RELAZIUN DL ANN FINANZIAR 2010 - Cassa Raiffeisen Val Badia

RELAZIUNDL ANNFINANZIAR201020101 RELAZIUN 2010ann finanziar

RELAZIUN 2010ann finanziar2

NOSC LAÛRCONTRIBUËSCA CHERIÉBËGNESTER Y ÜTLY GARANTËSC INANTCI CHE AN À ARJUNT.3 RELAZIUN 2010ann finanziar

STIMÀ MËMBRI,STIMÀ TLIËNĆLe Presidënt Raj. Alfons PezzeiPodëi presentè n bun bilanz do n annfinanziar nia tan saurì é scialdi positifpor la Cassa Raiffeisen.Chësc respidlëia en gran pert la bonasituaziun de laûr y i resultać positifsde gran pert dles aziëndes y ditesche laôra tla Val Badia y te Fodom.N sëgn che al é stè tl ann passè 2010na bona situaziun de laûr en general,che les aziëndes/dites é por la maiùpert sanes y solides. Insciö poresinće afrontè agn nia tan sauriscdal punt de odüda economich.Inće aladô di dać dl istitut destatistica se atestëia le davagn chevignun à a desposiziun te Südtirolcun €uro 21.465 le plü alt en confruntales atres provinzies. Al vëgn insciöconfermè che Südtirol à inće te n annsegné dala crisa superè bun chëscmomënt. Suradöt por mirit dl turismy dla gran realté dles tröpes y picesaziëndes/dites che se à desmostrèstersces.Sides por Os stimà mëmbri y tliënć,co por Osta Cassa Raiffeisen é chëscsuzès le resultat caraterisé dalimpëgn dl aumënt dla profescionalitétl laûr da vigni dé. L’ajornamëntprofescional dl personal, l’impëgn apité sorvisc y produć de alta cualitépor Ostes esigënzes da vigni dé aldalaprò por n resultat positif.N bun raport cun Os mëmbri, tliënć ypartners nes sta a cör, sciöche le bunraport danter consëi d’aministraziun,consëi de control, direziun y impiegaćdla Cassa Raiffeisen.Chësc impëgn costant y chësc laûrda vigni dé nes à pormetü de stlüje jöpositivamënter l’ann finanziar 2010.A Os düć n bel giulan sintì por la crëtay la bona colaboraziun desmostradafora por l’ann.Ma n bun contat y raport delaûr sterch danter Os y la CassaRaiffeisen Val Badia nes renforzaun cun l’ater a bëgn dla economiade nosta valada.“Deboriada” podunse insciöćiarè inant positivamënter inćeti proscimi agn.Por le Consëi d’aministraziundla Cassa Raiffeisen Val BadiaLe PresidëntRaj. Alfons PezzeiRELAZIUN 2010ann finanziar4

STIMADES MËMBRES,STIMÀ MËMBRILe diretur Dot. Hubert ObwegsInće tl ann passè él gnü fat da pertde düć nüsc colaboradus n gran laûr.Nosta Cassa Raiffeisen à desmostrèna gran vitalité, intraprendënza yvijinanza a nosta jënt.Insciö ùnse inant partì fora credićolache ai gnô damanà, miorè nüscsorvisc y aconsié mëmbri y tliënćte na manira sinziera.N gran sforz él inće gnü desmostrètl sostignimënt de assoziaziunsculturales, sportives y soziales, taninant che al é gnü mantignì i livì diagn da denant.Le 2011 à metü man tl sëgn de namalsegurëza che ne é nia ćiamòpassada. I marćià interbancars,olache i Istituć de Credit se imprëstafora i scioldi, desmostra de grantenjiuns. L’oferta é gnüda mancoy i fić sön chisc marćià (spreads)é chersciüs te na manira sterscia.Chësc fajarà gnì i credić por tliënćdles banches plü ćers y la seleziunplü rigorosa.Tres maiù vëgn inće l’impëgnburocratich te nosc laûr. Chësc tolite baldi na bona pert de nosc tëmpy cheriëia dër de gragn cosć, zënzatres portè n benefize por nüsc tliënć.Te chësc contest val inant noscimpëgn, por sconè y aumentèle patrimone che nosta CassaRaiffeisen é por nostes comunitês.Ma na Cassa sterscia é bona desostignì inant l’economia locala,porchël inviëii dantadöt düć nüscmëmbri a tignì adöm cun nos ya d’anuzé nüsc produć y sorvisc.Avëi na banca autodeterminada tevalada, nia dependënta da politicheszentrales de strotöres dalunc,é na gran fortüna che mëss gnìmantignida a garanzia de düć.La bona colaboraziun cun düćnüsc mëmbri, aministradus ycolaboradus me conzed dećiarè cun gran crëta tl dagnì.N dër bel iolan a düć canćLe direturDot. Hubert Obwegs5 RELAZIUN 2010ann finanziar

RESULTAĆ2010Do da n ann pesoch dl 2009, pëiala economia mondiala dl 2010 indôite y sö (+3,7% aladô dles ultimesvalutaziuns dl IFO), inće sce al é degran desfarënzies danter i singuiraiuns. I paîsc BRIC (Brasil, Ruscia,India, Cina) é la forza che tira, cunrates de chersciüda dlungia le 10%.Inće i Stać Unis é te na fasa olacheara va indô söpert (+2,7%), mo tlsecundo semester dl 2010 é ladinamica economica bele stada plüdebla. Por le raiun UE27 vëiga l’IFOpor le 2010 na rata de chersciüdaeconomica valia al +1,6%. T’Europavëgn la conjuntöra menada inant daiPaîsc Todësc (+3,5%). Por l’Austria dàdant l’IFO na chersciüda dl PIL valiaal +1,8%, por la Talia de +0,9%.Le maiù problem, che interessëiadötes les maius economies, é almomënt les finanzes publichesdejastrades y i risć che ara ne vaisnia da les paié jö. Ćinamai i paîsc chegnô aratà n iade economies model,sciöche i Stać Unis, le Canada, laFrancia o la Gran Bretagna, à oramaiacumulé n gran debit publich. Lasituaziun é gnüda da peso tratanla crisa finanziara internazionalaporvia di gragn intervënć publics.Sciöche ejëmpli en cunt de dejavanzstatal plütosc co de sistem bancardebl pol gnì nominé la Grecia y laIrlanda. Por le rest é le 2010 gnücaraterisé da n svilup bandorëntdles börses, n aumënt plütosc debldi prisc dles materies prömes cun depices tendënzes inflazionistiches, nmantignimënt dla politica di fić bascdles casses zentrales y n andamëntbindebò turbolënt dla ingiamia eurodollar.Inće la economia de Südtirol mostratler che ara va indô söpert dl 2010,mo al é inće val’ pice problem.Un di aspeć positifs é chël chel’economia de Südtirol cheriëiainant posć de laûr. Implü vëgneladorè tres demanco la cassaintegraziun ordinara - la maiù pertdles firmes industriales é indô te naplëna produziun. La spana d’inflaziunse balanzëia a n livel nia problematich(danter le 2,2% y le 2,6%). Tl prömsemester dl 2010 é le comerz cunl’ester indô stè bun de mëte pé(esportaziuns +17,3%; importaziuns:+18,9%). Le turism à desmostrèd’ester n motor dla conjuntöraimportant inće ti pröms ot mëiscdl ann. Les statistiches dl’Autostradadl Prener respidlëia sides lemovimënt positif di marćià foradecàco i flusc turistics, cun n aumënt dl4,3% por ći che reverda i mesi pesoćy dl 1,7% dl trafich cun mesi lisiers.Ti pröms diesc mëisc dl ann élaumentè inant inće le numer dlesfirmes (ater co l’agricoltöra).Le numer dles porsones che chir laûrs’à smendrì dantadöt ti mëisc dad’isté dl 2010.L’andamënt dla conjuntöra deSüdtirol é segné indere inće da nvalgügn faturs negatifs. Un de chisc él’andamënt dl marćé di credić, olachela domanda di credić ales firmes échita, sce ara ne va nia ćinamai jöpertpor les firmes cun de manco co 20dependënć. Al s’à implü ćiamò rovinéla cualité dl credit, porvia dl aumëntde passa le 20% di credić che ne po niagnì plurà. Por ći che reverda i numerine vara indere nia da mosoré lefenomenn di concordać straiudiziai,dla morala da paié y dles dificoltês daincassè, mo aladô dles firmes pêl chechisc problems vëgnes dant oramaite düć i seturs, inće sce te na mosöradesvalia.Por ći che reverda i consumadus êle tlima registré te Südtirol te dötescater les inrescides fates ia por l’ann(de jenà, d’aurì, de messè y d’otober)plü altes co la mesaria UE, modantadöt dl valur talian, deperpo cheal ê plü bas co chël austriach y porintan de tëmp valì a chël registré tiPaîsc Todësc.Da pert dles firmes crëscel - por lesecundo iade indolater - i iudizi sön idavagns arjunć. Da n punt de odüdaeconomich röion ala contlujiun chela tendënza positiva por la economiade Südtirol se renforzes, do che letlima de crëta â arjunt le punt plü bastl secundo semester dl 2009. Cunreferimënt al iudize sön i davagnsche po efetivamënter gnì arjunć, àle 76% dles firmes detlarè de avëiarjunt davagns positifs. Al vëgndantadöt desfarenzié le setur dlahotelaria y dla restoraziun (indesc:89) y le comerz alingrossa (86). Tlamesaria réstel les stimes dl artejanattradizional (78), dl comerz al menü(78), di sorvisc (75) y dla industria(74). Les cooperatives da paur semostra deperpo manco contëntes desciöche i prisc paià fora al produtur(56) va.Fontana:IRE: Istitut de inrescida economicadla Ćiamena de comerz da BalsanRELAZIUN 2010ann finanziar6

LE CHEDER ECONOMICHINTERNAZIONAL Y NAZIONALL’economia internazionala registrëiapor le 2010 n svilup tler a jì söpert(+3,7% en confrunt al 2009), mo cun nvalgönes desfarënzies danter i singuiraiuns, sides a livel internazionalco ma a livel europeich. A livelinternazional gnarà le svilup trat daipaîsc che é tl laûr de gnì sö, olacheles rates de chersciüda azica ćinamaile 10%. Inće i Stać Unis registrëian svilup söpert (+2,7% dl 2010), motl secundo semester dl 2010 é lachersciüda economica bele stadaplü debla. Por le raiun UE27 vëigal’IFO danfora por le 2010 na spana dechersciüda economica valia al +1,6%.Les forzes trainantes t’Europase sposta dala periferia al zënter,chël ô dì tl raiun de lingaz todësch.Chësc vëgn dal problem che i staćPIIGS sciöche an ti dij (Portugal,Irlanda, Talia, Grecia, Spagna - chëlô dì i paîsc europeics cun n granindebitamënt publich) stënta da paiéjö sü debić y dal fat che i capitai derisch chires indô “terac sigüsc”. Dl2010 saràl i Paîsc Todësc che mënainant la conjuntöra europeica, cun nachersciüda economica dl +3,5%. Porl’Austria s’aspeta l’IFO na chersciüdadl PIL valia al 1,8%, por la Taliadeperpo dl 0,9%. Le maiù problem,che tol ite dötes les maius economiesdl monn, é al momënt les finanzespubliches dejastrades. Ćinamai ipaîsc che gnô aratà n iade economiesmodel, sciöche i Stać Unis, le Canada,la Francia y la Gran Bretagna àoramai acumulé de gragn debić.La situaziun é gnüda da peso tratanla crisa finanziara internazionalaporvia di gragn intervënć publics.N ejëmpl por düć é la Grecia. Ti prömsmëisc dl 2010 él aumentè i dübisön la poscibilité che le stat elenichfoss bun de paié jö so debit. Sön imarćià valutars à l’euro patì de granpresciuns. Ma les dezijiuns tutesa Bruxelles ai 8 y 9 de mà é stadesbones de alisiré la situaziun, cun aiüćvalis a 750 miliarć de euro. A meznovëmber à inće l’Irlanda damanèdo i aiüć dla UE. Da n punt de odüdaglobal é la situaziun sön i marćiàfinanziars n pice pü plü debla. Dechësc vers àl daidé do les acordanzespolitiches di G20 che prô deregolamentè danü i marćià finanziarsinternazionai (FMI, Basel III).Danter i evënć prinzipai che àcaraterisé la economia mondialadl 2010 tres l’andamënt di marćiàfinanziars, dles materies prömes ydi marćià valutars vëgnel segnalè:BÖRSES BANDORËNTES:La economia mondiala s’à indô tratsö mo les börses bandorëia.Sön i marćià finanziars y tlsetur bancar él ćiamò na granmalsegurëza, al manćia n otimismcostant danter i operadus dla börsa.I PRISC DLES MATERIES PRÖMESVA N PICE PÜ SÖ:Do le mascim storich registré tlpröm semester dl 2008 (145 US$)é le petröre al momënt bindebòconvegnënt, cun na cuotaziun atualache roda incër i 84 US$ al barjel.I andamënć registrà dl 2010 é:petröre: +8,4%; aluminium: +5,5%;plom: -0,5%; ram: +15,5%; zinch:-12,2%; or: +22,2%; nichel: +20,1%.Fontana:IRE: Istitut de inrescida economicadla Ćiamena de comerz da Balsan7 RELAZIUN 2010ann finanziar

INDESC DLES BÖRSESNasdaq DAX 30 DJIA Nikkei 225 € Stoxx 50FTSE MIB1801601401201008001.200905.200909.200901.201005.201009.201001.201153SVILUP DL EURIBOR 6 M6,50%5,50%4,50%533,50%2,50%1,50%0,50%01/03/200101/03/200201/03/200301/03/200401/03/200501/03/200601/03/200701/03/200801/03/200901/03/201001/04/2011RELAZIUN 2010ann finanziar8

AN VA INANT CUN NA POLITICA DI FIĆ BASCPor döt le 2010 é les spanesd’arbas dles döes Casses Zentralesprinzipales (Federal Reserve,BCE) restades anfat. La spana derefinanziamënt dla BCE (BancaZentrala Europeica) é valia al 1%,la spana de referimënt por i imprësćinterbancars dl FED (FederalReserve System) sön le 0-0,25%.Da mà dl 2010 indere à l’Euribor detrëi mëisc (spana de finanziamëntdanter les casses) la tendënza de jìsöpert, segnalan insciö na inverjiunbandorënta de tendënza di fić.SVILUP DI FIĆ DLA B.C.E.5,004,504,003,503,002,502,004,754,504,253,753,253,252,752,502,002,002,002,002,002,252,502,753,003,253,503,754,004,002,502,001,501,001,501,251,001,001,001,001,250,50Jan.01Mai.01Aug.01Sep.01Nov.01Jun.02Dez.02Mrz.03Jun.03Dez.03Jun.04Dez.04Jun.05Dez.05Mrz.06Jun.06Aug.06Okt.06Dez.06Mrz.07Jun.07Dez.07Jul.08Okt.08Nov.08Dez.08Jan.09Mrz.09Apr.09Mai.09Dez.09Jun.10Dez.10Apr.114,253,753,259RELAZIUN 2010ann finanziar

