13.07.2015 Views

RELAZIUN DL ANN FINANZIAR 2011 - Cassa Raiffeisen Val Badia

RELAZIUN DL ANN FINANZIAR 2011 - Cassa Raiffeisen Val Badia

RELAZIUN DL ANN FINANZIAR 2011 - Cassa Raiffeisen Val Badia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>RELAZIUN</strong><strong>DL</strong> <strong>ANN</strong><strong>FINANZIAR</strong><strong>2011</strong><strong>2011</strong>1<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


STIMÀ SOZI,Le Presidënt Raj. Alfons PezzeiNOSC LAÛRCONTRIBUËSCA CHERIÉBËGNESTER Y ÜTLY GARANTËSC INANTCI CHE AN À ARJUNT.Inće en chësc ann po la <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> ti presentè n bun bilanza sü mëmbri. Propi te tëmps nia tansaurisc é chësc n sëgn de stabilité,afidabilité y segurëza por düć.Le laûr y le svilup arjunt deboriadase lascia odëi y se dëida da jì buninant inće te tëmps olach'i constatunna mëndra chersciüda economica tenosc raiun.La stabilité, l'afidabilité y la segurëzadla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> nes sta a cörśëgn plü co mai. Te tëmps olache icosć de refinanziamënt é alć y olachei sparagns va jö, desmostra la <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> ch'ara laora inant a bëgn dlsvilup dles ativitês di sozi y di tliënć.L'impëgn dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>tl'educaziun al sparagn y alaprevidënza, le sorvisc de forniziunde credić por l’economia locala, lacreaziun de bëgnester y de ütl, lesostëgn che ti vëgn dè ai mëmbri,la promoziun dla vita comunitara tipaîsc porta pro al aumënt di valursaziendai y inće ala stabilité dla banca.Chisc valurs, che vëgn portà inantdala <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>, resta inant,inće śëgn tl 40ejimo ann dala fujiun,impëgns primars por podëi ćiarèdeboriada inant cun crëta tl dagnì.N giulan ala direziun, ai funzionars,ai responsabli di ofizi y dles filialesy a düć i impiegać por le laûr fat.Dantadöt a Os, stimà sozi, Ves va nrengraziamënt sinzier por avëi tignìdala <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> inće te tëmpsnia tan saurisc.Chësc nes à renforzè düć deboriaday insciö podunse inće tl dagnì ciarèinant positivamënter y laurè a bëgnde n svilup bun y sann de nosc belraiun ladin.Por le Consëi d’aministraziundla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>I toli l’ocajiun da rengrazié icomponënć dl consëi d’aministraziuny dl consëi de control por le laûr fattl'ultima legislatöra. Ai aministradusnüs lità tl consëi d’aministraziun ytl cunsëi de control, che tolarà sö solaûr do l’assemblea generala, ti aodibele śëgn döt le bun por so impëgn.Le PresidëntRaj. Alfons Pezzei<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 23<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


STIMÀ SOZI,STIMÀ TLIËNCLe diretur Dot. Hubert ObwegsL’ECONOMIAA LIVEL INTERNAZIONALL’ann passè jarà ite ti anai dla storiadesco ann de crisa dl debit publichy dl Euro. La manćianza de fiduziati sistems finanziars y dantadöt tlaorentè y tla capazité di stać dl’UniunEuropeica de ester bugn da afrontè idebić mët la unité dla Uniun instëssasot a n gran strès. Le stat talian, chen'á nia sü cunć apost, mëss paié n fitdër alt por so debit cun rendimënć dititui de stat che à arjunt le 7%.Chësc contest à influenzè dassënnnosta operativité. Da öna na pertùnse le stat desco concorënt cheà fat crësce le cost inće de nüscdeponimënć y dal'atra pert messunsećiarè da tignì i fić di credić te n limitsostenibl por nosta economia.I sun dla convinziun ch'ara sidesjüda da arjunje n ecuiliber iüst.Alzè fora oressi che nosta <strong>Cassa</strong> nen'à nia limité i credić, mo ch'ara éstada bona, inće adöm cun nostesstrotöres zentrales, da sodesfà ladomanda.La parora ”credit crunch”, che é tlaboćia de düć i talians, é chilò da nosromagnüda na parora foresta. Chëscé stè meso, deache nüsc sozi y tliënćs'à dè la crëta y ti à surandè a nosta<strong>Cassa</strong> sü sparagns, che à insciö podügnì reinvestis te nosta economia devalada.Dër n gran rengraziamënt dantadöta düć i colauradus. Ti stè dlungiaai sozi y ai tliënć te momënć dena te' gran insigurté comportan gran impëgn. Dè i dër' consëis,evitè suraindebitamënć y investìi sparagns de nosta valada te namanira sigüda romagn inant nüsccompić prinzipai.Rengrazié oressi inće le consëid'aministraziun y de control porla crëta y la bona colauraziun.Le majer rengraziamënt va a Os sozidla <strong>Cassa</strong>. Osta fedelté ala <strong>Cassa</strong> é labasa por le suzès te nosc laûr.Dër n bel iolan a düć canćPor valuté l'andamënt economichtl <strong>2011</strong>, él da desfarenzié danterle pröm y le secundo semester.Tl pröm semester à tambëgnl'economia internazionala co chëraeuropeica indô metü man da jì söpert. Tl'Europa é l'economia gnüdatrata sö dala Germania. Ti prömsmëisc dl ann à les börses fat registréna picia chersciüda y inće i priscdles materies prömes é jüs sö pertpor gauja de na maiù domandainternazionala. Le scomenciamëntdla chersciüda economica à motivéla Banca Zentrala Europeica da alzèdanter dui iadi la cuota de referimëntdi fić. Le pröm semester é implü gnüinfluenzè dal tremoroz tl Iapann y daiavenimënć politics tl Oriënt Mesan.D'isté s'à renforzè i dübi sön lasolvënza de n valgügn stać indebità.Delà dala Grecia é inće l'Irlanda, lePortugal, la Spagna y la Talia gnüstrać ite tles speculaziuns finanziaresinternazionales. La conseguënza éstada na desfarenziaziun dla cuotadi fić aladô dl'afidabilité creditiziadi stać indebità. Chësc à comportèn aumënt implü dles cuotes di fićpor i stać che ê bele scialdi indebità.Tratan l'ann él gnü debatü tröpsön la funziun dla Banca ZentralaEuropeica, sön la determinaziun diaiüć, sön l'introduziun dl Eurobondy sön l'introduziun de n mecanismpor salvè le sistem dl euro. SöporjöPREVIJIUNS 2012A LIVEL INTERNAZIONALTl 2012 sighitarà la chersciüda Europeica messess arbassè anter laLe direturinternazionala da s'indeblì. Lafin dla <strong>2011</strong> la cuota de referimënt diDot. Hubert Obwegschersciüda de püćia dorada tl'Europa fić al 1 %, la lascian spo anfat por les'architarà. Ma i stać cun na buna 2012.economia arà inće na conjuntöra Les previjiuns dl IFO se basëia sön laalta. Tl 2012 messarà la gran pert condiziun ch'an ne röies nia a na crisadi stać industrialisà ćiarè da mëte bancara defrunt ala restrotoraziun dlapost i cunć publics, cun limitaziuns debit grech. L'istitut IFO y Prometeiadoloroses dles spëises, che ne sarà vëiga danfora por la Talia por le 2012nia da evité por abiné indô la crëta n ann nia saurì cun na stagnaziundi marćià finanziars internazionai economica negativa. Chëstes é lesy blochè les specolaziuns de dann cuotes dla chersciüda economicapor l'economia. Chësc arà süapreodüdes dal istitut IFO por le 2012:faziun negativa sön la domanda + 2,5% por l'economia mondiala, +economica deach'al manćiarà la 8,3% por la Cina, + 1,6% por i Stać Unis,sbürla conjunturala dla man publica. + 0,7% por l'area UE-27, + 0,8% por laPor gauja dl andamënt pisimus dla Germania, +1,2% por l'Austria, - 0,2%domanda internazionala, messess por la Talia. Les valutaziuns dl istituti prisc dles materies prömes restè talian d'inrescida é scialdi anfat.söporjö anfat. La Banca Zentrala<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 45prevëiga l'IFO da Minca por le <strong>2011</strong>na chersciüda dl'economia mondialade + 2,6%. I Stać Unis messess rové ana chersciüda economica de + 1,6%.Do les previjiuns dl istitut IFO daMinca messess l'area UE-27 avëi nachersciüda de + 1,6%. Por la Germaniaél odü danfora na chersciüda de +2,9%, por l'Austria + 3,1% y por la Taliana chersciüda de + 0,7%. Zifres scialdianfat sciöche chëstes resultëia inćedales previjiuns de Promoteia.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


IRE-BAROMETER <strong>DL</strong>'ECONOMIAANDAMËNT DI PRINZIPAI TASSI DE FITPIL: andamënt <strong>2011</strong> PIL: previjiuns 2012+ 2,5 %+ 2,0 %Chersciüdasterscia+ 2,5 %+ 2,0 %Chersciüdasterscia7FED BCE EURIBOR 3 MTassi de fit in percentualeIRE: Istitut de inrescida economicadla Ćiamena de comerz da Balsan+ 1,5 %+ 1,5 %6+ 1,0 %CHERSCIÜDADEBLA+ 1,0 %CHERSCIÜDADEBLA5+ 0,5 %+ 0,0 %Stabilité+ 0,5 %+ 0,0 %Stabilité4- 0,5 %- 0,5 %3- 1,0 %Dechersciüdadebla- 1,0 %Dechersciüdadebla2- 1,5 %- 1,5 %11,35%1,0%- 2,0 %Dechersciüdasterscia- 2,0 %Dechersciüdasterscia00,25%- 2,5 %- 2,5 %01.01.199901.07.199901.01.200001.07.200001.01.200101.07.200101.01.200201.07.200201.01.200301.07.200301.01.200401.07.200401.01.200501.07.200501.01.200601.07.200601.01.200701.07.200701.01.200801.07.200801.01.200901.07.200901.01.201001.07.201001.01.<strong>2011</strong>01.07.<strong>2011</strong>01.01.2012SVILUP DI CURSC <strong>DL</strong>ES MAIUS VALÜTESFONTANA: EurostatEUR/USDEUR/JPYEUR/GBPEUR/CHF> 100: Euro vëgn sterch< 100: Euro se indeblëscINDIZES AZIONARS 01.2009 - 01.2012FONTANA: <strong>Raiffeisen</strong> Landesbank Südtirol110105200Nasdaq DAX 30 DJIA Nikkei 225 € Stoxx 50FTSE MIB1005318016095140120901008512.1001.1102.1103.1104.1105.1106.1107.1108.1109.1110.1111.1112.11806001.09 05.09 09.09 01.10 05.10 09.10 01.11 05.11 09.11 01.1253<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 67<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


L'ECONOMIA TE SÜDTIROLI dac relevanć sön l'economia reportàdales fontanes statistiches mët alöm por l'economia de Südtirol sidesaspeć positifs co inće aspeć negatifs.En general à i aspeć positifs lasuravënta.Un di aspeć positifs é le fat chel'economia de Südtirol sighita dacherié posć de laûr. Mudà é inderei motors conjunturai. Dan da nann ê le setur dla hotelaria y dlarestoraziun y i sorvisc privać chetirâ, śëgn él l'agricoltöra, le setur dlamanufatöra y le comerz che va miù.Al é inće calè les domandes ala cassad'integraziun ordinara. Inće le comerzcun i stać foradecà é jü dër bun tlCHERSCIÜDA ECONOMICA SÜDTIROL / TALIA 2003 - <strong>2011</strong>SüdtirolTaliapröm semester <strong>2011</strong>. Le numer dlesimpreses à sighité da crësce cuntraval' signâl de indeblimënt. I falimënćne n'é por le numer nia n problem.Le turism é stè bun da registré deplüpernotamënć co tl medemo tëmpdl ann passè. Söl marćé di credić s'àinće descedè la domanda do credićdales mëndres impreses. Le setur dlaverzöra à albü na buna racoiüda sidespor cuantité co por cualité.An ne pò nia neghè n valgügn fatursnegatifs tl andamënt conjuntural deSüdtirol. Le frabiché sighita da calè.Le numer dles porsones dejocupadesen mobilité y les domandes de cassad'integraziun va jö plü plan co tlesFONTANA: ISTAT (BIP Italia: Tlassificaziun dles ativitês economiches do ATECO 2007 –BIP Südtirol: Tlassificaziun dles ativitês economiches do ATECO 2002)Südtirol 2010: <strong>Val</strong>urs tra 0,5 y 1,5 % – Fontana: WIFOSüdtirol <strong>2011</strong>: <strong>Val</strong>urs tra 1,0 y 1,5% – Fontana: WIFOfases canche l'economia jô söpert.Ti pröms 10 mëisc dl <strong>2011</strong> s'à inćearchité ia le numer dles impresesneocostituides. I numeri plü bascdl trafich intern söl'autostrada A22podess inće ester n'indicaziun porna conjuntöra interna plü pëigra.La porcentuala d'inflaziun va plütoscsöpert, deperpo ch'al s'astagnëia laconzesciun de credić a privać.Por ći che reverda i consumadus, é letlima dla crëta pioré dui iadi indolater:le pröm iade plütosc dassënn de jenày spo n secundo iade d'aurì.La tendënza negativa s'à spo arichitéde messè. D'otober é le tlima indôpioré n püch. Inće ti stać europeics dereferimënt vëgnel registré da mesal'ann inant n pioramënt dl tlima dlacrëta di consumadus, che é gnü dërsterch ti ultimi mëisc tl'Austria y tlaGermania, te na mëndra mosöratla Talia. Te Südtirol é la crëta diconsumadus scialdi dagnora maiùco le valur mesan a livel nazionaly europeich.Por ći che reverda deperpo lesimpreses, arata l'81% dles impresesintervistades de avëi realisé ndavagn tl secundo semester <strong>2011</strong>;le 60% é söporjö contënć cun ledavagn, le 21% arata de avëi fat nbun davagn. Les valutaziuns é zircasön le medemo livel dles valutaziunsdades jö sön le pröm semester.La cuota dles impreses cun davagnsDESOCUPAZIUN SÜDTIROL / TALIASüdtirolTaliapositifs tl secundo semester é scialdianfat te düć i seturs, cun na spanadanter le 74% y l'87% por les impresesnia agricoles, deperpo che le 97%dles cooperatives agricoles iudichëiapositivamënter i prisc paià fora aiproduturs.Por ći che reverda i dac dl davagndla pröma pert dl <strong>2011</strong>, partis söpor i 43 comparć, resultëiel che29 mostra sö n andamënt scialdipositif. Te 12 comparć à la maioranzadles aziëndes intervistades albüinredimënć positifs. Te dui comparćresultëiel na situaziun critica: tl seturstampa y grafica y tl comerz al menütl compart ”aredamënt articui demetal y articui por fà instësc”.I evënć economics che à carateriséFONTANA: ISTATle plü le secundo semester <strong>2011</strong>é lià essenzialmënter al contestinternazional, dantadöt la crisaeuropeica dl indebitamënt y lesspeculaziuns cuntra i stać cun püćiasolvibilité (Grecia, Irlanda, Portugal,Spagna, Talia). Al secundo post él iaumënć di cosć dantadöt por cumprèpatüc y en particolar i cosć dl'energiay dl personal. Al röia pormez lescondiziuns che cheriëia problems porles impreses, les novites che reverdales cutes, la burocrazia, la segurëzasöl laûr y les desposiziuns de legeen general. Atual é inće indô le temadi finanziamënć. I problems plüsovënć é l'aumënt dl pëis di fić y lescontrataziuns nia saurides cun lesbanches.6,010,04,02,73,48,08,07,77,88,48,22,00,01,20,01,70,90,52,21,70,81,11,80,46,06,86,16,7-2,0-4,0-1,2-2,64,02,72,82,62,62,42,92,73,32,0-6,0-5,5-8,020032004200520062007200820092010<strong>2011</strong>0,02004200520062007200820092010<strong>2011</strong><strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 89<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


