imisaTvis, rom davadginoT, Tu ra donemde axdens gavlenas sikvdilis gamomwvevimizezebis cvalebadoba mokvdaobis masStabebze, CavatarebT rig maTematikur eqsperimentebs.qvemoT mocemul magaliTSi Cven vawarmoebT gaangariSebas, raTa gavarkvioT ramdenadganapirobebs kacTa da qalTa sikvdilianobas is SemTxvevebi, romelic gamowveuliaubeduri SemTxvevebiT, mowamvliT da travmebiT.zogierTi movlenis gavlena SeiZleba pirdapir gaizomos, rogorc es qvemoT aris mocemuli.maTematikuri TvalsazrisiT, vatarebT eqsperiments da viRebT savaraudo magaliTsimasa, rom travmebiT, mowamvlebiT da gareSe faqtorebis zemoqmedebis zogierTi sxvaSedegebiT daRupul kacTa raodenoba ufro metia, vidre qalebisa. Cven martivad vangariSobTgardacvalebis savaraudo raodenobas im albaTobiT, rom es gansxvaveba ararsebobs da rom im qalebisa da kacebis raodenoba, romlebic travmebiT, mowamvlebiTda gareSe faqtorebis zemoqmedebis zogierTi sxva SedegebiT daiRupnen, Tanabaria.2009 wels, travmebiT, mowamvlebiT da gareSe faqtorebis zemoqmedebis zogierTi sxvaSedegebiT daiRupa 1289 kaci da 332 qali, anu 957-iT meti kaci, vidre qali. imaveperiodSi, gardacvlilebis saerTo raodenoba (gamomwvevi mizezis miuxedavad) 1757-iTmeti iyo kacebSi. amrigad, Tu SevadarebT gardacvlilTa saerTo raodenobas ubeduriSemTxveviT gamowveul gardacvalebaTa ricxvs, vnaxavT rom gardacvlilTa saerToraodenobaSi 5,3% modis gardacvlilebze, romelTa sikvdilis gamomwvevi mizezitravmebi, mowamvlebi da gareSe faqtorebis zemoqmedebis zogierTi sxva Sedegebigaxda. sxva sityvebiT rom vTqvaT, Cven SegviZlia ganvacxadoT, rom Tuki ubeduriSemTxveviT gamowveuli mokvdaobis maCvenebeli orive sqesSi erTnairia, mokvdaobismaCveneblis sxvaoba kacebsa da qalebs Soris 5,3 procentiT naklebi unda iyos.amJamad Cven vcdilobT gavaanalizoT urTierTdamokidebuleba mokvdaobasa da mosaxleobasTandakavSirebul zogierT indikators Soris, rogoricaa bunebrivi moZraoba,vinaidan mokvdaoba, rogorc procesi da sicocxlis savaraudo xangrZlivoba, rogorcdakavSirebuli indikatori, pirdapir exeba mosaxleobis daberebis cnebas.mosaxleobis dabereba warmoadgens indikators, romelic gamoxatavs xandazmulTa (60wlisa da ufrosi asakis) raodenobas yovel 100 adamianze.rogor da ramdenad aisaxeba es mokvdaobaze?Tavdapirvelad, mkiTxvelis yuradRebas gavamaxvilebT mokvdaobis donis cvalebadobazeasakobrivi jgufebis mixedviT, rasac gavaanalizebT 4.5 cxrilis meSveobiT. davinaxavT,rom mokvdaobis done sagrZnoblad izrdeba xandazmulobis zrdasTan erTad (garda 0-4asakobrivi jgufisa) da mniSvnelovnad matulobs 50 wlis zemoT asakobriv jgufebSi.Tumca 5-9 da 10-14 asakobrivi jgufebisTvis done Tanabaria da Seadgens 0,3 rogorcqalebSi aseve kacebSi. maSin, roca 75 wlis da ufrosi asakis qalebs Soris maCvenebeli74,2-ia, xolo kacebSi – 94,0.62
mokvdaobis koeficientebi sqesis da asakis mixedviT, 2009 weliAsaki (wlebSi) qali kacisul 9,7 11,50-4 3,9 4,45-9 0,3 0,310-14 0,3 0,315-19 0,4 0,620-24 0,7 1,425-29 0,6 2,230-34 0,9 2,835-39 1,2 4,040-44 1,9 6,045-49 2,3 7,550-54 3,4 10,455-59 5,4 12,960-64 9,4 16,865-69 24,4 52,070-74 26,5 43,875+ 74,2 94,0wyaro: statistikuri publikacia “qali da kaci saqarTveloSi” 2011cxrili 33mokvdaobis donemniSvnelovanwilad izrdebaxandazmulobismatebasTan erTad.kacebSi mokvdaobis doneufro maRalia, vidreqalebSi, yvela asakobrivjgufSirac Seexeba mosaxleobis daberebis process, daberebis koeficienti qalebSi ufromaRalia, vidre kacebSi.mosaxleobis daberebis koeficienti 2009 welicxrili 34wyaro: saqstati(60 wlis da ufrosi asakis mosaxleobisricxovnoba yovel 100 kacze)qali 21.1kaci 15.2axla ki davubrundeT orive procesis gansazRvrebebs. mokvdaobis done gamoxatavsgardacvalebis SemTxvevebis raodenobas, rogorc mosaxleobis saerTo raodenobaSi(mokvdaobis zogadi koeficienti), aseve mosaxleobis zogierT asakobriv jgufSi(mokvdaobis koeficienti asakobrivi jgufebis mixedviT) maSin, roca mosaxleobisdaberebis koeficienti gamoxatavs xanSiSesuli adamianebis raodenobas mosaxleobissaerTo raodenobasTan mimarTebaSi. aSkaraa, rom urTierTdamokidebulebis logikasawinaaRmdegos aCvenebs. dabali mokvdaobis maCveneblis da sicocxlis mosalodnelixangrZlivobis ufro maRali maCveneblis mqone mosaxleobas ufro meti cocxladdarCenili adamiani hyavs ufro xandazmul asakSi. amgvarad, daberebis koeficientimaT SemTxvevaSi maRalia.imisaTvis, rom ukeT gaviazroT realuri situacia, SegviZlia ganvixiloT gardacvlilTaraodenoba mTlianad da asakobrivi jgufebis mixedviT. rodesac es raodenobaar aris asaxuli statistikur publikaciebSi, misi gaangariSeba SegviZlia mokvdaobisdonis safuZvelze. ramdenadac mokvdaobis done iangariSeba, rogorc gardacvlilTa63