. AE N E I D o S. . ^^ Cam fuam retiñere Bina manu lato ... - Digitum

.. AE N E I D o S. . ^^
ros A tepönk,fed hoc ^p miraculo pofítum eft,&amplius frumltamon-t
latri locus tantHtn dicamus . , cin^^t,.^:^^-»fxii/pnt^ in fe gloria tanta migfaret, in«
sLileeft & iocostn^m &IO. ^ t f m ^eneas perno^emplunma voluens, terimerecoguauit, obquarf.
ca facit .Si'iocos vt «ocastqj yf pri^num lux dm.

I I B E R P R I M V S.
vcftîtiss & hibitu e^preiGiîvBreuîui autèin refpôdet JEneas, Lacenae venatricisj veT iiip^exiifens'talis qualis iHTarpálíce fi-*^
fflec tamenà pí"opoíííS:absrrar,prd(>eft.At,ideíife lia Vtquidam volunt Boreae, certe regis Thraeix,\4de fiibdit,Threiirad.Threffa,hoceftexThraciafatigataequòs,^
îeçpernoiièemconilituitquïrere.i.itîdagare,explorare, .f.patretìia Getisliberaturaeos infequebatúr, Sí prsuertí-••
iflqUirereiVi.prímutíid.vbi primum,aut cum primum lux al- tur,i.antecedít, fuga.i.curfu, aut prá?uertitur Hebrum,i.flu- ' '
qu^ cjjndosperlaboçeiti alit, data.i.à dijsconceíTaeft uiumiilum Thracia: rapidffiinhum, vndeáddit volucrém fu-'
tempore.f matutmo,exire.i.ad exeundum, &explorare.i.ad ga.i.quafi volantem prâ?cipiti curAi,defluit enim ex montib.
explorandumlocos nouos.i.qiiosrecéteraceeíreriutChincpa niuibufqí aóéuscelerrimefertur.rdeoautemeraf fimilís HartcreRoffilW^cos
terraí:etíam.dici,licetpri palicé, aut Spartana: virgini,namqueprô quiafüfpéndé'rát . j "
taiurpo?ib,auftris)conftituitdico quícrerequasoras.í.rcgio- humeri? arcum habiiem,ideftaprum virginia vndeaddit de
^ nes acGeffer|t(nonfpóce,quia ftultufuiirecpetere more.i. vt illis monis erat:exiftens venatríx,&dederat veñtistos)fe4.vpto.iviyeQtor(^m;i
diífünderki.difpergerecomam, autdederatcorhamdifi^un-^
poíideaQtfup. eásoras, ne,proan,homiiies, neproawferç. i. det^ei¿ vtcoma diflSnderetiirjVeritis.i.per ventos,hoc eft eXideoqusrere
cóftituit, nam videi in- pofuit comam ventis dOfundendam exiftens nuda genu.i.ha ,
. ctiltad.lacosincultos,non.n.itadudumDidoineamregioné bésgenunu(lum&colIc¿Í3,finusfluéteis.ií"habésfinusflué- -Í
venerai-,Ita conftiturtrefvrre,i.recirare,&vtdicuntrcpor leis.colleólos, nodo i.in nodum, ait ipfa prfór( inqúitheus
iare,fociys.ífuiscxaa&i.exquifita,autrepíá,&occultt,i.oc- quodreuocandi eftadiierbiunr ) iuuenis quod beneuolevi- ^
cultat.[icius fraudis humançlclaiTem fuppte fuamíinconue- ro à muliere dicitur, cum iam Aeneas proueóbor eflet mOnxo
nempru fub rupe canata claulàm circum.i.per circuitum, ftrate.i-mdicate fi vidiftisforte,quam.i.a1iquam, mearum íó
hoceftocclufamautfeptâarboribus,atquevmbrishorrenti- rorum.i.fimiliftudiointentarum,autreuera'fororun)(ídaUbus,aut
vt prius dixit pIacidís,author'rorem 'proptér íblitudi tem percúftatur Vends vt nonagnofceretur,nam voluiteffin"
nem inducétibus ipfe,comitaciisi;vno.i.Achate, viroillo fido, gere morem virginufn,ac ca;terorum méticúíófei û;^uidum y à
íed ad iapillum,vt prius di:tUm eft,refpicit,graditur.i.ingre. m nemore deprehenduntur, etiam fi nullám habeát focieta-¿
diiurcrifpans.i.vibrans(diftindim autem conftruenturepi- tem,autcomitatum percunciantur,an neviderintcomites,vt'
iheta alterum ante verbum,3¿ alterum poft ipíaai,ne ab vna minor fit inuadendiaudacia ) vidiftis ne ergo alíquam meaparteduofint
fineconiun¿tionemc^lu}nunu fup.fua vide- rum fororum,quafi illicmultashabeat,errantemhic.i.in hoc
iicet altera bina haftilia.Macyla,latoferro.i.habétiaUúferrú nemore difcurrentem poft feras, Sífuccinaam pháretra, &
ythibent venabula.1. cufpides venatoria cui.f. .'Encxmarer tegmine.i.pe!le,Lyncis i.illjusferemaculofï.i. varijs macu-
J:yenusobuia.i. obmam vcijies tulit fe.i. ingreíTa e;t media lis infperfacjquam ferçbant qui eam detraxerant,aui premeií
jyliía.i. permedum fylua(n-gcrens.i.pra: f£fsrcns,os í.aipe- té.i. retinentem & immorantem clamore.f valido, curfum
¿tum & pudorem aut hibiüum yirgitíis.&arma.i. inftrumen apri.i.porci fy luefttis,fpumancis.i.fpumam emitíentis ex agi
taveaacoria,virginii Spai tanç.i.Laconica:, Nam ex inüuyto tatione & ira perciti f q.d. fe tales habere iñ vicino forores
precepto Ueurgimulleres . Spartançcpgebantur virilib. ,qus&lyncem,& : -
mage vngineitocbonagymnafij-dehocmótehti?inGeorg.v ticula4,neceflariohicexpeftitur.[Dederatq;Comasdifíun- K
ibiPapheniosçanibuscircundarefaltus.'TdgÔêr/^au dereventis) Inveteribusomriibusexemplaribusquotquot ^^
CUS eft vbfchabrtantyirgines.;:Virginis ergo Spártáñi, ideft ^habere potui,ComávnÍ£atis numero fcriptum animaduerti.
O Nunccœpit,alias Poe. SicFenus:,at Veneris contra fie filins orfus: feriem çrtimationis, quâde ea
i V s e l E p í o ^ ^-^-m^m^mauditayrnm^^^^ SíSlí^mík
< vfurpatum eft . O quam t^^^^^^ Tn S i form^^^^
enim partiapium eaiA udua, ^ortalis. nec vox hominem fonat: o T)ea, certe ; fiue Diana, fiuéMnpha. Hic-
^ ^ n M f f i ^ r M -nympharum fanguinis ^tem Aene«
ht dubi^t,namdeam ellecon- Lt quo ¡uh c,h tandem,quibus orbis in oris nSs ftíSa ! nifill pcSt>
K r o nL r . > • homimmque locorurnque omnifcicntia facrorum . Hsc
conftatexpropofitione, aífum Multatibi amebas nofira cadet hofliadextra,
írSfoí ^Tl^^^^r'rï' nl"^ ? vultus mortalis quicontra.i.viciír.m.autrefpondendo. Nulla tuaruinfororÚ,
r lL'P-eftauditaautvifa mihi.i.áme,debebatdicerer{>uerentiíc,
c t, beneautem lu/piearur pro locp.& qualitafe habitus p u-- caufa aut de .,aut virgo,àu t domina,ná ineptum eft nulla di- . '
it^^ll rí^í^^P generis. [Sisfelix] gnitatis compdlltione quemuis dignitate preditum cópella
ISfèfr^V re,l.dexcufat ignorant.á fuam, quii videliceínefcitqualcm
vi-" r
i î î S "rf •ff"'"^ tan,sait,quam.i.quakm fecundunonnullosmemo'em.i.com-
Pellemte:aIíidicuntquam.i.quantúegomemorenr.i.tuimemrSr^"^
Qiai.ia,fea nympha. [C^o fubççloj Aut fub qua moriam Gelebrem,fed inuertunt filum & contextû verború, ( .
lüntcS dfcamus ergo fimpliciter,ò virgo quá nemorem.i.. compellé, v.
ScienH S an deam ,an mortalem ?iq:d.viderisqtíidemvifeove / '
túmodfírt '^eillo nondubitem,fednefcioanmorfalem,animmort5lem
locoruma iHvt": '^^^geat'W^ocoru.terraru.OHomim^^^^^^^^ cenfeam,nanqj vultuseft,fup.tibi,haud.i.nonmortalis.i.qua - ,
qui QMnnéi fi > ^^ verfns, V nam.n. pltjshabet lyllabá, hs mortali competa't,nec vox fooatd.reprçlèntai hominem.;. .
loco; Item humanu%nioné(quo cognito, ncettnoilveriátrítisinceíre C !
crin'i ff, ,ñc M rií,concluditDeaciredicéns)ocertedea,fedlicetneÍGÍamaa S
fio,uVeft f'irorPhçbi.i.Diana,qvenatrixcft,anvnafanguinis.dcfan- A ^
l VeiVcá vocahSÎf J'^^ri^ f ne^ffe,ut fequsns guiñe Nympharum.tamefis felix.i auxiliatrix.autreuerafc- f (
fictnLSSh fíA^^^ Hoftia-dicuntfacri- lix.i.beataEvtduoQptet,&iIlibencefíe&fibi]fisegofelix, )
cia â ¿ft hf é pergut.y_iaime verofacrifi &lenes noftrulaborem.f indagand^rcgionishuiusquçcùq; - ^
As^. fup.es, feu Phçbi foror, feu alia Dea,Ieuesdicitnoftrullb®ré ^ ^
a-'nin œ ^ Venere noa & pro.udoceas fub quocçlo.i. in quo climate, & in quibus , J
. • his verlìk lile rñderit,vt Doii exphnat ofis,i.regionibusoVbis,quianondeparte,feddcuniueifourijiir
I . ^uaai te neaiorem)Compleco relpófo explicat maiorfit commiferatio dubitare fe figñat,& fi reuera dubitar^
' ' pvriiía-

& ita nitnl dubitar Aeneas^^cfea^
ftSSw^^^^^ f Hypermeter Sic venus, ac Venem^önim iicßbus)A Var:
X v S í ñ q S neshb.quQsiníppimt«,& Venáis,nw^
timSlli hulvento & vaftisflu¿iib.i.procenis,maItaho(iia, bi íororan nympfaarum fanguinis exem
iSacLú ¿rificíj cadet tibi .i.in honorétuú antearas n^ plariá legunt. Aut Phaebí íbroft awt nynípharum.fed, An, in-

L I B ^ R ^ K l M V S. 11$
In fioc íddit,quía incredibile flierat fataminterueniffe cam n.nöprocula Carthagíne,& w vides Tyrìos.i^pulos a Ty
anx cogéret germanam darà fedari^relinquentem eum qué ro profesos, o a di¿lu eft:i Vrbs antiqua tuu (Tynj tenuere
amare lebebat-Cfed fumma fequar]artificiofa narratio. Nam •ColQni)Carthago,& vrbe Agenorìs-i-g, fecer^iUgenoridc.
multa praetermiiTurum fe fimulat, vt fpebreuitatis attentius i.ab Agenore rege Phoenicu deduóli populi cuius genus fie
äudiret.rhuicconiuxjamorisinterconiugishoneítasinferir deducitLandinus:ex Ioue,mquit,natuseitEpaphus,exEpa
cás. amabat.inquit hominem Tecuca indicium patris,& diui pho Belus prifcus,ex Belo Agenor, ex Agenore Phoenix, ex
tem,&probum,inta furor medius in ter Sicheum, & Pygmalione in eis locis regnauerit,fed quia Dido q ab eo defcendit cu ijs
veni^Nam fic defendi poífet,Pygmalionisfa¿tumrfi non vo populis quorum maioresaliquàndo fub Asenc)reiuerant,ea
' lun.tatc,fedfurore peccauit,&furés fuiifetSichseus.ergo pa condidit,eiufdem(inquit idem Ladinus)Ph§nicis hiius luit
res,quappitapronunciandum,vtSich2Eusfueritinnoxius, Philiilenes,exquo natus Sicarbas(quem poetaSichau vo-
' Pyamaijon vero oib.ahjs fceleratior quos in facinus impulit cat)q patri in facerdotio fucceffit,&Elifsa a Dido a Marone ^
furor.erc^oalÌKÌì in crimina inciderunt,furor cä fuit,aut in- appellatur,vxorem accepit, ellab eodem Belo pnlco, & alia ^
iania,au?animi dolor,& polfunt habere venia faòli : Pygma fucceaÍo,fuerút.n.eihli; Danaiis,& ^gyptus.i^gypi' Lyn- ^
Jion veroaliorumcornparationefceleratiorolìenditur.quia ceumgenuit,quipulfo,iìue c^iopatruofuoDanao.Argisre
voluntate,noncafu,autneceflritatefcelusadmiiìt[cecusamo gnauit,reliquitq. Abantem filium (g,uislintquihuncapri-
. relvnam cam ponit a vino nature profeélam.fed cui alia cri fco Belo genitum fcribant. Abas genuit Iafiun),& laliiis Am
minaanneauntur.nam Salluit.aic,auaritia fidem,probitaté, phionem,qui Orconeni,& Pili rcgnauic;item Talaonem,ex
c>Eterasq;bonasartes fubuertit.Proijsfuperbiamcrudelita- quo natuseft Adraltus/ex eode Belo Agenorelt,huuishlius ^ j
lem,deos ne^Iigere,&oíavenalia haberedocuit. auaritiaecr fuitCylix, exCylice Pygmalionoruurqui Cylicummanupocrudelitas,comes,perfidiaó;cÓiuaa.
nó.n.poteft voto po Cyprumoccupauit,& Paphum genuu, quioppidumdefuo
tiri ni/ì ad id per fcelus veneru.habemusexéplaapud poeta nominenuncupatum,& meo Veneris templficodidit: Cyhic-Py^nalionisin
j.Polymneiloris in 6 qui auro patriani naramq; filmm reliquit,quiex Myrrha fili3,ab ea tn decept
pdiderat. Nihil ameni in prima harrationis parte frullra po Adone genuit)fed hnes.i.extremitates huius regionis, fup.
àìcum eft.[Ditiflìmusagri]Imitatur peffima naturaopulétiá funt Lybici.i.a Lybicis populis habitata»,appofitorie, gcnus
[Et magno miferse dilc.tus amore.jhicgrauacurfaólu vtca- fup populi intradlabile.i.durum.&afpei úgjanullotraCtariifimum
forori virum aecarufcui pater] ve contra iudicuim ri debeat (g^addit Venus^iementem inducat Aeneas.^greparris
fecerit.[clainlgrauatfa¿lum.Nullus.n.clam facir.nifi diendi,& vtpociusapud Didonemmaneat,dqnecabeudifa
allicità eírefciat,veíclam,nefipalamínnocensdefendipoí- cultas eíret,nam iccirco,vt in hoc.i.videbimus.diuinaaffla- ^
fet Er"o clam vt lateredaudtor, quis.n.crederet fororis virú ' aie honorem)bcllo.i.per bellum,Dido profeóta.i.q defcédic
innoxium amabilem, nuìlisinteruenientib.inimicitijsab eo & migrauit vrbeTyria.ia Tyro tenuit imperium.i.regnum
c2cfum)antearas,occidit|>pfolamauaritiam,cuex nullaino hums regionis,profe

AE N E I D O S.
lite ergo Pygmalion? habebät dum Dido fie coniuge fu Ú SL tip audebat^autaolcbat/perans fe id propedíem Ciñe tumul-
«hsum amabaí. aut dhm ei a patre coniungeret regna fyri, tu muenta opportunitáte fadurUm.Sed ipfa imago coniugis
quia mafculus & maximus natu ille.f Pygmalion exiftésim. Sicfa^i occifi inhumati,aut non humati,quia honore fepulpius.quiaviolatortépb
Sí aífinitatis deorú audtoritate con. tura? &exequijs funebribúsnonduniaffe(ai,aut multum bu
m¿t£c,8f cxcus amoreauri.fuperat.i. adoritür & vincitfer- mati.i.bumo teéli,ne cadauer e»us inueniretur/ed cum Doro
i.fíca,autmucrone,cIáa.ex infidijs & incautúantearas.f natoduerim nódum bumati fabem riteivenitin fomnis .k
deorum oibusmodispurgatSicbxúab ignauia & imbecilli, apparuu per infomniaaut dum fomno tenebatur,attollens,
• jate.neforte Aene« viró forti difpliceat Dído,fi prius imbel vt.f videantur ora pallida.f Pallore moi-tis,miris modis.i.mi
, linuptafuißet. Si.n.Aeneasdixeritquo fuperauitvir virum rabilíter,&:nudauit.i.aperuit,&fignis indicauitaras crudetá
facilicer,refpondet,quia clam &fetTO,q.d.fi prouifus fuif- ies.i.ante quas crudeli ter occifm eít, vel quarum dij id crufet,a«tarmatum
inuafifl^et,ubi inermeadortu« eítonon ita fu dditerpermiferant,autiam non vkifcebantur, & pedlora.í.
peraífet eum Atfi nuncdixerit,non prouidieífe uiri,folum fua,traie¿laferro,&ietexiM.reueIauiE&aperuuíéuoltédit
^i.fine Cuítocie,& inerme incedere(purg3t hoc, qa ante aras, fcelus carcum.i occultum, domus.f eius, hoc eíl quod domi
rebws,n.diuinisintentúnondecuitarmari,undeiui.huius. eius patratum erat, omnei. totum hoc eíl "gnis quibufdam
|:ív fu gemtQt cape facr* mani*,p*tmse}fte penates-, fignificauic Didoni quomodoà fratte eius Pygmalione ante
(Ae bello ex tanto dtgre[iítm, é> Ci,de fee enti arasoccifus erat,& vbifepultus,&fuadet tum.i.deinde, cefc;
Attreiiare nefas, donee me ftumnèvm jibluefo. lerare.i.csleriter facere fugam,& excedere pati ia.i. licet pa-
Superatinquam íecuruamorum,í.nihtIcurans deamoribus triaqus caraomnibuseit. Nam non qu$ vis regio, led ea
germana?,hoceft nulla pietatemotus in germanam, licet fci- duntaxat in qua natusdLlua cuiq; patria elt,&recludit, id
. reteammifereconÌugédeperire,aut fecui'us.i.certus amo- apcrit,&'reduderedocet.Tellures.i.è terraauxibù vi^.i.via-
\ rum germane.!,fororisfue,&ita íperans eam par impatien- ticum.f.veteresthefauros,appofttoriè pondus3uri &argen,
( ^ X tiam amoris étobituram,quodfperabatvt folus rerum poti-T ti ignotum.i,aut quod Dido ignorauerat,illicefl'e,aut ipium
yetur,quodtii non obtinuit,unde dicetur , Portantur auari' dum viueretpoflrediife, aut tam magnum vt nullus vnquam
Pygmalionisopespdago, nonqu^eiuserantsfed quasfyas tantumnouerit,ficutremfinepariinaudi.amdicimus.
fiifefperabat^aciam tum ducebat,& ipie germanus, f.J^yg^ GENVS intraclabile bello]In libris aliquot antiqius,In fu
mabon cdauit.i.oeciiltum&ignotum tenuit fadum.i. par« perabilelegitur. [Bf «gram Multa malus limujaos, vana fpe
|ricidium(n3mfratricidium nó dicimus)& ipfe malus i, iniV íufitamantemjin ántiquilfimo quodam exemplari,vnafpe
quus,íimulans.i-fingens,multa.i. multas caufas deabfentia- bifit fcriptum elt, qua?le¿tioforfan acunoribus ingenijs nó
Sicha:ilufit.i.illufít.amanté.i.Didonem egram.f.aiumo.i.mi difplíce3t.[Patriaexcederefuadet] In antiquiffìmisaliquot
fereperetin tÉm uanafpe,quiadicébateum prope diem affò- exemplaribuspatriá,inCufafidic3{iilegereeft. [Auxibumq.
requ|rensotC3(ionemobtinendi tbelàuri» quemviauferre via?3lnMediceoIibro,AuxiUo,le^ituracquifitiuocafu.
SERJT. T TlscommotaÍSupradidis Uis commota fuvamDido, focÍQfq-,parabat. aliqtiid crudeliratis expeda^
i l r / u Ä Ä " r » — Ä f u f o i J Ä f i e t
V- ranni, Aut ntótus acer erat] ^^t metus acererat, ñaues,quA forte parata, fortior, Abjpropter metú qui-
, ^ Oderant laefi ^!Metuebant la?- Corripiunt yonerantq; auro .portantur auariy bUs ferébar occafio vt carerét
quarto ; Quo¿^SidonÍ3 vix vr- J^euenere locos, vbmunc ingentia cernis innouafíent m nauigiis daba-
be reuelli, quia ñon voli^ntate rSHcenia, furgentemque noua Carthaginii arcem í tur aperta í'ufpicio. [ Onerant
fed aut odio,aut timore conue Mercatiq i folum, faSi de nomine Birfan, auro] Aurumomne,-& argen
figura eft Hypallage, nam in Sed vos qui tandem^ quibus aut veniflis ab oris^ pia ad pinne tollendum opus
cyrannum iuftum odium eft. Quovetenetisiter ìVot.quaèrenti talibusille fuiífet, id tulerynt quod na-
iani fuas pü tabat,vnde eft in quar tfe Vlta virü.Que.n.auaro argentum» Onerat ut plus ét ^ haués ferré poífent impofitu
maior p^na,quam pecuniá,prppterquá deliquerat perdere? efl!evideatur.Qiiátaérgofuitthefauroi:Umcoiiiacunrrelido
Remouéhocj&falílímeft Vita virum. Sciendum aút quod argéto,netotúquídéaurum nauesferrépoÍfcntÍAuari Pyg-
£f|m tangit hiftoriá. Moris enim erat,vt de pecunia publica malionisJQmne illuc tendit, ut probétur quod di¿tú eft Sed
Moenices miífo a rege auro deperegrinis fruméta coémerét qúo Pygmalionis ,• Quia illas fuas futnr3S animo conceperic,
, ' , P'do aút a Pygmábonead hunc vfum paratas ñaues abftule p p q d fibi ereptasiniqueferret.[Dux femina] Ad inluJtado-
rat, qua cum fugientem a fratre miínfequerentur,aurú illa nem Pygmalionisdi(äum,utea duceperdiderit q aflecurui ú
pra?cipitauít in mare,quar«!vifa,fequentesreuerfi funtCDe^ feputabat.[Deuenere Iocos]Ordina fic:Deuenere locos[Mer
»enerelocos] Ad minuseft.[Surgenté]Erigenté fe,vt, Surgé C3tiquefolum,Ubi nuncingentiacernís Mo?nia] Nam ^difi-
^ te in cornna ceruum[Nouí Carthaginis]Carthago.n.eft lin cium inftitui non potuit,nifi prius empto folo.[Taurino qua
gua Penorum noua ciuitas,vt Liuius docet.[Mcrcatiq; folä, tum] Alii dicunt pecunia tue ex corio bubuIofuifl^e,& pecu-
MÓti de nomine Byrfan]Appulfà ad Libyam Dido, cum ab niamdiólág. ex pecore originem duceret,tantumqjfuiire in
ì Hiarba pdleret,petijtcallide vt emeret tra terra; quantú pof preciolod,quátum bouis coriiiconficere pocuiifei'.alii frau
. ^ jet cqnumboui5tenere,quQd cum ille permifiifet corium in dem emptoris ponuc qui tantum mercatus fit quantú cono
' . tenuiflimas corigias feitum tetédit, occupauitq. ftadia xxij, bouis poiTit circundan,atvenditor nihil tale fuIpiciés arbitra
quam rem leuicer tágit Virgihus, dicédo faéli de no{eÌ & nó tus éft tantum dediife quantum integrum coriú poífet occu-
I tage^-e led circud3re.[Fafli de noie]de caufje qualitate.[ rer- pare,Emptores ueroin tenuem corrigiá i.lud,fecàntesplusg,
goJl rotergorefSedvosquitandé ] VacathocIoiiTO tandév deberentoccupautes.fed fabulorafuntömnia,näfiattendat
y Eteit naturalisinterrogatio,quieftis?vnde?Vd quo iturifSi magnitudo urbis,quantaá Virgiliodeìcribitur,non poterà;,
f wcipie in o6tauo,licet mutato ordine.QLiotenditis inquit? nifi latiorib.locis condi,licet poèta hoc credibile faciat dice-
[Imoqitrahensapeólore.vocem] do,faaide nomineBirfan.quod&bnguagrgcaundefuit Di
f Pee(tdixit.Etquotieslongerefponder,Parenthcfiseft,quQ- do.&punica.i.ipfiusregionisinquaresgdta,conumfignat.
- tiesnuiquam,Edipfisdicitur,ut hoc loco. [Sed uos] Mira breuitas mterrogátis,nec fraude caret.Na co-
„ ^ A S C E N S I V S. naturoitenderefe noneiTedeam,fed HOfallitAeneam.Nam
I Hiscommota &c.]l>ergit Venusdocens paucisquomodo cummagnaanimilacerationercfpódet.HeciIle.Ordoelt,,I>t
i in eam regione venerat,ciuuatisq. fundamenta illic ie- docommotahis.f. oitentisacvilis nodurnis parabatfuga.i.
J- «^^'•.^^»^'^gr^pn.iccdedarat Donatus his verbis. [Odiu]Eortt opportunitatéfugíendi& focios.i.comitesfuga?,aqtreuera
qui nonuai? viribus potmíTent refiltere. [MetusjEorum qui focios,qui tyrinoú fugete uolebant èc fua uó lolius Didóms
j • esuli
«
«
<
tergo

1 I B E R p R I M V s; ÌI9
fuifli crudele. f X , reVnd't fequuntur. feduerbum refpô- :
iwotturqueteosmqubusdi)^

AE N E I D O S
tmnc ííiVíír oar Trotafti A^acafeo,perItaliam Europa.Deni omnium rerum peritiífímus,ex perfona Aenèa? tanqui Poil
Sie non naia Venus .'eius interrupitquerelas. [ Dolore eft] tificis dixitin i.Etvacetannales noftrorumaudirelaborum,
AuVtwrrantis Aene^.aut certe fuo dolore, Acquum enim eft nú cum Ponnfex annales coníiciat?& Aeneas á poeta,permmalis
filiis eciam ipfam moueri. _ . . ^^ ac Pontifex inducatur, merito annales appellat hiftona
Ase ÒD E A ¿C ÌRxc eft refponfio Aenex miferanonem exci- rerum fuarum , & hic Marontanus verfusa Macrobio cunt
° rantis & ad ¿ o s u l a interrogata Veneris breuiter,fed non eo diligécialedus eft,& eruduiflìmeexpoiìtuSjenucleatufq. a
órdini ^o interro-'auerat refpondentis, quod autem dicit : Sermo autem parUm curiofe examinatus,peniitatusque.Or
Sum ¿US Aeneas ar° Ute defenditur ab arroga tia per Serum, do autem eft. O Dea, ( fatetur enim adhuc deam, licet illa
nam ouodde pietatedicit indicíú,?inquit, eft,vnde fciemus diffimulauerat,nonenim piane negauerat fedeam(íi egore-
Aeneam tam iniì fcendi, hiq. annales maximi nominantur, Virgilius itaquc funt,quia nó tutç,cù remi fradi fini & mali.ipfe.i.ego
f '

I I B E R P R I M V 1 120
tus ih hislocis quáuís firn fama fuper »therâ notus, peragré Apud Virgil, poetarum principé ac omnigena? doftrina? C»N;
deferta Libj'ae.qus.f.dicis eífe Libya;,egés.i. quam egeo (vn- Afylum multa etiá deprehendes,quç necab Honorato, nec a FAM.
deDidodióturaeft inexprobationem eius.Nufquam tuta fi- caìterisinterpretib.fintabundartterexpofita,&exaaeconfi.
aliquot antiquis non inuenuiìe,Componat,habetur. [Diuer- puerperio Archades & Crecéles tinnitibusjvlulatibus,& fa- >
fa per xqupra vçitos]in perueteri quodam libro, leótos legi, naticodifcurfu referebât:GalIos in Phrygia represétaife.^Vn
; " deilludProperti;.Idçum Simoétalouis cunabula parui.Nec
COELI VS RHO DIGINVS., mirûcui^ videri debet poeta nollrum hic Phrygíá,alibiCre
tâ loui patriam aífignare, VC Creta louis mai^ni medio iacet
PERIAVTOI-OGIAM vero ftatuuntvocari, vbi quis, infula póto^Quando is diuerfis locisdiuerfas percurrereopi J
feipfum laudat,vt elt illud Achilisapud.Ho.oo;)i^o/Ji«V,»£Í5-Í-NO ne vides % pulcher ego,&quám magn'? Qd ¿ir alios poetas fecifiè,vtfçcùditatédo(ârinf olléderent,
Sed & Maro noiter,Sûpius Aeneas,fama fuper çthera notus. &fru,
asa elle crederecur.Qiiod autem dicit.[Vani parétesjaut hy- Qyiíquis es,non derogat fidem Aenea.fed auget fidem dicé ' N
pailageelt.i.vanumaugurium, vt, Dareclaífibusaultros,¿fe, dis.Nam fenfus eíl id,qiiod diaurafum,non ideo dicam,qá'
iDanroblcun ibia fub no(äe,pro ipfi foli per obfcuram noólé. dicis,tepium Aeneam fama fuper çthera notú,íéd quia augu
A u t ceree vani pareces, qui res faifas & inahes docent.jEt per rij perica certiíTimé nofco te dijs acceptum qui polt tanta cénoc
plerunquedecípereoílendit anguria. Multi volunt ad ni pellatem incolumis claifem recipiesjfed ne dida dicá,audiamium
noe amoré parentum referri, qui teneritudine afiecli, mus Don.cuiusverba funtj Quiig,ses,adhuc veluti cú ignoetiam
luperllualiberosdocent.[Bisfenoscycnos]Cycnosna to löquitur,haud equidé oportet ce dijs nó charum effe, qrá
uiDus comparat.aquilafntempeilati.Inaugurijs autem con- Carthaginem Veneris:haec verba omnium ípóndebáteífedú, { >
imerand« íunt non fdlum aues, fed etiam volatus vt in pra;- de quibus conquellus erat.^Nam & notitiá lui,& celebritaté, J
petiDus, öc Cdntus, vtin ofcinib.quia nec omnes, necomni- ik humanitaté pollicerur.[Perge]Hortatur ne redeatadfuos v
DUS aant anguria,vt columba; non nifi regib.dant,quia nun- vt propoiuerac,fed eac Cai thaginé.[NanqUetibi]Dcmít foli JC^
eir Ä folusincedit.vnde cicudinem de ibci)s,iàlutéÌUorum augurio nuncians.[Nifru /
cit ui 6. Macernasagnouitaues,per tranfitum olfendit regis ílraauguriúuani^ocuere parences]Ordina fic,ni uanifuere
augurium.Icem cycni nulli danc,nifi nautis, ficutledum eít parétes.i.maiores noítriiík fruíha nos docuerúc.[Bisfenos,]
' Numero
, • > ' ;

Mil îî-rô niulu 11 cô^cquantur » qua« ígneasputabat opprefl ante öculos,föos,& Ùpimìpk in portum pevdwm^nâe tût
SsrV-^rulO.osvcVsaipoft^ Itabanc-diiodecim cygnos.i.olores,qui quia non fubmergunt,
flibi-atiiuÄiasI^t^^^ &inaquisveifantui-naij£is,paugufiofuntJ§tantesagmine
• ÎU a^npiateereptitutiruntvCEcqiiatedu^ .,\cçtuàutcônuolacua|'minacim,pcedences cu prius tura^^
ho-ôietií fi nó fis ille plus Aehea^queni te predicasi & te fa.i.^defcendic piaga i, règfone.aut oraa;theria,i.cçlefti,aut.
irr' fatircredò rñ ex foloaugurio, & rerûeuentu edodìa ego aéria tnrbabat.f.pauloante,aut dum ñaues m^pateretur^cçcríio
quodfup.tuhaudà.noniauifus,imocl^^^ lo aperco i.rerenoappárénti,quifup. (Autell gi^cá
difs fuDeris.carpis auras vicales.i. quibus refpirahdo viuitur, qua vicinióri dam us,quodalterius eli, ve apud Comicu Scis
ouiadueneris.i ppeaœadueniiti vrbem Tvriam.f.Carthagi- me quid velim,pro eo,quod eli, Scis quid ego velim.ua aipinemThocfolum.idÌ^
ce b.fifenos cygnos Aut capere, a^^^^^^^
Sìurntustuùs grius &acceptuserit,fignificat te nonin dentur, pro eo, quod eft afpice biff^
Vifiun fu peris,quia fi tibi fuperi inuiderent, non tantum bo- nunc,aut capere.i-diligere ad confidendum teri-as longo or-
SStàeincomodi,côtuJift'ent& ita cohortatureum fub dine; Nam plufculo interna lo,aut defpeaare.i f|^quenter
iliter vt adPidonéeatUnde fubdi^ afpicerevcaptasd-eledaf f-terras/vt.i. quemadmodum ilh^^
modo i-folurnS aliud cure's, nam fi modo per- cygui, reduUs.i.reduih. aut reiierfi^a pei fecutione a^lç luueTetisad
vrbemlomnia tibi profperecedet, pergeergo, duriU.l^citiá fuá indicant :alis ftridentib, & cinxe^polu.i.
atqueperferhinc,Ì, ab hacfyluaadliminareginse, namego cflum,£etu.iiConuolatu,&dederuntcantu.i:infignulecitiç,
nucio,Lredico &fignificofocios.f. tiiosreduces.i.reduaos, haudaliter.i.eodeni mó,&;>uppes tuç, &piibes.i.iuuentus
& faluos, &claftem , f. quam amilfam cenfes,receptam.f.ex pubefcés tuorû.f.âmicorù,aiit ienet(zeugmaab iifteriorçs.qd
periculisadtutaloca,vndereceptuicanunt,quiexpTçlioin ficperfic¡t,&puppes,auttenentportum,autíubeutoítiapIe
caftra conuocant, & nuncio claftem tuam aótam.jdeft impul- na velo,au t pubes tenetportu, audubit oltiaa. apertura,.¿y
t fam aquilonibus.i,yeoBÌs,contra Africam, & ex aduerfo Afri ingreff^um portus.Opleno.i.paftO &extelo vdo^io exted i
ex ftantibus m tutum.í.locum,vbi tuta fit^ni.i.nifi parétes.f. tur totum ventis quoties quidg, periculi timeti Cocluditermeifinquic
Venus fub fpede-,vÌrginisvenatrÌGÌ6)vanui.méda gOidicês,perge.i,perfiCeiter tuu,moda.4dolunTOd0,&lidicac
ces,&futilesdocuerefruftra.i.nequicquam & in vanúaugu- , Aeneas,quo pergam,cum nelcia via,addu,&dingegrellum,
riú.i.artéaugurandi¿tneidcófidentius,finerÓnedixifl"epu eo quoyia te dudt.i.fequere viam.qii^ducet in vrbem,licut
letur additafplcein.d.fi tu ét Augurij=perituses.poteris refpi tadium eft in Bucoi,Q(io te Mçn ^edes-,an quo yia ducif &c. ^^
cere,an 5 dixerim vera fint. Afpice .n. biftenos.i. duodedm) lovi s ales aperto Turbabat celo, ] In antiq. aliquot lib,-,
Tot.n. nauesfuerác quas amiíTas Aeneas verebatur.cum faluç Turbarat exaftafpecie legJtur . [Et qua te ducit viajlnlib-
eirent-Namdixitievigin'ti habu'Âejquarûynamperirevidit Longobardico legere eft,Quo'te ducer. • ^ ^
A Vertens]Se, fubaudi,hoc VOQ, Dixit auertens rofea temice refulßt ^ §|>èfiwm^uib.éfti quanm^
pulchra.[Ambrofiequ6comç] Spirauere .pedes veñis defluxit ad imoí : íf^^^^^^
W • Aut deorum vnguenco oblit^i ^t vera ittcefTu patuit Dea . illé, vbi mattem diffinitioefi[örcuDea fuduj
uirSxhairere.[T^^^ Oj^id natum toties crudelis tH^m ponimus,vt alibi'Severn fub,
xit ] Quia dixit fupra, Sinus Ludis imaginibus i cur dextra iungere dextram ' iedra trioni.Sed hoc tolerabile
collega fluenteis.[Vera] Bene r^n datur : ac veras audire y&redere voces ^ f'"ÄmXi'nteÄ^^^^
î[rem co-no1dt,Nam deam ef. ^t Fenus ohfcuro gradientes aere fepßty quitas , vt, Saxocerecóminuit
fe fuperius dixerat. [Fugienté] £t multo ïieMa circum "Dea fuditamiäu: . brum. [ Aut veniendi polcere
^olirivt moram.aut veniendi poßere caufas. l.us ad Aeneârefertur , Medio
- cum elfe delufumautcertefe, Ipfa Taphum fuUimis ahip : fedefque reuißt fie inter faa dolore eft. [Ipla .
cundum ipfum Virgilium,qiii i^ta fuas y vbi templum illi, centimque Sabm bÍimi"spiiáSn?ei^^^
^ure ç4em ara.fertifque r§centibus balant. : Propnû Venerisepithètó.[Sa,
4mcUr^v,deJMm obmUt > • , ^ . b?o] Arabico. Arabif aút^s
Multi tamen volunt in Hoc ipfo loco facpe eum effe deceptû, funt,Inferior,Petrodes,tud«mon,m qua pop^uh funt Sabçi,
'4t in habitu,in wterrogacione,rnfioneqi & inauguri)s.[Tu apud quosnafdtur thus,-Did:iautem Sabçi^ rou atßi
' quoq;]Sicut luno, ceteriqi dêi q Troianis mimici funt [Cur venerari,^ deos p ipforu thura veneramur. (Ture caletai^,
^ dexcr^ iungeredextFá]Maiorum.n.hecfuerit falutatio,cuius
VqìtÌ ajiTtov.i.
fertifq,-recentib.halantjEcce vndefupra dixit, Haudequide
caufam Varro,Canimachüfecutus expofuitaf tali me dignor honore. Quod aute dicit.RecentibusJLaus elt
« fereasomoéeorum honorem dexterarum conftitifte virtute lod,g^ femperflore veftitur. [Sertis Serturo&lena,cu nin i
ob quam rem hac fe venerabantur corporis parte.[Veras audi adijcitur dicimus, vt hoc loco,Ite ali) expreiius,berta procm
re,& reddere voces]3ut multx reciproce elocutiones, vt hoc tantum capiti delapfa lacebant.Siautem içrtosdixerojnoi es
> loco funt multe vnnis partís vtrique fufficientés,vt,tenemur addo Si fertas,addo coronas,vt Lucan. Accipiut Ierras narao
V . amicitiis,ridicùlù.n.ert fi addas mutuis,cû amicitijs vtrunqj fiorente coronas.Et hoc in multis nominibus obleruanau eie
"" ' firTnificet,ficut Pronto teftat .Item funt elocutiones,quarum vt genus ex adiedlione formet,qua decada,m neutru caaac
vna pars piena eft,quae fi;conuertant,habêt aliquid fuperfluö neceife eft, vtpifcinahs locus,pilcinalis ceHa,pilcinaie,iagi-
~ vt in Salluftio,In tugurio mulierisandlle,beneaddiditancil narius mulus,iaginaria mula,faginarium. . f^^t
ìe. At fi dicas,ia tugurio anelile mulieris erit fuperfluû Mulie D i X I T,& auertens] Docet quomodo Venus abiens,a^n'ris
ancilla.n.& condicioné oftendit,& fexum.Item. Res erat ta eft quod opportnûfuit,vt didi fidem habeat ' ^^
•f / t èat ptoribus à ceceris.Qaodficóuertas,nihileirefuperfluuinuenies, nota folis. hoc futfecerat,male ergo addiditj [gnora, cuius ab ea nebulis verbafunt.(Et fept? fit,cuius vera mceftupatuitDea]Copletisq
rei aQignat quatuor caulas^ •
< r fTalibus incufícjRedarguit.Incufare.pprie eft fuperioré ar- iuic,dimifit lçtù,& inftru¿tú,&plurimis fignis f^manue
J guere,vtinTerét.pateradfiliÛ. Quidmeincufas Clitipho? uit,&fplendore,&odore,&deiluxu veftjs.[Ambrolin^^
. Accufare vero,vd paren-.,vel inferiorem,vt i^eodé ad mari mç]ficdus come feeffuderat.vtputarent
1 îum vxor,Me milerâ, que nunc g,obcaufam accufer nefcio. lieresinvnguentisadmilcçntpertulçLyoceJ_^n^i .
V - JÈthocproprietatiseft,licet vfusiftamalacorrûpat.Sciendu vdcurrendonon potuit.[Quid]Inculationocontumc
^ ^ IS eft Terent. folam proprietatsm omnibus comicis efle fed ex aíFe¿tu,& rdigione procedens.Ergo
t '

1 I B E R P R I V s; 12 /
conScerî noIuifti,& quaiî aliena locuta mecú,macernís ver- etiam tu cmdelis,i.immitîs, tna.m ex imp3tieatia,oainia cru
bismtreriasmeas,nolejaíh?necremelhocfeciíb",fedf«pe. deluvoca^^ _
Coníhbat.n.inceripros,muÍca& variafuiírecoUoquia,iii • Atquedeos.ae^maßravqc^t.crudeha mater. Item ,,
quib ille vultu,h.ibicu,&colloquio matris/alluselhOïbuic O cruâeUs Alex,. Item Amafms poeta : ^^
aút incufatioadabeuiué,noaeffe lo^ior, qua vtad celenter Cmàelesitm,ferpemnouus^mtanms,
fuc^iécisauresperuenirepaíret.[Obfcuroaere]Nófa.tisfuic Formi nonC,lUm fitta dedere moram. ^
VerbisinftruxiíTefiliúlicetfciretoíaeadeTi cópofuifle Mer Ludis.i.illudis,natuma.filuim.fmetotiesMíis.i.fia:iti)S, &
cursum,fedquatuor de caufís texit,ne viderent,ne tangeren almd quam fit fimulantibus imagmibus. i.lpecieb. cur non
tur,neinterrogacionibusvari)sde^nerent,velueniendicau datur.imegatur,& non conceditur mihi lungeredextre lupfas
quïrecesebs.qui ante noótéuémredebebantjdecinerent. tua?,dextram fup-meam, [cum etiam oícuhim darehliolice-
B-roaldiaút in Seruium,uerb^unthsc: Quis non videe fai-, re videatur & audire,& reddere voces veras.i.non iub aliefam,ac
penitus inane efiTedriim^quam Seruius nobis perfua na perfonaoccuitatas, hoceil raacris,& h!ij,vta matre^ & a
liere còtédic?nemoferèeruditorù in latinalmgua italoquit, filx),Aeneas íncufat,fupp,matrem talib.í.di¿tis,8¿: tendu. 1.
nemo nane dfiam obièruat,quinimò Tepiffimè fecus legitur. dirigu greffum ad mçnia.f Carchaginenfia,auc Carthaginie-
Cï&rin i.commentariooium ordinumadhibitis,adidcon fiaj vtrunque n.reperuur.at.i.led.Venus iepfit. i.circiidedit. J
ííluiai centurionibus,vehementer eos incufauit.-Certe Cx- gradiéteis.f.Aeneam cum A cha re-[e it autem accufatiui calus
far miliubus fuis maior eít, non minor, & tñ contra Serui) plurahs numerijaere obfcuro.i.denfo,& opaco,& dea-i-ip- ^
H cifciplinam,dicin ie incufaire,& profecto latiniffimelocuc» fa qax potuit,cum fit dea,circunfudit,fup.eos multoamrótu, ^
^ clt Incufare .n.figiiificat reprehendere,velculpare,fineali- i.tegmenco nebula, nequis poffit cernere eos, neu.i.neve çi,s
oaodircrimine,hincCorneliusTacicus, inquit, Intemperie poifetcó:mgereeos,ve proveímoliri,cum molimine,&mo
incufantes,&apudDiomedemlegitur: IncufanteCicerone leitufaceremoram.i.detinereeos,&exquireœcaufasvenie
Cacilinacóuia:useiLquodquidemexemplum,de malore in di.Ipfa.f Venus hoc faao,abijt lublimis.idubiafa,vel peral-
Eninoremdici,nemainficiatur,cumconfulCicerofuerit,& tum volans in figaum Istiti^ pro bene aäis reb.Paphum.j. ••)
•Catilioa priuatus.accufare vero,ab au¿lorib.ido,ieis vfurpa ad ciuuatem illam Cypri,&ipfa k:a reuifitf^iias iedes.i.vbi
tur-,oufquara obleruataietutiua illa,&raacida Sèruij obfer- precipue quiefcir,ac colitur. Sed ingeniofcalludit poeta ad
uacioae,de qua re exempla ideo ponere fuperfedeo, quia ta hiítoriamrnam Venus dicuur íiiiífe regina Cypri,qua£; corlibusicatencicnptorumcuuàavolumiria.ordoelt.Dixit.f.
pusfuumdiuulgabat,&quçillicfepult3eit,fedesautempro^
feus.i.fißiuitfermonem. ilium,&auertens/upp.íerefulfit. fepulchroaccipi íolet,vt in,fexto,fedib.hunc refert ante fuis
i're'fplenduitceruice rofea-i-pulchra aípeálu, qualis ell rofa, vbi templum,lup.eit illi.f Veneri,^ vbi centum ara? calent
& cornar ambroíix.í.ambrofiaimbue« fpirayere.i.emiferút, lUi ture Sàbeo.i.çp in Saba nafcitur,nam folisell turea yirga-
¿t il'iFadn-untjaut exhalaueruiir,quafi foirandoidiulnum. i. Sabíeis,&halant.í.ipirant,&fragrant fertis.i.fiorum,reçendiiu'nítatis,aut
qualem dij & dé3e ditfunderefolentodorem, tib. i.recen ter appo fitis a puellis,qu ateas frequéterín nouât.
veíiis.í.eius,dequa diólum eíf .Nodoque finus collcdla fluen Agnouit^tali fugientem eli voce fecutus] in Lpngobar-e- ^^ ^
tisjdeíiuxic ad imos pedes,& pacuit'inceíTu.i.incedendo ve- xemplari,mutato numero legitur,Fugientem tah eli voce ro
ra de3,cum. prjus de eaaliquantuÌHai dubitaíTet [ha?c&utem cutus.Sed prior numerus ex teirametro,íongemagis placet,
funt figna¿iuinítatis,dequibus.etiam in quinto dicit: [autveniendiexpofcerecaufas]ináliquibusantiq,lib.exqui -, ^
Ommíígnadecons, . rere,legitur,qd'maiori cum diligente quxrere fignifica.t. In ' ..
Arde-Mesm'tateocuLosi^uifpmtustilt, . - Longobardico,&aliquotaIíjs,difcere.In Roma.In Mediceo '
, '^ui-yífltíts,voafve & 3ntiquis pIerifqj,Pofcere,habetur,quod magiSpl3Get.[ip-
Illp.f.^eaeas vbiagnouii matrem.f.eíTe non folum quamuis fa Paphum fublimisabit ] vétí^ra quídam exempla, Et Pade:ím,fecutuseft/upp.'eáüi/ugiétem.talivoice.i.ferjjjQne,'oá,
phon,& adit,fcribunt.fedvt,Pa>hon,non reiecérim,ita,Apedibusnon
potuit eam aifequivQiiid o mater,tuquoque.i. dit,nunquamfcripferim.
/rsOrripuere viam ]officium, Carripmre vUm intereayqmmfemita monflratj gnitudo cognofcítur.[QuaIis
^eundiceleriterarripusrût , — Â f Î Î Î f S f ' ,
ÎN'eque eoim-vía corrirmar,. , , r r n - P j r nitiuus pluralis,& m lum,
XQui#luiimus]idell lógus^yc, Immmehaduerj^Ue ájpeciatdejuper arces. um exit, led tu prò^ nollro
.ipi;e,^lio,lóco9Cui plurima cer Miratur molemUeneas^magaliaquondam: arbitrio cu nominatiuus, finui^-;.^item
,;Cumienuxpluri- MiraturportasyHrepiumquey