ECONOMIA TLA VAL BADIA Y FODOMINTERVISTA A DOT. ANDY VARALLOPor aldì les impresciuns sölandamënt dl economia te nostavalada à la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>intervisté plü porsones por aldìdiretamënter les impresciuns dlasituaziun economica.Por la gran pert an constatèimpresciuns valgamia positives, inćesce tla secunda pert dl <strong>2011</strong> se à fatsintì la rezesciun te val setur.Al ne é nia plü gran chersciüdaeconomica, al à metü man en tëmpde consolidamënt.Atualmënter pon dessigü dì chete nosta valada se stunse ćiamòscialdi bun. I tëmps de mudamëntpodess inće portè a ponsè sura valcossa. Dales desvalies intervistesfates ti seturs dl monn da paur, dlartejanat, dl turism, y dla situaziundl ocupaziun in general, vëigonfora generalmënter sodesfaziuncun la situaziun atuala. Dal atrapert aldun inće fora che oramaidüć i seturs sënt y/o à bel sintì enpüch la crisa. L’otimism y de bonesposcibilitês de svilup resta peròinant inće por l’dagnì por nostavalada. Dessigü messarun düć esterdaverć a mudaziuns y puntè inantsön cualité, profescionalitéy programè miù les investiziuns.L’gran motor de nosta economiaresta dessigü inant l’turism. Inćete chësc setur sarâl da cuntè sönval mudamënt. Nosc bel raiunrestarà inant inće tl dagnì metade tröc ghesć. L’inrescida dl ofizestatistica Eurostat da püch publicadaconfermëia che tl’Europa oramai80% di intervistà programëia de jìin vacanza tl 2012. Nos düć déssunćiarè inant cun otimism y laurè porl’bun y sann svilup dl economia denostes valades.<strong>Raiffeisen</strong>:Dr. Varallo, podëise nes dì en cörtsce i dać economics dl <strong>2011</strong> deOstes sozietês é en ligna cun lesprevijiuns?I podun constatè por nostes sozietêsche le <strong>2011</strong> respidlëia les aspetativeseconomiches preodüdes.Zënz'aterà i avenimënc politics y economicsdl'ultima pert dl ann albü süainfluënza. La manćianza de nëi y lademinuziun generala dles presënzesà lascè indô sü sëgns. I baiun denumeri che é dötaurela ćiamò dasoportè, mo che n'é nia da sotvalutè.Al é tres plü important da daurì lemarćé te d'atri versc pitan na ofertadesvalia.<strong>Raiffeisen</strong>:Inće sce la sajun dl invern <strong>2011</strong>/2012va valgamia bun, podess impòchësta sajun da d'invern fà registrén manco - ći nes podëise pa dì enchësc cunt?La situaziun che ê tl scomenciamëntdla sajun s'unse inće trat do tl prömbimester dl 2012. Chësta sajunda d'invern fajarà registré sëgnsnegatifs te vigni setur economichdla valada. Al é na situaziun che dàda ponsè coch'an dess impostè damìnosta ativité, se daurin y cherianofertes y sorvisc nüs che n'é niaćiamò presënć te nosta valada.Al é le momënt da realisé les ativitêsbele conesciüdes de chersciüda y desvilup. Te tëmps de crisa ne déssonnia s'la odëi, mo lobrì ite les maniespor fà nostes aziëndes ćiamò plüstersces y efiziëntes. I ne podun niase desmentié che te d'atri setursùnse na crisa vigni 7 agn, deperpoche te nosc setur baiunse de na crisavigni 20 agn. Al é na bela desfarënziay inće n'oportunité de adorè lesdërtes ressurses por afrontè ladesfida dl momënt.<strong>Raiffeisen</strong>:Le setur di implanć dai schì à arjuntte nosc raiun n livel otimal; lesinrescides posizionëia l'Alta <strong>Badia</strong> alsecundo post do Zermatt. Él poscibldo Osta minunga da fà inće tl dagnìinvestiziuns por garantì inant lacualitè y i sorvisc sciöch'ai é te noscraiun?Le posizionamënt atual dl'Alta <strong>Badia</strong>tl secundo post danter i comprensorstles Alpes é zënz'ater le früt de tröcagn de n laûr sfadius y costant.Le mantignimënt de chësc standardé dessigü la desfida plü ria da afruntèti proscimi agn. Da öna na pertmessunse conscidré che le turism dad'invern à arjunt n limit de saturaziunche ne lascia apëna plü pro de granspanes d'aumënt, al plü resta l'obietifde confermè i livì atuai de venüda.Dal'atra pert ghira chësta situaziuntres indô mioramënć cualitatifs chene vëgn nia compensà cun de gragnaumënć dl faturè. L'oferta po inće gnìfata tla forma de programs colateraiala oferta di implanć: Snow-Park,percursc de Skicross, slaloms filmàbele realisà te chësta sajun é nejëmpl por chësc.<strong>Raiffeisen</strong>:Sc'i sun rovà tla sajun da d'invernfeter söinsom les poscibilitês,Odëise impò ćiamò poscibilitês dechersciüda te Osc setur tla sajun dad'isté?L'isté à na funziun dër importantate chësta situaziun olache lesposcibilitês de svilup y de chersciüdaé ćiamò dër altes! Te chësc versà nostes sozietês destiné tröcinvestimënć sön l'aumënt dl'ofertada d'isté sö por munt. Les zonesPralongià, Piz Sorega y Piz La Ila éstades tl zënter dl'inrescida por lesvilup dl'oferta atuala da d'isté. Plüdessigü podunse bele tla proscimasajun da d'isté se presentè cun deplüscomenciadies por motivé nüsc tliënćda vijité nosta bela zona di pra damunt. La planificaziun dl'oferta dad'isté ghira ch'al vëgnes fat intervënćtla contrada alpina, intervënć chene dess nia cherié n parch de jüćsciöche Disnyland, mo gnì fać cunmateriai naturai y compatibli cunl'ambiënt. Chisc intervënć, che é belegnüs realisà da nüsc colegs tl'Austria,s'à confermè deach'ai motivëia iforesć da jì sö por munt. Sciöche lasajun da d'invern dess inće la sajunda d'isté ciafè n'etichëta söl marćé.Vigni marćé à debojëgn de produćche acontentëia les esigënzes dlatlientela. I messun ćiarè da capì ćiche i tlienć ghira y ći che motivëia latlientela da preferì nosta zona danterles ofertes alpines da d'isté.<strong>Raiffeisen</strong>:Dot. Andy Varallo, bel giulan porOsta desponibilité.Dot. Andy Varallo<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 1011<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


372.625PRESËNZES TURISTICHES TLA VAL BADIAPRESËNZES TURISTICHES TE FODOM2.800.000390.0002.700.0002.600.0002.500.0002.400.0002.300.0002.200.0002.100.0002.000.0002.290.60920022.435.6792.453.4562.486.6912.423.3022.525.5512.588.8472.642.8872.718.0842.698.3032003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 <strong>2011</strong>380.000370.000360.000350.000340.000330.000320.000310.000300.000290.000334.4702002319.815358.082363.741344.221370.539377.400369.263335.0452003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 <strong>2011</strong><strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 1213<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


INTERVISTA A AGREITER VITOI S'ÙN INCUNTÈ CUN AGREITER VITODA ĆIAMPIDEL DA SAN CIASCIANPOR RAJONÈ <strong>DL</strong> MONN DA PAUR.<strong>Raiffeisen</strong>:Vito, cun l'ann passè ëise stlüt jö ilaûrs de costruziun dla stala nöia yd'istalaziun de n implant fotovoltaichsöl lüch da Ciampidell.É l'investiziun dla stala garatada ysëise contënt cun la produziun deforza eletrica?Agreiter Vito:Por ći che reverda la costruziun dlastala sunsi dër contënt, al é n'atramanira de laurè cun i tiers. Lascian itiers lëdi, che vëgn inće aconsié por lasanité di tiers, sunse inće stà bogn daalisiré le laûr te stala.Dal momënt ch'al gnô bele fat dötala costruziun danü, ùnse inće ponsèda istalè n implant fotovoltaich che édër dessigü n gran aiüt da daidé curìles spëises dl frabicat.Cun la produziun de forza eletricasunse contënć. An é stà bogn daarjunje la produziun preodüda daiesperć dl setur.<strong>Raiffeisen</strong>:I ne dëis nia plü jö le lat y jëis porna strada de produziun nöia -pudëise nes di val' en cört de chëstainovaziun sön Osc lüch?Agreiter Vito:Por motifs de laur odôi ch'al ê plüconvegniënt da miorè tiers por laproduziun de ćern cun le sistem dalascè tetè i vidì y ojorè i tiers cun fëgnde nüsc pra zënza messëi cumprèojoradöra da foradecà.Mi travert é chël de podëi pité na ćernde na cualité plü alta y plü sana.<strong>Raiffeisen</strong>:Aratëise che la venüda de ćern decualité sides na miù alternativa enconfrunt ala venüda de lat?Agreiter Vito:Cun la produziun dla ćern ùnse metüman dan da n ann y al é n pü' adorada dì sc'al é damì vëne le lat co lacern. Ći che reverda les spëises deproduziun é dessigü chëres por laproduziun dl lat plü altes co chërespor la ćern.<strong>Raiffeisen</strong>:La cualité alta y la garanzia che leprodut é dl post é dessigü na granrevalutaziun de nosta agricoltöra.Po i prisc arjunć tla venüda di produćfać te ćiasa portè pro che n paur poissuravire cun le davagn dl lüch?Agreiter Vito:Na cualité de produziun alta édessigü la miù garanzia por le lüchy por le suravire tl'agricoltöra.Sce la cualité corespogn, spo ài laposcibilité de ciafè n prisc n pü' plüalt che porta pro al mantignimëntdl lüch.<strong>Raiffeisen</strong>:Sian i pra cun de gran bries, nesscinca i paurs na bela contrada cheva a bëgn de nos düć.Aratëise che le turism y l'agricoltörasides integrà bun te nosc raiun o élćiamò debojëgn da sostignì deplü ipaurs?Agreiter Vito:Le laûr da d’isté é por i paurs dessigüdër sfadius. Mo al dà na grangaranzia por düć, sides por le turism,co por la jënt dl post y por na belacontrada.Da odëi che la gran pert dl turismroda tla contrada da paur, fósseldessigü ćiamò na poscibilitè daconscidré y aprijé deplü ći che le lüchda paur à da ti pité al turism y a dötl’ambiënt incërìa.Agreiter Vito<strong>Raiffeisen</strong>:Vito, i Ves dijun de cör bel giulan dlesrespostes.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 1415<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


INTERVISTA A COSTABIEI GIORGIOINTERVISTA A CRISTOFOLINI NORBERTN VALGÖNES DOMANDES ACOSTABIEI GIORGIO CHE LAORA TLOFIZE <strong>DL</strong> LAÛR <strong>DL</strong>A PROVINZIA ABORNECH.<strong>Raiffeisen</strong>:Giorgio, tl monn dl laûr é tres ćiamòla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> na isola da se stè saurì- o ëise registré tl ann passè val' dacnegatifs por ći che reverda le svilupdl'ocupaziun tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>?Giorgio Costabiei:Tratan l'ann <strong>2011</strong> àn inće podüconstatè tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> n aumënt dladejocupaziun. Al é stè valgügn setursche s'n'à sintì deplü. Inće valgügn hotìy eserzizi lià alt turism à albü mancodî davert, che ô dì che le personal àfat les sajuns plü cörtes y é sta plüdî en dejocupaziun. Les porsonesplü svantajades é sigü chëres dacualifiches basses o porsones dena certa eté. Mo indöt pon dì che lemonn dl laûr é bun tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>.<strong>Raiffeisen</strong>:Inće a livel de Südtirol él valpreocupaziun dantadöt porl'ocupaziun di jogn - Co stara pa tla<strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>? Ći consëi podëise pa dè?Giorgio Costabiei:I jogn de nosta valada ciafa ćiamòsaurì chilò da nos n post de laûr.Sigü por certi profii profescionaivëgnel ghiré dai jogn dla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> plüflessibilité y ch'ai sides inće arjignà dajì foradecà a se chirì n laûr. I jogn cheva a studié mëss inće ponsè sc'al éte nosta valada posć de laûr por chëlstüde o por chël setur. Al sarà tresplü ri che jogn cun cualifiches altesciafes tla valada inće n bel laûr.<strong>Raiffeisen</strong>:La ocupaziun plëna di ultimi agnpodess ti proscimi agn inće gnì amanćé te nüsc paîsc de turism.Ći consëis dëise pa ales porsonesche chir y/o che ô mudé laûr tla <strong>Val</strong><strong>Badia</strong>?Giorgio Costabiei:Por les porsones che ô mudé laûr tla<strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> poi ma aconsié da le mudécan ch'ai é sigüsc de ciafè n ater laûr.Al é bele sozedü che jënt é restada aćiasa por valgügn mëisc zënza laûry indenité de dejocupaziun. Ti ultimiagn pon dì che la concorënza anterles porsones che chir n post de laûré aumentada.<strong>Raiffeisen</strong>:È na bona cualificaziun y na bonaspezialisaziun tres ćiamò na bonacherta por ciafè n bun post de laûrte nosta valada o mësson s'arjigné ana maiù flessibilité y/o a mudaziunstl monn dl laûr sciöch'al vëgn inćeghiré dala politica dl govern de MarioMonti?Giorgio Costabiei:Na bona cualificaziun y spezialisaziuné dër importanta deache chëstesporsones ciafa plü saurì n post delaûr y le perd inće manco saurì.Al basta da ponsè che i pröms chevëgn lizenzià é scialdi tres i lauranćmanco cualificà. I messarun düćester plü flessibli y mudé nostamanira de odëi le laûr y le monndl laûr, ćiodich'al sarà tres plü ri daciafè n laûr adatè tl paîsc o tl comunolach'an é da ćiasa.Costabiei Giorgio<strong>Raiffeisen</strong>:Giorgio, bel dilan de ostesinformaziuns.I S'ÙN INCUNTÈ CUN NORBERTCRISTOFOLINI <strong>DL</strong> HOTEL MONTESELLA D'AL PLAN POR RAJONÈ <strong>DL</strong>ASITUAZIUN CUN I FORESĆ.<strong>Raiffeisen</strong>:Signur Cristofolini, co s'à pa, do Ostaminunga, stlüt jö l'ann <strong>2011</strong> por iostis?Cristofolini Norbert:Sc'an ćiara indô al ann <strong>2011</strong> poidì ch’i podun, aladô dla situaziuneconomica, impò ester contënć cunl'andamënt turistich, inće sc’i ùn stlütjö l’ann en confrunt al 2010 cun n picemanco de 1,60% sön les gnüdes y de1,04% sön les presënzes.Al é interessant da odëi che le mancoé gnü registré ti eserzizi d'alberchdeperpo che i apartamënć à registrén pice plü.Na cossa che se fej contënć é chërache, en confrunt cun d'atri posć, ànosc Comun tignì bun. I ùn constatèdantadöt che le scior talian patëscsot a chësta situaziun economicay ch'al mët man da sparagné.<strong>Raiffeisen</strong>:La sajun da d'invern va tres scialdibun - inće sc'al é val' pice sëgn derezesciun da sintì. Olâ odëise paOs poscibilitês de miorè ti sorviscai foresć por restè inant atratifstl'oferta turistica te nosc raiun?Cristofolini Norbert:Por romagne inant atratifs él sigüda pité na bona cualité turistica.Al po ester, deach'i ùn puntè sölacualité bele ti agn passà, ch'i ùn sintìdemanco chësta crisa.Por le dagnì vëgnel aconsié da se déjö ćiamò deplü con le scior, magari dajì impara n iade al’edema cun i schi osö por munt, ti fà conësce i valurs y lepatrimone de nosta contrada: storia,usanzes, liëndes. I odun inće ite chei operadus turistics messarà s’adatèales tecnologies nöies, tò pert a curscdesvalis de formaziun y imparè buni lingac.Le consorz turistich de Plan deCorones ô tl dagnì destëne fora lećiamp propagandistich spezialmënterti paîsc dl Est (Polonia, Ruscia,Slovachia) y ti paîsc scandinafs.Chilò mët spo man na moronade colauraziun importanta, namorona olache vigni anela mëssspo stimené, dala oferta turisticadla cualité dl alberch ales strotöres,animaziun, natöra, y i.i. Al vëgn ghiréprofescionalité y cualité.<strong>Raiffeisen</strong>:Le setur dl turism adora tres indôinvestiziuns nöies por restè en lignacun i atri raiuns. Sunse bogn, do Ostaminunga, da garantì y mantignì inćeti agn che vëgn chësc standard che éle suzès dl setur?Cristofolini Norbert:Conscidran la bona oferta ch'i podunti presentè al dedaincö al scior, nepodunse sambëgn nia ponsè ch’arabastes insciö. Vigni setur é invié dacolaurè y da studié fora co miorèl’oferta turistica cun infrastrotöresy da revaluté ćiamò deplü la granscincunda ch’i ùn arpè: la natöra.Nos instësc messun capì ći valütache é dan man, y por chëstamessunse sensibilisé nüsc ghesćpotenziai y chi che é bele chilò.Sce les Dolomites é gnüdes tutes sötl patrimone rich dl UNESCO tócheraśëgn a nos da fà bel impara, da lesmantignì y da les fà conësce incërchfora por le monn.Cristofolini Norbert<strong>Raiffeisen</strong>:Signur Cristofolini, bel iolan de Ostesinformaziuns.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 1617<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


INTERVISTA A GRONES CHRISTIANI S'ÙN INCUNTÈ CUN GRONESCHRISTIAN, PRESIDËNT <strong>DL</strong>A”LATTERIA” DA FODOM.<strong>Raiffeisen</strong>:80 agn de storia dala costituziundla ”Cooperativa Latteria”, na realtéy n model che funzionëia inće aldedaincö – co stara pa plü avisacun la ”latteria”?Grones Christian:Le numer di sozi é calè tl ultimotëmp. Dilan a investiziuns fates danda tröc agn olach'al´é ste 4 - 5 paursche à fat sö de gran stales, podunseinće al dedaincö laurè sö vigni dé 25cuintai de lat por la produziun dećiajó. Plü dadî ne n'â la lataria vedlada Andrac nia n punt de venüda dlćiajó, chësc gnô assegné ai 120 sozi.Al dedaincö ùnse ćiamò 18 sozi dlacooperativa che garantësc impò lamedema cuantité de lat sciöche plüdadî. Indöt tëgn chisc paurs da200 – 220 de gragn armënć.L’ativité dla cooperativa é liada alteritore, al basta inće da ponsè alagestiun dles munts da pastöra, alavenüda direta de produć, che i paurssiëia i pra y mantëgn la contrada y i.i.Inće sce i tëmps n'é nia i mius, sunsecontënć y braui de nosta ativité ch'ićiarun da portè inant le miù ch'ara va.<strong>Raiffeisen</strong>:Cherz, Contrin, Renaz, Fodom, Üscproduć é conesciüs lunc y lerch –Podèsses nes dì valch söl prisc dl laty olach'i venëis la gran pert de Üscproduć?Grones Christian:Le 40% dla produziun dl ćiajó venunsediretamënter te nosta botëga. 30%vëgn venü te d'atres botëghes y lerest 30% vëgn comerzialisé tres lagran destribuziun. I ćiajos prinzipaié, aladô dla lauraziun, le Cherz, leContrin, le Renaz y le Fodom. I fajuninće les ”cacciotte”. Da dui agni incàùnse inće na produziun estlusivade zigher – döt fat te ćiasa. Chëscé dessigü n gran mirit dla ligrëza ypasciun de nosc ćiajêr. La produziunde zigher é plütosc limitada tlacuantité, chësc é indere inće lagaranzia dla bona cualité dl produt.Por ći che reverda le prisc dl lat dunsen acunt de 42 cent al liter. Le priscfinal por liter de lat é stè p.ej. tl ann<strong>2011</strong> de 53 cent. Chësc depënn inćedales sovenziuns publiches ch'i ciafunsciöche lataria.<strong>Raiffeisen</strong>:I pici paurs à scialdi dè sö les ativitêsda paur te Fodom. Cotan de jogns'à engajè tla costruziun de stalesnöies adatades ales ghiranzes daldedaincö – chisc garantësc dötaurelach'al vëgn laurè i pra, les munts ych'al vëgn dè jö lat ala lataria.Co odëise pa le dagnì dl laûr dapaur te Fodom?Grones Christian:Man man che i paurs é gnüs vedli,ne n'à tröc jogn nia plü branćé itetl'agricoltöra y insciö é le numerdi paurs jü jö. I ùn indere albü lafortüna ch'al é gnü sostignì cunsovenziuns 4-5 paurs jogn che àinvestì tla costruziun de stales nöies,y chisc nes garantësc al dedaincöla produziun dl lat. Laprò dài n grancontribut por mantignì nosta belanatöra sian i pra. Stales cun 20 – 22vaćes da lat à la poscibilité de jì inanta condiziun ch'al vëgnes garantì inantval' sovenziuns dala man publica.<strong>Raiffeisen</strong>:Inće sc'ara va ćiamò scialdi bun,lascia la crisa sü pici sëgns inće tlagricoltöra. Aratëise che le sostëgndla man publica (finanziamënćdla comunité europeica, comunitémontana, provinzia etc.) bastes damantignì inant le laûr da paur teFodom? Ëise val' propostes y/o ideespor na miù cooperaziun danter paursy turism?Grones Christian:Inće tla gestiun dla lataria odunseche les spëises va sö deplü co le priscdla venüda di produć. Por sostignìinant i paurs él important che lessovenziuns dla man publica sciöchel’indenité por sié i pra y les indenitêscompensatives vëgnes mantignidesinant. Implü foss d’aiüt na miùcooperaziun danter turism y paurscun na revalutaziun di produć locai.Chësc é d’interès de düć che laora sölteritore cun la jënt dl post y di foresć.<strong>Raiffeisen</strong>:Signur Grones, i Ves dijun de cör beldilan dles respostes.Grones Christian<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 1819<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


