Leħen is-Sewwa

IS-SIBT 7 TA’ APRIL 2012 • L-84 SENA • NUMRU 7,746 • lehenissewwa@vol.net.mtLEĦEN IS-SEWWA, ISTITUT KATTOLIKU, FLORIANA • 40 ċenteżmu • €20 fis-senaSentenza li tillimita d-dritttal-prokreazzjoni assistitalil koppji eterosesswaliF’sentenza li tat fil-15 ta’ Marzu, il-Qorti Ewropeatad-Drittijiet tal-Bniedem, ikkonfermat iddeċiżjonili kienet tat l-ogħla Qorti Franċiża libiha ċaħdet lill-koppja Valerie Gas u NathalieDubois li jadottaw tifel li Dubois kellha permezztal-prokreazzjoni assistita minn donatur anonimufl-2000.B’din is-sentenza, il-QortiEwropea tad-Drittijiet tal-Bniedem,iddeċidiet li fis-sentenzatagħha, il-Qorti Franċiża makisritx il-Konvenzjoni Ewropeatad-Drittijiet tal-Bniedem metaċaħdet lil mara omosesswali l-fakultà li tadotta tifel tal-partnertagħha billi llimitat l-aċċess għallprokreazzjoniassistita permesssalill-koppji eterosesswali.Bi tweġiba għar-rikorrentili sostnew li l-Qorti Franċiża iddiskriminatkontrihom fid-drittijiettal-ħajja privata u familjaritagħhom u b’mod inġustifikatittrattathom b’mod differenti millkoppjieterosesswali, miżżewġinjew le, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem iddeċidietli l-projbizzjoni tal-adozzjoni lilkoppji mhux miżżewġa mhix diskriminatorjagħaliex tapplika għalkoppji eterosesswali kif ukollomosesswali.Id-deċiżjoni effettivament ikkonfermatil-liċeità taħt l-istessKonvenzjoni tal-liġi Franċiża lima tagħtix l-istatus ta’ “żwieġ” lilkoppji omosesswali, u ma tippermettixli koppja mhux miżżewġajadottaw tfal.Fi Franza, iż-żwieġ huwamiftuħ biss għal koppji magħmulaminn raġel u mara u għalhekkf’dan il-każ ma teżisti ebdadiskriminazzjoni fuq bażi ta’orjentament sesswali.Ħafna jissejħuKristjani immamhumiex mixjinwara Kristu“Illum Ġesù jibda t-triq lejn Ġerusalemm. Illum aħna mhux bissinfakkru din il-ġrajja, imma rridu wkoll nistaqsu: kif ser ngħixu dinid-daħla ta’ Ġesù fil-belt ta’ Ġerusalemm? Il-Liturġija ta’ dalgħodutpoġġi fuq fommna t-tweġiba: ‘Ejjew nimxu wara Ġesù.’ Illum aktarmis-soltu huwa importanti li tidwi f’widnejna din l-istedina biex nimxuwara Kristu. Għaliex huma ħafna li jissejħu Kristjani u jokkupaw l-awli liturġiċi, imma ma humiex mexjin wara Kristu. Fejn ser immidduriġlejna f’din il-mixja wara l-Mulej?”Hekk qal Mons. Isqof Mario Grech waqt l-omelija li għamel, il-Ħadd li għadda fl-okkażjoni ta’ Ħadd il-Passjoni fil-Katidral t’Għawdex.Huwa kompla jgħid: “Ħafna jibżgħu jew jaqtgħu qalbhom mit-telgħau għalhekk qegħdin nagħmlu għażliet li flok ma jqabbduna t-triq għalfuq, qegħdin jeħduna għan-niżla. Verament neżlin fil-ħama. Diġà huważball jekk il-bniedem, ikun xi jkun it-twemmin tiegħu, jaqbad in-niżla;imma jkun dnub gravi għan-Nisrani li filwaqt li huwa akkanit biexjiċċelebra l-festi, huwa jieħu t-triq tan-niżla.L-Isqof fakkar li meta nimxu wara Kristu fit-triq li twassal għalĠerusalemm, l-umanità tikseb l-identità awtentika tagħha; imma jekkgħall- kuntrarju, naqbdu triq opposta, allura ninżgħu jew inneżgħunamill-umanità. Dan jikkonfermawh ċerti għażliet li qegħdin nagħmlubħala soċjetà; għażliet li joffendu u jferu n-natura umana fil-laħam ilħaj.Sfortunatament id-deċiżjonijiet u l-inizjattivi li qed nieħdu għadjissarrfu f’dannu kbir għall-pajjiż.Waqt li fakkar fix-xena meta Ġesù beka fuq Ġerusalemm, l-Isqofkompla jgħid li meta jara x’qed jiġri madwarna, iħoss bħal leħenjgħidlu li anke llum Ġesù jibki fuqna u jfakkarna illi ladarba m’aħniexnindunaw bil-preżenza tiegħu fostna, is-soċjetà tagħna għad tiġġarraf.Ladarba aħna jidhrilna li nistgħu nibnu anke b’disprezz lejn Alla, manistagħġbux li l-imperu tagħna jiġġarraf!•EditorjalIt-tifsiravera tal-Għidgħal minhu tassewNisraniBir-raġun, għalina l-Insarau għall-ħolqien kollu, ilqawmienmill-mewt ta’ Kristuhuwa għajn ta’ ħajja ġdida.Għalhekk żmien il-Għid jimlaqlubna b’ferħ mill-akbar, kifjidher mill-kant tal-Hallelujahli nkantaw b’tant ferħ f’daniż-żmien tal-Għid.L-editorjal sħiħ f’paġna 2Il-Papaf’Kuba“Ġejt f’Kuba bħala pellegrintal-karità biex nikkonferma lilħuti fil-fidi u nsaħħaħhom fittamali ġejja mill-preżenza talimħabbat’Alla f’ħajjitna.”Paġni 12, 13 u 24Id-Direzzjoni ta’Leħen is-Sewwatawgura l-Għidit-Tajjeb lillkollaboraturi,benefatturiqarrejja kollha ta’dan il-ġurnal ulill-familjitagħhom.

