ratom avtonomia?
ratom avtonomia?
ratom avtonomia?
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
http://www.tsu.ge/newspaper<br />
ivane<br />
javaxiSvilis<br />
saxelobis<br />
Tbilisis<br />
saxelmwifo<br />
universitetis<br />
gazeTi<br />
gamodis<br />
1927 wlidan<br />
`gedebis tbidan~<br />
dawyebuli triumfi<br />
30<br />
23 aprils sajaro leqciebis ciklis formatSi sauniversiteto<br />
sazogadoebisa da dainteresebuli farTo auditoriis winaSe<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis reqtori, iuridiul mecnierebaTa<br />
doqtori, profesori giorgi xubua warsdga.<br />
leqcia Temaze: `<strong>ratom</strong> <strong>avtonomia</strong>?~ saqarTvelos prezidentis<br />
mixeil saakaSvilis im samSvidobo gegmis morigi iniciativis<br />
gamoxmaureba da Teoriuli poziciaa, romelic afxazeTisTvis<br />
SeuzRudavi avtonomiis statusis miniWebas, umaRlesi donis<br />
politikuri warmomadgenlobis Seqmnas, sakanonmdeblo vetos<br />
dadebis uflebis micemas da afxazeTSi Tavisufali ekonomikuri<br />
zonebis dawesebas iTvaliswinebs.<br />
xaTuna xatiaSvili<br />
rogorc reqtorma leqciis<br />
dasawyisSi ganacxada, aRniSnul<br />
Temaze samecniero mosazrebebis<br />
diskusiis gaxsna gamoxatavs<br />
survils, rom iniciativebs,<br />
romelsac didi rezonansi mohyva<br />
saerTaSoriso Tanamegobroba-<br />
Si, aseve aqtiuri ganxilvisa da<br />
sazogadoebrivi konsesusis sagani<br />
gaxdes akademiur da samecniero<br />
wreebSic. bunebrivia, <strong>avtonomia</strong><br />
wminda akademiuri gansjis<br />
Tema ar aris da is politikuri<br />
sakiTxia, magram Tavisi<br />
mniSvnelobidan gamomdinare,<br />
aranakleb sainteresoa, avtonomiis,<br />
rogorc politikur-samarTlebrivi<br />
kategoriis Teoriuli<br />
aspeqtebi, rac nebismieri<br />
saxelmwifos, maT Soris, saqar-<br />
Tvelos momavali teritoriuladministraciuli<br />
mowyobis models<br />
safuZvlad unda daedos.<br />
iqidan gamomdinare, rom afxazeTis<br />
Temisadmi sazogadoeba<br />
sakmaod mgrZnobiarea, auditoriis<br />
winaSe wardgenili modeli<br />
ganxiluli iqna avtonomiuri statusisTvis<br />
damaxasiaTebeli negatiuri<br />
da pozitiuri aspeqtebis,<br />
maTi mniSvnelobis, upiratesobis<br />
da paradoqsebis gaTvaliswinebiT,<br />
romlis nawilic swored<br />
afxazeTTan mimarTebaSi arsebuli<br />
avtonomiis calkeul debulebebs<br />
ukavSirdeba.<br />
avtonomiis<br />
paradoqsebi<br />
<strong>avtonomia</strong> teritoriuli<br />
mowyobis rTuli formaa da<br />
pirveli kiTxva, rac SeiZleba<br />
logikurad daisvas, Semdegnairad<br />
gamoiyureba: <strong>ratom</strong> virTulebT<br />
saqmes?<br />
prezidentis mier gaxmaurebuli<br />
iniciativa ar iZleva safuZvels,<br />
rom xelisuflebas saxelmwifos<br />
federaciulad mowyobis<br />
modeli aqvs arCeuli, magram<br />
yvela SemTxvevaSi, qveyana,<br />
romlis SemadgenlobaSic Sedis<br />
avtonomiebi, aris rTuli struqturis<br />
mqone da arCevani keTdeba<br />
mis formaze, ufro rTuli<br />
problemebis mogvarebis mizniT.<br />
amitom kiTxva _ ra ufro<br />
rTulia, saqarTvelos momavali<br />
teritoriuli mowyobis rTuli<br />
modeli Tu afxazeTis reintegracia<br />
saqarTvelos Semadgenloba-<br />
Si? _ ritorikuli SekiTxvaa da<br />
#6 (2073)<br />
<strong>ratom</strong> <strong>avtonomia</strong>?<br />
imTaviTve cxadia, rom qarTuli<br />
saxelmwifo saqmes mxolod imis<br />
gamo irTulebs, rom man arCeuli<br />
formiT gacilebiT ufro rTuli<br />
problema _ qarTul-afxazuri<br />
konfliqti moawesrigos.<br />
<strong>avtonomia</strong>, rogorc `usistemo~<br />
sistema, winaaRmdegobrivi<br />
cnebaa, magram mniSvnelovania,<br />
rom is arc erT SemTxvevaSi ar<br />
gulisxmobs qaoss. nebismier saxelmwifos<br />
sakuTar farglebSi<br />
ierarqiuli struqtura gaaCnia,<br />
Tumca <strong>avtonomia</strong>, romelic Sesa-<br />
Zlebelia realizebuli iyos<br />
unitaruli saxelmwifos pirobebSic,<br />
funqcionirebis TaviseburebebiT<br />
da rTuli xasiaTiT<br />
gamoirCeva.<br />
`ar unda dagvaviwydes, rom<br />
<strong>avtonomia</strong> yovelTvis erTianobis<br />
SenarCunebas eswrafvis da<br />
mis gareSe saxelmwifosa da wesrigis<br />
warmodgena saerTod Seu-<br />
Zlebelia. avtonomiis umTavresi<br />
idea wesrigs ukavSirdeba, magram<br />
ara totalurs, romelic<br />
cdilobs CaaxSos arsebuli<br />
winaaRmdegoba. Cvens sinamdvile-<br />
Si yvelaze cudi is aris, rom<br />
qarTul-afxazuri urTierTobebisTvis<br />
damaxasiaTebeli winaaRmdegoba<br />
absoluturad moklebulia<br />
samarTlebrivi da iuridiuli<br />
kontrolis CarCoebs. aseT<br />
fonze saxelmwifo mowyobis veranairi<br />
forma ver moxsnis<br />
qarTul-afxazuri konfliqtis<br />
simwvaves, Tuki avtonomiis formiT<br />
misi samarTlebriv sibrtyeze<br />
gadatana ar moxdeba.<br />
arsebul dapirispirebas Cven<br />
iuridiulad kontrolirebadi<br />
xasiaTi unda mivceT,~ _ aRniSna<br />
reqtorma.<br />
www.tsu.ge newspaper @ tsu.ge<br />
<strong>avtonomia</strong> yvelaze mwvave<br />
konfliqtebis samarTlebriv sibrtyeze<br />
gadatanisa da kontrolis<br />
saSualebas iZleva da,<br />
amavdroulad, arc erT SemTxvevaSi<br />
ar gulisxmobs saxelmwifos<br />
dasustebas. avtonomiuri<br />
erTianoba mravalferovnebaSia,<br />
magram aseve gulisxmobs CarCoebis<br />
arsebobas, romliTac Sesa-<br />
Zlebelia misi saxelmwifoebriv<br />
erTianobaSi realizeba.<br />
avtonomiuri statusis erTerT<br />
paradoqsad, romelic<br />
qarTul-afxazur urTierTobebs<br />
waadgeba, miCneulia is garemoeba,<br />
roca mxareebi erTmaneTs<br />
daSorebis gziT uaxlovdebian.<br />
gasaTvaliswinebelia, rom mxareebis<br />
daSoreba gonivruli distanciis<br />
fonze xdeba da ara ise,<br />
rogorc saqarTvelos realoba-<br />
Sia. dRes, faqtobrivad, afxaze-<br />
Ti danarCeni qveynisgan izolirebulia<br />
(da ara daSorebuli).<br />
Tbilisi da soxumi garkveulwilad<br />
erTmaneTs ar aRizianeben,<br />
magram es distancia samarTlebrivad<br />
konstituciiT gansazRvrulia<br />
da Tu bolodroindeli<br />
iniciativis mixedviT vimsjelebT,<br />
arsebuli viTareba<br />
aris e.w. delegirebuli marTlwesrigi,<br />
sadac igulisxmeba, rom<br />
afxazeTis marTlwesrigi klasikuri<br />
federalizmis avtonomiebis<br />
SemTxveva ar aris.<br />
`vfiqrob, samomavlod, saqarTvelos<br />
saxelmwifo mowyobis<br />
modeli orsubieqtiani saxelmwifos<br />
mimarTulebiT ar unda<br />
wavides. Tu avirCevT iseT models,<br />
sadac politikuri fronti<br />
yovelTvis gava Tbilissa da soxums<br />
Soris, gacilebiT ufro seriozuli<br />
albaToba iarsebebs<br />
saimisod, rom or centrs Soris<br />
urTierToba yovelTvis daZabulobis<br />
muxtis Semcveli iqneba.<br />
mniSvnelovania, vifiqroT iseT<br />
variantze, rac erTgvarad moxsnis<br />
frontis xazs da soxums miscems<br />
gancdas, rom Tu igi TbilisTan<br />
dapirispirebas moindomebs,<br />
aucilebeli iqneba, koalicia<br />
Seqmnas sxva erTeulTan.<br />
aseT SemTxvevaSi Tbilisi gamova<br />
erTgvari `gamSvelebeli me-<br />
Tauris~ rolSi. TbilisTan koaliciisa<br />
da kavSiris Sekvris<br />
survili soxums yovelTvis unda<br />
gauCndes imisaTvis, rom mas sxva<br />
teritoriul erTeulebTan ur-<br />
TierToba metad gauadvildes,~<br />
_ Tqva leqciaze giorgi xubuam.<br />
am sakiTxTan dakavSirebiT<br />
saxelmwifos damokidebuleba<br />
Tsu-is reqtorisTvis ucnobia,<br />
magram saqarTvelos geografiul<br />
erTeulebSi aWaris <strong>avtonomia</strong><br />
romc ar arsebobdes, rogorc<br />
wesi, centraluri xelisufleba<br />
xelovnurad unda cdilobdes<br />
amgvari koaliciebis Seqmnis Sesa-<br />
Zleblobis gaCenas. winaaRmdeg<br />
SemTxvevaSi mosalodnelia winaswar<br />
prognozirebuli konfliqti,<br />
romlis ganeitraleba<br />
aRniSnuli formiT unda moxdes.<br />
me-3 gverdze<br />
umaRlesi ganaTlebis<br />
samits vaSingtonSi<br />
giorgi xubua daeswro<br />
vaSingtonSi umaRlesi ganaTlebis<br />
samiti gaimarTa. Sexvedras,<br />
romelic amerikis<br />
SeerTebuli Statebis saxelmwifo<br />
mdivnis patronaJiT Catarda,<br />
msoflios sxvadasxva<br />
12 universitetis warmomadgenlebi<br />
eswrebodnen. maT<br />
Soris iyo Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis reqtori,<br />
profesori giorgi xubua.<br />
samitis mizania xeli Seuwyos<br />
ganviTarebuli da ganviTarebadi<br />
qveynebis universitetebis<br />
TanamSromlobas, mecnierebasa<br />
da teqnikaSi axali<br />
saerTaSoriso urTierTobebis<br />
damyarebas. samitze Semajamebeli<br />
sityva kondoliza<br />
raisma warmoTqva.<br />
qarTvelebs<br />
qcevis wesi da<br />
eTika aravisgan<br />
gveswavleba<br />
me-4 gverdze<br />
Tavisufali<br />
savaWro-ekonomikuri<br />
zonis<br />
foTSi gaxsna<br />
msoflio biznesTan<br />
integrirebis<br />
sauke-<br />
Teso winapirobaa<br />
me-5 gverdze<br />
studenturi<br />
TviTmmarTvelobis<br />
arCevnebSi<br />
5 studenturi<br />
moZraoba da<br />
37 damoukidebeli<br />
kandidati iRebs<br />
monawileobas<br />
me-7 gverdze<br />
`poeti Tu xar,<br />
Seni xalxi unda<br />
gamoaRviZo~<br />
me-11 gverdze
2<br />
oficialuri qronika<br />
universitetis doqtorantebis<br />
ricxvi am droisTvis 396-s<br />
Seadgens<br />
xaTuna xatiaSvili<br />
ivane javaxiSvilis saxelobis<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
doqtorantebis ricxvi<br />
am droisTvis 396-s Seadgens,<br />
romelTagan absoluturi umravlesoba<br />
(228) qalia.<br />
Tsu-is saswavlo departamentis<br />
informaciiT, doqtoranturaSi<br />
2006 wels _ 318, 2007<br />
wels _ 64, 2008 wels ki _ 28 studenti<br />
Cairicxa.<br />
2007-2008 saswavlo wlis<br />
gazafxulis semestrSi akademiuri<br />
sabWos 67-e dadgenilebis<br />
safuZvelze, Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis 6 fakultetidan<br />
doqtoranturaSi miReba<br />
mxolod xuTze gamocxadda.<br />
(iuridiul fakultets am etapze<br />
miReba ar gamoucxadebia).<br />
imis miuxedavad, rom ukanaskneli<br />
gamocdebis Sedegad<br />
doqtoranturaSi CaricxulTa<br />
sia oficialurad jer gamoqveynebuli<br />
ar aris, cnobilia, rom<br />
miReba gamocxadebuli iyo 85 sadoqtoro<br />
programaze, romelTagan<br />
44 gankuTvnili iyo Tsu-sa<br />
da im kvleviTi institutebis yofili<br />
aspirantebisa da maZieblebisaTvis,<br />
romlebTanac universitets<br />
urTierTTanamSromlobis<br />
xelSekruleba aqvs gaformebuli.<br />
aRniSnuli sadoqtoro programebiT<br />
sargeblobis ufleba<br />
aqvT magistraturis an magistris<br />
xarisxTan gaTanabrebuli diplomis<br />
mqone pirebs, aseve yofil<br />
aspirantebs da samecniero xarisxis<br />
maZieblebs, romelTac Casabarebeli<br />
darCaT sakandidato<br />
minimumiT gaTvaliswinebuli sagani.<br />
erTi sadoqtoro programa _<br />
interdisciplinarulia da moqmedebs<br />
medicinis fakultetsa<br />
da zust da sabunebismetyvelo<br />
mecnierebaTa fakultetis biologiis<br />
mimarTulebis bazaze.<br />
doqtoranturaSi CaricxvisaTvis<br />
aucilebeli minimaluri<br />
moTxovnebi iyo erTerTi evropuli<br />
enis (germanuli, inglisuri,<br />
franguli) codna da gasaubreba<br />
Sesabamisi fakultetis<br />
sadisertacio sabWos dargobriv<br />
seqciaze.<br />
inglisuri enis Casabareblad<br />
daregistrirebuli 170 konkursantidan<br />
dadebiTi Sefaseba 83-<br />
ma miiRo, germanuli enis gamocdis<br />
Casabareblad daregistrirda<br />
48 msurveli, romelTagan<br />
gamsvleli qula 11–ma daagrova,<br />
xolo franguli enis gamocdis<br />
Sedegad daregistrirebuli 20<br />
konkursantidan dadebiTi Sefaseba<br />
miiRo gamocdaze gasulma<br />
14-ma konkursantma.<br />
doqtoranturaSi misaRebi<br />
ucxo enis gamocdebi saerTa-<br />
Soriso statusis mqone organizaciebis<br />
mier werilobiT, testis<br />
formatiT Catarda. ucxo<br />
enis doned ganisazRvra A LTE B2.<br />
doqtoranturaSi misaReb gamocdebs<br />
gazafxulis semestrisTvis<br />
rusuli enac daemata (akademiuri<br />
sabWos 2008 wlis 25<br />
Tebervlis dadgenileba #77).<br />
2007-2008 saswavlo wlis<br />
orive semestris misaRebi gamocda<br />
inglisur enaSi britaneTis<br />
sabWom (didi britaneTis oficialuri<br />
warmomadgeneli saqar-<br />
TveloSi) Caatara. britaneTis<br />
sabWo wlebis ganmavlobaSi gascems<br />
msoflioSi aRiarebul inglisuri<br />
enis codnis damadasturebel<br />
Cambridge-is sertifikatebs.<br />
Tsu-is doqtoranturaSi CabarebisTvis<br />
A LTE B2 gadalaxulad<br />
iTvleboda testis 60%-is<br />
Sesrulebis SemTxvevaSi (sadoqtoro<br />
programa `inglisuri<br />
filologia~-ze Casabareblad<br />
saWirod miiCneoda A LTE C1 done<br />
da is daZleulad iTvleboda<br />
testis 70%-is Sesrulebis Sem-<br />
TxvevaSi). gamocdis Sedegad mowmdeboda<br />
mxolod inglisur<br />
enaze werisa da kiTxvis kompetenciebi<br />
da Sesabamisad sertifikatic<br />
ar gaicemoda.<br />
2007-2008 saswavlo wlis<br />
orive semestris misaRebi gamocda<br />
frangul enaSi maRali obieqturobiT<br />
da usasyidlod safrangeTis<br />
saelCos TanamSromlebma<br />
Caatares.<br />
germanul enaSi misaRebi<br />
gamocda Caatara goeTes institutma,<br />
amave institutSi arsebuli<br />
wesebiT _ enis codnis oTxive<br />
kompetenciis SefasebiT.<br />
dadebiTi qulis miRebis SemTxvevaSi<br />
konkursantebze gaicemoda<br />
germanuli enis codnis damadasturebeli<br />
saerTaSoriso sertifikati,<br />
romelic sxva enis<br />
gamocdebisgan gansxvavebiT (mi-<br />
Rebuli dadebiTi Sefaseba gamoiyeneba<br />
mxolod Sidasauniversiteto<br />
sargeblobisTvis) iZleva<br />
saSualebas, gamoiyenon gamocdis<br />
Sedegi, rogorc enis codnis<br />
damadasturebeli sabuTi saer-<br />
TaSoriso organizaciebSi warsadgenad.<br />
Semodgomis semestris miRebisTvis<br />
Tsu-is doqtoranturis<br />
gamocdebis periodi daemTxva<br />
goeTes sagamocdo cxrils da igi<br />
oqtomberSi Catarda. gazafxulisTvis<br />
ki igive SeuZlebeli<br />
aRmoCnda, ris gamoc, gazafxulis<br />
semestrisTvis doqtorantobis<br />
msurvelebs gamocda Tsu-is enebis<br />
centrma Tebervlis dasawyis-<br />
Si Cautara (Tumca, mxolod ALTE<br />
B2 doneze _ werisa da kiTxvis<br />
kompetenciebi). sadoqtoro programa<br />
`germanuli filologiis~<br />
xelmZRvanelma sruliad samarTlianad,<br />
konkursantTa miRebis<br />
winapirobad germanuli enis<br />
codna srulfasovan A LTE C1<br />
doneze moiTxova, amitom am programaze<br />
Cabarebis msurveli 4<br />
adamiani gamocdaze, aprilSi, goeTes<br />
institutSi gava.<br />
goeTes institutma Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetTan<br />
TanamSromlobis procesSi<br />
morigi mniSvnelovani nabiji<br />
gadadga. kerZod, universitetis<br />
wardginebiT institutis mier<br />
Catarebul gamocdebze gasuli<br />
konkursantebisTvis, rogorc<br />
A LTE B2, aseve A LTE C1 doneze<br />
gamocdis Cabareba dabali tarifiT<br />
(50 larad) ganxorcieldeba.<br />
Cveulebrivi tarifis (160<br />
laris) gaTvaliswinebis fonze<br />
es did SeRavaTs niSnavs.<br />
rusul enaSi 2007-2008 saswavlo<br />
wlis gazafxulis semestrisTvis<br />
misaRebi gamocda Tsuis<br />
enebis centrma Caatara, romlis<br />
testebi saerTaSoriso moTxovnebis<br />
Sesabamisad ramdenime<br />
dReSi momzadda da misi nimuSic<br />
Tsu-is saitze winaswar ganTavsda.<br />
Tsu-is doqturanturis ganyofilebis<br />
warmomadgenelTa SefasebiT,<br />
rusuli enis gamocda<br />
martis dasawyisSi sakmaod maRali<br />
xarisxiT Catarda. mTlianobaSi<br />
ki doqtoranturaSi misaReb<br />
ucxo enis gamocdebSi<br />
monawile samive saerTaSoriso<br />
organizaciis daxmareba da TanamSromlobisTvis<br />
mzadyofna<br />
dafasebasa da madlierebas imsaxurebs.<br />
universitets egviptis arabTa<br />
respublikis elCi ewvia<br />
23 aprils Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetSi oficialuri<br />
vizitiT imyofeboda<br />
egviptis arabTa respublikis<br />
elCi vahid eldin ismail<br />
galali, romelic universitetis<br />
reqtors, profesor giorgi<br />
xubuas Sexvda.<br />
vizitis mizani iyo Tsu-isa da<br />
egviptis arabTa respublikis<br />
universitetebs Soris Tanam-<br />
Sromlobis gaRrmaveba, arabuli<br />
enisa da kulturis Seswavlis er-<br />
Toblivi programebis SemuSavebisTvis<br />
niadagis momzadeba.<br />
Sexvedraze aRiniSna, rom<br />
egviptis arabTa respublika<br />
dainteresebulia intensiuri<br />
kontaqtebi hqondes saqarTvelos<br />
