^Qé- Cap. XLV. - Digitum

. i ' A '
^Qé- Cap. XLV.
eum , vtucniretin ter iMm Aegypti,qiiiaciHacobfcirer Frea.diiidendum filium,^ííl umireaduidendil patré.rerrá
Chanaau eíle prcnuííam patribus fuis;, nid, nó
niíi ingruerer aliqua vrgens neeeílitas,qualis erat neeef amplexatusfuireosloíepiij dctnecredirétadfeipfosjvt
íitas famis tam dmturnce. [ Ne & tu percas, domns perfeótú gaudiii aGciperént,tuncergo cú crcduli eífent, »
tua.] Ideft ne tñoriaris fame,fi non defeenderis huc.[£t 3c non tiincntesjampléxatus fuit lofeph prirno fratremujil^
domus tua.] Ideft tora familia tua. [ Et cmnia,qu« pof- ftuun, Beniamin , quia ille magis ad eum attinebat,qi|^
/ lides. ] Ideít armenta, & greges tui, & omnia alia bona aliquis de aliis j Se ofculatuseft eum, & hoc eft recidcre
/ fame pereant, quiacogerisomnia vendere famis nccef- in collum eius,ideít cadere fuper collum eius,fad ofeu- ,
/ . íitatevnecfufíiciestibi.[Endcuhveftri.]Hicppnit'quar- landum,v'^ampIexandum.[Ofculatufqueeftlofephom ^^
I y ín^^'^tj'^ tú,líinftantiaconfolationis.Poftquam promiíit eis tanta nesfratres fuos.] ín íignumamoris, quia uerédiligebat .j
cofolatto- i^Qj, itérumiconfolatur eos certifican do magis de eos.íEt plorauit fuper íingulos,] Ideft cum cadcretfupér ^
h ¡ vís lofeph fejpfo.Quiaipíiitaerantftüporerepleti,&admiratio-: collum cuiuslibet adamplexandum,&o(culandumeu,
ne fufpeníi, quód vix credebant illum cfí'c lofeph, ideo ex teneritudihé amprisi quam ad íingulos habebatindu^
ad eertificanduid eosair. [En ocirli veftri.] Et eft íbnfus cente ad fíetum5& hoc quia fpecialem modum:, & ratio
nünciatepatrimeo,quóddcfcendatin Aegyptum,quia G nemamandihabebatad qucmlibetdimiílóomniranco
ego viuusí floW vílGUt vos videtis,.& frater meus Benia- re,& odio fraterno,in quo vtriÍ!mileeft,quód fuper Rtt
min:,&: poíefiis vlterius dicere,quód mecum locnri cllis ben fpeciali modo fleuerit, quia ille, non confentiebat in
clarei lingua'Hebraica.{Eft.] Ideft ecce [Oculi vellri.] mortem eius, nec venditionem,fcd nítebatur eum cripe
Scilicet decem frat rum:^ qui erant fili j Lix ^ & Bala; re,& reddere patri fuo i eodem modo fuper Iudam,qui
2^elphíie.í[EtiOculi Beniamin., JNominatfpálitefBéniaw licetin venditione eius confennens fuerit, tamé poftea
inin,qma ifte erat vterinus ei,f filius Raehelis,& euiTLj viriliter fe oppofuit pro Beniamin3& Iacob patre fuo vo
fpálius dihgebat. ^ Vidcnt, quódos meuin loquatur ad lens fe permittere effici feruum. ur pater fuus calamiraté
vos.]Meft vos clare vidctis,quód ego loquor vobiícum, euiraret abfente Beniamin,qucm tcnere diligebat. [Poft
nec^oteft eflé vi la clarior probatio. Non eft intclligcn- quae auíi funt loqui ad eum. ] Idcít poftquam faéta funt
Fox eít Or. dnm,quód ocul i viderent locutionem,qnia vox auditus ifta acceperunt audaeiam loquendi ad eum, qUia ante-*
bíeEiHaU' obieétum eít.& non viliis, fed ponitur videre pro audi- timebantiquod forte lofeph vellet eos cX verbis fuis cóáAtuS'
re, quia communior fenfus eft vifus quá auditus, & ma^ uincere,& puniré capitejvifo tamen qiiód ipfe ofculatus
gis certiíiirat y vt patetin proamio Metaph. ideo íacra_> eft eos, & plorauit fuper íingulos certiíliméerediderút,
iGripiura itipe vtiiuriftomodblGqucndi poneiísaudire quód non vellet eos poenis atficere, íed multis bonis f?^
proK idere.Sic patet Exo.:.zo.cmt) dicitur, Cunélus pcn H cere abundare; [Audituniqueeftj& celebri fermone Vul
püius v'idebát'voctó,id€Íl;aiidicbat;Vel poteft aecipi alü gatum.] Ifta dúo idem fignant,vel poteft intelligi,quód
tei?iíIoculiVeftrivideñt,quGd os nieú loquatur ad vos, íigncntduo,fcilieet,quód priinum;referaturad prima
ideftí licet oeali veftri non vidcant loóitionem meam \ auditionem horum verborum in domo Pharaonis refeviiíentiamen^meloqucn
tcmad vos. Vel aliter ifte eft rentibu&feruisrlofephifecundum referíur ad;magnain
proprius fenfus literx,f oculi veftri vident quód^os meíí diuulationem feminatain exillarelationc:. [ Etcekbri
loquatuPad.vos,idco vos bene videtis, quomodo ego feriúoñevulgatum.] Ideft diuiijgatumeft.in tota aula^
fum corami\íobis,6¿. aperio ósmeum,&: mouco labia,^ Pharaonis fcrmone3celcbiji,ideft famofo. Inde venir cele
linguam^quod eftad loeurioncm, & nullus alius eft,qui britas nomims, ideft fama,iVeldiuulgatio nominis, dsLj!
loeoíníei loquatur, per qux fuííicientiíTimaeft notitia,f. qua f?pe Boetiusde eonfohlih.3 • [ Venerunt fratres.Ioperaéliimduarum
potentiarüm feníitiuarum,.fper vi^ feph.] Hoeponiturhieroatenaliter>,fcilicet,quód ifta.,^
fum,&aüditum fimul fumptos.H^cautem,qu® hicdi>- vcrba,venerunt fratrcsIofeph,auditafuntinaula Pha- ^
cuBtur pérceptibilia funt per vifum, f motús íabiorum¿ raonis. [Et gauifuseft PJiarao, atq; omnis familia eius.]
& lingux,'&claíifio oriSi qufe funt ncceífariain loquen- Iftud gaudium potuit effe ex duabmieaufis :.vno modo
te , ideo lieet ocuh non percrpiantdireólé locutionem , quia Pharao, a
leentierepatrem ruiini,4SsJtotamdonMUB fuam illuc,J^ quia tunemandaífet cis rex, utafcenderent pro patre
paiceretcos, totipfefupradixir.Pro falure ucftra mifit fuo,fed non mandauit immo dixit Iofeph,ut mandaret
me yommusante uos m Aegyptum,ideft ipfecrat mif- ds hoc,quafi ipfi manerent in domo lofeph poft mutua .
lurus uos omnesm Aegyptum/ed ut difpofitiusuos in- cognitionem,dum lofeph ibat ad domum rcgis. [ One- V
grccieremim,miíit me ante uos,& infia didtur, prxmi- rantes iumenta ite in terram Ghanaan,& tolíite inde pa
^^ S.^iííí"."^.' '"p'^r^emini fuper terram, & efcas trem veftrum. ] Non didtur hic, qux onera mandabat
ad uiuendum lwberépoflins.-eaam dato q, in térra Cha imponere Pharao iumentis ad portandum in terrá Cha-
A ÍJl?^"»-^ k regnum: naan,nec videtur, quod mandaret imponere onera fiuj^^.
^ r raüonabile, quód omnia hic raenti,quiaUon erant permanfuri in térra Chana^^. |
í ,ri extra regnum aduidendum pattem^ ftatinkvtaccederent patrem fuum feducere mandil,
iíf ad prxfentesi cum eiv videtuVergo quód mandabat dud veftes de Aegypto,^
V rí tah modo poffet rex alium redpe. ahqua cibaria pro itinere,íicut poftea mandauit íofephT 1
>^^ie,quemi3iji§gíct,expe$iiebat.ergo magis patrem ueni^ {Etcogaationem.j Ideft QmnescognatQsveftros.vt nul
c J " • • " " " "
< ' . .

í Cap.XLV^l : 701
ommaboaaAegypn. de^ raonem ad dicendum ifta in.%num:futnr"um^^^
Ffir'L^^t^'"'-^ ' f W^ftquadngas. non deberet fieri tanta diftributio vniuerfalispro
f ^ 1 Ad mbuedionern patuulorum veftrorum.] Ideftad du paucis particularibus. Hebrai enim habitabant inqut
veltros,qui per (e pedibus moueri ne- dam parte feparata Aegypti, fcihcet in tcrra Gcífen in-
^ q^rent.'Ex quopatet,quadterra, qua erat int^ terram ter Aegyprios quofdam, &.ab eis foJispetierunt ifta do-
, Chanaan, & Aegyptum,plana erat,quiaquadriga non na accommodara,quapoftulanteS poftea fecum tulerút.
púílunt moueri per vías vaide duras, quemadmodunu Ab ^ómnibus autem ahjs partibus Aecr^ypti nihiltulere.
- mceduntiumentaperfeipfa.fine mgo;& hocetiam pa- [Feceruntque fihj Ifrael, I Ideft filiftob, qui vocatur
tetv, quia fihj Iftael portabant quadrigas de AegyptO:, Ifraelmutato nomine, vt patet fupra iz .Sc z f.c. fVt eis
quando exieriint cuntes in terram promiftionis. Vndc mandatum fuerat. 1 Ideft fícut eis mandauerat lofcpíi
indedicationetabernaculi,qfaiftafuKmmonte5inai, recipiens mandara áPharaonc.
duodecim duces rribuum of)tu.!erunt fex plauftra cum Qnibus dedit plauftra lofeph.TIn tetra Chanaan,fed
bobus duodecim , ex quibus tradirafunt quatuor plau- etiam af¿endcrunt cum eis aliqui 'de Aegypriis manri.
ftra filijs Merari adportandum columnas, ^Sí tabulas g dato Iofeph, quia tot plauftra v& Jumenta onerata non
Sanduanj, Duo alia tradira funt fihjs Gerfon ad poiv poterant duci,&regi per viros vndeeim .f Er cibariain
tandas cor tinas,& vela, vt patet Numer.y.cap.licét ifta itinerc.] Ideft cibariaad iter in eundos.'^'redeundopra
fimihtudo non multum agir, quianon erat eadem Via, Iacob, Sc rota domo eius,quia in itinereniiiil inueniret,
per quamiuérunt plauftra filiórum laeób, quandó iue- quia tota tetra ibat in Aégyptum proáüraentiSjVt patet
runt ad ducendum eum de térra Chanaan in Aegyptü, fupra 41.0 [SingulisqUe proferri luftit ftolas binas. ] Sal
Sc plauftra,qua ferebant fuipófteri,quando exierunt de Jicet vnam multum foíemnem, &aliam minus folemné
captiuirate Aegyptiaea. Nam Cüm fratres lofephiue- ad vfum qUotidianíinruSroIa enim nomen generale ve- StoU id.
runt pro parre fuo in plauftris ambulauerunt per viam ftis eft, & dicitur á Telón , quod eft longum, quia ifta
tetra Philiftijm , qua eft plana, & popuIata,& propin- veftes longa funt cooperienres totam hominis ftatutá.
qua,de qua dicitur Exod. r3 v c. cum autem exierunt de [Beniamin vero dedit trecentos argénteos.] Moncta fai
.:. I . V \ eaptiuitate Aegypti tranfiernnt per tenas inuias,fcihccC ¿f a de argén to,qua fatis magni valoris e(fe videbatur.
per folitudines circa mare rubrum, & i! la tetra erar ma Hoc autem datum fuit, quia eum fpecialiter diligebat,
gisafpera,&a'nullohabitata,&nonhabeiisviam>dei» cuui eífet; frater-vterÍnus.[Cuih quinqué ftolisoptimis.J
hac Exo.i 3 ludith.cap. 3 .{Et iugum.] Quia mulieres lita veftes exceílentiores erant, quám veftes data alijs
non bene pedeftres incederentp^optec moUiciem, 6qj íq fratribus, quia de iftis dicitur, quód erant óptima: de
virium paucítatem.fEtproperaleqiiantocius.]Ideít ve- alijs autem nón;.{Tantundem pecunia. ] Pecuniadatíu»
nitequantocitius. porucritispquia móra hociua eft.fNec patri,vel£eniamin noneratadaliquam neceftitaté vi?,
dimittatisqüicquamdefupdkótjh veftra, ] ídeft d íedadamofisdeiTionftrationem, vt fingularis amor pabus
mobilibus , qua ahquo modo pot«aii-{w tridemonftrareti¡u%qui tanto tempore pro lofeph doluc
auteraammpbilesneeefte eftperiníau^^^ rat, &eum tenerrimé diligebat, vtpatet fupra 37. capi
mo^:.ín do,mlb»;^UKm ahquid propriii habere í pptuifT [ Addens ei afinos decem. ] Ideft fpecialiter dedit patri
fet iacob iu, térra C^naah vfed,io agrisnihil yidetuE afinosdeeem' fupra donum,quod dedit Beniamin, quia
iiabuiífe propriamni^;agEums4yé einit in Sichen cen-, ratiohabilius erat magis patrem diligcre, quám fratré,
tum agnis^:Ytpatet fupra 33,'capix'^hocdenionítraba^ datojquód magisfratremdiligeret, tamen magis pa^
quia quando fuis,&: daba> trem honorare!d«bebatí& reuereri eum,Güm teneamur
lilis forres^^n térra GhanaanpiQmiftaSiá Dómino, Ip^ patribus ad maiqtai, quám qúibuflSbetalrerishominii.
feph tradidítfp^iahtei^nterfain bus,fíc ait Philofophus 4-Ethicor. quia;patribus,& dijs
|jpc fpecialiter ijpminans^yqua non poífumusrcttibuereaqualia. [Qiiúfubueherent. j
jn/Ai pateticap^ Ideft pórtaraiti • • • •
dueere,nedefiderfr^rift^^^^ í^) - Exomnibúsdiuitijs Aegypti;] Ifta erant aliqua dona
Aegypti veítra erunr.] Hocalfícftiuum eftad venlen- fpeciahceírele(ftk, qu^;IaePbpOífentlatificare. [Ettoti
Ul! f^^^ opij^ús^ d. m aixnasctciticum in' itinere panesque portantes. J Illae
, . í^'^fts'preqí^^lii^f^egypti parteé afina porrabafrit'pánescoótosprpitinercguamdiudura
pin He íi^m, Heb^-^i aütpm quidaih ypluutr, propReSé/ re poftent in bonadifppfítionecóítieftibili, deinde poriügb
tal5anttricf(ram> v r inde panes fierenti& in eildemTcdu ,
cecenturjóibaria, efí píauftra feruire deberentád fubue?!
.AejypriiV^ p^tcit E ^ lien dura p;aruulpsi& Vxores fuas¿ [ Dimifit ergo fratres
Ipfe dj;xj|^,-^xpcdiíj fucw.:^ ídeít txpedíüit á femandanS , vtrecederentad
$ie tota pate^ reducendám^íatbm. [ Ne iráfcamini in via.] Ideft non
auibidpt^i díxjt.(Ca¿has:^^ iptp> pugneris mutuo.Timebat enim Iófeph,quód poftquam
ipfi vidiífent bonitatem fiíam pugnarentmitinereimdjcence^^^^iplja^i^a.yetba
ipfeup^ powciíceá'ííibriniaherutr
íhis mP®EUil^s^í5ífet^pto hum [Qui afcendentes;]^Hic ponitur paternum gaudium de
hcet adfiiftiVm in^fttjpHem S ^ bona annunciatione,&: patet htera. (raudiudt
marer-yei-'tjái fe^folum vqpód bonum eftet Ghriítum., v; Et ipíedóminatiir.in tora térra Aegypti.] Hic |
mpn p};p tota gfHif, ideft neitotajg€ns.ludaorum more g totam gloriara Ioíeph comprehenderunt. lofeph aure^ nunciMia
retur,aduenasnjj¿us ^Oi:naniscótra!fospropt^^^ mandaueratomnia-patri fuo rcferri fíngulariter, vt "
ipiracula,^ Kfím3gi§»qf3ia fe regfin ílttdieprum dicebar tet fupra,fed ipfi tenüerunt modum valde cautum, *
s v.fenO ^"P

: f6i G«1¿Í5;| il ^ : Cap.
abfentía íofeph vOma putauit eum vere . deuora Filij Rubén'.Hemch, &'?hallti,(^^
beftia, quód nnncquandotantúm gaudium enarratum Uefron^ Cha.rim.FtlÍA Simeón-. la,mueU&lamin,
eít j fuítinerenon poEuit, quia vt ait Philofopbus fecun- lachin,& Sohar^&Saulphus Chananitidis.
dode anima,excellensfenííbile corrumpicfcnfum, & íi Filij heui: Gerfir/ , &: Camh , & Merari . Filij luda'.
ahquando non corrurapat,tamen ítupefacit. Sic fuit hic ^üer, & Onam Sela, & Phares, & Zara. Mortid^
-prsféntato tanto deJciátabih potentia:, qus iam dudum funt aut Mer\,& Oñam m u^^
¡ aníruftiis,& quotidianis triíiitijsaífüefaóta erat, bónum filij Phares,Hefion,&Hamul. Ftlij Jfachar, Tholí^
i magnum ita totúmi fubitó adueniens, qualiter debuit Phua,&lobab, & Semío. Ftlij Zabulo: Sareth,& £/5,
I .rccipi-nonpotuit.»A ;-,;-.i : .& Jahelel. Htfily Li:£,/iUosgenuitinMefipotamiaSj.
I ff Tamen non CJj^ebáteiO Ifta eít cóndidioafflid^ .ris. curn Dina filia [ua.Omnes aU filiorum eius,&fiha^
I / rum, qui poílquám femeíaíflídionibusfucGubuerínti íi rurntrigintatres. Filij Gad:Sephion, & Aggi,^ Suni,
W aUqua eis profpera.eueniant,non immediaté credimt. ia • & 'Efieboni& Heri,& Arodi,&^reli.Filíj 'Jlfier'.lam~
fe totahter putantes extremis míferijsdereliclos. [ Ilh é ,ne,& Jefiia,& lefiuiy& Berta, Sara quoquefioror eorum.
rontra.]Scihcetaíferjéntes lofeph viuere. Filij Beria\Heber,& Melchiel.Hifilij Zelph&, quam
Referebam ótriném ordinera rei.} Vt veriíimihus ef- dedit Laba Li& filia fiu&: & hos genuit lacob fiexdecim
fet, fcihcet qualiter ipil eum vendída-unr,& quálitecin Q a7as.Fili) Ríachel vxoris Jacobilo/eph,^ Beniamin.Na «^«í
Aegyptum duótus eft,& qualiter Putiphari venditus, &c tique funt lofeph fili\ in térra Aegyptt, quosgenmtei
poít incarceratusj vltimo per íbmniorum interpretatio- Afenethfilia Putipharis Sacerdoits Eliopoieos'. Manaf
ném íublimatus í. j r; • fes,& Ephrain.Ftli] Beniamv. Bela,&Bechor,et Abel,
CumquevidiíIetpIauftra.JAdfubuehendum paruui. ^ (fera Naaman ,& Echi,& Ros,&Mophin,&
los,& vxoresv[Etóftinia,qus miferat.j Scilicet veftes,& Ophim,& Ared.Hifili] Rachel, quas genuit lacob oe::
pecunias,&afinos óneratosdiuitijsAegvptíjs. atáiquattíordecim.Fili)Dan,Hufim.Fili]Nephthalint
Reuixit ípiritus eius. j ldeft tstifieatuseft,&credere lafiiel •,& Guni,^áí^'púteusfé^
poí^rat7nterr^ puteus ille fuus |at:, .^rf Stfec 'éodétn^capitulo. ^ ^
^ autérn iacob peí =pilíáí^$lkiitíií&Aeármiim pr^^^^
'^nffin^me fuo^filtjemy & mpotesé^^^^^ dúo: primó . quia S^SÍv^^^^^^
^^^tngrejjtjmnn Aegyptum, ipfé CHmUkmsfm, Pn. Q^biicm .pei^qiikM^óí opófiéaétLifíremSrCra-

A
iLSíí^tfátíí.Üie'mrviatcrr»Philiftinorum,vtpatetExo.¿é. A Oai

704 Genéris: , ' '
V r
Meridiano defcen fus eft. [Qnia in gentem magiiafti fa- F fuit in retó Cllanaán antequam defcenderet Iacob i^
' : ' Ciani teibi.] Satis conipléta fuit ifta promiftiov quia 70 Aegyptum. . • , : • '
Y animas de fepiore Iacob ingreífe funtin Aegy ptum. vt _ Ad bocpoílér refponderi forte quód ipfa defcendit
patetinftainlitera»fed in exitu fuerunrfexcentamillia 'in Aegyptum ibidem mortua, deindereduítum fuit
j»editumpotentii\pugriáre pr^ter n-iu ííeres,&páruii]os, cadaüer eius in terram Chanaan , licet non-fit mentic^
& fenes, quorum erar multitudo innumerabi lis, vtpa- quándoreduófitm fuerit. Sicenim volunt multi,
/ terExo. duodecimocap. [EgodefccndanitecuniilIuc.] oífa omnium Pátriarehatuin, fcihcet 12. filiorum I^b
I Peus,,cumvbiquetotusíit,&totamterrami&ca'los portuorúmin Aegyptoduóta fuerint in terrá Chanaan
I ii%ipleat,necadhuccompFehéndipoteí^: quia, vtpatet inéxitu de Aegypto, licet de folis oífibus lofeph facra
I X>eust}hi Ierem.c.25.Ccclum,& rerram ego impleo. Et 3. Reg. S. ícrip;turacommémoret,vtpatetExod.13.cap. Si ergoof.
/ y que ^ to cap; nunquam ad aliqUém lócUm afcendere poterir,üec fa Liae in terram Chanaan duóta funt, hocfuit in reditu
^J:. ta térra defcendere, eleuari, nec deprimí: praídiGanturtamén.. ' de Aegypto, qnia ñon fuit pro ipfa faóta fpecialisreditio
f ac C¿»/jifl;a de;Deofegundirmefté6tum.Deusenimdiciturcum in teri'amChanaah,,fi.Gut pro lacob!^^
imfkt.', ahquódefcendere,qnandodcfceníljm;eiusadaliquem conuenientiusdicendfi diumortuamiliiifcantedefGenlpciim
profperum facitcuftodienseumin illo. Qriá furnia AegypDum , &^epulram in terra^hanaan. Id
; V, • gó'Deus difeéturhs ecat Iacob;in.defceníti Aeáypti,8c G quod inducítur de oílibus Patriarcharum fdlicet ii.filio
raánendoibi,dicebacurdefcendere cumilfo:fEteooin- rum: Iacob-,nonmUltum verifin-Hle eft. Ervidet hoc dice
J; ~ dfc.JIdeít,deAegypto.[AdducamtereuertentenT.jHóc re fcriptura Exod. 1.3. cap. vbi*fit mentio de reduótione
> jfimimpletummortuoIacob,quandoinftin¿tuDeiio- ofiíum loíéph. Dicitur enim inlitera tuh autem Moyfes
feph'duxit corpus eius ad tumufandum in térra Cha- fecumofiá lofeph, ísoquodabiurafletfilioslfi^ad dicens
naan in fpelunca duplici :v.t patee infra .5o.c.Püreftct;á vifitabirvos Dom'inus ferie ofia meahinc vobifcum . Iu
' intdligi de reditu filiorum fuorúmin terram Chanaá, ^uo tcxtusinnuit rationem, quódlicet lofeph áiiíiét om
quiá pater in filijs redire didtuf,&tune Deus reduxit nibusfili;sIfi-aelquafipatcr,tamenofíádusindeportaeos,quiain
prodigijs, & fignis horrendis eduxir eos de redunim eiserat, nifi quia eos adiurauefat. Cum autem
Aegypto,vt patet per totum Exodú. [ lofeph quoque. ] ahj non legan tur adiuraie, non eft valde probabile ofla
Hoc etiam defiderabat valde lacob, fdlicet videre lo- eorum indeíuiftereduólal
féph, qúia propter hoc prindpaliter defcendebat in^ Item quia fi olTa iftorum,Patriarcharum redud:a fuif-
• Aegyptum : ideo Deus promittit ei quód non folum vi- fent m terram Chanaan, verifimile eftér,quód qucdíbet
; , debit lofeph antequam moriatur , quinimmo lofeph t ribus reduceret oífa patris fui, alias enim non decebat,.
iponet manum fuam fuper oculos tuos, ideít ftabit ad nec vna tnbus mulsum curarerducereoífa Patriarchíe,
. jnorremtuam.Inhoc-autemmagnaconfolatioeratd,*K quinon pertinebatad íüamTribumfiliisdusducerene
quód moreretur ínter diledos fuos. Et omnes hommes oligentibus,'ífllfilij lofeph non curaucruntducereoílá
quantumcunque boni fint, naturaliter indinantur ad . fatris fui lofeph,qui honoratiflimus erat,cum dicar tex-
^í.k.interrafua,quiavifcd-ofiorpietaseftinter cognatos goalix Tribus nón ruleruñtofta aliorum Patriarcharü.
quam ínter extráñeos , & putant homines impendí eis Er forté fepulchra eorum non cognofcentur,vdin tanta
maais^operapieratis^afuisquamabextraneis.Etficdi- feíhnatióneexeimdiad hoc attenderenon poterart.r.Pa.
cebat Ouidiusm hb.dc Pontodefiderás redire de exilio tet Exod.i6¿ cap.vbi didtur ,qu0d Pharao,¿k feruidus
, - ^ In terram fuai^ac-morí ibi. , inftabant monentes ludamos, vt citó recederent;, vnde
. Neme^ maífasconfperfasfermentarenon potuerunt,vtibidera
r '' ^ hubetur.His rationibus non obftaiKÍbus,qu:eíátisvidé-
' • ^^^JJ'^^^^^^o^/^f^t'rnambm - • tur condudereidicendUm éft,quódoíIá omnium i >.Pa-
. .. -lonet manum fuam fuper^oculos tuos. J Ideít daudet tnarcharum filiorum Iacob ducta funt in terram Cha-
X .'íSííf fueris: quancio emm aliqui *naan,vtpatct Aótu./. cap. cum dicitur. £t deíéendir ia-
- cob in Aegyptum,&defuctus eft ipíe,a¿ patres noírri,&
ÍSiítcf oi!i tráslarifunrinSichem,&pxDfítifuntin íépu!chro, quod
1 emir Abraham. Dicendum ergo referri iíta litera ad íi-
«l? > ^ aliqua cahdicas remifláineoma- hos Iacob fdlicet quód ipfi tuleruntpatrem fuum lacob
inemSSS'''^'^?'^ cs^vxoresfuas^onvxoreslacob,fed.qúásipfihabebant.:
SdamfnS^^ & paruulo^fuosetiam.[InplaultriS.]Hicdidrur per re.-
' iouTaSír^^^^^^^^ ¿apitulationem,quiapnusmi3lacobtula-unteu.p,6r
• vme,et omnia fuá mplauftns , quam récederent de loco, in quo
flSSK morabantur,fedhicponiturprimo,quódrecdferíntde
S f i X térra fuá,deiifdeqiiódpGrtatifiierintinplauftns. [Qua.
nnferatPharao.j Vtpaíerpr^cédenci ca. [Senem.j Sci-
• ' JíeerIacob,quierataLorumi30.vtpatetíéquent.¿pir.
h S e t r Suntx H^'^í'f quod mortieuis [£tomnia,qu^poftiderat..j In b^unismobilibus.[Venit- '
iorfcSrtÍ u^^vil Scihptfequenn die iñ au quem Aegyptum,cum omm genere fuo.]ídeítcum om
Idefttb filo ^^^^^^^ [Aputeoiuramenti. j ni^usdefcendétibusab ipfo. [Fihjeius,& nepóres.]Hoc
enfmibiquLC^^^^ > dte^pQnensfupenons,quiagenusIac¿berám
rStet'iquent^^^^^^^^ vnam tantum fil¿m,feilicet Dinam ,6c iíta vocatur hic
aha^fimSrad llíL^ ' ' ^^ vnicum fihum habente dici.
paruur%xÍte£^ mus,quódfiliosbabet.SicpatetinfradeDan,fihoIa-
Lob,fed fihcí íhos Zé? Iftud idatiuum non re ert cob, qui vnicum filium habebat, fcihcet Vfin: & dicisur
&vxóLusS^ haberefílios.Vdvocanturhicfih.xIacobfili^filionun
bebat. D ^ S S aníffv^^ fuorum, quia fie eft confuetudo facr^ fcripturíe omnes '
--^«/^«¿retextextunon^ ftipcnoresvocare pitres, & omnes defcen|enres vocare
quam ^a; .tra quia infra 4 n/cfpdidtm^;^^^^^^^ í^fticet clefcendentium numerus . Namerat hic fcipíira 1
ixonbus .ípeluncaduphci omnes defcendentesin Aegyptum áddemonftraiídat^
ímlL. . in terram C h a n a a n í bonitatem,qu^ ex tam paucis tantam muíciti^i
r ' "'-«anaaUadíepdiendumiDi, ergo mor cu^ dinem.ampliauit,dequapoíteaExod.x2.¿ap.quxfmtin
^ ^ x . . • _ . éxitu
c: ""

Cap.XLVL 705
dcAegvpro rexcenrot-um aiiniiim peditum abf- A dticam in vxorem. Quod vt ipfe refert fíe fadum eft
queoaruuhs,fen.bus>&vKonbiis,vocanturaute^^^ Sed hocnon videtur e^uenieriíer didum, quod frater
tilij Ifrad non ilh, qui immediati.eranr ñlij Iacob, fed acciperetfororemex codem patre,& marre m vxdrem.
-.enam omnes defcendentes ab eo,quia fih) fui immedia. cum fohim iicuerit hocin ftatu pdma conditionis, cum
duodecim fob fuerunt, [ Q^nngrein íuntinAegy- nuíLT alia fcemin? haberi poífent. Nec eft eredendum rñf.f^^-
^^Sim. J Aliqui compuramur hic, qui non mtrauerunt quod laeob aliquid talecomfenferitfieri. Eriam, qui^i
in%/ptum,fedibinanfunt,vtManalfe,&Epnraim, non eft ratio fuífídens, quod ifta vocareturChananitiqui
infra computantur mter fihos Rachelis . Ad hoc dis, fiue Chananaa folum, quiaftuprata fuit á Chana- Eabbi
dicuntaliqaijquodiíbdiiunturingreíhin Aegyptum^ neo viro. AbenEz,
non in feipfis, fed in patrefuo, cum íiüus prae^^riterii; ;. Rabbi Aben Ezra melius videtur dieere, fdlicet, ra om,
quadam pars patris anee generanonem , & motopatre quodiíta fuerir mulier de genere Chananaorum: Ex ,
mouebatur illa pars cum eo, de quo Anftor. 8. Ethicor. quo innuitur, quod Symeon accepit piures vxores,qua-- \
Sed hoc nihil eft, quia tune omnes ah), quos 1 fti filij" la-^ rm-n vna fuir Chananaa, ex qua