2 Is-Sibt 7 ta’ April 2012MAĦRUĠ MILL-AZZJONI KATTOLIKAEditur: Kan. John CiarlòDirezzjoni u Amministrazzjoni:Istitut Kattoliku, Floriana FRN 1441. Tel. 21225847 Fax. 22039207Stampat fil-Progress Press Co. Ltd., Vallettae-mail: lehenissewwa@vol.net.mt – website: www.u.com.mtPrezz ta' kull kopja: €0.40Abbonament bil-posta:Malta u Għawdex: €20.00; Ewropa u Afrika ta’ Fuq: €45.00;Kanada, U.S.A., Asja u l-bqija ta’ l-Afrika: €60.00; AmerikaLatina,Taiwan, Awstralja u New Zealand: €70.00Kull korrispondenza tiġi indirizzata hekk:LEĦEN IS-SEWWA, Istitut Kattoliku, Floriana FRN 1441•EDITORJALIt-tifsira vera tal-Għidgħal min hu tassewNisraniBir-raġun, għalina l-Insara u għall-ħolqien kollu, il-qawmien millmewtta’ Kristu huwa għajn ta’ ħajja ġdida. Għalhekk żmien il-Għidjimla qlubna b’ferħ mill-akbar, kif jidher mill-kant tal-Hallelujah li nkantawb’tant ferħ f’dan iż-żmien tal-Għid.Għall-bniedem li ma jemminx, li ħafna drabi l-ħarsa tiegħu mataqbiżx il-liġijiet fissi tan-natura, Kristu mhux veru qam mill-mewt.Imma għalina li nemmnu, il-verità hija ċara. Alla huwa l-Ħallieq u l-mexxej tal-univers kollu u m’hemm xejn għalih li huwa impossibbli.Kellu raġun il-mibki Papa Ġwanni Pawlu II, fil-bidu tal-millennjul-ġdid, kien wissiena li l-kontemplazzjoni tal-Knisja ta’ wiċċ Kristu matistax tieqaf fuq ix-xbieha tal-Imsallab. Għax Kristu huwa dak li qamminn bejn l-imwiet. Kieku ma kienx hekk, kieku fiergħa hi l-predikazzjonitagħna u fiergħa wkoll il-fidi tagħna (1 Kor. 15, 14).Li Kristu qam verament mill-mewt hija l-bażi tal-erba’ Vanġeli, talpredikazzjonital-Appostli u tal-Ittri ta’ San Pawl. Kienet preċiżamentdin il-verità li biddlet u ttrasformat lill-Appostli, u minn nies beżżiegħau ġwejjef, għamlithom nies l-aktar qalbiena li biex jagħtu xhieda għaldin il-verità ċarċru demmhom u offrew ħajjithom.X’ma għamlux l-għedewwa ta’ Kristu matul elfejn sena ta’ storja,kif ħafna għadhom jagħmlu sal-lum, mhux biss biex jiċħdu l-qawmientiegħu mill-mewt, iżda saħansitra l-istess eżistenza storika tiegħu? X’magħamlux u m’għadhomx jagħmlu sal-lum biex iwaqqgħu għaċ-ċajt dakkollu li qal u għallem, jew biex isibu xi żball jew xi kontradizzjoni fittagħlimtiegħu?Il-glorja tal-Kristjaniżmu huma l-InsaraqalbienaIżda min kien sinċier, fl-aħħar bilfors kellu jtenni l-kliem ta’ SanPietru: “Għand min tridna mmorru? Inti biss għandek il-kliem tal-ħajjata’ dejjem’’. Huwa għalhekk li għal aktar minn għoxrin seklu, il-kelmata’ Ġesù għadha ċara, sħiħa, awtorevvoli, prattika u vera. Biex jagħtuxhieda għal din il-kelma, eluf u eluf ta’ nies għadhom sal-ġurnata tallumisofru persekuzzjonijiet vjolenti, jiġu meqjusa bħala ċittadini tattieniklassi, jiġu ddiskriminati, jiġu mċaħħda mill-aktar drittijiet umani,jiġu mwarrba fis-soċjetà u saħansitra jiġu maqtula, kif għadna naqrawfl-aħbarijiet f’tant naħat tad-dinja.Żgur li l-akbar glorja tal-Kristjaneżmu hija l-lista twila ta’ tant u tantInsara, f’kull naħa tad-dinja, li f’kull żmien, b’karattru sod u qalbieni,baqgħu u għadhom sodi fil-fidi tagħhom, u lesti li jibqgħu jgħixu skontma jemmnu minkejja dak li jisimgħu jew jaraw jiġri madwarhom. Żgurli dawn ma jagħmlux għajb lill-Insara tal-bidu li kienu tassew Insarafil-katakombi, fil-pjazez u quddiem it-tribunali tat-tiranni pagani. Insaradejjem u kullimkien, onesti u kuraġġużi dejjem u quddiem kulħadd,marbutin bil-ktajjen imma liberi fir-ruħ.X’kuntrast kbir huma dawn l-Insara qalbiena u kuraġġużi ma’ dawkl-oħra li għalkemm forsi jiddikjaraw ruħhom u jqisu ruħhom Insara,lesti li jagħtu widen għat-tagħlim ta’ tant għalliema li t-tagħlim tagħhomma jaqbel xejn mat-tagħlim ta’ Kristu. Li ma jagħtux kas tal-kelma ta’Kristu u jaslu saħansitra biex jiċħduha, u kif jgħid San Pawl, idawruwidnejhom għall-ħrejjef.Xi ngħidu mbagħad għal dawk li ssibhom dejjem lesti li jibilgħuu jagħtu widen għal kull ħaġa li jaqraw u li jisimgħu, imma le għallkelmata’ Kristu u tal-Knisja tiegħu? Li jonqsu li jistħarrġu l-verità?Li jibqgħu lura milli jinfurmaw ruħhom sew biex ikunu jistgħujindunaw bl-ingann ta’ dawk li jbellgħulhom ir-ross bil-labra? Liżgur ma għandhomx il-kuraġġ li wera darba t-twajjeb Beatu ĠwanniXXIII, li wara li sar Papa, f’laqgħa li kellu mal-ġurnalisti, qalilhomf’wiċċhom: “Ktibtu ħafna affarijiet fuq il-Konklav, imma ma qrajtxħlief żewġ versi li kienu veri”.•INTERVISTAIl-Vari tal-Ġimgħa Mqaddsafil-Gżejjer MaltinQegħdin inġibu din l-intervista li Emmanuel Cutajar għamel lil Dr JosephGrima, awtur tal-ktieb “Il-Vari tal-Ġimgħa Mqaddsa fil-Gżejjer Maltin.”* Dr Grima, tista’ qabelxejn tgħidilna kif tnisslet fikdin l-imħabba lejn l-istorjatal-vari tal-Ġimgħa l-Kbira filgżejjerMaltin?— Nista’ ngħid li litteralmenttwelidt fil-vari tal-ĠimgħaMqaddsa kemm minħabba lil-familja u l-antenati tiegħikienu jagħtu sehemhom filpurċissjonijiettal-lokal kif ukollgħax twelidt u trabbejt f’raħal,Ħal Qormi, fejn il-manifestazzjonijiettal-Ġimgħa Mqaddsahuma parti integrali mill-ħajjatal-lokal. Inżid li writt l-imħabbagħall-Istorja mingħand ommi uli l-interess tiegħi jmur aktar ‘ilhinn: it-taħriġ tiegħi fl-Istorjajġegħelni nifhem li dak li jseħħf’Malta u Għawdex fil-ĠimgħaMqaddsa hu parti integrali millħajjasoċjali u reliġjuża tal-pajjiżkollu u, għaldaqstant, hu importantili ssir riċerka kemm jista’jkun profonda biex wieħed jifhemx’inhuma l-għeruq u l-oriġini talforzisoċjali u reliġjużi li lilna, il-Maltin u l-Għawdxin, għamlunadak li aħna llum.* X’inhu l-għan jew għanijietli għalih ippubblikajt dan l-istudju dwar il-vari tal-ĠimgħaMqaddsa?