricahi eta Templo.<br />

Éneri chuvare te máimahapa, máetávi cai chu chavare. 33 Tacahe, macahe paipavare<br />

ema apana achane. Éma, indigenahi samari tano. Éma, te máimahapa<br />

ema macaja ra quenehi, majapa nu rinehi. 34 Tícheca numapa éma, témeña havapa.<br />

Máipuchapa te aceite étapa eta alcohol eta majarana. Máepacu cha vacapa<br />

te amara tataji. Tásiha, manara cuhapa manaca quechapa eta te maperapahi<br />

cavayu. Mámapa eta te máiteca pi ha yarehi. Máipupua ra caipahi. 35 Te apanapa<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 10​, ​11<br />

194<br />

sache, tiyana yarepa ema samaritano. Tivecua cavapa apipe eta maplatane.<br />

Mavachachapa ema ticapenahi eta peti. Tásiha, máichapa: “Picata jicanu.<br />

Péchapa ji ri sinánu ema maca achane. Te tatiari hi napuca eta macamu nuirava,<br />

píjara si nánuya. Nímaha virine nuvachachavi te nuchava” máichapa. 36 Tiuri puiti,<br />

nuyase re ca viyare píti. ¿Nájahapuca ena nani mapana queneana ema témunacahi<br />

ema maparaepiya najara ru quenehi ena tiámerahiana? —‍máichapa ema Jesús.<br />

37 Ema maestro majicapapa:<br />

—‍Ema témunacahi ema maparaepiya, ema tijapanuhi —‍macahepa.<br />

Ema Jesús máichapa:<br />

—‍Pímahai pajira, ene picaheyare piti apanava. Pijapa nu ra hiyare —‍máichapa.<br />

Ema Jesús máejirapanavaca te napena esu Marta ésupa esu María<br />

38-39 Tímiya na va varepa eta mapaisirahi ema Jesús. Máiteca pauchapa<br />

eta avasa rechicha suávasa esu ésuna esena ticaijaruhi Marta, ésupa esu<br />

suparape ticaijaruhi María. Mayanauchapa te supena esu Marta. Tétávica<br />

va hisera eta táurivahi eta najaca pirahi éna. Tacahe, esu María téjacapa<br />

te máivape chacaya ema Jesús. Susama ra ra caripa eta máimitu rapiana<br />

éma. 40 Ésusera esu Marta tahapa pi ri caichucha eta sucapa ru jirahi, taicha<br />

eta suénisi rayare ema Jesús. Tacahe, esu Marta tisema ma ju heripa eta<br />

suímairahi esu suparape suéjara sirahi. Tacahe, suíchapa ema Jesús:<br />

—‍Tata Náquenu, picata ji canupa. Pivane sinanu esu suca nuparape<br />

súimica ta canuichu apaesaina tayehe eta emata necana —‍suíchapa.<br />

41 Tásiha, ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Páurevisami piti Marta, tétavi cavapa tahapa pi ri siravi eta pématane<br />

repiana. 42 Titupa racavi pínajica eta tihapa pi ri cavihi. Picaravahu eta<br />

máechaji riruva ema Viya. Esu suca piparape María tétupi cavahi eta<br />

supanereru. Suvarahahi suítucayare. Eta tacahe, tisama ra ra canuhi.<br />

Nájina tivere ji caimahi eta suvara ha quenehi suítuca —‍máichapa.<br />

Ema Jesús tímitucahavi eta viyujarasiraya<br />

(Mt. 6.9-15; 7.7-11)<br />

11 1 Tacahe, te jácani apanapa sache, ema Jesús mávihahi eta te<br />

mayuja ra si rarehi. Te títayu jarápa, témeña havapa ema émana<br />

máimiture, máichapa:<br />

—‍Tata Viáquenu, pímitu cahavi eta viyuja ra si rayare víti apanavare,<br />

tácuti eta máimitu si ra vacahi ema Juan ena máimitu reanahi —‍macahepa.<br />

2 Tásiha, ema Jesús máimitu ca vacapa:<br />

—‍Ani tacaheyare eta eyuja rau chi ravaina: Tata Vicaiyaquene, piti piávihahi te<br />

anuma, vipicauchahi yátupi eta píjare. Vivaraha ichapeina eta tasuapa ca revaina<br />

eta pivanai ripiana nayehe namutu ena achaneana ani te apaquehe, tacuti eta<br />

nasuapi ravihi ena ángeleana te anuma. 3 Pájapa nuhavi píjara cahavi puiti juca<br />

sache eta vicamu nu queneana vinica que ne repiana. 4 Pájapa nu ha vivare piperdo-<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


195<br />

San Lucas 11<br />

na chahavi eta viviurevana piyehe. Víti apanava viperdo na cha va caripa namutu<br />

ena ticaviu re vanahi viyehe. Vahi picuisa pahavi vicha eta tamauriquene.<br />

Picatiu chahavi mayehe ema Váinaraji. Tacaheya eta eyuja rau chi ravaina.<br />

5 Máichavare ema Jesús:<br />

—‍Tiuri, nímicu ti chi naheya puiti. Matiarihi ema émana achane.<br />

Tacahe, máiteca pauchahi ema apana achane máituna ca sarehi te<br />

enumuhu yati. Viajéropahi éma. Émasera ema avasa re cu ruhahi, tájina<br />

maviya eta máenicahini. Tásiha, mayana mayehe ema apana máitunaca<br />

sa re hivare. Máichaina papuca: “Picata jicanu, nucapucavi mapanaina<br />

pan. 6 Taicha títeca pau chanuhi ema nítuna casare viajéropahi. Tájinasera<br />

nuviya nucumpi ra chahini”. 7 Tacahe, ema macaiju he quenehi váhipuca<br />

macuja panuhi, macahé na papuca: “Vahi picuja rareca eta néchapune.<br />

Pésami ri si na nuvare eta tapaja tacaera ta quenehi. Tímaca na hivare ena<br />

nuchicha naveana. Vahi nítujicava néchepuca níjara ca vihini eta pivara haquenehi”<br />

macahe na papuca. 8 Máituna ca sa re que né ni hipuca éma, váhisera<br />

máipura jihini máechepu cahini máijara cahini eta mayase se reruhi.<br />

Téhesera te tímiya na vapuca mapiararaca ema ticamu nuvahi, németeaca<br />

tipami ca va yarehi téchepuca, máijara ca yarehi eta macamu nu que nepahi.<br />

9-10 Eta tacahe, numetacahe: Échajica ema Tata Vicaiyaquene. Eyasea cayare<br />

eta ecamu nu queneana. Éma, tijapa nurahi. Tisama heyare, tíjara ca he yareva.<br />

Vahi ecuyacuji eta eyasea siraina. Téhevare tatiari hi na papuca eta jácani íchiraya<br />

ichapehi eta tacaje ravaya, eyasea cayare máijara ca hehini eta ítupai ji jia si ravaya.<br />

Éma, tíjara ca heyare. Te jarari hipuca eta táicheji mi ráuchahe, éma macaevui si haina<br />

heyare. 11 Eta juca tímicu ti ji ri cavahi te natiari hipuca ena echicha na veanahi éti,<br />

te tiyasea ca hea napuca eta pan nanicayare, váiparinehi táuricaimahi íjara cahini<br />

éti eta márijahi, tímicu ti ji ri cavaipa ecavi ja ruhini ena echicha naveana. Étaripa<br />

te tiyasea ca hea napuca eta jima, váhivare táuricaimahi íjara cahini eta quichare.<br />

12 Étaripa te tiyasea ca hea napuca eta varayuha, váhivare táuricaimahi íjara cahini<br />

eta sáse. 13 Étiarihi éti vahi ecaji ra hihini nayehe ena achaneana. Iúrihisera nayehe<br />

ena echicha naveana. Ítucahi íjara cavaca jácani nayasea ru heanahi táuriqueneana.<br />

Mavetiji ema Tata Ecaiyaquene tiávihahi te anuma. Éma, vahi ticavi ja ru heimahi<br />

eta te eyase se repiana. Tíjara ca he yarehi tamutu eta eyasearuana, émaripa ema<br />

Espíritu Santo tiávahá ca he yarehi —‍macahepa ema Jesús.<br />

Ena achaneana téjecapavanahi eta náimijachirahi ema Jesús<br />

mávaháruhi ema Váinaraji Satanás<br />

(Mt. 12.22-30; Mr. 3.19-27)<br />

14 Te apana quenepa sache, ema Jesús macana racahi ema achane,<br />

úpainihi eta máitaresira taicha eta mávahá sirahi ema éreana. Tacahe, eta<br />

máuchusirapa ema éreana te máquehe ema úpainihi, tiúripa téchajica.<br />

Ichape rinehi nárami ena achaneana. 15 Natiari hi hisera ena apamuriana<br />

achaneana, ánipa nacahehi:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 11<br />

196<br />

—‍Ema maca Jesús, vémeteaca majupahahi ema Satanás, ema náquenumurihi<br />

ena éreanana. Máijararuhi jácani eta máitupa ji jia si ravahi eta<br />

macuchu si ra vacahi éna —‍nacahepa.<br />

16 Narari hi hivare ena apamuriana achaneana váhivare nasuapa pa jicahini<br />

ema Jesús. Eta tacahe, navarahapa nacaicu tia ra yarehi, nayaseacapa<br />

macuchu cahini eta tiáramicare, máimereu chayare eta émairahi Cristo<br />

mavaneruhi ema Viya. Váhisera nasuapa ya rehini. 17 Émasera máimatihi<br />

eta napane reruana eta namasua pirahi. Máichavacapa:<br />

—‍Nímicu ti chinahe puiti ena machanerana ema gobierno. Éna, vahi típutsimu<br />

ri ha ca ca naimahi apinai na hi pucaini partido. Te típutsi mu ria ca canapa,<br />

énaji ca cai pa pucaini tiáquipai cacana. Émaripa mácani achane te camurianahi<br />

ena machicha naveana, váipari ne hivare típutsi mu ria va naimahi náehaji ri cacahini,<br />

énaji ca cahini náquipai ca cahini. 18 Ene macahehi ema Váinaraji Satanás,<br />

váiparinehi máisapahini típutsi cacana ena machamuriana, taicha mavarahahi<br />

tisimu tua na yarehi éna, tímiya na va yarehi eta nacaete ma ji ri si ra ha vi yarehi. Éti<br />

ímijachaipa nútirichuhi machamuri ema Satanás, táichavenehi eta nuratahairahi<br />

nucuchu cavaca ena éreanana. 19 Tájina vahi étupi ca vahini éti eta juca<br />

epane reruana. Te émahipuca tímica ta canuhi ema Satanás, éneri chu hivare éti<br />

máimica ta rua na hivare jácani éma, eta ecuchu si ravaca ena éreanana. Epane rechi<br />

ná vanuma. 20 Émaque ne hisera ema Viya, tíjara canuhi eta juca nurata hairahi<br />

nucuchu cavaca ena éreanana. Eta juca étara ícutiaraya éti eta matupa ra si ranuhi<br />

ema Viya eta nútirayare necha tamutu. Nútiripara nuti ecucha pa quenehi.<br />

21 Tacutiquene mácani achane tume. Te macara tacahi eta mataquiriqui<br />

eta majanea sirahi jácani macaye he queneana, nájina tiámeye chaimahi.<br />

22 Téhesera macahepaipa mácani achane túmepanahi mayehe, mavereji<br />

cayare eta mataqui riquini macasi ña quenehi. Máitiacavane. Tásiha,<br />

émapa técha tamutu eta majanea ruinihi ema achane. Ene nucahehi núti,<br />

túmepa nanuhi mayehe ema maca Satanás.<br />

23 Te vahi ecuehicanu, ecucae ma ta neacanu, éta tímereu chaheya<br />

machamu rihehi éti ema ticatia na canuhi. Masapiha ímica tacahi éma eta<br />

macaete ma ji ri si ranuhi.<br />

Ema Jesús máimicutichinahi ena masuapajirairahanahi mayehe<br />

(Mt. 12.43-45)<br />

24 Tímiyanava eta máechaji ri si ravahi ema Jesús, ánipa macahe:<br />

—‍Éneri chuvare éti ecuti mácani achane máinajiruhi ema émana<br />

éreana. Ema éreana tiyanainapa matanu cainapa eta jácani masiapi hayarehi.<br />

Eta mamaichi mavira eta mavara haquene, mapane re cha yarehi<br />

tichava. Macahé na papuca: “Nuyanayare nuchava, nusiapa ha ca yareva ema<br />

návahá ruinihi”. 25 Te títecapapa ema éreana mayehe ema achane mávaháruinihi,<br />

máimahapa ema achane máinaji caripa tamutu eta mapeca turana,<br />

vuíchahasera máehicahini ema Viya. 26 Tásiha, tiúrisa murepa ema<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


197<br />

San Lucas 11<br />

éreana. Tásiha, tíchuarecapa ena siétequeneana machamuriana. Váinaraji<br />

panána éna. Nasiapa ha cai na varepa namutu éna. Jéhesare, tiápaju cavapa<br />

eta mavaina rajiva ema paure achane —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

Viúriyare te visuapa eta máechajiriruva ema Viya<br />

27 Mapaenu mavahi títapirica ema Jesús eta juca máechaji ri ru vanahi,<br />

tipiaracapa esu ésuna esena te namuri ena achaneana. Ánipa sucahehi:<br />

—¡Tétavi cavapa eta sucuna cha ca revahi esu pena, táichavenehi eta<br />

suínasi ravihi, suájisi ravihi eta sucaju ru si ravihi! —‍sucahepa.<br />

28 Ema Jesús majicapapa:<br />

—¡Tiápaju ca va ya resera eta nacuna cha ca re va yarehi namutu ena<br />

tisama nayare eta máechaji ri ru vanahi ema Viya, yátupi yarehi eta<br />

nasuapi ra yareva! —‍máichapa.<br />

Ema Jesús macajachavaca eta namasuapajiraivahi ena achaneana<br />

(Mt. 12.38-42; Mr. 8.12)<br />

29 Tacahe, títeca pa ra ca na paichucha te machacaya ema Jesús ena camuriqueneana<br />

achaneana. Tásiha, eta máimitu si ra vacahi, máichavacapa:<br />

—‍Nararihi ena achaneana puiti juca náetaviuchahi eta navaina ra jivana<br />

taicha vahi návara hahini nasuapa eta yátupirahi mavane runuhi ema<br />

Viya. Tiyasea ca nuanahi nímecha yarehi eta tiáramicare táicutiarahi eta<br />

mavane si ranuhi ema Viya. Váhisera nímechaimahi. Tacarichu náimahayare<br />

eta níchara ra cavaya tacuti eta máichara ra cavahi ema pr<strong>of</strong>etaini Jonás.<br />

30 Ema pr<strong>of</strong>etaini Jonás yátupihi ecutia rarehi éma eta mavane sirahi ema<br />

Viya nayehe ena achaneana ticava sanahi te avasare Nínive. Ene nucahehi<br />

nuti Manere ji ru nuhi ema Viya, ecutia ra renuhi puiti eyehe eti achaneana.<br />

31 Tacutiquene, esu reina Seba eta acane, te susamai ri ricapa eta máitupaji<br />

jia si ravahi yátupi ema Salomón. Ésu, tayere hi que ne hineni eta suávasa,<br />

tiyana hisera sucapayaca ema Salomón taicha suvarahahi susama yarehi<br />

éma. Tacahe, te táitecapapa eta sácheyare téchepu canaya namutu,<br />

suyasea cainapa ésu eta nacaicu ñahini ena nani máetupi cu shianahi puiti.<br />

Sucáhé na papuca: “Táuricapa nacaicu ñahini ena nani máetupi cushiana,<br />

tájinapa náetseraruina nasamaripa ema Cristo, ema títupa ji jiá pa navahi<br />

mayehe ema Salomón, tásiha vuíchaha caruva nasuapa” sucahénapa<br />

jácani. 32 Tacutiquene ena achaneana ticava sanahi acane te Nínive. Tisipeca<br />

tu ra rahiana éna. Natupi ru va hisera nasuapa eta mametarairu ema<br />

Jonás. Téneucha va va neanahi. Tásiha, nacahé na papuca te jena sácheyare:<br />

“Táuricapa nacaicuñaini ena nani mapara juruana ema Cristo, taviuchahi<br />

eta namasua pirahi éma. Taicha éma máurique ne panahi mayehe ema Jonás”<br />

nacahénapa. Eta máimiturapiana ema Jesús, tamicahu eta vítaresira<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 11<br />

198<br />

(Mt. 5.15; 6.22-23)<br />

33 Tímiyanava eta máechaji ri sirava ema Jesús, ánipa macahe:<br />

—‍Súnsuanahi nácani tiyusta canahi eta lámpara namica hu yarehi,<br />

tásihasera nanaca pa pucaini te jácani tayumu ru revahi cuarto, najiha paica<br />

pucaini te cajune. Tacamunuhi nanaca yarehi te anuquehe. Jéhesare,<br />

tamicau cha sarepa tamutu apaesa tímairi ri ca napaipa nácani tisiapanapahi.<br />

34 Ene ecahehi éti, eta esuapirahi eta nímitu rapiana, tétavi cavahi<br />

eta tamicau chiraya eta iáchanevana. Tímiju ni ji cayare eta emaurivahi.<br />

Téhesera vahi esuapahini, tétavi cavahi eta tamapi cuvahi eta iáchanevana.<br />

Tanasipa tamutu eta tamaurivahi. 35 Eta tacahe, machu ecaina jiruva tayehe<br />

eta juca esama que neanahi ímaha que nea na hivare, machu tayanariana te<br />

timapicu eta iáchanevana. 36 Téhesera yátupina esuapa eta nímitu rapiana,<br />

tétavi cavaya eta tamicau chi raheya tayehe eta ítare si ranahi. Tásiha, vahi<br />

eyasea ca nuimahi nímechahe eta tiárami careana —‍macahepa.<br />

Ema Jesús máimereuchavaca eta náejecapiravana ena fariséoana<br />

énapa ena escribánoana<br />

(Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 20.45-47)<br />

37 Tacahe, te títapi ricapa ema Jesús eta máechaji sirahi, témeñahavapa<br />

ema émana fariseo. Macumpi rachapa tinipa na yarehi te mapena.<br />

Masuapa hisera ema Jesús. Tiyanapa te mapena ema fariseo. Te tiúripa<br />

eta tinicacare, téjacapa ema Jesús te mesa. 38 (Tiuri, ena fariséoana,<br />

jucarihi eta nayeherepi te tinica nayare, tayana pa ne hipuca tipachi vahuanahi,<br />

ticasi pa va hu nu ma na ya re hisera. Eta juca nasipa vau ru si ravahi,<br />

namava rairahi náechipe ji cahini eta náchanevana.) Émasera Jesús, vahi<br />

masipa vau ru ca va nu mahini. Tacahe, máraminehi ichape ema maca<br />

fariséo eta mamaitau chirahi eta nayehe re pianahi éna. 39 Émasera ema<br />

Viáquenu Jesús máichapa:<br />

—‍Eti fariséoana, eta eyehe repiana, ecaeña ma ra cavahi esipa canuma<br />

eta enisi rareana étapa eta érirareana, emava rairahi táetsera ruinahini<br />

tasiapahini eta pecatu te iáquehe. Étisera iápaju pa navahi eta<br />

tachipe jivahi eta iáchanevana táichavene eta evaina ra jivana, étapa eta<br />

tavayua si rahehi eta ejamu ra chirahi tamutu. 40 ¡Tétavi ca va samihi eta<br />

tamura cavahi eta esamureana! Ema Viya vahi tácarichu máimaha eta te<br />

iáquehe eta tiávihahi te ínahu. Éneri chuvare máimahahi eta tiávihanahi<br />

te amahe esamureana. Éma yátupihi eta máimati rahehi. 41 Tatupa racahi<br />

ejapa nu rahiya nayehe ena ticamu nu vanahi. Tátupiruva te esamureana te<br />

échaji ricava apaesa tacuija sarepa tachipe jivaina eta iáchanevana.<br />

42 ¡Páurehesami eti fariséoana! ¡Tétavi cavahi eta tamura cavaya eta<br />

ícuñayare! Éti ímija chavahi yátupi quenehi eta religió so hérahi eta epamisirava<br />

eta ecama va huirahi me Viya eta diésmuri tayehe tamutu eta évaraqui.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


199<br />

San Lucas 11<br />

Ecuna cha carehi taicha éta. Váhisera ecatiu cha va cahini ena achaneana<br />

páureana macatiu cha va rahana. Váhivare émuna cahini ema Viya. Yátupi<br />

titupa ra cahehi eta ecamavahu eta diésmuri iámavahuana. Éneri chuvare<br />

titupa ra cahehi eta ejapa nu raivaya, yátupi navare eta émuna siraina ema Viya.<br />

43 ¡Jucari hivare eta apana tiviuchahehi eti fariséoana! ¡Tétavicava eta<br />

esiña va vai sirahi! Emetapa evaraha tipicau chaheana, ticaeja caheana te<br />

táurinaquene siya eta te iúruji si ra revana. Evara havare tipicau cha hea nayarehi<br />

eta náechaji si raheana te cálleana.<br />

44 ¡Jucari hivare eta apana tiviuchahehi eti escribá noana, étipa eti fariséoana,<br />

táichavenehi eta apimi rai rahehi! Ímija chavahi epicau cha ca rehiji. Étisera eta<br />

eyehe repiana, émeje ca pavacha ena achaneana eta náehisirahi ema Viya.<br />

Páureanasami éna. Váhi náimatie que ne hahini eta náejeca pi ravahi táichavene<br />

eta evayua sirahi eta ecaete mai ra vacahi —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

45 Matiari hivare ema émana maestro eta mavanai ripiana ema Moisés.<br />

Máichavarepa:<br />

—‍Tata maestro Jesús, eta piyuna si ravaca ena fariséoana, tétavi cavapa<br />

tayuna si ra havihi víti apanavare viti máestroana. ¿Pivara hapuca vicaviure<br />

va hi vareni víti? —‍máichapa.<br />

46 Tacahe, ema Jesús majicapapa:<br />

—¡Eti apanavare eti máestroana, tétavi ca va hivare eta eviurevahi!<br />

¿Tájaha tacayema epami ca vacahi ena apamuriana achaneana eta júcana<br />

eyehe repiana tacaje ra queneana? Nájinapa tirata haimahi títaucha.<br />

Apanasica éti váhivare ítauchahini.<br />

47-48 ¡Jucari hivare eta apana tiviuchahehi eta tamura cavaya eta ícuñayare! Éti<br />

ecaijare apimirana, taicha ímija chavahi machanerahe ema Viya eta eyehe heara<br />

sirahi eta náecariana ena pr<strong>of</strong>etanaini nacapa ruanahi ena iáchuca na veanaini.<br />

Puiti étarichuhi tacahehi eta epane re ruanahi eta evarairahi ecapa cahavi viti<br />

mavana ranahi ema Viya taicha eta épuruirahi eta vímitu ra pianahi táuriqueneanahi.<br />

49 Ema Viya, acane tímatihehi eta ecuti ra yarehi eta napanereru ena<br />

iáchuca na veanaini ticapa canahi ena pr<strong>of</strong>etanaini. Eta tacahehi eta máechaji ri ruvanahi:<br />

“Nuvane cayare ena pr<strong>of</strong>etana; tásiha, nuvane ca yareva ena apóstoleana.<br />

Váhique nesera nasuapaimahi ena tisama na yarehi eta náimitu ra pianaya ena<br />

nuvanarana. Napana ji ri ca va ca ya rechucha ena nuvana ranahi. Natiari hi yareva<br />

ena nacapa ca ya repahi” macahehi ema Viya. 50-51 Eta tacahe, numetacahe núti:<br />

Eti nujaneanana israelítana etiari hi que neanahi puiti, ecaicu ñayare, taicha<br />

timuria cahehi eta naviurevahi ena iáchuca na veanaini taicha eta nacapa pa jisi<br />

ra vacahi ena pr<strong>of</strong>etanaini. Acane te tépana vainapa eta apaquehe, ema Abel<br />

máinapuiruhi nacaparuhi. Máequeneruhi nacaparuhi ema maca Zacarías, ema<br />

nacaparuhi te tamirahu eta Templo. Camuria na hisera ena náumuri vanaini. Puiti<br />

étipa tamuriacahi eta ícuñayare naicha ena iáchuca na veanaini.<br />

52 ¡Páurehe sa mi cha pucaini eti máestroana! ¡Camuri quenehi eta eviurevanahi!<br />

Tamapu rujipa eta ímatie que ne hai rainihi eta yátupi queneana<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 11​, ​12<br />

200<br />

títuca cáreana, taicha vahi esuapaimahi, váhivare éhicaimahi. Éti tásihahi<br />

ícheji mi ráu ru ca vacahi ena tivara hanahi tisuapanaya, náehicaya ema Viya<br />