INTERVISTA A MIRIBUNG SEPLI S'ÙN INCUNTÈ CUN SEPL MIRIBUNG<strong>DL</strong>A DITA DECOR DA LA VAL PORRAJONÈ <strong>DL</strong>A SITUAZIUN <strong>DL</strong> LAÛRTL ARTEJANAT.<strong>Raiffeisen</strong>:Sepl, sëise contënć cun le laûr arjuntda Osta dita tl <strong>2011</strong>? É le resultat stèbun aladô dles aspetatives?Sepl Miribung: Do avëi stlüt jö lacontabilité dl ann <strong>2011</strong> podunse dì,che i sun contënć cun le resultatarjunt, i ne ùn nia propi arjunt lamedema spana de davagn di ultimiagn, mo chësc corespogn inćeales aspetatives y ales condiziunsde marćé. Che salva l' resultaté suradöt inće che i ùn podü fà laûrsinteressanć y de gran prestige.<strong>Raiffeisen</strong>:Inće sc'al gnô bele rajonè ala findl <strong>2011</strong> de rezesciun, n'él feter niameso da ciafè n artejan por fà val'pice laûr - ô dì chësc che l'ann <strong>2011</strong>s'à stlüt jö do la rata bun?Sepl Miribung:Chësc, che al foss imposcibl ciafè nartejan a fà n laûr me é nöia. Cundötes les dites che é tla valada, aratiche düć àis sides interès co inće lanezescité da fa de pici laûrs,i valorisun düć i laûrs che ciafun.Al é vëi, an ne à nia propi l’impresciun,che la crisa rovines le marćé chilò danos. Tröpes dites à tröp laûr y inćele capital crësc dötaurela ćiamò dan ann al ater. Mo sce an ne mosörale suzès nia ma al tröp laûr, mo lemët en relaziun al aumënt dl vadagn,ne crëii nia che an pois tan bravè,gnanca o dantadöt nia te Südtirol,olache les dites laora cun na granprofescionalité y competënza, mo arafala pro les leges statales, da öna napert por la burocrazia esagerada ydal’atra pert por les cutes altiscimesche smendrësc dassënn i vadagns.<strong>Raiffeisen</strong>:Le setur dl artejanat à arjunt tenosc raiun n bun livel tla cualitéd'esecuziun. Odëise ćiamòposcibilitês da miorè y/o da laurèdamì y/o da se mëte adöm cun d'atrite chësc setur, por ti ester inće alagran concorënza che prô da ciafèinće tles valades ladines laûrs de nacerta grandëza?Sepl Miribung:Archirida y inovaziun é bëgn slogansche an alda sovënz tl ultimo tëmpy al é dessigü la strada, che nosùn da tó, por jì inant, por ester tresen movimënt y al vare cun nüsctëmps. Suzès à dagnora chi checonësc i sëgns di tëmps y é bel’ npü danfora coi pinsiers y à idees yvijiuns originales. Na sfida de nosimprenditurs jogn dla secunda oterza generaziun é dessigü de jì inantcun ći che i ùn ciafè tles mans, y seadeguè al marćé global y digital dldedaincö.Laprò ne podunse nia se lascè druchédemassa le prisc, mo tignì inant sönna buna cualité, sön la puntualitéda tignì ite i terminns y sön na bunaconsulënza de nüsc tliënć. Propila consulënza, le management yl’organisaziun di proieć é te noscsetur n tema, che podess daidé proa ti stè pormez ala concorënza chean sënt da foradecà. Al dedaincöinćiaria n tliënt, che fej n maiù laûr, narchitèt, deplü planeri y n manager dlproiet, che ti organisëia le laûr y chiscse tol inće gonot para sü artejans defiduzia. Chësta direziun de cantiersfóssel inće les dites instësses chepodess fà cun personal tecnichspezialisé che jiss ite sön i debojëgnsdl tliënt.Inće sce i sun bugn da concorécun les dites che vëgn da defora,messarunse inće nos deventè ćiamòplü flessibles y jì inće plü dalunca laurè. Propi deache nüsc laûrsgarantësc na buna cualité y i ùnlauranć cun dër na buna man, che sada se fà indortöra so mistier, ùnseposcibiltês da laurè por tliënć te dötala Talia, y inće foradecà, aprofitan dllaûr de marketing che KlimaHaus àarjunt y dl bun inom che les dites deSüdtirol à.<strong>Raiffeisen</strong>:Tl setur publich conzed la lege söiapalć ultimamënter la poscibilitéde partì indô sö i ”lotti” de laûr yde dè insciö la poscibilité inće a demëndres dites da tó pert ales garesd'apalt. Odëise chilò na poscibilitéy/o é i prisc di laûrs scrić fora tresplü basc y insciö inće manco atratifspor les dites?Sepl Miribung:Laorè tl setur publich é, inće scei prisc é plü basc, impò dagnorainteressant y profitabl, deache lepaiamënt è puntual y sigü. Che inćela picia dita pó ofrì diretamënter alente publich é dantadöt porchël bun,deache le paiamënt ne passa nia forapor deplü dites, mo röia diretamënteral artejan, y porchël é i prisc te n iadeindô plü atratifs.Inće sce la lege vëiga danfora, chean po partì sö i loti, ne arati niache i ofizi publics toles saurí enconscideraziun chësta ocajiun.I sun inće iö tl’aministraziun publicadl comun y i sa dles problematichesda scrì fora vigni loto de laûr despartì:responsabilitês dl laûr, burocraziacoliada a cotan en maiù pensum delaûr…<strong>Raiffeisen</strong>:Aladô de Osta minunga - cai é pa ipunć de forza de nüsc artejans porafrontè la concorënza y se posizionèbun inće tl 2012?Sepl Miribung:Le pröm punt de forza é sigü che iartejans dla valada à dër de bonescompetënzes y aprofitëia de n buninom.Nüsc artejans é dantadöt lauranć dërmotivà, che laora cun gran impëgn.Ai ćiara imprömadedöt, che al vëgnesfat n bel laûr y che al sides assà da fày spo impormò al bilanz y al davagn.La sajun da d’invern <strong>2011</strong>-2012 pêlche vais indô valgamia bun y porchëlsaràl indô deplü tliënć che fej laûrsde restrotoraziun o de ampliamënt.N vantaje che nos ùn é dessigü chei viun te n beliscimo post, dër atratifpor le turism y sambëgn aprofitëiainće les dites di artejans de chësc.Inće sce valgügn de gran laûrs decostruziun vëgn fać da dites daforadecà, resta la manutenziunscialdi ales dites dl post.Sambëgn ne jô la miù proietaziun yorganisaziun nia, sce al ne é nia lesforzes de laûr che fej i laûrs, porchëlél por jì inant y miorè, debojëgn deavëi de bugn lauranć jogn y motivà.<strong>Raiffeisen</strong>:Sepl, i Ves dijun de cör bel giulandles respostes.Miribung Sepl<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 2021<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


INTERVISTA A VALENTIN WALTERI S'ÙN INCUNTÈ CUN VALENTINWALTER DA FUSSÈ DE BADIA PORRAJONÈ <strong>DL</strong> MONN DA PAUR.<strong>Raiffeisen</strong>:Walter, i laurëis a tëmp plëgnsön osc lüch – co éra pa jüdaeconomicamënter cun l'agricoltöratl <strong>2011</strong>?<strong>Val</strong>entin Walter:Sön nosc lüch ùnse 26 armënć y dunjö le lat. Cun incër 20 vaćes da latùnse na produziun de 120.000 litrial ann. Le prisc definitif dl lat porle <strong>2011</strong> gnarà pormò fissé, porchëlciafunse intant ma acunć. Por le2010 é le prisc de n liter de lat gnüfissé sön 45,70 cent - te nosc cajeùnse ciafè, aladô dla cualité dl lat,mesamënter 48,23 cent al liter.Sc'an oress ma se trà le vire cun laproduziun de lat – messésson avëi28/30 vaćes da lat y laprò döta laojoradöra instësc. L’ann passè ùnseimplü istalè n implant fotovoltaichde 30 KW y chësta investiziun sepaia jö dassora y nes dëida inće paiéjö d'atres investiziuns fates söl lüch.Cun chësc implant dëidon inće tlaproduziun de energies alternativesnëtes. I ùn inće arjigné ite n implantnü de scialdamënt cun ziples porla ćiasa, arbassan les spëises porl'energia. Implü vëgnel sfruté insciöles ressurses dl lüch y adorè sö lalëgna dl bosch.<strong>Raiffeisen</strong>:Él meso da integrè le davagn da paurcun d'atres ressurses – ći poscibilitêsëise pa?davagn che le lüch porta.Por capì tan che la forza de davagndi lüsc da paur é jüda jö, oressi ma fàval' ejëmpl.Tl 1968 â mi pere sciafié da cumprècun le davagn de 35.000 litri delat n transporter nü. Por baratèle transporter tl <strong>2011</strong> àl orü ester200.000 litri de lat.An po inće to ca la valüta dl lignan:plü dadî paiânse 10 giornades damuradù cun un n meter cubich delignan. Al dedaincö adóron 5 metricubich de lignan da paié öna nagiornada da muradù.<strong>Raiffeisen</strong>:Sciöche rapresentant di paurs alivel dl Raiun de Puster, co odëisepa le dagnì? Co funzionëia pa lacolauraziun danter paurs y turism?<strong>Val</strong>entin Walter:Dessigü él ćiamò potenziai da podëimiorè tla colauraziun danter paurs yturism. I paurs à ciamò la poscibilitéde tó deplü en conscidraziun lesghiranzes dl turism por ći che reverdala forniziun de produć dl post. Cunplü flessibilité y na miù oferta deproduć dl post ti hotì, ti restoranć ytles botëghes él dessigü potenziai desvilup. La basa por miorè é n raportde crëta y de respet danter öna yl'atra categoria.<strong>Raiffeisen</strong>:Olâ odëise pa potenzialitês demioramënt söl lüch da paur,l’integraziun de sorvisc por lavenüda direta, le svilup dl'ativité deagriturism y/o d'atres poscibilitês?ô fà n'investiziun de chësc vers; niavigni post é adatè y garantësc n bundavagn – an ne dess nia se strafàtles investiziuns.La poscibilité de venüda de produćdl lüch é dessigü n tru, che mëss gnìprogramè bun. Por ejëmpl: la venüdade ćern tres le ”Bio+beef” dà na bonaspana de davagn, la cualité mëssindere stimené.Insciö dess vigni paur ćiarè olach'alà poscibilitês de integrè so davagn.Olach'al vëgn dè jö lat y ch'ara vabun – ne désson nia mudé – scemaiintegrè cun valch. La produziun delat s'á desmostrè sciöche n faturbindebò stabil por l’economia dl paur.Implü él important che la manpublica sovenzionëies inant lesativitês di paurs. Ma insciö saral inćetl dagnì la poscibilité de mantignì labela contrada ćina sö pormez ai crëpsde nüsc raiuns.<strong>Val</strong>entin Walter<strong>Val</strong>entin Walter:Por avëi le möt da fà le paur, mëssonse lascè tomè ite valch por integrèle davagn. I sun tl laûr da restrotoréla ćiasa y fà ite cater apartamënćpor sciori da afité cun na lizënzade agriturism. Chësta fontana dedavagn messess tlechè che nafamilia da paur pois vire deplëgn dal<strong>Val</strong>entini Walter:Tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> él bele tröpesposcibilitês d’integraziun dl davagnpor i paurs cun d'atres ativitês ch'ansciafia da fà dlungia le laûr da paur,sciöche ti jon do a n laûr d'artejanat,pro i implanć dai schi y i.i. Zënzateré inće l’ativité d'agriturism atraënta,mo an dess ponsè sura bun, sc'an<strong>Raiffeisen</strong>:Walter, i Ves audun inant tröpasodesfaziun y ligrëza söl bel lüch dapaur. Bel dilan dles respostes.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 2223<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


RESSANAMËNT ENERGETICHLE MIORAMËNT ENERGETICH DI FRABICAĆ YLE BONUS DE CUBATÖRA DE 200 M³ TL <strong>ANN</strong> 2012SPARAGNÉ CUTA - CONTRIBUĆY INZENTIVAZIUNS POR LEMIORAMËNT ENERGETICH DIFRABICAĆ POR COSTRUZIUNSESISTËNTES - STANDARDS GHIRÀPOR COSTRUZIUNS NÖIESCostruziun de abitaziuns nöies:Por frabicać costruis danü tl ann2012 mëssel gnì arjunt le standardenergetich de Ćiasa Tlima dlacategoria ”B”, o dla categoria ”A”(Deliberaziun dla Junta provinziala n.2189 di 30.12.2010 jüda en forza beleala fin de merz dl <strong>2011</strong>).Por ciafè le zertificat d’anuzamënt dlfrabicat nü él debojëgn de presentèle zertificat Ćiasa Tlima dla categoria”B”, o dla categoria ”A”.La calcolaziun por le reconescimëntde ”Ćiasa Tlima” mëss gnì lasciadafà da n tecnich che é da paié. Lazertificaziun da pert dl'Agenzia ”ĆiasaTlima” che denant ê debann porcostruziuns nöies é sëgn da paié.Cubatöra implü é na inzentivaziunpor costruziuns nöies (o demoliziuny recostruziun – standard plü alć dal<strong>2011</strong> incà) tan inant che les normesdl plann urbanistich le conzed:2012”A” = + 10%”B” = 0 %Ressanamënt energetich y bonusde cubatöra - Él meso da ingrandìn'abitaziun de 200 m³?Ressanamënt energetich y bonusde cubatöra - Él meso da ingrandìn'abitaziun de 200 m³?Les normes de alisiraziun por leressanamënt de frabicać é dërinteressantes sce l'intervënt vëgnprogramè bun y sc'an tëgn cunt dlacuta ch'an vëgn a paié demanco.Laprò röiel n bonus de cubatöra de200 m³ sc'an po desmostrè danforach'al vëgn arjunt cun l’intervënt deressanamënt energetich almanco lestandard de Ćiasa Tlima ”C”.Inće tl 2012 vêlel: cun la deliberaziunn. 37 di 17.01.<strong>2011</strong> à le governprovinzial conzedü la realisaziunde na cubatöra implü pro le bonusbele esistënt de 200 m³. Tl cajede n ressanamënt energetich den frabicat, fajon fora le sotletëtdl'abitaziun por fins abitatifs, po lacubatöra esistënta, bele realisadamo nia abitabla dl sotletët, gnìinjuntada al bonus de 200 m³.Tan inant ch'an stà ite tles normesurbanistiches dla zona revardëntay tles destanzes dai confins, pochësta inzentivaziun implü consintìn intervënt valgamia gran porl'abitaziun che vëgn ressanada.Por s'un n'aprofité dl sparagn decuta, dl ”bonus de cubatöra” ydl'inzentivaziun nöia de cubatöraaladô dla deliberaziun dl governprovinzial di 17.01.<strong>2011</strong>, vëgnelaconsié da jì a tó na consulënzaspezifica y ćiarè che i profescionisćlaôres bun adöm por arjunje iresultać dejidrà.Atualmënter po le bonus de cubatörade 200 m³ gnì sfruté te n tëmpindeterminé. Implü pon, sciöche beledit, injuntè al bonus de 200 m³ lacubatöra nia abitabla bele realisadadl sotletët.Inće tl 2012 resta les alisiraziunsfiscales dl 36% (lege 449/1997) chen'é por le momënt nia limitades tltëmp.Chilò pon usufruì de na detraziunfiscala dl 36% sön na spëisa mascimade 48.000 € por intervënć desvalisde restrotoraziun de frabicać.Interessant él ch'al vëgn inćereconesciü la detraziun por la cumprao la costruziun dl garage/box porl’auto che alda pro l’apartamënt (p.ej.pon inće usufruì de chësta detraziunpro la costruziun de na ćiasa privatanöia cun garage por la medemaspëisa mascima de 48.000 €).La detraziun fiscala dl 36% ô dì:€ 48.000 x 36% = max 17.280 € decuta I.R.P.E.F. ch'an po compensè y/odetrà dala cuta söl davagn che vëgnpartida sö sön 10 agn = max 1.728 €por ann.Por s'n'aprofité dla detraziun déssons'informè danfora pro le consulëntfiscal por invié ia la pratica.La detraziun fiscala I.R.P.E.F dl 55%vel inće tl 2012 (lege 296/2007)Le stat talian à bele aprovè cun lalege finanziara dl 2007 na prozedörainteressanta y inovativa por podëitrà jö le 55% dles spëises sostignidespor recualificaziuns energetiches defrabicać (lege n. 296 di 27.12.2006).Chësta norma vel inće por le 2012.Inofizialmënter pel che le governne n'ois nia plü renovè chëstainzentivaziun por le 2013. Inće chilòél da jì da n consulënt por invié ia lapratica.Ći spëises pon pa trà jö:Gran pert dles spëises detraìblesreverda:• l'istalaziun de panì che sfrütal'energia de sorëdl por laproduziun de ega ćialda• la sostituziun de implanć vedlide scialdamënt cun implanć nüsa condensaziun• l'isolaziun di mürs,la sostituziun de finestres• d'atres mosöres de mëndraentité dagnora liades alarecualificaziun energetica difrabicać.Por tan d'agn alalungia pon pa trà jödla cuta y fina ći soma?Atualmënter pon detrà le 55%. Ladetraziun fiscala por intervënćrealisà tl 2012 vëgn partida sö sön10 agn.N stlarimënt da pert dl’Agenzia dlesentrades di 04.01.<strong>2011</strong> ne lasciarània plü tan saurì pro maniresamples d’interpretaziun por sburléite spëises de ampliamënt tl cajede ressanamënt energetich de nfrabicat cun bonus de cubatörasciöche i agn passà. La normativadl 55% baia ma de alisiraziuns por la”recostruziun fedela”. Oramai vëgnelcontrolè dötes les pratiches chereverda chësta alisiraziun fiscala dapert dl'Agenzia dles entrades.Lims de spëisa y alisiraziun fiscalaI.R.P.E.F. (L.296/2007) por sort deintervënt:• por le ressanamënt total de nfrabicat pon detrà al plü 100.000€ (55% de 181.818,18)• por le ressanamënt energetichparzial al plü 60.000 € (55% de109.090,90 €)• por l’istalaziun de panì chesfrüta le ćialt de sorëdl por lescialdamënt dl'ega al plü 60.000€ (55% de 109.090,90 €)• por implanć de scialdamënt alplü 30.000 € (55% de 54.545,45 €)Fazit final:Les inzentivaziuns restainteressantes inće tl 2012 – porsfruté dötes les sovenziuns vëgni tliënć aconsià da s'informè adoraassà y da se lascè aconsié daesperć. Ma cun na bona consulënza,coordinaziun y programaziun fataadora assà danter: partner bancar,consulënt tecnich, consulënt fiscal,ofizi dla Provinzia y l'Agenzia ĆiasaTlima podaràn portè a ćiasa ”i früć”dles alisiraziuns y i contribuć chedëida sparagné tl dagnì i cosć descialdamënt.Olâ ciafi pa informaziuns?Ala <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> ti stal a cör dati dè sostëgn y consulënza ai tliënć yai interessà. Tres la convenziun cunl'Agenzia Ćiasa Tlima Ves pitunsetres la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> n partnerpor na informaziun y consulënzade basa da pert de esperć che vëgna fà n surapost y Ves dà na prömainformaziun y consëis de basa porn ressanamënt energetich de Oscfrabicat.Tres la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> podëise inćepresentè les domandes de contributa fond pordü al Ofize sparagnenergetich dla Provinzia de Balsan.Por ći che reverda informaziuns surale sparagn de cuta I.R.P.E.F. vara dase informè por tëmp tres l’consulëntfiscal.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 2425<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


