Aqrali xi ĦaÄ¡a Ä dida, Qaltilha ta' Clare Azzopardi - il-blogg għall ...

Analiżi ta’ Immanuel Mifsud
Aqrali xi Ħaġa Ġdida, Qaltilha ta’ Clare Azzopardi
Analiżi ta’ Immanuel Mifsud f’waħda mil-laqgħat tas-sensiela “Deċiżi”, nhar il-
Ħamis 17 ta’ Novembru 2011, fir-Refettorju tal-Kurja, Il-Furjana.
Mifsud beda bir-rakkont ta’ żewġ stejjer li jgħinu fl-analiżi tal-istorja ta’ Clare Azzopardi.
L-ewwel storja tittratta fuq waħda mara li l-pitturi li jpinġu din il-mara dejjem ipinġuha sabiħa
ħafna però hija mara li ġibdet il-mibegħda tagħna. Dan għax xi ħadd taha ordni li ma tistax
tiekol mit-tuffieħa tas-siġra tan-nofs però din, għax kellha kurżita kbira, gidmet mit-tuffieħa tassiġra
tan-nofs wara li ttantaha serp u qalilha li jekk inti tiekol minn din it-tuffieħa ssir taf kollox.
Din il-mara kienet għatxana biex issir taf kollox. Ir-raġel ma kellu ebda interess li jsir jaf kollox;
kien kuntent li kellu kollox madwaru barra s-siġra tan-nofs imma l-mara riedet issir taf kollox u
għax riedet issir taf kollox ħadet kastig kbir liema kastig qed inġorruh aħna wkoll. U kif ngħidu
fid-diskors ta’ kuljum, kellha tkun mara biex aħna nbatu l-wied tad-dmugħ.
It-tieni storja hi dwar raġel li tela’ fuq il-muntanja tal-allat, tela’ min-naħa ta’ wara, wara li
qarraq b’waħda minn dawn l-allat u kif kien hemm seraq in-nar, seraq ġamra nar u ta lil sħabu
lin-nies tad-dinja. Minħabba f’hekk l-allat kienu irrabjati ħafna u qablu li għandhom
jikkastigawh. Għadda minn kastig kbir li parti minnu kien li tinħoloq waħda mara li bħal fl-istorja
l-oħra nħalqet wara li nħalqu l-irġiel l-oħrajn. Inħalqet mara li kienet sabiħa ħafna u bħall-mara
l-oħra kellha t-tendenza li riedet issir taf. L-allat tawha vażett u l-allat kollha xeħtu xi ħaġa fih.
Din il-mara, għax riedet issir taf, tiftaħ il-vażett u minn ġo fih joħorġu dawk l-affarijiet ħżiena
kollha li aħna jkollna nbatu. Tilħaq tagħlaq il-vażett malajr biżżejjed biex hemm ġew tibqa’
t-tama.
Dawn huma l-istejjer ta’ Eva u l-istejjer ta’ Pandora, il-mara li għandha kollox. Pandora appuntu
dak li tfisser. Fl-istorja ta’ Azzopardi, l-ewwel xbiha li għandna hija ta’ din il-mara, tiftaħ kaxxa u
minn din il-kaxxa toħroġ is-sigriet it-twil antik ta’ ommha. Fil-kaxxa jkun hemm 45 ktejjeb. Innumru
mhuwiex importanti. Ħamsa u erbgħin ktejjeb, kollha miktubin minn nisa. Immanuel
Mifsud ħass li għandu jagħti interpretazzjoni femminista lil din in-novella u jħoss li ż-żewġ stejjer
li rrakkonta fil-bidu jidhru f’din in-novella l-aktar fl-istorja ta’ Pandora. Però fit-tradizzjoni
femminista, speċjalment dik mis-sebgħinijiet ’l hawn, li għandna fin-novella huwa
riinterpretazzjoni tal-mit ta’ Pandora; fis-sens li f’dan il-każ mill-kaxxa ma joħorġux l-aspetti
l-koroh tal-ħajja iżda mill-kaxxa joħorġu affarijiet sbieħ li kienu moħbijin.