,AE; :^í , B, I, D O S
' - J , • Rr linnid-i j nuramamnu- tendere mu^
da me lacoíhrefl^ímeho^^^^^^^ vrbis &fubtioluere.i-fursü, hoc eft furfum voJuerefaxamambus,m
tupa m nibus.f.fuis^cum nondum armaoia,ad hoc idonea, haberent. ^
ftendunt]rmplet,vt,Etde od^ Parsfup.Iínííás]nifid.C4musinfínJt¿uos,,p imperfedis indi
Jeabuíuseíhppfuauitat fitpi^^^^^^^^^ càtmi,vcducere,pfoducebat:&nìohri,pfomohebat,&fub.
^ uoluere,,pfubuoluebat,&oprare,proopcabat,&c6cIudere.
ímü.tudine,velaceja. o v n ^ procóc!&bat&cooptare.i.d.Jigere,aiVteligere, tedo.i. ad
nejNunc impetu.Crgna^ e¿tüextruendú locfi,&cócludete.f.anTbicu?i, urbis/ulco.f.
jflduftiuos,gnauos dicimi^^CF c^^^^^^^ circunduao(..am qui primú vrbéextruebant, circum
gei|era. Proprie tn Fucus ^t ¿n »ü arabant,fulcumq, fir e>rcuim faciebát,pro primis foíTis,niíí
crabrones,dsaiuh3ivefp^^ vbi porta extruenaamcenlebant,iliic enim aratrum porta-
Marcum,maiorape banf.vnde pona a portando didam volunt. Varrò tamen ab
iiecal roteus v^rborum proprietas, ve vi., reuolcbant,eamq.suertebant tandearatrum immiferunt.vn
Iatia.qu^htqtioties,vel^^^ de in j.Thraceser3nt,vbi Troia fuit- Quinetiá Seru.vrbem
- San í S q S íncendium íignificatur, g, fiatu alitur.vel a eligiic,iura.i.iuridicos viros, penes quos fegüs & mra effent
latía peadfquot^ fpecicmaioreft perr, innou.icmitate,8yiiag,íhvuus.t vtdncnuncoffi
pama,pcr 4 ^ -1 „ g ^.Óoaratione.Na Poe aliquo magiftratu fungerent, & íenatum íanóíu.i.inuiolabi-
S7fio [O foV"unati,quorúiammoea^ hoc loco qpi m ter mare,& emítate erat portus.i. eftodiendo
«.Lfí hmítí FáriiintnüodiDfedeítderat.rFaíH.Haj.N!ucope aptantportus,&aIi; |ocant,i.iacHint,hic.i.aboloco,3ltafun.
^ ^^ it Poríitan ¿ Icrob.i d^méca theatrU.proludis,& /oedacul.s exh^bendis, ^aH) ,
SaS^^^^^^ exciduntrupib.í.yicinisincolleiad.(ao,colunasimmanjs.
Sefpict contini didtu JOb hoc quod fe i.valde magnas,ita vt immanes videant,appoíitoric, altade-
Sf,qaia mi«us cunáis latebát fPer medios ] Figura el, cora.i.ornameta,fcenis futuris i. ad extruedas fcenas in amnJpíaSSt!medi,sfeinfert.[Neqrcern
phuheatro [bceng aur.funt vmbracula equib.p
K & e í l ^ niabulas]ralesíuppleinftat,aut tdis fuit eoru^
CoSuIre &c.] t3ocet ingr.ffum Aene.^,nihil autem in abor exercet fub íbleapesin noua ^ftate.i.in fine veris, aut
Ase. renVendisdubiam octürrit,qSodnon a Don.explicctur,cu- .n principioxftatis perrurafiorea.i.florida.cum.i.quado ip
iurverblfuL.rmirarurJpònitgeneraliterquodomnesviar, la;apeseducuntadultps.i.m_aturos&prouediorisiEtatis.f5
tusgentis.i.generisíui,i,qu^oexaminaefeturafuaeducut^
. ^ ^anrliruitìh Dsr fo 'Cies. laudantur autem,quod non muí- aut cu.i.quando ipfxapes ftipant.i.condeníant,mella hquen
' tia.i.def9cata,&pya(vtin4.qcorg.expofitumeft)&di
nr hec-ffaria riocum1teao,priuata ardificia curabatur. dunt.i.vlque ad diftentionem farciunt,cellas.l.fauorum, nefm
aSp^nirie^^^^^ & h«"'^ ¿taredulci.i.mellepuriff.mo,Vndemulfum nedare^um^fieri
falutísfuBfidÍum.faltatheatrislpofteaquxadf.latem,&ho poffevidetur,autcumaccipiuntoneravenientum.f.apueuo
norem Sehinent,WofpÍcit voí!iptatíbuspropterfcenas,^ lare folitarum:nam none^dem eolí.gunt,& ftipatmella.aut
ndnnifi in ociofa emítate fie,qd/Bnes erat nccefiarium.[Co extruunt fauos,aut cum ipfi arcent.i.prohibent,^&depellut
iumnaslv'tñonfolumth3atrigefta,verumafpeausoperism fucos-lapes degeneres, appofitoriepecusíignau^.i.^^^
uaret piñifápum compafatioém,qu^ & induftria,&labo u.tate.i.operofitatefolcrtiapra;fepibff.fuis.i.pabuli^
re,&xquuateoperis,¿concordia,excellentes funt, &qu^ ptaculis,& hocagminefado.quianopoffentfingulefíngufucos
anim^l non folum' íners,verumetiam vorax a fedib.pel lis obfiftere.cum ionge minoi^s fint,quamfuci,m..fup.opus
lantfo fortunatijnoninuidetalienxfelicitati, fed pi-ofequi- ^exercitatioapumjaut:reueraopus.i.id quo^d operan tu r,fer.
. ur laude,q.d.quanaoegoadhancfelicitatemperueniam?an uet.i.cum feruore fit,& mella fragrant^.i.odon^
vrb-,a. vmbra,nihilretert:OrdoautcmeftAcneas,fupra& i.fuauiter reípirant, thymo vnde colleja funt faltem funda-
Achates,corripuere.i.rapuerefimulviam.t.iterfuum,autcor mina fauorum.Cum ergo h^cvideret Aeneas ait.ofortii naripuere
.carpíere,raDtim viam.f.monftratam,interea dú Ve ti,fup funt,quorum mema íurgunt,iamM.in pr^fentiai&fu
m\spaphtim abirét,4fup.qu.afemita.i.femisua.i-dimidia- fpicir.i.furlum afpicit,faftigia.idubhmmte vrbis./prthatavia,(naminfiluiseran,&vrbsadhucnouaerat,quocirca
ginis,&infert fe p^-medios,exiftensíeptus.ucircudatusnenondum
àmpU.& trit^ vi?ad eam è filuis ducebác)mórtrat bula,8f mifcet fe vir.s,neqM.& tamen non cermtur vlli.i.ab
".mdícateumieméffeiuxt|monitummatris,&ipfiaícende vilo quod^quiamirandumeft,pr^niifu
b.nuamcollem,qu¿.f-collisexiftensplurimus.i.longiffimus, "bile didu-i^u^ res eft muabi^^^^^^^^
laviimet vrbi.t.té>idit,aut vergit in vrbem,aut qui imminet quocircaprudens pQeta,id Venerisope,faau pratdixu, cum
3/vrbeaiplur.m.si.proplurÍmaparte.Etfpeaatdefup.i.ab humana id fieri poffe,haud credibile videa tur.
, - aL&editioreloco,íceLduerfas.i,exadueríofitas,Aeneas Parsoptarii4ocumtedojinyeter.fereoíb.exem^
^ ^ mu-arurmolem.i.mágnitudinemnou^vrb.s,quodoméerat re-[Hicportusalireftodiuntjin Longobard.&al^
füturaedifficuItatisineaaRomanisexpugnádarappofitOrie bb.legereef,hicportas[hicalta theatrifundamenta
quondam.i.aliqñ.f.anteaduentum Didonis,magalia.i.humi fplicetquod m Rom.lib.& in quibufdam alijs legiturihical
les cafas,qus&mapaliadicuntür,&miratur portas, &ftre ta theatrisfed,& pt o Locant,lib.nonnuIh,petunt,habe^
pitum.f.ingredientium. & ftrata i panimenta viarú-f.publi. Scita vero d.gnum.earthagipem,ve!eribiis dici quandocarum
que lataeranr,Tvrij.i.populi illia Tyvo,cuw Didope que Caccaben.i.xa..K5t^i' quod illa, um getmm Imguaequi-
> profeai.ardentes.i.feülnantes, inftant.i-inftanter incúbunt num indicgt caput, ad quami^inVirgilianum illudex Aen.
operi,pars/up,inftat,auiinftant,ducere.i.producere,&ex- J.alluderenemingmtopino^^^ ,
SERV T VcusIvbícunqueVirgil.Iu Imus invrbe fuit mediaylatifmus vmbray quod non luceat, nó quod fint
' Lcum ponit, fequuur¿tiam O uo primum iadati vndisy&turbine Tani ibi lumina caufa rdigíonÍ5,vt
f confecratio,vt, Tffodereloco fignum^od regia Tuno quidam volunt. [In vrbefuit
I fortetáreátis VJ ^ r r t n media, J Nunc iam in media.
L , ' Mon^rarat.caputacriseqm:fwnamfo>^^ fL^tiffimus vmbra]Autf^ti-
Y fídebiti S^regiamy& facilem viCfuperjeculagemem mus cafus eft, aut fecundum
^ f Vnde &inV. Hinc templumlunoniingens Sidonia Dido Probumgenitlüus,_vt fítl2ti^
y CondebatydonisopulentHmy&numineDiuf: pSulfq'SeílS^^^
DícunmrTheroum anima lu ^ereacuigradibus furgebant liminayuex^que mum]hoceft fimul acvenerÚt,
V eos ienere.lucus autem dicitur ^cre trabes/oribus cardaHridebat ahenis, nec.n.fecundo ad Africani ve-
. . - \

t I B E R P R I M V S; ìli
üum eft,[EtìFodcreÌocolign5] Mocprmuminluco nouaVesoUatatimorem parationem. [ßxordineJHoc
ifitroido cura tranfu-ec per & affli^ismeltusconfidererebus . .dicit, quxauc Diomedcs gef»
tuandam infulam luiionis, il- 'Hanque fub ingenti luñr at dum ßngula templo fít,aut Achilles, per quod exficaccepitoraculum.^&íkcer-
Tuñnam opperiens y dum, que fortuna fit vrbi, cu^tur ^neas,íi elta fortibus
Vlmprtieius fecumabftuht.cú " -^ r ii vidus.[ Fama torum vulgac
S m SSpr^^^^^ ^rttficumquemanusmterfe,operumquelabores ^aperorbem] QiuaEuropa in
«i Carthaginis fedes. quo cum MiraturcVidet Iliacas ex ordine pugnas, tub t, A fia paífa eil. Africa iam
v^niifet, facerdos elegit locum 'Bellaque iam fama totum^ulgata per orbem, depingit,[Atrida$]AtreifiIios
cumdifplicuiífetCquiabwsé- Conflitit;&lacrymasAc,ì.^msiamlocus,inquít,^- •
per fubiugatuseltj alio loco Qua regio in terrisnoñri non piena labor is^(chate^ uum ambobus Achillem] Ateffolfojcaput
equi inuentú pia EnTriamm: funt hic etiam faapmmi a laudi : qui tres dixit, fed A tridas pro
& vincitj&plerunqueconcor Soluemetus;feretb£caliquamtíbifamajalutem. ñusgemtiuo melius iungitur,
¿iat,vtipfeoltenditpleniífime vt Teren. Plenusrimarüfuni.
ill ilio loco.BelIoarmantur equi,bellum base armenta mina- [En PriamuslLauspidurajeíhper quam non imago,fed ipfe
tur,Sedtáijdem olim curru ¿Succedere fueti Qaadrupedes,& olíei^litur Priamus.[Suntbic etiam lúa pr^mia]vt fupra di
frxna iugo concordia ferre: Speseli pacis,ait,Iilic ergo Juno ximus, Omnis Aeneffobcitudo demoribusAfrorumerat, ^
nitéplafecerút.vnde&bellicofaeftCartbago.perequiomé, quamnunc pi¿iur^contemplationedeponit,Quienimde- >
&fertilis per bouis[Quod regia luno Monitraret] Monftro pinguntbella,& virtutem diligunt, & miferatione tangunt
.dederat,& vt diximus,tangit hilloriam.[Et facile vi£lu]Pro fSeuaJideft congrua,vt:Struerentquefuis altaria donis.]Lau
pter bouem.quod licet non dicat,tamé ex hiitoria fúmít.[Si- c}i,']Virtuti,vt,Primam merui qui laude coronara[Mortaba]
donia]Pro Tyria.£Donisopulentum,&numiqediua?] ,iut Reuerfa quibus conllat fubiaceremortaIes.[Soluemetus]
fimulacrura quoq.aureum fuit,& numen pro fimulacro po- Collegio eft.Nam vbi virtus pr^miaaduerfa? miferationera
' fuit,vt;.Cic.Sefeiam nedeos,quidem, adquosconfugerent merenturriteformidodeponitur [FeretjProafferei,
habere'. Aut vult oftendere plenum elfeprxfentia niiminis Lvcvs in vrbe fuit] Defcribitvrbera, & aufpicium eius
tépíum-C^rea] jíireaió, vel^» a»smagisin vfu veceres habe- poeta. De quo fubtiliííime,vt de ceteris rebus difquirit Do-,
ba'nt,vel ^ religions magisapta eft h^c materies.peniq.fla- na.q qa vocabu la nó femper exponit,achiftorias,p tritas no ^
men Diaìis ereiscultris'tondebaturjautcertesreà fécula li- repetit,imperitisfrigidus videtur,cú nihil fiteodiligentius,
inua. gnificantur.Nam ve Hefiodusdicit,Tpequo hscgefta funt, aut feruentius,in argutijs fníarúdifquircdis,Verbaeiussüt.
Sreum faeculum fuit.. [ Foribus]Fores proprie.dicuntur qu a: CQuoprimú]vt íupra,pcr cygnos demóftrata fuerat felicitas
foras aperiunt,ficut apud veteres in vfu fmt. Valu§ aút sút(vt fie núcp Pa;nos,q tépeftate vexati, hoc incólumes venerät, j, "
dicit Varrq)q raiolujunt,8e:íevelantaanuaáteft pnmusdo &fundamétafodientes,c?putequiinucnerant,fignúhabue- - >
mus ingreílus,dióla quia laño confecratum eftomae princi- rút,vtin bellicis copijseífentfuturicopiofi.[Hic]Oportuic
pium,C5tera intra ianuamoftiavocáturgenerabcer,fiue val- .n.deá in eo loco habere honeftiíTimá fedé, in quovirtutem
us fint, fiueforis,quis vfusiftacorruperit [ Cardo] Diclus fuaemaieftatisoftenderat.Etcum nondúperfe¿túcflet,tanra
ea quafi coi-ianua? quomouetur[Stride^tahejais[;Ad fuare reuerentiacolebatur,vt &doniscopioíum eflet, & dea ipfa
tulit tempora, Cautup.ö.fuerat,polt proditúholtibusáTar prasfens eífe credere tu r.[HoGprimum] Propofitionisgenus
peia virgine Capitoli!^vt a?reicardines fíerent,quoruniftri- eít Didurus eft.n.qdyiderit,vndealiquidfperarit>vude fit
dorpoífetapertahoíüaomnibusindieai-e CHotprimúiniu- lénitus metus.Nam totuseradinon potuit.[Noua] vel cótra •
f co)Secut3funt£nim&4iaqua:detraxere||9ríhídjné.(Timo fpé,cú pauló ante vidifi"et oiadeferta, vel noua qa videbat
{.•em)Muki qa^ruiJtcurpoit viíam matre'mquídqtimueric. Troianacertarainadepi¿ta.[Náque]Rcdditrónem, quidfit
uú}CióparatiO;^is
4iÍ.auáiui.Sané cu.iñ vi f xít,penultimalong^§ll,&.ip(à acce v. • l|^óies,vt -fit fa?uior fiai t Achilles Ag3memnone,& Menelao.
ÍÚ retinet,cum isieroin i;,penultima breuis efti^/perditaccé [CoflítuitjMentedolebaideaduerfis fuis,imperijqueTroii- -..
iú,q,a,yt fupra diximus, Vniijsob noxam,quóti4s vocabs vo pi calamitatibus,& fuoru interitu fadtas effe fa bulas quas lo V,
calèm fequitur detrahit Iqhgitudinem pra^aederitijféd hoc in ' 'quèreh tur,& obleólationis cá pingerent.'H^c tanjé ita doletaetrOjVbi
neceííírás cógit-Nam in proia,& natura fuá &ac- bat,v,t pairtes ét cóiolationis infereret.fFerethxcaliquá tibi
c^giitt^i retinet.NuncengpLeaiJt,tertia.àfinebabetacCentù, famafaIutem]Nä calamitascitatcommiferationem.[£n]Non
•q.a penultima breuis eft.Sahe,^erunquc accentum fuum reti im demonitrantis eft,verum ét dolentis,q. d.eccead qinfenet
^fgrmo corruptus,vt,Mer|;urÌ, Domiti. Ouidi, tercia à bCitatem pérduétuseft Priamus. Expohit iara fuos dolores,
íine,h#eie dtbuit accentum, quia penultima bm^ fed quos ex perfona potentiifimiregis, iènis,&foceri fumebat
c3fta,£ bic nomina apocope^ paiTa, nanvapudraaioreserat [i>unthicétfua pra?mia laudi]Ethsc propofitio. Diynde'cui licet breuis fit,!|t,poft apocopenfuúferuatac- a lueríá mortalibus acciderunt.Ordoeft. Lucut.i.fifua ince-
CßiWlrC Aufus) Beneaufus, qä idter certa fatis audaélerfalus dua.i. quspp religionem nunq ceditur.aut amputatur àia
fperatui;(/\ffliáis)DeaíHi¿t feptimus cafus po- ¿edi(Ìta,3utqarainiraelucet,cum fit denfiírimafilua,futtin
^ítíCofidere)Fido & confido datiuum regit,vt,Et fidere no media yrbeletiífimus.i.amoeniírunus,vmbra.i. pp vmbram,
ai Sane optima figura eft, qua? nùhquamàpiincipalitate di bene dicit in media vrbe fuiirelucum,cum.n. pp infultum
fceditjvt, Atque humileshabitare cafas,accufatiuoiunxit,qa hoftiuprimum moeniaextruxcrint,nondueruerant filaas,q T
à babeo domum dicimus,vndeeft habitofrcquentatiuú. [Sub erantin medio vrbisquo.f.lucoP§ni.í.popub Punici,ia¿tati i ^
^ templo]tíoc eft in tempIo,vt fupra: Exercet fub fole labor, i. vndis,&turbine,ficutnnncAcneadefoderefignumloco.i. i
in fole jC Reginam opperienìs] Expeétans aut q, intelligebat ad locú capiédum, nifi malis dicere,quo loco eftbdere fignú, ^
ventura exariificum fettinaiione,auteerte videndaeregina» .fconfiftendi,qd'.f fignum lunòregia , quia reginadeorum
I pccafionem requirens.[Qu$ fortunafit vrbi]Felicitas.[ Arti aut quia regnorum diltributrix.móitrarat.f.ipfiscuro oracu-^
, tifiumque manus intcrfe] Hoceft habebatartificum com- la confulerent,aut raonftrarat, pro monftrodedcratilludfi-«!^^
% Virg. Q, a gnum

Añ n n I D O ' ' ^ ^ . '
^iíi»m,viaelicet eaputacrís equi: ná.rupp.íignutn erat gente *vrb¿.f,nouae,hóc eft Carthagíni^&r manus artificu^
rore.i.futnrá^íre,fic.i.per tale porientum,fi illic vrbéextrue res, operum ínter íe,i.certoordine,3utíufta,& »quali pro./
fent,,vbi taleiÍgqum inuenirent,egregiá.i.e^celIentem,bello portione operantium,ita vt interimc,onrentirent,&:opera iú
oLarte bellica,&Te fnilitari,&iacileo) vidèu.i.pro yidlu habé ftis proportionibus difpartirentur,_duni ergohsecmiratur,
,do,perfacula-i.autín £eternií,autper plurima tépora, fed me vidgt pugnas Iliacas.i. qua-apud iliújgeftaf erát eoordine.fi
Jius p plurima téppra, uá tädemi vié^i funt,& Carthago dele quogeftae erant,& videt belJa.vylgata iam fama, i.per faniä.
tarióaute n plerunque porteadehat equusjqua (vt diceíur in per totym orbem,quöd ex eo3rgurneníábatur,quia fi ad cü
Bellyarmáturequi,vnde fignificabat caput equi, egrgíiá vfqué locum, qui tam incultns erat, diuulgara iam fuerant,
íbrebello.Sei ramé ijfdem olim curru fuccederg fueti,vnde verofimileerat, adalia locadiuerfiipopulishabitatajperueügaificabac
facilem viílu P-r feeula gentem,Dido Sidonja.i, nifie belloríim famam,& videt Atridas-i.Agamemnona, &
>Sidone,vrb; ryri,oriunda.eondebat, hic-i.in hoc loco,vbi Menelaon,Atre>ftliös,faItcputatiuos,vttamaG/2cis,quam
jnuentum eft caputacris equi,IunQn!,i,in honorem {uoonis a Latinis pr3jdícantur,hceE Seruius Plijftenis filios dicat, &
prajmonftratricis.ac indias,ingés.hvildc magnu tenrplum, vide Priamum, & Achülem fsunm ambobus.i. refpeàu amdecenter
Oidonem, rebus diuinisintèntam,dicit,cumc£ete- borum.Donatus.n.vüít cóparaitionem efte, vt fitfaeuum smrishumanisjviddicet
vrbi extruéda? diftinerentur;condebat, bobus.i.f^uiorem ambobus,nec id contra naturam fermoms.
il dicote'nplum,opulentumdonis.i,quoddonisopulgntumel' Nam quiá magnum,^ parpum compara tiued(cútur,re5 nò
^ íicit,&opulencum numine diuac.f.Iunonisquíp fua praefen^ dicitur mihi.i.reipe¿|u mei magna,-nifi fit maior me.Si ergo
'' fia illud deCorabat,quia dii.quahsf^hcita§, ^proiperitasperfendi|i^ inprecweft^^,&cum tua nótafit, mi/er^^^
^^debat vti belUmcspergama circum iur?a ¿n^s" ^
^ . ^ f u S c Ä ^ f t S x t ^''f^SermCrai^^prmmtTroiandiuuCmn vt, Troes agunc princeps,
Humeaat. Largoñanqueflu HacThrygesJnñaretcurrucriíiatu^acmés,
' Non enim cirSpeiSah^^ '^gnofcitUcrymam-, pnmoqu^prodita fomm foci; . [ Criftatus '
eft arcem, fed circa Troia'bel '^y^^^^^^^lt^'^aßabat c^de cruentUs^ ^'r*htlles ] Secundum Hòm
vt Catillusque, acerqu?S! ZT/ ^ ^ Troi^.KmtumquMljfent. [Nec prócul hmc Rh^fi] Rh?v
ras Argina iuuentus. Et reue h I f ^^^^ P^gi^»s amiffis TroiUs drmUì ' Thraci« fuit ', qui • •
ra fic pene vbique Homerus cori^refius^chilli^ cum ad Troia? veniflct auxilia"
, • pon«. vrHeCèori tantum vel f'^^tUr mis.cHrruqueha^etrerL^ claufisque.iam portis tentóiià
• Achilh totus cedat exércitus Lora TPiPj^. ^ ^ ^ locatiiiTet in httore, Dolone
>[HaePhiyi?es.j Bene vbique m ^^^^^^^ ^ cermxquccom^q.trahmtur prodertte Troiano qui mif-^
Virgilius pro negocij quali- {^^^^^^^^^^'^erfapuluisinfcribiturh
aßa fi's fuerat fpeculatOr, à Diotate
de rroianis, & nomina. I»tereaad templum nonmue -Palìarìi. medè&Vlvflceftinteifeftusj
> nam timi ios Phrygas vocat, Crmibus Iliades Pam. J J Í maais tbant qui & ipíí fpeculatum venet
vt hoc loco. Item, O ver^ Suüüliciter^^^ rát,abduaíque funt equi, qui
\ Phry-iar,neqj enim Phryges. tunße pecora palmis . biis pendebant fata Troiana.
% Dardanidas generofos , vt , oculos auerja tenebat [ Primo fonino] Prima parte
pardanidaE magni geousalto Ter circum Iliacos raptaueratHeRn noftis/vt. Libra die fomnir
f^i^ciora muros, que pares vbi fecerit horas,
t ' [Tydi-

t I B E It ÍP R 1 M Y S; Ii/
rTfdidesJi.Diömedes.&bcrte gvanimHrnqtie auro corpus vendebat chilles.. fomfudíníseftíte^hqft^
Hom.occidéte Diomede cada- ^^ jpohayVt currusyVtque tpjum corpus amiciy ra repertus ell.Cornutus tame
nera ViyITes tràhebat.i;Arden- Tendentemque manusTriamum conffexitinermes, dicit verfu ifto. Vadimus, im-
S e í v S eft fin^^^^^ ^ocisque acies,&mgn ^femnoms arma. ^ft. fii tamen breuis interdum
ardens.[Xanthüm3Fiuu¡ú Tro Ducit ^Ama'j^niáumlunatisagminapeltis ' cum earn vocalis fequimr,vt ,
ix. [.Parte alia fügiensamiffis Tenterdeafurens,medijsquein miUibus ardet,
Troilus aimiij Veritas hoc hét J fuhneñe¿ exerta cin^ula mamma
Troiliamore Achillem dudú i^reajubnecteus exerta cingma mamma
Primofurgebat Eoo.Cni|riMe
arma.|] Quia Tuhonus
Laomedontis raptus ab
palumbes ei quib. ille deleda- BeUatrix,audetque vins concurriré virgo. Aurora, filium fuum Memno-
Ltur,obieciflre,quas cum vdlet tenere, captusab Achille in nem ex ipfa progenitumad Troi^ mifitauxiha-nigri autem
eiusamplexibusperijt.Sed hoc quafi indignum heroocarmi dixit,^thiopis,vndeprimafurgit Aurora, (arma-)Vulcanja
ne mucauit pocta[Fug!ens]Fugere volens,accepto iam viilne vt ille indicat locus.tc potuitlacrymis Tithonia Ardere co- , j
re.[ínfelixjmukihoclocodiftinguunt,tamenetíamfi iun- iux.(Ducit Amazonidum)hoceftquod fupra dixit, viditi- J
gas puer,vnus eft fenfus.Catque impar] Ac fi diceret,etiam fi liacas ex ordine pugnas. Homerus n. h^c omnia tacuit.qux
puer non eífec.[Congrc(íus AchiIli]congiedior tibi,antiqui fada funt poft Hedorismortem. Amazonidum autem deridicebant.ficut
pugno tibi,dimicotibi.Hodie dicimuscógre uatioeftproprincipaiitate,ficutScipiadas duros bello, pro
diortecum,dimico tecum.[Curru]CurribusfaIca£Ìs\ fosef- Scipionibus.Sane AmazonesdidaefuntquafiitfÉUfiagjy,^»
fe maiores,& Liuius,8¿ Saluft.docent.[ínanij Siaersólore, fimul viuant fine viris, velquod vnam mammam exulta hanam
coi piishxrebat.iLora rcnens tamenJQuanquam rnor- ben t,quafi ÄW^O«?. has autem iam non efieconftat,vtpote ^
tuus.[Verfa3 rrada,vt Plau. inueniant omnia vería.í.fparfa. extindas partim ab Hercule,partim ab Achille.(peltis)Scu-
Venit autem ab eo quod eft verro.[Infci ibirur] Dilsceratur, tis breuiifimis in modum luna?, iam media? [Penthefileafuvt
Plaut.corpus tuum virgis vlmeis infci ibam. [haftajhofti- rens] Furentem ideo dixit, quia fororem fuam in venatione
li.f.quam transfixustrahebat[interea]dum h«cgeruntur.& confixit,fimulansfeceruamferire.Sed hocpertranfitum tááktis
opportune a matribusfeftinatur ad tem plum, vt alibi, git,nam furor belli cus intelligitur. [aurea] Amphibolon eft
Mecnonadtempium,fummasquead PalIadisarces.[Nona?- hocloco,vtrum ipfaaurea,an aureacingula- Sciendutamen
4que]i.iniqu:E.Liptotesfiguraett,vtalibi, Et vacuis Clanius plerunque am phibologiam metri ratioHedilfoluijVt, Aurea
non iequus acerris.[Paffis,]P3rricipiùeftabeoquod eft pan compoluit fponda Dido: aurea.n.fi ad fpondam referas non
(dor.ideo auté non facit panfus,quia plerüque n,quod in pri ftat verfus[exerta?]nudata?,nudant.n.quamaduírerunt mam
ina verbi pofitione inuenitur, in pra?terui participio nó eft, mam.[Virgo]aetatem oftendit & fexum.
dequare iudicateuphonia,vtabeoquodefttundor,tunfus Sicait &c.] Pius jEneas,quiE abalijs,vtpoteexternis,vi- AsCC " ' ^
facit,vt,tunf£epedorapalmis,r& tuliis, vt,nonobturaadeo dit lacrymis donata,non potuit ficcisoculis,cum ad le perti
geftamus peótora Pf ni.Sciendum tamen eft,licet alia eupho nerent infpicere.Itaque pafcebat anim um,quia & alios com
nix caulavarientur,Vel ingeneribus,vel innumeris,nadus miferantesconipiciebat,&largohumedatflumine vultum / " ^
tamen & paflrus,n,penitus nunquam accipere [Peplumque quia non potuit fortunam fuam,& fuorum,fine lacrymis in- * /
ferebant.] Peplum proprie eft palla pida fìgminea Mineruae fpicere. Quod Don.ficexplicat.[multa gemensanimum piconfecrata,vt
Plaut. Nuwquam ad ciuitatem venio,nifi cum dxirapafcitinani]propofitio.Monftrat,quíPtcsinpidura,
infertur peplum. Hodie tamen multi abutuntur Iwc nomi- animum reficiat,& qua? dolorem aflèrat. y trunque tamé ani
ne.CSuppliciter triftes,]vtdecetrogátes. Et beneaddiditfup mum confiderantis ducebatadlacrymas. [nanquevidebat]
)l!citer,quia & per iracundiam,&; per grauitatem,& per re- oft«ndit vnde Ixtitiam caperet.fhacfugerent Graij,& vnde
Ì
igioncm,& per dolorem trifles íumus[tunfa: pedora]vto- dolorem.f hac Phrygcs[priufquam pabula guftafilent Troia?
• culos fuffuía.[Auerfa]irat2,nec.n.poterat conuertere fe fimu Xanthumq; bibifient] Voluit oftendere ceTerem exitum,&
iacrum. fic alibi. Talia dicentem lamdudum auerfa tuetur. finem .eius.(tentoria3vt ^endatplures fuiflfe maótatos.Nó
Quomodoauerfa,iiifi iratam intelligas?[ter circum Iliacos] .n.folusin terricè^fuiffet infelix,quia puer, & impar có- ,
Apud pidores multa ad fenfum, nó ad afpedum pofl'unt re- ^reflTus eft,quem iuuenis fuperare non potuiflet,Eft aut deferri.tertio.n.tradüintelligerepoflumus,
noniapidura có fcriptioeius,quifupinusferebatur[peplum]genus veftispfpicere.vnde
eft & iilud,Mulcerealternos & corporsfinge- tinentisad ritum facrorum Mineru£e,ali) Icutum modicum
re lingua.[ß.aptauerat]Bene forma vfuseftfrequentatiua.p dicunt.[oculosauerfa tenebat]Qupdfaciunt irati,ne videät

AE N 'E I T> O
~ .Srbuoquèllionormcamfamtçonfçrtosto tem plu PalIadijX Mitiez
Ordo á,Sicait.i:Aeneas & páfcit.ufouec,&,vt;dícunE,có- ve ipfisvifum esquía religiofe abcis colebatur,&in grçcis
fortataoimám,&pídurainaiíU,quenonres/edfím¡litudt fauebat,vodeaddu ibantinqtriiles.Lmçltç/upplicrte^^
îles rerum exbibet,gett>ens multaimiíltum, vt fît nomen iLa,aut itidignatione,fed ex ammi fubmiíBone,& tufa: pe
,aduerbio,autmuIcari.mukasres.&hume(äat vuítum..i.fac.é doraa h
fuam,«c largoflumine.f.lacrymarú>moreíluminisdecurren rebane peplum.i. Velletn , aut pallam,jadadi dicatam,&,p=îium.Namq^videbatur.i.quemadmodumGraijbeIlâtescir-
priam.ideoautemmiquaeratydíua,i,deaPaaas,qum^
cum .Pergama.Í.menia Troiana/ugeret hac.i,per hanc parte i.indignata,& ipta la Tr^aianas^ita vt eas afp^icere designaré
' ;aut viam,& ita noh folum viftorix/ed & fug« Grseof Ú de tur,ten¿batoeulos hxos folo,hoc §lì diípiciebat terra, nec api(ä¥
erant,vnde iufte Penorum in Teucfos ánimos indica- fpexit fupphcantes íliadas.Et fupncum h$c fièrent Achilles^
bat,fupp.cum iuuentusfroiana.i.multitudomuenu,aaiHe raptauer^tCqjin pióíunsfuifieSeru.negat.naterrapi.íemel
aor pEêmeret.i.opprimeret.f,Gr£Cos fùgientes,& videbat, depmgi non potuit,rapt3uerat ergo paulo ante teiOHeÛora
vt PÍfyge§.i>Troíanihac.fupp,fugerentcum Achillescriíla .i.corpus He(äoris,circum muros Iliacos. IIij oppidipcipui
tu^i.criÍlas in galeaferensinílaret.i, iníláter perfequeretul- in Troia, & vendebit auro corpus exanimu,i.demortuu ip-
Troianos fugiente$,curru.f.quoyehebatur,nam túc viri for^ fíus Hedons-ex qua piíturafpem capit de TynjsAeneas,ná
, íes de curru pugnabanC.& príeIiabant,quocirca vt aurigam cü tanta turpitudine Achillis depinxerint,notum erat, q> no
,di periti efl[ent,inftituti funt ludi cu rules. Nec.i, no n,8i ipfe plus G r«cis,q Troianis fauerent,cu de Troianis nibil turpe
k. lacrymans propter mifGrumc3fum,quem Seru. narrar,agno- fed multa miíeracione dignadepida viderer,cu¡ufmodisut
fcit,non procu ,hinc i.ab hoc luco vbi Priaraus,cii Atridis, Rhoefí,per ¡nfidias mors, Troili raptus,Hectoris tradus &
& AchilledepiduseratjtentoriaRhefi, illius regis Thracie eius corporis venditio,& Priamihsc oía cernçtis,&aurum
Îiiueis Vèlis.i,qu^ipfepçrfimplicitatem fecerat, ex niueisa. offerentismiferacontemplatio.Vndeiequ'cur.Tutn vero.i.p
valde^Ibis vghs cum his quib.clam incedendú eit.& nosau, cipue tunc, Aeneas,fup.dat ingentem gemitum ab imo pedo
r^. ^ nigra magis opportuna fine,quae tencoria, ergo niueis velis re,vt.i.poft3 cofpexu Ipolia.aut q,b, EIedor paulo an te alios
^ ' cum his,qus in eiserant,Tydides,aut Euphoniae gratia.Ty- fpoliauerat,Iegit.n.du exuuias regi detraheret ab Acnille do
iides,hoc eii Diomedes Tydsi filius cruentus.i.fanguinolen lo interceptus, cu fint q Achille ab Hedore occifum dicant,
tus,vaítabat.i^prollernebat,8¿ vaila faciebat loca,in quib.an aut qb.Hedor fpoliabat,ab Achille quafi paria faciete, nam
tea fixa erant,prodita,i,iudicata prodigiofe ab Vly fife,primo paulo ante redierat Hedor eius fpolqs indut®. Vnde dr in ij.
SÓOQ.i.prima parte nodis,aut ficut dc^Troie capfione dicet, f^^t mthi,ii*tltserat,!ongú aút effet fcribcreó a
\ ^Strabonedñr.Oui aút gel?aAlexandrifcribunt,ilíúcú Tale.
X n-iifte sïpeautlÂSn^ ^^^ ve flriaAmazonuin regina concubuiffevolunt.Ha:cilk.Ducit
. ptione.aut cduótione fvllah^rnKi^?"''^^ dicoagmina Amazonidum.Í,Amazonib.progen¡tarum,pel-
^ \ icmfili/lii, dictar, ficutin fandl 1&^^^^ concifis,&ipfaardet.i.ardcntcr mnuit,autfiilminat¿n
V tur,paffiscr rJbus. .habentes cnnes ' medijsmiIlib.íGr«corum, fubnedens bellatnx.i.cumeffet
V . jteo! .difperfos,ibát inteSum fIL ifn-i'' bellatrix.mainmat exertx.i.iniettifx.ab ex & fero,fi t exero,
t^i '^^""^«^''i"m.i.itaTioilusy:nceretur,ad vndc frequentatiuumçxertb,fed s,deponitur,quia x,pr|cc.
y f Ï

1 î B E R P R I M V S. IÎ4
Ldet virgo.i.cutn fit iuuencula,& fçmina concurrere vins mongerum fe Uh prxftare foret ^^P^fPf ^ ».
hocautempinxiífeputaripoíruntTf'rijingramlationemre
gins fus,de qua di¿f um eMux fœmina fadli. í^j^^^XPs^^'-bf bKq
AK. Lora tenens tamen3mhb.aliquot,Tenet,cft,fcd,tenëspar cantis co/P"s,&amonbus Ach Ihsp^
scT ticipium,caftioreíHe(aio.[crin^usIliadespaíns]vetuñiah eoappofuihbentms,vtnofccrentftudiofi,qua:adUJud Virquot
lib.Sparfis habent. [Se quoque prmcipibuspermixmm gilianum adijci queant.
agnouit Achiuisjin Rom.lib.a?nofcit,eil prsfenti tempore. r^rtealuff*g,e»samtfùsTroUusurm,t^
quod non difplicet,quia fpeftaculum eli in a

, . .AE^^ N ''E - 1 ^ D o S r - ^^
. • /r r i;...« RrFnrrecircumfoJium: form¡dolofar.n.funtmulíeres>&pré
Cretan," ibídemó;officiumremanealli^
a^fcead'uat,& fèÌent.Oés ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ u r a t S S s duionc noni regna moh;ret2r,&fratré Pyg •
bantur,regma,uiermeserat,&armatranteíor«rem^^^^^^^ «e t j. i„conltantum,vereri poterat-dicamus
Ilia ingreffa, vbi ad med.ám ^ertudtnem.i.ad i^dia ^^^^ erSt^ntiSemde regina fepta armis-ffítellitum ftantiu
ueait,afcendit folium,& alte fedmCmra .^abatjmentum^^ circum abl,vt ab oib.confpici.poiTct in folio.i.
nx; Nlon,n.tot vir .ffm.n® parmirent,nifi quia egregi^ u ea ex íblido.i.integro ligio aut lapid/fie
.virtutes eirent:fed f|ec,ahter P^^^Y.^nilftuefe retne qui inuenire^re
^ non eli exponendum unperat,fed conlhtueoat ura. Px^ j,- jeftudke templi,in fonb.diux;aut ^ouif "
Spua ergolaus cúfcriberetleges, &iura, cia^ volíiíreferuareordiné,qíio in
VÍruuínsfaemin^.eüañtapubhcisconfultisadope.a^^ i eS^Nam primo ingreff^ eft fores diua:.i. totius tépli :
niebat,oftendebat^qu.ratem fuam, & K d o ^ ^ ^ ^ ^ teftudinem templi:& tert.o,il
tiam[partib:^q«abat forte trahebat]^ ^it ma fol.o:ica,vt folium intelligatJr in téplo fuif
tione iuftuiar xquartpoterant.diftribuebat.q autem natura i aaforisfunt foresdñr. Et
fua ad plenú aquari non poterant,fortis ludicio dabat, vt q f & leges viris.f.cu ipfa
d e S t o v dS^^^ Mnl^ Dardanio.i.magnanimo.& Dar & quos turboaduexerat[tn vt videre eft, reduxerat, aut ,pfi
daKoifmiuS^^^^^^^ fe]penitusaliasorasXregiones,ipfe.f.^neasprincepso^
;ct deSSviioobtutu,i.afpeau(quò^ .puu,^eos.quos ficdifper^ viderat videre potu.t, q u ^
^ fu tequia n^u^fe non videriab ali,s^ beet ^periusmatremappel au.t fug.entem.no fciu tm^^^^^
' ^ S/^«/^«.,^' ««¿^ e^JfpecuUnmr amíin ^ IO matrem effe,quia didu eft:Et vera '"ceffu patmt De^.no
Dido retina pulcherrima forma.i.pír formá[eft.n.pulcherri tñ patuit oino Venus, fed ^n^s^fufpicabat Venci^m,
Sl%feitófus^&forma.abk tépIG.&hoc non certo fciebat,adhuctimuiffe dionee ine^
V S a C eaterua.i.magno cetu iuuenum ftipantc. i! condenfe funt obieda purgatis.g, tn illic Seruius fenttt, & hic obftu-
^ comitlte^^^^^ puit ^neas.qu. fi matrem omnmocred.diflet.qu^ le auguro^
fluui^liusin Laconiá,aut ^ luga i.partes .lias fíb ver ri, pentam fignificauerat, & focios reduces ""nciauerat,
í cetynch^^^ Délo vbi nata,& vnda Cvnthia modo non ftupuHret,quod pnusfutumm certofciuiíjt-A -
dida eft,a .f.Dianam,venatricum deam,mille Oreades.i.mó tendendus eft ergo animus poetaf.nec temere cenfendus. litium
nvmphae,fecutx.Í4nfcquentes,glomeran tur.i.in moré mul.i.panter.& Achates comes eius.obftupuit l^mul.i. vno
olomeris circumeút hinc,atquchinc i.vtrinq;. illa.f.dcafert impetu,quia tantomiraculofuit res.vt fimulobftuperet. ed
humero pharetram.i.fagittarum,quib.in ferís vtuurthecam dicitur Achates perculfus.i.attonitus,aut f
& gradidhá,i.incedens fuperemmet oés Deas, inp-reliquas, quod iEnea; non compet«,qui vir "
gaídia.i.I^titi$intrinfec^,^te«tant.i.afficiunttuillatuquo animiperculfionetolerare.potuit,&la;taconfp»ceie.n^^^^^^
2am peftus tacitum,i.intima prafcordia.Latons.i.ilbus Dee minus exanimaffeleguntur Ixta.quam aduerla,ledilla pr«
matrís Apollinis.reu Phebi.& Dianaf.taliserat Dido,[poffet cipue mulleres,haec viros.bbftupuitergo Achates pcu lus,
ordo incipi^fic; Dido erat talis qualis Diana exercet &c,taci & Iscutia pp eorum liberationem.aclalutem.5i metu.pp co
tumauté pedus dicit,aut tacés,autoccultum,quia intimú,] curfum,qui aliquid maliprslefeijbat^tpfi autem amboaiii
ipfa Ixta ferebat inftans operi fe talem, i.longe fiiperemi- di.i.cupidi coniungeredextras ardebat.i. vehementer cupie
nenrem.per medios;aut inftans oneri per mcdiol quafi oim« bant,fic tñ vt aftedioni.feu paffioni dnarentur,vnde fequit,
manib.ope:ans,& inftans regnisFururis.i.regi,s domib.aut fed res incognita-i. quia nelciebant, quid libi lUeconcurius
ciuitati ceteris olim dííaturíp. tum-í.deinde pofta per tranfi vellet,& cur ficconcurrerent.turbat ajos.l.^ne§,& Achat^
tum.cohortataeft adopus perficiendu.ipfa fepta i.circunda & ideodiffimulàt-i.fimulat fe non vidiíieíócios,& ipli ami
ta,armis.f.fatellitum,refedit.i.locum fedendi cepic,in fup.fo (fti.nube caua.i.aere circumfepti fpeculantur . i.quafi e Ipcrib.i.veftibulis
diu».i,templi Iunonis,íin media teftudine.i. cula.i.altioreloco,vnde tute proípicere poflint,proípiciunt,
conuexitate templi,hoc eft camera incurua,qua erat in me- q fortuna fup.fit yiris.f.fic concurrentib.quo littore iquant,
dio ismpli.(Sfed qó eft,quomodo djcatur confediffein forib. proliquerant claffem,authquant.i.hquifte velint, quid.i.ad
& in medio teSmpU:veriim multiplex eft conftruáio.Ná Do quid veniant,pro ueniebát,aut fe venifle velint: nam cundti
natus fic diftm3uit,cum ipfa fepta armis in fovibus diue.i.ar ibant le

L I B E fi P R ï M V S.
'«mnta exemplaria,q tra^aui Abduxerat, aut Auexcrat. vno Virgarum cum fecufi,vt Dionyfîus.& in feptimo & vt r^
confenfu legunt-CCutidis na ledi nauib.ibantj ln Rom.lib. tofîngulisli¿loribus fuberantadolefcétesingenui,&armiti
& m Mediceo,Gutîdti,noiatiuo ^fu legitur,earn leöionem vigintiquinqiie,& ita trecentos pr^torianos efficiebant mu
' interpretes agnolcut.& Seruius,Donatus, & ali; quáplures. Jieres ad quos allufit Virgilius de Didone loquens : rnceffit
O A N. s e OP. magna luuenum iiipantecaterua Vt ali; duodecimfafcesjvt
Qy emli BET regem an tecedebat fuus liftor ferens fafcê Iiuiusánumeroauium,quxaugurioregnumprocenderant.
introgrefsii&coram data copia fandi% Doricalingíacómutatum eft,
IVI omnibus maximus^^^^ Maximus llionemplacido ftcpecorecepit: vto. diphthôgus in vertere.
€nimaliquidaddit, ífenon il- ^ • . ^ » tur. Quodaûtplerunq. prima
ne caufa ipfum vbiq; inducit H- 0 regmaynouam cm condereluppiter vrbem, fylÄbreuis inuenit, it hoc
cIoquentem,vt.n. Horn, dicit, fuflitiaq; dedit gentes franare fuperbas, loco, cú fit naturaliter longa
Phorbas pater Ilionei femper Troes te miferi, ventis maria omnia veöii y grscç rationiseihNamdetra-
cul-i facunde nepos Atlantis. Tarce pio generi y&propius res aßticeno^ras, pro'o'p,a..8c'7r¿n(7ov pro'Toimov^ •
Melico ergo buie dai eloquen- 'js^on nos aut ferro Liby cos populare penates Ethocquiaaut

Al N B I D O S
«use tä plurima neceffam continent. pi'imo vero perfonam vt non ex inftituto,aut deliberatoaîo iÎIuc veniÎTe/ed vmlen
iidomslaadat/ubtiléobiurgationénonomittit,&ipfaob. ' ^ ^ ^ P P ^ ' f ^ f ^ ^ ^
lursatione beneuolá reddit,inhumanitaté, & fuperbiá rei,- .i.deteftabilcs,& nefarios a nauibus, f-nollns, parce generi,
eie in 3lios.rpfam mila dicit,ne eâ la;dat, a qua auxibû poftu fup. noilro.pio.i.qui c t a gne pus fumus,& afpice res noilras
lat.Veniebat igitur incognitusad incognitam,vndeignarus propius,i.circumlpeólius,& cumaiore artetltIone,accomloíum
coniedÎra rimatur.quoabqua laude illam libi beneuo feratione,q ex prççordiis procedit,vn4e mifericordia dióla
lam faciat.Sufpicione aut debuit duci, cu boíes impij eífent. eli. A fpice,inqua res nollras.i. inlluutu. & occeptu noftru,
ipfam quoq; aax imperaret ijfdem monbus effe, fed de ilbs quia nos non venimus CPra?teiiti eft tpis, prima longa & feàpertedixilpartem
uero buius melrorerÓneargumentandi cundabreuicu concrain praìfenti iitjautpopulare .1. adpocorrexit,tamen
illá oblique tangit ex aliena,i.ex fuorú reprç pulanda,aui populatu,boc eft ad Ipoliandu, pnpulatim, hoc
henfione confufam.Collçélis igitur coqtrarijs, oìbus cópó: eft per fingulos populos,penatevi.deos domefticos, & thenltur
duob. verfibus,piena laudatio. O regina â dificúltate fauros,Lybicos.t.Lybicoru populoru hoc eft fuppelleailem,
laus. Diffìcile eft.n.fgeminam regnare, nouam cui condere, & thefauros eorijferro.i.viojentis armprum.acgraífationei
alia ma^nalausjqd" femina faciat, quoddifficulter virisene- aut vertere.i.vt auertamuspdas.f.pecoris;&armentoru, ranire
foÌet,duoergo miracula.Primú régnât muHer.Secundû, pias.f a dfiis fuis ad littora.Ì.maris, e quibus itnpellant in na
f conditvrbetn. Addit tertium,vtregathoies,quibusnatura ues,vt auehant.Eavis.i.violentia,no,fup.eil aiG,lup.noftro,
parendi ftudiúdenegauit. Et ficoftendit piena Afrorum fe- nec tanta fuperbia eft,yi¿tis.i.nobis,qui viòli,& profugilu-
* ritatem.Mali aut homines,non paribus, fedcontrariis fupe- mus,verá, vt Icias.quid priEtedamus, aut quo profeitifimus.
rantur humanitate.f.regentis,& volúntate. Quas in Didone Eft locus,fup.que,aut quam Grai; dnt Helpenam,cognomifuiflfe
colligit Uioneus,'qui vituperado incolasmimanitatis, ne.i. per cognomento, abHelperoduce, auteta ftella Ve-
— laudat eá,quam oftendit humanitate cóplere id,ad quod alii nerisj;quafi lufte innuat eá patriam ad Veneris progenieperimpofitisfr^nis
impelluntur,[Troes temiferi, ventis maria tinerejBft inquá locus in Hefpena, qua? eft terra antiqua .1.
It • oía ve£li]Colleilaróneprincipiorunt,quibusmoresincola- nobilis,cú nouaeffe non poflit.náoís terra,antiqua eli;vnde
ru vituperat,& regina laudat, purgat Troianos ne violétiam addit,Potens armis.atq. vbere.i.foecunditate , gleba^.i.terrae
iuftepaifielfe videantur. Ergo quam cito„&quam euidenter pinguis.[hétergoeaquas caput acris equi in Carthagine fore
CxpreíTit perfona,& fortunam..[iVIiferi]Pei- hoc ollendit mi- portendit,vt vifum eft]Oenotri;.i.viri ab Oenotro rege,qui
feros nihilauderepoire,velpotuifl'c contra Didoné [Ventis ex Arcadia in Italiam venit)vnde Landinus.ex Arcadia devefti.jfirgo
non fponte vénérant prohibere, fimili breuitate
ÌUmmà petitionis ponit iuftá,& fine prsllantis detrimento,
velduriiTimus fleólatur.Pofita aut funt tria,ne incen
cem,& fepté astatib ante Troiam obfelTam,nauigauit Oenotrus,Lycaonis
filius,q, quintus erat ab Aegeo, & Phoroneo,
qui primi in Peloponnefo regnarunt, & venu cú fuis in íta-
a uibus
erentur ñaues,voluntaté,& oece(fitatéabeundi,& cafu ve- liá,non fatisfaciente fibi in Grecia portione. Nam cú eftíent
»iife, [Pio generi] R eus erit,q, pio nocebit, & maior noftra Lycaonis,viginti duo filij,in totidem partes diuifa erat Arca
. ' eft pietas, qiiodillam natura languinisdióli non conftrióli dia,venit & cum eoPeucetius,vnus ex fratribusrfed Peuce-
Iege,feruara!us, [Propius resafpice nòftrasjTertia petitio ge tius fedes fupramontes lapigios conftituit ab eoq; Peuceti)
neralis,vt quidquid ad cómodum noftrum fpedat, pra:ftes iunt noiati-Oenotrus aút cum maioriexercitu,in finum qui
^ . Qua rem honellius non ponendo, per fpecies amplexus eft. ex accolis Aufonijs, i\ufon dicebat,enauigans,orâmulta ocm:
|;Eftlocus]Etlocorú, &hoíuni Carthaginis plena deforma- cupauit,eamq. Oenotriá vocauit,&populos Oenotrios, vt
' tio,fed non aperta.Dicit ergo : Tendebamus in Italia fertile apparet in Sophoclis tragoedia Triptólemo. Si aút A borigiterrà
& potente fortibus viris,& bonis. Itaq; nó venifsemus nibus populis Greca origo fuit ficuti Catoni, & Sépronio
ad folitudines has & ad feros hoies,nifi tépeftate coadi. Er- placet,Oenotri progeniéfuiflTe arbitrabor. Hxc ait Dionyf.
go non eft ftudium in nobjs violentiar inferends Defcriptio Halyc. qui Oenotri progeniem fic ponit: Aegeus Se Phoreautem
naufragi] ,mouet mifericordiam & cum omné,violen- neus'primiin Peloponnefotegnauerút, Phoronca filiafuit
tiá quïobijcipoflTet purgarit,retorquetínuidiam incalum- Niobe. hsec ex loue, Pelafgum peperit-Aegeoau^fibus fuit
niantes,vfusantiquacategoria.Dicit.n.nonnosfacimus,fed Lycaon & LycaonisDeianira, exea vero SePelafgo, alter
V £ui in innoxios violentifuerút;pauci, &mifericordiam cap- Lycaon,quiOenotriûgenuit SolaaútOenotriaCvtait Stratatj&fufpicionemviolenti»
remouet.Quod genus fub que- bo] Italia olim appellata eil.H a?ciile.Licet ergo Grseci, vmu
relis,&accufatione Tyriorum,fuam tenetlaùdem. nam qui dicant Oenon,mclius tñ ab Oenotro,Oenotriádi¿lani puta
alíenos mores grauiter reprehendít,ab ijs fe alienum demon- bim*[Oenotri igitur viri,ab Oenotro produrli, coluere.fup.
ftrat,adeoaút difpbcét mores,vt mores nó inueniat, Omnes banc terrá,nuncfama,fup. eíl,m!nores. i. pofteriores dixiífe
n.feros.immanitate vicerunt TynjfQua; ve hunc] Cuius re- .i.denominaíre,gente Italiá.i.Italicá,aut denominaífe Italia, ,
gionis eft tam f^uabarbaries,q, eft tua:;Nomen ergo quo eos &gentem.f Italicáaut Italos,de nomine ducis.f.Itali,curfus
3ppellaret ,non inuenit.Exemplum nóreperitur,qd'erat gra- fuit.fup.nobis inftitutusjbuc.i.ad hâcregioné,hoc eft ad ita-
WÌus,potuiirent,n.defendi fimilitudine alterius gentis.Hofpi ba(nó igitut fuit Didoni iufta querela, cu Troiani illinc abi -
CIOarenx.Quldergofacerentjfi humanomorc,teílorú pete- rent,quÍaidpredixerát)fuitin^curfurtiobishuc.i inhanc,
remus hofpicium ? [Bella cient,jNon patiutur, fed inferunt, 3 memoraui,regionemjfup.tunc,cú.i.qñ.Orion.i.fidus Orio
nec leuuer prohibent, fed bellantiú more vtutur armis[Pri- nis,nymboius. i.nubilofus, & nubes colligensafsurgens flunu
terra] Vel qua: prima náufragos ceperat poft naufragiû ¿lufubito.i.eximprouifonobisobortotulitnosin vadace-
^captat milericordiam.Veljprimai.bttusá terra prima eft ca.i.qux videri non poterant.[id aút dicit nefcius, quid á íu
emarie|r^is, vt(ocieiillud, Hofpicio,prohibemur arena. noneaílüe{fet[vtfentitSeruius]autquianoncongrueret,ét
, CuautdeTyn)sconqueritur,étconqueriturdeDidonequç fi fciret id in templo lunonis dicere. de Orione quoque,fiG
iUosregit,Deiridereltftahacfubtibtate,ap^rte Didoné taxat dicit Landinus.de Orioneiamaudiftis.Seru.Ali, tñ dicunt,
ouoicit; lemnms^t lperate,& non temnunt,& fperant.Or eú Diana fe comitçm in venatione dedifse,& cú oém feram
- • f c « ^ fuperareauderet,TerraeÚ,fcorpioimmiíro,interemit.Diana
DidVñem ^ ^ 4qui>«ntrogreín.f.funtad in fidusceleftetranftulit,&canéfuúfyrum:Seruiusabbiait,
Ib eft S eos v f f i n e ^ Y ingref, hunc Oenopionis filiú, habitum virum immenfçllatura,&
í bqScn?^ coSm ili '' facultas,fandi 1. uenatorem,verum cú Oenopionis filiam violare veller,ab eo
/ neïs maxf^^^^^^ luminibus priuatú , qui iníe ab oráculo accepit, fi lumina
^ • fabéS?. r?nifn, ñ^r^ recuperare vellet,per mare ita ad orientem tenderet,vt finus
X ceZ pasacceflit, &ab vnoeïûhumerisimpofitus iuílaoracub
V . dereí/bF&f^^^^^^ peregit.& luminarecuperauit.Theodontiusait,eúOenopia
< ' milorum remedium fpera S eá Sam n ^ P""'^ fierct,muberis concupu«
A peteret. Surrexifseque exantro,acfororçCandiopeia, quï
V tá inhumanuSlifÄ eost fti^aTÄ ?venatnx efs'et,obuiain fadlácópreífifse.ex ipfaq. Hy
V.. Trocs miferi veai,i.iíáfu7

L I B E R P R I M V S. ng
fit,vtgIadiusarmatorum,fulgoreftellarû timete; nam boni deben t iperare deos memores elle faridi.i.
terribilisjquiÜ fuIgetferenitatemiíi obfcuratur,tépeftatem liciti, &digui,de quo plura dicentur, & mali cimere deos
»ortédit.Hefiodus^illuni Neptuni filium ait, a quoaccepit mèmòreseffe néf"andi,fed quia potius voluii:,vt_Dido,p fan-
Vtmare,ita & terram perambuhrepoflet. HuncOenopius do.i.licito,prîcmia rperet,quampro nefando.i.illicitopuni-
>ob vitiatam filiam Meropem,exç3Ecauit,ille in Lemnum pro tionc.m,díxít,fperate deos memores efi"e fandi, atqj nefandi,
fedus & a Vulcano caballo accepto, ad ortus folis perrexit, vt fit dare conceptionem nedum in accidentibus, led etiam
acabeolumearecepit,voluitvlcifciOenopium,fedcuillea in rebus fîgnificatis,ideoauté minaturdeosvlcores, quia vt
ciuibus finsoccultaretur in Cretam profeÂus eli, verum eu fequitur, rex erat Aeneas nobis,qui.f.deoruín fanguinecre-
«ullam fe feram reliituru minaretur, Tellus indignata,fcor- tus,& eorum obferuantiifimus femper eít habitus.
piumextulit,quieuminteremit,fedaIoue,obvirtutemfuâ, Avx raptas ad littora vertere prçdas. In antiquisaliquot VAR.
an altra relatns eft. Habet autem has ftellas; in capite treis, lib. A litore,legicur, hoc eft ab oralitorah in naues[Vefiris. LECT. ^
iedmcdia eft ceteris fplendidior in fingulis humeris,fingu- adnauimus orisjFrigidum & exile eft, quod in plenfqj hb.
las claras,indextrocubitu,obfcuramvnam,in eadem manu, antiquis,Aduenimus legitur.
vnam,in zona treis,ingladio,quem manu tenet treis,in fin- HicprxterirenôdebuiVirg. carmeninj. Aeneid. IOAN. ,
iTalisf»enibus,fingulas.Hajcille.CumigiturOrionnymbo- Nuncfama minores, Italiam dixifi'e ducis de nomine genté. Scop,
iljs.i.fidusOrionÍs,nymbosexcitás,.aírurgensfubitoflu(au, Cuiuscarminisfenfus,&ordo,vtaiunt,taliseft,famaeft mi
Tulic nos in vada cseca & difpulit nos auftris, penitus.i. oîno nores.i.pofteros,defcédentes genufq. ducentes ab Oetìotrio
p
times Hippotes quidá nobilis filia; Segefta?.cum Laomedon J a i f e r e r e p o f l ^ e , '
here.&ucereaútiinmare£ittere,vt,Deducunt:n?ueyocij uuUasñaues,ytpoflxt,11 viuitAen« , tem (