EURO CHE VA SÖ Y JÖL’euro s’à moiü propi sciöche sönn dër carussel. Al mëteman dlann êl ćiamò sterch (la ingiamia dldollar - euro ê de 1,45), por perdespo dassënn valur tratan la crisadla Grecia, arjunjan le minim ai 8 dejügn (1,194). Dedô àl davagné valurs,s’arvijinan ala cuotaziun che an â aipröms dl ann (1,36 ai 16/11/2010).La cuotaziun indô relativamënteralta fajarà insciö che les condiziunspor les firmes europeiches cheesportëia fora dl raiun dl euro saràplü ries. Dal’atra pert sarà le patücimportè plü convegnënt.VALUTESEUR/GBPEUR/USDEUR/CHFEUR/JPY100539590858012.0901.1002.1003.1004.1005.1006.1007.1008.1009.1010.1011.1012.10INFLAZIUN NIA DA SE CRUZIÉ AL MOMËNTLa spana d’inflaziun di paîsceuropeics prinzipai é restada dl 2010danter l’1% y le 2% y porchël a livì niada se cruzié. L’andamënt lisier di priscdles materies prömes da öna na perty la domanda dal ater à fat insciöche la inflaziun n’ais nia rapresentèn problem por la politica monetara dl2010. I reportun la spana d’inflaziunde n valgügn raiuns, odüs danforadal IFO por le 2010: UE27: +1,8%; PaîscTodësc +1,1%; Austria +1,6%; Talia +1,4%.RELAZIUN 2010ann finanziar10

ECONOMIADE SÜDTIROLSCIÖCHE I PRISC AL CONSUM SE SVILUPËIASüdtirolEU27AustriaPaîsc TodëscElaboraziun: WIFOFontana di dać: EurostatUltima situaziun: Otober 2010IRE: Istitut de inrescida economicadla Ćiamena de comerz da BalsanTalia6%5%4%3%2%1%0%-1%-2%01.200704.200707.200710.200701.200804.200807.200810.200801.200904.200907.200910.200901.201004.201007.201010.201011 RELAZIUN 2010ann finanziar

DAĆ DE RIFERIMËNT 2010Dala analisa di dać che vëgn da deplü fontanes statistiches, tratan le2010 vëigon inće por la economiade Südtirol na tendënza tlera da jìsöpert, che presënta ćiamò val’ piceproblem.Elaboraziun: WIFOFontana di dać: Ofize porl’osservaziun dl marćé dl laûr, ISTAT,A22, Infocamere, BancaIRE:Istitut de inrescida economica dlaĆiamena de comerz da BalsanINDICADUSFONTANA 2007200820092010INDICAZIUN DLA PERIODAProdut intern lordo por2008, 2009 y 2010,prognosa WIFOISTAT por 2008, 2009y 2010, prognosa WIFO1,0%1,8%+0,-0,5%+0,5%+0,5%+1,5%EsportaziunsISTAT9,9%2,5%-14,8%17,3%Soma jenà - jügnImportaziunsISTAT13,1%6,4%-7,3%18,9%Soma jenà - jügnNumer dles firmesInfocamere-0,1%-0,4%0,1%1,2%Situaziun otober(nia da paur)Ocupà dependënćOfize Osserv. Marćé dl Laûr3,7%2,2%1,1%1,9%Tai jenà - otoberTrafich sön l’A22Autostrada dl Prener4,0%-1,2%1,0%2,3%Soma jenà - setëmberVolum de credićBanca d’Italia3,6%0,8%2,6%Situaziun agostPrisc al consumISTAT2,5%3,9%0,8%2,5%Situaziun otoberRata de dejocupaziunISTAT2,6%2,4%2,9%1,9%Situaziun 2. cuartalUn di aspeć positifs é chël che laeconomia de Südtirol cheriëia inantposć de laûr. Implü vëgnel adorètres demanco la cassa integraziunordinara - la maiù pert dles firmesindustriales é indô te na plënaproduziun. La spana d’inflaziuns’archita a n livel nia problematich.Tl pröm semester dl 2010 é lecomerz ester indô stè bun de mëtepé. Le turism à desmostrè d’estern motor dla conjuntöra importantinće ti pröms ot mëisc dl ann. Lesstatistiches dl’Autostrada dl Prenerrespidlëia sides le movimënt positifdi marćià da foradecà co i fluscturistics, cun n aumënt dl 4,3% porći che reverda i mesi pesoć y dl 1,7%dl trafich de mesi lisiers. Ti prömsdiesc mëisc dl ann él aumentè inantinće le numer dles firmes nia da paur.La situaziun de chi che chir laûr s’àalisiré dantadöt ti mëisc da d’isté dl2010.L’andamënt dla conjuntöra deSüdtirol é amarscè indere inće dan valgügn faturs negatifs, danterchisc le svilup dl marćé dl credit: aldà do les domandes de credić alesfirmes, dantadöt por les firmes cundemanco co 20 dependënć. Da n livelde partënza bindebò bun s’àl rovinéla cualité dl credit, porvia dl aumëntde plü o manco passa le 20% di credićche ne po nia gnì plurà. Por ći chereverda i numeri ne vara indere niada mosoré le fenomenn di concordaćstraiudiziai, dla morala da paié y dlesdificoltês da incassè, mo i comentarsdles firmes lascia ponsè che chiscproblems vëgnes dant oramai tedüć i seturs, inće sce te na mosöradesvalia.RELAZIUN 2010ann finanziar12

LE IUDIZE DLES FIRMESDE SÜDTIROLCun referimënt al iudize sön i davagnsefetivamënter arjunć, à le 76% dlesfirmes detlarè de avëi realisé davagnspositifs, de chisc le 21% “bogn” y le55% “da ester contënć”.Al vëgn desfarenzié positivamënterle setur dla hotelaria y dlarestoraziun (indesc: 89) y le comerzalingrossa (86). Tla mesaria réstel lesstimes dl artejanat tradizional (78),dl comerz al menü (78), di sorvisc (75)y dla industria (74). Les cooperativesda paur se mostra deperpo mancocontëntes dl andamënt di prisc paiàfora al produtur (56).VALUTAZIUN DI DAVAGNS EFETIVAMËNTER ARJUNĆ TE VIGNI SETURIndesc = porcentuala dles firmes cunna valutaziun positiva*Prisc paià fora efetivamënteral produturFontana di dać: Relevaziun personalaIRE:Istitut de inrescida economica dlaĆiamena de comerz da BalsanHotelariaSorviscComerzal menü89%75%78%56%Cooperativesda paur *Comerzalingrossa86%76%Economiaindöt67%74%Frabiché78%IndustriaArtejanattradizionalRELAZIUN 2010ann finanziar14

PREVIJIUNS2011Dl 2011 piarà la economia mondialaite y sö n pü plü bel plan. Porimpòs’aspéton na stabilisaziunprogressiva di marćià finanziars don valgönes reformes (FMI, Basel III),che ti conzedarà al sistem bancarde se balanzè indô danü. Dl 2011gnarà la chersciüda dantadötportada dai paîsc BRIC. Por i raiunsUE27 (+1,5%) vëigon danfora nachersciüda tan co valia al 2010. IPaîsc Todësc chersciarà dl 2011,do le gran svilup registré dl 2010(+3,5%), n pü plü bel plan (+2,0%).Na picia chersciüda s’aspéton porla Talia (+0,9%), sön chëra che alpësa la situaziun politica instabila. Iistituć de inrescida economica vëigadanfora che al aumentarà dl 2011la desfarënzia danter les singolesdinamiches de chersciüda. Sce antëgn cunt che la domanda a livelmondial se sviluparà ma bel plan,messess i prisc jì sö ma püch. Mabel plan mioraràl dl 2011 la situaziunsön le marćé dl laûr di maius paîsc.Les casses zentrales n’azicarà nia lesspanes d’arbas ti agn che à da gnì,porchël n’aumentaràl nia i fić bancarsy les condiziuns de finanziamëntrestarà bones por les firmes. Le priscdl petröre messess ester incër i 80US$ por barjel, la ingiamia dla valütacomunitara 1,35 dollar americanspor n euro. I problems strotorai alzàfora dala crisa finanziara ne n’é niaćiamò superà. Porvia che i bilanc égnüs cotan plü stleć, arata la politicafinanziara de messëi pié ia tla maiùpert dles economies svilupades cunna strategia de consolidamënt y desparagn.Sön le funz dl svilup dla economiainternazionala ne podéssel niamanćé stimui conjunturai positifspor la economia de Südtirol che éindere plütosc debli.Conscidrà düć i faturs positifs ynegatifs conesciüs ćina incö, aratal’IRE che Südtirol crësces dl 2011economicamënter danter le 0,5% y le1,5% cun na maiù tendënza cuntra levalur plü alt dla previjiun.An po porchël ester contënć cun lasituaziun economica generala, mo ćiche ti dà al momënt le plü da ponsèales firmes é la malsegurëza liadaal andamënt te n tëmp mesan y plülunch. Propi chilò podess la politicaeconomica ester d’ejëmpl y dè dantobietifs y linies de svilup por n tëmpplü lunch.15 RELAZIUN 2010ann finanziar

ECONOMIATLA VAL BADIAFRABICHÉ YARTEJANATL'artejanat nen à aprofité l'annpassè dles alisiraziuns dla cuta porressanamënć y intervënć energetics.Dal'atra pert é i apalć de laûrs publicsrestà blocà tla pröma pert dl ann porla malsegurëza tla legislaziunte chësc ćiamp.Generalmënter él stè laûr assà,ma che al é restè inant le problemdi tëmps lunć da incassè y la piciaspana de davagn por la presciunpermanënta sön i prisc.TURISML'ann 2010 é stè por le seturd'alberch n ann positif, al é chersciütambëgn le numer di ghesć co inće ipernotamënć. Les investiziuns por leturism de cualité à inredè y contribuìda superè i agn de crisa.AGRICOLTÖRATabela dl svilup dl prisc che i paursciafa por le lat a kg:2006 – 0,38€2007 – 0,41€2008 – 0,44€2009 – 0,44€2010 – 0,44€L'agricoltöra é n setur stabildl'economia che à na funziunimportanta por le mantignimëntdla contrada y por la conservaziuny la cualité dla cultura y dlesusanzes. Le prisc che i paurs ciafapor le lat é plütosc stabil y ne tlecania da curì l'aumënt di cosć deproduziun. Por le dagnì él da s'audèna majera elauraziun, cualificaziuny comerzialisaziun di produć yćiamò na maiù colauraziun cun lagastronomia dla valada.RELAZIUN 2010ann finanziar16

ECONOMIA TURISTICATLA VAL BADIAAl é gnü fat n stüde y analisé i bilancdi agn 2008 y 2009 de 76 eserzizid'alberch da 3 y 4/5 stëres dla ValBadia sön n total de 138 (= 55%).Le fin dl stüde ê chël de verifichén iade la situaziun de sanitédl’ economia turisitica dla Val Badiay de odëi sce la crisa economicaà albü conseguenzës negativessön i cunć dl bilanz dl 2009. I punćprinzipai y plü importanć dl stüdeé stà:marćianzies é aumentà ;- le cost dles marćianzies(20,3% dl volum d’afars)é plü alt co le valur mesan;- grafics dl stat patrimonialy cunt economich;- al é inće gnü analisé i5 mius eserziziLa sëra d' informaziun tignida ai 16de novëmber en colauraziun cun lesassociaziuns turistiches dla Val Badia- le turism dla Val Badia échersciü ti ultimi dui agn deplüco mesamënter te Südtirol;- le numer di leć é aumentè dal2001 al 2009 dl 9% (ti eserzizi da4-5 stëres dl 23,5%, ti eserzizi da3 stëres dl 18,5%, ti eserzizi da 2stëres dl 12,8%);- les sojornanzes é chersciüdesdal 2001 al 2009 dl 16,4% (dl 13,3%te Südtirol) y tla perioda dal 2008al 2009 dl 2% (dl 1,08% te Südtirol);- l’indebitamënt complessif(raport volum d’afars/indebitamënt complessif 1:1,67 )y bancar (raport volum d’afars/indebitamënt bancar 1:1,37)é sot al valur mesan dl setur(respetivamënter 1:2);- la rentabilité di eserzizi dla ValBadia, rapresentada al cashflow dan fić (27,2%), é miù co larentabilité mesana dl setur ychëra de d'atri raiuns;- la porcentuala de capital so (27%)é plü alta co le valur mesan y ded'atri raiuns;- chisc dui valurs comporta nadorada de 5 agn da despaié jö idebić, sce al ne vëgn nia investì;- eserzizi à inće tl tëmp de crisaalbü le coraje de investì; lesinvestiziuns é gnüdes curidesma en pert cun credić bancars;- les cuotes de davagn va jö,deache i cosć dl personal y dlesL’ economia turistica desojornanza tla Val Badia17 RELAZIUN 2010ann finanziar

RELAZIUN 2010ann finanziar18

CUNT ECONOMICH DLES AZIËNDES TURISTICHES ALBERGHIERESDać aziendai riferis al ann 2008/09 in miliuns de euro de 76 eserzizi d'alberch da 3 y 4/5 stëres dla Val Badia2008 2009 aumënt % cuotacost de marćianzia 16,7 16,1 -3,6% 20,3%cost dl personal 22,5 23,8 5,8% 30,0%fić 5,8 4,0 -31,0% 5,0%amortamënć 10,3 11,3 9,7% 14,2%d'atri cosć 17,5 17,8 1,7% 22,4%cutes 2,3 2,3 0,0% 2,9%davagn 3,3 4,0 21,2% 5,0soma 78,4 79,3 1,1% 100,0%2523,8200920082022,517,81516,716,117,511,31010,36655,8404-3,92,33,3cost demarćianziacost dlpersonalfićamortamënćd'atri cosćcutesdavagn19 RELAZIUN 2010ann finanziar

OLÀ SE POSIZIONËIA PA OSC HOTEL? - BENCHMARKS3 stëres 4 stëres top 5 ValurmesanWifo/K&P Krontour Schennacuota dl Ek* in %sön le total dl ativ20,00 33,00 30,00 27,00 15,30 16,00 19,20Indebitamënt complessifraportè al volum d‘afars1,62 1,73 1,68 1,67 2,50 2,50 1,90cash flow dan fić in %sön le volum d'afars28,60 26,00 46,00 27,20 25,00 27,00 30,60dorada da paié zoruch idebić bancars sënza fà nöiesinvestiziuns te agn4,80 5,23 3,60 5,03 13,40 9,00 8,10cosć dl personal in %sön le volum d‘afars 28,60 31,30 20,00 30,00 32,00 31,00 25,90cost de merćianzia in %sön le volum d‘afars20,80 19,80 14,00 20,30 21,00 21,00 19,30*EK= Eigenkapital (capital so)4 stëres valur mesan3 stëres top 546%45403530252020%33%30%27%28,6%26%27,2%28,6%31,3%20%30%20,8%19,8%20,3%1514%1054,85,235,0301,621,731,681,673,6cuota dl Ek* in %sön le total dl ativindebitamëntraportèal volum d‘afarscash flowdan fić in %sön le volumd'afarsdorada da paiézoruchi debićsënza fà nöiesinvestiziunste agncosć dlpersonalin % sön levolum d‘afarscost demerćianziain % sön levolum d‘afarsRELAZIUN 2010ann finanziar20