— Tul is-snin, ġew ippubblikatidiversi kitbiet, minn diversi awturiinkluż jien stess, li l-biċċal-kbira minnhom huma dwar ilpurċissjonijietta’ lokalitajiet partikolarigħalkemm hemm ukollxi ftit dwar il-vari tal-pajjiż kollu.Il-ħsieb oriġinali tiegħi kien lingħaqqad flimkien dak kollu li kieninkiteb u nżid magħhom materjalieħor li kelli f’idejja biex b’hekknippreżenta ktieb miktub b’modxjentifiku u b’dixxiplina storika lifih ma jkunx hemm sempliċementelenku ta’ vari bir-ritratti tagħhomu xi ftit tagħrif leġġer bħalma ġieppubblikat fl-imgħoddi għalkemmkitbiet bħal dawn ħaqqhom kull rispettukoll. Għan ieħor hu li l-qarrejjitgħallem jifhem u japprezza dak lijara madwaru u, importanti ħafna,li l-kitba tnissel fil-qarrejja dak l-ispirtu devozzjonali lejn il-ġrajjietkbar li nikkommemoraw fil-Ġimgħa Mqaddsa kif rappreżentatimix-xeni fuq il-vari.* Liema huma s-sorsiewlenin li minnhom ksibt danit-tagħrif kollu?— Ħarsa lejn il-biblijografijali hemm lejn tmiem il-ktiebturik malajr li għamilt użu sħiħminn bosta pubblikazzjonijiet libosta minnhom huma msejsa fuqriċerka oriġinali. L-etika tal-kitbatiddetta li kittieb jirrispetta dak lijkun kiteb ħaddieħor qablu, jikkritikakostruttivament fejn hu xieraqjew juri li hu żbaljat, u jagħtis-sorsi tat-tagħrif li qed iniżżel.Ma’ kitbiet ippubblikati, għamiltużu minn xi teżijiet, xi sorsioriġinali, l-istampa kontemporanjatal-ġrajjiet deskritti, l-internet,u noti tiegħi personali għall-aħħarħamsin sena li għexthom personalment.Wieħed irid jifhem liktieb bħal dan jitnissel u jikbertul numru ta’ snin u dil-kitba ilhaf’rasi mill-1985 meta kont bgħattkwestjonarju f’disgħa u sittinlokalità. Ktieb ta’ din ix-xortajeħtieġ numru enormi ta’ ritratti li,f’dan il-każ, tmenin fil-mija minnhomħadthom jien fuq medda ta’bosta snin u ssupplimentajthomminn xogħol ta’ diversi ħbieb liwkoll għaddewli xi ritratti antikili ma kellix aċċess għalihom.* Kif inhu mqassam dan ilktieb?— Bħalma diġà għidt, ma ridtxnippreżenta sempliċement elenkuta’ vari. Għaldaqstant, ħassejt lihu importanti li ninkludi kapitli lijqegħdu l-vari fil-kuntest proprjutagħhom. Il-ktieb qassamtu fi tmienkapitli li l-aħħar tlieta biss huma l-elenku tal-vari tal-Ġimgħa l-Kbira uĦadd il-Għid b’ritratt għal kull statwau wkoll ritratti u deskrizzjonijietta’ vari li m’għadhomx użati.* Storikament, x’influwenzibarranin kellhom il-Maltinfl-interess u l-imħabba kbiratagħhom lejn il-purċissjonijiettal-Ġimgħa l-Kbira?— Għal bosta sekli, Maltakienet marbuta mill-qrib ma’Sqallija u Spanja. Ma jistax jonqosli l-Maltin ma jiddakkrux almenuxi ftit mill-influwenzi kulturali ureliġjużi li ġabu magħhom dawnil-kuntatti. Kellna kittieba li dawnl-influwenzi esaġerawhom mhuxħażin iżda hu fatt, biex nagħtieżempju, li l-eqdem vara eżistentifil-purċissjonijiet Maltin hi importazzjoniminn Sqallija madwarerba’ sekli ilu. F’Malta kellnafil-purċissjonijiet, għalkemmilhom snin kbar li nqatgħu,nies li kienu jifflaġellaw lilhominfushom, drawwa li għadhateżisti f’xi nħawi fl-Italja t’isfel.Iżda din l-influwenza barranijama ġabitx magħha imitazzjonigħamja u l-purċissjonijiettagħna żviluppaw b’mod differentiminn dawk Sqallin jewSpanjoli għalkemm xi punti ta’qbil hemm ukoll.* Taħseb illi ż-żieda talvariu d-diversi stili tagħhom,u ż-żieda fil-karattri li jieħdusehem fil-purċissjonijiet tal-Ġimgħa l-Kbira jżidu d-devozzjonital-Maltin?— Hemm ħwejjeġ li jżidu uoħrajn li jnaqqsu d-devozzjoni uallura neħduhom separatament.Iż-żieda tal-vari u l-episodji lijirrappreżentaw per se għandhoml-iskop li jżidu d-devozzjoni.Id-devozzjoni tonqos minħabbal-mod kif ikun ippreżentat l-episodjupartikolari b’movimentaresaġerat tal-figuri tal-vari. L-artist għandu jirrestrinġi l-esuberanzatiegħu u għandu dejjemiżomm f’rasu li l-iskop ta’ varaproċessjonali hu appuntu li toħloqdevozzjoni. Biżżejjed li wieħediħares lejn vara msejsa fuq l-istilPurista tas-seklu dsatax u jqabbilhama’ xi statwi li ġew prodottidan l-aħħar kwart ta’ seklubiex jifhem dak li qed nipprovanispjega. U hawnhekk nagħti tortlil dawk l-awtoritajiet li jħallu danisir, kemm min japprova l-abbozzkif ukoll min jikkummissjonahom.Artist partikolari lili qallili hu irid jaqla’ x’jiekol u allurajkollu jaħdem dak li jordnawlu.Rigward iż-żieda fil-karattri– li mhumiex parti mill-ktiebtiegħi għax dan jittratta dwar ilvaribiss – inħoss li diversi lokalitajietwaqgħu fl-esaġerazzjoniu xi awtoritajiet qed iħallu lilmin ma jifhimx imexxihomminn imneħirhom. Karattri lima jidħlux fl-istorja tas-salvazzjonim’hemmx posthomfil-purċissjonijiet tal-Ġimgħa l-Kbira li wħud minnhom saru bissshow, inklużi l-parati bis-suldatili jsiru qabel il-purċissjonijietu l-użu ta’ annimali. Isir ftaħirfuq kemm ikunu ħadu pjaċir jarawhomit-turisti iżda nistaqsijien: il-purċissjonijiet isiru għatturistijew huma kontinwazzjonital-funzjoni reliġjuża li tkungħadha kemm intemmet fil-knisja?Suppost li tal-aħħar, immaqed isir hekk? U l-awtoritajietfejn qegħdin biex jimponu s-sensreliġjuż? Bħalma jiġri bosta drabi,l-ewwel nagħlqu għajnejna għal lijkun qed jiġri u meta niftħuhomikun tard wisq.Dan il-ktieb hu għall-bejgħmill-ħwienet ewlenin u għal aktartagħrif ċemplu BDL 21380351.