• AE N E I D O s:
miíerationé Didonis.Ordoell.Rex erat nob s .^Hnftior o e i í S ranialia aut minores arbores facere remos, íiritt
ncc.i.& non quoa ter ' eï aút dt defrondere,&corticem detrahere,vt fi datur tétate.i.quantúadpíetatem
m fuperos,&tem, quamuis i„Italiam,&regerecepto.8ybcijs fup-re-
inaiorfuerit,nccalterfuitmaiorbeIIp,webusbd^^^^^^^ -XuYataiSemperaûtad bonum omen leti petebant Italian
ÍÍ1Í0.& Prudentia.&arm.s i.exeratiobe^ Sicula.tdlurisinaltuli Veladabantl^-
Hcdoremmelioremdicatarmis fuiiTe^^^^^^^ S i« , italiamktofodj damoref^
Son eftdandSquimab?^^^^^^^ bdlo,S^ fediòné in tuOs,pater potius quam rex,merebarisdici,(va- •
Ï?mi1h?ceftqu?in his^^^^^^^^ Aeneam fuperet. quem virÜ dealludit poeta ad ilatum Romanum,quifua tepeftateerar,
SairuaSp-nobl autimperi^^
aura xtherea.. fi viuit adhuc refpirando^n $thet e, hoc eil patriae non reges,non domin.,qui primi '
îegbîe noilra,necoccubat.i.iacet,obuolutus vnìbris crude- vt confules,ac Imperatores lummi.
Iibus.i.ipfumcrudeliter,& impiedetinentibus,cum nobis tá çonuetjionem fermons ' »^fente capta cotnmi^^^^^^^^
peceflkrius fit,an cruddibus.i.inexorabiîibus (iegpùdûaùt Don.edocuit)necJ>es iuli,i.deIuio, reilat.i. ^utlu-
. t dl,occubat,non occupât, nam occupo, accufttíu ud^ efflagi- períles eíl,hoc eil fi etiam lulus extmdus eft, cui regnu de-
^^ taret,cömfitadmumuerbum.occuboautabfoluttimeft,& bebatur(vndeeft,EtfpemfurgetisIuIi.QtiemrepoHdpeprim?
coniugationis, quod tertis fieret, fi lljfciperet litte- rio fraudo) At, i. certe petamus faltem ( li non aliud datíj.
xi m, vtoccumbere)nômetus,fup.fîtnobis,nccpœniteat.i. tra^lumq. eft afededentibus,qui eu aliud petere non aiideparum
videatur,aut doleat, tecertafte.i. prouocafle non^p rent,falutem petunt,fed per fyncopam,corruptu vocabulum
cum priorem.i.priiis quam aliquid meremur,oiEcio.f.pieta.. in aduerbium migrauit)freta-î.maria Sicaniar.i.Sicili^, & A*
tis,aut bçneficientia,hoc eft beneficio, fed humanitaté,& be ceftem regem Sicilia?, qui & nobis rex futurus eft. Ilioneus,
neficientià,exhibçre profligatis, cum in reliquis beneficium fupple orabat(nam, nt ipfe fremuifle dicat,non placet,eo g»
dicatur,pót in regibus oificium vocari,cu illis id proprium prsmiflTum eft,placido ficpedore cçpit ) Ihoneus igit orafit
munus. Et fi Dido fortafle dicat,fi ita eft vtpdicatis.fex Dat,& dixit talibus fupple uerbis & çundiDardanidç,i.Tro
c vefter perierit,quis ergo beneficili rependat, aut uim repek ianià Dardano ormdi eius, & eius imitatores,hoceft fortes,
lat?didrIlioneus?Sunt &,i.etiam.Siculisregionibus, vrbes &magn3nimi,ferebant fimulore,indignati.f.talem vim in-
.i.exiá Siculç regiones habent urbe5,nobis fautrices^ & arma ferri,cum nihil mali pr2:tenderent,nihilq. intulei in t, Sane
funt fup. etiamSiculis regionibus,& AceftescÍatus,aTroia Ilioneushic,quadrifyllabumeft,definensin eusdiphtongo.
' no f3nguine,vt,Sicut per urbés,& arma, oílénditur pofle au NON metusofficiojln Mediceolib,&aliquotali),Nec me- VA:
xijiari, Ita per ncceffitudiné fanguinis. doceatur velie debe- tus & ne metus legunt, fed omnino, NoniacceptiustAethe- LEÍ
re,liceat igif fubducere,i.furfu[m duccre,& iri littus ficcù tra na nec adhuc] In bona codicum antiquorum parte, Ncque
here,claflem,quaîratam ventis, & aptare trabes ,f- claífi ido- adhuc,legituí.quod nefcio quid mollius, fua,uiufq. fonat •
qp Vmbreuita-Dido,]At^ Tamhreuiter Dido yVtílmmdemijraprofatur: día belli?3.i.vitii.Semper n.di-
. u l f Ä Ä S i Did ,
, > uum & magnum, perfedum ^^ dura -, & regni nouitas me taha, cogunt cü fiamma furentibus auftris
" • nihil habent,fed per compara- Moliriy& late fines cuftodetueri, Inddit, aut rapidus montano
vt diximus , comparatione. f^trtuteq. viroq-,, aut tanti mcendta bellt f tum.vtinTerétiorAdoIefeen-
I tem hoc loco breu i ter. i. mi- ISlon obtufa adeogeflamus pe£ioraT(3sni » temadeonobilé »autnóadeo
nus quam Ilioneus. Et notan. J^c tam auérfus equos Tyria Col iunsit ab vrbe: i.nonintmvt mdids.Qbtu^
dum regum efltbreuiloquiu, „„ rrn. - ^ • fa vero non ftulta, fed crudevtmult^in
Virgili, locis pro! SeuuosHej^enammagnamySaturmaq.arua s liaV[Nertamaukus equos
batur; fœminarû verecun- SiueErycisfinesyregemq. optatis^cefleny Tyriafoliungitab vrbeJFabu
^am. Vnde vtrunque dedit Auxilio tutos dimittam,opibusq.iuuabo* , laquidé hoc habet» Atreum &
S ' f e f f i r o Ä Ä S Ä - J e T Ä S
intentes. [ Soluitç corde me- ^^bem quamjtatuo, veñra est fubducitenaues, in fimulatâ gratiâ redijfse.qu;^
tumTeuçri;]SicutfupraIouis Occafione Thyeftes cum;fra-
, SrDartirn?»;?^''^^ ^tque vtinam rex ipfe noto compulfuseodem tris vxorecôcubmt Atreusvc
4oret ^eneasUqUdem peruloÎaceros ^
tnntin-,yelpromittuntur ali- pollueretur,aufugit.Sed veri-
idi'vt hör ^'^'^ibuseieñusfyluisyautvrbibus errat. tash2eeeft,Atreúapud Myce-
• P » nas primum fólisedipfimin-
Í eft ad aug. ueniife, cui inuidens frater , ex vrbe difcefllt tempore quo
ñtZtZTo^trh!^^^^^ dusprobatafuntdi6la.(SeuuosHefperiamm3gnara,3M«.
í ^ • Jenim I^AceVappdlataeft, quiaaTarento vfque ad Cu-
1 • quidda^r&lÄm^r.^ masomnesciunatesGr^cicondiderunt.CSiueE?ycisfines.]
/ ?um QUINO Ery X Veneris & Bute filius fuit,qui occifísab Hercule,men..
l S e S i í t a s S L ti Lfepultura fua lomen impofuit. In quo matri fecerar
S FTCEREÍE^^ [MoI.rjBene nó templum quod Aenee afscribit poet3,dicés. TÛ vidnaaftrií
I ÄlneaÄa 'pï^erc d« Erycino ill vertice fejes Funda&r Veneri.In hocaút montc
^»eru.RSm dicitur étAnchifesfepultus, licet fecundúCatonem adi«-
\ ni'randa fuS (Ou"c TroTï n "am venerit. [Vrbç 4u3m ftatuo Veftra eft] Multi antiptoj
V Troia,autTrÂ^éttv^ finvolunt,vtfitpro ?rbs,íedfic intelligamus.auánihilomi
) ^'^

i l È E R P R I M V S.
idícérei vrbé q ftatuítur^McIíuis ergoeíl Vulrisbis intelligefe íarbaj repellere,^adicet dé Aenèa, Solus hic inflüxit fenfus,
vtíít,vukis reginiscófiílere? vultis Vrbé quam ftatuiíueftra animumqjlabantem ímpulu. Et hiíloría habetï|j(am,ne lar-
«ìè,Vteft,eruet ille Agros Agamemnoníafq; Mycenas, Ipsú- bçnuberetfeiriignémdeieciíré,benetimuitregnofuoadhuc ;
íjueAeacidemfubaudisille.Alter.n.Pvrhumv¡cit,alrerMy- nouo,ídeoqueomnesaduentantesfufpedos habUit,resergb
.cenàs.Item, IS^ ignara inali mitèrìs fíiccurrere difco. [Age- dura propterfratrem,& nouitas regnipropter Iarbam,& cae
turjRegetur[*tocompulfuscodem] Autquouis vento,aut teros principes vicinos, quibus ihuidia? íit nouum regnum,
re vera Noto, qui de Syrtibus Carthaginem ducit. Supra.n. coguntmemoliri .i. cum molequäfi inüitam facere, talia .f.
Ilioneus : In vada exea tulit,penitufq,' .pcacibus auftris.[Eo- qualia conqueíh eltis, vobis fieri,& tueri.i.protegere,& condem]0,naturaliterlongaeíé,fódíícorripiatur,
metrieft,vt, femare fines,i limites regnimei,late.i.per'latum,&ámpliter^
Steteruntq; coms,[A íForet] Adueniat téporis eli futüri[eqni cuílode.í^plurimo,plus autem eli,quam fi diceret cuílodibus.
dem]InomniVu-giIio,egoquidemfîgnifi;at,fedinaIijs,& QuisnefciatgenusAeneadùm,proAeneadarum.q.d.nèmo,
proquidemtantuvnponitur,vtTullius:Egoquidemcafteras approbansquod Aeneasdixerat .Sum pius Aeneas,famafu.
Tempeftates,Item Perfius,Nó equidem hocdubitesamborû perartheranotus. Sané cum dé Aenea incerta eífet, laudérefœdere
certo Confentire vias. [Certos] Aut veloces,aut fide tulit ad Aeneadas.[Corripiturautem fecunda m nomme Aeles
Vcrunqj.n.hocloco fignificat.Aliquâdo&firmos vtSal. neades , quïin Aeneas producitur, & quisnefciat vrbem,
Apud lacera certos locauerat.Aliquádo,&deliberati iudicij, Troiç.f.prouinciç.hocell ilium,aut,vrbem Troiç.i.Troiam,
vt;certus iter & Libya: KUTAÎCPHTM^Î, Nam Dido Libya: re- ficut vrbem Pataui,pro eo quod elt Patauium, dixit,q.d.etia
Soa nô retinet.[Eie(aus]Naufragus,vt,Eieôtû littoreegenté- nemo,auc quis neleiat virtù tes, & viros.f.Troi^.hoc elt virtù
A S C E N S I V S . tes virorum,autviroslludiofos,8¿:vii-tutepifditos,autincert
TvM &c. ] Hic habetur placida refponfio Didonis,de qua dia.i.conflagrationcm tanti bellii q.d.nemo,&, fi qui fint ta-
Donat.fic[Breuiter]Poteit intelligi propter perfonam locu- les,non tñ nos,qu!a nos Pçnt non geilamus peótora adeo obture
mulieris, & fermonem fadura: ad viros incognitos tufa.i.hebetia,& i-naua.vt.f.quçomnib.mamfennima funt,
r VuItumdemiiTa] Nonfolum propter verecundiammulie- ignoremus, nec foi lung/tequosfuos tamauerius,i^erinui- f
brem:verumetiampropterobieaa,&eomagiserubefcebat, gnationem inaliam partem verfus,ab vrbeTyria.iC^
«uod nec barbara fu it. Artificiofe autem non negat.qua; ma- ne,vt.f.tam frigido pedore fimüs. yt hçc non percip^mu^
Mifeita funt.ied pur?at.[SoIuite]Paucis fecuros reddit,vi CÏ ita potius eam m lententiam Landini dicentis, Placet tabu a
îerTl bendús audiant[Regni nouitatej Errant qui rem du- Ati^i,quam.f.Seruius narrat,vt fit,SoI non auertit feab vrbe
îam Kuitatem re-Svnum putant.Nam rem duram,inte noítra,pp fcelus,& immanitatem nollram,ficut Auerius,dr
rirum intelligit, ne regnû adhuc in- a Mycenis,Sed phyi^ci,oltendunt regiones ^igidiores effica
S m SÄ?t!fTnec expreíru,n%c narrando apud Teu- clores hommes producere confueujfle.h^c ille. vnde & SerîrosÎSrvulnus
Lninuum refricaret,& fcelus,domus de.- uiusalibi dieu. In regionibus.calidis.hommes aautiores,fed ^
ÎeaLeÂuLiteSm ne q'uOd per Ve timidiores ga pericula nofcunt nafci, vt in Afnca vb. vafn,
reimnarraue^ pelles fu nt,meo aut mdicio,quia fortes fabulam A trei
íifeílSfSr¿túra aïe^^^^^^^^ littorum,nonld in- ignorafl-e Didonem.vero fimilius e l quam ad ean, «"efpexiffe,
ièSdaiSniurlam ^^ diuerbioideamprotuhife.namquiafol,vbi vicu,
fWanTiXa vTdl^^^^^ gLusJOilendi beneuolentiâ, nus eil beneuola fua irradiatione,fan-uinem circaprçcordia
Í credamr ve honorificentiï calefacit,qui ingeniû bonum, fecun{um ^ mpedoékni,facit,
lierfamTroiKrtunam,q dia fanguis,îdeo ex dmerbiodicebat folem Jon^^^
l^f-LS vic ie n i sfuccurritur, quorum aduerfanota fint. tria,auerfum,quiobtufoeífet ingenio,quafîfrigidusob(tite-
£a Tec fie vLimulvt folis ^^ras à nobis auertat curfusïuos ftamus peéiora Peni, Et "^c tam auafiis. Lege^
ÏÏootei S u s Quod videat [Seu vos] Hicprofequitur fum- auerfus non aduerfus, ficut.Dma lolo oculosauerJa t^
r E S i l S ^ ^ ^ ^
vtfociaret,obiati benefici, graftUÄ^^^ fu f¿ e p a n u m , . n S.c.líamVenit,vbi á Licaílenobili meretri
ma iubebo] Etm hoc locoollendr^ f i S n e oTdoe^ ce qu aWmofus corpore elTet adamatus, ex ea Erycemge.'
ginem,fed multas abas c m u a t e s e f f e f u b Didone-Oi uo^t. e,^ ^ ^ L.caile,propter puichritudinem Venus apfi.deinde,pollquam
perorauerat IlioneusDido d^ Sïret ir,Venerisfilium,Erycédixérunt.Hic&
pudiciti^ ma'tronalis, profatur, n a reue éScifus & in monte propinquo,qui ab eo Eryx
. vt-quxdecreuel-at,omöinoeis fuecurrere,nec^ ^ ¿ ^^^^ Diomedes autem^fic ait, BÜ temi regem
plufçulafuntverba,quianon^d^^^reuiterdic turSiutóíí¡>ire,&VenereErycéfuítuliífe,quiobgenusmaca
^auds,fed^a incunaáter,& fine mora & fi ternum'inmâximagloriahabituseil,Vrbemquein alio loco
Jicat ^a breuib. adhuc nihil m.entiret Tfe denommatam condidit,atqi ih arce templum matn po- ;
cit] Non fune long ^,quibusnthil eil quod dem^^^^^ fuilcuius famam,n6, vtaliapièrai|i vetulias minuit, fediti
Teueri,foluite.i._drífoluite,&>mouete,cnrae ^^^^ ^^^^
in ItUiam veniens vehementer
tum fecludite.i feorlum claudite,quafiadal^^^^^^ honorauit:idem feceruntearthag^,énfès,magna parteinful|
auiexcIudite,&fecluditeacofdeveft^ potiti,multoautem magis Rdmahi.Náxvi,.ex fìdelilta . .
nes d« faluaodis nauibus Res dura;f. fratris «dium,^ auari- j pédere lufferunt, mihtes qui illud
tia,aut metusquem de cohabeo,fednonSdi^entpXr^^^^^^ •
decuiteosidrcire,autillamdicere,&prius^perV^^^^^^^ A c d l e ñ S S t l vos^ /
claratú eil Aene^ & nouitas regn«.qu^ "^^^^ra ahe^^^ fum op'bus" dell facultatibus meis,& fi vultis confidere,au^ofi f
mopere larba,qui fufpeéla feétlictusdediire,dicet eft : maxime cum.dolofe in quarto folu fic. enipt^m Femina u quç t ao "^P^^ ^P 'j^^i^ formi ter mecum,ideft quo iure ej^p conftì 4 f
noftris\rrans in finib,vrbem Exigua
arâdum,Cuiqi loci leges dedimus, conubia noitra Reppu ic.
u Ì S e • f u X Ä terr.mTrató
li bducite. i. lurw^
nam hcetaqua
^^^ fph^rica: figurai
J
Quiaergoetiam,fi Aeneas non vcoiiïet,decreueratconubiu alttoi fit terra,precipue m mcu , r^ ^^^^^^
- \
:.

•r ..AE .^N:; E v i O S .
iitnenîtdiitiisinferiorèfl:]Tros.î.Trôîanus,&Tyms,ageU. itinerís peritos, 8c¡ñdos pervrbfisalienas ipsñdifquiiïcafôs,
regetnrimil^i.i.amenullodifcrimtne.i.nutìadiff^^^^ SOLVITE cordetnetum Teucri,fecludire curas In anciq. VAU;
4sm Heneuólenm vtriufque prxfuero. diçiçaûtagetur, quia plerifqj lib.Mecus,Iegit numero muIcitudinis.Et IRI longe plu LÏCT
du^.vnde didiieft, dux fçminafaôti.Acqi,Vfinsiipfel^neas ribus Seducitcuras.taméfecIudite,agnofcít Seru.[Virosq.&
rex.f.vefter aflForet.i.adeííecnobis compulfusipdem Noco.i. taoii] Antiqui pleriq; lib.Aut tanti legut.[V|itis &his raccú
véiitQ ilio nymboib,quo vos compulfi,equidein,.i.egoquidé. pariter coníidcreregnis?] R omano lib. nó,R.efnis,fed, Terr is,
ho¿ eil ego certe dimittá certos,ide!l fi ieles.qui fîdeliter mu legit,nempe quod nónulli pertinacius defendunt.adafperita
nus expleant,3ut veìoces,qui idcerte.i.incuncláter faciát.vt tem euitandam,quse eft in concurfu,re,ryllabaîgeminata?.
certi.i.deliberati,perlÌttor3.i.qui qrant eum per littora,& iu . Gv W ex Virgilio ad alios tráfireauaoresftatuiírem,proti. JOAN
bebt) Iuftrare,i.cuxumeundoindagare ex trema liby », fi ipfe nus ha?c ex ^neidos primo carmina non fiJentio ptereurfda Se op
eiediis fmarierrat,qííbus.i.aliquibus filuis,aut vrbibus.Ex rniht fuppetebant,Non obtuià adeogcftamuspeótora P|ni,,
hoc infert Donat. Virgiliu fencire nó folum Carthaginem,féd Nec tam auerfus equos Tyria Sol iúgit ab vrbe,quç commen
ftaliasmultas ciuitates efliefub Didone, veruntamen ex ijs tatoresad Atfei & Tyeítíc fabulam rcferunt.Nos veroficin-
4 P¿r Venere narrata futit verofimilius eli ea fola tüc tenuif- teì-pretamur hunc eife fenfum,& ordinem dicimus,fi g. funt,
le.namdidtú eft,Deuenerelocos,vbi nucingétiacarnes Mç- qui ne(£iunt genus Aeneadum virtutefque virofqi autincéliia
furgétemque noua? Carthaginis arce. Ná fi prima arx,ad« dia tanti belli,nos tamen Pçni non igno?'amus. Quia non gehuc
furgebat,non videt aliam condidifle,neG cu illuc,nó ita ilamus pedlora adeo, i. valdeobtufa, hehetia, & ignaua,y t,f.
dudum aduenerit,potuifie alias occupafre,aut comercio quo- quar omnibusparent,ignoremus, nec Sol tam auerfus , ideft
uisobtinuiire,quafi fi obtinuerit,nó diceret,ÌLes,dura,&re- longe remotusab vrbe Tyria .fuosiungitequos,i. nonfumus
gninouitas, me taliacogunt Moliti, Neclarbasdiceretin4, in loeoremotiifmio quo Sol non accederet, vtfaóla Troia-
Cuilittusarandum dedimus,fi & vrbes dedilfet.cum benefi norum ignoremus q.d.iamfcimus quia Sòl noihas peoetrat
ciu ilIiexpbret,Dicemus ergoeá potuiffedimictere certos.i. regiones habitabiles,quoTroianorum fama peruenit.
^^ lì«.v. - i^i,„umarre¿ti.]Notafi, ]>oe. Hisanimim arredi ditis,&fortisséchâtes, omrîia'tranfît.[ Scinditfenu- ^
fumite P.Knas,& olim, vt hoc Mdebmt, prior JÍeneam compeUat ^chaies > oftendatur rerum na turá cora
Íoco,[Surgit.]Orit.Et eft tráf- Ach. T^ate Dea yqu£ nunc animo jententia furgit, modis Mnçx inferuire. Ergo,
latio corporis ad animum vt Omnia tuta vides yclafTem, fociofquereceptos. tedus , quamdiu
alibi.Stat conferre manum m- • fuu.Demde difceífit.nunes
, quem vidimus ipf^fub- ^f^« in ßuäu quem vidimus ipß bes.[Claraque.jDícit Aeneam
^ ' merfum. ] Quod ante doloris Submerfum. dims refpondent cetera matris. Iplendore fúo, liicem diei fe-
( fuerat: vt,Ipfiusanteoculos, Voe.Vix ea fatus erat y cum circum fufa repente cifte meliorem. Conílitit,vt
nunc Cóíolationis eíl,cú cernit ß ^ ^pertum. r
omnes incólumes. [Didis re- ^ < • / ^ r ir^ fuu. Nam hoc curauit mater
fpondétcxtera matris ] Modo ^{eñitit heneas y claraque ifi Luce ref uljit, , propter lu noniaaufpicia.Cóconfentiup,ç,j
quia dixerat fu- Osy humorefque Deo fimilis -, namque ipfa decoram paratauro &argento,qua?-cú
p pra,Nanm5>tibi reduces focios. cáfariem nato qenitrixylumenque iuuente pei-fe iplendea.nt , arte tamen
dit le .nubes tantum dicimus, Quale manus addunt ebori decus y aut vbi flauo ris Se Cxßris perindeaf-.
non nMbSjjic^tdicamustrabs ^ArgentifmyTariusveUapis circmdatur auro.. finis, quem omni occafionc,
trabes.ilirpsftirpes ,prexpre-- / , ^ r. poetalaudat. Virorum autem ^
. ces,plebs plebes.Sed hoc de his tantum qua? legimus funt po forma,& fplendor corporis,Íungútur fortitudini. Pulchritu- V
«enda.Non enim artis funtsfed vfurpationis,quia metri cauà doenim fola,plurimorumobfuitfamç [Namqueipladecqra V
\ ^ vtunturpoe.taì,vt velminuant,velau2eátnominatiuum. In- Caefariem]Adpulchritudinem pertinetHumeros,,adfortitu ^
j deeft&fu.ppelIexfuppelle(aiIis.[R.eftitit Aeneas]Abfceden dinem.Ordoautemeil,Ipfi.i.&ideftfimulfortis Achates,&
/ te.f.nube.[Claraqj in luce refulfit,] Laus eft nimiepulchritu.. pater Aeneas,(qusres cur priuatû regi p^lpofu^ru-Sed.lçies
^ diniSiCuineclucisclaritasderogauit.[Os,ihumerofqueDeo moriscflfefummispoetis v.trum , quem egi^gium fignihcai;®
fimiíis:]Similes humeros habens Deo. Et eft grjeca figura, vt volunt.poft regem poaere,y t.R.elIiquias Danaum atqj immidiximusfupra
[IpfajAiitquodfequiiur^ Natogenitrix aut tis Achilli. Itempauloante,Socijs&'regerecepto._Hic quo-
£erteipfa,ídeít pulchitudinis dea.[Decoram]Csiariem] A ce que 8¿ illud dici poteft.quòd.quamuis in rebuspi;s,&TeIidçtidodidla
Cçfiries .Èrgo tantum virorum eft.

% . . • • \
I I B E R^P I M V S. uS
inaiorem nouit in Aenea,quàmin íeprudeiuiá, noluitfidus íide«íus íneui^ani^cenf^^^^
mvori tangendarates,tranfd,unt vada. " ' S , " n^n^rn. ^ .
Nec.n.congruicbpáredubítantem.Autcen?adf|retuIit,a H^f^ ><
I :t¡íeeíl[Sivalecapu|lhoíesiulHcia.]Btmensfibicoíc.area^ ^eretíeaffu ís^^^^^^^^ . .
i SecundúScoicosquidicuntipsáv.rcuteeffepro.pr;smiQ,^^ S ilei to^ .-loquebaturCarthagine. / i
I . finullafintprsmu.[Qnscá xcacuIeruncSeciila?J^lib.i^ hecrationem ^ ^
^ ti melioribusannisí Fdidtasn.temporúex naíceñtiumeri. vrbe mímica, piopi« ^uu...,^ r,
H- 1 '

. ' M ' .
•• : ;i:ôtnrtÎ5 generis,calîbus.i.ïrumnis,&adu
fummamteneretímperij.&éot^e.^ ;\ar^"&|genospîum.freFum,oDidoinqi.a,qu^h^cfa
ras capiebat,Ergo^«.{üRon^MrQn^ Sineeni^ torX^ períblueregrate^i.refbrregrabas

L^l ÉÍ E il 1? R I' M V--S. ji^
'Nàm Aiacem ex áííá cóilàr effe procreatati).] Tum Hercules Libycc Vbi Syrtes & BVeiiiàTuiit.tu 'ne,fu
PriatniiW'quoque redemptum a vicinis boftib.in paterno re gatiueTed admiratiue nunc dicit.)illc.f^nobiliffimus Aeneas
gnoiocauit.Vndc & Priamus diftus ed ÄW 7oCrr^ia,fj.eu,G,' quem alma Venusgenuit Anchifaf,Dardanió.i.magnanimQ,
iBO.Carterum quas de liberata dicuntur HelionajConrtat eiTe & a Dardano ortojad.i.iuxta vndam Symeontis illius fluuij
fabulofa,fed Teucer cum Troia euerfa,!?ne fratre eflet reuer Phrygij.i.Troianijatque equidem.i .ego certejmetnini.i.tné-
Ìus,quife furore propter perdita Achillis arma interemerat, moria tenco, Teucrum venire.i.vt Teucer filius Tclamonis ',
Salamina pulfus Sydona venit: ex quo Didocundfa cogno- veneritfvt Agretius'docetmemini,verbum pra?fénti tpis,e^
uit.Aiaxautem Achillis patruelis frater fuerat,qm Telamoti flagitat.Vt mcmini dicere,memini videre.memini venire,nó
& Peleus frater faerútffiici fi li), [va íhbatCyprurri]q fub- dixifle,vidiflre,vcnifle,nifi rarius]SidonÌ3.i,in cam vrbé Ty-,
adamconceifitTeucro,vtineacollocaretimperiu.[cafus] ri,cuiuseratDido,expuIfumfinib.patrijs.i.patriaffua;,aqua
hòc loco,ruina,non fortuna; intelligendus eft cafus.[ipfe ho per patrem,q) fine fratre redierat,exclufus eli, & petenfé nö
ílisTeucros]Troianorumlaudisexaggeraiio,quodetiam'ab uaregna,auxilíoBeli f.patris mei:nam Belus, genitor meus
botte IaudantUr.[ferebat]laudabat,praferebat. [l'eucrorum vaftabat.i.vailam,&dcfolatam faciebat tunc,Cyprum,infui
ftirpevolebat]proptergenus maternum,vt fupradiximus. Iam iHam,Veneri facram òpimam i.pinguem, & ipfe viiior
Et plus eít quod dixit volebat,quafi materno gaudehsirefu tenebat,fup.eam,ditiöiie,fup.fua, conceflìtautem Tcucro.ca ,
tarct "cnus paternum.[te6tis fuccedite noftris) ad conuiuiú fus.i.eoerfio vrbis Troian?,ell cogoit' mihi ex ilio tpe.i.poft
•vocat^Ná iá fup.dixit, Vrbe,domo,focias [fimilisfortuna].f. iHud ips,& nome tuum, fup.eit mihi cognitum,8¿: reges Pe
aducrfa.fnon ignara mali,miicris fuccurrere difco]quare,nó la%i,vt Diomedes,& abi cimi quib.cógreflbs es,fup funt co
difcosQuia nó fum ignar3.Bis.n.intelligimuSíÑó,vt fup.di- gniti mihi.ipfe.f Teucer holliw.cú eflet hoítis.ferebat.i.exxim^,(ic
Saluf Segnior neq; minus grauis & multiplex cura, tollebat Teucros,mfigni laude;hoítis autem erar ex parte pa
r Obltupuit primo &c.]hic pomtur honorífica rcípófio Di tris,fed ex matns parte natura inuitabat eum ad beneuolen
donispramiflbfuturi.iampene'inceptiamorisindidò nam tiam,03m mater eius fororPttamifuit,q forte effecit,vtTeu
unt quiAnchifa,cafufepti-,LHcr.

AE N E I ^ ^
« S r f S ^ t o s coñuiuas agerçn wut vt [ A-G.Ifigit^ij.Pro
dit capua.rmuoera,Î2tui3iîi O^i^im ^ i ^ S « ^^^^^ nequear^nifi acceperit ab Aenea,cos adhuc yini ^t hfe, quia
littora]f.adiUas quo5reIiquerat #ne«^^ vffiìouus q deinde cadis onsrarat A«
nestac domus] oítendít^» cum hofpitesr^^^^^ Sj,iam\dfeptem nau^scum Acneaappulfe^^
eor^mmerlHseftçompo^enda,Brgocumacclmcnd^^^^ VndcWntitauíosmiíírUce
fili recepii faat A
ai-nítatis;inveftíb.pi',hocmó,vt qqejib.yerbu.autordofí^nihilfubaudiendo talis, ydlesla-
^ ell.&dudt limul ^neiin te¿larégía,&indicitfimuIhoiío .borati 3rfe,&fuperbooftro,par3nt.i.ornantconuiuuin me
réd,fdHuitaté tépI¡5,diu0,,P di«oru,hoc eíUubetob:ktuad id'^tfÄfefi mgensargeiuw-mgentia vafa.ex arg^^^
iientÖ,& falute Troianoru,ídcfeflÚ3gere,&ferias,feu vaca .§rfprtis/a¿lapatru,i,ma»o}m,3 3doprimo,vfq;adBdu^^
íiones facere,p'ecminus;i,& tñ ét ipfa mittu ioierea, focijs, domspatre,ca;lata in auro^.vafis, au t toreumatis aureisap;
f.Aeneé^,adlittorà.i,quos in litote dereliqucrat Aeneas, eis, rpofitorie teniss reruilongiftima, duda ab origine antiqua ge
n.fuccurrendú fuit,ne turpiiér eorû immemorfa^us culpeç, . fis |> tpt yiros, parant conuiuia menlis.i exhibentapparatu
o obeQrúfalutéexiuerat,vigini,i tauro5,&eçntû tergafuum ponuiualfmiqwatum ad menfas. Vt aukaparietesornabant.
¡.porcoriim magnorumihorrentia^i.horrorem ét ipducentia Mungra la:titlâqi Pei]vctçres îib.diuerliffimi reperiutur. v".
aut afpcrafale,,& centum agpos pingues cum matrib,aquib, Quojym quippe,áJij Die,alij Dei,ahi Dii,legunt. fantiqux L,
' nutriri adhuc diutiuspQterant,nam decreuerat Aeneá, plu- ab originegentis ] ip Loogobardico exempian, & m iVledifçulo§diesapudfed€tinerç,doneççMçm,rçftcerçt^^
cco^antiqua leptur.quod& inaliisaiiqpot animadîicrti.
A Eneaç)fequitur,rapidum jieneas(nmmenimpatrmconfiflereraçntem ter? fufcipit muñera, [rncon-
flaues pmittitAphatem]nonß afcamQfmthahipfmquead mm^ alii4ícunt,deu'seí}nuptiaru.
mittitlmm-i^wmripitßf^i Omnrs m Vtaliiquidam,iuiienïsfuit,qL
prapidum'quod ex afe^u pa- MuHera pr0çreaylliacis erepm tmnisy íije naptiará. oppre/îus ruma
pidum dixit,qöo Terç.Perpol. Ét cirçuntçxtum croceo velamçn a , \ , . çft.Nà vitati debuitmagisno-
C X iâpaucos.hQc eft perquâpaUr Qrnatus Urgiua Heleria:quos illa Mycenisy men extinai.fedjioc habet ve
J tiQfepar4timnù^çohçret,[fe fxtmeratymatris LedantfrabUe doriiim; virginesliberáu}t,quáobcáni
rat]af&rat,nöciet,vr,feret hace "Praterea fceptYHniyf Hone quadgeßerat olim nubentes eius inuocaní nume
ali|tibifamafaluté[Stat]mo- MaximanaparumVrfarnìyCoUoqmmonile, quafi liberatorisvirginitat^.
docft,aliashorret,vt, ilantln- o?^ i. * J j /• • ^ Hmcetiam apud Romanos Ta
minaflamma. ftabatacuta "Bacchaturny&dHpliçmgmmis.auroqueçQrmm^ lafiöinuocaiur,Cum.n.rapcu
filex.Item plenum eft,vt,îam. fiacçeleransiter adnaue$tendehat Uch4te$% Sabinorum Plebeius quidam
pulqere cçium ilare videqt, ftant & iuniperi & cailaneç hir raptami pulcherrimàm duceret,ne ei auferretur ab aliis,TaI;t
^i?.Itcm pofitum ell,vt,ftant manibusarìp.Item placer,vt, fíonis éâ ducis nobiliseife liranlauit. cuius nomine fuit pud
ftat cqferre manum,&,ilat cafus renouareomneis-Proloco 1$ tutaVírgínitás[Matrisl.edzmirabile donum] Vel quod
çrgo hic intelligendus eft fermo.[íliacís çrepta ruipis,] com ipfa filiar,vel quodei luppiter dedcrat,[Pr£tt^íea fceptrum,
mendatexloçi aiflS cuitare, vt,Nec tuta mihi valle reperti.Ité Ilione]bcneoíFert muñera apta perfonis, fi^pt etiam Latino
ex perloqajOTqatus Argina Iielena»,& Ilione,quQd geftgrat in fçptimo,[maxima natarum Priami;) vt luucn.Seg
y . pQaitam patriam, íiomatus Helen?,quaincum Antenore menta &loníoshabitu$,Licetfegmentatasv¿fíes dicamus,
' ' ' * rqiam prpniqiiiemanifeftum e^^ incendioeripuìt.bdlo vt ipfe,Etfçgmentatîs dormifiTèt paruuìa cunis,[Baccatum3
wSic?,?..^^^^ accepit.[fignis,auro. Ornatum margaritis. Dicimusaat&hascmargarita,ßi hoc
i S m S S aùrumîrr^® ^ margaritum,& h«c mar8aritis,quod gra?cum ell^quomodo
rf • SaTitctSmlii^DÄ Nais,Sanemultifcparantgemmam&margaritat;;,vtCice.
Cs . ^ la d áa eftabS^^^^^^ Nullamgemmam aut margaritam,&gemmas uolunt did di
V'-"' W i vcft um uerfi coÍQris.margaritasuero albas ue gemmas integras,mar
f Í ?at PAcan holS^nr/vZaíhTfl^ Cycladem fignifi garitaspertufas. [duplicem gemmis,au°roque coronam]Du-
^ ê Sn pliçem autlatuni,ui,Dupliciaptanturdentaliadorfo.Itcn,
\ ( fO^atS^ ASIJ; H^ - f - ' ' ' aut duplexagiturperluríbos fpina.autcerte,reucra,Dupli-
,, ^ * \ opoíl ?M^cenrcu"n sS^^ cem gçmmÂau?o.[hçccdçrans3celeriter facerecupjenS.
^ ^ ^ V CoSia NaSfm-T^^^^ ^^^ Aeneas &c.}Vt paternç perfonç decorû quoqj deíjcribat.
\ V ' uiSuUÍ Et°vS¿ ilm omS ^ pr^ipuclaulare ob Itilium Cef.conftituK,ho-
\ m ^ wuadulter.Et yidçiamomcn ipfcliçitausfuturar,çumadul. norificatïme^ntioïem fácil pocta.Et docet quam circaJllum
) habuent
' N

t IB E R P R I M V S . 130
habuerit Aeneas curl, vtqj regalib. donis magnifica: munifi- poílabiturosco fciebátminiftrosbidonis .h. pro quia imat
csntic Didonisrñdent. Verba Donati de hac re fiint.[Pr^mit patrius.i.paternus,non eft pafl'us mentem.f.Aeneae.confiftetujNon
quiaeiretfecuturusinecintelligitur.pr^rapidum mit re.i.quiefcere &rranquillam eiTe-tracäum a mari,ciiiiepeftu
tit.Sed prfinitcii.i.ante prandiú mutit,vt maturius videret fi ¿iuatiomentis.comparatur,pr5mittit,dico,fijp.vt[qup parti-
Iiú,&vtafferrentur munera,q Didönidare volens.interepu culahoneftereticerifolet]ferat.i.afferat,autnunciet,8cdicar,
kndum cómodiííímedabantur.Maior.n.erat futuraConuiuij Aicanio.f.filiofuo lulo, hxc fqux dida,&fafta funt, quafi
yoluptaSjS^ pfentia Afcani},&oblatione munerum.[Omiris vero ipfum iam tue ad Imperium deftinatum, cófilíorum fuo
in Afcanio3Ni reliquar curar iáfemot^ erant.[Munera]H5C rum comitem effeccnt, & vt ducatipfum ad moenia.f Car-
conuiuiumgratiusfa

AE;N E I P o s:
¿Ilius Arma Au certe hoc ipfum vereor g, Aeneç Çharthago .i,aiio
rentes, tal? debergeffevolendi, & noledj ftudium,vt in mul- opes numinum tuorum,Nota funt,fupCtibi,aut nota, fup.res
^tis l^etcorporibus, voluntas,vna & neceffitudinis vincplu, iibi,hoc eft tu aofti,aut nota recito tib .vt f quali ter ^n eas
fratertuus,iaaeturpelagocircumoiai;Lra;odÌ?ppodia
çr Jiteí^e^petit.g.n.pocuitIouisíulmencQtemnere^ I"nonisiniqu§(Secindfser.legitur,ía¿leturi qûo non alia ^
, poter)tf(^mm¥nietepoíndere;ergoítadixit,neilIeexcufa. decàa4deretuïVe,quàvt fylkba, tur.prodycatur, n^^^^^ ^
Í " licentia,quainprincipio terti; pedisqti>Xs fitTltima cS.
) ift alSr^o ^ ^ fua [Atte.q.d.n5 «aionis,r?centioTes crebro vtuiitur,maï>res parcius vfi funt;
^ çis,vtfilium;rog3uit.vtdeum,quiigitur^cceiritoneris,cum eft alter g tm aut debeat aut point.tSupplex]admonuit pietà tafup.funt,autreseftno gui qon oino vacare veIit,poffet'& atibrvt^aLtuus^
fic coftrucre,q,pro &,nó
f S â naSiion^ doIuira',hoceftcôdoluifti nobîs,&pp nos. Dido Pheniffa.
rea operrnó S q-d.degenerePenoru,qui verfipelles^funt,¿id callidlfacit.
IhmËio hon^ftl & più v í S i'w'í bSo ' ipfa,aciufare nó poffumus,adgenus
incáfSs^rdlSkte recurrimus,ficutc'¿trainpu^ationedixeratIlioneus^P3rcc
dit iniuftè p^tl def^^^^^^^^ P»ogeneri;Didoergo Pheniiït.i.eîi Phçnicia ,pfe¿la, tenet.i.
innoxiumCNo 3dbüHo?aS^^^ quafi m poteftatehlbet rtunc,hunc.f.filtrem fuum Aeneá,&
m ú . n . c r i m e n d e t i n e t , b l â d i s voc.bus quibusparum fideiadhibc
Si pterita tune pçipue blgndiunturmulicres,dum decipc
do tenet]Oftendirfaríi.r,^;.-. " • 'ioieaajuccedat,[Di re volunt,&
vereor quo,i. in quem exitum vertát fehofpicia
aaeíl,nóeftopusiSSodr n^^^^ Iunon¡a,i.Carthaginl;nfia,qu?b.Iunopr^fidet,-.pfa.n. íaud
fedaugméto,deGderaíát3UP^^^^^^^^^ ^i.nonceíTabittanío.i in tm aut tantifper, dum ,¿neas illinc
amor talis poffet abrÛpi,er4oD» er3 r ^ parabir,cardine,i.inftitutiooe principali rerum.i.nó de
! ÍF^%««^piálunoneCCar§inelHic fid^?^ finet lunoagere,quod inftituit etiam tanti lo tpe,&ita legé-
. « ^""^'&wibuitfirmitaté.ErPod?xit mn. '^ dumeft,vt Seruius tm non canto. Vel legendo tanto ordo
. ei:it,ipía luno [quam propter odium non nomin3t, aut quia
I . fufcsperat,fed dimnitus impa^us nó poífeSímf^. oT" odiis]Iunonis iniqu«,& quo fe lunonia vertát hofpi
A V ; ftfmrnoueruafferit ergo neckarium rSium ^o thaud,í. pon ceff3bit táto cardinererum,
J V . ^"Ç«="'^?bat.[Mecum]T3nt03ni0re ^^ ad tantum çardinem perduxerit,i.cum iam caput
r . ffilm.cuius amor nullms violentia nuSingïaKiS ^"i'îf" impulerit, quafi foricem ia
t X £Capereanie]gftedic meliuseffe ventura S f r ï - »«"icipulam illexerit, Donatus tfi ad Didonem referre videt,
r" qrere.Ordo eft. Vt.i.fed:CyïïS VM^. vt patuit,vt fit,Dido nó ceffabit amare táto cardine,!, táta fir
^ ^ mit3te,&fidererum,á quafiincardine voluúmr, quocirca,
^ Y tusfíi/^'^^"'''''^"^^ •>qMWyereorquofelSnoniavertáthofpitÍ3,egomeditor.í,
r \ l iuIaSl-h^K^^'P"'"'^^^ 5fcipwa.nímo,capereregínam.f.Didoíé,dolili.arteCupi
N V 'nut3t3.i.in fimilitudiné Afcanü í^^^a,&cingere.i.rrretire.fl|ma.f.amoris,3nte.i. priufquáá
\ X^SU«ta,aut trasformata,vemtpro Afcanio ddcUJoco T¿1 ^"P* ^enea: vertatur,& in eius pernLem
/ . woçoAica quidg.faciat,nemutctfcquo.i,quouisnumine,potiífimútá
V ^^

, I B E R I> R I M V s:
áérun«nisódíj$vefeturjfecífeneaturáecúi.vtieg^ idem amor in amica & in matreeñ.'fed nihil tam îafduosaamore
Aene^.i. indilTolubili amore, amet Aeneam vt ego q mores conciliatquam Venus. , .
ego mater fum,ita vt iunonis in/piratio, non tantum poflit, Littora iaâetur odi|sIunonis iniqua:] Omnia prorfuse- VARIA
qâutumuiscxciamoriSi&perhanclîéèionemdocetpoeta, xempIariamanufcripta,qu»ha(aenus'iegerim,lcnptumo-LEeT
nullumeíretantummortahumanimisfurorem, ac Venerei lÌendunt:fadeturqueodijs.[Hunc PhœniiratenetDido]iu
ámoris.Verú Seruius vult, vt fit mecum non.meo amore,nec libris plerifque antiquioribus, Nunclegitur, quod minime
quoegoamo,Sedmeo,hoccft,ycneriscom.mercio.nam,non difplicct.
Sciendum fanègrîeca nomina
^'gmaccitucangenitorisad-prkm in faexeutia!, cûderiuationé
vtjOa Tityre nobis. Da non m . . ' iàciuntin m ina» dÍDhrhñonm
debita pofco.[mentem]difpofi Sidomampmr m parahmea maxima cura, conuertere, v t S S í X
tionem,confilium.[accitu3euo DonaferenspelagOi&flammisreilantiaTroìa* iclsa,«/Tf»íetn«a. [Superbis]
catione Et eft quarti dedma- H^nc ego fopitumfomtio fuper alta Cythera, Nobihbus vt Ceciditq. fùper:. >
cura 3 Ei Aeneas cura eft, fed X^ qua fare dolosymediufve occurrere posftt. nominatiuus Si fpondá'fepu-
Afçfnius raaxima,cui regnum Tufaciem illius nodem non amplius ynam mus g,déeft, fed fynçrefis fit,
ÎS g ^ S ^ S ^ œ ^edoloy&notospueripuerir^er^
ma cura Veneris introdudtur. ^t,cum te gremio accipiet Utisfma Dido, ^ ftratis a ^ I e S S
vtjVeneri&iuftiffimacura.Ité, Bégaies inter menfaSilaticemqueLyaum; Vnde&tridiniuilerni df fie ) ^
Huncreger£,& dirx valeâ liib Cum dabit amplexus,atque ofcula dulciafi^ett • Cicero,StènH,tridinia,&i fo '
^ Œ Œ S ^ Î ^ occukuntnl^nsi^e^yfaü^^^ ^ i ^ i d f c ^
fomnus,f€dmodofopit^ir- TaretamortiscaYagenitricis,& alas cunt%f?m'21fiÏÏ^^
ingatummtelligimus.[rdaliú] Exuit,&grejiugaudensinceditluli. nation em.[mcdiam4e local
SïïSvtpauIor^^^ -^tFenmUfçani^placidampermembraquietem ] Ipfe enimapuJmaiores:
«-iiis.[Sacrau fede] vd templi, Idali£ lucos: vbi meliis^maracus.tllum . buere. Sertorius infei ior in
v^l oppidiCnequafciredolos] Floribusy& dulci agirons comple&itur vmbra. medio,fuper emn.Tafdus Fa
congruus.[tufàciemillius]Fa- KeS^upmabaiTyri^s,duceUtusAchate.
ciemprovultupofuit.Nullus Cum venit^aulms iam fe regina fuperbis Verfius,SralterfcribaMecL-
ysqualitateformatur.vndeinfraeft.Etnotospueripuerin^ Quo facere id poins)Noftram nunc accipe meLmS^^^
duevultus,[nodemnon3mphusvnam]Vtfupradiximus, dem remprofequitur Venus,cuius orationisefthS^^Drof^
anís poetiCïeft,non omnia dicere. Vn

A E N E I D O S^ • • .
lone vrbe Syriar,nequa.i.nc ahqua roe pofli tlc^^^^^ S diírentio,& vt diíTentirem, monuit me veiuftiiTiinwit
dius.i.impQrtunus^Eftautem dup cxfe^^^^^^ '¿edendi.m ellquá Seruio.TricIiniû ita$r( vt breuuer con-
vult puerum fcire dolos ne ^ S^fi'iplosledSs diícubitarios fignificat. Et ipfamcenati^^
tu Pueri contempferis;annos.Se^ibi^^^^^^^^ fignificatione.elegater &crudite vfiirpabimus.
uulusiflfans,autmeUus deone^ej^^^^^^^ H^cille.Ordae,itAmor,i.CupidoDeusamor.s,paret.i.ob-
& ita occurreret fbrfan f tempérât, & obedir, diftis-i-mandat^s quia tamen dixerat,
Pidofraudemdeprehen^ » fupp. tua nomina pofco,potius didis g, luffisdixit poeta, ge
Iius.f.pueri nimciscars^velq precipue cara eft," vel quia fuacuiq. gemtum&fimilitudmemfacieiiUtus,vnamn^
SgcàîaSfede
vniusnoais[oia.n.verba.accufa n focábalo genitríx,vt id meritocara fit, quia genitr x, &
fed accufatiuu pçipue du rnderi pot ad a d^u^ ant exuit aláí pin"rt.n.alatus,& ipfegaudés.i.lxtus íncediM.in.
vnam noftem,& pomtur a b l o l u t e . t a l t ó . l . | c ^ pecutíaris eft inceffus. Vñ pnus.& vera
fnterlíS^Sif finus inter brachia. Vnde iuúcda eft pòe- cóplexum.gremio.i.fuom altosiucos Idal^.l^filu^.vb^
t ï f i S S ülic nafciturfere mulierib.Cupido) Accfpiet ràcus.i.herbain q^Amaracus puercouerfus eft,
dfco te "í3aÍÍo int^^^^^ regales .i. regaÜ lüxü fplendiWs iäau,& afpirans floribus,& duki vmbra.i.fuauiter fragiati*
cópled¡turillú.f.puerúAfcaniu.Cupidoibatiagm^^
& S Sui.Uiquorem latentU vu^
SSacçbrum,holeft inter vin3,& PP^'^í'batdona regia.aut regahwutadr^
Íu?,&^ge^i.firmKedmprimec,ofcuíadu!c.a.i,fLiauia.tu in. rijs.radTyrios,&hoc Achateduce.i.ducente, aut l^s A^
fp"?etfup! un^amorem Sccultumi& fallas veneno i.incen- chate duCe.CÚ,i.qn yenit.i.aduenit,ant cu.i.qn,venit.i.adeft
dioanÄquod per venas,vtvenenum diíBuit,vride eft in cum muneribus,reginaaurea.í.pulchemma,aut auro veftiquarto^
¿Leipio:Vulnus alitvenis,$:cìc0 carpitur igni, ta (Vix.n.patituryerfu^s,n conftrirat aurea fponda,:pam abrparet
tónullo dato refponfo,nifi fortaifisfolo nutu Cu- ,Iatiuu^prime,ina,produaudefinit,quod^hiccorripiw
bido matri^priPcepEa obiuit, in qua re docentur filij paren- forte fynerefisfiat)copofuit iam fe,fuperbis .1. magnincis &
Tum prsrcêprisokfmperare debere,vfque adeo vt parentes, preciofis,aula?is.i.ornamentis parictu inaula Attali pnmum
folo nutucertioFeslant,vcquod iuflerint.faäuri fint.docet inuentis.quœ v^o tapetadnr,cumeafintq iubtternuntur*
• H-c facnffedi ïpui,s ,bic arme cafo.
^ d'i & apud Pli.legimustncliniaRomaefuiffcargentea,qu^ PerpL» fili patres confiderà r»cnßs ! ,
l^ç^P^^^X'p^opn^^^^ f^'^pa^r^neasy^iamTroianaimenm nimdefcribumur.[Tonfifoue^
niumd¿orumeftepuheto,l,vi ^'^"'''"^»h^ratoquefmerdifcumbituroßro. ' feruntmantillavillisJVelm^
1 • ^^^P'^^'^^htonfifque feruntmantiliavillis: fe víllofas,maniilirvero3ma-
I amuíilvmphas,JHumilischa intus famuUtquibus ordine lonzo nibus,qÛototale,Quodautem
% ^ iamul«
• A v ' ^