2o6 Genefis.:.; c ,
litera o'icitur feptnaginta animas de femore Iacob in- F ais, videns Thamar: non dabareumiibi ludas iiíW
gredas in ^gyptuid: manifeítnm eft autem, quód Bala, rum, mutauit habitum fuum afíumpto habitu meret!^
&: Zeipha vxores lácob non egreífa fuerantde femore ció, & íedésin biuio cognita fuit a luda,ex quo coiturt
eius, etiam quia tune pan ratione compurarentur vxo- périt Phares,& zara: iá ergo erat adultus, & maojs q?
res ffliorum Iacob, & nepotura eius, & íic erunt plures adultus Se]a,quando natus eft Pharesxrgo veriíimilj¿
quam nonaginta anime. pniis deberetgignerefíliosSelaquám Phares: fednA
Dicendum eft crgo,quud non computantur hic Her, tur hicíilij Phares,&- noi^ Selíe ex caufa fupradita^^^
. & Onan, tanquam ingredientes in yfigyptum, fed tan- adhuc qúocunq; dicatur neceífeeft ponere, ifta dici cer
/ quam íihj IiidíE. Et ad rationes refpondetur. anticipationé,quiaíihjPharesnópotuerunteífenatian
/ ^ » Ad primam quando dicitur,q, yo.anima funtegreíf? te defcensú in Aegyptú, quia frá quód probauinnu's fun
/ r femorelacob , & ingrefta in Aegyptum, dico quód 38.cap.Phares,& zaram nati fuerunt de Thamar anno
I / verum eft,quiaetiam íi tollamus ift:os dúos ponuntur lo quo defcetídit Iacob in Aegyptii.Necefte erar,q, Phares
P / co eorum ahj duo, f Iacob ipfe, qui ingreftus fuit, hcet túc haberet ad minus ann.iíJ. vel 17. quia nó poterat oí
I ^ non íit de femore fuo,tamen quia omnes alij erant de fe gnere ante ann. 14.CÚ tune pueri pubértaté non habeat
/ more fuo coidputatur ipfe ciun eis. Et ponatur locabed Et dato ^contingeret aliqué puberem ^ignere antean'
fiha Eeui,qua: nata fuit in itinere, dú venirenc in Aegy- G nos r4. tñ nó eft veriíimile,q, ei vxor daretur,qma puer
ptum. Veruntamen eft de lífa locabed, id quod Exo.2. in tá teñera atate recipiés vxuré cneruatur,& effarmina-
I cap. declarabitur. \'"el dato quód non cópurarentur ifti, tur valde, nec gignere pót, & íi gignat fetus miferrimi
& non íit numerus compietus,tamen more fcripturg íic & defeftuofiííi ini funt, vt patet per Philof 7. Politic. de
pomtur frequenter,vt de paucis non curetur,dum tamé quo late diximus fup.jo.c. hoc aút nullo modo eífe pof
ponatur numerus pmpletus. Sed primum verius eft, q, Phares Kí.vel ly.anrios ageret,quia per cóputatio
fcriptura voluerit hic ponere numerum completum cer- ne fatis latam quá fecimus fup.5 8.c.ponebatur, g, ifte na
tifidatum. Et hoc innuitur infra, cum ponitur primo, qj tus fuiftet in anno defcenfus Iacob in Aegyptum Et hoc
anima ingreífa cum Iacob fuerunt 66. computando fo-, piocedebatdato 9 ludas accepiflet vxorem ann. 18 &
lum eas, qiiadefcederunt fimul cum eo, deinde diciriTiv Hcr fílius fuus anno. iS. 8c Onameodem íinno.i8/fe'
quod focrunt7o. anima computando omñes quotquot ^ quenrí fecundum ordinem natiuitatis eorum, 8c deinde
! erant, fiue tune defcendentes, fíue ante. Et tune ponun- aduenienti anno. 18. Sela debebat dari Thamar in virü
tur iofeph,.^: duo fihj fm^qui erant in Aegypto,quando fecundum promifl"a Iud?,fed dicitur in textu fup.38 ca
vemebat Iacob,nec defcenderunt cum eo. Et ponitur ip pit. quód tranfíerunt dies multi:& non fuit datus ei Seíe
Iacob cum iftistinbus,quia non computaturcmivahjs la lu virum: hoc autem eftét ad minus inanno.20. Sela.
pracedentibus, & fie fímtur numerus totalis. Adaliám H & tunccognita fuit Thamar á íuda.Si ergo nos velimus
rationemde 5 3.fihjs Lya, non ponitur ad fciendúquot detruncare ab iftacomputanone annos Kí.vel 17. quos
de fil.i)s íuis defcenderinr m Aeg^yptum, fed ad fciedum , haberet Phares in anno defcenfus in Aeayptum, detrun
"buntur oéto anni de annis,quoshabefeaudas, quan
defcení^^iri in Aegyptum. Et tune funt 3 ^.filij. Alio mo- do coiitraxit matrimonium, & ali; odo de annis, quos
nn nmí /f^nf'"^'^ l^abebatHer,ve¡ Onam filij lude,quando contraxerút,
E dTro qtuaferéeodemannoduxeruntvxm-es , vel vnus vna
Et dico, quod non computatis his duobus, adhucma- anno ,ahus fequenti anno :Et fíe manebit quód ludas
Siam fiih ^ n Z Sf ° í primogenituum fuum,era t annorum de
aham nliam, quam habuent aliquis de fílijs Lya, cem,,: vel ad maius decem, & dimidii & eodem modo
filiárum 33. Opoirer ergo ibi computarefihas. Sed non lusin taharate oionit.
- S^Oina f X w r vna,quia có- in auno,quo defcendit Iacob in Aegyptum,dabitur neduXuirao^^^^^^^
ceftarió, quód ludas poftér háberepmnepotes,&vlrra
cludinu.ergo non eífe coputándos iftos dúos m hac fum I in anno illo immo vltra pronepotes qui funt tertia ae-
naret f S c a n l ? Sue chananitide, vt goillo anno, quo duxit Her vxoi^m TÍamar, potuiftét
abeahaberefilium,quiaipfeporenserat,.

Z^^éfii. Cap.XLVI. 707
in quanto tempore poílunt efse tres g.cneratrones. A fupra vigefimoquarto capit. (Cum Dina filia fuá.) Dina
. Et accipiaturfic, poreft aliquis homo gignere in anno etiam filia Lyaevqitasin ciuitate Sicheniá Sichemfilio
y^süt decimoquinto, & habebit filiumnatum anno décimo- Regís Hemor ftuprata fuerat, deindeftrageciuium fa-
¡í-resge f^xto, deinde poíi alium annum decimumfextum habe- ¿la, afra tribus recepta, Aegyptum ingreftaeft,fed vtrií^ .
•atio- bitnepotem, & he erunt annirrigefimifecundi, dein- maritata, an non,litera fubticet. licet Rab.Salom. dixer
i de poft alium decimurafextum annum habebit prone- rit eam accepiíTe in virum, Simeonem fratré ftmm, fed
^^..-^^qptem, & erunt anni 4S. cum ergo ludas habere po- hoc fupra repulimus. ( Et omnes anima Filiorum, & fií"
t^tpronepotemfiPharesduosí5h'osgenuerat,,vrpro- liarum eius trigintatres.) Quod ver um eft computan-
^ batum fuit fupra, haberet ad minus annos, 48. tunc> clqíplos tuncfuperftites. Sedfinumerenturomnesnati
Quibus addantur anni quatuor, ,in quibus cum gigno- ab ea fíue viuentes, fiue iiiortui, ita quód ibi computen-
.remtuiífent á gignendo fe cohibiierunt,ví fupra decía- tur,Her,&: Onam,plures erunt quam 33. quia ad minus
'rauiitjus'^' manebit quód íi 'I?habsij>'ingre¡íiií Jacpbji^ ^runt^4.. Non funt-ergo córnpiiitandi illi quia.mortui.
Aeoyptum daosfihoshabuk, ludas,anuosquinquage} fuerk. Ideotex.hocinnuitcómemoransqjmortui fuer: ,
fimofectmdohabiiit... : ' : rint,, quafi dicat, quod awAeífcópurandum fuper eos.i |
^ fftóíí Sed hoc impoflibiíe eft, ergo illud , ex quo fequitur,: ( Fih) GadO Hic ponuntur filia-Zelphaancill^Lyej. \
- fcilicet, quód Pharestuncfíhós dúos habuerií. Antece- B anteiftam tamen: peperit.Bala ancilla Rachel, yt pater *
^^ÍTus dens patet: quia ludas habebat tres annos, vel ad mai fup.ip.cap.ex eo autem quód Eva vidit ancillam Rache.
' ius quatuor fuper Iofeph» quod declaratutnfui hs paí;ientem,tradidit ancillam fuam Zelpham viro fuo, '
tri4fimo capitulo.,' Quia lucias fuitquartus filius Lye, IaGob,&,peperir duos..Sed non praponuntur fih j Bale, Ohieñio.
&fn fine illius feptennij, in quo, Lvagignere cepitj'na- ne fílij ancillapraponantur filijs domina fuá .,;.Et fíditus
fuit Iofeph, vt patee ibidem. Sed Iofeph erat tune cas,non deberét ergo filij Zelpha praponi fihjsRachel;
annorum tricrefimumnonum ,,ergo ludas erar ad plus quia-Zelpha erat ancilla Rachel autem domina. Refpó •
annorum quadrageíímumtqrtium,& fí^ deficient ei no- de.tuisquódJieet.Zelpha.eífet aneilla,camen nóeratan-
«emanni adcompletionem..Anteeeden5patet.,quia lo- cilla Rachelis., ideo filii eius bene poterant prapom.fi.r
feph compleuit annum trigefimum., quancíoftetitoora liis Rachelis maximé, quia fíhijZelpha erant fihi ado-,
Pharaonead inrerpretandum fomnium,.^ fequenti an- ui Lya,ideo pofítis filijs natLirahbul Eya,ponuntur ado.
noincapit fernlitas-vt pa^tet fupra quadrageíimoprimo ptiui,ne intercipiantur ahj. Ifte ponitur habere feptem. :B^eCfofio .
capit. fed annus, in quo defceíidú lacob.in Aegyptuni íilios, de quibus in litera, & nulla defeótio fuit in iftis , "I
erar annus fecundus fterilitatis: ergo tranfíerant npuem qma totidem, familia ppnuntur Num,.z(í. cap..(,Esbon.)
annía tempore, quoftetitIoíeph¿oram Pharaone. Et Iftevocarur Ozni Nu.2(í. eap.,(Hei:i:)Iíkvoeaturher. . , > •
fie erant anni Iofeph ,5 9. & ludas habebat ad plus an- C Num.zí. íArodi04fte vocatui; ;Apqd Num.i^./'Areli.):
nos tres íliperioféph; uel tres, & dimidium: ergo ha- ifte vocatiir Arid Nunvi^^ _ J J '
. beret in anno ipfo, quo ingreftiis fuiriacobin Aegyptú [Fihi Afer.] ifte fuit fgcudus films Zdpha.ifte habet
. 42 annos non completosConcludendum eft ergo ex quatuor filios, vnam.fi,ham, & déficit ifti una familia.
, quód Phares nop habebat.^lios, quando Quia Num.zó.ubicomputati funt omnes fuperftitcs,fi-
' intrauit Ae^fihj Lya; vt•ponanl•uu firaul fih) Lya Sara.] ifta fcemina porntur hicmter nepotes í acob pro- ,
intercipiuntur alij duQ,: qui erant fiÜj Zelpha - Prius pter dignitatem nqminis,_quia uocata fmt eo nomino,•
etiam natifunt fili) Bala, dúo, fcilicetDan, & Nephra- que.u.5forAbraha..[Filij Beria, Heber, Mc^^^
iin, fed eadem caufa retieentur, [ Thola. ] Quatuor íi- Eiíliem nominibus uocantur. ifta^ua famiJia Numen. C^^rí p
3ij Ifachar ponuntur hic. Nomen iftius.non mu.tauir,. D uigefiraofcxtoxap.^ [ Hifihi-Zelph®.] iítud;re!atiuum|«ííí^r hte
f Et lobab. 1 Ifte voc vtur laílib N umeri & i • Para^ refért-omnes ílipra cgmputatos. M uerum efeqii^ om^ Sarra.
lipom.7.capit. (Et Semron,) lile vocamr Semiron Nu- nesj-ii funt fthi Ze!pl^a:immediare, uel medíate,. Et pamcriaé.
cap. & vocatur .Samaron i.Paralipom. y.capit. tet quod Ívíei'at.urad oinnesper litera, qua inrra fequi.
íFilij Zabulón.) lite fuit fextus,&vlcimusfííius.L¥a,vc Eui^fcihcec,,quo,d . Z e i p h a . g e n u i r i ^ a n i m a s ^
paterjfupra 3 o. de filiis iftius nullus de.feci;t,quin faceret temfuntomnesfuperioreseoiriputat,. [Quaindedi^
.familiam,quia tres famihaab eo deriuarW.fantiuxtahu bamrfih'afqa. J ideft quod Labari deditiítam m ancil- ,... : ^
^ ^ merum trium filiorum, vtpatet Numeri i-S.capit. (Hi lam filia fua,&poílipfa,Lyatradidit eam Iaeob inuxo
. J - Z üli^Lyíp,; Satis poterant ímelligióínnes fuperiores per rem..;, v6.patet.fupra.tr!oefírnp.capit. [ Et hos genuit. J . ,
^«r>%^^iftudrelatiuum,lii,qiiiahcetnone(fent immediatéfilij Q.uGfdamimmediate, fc.ihcet^Afer,^Gad,ahos 14.
coh quos ^^^^^ tamen filii filiorumfuorum, & fie poterant ro v,xore , & non fuerat adhuc ei tenenus dilexit: itaur ^^^^^^^
, manent 13. Subtrahanturenam nouem menfes, hgeret utparet fupra z9-capit. [ 'ofeph & Beni.m . J
inquibusfiliumadhuchaberenonpotuir,&manebüt Hos folos genuu,ut paret mfupeuoito
C L ¡(i duidedmi anm: in cali autem tempore nullus poteft gi- Beniamin mílante morte enixa eft [ Na ^
S f gnere. (In Mefopotamia Siria.) Non eft ifta Siria; cu- filn m rerra Acppri, J ift. non int m A.egy
i mter Tigrm,a

- • - V , .i'
708 Genefis. ^ ' Cap.
te'SoHSí qu« 6.
. dicunt quod OfifitáoúienidóU,, eui immolabat, dc^ cap. [ lahel.j Ifte vocatur Icffihel Num.zó.'cap.alii eíP
..cultUinexhibebatV'[Filij Be^ Iftifuncdecem deninominibus vocantur hic, quibus ibi, Sále auté va, :
fecundiimconiiputatiejneni-totalem filiorum Raehelis, caibi Salem. [ Hi filij Bafe.] Scilicet, fupraimmyL
qu£E ponitur infra, fedin litera folum computantur no-. diaté eomputati funr. [ C^am dedit labam Raclid^^^
ueiii < In quo fiitis apparet literam noftram fcriptorunu ha; fiiá:.] Labam cuilibét tiliárip.l-i'fuarum, qüia hWb. ,
ignofaWtia, ncgligentia yiciatam,quiain Hebreo de- fand? Dominas eranr,dédit vnaiii ^ncillamyháne aiHehi
/ cem nomina ponuntí-11% Vnde aliqui de Doófcofibus no- Rachel deditin vxorem viro fuo Iácób, vr fal tem ex ip-
/ - ftris, qbihteram Hébraicám non vidériTntdiuiferiinc fa filios fufdperet, eum ex fe haberenon poífet, vtpatet
/ / Error ^ aliqua deilfisnominibus.' Vndemag^^^^ fu¡,\3o.cap. [Omnesaninvefeptém .] ideft omneífilijf
f' Hugoniu nomen tertium,fcilicet Asbel in Afa, & Belum diuifit. Bate mediati, & ínimediáti fuiit fepteuj^, & vocar amr
' Sedadhuchoc íeeiindum noftram •literam nó ftat, quia mam ipfumhominem denominando roíum aparteJ.,
¡ infraidGathalogOfilioriím ífraelj'Numein vnafa- [Cunóla;anime, qu^ ingreíf® faht cum lacob.j Vcnié-:.
/ milia Beniamin voc0tur familia Asbditarum,quod ne- q res in Aegyptum. [ Et egreíí;^ funt de femore eius. ]
ceífarioarguit efle vnuinnomen: quiaéx'düobiisno- Hocdfdtj vrexcludaratíos,qiiÍdefcenderuritcumíaminibus,
non deriuatiír vñum poífefliuum. EiVergo er-' cob in ./£gyptum, qui nort erant de femine fuo, vr ali'.
'ror in alio nomine quód Latirii eoniungurit, déquü in- qüi paftores fui. Se alij famuli. ] Abfque vxoribusfil iofra
dicetur . In fili js autem Betiiamin maghüs déféílus rum. ] -Qma vxores filiorum Iacob non egreílle func de
foit,;quiade deeem filijs fot® quinqué fáiiiih^^ femorelacob . Ethocex abundanti pofitum eft • qtria
• rtint: vt patet Numéri zíí. Se. primo i-^aralipomen.8. ca- dicendo, qu® egreífe ftiiit de femóre lacob fatis intíüepit.,
Et hoc vd quia quinqué de iftis filijs niininlégenue bamr, qüód non eompiírahtur vxores filiorütñ eius, &
rüut, vd quia in deferto perierunt, quod magis vidé-, peK'Xóresfiliorum iatelligLintuc vxores nepotum, quia
turrd& quo dixjmns NumeriZé.capit, [Hehi.J lite vo- fortcáliquinepotesiicob vxores haberent illo-tempore
catur Bal® NumeriU.eapit.. Se primoi Paralipom. 8.. fa- cum legatur íiip. capic,;quód filij lud® ^ qui nepores
• mihaautemhuiüsmaafíUquíE voCatiir familia Báleira- erantlacoB, vxores aecepiífeñt. Sic ergo jjoteraf eífe de
^ Pír Bí/^ rum... interpretatur Bdadeftruétus, vel denoratus , filijs aliOrurnTratrum lud®.. Ex hoc loco forré ali^
qmd.mter qüod dieit Rab.Salomp» retulifle Beniamin ad lofeph, met oceaíiónem crrandi ptirans, quód Bala, Se Zdpha
tiimyquiadixerantfrátresfdé lofeph beítia peíTimade- n ra Videatur éxcíüdere abiioc nuniero- defcendeñtiuní
uorauit eum ., [Bechor. ] In Hebr®o didtur. [Behor.J vxoiés filiorum Iacob> fed nón póífunt compurari, cuni
ídeftipríniogcnitLis,quiaifteéi'at piimo^eiücils. Rache- literaíupra repugnet,dicehsj C^® egrdre fun t dé femó
lisFamilia autem nulla ab hoe denominatur :• ideo no- re lacobj qui^ebdem modó ar|úerenúr deoninibus pamen
eius non reperituriníib.Numerorum,. necin libro^ ftonbu:s,&;fctniulisdomus'lacób, qiri defcenderunrcii
Paralipóni. [ AfbeL j-Quiinterpretatur captiuüs, quia Iacob, quia non erar verifimiíe, ;^uód 'Iacob, nee aliquis
Beíüámjn captiuum lofeplícredebat:: quia non eompa- de-filiis'eius-non haberet fiinulos ,_vélaneilIasyCunTm
rebat»; Familia autem ab iito denominatur Abelitarum. eflet lacóbvir potens, &'díute, ¿fe deluda legirau&íu-
Siédiim vocatur iíte, fcilicet Asbel., Num.2(>.eapit^ fed pra 3 S,.cap., quód opilionem' > Se paftores habuerit.; Ifti
CsrSmiá Pf^^ Paralipom.S.cap.vocatHr Asbal. [Gera.]:Hébrai- enim non cxclüduntur fpecialiter,ergo füntcom|)ntantnterpyír-
^^ vocatur., Gera. J Qüia in Hchraieo nulla litera eft di. Non eniñi valét eonfequentia, qifia abfurdumr valdé
tOiíM .. talem fonum.. interfií-efatur Gera peregrinuseflTet: tuacením"pluresquám éentuíw anira® dicéuentür
quia íaíéphin térra aliena peregrinabatur, ifte vocatur ingre% cum Iacob in ^tíyptum .^ •
infra Numeri 26.. Aehukn^ & ab eo deriuatur familia Refponde.ridüm ergo eíf^vt fupradiximüs, quód hoe
; • Achiramtárum, Se vocatur primo Paralipora .8. Ahora., ponitur hic peí fe fupei-abundantiam,necfacit aüqüani
f Naamam] Manenc autem du®famih® denomina- I diíferentiam,vel excluííónem. [ Sexígintafex. ] Siari.
. t®a dmobustilijs Beniamin,quorumneutertalenomen guas.conh'a, quiaiDfranominanmr^ic. anim®^ Forté
haberqaalehoceft. fed Vocantur Nupham, S>C Zu- aliquis refpondebit, quód vérnm éft ficut infra dicstue ,
phaaí^a qmbus familia Nuphanitárum, & familia Zu- quod fuerunt 7®. anim®ingreír®'Cüm Iacob iíi Aegy¿
phanKaraTOi i.Parahpom.Sv'aíijiS nómimbn-sáppellátür ptutn,fedpoaendominoren,inumerum vérumdieitur,.
fcilicet Nuaha, quia fiingreíf® fuerunt 70. anira® ingrefi® fiierunt^Jg.
, TirNm- ^ Kapha. [ Naamam.,] Vnum nomen eft, licetmult® quiatriaioí:numerus includtr minorem.Sed iftarerponma
quid ^ibJi® cliuüum habeant- ad coraplclidum decem. filios fio eít valde ridicula ex rtibus CaufisPrimó, quia fácra,
mífrpme Beniauiimíed error eft,quiaNaamam'interprefatuir pul Scriptura noh intendit facete veritatesinutilcsSophiíti
tur . chei de IMoemi,ideít pulchra, vt patet Ruth i .capir.& co amiétu velaras,fed inténdírdedarareíolídam,& luhoc
quia lofeph pulchervalde erat. [Echi.] ¡n Hebr®© ddifíunam veritatem. Licet enirn 'verum fit, quód fi
dicitin A em. J i^oá mterprétatur frater meus, quia_, anim® jo.íngreff® funr, cft ingreí]® fuerint, qu® tñ
MephfóluscraEftaterBeníamin.:[Ros^Mophim.J vcritatis declararlo eft , qíiia verbas clara numeri éítiri
Iítud ponitur m BiWiJslatmis, vt vnum nomen funt pr®cifione. Vt fí dieatur, g, qoataor funt Euágelifti in-
^o,íctoRosefl:vnmn,&fígnatcaput:quiaIoíeph tdligi debet,g, quatuor sút,&prérer iftos quituorhtriíi
erat caputocniamin^ Mophim fignatnouénuptam-,^ K ali; íbnt/Sic.n.poífetdid,darog,illíranim® fuennr^o^
qui®lofephpuleheréirat,ytnouenuptus. rOphim.] ahquíd;,W
í^eStí. " ft-T^ ^'^^^Ph'J"ofa. [Hi Filij Raehelis.] ita fenberetur quantú q, nihil fd-ibercrur,immo ma^naíií^;
S Tí^^^mS f fatmras ralis inútil,b. & friuoHs occupari,qdab'fit á ^
fi líS; a í n l o f e p h i m m e d i a - di'gnitate lacr® Scnptur® , qii®oém humana dignirate' mi
tuordenm ft " i^^diatc. [Oésanim® qua- excedir,cü verba facr® Scriptur® a Chriíto vocétur mar mA
dSm .n mt o ocs ift, fimul fumpti fadunt quatuor- garit® Matrh.c.7. Nolite daré fanétú canibus, necmit-
S n u Tiorh^^^^^^^ taris margaritas antcporcos. Si ergo facra Scriptura di.
Hi rS r fi n . B e n i a m i n ali, dúo. [Fili, Dan.] dc fuiífe aías díí.vult iSnuérc nó dfe plures quám ííá. Se
id ice D K L ? c u n d o , q u ¡ a íl-mpcreftmoí facr®5ci^ptUr9,cumnoneíW
cm ^ l ^ ^ i dinm? C K ' daro,qubd aiiqnid dcficiar, vd aU^ÍHd crcfcát, f M ó - M
flund rilSfhili. dcahquo habente vnum filium, elarauimus fupra decimoauintocap.-vbi Deuspí®dixr^
quod niios iiabet. Ifte autem voeawr Subam Num.z^. Abrah?femen fuum pcregrinari debére per annos 400TI
• i-^v - ' S e d
i v
•gr

J^^^^ns. Catj.XLVI. 70P
, l^d vtibidem clare probauimus fuerunt anni 40 f. Si Aritnon conftat-, ideo magis eft ponendas Iacob, qui Ac-
Efc'iú-- ergo7o.anun?erantintrantes in Aegyptum cum íacob gyptií intrauit,ncut cateri:iftioés ingrefli ftintin Aegycum
70. fit numerus integer, quid induxit Moy fem re- ptú,fiue cú Iacob, fiue ante Iacob, q, dico propter fiíios
I cedere á veritate numen,& ponere numerum imperfe- Ioreph,qui nati fuerunt in Aegypto, & dúos filios Pha-

710 Genefis. Cap.XL^^I^^*"^
Op.Hie-^ terpretes computauerunt quinqué nepotes lofeph llios F flantia,tam viri quám femina* regnare coeperunt.[Ck
ronymk Manaffe, & Ephcain. £t hoc propter honorem lofeph, cum perueniífer. j Ideít eum veniífet Iacob in tetianl, ^
propter quem recepti fuerunt in Aegypto honorifícé Geífen : ex quo innuitur, quód antequám accederet la,
omnes de domo Iacob. Et hunc modum fecutus fuit cobad terram Geífen, mi.fit Iudam pranunciaturiun
beatus Lucas,in Aóiribus Apoftolorum recitans ifta,cap. aduentü fuum. [lunólo lofeph curra fuo.] lungere cur.
7.vbi pofuic 7 jt. animas intraíle in Aegyptum cum la- rum eíl equos in curru vnire,vel coniungere.Vel vt al¿
cob, hoc fecit, quiafcripíit in Gracia, vbi auóloritas qui dicunt currus vniturquia ante rota currus, &
intrepretum tune videbat, cum nondum eífet aliqua_. parres diíiunóla crant,y t minori ioco
intra domuj^con
translatio faóla in latinum. Vocat autem feptuagmta feruarentur minus occupando: ftd primum melius &
animas denomínans totum a meliori parte. Ec ficcon^ rationabilius eíl. Aliqui volunt, quód lofeph iunxic
eordat ifte modus loquendi, quantumad verba Plato- curram, fcilicet quód tanto gaudiorcpletus eft audiens
f ^ ni, qui voluit totam rationem fpeciei humana eífe in patrem fuum veniífe, quod non expeólauit, quód alius
( ' anima,corpus autem eífe ahquod anima inftrumentum iungerct currú. Sed hoc non eft verifímilc,quia Iofeph O
, , coniunólura,vndediftiniuir,homoeftanimaincorpore poíl nunciata íibi verba luda aliquam moram contra-^
' I viuens, Hoc autem non tenet Ariílot. nec eft verum, xit.Quia oporruit lofeph mandare parari viros,qui iréi:
/ cum vtrumque ad rationem fpeciei pertinere multis ra- c cum eo obuiam patri, & ifti eftent multi ad faciendum tu
/ tionibus demonílretur. Alludit tamé huic poíitioni Ari- magnam folennitatemiofeph, & patri eius. Et oporteftoc.
aliqualiter in verbis loquens moraliter in 5?. Ethic. bat eos iré ornatos valde, & ipfum lofeph admirabili-
^ ^ [Mifit autem.] Hic ponitur tertium,fcilicec, lofeph ad- ter, vt ibi monftraret patri gloriam fuam. Dum ergo
Ocmrjuí ^gj^jgj^jig occurfus. [Mifít Iudam ante fe.] lofeph dixe- tanta mora contrahebatur, bene iungeret aliquis de faadmmen
racfratribus fuis,antequam recederent ab eo,antequara mulis currum lofeph. Dicitur autem lofeph lunxiífe.^
tíS lajeph. ^d patrem, vtin reditu non venircnt immedia- currum,ficut dicirur Salomon fecifiTe templutn^ vt patee
té ad ciuitatem regiam, fed expeftarent in térra Gef- Regum ó.cap.fcilicetnon manibus, fed pracepto, &
fen, vtoccurreret eis ibi, Sc loqucretur eis aliqua perti- fumpribus. [ Afcenditobuiam patri- ] Ex duabus caufis
nentia ad eorum infiruclionem^qualiter coram rege lo- fupra aífignatis. [ Ad eundem locura. ] Scilicet terram
qui deberent, ne rex tanquam incautos eos caperet in Geífen. [V idensq; eum.] Scilicer, iofeph videns Iacob.
fermone. Sic ergo cum veniret Iacob pramifit Iiidam, [irruir fuper collum eius. ] Ad oículandum & ampievt
nunciaret cum venire. Quare autem magis mifit íu- xandiím.; [Etinter amplexus fleuit.] Scfticer, lofeph ex
Omre Jo dam, quám aliquem de alijs ratio eít, quia ludas hono- teneritudine amoris ad patrem, quem tátum diligebat,
mifit rabilior erar, Sc facundior, Sc ceteris apparentior maxi- & á quo fe tenerrimédifigi nullatenus dubit^bat maxi-
Judasy & mé, quia tune videbatur efte multum acceptus J ofeph, mé, quia iam nouiífet planólum, quem tam diuturné
no alium. quia multum fe expofuera profratre eius Beniamin. proipfopater egerat,dixitq-, pater acl íofcph.[Iam lettis
[ Vt nunciaret ei, fcilicet, quód pater veniebat. [Et oc- moriar,]idcft quandocunque iam moriar latus ero,nec
curret in Geflén.J Hoc erat ad duo^primum propter ho- ylla me deterrebit rribulatio.]Qma vioi faciem tuam.]
norem lacob, quia decens erat, vt filius patrem hono- Quam tantum defiderabam. [ Et fuperftitem te relinrarec:raaxime,quia
ifte honor redundabat in lofeph , íi quo,] ideft dimitto te viuentem,dum ego moriqr.íacob
. _ ^ ^emonftraret fe habere patrem honorabilem. Secundo autem temporibus preteritis putabat lofeph í-nortuum,
Sim oej ^^ J. coMoquerentur ibi,antequam veniret ante regem. [ln & fie filio mortuo,pater fuperftcs erat,núc autem vter-
/£-«. Geífen.] Erat quadam tcrra Geífen,qua erar inintroitu que fuperftcs erat, Dixit tamen íacob,quód ipfe moriés
Aegypti venientibus de térra Chanaan,(& fie antequam lofeph fuperftitem ideft viuentem relinqucrct, & hoc,
accederet ad ciuitatem regiam,vel multum intraret per quia licet tune Iacob non moreretur,tamen certificatus
terram Aegypti, manfit ibi expeólans lofeph occurcn- erat,quód ante ipfe, quam Iofeph,moreretur,quia dixe
tem fibiin i ita térra, quam poft habitauerunt Hebrai rat ei Deas inno¿le,qua ftetit apud puteum iuramentij
, filij iacob , quod patet infra. Et hoc magna Dei proui- Iofeph quoque ponet manum íiiam fuper oculos tuos,
dentia factura eft,^ vt non cogerentur Iudai traníire per quod de claufione oculorum in morte intelligitur, v t ibi
totam Aegyptum m reditu ad terrá Chanaan. Si enim j declaratum eft. [ Et ille.] ideft íofeph. [ Loquutus cft.]
Hebrai habitauiífent in extremitate Aegypri Verfus lita, qua fequuntiu". [Ad fratres fuos.] Qui,erantibi fi-
Meridiem, cum térra Chanaan fit ad Septentrionalera muí eum patre.[Et omnem domum patris ílii.] ídeft ad
plagam Ae^yptijquando recedere deberent de térra illa totam aliam familiam.[Afcendam,& núciabo Pharaoin
terram Chanaan , necefte erat traníire per totam Ae- ni. [ Licét fiipra dixerimus, quód eundo de térra Chagyptum,
& Aegyptij infurrexiífent contra eos volentes naam in Aegyptum eft deícendé^e, Sc per confequens
> eosopprimere, vel detinere,vt patet Exo. i4.cap.confe- videtur,quód eimdo magis per Aegyptum magis fít dec
ftim emm vt Pharao, & ferui fui perraiferunt recedere feenfus . Cum ergo térra Geften, íir magis propinqua
Hebraos de térra fua panituit eos , Sc armati infecud terrg Chanaam quám ciuij;as,in qua tune rex manebat,
fuerunt eos Vfquead términos Aegypti ad mare rubru, videbatur quód deberet magis defcendere de terra_.
quáto magis feciifent fi oportuiftet tranfíre Hebraos to- Geften in ciuiratem regiam,fed hic dicitur,quód afcentum
regnum Aegyptiorum ? Etiam quia Hebrai, qui tL dere debebat.Ex hoc videtur,quód terrá Geften eft £crmidi
valde erant, fcientes quanta mala Aegyptijs exer- ra plana,& humilis ex eo quód eft térra pafcualis,térra
.cuerantineosj timmífenc, tranfíre per médium eorum. enim pafcuales funt neceífario humiles ad abundantiá ,
.^i) dicunt in vrbem Heroum. qua cft in térra Ra- aquarum,et herbarum,terra autem,in qua tune erat rex
meífe, & poftea Thebaidis, vel Thebe dióta eft, a qua K eft altior , ouia talia loca funtfaniora ad habitacionein
fmt legio Thebaa glonofa, cui Mauritius praerat, qui propter aens teraperiem,& fubtiliationem,& radios fofuper
riumen Rodanum pro Chrifti nomine',nec fímu- lisorientis,talis aút locus congruebat regia habitationi.
lacra adoraret , fpontaneé peccLiftorum sladio occu- ^ r • , ^ n rr
buit , Maxiraiano imperante hoc. Dequo Gualterius Quare lofiepb non fecit de patre rnentionem. Quafi.II.
Alexandreidis^ibro 2. tune enim dicunt ex fanguine T3 Ratres mei.] Sed quare nÓ íxiciat métioné de patre,
ilims legionis firauf fufo rapidi fluminis fluólusincre- Fcum ronabiliusibidebuiftetincipereqrit-.Rndemr,
ume. t,x nac emítate poftea Thebe dióla,reges Aegy- q, non oportuit parré nominan, quia intellisebatur ipgi
luerunt: tune autem ciuitas Heroum dióla eft, quia fura afcendifte, cum ipfe Pharao mádauiftet mitti plau-
Heioes ^ppti, lueft vm nobiles, & famofi eius cufto- ftra ad ducendum eum,& res fuas. Vel intelligitur cum
diam liabebanrnn fíne aurem illius terra,poftea Hebrai dicitur, & domus patns mei, quia domus patris totíu.
, nnf"d tabernaculorum condide- non veniret, niíi pattr,qui caput erat,veniret.] Veneriit
i. r ciuitates taberna ad me.] Videmr, quód loquebamr hic lofeph indifcjp^r
Fvn 1 'a ^ Rameifes, vt patet nat ,quia cum Phiiiao m2ndauift^Vquodí^irel^-(% .
nn^^ ii; r Arfenoites dióla efty ipfe alerce eos, debuiftet dicere íofeph fratres mei venCj/
quoci interpretatur fine fexu., quia in ca fummé ftne di- runt ad dominationem veftram, fed dixit ad me, tanr |
quam

g^xm^B/: r ' ' ; caprxmi. 711
tanquamadUium^quearpnncipahrcrintau^ . tur'vendeLtérras Ic pLrl?^
ta«nquamadeum ,quein inagis agniuiurMw^ , Qm. XLVIl
. rupplicaremproeisapuddominadooaii vtilra^^^^ • . ' ' •
•.^lt^t vulpaftores tniiu.^ Í Picij hocapud 'tófuos, . ^ Ngrejjhs ergoJohhnmcmHÍt ?haradni,dktni>
.ju^fiti fuenncnc cap.xnt^r ín conn-ad.aj.oRc. [^Cu. i cunüa, -qu^polidern v e n e r u n t '
xamquc habencalcndorum gregtMi. J Welt mtum fuíi M^&.ec,eln¡sLttnterraGe(kn. í^nmT^a^
oAaum eft ¿n alendis grpgibus, óc cii-Qi nihrl alajcl oc- f,atrum fiu>ru¿, qum^cie vtros ^ J i i ^ c ^ ^ ^ '
malla nmgn^quarapaaufignam-. fed qtna htc ponun- mñri, Ad p.regrtnJndumL térra
turarmcnta,qi^. .griai«anjentap.a|^ pouuntiifpe m^mnoneñhérhk gugU^us feruorumtl^rum^n^e.
eorapropatuiso!un,,[AdduKei-un£:íécam.]H^^^^ fieme ^rnem térra C^Jn^Tettm^ •. '
• tem bqm volebat ieautup,ponemam
' ; -• do,quü dedaratur fibfm^0remeo;&factesmihi-mtjertcordia,&ve-'^"F'^^^i'
. " • , * ritatem,vt)íonfipelias me in Aegypto, feddormide>.m
-l.f m"' ' pití^í.V ~ • pátri:husm£is ,& auferas me de térra hac ,condalquein
" ,Jiepuichrofk'aiorummeorum.C'HirefponditJofephii-gófá
' . -ciamquodiufifii.Et ille-JuraergQ,iriquit,mihi.Quoiu.
^ " • . ; r/i^teiadormit IfraelDenmconuer^sadleEluli caput.
• ; A!ph. toft,íuper Genefis, ' ^ ' . Yy . 4 Ingrdiiis ^