umaRles saganmanaTleblo<br />
saswavleblebTan da kerZod,<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetTan.<br />
unda Seiqmnas programebi,<br />
romlis mixedviTac universitetSi<br />
arabuli enis Seswavlis<br />
areali gafarTovdeba da<br />
dainteresebuli studentebi arabul<br />
kulturas, ekonomikas, politikas<br />
gaecnobian.<br />
ivlisSi Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetSi Camova egviptis<br />
teqnikuri TanamSromlobis<br />
fondis delegacia.<br />
Semdgomi urTierTobis gaRrmavebis<br />
mizniT, daigegma qairos<br />
universitetisa da Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis reqtorTa<br />
Sexvedrebi Tbilissa da<br />
qairoSi.<br />
Tbilisis<br />
universiteti<br />
saqarTvelos erovnulma<br />
samecniero fondma<br />
saxelmwifo samecniero<br />
grantebis mosapoveblad<br />
morigi konkursi<br />
gamoacxada<br />
saqarTvelos erovnulma samecniero fondma 2008 wlis 8<br />
aprils saxelmwifo samecniero grantebis mosapoveblad morigi<br />
konkursi gamoacxada.<br />
sakonkurso samecniero mimarTulebebia: sainformacio<br />
teqnologiebi, telekomunikaciebi; sicocxlis Semswavleli<br />
mecnierebebi; maTematika, meqanika; sabunebismetyvelo mecnierebebi;<br />
dedamiwis Semswavleli mecnierebebi da garemo; samedicino<br />
mecnierebebi; sainJinro mecnierebebi, maRalteqnologiuri<br />
masalebi; agraruli mecnierebebi.<br />
maia toraZe<br />
dadginda, rom fondSi sakonkurso<br />
dokumentacia 2008<br />
wlis 1 maisidan 27 maisis CaTvliT<br />
unda waradginon. distanciurad<br />
(eleqtronulad) daregistrirebuli<br />
proeqtebis wardgenis vadaa<br />
2008 wlis 28 maisidan 30 maisis<br />
CaTvliT.<br />
17 aprils saqarTvelos erovnulma<br />
samecniero fondma (GNSF)<br />
da Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
samecniero kvlevebisa<br />
da ganviTarebis departamentma<br />
sakonkurso pirobebSi arsebuli<br />
siaxleebis gacnobis mizniT universitetSi<br />
erToblivi sakonsultacio<br />
seminari gamarTes.<br />
revaz asaTiani<br />
erovnuli samecniero fondis<br />
mecnierebaTa sammarTvelos<br />
ufrosma revaz asaTianma samecniero<br />
sazogadoebas wlevandeli<br />
konkursis siaxleebi gaacno. man<br />
ganacxada, rom wels, pirvelad,<br />
calke samecniero mimarTulebebad<br />
gamoiyo sainformacio teqnologiebi<br />
da samedicino mecnierebebi.<br />
samecniero fondis<br />
veb-gverdze ukve ganTavsebulia<br />
konkursis pirobebi da ganacxadis<br />
Sevsebis formebi.<br />
sakonsultacio seminarze<br />
mecnierebma maTTvis saintereso<br />
kiTxvebi dasves. kerZod, dainteresdnen,<br />
eqnebaT Tu ara<br />
konkursSi monawileobis ufleba<br />
im pirebs, vinc gasul wlebSi<br />
samecniero granti ukve moipova.<br />
erovnuli samecniero fondis<br />
mecnierebaTa sammarTvelos ufrosma<br />
revaz asaTianma ganacxada,<br />
rom samecniero grantebis mflobelebis<br />
konkursSi monawileobis<br />
sakiTxi jer dazustebuli ar<br />
aris. arsebobs proeqti, romlis<br />
mixedviTac, Tu grantiT gaTvaliswinebuli<br />
samuSaoebi ar mTavrdeba<br />
2009 wlis 1 ianvramde,<br />
grantiorebi axal konkursSi<br />
monawileobas ver miiReben. Tumca<br />
jer es sakiTxi ganaTlebisa da<br />
mecnierebis saministrom unda<br />
gadawyvitos. im SemTxvevaSi, Tu<br />
proeqtebis Setanis vadis dawyebamde,<br />
anu mimdinare wlis 1<br />
maisamde, gadawyvetileba ar iqneba<br />
miRebuli, maT Cveulebriv<br />
SeeZlebaT sabuTebis Setana.<br />
mecnierebi, aseve, dainteresdnen<br />
eqspertebis registraciis<br />
sakiTxiT. maT ganemartaT, rom<br />
Tu mecnieri ar monawileobs<br />
samecniero konkursSi, mas ufleba<br />
aqvs eqspertad daregistrirdes,<br />
magram Tu konkursSi monawileobis<br />
survili gauCndeba, fondi<br />
mas eqspertebis monacemTa<br />
bazidan amoiRebs.<br />
revaz asaTianma aseve ganmarta,<br />
rom wardgenil proeqtebSi<br />
wels daqveiTebulia menejeris<br />
roli da gazrdilia samecniero<br />
xelmZRvanelis statusi. swored<br />
is agebs pasuxs proeqtis momzadebasa<br />
da mosalodnel Sedegebze.<br />
amave dros, erTi da igive<br />
pirovnebas erTdroulad Seu-<br />
Zlia iyos proeqtis xelmZRvanelic<br />
da menejeric.<br />
seminarze damswre sazogadoebas<br />
ganemarta, rom im SemTxvevaSi,<br />
Tu grants moipoveben,<br />
wardgenili proeqtis amoqmedebis<br />
dasawyisisTvis, anu 2009 wlis<br />
1 ianvrisTvis, misi samecniero<br />
xelmZRvaneli da menejeri aucileblad<br />
unda iTvlebodnen im<br />
organizaciebis droebiT an mudmiv<br />
TanamSromlad, romelic mi-<br />
TiTebulia sakonkurso proeqt-<br />
Si. sxva SemTxvevaSi xelSekruleba<br />
ar gaformdeba.<br />
sakonsultacio seminarze<br />
kidev erTxel daisva eqspertebis<br />
mier proeqtebis obieqturi<br />
Sefasebis problema. mikerZoebis<br />
Tavidan acilebis mizniT, mecnierebma<br />
moiTxoves, proeqtebis<br />
warmdgenTa anonimurobis dacva<br />
ise, rogorc es eqspertebis<br />
SemTxvevaSi xdeba. maTi azriT,<br />
ama Tu im proeqtis qulebiT Sefasebas<br />
aucileblad unda daer-<br />
Tos komentarebi – ra moewonaT<br />
an ra ar moewonaT. aseve moiTxoven,<br />
moiZebnos formebi maTi<br />
ideebis gadinebisgan dasacavadac.<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
samecniero kvlevebisa<br />
da ganviTarebis departamentis<br />
xelmZRvanelma iagor kalandaZem<br />
CvenTan saubarSi ganacxada,<br />
rom saqarTvelos erovnul<br />
samecniero fondTan erToblivi<br />
seminari samuSao xasiaTs atarebda.<br />
fondi axalgazrdaa da<br />
misi muSaoba jer kidev daxvewis<br />
procesSia. `Cven Zalze konstruqciuli<br />
urTierToba gvaqvs<br />
am organizaciasTan. wina<br />
konkursis dasrulebisTanave<br />
gavecaniT mecnierTa mosazrebebs<br />
arsebul problemebze,<br />
SevajereT winadadebebi da<br />
erovnul samecniero fonds gavacaniT.<br />
maT gaiTvaliswines<br />
wardgenili rekomendaciebis<br />
umetesi nawili. magaliTad,<br />
calke samecniero mimarTulebad<br />
gamoyves sainformacio teqnologiebi<br />
da samedicino mecnierebebi.<br />
Cven fonds vTavazobT<br />
maRali donis mecnierTa<br />
CarTvas eqspertebis jgufSi,<br />
rac Sefasebebisas mikerZoebasa<br />
da araobieqturobas Tavidan agvacilebs.<br />
darwmunebuli var,<br />
organizebis TvalsazrisiT, konkursi<br />
wels ufro maRal doneze<br />
Catardeba~, _ ganacxada<br />
iagor kalandaZem.<br />
newspaper @ tsu.ge www.tsu.ge
Tbilisis<br />
universiteti<br />
<strong>ratom</strong> <strong>avtonomia</strong>?<br />
aqtualuri<br />
pirveli gverdidan<br />
avtonomiis<br />
upiratesoba<br />
mTavari upiratesoba is aris,<br />
rom saxelmwifo xelisufleba<br />
geografiulad uaxlovdeba<br />
xalxs da politikuri xelisuflebis<br />
anonimurobis problemas<br />
amcirebs. avtonomiis logikuri<br />
nawilia politikuri policentrizmic,<br />
romlis Camoyalibebis<br />
SemTxvevaSi Cndeba administraciul-teritoriuli<br />
er-<br />
Teulisgan gansxvavebuli politikuri<br />
centrebi.<br />
avtonomiis uamravi saxe arsebobs,<br />
Tumca afxazeTTan mimarTebaSi<br />
saubaria politikur <strong>avtonomia</strong>ze<br />
da igi gamoricxavs<br />
sxva eTnikuri jgufebis savaraudo<br />
pretenziebs, romlebic<br />
saqarTveloSi inerciiT arsebul<br />
avtonomiebs ar warmoadgenen.<br />
winaswar unda moxdes imasTan<br />
Segueba, rom qarTul-afxazuri<br />
konfliqti mxolod qarTuli sinamdvilisTvis<br />
damaxasiaTebeli<br />
movlena ar aris. bevr saxelmwifoSi,<br />
sadac pragmatuli mosazrebebis<br />
gamo, am tipis teritoriuli<br />
erTeulebis arseboba<br />
qveynisTvis arasasurvelia, inerciiT<br />
arsebul avtonomiebs ar<br />
exebian.<br />
politikuri policentrizmi<br />
qveynisTvis, zogadad, mniSvnelovani<br />
sakiTxia. gonivruli<br />
politikis warmarTvis gareSe,<br />
policentrizmi, SesaZloa, seriozuli<br />
riskis safuZveli da konfliqtebis<br />
wyaro gaxdes. giorgi<br />
xubuas azriT, saqarTvelos saxelmwifoebriv<br />
realobaSi misi<br />
piriqiT ganxorcieleba SeiZleba<br />
imisaTvis, rom politikuri<br />
vnebebis akumulireba mxolod<br />
erT centrSi ar moxdes. rodesac<br />
politikuri vnebebisaTvis<br />
sasicocxlo areali viwrovdeba,<br />
iq gacilebiT matulobs, zogadad,<br />
destruqciis SesaZleblobac.<br />
`roca politika mxolod<br />
dedaqalaqSi warmoebs, maSin gacilebiT<br />
didia politikuri krizisebisa<br />
da sxva arasasurveli<br />
movlenebis riski, vidre im<br />
SemTxvevaSi, roca politikuri<br />
procesi qveynis masStabiT Tanabradaa<br />
gadanawilebuli da<br />
politikosebis sasicocxlo arealic<br />
farToa. es sakiTxi mniSvnelovania<br />
politikuri kadrebis<br />
momzadebis TvalsazrisiTac.<br />
amerikis bolo 13 prezidentidan<br />
aTi Statis gubernatori iyo. es<br />
saukeTeso magaliTia imis warmosaCenad,<br />
rom arCevnebis mini<br />
modelSi momzadeba eleqtorats<br />
uadvilebs _ momavali lideris<br />
SesaZleblobebi Seamowmos.<br />
politikuri kulturis amaRlebis<br />
kuTxiT es avtonomiis mniSvnelovani<br />
elementia da misasalmebelia,<br />
rom qarTulma mxarem<br />
dialogisTvis mzadyofna<br />
swored amgvari formiT daadastura.<br />
TavisTavad metad momgebiania,<br />
roca qarTuli mxare afxazebs<br />
avtonomiis konkretul<br />
models sTavazobs da igi saer-<br />
TaSoriso sazogadoebaSic dadebiTad<br />
Sefasda. kulturis<br />
umTavresi elementi dialogia da<br />
aseT SemTxvevaSi afxazuri mxaris<br />
pasuxi `ar minda~ arguments<br />
ar warmoadgens~, _ miaCnia reqtors.<br />
<strong>avtonomia</strong> unikalur saSualebas<br />
aZlevs yofil umciresobas,<br />
gaxdes umravlesoba, Tumca<br />
afxazeTTan mimarTebaSi es modeli<br />
namdvilad ar imuSavebs,<br />
radgan, avtonomiis subieqti<br />
iqneba teritoriuli erTeuli<br />
da ara mxolod eTnikurad afxazi<br />
eri. avtonomiis subieqti<br />
unda iyos teritoria, romelsac<br />
afxazeTi hqvia. iq mkvidri afxazi<br />
umravlesoba verasdros<br />
gaxdeba.<br />
avtonomiis mniSvnelovani<br />
aspeqtia is, rom jgufi, romelic<br />
konkretul teritoriaze umciresobaSi<br />
iyo, gacilebiT maRal<br />
politikur wonas SeiZens da umravlesoba<br />
gaxdeba.<br />
reqtoris azriT, am aspeqtis<br />
realizeba, ra Tqma unda, afxazeT-<br />
Si moxerxdeba, magram aucilebelia<br />
fiqri iseT formebze, romelic,<br />
garkveulwilad, afxazi eTnosis<br />
SiSs gaanelebs. savaraudod,<br />
SeiZleba afxazeTis SigniT SemuSavdes<br />
modeli (da es qarTuli<br />
mxaris iniciativebSic gaJRerda),<br />
rom afxazur mxares afxazeTTan<br />
dakavSirebul sakiTxebze vetos<br />
dadebis ufleba mieces.<br />
subsidiarobis principis realizebisTvis,<br />
romelic mmar-<br />
TvelobiTi gadawyvetilebebis<br />
miRebisa da ganxorcielebis optimaluri<br />
donis SerCevas iTvaliswinebs,<br />
<strong>avtonomia</strong> aucilebeli<br />
forma ar aris. klasikuri midgoma<br />
_ rac SeiZleba gadawydes dabal<br />
doneze, ar unda wydebodes<br />
ufro maRal doneze, mniSvnelovania<br />
im kuTxiT, rom <strong>avtonomia</strong><br />
yovelTvis ayalibebs konfliqtebis<br />
mowesrigebis damatebiT<br />
doneebs da saxelmwifos legitimaciis<br />
damatebiT safuZvlebs<br />
qmnis.<br />
avtonomiis<br />
negatiuri<br />
aspeqtebi<br />
<strong>avtonomia</strong>s, ra Tqma unda,<br />
negatiuri aspeqtebic gaaCnia _<br />
aRrmavebs regionalur disparitetebs<br />
(rac yovelTvis arasasurvelia<br />
nebismier saxelmwifo-<br />
Si), arTulebs politikuri gadawyvetilebebis<br />
miRebis process,<br />
Seicavs politikuri daqucmacebis<br />
safrTxes, amwvavebs regionuli<br />
politikuri elitis kontrolis<br />
problemas, didi fuli Rirs,<br />
administraciuli sazRvrebi xels<br />
uSlis koordinirebul marTvas,<br />
abrkolebs kooperaciul Tanam-<br />
Sromlobas.<br />
avtonomiis formis SemoRebiT<br />
disparitetebis arsebobas<br />
araTu `mwvane Suqi~ eZleva,<br />
aramed xdeba misi konservaciac,<br />
rac pirdapir kavSirSia politikuri<br />
gadawyvetilebebis procesis<br />
garTulebasTan. Cveulebriv,<br />
es procesi agebulia<br />
konsesusze, magram iwvevs orive<br />
mxaris Tanabrad ukmayofilebas.<br />
ar arsebobs konsesusi, sadac<br />
mxolod erTi mxarea kmayofili<br />
da meore ki, ukmayofilo. rogorc<br />
leqciis msvlelobisas<br />
iTqva, Cveni dRevandeli politikuri<br />
kulturis Tu ukulturobis<br />
elementi imaSic Cans, rom<br />
qarTul-afxazuri konfliqtis<br />
procesSi sakiTxi mudmivad ase<br />
dgas: an yvelaferi _ an araferi.<br />
an sul kmayofili unda viyoT, an<br />
sul ukmayofilo.<br />
konsesusis pirobebSi orive<br />
mxare unda Seeguos, rom igive<br />
soxumTan mimarTebaSi, Cvenc<br />
viqnebiT ukmayofilo da arc<br />
afxazebi iqnebian sul kmayofilni.<br />
amasTan, aSkaraa, rom<br />
konsesusze orientirebuli gadawyvetileba<br />
yovelTvis racionaluri<br />
ar aris. is SeiZleba<br />
konkretul viTarebaSi angariSs<br />
uwevdes sxvadasxva faqtorebs,<br />
magram konsesusis Sedegi centris<br />
politikuri gadawyvetilebaa<br />
da mas yvelam angariSi unda<br />
gauwios.<br />
angariSgasawevia politikuri<br />
pasuxismgeblobis daqucmacebis<br />
realuri safrTxec, sadac mniSvnelovania<br />
adgilobrivi, regionaluri<br />
politikuri elitis<br />
kontrolis problema. rogorc<br />
wesi, regionaluri politelitis<br />
sakiTxi centralurTan SedarebiT,<br />
yovelTvis gacilebiT ufro<br />
mwvaved dgas, radgan adgilebze<br />
aseT elitas yovelTvis meti<br />
SesaZlebloba aqvs _ gaakontrolos<br />
adgilobrivi media da<br />
sxvadasxva formebi moiZios,<br />
raTa Tavad kontrols gaeqces.<br />
`Tumca, rac dRes afxazeTSi<br />
gvaqvs, aris ara regionaluri<br />
elita, aramed klasikuri eTnokratia,<br />
romelic jansaR politikur<br />
procesebs imTaviTve<br />
gamoricxavs. avtonomiis SemTxvevaSi<br />
saubaric ar SeiZleba im<br />
adgilobrivi elitis maxinj<br />
formebze, rac afxazeTsa da sxva<br />
separatistul regionebSi amJamad<br />
arsebobs,~ _ ganmarta giorgi<br />
xubuam.<br />
<strong>avtonomia</strong> didi fuli Rirs,<br />
magram aqac muSaobs logika: Tu<br />
saqarTvelos unda, gaaneitralos<br />
gacilebiT mwvave problema,<br />
urCevnia, gadaixados ufro meti<br />
fuli da amiT moawesrigos is.<br />
avtonomiis administraciuli<br />
sazRvrebi abrkolebs kooperaciul<br />
TanamSromlobas, amitom<br />
iseTi modeli unda iqnas<br />
mofiqrebuli, romelic eTnikur<br />
jgufs TviTizolaciisaken ar<br />
ubiZgebs. sistema unda iyos ise-<br />
Ti, romelic waaxalisebs Tavisufali<br />
muSaxelis gadaadgilebas<br />
da ar aiZulebs afxazebs, izolirebuli<br />
iyvnen qveynis sxva<br />
nawilebisgan.<br />
angariSgasawevia is garemoebac,<br />
rom <strong>avtonomia</strong>, rogorc umciresobis<br />
dacvis meqanizmi, amarTlebs<br />
mxolod maSin, rodesac<br />
romelime eTnikuri jgufi demografiulad<br />
mkafiod SemosazRvrul<br />
teritoriaze cxovrobs.<br />
<strong>ratom</strong><br />
<strong>avtonomia</strong>?<br />
<strong>avtonomia</strong> `danawilebulis<br />
gamTlianebis~ da ara `erTianis<br />
danawilebis~ saSualebaa da afxazeTTan<br />
mimarTebaSi amgvari Teoria<br />
iuridiulad unda aisaxos.<br />
aRniSnuli integraciuli<br />
muxti aucileblad gasaTvaliswinebelia<br />
da, bunebrivia, arc<br />
erT SemTxvevaSi aq saubari araviTar<br />
secesiaze ar aris, Tundac<br />
im logikiT, rom qorwinebis<br />
dros ganqorwinebaze ar saubroben.<br />
`secesias, araTu unitaruli<br />
decentralizebuli qveynis,<br />
federaciuli saxelmwifos konstituciac<br />
gamoricxavs. aSS-s,<br />
msoflioSi pirvel federaciul<br />
saxelmwifos, naxevar milionamde<br />
adamianis sicocxled daujda<br />
Tavisi teritoriuli erTianoba.<br />
veravin ityvis, rom saqarTvelos<br />
afxazeTis problema avtonomiuri<br />
statusis gamo daudga, ufro<br />
piriqiT... ar vici, ramdenad gulwrfelebi<br />
arian dRes afxazebi,<br />
magram samecniero saqmianobisas,<br />
roca 90-ian wlebSi soxumSi cxovrebam<br />
momiwia, TviTmxilveli<br />
var iseTi afxazebisa, romlebic<br />
saqarTvelos federalurad<br />
mowyobis models mxars uWerdnen.<br />
am pozicias Riad afiqsirebdnen<br />
da maTi argumenti iyo _<br />
qarTvelebi da afxazebi varT<br />
kulturuli erebi da ise ver amovJletT<br />
erTmaneTs, rogorc<br />
mTian yarabaRSi. samwuxarod,<br />
Cveni politikuri sibecis gamo,<br />