Is-Sibt 7 ta’ April 2012•‘IL-PREZZ LI KELLI NĦALLAS’ATTWALITÀ3Il-konverżjoni ta’Muhammad Moussaoui“Il-prezz li kelli nħallas” huwa t-titlu tal-ktiebawtobijografiku bl-istorja tal-konverżjonita’ Muhammad Moussaoui mill-Iżlam għall-Kattoliċiżmu. Wara l-konverżjoni tiegħu ħa l-isemta’ Joseph Fadelle.Fadelle ġej minn waħda millfamiljil-aktar importanti MusulmaniXiti fl-Iraq. Missieru kiensinjur u jgawdi prestiġju kbir.Kien fl-1987 fi żmien ir-reġim ta’Saddam Hussein, waqt il-gwerrali kienet għaddejja bejn l-Iraq ul-Iran, li fl-età ta’ 23 sena nġabarbil-lieva fl-armata Iraqina.Waqt li kien stazzjonat ma’gwarnaġjun qrib il-fruntiera mal-Iran, sab ruħu fl-istess kamra ma’suldat Nisrani li kien jismu Massoud.Minkejja li għall-ewwelma ħax gost bih, wara pprovajikkonvertih għall-Iżlam. Darbawaqt li sieħbu Massoud makienx fil-kamra, sablu ktieb fuqil-mirakli ta’ Ġesù u beda jaqrah.Huwa stagħġeb meta beda jaqradwar Ġesù li fil-Koran isejħuluIsa. Meta wara ltaqa’ miegħu, bilħsiebli jikkonvertih għall-Iżlam,staqsieh jekk l-Insara kellhomxktieb sagru bħall-Koran. MetaMassoud semmielu l-Bibbja,sieħbu talbu biex jislifielu bilħsiebli jkun jista’ jipperswadihbl-iżbalji li kien fiha.Iżda Massoud ma riedx itih il-Bibbja u minflok ħeġġeġ lil sieħbubiex jerġa’ jaqra l-Koran sew ujipprova jifhimha sew. U proprjuwara li għamel dan Fadelleinduna li dan il-ktieb żgur ma kelluxoriġni divina kif kien jaħsebqabel. Kien wara dan li sieħbutah jaqra l-Vanġeli, speċjalmentil-Vanġelu ta’ San Ġwann li tantħassu mibdul u msaħħar millkliemta’ Ġesù, speċjalment metaqal: “Jien il-ħobż tal-ħajja; minjiġi għandi ma jkun qatt bil-ġuħ”(Ġw. 6, 35). Huwa stess jistqarr:“Dawl kbir f’daqqa waħda illuminaliħajti u taha tifsira ġdida.Kelli l-impressjoni li kont qisnifis-sakra u f’qalbi ħassejt qawwau mħabba immensa għal danĠesù Kristu li dwaru jitkellmul-Vanġeli”.Il-konverżjoni tiegħu kienetwaħda totali. Huwa ried lil Massoudjgħinu biex isir Nisrani, iżdadan irreżista. Dan għaliex skont il-Liġi Iżlamika, Musulman li jħallil-Iżlam u jsir Nisrani għandu jiġimaqtul flimkien ma’ dawk lijkunu wassluh biex jikkonverti.B’danakollu Massoud bedajgħallmu jitlob u flimkien kienujgħaddu ħin jaqraw il-Vanġeluu jitolbu. Iżda wara li Massoudtelaq mill-armata, Fadelle maltaqax aktar miegħu.Hekk kif Fadelle mar lurad-dar wara li hu wkoll spiċċaminn suldat, xorta waħda baqa’jaqra l-Vanġelu u rnexxielu wkolljagħmel ħbieb ma’ wieħed Nisraniu kien ukoll jattendi l-knisja. Iżdakien dejjem joqgħod attent biexil-ġenituri tiegħu ma jindunawxbil-konverżjoni tiegħu. Sadattantfl-1992 huwa żżewweġ maraMusulmana, minkejja li qatt maqalilha li kien Nisrani. Sadattantkien iltaqa’ ma’ missjunarju barraniu aċċetta li jipproponih biexjirċievi l-magħmudija.Kien darba l-Ħadd li wara limar lura d-dar wara l-quddiesa,billi martu ma kinitx taf fejn maru ħasbet li kien qed jittradiha, liqalilha li hu kien Nisrani u li kullnhar ta’ Ħadd kien imur il-quddies.Martu xxukkjat ruħha metasaret taf b’dan iżda ma qalet lilħadd b’dan. U wara li ħajjarhataqra l-Vanġelu, hija wkoll bdiettmur il-knisja u tieħu lezzjonijietmingħand il-missjunarju.Kien fl-1997 li l-familjari ta’Fadelle indunaw li kien ċaħadl-Iżlam u missieru, ommu u ħutuħaduha bi kbira kontra tiegħuu saħansitra qala’ xebgħa kbiramingħand ħuh stess. Kuġinuhstess akkużah li kien ittradixxal-Iżlam u għal tliet xhur sħaħ ġiettorturat f’wieħed mill-ħabsijietpolitiċi ta’ Saddam Hussein umġiegħel jgħid min kien li kien ikkorrompiehbiex jiċħad l-Iżlam.Kien l-istess missjunarju liordnalu biex jitlaq mill-Iraq uwara ħafna diffikultajiet u taħbitkbir, flimkien ma’ martu u ż-żewġuliedu, irnexxielu jasal il-Ġordan.Kien hawn li fl-aħħar qata’ xewqtuli jitgħammed flimkien ma’martu.Iżda meta l-qraba tiegħu indunawli kien ħarab mill-Iraq, irnexxielhomisiru jafu li kien jinsabil-Ġordan. U meta xi familjarirnexxielhom isibuh, wara li makienx rnexxielhom iġegħluhjiċħad il-fidi Nisranija, ippruvawsaħansitra jesegwixxu l-fatwabħala kundanna tal-mewt talliċaħad l-Iżlam.Iżda minkejja li safa attakkatu mħolli kważi mejjet huwattieħed minn wieħed barranifi sptar fejn ġie kkurat. Waral-istess awtoritajiet tal-Knisjaordnawlu biex iħalli l-Ġordan umar jgħix fi Franza fejn għadujinsab sal-lum.

Is-Sibt 7 ta’ April 2012MADWAR ID-DINJA58,000 żgħażagħ jitolbuf’Wembley ArenaLhudi jammetti l-awtentiċitàtal-Liżar ta’ KristuRuma: Barrie Schwortz, ta’reliġjon Lhudija, kien l-OfficialDocumenting Photographer for theShroud of Turin Research Project(STURP), it-tim li mexxa l-ewweleżami xjentifiku fuq il-Liżar ta’Kristu ta’ Turin fl-1978. Wara li kienilu aktar minn għaxar snin jistudjadan il-Liżar ta’ Kristu, illum iħossukonvint dwar l-awtentiċità tiegħu.F’intervista li ta lill-AġenzijaZenit, Schwortz qal: “Meta bdejtninvolvi ruħi fil-Liżar, jien kontxettiku ħafna dwar l-awtentiċitàtiegħu. Jien ma kelli ebda rabtaemozzjonali ma’ Ġesù u massuġġettgħaliex jiena trabbejt bħalaLhudi Ortodoss. L-aktar ħaġa likont naf f’dak iż-żmien kien li dankien Lhudi u daqshekk.”Huwa kompla jgħid: “Metakont neżamina l-Liżar, mal-ewwelfhimt li dan ma kienx xi pitturagħax min jeżaminah u jarah millqrib,jinduna li mhix pittura. Iżdadwar l-awtentiċità tiegħu, ħadna18-il sena biex ippubblikajna r-rapportikollha dwaru.“Jien ma kontx kompletamentkonvint sakemm wieħed minnsħabi tat-tim, Allan Adler, Lhudiieħor li kien espert fid-demm, lispjegali għaliex id-demm baqa’aħmar fuq il-Liżar. Jien ħassejt lidemm antik suppost kien iswedjew kannella. Id-demm fuq il-Liżarhuwa ta’ kulur aħmar (red crimson).Din il-ħaġa lili impressjonatniħafna għax għalija kienet l-aħħarħaġa li spjegatli kollox. ĦabibiAdler, Alla jaħfirlu, kien involutfil-Liżar mhux mil-lat reliġjuż iżdabiss mil-lat purament xjentifiku.Għalija dan kien xokk meta wasaltgħall-konklużjoni wara kważi 20sena li dan id-drapp kien awtentikuu dan biss mil-lat tax-xjenza.”Huwa kompl jgħid li hu fehemLondra: Mat-8,000 żagħżugħu żagħżugħa ħadu sehem fil-Flame Youth Congress li sarf’Wembley Arena, is-Sibt 24 ta’Marzu. Il-Kungress kien jikkonsistif’jum ta’ talb, ta’ esperjenziu adorazzjoni ewkaristika. Matulil-Kungress tkellmu l-ArċisqofVincent Nichols ta’ Westminster,Fr Timothy Radcliffe, Fr ChristopherJamison magħruf għaddokumentarjutal-BBC The Monasteryu The Big Silence u SisterCatherine.F’diskors li għamell-Arċisqof Vincent Nichols waqtl-espożizzjoni u l-adorazzjoniewkaristika qal liż-żgħażagħ:“Aħsbu fuq l-imħabba t’Alla liwellditkom. Aħsbu wkoll