: f H T: ' c C a p . X L V ' S i í i ^ \
pjuifto. NgreOus^ Dido: deJtóeob iA.^gyptiílti détofu, f vtmtiueren't fe no fcire gerere cúram dealijs pccor/bnK.
. M 'bif agitur deeiufdem ibiineolacu. Et diiiíd yt rex Í30n ee)nflitueret eosniagiílrospecorum fuorQ»^
.E ' duas partes: primo agiíur de lacob habitadone; , fcilicetequofum,annoram5&-cámelorurhímagiftros
^^ fecündodeeiusconfuinatioaeibi. rFaétiqueíunt auEeraoulumconliiti?ereuon poíerat, quiaaullasoúe
' onines dies.]" Adhuc prima iu duas: primo póniruí: beni habebar, cum Aegyptijdeteftetut omnesfiiftoresouiii*
gna fufceprioífecündo eius larga fuítenrariojibii^ vrpátetprécedenri eaptSecimdovrdateíúieisadhaS^
vero.] Primam duas./Primojábniturreceptio f)rQle .taifdum terrám Gcííen,qu.^eíiratispafcsüalisj&fl^^^
fiiaj fecundo in perfona propna,ibi, {PolVhóc introdu- tain terminis Aegy pu, itaut noii Con uerfarentur inter
xit. Adprimum%[bigrefsus IolG^híJ Scihcct, ddm^^ ; áIiosAegyp*tios,quidete(lantiuvpattoresouiú,neíi tno,
. Pháraonis, poftquam occuu-erat patn fuo. [ Nunciauit rarentui'inre/ Aegvprios, & videfeht eos occidentes p5
I ' , ' pharaoni . ] IpfiJoíeph in perfona fuá iuirad .Pharao-- Cora,vel percutientes ea,haberent eos exofos,&infurte
nem,vtlibenrihf concederet ei,quod intendebat,fcilicet rent in*eos. Sic cnim dixit Moyfes adPharaoné, quod
quod pa-rer fuus', tota progenies habitaret in terra_, non poteráf facriíicare Dcoíuoibterra)lll,quiafí Aeay
" f Géfsen..[Pater meus,&fratre%]Nón^-rat hic íofeph, pttj vidfcrenreosmacbntespécora, qiisipíicolebant,
/ ftcutfupradíxeratfenarratüruni, fcilicet quod fratres ]afidibuseosobrúcrent,vt patet Exod.8.cap.&licet lo,
/ . • fui, ^ tota dOinus patris fui venerant, fed inhocnulla^ G feph
• 'eftdifficultas,quiainiftisiiarrarionibus^,dum tamen t,e« íá tamen Deusintendebarproptcraliquid, qitodmemo
neatur didorum fententia, verboru, vel ordinjs aliqiia-J rauimus pra-cedentcap. fcihcer, qíiód eífent ín terminis
hs. mutatio nihil agit. lofeph autem cbnrparens coram Aegypti, vtad exeundtim de Acgypto promptiores ef-
Pliaraoneí non adduxit immediate fecum pátrem,6í:^ feiir,cumDeUsvd!eteostollereinde.Mouebattameh
.. 1 fratres, vt probaret íi affeóbo, quam twuerat Pharao a Deus lofeph ad procucandum hoc, vt quocunque mo:.
principio erga cognadonemeius,perfeueraret,neíi for, , dóintenderet Dei piouidétia, fatalifcge per hominum
. te mutata fuifset affeório, & ipfi cóparerent coram Pha- miniíÍGiia im plerehtur. [ Ad peregrinandumin terrám,
raone,nonreciperentnrhonorifice. [Et fratres.]Per fra , tua venmuis.jin hocrnftrUdieraiiU lofeph,
tres inrellígit totam aiiamfamiliáin, quianon poísunt derunt fie propter dúo, primovtfífbrteoneroftim eílet
• intelligi per pécora,&armenta.[Ou£s eorum. Jldeft regi tenerejltos in térra lúa, dicerén
omnia animalia mino|-a,vtoues,&caprs..[£tarméta.] totaliteriri'terraihamorarentur,íéd vt íoídmpévcariÉ^^^
Ideft animalia magna, vtboues, & aíiní, & cameli.'[Ec rcntur.iddt^d tempus habitórentidura traníibat ftcrili
cundtaqukpoffident.] Tam in rebus yiuentibus,quam taris tempUs/& íic minus onerofüsregifeeífeíiCTnife
non viuentibus.[Et ecce confiftuntin térra Gefsen,,.] ixuit. Secundo, vtihnuerentieefte inopes, ^^^^^
Scihcet ?xpeaantesimpciiumtuum, vt videantquid H íeadhabirandumínperpeii
de cisdifponas. [ Extremos quoque fratruinfiiorum, ] ípfosgubernare,vt á íofeph eis détieceífaírijs prodidére-
Extremitasíignattcrminum reí, íiue a parre priori, fue, ti3rvqriiafícahqual¡rcrcontem^bihoresipft,«& Mepfi
a poftenori. Fratres fortrores, & corpuléntiotes, elo- rcddcrentur indicio vulgarium hominum, qui' fola bo
qucntiores faciebant vnum extremum, fratres autem., navqus videntur, rcfpiauntffed veniífe eos,vtad tépus
, / ' debihQr6s,&mmu^eruditifaciebantaIterumcxtremú, manereritinterra iIla,doMecílerilitasíin^rerur,ahasalú
fcdlcetdefíaens. PoteftergOhteramtdhgidevtra^ tem abundantes díinm-eífe, nec indigentes, vta^fó^^^^
extremitate .^Sr^cipiaturproexiremitatedcfícien^^^ alereimir.[ Quoniam tiod^fthérba gregibus fcruoriim
fenfus,qupd lofeph accepit feciUTi quinqué viros de fra- tuorum. ] Idcft gregibus noftris, qui fumus ferui tui in •
: tnbusftiis;min^í§corpulentiíe,J^apparentia',^elo^ terraChanaáñ. Ex magna fíécitateherbakruerat. nec
quenttf, duniftis apud patrfm in térra Gefsen fex ahjs, yfquam virens quitquám inihérbis manebat, cogeban-
,6cintroduxitiftoscoramPbaraone. Hoc autem fecit, túr ergo defcenderein Aegyptum .adinquirendSm pane
íiPharao videret eos corpulenros,& aptos ádb^lu, ícua. SeddicesquomódopOtéranrpaícuarenerinL
congt^rete^intermihtesftips.Ethúcíeníumíéqú^ Aeavpto,cumibie®ctánta%enhtas&cutinaliisterris,
tur HebrsK_Sedmagis.VidetufwpoíItum,f quód I^ niíi quód frügeseondho lofeph recóndita füeranc.%érfeph
aeceperit extremos fratrum íiiorum,fciliptmaio- 1 b.x- tamcn non videntur, quód gigni poífenr in tautá te-
• rescorpore,&eloquentiores,vtdemonftraretnobíhra- pórisficcítate. Adhocreípoi^l^tMW
. tem lenensfüuta quod putarent Aegyptij eum efse de fchMalftica ,q Aegyptus eftcontracontuétudinemaha-i
bono genere, óc libenter cumin dominum fuftineiwt. rum terrarum, qiiia aim fterilis eft in frumbüs abunda- Z
Ad ínconueníens autem, quod intendebat vitaix, fcili- b.af m herbis,& cuncHs graminiSus: .Sed non videturve?^^^
ce ne rex conftimerj^os viros bellatorés lofeph proui rum,quiahceffi'uges.&áhsherbsnonproueniantexC
deiatfaciendo quoddicerentfcvirosp^ cadémeompléxioneÍmmediataterrs,rán.enprOueniútS
ícentia fua,nihil ahquid operis nofse. [Statuit coram re- ex eodem principio remoto,fcÍlicerex huíniditate terrs^Í
cundumradonem feminilém , quamiiabet, ideo dcíiuum,vtpa
et Lúea z.cap.deChnfto,ybi dicitur,q, poft- cienribusfrüaibus e>^humiditat¿, neceífe erat defícere
quamimpletumefttempUspunfícatiOnisMaris, tule- herbás ex^odcm principio. - ^ -
runt^erumparareseiuMnleruíá em,vtíifterentco- ' Reíj^oi&teriamalíomodo,fquódquáBdoinunda.
ramDomino,^eft,vtprsíentarennn^mloanteaIta- tio Nilimagna eft,&mañefm fttS^dsStSíam
reDoinmi. [ Quos Ule inrerrogauit. Quic habetis ope- fcgetbsputi^íiunt,&nenafcanturimS '
. iis.^] Iftamqua^ionemfecitrex^ autem magiscf^fcunt. SedetiamiS?horpo ^^^^
hoiwíicaret Iofeph, qma volebat ícire eorum ofticia, quia prcefuppoií t ,quód ifta n mTñSLS^^
.Segji^toeii^hemSKiinundadS"—
m S S i í n rubhmauerat. Secundo, quia men huius claris rationibusfúpra oftenfum eft capit.4f.'
Stff^I res elus?^^^^^^^ ^ autem dicit ,'quód licet in tota ^Aegí
efsent; ideo volebat eos pra^poneré pto fteríliras, Ck ficcitas éíTét. tanfen terra fícífen erat
i i S S l i i s É
mmm, m>n paltop í¡,„ptató prop^r duofpri^é, carp,, If^fS^fíl^^^^^^^^^^ '
^ ' ' - • carnoi'

V I - ^ /
^ > Cap-XLVlI. 713-
^'citnct l€U«,nihil proderit, Sic

• / V I ' -
5 1 4 j f ^ e n c f i ^ , ; \
trium: máxime hoc, c»ia fi Áegyprii íiorrebaht videré. F .I^cm in anguftia ümis, propter quá cogebatur exire cfel
alios oícidentes Déos Aipá, ergo^ íb^gíS;l0rrereiTt ^ . ""íérrá íua: ilitér poteft vita cuiuíiiber Voc^i peregrina. ^
tosbniederévíed ibí cfeebatlóíHpb dííl^éb^ 'fld-quiaquádiuvidimuspereorinamur aDnoi Vtpáret
qíti erar Vir Aegvptitjs,ocxide'Vi^iiUás^ i,ad GQrin.|.c.^aíuperna'Ieruía!em maíreno^
non debebatoccidecéouís, aut bóííés yáuiecapi^^^ 'licetííi quolibet homiue vira ifta quadam perégririario^
lunt nullo luodo Iofeph maiida|et i6^ dato qúodipre:^ ^ itiliriafir.vrpáret Iob7.c.cum finísnofter,&bonuiíi^
tnanda^r,tiunówiódoexequerétúr^^^^^ . eonfummatuni haberinpupoffit,nifi poft,vitam,ípeq^*^
• ' denduiwq? Iofeph mandauit ótxidi ániinalÍÁ ad inuiran liter tñ in.bonisvita ifta peregriilario eft,quia licét iri ma
" ' ^'' 40S fratres fuos,fed illa animalia'ralia eráht; qua hceret lis finis,qui a naturapofitiis eft tanquá yeru|finis, SccCu
, . Iiídais,6í Áegypnís fimulf ftiinmatu bo»iu, hic haberi non póílit, ipfi rii ran^^^
• " ? jfimiliá^ • rántesbpníimTuLThicconftitiuint, ideo hcétveH^
• • "^bc;qiiiavtftipradixirnusIoíeph;pÓftqú^ • griiieintiriíepéregrinoseíTenó cfedunt,quiacm
' , tri fuo in Geífen,dimiíit éiin ibi ca fOfadówio,& aífuln & luiiTeryceli h.bíi vident. Boni tñ,quib^um fuü extra
' ptísquinquéfrátribiis .fuisafcénditad Fharaóriém - lábéntia huius vita bona fcphifticafépOT
/ ietuhtei'parrem iTuim adueni^e ,&:x:onfiítóein térra cjré'^pt,, tSH.íu fufpiraht,quóüfqvb.pnuin. c^tiodáéíider
/ ^ G^eífen. Tune aütem vifo, «j Pháiap affedtioHeíii boria q rant,gífeqiiíi4itur /Ifti ergocú peregrini ftpt, fie fe peréerga
patreni Iofeph hábebat, redije ád parran ; : gnnós aifíiccántur. Dequibus Iacob eráf,q
refiqrierátin térra tíéften , & redúxit .;m (pebonorú ^omÍíforiim,guia iuíUisexfideviuitivt h^
nehi"^ vtftaretin eoiiípeáu eiusi/iJIrí ' Serurád Róíf).i.capf&cl^ushic patet
fhum ádregem.J Erat enim Iofeph,fanqu cum dicitür: Tide,quivocátur .Abrahá deniprátUs éft Íii
tuiíi cognirUsñidomo Pharaonis: ideó]píciriírodiixit, térrareprPivíjfliPnís,táñquáminahenav6^iU
I ftíh é pattenvftiu,quí incognirúserat. nEtftátuitédm.] Ideft' Bitádpcum líáac lacóbcoharedibuSi-eprómiftioni^
/ l,praíéntauítl [ÁnrcipfümJ/aTgem^Fuitautem mapras' éiurdem,expeíia,batm.fundamcnrumhábentemciuiratmt
patne f^^tatiOproprer duo'. Frímum vt loíeph parrem fdum teni,cuiiisárrifex,& conditor Deus. Etdehpc multa in
jmm mn j|o^orificarec duceñdo eü.m in confpe£tu regis:fecundo eod.c. [Genrum triginta annorum funt. j Sedppfteavi'v^iacob"
girarías regí refetiret de beneficio rí^eepío ab xir annis 17. vt pátet feq. cap. fuerunr C!rgo anni lacÓb
eo,f.qu,ód dediífereisad híibitandum terram Geífen,& coleóU , cenrum quadraginra feptem^ [Parui.} Íl5:ianríi
quódpeíMdifilfet eosalere> [ Quibenedicénsilhj^íac dicuntur pi riiiideftpaücí,quianon eratahquis tféan^^^^^
benedixit Pharaoni& pater, quia immediaíé dicitur. fuis minorañnus ftioruni pradeceftbrum,fed paució-
[Etinterrogatusab éo,quot funt dies ahnprú iiite tua?) res ftinr. Ef llcinciicát hicíacob atatem fuam,quíafi irás.
Iftainterfogatipfuir faíta a rege ad-Iacob. éc Ly. [Inter pj médiaté moritürus effet,alias non dicer£r,(j; eraiit pauci
rógatus.jEr1y.[C^i.]Referunturadidéra.[Benedicens dÍes,¿5LMion.iccefferantaddiespatrum fuprijm^
iljii I Bén^íftioifta fuit bonorum^mprécatio, & hoc eft tune non acceíhifent, poterántaccedéfepóíteaim^^
ad qifemUbet pertinet. Ifto enim modo miaores poífunt fuperarc.Itam.poruiífetchGere ífaac,quando.erarcentu
. benedicere n:Uióres. benediétioaurem, qua éft bonorú annórum,fcilicet dies meiáintpauci,¿¿ nGnáccefierunt
collatío c4rmeffedu,vel cura aiiéforirate dicendinó per ád dies patrum raeoriim, tñ poliea dies fui acceftérútad
iinersnifiad maiferes. Sic háberuradHébr.^.c.finc vlla dies patris fru Abraha, & fuper excréu
^.nim conrradictÍPne,quód minus eíí ámeliore benedi- qué,quia AbrahaiTi vixit 175.annis, líáacuero,i8o.Po-
-Qu^ aiitem'/uffrit úi¿bonPrariTÍniprccatio,noia-' tuerá't etia«i ditere hoc lacob.cum dáTér'áiaiforúin 40.9»
4eelarat lirera, fed credendum eft,q[liód fijerit impréca-^ dies fui erant pau^Lqiiod eftet valde irratiónabilirerdiliofécundum
^rmam communem,fcilicet vt Dcus con-,, ¿tum. Oportet ergo difére; q>,Iíitpb jntéllígebát fe eífe
ferufiret rhronum cius,& coronámrégiam in arernú,et ih coüfummatione' vká ciim ifta dixit; ÍEt mali^'inaü
, Adáugererviraméiías, fub ijcererque omnes hoftes eius dicuntur díéSncfí>'^'in fe mali funr, quia'
.-feabéiilopedumeiusj vtnómeneiusper omniaorbiscli- DeiisfecirfMnt^al'debona,vrpatetfuprapriii^^
. , , ,-^mreíonarer,[Etinterrogatiisab eo.j:Scilicet Iácoba cantur rameh mali propter mala ,cua^ii'éisfi€Ító
Piiaraone. [Quotfuiit diesannorum vita tua.]Nóqú j quafuftintmús". Sic habéíurMatth.ó.j^p.fuííicit dici
rebat, yt diceret quot dies erant in annis vita fuá, quia , malitia fua,i,íhfficir cuilrb%dici folicitudb.quain eó na
. iMillosyiiquain-táliter quarit, íed qu^arebat quot eífetiií. '' .fteturtnon curerousiDquirlrcifohc^ eífe víiodif pro al
^^^"«ftjoad folaciandum^dequa tero. Sicetiam art ApoftPlus,redimei5|téstempus, quo-
Ftta ^ft-íoletfenes interrogan. [Diesperegrinatiónís yira me?.] niám dies mahfunr. Erant ergo mali cliés quos vixerat
Voc^mtam fuam peregtinarionem;primo,í]uiain tota lacob, guiafeiiipÉrfliít in afii?uflia, vt íiiprádeelaramr
^ muao yitafga n^ federat-m aliqaoloto tanquamcoIbnus,,ct, nuis. f Ét nonperueneruí>t vfqueaddi^spatrum niec-^ .
yocMur uMigena.fedfemperfuitinmotu,quiaa>5requamhabc- riuit.lQinaAbrahamauusftmsvixirañnisÍ7J.vrpatét
^r-egnm rer uxorem , luit in Mefopotai^iam , & moratus fuit ibi ftipra i y .cáp. Ifaac vero pater eius vixit 18Q.annis,vt ha f ' J
m, _ toensperio.anno^tpatetftipra5i.C.Deindevenir, bénír fapríi 55. cap. aíij autém proauíV&attadídiurius.^;^^
&liabitawtfflSocorhmodicotempore,poftea^v vixerunr,vrpatet fupra rr.cap. íedipfefohimloquebamoraru^irapudSithemdiquo^nnis.Dehisft^
tur de diebus Abrahá lí^lé. [Quibus péríiriúárt^^''''^
&|4.r.Deindfevenitin^Hebron fiue^Conuallé Mábre, ftínr.]Patrés fuos dicit peregrinatós^iá nunquam havbi
manebat pater ems If^c,vt patet fupra 3 ^nune aút birauerunt in térra'propriarféd expéáafites diuiná pro-
Irí'Ir'y^ iniífionem murabantfedes intorauitafua.ut paíérde
S S h S ? ® ^ Abraham, quiprimoegreifus fuir de Hur Caldaorum
ánSV K t^rranatiuirartse,os,vtpatetfupra ti.cap.& poftegrcf-
• S S s ^ f c " ^ ^ cleleótanone vac parientes, tris fijr, vt pater di^odii^iocap. Deiiieambulauit va-
-iam Sliít-Í r Patna,iraipíé vi gusm terralhan^n , &defcíidit in Aegyptum,ut pa-
fSebat efLbaív?^^^^^^^^ m co¿al lem Mambre apud Hebron, ut patee '
d'oetvtpLe^ ft1pi-ar3.cap.déindaveniradperegririan.ruminGeraoccu
rérfd E & vttu T T ' ^P'^ zo.cap.poftea morarus ftur in Ber
S r u S S t fabee,vrhabaurfÍiprazncap.lfaacáuremerumpere-
, • f narus eft, quia Lehrofíme volens def^^der^^
patet fupra 24. c Scin dJn^ f^ n Z r ^ Aegyprum,ut patet fL]pnaaííxap.adniDniT^,

W^t&^^s. - ; - pap.XLVIL •717 •
quafupradixir redfuicalia,qi,amfeQtiacob.quando iuftanoneratUuia d quod tempore maonaS^^^
volebatfeexpedu-earege,vtfícut,ntransadiprumim- pro paruo preti comparabatnr^, pro m S
precatus fuit bona ei, ita recete ab ipfo imprecaretur quia erat copia frumenti fine menfura; quaífarena im
V ^ v bouum. Etpatethoc^quiafíintelligerem be- . ris , vtpatetfupra quadragefimoprimoca^
: dicei;etur,qiiod benedido rege egrefilis temporis neceífirate magno pretio extiiLbSur Vc^^^
^ t^t foras, quia poíl benedidionem eius ah fecundumiura humana'tanti valet res,quanti vend?p^_
cefi-erunt. ideo deberet dici faota collocutione de vita teft. In tanta aurem rerum vaftitate, ¿ femé valida v?- ^ '
eius exiuir foras, cum ifta inrerrogarip fuit poft rifimileeíl,muIros ad infames efcasfuifteconuerfos fd
tfionem primam regís. [ Egreftus eft fonis. Scilicet ex- ]icet,vtdeguftarércadaucramorttiorum,fíuepecoruiW'''^^^''^
pediensfearege,6¿veniensinterramGeííen.f Iofeph íiueliominum^vd beftiarum —' quantum
fo Iacob H f poffeftíonem.J Hic deferí- Si enim obfeftk Samaría ad tempus reguant. Achab
famt ' f l T ^ r , ? ^f fuftenrano. Dedit tanta famesinualmt, vt venundaretur caput afini odo-
J X Mandato regís. [In ^aypto.J Collpean- ginra argentéis, & quarta pars cabi ftereíris cohimba.
IP^ ® rum quinqué argentéis : &duamulieres comederunt.
•justen. fes.J Rameífesnomen cimtatis eft m térra Geften, & po- filium vnius die vna, vr comederent filium alterius dietiene,
nitur ^cperantiqpatjpnem^,,quia altera, y t pater, quarto Regum,fexto capitulo. & inde.
Rameífes, quiaipft kid^i>p§)ft:sa CQnftíUxerunt eani CP? ftrudipne,& obfidione Ierufalem,Iofephusauthor cer'
gentibus Aegyptijs, vt patet^xp^ppriipo cap. Sed.quia tifijmus, ídem fadum efie afiírmet in ibris Antiquita-"
quando Moy fes ifta fcriÍ3e:bit,fa4la,erat illa euutg§,yfus tum, quanto magis in tam valida fame ^ fEt intulit irt. >
fiutanticipatione. IncQBpermK,ergo túq habitare Iacob, ararium, regis. J Ideft m locum, vbi conferuabantur
&fth j fui m térra illa, y bi poftea fadaj fuit duiras Rar thefauri regís, feilicet in gazophftatijs fuis.
meftes. Et cum térra Geííea^erfatis i^iagna, in mdiori In hoe autem valde fidelís fuitlofepli, qui iii tantft
parte tertíE fthus, magi^cpwienignti alendis pecoribus pecuniarum copia,vt iam numerum excederet,nihil ac
habitare coepet;unt-iNeciéft intdiigendum, qupd in illa cepit cuftodiens manus fuas múdas,;^: cor fuum redum
teiTanuIlusdeAegyptijshabitaret,quja tune térra illa omnitempore. ; : ' ' ' "
inhabitata eCetj&rfplitudo:fed non eft fie,quia imer ip- Et hpc fecit,quia íleuc omnes illa fruaes de thefaurs
fos lúdaos Aegypti) morabaritur, vt patet Exodi duo- regis empta, fuerant, ita pretium earum ad re-1i
hniebant vtrumq-, poftem:AÍpiíniiSrfanguine agni pceifi, C QuP.anno fterilitatis hoc/adum fuerit, non ppteft qelvt
Angelus pereutiens videns portam fanguine Iítam " hgi ex litera , Eortcdicendum eftet hoc fuifte intertip ,
pertranfiret ad doraos Aegyptiorumnón liras. Etiam vel quarto anno., de quo magis dicetur infra. Deíiciebat
ifto modo mulleres Hebraorum perebant vafa aurea, pretium emptoribus ingrauefcer^te fame, maXimé quia ^
Sargenteaynaquaque á vicina.íiia, vtpatetibidemi, tempusprotrahebW. : .. ' ! , ?
magis tamen erant feparatijn térra iha á qpmmuniear Vérifimile eft enim,quód in ifto temppre ex angtiftia
tione cura Aegyptijs,quám tó alia terra.[Et alebat eos.] modidtatis dbariorum, & ehariftia ma^na ne homines>
Ideít fratres fuos. [ Et omnem domum patris fui.] Ideft profligarent vniuerfam fubftantiam fuam y enciendo •
totam famiham, qua venerateum patre. Sic enim dixe- pro frumento,pro expedatione quotidiana narco viótii'
rat Píiarao,quod aleret eos,vt pater pracedenti capitul. tranfi jfte: ideo pectmiara non valde cito-ftafie exhaur
. Prf bens cibaria hnguhs. ]Jdeft pro qualibet perfona ftam liquet. [ Venir cunóta Aegyptus. ] Ideft multi d^.
o potejt conítiruebar quanrum fufficeret. [ In toto orbe.] Ifta eft Aegypto -. eít enim hyperbole,quia non eft verifimile;^, •
^e maLu introdudio ad emptionem cibanorum, &exad¡onem quód pmnes homines, quotquot in Aegypto habira-:
ífí^^^r/^- perpernam impofitam Aegyptijs. [ In rpto orbe,. ] Hy~ bant, ad Iofeph veniífenr,fed multi. Vel dici tur venifió ' ^
in mo perbole eft quia non defieiebat eibus in rotoorbe ,ita tora Aegyptus,ideft cíe quolibet locoprindpali Aegypti
undo. quod non eíf^t locus, m quo fames,non eífet, quia nun- venerun t aliqui ad Aegypti Dominum lofeph, qui ab
quam aliquod maliim toti orbi vniuerfahter euenitpr?- D alijs tanquam procuratores ad iftud ncgorium miíli
ter diluuium, qui dicitur Cataehyfmus tempore Noé: erant-. Sicergo rota Aegyptus venit ad Ioíeph, ideft,
nec vnquam venturum eft prater conftagrationem fe- prpeuratores omnium locorum Aegypti.-f Da nobis pacuii
ante diem ludici), m qua omhia penbUnt, vt paret nes.] Ideft da nobis frumentum ad faciendum panes. Et
leeunda i erri.eap.rertio,& m carmine fybilla Eritrea, licét hic ifti. petentes panes nullum pretium oftérrenti
quoci pomt Aiíguíhnus décimo rótauo. De duirate Dd quia pecunijs iam earebant ómnibus erogatis, fine pre-
23 .quia ÍI ahquod malura vñiu^ale venirer,rotus raun tío tamen,vd gratis panem non petebanf, fed volebant '
dus periret. Nee poteft naturalibr eadem influentia ef- daré quicquid lofeph imperafter. ¡ Quare morimur. ]
lem ómnibus, partibus tetra, vt declarauimus fupra^ Ideft quare morti exponimur non habent es dbos?rCooctauo
eap.dieitur ergo in tptoorbe,ideft in multa térra rara re.] Ideft vidente te qui potes remedium adhibere.
vicina tena Ae^pti. Et hoc declaratur ex antiquis [Defidente pecunia.]Ideft, quia non poífumus daré tij^nionographis,
Corndio Taeito,Txogo Pompdo.SC bi pecuniam, qua iam defedt, quafí dicat iniuftum hoc
luiTino, qui Ifta Icnpferunr ponentes iítam fterilitatein eft. [ Addueite pécora veftra. ] Ideft, licet non habeatis
pi 9cipue aecidifte in Aegypto
,non faeientes mentionem pecuniam,tamen vobis fine pretio daré non debeo,eum
de alijs terris, vr diximus fupra quadragefímo capitulo, E adhuc habeatis quod daré pofíitis .
exaudontarePauliOrofi), libro primo, de Ormeíta_, Hicaurem fiebat commurano fíne medio,formaliter
mundi. [ Opprefíerar fames terram. ] Ideft vaftauerat menfuranre,quod eftnumifma,vtpatet in quinto Ethideltruendo
multa, quia pécora ex defedu dborum pe- corum, habebatur, tamé quidam refped:usad numifma
rierant,6c torré muln hommes cegente fame. Terram. menfurans ifta fecundum valorem. Vel commutabatur
autem hie vaftatam, vel opprefíam didt, non denomi- res pro re abfpluté fecundum valorem euiufiiber rei con
nans ahquam fpedaliter, quaíi yniuerfahrer totam rer- fideratum ex temporis neceflitate, & vtilirate: fíe enim
ram opprimi fame fignari veht,fed hyperbolica locurio didr Philofophus in quinto Erhicorum,quód fí vna do-
^t, vt didum eft. [ Maximé AegyjDti, & Chanaan,,.] mus valear quinqué minas , Sc vnus ledus valeat vnam
maior fíeeitas in his terris forté aedderat. [ Hqui- minam,vnus ledus erit quinta pars valoris domus. Nibus.J
ídeft a quibus duabus terns, fciheet Aegypto, 8

yi6 ^ Geneíis 1 ; • ^ Cap. xtun^^^^
coribi^s non darauit vltra vnum annum, ideo fequenti F Nunc ergo ad propofitum diceretur, cj? licet Deus indiW^
anna compulíí funt iterum vemre ad petendum cibos, cauerit in sónio Pharaonis,& in interprétatione Iofeph ^
ut mfra Iiabetur.(Pro equis,& ouibus.j Iftajqua hic no^ q, feptem anni ílerilitaris uenireht fuper terrá Aegypri,
nrman tur funt omnia pécora Aeg/ptiorum . principalia inrelhgebatur fub códitione,í!fi nórogaret jp eis Iacob.
pécora erant equi, in quibus magis abundabant ad ne- Sed quia poítea laeOb ueniés rogauit pro Aegyptijs inú
Ccííicates beiíicas, & ad i c i n e r a n d u r a d a u i t fluuius, & fecuta fuit ferti litas: íicut Ezecíiias fiés
exauditus ert, licet cótra ipfum iá efsét certificatú fect^^
jQu^sritur qmtnoda Aegyfftij adduxermt oues ad íofepb, dú illum modii,qui túc ftabatjmorté efse inferendá. Sfd
cwm ipfi easéon%abtrent. Quafi. J. _
Edqaíerec"'aliqLtis quomodo dieitur hic , q» Aegypcij
hocnóualet,quia hcet prophetia eóminatoria;,&pijna
Íes ifl:o mó inferancur, & pranüciencur, tñ quando pro-
S
a Jdtixerúc oues ad Iofeph, cum fupradiótum fuerit, pheta denunciatur q? raliter, uel raliter eric, & ex nul lo
. non plene patee. Dicendum tamen eít, receperant cibaria pro pecunijs, maximé quia non
íie (emn- qupd ift-e eft fecundus annus cópucando ab illo tempo defecit rriticuAegyptijsprimoannofamis. Datoenim
du rí2OTffe,.quodederuncpecora,& inquo defecerunc pecunia, j quód non fuifsec fames pranunciaca Aegyptijsper loile
mija- Ai-qui-tamen Hebrai dicút, quod iftefuit fecundusan- /¿p^ , habuifsentahmenta ex pracedenti anno, inquo
tts. ñus ftenhtatis,in quo intrauit Iacob Aegypcum, & feq. fuerat ubertas,quia ea,qua uno anno colligüntur,fequé
anoo.f. remo Nilus inundauit meritis eius,v"