—‍máichavacapa ema Jesús.<br />

53-54 Tacahe, eta nasamirahi ema Jesús ena fariséoana énapa<br />

ena máestroana, tisema na rinehi eta mayehe. Tépana va na varepa<br />

náitsama rareca eta nayase re si rapahi, navarairahi nasama te máejeca pava<br />

hi pucaini eta macaye ma que nea napahi, navarairahi eta tiviucha yarehi<br />

éma.<br />

Ema Jesús vahi mávaraha apimirahávina<br />

(Mt. 10.26-31)<br />

12 1 Tacahe, te jena sácheanahi, títeca pa ra ca na paichucha ena<br />

camuri queneana achaneana. Tiyutu tu ca vanapa. Énasera ena<br />

máimitureana ema Jesús návihahi te machacaya. Tásiha, máichavacapa<br />

namutu:<br />

—‍Tímati carehi eyehe eta levadura eta tasisi ji sirahi eta masa.<br />

Tacutirichu eta taparea sirahi eta apimi rai ranahi ena fariséoana.<br />

Échapavaicha éti, machu napareacahe éna. 2-3 Ema Viya tímara ra cahehi<br />

tamutu eta íchaque neanahi, tayana pa ne né nipuca eyumu ru ca va quené<br />

napuca te timapicu. Tisama he hivare tamutu eta échaji ri ru vanahi.<br />

Tímati he hivare tamutu eta epane reruana. Te jácani sácheyare ticaecherayare<br />

tamutu, tétavi cavaya eta etsiri hairaya taicha eta emauri vanahi<br />

—‍macahepa.<br />

4 Étiripa eti némuna ca sareana, numetacahe: Vahi ecupica nácani<br />

nacapa capuca eta iáquehe, tacari chusera náiturue que ne hayare. 5 Numetacaheva,<br />

macarichu ema Viya epicayare, taicha macarichu éma téchahi<br />

eta ítare sirana. Jéhevare, éma maratahahi macami tie queneha eta<br />

iáchanevana tayehe eta táiñehiquene yucu infierno, te ecaina jiruva<br />

táichavenehi eta episi rapuca eta nacapa si ráhena. Jéhevare, éma epicayare.<br />

6 Nímicu ti chinahe eta cáyurechicha. Éti ímija cha papuca vahi tasivachahini<br />

éta. Téñama ca rea na hisera me Viya. Éma, téchavacahi eta<br />

táitare si ranahi. 7 Evetijipa éti, éñama ca re panahi me Viya. Éma téchahehivare<br />

tamutu eta ítare sirana. Váiparinehi témiti si ca hémahi. Eta tacahe,<br />

vahi ecueñamava éti tayehe eta ítare sirana, taicha tétavi cavahi eta<br />

emunavahi éti mayehe. Éma, máimatihi eta tatupa eta echuti macana.<br />

Vímereuchavayarehi eta véhisira ema Jesús<br />

(Mt. 10.32-33; 12.32; 10.19-20)<br />

8 Numetacahe puiti, nuti Manere ji ru nuhi ema Viya: Namutu ena<br />

tímereu cha vanahi eta náehisi ranuhi te namirahu ena achaneana, núti<br />

apanavare nímereuchaya eta nuchane rai ra vacahi éna te namirahu ena<br />

ángeleana mayeheanahi ema Tata. 9 Nácanisera vahi návara hahini<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


201<br />

San Lucas 12<br />

náimereu cha vahini eta náehisi ranuhi, núti apanava nímereuchaya eta<br />

vahi nuchane ra nai nahini éna te namirahu ena ángeleana mayeheanahi<br />

ema Viya.<br />

10 Namutu nácani ticaeca hi nua na hipuca nuti Manere ji ru nuhi ema Viya,<br />

tiperdo na cha careana. Nácanisera nacaeca hipuca ema Espíritu Santo, vahi<br />

tiperdo na cha ca rea naimahi éna.<br />

11 Jarari hiyare eta sácheanayare tiámaheanaya te namirahu ena nacapitarana<br />

eta te náuruji si ra revana, énapapuca ena tuparai rucana, énapapuca<br />

ena juéseana te jácani avasareana eta nayase se re siraya. Váhisera<br />

ecueñamava tayehe eta jácani ecatiu chi ra vayare. 12 Ema Espíritu Santo<br />

tímitu ca heyare eta táurivayare eta ecaye mayare te jena sache ecaya se sere<br />

hinapa —‍macahepa.<br />

Vahi táurica tahapasamurechahavi eta vímahaqueneanayare<br />

13 Matiarihi ema achane te namuri ena camuri queneana achaneana.<br />

Máechajicapa ema Jesús. Máichapa:<br />

—‍Tata maestro, pímica tacanu, pimetaca ema nuparape máijaracanu<br />

eta nuyehe parte eta nímaeque ne ruyare eta máimaha quenéni ema<br />

ticachi chanuini —‍macahepa.<br />

14 Ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Nuchicha, ¿tájaha tacayema pivaraha pinacanu juésnuyare eta<br />

eyehe? Vahi nútina néchaheyare tayehe eta máimaha que neanaini ema<br />

ticachi chahéni —‍máichapa.<br />

15 Énerichu máichava cavare ena apamuriana achaneana:<br />

—‍Échapa vavare éti apanavare, machu émuna hi ricava, ejamu rarahi<br />

tayehe eta tímaha careana. Taicha eta tímaha careana te juca apaquehe,<br />

vahi étaina ticaita re ca heyare. Vahi táeñama ca rehini.<br />

16 Tacahe, máimicu tia ra chi navare:<br />

—‍Matiarihi ema achane ricu. Ichape eta máesane. Tiúrina eta<br />

máevaru. 17 Tacahe, ema ricu mapane rechapa, ánipa tacahe eta<br />

mapanereru: “Ániquehepa eta juca névaru, tájinapa núnasiha.<br />

¿Tájahapuca nícharacaya? 18 Tiúripa napuca nuvetataha eta núnavarahi<br />

nujanejuecha. Ichape pa nainapa nicha eta táitsivaya. Tiúripa nainapa,<br />

apaesa táirijica tamutu eta néchatijiru étapa eta apamuriana nucayehe<br />

queneana. 19 Tásiha, nucahénapa: Jéhevare puiti tétávi cavapa eta<br />

núrivayare. Tájinapa níchira vaimahi. Ichape murihi eta núnaru. Taratahaquene<br />

juca áñoanayare. Nucana ra cavaya núti. Tamutu sache tiúriya<br />

eta nunisira, néraya. Ichape eta núrisa mu revaya” macahepa ema ricu.<br />

20 Tásihasera ema Viya máichapa ema achane: “Tétávicava eta pisunsuva,<br />

piti achane. Puiti jena yati pépenaya. Tájina vahi pítapa naimahi eta juca<br />

piúnaruhi”. 21 Ene nacahe ena achaneana ticuru ji ricana eta náimahaqueneana<br />

nayehe chi ra varichu. Vahi nápane re chahini naicha eta<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 12<br />

202<br />

táuriqueneana tacuna cha ca rehini me Viya taicha tétávi cavahi tahapa samu<br />

re chirahi eta nacaima ha que néraya.<br />

Ema Jesús tímitucahavi eta majaneasirahavihi ema Viya<br />

(Mt. 6.25-34)<br />

22-24 Te apahe quenepa, ema Jesús máichavacapa ena máimitureana:<br />

—‍Étisera, nuvaraha ácasiñava yátupina mayehe ema Viya. Vahi<br />

ecucae ña ma ra ca vavaicha tayehe eta enica que nerepi étapa eta<br />

emuiri harapi puiti juca ítare si raichaha. Eta enica que nerepi étapa<br />

eta emuiri harapi, tájina táeñama va ca revaina. Ímara ra ca richuhi eta<br />

cáyureana. Vahi tacaeña ma ra ca vahini tayehe eta tanica que nerepi. Vahi<br />

táevacahini, váhivare táechati ji ri cahini, táunaca hi pucaini eta tanica queneyare.<br />

Émasera ema Viya máechapa ji ricahi máijara sirahi tamutu eta<br />

tanica que ne repiana. Evetijipa éti, iápaju pa navahi eta éñama ca révahi me<br />

Viya tayehe eta cáyureana. 25 Vahi táuricahini eta ecaeña ma ra ca vahini<br />

eta júcana. Eyehe éti, nájina narata hahini étiji vai nahini ecaju ru ca vahini,<br />

tayanapane te tihapa sa mu re cha he hipuca. 26 Vahi étiji vaimahi íturucava<br />

ecaju ru ca vahini, váhivare táuricahini ecaeña ma ra ca vahini tayehe eta<br />

júcana.<br />

27 Ímara ra ca richuhi eta tajuru sirahi eta flúreana, vahi tacaeña ma ra cavahini<br />

tacaema ta nehini, táijuru re ca hi pucaini. Táitsiva hisera, te tépunehapa,<br />

tétavi cavahi táurinavahi eta taflurene. Nájina nácuti eta nacamui rihaira<br />

eta táurinava, émaripa ema víyarahaini rey Salomón eta tajanu nusira eta<br />

macamui ri hai ra hinihi. 28 Apanasica ema Viya máijaracahi eta táurinavahi,<br />

ánipi ri chu hinéni eta táitare sirahi. Evetijipa éti eta máechapa ji ri si rahehi,<br />

máijara si ra he yarehi eta emuiri harapi eti achaneana. ¿Tájaha tacayema vahi<br />

ácasi ña vahíni eta mayehe? 29 Eta tacahe, vahi ecucae ña ma ra cavaicha tayehe<br />

eta enica que ne repiana étaripa te échuri ria capuca eta une érayare. 30 Ena<br />

apamuriana achaneana te juca apaquehe, ichape murihi eta tacaeña ma ra si ravacahi<br />

eta júcana. Vahi nácasi ña vahini mayehe ema Viya, nacucha pa hi pucaini<br />

eta máijara ru yarehi éma. Étisera, ecasi ña va yarehi eta matiari hirahi ema<br />

Ecaiyaquene. Máimatihi éma tamutu eta ecamu nui ra vanahi. 31 Eta tacahe,<br />

tativayare íjaracava ecaema ta neacaya ema Viya, ecasa mu reraya eta ítauchirayare<br />

tamutu eta mavara ha que neanahi. Máimaha rinepa éma. Tíjara ca heyare<br />

tamutu eta ecamu nu queneana.<br />

Te vicajirica eta vímahaqueneana, vijacapayare eta táitsivayare ánaqui<br />

te anuma<br />

(Mt. 6.19-21)<br />

32 Vahi ecupica, eti nuchicha naveana. Tayanapane vahi camuri hé nahini, eti<br />

máichuha que neanahi ema Ecaiya quenehi. Éma téchahehi. Eta tacahe, tétavicavahi<br />

eta mavapi nai ravahi eta majaca pi rahehi, machane raheya. 33 Tacahe,<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


203<br />

San Lucas 12<br />

te ecaima ha que nepuca, íjara re cayare eta ímaha queneana. Íjara cayare nácani<br />

ticamu nu vanahi. Tásiha, ema Viya máimahainepa, éma tíjara ca heyare eta<br />

táitsivayare ánaqui te anuma. Máitava ca cainapa eta ecaima ha que néraya.<br />

Tájina varepa tévajai ca vaimahi. Váhivare táeñama vacare ánaqui taicha nájinapa<br />

tiámeye cha hemahi, váipavare cachusi rimahi eta ímaha que nea nayare. 34 Éti, te<br />

ecasa mu repuca eta ímaha que neanahi te juca apaquehe, evarahahi enasiyare te<br />

juca. Vahi ávara hahini ejuni ji cahini eta ímaha queneana. Téhesera te ecasa mure<br />

hi chapuca eta ícuchiana te anuma, ánaqui evara hayare eyana va neyare.<br />

Yátupina eta vicuneuchiravaina<br />

35 Éti, yátupina eta ecucha pi ranuya eta nuchaviraya. Etsecavaya tamutu<br />

sácheana. 36 Ácutihi nácani achaneana músuana titseca vanahi te tapaja<br />

navejie que néraya ema náquenu eta machavi raipahi másihairahi mayehe<br />

ema arayenahi. Te máehaha mecapa eta tapaja, eneva ne yarepa éna navejieque<br />

ne hayare. 37-38 Tayanapane enumu hupuca yati, tijara ra hipuca eta<br />

machavi ra yarehi ema náquenu. Tétavi ca vasera eta náurica ca revahi ena<br />

músuana eta machima pirahi ema náquenu eta nacucha pirahi, te vahi<br />

náimacae que ne hahini. Nutupiruva numetacahe: Yátupi na sarepa eta<br />

máurisa mu re vayare ema náquenu, macaeja ca va cainapa te mamesara,<br />

máenica va cainapa. Émaja ca ru vainapa máechapa ji ri ca va cayare. 39 Nuvaraha<br />

ácaicu tia ra quenéna. Machu ácutiriana mácani achane námeyeruhi ena<br />

tiámerahiana. Tájina máechapia vahini tájahapuca hórayarehi eta náiteca pauchiraya<br />

te mapena. Te máechahi pucaini, ticuneu cha vai pahini éma, váipasare<br />

nacuame ye chahini. 40 Eta tacahe, éti écaune cha vayare tamutu sácheana, taicha<br />

vahi échaimahi tájamu hu ya repuca eta nuchavi rayare nuti Manere ji ru nuhi ema<br />

Viya, machu iárameca —‍macahepa.<br />

Nararihi ena músuana tiúriana. Nararihivare ena músuana<br />

máurirahana<br />

(Mt. 24.45-51)<br />

41 Tacahe, ema Pedro mayase recapa. Ánipa maicha:<br />

—‍Tata Náquenu, eta juca pímicu tia ra cha que ne havihi, ¿viyehe ya rechu<br />

chapuca viti dócequeneana, téhesera vimutupuca viti véhica vianahi?<br />

—‍macahepa.<br />

42 Tacahe, ema Viáquenu majicapapa:<br />

—‍Nímicu ti chi nahepa eta apana. Macañá ri hipuca ema empleado<br />

máetaviuchahi eta máitupa ji jia si ravahi. Tisuapa ji ra hivare éma. Ema<br />

máquenu tiyana yarehi te apana avasare. Táitusiava matupa racahi<br />

ema empleado eta máijara siraya eta tinicacare ena apamuriana<br />

machamu su vanahi. 43 Tétavicava eta máurica ca revaya ema maca ticatupa<br />

rahahi, te tamutuhi máitaucha jácani machima pirana ema máquenu.<br />

44 Németeaca, eta tamutuirahi tiuri eta machima pirahi, matupa ra-<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 12<br />

204<br />

cainapa éma téchayarehi tamutu eta máimaha queneana. Eta tacahe,<br />

nuvaraha ácutipaini ema maca empleado tiúrihi eta máitauraiva.<br />

45 Téhesera, váhipuca tiuri eta mapane reruana ema mácani empleado,<br />

máimija chaichucha tiyere yarehi eta máiteca pi ra yarehi ema máquenu.<br />

Tásiha, macaete ma ji ri ca va ca papuca ena machamu su vanahi, énapa ena<br />

vanara canahi. Máichapapuca eta piesta, téniricapa térapa, ticavahapa.<br />

46 Tásiha, vaipa maneca pau cha vahini te títecapapa ema máquenu. Tásiha,<br />

machima racapa ema empleado eta mamapa chi chi ji siraipa eta máimahaqueneana.<br />

Eta tacahe, ema máquenu macava nai ri pinapa náestacayare<br />

muraca, taicha eta mamasua pa ji raivahi.<br />

47 Tacutiquene mácani musu, te máechahi eta mavara ha que neanahi<br />

ema máquenu, tásiha vahi máitauchahi eta mavana hianahi éma, muracayarehi<br />

eta macaicu ñai rayare. Ticaesta yarehi éma. 48 Mácanisera musu,<br />

te vahi máechahi eta tacaye ma queneana, tásiha téjeca pavapa, éma<br />

apaesa yaréchu eta máicuñayare. Étipa eti ecaimi tu ca sianahi eta yátupique<br />

neanahi, tatupa racahi ímitu ca va cayare ena apamuriana achaneana.<br />

Núti, ánaquia paripa eta nímitu si ráhehi; tásiha puiti, étipa táehanacahi<br />

eta juca ímitu re si rayare.<br />

Ena achaneana nacatianacainapa ena téhicanaya ema Jesús<br />

(Mt. 10.34-36)<br />

49-50 Núti, eta nítesirahi te juca apaquehe, tímite canuhi eta népeniraya.<br />

Yátupiyare eta nucata ji vai rayare, naicha ena ticatia na canuana. Éti<br />

apanava, ticatia na ca hea nayare táichave ne yarehi eta éhisi ranuhi núti.<br />

Tímicu ti ji ri ca va yarehi te tipaica eta yucu, eta tamuruira eta muiji. Eta<br />

juca, nuvara ha quenehi táitaucha va va nehini. 51 Éti ímija chai papuca eta<br />

nítesirahi te juca apaquehe, tájina tácaye ma ca rémahi, ímija chai pa varepuca<br />

tiúrica va ca re yarehi nícha. Váhisera ene tacahe. Táichaveneya<br />

eta éhisi ranuhi, ena achaneana tépuru heanaya téraji ca vanaya eyehe.<br />

52 Taicha puiti juca vicaiju heyare, te natiari hi na papuca te étanahi peti<br />

mácani achane, esu mayena, esu machicha, ema machicha, ésupa esu<br />

chínenaca. Te mapana na hipuca ena téhica nuanahi, tásiha apina na hipuca<br />

ena ticatia na ca nuanahi. Téhesera apina na hipuca ena téhica nuanahi,<br />

mapana na hi va repuca ena ticatia na ca nuanahi. 53 Mácani achane, súcani<br />

esena, te natiarihi ena nachicha naveana, nacati cha yarehi ena ticachichanahi<br />

táichave ne yarehi eta náehisi ranuhi éna. Mácani apana achane<br />

masuapa ji rai rahahi, súcani esena, nacati cha yarehi ena nachicha naveana<br />

táichavenehi eta náehisi ranuhi, énapa ena nachine na naveana.<br />

Ena achaneana timasuapanahi eta máimeruana ema Viya<br />

(Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13; Mt. 5.25-26)<br />

54 Tacahe, ema Jesús máechajicapa ena achaneana:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


205<br />

San Lucas 12​, ​13<br />

—‍Te ímaha timapi curume, émetea caripa tiquivayare. Ene tacahehi.<br />

55 Técati ca vapuca te vana, émetea caripa váipavare tiquivai mahi d . Énevare<br />

tacahehi. 56 ¡Eti masuapa ji rai rahana! ¡Yátupi hinéni ímatie que nehahi te<br />

tiquivayare, váhisera ávara hahini ímatie queneha eta máimeruhehi ema<br />

Viya, te juca sácheana nucacha ne rahehi!<br />

57 ¿Tájaha tacayema vahi ávara hahini éhica eta juca yátupi queneana?<br />

58-59 Járaja painapa eta sache ticaicu ña nainapa namutu ena achaneana.<br />

Tacamu nurichu etanu cayare puiti ema Viya, ecasi ñayare ecuchu cuiyavaina.<br />

Eta juca tímicu ti ji ri cavahi mácani achane te ticame tau cha casiya.<br />

Tatupa racahi tativaya máetupi ri ca numaya eta mayasea si rayare perdón<br />

ema timetauchahi, mapurare vuíchaha masiapahini te cárcel. Taicha<br />

te masiapapa, ticaje rae que nénapa eta máuchucuiraina. Numeta cahehi<br />

puiti: Te jácani esiapa eta yucu infierno, váhiquene iúchucaimahi éti<br />

—‍máichavacapa ema Jesús.<br />

Tavaraha náeneuchava ena achaneana<br />

13 1 Étarichu te jena sache, títeca pa na varepa ena apamuriana<br />

achaneana. Nametacaipa ema Jesús eta táiñehiquene<br />

máichaquenehi ema Pilato, étaripa eta máimica pa si ra vacahi ena tiyuja racanahi<br />

te jena Templo te Jerusalén. Ánivare nacahe:<br />

—‍Ena nani, galiléoanahi éna. Tépenanapa te tachaca yanahi eta<br />

sárareana nacapa ruanahi námava huá sanahi. ¿Étapuca eta nasipe ca tu raiva<br />

hipuca tímica pa ca vacahi? —‍nacahepa.<br />

2 Tacahe, ema Jesús máichavacapa:<br />

—‍Éti ímijachaipa táimica paruhi eta nasipe ca tu rai vanahi ena nani<br />

nayehe ena apamuriana najanea nanahi te Galilea. 3 Nútisera numetacahe:<br />

Váhira étainahi táimica pa cahini eta nasipe ca tu rai vanahi. Vahi étaparacaina.<br />

Tacamu nusera éneuchavavane éti, machu táijahúchava eta<br />

épenira, machu ácuti éna. 4 Némechahe ena nani diéciocho queneana<br />

tacapa ruanahi eta táevajai si ravahi eta torre tayucha ma rainihi te calle<br />

Siloé. Ímija cha papuca táimica pa ca vacahi eta táichapevahi eta naviureva,<br />

naveti ji papuca nayehe ena apamuriana ticava sanahi te Jerusalén.<br />

5 Nútisera numetacahe: Váhira ichapena eta naviureva ena apamuriana.<br />

Étiripa, te vahi ecueneuchava, éneri chuvare tíjahú chavaya eta épenira<br />

—‍macahepa.<br />

Ema Jesús máimicuticha eta yucuqui máhiriquire<br />

6 Eta máechaji ri sirahi ema Jesús, máimicu ti ji ri chinapa. Ánipa<br />

macahehi:<br />

d Lc. 12.55 Te jena ava sare Judea, te táeri sine eta sache eta tási ra reasa eta tiquiva. Étasera<br />

eta táuchu siha eta téca ti cava te vana, táji ji cahi tamutu, taicha tiju ru hi mu hu hi vare.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 13<br />

206<br />

—‍Matiarihihi ema achane. Tatiarihihi eta masucure higo. Máhiriqui<br />

re hisera. 7 Tacahe, máichapa ema mamusura: “Mapanapa año vahi<br />

ticahi eta juca nusucure. Péchupai cayare puiti taicha tiápita vái ricaipa<br />

eta te juca isaniti” macahepa. 8 Émasera ema musu majicapapa: “Tiúripana<br />

pucaini, tata, vicucha pai chahaini étanai na varéni año. Nuvaraha<br />

némuri na he chayare eta máteji apaesa tacahi pa pucaini. 9 Téhesera<br />

váhique né nai chapuca tacucahi, néchupai ca sarepa” macahepa ema musu.<br />

Ema Jesús macanaraca esu esena tépiñumaiquehe<br />

10 Te apanapa sávaru, ema Jesús tímitu re ca varepa tayehe eta<br />

náuruji si rareva. 11 Sutiarihihi esu esena mávaháruhi ema éreana, tépiñumai<br />

quehehi eta suítaresira. Vahi táurihini sutupi na hahini. Diéciocho<br />

áñoripa eta sucaju mairahi. 12 Te máimahapa ema Jesús, máichuhapa.<br />

Tacahe, supauchapa. Máichapa ésu:<br />

—‍Páurevi piti esena, picajumahi. Puítisera pinara cainapa —‍máichapa.<br />

13 Tacahe, ema Jesús manacapa eta mavahuana te suápusi.<br />

Enevanepa titupi nahahi ésu, tinaracapa eta sujumainihi. Ichape rinehi<br />

eta sucuna chirahi ema Viya. 14 Matiari hi hivare ema táquenu ruhahi<br />

eta náuruji si rareva. Eta máimarahi eta juca, tisema rinehi taicha eta<br />

macana ra sirahi ema Jesús esu sucaju maquene te jena sache sávaru<br />

tacapi ca hu quenehi. Tásiha, máichavacapa ena achaneana:<br />

—‍Saisi sache tatuparaha eta vicaema ta neraya, éneri chuvare eta<br />

nacaipui ra yareva ena nacaju ma queneana. Puítisera juca sache, vahi<br />

táuricahini nacaipuhini taicha tacapi ca hu quenehi —‍macahepa.<br />

15 Tásiha, ema Viáquenu Jesús, majicapapa:<br />

—¡Tétavi cavahi eta tamuracava eta esamureana! Te ticaitiquihi eta<br />

epera te jácani sache sávaru, eveja pua ca yarehi eta ésichi rayare eta<br />

une, tayanapane tacapi ca hu que ne hinéni eta sache. 16 Suvetijicha esu<br />

suca esena vicuti quenehi achane, mámarie quenehi ema viáchucaini<br />

Abraham, ticata ji ca carehi eta nucana ra si ra yarehi tayehe eta máitiarapi<br />

ema Satanás. Taicha dieciocho áñoripahi eta máecáju ma chirahi ésu.<br />

¡Táuricahi nucana ra ca yarehi puiti juca sache tacapi ca hu quenehi!<br />

—‍máichapa ema Jesús.<br />

17 Eta nasamirahi ema Jesús, namutu ena ticatia na canahi titsiri ha narinehi.<br />

Énasera ena apamuriana achaneana tiúrisa mu rea na rinehi, taicha<br />

eta náimairahi eta táurica ca re queneana máichaque neanahi ema Jesús.<br />

Ema Jesús máimicuticha eta taqui eta mostaza<br />

(Mt. 13.31-32; Mr. 4.30-32)<br />

18 Ánivare macahe ema Jesús:<br />

—‍Puiti nuvaraha nímicu ti chinahe eta nímitu rapiana nuti Manereji<br />

ru nuhi ema Viya. 19 Tacutihi eta ánichi chaquene taqui eta mostaza.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


207<br />

San Lucas 13<br />

Te máevacapa ema achane te máesane, tiúnara hi yarehi eta tajurusira.<br />

Tásiha, járaja painapa eta cáyureana, ticama ca ji yarehi te tatavana eta<br />

sucureca.<br />

Ema Jesús máimicutichavare eta lévadura<br />

(Mt. 13.33)<br />

20 Ánivare macahe ema Jesús:<br />

—‍Nímicu ti chi na he yareva eta apana. 21 Eta nímitu rapiana tacuti hivare<br />

eta lévadura. Esu súcani esena tiúrihi eta tasisi jisira eta suyehe lévadura<br />

te tamutu eta suépiyaruhi masa, tayanapane apina pucaini arroba eta<br />

suyehe jarina, tasiha ji ca hisera. Jéhesare, tiápuca yarehi tiuri —‍macahepa.<br />