LES ENERGIESALTERNATIVESI S’ÙN INCUNTÈ CUN MARTIN CLARA DLA FIRMA ELECTRO CLARAPOR RAJONÈ DL SVILUP DLES ENERGIES ALTERNATIVESTE NOSC RAIUN:Raiffeisen:Ćiun é pa le suzès dl bun svilup dlesenergies alternatives ti ultims agn?Clara Martin:Tröp depënn dala politica dla UniunEuropeica, che s’à tut dant d’arjunjeanter le 2020na produziun de energia eletrica dafontanes renovables dl 20%. Chëscvara ma da d’arjunjesce i investimënć por adorè chëstesfontanes vëgn sostignis scialdidassënn da düć i stać.Tla Talia unse bele da n valgügn agnincà dër na bona situaziun de chëscvers, y porchël s’à chësc setur svilupédër bun. Les ressurses vëgn tratesite en gran pert cun les tarifes dlaenergia eletrica.1000Raiffeisen:Olâ, te ći setur odëise pa ćiamò npotenzial d’investimënt ti proscimsagn?Clara Martin:Le fotovoltaich é dötaurela ninvestimënt sigü, interessant yscëmpl. Inće sce al é gnü arbassè cunle decret nü dl 2010, che vel ćina alafin dl 2013, cotan l’aiüt, vara impòda davagné bun, ćiodiche le cost derealisaziun é jü zoruch dassënn.Deache la tarifa va mindićé indôzoruch, oréssel ester inće chilò da nosna scemplificaziun tl’autorisaziuncomunala, por ne perde nia de massatëmp y se jomé ia i termi por larealisaziun.I implanć se paia jö anter i 6-8 agn.Tla Val Badia tira ite le fotovoltaichca. 1,8 mio. de € al ann. Inćel’idroeletrich é dër interessant, dalmomënt che implanć nüs, mo inćerenovamënć vëgn daidà scialdibun por 15 agn alalungia. Chilòé indere les poscibilitês plütoscrares y l’iter autorisatif dër luch ycompliché. Tla Val Badia porta chëscsetur economich ca. 8 mio. de € alann. N’atra fontana renovabla ysostignida extra bun é la produziunde forza eletrica da biomassa,sciöche dal biogas y dal öre vegetal.Chilò ciàfon na tarifa sön la forzadada jö de 28 € al kWh por 15 agn.Mo chilò él cotan de problems;autorisaziun, dependënza dai sciacridl öre, implanć complicà, tröpamanutenziun.10087674162736310151474111808662,081,8-3,9IMPLANĆ TLAVAL BADIA YFODOMkW indötn.implanćBadiaMareoS.MartinCorvaraLa ValFodom21 RELAZIUN 2010ann finanziar

Raiffeisen:Ći poscibilitês à pa i implanċ, sides cunle fotovoltaich co chi che anuzëia laforza dl’ega?Clara Martin:Por le fotovoltaich ciàfon n sostëgnpor 20 agn sön la forza realisada yspo pon fà ći che an ô cun la forza:la consumé instësc, la vëne, döt o enpert o la baratè ite cun la rëi. Chëstaultima poscibilité, che vëgn dada pordüć i implanć ćina 200 kW conzed deciafè derevers i scioldi dla energiaconsumada, tla mosöra dla cuantitédada jö ala rëi. Por l’idroeletrich ciàfonle sostëgn sön la produziun te döesformes: por implanć ćina 1000 kW tresna tarifa che tol ite döt cant de 22 €c/kWh o sot forma de “zertificać vërć”.Ćina 1000 kW ciàfon ma i zertificaćvërć. Cun i zertificać vërć pon ćiamòvëne la forza o l’adorè instësc. Lesostëgn por dötes les produziuns,adinfora dl fotovoltaich, döra 15 agn.Raiffeisen:Po la liberalisaziun dla forza eletricaportè a n miù prisc por le consumadùfinal?Clara Martin:Sce an conscidra la complicaziun y laconfujiun che ara à portè, spo pon dìche ara ti à ma portè valch ai gragnconsumadus. Por i pici él ćinamai lerisch, sce an ne mët nia bel averda,da nen paié sura.Raiffeisen:L’ann passè ëise daurì a San Martinla pröma fossenara por auti che vacun energia eletrica. Ći svilup odëisepa chilò ti proscims agn?Clara Martin:Chilò arati che al s’aspeta ti proscimsagn na gran mudaziun tla viabilité.Valgügn arata che al ais n efetsciöche internet o i fonins: bele daagn savunse che i auti d’al dedaincöajiëia demassa l’aria, mo ćina śëgnél stè les lobby dal petröre y dal gasche à arferè la inrescida sön mesialternatifs por che döt jiss inantanfat. Mo śëgn él la minunga publicache se damana na mudaziun porevité le dejaster ambiental. Inće deplü stać à metü man de sostignì lacossa cun aiüć y programs de sviluptl setur.Deache i pröms auti costa ćiamòtröp val debojëgn che istituziunspubliches, sciöche comuns, aziëndes,banches, y i.i.) vais danfora cun lascomenciadia da arjigné, da öna napert la rëi de fossenares y dal’atrapert da cumprè y adorè chisc auti.Le vantaje che i auti eletrics y ibridsporta por l’ambiënt y la sanité dlajënt é propi gran, dantadöt sceal vëgn tut energia da fontanesrenovables.Clara Martin dla fima Electro ClaraRELAZIUN 2010ann finanziar22

23 RELAZIUN 2010ann finanziar

MËMBRIMËMBRI NÜS POR LA CASSA RAIFFEISEN VAL BADIALa Cassa Raiffeisen Val Badia ti àsurandè l’ann passè 87 documënć decomembranza a de nüs mëmbri gnüstuć sö en chësc ann.Por l’ocajiun particolara él gnüorganisé na sëra, stada a San Martinai 23 de novëmber y a La Ila ai 30 denovëmber dl 2010, olache al é gnüinvié ite i mëmbri nüs.Le presidënt dla Cassa Raiffeisen raj.Alfons Pezzei y le diretur dot. HubertObwegs à por l’ocajiun presentè encört la storia dla Cassa Raiffeisen ValBadia dal mëteman ćina la situaziund’al dedaincö.An é jüs ite en particolar tl monn dlescooperatives dan informaziuns sön laorganisaziun a livel de Südtirol y sönla organisaziun a livel nazional.Le prinzipe dl fondadù dles CassesRaiffeisen - Friedrich WilhelmRaiffeisen "se daidé un cun l’ater"é plü vie co mai inće al dedaincö.I mëmbri nüs à spo ciafèinformaziuns sön sü dërć y vantajida fà pert dla Cassa Raiffeisen ValBadia.Do che al ti é gnü surandè ai mëmbrinüs le documënt de comembranza,él gnü stlüt jö la sëra cun n picerenfrësch.MËMBRI INFORMAZIUNS STORICHES 1979 - 201020001875175016251500137512501125100085075062550037525012503601979 3461980 35619811982 3701983 3851984 4001985 4121986 4311987 4521988 4811989 5011990 5211991 5501992 5991993 6231994 7741995 8021996 8481997 9891998 10551999 11142000 12172001 12882002 13542003 13982004 14932005 15572006 15952007 16432008 16772009 17242010 1819RELAZIUN 2010ann finanziar24

NUMERI DI MËMBRI POR SETUR ECONOMICHAgricoltöra 174Turism 273Artejanat 265Comerz 62Privać 407Dependënć 431Pensionà 130D'atri 77D’atri 77 Comerz 62Pensionà 130Dependënć 431100 200 300 400 500Agricoltöra 175Privać 407Artejanat 265 Turism 27325 RELAZIUN 2010ann finanziar

JITADI MËMBRIEn sabeda ai 25 de setëmber 2010 élgnü tignì la pröma jita di mëmbri dlaCassa Raiffeisen Val Badia.En ocajiun dl’indunada generala dimëmbri él gnü trat fora 21 mëmbri+ 5 resserves che é gnüs invià cunfomena/om/partner a tó pert alajita. Le iade à tut ite i ćiastì y lesvignes dla Bassa Trevigiana.I partezipanć é pià ia dala Val Badiacun la nëi mo tosc se àl fat lerch lesorëdl che i à spo acompagnàdöt le dé.Cun na furnadoia panoramica aCison di Valmarino ài arjunt le ĆiastelBrando che é un di plü gragn ćiastìd’Europa. La guida a splighé la storiadl ćiastel y ai à podü vijité le museumche ê tl ćiastel y la galaria d’ert.Al dedaincö é le ćiastel inće hotel a 4stëres cun 80 ćiamenes y de plü barsy restoranć. Dedô ési jüs tl restorant“Da Lino” a Solighetto che é un dimius y plü conesciüs restoranć dlVenet, olache al ti é gnü sorvì n menüa degustaziun. Chësc restorant sedesfarenziëia inće por le bun sorviscy por i bi locai. Döt le grup dla CassaRaiffeisen à ciafè lerch pro öna sórana mësa y sön le parëi dessura êltachè sö na coleziun de fanes vedlesdala polënta y dales perts chedride porsones importantes che épassades tl restorant. Domisdé ésispo passà sön la strada dl vin blancholache ai é storć pro te na ćianoaa ćiarćé vins. Mo denant se ài fatmostrè sciöche al nasc le Prosecco.I partezipanć à podü passè n beldé deboriada y sciöche le direturà sotrissé é chësc iade na piciascincunda ai mëmbri por i rengraziédla crëta che ai ti dà ala CassaRaiffeisen y dla presënza al’indunadagenerala. Inće le presidënt à dit chechësta jita ne gnarà nia plü tuta jö yche ara garatarà inće i proscimi agn.Śëgn él ma da sperè da gnì trać foraen ocajiun dla proscima indunadagenerala …RELAZIUN 2010ann finanziar26

LA STORIA DLA CASSARAIFFEISEN VAL BADIACASSA RAIFFEISEN DA RINAAladô dl'idea de Friedrich WilhelmRaiffeisen (nasciü a Hamm an derSieg tla Germania ai 30.03.1818 ymort a Neuwied l’11.03.1888) él gnüistituì tl 1889 a Rina sön iniziativa dlcurat Ojöp Dasser da Peraforada lapröma Cassa Raiffeisen de Südtirol.L’idea scëmpla dl auto-aiütpromoiüda da Friedrich WilhelmRaiffeisen tres la cooperaziun â lefin de superè la meseria tl spirit desolidarité y rové insciö al progrèssozial y economich a bëgn de düć.Sot a chësta idea vëgnel metü sö aRina tl 1889, sön iniziativa dl curatOjöp Dasser da Peraforada, lapröma Cassa Raiffeisen de Südtirol.Le curat Ojöp Dasser ê n prouplëgn de iniziatives nöies chećiarâ dër inant tl tëmp. Al tolô lesinformaziuns dal foliet “TirolerVolksblatt”.La Cassa Raiffeisen da Rina énasciüda ai 29 d'agost dl 1889tl'ostaria dl Cargà. Ai 21 de setëmberdl 1889 vëgnel tignì tla calonia aRina la pröma reuniun dla CassaRaiffeisen da Rina. I punć sön l'ordinndl dé ê:a) comunicaziun dl'iscriziun tl registerdles cooperatives dl tribunal daBalsan al nr. 4013b) contrat cun le secreter cassierOjöp Dasser (laôta curat da Rina)c) azetaziun y iscriziun di sozid) fissaziun di dis d’ofize y de cassa:vigni domënia dales 10 ales 11 tecaloniae) fissaziun dles sentades dl cunsëidiretif: vigni secunda domënia dl mëisdomisdé dales 3 ales 4 te calonia.Sciöche pröm presidënt él gnü metüOjep Vantsch, paur da Runch. Lasënta dla cassa ê la calonia che êdaverta la domënia dales 10 inant.An à metü man cun 20 mëmbri yan é rovà sön 50. Antermëia vëgnpormez l'ann 1890. La cassa âbindebò de movimënt y jô bun inant.La strotöra dla Cassa Raiffeisen daRina ê de indicaziun por les atresCasses Raiffeisen de Südtirol gnüdescostituides dedô. Siur Ojöp Dasser àfat le cassier ćina l'ann 1892. Dedô élste curat a Vierschach, olach'al ê inćepionier dla cassa. Al é mort dl 1926tla Ćiasa de palsa a Piculin.L'ann 1915 él gnü dè 3000 corones deimprëst por la vera. Chësc debit é gnüdespaié jö por le 60% dal stat talian.La Cassa à pordü cotan de scioldipro banches foradecà che é jüdesimalora. La cassa é gnüda licuidadadl 1942. Vignun à ciafè derevers süsciodi y les 10.000 lires romagnüdesé gnüdes partides sö.La cassa à laurè 54 agn alalungia porle bëgn dl paîsc.Ojep Vantsch é ste 4 agn presidënt,Lois Pedevilla 29 agn, Lois Craffonara9 agn y Fonjo Craffonara 12 agn.I curać o i maestri surantolô tres indôle compit da cassier dla cassa.(fontana: tesi de laurea dl dot.Mariotti Pier Paolo)“CHËL CHE LESINGUL N'É NIA BUNDE FÀ VARA DA FÀSCE AN MËT ADÖMLA FORZA DE TRÖC”F. W. RAIFFEISENF.W. Raiffeisen27 RELAZIUN 2010ann finanziar