F X t ^ e n e f i s . . - C a p - X M l . jtvr
defecit piamia. [ Pecom ITmu] dcftccrint.] Ideft etiaa Fabínmr i " ¿ ° ' Aegyptíos.qu, mo
Pecunia pécora Sefecermt non imnKdiate, fed poftífNecdnm mrb
^ofmo. te eft.lídéft noh eft á re
V , ponb;s,& tenis rirhil habeamus.J Bene íígtrebanT,quia pkndiun
Let lofeph quodlpfidedel^.^^onlnes pe1:un^
^ c^^mnía ¿ecL quód nrhii haberent reíiduum, nifi eo ^ e u S habere ,n térra
^ ^rafinlterra^Yocataut^ ^-^"-mlSeí^dS^
eisre!i6laeírent'lifiilla,oportebat,veleis panes giati' a n ^
^H:veiquóda.dper.debonisip,qu.qmd^i«^ fine Í ^ S ^ ^ S Í ^ S t S ! ^
&terranoftcatui.ertoüs.}lJílvoItumusu tranftanonepíadamá Hieronymom^e entkf^
terram noitram venduam, nos ipfos m fenios, vt des br^orum íeriptorum, vd forte LnslaLt i X n hoc
nobis cibos.[ hmenos ni ferintuteregia.J Ideft^emc nos, nó multum aduertit, quia faeihter talis deceXeTufad
vtñmus fer^uregis,anteaennneramus vafdl. r^ Potcn.at..SenrentiaautlninvtnfqueeLe3
er,nmsferuiems.^hr:«dhdix^untemen i^agisexprimat quantum ad alií]uid litera^Sea^
, • tua,ficutdixemi^ertienoáiníkuitute í^ílicetqtiantumadpoMoné,íedquanmm^^Sl
' bant ipfi ,qtiod,Éugesempt® fuerantdepecama regís. ríQnemmagis dedaim hiera noftra. f A nouiffiiSern i
Ideo quiequid piroemdabatiiradT^^^^^ Aegypti víqtiead extremos fines eius. 1 Ideft lofet^ ^ •
non ad íofeph.Erat autem lofeph fohimadmmiftrator,' rubiecit Pharaoni totam Aegyptum,&cima:os populos
vel difpenfator harttm pecuniat^um ,fed non dominus. dus ab vno fine Aegypti vfqSe ad alium fínem, ideft ab
f Et pr®be femin.T. J Ex-hoc videttir qabd ortu fiio víque ad occafum Um, Se ab auftro fuo vfquc
ñerilitatis hcetmodieume.l-át,.ahquid-ad fuum borealém terminum. Vd fequendoaliain it^
potei^at, alias non petiuiífanf líti íeimm. Et hóe patet in ram, quá tenet Hebraica Biblia eft feAfíis, quód lofeph
ripa fluminum,vbi crefcente Nilo licetmódieum mun- tranfíre fecit cunólos populos Aegypti delocis fuis ab
daretil!a,tamen térra,qit®irrtgabarur,fó
coliigebancur finges. Yd poteíl d.ci ahter & ñldiu's, gyptimorabantur occidentales eífe fecit: Utos vero, quí
AegypfijaudRieraiKa lofeph,quod ílerilitasfeptem^^ meiidiemincolebantadfeptétrionem collocauit.IPr^i
,nisduraturaerati&quiavidebanr,qiiodindpie ter terram faeerdotum.l Non eft inrdiiaendumaiiód íit
prim^,|:iebani?quódanno Jquentífeititoeífer, ita aliqua fpedalis terram Aegypto in quaWarentur fa-.
, quod futfiaenter metí poftet,& arari.Pecierunt etgo fe- eerdotes,& quód illa referuaíetur, quia in qualibet ciui
^ , . rate^erantfacerdotes:fedeftfenfus,quódpoleflTonesfa-
• • fe deberet feciindum cosh influentiam, & terrae tempe- c-erdotum, & domus eorum vendi?® non funt. [ Qtl® á
riem: tamavfinon féréretur.nihil colligeretur. Et quia rege tradira fuerat illis. J Ideft quód rex tradider^ii-
.iEgyp tij nihil ffugum habebant dato , qüód fcirent fe. libet faeerdod terram, in qua moraretur. Et erant in
quenti anno vbertatém fiimram,tamen fe & térras fuas magho honore ifti facerdotes. Qiiod patet quia filia fa-
^-o cibanjs 1 ms anní,&fémente ahe-rius vendiderunr. cerdotis Heliopoleos fuit data in vxorem lofeph á Pha-
Quia niíi in illo anno prouiderent,ita morerentur fame raone,E rat au tera lofeph fecundus poft recreni in Aegytnnc,
fíeunn alijs annis mon porueranr. [ Nepereünté pro, & prxpofitus totius Aegypti, vtpatet iupra 4i.cip.
^ cultore. Ideít ne deficiantco entes terram: deficiente Ex quo videttir confórmiter quód Pudphar facerdos
_ femine. [ Redigatur terram folirudínem.j Ideftéífida- p Hdioppleoseratde honorarifiimis viiis totius Aegypti. írf/^^^
. tur térra ficut def^-tum, fcilicet, quód non fit térra eul- Vnde forré erar de archiíiaminibus Aegypti: erat enm
,ta,&ornata,fed afGendantherb®nodu®,&fí'uticesín- inter facerdotes gentilium pnTminentfZ&di^nitatis^ f T
utiles,Vtvrticfe,vépres,&faUunc«.SicdidEiirdevin'éa, ordo,quorum quidamlíamines, ideft facerdottó fimplí !
. ...qu® non coitur. Ponam cara in defertum, non putabi- ees ei-ant,alijaiThifíauiínes,ytépifcopi quafí píindpes^'' '^
pí/e/ fuper eam vepréá, & fpin®, fiaminünV,ideít facerdotum: vkimi autem,qui ómnibus
o^er ^i^ vr paret bía.quinto eap.Hbcautem magnum damnum í:'r®eranrprothoí]amines dicebantur quafí primi infía^
'^mfti^ lalicet redigi tetram m folitudinem,quia tune ne- iranibus á prothos,,quod eft primus, & fórté i fta dignitas ,
coticeíílierarPuripharifacerdotiHeliopoíeos,cuiiTsfíliá-
^diu p- L ergo lofeph omnem .terram Ae^ lofeph duxitin vxorem.Ab hisautem antiquis Gendiiii
reas, J S^antuniad poíkílionesperfonarumfíngula- diíiindionibusinminiftcisórdbéctléfiaítieüsquendam
\cerdom ' ali®partes rerr® Aegypti erant, qu® erant difcretionis modum fümpíit ih patriarehas, metropoli-•
•mt. pet tinentes ad íolum regem,(S

Qf^re de requiem admiren tes cnm deledatiotie. Atitiqua ením F beneficia, & vrilitates Idfeph Aesypti reaibtjs oj-nr,,/^
cma da íacnto,&congi-egatíQnes videntur fien poft íi^idufi •uit,vt maior eftet redditusreg5,mu!tipliater¿^^^
J m ^ de{eGT:ai:íoti.es, puta pnmuia, maxyw e«jm m iiis vaca- nntMpfiq,- populi eius benefeo vmebát, qui lítm,,/
i t S íe^Ponbusrhocaut eftent per cauit & difporuir,& poítea ftumeura recódita pSd^í
rfitebuit,,.iravttota Aeayptus Iofeph debeatqu^
deoriimerat pro fa ute tocias commumtatis,ideo.dec5- e^^qm eiús nutnere,eíi-ta eo mortuLex furrex^^
mu:mtatKbomsfaftentandebei.ant:eratenimi{Iorem- gYpto, quiaon;cognouir lofephrnómaanitudineelí^Si
pore apud Aegyptios tn magno hoDore facerdotaiis di-: tpis,fed vido iñgratuudinis,^'fe eius beneficio fén^
as,mvcregesdarenceis^coníf^ maionbusdican,reddicibus,populiquoq; trucesS^
cibanadecmnmumcatibus.SievtiphnuI oaódo ' "one,ni!Jius,cuiUS:beneficioípLúpatmpernSí
rentur ad alias negociaciones fn quo^Ide reges^ do- duritiaafHixerunc, ierniturrífeeccnít,& mone nSh^
minmoftn.cem^risexprob^iíes^dduncur,quinóío^ ^^^^'^ftauerüt, infantibus eorainípíajucisaiS^^
ltimjcclefí.)s.exiftentevero, facroquede,^ ncmm.Sedmétkxcñ miquitas fíbi,quia iniuiie inl «i
( apud.Gentilesnon viguit,bonano conferunt,fed eriam tudinisp?nas iuftifiimas vberrimeeieuerunt fRcíbid í
/ I ab antiquorum denotione coUocaca aufecuacminiftris noS tm Dm nolkr.J Ideíi nos. videmus, g, vi¿noE
/ , ecddTaftK:is.exaaiones,extorfioriesg; parcim-publicas,: Q poteftate rúa eíh fdúoramus,vrreípic¿ñios bono^f
y i panjmpriu«asimponenKs,vtiam^idemrex,etpapai&^ tu,neiraícaris nobis.íeruas-twis.m^latí feruiemus?¿¡ T
r ep^o|^svideat^.Sedabomincmdum^aldeeft,vtfih Weftiftudoaus quinta parcLíbluefidS^si^^
P5resfBbijciantferuiruti.Secundacau "^s^l'benta^ra¡erabirniis,qua&nihil nob s S
? . «aeonferebancurin Aegyptofacerdotibuserac,quiaibi &cordehilarí femienui regi. (E^ eo^emSí^nnauo
r^ fciencijs fpeculatiuis pnmo vacare mífi funt,maxime a^ fada fuít iftaconuentio (V^ - in nrW^nSf. ^
O / , f .f ^ Aegyp^incgpe, & ^m eas aiiq-uas additiones fecit" Sed hoc S f h S
quom,.. Ahi-aham habucrunc,vtquídam antiqm feftantur,60i canonico,quea Stóritu fan^o di-4nfe Sinrm^i^^^^^^^^^
dixrausfiipraiz.G.Sedintdiigendumeft,g,Abrahamv fiut.fJequafiipraTl.c&dkeSr ma^^
modicum eos docere potmt, cumnon moratus fuedtln cendúefter^n n ífíJfn^ Jl k Du
Hicponitur loíeph ad aftli¿tú pojSulum m^naS^^ S S S S i u m n
tía,qua íuit in hoG,g, terram empLm eis re(WidL& S fluxemn^n ^^^^ dein^ tempm;a.qu?
eos in feruos emiftet liberos dimifit.fEn vrcemit s lid nní!!wS ifte hberfcripcus fuit, de
dleGcevosvidctisquahterpercoLíSiSMfr S s S ^ ^ f
xionesfaébsinterme,&vosPharaopoftidetvosr&t?: ramveftram; non folum ve rex, fed ve dominus in inS m^ legibuspeiifplum a r ^
fune^fedenam vfqihodieperfcue^^i,
grumeotiusAegypei,&omniumpcSSum q S "cin
ea>&vosipíbspoífideeiníeruos.rAcc5hSnílfí? tantis temporum arcularlteagros.jTradidit
eis hic maiorem quanti a S^trid ^ ^ n r f V ^ ' mutaeis mundi cuentibus,nung:
íicum ad cbosad feminan(mm,eeiam,ahis aiVeem annis rlm S ? ' , fMifetakqiiodpnuilegium in fauoacapiebancfolumaddbos,quiaeerra;ne¿ararrSe-i
P^Pí^'^^í^^^^'fi^^^í^q^^al^xlufté
potei-ar,ve patee fupra 4c.cap. ... a muicis téporibus abolirá,&obluiioni
: ^ , • , ¿^«HEfíadáeftquafi.inicgem.jImmomaioris
, Qítaretftoamadahanteisíemim, Qu^fí- 11 ^^-"^'^uja nujia. vnquam alicuiuspopulí
Oquianonpoeerantferere,vtpF^dióhimcft i i^ajr.n.^ Rern^n'' ' lcxpofmt3n.émduv:iuit.Sedárqu
f^uensannusfuturuseratfertilis.IdeooSn^^^^^^ S^^;"«oesconditiones,inquohabercpoferaelex
ad^Golhgendum f«íiIiecr'fruges.[VefrSesSte po^^^ f Snf r "ofter ftetithodiein medio
P^'^f»W;regi.dabitis.] IdeftlSte-S tn íf f ' ' pateeíoan.i.c.fgloriam.quaíi '
fem vti vobis tanquam feruis regís ex coi uennonfbus
fadisincer me, &vos,.^^,aGcípereomnesfr^ Ch lilog, orarquafiipatrcvnigenitus.Scripturatfi to-
íeb Lf' volo mifeiSiter hS do? I l'r^.f vnigenitus^Dei.[Abfqfcerra facer •
le axarepermitecdovosinlibereaeemcumve^^^^^^ doeah.J Ideífabfq-poífcíííonibus vrbanis,&
n ad facerdotes. qua peí-fucceífionéfacgr.
^ =one fmt. J Ideft quia non coiétí funt facerdotes
S o n$. f pniidpale.f.Iacobm térra Aegypti
«^g^ordinatioifccundo filiorum bencdicL.inlementem.^
Iftoscotradus iofenhfadehar „ 48«c.(Habitauicera© Ifi-ael ) ideft I-icoh íTn Acav ^
pa?¿ f e d ^ ^ P P ^ i ^ ^ ^ ^ - ^ v t r u m q i v e r u m e f t . f i g ^ h a b i e a u c n e l a c o b
Swcft?uSrSr inmanuS; ^«'iEipoífeditcam.j Quiaibi datafuerüteisauieaee^ •
ro^ í o quSta n í n f S £ morarenkur, M
^ ^ quanta populoru,& regum ingratitudo T3TÍ ^^^ autempoftederunt quandiu fuerrme in S^to,ér ^
- uw. i ata quia,ipil emebaiir ab Aegyptijs agr

« I wy.
^^ ^Geiiefis. > ' Cap.XLVII. 71P
tabantur magisjnteii-a„[Au6l:usqueeft.]In numero pcr A non euenerint, velnoneotemporejvel non taliter,quia
generationem quantum quilibet alius populus generan tune non eft locutus Deus, fed propheta Ule pfeudo per
do augeri porerat.[,^t mulnplicatus nimis.] Ideft non fo fuperbiam animi fui cófinxit. Nunc ergo ea,qu2: Iacob
Ium quantum alij populi, fed enam magis in imméfum. nunc dixit non ita vñr eueniífejVtipfe dixit.Ipfe.n.dixit
^^ yo.defcendenubus in Aegypto vfque ad annos ^ fentiebat morté fíbi inftare, tñ nó inftabat,quia alicui
. ducentos fuerunt fexcenta millia peditum potentiií pro agrotanti mortem inftare dicimus,qñ ex illa ?gritudine
í'^deread benum,yt paret Exo.iz.cap.praterinfinitam moriruruseft:fednonfiiitfícdeIaeob,quianó mortuus
) multitudinem feminarum, & paruulorú, & fenum, qui fuit ex illa infirmitate. Nam poftquam ipfein hac agri-,
numerari yix poftent. Et hoe eis ad miraculil repetir bis tudincj yel qualicunque corporis defeótu putans fe mo-
Moyfes Deur. lo.c. In/Q.^-nimabus defcenderunt parres riturum rogauit,et adiurauit filium fuum Iofcph,yt duveftri
in Aegyptumj & ectíanunc mnkiplieati eftis fieut ceret oíía fuain terram Chanaan; conualuir tune& reaftracgli.Fiebat
autem tanta muItiplicatio,qnia femina Cefiit ab eo lofeph.Iterum nunciatum eft lofeph, quód
multoties pariebant, & in ipfo parru interdú gemellos, pater fuus Iacob agrotaret, & ex ifta fecunda agritudiinterdum
tres, atit piures, f^tus effándebant cooperante ne mortuus eft. Ipft tamen táquám moriturus in pnma
Deoad conceprionem feminis:de quo Exo, i .c.(Ec vixit íEgritudine difpoíuit de fepulchro fuo,ranquam illi hoin
ea.)Scilicer in térra Aegy pti. Ex hoc poteft refpóderi, B mines, qui putantes mortem íibi adefle, condunt teftafi
quis dieat q> iliasUtera fuperior.f.habirauir Ifrael non menta, & poftea ab argrirudine conualefcunt. Videruc
intelhgiriu'deipfo Iacob ,,feddefíh,seiiis qui vocantur ergo dieendum quód non fpiritu propherico, fed per \
Ifrael, eú fubdatur inimqdiate auólus, & mulriplieatus, quadam figna naturalia cognouit, vel verius opinatus
quod de fi!i)S Iacob coiigrué intelligirut.Qma fí intelli- fuitmortem fibi adeífe, qrna .forré expertus fuit in eoigeretur
de filijs Ifrael, nó diceretur habitauit in ea decé pore. fuo, talem deordinationemjqualem nunquainante
íeptéannis,quiaplu,ribushabirauir quamdacéns,eriam cpguouerar,vel magnam virium defeótionem. Etdato
quia fiibdirur: Facti funp dies vira? eius,centum quadra- quód ifte fuiífet vnus, & idem languor quod eft contra
ginta feptem anni. Qj;iod nullo modo referri poteft ad te.xt,um,(3¿,etiam vere mortem fiiam eonieélaífetafamen
populum fihorú eius, quia non dicererur de illo populo, non arguebátur hinc quód per fpiritum propherieum
qb vixerir annis i^j.fedxlie ipfalacob decem fepté annis, .cognofceret, quia médici fapientes veré iudicant vt plu-
& ante vixerat t^o.vt patet in princip.húius e.Et íic col- rimum de morte, vel de fanirate conftiturorum ín agriligentur
i4.7.anni,totias yit^ Iacob,qui infra ponuntur. tudine. Etpt^terhoe fapifilme videmus multos agro-
Et.mortuus fuir laeob r z.annis poíll fterilitai;emfinitam tantes fe morituros iudieare, quia talia in fe experiúturi
quod patet, quia Iacob venit in Aegyprú jn fine fecundi qua^vit-a non conueniunt. Si autem dies mortisapproanni
fteriHtaiis.Et paterquia dicitur fupra 4f.G,quinque C pinquabac-,itaquódpoft iílam yOcationem lofeph nori
anni adhucreífanc„.quibus nec arari, nec meri pote rit, multis diebus mortuus fitjUonconílat.Saris tamen clare
Computatis ergo illis quinqué annis, qui reinanebát fu- pater in textu quód tune non haberet agritudinem, de
turi vfque ad finem íferiütatis manent i z. alij extra íle- qua mortuus eft, quia dicitur infra quód histranfaótis
Opimo íil'tatemadeomplendúi7.an»os.-('fa(5biq3 funt omnes nundatum eft lofeph quód. pater eius agroraret. Nos
^icoUi ^^^^ ee.ntum quadraginta feptem annorum.) tamen óommuniter mortem folum ahcui appropinquae
Lira /1 P^-^^t colhgendo 13 o.annos quos habuir,quando re dicivnuss quando agritudp ei ineít, ex qua moriturus
rohatur. Aegyptum,& 17.qups ibi poftea vixit. (Cumq-, eít,vel)fic túdicatur.( Vocauit filium.fuum Iofeph.)Ideft Confutaappropinquare
cerneret diem mortis.) Dicit Nicolaus, fecit eum vocari per nuncium, quia non morabatur in litera,
qp ex hoc patet Iacob habuiífet fpiritum propIietie,quia .eódem lpcoIofeph,in quo.pater fuuS Iacob, quia la^ob
fciuit appropinquare diem mortis. Quod autem laeob manebat in rerra Geífen. lofeph autem femper erat in
habuerit fpiritum prophctia nullus dubitarerationabi- curia regis, cum omnia pereiimiudiearentur,cS: difpolirer
poteft: fed ex hoe fequatur eú habuiífe fpiritum nereutur, íicut didam fuerar fupra 41.ca.Ego fum Phahuiufmodi,falfum
eft. Prima pars paret,quia aliquis vo- rao,abíque imperio tuo.nullus mouebit manum,aut pecatur
propheta in facra fcriptura dupliciter, vno modo, dem in cerra Aegypri. [Si inueni gratiam in confpedu.]
^ms vo~ quia Deus cum eo loqui tur,vel ei fe reuelatrfeeúdo quia D ideft fi rirdiligis me, vel fi ego fum aliquid in tua repu-
"mtrpro- reuélat ei aliquam veritarem,fiue fururam contingenté, tatione.[Pone manum tuam fuper fémur meum.] Sic.n. Quare pa
heta. fiue pr?fenté,fiue prateritam,euius cognitio fine diuina habent aliqua litera,, ^ed faifa litera eft, vc patet in He- t^archa
reueladoneimppífibihs eít . Quanttimad primum mo- breo,quod dicit.rSubterfemurmeum.]Sieut'dícebatUr exhibebat
dum vocatur'Abraham propheta, quia. licét nihil pra- fupra z4.eap.quaiido Abraham mandauit Eliezer feruo iuramem
nunieiarec,nee diíererer incognicum,quia t,^me^ ei Deus fuo, qfiód lurarec ponendo manum fub femore. modus fubter fe-í^pe
loquebatur, y|: patet fupra i z. & .r 3 .éc i & 17.4^ aatemiurarionis ibi declaratus eft. Quare aurem fie iu- ^^^
i z I.&: iz.e.ideoferipcura yocauic eú prophetá,imó raretur ^ dicúnc dodores noftri quód implicité iurabíi:. •
ipfe Deus loquens ad Abimelech vocauir Abraham pro tur per Chriftum nafeirurum defemore Patriareharum.
phetam, vipatet fupra zo.c.vbi dieic. Nunc ergo redde Et hoc beneipfi cognofcebant, &pradicebanc. Vel vc
ei vxorem íiiam, quia vir propheta eft, & orabit pro te. voluntHebrai qiudam, quód hocfiebatad honorem
Quantum ad fm modum, qui magis vfitatus eft,Ifaias, circuncifionis. Ideoponebacur manusiurácis circa illud
& Ieremias,& omnes ahj; quorum'libros habemus pro- membrum,in quo erateircuneifio.
pileta fuerunt, quia nunciauerunt quadam de fum'ris, Rabbi Abraham Abé Ezra dicit, quód hoc fiebat ad Opinio
quadam autem dé oceulris prateriris, vt patet in fiiis li- fignum fubicótionis. Et nunquam fiebat iftud iuramen- Rabbi A.
bris, Iacob aút quolibetiftorú modorú propheta vocari E tum, nifi quádo aliquis Dñs adiurabar feruum, vel quá- be E^ra.
póc.Primo mó,quia aliqñ ei apparebar Deus,&ipfe la- do maior adiurabar minoré, ficut qñ Abraham adiuracob
nihil pranúciabat,fed ahquam-veritate á Deo reci- uitferuú fuum Eliezer,vt pater fup.z4.c. vel qñ hic lapiebat,yt
paret fu jira 31. Er poftea in itinere rederKlo,vc cob adiurauit lofeph, qui minor erar ex eo tj^erarfilius
patet fupra zz.Ddnde rurfus i Bethel,vt patet fupra 3 j, & tenebatur ei obedire. Et iíta confuecudoadhuc
Competir ei etiam fecundus modiis,quia aliqñ futura in apud quafdam gentes íudaorú refertur obferuari. [ Et
eognita pradicebat,vt pater infra.49.c.vbi beneclixit fi- facies mihimifencordia. ] Ideft facies mihi aliquid tale,
líos fuos denuncians eis ea, qua poft fie euenerunr, ideo ego repurabo ad magnam miferieordiá, & magnum
dixit in pnnaverború fuorum:Congregamini,vcannri- bonum meú, fi íepelias mein fepulchrismaiorum meociem
vobis qua ventura funi: in diebus nouiífimis.Quá- rum. [Et veritatem.] Idoít reditudinem iuftitia. Quafi
tum ad^m,f.q) nó poftir probari hic,q? fit propheta,pá- dicadaciédo hoc,facies id,ad quod.reneris, quia ex quo
tet fic.Qma lieet poterar eífe,cb Iacob cognofceret mor- fi lias meus es,tencris mihi iuíte pracipienti obedire.No
arguitur euidenterex texru,qj per dixit ifta Iacob alicui de ahjs filijs,hcer ipíi libenter exe-
V. fpm^^ropiiSRiü ,imó magis vi: oppofítum . Qoia vc querenrur, quia fciebac quód nullus aliorum hoc facere
habetur Deut. r8.c,fignumadcognofcendumm ahquo poífet.Nam dato quód aliquis de ahjs vellet portareca-
4 cafu,quis nó elt propheta,eft fi ea,qua propheta dixent dauer parris extra Aegyptum non permitreret eum Phar^o
' J •

720 Genefis. ^ : , Cap.;
raoesireA^yptum. íofephantém,quía aecepfus valde F - •
erat in oculis Phaiaonis, fciebat Iacob, quód permitte- Jacob £grotus Ephraim,& Manaífe berredicit
ptm-a Pharaonéfacerequod vellet. [Nonfepeliasme Cap. XLFlJl.
in Aegypto,] Sciebat Iacob,qHÓd nifi ifta dixifliet intendebat
lofeph íacereeifq^^^ -ÉT 1S ita tranfaElisrimciatum eflhfeph ,auk
Ts • dormiamcum I 1 egrotaret pater Jkus ^ qUi, ajp,m¿tL dm^ ^
Dor mire mterdiHii fignat morí, ínter- | 1 filijS Aíamffe,¿r Ephrairnire-perrexit Dé
duplieiter dum ai>tem frpeíin. De primo patet 5. Keg. 2. cap.Dor- ^ Bumque eíifeni: Ecce filitis tum lofebhve'
fumiMr. iniui.t,,g,m.r.auudcumpatribusfuís,&fepnltuseftín mtadte. Qui confort atus féditin Uaulo. Etih-reío
ciuitate Damd> hic aiKemaccipitur dormiré pro fepeli- ad fe, att : Deuí omnipotens apparmt mthi tn l J Í
n.:Et parerquia rogat íacobiihum fuum íofeph,vt non eB térra Chanaan, henVdtXttque mth^,
fepeuar eum. m Aegypto, fea vt dormiat cum patnbus,. ^ugebo , mtdttphcabo , ^ fLam te in turb^
Si autem acciperemr doi'mire pnmo modo, idertmon pupulorum: daboquetibt terram hinc , & femtn tZ
/ í iiondeprecaretur Iac