am ganwyobis realizeba maSin ver<br />
moxerxda, rac dRes viTarebas<br />
Zalian arTulebs,~ _ ganacxada<br />
Tsu-is reqtorma.<br />
im principidan gamomdinare,<br />
rom saxelmwifo TavisTavad ierarqias<br />
gulisxmobs, soxumi centrisa<br />
da periferiis modelad ar<br />
unda ganvixiloT (ar SeiZleba<br />
TbilisisTvis soxumi warmoadgendes<br />
Cxorowyus an lagodexs).<br />
gasaTvaliswinebelia, rom erTi<br />
<strong>avtonomia</strong> ar unda iyos aRqmuli<br />
ase _ me miviReb raRac uflebebs<br />
mas Semdeg, rac daviwyeb<br />
brZolas am uflebebis mosapoveblad.<br />
Tuki xelisufleba saxelmwifoSi,<br />
zogadad, aseT ganwyobas<br />
Seqmnis, es niSnavs, rom nebismier<br />
teritoriul erTeuls permanentulad<br />
gauCndeba miswrafeba,<br />
ibrZolos am uflebebisTvis.<br />
ukeTesia, centrma regions<br />
misces garkveuli uflebebi, magram<br />
ara im ganwyobiT, rom amas<br />
Rebulobs imitom, rom ibrZvis.<br />
amasTan, Tu saqarTveloSi mcxovrebi<br />
sxva eTnikuri umciresoba<br />
ityvis, rom masac surs <strong>avtonomia</strong>,<br />
arsebobs seriozuli argumenti<br />
saimisod, rom afxazi aris<br />
ara erovnuli, aramed eTnikuri<br />
jgufi, romelic aramarto umciresobaa<br />
erT saxelmwifoSi,<br />
aramed is sxva eTnikuri jgufebisgan<br />
gansxvavebiT, arsad ar qmnis<br />
umravlesobas (gansxvavebiT<br />
somxebisa da azerbaijanelebisgan,<br />
romlebic, marTalia,<br />
saqarTveloSi umciresobaSi arian,<br />
magram sxvagan umravlesoba-<br />
Si arian). swored amitom, rodesac<br />
Tbilisi soxums <strong>avtonomia</strong>s<br />
sTavazobs, sxva eTnikur umciresobas<br />
avtonomiis moTxovnis<br />
survili ar unda gauCndes.<br />
avtonomiis pirobebSi e.w.<br />
pozitiuri diskriminaciis sistema,<br />
romelic eTnikuri afxazebisadmi<br />
gansakuTrebuli xelSewyobis<br />
politikis gatarebas<br />
gulisxmobs, winaaRmdegobrivi<br />
cnebaa da misasalmebeli ar aris.<br />
mTavaria, igi konkretul situaciaSi<br />
moqmedi iseTi modeli iyos,<br />
romlis sikeTezec mxareebi SeTanxmdebian.<br />
am formas zogadad<br />
`mzian Rames~ uwodeben da mis<br />
avkargianobas veravin asabuTebs.<br />
avtonomiis subieqti SeiZleba<br />
iyos mxolod geografiuli<br />
sidide da ara eTnikuri, an sxva<br />
xalxis jgufi. roca subieqti<br />
eTnikuri jgufia, maSin misi <strong>avtonomia</strong><br />
enobriv, personalur<br />
da a.S. farglebs ar scildeba.<br />
afxazeTisTvis saqarTvelos xelisuflebis<br />
SeTavazeba politikuri<br />
avtonomiis statusia,<br />
romlis subieqti SeiZleba iyos<br />
teritoria da masze mcxovrebi<br />
yvela eTnikuri jgufi.<br />
paradoqsia, rom <strong>avtonomia</strong>ze<br />
saubrisas gaCenili pirveli asociacia<br />
decentralizacias ukav-<br />
Sirdeba. realurad ki gulisxmobs,<br />
rom uflebamosilebaTa<br />
gadanawileba Tbilissa da soxums<br />
Soris unda wavides ara decentralizaciis,<br />
aramed centralizaciis<br />
mimarTulebiT, radgan<br />
bevri is uflebamosileba, rac<br />
dReisTvis soxums aqvs miTvisebuli,<br />
martivad rom vTqvaT,<br />
Tbilisis gamgeblobaSi unda gadavides<br />
da es logikuria. aseT<br />
SemTxvevaSi, cxadia, afxazi dasvams<br />
kiTxvas, Tu ras miiRebs is<br />
am uflebebis CamorTmevis sanacvlod.<br />
mosalodnel SekiTxvas<br />
prezidentma mixeil saakaSvilma<br />
centralur xelisuflebaSi vice-prezidentis<br />
postis SeTavazebis<br />
saxiT pasuxi ukve gasca _<br />
rasac eTnokratia Tu regionaluri<br />
elita dakargavs Sinaarsobrivad,<br />
mas afxazi sivrcobrivad<br />
moigebs. afxazur mxares<br />
CamosarTmevi uflebebis sakompensaciod,<br />
faqtobrivad, sasicocxlo<br />
masStabebis gafarToebis<br />
saSualeba eZleva da giorgi<br />
xubuas varaudiT, es maTTvis<br />
uintereso namdvilad ar unda<br />
iyos. misi TqmiT, marTalia, afxazebi<br />
pozioroben, magram yvela<br />
pragmatuli TvalsazrisiT, rac<br />
dRes soxums SeuZlia miiRos, arsebuli<br />
uflebamosilebebis farglebSi<br />
igives verasodes miiRebs.<br />
amJamad, ZalTa balansi, samwuxarod,<br />
gadaxrilia, rac centralur<br />
xelisuflebas daTmobas<br />
aiZulebs, magram es balansi<br />
momavalSi, yvela SemTxveva-<br />
Si, soxumis sazianod Seicvleba.<br />
`ara mgonia, afxazeTis de faqto<br />
xelisuflebas ar esmodes,<br />
rom Tu maT warmomadgenlebs<br />
SeuZliaT, dRes raRac waarTvan<br />
Tbiliss, SesaZloa, xval-zeg es<br />
SeuZlebeli gaxdes. Tu soxums<br />
namdvilad surs, daikanonos, samarTlebrivi<br />
uflebebi garantirebulad<br />
miiRos, raTa mudmivi<br />
SiSis qveS ar ganagrZos cxovreba,<br />
jobia, ifiqros axla, radgan<br />
<strong>avtonomia</strong> adamianis uflebebisa<br />
da demokratiis msgavsi universaluri<br />
kategoria ar aris. aq yvelaferi<br />
koniunqturazea damokidebuli<br />
da asaxavs balanss centridanul<br />
da centriskenul<br />
Zalebs Soris,~ _ aRiniSna leqciaze.<br />
bolo mniSvnelovani momenti<br />
saxelmwifo saqmeebis marTvaSi<br />
avtonomiis monawileobaa. am<br />
SemTxvevaSi, wminda fsiqologiuri<br />
midgomiT, afxazi sakuTar<br />
Tavze iRebs pasuxismgeblobas,<br />
`Tavisi budis~ ara soxumSi mosawyobad,<br />
aramed qarTuli saxelmwifos<br />
marTvaze da es faqtori<br />
simboluri sulac ar aris.<br />
eTnikurad afxazi vice-prezidenti<br />
saqarTvelos orpalatiani<br />
parlamentis pirobebSi, SesaZlebelia,<br />
zogierTi sxva qveynis msgavsad,<br />
senatis Tavmjdomared<br />
dainiSnos. xelisuflebis saqmianobaSi<br />
simboluri monawileobac<br />
ki gulisxmobs, rom is fizikurad<br />
TbilisSia da saxelmwifos<br />
marTvasTan erTad monawileobs<br />
qveynis saerTo finansebis<br />
gadanawilebaSi, sagareo urTierTobebSi,<br />
ekonomikur procesebSi<br />
da a.S.<br />
sauniversiteto sivrceSi sajaro<br />
leqciis Tematika saintereso<br />
diskusiis safuZveli<br />
ukve gaxda. reqtoris mier SeTavazebuli<br />
formatis farglebSi<br />
afxazeTis sakiTxis garSemo<br />
mravali mosazreba da winadadeba<br />
gamoTqves nodar naTaZem, mariam<br />
lorTqifaniZem, levan aleqsiZem,<br />
zurab papaskirma, paata koRuaSvilma...<br />
am Temis irgvliv diskusia<br />
momavalSic gagrZeldeba.<br />
www.tsu.ge newspaper @ tsu.ge 3
eqspertis<br />
azriT<br />
qarTvelebs qcevis wesi da eTika<br />
aravisgan gveswavleba<br />
Tbilisis<br />
universiteti<br />
winasaarCevno kampania Zalas ikrebs... miuxedavad imisa, rom sastumro<br />
`qorTiad mariotSi~ aSS-is erovnul-demokratiuli institutis mier SemuSavebul<br />
qcevis kodeqss yvela politikurma partiam moawera xeli, opozicia<br />
mainc avobs da xelisuflebas gvarianad lanZRavs. opoziciam erTianobis<br />
SenarCuneba ver SeZlo, amitom dapirispirebis radikalur xexrs mimarTa.<br />
yvela cdilobs – ganmasxvavebeli niSa moZebnos, raTa amomrCevlisTvis<br />
gasagebi gaxdes – <strong>ratom</strong> dauWiros mxari konkretulad ama Tu im partias.<br />
rogorc aRmoCnda Crdilovani kabineti srulfasovnad dakompleqtebuli<br />
jer arc erT politikur Zalas ar aqvs. winasaarCevno programebis prezentaciiT<br />
naklebad Tu ixibleba sazogadoeba, romelic opoziciis daqsaqsvam,<br />
cota ar iyos, daabnia da verc did gansxvavebas xedavs partiaTa ideologia-<br />
Si. amomrCevels axla arCevani ramdenime opoziciur Zalasa da xelisuflebas<br />
Soris aqvs gasakeTebeli. amitom rTulia prognozireba, vin moxvdeba<br />
parlamentSi da ra upiratesobiT? am Temebze Tsu-is profesori, eqsperti<br />
gia JorJoliani gvesaubreba:<br />
4<br />
nino kakulia<br />
_ batono gia, sainteresoa Tqveni<br />
mosazreba politikur partiaTa winasaarCevno<br />
strategiasTan dakavSirebiT.<br />
Tqveni azriT, sjobda Tu ara<br />
opozicias erTiani bloki Seeqmna, raTa<br />
amomrCevels ufro gaaadvileboda<br />
arCevanis gakeTeba xelisuflebasa da<br />
opozicias Soris, Tu TvliT, rom yvelam<br />
Tavisi ideologia unda warmoaCinos<br />
da damoukideblad ibrZolos<br />
arCevnebSi gasamarjveblad, rogorc es<br />
respublikelebma da leiboristebma<br />
gaakeTes?<br />
_ politikuri viTareba, rac dRes<br />
Camoyalibda, garkveulwilad konkretuli<br />
realobis adekvaturia. Teoriulad<br />
SeiZleba orive varianti misaRebi iyos.<br />
magaliTad, aSS-Si, inglisSi da sxvagan<br />
orpartiuli sistemebia da amomrCevlisTvis<br />
mxolod ori alternativa arsebobs.<br />
aris iseTi situacia, sadac mravali<br />
partia iRebs arCevnebSi monawileobas<br />
da, am TvalsazrisiT, danawevrebulia<br />
politikuri speqtri. demokratiuli<br />
viTarebisTvis Teoriulad orive<br />
varianti misaRebia, magram Cvens realobaSi,<br />
mgonia, rom amomrCevlisTvis mdgomareobas<br />
ori alternativis warmoCena<br />
ufro gaaadvilebda. anu gamoikveTeboda,<br />
uWers Tu ara mosaxleoba mxars im<br />
reJims, im wesrigs, romelic Cvens qveyanaSi<br />
arsebobs. politikuri speqtris<br />
danawevreba sazogadoebaSi iwvevs<br />
garkveul eWvebs, nihilizms...<br />
maSin, rodesac yvela politikuri<br />
partia, romelic opoziciaSia, acxadebs,<br />
rom misTvis mTavari sakiTxia reJimisa<br />
da arsebuli wesrigis miuRebloba, aseT<br />
SemTxvevaSi mosaxleobisTvis, nawilisTvis<br />
mainc, gaugebari SeiZleba iyos<br />
maTi dayofa. Tu maTi mTavari mizani aris<br />
am sistemis Secvla, maSin ra saWiroa es<br />
dayofa? romeli politika unda avirCioT?<br />
_ es kiTxvebi ukve gaCnda da es<br />
logikuricaa. zogi Tvlis, rom Tu Cven<br />
ar SevarCieT programebi, ar ganvasxvaveT<br />
erTmaneTisgan winasaarCevno dapirebebi,<br />
maSin es dabali politikuri<br />
kulturis maCvenebelia. Cemi azriT, es<br />
arasworia, radgan aseT SemTxvevaSi<br />
politikur partiaTa programebi unda<br />
iyos gamokveTili, reprezentatuli...<br />
dRes bevri politikuri partiis programa<br />
erTmaneTs rom SeadaroT, Tundac<br />
es iyos xelisuflebis Tu sxva opoziciuri<br />
partiebisa, maTSi SeiZleba Zalian<br />
bevri saerTo aRmoaCinoT, Tumca gansxvavebasac<br />
naxavT. arsebiTi da mTavari<br />
ganmasxvavebeli _ es aris stili im<br />
politikisa, romelsac misdevs xelisufleba.<br />
saqarTvelos xelisuflebas arc<br />
erT programaSi ar uweria, rom sasamarTlo<br />
ar unda iyos damoukidebeli,<br />
magram misi ganacxadi, rom sasamarTlo,<br />
diax, damoukidebeli unda iyos _ aris<br />
mxolod deklaracia. sinamdvileSi es ar<br />
sruldeba da amas yoveldRiurad gaiZaxis<br />
opozicia. amdenad, winasaarCevno kampania<br />
mxolod programebisa da sityvebis<br />
Sejibri ar SeiZleba iyos. Tu arsebuli<br />
politika miuRebelia CvenTvis,<br />
maSin Cven yvelani amis mowinaaRmdege<br />
unda viyoT. Cemi azriT, arCevanis gasakeTeblad<br />
sjobda, opozicia gaerTianebuliyo<br />
RerZuli sakiTxebis irgvliv.<br />
_ sasurvelia Tu ara politikuri<br />
speqtris dayofa memarcxene da memarjvene<br />
orientaciis partiebad, raTa<br />
CvenTvisac naTeli gaxdes TiToeuli<br />
partiis ideologia arCevnebis win?<br />
_ memarjvene-memarcxened dayofa,<br />
rogorc es Tqven brZaneT, pirobiTia.<br />
aseTi dayofa arsebobda tradiciuli<br />
demokratiis qveynebSi, ZiriTadad evropis<br />
qveynebSi, magram igi arc SeiZleba<br />
SevadaroT CvenTan arsebul situacias.<br />
es aris TviTon mosaxleobis dayofa<br />
Sexedulebebis mixedviT: yvela muSa<br />
xmas aZlevda leiboristebs, magaliTad,<br />
inglisSi, socialistebs _ safrangeT-<br />
Si, social-demokratebs _ germaniaSi...<br />
inteligenciac memarcxeneebzea orientirebuli,<br />
xolo biznesSi Cabmuli mosaxleoba<br />
da konservatiulad ganwyobili<br />
sazogadoeba ufro metad memarjveneebze<br />
iyo orientirebuli... CvenTan ase<br />
namdvilad ar aris. sazogadoebas ar aqvs<br />
gacnobierebuli _ ginda Tu ara amas<br />
unda mivce xmao. es imitom ki ar xdeba,<br />
rom xalxs kultura ar aqvs, aramed imitom,<br />
rom memarcxeneebad da memarjveneebad<br />
dayofa CvenTan ise ar xdeba,<br />
rogorc es evropul qveynebSia. unda<br />
iTqvas, rom es tradiciuli dayofebi,<br />
garkveuli TvalsazrisiT, evropaSic ki<br />
ganicdis kriziss, Tumca ara imdenad,<br />
ramdenadac saqarTveloSi.<br />
evropaSi me-20 saukuneSi arc erTi<br />
muSa ar uyurebda imas, rogori lideri<br />
hyavda leiboristul partias. igi yvela<br />
SemTxvevaSi leiboristebs aZlevda xmas.<br />
saqarTveloSi ki xalxi partiis<br />
liderebs uyurebs da amis mixedviT<br />
iRebs gadawyvetilebas.<br />
saprezidento arCevnebis dros, miuxedavad<br />
imisa, rom ramdenime kandidati<br />
iyo, yvelasTvis naTeli iyo, rom es kandidatebi,<br />
garda mixeil saakaSvilisa,<br />
upirispirdebodnen, upirveles yovlisa,<br />
arsebul sistemas. saparlamento<br />
arCevnebis SemTxvevaSic mosaxleoba<br />
imas ufro met yuradRebas aqcevs, rom<br />
yvela maTgani am reJimis winaaRmdeg<br />
gamodis da ar ainteresebs ra gansxvavebaa,<br />
magaliTad, leiboristebsa da respublikelebs<br />
Soris.<br />
_ ramdenime xnis win qcevis kodeqss<br />
TiTqmis yvela politikuri partiis<br />
warmomadgenelma moawera xeli. ramdenad<br />
aucilebelia, winasaarCevno kampaniisas<br />
yvela maTganma daicvas es<br />
wesebi? aseT SemTxvevaSi, radikaluri<br />
poziciebis dafiqsireba ramdenad rTuli<br />
iqneba?<br />
_ me Zalian kritikulad var ganwyobili<br />
qcevis kodeqsis da im wesis mimarT,<br />
rasac xeli moewera. Cemi azriT, es<br />
Zalian Seuracxmyofelia qarTuli politikuri<br />
speqtrisTvis, romelsac erTi<br />
amerikuli instituti eubneba, rom ai,<br />
Tqven amas unda moaweroT xeli... e.i.<br />
Tqven xarT velurebi da me gaswavliT,<br />
rogor moiqceT! qarTvelebma SeiZleba<br />
yvelaferi ar vicodeT, magram qcevis<br />
wesi da eTika aravisgan gveswavleba. im<br />
radikalur dapirispirebebs, rac Cvens<br />
politikaSi xdeba, cxadia, arc erT qcevis<br />
kodeqsze xelis mowera ar uSvelis.<br />
noembris movlenebsa da opozicioner-<br />
Ta dadanaSaulebas ruseTis agentobaSi,<br />
ra Tqma unda, mohyveboda opoziciis<br />
radikaluri Sefasebebi da pasuxebi. ase<br />
rom, rogori politikacaa, politikos-<br />
Ta qcevac da brZolis xerxic Sesabamisia.<br />
politika ar aris, vTqvaT, keTilSobil<br />
qalTa pansioni, sadac qcevis wesebs<br />
aswavlian. politika aris brZola da am<br />
brZolaSi mTavaria esa Tu is jgufi ra<br />
principebs eyrdnoba sakuTari interesebis<br />
realizebisTvis.<br />
Cvens politikur speqtrs rom gadavxedoT,<br />
erTi ori wlis win zogi erTmaneTis<br />
mowinaaRmdege iyo, zogi ki dRes<br />
akritikebs imas, visac ramdenime xnis win<br />
mxars uWerda. magaliTad, is, rac ganaTlebis<br />
sferoSi ori wlis win miRwevad<br />
iTvleboda, dRes gakritikebulia<br />
TviT prezidentis mxridan, TiTqos es<br />
sxvam gaakeTa da ara am xelisuflebis<br />
warmomadgenelma.<br />
ase rom, es raRac qcevis wesebi, Cemi<br />
azriT, TamaSobs ritualur rols,<br />
romelic sinamdvileSi kavSirSi ar aris<br />
politikuri brZolis momaval perspeqtivasTan.<br />
_ magram debatebis nacvlad<br />
qarTveli politikosebi xSirad uSveri<br />
sityvebiT ilanZRebian xolme. am SemTxvevaSi<br />
ar unda SevaxsenoT maT, rom<br />
saWiroa eTikis dacva? magaliTad leiboristTa<br />
lideri Setevaze lanZRviT<br />
gadadis...<br />
_ dageTanxmebiT, rom uSveri da araeTikuri<br />
gamonaTqvamebi qarTul politikaSi<br />
blomadaa, magram ver vityvi imas,<br />
rom opoziciis mxridan es ufro xSirad<br />
xdeba. Tumca es imis brali rodia, rom<br />
romelimes am qcevis kodeqsze adre<br />
xeli mowerili ar hqonda. unda gavigoT,<br />
rom es Cveni realobaa, rac ufro populisturia.<br />
programuli da institucionaluri<br />
politikis gatarebis SesaZleblobas<br />
arsebuli sistema zRudavs.<br />
aqedan iwyeba radikaluri dapirispireba,<br />
rogorc erTi, ise meore mxridan,<br />
swored amis gamo iRebs diskusia aseT<br />
mwvave formebs. rasac Tqven meubnebiT,<br />
imas hgavs, bavSvebs rom eubnebian: modiT,<br />
ra, cudi sityvebi ar vTqvaT da kargi<br />
sityvebi vTqvaTo.<br />
CemTvis, rogorc amomrCevlisTvis,<br />
arsebiTia _ Seicvalos arsebuli politika<br />
_ es aris yvelaze mTavari. Tu<br />
CvenTvis es meorexarisxovania da prioritetad<br />
migvaCnia _ avirCioT is adamiani,<br />
romelic zrdilobianad laparakobs<br />
an ganaTlebulia, maSin am politikosebidan<br />
arc erTi politikaSi ar unda<br />
iyos. saqarTveloSi ramdenic gnebavT,<br />
imdenia zrdilobiani da ganaTlebuli<br />