fuql-imħabba totali t’Alla li wassletbiex Ġesù jagħti lilu nnifsugħalikom u lilkom fuq is-Salib udawn fis-Sagrament tal-Ewkaristija.F’dan id-dawl intom tassewstraordinarji. Forsi qatt qabel maħsibtu dan”.Waqt li semma l-LogħobOlimpiku li se jsir f’Londra dinis-sena, huwa kompla jgħid:“Aħna mhux ilkoll se nkunu atletiOlimpjoniċi jew Paralimpiċi,iżda definittivament ilkoll irriduniġru fit-tiġrija tagħna lejn is-Salib.”Wara li tkellem Fr TimothyRadcliffe fuq ir-rispett, saret dramau danza.li l-Liżar huwa bħal dokument forensikutal-Passjoni u għall-Insaramadwar id-dinja għandu jkun relikwasinifikanti għaliex b’modakkurat jiddokumenta dak kolluli jingħad fil-Vanġeli dwar dak ligħamlu lil Ġesù.Schwortz huwa konvint lihemm evidenza kbira li dan il-Liżar tassew kien dak li bih keffnulil Ġesù, minkejja li ma jgħidxjekk kienx jew le l-Messija. Danhuwa test mhux tant għax-Xjenzaiżda għall-fidi. Huwa għandu sitelettroniku www.shroud.com.Fil-qosorSe jirriżenja l-Kap tal-Knisja AnglikanaRenju Unit: L-Arċisqof Anglikan Rowan Williams ta’ Canterburyħabbar li se jirriżenja minn Kap tal-Knisja Anglikanaf’Diċembru ta’ din is-sena. Huwa kien ilu jokkupa din il-karigagħaxar snin. L-Arċisqof Kattoliku Vincent Nichols ta’ Westminsterkellu kliem ta’ tifħir għalih u faħħar il-kwalitajiet tiegħu ud-dedikazzjoni tiegħu favur l-armonija bejn il-popli u l-familjaNisranija. Huwa fakkar li diversi drabi ltaqa’ mal-Papa BenedittuXVI u talab miegħu kemm f’Ruma kif ukoll waqt iż-żjara likien għamel il-Papa fl-2010 fl-Ingilterra. Sar magħruf li l-PapaBenedittu stieden lill-Arċisqof Rowan biex ikellem lill-Isqfijietwaqt is-Sinodu li se jsir f’Ruma.Maqtulin 1,000 missjunarju f’10 sninRuma: Skont rapport maħruġ minn Fides News Agency,bejn l-1980 u l-2011, inqatlu mill-inqas 1,000 missjunarju. Bejnl-1980 u l-1989 l-għadd ta’ missjunarji maqtula kien ta’ 115, waqtli matul l-għaxar snin ta’ wara, l-għadd tela’ għal 604. Dawn ġewmaqtula kemm minħabba persekuzzjoni direttament reliġjuża, kifukoll li sfaw maqtula b’mod mhux vjolenti waqt il-qadi tal-ministerupastorali tagħhom. Fil-perijodu ta’ bejn l-2001 u l-2011,l-għadd ta’ missjunarji maqtula kien ta’ 255. Fis-sena 2011 kienhemm 26 missjunarju maqtula, 18-il saċerdot, 4 sorijiet u 4 lajċi.Kungress favur il-ħajja fi BrussellBrussell: Bejn is-26 u d-29 ta’ Marzu, fl-okkażjoni tat-TieniĠimgħa Ewropea għall-Ħajja, il-Kummissjoni tal-Isqfijiet tal-Komunità Ewropea (COMECE) flimkien mal-Partit PopolariEwropew (PPE) organizzat kungress fis-Sede tal-ParlamentEwropew. Matul il-Kungress ġew diskussi diversi temi, fosthomis-saħħa sesswali u produttiva, u l-isfidi fil-kamp, bioetiku tarriċerkafuq ċelluli staminali. Matul il-Kungress, il-President tal-Moviment għall-Ħajja Carlo Caseni ppreżenta l-European Citizen’sInitiative for Life dwar id-drittijiet fundamentali tal-bniedemmit-tnissil. Se jingabru mal-miljun firma biex jitressqu quddiemil-Kummissjoni Ewropea biex dawn id-drittijiet jiddaħħlu fil-Karta Ewropea skont it-Trattat ta’ Lisbona.Ċerimonja tat-tberik tat-tarbija fil-ġufStati Uniti: L-Isqfijiet Amerikani qegħdin iħeġġu biex filparroċċijdaħħlu ċerimonja bil-barka tat-trabi fil-ġuf li ġiet approvatamill-Vatikan fil-25 ta’ Marzu. Il-Kardinal Daniel Di Nardota’ Houston qal li kien impressjonat bis-sbuħija ta’ barka tal-ħajjaumana fil-ġuf u fakkar li meta l-Madonna qalet iva lil Alla, seħħetl-inkarnazzjoni tat-tarbija fil-ġuf tagħha li salvat id-dinja. It-talbaRit tal-Barka ta’ Tarbija fil-Ġuf tista’ tingħad kemm fil-Quddiesakif ukoll barra mill-Quddiesa u hija ta’ appoġġ għall-ġenituri li sejkollhom tarbija.Insara ppersegwitati f’HomsSirja: Sar magħruf li mad-90 fil-mija tal-Insara fil-beltta’ Homs fis-Sirja ħallew djarhom minħabba l-vjolenza u l-persekuzzjoni kontrihom minn fanatiċi li għandhom rabta ma’Al-Qaida. Fil-belt ta’ Homs kien hemm l-akbar popolazzjoniNisranija u għalhekk li gruppi militanti Iżlamiċi qegħdin jattakkawhombla ħniena. Fil-fatt dawn kienu jisfurzaw lill-Insaraspeċjalment fin-naħat ta’ Hamidya u al-Diwan biex jitilqu minndjarhom u jħallu kollox warajhom. S’issa diġà telqu mal-50,000Insara u sabu kenn fuq il-muntanji.Il-fenomenu tal-abbużi fuq it-tfalĠinevra: Waqt li kien qedjitkellem fid-19-il Sessjoni tal-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedemwaqt dibattitu fuq il-vjolenza fuqit-tfal, l-Arċisqof Silvano M. Tommasi,l-Osservatur Permanenti fil-Ġnus Magħquda f’Ġinevra qal lil-fenomenu tal-abbużi sesswalifuq it-tfal għandu jiġi miġġieledbil-qawwa f’kull soċjetà. Huwasostna li dan il-fenomenu għandujiġi mistħarreġ bl-onestà kollha ujittieħdu passi meħtieġa biex ittfaljiġu mħarsa kemm fiżikamentkif ukoll emozzjonalment għaliexjirrappreżentaw il-futur tassoċjetà.Huwa kkundanna l-fatt li mat-300,000 tifel huma involuti fi 30konflitt fid-dinja u qed jiġu reklutatib’mod brutali. Qal ukoll li115 miljun minn 215 miljun tfal lifid-dinja qegħdin jiġu mħaddmaqegħdin jiġu sfurzati biex jagħmluxogħlijiet perikulużi.L-Arċisqof qal li quddiemdawn il-pjagi, hemm bżonnli l-membri kollha tal-familjaumana jaqsmu r-responsabbiltàfil-ħarsien tat-tfal u tad-dinjitàtagħhom. Huwa qal li l-KnisjaKattolika qed taħdem ħafna biextippreveni l-abbużi fl-ambjentireliġjużi u twieġeb b’mod effikaċigħall-pjaga tal-abbużi sesswalifuq it-tfal.L-Arċisqof qal li l-fenomenutal-abbużi sesswali fuq it-tfalma jinsabx biss fl-istituzzjonijietiżda wkoll fl-iskejjel, filpostijiettax-xogħol, fiċ-ċentritad-detenzjoni u saħansitra filfamilji.Huwa semma wkoll irriskjili jgħaddu minnhom it-tfalminħabba t-teknoloġiji modernital-informazzjoni li bihom it-tfalqegħdin jiġu mmanipulati minniesegoisti u ħżiena permezz ta’stampi u xeni li huma ta’ ħsarakbira għat-tfal.