Vicamesavayare visiapa te tapaja ánicurichu<br />

(Mt. 7.13-14, 21-23)<br />

22 Ema Jesús tiyanavare tipaica. Máimitu ca vacahi ena achaneana te<br />

jácani avasare máiteca pi hapahi. Macaijuhehi eta Jerusalén, váhisera<br />

máiteca pa va nehini. 23 Matiarihihi ema tiyase se recahi éma, ánipa maicha:<br />

—‍Tata Viáquenu, ¿váhipuca camuri ha via nainaya viti viúchucu hanaya?<br />

—‍máichapa.<br />

Tásiha, éma majicapapa:<br />

24 —‍Vahi táechacare te ánimu ri hea na ya rei chupuca eti esiapanaya<br />

eta mávasa ema Viya. Étisera tacamunu epamicava esiapaya puiti. Vahi<br />

ecuyacuji. Taicha camuria nayare ena apaesa chi charichu eta navarairahi<br />

tisiapanaya, váhisera títuji ca va naimahi. 25 Taicha járaja painapa eta<br />

sácheyare, nérata cainapa eta tapaja. Tásiha, íteca pa papuca éti, éhahamecapa<br />

eta tapaja, epiara canupa: “Tátachicha, pivejie que ne hahavi”.<br />

Tásiha, nujica pa hénapa núti: “¿Nájaha hesica éti? Vahi nímatihe. Váhivare<br />

nuchane ra hénahi éti”. 26 Tásiha, ejica pa nui na papuca: “Vítirichu picachane<br />

que neanahi te mesa eta vinisirahi. Pímitu ca ha vi hivare te plaza<br />

te jena viávasa”. 27 Tásiha, nujica pa hé na varepa: “Esama nuripa, vahi<br />

nuchane rahéna éti. Évuisiha eta te juca, emutu eti íchara hianahi eta<br />

tamauri queneana” níchahénapa. 28 Járaja painapa eta sache ímahainapa<br />

te tajuhe eta mávasa ema Viya te návihahi ena viáchuca na vea nainihi:<br />

émaripa ema Abraham, ema Isaac, ema Jacobo, énapa namutu ena<br />

pr<strong>of</strong>etana. Étisera enasinapa te aneca. Tétavi cavaya eta íyauchi ravaya,<br />

ecapi ti quia he chi ravaya taicha eta ecati sa mu ré ravaya étapa eta etsiriraya<br />

eta emasia pirahi. 29 Nasapiha tisiapanaya ena camuri queneana achaneana<br />

tiásiha nayare te tamutu avasareana te juca apaquehe. Tétavi ca vainapa<br />

eta náurisa mu revaya. 30 Tásiha, te jena sácheyare, nácani téquene hanahi<br />

puiti, nasapi hainapa tisiapa nayare. Étisera eti ínapu reanahi puiti, étinavarepa<br />

vahi ítuji ca vaimahi esiapa —‍máichapa ema Jesús.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 13​, ​14<br />

208<br />

Ema Jesús ticatisamureva náichavene ena achaneana<br />

ticavasanahi te Jerusalén<br />

(Mt. 23.37-39)<br />

31 Tacahe, te jena sáche, títeca panapa ena fariséoana te mávihahi ema<br />

Jesús. Náichapa:<br />

—‍Piyana. Pitátájiva piúchuca eta te juca. Taicha ema Herodes<br />

mavaraha ticapa ca viyare —‍nacahepa.<br />

32-33 Émasera ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Eyana emetaca ema mácara ticaete ma ra hiquene. Vahi típicara<br />

re ca nuimahi núti eta juca mameta rapihi. Nunasi ya rechaha puiti,<br />

nucana ra re ca nu mayare ena nacaju ma queneana énapa ena návaháruanahi<br />

ena éreanana. Núti jucarihi eta némata ne re pipahi eta<br />

tímipai ca nupahi puiti juca sácheana, nítaucha nu mayare tamutu. Vahi<br />

émainayare técha eta népeniraya. Yátupisera eta Jerusalén návasahi ena<br />

ticapa hianahi ena pr<strong>of</strong>etanaini.<br />

34 Tétavi cavahi eta táimica ti sa mu re chiranu eta viávasa Jerusalén.<br />

Namapuruji ena tachicha na vea nasami. Éna, ticapa pa ji canahi ena<br />

pr<strong>of</strong>etanaini mavana ranahi ema Tata. Puiti navara hainapa nútipavaya<br />

ticapa canuana. Ichape mu rinehi eta níchuira vacahi éna, náurujia ca nuhini<br />

tacutihini eta varayu te tacuru ji muriha eta tachicha naveana te tapava.<br />

Váhique nesera návara hahíni. 35 Náimahai na pasera eta náichara ra cavayare.<br />

Ticaqui pai ca siyare tamutu eta napenana. Táimiju na va cainapa<br />

éna eta napisiraya. Numeta ca hevane puiti: Eta nínajia si ra va cainapa,<br />

vaipa tímaha nua naimahi. Tiámainu ca vainapa te náitsivacha eta napanereruana,<br />

navara hainapa tijaca panuana. Nacahénapa: “Ichape eta vicunachiravi<br />

píti vanairu ca que névihi me Viya” nacahénapa.<br />

Ema Jesús macanaraca ema achane tiámaquiape<br />

14 1 Tacahe, te jena sache sávaruhi, ema Jesús ticaichu ha casihi<br />

tinipanaya te mapena ema émana náiyamuri ena fariséoana.<br />

Ticaichu ha ca sia na hivare ena apamuriana fariséoana, énapa ena<br />

máestroana tayehe máimitu rapiana ema Moiséni. Navarahahi nacaicutia<br />

ra yarehi ema Jesús. 2 Tíjahú chavapa tímerecava te nataracu ema<br />

émana achane macaju maquene. Tiámaquia pe vacahi éma. 3 Ema<br />

Jesús, eta máimairahi ema macaju maquene, mayase re ca vacapa ena<br />

natiari hi que neanahi:<br />

—¿Táuricapuca vicana ra cavaca ena nacaju ma queneana puiti juca<br />

sávaru mu huirahi tacapi ca hu quenehi? —‍máichapa.<br />

4 Énasera vahi najica pahini, timati na na richucha. Tásiha, ema Jesús<br />

macara ta vauchapa ema macaju maquene. Eta macara ta vau chirahi,<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


209<br />

San Lucas 14<br />

enévanepa tinaraca. Tacahe, máevatacapa mayana te mapena. 5 Tásiha,<br />

máichavacapa ema Jesús:<br />

—‍Nímicu ti chinahe puiti. Éti, németeaca májina émanaina achane vahi<br />

macuja pa nuhini eta mapera burro, mavuiye rapuca, te tiáquipai cavahi<br />

te pusu te jena sache tacapi ca hu quenehi. Eta máeñamirahi, tipatsi ca vayarehi<br />

macaeche pupana eta paure sárare, tayana pa ne hinéni eta sache<br />

tacapi ca hu quenehi —‍máichavacapa.<br />

6 Énasera vahi napatsi ca vahini najica pahini. Timati na na richucha.<br />

Eta maconsejarapianahi ema Jesús<br />

7 Eta máimara ra si ra vacahi ema Jesús ena macumpi ra cha que neanahi<br />

ema fariseo, énajivahi tinere jiu chavana eta náejasi ha yarehi tiúrinapanana.<br />

Tacahe, ema Jesús maconse ja cha vacapa, ánipa máichavacahi:<br />

8 —‍Te natiari hi napuca nacumpi rachahe, vahi ecaina pu pui ca vaimahi<br />

ecaejacava tayehe eta téjasi ha careana taicha tijuricati eta máejasi ha yarehi<br />

mácani ticapi ca hu panahi eyehe éti. 9 Taicha ema téniricahi, éma ticaejare<br />

ca yarehi, tijuricati macaeche pucavi te péjasihahi macaeja si ha yarehi<br />

mácani apana. Titsiri ha ca repahi eta macaeja ca vihini te náequenemuri.<br />

10 Te ecaichu ha ca sipuca, ecaeja cavaya te náequenemuri, apaesa ema<br />

téchahi tíchuha hénapa ticaeja ca heyare te návihahi ena tipicau cha ca reana<br />

panahi. Tásiha, ecuna cha ca ré na sarepa nayehe ena natiari hi queneana.<br />

11 Taicha nácani ticasi ña va vai canahi tímija cha vanahi ticapi cahuana, ema<br />

Viya máimica tsi ria ca va ca yarehi. Nácanisera mánsuanahi eta náitaresira,<br />

ichapeyare eta nacuna cha ca re vayare me Viya.<br />

12 Ema Jesús maconse ja chavare ema fariseo, ema ticumpi ra recahi:<br />

—‍Píti apanavare, te péniri cayare, vahi nacucarichu píchuhavaca ena<br />

pémuna ca sa rea nahicha, ena pipara pe na vea napuca énaripa ena rícoana,<br />

táichave nénahi eta pivarai rainahi títsiri ji ca vanaya eta piyehe. 13 Píchuhava<br />

ca yareva ena páureana, nácani nacahe ma hianahi: túpúpa vaquiana,<br />

masariana, púchuquiana. 14 Taicha ena nani, vahi títsiri ji ca va naimahi<br />

eta piyehe. Táitsivasera tétávi ca vayare eta piúrica ca re vayare píti eta<br />

pijaca pi rayare eta pícuchihi te jena sácheyare picacha ne va cayare ena<br />

náurique neanahi macaeche pureana ema Viya —‍macahepa.<br />

Ema Jesús máimicutichinavare ema achane<br />

tíchuhavacahi ena achaneana, máeniruanayare<br />

15 Tacahe, eta nasamirahi ema Jesús ena natiari hi que neanahi te mesa,<br />

téchajicapa ema émana. Ánipa macahehi eta mayehe ema Jesús:<br />

—‍Tétávi ca vayare eta viúrica ca revaya te visiapapuca eta mávasa ema<br />

Viya, vinicayare te mamesara —‍macahepa.<br />

16 Tásiha, ema Jesús majicapapa, máichapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 14<br />

210<br />

—¡Jéhesare, te esiapa pa pucaya! Nímicu ti chinahe puiti. Matiarihihi<br />

ema émana achane téniricahi eta ichape mu riquene tinicacare. Camuriana<br />

ena máichuha que neanahi. 17 Te máimahapa tiúripa eta tinicacare,<br />

mavanecapa ema mamusura mameta cavaca náitecapa ena nacaichu ha casi<br />

que neanahi taicha tiúriripahi eta tinicacare. 18 Namutusera natanucapa<br />

eta náetsera ru yarehi. Ema apana ánipa macahehi: “Vuíchaha nítuji cavaimahi<br />

níteca. Nuyana nu mayare nímaha pa nayare eta nuvacha reruhi<br />

apaquehe”. 19 Ema apana éneri chuvare, ánivare macahe: “Picata ji canuchaha.<br />

Vuíchaha nítuji ca vaimahi níteca, taicha nuyana nu mayare<br />

nímaha pa nayare eta cinco yúntaquene vuiye nuvacha re rua nahi”. 20 Ema<br />

apana ánivare macahe: “Nupaenumava nítauchavahi eta nuveha cacairahi.<br />

Eta tacahe, vahi nítuji ca vaimahi níteca”. 21 Te tichavapa ema<br />

musu vanairucahi, mametacapa ema máquenu eta namaitu ji si ra va vacahi<br />

títecana ena máichuha que neanahi. Tásiha, tisemapa ema máquenu.<br />

Máichavarepa ema musu: “Tiuri, piyana puítirichu te plaza étapa te<br />

cálleana. Píchuhavaca ena páureana, ena masariana, ena púchuquiana,<br />

nácani pétupia rua nayare nacahe ma hi que nea nahi”. 22 Tacahe, te tichavavarepa<br />

ema musu, mametacapa ema máquenu, máichapa: “Tata,<br />

nítaucharipa eta juca pivanai ripihi. Jucari hi cha hasera eta juca téjasi haca<br />

reana”. 23 Tacahe, ema máquenu máichavarepa: “Piyanavare puítirichu<br />

te isanitiana. Píchuhavaca ena achaneana, nácanipa piácapa ji rua na yarepahi<br />

te achene. Picame savaca náiteca, apaesa nayuri ticava eta juca<br />

téjasi ha careana mávacua nai chahahi. 24 Nusema carupa puiti. Nájinava<br />

néniruimahi ena náinapu reanahi níchuha que nea nahi” macahepa ema<br />

téniricahi —‍máichapa ema Jesús.<br />

Vahi máejeraréna eta véhisiraya ema Cristo<br />

25 Te jena sácheana, camuriana ena achaneana téhicanahi ema Jesús.<br />

Tásihasera, éma máeseni mu rihapa. Máichavacapa:<br />

26 —‍Te etiari hipuca éti evara ha nayare éhicanu, tacamunu epami cavaya<br />

yátupina eta éhisi ranuya. Nútinapa émuna ca pa nayare, németa vicainapa<br />

eta émuna si ra vacaini ena ticachi chaheana. Mácani achane<br />

németa vi ca yareva eta máemuna siraini esu mayena, machicha na veanapuca,<br />

mapara pe na vea napuca. Váipavare éñamaimahi eta ítaresira.<br />

Téhesera apaesa ri chupuca eta émuna si ra nuyare, vahi táuricaimahi<br />

éhica nuhini. 27 Ecata ji vayare taicha eta éhisi ra nuyare. Te epica hipuca<br />

íjaracava muraca, táimica pa ca hepuca eta éhisi ranuhi, tiúripanaichu<br />

vahi ecuehicanu. 28 Tacutiquene te epane re cha hipuca éti épiya re cayare<br />

eta anuquehe peti apinapuca piso, vahi táuricahini émuna na si ca vahini<br />

enaha ha ji si ra vai na richuini ecaematane, epane re cha nu ma yarehi áyanaya<br />

re hipuca egastaruya ítauchi rainahi eta evara ha quenehi épiyaca.<br />

29 Vahi ácaemu ña vaimahi épiyareca eta tiúrina peti, te vahi árata haimahi<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


211<br />

San Lucas 14​, ​15<br />

ítaucha. 30 Tásiha, nacahé na papuca ena ticaeca hi hea nayare: “Ímahapa,<br />

váhira márata hahini máitauchahini eta jena peti, táurina que ne ya rehíji.<br />

Tíjara ca va samipa. Ichape eta mamelaya” nacahe na papuca. 31 Émaripa<br />

mácani rey, te tisema hipuca, mavarairahi máichayare eta guerra,<br />

macana yarehi mácani apana rey camuri pa nanahi ena machanerana,<br />

mapane re cha nu ma yarehi te marata ha ya repuca macanara taicha éma<br />

vahi camuria nai nahini ena machanerana. 32 Eta máimairahi vahi<br />

márata ha yarehi, váhivare tíjara ca vaimahi máehaca cahini. Tásiha,<br />

máimiva ne re cainapa mayehe ema mánara ya rehini táitavapa eta<br />

semanerehi, vaipa nacupa ne re chahini. 33 Ene ecahehi éti. Eta evarairahi<br />

éhicanu, epane re cha nu ma yarehi eta ínaji si rayare tamutu, erata haira<br />

yarepa yátupi eta éhisi ra nuyare. Taicha te vahi erata hayare, vahi<br />

ecucae muñava éhica nuhini.<br />

34 Eta icheve, tétavi cavahi eta táurivahi taicha eta tacamu nu carevahi.<br />

Étasera eta tajachira eta icheve, tépuru ca repahi. 35 Tájinapa<br />

tacamu nu ca re vai nahini. Ticaqui ji yarepa. Ene nacahehi ena tínaji cavana<br />

eta náehisi ranuhi. Nacutihi eta tajachira eta icheve. Te evara hapuca<br />

ecaicutiara, tavaraha eta epane re chi navaya —‍macahepa.<br />

Ema Jesús máimicutichinahi te témitiaca étana uvesa<br />

(Mt. 18.10-14)<br />

15 1 Tiuri, te jácani sácheana, títeca pa ra ca na varepa ena achaneana<br />

te mávihahi ema Jesús. Camuria napahi éna. Natiari hipahi<br />

ena cóbraré ca rahiana eta impuestoana. Namutu éna, ichape eta<br />

náepuru ca revahi nayehe ena fariséoana. Émasera ema Jesús, vahi<br />

máepuru va cahini. Tásiha, témeña ha vanapa éna te machacaya, taicha<br />

navarahapa nasama ra ra ca yarehi éma. 2 Natiari hi pa hivare ena fariséoana<br />

énapa ena máestroana. Ena nani, vahi náuricahini eta macacha nei ravacahi<br />

ema Jesús ena nani achaneana. Ánipa nacahe:<br />

—¡Vahi tiuri eta máichaquenehi ema maca! ¡Namutuchucha majacapavaca<br />

ena nacahe que ne tá tájiana ticaja cha ha ca reanahi! ¡Nasapihapa<br />

macacha ne vacahi eta nanisirahi ena nánita ta jiana! —‍nacahepa.<br />

3 Tacahe, te masamapa ema Jesús eta juca, máimicu ti chi na vacapa eta<br />

máimitu si ra vacahi. Ánipa máichavaca:<br />

4 —‍Esama nuchaha. Nímicu ti chi naheya puiti. Matiarihi ema émana<br />

achane. Ticayehehi eta cien uvesa. Te témiti ye chapuca eta étana, ema<br />

achane tiyana yarehi matanuca eta táemitiaruhi. Eta máeñami ravahi,<br />

majuni ji ca yarehi eta apamuri noventa y nueve uvesa te majanea sihahi.<br />

5 Jéhesare, te máichimavapa eta táemitiaruhi, tichavapa tiúrisa murepaipa.<br />

Mámapaipa te machepa. 6 Te títecapapa te mapena, máichuhapa<br />

ena machaca ya penana májiriareana. Tacahe, máichapa éna: “Yare, éti<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 15<br />

212<br />

apana iúrisa mu revare nuyehe núti. Taicha níchima vaipahi eta uvesa<br />

táemitia ruhi” máichapa ena májiriareana.<br />

7 Tiuri, núti numetacahe eta juca: Énerichu ema Viya te anuma<br />

tiúrisa mu revare nayehe ena achaneana tiúrita re si ranahi, taicha tájina<br />

náejeca pi ra vai nahini. Tétavi ca vai ne hisera eta máurisa mu revahi ema<br />

Viya nayehe nácani achaneana tímatianahi eta nacape ca tu rairahi, tásiha<br />

téneucha vanapa, náinajicapa eta napeca tu ranaini —‍macahepa ema Jesús.<br />

Ema Jesús máimicutichinahi eta táemitiaru étana reale<br />

8 Tímiyanava eta máechaji ri sirava ema Jesús, ánipa macahe:<br />

—‍Nímicu ti chi naheya eta apana. Sutiarihi esu ésuna esena. Ticayehehi<br />

eta dies reale eta tijapu plata. Te témiti ye chapuca eta étape, tinanesi<br />

yarehi sutanu ca yarehi eta táemitiaruhi. Eta sutanu si rayare,<br />

suyusta cainapa eta sumicahu. Supihi cainapa tamutu eta te tajuhe eta<br />

supena. 9 Te suíchimavapa, tiúrisa mu rénapa. Suíchuha va cainapa ena<br />

suchaca ya penana suájiriareana. Tacahe, suíchava cainapa éna: “Yare,<br />

éti apana iúrisa mu revare nuyehe núti, taicha níchimavaipa eta reale<br />

nucami tiaruhi” suíchava cainapa esu esena ena suájiriareana. 10 Tiuri<br />

puiti, núti numetacahe eta juca: Ene macahehi ema Viya. Tétavi ca vainehi<br />

eta máurisa mu revaya te namuri ena ángeleana eta máeneuchi ravapa<br />

mácani achane cápeca tu ra rahini, máinaji si raipahi eta mapeca tu ranaini<br />

—‍macahepa ema Jesús.<br />

Ema Jesús máimicutichinahi ema émana achane<br />

amaperu tacamitiriaru eta matuhusiva<br />

11 Tímiyanava eta máechaji ri sirava ema Jesús, ánipa macahe:<br />

—‍Matiarihihi ema émana achane. Apinanahi ena machicha naveana.<br />

Ajairana. 12 Étana sache, máichapa ema maiya ema émana machicha<br />

amuyapana: “Tata, picata ji canupa, píjaracanu puiti eta nuyeheyare<br />

tatuca cha que ne nuyare eta picaye he queneana” máichapa. Tacahe,<br />

tísapavapa ema naiya. Máijara ca vacapa eta máimaha queneana ena<br />

apinana machicha naveana. 13 Tacahe, étarichuhi te jena sácheanahi,<br />

tétupi ri cavapa ema amaperu, tiyana vanepa. Mámapa tamutu eta<br />

mayehe chi ra va ripahi máijararuhi ema maiya. Tiyanapa te apana<br />

avasare tayere hiquene. Eta ánaqui, máitaiyahi tamutu eta máimahaque<br />

neanaini. Tamutupa mamapa chi chijica. 14 Tacahe, eta jena sácheana,<br />

táiteca pauchapa eta ecuha eta avasare mávihahi ema amaperu. Tacahe,<br />

namutu ena achaneana tayehe eta te avasare téchuri hanapa eta<br />

tinicacare. Tivayu chavapa eta ecuha. Ema amaperu títara haipahi eta<br />

máimaha que neanaini. Tásiha, tájinapa maviyahini eta manica. 15 Tásiha,<br />

ticaque nu recapa mayehe ema émana achane. Tacahe, ema máquenuhi<br />

mavanecapa ema amaperu eta majanea sinaya eta cúchiana eta te<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


213<br />

San Lucas 15<br />

máesane. 16 Ichapesera eta máecuavahi. Majamu ra chainehi manicahini<br />

eta taniru eta cúchiana, taicha nájina náitátihini éma. 17 Tacahe,<br />

téquecavapa eta mapane re ruanahi. Tipane re que ne havapa émajiva. Ánipa<br />

tacahehi eta mapane reruhi: “Namutu ena mavanarana ema tata, tiúrihi<br />

eta nanisira. Nútisera ani ticapa ca nuinapa eta nécuava. 18 Níjaracava,<br />

nuyana nuchava eta me tata ticachichanu. Tásiha, níchayare éma:<br />

Tátachicha, nucape ca turaipa mayehe ema Viya étapa eta piyehe piti tata.<br />

19 Tayana ri nepuca táimicu ti ji ri ca vai nepuca vahi pichichanuina. Picata jica<br />

nusera. Pijacapanu, nímiáque nu cha varine piyehe piti tata. Nácutirine<br />

ena pivanarana. Níchayare ema tata”. Tacahepa eta mapane reruhi ema<br />

amaperu achane.<br />

20 Tásiha, tiyanapa tichava eta me maiya. Te tiánehipa títecapa ema<br />

amaperu, máimahapa ema maiya. Enurujipa máimativane. Ichape rinehi<br />

eta majapa nuirahi. Enurujipa tiyana tijunapa mácapa. Majupa hacapa<br />

ema machicha. Máetsera recapa eta máurisa mu revahi. 21 Émasera ema<br />

amaperu, téchajicapa. Ánipa maicha: “Tátachicha, nucape ca turapa<br />

mayehe ema Viya étapa eta piyehe piti tata. Tásihasera, tayana ri nepuca<br />

táimicu ti ji ri ca vai nepuca vahi pichicha nuinaya” máichapa. 22 Émasera<br />

ema maiya, mavaraha máimerecaya eta yátupirahi eta majaca pirahi ema<br />

machicha. Vahi máicuña cahini. Tásiha, mavanecapa ena mavanarana.<br />

Máichapa: “Etátá jirica, iama eta muíriare tiúrinapana. Emuiriacha ema<br />

maca nuchicha. Iama eta tiúrinapana surtija; masuru tijaina. Iámavare<br />

eta tiúrinapana eparupeva, máeparu pevaina. 23 Éneri chuvare épana<br />

eta jena mamona tiújepana. Ecapaca, vinica. ¡Víchayare eta piesta!<br />

Viúrisa mu revaina eta máiteca pirahi ema maca nuchicha. 24 Taicha<br />

éma, tímicu ti ji ri cavahi eta máepena que né nahini ema maca, puítisera<br />

tiúchujicapa tichavapa ani nuyehe. Máemitiaruhi te numirahu, puítisera<br />

nímahapa éma” macahepa ema maiya. Tacahe, ichape eta náurisa murevahi<br />

namutu. 25 Tiuri, ema émana machicha máechavihi tiyanahi te<br />

isaniti. Te tichavapa, te tiánehipa eta napena, masamapa eta piesta te<br />

tajuhe. 26 Tásiha, máichuhapa ema émana nacajurure. Mayase recapa:<br />

“¿Tájaha tacayema eta juca piesta?” macahepa. 27 Tacahe, máichapa ema<br />

macajurure: “Ema piparape títecapahi. Tásiha, ema piya máimica pacapa<br />

eta étana mamona tiújepana. Ichape eta piesta, taicha eta máurisamu<br />

revahi ema piya eta máiteca pirahi ema piparape” máichapa ema<br />

macajurure. 28 Tacahe, tisema rinehi ema maparape. Vaipa mávara hahini<br />

masiapahini. Tacahe, te máechapa ema naiya, tiúchucapa. Macamesapa<br />

macasiapa. 29 Majica pa pasera ema machicha, ánipa maicha: “Pímaha,<br />

tata. Ánaquiapapa eta nítatí ravihi núti. Tájina nímati yahini nácapaema<br />

cha vihini te pivanai ripiana. Tásihasera, tájina píjara ca nuhini eta<br />

étanai nahini chívachi chai na pucaini eta nunicahini nucapie sta rahi<br />

pucaini núti, nácacha nehini ena nájiriareana némuna ca sareana.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 15​, ​16<br />