L ì B^S R P I M V 5. ,
îmiâxi^UoCtiim^^^ Troiani\ quimawisefTf-n,!,
iricisdïcit,quiclvbiponendu K^cnon&TyrîfperiimmaUtafreqmntes tur.Perhoc^^^^^^^^^
Jt.Nec.n,debeat vniuerfç cÔ- ComenerCytonsMiß dìfmmberepi&is. quanquam ditiíTimi virilxor •
'etium fundi.LCijrapenumjlnterpe- Miran ur donaUeneey miranturidum, fuiffet calia nunquam habuif-
diem, Vnde&in cella dicitur 'PaUamq.& piaum croceo velamen ^cantho. [Mirantur dona AcnSl i mi
itnperatum frumétum. Penus ^jacipue infelix. peSfi demta futura . rantur talia /Eneam.^liubel
«us,fedimafcui;io^àfemi- Vhmiffayú-mrofart^^^^^ gÎentÎ/Â^^^^
nmo generequarta eíí dechna Illeyvbi compiexuyíenea, colloque pependit, Contrarium pofuit. Nam con
tio,aneutro term, quomodo ^t mamum falfiimpleuitgenitorisamorem ^ /ideratíoniintentafallidiú in
lino vero genere Plautuj Nifi H^rety&interdum gremio fouet ,infiia Dido y [Infideatquátus] S liberi
iiidiiannu'penus datur:Fem| Infideat quantus miferf deus, at memorille tíusimprudens compledtaba-
kgata'pet^^^^^ Matris Mid^e^paulatim abolereSich^um S S r r e f ' f e )
clU4ise^Perfiusdoc«. inctpityj!, vii^tentâtpr„amore bSí^^a^ímum S ^
ve, [nlocup letepenu defenfis lampndem refides.ánimos y defuetaque corda. hibebat,quem deberet inimipinguib.vmbris.[5truere,]Or
^ cum exhibere,cum exeooara
^ dniare componete. Vnde&StruaoresdicunturfercuIorum réturfibimors.fAboIerejPrius n.debebaramouereamorem
copoíuom.£Etflamis adolere penates.] CoIere.Sed adolere priftini viri,& paulatim,quia cu vehementer hereret,nó po
^ prie elt aupe. Infacris aut adolere pbonu orne df.Náin terat vnoimpulfu dimoueri.-iccircoaút Didonem caíiam,
arisnpnadolenturaUquaifedcreman diuitempulchiá,deceptáinducitper Cupidinem,vtnôfolQ
«eminiltri,]No numerus habetadmjratione,íed çcatisquali Didonis, verum ét Aeneçexiftimationéolienderet. Ne iIlu
Us-CQui dapibjis]papesrcgum,funt:EpuI.çprjuatorum.[Ec ignobilis fçmina proiefti pudoris fpóteamaíre,aut prouoca
pocula ponantJfc4^m antiquu locutus eíl more.CMiratur do ta muneribus videat, au t ille malis Ìubmerfus innut^ieris,de ^
na;Eneç,miiaturIuIum.] ,Hoca^^ amoribusillicitiscogirafl-e. Beroald.aútnotâtSeruium.in eo
tcsq,- de. vuUusjHoc ad poeta refertur. [Simuiataq; verba,} q^ penú aridi» dcicnbit fic: Cóueniebat erudito gramático,
Compofita in Afcani, fimiluudme.Et hoc ex perfotia poecç defimre,ad fit penus,deinde dfiá peni,& cellari, demoníh a
accpieridu.[Precipue mfelix,]Propter casu futuru,vt ,pbát re,enimuero ex verbis Serui,,nemo in elliqit quid fiSmí^c«
'^"in' f^^^^'Ç-fExpkrimente nequit]Grçca penus ^ profedlo interpretalione digniíIímüeTcúK nó
figuraelt.[Tuendo]pum intuetur.Etomnisgerundi, modus paucip infcitiá â veritite deerrauerîntqua quidéin re ean
ta ab agentis a a patientis figmficatione fitpiliter ^fertur,vt 5em cailigationem meretur Seru ^ua ap2d Gd lû Ìu^
cantando tuillum.i.dúcantas.Et,Frigidusinp^^ folens,ackentatorgr£ a icu^raxTt,^
f tp.s.[EtmagnumJArduumDiíÍicileeíl.n.imitariverumfi fa S eSue
; íiíaffedum.CReginampetit]NonfinTphcÍte?díxftS fepre ¡ú fiSfaïdeien^^ ? -
petere,proprieeílinfidiari.[Gremiofouet,] Suítin?rvt, & d! auLSuionoírr?/^?^^ vigilandodeprehen
Fotum eremio.rinfideatlLePifur infid/r r A r ii tradunt,in medium afl^srre,& bis combat
'"«"^^r^^jnte^teadadmuandailudioforufcholailicorum
Venusdicitur,ve7qu S c cT^^^^ ^ ^ ^
cunt,vdcertea fonte A c S ^ QuTdlinC^chn^^^^^^ "flîfî^e^ocet.omnequovefcunt hoíes,cuilbfFragaturFdlu¿
tiïciui a t S véneSíoS^^Í' fcribens,penora dici res neceífarias ad vidlú quo'idianu.Pe-
enim per Lrumferè^numinum muñera conciliantur ideo Scsuo Ífur?fconf^
autem nuds funt, agracia: fioefucoefí-«debent. ídeocon níínfia {"Í"^
nexs,quiainíolubifeÍeiTegratias decet HoTa^V^^^^^ vSé P^E^^^T eít. Cçterum
dumfJlueregratiç.QuodveroLfaïe iapin^ n^s PhauofcScelTh^^^^^ comodiíTime diciarat
refpiciétes,hsc rau^t,quia profeéla a nobis -ratià du plex cÄi á h u S JLrlrf ?
teat-PAbolereSichsumIndpit]Ordonaturafis,prius.n!eíl tuufuselídepS at^a vbf^^^^^ lunfconf.
eudkre.nhsrentia,&poílnouainferreficTerént.Vtmet{í Iigant,copiofiífiS
« quo nunc eil adimam,atqj expleam an imum gaudio [Vi- ti? cómentatorSudS a rf ^
poamorc]Autviuihominis,autcertevehementl[Pr¿er- quarrifö . i
dubio. Refides, C¿ub.ord%e o^glI^^aSá^ Í
procuratiocdlari/&Zrû J q/ebusefculentis.&potulentis.Qwn & lunfconf.dige Ì i
viciffitudoloogoifdineta"K Iegatis,apertiíIimeofíendic Cdlariúipfum eífelocl, V ^
breuiterdiuitiasexpi?,ft®aui^^^^^^^^ Cuius verba hçcfun^ lté Cellariiriunäumei
Üuceotos,&fexum,KS em d^^^ ^^/^b^redemeo eicôcedi voloiapud Col.tituluseít,qué- f S
eftfestnagnainreSSht^^^^^^^^ ?dmoduvilhcatraftaredebeatpenorafiuecdlaria,^ quidé f /
WdhferuSrùeiTetÂtE^^^^^^^^ infcnptio,finon dtfubdititia,indicatcellariaidéeííe^pe- y /
> iuerint digniLiSiïnS^^^^ pan ^tatediji po nus & fere congruit cum fignificatu Serui,.; Cellarius vet o I
f Ì. '4"icuraiencíupradi(aa,Necnoíupraollrura maículinogeaéredíisqui¿:seltcellario,&|
' r- •

paiisco^diisprocuratorp^de^ fig^viácauit amoré/aliì,iimuIatigenit^^^^
péritur artes,& ; « to"rrater,petit,i. oritur, ^ ^rinfidia? vifus aggrec itur
ris,8¿ cóct,tjQ0 minus cellari) dUigentjal^^^^^^^ resira ad h^crf.reginahiret.Ußixacin
ie.f alibi cS totc,.¿eétore,&ipfaPidoinfcia.^^
bearur.Ordoei . P y ^ - ^ Sdpker/ouet interdurigremio, hoc eft fennt ilhc yim a. -
nTunt.i4muIvenuj,ia^^ iioris,quod hoii^fta fidionepoetaCyt d}xi)r
nfcaä^^^ jüs^ciMinägnusputas deus amOi.^
tapetaCna «».R! na fuper ferx^V.Ridoni,q-d-nop dubium,quJn max^mps cu ad hoc ve.
'^^^''"rvíítS^ nerit,at,KfediU.f.4eu5amoris;fXupidoniemormatrisAcr
arbore S e d S m itrant taniftris^^ dali«,i. Veneris. hoc eft mandatprum eius incipit abolere .i.
das,& W f S ^ LtUymiam,&fe delere,8i In defuetudinemferré, Sichaeum... memonam. ac
^"'PTiemntJti^l^^^^^^^ amòrem Síchíeiprioriscoriiugis,&
Ìere.i.praroccùpareautadefiaia,&Jgnauaauerter«.amore
lis. numero ;viiio,ausde yiuente.apt yehementi, quia dicetur in quarto ;
¿ f Ä ä ^ u T a toeS dflponere longoordí Efcollis fiammamedullas. Interea tacitum,viuu ub pe
Diates i intim« amóre^cVtamismpridernu.iaapluf^
aSmmS'pen^^^^^^ te Uchxj.^ corda defueta.fab officio amoris,
r ^ h o S S u s f a c m amou^re^wrem defundi,qm eam fegnem faciebat. SonftSed
fi P metonymiá, pepate;?accipiuptur.pi-o rebus do ferere amorem Aenear viuemjs.quieam agilem faciat
mefticis quLsí^funt: fenfuseft,easflammís pingare pena- cr^^^^^ a n c ,
Ssneautàcarie%ttineis,a!i)5veyermibuseoofumantur . ST ^ATOQVEFUPERCLIFCUMBITUR oftro] Sunt, qui malim
kavtedaliorum,necorrijpaqtur.8fveftiu,a^^^ Ie^ere,Sírúdbqrfupef difcumbituroftro.Namex^^
^ neabfumátur.cúrrhab^ föro'$,&'aIibididum,&inth^uimusme_nfas.[Quib.ordinelo
rioloquítur.feafus verus eft,quinquaginta illas famulas de- go tura penú ftruere,]Eft & vbi,Longa peuum, leges. [Qui
Dofuiffe.vtéxcellari]s,expenu.eduliàdebitep^fbatìtur,^; ^lapibus.&tjln Rom.Iib,&plerifq'.^li,s penietuftis,legere
'' vt penates.i,sdes flámis illuftréturjVt.Nodéhinalia vincát. eft utrwnqi verbú indicändi m«do, humero et yariato.f hoc
Centd^Uy.fup-famul^jSftotidem m¡niftri.i.fámult,p4resei paao,qùid3pib;óhèrantmehfas, & pocula ponut. [Infideat
' fate,ÍFup.quid.ideovtonerentméfasdapib.i.cibari)sregaIib. quátusmifer¥deiis]Suhrqüiinfidar, trifyllabulegant,£Et;
S¿ popápt4'ppinét,pocula-i potü,aut ponant.i.difponát,po' vitib tèntarpuertere amore]In'Ilomtlib.Amorem legitur.
íula. i.vafa potoria,Néc hö.i.infHper,& i.ét Tyrij frequétes, C e iv ss(vt Plinrusfeptim0,cap.vlt.)prima inuenit humé' j^ ^,
Cduenere per bipina leta.i.I^ti'tiá indicátia,& fplendida iuíU
difcübére^rjs.i.leílis pièìis.pó eJfant ergo táti ptij pee täte
íá.cuhi'àritea glande vefcerenturhiorta es., eadem moleré,& ^^ ^ j
panes Conficerein Attica,Sicilia,& Italia,& ob id dea puta-
f
(dignitatisjquanti & quanta- tori in quib.dilcumbébàni Tro ta.èadé leges dedit, qu« Ceres fuit Aegyptia,& Ifis dida fo
jaiii,dequib. didú eft.Stratoq,- fupgr difcübitiir oftro,ipfi ror,& còniux Ofiridis,yt Üiodorui in primo, & ut Berofus
tyrij.mirátur dona Aèncat,& mirantur lulum i.Cupidiné, inquinto,aifuit lafii nupti)s,& vniuerfum ferme orbem luv
quem putabát effe Iulú,&id dicit ex perfona Tyriorú,& mi ftrauit,primos obtuíic panes ip gratiá íafi/ regís in jpu|>ti)Sjí
rantur y ul tu fl^gr.Íris.i.3rdétis,acrefpIédentisdieí(pDtaut &hoc¡anteTroilamcondiiam . Hinc Virgilius.
^^ flágráteis dici,aecuf4tiui cafus,vt CÓiugatur cíí vuhus;^ Prima Ceres v»ct>terrarndimu$tar(ftro;
j^^^hiliui CÖ Dei fed hoc ex pfona fua dicit pogta, a norat deú Vrima dedit frf^gef, aitutentaq, rniita terris :
yerba fimuíata.i.per fimp!ati0^ Vrmfi dfdti leges , Cerería funtotrima
, ^ prolata-Cná fi fcipiiTent fìmulata eíTe.nó fuiífent mirati, & gt quia panes inuenit Ceres,ponitur pro ¡pfo pane. Virgili
mirant palla i^ndumeptíí híuliebre Didoni datú,& velami in primo,Cereremq; caniftris expedüát, & ut Idem Berofus
pi(aum,Acanthocroceoi, gurgquidem Acanthi|iábés,fed in j. ;Ofirispucr&adoIefceniulusinuentus cafu à ie,&a
(ColoremvndcerataurÍ-Pr?cipue.Í.princípaIíter Phoenifiía, fororèadolefceptulafrumentoj&frugibus,&ÌnuentoaraT .
.i.Phoenicùregisfilia Dido,infelix,quiadèuota.i,deftinata, tro,&his.quicadagriculturampertinét, feqfim vniiierfum
&addiaa(SfPe-n'm3lo3ddifti,deuotid0r,vtmö^ti,aut^ peragrauitorbem,docensqu9Cunq,-inuenerat,;SíÍtaVniuet'
tio fed ét pro bono ut pro reip-falut?, deuoti dñrvt peci, jb imperauit orbi.hinc Virg in primo Georg, Vnciqj puer
pater SI filius. Et quia CHRJ STO deuoti fpmusyt pro eius monftratpr rratri,TibuHus in primo. Elegia leptima.
pde mori velimus ideo non ínepteChr¡ftianiñoi§profeíror Prtmuf aratra mam* fihrtt fem oßr$St
Ettemrsm ferrofiUfcmutt humum: •
addiai)pgfti futur|.i.peftifero3mori,quia meduHais eius exr primus me^peKt&commifít femintt terr*,
cedit,^ ad morte eam impuiit,neq,-explerimentèni.i.habe. Pornaqi no» potif lefft ^rhoribus :
reexpieta,hoceftfatiatam,afardefcit.i.ardorein ^,cdocHttteritramP

I B E U P R ì M V S.
v^îs fercula feptê Secreto CÄ dolos & dulcía furta; [Erran
TumBitiaeditmcrepitansMleimpigerhaufit tem 1«nam] quia
bebant.vndequihonoratiores ^ ^ i r i - oblÍQUoínceditcurfu.nonrí»
érát liminum ¿uílodes adbibe Spummernpatemm,&pleno fe proluít auro. H"sd.í:ne Le" d^^^^
bâturivt, qui Dardaníoi Anchi Tofì alij proceres citharacrinituslopas trum terrf.&frequéterpatiat
ÍE Arhjíiger ante fuit,fidusque 'Perfonat aurata áocuityQUdí maximus otilas. cclipfim.Vicinus eft.n.eius cir
ÍÍi'vníeSa^íiumdtS' mc canit errantemlmlmMííquelabores; £ulusterra[íblis^,labores]ca
eratjvnde&atrium.diCtu elt. _ , , . ^ ^ .. j ^ j • i • ^ ' mt per omnia intelbgim'.Pla
atrum.n.erat ex fumo. [Lych- Vndehommugenusy&pecudes;undeimberiol,Venus,Mercu
vile aliquid intrDferref.a Lych Quid tantum Oceano properem fe tingere folef rius,lu na.fed quinqué contra
no autem lucerna dicta elhVn t \ f- « r m mundum feruntun&cumun i

AE - H E I D O S
quantum fauces tranfmittere non poflent.perfudit etiam k, tunc ijdcm fummi pontífices,^ reges mukt erant,attígit dì.
rpóíllmtellige ri tú,e3tecuu funt poft afta conuiuia poftcon co,libato,rpoftquamlibauqrat(vtfítablaciuusabim
Jecrationem faederá.tCitharaJIudorumautem fit defcríptio ]i,ín defignationefequelíEpofitns/niíí dicatnus, atiingoetía
fluib.reffes per voluptatem.ad prodiicendam potationé vtß, darmo poíTp conftrui)tenus fumnjo ore.i.adfumma vlq; ¡^
tur.iuciraüi Didonis,nibi| turpe fadtu,nihxlobfcoenu diftu bella; tum.i.deinde,ipfa uicrepuas.i.cu increpatione argues
habuefunt.Nam cithara?artem,inter Honeftaínumerari con- moram,aut fegnniairi illiU5,& id tamen l2to,vt fit,animo de
ftat.Per hanc£>rpheus plurimum potbit. hác graueis,& pru dit Bitix principi.l.famili? uar,aut praecipuo vini amatori»
dentes amant-Hanc diligút Mufa?,a bytradétib.in vsu hoíum fup.patera.ille.f Bitias fic admpnitus haufit.i.auideaccepit,
venit-hxGÍnagonib.t.íiiíacfíscer^inibuscoi'onatur. Ars exiftens nnpiger.i.ftrenuus,&celer,haufit dico,pateráfpuergohonefta,conuiuíum
quoque non diíl]!nile,ordoeft.poft manLem.f.ex vino mfufo,ad plenum vfque & proluit.i.por-
5 prima quies,fiip-fafta erat epulis, & m'enfar.i:priores, hoc ro inuoluit,fg hoc eft totam facigm fua auro pleno.f vini,'fc4
/ eft lances,aut quadrj prioreserant fup.remotar, ipíi conniue vinum cbibit,& itapateram auream íuper faciem fiia inuer-
1 fup.ítatuunt.f.ante ie crateras.i.vafa potoria,magnos.í, valde tit,depingit ergo morem auide bibétis, & ali; proceres.i pri
capada & coronant vina.i. coronara imponunt pociilis iam mores,&f rineipescíuitatis.(Ergo & Bitias vnus ex procm
vino plenis.ftrepitus.i.vehemésfonitus pedum fit te^-isfr.p bus erat) Poftea.i.poftea exordine,fup,idem fccerunt.i.ebi-
^ tefta3bhisquimmiftrandocurfitabanr,&vinaafferebát,&. berunt patgram illam,Iopas,cithara?du5iIIe,crinixus,autlon
ipfi volutantfi.iaftant vocem,f,l»tití$ fignificatricv'm,vtfit crinib.aut multisperfonatcjthara aurata-f ea q Atlas, ain
epiphania dñi,dum reges bibunt,per atria ampla-i-magna ftrologu? iHe maximus,docuit.í.,pofti| inueneraraíérorij cur
6 fiintquas vulgofalasvQtanr,lychni.i,Iucerneardétes,aut fum, & rurfusindiciacerta conl|it-u?rat., hoc eft cecinit res.
L lampades,incenfipendentlaque3rib.aureis,quodpluseft,^ graue5,& nonlgdicras,vt tali conuíuioco.iuéniebat.hocio£ :
itr ¿auraíadiceretur,&eftbicfynerefis,qualédixin)usillic:au tur canitlunamerranteni.i.obliqueincedentem, $trfubinde
reacompofuit fponda;làque4ria aßt fijne conexiones trabiú, eclípfantem & nos yarietatefuá ilíndcnce,&_labQres.i.defe-;
incameris c^natorijs f?pe inaurari folitíe,lychniigttur incé ftus,&r eclipfeis folis,& canit vndegénus hoium,íup-prímü'
dependent a laquearib.aureis,§f funalia,Í,funes,feu chor-r proceffitjde quo quid gétiles fentját in SilUeno vifum eft,gí
da: cerata:,&íncenf«,vincunt flammis.iduminpfuo, nofté, fideshabéatiin Genefi videndum eft,vndefup,fintpecudes,.
i.cenebras,8í c^liginem noft.isdepellunCrR.egina.f,Didopo- & vndeimber,& vndeignes,i.fuígijra,(¡íf córuícaaones,c¿pofcit,hic.i,HQC
tjíequoficoés incjulgebant genio fuo,abun tera:q4Mmpreflloties¡gnea?,autignity,& canit arfturií fi
dantiuspotando pateram-i.vaspotorium patulum,vulgo tar iHud pluuias excitans,öf Hyadasjfiip.itellas pluuias.^pluuiO(
fia dr,grauem gemmis,& auro, quia gemma? erát auro indù excitatiuas pluuia?,& Triones.i.bòues pìauftra trahen'
, fae(qu'em moré Romanos áceepifi^edidt luué.fic.Ná vitro, tes,geminos.i,duos qui in Septétrioné fu.nt,ybi &a'x}s,& ca
vt miniti,gummas ad pocula transfert. A digitis.)&impleuit nit quid-i.adquidfoles hyberni.i.hybernb ,tpeiiicentes, ,p -
inero,i.pUFO vino,|.f.pater3m,Belus,f,magnus ille Aifyrio- p£rent.i.feftincnt,tm.i.intm.tingerefe Oceano.i^magnoma
rum rex,& oé5,f.deÌcendentes a Belo, videlicet, vfque ad pa- ri,totum orbem circymfluente, in quod ibi incidere rafticis
«rem Didonis,quiaetiam BeIusdiftuseft,foliti fupp.funt » n
plere!fic,tum i.deinde filentiafa6la,fup funt teftis (nifi fint
vf,id eum faceré 3rbitrantib.vt fe in vndis ab iliu diurno re
leuet,hoc eft igitur cur tam cito occidat fol, tpehybevno &
f
nommatiui cafus in defignatione fequela?,pro ablatiuis pofi qua? mora.i.qus caufa tantac morse obftet nòft/bu^ larÜiis.t.ti,quomodof5peabecclefiafticispòfitileguntur)vt
fit,fafta aftiuis,tardevVcnientÌbuscHm diestantum perdii5ent?autè^^^
fiIentia,pro faitis filenti)s,aut dicamus,vt fup.fafta funt filé de noftib.àybefnis loquitur die noftibus tardis.i.tardedecc"
tia,teftis.i.per tefta.Didodixit,o Iuppiter,nam,í.qñ quidé, dentibus,cum vix tertiam partem teniporisfoli concedit.
y Joquuntur.f.omnes mortales diuinarum rerum periti, te dare y. A R I A LE C T IO. ' " :
/Ä'-'^'i^ r Vocemquci^eramplavolHtantatria>onnuiIiIib.ajítíqiii'
-ra.i.holpita!itatis,vnde Lycaona perfidum in,lupum vqrt.it', perampla,vhicadiftionelegunt,fed in LQngobardico,&ali thofpitib.i.quib.hofpitesinterfeamici
quot aIijs.Peralta,legitur.[Tùmfafta3in LohgobardicóDù
^ tiam colant,& fide fement,&fe mutuo acci pian t,precamur fed Tum.melius.fAdfis latiti«] antiqua omnia exemplaria,'
< l.vtvehs,hunc.i.pr2fentem diem,eflre latumd.hilarem,&f6 queverfamus,adfit,vdaflit,perfona tertialegunt. rDixit,&
iiceoi boniq,- ominis,atque candido lapillo notandü.Tyrijs menfalaticumjin Oblongo lib. Immenfum,legitur.,idem in '
f.meis,quafirecipientib.hofpitio,&prof)3rte poetica vtitur.vt p ^»Cyquales Diomedis equiynuncyquantus Milks, Vulcani armis vfus fui/Te nar- *
i t íní«¥3hquidquofequenslí- aprima dip hllhes origine nohi^ * Vratur. [qualesDiom.equiJnon
* V bèr yrdeaturefleconiunftus, Inrídias.inauLDana,, J! r r ^ ^ebeinus eos equos intdlige-
^ »quodinómnibusrcruat.rBi. re,quos Ae^eefuft^Iir,nece-
^ibebatà.3allufitad cònuimum te iam feptima portai »»mcongruit.feddehísinter-
^per Pr.)í)e ?riamo,Natn Omnibuserrantemtmhietfluíiibuseñaí, jQ^ale

L I B E R p R ï M V s. .
ccrctjOec fie feroces vt illî à quibus ducebât originem. Dio- re inciperet, íuaderent iam cadentia fîdéra ibmnës»^bibè-i
medes enim rex Thracum habUitequos quihumanis carniw bat- i. imbibebat, quaiî peftem,8¿contagionem,vnde pauló
bus vefcebantur. Hos Hercules,occiiocrudeUTyrannö,ab- ante, Peftideuotafutura?,fedmcundiflimeairuditadbibení
duxiífeperhibeturi de quibus dicuntur fupra memorati equi ies,q. d. esteri quidem vma bibebant,at Dido infelíXjbibeJ.
' ori"inem ducere/[Imo age]Viditfpecialia cito pofleHniri, batamorémlongú. i.dmduraturum,quitadextremum vf,
&coiituIitíeadgeneraUtatem £Etaprima die hofpesorigi- que vita: ,ita vtperimpatieritiám amoris, cum fedefertath
ne nobis ] .i.à raptu Helen». Quod quidem Dido cupit,fed videret,.fîbi vitam adimeret,bibebat,dico,Iongiim amorem, •
excufat íiMeas EtdiditruföämfeTroia:breuitereircdi0tu- cogitans.i.interrogansmulra.fuper.i.dePriamo,&rogitans :
rum habitaratione ten^öfl^^^tiSuadentque cadentia fyde- .i.interrogans multa,fuper Hedtore.i. de geilis,& facinorilj. ;
ra fomnos.'[Infidías Dáíiátf!^ÜHocad fauorem Troiahorû, clariffimi He0löris,& fup.rogitans,autrogat nuncVilaliquah, '
ne videantur virtuteeffe fuperati[Cafusque tuorumJvteue do,quibus armis,quia rumor erat armis à Vulcanofàbriça-.
tu Tròiacorruerit, non fad neceffitate. [Erroresquetuos]Et tis (vt di¿l:um ell)in pidlura illic, & nigri Memnonis àrnia, ^
refponfip hunc ©rdinem fequitur-Nam primo diCit Troiç rui quia ergo pingere fecerat arma Memupnis ,bene interroga- '
nam, poiit errores fuos. [Séptima ç(tas]Per sftates annos in- bat,quibusarmis,filius Aurors,f.Mémnon,filius Tithòiìi,& •
telii^e. Nam fic ante Olympiadasconíifíujcabát, Septem au- Aurorç,veniffet iup.Troiarà,aut rogitans.nunc.i.aliquando,,
tem annos effe Didocognouit ex Teucro. quales, fupplefuerint,equiDiomédis,aut quosa Rhçfo ab- |
íUlit(vtdiótumeli)áutequiDiomedisB!Ítoni;-.i.Thiacunj;V
A S C E N S I V S . regis, vnde illi originem traxerunt quos Diomedes iex Etp-V
' . . , lia;, Tydei,&Theophilf filins abftulit RhœfoThracùnife-'^
lNGEMiNANTTyrii,&c. Faftarusfinemhuius libri.aperit gi,priufquam pabulagullaifentTroiç,Xantumquebibiireht, -
inereifum fequentis,facit enim Didonem multa fupper Pria- & rogitans nunc, quantus.fup. fuerat Achilles,imò agé^în. ' I
ino & Heélore rogitantem,v t ex ordine patebit.Sed Donat. quit, ò hofpes, die nobis a prima origine infidias Dana'um,, _
premittenduseft,dicensfic.[Ingeminant]Troiani.n.nefcien pro Danaorum.i Gra?corum,8¿:cafus.i.mifera.mruinam,-& '
tes re^inxconfuetudinemjuihildebueruntprioreseificere, excidium tuorum.Bene fignificat poetamulieremamarrine
in aliquo difplicerét. Sedfequi eos,qui ex morefaciebát, cem loqui, Achille nouiifimo loco meminit,& roginon
fuit t-merarium. Vniuerfi interea occupati fuerant,can- tat quam for tis .&animofus fuerit, fed quantus, vt molera, ,
tando , praudendo,bibendo., Regina autem quç /Enea: con- corporis, non ròbur animi, in eo mirari figmficaret, & non
i'reau fatiari non poterat, maiorem temporis moram defide dicit gloriofam viftonam ,aut triumphospanau,fcd dolet M
rahir ñr âliis DOtantibus vinum ipfa bibebat amorem. Et fu- calus eorum, qui non virtuteminores, fed dolo, & mudijs,
nerflneauirebat Ó velàTeucroàudierat,vel pióla viderat, circumuenticeciderunt , &dictuoserrores ,quosm tertio '
fed nidrá Vt dixi querebat.[Imòage,]Breuispra:pofitio,fed lib.enarráturusell,namfeptimaçftàsportat.i.adducitnobis,
cu ^nó breué narritonemieffethabituia. Rñdet ergo primis te cum ipla iam primum aduemat. lam igitur, hoc eli cum
hu. oSfitionibus infecundolibroqu»funt:Infidi2' aduentu fuo,teerrantem,omnibus terris,& fructibus,qupd
Sunfcafusque tuoru. In tertio de erroribus fuis, quan- partim ex Teucro didicerat, partim exipfo Aenea W dixe-.
a ^ S de f^ etiam ihiMxç ille. Ordo ell Tynj rat. Omnibus exhauílos lam cafibus,&c.fed quomodo non
ll4min?nr hocellmultipl.icant,plaufum.i.plaufum&v nifi feptima fit 2Ìlas,docebimus,in quinto hums. . . ^
i e S S w Ä S ^ lNGBMiNANTplaifl-umTyri,,]In Romano
ÎfoneïÎTroërquiSv^^^^ ceo,&aIiquotalisäntiau,ffimis,Plaufu,legitur,cafufemi
Tvrios^S eft poft Tyrios plaudum quoqueTi:oiani.nec & fluôlibus.çftas 3 Inantiquis.aliquotexçmplaribwslegjre, y
ïoi ?etiam,Didrinfd^^ cll.Omnibuserrantem,&terns,&flu¿libus,quodfenten- Á
iiebat. j.protrahebatnoaem,itavtpriufquamiEneasnarra. liamredditvberioretii. ^
[ • ^
} i
%

^ ; • • ' •
A E N S 1 O S
. W^miiw,^ indudt VIvflem Troie,&cafus,ideftaduernt2tem,auicardcmfuow^^
£ •• iMftèt OHTï«viÂE]
cidiumTroiiadvnguemper- idéft çontraftio duarum vofcribere,
ftd Romanae yrbis calium in vnam Îyllabam, Horiginem.cumCaîfarum
[vt funeraDardanianarratyflepUfqHe fecundo. cet poftea di^turus fit poeta
^ diáumeft]laude,'ahiusrcpe- ^^ , Lacoonta petunt, fedhiver-
^ tere,quia igitur quod Flaccus r ir M n t: lu M O D E S T I N I non funt] & recenin
arte, inquit.Ordmis hçc x N E V N D E M M U L» ü a * febat Sinonem perfidum ilvirtus
eft, & Venus. Vt lam A u r v M E N T V M . lumhominem, ad hocfubornuncdicatiam
nui)cdebe»"a I V R I S Q A R G V M E J N I V M . PÂTURA, vtclauftra equi laxa-
• dici. Pleraque différât,& prac. ^ r r TT^^nc ret,&armaros qui m eo eranc
fens in tempus omittat. Ideo C o n t i c u e r e o m n e s .tune fic fortisjmus tieros emitterent&recenfebatatrû,
congruepoetaadhunclocum p^f^ygcenfebatTromycafusque fuerum ; idell fu neftum,& triftemfomf
recepif narrationeni de exci- p.ji...,Q^aios,ßmulataquedQnaMineru£y num , ideft in fommum, quo
V dio Troiï. Nam incruente Fallacesgratos,¡trj^^ L^n, rlauflraSinonem acceperat monitus, ideft ad
noíSe nó potuitprolixms nar- L a c o n t i s ppnamy&Uxantemçimtrabmonem. ^oni^iones Hedoris. Nam,
tari'. Etreuera ,nifi ixginam somnum',quo monitus acce f erat Hectons t atrurtty Dea, tequehis,
nimîs affedam ad audjendas üaméáHeli ; Troum, patripque ruinas ; ait, eripe flammas,& iam re-
. quam quç conuiuio connue- jrnp$tumque patrem collo , dextr^qneprehenfum
h ret, nam q ua grauitate ab Ae- ^ yfruiïra a tergo comitante Creufa. ^ cum luce cucur-
Ü Ä Ä Ü ^ Ä momereferto,.
terum vt argumetorurti quo- • Ijcet Anchifcn.impofitumcol
queexplanarmnem,pra.mittä A L I V D I N E V N D E M . o ^ A ^ ^ ^ ^ ^
morioftichi Ordoeft. Poeta henfum ideftarreptum vtfe-
nsrrat fecundo libf^^ Cogitur heneas belloruntexponerecafus y - quercturpatrem.dextra', ideft
^ luîfine^ra're^^^^^ Graiqrumquedolosy&equumyfraudemqueSinmk^ ?er dextram . vnde dicetur,
' dÉïïïldZKî^PaVdaniç Excißm^e vrbem, Vriamiq; mißrrima fata. S ^ S Â ^ e Î ^ Â
.i.¥roiçguamDardanusolim^ Vtque patrem impofitum fort i ceruice per igneis "^ffi^qu s?¿ScSSifa
X S ö a ^ l S S Ä Sxtulerit.caramqueamiferitipfeCreufam, S t c¿u¿e ¿ . M .
A daniecaptifacieját autquos Aeneaîquiha:creccntebat,co-
DÌrdLia vaftata fieri deceat,Aeneasqué iafturils eft, di- mitante, ^eft infeíjucnte tt^um fcilicet A e n ^ ^ ^ ^ . ^
A r aurMs,OluxDardanÌ3e&,Opatria,òdiuumdomusIliù. tur pone fubit coniux »fruftra quia ereptaçr^^^^^^^
s X & Indyta Troi« mœnia &c. Maioris argument! ordo eft febathanc fcihcet Creufam ereptam fato aut moi:te,au^lns
" Qmnesíídlicet tam Tyrij quam Phr-yges-Coticuele, i,fimul ita voleptibus ut nouum coniußium Pa^arent Aenex,jx lo.
- tacuerunt,^ Heros fortiflimus-fAeneas recenfebat, i.cnap- das repertos in monte fcilicetin Ida, vndç diCtpfUS eit, i^i
pbit,çum

t i B E R S E C V N D V S. i
A S C E N S I V S.
tum fleti ad fuperos, [Danai] j^^jflS^jgJ O I^T ICFERE omnes, intentique dolores incurreret, nec Dido-
Argiui didi a RegeDanao* ^ ^ ^ ^ ^ ^ oratenebant ' nem multum vigilare coge-
Mam G r«d proprie funt Thef ^ fí r I rctjhoc docet, quod quamuis
íali à Grxco rege [ Pars ma- 3 J felpjljl Jnde toto pater heneas ßcorfus ab omnis narratio breuis effe degna
fui.3 Propter amiffam con alto: beat, tamen illa breuiflima.
iugem.Ethocfecómendat,vt Jnfandum rebina iubes renouare cum propria mala narrantur ^ ^
pauló poft; Aut quid m euer- Jj^pSfc-^J^ j / - nifi neceffitas cogat. Ergo con
fa vidicruddius vrbe ? [Fan- Z ^ ' ' * *i^rt:fn. ^^^^ narrantur bona ,
do3 Dum ipfe dicit,alibi dum Troianasvt opeslamentabile regnum ,, nam ,pfpera, & referre iuuát, .
dicit, ut Fado aliqmd fí forte Eruerlnt 'Danaiiqupque ipfe miferrima vidi; 8c eriguntaudientem.flnfan- ^
tuasperuenitadaures,quiage Et quorum pars magna fui. Quis talia fando dum J Quoniam grauiflima,,||rf
iW rundí) modus eít. [Myrmído- „ j ^ n i ^ 1 . •/ ,,» /r. erant in conuiuio Iztmmo -^m
V jíum]Myrmidones funt Achil ^yrmiaonum, üoiopumve, aut dun miles KLyjJt,
narranda & non aliena mala « '
/ lisfocijCDolopes3PVrrhi, qui Temperet a lacrymis ^ & iam nox húmida Ci^lo íedfua narrabat.[Troianas,3q., ^
cüdeScyro fecuti funt. Diái Tracipitatyfuadentque cadentia fydera fomnos. d.magnas.[Dana¡]Abíedele-
in arbore fid forinicas.i.í¿v>- tt premier Troiajupremum adire laborem: Vicfìt mifôrandam Priami&
¿¿mai vidiffet, optauit tot fibi Quamquam animus meminiße horret,lu6iuq.refugit, Polytç mortem. Amifi t vxoré
focioseuenire,&ftatimformi &dcniquepatrem.Certeneq.
cas in homines verfg funt, fed hoc fabula eft:Nâ Eraîofthenes Dido deberet audire,quod mala fua fleretcQuis talia] Qua?dicit
Myrmidonas à rege iM^^rmidono didos. [Aut duri mi- ris me narrare, qu» etiá fi hoftisaudiret non abltineret aJaîesVlyflîjDuri,nonlabQrofi,fed
cruddis,vt. Quem dat tua crymis.Ibi.n.fuit vnusex GrxcisAchemcnides,quem iîFtu
coniux dura.Nam Virg.pron'egociorum qualitate datepithe rum dïcitCNox húmida cœlo précipitâtfomnos]Non pvxci
ta,cum Homerus eadem etiam in contrarias feruet. Senfus pitatpro prarcipítatur, fed lege.Nox húmida celo prarcipiaucem
eft,Sine lacrymis ha;c nec à quouishoftiûdicerentur. tat fomnos , fnadentque cadentiafydera. Nox húmida celo »
Illud autem quod Afinius Polliodidt,caret róne de Acheme prarcipitat,hocvoluicdicere,ram media nox abfumptaeft.Si.
nide didum Miles Vlyfli.Myrmidones vero & Dolopas prœ quidem aurahumida iatîi cçpit, & fiderà m occalum labunfenteseffeacçeptosab
Heleno. Si fic.n.dicit,frangîtur digni- tur, hxc enim non fiunt nifi maxima partenodis tranlaôfâ.
tas[Pr£dpitat]Pro praîdpitatur. Verbum prò verbo,ut dixi- Hec ille. Ordo eft.Omnes.f.tá Tyrij,q, Phryges,q, plaujum, ^
nius.[Canäentiafydera]Autepithetoneftfyderum,qusfem ftrepitú,&c¡tharSEcrepitöpriusfecerantconticuere.i.limul N •
per & oriuntur occidunt,aut certe maiorem nodis parte tacuerunt,& ipfi intuentes,ideft auidi ad audiendum res no ^
vulteiretranfadam.[ CafuscognofcerèjCognofcendorum uas,tenebant,ideftcontinebantora.ne.fquidg, lcreatus,^auc M
caluu,&grxca figuraeft.Et breuiter prefcribit,quia Dido di fternutationesemjtterent,vnde pluseft,9» tenebant ora,q ^ • « M
.xcrat,a pjima di¿ hofpes origine nobis [ Quanquam animus conticuerunt,& bene habet rationem tem pons poeta,qa co
meminiffehorret]Quanquam, melius pfentiiungitur tpi,vt tinuo tenebant,quandiu.fille loque^tur.Inde.i.deindeAC- *
Q^anquam fcio. quam lego. Quod auté dixit meminiffe hör neas pater fcilicet ab onere,& principatu, vnde pro maieUa- ^ j m
ret,deFediui vèrbi ratio ¿ft.Nec.n.potuit dicere meminere- te eius libentius conticuerunt,& ora tenebant^orlus e t. ^ ^ \à
Etinhisquecó,rruptafuntnaturaliter,vtodi,noui,coepi, eft ex^îdine loqui coepit ab alto toro,fcilicet in q ^ #
meminî,& omnia tempora q inucniuntur,& fuo &aliorum bebat: nam &aÌtior ei locus quam ceteris W
fungunturofi^cio,«t,Memini, prxtevitnm eft.Legimus tamé in hunc mödum fubfequentem.O regma.m lub^, ijeit uis, —
& Memim videre quo «quior fum Pamphilo. Et. Memini aut modefti« gratia, quia reginam p/
meturribusalt:sCoryciumvidiffefené.Quodfifit&inver citrenouare,ideftvtrenouem,&quafireiricemvicu^^^^ f
bisintegris,vt luuat euafiffe tot vrbes,qua to magis in corru nonautèmdixitiubesmihiautme,neperhoc up^^^^^^
f P«s?[ 8.efugit]Propter.metû,pro pr«fenti prscteritûpofuit. arrogantem innuerctregmam , quaemaiori J ' •

AÈ N E ï D O s;
honeftiusfepemul«fubaudiunturquamexprimantur.]Do rMicatquepoetam fign^^^^^
â^AreiLi TG¿cí ideft euerterinteruendo the- autcirciter eiusortum ort3,yt Hefperus,& cçtera m primo
& re?numIam-ntabile.ídeftlamchtationed gnum,cum dm decorum feruatum,quiaid Didolummopere ettlagitaDat.re-
S e r Ä m S le^dd^^^^ fit,&r lubes renouare gibusq.voluptati eft,a vulgo diiîentire etiam moribus,vt vi -
mSerrlmaa^^^^^ .Sdiceinoauagant.qü^vulgüs.mterdiujatnonpnncipium
K S X S S äemfuualiavincuntjamm.tunclychnti&funalibus,cali..
m S ï Â i u K populi Thefl-ali« ginem d;utius expulerant, dicamus ergo ideo additum eife
rfocí S n s AcS^^ DolopL.ideft focio epithetum , quod eft húmida,vt fignificetur non prima pars
Sm plirhTSn i S t truculentiflimi, quippa qui Pria- noais,qu? adhuc ^ftu diurnoaridioreft,fed plena nox, quas
Í Sum & libero dus nteíemit at q idS ftipendia- húmida, 8e fydera cadentia,ideft qux lam, p us quam mediu
* S u d Ä Vlyffci(ná qSiagrç- orbem peregerúi,íuadét fomnosfupp.inire.bed «ntusarn^
fupp.elttibi,idefttantumdefíderiumcoanofcereproc^^^
^ feus v ' v f f d i^genitiuo^^ f c e í d . c a f u s n o f t r o s A ' a u d i r e b r e u i t e D ( q u a f i d i c a t , n a r t H V t
^ l i s S v t v S a b o r i g i n e d i c a m t e m p u s n o n p a t i t u r ( í u p r c m u m l a ^ r e m ^
quis Squ^ horun tempered «dell »bltinere poffit,& tem- ideft excidium Troia?,ergo incipiam fup.quanquam anj^mus.
láiXfi^S eftvitauit,autrecufauit,fciliGetabeoiempore,qi^oidpetu
\ hoftis noÄt,non flere,quáto minus ipfe, q,a eorum pars tum eft. ( Eft enim refugit Patemi temporis, quia mediam
magna fuitíEt ideft infuper,aut pr^terea nox húmida, pr^- producit)refugit,er-o, n m f ^ S S
dp?tat,fupTe,autpr^cipitat,proprscipitatur,au(,abiolute, hac faspe refugit .ludu, ideft Tugendo, aut pi o p ^ ^
prScipirac.i.priec^^^^ quia fine ludu memmifle nequeam,hocaute^
îofeique c¡dunt alíis de montibus vmbre.Sed fi non eft vm» dicens, Eradibello, vt m fequentibus patebit,vjide verbuia
bra terrae,videt potius afeendere,q defcendere, nifi vt Don. incipiam,hucacciri debeç. _
/ fetitit,lummam noftemfignificetquaecçlo prascepsruitîcu - . « T A T C T T RT
f écfuprema regioaeriscaIiginevmcatur,&tunc quoqifyde V A R I A b c i 1 v.^.
li ra príBcipue cadunr,quandomediumorbem transgreíTi funt, ... . 1,- r
W - qu$ cum node primum orta fuerant. Etfi cui indecorum LVCTVQVE refugit] Iftlibris nonnullis lane quam vctu-
( videatur, quòd vltramediamnodemrecitatioperduraue-n ftisjLudumhabwir.
$8RV, ^"j-RadibelloJ Inhoclibro Jncìpìam , Fraäihello,fatisquerepuìft ' • ^""^''^Zlr^doÌk
V Acne« turpe videatur efl!'e Jnñar montis equum, diuina Talladis arte tela quidem eft matris deum,
quod fugit [ Fatisque repulfi] ^edificant^feäaqueintexunt abiete coilas : fed&fraudum & infidiarum,
. > Palladij cÓferuatione,integro Hue deleHavirum fortiti corpora fmtim qu us plènus infidiarum eft.;
i^^'S fepulcroLaomedôtis,quodin fncludunt c

t I B E K 5 E C V N D V S. , .
Intfilligimr. Male gnim tniautíojjcm habet, non neeatíoné. lud obirc.vtnec oi-ecio nee nrfcf nt-r - ^
taeíUlocutio.[Pandunturport^]S«gnúpa«seíé,vtSaIluft. fe Tacramento artringunt priufquamTon^tS^^^^^
cftcompofitioabeafyllabainpperequafupetior/ínituseft hocaíhingí, ná vbÜn manus ho è umperuen?^^^^^
fcrmo-Nan, plerunque & Gacephatofacit,vthoc locaSane PotuiíTentTrem indicando, fibifaluteS?ompa S
" obfeíTorum quod non nifi fortitipoteruntindSí
se. . FRACTI belIo,S|^ Hoc íí ordine rerum geflarumatten- titi inquam, i. mietendo fortes,quibus fciantqui id periculfi
áenmiis eft t ^ m » . . -huius operis imtmm. Ná prius ca- obire debeant.corpora virum pro virorum .däefta.i de toro
ma eft Troia fug.t, & fepceannos errauit.yerü numero le¿ta,hue,í.ad hoc mu nus:quia delegerant phirimos
ívtdixi]apoetisvirtuseft,vcabvltimis,ficut Hom.ax.anno ne pauciconditionem fortium refellerent, &deín5efom-ti
be|hJroiani,& p^ta nunc a y.annoerroru Aene5,aut a rae funt ea corpora prius dele¿la,& íórtiti,includunt ea furtto '
di,s[ficutm comedí,s videre eft] Inchoantes ad prima rede- i-per infidias lateri fcilicet equ¡,ceco.i.tenebrofo,ita vt in eo
ani, gu»di¿tayelint,quamopportunifirime. quiaigiturper n¡hiIvideatur,&complentcauernas,pcnitus.i.vaÍdein2en. '
tran 1 tum voluit poeta defcnbere Troia? excidium.& per cÓ ies,au t cóplent penitus.i.pene in tiís,cauernas. i. latebras in
pendiumcQilig^e Aenearerrores,idapertiírimchoc]ocofa. gentes.& vterum.i.aluum totam militearmato.i.multismi"
cit,vbi vtSer, beneannotauit,duointendit&Troiícxci- Jitibusarmatis.InfuIaenedosfcilicetautTenedos appofi^to" i
dium, & Aene? errores ab infamia purgare, ná fi fatale fuit rie ínfula notiífima.fama.i.per famam,eft in confpeóìu.i pro
Troiam decidcre,& fata femper viam inueniunt.Et nihil in- fpe• A'M' fi/ m^iv KÍer/xov affovi
Troia»excidiú,dequib.Ser.videto.&hoc totannis,quíade- ^ '^mvpetréovToviwHÒfÌTroltiffe crùvci^m.
cem,labentibus,i.celeritertranfa

' ^ a b N E O S
e»íLv T'Endebat 3 Tcntòria ha- uic d o l o p t m manusyhiçf^uustendehat^chilles, r?rïa?Etliendum
J, bebat,vt, Et latis tende- claßbus hic locus ; hic açiescemrefokbant. cum de humanis rebus eiè,eflc
bat inaruis. ] Saruus Achilas
P r o D i e r Heólorem tractum. J-urijt^i'^^^t't
donum ex iti ale Miner u^,
•
contrarium, c^ì decœldhb,
profperum¿v|,íntonuitla:uu,
f
Et íaís vbique inducendus a molemmirantur equi .frimusqueTym^tes ^uiaífinitó^nú iniuei>eft
vt Horat.iura neget fibi na- intra muros hortatur, & arce locan ; tra fu nt. [ Foedare}
C ta.CClairibushiclocus]Magis dolo JeuiamTroieficfataferàm' Dilacerare.Fœdum eniin tam
cadicuntur.[Hicacies]Legitur ^utpelago Danaummfidiasy fufpeBaq.äona Sanguine fçdantem quos ipíe
1 & acie. Nam poteílvtrunque 'py.pcipitare iubent,fubießisq.vrere ßammisi (kcrauerat ignés. Sal- Fœdi
C * C[nnuptiE]quçnuflquanubit, ^^.^hrare cauasvteri y & tentare latebras, ocuU [Stares] Si ítares legens,
rDTnu^e^iSag'auÄ Scinditur incertum ßudia in contraria rulgus y g - ^ - í ^ l ^ S í t » ^ ^
Troianos CPrimusqj.Thymae- '^yi^m ibi ariteomnes magna comitantecateruay HJC Dolopum maiius , &c. ]
tcs]VtEuphorion,dicit,Pria^ ¿docoo« ardms fumma decurrit ab arce ; Continuât narrationéiìiam ,
f . Saf^pue^û, per qué Troia Creditis aue.Hoshoßes ^ aut vllaputatis ^Se fie C Ac
poireteuerti,pepereiutlimui j^^^a careredolis Danaum : Sic notus Viyßes, Capys]SententíaTym2ca?fu
' SiJ&alîfSrSills M hoc inclufilignooccultantur^chiuiy fpicjole^tradata^eii. Capys
^«í hçc in noßLfabricataeßmachinarnuros. ^ ¡ ^ ^ n ^
remque iuflitoecidi. I n ^ jnJbeBuradomosyVenturaq.defupervrbiy • gitur] Nam cum totum luÎpiv
f ' n ' i ' i S t ^ Â i X b e . ^ut aliquislatet error; equo ne er edite Teucri, donib. ageretur, nihilpotuic
r re vidSur Ali! volunt.[Do Quidquid id efi, timeo Dañaos & donaferentes. reóle firmari, r Primus VbiJ
^ '¿Qnooésdecettifunt.LSic ^n.Sicfatus yvalidis ingentem viribus haflain " mS'VedTfSk^^^^^^^
V ^ ^ r ^ l S ^ ^ i ^ t jnlatusyinquefericuru^mcompagibusafuum ' ^ l ^ ^ ^ ^ t é n ^
X pyslquiSnó pater Anchife. Co«trfit y ñetit illa tremens cvteroque rfcußo rum,& cupiebatprçuenn e ne

L f B1 R s E c V N D V S. —
riorim rgném,cuius non elî tommixtio.nec poilutiô,ideoq. allidime, & fraudeillius viri fatis noiTe déberetis eanf h -
ex cerebro louis.i.xteris natadicrtur,& pro i miranturmol« efleaécipiendú, quiaaù;,Achiúioccultatitirr ocdufi fn Urt^
eqiîi(moris eft Virgiliani,prarcedetitiafequétibus declarare) bgno.i.ligneoeq,uo,& non dicit,voco,aut;dòno,ne id irreli
& Tyma;tes,ille vir Troianus,hoi;t3tur primus.fup.equú du- giofe facere céfeâtur,aut hzc machina fabricata eft in noftros
ci,ìntrarauros,&locari fup •in arce.i.fummo téplo Palladis, muros.i. ad pernictem noftrorum muroruhi,hoc eft vt fnuri
quodin Ilioerat,hortabatur,dico,iìuedolo,quia cófcius frau noftn rumpantur, & poftea reùertantur,infpeftura.i.vt indis,&doli
GraîCorù,fîue quia fata Troiar.i.quaî erát de exci- foiciatpereosquiinealatét,domos.f.noftrasj&venturadel
WioTroix, tuncventuro,ferebant.i.conftituebant.lîc.i.vtid' /uper.i.pergraffationéjáutdüram dominationem, vrbi.f.no.
hortareturétbonAisciuis,in|>niciéfu3,&fuorû. At.i.fed Ca ftrs,autaliquiserror.i.dolus,fup.Iatet.f.inhocequo,&ideo,
pys,&aIiyquorujOT£tifup.eratfm3meIior.i.qua;poftearae- ò Teucri, ne credite.i.neconfidatisequo . Quidquid.i.fiue
Íiorcóprobatáeft/cútñignoraretur,iubent,autpcipitarepe- equus, fiue machina,fiuedonum cenleri debeat, ego timeo^
lago,i.in pelagus,hoceft,fubmergereinfîdiasDanaû, & pro ideft formido Dañaos ¡ideft Graccos,&.i. etiam,dona ferenj.donafufpefta.i.quç
fuipeda erantdedolo, quiaádolo/is, tes.i.nó folum dum noshoftilitéroppugnabát.fedetiám nûé
&fraudulentishoftib offeréda,que, pro veI(potuiífet tñ po- cum donalèofterrefimuIant,Làocoon fatus.i.lôcutus lie,con >
íuííre,ve,vndeopinorpoetáaccepiíre,que,pro &,vtlìtdiui. torfít validisviribusingentem halhm'iti latlís, & in aluum
íiob¡niébris,ytvidelicetalijiuíferintoínodelere,&idaqua, curuam compagibus.feri fequi quadrupedi«» Illa.f.haftalie
&,igní,vt prius cremet,& ciñeres cu reliquis in pelagus pei- tit tremens,i.mícás aut vaeillás,& caux.i.loca caua infonuepitentur,ali,
non delere,fed aperire vóluerút,aaexperiendú re,& cauerna?dederegemitû,aut (íc,cauern» cau» inibnue- À
ñ quid in eo dolí e(íet)q.igitur,pro vel,vt fentit Ser.aut pro re,8¿ dedere gemitum vtero recu(ro.f.abarmatis qui intus có
& lubet vrére.f.dona fufpedtajflámis fubiedisquia vis ignis cutiebant,poftquam vterus forisconcuífusfuerat. Et lí fata
afcédujâut íioinodelerenolint, iubét terebrare.i.perfofare. deum non fuiífent, Iaíua.i.íiniftra,&inimica Troianis,&íi ^
& tentare.i.experiri penitus,eauaslatebras vteri.i.alui equi- mens.f.eius.qui fonitum perceperat,non fuiíTetlícua,ipfa ím ^
111. yiilgus incertú.i.!nftabile,aut potius dubiû,&anceps in pulerat.i.impuliíTet Laocoóta.foedare.i. fœdedilacerare,fer i
Jenteti,s,quiaignarú,& imperitú,fcindit.i.diuidit,incontra ro.f.hafta, aut étbipenni,iam audito fono armorum latebras
naftudia,Laocoo,facerdos ille Neptuni,ardens.f. zelopatriç Argolicas.i. in quibus Argolicilatitabant, &òTroiaíí,fup.
detendeda,decurrit.i.dsorfum currit.abarcefumma.ibi.i.eo hocfeciflet,tu ftares,f.incolumis,&altaarx Priamimaneret,
tpe,du nonnuUi cenferent equil.m arce locadú efl'e,decurrit, fup.adhuc,aut & m o alta arx Priami maneres.í.adhuc. Con
dico,prim®'anteoes,i.eoráomnib.^ hoc magna caterua.f. po tra quod dióluruseft Panthus,Fuimus Troes,fuit Iliu'm. '
puh comitante.f.eu g,,videlicet ide fentiebant,aut cám decur H i c acies certare folebantjNó difplicet,quod in Romani "JL
jus eius videre volebat.Et procul.i.cú adhuc procul eífet.fup. lib. Acie certare lolebantjlegitur[Primus ibi ante omnes3 ín #
dixit,omUeriaues,q tata infama,fup.eftvobis.fedimprçcipi vetul{isaliqiiotcodicibus,Àntealioslcgitur.led, oésagMo^ ^
laterageti honeftaeftecIipíis.Creditishoftesaue(aos,autpu fcit Seruius,[Troiaqiienuncftares,Priamiquearxalta'mâne
iatisylladonaDanau,careredolis,idraudib.&iníidijs q;d.íi retjin antiquisoninibuslibrisquotquothabui,ManereSper '
jdfacitis, deliratisomnesrVlyíTeseft notus fíc.i. vt audeatis fonafecûda,legi, quanquam Ser.timetTo 9>ioTéAd6TO»'. qua
ems dona,ruptis muris veftris immittere inareé,q.d.. ex fola re nonnulli,Staret,potiuslegunt,& Maneres,iníÍHc malunt.
^cce manus iuuenem intereapoñ terga reuiníítim palus ricetpaludis longa'íir 1«,
t í i m f S i S l d d S í í Tafioresmagnoadregemdamoretrahebant i
vt conueotu. trahit in me- . Dardanid^:qui fe ignotum Etí^SilL^^^^^^^^^
^ ^pM^tfirucrety Troiamcf. apcriret ^chiuis taq remis,[Aequora] Marii
^ nt peiíb^^^^^^^^ Okuleratyfidensanimiyatquein vtrunqueparatusy Alibi càppy^Acpriusigno-^
[Qimíc]quibusfe.Alii,quife Seuyerfare dolos,feuccrt^occumbere 7norti. m ferroquafcindimusarquor|fc|||
J • -legunt [ Hocipfum V'er M, Vndtque vijendifludio Troiana iuuentus .f^^nSÍaut ví^^^^^^^
Dauus.Didmusergoipfus.ip- ^'^'^^P^nuncDanauminftdiasy&crimine ab vno [Et fuper ipíijEtinluperipíi, >
quibus fum pr^ftaturuslalirj^ ^
S t œ t S f -^confpeauinmedioturbatusinermis
Et refpexit adfuperiora vt x ^onflitryatqueoculis Thrygiaagminacircufpexit; «as cum fanguinepófcunt.
dificantCFidésanimisjvtôprç ^'^n.-Het^qu^nunctellusyinquitiqu^^me .equorapñt . ^ S T e E w S
autq^idiam miferomthidliqJñatÍ ^I^A^ha«^ Ase. -
q u i a ' g e S o S e X ï l^^^'^^^^P'^ciqjanaosvfquamlocusyinfuperipfi yulgídubítationé,&.míertam ^
fupdiSmurr^^^^^^^ tusinmanus,paftorú./:Troianorum,quicumpeeorein4gfos ^
amdSve£íí S i i ? fereceperát,.nciderat, vtTrSamdüdtus,coho^are€ t
V foí v S ^ adfufcipiendiíequum illum ¡llçfumpatefaâisportis;ad qa- \
inimicaportctaadieciírent:namLaoeoonfacerdos,quihaftá f
dote,vt VeÍSm^ in equíí intulerat,cúliberis fuisantearasábfumptüleit,cre. ^ ^
infuwSS " *
ftrá Abeo quodDrJc^^ ï-^ tihcio,omnia pertradat pp^ta.NáTroianosprincipes.vfquc ,
citer intelleSíIf • ^quod fequitur.Si enim fímpli- ad pœnitentia clemefttes inducit, citra tñ íníipientiá & im^ /
tranfuumfacTs prpuidentiam,q virtusfummopereinlulio Gefi&ínAugu-.J
batus ] oSnrS^^^ ^ crimenCTur fto,quos audor precipue à gñe eoriì laudare pratendit,a Btii, ^
iHeulModo vnaeft fvn Amazon, nio & Suetonio, alijfq. multiscómendatur.Símulq; femper
fiunt vt Heu S mterdum propter metrú duç ad hoc tendit,vtoftédat Troiam fato deletam,vt ex reliquijs ^
cutprenSr8?DrehS3P«T'®,^r^^ Romaconftitueretuí.olim.Ná nihilpotuiírentmortabufrauíiy^H
& squoralBenerS;7"'^í^ Phn.multa fünialia.[Tellus des inprudétiá Troianorum,niíi deorumíhimíca portétaac^^H
fuseUentis
í'ducunlvt fene^^c. eft,&funt paiica qua» us fígnificantibus.pí, animi,non quare id vglint,aut iubeât,ina
íus,tu5,rus.n.?s n S ralus,yirtus,paîus.feruitus.in ríí t, fed quod velie intelligát,faceiru nt:fed audiamus DonaS r j H P
EtLbeÍpStÍSn»^^^^^^ [Ecce]Semperponít,eec°e Virg.vbi íígníficataliquodmalú ^ ^ ^
n