SOZISËRES DE FORMAZIUN POR SOZI NÜS <strong>DL</strong>A CASSA RAIFFEISENLa <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>ti à surandè le documënt decomembranza a 72 sozi nüstuć sö ia por l’ann <strong>2011</strong>. Te nasëra d'informaziun, metüda a jìai 15.11.<strong>2011</strong> a San Martin y ai22.11.<strong>2011</strong> a La Ila, à le presidënt dla<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> raj. Alfons Pezzeiy le diretur Dr. Obwegs Hubert tignìna relaziun cörta sura la storia dla<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> y é jüsite söla situaziun atuala dla <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong>. I prinzips de solidarietéy de sussidiarité é atuai plü co mai.Propi te tëmps nia tan bugn é lesCasses <strong>Raiffeisen</strong> realtês localesstersces che conësc bun la situaziundl post y che sostëgn insciö inćedassënn l’economia locala.Le sostëgn y i sorvisc desvalis dla<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> se conzentrëiadantadöt sön le bëgn di sozi y di tliënć.Por i sozi nüs é les sëresd'informaziun na bona ocajiun das'informè, da odëi y imparè da conëscedamì la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>,de chëra che inće ëi fej śëgn pert.I VANTAJI POR I SOZI:- ester mëmber de na sozieté tlzënter de nosta economia- sconto dl 12% sön les premiesd'assiguraziun- poliza de assiguraziun studiadapor i sozi- sconto sön la consulënza porl'eredité (20 € impede 60 €)- tl caje de restriziun de credić vëgneltut en conscidraziun le mëmberdan dal tliënt ordinar- sconto dl 50% sön la domandade contribut por la pröma ćiasa(200 € impede 400 €)- cherta de credit (Sas dla Crusc)debann le pröm ann, spo 10€ impede 32 €- jita soziala y scincunda en ocajiundl'indunada generalaNUMER DE SOZI DAL 1979 AL <strong>2011</strong>20001875175016251500137512501125100085075062550037525012501979 3461980 35619811982 3701983 3851984 4001985 4121986 4311987 4521988 4811989 5011990 5211991 5501992 5991993 6231994 7741995 8021996 8481997 9891998 10551999 11142000 12172001 12882002 13542003 13982004 14932005 15572006 15952007 16432008 16772009 17243602010 1819<strong>2011</strong>1876<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 2627<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


GITA DI SOZI <strong>DL</strong>A CASSA RAIFFEISEN VAL BADIA1972-2012: 40 AGN DALA FUJIUNEn sabeda ai 17 de setëmber <strong>2011</strong>él gnü fat la jita di sozi fortunà che égnüs trać fora en gaujiun dla reuniungenerala dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong><strong>Badia</strong> d'aurì dl <strong>2011</strong>.Le iade é jü por Balsan cuntraMezzocorona, olache i partezipanć éstorć pro tla Cantina di Mezzocoronaa odëi sciöche le spumante vëgnfat. Chësta é öna dles maiuscooperatives trentines che à naćianoa dal vin dër moderna. Le iade éspo jü inant por Trënt ia dal Lêch deToblino, olache le grup é gnü invié amarëna te n bel salamënt dl ćiastelcun la odüda söl lêch. Al é gnü tenüsön mësa dër na bona marëna cunderzades de produć y de früć dl post.Domisdé, söl iade cuntra ćiasa, élćiamò gnü vijité le Messner MountainMuseum a Firmian tl ćiastel deSigmundskron. Söla sëra éson indôrovà sagns intun a ćiasa. La jita disozi dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> éstada na bela esperiënza, al é stè enbel iade dër informatif y na ocajiunplajora da stè adöm.Do la idea de <strong>Raiffeisen</strong> de daidémiorè la situaziun soziala y finanziaradla jënt, à les cater Casses <strong>Raiffeisen</strong>:Ladinia, <strong>Badia</strong>, La <strong>Val</strong> y San Martintut tl ann 1972 la dezijiun de se mëteadöm y cherié na cassa sóra.Deache la concorënza gnô tres plüsterscia y nia dötes les casses sestô finanziariamënter bun, él gnü fatfora te na sentada di consëis dlescater casses, de setëmber dl 1971, dacherié la ”<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>”.Inće sce nia düć n'ê stà atira a öna, àncapì che chësta ê la miù soluziun porportè inant le svilup tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>.La Banca d’Italia ti dà ala ”<strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>” ai 26 de mà dl1972 la lizënza de fujioné les catercasses.Al é gnü fat fora de mëte sö n consëide aministraziun che é formè da 11porsones. Vigni comun olache al é naportina mëss ester rapresentè cundui aconsiadus. Le consëi resta enćiaria por trëi agn y i aconsiadus pognì lità danü.Dl pröm consëi fajô pert:1. Alfons Pezzei – presidënt daCorvara2. Angel Frenes – vizepresidënt daLa <strong>Val</strong>3. Richard Prada – vizepresidënt daSan Martin4. Lois Declara da Calfosch5. Giuvani Dapunt da Corvara6. Iaco Frenademetz de <strong>Badia</strong>7. Franz Nagler de <strong>Badia</strong>8. Giuvani Verginer da San Martin9. Sepl Videsott da La <strong>Val</strong>Adöm cun le consëi d'aministraziunêl inće gnü metü sö le consëi decontrol che à le compit de controlèch'al vëgnes respetè le statut y lesleges y de controlè che la contabilitéstimenëies.De chësc organn fajô pert:1. Albert Piccolruaz – presidënt de<strong>Badia</strong>2. Albert Conrater – efetif da SanMartin3. Sepl Nagler – efetif da La <strong>Val</strong>4. Lois Posch – supervisur daCorvara5. Albert <strong>Val</strong>lazza – supervisur daLa <strong>Val</strong>Por podëi daurì inće na portina aCorvara él gnü fat fora de mëte lasënta dla <strong>Cassa</strong> a Corvara; insciö élgnü daurì tl 1973 na portina tla ćiasaEdit y na portina por ingiamié, tlaćiasa Juve. Chësta é gnüda cumpradatl 1977 y inaugurada tl 1978.Les ćiases dla <strong>Cassa</strong> ê impröma madöes: Calfosch y <strong>Badia</strong>, les atrescasses ê ma en afit.Tl ann 1976 él spo gnü daurì inće naportina a Al Plan tla ćiasa de MariaTies y tl 1983 él spo gnü cumprè laćiasa vedla dla scora olache la <strong>Cassa</strong>é dötaurela.<strong>Badia</strong> ciafa tl 1982 na ćiasa nöia aPedraces. A Reba vëgnel daurì naportina tl 1991 y dui agn dedô ciafainće La Ila y Pidrô na portina.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 2829<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


LA STORIA <strong>DL</strong>A CASSARAIFFEISEN VAL BADIACASSA RAIFFEISEN DA LA PLI – AL PLANDo dui agn dala pröma fondaziundla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> a Rina él gnümetü sö ai 15 de forà dl 1891, tla stüaSomür a La Pli, la secunda <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> dla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>.Tröc paurs da La Pli y d'Al Plan ê stàa öna da fondè la cassa cun a će JepTrebo de Bolser sciöche presidënty Jepele Frontull sciöche cassier yscrivan.La <strong>Cassa</strong> n'â degun local ti pröms15 agn d'ativité, deache i scrivans setignî i scrić te ćiasa. Deache la jëntorô fà ia sües pratiches do mëssa,messâ le local ester dlungia dlijia.Plü tert san ch'al é gnü arjigné ite nlocal adatè por l’ativité tl stangode dlmone, che ê pö laôta Jepele Fontull.Les sentades generales gnô tignidesdui iadi al ann, n iade da d’aisciöday n iade da d’altonn. Deache düć êcontënć con le funzionamënt dlacassa y ti â crëta a chi che laurâ n'odôla jënt nia ite le debojëgn da jì alessentades generales, porchël êl gonotma n chert di mëmbri che tolô pert.La <strong>Cassa</strong> ne imprestâ nia ma forascioldi, mo ara tignî inće n magazinndala roba. Chësc magazinn é stèn pez te ćiasa dl mone y dedô tlaGranćiasa.Al gnô cumprè ite zücher, cafè,riji, jafa, formënt y blâ. Chësc ti êdër d'ütl ala jënt, deache insciö nemessân nia jì ćina a Bornech cun lećiaval a cumprè ite. La roba gnô madada fora sce la jënt la paiâ atira. Aimëmbri dla <strong>Cassa</strong> ti gnôl venü robaćina a mile lires.I scioldi gnô imprestà fora ai paurs daLa Pli por cumprè armënć y dortorèsö les majuns y dainré por fà sö valdanü. La jënt d'Al Plan indere â toscmetü man da fà sö ćiases por foresćy s'imprestâ fora i scioldi che chi daLa Pli metô ite. Tosc à porchël Al Planciafè na portina aposta por paié ite ytó fora.Ala <strong>Cassa</strong> da La Pli – Al Plan ti jôrascialdi bun y porchël gnôl metüite scioldi inće te d'atres cassessciöche por ej. tla <strong>Cassa</strong> dl Sparagnda Bornech, da Maran, te chëra daDesproch y ćinamai a Graz.I imprësć gnô dà ti pröms agn por nadorada de mez ann y spo éson rovàa na dorada de 4 agn. Do la PrömaVera êl stè da destodé ia tröc credićdeache tröc omi ê tomà y les vëduesn'ê nia bones da fà frunt ai debić.Implü gnô,tratan la vera, la jëntprivata y inće les casses fetersforzades da dè jö scioldi por la vera.Por le gran patriotism ne dubitâ lajënt gnanca n püch da imprestè iascioldi por daidé Viena. I scioldi dôpö ma gnì imprestà y do la vera ênsigüsc de i ciafè indô, mo la vera éjüda mal y porchël â tröpa jënt pordüdüć sü sparagns.Imprëst de scioldi intratan la vera.Jepele FrontullAmez isté dl 1891 â la <strong>Cassa</strong>47 mëmbri, mo bele 4 agn dedôcumpedâ la cassa 142 mëmbri, dötpaurs da La Pli y d'Al Plan.Les sentades dl consëi gnô tignidesla domënia do mëssa y l’ordinn dl dégnô tachè sö sön üsc de dlijia sides aLa Pli co a Al Plan.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar30Inće sce la situaziun finanziara êindô miorada, é la <strong>Cassa</strong> Raffeisenda La Pli – Al Plan gnüda licuidada ai14.07.1942.La gauja de chësta dezijiun é stadal’opziun; 114 mëmbri sön 133 â optèfora pert. I mëmbri che restâ a ćiasane s'la odô nia de bela da tignì söinant l’ativité y porchël ti él gnü retüai mëmbri fora dl avanz 150 liresporom.I scrić de chësta <strong>Cassa</strong> é al dedaincöćiamò da odëi tla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>d'Al Plan.(fontana: <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> tla <strong>Val</strong><strong>Badia</strong> 1889-1989 de Dr. Lois Trebo)<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


2012 <strong>ANN</strong> INTERNAZIONAL<strong>DL</strong>ES COOPERATIVES2012“LES COOPERATIVES COSTRUËSC N MIÙ MONN”Chësc é le slogan ofizial dl AnnInternazional dles Cooperatives cheé dër gnü daurì.Le 2012 é l'ann che l'Onu ti à dedichéal miliun y 400 mile cooperatives,despartides fora te deplü co 100stać tl monn, y ai 800 miliuns decooperadus.L'Ann Internazional dles Cooperativesà, do l'intenziun dl'ONU, le fin desensibilisé la minunga publica porle contribut prezius y por la funziunche les imprejes cooperativesademplësc por la reduziun dla poerté,por la creaziun de posć de laûr, porl'integraziun y l'avaliamënt sozial.I obietifs de chësc ann é:- Sensibilisé la minunga publicapor ći che reverda la funziun dlescooperatives y le contribut ch'ares dàpor le svilup sozio-economich y porarjunje i Obietifs de Svilup dl Milenn.- Promöie la formaziun y l'espansiundles cooperatives.- Incorajè i governs da tó dezijiunspolitiches, provedimënć normatifsy regolamënć che sostëgn laformaziun, le svilup y la stabilité dlescooperatives.L'Ann Internazional dles Cooperativesdà l'ocajiun de conësce damì lescooperatives - imprejes cun laproprieté partida sön deplü y gestiundemocratica - y le model de businesscooperatif che à oramai na storiasecolara.Tla Talia röia le sistem cooperatifsön 71.500 imprejes atives y suran miliun de lauranć dependënćdeperpo che le valur dla produziunarjunj 108 miliarg de euro (inrescidasöl sistem cooperatif de Euricse,Istitut europeich de archirida sön lescooperatives y imprejes soziales).Chisc dać testemoniëia le contributsignificatif che les impresescooperatives dà por le sistemeconomich nazional.Les Banches de Credit Cooperatif yles Banches Popolares, che componnle sistem bancar cooperatif talian, tolite incö indöt 515 Istituć cun incër 14mile portines y 2 miliuns y 200 milesozi. I dependënć röia sön 121 mile. Tl<strong>2011</strong> amunta i imprësc dà fora dalesBanches de Credit Coopertif y dalesBanches Popolares por le sostëgndl'economia reala 500 miliarg deeuro.Chisc numeri sotrissëia lafunziun importanta dles banchescooperatives talianes che ti dàstabilité ai sistems bancars yfinanziars, sostignin le mantignimënty le svilup di teritori y ćiaran demotivé la cultura dl sparagn y che isparagns vëgnes manajà y adorà porle bëgn dles comunitês dl post.Ann internazionaldles CooperativesNosc model imprenditorialpartner localsostenibilitésegurëzaDal 1889 tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>40agn dalafujiun1972–2012<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>www.valbadiaonline.it<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 3233<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


LE PERSONAL <strong>DL</strong>A CASSARAIFFEISEN VAL BADIAIMPIEGAĆ TUĆ SÖ IA POR L’<strong>ANN</strong> <strong>2011</strong>Le personal dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> é lecapital plü important che garantëscle suzès y la profescionalité tl laûr davigni dé cun i sozi y i tliënć.L’ativité dl ajornamënt profescionalé inće tl ann <strong>2011</strong> stada grana. Tröcimpiegać à tut pert a cursc desvalisde ajornamënt y d'informaziunsön les novitês ti seturs spezificsdla banca. La gran pert de chiscé gnüs tignis a Balsan tres le<strong>Raiffeisen</strong>verband.Por mantignì i orars de portina, vëgnvalgügn cursc inće organisà söl posto tignis de sabeda.N curs cun esperć dl M.C.I. daDesproch é gnü metü a jì ai 14 y15 d'otober <strong>2011</strong> sön Börz; al éstè na gaujiun particolara olache iresponsabli dles filiales y di ofizi dla<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> é rovà adöm a trà nressümé sön la situaziun economicaparticolara dl momënt.Na bona comunicaziun y motivaziundl personal, l’ajornamënt profescionalé la basa por garantì inant n sorviscde cualité por i sozi y düć i tliënċ. Tlann <strong>2011</strong> él stè indöt 26 reuniuns yincuntades d’ajornamënt internescun informaziuns da pert dla direziuny di ofizi. Chëstes sentades vëgn porla gran pert metüdes a jì do l’orar deIMPIEGAĆ JÜS DEMEZ IA POR L’<strong>ANN</strong> <strong>2011</strong>laûr ti salfs dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> aLa Ila y/o a San Martin.Cotan de personal dla <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> à laurè na vita intierapro la <strong>Cassa</strong> portan inant cunresponsabilité, gran savëi y dediziunso laûr.La <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> ti dijn bel dilan de cör a döt le personalche à stlüt jö so sorvisc l'ann passèy ti sporj n'audanza de n bun laûr alpersonal che à metü man.Pitscheider Ines Winkler Samuel Steger AnitaInes é da <strong>Badia</strong> y é gnüda tuta sötla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> ai 07.03.<strong>2011</strong>tl repart de segreteria al postde Rubatscher Maria Luisa (enmaternité) y en pert por daidé foratl ofize dles assiguraziuns.Do avëi stlüt jö l'Istitut tecnichcomerzial a La Ila, àra laorè 5 agn prol'Assoziaziun turistica da Corvara.Samuel é d'Al Plan y é gnü tut sö prola <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> ai 11.04.<strong>2011</strong>. Doavëi metü man tla filiala a Calfosch,laôrel śëgn tla filiala a La Ila.Do la maturité tl Istitut tecnichcomerzial a La Ila àl fat esperiënzesde laûr pro n consulënt fiscal.Anita vir a Al Plan, é uma de 2 mitunsy laora dai 03.10.<strong>2011</strong> incà tla filialadla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> a San Martin.Do avëi stlüt jö l’Istitut tecnichcomerzial a Bornech àra laurè 16 agnpro la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> a Welsberg.Sottara Eusebio + Frontull Maria Luisa Ciola LucasSottara Scebio à metü man sosorvisc pro la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong><strong>Badia</strong> ai 07.01.1973. Tla gran pertdi 38 agn de sorvisc pro la <strong>Cassa</strong>àl laurè pro la portina da Corvara.Scebio, sciöche düć le conesciô, àdagnora laurè cun lezitënza y fajôcun ligrëza so laûr. Al â por düć nabona parora. Al s'un é jü da chëscmonn trö' massa adora ai 05.02.<strong>2011</strong>.Maria Luisa à laurè pro la portinadla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> a La Ila dai16.08.2000 ai 31.03.<strong>2011</strong>.Atualmënter éla a ćiasa pro süpici mituns.Ciola Lucas à laurè pro la portinadla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> a La Ila dai04.08.2008 ai 24.03.<strong>2011</strong>.Atualmënter stüdiel economiatl' Université a Desproch.Pezzei Manuela<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 3435<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