adamiani... saqme sxva rameSia _ politikur<br />
brZolaSi dasaSvebia yvela is me-<br />
Todi, romelic gamarjvebas mogitans da<br />
es politikosebma Zalian kargad ician.<br />
_ inga grigolias gadacemaSi politikuri<br />
partiebis liderebs eZlevaT<br />
xolme Sansi – warmoaCinon TvianTi<br />
Crdilovani kabineti da samoqmedo<br />
programa. xom ar grCebaT STabeWdileba,<br />
rom maTi kadrebi am xelisuflebis<br />
seriozul alternativas ar warmoadgens<br />
da samoqmedo gegmebic didad ar<br />
gansxvavdeba erTmaneTisgan?<br />
_ kidev erTxel aRvniSnav, rom es<br />
aris raRac moCveneba da tyuili, vinc<br />
am programebze laparakobs da ambobs,<br />
rom me ufro lamazi programa maqvs.<br />
amas aranairi kavSiri ar aqvs imasTan _<br />
sinamdvileSi, esa Tu is partia ra politikas<br />
ganaxorcielebs. xom giTxariT,<br />
absoluturad erTi da igive uweriaT<br />
sasamarTlos damoukideblobaze nacionalur<br />
moZraobasac da yvela opoziciur<br />
partias Tavis programaSi... am<br />
SemTxvevaSi amomrCevelma unda gadawyvitos<br />
_ vis ufro metad endoba, vin<br />
ufro metad SeZlebs imis ganxorcielebas,<br />
rasac ambobs. programebis Sejibri<br />
aris xalxis kidev erTi motyueba. magaliTad,<br />
saprezidento arCevnebis<br />
dros xalxis dasaqmeba gaxda xelisuflebis<br />
prioriteti. oTxi wlis ganmavlobaSi<br />
<strong>ratom</strong> ar iyo es dasaqmeba an siRaribis<br />
daZleva prioritetebi? ukve<br />
naTelia, rom Cveni programebi mibmuli<br />
ar aris romeliRac socialur<br />
jgufebTan, anu ar keTdeba is, rac<br />
xalxs realurad unda.<br />
germaniis konstituciaSi weria, rom<br />
partia aris xalxis interesebis gamomxatveli<br />
organizacia, saqarTveloSi partiebi<br />
ki politikuri ZalauflebisTvis<br />
mebrZoli politikuri organizaciebia.<br />
ra Tqma unda, ZalauflebisTvis germaniaSic<br />
ibrZvian, magram Cveni partiebis<br />
xalxTan kavSiri Zalian sustia.<br />
germaniis social-demokratiul partias<br />
lideris SecvliT araferi mouva,<br />
CvenTan lideri rom Seicvalos, partia<br />
daiSleba. unda vaRiaroT, rom Cvens realobaSi<br />
programebs gadamwyveti mniSvneloba<br />
ar aqvT. yvelaferi mxolod piaria.<br />
rac Seexeba opoziciis resurss,<br />
SeiZleba am etapisTvis maT ar hyavdeT<br />
kadrebi, magram maTi mowveva sxvadasxva<br />
wreebidan SesaZlebelia. saxelisuflo<br />
funqciebis ganxorcielebisTvis aseT<br />
adamianebs opozicia Tavisuflad moZebnis.<br />
xelisuflebac xom xSirad iqceva<br />
ase... xelisufleba dRes cdilobs, Tavisi<br />
politikuri figurebi ukana planze<br />
gadaiyvanos da win wamowios axali xalxi,<br />
magram ramdenad Secvlis es xelisuflebis<br />
politikur kurss, amas Cven mere<br />
davinaxavT.<br />
newspaper @ tsu.ge www.tsu.ge
Tbilisis<br />
universiteti<br />
Tvalsazrisi<br />
Tavisufali savaWro-ekonomikuri zonis foTSi<br />
gaxsna msoflio biznesTan integrirebis saukeTeso<br />
winapirobaa<br />
ekonomikuri zonaa. maT Soris mxolod 3<br />
procentia warmatebuli da am warmatebis<br />
garanti is cnobili brendebi arian, romlebic<br />
am zonebSi moRvaweoben. iseTi qveynisTvis,<br />
rogoric saqarTveloa, ekonomikis<br />
amgvari mowyoba jer ucxo xilia,<br />
Tumca cnobilia sxva qveynebis gamocdileba,<br />
romlis mixedviTac unda vimoqmedoT.<br />
magaliTad, poloneTi, sadac 14 ase-<br />
Ti zona moqmedebs, ekonomikis ayvavebis<br />
xanaSia da es swored Tavisufali ekonomikuri<br />
zonebis `damsaxurebaa~.<br />
miuxedavad amisa, saqarTveloSi Tavisufali<br />
zonebis gaxsnis mowinaaRmdegeebic<br />
arian. maTi mtkicebiT, am zonebis arseboba<br />
xels uSlis evropis samezoblo politikas<br />
da qveynis evrokavSirSi gawevrianebas.<br />
saqarTvelo iswrafvis evrokavSiris<br />
wevrobisken, romelic, upirvelesad,<br />
ekonomikuri gaerTianebaa da moiTxovs<br />
saTanado sakanonmdeblo bazis Seqmnasa da<br />
ekonomikur Zlierebas. eqspertTa azriT,<br />
Tuki poloneTma SeZlo Tavisufali<br />
ekonomikuri zonebis amoqmedebiT cxovrebis<br />
donis amaRleba da evrokavSiris<br />
wevric gaxda, SesaZlebelia saqarTvelomac<br />
igive gaimeoros, oRond, garkveuli<br />
pirobebiT.<br />
`evropis samezoblo politikisTvis<br />
Tavisufali ekonomikuri zonis Seqmna<br />
bevrs arafers niSnavs. is pirvel rigSi<br />
dokumentebis standartizaciis, sursa-<br />
Tis uvneblobis, vaWrobis, Sromis dacvis,<br />
Sromis kodeqsis da sxva kanonebis evropis<br />
kanonmdeblobasTan daaxloebas<br />
moiTxovs. evropis kanonmdebloba rTulia<br />
da iseTi qveynisTvis, rogoric<br />
saqarTveloa, Zalian Znelia mas bolomde<br />
Seeguos. gvaqvs samoqmedo gegma,<br />
romelic gawerilia wlebze da saqarTvelo<br />
bevr rames akeTebs evropasTan dasaaxloeblad,<br />
magram, Cemi azriT, saqarTvelo<br />
yvela politikur gaerTianebaSi, maT<br />
Soris, natoSic male Seva, magram evrogaerTianebaSi<br />
SesvlisTvis, ekonomikuri<br />
TvalsazrisiT, seriozuli moTxovnebi da<br />
kriteriumebia dasakmayofilebeli da<br />
yvelaze optimisturi prognozebiTac ki,<br />
es 10-15 wlis Semdeg SeiZleba moxdes.<br />
mTavari aq sxva ramea _ evrokavSirSi gawevrianebis<br />
procesi aranair winaaRmdegobaSi<br />
ar aris Tavisufali ekonomikuri<br />
zonis arsebobasTan. poloneTi evrogaer-<br />
Tianebis wevria da sakmaod seriozuli<br />
Tavisufali zonebi aqvs. maT Soris erTerTi<br />
SarSan gaixsna gdanskSi. bevri miTqma-moTqma<br />
aris amasTan dakavSirebiT<br />
_kargia, cudia da a.S magram Tu polonefoTSi<br />
Tavisufali ekonomikuri zona gaixsna. es saqarTvelos msoflio<br />
bazarze integrirebisken gadadgmuli pirveli seriozuli nabijia, romelsac,<br />
ekonomistebis mtkicebiT, qveynis ekonomikis swrafi da Seuqcevadi ganviTareba<br />
unda mohyves.<br />
ra aris Tavisufali ekonomikuri zona? ekonomikuri eqspertis, profesor<br />
emzar jgerenaias saxelmZRvaneloSi _ `sabaJo saqmis teqnologiis<br />
safuZvlebi~ miTiTebulia, rom `es aris mewarmeobisa da gadasaxadebis SeRavaTiani<br />
reJimis adgili~, romelic sam mTavar princips eyrdnoba: 1. Tavisufali<br />
sabaJo sawarmoo zona, saidanac saqoneli Tavisuflad gadis rogorc<br />
eqsportze, ise Sida bazarze (Senaxvis, warmoebis da realizaciis Tavisuflebis<br />
principi); 2. repatriacia, romelic Seiqmneba sabaJo zonaSi. am principis<br />
mixedviT, ekonomikuri saqmianobis mizania am zonaSi mogebis miReba. mimReb<br />
investors unda hqondes mogebis qveynidan Tavisuflad gatanis SesaZlebloba.<br />
Tavis mxriv, es principi valutis Tavisufal konventirebadobas da<br />
SeuzRudav mimoqcevas moiTxovs; 3. sagadasaxado preferenciebi da SeRavaTebi,<br />
anu e.w. `sagadasaxado oazisi~, romelic dRg-sgan gaTavisuflebas da sxva<br />
SeRavaTebis miniWebas gulisxmobs.<br />
arsebobs sami tipis specialuri zona: safinanso zona (igive `ofSoruli~),<br />
savaWro zona da e.w. teqno-parkebi. yvela maTgani msoflioSi gavrcelebuli<br />
saxeobebia da did ekonomikur mogebas iZlevian.<br />
maia toraZe<br />
saqarTvelom arCevani gaakeTa meore<br />
tipis specialur zonaze _ foTSi Seiqmna<br />
Tavisufali savaWro-ekonomikuri zona.<br />
misi mizania investiciebis da teqnologiebis<br />
mozidva, saeqsporto potencialis<br />
gazrda, sagadamxdelo balansis gaumjobeseba,<br />
qveynis savaluto da sxva saxis<br />
Semosavlis zrda, sagareo-ekonomikuri<br />
urTierTobebis gaaqtiureba, SromiTi<br />
resursebis dasaqmebis uzrunvelyofa da<br />
xelSemwyobi pirobebis Seqmna qveynis<br />
ekonomikuri ganviTarebisTvis.<br />
foTis Tavisufali industriuli zonis<br />
SeqmniT saqarTvelos xelisuflebam<br />
moqmedebis sruli Tavisufleba mianiWa<br />
foTis portis investors RAK Investmens<br />
Authority -s, romelsac SeuZlia qveynis<br />
ekonomikur ganviTarebaSi didi wvlili<br />
Seitanos. foTi istoriulad strategiuli<br />
obieqtia. is mdebareobs Savi zRvis auz-<br />
Si da tvirTbrunvis raodenobiT mniSvnelovani<br />
adgili uWiravs. amasTan er-<br />
Tad, foTi erTerTi mTavari portia Traceka<br />
-s koridorSi, aris kavkasiis satransporto-tranzituli<br />
qselis nawili da emsaxureba<br />
yvela saxis tvirTbrunvas.<br />
profesor emzar jgerenaias azriT,<br />
Tavisufali savaWro-ekonomikuri zonis<br />
foTSi gaxsna msoflio biznesTan integrirebis<br />
saukeTeso winapirobaa da mas didi<br />
warmatebebi elis, Tu xelisufleba da<br />
investori amisTvis erToblivad izruneben.<br />
`foTis investorma, RAK Investmens Authority<br />
-ma xelisuflebasTan unda dados<br />
seriozuli xelSekruleba, romelic mas<br />
garantias miscems, rom iq biznesi biurokratiisgan<br />
sruliad Tavisufali iqneba.<br />
foTis Tavisufali zonis ganviTarebas<br />
ramdenime winapiroba unda uwyobdes<br />
xels. pirveli _ aq biznesi ICC-s (saerTa-<br />
Soriso savaWro palatis) kanonmdeblobis<br />
mixedviT unda imarTebodes, rac iTvaliswinebs<br />
infrastruqturis mowyobasac.<br />
<strong>ratom</strong> vusvamT xazs infrastruqturas da<br />
investorsa da saxelmwifos Soris marTvis<br />
xelSekrulebas? imitom, rom, Tu ar iqneba<br />
sruli infrastruqturuli xelSewyoba,<br />
frenis, wylis, gzis, rkinigzis,<br />
samoZrao liandagebis da sabocmano da<br />
sxva samsaxurebis saxiT, Zalian gaWirdeba<br />
foTis portis ganviTareba da am teritoriaze<br />
Tavisufali zonis mowyoba.<br />
meore _ foTi Zalian rTuli infrastruqturuli<br />
erTeulia. amitom gamanawilebel<br />
da maregulirebel saxelmwifo<br />
organoebTan, sazRvao, kavSirgabmulobis,<br />
erovnuli bankis Tu finansur-makontrolebel<br />
organizaciebTan urTierToba<br />
gaadvilebuli unda iyos. saqmis kargi<br />
dasawyisi aqedan iTvleba. lentis gaWra<br />
bevrs arafers niSnavs, Tu seriozul sainvesticio<br />
samuSaos ar CavatarebT. Cven<br />
unda davajeroT msoflios cnobili brendebi,<br />
romlebic dubaiSi, hongkongSi Tu<br />
singapurSi muSaoben, rom saqarTvelo<br />
aris usafrTxo, namdvilad Tavisufali,<br />
arabiurokratiuli, arakorumpirebuli<br />
da Tavisufali biznesis qveyana, romelic<br />
xels uwyobs biznesis ganviTarebas. es<br />
aris mniSvnelovani winapiroba, romelic<br />
gaTvlili unda iyos xangrZliv periodze<br />
da ara 2-3 welze an piaris efeqtebze.<br />
amasTanave, RAK Investmens Authority-ma<br />
unda moaxdinos seriozuli modernizacia.<br />
man samuSao situacia unda moumzados im<br />
brendebs, romelzec zemoT gvqonda<br />
saubari, unda awarmoos piar kampania da<br />
moizidos ucxouri msxvili brendebi,<br />
romlebic msoflio bazris sxvadasxva<br />
moTxovnilebis dakmayofilebaze mu-<br />
Saoben. rogorRac unda gavcdeT lokalur<br />
azrovnebas, rom Tavisufal zona-<br />
Si CamovasxamT limonaTs da CxorowyuSi<br />
gavasaRebT. foTis Tavisufali zonis SeqmniT<br />
Cven pretenzia ganvacxadeT msoflio<br />
bazarTan integrirebaze, risTvisac<br />
saeqsporto potencialis gazrda da sainvesticio<br />
da safinanso jgufebisTvis xelSewyoba<br />
erTerTi aucilebeli moTxovnaa.<br />
RAK Investmens Authority-ma seriozuli<br />
baza unda Seqmnas imisaTvis, rom Semosul<br />
investorebs da biznesmenebs Tavi<br />
moawonos. saWiroa muSaoba safinansosavaWro-samrewvelo<br />
mimarTulebiT imisTvis,<br />
rom gaizardos tvirTbrunva, iyos<br />
moTxovna sawyobebze, qarxnebze, gadamuSavebiT-SemfuTvel<br />
sawarmoebze da a.S.<br />
amis Semdeg ki aucilebeli nabijia axali<br />
portis aSeneba. me ase vxedav am zonis ganviTarebis<br />
perspeqtivas. Tu mas romelime<br />
punqti moakldeba, foTSi iqneba Cveulebrivi<br />
porti SeRavaTiani pirobebiT~,<br />
_ ganacxada emzar jgerenaiam CvenTan<br />
saubarSi.<br />
Tavisufali ekonomikuri zonis foT-<br />
Si gaxsna strategiulad da geografiulad<br />
swori nabijia, radgan foTs aqvs resursi<br />
_ ganaviTaros infrastruqtura. gansxvavebiT<br />
baTumisgan, romelic tvirTnakadebs<br />
ZiriTadad Txevadi navTobis saxiT<br />
agrovebs, is TiTqmis yvela saxis<br />
tvirTbrunvas axorcielebs. amasTan,<br />
foTi mdebareobs trasekas koridorSi da<br />
Sua azia-foTi-baqos xazs dasavleTic mxars<br />
uWers, rac Zalian mniSvnelovania.<br />
profesori emzar jgerenaia foTis portis<br />
aqtivSi Tvlis imasac, rom rumineTis<br />
navsadguri konstanca xdeba samxreT<br />
evropis mZlavri porti, romelsac Sua<br />
aziis mxridan partniori sWrideba. es<br />
dadebiTi faqtoria da saerTaSoriso<br />
TvalsazrisiT did rols TamaSobs.<br />
`mTavaria, foTSi rkinigzis xazi gakeTdes<br />
xarisxianad da swrafad, rom man moaxerxos<br />
produqtiuli muSaoba. dRes fo-<br />
Tis ports 8 milioni tvirTbrunva aqvs<br />
da es sakmaod Zlieri maCvenebelia, magram<br />
mas SeuZlia wliuri brunva gazardos 10-<br />
18 procentamde, xolo axali portis<br />
aSenebis Semdeg maCvenebeli gaasammagos~,<br />
_ ganacxada emzar jgerenaiam.<br />
msoflioSi sami aTasamde Tavisufali<br />
Ti dRes evrokavSiris moTxovnebs akmayofilebs<br />
biujetis deficitis, inflaciis,<br />
saeqsporto warmoebis zrdis, savaluto<br />
kursis mxriv, imis damsaxurebaa, rom<br />
swored am 14-ma Tavisufalma zonam wamoswia<br />
misi ekonomika. poloneTma am gziT<br />
saeqsporto warmoeba gaaZliera da<br />
dasaqmebis problema gadawyvita. Tqven<br />
SegiZliaT SeiswavloT poloneTis magaliTi<br />
da Tavisufali zonis gaxsnis mowinaaRmdegeebs<br />
daanaxoT, ra xdeba am qveyanaSi.<br />
evrokavSiri Tavisufal zonas sakmaod<br />
saqmianad uyurebs da ase iqneba<br />
saqarTvelos SemTxvevaSic~, _ acxadebs<br />
emzar jgerenaia.<br />
cxadia, aseTi magaliTis arsebobis<br />
pirobebSi metia Sansi, daijero da sxvac<br />
daajero, rom foTis Tavisufali zona<br />
saqarTvelos ekonomikuri ayvavebis er-<br />
TerTi winapiroba gaxdeba, magram arsebobs<br />
winaaRmdegobebi, romelic Cveni<br />
qveynis saxelmwifoebrivi mSeneblobis<br />
TiTqmis ori aTeuli wlis ganmavlobaSi<br />
yvela etapze iCenda Tavs _ korufcia,<br />
biurokratizmi da Zlieri adminisitrireba<br />
xelisuflebis mxridan.<br />
profesori emzar jgerenaia am<br />
winaaRmdegobebs xedavs da miaCnia, rom Tu<br />
RAK Investmens Authority ar aRmoCndeba ma-<br />
Rali donis operatori firma, iseTi,<br />
rogoric aris `jafsa~ dubaiSi, Tu igi ver<br />
SeZlebs, moizidos msxvili investorebi<br />
da firmebi an saxelmwifo zedmetad Caereva<br />
biznesSi, foTSi Tavisufali savaWroekonomikuri<br />
zona ar ganviTardeba.<br />
`vnaxoT, ramdenad efeqturi iqneba<br />
muSaoba da ramdenad Tavisufali iqneba<br />
xelisuflebis midgoma am sakiTxisadmi.<br />
Cven unda SevZloT dasavlur biznesTan<br />
swrafi integrireba. es sWirdeba ara mxolod<br />
ekonomikas, aramed ganaTlebas,<br />
kulturas, xelovnebas da yvela im mimarTulebas,<br />
romelic biznesisgan xelSewyobas<br />
da waxalisebas iTxovs. rogor Sei-<br />
Zleba biznesi da iurisprudencia aswavlo<br />
kargad, Tu ar iqneba ganviTarebuli<br />
biznesproduqtebi da ar iarsebebs kadrebze<br />
moTxovna? Tu saqarTvelo ar<br />
iqneba srulad integrirebuli msoflio<br />
bazarze, rogor unda movuaroT kulturas<br />
da gadavurCeT globalizaciis process?<br />
saqarTveloSi unda gaCndes saSualo<br />
qarTveli Tavisi moTxovnebiT.<br />
winaaRmdeg SemTxvevaSi, sxva mimarTulebebis<br />
ganviTarebaze laparakic ar iqneba.<br />
Cven seriozuli garRveva gvWirdeba msoflio<br />
bazarze da es aris nomer pirveli<br />
amocana~, - ganacxada emzar jgerenaiam.<br />
www.tsu.ge newspaper @ tsu.ge 5
stumari<br />
`gedebis tbidan~ dawyebuli triumfi<br />
Tsu-s prima balerina nino ananiaSvili estumra<br />
Tbilisis<br />
universiteti<br />
15 aprils reqtoris giorgi xubuas iniciativiT universitets prima-balerina<br />
nino ananiaSvili stumrobda. qarTvel sazogadoebasTan aseTi SexvedrebiT<br />
ganebivrebuli ar varo _ es sityvebi man iseTi mowiwebiTa da krZalviT warmosTqva,<br />
TiTqos ezedmeteboda msmenelis daufaravi simpaTia.<br />
Tamar maruaSvili<br />
Tu Tvals gadavavlebT istorias, gavixsenebT,<br />
rom sabaleto xelovneba XVI-<br />
XIX saukuneebis manZilze yalibdeboda<br />
evropasa da ruseTSi, XX saukuneSi ki -<br />
mTel msoflioSi gavrcelda. saqar-<br />
TveloSi pirveli qarTuli baletis premiera<br />
1936 wlis 27 dekembers gaimarTa<br />
Tbilisis operisa da baletis saxelmwifo<br />
TeatrSi. andria balanCivaZis balets<br />
Tavdapirvelad `mzeWabuki~ erqva da is<br />
pirvelad vaxtang Wabukianma dadga.<br />