AE N E I D O S;
afecquttentatuauerterer.Primiisaötaduentus efficit, vtres dio vifendí.fevtvídeTetcum,&certant.i.ccrt«
in Sïfentiaomitceretur.iimulatadeiode oratio,penitus re- .f.íuuenesTro^ni.(mutantautnumeru,quiaiuuetU$coJ^^^
IisioSnosaftrinxit,nc Mineru»donafœd^ tìiuum ludere i.illufîonem ,&conturndtamfacerec^
te maxime violatoris morce.Eccé , rem improuifam exoriri pto. f. Sinoui iuuen>,( ad hoc aut,u.uenem potius quam viru.
Slendit,q masis mouet,prerertim cúadfint iïgna noçentis. fubornarût Grça,quiafciebat «tatiiuuçnjli, atiusignofcer
Quiife ] Confilium Sinonis fuit pei-uenire,ne equifraudes re atque indulgere folere morta es qua virilt,veru pneri, imam-terenturrHoc
ipfumjParatus etiam mortem fubire, ná ^bi funtpçtaté) Accipea.intellige,nuc mfidias Danau.i. Da
nonfitfacinus magnum line magnopericulo.] Vndique vi, ' naorum.hocellGrscorum &pro.i.difceoes mfidias Danaii,
fendi ] Expreífithominum morem,qui.n.nócupiathoftem ab vnocrímine.i.audi hoccrimen ddigetms,qLiia, eo intdle
fuumcaptiim videre?CAccipe)Deílruxit Grxcorum perfoná âo , norisetiam cçtera a Grçcis per mlidias aóta-Nam vt .i.
omni occafi0ne,& defendit fuam . Nam totam rem m deorú poftquam ipfe turbatus,& in ermis, Itetit in medio colpedlu
adnerfum ftudium reuocat,vtoftendat Grecos tum infidijs. .f.Priami, & cçterorum principm ei aftantmm.atq.p^oftqua
tiim deorú iniufto fauore.viftoriam obtinuifl-e.Ordo eft,Ec. drcunfpexit oculis.hoc cft,circugerendo,& obuertedo acger
c&q .dex improuifot cú proceres fíe dubitarent cum plebe an rime oculos afpexit(non ergo vacat oculis , quia & mente,
cquifsinducendus fit,quipro portis ftetiífe videtur.Nam & rem^circunfpicerepoíTumus, & no lemper oculorum motu,
Piiamus ipfi4minfpic?ebat,id non fafturus decore, fi tá di infpicimus.Fecitautem fpondaicum verfum p^ta, vt figniftaret
a portis,vtquifquâmfidias molili poffbt,paftores Dar- ficaret animúlanguidú,& mœrore grauem ) Circunfpexu
danidaCQuxres,qÚo paftores hicdicantur Dardaníd«,cum ergooculís agmina Phrygia.i.Phrygu agminatim circunftan
eloriofi ,finelyti,foIçant Dardanidse did?verum dicamus tiiim & inquit,heu,(optaodi aduerbiimi in malu, iicut o &
etiam plebeiosDardanidas vocatos,fi modo Dardani,virtu- fi,in bonum)q tdlus.i.terra,'&q œquora.i.mariapoftem te
tem imitati fint. Dicemus etiam interemptis paftonbus rufti accipe.i.immergere,& deuorareme?q.d.ytinaaut terra, aut
cis,vrbanospaftorúmu0usobijflequitúc pecus dm mera ci mare meingurgitet.autfifup.neuirudat,quidreltatdenm.
uitàtismuros inclufumeduxerant. Ná&oobiliffimiquique mihimiíero?q.d.nihiUnifimiferrimaqufq. yel lic,aut li ide
paiiores habiti funt Alexander,feu Paris,vnde Statius.Solue- optare non debeam, quid reftat deniq; mihi nii[ero?q.d.Cmi
rat Oebalio daflem de littore paftor,Dardanus incautas blá- nus optádum) cui f.mihi mifero, ñeque loctis eít víqua laite
de fcíopulatus; Anivelas & Anchifes,qui paftor cum Venere tut^aut vbi viuerepermittar apud Danaos,inlup^er ipli Dar
ad Simoéta coiuit,'duni Aeneam genuit)paitores igitur Dar damde-f-apud quos fpem meam repofueram. infcnh.i. quos
dan|d«>aut vrbani,aut qui Dardani virtuté diu patriam pro nun^ offendi,aut infenfi.i.infefti, quafi muhum oftenli,potegei»do,imitatifuerant,trahebant
interea.f.dum hçcfierét, fcunt pçnascumfanguine,qd nunc vulgo dicitur confifca^
fup.cum magno clamore,iuuené.f.Sinonem,reuin6lum.i,ite- tionévitíE,&rerum,hoceftfummu,&extremumluppliciu.
rumatqjinterim vinâ:ù,neforteeIaberetur,nonergo vacat, FiDEKsanimijinRom.quidelib.Animolegitur.íed Anire,födfignificatdiHí^entiam
rufticorum,qiii fecuri non funt, mi agnofcit Ser-CSeu verfaredolos leu certe occuberemorti J Jf^®
' ic fi femd vincìus fuerit hoftis,manus.i.habenté manus vin in Longobardico lib.legere eft Dolo.calu ieptimo quod Ser. t-sc
ôas poft îcrgajqui fidens animi.i-habens anima confidentem non improbat,íubaudiendúq.ait Troianosjm eode _ib.vbi ra
etque paratus ih vtrunquç.i.ad vtranq.fortunam feu verfare, ra: admodú diphthongi funt,hoc loco,Certae çum diphthou
i.euertere,dolo.i.pcrdoIum.f,Troiam,autlegendodolos, ver- go fcripiúeft,vt morti accómodet-CCircuntula ruit,certatq.
fi0-e.4v«cfute pertraÄare,&exequi,dolos.f.ceptos,feuoccú illudere capto]inRo.lì. Certat,eft,vnitatis nunrero.fAcci^
bçre.i-fubmitterefe morticertc-i.indubitantei^obtuieratvi- nunc Danaum infidias,&crimineabvno, Ddceoes] Facile
tf0.i.fpôte,& non exquifitus necperinfidias captus,& venie quidem adduci poffim vt ex Ti.Donat.fnia,Crirnen, legedu
tibus.i.quos ad fe capiêdù venire pra:uiderat.ob tulei-at,dico, credá. Quam leclioné om nino Ser.refpuere nò ^i» "^et pri^
fe ignotum.i.quem non nouerantefl!eGra;cumautg,bene là rem magis approbet,dum exponit ,Crimine ab vnq,hoc elt
^^ tuiflTetj.v^laufugiiTet, fivoluiflTet, fedobtuleratfevltro,vt cá, vt Criméamor veftrú.Practer yeroSeruianahuiulmod»
A ftrqeret hoc ipfum.i-vt cuperet &captus,aperiret Achiuis.i. interpretationem,pleraqueomnia uenerandç uecuitatisexc
í^'ár^ Grxas Troià.i.p immiflìonéequi.Iuuétus Troiana .i. multi plaria,q in manus noftras deuenere,uno exeplo legunt.Cn- ^
tudoiuti«nú Troianorum,ruit.i.celeriteraccurrit.vndique.i. mineab uno Difceoes.[In fuper ipß Dard^ida:infenii J lu ^
ex omni pajte, cijrcunfulà.i.pcircuitum confufe dlfperla, ftu R.om.lib.& plerifquealijsaniiquislegereelt. Et laper ipii.
Q Ä ^ S S i S h^'Quoge^tucmuerfiarn^^^
^ Sis. Nam Gracum effç Impetusyhortamurfarhqmfanguine crems, uit, y^ Et corpora fingere hn-
ConftabatÌFeratÌAfferat.[Me- ^Ìd ve ferat,memoretyqu^ fit fiducia capto. gua.Et notandum,quiaomnis
moret, qua: fit fiducia capto] Ule h ecydepofita tandem formidineyfatur. Sinonis oratio eft diafyrtic|.
- Sir^oJäae^uidemtibirexyfueri^^^^^
reinfuperipfi. Autcçrteme Verayinquitynequeme^rgolica de gentenegabo . «t hoc loco. ( Finxit,vanum)
moFet,i.meminerit, vt figni-p Hocprimumnec fi miferum fortuna Sinonem Fallace. Et vanus eft qui etiâ
' feSSéSS ^"rquSSSlcip'ie'idS:
y Vnde & refponfio talis eft(Fa Vando aliquid fi forte tuasperuemt ad aures sane vanu^,^ultus ipud ido-
£ teborVera> Alij Memorem le Belida nomen Talamedisydjr inclyta fama neos inuenii«-, vt iuuen. Sic
\ gút,vt fitfeníus, Hortabamur Çloriayquem faifa fub proditione Telafgi lib"û eft qui "Of
•s ad loquendum memorern,hoc , r P • r j • ï- • • t n \ t^* xit Othoi^C Fando aliquid ii
V eftqiii diligentcrfaaionisfue montemytnfandoindicioyqmabellavetabaty f^^ jg tuas peruenitadaures]
meminerat.[Fuerii quodcun- Hemifereneciynunc caffumluminelugent. Dum dicitur. Et vtitur bona
^ que]i.quicunquemefequitur^^ lili me comitem i & confanguinitatepropinquum, artemendacij,vt;prçmittatvc
Ä Ä Ä S ^ h''^ n é ^ S j Ä t t t t ^ S
• 3 Aü¿toly^ I^t^^ßabat regno incolúmis,regnumquevigebat eít,quoddefe fubiungit j fal-
Çusq^dâ fur fuit, qui íe varias Confilijs:&nos aliquodynomenqucydecusque fnm^Etfdendum ex hae hift?
J - eft Sinon,& Auaoliam.unde ignota loquor)fuperisconceßt aboris. S a m Paffi
l i , Vlyffes. Góíobrini ergo funt, ^Jpictusvitamintenebrisylu6iuquetrahebami Fonius dicit, feptimo gradii »
• W ï^'^s^f ^^ cafiminjontismecurnindiznabar amici. Belo originem ducés,cú dele-
^ S íe'ín'utTdtX ^^^^^-demensy^rneß^^^^^
afeM».:quiafecundum£u- Stpatrm vnquam remeaßemvi£ior ad ^rgos, w T x S í i t ^
' - iunétis

L I B E R S E C V N D V S. 13S
Wnais «»»«:> f ^ I S s ' c i - c f e Ä l
libusfalcmïercretjfilmei Pa- Hincmihi primamalilabes : bmc jemper lyjjes ius circumuemétibus. SedDo
lamc'ies oppofuic. /ifo ^ • - ^ tenere nouis: hinc fpargere voces „atum audiamus ita differen-
Vlyíresaratrafufpend.c&ad Cnrmn^^^ ^quJLconfc ius arma, Bonitatem
bellum dudus habuit luftam In vulgum ambiguas, ZÍTquxr^ J > Troiaiwrum ollendit, qui pro
caufam doloris. Pofteacum j^crequieuitemm,donec CaLchante miniitro, fuppliciovltimo, quodfpera-
Vlyifes frumécatum miifus ad Sed quid ego hac autem nequidquam ingrata reuoluoì bat. lologemitu eius.ptopœ-
Thraciara niladuexillet, a Pa- A ^(.^or^ß omnes vno ordine habetis Uchiuos, na contenti funt. [Hortamur
îamede eft vehementer mere- ^^^^^ {'T iumirevœnas fañiVrm propolîtionis habet,
parus. Et cu diceret adeo non fdque audire fat efl, tamdudum jumirepœnas . ^ p, oponunt,ad que Sino
elfe negligentia fua, vt ne ipfe ^Q^Ithacusvelit y & magno mercentur Strida. ^^^ refpondere conueniret.
quidem fîpergeret,quid quam . [CunäajPromittit omnia vepoffetaduehere,
profeóius Pa- ylviTesauftis ra.difturù, qui nulla in parte fuerat veritatemdetradurus. ^
lamedes,mfinuairumetadeuexit.qu^^^ [Tibi rexJaíTumitfiducicácófitendi,apud eum qui &cogno- %
. inimicitijsfiaaep.ftolam Vcendifailtatéhaberet. Cómendat aût le. 9, vera polliceagebatgratias
produ^ : :ur,& regéappellat,captat beneuolentiá. [ Fatebor] aliud
dus eife ^^^^ princi- | "eft â referam. Referimus^cû dicmms aliquid fimplex,& pót M
d.. H5cmuenta,moremiliti^ , proÌerri fine tormentorû metu Fatemur aût,cum prodimus ^
. p,b.cóuocatis.Tunc Vlyft-es cu ^^ quiEratu'' ^^ contrarium confitenti,& poifit tormétis exprimí
ait,-Syemm effecreditisan^ . è pïàore negantis, & repete bis, Fatebor cu ncta,.& Fatebor .

AE N B Î D O S
e • >í *, M«K;,/finriiímTfifubnIiteraddic , quafire ces ambiguas non în proceres qui faálionetn «us nofci^^^^^
f r v l o l ^ f S h S i Î e P^rSere fed in vulgû.i.vilf popdlü(autlatinelocutus eft,apud quo.
nfn.fîrnnfrnlaS «omioa fccund^,!« us,neuta funt prêter peUgusgracu VO
n fus lie qua co^y accepta!^ cabulum. nâ &alij vuigumdixerunt.autmore Plautmo,.m
pencumdacfermonéef, oui a primis annis, armisinferu.eîamedis
d Y^ Icirean vera rat,ficut Plautini ferm, lU Jarem pap^uerem, gutturem,pro
SlSi^n ciicút^oetá in vulguïprotub^, &s,^uera.n
abfumpfiffe,quomodo m,abfumiturquimodusapiidEnnm
f^H nib D ä i i t l o ä S (dícebint.n. eû prodi. Lucretiù,LuCiIium,cçterosq. yetuíhores nimium frgquens
i Ä l Ä d Ä ^ ^ ^ Seruius,&ah; grammatici,id m poeta corrigetes,^!
îfJnToauia/^^^^^^ mutauerùt,ficutvbifcriptÔ,inquiunt,eratHicfpefushorre
Ä ¿lortaba^^^^^^ pacé.Vlyifesacïufau.teu produio- dus fcripferunt, horrédu.& vbi erat,ioter ieco.jiïe vIros,&
n? fica-decernere ferro, fcripferunt, cernere. Sed bac controuerfia
Í mt? i aura V grâmatico,Ú,nihil de iententia poeta immut.t)&ipfe conbus
Ä vita.pater.i;n;eus,q.d.n5 fcms. f.maü laftsqrere i. quçrebat gut q rere cap.t, arma,]. .
S o u n ^ u Ä paupmate coaftus.mifit me huc.i. ad ^ fibi lolita, hoc eli fraudes qùibus rnequoque
W c Sédebellandá, inarmagerendaaba requieuic,doneccópofita rupit voce,&me ddiinatai-a,(qí
neauripfe^^^
Stfil ipropiiiquùcólanguinit^^^ , velledicere, aut uieo ven,ll^.,vtid dicat,íedytauid^
Sios quib'nomw Palamedis gratû non dubuabat,cú Vlyffi deret ïroianos,fciendi cfi dicere no]let,quodet efrecit)C.!-
S S eíf^^Níifitautétunc dum pater,aut Palamedes ch,nte( vate ilio diuino, quo plu rima gdrerantOrac.,na^
, itabat.incolumis rç.mo.f Gracorû,r,on fuo,& dû regnum.f. Acillé ( vt Stat.doçet)pereu in aula Lyconiedis^^^^^^^
I ¿¿corúvi-ehatcófiU)S Í,percófíiiabonorú, & pmdentû inueneriuinterpuelIasîatuate)miniliro.i,db,ad hoc quod
viroru & nSs.f Graca iuuentus gefllmusahquod nomê„& volebatobfeqiiente, volebataddere,dd.linauK me ara, ed
decus.quafi idoéamiífum nunc düieat.Poltquá ipfefup.Pa quafiidfrulkadiceret.renuitdiçere.Sed qdegoautreuoluo
iMnedes.côceiTit'.f.adregionemurtuoruad inferos,3boris.i. .i,commemoro,hac.fmâl3 mea infortunia.nequidqua.i.
rpc^ionibus fu péris, inuidia, i. per inuid!á,Vlyíbs Pdlacis,i. in nulIo,aut nullo modo ingrata hoceli ipfis qui ealibenter
fluoslibct vt vult in pcrnicié,^ fraudé,iri aífeníumyrá nefan audiût,cûmala noilrafoleamus bbeter reci tare,his quos Ipe
/ difacinoris pelliciétis,haud,i.nôloquor.i£înoîa,q.d. ne pute ranius nobis codobturos,ve pro vel,qujd,i.ad quid moror.i.
• tis me forlan méciri, aut ex muidia cótta Vly/Ièm loquiCqd" demoror,& differo pçn3s,& morte n)e3,fi habetis- i.reputa-
^ dicit PO ea qua podeaub Vlylîe paifus eft,aut qa fignifica- tis omnes Achiuos. i. Gracos,vno ordiiie.i.aquali sftediouit
iâ lícÓfanSüineÜ Palamedis)ego loquor nó i?not3',auia ne,hoc elVcapitaUodio & fi fat. ñfuTS eli v obis.audire,id f.
' Dés Graciid nunc fcimus,&poíiem id per om neis Gíbeos qddixi,nec aliud cómiferances faduri eltis lumite landudu
attdiati(non aút dicit id Troianos fcire, quia fruílra prius g, primum, aut ab eorpe,quo iam pnmum audiuiitisme
dubit3Ífet. Fandoaliquid,fifortetu3speruenitadauresBe- Grçcùeife pçnas.i.fupplici3 deme-Ithscus.i Ithacelis^Viyi
Íida,nomen Pal3medis)Ego3fíii¿lus.ncafu sfnid cófangui- fes,íauiflunus hoftis vellgr vdit,hoc.f vt lumatis pçna,& Anei
& duóloris trahebá vitá in tenebris, & indignabar,i.a- trida qui illi fuffr3g3ntur,metcentur,i.emant,niagno.l.pcio
^ ere ferebá, mecú.i.in aio meo,ná pubbce nó 3udebat cafum 3ut ideo ne(vt Ser.íéntit)piaculum fit vióìima,poltqua auiu
fi.mortéamici,iníbntis.i.innocétis.Nec ego demés.i.fa¿lus gerat,fuperuiuerecontra moré f3Crorum . Er3taut Sinon de
polle3 demsns ex impatientía,3ut dolore,tacui.í. nó femper Ítin3tus 3rç>vt dicetur,aut ideo ne q di^urus di. Sinon Tro
c tacuirquis primú mecú dumtaxat indignabar, & promifi.i. ianisdicat,diaurus.n,eü,quomodo|>fufceptioneeqMintT
ininatusfum(ficutminari,eílaliqñfuperbepromittere)me U3 placetur>&Troia incolumism3neret,_& |> eius vioiauof
^ vltoré.ffore,fiqu3.i.3liqua,fors,i,fortuna,aut cafus,tuliífet né periret,neergoequûbeneuolefufcipiat.cognitap Smot c
í A.V^líi.attuIiífet.foccafioné, & Opportunität?, & fi ego viólor.i. re omni optarent Atrida, vt qpnniú deeo lumeient 1 roiavoci
cóposcúreliquis,remc3Ífem vnquâ.i. quouis tPefutu- ni vlfionem Etliçet Troiani non mtebigarít,cur iüdicaí,m
, \,ro 3d Argos patriosd.q mihi patria eil. Déclinât aut ho¿ Ar tdligunt tamen eú, fignificare fibi commodam tere bmonis
gos.&plurabtei-,hi Argi,Argórú,&moui.f¡n Vlyífemafpe vita ,cumeiusmortét3ntoperecupj^anthoíles. Hocaut dira
odia.f.contr3me,verbis,i.cótumdi,s,autminis.Prima la- ílo,fubticuit,quafi quifeverebaturfrulirapluralocuiuiu.
bes.i.occafiomaIi,3utfup.aut,puenitmihihinc,i. exhacre, cfvNCTA,equidem tibirex, fuerintquaeunquefateboi,
&Vlyífesfup.cçpiî,3Utterrere.i.terreb^tfemp,hinc,i.exh^C VerajNonnullisinlibris peruetullislegere eít.Fueritqtttu
aut poli hancré nouis.i.m3gnis.aut inauditis,criminib,i.cri- que, finguíari numero. Sed, n.Ser.Fueru quodciiQ,yr
min3iionib, & fp3rgered.fp3rgebat:3utCçpit fpargere hinc, uüfe. [Regnumq. vigebat CófilijsJSunt qui,Regnucocili)S
voces ambigU3?-í.dubiasquia nódúaudebatmanifellemor legendúautument.[Inuidia poltqua peliacis VlyaiJIn l^ontem
minari, q. d. quafi ét-ipfe Sinon in prçcio fuent propter gobardico, in aliquot alijs antiqulsbbris.Fallacis legitur,
virtUteni gcftdem fy^m 3pud GtiBços. pt fpargeb3t uo^ Jsuperisconçefllt3boris]lnIib,l.ongob.Exceflit,
f rere caufas 3 cura Graíis^ul Ignm jcel,erumtanmum,amsqmTeLajgiZ, done haberentur.[Pracipue,.i
/ optarerurinteritus.[Artisque TrofequiturpaMitans, ^fiôÎQpérore futur. Contra illud ne dicereturnu-
^ Pf lafga ] Ars. T«.- eil, Sin. Sapefugam Danai Troia cupiere reliäd niina non effe placata. {Aethe
« \ Ideo adiecit Pelafga.[ Paul- r • ^ t r r - j - r j i n re] Aetherem pro aere pofuit
Ä ^ tans] Quafi pauitans. [Fitto ^^iri, longo fefsi difcedere bello ; poeticabcentia.CSufpenfiJauc
pedore] peàuspro verbispo Fecißentqueytinam-fspeillosaß)eraponti foliciti,vt, Noíiroq.iulimíne
• ? . fuit. Nam nunquam fingitur Interclußthyems) & terruit außer euntes, pendens, quia nec tempdlas.
< p ß C M o l i r i ] Parare. [Fem bel- ¿í^ref equus,toto fonu^runt atherenimbi. mutata . [Scitaotem ] Partidv
y ' Troianos Ìaudando..Si era Sufpenß EurypUumfcitatum oracuU Tbgbi più pro participio dl.i. fci/d-
/ t - ' S istigati funt,Graci horum vir Mittimus-, isque adytis hec trißia diHa reportât. taturú, Ali), Scicatum,Ieguni^
f i «i#;>tus probatur,&fibifauorem i.inquifitum.fOraculalTem-
K ^ Condliat[Vtin3m] Necemm pl^caíiis ventos y^virgme cii^; . ¿ S Ä
í J N C hic ara dellinabatur. [Ponti : um pnmum Iliacas l>anai veniñis adoras . [Ady tisjAdy tum dl locus té-
1%.-, byems 3 Bene addidit Ponti, Sanguine quarendf reditus, animaq. litandum pb fecretior,ad quem nulli dt
^ quiaelt& tempons. [Euntes] ^rgolica.vulgique i^íxvt-penit ad aurcs. ' aditus nifi fscerdoti, [ Triilia
^ z ì i Irecupientes vt, Cumcanere ^ ? ^ aaaurcs, diólareportât] Morefuobrercges,&praslia.i,çumcaaere
mouereanmiygeltdusq.périmacucurnt „iter habitum future oratio-
• " ' nis

L I B E !l 5 E c V N D V S. ,
g f fi^opecore,p fidisi ,
prJum,hicdiftingue.idú¿íí! Hicfthacusvatem magno Calchantammultu «^t»
quia & femel ad Troiam ven- 'Protrahit in me4ios;quafint ea\numina diuum ! r Ìi r , '
tumeft,&antcquamad eam F lagitat.^mihi iam multi crudele canebant ' prïtSnTJIia^
moun.Quamobremcum necnau,gare,poffent & peftilcntiá Troia reliéta & ipiìfeffijongò bellocup ere?d ïedei-e^lôio '
fuíhnerent,oraculaconruItadixerútAgamemnoniofangui. bello,aut Troia,&vtinam feafsent^qXunc/n
ne Dianam effe placandam. Er^o cum ab Vlyffe pernuptia- dedccoris.nec miiii tm maliobuen fâtS
rum lìmulationem adduca Iphigenia in eo .ffet vt immola las.afpera.i.mcommoda,& procelofa: PonSaS^^^^
retur.numims miferatione fublataeff, ceruaq; fuppoiìta, & cluiìt.i.coercuit ab ingrefsu maris,iilos f.DanaS S
tranflataad ^uncam regionem regi Thoanti tradita elt,Sa- i.ventusimpetuofus.terruit eos,euntes i re vde^^^^
cerdofoue fada Diûynn» Diana?,cum Sm ihum confuetu- ire incipientes. Pr^cipueìam cum ii feqÌ us cornei
^nemÊumanofanguinenu,ncnplacaret,agnouitfratrem bib.aceruis.i.ex acere a^oreaísunm^
Oreílea^qui accepto oracuJo,carendi faronscá cum amico tunc.n.nymbi.i.nubes ventof^ fonSerunt Z i
Pylade Co cJios petierat,& cum his occuo Thoante fimula- fupcriore al (quanto, qu^ res f^uam teSatem
crumfuilulitablconduumfarcelignorum.Vnde&fafcellis dicat (canid?autemrndiicitmemionemSufv;^^^^^^^^
dr non tm a face,cum qua pingitur.propter quod & lucifera terrogaret,cur extrudus cfseTSSn JTdubi
dicitur,& Aritiam dttulu.Sea cum poiea Romanis facrorû ti,mutímus EuriphvlumVatem um ^^^
cnuielitp difpliceret(quanquam ferui immobrentur)ad La Calopes fiIium,qurTroiá venit-H^mTeS^^^^
conas eli Diana tranflata ybi facnficii confuetudo,adoIefcé. chantffuifse di fcitatum i.S fítum o^
mm verberib.feruatur,quîvoçabanturBomonic^, quia aris Apollin,s,&isreporiatXSac^^^^^
fuperpoiìticontendebant, qui pJura poflent verbera fuíline qu'i neminiprêter â íkcerdot ^
re,Orelhs vero offa ab ^rit.a Romam tranflata fu nt,& con- la,triiHa.f.tuncoib.^ra;cis,&pS
ditaantetemplu SKurn.,g,e lantecl.uum Capitoünú.iux- fertautem verba,in forma qïoSESfan^^^^^
1
ta concordie tempIum[V.rgine cçfa3nonvcre,fedvtvideba uen.tñ & Hor.reuera,cífanTaSn m ^^^^^^
tur. Et fciendun? in facris fimu ata pro veris accioi Vnde cú vos Diacaíhc i fi-,h - ^ .
deaíal.b qdiffidleinueniuntur,e/facrVcan"dXd^^^^^^^^^^^ ^^^^^^^^^^
vdcera;fiunt,&proverisaccipiuntur.hmceíietiam ilIud &virgine.fIphi-enía,cífa '
fparferat&laticesfimulatm-fontisAuerni.N^ "onequadáoccilíf. o œ ^
Ifid.saquafparfadeNdoeffedic.batunLArgoücaJquiaoc- i-acquírendi vob sfan-c?iné &^^^^^^ "

- AE N E I D O S
augurem praeftantiffitnutn incidiirer,prK>œrore mprtuum chanti fata mmß decre,áerunt,cutirprçffantiorem auguram
fefe,Hefîodus fcribit Calcluntem Mopfò propofuilfe, vt di- oíiendiifct.Sed iiic C^diautis mortem transfert m Cilicia.
cere quot ficus eajque aderat,caprificus ferret,ac Mopfum di Refert prsterea Strang» in agro Saunio, quinon procuJ a
xiife decies mille,vnaqi ampiius ac cum vera de numero di- ponte éfi,c|rca tumúlum quem Drion vôC3nt,Balilica diuar
XÌflet,coniinuo CaÌchantemè vitamigraífe; Plierecidesaút moníl:rantqr,vna quidem- Calchantis m iumroo.vertice,cui
fcrib.prxguante feu oblata Calchantenijinterrogaifc Mopsfi petentes or^cul^iigrantem facrificantarieté,&firataiirpel
quot illa porculos invterogererei : Si MqpfijóTfèrpóndiife le dormiunt^ìikera Podalyrii m infima motis radice pofita.
tres.atqueex illis vnam foeminam,&cut^veradí«iífet,í]lú V A R I A L E C T 1 O.
pi-sE dolore mortuum.Sunt qui dicunt,Qlchaniem fuem Scitatum oracula Phœbi mittimus:] in Longobardico lipofuiífe,S¿
Aibpfum Capiificúac Mopftim vera dixifle: Cal- bro,Scitantem,leginrus.quod agnolcu Seruius/fAnimaquc
chinté vero miiiime.&prarm2eroremortuum;&Sophocles -litandum Argolica] inlibro Longobardico legere eft quarto
in quodam locofcribit,cum Helenarepofceretur, ti/ncCal- cafu,animamque litandum Argolicam.
SsKV. T) dies]Di~ Bis quinos filet ilk diesyteßufque recufat t^o efi- Q^o^ te oro per fupe-
^ nefefubtrahens,auttegen$có ^tX-tandem magmslthaa cUmonbus attus. Bis quinos/ilet ille dies],
filium fuum. Vix tandem, aut Compofito rumpit vocem,i¿r me desinatane. fequitur rcliqua de ieaòta Si"
, . iunge,8f vacattandem.autfe- ^fiçnfereomnesy&quafibiqmfquetimebat, Donatusfic.fu
oara. & eltexaggeratioafvno „ . . -r • • . ' r i gi non culpan; cnnnnisjled in
' t «ymís.vt.abiit,Sceínt,euííit. yniusinmiferiexitmmconuerfatulere. noc^nscrudeliiilmammorte,
^ euanuit,erupit. [Compofito] Jamque diesinfanda aderat mihi facraparari, neeagauierexmimicus.Et ne
ex pado.[,Rumpit vocem]hoc Et falßfruges, & circum tempora Vitt^ß. qua-rat quomodo potue-
Í efterumpitinvocem,& didû Eritíuirfarpnr)lp-nmp (/T-vincuLaruoi. ritfugere.addit. [Vincularugit
per contrarium.Namiilen- ^rip''mreorJle.ome,&vmcm pi, Limoloqu.lacu] Limuscti'Jm
rûpere,;
iHoqui:vt,Quid UmojocfueLacupernottemobjcurusinvlua nim&lacus fuilVjgabantur,
me alta filentiacogis Rumpe- Delitui,dumveia darent,fi forte dedißent nepoflent inlequcntes intrare?
Voçem rumpere.eíl tacere, mihi iam patriam antiquam (bes y lia videndi -, & Noctem, nam &
ar Sedaliquainterdumlimplici' rvT J I . .. ^ tenebra;adiuuabant. [Inulf
^. ter, intçrdum per contrarium natos,exoptatumqueparentem: na]Timiditatem maximam fi-
I íntelliguntur?[Evq.u? fibi Quosilli fors ad penas ob noftra repofcent mulat,utcuminlocoefl'et,;ad
V quetimcbatjideonocaddidit, Ejfugia,&culpam hanc miferorum mortepiabum. qué nulli e/fentaditus, tamen
, quia dixerat Aif^ifçrc omnes, Quod te,perfuperos,&confcianumina veri, an eoquereretlarebras.uluam
ne videretur fiiiUe cudtis fu$ ^ " Á^ o i tt r dicunt rem quam uulgus bugentis
inuifus.imihi]multi po Ter,fiqua efl,qu£ réñatadhuc mortaltbus vjquam dam uocant, fed nihil intereífc
iteriorib.muUiprioribûsiun- Intemerata fides,oro,miferere laborum . quae fpecies fit herb2,modo il
«unt. Vnus tatnen fenfus. Tantorum,mifererç animi nondizna ferentis, i»'" occultare poíTet-C Vela da
^ fparari.] infinitas modus pro . • jrentjutollendat fuosplulqua
indicatiuo, & ei"t figura propria hiftoriographorum, vt Sa- Troianos timuiife. (Nec mihi) Ponit confuitationetn,quani
Juft.Equitare>iacularijCurfu,cum £equalibuscertare,Vt poe- in lacui habuit. Hinc enim nifi nauigarent,eiatpericuÌum
^ tarum propriûeil,Nudagenu,&ToruumcIanut. Quodau- uitç fi nauigaflfentpriuabaturantiqua,i.magn3patria,uelaii
t: tem ait Cicero.bellicum canit,non eft figura,fed fermo'natu tiqua,i. cuius aftedlum diururnitastemporisaccumulauerac
„ ^ ralis.Eft enim foni nomen.[falfaf fruges]fal,& far,quod dici- & filijs,& paréte & fingula finguJis dediti patriam dixit anf
frons vidimaî,&fociiafpergcb3ntut> liquam natos dulces,expedatum patrem,in quibus rebus oc V
^ ' &cultri.Fiebatau.em dehornalTuge,&hornofaìe, vtHo- curruntpeiora,quodGra;ciillosefirencoccifuripropterfuâ
^ It rat.Hthorna fruge.[Vitta:^ Qu ibusvidim se coronaban tur. fugam p]andam,quod erat neçeflarium.ha?c autem omnia di
> (Leto)Noníacrihcio. Inuídiofelocutus eft (Vincula rupit) dafunt, utfaceretuerifimiliaqua?fingebat. ( Perfupeios)
At quiiolutxfunrhoftia?. Nampiaculum tft infacrificioa- quosnó lai:etueritas,(Perfiquaeft,quíereítatjfciebatapuíl'
liquid efifereligatum. Vnde eft vnum exuta pedem vinclis in fe non efse fidem,unde arbitrabatur apudnullosel^e. &~cú
vefterecinda.Item,Vittafqüerefoluit Sacrati capitis. Ergp períonafuaefset odiofa, quiahoítis,mouet mifericordiam a
• vincukreligioni^sintellige,vt, Etvinclis innaret Coeliaru- fuis caÍamitatibus.Priamusautem,ut omniaueraeliceretde
ptis;fcilicct foederis. Nec emmobfidesvnquani ligan turi. pofitaregiaaud:oritatc,utamieus cum hbftelocutusell. Oc
Sed expofitioni illud occurrit. Vndeifte ligatus fuerit, quia doeft.Ilíe.f Calchas filet dies bis quinos.i.decem, & iplete-:
eum Troiani non ligarunt.yltraenmi feobtulerat. Vnde in.,

. - Í - I B E R S E C c V N D V S .
circu tépora.i.ambitûcapitis,interauricu as & verticé. Ego i-Äs^S^s^ir^r^ Í ^ fitafFedio m eosp ft,peros
- fateor.i. liest piaculu videatur, nifi faâiofecotrAroceÎTum âVes
c¡tfacrificio,quafinófitfacr¡ficiú,quodexfa¿éioneinftitum t¿ adhíci^
eiè.&rup. viîicula, &ego obfcurus delÎcuïperSte obïcu Sr^frS b S h î e i
râ,autquiareb noxabftSlitatracoIoré,omnraq: no|ufufca obfeSo & S w e Ä
dehtni^ notte,m laciil;nioro...coenoío, mvlua.i. hcrbail a habeâinïrpian^animii >
paluftri,ad ^ nemoacce(nc,^afunduslimofuserat, delitm, lacâei^dâtà vtjq,-dcxtrá meiquemite^^^
i.,Hukú latm^tdeorlum latuuantríper^ iup^dum danmt ÄUd^u^fere
veia,fi force dedifset velequodaddic,quia dubitabacan nodQ Dpniam ntelligic.fi qua fides,lcrudelitaseft vfqiia a fciebai ^
-placato numinevela dare, po,Tene Nec vlla fpes eft mihi íá fib, non adhiberi.ego^Sm . S Î i  ^ ^ ^ ^ J
videndi patria,antia.i.çhara,nedulces nacoi.i.hberos,& pa 'COMPOS,IT-O ru pi t voie] In li.Lógobardico, Cópofitá,le xr*.
rencem epptaram,queiliperftuee(Çverifunikfeçu^p gas.fed.n.Gópofito,aduerbiú,eruditi1magísaurib.firísfacír. r t :
du muenedicebâC.Quos.f.patre,& liberos meps.illui.infenfi in Medico,Rúpit,}Ssécit tpeeft,q forma narrationicógruir.
retfeqnentibuw nópócpri Ipfi Viroprmus mamcasy atquearéía lemri vtfupradiximus, omnia ¿Garnis.
Dicimus.n.aut illam ré mi V incula iubét Vriamiisy diñi^iteitdfaturamicis. iyr tice loqui tur. Na & »d Grç
^d.Q.iifquiüsamißosy bine iam oblluifcer^ cos poifunt &ad Troianos re
per. Et'venit abea,quod eft QuomolehançmrnanisequiHatuere?quisauäor, lis[SiGrçcorum, pp Neftof
. vitra,g,apîus ^ rogauerat,praî Q¿iidvepetunt : qua religio am qua machina belli, eris.fi Troiänoru,q,a GraccuS.
ftiterunt.rArttayincuIa ] aut Acn^bkeraíMedolisififiruáí^Sy&arteTelaíkar fSerues Troiafidé Quiaqiiod ^
€xpexcgefismanicaru,eft,aut „ /i . .rj ) ^ rexpmiitit, vfrefp.polhceri.
vcruquShabuit.CQuiiquises] Suflulit Cxurasvinclis ad fiderà ùalmas. , ^^ His Iacrymis,&c. Oftem ASC.
Licet hoftis fis, Et lunt, yt ha- Sin. Fos aterniignesy&non violabile veßrum dit,vt dixi, fummam ciernen.
, -bemus in Liuio, Imperatoris Xeßor numen, aityvos ara^énfesque nefandi; : í^m in Troianis principibus
lté. Vigilas ne deú gens verba ^ ^wi Gyaior um ¡aerata rejoluere iura : . tor ille in gratiam fufccptus
^út,quíbuspoHtifexmaximus F as odtße viros, atque omnia ferre fub aurasy fit, vtq.qu« maxime interro- M
> ÍHiciamlZexhoc^ Tu modopromifismane^feruataqueferues - rc^Donu-fí^ ^
.€xhacoratione,autex eo.qd" Troia ßdem:ßveraferamyßmagnarependam. , Aperta beneuolentiâ, cu reci- | -- i
/ tedicisVlyíTisfattionelaboraf piatciiprociue.CMihiJf.regfy > \
fe,[Edifl'ererevera]Híc ddHtí . , qui polfem tormeti$inquire-f ' ^
guendum Vera.n. audire deííderat lQuo moleiîi [ Quam ob re veritatem &fimpIiciferflua?ro, MihJ,qurte leruari Ä in
caufam&ad hoc refpòndet Sinon,NeUrecipiporMs.Etaîco meomm numerum.reeepiEQuomolá]^^
lor quam in coniettuali ftatu lVperequirutir,rQuis auttor.J kd perfetta, Qua?fit^Jm eft,curequus eilet fan
Adhocrefponder,CalchasattoIereiu/ric.QuÌdVepetunti>J

t l a i dXna uf árfS pro ialeuemfhnmpuiía^magna.í; benefi^
^ " r ««v/. ' ^ - ''' ^ ii. fugere pofienr poft iram M»-
N S Omnisfmmnmm ,:&c^ptifidmtMh nerus. Argis aducrbium in Io
H u ^ MSaQrLjs, & " coeft. Et rdpexjt n^ry Ro-
% ¿'•^'"'^^^tt'Ä^sid fatale aggreß.fafrao amilere templo , ¿aptandarurfus auguria.£R&.
r Exinoßuere,acretroiublapfarefer^^
W / Ä ^ i ^ i ^ W . - du'cantlRecoucilie«. ^
Hjfcrolo^ia vniüS lermonis (Irripme jdirarnegigimymmysqiie crucis ^Sl^incimtC Í^Ser ¿iíaé As
re d,/r.ntDon. fic.[Omnis
%es ]PropW paiamedéoccik Spes'T>anaum)fra^gviresyauerfa^^ • fpes]R.eipodetvlcim5parti,vc
jpfiu5faíaíone fFatatej7«)'v/.|- ^ec dubpjs ea fnna dedit Tritoni fdlendt propttor pateretocca
fm- ( Auellereioftendit inixitü luminibu$ flamm^ arreñis, falfusqueperartus culac m Viyire,&oftendit Mi
numen elTeftiblacü(PalIadiú) Sudor ijt:terqi4ß ipfa folo (mir abile diöiu ) ^ neruam grauiter iratafacrile.
Helenus apud Arisbá cáptus E^icuit, parrriarHque ferens, hañamque tremdntm, S's-Cl""?"^®'' felerumJa nu-
etjamde Palladio. Vnde dici. T^cpoffe^r^oUcis excindiTe^ 4 templo, mfingulisfinguh
tur á Pyrrho regna meruiíTe, Omina ni Hpelarii Jír^is^ ;funt genera facrilegij. Fatale
, r)ésGr3ecos( qí&cótinmt) [Auellere] vtcü facrilegioef-
- naufragio eífeperituros.tüc D'ot"edes3c VlyífeSjVtalij cj^ fet crimen violentis[Palladium]Cumpondere pronuncian- ^
cùt,cunicuIi$,vialij,clgacisafcéderutàrcernj&occifiscufto dujinipfoenim nomine magnitudonuminisexprimicur. ]
' r idibus ibftulerefimulacrum- lldeo autem hoc negocium hi? Quod vero de Mammuriodicunt quidam, nufquá in Palla-
/ potiifiihura datur,quiacultOresfueruntMineruaj.Hoccum diolegitur,fedin Achilli/coelitusaelapfo,&quofuojocodi
poftea Diomedeshaberet[quOd& Virg.ex parte tágit.&Var cemus.[Caifis]Xdfacrilegiumaccedit homicidium cum iHi
ro pleniìrjme dicit)credens fibi rion efle aptum,propter fua hufflanitatis caufa,& numinis veneratioue, ne leui quJdem
perici|(la,trat)feUnti'Aene« oiferrè conatus eft.Sed cum féilíc iniuria contingi debebant, augetur homicidium ex merito
velato capitei facrificás conuertilfeti nauta quidam accepit fi peribnarum,quia cuflodesneque effent eleiti cuftodes, nifi
muíacrú'^ Vnde Mideru? facra non lulia gens habuit,fed tiau probata: vit9,Videaútexaggerationem'criminis:aggreffi s'íc
^ larum.Hinc eft in quinto. Vnum Tritonia Pallas Quem.dor templum facratú, quodingrediq'uandoq. fine veneratione
; cuitrC^anquá abj dicantfiinulaérum hocà Troianis abfcon nefaseiret. Cuftode^C(gfi;,&r vfq.ad ipfum fimulacrum grada
ditum intra ex'cruiiaarparietemjportquam agnouerút Tro iim ventú¡. Vifum nefarioiú oculiìs,&pollucis humanoi'aniam
effe pericuram^ quod poftea bello Mithridatico dicitur guine manibus tadlum,neqi folú corpus fed vultus,& virgJ-
I Fimbria quidam Romanisinuentumindicafl"e, quod Roma nales vittas,quas in capite geftabat,inceftare funt aufi,[Ex il
/ ¿ cohftat adueQium ; Ec cum refponfum fuiffet illic imperiUm Jo fluerej Ná fupra dixerat^Palladis auxilijs femper ftetit, cú
/ for^j ^bi & PalUdium, adhibiio Mammuriofabromulta fir irata.effet,cepitfluei"e.[,'\uer.fa Diuorum Iceleracorúcpmif-
V miliafacìa funtiVeifuntamen agnofcitur haftgeoculòrumquc jpribus irata ert[Vix.]pofi tum Signa íiint quibus oftendit irá.
^ V mobilitate. Vnde cil,vix pc>fitum Gaftris fimulacrumariere primu,Flame ih ocuhsinanimatJs[Sudor] Secundum fignú,
• \- corufcx Luníinib, flammSfVel haíiáq- trementé.Sedab vna ^on poc ex Jimulacrofluei^, nifi portédac malú.Idem dicas
• yna iacerdote,Luca.Troianam cui fas foli vidiffe Mineruam. de motu fimülacri[Parhiä 1 VQlut,h(>c de'qUò diximus,& illud Athe fn^s banaui& oís fiducia belli cepci.i.qd Danai inccperant,
y / nifrífe.[Sacram efíigiem]quafi c|lolapfam . [Ex ilio] Faélo ltecit.i.Iocata,& repofita eil,femper,fup.in auxilias Paíladis.
f \ f " i ^^j tfPore.CFluerejT^i'/íeya^eft ideoaddidit retro, Contra i.Mineru«.f.quedeafapiemieeft.qua tàmen pofthabita. Pa-
> Sf Rebus fupra vota fluentibus. A^bifa dea» mens]propcer ..¡s^pro Venerelencentia protiiletat, per quod videtur figni-
/r^^ ^ rriiomaiàut quafi ceiTibilis,tf>9 ficari,q) Tioiani non effent inferiores Grecis opibus, aut vi-
Í ^ Z V - k - C^" ^ Luca.Etfe dilecta Tritoni- rib.fecf prudentia, & aftutia, qua Gr«ci prarifabant. Vn oís
' V J • ' • í>aneTritoniaantonomafiú eft,i.vice noìs eorum fpes.in auxilio Palladis ftetít,fed fpes Danaum Auer«
pooler,quiap^^^ fup.c?pit,autfluebat,&referri,fup.coepit,autrefeiebatfub
^ I V Sn^íí fnnr K r ^ ' ^sccauteob- lapfa.,.clamlapfa,retro,i.retrorfum,hoceft nullú habuit fuc
^ anoHI.rt.Ì ?• nr vrS plerunqueex ceVum,nullamqi profperitatem exilio, fup.tpe.i. poftillud
J P f ^ tps.exquoTydidki.DiomedesTyddfiirusflegitUrtúetia
, Tydides) impius.¡.violatQr numinis, fed;n...feifetiá ex q«^
- S f i oTaf SnfiÄ^^^^^ Vlyffesinueícorfcderú.i.fcderatiffm.orumfadnorum,&
Quafi qua: èonfiftebatinulta. [Tentandasquora 3 Sivd nuUiusbonieartis.aggreffi.ideft3ttentantesauclleretempio
^ facrato.