ZIFRES <strong>DL</strong>A CASSARAIFFEISEN VAL BADIABILANZ <strong>DL</strong>A CASSA RAIFFEISEN VAL BADIAUSC <strong>DL</strong> ATIF <strong>2011</strong> 2010<strong>Cassa</strong> y desponibilité licuida 3.178.361 3.300.735Ativitês finanziares por negoziaziun 608.720 138.552Ativitês finanziares desponibles por la venüda 16.635.370 20.288.590Credić ti confrunć dles casses 21.346.816 35.414.321Credić ti confrunć di tliënć 299.895.806 288.376.526Partezipaziuns 0 68.473Ativitês materiales 6.633.863 7.109.075Ativitês fiscales 830.210 408.681a) Corëntes 192.462 0b) Antizipades 637.748 408.681D’atres ativitês 1.198.931 1.242.783Total dl atif 350.328.076 356.347.736USC <strong>DL</strong> PASSIF Y<strong>DL</strong> PATRIMONE NETTO <strong>2011</strong> 2010Debić ti confrunć dles casses 23.479.085 44.282.979Debić ti confrunć di tliënć 159.808.802 141.531.848Titui en zircolaziun 91.221.430 113.168.588Passivitês finanziares de sciacarada 42.303Passivitês finanziares sciazades al fair value 23.436.850 5.180.064Passivitês fiscales 168.692 362.825a) Dl annb) Desvalies54.223114.469247.751115.075D’atres passivitês 5.494.637 6.438.242Tratamënt de fin de raport dl personal 824.211 881.458Fonds por risć y obliaziuns 328.728 358.967b) D’atri fonds 328.728 358.967Resserves de valutaziun (248.815) 304.887Aziuns che po gnì remborsades 4.840 4.693Resserves 43.626.106 41.482.889Suraprisc de emisciun 39.346 37.701Ütl (Pordüda) d’eserzize (+/-) 2.101.860 2.312.595Total dl passif y dl patrimone netto 350.328.076 356.347.736CUNT ECONOMICH <strong>DL</strong>A CASSA RAIFFEISENUSC <strong>2011</strong> 2010Interesc atifs y davagns assimilà 11.735.352 10.813.750Interesc passifs y davagns assimilà (3.279.192) (2.470.398)Ur de interès 8.456.160 8.343.352Comisciuns atives 2.648.027 2.644.577Comisciuns passives (234.294) (221.356)Comisciuns netto 2.413.733 2.423.221Dividendi y davagns valis 117.185 158.712Resultat netto dl’ativité de negoziaziun 16.218 12.675Ütl (Pordüdes) da desmetüda o cumpra danü de: (15.961) 100.252a) Credić 0 (3.415)b) Ativitês finanziares a desposiziun da vëne (20.120) 89.432d) Passivitês finanziares 4.159 14.235Resultat netto dles ativitês y passivitêsfinanziares sciazades al fair value(332.596) (10.562)Ur de intermediaziun 10.654.739 11.027.649Mudaziuns/surantutes dl valur netto por deterioraziun de: (364.248) (192.939)a) Credić (364.248) (192.939)Resultat netto dla gestiun finanziara 10.290.491 10.834.710Spëises aministratives (7.488.372) (7.198.494)a) Spëises por le personal (4.329.796) (4.297.110)b) D’atres spëises aministratives (3.158.576) (2.901.384)Acantonamënć neć ai fonds por risć y obliaziuns (279.355)Amortisaziuns sön ativitês materiales (558.850) (565.713)D’atri davagns de gestiun 521.093 501.765Cosć operatifs (7.526.129) (7.541.797)Ütli (Pordüdes) dles partezipaziuns (58.533) (360.523)Ütli (Pordüdes) porvia che al é gnü dè sö investimënć (433) (2.120)Ütli (Pordüdes) dla operativité corënta al lordo dles cutes 2.705.395 2.930.270Cutes sön le davagn dl eserzize dla operativité corënta (603.535) (617.676)Ütl (Pordüda) dla operativité corënta al netto dles cutes 2.101.860 2.312.595Ütl (Pordüda) d’eserzize 2.101.860 2.312.595<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 3637<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


GRAFICS <strong>DL</strong>A CASSADESTRIBUZIUN DI DEPONIMËNĆ EN PORZËNTSVILUP DI DEPONIMËNĆ EN MILIUNS DE €4009 %6 %OBLIGAZIUNS 38 %350CUNĆ CORËNĆ 28 %30025020015018119421322624326429129132733734928 %19 %38 %D' ATRES FORMES 19 %LIBRI <strong>DL</strong> SPARAGN 9 %DEPOSITI VINCOLATI 6 %1002001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 <strong>2011</strong>SVILUP DI CREDIĆ EN MILIUNS DE €DESTRIBUZIUN DI CREDIĆ EN PORZËNT3502%2%3%3002502001501001351631741912062222242482682893015%13%19%37%37,86%TURISM 37 %PRIVAT/DEPENDËNĆ 19 %COMERZ 13 %AGRICOLTÖRA 5 %ARTEJANAT 19 %INDUSTRIA 2 %SETUR TERZIAR 2 %50ATRI SETURS 3 %02001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 <strong>2011</strong>19%<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 3839<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


BILANZ SOZIAL <strong>DL</strong>A CASSALE BILANZ SOZIAL <strong>DL</strong>A CASSA RAIFFEISENATIVITÉ DE SPONSORINGPropi te tëmps nia tan bogn é la<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> n partnersterch inće tles ativitês de sostëgn dlvolontariat local. Deperpo che d'atripartners bancars dà fora demancoa sostëgn dl laûr de volontariat, àla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> inće sostignì tlann <strong>2011</strong> la vita soziala y les uniunsy assoziaziuns che promöi ativitêssoziales te nosc raiun.L'ativité dles uniuns y dlesassoziaziuns é de gran valur y à nagran importanza por la vita sozialade nüsc paîsc. Tröpes lies y uniunsse dà da fà tl ćiamp sportif, cultural,sozial y inće economich tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>y Fodom. Tröc volontars é atifs tlaproteziun zivila; i ponsun chilò aistödafüch y inće al aiüt di alpinisć. La<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> ô ti ester dlungia anosta jënt y prô da dè sostëgn.Tl <strong>2011</strong> à la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> tuten conscidraziun 262 domandesde lies y uniuns. Ara va chilò dalasponsorisaziun de n placat porna manifestaziun ala domandade na uniun do n contribut, daladomanda dl grup di ministranć alesdomandes do n contribut por lesassiguraziuns di tiers, domandesdo copes y medaies por garessportives, domandes do n contributpor restaurè le ćiampanì dla dlijia, docontribuć por cumprè na troht por launiun, do n contribut por la capela dlaĆiasa de palsa a San Martin y i.i.La gran vitalité y les manifestaziunsmetüdes a jì dales lies y uniuns é inćedocumentades tl portalwww.valbadiaonline.it che tipîta debann a dötes les lies laposcibilité de inserì sües ativitêsy documentaziuns. Tröpes lies ti àinsciö dè vita al portal internetwww.valbadiaonline.it y l'à fatinteressant, contribuin cun lacomunicaziun de sües scomenciadiesy de sües ativitês.REPARTIZIUN BILANZ SOZIAL25 %24 %SOSTËGN A ASSOZ. ECONOM. 25 %ARTICUI Y RETLAM 24 %SPORT 20 %7 %SOZIAL 16 %20 %16 %CULTURA 8 %ATER 7 %8 %<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 4041<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 42 4243<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


