You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dans la même collection<br />
U mo Petru Cirneu, Ghjacumu Fusina, 2021<br />
Qual’hè chì hà tombu à Gilac ?, Ghjacumu Thiers, 2019<br />
Prix des lecteurs (CDC) 2020<br />
Le dossier Félix Decori, Ghjacumu Fusina, 2018<br />
Nunzia, Marie Guerrini, 2018<br />
Austina, Pierre-Joseph Ferrali, 2017<br />
Le balcon, Jacques Thiers, trad. Anne-Laure Thiers, 2017<br />
Chì ùn sia fattu di guai, Marceddu Jureczek, 2016<br />
U balcone, Ghjacumu Thiers, 2016<br />
Le petit soldat, Jacques Fusina, 2015,<br />
Prix de la CTC 2015<br />
La cour des chats, Jacques Thiers, trad. Anne-Laure Thiers, 2015<br />
Fintantu chì l’erba crescerà, Pierre-Joseph Ferrali, 2014,<br />
Prix des lecteurs (CTC) 2015<br />
I misgi, Ghjacumu Thiers, 2013,<br />
Prix des lecteurs (CTC) 2014<br />
Ieiettu, Guidu Benigni, 2013<br />
L’Ortu di e mo brame, Ghjuvan Battistu Giacomoni, 2011<br />
Ombre di guerra, Jean-Yves Acquaviva, 2011<br />
Prix de la CTC 2012, Prix des lecteurs (CTC) 2012<br />
et Prix Morellini (Conseil général de Haute-Corse), 2012
« Tous les pays qui n’ont plus de légende seront condamnés<br />
à mourir de froid… »<br />
Patrice de La Tour Du Pin
Maculeddu<br />
In cima di i cimi i più inalpiddati, stani i dii di a<br />
terra chì ùn poni pata u sguardu di l’omini. In i più<br />
vechji libri arcani, hè scrittu chì u prima è l’ultimu<br />
cristianu chì attippò culandi insù quiddi scatapechji<br />
ùn poti sculinà nienti cacciati chjapponi, cantoni<br />
è cotru.<br />
Ma eiu, Maculeddu u Saviu, sguaratu da i misteri<br />
è i sicreti di i dii di a terra, aviu da veda.<br />
Ghjunsi da l’inghjò quant’è ad essa unu spirdatu :<br />
t’aviu a dismania. Vuliu fighjulà i dii in ochju.<br />
M’avviò dunqua versu u capu di u mondu. A me<br />
sapienza abbastaria ad ammattà l’ira soia ?<br />
Duranti setti ghjorni, mossi, inturniatu da u<br />
silenziu di i zenni fasciati à ghjacciu chì più nimu<br />
avia arruchjatu dipò u cumenciu di u mondu.<br />
Pianu pianu, passu passu, andavu à capu insù,<br />
scumbattendu cù i venti tonti, rimiscendu l’aria<br />
cutrata da u me ansciu reiu.<br />
5
Ogni tantu, quandu u muru grisgiu di i nivuli<br />
è di a fumaccia m’accicava, quandu u mondu sanu<br />
vinia bambaccia, m’aggrundavu in calchì sapara.<br />
Tandu, dumatu da l’affannu, mumutulavu una<br />
prighera à i dii crudi.<br />
Dopu ad avè francatu l’ultimi strittoni di l’ultimi<br />
forchi, in un bughju d’abbissu intesi i so canti.<br />
Ad un trattu, fù stracciata l’ombra.<br />
Eiu, Maculeddu u Saviu, aviu da rimirà quiddi<br />
putenzi in a so superbia, i dii chì disprezzani<br />
l’omini. Tandu, da una sponda à l’altra di a sarrera,<br />
rimbumbedi unu scucculu spavintosu.<br />
Isiè, eiu, Maculeddu u Pazzu, fighjulò in ochju<br />
i dii pridaghji.<br />
I me mani, criponi quiddi ochji maladetti chì<br />
aviani vistu. I me mani tapponi quiddi arechji impii<br />
ch’aviani intesu.<br />
Ma da tandu in quà, indù vò ch’e vachi, l’ira<br />
vindittera hè sempri à pressu à mè.<br />
Pianament’è bè, l’ultimi sdrisgi di a me menti<br />
si ni vani in pisticciuli.<br />
Di maghju 2001
Sottu à i muraglioni<br />
Erani accolti tutti quanti davanti à i porti di a<br />
Cità antica, i vechji, i donni è i ziteddi. Era ghjornu<br />
di u marcatu. I porti à livanti erani sbalangati. Era<br />
a prima volta, dipoi ch’edd’erani mossi l’omini<br />
appressu à u so rè da sottumetta paesi è regni<br />
luntani.<br />
Trè anni fà, facia trè anni dighjà, è ùn era<br />
vultatu nimu.<br />
À pocu à pocu, s’imbugnava u celi.<br />
In quà è dà, à u pedi di i muraglioni di a cità,<br />
uni pochi di banchi spachjavani i pustimi di i<br />
campagnoli, u casgiu pasturecciu custuditu in i<br />
muntagni di u vicinatu, u pannu grussulanu è scuru<br />