214<br />

30 Tásiha, puiti pímica pa cainehi eta mamona tiújepana, taicha eta<br />

máiteca pirahi ema émana pichicha tataji. Ema mácatataji títaha cavahi<br />

eta píjara ruinihi picaye he que nea nainihi náichavenehi ena esenana<br />

túhusiana” máichapa ema machicha. 31 Tacahe, ema maiya máichapa:<br />

“Pímaha, nuchichachicha, píti ánaquia paripa eta péjaha si ranuhi. Tásiha,<br />

tamutu eta nucaye he que neanahi, piyehea na hivare píti. 32 Puítisera,<br />

táuricaichucha vicha eta piesta eta viúrisa mu re vainahi, taicha tímicuti<br />

ji ri cavahi eta máepena que né nahini ema maca piparape, puítisera<br />

tiúchujicaipa, tichavapa éma. Ema máemitiaruhi te vimirahu, puítisera<br />

viápecha va varepa vímaha éma” máichapa.<br />

Tacahehi eta máechaji ri ru vanahi ema Jesús nayehe ena achaneana.<br />

Eta máimituresirahi ema Jesús, máimicutichina ema capataz<br />

timapachichijicahi eta máimahaquene ema máquenu<br />

16 1 Ema Jesús ánivare macahehi eta máimitu si ra vacahi ena<br />

máimitureana:<br />

—‍Nímicu ti chinahe eta apana. Ema achane rico, matiarihihi ema<br />

mayehe capataz, téchahi tamutu eta máimaha queneana ema máquenu.<br />

Tásiha, masamai ri ricapa ema máquenu eta mamapa chi chi ji si raipahi eta<br />

máimaha queneana. 2 Tacahe, ema máquenu máichuhapa. Mayase recapa:<br />

“¿Tájaha tacayema eta juca? Nusamau chavihi eta pimapa chi chi jisirahi<br />

eta nímaha queneana”. Émasera ema capataz tájina maviya vahini<br />

macatiu chia vahini taicha yátupihi eta máejeca pi ravahi. Tacahe, ema<br />

máquenu máichapa: “Tiuri, vitupae que ne hayare tamutu taicha vaipa<br />

nuvaraha pímiyanava eta nuyehe”. 3 Tacahe, ema capataz ichape rinehi<br />

eta mapane re re sirahi taicha eta máuchusiraya. Tásiha, macahepa te<br />

mapane reruana: “¿Tájahai na papuca níchara ca vayare puiti? Ema náquenu<br />

ticuchu ca nuinapa tayehe eta juca némata ne repihi. Ichape eta nutsiri haca<br />

re vayare taicha vahi núrihahini nucaema ta nehini eta isaniti, váhivare<br />

nurata haimahi eta tamuracava eta emataneca. Titsiri ha ca re hivare<br />

nuyase se re cahini eta nunicaquene. 4 Tiuri, áni nucaheyare. Némeña havayare<br />

nayehe ena ticante veanahi mayehe ema náquenu, tiámainucava te<br />

nítuca va pa pucaini eta nítati ji ya vayare” macahepa te mapane reruana.<br />

5 Tacahe, máichuha vacapa namutu émanapahi ena ticante veanahi<br />

mayehe ema máquenu. Tacahe, mayase recapa ema máinapuiruhi:<br />

“¿Péchapuca áyana eta pintevehi mayehe ema náquenu?” 6 Tacahe, ema<br />

ticantevehi majicapapa: “200 lata eta aceite comer eta nuntevehi mayehe”.<br />

Tacahe, ema capataz máichapa: “Júcahi eta piyehe vale pifirmaruhi.<br />

Puítinarichu vítsivachaya eta apana vale. Vaipa pivacha chaimahi<br />

tamutu. Cien latainarine eta pinteveyare” macahepa. 7 Tacahe, mayasere<br />

cavare ema apana: “¿Pítiyapa péchapuca áyana eta pintevehi?” Ema<br />

ticantevehi majicapapa: “Séisicientohi tarera eta trigo eta nuntevehi<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


215<br />

San Lucas 16<br />

mayehe”. Tacahe, ema capataz máichavarepa: “Júcahi eta piyehe vale<br />

pifirmaruhi. Vítsivachaya eta piyehe vale. Vaipa pivacha chaimahi tamutu.<br />

Quinientorine tarera eta pinteveyare”. Ene tacahehi eta máichirahi nayehe<br />

ena apamuriana ticante veanahi, máitsiva chi ra paipahi eta nayeheana<br />

váleana. 8 Tacahe, te máechapa ema máquenuini eta máichaque neanahi<br />

ema mayeheni capataz eta macatiu chi ravahi, ánipa macahe: “Tétavi cavapa<br />

eta máitusirahi masámápuha ema maena nuyeheni capataz” macahepa<br />

ema máquenuini. Ene nacahehi ena achaneana máimati ra hanahi ema<br />

Viya. Éna tiápaju pa na va na hivare eta náitusirahi eta tayanirava. Nacachuricahi<br />

ena téhicanahi ema Viya, taicha tavayua ca vacahi eta tájipa racana.<br />

9 Puiti numeta ca heyare eti nímitu reanahi: Eta ítare sirahi te juca<br />

apaquehe tamauri quenehi, te ecaima ha que ne hipuca, ecajiyare te<br />

napaucha hepuca ena ticamu nu vanahi. Tacahe, te ítecapapa te mávasa<br />

ema Viya, tiúriyare eta íteca piraya, ánaqui ejaca painapa eta táitsivayare.<br />

10 Taicha nácani tiúrihi eta náechapa ji ri sirahi jácani ánichi chaquenehi,<br />

ene tacahe yarehi eta táurivayare eta náechapa ji ri si rayare eta<br />

camuri quenehi. Nácanisera vahi tiúrihi eta náechapa ji ri sirahi jácani ánichicha<br />

quenehi, éneya rei chu hivare vahi tiúrimahi eta náechapa ji ri si rayare<br />

eta camuri quenehi. 11 Taicha te vahi tiúrihi eta ítauchirahi eta ecatu pa rahairahi<br />

échapa ji ricaya eta tímaha ca reanahi eta te juca apaquehe, ema Viya<br />

vahi titupa ra ca hémahi eta tímaha careana yátupi queneana te anuma. 12 Eta<br />

tacahe, ítaura hiyare tayehe jácani apayeheana apaesa máijaracahe ema<br />

Viya eta ícuchihi, taicha eta máimairahi éma eta ítauraivahi éti.<br />

13 Éti, eta ítare sirahi, vahi táuricahini apina nai nahini ena iáquenuana.<br />

Taicha émuna ca pa na yarehi ema émana, tisuapa ca re pa na ya re hivare.<br />

Tásiha, ema apana, apaesa rineya eta émuna siraina, váipainapa tisuapaca<br />

remahi éma. Ene tacahehi eta juca ímaha queneana, vahi ecuisapa<br />

tahapa sa mu re re ca hehini eta plata, machu tahapa pi ri ca heriana eta<br />

émuna sirahi ema Viya, étapa eta ecaema ta nea sirahi éma —‍máichavacapa<br />

ema Jesús ena máimitureana.<br />

Ema Jesús maconsejachapa ena fariséoana<br />

(Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12)<br />

14 Natiari hi hi va resera ena fariséoana. Nasama ra racahi eta juca<br />

máimitu ra pianahi ema Jesús. Tásiha, nacaeca hi ri chu chasera eta<br />

nasamirahi éma. Taicha tétavi cavahi eta tavayua si ra vacahi éna eta<br />

tímaha careana. 15 Tacahe, ema Jesús máichavacapa:<br />

—‍Éti épiya cavahi iuri eta ímairavahi nayehe ena achaneana. Émasera<br />

ema Viya máimatihi eta esamureana. Macatia nacahi ichape éma eta<br />

apimi ra hérahi.<br />

16 Numeta ca hevare eta apana: Ema víyarahaini Moisés, énapa ena<br />

víyara hanaini pr<strong>of</strong>etana tínapu canahi eta náechaji sihahi tayehe eta<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 16<br />

216<br />

nítesi ra yarehi nuti Cristo ecucha pa quenehi. Puiti ichape eta navapi nairavahi<br />

ena camuri queneana téhica nua napaipa. Éti apana, titupa racahe<br />

éhica nu yareva.<br />

17 Numetacahe puiti: Váhiquene títavaimahi eta tasuapa ca revahi eta<br />

máechaji ri ruvana ema Tata. Máichecua raquire éta, tayana pa ne hipuca<br />

táitava eta anuma étapa eta juca apaquehe. 18 Éti, eta ímiturapi, ísapahi<br />

mácani achane máquijica esu mayena, tásiha, ísapa hivare maveha esu<br />

apana esena. Nútisera numetacahe: Mácani achane, te máinaji capuca esu<br />

mayena, tásiha maveha esu apana esena, éma ticape ca tu raipahi me Viya.<br />

Tacutiquene mácani apanavare achane mavehapa esu esena máinajiruhi<br />

ema suima, éneri chuvare ticape ca tu ra hivare me Viya taicha ésu, matiarihichahi<br />

ema suímaquenehi —‍máichavacapa.<br />

Eta macatajivairahi ema rico étapa eta<br />

máuricacarevahi ema paure ticaijare Lázaro<br />

19 Tacahe, ema Jesús máimitu ca va cavare ena achaneana. Ánipa<br />

macahe:<br />

—‍Nímicu ti chinahe eta apana. Matiarihihi ema émana achane.<br />

Mavayuchahi eta marricuva. Tétavi cavahi táurinavahi eta macamuirihaira.<br />

Tijanu nu ha canecha. Tamutuhi sácheana máicha eta táurinaquene<br />

piesta. 20 Tásiha, matiari hi hivare ema apana achane paure ticaijare Lázaro.<br />

Ticajumahi. Amairihahi carachachaha eta majuma. Téjaha pai ricahi éma<br />

tamutu sácheana te mapajacura ema rico. 21 Ema maca paure tiyase se recahi<br />

manicayare eta máemacha rajiana ema rico. Tájinasera náijara caimahi.<br />

Tavetijipa, vahi túmenahini ema paure. Vaipa marata hahini macatiucha<br />

vahini eta táevera sirahi eta tamucuana eta macarachana. 22 Étana<br />

sache títecapapa eta máepenirahi ema paure. Nárajapapa ena ángeleana;<br />

náepanapa eta máchaneva ema Lázaro, námapa tayehe eta paraíso<br />

mávihahi ema viáchucaini Abraham. Tacahe, te táequenepa, tépenavarepa<br />

ema rico. Tiúrinavare eta náecarirahi. 23 Eta máepenirahi éma,<br />

tiyanapa tayehe eta macata ji vai ya yarehi. Tásiha, te téjami háu quichapa,<br />

máimahapa eta mávihahi ema Abraham, émapa ema Lázaro te machacaya.<br />

Mayere hi va ca hisera eta máimairahi. 24 Tacahe, tipiaracapa ema rícoini:<br />

“Tata Abraham, pájapanunu. Picata jicanu, pivane si nanuini ema Lázaro<br />

máechipaicaini apaesa chichaini eta mavauqui te une. Máecasa re cha panaini<br />

eta nunene. Taicha tétavi cavahi eta numaunevahi eta te juca nucata ji vaiyahi<br />

tayehe eta juca návihahi táijurequene yucu” máichapa. 25 Émasera ema<br />

Abraham majicapapa: “Vahi nuvane caimahi. Péchavachucha, nuchicha,<br />

te achane vichaha, tétavi cavahi eta piúrica ca revahi. Tájina pácamu nuhini<br />

eta pítare sirahi. Ánipasera picata ji vaiyahi. Émasera ema maca Lázaro,<br />

ichape murihi eta macata ji vairahi te achane richaha. Puítisera vaipa macataji<br />

vahini. Puiti éma, majaca pa ripahi eta máurica ca revahi. 26 Tacutiquene<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


217<br />

San Lucas 16​, ​17<br />

máitujihi eta mánucui rai nahini eta ára piyehe. Pítiripa váhivare pítuji cavaimahi<br />

píteca pau chahavi ani te juca viávihahi víti, taicha jucarihi eta<br />

tícheji mi rau cha havihi eta viánucui rai nahini tacutihi eta tiúchausi cajacure.<br />

Máitujihi eta mayanahini” macahepa ema Abraham. 27 Tacahe, ema rícoini<br />

máichavarepa: “Tiuri, te váhipuca títuji ca carehi, picata ji ca nusera. Pivanesi<br />

nanuini mayana ema Lázaro te nupena. 28 Mameta pa ni nanuini ena<br />

cíncoqueneana nupara pe naveana. Maconse ja cha pa na vacaini eta náeneuchira<br />

vainaini éna, apaesa váhini nacuite cahini tayehe eta juca návihahi núti<br />

nucata ji vaiyahi”. 29 Émasera ema Abraham máichavarepa: “Éna, narataha<br />

téchaji cu recana, ticara va hua nayare eta Sagrada Escritura. Te nasuapa hiva<br />

repuca eta tavanai ri pianahi, vahi tisiapa naimahi eta te jara ecuñaraqui<br />

piávihahi píti”. 30 Ema rícoini majica pa varepa: “Táitaure vaquene ene<br />

tacahehi, tata Abraham. Tiúripa na hi se ra hi pucaini mayanahini ema émana<br />

máepena quenehi eta nayehe ena nupara pe naveana, mameta pa na va cahini.<br />

Németeaca téneucha va va nea napaini”. 31 Ema Abraham máichavarepa: “Te<br />

váhipuca nacusua pahini eta Sagrada Escritura, tacahe yarehi eta namasua pirayare<br />

mácani máechepurehi máepena quenehi” macahepa ema Abraham.<br />

Ichape eta máicuñayare mácani tímiaquipaica te pecatu ena amaperuana<br />

(Mt. 18.6-7; Mr. 9.42)<br />

17 1 Te táequenepa, ema Jesús mameta mu ri ha varepa ena<br />

máimitureana. Ánipa macahe:<br />

—‍Yátupi eta vahi téjiaca vaimahi eta tímiaqui pai cayare tayehe eta<br />

pecatu ena achaneana. Ichapesera eta náicuñayare nácani táemesia vanayare<br />

náimiaqui pai siraya nácani apamuriana tayehe eta pecatuana.<br />

2 Mácani tímiaqui paicaya ema émana amaperu, tiúripa na hi pucaini<br />

máepenahini mativai nahini éma. Váhiri chu pucaini macucai cu ñahini;<br />

taicha vahi macuimia qui pai cahini ema amaperu tayehe eta pecatu. 3 Eta<br />

tacahe, échapavaya éti machu ímiaquipaica ena amaperuana.<br />

Tatuparaca viperdonacha ena téjecapavana viyehe<br />

(Mt. 18.21-22)<br />

Numetacahe eta apana: Te máejeca pa vapuca ema piparape eta piyehe,<br />

piconse jachaya. Téhesera máeneuchava eta piyehe, piperdo nachaya éma.<br />

4 Tayanapane siétehé napuca máejecapava te étana sache, máeneuchavasera<br />

eta piyehe, titupa racavi piperdo na chayare —‍macahepa ema Jesús.<br />

Tamutuyare virataha te yátupihi visuapa ema Viya<br />

5 Tiuri, ena apóstoleana nayase recapa ema Jesús:<br />

—‍Tata Viáquenu, picata ji cahavi. Pímitu cahavi apaesa tajuru ca paipaini<br />

eta vicasi ñai ravahi mayehe ema Viya. Vivaraha ichapenaini eta vicasi ñairavaya<br />

eta mayehe —‍nacahepa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 17<br />

218<br />

6 Tacahe, ema Jesús majica pa vacapa:<br />

—‍Vahi tácamesa ichape nahini eta ecasi ñai ravahi mayehe ema Viya.<br />

Tayana pa nepuca ánichi chai narichu eta ecasi ñai ravahi, tácutipuca eta<br />

táquichicha eta mostaza, tamutuyare erataha. Étaripa eta jácani yucuqui,<br />

te evara hapuca ecayejeca, erata ha yarehi. Te íchapuca: “Piyejecava eta<br />

te juca, piyana pisucuchava te cáquiure”; tásiha, eta yucuqui tisuapa heyarehi.<br />

Tiyeje ca vainapa tayehe eta cáquiure.<br />

Tatuparaca vítauchayare eta vicaemataneasirayare ema Viya<br />

7 Étaripa ema mácani achane te ticamu surahi, te másiha pai papuca ema<br />

musu te vámahi eta majanea sirahi eta vaca, te tísaha hipuca, te títecapapa te<br />

peti, ema máquenu váiparinehi matátáu chaimahi máepiyaca eta tinicayare<br />

eta máenisiraya ema musu. 8 Matátáu cha ya rechucha mavaneca ema musu<br />

émaina máepiyaca eta tinicacare, máenicayare ema máquenu. Tásiha,<br />

máichainapuca: “Tiuri, nítanesipa. Pítipavapa pinica”. 9 Váipari ne hivare<br />

mahasu lu pa ya chaimahi ema mamusura eta máitauchirahi eta mavanahianahi.<br />

10 Ene ecahehi éti, ecuti ema musu. Te ítauchapa tamutu eta<br />

evanahiana me Viya, ecahenapa: “Viti músuanahi vahi vicuna cha ca rémahi.<br />

Tacarichuhi vicha eta vivana hianahi” ecahenapa —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

Ema Jesús macanaracahi ena diésqueneana leprosoana<br />

11 Tímiya na vavare tipaica ema Jesús, macaijuhepa eta Jerusalén.<br />

Máetavi ca va capaipa eta avasareana te provincia Galilea étapa eta Samaria.<br />

12 Te máiteca pauchapa eta apana avasa rechicha, tiúchuji canapa ena<br />

diésqueneana ajairana ticajumana eta lepra. Nacapa yacapa éma. Váhisera<br />

náemeña ha vahini éna, nayere hichucha. 13 Tacahe, napiaracapa ema Jesús:<br />

—‍Tata Jesús Nazareno, pájapa nuhavi. Picata ji cahavi, picana ra cahavi<br />

eta vijuma —‍náichapa.<br />

14 Tacahe, ema Jesús máeseni ca vacapa. Tásiha, máichavacapa:<br />

—‍Eyana, ímerecava te namirahu ena tuparai rucana apaesa náimamaracahe.<br />

Énainapa nameta jirica eta iúrivaipa, enara si raipahi eta<br />

ejuma nainihi —‍máichavacapa.<br />

Nasuapa vanehi éna. Tásiha, eta nayanirahi, tinara ca napaipa. 15 Tacahe,<br />

ema émana, eta máimairavahi eta manara si raipahi, tichavapa te<br />

mávihahi ema Jesús. Tipiara ca paipahi muraca eta macuna chirahi ema<br />

Viya. 16 Matupirupa tépuyucahi te mamirahu ema Jesús. Tétipaicapa<br />

macaitecapa eta mamira te apaquehe, mamave ra ra si ravahi eta mahasulu<br />

pa ya chirahi ema Jesús. Ema maca achane, indigenahi samari tano.<br />

17 Tacahe, ema Jesús máichapa:<br />

—‍Ticutimahi diésnahi ena nucana ra ruanahi. ¿Tájahapuca tacayemahi<br />

vahi nachavahini ena apamuriana nuévequeneana? 18 Macarichuhi<br />

tichava ema maca apava sa que ne samihi, macuna chapaipa ema Viya.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


219<br />

San Lucas 17<br />

19 Tacahe, ema Jesús máichapa ema achane:<br />

—‍Péchepuca, piyana pichava. Pinara cai pasera táichavenehi eta picasiñai<br />

ranuhi —‍macahepa.<br />

Eta ecutiarareanaya eta máitesiraya ema Cristo<br />

(Mt. 24.23-28, 36-41)<br />

20 Tiuri, ena fariséoana nayase re cavare ema Jesús tájamu hu ya repuca<br />

eta máiteca piraya ema Cristo nacucha pa quenehi. Éma, majica pa vacapa:<br />

—‍Eta máiteca piraya ema ecucha pa quenehi, tájina metára pimahi eta<br />

máimere si ravaya éma. Vahi tácaje rahini eta ímairaya. 21 Nájinavare<br />

timeta ji ri caimahi eta máiteca piraya taicha matiari hi ripahi éma puiti ani.<br />

Nútiripa —‍máichavacapa.<br />

22 Tacahe, máichavacapa ena máimitureana:<br />

—‍Tatiari hiyare eta sáchevayare ichapeyare eta ecaimai ru nuiraya. Tétavicavaya<br />

eta evarairaya íjahú cha vayare ímahanu nuti Manere ji ru nuhi ema<br />

Viya eta nuchaviraya. 23 Te navayua ra ca hepuca nacahe napuca: “Émaripa<br />

ema vímaha quenehi ánaqui”. Ena apamuriana nacahé na va repuca:<br />

“Émaripa ema maca vímaha quenehi puiti eta ani”. Váhisera ecusua pavaca<br />

éna. Váhivare ecuehi cavaca. 24 Taicha te táitauchavapa eta níteca piraya<br />

núti, nucutiyare eta táijahú chirava títecapa eta térameca. Namutuyare<br />

ena achaneana te juca apaquehe tineca pa nua nayare. Tacaheyare eta<br />

nuchavi rayare nuti Manere ji runuhi ema Viya. Ticaeche ra ya resera, tájina<br />

vahi máchasimahi. 25 Tativa ya resera nucata ji va nu mayare ichape. Tépurunua<br />

nayare ena achaneana natiari hi que neanahi puiti. 26-27 Tacutiyare eta<br />

acane ena achaneana machamu rianaini ema Noé. Ena nani tinicai ri hia narinecha,<br />

náemata ne rinecha, térana, tímare re canahi ena nachicha naveana.<br />

Vahi téñama va naimahi eta náimairahi ema Noé eta masiapirahi tayehe<br />

eta ichape pacure. Tájina vahi natseca vahini eta táiteca pau chi ra yarehi eta<br />

ichape une. Tacahe, eta táemiri sirapa eta ichapequene tiquiva, tacapa paji<br />

ca vacahi namutu éna. Ene nacaheyare ena achaneana te jena sácheyare.<br />

Vahi titseca va naimahi tayehe eta nuchaviraya. 28 Tacutiquene ene<br />

nacahe hivare acane ena achaneana ena machamuriana ema Lot. Tinicai rihia<br />

na hivare éna, térara ca va na hivare. Étanecha napane rechahi náijarareca<br />

eta náevava reruana. Ena apamuriana natanu ji ri ca rinecha eta nacamu nuque<br />

neanahi. Tépiya re re ca na richucha pétiana. Vahi naéñama vahini tayehe<br />

jácani ecuña raquiya. 29 Téhesera te majuni jicapa ema víyarahaini Lot<br />

eta avasare Sodoma, tíjahú chavapa tiquivapa eta yucu ticasiriqui azufre<br />

tiásihahi te anuma. Tacapa pa ji ca vacapa. 30 Ene tacaheyare eta nusacherayare<br />

nuti Manere ji runuhi ema Viya eta nuchaviraya.<br />

31 Te jena sácheyare, nácani tachima ra rua nayare te aneca, vahi<br />

táuricaimahi nasiapahini te napena naveha nu mahini jácani náeñamaque<br />

neanahi náimaha queneana. Énaripa ena napairi ri ruanahi te vámahi,<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 17​, ​18<br />

220<br />

váhivare tichavae que ne ha va naimahi náepanahini eta náeñama queneanahi.<br />

32 Écharichuhi eta acane eta suíchara ra cavahi esu mayenaini<br />

ema Lot. Ésu, tétavi cavahi eta suéñamae que ne hairahi eta suímahaqueneana<br />

sujuni ruanahi. Táichavenehi eta suvarairahi tichava, ésujivapa<br />

ticami tie que ne hava e . 33 Nácani téñamanahi eta náitaresira, tahapa pi ri carinecha<br />

eta tájipa racana te juca apaquehe, éna témitie que ne hanaya eta<br />

náitaresira. Énasera nácani tahapa pi ri ruanahi eta náehisi ranuhi, tayanapa<br />

nepuca táimica pa cavaca, éna títuji ca va nayare tiúchucu ha nayare eta<br />

náitare si ranaya.<br />

34 Numeta ca he vanecha: Te jena yátiyare, te apina na hipuca nácani natiarihi<br />

que neanahi te tajuhe peti, émanayare ema níchuha que neyare, ema apana<br />

manasiyare. 35 Tacutiquene, apina na hipuca ena esenana tiyuva re ca nahipuca.<br />

Éneri chuvare ésuna esu níchuha que neyare. Esu apana sunasiyare.<br />

36 Te apina na hipuca ena ajairana te vámahi, éneya rei chuvare émana ema<br />

níchuha que neyare. Ema apana manasi yareva —‍máichapa ema Jesús.<br />

37 Eta nasamirahi ena máimitureana, nayase recapa:<br />

—‍Tata Viáquenu, ¿távihapuca táitauchia vayare eta juca pimeta rapianahi?<br />

—‍nacahepa.<br />

Majicapapa éma:<br />

—‍Vahi ecueñamava eta távihapuca níteca pi hayare. Núti níteca pauchaheya<br />

te jácani iávihahi éti f —‍máichavacapa.<br />

Ema Jesús máimicutichinavare ema juez ésupa esu tépenaima<br />

18 1 Ema Jesús máimitu ca va cavare ena máimitureana vahi nacucaina<br />

jiruva eta nayuja ra sirana. Tímiya na vanaya, tayanapane<br />

vuíchaha najaca pa va nehini eta nayasea ruanahi. 2 Eta máimicu ti chinahi,<br />