Mifsud janalizza x’inhu l-ispirtu femminista li għandna f’dan ir-rakkont ta’ Azzopardi; x’inhuma
l-kunflitti u t-tensjonijiet li jinħalqu mal-istorja ta’ Pandora b’mod partikolari. Il-kaxxa mimlija
sigrieti. Azzopardi tuża metafora interessanti meta tintroduċi l-kaxxa, appuntu l-ewwel sentenza
tar-rakkont: il-pannu kien ħrax daqs sandpaper ġdida. Għandna paradoss f’din il-metafora.
Attwalment għandha forma ta’ similitudni. Il-pannu jiħrax meta jkun antik mentri s-sandpaper
Phyllis Debono – Claire Zerafa
http://maltikurja.wordpress.com

Analiżi ta’ Immanuel Mifsud
ikun aħrax meta jkun ġdid. Diġà mill-ewwel sentenza Azzopardi ħa tlaqqagħna ma’ dan l-
inkontru bejn il-qadim u l-ġdid. Il-qadim u l-ġdid fil-fatt ukoll bħalma għandek il-mit antik ta’
Pandora però mogħti libsa purament ġdida, did-darba min-naħa ta’ Azzopardi.
Meta wieħed janalizza l-istorja tal-letteratura jintebaħ li għall-inqas sa ċertu żmien il-lista ta’
kittieba rġiel kienet titfi għalkollox il-lista ta’ kittieba nisa. Dan ma kienx biss fil-każ talletteratura
imma kien ukoll f’kull qasam tal-arti. Ovvjament anke lokalment, jiġifieri meta inti
tħares lejn in-numru ta’ kittieba nisa, ngħidu aħna milli kien hemm fil-moviment Romantiku,
hemm proprju mara waħda li tispikka li hi Mary Mejlak. Meta tieħu l-moviment Modern kellek
numru żgħir ta’ nisa bħal Doreen Micallef. Dejjem kien hemm dan l-iżbilanċ serju ħafna bejn innumru
ta’ kittieba nisa u n-numru ta’ kittieba rġiel. U din hija waħda mit-temi li tittratta Clare
Azzopardi. Ma nafux jekk kinitx ispirata mid-diskors femminista u mhux il-każ li nkunu nafu.
Però żgur dak li taħseb hi huwa f’sintonija mat-teoriji femministi tal-letteratura illi mhux biss
jagħmlu din l-osservazzjoni sempliċi ħafna imma wkoll jagħtu r-raġunijiet tagħhom. Ir-raġuni hi
li min-naħa tar-raġel dejjem inħass li għandu bżonn isikket il-leħen femminili.
Fl-istorja għandna żewġ nisa bħala karattri li niltaqgħu magħhom, l-omm u l-bint. L-ewwel
darba li niltaqgħu mal-omm jaqbadha l-uġigħ tal-ħlas. Proprju ftit mumenti qabel evidentement
tiled lit-tifla tagħha. Hemm kumment interessanti li tiġi l-majjistra tkeċċi ’l barra lil żewġha u
żewġha jitlob li jkollu tifel, però jkollu tifla. Imma din it-tifla hi differenti ħafna mill-bniet kif issoltu
niltaqgħu magħhom. Hija tifla li bħal Pandora hija kurjuża ħafna, tixtieq issir taf u tixtieq ilġdid.
Fil-fatt it-titlu tan-novella jixhed proprju dan: Aqrali xi ħaġa ġdid, qaltilha. Tifla li l-ħin kollu
tistaqsi kemm se ndumu naqraw l-istess awturi.
Il-missier għandu stamperija u huwa pubblikatur, xi ħaġa li kienet pjuttost komuni lejn nofs isseklu
għoxrin. Kont issib stamperiji żgħar li anke jippubblikaw u jistampaw billi jużaw iċ-ċomb u
anke f’dak iż-żmien donnu kien hemm aktar imħabba fl-istrutturar tal-ktieb waqt li kien qed
jinbena. L-istampatur kien ikollu litteralment joqgħod jagħmel litteralment iċ-ċomb waħda
waħda u mal-ktieb kien ikun hemm kuntatt fiżiku. Illum ovvjament m’għandniex.