MOVIMËNTDL PERSONALLe personal dla Cassa Raiffeisen é lecapital plü important che garantëscle suzès y la profescionalité tl laûr davigni dé cun i sozi y i tliënć.Tröp personal dla Cassa Raiffeisenà laurè na vita intiera pro la Cassaportan inant cun responsabilité,gran savëi y dediziun so laûr.IMPIEGAĆ JÜSDEMEZ IA PORL’ANN 2010:RUBATSCHER GIOVANNI:Giuvani, le curier dla Cassa é conesciüte döta la valada.Al à metü man so laûr ai 8 desetëmber dl 1976. Cun gran dediziuny responsabilité àl laurè pro la Cassa.Süa paziënza y gran desponibilitégnô aprijada dantadöt dai colegs delaûr.Al lascia le sorvisc pro la CassaRaiffeisen Val Badia ai 31 de jenà2010, do passa 33 agn de laur.IRSARA RAJ. ALESSANDRO:Sciandro à metü man so laûr l'ann1972 a Calfosch. Al é l’ann dla fujiundles Casses Raiffeisen Val Badia. Enchël medemo ann, canche la sëntadla Cassa é stada arjignada, él rovéa Corvara. Te so laûr pro la Cassaél rové tles filiales a San Martin y aLa Val. Tl ann 1975 él rové a Badiaolach'al à surantut la direziun dlafiliala. Tla filiala de Badia àl laurè por17 agn. L’ann 1992, ann dla dauridadla filiala a La Ila röia Sciandro a LaIla sciöche responsabl dla filiala. Dl1994 surantòlel inće le coordinamëntdl sorvisc de assiguraziuns dla CassaRaiffeisen Val Badia. Do passa 38agn de laûr pro la Cassa él jü enponsiun ai 21 de dezëmber 2010.Irsara Alessandro, à laurè cun gransavëi y dediziun. Al fajô pert dl staffde direziun y s'à tres istruì inant. Teso laûr s'àl fat aprijé da tröć tliënć ycolegs.IRSARA GILBERT:Gilbert à metü man so laur pro laCassa Raiffeisen a Corvara al 1 dejenà1975. Dedô al laurè tla filialada Calfosch y da San Martin. Cun ladaurida dla portina d'Al Plan laóreldai 20 de dezëmber 1976 inant aAl Plan. Dal 1978 laórel por 7 agntla portina da Calfosch. A daidéfora incërch röiel a Corvara, La Val ySan Martin. Chilò surantòlel inće lesorvisc de tesoreria. Cun le 1 de jügndl 1991 röiel a Corvara a arjigné cala daurida dla filiala da Reba. Ai 2 dedezëmber 1991 mët man so sorvisca Reba sciöche responsabl dla filialanöia. Do 8 agn röiel a Pidrô olach'alsurantol le sorvisc de tesoreria dlaCassa Raiffeisen ćina ai 31 de merz2010, le dé ch'al é jü en ponsiun dopassa 35 agn de laûr pro la CassaRaiffeisen Val Badia.L’impiegat Irsara Gilbert laurâ ion porla Cassa Raiffeisen. Cun sües bunesparores, sü cunsëis y süa buna vöia éldagnora stè n bun impiegat y n buncumpagn por tröc tliënć y colegs delaur.PESCOLLDERUNGG DANIEL:Daniel röia sciöche impiegat jonnal 1 de merz dl 2006 pro la CassaRaiffeisen. Al porta bel para 6 agnd'esperiënza de laûr bancar fata pron ater istitut. Al laora tla filiala deBadia y por 2 agn tla filiala da La Ila.Cun i 17 de dezëmber 2010 làscel dalaurè pro la Cassa Raiffeisen, jon a fàmaester dai ski.Daniel é n jonn plëgn de vita.Competënza y la buna löna àcaraterisé so laûr pro la Cassa.Chëstes competënzes ti saràinant d'ütl te so laur.IMPIEGAĆ TUĆ SÖ IAPOR L’ANN 2010:VERGINER HEINZ:Heinz mët man so laûr da curier prola Cassa ai 8 de merz dl 2010.DOT. ALFAREI KARIN:Karin é gnüda tuta sö ai 2 denovëmber 2010. Do avëi bele fat tlpassè n'esperiënza de laûr tl ofizecredić a Corvara, laórera śëgn tlaportina d'Al Plan.PEZZEI MANUELA :Dal 1 de dezëmber 2010 laóra la jonada Longiarü tla filiala a La Ila.LA CASSA RAIFFEISEN VAL BADIATI DIJ N BEL DILAN DE CÖR A DÖTLE PERSONAL CHE À STLÜT JÖ SOSORVISC L ANN PASSÈ Y TI SPORJN'AUDANZA DE BUN LAÛR ALPERSONAL CHE Á METÜ MAN.RELAZIUN 2010ann finanziar28

JÜS DEMEZIrsara raj. AlessandroIrsara GilbertRubatscher GiovanniPescollderungg DanielTUĆ SÖPezzei ManuelaDot. Alfarei KarinVerginer Heinz29 RELAZIUN 2010ann finanziar

ZIFRES DLA CASSARAIFFEISEN VAL BADIABILANZ DLA CASSA RAIFFEISEN VAL BADIAUSC DL ATIF 2010 2009Cassa y desponibilité licuida 3.300.735 3.015.407Ativitês finanziares por negoziaziun 138.552 1.477.108Ativitês finanziares desponibles por la venüda 20.288.590 13.495.617Credić ti confrunć dles casses 35.414.321 42.528.023Credić ti confrunć di tliënć 288.376.526 266.371.713Partezipaziuns 68.473 53.496Ativitês materiales 7.109.075 6.436.520Ativitês fiscales 408.681 530.312a) Corëntes 0 102.194b) Antizipades 408.681 428.118D’atres ativitês 1.242.783 1.419.190Total dl atif 356.347.736 335.327.387USC DL PASSIF YDL PATRIMONE NETTO 2010 2009Debić ti confrunć dles casses 44.282.979 20.014.164Debić ti confrunć di tliënć 141.531.848 131.492.008Titui en zircolaziun 113.168.588 125.536.745Passivitês finanziares sciazades al fair value 5.180.064 4.768.936Passivitês fiscales 362.825 279.322a) Dl annb) Desvalies247.751115.0750279.322D’atres passivitês 6.438.242 10.087.455Tratamënt de fin de raport dl personal 881.458 980.692Fonds por risć y obliaziuns 358.967 64.506b) D’atri fonds 358.967 64.506Resserves de valutaziun 304.887 412.960Aziuns che po gnì remborsades 4.693 4.665Resserves 41.482.889 39.407.766Suraprisc de emisciun 37.701 35.774Ütl (Pordüda) d’eserzize (+/-) 2.312.595 2.242.395Total dl passif y dl patrimone netto 356.347.736 335.327.387RELAZIUN 2010ann finanziar30

CUNT ECONOMICH DLA CASSA RAIFFEISENUSC 2010 2009Interesc atifs y davagns assimilà 10.813.750 12.327.003Interesc passifs y davagns assimilà (2.470.398) (4.675.438)Resultat de interesc 8.343.352 7.651.565Comisciuns atives 2.644.577 2.445.684Comisciuns passives (221.356) (222.364)Comisciuns netto 2.423.221 2.223.320Dividendi y davagns valis 158.712 494.794Resultat netto dl’ativité de negoziaziun 12.675 106.677Ütl (Pordüdes) da desmetüda o cumpra danü de: 100.252 54.638a) Credić (3.415) 0b) Ativitês finanziares a desposiziun da vëne 89.432 48.351d) Passivitês finanziares 14.235 6.286Resultat netto dles ativitês y passivitêsfinanziares sciazades al fair value(10.562) 108.841Resultat de intermediaziun 11.027.649 10.639.835Mudaziuns/surantutes dl valur netto por deterioraziun de: (192.939) (781.065)a) Credić (192.939) (680.938)b) Ativitês finanziares desponibles por la venüda 0 (100.126)Resultat netto dla gestiun finanziara 10.834.710 9.858.770Spëises aministratives (7.198.494) (6.999.582)a) Spëises por le personal (4.297.110) (4.120.210)b) D’atres spëises aministratives (2.901.384) (2.879.372)Acantonamënć neć ai fonds por risć y obliaziuns (279.355) 0Amortisaziuns sön ativitês materiales (565.713) (529.086)D’atri davagns de gestiun 501.765 412.275Cosć operatifs (7.541.797) (7.116.393)Ütli (Pordüdes) dles partezipaziuns (360.523) (23.389)Ütli (Pordüdes) porvia che al é gnü dè sö investimënć (2.120) (14.982)Ütli (Pordüdes) dla operativité corënta al lordo dles cutes 2.930.270 2.704.006Cutes sön le davagn dl eserzize dla operativité corënta (617.676) (461.611)Ütl (Pordüda) dla operativité corënta al netto dles cutes 2.312.595 2.242.395Ütl (Pordüda) d’eserzize 2.312.595 2.242.39531 RELAZIUN 2010ann finanziar

GRAFICSDLA CASSASVILUP DI DEPONIMËNĆ EN MILIUNS DE €2602502402302202102001901801701601501401301201101002001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20108,10%DESTRIBUZIUN DIDEPONIMËNĆ ENMILIUNS DE €OBLIGAZIUNS Y CD36,41%44,39%CUNĆ CORËNĆLIBRI DL SPARAGND'ATRES FORMES11,10%RELAZIUN 2010ann finanziar32

SVILUP DI CREDIĆ EN MILIUNS DE €2892802702602502402302202102001901801701601501401301201101002001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20101,78% 5,69%4,5419,31%DESTRIBUZIUN DICREDIĆ ENMILIUNS DE €11,6637,86%TURISM 37,86%PRIVAT/DEPENDËNĆ 19,31 %ARTEJANAT 19,16 %19,16%COMERZ 11,66 %D' ATRI SETURS 5,69 %AGRICOLTÖRA 4, 54 %SETUR TERZIAR 1,78 %33 RELAZIUN 2010ann finanziar

SVILUP DL PATRIMONE 201045.000.00040.000.000,35.000.00030.000.00025.000.00020.000.00015.000.00010.000.0005.000.00001973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010NUMER DE POLIZES "CUNTRAĆ DE ASSIGURAZIUN"12.53712.50012.00012.16811.60611.50011.00011.11010.59310.50010.00010.0032005 2006 2007 2008 2009 2010RELAZIUN 2010ann finanziar34

BILANZ SOZIALDLA CASSAL’ativité de contribuć, sponsoringy retlam é stada grana inće ia porl’ann passè 2010. Inće te n tëmpeconomich nia tan saurì à la CassaRaiffeisen Val Badia orü lascè n sëgntler sciöche sostëgn dles ativitêsdesvalies dles uniuns atives te noscraiun che laôra debann a bëgn dechi che fej val’ sorvisc y sostëgnles categories economiches. Indötél gnü laurè sö 250 domandes. Lesostëgn finanziar complessif de698.177 euro é gnü partì sö danterles singoles categories che va dalacultura al sport, dal sozial ala scora,dala proteziun zivila ala restauraziunde bëgns sot a sconanza, dalesassoziaziuns turistiches alesassiguraziuns di tiers, dalaorganisaziun de manifestaziunsy sëres de informaziun o lasponsorisaziun de material deretlam y i.i.Les uniuns y i anuzadus dl sostëgntres la Cassa Raiffeisen Val Badiaà implü la poscibilité de menètres email ala misciunredaziun@valbadiaonline.it ladocumentaziun digitala sön süaativité che po gnì publicada sönle portal www.valbadiaonline.itmostran sö insciö l’ativité y/o lesscomenciadies metüdes a jìy sostignides dala CassaRaiffeisen Val Badia.GRAFICH BILANZ SOZIALSOSTËGNS/ARTICUI DESVALIS24,74%SOSTËGN A ASS.ECONOMICHES20,93%ATER5,23%RETLAM7,69%50 100 150 200SOZIAL8,10%SPORT20,25%CULTURA13,06%35 RELAZIUN 2010ann finanziar

37 RELAZIUN 2010ann finanziar

EVËNĆ DLA CASSA RAIFFEISEN“NA BONA SENSAZIUN DE SEGURËZA –SE MËTE AL SIGÜ Y PREVEGNÌ I RISĆ”Chësc le titul dla sëra de informaziuny discusciun metüda a jì cun suzèsdala Cassa Raiffeisen Val Badia.Por l’ocajiun él gnü invié adalerchen vëndres, ai 5 de novëmber dl2010 tl salf de Comun a CorvaraMatthias Lanzinger, ex-campiun deschi dla scuadra dl’Austria, Manuelay Manfred Mölgg pluricampiuns deschi, le dot. Martin Spechtenhauser– dotur a La Ila, le dot. Paolo Vanzi– presidënt dl consorz implanćportamunt dl’Alta Badia y direturd’aziënda y le raj. Benedikt Clara,espert d’assiguraziuns. SOT ALAMODERAZIUN DE DIEGO CLARA élgnü portè dant tematiches desvaliesliades ala segurëza en general,ascutades sö da n gran publichde oramai 300 porsones rovadesadalerch por l’ocajiun.An po dì che la segurëza é n bëgnfondamental dla jënt. Segurëza é nbëgn de valüta, de chël ch’i messunćiarè. Segurëza à tresfora na funziuninće te nosta vita, ch’i minun chesides al sigü, deperpo ch’ara po sedesfà y tomè adöm te n iade.MATTHIAS LANZINGER à cuntè desüa vita. Le bur inzidënt che ti ésozedü dl 2008 tratan na gara decopa dl monn a Kjetfil dla Norvegia.Por mirit de süa positivité y de süagran vëia de jì inant tla vita àl podüafrontè bun le tëmp de reabilitaziun.La segurëza d’avëi ciafè n sostëgnfinanziar tres na assiguraziun tià conzedü de jì inant, de se fà söna ćiasa y de mëte man n stüdeuniversitar che ti à inće daurì laporta por le laûr. Sce al ti ćiarâ danl’inzidënt ma al suzès sportif, spoàl śëgn d’atres prioritês. La familia,i compagns, la poscibilité de stüdey de laûr, la ćiasa y dantadöt lesporsones é śëgn les prioritês cheti dà forza y vëia da s’engajè inantpor de vigni sort de ativitês.I PLURICAMPIUNS D’AL PLANMANUELA Y MANFRED MÖLGGà cuntè de sües esperiënzes. Enparticolar ési jüs ite sön la segurëzatl jì cun i schi, olache ai é bele da agntestimonials pro le Superski Dolomiti.LE DOT. MARTIN SPECHTENHAUSER,dotur a La Ila, à splighé che leghest suravalutëia al dedaincö, enparticolar tl sport da jì cun i schi,gonot süa condiziun fisica, ći cheporta a n aumënt dla poscibilitéd’inzidënt. Sce i inzidënć da jì cuni schi gaujâ plüdadî scialdi dagnsales iames él al dedaincö gonot ijenëdli che patësc dagns te cajide contujiuns.LE DOT. PAOLO VANZI à cuntè encört dl’organisaziun dl socurs dlespistes dl’Alta Badia. Ti ultims agn éltres gnü miorè la cualité d’intervënt,tres n miù coordinamënt y la grancolaboraziun y esperiënza cun laCrusc Blanćia.LE RAJ. BENEDIKT CLARA é jü ite sönles poscibilitês d’assiguré i risć. Nabasa dess ester chilò l’assiguraziundla responsabilité zivila. Laprò vëgnelspo les poscibilitês d’assiguraziunpor inzidënt, maratia, invalidité sidesda inzidënt co da maratia, indenitêsde degënza y spëises dl dotur. Inće lepatrimone dess gnì sconè y curì cunpoliza dl füch y i.i. Vignun dess se fàn pinsier sön süa situaziun personalay de risch, se lascian aconsié adoraassà.I sun dër contënć che tan tröc àazetè l’invit y de chësc Ves dijunsen bel giulan. Insciö se sintiunseconfermà, che l’argomënt “segurëzay assiguraziun” é important.N giulan particolar por lapartezipaziun y contribut personal dapert de Matthias Lanzinger, Manuelay Manfred Mölgg, le dot. MartinSpechtenhauser, le dot. Paolo Vanzi,le raj. Benedikt Clara y le moderadùDiego Clara.N giulan al Comun da Corvara por ladesponibilité dl bel salf y a düć chiche à contribuì a fà garatè la sëra.La Cassa Raiffeisen Val BadiaDot. Martin Spechtenhauser:dotur a La Ila - coresponsabl dlsorvisc sanitar dles gares de copadl monn de schiRELAZIUN 2010ann finanziar38