tesu di lana picurina. I ricchezzi è i sbarsi di una<br />
volta pariani calchì sonniu adduppiatu.<br />
Indù erani scatuliti quiddi massi di dulciumi è<br />
cibi chì vi mittiani a bocca in suchju à vedali è ad<br />
annasalli.<br />
7
8<br />
Indù erani missi quiddi stofi magnifichi ghjunti<br />
da i cunfini di u mondu, culuriti com’è a gioia,<br />
ricamati d’oru è d’arghjentu, lebbii lebbii chì à<br />
vestali, vi paria propiu d’essa nudu in cristu.<br />
Indù erani quiddi trambusti di a piazza, i stridi<br />
di i donni, i brioni di i rivindaroli, i retti di i ziteddi, i<br />
ghjastemi di l’omini, … moltu più in tempu di fiera,<br />
tandu sì chì si facia fistaccia duranti trè sittimani<br />
da sottu à i muraglioni di a Cità, i più alti è i più<br />
beddi di tuttu a Criazioni.<br />
L’imperiu ùn era più l’Imperiu.<br />
S’era appuculitu, arritruitu, aggrunchjatu,…<br />
Da ciò ch’edd’era statu prima, ùn firmava più<br />
cà a vechja Cità è i so muraglioni trafalati.<br />
La ghjenti andava arriondu, animi persi nantu<br />
à a piazza maiori guasgi cà biota.<br />
Facci neri, boci ammutuliti, passi strascinati.<br />
Mancu i più suldaghji ùn aviani voglia à prizzighjà.<br />
Quidda piazza vi mittia a muca à u cori.<br />
Un marcanti, in cerca di pratichi è da cacciassi<br />
a picondria, arrittu annantu à u so carrettu, s’era<br />
trappesu à rimirà u luntanu. Hè propiu tandu<br />
ch’eddu u vissi. Quiddu nivulu foscu. Tamantu<br />
nivulu lampatu à l’assaltu di u celi. L’omu briunò.<br />
La ghjenti tutta quanta prisenti in piazza missi à<br />
fighjulà cìo ch’edd’insignava di bracciu è di ditu<br />
tesu. Ùn era più un nivulu, era una muntagna in<br />
anda.
Timpurali<br />
Un vintisgiolu rinfresca l’aria.<br />
S’impanna u celi à la marina ;<br />
Da sopra à no s’inturbidisci u sirenu.<br />
Metti à piova i prima gocciuli.<br />
L’armata di i nivuli s’hè data a mossa pà abbuttà<br />
a vechja terra.<br />
Da a sarrera à u mari, si sò accolti tanti è tanti<br />
battaglioni, bianchi, grisgi è neri, da facci senta a<br />
so furia.<br />
Ùn pudiani più stà bassi è muti.<br />
U celi, pari ch’eddu si ni falessi à pezzi.<br />
Un’ accendita, annunciu di l’assaltu, sdrisgi<br />
l’aria sopra à a muntagna ; ribomba u sonu com’è<br />
ad essa par aria è sottu terra ad un tempu ; l’acqua<br />
fala pittinata.<br />
S’ammanta, un bughju di fin’ di mondu.<br />
Prighemu pà chì u Supranu ùn fussi ancu stufu<br />
di a so criazioni, è chì tarreni è parsoni ùn fussini<br />
subaccati com’è in i tempi di una volta.<br />
11
12<br />
Tandu, i matrali d’insù s’erani rotti par bè<br />
è l’acqui aviani corsu annantu à un mondu à a<br />
malavia :<br />
« Si tacchiedini sei ghjorni è setti notti,<br />
Ma i scurrutoni di u diluru tribbulavani sempri<br />
a terra,<br />
I nivuli affascedini u mondu di un mantu pagnu<br />
è neru.<br />
U Settimu ghjornu,<br />
I dirrusculi,<br />
Fiacchi,<br />
Stancedini.<br />
U mari s’appacedi,<br />
U ventu s’arrichitò,<br />
U trostu di u timpurali si tacì.<br />
Ùn si sintia un fiatu.<br />
L’omini erani turrati pantaniccia.<br />
L’acqui cupriani u capu di u mondu. »<br />
Ma forsa chì par avali, ùn era ancu l’ora di<br />
mandà à l’abissu l’omu è i so malfatti.<br />
Eppuri, u celi sbarsa è arribocca a so piena<br />
annantu à ‘ssa terra chì stupizzeghja, asciuta,<br />
assitita, catusciata.<br />
I stradioli chì corrini à capu inghjò versu i<br />
fundali sò turrati veri ruscelli d’acqua ciangosa.<br />
Acqua biata da l’insù.<br />
Quantu tempu sè stata bramata chì a sicchina<br />
di st’ultimi anni ci mittia à l’addisperu.<br />
I fiumi, i ghjargali, i vadini ùn curriani à bona<br />
via più è animali è cristiani erani in priculu di pata<br />
a seti. I pisci di i funtaneddi t’aviani guai à misciulà.