Is-Sibt 7 ta’ April 20127•X’JIDHIRLIDun Peter – is-saċerdotKan. John CiarlòWara li fil-jiem li għaddew tħabbret il-mewt tal-Professur Dun PeterSerracino Inglott, ħafna kienu dawk li ħassewhom fid-dmir li jfakkrul-kontribut kbir li ta matul ħajtu fil-qasam reliġjuż, soċjali, kulturali uartistiku. Bir-raġun ħafna fakkru t-tħejjija akkademika tiegħu, il-ħidmaintellettwali tiegħu u l-oriġinalità tal-ħsibijiet tiegħu.Ma setax jonqos li birraġunkien hemm min fakkarli l-ewwel u qabel kollox, DunPeter kien saċerdot ferħan bilvokazzjonisaċerdotali tiegħu.Kellu raġun il-Professur SalvinoBusuttil, ħabib kbir tiegħu,waqt ċelebrazzjoni li saret filknisjatal-Erwieħ f’Ħal Tarxienfejn għal bosta snin Dun Peterkien iqaddes, stqarr li hu kiendejjem jgħid u jieħu gost jirrakkontali għalih l-isbaħ ġurnatata’ ħajtu kienet dik meta ġieordnat saċerdot.Bir-raġun li Dun Peter indifenfiċ-ċimiterju tal-knisjatal-Erwieħ f’Ħal Tarxien, iddedikatalil Kristu Rxoxt, li kellusehem kbir fil-bini tagħha u liflimkien mal-knisja ta’ San PawlNawfragu tal-Belt, kienet tantgħal qalbu. U la qed nsemmi l-knisja tal-Erwieħ ma nistax mansemmix it-tliet kotba li l-KlabbQari Nisrani kien ippubblikabl-omeliji li għal tliet snin kiengħamel f’din il-knisja fil-Ħdud.TAL-GĦAXRA U NOFS,l-ERWIEĦHuwa għalhekk li t-titlu ta’dawn it-tliet kotba huwa Tal-Għaxra u Nofs, l-Erwieħ — Omeliji— Peter Serracino Inglott.Dan għaliex dawn l-omeliji kiengħamilhom fil-quddiesa talgħaxrau nofs li kien iqaddesf’din il-knisja.Fl-introduzzjoni għall-ewwelktieb — Is-Sena ta’ San Mattew,Dun Peter kiteb kif inġabar ilmaterjalta’ dawn it-tliet kotba.Huwa jikteb li meta beda jqaddesnhar ta’ Ħadd fil-kappellatal-Erwieħ, Ħal Tarxien, aktarxtal-għaxra u nofs “bla ma ntbaħt,kien hemm xi ħadd li kien idaħħalmiegħu tape-recorder, u hekkspiċċajt nirċievi pakkett kbir ta’karti bit-traskrizzjoni tal-gelgulkliem li bilkemm ridt nemmenkien ħareġ minn fommi tul tlietsnin. “U dan għalfejn għamiltu,”staqsejt lil din l-imbierka persuna.“Biex toħroġhom fi ktieb,”weġbitni bi tbissima li forsiħasbitha anġelika.”Min bħali għandu jewqara dawn it-tliet kotba, jafkif f’dawn il-kotba Dun Petermhux biss jagħmel riflessjonijiettant sbieħ fuq il-Vanġelutal-Ħadd, iżda b’aneddoti personaliu kwotazzjonijiet frotttal-kultura wiesgħa tiegħu,jiftaħ qalbu mal-qarrej fuq kullsuġġett immaġinabbli li għandux’jaqsam mal-ħajja tan-Nisranifil-ħajja tal-lum.U billi semmejt l-apprezzamentli Dun Peter kellu għassejħasaċerdotali tiegħu, nixtieqinwassal lil min qed jaqra dakjgħid dwar is-saċerdot fl-omelijatiegħu f’Ħamis ix-Xirka tassenaB, is-sena ta’ San Mark:IS-SAĊERDOT“Ir-reklami bħala regola majippruvawx jgħidulna l-verità,ma jagħtuniex informazzjonijew iwasslulna tagħrif eżattdwar il-prodott li jriduna nixtru,iżda joħolqu assoċjazzjoni,rabta mentali, bejnu u bejn xiħaġ’oħra li tagħtina gost, biexbla ma rridu nistħajlu li l-waħdatmur mal-oħra, tixbah lilloħra,iġġibha magħha. Joħolqu“xbieha” f’moħħna li tinkludi,ngħidu aħna, kwalità ta’ xafratal-leħja u tfajla sabiħa, karozzau tfajla sabiħa… It-tfajla sabiħaaktarx ma tonqosx, għalkemmjidħlu ħwejjeġ oħra, bħallbaħaru s-sebħ u l-kant… li ftitikollhom x’jaqsmu mal-oġġetti,iżda jgħinu biex tinħoloq xbiehatiegħu li tiġbdek. L-istessjagħmlu l-politikanti. Għaxħafna drabi x-xbieha li tnisself’moħħ in-nies aktar tinfluwenzal-imġiba tagħhom mill-fattiveri.Bil-propaganda, bl-istejjerfil-gazzetti, radju u televiżjoni,tista’ tinħoloq ukoll xbieha kerhamqar ta’ ħaġa sabiħa, u mhuxbiss xbieha sabiħa ta’ xi ħaġamqar kerha. Tista’ tinħoloqxbieha żbaljata. U wisq nibża’li hekk ġara mal-qassis. Anzinaħseb li hawn jiġru fl-imħuħaktar minn xbieha waħdażbaljata tal-qassis.Hawn min għandu xbiehafejn il-qassis jidher imlaqqa’mal-pulizija qisu t-tewmitiegħu, dejjem għassa għal minjiżbalja, biex iwiddbu, u jekk majikkastigahx, għall-inqas ifakkrufil-kastig. Donnu meta l-bnedminoħra jkunu qed jagħmlu xiħaġa li ttihom pjaċir, irid bilforsjitfaċċa huwa liebes l-iswed qisubekkamort, ifakkar fil-mewt.IL-FIGURA TAL-QASSISDin ix-xbieha mhix għalkolloxfalza. Huwa veru li ħafna drabi l-qassis ma jħossux at home fl-athomes. Mhux għax iqis il-festitan-nies bħala l-antikamra tal-infern,imma għax jaf, li l-preżenzatiegħu tfakkar dan: li l-ferħ tagħnahuwa l-aktar sfiq meta l-partiesikunu xbieha ta’ festa oħra, li matintemmx. Il-figura tal-qassis bilforstfakkar fil-passaġġ mill-mewtgħal ħajja oħra; u għalhekk jewtkun sinjal ta’ tama li tqawwi l-qalb, inkella sinjal li jiddisturba,li jinkwieta lil min jixtieq kiekujinsa li hemm Alla u ħajja oħra.Hekk jiġri li titnissel l-aktar għamla profonda ta’antiklerikaliżmu. Iżda huwa ċarli min ikun antiklerikali għal dinir-raġuni jfittex li jaħbiha, imqarmiegħu nnifsu. U jipponta fuqħwejjeġ oħra — ngħidu aħna fuqis-suppost privileġġi tal-kleru.F’xi żminijiet u f’xi nħawi, veruli l-kleru kellu ħafna privileġġi,iżda llum ma tantx għadhomjeżistu mkien.Kien hemm forma ta’klerikaliżmu, li nistgħunsejħulha “mistika”, narawhameta r-rispett lejn is-saċerdozjujitfisser b’għamliet esaġerati ta’ġesti ta’ qima lejn is-saċerdot.F’din il-forma ta’klerikaliżmu, hemm sikwitil-folol tal-idea pagana tassaċerdotbħala s-saħħar tas-sema.Kien hemm idea tal-grazzjat’Alla bħala xi ħaġa maġika umekkanika li magħha torbot dinl-idea tal-qassis dak li jbierek ilkuruniu jqassam is-santi. Jewimqar bħala dak li jgħix billi ubiex jagħmel iċ-ċerimonji sagri.Kien hawn forma oħra ta’klerikaliżmu li nistgħu nsejħulha“ekkleżjali” — u tikkonsistifilli jikkmanda biss il-qassis filknisjau fil-għaqdiet tagħha. Ukien hawn ukoll il-klerikaliżmu“politiku” — jiġifieri s-setgħa talqassisinfil-qasam politiku, direttajew indiretta. Il-klerikaliżmu ta’kull xorta jfixkilna meta niġu biexniffurmaw idea ġusta tal-qassis.L-ewwelnett,jekkl-okkażjoni meta Ġesù ħaselriġlejn l-appostli hija l-festa tassaċerdozju,dana jurina żewġħwejjeġ. Min-naħa waħda, ilqassisgħandu ċerta awtoritàġejja minn Ġesù. Minn naħal-oħra, din l-awtorità, bħal kullawtorità oħra li jirrikonoxxi n-Nisrani, teżisti biss biex ikunjista’ jingħata servizz.POST SPEĊJALIGħalhekk is-saċerdot għandupost speċjali fil-Knisja. Ġara lianki dawk il-Protestanti, bħall-Kalvinisti, li ppruvaw ineħħuhmill-Knisja tagħhom, spiċċawbiex ħolqu sostitut għalih;għaliex ma jistax ikun hemmgħaqda mingħajr ma jkollhaxi ħadd biex jippresidiha,għalkemm il-forom tal-presidenza(jew tas-saċerdozju)jistgħu jkunu differenti ħafna udifferenti wkoll minn dawk tallum.Infatti, ġara li ċerti modi uregolamenti li saru fil-Knisjarigward il-kleru għenu biexawguraw xi minn daqqiet ixxbiehatas-saċerdot. Ħafnadrabi ssib min jgħidlek: “Intgħażilt l-aħjar triq, għax billisirt qassis m’għandekx il-problemital-familja, ta’ karriera,u ħafna oħrajn.” Min jgħidlekhekk ikun qed jgħidlek fi kliemieħor: “Prosit, talli inti ġifa” —talli bżajt u ħrabt mill-irwiefental-ħajja. Iżda kif jista’ jkun liĠesù ried li l-kap ta’ komunitànisranija jintgħażel mill-Insaraħutu, għaliex huwa beżżiegħ?Żgur li l-qassis m’għandux ikunwieħed li jfittex il-kenn malli s-sema jibda jissaħħab.Huwa minnu li s-saċerdotm’għandux ikun bniedem taddinja.Iżda dan jgħodd għall-Insara kollha. Hija l-magħmudijali toħloq din il-firda, li trid minnailli ngħixu ħajja mhix taddinja,iżda fiha, bħall-ħmira flgħaġina.Huwa veru li fil-qassisdin il-firda tidher aktar, għaxil-Knisja għamlet regolamentibħal li l-qassis ma jiżżewwiġx,ma jistax jagħmel business uħwejjeġ oħra.Iżda dawn ir-regolamenti sarubiex il-qassis ikun jista’ jaqdil-komunità aħjar, biex jagħtiservizz aħjar lill-bnedmin l-oħra.Il-qassis ma jaħfirx dnubietu,iżda bħal kull Nisrani ieħor iridimur għand il-qassis biex jaħfirlutiegħu. Ma jsirx qassis għalih innifsu,iżda għall-komunità.”Kitba li tassew turi kif kienjaħsibha Dun Peter dwar issaċerdozjutiegħu stess.