baleti italiuri warmoSobis (balleto)<br />
franguli sityvaa da niSnavs - vcekvav.<br />
is cekvis sxva saxeebisgan, upirvelesad,<br />
moZraobis teqnikiT gansxvavdeba. primabalerinas<br />
uwodeben mocekvaves, romelic<br />
asrulebs wamyvani partiebis umravlesobas,<br />
flobs gansakuTrebul teqnikasa<br />
da artistizms.<br />
prima-balerina nino ananiaSvilis<br />
Tbilisis operisa da baletis TeatrSi<br />
moRvaweobis oTxi weli Zalian nayofieri<br />
gamodga. uwinaresad, xazgasasmelia<br />
premierebi - 27 axali sabaleto speqtakli<br />
ganxorcielda misi xelmZRvanelobiT.<br />
Teatris repertuars Seemata baletebi:<br />
`Jizeli~, Tavisi masStabiT udidesi baleti<br />
`romeo da julieta~, andre mesaJes<br />
`ori mtredi~, holger simon paulis `konservatoria~,<br />
toSiro maiuzumis `bugaku~,<br />
aleqsandr kreinis `laurensia~, erTmoqmedebiani<br />
baleti -`sagalobeli~ da mravali<br />
sxva. repertuari, ra Tqma unda, 2008<br />
welsac gamdidrdeba...<br />
gasuli wlis ivnis-ivlisSi udidesi<br />
warmateba moipova Teatris sabaleto dasis<br />
sagastrolo turneebma amerikis<br />
SeerTebul Statebsa da iaponiaSi nino<br />
ananiaSvilis xelmZRvanelobiT.<br />
presam speqtaklebs maRali Sefaseba<br />
misca. gazeTi `New York Times" werda: `nino<br />
ananiaSvilma, romelic 2004 wels Caudga<br />
saTaveSi am dass, Camoayaliba miRwevebis<br />
maRali standarti. mieciT am dass didi<br />
scena da saqarTvelom, SeiZleba, iamayos<br />
maTiT. am naTelma, Zlierma baletma<br />
Soreuli qveynidan saerTaSoriso aRiareba<br />
jakobs filous 75-e saiubileo festivalidan<br />
dawyo.~<br />
`me mjera Cveni gamarjvebebis, mjera<br />
qarTuli baletis aRmavlobis. mjera<br />
Cveni mayureblis siyvarulis da erTgulebis~<br />
_ prima-balerinas aseTi SemarTeba<br />
kidev araerT seriozul warmatebasa<br />
da didebas moutans qarTul<br />
sabaleto dass.<br />
aRsaniSnavia isic, rom qarTveli prima-balerina<br />
saqvelmoqmedo programebsac<br />
axorcielebs da CvilbavSvTa saxls<br />
mudmivad exmareba. aseTi saqvelmoqme-<br />
rusTavelis fondis sakonsultacio seminari<br />
saxelmwifo samecniero sagranto konkursis proeqtebis momzadebisa da konkursis<br />
pirobebis gacnobis mizniT, qarTvelologiis, humanitaruli da socialuri<br />
mecnierebebis fondma (rusTavelis fondi) ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetSi 18 aprils sakonsultacio seminari gamarTa.<br />
seminari rusTavelis fondis direqtorma TinaTin boWoriSvilma gaxsna. aRiniSna,<br />
rom samecniero grantebis konkursi reformis ganxorcielebis erTerT ZiriTad<br />
meqanizms warmoadgens da Riad gamocxadebuli konkursis pirobebi da procedura<br />
maqsimalurad gamWvirvale da obieqturi iqneba.<br />
do aqciebiT qalbatoni nino cdilobs im<br />
problemebze sazogadoebis yuradRebis<br />
koncentrirebas, romelic daavadebul<br />
adamianebs, gansakuTrebiT ki bavSvebs<br />
awuxebT.<br />
rogorc reqtorma giorgi xubuam aRni-<br />
Sna, aseTi saocari Semoqmedis stumroba<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetSi didi<br />
dResaswaulia.<br />
`albaT, qveyanaze ar arsebobs aRtacebis<br />
iseTi epiTeti, romelic qalbatoni<br />
ninos cekviT aRfrTovanebul mayurebels<br />
ar eTqvas...nino ananiaSvili<br />
msoflioSi erTaderTi balerinaa, romelic<br />
flobs or umaRles saerTaSoriso sabaleto<br />
jildos, aris varnisa (1980) da<br />
moskovis (1985) sabaleto konkursebis<br />
oqros medlisa da `gran-pris ~ mflobeli,<br />
jeksonis (aSS) sabaleto konkursis<br />
`gran-pris~ (1987w) mflobeli, romelic<br />
dRemde erTaderTi SemTxvevaa sabaleto<br />
xelovnebaSi, premia `triumfis~ laureati<br />
(1992), eleganturobis, silamazisa da ma-<br />
Rali profesionalizmisaTvis mieniWa<br />
prizi `oqros qaRlmerTi~ (1999). sxvadasxva<br />
dros iyo didi britaneTis samefo<br />
Teatrisa da daniis samefo Teatris miwveuli<br />
prima-balerina. dRemde erTaderTi<br />
qarTveli mocekvavea, romelic miwveuli<br />
iyo `niu-iork siti baletSi~, didi<br />
britaneTis samefo TeatrSi (`kovent-gardenSi")<br />
da daniis samefo TeatrSi. ABI-is<br />
mier aRiarebuli iyo `wlis saukeTeso<br />
qalbatonad~ (1997).<br />
Sesrulebis umaRlesi teqnika, virtuozuloba,<br />
daxvewili stili, graciozuli<br />
moZraobebi, iSviaTi talanti da kidev<br />
ra epiTetebiT ar moixsenieben mas baletis<br />
moyvarulebi. qalbatoni nino aris<br />
pirveli balerina, visi moRvaweobis 10 da<br />
20 wlis iubile iaponiam didi zeimiT aRni-<br />
Sna.<br />
amJamad igi qarTuli sabaleto dasis<br />
samxatvro xelmZRvanelia, romelic dRes<br />
sul sxva rakursiT warsdgeba Cvens<br />
winaSe~, _ ase warudgina reqtorma giorgi<br />
xubuam damswre sazogadoebas primabalerina<br />
nino ananiaSvili, romelmac<br />
Cveuli TavmdablobiT ganacxada, rom misi<br />
biografiidan ramdenime detali arc ki<br />
axsovda.<br />
`Zalian did madlobas gixdiT Cemi<br />
mowvevisTvis. aseve minda Tqvenc xSirad<br />
stumrobdeT Tbilisis operisa da baletis<br />
Teatrs, raTa sakuTari TvaliT darwmundeT,<br />
Tu risi gakeTeba SevZeliT am<br />
oTxi wlis manZilze...<br />
sabaleto skolis damTavrebis Semdeg<br />
moskovis did TeatrSi mimiRes. Cemi sabaleto<br />
kariera erTi aseTi SemTxveviT<br />
daiwyo.<br />
didi Teatris sabaleto dasi sagastrolod<br />
emzadeboda. ori dRis Semdeg<br />
hamburgSi unda gavmgzavrebuliyaviT da<br />
iq ramdenime speqtakli unda warmogvedgina.<br />
balet `gedebis tbis~ solisti uecrad<br />
avad gaxda da misi Secvla Teatris<br />
xelmZRvanelobis gadawyvetilebiT me<br />
momiwia, miuxedavad imisa, rom es partia<br />
manamde saerTod ar micekvia. ra Tqma<br />
unda, Tavidan es SeuZlebeli meCvena, magram<br />
ori dRis Tavdauzogavi SromiTa da<br />
repeticiebiT mizans mainc mivaRwie _<br />
speqtakli mayurebelma gulTbilad miiRo<br />
da arc Cemi Sesruleba darCenila<br />
yuradRebis miRma... am speqtaklis Semdeg<br />
Cemi cxovreba, faqtobrivad, Seicvala.<br />
baleti `gedebis tba~ CemTvis yovelTvis<br />
pirveli warmatebis simbolod darCeba.<br />
warmatebis miRweva ki, im dros, Zalin rTuli<br />
iyo. moskovis didi Teatris scenaze<br />
bevri kaSkaSa varskvlavi cekvavda... gamogeCina<br />
Tavi maT Soris, TiTqmis gmirobis<br />
tolfasi iyo.<br />
amerikaSi gamarTul jeksonis saerTa-<br />
Soriso sabaleto konkursSi pirvelad<br />
miviReT monawileoba sabWoTa kavSiridan<br />
samma balerinam: me, andres liepam da vadim<br />
pisarevma. samivem umaRlesi jildoebi<br />
miviReT: me da liepam `gran-pri~, xolo<br />
pisarevma _ oqros medali. es faqti, ma-<br />
Sin, rusuli sabaleto skolis did gamarjvebad<br />
aRiares. mniSvelovani iyo es warmateba<br />
CemTvisac, radgan msoflios wamyvanma<br />
Teatrebis xelmZRvanelebma Cemi<br />
SesaZleblobebi dainaxes da saTanadod<br />
Seafases kidec. ucxoelebs Cemi gvaris<br />
warmoTqma Zalian uWirdaT da amitom mis<br />
Secvlas mTxovdnen. ramdenime varianti<br />
movifiqreT kidec, magram rodesac mamas<br />
gavumxile am gadawyvetilebis Sesaxeb, man<br />
aseTi ram miTxra: `damijere, Svilo, Tu<br />
warmatebuli gaxdebi, maSin Seni gvaris<br />
warmoTqmas aucileblad iswavliano~...<br />
dRes kmayofili var, rom mamas davujere.<br />
yvelaze mniSvnelovani faqti Cems cxovrebaSi<br />
`niu-iork siti baletSi~ wasvla<br />
da balanCinis sabaleto xelovnebis daufleba<br />
iyo. yovelTvis aRtacebuli viyavi<br />
misi geniiT. balanCinis sabaleto skola<br />
rusuli sabaleto skolisgan Zalian gansxvavdeba.<br />
oci dRis ganmavlobaSi Tavdauzogavad<br />
vimuSaveT me da andres liepam.<br />
Sedegmac ar daayovna da amerikeli mayureblis<br />
mxurvale ovaciebi davimsaxureT.<br />
sabaleto xelovnebis daufleba<br />
Zalian did dros, Sromas, gamZleobasa da<br />
disciplinas moiTxovs. marto niWiT Sors<br />
ver waxval... madlobas vuxdi yvela Cems<br />
pedagogs, qarTul sabaleto dass, romelmac<br />
oTxi wlis ganmavlobaSi muxl-<br />
Cauxrelad imuSava CemTan erTad da bevri<br />
axali speqtakli SesTavaza qarTvel<br />
mayurebels. dRes ukve gaCnda interesi<br />
ucxoeTis mxridan... msoflio sabaleto<br />
rukaze qarTuli sabaleto dasic dafiqsirda...~<br />
_ siamayiT aRniSna prima-balerinam.<br />
saubris bolos, nino ananiaSvilma<br />
mowvevisTvis madloba gadauxada Tsu-is<br />
administracias, xazi gausva studentebTan<br />
TanamSromlobis mniSvnelobas da urTierTobis<br />
axali formebis SemuSavebas<br />
dahpirda maT, romlis mizani klasikur<br />
sabaleto xelovnebasTan axalgazrdobis<br />
ufro metad daaxloveba iqneba.<br />
darbazi sulganabuli usmenda qalbatoni<br />
ninos gulwrfel, saintereso<br />
saubars da aRfrTovanebiT Sescqeroda<br />
ekrans, sadac TavdaviwyebiT cekvavda<br />
marTlac da cekvis dedofali, romelic<br />
ganumeorebeli graciozulobiTa da artistizmiT<br />
asrulebda odeta, odilias<br />
(`gedebis tba"), avroras (`mZinare mze-<br />
Tunaxavi~), faskunjis (`faskunji") partiebs.<br />
aseTi xelovanis xilvisa da mosmenis<br />
Semdeg ar SeiZleba ar gagaxsendes<br />
erTi brZenis gamonaTqvami: `giyvardeT<br />
xelovneba sakuTar TavSi da ara sakuTari<br />
Tavi xelovnebaSi.~<br />
msoflio baletis varskvlavi dResac<br />
axali talantebis ZiebaSia da sjera, rom<br />
qarTuli sabaleto xelovnebis wiaRidan<br />
momavalSic araerTi kaSkaSa varskvlavi<br />
amobrwyindeba, romelic qalbatoni ninos<br />
gamarjvebebs gaimeorebs, gaamdidrebs da<br />
Tavisi ostatobiT kidev erTxel ganacvifrebs<br />
msoflios.<br />
mokled<br />
cieldes rogorc organizaciis bazaze,<br />
aseve individualurad, fizikuri piris an<br />
pirTa jgufis mier.<br />
saxelmwifo samecniero grantebis<br />
konkursebis ganxorcielebiT fondi xels<br />
Seuwyobs qarTuli kulturuli memkvidreobis<br />
msoflio procesebSi integrirebas.<br />
fondis daniSnulebaa, damoukidebel,<br />
adgilobriv da saerTaSoriso eqspertTa<br />
Sefasebis safuZvelze SearCios da daafinansos<br />
samecniero proeqtebi, xeli Seuwyos<br />
saqarTvelos samecniero potencialis<br />
warmoCenasa da gaZlierebas.<br />
aprilSi dagegmilia Tematuri konkursi<br />
_ `ilia da globalizacia~, romlis mizania<br />
Tematuri speqtris proeqtebis dafinanseba,<br />
romlebic sxvadasxva kuTxiT<br />
da inovaciuri midgomiT gamoikvleven<br />
ilia WavWavaZis memkvidreobas _ Semoqmedebas,<br />
cxovrebasa da sazogadoebrivpolitikur<br />
moRvaweobas.<br />
fondi, aseve, acxadebs konkursebs<br />
moklevadiani individualuri samogzauro,<br />
sakonferencio grantebis mosapoveblad.<br />
universitetis profesor-maswavleblebis<br />
SekiTxvebs ani Ciqovanisa da Tina-<br />
Tin boWoriSvilis garda, fondis direqtoris<br />
moadgilem, iuristma mirian bi-<br />
WikaSvilma, fondis finansurma menejerma<br />
giorgi miRdiselma da fondis administraciis<br />
xelmZRvanelma manana daTuaSvilma<br />
upasuxes.<br />
maTi informaciiT, sakonkurso grantebis<br />
dafinanseba saqarTvelos saxelmwifo<br />
biujetidan gamoyofili asignebebiT<br />
dafinansdeba.<br />
universitetis mecnier-TanamSromlebs<br />
2008 wels dagegmili konkursebis<br />
saxelmwifo samecniero grantebis miRebis<br />
pirobebi da maTi ganxorcielebis<br />
meqanizmebi fondis samecniero konkursebis<br />
koordinatorma ani Ciqovanma gaacno.<br />
rogorc Sexvedraze proeqtis organizatorebma<br />
ganacxades, igegmeba samecniero<br />
da Tematuri konkursebi. maTi informaciiT,<br />
fondi aseve atarebs saxelmwifo<br />
samecniero grantebis konkurss Semdegi<br />
samecniero mimarTulebebisTvis:<br />
qarTvelologiuri, humanitaruli, ekonomikuri<br />
da socialuri mecnierebebi.<br />
rogorc ani Ciqovanma ganmarta, sagranto<br />
proeqti SesaZloa ganxor-<br />
6<br />
SurTxia beroSvili<br />
newspaper @ tsu.ge www.tsu.ge
Tbilisis<br />
universiteti<br />
studentis<br />
studenturi TviTmmarTvelobis arCevnebSi<br />
5 studenturi moZraoba da 37 damoukidebeli<br />
kandidati iRebs monawileobas<br />
8 maiss studenturi TviTmmarTvelobis arCevnebi maJoritaruli sistemiT<br />
Catardeba. 29 aprils amoiwura organizaciebis mier wardgenili da damoukidebeli<br />
kandidatebis registraciis vada. rogorc centraluri saarCevno komisiis mdivanma<br />
levan turaSvilma CvenTan saubarSi aRniSna, arCevnebSi monawileobas iRebs 5<br />
studenturi moZraoba. `erTian studentur moZraobas~ warmodgenili hyavs 207<br />
kandidati, `Tavisufal studentTa universitets~ – 27 kandidati, `nacionalur<br />
sabWos~ _ 7 kandidati, `pirvelebs~ _ 6, `studentur legions~ – 4 kandidati.<br />
damoukidebel saarCevno subieqtad daregistrirda 37 kandidati. fakultetebis<br />
Sesabamisi kursebis mixedviT amomrCeveli xmas aZlevs misTvis sasurvel kandidats.<br />
`Cven yvela organizaciasTan TanamSromlobisTvis mzad varT da didi imedi gvaqvs,<br />
rom damkvirveblis statusiT arasamTavrobo organizaciebi procesSi aqtiurad<br />
CaerTvebian. CvenTvis cnobilia, rom damkvirveblis statusiT arCevnebSi monawileobas<br />
aucileblad miiRebs a/o `axalgazrdul organizaciaTa nacionaluri sabWo~, _<br />
aRniSna levan turaSvilma.<br />
arCevnebSi gamarjvebisTvis vis ra Sansebi aqvs _ am Temaze, bunebrivia,<br />
centraluri saarCevno komisiis warmomadgenloba komentars ver gaakeTebs.<br />
maTTvis arc is aris cnobili, studentur moZraobebs TviTmmarTvelobis prezidentad<br />
vin hyavT SerCeuli. ra pretenziebi da ra gegmebi aqvT studentebs,<br />
romlebic arCevnebSi iReben monawileobas? _ amis garkveva damoukideblad<br />
vcadeT da `Tavisufal studentTa universitetisa~ da `erTiani studenturi<br />
moZraobis~ warmomadgenlebs gavesaubreT.<br />
maT ver SeZles is,<br />
rasac ambobdnen<br />
gio xunwaria, ekonomikisa da biznesis<br />
fakultetis mesame kursis studenti:<br />
_ ramdenadac CvenTvis cnobilia,<br />
Tqven apirebT arCevnebSi dRevandel<br />
TviTmmarTvelobas daupirispirdeT.<br />
sainteresoa, ras gegmavT?<br />
_ arCevnebSi monawileobas viRebT gamomdinare<br />
dRevandeli studenturi<br />
TviTmmarTvelobis umoqmedobidan. didi<br />
fiqris Semdeg CamovayalibeT organizacia<br />
_ `Tavisufal studentTa universiteti~.<br />
Cven umravlesobaSi mosasvlelad<br />
bevri studenti gviWers mxars. gvsurs<br />
studentebis Tavisufali drois sworad<br />
xarjva uzrunvelvyoT da amas SevZlebT.<br />
_ TviTmmarTvelobis warmomadgenlebi<br />
acxadeben, rom isinic zrunavdnen, SemoqmedebiTi<br />
gaexadaT studenturi cxovreba.<br />
Tqven konkretulad ra ar mogewonaT?<br />
_ maT ver SeZles is, rasac ambobdnen.<br />
studenturi RonisZiebebi da mivlinebebi<br />
mxolod studentTa mcire nawilisTvis<br />
igegmeboda. maT ver SeZles,<br />
studenturi cxovreba saintereso gaexadaT,<br />
ris gamoc bevri Zalian ukmayofiloa.<br />
_ Tqven studenturi TviTmmarTvelobis<br />
prezidentoba gsurT?<br />
_ diax, Cemma organizaciam Cemi kandidatura<br />
wamoayena da mec davTanxmdi.<br />
_ prezidentad arCevis SemTxvevaSi<br />
Tqven ras gaakeTebT?<br />
_ yvela studenti iqneba Tavisufali.<br />
universitetis TviTmmarTvelobis<br />
arCevnebs ar Caatarebs romelime konkretuli<br />
politikuri partia da universitetis<br />
TviTmmarTvelobis wevrebi ar iqnebian<br />
romelime partiis interesebis gamtareblebi.<br />
gvaqvs uamravi gegma, romelsac<br />
prezentaciaze warvadgenT.<br />
_ Tqven darwmunebuli xarT, rom isini<br />
xelisuflebidan imarTebian?<br />
_ amaze Tavad faqtebi metyvelebs.<br />
TviTmmarTvelobis wevrebi piradad iyvnen<br />
CarTulni saprezidento arCevnebSi, prezident<br />
mixeil saakaSvilis saarCevno kampaniaSi<br />
da es ar niSnavs imas, rom isini imarTebian<br />
xelisuflebidan? Cven vTvliT,<br />
rom studentebi aravis gavlenis qveS ar<br />
unda moeqcnen – iqneba es xelisufleba<br />
Tu opozicia. TviTmmarTveloba apolitikuri<br />
organizacia unda iyos.<br />
igi unda asrulebdes studentebis<br />
nebas – maTi neba ki Tavisufali drois<br />
sworad xarjvaa.<br />
_ dRevandeli TviTmmarTveloba<br />
pirvelad iyo arCeuli da bunebrivia,<br />
maT hqondaT Secdomebi, magram dadebiTic<br />
bevri gaakeTes...<br />
_ ra iyo dadebiTi? RonisZiebebi mxolod<br />
erTiani studenturi moZraobis<br />
wevrebisTvis imarTeboda. mxolod maT<br />
interesebs icavdnen. sxva studentebis<br />
ideebi iblokeboda. Tu vinmes saRamos<br />
mowyoba undoda da amisTvis, sul mcire,<br />
100 lari sWirdeboda, erTi Tve awvalebdnen.<br />