• V " C a p . X L m 7 2 1
^gni^fed quja lacob erat fenex^^pi-opinquatis morti,et A in quo aliquod iftorum duoni ita deperditum eft auod
lofeph dihgebat eum valde, pofu. rat nuncios,qui fem- reftaurari non poteíf, cum mdpiat deperdi totaliter arper
ei falutem, vel ftatum patns fui referrent. [Quia a:- monia, neceílc eft fequi magnos dolores cum dolor íit
grotaret pater eius.J Hebrsi dicunt hic,quod tres pentio fenfus nocumend: neceífe eft eriam fequi virium inuali-
V nes fuertmt fadls notabilesa tribus vinsfanótis. Pnmo tudinem,qu5confíftebat inbonadifpofitionemembropetiuit
Ifaac, vt daretur hominibus ahqua poena ad co- rum executiuorura,qus ablata eft per abladonem tonus
\ gn,^cendum fe ipfos,vel vt a malo recederent, ideo data compaginis armonis corpores.Ifta autcm aiunt lansuo
) eft ei caligo oculorum,vt patet fup.^y.c.f.fenuit Ifaac,& rem eíle fine sgritudine- Item patet hoc ex facra fcrptucaligauerunt
oculi eius. Secundam petitionem fecit la- . ra fup.25. c. vbi dicitur de Abrahlm, quod erat dierum
cob petens, vt homini ante mortem ahquis morbus da- multorum defecitq. & mortuus eft. Deíiccre autem vo- i^^dfecu^
retur, vt cognofceret homo quando eífet in difpoíitione catur fecundum ipfos Hebrsos, & dodores, & noftros,
ad moriendum, &conuertcrerurad Deum, quia vt ipfi quandocunqvaliquis paulífpcr refoluitur vfq;ad morté! '
volunt ante lacob nullus homo ^grotauerat, fed fubíto Sic etiam dicitur de Ifmahelein eod.c.f.dcfecitq..'^ mor . \
moriebantur. Huic autem cóceílum eft quod sgrotarct, tuus eft. Máxime quia ipfi ludsi tradunt Ifmahelé mor- i
& deinde alijs hominib.Tertiam petitioné fecit rex Eze tuum fiUífe difentcria.Patet etiam de Pharaone, qui píachias.f.vt
homines poft morbum fanari poífent, quia, vt B gis magnis vapulauit, quia dednebat Saram vxorem Aipíi
dicunt, ante témpora eius quicunq-,sgrorabat in illa brahs,vt habetur fup.'i z.c.Idem de Abimeleeh rege Ge
sgritudine,moriebatur,ipfeautem oratut Deum, vt pof rare,quandoaccepit Saram,vt patet fup.zo.c. Ad tertiú, Adi.poft
fent aliquando homines poft morbum fanari, vt ipfe fa- f q, nullus sgrotans cuaferit mortem ante témpora Eze- tionem /»
natus eft,vt patet 4.Reg.2o.& Efa.jS-ci.Sedifta qusdá chís,fed omnesquotquotsgrotabantmoriebantur:Re daornm .
ludizo funt,& fundantiir fuper quandam ignosantiam, fpondetur falfum eílé;eft.n.contrarium omni rarioni na
ulía o- ^ «^rroré maCTntr.quiaipfi putant,^? ea,qu?m facrocano turalirquia'omnis difproporrio in anfionia corporis hu-
J ~ ne fcrípta non funt, nó fuerunt: fed ifta rario eft ftulriífi- mani eft morbus, fed condngit, quod interdum ifta dima,
¿luia tune fequeretur iiihil fuiífe, mfi quod in facro fproportio ita íic parua, quod natura ipfa pro fe valeat fe
canonefcriptumcít,quonihilftulriuscogitariporeft. Et reducereád fanitatem, interdum adiutoriomedici,& vi
confirmatur teftimoniofcripturs,quialo.2i.ca. dicitur: medicamentorum,íicutnucfít. Nififortedicerevclint,
Multa alia fecit lefus in confpedu difciptilorum,qus in quod quilibet morbus vitam corrúperet neceílario, niíi
hoc libro fcrípta non funt.Hsc autem fcripta funt,vt ere Deus miraculosé eum tollat.Sed hoc falfum eft,quia túc
^ datis,quia lefus eft Chriftus fílius Dei viui,& vt creden fuperflua eílet medicina, cum nihü operaretur, fed totú
tes vitam habearis. Sacra.n. fcriptura non intendit om- Deus aget.Sed hoc falfum eft,quia fcriptura facra man-
, nium temporum gefta narrare,fed ea defcribere,qus fa- (2 dat honorari médicos tanquam neceftarios, vt patet Eclud
noftrs aut vtilia, aut neeeífaria funt,vt dicebatur in clef. c. 38. Honora medicum proprer ncceílitatem.ltem
, , prsdida audoritate: omnia autem defcribere eílet im- quandocunque funt esdemcauís mortis,&: vits,fanitautio
ra poflibile . Eífet & pondus quoddam iníitile,quia nullus ris, & sgritudinís, neceífe eft eandem exiftere vitam, &
num. qui legerer, nec leda prodeftent. Eft adhuc maior- mortemi fanitatem, & sgritudinem. Sed esdem cauís,
error,quia íi ifti mi fen fcripturas, in quibus a teneris triv tam quantum a d nos, quam quantum ad infiuentianu
pudijs enutriti funt,fcriitarentur, multa aduerfária eis,q c^li funt nunc,& ante temporibus illjs, ergo eodem mo-
3 ^ r dixerunt,reperirent.Ad primum cum dicunt nullam vn dosgritudines, ^^ finitates. Sed ahqui nunc sgrotantes
l quam punitionem hominibus fuiífe ¡llatara,vt fe ipfosja- fanátur,ergo & tune. Item contrarium habetur fup. 12.
guofcerentante témpora Ifaac, patee contrarium ex ía- c.vbi leginitis Pharaonem plagis magnis percuffum, fed
mum . crocanone Gen.4.c.vbí dicitur deCain,cui datus fuit tns poítea fanatuai.Idem patet in Abimeleeh rege Palsfthí
mor in penam,&in íignum, vt omnes cognofcerenteú. norum,fup.20.cap.ltem patethocin lob,quiinfirmatus
Latebatq. inter fruteta & denfas arbores, timens vndiq. fuitvalde, ita vt a tota corporis mole tabes difflueret, &
mortem,quoufqdncurrit in illam. Sic patet ctiam de A- fanicm teíia raderet manens in fterquilinio,vt patet lob
braham fup.25.ca.vbi dicitur,quod defecit, & mortuus 42. Item quia íi omnes,quisgrotabant,inorerentur,nul
eft.Etiam vbi ifti miferi oblíti funt maximam illam pee- p ius hominum,quando sgrotaretqu^reret,an moriturus
nam hominibus datam,quod perierint diluuio? vt patet cfset, cum argueret íe certe moriturum, fed contrarium
fup.7. c. Item vbi rdiquerunt punitionem duriííímá So- patet 4.Reg. 1 .c.de Ochozia rege Samaris,qui miñtad
domorum, cum pro peccatis ftiisomnes igne coelefti ab- confulendum Deum Accaron, vtrum fanaretur de infir
fundi funt? Item valde i fti erran t in fundamepto,dicen mírate fuá. Idem patet de leroboam, qui mifit vxoreno
tes ex fuppofitionecaligationem oculorum fuiífedatam fuamadqusrendumrefponfionem Ahís prophetsSi-
Ifaac,vt fe cognofceret. Nam tales pens aliquibus infli- lonitis,vtrum Ab'as fílius fuus sgrotans moreretur, '^t •
guntur,de quibus videtur,quod fit aliqua fuperbia,6Q^ patet 3 .Reg. 14.C.&: omnesifti fuerunt ante témpora E, Confuetu.
contemptus,fed in ífaaCnon videtur fic,cum eífet vir mi zechis resis,ergo falfum dicunt. [Qm afsumptis duob. ^^ atiqua
ris,& tractabilis, atq; fimplex,íed videtur magis,quod i- filijs fuis. J Afsumebar hos fihos fuos, vt porraret ad la- benedtce^
fta pcena ei naturaliter euenerit.f. quia ex caufis naturali cob,vt eos benediceret, quia erat confuetudo,quod paré dtfihos.
bus in talem sgritudinem incidere debebat. Sicut mors tes in morte benedicebant fílios,vel alios minores . Cum
iam non videtur homini p(jna,fed natura,ficut arbitran- ergo lofeph fufpicarerur patrem fuum I acob cito moritur
Phílofophi Gentíum.;Et liOc licet Deus aliqua caufa tur um,,quia fenex erar,voluit fiftere ei benedicendos fí->
det, quía ipfa etiam, qus'naruraliter ficri poiTunt, Deus líos.[Manafse,& Ephraim.JNondum.n.alios gemierar,
adminíftrat fecundum fuum alriífimum iudicium, non £ vt patet infra cum dixit lacob dúo filij tui, qui nad funt
tamen videbatur fpeciahter data in posnam fceleris ali- ribi in térra Aegypti antequam venirem ad te,mei erunt
U z.pojt • Ad fecundum quando dicebatur, quod nullus s- reliqui autem,quos genueris poft eos,tui erunt.[! re perjnemJu
gi^otabatvnquamantetémporaIacob,fedomnesfubito rexít.JIdeftfeftinauitiré. [Diótumq.eftfení.] Ideftlatorum.
inoi-'iebátur: hoc repugnar toti rarioni, quia vita anima- cob antequam introitet ad eum lofeph. [ Ecce filius tu-
' Jisconfiftitin quadam corporis armonía, qua exíftente.^ us Iofeph venir ad te. J líteaduentus multum erargaunon
poteft deficere vita.Ifta autem poteft,dupliciter tol- diofus íacob,quod patet in eo,qd fequitur.f. [Qui cófor
^ h,aut per nocumentum extrinfecum totum animal fubi- tatus fedit in lecticulo. J Ideft licet enim sgrotaret,cares
to diftemperans,aut per corruptionem humidi radicahs, víribus,tamé audito, g^ veniret lofeph exhílaratü eft cor
aut calidí naturalis, in quibus fundatur vita. Cum ergo eius,& multiplicatis, dilatad fq. ípinrib. rcfumpfit vires.
i humi- non omnes, qui mortui funt ante témpora lacob mortui [Sedit in lediculo.] Erigens fe ad loquendum. Antea au
' natura fuerint illads vulnerib.oportebat plures eorum mori per tem iacebat extentus in longum non potens fe apodiare,
:, funda- d^%^|m¿^p|||^rmcipiorum,in quibus fundatur vi- vel aliqualitcr fuftíncrc.[Deus omnipotens.JHic autem
f' autem conftimprio, & re- intendit nouiter perfuadere lacob id, quod ante peifua-
'.^auratio quotidiana eft.Sed cum ad tale tempus venitur ferat, f. quod ducat corpus eius Iofeph in terram Cha"
'4 • AIph.Toft.fuper Genef. Zz naan .

naaií ad (cpeliendiim. Et ad hoc» vt índitéat eatn^ado- F buens filíjs LÍÍE . Et quia priuato Rubén, primogcní^
ptatduos filios eius Matiaíre,& Ephraim dandoeis par- poft eum erat Simeón, vt patet fiipra iS'.capit. debuiíTer
: . tes hareditatisfícutalijs fili/srLiis.f.Siracbn,5c Rubén.: dari prindpatusregnatiuusSimeoní, fed quiapeccauu
Óhie^^O:,. Etjquia poííec dicere lofephi Pater quomodo das eis for- contra voluntatem í^cob in occifione Sichimitarum, nó
tes m cerra Chanaan, cum ibi_ nihil poflideas ? Refpon- debuit ei dari. ^ \
dec Iacob, quod Deus. promi fie daré ei femini fuo il- Poftiftiim primogenitus erar Leui. Adhuc ergo tran, %
Kefpofta lam cerram, ideo tanquam certam diftribuit ..Et hoc di- íire debebat ifteprincipatus, fed quia ipfe eodem n^do
Cít immediate. [Deus omnipotens.] Vocaceum omnipo peccauerat,vt Simeón, vtpatet fequenti cap. íciIicetSi.
teutem, ideft pocenteiíi facere quod proniific. Iftud no-. meon,& Leui fracres vafa iniqiíicacis beiíantia. Ddnde
men rede hjceoniienic,qLiiaad aliquid arduum facien- fequitur eorum malediólio, feilicec diuidam eos in la-
. dum non oporcet Deum vocari benignum,fiue man fue- cob,&difpergam eos in ífraeK Poíl iftos primogenictis
CUm:,velmiferieQrdem,velfapienEem:,quiaiílat>ihilatci erac fudex,ideocumhicnonpeecaflíetnotabihter,fed fe
í nent ad magna faciendum,,íed magis,omnipocencem efl cic quod non occiderecur Iofeph, & poft laborauic,vt nó
' / íc>quia omnipotentern nihil eíKigic quin illitd facere pof mañeree Beniamin in feruicucem,vt patee fijp.44. c. me-
/ fit., [ApparuitraihiiiiL,uzajQ^2:.yoeaeur alia nomine' ruitftifcipereregium prineipatum,quamobrem eicon
Bethel,ytpatetfupi^ 2S'.&; 5y.& Iudi. ceftus eft. [(^inaci funt tibi in cerra Aegypti, ] Ex Afe-
/ ritió fuit,.quando.ibariri!Mefopo£atTiiaiT!¡,quanído vidit: ,nec filia'Pucipharis facerdotis Heliopoleos, quam in'>-
, fealam tangen rem, Cosíos Deum inriixumfiiper fea-, xorem Iofeph accepit,vt pacec fupra ji.cap. [Ancequam '
I , íam^vcp^tetfupraiS.cap.. [Qi^ eíl in térra Chatíaan.]; venirem a teC^ia Iacob defcendit in Aegyptum fe-
Circactuitatem, Sichem mihario vno, diftans^ScT apud cundo anno fterilitatis,,vr colligitur fupra 4j-.eapit. MamontemN;ebal,&:
Gari^tm, 6c in oppoiito ciuitatis Na-^ naífesautefn, & Ephraim naci fiiiic cempore fercilicacis,,
im>,vcpatet fup. Ei., lofúe 8-cap., vtpatet fupra 4.1 .cap; [Mei erunt.] Ideft erunt filij mei,
' Omnio Ahqui autem volunt iftam ciuiea.tem,vetoppidamef:. non pérnaturam,fed per adopcionem.Ec declaratur inmommB
id,quod lerufalem,:quod falfum efte elaris radonibus fra eum dieitur. [Ephraim,& Manafies ficut Rubát, &
nomi- ^ 2.-eap. & i8..probauimus. [Benedixitque mihi. ] Simeón reputabuntur mihi. J Ideft ficut Rubén, & Si-
ne: emita- Annunciandobonafutura,, vcl augment:um,cum. bene- meon filij mei capiunt parcem hareditacis mea , ica Ephraim,
&Manaffeseapient..EteomparauiceosRubé,
Imk:- poffeílionibus., [Et m,u&iplieabo. In prole. [ Ec fadam & Simeoni>quia ifti maiore&eranc incer filios Iacob,quo
ineurbaspopulorum.J Ideft faeiam> vnde te nafcantur rummagiscerca erat haredir as. Quafi dicat, ita certa
multi populi, & copioft. ,Qued potuit poftea,,cura^b eo eric porcia hareditatia Manaífe, & Ephraim in harediduodeeim
tribus exiermt, m quibus erant dúo reges fi- H taterneá,ficat hareditas Simeón,& Rubén. [Reliqui au
mul> &raulEaciuitates,,munitaque oppida., [Daboque tem,quos genueris poft eos.] Ex hoc patet,quod illo té- '
tibi; terraii% hane» JPíopter hane particulamimEodudt porenon habebat Iofeph alios filios ,& iam erantanni
lacobomniaiftaverba,fcihcet,vtdemonftr.areEahquo. 2

^i^peris. Cap»XLVn. 723]
, in quo maiores fui fepeliebantüiy non duxit A vimoemi propter famem fugijt de Ephrata in[terratn
eam Iacob in illam fpeluncani, fed fepeliuit in itinere_j. Moab, & deinde redeunte fertilitate magna copia fru-
£Mihi enim.] Ideíl non culpes me de hoc, quod non fer gum fuetunt in tetra illa, ideoque Bethleem vocata eft.
peliuerim matrem tuam Rachelem in fepulchro maio- Hocautempertinetad tempus Ruth. Hoc autem fairum
meorimi, quia ipfa mortua eft in tali tépore, in quo ftun eft, quia iftud nomen Bethleem impofitum fuiíTet ;
^ non potui éara ducereilluc. [Quando veniebam de Me tempore Ruth,& Noemi, cmn ifta multo tempore poíl,
\ i'bpotamia.] Non videtur,quod quando mortua fuit Ra Moyfen fuerint, fequeretur, quod ifta litera non fuiflet
, ^ chel 'vJeniebat Iacob de Mefopotamia.quia mors Rache fcripta per Moyfen, fed per Efdram, vel per aliquem a-
^ lis fuit inter Luzam,f.Ierufalem,& Ephrata,i.B€th!eem, lium,quod pracedenti cap. improbauimus. De hoc ma-*;
ficut patet fup. 3 j-.c-Sed antequam veniret Iacob illuc ve gis diximus fupra 3 5. cap. [ Et adificaui fepulchrum. ] >
niens de Mefapotamia habitauerat in Socoth, vt ,patet Idefi:, licet non duxi eam ad fepulch'ra maiorum meofup.
3 3. c. & adificauit ibi domum, deinde moratus fuit rum,quia non poteram,tamen adificaui ei nobile fepuiper
annos fex, vel feptem in agro apud ciuitatem Siché, chrum^uxta viam^ita quod tranfeuntes Viderent,& fcivt
probauimus fup.34-cap. Deinde venit iu Bethel, vbi retur ibi fepultam efiíe Rachelem in fatis honorabili lomortua
eft RacheL co .-Hebrai autem iftam literam totam leguntadéxeu-
B fationem Iacob,vt nos,fed difterunt in modo excufandi.
An incongrue diüum fuerit, quod Rachel mortua fit-, ' [ Mortua eft Rachel in térra Chanaam. ] Quafi dicat,
dum veniret de Mefopotamia. Qu£Íi. L íih mi lofeph non intelligas, quod ego fepeliui Rache-
ergo diceretur mor tua,quando veniebat
lem matrem tuam in Hebroh in fepulchris meorú,quaíi
fugiens laboré vix, quia fatis prope erat, quia diftat He-
Q Vomodo
de Mefopotamia, cuín iam anni decem, vel plu- bron a lerufalem ocio leucis, Bethleem autem duabus
res tranfijfient, quibus recefiferant de Mefopota- leucis a lerufalem, & é contra Hebron, fcilicet verfus
mia, & habitauerant in alijs locis ? Refpondetur, quod Meridiem,ideo eft diftantia quafi fex leucarum,quafatotum
fpacium interceptum inter locum a quo quis re- tis módica erat, non hoc ergo me impediuit. Nec etiam
cedit, & locum, ad quem vltimate vadit,^^ vbi quiefce- me detinuit, vel ab lioc diftraxit temporis importunire
intendit, vocatur via, licet in ifta via fíat aliqua mora. tas ad ambulandum, quia conueniens tempus erat/ttJi-
Sed Iacob exiens de Meíopptamia intendebat veniret cet tempus vernum, in quo homines expedite ambulare
a d patrem fuum Ifaac, & matrem fitamRebeccamyvt pofiTunt. :
patet fup.31 .c. vbi dixit Deus Iacob reuertere in terram Impedimentum ergo fuitvoluntas Dei. C^iavt vopatrum
tuorum, & ad generationem tuam, & deinde.,» lunt Hebrei Iacob cognouit ex diuiua reuelatione,quod
fubditur, quód Angelus in foranijs dixerit ei . Nunc er- C tempore Nabuchodonofor deftruenda erat lerufalem,;
go furcrc, ^egrederedeterra hac,reuertens in terram vt patet quarto Regum capit..& quod Nabuzardan
natiuiratis tua. Quantuncunque ergo ex accidenti mo^ princeps exercitus,qui alias vocatur princeps coquorum
raretur antequam accederet ad locum, vbi erat pater fu- vt patet Baruch primo cap. duceret captiuum populum;
JUS, femper dicebatur efte iti ,via. Sed Rachel mortua eft in Babylonem, & tranfirent iuxta fepulchrum Rachel,'
'inter Bethel, & Ephratam antequam veniret lacobin quod eft fitumiuxta viam, & tune miraculosé ipfa Ra-
Hebroii ad patrem fuum Ifaac,vt patet fup.3 j.cap.ergo chcl dé: fepulchro clamaret ad Deum, quarensmifericongrué
dicitur mortua Rachel,, quando veniebat de^ cordiam fuper populum captiuatum. Sic patet Hierem.,
Mefopotamia. [Mortua eft Rachel in tetra ChanaaiioJ capit. primo:, vox in Rama, velinexcelfisaudatuseft
In partu mortua fuit Rachel, vtpatet fup. 3 f. capit. [In ploratus, & ludus Rachelis plof antis fihos-fuos v: Ifta
ierra Chanaan.] Qma Bethel & Ephrata, interquas. expofitio Hebraorum aliqualiter videtur colorata j fed
,/Vl- jinortuafuitRachelerantin terraChanaán, [Etatqu^ noneftfolida . , •-a
• " vernum tempus. ] Ideft priiicipium veris. In hoc excu- ' Primo quia finis ad quem conuertunt ludai iftam ex-
' fat fe duplieiter quantum ad viam, quig^ coníhtutus in pofitionem, non eft certus., ifte: enim clamor :Racher'
via non poterat totam,famftiam fuam, & greges dimit- lis de&pulehro:& induaione captmorum in Babylotere,
& retroeedere, vel deuiare veniendo in Hebron,vt ; nem videtur ficlus, U error ludaorum 4n hac parte
eam íbi fepeliret. Et fi dicere lofeph patri fuo, debuifíe D eftexignorantia fitusloeorum:^ quia ñlij Rachelisdir.
ducere illuc greges,& totam familiam, & corpuseiusibi cuntur riHjjBeniamm:, cura Beniamin fuent :hhusRra-i
fepehre. Ad hoc reípondet hic, quod non poterat fieri cií ehelis. Si ergo eura fihj Beniamin: habitent ín ferUfalem
T eífet tempus vernum. Impedit enim terap us vernum du fi tempore captiuitatis Bab-ylomca deberent. duci de
pliciter, neportari potuiftet illuc cadauer Rachelis. Prir lerufalem in Babylonem peJí.rfepulchrtim.-Jlachelis
^ • mo,quia calore vrgente verni temporis corpua mortuo-. adhuc videretur poflé ftare , quia tune tranfeuntibus.
rum foetent immediaté horribiliter, ita quod duci non filijs fuis, qui erant fili) Beniamin vipía poffet clamare,;
potuifiTet quin omnes inficerentur ./ Secundum impedí- fednoij eft fie, quia eum babyloa fit abaqiuloneieruM
mentum, quia in principio veris pécora fcscunda funu falem,& totius térra Chanaan,vt patet Iere.prtmo.cap.'-
& nouos fóetus habent adhuc multum teneros. Si ergo fcilicetab aquilone pandetuü omne mahim, & loquitur
cogantur ambulare plus de^ito,raoriétur vna die cuncli manifeftiftimé de Babylomca captmitate, vt fequitur
greges. Sic enim refpódit ipfe íacob Efau fratri fuo per- in litera Ierem. primo. cap. cura ducerentiir m captiuifuadenti,quod
fimul irent in SeitiVt patet fupra 3 3. cap. tatem Babylonicam non poterant tranfire ilh, qui moringtcdiebar
Ephratam.] ideftingrediebarterminum rantur in lerufalem per.fepulchrum Rachelis, quia
Eplirata. Non emm eft intelligendum, quod ingrede-Et fepulchrum iUud eft^ vementibus a lerufalem contra
retur ciuitatem Ephrata,quia non fuit fépulta Rachel in Bethleem^quod eft defcendere adnieridiemalli autem,
duitate Ephrata,fed apud viam antequam accederet ad quihabitabantin lerufalem debebamducim Babyío-
Ephratam per dimidiam leucam. Sunt enim quatuor nem contra fepten trionem, ergo non poteranttranlip
milhariaiti^ris inter Bethel, & Ephratam, fcihcet Be- per fepulehium iRud . Ilh autem qm habitabant in
, thleem,qu^faduntduasleueas, & ad dimidiamleu- Bethleem quando ^rentur m Babylonem

Genefis: r ^ Cap. XÚvX^^^
^ qu^fiuit Iacob, qui íuncifti/quafinon cognoicer^
Iildai, quod Kachdplorandoprofilijsludarranfeun- dcndo rationem, quare non ¿ognofceret did
tibus per Jocum illum, dicebatur plorare pro íil, js fuis, enim l fi ad caligaiilran t pr? nimia fenedu e & cíar?^opt,
quia vicini erant: Adbuc hoc non valet,quia eodem mo dere non rocerar Sed tune írcmes- onai-P ^
chra patnarcharm^ poíTet plorare pro fih;s luda tran- nafsem ? Aüquis poVset refpondere, í EcíaSíff" ^
feunnbus per ipfum locum,cum Hebron fit in forte tri- videbat pra n,miaWute,ideonecperSte^
bus Iuda,vt patet_Iofue.r5.capit. Dicendum ergo quód bat de filio fuo Iofeph, ita g, cognofceret eu per fe ^
lita fuit quídam fídio udaoru,qui mouentur ex igno- fed cognouiteum pei'audkum^erfedlé d í L S ' ^
rantialoc®rum,qua valde necesaria eft m intdledu Sa eü ab ahjs hominibL, ¿per vifum c ^
era fcriptur? in tartrum, quód vir ille beatiflimus Hiero fedé. Eodem modo dicendum forte X r e t u S «
nymus,nunquam aUfus fuent transferre facram feriptu lijs Iofeph, q, licét viderit eos larob nnip íl ni ^
ramvertendodeHebraicoinLatinum,donecomniílo
ca,deqmbusmtotafacrafcripturamentio fit, qu?fínt non Ioquebantur, ficut Iofeph pie? eommW^m^
f térra promiflronis, vel apud illam, cum quibufdam_ eos in voce cognofcere, ficut c o ^ S X h SeE.
^ pentiílimis hebraorum deambulauerit,& propri js ocu G non poteft ftare,quia hVera n S ao^^
hs fuentcontemplatus, vt ipfe declarar in prologo quo- fu cognouerit,&nó folo auditZ ?a et infr^^^^^^
dam fuper Parahpom qui mcipit Eufebius. Item appli- ex verbis Iacob ad Iofeph"Non fum S a t u s af^^^^^^^^
y S í n e S a ' f c f ^ ^ r ^ ^ ^ ttio,infuperoftenditm?hiDñ"e;^
^ tur bene lituata, fed quodammodo extorta. Quando quomodo didt fe vidifse lofeoh, & femen dus ouoH S
primodicitur,quódnonexcufauitfelacobpropterlon. poteftmtelhgi de
gitudinemvia,qmadiftantiaalocoillo'vfqueinHe- quis diíHnguere non
bron, vbi erat Jelunca dúplex, erat fex leucarum, -vel res videtur^ & cognofcitur,qua fifre^ q ^
paulo plus .Sed hoc non bene conuenit, quialicétiftud aliásnon pifset TaXvid^^^^
^aciummfemodicumeftet,tairTenmultumeratrefpe- dus,íi illa vifio ita impe^^^^^^^
x\a lecunaura quando dicunt, quod nonfuit excufatus íi ipfe cccus efset,& adducerentur corá en fiiii fn. n^
cufationes,vt ludai formant,.^ fie tenendr^íí n . f r ^ ^ anno. jí.vd /7. & fie tranlierant ab ilpofitio
noftra. [ V i d e S S S T p i h S ^ ^ lo Kporevfque nunc anni 4o.nam in anno. 107. vita laíicetíofeph.[DixitaTeí^',qu/^
cob fuit venditus rofeph,patet,quia qñ Iofeph natus eft,
tur,quódnoLognofcebatelÍacob ^ eyjIacob.91.anno.vtprobauimusfup.29.cap.&ahbi:
modo ergo Iacob dedit eis paiSh^r^^^^^ addendoeraoadiftos annos. i^. vita Iofeph, quos agenon
c o g n V c e b a t , t & S ^ b ^ T O
iftarn quaftionem fadram ^ a"pncis tmt ante ta Iacob, nunc auteerat Iacob anno.147. vt patet híc in
Co^ra^t . Refpondetur, quód Jacob bene fdebat auód lor^-nh I S demantur. 117. manebunt. 40. tot ergo
mo ..«..habebat dúos filia., qui vocrba^tSUffes T
Epiiraim,fednoncocr2ofcd)ate^DerS^^^^^ ^ ^^batetim videre Iacob,fedin ann. 117.nonefsetcaligás
fiuitqiiomodovocabantu?ih ocidisIacob,íicutnunccaligabat.quianóeratmagn?fe
crant;Sedadhucquo3opo;eia^^^^^^^^ nedus pro illo tempore,&ícdefíderiú eius erat uidere
cognofceret nepotes fuosvdSimd^ I?íeph,ficut uidebat illo tpe,quandouendituseft,& túc
viderat eos vnquam laSb fedS ÍoÍÍ^ ^ f uidebat claré.Nunc auté dicit fe noñ efse fraudátú defíquód
in tanto tempo?e non mon^^^^^^ ^erio afpedus dus, ergo uidit eum taUter,urpofset cofuospatrifuoíacob^uitemid^^^^^
¡"^ereefse Iofeph
returin neporibus vidc-Refoonderi nn^ hÍ^ ' ^^^^ Manafse, & Ephraim, quia utráque uifionem
dolacobvinitante Phf ¡^neTvi^^^^ comparat hic dicens: Non fum fraudatusWpedu tuo,
EphraimfihosIofeph,pofteaveíínufaua!^^^^^ f oftendit mihi Dominus femen tuum, uidit ergo
Vfque ad illud tépuí, qiurircJb mSrlí^. lacob omnes hós eo modo, quo pofset agnofcere. Ahter vJ
fen, ManaífesaStemK^ ergo dicendum eft, fcihce?, qíód loífphcognofceba-f I
fuo lofephin curia r e S f a S T t e x t r a ^ ^"^em diJs, licet-v^iderentur a laneccognofcebateos
Iacob ,nuncexillo cob non tamen cognofcebantur daré: ratio diueríiramo,
quia quando vidit eos, erant pueri fex Vel ' Iofeph erat coniundus Iacob, filij autem fui
annorum, nunc autem quii inter t e m S n J Jf ^ conuindi. £t licet -Vifus Iacob caligaret pr?
fluxerantanni.i7.vtDatefn ^ r r ^ " ^ nimia fenedrute, ita
quód claré diftinguere non pofset,
¿ti viri,& mutauerant eííigíím p r S cum tamen ahqui coniungebantur d, diftinguebatcotí
efsent, &.habentes a n n S % fr 7 ^ efset, Iofeph autem coniundus erat pari
poteft, quód oculi Iacob caliJuer-ínf ¿ r tri fuo Iacob, ideo cognofcebat eum, Ephraim aurem ,
aliquantulum,tamé modkumlratTob^ ^ ' P»^^
nonpoteratperfedédiítinguerequifefse entia non appropinquabant Iacob, fed alfficut
patct de illo c?co,quem ChrXs cnrl^ ' quahter diñantes erant, óT fie licet uideret eos Iacob,
fufcepitvifumimpWedum non diftmguebatperfeóté qui efsent, & adhucquarehommes
ambulantes, quafi ár£res;rn^ bat, qui efsent. Ifta refponfio innuitur claré ex litera,
gt-óT poftea perfeáé^atS cu^^'^Kur; Qui ftjnt ifti? Et cum Iofeph refpondifser:
Ephraim,&Manafsen,vt pa?erQLS^^ F' U mei funt,quos dedit mihi Dñs in hoc loco, Dixit la
ifti? Tamen non cognofS^qui^^^^^^^^ cob: [Adduceos ad me.JSi tíiipííefsejN-apudeii
P»t«folauoiftain¡¡ccS OiSrcu^^^^ jppifto^qi cieofculams,&drcüplex2sdixit. Noü fum ^
men