44 45<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziarLA CASSA TLA STAMPA TL <strong>2011</strong>La <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> àinće ia por l’ann <strong>2011</strong> albü na bonapresënza tla stampa. L’ativitéd’informaziun se tol dant dainformè sura argomënċ finanziarsy de consulënza en general. Nabona presënza dl'ativité dla <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> tla stampa é inće liadaa prinzips de comunicaziun ymarketing che porta pro a renforzè lastrotöra aziendala y la presënza dla<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> te nosc raiun.Sot a chësc aspet àn ćiarè da portèdant, tres la rubrica Eurobarometer,tematiches atuales y d’interèsgeneral che é gnüdes publicadestl foliet La Usc di Ladins. Plü avisaà la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> te chëstarubrica afrontè chëstes tematiches:le ressanamënt energetich difabricaċ y le bonus de cubatöra tl<strong>2011</strong>; previdënza integrativa – midavagn y mia ponsiun; i indicadusde rentabilité tl'impresa; le fond dlaponsiun davert; programè bun leplann finanziar por la pröma ćiasa;i contribuć y les alisiraziuns por lapröma ćiasa; mëte ia bun i sparagns;sparagné – l’importanza de mëteman bele da jogn; economia y marciàfinanziars; limitaziuns di paiamënćcun contanć.La rubrica Euro TV, magazinnd’economia tla Rai TV Ladina, nes àdè na bona presënza tla televijiunladina, olache la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> àportè ite argomënć desvalis d’atualitéy d’interès general. Düć i contignüs yles informaziuns reportades é gnüsarjignà ca dai impiegać dla <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>.Evënć dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>sciöche p.ej. l’assemblea generala, leconcurs internazional de dessëgnsy i.i. é inće gnüs publicà tla stampalocala tres la Usc di Ladins.Tröpes informaziuns sura sorviscmetüs a jì ia por l’ann, p.ej. le sorviscde consulënza sura l'arpejun, le dërtde familia, le sorvisc de consulënzacun le ”Sozialer Beratungsring” vëgninće comunicades tres radio y/o tresle portal www.valbadiaonline.it.Tl <strong>Raiffeisen</strong> Magazin che é gnü foracun 6 ediziuns tl <strong>2011</strong> ciafa soci ytliënċ vigni dui mëisc informaziuns depröma man sön argomënċ finanziarsy generai de gran atualité. Tresle <strong>Raiffeisen</strong> Magazin à la <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> recordè deplü iadi ia porl’ann la gran ativité de sponsoring yde sostëgn ales uniuns de volontariatche laora tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> y te Fodom.Olâ ciafi pa informaziuns?Le mioramënt energetich di frabicaã y lebonus de cubatöra de 200 m³ tl ann 2012Sparagné cuta - contribuã y inzentivaziuns por mioramënt energetich di fabricaãpor costruziuns esistëntes - standards damanà por costruziuns nöiesCostruziun de abitaziuns nöies:Por fabricać costruis danü tl ann 2012mëssel gni arjunt le standard energetichde Ćiasa Tlima dla categoria “B”,o dla categoria “A”. (Deliberaziun dla Juntaprovinziala n. 2189 di 30.12.2010 jüs bel in forzaala fin de merz dl <strong>2011</strong>).Por ciafè le zertificat d’anuzamënt dlfrabicat nü él debjëgn de presentè lezertificat Ćiasa Tlima dla categoria“B”, o dla categoria “A”.La calcolaziun por le reconescimëntde “Ćiasa Tlima” mëss gnì lasciadafà da n tecnich che é da paié. La zertificaziunda pert dl’Agenzia “ĆiasaTlima” che denant fô debann por costruziunsnöies è sëgn da paiè.Cubatöra implü é na inzentivaziunpor costruziuns nöies (o demoliziuny recostruziun nöia – standards plüalć dal <strong>2011</strong> incà) tan inant che lesnormes dl plann urbanistich le conzed:2012“A” = + 10% / “B” = 0 %Ressanamënt energetich y bonusde cubatöra - Él meso da ingrandìn’abitaziun de 200 m³?Les normes de alisiraziun por le ressanamëntde frabicać é dër interessantessce l’intervënt vëgn programèbun y sc’an tëgn cunt dla cuta ch’anvëgn a paié demanco. Laprò röiel nbonus de cubatöra de 200 m³ sc’an podesmostrè danfora ch’al vëgn arjuntcun l’intervënt de ressanamënt energetichalmanco n standard de ĆiasaTlima “C”.Ince tl 2012 vél: cun la deliberaziunn. 37 di 17.01.<strong>2011</strong> àv le guernprovinzial conzedü la realisaziun dena cubatöra implü pro le bonus beleesistënt de 200 m³. Tl caje de n ressanamëntenergetich de n frabicat,fajon fora le sotletët dl’abitaziun porfins abitatifs, po la cubatöra esistënta,bele realisada mo nia abitabla,gnì injuntada al bonus de 200 m³.Tan inant che an stà ite tles normesurbanistiches dla zona revardënta ytles destanzes dai confins, po chëstainzentivaziun implü consentì n intervëntvalgamia gran por l’abitaziunche vëgn ressanada.Por s’n’aprofité dl sparagn de cuta, dl“bonus de cubatöra” y dl’inzentivaziunnöia de cubatöra, vëgnel aconsiéda jì a tó na consulënza spezificay ćiarè che i profescionisć laóres bunadöm por arjunje i resultać ch’an semët dant.Atualmënter po le bonus de cubatörade 200 m³ gnì sfruté te n tëmp indeterminé.Implü pon sciöche bele dit,injuntè al bonus de 200 m³ la cuaabitabla bele realisada dlInće tl 2012 resta les alisiraziuns fiscalesdl 36% (lege 449/1997) che nénia por l’mumënt limitades tl tëmpChilò pon usufruì de na detraziun fiscaladl 36% sön na spëisa mascimade € 48.000 por intervënć desvalis derestrotoraziun de frabicać. Interessantél ch’al vëgn inće reconesciü ladetraziun por la cumpra o costruziundl garage/box por l’auto che alda prol’apartamënt (p.ej. pon inće usufruì dechësta detraziun pro la costruziun dena ćiasa privata nöia cun garage por lamedema spëisa mascima de € 48.000).La detraziun fiscala dl 36% (da partìsö sön 10 agn) ô dì: € 48.000 x 36% =max € 17.280 de cuta I.R.P.E.F. ch’anpo compensè y/o detrà dala cuta sölvadagn sön 10 agn = max € 1.728 porann.Por s’n’aprofité dla detraziun déssons’informè danfora prò le consulënt fiscalpor mët a ji la pratica.La detraziun fiscala I.R.P.E.F dl 55%vel inće tl 2012 (lege 296/2007)Le stat talian à bele aprovè cun la legefinanziara dl 2007 na prozedöra interessantay inovativa por podëi trà jöle 55% dles spëises sostignides por recualificaziunsenergetiches de frabicać(lege n. 296 di 27.12.2006). Chësta normavel inće por le 2012. Inufizialmënterpél che le guern ne uress nia plö renovèchësta incentivaziun por le 2013.Ince chilò él da se anuzè den consulëntpor mët a ji la pratica.Ći spëises pon pa trà jö:Gran pert dles spëises detraìbles reverda: l’istalaziun de panì che sfrüta l’energiade sorëdl por la produziunde ega ćialda la sostituziun de implanć vedli descialdamënt cun implanć nüs acondensaziun l’isolaziun di mürs, la sostituziunde finestres d’atres mosöres de de mëindra entitédagnora liades ala recualificaziunenergetica di frabicać.Por tan de agn alalungia pon pa tràjö dla cuta y fina ći soma?Atualmënter pon detrà le 55%. La detraziunfiscala por intervënć realisà tl2012 vëgn aplicada sön 10 agn.N stlarimënt da pert dl’Agenzia dles entradesdi 04.01.<strong>2011</strong> ne lasciarà nia plütan saurì pro manires d’interpretaziunpor sburlé ite spëises de ampliamënt tlcaje de ressanamënt energetich de nfrabicat cun bonus de cubatöra sciöchei agn passà. La normativa dl 55% baiamâ de alisiraziuns por la “recostruziunfedela”. Uramai dötes les pratiches reverdanteschësta agevolaziun fiscalavëgn controlades dal Agenzia dles entrades.Lims de spëisa y alisiraziun fiscalaI.R.P.E.F. (L.296/2007) por sort deintervënt:catpon detrà al plü 100.000 € (55% de181.818,18);al plü € 60.000 (55% de 109.090,90 €)ćialt de sorëdl por le scialdamënt dl’egaal plü € 60.000 (55% de 109.090,90 €)30.000 (55% de 54.545,45 €);Pon inće ciafè contribuć provinziaidal ofize por le sparagn energetich?La Provinzia cunzed inant contribuća fond pordü dl 30% sön le costimëntreconesciü. La domanda mëss gnìpresentada dan le scomenciamënt dilaûrs. L’standard che an mëss arjunje èalmanco Ćiasa Tlima “C”.L’alisiraziun statala dl sparagn dla cutaI.R.P.E.F. 55% né nia plö cumulablacun contribuć da pert dla Provinzia.Porchël mësson programè bun l’intervëntde ressanamënt y tó la dezijiunsc’an ô damanè do öna o l’atra alisiraziun.I criters por i contribuć da pert dlaProvinzia – ofize sparagn energetich:Contribuć provinziai por costruziunsnöies realisades tl 2012:poscibilitè de contribut por implanć descialdamënt inovatifs (pellets, ziples, ygeotermia) ma sce la ciasa nöia ciafaràle zertificat Ćiasa Tlima “A” y sc’ara n’énia situada te na zona sorvida da telescialdamëntintres poscibilitè de contribut porimplanć solars de scialdamënt (panìsolars)degun contribut por isolaziuns di mürso dl tëtContribuć provinziai por costruziunsesistëntes – intervënć realisà tl’2012:En general ô chilò la Provinzia promöielaûrs sostanziai de ressanamënt energetichdi frabicać ch’ai arjunjes le standardĆiasa Tlima “C”.Sce cul ressanamënt dl fabricat ciafarànle zertificat Ćiasa Tlima “C” dà laProvinzia en contribut a fond pordüpor isolaziun de dötes les falzades,isolaziun dl tët, implanć de scialdamëntinovatifs a pellets, ziples,geotermie, implanć solars de scialdamënt(panì solars) y i.i.Por pröm mëssel gnì ressanè energeticamënterle frabicat che ciafa mâ ncontribut sc’al vëgn desmostrè y trasformète Ćiasa Tlima de standard “C”ala domanda mëssel gnì injuntè lacalcolaziun fata da n tecnich che desmostrasciöch’an röia cun l’intervëntde ressanamënt energetich a na ĆiasaTlima “C”Por la licuidaziun dl contribut conzedümëssel danter l’ater gnì presentèle zertificat final Ćiasa Tlima “C” relascèdal’Agenzia Ćiasa Tlima.Sc’an arjunj p.ej. cun l’intervënt deisolaziun dla ciasa (mürs/tët) ĆiasaTlima “C” pon inće presentè bele prola pröma domanda d’atres domandesp. ej.: implanć da scialdè cun energiesalternatives sciöche implant a pellets,lëgna y i.i.L’contribut a fond pordü è de 30% sönle costimënt reconesciü dala Provinzia– la spëisa minima è de 6.000,00 Euro+ i.v.a.Sënza zertificaziun Ćiasa Tlima vëgnciamò sovenzionè implanć solars porla produziun dl ega cialda (panì solars)pici laûrs de isolamënt ne vëgn nia plüsostegniFazit final:Les inzentivaziuns resta interessantesinće tl 2012 – por portè “a ciasa” düći früć vëgn i tliënć aconsia da s’informèadora assà y da se lascè aconsiéda esperć. Mâ cun na bona consulënza,coordinaziun y programaziun fataadora assà danter: partner bancar, consulënttecnich, consulënt fiscal, ofizidla Provinzia y l’Agenzia Ćiasa Tlimapodaran portè a ćiasa “i früć” dles alisiraziunsy i contribuć che dëida sparagnètl dagnì i cosć de scialdamënt.Ala <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> ti stal a cör dati dè sostëgn y consulënza ai tliënćy interessà. Tres la convenziun cunl’Agenzia Ćiasa Tlima ves pitunsetres la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> n partnerpor na informaziun y consulënzade basa da pert de esperć che vëgna fà n surapost y Ves dà na prömainformaziun y consëis de basa porn ressanamënt energetich de Oscfrabricat.Tres la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> podëiseinće presentè les domandes de contributa fond pordü al Ofize sparagnenergetich dla Provinzia de Balsan.Por ći che reverda informaziunssura le sparagn de cuta I.R.P.E.F.vara da se informè y da se lascèaconsié dal consulënt fiscal.Por les prömes informaziuns debasa podëise tó sö contat pro viginiportina dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong><strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> o contatè diretamënterThomas Pescollderungg Telefon0471/831454 – 338/1807080thomas.pescollderungg@raiffesen.itĆiasa a Pedraces cun ressanamënt energetich y bonus de cubatura “Ćiasa clima C”Foto studio nagler-naglerĆiasa nöia a La <strong>Val</strong> “Ćiasa clima gold+” Foto studio nagler-naglerThomas PescollderunggInformaziuns ciafun incKlimahausmesse 2012 cBalsan dal 26 al 30.01.2Por les families vëgnel mziun particolara denommaHaus for Family” chla domënia ai 29.01.201I mituns dai 3 ai 15 atarà impara n dessëgntema “Wohnen in deversi modi di abitarda svilupè sön na pda dè jö prò la cassati pormetarà ai genide vijitè debann laHaus2012 la dumën21nr. 18 / 13 de mwww.lauscdiladins.comLa Ila - Te n salamënt dla Ćiasade Cultura tóch y plëgn defunzionars dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong><strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> y sü tliënć dla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>y da Fodom él gnü desfiré lareuniun anuala de chësta aisciöda,y chësc le vëndres sëra ai 29 d’aurì.Le presidënt dla <strong>Cassa</strong> AlfonsPezzei à podü dè le bëgnodü cunn pinsier che sona bun: “Podëipresentè n bun bilanz do n annfinanziar nia tan saurì respidlëiaen gran pert la bona situaziun delaur y i resultać positifs de granpert dles aziëndes y dites che laoratla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> y te Fodom; al é nsëgn che al é stè na bona situaziunde laur en general y che lesaziëndes y dites é por la maiù pertsanes y solides.”Le numer di mëmbri dla <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> é stè ala findl ann passè de 1.819. dan diescagn êl ćiamò de 1.217. La maiùsona dla turta tol ite la categoriadi “dependënć” cun 431, spo chëradi privać cun 407; do vëgnel chëradl turism cun 273 y l’artejanat cun265; le laur da paur à “ma” plü 174mëmbri, i pensionà mëmbri é 130.La <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> tin tröp sönsü mëmbri, n slogan é: “I mëmbridëida realisé - Adöm sunse stersc.Ara va da fà tröp, y tröp se mëtapost. I portun la responsabilitépor nosc ambiënt y i ti dun formaal dagnì. Ajache la crëta y i valursliëia.”Do le salüt dl presidënt él spognü les relaziuns dl diretur HubertObwegs y revisur di cunćFortunato Verginer. I mëmbripresënć à aprovè düć a öna i cunćmetüs dant. Dedô él inće gnüpresentè la plata nöia internet dlabanca, da ciafè ala misciun www.valbadiaonline.it y trat fora spo laola dla fortüna por la jita dimëmbri. Dla cornisc musicala àfistidié n cuartet dla valada destrumënć a fle y vidora.Intervista al direturHubert ObwegsLa Usc: La reuniun dla <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> fej inćedagnora gnì a löm cô che la <strong>Val</strong><strong>Badia</strong> se sta al momënteconomicamënter. Sön ćianalises y stüdi podëise pa sebasé?Hubert Obwegs: “Nosta <strong>Cassa</strong>à a desposiziun n gran patrimonede dać sön l’economia dla valada.Chisc vëgn da nos analisà y agregày te na te’ forma inće metüs adesposiziun dla jënt. I oressrecordè chilò le gran stüde sön lesetur turistich de nosc raiun fat tlann passè y presentè ai operadusdl setur, olache al é gnü analisé ibilanc di hotì a 3, 4 y 5 stëres ylaurè fora i valurs mesans. Chëscstüde é de gran interes y valur porle setur, vigni operadù à insciö namosöra por söa aziënda.”Osta banca à dè fora tl 2010le 8,26% de euro implü descocredić respet al ann denant.Ćiodì pa? Él stè plü domandes,o ëise os albü la mania plü leriaco i agn denant?“I criters por partì fora i credićn’é nia mudà sostanziamënter tiultimi agn. Al é intres stè y romagninant nosc interes y compit da dèfora credić olache al vëgn cheriévalur, y chësc po ma ester, sce ledespaié jö le credit é tlesposcibilitês dl tliënt. Les domandesé gnüdes plü co ater porrestruturaziuns y ressanamënćenergetics, costruziun de prömesćiases y nezescitês de licuidité dlesaziëndes. Nos n’ùn nia sforzé laconzesciun di credić, mo ma ćiarèda acontenté les nezescitês denosta economia. Sce la chersciüdaé stada da nos maiù, spo ôl dessigüdì che la jënt nes à dè la crëta ynosc sorvisc é gnü aprijé.”Tan stabila é pa pordërtl’economia tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> y deconsueguënza la situaziun debëgnester?“La stabilité de nosta economialocala é liada al turism te nostavalada y al’ocupaziun plëna. Nosùn n turism de gran cualité che àtignì bun inće ti momënć dedificolté economica. La desfida dldagnì é dessigü chëra da svilupéinant la cualité te chësc setur y damantignì o aumentè les presënzesturistiches arjunjon ćiamò deplüinće i marćià nia tradizionai.”Sce an i ćiara a osta relaziunsöl ann 2010 spo dàl al edl chei deponimënć é carà, y chësc porle pröm iade almanco dal 2000incà, ćiodì pa?“I deponimënć complessifs ditliënć (deponimënć te banca plütitui) é chersciüs dl 3,54%, mo ideponimënć primars (sön cunć,libri de sparagn, yii.) é jüs jö dl0,78%. Chësc ultim valur édeterminant por la conzesciun decredić. Nos ne podun nia conzedeplü credić co ći che i n’ùn niadeponimënć. Chilò vëgn ladesponibilité intres mëndra, ćiche portarà a na maiù ćerna yatenziun pro le dè fora credić.”Tan important él pa por ostabanca da curì le 35-40% dlsorvisc assiguratif che vadebujëgn tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>?“Curì le debojëgn deassiguraziun y avëi sozi y tliënćassigurà bun alda pro nostamisciun che é chëra da cherié valury assigurè i valurs cherià. Na bunaassiguraziun evitëia che al vëgnesa se cherié situaziuns de dificoltéfinanziares gnüdes da desgraziesales porsones y ai patrimoni. Esterla maiù assiguraziun tla valada n’énia nosc obietif primar, mo leresultat de n gran impëgn por nüsctliënć, dla seriosité y cualité denosta consulënza che à davagnéla crëta dla jënt.”La gran sona di contrać dicredić che üsc tliënć à cun os,bëgn le 37,86%, é situà tl seturdl turism, é pa i patruns di hotìy dles ostaries mesamënter i plüdebità tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>, o é vëgn ledat ma dales gran somesimprestades ia?“Le dat vëgn plü co ater daladimensciun che le turism à tenosta valada, i maius investimënćé gnüs fać te chësc setur.L’indebitamënt mëss intres gnìmetü en relaziun cun le faturat yle potenzial da despaié jö i debić.Nosc stüde dl ann passè àdesmostrè che le turism n’é -mesamënter - nia massa indebité,manco co te d’atri raiuns de nostaprovinzia.”Podëise nes dì sciöche espertbancar sce la crisa economica“Ćina śëgn unse tignì bòt ala crisa mondialaLa <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> à trat n bilanz positif por l’ann 2010. É pa la crisa mondiala prësc passada ia? Intervista al diretur Hubert ObwegsLe diretur dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> Hubert Obwegs: “Dal momëntche le prisc vëgn fat da domanda y oferta, y chësc momënt manćial’oferta, vëgn i cosć de finanziamënt intres maius!”Tratan la reuniun dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> a La Ila.passa plan plan a livel mondial,y cô che la <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> sintl’evoluziun?“La crisa economica é nasciüdatla secunda spana dl 2008 y s’àdesmostrè la maiù do chëra dl1930. Na te’ crisa ne passa nia ten tëmp cört, al vëgn dit che al ôester 5-6 agn por la passè ia. Anvëiga intres indô segnai positifs,mo la stabilité da denant n’é niaćiamò arjunta. La <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>depënn dal turism y chësc setursint na crisa intres plü tert. Ćinaśëgn éra jüda dër bun, y i speriche an ne la sìntes nia demassa tiagn da gnì.”Gnarà pa i fić por üsc tliënćche à n credit pro osta bancaindô maius tl proscim tëmp, ya ći livel se pendolarai pa indôite por na spana de tëmp plülungia?“La fasa straordinara de fić tanbasc se röia plan plan. Prömsaumënć de fić àn bele podüconstatè. Nos nes aspetun che ifić por credić crësces ćiamò tiproscimi tëmps, mo nia fora demosöra.A ći livel che ai se pendolaràite, ne éson nia bugn da dì, iöconfidi indere intres ćiamò te naEuropa che nes à inćina śëgn dèna gran garanzia inće sön la pertdi fić.”Os dijëis che la licuidité vëgnintres ćiamò plü ćera por ostabanca, podëise nes splighé chëscplü avisa, y can odëise pa danforan stop por chësta tendënza?“Le gran problem dl momëntpor le sistem finanziar é lereperimënt de licuidité sön imarćià.Chësc é en gran pert lié alamanćianza de crëta danter lesbanches intësses. Dal momënt chele prisc vëgn fat da domanda yoferta, y chësc momënt manćial’oferta, vëgn i cosć de finanziamëntintres maius. Dal momënt chechisc scioldi vëgn adorà porarjigné finanziamënć a tliënć,portarà cösta situaziun a fić plüalć. Nos tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> ùn debujëgnde chësta licuidité por avalié forai alć y basc dles sajuns turistiches.”Os i ëis inće dè lerch te ostabrosciüra por la relaziun dlareuniun generala al setur dlaenergia alternativa, p.ej. lefotovoltaich, ćiodì pa? Taninteressant é pa les energiesalternatives y i implanć dechëstes te nüsc paisc por leprivat, y inće por na bancasciöche la osta?“Chilò édl dui aspeć: un neconomich y un n ecologich. Dalpunt d’odüda economich se portachisc investimënć ćina che la manpublica i sovenzionëia. Sönl’economizité pòn porchël avëirajun o manco. Dal punt d’odüdaecologich édl dessigü n bëgn y sedà na certa autonomia da d’atresformes de energia desco la gasöre.Nos sostignun de pici implanć söni tëć cun n impat ambiental bas,nia i gragn implanć industriai sönterac.” (ir)RatingUna gestioneoculata delle risorsepagina 12AssicurazioniDanni invernaliall’abitazionepagina 14InnovazioneLa bacchetta magicaper la rete domesticasped. in a.p. - 70% - filiale di Bolzano I.P.Magazine per i soci e i clienti delle Casse <strong>Raiffeisen</strong> dell’Alto Adige33° anno, novembre/dicembre <strong>2011</strong>MagazineClienti aziendaliMassima trasparenzatra banca e impresaRNRNzasaRNLe sparagn é chë pert dles entradesch’an é bugn da mëte da na perty ch’an po spo adorè tl dagnì porinvestimënć, sciöche por fà sö naćiasa, mëte sö n’ativité nöia o por d’atrescosses nia preodüdes. Le sparagnpo sambëgn inće oghé da garantì naprevidënza complementara dlungiala previdënza publica, por podëi virecun plü baldëza canch’an é en ponsiun.Por arjunje i obietifs ch’an se mëtdant tla vita, él sambëgn importantda planifiché inće la pert finanziara ymëte ia i sparagns aladô ch’ai portesval’, tignin cunt dla dorada y di risćch’an é a öna da jì ite y che an é bugnda soportè.N nemich dl sparagn é l’inflaziun, cheé l’aumënt general di prisc di bëgnsy di sorvisc. Cun l’inflaziun perd iscioldi vigni ann intant de süa valüta.Porchël él important che i sparagnsinvestis mantëgnes almanco so valurtl tëmp, y l’obietif mëss ester chël de iinvestì aladô ch’ai portes deplü.Co pon pa investìbun i sparagns?Sciöche bele dit dessura,depënel dala doraday dai risć ch’an é bugn dasoportè. N portafoi finanziardess ester por la granpert metü adöm da tituisigüsc che garantësc porla maiù pert dl capital nacerta segurëza ch’an poisse stè zënza fistidi. Por le rest dess lecapital gnì partì sö te deplü produćcolià cun plü o manco oportunitêsy, de conseguënza, inće cun risć. Porći che reverda l’investimënt tla pertmanco sigüda dl portafoi, él da dì chel’investimënt te titui azionars o obligazionarsé gonot colié a de gragnrisć, deache chisc titui po sambëgndavagné dër tröp, mo po inće perdecotan. Por investì te titui azionars yobligazionars plü agressifs él damìcumprè fonds de investimënt impedeinvestì te titui singui, ajache n fond émetü adüm da tröc titui che avaliëiafora n pü’ le risch. N fond de investimënts’orientëia do i marćià y vamanco sö y jö co n titul singul. Porejëmpl, chi che à cumprè inlaôta obligaziuns“Parmalat” o “Cirio” à pordüdër tröp por i problems finanziars dede-Mët ia bun i sparagnsgnanca intenü dl “crack” de chëstesdöes sozietês. Chësc ciodiche n fondobligazionar depënn p.ej. mâ por naminima pert dal andamënt de tituisingui, y sce chisc titui va en “crack”(default), spo perd le fond te chëlmomënt minimamënter de valûr.N bun sistem por investì tl ćiampazionar, unse dit, é chël de cumprèna combinaziun de titui desvalis, p.ej.fonds o ETF, nia titui singui. Damì élćiamò sc’an le fej sot ala forma de nPAC (plann de acumulaziun dl capital),paian ite por ejëmpl n importn iade al mëis. Cun chësc sistem nevëgnel nia mâ investì te tituidesvalis mo inće paié itete momënć desvalis. Chëscé dër interessant canche imarćià va jö, ciodiche dailòcùmpron ite plü bun marćé;al se verifichëia insciö l’efetnominé “cost averaging”: cunla medema soma ch’an paiaite vigni mëis te n fond poncumprè deplü cuotes sce lemarćé é bas. Canche le marćémët spo indô man da jì sö,sàltel fora n bun davagn. LePAC é zënzater inće dër nbun stromënt por mëte ia periodicamënterna picia somache s’acumulëia cun le passèdl tëmp, y do 10 o deplü agnàn metü ia na bela soma, feterzënza s’intëne.Por stlüje jö oressi ćiamò n iade recordètan important ch’al é da impostèles formes de investimënt dl sparagntignin cunt di obietifs ch’an à tlavita; chësc por chirì fora i dër produćsön chi ch’an dess fà investimënć.Un di gragn compić di genitursé chël de ti insigné ai mituns daadorè dërt i scioldi y por arjunjechësc, mësson i ausé bele da pici dasparagnèSparagné, sparagné, sparagné, chëstaé la parora ch’an alda tres indô sc’animpëia le radio o ćiara la televijiun.Propi deach’i sun te n momënt de nagran crisa, él düć che s’intënn ch’al éda sparagné. Mo te ći manira pa? Aldess ester d’ütl y nezesciar. Savunsećiamò ći che chësc ô dì? Mo dantadöt,savunse da ti l’insigné a nüscmëndri. I mituns crësc sö te n monndominé dal retlam che ti mostra tresindô patüc nü y plü sofistiché. Insciöài tres dejiders nüs; al basta ponsè aizelulars, videojüć, pc, guant firmé yi.i. Porchël él dërt da i ausé bel da piciinsö da chirì fora indortöra so patüc,da ponsè sura söl valur di scioldi y dasvilupé na certa responsabilité. Belesc’an va te botëga a cumprè ite, podunseodëi scafes intieres plënes depatüc fat ia te confeziuns da coruscche tira l’edl. Datrai él propi ri dapassè dlungia ia zënza mëte val’ tecëst. Gonot nes vëgnel inće pité ofertes„tòlenen dui, pàienen un“. Ala fincùmpron patüc ch’an n’adora nia, o,ch’an n’ess mai cumprè, sc’al ne fossnia stè na te’ oferta!Al é porchël important ponsè surasöl raport danter sparagné y consum,danter orëi döt atira y savëi da aspetèa n proiet por le dagnì, che po esterpor vignun val’ d’ater, por ejëmpl cun14 agn la patent por le motorin, cun18 agn chëra por l’auto y spo s’uncumprè un, o scioldi por podëi studiéy spo plü tert por podëi se cumprè ose fà sö na ciasa!La vita danterSparagnè - l’importanzade mëte man bele da jognde n pópe; i geniturs y i parënć mëtspo ite scioldi, deach’ai ô fistidié porle dagnì de sü mituns. I mituns ciafadala banca n pice porcel dl sparagn,olach’ai mët ite sü pici sparagns, porjì spo a juté le porcel y mëte l’importsöl liber. Por motivé i pici da sparagnévëgnel vigni ann metü a jì l’edema dlsparagn, che toma ite tl’ultima edemad’otober. Te chëst’edema ciafa vignimöt che va a juté so porcel dl sparagnna picia scincunda.Por i geniturs él inće la poscibilitè deti dè ai mituns vigni tant n importpor de pices spënores che dess gnìvaluté bun, tan gran ch’al dess ester.Chësc “Taschengeld” po gnì tut cadal/a möt/möta por se cumprè val’cossa ch’al/ara adora. Cun i scioldiciafà dess i mituns nen gnì fora por letëmp stabilì (edema o mëis). Deplü nen’ài nia a desposiun. Inće por val’ picescüf che i mituns fej pon i rengraziécun na picia reconescënza de 1 – 2€uro. Ai capësc insciö che i scioldi ne“toma nia dal cil jö” mo ch’an mëss sei davagnè. Implü svilupëia i mituns nsëns de responsabilité tl spëne “sü”scioldi. Ai capësc insciö che se vadagnèval’ scioldo é lié a na fadia, a npice laûr, a n sorvisc fat ai geniturs.I mituns impara insciö bel plan, checun i scioldi ch’ai à, dessi cumprècosses ch’ai po adorè; ai mët spo plüaverda coch’ai i dà fora, ai renunziëiaa cosses ch’ai n’adora nia – ai ćiara dei spëne por cosses importantes y d’ütlpor ëi. Ći ch’ai ne dà nia fora – mëti tlliber dl sparagn y podarà insciö indumanavëi na buna basa por “realisè südejiders”. Insciö s’aüsi da adorè bun iscioldi, da i spëne por cosses d’ütl, daodëi cun edl critich le coles cossContribuć por le ressanamëntconvenzionèPor ći che reverda le ressanamënt dećiases, mëss i frabicać ester almanco25 agn vedli. I 25 agn compëdondal’ultima lizënza de anuzamënt cheé gnüda dada fora por l’abitaziun darestrotorè. Sce le proprietar dl’abitaziunn’abitëia nia instës tl frabicat chedess gnì dortorè sö, mëss l’abitaziungnì convenzionada aladô dl art. 79;chësc ô dì che l’abitaziun mëss gnìafitada ia a jënt dl post cun i medemirecuisić che vëgn ghirà dala lege porfà sö na ćiasa alisirada.La sovenziun te chësc cajo è a “fondoperduto” (scioldi scincà) y ne vëgnnia calcolada aladô dla situaziun dicomponënć dla familia y dla situaziunde davagn, mo in basa al preventifdi cosć y in relaziun al surapost dltecnich dla Provinzia y mëss gni valutaday cuantificada da cajo a cajo.Costruì o cumprè la prüma abitaziunLa conzesciun di contribuć depënnda deplü valutaziuns da pert dla Provinzia.Al vëgn tut en conscidraziuni davagns di ultimi dui agn (tl cajede na familia vëgnel tut i davagns dlom y dla fomena), la situaziun familiara,i agn de residënza tla Provinziade Balsan, les condiziuns atuales deabitaziun de chël che fej domanda, lacostituziun de na familia (ti ultimi 3agn) o na invalidité. Al vëgn inće tuten conscidraziun la proprieté di genitursy di joceri. Söla basa de chëstesvalutaziuns ti vëgnel assegné a chëlche fej la domanda n cer’ numer depunć, che determinëia la fascia decontribuziun te chëra che le damanadùröia ite. Por le momënt conzedla Provinzia da Balsan contribuć porfà sö, cumprè o restrotorè ćiases.L’entité dl contribut depënn spo dacaje a caje. Te düć trëi i caji vëgn icontribuć conzedüs tla forma de nasovenziun a “fondo perduto” (scioldiscincà), che vëgn paià fora te n importsu. Por cumprè o fà sö n’abitaziun élinće la poscibilité de ciafè, impede lecontribut suradit, n imprëst zënza fićda despaié jö te 15 o 20 agn aladô dlasituaziun familiara. Chësta poscibilitéé mâ dada por chi che röia ite tlapröma fascia de davagn y abina adömalmanco 20 punć. La Provinzia ghirate chësc caje na ipoteca de pröm gre,che costa da portè ite tl liber fondiarle 5% dl imprëst che vëgn tut sö.La sovenziun a “fondo perduto”(scioldi scincà) pò ji da €uro29.250,00 a €uro 67.392,00 y l’imprëstsënza fić da €uro 65.000,00 a €uro149.760,00 döt chësc aladô dla situaziundi componënć dla familia, dlaLa ligrëzaErwin Clara, consulënt<strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>I contribuć por le frabiché alisiré:Contribuć por le ressanamënt convenzionèContribuć por costruì o cumprè la prüma abitaziunLe minim vital y les incentivaziuns fiscalessituaziun de davagn y cun almanco20 punć.Le minim vitalPor che la domanda de sovenziunpois gni prejentada vala che l’damandant ais en vadagn minim che cür lrata dl imprëst (imprëst dla Provinzy/o banca) y che al restes ala familna soma por les spëises da vigni dè.Incentivaziuns fiscalesInteressant prò la realisaziun dpröma ciasa pò ince ester lnuzamënt de strumënć fiscai sciöla lege 449/97 che dà la poscibilitèrecuperè söla cuta na soma mascimdl 36% sön en amunta reconosciüde €uro 48.000,00 por la realisazo la cumpra dl garage pertinenzialpröma abitaziun. Ci ò pà dì chëscconcret? An pò se trà jö dal cutvadagn en mascimo de €uro 1.728al ann y chësc por 10 agn alalcondiziun che l’damandant deann por ann vadagn.Consulënza a 360° por plannziars y contribuć por la prömLa <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>consulënza por contribuć, praladô dla singola situaziun, rdl plann finanziar, finanziamsiraziuns fiscales y assigurazla costruziun y la cumpra dćiasa.Na buna consulënza por lziun y por döt le tru burocrala licuidaziun dles sovenziubasa de n finanziamënt fatidl suzès por fà sö, ressanèn’abitaziun alisirada. Infoplü avisa ciafëise pro vigndla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> Basö contat diretamënter cusulënt Erwin Clara, tla sëvara al nr. 0471/831464 oclara.erwin@raiffeisen.itĆi é pa la rentabilité?Le fin dl’analisa dla rentabilité é chël de verifiché sce la gestiun dl’aziënda é buna da cherién davagn y da recompensè te na manira adeguada le capital dl imprenditur y de terzignü investì tl’aziënda.Co vëgn pa mosorada la rentabilité?Tla pratica unse deplü indicadus che mosöra la rentabilité.Un di plü conosciüs é le R.O.I (retorun of investments) che nes dij tan che le capital complessifinvestì tl’aziënda, rapresentè dal capital dl imprenditur y da chël de terzi, à portè .R.O.I Resultat operatif/capital complessif netto(soma de capital so y indebitamënt finanziar netto)L’ater indicadù é le R.O.E (retorun of equity) che dij tan che le capital, investì mâ dal’imprenditurtl’aziënda, à portè.R.O.E Davagn netto/capital soPor ester positifs mëss trami i indicadus ester almanco tan alć co le fit ch’an ćiafa sölmarcé por n investimënt te titui dl stat.N ater indicadù dër conoscü è l’ebitda (Earnings Before Interest, Taxes, Depreciationand Amortization), che é le resultat dla gestiun carateristica, zënza to en conscideraziuni amortamënć, i fić y les cutes.Editda Davagn + fić + cutes + amortamënć sön bëgnsTl setur dl turism adóron le indicadù GOP (Gross operating profit), dè dala desfarënziadanter le volum d’afars y i cosć corënć: na regola dij che chësc indicadù dess avëi n valurmesan dl 30% dl volum di afars. Le GOP mëss ester bun da curì almanco i amortamënćy i fić.GOP Volum d’afars - cosć de marćianziescosć de personal - d’atri cosć de gestiunStromënć por mantignì y renforzè la rentabilitéPlü dadî aspetâ n’aziënda la contlujiun dl bilanz por conësceso davagn y süa rentabilité. Chësc modus operandi à le grandefet ch’an gnô massa tert alsavëi sc’an ne n’â nia davagnéassà, sc’an â spenü demassa o sc’an n’â nia arjunt le volumd’afars y le resultat de gestiun prefissé. Insciö ne n’ân niaplü la poscibilité de intervegnì sön la situaziun economicay finanziara dl’aziënda.Al dédaincö é les cosses mudades y an prô bele da programèdanfora i intervënć y les operaziuns da fà por arjunjei obietifs metüs dant.N stromënt por controlè la gestiun y la rentabilité é le budget,che é en bilanz de previjiun. Tres chëscstromënt vëgnel programè y fat valutaziuns sön vigni aspet dl’ativité dl’aziënda:sön les previjiuns dl’area comerziala (budget de venüda);sön i cosć y les spëises (budget de spëisa);sön la pert finanziara (budget de cassa).Le budget é metü adöm da döes perts :a) budget operatif: contëgn, en cört, le cunt economich preodü;b) budget finanziar: mostra sö y sintetisëia i movimënć finanziars dles previjiuns economichesfates y laprò i investimënć y la cassa.Le budget se basëia sön dać storics y, pian ia da chisc, vëgnel fissé i obietifs dla periodade tëmp; cun d’atres parores, al vëgn programè sides le volum d’afars co i cosć totai (cosćdl personal, cosć dles marćianzies, cosć por sorvisc da defora y i i.), aladô ch’an ais ala finle davagn programè.Le fin dl budget sta porchël tl podëi controlè te vigni momënt dla gestiun che l’andamëntdl’aziënda corespognes o se destaches le manco poscibl da ći ch’an à programè.Te tëmps de crisa y cun n marcé malsigü, che comporta por l’aziënda de gran dificoltêsda determiné le volum di afars, él dër important che vigni imprenditur ais sot a controli cosć y ais la poscibilité de i smendrì tan da ester bun da evité na pordüda de bilanzche podess, sc’ara se tira inant por deplü agn, mëte en prigo la situaziun finanziara y lasuraviënza dl’aziënda.Porchël dess vigni aziënda determiné y conësce so Break even point, che cuantifichëiala cuantité/produziunminima nezesciara porcurì düć i cosć y checonzed da laurè cundavagn.Ti eserzizi turistics èl icosć fisc i plü importanćy predominanć, deperpoche tles aziëndesartjanales él i cosć variablipredominanć.I indicadus dla rentabilitéDr. Manfred Vanzi