is rom yofiliyo `erTiani studenturi<br />
moZraobis~ wevri, mas xom ar eqneboda<br />
100 larze problema. aseTi SemTxveva<br />
uamravia, bevria ganawyenebuli da<br />
Cven aman gvafiqrebina, rom arCevnebSi<br />
migveRo monawileoba.<br />
_ Tqven aranairad ar moeqceviT vi-<br />
Racis gavlenis qveS?<br />
_ Cven sanam studentebi varT, pasuxismgeblobas<br />
viReb Cemi organizaciis saxeliT<br />
da vacxadeb, rom arc erTi politikuri<br />
organizaciis dakveTas ar SevasrulebT.<br />
Cven vibrZolebT bolomde studentis<br />
TavisuflebisTvis.<br />
daviT cercvaZe, iuridiuli fakultetis<br />
meoTxe kursis studenti:<br />
_ organizacia `Tavisufal student-<br />
Ta universitetis~ erTerTi lideri var<br />
da Cemi mxardamWerebiT CaverTe am organizaciis<br />
saqmianobaSi. Cven gaviTvaliswinebT<br />
nebismieri studentis azrs, davicavT<br />
maT uflebebs da TiToeuls Tavisi<br />
SesaZleblobebis realizebaSi davexmarebiT.<br />
_ arsebuli TviTmmarTvelobac<br />
atarebda uamrav RonisZiebas, romelSic<br />
studentebi iyvnen CarTulni...<br />
_ es RonisZiebebi xorcieldeboda<br />
TviTmmarTvelobaSi dasaqmebuli studentebis<br />
mier. es marto Cemi azri ar aris,<br />
ase fiqrobs studentTa umravlesoba.<br />
100-dan 99 getyviT, rom TviTmmarTvelobis<br />
arseboba ar ugrZvnia. bevri studentis<br />
idea iblokeboda. TviTmmarTvelobis<br />
SigniTac hqonda adgili dapirispirebasa<br />
da konfliqts. mxolod konkretuli<br />
pirovnebebis interesebi tardeboda. am<br />
gundma da sistemam ver gaamarTla. roca<br />
erTi gundi ver amarTlebs, bunebrivia,<br />
unda movides meore, romelic mas Secvlis<br />
da gaatarebs im politikas, rac studentisTvis<br />
maqsimalurad efeqturi iqneba.<br />
_ ese igi arCevnebSi xelCarTuli<br />
brZola gaimarTeba?<br />
_ rasakvirvelia. es asec unda iyos _<br />
es aris demokratiis erTerTi forma. erTpartiuli<br />
principi demokratias ar niSnavs.<br />
opozicia yvela SemTxvevaSi saWiroa, raTa<br />
saRma azrma gaimarjvos. robotebi xom ar<br />
varT, rom erT azrs mivyveT marto.<br />
piradad getyviT, rom mec aranairad<br />
ar migrZvnia, rom Cems fakultetze TviTmmarTveloba<br />
arsebobda. Cemnairi Zalian<br />
bevria.<br />
_ TviTmmarTvelobis parlamentis<br />
Tavmjdomare ambobs, rom TviTon studentebic<br />
unda iyvnen aqtiurni da Tavadac<br />
unda iCendnen iniciativas. bevri inertulia.<br />
_ bunebrivia, nebismieri studenti<br />
gaxdeba inertuli, rodesac uyurebs,<br />
rogori Sida muxti arsebobs TviTmmarTvelobaSi.<br />
studentebs guli ucruvdebaT,<br />
rodesac proeqtebs sxvadasxva<br />
mizezis gamo ar ufinanseben. Cven am midgomas<br />
SevcvliT. vapirebT sabWoebis Seqmnas,<br />
sadac uamravi studenti dasaqmdeba<br />
da unar-Cvevebs SeiZens. adamians universiteti<br />
ayalibebs da Cven swored am process<br />
SevuwyobT xels.<br />
TviTmmarTveloba<br />
ufro qmediTi da<br />
mobiluri gaxdeba<br />
giorgi SamaTava, iuridiuli fakultetis<br />
magistraturis pirveli kursis<br />
studenti.<br />
_ Tqven TviTmmarTvelobis parlamentis<br />
Tavmjdomarem dagasaxelaT erTerT<br />
kandidatad da studenturi TviTmmarTvelobis<br />
prezidentad moiazrebiT.<br />
sainteresoa, Tqven ra gegmebiT modixarT,<br />
ras apirebT? arsebuli TviTmmarTveloba<br />
pirveli iyo da SeiZleba<br />
viRacas Tvali daexuWa mis Secdomebze,<br />
magram momaval TviTmmarTvelobas<br />
ufro met pretenziebs wauyeneben.<br />
_ giorgi avalianma Sekriba mTeli TviTmmarTvelobis<br />
Semadgenloba da isini er-<br />
Toblivad Camoyalibdnen erTaderT kandidaturaze<br />
_ es me gaxlavarT. rac Seexeba<br />
momaval TviTmmarTvelobas, pirveli plusi<br />
is iqneba, rom mcirdeba delegatTa<br />
raodenoba. Tuki moqmedi TviTmmarTveloba<br />
Sedgeba 267 wevrisagan, axali TviTmmarTveloba<br />
dakompleqtdeba 110 wevriT _<br />
es aris win gadadgmuli nabiji, rameTu igi<br />
ufro qmediTi da mobiluri gaxdeba da xelmZRvanelebs<br />
kontrolis meqanizmebic<br />
ufro meti gveqneba. garda amisa, Cven<br />
gvWirdeba ganaTlebuli da wesieri studentebi,<br />
romelTac saqmis keTeba SeuZliaT.<br />
swored aseT xalxs varCevT. moqmed TviTmmarTvelobaSi<br />
bevri studenti SemTxveviT<br />
moxvda. maT ar hqondaT gacnobierebuli<br />
_ sad da risTvis modiodnen? ra unda<br />
ekeTebinaT? es gamoricxulia axal TviTmmarTvelobaSi.<br />
rodesac adamiani saqmes pirvelad iwyebs,<br />
bunebrivia, mas xarvezebi yovelTvis<br />
Tan axlavs. momaval TviTmmarTvelobas<br />
am Secdomebis daSvebis ufleba ar aqvs.<br />
moqmedi TviTmmarTveloba materialurteqnikuri<br />
bazis Seqmnas didi xani mounda.<br />
aqve minda aRvniSno universitetis<br />
administraciisa da reqtoratis daxmareba<br />
am mimarTulebiT.<br />
rac Seexeba momaval TviTmmarTvelobas,<br />
es iqneba absoluturad universitetsa<br />
da studentebze orientirebuli organo,<br />
romelic maqsimalurad Seuwyobs xels<br />
studentebis uflebaTa dacvas, maT integracias<br />
evropul saganmanaTleblo sivrceSi.<br />
vgegmavT, aseve, gemovnebian RonisZiebebs,<br />
raTa studentebma Tavisufali<br />
dro sainteresod gamoiyenon.<br />
_ moqmed TviTmmarTvelobas uyeneben<br />
pretenziebs, rom Zalian bevrma<br />
studentma misi saqmianobis Sesaxeb<br />
araferi icis. aseve saubroben imaze,<br />
rom studentebs proeqtebis ganxorcielebaSi<br />
ar exmarebian. ra informacia<br />
gaqvT Tqven?<br />
_ am pretenziebs mTlianad ver veTanxmebi,<br />
Tumca nawilobriv SeiZleba asec<br />
iyos. Tu rigiTi studentebis proeqtebs<br />
TviTmmarTvelobis zogierTi wevri gulgrilad<br />
moekida, es imis bralia, rom nawili<br />
SemTxveviT moxvda am organizaciaSi.<br />
Tumca imasac getyviT, rom umravlesobas<br />
Cven proeqtebi davufinanseT.<br />
noembris TveSi gamocxadebuli konkursis<br />
Sedegad Semosuli 25 ganacxadidan<br />
21 proeqti davafinanseT. es iyo sxvadasxva<br />
saxis proeqtebi _ konferenciebi, kulturul-gasarTobi,<br />
sportuli RonisZiebebi...<br />
ase rom, ver dageTanxmebiT imaSi,<br />
rom ar gaviTvaliswineT ama Tu im studentis<br />
idea da mosazreba.<br />
azri<br />
garda amisa, moqmedi TviTmmarTveloba<br />
aqamde centralizebuli struqtura<br />
iyo da RonisZiebebi mxolod sauniversiteto<br />
masStabiT tardeboda. momavali<br />
TviTmmarTveloba ki decentralizebuli<br />
iqneba, anu ZiriTadad fakultetebi daitvirTebian<br />
da RonisZiebebsac fakultetebis<br />
masStabiT CavatarebT.<br />
_ amboben, rom moqmed TviTmmaTvelobas<br />
xelisufleba marTavs, rom<br />
TviTmmarTvelobis ZiriTadi Semadgenloba<br />
apolitikuri ar aris. Tqven ras<br />
daupirispirebdiT am mosazrebas?<br />
_ cudia, rodesac TviTmmarTvelobas<br />
aseT braldebebs uyeneben.<br />
vinc amas ambobs, gulisxmobs im fr-<br />
Tas, romelmac monawileoba miiRo mixeil<br />
saakaSvilis saarCevno kampaniaSi. am axalgazrdul<br />
StabSi TviTmmarTvelobidan<br />
warmodgenili iyo daaxloebiT 15-20 procenti<br />
wevrebisa, opoziciis politikur<br />
kurssac amdenive procenti uWerda mxars,<br />
60 procenti ki neitralur pozicias afiqsirebda.<br />
anu TviTmmarTvelobaSi umravlesoba<br />
sruliad apolitikuria da ar Sei-<br />
Zleba mTeli organizacia nacionalur<br />
moZraobasTan gavaigivoT.<br />
_ Tqven Tu TviTmmarTvelobis prezidentad<br />
agirCeven, vinmes politikur<br />
kurss gaatarebT?<br />
_ Cemi prezidentobis SemTxvevaSi<br />
TviTmmarTveloba iqneba apolitikuri,<br />
magram yvelas aqvs ufleba universitetis<br />
farglebs gareT Tavisi politikuri<br />
Sexeduleba daafiqsiros. Cven amas veravis<br />
avukrZalavT. saarCevno yuTTanac<br />
yvela studenti Tavisufalia, mTavaria<br />
igi politikurad angaJirebuli ar iyos<br />
universitetSi.<br />
_ Tqven rogor gesaxebaT studentebis<br />
dasaqmeba, maTi uflebebis dacva,<br />
saswavlo procesSi wamoWrili problemebis<br />
gadaWra?<br />
_ miuxedavad Cveni oponentebis<br />
araerTi braldebisa, Cven maqsimalurad<br />
viTanamSromlebT, pirvel rigSi, xelisuflebasTan.<br />
Tuki raime SemoTavazeba iqneba<br />
xelisuflebis mxridan da SegveZleba<br />
davasaqmoT studentebi, razea saubari.<br />
rac Seexeba studentebis uflebebis dacvas,<br />
Cvens organizaciaSi funqcionirebda<br />
da kvlav gaagrZelebs muSaobas student-<br />
Ta uflebebis dacvis departamenti.<br />
_ Zalian bevrma studentma araferi<br />
icis studentTa TviTmmarTvelobis<br />
saqmianobis Sesaxeb. rogor apirebT Tqveni<br />
muSaobis propagandas?<br />
_ es SeiZleba imis brali gaxldaT, rom<br />
moqmedi TviTmmarTveloba gaxda centralizebuli<br />
struqtura. axla siaxlea<br />
is, rom muSaobas daviwyebT fakultetebze,<br />
rac studentebs CvenTan urTierTobis<br />
saSualebas miscems. vapirebT 6 TveSi<br />
erTxel sociologiuri gamokiTxvebis<br />
Catarebas. am gamokiTxvebiT gavigebT _<br />
risi gakeTeba surT studentebs? rogor<br />
warmoudgeniaT maT TviTmmarTvelobis<br />
saqmianoba? ra mimarTulebiT sWirdebaT<br />
Cveni daxmareba? ra proeqtebisa da<br />
RonisZiebebis ganxorcieleba undaT? es,<br />
garkveulwilad, xels Seuwyobs maT gaaqtiurebas.<br />
garda amisa vgegmavT _ weliwadSi<br />
erTxel an 6 TveSi erTxel studenturma<br />
TviTmmarTvelobam fakultetebis<br />
mixedviT studentebs CavabaroT Cvens<br />
mier gaweuli muSaobis angariSi, movismenT<br />
maT SeniSvnebsa da winadadebebs. es<br />
uzrunvelyofs maT integracias am organizaciaSi.<br />
am RonisZiebaTa sinTezi mogvcems<br />
imas, rom axali studenturi TviTmmarTveloba<br />
iqneba popularuli da reitinguli<br />
studentebsa da sauniversiteto<br />
sazogadoebaSi.<br />
_ Tu gaimarjvebT arCevnebSi, sainteresoa,<br />
rogori damokidebuleba<br />
geqnebaT opoziciurad ganwyobil fr-<br />
TasTan? rogor fiqrobT, ramdenad<br />
saWiroa opozicia, romelic Tqvens<br />
saqmianobas gaakontrolebs?<br />
_ TviTmmarTvelobisa da Cemi gundis<br />
kari yvelasTvis mudam Ria iqneba. Tu davinaxav,<br />
rom esa Tu is delegati mowadinebulia,<br />
raRac Sematos TviTmmarTvelobas,<br />
mas maqsimalurad xels Sevuwyob. vfiqrob,<br />
axal TviTmmarTvelobaSi ar iqneba<br />
araviTari pozicia da opozicia. es iqneba<br />
erTiani gundi, romelic gunduri principiT<br />
imoqmedebs da gaiTvaliswinebs yvela<br />
saR azrs.<br />
gverdi moamzada nino kakuliam<br />
www.tsu.ge newspaper @ tsu.ge 7
TanamSromloba<br />
Tomas batas saxelobis universiteti<br />
Tsu-sTan partnioruli urTierTobis<br />
damyarebis survils gamoTqvams<br />
Tbilisis<br />
universiteti<br />
CexeTis qalaq zlinSi mdebare Tomas batas saxelobis universiteti ivane<br />
javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetTan partnioruli<br />
urTierTobis damyarebis survils gamoTqvams. am mizniT, aRniSnuli<br />
universitetis administraciis warmomadgenelma cegilova miroslavam 17<br />
aprils Tsu-is studentebisTvis gacvliTi programebis prezentacia<br />
gamarTa. rogorc gairkva, CexeTis istoriul qalaq zlinSi mdebare universiteti<br />
atarebs cnobili fexsacmelebis koncernis damaarsebeli Tomas<br />
batas saxels, romelic swored am qalaqSi daibada.<br />
xaTuna xatiaSvili<br />
cegilova miroslavas ganmartebiT,<br />
zlinSi universiteti 1969 wels daarsda.<br />
man umaRlesi saganmanaTleblo da samecniero<br />
kvleviTi umaRlesi saswavleblis<br />
saxiT funqcionireba 2001 wlidan daiwyo,<br />
dReisTvis ki igi ukve umaRlesi donis<br />
saerTaSoriso universitetebis asociaciaSia<br />
gaerTianebuli.<br />
rogorc prezentaciaze iTqva, Tomas<br />
batas universiteti Tanamedrove teqnologiebiT<br />
aRWurvil kompleqsur centrs<br />
warmoadgens, sadac swavleba inglisur da<br />
Cexur enebze mimdinareobs. igi saSualo<br />
zomis Cexur universitetad iTvleba, sadac<br />
5 fakulteti funqcionirebs da 41<br />
akademiuri programa iswavleba, romelTagan<br />
10 inglisurenovania.<br />
umaRles saswavlebelSi yovelwliurad<br />
ganaTlebas 11 aTasi studenti eufleba,<br />
romelTagan 650 saerTaSoriso<br />
kontingents warmoadgens. universitets<br />
mTlianad 430 akademiuri personali emsaxureba.<br />
umaRlesi saswavleblis statusiT<br />
funqcionirebis ganmavlobaSi Tomas batas<br />
saxelobis universitets msoflios<br />
masStabiT 130-ze meti qveynis universitetebTan<br />
aqvs gaformebuli urTierT-<br />
TanamSromlobis memorandumi da surs,<br />
Tsu-is partnioric gaxdes.<br />
evropuli tipis universitetebisgan<br />
gansxvavebiT, Cexur universitetSi bakalavris<br />
xarisxis misaRebad swavla samwliania.<br />
aq sxvadasxva qveynis moqalaqeebs<br />
SeuZliaT _ daeuflon qimiasa da materialur<br />
teqnologiebs, humanitarul<br />
fakultetze ki filosofiisa da biznesis<br />
administrirebisTvis saWiro specialobebs.<br />
samagistro programaze swavleba<br />
orwliania. am universitetSi ucxoeli<br />
studentebisTvis magistris xarisxis mopoveba<br />
SesaZlebelia biznesisa da<br />
ekonomikis fakultetze (ekonomika da<br />
menejmenti, marketingi da menejmenti).<br />
sadoqtoro programebze Sesabamisi<br />
xarisxis misaRebad swavleba samwliania.<br />
doqtorants moeTxoveba inglisuri enis<br />
umaRles doneze codna, samagistro<br />
xarisxi da Sesabamisi kvalifikacia im saganSi,<br />
romlis Seswavlasac doqtoranturaSi<br />
apirebs, aseve sarekomendacio werili,<br />
dabeWdili publikaciebi da gamoqveynebuli<br />
naSromebi.<br />
Tomas batas universiteti ucxoeli<br />
studentebisTvis mxolod mgzavrobis<br />
Rirebulebas anazRaurebs da isic mxolod<br />
im SemTxvevaSi, Tu iq studenti<br />
araumetes sami wlis ganmavlobaSi iswavlis.<br />
aplikantebi Tavad dafaraven sacxovrebel<br />
xarjebs (kveba da bina), rac Tve-<br />
Si 200 evros Seadgens, aseve samedicino<br />
dazRvevas (400 evro wlis ganmavlobaSi),<br />
vizis safasurs da damatebiT samedicino<br />
gadasaxads individualuri klimaturi<br />
saWiroebis SemTxvevaSi.<br />
universitetis sruli studenti Tve-<br />
Si 320 evros odenobis stipendias miiRebs.<br />
CexeTSi mosalodneli `cxovrebis gaZvirebis~<br />
SemTxvevaSi, umaRlesi saswavleblis<br />
xelmZRvaneloba stipendiis gazrdas<br />
apirebs.<br />
axali gacvliTi programis SeTavaze-<br />
bam prezentaciaze damswre sazogadoebis<br />
daintereseba gamoiwvia, romlis did nawilsac<br />
humanitaruli da socialur da<br />
politikur mecnierebaTa fakultetebis<br />
specialobebis studentebi warmoadgendnen.<br />
ucxoeTSi swavlis gagrZelebis msurvelebs<br />
urTierToba uSualod Tomas batas<br />
saxelobis administraciasTan mouwevT<br />
da amaSi maT cegilova miroslava<br />
daexmareba.<br />
8<br />
Tamar maruaSvili<br />
amerikelebis mxridan telexidSi pensilvaniis<br />
universitetis profesori<br />
maikl bartoni da misi studentebi: joan<br />
megi, kuk nguieni, eSli apra, xolo<br />
saqarTvelos mxridan Tsu-is amerikis<br />
Seswavlis centris direqtoris movaleobis<br />
Semsrulebeli, profesori elene<br />
meZmariaSvili da studentebi: elada delianidi,<br />
maia Ciqvinaia, xaTuna qavTaraZe,<br />
qeTi morgoSia, nino demetraSvili, gvanca<br />
somxiSvili, nino maisuraZe da Tamuna<br />
lagvilava monawileobdnen.<br />
qarTvel da amerikel studentebs<br />
Soris saintereso, aqtualuri diskusia<br />
gaimarTa, romelic `amerikis imijis~<br />
garda sxva Temebsac Seexo, kerZod _<br />
saswavlo process, kurikulumebs, religias,<br />
kulturas, ekonomikas da saprezidento<br />
arCevnebsac.<br />
orive mxare saaTnaxevris ganmavlobaSi<br />
cdilobda amomwuravi pasuxebi mie-<br />
Ro maTTvis saintereso kiTxvebze. telexidma<br />
megobruli da keTilganwyobili<br />
urTierTobis saukeTeso magaliTi<br />
gvaCvena, romelic momavalSic gagr-<br />
Zeldeba.<br />
`Tsu-is amerikis Seswavlis centrs<br />
didi kontaqtebi aqvs amerikis wamyvan<br />
universitetebTan. aRsaniSnavia, rom<br />
ratgersis universitetis amerikismcodneobis<br />
departamentis damaarsebeli<br />
da profesori Cveni samagistro programis<br />
konsultantia. pensilvaniis saxelmwifo<br />
universitetis amerikismcodneobis<br />
fakultetis xelmZRvaneli maikl<br />
bartoni realurad eZebs gzebs Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetTan Tanam-<br />
SromlobisTvis. profesori bartoni<br />
2003 wels CvenTan imyofeboda da monawileobda<br />
amerikis Seswavlis centrisa da<br />
`amerikis imiji sazRvargareT~<br />
humanitarul fakultetTan arsebuli amerikis Seswavlis centrisa da pensilvaniis<br />