Unu sbagliu giugrafficu<br />
A strada di Roma, a noscia galassia nativa, hè<br />
fatta à a sumiglia di una granitula di 100 000 anni<br />
luci di diametru. Hè spessa 1300 anni luci.<br />
Sò 100 milliardi i steddi à cumponala. Ogni<br />
stedda fà ch’edda sarà un soli, ogni soli pò fà da<br />
sistema cù parechji pianetta, ogni pianetta calchì<br />
mondu…<br />
Al dì là, un uceanu scuru, pagnu, strappuntatu<br />
da 100 milliardi di galassii tali è quali a noscia.<br />
Stufi di svultulà i schema discrittivi di u Mondu<br />
ad ogni scuparta i scentifichi, ani pensu à a nuzioni<br />
di « Universu Starminatu ». Cusì piantoni i liticheri<br />
trà astrofisichi è mistichi.<br />
Ghjacumu Zumbè, Pruligomina di una mudellazioni<br />
di l’universu cunnisciutu.<br />
Roccu era impiigatu mudellu ed anonimu.<br />
Forsa ùn avarà mai intesu mintuvà ad Aristippu<br />
di Cirinàica, discipulu sminticatu di Socrati, chì<br />
15
16<br />
appratindia chì una vita senza pinseri avviava l’omu<br />
versu a saviezza è a sirinità ; eppuri Roccu, a so vita,<br />
l’avia righjirata sicondu à quiddu anticu precettu.<br />
Ùn dava da fà à nisciunu è nimu li dava da fà.<br />
In tuttu si sapia misurà. Parlava cù una boci<br />
dolci è lenta ; ùn s’impanzava micca ; biia ma mai ad<br />
essa inturcatu ; riccu ùn era ma si stantava quiddu<br />
picculu trattamentu chì li bastava da mantenasi.<br />
Tinia à tutti è tutti u tiniani…<br />
Funziunariu di u Ministeru di i Pruvinci Spaziali,<br />
u so travagliu li andava propiu da bè. Micca ch’eddu<br />
tiressi tanti salti à pichjà annantu à u so urdinatori<br />
purtativu millaia di righi di cuurdinati galattichi, in<br />
u so catagnu di scagnu, accortu à tanti altri scagni,<br />
in un palazzu altu 111 piani, 10 ori à ghjornu, i<br />
6 ghjorni di a sittimani (sicondu u tempu di Prima<br />
Cintrali, à u cori veru di a galassia), ogni annu,<br />
da nutriscia à vulenni più a Reta d’infurmazioni<br />
giugraffichi di u Ministeru.<br />
Anc’assà, c’era madamicella Rusalia, 33 anni,<br />
ùn nasu finu ma finu chì basta, in u scagnu 157, à<br />
vicinu à u soiu. À Rusalia, Roccu l’amava, ma micca<br />
d’un amori tontu è scatavoltu, innò. U so amori era<br />
patimu è riflittutu. D’altrondi, Rusalia mancu a<br />
sapìa. Ùn li cunvinia cusì à Roccu ? Mancaria altru<br />
ch’eddu si turbessi a vita cù una donna, chì forsa ci<br />
saria vulsutu à spusalla, à dichjaralla à u Ministeru<br />
di u Cuntrollu di i Citadini (12 cartulari da riempia,<br />
s’era rinsignatu aghjà !), pò li saria tuccatu à chera<br />
i 16 cartulari di u Ministeru di a Prucriazioni pà
Sunta<br />
Maculeddu .............................................. 5<br />
Sottu à i muraglioni ................................... 7<br />
Timpurali ................................................ 11<br />
Unu sbagliu giugrafficu ........................... 15<br />
U museu .................................................. 23<br />
U vechju populu....................................... 27<br />
U miraculu di i ghjatti............................. 37<br />
L’Ultimu .................................................. 43<br />
Lucia ....................................................... 51<br />
L’Anticariu in u Borgu ............................. 65<br />
A battaglia .............................................. 73<br />
A fruntiera .............................................. 85<br />
Fidi ......................................................... 89<br />
Un ghjornu dopu… ................................. 99<br />
A Frebba .................................................. 103<br />
157