. L ì Bf E E C V N D V S.
iàcmc^ucfèc ¿onfecr.to,PaIhdíumJ.toukcrum Palláis,^ S
tale.i.de quo m has poíTe capi Troiam tantifper du^ rims éuruis pelago r",
illud¡iabarec:aggr.m,dic«ríuítodib íatnmx arcis> qua éc'Vefúm eít,pelagus ec vexiíTe^nam n;fi,aqu^einauem^
&tìnguii'00leatis tnanib.quod nefas erat(vnde Aeneas de fa- aduexeiruiji & ' ét ad
gre(runr& c^de ;ecenti Actre¿larenefas,donec me flumine üexfrefecumiimulaauahquo^^^^^^^
fiuo, Ab.luero)EíEgiéfacran^i.fimulacrum diuç,hoceft ^^^^^
buscrueaji5(quaséc,fttmpollutíeeftent,iq,aviriles nefaserat . Troiam,fedauex^ilÇiPr^Îff^^^"" oriufqua persamus,
attredarevirgineas vittas.vnde exaggeratfcelus ),yittas vir- a^uexerant Palladium in
gineas.i,vtrgiLles.diuea..quasdiuaTirgoPallas;f.incapite, addemusqua.mSerummannot^i^^^B^^
,^u¿haneftifimaemscorpoílsparseft,g^rebat,exilloioquá ditLandmus.Beroaldrv^ba pn^^
uerfad:ieapíís,cú eis fuccenfa & indignata effet,nec Trito finiibtùdinem & ? J
nia.uPateTritoneAfricçpalude,apudquam(vtin>decr- rafcuta.MammuriuS,«^^^^^^ y
uitate Auguft.fcribit)Tegnáte Ogygioapparuit. (He- arte,vt vera P/l'^Jix digr^ofca^ ^n ^
rbdoltusa^temfcribit.TritoiemfluumdfeinAfric^^^^
iit Tritoniapalus,ex qaadicuntNep unum Mineruam fufce fuerunt illacepraciff^ f
piíre^feáxuipateriilíaliqñfuccenfuiffet/eíouiáddptandá^'^
:4iuiduUr,kpid.b.fulfabufq,Mnterfedecertáíes.,&fiqu^ • ^
pugna occubnerit,eapfeudoparthenos.i. non vera Virgo no-.. latur-Landiniautem verba lunt.^u^^^^
Tritoneqi.fluuipeffedicunt,
;&apud.iIlw.sfontem,& ex loue natam affirmaní,íbiquéeiu
teaìpiumollendunt,DiodorusautemSiculus Mineruamin
.Truonefluminenaiamiab Ammoneconiuge^Rhe^ aduer- eflfV^^tum.&elegifle ^ i ^ u m ^ a ^
íusillácuftodempoíitam. filio quéex Amiltheafufceperat, indudïtegula. I
ipfamq;perpetuamvirginitaiéferuaffe:6¿.ppanmiifolertiá, deru^
tLltasartesmueniíi:e,&.n bello plm-imuValui-iftVAegypti, "orem^accepifse volut^ Grçc stra^^^^^^^
veroMiaeruiïdieraeffeintarpredtur,ifeIou.sfil.a,acyirgi Sampthraaa fcnbens,& ^ ^ .
«.volun^quia ïther,oatu^ràfemper habetincorruptá.(Nec fantéPa
ieiÉTritonii.i.Pillas, didit ea fi^na.f.indignationis & a.ier- nera . Uxt aut luilse Palladm & "^agnorum deor^
¿ n S f ù S a t a ^ ^ demonftrationibllub i^a era,DeindeDardantim,di u u m f u g « ,
dieijs dubi)sá.incer.tis,im.mOK:ertis & mamfeftis, a a non du tulifsein ^amothraciam, biq^lli eniplu fti^^^^^^^^
bmcertú:elWaútnond.bi[smonftriseafignade3erit,pro- maiorepa^^^^^^^ .
bat,quiafimuTacrumJup.-erat(nifidicaniusnç.î?inafiuo^ J
4efignationeíequel3e,proabl4tiuispofitos)vix^poruúca ris §'"" iecumauexifse &ex oráculoa^
.f.Gr^corú ablatú «er Vlyffèm & Diomedem^af Ilio. &,lup. lura.in qua hçc permaneifet,ac pi optera vrbem condidi^
^ tes,&quafiântillantes,quodfignumferocientisapimietin po^^^ ,
bbUuiseft.arierèa.ardoi'iÌTOdicuemifere.lun.inib.K^^^ j|pirn domipumar|jstaW i >
feais.í:adfirm.terinfpiciendú,&fudoríalfus.í.amaíÚs,i,t.i. iïïpqrerât Palladiu.Naalteru . ^
Ift didu.i.4iirVèmicuMico,feens patíiia,nvi.féíimmbre hoceripnrlse Grecos^^
ue,&haftâtremeritê,quLvibrat3mv&qua(râm,ab'fr^ buntPalladiuabfcon umablUonen^^^^^^^^^^
So&cUruiscarinis,epithetOìicftcarinarùd.aliròi^^^ Auexereleguur. ; V
comités,pelagoqi remenfo quitur.E^eriur.Jln verbo,r,nó/ i f ^
fe^í^s ' Tmtìrouifì aderunt ,ita digerit omrm CaLfhas. habet.Nam peiero,velpe.erat' f
méenimmmfam Calchas moUere. molem „onctdiilDolisdicitTroian
"sXfS?«!'^,^ uxm,caveed,cenmy .fretaaa«m.„„„9.TroU-
exurcnaum eiseeqúüm, firn- r^g^ populum antiqua ¡ub
reUigione tueri. fe p¿r dolos.^rCoaáisJViTe^ r ^ í
S t ì l S S S ^ S f t g S ' - ^ r l f i yelira manus violaíiet dona Mineru^: reí.Quamoculp^éren^mi- ] ^ ;
• Conueràtmiarnimferioym {SJ^'fit^Vtu^^ïi^n " "
)

AE N X I D O s:
.;Tun'c. [Malus mîfeffeîMûIti^- mino Telopeia nd ^ ^ à bello '' ; ' ^'^^^'í^^íJ'ííi^.y'
cumcaplubuscrtólíspoftcly-
índperevitiofum non erat. E t Crédita res y capita; dolis ylacrymifqí eoaÇtty peum.i.interlcutum &l!tnula
S S S ' Ä i i ' ^ ^ Ä «.fi^ Läryff^^miesy T ^ ^
Âevirlbus^vïï ^ö» decern y non müle canna. . ET^hunc., quod patrias ven. Ase
luntatefugiíre'Hancautem'ré Hic aliud malus miferis y multoquecremendim to petierc MycenasJ Fiuxii f®
oftendit,exacddentibus dolos Obiicitur mazisy atq: improuida peßbra turbaty reuelare arcana cSrsecorum, et
Gr^corumeflTeiirmatosCLaò.. r jAJ'nìntuna Corte qua?contra rrounosfunt, vt
coon duàusNeptuno] Et Eu- diiäus T^eptuno jorte ¡aceraos probet quod prefumpfit:Cunphorion
dicit, poft adttentum Solennes taurum ingentem mactabßt aa aras. ,¿ij, equidem cibi r^x [fuerit
Grïcofum Tacerdos Nèptuni Ecce autem gemini a Tenedo tranquilla per alta quoicunque fatebor Vcra.tíá
i w Ä e a a Ä n t i b ^ Incumbunt pelago y panterq; ad httora tendunt : Donarusf.c.Arma.q.d.hoccó-
Grxcis cum vellent facnficarc Teäora quorum inter fiu6ius arreBa, iubaque tra Troianos, vt rcliqua faciat
Neptunò, Laocoon Thymbrçi Sanzidneaexuperantvndasyparscaterapontum verifimilia[Captrquedolis, la-
^ -Po^e l e s i . , d a n n ; y o l , m n e ^ ¡ ^ ^ ^ ^ J Z " : !
facerdos certus. Hicpiacuftim Fit fonitus yfpumante faloriamquearuatenebantj cruddcsfujiTetîtjquiaiurauit,
commiièratante fîmuIacruHU \Ardentefque oculos fuffeBi [anguine y & igni y &;q-uia lacrymai veras crediminiscumvxorescoeundo.Et
lambebant Unguis vibrantibus ora. dimuseíTe; ergo non viriutc,
obhocimminisdracombus cu . ^ non numero hominum, noa
fuis filijsintercmptuseft. Hi- Diffugmus vifu exangües : illt agmine certo , diucurnitatebdh, fedinfidijs
ilona quidem hoc habet. Sed Laocoonta petunt y e^ primum parua duorum vidi fumus. Ordo eft.Et quod
poeta interpretatur ad Troia- Corpora natorum ferpens amplexus vterque nuncpewere vento Mycacna*
furtu negat. [Soiénes aras]An Tofl ipfum auxilio fubejintem y ac telafurentem ^ ^erat Aeneas- Nos abijfse rati,
t niuerfariofacrificiorehgioiäs. Corripiunt : fpirifq. ligant ingentibus iarìi . , .&évto pêtijiTe Mycçnas)lup.
- picimns^autefn &ùcrificium .g- ^¿dium aptplexiy bis collo fquamea circim idideo fecerunt, quia parant
iolenne,&aras lolenesjvt apri- ^ j • r ^ 4. ^ -i li:, .. arma, & deos cornues, q ma nu
.cum&hominem.&locum:vt, Terga datiyfuperant capite y&ceruibus altis. men quod iecumaduexeiant.
ApricismeminiflTefenes. Per- J lie fimul man ibus tendic diuellere nodos . «oqiuod.eiretlçiumerat redufius.ContraHoratiusjGurapri
"Perfufus fanie vittasyatroque veneno', - , - • cendum,vtreconciJieturlìcut
cum Odern campum.[raurum rlamores Ctmul horrendos ad Cidera tollit - diftumeíh&ipfíaderun Urningen
tem] Non pra? ter ra tioné Clamores ¡imut oorrenaos aajiaera touit. prouifî (quodetiam euenit fe-
-efthocJoco ingentcm,ahbi. Iá Quaies mugitus y fugit cum faucius aras ciindum poetam, id autem cai
cornu petat. In vi

L I B E R S E C V N © V S; 141
c«,^fiam,i.Aíiatíam»entem,hoceftTroianamventurávl- fogcmíniangues.immenfísorbilpus/i.ñabentesorbes.
tor.t.infu p,aut fine obfiftéría,magno bcllo.i. virtutebelli ea ros,ieu annulos valde qiagnos, iupple venientes a Tencdo,
auxiliante Pallade,ad moenia Pelopeia.i. Argina, legendum $ alta.imäria,tränquilla,v t dij eis facile tranatione pralla^ ,
aút eftd'elopeia,aut fi Pelopsia, non nifi tetrafyllabum erit, reputentursint:umbunt.i.letotoconamineingerunt, pelago
& eafatamanere noftros nepotes, i.fu tura effe ét nollris ne- .i.mari,& tcndunt pariter.i.parimodo,adlittora, vbi.f. Nepotibus.(Cffiterú,vt
dupliciafuntfata.f.bona vidoribus, & ptuno,qui deus mans ell,lacrificabaE,quoru pedora arreda
^ala vidisjita duplices nepotes.i.minores, fi ergo, fe nunc inter fludus,&iubx.i.criílx,fanguine2.i.fangumei colons,
Troianu computat,fenfus eft ea fata.qux de vidorib. Troia- aut dirxaut fanguinolents, fuperat.i.excedunt, v ndas, ita
niseffentmanere,& noftros nepotes.i.pofterosTroianos,vt vtextravndas eminerent,ceterapars,legiM.molliter tranat.
iemper vidores fint:fin,feadhuc Grfcú cenfet, vt eft natío- pone.i.cötinuo,fed a tergo pontú,i.mare,&finuat.f.in finus,
ne quidé,fenfuseft,fata bona Troianorú,manere.i.ingruere, & annulos,feu fpiras coIligir,vo^umine.i.inuoIutíone, terga
in perpetuujinnottrosnepotes.i in pofteròs Grarcos,vt fem immenfa.i.vaIdcmagna,&modíj,feumenfuráiiiftáexceden
pervincanturaTroianis, námanerefspemaladñr, vtSta- tia,fonitus.f.aquarú,fit.fexceIeriannatatuanguiú,&hocdi
tius in Achilleide, Qii id maneatpopuios, vbi tanca iniuria cit,falo.i.mari,fpumante.f fpumasfaciente,autemittente,&
primo degraffata duces)Res.f de introducendoequo, eft crfe-, fupple angues,tenebant ià arua.i.terràaridá,&: arabilem, &
dita ta liblnfidi)s,&arte Sinonisperiurij,&hi,fup.captisut ipfi fuffedi.i. fibi infedi oculos ardentes .i-haben tes oculos '
dolis,&lachrymiscoadis.í.%'í expreffis(ali; coaóHlegunt) arde"ntes,fufièdosfanguine&igni,i. partimcolore igneo,
quis neqj Tydides nec Achilles Laryffa:us,i. Theffalus, fed partim fanguineo,lábebantlinguis vibrantibus .i. micantib. ^ ^ i
ex phchia,n6 ex LariiTa oriundus (prseponit aút Tydidem. & in vai-ias partes iaóiis ora fibila, pro eo quod eft fibilatia, . |
fici.Jt&prius, òDanaumfortiffimegentisTydide, co quod aut lambe^nt.i. lambendo edebantfibila & hoc linguisui- f J
congreffiim cum eo habuerat- ) &anni decern,& millecari- brantib.i.férientib. ora. Nos fcilicet,id videntes,difiugimus V • ^ 1
nxjfnaues (tot enim ab Homero quoque enumerantur,licet .i.indiuerlàspartes fugimus,exangues.i.mortui,autmorien ' • '
poffet dici numerus certus pro incerto) non domuere.i.do- tes.fedmehus,exangues,quiafanguisad pra^cordiatimentiú , *
tnuerunt.Idquoq; imaginé habet laudumTulij. Eum fiqui- conuolutus,reddueorú ficiesexangues.i.fine fanguinevifu
dsm,necRomana,necexterna virtus,ncc PÓpeius Magnus, .i.foloafpeótu,ilii.fferpentcs,petut.i.hoftiIiteraggrediunt,
nec Cato,ca?teriqi coniurati,beIlo domare potucrunt,quem agmine-i-impetu certo.i.ddiberato,vt fi'gnificent fe, non ad '
frausconiuratorum extinxit.fHicaliwd &c.] eindecorum aIiú,quáadeú,&ciusIiberosmiffos.Laocoonta.f.facerdoté, -
videaturvnihominijih tantarefidé habitam, &vtnöiiim. quem non perado facrificip,nefas,8er piaculúfuiffetfiigere, ,, V
prouidi,fed pij deorú cultores cenfeant Troiani,addit poeta &vterqjferpensamplexus primu par ua corpora natoriim.f. ^ ^ ^ 1
de£porteritù,quodaccdlìtét,ideo vt fatodeIetäTroiam(vt Lacoontis,imp]icatfuppleea,i.inuoluit,&perpafcit.í.pafcé /
íWpe didum eft)cóprobet vnde Dona.fic. [Hicaliud maius] doablumit morfu.i.mordicus,miferosartus.f.eorum,& cor-
Nà vehementer dolos poterat confirmare hoc monftrú,[Sor ripiunt.i.fimul rapiunt,& inuadunt, poft.i.poftea, ipfum f.
te]In quafueratarbitriúdiuinum . Ergodebuit,nifi fuiffec Laocoonta,quaficaput culp^,íubeuucéauxiIio.f.natis,& fefiiturú
exitíum publicú feruare,facerdoté,diuinavoluntate renté telajquibus.f.anguesferiat,autdepellat, &lígant.i.cir
dudum,nonarbitriohumanomadanté taurúingenté,i.ex. cúplicant, &inuoluunt ipfum,ingentib. fpiris.i.annulis,feu
cellentemhoftiam. [Ecceauté] Per hocfignificabatur hoftes nodis,& ipfi láamplexiipfum mediú,&data tergafquamea
venturos a Tenedo. Ecce,femperponitur,vbi res horrenda -f-fquamofa,hocefthabétesteFgafquamofadata,'^coIlo,í:eius ^
&repeotinafignificatur.Feftinatioauté , &ocuh ardentes, drcum.i.percircuitum,fuperant.i.eminent,autemicant,ca- /
&lingusEmobilitas,demonftrabantalicui illoslaturos inte- pite,&ceruicibusaltis.i.in altumeredis,ille.f.iacerdos,'per
ruú.[Agmine]Agmendicituradusferpentum.Curfus.n.& fufus vittas.í.habéns vittasperfufas,faniei.corruptofangui- j
iter pedum eft quibus carent Terpen tes[Laocoonta3Exprimi- ne,& atro, i.tetro, & inimico veneno,tédit.i,conatur fimul ^
tur eorú impietas . Sacer Jos. n-in ipfo facrificio petitur, fed diuellere manibus. i. fuis,nodos.i. fpiras,& complicaciones . \
pnmo in eius cóípedu, fili, crudehíTimeinterficiúturpariiu a^umm,&toIht.i.iadat fimul clamores horrendos,ad fide ü T i • -
íij&infontes.C^teraferpjntumdefcriptiocrudelitaté defi- raWadc^lumfup. tales,quale4. i. qualesmugitus,fup.toIlit '
gnat. [Qiiaks magitus] Aüufit ad taurú,quia facnficabatur taurus,cum ipfelaucius. i.vulneratus,à volenteeúmadare, / T l(
taurus[Tollit]i?isàccipe,T >i!ícLaoco5,toIlittaurus.Arte,n5 fugitaram, &excusfitceruicefecurim incertam.i.dubiein- íf >
jnertiafuadeccpcí funtá Sinone, íédiniquodeorúftudiop- culsam,necquá volebat partem ferientem.Át i.feddracones \ ^
fertim Mmeruf,Petituseft Laocoon,qui equú vulnerauerat, gcmíni.i.duo,aut pares,ef}iigiurítlapfu.i.celerí motu,ad fum
&dracóesad fimulacrudea:refugerát.Ordoeft,Aliud.i.por madeIubra.i.templaPalladis,&pro.i.petuntarcem.Tritoni
tentum,autfacinus maius,& tremendú.i.in tremore,& "mo dis.i.Palladis,ex Tntone genita?,fecundum vnam opinione
reexcipiendú,magis multo ^ illud,prius obi,citur,hic.i.hoc pnus didarum, & teguntur fubpedibus de»,&fub orbe.i.
tpe.hoc eft pauló poft miíeris. f Troianis,& turbat.i.cómo. vmbone dypei ipfius, quem tenet, fie vtadpedes vfque deiietpedoraimprouida.f.c6tradeorúiníidias(ná,vtait
Sta- ih«tatur,quiaergoaddeam,quafi ad protedricemfueerút,
iius)Qi.Jísdiuútraudibusobftef?,Laocoondudus forcenu- "g^hcaueruntíeabea quafi in vltionem Laocoontis violacupatus
Neptunofacerdos,nág,anteeuerat,obierar,elege- tons equi,mifsos,vt fequen tia indicabunt.
rátergoquodámodoCíiIiceacprophanafandiscóparare)fiG • V ARIA L E C T I O. /' /
faíerclotem,vtapoftolicoapoftolum,fortevidelicér,fed.fors, H ANC ramen ímmenfa'mjfn Mediceo.Hancadeoimmen (
cecidit dijs ita volen,tibus. (Vnde non homines,fed di, euer iam,hgitur.[Priami imperio,Phrygibusq.futurumlIn libri« V à'/
tiffeTroia, drin principio III. huius,vbi df, Poftquam res aliquotantiquis Phrygi,slegitur,[Captiq. dolislacrvmisa ^
Afia?,Priamiq.euertere gentem immeritam vifum lupensO coadij Serums,Coadis,legit. Nufquam tamen in vetenbu^
Super eú qui iimulacrumpercufsuruserat,vtfequensfwrte. exemplanbuscoadis legere eft, Superantvndis. In Medi i à
túineodaretur. Laocoonergo dudusforte Neptunoíaccr- ceo, Superant vndas [ Smuatqueimmenfavolumina termal J
dos,ma(aabat.i.facrificabat,madádo,quodaptúettfacrificijs Inlib-PÍeriíqueperuetuftísde:?itur,Sinuant,pluralitatisnu /
verbúdedudúámagis,&augeo;quafimagisaudo,tanroin mer^o. [Fugitcum fauciusarasjAntiquilib. penèomnes cú \
gentéad aras folennes, nihil ergoin facnficiopcermifsu, ne Mediceo y Aram vnitatisnumero legunt quxauidem ledia ; ^ )
ob id penas dedifseputetur,3pt„pfed,ccce,quafi ex improui mihicaftior videtur. ^ ^uuwuicwu . y
9 " " ' ' 3 P o l - Tum vero (remefa£ía mmsperpe&oracmßis tam ] Pro ipfe federa tus: vt,'
i\j liobcipki^cknouacar. Inutileferrú,S¿:efthypaílagc ' ^ ^
S s u ^ r o i á ' p / s
y & t e r g o d a . [ M u r o s J f u p e r p o f i t o s Scee ( , '
porta:. Namfequitur. Quatcr í " ^
¿hieftd^pecunia.Náapiidma ipfo limine porta-. [M^nia
S a S Ä t Ä d l S S i S ! '
Vt fupra lignum. [ Scelera- ^ccingunt orñnes open : pedibusque rotarum ta, vd diruta interiora ciuita-

tîs effe nudata. [Accíagunt ò
AE N E I D O S
peri, ] Préparant fe ad opus jntendunhfcdnditfatdis machina muros. y^x primi prxìh tentant Por
Tráfendiípropm.magnuu- confcicntiam nomínauit.
dine.[FataUs] Mortifera. [Sa- HU fuhit ymediaq.mmansiUabiturvrm. TVM vero &c.]Plus,inquít,
cracanunt,]Hymnosdicunt. q p^^yia^odimtm domus lUum,&incly ta bello pauoris ex portento ilio,quam
• MfmaD„damd»m,c
/ €{j:noa:is[Myrmidonumq.dolos]Ageneralibusadfpecialia rit, autlaîderevoluerit,cufp!de,i. halia,robur facrum.i.reta
venire vitiofu m eli, nilì forte redeatur ad caufam , vt hoc fortem,&facrá,quiadea?deíiinatam,8¿:qui.intorferit.t.violoco.
[Per menia] Per domos, vt fupra: Et mçnia pandimus lenter impulerit, haiiâ fceleratá. i- qua ipièfcelellus abufuiS
vrbis.Mçniaenim & publica & priuata dicuntur.[Phalanx] eli,tergo, i-lin tergum equi,& conclamant limulacrû ducen-
LinguaMacedonûjlegio Eteftà partetotù,hocellfynecdo- dum fup. effe,ad fedes. f.templi, ad quas deilinatum erat, &
Che.tlbat]Veniebat,vt,Nûc primus nauibusitis.[Amica]Si- numina diua^.f Palladis,oranda.i.fupplicationibus, &oratjo
bi grata.Sciendum autem feptima luna càptam effeTroiam, nibus,& placanda,fuppleeffe.Nos iguur,hoceil Troiani,^r
^ ^ cuius fimulacrum apud Argos eli conftitutû. Hinceft quod uis ipfe Aeneas non interfuerit:diuidimusmuros,& pandi«
l dicit : Oblatiperlunam,&alibi,perc£Ecam noaem.[Tacita? mus mçnia vrbis. i.patenté viá,& träßtü pereafacimusoés,
\ îungs[Aut more poetico nodem lignificar, aut phyficam ra- accingunt fupple fe. i. difponunt,&prçparant feoperi. i.ad
/
/
\
tionem dixit. Nam circuii feptéfunt. Saturni,Iouis,Martis,
SoliSjVeneris, Mercurij,Luna?. Et primus,hoc eft Saturni,ve
opus,hoceft adequum inducendúm,S¿ fubijciunt.i.fubfter»
nûtpedibus.f.equilapfus,rotarû.i-rotul3S,per quas faciliter
hementer fonar, reliqui fecundum ordinéminus,ficutaudi- labatur.i.molliterpromoueatur, &ipfi intendunc.i.alligát,
^ \ mus in cithara.Ergo tacita luna eft,cuiuscirculus terrae vici collo-f equi ad protrahédâ,vinculaftupea.i.funes ex ftupa,
,-if^ \\ nusimmobili,minusfonataliorumcomparatione.[Flammas &canabeconmrcos , machinafatalis. i.exitialis, autin
' cura regia puppis]¡VIoraemilitie,vr,Datclarúé puppifignú. qua fu prema fata Troianorúcófiftebát,fcáditmuros.f.lroia
Eft aût tropus,per puppem,naueui per Haué,eos qui in naui nors,hoc eft altior ingreditur exilies fœta-i.prçgnas,^ graut
u, r \ íunt,fignificat.[Fdtisiniquis,]VoIuntatinuminum,nam illis da(alluditada5,)ar'mis i arroatis virispueri-f impuberes Sc
,y I propitia,fed in nos iniqua,vt Lucanus: Non illefauore Nu- puejlx innuptiE,i. adhucinra¿l£E,canunt circu.i.per circui-
Îv f • f -^^ minis ingentis fuperum prote¿l:usabira.[Reddit]Quafi de- tum,facra.i.hymnosdcç iàcratos,&gaudétcôtingere funé.f»
'bito, vt, Redditus his primum terris. Sic Hora. Nauisqus qi40machinafatalistrahebatmanu.f.fua.(Eftergopathosad
|f>îf: ^ tibi creditum debes Virg. finibus Atticis reddas incolumem miferationéexcitandâ,vtinanimûcadatquâmiiferafitmor
f Pi'ecor. [Cauo robore]Eg, Expexegefis[Tcrfandrus,]Polvni talium conditio, qui ét dum pietatem colunt, temporaliteT
'V C1S& Argiïfihus. [Stendus]Capanei,&EuadpesfVlyff-es] affligunrur. )illa.f.machinà,fubit.i.paulatim infertur,&,prP
^ g p Laerte & Antidii,[Neopcolemus,]Qui ad bellum duauseli .i.illabitur mediç vrbi,i.inmediâvrbéminans.i.fecùduSer.
^ . ! Pyrrhus veroa capillorû qualicace vocitatus eli, Achik eminens,aut ex motu caput conçutien5,& ita quafi minás,a
' ^ Deidamiç fili',Pelei,& Thetidis nepos ex patre,ex ma rem n'equiens finedolore.côminifdexclamât, jffinea. O pa-
X li s vero Lycomedis regis Scyrif infulç,(Primusq.MachâÔ,) tria.f.dulcis & nobilis, ò Ilium domus diuum, i- diuorum,
Aut princeps.aut numen fui,nam per ternos.dillinxit,( Vr- &ò menia Dardanidû,pro Dardanidarum,indyta,i.glorio-
^ pen3,ideiUiues.(Cçduptur vigiles,)Nonadusnomen eft, là,&nobilia,bdlo.i.virtuîébeIliça,ipfe,fupp,equus>fubili-

1 1 B E R S E C V N D V S. 14^
tit.í.fubfíííerecaaauseft.quateríniprolimíne.i.inprímoe- concauo,Therfaodrus,&SteneIusdiíCés,&Vlyí]íeSdirus(g,
«»reíTu porte,&arma dedere quater fonftû vtero(cú.n equus fe taliperículo non commifiífet nifi íortitns. vnde prudétes
obíiaculum1nuenie!is,&fubfifter_ecoa¿fusconcuteretur,ar priusdidûeft,huc deleóìa virum foniti corpora & elapfi.i.
tua dederunt fonitum,fed pofteaaiaduerfum eil,fonitum ar defcendentcsp funem demifibm.i.deorfum n^iírum,& Atbt
tnorum fuiflCjCum tuncfortea tirahentib.equum putatus fit, mas & Thoas,& Pebdes.i.!Pelei nepos Pyrrhus Neoptolem*
íbnitus ferramentorum macbiníE)nos tñ immemores.f.falu- i.nouus miles di¿lus,& Machaon primus.f in ordine fuorú,
'tis noftr2Ei3Ut fraudts Grecorum,& caci furore,aut immilTo & Menelaus,& ipfe Epeus fabricators.opiféx & ereótor do
adí)s,aut a gaudfoob fugam Grascorum,iníhmus.¡.inftáter li.i.equi dolofi,nam dolum.i.fraudcm, magis Vlyfi^es excogj
laboramus introduceteequum Se fittimus.i.cóftituimus,mó taífe ví-,inu3dútvrbem.f.Troiam fepultá-i.fopita, &obrutá
ftruminfeíix.i.infelicitatem, &exitiumí.nobisafferensíede (vnde ví accipere vrbem pro ciuitate,namoppidum&vrbs
facrata-í.in templo,Caífandra filia Priami,&vates,aperitet neque dormit,neqj bibit)fomno & vino,vigiles.f.ab officio,
tunc,cum fape prius.i.feciflret,ora fatis futuris.i.loquédo de non ab opere,quia pon vigilantes,fed vigilare debétes, & vi
fatis futiiris,hoc eíl de excidio Troia,aperit,dico ora,nÓ ere giba» deputati, cçduntur ideít occidunt ab his qui ex equo
dita vnquam Teucrís.i.Troianis,iufl['u.i.volútatedei.f Apol- defcenderant,&ipfi quieosocciderantaccipiuntoésfocios
lini,qui quod promiferaUlonum vaticinádi illi contulit.fed portisbipatentib.i.vcrinque,& intus,&foris patentib.t.áin- )
cuiaabealtupfo compromiffofraudatuseratjcrudelitatem, gredientib.q egredientib.&iunguntoíafocia.i.iam fociata,
& fidem abítulit vaticinio eius, vt licet vera diceret, ei non &ita colletta manu adoriuntur omnes,& regiam inuadunt,
crederetur.Nosmileri,vtpoteqb.illcdieseffet vltimus,vela vt polteadicetur.Don.(vt vidimus)vultordinemefse. Ca?- A
musdelubradeum.i.templa deorum fronde felta per vrbé.i. duntur vigiles,&accipiuntportisbipatentib.oésfocíos,& ^ ^
in diílofíJtoper vrbem fufpenfa,hoceltdiemfeítúagimus, iungunt íociaagmina,&inuaduntvrbem,fomno,vinoq; fe Jr
o nobis vltimuserat, quoqdabudcatholico verodepingit pultam,quiordonecefsario tenebitur, fi intelligamusoés ¡á I
aíypthnicofí qjextremum gaudi) luftus occupât, &g) du- colletta manu inuafifsevrbem.fed fi poeta vulc dicere,eos g, ^
cun''r in bonis dies fuos & in pundto ad inf¿rna defcendunt. in equo erant inuafiífe primum,vrbem Se cucurnfie per oes ^
rVei'titur &G.lpolt introdudum equum,docet excicifú Tro- vicOs expl®rantes,an quos olfenderent, potueriiordo quem •
12E deouo Don.fic.[Vertitur] Verla realiquafunditur quod pofuimustenen: verofimiletñ e(t,pnmuad portasacceíTiíi.i
ea erat.Er^o verlato cœlo quod prabebat lucem,tenebre fe,& fáosaccepifíe,& deinde vrbem inuafiffe Beroal in Ser.
ex eo cecidemnt.rinuoluensjnam qux inuoluta funt,non vi vbi dicing, phaláx elt lingua Macedonum,]egio.dTcit fic: Di
-dentur.FFufi per menia Teucri conticuere:]Etlabore trabé- bgens,8í curiofus commetatorinenarratione phalangis, co
diSqui & tpe noitiirno inciderunt in fomnum.[.bat]im,p- piofius enarraredebuera.t,&eruditius,cum phalanx aboib. ^ ^ . V
nnedixbdfnmi-atione,ledadiuaxitnauib.Ctaatapan?i- dicatur,apauciifimis quidfitinte h|aturnanquephalange /
LfileSlunSllumeltfc^ nú?dicat prifcifcnptores,vtmihimagiítraIeaionecompertueíl,ap; / S
Senm una & C am^ tenebrarum, nam elegerút pellamnt non proprioleg.onem,vtautumat Seru.fed cuneu ^
cios,atqueagminaconfcu-umgunt.Etdeinde.inuadunc yr ftcilehoftium Dhalanïï ^^^
laniiscumminimeluceret.quafiinfauoremGracorulumi- ^ . pjjl^j^jn^adeandem référât harmoniam planetarum:^ f \
na fua occultaret,ilatim per Politianú Iatius aperi^mus,iDat p ^ ultimam,chordá fonare,ait minus,hoc ita de- ^ ^
dico,petens littora nota, vbi decennium ferenm iteteiat, eu ^ ^^^ pi-ocedet,fi ultimam non iam pro ima,fed proiumma - / ^ > ' /
i.qñ,puppis regia.i.in qua rex erar.extulerat flamas,in iigq" ^^ „,.çce,Hypateuocatur,undegrauiorexcitat lonus. Ì \/
aduentus(id.n.fignum fédérât Sinon.,vt fubtib brçuitate m gP;';j'2Vex\imaaltcra,& tenuiifima, quam equidem liben- y.^M
nuit poeu)& cum Sinon defenfus fatis.i.voluntatib.òi pre, ^ dixerim,acuta vox proferturq plus fonareob id , -j
deftinationib.deum.i.deorum,iniquis,f.quantumadiudiciu t qaprorfum tenditur, vtin libro de muficafecudo feri ^ ^
hominum,quia videbantur piis mortem & impío íalu te rer- ^^ theophraft. Porphyrius in cómentari)s illis.quos m - ~ ^ , .
re,laxat.i.diiroluitDañaosihdufosvtero.f.equi,&laxamii- ^ V jcaptolomaifcnptosrdiquit. Sicuti grauisobid. -
tim.i.fecrete,clauilra,pinea.i.daufurasequi,expinutactas. P - „j ^ aud¡tur,qadrca difrundit.Quodaut,&apud \ yi
I (Erantergoinequoa£es,acer,& pinu$,deqb.Seru^ MSTumlegimus,&uéapudalios Saturni orbem, cuius J
' argutedifl-eruit,)lquuspatefaaiis.i.aptus,reddit.i.editq^^^^^ ^n'uerfiofitcSncitaaus,edereacutiifi.numfonum,minime ,
fi partu. (diôtumkn.^ç machina,9 effet fœi^ arm.^ .Ilos ^ piatone,vd in Timao,vd m rep.probabitur, ^ >
, ad aures.i.in lucem,& ipfi lati.f qa unto q^i Jardifllmum fcribit effe Saturni orbem, quanquam hoc ^
I proinunt.i,proferuntferobore.i.robuft3 mole equi cauo.i. qui cai ^ fo^jalle

AE N E î D o s
fertaíTc ad îongiorem fili curfus ambitum referetur/ed Ari. omnino coitus.fed tem pus,arbitror potius,quandiu illa non
, itot.certe in lecundode cœlo,tardiores,ob id au, efle fupe. Juceret. Etenim plura fxpe,quam videatur nox,apudpoetas
íioresorbes,quodímpetu íteIIiferio(aauiorbis,magis retar. aJiquaconipleduur. Obhocigitur illud in noíiro ruítico.
dentur;vter|oveI Alexandrí, vcl Simplicíi, vel item iunior Quidquefilensmoñeat,quídqueintermenfirua Phçbe. nec
rum.de eo opimonem príeterm¡ttam,íí veram plane Macro- abíurde tamen prêter çpitheti rationeni temporariam lunar
bii fententiam vii colIigere,ad curfum referas diumum. qui acceperis,amica íilgnria quomam maufpiciis quoquefilenfine
dubio,celerrimus in fupremis.&cocitatiffimus inuenie num vocari,Cicero fcribu,quodomni vitio caret, iam apud
tur fed nos hacablegata commentitiaCvt arburor)Seruij,mi Acronem,quam pulcbrum,quam íngeniofum,qui enarrans
Xñeqae neceífaria fubolitate,potius aceipimus tacita» lunç íioratii locüm Iib,Carm.a.Dum. capitolium fcandet cum ta
Älentuáunam ipfam quam'vocant,íílentem.lioc eft minime cita virgine pontifex.Tacitam yirgmem intellexít,quafi datum
au^dem lucente, vt latere infidi^ magis poífent pulcra ram facerdotii nobilitate,&ythoc ineptis perfuadeat,auda
nimim-n & elefanti tranflatione ab auribusadoculos, n ;m rúate eaam abutitur Maronis qui dixerit. Tacita; per amiiïcutfilentio
nihil audimr, ita nihil tenebris cernitur. I^lin, ca íilcntia lunar.Ceterú tacita Iuna,íit hic etiam pro claraac
i^icur hb Nat.hiíi. i6.Diem inquit,coitus lune,ab alijs,filen cipienda,videlicet non &apud Dionyfium íaltem Romanç
t?nm lunse ab aliis,interlunium,appellarí, Tum idem libro hiítoria;audorem,&apud Plutarchum,aliofquepermultos,
duodeui

L ï B B R s E c V N D V S. 144
Îiiperbiam[Sacri. fuofqj tibí commendat Troia penates] Ne- diuiderent,& Agamemnoníí,Chryfes filia, facerdotis Apolli
Ceírariuni,natn facrilegum eft non liberare commendatos pe- nis obueniret, & Achillis Brifeis Venit ad Agamemnonai in
Mát^ [Fatorú eomitesJßoifibile.Quia occurrebat,Hoftisha- facerdotalihabitup3tcrfiliamdeoau

AE N E I D O 5;
!>epen»tib«sa5tdlcittàdinusfîc:Siio«reaèfuos.Nâfî bris,legere eil,Dardanidu. [Pcrerratòftatuesq
S S S d ad ea q Ä fuperiîribus dixit de penatibus re- Nh^v= minus Ty theam, qu« mater omniu erat, Acetia.i. Jo
fer?Dio^.Pçnatesauîingrarclm iinguam transférât alios pa- terram vocabant,& Heilam.i. ignepoil mortem cognomina Sc.
triosalios:GenethÌios,aÌìosEtheiìos.aUosMychios.quafiAr- uerunt.C^iaipfa;eginafacroi;umfuerat,&p^
canos.alios Ercios,fortaffe quod in occulto conclu fi e(rent,ap- fempiternú ignéiacroru mextin¿|u feruare. Noa Pi-jn»'«lum
• pellaiTe. Î)e figura au tem, & forma eorum,irefert Timeus hi- inuenit vites,atq,- placauit,^ vmucoficere doctnt.Ob benefi
ftoricus,Utuos ferreos,& «neos, & Troianu vas quoddam fi- ciû inuétç vi cis,& vini dignatus eil cognometo íano^qí A ra
étileefi'e eaqusein occultis , &recondiris Lanini iacent fa- meis fonatvitifer,& vinifer.ha:c Berolus,qi Metaííhene^ íic
, cra.Dionyfiusautem fcribit, fe Rom? vidilTe templum ,ap- côprobat. GrïcIOgyge vocant^Noa tognomme lanu quiex
prime tgnebrofum ñeque tarnen magnum, in quo fita funt Phçnicia originé traxit, qui prçtuit diluuio;, öc primu hum*
lieorum Troiaaorum fimulacra qua; infcriptionem habe- num genus, vt antiquiffimus omnium pater rexit, quam Hebatit
viDi) penates.Sunt autem duo adolefcentes qui fedent. ilam.fiue Vellam de penatib. vnam aihrmat Mato in fecundo,
pili tenentes, militari hibi(u. Refert idem Dionvf.conilru- Sacru fuofyue tèi commendat Treta Penares,
ü
^ l - Wfteíta fides:]r>íon fomiii,, vt quidanf volunt eA fr,,.^;. , 'ít^r^" fociorum, quibusarcem amiíKs iam mfni-
K J ^nf bus defendaM:Furor,iraquelOptimepofuii,quidquid.n.K
r ^ ' V inni dit,inquaruinç pondusadduxit.[Puícruquemori.JNÓerat |
ì _ fonarum cranftulir,& eft Wusadper- fpes vifton-ç,fedarmatus,ainerp,is pulch^mortem ignomi |
" Cremona vitç ppoqebat.Ordoeft^Heólorait fic,5£ effert panib.
froi¥prQmontoria,Retheum ¿»"»S'Vittas.i.redimiculacriniumdee,& Vefta-f.deampoten j
. ^ ineum«i>i^îum, tem,que.pro.i.efièrt «ternumignemrqui» Vétta eilpurus,& j
, - ineX".. '
Tvsjt

I I B E' It ^ E i: V î^ D V s: 14$
/aex«tï«inbilis Îfn!Vcîyti$.nf‫rî;s,fîneaditu &aeeeiFu, in,aîuni,integrum noti potuitprîus tm fraudis cadere,& pro
penetraïib.i.penitus iotrabiiib.aiacerdote fuinmo , aut qua:. .iànfidix D3naû,pateicuni.i. per fe patefiant tu iic precipue,,
adytus prius nuncpenetraliafiebant. Mœnia mifcentinte- domus Deipliobi,filij Priami'CuiHelenanupierar,& uado
ïeadiuerfoluâiij &fonitu5clarefcunt.i.clariusatidiri;inci, musemsferè prima petitaeiMmpla.i magnifica,deditiam
piuncmagisj&magis,&horror.í horribilisconcaífioarm0r ruinám,VuicañQaagni,fuperante.i.vmcente, & inuoluentc
Tum:ingruit,i.increpat auribus meis,magis, acq..magis q uis eam,,& Vcalegon proxîmus.i.domus ycaIegonis,qüa; proxi-
ortarum vigàes,(ér c

AE N E I D o s: . , .
' c mifcetimixtimfacitfffledifcrímmeincéd^^^
actìsqj &t fímulacrt Sltans.i.in nos viótos,quas res indigniffimaeft ,adfunt dico
vi(aadicicpoeta.&paruiínepote:Ser.dixit,feptimad^^^^^ 5r,-fadfuntportisbipatentibus,i.vtrinq;patctibus.i.pcr.po
le^á.coSceptionc4 renerà inacciden«^^^^^ ^'Kfen«s,recept^^^
&;non trahfcacfac\necdeos,fedferebat d^^^^ S n S g n i s Mvcenis, g. dicit.quia ita viftnneft;. aut quia
Pexus&atconiti«,tenditad iminaX^^^^^^^ ?uri?autvt.¿neáa cógreiru deterreretaIi, oppofiti.n^
Aeneas,oíum confen fu vir defenfionem forte occurrere ten taren t^obfederc tel4s quibus
tui & viuí.facra Troiana eminus inuadere poft^cnt & q cú nox effet, euitari nequiret.
«cioité depingeretpoeta, verbum reticet.et in interro atio cm • ^ j eos cÓgreíTumiobfedere dico
Se,ò Panthu,quo loco :i. quo ftatu, «f Í^JJf'-^ ^^^^^^^^^^^^ Iobfedeûr(Eftr^ perfeaitpis.& ita obfedere,n®
> i S S i S s É S S i i
, T.,VminediuumlSubaudis Acn,TaUhusOmad.diais^&mm^dm^^ fedfclâ\e?bYsTnl^^^^^^
SiRv. tali,|ioceft mala imjcien jnflammasy&inamaferoryquo trí^iserymisy tun ñeque eaverbórumimplir
. tedefiderraÇjrynnisJ Quofvermtusyááatyé^fublamm citas,&confufiovitio,fcdfuín
« ^glomerant l^ Aggiomerantur iphitmyoblatiperlmm,HypamsqjDmasq. Lique "¿^^onem"^^^
[MygdonidçsDPatrmiynwurtr Etiateriaggloñiérant mñro, imenisq. Chor

L IvB E R S E C V K D V S.
fe^o itjquii iÈneas.!feror.uÌmpem trahorin flaramas,& arma baiiorqj fit.Mihiqí poJN.railitíbusq,- meis ppoiìrifids^vt leía
rvrbìsincenfe,&hoítium incendentiú^talibusdiftis Otria- mus inteJligamusque.Si uafeoerms, voueo vobis teniplum,
d£ f.PáthíOcriifÍlí),&num¡nediuum,fup.ta!Í,h^^^ ludofqifaaurum-hocautem cumien, condituni erat in^^^^
cientemala déíideria, vdcanquam numine, eoquoErynnís catíonedeorum Carthagmenf. aRonianis,^vndepro.N.po^
t E i impatientíaan¡mi.&Lmitus,&claniolfub^ ie(tponíCarthaginenpRoi».exceírereergoom^^^^
furrura latus,adethera,voca.t.f.nie, Riphcus, &EphitUs(alij tis,&ans reliáis,fed fi certacupidoaudendi,(fie Donatus)
íñ Iphicus legút) maximusarmis.í.aut Pebus beHícís, aut cú leg" extrema.f.pericula mortis, aut fi certa.i.omnmo delibearmatuseílet^
ob'acip lunam qus tunc exorta erat, fed paru rata cúpido.i. cupiditas,eft vobis lequi, me audentem extrelucebat,pp
fumum,& pulueres,ac vmbras muroril adhuc ex ma.i.fumma pericula,nihdommus videtis,qu^ fortuna Ji ie
tantiú,adduni le focios,& ét Hyppanis,& Dymas,agglome- bus,q.d.peffima,quia di, exceífeready tJS,fed fi v ^ ^^up»
l-ant,fup.íe.i.afi'ociant noílro lateri,& Choreb.iuuenis Myg-, do eít : moriamur, & ruamusin media arma.noítmm.i.irdónides.i.Mvgdonisfilíus^qui
venerar illis cfiebüs.i.pauloan" ruamus in boíles armaros morituri,vna lalus elfv ¿ is^ljoc elt
te fortead frSiá, incenlus mfano.i. valde magnoamore Caf- id folum nobis faluti effs potent, nuüam Iperare laluttra.i.li
l3ndrW,fiIío Priami,& vatis,& gener.i.vi gener eíret,aut tan- vt defp^amesde falu te, & cení de morteaudaciílitn^rrua- ^
quá,gener,a a gener effe cupiebat,ferebat auxiliu Priamo. & mus in holies.Furor inquit ^oeas,additus eli, fie .1. f^r ta^
PkTgibus.f reliquia cohortationem meáanimisiuuenum, qui cohomndilunt &
tu,&regem á populoexillens infelix qui.i.vtpote qui non au nos vadimus inde.i.deinde in morte,haud.i.nodubia.i.cerra,
dierar(audíerat quidem,fed nó crediderat veia effei.i.non p- p tela^ hoíies,& tenemus iter medi^ vrbis,vbi pl"/ho
feceratobediédo pcepta fpófse.f.Caffandre/urentís.i. vatici- ttes,oí¥Índere fperabamus,& nox atra.f fumo,& nubibus,cir ^
naiitis-.ná vaticinantes,eoqd'fpiritusineis>rcdominaretur, cunuolat vmbracaua, autdomorucauatarum incenüio cu 10 ^
furore rapiebantur, furore aút diuino percepta pcepit, vt in Ii muri aut pañetes lapidei extarent,aut q lemper cauaeit,cu y
pací iam rediret eo qd" Troia propedié peritura effet, fed non corpus non habest,licet a corpore producatur,vadimus,ma, >
x:redidit,quia,vt diétú,C(t Apollo fidem vaticinio Caffandrx inde, ceu tanq, effemus, aut ficut vadunt lupi raptoresj.pcia- ^
abftulerat,quos.f. viros didos vbi ego vidi confertos.i.inilru- tores in atra nebula,quos cecos.i.exc^catos lorore_,rabies ven
élos ili plia,audere.i.audétes effe, incipio his.f.verbis fcquen tris.i.fames improba.i.mduces ad diia,& improbada tacinotib.fuper.i.infuper&vltraaudenciameorum,Oiuuenesap-
ra exegic.i.extralultra& latebras fuas expulu,q ,p &,quos ca
poficorie,& fortiffima peilora vos fuccurricis fruita vrbi incé tuli relifti expe¿tanc,ficci.s.i.fitibudis,aut eíuiientib.íaucib.
f£,q,aoésdij,quib.impenumhoc lleterat.i. aurores & con- d.quos catuli famelici expeaant,&elfaptiílima comparano.
feruatores imperi) noftri,excefferead)'{is i facranjsarcanis. Et maximusarmis Iphuusjln lib.Oblongoplerilque
& ans reliais.i.àr..',&numinefuo,q.d.nó opus ért eos euo- mis,Iegitur In aliquot veroalijs,Maximus annis.habetur.livy« - |
£jre,qafpotucfuaexierunt,idaútnoueratabHeótore&Pá- nonnullis etiam ex hisanriquioribus,&hic,&iníenus,bph7
tho.Monsaúterat^vc docet Liuius, ijsqui vrbem ali^ expu- tus.fcriptum eli abfqj afpirarione.In aliquot, Ephitus ,cumV ^
gnare volebant deos in quorú tutela ea vrbs effet prius euoca afpiratione,[Iliis qui ad Troiam forte diebus Veneratjln Me
re,hmóicàrmine.Si deus,fi dea eli cui populus,ciuitarq.N.eil: diceohb.&'antiquis plerifqueomnibus,ablqj relatiuo, C^i
in tutela, teqi maxime ille qui vrbis huius popiiliq; tu telam legere eli:,Illis ad TrOiam forte diebus, [Qiios vbTcgnkrtosJ
recepilli pcòr,veneror,veniainq; à vobis peto,,vt vos populú C^uäuis,Confertos,In libri«aliquot antiquishabeatur,ex lib.
ciuitatemq,- N.deferacis,loca tép!a,facra. vrbemqj eorú relin- tamen Mediceo, & ex Longobardico, atque ex aliquot, alijs,
quatis,atqueabiisabeatiseiq; populo,ciuitaciquemecú,for- Confertos, legitur.[ Si vobis audentem extrema cupido elt
midinem,obliuionem inijciatis, proditeque.r^.ad me, vofq^ Certa fe qui]Donatus, Audendi extrema,videtur agnolcere.
veniatis,nolitraq;yo,bislpca,templa,facra,vrbs,acceptior„p- Sed enim exemplaria vetera pene omnia Audentem, legunt. ^
Vis] Etiam Grxcorum Quis cìadem illius noßis y qui fuñera fando >ía.[Viri] Increpantis eft,CSc- ^
> ^ c e n a u , fomUcrynns^uure labores r . ^
•Hypallage pro labpribus ie- f^rbs atmqua rmt rnuLtos dominata per annos : ^ runtque. Pergama [g/w^itT/-.
quare làcrymisyvc j Dare elif- ^Plurima perque vias ñerauntur inertia paßim xwj-.vt. Ilium in Italiam por- '
Jibusauítros. Vrbs antiqua.] Corüora ; berque dornas, & religíoja deorum • tan^CItis]pro l
Velnobiis , vel quia duobiis "-"'f"/ 'r 1 ... j ^ r • „ T^ • tra Terentius, Nifi ego ad mef »
•mii&us annis Imma : nec foli pgn^s dant fanguine Teucri: catumvenio,pro eo. [Fidafaregnaffefirmatur
[i Stern un- Qmndam etiam victis redit m prcecordia virtus: tis]Beneaddiditfida,vtoltentur
inertia paffim]Aut non re. VichrefqUe cadunt Danai: crudelis vbique derer fymbolum,quo vtcban-
Trimus fe Danaum magna comitante caterua pi. Et, Quanquam in media
bellemauertis Romanis arci- ^ndrogeos djfert nobis sfocia agmina credens : iam morte tenetur.[Afpris]Sy ^
bus Indum. Hoc elt auertendo inCcius, atque vitro verbis compellat amicis : nerefiseiì,vtCompoiluyAn X
Ä Ä Ä f M pL.Femnm .iri. nam j.f. U fera ,nora..r ' ^ ^ ^ S S ^ ì Z Z (
• giogeminatur 11, propter,me- Segnities l^lij rapiunt incenfa feruntque & eli aduerbium . [Abibat] k j
tri neceffitatem. [Penas dant] Tersiama y vos celßs nunc primum a nauibus itis Béneimperfeóto vfus eli-Non \
• cordiavirtüs:] Atquiait H^^ Fida fatis) fenfit medios delapfus in hoñes. paucisplurespotuiffe fupera-,/
ratius^nec-vera virtus .cum fe- Obflupuit Ì retroqué pedem cum vóce'repreßit. ri.CAfpirat]Fa-uet,vt,Afpirant'/ , f
. melexc.idit, curat reporii de- improuifum àfpris veluti qui fentib^s anguem i" ^oäcmVnde&fa-/ 1
-iteim-ibus. Sedfentenriienon , < ^ uor,aura dicit,vt GaudenspO .
.femper generales f^ST^^ Treßit humi nitens y trepidufque repente refugit pulanbusauris[Succeffuexu\ , : J
..Jterdiimpronegociocum qua- ^ttollentem iras,& coerula colla tumentem: tans] Felicitate, quod eil fluì- •
liiai,eformantur.V^^^^ Uaud fecus Undrogeos rifutremefaäaus abibat titis-Qua prima,inquitfortu- > v^^
&ärcunfunäimur ar«., « Ä Ä Ä Ä
..jmagoJ Autdiliìnitiotitnons Ignarofque loci paffim, & formidine captos vt Ibantobfcun fola fub no-
I ciì>aue varietas mortis GÌtendi Stemimus ; afpirat primo fortuna labori. óle,proipfifoli.Qu?fitnóor- f
' tWvEAndropos] Grscaell Mue hic exultans fucceffu^animifque Chorpbus natus caiifa, V t, pars in frullra j -
. & Aícicadeclinatio,Vndeeíl' ^ v^ r - - • u r r.iL: fecant, fed neceiTitatis. [ Cly- •
^ :;Vtn fori bus letham Aiìdvogéo',
Lho. UJgc^,qua prima, mqmt fortuna jaims peos] Malora fcu ta,quibus la- ^
\ roO' dv%ó- Monßrat iter .quaqm qflenditfe dextrafequamur: temus, (¿tò tou kkìtiuv
)

- An n $ I D O S
^utemus Clypm.^anaumque ¿n^m^^^
" CAVmaJfubdiílingse,ytfip(]ua ^ppemus, dolus, an yìrtus ,qms m f}0¡te requmf^ í>antur, vtfolecfeoíum dedit
fx interro^aqtis. [GpmantemJ . J, ^rma dabuup ipíhí^'^ f^^^^ • deinde comantem reí inanimat?. Non enim po-
Auccriítatam,quia>d§caudi$ - - j . ,.u,t,p}aue inCivne decorum jeranctelamentiri. [Signant]
Sinimaíiutn baVebant criíjra?, ^ndrQgei galeam, ^ Defignant aut per vocem: aut
Vt,enflaqueMrfutuseqi^ina,. jnduiturylatmque ^rgtuum acconin¡odaten¡em, , perifmbojum, quovtebatur
Aut comas babeatem, vt §tar ^^^ Rip^eus, hoc ipfe Vyms > omntfque mentus (exercitus.
jius, Nou ergo ta terga c^ j . t a f a c i f fpoWs fe quifq!4e recentibus arm^t, Qviscladem,&c.] Recitat As«
matjtesAbanti^das.CIníigne h^ud numinenoflro dadem&lh-agem,quam&i>.
decorutn 3 Qnumentum de. p-admus immixti Donáis, baud numinenojtro. ^ fictncenii ederant,
eorum, Non er>im [unt duo ^¡^taque per c^cam congrejji pr^lia nottm ^ q^^CÍ vigores, vt videbi..
spitbeta, quod ^ptí^f-WS r^nfeùrnus, m^ltos Danaum demittimusOrco, pms ex ordine , fed prarfiiitta-
^ umn emendati funt, yt Len, ^ ¿¿^ petunt í pm tngentm formidine turfi ¿lis?] vSíbpra : Qu is taba fanfa
quibiJs tQi'tiO tacilis luper yj^fjus equum,&nota conduntur m am, dom.d.u.autd.rn.u.[Vrbsanf
S S S ' S Heu,nihil inuitis fas quenquarn fidere diuis. t.qua] Dolet q^Qd perijt pa-
^ inaqHn?inferebant,yt Clipeo- Qrinibus a templo Caf^andrà, adytifq; Minerua, Comparat ergo tempus. quod
/ rHo^rpfllS^^ lumina fruflra; fdicitas totannorú, vnius no-
, ^ Suunt,&ad Aeneam refe- lumina ñm teñeras arcebant vincula palmas, ¿tisfpatio abfumpta eft, ergo
< V ruti|.[Im¿ÍKti] Vacat |n,vt fo- rj^^ f^i^t fjanc fpecim furiata mente Chor^hus, 'eTmouebStam
fluiatn Icutis Gracorum, Ne- fonfequimur cun£fi> & denfis incurnmns armis, Adiecit miferanda, quoru aba
ptunus, in Troianorum,fuerat Hic primum ex alto deludi fulmine felis íignificabant ^dignitatem re-
i ASpiS^^^^^ ficSalu- \Armorum facie,&graiarum errore tubarum, tatem,quod c?fi oppleret vías.
Mus, Carbo turpi formidirie Dum Danai gen^itu, atque mptct virginis ira y quod propnas domos , qí per
' ^ m ^ r t ^ ^ l ^ rndiquecoiminu^nt,acernmus^iax. pZ^^'^^^^jgí^ííS
Son cáduS^^^^^ Et gemmi strida,Volopumque exercitus omni^ Snorummala, vt quiboftia.
cum eft? còeperint ; Vnde & jíduerfi rupto ceu quondam turbine v^nti rü fangúme deos placare conablatiuo
vfus di,non accuf^ti. Conñizunt ; Zephyrufq;, 'mtufque & Utus eois fueuerant,ii fuo cruore eorum
quale illud,Inclwdúcur in car^ Spumm ? ^^^ Tiereus ciet fquora fundo, nien ad vi¿loriam non poterat
cere, & induduatur in caree- Jlli etiam > /? quos. obfcura noBe per vmbram eífe,fed erat ad fol^cium.fAli)
. Ltentleí^^^^^^