saxelmwifo universitetis amerikismcodneobis departamentis iniciativiT 16<br />
aprils telexidis meSveobiT gaimarTa Tbilissa da pensilvaniis saxelmwifo<br />
universitetebis amerikismcodneobis mimarTulebis qarTveli da amerikeli<br />
studentebis Sexvedra-diskusia Temaze: `amerikis imiji sazRvargareT~.<br />
studenturi telexidi<br />
amerikismcodneobis saqarTvelos asociaciis<br />
mier organizebul saerTa-<br />
Soriso konferenciaSi. aSS-dan xSirad<br />
viwvevT mecnierebs, romlebic saerTa-<br />
Soriso konferenciebze mTavari momxseneblebi<br />
arian. isini interesdebian<br />
qarTvel mecnierebTanTanamSromlobiT<br />
da Cvenc, bunebrivia, maTTan mudmivi<br />
kontaqtebi gvaqvs.<br />
pensilvaniis universitetis profesoris<br />
maikl bartonis survilia, Cveni<br />
studentebisTvis ganaxorcielos distanciuri<br />
saswavlo kursis proeqti, magram<br />
es sakmaod `Zviri siamovnebaa~. igi<br />
dRemde cdilobs fondebis moZiebas. ra<br />
Tqma unda, amasTan dakavSirebiT Cveni interesi<br />
didia, radgan realuri gaxdeba<br />
qarTveli studentebis am universitet-<br />
Si saswavleblad gagzavna. Tumca risi<br />
SeTavazeba SeuZlia Tbilisis saxelmwifo<br />
universitets amerikeli studentebisTvis,<br />
es jer kidev gaurkvevelia.<br />
amerikel kolegebs SevTavaze idea _<br />
Tsu-is studentebisTvis mogvewyo video<br />
leqciebis kursi. stenfordelebi<br />
damTanxmdnen da isini male qarTvel<br />
studentebs leqciebis mokle kurss<br />
waukiTxaven. profesorma maikl roklendma<br />
videokonferenciis saxiT pirveli<br />
leqcia gasuli wlis dekemberSi Caatara.<br />
igi profesor vasil kaWaravasTan<br />
erTobliv kurss kiTxulobs amerikismcodneobis<br />
samagistro programis farglebSi.<br />
igi mais-ivnisSi gegmavs kidev<br />
ramdenime video leqciis Catarebas.<br />
ramdenime xnis win profesorma bartonma<br />
SemomTavaza _ studentebi erTmaneTTan<br />
telexidis meSveobiT<br />
dagvekavSirebina. ra Tqma unda, gamixarda<br />
da davTanxmdi. ai, ase moxda pirveli<br />
telexidis CarTva, romelSic magistrant<br />
studentebTan erTad bakalavrebic<br />
iRebdnen monawileobas. am SexvedriT<br />
kmayofilni darCnen rogorc<br />
Cveni, ise amerikeli studentebi,~ _<br />
aRniSna CvenTan saubrisas profesorma<br />
elene meZmariaSvilma.<br />
`amerikelebisTvis, ekonomikuri winsvlis<br />
TvalsazrisiT, mniSvnelovania,<br />
ras fiqroben masze sxva qveynebi. swored<br />
amazea damokidebuli, ramdenad warmatebuli<br />
Tu warumatebeli iqneba maTi<br />
sagareo politika~, _ ganacxada studentebTan<br />
saubrisas maikl bartonma. man<br />
gamoTqva survili, gaecnos Cvens kurikulumebs.<br />
profesori imiTac dainteresda,<br />
Tu ra sagnebs swavloben aq amerikanistebi.<br />
studentma joan megma aRniSna, rom<br />
amerikismcodneoba Zalian saintereso<br />
specialobaa, romelic amerikis kulturas,<br />
istorias, sazogadoebas exeba. es<br />
specialoba, aseve, saSualebas iZleva<br />
nebismier problemas sxvadasxva kuTxiT<br />
Sexedo, bevri saintereso ram gaigo<br />
im qveynis Sesaxeb, sadac cxovrob da<br />
saqmianob...<br />
`mimaCnia, rom amerikaze qarTvelebis<br />
STabeWdileba Zalian optimisturi da<br />
dadebiTia. qarTvelebi amerikisgan daxmarebasa<br />
da Tanadgomas elian. vTvli,<br />
rom es amerikisTvisac Zalian mniSvnelovania.<br />
amerikac, Tavis mxriv, cdilobs<br />
_ ufro meti dro dauTmos yofili<br />
sabWoTa kavSiris qveynebSi<br />
demokratiis ganviTarebas. vcdilobT,<br />
gavigoT _ ra surT dRes sxva qveynebs<br />
da riT SegviZlia maTi daxmareba.<br />
amerikelebi saqarTvelos icnobdnen<br />
rogorc ruseTis nawils, dRes ki sul<br />
sxva situaciaa,~ _ aRniSna maikl bartonma.<br />
diskusiis dros daisva kiTxva _ ramdenad<br />
demokratiuli iyo e.w. terorizmisa<br />
da diqtatoris winaaRmdeg omis<br />
wamowyeba eraySi, razec profesorma<br />
bartonma upasuxa: `rTulia gaigo, ramdenad<br />
sworia esa Tu is nabiji, magram<br />
mTavari am SemTxvevaSi iyo is, rom Tavad<br />
erayis mosaxleobas surda im<br />
sistemisgan gaTavisufleba. am gadawyvetilebis<br />
momxreni iyvnen isinic, vinc<br />
buSs mxars ar uWerda. SesaZloa, sadam<br />
huseins ar hqonda aranairi masobrivi<br />
ganadgurebis iaraRi da Cveni SiSi terorizmis<br />
gaZlierebis gamo usafuZvlo<br />
gamomdgariyo, magram piriqiT rom yofiliyo,<br />
maSin ra moxdeboda? swored<br />
amitom gadadga amerikam es nabiji."<br />
amerikelma studentma kukma aRniSna,<br />
rom Zalian kargad esmis am gadawyvetilebis<br />
mniSvneloba, radgan Tavadac<br />
vietnamidan aris devnili. man gamoiara<br />
omi, naxa Zalian bevri tkivili, msxverpli<br />
da danakargi, magram is amarTlebs<br />
amerikis nabijs, radgan Tvlis, rom es<br />
omi qveynebs Soris ki ara, Tavisuflebasa<br />
da diqtaturas Soris iyo. `gasagebia,<br />
ra SeiZleba mohyoloda am nabijs,<br />
magram sacdelad namdvilad Rirda!~ _<br />
dasZina man.<br />
`sayuradReboa, rom bolo wels, saer-<br />
To ZalisxmeviT, sakmaod bevri ram gakeTda<br />
amerikamcodneobis mimarTulebiT.<br />
es aris mecnierebis sruliad axali<br />
dargi, igi interdisciplinarulia da<br />
Zalian perspeqtiuli im TvalsazrisiT,<br />
rom nebismier kursdamTavrebuls Seu-<br />
Zlia imuSaos sruliad gansxvavebuli mimarTulebebiT,<br />
iyos literatori, istorikosi,<br />
samarTalmcodne, xelovnebaTmcodne<br />
da a.S.~ _ aRniSna profesorma<br />
elene meZmariaSvilma.<br />
saqarTvelos saganmanaTleblo sivrceSi<br />
studenturi telexidi TavisTavad<br />
Zalian mniSvnelovani faqtia, radgan<br />
is qarTuli ganaTlebis sistemas<br />
kidev ufro daxvewilsa da srulyofils<br />
gaxdis. studentebs miecemaT saSualeba,<br />
ufro axlos gaecnon ucxoeli Tanatolebis<br />
interesebs, Sexedulebebs,<br />
cxovrebis wessa da ganaTlebis sistemis<br />
Taviseburebebs, aseve, amerikel profesorebs.<br />
aseTi saxis videokonferenciebi<br />
momavalSic rom gagrZeldes, saWiroa<br />
teqnikuri sakiTxebis mowesrigeba TviT<br />
Cvens universitetSi (vinaidan telexidis<br />
organizeba jerjerobiT mxolod<br />
`Ria sazogadoeba _ saqarTvelo~-s<br />
ofisSia SesaZlebeli), rac imedia momavalSi<br />
dadebiTad gadawydeba.<br />
newspaper @ tsu.ge www.tsu.ge
Tbilisis<br />
universiteti<br />
mogoneba<br />
profesor daviT doliZis dabadebidan<br />
100 wlisTavs saiubileo sxdoma mieZRvna<br />
cnobili mecnierisa da<br />
pedagogis, saqarTveloSi<br />
hidroaeromeqanikaSi mecnieruli<br />
kvlevis fuZemdeblis,<br />
fizika-maTematikis<br />
mecnierebaTa doqtoris,<br />
profesor daviT doliZis<br />
dabadebidan 100 wlisTavi<br />
Sesrulda.<br />
saqarTvelos maTematikosTa<br />
kavSirma da saqarTvelos meqanikosTa<br />
kavSirma am TariRs saiubileo<br />
sxdoma miuZRvna, romelic<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
i. vekuas saxelobis<br />
gamoyenebiTi maTematikis institutis<br />
saaqto darbazSi 17 aprils<br />
gaimarTa. saiubileo sxdomaze<br />
daviT doliZis cxovrebisa da<br />
moRvaweobis Sesaxeb moxsenebiT<br />
gamovida saqarTvelos maTematikosTa<br />
kavSiris prezidenti profesori<br />
jondo SariqaZe, mogonebebiT<br />
ki _ profesorebi<br />
luiza SafaqiZe, avTandil cicqiSvili,<br />
nodar jorbenaZe. mama<br />
gaixsena profesorma nugzar<br />
doliZem. mecnieris saiubileo<br />
saRamo xelovnebis skolis meviolineTa<br />
ansamblis mier Sesrulebuli<br />
klasikuri melodiebiT<br />
dasrulda.<br />
daviT doliZe daibada 1908<br />
wlis 3 Tebervals Coxatauris<br />
raionis sofel buknarSi SeZlebuli<br />
glexis ojaxSi. 1924 wels<br />
man daamTavra ozurgeTis gimnazia<br />
da imave wels Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis pedagogiuri<br />
fakultetis maTematikuri<br />
ganyofilebis studenti<br />
gaxda. 1928 wels daviTi am-<br />
Tavrebs Tbilisis universitets<br />
da sxva qarTvel maTematikosebTan<br />
erTad akademikos n. musxeliSvilis<br />
rekomendaciiT da mxardaWeriT<br />
igzavneba sabWoTa<br />
kavSiris erTerT udides samecniero<br />
centrSi – leningradSi.<br />
bavSvobaSi maTematikaze arc<br />
uocnebia. ozurgeTis gimnaziaSi<br />
swavlis dros iumoristul Jurnal<br />
`wkipurtSi~ TanamSromlobda<br />
– aqveynebda moTxrobebs,<br />
leqsebs, statiebs. msaxiobobda<br />
kidec – dramatul wreSi iyo Cabmuli,<br />
iSviaTi musikalobisa da<br />
saucxoo tembris tenoris wyalobiT<br />
zogjer musikalur speqtaklebSi<br />
mTavari rolis Semsrulebladac<br />
iwvevdnen. TbilisSi Camosuls<br />
cnobili kompozitori da<br />
sazogado moRvawe iona tuskia<br />
konservatoriaSi Sesvlas urCevda,<br />
musikis siyvaruli mas bolomde<br />
SerCa, magram specialobad<br />
maTematika arCia.<br />
leningradSi daviT doliZesTan<br />
erTad aspiranturaSi swavlobdnen:<br />
ilia vekua, viqtor kupraZe,<br />
evgeni xaraZe, vahan mamasaxlisovi,<br />
elefTer andronikaSvili,<br />
ambrosi ruxaZe, alioSa gorgiZe,<br />
beno balavaZe, iason mecxvariSvili,<br />
vaxtang gogolaZe,<br />
grigol xaJalia. maTTan erTad<br />
leningradSi mecnierebis sxvadasxva<br />
dargs euflebodnen: giorgi<br />
wereTeli, sergi jiqia, SoTa<br />
ZiZiguri, sergi JRenti, mixeil<br />
xubua, ioseb megreliZe, mixeil<br />
CxeiZe, giorgi xaratiSvili. es is<br />
Taobaa, romelmac SemdgomSi saxeli<br />
gauTqva qarTul mecnierebas.<br />
daviT doliZe saxelmwifo<br />
hidrologiis institutis aspiranturaSi<br />
Cairicxa Teoriuli<br />
hidromeqanikis specialobiT,<br />
romlis dasrulebis Semdeg, 1933<br />
wels igi icavs sakandidato disertacias<br />
da sxvebTan erTad<br />
brundeba saqarTveloSi. dabrunebisTanave<br />
igi muSaobas iwyebs<br />
Tbilisis satyeo institutis,<br />
SemdgomSi, sasoflo-sameurneo<br />
institutis maTematikis kaTedris<br />
gamged.<br />
1945 wels daviT doliZem<br />
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis<br />
Tbilisis a. razmaZis saxelobis<br />
maTematikis institutSi<br />
daicva sadoqtoro disertacia<br />
Temaze: `blanti arakumSvadi<br />
siTxis arastacionaruli moZraobis<br />
ZiriTadi sasazRvro<br />
amocana". disertacias maRal Sefasebas<br />
aZleven oficialuri<br />
oponentebi, akademokosebi: m.<br />
lavrentievi, s. xristianoviCi, i.<br />
vekua.<br />
samamulo omis periodSi daviT<br />
doliZe saqarTvelos mecnierebaTa<br />
akademiis maTematikisa<br />
da sabunebismetyvelo<br />
mecnierebaTa ganyofilebis swavluli<br />
mdivani iyo, amave dros<br />
saqarTvelos mecnierebaTa akademiis<br />
Jurnal `moambis~ redaqtoris<br />
– akademikos n. musxeliSvilis<br />
moadgile. am wlebSi igi<br />
ganagrZobda Tbilisis universitetSi<br />
muSaobas. daaarsa jer<br />
teqnikuri meqanikis, Semdeg ki<br />
hidroaeromeqanikis kaTedra,<br />
romelsac gardacvalebamde xelmZRvanelobda.<br />
1947-1954 wleb-<br />
Si igi Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
proreqtori iyo saswavlo<br />
nawilSi. universitetis<br />
saTaveSi am periodSi akademikosi<br />
n. kecxoveli udgas da Tuki<br />
raime siaxle dainerga universitetSi<br />
da universitetma saxeli<br />
gaiTqva, profesor daviT doliZes,<br />
sxvebTan erTad, mniSvnelovani<br />
wvlili aqvs Setanili.<br />
universitetSi moRvaweobisas<br />
daviT doliZe nayofier pedagogiur<br />
da mecnierul muSaobas<br />
eweoda. am periodSi gamoqveynda<br />
misi oTxi saxelmZRvanelo: `kinematika~,<br />
`deformad sxeulTa<br />
meqanikis Sesavali~, `Teoriuli<br />
meqanikis mokle kursi~, `hidroaeromeqanika~.<br />
am ukanasknelma<br />
Tbilisis universitetis<br />
premia daimsaxura daviT doliZis<br />
gardacvalebis Semdeg.<br />
profesor daviT doliZis<br />
naSrom-naRvawi ZiriTadad Tavmoyrilia<br />
mis monografiaSi,<br />
romelic rusulad gamovida sa-<br />
TauriT: `blanti siTxis arastacionaruli<br />
dinebis zogierTi<br />
ZiriTadi sakiTxi~, romlis mxolod<br />
pirveli koreqturis wakiTxva<br />
moaswro.<br />
profesori daviT doliZe<br />
moulodnelad gardaicvala 52<br />
wlis asakSi, 1960 wlis 9 seqtembers.<br />
daviT doliZis naSromebs<br />
did Sefasebas aZleven mecnierebi,<br />
rogorc CvenSi, aseve sazRvargareT.<br />
misi ramdenime naSromi<br />
gamovida sazRvargareT, maT<br />
Soris, amerikis SeerTebul<br />
StatebSi. samecniero wreebSi<br />
Cvens Tanamemamules rom didad<br />
afaseben, erTi faqtidanac Cans:<br />
cnobili rusi mecnieris, akademikos<br />
nikoloz koCinis arqiv-<br />
Si daumTavrebeli aRmoCnda sakmaod<br />
didi gamokvleva idealuri<br />
siTxis sasazRvro amocanis<br />
Sesaxeb. es gamokvleva rus mecnierTa<br />
TxovniT daasrula da<br />
dasabeWdad moamzada swored daviT<br />
doliZem, risTvisac maTi didi<br />
madloba daimsaxura.<br />
profesori daviT doliZe<br />
akademikos n. musxeliSvilTan<br />
erTad monawileobda meqanikis<br />
dargSi qarTuli terminologiis<br />
damuSavebasa da damkvidreba-<br />
Si.<br />
daviT doliZem daaarsa mecnieruli<br />
seminari, romelSic<br />
hidroaeromeqanikiT dainteresebuli<br />
axalgazrdoba iRebda<br />
monawileobas. yovelnairad exmareboda<br />
maT, gulwrfelad uxaroda<br />
maTi miRwevebi, Tumca maTi<br />
saboloo dafrTianeba ver<br />
moaswro. `am daxmarebas da mxardaWeras,<br />
romelsac mecnierebaSi<br />
jer kidev axalgazrda kacs<br />
uwevdnen, gansakuTrebuli mniSvneloba<br />
hqonda. es iyo agreTve<br />
zneobrivi gakveTili, romlis<br />
daviwyeba ar SeiZleba~, – werda<br />
profesori sergi regireri daviT<br />
doliZis Sesaxeb. albaT amitomac<br />
uwodebs akad. n. musxeliSvili<br />
daviT doliZes `momxibvlel<br />
adamians, saukeTeso pedagogs<br />
da mouRlel mkvlevars,<br />
Tavisi movaleobis gansakuTrebuli<br />
keTilSobilebiT Semsrulebels".<br />
es spetaki da ukeTilSobilesi<br />
pirovneba dauviwyaria misi<br />
kolegebisa da mowafeebisTvis.<br />
profesori jondo SariqaZe,<br />
saqarTvelos maTematikosTa<br />
kavSiris prezidenti<br />
maTematikuri skola<br />
Rirseulad agrZelebs didi<br />
mecnierebis tradiciebs<br />
22-25 aprils Tsu-is zust da<br />
sabunebismetyvelo mecniereba-<br />
Ta fakultetis ilia vekuas<br />
saxelobis gamoyenebiTi maTematikis<br />
institutSi mimdinareobda<br />
seminaris XXII gafarToebuli<br />
sxdomebi, romelic akademikos<br />
ilia vekuas dabadebidan 101-e<br />
wels mieZRvna.<br />
seminari gaxsna ivane javaxiSvilis<br />
saxelobis Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis reqtorma,<br />
profesorma giorgi xubuam.<br />
man aRniSna, rom universitetis<br />
maTematikuri skola<br />
Rirseulad agrZelebs didi mecnierebis<br />
tradiciebs, risi erTerTi<br />
dasturi es seminaria.<br />
`qarTuli maTematikuri skola<br />
SegviZlia, popularuli gavxadoT<br />
evraziis regionSi, amisTvis<br />
saWiroa inglisurenovani programebis<br />
Seqmna da am skolis<br />
geografiuli arealis gafarToeba.<br />
universitetis maTematikur<br />
sazogadoebaSi amis resursebi<br />
namdvilad aris. aseve unda Seiqmnas<br />
interdisciplinaruli programebi,<br />
romelSic maTematikas<br />
mniSvnelovani adgili daeTmoba.<br />
cota xanSi iuridiul fakultetze<br />
dainergeba axali saswavlo<br />
kursi, romelSic gaTvaliswinebulia<br />
am sagnis swavleba,<br />
radgan yvela mecnierebisTvis<br />
saWiroa maTematikuri azrovneba~,<br />
_ ganacxada giorgi xubuam.<br />
gafarToebuli sxdomebis<br />
monawileebs miesalma Tsu-is<br />
samecniero kvlevebisa da ganvi-<br />
Tarebis departamentis ufrosi<br />
iagor kalandaZe. man aRniSna,<br />
rom amgvari seminarebi samecniero<br />
informaciis gavrcelebis,<br />
magistrantebis da doqtorantebis<br />
codnis donis amaRlebis kargi<br />
saSualebaa.<br />
ilia vekuas saxelobis gamoyenebiTi<br />
maTematikis institutis<br />
direqtoris, profesor giorgi<br />
jaianis TqmiT, seminari tradiciulia<br />
da igi akademikosma ilia<br />
vekuam daaarsa. gafarToebul sxdomebSi<br />
yovelTvis asobiT mecnieri<br />
monawileobs, maT Soris,<br />
ucxoelebic. mimdinare seminaris<br />
maRal samecniero mniSvnelobaze<br />
metyvelebs isic, rom mis<br />
muSaobaSi ungreli mecnieri,<br />
profesori g. gati monawileobs.<br />
mecnierebma seminaris gafar-<br />
Toebul sxdomebze 104 moxseneba<br />
waradgines. cal-calke<br />
muSaobda aTi samecniero seqcia:<br />
maTematikis safuZvlebisa da<br />
maTematikuri logikis (xelmZRvaneli<br />
aleqsandre xaraziSvili);<br />