Tratan la serada tl salfdl Comun a Corvara ai05.11.2010da m.c. dot. Vanzi Paolo(Pres. Consorz Implanć PortamuntAlta Badia);Raj. Clara Benedikt(responsabl dl sorvisc assiguraziunsdla Cassa Raiffeisen) ;Manfred y Manuela Mölgg,(pluri-campiuns de schi)Moderadù dot. Diego Clara;Matthias Lanzinger (testimonial)Na buna sensaziunde segurëza.Se mëte al sigü,prevegnon i risć .Invit ala serada sura"Na buna sensaziun de segurëza"Discusciun cunManuela y Manfred Moelggatleć , testimonials dla campagna“segurëza - safety” dl Dolomiti SuperskiDr. Martin Spechtenhauserdotur a La Ilacoresponsabl dl sorvisc sanitardles gares de copa dl monn dischi dl’Alta Badiaraj. Clara Benediktespert dl sorvisc assiguraziunsdla Cassa Raiffeisen Val BadiaDr. Vanzi Paolopresidënt dl consorz implanćportamunt dl’Alta Badia,dirighënt aministratif d’aziëndaMatthias Lanzingercunta fora de süa vitaVëndres, ai 5 de novëmber 2010Scomenciamënt dales 20:00Salf de Comun, CorvaraRetlamI partezipanć ala sëra tol pert al’estraziun de 5 caschi da ji coi schi.An po tó pert ala serada zënza prenotaziun – entrada lëdia.39 RELAZIUN 2010ann finanziarwww.valbadiaonline.it

LA CASSATLA STAMPAMIa por l’ann 2010/11 à la CassaRaiffeisen publiché tl foliet La Uscdi Ladins la rubrica economica“Eurobarometer”.Chëstes rubriches scrites daiimpiegać dla Cassa Raiffeisen éinformaziuns economiches atualesd’interès general dër aprijades.Cotan d'atres informaziuns desvaliessön l’ativité dla Cassa Raiffeisen égnüdes publicades tla stampa:la sentada generala dla CassaRaiffeisen, le concurs internazionalde dessëgns dla Raiffeisen,serades de informaziun surale sparagn energetich, seradad’informaziun sura le frabiché encooperativa, le stüde sura le turismtla Val Badia, la serada cun MatthiasLanzinger.Tres la trascmisciun televisiva“Euro-TV” porta la Cassa RaiffeisenVal Badia informaziuns economichesdesvalies d’interès general. Chilò nvalgügn argomënć tratà en cört:situaziun economica tla ValBadia/Fodom, assiguraziuns: laresponsabilité zivila, inzentifs porsparagné energia – bonus cubatöra,alisiraziuns & contribuć por la prömaćiasa, sparagné & investì scioldi timarćià finanziars, assiguraziun sölavita – poliza de grup, novitês I.T. –portal www.valbadiaonline.it,investimënć & planns finanziars,retrospetiva ann economich 2010.Tröpes d'atres informaziunseconomiches y nia economiches vëgnreportades cun les “news” söl portalwww.valbadiaonline.itN dilan sintì ales redaziuns dlastampa di folieć sciöche La Uscdi Ladins, Dolomiten, Alto Adige,Raiffeisen Magazin, PustertalerZeitung y dla Rai Radio TelevijiunLadina, redaziun EuroTV, por icontribuć d’informaziun economicay reverdënć l’ativité dla CassaRaiffeissen Val Badia reportà ia porl’ann 2010.Mët a saul i daã por evitéde maius dagnsL’importanza de n BackupImaginesse mo sce vigni retrat, chei ëis fat n iade, düã i CD y DVD, chei ëis cumprè, dötes les e-mail y düãi daã dla firma che é memorisà sönOsc PC se trasformass te cënder.Na catastrofa! Y avisa chësc pol sozedecanche al toma adöm döt le sistemdi daã. Tan co vignun àmemorisé sön so PC retraã digitai,musiga y documënã importanã, chene se lascia nia sostituì. Mo i podëisrecostruì düã chisc daã importanã –sce i ëis fat denant n Backup.“Chësc m’é massa compliché” dijtröc. “Al ne sozed pa bëgn nia.” Mozënza Backup éra sciöche sce i jìssescun l’auto zënza se tachè yzënza arferè cuntra n mür de petun.Tert o adora él vigni disch fis che ladà sö.Por anuzadus privaã che oress memoriséma vigni tan daã, ne se pàieltan co nia da s’arjigné n sistem profescionaly cun programs a paiamënt.Por na segurëza di daã plüimportanã vara inãe da tó n disch fisestern, sön chël che l’anuzadù memorisëian iade al mëis i daã plü importanã.Laprò ciàfon inãe sönInternet debann stromënã da d’assiguréi daã tla manira plü saurida.Le Backup, de importanza vitalapor chiche à daã digitaiTe na firma él le patrun che mëssse fistidié che i daã vëgnes bëgnmemorisà indortöra. Chësc ne tidess te degun caje gnì surandè acolaboradus IT o a consulënãesterns. Ara nen va pö chilò tl cajede bojëgn dla esistënza de na firmay ilò déssel bëgn gnì programè itetëmp assà por la programaziun y larealisaziun de na strategia dl Backupdla firma y dl control regolar. NaRELAZIUN 2010ann finanziarprogramaziun menüda y la realisaziunne sparagna nia ma tëmp yscioldi, mo al po inãe ester determinënttl caje dla catastrofa sce lafirma suravir o va en rovina. N bunt de Backup contëgn döesipales. N proieteprisc y cualité sciöche les cassëtesy pîta n azès plü asvelt canche almëss gnì restaurè i daã. Aladô dlacuantité de daã che vëgn metüda asaul vigni dé y dala lerch che an à adesposiziun sön internet pon inãeponsè a soluziuns de Backup online.Chilò vëgn i daã tignis sö te nzënter de calcolaziun aposta despartìfisicalmënter. Le Backup onlineé na bona alternativa da mëte asaul fisicalmënter i media de Backup.De mëndres firmes che n’à niaa desposiziun na infrastrotöra tecnicaaladô, po se daidé fora cunprestadus de sorvisc esterns, chemët a desposiziun la lerch de memoriache va debojëgn tres coliamënãde daã sigüsc sön server deBack-up. Chisc vëgn paià vigni mëispor so sorvisc.Le Backup online é na bonaalternativa da mëte a saulfisicalmënter i media de BackupL’imagazinamënt sigü di media deBackup adorà é na pert importantapor na strategia de Backup completa.Na vëta de Backup jô püch,sce ara vëgn desdrüta por ejëmpldal füch o sce ara vëgn arobadaadöm cun le hardware dl computerdai leri. Al é porchël da d’aconsié datignì sö i media de Backup sides internamënterte n tresor fat aposta yche tëgn le füch co da tignì sö te nater post na copia di daã fata te intervairegolars.N Backup é indere ma ütl, sce arava da lì indortöra i daã memorisà yche ara va insciö da menè zoruch lasituaziun di daã denant che al sidestomè adöm i daã. Por ester bogn defà chësc mëssel gnì fat te intervairegolars n Test-Restore. Les aplicaziunsplü importantes vëgn recostruidesun o dui iadi al ann daldöt yporvades fora. Mecanisms sön vëtay media vëgn porvà n iade al mëis,insciö che al vëgn memorisé intan40de indesc danü. La restauraziun dedaã, memorisà online, se damanaeventualmënter d’atres prozedöres.Aladô de tan granes che les cuantiãda restaurè é, mësscondiziunsLe bonus de cubatöra de200 m 3 por l ann 2011Fond dla ponsiun davertPor stlüje le büsc previdenzial (udü tlaultima ediziun de “La Usc di Ladins”)che se dauriarà tl dagnì, él les CassesRaiffeisen che dà, adöm cun PensPlan(n proiet sozial metü a jì tl 1997 porla promoziun y le svilup dla previdënzatla Regiun Trentino Südtirol) y lacompagnia de assiguraziun AssimocoVita SpA, la poscibilité de se scrì ite ten fond de ponsiun.Sorts de fonds:- fonds de ponsiun negoziai (formesde ponsiun complementara concordadesdanter i rapresentanć di lauranćy i daturs de laûr söla basa di contraćnazionai)- fonds de ponsiun daverć (cherià ymanajà da banches o compagnies deassiguraziun)- PIP (planns individuai assiguratifsde ponsiun) cherià y manajà da compagniesde assiguraziun- fonds de ponsiun nasciüs dan ledecret che à discipliné la materia dlaprevidënza complementara.Sorts de adejiun:- adejiun individuala: che é resservadapor düć, inće por porsones che n’ània n davagn da laûr o d’aziënda y inćepor familiars a pëis.- adejiun coletiva: che é resservadaai lauranć por chi che le contrat delaûr o l’acordanza coletiva o aziendalaprevëiga l’adejiun.Chê po pa se scrì ite al’adejiun individuala?- autonoms- profescionisć lëdi- lauranć dependënć (privać y publichs)por chi che le contrat coletif neprevëiga nia na previdënza complementara- porsones che é bele scrites ite a nfond, che ô trasferì le capital madorìte n ater fond- lauranć a proiet- titolars de d’atri davagns (p.ej. davagnsda imobiliars)dailò resta pro le datur de laûr y gnaràlicuidé ala fin dl raport de laûr)- sc’al ne vëgn tut degöna dezijiun, röiale TFR automaticamënter tl fond dlaponsiun (sc’al é preodü dal contrat delaûr), scenò vëgnel versè al Fondinps,costituì dal INPS.Opziuns do l’adejiun: Antizipaziuns:l’iscrit po damanèdo n’antizipaziunvigni iade ch’alà debojëgn de sostignìna spëisa preodüdadala lege. Mol’import total dl’antizipaziun ne po niaester maiù co le 75% dla posiziun madorida:- por spëises sanitares: po l’antizipaziungnì ghirada te vigni momënt por sè instësco por familiars.- por la cumpra o la restrotoraziun dlapröma ćiasa: po l’antizipaziun gnì ghiradasc’an é almanco 8 agn scrić ite tlfond, por sè instësc o por familiars.- por d’atres nezescitês: po l’antizipaziungnì ghirada sc’an é almanco 8 agniscrić tl fond y tla mosöra nia maiù co le30% dla posiziun madorida.L’arjunta dl’eté da jì en ponsiun:- tl momënt dl’arjunta dl’eté da jì enponsiun po l’iscrit tó la dezijiun de damanèdo na rendita che depënn dalaposiziun madorida y dai coefiziënć deconverjiun en forza te chël momënt(rendita sön un o plü ćês, rendita sigüdapor 5 o 10 agn, rendita sön so će, sc’alë l t tFreddy Sottararendimënć vëgn inće tassà demanco cola tassaziun normala dl 12,50%4) contribut dl datur de laûr, sc’al é n’adejiuncoletiva5) la gestiun profescionala di sparagns6)poscibilité de chirì fora danter trëi lignesde investimënt:- safe (risch mesan-bas, investì mâ teobligaziuns cun n bun “rating” tl’Europa,cun le travert dla revalutaziun dlcapital te n tëmp mesan)- activity (risch mesan-alt, investì alplüle 40% te aziuns sura döt le monn y lerest te obligaziuns cun en bun “rating”tl’Europa, cun le travert dla revalutaziundl capital te n tëmp mesan-lunch)- dynamic (risch alt, investì alplü le80% te aziuns sura döt le monn y lerest te obligaziuns cun en bun “rating”tl’Europa, cun le travert dla revalutaziundl capital te n tëmp mesan-lunch),plü interessant por i jognsped. in a.p. – 70 % – filiale di Bolzano I.P.12) intervënć soziai (te dificultês finanziares)da pert dla regiun por iresidënć tla regiun (dantadöt por lesëres che mëss sté a ćiasa pro i mituns,o che ti fej assistënza ai familiars y neFORUM POR LA PREVIDËNZAn’ô nia lascè perdedenziala)13) les cuotes ne vamüda laûr.TlaspëplüfatedcA