L I B E « S E C V N D V S.
fociöm,exirtensinfcius.i.ignaras reru2 vel,«^^^^ akemnii^ligionís,quiaantiíks eíTet deorum,mouere debecópellat.i.allóquuur
V'^lSÍeS^^^^^^^ bat Aeneam^Non tulic etiam Ghor^bus,& rehquMili monbusalloquat
am^cos ° f^ tfi SprS^^ turo fuccurrut.Hinc error armorum qui anteiuuabat,nocedüipienda
üft^,na quae ' ^ ¿ S i í ! re cepit.nam a iuis putati Grsci telis.i.Iamdib.& iìmdib.c?
ra.i.tá t4rda,n6 morat.i.detiner debliuur.[tum Daiaijcompendium adhibet,vt non tm ererapiunti&
fémni/.afportat:Pergamaa.res^T^^^^^^ pcam virginem diceret,verumét multos hoftes ob cam re oc
.i^uorú vrbs rXieu^K^^^^^^^^ K & connexuu pcipuorum nola,& aliomm numeru gna
pauibus,dixit.f.Androgeos(velA^ licer pofuit.[iIliét] aliicalamitas,vtabhoihbuscognofcere
ducat, maluit Androgeos dicere) & „ Sí S r L s ét ( hoftes mouebantur, quia fe deceptos vihùftesfenfitextéplo.i..Uico.Eni^^^^^
S n t H^cdle.Ordoeft. Nos vadimUs immixti.i multum..
tis.i.quib.co«fidere poffet «^"^^/^bant & quäfi in Ldio eorum mixti. Danais.i.Grsecis, numme-i.
tepreffitd.traxitretro.yetrprfum,premendo Ä"te,&ntitudeorum,haudd.non noftroámob.sprop
¿;vddtid.quemadmodum IS ^^ ^^^ • ,,, pro commodo po-
«ri.i. per lerram creffit angue ientib.alpris P/« ^"P^i^;» ^^^^^^^^ fuit ouod numina afterre folenr,nos congreffi per caeca, i.teíri.i.hakntéfentesafperos,hoceft,fpinasa^
n e U S & nosexc^
Ibgiofupp anguem ^ p r ^ l S ^ d e ^ deorlum mittimus. Orco.i.ad Orcú.
tem & colligentem ras,& tumente.i.habente tumetia_coiw ^ ^ - vr^enté mulcos DanaÚ.i.Danaorum, hoc eft, ^
.^ruled colorís ^ai"quLplu!esreftabant,vií
tírogeostremefa-^usvf^^^^^^^^^ quanvmultos Dañaos dixit.alii.i.part.m,qui.f.nonoccideba ( |
abireparabat,fednosi.ruimus.i. neu^^^^^ Jurd.ffugiuntad naueis,&petuntcurfu.httora fida.i.m g,b. \ f
dcnf;sarmis.f.cateru5eucomitat s , & ^ plisa inarmisconíidebant,&pars.i.partimfcandunt,rursú í
an'nùit,acq5 arndet P/ ^olaboii f muen^s caPt^ ' ^^od qui m eoerant,dem.ffi eflent per funem,quocirca noa
an cosqij^^s perdere vuMtq^^ ^^^^^ confcendere poterát.lid illius didi non imme
exultas,hic.i.hocloco,& tpe.i.in hoc moradiecit in tur ileft paífi erát,trah¿bi dico.tendens.i.exfendens, & dirigens frU^ U ^
íha aa dii non miferebant,vñ m eodem.i.Diua folo hxos o; • .
föSfquofÄdvrind^^^^^^^^^^^ culovadtierfatenebai.Friiftraergoinuocabatdeoruauxibu
hoc,ím , ' ' g¿ licet Mar (qaea cú Jroia perire vo ebant lal^ morte corporali) lumi, I
reieofolttS v^^^^^^ tem fadiadc^los:vbi.l.d.i,quoriim auxihum implorábate-
& mf^OvS^^^^ rant,lumina,inquit.nam vincula.i.manice,autlig9arcebanr.
Í / v d S l i t a i S i.cenftringebant,&impediebantneextenderentur,palmas.
r fpoliis recen- i.manus téneras,qu.a puellaces.Chor?bus.f.procus,autfpon
fibi arnw Gl a;coi iim,hoc elt
nb...armis,qu.b.recentem^hoftem^ i ^ ^ l^edaculum,aut fpeciem.i.
n^ixti] obfuif decorem virginistarn miferabihíertradx,&ipfeperiturus
/as quena fideiediui , & ^ i-cercusmori,iniecit fein mediumagmen.i.c?tum hoftium, / X
feiHuenib.qui & a fuis &^ab ^^^^ pe „os cundi.i.omnes fimul cófequimur.f.Chor?bum,& incur /
l,ant,obruebantur.vndeDon. difu^^^^^^^^^^ nmus denfisarmis.i. denfaarma holìium, vt'fit odauus ca- (
nitus Vrbati erant fugebama^^^^ fus,datiuuslocalis, aut per denfa arma noftra, vt fit feptim» \ f
S i " d l f fed i e t o cafus.inikiKl.eotalis videhcet fedpriorexpofitiopr^ltat. \ J
nolter aoius.iea inemcdx ' o i l e n d i t u r n Nos obruimur hic.i.hoc loco vbi incurreramus, primum ex 4/
«^aiianaia,iea iinguia qd vir Jo,tdis noftrorum.i.3micorum,hoceft.Controianorum„
profpe e /acertaminaproccd^ ya\des.i.occifio,&pioftratio^acftragesmiferrima.i.mife.,'/
SSquiKSffi^ propterapparentiamara.orum,qu^nosmdicabantGr^crii > Í
fuit vi?g n a S efle (erant enuiiindutiarma Gr^corum,vtp^miffumeit^
rr« viror,,^ «In rrahebatur faccrdos manib. & pro ideft errore lubarum.ideft criftarum,Graiarum,ideit \ ^ a
rfma k'manib ^ & quamuis hsec pfer- eft infuper,aut deinde,Danai colledi vndiquc,ideft ex om-
Siébat fruftra quiXt n in celo vítores ¿eos. quibus ad- bus eripuerat, aut potius ereptae ex templo quas gemebat^i^ Y
S n t b l Ä cum^domus ef conuicrabatur(qu.a enim |emitus erat in virgine, & ipfiu^ ( ,
fet II "urn tempi s fuis p r S e nolue?unt aut non potuerút. virginis, debet & ira ems die.,vt per iramirats verba,.ideft j
Colli.'e ef«o in Sandram crimina. q> regalis, q, virgo q> conuitia intelligamus) ipfi, inquam colleóh vndique,inua^ ^ J
minv ^ ^

AE N i I ^ O ^
s s p í s s s s m í ^ s s s s s s ê î m s
i s S S i S » « ^ ^
dea S có'nfue çq LOIA S maris prius sq\us,imo fun Ex plurima.morus imago] Veceras aliquot i. ^od« ima- Va ^
d S i p S d l ! q^^^^^ di. illi etiam quosapsfudi- go,legunr. [Deniìs & circu^nfupdi^W i-"'
mus'ideftdiiiiiximus &dirupimus.ii quos fucimus infidi;? Çeteribuslegas,Cirpnfundimus.[Pplus,an virtus,^
per v X m ^ vrbe: appa- bolle requiratlLn libns ahquotant.quis legereell. .Quisab
f e Ì S i S ^ n S nos inuadences (quiaalii harfitabantan baile,&\equiret.,Sed ma^gisplacet. Requirat; vt in Medihofteseífent,eoquodafuisqupqiO&banO&rup.agno-
ceo,& aliquot alijsexemplan.babetur.[Clypeiq.iniìgn^
fcumdyp¿s:ffuos,autméatos\ergomendac.úétm corum3Saatqui,Decori fciubant.[Sefemediuminieçi mofitl.qi
& Au-uIl.a(ferit.Vi)deinBuc.necyariosdifcet men- nturusin.agmen]In MediceQ,&plcrifquealìjs.vetenbusli
tirlfa'na CQlo?es) & tela mentitaci,quse no? Grecos effe men- bris,Reriturus habetur JOolopwmq. exercitus ]. Exemplana
tiebantCvtSer.interpretat,&itafenfumreíioanimatededit, quidam antiquaOolopumve, legunt. [^iquosoblcurano-
1 & accepit adiue,vt nûc ferè capit, aut que nos menFiti era- de,per vrabram Fudimus iniidijs;, totaq, agit.itiunusyrbej
mus,hoçeil médaciteraiîumpferamus, & idpaífjueqo quia Antiqujaliquotlib. Sub ymbpainrlegnnc. In Longobardico
y prúeíUócedamusSeruÍo,^íignant.i.definnantjau^ gciam legere eli,TocamqueagitauimusvrQem.
f SERv ïrNus]pr¥cipuus[%ui.] lUcetobruimur numero: primufqneChorœbus plupma ,Panthu]Seruauit in ft
Ipy^^ Y Pio squuatis. Etoptima armiOotei is U ïtam ' cantu fuiiTea Troiams
fi-ura eil a foeminmo genere F ^ • ^ Í Í aram alíenos, v t et Panthus occumin
neutrum cranfire,[Diis ali- Trocumbit-aaciít &I{ipheuSiiujtißmiisyms . beret vir pius,grauis,reIigios',
ter vifum] in ingenti indigna- Qui fuit in Teucris,&feruantißimus equi: -cum ipiis iniìgnib..facerdotis
r '-S^/J^gonìixiaibciis, ^^^^^^ afocijS.nec te tua plurima Tanthu . tot tantifque cadentib.euaferic
' Vyocatiuus Gr^cus eil. [;iliaci Labentern pietas,nec apollinis Ínfula texit. iurandi reiigioncm vitro an te
. Jlbineres] Naturale eft iurare Iliaci ciñeres,&fiamma extrema meorum, > obiedum quod metuebat op-
ximus ) fuga. [Teftor] Tefti- f^it^^ße vices Danaum>&>Ji f ata fuißent . .tur ,, habet & bons conftantix
ficor, & deeft Vos. [Vices] Pu Ft caderem,merMße manu; diuellimur inde - ftfmum teftimonium no exòrgnas,
quia per viciífirudinem Iphitus,&Telias mecum;quorum Iphitus euö ta,fed oblata purgatio.[Et fi ta
pugnabatur. Vi Salullius do- • r i t- j v^/V^' tafuiifent vtcadcrem]q.d.fifa
^ pet.Legimus etÎampœnas,vi^ l^mgrauior^^Belias &vuLnererardusVlyfsi, ta permififtentinteritum meu
cesdicifHorat.Vicefquefuper l^rMinus ad fedes Triamiclamore^ocapi, > .fmeruiifemanuj.i.itafineali-
Si. bx Te maneant ipfum. Sed de fjic vero ingentem pugnam;ceu cetera nufquam quo refpedu mes falutis pu-
^ bello vfurpatum eft . Nullum r „t^ u L^ ^^ . ^^^ i gnaffe,vt metuerim ab hoftib.
g proelium caret perículo. forent,nulli tota morerentunn vrbe. [Diuellimur] Inmii ,
jfmeruiffe] ideft fortiter dimir ^tcMartemindomitum, DanaofqueadteHarnentes neceffitateadadi, inipellimur
* caffè. Hi enim merentur occi- Çernimus,obfelfumque a£ia teiìudine Urnen. abire, oftendit autem meruiffe
, di. Bene autem; euafiife fatis Hmntparietlbusfcale,poflefquefubipfos pianu morI,cumprluscûpaul'imputat,cum
tam feoex quam O.T - - ^ J ì /^r JJ; n'^^y^ïJ . cis,nuncyerofolus pugnaret,
f [Clamore] Nönfpecialiterab
nibusÌClamore] Bellicojfcili- Trote£iiobi\cimt,prenfantfaUigia dextris . , aliquo;; fed clamore pugnan-í:et.[IngentempHgnatn]meri
n)ardanide contra,turres, acte6^c£domorum tium, quoindicabatur eííe o-
CMorerçnturJlSIon pugrtarent Extrema im in fnorte parant def§ndere telis) gnabatur propter gloriam , 8c
vt fupra oritijrque miferrima ^uratafquetrabes,veterum decora altaparen^um^ 'prasdam.[his fe.]adexcufatio-
Sä'ipoftefaS^^ ^euoluunt:ali)ñriaismucronibusimas pem quare pulchra deftruerct.
cata,;Poltel.queiubipfos ]Si ^r i r . • j r ^ [ Seals J Non folum quia in
Circaportamfnb poftibus, ii QbfedereforesihasferHant

L I B E R S E C V N r> V S. 14?
;€Ìeuspcffnittitetiam iuftlffi ro.i.pra?cipue&quaiiad veru,hic.i.in regia Priami pugna,
^èoronam sternam, fed nos hic poetam interpretamur nó di ingen té. i.valde magna,ceu.i.veluti cetera bella nun§,.i.nòn
iiinaslitteras)& Hypanis,& Dymaspereuntcóiixiafociis. vsg,, nonf©rent.i.eflenr,vs^.!.acii nun^alibibellaherenta
f.de cüiminetelaiacientibvnec o Panthu (moregrafco voca cíEteris,J& nuUi morerent in totavrbe,pterg,ad fedesPria-
«iuo sàbitulic)tua pietas.i.religioÌus,&pius cultus i deù,plu mi. Cermmus.n.iic Marté indomitú.i.ímpetú belli ab indorimaJi.'g,
tibi plurimusfuìt,& infula Apollinrs- i.qua caput, mitis fieri, & Dañaos ruentes ad te
iunttiùo: autCumnon'S^ ^ f ^ ì
coniunttio led iánerhiatti Succeduntteao,&flammas'adculminaiaftant. ftélSm dtdmus [ v7ftib¡¡" ^
: lumjVeftibulumeftíírím^ia
vq o ven eoam.LAdloceros]: - ^ - - Èiuapars. DittÜiüMííú^m , :
T 4 velli- •

_ AB N- • % I D O S
veftíbulwm , vel quod ianuam ^^etamñamqueeuifatrabeyfirma caíiauií . teai autpraîcîpuçarcîs.ynde
K S K S S ^ ^ ^ Koborn.^'ingmemlatodedit,^^ b Ä ^ n S S ^ ^ ^
q î o n t J T Â ^ ^PP^retdomusmtusyeramalongameJcunt- defend, negree.
Vnde nubeotes puella: limen ^pparentTriami& vetemmpenetraliaregum: nosaggreíTiferro,i. inítíis ternbntaneuntLucan.Tranílata-
^rmatofquevidem fiantes inlimine prirm^>-\ reís çiîçum. i. per OTCuitum,
que veut contingere linjina ^^ . , . . ' . • , fupp^eaparte, quafumma tat
' planta-SinguIa.n.domus facratafuntdijs,vt,Culinadi;s pe-, bulata.i.connexiooes tabularum.(ío!arja vulgusappellatjda
natibus-Maceriesqu» ambit doiîium.tîeirceoloui. [Pyn h'j bant iurtcìur,i.s labantes,auc vetuftate,8ut ad lapfum depea-
' X 3 colore dí¿lus,qui latine byrrhusdicitur,*quo tingebatur. denteSjautCvt Ser,dicit)facilesad refoluiionem,cótidUnius
[gramina paílus] Legimus,& fílua paftus arundinea.fed fcié i-fiipul diueílin)us,altis iedib.i.inntäuris fuis, qu® m alto edumeft,quia
licet hoc in vfu fitrarum,tamen eil apudanti- rantturrimitÌ!:eminpìacipiti.i.pr»CJpitio,&locoalto,jVa
quos. Partus aut,pro qui pafcebatur,quia vtfupra dixiinus, de quispraEcegs daripofletiHec haberet quod offenderet, pin
hoc latìnitas defécit.[bruma]i.hyems. Didia autem bru- ter humum,& educlum fub aiira.i ad ailra.i.autfere yfq,- ad
m3,qua(ì tf'/stijí«.í.breuis die$.EÍtaut¿m(vtb"ic locus aftra,vi-fuifpi^ienubuíiab humo.v.idferi4oI.ebat,fuwm|s,t^ís
indiçac)generisfeminini,numefilîngularis.|;lubricaverga3 i.culmine,quof¡ihfumnroer3tconuellimus,dico,&impuI¡íubrifu
íicítur,^''quod labitur,dutenetur,vtpifcis,ferpés; mus,fupp.in boíles,ea.l^EurrisJapÍ4.i.diífolu ta a fedibus fuis
^loçus in quo labimur,vt,fefe oppbfuit faíio p lubrica fur- trahit repéteruiaam.í.carum,cum lonitu.l^vehementi,& in *
v gens,[Periphas] vltima accentum non habet,nefçminmum cidit late fuper agmina Danaií,a(r.i íec^ai^
fit,nectertia a fíne,quia nouiíTjmalonga ell.Eigori.hibebit i.fubintráclocú,;&munusoppreírorum nec láxa,íup.ceíranc
i A accentuíH-C^rmiger AutomedonJPyrrhi.Nam Achiilisauri interca,nec vllurngenustelorum,fup-aliorum,ccífatinterea
l / gafuit-CScyi-ia pubes]AScvro Ínfula,vna de Cycladibus,in f.dum íicfubireKt.Pyrrhus,filius Achíllis,exultatteJis,&co
f \ qua Lycomideg fuit pater l3eidamis.[fucceduntteao.l Pro rufcus.i.relplertdenslucealiena.i.fulgorearmoi usreofum ,
' fub teótuni cedunt. Et eil'figûi:à,qum mutatus eíl cafus. [Bi- ante ipfum vellibulum,,!.introki^regi»,!??. pro.i.ipfpÍiroÍDfr
penni]Hoc nomen feruauicantiquitatem,quíaveteres pen- fregia,exultar,ibp.exifíens calis,qualis coluber,vbi í.poíi^,
nas iicebant.non pinnas.]Vellit]non deiecic. Nam fequitur ipfepaílusraala.í.perniciofaaliisgramina,quia venenúgene
paulo poíl, r^abat ariete crebro: Sed monet, vt Cynthiüs au- rantia,exultatfup.in lucem.i.ad luce, & foie egreífu , quem
^ rem velüt.Et admonuit.[{ngétem feneítram] Epitheco,vt fo fup.colubrum,bruma frigida.i.hyems te^ebat fub terra exiip
ílentem tumidum.i.infîatû veneri0.f.&,íup.qui nouus,nunc
I mucronibusimas obfedere fores. i.innouatus,exuuijs.i.vcterepellepoííta .i,depofita,infíatus
• Ai.«» V' Inílaurati &c-3 K.ecicatvEneás,quómodo etiam pro foce- n.veneno,& dçinde per a¿iumforamen.conílringensfe,pei
eli rgge Priamo pugtiauerit,vtque Pyrrhus regiam ex lem dcponir,& qui nitidus iiméta.i.cute- iuuentx apta, con*
pugnauerit,iñtérea,duméx alia parte uruentibusobítaret& uolu¡tarduus.i.ereétus ad folem terga lubrica.i,pingui lubrí
fn eo turrim deiicecet,dequa re.quia in negociis plus quá in co perfufa,quale in anguillis,& fcrpentib.eíl, qui propterea
verbis coníiílit Don.pauca dicit,quç hçc íunt.[prímoque in contineri vix p,oflunt(vnde & via lubrica dicuur,in qua^p
limine Pyrrbusjferocem naturam huius ortendi:,& qui pie- pinguem humorem,fuperfufum,pes difficultcr coníiílat)
neviáaria^ fi lucianicernerec.[qualis VbiJDefcriptU ho- hocpeólore fublato.i.fijrfum lato.&ereélo. &micat.i,more
ftem,natura ferum,astate infolentem,fucccifu fuperbum, & micantium crebrum,8¿ incertiim motum facit,ore.f.fuo, lin
ipie iSneaì hofliletìi animum in aduerfarium gerens^huic a- guis trifulcis,non re vera in tres partes fulcatis, & fiífis, fed
nimaliil'um comparandmn putauit.fïuiebat vtferpens,qui potius itaceIeriçèrmotis,vttrilukai videantur.(eílaút mica
vomît venena,qui nefçitabqñ mifereri,qui captar rpa quib. re,digitiscejerriiiiemotÌs,a diueriìs, diuinarenumerum eieprocedat,atic
iateat.hac igitur comparacione Pyrrhum defor (áúab vtrifque,iut oib.ii plures funt, quod cum íit,núc iìn-
' ||P^^:;mat.Ñamvtferpens,Hon yirtute,l'ed veneno cÔfidic,ita buie guli,nu ne bini,nunc plures m vna manu ereéliconfpiçiunc
''non arma,fed infidiìead viclon'am profuerunt,nec vnquñ in unde iìmilitudinem lingua?per ri¿lu colubri celerrime mo- t
prarlijS vifus eft, niiiçùalienis dolis procurata eil vidloria. lìEfumpfit)Periphas Grafcusille,ingens.i,valdçmagnus^»& "
fdura limini]qu£efacile fuperari non poifent. Poteíl tñ vide Automedbnarmiger.i-miniíler armagerés in vAtm domini,
^ ri dixiifejduram bipennèm.i.idoneam,quefrangerepotuerit /
ßrmicacem aeràcorum pollium,allufit autem de oilio adfene
agitator,i.auriga,|qui ohm agitator erat equorú Achillis g,b.
f.currus,de qno ipie depugnabar, trahi folebat, & oís pubes
llram.Sed debuit dicere, cauçrnà faäan) in oítio pg. non,in Scyiia.i.qua: ex Scyro iniulacu Pyrrho venerat.erat.n.Pyrgrederetur,fed
videret in£eriora,ergovidebanturintusarma rhus friiusbeidamiae filia; Lycomedisregis Scyri;^,utStaiti.
InteiceptaàutemfpecIaufaaBte domus nunc,ptinus pa' tiusin Achilleide docet,Achillescompreireratno(5tuinBac
_ tuit.Sicille.Oidoeil,Animi,i'up,noilri.funt,fup.initaurati.i, chanabbus iubfpeciepuéllariLycomedicreditusaThetidc
in ílacü priftinu reduci, fuccurrere.i.ad fuccurrendti teflis, matre.ois ergo pubes.J.iuuentus Scyria quia ipfe Pyrrhus iá
regii-i-regif ,aut aulç Priami & leuare.f.abonere,6¿: preífura pubèicerìsérat,fuccedunt una.i.pariter quod in uituperium
viros.i.virilíterobfiilentes,auxiIio,f.noítro,&adderevim.i. Pyrrhidí,g,vtpatet,nó nifiin prius ab alüsuiílosinfultum
virtutem,aut vires,viélis.í.his quivincebantur,autg,aliog,n fecerat te¿toii.ad te(aú,& lailantflanlpjasadculrBinaifum,
vidli erant.Limen.i.introirus,per poílicú.i.poíterioresfores mitatem tedorum.Ipíe.f.ííeuus hoilisficexultans,piprûpit
quas boíles ignorabát.Vñ addit & fores c^c^.i, occuhç & ab inter primos.i.cú primis,limina.í,obílacula in primo ingref
m hortib. non vi|aí,nec not«, vfus peruius.i.trânfitus, per^ fu,dura,qiH'2 ex ligno ueceri,& diu indurato, & hocbipéni
Ilia mediaéràt,quç vfui cedebat,tediorum,i.domorü,Priami correptà.i.celeriter aut utraqs manu rapta,quepro &, uellit
ínter fe,ytabaiterä in aiterà tranfire heerer,&erât polles.f, i.dimouitípoítes a-ratos.i.arre munitos,fores fuílinéiesacardpmorym.hqc
eil alia xdificia reüäi a tçrgo.i.fegregata a re > dine.i.abànguJo ubi eil quafi cor íknu«,& cauauit.i.perfora
r ^>'3 domicilio ipfius regÍ5,aut poílesreli¿li.i.cóes'¡& non ìiit iam foboVa"firma .f. prius, aut ÌQrtia,&hoc trabeexcifa.
? v; dwm oecupati,in quos,ljngulis iusefi^et cû iterp eoshérent, f,biperirii,& dedit inqentem feneilram. i.aperturáin medio
, y • X vfaltem perm¡ttenteregé^idfilio,& nurui,fup,qua.i,perq,viá forÌMm,ih fimilitudinem feneííríe,ore.i.biatu,lato.i.habentc
L \ ;Yftn4romache,^eratvxorHe¿toris,infelix,autppeuencum, latum,os,'&hiatum.Domus.frcgiaapparetintus,&atrialóvlf*
/-T niorcemHeilor,!s,aut-quianon potuu exorare q» eapatefcûr,& penetralia Priami,& uei'erumre^^um.i, quç fo
«)rabat.Orafle,n.vr,vt pi filiü intra mçniacôtineret,& ne id ïi Priamò,&'ceteris regib.Troiinis penetrareoìim licebat ap
He_«or,reiciret,!bat incornimi parent.i.conípiciuntur,&pateieincipiunthoílib.&uident
A taíerrefípiusad íoceros.r,fuosfe,& trahebat.i.tfahendofcfi arm3tos,ilantes in pj-imo limine,&r.cum eos folosuideret,io
Ï 1 ' paruus adhuc.&ambfcilhs eiret,nec tm fe qui poffet. erat'.n, llat ui patria Pyrrhus,&-c.ut in ftquentibus uidebmius,
lo,ogíínma]duceb3tauo,i,3dauumeiusPriám0, Ailyanafta £aÌapfa repente] in plerifquelib.abl'que pronomineullo
Í V i puçrun-i.i.hlumiluuni,& Heólonsadhuc pûèrum[dedinat legitur,Elapíag,nequaquam placet.fLubricacóuoluitfubla VAR.
autem,hic Aityanax.bmus Ailyanacos,huiUS Ailianaci,huc to peöore terga]in peruetei iquodam lib.icriptum aiaduer LECI
A^^y W^Ça &c.]trahebat,dico puerum, & fólebat ferre fe da . ti,Sublato pedora tergo.Sed Ibnge mdius,Lubrica terga, ^
regna Rnajni mapebant. Ego euado.fè telis hoiliiì per hunc . Seru.etiam agnofcit.riamqueexcifa trabe,firma cauauit Ro-
. paruuin,^duum,ad faitigiaa, fublimuaté fummi culminis .i, bora] in peruertérilib.Longobardico,Cauabat,habetur.
• .. ^ • •• ' At,
v V ^ I .

L 1 ß E R SÍE C V N D V S.
j| T ddmus.iß!6erior.]De Albaej)>exddió translaciiseftío- fíus caput conto fixudí-cufatulic. Alijvero quod iuxtaHer-
J^'cusrTümüítOTumultusdidu?, quafi timor multus. cxi louJsaráextíadus fit,dñt.VndeLucanus.Hercaeas mon
' Vnde alia bella didlafiint Italiens tumultus. Beneaútaddi- Ílratorait,nonrefp:cisaras?jgthácopiíiíonéplené Virgilius
dit.CMifèro]Quiaeft étterribilis.[Mifcetur]Perturbacur,vt, fequitur. Licet ét l'ilam prselibet, vt/uo indicauimus loco.
Nécquifquàxcatisaciesex3gminètàtoMiiceriputeC;.£Cau5 [Mediuholle.roJHypalìage eftjinmedijsasdib.Siañtmedijs
ícdesLTeóla camerata- ^.dem aötnumero fingulari de tem- |egeris,nóil:at verfiis nifi excluía ,s, vtjlnter fe coi;fie viros,
pio tantum dicim US, plurali. 8¿ decernere ferro.Etbñ Pria-
Se de domibus 8¿:deíemplis., ^ t domus interiorgemitu,mìferoq\tumulm mum nifi m extremis armatpe
(Sciamor ) fecundum phi- ^ínimets vlulant : ferii aurea fydera clamor. fed potius oneri fumit-Clnutilofophos,
qui dicunt vocem TumpauidateBismatresingentibuserrant, lisferrum)rpfeinutilis.Ferrú
corpuseífe. bene ergo fern. Umplexa^itenent poñes satq\ofculafì^unt.^ - , ^iinidehiseílqus ex coniun
eil. ( Pauída?. ) Pro paaentes. Custodes J uff erre valent-,: labat ariete crebro. , fub diuo, quod impluuium di-
Pauidus eft femper timens: IanuayMai auàdpRtiti(rni<
cife. aut minores, [Spumeus.] ijocubuere .tenent Danai,quaaeUcitignis. tra imprecarlo dicitur. ^
Profpumofus. fExi,t] Dici- Forjitany&Triamifuerintqu

° AE N E I D O S
Etrcliqua.Refpôndtftad id quíéque ipfe miièrrima vidi,fuit aúteJapfis] Voluit mon" PriamúS,V«uit vxomtcafús attülit
ert'ocadis eorum homínú fpeél'atoi, quos venerar dcfeiifu;.. f¡ti quod cupiebst. Ordoeih Tu requiras,í.'reguircre poïïjs
f us.rQua deficit.ignisjOmniáignis occupaueraí,fed cú con- forfitan,& i. etiam qua fuerint fata Priami,& incipit narrafumpm
rebus ignis cxcinguatur. [DanaiJOccupabant ea lo- ré, dicensjvbi,i. poíf quá Priamus. fup. viditcafum,ideft rui
ca in quibus non dixit, nó fuit igms, fed iamdcnciebat.?[Su- ná,&: excidiú vrbis,fcilicçt Troia capta, f.á Grecis,& vidit
perbiCOrnatuartís,&materia. Ordo eft. At.i.fed,domüs in- liminare(ftorum,conuulfai.àfedibusfuisiïmuIàuulfa,&viterior
vbi. ffçmina,& infanteserát,miícetur.i.confunditur dithoftem medium, pro,in medijs penetralibus,ipfefenior

L ì B.E S E^C T; N P V S. 150 ^
,qUsricur,non demorce .[Ço-, debita ^qrnmti mam me cernete letum ticula, at Priamo,habet eiîim
ramlModoaduçrbmmte^^pc^ peciñi', & patrios fedaßifmer^ iiefcioquid minanti aptum ,
tFunerÄcait^^abeo^C: - ,Tallsinhoüe fuit Triamomrafidernq; dî^î^s!
príEceditid, quod íequitur. Supplicis erubuit, corpufq; exmgm fepulcro ^ reddant prçmia debita tibi,
crema,urft Mrx.Sicfamr'mr,tfumq;mhdlef.mfu
, reliquias;conduum.iamlepul Coiiiecit.-rauco jnodpmlimsmrepullam, i.inconTpcâumeo.le-
tuin. holte PrumoJÄut £i.fy„„ycltpeim'ìmdqMmvmbi>nepepenilt. ,um .i. in mortem, nati .i. filij
holliscííet [Sediurafidemq. , Telid^enitori: Uh mea tnßia faäa, ,
C^uJa (quod Hotçerus mutât ; De
caedeminconfpe¿túpaternúreferuauerit,naftulterepreheu erac,finis,i.exitusf.itoruniiPriami,hic.i.huiufmodi,tâinfelix ' /
d^eiqupdiurebeililicebat. [At non ille] Couatiirpriuare exitus,tulitilium forte.i.perfortem.i.huncexitúillefortitus y \
eu omni gloria, & nobili gñe,quod non fit filius Achillis,qd' èft,non.n. pro meritis eum habuit: iirú,dico,videntem Troia Y a
'¿"^^^[i^uodin fe non feruauerit iuraq feruauérat Achilles, incéfam, & PeFgama.i.arces Troianas,prolapfas,illum,dicc),r ^
fr retinuiffet.Solam.aîadebet regnatorem Afiç fuperbum.i.eratum,&; glorificatum,quon-'^
: Corpus aút J cm in nullius eft poteftate dimittitur fe- dam populis,& terris,qm,fup. iá,cet nunc ingens trunCus in wt'
pulturœ.Reddiditergo.qrñ contra humanitatis iura id tene- littore, quia Troiadeleta non nifi littus maris vifum eft(fcd
bat.[Sic tatus]eít defiderium manifeftum mortis, quòd poft ad POnpsium alludit,vt Scruiùs recitat)8e caput aüulfum i. » '
etiam armis.iuuenem,í^nex prouocet.CTclum amputatum humeris,&corpus fine nomine,i.ignobile,ficut ' à
inibelIe]Confirmat quoddixit,Inutileferrú.[Sinei¿i:u]Pro- vulgus ignobile dicitur fine nbmineraut ad fui cognitiohenii ' "y^
) 5^^"""'''^"®'ffi^entibusíuo.[Pependit]Stultedñt,nópof- mortales i nu itat, vt cognoIcant,quia ablatocapiteetianirè- ( .j
/ quod repellitur.H«.c ille. Ordoeft.Priamüs hic.i. gis corpus fit fine nomine,non enim agnofcitur- )
4 _'^'^Í'^»^'í^'l"A'^N teneturiaminmediamorte,i.quantun'i- PaoTiNvs aérerepulfum eft ) Inantiquis lib. Sepultum VA»
M cofjfpicitjtamen non abi^nuit.f.à cop eft',legitur.taaliquot.Sepuitum àbfqueeft.(Hçcdicens) An. LE.C-.I,
uiuijs5ne:pepercicvoci.f.çpntumeltofiE^,,&exprobrânti,& tiqiiaferèomnia-exemplaiia,Hocdicens,kgunt.
.. i .: , Sçuui' ,
: ' ' ' . -

• AE'-Ñ' t ' í O É
llBV. 5 Honwi,u[Viumexhalantem] Secundum eosquian^^ ¿rSnem.m^^^^^
^am ventum volane: vt^at^quem ventos v. a^r^^^^^^^^^ f S pa uS^rislCrimnolus^CArpíce^ Homero trattú,
repta3,Dlripienda,participium P W M.neiam prçitan'tém iftáDiomedi. [Nanque
tandum ^e ejcerc. tu,numero e ^ ^ ¿mnemÜOi'doeít, Omnïm tibí nubem eríp.am, qua- hum.cumcopiasdeexercitu,nun^ropluialiaiçamus.
i-optt V da circum cahgat,&mortaies
ró, aliarum rerum eft- C Cu|4 ^^ primumßuus circünßepit horror, hebetat viíus tuenti. Dicitur
mihiiè] Ordo eft. Cum mihi f^,n,.^,.j.r^.i.:tcarÍ7emtorisi • aiitem henula-orca de terris ob
fe videndam oculis obtuht effe xioftris obtutib. Vnde Ajionante
tam clara. [In luce] Vt regem ^quçuum crudeli vulnere vidi quila,quia fupra ngbulam eft,
. in nimbo,: qui cum nummi- yitamexhdahtem ; fuhijtdejertaÇreuja, plus videt, Eft enim theologi
busTempereft-Dextraquepre ^¡^epta domus-, &paruicafuslüli. çaratio,quia ignorantes vfum
héfum] Ea corporis parte qua ^ .^oía .Mro Venereum,videre dicuntur &
Helene ittum minabatur,quç ¡{ejp^cio, & , f ^ J í m circum copia, íMjtro, _ ^^^^ ^^^^ ^^^^^^^
in templo Veftîçftabat orna- Deferuere omnes defe/Ji , & corpora Jaltu poft veneri s abfceífumnumi^
ta.Vt enim in priipo diximus, ^^ terram mifere, aut ignihusíégra dedere . na vidilTe dicitur /Eneas.[Ob
lamque adeojuper>nus^am, cumIjn^n.^
& turpe eft viro forti contra Seruantem tacitamfecreta m fede latentem Squap^^
Y ffmioamirafci,&contrarium Tyndarida afpìcìa. dam clara incendia lucem Me,pariicuh,imperatiuo iun-
l / ErrantiypaßmqueoculospercunÜaferenti. ' gitur modo,fedmterduni p;ç
phobi , poftquam ex fumma pœms Danaum, ^ deferti coniugis iras ad prefens,au t ad futurum fíe-
arce vocauerat Qrascos- Hmc -p^ymetuensTroiA,^patria communis Erinnys, ^-i. j Jffa time j vererur . n.ne
v/n?ri7?eìVdecla?anf ""d^ ^bdiderat fefe, atque ansinuifa fedehat, imperanti fub fugam non ob-
g —facies inuifa Lacçnç. [RojeoJ p^triam, (â" fee 1er atas fumere pœnas. ^ ^ Neptu nus cum Apolli-
" kVSerisSDefqS^ Spartamincoluwìs,patriasqueMycenas ne, Troii. fabricati fint mu.
Ajpicm^pdrtoqueibitreginatnumpho? , , ^ S Â d i î f S S Î ; ' ^ ;
" S i r rNiftrìèi iliadumturba,&Thrygifscomitataminiflrisì ¿a quam imminentib."holh-
ra] Ê? hoc loco, vtTolet,vnam Occident ferro Triamusì Troia arferit igni ^ ' ' bus tranftuhtadniurormii fade
TEneafamilia facit.No. Dardanium totiss'fudaritfanguinelittus ì bricam, VndedijJcfeaffe mu
^ SsSiSiaïïi^&Sïre 'Honita;namq;yö'ßnullummemorabilenomen toftck
?o veiïens ficut SuiaHs ¿I femínea in pœna efl, nec habet vigoria laudem, opera fua euertere, vt Portu.s
^ mis&tis.NoneftaStempof. Extinxiße nefas tamen,fumpfife merentis iunonem,quarum dea eft. Na
^"-''^'nSri cau&lcit, Fltricis fiamma, & ciñeres fatiafe meorum. iegimus enim ,&Pallas quas <
ftrum. [Superet] Superuiuat. Taliaiañabam,^ furiata mente ferebar : condidttarces,Neptunum mu •
• / [Afcaniufqj puer?] Filius, vt, ^Cum mihi fe, non ante oculis tam clara, videndam lu ndam en talune
nam ^¿icrítí,dicgnt.ínterdu'm parens, üonfeß^a deam,quatisf, videri hoc eft terram mouens aqua?
tñ etiam ad atatem refertur. Celicolis, & quanta folet ; dextraq; prehenfum concuffionejficut terrx motus
[Hauieritenfis]Autpercufle-: co»^^^^ . ' ^^^SeïîÎÎS'ïm^
Au ^voiiua-it / pT^nSdis] quis indómitas tantus dolor excitat iras Ì cipia fu nt,au t nomina. Sed il
Atquilouiseinonfyndarei Quidfuris?autquonamnoßritibicurareceßt? participiafunt,ablat{uum ¿s:
^ ini,&ine,mutuntpronoííro
dis de Helena, yt de Hercule ^Zhif^m ^ Cuberet coni ux ne Creufa, luuenal. Nec arden ti
, Amphitryonides.namdeIoUe rywperci decoxitahenocontra,Sempeiv
' ^ Leda nati funt Pollux que ardente camino. Siyero
Helena,dcTvndareo, &Leda Circum errant ades ,& ni mea cura refiflat, nomina fiier!nf,in e, tantum:-
fuit.vnde Virg,in6. Í-; t- j j- r • • r T fine,& nomina,öc parti^ipia,
^^¡^¡^.. St fratremmuxalternamorte l^ntibiTyndandis faciesinuifaLacen

I 1 B E R § E Ç V N P y S. If! ' #
ftimÍKÍracündíafV cum dicit, perro acçînHa vocat, TroianaruiWi&miniftris Phry
cereï! iSTin ^^^^ Jedû fit Infedit,nimboeffulgensy^- Gorgone fma. b.uerit,& occifus fit,ferio ideft
vehementius iracam Miners IpfemterDanmanimQSyviresquefecundas cnfe ferreo, & Troiaarferit
uani,q, poft vi^oriam ei fecri- Sufficity ipfe deos in Bardana fufcitat arma. »^"î ». & l«tus Dardaniu fudaficare
noIuerinc,vt Horatius fineL^ rit,i:>rrigatufit ioties,fangui.
Cum Pallas vfto vertit iram ^npe nate}ugamypnemqympone Labori . ue.fphrygio? ha?c aut omnia
ab Ilioinimpiá Aiacisratem, J^ifquamaberof&tutumpatriotetmmejtstam, cum indignationequaErit.vn-
CNimboeffulgens] Nubediui- ' • de addit quafi relpódens fibi
na. Alij,i.imboIegunt,& eft pars veftis extrema,q inftita df. Non ita,fup.fiet,nanqí & fi.i.quanq, nullum nome^n memora
vt Horat.Quarú fub ftrida tajos cegit inftica vefte[Ipfe pa- bile.i. memoriadignum, eft in poenafçminea',r ^ defçmiterÎQui
onìnib. vnus efife cófueuic,vt,Rex luppicer omnib. na fumam,ncc uidoria f. in foemina,habet laudé, & quamçi.
idé.E t bene honefta Aeneç cá fugiédi cft.[Viresqjfcías]Qua nefas eft extinxifife.f.feminam,tñ ego laudabor fwmpfiífe, 8¿
fuerût,& in Troianis,fed nó profpere. f E ripe] Accelera, ra- i.ét pçna merentis.i.de ea quç bene meruit,hoc,eft q,vis non
ptim fac.fiSIusq, aberoJ Bona œconomia.Nam fi tenent Da- deceat me eam occidere,tñ non decer eam viuere, & iuuabit
nai,qua deficit ignis,neceffkrm eli prxñdiú numinis, vt Ho- .i.deleólabitexplefl^e.i expleuiife animum,flammf vltricisd.
rat.N€cde'interfit,nifi dign'vindiceoodusinciderit.[Limi- vltionisex incendio irarum fumptae, &fatiafle.i.ad fatieta- ^^
ne fiftâ]Inlimine,vt Syluis te Tyrrhene feras agitare putafti. tem contemptosfecifl'e cineres.meorum.i.^manesinterfedorumTroianorum,quicrantappetentesvindida?.
Ha;c,vt C ,,
A S C E N S Ì V S . dixit,indecorâ vifa funt,fedpurgantur,quiaamésfadus erar, I
vnde fequitur.[Talia &c.]De hac quoque re,cum manirèftà- J
AT metum primum faíuusSícjHunc locum non interpre riafic,Donat.(nifi commentari; eius mutilati fint}perpauca ? >
tatur Seru. nifi inprincipio, &n«fquain Don.quiabeis qui dicit, eaaut hsrcfuntrNeptunuscùdeosinimicoàTrpianis
refecandú hoc opus acceperant,ha?c parsabfcifìTajVtpotequar enumerafliet, pbnit louem.Ipfe pater,quafi qui contra alios
rem ignobilem,&indigna,tam Troianis cxteris,5, Aeneç có cum maioris poteftatis, defendere debuit,ergo hoc deftituti
tineàt.Troianis quidem, quia turpe erat q» deleruere omnes auxilio cú fimiis,credédú eft nobis[Eripe nate fugam] Quia
defeifi, & corpora faltii ad terrà mifcere,aut ignib. asgra de- fciebatnó facile poífefuaderi fugam Aenea?,iccirco dixerat; :,'\N
dere,&c. Aenee vero qui m foeminam fefuccenfum dicit.qd Tu ne qua parentis lufiia time,neu prajceptis parere recufa. ^ i
inconfpeólu E)idonis ineptumyifum,&indecorumpruden Qiiaproptcrcedendumeratcumquipótomnia,&faueredei » J
terablatumeft,quia cñ rurfus incertum,ponam,& eiusordi- bet )at,contrariuseifet.[Nufquam abero]Nam finefuoaáxi-\^
né qui talis eft. At.i.fed f«uus.í.vehe!nens,& dirus,horrorcir liocum efl^etflammis,telisquehoftilibus circundatus,qCofu
cunftetit.i,circúdeditme, uótñinuafir,quiavidi:us non erat, gerepotuillet. Ordoaúr,&explanatio textuseft.Ego iaCl:avnde
fignanterdicic,GÍrcunftetit,quafi nehorror quidem in- bam.i. inanitermecum dicebam , talia,i,friuola, & indecora
uadere auderec eum, circúftetit tamen tum.i.tunc primum, verba,&pro.i.quia,ferebar.i.concirabar,autprotrahebat,me
&obrtupui,nó quia mihi timeré,fi;d g,a imago carigenitoris te furiata,i.temporaneo furorecapta,fup.tum,cum.i. qñ, al-
.i.patris Anchifz fubi,t.i. in menté venit mihi, vt.i.'poftq,, ma parens.f. Venus,obtulit fe mihi videndsm oculis, q fup.
velcum primum vidiregem,icqueuum.i.coafuum,feuqualis nonobtuleratfevidédáoculis,exiftenstá claraante.i. prius,
íEuividelicetPriamumcocBuum Ânchifie,exhalantem.i.vio- aut fie cum mater non ante.i. non prius tam clara.i.clarior,
lenter efflantem,animam.i.fpiritum vitalem Creufa.f coiux, g, vn^ prius fuerat, obtulit fe videndam mihi oculis.f.corpo- , >
deferta.i.dereli¿tadomi,fubijt.i.in menté venit. qñ.f.Hecu- ralibus cum animo, autyifu , eamfspevjderit,&refulfitin
bam vidit,&domúdireptáfubijf, & cafus paruilulifubit, pura luce per noótem, confeíra,fup./edeá,& exiftens,fup-ta A . A
J qui Aftyanadi coasuus erat:refpic>b,luftro quse copia fit cir- lis,& tanta,qualis,& quanta folet videri cçlicolis.i. ab ipfis Fc ^
cumme,an.i.fufficerepoflrentadrefiftédúhoftibusomnes.f. celellibuscçlum habitaiuibus, &continuitmeprehenliim
focij,defeiri.i.ad extremum fatîgati,& feffi, deferuereme, & dextra, ideftper dextram meâ qua parabam irruere in Hemil'ere.i.
miferunt corporafaku ad terram.i. prascipitauen'it lená,&addidit infuper,hçc.fyerba,orerofeo.i fragranti, & \
fe, aut dedere corpora a;gra.i.faucia, aut tardío vitíeaffeóla pulchro in niorem rofie,natç, i.ò fili,quis tantus/uror excij ^
ignib-i^prsecipitauerunt fe in ignes. Ia aqj,f. & iá ego fuper- tat iras indómitas, i.nullofrarno c6hibitas,vt etiá in mulierç
eram-i.jeftabam iam adeo.i.omnino,vnus.i.foius, cum.i.qñ f£euias,qui in viros pius effe folesíquid furis.i.furore raperis,
egoafpicio, Tyndarida,i.Ty«darifiIiam faltem putatiuam, &infanis:autquonam.i,inq, pártécuranoftri.i.g,deme,&
videlicet Helenam qua: louis filia dicitur,exLïdaTyndari, meis habere debes, receilìttibi.i.à teíítavtquám Paridi pro
coniuge feruátem limina Veftç.i.templi in quo Vefta coleba meritis eius tradidi, interficere tentes, & quia fciuit Venus
tur,& latentem,taciram,autíacenté,autoccultá,infecreto.i. Aeneam, non ratione citius anelli poire,q, pietate in patrem
abftrufo,g,a tñ fi fecreta infede erat,Se tacita qri poflet, qúo coniugem,3: liberos,addidit: NÓ ai>icias,i.deUcas neafpicc ^
ergoafpexeric,addit, incédiajclara.i.penetralia clarificátia, re prius i.potius,vbi,}.in quoìoco,&quo ftatuliqueris ide
dant,fup.mihierraBti.i.vaganti per diuerfa loca,8¿: feréti ocu reliqueris Anchifen pàrentéfefi^um «rate? q.d.id quidem de- /
los paffim per cundía,fup.loca,iiJcé.i.claritatem,illa.fTynda beas,ne.i.an,fup.anputasquòd,Creufa.f.Coniuxtua,fuperct (
rishoceftHelena,permetuens.i.multummetuésTeucrosin i. voci compos fiar,vt luperetingruentes forte hoftes?que,,p . \
feftosfibi,ob Pergama.i,meniaTroiana,euerfa&permetuês & Afcanius.f filius tuus puer.l adhuc, circumquojomnes \
poenasDanum.i-quas Danài ab eaexigerepofl[ent,3¿ irascó acies GraÍ£e.i.C5rscanicse,errát.i.diuagátur querentespraedá /f i
iugisdeferti,i.dereIiâ:icuParim,feu Paridem fequeretur,& in ablírufis locis, poft expugnatam regiá, vel quos omnes.f. ^y
permeçuens Erynnis.i.furores, & furias Troia» cóis.i. totius, Anchifen Creufam,& Afcanium Grai£c acies circúerrant, & / / '
patria,non fu:e,fedTroianorú abdiderat.i occultaueratfele ni.i.nifi.meacurarefiftatflàmç,tulerint,i.abftulerint,&afsù i v J^
atquefedebat inuifa,i.nó vifa,fed occultaaris.i.iuxta aras Ve pferint iá.fup.eosomnes,&enfis inimicus.i.ab inimicis.i.illa / .
"3f,& eftdiâ:io, aris,ablatiuuslocalis,muiíaaúc ví accipijp tus,hauferit,i.occideriteos,facíes,i.pulchrÍtudofacieTyndY J
muifibili, quia vifa eratab Aeneá ledebatvtnon videretur ridis i, Helena? Lácense, i.LaconiC2:,aut Spartan«, inuifa.li
ficut,Diuesinacceffos vbi folis filia lucos,&C.Ingés.i.ineen odiofa tibi,eo gjob eáTroiáeuersáputas,& Paris culpatus,
día i.rarumexariereaío.i meo.iraí^ubit.i.inceífitmihivlcifci i.q^df in culpa efi!"e, verú inclemécia,i faruitiadiuum,i,deo- V> vj
patriamcadenté,&,fumerepçnasfceleratasautcûdedecore, iú,euercithasopes.i,diuitias,&facultares noftras, ioquit.n. - "il,:
Scilicet.i.fcirelicet,q.d.dixi.n.mecum.fhîec.i.q caput,&ori quafi ynaex Troianis,ficuti in primo,Nos tua progenies cçli }
go mail eft,afpicietincolumis,Spartam,f.regionem,& Micç- quib.annuis arcé,&c,(Eft aúteuertit prçfentis temporis, fi- ' • J ^.
nas patrias, qu« in patriaeius erát,& ibitregina.Lquafiregi cut proilernit)& proliernit Troia à culmine f.imperij.Afpi 'f
na,triuphoparto.i.|acquifito de Troianis, & videbitcóiugiú çe,quafi4icàt,videre potes an vera dicam , non tñ vidit nu- \
.i.coniu^emfuumfufceptâm priftinuconiugium^qdcum mina,nifiamota Venere,perqdfignificaturmentcmreiVe- ^ ^ ..
ea Menelaus contraxei-at, & videbit domum.f vndeegreifa nere3e,obnoxiam diuinis cótéplandisinutilem efl^e. Aipiceec
eft,& patres.i.paréKS,aut ,pceres,& natos.f. eórú aut fi qiiOs go,naque ego eripil tibi om nem nUbem.i.obfufcatiohem,^
habutt fuos comiwta turba i.mukitudinelliadu.i.virgifïù perturbationcm€£is,quíeobduda,i.inobftaculumfurerdu-,
, ¿ta » , ^ •
)

' \ ' , AE;: N -E:,.!:! ^ - • \
aa tibi tuemi i ifltueri volenti,hebetat.i.obtundit mortales idefl nube diuina drcunradiahtejiuthmbo.i. clamyJé mihvifus,&
cali-atcircum.i.percircuitum, exiflens humida,aut ta.rí,§¿ Gorgonef^ua.î.apue Gorgon.s.f.Mediife^qd' in ^
cirGukhumtda.i, virwtem vifiuam qus inhumido radicali gyde.ì.fcuto föo habet.Ipfe pater.f.Iuppiter, qm| excellencft,afpiceergo.f.
poftquam abiero,vnde addit tui ne qua.i.nó iiá,pater omniu dr,&qui pecujiariter mihipater,& tibiauus
gliquï,non-.timealiquaiuflaparèntis,hoceftmea.dicit. Ve- ,eft,fufScit.abuden:,iniftrat,&fubingrtDanaio
nus á parés fum.neii i.neue,recufa.i. renue, parere ideft obe- mos,& viresfccu ndas.i.fauftas, & efficaces fequente efFedu
V dire nreceptìsparentis,praceptaautemfunt. Eripe natefu- conatum,&ipie fufcitat deoS.ia-eliquos,in.i.cótra,armaDar
sam fìnemqucimpone labori,q use quia inhonefta vidsntur daila.ì.vìres,autreiìftentiam Troianam, aut contra inlìgnia
ponit primum necéifitatem fu2iendÌ,dicens.Vbi,i.poftquam Troiana^vbi ergoh^comnia vides,o nare,e-ripe.i.raptim,auc
tu vides hic.i. in haeciuitatemolesdiiiecäas, & faxaauulfa te eripiendofac celeriter fugam,& imponelabori.i. conattii .
faxis ita vt'nelapis quidem iiiperlapidem remanfurus fit, tuo inuuliifinem & nèfugiendo,quam refiftendo,plusperi-
& videsfumum vndantem.i.abunde exurgentem , puluere culiobire vereatur,addit Venus,Nus| abero,( vnde in i.Ma
mixto.i.admi-xtoei,&ybi vides: ^ fup, Neptunus quatit.i. tredea monftranteviam,vbi Seru.refpiciio)& firtam.i.fiatuá
concu'títeuertendo muros f.Troianos,& fundamenta, f.mUf ftarefaciam te tutum,í up.in limine patrio.i. domus paterne.
rorum,&reliquoriim«dificiorú,emotai.3locofuoniota,ma . SVBIJT deferta Creulà,Eidirepradomus]in Mediceo, & VAR
gno ti'identi,f.fceptro fuo tresdentes habenti, videlicet fu., in antiquis aliquot ali;sexemplaribus legere eft, Subijt,- & LEC
fcina,6feruit totam vi:bemáfedibus.í.compagibus,&iuná;u deferta, ñeque dicendum vliimamin fubit,ex fynxrcfì lon-
'ris,aut fitibus,Sc pofi.cionibusfuis,&vbi vides,

t I B É Rt S E C V N Dl V s: IJJ^
4ôampo>eftmtHâpr«ftare.Caftaosdemoror]quarifeftinan- negar pati exiliara,&a¡t,Vos,ovo$yquib.ranguisseui.i.floré ^
diu víueniio detineö, [Fulminis afHauit ven,tis,& cótigic tis,eíl inregcr.i,npn minutijs,& qinb. vires liant folidç.i.plc
ignis]triafúntfuíminumgenera:cftquod alHat,quodincen ha:fdö.i.pröpi»to,&conueniente,robore, vos,in^agitatefa
dit,qü:od;findic.De lioc autem fíluit.FuIminatus eílauté An ^.Si eçIÎGOla».i.dii fuperijvoluiflent me ducere.i.vt ego diu
^hífesjquia fé cum Venere concubuifle iaftabat. tius ducam, yitam,í,me fuperuiuere,ipíí feruaíTent mihi has
. Dixerati&fpiíli.s noólis, &ç.3 Poft abfceírum Veneris vi- fedes.i.hanç habitationem.Nos vidimus fatis fuperq.i.plusq,
dit ¿^néas numina magna deum, in qua re Ser. prius morale ,íaiis,vna èxcidia.i.vnam exterminatiQnem, íeU vnum exter
ahtiotauitíententiam,quia videlicet ignorantes, vfum vene- minium Vrbís(vbi animaduertes,q) licet excidium ritedicaréuiil
dicuinîur videre numi,na,nunc naturalem,quia lecnn- tur,tamen quia plurima? res fimul exciderunt.i.extraexiften
dui« Mathëfim inquit.Radii veneristemperantanatriticos. tiam ceciderunt,& in nihilum reda¿l:£efunt,pluralítertñ di
i.exitiöfos. Vifís èrgo numinib.iratis defcendit ad domú pa- xit,vna excidia,cum tamenynusjvna,vnum, tunc tm pluraternam.Vnd¿ÍDoñ.dÍ€Ít
fic. [Flammam inter,&hoft,csexpe- leeffédebeat,cùm fubftamiuum fingulari caret.Viderat aút
diorl debäit hocpftare Venus,&|q,a,mf,& q,a dixeratJnusq, primam expugnationem vrbis Troianae in Laomedonté ab
âb&rô.rmeiî èçbeolaî] aperta conie