LE SORVISC D’ASSIGURAZIUNESTER ASSIGURÀ POR PREVENÌ I RISĆLa parora „risch” à sciöche sinonims:prigo, aventöra, dann. Le contrarde risch é spo segurëza, certëza,prudënza.„Risch” é inće l'oget dl contratd'assiguraziun. Sce n rischse concretisëia, spo po lesconseguënzes ester plü o manco dedann por la porsona instëssa o porso patrimone.N iade che le risch é definì y conesciü,él important da valuté y da gestì lerisch. N risch po gnì afrontè te catermanires:1) l'eliminaziun dl risch;2) la reduziun dl risch;3) l'autoassiguraziun dl risch;4) l'assiguraziun dl risch.Sön chësc ultimo punt oressi fà valconscidraziuns.Ći é pa n'assiguraziun?N'assiguraziun é n contrat stlüt jödanter döes perts, le contraënt y lacompagnia d'assiguraziun. L'oblianzadl contraent é chëra de paié la premiastabilida y fata fora danter lesperts. Dal'atra pert à la compagniad'assiguraziun l'oblianza de paié foral'indenitè al contraënt o al'assigurétl caje de n dann. Les assiguraziunsvëgn tlassificades te döes categories:tla categoria assiguraziuns dagns ytla categoria assiguraziuns vita.Can él pa debojëgn den'assiguraziun?N'assiguraziun va dantadöt debojëgncanch'al n'é nia meso da eliminé lerisch y canche l'entité dl dann che posuzede é alta.Sc'i ponsun ala realté, spo odunsech'al é:tröpes situaziuns de risch daassiguré;tröc contrać d'assiguraziun che vëgnofris sön le marćé assiguratif;mo gonot na desponibilité oposcibilité de spëisa limitada.Te chisc caji ne réstel nia d'ater coimpostè n program assiguratif cheprevëiga la proteziun dantadöt dirisć che sozed plütosc dainré mocun na gravité alta. Dal'atra pert po irisć, che sozed plü gonot mo cun nagravité basa, inće gnì autoassigurà.Chësc prozès de „filtré” i risć à inom„Risk management”.Ćiönes é pa les assiguraziuns plüimportantes?L'assiguraziun che messess esterte vigni familia é dessigü la „RCT –responsabilità civile contro terzi”.Chësta é n'assiguraziun che paia forale dann sozedü a cosses o a porsonesche l'assiguré à gaujè. I ponsun chilòpor ejëmpl al risch da jì cun i schi o ad'atres ativitês sportives.Mo l'assiguraziun RCT é importantainće por vigni aziënda; ara cür i dagnsche po ti gnì fać a terzi dal'ativitéaziendala.Importanta é inće spo l'assiguraziuncuntra i dagns direć sozedüs afrabicać desvalis, por ej. ćiasesd'abitaziun, frabicać/magazinnsdl'aziënda, stales y majuns y i.i.Gonot rapresentëia chisc frabicaćle patrimone dla porsona, porchëlél important avëi na curidaassigurativa.Sc'i ćiarun spo ales assiguraziuns dlaporsona, spo él da nominé dantadötles assiguraziuns cun les garanziespor invalidité permanënta da inzidënty inće da maratia y le caje de mortsce la situaziun familiara o finanziaras'al ghira. Por assiguré chësc ultimorisch él da aconsié n'assiguraziunTCM – temporana caje de mort,assiguraziun che paia fora le capitalassiguré tl caje de mort da inzidënto inće da maratia.Chëstes polizes dla porsona é daaconsié dantadöt por impresars odependënć, mo inće por ćiasarines omituns. Al dess gnì assiguré le „GAPde proteziun”, che é la desfarënziadanter les ressurses nezesciaresy les ressurses desponibles porafrontè le dann economich provochèda n evënt sciöche la mort, na granmaratia, na invalidité permanënta dainzidënt o maratia.<strong>Val</strong>gügn dać statistics referis alaTalia:2.400.000 inzidënć domestics, checomporta ca. 7.000 porsones mortes;240.000 inzidënć stradai, cun320.000 feris y 5.600 morć;940.000 inzidënć söl laûr cunca. 1.300 morć;950.000 zitadins colpis da infart,620.000 da ictus, 500.000 porsonesamarades de Parkinson o Alzheimer.mo ma ca. le 15% dles families/porsones à na poliza cuntra inzidënć(infortunio)!A ći él pa da mëte averda denanchestlüje jö n contrat d'assiguraziun?Canch'an é por stlüje jö n contratd'assiguraziun, spo ćiara tröpesporsones ma al prisc final. Dessigü éinće le prisc n fatur important, mo andess inće conscidré d’atres cosses,por ejëmpl:vëgn mies ghiranzes assigurativescurides cun l'assiguraziun ch'i sunpor stlüje jö? É le risch gnü definì yvaluté?sta le raport „cost-benefiz”dl'assiguraziun impé o podessi inćeiö m'autoassiguré chësc risch?ài tut vijiun dles condiziunsd'assiguraziun, dantadöt de ći cheé assiguré, mo inće dles estlujiunspreodüdes dal contrat?tan lungia é pa la dorada dl contratch'i oress stlüje jö?Na cossa dër importanta é inće lesinformaziuns che l'intermediar mëssRag. Clara Benedikt - responsablsorvisc d'assiguraziun dla <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>15.00014.00013.00012.00011.00010.0009.0008.0007.0006.0005.00010.003200510.593ciafè dal tliënt denanche stlüje jön contrat d'assiguraziun. Chëstesinformaziuns mëss corespogneala verité, por evité problems tlalicuidaziun dl dann.Sciöch'an vëiga é le monn dlesassiguraziuns nia tres saurì da capì yal ô ester intermediars d'assiguraziuncualificà y ajornà.Porchël dess vignun se fà n pinsierPloner Ivo - consulënt dl sorviscd'assiguraziun dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong><strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>NUMER DE POLIZES "CUNTRAĆ DE ASSIGURAZIUN"11.11011.60612.168sön süa situaziun assigurativa,dantadöt les porsones jones,deach'ares à le GAP de proteziunscialdi alt.Le Sorvisc de Assiguraziuns<strong>Raiffeisen</strong> Ves pîta cun sücolaboradus na consulënza obietivay cvualificada por vigni esigënzaassigurativa. Tolede sö contat ylascésse aconsié.12.91413.0602006 2007 2008 2009 2010 <strong>2011</strong><strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 4647<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


LA CONSULËNZASÖL EREDITÉINTERVISTA A DR. MARION DI GALLOLA CONSULËNZA TRES LE"SOZIALER BERATUNGSRING"INTERVISTA A ELMAR AICHNERDr. Marion Di Gallo Oberhollenzerpodunse fà n pêr de domandes?<strong>Raiffeisen</strong>:Inće tl <strong>2011</strong> à tröc interessà podüanuzé osc sorvisc de consulënza porchestiuns de arpejun y dla lege sölafamilia. Ćiodî minëise pa ch'al é tande interès y che le sorvisc vëgn tanaprijé?Dr. Marion Di Gallo Oberhollenzer:I tliënć à dër ion che chësc sorviscvëgn pité dala <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong><strong>Badia</strong>, deach'ai po stè te süa valada yjì dailò a tó les prömes informaziunsdai impiegać dla banca ch'ai conësc.Al é düć che sa che la lege sönl'arpejun y la familia é val' decompliché y che chëstes n'é cossesnia saurides da regolè ia. I tliënćs'informëia gonot bele damperforapor evité dificultês y stritaries.<strong>Raiffeisen</strong>:Cares é pa les chestiuns che vëgndant le plü tl'ativité de consulënza?Dr. Marion Di Gallo Oberhollenzer:Al vëgn gonot perié do aiüt da mëtejö y da formulè n testamënt.Tröc à domandes tan inantche scincundes o contrać decumpra o venüda po avëi plü tertconseguënzes por l'arpejun.Ai oress savëi i vantaji y svantaji yles cutes che salta fora da stlüje jö ncontrat o da fà testamënt.Sc'al mör zacai, é da dè datrai cunprescia na pröma informaziun.dot. Marion Di Gallo Oberhollenzer<strong>Raiffeisen</strong>:Conscidran osta esperiënza de tröcagn de consulënza; ći consëis dëis papor regolè ia n'arpejun?Dr. Marion Di Gallo Oberhollenzer:Al é dagnora damì sce la jënt sefej bele damperfora pinsiers coch'ai podess regolè i Tan inant chei familiars se vëgn, déssel inćegnì invié y ascutè sö chi, ćiaraneventualmënter de respetè süesghiranzes. Pro n'arpejun él da tó tröcpunć en conscidraziun che adora sotëmp da gnì tratà (scincundes fatesdenant, scincundes indiretes, contraćde cumpra y venüda, les perts chespeta por lege, la suzesciun legalasc'al manćia le testamënt, credićpro la banca, dërć de abitaziun o deusufrüt, la cuta y i.i.)<strong>Raiffeisen</strong>:Dr. Marion Di Gallo Oberholenzer,dër bel dilan dles informaziuns, i vesaudun tröp suzès tla consulënza.<strong>Raiffeisen</strong>:Stimé Elmar, da d'altonn dl <strong>2011</strong>inant tignise les aldiënzes dl„Sozialer Beratungsring” n iadeal mëis tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> tla filiala dla<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> a Pidrô. Pudëisenes dì sciöche la jënt à tut sö chëscsorvisc?Aichner Elmar dl „SozialerBeratungsring”:Le sorvisc de consulënza che vëgnpité dal „Sozialer Beratungsring”é gnü tut sö scialdi bun dala jënt,chësc vëigon inće dal fat che dötesles aldiënzes é oramai prenotadesdeplëgn.<strong>Raiffeisen</strong>:Pudëise nes dì ći problematiches y/ochestiuns che vëgn sovënz tratadestles consulënzes?Aichner Elmar dl „SozialerBeratungsring”:Da mëte man l'ativité de consulënzada d'altonn dl <strong>2011</strong> ùnse albü scialdida laûr da arjigné ca la detlaraziunEEVE por domandes de sostëgnfinanziar ales families tres la Regiuny la Provinzia. Sëgn vëgnel tröpesporsones a se lascè controlè do lesposiziuns d'assiguraziun pro l’INPSo pro l'INPDAP. An vëiga che porl'assiguraziun s'interessëia sidesporsones jones co manco jones.Propi por porsones jones é chësc dërimportant. Al é dër d'ütl da s'informèadora assà coch'ara sta cun laposiziun d'assiguraziun, che i tëmpsde laûr ne sides nia sta por nia y/o ych'an röies indoman a na ponsiun checorespognes ai contribuć che alda dagnì paià ite.<strong>Raiffeisen</strong>:Aladô de Osta minunga vëgn lesorvisc aprijé dala popolaziun tla<strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>? Ći vantaji po pa avëi laconsulënza por le dagnì?Aichner Elmar dl „SozialerBeratungsring”:Mia impresciun é che la popolaziuny/o i interessà tol sö dër bun lesorvisc pité. Dantadöt se tràterade ti jì adincuntra ales porsonesinteressades, ch'ares ne n'ais niabria da jì aposta a Bornech y ch'aresciafes insciö na resposta söl post.Pro le gröm de papiri y de formularsch'an à vigni dè da scrì fora y/o daelaborè éson contënċ sc'an po jìte n post de consulënza nia tandalunc. Tres le coliamënt internetcun tröc ofizi dla Provinzia y cunl'INPS sciafiunse tla consulënza sölpost da fà ia tröpes pratiches y/odomandes. Por ejëmpl, sce zacai ôsavëi süa posiziun assigurativa, élmeso tla consulënza da ćiarè do scei contribuć d'assiguraziun é gnüspaià ite sciöch'al alda; pro l’INPS varada stampè fora n estrat y insciöverifiché düċ chisc dac.<strong>Raiffeisen</strong>:Elmar, bel dilan dles informaziuns.Elmar AichnerNOVITÉ:DAI 5 D'OTOBER <strong>2011</strong> INCÀ PÎTALA CASSA RAIFFEISEN TRES LE”SOZIALER BERATUNGSRING” NSORVISC DE CONSULËNZA INĆE TLAVAL BADIA - vigni pröm mercui dlmëis dales 8:30 - 12:30 a Pidrô tilocai dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>:por la detlaraziun unificada dl davagn(EEVE), domanda do l'assëgn por lafamilia, esenziun dal ticket, retüdade spëises por dënz, prestaziunsfinanziares de sostëgn sozial y d'atrisorvisc sciöche: valutaziun y controldi contribuć previdenziai INPS,unificaziun di contribuć previdenziaipaià ite a istituć desvalis, domandado la ponsiun, calcolaziun danforadla ponsiun, domandes al INAIL,domanda ala Regiun do aiüć soziaipor la familia. Por informaziuns plümenüdes sön chësc sorvisc y porprenotaziuns pon jì te vigni portinadla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 4849<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