12 Is-Sibt 7 ta’ April 2012•IL-PAPA F’KUBAIż-żjara appostolika tal-PapaBenedittu XVI f’Kuba“Ġejt f’Kuba bħala pellegrin tal-karità biex nikkonferma lil ħuti fil-fidi unsaħħaħhom fit-tama li ġejja mill-preżenza tal-imħabba t’Alla f’ħajjitna.F’qalbi nġorr l-aspirazzjonijiet ġusti u x-xewqat leġittimi tal-Kubani, humafejn huma, it-tbatijiet u l-ferħ tagħhom, it-tħassib u l-aktar xewqat nobblitagħhom, taż-żgħażagħ u tal-anzjani, tal-adolexxenti u tat-tfal, tal-morda u talħaddiema,tal-priġunieri u l-familji tagħhom, tal-foqra u ta’ dawk fil-bżonn.”Dan kien l-ewwel kliem li qalil-Papa Benedittu XVI hekk kifbeda ż-żjara apostolika tiegħuf’Kuba wara li wasal mill-Messiku,nhar it-Tnejn, 26 ta’ Marzu,wara nofsinhar fl-ajruport ta’ Santiagode Cuba, it-tieni l-akbar beltta’ Kuba. Fl-ajruport huwa ntlaqa’mill-President ta’ Kuba RaulCastro, mill-Arċisqof DionisioGuillermo Garcia Ibanez, Presidenttal-Konferenza tal-IsqfijietKubani u l-Kardinal Jaime Ortegay Alamino, Arċisqof ta’ Havana.Fl-indirizz tiegħu, il-Papawaqt li fakkar fl-importanzataż-żjara li kien għamel il-PapaĠwanni Pawlu II, qal li l-eżempjuu t-tagħlim tiegħu huma gwidagħall-ħajja personali u fil-ħidmapubblika tagħhom fis-servizz talġidkomuni tan-nazzjon.“Iż-żjara tiegħu f’din iż-żjara”,kompla l-Papa, “kienet bħal nifsġentili ta’ arja friska li tat saħħaġdida lill-Knisja f’Kuba u qajmetf’ħafna għarfien imġedded talħtieġatal-fidi u ispirathom biexjiftħu qalbhom għal Kristu. Fl-istessħin xegħlet it-tama tagħhomu ħeġġet ix-xewqa tagħhombiex jaħdmu bla biża’ għal futuraħjar.Wieħed mill-frott importantita’ dik iż-żjara kien l-inawgurazzjonita’ fażi ġdida fir-relazzjonita’ Kuba bejn il-Knisja u l-istat,fi spirtu ġdid ta’ kooperazzjoni ufiduċja, anki jekk hemm diversioqsma li fihom jista’ u għandu jsirprogress akbar, speċjalment fejnjidħol il-kontribut pubbliku indispensabblili r-reliġjon hija msejħali tagħti fil-ħajja tas-soċjetà.”Waqt li rrifera għax-xbieha ta’Nuestra Senora de la Caridad delCobre,” il-Papa qal li d-devozzjonilejn il-Madonna sostniet il-fidiu ispirat id-difiża u l-promozzjonita’ dak kollu li jagħti dinjità lillkundizzjoniumana u d-drittijietfundamentali. U dan qed tkomplitagħmlu llum b’qawwa akbarbix-xhieda tal-predikazzjoni tal-Vanġelu f’dawn il-pajjiżi.Il-Papa flimkienmal-PresidentKuban Raoul CastroIl-Papa b’riferenza għallqagħdaekonomika diffiċli taddinjaqal li ma nistgħux inkomplufl-istess direzzjoni kulturali umorali li minħabba fiha qegħdinibatu tant nies. Huwa saħaq lil-progress reali għandu bżonnetika li tiffoka fuq il-persuna umanau l-bżonnijiet tal-bniedem,speċjalment id-dimensjoni spiritwaliu reliġjuża tiegħu.Paġna 13

Is-Sibt 7 ta’ April 201213•IL-PAPA F’KUBA“Il-misteru tal-inkarnazzjonijurina d-dinjità inkomparabblita’ kull ħajja umana” – Benedittu XVIPaġna 12Il-Papa temm jgħid li jħossukonvint li f’dan il-mument ta’importanza kbira fl-istorjatagħha. Kuba diġà qed tħares lejnil-ġejjieni u tipprova tiġġeddedu twessa’ l-orizzonti tagħha.Bħalma għamlet fl-imgħoddi, il-Knisja lesta tkompli taħdem aktarbiex isservi lill-Kubani kollha.Mal-mitejn elf ruħ wara ħadusehem fil-quddiesa li mexxa l-Papa fil-Plaza Antonio Maceof’Santiago de Cuba fl-okkażjonital-400 sena mis-sejba tax-xbiehata’ Nuestra Senora de la Caridaddel Cobre, Patruna tal-gżira. Għaldin il-quddiesa attenda l-PresidentRaul Castro.Fl-omelija tiegħu, il-Papabeda billi faħħar is-sagrifiċċji ud-dedikazzjoni tal-Kubani għattħejjijatas-Sena Ġubilari Marjanau l-fervur tagħhom fit-talb lill-Madonna. Waqt li qal li l-Inkarnazzjonital-Iben t’Alla hija l-misteru ċentrali tal-fidi Nisranija,f’dan il-misteru Marija tokkupapost ċentrali.Il-Papa spjega li fi Kristu,Alla tassew ġie fid-dinja u daħalfl-istorja tagħna u b’hekk id-dinjasaret dar denja għall-umanità.Huwa sostna li meta Alla jitwarrab,id-dinja ma tibqax post ospitabbligħall-bniedem. Huwameta aħna ngħixu skont ir-riedatieghu li nsibu l-identità ġenwinatagħna, iżda mingħajru nsiburuħna f’vojt.Benedittu XVI kompla jgħidli l-Knisja għandha l-missjonili tkompli fid-dinja l-missjonisalvifika ta’ Alla u li twasslilhal-imħabba u d-dawl ta’ Alla.Huwa fakkar li Kristu qered issetgħatal-ħażen li jdallam kolloxu wassal iż-żerniq ta’ dinja ġdida,id-dinja t’Alla, tad-dawl, tal-veritàu l-feliċità.Il-Papa temm l-omelija tiegħubilli qal li l-misteru tal-Inkarnazzjonijurina d-dinjità inkomparabblita’ kull ħajja umana. Huwafakkar li fil-pjan tiegħu Alla jafdalill-familja mwaqqfa fuq iż-żwieġil-missjoni għolja li tkun iċ-ċellulafundamentali tas-soċjetà u knisjadomestika awtentika. Il-Papaħeġġeġ lill-miżżewġin biex ikunusinjal viżibbli tal-imħabba ta’ Kristugħal uliedhom u fakkarhom liKuba għandha bżonn ix-xhieda talfedeltàu tal-għaqda tagħhom biexjilqgħu l-ħajja umana speċjalmentl-aktar dgħajfa u fil-bżonn.It-Tlieta, 27 ta’ MarzuFid-9.30 a.m. il-Papa mar fis-Santwarju ta’ Nuestra Senore dela Caridad del Cobre, Patruna ta’Kuba, u wara li għamel mumentita’ talb quddiem