ánipa máichavacahi:<br />

—‍Matiarihi ema achane. Juézhi tayehe eta avasare. Éma, tájina vahi<br />

mapicau chahini ema Viya. Nájinavare mapicauréna ena achaneana.<br />

3 Sutiari hivare tayehe eta avasare esu ésuna esena suépenai ma quenehi.<br />

Suchavau rui ricahi ema juez taicha eta sumetau chirahi ema sucatianaruhi.<br />

4 Émasera ema juez vahi masuapahini eta sumetau re sirahi ésu.<br />

Váhisera sucai na ji ru va hini. Tásiha, mapa ne re que ne hapa maca hepa: “Núti<br />

néchinava. Nájina nárataha napami ca nuhini. Váhivare tipami ca nuimahi<br />

ema Viya. 5 Ésusera esu suca esena, nuyacujipa eta suchavau rui ri si ranuhi.<br />

e Lc. 17.32 Ema Viya mava ne cahi ena api nana ángeleana, nametapana ema Lot eta máicuña<br />

si ra ya rehi eta ava sare Sodoma. Ésu sera esu mayena ema Lot, tica me ta ca si hi neni eta<br />

suju nai ra yare suca cha ne ya rehi ema suima, suca tie que ne ha ri chucha eta suí ma ha que neanai<br />

nihi. Étapa tiviu chahi suna sipa te achene, tépi ya vapa icheve mári puhi. f Lc. 17.37 Te<br />

máecha ji ri ru vahi ema Jesús, ani maca hehi: “Te jácani mávi hahi ema máepe na quene, éta<br />

távi ha yare eta sipu quia na”. Eta juca maye hehi prove rbio, tatia rihi eta taca ye ma que nehi<br />

tayu mu re vahi.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


221<br />

San Lucas 18<br />

Níchari nepuca eta suvara ha quenehi, apaesa vaipa sucuápechava suíteca”<br />

macahepa ema juez.<br />

6 Puiti, nuvaraha ecaicu tia ra que nehaicha eta juca nímitu rapihi mayehe<br />

ema juez mapicau ruiraha eta macatiu chirahi esu suca esena táichavenehi<br />

eta suchavau rui ri sirahi éma. 7-8 Ene macahehi ema Viya. Vahi máyere rejimahi<br />

eta macatiu chi ra he vaneya eti manere ji ruanahi, esama ca re yarehi<br />

taicha eta emacai na ji ru vairahi eta eyuja ra si rainahi tamutu sácheana,<br />

yátiana. Étaripa te táitecapa eta nuchavi rayare nuti Manere ji ru nuhi ema<br />

Viya, németeacahi natiari hi ya reichaha nuchima pa que neanaya ena vahi<br />

ticaina ji ru vanahi eta nayuja rasira, nacutihi esu suépenai maquene eta<br />

sumacai na ji ru vairahi —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

Ema Jesús tímitucahavi vahi vicasiñavavaicaimahi,<br />

váhivare vépururahimahi<br />

9 Ema Jesús apanavare eta máimicu ti chinahi eta máimitu re sirahi,<br />

nayehe ena tímija cha vanahi tiúriana, tájina náichira vainahi; náepuru vaca<br />

hisera ena apamuriana achaneana. Tacahe, máichavacapa:<br />

10 —‍Nímicu ti chinahe eta apana: Natiarihi ena apinana ajairana te Templo.<br />

Téneucha vanahi. Ema émana achane, fariséohi éma. Ema apana, tisipe ca tura<br />

rahi éma. 11 Ema fariseo, eta macasi ña va vai sirahi, témeña havapa tayehe<br />

eta cuarto tacapi ca hu quenehi te Templo. Ánipa macahehi eta mayuja ra sirahi:<br />

“Nuhasu lu pa yachavi, Tata Dios, eta núrivahi te pimirahu. Vahi nácutihini<br />

ena apamuriana achaneana tiámera hianahi, tisipe ca tu ranahi, esena marea<br />

na hivare. Váhivare nácutihini ema mácatataji te juca nuchacaya. 12 Píti<br />

pímatinuhi eta apiheirahi áyunanu te semanana. Níjara ca vivare eta plata<br />

nugana reruasa. Te nugana cha hipuca eta dies peso, étanahi peso eta níjaraca<br />

vi paraca. Téhesera cien pésohipuca eta nugana reruhi, dies pésohivare eta<br />

níjaracavi. Vahi nuyava nahini eta námava huásana eta piyehe” macahepa.<br />

13 Émasera ema apana achane vahi máemeña ha vahini. Tiyere hichucha<br />

eta máeneuchi ravahi. Váhivare mapatsi ca vahini máeseni cahini te anuma.<br />

Téhatu pa cha va hisera eta máeneuchi ravahi. Ánipa macahehi: “Tata Dios,<br />

nucati sa mureva ichape eta nucape ca tu rairahi piyehe. Pájapa nu nusera<br />

piperdo nachanu eta nupeca tu rana” macahepa ena achane.<br />

14 Tiuri, nutupiru numetacahe: Ema maca achane, eta machavi raipahi te<br />

mapena, tijaca pa ca réinehi me Viya taicha yátupihi eta máeneuchi ravahi.<br />

Émasera ema fariseo vahi majaca pa ca rehini. Taicha nácani ticasi ña va vaicanahi,<br />

tímija cha vanahi ticuna cha carehi, éna tépuru ca rea na yarehi me<br />

Viya. Nácanisera ena tiyasea canahi ema Viya eta májapa nui ra vacaina,<br />

yátupihi tijaca pa ca rea na yarehi mayehe —‍macahepa ema Jesús.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 18<br />

222<br />

Ema Jesús mayujaraucha ena amuyana<br />

(Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16)<br />

15 Tacahe, ena achaneana námava ca paipahi ena amuyana eta mayehe<br />

ema Jesús, navarairahi máemama ha ca va ca yarehi éma. Énasera ena<br />

máimitureana vahi náisapahini, nacaichepaipa ena tiámanapahi ena<br />

amuyana. 16 Émasera ema Jesús máichuha va caichucha ena amuyana.<br />

Tásiha, ena máimitureana máichavacapa:<br />

—‍Ésami ri cachucha ena amuyana, náitecaichaha eta nuyehe. Vahi<br />

ecucai chepaica éna. Taicha ena nuchanerana nuti Cristo nacuti yarehi ena<br />

nani amuyana eta nasuapa jiraiva éna. 17 Nutupiruva numetacahe: Nácani<br />

vahi nácutihi ena amuyana eta nasuapa jiraiva, vahi nuchane ra naimahi<br />

éna —‍macahepa ema Jesús.<br />

Ema achane rico téchajiricava mayehe ema Jesús<br />

(Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31)<br />

18 Matiarihi ema achane. Náiyaca ra ripahi ena achaneana. Témeñahavapa<br />

mayehe ema Jesús, mayase recapa:<br />

—‍Tata maestro, piti piúriquene. ¿Tájaha pucaini eta níchara cavaini eta<br />

nítuji si ravaina me Viya máichecua ra qui ré nahini eta nítaresira? —‍máichapa.<br />

19 Ema Jesús majicapapa:<br />

—¿Tájaha tacayema pímija rechanu “Piti piúriquene”? Mararihi ema<br />

Viya. Jéhevare éma, tétavi cavahi eta máurivahi. 20 Téhesera te pivarahapuca<br />

pecha eta apana vítaresira, pisuapa yarehi eta mavanai ripiana<br />

ema Viya. Píti pímatipa eta júcana: “Vahi picuveha esu esena apayena.<br />

Vahi picuca pareca. Vahi picuamereca. Nacuija pépiyae que neruina.<br />

Pémunacaya ena ticachi cha vianahi” —‍máichapa.<br />

21 Tacahe, ema achane majicapapa:<br />

—‍Tamutu nusuapahi eta juca vanairipiana eta námape ruvahi, puíticha<br />

juca ajaira nuirapa —‍macahepa.<br />

22 Tásiha, ema Jesús máichavarepa:<br />

—‍Jucari hi cha hasera eta pítaucha que neyare. Píjara recaya tamutu eta<br />

pímaha queneana. Tásiha, píjara ca vacaya ena páureana. Jéhevare éta,<br />

pijaca payare eta pímaha que neyare te anuma, táitsivayare. Te tamutupa<br />

eta juca, píteca vanepa péhicanu —‍máichapa ema Jesús.<br />

23 Te masamapa ema achane eta juca macaye ma quenehi ema Jesús,<br />

ichape rinehi eta mapane re re sirahi, taicha mavayuchahi eta marricovahi.<br />

Macatie que ne ha rinehi tamutu. Tiyanapa tipane re re capaipa. 24 Eta<br />

máimairahi ema Jesús eta mapane re re sirahi, máichavarepa:<br />

—‍Yátupi quenehi máitujihi eta náijara si ra vai nahini eta náehisi ra nuinahini<br />

ena rícoana eta nasiapi rai nahini te anuma. 25 Esama nuchaha.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


223<br />

San Lucas 18<br />

Eta juca tímicu ti ji ri cavahi eta vipera camello, máitujihi tánucu hahini te<br />

támicuejehe eta parirapa. Ene nacahehi ena rícoana —‍macahepa.<br />

26 Tacahe, ena tisama ra ra canahi, ánipa tacahehi eta nayase re sirahi:<br />

—¡Tétavi cavahi eta tamáitu ji ca ca revahi! ¡Nájina títuji ca vaimahi<br />

náuchucu hahini!<br />

27 Ema Jesús majica pa vacapa:<br />

—‍Nájina émanaina achane émaji vaimahi ticuchu cuhava. Macarichu<br />

ema Viya marataha ticuchu cuhahe —‍macahepa.<br />

28 Émaripa ema Pedro máichavarepa:<br />

—‍Vítisera, Tata, vinaquicahi tamutu eta vicaye he queneana, vivarairahi<br />

véhicavihi.<br />

29 Ema Jesús majica pa varepa:<br />

—‍Nutupiru numetacahe: Namutu nácani nanaquicahi eta napena,<br />

najuni ji ca hivare ena ticachichana, ena napara pe naveana, nayenanapuca,<br />

nachicha na vea napuca, táichave ne yarehi eta náehisi ra nuyare;<br />

30 jarari hiyare eta táitsivayare te juca apaquehe eta náimaha que neyare.<br />

Narari hi ya revare ena achaneana téchapa ji ri ca na yareva. Tásiha, tavetijinapa<br />

te náitecapapa te apana náitare siraya, máichecua ra qui renapa eta<br />

náurica ca revaya —‍macahepa ema Jesús.<br />

Ema Jesús tiápechavavare máechajisiha eta máepenirayare<br />

(Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34)<br />

31 Ema Jesús máiputsia mu rihapa mámamu rihapa ena dócequeneana<br />

máimitureana. Tásiha, máichavacapa:<br />

—‍Ímaha puiti, viyanainapa vicaiju hé napaipa te Jerusalén. Ánaqui<br />

táitauchia vayare tamutu eta nájucu na cha que neanahi ena pr<strong>of</strong>etanaini eta<br />

níchara ra ca va yarehi núti Manere ji ru nuhi ema Viya. 32 Ánaqui nucaijara<br />

re ca siyare núti nayehe ena apava sa queneana romanoana. Énainapa<br />

ticaeca hi ji ri ca nua nayare, ticaete ma ji ri ca nuanaya, tiátutu qui cha nua nayareva.<br />

33 Téstaca nua na yareva. Tásiha, ticapa ca nua nainapa. Tásihasera te<br />

mapana que nénapa sache, néchepu cainapa te nécari —‍máichavacapa.<br />

34 Énasera ena máimitureana vahi nacaicu tia rahini eta juca mameta sira<br />

vacahi. Váhivare náimatie que ne hahini tájahapuca eta máechaji sihahi<br />

taicha vahi náemetea cahini énema hi nahíni náichahini ema Jesús.<br />

Ema Jesús macaimairirica ema achane púchuqui ticavasa te Jericó<br />

(Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52)<br />

35 Tacahe, te tiánehipa títecapa ema Jesús tayehe eta avasare Jericó.<br />

Matiarihi ema achane púchuqui, téjacahi te achene chacaya tasiaparacuhi<br />

eta avasare. Tiyase se recahi eta limosna. 36 Te masama vacapa ena<br />

camuri queneana achaneana tiánucu ha napaipa, macaya se se rerupa ema<br />

púchuqui tájaha hipuca eta téchacarehi. 37 Nameta ca pasera eta émairahi<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 18​, ​19<br />

224<br />

tiánucu ha yarehi ema Jesús Nazareno. 38 Tacahe, tipiaracapa ema achane<br />

púchuqui:<br />

—¡Tátachicha Jesús! ¡Pítique neripa yátupi que névihi Cristo! ¡Picata ji canupaini!<br />

¡Pájapanunu! —‍macahepa.<br />

39 Ena achaneana tínapu mi ráu cha napahi ema Jesús navarahapa<br />

nacama ti na ca ya rehini. Émasera tipiara re caichucha:<br />

—¡Tátachicha Jesús! ¡Pítique neripa yátupi que névihi Cristo! ¡Picata ji canupaini!<br />

¡Pájapa nunuini! —‍macahepa.<br />

40 Tacahe, ema Jesús te macanarapa, tícheca numapa. Macava nai ripipa<br />

náepana ema púchuqui. Te nacaitecapa, mayase recapa:<br />

41 —¿Tájaha picamunu nuyehe?<br />

Ema púchuqui majica pa varepa:<br />

—‍Tátachicha, nuvaraha picaimai ri ri ca nupaini —‍macahepa.<br />

42 Ema Jesús máichapa:<br />

—‍Tiuri, nuchicha. Táichavenehi eta picasi ñai ranuhi, pinaracapa puiti<br />

—‍máichapa.<br />

43 Jéhesa reinehi, tíjahú chavapa timairirica ema púchuqui. Tásiha,<br />

tiyanapa máehica ema Jesús tiúrisa mu repaipa. Macuna cha pai pavare ema<br />

Viya. Énapa ena achaneana tímara ra canahi eta manara sirahi, ichaperinehi<br />

eta nacuna chirahi ema Viya.<br />

Ema Zaqueo mavarahahi máimati ema Jesús<br />

19 1-2 Tacahe, eta máiteca piraipa ema Jesús te tajuhe eta avasare<br />

Jericó, matiarihi ema achane rico, ticaijare Zaqueo. Nacapitarahi<br />

ena cóbrare ca rahiana eta impuesto. 3 Te masamai ri ricapa eta<br />

émairahi ema Jesús títeca papahi, mavarahapa máimati yarehi. Étasera<br />

eta máichipi chuvahi éma, vahi márata hahini máimahahini ema Jesús<br />

te namuri ena camuri queneana achaneana. 4 Tásiha, tijunapapa eta te<br />

mayani ha ya repahi ema Jesús. Tiápanapa te yucuqui, máimara ra ca saréipahi<br />

ema mavara ha quenehi máimati. 5 Tacahe, te macapecupa ema<br />

Jesús eta yucuqui mávihahi ema Zaqueo, máesenicapa ema Jesús te<br />

anuquehe. Tásiha, máichapa:<br />

—‍Zaqueo. Yare, piúcupaica, taicha puiti nuvarahahi nunasi nu mayare<br />

te pipena —‍máichapa.<br />

6 Tacahe, ema Zaqueo titátájipa tiúcupaicapa. Tiúrisa mu réinehi eta<br />

majaca pirahi ema Jesús. 7 Eta náimairahi ena achaneana eta juca, téchajicanapa<br />

mayehe ema Jesús. Náichapa:<br />

—‍Émamesapa máiteca pau cha yarehi ema maca ticape ca tu ra hi tátáji<br />

—‍nacahepa.<br />

8 Te téjacanapa te tajuhe, témeña havapa ema Zaqueo te mamirahu ema<br />

Jesús. Tásiha, macahepa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


225<br />

San Lucas 19<br />

—‍Pímaha, Tata Náquenu. Núti néneuchavapa me Viya. Puiti<br />

níjara cayare ena páureana ticuti mu riacaca eta nímaha queneana.<br />

Nímicha va yareva te natiari hipuca ena nucaete ma que neanahi, cuátrohéna<br />

pasera eta táitsivayare eta nímicha va queneya —‍máichapa.<br />

9-10 Tásiha, ema Jesús majicapa:<br />

—‍Nímahapa puiti eta yátupirahi eta péneuchi ravahi eta pipeca turana,<br />

taicha pivarahahi pímicha vayare eta plata picaete ma re ruanahi. Tásiha<br />

puiti, pijaca pa carepa me Viya. Vaipa pémitie que néimahi. Taicha píti<br />

picutipa ema viáchucaini Abraham eta macasi ña vairahi mayehe ema<br />

Viya. Píti nuchane ravipa, picutipa ena apamuriana nucuru ji ruanahi.<br />

Taicha éta tímite canuhi nuti Manere ji ru nuhi ema Viya —‍macahepa ema<br />

Jesús.<br />

Ema Jesús máimicutichinava ema príncipe eta máijarasirahi<br />

ena machanerana eta maplatane, apaesa nacajurucayarehi<br />

11 Tacahe, ena achaneana, eta náimairahi eta mánehi raripa eta<br />

Jerusalén, náimija chaipahi étapa tímiya nayare éma, eta máimere sira<br />

vayare eta marreyva yarehi. Tacahe, ema Jesús máimatia caripa eta<br />

napane re ruanahi. Tásiha, máimitu ca vacapa eta apamuri máimicu tichinapa<br />

apaesa nácaicutiara eta tayere vaichaha eta marreyva yarehi.<br />

12 Máichavacapa:<br />

—‍Matiarihihi ema achane. Ichape eta mapica ca revahi. Tiyana yarehi te<br />

apana avasare tayere hiquene. Eta tímiya na yarehi ánaqui máepani ha yarehi<br />

eta mávacu re yarehi eta marreyva yarehi tayehe eta mávasa. Eta machavira<br />

yarepa, téjaca yarepa éma. 13 Te tiyana yarépa éma, máichuha numapa ena<br />

diésqueneana machanerana. Máijara ca vacapa étapevaca eta maplatane<br />

tasiva cha quenehi. Tásiha, máichavacapa: “Ecaju ru cayare eta juca nuplatane.<br />

Te nuchava, táimecavaipa eta tachicha nayare”. 14 Tacahe, tiyanapa ema reyyarehi<br />

tayehe eta macaiju he yarehi. Te máequene pasera, tisema mu rianapa ena<br />

majaneanana. Ánipa nacahe: “Vahi vávaraha émaina viyehéna rey ema maca”<br />

nacahepa. Náimiva ne recapa eta comisión, nayase se re cayare vahi nacuijaraca<br />

eta mávacuréna. 15 Ticame sa vau chu chasera majaca paichucha eta mávacurehi.<br />

Te tichavapa te mávasa, téjacapa émapa reyhi. Tásiha, máichuha vacapa ena<br />

machanerana máijara ruanahi eta maplatane. Mayase recapa te tímeca vai pahipuca<br />

eta tachichanahi. 16 Tiyanapa ema émana tímere cavapa. Máichapa:<br />

“Tata náquenu, eta piplatane píjara runuhi tímecavaipa eta tachichanahi.<br />

Diésripa eta tajuru sirahi”. 17 Ema rey majicapapa: “Tiuri, nuchicha. Tájina<br />

táichava. Tétavicava eta piúriva. Puiti vahi támapu ru jimahi eta piúrivahi tayehe<br />

eta juca ánichi cha quenehi níjara ruvihi. Puiti níjara ca viyare pitupa rahaya<br />

nujupa haviya. Píti táquenuya eta diésquene avasareana”. 18 Tímere ca vavarepa<br />

ema apana mamusura. Máichapa: “Tata náquenu, eta píjara runuhi<br />

piplatane, tímeca vaipahi cinco eta tajuru sirahi”. 19 Majica pa varepa: “Tiuri,<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 19<br />

226<br />

nuchicha. Tájina táichava. Tétavicava eta piúriva. Puiti nunaca viyare aquenucaviya<br />

tayehe eta cíncoqueneana avasareana”. 20 Tímere ca vavare ema apana<br />

mamusura. Máichapa: “Tata náquenu, júcahi eta piplatane. Vahi nucaju ru cahini.<br />

Núnacaichucha, nítipuichahi te pañuelo. 21 Taicha nupicahi nácaete hahini,<br />

machu pícuñacanu. Pétáviuchahi píti eta pivaina rajiva, taicha píti pivehahi eta<br />

némata ne va cha yaréni”. 22 Tacahe, ema rey máichapa ema machanera: “Eta juca<br />

péchaji ri ruvahi, éta tímicae che ra chavihi eta pépiya hi raivahi. Piplujuvahi eta<br />

tíchavihi. 23 Te pímati nu hipuca eta nuvaina ra jivahi, eta nuvehairaya eta pématanevacha,<br />

étapa eta nícuña si ra viyare te picami tia capuca, váhiyapa pinacapaini<br />

te banco eta nuplatane. Étainahini tajuru si hahini apaesai nahini nímaeque néhahini<br />

puiti”. 24 Tásiha, máichavacapa ena apamuriana: “Everejica ema maca eta<br />

nuplatane. Íjaraca ema ticaju rucahi eta diéspequene”. 25 Éna nacahe varepa: “Tata<br />

viáquenu, tímeca vai pa hinéni diéspepahi eta tajuru sirahi”. 26 Ema rey majica pavarepa:<br />

“Tiuri numeta caheya: Nácani ticaju ru canahi camuri, nujane chi nayare<br />

eta apana. Nácanisera tájina quenehi nacaju ru ré nahini, nuvere ji cayare eta<br />

náijara ca sinihi. 27 Énasera ena ticatia na ca nuanahi éna vahi najaca pa nuhini eta<br />

nurreyvahi, iámina nuyare ani te numirahu. Ecapa pa ji cavaca éna”.<br />

28 Tacahe, te tamutupa eta juca máimitu re sirahi, ema Jesús tímiyana<br />

va varepa tipaica. Macaijuhepa eta te Jerusalén. Tínapucapa ena<br />

máimitureana.<br />

Títecapapa ema Jesús eta te Jerusalén<br />

(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jn. 12.12-19)<br />

29 Te apanapa semana, tiyana na varepa. Te tiánehipa eta avasa rechichana<br />

Betfagé étapa eta Betania, tacana rai pa hivare eta masihi<br />

ticaijare Olivoquiji, tícheca nu manapa. Mavanecapa ema Jesús ena<br />

apinana máimitureana. 30 Máichavacapa:<br />

—‍Eyanayare eta te jena avasa rechicha Betfagé. Te íteca pa yarepa,<br />

ímahayare eta burrico ticaitihahi. Eta jena sárare mávuéque héchaha,<br />

nájinaichaha ticape rainahi. Eveja pua cayare, iámina nuyare eta ani. 31 Te<br />

natiari hi napuca náeñama, emeta cayare eta nucamu nuirahi núti —‍máichapa.<br />

32 Tacahe, tiyananapa ena vanairu canahi. Jéhesa réinehi étapaichuhi<br />

eta mameta rapihi éma. 33 Te naveja pua caripa eta burrico, ena<br />

ticayeheana nayase recapa:<br />

—¿Táviha iámihayare eta viyehe burrico?<br />

34 Éna najicapapa:<br />

—‍Ema maena Viáquenu macamunuhi —‍nacahepa.<br />

35 Tacahe, náisapapa eta námiraya eta burrico. Te náitecapauchapa<br />

ema Jesús, náepaca mae quechapa eta náepacuhana.<br />

Tásiha, ticaperapa ema Jesús. 36 Te náimahapa ena achaneana<br />

tiúchuji ca paipahi ema Jesús, náimati vanepa. Tiyananapa nácapahi<br />

éma. Tépaca pai ri ca napaipa te mamirahu eta náepacuhana te<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


227<br />

San Lucas 19<br />

mayani ha ya repahi. 37 Eta napaisirahi, témiri ca napaipa te tachausi<br />

eta cerro ticaijare Olivoquiji. Namutu ena máimitureana téhicanahi<br />

ema Jesús tipiara ca napaipa eta náurisa mu revahi taicha eta<br />

náimaha que neanahi tiárami careana máichaque neanahi éma. Ichape<br />

eta nacuna chirahi ema Viya. 38 Ánipa nacahehi eta napiara si rapahi:<br />

—‍Yare, Tata, ¡Piti réyquene, vanairu ca que névihi me Viya! ¡Asulupaya!<br />

¡Puiti, te anuma vicuti cacahi eta viúrisa mu revahi víti te eta juca apaquehe!<br />