INROSADÖRA/ MAGAZINE DELLE DOLOMITIagazineN33° anno, marzo/aprile 2010per i soci e i clienti delle Casse Raiffeisen dell’Alto AdigeLe bonus de cubatöra de200 m 3 por l ann 2011ISocial media: la grande rivoluzioneMi piace!Responsabilità civileTutelarsi dai danni daanimali selvaticiITutelarsla situaziun previniapordüdes sc’anpagina 15I social media trasformano gli utenti internet in protagonisti,consentendo loro d’inviare, ricevere e divulgare velocementeinformazioni: una vera e propria rivoluzione. Ma cosa si celadietro a Facebook & Co.?Operazioni con l’esteroEscludere il rischiod’insolvenzaLa proteziundla familiaLa individuaziun di risãgestiun dles entrades y dlesises dla familia él da tignì trescunt dla proteziun di mëmbri demilia por evité ch'ara ne röies niadegran dificultês finanziares,eache i risã a chi ch'i ti jun adinuntraé tröc y desvalis.l é le risch derové te problems desanité y de messëi afrontè les spëisesd'ospedal o denintervënt chirurgich.Al po sozede de avëi ninzidënt y ch'an n'é nia bugn dalaurè por n pez, restan zënza davagn.Al po sozede demessëi paién dann ch'an ti à fat a d'atri.Pelegrinasc - De ndut fanscincanta pelegrines y pelegrins,danter chisc 14 de Gherdëina y dlaVal Badia, che on vijità chisc luescsanc, cumpaniei da Sn. Anton Mairam Tinkhof dl ufize di pelegrins denosta diozeja.Muec sons n sada ai 9 de utoberdala 6 daduman da Bulsan de viersde Milan-Malpensa. Da iló sonsjulei a Lisboa, ulache Carlos nesaspitova cun si curiera. Menà nesàl tres i luesc de mer Escoril yCascais y tres l luech de cura Sintraper ruvé al seminar do Verbo Divinodi miscioneres de Steyl, ulache sonstac de albierch per plu dis. Te chësctëmp sons for inò jic a ti cialé alraion sant cun la capela dlacumparizion, l rëur de sas(Steineiche), la basilica, la dliejafabricheda tl stil modern per 15.000persones, i monumënc di papescPaul VI, Giuani Paul II, l monumëntdl mur de Berlin, la Cruz Alta y lpercurs de esposizion per l 100ejimcumplì di ani dla pastra Jacinta, cheà udù la cumparizicurpagina 18SMSBrevi messaggidi businesspagina 20Costruziun de abitaziuns nöies:novitês por l’ann 2011 gnüdes aprovadescun la deliberaziun dla Juntaprovinziala n. 2189 di 30.12.2010 yche va en forza do 90 dis dala publicaziun(incër la fin de merz).Por ciafè le zertificat d’anuzamëntdl frabicat él debojëgn de presentèle zertificat Ćiasa Tlima dla categoria“B”, o dla categoria “A” sc’al setrata de costruziuns nöies de ćiasesd’abitaziun y de ofizi defora de zonesprodutives. Sce la conzesciun dafrabiché é gnüda relasciada do chela deliberaziun provinziala n. 2189di 30.12.2010 é jüda en forza, mëssle frabicat arjunje le standard ĆiasaTlima “B”.La calcolaziun por le reconescimëntde “Ćiasa Tlima” mëss gnì lasciada fàda n tecnich che é da paié. La zertificaziunda pert dl’Agenzia “Ćiasa Tlima”deperpo vëgn fata atualmënterdebann por costruziuns nöies.Cubatöra implü é na inzentivaziunpor costruziuns nöies (o demoliziuny recostruziun nöia – standards plüalć por le 2011) tan inant che les normesdl plann urbanistich le conzed:2010 (denant) 2011 (da śëgn inant)“A” = +10 % “A” = +10%*“B” = + 5 % “B” = 0 %“C” = +/-0 %Ressanamënt energetich y bonusde cubatöra - Él meso da ingrandìn’abitaziun de 200 m³?Les normes de alisiraziun por le ressanamëntde frabicać é dër interessantessce l’intervënt vëgn programèbun y sc’an tëgn cunt dla cuta ch’anvëgn a paié demanco. Laprò röiel nbonus de cubatöra de 200 m³ sc’an podesmostrè danfora ch’al vëgn arjuntcun l’intervënt de ressanamënt energetichalmanco n standard de ĆiasaTlima “C”.NOVITÉ 2011: cun la deliberaziunn. 37 di 17.01.2011 à le guern provinzialconzedü la realisaziun de nacubatöra implü pro le bonus beleesistënt de 200 m³. Tl caje de n ressanamëntenergetich de n frabicat,fajon fora le sotletët dl’abitaziun porfins abitatifs, po la cubatöra esistënta,bele realisada mo nia abitabla,gnì injuntada al bonus de 200 m³.Tan inant che an stà ite tles normesurbanistiches dla zona revardënta ytles destanzes dai confins, po chëstainzentivaziun implü consentì n intervëntvalgamia gran por l’abitaziunche vëgn ressanada.Por s’n’aprofité dl sparagn de cuta,dl “bonus de cubatöra” y dl’inzentivaziunnöia de cubatöra aladô dladeliberaziun dl guern provinzial di17.01.2011, vëgnel aconsié da jì a tóna consulënza spezifica y ćiarè che iprofescionisć laóres bun adöm porarjunje i resultać ch’an se mët dant.Deperpo che le tëmp por realisé le bonusde cubatöra ê denant limité, ne velchësc atualmënter nia plü. Atualmënterpo le bonus de cubatöra de 200 m³gnì sfruté te n tëmp indeterminé.Implü pon dal 2011 inant, sciöche beledit, injuntè al bonus de 200 m³ la cubatörania abitabla bele realisada dlsotletët.Inće tl 2011 resta les alisiraziuns fiscalesdl 36% (lege 449/1997)Chilò pon usufruì de na detraziun fiscaladl 36% son na spëisa mascimade € 48.000 por intervënć desvalis derestrotoraziun de frabicać. Interessantél ch’al vëgn inće reconesciü ladetraziun por la cumpra o costruziundl garage/box por l’auto che alda prol’apartamënt (p.ej. pon inće usufruì dechësta detraziun pro la costruziun dena ćiasa privata nöia cun garage por lamedema spëisa mascima de € 48.000).La detraziun fiscala dl 36% (da partìsö sön 10 agn) ô dì: € 48.000 x 36% =max € 17.280 de cuta I.R.P.E.F. ch’an pocompensè y/o detrà sön 10 agn = max€ 1.728 por ann.Por s’n’aprofité dla detraziun déssons’informè danfora, deach’al é n valgönesformalitês che mëss gnì tignides itedan le scomenciamënt di laûrs o dan lacumpra.La detraziun fiscala I.R.P.E.F dl 55%vel inće tl 2011 (lege 296/2007)Le stat talian à bele aprovè cun la legefinanziara dl 2007 na prozedöra interessantay inovativa por podëi trà jöle 55% dles spëises sostignides por recualificaziunsenergetiches de frabicać(lege n. 296 di 27.12.2006). Chësta normavel inće por le 2011.Ći spëises pon pa trà jö:Gran pert dles spëises detraìbles reverda:• l’istalaziun de panì che sfrütal’energia de sorëdl por laproduziun de ega ćialdaTe tröc sotletëć el potenzial por realisé cubatöra abitativa• la sostituziun de implanćvedli de scialdamënt cunimplanć nüs a condensaziun• l’isolaziun di mürs, la sostituziunde finestres d’atres mosöres dede mëindra entité dagnora liadesala recualificaziun energetica difrabicać.nr. 43 / 06 de november 2010 AtualitéPelegrinasc per l Ann SantPelegrinajes a Fatima y Santiago de Compostela per l Ann Sant: dassënn butà à l pelegrinascde diesc dis ala Madonna de Fatima tl Portugal y a Santiago de Compostela tla Spania• surantó instësc le risch (paian instësc)• assiguré le risch (trasferin le rischsön n istitut d'assiguraziun).Dessigü, la pröma manira é chërade "eliminé o demendrì" le risch olach'alé meso, mo chësc comportal'imposcibilité de fà certes ativitês.L'eliminaziun dl risch arjùnjon evitanla probabilité ch'al pois sozede. Scezacai oress evité le risch de avëi ninzidënt o de gaujè n dann da jì cuni schì ne sciàfiel da ne fà nia d'aterco lascè da jì cun i schi. Sc'an ô eliminéle risch de desgrazies o deEn general él da dí che te na familiaél debojëgn:lauré.maraties söl laûr, mësson lascè da- de sconè les proprietês personalesdal füch, dal arobé y da d'atres arjùnjon cun mesi de proteziun, cheLe demendrimënt dl risch deperpoincoveniënzes nia preodüdes demendrësc la gravité dles conseguënzes,o cun mesi de prevenziun,- de ti garantì ai mëmbri dla familiana sconanza por la sanité, ch'ai ne che demendrësc la probabilité ch'alperdes nia le davagn te caji de maratiao de inzidënãPor ejëmpl jì cun l'auto cun l'airbagsozedes.- de sconè le patrimone di familiars o cun i cioi de segurëza, o se tignìdal prigo de ne messëi nia le tó cà ales cures scrites dant dal dotur,por refà le dann fisich o material chisc é comportamënã de proteziun,o inãe eliminan faturs de prigo,gaujè a d'atri (terzi)- de ti garantì ala familia na fontana sciöche mëte apost i implanã ch'alde davagn o n capital por afrontè i ne sozedes nia inzidënã o ne saltespröms debojëgns, inće tl caje che le nia fora medefüch y i.i.capofamilia (che davagna) ess da Sc'an surantol instësc le risch, él damorì massa adora.mëte a desposiziun na pert dl patrimonepor ester bugn da curì certiSciöche pröm vare él da ejaminé risã ch'an n'à nia l'intenziun de assiguré.cai che é i risã, a chi che la familia oi mëmbri dla familia po ti jí adincuntrasferìle risch a na compagnia d'as-Sc'an assigurëia le risch, vëgnel tra-Sciöche secundo vare él fondamentalda identifiché avisa i risã, por d'assiguraziun.siguraziun, stlujon jö n contratodëi co ch'an po afrontè i risã chepësa sön la familia, deache da Al é important da valuté dagnora ãichësc punt pëia ia la planificaziun gravité che na desgrazia, n inzidëntassigurativa.o n dann po avëi.Ora ch'an à identifiché i risã che la Pro n medefüch él meso da odëi lefamilia po incuntè, él da fà na dërta dann danfora, mo n dann che vëgnvalutaziun y ãiaré co ch'an po se defëne.Por valuté n risch mësson nia calcolè danfora y po portè alagaujè a terzi (a d'atri) ne se lascianaôta conscidré ãi gravité che n inzidëntpo avëi. Spo él da formè na milia. Implü é i dagns gaujà a terzidesdrüta de döt le patrimone dla fa-graduaziun di risã por constatè a ãi regolà dal codesc zivil y mëss porchëlgní refaã.risć che la familia é plü esponüda,ãi risã che pësa deplëgn söla famiilia)y ãi risã che vëgn Sigü, al n'é nia surì da assiguré indortöra,deache nia düã i risã neial pudagnì assigurà.iun assigura-Danter i 50 pelegrins n fòvel 14 de Gherdëina y dla Val Badia.la dliejes, la Se Cathedral y SantAntone, l Mosteiro dos Jeronimos,la cunesciuda Torre de Belém, lmonumënt per la persones che vaper mer, y ala fin sons mo jic aChristo Rei, da ulache on pudùamiré n panurama scialdi bel.A furné de viers de nord onspudù ti cialé ai coi universiteres dlazità Coimbra, son jic tl ciulé daivins Ferreira a Oporto y per passéi ultimi dis sons inò jic te na cësadi miscioneres de Steyl a Guimaraes,la zità capitela plu vedla dl Portugal.Da iló sons muec per i luesc de cultPenha, Nossa Senhora do Somerroy Bom Jesus do Monte, duc senteiite te na maniera particulera y cunna ududa da mat bela.De viers de Santiago deCompostelaN dumënia ai 17 sons muecdaduman abenëura de viersSantiago de CoLa prozedörade retüda di dagns tlaresponsabilité zivila autopurton sant sons ruvei te dlieja ycripta, on prià pra l scrin cun stëiladl apostul, on tucà y abracià si busćndurei y arjentei y ti on purtà dantnosc festidesc.Nce Oscar Costa fova unitpeaDut l viac de pelegrinasc ie statsot a na bona stëila, l program(les normatives nöies en cunt de materia)scialdi rich da n pont de ududareligëus fova lià a vijites percunëscer nce zënza l raion. Ntan lviac ons prià y ciantà coche l se vëndamandà da n viac de pelegrinasc.Le secretêr de partì dl PD Pier LuigiBersani, che curî tl govern da denantcun a ãe Romano Prodi, l’inãiariade minister por le svilupeconomich, se à desmostrè particolarmëntersensibl ai fistidi di consumadusy al à porchël portè ite de plüreformes inãe tl monn dles assigu-Per dut l tëmp ons nce abù nbeliscimo tëmp, l ne ëssa nia pudùvester plu bel y da se n sté saurì.Ma puech do che son ruvei dereviers ons cun gran desplajëi audìdla desgrazia suzeduda a nosccumpani de viac, Oscar Code familiaAn dess scrì fora la constataziun deinzidënt inãe sce al é rové adalerchsön le post les autoritês (polizia, carabineri,verdes de comun y i.i.).Döt chësc comporta plü inant na reduziundi tëmps de paiamënt dldann da pert dl’ssiguraziun: 30 dissce intrami i ciafers à sotescrit y 60Por tan de agn alalungia pon pa tràjö dla cuta y fina ći soma?Atualmënter pon detrà le 55%. Deperpoche l’ann passè gnô la detraziun fiscalaćiamò partida sön sön 5 agn, vëgnla detraziun por i intervënć realisà tl2011 aplicada sön 10 agn.N stlarimënt da pert dl’Agenzia dles entradesdi 04.01.2011 ne lasciarà nia plütan saurì pro manires d’interpretaziunpor sburlé ite spëises de ampliamënt tlcaje de ressanamënt energetich de nfrabicat cun bonus de cubatöra sciöchei agn passà. La normativa dl 55% baiamâ de alisiraziuns por la “recostruziunfedela”Lims de spëisa y alisiraziun fiscalaI.R.P.E.F. (L.296/2007) por sort deintervënt:• por le ressanamënt total den frabicat pon detrà al plü100.000 € (55% de 181.818,18)• por le ressanamënt energetichparzial al plü € 60.000(55% de 109.090,90 €)• por l’istalaziun de panì chesfrüta le ćialt de sorëdl porle scialdamënt dl’ega al plü €60.000 (55% de 109.090,90 €)• por implanć de scialdamënt al plü€ 30.000 (55% de 54.545,45 €)Pon inće ciafè contribuć provinziaidal ofize por le sparagn energetich?Deperpo che l’alisiraziun statala dlsparagn dla cuta I.R.P.E.F. 55% ê dan davalgügn agn cumulabla cun contribućda pert dla Provinzia, ne vel śëgn chëscnia plü.Por les abitaziuns nöies vel, dal 2011 inant, le standard “Ćiasa TliPorchël mësson programè bun l’intervëntde ressanamënt y tó danfora ladezijiun sc’an ô damanè do öna o l’atraalisiraziun.Implü mësson dì che la Provinzia à danda püch aprovè criters nüs por les domandesde contribut a fond pordü. Engeneral pon dì che la Provinzia cunzedn contribut a fond pordü dl 30% sönle costimënt reconesciü. La domandamëss gnì presentada dan le scomenciamëntdi laûrs programà che mëssavëi n costimënt de almanco 6.000,00Euro.Contribuć provinziai por costruziunsnöies realisades tl 2011:Poscibilitè de contribut por implanć descialdamënt inovatifs (pellets, ziples)sce la ciasa nöia ciafarà le zertificatĆiasa Tlima “A” y sc’ara n’é nia situadate na zona sorvida da telescialdamëntIntres poscibilitè de contribut porimplanć solars de scialdamënt por egaćialda (panì solars).Degun contribut por ejëmpl por isolaziunsdi mürs o dl tët.Contribuć provinziai por costruziunsesistëntes – intervënć tl’2011:En general ô chilò la Provinzia promöielaûrs sostanziai de ressanamënt energetichdi frabicać ch’ai arjunjes le standardĆiasa Tlima “C” (p.ej. isolaziun dedötes les falzades, isolaziun dl tët y i.i.).De pici laûrs de isolamënt ne vëgn niaplü sostignis. Por pröm mëssel gnìressanè energeticamënter le frabicatche ciafa mâ n contribut sc’al vëgn desmostrèy trasformè te Ćiasa Tlima destandard “C”Ala domanda mëssel gnì injuntè la calcolaziunfata da n tecnich che desmostrasciöch’an röia cun l’intervënt deressanamënt energetich a na Ćiasa Tlima“C” por la licuidaziun dl contributconzedü mëssel danter l’ater gnì presentèle zertificat final relascè dal’AgenziaĆiasa Tlima sc’an arjunj p.ej. cunl’intervënt de isolaziun dla ciasa (mürs/tët) Ćiasa Tlima “C” pon inće presentèbele pro la pröma domanda d’atres domandesp. ej.: implanć da scialdè cunenergies alternatives sciöche implanta pellets, lëgna y i.i. Inće chilò pol gnìconzedü n contribut a fond pordü de30% sön le costimënt reconesciü dalaProvinzia.Fazit final:Les inzentivaziuns resta interessantesinće tl 2011 – por portè “a ciasa” düći früć vëgn i tliënć aconsia da s’informèadora assà y da se lascè aconsiéda esperć. Mâ cun na bona consulënza,coordinaziun y programaziun fataadora assà danter: partner bancar, consulënttecnich, consulënt fiscal, ofizidla Provinzia y l’Agenzia Ćiasa Tlimapodaran portè a ćiasa “i früć” dles alisiraziunsy i contribuć che dëida sparagnètl dagnì i cosć de scialdamënt.Thomas PescollderunggInformaziuns ciafun ince pro laKlimaHausmesse che sarà a Balsandal 27 ai 30 de jenà 2011.Por les families vëgnel metü a jìn’aziun particolara denominada“KlimaHaus for Family” che vel mâpor la domënia ai 30.01.2011:I mituns dai 3 - 15 agn, che portaràimpara n dessëgn söl tema “So willich wohnen, wenn ich groß bin” dasvilupè sön na plata DIN A4 y dadè jö prò la cassa da ji tla Messe, tipormetarà ai geniturs y ai mitunsde vijitè debann la Messe Klima-Haus2011 la dumënia ai 30.01.2011.41 RELAZIUN 2010ann finanziarOlâ ciafi pa informAla Cassa Raiffeisen ti stti dè sostëgn y consulënzaTres la convenziun cunĆiasa Tlima ves pitunse tresa Raiffeisen n partner porformaziun y consulënza de bpert de esperć che vëgn a fà npost y Ves dà na pröma informy consëis de basa por n ressanaenergetich de Osc frabricat.Tres la Cassa Raiffeisen podinće presentè les domandes de ctribut a fond pordü al Ofize sparaenergetich dla Provinzia de BalsanPor ći che reverda informaziunsura le sparagn de cuta I.R.P.E.Fvara da se informè y da se lascèaconsié dal consulënt fiscal.Por les prömes informaziuns debasa podëise tó sö contat pro viginiportina dla Cassa RaiffeisenVal Badia o contatè diretamënterThomas Pescollderungg, tel. 0471831454, mob. 338 1807080, thomas.pescollderungg@raiffeisen.it