^ JCap.XLVIIL 725
iila/ecundum quam non diitinoLftbat, niKt D^iXa ' lofeDh f Í
& pro nulla repútabatiu-. [Filij ¿ei fum-.] Ouo ' ' foír Li ofríS ^^^^ "^Pof^^ acceflíf-
I duíebac, vr benediceret ¿os licob . rQu^Tcdr mi li S inJli.í;^^ T ^ amplexandum, oportebat
X Dominus.] RecStídix.r,quia rioneílinpoSlate v/dl^^^^^ e n
bere filios, fed eui Deus Ulucritillos dL, S foneí o cS^lw ^ r ff" ^ paretfequenti
» a hquis.qtpd Ideo aiiqui, gignat, qu,a eoeundo potés erura pendebanr inLnenori p a ' S X p ^
efi, eum ahquis in pnmo eoneubitu coneeptionem ope- debant nepotes fiii ad ofeulanLm eum & fi? dlSbT
ho ratus ñiem. Ahj,au em potentiíiimi in materia íemuaa- tur efse iníer erura eius.[Adorauit pronaVii^^erra iS^
^ h multiphcatis coitibüs gignere nunqtiam vahaerunt. £t iieet,quod lofeph adorauit.Et ¿ L Z difc
mme a h®e eft ratio,.quare vin, vel foemm^-fihos a Deo petant, fino ad benediíHonem: volebatenim l o S quód^ •
quod non facereacfi pare meoriunpotem . ter fuus benedieeret filios fuos, & vt indueeretTn ad
re,velnongignere [Inhocloeo.] Ideftmhacterra fci- hoe, inelmauitfe^eoram eo vfquein teinfirmn
hcet m térra Aegypt,,quia non genuu lofeph iftos dúos B -magín® reuerentie .[Et pofyit Ephrain ad d c m r Z
fihos in Illo loeo terr® Geflen, m quo ttine nianebat la- fiiam. ] Ideft lofepft pofuit Ephrain ad dexteram f^.
cob,fed genuit eos in alijs Ipcis mtenónbus Aegypti, cu [ Ideft ad finiftram Ifrael.] Ideft íacob: erat enim ex oo
m ilhs locisnunquam habitauent ,quia erant ad extre- poííto Iacob,& lofeph fe ¿utuo refpieienres,& dextéra
mira tem Aegypn. [ Addue inquit eos ad me.] Scilicet la ' lofe^^i erat contra liniftram Iacob, & é contrario- ita il
cob inquit, ideft drxir adduceps ad me, ideít applica ad li qui erant in medio iitorum habebant iftum refpeólú "
me,quia iam addiicti erant eum ftarent in pr®fentia ía- quód ille,qui erac'ad dexteram lofeph eratad finiftraní
coo,&ipfe viderer eos/eddixir quod addiKerentur ad Iacob, & é eo-nuerfo,vr patet refpicicnti. [ Manaífen ve Causa or
cum.ideft.applicaretnr, quia volebat benedicereeos, ad , ró in íiniftra fuá. J Ideft in dextera patris é conuerfo iíte d/n/s «gbenediétionem
aííccm requín ponebatur,Caufaautem ktiusordiniserar, quiaille,qui l'amfrapatet.
[Vpbenedicam]Ilis.] Annunciancioillis bo- ponebatur ad dexteram benedicentis,ponebatur, vtdi- cobna
a Deo parata Ííbi , ve orando fuper eos , vc bona eis gnior, & debebat beneaiceiismaioresbenedidionesei
euemrent. [Ocuh enim ífrael.] Ideft Iacob, [;Galigaue- imprecari. Cumergo Manaífes eífet pnmo

yi6 Genefis-^ Cap.X^'É VlJ^
deobreruatiotieieiumomm.cap.coníiliüm. Bt noc clin- F humanitatis Chvifti . Sic enim air beatuo'etrus prim|¿^
fi;entiíIiméa(imonetSaIuator nofter.Lüc.ij.ca.vbiait i Canonica.cap.i.fci licetin quem defídérant Angeli pr^
Sed vos emn ómnia, qua pracepta funt pobis fe^ritis, fpicete. NuAc ergo tton funt Xngeli maiores nobis, fed
dicite,quia ferui inuriics fumus. Vnde fíe eít ordóin me-, ipfí nobifcum fímt ferui illius Chriíti hominis; quod fírendOjVt
nimc IacobjQui-nihil fe valere putabat, íéd om gnificauir Angelus loquens beato loanni dicehsApoc.
nia patrum meritis afcribebat, fuis meritis ea, qua pete- 19. Caue nb fcceris, ideít non me adote, conferuús tuus
bat,¡nueniret.Etfiruríusficutimerebatur,ítaleiudica- film, & fratrum tiiorum, ideít non íimi ego Dominus
ret mereri, vt illius meritis'alij adiuuari deberent, iam tuus,qiiem adorare,vel ciii gcnuíleCtcre debcas,íedeon
~ efficcretur,vr nihil mereretur, quo fe vel alios iuuare va íeruus tuus fum, ideít ego tecum feruus fum illius Chri-.:
kret.[AI:>rahaain,&Iíaac.] Ali) priorcsfuei-untpatres fíi,qui veramhumanitatémafíumpfit.FitftaiTjcninhoc
lacób, vt Thare, & Nachor, & alfi de quibus fupra ir. magna diffcrenria in veteri teítamento, quia aliquando
cap.Sed nullum horum nominat.Caüfaelt:,quiapromií^ Angelinominabant fe Dei nomine, dicendo. Ego fum
• fio bonbrum futurorum,-fcilicet vita aterna, '"venturi,&térra Chanaan iítisíblisfaéta eít, ^ fmtDeus. Ahquando vocantur Angeli, vtpatet inahjs
I itémquiaiftosíblQsDeusfpecialiter dilexir,&his fo locis, Radix aurem huius, fcilicet,quod aliquando noj
. \ ' lis locutus'eít. ^ . G mine Dei, aliquando nomine Angelorum nominentur,
, ítem quia in his íblis primo incepit vocari populus declarabitur Exo, 19.C. É,ít ergo hic fenfus: Deus meus,
Dei. [ Deus qui pafcit me ab ádoleítentia mea. J Ideíl: & A ngelus, qui eíl cultos meus ab omni malo me cuito-
/ Deus,quidedit mihi bona tcmporalia aduita fuítenra- diens benedicíiriítis pueris, icilicet, vt ficut Deusbona_,
tionem, det etiam eis bona ad vita tranfitum. Hoc auté multa míhi dedir. ipfis quoque bona tribuat. Et Angeprecatus
fLut Iacob Deym fupra iS.cap.quando dormí- lus,qiufuitcufiosmeusipíecufiodiateos. Aliquiautein
Uit in Bet heLpei gens in Meíbpotamiam,icilicet. Si de- multum fu perncialiter facram fcri pturam attendentcs,
; deris mihi panem adcomedendun1,&veítes adindué- qui omnia ad Chriítum rcfcrre deordinate valdécuduin,erit
mihi Dominus in Deum. [Et Angel us,t]uieri piuñt quafi Homerocentonas, & Vírgiliocentonas per
I • puir me. i Iacob multa mala paifus fucrat, & in multa,, deliramenta vana compingcntes conantur afiíerere la-
/ periculainciderat, fed Deus eripuit eum ex ómnibus, vt cob intellexiife iftam literam de Meflia, fcilicet, quod
patetfupra iB-cap. Ero cuftos tuus quocunque perrexe- non intcllexerit hiede aliquo Angelo, qui eft fubftantia
rís:necdimittam te, doñeecompleuerooinnig,, qua di- fpiritualíscreata,fGdde Angelomagni confihj ,qui eít
xi. Et hoc faciebat Deus per Angelum fuum.qui mini- Mcftias. Fmidamentum fuhm eft:,quia dicitur, rAn&e->
ítcrerarvolunratis Dei , vtpatetad Hebra.i,cap.& ifte his,qui eripuit me de cundís mahs.jDicúntením,quod'^
Angelus apparuit Iacob dcmonftrans quomodo fe ha- H ntrtlüs Angelus eft,qtueriperc poflit ab omnibus~^malis,
béret contra Laban in decorticatione virgarum,vtpa- quia hoceft potencia infinita,
tet fupra 3 r.cap.ciim dicitur: poftquam enim conceptus ItenT quia dicitur Marcí z.cap.quód nullus peccata.»
quium tempus ad܀nerat,leuaui oculos meos, & Vidi in dimittere poteft, nifi folus Deus, fed peccatum malum
fomníjfafcendentes maresfuperfoeminas varios,&ma eft,immo omnium malorumpeitimum, quia etiam mi-
&egoirefpondíadfum - Qaiaitleua omni poena,etiam poena Gehéna. Ratioeít,quiamalú ^^
oculos tuos, & uide vnmerfos mafculos afcendentes f4- dicitur per deuiationem a bonq. Q^n to ergo maeis deper
fcemíhas vanosrefperfos: atque maculofos, vidi.n. uiatur a hono maius malum eft«í^ qualibet culpa dionlnia,qua
fecit ribi Laban. Angelus etiá libetauit hunc ftrahit á Deo,quieft verum bonW^cum diuinam maie
^ maniiEfau, quando venir ad confort&ndum eum, & ftatem oftendat, nulla autem p^^na fecundum fe diftra-
Juctatus fuu cum eo, m quo eum maximé confolatus eft hit á Deo, quia cum aliquo pariente aCerbiíiimam beíVtpatet
fupra.3 2. cap. Angelus etiam liberauir cum de nam, fi nihil aliud obftet, poteft ítare gratia crratum famanuLaban,qnandoperfequebatureivmmvia,vrcom
ciens,fcihcetdiuinaacceptatio,ímmo valdemaanaoraprehenderet
eum & acciperct omnia bona eius: Ange- tía, ergo maiusmalum eft culpa quantumcunSue par-
Jus ramen apparens exttrruit eum, ne auderct faltem du ua, quám posna quantumcunque magna , ereoá inalo
rmn vcr^im contra Iacob proferre: vtpatet fupra 5 i.c. \ quod culpa eft,nullus Angelus éripere potuit .-ergo ille,
.iJecun(í,tismalis.JIdeftdeomnibuspericulis,quami- quicripuit non fuic Angelus, fed verusDeus, fcilicet
hiacciderunt, IfteeratAngelusdatusincuftodíamía- Meftias. .
cob, quiei|m diligcntiínmé mandato Dei ab omni ma- Ad hoerñderi poteft, g, iftefuít purus Angelus, qui
lo cuítodiebat. Et licet ahquando dicatur m rextü,quod datus fuerat ín cuftodiá Iacob, & qn arsuíturfo) nullus
Um^ apparebat ei, vel Deus cnpicbat etim: intelligitur Ángelu s poteft criperc ab ómnibus maIis,dico v¿rü efte,
( de Angelo, qma Deus non operatur ifta inferiora imme fed hic nondf ab ómnibus malis fimplicitcr, fed ab omdiate,íed
mediante Angelo, máxime quancum adaéf US nibusmalispan^. A maliá autem poene Angelus eripere
admmiftratorij fpiritus in mi poteft, cum fit mimfter Dei, etiam quilibet Angdís m
S c' capiunt fa- fua naturali vu tute tantum eft potens, quó.l fortitudo
Juns,vt patet ad Hebr.i .cap.Sacra tamen fcnptura ma- fuacxcedct roburomnium hominum congregatorum.
ítretrnSriib^^^^^ SédadhucnonvideturhocconuenienterdidllmS:
• ^¿ccnfiomai¿empotent?.mqu.mangehclrc. ,
drr/SrdeT^dn^'nn'"^ Refpondetur, q, nuHus Angdus potcft eripcrcfimpli
ln ^fi ' ^ patn Sáfon, dterab ommbus períaftís,fed potcíi eripei^e vnú hoini-
Jiéabomníbusmalis,patetratiSdiuérfitL,quiaS
A ^ X f o Sn .1 ffí^l'^T ^"^ Pft^í vbiqj tciíarum: alía.n.pericuhlnrin InrcKcTúm
^ f í ftS'I^n voluit adora dia, alia in Aethyopi.i, aha in Hifpania. Virtus aureni -
doSarZLdu^^^^^ Angdinonfepotcft^fimulextendereadtantumlocm^'
ncScóftrlu m vd tam grandlafpada, ideo fiahqmseripere deberet ab
í^if. r ^ ómnibus pcriculis fimul híc, Scin Oriente ilIeAnae
mofSto'ctT^^^^ iosexcedcíetfi tarnTciínii^"^^^^^^^
Su^l^S^^Sí^arcrinfe^^ rentza,q«^funt,concurrerentinvnumloeum,&advfocSu^verusD^^^^^^
«^"V^ufalitatem, poteruAngdusexpc|lcreilla,cum
tauit fuDcrrhnrn^^^^ ^^^^ ^VH-tusfuavuitafitmaior, q u á m v w ^ ^
rfin-, íí^? f- í • ^f ad dextcram Dei m tan- Cüm ergo vnus Ange'us poteft vnifeml^^^^mm,g,ipfi
Angeh Udiduantrefpicercm fadcmípfíus ,
)cob J

J"'^ Genefis.' K Cap. XLIIL 727
bore.[Benedicat iftis pucn^^ eos be- bus ManaíTeaccepir fortem cirra Iordane?n%Z7l¿S
I nedicat bona conferendo,& Angelus benedicat eis ama fuum £phraim,vt patet Iofue ly.cap.rEnimltipli
^ Joeos enpiendo. [ Et inu^etur fuper eos nomen men.] cabitur. ideft non folum diuidetur in duos populos fed
Ideft rogo Deum, quod faciat eos vocari nomine meo, etiam quilibet populus illorum multiplicab.tm in genfcihcet,
quod vocentur de Iacob, & fmt dúo capita tn- tes multas. [Sed frarer eius iunior. ] Scilicet Ephrainu.
buumjnter fihos lacob. [Et nomina patrum meorum. [Maior illo erit.]in honore,& dignitate. Hoc patet quia
Abraham, & Ifaac] Ideil etiam rogo,quod inu^ocentur íofue, quiintroduxir populum Ifrael in terram promiffuper
eos nomina patrum meorum,feto vt dicantur ííonis, fuit de tribu Ephraim, vt patet Numeri 15. cap.
fihl Abrahar,& fih, I faac, hoc autem diat,quia promif- vbi vocatur Ofee, fecf idem nomé eft. Patet etiam Iofue
íjo fuit fada iftis; ideo fi ifl:i capere debeoanr partes il- 24.cap.Fuit autem Iofue gIoriofior,& beatior inter omlius
hareditatis neceífe erat ,vt vocarentnr ex nomine 1- nes duces,& reges Hebraorum, nec fuit quifquam tam'
ñorum trium Patriareharum, quibus ex proniiífion^ B' forrunatus, quod ad magnam crjoriam tribus Ephraim
ifta hareditas debebatur.Et crefcant ih multitudine fii- redundabat. Item quia de tribu Ephraim furrexerunc
per terram. Quantum ad prolis numerofiwtem. In He- reges, qui regnarent fuper regnum Ifrad, quorum pribrao
pomtur hic quoddam verbum,quodlignat multi- musfmt leroboam de íhrpe Ephraim, vt patet í.ReaÚ •
phcan, vt pifces. In Latino autera non eft aliquod ver- cap. n. (Et femen dus crefeet in gentes.) Licet tribus Ebum
potens expnmerc fignificacum illius.Ec ponitur il- phraim non fueric diuifa in duasparres, quemadmodií
lud verbum ad exprimendum numerófam mukitudi- trib.Manaae,maiofis tñ multirudinis fuit,&: hoe notat
nem, quia pifces magis raultiphcantur, Sc in maiori nu- cum dicitur (Et femen dus eréfcet ingéres.>Faciens dif- Gentes &
mero funr,quamahquod genus animahum; [Videns au ferennam inter gentes, populum, quia populi vocan- populi dif
tem lofeph, quc>d pofuiflct pater fuus dexteram fuper tur congregafiones vrbana,vd oppidana,ita quod am ferunt,
Ephraim.J Quod erat contra fuá voluntate,cüManaf- libetciuitas,vel quodhbetoppidum fadt populum. Qés
fes eífet pnmogenitus, & vdlet eum maionbusbenedi- autem vocatur quadam multitudo fpedalis vnius proi ^
aionibus honorariJGramteraccepit. ] Ideftdifplicuit uinQa,vel térra, &eontinet muirá loca. (Benedixitque
€i,quia videbatur efie contra ordinem rea:itudinis.[Ap eisiniliotempore.)ídeft,tunc impofinsmanibus.formá
prehenfam patris manum leuare conatus. j Ideft appre- autem benedid:ionis eft, qUíé fequitur , hcet fupra parhehdit
manum dexteram pams;, quam pofuerat fuper C tem benedidionis pofuerít. (In te benedicetur.)iítud ^^
Ephraim,& conatus fiiit transferre ad Manafiem. [No nomen, te, demonftrat lofeph, &1ícet filios benedicere
itaconuenitpater. J Ideft noneft iuftum quqd agis,f.vc ueht patrem tamen,fcilicet ipfum lofeph benedidt,quia
ponas manum dexteram fuper mmorem. Dicebat aucé bonum patris denuatur in filios, Sc bonum filiorumreloíeph
hoc putans, quod iacob ageret hoc ex errore no dundat in gloriam patris. Sic enim inuicem fuá bona
cognofcensíquis eífet pnrtiogenitus. Sciebat tamen, vt commutant,propter connexionem gignentisi, & geniri^
infra patet,(ed lofeph ign©rabateuentum futurum de_-» qua uult redire in ideotitatem íiaturaTem, cum aliquan
futura multipiicatione, aut gloria puerorum, Iicet Pro- diu gignens, & genitum fecundüm partem fiierintidé
pheta efiet,& multa ci a Deo reuelarentur,vc patet fup. numero, quando fcihcet pars materialis,ex qua genitus
40.& 4 r .¿ap.Deus tainen ititerdum reueiat vni prophe conftat, non erar decifa a gignente, fed erat idem realita,qua
alteri non reueiat, vel non dac continuum fpiri- ter cum eo. Sic patet fupw in benedidionis principio,
tum prophetia. Sic patet4.Reg.cap.4. demuiiere,4ua dim liellet laCob benedicere fili)Slofeph,diciturin texvenitád
Ehfeura, vt fúícitaret filium cius cuniqüe pro- tu,benedixitque fiho fuo Iofeph,& deinde fequitur De-
Cubuiífét ad pedes eiüs^^. Gezi niteretur eam leuare,di us,in cuius confpédu ambülauefünt patres mei,&abexit
Elifeus,dimitte eam,quia anima eius in amaritudme ñedicat pueris iftis. Eft autem fenfus. (ín te benedice-
,cft,(S: Dominus celauita:me,&: non indicauit mihi. Sio D tur Ifrael.) O lofeph in te beñedicetur Ifrael, ideft:, in
patet i.Regr/.c. de Nath^n'PrGphetay&4.Reg.c.3 .dc feniiné fuo, Ifrael. Idef|,Iacob. Et íic uuk dicere; ego be
Ehfeó Propheta.{Quia^hÍGeft primogenitus.] Demon- nedicar in te, ideft in feinihe;tUO. Et patet per:id,quod
Ih-Auitnuncd Manaífeitlí^nonmirabaturIofeph, qd fubditur. (Faciattibi Dominus'ficutEphraim , & MapaterdusnOíicognofcére{,qilisefi"etprimogenitus:quia
naife.) Seihcet,quod quádo aliquis uolebatakerrimpre
forte vnus non videbaturiTiáior altero in atatei cum nó cari bonum,dicebat fiiciat tibi Deus tantum bonu,quáéxcédefetniíijforté
vnoáhtod yqúodtempus in iuuencu^ tum fecit Manaífe Ephraim . Etin ifta benedidio-
24.vel z «í-annorum qualeis-^erantiíli duo,vt fupra decía iitó benedicebatur lacobrídeft reeipiebat bonú, uel glorauimus,nullam
difiéreriti^ facit apparentiam, vel for- riani, fcihcet quód tantum bonum euenifietnepotibus
ce quia /acob non elareividebat vt dicitur fupra, quia_> flus, ut ia nomine fiio bénedicerentur gentes,, uel ali)
cahgaueratpra nimia íéttódute, nec pofiTet bene diftin- hominé^ ludáis inter fe. (Atque dicetur.) Scilicet inter
gueré in figura.[Ponedexteram tuam fuper eaput.eius.] homines Uolentes fibi ipfis, ideft unus alteri bona im-
Q^ando lofeph conatu¡$ fuit léuare manum dexteram preeari, uel benedicere, ira «quód iftud, quod fequitur
lacobde espite EphraimiCf ponere íüper caput Manaf- efiet forma benedicendi. (Faciat tibi Deus,fieut Ephrai,
íe, tune Iacobintelligenserrorem loíeph, fcilicet,quod Sc Manaífe.)'In hoc notatur, quod multa bona témpora
hoc faciébar,quia non coghouerat difpofitionem de fu- lia Deus iftis dedit, quia homines quando impreeantur
turo ftatu puerorum, pfeííir.grauiter manum, ira quod £ alijs bona fiue ex afieólu, íiue fine affedu impreeantur
non potuiteam leuiterdeuare lofeph, qu,i volens íiice^ ^ maximabona, quia nihil magis conftat bona magna
recontra voluntatem patds.j incoepit verbisadmoriere, imprecaii quam parua. Deus autem in cócédendo quid
• vt ipíe hoe faceretjdicens; [Non ira conuenit pater.] Ad ag.at uiderir. Cum ergo in ómnibus iftorumfpecialirer Conflit. E
•íd lacób renuens ait»[Sciofihmi,ÍGÍo.] idellnonpu- ñeretbenedidio, & bonorumimprecatio, neceífe eft, antes
nié fácere hoe ex erroré,quia bene icio, quod ipléetl quód his magna ualdé concdfa lint. ( Conftituirque teAíanaf
primogenitus.f Et iíte quidem.] ideíiManaífes. [Erit in Ephrai ante Manafidn.^ Poteft dupliciter intehigi uno fem duplipopulos.
] ideít nafcentur de eo popuh muid, quia nati mó, q? quádo benedicebar hos iuuenes pofuit Ephraim citer expo

72S Genefis.- Gap.XlAyíl!^
alijíquCjin quibus prsemínentia aliqua poteft inueifin, F '
Er patet hoc, quia quando mouebantur filij Iftael per Qmritur, quomodo aeceperit partem agrigladio
defertum,diftinguebantur in quaruorturniasfubqua- .. . , é'arcufieamemerat? Qu&fi, U. '
tuorvexillis, vtpatet Numeri z.cap. de quibus vnum e- . -
rat vexilíum filiorum Ephraim,ft3b quo caftrametaban, E D dices quomodo poteft ifta litera ftare, fdli
Trétcituú Manafte,& tribus Beniamm. [Et ait ad. Iofeph.] ^ ^ cet, quód lacobin gladio, & areuaeceperit par"
vrsráulo í^^^ fecundum prmcipale,fcihcet Iofeph fpecia- tem agri ab Hemor, Rege Sichem, cum dicatuí
(hh ^^^ prsmiacio, fuit autem fpeciahter prsmiatus in parte f^^pr^ 3 3 .ca.quód emit illam partem agri centum
^^ • hsreditatisapud Sichem, quam emeratárege Hemor, agnis,&sdifícaiut ibi Tabernaculum? Aliquis fortére
vt patet fupra í 3. & loíue. ¿4. Rario autem huius erat, fpondebit, quód licet primo emiftet Jacob partem asri
quia lacob hcet omnes fihos dihgeret,a nullo tameuynec ab Hemor, tangen poftea accepit totam Sichem armoab
ómnibus hmulfumptis tanta beneficia, ac honorem rum vi, fcihcet iure bellico, & ad notandum, quód non
recepit quata a Iofeph, ideo tenebatur ei plura daré quá folum dabat ei parriculam illam, quam emerar, fed etiá-
Y ahjs, qma prajter hoc, quod films erat, benefador ma- totam Sichem, dióbum fuit. [ In gladío, & arcu. ] Quia
) ' gnus fuerat,non ramen potuit equiparare íacob magni- modicum per emprionem acquifitum.eft,pcr belluinau-
/ tudmem beneficij abfolutéin fe,nec hoc dedit tanquam G tem totum.Sed hocfalfum,quia dato,quód tota Sichem
líh fansfacienSifed ad folamemoriam fpccialem tribuir, fuiífet ante poífefia á lacob, tamen folum dedit lofeph
. Ex aha ramen parreeciam nihil dando fatisfecerat, quia fpeciahter illam parriculam, quam emerar, vt patetioquantacunque
bona films faceret patn,non poteft squi- fue 24. vbi ponitur pofíeffio eius traditafihjs lofeph, &
pararihonoreceptoapat^^^ didtur :ofia quoque lofeph , qustulerantfilijlíiaelde
Philofop}ms.í?.Etmc.dijsA:parentibusequaharetribue Aegypto, fepelieruntm Sichem inparteagri,quem eme
. ^ re non poífumus. [En egomori^.] Ideft vide,quod ego rat iacob á mijs Hemor patri» Sichem centum nouellis „
nuncmori3rcoramte. [Etent,Deusyobifcum.]Nunc ouibus,&fuitinpofteflionemfiliorum Iofeph. Dicen-^
loquitur ad omnes fihos fuos, qm viden tur tune inter- dum eft ergo, quód illam folnm partjculam hic fpeciali- ^
fuiíre,decebatenmivtquandopaterdabatfpeciahtera- ter dOnauerint. Quomodo ergo dicitur acquifiWe in
. . . iqmdyni filiorum, ahj viderent, ne poftea in dmifione giadio, & arcu ? Translatio Caldaica didt hicm precia
hsreditans, iurgiafequerentur, Etfi dicatur eontra, bus,&orarione,.quíEmctaphQricé:armadicunturrcum
quiainpnncipio fequentiscapit. dicitur vocauitautem per illa hoftes impugnemus,vt patet.Exod,i7,cat>.quanlacob
fihos fuos, ergo aiye.non erant ibi, Refponderi doorante Moyfevincebantur AmalechitsC&ceflante
poteft, quod ibipnr, fed ahquahterdiftabant á Iacob oratione,&inanuumdeuarione vincebantur ludsi. Ec
• quando Ifta dicebat, poft^ autem qiiandq eos fpeciali-H hancfententiam fequiturRabbi AbrahamAbenezra.
ter benedicere, aut m^ledicere vo uit, fecit propius ac- Eü autem fenfus,quód quando.filij fui deftruxerunt Sicedere,fchocfuitvocareeos.
VelpoteftTenerioppofi Ghimitas,ipferirauitvalde,increpauitquefihosfufpicás,
tum, quodnon fuennt ibi, & quando dicitnr hic. [Ene quód incmit rent fuper eum omnes vicini terrs, & devobifeum
Deus..] Dico, qiiod loquebatur ad Iofeph, & lerunteum,vtpátec.fVa34-c.ideotuncorauit,&Deus
ineafiitumoreínomnlbusÍircunftanribus,itaquódnuI
confuemmusahqi andoloquivnihominideahquacom lus auderet perfequieum>vt patet fupra 3 jcap^^ fíe te,
riuitpadfice^errLvSichemper
commumtate propter connexionem in ahquo vno, vel tione^
-NicolausíequiturinhacparteíententiamRabbiSa- ,
poiterisluis, quia (ciebac^qUfi^d íofeph non n-er adpoffi- morem vahdum.Vtfénoñmouerent &ficiurebdli oh
tuk rerramdpromiferat.IaGoba«tcmhcetaduena,vdpe-
tam in hoc ,quia loíe^ pa^m S J ^ & S S s mué' H^nor rege Siché,
rat temnorefarais ^^^ totam Sichein cum terinims fuis, quod patet,
tis expénfisindigebat. Sic hodie in tSentfs ob W P^pf^' vid^et fatre^ fuos,unt;aíl terrmn^SidMmquia
tur, quód nater daré Doreíf m ^ ¡ Sichimispafcebantgcegesfratresfui tanquam m
Sám aTttffpS^^^^ i-apropria,Ciuitasaut?mScheiW:indíuifioLfofUÚtri-
S ' r l w K ^ i u A ^ ^ s ^ ^ ^ KbuumWtfilijsIoíeph,íciteinparteEphraim,ied
e ¿ e ^ X n o X r S i m ^ Ideft depotefta- ^ato quódceddifl-etinVortemciiiufqnaalterius tribus,
patet fiipra 34, v¿catur^menAiS^hS^SSnl^ ids ^íephnianem apud eos, cu i lla daretur pmterom-
' ncraliJJiirm^nne^mp^^ ^íequ^diui^nes.Siceniini^a^^^
Chanansigeneralinomine,vtpS^etfuS2^^^ V^lpoteftdicio^enw Sichem
fedtiuraretduofuoEhe2er,qSdnXa^^^^^^^ gl^d^lacob,fedingladiofilioruín fuorum^
liofuovxoremdefihabusChanansorumItS r"nthabitatores^&ceperunt vrbem. , .
hoc non dabat dhcentiam acdDiendiTY^ Pnmaautemexpofitiomdioreft,iftaenimtcrria non
niulrum valet,quianóeft,verifímile,quód la^bg^
miam Sic vocantur interduSpopu rom^^^^ r e m ^
erant mter omnes feptem populos terrs Chanaan r Tn T capí t.íoi tius fie mprd^l^eogr^^
gladioj&arcumeo. i íui vocans eos vala iniquuatis bdll
, valet. Secund^^xpofitioipofita á Rabbi Salomone ,
4 fcüicec, quod armauent fe iacob familia fuá faifa i
V eft, ^

Ci, Genefis. f^ Cap.XLIX. 729
^ eft, quia dato quód ad defendendum fe arma fumpíTt, A ufar fceptfumdejuda,& dux de femore eius, doñee ve^
quod valde incertum eít, tamen non propter hoc rede niat qui mittendus eíl ipfe ent expeÜAtiogentium
diceretur acquiíiuiíTe in gladio,& arcu, quia ciuitas non Ligansad vineampullum fuum, & adiuitém, o filimi , •
fuitacquiíita tunc, fed magis diceretur acquiíita, quan- afinam fuam . Lauabit in vino ñolam fuam, & in fan- •
do Simeón, «S: Leui deleuerunt habitatores vrbis . Item guiñe vu& palUum fuum. Pulchriores funt ocuU etus viy
quia iítemodus loquendi redundar in propríam gloria, . no dentes eius la^ecandtdtores. Zabulón tn httore
S^ quod Iacob non faceret,qui intendebat fertiper gloriam maris habttabit, & ííationenauium pertingens vfque
Dei,maximé quiá non erat verum^ quód in arcu, & gla- adSydonem. Ifachar afinusfortts accubans ínter termL
djo,acquiíiuiífet,fed nec dcfendiífetjmagis autem
volun- nos. ¡^idit requiem, quod effet bona, ^ terram quod optitate
Dei, qui immiíit terrorem in omnes vicinos popu^ ma, & fuppojuit humerum fuum adportandum,faEiufqy
los,aliás enim irritus fuiífet arcus,& gladius. Iíte autem eñ tnbutis feruiens. Dan iudtcabttpopulum fuum,ficut
timor irruir fuper illos quando deprecatus fuit Iacob ^ aliatnbus in Ifraeh Fiat Dan coluber in via,cerafies
Deum,vt liberaret eum,ideo per orationem,& preces re- in fiemita, mor dens vngulas equi, vt cadat afienfior eius
á:éacquiliuiíredicitur,quod fignauit prima expofitio. retro. Salutaretuum expe8labó Dmine.Gad,accin^tus 1
praliahitur ante eUm,& ipfe accingeturretr orfum, Afier
Cur hac térra non data fuerit potius Sim'eoni y & Leui pinguis pañis eius, &prd)ebit delicias regibus. Nephtaquam
lofeph. Qmfi. 11J. Um ceruus emifius,& danseloqUiapulchritudinis.Filius
-iw • • accrefcens lofeph,fiUusaccrefcens & decorusafpeElu'.fi-
& Leui iítam ter- lid dtfcurrerunifiupermurum .Sed exafiperauerunt eum y
« ramdeftruxerintj&deletisindigenishabita &iurgatifiunt,inuic^untqueilli.habentesiacula.Sedit
% M toribus ceperint, quare non data fuit eis ípe- i^ fortiarcus eius,&difolutafunt vincula brachiorum,
^S^j^ cialiter in poflefíionem, & fuit dara lofeph, ^ manuum illius, per manus potentis lacob: indepafior
qui nihil in hoc fecerat ? egrefius eíí lapis Ifrael. Deus patris tui erit adiutortuus -,-^-^^
Refpondet loánesBlefen. quód in térra illa deftruxit ^ omnipotens benedicet ttbi beneditiionibus cceli^defii- i
Jacob idolaabfcondenséafubterebintho, qu

j ' - ji':»
730 -Oenefis. Cap. X LIX.
Samuel toti lfraeliiquem vt fíliumfbüebatadfinemvi- F buirrpsañtquoinc^perimtreciperefortesin rcrra Cha- ^
tx redar
[gleta fiint,quianonimmediatécompleridebebanri íed K
poít muiros dies, fuit autem vldmata horum compledo Qmritur quomodo lacobbenedixerit fi%s fuis :
in tempore Chnfti quantumad illud, quod diótum eft Qmfi.
de lucia de cuius femine pranünciantur futuri reges vil
" loquendthabent Pro- ^ Ed quaritur, cuín dicatur communiter, qüod Iacob
pnetf vocáhTtéiinpbra remota vldmos dies,vt patet Efa. ^ benedixit in morte filios ílios, quomodo eos benedi- '
2.6c Miche? 4. c.f. Ent in nouiflimis diebus preparatus xerit, quia hic non videtur vniueríalitér benedicere cú
monsdomus domini in vertice rnontium .Et loqUuntur aÜqu^üs magis maledieat,vt patet infra de Simeone,^^:
ibi ambo de Chrifto íuturo, vt ab oumibus conceditur, Leui,quos vocat vafa iniquitatis, & prad icit eos difper-
& alias magis in fuis locis yidebitur,Deo dante. Vel vo, > gendos in fígnum malediótionis. Item quia benediótio
caritur ifti vltimi>fíue nouiífimi dies, quantum ad prin- eft imprecarlo boni, hoc autem non eft aliquid tale > fed ,
cipium completiüíiis horum,quia prima iftorum incepe magisea, qua dicuntur, ponuntur per modú annuncia-
! runt compleri ii> nomífimis diebus peregrinationis ¡u- tionis rerum gerendarum.SÍG.n.dfij^g¿^»|||^.
Í¿eorum.Prima .n. iítorum,qu? hic pr^dicuntur incepe- gamini,vt annuncié vobis qua ventura üínuHTOrauiruiu
cópleri tempore dutributioms for ciu in terra Cha- mis diebus. Ad hoc refpódentquidam ludai ftultiílimi *
iQ^vt patet diícurreado per ea,q dióta funt cuilibet tri- dicentes,gj lacob intendebat benedicere filijs fuis,