Tétávicava eta vicunachira ema Viya eta macata ji si ra havihi —‍nacahepa.<br />

39 Tacahe, eta nasami rapahi ena fariséoana natiari hi que neanahi eta<br />

napiara si rapahi ena achaneana, náechajicapa ema Jesús:<br />

—‍Tata maestro, picama ti na ca vacaichu ena nani pímitureana<br />

—‍náichapa.<br />

40 Ema Jesús majica pa vacapa:<br />

—‍Tiuri, numetacahe puiti. Te namati napuca ena nani, táitsivasera<br />

étainapa tipiaracaya eta máriana —‍macahepa.<br />

41 Tacahe, títeca panapa te tápusi eta cerro Olivoquiji. Ticaecherapa<br />

eta Jerusalén. Eta máimairahi ema Jesús eta avasare, tíyahapa táicha.<br />

42 Macahepa eta máiyairahi:<br />

—‍Páurevisami piti návasasami Jerusalén. Te nácaicu tiaraini<br />

apaesa chi chainaini ena pichicha na veanahi eta nuvarairahi<br />

nucuchu cu havaca núti. Puiti juca sache nutiari hi raripa ani piyehe,<br />

náurihainehi nácama pu ra vahini eta náurica ca re vahini. 43 Taicha<br />

járaja payare eta sácheyare táetaviu chavaya eta nacata ji vairaya<br />

ena pichicha naveana náicha ena piánaranaya tichaya ca via nayare.<br />

Téhavia nainapa, tájinapa piviya vaimahi picatiu chia vaimahi.<br />

44 Témesta pai ca via nainapa te apaquehe. Nacapa pa ji ca va cainapa<br />

ena pichicha naveana. Tájina nacaema cha que némahi eta peti.<br />

Tamutuyare náquipapaica. Eta piviurevaya, eta juca pimaja ca piranuhi<br />

eta néjirai ravihi nuti mavane runuhi ema Viya —‍macahepa.<br />

Ema Jesús macuchuchujicavaca ena tíjararecanahi eta sárareana,<br />

cáyureana te tajuhe eta Templo<br />

(Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jn. 2.13-22)<br />

45-46 Tacahe, te apanapa sache, tiyanapa ema Jesús. Tisiapahi te<br />

Templo. Máimaha rinehi ena achaneana tíjara re canahi eta sárareana,<br />

cáyureana. Tásiha, tisemapa. Eta macuchu chu ji si ra vacahi, máichavacapa:<br />

—‍Ema Tata Nucaiyaquene, ani macahehi eta máechaji ri ruvahi te<br />

Sagrada Escritura: “Eta nupena tacarichu táicuchihi eta nayuja ra sirareya<br />

ena achaneana” macahepa. Étisera eti tiámerahiana ecasia pavapa<br />

eta te juca. Emaepe ra jicapa eta tacapi ca huirahi. ¡Eyana iúchuca tataji!<br />

—‍máichavacapa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 19​, ​20<br />

228<br />

47 Eta manasi que nerahi ema Jesús, tamutuhi sácheana tímitureca<br />

tayehe eta Templo. Énasera ena tuparai ru cana énapa ena escribá noana,<br />

napane re chaipahi eta navarairahi nacapaca ema Jesús. 48 Váhisera<br />

napatsi ca vahini taicha natiarihi ena camuri queneana achaneana tisamara<br />

ra canahi eta máimitu rapiana éma. Váhivare náisapaimahi náichahini<br />

ena ticatia na canahi.<br />

Nayasereca ema Jesús te vanairucahipuca me Viya<br />

(Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33)<br />

20 1 Étana sache tímitu re caichaha ema Jesús tayehe eta Templo eta<br />

máechaji riruva ema Viya. Títeca pa ra canapa ena tuparai rucana,<br />

énapa ena aquenu ca rahana, énapa ena escribánoana. 2 Nayase recapa ema<br />

Jesús:<br />

—‍Píti, vahi vitupa ra ru vi nahini víti eta píchirahi eta júcana.<br />

¿Nájahasica tivane cavihi? ¿Nájaha titupa ra cavihi picha eta juca<br />

píchaqueneana? —‍náichapa.<br />

3 Ema Jesús majica pa vacapa:<br />

—‍Núti apanavare nuvaraha nuyase recahe. Ejica pa nu ya resera. 4 ¿Nájahapuca<br />

tivanecahi ema Juan eta máitesirahi eta máicacha si ri sirahi? ¿Émapuca ema<br />

Viya tivanecahi, émaji va hipuca eta máitesirahi? —‍máichavacapa.<br />

5 Váhisera náiturue que ne hahini eta najica pi ra yarehi. Tiácapae ma ji ri cacanapa.<br />

Ánipa nacahe eta náechaji ri ru vanahi:<br />

—¿Tájahasica vicaye mayare eta vijica pi rayare ema maca? Te vémuna hacava<br />

vicha: “Mavaneruhi ema Viya”, éma macahé na papuca: “Tásiha, ¿váhiyapa<br />

esuapahini éma?” 6 Téhesera vácahepuca: “Émaji vaichucha eta máitesirahi”,<br />

ticauya ya careipa nacapa cahavi ena achaneana te márijahiana, taicha náechahi<br />

éna émairahi ema Viya tivanecahi ema Juan —‍náechaji ri cacapa.<br />

7 Tacahe, ánipa nacahehi eta najica pirahi ema Jesús:<br />

—‍Vahi vecha víti —‍nacahepa.<br />

8 Ema Jesús máichavarepa:<br />

—‍Éneri chuvare núti, vahi numeta ca hémahi nájahapuca ema titupa racanuhi<br />

—‍máichapa.<br />

Ema Jesús máimicutichina ena pártirárioana máurirahana<br />

(Mt. 21.33-44; Mr. 12.1-11)<br />

9 Tacahe, ema Jesús tépana va varepa máimitu cavaca ena achaneana.<br />

Ánipa tacahehi eta máimitu rapiana:<br />

—‍Nuvaraha nímicu ti chi naheya, tatiarihi eta isaniti amairiha úvaquiji,<br />

masucurehi ema émana achane. Tiyana ya re hisera ema ticayehe, tipairi rica<br />

yarehi te apana avasare. Tacahe, matupa ra ca vacapa ena tíreha na yarehi<br />

te áñoana eta mayehe uva. Partido yarepa eta majuni ji si ra yarehi.<br />

10 Tacahe, te títecapapa eta caje tayairahi eta uva, máimiva ne recapa<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


229<br />

San Lucas 20<br />

ema mamusura mayasea pa na va ca yarehi ena pártirá rioanahi eta tatucacha<br />

que ne yarehi éma. Énasera ena pártirá rioanahi, tájina náijara cahini.<br />

Tisemau cha va na richucha, náehapa ema vanairu cainihi. 11 Tásiha, ema<br />

ticayehe máevata ca varepa ema apanavare mamusura, mayasea pa na vaca<br />

yarehi éna. Éneri chu va resera náumeha varepa ema vanairu cainihi,<br />

náehavarepa. Tájina náijara cahini. 12 Tásiha, ema ticayehe vahi macainaji<br />

ru vahini. Máevata ca varepa ema apanavare mamusura. Éneri chuvare<br />

náehavarepa ema vanairu cainihi. Najarachapa, náquijicapa.<br />

13 Tacahe, ema ticayehe tipane re re caripa: “¿Tájahasica níchara ca vayare?”<br />

macahepa. “Nuvane capuca mayana émaja ca ruvaina ema nuchicha<br />

némuna ru quenehi. Tatiarihi te émaina papuca napicaucha te náimahapa”.<br />

14 Tacahe, te náimahapa ema machicha, naveti jichucha eta nasemirahi.<br />

Tímitu ji ri ca ca naripa. Ánipa nacahe: “Émaina papuca ticaye heyare ema<br />

maca. Yare, vicapaca, apaesa tánasipa tamutu vítinapa vicayehe”. 15 Tacahe,<br />

nacara tacapa éma, nacuchucapa eta tayehe eta isaniti, nacapacapa.<br />

Puiti nuyase re ca heyare: ¿Tájahapuca máichara ca vayare ema achane ticayehe<br />

eta úvaquiji? Jéhesare, vaipa macaye hehini paciencia. 16 Títeca va nénapa macapapa<br />

na va ca yarepa ena pártirá rioanahi máurira hanahi. Tásiha, máijara cai na varepa<br />

eta úvaquiji ena apamuriana pártirá rioa na yareva —‍macahepa ema Jesús.<br />

Tacahe, ena tisama ra ra canahi, ánipa nacahehi:<br />

—‍Viti vicata ji cacare, vahi vácutihini ena nani máurirahana —‍nacahepa.<br />

17 Ema Jesús máeseni mu ri ha vacapa. Tásiha, máichavacapa:<br />

—‍Jéhepuca, németea casera vuíchaha ácaicu tia rahini eta tacaye maquenehi<br />

eta Sagrada Escritura. Éta, áni tacahehi: “Ena tépiya re ca rahiana<br />

eta Templo, tasapiha náepuruhi eta mari táicuchihi tatumea rayare eta<br />

peti, taicha vahi náimatihini. Émasera ema Viya macaite capapa eta<br />

táicuchihi eta tatupa rahahi. Tacapi ca hu quenehi puiti” tacahehi eta Sagrada<br />

Escritura. 18 Puiti, núti nucutihi eta ichape mari náepuru quenehi. Eti epurunuanahi,<br />

iáquipai ca vayare évetu tu ji cayare. Tichima ra ca heyare eta muraca<br />

ecuñaraqui taicha eta emava ra hairahi éhicanu —‍máichavacapa.<br />

19 Ena tuparai ru cana navarahapa náijahú cha ya rehini nacarataca<br />

ema Jesús, taicha tímatia ca vanapa éna eta énairahi tayuna cavaca eta<br />

máechaji ri ruvana ema Jesús. Váhisera napatsi ca vahini taicha návamirahuhi<br />

ena camuri queneana achaneana.<br />

Navarahahi náemejecapavacha ema Jesús tayehe eta impuesto<br />

(Mt. 21.45-46; 22.15-22; Mr. 12.12-17)<br />

20 Tacahe, náimiva ne recapa ena apamuriana ajairana tépiya cava<br />

na ya repahi tiúriana te mamirahu, navarairahi natanu cayare eta<br />

tímica viu cha yarehi. Énayarepa timetau cha na varehi mayehe ema aquenucahi<br />

prefecto Poncio Pilato. 21 Tacahe, nayase recapa éma, ánipa nacahe:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 20<br />

230<br />

—‍Tata maestro, vímatihi eta tatupi ru vairahi tiuri eta juca pímitura<br />

pianahi. Nájinavare pinere ji rui nahini ena achaneana, taicha<br />

pivarahahi náehicahini namutu eta táurinaquene achene ticaijuhe me<br />

Viya. 22 Vivara ha hisera viyase re ca viyare: ¿Táurica hipuca vivachacha<br />

eta viyasehana impuesto mayehe ema Presidente Emperador romano?<br />

Taicha víti, machane ra havihi ema Viya, ¿masi? —‍náichapa.<br />

23 Ema Jesús máimatia ca vacapa eta tamauri vapahi eta napane reruana.<br />

Tacahe, máichavacapa:<br />

—¿Tájaha tacayema evaraha ímiaqui paicanu? 24 Nímahaseji, iáminanu<br />

étapena eta reale.<br />

Éna náijaracapa. Tásiha, ema máichavacapa:<br />

—¿Nájaha ticaijare eta juca? ¿Nájahavare ticava simahi eta juca mirare<br />

eta te juca reale? —‍máichavacapa.<br />

Éna najicapapa:<br />

—‍Mayehe ema Presidente Emperador.<br />

25 Tacahe, éma máichavacapa:<br />

—‍Tiuri. Táuricahi íjaraca ema Presidente Emperador eta juca mayehe richuhi<br />

éma. Tásiha, íjara cavare ema Viya eta mayehe ri chu hivare éma —‍máichavacapa.<br />

26 Váhique nesera nárata hahini náimiaqui pai cahini eta nayase resirahi<br />

te namirahu ena achaneana. Táitsivahi ichape eta náramirahi<br />

eta táurivahi eta majica pi ra vacahi. Timati nanapa tésami ri ca vanapa.<br />

Nayasereca ema Jesús náicharacavayarepuca ena náepenaqueneana<br />

eta náechepusirayare<br />

(Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27)<br />

27 Nacahe pai pavare ena apamuriana achaneana. Saducéoana. Ena<br />

nani saducéoana, apana eta náimitu rapiana; váhi nasuapa eta náechepusi<br />

rayare ena náepena queneana. Éna natanucahi eta táetsera ru vayahi.<br />

Tacahe, nayase recapa ema Jesús:<br />

28 —‍Tata maestro, ema víyarahaini Moisés manaquicahi eta ajureca máechaji riruvahi<br />

eta viyehe: “Te máepenae que ne ha hipuca ema achane esu mayena, tásiha,<br />

nájina hipuca manaquie que ne ru vai nahini machichai nahini; te matiari hi hipuca<br />

mácani maparapehi, mavehayare esu machine naequene, apaesa émainapuca<br />

macachicha eta suyehe, máitsivainahi ema maparapeni”. 29 Tacutiquene te natiarihipuca<br />

ena siétequeneana ticapa ra pe ji ri cacana, te títauchavapa ema náechavimuri,<br />

máepenae que ne ha pasera esu mayena. Nájinahi machichai nahini. 30 Tacahe, ema<br />

maparape máitauchavare esu machinena. Éneri chu va resera máepenae que nehavare,<br />

nájinavare machichai nahini. 31 Ema émana maparape máitauchavare<br />

ésu. Éneri chuvare máepenae que ne havare. Namutu ena siétequeneana navehahi<br />

ésu, tásihasera náepenae que ne hapahi, nájina émanai nahini mácachi chahini eta<br />

suyehe. 32 Te táequenepa, tépenapa esu esenaini. 33 Tacahe puiti, te jéhesa repuca<br />

tichava nayare títarecana te táequenénapa eta náepenirahi ena nani, ¿nájahapuca<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


231<br />

San Lucas 20<br />

ena siétequeneana éma yátupi quenehi suímaquenehi esu esena? Taicha ena<br />

siétequeneana namutuhi suímanarihi —‍náichapa.<br />

34 Tacahe, ema Jesús majica pa vacapa:<br />

—‍Ena ajairana te juca apaquehe natupa ra ca si vaichuhi títaucha va nayare<br />

suyehe esu esena. 35 Ánaquisera te apana náitaresira, nácani ticatu pa ra hanayare<br />

eta nasiapi rayare te anuma te náechepucapa, vaipa nácamu nuimahi esu<br />

esena. Énaripa ena esenana, vaipa nácamu nuimahi ema ajaira. 36 Taicha vaipa<br />

tiápecha vaimahi tépenana. Nacutinapa ena ángeleana eta namaepe na ca cairahi.<br />

Yátupinapa machicha na vea nainapa ema Viya, taicha éma ticaeche pu ca vacahi.<br />

37 Émaripa ema víyarahaini Moisés timeta cahavi eta májurehi eta<br />

yátupirahi eta vahi tánasi tépena eta náchanevana ena náepena queneana.<br />

Te máimahapa ema Moisés eta yucuqui timurujihi, eta macame ta ca siyahi<br />

mayehe ema Viya eta émarichuhi ema macasi ña quenehi ema Abraham, ema<br />

Isaac, émapa ema Jacobo. 38 Taicha ema Viya, ema téchahi eta náitare sirana<br />

ena téhicanahi, tayanapane tépena naripa. Namutu ena, tímiya na va richucha<br />

títareca eta náchanevana te mamirahu éma —‍macahepa ema Jesús.<br />

39 Tacahe, ena escribánoana, ena natiari hi que neanahi náichapa ema Jesús:<br />

—‍Tétupicava eta juca péchaji riruva, tata maestro —‍nacahepa.<br />

40 Váipasera nacaemu ña vahini nápecha vahini nayasereca.<br />

Ema Cristo, yátupiquenehi Viya. Mámariéquenenihisera ema rey David<br />

(Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37)<br />

41 Ema Jesús máichava ca varepa:<br />

—‍Éti ecahehi eta échaji ri ruvahi: “Tiúchucayare ema Cristo, mámarieque<br />

neyare ema víyarahaini rey David” ecahehi. 42 Yátupihi ema Cristo<br />

achane quenehi eta máimahi taicha mámarie que nenihi ema víyarahaini<br />

David. Nuvara hasera epane rechaya eta juca máechaji ri ruvahi ema<br />

David te májurehi Salmo, ani macahehi: 43 “Ema Viya máichapa ema<br />

Tata Náquenu Cristo: Yare, péjaca te nuvaure, eta picucha pi hayare eta<br />

nucaepu yu siraya te pimirahu ena ticatia na ca vianahi” macahepa. 44 Ema<br />

David, eta máimija re chirahi ema Cristo: “Tata Náquenu”, ¿tájahapuca eta<br />

macaye ma quenehi? Nutupiruva numetacahe: ema Cristo yátupi quenehi<br />

Viya éma. ¿Tájaha íchahi éti? —‍máichavacapa.<br />

Ema Jesús máimereuchavaca eta náejecapiravana ena escribánoana<br />

(Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54)<br />

45 Namutu ena achaneana nasama ra racahi ema Jesús eta máechaji si ravacahi<br />

ena máimitureana. 46 Ánipa macahehi eta nayehe:<br />

—‍Échapa vayare éti, machu éhica eta nayehe repiana ena escribánoana.<br />

Navara havare ticapi ca hua na yarehi eta náechaji siraya ena achaneana te<br />

jácani nácapa ji si hapahi éna. Tacutiquene tinere jiu ru cavana eta táurinaqueneana<br />

téjasi ha careana te tiyanana te viúruji si ra revana. Étaripa te<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 20​, ​21<br />

232<br />

nanisirana, ticaeja ca va navare te jácani távihahi eta tiúrini sipana tinicacare.<br />

47 Tacutiquene navere ji cavare eta nacaye he queneana ena tépenaimana,<br />

nájina najapa nu quenéna. Tásiha, tépiya ca vanapa religió soanahi, tiúpiemana<br />

eta nayuja rasira, namava rairahi tácaeche rahini eta náichira eta tamauriqueneana.<br />

Énasera tiápaju ca vanahi eta nacaicu ñairaya muraca.<br />

Eta sunaquiruva esu máimaru tacachuricahi eta nanaquiruvana ena<br />

rícoana<br />

(Mr. 12.41-44)<br />

21 1 Ema Jesús máimara racahi ena rícoana eta nanaqui sirava eta<br />

plata tayehe eta chapama nanaqui si rareva eta námavahuana<br />

mayehe ema Viya. 2 Éneri chuvare máimahavare tinaquicava esu ésuna<br />

esena suépenai maquene. Páurequenehi ésu. Sunaqui ca hisera eta apipechichahi<br />

eta suplatane. 3 Tacahe, ema Jesús macahepa:<br />

—‍Ímaha esu suca esena páurechicha. Ácuneucha eta suémuna sirahi<br />

ema Viya. Jéhesare ésu, tímepa návahi eta sunaquiruva, sucachu rica<br />

vacahi namutu ena apamuriana achaneana. 4 Taicha namutu éna<br />

tacarichu nanaquicahi eta náemacha rajiana naplataneana. Ésusera esu<br />

suca páurehinéni, sunaqui ca hisera tamutu eta sucaye he quenehi. Suítahi<br />

eta sunica va cha ya rehini —‍macahepa.<br />

Ema Jesús máimereucharipa eta táquipaisiravaya eta Templo<br />

(Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2)<br />

5 Natiarihihi ena téchaji si hanahi eta Templo. Náechaji si ha hivare eta<br />

táurina queneana tayere ruvana nanaqui ruanahi ena achaneana, étapa eta<br />

táurina va vacahi eta máriana tayeheanahi. Ichape murihi eta táejeravahi<br />

te nacaema ta nénapa. Tacahe, ema Jesús máichavacapa:<br />

6 —‍Járaja payare eta sáchevayare ticaqui pai ca sinapa tamutu eta juca<br />

Témplosami. Téjane re pai cainapa tamutu eta juca táurina que neanahi<br />

ímaha queneana puiti —‍macahepa.<br />

Tatiarihiyare eta ecutiarareanaya te tánehipaicha eta táichecuiraya<br />

(Mt. 24.3-8; Mr. 13.3-8)<br />

7 Tacahe, nayase recapa ema Jesús. Náichapa:<br />

—‍Tata Maestro, ¿tájamu hu ya re hipuca eta náimiaqui pai si rayare eta<br />

Témplosami? ¿Jarari hi ya repuca eta ecutia ra reyare eta apana péchaji si haqueneana?<br />

—‍náichapa.<br />

8 Ema Jesús máichavacapa:<br />

—‍Ecuneu chavaicha yátupina, machu navayuacahe, taicha náraja payare<br />

ena tépiya ca va na ya repahi tímiva si cha va na ya repahi nuyehe. “Nútiripa<br />

Cristo” nacahénapa. Ena apamuriana nacahénapa: “Táiteca pa quenepa<br />

puiti eta sache”. Váhisera ecusua pavaca, váhivare ecuehi cavaca. 9 Étaripa<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


233<br />

San Lucas 21<br />

te esamai ri ri capuca eta guerra, revolu ciónpuca, váhivare ecuarameca.<br />

Taicha eta táinapua ra quia na yarehi eta júcana ecutia ra rea nayare,<br />

vuíchahasera étaimahi eta táichecuiraya.<br />

10 Ánivare macahe:<br />

—‍Téhaca ca yareva eta ichape queneana avasareana. Ticana ra ji ri ca canainapa<br />

eta apamuriana. 11 Tatiari hi yareva eta ichapeyare tayamu ri sirana<br />

eta apaquehe. Te avasareana tatiari hiyare eta ecuha mu hu yareva, jumaremu<br />

hu yareva. Te anuma tímere ca vai na varepa eta ichape ecutia rareya,<br />

tiámayare eta ecuña ra quiyare.<br />

Ena achaneana napanajiricainapa ena téhicanahi ema Viáquenu<br />

(Mt. 24.9-28; Mr. 13.9-23)<br />

12 Tativa nu ma ya resera tipana ji ri ca hea nayare éti, táichave nénahi eta éhisiranuhi<br />

núti. Ticara ta ca hea nayare, tiámahea nayare te náuruji si ra revana,<br />

ecaya se re hinapa nayehe ena juéseana. Ecaeva tainapa te cárcel. Tásiha, etiarihiyare<br />

eti tiámaheanaya te namirahu ena aquenucana, téhevare te namirahu<br />

ena Presidenteana gobiernoanahi, ecaviu re vayare táichavenehi eta éhisi ranuhi.<br />

13-14 Étume cha vasera. Te námahepa te ecaya se re hiyaya, ecama pu ra vainapa<br />

échaji sia nuyare. Váhi ecueñamava eta ecaye mayare ecatiu chi ravaya. 15 Nímahahéinepa<br />

núti, níjara ca heyare eta ítusi rayare ecatiuchava. Nájina ácutimahi<br />

eta ítupa ji jia si ravaya. Ichape ecachu ria cayare ena iánaranaya. 16 Etiari hiyare<br />

éti énaja ca ru vainapa ena ticachi chaheana tíjara re ca heanaya énaripa nácani<br />

epara pea napuca, énaja ca ru va yareva tíjara re caheana, énaya re pai chupuca ena<br />

ejaneanana, ítuna ca sareana. Enere ji ca vainapa eti nacapa ruanaya. 17 Namutu<br />

ena acha neana ticatia na ca hea nayare táichave nénahi eta éhisi ranuhi. 18 Tayanapa<br />

nesera nacapa ca hepuca, nímaha héi ne pasera núti. Vahi émitie que némahi.<br />

Étaripa eta echuti macana, tájinavare témitie que némahi. 19 Téhesera ecamichahi<br />

tamutu, ímiya navahi eta éhisi ranuhi, núti níjara ca heyare eta ítare siraya.<br />

20 Te ímahapa ena suntaruana nachayacapa eta Jerusalén, étana que ne yarehi<br />

ejercito eta náichape mu rivaya, étainapa ícutiaraya eta táitavi rayare eta avasare.<br />

21 Tásiha, te ímahapa eta juca, táuricapa etátá jinapa ejuna, eti etiari hi queneanahi<br />

te Judea. Ecaiju heyare eta te cérroana, étaina eyumu ru siavaya. Nácani<br />

tiávihanahi te tajuhe eta avasare Jerusalén, tavara haipahi náuchucavane tayehe.<br />

Nácani tiávihanahi te vámahiana, vaipa távara hahini nachavahini tayehe eta<br />

avasare. 22 Taicha táiteca pau chainapa eta tasache ra yarehi eta tacaicu ñairaya,<br />

títaucha vainapa eta tametarapi eta Sagrada Escritura. 23 ¡Páureanasami nácani<br />

esenana tachima ra rua nayare, nácani ticaja ria na hipuca, nácani esenana ticachichanahi<br />

eta amuya tiájicachaha! Támairi ji cainapa eta nacata ji vai rayare namutu<br />

ena achaneana tiávihanahi te Jerusalén taicha eta náicuñayare. 24 Natiarihi ena<br />

tépenanaya te guerra, ena apamuriana nacara ta ta ji cainapa prisioné roa nainapa.<br />

Námava cainapa te apana queneana avasareana. Ema Viya máisapainapa<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 21​, ​22<br />

234<br />

tisiapana te Jerusalén ena apava sa queneana. Énapa téchanayare eta Jerusalén.<br />

Tiámainucava te máicutichapa ema Viya, macuchu ca va cai na varepa.<br />

Eta máitesiraya ema Manerejiruhi ema Viya<br />

(Mt. 24.29-35, 42-44; Mr. 13.24-37)<br />

25 Tacahe, tímere ca va nainapa eta ecutia ra reyare te sache, te caje, étapa<br />

te jarairiquiana. Tipica nainapa ena achaneana te juca apaquehe. Tiárameca<br />

nai na varepa taicha eta nasami rayare eta muracaquene táepacuruha eta<br />

ichapequene une. 26 Ena achaneana tiáquipai ca va nainapa eta napisiraya, taicha<br />

eta náimairayare eta ecutia ra rea nayare, váhisera náimatie que ne haimahi<br />

tájahapuca eta náichara ra ca va yarehi. Éneri chuvare tiyeje ca va va cainapa<br />

eta tiávihanahi te anuquehe anuma. 27 Nupaenumava nítecainapa nuchava<br />

núti Manere ji runuhi ema Viya. Namutu tímaha nua nayare eta núcupai sirayare.<br />