• ' ^ E. D 0 'S .
^ foorumvim.&mamsatai..^^^^
lium.CMe ne] probat« probat ^ ^ ejfempedemgenitor tepoJ¡e relitto . vñ paulo ínferius.Et fcdet hoc
tisfìhura. Nam Pronomina ha ^ .aìiimo.&c.)egoferor.i.trahor
le.[Excidu]bene e^cuiat pat c iMaf.patet ifii imu^ , , q.d. nullum,. ut qua: fortuna,
¿ è î a i i ' Â lamqueJeritrriultoTriamidefangum^^^^ iup.dabatur,^^,eciâ nulla.hoc
^rnanteorapatris^atrern^^^^ l î S Â Â S Î l ï
Hoceratalmaparens,quodmepertela,perignes fperabam.cúnollempatremo
Snt^oS patisThTsiä ?ert eripis.vt mediashoñem inpenetralibmyVtqm . nenté.íuperuiuere.v^deaddu
eum. qui nó poteft mortem ti- jifcanmmquèy patremque meim,mxmque Creufarth O genuor fperafti ne mepolfç
"^'TâftïïnÎÎS^? ^Iterurnvndtertusmaaatosf^^^ V / d Ä e l Z l Ä l ^
r^ Pius armari aliquos dicit,cum I{eddite me Danais,fimte mñaurcíta{remj,am . te re inquam ex^Miç «e.iantu
^ v exarmatos nufquam oftendit •
S Ä m e m '
nais]quibus mtiaiìuìitm^iQr: •Sin äi^^^ a&«uoSí:iaftua.i
[Tédebac] Oflèrébar,fed non .Hanc'primm-íutUredomum,cUiparuusJulusy 'modus,patct lilUMmignobi
t^"' I ma.i complexio, quí áduerfarium ab Vtraque parteconclu- &è via,&.è .memoria viuentiümívnileafteáarit^iteEum di-
^ " dit.[cui paruus.lulusjintecrogantiseft^Sí fimiii epitheto có xit,pater ergoifti kto.i.ad iftudletum.Nam Pyrrhusaderiç
mendat «tatem. [ Coniux quondam tua diaarelinquor ? ] iam-.idlatimiiup.veìiiens.^enaulmfanguine Pr»nii-i.mulii
Qu,ondamautaliquando fignificat,quafi nunc vxornon fit Xanguinis PriamiAffufioiie." quiobtfuncat.i.obtruncare con
quç relinquitur. Aut certe quOndam,femper fignificat, vt in fueuit & cjuius peGuliare facinus eft obtru ncarfeâ" t qui iam
Georg.Vt quondam'inftipulismagnis fine viribus i3;nis. Et nuncobcruncat,natum..f.Polytem ante ora patfis l-Priatni,
eft fcufus,Quam femper corilugem nomjnafti, Haberi enim & patremtf.Priam|m),adaras.f louis-Hercei, ¡0 alma parés
* * quœuis poteratinominari non nifi nobilis. crac hoçd.pr«te^itnehocfibi,qùoëeripis,meper tçlâ,;per
Talia perftabat,&e.] Docet quomodo ab inftitu to reuoca- ignes, vt-f-ceiìnam hoftem.f.qui iam aderit,in mediis_pene-
^ ASC. ri iiequiuerat Anchifes,vtqueipféid videns, rurfus inarma tralib.f;dom}is paterníBí&'Vtcernaro Afcanium.f.filiumei,
irruerit,didurus in fequentib;;quomodo vifo oftéfo ignis in & patrem.f Anchifem ma6tatus,alterum ^ fuprnia^t^um in
fugam concefferiteandem AnchiÌes:dehac aûtredicit Don. fanguinealterius.rEft.n.pròlepfis)que,pro &,hoc;eftctiatn
Êh,' íic.[íixus}irnmobilis fententia[nos contraJ'Qtiia fuga eflet iuxta Creufam.i.cóiugem meam,matrem Afcanii,& nurtun ^
falus petenda,&fine ipfo fuga nonerat.orabamas ne vniuer tuam.O viri,ferte,¿nquit.i.aííertear|iiai vltima lux.i.vltiniú
fam doâium,dum negat fefugiturum,perderer, Ergoomnia tempus vit« non.n.tunc lux erat, vOfac,i.expetitad mortem
I . ex illius voluncace pendebatit. [Me ne] Imu'diofi dìdio, fed viaos.f.nos,hoccft, videofatisvrgéniibus nosadriHortéim
/ qu« plenaeflet pietatis. Se ex af&dìu religiofo profeta. Hét pelli. Reddite me Danais quib.f.mafe^ eripuit,finKe{iii
autem grauiffimum pondus exipronominibus me, & te,me. ipfum retiñere volebantji'.pcrmictite,ve fup.reuiían>,i.ÍEerú
f.filium tuum CUIUS pietatem,officia, religionemqueoptime vifum eam,,aut.iterum Wiieaaj proelu inftaurata.i.in;pi;ifti^
comprobafti [Te}qui fis pater meus,&probe nofti,quÌd pa- num ftatum conferta,nHquam oriines.i.non omnes(fedpiu$
tres liberiste patribus liberi déánt.Te,qui feneòì:ute,& mor eft nunquam:,quam non moriemurhodie inulti,hop autéde
bo grauis fis, & qué ita relinquere fit fcelus hoc tpe, & hoc fe dicit,q.d.i?on inierficiar)priufquam interfeéero complu-
.^. loco vbi_hoftes fi.nt,& fiamma. Potuilli ergo loqui gj me race res,h!Çriihoc tempore rebus fic fehabentibus, egoacfiingor
' - parricidá- Si nihil artificiqfa oratio.nam elfet caufa inté, rurius ferro,infer£abam finiftram,fup.manum clypeoaptans
í"i£uso;nnium,&exemplooltenditadfuturumquifilíum ne .feam loris, S:retinaculisclypeii:&ferebammeextiatepotemque
in fuo confpe6luiflEecimat,cum iam ea crudelita- ¿ì:a:,:jiut,pro fed,ecée,q.d>pr«terfpem coniux f Creuià,com
m te vkis in Polyte fit, qui nunquam patreni interempturus ,plexa.i.comp!eólen5:pedes.f.meos,proftrata.videlicet ha^re-
/ P""® cxfo {iho.[Hoceratalma:pareas] Oñdir mater- bat in limine,& tendebatd.poi:rigebat,patri.f.mihi:Iûlum,f.
# ^ oeneticia conuerti in.perniciem.[Cernam]ad oía pertinet filium paruû,& fupvvoeiferäuit,ii tuabis periturus i.eQ aio
Ss. % i^ p'opterwnon femel accipié iuni eft. [Arma viri ferte] co vt pereas capei&'.i.eciatn nos tecum inomnia,hoqcftin nior
nat>aturnectcrepacren:i infuam íni-amicum filii.perieulum tem,fi,nJ.fi-ru expcrms.i.pôrifusaTniV)rum,ponis.i;.i|oHpeas,,
¿W \ F^''"2^fyo'^^TL"XVLCIMA]vtincelligacnon fumiarraaadla al(quam„fpém.f.íaiucis, inarmisíumptisd.penarmafumpta .
^•«V' y 1 ' r^r"^^"^'"'tiec Uide aliuifperari, quam aliqnam obciaend«,tutare prÍ!num,hanc.i.noftram domum,eui.f.db-
. \ I accmgorJQni ne his quidem duaismo muí íulus.f.paruus,ergo quifeferuare nefciat,fup.relinqui-
^ Noiidjxit^mihi,fed patri,vt fimaritum non tur.&ícuiegodifía quondun tua coniijx,dum.f.mecum vi-
,uereconftituiíti,relinquor.f.a teabeunteinmortem certam
JK:^ 'fofmitöSarfÄ^^^^ "I«,quaiiapmif . Autqu«,iamfortunadabaturlfnantiq.aliquotJibdcgere vari
\ maiXfixus irhi leges píhbat)&„P eft,aut mihi qu^fortuiîa.[pateriili ianulletho]in Med?lib.
• cTeSniíx & a S
\ S í r e S í efflííme ^ omnis domus.i.rora : quam omnes hpdiempriçmur inulti] In Med4ih.&aliquot
/ /tmer^Sa íe un^ pcoqi finiftrain inÍértabá]in antiquis exemplarib.lcgere eft (
\ S t ô m m I tem^e^^^^^^^^ ^^^ ferroaccingorruríuÍ,Clypeumqvfiniftr«.infemban>
fup.diSrau nrSí n^^^^^^^^^ n Atin Uterisnoftris Cn.Vatíenum pWithiftoria,qui fini Cet,
% MAN'digitos.nebello Italico militaret,abf£Íderat,bonis RHOD
^^ ^ ia^^"^«'^e^«cioapciflima)&heieiincepto,&iifdem fedi. publicatis.«ternisvinculis Funiédú,fenatúícófulio eft-esá- ,
^ citum '

LI B £ R S EC V N D V s: i^f , ^
ííníílra
SSSiiSSESIS
manu ^ ^ P ' ' « » " r / n t V tìó in Ä vife ét píouerbiú. Sine radio cumulare,feu abfq; hoftorio,
^
,
^em ollencantiaífabrcícutum militi No in Uua,ied ^\Xenter,& vltramenfurá congerere.Plau.Di,,d^q.
índextra1iominiRomanofpeponenda.EtH^ ^is an a^mnobisletitiam,iTotgaudíaíinera
IS^iiSSÄ ISSESS .
Vitruuius ingenue fatetur.
^ TAnusinterlMutauitac- Acn-TaiiarociferansgemmteBum omne replebat: ^^ f ^ ,
j^'icentüTn fr^pofniopoä ^¡^^ßyifi^jjj^^^^ ce cucurrit]Nuncthcologicá
poíita. Sane ínter plerunque ^ mañorumq. ora parentum, rationem fequitur, qu^affé- J
«io Tyberinus ameno. Bona pendere limen apex, taCtuq.mnoXia molli dentis numinis. Alibi phyfi-.
aút.^cononi!aad lulum venu gamma comas. & circum tempora pafci. cam,vt,Vento impedente vi-
'pSrtum-In^frmrn^^^^ ^ospauidHrepuUremetUyCrinem^^^^^
WeiUnteramplexus.Nó.n. Exmtere,&fanäosreflinguere fontibusignes. I^cet] r
poííumus euillo tpe pona- pater ^nchifes oculos ad fiderà Utus , ex facib nafcitur. [Id»a ciará j V
tumdicere. quem polt fepte ^ ¡ . fecondere lilua [Stell» huius (
monièrum] imiizam eft, di- ^fpicenos : hoc tantum : fi pietate meremur. quoddicit,MuI-
¿tum àmonftrando.Et reier- ^^ aux ilium pater, atq. hac omina firma. ^^ cum luce, oftendit claros,
" A.n.yixeafatuseratfenior,rubitoq^ rq^u^fd^rdTirSS^'a
inlonlum tempus dirigiti!- intonuitl^uum,&de c^lolapfa per vmbras o f t S rSnSos
gnificationem. [Funderelu- ^¡.^Ha facemducens multa cum luce cucurrit. fìspartibus focios,quod Lon
menapex] Apexproprie di- f^^nmafuperlabentem culminateci, go limite, oftendit errorem.
- H Ä a t h S m ^ c u ZLusldZlaramfeconderefiü.a,
ius e. tremitate modica lana signantemq.vias.tumlongo limite fulcus Quod ait[Sulphur-efumant] ^ " V
eit qá: primum confiar, a pud ¿^^em. & late circum loca fulphurefumant. Suini ignis odor oftéditur,
Moloa^t?ri alem'^^ Hic vero viäus genitor fetollit ad auras, Exfunioauté mors Anchifx,
leiiÄ;:-; .. g^sS^^^jí^iíí )
que,vt trequeter diximus,la- p^^c.iarn ia nulla mora efl:fequor,&,qua ducitis adsu. ^^^^ ^ ^^
eiiam fciat fe
qiloqldeIraTseS • „ effe moriturum,&bene qua
lium>ertinet. Nam cum Tar- Feñrum hoc augurium,veftroq-, in numine Troia eñ. diu viuit A
r S i ^ Ä i Ä i Cedoequidem.necnatetibicomesirerecufo.
In domoeuis natuseft Sermus Tullius Hoftilius-qui cum ob [Se tolüt ad auras]Verbum,ai.gurum,qui vifis aulpicijslur
dormiífec,capute.usfubi oflanimacortipuit,quáciívell^^ X
reftinguereTanaquilregisvxorauguriorúpenta,intelhgés gratias.[Veftroqueinnum.nelroiaell]In vobi^^^^^^ /
auguriumprohibuit.Flammapucrumcüfomnodeferuit.Vn lam propterillud Ha5m.ihileruaffentfedes.[Comesirere- /
deiotelíexiteumclarumforevfquLdvltimamvltá.Saiiépe cufo] Tantum adlolatium itmeris, quippemoriturus,vtm /
rite lucem dixit, non vt in 7. Tum fumidaluminefuluo.Nä 6.7En.Ille meum comitatus iter. Vult enim Virgihus etiam \
&iihcfplendor quidem eft,fedcu fumo qui femper cauft la Aenea» concedere patris peritiam. ^ a • -
crymarñeft.In Afcanioautéfolusoftcnduurfplendor.CCir TALI A vociferans &c.jMemoratquo vifomonftrocircu JY ^^
cu tempora pafci,]Pafci,crefcere.vt,Sacrum tibi pafcerecri- capillos Iu!i, Anchifesdiuinarureru peritus id boniexitus ^ /
nem.SuntaÚtinfiníciuaproindicatiuis.rFundere]Lambere, índiciúagnofcens,& fe,fuosqí m exilmm a latís vocaripara # fk
pafd.[Sacrosreftineuere]Non quos tune lacros fciebant,fed tus fu fequi,De ea autem facequs in Serum dicat Beroal.vi f >
quosmoxprobarunt.rOculosadfideralContraopinionem debimus poft ordinem, ante que ponemushsc Donati ver- / ^
Theocriti qui cucscatum fuiffe commemorat.[Si flederisj , ba. [VociferansJNon folum verbis,v^rum et gemitu often- J ^
autfecunduStoicoslocutuseft,quifatiafferuntneceíritaté, dens-fCu fubitu]Ta!is eft locus ifte,QualiseftiTalia iadan-HV^ '
aut lecundú Epicúreos,qui dicunt deos nó curare mortalia. ti ftridens aquilone procella.Itéhsc cúDardanio Aene» mi > ,
[Alpicenos3quiaintuentesdiiiuuant, Vnde eft, Atque ocu- randa vñr&c.Item,Tal]afundebatlacrymanslongosque cíe ,
los Rutulorumreijcitaruis,Etcótra,Diua Iblo fixosoculos batincaflum fletus.ná incerta,&iníperatainne ^ys
auerfa tenebat. [ Atqj hsc omina firma] Secundum Romanú élans verbofum finem[Mitabi]e]Nà fiebant multa cótra na- / /
mmqm petit,vt vifa ftrmentur.Non.n.vnum auguriú vidifle tura: vt Fiamma qua; tangebatea non vreret. [Pater]Anhi- (\ A ^
Ì fufficit,nificonfirmetürexfimili.Náfidi(rimliafintpofterio fes,apudquéceleftiumrerüfcientiaerat.[Vix eafatuserat]
ra,foluunturpriora.Vndeeft.QuantümGhaonias aquila ve oftenditurex hocmagnum Anfhifa; meritú.[Sequor,&qua \
mente columbas. Nam aquila íuie dubio columbis plus pót. ducuis,adíum]Primumelt ducere,fccundúfequi,fedordina ^
^ [Intonuítl»utim]Siniftrú,pfofperú,quia celefteeftjVtdixi tofenfu corrigit,vtfit. Qua me ducitis,fequor,(Veftrúhoc
^ mus íupra.Siniftrum autem á finendo di

' f ... fup. yocife- augurili eftveftrumJ-auobw
^ « g î t » « ® - f t r o numine.i.proteäiope,& poteftaie, equide.1, ego quidc
tm^ taUa, quaha wm recitauit, f ^ cedo .f. a pvopoñtó meo reuoçams m fniam fiJi;, lîeco nate.
asmirabaediduadumdr^ ¿¿mitatu-tuoBeiWdnn Semium.quadixi. vcrbjfunthçc.
nattîq^pro quia.çcce Faceifat procul tam fuulis, & inams intcrpretatio, pam. Vir-
)ei,vifusçiUundcre de fiimnio vertice um . defaceceleíljfenfít. Et quo apertus fenfus poetici verquofdà,auî
dobulos iguis intçr ' & fusin telli^atL'^adfcribemus verba Pbnij ad banc rem perti-
^ntû,dum.^n,ater^^ S f i t u l u ibr,in bb,..Em^ant & iàcjs^non nifi c^edjcia.i..non
dunt vi?a,qualis GermanicoC^fare.gladiatopm fprôacugebat,fup.vifaeíf,larnbereconia^
lumedenteiprarierorapopuli^Meridianotranfcurrit^Puoge
Circum tpa,f,capitis lull, no? pauidi.i, neVacarum Wades, vocant plane faces
fup cçpifnus,aut trepi W q S e X T n S vifuïi eMillant ^ faces velHgu
|-e,& éxcutercjfup.-cçpmnis ? aut excutipamui, ci ^ ji faciu n t priore ardente parte.Haftenus Plin. cuius ver
^ Sta ^ ' rpera,quoniam laua parte mundi ortus pll, vtaud.eft Plin.
^ fa S a rSf vïrba^ lîua,quoad fu & vtícr.Cic,in ..de dmin.Optimuaufpiciu babebaturapud
S d e n t é ï î S I^uim.i. pars Romanos« finiítrumfuerat,verum cpm Roma,finiílra me-
S^Sfr oS^quW Ä ^ exiftimarent,Gracis,& Barbaris dextra videbantur au
KSpen^r^^^ non naturaliter euenilfe fpicaciora,vnde^pud Hom.Alax fic loquitur: Profpera lup-
&Vraúabens,deceJod,fumm fis cófultifìimus,ex ritu Romani
1 t nasTcn?urrit.i.celeritef rada eft per celû, cum multa luce, uum,hoc eft finiftru quod ffbcitatem portendere credebat ;
' \ no?cernUisillà;f.ftdlam,autfacClabemé^ &imitatusvidetiirdieEnniumfic fcribente. Cum nnuit
fumma columna teeii.fdomus noftra códerefe,claram,i.lut lauum,benetempeftatferena. Noomittenduni eftalat.nis
ddam fup.infilua, Ida,filuaTroiana,&fignantemvias.f. omniaquapbonafintfiniftranuncupan,etiam fidextrafint.
per quas nobis fugiendum erat, tum,i.praterea , aut dejnde V A R I A L E C f ^ Y' .
poftquam,maior jllafax auolauerat ,fulcus.i. oblongus tra- TECTVM omne replebat] ^éteresabquothhvi, Repleuit,
ttus,dat longo limite lucé.i.claritatçm, & loca fumant drcû legunt. [Cum fubitum, diótumqj ori wr mirabile monttru]
;i.per cïrci;itiim,làte.i.in latum,fulphure.i.odore fulpbureo, Veteres aliquot libri. Subito habent.Cpduquemnoxia mol
qui (fm Seru.)mortemAnchifae,poitendcb3t,vero,prpfed, b Lambere fiamma copias] in antiq.aliquotJibris,MoJlisiegenìtor,f.pater
meusAnchifesviaus.i.reuoc3tusabinftitu: giiur.[Et cçlo palmas cum voce tetendit ] In Iib.aliq. antitoperdeorum
portents.-tollitfeinauras, &affaiurdeos,& quis,Adcelumpalmas,lcgJtur,[TumlongoiimitelulcusJIn
adorat fic|us fanftum.i.ad dijs mifllim, 3ut rei bona fignifi. plerifqi veteribus libris,Lufnine,pro Limite,iuppolitum eít,
Ä. . catiuum;aut,fup.inquit:'Iam,Ì3m,nullamor3eft,fup neme, [Genitorfetollitin ^uras] Inbbrisaliquotantiquisquippe
Jm \ o nate,egofequor,fup.te; cuitaba protenduntur, &adfum Mediceo,&aliquot3lijs legere eft. Ad auras,In alijs qiiibul- ^
fup.t3,qu3dücitis.o p3tri) dij, feruatedomum .i, familiam dam. Ad aras-CEtquaducitis,adfum]InaliquotantiquisUt).
yeftram,& fcrüate nepoteni.f. Aeneam, aiit AÌC3nium, boç q^o,lega,s.Sed in plur jbus,Q^a.
¿mnleSrfdumoftendun- ^udmr,propm?qvSmncendtavQlumt. flodiat: vt, Et tantas feruatur
aufpTcia'- [ Propiusque ] ^rgo age chare paper cßruiä mponere noHra : bat filia fedes. vel ieruanteni
Propterillud, Arboribufque I^e fubiho humeris, nec melaboriflegrauahit : ['pa^- ÇVrbe egr^s] Hic ab-
U^Î^I'pr^iiÎMoù^ ^^^sc.mj c.jenf.vmm, & cmmmep,riclm, S ^ ^ S c ^ i ^
^¿^ ftus.i.calo):cm,Vndeetiam e- Vna falusambobuserit} mihiparHusm^ Roma,Saluftiusaccufatiuo,
^ ^ ilas dicitur [Ergo age] quia Sit coptes, & longe ferHßpveftigiacomuXf . yt, Raro egreflík fines fuos.
\ çonfenfifti, & ignis prbpin Vos famuli,qua dìcammmis aduerfiteveñris. Ergo vtrumauedicimus.[Tu
# î3ntisaduerbium,3deoytple 'PefertaÇereris,iuxtaq. antiqua cupreßus, ter autem circ3 turbaros pliirunq;.
Àgefacitedicamus,& Sellinone patrummulto^ feruata per annos f nbus vtitur prxceptis, quia
fingularem numerum copu- Hanrpv diuerCn federn veniemusin vnam . feit timoris ;omitem die obc^
\ Jemusplurali .[CeruidlCer- ^^ncexmerjo jeuem T^emmusin vnam , bujonem. [Tdumque vetu-
1 Uix cum numero fingularidi Tugenitor Mpe facra manu ypatrfosquepenates, lliim Deferta: Ceteris) Bene
\ çitur, Collum figni{icat,fi plu Me bello è tanto digreßum, cade recenti, Ceteris fanum .ante vrbem
• Yraliytaníur,fuperbianjioílen. ^ttre^arenefas,donecmeflmnineviuo eífef3cit,qu3Edearufticorum
dimus,vt m Verrints Cicero, eft. Vtliberat Aeneas,&Cefrange
ceruices, [Ambobus ^^luero, rerjs templum ,& vetuftum
grft] Ad fibum,& ad p3trem Uac fatus,latos humeros, ¡ubietlaq. colla elegit, ad quod nec viriserac
^ potéft referri. mdius ad pa- Vefle fuper yfuluiq. inflernor pelle leonis, aditus,ficut boftes putabant.
f / già]Longe valde, vt,Tyberi- mwuit, fequiturq.patremnon paffibusoquts, poter3ntdu£i[DefertçCerc-
' / naqí longe Hoftia. Nam löge Tone fubit coniux fferimur per opaca locor um: ris]vtrum a facerdote, qui in
^rw iiortp^oteft,qui3fequuur,Po- Etme.quem dudumnonvllainieñamouehant fextocxtin¿lusínduc¡tur,vt
pter .

L I B E R S E G V D V S. M4 .
^ fequente coniuge, quaj dijsica'
«terdecenBakm otjfídíonem . terrent aurçy fonus excitât omnis volentibus in via fuhlataeft.
Andefertieafilia, vc,Necre. ^^ ^ y^t,aritercomitiqueonèriquetimentem. Oftendit étfefummarel.g.o-
«etita fequi curet Pi-oferpma Sujpenjunh&pariter commq nedeosobferuafl^e',aPPeq"os ,
ffiré [Reli^'ione patrum] Ti- lamque propinquahamportis ,„ omnemque viaebw ^^ arredare quidem audebat,
more, & eft reciprocum. fie fed patri pio, & impollutoef-
Tercnt. Nam mihi ml efle, i/if^ 'adeiTetiedum fonitus ygenitorqueper vm^ ferendosc0mittebat.de qua re
relmo eft diccre, ideftmetus ^'/^f aaejjepeaumjonitm^^ J ^ • . . dicit Don.fic ( Ergo age) nam
iSm Virgilius contra: Multos- Tröfpiciens,nate,exclamai ,fuge nate^propinquant . ^^^^ i^^petraft-em paternum af
cuemetuferuataperannos.Có Ardentesclypeos,atqueframicantiacerno. fenfum quod difficdhmú iuic
nexa enim funt metus , & RE- neCcio quod trepido male numen amicum arripui fubito occafionem , &
ligio. Vt Statins,Primus in or- ^ rr u-^.J^^ntpm-nanaueauiacurfu omnibus difícutatib.quasobi,
be fecit deos timor.Cupreftum »^ewím, «^«^^^^^^^ potuiffet Anchifesoccurautem
funebrem arborem be- 'Dumfequor,&nota excedo regione vtarum y rit.Nam fe illum fenem,&lmn^antetemplum•dea:lugencis
Heu mijero coniux fatoneereptaCreufa peduum laturúpollicetur, &
effe confirmat^L Cape facra ma SiMitit errauitnevia/eulajjarefedit y ' omnia communta ipfiusítitura
nu] non eft dantis,fed horran, oftendit, quia nufquam illum
tis vc tollat,quiafequitur. Me fncertum: necpoñocultsejtredditanosms. deferet, & nequ^iat quidde
bello e tanto digreffum,&cae. I^ec prius amiffam refpexi-,anmumquere¡texi, filio & de vxore facit luuabo,
de recenti Attredare nefas. QuàmHmuluumantiquf (ereris,fedemquefacratam mquit, filiumauxiliodextrç, í/^
Seit enim Grçcosex pollutio- p- J . coims omnibusyvna & vxor veftigia mif¿^"'^¡IJ \ "
ne Pi adi) piacum commififfe w.c. «e »wf» quod veroait. Solus lulus lit >
[FlumiuevLo] Semperfluéti B e f u ì t y&comiteSyHatumqueyVirumque fefellit. ^ longe fernet vefti- J
idbft naturali: vtViuoquefe- Ouemnonìncufaui amensyhomimmquedeorumque già coniux.Fuitconfilium , vt > '
dilia faxo,eft augurale verbu . ^V/, amd in euerfa vidi crudelius vrbe ^ tutior fieret fuga. Nam fi plu-
•TLatoshumerosJAutmoreHe T L;(i^nuPi^^trem.Teucrosque penates resfuiffent congfegati,non laroum
fe laudar, aut certe fter- Ufcaniumy^nchiiemquepatremyi eucrosquc^^ cile lacuifsét[Implicuit]Expri
neodolatos facit.[ Succedo- C o m m e n d o f o c i j s ,& curua valle reconao : _ mit cám ,& faûum.nam puer
que oneri [ Figura eft,vt. Suc- Qpßyr},em repeto y ' & cingorfulgentibus armis . patris fugientis «quare pafius
ceduntmuro, & flammasad ..r,,, nópoterat,Exprimitetialabo- /'
4:ulmina laóbnt. [ímplicuitj r rem fuum,quòd in tanta celen .
Puerilem expreffu timorem,. T e r T r o i a m y & rurfus caput obiettare peritus. tate patrem ferret,filium nahe {
pone] Aduerbium eft. Atque 'principio muros y obfcuraque limina port f, Ordo eft Ille i.pater An-, '
ideo vltima fyllaba habetac- ^ nreíTum extuleram, repeto, & vefiigia retro ^lifes, dixerat.i. finiuerat ler-
4:étam.[Opacalocorum] auia > ^ monem,& ignis.i.ercpitus, &
dixuj ArbonbusqueoDteCia re Objeruatajequorper noucmy kj fragor ab igne procedens,audi
ceffit. Eft autem elocutio, vt Horror vbique ammis ,Jimul ipjajitentia lerrem. ^^ b ^ ^^^vicinior
Strata viarum [ Et me, quem domum fi forte pedem, fi forte tulißet, erat,8i incendia voluunt.i.ad-
,dudum ] Naturalia plus tu y.fero-irruerantDanaiy&teäumomnetenebant. vo!uunt,propius.i.viciniusad
mec quafi & vir fort!s,&pius merefcrv.mi^ r j -yiPnta uos, «ftus.i. calores ex meen-,
Jîon timet bellicumtimorem , Ilicet igmsedaxfumma adfafligta vento uos. p^uenientes, aut «ftus
led naturalem: propterea quia yoluitur'.exuperantßammf.furit mus ad auras. voluunt incendia propius,
lèquitur.Comitique,oneriq,-ti ex eftu fiunt incendia,prçparâ . ^
. îi'.cntem.Glomerariexagmine - „ mori-ris-ad incédia,&incendiaaueent «ftus.Ergoage,
l^opterillud, vndiq,^ i.^finevt
Cofternat.[Subito cujHifterologia eft. ^ Nate] H^c hn ul^ ?mponaris ( eft.n.imperatiui modi verbi paffiùi)ceruici no-
. pronuncianda funt^quia perturbâtis,iugis no daturieinio . ^ noftram,ipfe.i. egofubibo,humeris.i.per ^
p'ropinquant] Non dicuquin propter Sume' os meo nTcîfte.ï.qtie^ tibi impédam, labor grauabit
bantibus œconomiâm.[Cerno]alcius intiientes, cerno ,\e. , f„pritmihi Ouocunoue (eft enim tmefis. i-m
ivxori,qu«m numerum miniararummatusdeum rema eit. / ' , nro Dericuluni,& vnafalus eritam-_
t Mentea,] Memoriam,vt paulopoft,Nec priusamiffamre- & i . c o m i t e t u r corn
|pexi[FatoneereptaCreufa]ördoelt:FataereptaCreufaiub
. ítitit ne,errauit,ne via.Non enim dubitar fatoeffe fublatam P J^enfus dex^^^a^^
cum audie,uc,Non h«c fine numine diuum Euenmnt- [ U ^c P ?oUicûÎus,quidâ eft egreffis.'ii. offen- /
poflocuHseftreddicanoftris]Conftát. Namvn^bu^^^^^^^^^^ ^ ^ abi?qu îSmiurn
vidittantummodo. CHicdemum]hicvnádefuit.AU^ î ^ t / .
cit. [Natumquelqui per a:tateni,macrem deliderac.LDcoitun pi" f,iennr,& cupreffus antiqua, feruata.i.ohferua- (
«uelHypermerrus verfus.[Vidi crudelius]Bene coni^mendat patrû.i'maiorum noftrorum!,
fctuturusmaruus. [Valle^condoJHiciamo^^^^^ \ •
mumukuudo Staccafus]Placet,vt,Stat quidq^M^^^^ ex d Li^.i.diuerfis partibus in hanc vnam fedem.i. conue- Y
earortepaci.[Obfcuralimina]aut per noae,obfcuiaa t cer hunc vnuii locum , tu genitor cape.i.accipe facra ^
tep^dicum Umma fignificat.[Retroobferuataiequoi] lie- J ' ^
lego,retrofequor meaveftigia. [Lum{ne lurtro]Oculos eu- ' Aeneas alio a manu Dorri"eret,fut »otius #
mm^^rnmÊÊmi
DIXHRAT Ille]in hac nS^ce récitât Aeneas, vtpie:aris & per NODE ituri,&fequit,^IR patrê paffibus non «qiii^s.I.IN«
officio erga pa.iéluVaS eumq^^^^ q^'^'b , loge breuionb led p!ur.bus,& crebrionbus,ali- ,
^ Afcaniu per manum attraxerit,
iequente quidem.fed non per ter pacré dimiüfteCiCÓmx l^ubit.pone.i.^ tergo,lea iati^e, ^ >
Í • ^ '

AE N E I D O S
semlocorum, &ornnesau^ quòdregionemn1>râ,&eu,ferepoteram,vbU^^^^
íme¿iadudum,.neq^eGraiH iixfnueniffenc viam.heu,doIenusinterie¿ti03incertum,íup.
glomens, avcum me collegi ex a g ^ proan,Creufa coniux erepta eft mihi mifero.i.ca
|antdadum.(Miraexcont^^^^^^^ n,ifereamLVato.i.voluntatedeorû, necproan/ubftuit.i.
& au- mâfit,ftans,an errauit via.i.per viam illi incognitam, feu reterrent.
Per quod figm fedit- -remanfit/edens laifa.i.defacigata^incertum, mquam,
í'írí^lTo^'^Iexr&cíi'ent^S^^^ eft,neçeft veddua poft.i.poililla,aurpoftea noftrisocuhs,nt
iufpensu.i.perpiexu K t n^^^^^ ' re ne q d cibi fi .fin vmbris,vt dicetur^tn quibus ea proprie non vidit,nec
ri.l.patri CNomm eft^ t^e^ contingere potuic/edaudiurt duntaxac. Vnde ipfa non eft
ma!ieueaiat)Beroa^ Îeddita,quia^on in propria perfona,fed m vmbnsoccurrit.
Vnden?efteontrarrum'quo^dfequitur,Necrefpexi.retrofpi
Îfir/felleadà^^^^^^^^^ eiendo annotaiii prius,&percepì, amiilam.i.^amiftàeff^^^
& necreflexi.i.abinftitutocurrédi ad tumulu,vt pâtre
S i S S er ceruicesappellabant,pro parte colli,nuf faluem, animum.fereptum a numine,maie amico, vtdióta
s X S : ^ ^ aút Hortéfit credituVdixifi-e ceruicçm eft, prius dicit,a nos venimus ftip.ad tumulum antique Ce-
&£nS^mS^U¿íoresfiintQuintil.& Varrò, fi vera reris,&íedem lacr^i,hoceftad temp^ti.m.pia
fue?it SeruiVf^^^^ fotdfmum incHiffe dicentur prifd feri deoru uoluntate id fachun cenfeatur ) defuit hic.r. hoc loco
"Nt mores q ce uices fxpiffime, ceruicgm non tàm f^pe vfurpa- omnibiisdup.alijscolledis:aenv.mi.i.randem,quiaex diuer-
^ funtrinîolœcirmû indditCicero,fcribensin Vatinium,infla foconuenerant,& ipfa una feld it cornues,& natum, & u -
I / to collo,tumidis ceruidb.intulifti.&alibi, Fregerit in carce- rum,quiafi affiiiiretomnes fimulaufugift-enius,q nunclui m
l V ' ' re ceruices,vbi fine controuerfiaceruicgs pro membro homi quirende moram nobis fecit.egoamens.i.fadus line mente,.
^ c nis aedpiunt.Errauitét Cato cuius verba "hçc lunt, Si caput aut propter impatientiam amiffs conuigis, aut quia erepta
autceruices dolét,ealotiocalidolauito.errauit Cdfus,dicés. fuerat,quem hominum,& quem deorum non inculaui.i. cri-
CucurbitLiì^ceruicibusadmouendo,&alioinloco:Incerui minatus ium,q.d,nullum non mculaui, ergo inculauionjnes
dbus blandul« pofita-jquidmultaivecerespluraliter tm cer- homines.&omnes deos quia coniugem amiiera,aut (Mid uiuices
dixerunt,vtte(liseftQuint.ino(aauoipra;tcreaexem- dicrudelius.i.mihi criftuisin vrbeeuerfa?q.d etia nihil, quo .
plumCic.q^ P feallegatSei-.cótraipfumfacit.nàfcrib.Cic. didoconciliatfibifummopcreanimum Didonis,cumietan
< Verremmultorumfi-eíiífeceruices cu iuberet eos decollari, topere coniugem amafl^e fignihcet. Ego commendo loci; s
S inonaíítfuperbi.am,vtScr.opinatur.C¿JÍnimó ceruixin fin-, Afcanium.f.filuim meum,& Anchilen, & Teucros.i. Troia-
/"'ilari, pro fuperbia fa-pe poaitur. vnde df,Homo dura: cer- nos penaies,& recodo,fup.eos m valle curua, ne ab hoftibus
^ ' uicis, &abeatoHieronymoininterpretationeTeftamenti inuadantur.Ipfe.i. ego folus repeto vrbem, &cingorarmis
veterisdi(3úeftrPopulus iftedurxceruidseft: hueadde, qj fulgentibus,quodamétis erat,nifiautmoríaíFedafl^et, quod
ceruix non fignificarcolium,fed parte colli pofterioi'em,quaí nonplacecjautafpici,&3gnofciá coniuge.Stat.i.placet, &
exterior eft, vtdocet Arift.in j.inanimalib. vtaud. eft Plin. decretum eft mihi renouare omnes cafu s quos prius obiuera
Ï i.nat.hift.Iib.Multis, vertebratisqueorbiculatim oífibusfie & reuertiperomnemTroiamí &obiedare-.trequeter obijxibilisadcircufpe¿i;um
nodis iungitur.Et vtrefert Célfusin cere rurfus caput periclis,,p periculis. Ego repeto principia
g.lib.Septem vsrrebr« in ceruice funt, quinetiam ceruix nó .i.in primis muros,8e limina porta: obfcuraE.i.occulta:,& lefolum
dr de animalibus,fed ét derebusalijs.Pomp.Mela. Se: cretse, nec omnibusnot£e,aut caliginofs,qua.i.per q, extule-
. det in ceruice peninfulaeyzicum[[amque ] Docet ereptam ram,greirum.i.egreífus fuerâ,&/equor retro.i-retrorfum. ve
effe fatis volétib. Creufam vtque illá qua;fiuerit per oía inac ftigiaobferuata.r.obferuando veftigiamea,qfeceraegreaiea
- A .cdfaïroiseun quareduofacit,purg3t.n,fene coniugçmde- do,&luftro.i,circunfpicioperno¿lé,lumine.f.oculorú,hor^ ^
W »feruííreculpetui,& conciliât fibi animum Didonis,qiá du- ror,íup.eft vbique, velhorror.,&ipfa filentia terrent fimul
- ^ dum Vulnusalit venis, &C£ECocarpitur igni. Ereptam auté vbiqjanimos,fup.meos. Ego refero me inde.i.abeoloco do-
, fingir a Corybantibus.i, matris deum Cybelis facerdotibus mú,lup.meájfi,fup.Creufa,fi,dico,forte tulifíetpedem , fup.
I ab ea ad hoc mi!ris,vt ipfa poftea manifeftabit, occurrensin domú.i.fiforteeoredilfet,8ffup.cumillucveneram,Danai
vmbris Aeneaj,Don.dicit fic[Maleamicú] amicü non poteft irruerant,quos Venus prius cohibuerat.aut quia tunc primu
dici,quia non teruauitvniuerfos,nec rurfus inimicum,quia extremalocaperu3gatierant,&tenebantomnetedú- Bene
preftitit benefidû [Ipfç vrbéjoñdic affédú puri matrimoni), mutât tfis, quia prius irruerant^fed adhuc teneban t. Ilicet.i.
Ordoeft.EgOpropinquabam.iamqj portis(vnde pathos eft, illico au tconfeftim ignisedax.i.confumptiuus, voluiturad
^a in portu,hoc eft in loco falutis iaduram fecerit,idé de Or fumma faftigia.i.culminadomus/Jámx exuperant.i.euiacút
pheo dcm Georg.4.)& videbar euafiífe oém viam.f.periculo domum,& a:ftus.i.flagror, furit.i. vehem_éter crepitat,8¿: exifam
iam dieo,cum.i.qñ,citberfonicus.i.ftrepiuspedum, vi- lit .id auras, perquodfignificatur magnifica domus.
fus eft adeflefubitoj&genitor.i. pater profpiciens, i. porro
afpidés per vmbráexclamat,ó natefuge,fuge,ing,,nate,pro- V A R I A L E C T I O .
X pinquantjfup.hoftes(nó.n.in tali tumUltu dicimus, qui cum
I non alijs ^ hoíles putandi fint,nótñ erant)&egoccrno(vel Qvo rescunquecadent]Veteraqu2edam exemplaria,.Quo
Anchife yerbüjvel Aeneas poft Anchifxadmonuionein^ed res cunquecadant,8¿: habcnt,CMihi paruus lulus fit comes]
^ Ser.adiudicat Aenese.qd' & mihi placet,quia illis vifiserepta In Donatianoli,fcriptumeft,Mihi folus lulus fit comes.[Me
'^ií ÍS'^ Aeaeas cerno clypeos ardentes.f Cory bello e tanto digreífum] Aliquotexeraplaria vetera habent ,
^ % banthú,&^ramicantia.i.refplendcntia, qualia alfumpferár. Ex tanto,aliqUa fine vlla pra;pofitioneiBello tátolegút.[Sub
V ^ nó vt noceat, led vt terrorem incutiát.Hic.i.hoc loco,aut té- leóíaque colla ] In antiq.aiiquot exemplaribus, Proieda le^
• Rdcioquod numé.i.quis deus,male.i.nonfatisamicu-i. gitur-CStat cafus renouare omnes] Antiqui nónulli libri. Re-
I Vauorabile, eripuit mihi trepido,mentécófufam.i. attonita , noualfeprxterito Iegunt tempore. Alij quidam, Reuocarc
l\ímultisperplexamNadumlequorcurfu.i.currédo,auia.i- Sed omnes magis approbanc,Renouare.
-Í^Í^Y, "nílJamí]Patrís eius. [Ar. , JÓ,- RJ T Herculis filijs quos infequemvcl
i^uc coa. T'i-ocedoMTriamifedes,arçemqMeremfo. bantur ii,quiçl'antapatreop-
^ ^ ^ \ fugifíet.[Vacuis]Magnis,quip Etiamporticibus vacuis fmonisafyloy preffi, ficut docet in; 7. Star.
' C^^odeslem-Phœnixy&dirus Vlyffes Hoc afylum etiam Romulus
hic ^q, lum quafi afy rum. Hoc autem incenjis erepta adytisy menf^que deorum y Ht. Non ftatuit . [Phoenix]
li eft in omnibus téplis, nifi Crateresqueaurofolidi,captiuaqutve(iis Achillis magifter. [Hue] pro ,
Atheniénfes ftatutum eft ab Stant circumt ^tacitistmplentmugitibusaures. iaKntïm.[Menf3equedeo-
' ^ «
^ «

Ill ER 5 E € y N D V S. ij^
;nsmlPdílqtiím ex«effcredm- jtafus qum etiam voces iaßareper vmbram y »er featìrevìdercturreceiTuri ^
nçs adym-fCapciuaqu« ve- Jmphri clamü^revias : maßusque Creufam atiimálxderet. Ordo eft. Ego
iljs.3Procapciuorum,&eft co ., y " . . procedoadfedesJlrepiá Prw
ta elocutio, [Longo ordine J K^quidfuammgemir^riSytterumqiyUerumqs v^^^^^ mi;&reuifoarcem,qmapr¡u¡
tonga multitudíne, vt in^. QUíñrenti,&te6iis vrbisßneßnefurenti •> cam virerat,&iam, P{ienix,8c
y«de omnes longo ordine pof jnfelix fmuldcrum, atqueipfius vmbra CreuU «^'^us VlyiTes.leiäi.Leleaii.cu.
íuntkterecupienct.Etmqui- ObliupMjteteruntquecomsi,&voxfambushaßt. cuis,&a{ylo.i.locoimmiinita
rendi officium ad vocem tran Tum fic affari, curas his demere di6iis : tem prçftanti,à quo nemi nem
ilulit propter nodìem , ibi. n. Ct. Duid tantitmJnfarto imat indulgere labori abltrahcre licebat lunonis. i.
voce opus eft, vbi vifus QOa , r s ' a erat in tutela lunonis f nor
fuppetfi-voces vero,quia.[Ite Odulcis comuxrnonh^cfmenumme diuum ticusaìtSnt,nonnu&"
rumqi«;,iterumquevocauiie- «ec tebinccomitem aj^ortareCreufam bitus vocát.gazaTroia.i. Tro
dis]perte(aa,&eftantiptofís. F as. baud ille finit ßperireznatorolymöi. iana(Eft.n.trifyilabum Troia)
íLmulao-um autem apotheofin ^dterramHejperiam venies : vbiLydius y ama : 'tis:i.locís facranís.quí nuíll
oftendit quia lîmulaaa, deo Inter opima virum y leni ßuuit agmineTybris. . prêter quam fummo facerdoti
rumiunt: ymbrç, inferorum. ^^^¿^¡.^ repnumque, reviaconiuX adfre olim licebat,nuncincen
Sx VlyflesinHom.apud infe , . ^ fis, gaza dico,videlicet menfa; f
ros, Vmbram Herculiscernif, Tarta tibiJaçrymasdUeéi^ pelleCr^^^^^ deorum,vt Trípodes, & crate- ^
quia polt mortem vmbrarin • ^0« ego Myrmidonum fedes yDolopum vefuperbas res.i.pocula facrificatoria folitos.atîima;
cœlum petiirit. Afbiciamy autgraiisferuitum matribusiboy di auró.i.faótaexfolidoaúro,
înïor^âÂe^l^'uÂ^^^^^^^^ I^^rdanisr&MmFenerisnurus : & veftiscaptiua. 1. exuui»,&
ct^iam diumatio que animis lamque vale y x^uatiferua communis amorem. fioceft:in porticum.&afylum*
liberatiscorpore coflceditnr. lunonis vndique. i. ex omni
vnde etiam ffloricn«bu&datUr, vc, Neclongum l2taberc,tî parte pueri,&matres pauidxftantcircum.i.in circuitu.lon-
«upque tataproipe¿iantpatría.[fnfanojMagno, v{,jnfa goordine,8eíplentaures.f.meas(autauras,fedmeliusaur=s)
xer antiuie littoreHudius ^nidalgere] Opeumdate,vtin. quia mugitib.i. ploratib.& ululatibus tacitis.i.fubmiflis,qd' '
tìuigent vjno^[Sinc_noniinedìUum]finefafiusceffitate, vt quia fieri uixpotuic,3li;deleuerunt,&taciti$&c.Óuinét.i.
«mm îîtatiusdicit, íata funtquïdii fàntur-CEueniunf, nec infup.egoaulusfup.uoces.i.exiftàsiaóèareuoces.i.clamarelp
le mnc comitem afportareGreufam] «ic verfus caret fcan- vmbii/temeritatis.n. fmlfet,« uifus clamaflet,impleui nias
tic fi^rf r detrahút-Sitamea clamore, &ego mçftus i'ngeminás, iterúatq,- iteru uocaui.
r'*" uequidâ.i-fruftra.Creufam.f.rcpetcndoilluduocabulû.Si-
AlTrliTr rr'^ Creufam.& poteft fcandiiper fynalçphi. mulacru infciix.i.ifeliciter mihi raptú,& umbra ipfius Creu
Í; 1 f hiatum,nec fy nalçphâreéipit. {Fas] fa? aifa eft mihi quaircnti,fup.eá,& furenti fine fine-i.modo,
T i ^ » ^ ^ S i a conmx Parta ubi [Creu aut méfura,fup.in tettis urbis.uifa,ina, eft ante oculos um!
fur li rifi'^f eft,entlatinusacccnöi$.[01ympi] bra eius,& imago eius,& maiornota.i. ^ ea eétg. norá,hoc
. «OS fitmanifefta eft ratíoapud Lati- eftvmaior erat imago eius , a ea ipfa cuius imagoerat. E^o,
{u ^Y''"®"ii^'"«"oneveImtperaccÄntum,f«^ fup. obftupui,&coma-.i.capillifteterunt,8¿r uoxhxfit.i.ad-
Subnah, ñín. eft. [.Arandum3Quialegimus. hsefit fâucibus.CCorripuithic,& alibi in uerbo,lteterút,mc ^
rHeÍDe .miV:! ' ? dixit ouncarandum diam,vt fubitum horrorédepingeret.ficut diximus in Bucol.
flua; & inS ^^ H'fpa:nia;icgregauit, ilhc.Matrilongadecé tulerunt faftidia menfes, &in Geor.il
DiclusiVdin.Tr^ lic,Mifcucruntqjhcrbas,&nóinnoxiauerba)Túc,fup.Creu
íi>autimagoe¡us,afFari,fup.cocpu,autafFabatur fic,&demc
íúf u t f e r r e t , m ^ f o r t e . m i f e ^ re,fup.cçpit,aut demebat curas his dittis.O duIcis:coniux.i.
rendas UQuasfedes quç marite,quid.i. ad quid,iuuat.i.dele

.. ' , . AE N- I v i: D Ó S
C . . ^ , Afcaniode-: habent. ETumficefFari]Itvan«qO«
eoniueem,8c ano$liberosbabituruseft^neas,AJcanioae- ime nutnine Diuum Euenmnt, nectecomuem
hum, r* T p r T T O •
V A R I A L E C T I U. „ ^JG CÁNW AI^^^^^
IHOTIN vs ad Priami fèdesltn vecenbus ahquot exempU ^^ c ^ ^ locali hmcper fé plenum,fatis eiTe videtur,
Hb/Prótiausomaiaohabetur*-a a^^ f^reVam Heiperiam vcnies. JIn vetuliisaliq.^^^^^
S E R V I V S / mcvhidi^aemUcryrn.^^^^^^
MAnus efFugit imago 3
Quafumago,qu$ non
tenetur. naturale emm eli, vt
J)icere,4efemp,'mmf,recejjitm^a^^
^^^ conatus ibi collo dare brdchia cir cum : .
Ter frustra compren] a manus
;
' condltos,feu,vthiíloriamhabere
volunt , poli habitam
Troiam , habitauit in Ida:
montibus, vbi Scepfin vrben,
non poifit teneri,Nam m fepii -Par lembus yenusrvolucnquejtmilUmiiìomno, habuènt, donec crefcente
moq\iodiihDìÌQ\tnmm\if Sic demtm fociosycohfum^^ multitadinc Grxcis formibic
ingemem comitum4flMXifejiouoru^ dolofus fadus, aufugere co-
/
V
tiùodebuu mngi. [Sic.demuJ Colledak exilio pubem , miferabite vuLgus. humana , led di)s iubenti-
NouiiSme. C inuemo a^dmi- conuenere, ariimis, opibusqueparati, bus eam faélam docet, reuipmutuscontrametrum
fen- Jamque lugis fumm^ furgebaP L u c i f e r p e c t a t i o n e m , lie, ideíl certior
fit dicens Exiho,quafi de Ihp. j),^cebatquediem;Danaiqueobfejfatenebant {aólus. quia coniugemamif-
K S M ' " ^ porturum;necipes opisvlladabatur, , 8cMrcpurn rccn-
dKlstficStáclL ; , ^ w í í i ^ t f f d d ^ ^ S : V
^ .SsóTbÌ^^^^^ Atqueegoinueniohic,i.hòcloco vbi meosdereliqueram.
Troianis videtur Sic alibi; Tibi deferit Hefperus Aetam.Il- aut hic,i.modo,ingen tem,i.valde magnum numerum,cpmilie
enim oriri vel occidereputancur fydera; vnde videri vel tum nouorum,i.rccennum,aMuxiffe.i exomni parte in mOjacipiunt,veldefinunt.rDucebatquediem]
a^'a Luciseli rem fluauumaduenifl^£:inucnio,inquaniadmirans,feiiiGct
preuius.rOpis]FeréjiauxiIii;rCeffijDedtígiíur[L\lont3m] poílquam inueneram.yndetotlaluieuaíjfl^epoterantnngen-
^ ytbílenditín nono,Idam fignificat, tem,dico,numerumappofitorie,matres,i.matronas,&^^^^^
i' . C if M c r U c fcihceteorummaritòs,&pubemcqlieaamexilio,!.ad exi-
A í? 1-fe N 3 1 v }iumobeundum;mecum,vulgusmilerabile,i.miíerationedí-
- HÁEC vbiSfc.rCondudithoclocohunclI. inquoinfi- gnumquodperfoluit qua; nórapuit,au{ imbelle, & inerme,
' ^ díasdixit, Danaum cgfusque fuorum, & precipue Priami, ík ita purgatur :«neas,fiquisobi)ciat, quiafi mgentem nu-
& nunc CreufíE mo¡:tem:quiaLvt dixijln fingulisvj.priori- merum inueíta-at, debuifle colleéla manu rediiír^ddeíenbus
libris, ad finem opens morte alicuius méiñóTaf.Donati dendam patriam,ad qUoddigit multos quidcm luiye,Ied mi-
^ - quifingulapoetjedidadiiigénterpenfitat verbafunt.íHec ferabilgvúlgus,necquianimobdlandi,autdeíendendir pa-
"jr vbidiaa dedit,lacrym3ntem]tngratumfacinus fuiíret,nifi trise cóiiUefteí-int,fedcollcaam exilio pubemapfiüip cqn-
. " demonílraíTet, & plura fe fuiíle dídurum,& ad iH tus dida uenereivndique,i.ex om ni parte,parati anmiis,& opibus,i.ta
^ refpónfurum,acdiutiuseamretenturum,nifiip!adéceíriíret. cultatibusfiiiSifup.fequiinquafcunquetcrrasegovelimde-
[Ter conatusjDemonílrat propria volentem appiedi,quod dueere,fup.'ipfos,pelago,idell per pelagus.Iamque,i,& iam»
corporale non fuerat, [Conatusjlbi enim ponitur conatus Lucifer,idéíl ílelía matutina lucem fereus . fiirgebat, i.orievbidFedus
non fequitun [Ingen tem numenim] Prater eos batur,iugiSifcilicet fuperverticem Id® fummae, i.montis íilquosdimiferat,
inuehitaduériiffemultosalios. Hocáiitem uofi in Phfygia,vbi,vt'dixi,>íncas primas fedes habyiffe per
didum, nefolus,patriam deferiiiiteVideatiir. [LtidferIdaeJ hibetm-,'&duicebar,i;ferebat diem |)jnai,i- Graecitenebant
Nouadefcriptione víus eíl die i nafcentis. Nam anee ipliim limina portarumobfeira,ne, íciiicet quiaufugsra^^
exoritur Lucifer,hutic feqlii'tur lux qua? diehT plenunícófir manU- ingrédiaíntur ciuitatem; vindícaturi s per hoc autem
mat, ergo non tantum nuncius venientis diei eli, fed'fidus, purgatur etiam A:eneàs, quia fignificatur feeilTe pericuUnn,
certusque produdor. [ Danaiqueobfeffarenebant Limina &éxp}órairequidnam Gr^X^i-agei-ét,^^^ habuil-
\ portarum]Hoc fignum erat illos potitoselfg vidoria, & lux fe,quià nec vUa fpesópis.ídeíláuxtíij contra Gi"aecos,aut o-,
contraria faluti fu$,& fùòrum erat,ergo fpoliatus onVni fpe, pis ixcñpírádaE,dabatur,& ideoXubdit celli, ideíí locum de-
[CeíTqVeluti neceflltate coadus per Laocoótis exitium, per di fatis,& tot monitis, dequibuSídode locutus eli Donadiligeritiammatris,qua:mihideospotiusquà
grecos inimj- tus,& petiUimonteiTi,fcilicet .tdamiquodiiHcili^ Grid's
cpsoílendit,perincendiumexfili) meivertice;per hbrtatip- afcenfus,'& Kbcgenitoi-e^ idettpatre ni^^ Anchifa, fublatOi
X Y nem patris,8ab il^^^^^
U feruit.quja ablataaminiitrisdese,fup. melacrymantem, & TERpruHtacompreenía manus efFugit imago] In vetiii
\volétem dicere multa,& receffit,!. euanuit, in auraslenuisii, ílifEmis aliquot exempjaribus Vàticaniebiblipthec§ J & nó- VAJ
¥vixpaIpabues,ego, up.futii conatus,ibi i,eo temporequOàu pullisalfjsvp'Vecipucqj in Longobar.& in Medie.comprelfa,
f fugeret,ter dare collo,fup,eius.brachia.circum, ,i per circuì- legituri 'Ntìque illud diifimularimiefle veteres lib.in quibus,
i'«' tUm,circumpledendoea,fèd imagocóprehenfa frullra,quia Compteffa f^nu eíFugu.abfque'fvñaloepha.legatur. [Par
: coimneri nequibat,eftugitterman éxiens par, leurburventis uolucriaue fimilliffíafomno]Non pretereùn
^ \ lde(lfimilis,& cpparabjhs ventis leuibus.fimilIiKiafom- dafuitledioMed-lib. ParIèuibiis peanis,volucrique fìmil-
\ >• #, iniomniorum,aut phantafmati. volucri ideil, cito, lima'^etltof Etfubiatomontem genitorepetiui] Sunt qui,
^ i ^aduQlanti, & auolanti. Et ergo reuilo a. iterum vilb, io- Motìtes>plurali numerolegencjum afièrant.