funqciis Teoriis (xelmZRvaneli<br />
leri gogolaZe); kompleqsuri<br />
analizisa da gamoyenebis<br />
(xelmZRvaneli Tengiz meunergia);<br />
diferencialuri gantolebebisa<br />
da optimaluri marTvis<br />
Teoriis (xelmZRvaneli Tamaz<br />
TadumaZe); kerZowarmoebuliani<br />
diferencialuri gantolebebis<br />
(xelmZRvaneli giorgi jaiani);<br />
myari deformadi tanis meqanikis<br />
(xelmZRvaneli mixeil baSaleiSvili);<br />
siTxisa da airis meqanikis<br />
maTematikuri problemis (xelmZRvaneli<br />
jondo SariqaZe);<br />
gamoTvliTi meqanikis (xelmZRvaneli<br />
Tamaz vaSaymaZe); alba-<br />
Tobis Teoriisa da maTematikuri<br />
statistikis (xelmZRvaneli elizbar<br />
nadaraia); maTematikuri<br />
modelirebisa da gamoTvliTi<br />
maTematikis (xelmZRvaneli daviT<br />
gordeziani).<br />
23 aprils gafarToebuli sxdomebis<br />
monawileebma mTawmindis<br />
panTeonSi yvavilebiT Seamkes<br />
ilia vekuas saflavi.<br />
samecniero dawesebulebebSi<br />
sTavazobdnen, magram man samSobloSi<br />
dabruneba amjobina. ori<br />
wlis ganmavlobaSi igi Telavis<br />
pedagogiur institutSi muSaobda,<br />
Semdeg saqarTvelos politeqnikuri<br />
institutis rusuli enis<br />
kaTedris gamge iyo. 1962 wels is<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetSi<br />
miiwvies.<br />
qalbatonma linam student-<br />
Ta araerTi Taoba aRzarda. mravali<br />
wlis ganmavlobaSi xelmZRvmTeli<br />
reqtorati da profesura<br />
gamorCeuli aspirantis dasacavad dadga<br />
lina xixaZis gaxseneba<br />
gardaicvala Rvawlmosili<br />
mecnieri, ivane javaxiSvilis<br />
saxelobis Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetis<br />
humanitaruli fakultetis<br />
filologiuri mimarTulebis,<br />
rusuli literaturis<br />
istoriis ganyofilebis<br />
sruli profesori lina<br />
xixaZe.<br />
qalbatonma linam universitetis<br />
damTavrebisTanave warmatebiT<br />
Caabara misaRebi gamocdebi<br />
leningradis a. gercenis<br />
saxelobis pedagogiuri institutis<br />
aspiranturaSi. rodesac<br />
e.w. `osobi otdelis TanamSromlebma~<br />
(suk-is ganyofileba iyo<br />
sabWoTa periodis yvela dawesebulebaSi)<br />
aRmoaCines, rom aspiranti<br />
lina xixaZe `xalxis mtris~<br />
qaliSvili yofila, moindomes<br />
misi aspiranturidan garicxva, magram<br />
maSin mTeli reqtorati da<br />
profesura gamorCeuli aspirantis<br />
dasacavad dadga. ormocdaa-<br />
Tiani wlebis dasawyisSi es uprecedento<br />
SemTxveva iyo.<br />
sakandidato disertaciis<br />
dacvis Semdeg qalbaton linas<br />
samsaxurs leningradis wamyvan<br />
umaRles saswavleblebsa da<br />
anelobda studentTa samecniero<br />
wres. inteligenciis ufros<br />
Taobas dResac axsovs 70-iani<br />
wlebis literaturuli saRamoebi.<br />
es iyo wlebi, rodesac totalitaruli<br />
reJimis pirobebSi pasternakis,<br />
axmatovas, cvetaevas<br />
da sxva, naxevrad akrZaluli mweral-poetebis<br />
Semoqmedebaze<br />
saubari TiTqmis antisabWour<br />
qmedebad aRiqmeboda.<br />
1977 wels lina xixaZem daicva<br />
sadoqtoro disertacia Temaze:<br />
`saqarTveloSi rusuli<br />
literaturis aRqmis istoriidan<br />
(istoriuli funqcionaluri Seswavlis<br />
cda)". am naSromiT man axali<br />
mimarTuleba misca rusulqarTul<br />
literaturuli urTierTobebis<br />
kvlevas. naSromi<br />
moicavda recefciuli procesebis<br />
analizis, qarTuli literaturuli<br />
sazogadoebis mier<br />
rusuli literaturis aRqmis<br />
wamyvan tendenciebs, konkretuli<br />
formebis simravleSi saerTo<br />
kanonzomierebas, rusuli literaturis<br />
qarTul sazogadoeba-<br />
Si damkvidrebis damaxasiaTebel<br />
TaviseburebaTa gamovlenas. es<br />
iyo axali sityva literaturaTmcodneobaSi,<br />
romelmac Seqmna<br />
axali mimdinareoba literaturul<br />
urTierTobaTa SeswavlaSi.<br />
garda pedagogiuri da samecniero<br />
moRvaweobisa, qalbatoni<br />
lina sistematurad aqveynebda<br />
saintereso statiebs gazeTebsa<br />
da JurnalebSi. misma werilma<br />
`avtori Tu mTargmneli~, romelic<br />
Jurnal `literaturnaia<br />
gruziaSi~ gamoqveynda, didi kamaTi<br />
gamoiwvia sakavSiro masStabiT.<br />
es werili waikiTxa im drois<br />
cnobilma rusma poetma da mTargmnelma<br />
pavle antokolskim da<br />
gamoexmaura sabWoTa inteli-<br />
genciis yvelaze popularul<br />
`literaturnaia gazetas~ furclebidan.<br />
antokolskis werils<br />
mohyva sxva cnobili avtorebis<br />
werilebi da TiTqmis ori wlis<br />
ganmavlobaSi gazeTis furclebze<br />
grZeldeboda diskusia<br />
rubrikiT _ `lina xixaZis statiis<br />
Sesaxeb~.<br />
1999 wels a. puSkinis dabadebis<br />
200 wlis iubilesTan dakav-<br />
SirebiT ruseTSi gamoica saiubileo<br />
samecniero krebulebi. er-<br />
TerT krebulSi qalbaton linas<br />
mravali wlis winaT dawerili<br />
statiac daibeWda. amgvarad, lina<br />
xixaZis naSromebi Sesulia puSkinianas<br />
oqros fondSi.<br />
bevri SeiZleba iTqvas lina<br />
xixaZis samecniero da pedagogiur<br />
moRvaweobaze. albaT<br />
saWiro iqneba misi samecniero<br />
moRvaweobis saTanado Seswavla<br />
da gaanalizeba (is iyo mravali<br />
monografiisa Tu samecniero<br />
statiis avtori). Cven, misi mowafeebi<br />
da kolegebi Rirseulad<br />
gavagrZelebT mis saqmianobas.<br />
www.tsu.ge newspaper @ tsu.ge 15
ÒÀ?<br />
ÓÀÃ?<br />
ÒÏÃÉÓ?<br />
kompania Virgin Atlantic-is TviTmfrinavma londonsa<br />
da amsterdams Soris uCveulo reisi Seasrula.<br />
TviTmfrinavis bakebis oci procenti biologiuri<br />
sawvaviT iyo Sevsebuli. es sawvavi qoqosis<br />
zeTisa da palma babasus nayofis zeTs Seicavs. sul cota<br />
xnis win kompaniam aamuSava matarebeli, romlis sacavebic,<br />
aseve oci procentiT, biodizeliT iyo Sevsebuli.<br />
mecnierebma ki amas `pirveli Taobis~ biosawvavi Searqves<br />
da eWvis TvaliT Sexedes. minesotas universitetis<br />
ekonomistebis gaTvliT, gazrdili moTxovnileba sasursaTo<br />
kulturebis Semcirebas gamoiwvevs da 2025 wlisTvis<br />
msoflioSi miliard orasi aTasi kaci iSimSilebs.<br />
swavlulTa umetesobas miaCnia, rom saWiroa `meore Taobis~<br />
biosawvavis Seqmna, romelsac qalaqebSi dagrovili<br />
narCenebisgan miiReben.<br />
cnobili mecnieris rei kurcvailis gancxadebiT<br />
2029 wlisTvis xelovnuri inteleqti robotebs<br />
ara mxolod azrovnebis, adamianuri emociebis<br />
gancdis saSualebasac miscems. swavluls ar sjera,<br />
rom `manqanebis ajanyeba~ SesaZlebelia da acxadebs, Cven<br />
xom dResac adamianur-manqanur epoqaSi vcxovrobT, uamrav<br />
saqmes manqanebi adamianebze ukeT akeTeben, Semdegi<br />
nabiji ki, albaT, adamianisa da manqanis SeuRleba<br />
iqnebao. rogorc Cans, civilizaciis ganviTareba adamianuri<br />
da xelovnuri inteleqtebis<br />
gaerTianebis saSualebas Seqmnis.<br />
axali samecniero aRmoCenebi ukve<br />
iZleva adamianis tvinSi mikroCipebis<br />
gadanergvis saSualebas. es<br />
ki mis gonebriv SesaZleblobebsac<br />
gaaZlierebs da organizmsac<br />
daicavs. mikroCipebi<br />
adamians saSualebas miscems<br />
_ daimaxsovros uamravi<br />
informacia, kompiuteris<br />
siswrafiT gaTvalos<br />
sxvadasxva varianti da virtualur<br />
samyarosac ki sakuTari<br />
nervuli sistemiT daukav-<br />
Sirdes.<br />
sul cota xnis win rei<br />
kurcvaili aSS-is erovnulma sain-<br />
Jinro akademiam im jgufis wevrad<br />
airCia, romelmac XXI saukuneSi kacobriobis<br />
winaSe wamoWrili samecniero-teqnikuri<br />
problemebi unda<br />
Camoayalibos.<br />
16<br />
es kompiuteri Consumate<br />
Computer Competitio<br />
/c3/ Sesajibreblad<br />
Seiqmna da saxelad kompiuteri-biblia<br />
uwodes! mas<br />
wignis, ufro sworad, bibliis<br />
erTerTi wignis forma<br />
aqvs da zedmet saxelad `me-<br />
TerTmete mcneba~ Searqves.<br />
<strong>ratom</strong> meTerTmete? imitom,<br />
rom am kompiuteris devizi<br />
swored is meTerTmete mcnebaa,<br />
romelic daaxloebiT<br />
ase JRers: `nu Seawuxeb kompiuters,<br />
roca muSaobs~.<br />
dedamiwa ganviTarebis axal eraSi – antropocentrSi<br />
Sedis, _ ganacxades britanelma mecnierebma<br />
da iqve daamates, rom cvlilebebi, romelic Cvens<br />
Tvalwin xdeba, adamianTa moRvaweobis Sedegia da igi<br />
aranakleb mniSvnelovania, vidre dinozavrebis epoqis<br />
dasasruls iyo. mecnierebis mtkicebiT, misi kvali Sei-<br />
Zleba milionobiT wlis Semdegac aRmoaCinon. yvelaze<br />
mniSvnelovan movlenad, ra Tqma unda, naxSirorJangis<br />
raodenoba CaTvales, rac nebismieri vulkanis mier ramdenime<br />
wlis manZilze gamoyofil raodenobas bevrad<br />
aRemateba da planetas haerisa da temperaturis reJims<br />
Seucvlis. garda amisa, mecnierTa mtkicebiT, kacobriobis<br />
moRvaweobam msoflio okeaneSi mJavianobis done<br />
aswia, ramac SesaZloa marjnebis zrda SeaCeros da sazRvao<br />
rifebis struqtura Secvalos, rac, Tavis mxriv,<br />
mcenareTa da cxovelTa garkveul saxeobebs Secvlis<br />
da kvebiT jaWvs daarRvevs.<br />
swavlulTa gancxadebiT,<br />
dResdReobiT, SeuZlebelia<br />
zustad gansazRvro es yovelive<br />
ra Sedegebs moitans, magram<br />
ukve aSkaraa – industrializaciam<br />
dedamiwas saxe imdenad<br />
Seucvala, rom mis niSnebs<br />
ramdenime milioni wlis Semdegac<br />
aRmoaCenen.<br />
britanelma astronomebma kosmiur sivrce-<br />
Si kidev erTi varskvlavuri sistema aRmoaCines.<br />
mecnierTa gancxadebiT axali planetaruli sistema<br />
Zalian hgavs mzis sistemas. mis centrSi aseve varskvlavia<br />
moqceuli, romlis irgvlivac minimum ori planeta<br />
trialebs. es planetebi ki, Tavisi zomebiT, iupitersa<br />
da saturns uaxlovdeba. Tumca, aqve aRniSnaven,<br />
rom planetebi SesaZloa gacilebiT meti iyos, xolo<br />
maT Soris es ori yvelaze didia da ukeTesadac imitom<br />
gamoCndao. `axali sistema mzis sistemis Semcirebuli<br />
variantis klonia. varskvlavs mzis naxevari masa<br />
aqvs, planetebi ki masTan igive proporciebiT, orjer<br />
ufro axlos arian", _ ganacxada mecnierma martin<br />
dominikma. misi azriT, es aRmoCena adasturebs,<br />
rom mzis sistemis msgavsi sistemebi samyaroSi gacilebiT<br />
meti SeiZleba iyos, vidre aqamde warmogvedgina<br />
da maT Soris, albaT, dedamiwis msgavsi planetac<br />
moiZebneba.<br />
tanzaniis mTebSi mecnierebisTvis jer kidev<br />
ucnobi cxoveli aRmoaCines. es cxoveli, romelsac<br />
laTinurad rhunochocyon udzungwensis uwodes, gr-<br />
Zelyurebiani, moxtunave arsebebis rigs ganekuTvneba<br />
da sididiT katis zomisaa. mas nacrisferi Tavi, grZeli,<br />
mgrZnobiare cxviri da qarvisfer-yviTeli sxeuli aqvs.<br />
cxoveli mwerebiT ikvebeba da am jgufis sxva arsebebisgan<br />
sagrZnoblad gansxvavdeba. kaliforniis samecniero<br />
akademiis mecnierma galen ratburnma ganacxada, rom<br />
marTalia italielma mkvlevarma franCesko roveram am<br />
cxovels suraTi jer kidev 2005 wels gadauRo, magram<br />
vidre sakuTari TvaliT ar ixila, misi arsebobis mainc<br />
ar sjeroda.<br />
nanoteqnologiebis centris mkvlevarebma,<br />
doqtor babak ziais xelmZRvanelobiT SeimuSaves<br />
miniaturuli, usadenebo mowyobiloba,<br />
romelic adamianis organizmSi gadainergeba da mis qsovilebSi<br />
radiaciis dones gazomavs.. mowyobiloba brinjis<br />
marcvalze ufro pataraa da qsovilSi igi SpriciT<br />
SehyavT. rogorc ki mowyobiloba qsovilSi moxvdeba,<br />
maSinve, sxeulis konkretul nawilSi, realuri drois<br />
reJimSi, radiaciuli donis<br />
aRmniSvnel signalebs gadmoscems.<br />
es aparati umciresi,<br />
pasiuri dozimetria,<br />
romelic radiosixSirul<br />
identifikatorTanaa mierTebuli<br />
(RFID). signalebic<br />
aseve radiosixSireebiT gadaicema.<br />
ÌÈÀÅÀÒÉ ÒÄÃÀØÔÏÒÉ<br />
nino kakulia<br />
ÌÈÀÅÀÒÉ ÓÐÄÝÉÀËÉÓÔÉ<br />
maia toraZe<br />
ÔÄØÍÉÊÖÒÉ ÒÄÃÀØÔÏÒÉ<br />
manana jurxaZe<br />
ÊÏÌÐÉÖÔ. ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À<br />
Tamar qavJaraZe<br />
iuda iskariotelis<br />
30 vercxli<br />
saaRdgomo etiudi<br />
Znelad moiZebneba kaci, romelmac ar icodes iudas<br />
kocnisa da `30 vercxlis~ am idiomatur gamoTqmaTa mniSvneloba.<br />
kacobriobis istoriaSi yvelaze gaxmaurebuli<br />
maswavleblis, moZRvris gacema dResac iseve<br />
aRelvebs adamianebs, rogorc 2000 wlis winaT. maTes<br />
saxarebaSi iuda iskariotelis Ralati amgvaradaa aRwerili:<br />
iuda `erTi im TormetTagani~, mowafe qristesi,<br />
saerTo yulabis ganmkargavi, mivida ierusalimis<br />
mRvdelmTavrebTan, macxovris dauZinebel mtrebTan<br />
da uTxra maT: `ras momcemT, rom gadmogceT igi~ (maTe,<br />
26:15). maSinve `mouwones mas ocdaaTi vercxli~. sainteresoa,<br />
gaverkveT am Ralatis zust fasSi. Tavad macxovari,<br />
romelmac winaswar icoda moRalatis saxeli, ase<br />
afasebda mas: `ujobda im kacs ar dabadebuliyo~.<br />
ax. w. 30 wlis martsa da aprilSi fesaxis dResaswaulze,<br />
rodesac ierusalimSi susxiani saRamo iyo,<br />
iudam `kedronis Relis gaRma, baRSi~, im adgilas, sadac<br />
ieso nazareveli unda Sexvedroda Tavis mimdevrebs,<br />
mis dasaWerad miiyvana aTasisTavi mTeli razmiT. ioanes<br />
saxarebis Tanaxmad, aq `Seipyres ieso da Sekres~<br />
(ioane, 18:15). manamde gamcemma maT niSani misca, moZRvars<br />
eambora Semdegi sityvebiT: `gixaroden, maswavlebelo!~<br />
rogorc Cans, dapatimrebaSi romaeli legionerebi<br />
monawileobdnen, radgan macxovari pilates –<br />
romael prokurators mihgvares. Ralatis fasi 30 vercxlia,<br />
sainteresoa, es cotaa Tu bevri? ax. w. I saukunis<br />
pirvel naxevarSi iudeaSi, romelic maSin romis imperiis<br />
provincias warmoadgenda, ori samoneto sistema yofila<br />
gavrcelebuli. erTi adgilobrivi, vercxlis wonaze<br />
damyarebuli safaseebi e.w. siklebi (Sekeli) da meore<br />
_ romauli vercxlis monetebi e.w. denarebi. maT<br />
Soris yvelaze gavrcelebuli avgustesa (Zv.w. 27w – ax.<br />
w. 14w) da tiberiusis (ax.w. 14- 37 ww.) vercxlis fulebi<br />
iyo. saxarebidan kargad Cans, rom maT macxovari<br />
yoveldRiur cxovrebaSi iyenebda. gavixsenoT misi sityvebi<br />
denarTan dakavSirebiT warmoTqmuli: `maCveneT<br />
xarkis moneta~, da miutanes mas denari. ikiTxa _ `visia<br />
es saxe da warwera?~ maT Tqves _ `keisrisa!~ `mieciT<br />
keisars keisrisa da RmrTisa – RmerTsa" (maTe, 22 : 19-<br />
21).<br />
bibliis `axali aRTqmis~ wignebSi ar aris miniSnebuli,<br />
Tu romeli samoneto sistemiT moxda moRalatisTvis<br />
gasamrjelos micema. samagierod kargad aris<br />
cnobili maTi erTmaneTTan Sefardeba – remidiumi. sa-<br />
Sualod erT siklSi oTx denars iZleodnen. ufro kargad<br />
rom warmovidginoT denaris Rirebuleba, gavixsenoT,<br />
rom romaeli legioneris dRiuri anazRaureba<br />
erTi denari gaxldaT. sainteresoa legioneris xelfasis<br />
Sedareba Tanamedrove, aSS-is armiis jariskacis<br />
Tviur xelfasTan. dRes amerikeli rigiTis Tviuri xelfasi<br />
1000 dolaria, rac daaxloebiT 30 romauli denaris<br />
tolfasia. Tu iudas romauli valutiT gadauxades<br />
gacemis safasuri, maSin mas 1000 amerikuli dolari<br />
auRia! xolo Tu vercxliT _ 4000 dolari. aseTia erTi<br />
Semazrzeni Ralatis finansuri mxare.<br />
guram lorTqifaniZe<br />
harvardis universitetis mecnierebma<br />
sensaciuri aRmoCenis Semdeg ganacxades, rom kacobriobas<br />
male kibos wamali eqneba. maT SeZles<br />
miekvliaT _ romeli nivTiereba uwyobs xels kibos<br />
ujredebis ganviTarebas. specialistebma daadgines fermenti,<br />
romelic kibos ujredebs didi raodenobiT<br />
glukozis STanTqmis da ukideganod gazrdis saSualebas<br />
aZlevs. piruvatkinazis ferments ori saxecvlileba aqvs<br />
da mkvlevarebma daadgines, rom mxolod erTerTi maTgani<br />
– pkm2 – exmareba ujredebs glukoza Warbi raodenobiT<br />
miiRos. rodesac mecnierebma es fermenti<br />
`dablokes~ da ujredi aiZules fermentis meore nairsaxeobaze<br />
gadarTuliyo, simsivnis warmoqmnis siswrafe<br />
SesamCnevad Semcirda. jer aravin icis am meTodis klinikuri<br />
gamocda ra Sedegs moitans, magram mkvlevarebs<br />
miaCniaT, rom am saSualebiT sawyis etapze simsivnis warmoqmnis<br />
procesis SeCereba SeiZleba.<br />
masala moamzada manana miqelaZem<br />
ÒÄÃÊÏËÄÂÉÉÓ ßÄÅÒÄÁÉ:<br />
nodar belqania, gia maCabeli,<br />
zaza firaliSvili, vaxtang guruli,<br />
nino CixlaZe, nana WiRlaZe,<br />
nodar xaduri, Temur nadareiSvili<br />
ÌÉÓÀÌÀÒÈÉ: ÉËÉÀ àÀÅàÀÅÀÞÉÓ ÂÀÌÆ.1<br />
22 10 34<br />
newspaper @ tsu.ge www.tsu.ge