Tiámanui napaipa eta úcaji. Níñehi napaipa eta táetaviu chi rayare eta<br />

nujarai va ya repahi. 28 Te ímahapa tanacu chavapa eta juca ecutia ra rea nayare,<br />

evapi na vainapa éti taicha tiánehiripa eta níteca piraya nucatiu chi rá heyare.<br />

29 Máimicu ti ra chi navare eta máimitu re sirahi. Ánipa macahe:<br />

—‍Ecauneyare eta jácani yucuqui. 30 Te ímahapa títsiva cha va vacapa<br />

eta tapacajiana, tiánehiripa eta únemu hu yareipa. 31 Ene tacahehi, te<br />

ímaha yarepa, ímatia cainapa eta tánehi raripa eta nítesi rayare. 32 Numetaca<br />

he vanecha: Vuíchaha títava naimahi ena achaneana náitare rua naichaha<br />

te táitecapapa eta juca ecutia ra reanaya. 33 Títava yarepa eta anuma étapa<br />

eta apaquehe. Tativa ya resera títauchava tamutu eta numeta ruhehi.<br />

34 Échapavaicha, machu tachima racahe eta jena sache, vahi ecucuti<br />

ena tavayuaruana eta téracare, machu muraca chu tihéna táicha.<br />

Vahi ecueñamava eta ítaresira, machu tahapa picahe eta éhisi ranuhi.<br />

35 Eta táiteca pau chi rayare eta sache nuchavi rayare tímicu ti ji ri cavahi<br />

eta táijahú chirava eta táerata sirava eta trampa. Ene nacaheyare ena<br />

achaneana te tamutu avasareana eta namane ca pau chi ravaya. 36 Eta<br />

tacahe, etsecavaicha yátupina. Eyuja rau chavahi támutu sácheana, apaesa<br />

túmehénapa eta ecami chiraina tamutu eta juca táichara ra ca vayare,<br />

apaesa tacuija ecuichi ravaina eta íteca pau chi ranuya te numirahu nuti<br />

Manere ji ru nuhi ema Viya —‍macahepa ema Jesús.<br />

37 Tiuri, tamutu sácheana tiyana eta te Templo ema Jesús. Tímiturecahi.<br />

Te yátivare tiyanavare te avasa rechicha Betania te táequenehi<br />

eta cerro Olivoquiji. 38 Ena achaneana, tamutu yática rahiana, tiyanana te<br />

Templo, titseca va naripa eta nasama ra ra si rayare éma.<br />

Napanerechapa eta nacaratasiraya ema Jesús<br />

(Mt. 26.1-5, 14-16; Mr. 14.1-2, 10-11; Jn. 11.45-53)<br />

22 1 Tamira hu paipaicha eta piesta ticaijare Pascua, eta<br />

náepanavaira eta semana eta nanisirahi étachucha pan<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


235<br />

San Lucas 22<br />

mayehere levadura. 2 Tacahe, ena tuparai rucana énapa ena escribánoana,<br />

navara haichaha náimicapaca ema Jesús. Tásiha, natanucahi eta náicharacayare<br />

eta nacara ta si rayare. Návami ra hu hisera ena achaneana.<br />

3 Tacahe, ema Satanás mávahácapa ema émana máimiture ticaijare<br />

Júlasi. Émarichuhi nachamurihi ena dócequeneana apóstoleana. 4 Tacahe,<br />

ema maca Júlasi tiyanapa matanu pa na vacahi ena tuparai ru cana,<br />

énapa ena nacápi tárana ena suntaruana tayehe eta Templo. Téchajiri<br />

pa na va yarehi nayehe, mameta ca vacaipa eta táichara ca va yarehi eta<br />

máijara re si ra yarehi ema Jesús eta nayehe. 5 Tiúrisa mu rea na rinehi eta<br />

mameta si ra vacahi éma. Nametacapa eta náijara si ra yarehi eta plata.<br />

6 Tacahe, éma majaca pa vacapa eta naplatane. Tásiha, máichavacapa:<br />

—‍Tiuri, núti népana heyare te nímahapa nacuijapa ena achaneana te<br />

machacaya. Námahénapa tayehe eta mávihahi éma —‍máichavacapa.<br />

Ema Jesús mavanecahi ena apinana máimitureana, natsecayare eta<br />

naniruyare tayehe eta Pascua<br />

(Mt. 26.17-25; Mr. 14.12-21; Jn. 13.21-30)<br />

7 Títecapapa eta sache táepani ravahi eta semana tapiestara eta<br />

nanisiraya eta pan mayehere levadura. Étari chuvare eta jena sache<br />

ticaijare Pascua, nacapa siraya eta uvesa ticaijare cordero pascual,<br />

nanisi rayare te jena yati. 8 Ema Jesús mavane ca vacapa ena apinana<br />

máimitureana, ema Pedro émapa ema Juan. Máichavacapa:<br />

—‍Eyanayare étupi ri panaya eta viniruyare tayehe eta Pascua.<br />

9 Éna nayase recapa:<br />

—¿Táviha pivaraha vétupi ri sihaya?<br />

10 Ema Jesús majica pa varepa:<br />

—‍Eyanayare tayehe eta avasare. Te íteca pa yarepa tayehe, iácapa jicayare<br />

ema émana achane tiámapahi eta une te yupi. Éhicayare éma<br />

te peti masiapi hayare. Éti apana esiapa yareva. 11 Emeta cayare ema<br />

ticayehe eta peti. Ani íchayare: “Ema viyehe Maestro tivane ca havihi<br />

viyase re panavi pímechahavi eta cuarto vinisi hayare eta uvesachicha<br />

eta viyeherepi, vicacha neyare éma” íchayare. 12 Éma, tímecha hénapa<br />

eta ichape cuarto te anuquehe piso. Táurique néipahi eta jácara téjasi hacareana.<br />

Tásiha, étupi ricapa eta viniruyare —‍máichavacapa ema Jesús.<br />

13 Tiyananapa ena vanairu canahi. Jéhesa réinehi, náimahapa<br />

étapaichuhi eta macaye ma que neanahi ema Jesús. Tacahe, náetupi ricapa<br />

eta naniruyare tayehe yarehi eta Pas cua.<br />

Ema Jesús máenimurihapa ena máimitureana<br />

(Mt. 26.26-29; Mr. 14.22-25; 1 Cor. 11.23-26)<br />

14 Tacahe, te hórapa eta nanisi ra yarehi, téjacanapa te mesa ema Jesús<br />

énapa ena apóstoleana. 15 Eta máenisi ra vacapa, máichavacahi éna:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 22<br />

236<br />

—‍Ichapemuri eta nuvarairahi nucachanehe eta nunisi ra yarehi eta<br />

juca téqueneha nénisi rahehi puiti eta juca yati páscuairahi, mapurare<br />

vuíchaha táiteca pahini eta népeni rayare. 16 Tásiha, numeta ca hevaneya<br />

puiti, vaipa nápecha vaimahi nunica eta Pascua, tiámainucava te<br />

táitauchavapa eta nusiapiraya eta nucava cu reraya, nucaju pa hairaya ema<br />

Tata —‍macahepa.<br />

17 Tacahe, mavehapa eta vasu náerirare, mahasu lu pa yachapa ema Viya.<br />

Tásiha, macahepa:<br />

—‍Era eta juca. Ecaji ji ricaca. 18 Puiti numeta ca hevane: Vaipa nápechavaimahi<br />

nera eta juca tachi eta uva, tiámainucava te táitauchavapa eta<br />

nusiapiraya eta nucava cu reraya, nucaju pa hairaya ema Tata —‍macahepa.<br />

19 Tacahe, maveha varepa eta pan, mahasu lu pa ya cha varepa ema Viya.<br />

Mayuve tu hecapa, máijara ca vacapa ena máimitureana. Tásiha, máichavacapa:<br />

—‍Eta juca neche. Enica. Étivenehi níjara re cavahi eta népeni rayare. Eta<br />

juca apaja ra hiyare te apaquehe, te étipava énicaca, éta témecha heyare<br />

nuyehe —‍máichavacapa.<br />

20 Éneri chuvare, te títane sianapa, maveha varepa eta náerirare vasu.<br />

Máichavacapa:<br />

—‍Eta juca vino, táicutiarahi eta nítine táepusai ruvaya íchavene éti,<br />

nufirma chi rayare eta arairu matratune ema Vicaiyaquene, nucaeja si rayareva<br />

eta matratune apaesa ejaca pa careya mayehe.<br />

21 Puítisera, ani te etaracu, mararihi ema tíjara re ca nuyare. 22 Yátupi quenehi<br />

eta nacapa si ra nu yarehi, taicha tacahehi eta mapane reruhi ema Tata eta nuyehe<br />

nuti Manere ji runuhi éma. Páuresa misera ema tíjara re canuya —‍macahepa.<br />

23 Tacahe, ena máimitureana tiyase re ji ri ca canapa:<br />

—¿Nájahapuca mácani te vitaracu ema tíjara recaya ema Viáquenu?<br />

—‍nacahepa.<br />

Ema Jesús máimitucavaca eta nacapicahuirayare<br />

ena téchapajiricanahi ena nachamuriana<br />

24 Te táequenepa, tiácapae ma ji ri canapa ena máimitureana tayehe eta nájahaya<br />

repuca ema ichape que ne panaya aquenuca te nataracu te náejasiraya te<br />

návacu rea nayare. 25 Te máechapa ema Jesús, ánipa máichavaca:<br />

—‍Ena réyeana énapa ena aquenucana te ichape queneana avasareana nacaetema<br />

ji ri ca vacahi ena achaneana, navarairahi ticapi ca hua na yarehi. 26 Étisera vahi<br />

táuricaimahi ene ácahehini. Téhesera evara ha hipuca ecapicahu, vahi ecasiña<br />

vaimahi. Ecutiyare ema amaperu eta mamansuvahi. Tacutiquene nácani<br />

tivane canahi, tatupa ra ca vacahi téñama va nayare eta náechapa ji ri si ra va cayare<br />

ena nachamuriana. 27 Eta nayeherepi ena achaneana, ichape eta napicau chirahi<br />

ema ténicahi eta tinicacare. Énasera ena vanairucana téchapa ji ri canahi eta mesa,<br />

vahi nacapi ca huhini. Puítisera, nímitu ca heyare eta juca arairu nuvanairipi. Puiti<br />

ímahanuipa eta nítáti rahehi. Nuvaraha ecutinuya. Ítáti ca cayare éti.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


237<br />

San Lucas 22<br />

28 Éti, ímara ra canuhi eta náichiranuhi ena ticatia na ca nuanahi.<br />

Váhisera ejuni ji ca nuhini. 29 Eta tacahe, níjara ca heyare núti eta etupara<br />

ha nayare ecuti nuyare núti eta nucatu pa ra hairaya mayehe ema Tata.<br />

30 Éjacainapa tayehe eta ecatu pa ra hairaya. Étinapa evane recaya nayehe<br />

ena dócemu ri queneana ena vijaneanana israelítana. Ecacha ne nui navarepa<br />

te mesa eta enisiraya ánaqui te nucatu pa ra hai rayare —‍máichapa.<br />

Ema Jesús máimereucha ema Pedro eta máepiyasiraya vahi<br />

máimati ema Jesús<br />

(Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Jn. 13.36-38)<br />

31 Ema Viáquenu máichapa ema Pedro:<br />

—‍Nuchicha Simón, péchapa vayare. Ema Satanás, ichape eta mavarairahi<br />

ticaicu tia ra heyare tiáquipai ca heyare emutu éti. 32 Nútisera nuyaseuchahehi<br />

me Tata, pítiripa, apaesa vahi tacuemitiaca eta péhisi ranuhi.<br />

Piáquipai ca va sa mi ya resera. Tichava ya resera eta picasi ñai ranuya, tásiha<br />

pétume cha va cai na varepa ena apamuriana pichamuriana —‍máichapa.<br />

33 Ema Pedro majicapapa, máichapa:<br />

—‍Tata Náquenu, tájina vahi nujuni ji ca vímahi. Níjaracava néhicavi<br />

tayehe eta cárcel. Te nacapa ca vipuca, núti apanavare níjara ca vavare<br />

nacapacanu apaesa nácachanevi —‍macahepa.<br />

34 Ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Numeta ca vi vaneya, Pedro. Puiti jena yati, te tamira hui na richaha eta<br />

táechaji siraya eta varayu, piti mapaheyare pépiya ca vayare vahi pímatinu,<br />

eta picatiu chi ra vayare pítijiva —‍máichapa.<br />

Puiti etserereacavainapa<br />

35 Tacahe, ema Jesús mayase re ca va ca varepa ena máimitureana. Máichavacapa:<br />

—‍Te nuvane ca hénapa epaica, nutupa ra cahehi vahi ecuama eta tarera,<br />

eta billetera, eta eparu pevana, ¿yátupihi, masi, vahi ecamu nu va pahini?<br />

Ena najicapapa:<br />

—‍Tájina vácamu nui pahini.<br />

36 Tásiha, máichava ca varepa:<br />

—‍Puítisera mácani ticata rerahi, tiúripanahi mámayare eta matarera, étapa<br />

eta mayehe billetera. Émaripa mácani tájinahi mayehénahi espada, tiúripanahi<br />

máijarareca eta masacu, mavacha re sihaya eta mayeheyare espada. 37 Tacahe<br />

numeta ca hé vanécha. Ena achaneana nacatia na ca haviya muraca. Títauchavainapa<br />

eta táechaji ri ru vanahi eta Sagrada Escritura eta níchara ra ca va yarehi:<br />

“Timicu ti ji ri cavahi námera hihini náicha”. Tamutu títaucha va yarehi eta tacayema<br />

que neanahi eta Sagrada Escritura eta nuyehe —‍macahepa.<br />

38 Tacahe, ena máimitureana náichapa:<br />

—‍Tata Viáquenu, jucarihi apinahi eta espada.<br />

Éma majica pa vacapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 22<br />

238<br />

—‍Tiuri, tarataquene.<br />

Ema Jesús tiyujaraca te Getsemaní<br />

(Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42)<br />

39 Tacahe, tiúchucapa ema Jesús, énapa ena máimitureana, tiyananapa<br />

tayehe eta huerta Getsemaní tiávihahi te táemiri pai sinehi eta cerro<br />

ticaijarehi Olivoquiji, eta mayuja ra si rarehi éma. 40 Te títeca panapa tayehe<br />

eta Getsemaní, máichavacapa:<br />

—‍Eyuja rauchava. Eyaseaca ema Viya eta étumevaina apaesa vahi<br />

macuitu rucahe ema Satanás —‍máichapa.<br />

41 Téraji pa navapa apaesa ema Jesús eta nayehe. Cincuenta metro<br />

eta mayere hi né vacahi. Tépuyucapa. 42 Eta mayuja rau chi ravahi, ánipa<br />

macahe:<br />

—‍Tátachicha Nucaiyaquene, picata ji ca nupaini. Nuyaseacavi vahi<br />

tacuitau chavaini eta níchava que ne vayare. Váhini picuisapaini eta nucataji<br />

vairaya. Níjara ca vasera núti eta nítauchiraya eta pivara ha quenehi píti<br />

eta nuyehe —‍macahepa.<br />

43 Tacahe, tiárami carepa máucupaucha ema émana ángele tiásihahi<br />

te anuma. Máetume cha pa na yarehi. 44 Ichape eta máeñami ravahi eta<br />

mayuja ra sirahi. Témiricapa eta máepatsure tacasi ri quia mapahi eta<br />

máitine. Cuájujua mapaipa eta táemiri sirahi te apaquehe.<br />

45 Te títapi ricapa eta mayuja ra sirahi, téchepucapa. Tiyanapa te<br />

návihahi ena máimitureana. Máimahainehi éna, tímaca na ripahi<br />

táichavenehi eta nacati sa mu re vairahi. 46 Tásiha, máichavacapa:<br />

—¿Tájaha tacayema ímacaichucha éti? Échepuca. Eyuja rauchava<br />

apaesaina. Eyaseaca ema Viya eta étumevaina apaesa vahi macuiturucahe<br />

ema Satanás —‍máichavacapa.<br />

Nacaratacapa ema Jesús<br />

(Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Jn. 18.2-11)<br />

47 Tacahe, técheji ri ca vai ni richaha ema Jesús, títeca pa nanecha ena<br />

camuri queneana suntaruana. Máinapu mi rau cha va ca paipahi ema Júlasi.<br />

Témeña havapa eta mayehe ema Jesús. Máetsera recapa. 48 Tásiha, ema<br />

Jesús máichapa:<br />

—‍Júlasi, ¿tájaha tacayema pétsera recanu eta píjara re si ranuhi nuti<br />

Manere ji runuhi ema Viya? —‍máichapa.<br />

49 Tacahe, ena máimitureana natiari hi que neanahi, eta náimairahi ena<br />

camuri queneana suntaruana, nayase recapa ema Jesús. Ánipa nacahe:<br />

—‍Tata Viáquenu, ¿vicatiuchava te espada?<br />

50 Tásiha, ema émana mavehapa eta mayehe espada. Mayucha ti paisinapa<br />

eta machaca tinapa te vaure ema mamusura ema aquenuca Caifás.<br />

51 Ema Jesús máicha nuti Manere ji runuhi ema vacapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


239<br />

San Lucas 22<br />

—‍Ésami ri ca vachucha —‍macahepa.<br />

Tásiha, ema Jesús mavehapa eta machacaini ema achane,<br />

máimichavapa máipistaca, tinara ca vanepa. 52 Tásiha, máichavacapa ema<br />

Jesús ena tuparai rucana natiari hi que nea napahi eta nacara ta sirahi éma,<br />

énapa ena aquenu ca rahana, énapa ena <strong>of</strong>iciáleana tayehe eta Templo.<br />

Macaja cha vacapa:<br />

—¿Tájaha tacayema ecasiña eta espada, ecaepu chi ri qui pa hivare eta<br />

etanu si ra nupahi, tímicu ti ji ri cavapa námera hihini núti? 53 Étaya pasica<br />

cape juca tamutuhi sácheana nucacha nehehi tayehe eta Templo. Váhivare<br />

epatsi ca vahini ecara ta ca nuhini. Étisera iúricapuca eta tamapi cuvahi eta<br />

yátimuhuhi eta íchirahi eta tamauri que neanahi taicha mávahá ruhehi<br />

ema Satanás. Máisapa que né he varepa ema Tata eta ecara ta si ra nu yarehi<br />

—‍máichavacapa.<br />

Ema Pedro tépiyacavapa vahi máimati ema Jesús<br />

(Mt. 26.57-58, 69-75; Mr. 14.53-54, 66-72; Jn. 18.12-18, 25-27)<br />

54 Tacahe, nacara tacapa ema Jesús. Námapa te mapena ema corregidor<br />

Caifás. Émasera ema Pedro máehieque ne ha va capaipa. 55 Ánaqui te tajuhe<br />

te canchón, ticamu ru re canapa eta yucu násasia va yarehi. Téjamu ri hanapa<br />

te tachacaya eta yucu. Téjaca varepa ema Pedro te namuri. 56 Sucahepaipahi<br />

esu sirvienta, suímahapa ema Pedro eta máejasirahi te tachacaya<br />

eta yucu. Suímara ra ca ripahi. Tásiha, suíchapa:<br />

—‍Eñi ñica achane éñirichu ñichamuri eñi Jesús.<br />

57 Émasera ema Pedro tépiya cavapa vahi máimati. Máichapa:<br />

—‍Pímaha, esena, vahi nímati núti ema píchaquenehi.<br />

58 Te tiyere re ha chi chavare, máimara rá ca ri pavare ema apana. Máichapa:<br />

—‍Piti pítirichu machamurivi ema maca.<br />

Ema Pedro majica pa varepa:<br />

—‍Vahi, tata. Vahi machamu rinuina —‍máichapa.<br />

59 Te hórapapuca eta táetavi si ravahi, máimaha varepa ema apana,<br />

máimatipa eta máechaji ri sirava ema Pedro. Máichapa:<br />

—‍Yátupiquene pítirichu machamuri ema maena Jesús, taicha eti<br />

ecavasana te Galilea, tímati carehi eta échajisira —‍máichapa.<br />

60 Ema Pedro majicapapa:<br />

—‍Vahi nímati, tata, nájahapuca ema maena píchaquenehi —‍macahepa.<br />

Tacahe, téchaji ri ca vai ni richaha ema Pedro, énevanepa téchaji canecha<br />

eta varayu. 61 Ema Viáquenu máesenicapa ema Pedro. Enéva ne rinehi<br />

téchava ema Pedro eta mameta ra pianahi ema Viáquenu eta máichirahi:<br />

“Te tamira hui na richaha eta táechaji si rayare eta varayu, píti mapaheyare<br />

pépiya ca vayare vahi pímatinu”. 62 Tásiha, tiúchuca vanepa ema Pedro.<br />

Tíyahapa taicha máimati vanepa eta táichapevahi eta máejeca pi ravahi.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 22​, ​23<br />

240<br />

Nacaecahijiricapa ema Jesús<br />

(Mt. 26.67-68; Mr. 14.65)<br />

63 Ena suntaruana tijanea canahi ema Jesús, nacaeca hi ji ricapa éma.<br />

Náehara racapa. 64 Náitiuqui chavare. Náehami ra havare. Tásiha, náichapa:<br />

—‍Vímaha se jicacha, te pijarau quipuca, pímati ha viyare nájahapuca ema<br />

téhami ra havíhi —‍nacahepa.<br />

65 Ichape mu rivare eta napana ra ra chirahi éma.<br />

Nacatupihapa ema Jesús te namirahu ena aquenucana<br />

(Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jn. 18.19-24)<br />

66 Te tijarahipa, ticuru ji ca canapa ena tuparai ru cana, énapa ena aquenuca<br />

ra hana, énapa ena escribá noana. Námapa ema Jesús, nacatu pihapa te<br />

namirahu. Nayase recapa:<br />

67 —‍Viyase re ca viyare. ¿Pítisaréji Cristo, ema vicucha pa quenehi?<br />

—‍náichapa.<br />

Majicapapa ema Jesús:<br />

—‍Tiuri, te numetacahe eta nútirahi, éti vahi esuapa nuimahi.<br />

68 Téhevare nímecha hepuca eta ícutiaraina eta nútirahi, éti váhivare<br />

esuapa nuimahi. Éneri chuvare váhivare ecaiti ca nuimahi. 69 Étaina pasera<br />

nucaiju heyare te anuma nuti Manere ji ru nuhi ema Viya eta néjasi rainapa<br />

te mavaure ema Tata, máitupa ji ji ha quenehi éma —‍máichapa éma Jesús.<br />

70 Nayase re cavare namutu, náichapa:<br />

—‍Tacahe piti, ¿pímija cha vapuca machichavi ema Viya?<br />

Ema majica pa vacapa:<br />

—‍Yátupi machichanu —‍máichapa.<br />

71 Tacahe, éna nacahepa:<br />

—‍Vaipa tácamesa vicaya se se re ruhini ena testígoana. Émaquenepa<br />

visamahi puiti eta juca máechaji ri ruvahi, étapa ticaviureya —‍nacahepa.<br />

Námapa ema Jesús te mamirahu ema Pilato<br />

(Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38)<br />

23 1 Tacahe, téchepu mu ri hanapa namutu. Námapa ema Jesús te<br />

mamirahu ema Pilato. 2 Te nacaitecapa, náepiyae que nehapa<br />

éma. Ánipa nacahe:<br />

—‍Viámapahi ema maca achane ani te pimirahu. Mavarahahi mahapapi<br />

si na ha viyare ena vichane ranahi. Éneri chuvare macahehi váhiji táurica<br />

vivacha chahini eta impuesto mayehe ema viyehe Presidente Emperador. Énerichuvare,<br />

macahe hivare eta émairahíji Cristo, ema réy-yarehíji —‍náichapa.<br />

3 Tásiha, ema Pilato mayase recapa ema Jesús:<br />

—¿Yátupi sareji réyvihi píti nayehe ena pijaneanana israelítana? —‍máichapa.<br />

Ema Jesús majicapapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


241<br />

San Lucas 23<br />

—‍Pitupi ruvahi eta juca piyase re si ranuhi. Yátupihi eta nurreyvahi<br />

—‍máichapa ema Jesús.<br />

4 Tacahe, ema Pilato máichavacapa ena tuparai rucana énapa ena<br />

achaneana natiari hi que neanahi:<br />

—‍Tájina maviurevaina eta nímairahi ema maca achane —‍máichavacapa.<br />

5 Énasera nayurucapa muraca ema Pilato. Ánipa naicha:<br />

—‍Ema maca, ichape eta mahapa pi sirahi eta napane reruana namutu<br />

ena achaneana vijaneanana israelítana, énaripa ena ticava sanahi te<br />

Galilea étapa ani te juca Jerusalén —‍náichapa.<br />

Ema Jesús námavare te mamirahu ema Herodes<br />

6 Eta masami ra vacahi ema Pilato, macaya se se rerupa te étahipuca te Galilea<br />

macavasahi ema Jesús. 7 Te nametacapa eta étairahi macavasa ema Jesús,<br />

macava nai ripipa ema Pilato nama mayehe ema Herodes, aquenucahi tayehe eta<br />

Galilea, taicha ema Herodes matiarihihi tayehe eta Jerusalén eta jena sácheana<br />

páscuairahi. 8 Tacahe, tiúrisa mu réinehi ema Herodes eta máimairahi ema Jesús.<br />

Ichape murihi eta mavarairahi máimati taicha masamai ri ricahi tamutu eta<br />

tiárami careana máichaque nea napahi ema Jesús. Mavara hainehi tíjahúchava<br />

máimahahini eta jácani tiáramicare. 9 Ichape murihi eta mayase se re sirahi.<br />