FILIALA NÖIAA AL PLANLa Cassa Raiffeisen Val Badia à podüinaudè i salamënć nüs tla filiala d'AlPlan de Mareo. Al Plan à na portinadal 1976 incà.Al Plan - Chësc altonn él gnü laurècotan tla filiala dla Cassa RaiffeisenVal Badia a Al Plan, deache al gnôtrat fora aredamënt y injins vedli,che dô i lascè lerch a salamënćnüs, partis sö aladô di bojëgns d'aldedaincö.La surastanza dla Cassa Raiffeisenà podü inaudè i salamënć nüs endomënia ai 14 de novëmber dl 2010do la gran mëssa. Le presidënt dlaCassa Alfons Pezzei à tut por prömla parora, jon ite inće sön la storiadla filiala d'Al Plan, che é gnüdadl 1976, tla ćiasa de Maria TiesTamers, olache al ê laôta le bocà daLongega (incö ćiasa Christophorus).Le frabicat olache la filiala d'Al Plané al dedaincö é le frabicat dl comunvedl (inće stè scora), che la Cassaà cumprè dal Comun dl 1983. Lefrabicat é gnü trat jö y ai 12 d'otoberdl 1986 podôn inaudè le frabicat nü,che à inće ciafè altaite n salf por demëndres manifestaziuns, che vëgninće al dedaincö anuzé cotan dalesuniuns y assoziaziuns dl paîsc. Prömcolaboradù che à laurè a Al Plan é stèGilbert Irsara da La Crusc/Badia. Dal1978 incà vëgn la filiala manajadada Hubert Frontull. Cun i agn érachersciüda tres deplü y incö laôra laitebëgn 4 dependënć: Luca Kastlunger,Werner Feichter, Helga Rubatscher yKarin Alfarei.Danter i ghesć che à portè i salüć âldelinće Heiner Nicolussi-Leck, surastantdla Federaziun Raiffeisen y l'omboltde Mareo Albert Palfrader, che àdesmostrè d'aprijé i investimënć cheé gnüs fać, definis "N segnal che laCassa Raiffeisen à crëta tl dagnì".L'ombolt à inće recordè sciöchela Cassa Raiffeisen à contribuì alsvilup dl'economia dl paîsc, daidanimpröma i paurs y al dedaincö lesimprejes y i hotì, sciöche inće i privaćche ô se realisé n proiet.Le diretur dla Cassa Hubert Obwegsà splighé che an à ćiarè ti laûrs pro isalamënć nüs dantadöt da respogneai criters de discreziun che i tliënć sedamana incö. Do i discursc ofiziai tié la parora passada a siur HeinrichPerathoner, che à benedì le frabicaty sü salamënć. Do le tai simbolichdla vëta, à la jënt podü cuché daiteda porta y odëi davijin i laûrs fać prola portina d'Al Plan. Dan calonia êlintratan gnü tenü sö de plü mëses,olache la jënt é rovada adöm porse lascè vizié dala spëisa da paurarjignada dala Uniun dles Patronesde Mareo.RELAZIUN 2010ann finanziar42

Le presidënt dla Cassa Alfons Pezzeiporta i salüć. A süa man ciampaHeiner Nicolussi-Leck, l'ombolt deMareo Albert Palfrader y le direturdla Cassa Hubert Obwegs. A mandërta i colaboradus dla filiala d'AlPlan, cun funzionars y aministradus.Le salamënć dla filiala nöia.Siur Heinrich Perathoner benedësc isalamënć dla filiala nöia.43 RELAZIUN 2010ann finanziar

LE SORVISCD’ASSIGURAZIUNInće tl ann 2010 à le sorviscd’assiguraziun dla Cassa RaiffeisenVal Badia laurè cun suzès.L’informaziun de pröma man che isozi y i tliënć ciafa te vigni portina,l’aprofondimënt y la consulënzaspezifica dl sorvisc d’assiguraziuné la tle dl suzès de Raiffeisen& assiguraziuns. Le sorviscd’assiguraziun vëgn dër aprijé. Albasta da ponsè ala poliza dl auto,ala analisa dla situaziun globala dlesassiguraziuns, dala poliza medefüchala poliza söla vita y insciö inant.Laprò vëgnel la profescionalité diimpiegać che va ite söi debujëgnsdi tliënć y ćiara de i acunsiè le miùch'ara va.Cun le scomenciamënt dl ann nü2011 à le raj. Clara Benedikt daLungiarü surantut l’inćiaria decoordinadù y responsabl dl sorviscassiguraziuns dla Cassa RaiffeisenVal Badia. Al laóra pro le sorviscd’assiguraziun dla Cassa dalscomenciamënt dl sorvisc dal 1990incà. Clara Benedikt vëgn aprijépor süa competënza y esperiënzatl ćiamp dles assiguraziuns y al sedà jö dantadöt cun la consulënzaspezifica di tliënć tla Val Badia altay te Fodom. Le colauradù Ploner Ivo,espert d’assiguraziuns, é compëntpor consulënzes spezifichesdantadöt por i tliënć dla valadabassa. Tl ofize assiguraziuns aLa Ila laóra bele da agn DeiacoThomas che é en particolarresponsabl dlofize inzidënć. ErlacherAlessandra manajëia le secretariat.Mutschlechner Lukas dëida tlaconsulënza y tl'aministraziun dicontrać d’assiguraziun.Clara BenediktDeiaco ThomasErlacher AlessandraMutschlechner LukasPloner IvoRELAZIUN 2010ann finanziar44

LE SORVISC DE CONSULËNZALEGALA DE DËRT DE FAMILIAPassa 40 porsones, dantadötmëmbri dla Cassa Raiffeisen, à anuzéle sorvisc de consulënza ia por l’ann2010.aconsiëii na consulënza spezifica chepo ester dër d'ütl da fà n testamëntsciöch'al alda y evité stritaries porl'arpejun.I s'ùn incuntè cun la dot.ia MarionDi Gallo Oberhollenzer che pîta tresla Cassa Raiffeisen Val Badia laconsulënza legala sön l'arpejun y ledërt de familia y i l'ùn damanada doinformaziuns sön le sorvisc pité tlaVal Badia.Cassa Raiffeisen:Dot. Oberhollenzer, do passa n annche i pitëis chësc sorvisc, podëise nesdì en cört, cares che é les tematichesgnüdes tratades:dot. Marion Di Gallo Oberhollenzer:Ara se trata scialdi de domandesche reverda co fà testamënt, coche an dess le scrì, te ći forma y i.i..Tröpes domandes reverda les cuoteslegitimes che ti speta ai arpadus, lesdonaziuns fates en vita, sce ares pocomportè plü tert a dificoltês y i.i.Implü vëgnel tratè caji concreć demort de porsones por desfiré ia lapratica de sozesciun.Cassa Raiffeisen:Gonot vëgnel baié massa tert dleschestiuns d'arpejun, o gonot ne vëgnchësc tema gnanca aziché.Ći aconsiëise pa de fà?dot. Marion Di Gallo Oberhollenzer:Impröma, sce les condiziuns defamilia le conzed, déssel gnì afrontèchësc tema adora assà. Chëscdepënn dal tlima te familia, daladesponibilité de rajonè dl argomënt.An po osservè döes posiziuns: önaolach'al vëgn afrontè l’argomënty rajonè fora la cossa adora assày la secunda posiziun olach'al énormalmënter na porsona che tol dasóra la dezijiun de regolè ia l'arpejun.Ti caji olach'al é dialogh y olach'anćiara de baié y rajonè dl arpejun,Cassa Raiffeisen:Os tratëis inće chestiuns de dërtde familia. Ći tematiches reverdapa chësc dërt?dot. Marion Di Gallo Oberhollenzer:I argomënć de dërt de familiareverda: separaziuns, devorz, dërćy dovëis de fistidié por i mituns,comuniun di bëgns, separaziundi bëgns. Implü se tràtera de dèinformaziuns sön i dërć dles ëresy di mituns. Al vëgn inće baiéde chestiuns y problematichesrevardëntes la contribuziun por lemantignimënt. Te tröć caji de devorzy separaziuns mànćel informaziunsspezifiches por evité conflić. Chilòbàstel ponsè che tl 99% di caji deseparaziun mëss l’ël lascè la ćiasa.Tröc ëi y tröpes ëres ne conësc niala situaziun legala por ći che reverdalaûr, debić y patrimone.Cassa Raiffeisen:S'informè denant, se lascè aconsiéadora assà, chësta é na regola por iinvestimënć. Vel chësta regola inćepor na sozesciun y te chestiuns dedërt de familia?dot. Marion Di Gallo Oberhollenzer:Dessigü, na consulënza fata adoraassà te chësc ćiamp po sparagnéstritaries. Porchël poi ma aconsié des'informè adora assà, inće por evitéindoman tl caje de stritaries tröpesspëises de avocat y delujiuns.CASSA RAIFFEISEN:DOT. OBERHOLLENZER, I VES DIJUNBEL DILAN Y I VES AUDUN INANT NBUN LAÛR DE CONSULËNZA TE OSCĆIAMP.dot. Marion Di Gallo OberhollenzerINFORMAZIUNS Y PRENOTAZIUNSDLA CONSULTAZIUN PRO VIGNIPORTINA DLA CASSA RAIFFEISEN45 RELAZIUN 2010ann finanziar

CONCURS INTERNAZIONALDI DESSËGNS RAIFFEISEN40^ EDIZIUN “NOSC MONN, LE TLIMA Y I MITUNS”Al Plan/Corvara, 4 de mà 2010.– Premié cun suzès le concursinternazional di dessëgns, 40^ediziun, metü da jì tla Val Badia yFodom dala Cassa Raiffeisen ValBadia. Gran festa por les mitansy i mituns dla scora elementaray mesana de Mareo, dla scora deCorvara-Calfosch y dles scoreselementara y mesana de Reba-Fodom. A Al Plan y Corvara élgnü metü da jì la manifestaziunde contlujiun locala dl concurseuropeich, la 40^ ediziun, en chëscann sot al tema "tö y le tlima".FESTA A AL PLANN salf dles manifestaziuns tóchy plëgn de mitans y mituns, dadüć i ćiantuns de Mareo, cun pertde sü maestri, cotan de geniturs,personalitês dla scora, l’OmboltFortunato Ferdigg, y la iuria metüdaadöm da Emma Maneschg, IrinaTavella, siur Heinrich Perathoner,Albin Pedevilla y Iaco Rigo, à podügnì saludà dal diretur dla CassaRaiffeisen Val Badia Hubert Obwegsy dal porta-usc dla Cassa Raiffeisend’Al Plan Luca Kastlunger. La prömapert dl domisdé é gnüda implidafora cun les morvëies ilusionistichesdl Striun Sertan, che à salpü daintratignì mitans y mituns y düć igragn cun sü strinëć. Danterite àlcherdè sön paiun jënt dl publich,y de plü mituns por tó pert a süesmorvëies.Do chësta gran show éra jüda inantcun la premiaziun. Le campiun dlabrëia dl post Meinhard Erlacher,atlet olimpich de Vancouver, à daidépartì fora i pesć. De vigni tlassa descora de Mareo él gnü premié i trëidessëgns valutà le plü alt da pertdla iuria. Danter i pesć él stè da odëirodes da munt, dvd-players, cufrida rodes y d’ater, ores, döt de belpatüc che i é a öga ai mituns. Do lapremiaziun é düć gnüs invià fora tefoyer, olache vignun à podü pié dona scatora a forma de n gran corùcun laite na gama de corusc a lëgn,n crafun da carlascè cun na boanda.I DESSËGNS A CORVARA142 scolars à svilupé n dessëgnaladô dl tema söl tlima. La iuriametüda adöm da Raimond Mussner,Cristiano Tortorici, Gabriele Gronesy Veronica Irsara à chilò valuté idessëgns cernon i mius trëi de vignitlassa che à spo podü pié do de bipesć. Inće a Corvara él rové adalerchcotan de geniturs. I implià dla CassaRaiffeisen à inće te chësta ocajiunmostrè sö l’importanza dl tema dlconcurs cun ejëmpli - sensibilisan sölvalur che la natöra à y söl tesur chearà é por nosc monn y döta la vita.Inće a Corvara él gnü partì fora spo ipesć por chi che à fat i dessëgns plüplajors y na reconescënza por düć ipartezipanć.I DESSËGNS JÜS A BALSANDe plü dessëgns é jüs inant alavalutaziun provinziala a Balsan.I auturs de chisc é te Mareo:Jan Marc Willeit (1^ post dlasecunda tlassa elementara La Pli),Andrea Erardi (1^ post dla terzatlassa elementara La Pli), MariaGasser (1^ post dla pröma tlassa aRina), Ylena Leggio (pröm post cuintatlassa B dla scora elementara a AlPlan), Noemi Call (1^ post secundatlassa B scora mesana Al Plan) yFabiana Leggio (1^ post dla terzatlassa B dla scora mesana Al Plan).A Corvara él rové inant cuntra Balsani dessëgns de chisc scolars y chëstesscolares: Valerio de Tommaso (1^post scora elementara de Fodom),Chiara Dorigo (1^ post dla secundatlassa dla scora elementara deFodom), Thomas Gabrieli (1^ post dlacuinta tlassa dla scora elementarade Fodom), Alexandra Pezzei (1^ postdla terza tlassa dla scora elementarada Corvara, Marco Palla (1^ pest dlasecunda tlassa dla scora mesana deFodom) y Mirco Crepaz (1^ post dlapröma tlassa dla scora mesana deFodom).N pest a Balsan por la Val BadiaLe dessëgn de Noemi Call d’Al Plané rové inant a livel provinzial, olacheal é gnü premié cun le terzo post.Gran ligrëza àl dè ca canche an à aldìda Balsan che le dessëgn de NoemiCall dla secunda tlassa dla scoramesana d’Al Plan à davagné te süacategoria le terzo post provinzial.Adöm cun sü geniturs àra podüpié do n bel pest ala premiaziunprovinziala finala tignida ai 26 de màdl 2010 tl Assessorat al ambiënt deSüdtirol.Tut fora dla Usc di Ladins n. 18 dl14.05.2010RELAZIUN 2010ann finanziar46