Ġesù Sagramentat,għadda ħin jitlob quddiemix-xbieha tal-Madonna. Huwaxegħel xemgħa u rreċita t-talbtal-Madonna tal-Karità li jgħidul-pellegrini.Wara ħareġ isellem u jbierekil-folla kbira li nġabret filpjazzata’ quddiem is-Santwarjuu f’diskors qasir qal lin-nies likien afda l-futur ta’ pajjiżhomfit-triq tat-tiġdid u tat-tama għallġidtal-Kubani kollha f’idejnil-Madonna. Il-Papa qal li kientalabha għall-bżonnijiet ta’ dawkkollha li jsofru, li huma mċaħħdamil-libertà, li huma mifruda millgħeżieżtagħhom, u li għaddejjinminn żmien ta’ diffikultà.Huwa semma b’mod speċjalilill-Kubani li missirijiethomkienu ġew mill-Afrika bħan-niesta’ Haiti li għadhom isofru l-konsegwenzi taż-żewġ terremoti.Il-Papa ħeġġeġ lill-Kubani kollhabiex ikomplu jibnu ħajjithom fuqĠesù, jaħdmu għall-ġustizzja,ikunu qaddejja tal-karità u jipperseverawfost il-provi li għaddejjinminnhom.Wara l-Papa mar l-ajruport ta’Santiago de Cuba minn fejn tela’l-ajruplan li wasslu fil-belt kapitalita’ Havana. Hekk kif wasalgħall-ħabta ta’ nofsinhar, ġiemilqugħ mill-President ta’ KubaRaul Castro, mill-Kardinal JaimeOrtega y Alamino, Arċisqof ta’San Cristobal de la Hakana, millawtoritajietlokali u minn mijietta’ tfal bil-fjuri bojod u sofor.Wara l-pranzu, il-Papa marjagħmel żjara ta’ kortesija lill-President Raul Castro fil-Palaciode la Revolucion. Id-Direttur tal-Uffiċċju Stampa tal-Vatikan P.Federico Lombardi S.J. iddeskrival-laqgħa bejniethom bħalawaħda twila, kordjali u serena.Huwa qal li huma ddiskutew ilqagħdatal-poplu Kuban, kif ukollkwistjonijiet umanitarji u x-xewqattal-Knisja fis-servizz għall-ġidkomuni. Il-Papa talab biex il-jumtal-Ġimgħa l-Kbira jerġa’ jkunjum ta’ btala pubblika.Fl-aħħar tal-laqgħa, il-Papau l-President offrew rigali lilxulxin.L-Erbgħa, 28 ta’ MarzuFid-9.00 a.m. il-PapaBenedittu XVI mexxa quddiesasolenni fil-Plaza de la Revolucionli għaliha kienu preżenti l-President Raoul Castro flimkienma’ aktar minn 300,000 ruħ.In-nies bdiet tinġabar fil-pjazzasa mis-6.00 a.m. u qabel il-quddiesasaritilhom katekeżi dwaril-magħmudija u l-Ewkaristija,ir-rwol tal-Papa fil-Knisja u dwaril-ħajja tal-Papa. Il-folla immensalaqgħet il-Papa b’għajjat “Benedicto,Benedicto, confirmanos enCristo.” Ħafna min-nies imxewjitolbu f’purċissjoni mill-Katidralgħal Plaza de la Revolucion.Fl-omelija tiegħu, il-Papaqal li t-tiftix tal-verità jissoponil-eżerċizzju tal-libertà awtentikau sostna li x-xettiċiżmuPaġna 24

24 Is-Sibt 7 ta’ April 2012•IL-PAPA F’KUBA“Ma neżitawx li nsegwu lil Ġesù Kristuli fih insibu l-verità” – Benedittu XVIPaġna 13u r-relattiviżmu jwasslu biexwieħed jaħseb li ma teżistixverità valida għal kulħadd. Allaħalaq il-bniedem bil-vokazzjoniinnata għall-verità u tah ir-raġunigħaliha.Il-Papa ħeġġeġ biex maneżitawx li nsegwu lil ĠesùKristu għaliex fih aħna nsibul-verità dwar Alla u l-bniedem.Huwa jgħinna biex nirbħul-egoiżmu u l-ambizzjonijiettagħna. Huwa biss meta nirrinunzjawgħall-mibegħda u l-qlub iebsa u għomja li nistgħunkunu ħielsa.Benedittu XVI komplajgħid li l-Knisja biex taqdi d-dmir tagħha teħtieġ il-libertàreliġjuża li biha tkun kapaċitipproklama u tiċċelebra l-fiditagħha fil-pubbliku waqt li twassallill-oħrajn il-messaġġ talimħabba,tar-rikonċiljazzjoniu l-paċi li ġab Kristu fid-dinja.Huwa ħeġġeġ lill-awtoritajiettal-gvern biex isaħħu dak li diġànkiseb u jkomplu fit-triq tasservizzġenwin għall-veru ġidtas-soċjetà Kubana kollha.Il-Papa sostna li l-Knisjama titlobx xi privileġġi speċjaliIl-Papa ma’Fidel Castrogħaliha nfisha meta titlob id-dritttal-libertà reliġjuża. Hija tixtieqbiss li tkun fidila għall-kmandta’ Kristu għax taf li jekk Kristujkun preżenti, l-umanità tkunaktar umana. Huwa għalhekk lil-Knisja tfittex li tkun xhiedabil-predikazzjoni u t-tagħlimtagħha fil-katekeżi, fl-iskejjel ufl-universitajiet. Il-Papa fakkarli dawk li jemmnu għandhomkontribut x’jagħtu fil-bini tassoċjetàu ta’ dinja aħjar filpaċiu fl-iżvilupp armonjużbiex tassigura d-drittijiet talġenerazzjonijietfuturi.Ftit qabel it-tluq tiegħu minnHavana, il-Papa Benedittu XVIiltaqa’ ma’ Fidel Castro li fis-16 ta’ April se jagħlaq 85 sena.Kien Fidel stess li wera x-xewqatiegħu li jiltaqa’ mal-Papakif kien għamel fl-1998 metaltaqa’ mal-Papa Ġwanni PawluII. Il-laqgħa damet nofs siegħa usaret fin-Nunzjatura Apostolikata’ Havana. Waqt li semmew l-anzjanità tagħhom il-Papa qal:“Jien anzjan iżda għadni nista’naqdi d-dover tiegħi.”Waqt li l-Papa faħħar illaqgħali saritlu f’Kuba, FidelCastro qallu li hu segwa kolloxfuq it-televiżjoni. Huwa qallill-Papa li kienet xewqa tiegħuli kemm il-Papa Ġwanni PawluII kif ukoll Madre Tereża jiġubbeatifikati. Huwa talab lill-Papa biex jibgħatlu kotba dwarir-relazzjoni bejn ix-xjenza ul-fidi u ppreżentalu tnejn minnuliedu.Wara din il-laqgħa il-Papamar l-ajruport Josè Marti ta’ Havanaminn fejn telaq għal Ruma.Fl-aħħar indirizz tiegħu, il-Papawera x-xewqa tiegħu li Kubatkun id-dar tal-Kubani kollha uli fiha jikkoeżistu l-ġustizzja ul-libertà fi klima ta’ fraternitàserena.