Din it-tifla li hi kurjuża ħafna li tasal eventwalment biex tmexxi n-negozju ta’ missierha. L-omm li
għandha sigriet ta’ filwaqt li żewġha ma ried qatt jistampa kotba tan-nisa, u qatt ma ta raġuni
għaliex, fil-fatt it-tifla tistaqsi għala u hu ma jagħtihiex raġuni. Fl-istorja għandna elissi għax ma
kellux tweġiba imma hekk hu u hekk ried. It-tifla tibqa’ tistaqsi għala u t-tweġiba indirettament
ittihielha l-famuża kaxxa, fil-kaxxa magħluqa, moħbija hemm 45 ktejjeb illi l-omm tistampa bilmoħbi
tal-missier, ta’ żewġha, illi l-omm iżżomm magħluqin hemmhekk, però jasal il-mument
meta s-sigriet jinkixef, dil-kurżità tal-bint hija kbira tant illi l-kaxxa jkollha tinfetaħ.
Il-mara eventwalment tiled tliet affarijiet. Tiled lit-tifla tagħha, il-protagonista tan-novella. Tiled
45 kittieba li huma midfunin imma tilidhom hi għax mingħajrha ma kienu jaraw qatt id-dawl taxxemx
u anqas qatt ma kienu jiġu kkostruwiti u fl-aħħar, l-aħħar sentenza tan-novella, hemm li t-
tifla taqbad il-lapes f’idha. Il-lapes huwa simbolu tal-kitba. Jintuża bħala għodda tal-kitba. It-tifla
wara li tiftaħ il-kaxxa ssir kittieba anke hi. F’dan is-sens għandna riinterpretazzjoni tal-mit ta’
Phyllis Debono – Claire Zerafa
http://maltikurja.wordpress.com

Analiżi ta’ Immanuel Mifsud
Pandora, għaliex filwaqt li fil-mit ta’ Pandora l-ftuħ tal-kaxxa jwassal għal diżastru sħiħ fejn l-
umanità tibqa’ sal-ġurnata tal-lum tbati l-konsegwenzi, hawnhekk il-ftuħ tal-kaxxa jfisser il-bidu
ta’ era ġdida fejn il-kittieba nisa joħorġu fil-beraħ, anke metaforikament waqt li qed joħorġu
dawn il-kotba, 45 ktejjeb, joħorġu minn ġol-kaxxa barra l-fatt li t-tifla tibda tikteb anke hi
b’ispirazzjoni diretta għal dak li rat ħiereġ minn ġol-kaxxa.
L-istorja tispiċċa wkoll bil-mewt kemm tal-omm u kemm tal-missier però tibqa’ t-tifla li
inċidentalment, tajjeb li wieħed jgħid li rrifjutat li tiġi mżewġa, tiddeċiedi li ħajjitha flok
tqattagħha bħala mara miżżewġa, mara tad-dar kif tradizzjonalment nafuha, tiddeċiedi li
tiżżewweġ il-letteratura.
Minħabba li Clare Azzopardi qed tirriinterpreta l-mit ta’ Pandora minn ġol-kaxxa joħorġu ħafna
affarijiet sbieħ, toħroġ il-ħajja li kien hemm midfuna fiha. Il-mutur li jimmotiva dan kollu huma
attwalment it-tnejn personaġġi femminili u mhux personaġġi maskili. Jiġifieri l-aġenti tarrakkont
illi għandna mhuwiex ir-raġel iżda huma żewġ nisa li t-tnejn li huma b’xi mod huma
konnessi mad-dinja tal-letteratura.
Immanuel Mifsud jgħid li din hija interpretazzjoni tiegħu u l-istorja tista’ tiġi interpretata mod
ieħor. Hija wkoll riflessjoni tal-letteratura. Ħin minnhom Azzopardi ssemmi lista sħiħa, lista vera,
ta’ kittieba ppubblikati li huma kollha rġiel u Mary Mejlak hija eskluża minn dan il-klabb ta’
kittieba rġiel. Però kellha tkun din il-mara, l-omm u eventwalment it-tifla li dawn il-kittieba nisa
jieħdu huma wkoll it-triq tagħhom.
Phyllis Debono – Claire Zerafa
http://maltikurja.wordpress.com