J
j J ^ G^ncñs. , W Cap. XLIX. 73.1
.^^futnra a1ínUnciai-e, vt patet in principio c. fed poftea re- f ergo non fuitaliquis eorum,qui non benediceretur.SecI
^ ceílit ab eo rpintiis prophcci;i^& ine^pit variare, dicenS manifefttiiri eft,quod ea,qua dicta funt Simconi, & Leirta.qtia
fequuntur interdum benedicens, interdum au- ui m>n fueriint benedidiones, fed maledidiones: eroo
. tem,maledicens. Sed ifta ftultitia ma^na eft, 6¿ infuper .alia benedidiones data fu^^^^ ^
• harefis dánartdavaTde,pr,imo quia ipíi volunt,t], ifta, q. Item quia infra, in fíne huius capit. fit dififerentia in- Deterhi.
f-v hic dicuntur fintquadá ddiramenra lacob carentis fpi- ter iftas annunciationes, & fingulorum benedidiones, .
» ritu prophetico, quia tune, fequeretur , cp aliqua delira- quia didtur in' litera; Hac locutus eft eis pater fuus, be-
^ menta in facra Scriptura afí^ererentur, 6c vt dida incer- nedixitque fingulisbenedidionibusproprijs, ita quod
tifíimatenerentur.Hacautem harefídeteftabilior nulla hacrefertad fuprad^aa,&*enunciara:deinde dicitfuif.
eft,quia totaliter eneruat robur, & audoritatem facra fe fadas fpeciales benedidiones ad quemlibet.
Scriptura,in qua fi aliqua-falfa permitrátur,aquuin eft, . Concludendum ergo videtur, quod Iacob benedixe-
Vt de c^terorum veritate fufpitio habeatur quofemel , rit fihos fuos ^ fed benedidiones tacentur qua fuerint.
concefto tptum humanum ftattíin ^num laborare con [ Rubén primogenitus. J Inci pit á Riíben, qui erar m ^
* ftabit,cumnullacerrirudo habebitur debqnis , quain ior fecundum carnem,cS:íihusLi?^uam primócarnali-
'fcriprura beneagentibus proraitruntur, «.He 4e penis,qu$ ter cognouerat Iacob,vr pater fupra íjj.c. Primogenitus
fv) nequiftímis viris iníiigendá afíeruntür. Item ciujaipíi B meüs.JSecundú carné primo natus fint. Rubénq alij;
^ dicunt, quod primo Iacob hns fpintiiprophericú dicir: fed pruhogcnitura iura noñ accepit jquia ex peccato íuo .
Congregamini,utannundéuobis qua uéruraíiint . De- dcmeruitilla,f.quia coiuitcü vxorepatrisfiui vtinlitéinde
quod recedere ab eo fpiritu inceperit uaciHare,quia ra ílatim commlmo/atur.(Tu íbrtitudo.mea.) Nicolaus Expoíi
tune fequcrerur, quod fpiritus Domini faceret aliquem ex ponit íit, ideft ni fortitudo mea quantum ad bonum '
mtaariri,dicédo quod annunciarec futura.;»^ poítea non virturis,& gratia, quodin re lucere. deberet porius qin
annunciaret.Item quia tunccum hoíno deifertus á fpiri- alijSjíed e conucrfo fadum éft.(Quia fadus es prineipiú Expofit.
tu Dd naturah via de fururis nihil nofcat, conringeret, doloris mei.yl ídeft, quod licet muiros alios dolores íen- jy^^igi-^^
quod íacob ficiíta'dicens, erraretin ahqiiibus, falfum ferim ; nullum tamen ita mihi durus, ficuí:ifte,quem tu
dieens:hocautemineonuenienseft, quia fpiritus Domi- inrulifti coeundo cum vxoremea, fed iíta íententia non ,
ni bonus, qui eft fpiritus prophetieus nunq facit menti- multum coharet lirera.Ideq dicendumalitcr. [f ortitu^r
lYtaholus ri,quia certus,tí^ fecurus eft,ut patetSapiétia 7.C. etiam, domea.J ídeít, quia te in nótate robuftiore genui; & rá
•i? parer quia mcndacium foli damoni conuenit, qui médáx eft, • ceteris fortior, & dignior efte debueras,(Pnncipium doT
netidacij. & pater mendaeij, &á principio in ueritate non íletit, loris mei.)Ideft tu fíiifti prineipiú doloris m^ijideft foli-
.ut patet loan. 8. Cap. fpiritus .n. Dei neminem feducit, citudinis mea: qim a,ntcg re genuifíem nulla curam ha
ideo qñ Propheta regis Achab ei denunciabant prpfpe- C bebam,cum autéíegenuíincepifolieitudinibusanxiari.
ra,eumeftent,aduerfaeuennira,&ipfe malitia fuá de-, Vd vtait Hierou)^. inhbro, de fententijs Sz.n0LOxnmy ^^Pp^ia
mereretur occidi, permifit Deus Prophetas eius decipi, dicitur prineipiumdoloris, quia vfq; ad illum dolorem Hieron.
fed adhuc adiftam deceptionemnó iuit aliquis fpiritus nullü Iacob fenfcrat;vel dicitur prineipiú dolorisquanbonus,
fed prauus fpiritus, qui ibi uocatur finguláriter turn ad feminis eíFufionem,qua in virgitíibus 'cumqua-
' ut habetur tertio Reg. 2 z.cap. / , .s; damdiiiiculratefit,cumibi,tamvirquamf?minacór-';
Item patet hoc, eífe falfum,quía omnia ifta fecreta , q rumpantur,&vtrobiquequadánaturaviolent(ainfe-,
• hic-Iácob dixit, eodem modo completa funt, nec defuit raturjquando autem genuit Iacob, ^uben primogeniex
eis uerbum unum,quin cópleretur. Hocaút efli non tum nullam vnquam femin.imcognouerat; ideo ibido-^
poterat,quod unus homo tot ueritates, & de tam uarijs lotem quendam feníit in primaeqpuptiohe. l^onuntur
rebus, 4ra cito protuliftet circa áitura, de quibus nullá autem ilta ad deíignandain ingratítudinem Rube, quia
certa'cdgniriohumanaelt.Erfí dicas, quod dixit iltas ve cum ipfe efíet primogenitus patris fui, & forntudo fuá,
rítatcs non ex habiru infufo,íiue per lumen propheticú, &c in eo inc^perant dolores patris fui, mag's tenebatur
fiue a!iás,fed peraeddens,vel á fortuna, vt fícut contin- patri fuo,quam aliquis dealijs, cum ergo ipfe fadauerit ,
geret eú Álfum dicere,itapoterat euenire verum dicere. Balam patris fui vxorem,multum yituperádus, & dam- \
Sed nofi poteft ftare,quiadato.,quodaliqu¡sácafu dice- D nanduserat./Priorin donis.) Litera Hebraica eft hic
, ret aliquam futuram veritatem, ra#í:as ramen, & tam mul cum intricata ex quodam improprio modo loquédi.
' vanas dicere non poífer, quia fortuna e(t caufa ^rés ali- Et rranslatio Caldaica exponens illá dixir,q) Rubeij tria
'^qua diredione,red plura,& omnia vera dicere íme qUa- hic habere debebat,í'. regnum, facerdotiumi ¿k primqdain
diredione non eft- . \ ^ genituram . Sed in hoc multum improprié loquitur di-
Item fí, iíta fpiritu Dd dida nonenTent, fpi.itusDci ítinguens primogeniuiram contra íaccrdotiú.&regnú,
nonconfirinaretillaífedfpirims Deieacontírmauit,».^ Q^la primogeniturá hic acdpitur pro iureconuenienti
declarauir,quia Moyfes, qui iíta fcripíit né fcribebat ea, prunogeni to.Sútaüthaeiura,qu?cnarrauimusfup.2y. ^
táquam ipfe fciret ea memoria rerum geftarum, velquia 27. e. inter, qua primum eft ^prineipatus regnatiuus, ,
ca in hiftorijs recepifíet,fed quia SpiritUs 6andus dida- fiue domiiiariuus inter fratres ! Secundum eít faCerdobat
ei ifta fenbenda. Paret quia aliter non potuiílerei tium , deinde dúplex portio harediratis , ¿^aha ibidem
conltare de mundi creatione,¿Jc de modo,& ordine rerú pianominata. Non diftinguitur ergp benedidionepr^
creatarum . Si ergo hac faifa fuíífent, aut deliramento - mogenitura á iure regnatiuo, vel iurefacerdotah , tana
humani ingenij prolata, fpiritus prophetieus non di- fi diftinguaturrorumápartib.fuis',&ponantureífemu[
¿laret ea fenbenda Ma/fi.Concludendum ergoeft lítos ta res, cum non fit aliquod ens ipfum rotum ablatis parniultum"
errare,quia lita prophetico fpiritudida, &.có-: E tibus. Dimifía ergo illa inepta diftmdione dicendum,gj
fcripta funt.Refpoden autem tbhaftis pofíet, quod ifta, Iacob defignauir omnia iura primogeniturá in his duo- Determi
qua in litera dicuntur,fueruut benedi¿tiones,quia in ds bus,qua in litera ponunrur,irccTprincipalirer fignentur ^
aliqua bona futura pranunciantur.Etqñ obijcuur,tjd Si duo.[Prior in donis.J ídeft,q> Rubé, quia pnmogemrus
meon,& Leui nó benedienntur,fed magis maíedicucur. erat debebat eífe maior in donis quám aliquis de fratri-
• Refpondetur, quod quiain ahjs onrinib. benedidio- bus fuis, f.q» duplexportiohareditaris,eidarctur;,Jfed
nis verba ponuntur,omnes iíta benedidiones vocantur perdidit eam . Fuir aUtem rranslatum ius primogenitu-
^ á maiori parte, ficutfcriptura facere confifeuit. re, quanrum ad iítam parriculam ad loféph, qifta eualij
Sed magis videtúr dicendum, quod iacob benedixit fratres fingulas fortes .acdperent, & fingulas tnbus defilijs
fuis;quia,vtinfra dicitur,benedixitque fingulis be- nominarenr,Ioíéph duas fortes accepit,«:

G e n e í l s w •
tum coirus obrdtiíFet.. In hisautem düobüs othuiaaíia F fedacdpitür cubile pro vxprcjquain cubili erat cum
ínra primogenitnra,aut 4icunt dignitatem, aut vtilira- cob . CubiléaUtém áfce«pdit, 'quando cum Bala vxa-ar
tern . Si autém dicant dignitaterh reducuntur ad impe- patris fui, & Noiiefca fuá concubuJti vrpátet fftpra'5 f.
riúm . Si autem dicant vtditatem reducuntur ad priori- cap.'Et vocatur vxor cUbile'fiue ledus : qtiiá cum vito
tatemin donis. Víide ius íáperdoraléadvtrunque per- «íboin eodem íedocubauitv Sic enim aliquando vock?
• tinebat: quia aliqUo modo dicit digniratetn , f. potertá- v tur vxor ca'meita viri fíue penetrale , quia ipfa fola eft
, • tem immolandi hoftias,coram domino fécundumjtem-, cum viro iH penetrali . Etbocmodo ioquiturBóetiusde
pus illud .aliquo modo ad'^rilitatem, fecundum quod con fola.lib. í. Profa'^'-ibdiiceñs ad defcufíonem cfimiíacerdotes
recipiebant quadam iura a populo, fíue inter éis fíbi impófítt bonitaté vxorís fife 5 qua taliá fíéri non
Gentiles,fíüe inter Hebraos^De Hebr.Tíis fáti^ patet i de 'peimitteret,cum'dicitur. Praterea péftetrale innocens
Gentilibus autém patet fupra 47.ybi dicitur,quOd térra •dómüs,honeftiftimorumquécaíiisamicorn,focer Sym-,
^^jAegypdorum vendita fuit, prater terram facerdotunl, 'itóaehus etiam fandrus, &c aque aólu ipfo reuerendus ab
•qua libera manfit, quia illis de horréis pubhds inini- omni nos huiufmofcli criminis fulpitione defendunt. [Et
I . ilrabanturdbariaí^fieonó funt coadi venderé terram maculaftiftratum dus.] Replicatio eiufdem fen ten tia *
I íbam.Dabantureridm fíue ante legem datam", fíue poft eftmodoréthoricoad exaggerandum. Didturautein
J M^i h'f '^egem^^atat-n.Poft legem datam patet Num.18.& Deu- ^ ledüs maculatus, qiiia alius quam marifUsin eo con-^
d un reron.i Zi S.cap. Ante legem patet, quia Abraham cubuitcum ipía v^íóie. Peccatum iftüd fuitgraueval-
^^ decimas de ómnibus rebus fuis Melchifedech re- dé: primo erat adulterium quia cum coniugata tfe^
y^Mem, igi Salem, qui erat facerdos Dei alrift:imi,vt habetur fu- cundo iriceftus,qtiia cUm aftrne fuá, falicet ciun Ño-
' pra 14. c.ap. magis tamen pertinebat 'facerdorium ad uércáfuaviüencepatre , fuir etiam, xbag-na ingrátitúdoi
imperium,ideftaddignitátemquamáddona,ideftád quía contra patrem,qui genuit, & nutrlüit,& tantá«bovrihtátem,
quia facerdorium fecundum fe includitpo- ' na ei trádit tuus erat, tantum fcelusóperátuseft,hcétcr^
teftatemímmolandi,&ofiercndi vidimas Deo: per ac- gO poftea Rubén laboráuerít, vrpíaGeret-patri:, défencidens
autem dicit ahquos redditus, vel penfíonem : dendone alij fratresvénderent,aUí'ócciderentíofeph,
quod autem primogenítus Tederet ín capite inenfa ád ramen nunquam in tor.am gratiam patris'fuí'reuocarí
dignítate('n,velimperiumperriuet, quod autembeñe- potuit. Maximé quiá iftáinucátidiurium primogeni^^
diceret fi-atres fuos, ad dignitatem perrinet,&imperiú. turánon arbitrio'humán'ó, fed vólimtate diuina fada
Quia-vtait Apoftolusad Hebra.7.finecóntradidío- eft. InHebrio etiam didtur. [Etleuafti illud. J Idnevlla,quodminuseftamaÍQrebenedidtur
: quodedá eftquod Rubén ledáueritledum patris fui, fcili.:et,pi:i,, •
primogeniri velhbus nobílioribus induantur ad hono- uando patrem fuum, ne vnquam accederet ad vxorem
rem, fiue dignitate perdnet. Quod autem a patre bene- H fuam Balan,quía non erat iuftum,quod pater accederet
«dicatur in morte fpedaüter ad vtrui\que perriiiet, f ad ad vxoremquam fílius ct)gnouerar.SicutsDauid non acdignitatem,&advtilitatem
, quía vtrunque íbí conferí ccíht adconcubinas fuas decem, quas cognouerat Al>
tur,v,el vtranquepatér moneas ímpiecatur, ^ fie pof- íaton filius,eius,vXpatet cap.de'quo pluradii-
^^ ifta duoomniá aha primogenitura iura. ximús fupra cáp. Ahqui aütem ludai volunt colo- ^ .
Opm.qtio (EfFufus eft fícut aqua.) Ahqui referunthoc adhbídi- rare valde peccatum Rubén excufando illum, dicentes^
rmdam. neuHfccundum quam cognouit Rubé íNouercam fuam quod non coiuít cum Bala Nouerca fuá, fed folum mu- f''
Balam: fed morahsivd mifticus videtur efte fenfus:talis tauit cubile patns fui, & Bala ex vno locoad alterum .
tft,epim inten tus fecudutu Nicoláum, qüod efl^ufus fuit Sed ifti valde irrationabiliter loquurítur, qtua excufanr
> aqua^AdeJkquqdficut guarido aqua de va- tes Rubén lacobaccufint. Rcfpiciant énim quid détele
etrunditur,.mhil manet, quodnonfítm eftufiono riuseft^aut Rubén ácdifare,aut lácobCondemnare. Si
ahorum liquorum, vt in meÜe.quod non poteft tantum enim dkraínus, quod Rúbea non coiuiCGunirar,fed
eÍTundi,Cjuiaalic,uid manearmharenside vino autem mutauftleéfcum,oporteret dicere Iacob,efté valdeiniumanetoaoríalremjdeoleoeft-ufomanet
pinguédo, ftum,&áfperum, quí protáleuí ofíenfaRubén, cum '
lapor: ídem de alijs hquonbus,quia aliqualiter inháfíui tora pbftentate tantis bonis priuauífiér,quia in'his tóms
.untyel íenacis mmtx: de aqua autem eft^ufa mhil ma- i ftatus confiftebát^quia Iacob videbatur dereftari hic
ne.de.íapore,veodore,fiuecolore: ita Rubén efflifus Rubén propteriílÍl peccatum, ne totaliter uidererur .
íu,it ^quia de uinbus primogenitura ad eum pertinen- derelidus Moyfes benedixit eum ín CarhalogO bene- f
ÍwkL •' H'l f'^anslarum ad alias didionum,ur paret Deur.53. dicens uiuat Rubén , S¿ZJ
• t"híi9 í quia pars^fuit translata ^ non moriarur.[Simcon,& Leui.) Híc ponitur fimidan- ^
pars autem poftea Lem concefla eft; vt diximus praced. uundario furtirórum quantum ad tribum Simeón, & -^^J
tnrl I""-"'"'" ad facerdorium non erat ahqua difté- Leai,& ponuntur ifta dua tribus fímdl, quia Simeón,
' ^"^ibu pnmogmiti de illa Tri- & Léui erántcordundi ad malum,maximequia hicar-^»«^
a^rí^pni^^^^^^^^ fpecialiter fegre- guuntur de quodam federe , fcihcet contra Sichimitas,
fmnd2Mnv¿ S f P- gefterunt. Símul ergo poneudi erant. (Fravt
immolaS^^^^^^ de principibus Tnbuum, tles. Vocat Simeón, Leui filtrís, non quod iftinon
S m ífliS^^^^^ ' habuerint alios fratres eiufdem patris,& matris,quía fex
EíícoSm^Kdfd '/f fratres fuerürfífij Iacob,& Eia,fcilícet Ruben,Smeori,
P^J. c S a • S R^ben eff^ufus fuit fí- Leui,ludas, lífachar. Zabulón, vr habetur fu¿ra 15).
MrS f S n V v^ífLinc m^ ?o.cap.Ted uocantur frarres, guia erát concomes n¿n,
Z t eft aluf ^ f ^ «pei-e in ómnibus , ur patet in c?de S l S i S F ^
Ha Rubén nXfS pronarerra^: fupra^H. cap.&hic.íVatíiniquitaris.] Vasdicirura
SSaa^^^^^^^^ conrinendo , & quia'hommes conriUent ahquid in fe
m l S m bbnum,udmalunr,ideoriáfauocánrur,&iítomodo/W
KWefca; tddl noní. S r ^^q^ens loquendi ucitur Apoftolus ad Rom.íJ.cap. uocansquof-^^í.
íiafí vnusdeds^ eleuátus fuper alios :fed eriS dam homines uaíá ira parara in inteririim. Alios ailtem
S t ^ S i noufi^íces. Non uocar uaía^ria. parara ad gloriam. Sic eriam loqmtur ^
Oprat uo ^fS neínri^ ponatur in fecundaad ltihor:cap.I dicens, ín magna autem domo
InEat^uó fdto^ ^^ non folum funt uafa aurea, & argenteat fed .V Iígnea,.S:
Dei, fiól;lia,& quídam quidem iñ honorem, quadam au-
S nrae^^^^^^ ^-ecipiendo temin contumeliam^ Si quis emundaua'ft fe abiftis,
S c u b i K S ^ ent uasm honoremfandiácatum, &u«le dominoad
do^urpefXm^ omne opus bonum operátúm.Dñr ergo •Simeon,&Leao
turpe raetum K^uben v Vocat autem cubile, fíue le- ui uafa mtquitaris.ideft homines
, q^iiatunc afcendere fuper íeítameius fcelus non erat; luiam-m corde reconditam, íicut uas intra feahquid; j,
• contí- ^
, , . \ V..- O:
• ' '

M^TGenefis. js^ Cap. XLIX. 733
• ^ continet,& conuenit proprié Simeoni, Lcui/quátum A ficialium templi nominatur Iacob tanquam pater eoru
adproditioneni,quamtenueruntcomraSichimuasfa- vtin i. libro Paralipom. in multis loa?, vbiWSr
aopaótom dolo,vt haberent opportunitatem occiden- ordinatione, &difpoíitione totius mbukeuiticardjT
Bellum di eos.Exponitiir autem totum hoc,quod dicitur de Si- cet cap.23. & ¿4. afque 25. f Erin catueoSn 1
Symeoms meone,& Leui a dodoribus noílris conformiter de fce- Hoc refertur ad Simeonem. f Non íit gloria mea 1
4 Leui. lere commiífo in occifíone Sichimitarum, quod narra- eíl nolo ego gloriari de maio,quod tribus Simeó mtrm'
Etftra Si tumfuitlLipra 54.cap. [ Bellanna. ] Ideíl miquebellan- gnocatuoperamraeft, quod fuit infornicationecun;
UlmitasA tes, quia bellum quod commiferunt contra Sichimitas, mulieribus Moabitarum, & Madianitarum, vt natet
^ non fmt mftum, fed valde proditiofum, cum eífent in- Numeri 2 5.capit. quia tune illi qui fornicabantur colcter
eos pacis fcedera, Sc ahj compleuiífent conditionem bant Beelphegor,propter quod ira Dd infurrexit in popacis,fcihcet
circumcifionem.Item,quia contra inermes pulu, & fufpeníi funt prindpes,& multi perierunt auojpíi
armati pugnauerunt. Item, quia non dixerunt eis rum omnes,vd plures aíferuntur fuiífe de ílirpe Simeó.
tanquam hoílibus ahquid de bello j quia faltem opor- Quia ipfe princeps ilhus tribus intrauit ad fcortum matuiífet
pradicere,nifí eíient iam manifefta inimicitia£,& dianitidem nomine corbi, & vterque pugione per geni
bella alia praceíTiífent. talia a Phinees íilio Eleazari transfofsus eíi, vt patet ibi-
Itern, quia omnes Sichimita?, tune agrotabant earen B dem . Hoc autem faólum nolebar Iacob fíbi appropriates
viribus, & dolentes dolore circumcifíonis. [In confí- • re,quia non ad gloriam pertinebat,fed ad maínani con
lio eormn non veniat anima mea. ] Ideft in confilio eo- fufionem. [Quia in furore fuo oóciderunt virum.lLicet
rum nó venir, quafí dicat,quando ipfi cogitauerunt fce- illa expofitioimmediatadeSimeone,&Leui farisconlusillud
cótra Sichimitas, ego non confiliatus fiira cum uenirepofiít: prima tamen confonantior,& melior, ac
eis, nec approbaui, quia válde malum, & proditorium yerior eftj quia litera intelligi vult deoccifiohe Siehimi
, mnocentes, & federaros, & paótum pacis complentes, tarum, & fubditur hic caufa fuperiornm. [Quiain fuitemque
m cautos, inermes fie fubito lacerare, vel rore fuo.] Ideft ego nollem,quód faólum iftoríirn com,
quod legatur per modum futun.ficuti ponitur in htera. putaretur ad glonam meam, quia non fuit faólum ex re
[Scihcet,in confiho eorum non veniat anima mea.] Id- ¿titudine rationis, fed exquodain furoreirratiónabili:
eftnunquam veht Deus, quód anima mea confentiat licet enim antequam Sichimita,&filii Iacob conuenifmalo
confiho,quod ipfi mierunt, 6¿r patrauerunt. [Et in fent interpofito foedere pacis de circundfione facienda ,
V C£Btu eorum.] Ideft mc?tufamulorum,&fociorii, quos & de acdpiendismutúo vxoribus, poterant iufté expeiph
congregauerunt ad delendos Sichimitas. [ Non fit teré vltionem violara fororis: poftquam tamen vtringloria
mea. ] Ideft, honor meús, vel laus mea,quafi di- que in federa pacis cófenfum eft, non poterant iufté mo
cat,noht Deus,quód ego laudet de hoc,quód illi duo fi- c uere belhim,quia hoftes non habebant,fed amicos con-
Ji j mei ctirn cqm í;uo. fie deleuerunt Sichimitas,quia ifta federaros. Solus ergo furor fuit origo huius cladis^ichi
lausmagiseftet vitupenum, quiaíd dequo laudarer,eft: mitarum. [ Ocdderunt virum. ] Ideft viros Sichén7&"
ahqmd turpe. De aggreífioneautem, & patratione re- ponitur fingulare pro plurah, ficut aliquando Scriptura
rumriirpium nullus iufté laudatur, mftlaudis mexper- facra confueuit, vt patet Exod.g. cap. Venit mufca gratus,fed
magis vituperabihs valde redditur. Et fí fíe lau- uiílInia,non quidem vna mufca, fed mufcarum pluralidemr
magis irridetur. t^s,&Pfah 77. Mifit in eos Cynomiam, ideft mufcam
OhieFlio , . Nicolaus obijci^quia fupra prarceden.cap.Iacob glo- 'caninam, fed nec una mufca canina fuit. Vel dicitur oc- runt vir
Nicolai í natas ert fe accepifte Sichen m arcu fuo, gladio de dderunt virum,ideft Sichen filiú regis Hemor. Nam Ivduplicitt
Rejpofio!. manu Hemor regís Amorrhai. Ad hoc refpodet, quód ¿et alios Sichimitas ocdderint, iftum tamen prindpali- exponitp
j non glonatus fuit lacob.qUia Simeón, & Leui he prodi- ter occidere intendebant, qui fororem eorum ftupraue-
: tone Sichimitas deleuerunt, fed gloriatur, quód deletis rat. I n hoc tamen etiam peccauerunt. Nam licet ds con
I ilhs, & congregatis Amorrhais, & Cananais.qui in dr tra iftum a prindpio patrati fcderis ftaret iuila caufa do
, cuitu erant, yt venientes irruerent in Iacob, & delerent lons, tamen faólo federe nihilin eum, nifi impié, com-
. eum, ipfe Derconfídens adiutorio armatus cum familia inittere potuerunt. [In voluntare fua. ] Ideft fecundum
; íua conftantiffime expeólauit, fi quis dé hoftibus irme- f) volútatem fuam deordinatanV. [ Suffoderunt murum. J
, ret: Deo tamen ladentecontérriti funt , vt non nioíie- ídeft muros Sichen. Tanta enim eorum fiiit indigna^
: renturin Iacob: ifta folutio tenet fecundum expofítioñé rio, quód ad pienam vltionem nOn folum viros occídei
Nicolai,& RabbiSalom.praeedenticap.pofítam, qná re, fed muros etiam totaliter ddereparabant, fednon
: non tenui. Secundutn autem expofítionem,qUam fefqUu valuerunt, quia ad fadendum hoc magnum tempus retus
fui,quaftio ifta mhil agir,nec obieólio, quia non glo quirebatUr , & gentis multitudo, quorum nullum eis in
natus ftiit Iacob m gladio, & arcufe accépifte Sichen.,promptu erat. Voluntas ergo fua fuit ad fuffodiendiun,
íed precibus, & oratione, vel aliter. [ In confího eorum vel euertendum murum-, fed poteftas non fuit. [ Malenon
veniat amma mea. ] Et referatur hoc ad ea,qua fu- diólus furor eorum, quia pertinax. ] Ideft valde tenax,
tura erant,quando lila benedióliOdata eft,&vnum per fiue permanens. [EtindignatÍoeorum} quia dura.] Du
tinet ad Leui, fcilicet iftud pnmum: fecundum pertinet plicatio eiufdem fententia eft ad exaggerandií, & exoitTI
ad Simeonem. [ ln confílio eorum non veniat anima-í nandum,& eft modus loquendi paflionacorum. Erat au I
• J Deus, qüód ego confentiaih malo, tcm Iacob quafi iratus contra iftos: quia talia impié gefquod
futurum effe fcio in Tribu Leui, & hoc fuit quan- férant:ideo talia eum verba decebant. Eft autem fenfus,
do Core,qui erat de Tribu'Léui de Chahathitis,congre fi furor vel indignatio corum fuiftet contra Sichimitas,
gauit fecum alios de Tribu Xuben,& de alijs tribubus, £ Sc non duraftet tanto tempore, fcilicet quóufque ad exe
vt infurgerent in Moyfem, quia ipfí volebant accipere^ cutionem perducerent occidendo Sichimitas, vcl non
facerdotium fíciir Aaron. Venir autem tune ira Dei fu- fuiftet tam dura,ideft ad patrandum tatum malum,erat
per eos; quia quidam incendio confumpti funt, alios au aliquo modo peccatum iíiorum. duorum remifi1bile,íéd
tem viuentes térra deuoratut faólo hiatu magno vfque quia furor eorum tantum incanduit, nó eft venialis, fed
infernnm,vt patet Numeri i ó.'cap. In hoc autem no malediólus, ideft déteftabilis valde furor,ipfí propter
^ ^^ jf bar Iacob, quód illi vocarentur filij fui, qui tam dete- furorera fuum maledici debent, & ifte furor culpabi
ílanda commiíerant, & fie fuit, quia quando fcriptura lis propter duo. Primó,quia rancor retentus fuitin cornarrauit
illud faólum, non vocauit Core filium íacob, de magis,quam r^cio reóla peteret: fecundo, quia ma-
^d íolum vocauit eum fihum Leui, dicens: Ecce autem ior vltio expetita eft quám deberetur. -Quantum ad pri-
Cqre filius Ifuar filij Chahath, filij Leui, Sc Datan, Scc. mum dicitur. [Malediólus furor eorum.] Ideft malcdi-
Ibi computauit progeniem Core vfque ad Leui, Sc non catur furor Simeonis, Sc Leui. [ Quia pertinax. ] Idcft f^rar ifte
n^mj^^^ij^t) cum eífet immediatus Leui. Glo- vaide tenax, Sc vltra rationem permancns, quando di- eíl cul^ari^síl^^SIB^^ai-uit
in Leui,quando in dcfcriptio- cit,iufté poterant ifti tenerefurorem,& intentionem vi- hilis pronibus
cantorum, ianitorum,facerdotum,& aliorum of- cifcendicontra Sichitnitas antequam ahquid inter eos pter duo.
conuen-

- _
c o n o e n m m effet/ed poftquam padsffdera mutuo^^^tó^
Sa funr & ex parte Sichimitarum completa,non debuit bu,fimul totus receptus eft ,fedin q^libet parte tenuit.
Surare rancoiíquia efgodurauit pernnax, ideft uald^ lud^i autem variant,vtm ifta expofitionejquia vt dixiíenax
di¿lus eft.Secundum notatur cum dieitur. (Etin- mus fupra 34 cap. ipfi nituntur defendere Siineonem,
Sanatioeorum,quiadiira.;ideftdurépuniens,&fupra & Leui de federe commiflb conti^i Sichim^
^ulntitatem pecíad.Ad hoe enim,quód fiat iuftitia com quod lufteegerunt: de quo ibidem fans diótumeft, fed
.Xnatiuaindandoalieu¡pffinas,pi-Qvitio,oportetha- folummanfit quod lud^iiíli dicebant iftam iteram de
her rationem contra pafllquod eft in quadam comme- malediótione Lem, Simeonis no refera ad peccatum
finationc.& proportione, vt declarat Arift. j. Ethic, Sic - ilkid,fed ad ahquid aherum, de quo hi¿ immediaté diíriam
Deut ac.c. fecundumquantitatem peccari,erit & cetur. Vanantautem Hebrsi, quiaifti,quinitebanmr
tia rum modusddeft quandtas,vd menfura. Et Apoe. excufare Simeoncm,& Leui de illo federe, exponunt to
; S Quantum elonficauit fe m dditijs fuis tantum date^ tam iftam literalem de venditione lofeph. Alii autc par-.
illi de tormento.Gonfiderandaergo erat in ifta vindica tim de viris Sichei^ & partinide lofepl^Primi ergo di-1
f iuam expetere volebant Simeón & Leui,quantitas pee- cunt iftam malcdidionem infiiébam fuifié Simeoni S^ •
/ Sti vd potiusiilatxfibiiniuri®: ideodato,quódnulía Leui,quia foh machinatifuntin mortem lofeph ni-j
/ «acis fcda-a mutuo eortueniífent ad iufté vltionera exi- G tuntur probare,quia Rubén non videtur machmatus m
íendam neceífe erat modiun non excedere.Nñc autem • necem lofeph,cum ipfe mteretur eum liberare de mam-
1 eonfiderctur eorum faótum, ablato quód proditorié bus corum , & reddere patri^v t patet fupra 37.e.Simili-
/ hoc feceiint,quód contra inter pofita federa, quód con- ter ludas non videtur m hoc machmatus, quia abfent^
^ tra incautos & inermes, quod contra segrotos vniuerfa- Rubén fuafit ceteris fratribus fuis,dicens: Qmd prodeft
Jiter &neemouere, nee defendere íé potentes bdlum fi occiderimus fi.-atrem noftrum,& celauerimusfanguixiuoddam
fecurum aífumpferint, quorum quantitatem nem eius?caro noftra,& frater nofter eft,& vt non oeei.
Senfare non fatis faeilé effet: folum aduertendo magni- deretur fuafit eum vendí debere Ifmahditis , vt patet
íudinem cladis infliét®, liquet eos iniuíté egiífe j quia^ fupra 37.Quatuor etiam fih) ancillarum,fi:ilieet Dan,&
3>ro defloratione vnius ftult® pudle, qu® ipfa fibi huius Mephtalim,Gad,& Afer no videntur ad hoc maehinati
""inal'ica'ufam dederat-, folitarié inter alienas euagata i nó fuiflé, quia ipfe lofeph manebat cum eis ad eomm contotus
ab hoc crimine immunis populus, fed aut hbidino- folationem,cura defpieerentur a filijs Ly®. De lífachar,
iusiuuenis aut ftultus pater fili) delitias contriítari recu & Zabulón, qm erant minores ínter filios Ly® non vu
fans mérito delédus erar. Dura ergo indignatio fuit-,nec detur,quod tale qmd ipfi inc?perint,qma tale ncgotium
-C> [Ét difper bus Simeón quám Leui, difperfa eft inter omnes filios
gam irt I frael J Hpc pertinetad Tribum Leui, qu? non Iacob- De Leüitis manifeftnm eft,quia difcurrebant per
folum diuifa fuit,ied difperfa,ideft in plures, minutas diuerfasciuicates aíiarum tribuum ad recipiendum vna
partes concifa, cum non acceperit aliquam fortem, nec decímam;, Se ad hoc j quód fuftentarentur ab alijs, cum
füam,nee alienamjfedi.in totam terram. prpmi.ífíonis di- nihil haberentiSic pa.tet Deut42.& 14» vbi multum có-
Op/»./«!-fperfa fuit,quiain qtiaübet Tribu aliquas ciuitates acce- men dat Moy fes-popülo, ne dimíttanteosi$iunos ; guia
inhocdiffertLeui aSiméonjqüia jicetSimeó nihilaliud habent,nifí quod eis deuoCíf^^^^^^^^' .
i^efih feparatam fortein non teceperit fimid j tamed toras rece Pe Simeone dicunt, quod omnes fciptores ín Ifrael ^ 8c
intro- y
> ' • X •
C ÍÑ ' ^
• A fe. » . . - ' •