Émasera ema Jesús, tájina vahi majica pahini. 10 Natiari hi pa hivare ena tuparairucana.<br />

Tétavi cavahi eta nasema nevahi eta náepiyae que ne hai rapahi. 11 Tásiha,<br />

ema Herodes énapa ena masunta rurana, ichape rinehi eta náepuruirahi. Tacahe,<br />

ema Herodes mavehapa eta mamuirihaini manaqui ria ru vaipahi, táepaha meque<br />

ne ripahi eta tajanu nu me si rainihi. Mamuriachapa ema Jesús. Táicutiarahi<br />

eta nacaeca hirahi éma. Tásiha, macava nai ri pi varepa ema Herodes náimi chava<br />

te mamirahu ema Pilato. 12 Ema Herodes émapa ema Pilato ticatia na ca ca nainihi<br />

eta náitare sirahi. Étasera te jena sáchequenehi tichavapa eta náemuna si ra cacahi.<br />

Ema Pilato macavanairipipa eta náetatasiraya ema Jesús<br />

(Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jn. 18.39-19.16)<br />

13 Tacahe, ema Pilato eta máimairahi náimicha virahi eta mayehe, macuru jimu<br />

rihapa ena tuparai ru canahi énapa ena achaneana. 14 Tacahe, máichavacapa:<br />

—‍Eta iámirapahi ema maca achane te numirahu, ímijachahi mahapapi<br />

cavaca ena achaneana. Nútisera nímahahi tájina maviure vainahi<br />

eta nuyase se re sirahi te emirahu eta ímija cha quenehi eta máejeca pi ravanahi.<br />

15 Émaripa ema Herodes máimicha vavare eta ani nuyehe taicha<br />

tájinavare máimahahini eta máejeca pi ra vai nahini. Étaina hi pucaini<br />

taviuchahini táimica pa cahini. 16 Tiúrise rapuca nímiva nereca macaemecharahi,<br />

tásiha, nucaiticapa —‍máichavacapa.<br />

17 Eta mayeherepi ema Pilato te Páscuamuhuana te áñoana macaiti ca yarehi<br />

ema émana preso te jena sáchequenehi. 18 Tacahe, ena achaneana vahi návarahahini<br />

máuchucu hahini ema Jesús. Tipiara canapa muraca. Ánipa nacahe:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 23<br />

242<br />

—‍Vahi vávaraha máuchucuha ema maca. Émaina máuchucuha ema<br />

Barrabás —‍nacahepa.<br />

19 Ema Barrabás te cárcel mávihahi. Táimicu ñaruhi eta máichirahi<br />

eta revolución étapa eta macapa hivahi. 20 Émasera ema Pilato mavarahaichucha<br />

macaiti ca yarehi ema Jesús. Mayase re mu ri ha varepa. 21 Énasera<br />

muraca pa na paichucha eta napiara sirahi:<br />

—¡Pémeta tareca te crusu! ¡Pémeta tareca te crusu! —‍nacahepa.<br />

22 Mapahe quenepa eta mayase re si ra vacahi éma:<br />

—¿Tájasica eta maviurevahi ema maca? Núti tájina nímaha maviurevainahi<br />

táimica pa cahini. Tiúrise rapuca nímiva nereca macaeme charahi,<br />

tásiha, nucaiticapa —‍máichavacapa.<br />

23 Énasera tímitu ji ri ca canapa eta napiara siraina nayasea siraina eta macaetatairaya<br />

te crusu. 24 Jéhesa réinehi, ema Pilato masuapa vacapa eta nayasea rapihi<br />

ena tuparai rucana. 25 Émapa tiúchucuhahi ema Barrabás ema nayase se reruhi,<br />

táimicu ñaruhi eta máichirahi eta revolución étapa eta macapa hivahi. Macava nairipipa<br />

táitauchava eta navara ha quenehi éna, eta nacapa siraya ema Jesús te crusu.<br />

Náetatacapa ema Jesús te crusu<br />

(Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Jn. 19.17-27)<br />

26 Tacahe, námapa ema Jesús tayehe eta macaeta tai ya yarehi. Eta napaisirapahi<br />

te calle, nácapa jicapa ema achane ticaijare Simón ticavasahi te Cirene.<br />

Éma, másihapahi te máesane. Napamicapa máevachacaya manara cu hayarehi<br />

eta macurusura ema Jesús, máehica paipahi te máequene ema Jesús.<br />

27 Ichape muriana ena achaneana téhica napahi. Énaripa ena esenana,<br />

tipiara re ca napaipa eta náiyairapahi taicha eta nacati sa mu revahi, náimara rasirahi<br />

eta máejapa nu ra vapahi éma. 28 Máeseni mu rihapa éma. Máichavacapa:<br />

—‍Vahi ecuiyauchanu, eti esenana tachicha na veanahi eta Jerusalén. Étina<br />

íyauchava, náichave nénahi ena echicha naveana. 29 Taicha tatiari hiyare<br />

eta sáchevayare nacapa ca ya revare ena. Ichape eta nacaja pa nu ra vairaya<br />

eta nacapa siraya. Tásiha ecahénapa: “Tétavi cavapa náuriva ena esenana<br />

macheruana. Nájina náimipa ne re re cahini”. 30 Tásiha, ena achaneana, eta<br />

napisi rayare, tijuna nainapa te cérroana, tásiha, nacahénapa: “Tiúripana<br />

pucaini viyumu ru ca vahini eta te juca cerro.” Ena apamuriana<br />

nacahe na va re papuca: “Étapucaini te juca simena viyumu ru sia vahini”.<br />

31 Apanasica núti ichapemuri eta nucata ji vairahi, tájina hinéni taviucha nuhini.<br />

Naveti ji yarecha éta nátaji vayare ena echicha na veana g —‍máichavacapa.<br />

32 Éneri chuvare natiari hi pa hivare ena apinana tiámerahiana macuti que neana<br />

yarehi ema Jesús eta macaeta tai rayare. 33 Tacahe, nacaite capapa tayehe eta<br />

g Lc. 23.31 Eta juca maye he repi prove rbio ema Jesús te máecha ji ri ruva, ani tacahe: “Te<br />

náichahi eta juca eta náimai rahi eta yucuqui vére pa ca va cai cha hahi, téta vi ca vahi eta navarai<br />

rahi náqui paica te táji qui pa”. Tatia rihi eta taca ye ma que nehi tayu mu re vahi.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


243<br />

San Lucas 23<br />

masihi nacaeta tairare ticaijarehi Calavera. Náetatacapa te crusu ema Jesús,<br />

énapa ena apinana tiámerahiana. Ema émana nanacapa te mavaure, ema<br />

apana te sapa. 34 Te náetatacapa ema Jesús, macahepa eta máechaji ri ruvahi:<br />

—‍Tata, piperdo na chavaca ena nani, taicha vahi nácaicu tia rahini eta<br />

juca náichiranuhi —‍macahepa.<br />

Tacahe, ena suntaruana nasuerte hachapa eta mamuirihaini eta náijara jiri<br />

si ra cacahi. 35 Natiarihihi ena achaneana tímara ra canahi tamutu. Énaripa<br />

ena tuparai rucana natiari hi hivare. Nacaeca hi ji ri caripa éma. Ánipa nacahe:<br />

—‍Ema mácacacha, macahehi eta máechaji ri ruvahi eta marata hai rahíji<br />

macuchu cu havaca ena apamuriana achaneana. Tásiha puiti, vivaraha<br />

vímaha máimereuchava eta máitupa ji jia si ra vahíji, te yátupi hipuca Cristo<br />

éma, Manere ji ruhíji ema Viya —‍nacahepa.<br />

36 Éneri chuvare ena suntaruana nacaeca hi ji ri ca hivare éma. Navarahapa<br />

náesicha yarehi eta tasisiru vino. 37 Náichapa éma:<br />

—‍Te yátupi napuca piti reyvihi nayehe ena israelíta, pítijivaina picuchucuhava<br />

—‍n áichapa.<br />

38 Tatiari hi hivare eta ajureca nanaca quenehi te tachutisi eta macurusura. Eta<br />

juca ajureca tacaju quenehi te náechaji riruva te griego, te latín, téhapa hebreo.<br />

Ani tacahehi eta táechaji ri ruvahi: “Ema maca ema Rey nayehe ena israelítana”.<br />

39 Ema émana tiámerahi macaeta ta quenehi te machacaya, éneri chuvare<br />

éma macaecahihi. Ani macahehi:<br />

—‍Te yátupi napuca pítiquenehi Cristo, picuchu cuhava pítijivaina.<br />

Tásiha, picuchu cu ha vivare víti apana —‍máichapa.<br />

40 Émasera ema apana macaeta ta quenehi macahepa:<br />

—‍Váhipuca pipicahini píti ema Viya. Váhipuca péchahi étarichuhi<br />

viávacuha víti eta juca vícuñahi. 41 Víti, vivachachahi eta juca vitapiravahi<br />

taicha ichape quenehi eta véjeca pi ra vanahi. Émasera ema maca<br />

Jesús, ticata jivahi tájina hinéni taviuchahini.<br />

42 Tacahe, máichapa:<br />

—‍Tata Jesús, péchanupaini te péjacapa tayehe eta piávacureya —‍máichapa.<br />

43 Ema Jesús majicapapa:<br />

—‍Numeta ca vivane, puiti píti nucacha ne viyare te paraíso —‍máichapa.<br />

Eta máepenirahi ema Jesús<br />

(Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Jn. 19.28-30)<br />

44-45 Tacahe, te las dócequenepa, témahapa eta sache. Timapicupa<br />

tamutu eta apaquehe. Mapana hora eta tamapi cuirahi. Étarichuhi eta<br />

jena máepenirahi éma, tíjahú chavapa tétsayumeca eta tayehe cortina eta<br />

Templo. Ticuti mecaca eta taetsayu me sirahi. 46 Ema Jesús tipiaracapa:<br />

—‍Tata, pijaca pinanu eta náchaneva —‍macahepa.<br />

Te títapi ricapa, tépenapa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 23​, ​24<br />

244<br />

47 Tacahe, ema nacapitara ena suntaruana romanoana, tipica rinehi eta<br />

máimairahi eta júca. Étapa macaicu tiarapa, macunachapa ema Jesús,<br />

ánipa macahe:<br />

—‍Yátupi que néi chuyapa ema maca achane matapi ra varehi —‍macahepa.<br />

48 Namutu ena achaneana natiari hi que neanahi, eta náimairahi eta<br />

júcana, ichape rinehi eta napisirahi. Téhatu pa chá va napáipa eta nacatisa<br />

mu ré vairahi. 49 Énasera ena téhica napahi ema Jesús te másihainapa<br />

te Galilea, énapa ena esenana, namutuhi naneca pa ra recahi eta juca<br />

táichava que ne vanahi. Nayere re hi hisera eta náimara ra sirahi.<br />

Nacucupaicapa te crusu ema Jesús, náecarapa<br />

(Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42)<br />

50-51 Matiari hi hivare ema achane ticaijare José. Ticavasahi te Arimatea te<br />

Judea. Tipicau rahihi éma. Tétavi ca va hivare eta máuriva. Masuapahi ema<br />

Jesús, eta émairahi ema Cristo mavaneruhi ema Viya, étaripa eta émairahi ema<br />

téchayarehi namutu ena achaneana. Ema maca José, náumurivahi ena aquenuca<br />

ra hana, váhisera mapaucha va cahini ena machamu rianahi tayehe eta juca<br />

náichaque neanahi tamauri que neanahi. 52 Te cápere hi chichapa, eta máimairahi<br />

máepeni raipahi ema Jesús, tiyanapa mayehe ema Pilato, mayasea panahi eta<br />

máquehe ema Jesús, mavarairahi máecarayare. 53 Te tichavapa, macucu paicapa<br />

eta máquehe tayehe eta crusu. Máyuruacapa eta te sávana tijapu. Náiyara cuhapa<br />

tayehe eta máecari eta te mari naseca jueruhi. Nájinaichaha nacaeca ra sihini<br />

tayehe. 54 Titata jianapa taicha cápere hi chi chaipahi. Taicha vahi táisapa ca rehini<br />

náecara re cahini te yati, váhivare te tijara hia caimahi taicha sávaru mu hu yarepa.<br />

55 Ena esenana téhica napahi ema Jesús te másihainapa te Galilea,<br />

tiyananapa tayehe eta máecari, náimati yarehi eta mávihahi. 56 Te náimatipa,<br />

tichavanapa te napena. Natsecapa eta perfume mayaji ha yarehi. Tinara ca napasera<br />

te jena sáchequenehi, napicauchahi eta tapicau cha ca revahi.<br />

Eta máechepusirahi ema Jesús te máecari<br />

(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10)<br />

24 1 Te apanapa sache, te tijara ra hi chichapa eta lumíncu quenehi,<br />

tiyananapa ena esenana tayehe eta máecari. Námapaipa eta<br />

perfumeana náicure vanahi, nacacha ne va capaipa ena apamuriana esenana.<br />

2 Te títeca panapa tayehe eta ecari, náimaha rinehi eta ticheyarame mari<br />

tajihainihi eta ecari, téquehe pui chavaipa. 3 Tisiapanapa éna, náejiacainehi<br />

eta máquehe ema Viáquenu Jesús. Májina ripahi. 4 Tiárame ca na rinehi eta<br />

náejiasirahi. Váipa náimatie que ne hahini tájaha hipuca eta máichara racavahi.<br />

Tásiha, tiárami carepa náimahahi ena apinana ajairana titupi hanahi<br />

te nachacaya. Tijanu nu ca vacahi eta namuirihana. 5 Eta nárame sirahi éna,<br />

tétipai mu ri hanapa. Énasera ena ajairana náimaha que neanahi náichapa:<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


245<br />

San Lucas 24<br />

6-7 —‍Éti ímija chai papuca manasihi tépenahi ema Jesucristo, Manerejiruhi<br />

ema Viya. Májinaripa, tichava ripahi títareca. Échava ri chu hipuca<br />

eta macaye ma que neanahi te achane richaha te manasi que ne richaha<br />

te Galilea. Macahehi eta máechaji ri ruvahi eta nacara ta si ra yarehi ena<br />

ticatia na canahi éma, náetata si ra ya rehiva te crusu. Téchepu ca ya re hisera<br />

te mapana que nénapa sache —‍nacahepa ena ajairana.<br />

8 Tacahe éna, enuru ji rinehi náechavane eta máechaji ri ru vanahi ema<br />

Jesús. 9-10 Te tichavanapa te napena, nametacapa ena óncequeneana<br />

apóstoleana, énapa ena apamuriana nachamu rianahi. Te nataracu ena<br />

esenana tímahanahi ena ángeleana, sutiari hipahi esu María Magdalena,<br />

esu Juana, ésupa esu apanavare María, máenahi ema Jacobo. 11 Énasera<br />

ena apóstoleana vahi nasuapahini, náimija chaichucha náepiya hi raivahi<br />

namauri shivahi ena esenana.<br />

12 Tiyana va ne pasera ema Pedro tayehe eta ecari. Tijuna pa paipahi. Te<br />

títecapapa, máimahapa tacarinehi eta sávana. Mapane re que ne hainehi eta<br />

juca táichara ra cavahi. Tacahe, tichava varepa.<br />

Tímerecavapa ema Jesús nayehe ena apinana máimitureana te táchehu<br />

ticaijuhe eta avasarechicha Emaús<br />

(Mr. 16.12-13)<br />

13 Étarichu te jena sáchequenehi, tipaica napahi te achene ena apinana<br />

máimitureana ema Jesús. Násihahi éna te Jerusalén nacaiju he yarehi eta<br />

avasa rechicha Emaús. Once kilometro eta tayere hivahi. 14 Eta napaisi rapahi<br />

nacasa mu re paipahi eta nasamai ri riruhi. Téchaji ri ca va napaipa. 15 Eta náechajisi<br />

hai rapahi eta juca táichara ra ca vanahi, tiárami carepa macapa ya mu rihapa<br />

ema Jesús, macacha ne va capaipa. 16 Énasera vahi náimatihini, taicha éma<br />

vahi máisapahini náimati. 17 Tacahe, ema Jesús mayase re ca vacapa:<br />

—¿Tájahasica eta juca échaji si hapahi eta epaisi rapahi? ¿Tájaha eta<br />

tímipa ne re re ca hepahi? —‍máichavacapa.<br />

18 Ema émana ticaijarehi Cle<strong>of</strong>as majicapapa:<br />

—‍Namutu ena achaneana náechahi eta juca táichara ra cavahi te<br />

Jerusalén puiti juca sácheanahi. ¿Picari chu hipuca píti vahi péchahini eta<br />

juca, eta piávihairahi te Jerusalén?<br />

19 Éma máichavarepa:<br />

—¿Tájahasica eta téchacarehi?<br />

Éna náichapa:<br />

—‍Émara véchaji si hapahi eta máichava que névahi ema Jesús Nazareno,<br />

ema pr<strong>of</strong>eta máurique nehini nayehe ena achaneana. Tamutuinihi tiuri eta<br />

máimitu rapiana, tétávi ca va hivare eta máitupa ji jia si ravahi taicha ema Viya,<br />

éma tíjaracahi tamutu. 20 Énasera ena tuparai rucana te viávasa, éna tíjarare<br />

canahi nayehe ena apava sanana taicha navarahahi náimicapaca. Tásiha,<br />

náetatacapa te crusu. 21 Víti ichapemuri eta vicasi ña vai rainihi eta mayehe.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 24<br />

246<br />

Vicucha pa vainihi eta macatiu chi ra ha vi yarehi vimutu viti israelítana.<br />

Tamapu ru ji pasera puiti, taicha tépenapa éma. Puiti mapanaripa sache eta<br />

táetávi si ravahi eta juca. 22 Icháque nesera te yática ra hi chichapa, ticarame<br />

ca ha vianapa ena esenana vichamu rianahi eta nayati ruirahi tiyanana<br />

tayehe eta máecari. 23 Vaipa nachima pahini eta máquehe. Májinaipahi. Te<br />

tichavanapa, timeta ca ha vianaipa eta náimairahi ena apinana ángeleana.<br />

Nameta ca va capaji eta machavi raipahi títareca ema Jesús.<br />

24 Tásiha, tiyana va neanapa ena apamuriana vichamuriana tayehe eta<br />

ecari. Jéhesa réinehi májinaipa ema Jesús, étarichuhi eta nacaye ma quenea<br />

napahi ena esenana —‍náichapa.<br />

25-26 Ema Jesús máichavacapa:<br />

—‍Tétávi cavapa tájinaira ácaicu tia ra quenéna eti páureana. Váhiva repuca<br />

ácaicu tia rahini eta náechaji ri ru vanahi ena pr<strong>of</strong>etanaini tayehe eta tacaheyarehi<br />

eta macata ji vai ra yarehi ema Cristo eta máepeni ra numaya, tásiha<br />

tichava yarehi títareca. Váhiva repuca ácaicu tia rahini eta tacahe yarehi eta<br />

mápani ra yarehi tichava éma te mávasa anuma —‍máichavacapa.<br />

27 Tásiha, mameta ca va ca pasera tamutu eta táechaji ri ru vanahi eta Sagrada<br />

Escritura, eta táechaji si hairahi éma. Tépanavapa tayehe eta májureanahi<br />

ema víyarahaini Moisés; étapa eta apamuriana nájureanahi ena pr<strong>of</strong>etanaini.<br />

28 Títeca pa nanecha tayehe eta avasa rechicha nacaiju he que nepahi.<br />

Mavarahapa ema Jesús majuni ji ca va ca ya rehini. 29 Énasera nacumpirachapa<br />

máehica va cahini te napena. Náichapa:<br />

—‍Pácaherine eta ani viyehe, taicha yátinapa eta jena —‍náichapa.<br />

Tásiha, ema Jesús manasipa tisiapapa eta nayehe. 30 Te tiúripa eta<br />

tinicacare, mavehapa eta pan, mahasu lu pa yachapa ema Viya, mayuvetucapa,<br />

máijara ca vacapa éna. 31 Enéva ne rinehi náimati vanepa éma.<br />

Émasera tíjahú chavapa témitiacahi te namirahu. 32 Téseni ji ri ca canapa<br />

éna. Tásiha, nacahepa:<br />

—¿Tájaha tacayema eta vahi vímati va nehini ichaquene te achene te<br />

ticapa ya ca havipa éma? Étapa eta vicacha ne rapahi, váhivare vímatiaca<br />

va nehini, véjapu sa mu re cha pai pa hinéni eta visami ravahi eta<br />

máimitu si ra ha vipahi tayehe eta Sagrada Escritura —‍nacahepa.<br />

33 Tacahe, enévanepa téqueque ca vanahi tichavana te Jerusalén.<br />

Te títeca panapa, tisiapanapa tayehe eta návihahi ena óncequeneana<br />

apóstoleana énapa ena apamuriana nachamuriana. 34 Ánaqui ticame ta casia<br />

na ri pavare éna. Nacahe varepa ena apóstoleana:<br />

—‍Yátupi eta máechepu siraipa ema Viáquenu. Máimaharipa ema Pedro<br />

—‍nacahepa.<br />

35 Ena apinana najica pa varepa:<br />

—‍Éneri chuvare víti vímahai pavare éma, te achene eta vipaisi rapahi.<br />

Váhisera vímati va nehini. Tapaenumava te mayuve tucapa eta pan,<br />

vímatipa éma —‍náichapa.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


247<br />

San Lucas 24<br />

Tiápechavavare tímerecava ema Jesús nayehe ena máimitureana<br />

(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jn. 20.19-23)<br />

36 Tacahe, téchaji ri ca va na richaha éna, tíjahú cha va varepa tímerecava<br />

ema Jesús te namuri. Máechaji ca vacapa, ánipa macahe:<br />

—‍Íchara racava, nuchicha naveana.<br />

37 Énasera tipica na richucha, náimija chaichucha cunarehi éma.<br />

38 Émasera ema Jesús máichavacapa:<br />

—‍Vahi ecupicanu. Étumecha eta esamureana. 39 Ímaha eta juca<br />

nuvahuana étapa eta nívapeana. Émama hacanu apaesa écha eta nútiquenérahi.<br />

Eta cunare, tájina táechena, tájinavare táperaina. Vahi tácutihini<br />

eta nucaque herahi núti —‍máichavacapa.<br />

40 Tacahe, eta máichira vacahi, ticaja ru vau chavaipa eta mavahuana, étapa<br />

eta máivapeana. 41 Vuíchahasera nasuapahini éna, tiúrisa mu rea na ri pa hinéni<br />

eta náimairahi, tacacha ne hisera eta napisirahi. Eta tacahe, máichavarepa:<br />

—¿Jararihi nunica?<br />

42 Éna náijaracapa eta nájimaru jima, étasipa vasu eta mápama.<br />

43 Majaca pa vacapa éma, tinicapa te namirahu éna. 44 Tásiha,<br />

máechaji ri ca vacapa:<br />

—‍Eta juca níchava que nevahi, étara eta numeta ruhehi cape juca<br />

nucacha ne ji ri ca héi chahahi. Eta tacahe yarehi eta táitauchi ra va yarehi eta<br />

májucha que neanahi ema víyarahaini Moisés núti táechaji si ha quenehi.<br />

Étapa eta nájucha que nea na hivare ena pr<strong>of</strong>etanaini, étapa eta Salmo.<br />

45 Máemecha va caipahi eta táechaji ri ruvana eta Sagrada Escritura.<br />

46 Tásiha, máichavarepa:<br />

—‍Étara eta juca tacaju que neanahi eta népeni ra yarehi nuti Cristo.<br />

Néchepu ca ya re hisera tayehe eta nécari te mapana quenepa sache. 47 Étayaréi<br />

chu hivare iámapi cayare eta níjare eta ímitu re siraya ena achaneana<br />

ticava sanahi te tamutu avasareana. Étaripa te juca Jerusalén, emeta ca vacayare<br />

ena achaneana eta náeneuchi ravaina apaesa macaepaha ema Viya<br />

eta napeca turana. 48 Éti, nutupa ra ruheya eta ímitu re siraya eta júcana.<br />

49 Enasi ya re cha hasera ani te juca Jerusalén. Tiámainucava te máiteca paucha<br />

he vacapa ema Espíritu Santo nuvane ruyare, máijara ru nu yarehi ema<br />

Tata. Éma, tíjara ca heyare eta ítupa ji jia si ra va nayare —‍máichapa.<br />

Eta mayapirahi ema Jesús te anuma<br />

(Mr. 16.19-20)<br />

50 Te títapi ricapa eta máimitu si ra vacahi, mámamu rihapa te tachachacu<br />

eta avasare Jerusalén, te tachacayahi eta avasa rechicha Betania. Macanuquechapa<br />

eta mavahuana, mayuja rau cha vacapa éna. 51 Te títapi ricapa<br />

eta mayuja rau chi ra vacahi, timutse ra ha vapaipa ticanu que cha vapaipa<br />

eta mayapirahi te anuma. 52 Eta náimairahi éna eta macanu que chi ra-<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.


San Lucas 24<br />

248<br />

va paipahi, tépuyu mu ri hanapa eta naneca pa ra re sirahi eta mayanirahi.<br />

Tásiha, tichavanapa tayehe eta Jerusalén. Tiúrisa mu rea napaipa. 53 Tájina<br />

vahi náejiaca vahini tayehe eta Templo. Tiyuja rau cha va na pa racahi eta<br />

nacuna chirahi ema Viya.<br />

Tamutupa eta juca numeta si ravihi puiti.<br />

El Nuevo Testamento en Ignaciano de Bolivia, 1a ed. (1980), © 2012, Wycliffe Inc.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!