Le Presidënt dla Cassa Raiffeisenadöm cun la direziun, insegnanć ycolaboradus che à daidé dè vita alconcurs a Corvara.Le dessëgn de Noemi Call che àdavagné un di pröms pesć a Al Plan yche à davagné le terzo post a Balsan.m.c: gran tenjiun danter mitans ymituns pro la premiaziun a Corvara.m.d.: Premiaziun dl concurs a livelprovinzial a Al Plan.m.c.sot:Marco Palla 2. mesana Fodomm.c.sura:Alexandra Pezzei 3. ele. Corvaram.d.:Mirco Crepaz 1. media Fodom47 RELAZIUN 2010ann finanziar

INTERVISTA CUN LE DIRETUR DLESSCORES ALTES DOT. ALBERT VIDESOTTCassa Raiffeisen:Bele da pici insö ćiara la CassaRaiffeisen da sensibilisè i mitunsda sparagné. Implü vëgnel portèinant proieć sciöche p.ej. le concursinternazional de dessëgn.Tles les scores altes vëgnel metüa jì danter l’ater proieć sciöche les“Übungsfirmen”, le “Raiffeisen SchoolAword” y proscimamënterle “Assessment Center”.Stimè diretur, podëise nes dì sciöch'iodëis l’integraziun de proieć “reai” tlmonn dla scora?Dot. Albert Videsott:I po Ves di che nosta scora ti dàn gran pëis ala colauraziun cunle monn dl’economia y dantadötcun la realté dla Val Badia. Chëstacolaurazioun ti dà ales studëntesy ai studënć l’oportunité demëte en pratica les noziuns y lescompetënzes ch'ares/ai impara tescora. Insciö vëighi iö dër de bun edlles aziuns che é gnüdes metüdes ají de chësc vers. Al se trata de proiećdesfarënc, mo che se liëia bun adömy che ti dà tröc impulsc a nostesstudëntes y a nüsc studënć.La simulimpreja (por todëschÜbungsfirma, por talian impresaforrmativa simulata) alda pro lesativitês curicolares dla scora y pîtala poscibilité de imparè da conësceconcretamënter le laûr te n’azienda– te nosc caje é l’aziënda n hotel. Lesstudëntes/i studënć fej conescënzacun la strotöra dl’aziënda, laora forainstësses/instësc l’organigram, sedà jö cun la corespondënza, adorales mascinns che vëgn dant te vigniofize, se confrontëia cun la gestiunfinanziara y fiscala de n hotel. Implüé vigni simulimpresa coliada cun lessimulimprejes de dötes les atresscores comerziales de nosc raiun,y chësc cheriëia la poscibilité de sedaurì a d'atres realtês.L'Assessment Center é nadesmostraziun de na metologiamoderna cun chëra che aziëndes chirfora al dedaincö sües colauradëssesy sü colauradus. Te scora vëgnelsimulé na seleziun de colauraduscda pert de esperć da defora. Pori studënć é chësta n’oportunitéde capí y da odëi sciöch'ai dess secomportè te chëstes situaziuns y dese fà pinsiers sura so dagnì tl ćiampprofescional.Nia desmentié n’oressi l’edemad’orientamënt metüda a jì dad’altonn 2010, olache studëntesy studënć dles cuartes tlasses àimparè da conësce tröpes aziëndesy istituziuns dla valada.Cassa Raiffeisen:Co tol pa sö i studënć les situaziunsd’aziëndes reales portades dant dalaCassa?Dot. Albert Videsott:Nosta scora tol sö gonot contać cunla Cassa y mët a jí incuntades cunsü colauradus. Insciö va grups destudëntes y de studënć vigni ann tena sënta a odëi concretamënter lastrotöra y l’organisaziun dla filialay le profil de na banca. Te d'atri cajiunse perié do la colauraziun dlaCassa por aprofondì tematichesspezifiches. Ales studëntes y aistudënć ti sá chëstes incuntadesdagnora dër interessantes, deache ireladus esterns po portè ite n grömd’ejëmpli pratics. Les jones y i jognpo insciö pié ite cun le mans cossesche po te scora mâ gni fates tlateoria.Cassa Raiffeisen:Dan da n pêr d'edemes ëise podüpiè do a Balsan, adüm cun üscprofessurs y studënć, n bel pestpor le proiet “Raiffeisen SchoolAward 2011”. La realisaziun dla plataweb dla organisaziun no-profit dapert di studënć de Osta scola é dërgaratada. Pedesses nes dì en cört ćiesperiënzes che i studënć à podü fàcun chësc proiet?Dot. Albert Videsott:La partezipaziun a concursc ti dà alesstudëntes y ai i studënć l’oportunitéde desmostrè sües competënzes, delaurè adöm por arjunje n obietif, dese mosoré cun d’atres scores.La poscibilité de davagné n bel pestti pîta zënzater na gran motivaziunimplü.Les studëntes y i studënć dla 2atlassa à porchël tut sö da d’altonncun n gran entusiasm la proposta detó pert al Raiffeisen School Award2011. Ia por l’ann de scora s’a latlassa organisé le laûr, partí sö icompić y laurè bun adöm. N valgügnstudënć à desmostré na granpreparaziun tl ćiamp dl’informatica,d’atri s'à cruzié di tesć y dla grafica.Dot. Albert VidesottRELAZIUN 2010ann finanziar48

Śëgn é la tlassa contënta de podëi tisurandè la plata web arjignada ca porle proiet al Sciclub Ladinia.N bel rengraziamënt ti va sambëgninće ales insegnantes y ai insegnanćche à acompagnè la tlassa te chëscproiet.Cassa Raiffeisen:Na scora liada al monn realdles aziëndes. Sciafia pa chëstacolaboraziun, aladô de Osta minungay dles esperiënzes fates, da “daidé”concretamënter tla formaziunprofescionala dl studënt?Dot. Albert Videsott:Chëstes esperiënzes po zënzaterdaidé tla formaziun dles studëntes ydi studënć – sides por ći che reverdala personalité co por ći che reverdala preparaziun profescionala y lesavëi. I savun che le marcé dl laûrghira al dedaincö dötes trëi chëstescomponëntes. Le contat cun lesrealtês “defora” ti deura ai studënći edli por n gröm de cosses, chevëgn conscidrades naturales dai“gragn”, mo che la jënt jona mëssgonot pormò imparè – propi inće cunesperiënzes.CASSA RAIFFEISEN:DOT. VIDESOTT, I VES RENGRAZIUNDE CÖR DLA DESPONBILITÉ Y VESAUDUN DÖT LE BUN Y SODESFAZIUNPOR OSC LAÛR!Premiaziun dl proiet"Raiffeisen School Award"Balsan 2011Premiaziun dl proiet"Qualitätsmarke - Übungsfirma"a Balsan tl Merkantilgebäude - 201049 RELAZIUN 2010ann finanziar

LE PORTALVALBADIAONLINE.ITValbadiaonline, la verjiun nöia.Le portal dla Cassa Raiffeisen ValBadia é rové te so sesto ann de vitaa süa terza verjiun.Ti agn ne se àl nia ma arichì decontignüs y de informaziuns, mo alti é inće gnü dè iestes grafiches nöiesche s’à mudé al vare cun i tëmps.Le svilup costant dla pert tecnologicapor miorè l’adoranza y i sorvisc pitàai navigadus é n punt de forza pornosc portal.Le sit se presënta cun na graficalisiera, scëmpla y dà bele dala prömaplata inant de plü informaziunsposcibles.De plü multimedialité y de plüinteraziun cun l’anuzadù, inće tresle forum nü por la consulënza é ipunć de forza de chësta verjiun nöia.Sciöche portal, ô ValBadiaOnlineester n punt de incuntada, olachean po ciafè informaziuns ütles por lavita da vigni dé por la jënt de nostesvalades y fà conësce dötes lesrealtês digitales ladines.Valbadiaonline é na plaza virtualapor la jënt dla Val Badia y de Fodom,olache vigni uniun y istituziun ciafasüa lerch digitala, por se presentèo por publiché manifestaziuns ynotizies.RELAZIUN 2010ann finanziar50

MESARIA DE PLATES ODÜDES VIGNI ANN20051.429.33520062.189.24920072.663.33720083.088.10920093713012201042846364.500.0004.000.0003.500.0003.000.0002.500.0002.000.0001.500.0001.000.000500.00051 RELAZIUN 2010ann finanziar

INTERVISTA CUN L'ASSESSUR LADINDOT. FLORIAN MUSSNERCassa Raiffeisen:Assessur Mussner, ći laûrs publicsodëise pa danfora che pois gnì realisàtl 2011/12 por miorè la viabilité tlaVal Badia?Dot. Florian Mussner:I maius intervënć preodüs dalprogram por l'ann 2011 é lemioramënt dla strada da San Martina Lungiarü, la strada da Rina y lemioramënt dla strada da Pidrôcuntra La Val. Implü jaran inant cunde mëndri intervënć de mioramënt:por ejëmpl, le ressanamënt dl tòch dede strada danter Longega y Picolin. ALongega gnaral ressanè le punt checiafarà inće n parciapîsc.Cassa Raiffeisen:Assessur Mussner, sciöche assessurpor la scora y la cultura ladina,podesses nes dì ći che Ves stadantadöt a cör?Dot. Florian Mussner:La priorité sta dessigü tl sostëgndla scora y dla cultura ladina. Legran impëgn y la profescionalitè diinsegnanć y na bona colauraziundanter les istituziuns dla scora éla pröma condiziun che la scorapois ti dè a nüsc mituns na bonapreparaziun por le dagnì. Inće tldagnì ćiararunse de ti dè tres dötesles istituziuns competëntes le maiùsostëgn poscibl ala scora y alacultura ladina.Cassa Raiffeisen:Propi por ći che reverda la cultura,àldon baian de n museum provinziala San Ćiascian. Podëise nes dì valchdeplü sura chësc proiet?Dot. Florian Mussner:I sun dër contënt che le proiet dlasënta secundara dl Museum LadinĆiastel de Tor é jü inant y ch'al é abun punt. Dilan ala bona colauraziundanter la Fraziun da San Ciascian,Comun de Badia, ofizi dla Provinziay la Regiun aratunse de podëi daurìy inaudè le Museum Ladin “UrsusLadinicus” a San Ciascian bele forapor l’istè 2011. N proiet culturalde gran valüta por döta la Alta ValBadia. Sön na spersa de 400 m²podaran amiré la descurida dlalaûrs de Conturines y la geologia.Le museum deventarà dessigüna gran atraziun y comportarà narevalutaziun nia ma por San Ćiascianmo por döta l’Alta Val Badia.Cassa Raiffeisen:La comunicaziun à in general tresna maiù importanza y porchëlél debojëgn che la rëi virtualafunzionëies. Tröć paisc dla Val Badiaaspeta dötaurela do na rëi asveltade vëta otica y/o le sorvisc ADSL.Podëise nes dì en cört sc'al é val' cheva inant?Dot. Florian Mussner:Chësta é na cossa dër importanta aldedaincö. Sciöche Provinzia sunse tlstlüje jö n'acordanza cun la Telecom.Al é preodü che la Provinzia realisëiesi canai cun les vëtes otiches ulach'aimanćia. La Telecom s'impegnëiada ajornè les zentrales por chëscsorvisc. I po Ves dì che dan da püchél gnü dè ia i laûrs por mëte jö la vëtaotica da San Laurënz ćina Al Plan chemessass gnì realisà anter le 2011.Anter le 2012 messàssera jì da ruvècun la vëta otica da Longega ćina söLa Ila. Al resta sigü ćiamò tröp da fà.Mo la Provinzia ò investì te chëscsetur important por le dagnì. Al él'intenziun de fà aladô ch'al röies tevigni ćiasa y ofize na ligna ADSL, niapor aria mo por tera. I laurun inantpor arjunje chësc travert.Cassa Raiffeisen:Co odëise pa le svilup dl’economialocala?Dot. Florian Mussner:Conscidran la rezesciun a livelmondial, pon bëgn dì ch'i se stunćiamò scialdi bun. Le bun mix danterturism, agricoltöra, artejanat, comerzy sorvisc nes à dër daidè. Chëstafontana de davagn ti dà inće da laûr apassa 4.000 porsones (families) chelaora tla Val Badia y dëida mantignìi posć de laûr. Por garantì inant tldagnì i posċ de laûr y l'ocupaziun éldebojëgn da investì tla formaziun,tla spezialisaziun y tla flessibilitè.Inće chilò da nos él n valgügn sëgnsde crisa che se lascia a d'intëne.Purchël messunse ćiarè da miorèolach'ara va, sides tla cualitè co ticosć por restè inant “competitifs” y„ti ester“ ales ghiranzes dl marcè.La cooperaziun po dessigü daidè techësc contest te n momënt nia tansaurì.CASSA RAIFFEISEN:STIMÈ DOT. MUSSNER, I VES DIJUNBEL DILAN Y VES AUDUN INANTLIGRËZA Y SODESFAZIUN POR OSCLAÛR!Dot. Florian MussnerRELAZIUN 2010ann finanziar52

53 RELAZIUN 2010ann finanziar

RELAZIUN 2010ann finanziar54

Dagnora liês a nosta tera.Dagnora liês a nosta jënt.www.valbadiaonline.it

Corvara - sëntaCorvara - portinaCalfoschLa IlaBadiaLa ValPidrôSan MartinAl Plan de MareoRebaSorvisc d'assiguraziunT 0471 831 400T 0471 831 450T 0471 831 500T 0471 831 560T 0471 831 520T 0471 831 540T 0471 831 590T 0474 524 100T 0474 506 869T 0436 79 382T 0471 831 570F 0471 836 849F 0471 836 295F 0471 836 524F 0471 847 680F 0471 839 904F 0471 843 249F 0471 843 305F 0474 523 465F 0474 501 685F 0436 793 88F 0471 847 695corvara@raiffeisen.itcorvara@raiffeisen.itcolfosco@raiffeisen.itlavilla@raiffeisen.itbadia@raiffeisen.itlaval@raiffeisen.itpederoa@raiffeisen.itsanmartin@raiffeisen.italplan@raiffeisen.itarabba@raiffeisen.itassiguraziun@raiffeisen.itRELAZIUN 2010ann finanziar56Editur: Cassa Raiffeisen Val Badia; Ufize Marketing & Organisaziun - Grafica: www.misign.it – Stamparia: Castaldi