CONCURS INTERNAZIONALDI DESSËGNS RAIFFEISEN41^ EDIZIUN ”DESCÜR TO DAĆIASA – CONFIGURËIA TO DAĆIASA”Sön invit dla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong><strong>Badia</strong> él indô gnü metü a jì le concursinternazional de dessëgn <strong>Raiffeisen</strong>,a chël ch'al é gnü invié les scoreselementares da La <strong>Val</strong>, San Martin,Antermëia, Lungiarü y la scoramesana da San Martin.Le concurs internazional vëgn tignìda passa 40 agn incà dales banchescooperatives ti stać dla Germania,Finlandia, Francia, Luxemburgh,Austria, Svizera y Talia/Südtirol.Por l'ann passè êl gnü metü dant letema de sensibilisaziun por „le tlimay l’ambiënt”,Por chësc ann él gnü chirì forapor tema: ”Descür to daćiasa –configurëia to daćiasa”, n tema che àdescedè la creativité di scolars da sefà pinsiers söl post olach'i abitun, ćiche é incër nos ia, ći ch'al sozed sc'anva da ćiasa demez y i.i.Bele da d'altonn à la <strong>Cassa</strong><strong>Raiffeisen</strong> tut sö contat cun lesdireziuns dles scores y consegné adüć i scolars na bela brosciüra chedê informaziuns söl tema y daidâ iscolars da svilupé de bones ideesda concretisé te n dessëgn. Implüêl inće la poscibilité de respognea n quiz söl medemo tema, podondavagné a livel provinzial n pest ol’ater.Indöt él stè 292 scolars che é gnüsinvià da tó pert al concurs y che égnüs partis sö te 3 grups:Pröm grup: 1a y 2a tlassa dla scoraelementara, secundo grup: 3a, 4a y5a tlassa dla scora elementara y leterzo grup metü adöm dai scolarsdla 1a, 2a, y 3a dla scora mesana.Al é gnü dè jö 275 dessëgns cheé spo gnüs valutà da na iuriametüda adöm da: PrombergerSilvester, Prousch Hubert, CrazzolaraRosmarie, Gasser Martina Maria,Erlacher Elisabeth, RubatscherMartina, Moroder Leander,Anvidalfarei Lois, Canins Claudia,Moling Otto, Tavella Alfred y MolingRudolf.I dessëgns é inće gnüs metüs fora alpublich tl salf dl Istitut Micurà de Rü.LA IURIA À CHIRI FORA CHISCDESSËGNS:PRÖM GRUP SCORA ELEMENTARALA VAL (1A Y 2A TLASSA)Miribung Manuel 1aMiribung Martin 2a<strong>Val</strong>lazza Patrizia 3aSECUNDO GRUP SCORAELEMENTARALA VAL (3A 4A Y 5A TLASSA)Tolpeit Rudi 1aPloner Thomas 2aRubatscher Matteo 3aPRÖM GRUP SCORA ELEMENTARASAN MARTIN (1A Y 2A TLASSA)Videsott Erika 1aUnterweger Petra 2aPlanatscher Maria 3aSECUNDO GRUP SCORAELEMENTARA SAN MARTIN(3A 4A Y 5A TLASSA)Dejaco Sara 1aZingerle Samuel 2aGraffonara Tanja 3aPRÖM GRUP SCORA ELEMENTARALUNGIARÜ (1A Y 2A TLASSA)Ouerghi Ranya 1aDariz Marco 2aMoling Ivan 3aSECUNDO GRUP SCORAELEMENTARA LUNGIARÜ(3A 4A Y 5A TLASSA)Nagler Giordan 1aSchanung Susan 2aPezzei Egon 3aPRÖM GRUP SCORA ELEMENTARAANTERMËIA (1A Y 2A TLASSA)Prousch Elisa 1aPizzinini Devis 2aWinkler Aron 3aSECUNDO GRUP SCORAELEMENTARA ANTERMËIA(3A 4A Y 5A TLASSA)Oberpertinger Andy 1aPromberger Letizia 2aEllecosta Filomena 3aTERZO GRUP SCORA MESANA SANMARTIN (PRÖMA TLASSA)Nagler Jonas 1aSchanung Vivian 2aAlton Lisa 3aTERZO GRUP SCORA MESANA SANMARTIN (SECUNDA TLASSA)Tschaffert Stefan 1aClara Ilaria 2aFrenes Patrizia 3aTERZO GRUP SCORA MESANA SANMARTIN (TERZA TLASSA)Verginer Daniela 1aCrepaz Daniel 2aPescollderungg Daniele 3aI dessëgns rovà al pröm post é gnüsortià a Balsan por la partezipaziunal concurs a livel provinzial. Sciöchebele ti concursc di agn passà à iscolars dla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> indô desmostrètröpa creativité arjunjon de bognplazamënć a livel provinzial y inćen iade a livel internazional.A livel provinzial él stè 10.870scolars che à partezipé en chëscann al concurs de dessëgn. Porvigni dessëgn paia ite les Casses<strong>Raiffeisen</strong> de Südtirol 0,50 euro poropres de benefiziënza. En chësc annél rové adöm na soma de 5.435 euroche ti vëgn dada a na uniun sozialache se dà jö cun mituns cheà debojëgn de aiüt.La premiaziun dl concursinternazional de dessëgn <strong>Raiffeisen</strong>é gnüda tignida cun na bela festaen mertesc ai 3 de mà <strong>2011</strong> tl salfdla scora mesana a San Martin. Alé rové adalerch düć i scolars che àtut pert, insegnanć, i mëmbri dlaiuria y i direturs dla scora. Le direturdla <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> dr. ObwegsHubert à saludé düć i presënć,sotrissan che la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong><strong>Badia</strong> à dagnora ćiarè da mantignìna bona colauraziun cun la scoraladina y ch'ara sostignarà inće tl dagnìscomenciadies che dëida integrè ysvilupé les ativitês didatiches.La direturia Canins Egger Claudia yle diretur Moling Otto à portè dant lesalüt a inom dla scora y rengrazié la<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> por la bonaorganisaziun y por i bi proieć metüs ajì a bëgn dl'istruziun.Do i discursc ofiziai à düć i presënćpodü ti ćiarè pro ai strinëć y alesmorvëies dl ”mago Mirò” y de socompagn ”clown”.Insciö éson rovà ala premiaziun didessëgns. La tenjiun y la büsia discolars ê scialdi grana – ai ne savô pönia ćiamò che che â davagné i bi pesćde premiaziun di plü bi dessëgns.Cun la presentaziun interessanta didessëgns premià y la surandada dipesć ai mius dessegnadus, chiris foradala iuria, s'à stlüt jö la 41ejima ediziundl concurs internazional de dessëgn<strong>Raiffeisen</strong>.N dilan de cör ales direziuns dla scora,ales fiduziaries, ai professurs, aimaestri y ales maestres, ai mëmbri dlaiuria y a düć chi che à daidé de val' verspor fà garatè le concurs internazionalde dessëgn <strong>Raiffeisen</strong>.<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 5051<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


Dessëgn de:Prousch ElisaDessëgn de:Tolpeit RudiDessëgn de:Oberpertinger AndyDessëgn de:Tschaffert StefanDessëgn de:Querghi RanyaDessëgn de:Miribung ManuelDessëgn de:Nagler GiordanDessëgn de:Videsott Erika<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 5253<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


LE PORTALVALBADIAONLINE.IT<strong>Raiffeisen</strong>, nia ma bancaMESARIA DE PLATES ODÜDES VIGNI <strong>ANN</strong>5.500.0005.000.0004.500.0005.396.378<strong>Val</strong>badiaonline: le portal por lacomunité de nostes valades.Le portal n'é nia ma n stromënt, moinće n sorvisc che la <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong><strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> mët a desposiziun dedöta la jënt che vir tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> y teFodom, ti pitan la lerch particolaraales uniuns.<strong>Val</strong>badiaonline.it ti dà ales uniuns laposcibilité de se presentè tl monnvirtual y de publiché dailò dötes lesmanifestaziuns ch'ares pîta y leprogram d'ativité de dötalann.Ales uniuns ti vëgnel inće dè laposcibilité de inserì autonomamënter,diretamënter tres le portal, noeles,imajes, manifestaziuns y d'ater, te namanira dër scëmpla y debann.Cun la terza verjiun dl portal, jüda enligna tl <strong>2011</strong>, él gnü miorè, dlungia lagrafica y la funzionalité, les funziunsd'archif, ti ofrin insciö a vigni uniunla poscibilité de se cherié n archifstorich digital di contignüs metüs tlarëi internet.Le portal é gnü metü adömcun l´intenziun de ester n puntd'incuntada, na plaza virtuala pordöta la jënt ladina y por fà conëscetres deplü les uniuns che ti dà, cun sogran laûr y impëgn, de gragn impulscala vita soziala de nüsc raiuns.4.000.0003.500.0003.000.0002.500.0002.000.0001.500.0001.000.0001.429.33520052.189.2492.663.3373.088.1093.713.0124.284.6362006 2007 2008 2009 2010 <strong>2011</strong><strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 5455<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


INTERVISTA CUN L'ASSESSUR LADINDOT. FLORIAN MUSSNER<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>:Assessur Mussner, les NaziunsUnides à detlarè l’ann 2012sciöche “Ann Internazional dlesCooperatives”. Ći importanza à pales cooperatives por l’economia teSüdtirol?Dr. Florian Mussner:Naôta oressi sotrissé che i prinzipsfondamentai dles cooperatives éla sussidiarité, la sostenibilité y lasegurëza de n partner local porl’economia locala. Te tëmps nia tansaurisc é chisc prinzips atuai plü comai y dess gnì svilupà inant a bëgnde nosta jënt. Propi te Südtirol àles cooperatives contribuì tröp albun svilup dl economia. Al bastada ponsè ales tröpes cooperativesatives tl ćiamp dl'agricoltöra y inće ted'atri seturs sciöche p.ej. les Casses<strong>Raiffeisen</strong> che s'à dagnora dè jö aladôde sü statuć cun le svilup dl'economialocala.<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>:Assessur Mussner, sciöche assessurpor i laûrs publics, pudesses nesdì valch sura le proiet dl'entradanöia dla strada dla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong> a SanLaorënz?Dr. Florian Mussner:I po dì che la pert aministrativa éjüda scialdi bun inant. Por jügn 2012arunse danman le proiet esecutif dlastrada por podëi invié ia la praticad’espropriaziun di terać. Le proiet éinserì tl program di laûrs publics y,aladô dles desponibilitês finanziares,gnaràl scomencè i laûrs.Dr. Florian Mussner:Tres la Provinzia de Südtirol y laRegiun podunse inće tl 2012 garantìinant le sostëgn dla cultura ladina.Personalmënter ti diji n bel dilana dötes chës porsones che dà sosostëgn tres l’laûr de volontariat porrenforzè la cultura ladina. Le granimpëgn, la profescionalité y la ligrëzadi insegnanć dles valades ladinesé la basa por svilupé de bonescompetënzes y garantì na bonacualificaziun profescionala por i jognche vëgn do.L’edema de scora de 5 dis sarà implüna poscibilité de svilup por dötes lesscores. La fin dl'edema deboriadadanter scolars/studënć y genitursportarà inće sü früć y renforzarà iraporć interpersonai.<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>:Por ći che reverda la cultura ladina, élgnü inaudè tl <strong>2011</strong> a San Ćiascian leMuseum Ladin Ursus Ladinicus.Ći importanza à pa chësc proietcultural por la cultura ladina?Dr. Florian Mussner:I sun contënt che le proiet dl MuseumLadin Ursus Ladinicus é jü bun inanty à podü gnì inaudè ai 30.07.<strong>2011</strong>. Laseziun destacada dl Museum Ladiné dessigü na gran revalutaziun pordöta la cultura ladina. L’contignüdl Museum Ladin a San Ćiascian àdescedè n gran interès sides pro ighesć co pro la jënt dl post. Cun leMuseum Ladin Ursus Ladinicus àdantadöt l’Alta <strong>Badia</strong> ciafè n granarichimënt cultural por chëstainfrastrotöra nöia de gran cualité.teritore. La Provinzia de Südtirol àchilò scialdi menè do che chëstesinfrastrotöres vais inant. Pudessesnes dì a ći punt ch'i sun cun chiscsorvisc tla <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>?Dr. Florian Mussner:La Provinzia à firmé n'acordanzacun la Telecom. Chësta stabilësc chela Telecom ajornëia sües cabinesy che la Provinzia mët jö les vëtesotiches olach'ares manćia. I laûrs damëte jö i rôs danter San Laorënz yLongega é bel a mez tru. De merzjaràn indô inant cun i laûrs y te duimëisc messessi ester rovà. Forapor l’isté él spo preodü da trà ite lafibra otica y coleghè les zentralesdla Telecom che é bel ajiornades. Demerz/aurì gnaral scrit fora i laûrsda mëte jö i rôs danter Longega y AlPlan y itissö ćina a La Ila, ch'an poisstlüje jö chisc laûrs por la fin dl 2012o al plü tert l’ann do. Pornanche i rôssarà metüs jö, gnaral trat ite la vëtaotica – an rovarà bunamënter tl 2013.Por ći che reverda le Comun da SanMartin éson atualmënter tl proietèi coliamënć por Picolin. I rôs da SanMartin a Lungiarü é bele metüs jö,dilan a na convenziun cun le comun.Por <strong>Badia</strong> ćiararan de mëte jö i rôs,tan inant ch'al é meso, deboriada cund'atri laûrs. Tl dagnì él programè dajì cun la vëta otica da La Ila inant aCorvara (che à bele le sorvisc ADSL,sciöch'inće San Ćiascian) y inantiteissö por le Ju de Frara y por se coliéspo cun Sëlva y Urtijëi che é en fasade proietaziun.<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>:Aladô dles previjiuns dla Ćiamena dlComerz chersciarà l’economia tl 2012demanco co l’ann passè. Co odëis paOs le svilup dl’economia locala?Dot. Florian Mussner:Bele l’ann passè gnôl rajonè tröp derezesciun, mo impò é la situaziunte Südtirol y dantadöt tles valadesladines ćiamò valgamia bona.Le gran svilup economich à dessigülascè do. Inće la manćianzade licuidité y i maius cosć derefinanziamënt à portè pro che igragn investimënć é calà.Chësc trend jarà inće inant tl 2012.Le turism podess ćiamò n iade avëiforza da trà y ester de suzès porl’economia dles valades ladines.Por podëi garantì inant laûr mësselti dè gnì pëis ala formaziun, alaspezialisaziun y ala flessibilité pormiorè sides tla cualité co ti cosć.<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>:Stimé dr. Mussner, i Ves dijun beldilan y Ves audun inant ligrëza ysodesfaziun por Osc laûr!Dot. Florian Mussner<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>:Assessur Mussner, sciöche assessurpor la scora y cultura ladina, ći Vessta pa dantadöt a cör?<strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong>:La rëi virtuala, i sorvisc ADSL yl’internet asvelt, à n gran pëis porl’economia locala y por le svilup dl<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar 5657<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar


Liber dl sparagn Rai eisen“Top Zins”I à metü da pert n belsparagn y i oress avëi adesposiziun mi sparagnste vigni momënt y ciafé deDagnora liês a nosta tera.Dagnora liês a nosta jënt.L liber dl sparagn é la forma plü sciëmpla y plü conesciüda de sparagn.y particolarmënter interessanta por chi che ò mët da na pert i sparagns al sigü por l dagnì.I vantaji:disponibl te vigni momëntcapital sigü zënza risch de variaziun de valurÜsc scioldi romagn te nosta valadasënza spëisesNosc consëi:Al é l momënt de ponsé al doman,meton dapert con regolarité i sparagns:con nostes soluziuns y Osc dejidêrs n élćiamò mai sté tan saorì da sparagné!Por informaziuns damanede a Oscconsulënt dla <strong>Cassa</strong> Rai eisen!<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar Messaggio pubblicitario con finalità promozionale. 58 Le clausole contrattualipossono essere desunte dalle condizioni generali di contratto e dai prospettiinformativi, disponibili presso gli Info-point o sul nostro sito internet.


Corvara - sëntaCorvara - portinaCalfoschLa Ila<strong>Badia</strong>La <strong>Val</strong>PidrôSan MartinAl Plan de MareoRebaSorvisc d'assiguraziunT 0471 831 400T 0471 831 450T 0471 831 500T 0471 831 560T 0471 831 520T 0471 831 540T 0471 831 590T 0474 524 100T 0474 506 869T 0436 79 382T 0471 831 570F 0471 836 849F 0471 836 295F 0471 836 524F 0471 847 680F 0471 839 904F 0471 843 249F 0471 843 305F 0474 523 465F 0474 501 685F 0436 793 88F 0471 847 695corvara@raiffeisen.itcorvara@raiffeisen.itcolfosco@raiffeisen.itlavilla@raiffeisen.itbadia@raiffeisen.itlaval@raiffeisen.itpederoa@raiffeisen.itsanmartin@raiffeisen.italplan@raiffeisen.itarabba@raiffeisen.itassiguraziun@raiffeisen.it<strong>RELAZIUN</strong> <strong>2011</strong>ann finanziar60Editur: <strong>Cassa</strong> <strong>Raiffeisen</strong> <strong>Val</strong> <strong>Badia</strong>; Ufize Marketing - Grafica: misign.it

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!