^ ../^^eneris. .f^p.XLIX.
'Snrrodudtorespuerorum erantde Tribu Simeón,ideo-A ^^
quedifcurrcbantadhocpcrhastribus, &iiunquámiil- namS ' ^^achitiplicabanturinbonisrcmporajibus,
quiaifta funtraiia Trem nní-, r • j- •
officia,in quibus hominesLnpoiruntmuItumJucrari. poftSXríSnnXrn^^^^^^^^
kScd ifta expoíitioíluisextorraert, & violentcnnduób •, fíe níte ^ exdudens, quód
^ quia nec litera coharere poreft quaíi innata fuerir,quod auaído H?.> J ^ . Et
r -requiriturad bonitaremílicuiuiexpoíitionis . Px'^quo dtónoíte/n Íh ni''^
. . nokdum , quod aliter inquiritur vagras pr,ppoíirionum venderinr dio ^ effundetent fangmnem dus, fed
^ infaentijsMeraphyficis,&naturalibus,alifer infacra inTepeSdi^^^^^^^^
Scnptura, quia quantum ad Metaphyíica, & naturalia S s K L S^nn ocaderent,licd vnus ante
aliqío modo inrelledus in menfura eíl verítans, quia. ve^brnn o r ^
xllaWopoíitio,qualuminiineeIle¿tusnoftnconf;nar,ec xit SnSom-S^^^
cohareLrecipitur,ranquamvera,vdpoííibilis,illaau- . adh^c^nT^TÍin^S^
.tem,quadiftonattanquamimpoíl.bil¿,ab,citur.In In^rdet^eJmiS^^
facraScnpm;acumrpf?piopoíirioncsn dendtUTi etiam
humana, fed Spintufandodidanre íicconfcnpta íint, B
non eft intelledus nofter menfura veriratis propoíitio-
nofternonrecipir. Quiarunc multa dida facra>Sdiptu : .
ra abijceremus tanquam faifa i quia veritatem eorum /^o /7/.
inrelleólus nofter non recipir,vt patet de facramento Eu
chariília,demyfterioTrinitatis, derefurreólionemor- j-• 1
trjoruni,& de aífumprione natura humana a verbo, & dl^n?.?;
de plenfque alijs quorum plena eft fcnptura, fed abíit, f 1 " fr "JT '
¡¡lúa Apoftolus capriuandum mandat mtelledum in ob- 1 I eZmSn/o?,^ ^"^"P'-^S^-'^í'^bat cum ds ad
fequmm Chrifti, vt paret fecunda ad Connrh. 10. cap. ^ ^ ^ - Refpon detur, quód
Contrario modo faciendum eft,fcilicer,ut propofitiones r Í . , ? T T maduerten
^ facraScriptura fint regula inrelledus noftri , fcilicet ^illarum íTinfí ¡f'
.quódfi ahquid de facra^Scripmraproponarurqualecun c mains
queiftudfir, immediatéeiaífentiLnSs, quia defacra^C S t erardifíbnum,
Scnptura eft. Ex hoc aurem infero, quod inrendebam, Manifc^ ^ ^JPf f' dedaratur magis.
fcihcet,quód inexponendo facnsScnpmns, &inqui- t S I t Z a ^ ^
renda ventare earum, non debenrlaboí-areexpofitores, uSoTurDon^^^^^^ qu^eümfravt
facram Scripturam ad fuum mtelledum rétorqueát, Sre oT '
fed vt intdledum fuum ad facram Scripturam conuerl l^^u^rir^ Hnf nri^ t^PÍ^omnium
. tant,quiaahásconuerteremus rerumnamrammenfu- . os aZ^^^
randomenfuram per menfuratum,quot tod ordini, óT bredTeííl alios,^q«ia eriam ipfi loíeph fu-
lusdeberlaborarcvteamreducatadahuinmrenedú, L SeS^^^^^
quemipfe concepenr, quia ficdamnandotolleturom, rentmTitem^
niscernmdofcri¿rurarum, &ventaselongabitur. Nec v e n d ^ r n ^
putentaliqm magnum ingenij acumen eífe facram Sed & Ru¿en o^m ^^^^
. pturam inuitam renitenremq/ie ad fuam prauam duce- Sn^cum iZum ^ conabatur ab
r^e inte hgentiam j quia valde differunt facram Scnpturá fi acSmit
direóte,vei ex tor té exponere. Et nefciunr mifen,quan-^ cmScebíi f quia fecundu eos
tam Deo iniuriam faciant, cum fenfum Dei fenfru,imó cu aTr luíriiurrinr^^^^^^^^^ ^
Vtvenus dicam fuá amentiífima demenria fubijcer^ S
mohuntur . .Infuper,quiaapud quofdam non expofino, definir mu ^^^ manifefto faanori
fedrammanifeílaextol-fioeft,vtipfahieraclamai^ ba^ fíeu^^ >
nnpié artredari nks valde eft, cum veriratis eius di- mahtia m S ef ^^^^^^^^^^^ Znrff f
gmtasomnemhumanam,namralemque ventaré,quafi
inimmenfumexcdlanr.Aduerranreraoiftiuslitenlvio fiiun^
Jenaí^ini, & irrationabiles diftortorer, vtrum litera iíla ad 18 a^^^^^^^ ' quilibeteorumefiét
.fatisdefeconfonerfcelenparratom Sichimiras, ira vt iTeiSaeod^ r r
iftefenfus eriam nullo exponente ei innatus eífe videa- £ iuJaZoZhí^^^
mSina iSr f expofirione htera,quia qua^rdSrui fsí
inaciimati funt, multum probabile non videtur, quia_, ^eoii, & Leui fratres 1 Siannr aicirui. [oi.
• o^nn^lo haberent: omnes emm eum dicanrur,fed non rcperietur in vendit onf ve^^^^^
funra C P^^^fi^^ P^^-^"^ ríone mortis lofeph,%uód v o c L ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
d£um nf;^ ^ ^ omnesaderanr, non eft ventari in federe occifiomsSichimitarum, vt paSíupTí ¿Ip
cumdiciturarreptisduoIacobfihiSimeon ^
' M ^ m i ^ ' . vidifient eumálonge, tres Dina gladijsmgrefií funt vrbem S de^^^^^
^ . ^lüguemachinacionemortisl^^ íedcfe Sichi-
^ ^ Item
• ' " ^ .-A.

' ' ' T.:- K
73(5 Genefis. ^^ Cap.XLIX^\
Item quando dicitur in litera. [ Vafa iniquitatis bel- F quia nimis rigorosé vltionem pro tam paruo peccafo ex^
lanna. i Non poGTuntvocat'ibellantes Simeón Leui petiuerunt.Sed contrarium huius fatis incide íiipra proin
mortis machinacione íofeph, quia bellum dicit hofti batum eíl. [Ec indignatio eorum,quia dura. ] Hoc refcr- f
' lemcladem,quod pertinet addeftritótionem eorum Si-, rum ad machinationem mortis Iofeph,quaíí dicar,muli
cbimiticam. tum fuir corrmi ira dura contra íofeph,pfopteríbmnia, -
Cáím^dK Item quando dicitur. [ In cstu eorum non fit gloria,, qus pronunciabar, cum in hoc ipfe nihil raereturmafi.
mea.jCstus dicit magnam rurbam coniundam, 6¿: deli vel quia amabatur a patre fuo plus ceteris, vel quia accu
beratam ad faciendum ahquid,quod non conuenit ma- fabat eos apud parrem decranine peífimo, de quibus fu
chinationi contra lofeph, quia ibi non fuit deliberado pra 37.cap. diótum eft. [ luda ce laudabunt.] Hic ponífan hoc , quod eft occi- mines communes, qui fola bofia,qus videntur attendÚE
in vo- furore, vel in voluntare, quia ca,qus íecundum confiderantes homines potentes in feculo, & eorum ful-
Inme dii dunt faóta funf,ea autem qus fecundum volú- gorem,putant nihil beatius potentia eífe, idcoque poteri
fem¡Jt ^ tatsn3.funr,nó,fiunt,fed folum volumusilla facere,dein- tes máximelaudanr,atque beadficant,dequibiis Arifto
J • • ' de pahquaoccafione non fiunt. Oportet ergo dicere, ^^ teles in primo Ethic. ludsi autem eum homines feculaí||uód
ocdfio, qus dieitur faóta in furore rcaliter fuerit. res valde efíent, fola huius feculi bona con tem pían tes^___,
Suífofi]oautem,qus fuit in volúntate nóaótualiter fiie i maxímé Tribum luda laudabanr,atque f^licií^má prs-
Eit j fedin machinarione mords lofeph non fuit aliqua dicabant, cui tantam Domini fummam fordri contigif.
realisoccifio,fed omnia fuerunt intentionaha. fet. [Manus tua in ceruicíbus inimicorum ruonu] Idefi
Item non pc^funteuadere ad hsc per squiuocarioné, manus tua erit fuper ceruices inimicorum tuorum corn
quia etiam fi dicant. [ In voluntare fiia fubneruauerunt primcndo,& humiliando eos.Hoc autem dicunt implc-
(f íaurum.] Oportet darediftinótioneminteraótualemoc tum fuiífein Dauid,quiin Phdifthinis hóíhbusludsocifionem,
& intendonalem fubneruationcm, quod nul- rum ante adeptum regnum, & poft adepdonem ftrages
íomodopotcrunt aífignare.Ex his ómnibus, & ex quoli magnasfacíebar,vr paret i.Reg.iS.cap. quando obtulit
beteorum per fe paret fufficíenter, quód intentioillo- ducentaprspudaPhilifthinorum.Dehocetiamfspifilrum,qui
fie exponebántreducentes iftam literam ad vé- mé in i.Reg.in quo multas cladesin Gendlesexercuiííé
ditionem Iofephefterronea,&ftukavalde. Alij autem narratur. Sed non folum eft intdligendum hocdeipfó
funt,qui literam hanc aliquahter referunt ad venditio. Dauid,fedenamdetotaprogenie fuaiufta, quia ifta eft
nem íofeph, & aliqualitcr ad occifioncm Sichimitarú. qusdam promiftío ad Tribum luda fada conditionaÜtrror
autem iftorum quantum ad illam partem, in qua ter,vt patet z.Rcg.j.^ Pfal.8 j.óc 13 o. Ideo in quocuaexponunt
de Iofeph,eadem ratíone refellitur, & dicunt que rege de tribu^ luda, qui bonus eífet, hoc generalee:^
fie. [ Simeón & Leui frarres. ] Scilicetconcordantes ni- K tat , fed quia vt habetur Eccl.39.cap. omnes regeHiíáa
mis ad malum.[Vafainiquitatis. ] Ideft condnenria ini- prster Dauid,Iofiam,

^^cncñs. .^Cap.XLIX. 737
uenre nihil hoium complementiui) fiiit,ncc adoraiierÚt A fius pvxdixk Regnum coelorum ab illis foilendum eííe, Determi^
euQi íraties fui, quu uum vixit nuquam doinmatus eíl, ideft intelleólum Sacraruní Scripturarum, & dandum natio.
cum maneret m ^gypto, ibukm^ mortuus fuetir,vbi alteri genti, ideft Chriftians facienti frudum eius,
non erat aliquis principatus luda;, quia viuente lofeph patet Matth.ii.c.vbienim lud^i dicunt ad deuoratioipfe
principabatur ton cqgnationi fua'.mortuo auté ipfo . nem, nos habemus praedam; quia idem eft, quia prxdíe
f inc^^peruntdominariy£gyptij,&pr;vmere Hebrsos,vt cum deuorarionibus fiunt. Ettrahiturhocdeprsdijs
patet £xo. I.c. Intelligitur ergo hoc de Tribu pofterita- animalium venaticorum, qui quando prsdantur,deuo-
\ tis fuaí, quia cum ibi rex effe inc^pit, ceteri fratres fui.i. rant, & refertur hoc ad Regem Iuda,fcilicet ad Dauid,
^ omnes alij fili) Ifrael de alijs Tribubitó obedire c^perút de quo fupra diximus. Afcendere autem^d bellum eft
ei,quod fuit rpe Dauid,& Salomonis, m quo tpe tota do afcendere ad prícdam: & hoc quia Dauid in fuis bellis
mus ifrael fubieóla erat vni regi.Mortuo aut Salomone pr«dabatur,& paret maximé hoc antequam efietafiiini
diuifum fuit regnú ad Tnbum Ephraim manéte tribu ptusin Regem,quiain primo bello, quod mandato Sau
. luda,Beniamin apud Rc^é de Tribu luda,& ifte dug hsegit contra Philifthinos,petentibus ipfis centum prcer
tribus femper manfcrút cú Rege de Tribu luda,vfqj ad pucia Philifthinorum Dauid expugnatis illis duxit dti-
; Babylonicácaptiuitaté,in qua de vtraq; Tribu tráfducH centa pra'pucia,vt patet i.Reg. 18.cap.& poftea cum fu-
Catuli^s funt,t^ plurimi in Bab\ loné. [Catulus leonis luda.] Pót B gifiet á facie Regis Saulis,& ftetifiet coram Rege Achis
onis. i referri ad ipfum Iudá,q inter fratres fuos robuftior fuit^, declinabat in térras Philifthinorum,& facieba"predas,
ida pt tant| leo,& conrtanrior,quod patet in his,que dixit corá de quibus fuftétabatur:& occidebat omnem hominem,
'ferrt ad lofeph, cú non cognofceret eú, vt patet fup.44.c.Sed y t foeminam, ne quis nunciaret quod fadum erat,
40. magis coniungatur tota literafe con textio pót referri ad cum qu.'ereret ab eo Rex Achis, in qu^ loca íncurrifiet
fuá pofteritaté,in qua cópleta fun t oía h^c. Aliqui aút de putans, quód faceret priedám m Regno Ifrael, dicebat
noftris volunt iftam litera de Chrifto exponere vocantes Dauid in rali, vel tali loco regni Ifrael feci prsedam, "vz
eum catulií leonis,quia in refurreótione fuá fortis;fuit,vt patet i .Reg.zj.capit.vel fi dicatur.[Afcendifti ad deuoleo
confringens inférni poteftates, ik. educes inde patres rationem.] Fíoc fatis conuenit. & eft metaphora fumpta
Sanctos, mortcq-, deuiéta triumphans, fed ifta expoíitio á ptícda Leonis, quia quando Leo vadit ad praedam demultum
allegorica eft:ergo referendum hoc ad Reges, uorat animalia,qus inuenire poteft. Sic enim Dauid in
qui fuertu de Tribu luda. Et patet hoc completum ma- principio Regni fui magna bella ad detiprationem genximé
in Dauid,qui fuit fortis,v t catulus leonis. Vel voca tium egit, vt patet z. Reg. j.cap.de bello fado contra-.
' tur catulus leonis,v'

buñtfegénrcí5',ííue teftenrés fceptrum de domóludaj áo F fortes tribüum diftributa funt^vt patet lofue i 8. cap.de
necveniatMefíias. Sed tiüóc non funt aliqui regentes qno edam i.Reg. i-cap*, dicunt ergo ludái quidam fende
domo luda, iam ergo venit McíHas, quód ludcei to- fum huius litera eífe,quód poteftas regia nunquam ceftis
viribus negare con tendunt. íavetintribüIuda,doneca!iqnisvngendusínregemve,
Nótd> Veritas autem huius Prophetis patet j quia vfque ad niret in Silo, ideft ciuitatem iljam. Et volunt ifti quód
Chriftum,qüem fides Caíholicá verum Meftiam profi- impleta fuerit hac litera tempore vnctionisSaulis, qui
tetur, nunquam defecerunt regentes de Tribu luda-'. fuir de tribu Beniamin , vtpatet primo Reg.9.cap. ^
Nam á tempore Dauid vfque ad capduitatem Babylo- quando vngi debuit venit in Silo, vbi erat arca Domini.
ñieam nunquam defecifte reges de tribu luda nullus du Tune autem ceflauit feeptrum luda, quia eondnua fucbitat,cum
ipíi libri RegUm euidentiftimé proteftentur: ceíílo principum erat de Tribu luda. Vnde edam in de- Refi
deinde autem vfque ad Chriftum aliquibus dubium vi ferro dum caftramentarentnr ex mádato Dei, vexillum B/i
detur,fed fatis Conftat,quia mortuo Sedeehia,qui ftht vi luda pracedebat,vt patee Num.z.eap. in hononbus,>ííw;j
íimus Regum ante Babylonicam capdüitatem,Zoroba & eminendis ludas prior eft. Vnde quando principes ^
bel i qUi erat de ftirpe luda, & de filijs Dauid imperare tribuum obtuleruntin dedicationera tabernaculi,vt pa/
ineapit ludáis; licet in Babylone hoc non patuit, quia tet Num./.capit. Naafon qui erac princeps in tribu Iu- 1
erant ibi in captiuitate dominandi locum non habe- G da praceíTi c omnes alios . Nuneautem quando Saul,l
bant, fed pOft quam redieruntiii terram fuam, ifte do- qui erac de genere Beniamin fufcepit principacum , fce- 1
minari incepic, vt pacet Zacha.io. & Aggai z-cap. Fuit pcrum,quod ante manferat in domo luda, videtur mu- I
etiam poft Neemias, deinde alij fucceftbres iftorum tatum .
^fqUe quo fummi Sacerdotes ineaperunt regere popu- Sed ifta eXpofitio falíiim fúpponic,fcihcec,quód quan
lum, vt patee in Mathathia, 6c in filijs fuis Machabais. do Saiil fuic vndus in regem mañeree Arca Domini in
Ifti áuCem de cribu luda eranc, quia fummi Saeerdoces Silo, guia poftquam in bello capra fuit a Philifthinis inducebane
yXores de cribu regia, de filiabus Regum , vel terfeóds duobus filijs Heli, vc patee i.Reg.4.& j. capit.
de cognatione regali, vt patet in Aaron, qui accepit in_> nunquam redíjcin Silo,fed reduóta fuic,poftquam mife
Dut tm Elifabech filiam Aminadab fororem Naafon; runc eam Philifthini in Chariachianm, & ibi manfic in
Aminas aucem Aminadab princeps in tribu luda f & poft domo Aminadab. Tempore ergo,quo Saúl vnótus fuedah
Naafon filius ems: vc paCee Nümeri z.eap. 6c cem- rae, erac Arca in Chariachiarim^ & non in Silo, ve pacet
poreregum luda hoc fiebat, vt pacet 4.Reg.i i.eap. vbi i .Reg.y.cap. Ec fi forcé aliquis proteruife velit dicens,
dicicur, quod lofabech foror Ochozia regis luda, arcam eífe in alio loco cempore vnólionis Saúl videas ea,
abfGonditeum. EracaucemipfavxorloiadeprineipisSa qua habeneijr; Exo.zo.c. vbi plenifi]méhabeeur,vbiar
cerdocum: deinde morcuiscribus Machabeis regnauic H ca ftecerir ex ^tempore, quo fabricara eft, vfque ad tépús
loannes Hirchanus filius Simonis Maehabai
, vt pacet hodiernum : dehoc eciam Detit. i z.c. dicetur aliquid.
i .Macha.vlc.cap.& ifte impofuie fibi coronam regiam : Icem daco,quód Arca Domini eflec runc in Silo, nihil ac
deinde Ariftobolus, poftea loannes, deinde Ancigonus, nnec,quia Saúl non fuic vnótus in Silo, fed in Mafphac, ^
& loannes vfque ad Herodem Afcalonicam, qui fuit vc pacee i. Reg. lo.c.nec ahquo modo venicin Silo. Icem
^icicurenimfuiftb ifta expofidoeft multum irradonabilis, quia morcuo
ifte de ftirpe Idumam-um,&immediacéincipienee re. Saúl, c^ filio eius Ifbofechvnóbus fuic Dauid in regem,
gno iftius nactis fuic Chriftns,de quo Macch.z.eap. [Ip- qui fuit primus rex de domo Iuda:& deindedurauerút
fe ene expeótano gentium.] Ideft ipfumgences expeóta- reges fuccedences de progenie eius vfque ad Babylonieá
bunc,quia ómnibus faluCem indudurus erac.Sic dicicui: capduicarcm,vc patee cx difcurfu librorum Reg. Dice- Om,
lía. I r.cap.indie illa radix Iefté,qui exurget regere gen- re ergo, quód feeptrum tribus luda eefíliuit, antequam ^L
tes: velfequndumahamhceram: Quiftacm fignum po primus rex de Tnbu luda afsumereeur,irracionabilc->
pulorum ipfum gentes depreeabuntur:& erit fepulehru valde eft, cum res non dicatur defícere, cum incipiat ve
eius glonoíum: & paeee Aggei z.eap. adhuc modieum., ñire ad fuum gradum perfeófiffimum, immo tune ma-
'Vnum, cj ego mouebo ccelum, 6c terram, mare, gis dieitur incipere,quia nouum eíse inchoac. Ahi aucem
aiidam, 6c veniec defideracus eunótis gennbus, fcilicet I volences magis colorare loqui dicunt iftam propheriam
Meftias, quem defiderant cunda gences. In Hebrao di complecam fuifse tempore,quo Roboam films Salomocitur.
[ ípíe entaggregacio gencium. ] Ideft gentesad nis vngi debebac in regem: & ipfo loq uente duré recefse
eum^gregabuntur. fuit aurem completum hoe poft re runt ab eo decem tribus Ifrael,& confticuerunc fuper fe
luue¿tlohem,& euangdi) pradicarionem: quia pradi- regem íeroboa filiú de ftirpe Ephraim, vc pacec 5. Reg.
/ cancibus Apoftolis Iiidai pro maiori parce máferune ob- ' i z.c. Manferunc enim cunc fola duc tribus cú Roboan,
í^trmíuamfidehtaw Rom.ii. C?eitas luda, & Beniamin, & quia poteftas regia in domo Da-
^paiteeoncigit lírael, doñee intretplenitudogendú, uid diminuta eft,dicunc fcepcrú regni cefsauifse: & íen-
II ^^^ • quód ludai fus eft fecundú iftos. fNó auferecu?fcepcrú de Iuda,do-
Aníftií ? . ^^^^^ fedrepugnabanc, nec veniat Sylo] .i.dbnec Roboan veniaceoronádus ia
rínH^inS" T Sylo. Sed iftaexpoficiaprafupponicfaisú, f.q, leroboá.
mnnS T pradicado- afsumptus fuerit in regem in Sylo, quia afsumptus fuicf
S s S x í Pau'^í^nSÍÍ "a^ totaliter fufcepca. in regem in Siché,vC pleec ^.Reg.iz^. Ec hocfuic, quiaf
h.t h S S ^ ' ^ leroboam erac Ephraica de gen^e loíeph: ideoq; ad hof
ind£ repuliftis illud: & norem loíéph aceeperunt ílgem in Siehen,vbi fepulrasf
lefl r ' í^ce conuertimur ad Gen- K erat Iofeph,vc pacec lofue z^.cap. Icem falfum didt íftaí
ChVÍlíinvW P^^f Deus: tune ergo Gentes ad expofido, quia non eeísauit feeptrum de domo Dauid,
j-quando-voces apoftolorum dato quód leroboam vndus fuerit fuper decem tribus.
ís rnnt,vt patet Pfalm.18. Dodo ; Nam Roboan filius Salomonis tune regnauit, deindcL.
lentes Y moderni,vt NiColaus, & cateri vo- omnes fuccefsores vfque ad Sedechianí qui dudus fuit ^
Kiítam ^ in Babylcnem,vtpatet4.Reg.Z5.c. Item ifta duaexpo€^
Srde S fnn^ ^'deatur intellige fidones pradida íud?orum Son funt radonabiles,quia
tem r Oui ff Í^P^^' P^'^^ ^ acdpiacur in eis Sylo. vc fignat locum quendam, Lri
^SóvSrSoTv-^^^^^ dicereccexcus,donecve\iiacSylo,fcddonecveniatinSf7
miáhtet^iíi^nr).^habenrlocum falcem ali- lo, vel ad Sylo3 quia non poceft poni Sylo, vc redus vd
S m K ^ S fübterfu^endr nifi eis adims pra- fuppofitum 3 fed vt aeeufaciuus denoca¿ terminum, in
S f a u o / n n ^ confiftú robur argumentacio quem. Ec fi obijdas, quód non debet pon, in Sylo, vd
S'fh rei-n S Oünd r n ^^ ^^^^^ quianomiria^ropiia
Refpondetur, quód inhngCa Ladna iíta refponfio y
^mqua t. ftitTabernaGmumDommi áprmdpio, &vbi aliquid forcé valeret, fecundum n.-fummodei4ruin Gram- T
^

„, nCap.XLIX. 73 P
M ^raniniaticorinii, fcd m Jirera HeLuaica nHiIomn.Tn A i • -
^ reraatur/ccifemperpononturprapofínonescoman^ mt tfaS^^^^^^^
nominibus,íTuepropn,s,fhieappellatiuisad fia„andnm eft ne v ¿ T a "«^is
habitudinem cafuaiem defícienccm ¿n HehreS vt víiz innííu ^ n„7Í T deftruei-er, fcd magis
f red quondienouiGrammaticiacuctuut , ^ ceífum fuitdeeoquód^íTetMeínas.S
'f^.Jlo Item dato,poneretur Silo inaccufatmojine pra:- mihi ex raeraferipturapoíre refe ^ Doaorif
poíinone oporrebat ibi ponerercdfum, fed nó ponitur, falicetpcrea,qu? íequunrurín literrquiX r f S ' '^^pofiño.
üoru . ergo oportet d.eere, quod Silo íit redus, c?. per eonfe- nee vemar Silo ipfe ¿'ir expedario, c S m ^
quens non íit nomen íoei fed nomen ahcuius reí ani. vineam pulltim fuú, & ad vitem ó fih m afoam
matj,qua poteft venne. Alij autem ludai acapientes Manifeftum eft, quód iíta nó poft^unt i n r S d V S ¿
Iftud nomen S.lo,vt fignar miífionem dieunr, quód Kta de quo erat prima pofitio, qrioniam ipfe non ílift e^^^^^
litera ftut unplera tempore Nabuehodonofor, qui did- datio Gentium, vel aggi4gatio feeundtín ctS^ foUt
turmirtendtis,idcftqiiiaDeuseumniurere-debebatad htera Hebraicn,quianTe gentes expeóbuerimrah-S
capnuandosíudaospropteríceierafua,&tuncdicunt, B bonum abeomecadipfhmeonareLa^n^^^
quod nunquam erat aufcrendum fceptrum domus Iu- tiles non feruierunt ei. Etiam non l^aitur líte h-Sfe
da-Vionc^ Nabuehodonofor vemrec inierufalem qui á nam íuam ad vineam, nee pullum ad vitem: etC n^
Deoraittidebebat:&iftecaptiuauitduosRegesIudao laudaret eum fedprura dicendo etim habere dLi es can
rum , feilicet Regem loachim, qui aho nomine didtur didos,& oculos rubicundos. Idem dicendum cft de Te
lechonias, vt patet Marrha.i.cap.duxitquecumin Ba- roboam,cumnó fueritin eo aliquid fpedale- nec etiam
bylonem:vrparet4.Reg.24.cap.capnuauitetiamSede- fuit talis,quemlaudarctfcnpwra, imó contr'ario modo
•chiam, qui manfit in Kegem poftea: vr pater.4.Reg.z f. in libris Kegumin 3. & 4. quandocunque fit mentio de
cap.tunc ceífauií fceptrum ,_quia non fuerunt vltra Re- Regibus milis dicitur,quód ambulauerunt in viis leroges
de rribu luda,vt ipü dicut. Er hcet fupra dixerimus, hoaiii fili; Nabath,qui peccare fedt Ifrad.Et ficipfe vi
quód fceptrum manfit in tribu luda vfq; ad Chriftum, tuperatur fuper omnes homines,cum ipfe cum quohbet
quia rexerunt Machabei, & alij: hoc hcet quanrum ad malo viruperetur. Nec poteftintdli

740 Genefis. Cap.XLi^SyíV'
e/fe probatur. Vel íiaduerfarij aliquem alium in Sacra F "dantes feinaquiuocadone litera Hebraica valde cff^
Scriptura, auc in hiftorijs Gendum repererunt, dicant: ftancer ab ómnibus iftis poíicionibusexpofuerunt.
_> . íed credo,quód nullum talem inuenienc. Pro quo fciendum, quód vbi litera noftra dicit. [AtuJ^
Solutíoar Cognins fuperioribus refpóndendum cft ad quod- feretur.] Hebraica dicit. [lafur.j Et vbi litera noftra di-^
gumenu dam aliud argumentum quod ludai faciuntfundantcs cit.[Veniat.J Litera Hebraica dicit.[Meno.] Nunc aii-/^
» "ouam poftrionern, pro quo notandum, quód iftud no- tcm eft aquiuocadoin his dicdonibus, quia»[Íafur.]Si-
" vr ponitur hic tria fignificat, vno modo Silo gn ificar auferre, vel accedere [Meno.] Significar veidem
eft,quod nomen loci cuiufdam in térra promiíTio- . ñire,vel occidere, ideft cadere quod pertinet ad Solem
nis fie dióli in forte Ephraim, vt patet lofue i S.capic.Ec vt dicimus Solis occafum,vel dicimus occiderc,ideft cain
quo máfic arca Dominimalto tempore, de quo etiam dere domos. De primo habetur exemplum, fupra i^.c,
primo Regum primo capitulo. vbi litera noftra dicit declinatein domum pueri veftri'
SecundomodóSilofignificatfilium, quod patee per fiue acceditcin domum pueri veftri.Hebraica litera ha-

^p.XLix: 741
^ -'^eceire eñ ergo demonñran^f,: referri ad Sylo^vt fuprí ^^^^fquia tuncefTet fenrus,g, nunquam
probaninuis. ^ ^
Secundus modus diiToluendi eft inrerimendo^aui- AVca DommTí ^ habebat dum erat ibi
uotationem,fcihcer probando ex h tera Hebraica, cuód olm m/n ' ftultiftimum valde videtur,quia
non poteft fíeri hic ralis aquiuocario, & arguitur fie. vr nC^iZT/Ja '"^Snauernt quifquam de domo luda.
^ [íafur.]Quandofígnifícataccederen'^quandofí

742- Genefis/ • Cap.XLI^^J^A-
Qma in eo omnes fperabanr falnationem, nó amequA F runt myfteria Ecclefe,qu£E nobis ^
veniret,quiamncgentiles nihil nouerant cié MeíTia/ed cantur dentes quantum ad propinationem doólrin;^^
poftquam per Apoftoloiú doóliinam commoniti funt, quia doófrina tanquám pañis frangí diciturparuulis
inceperunt ponere inéo totam fpem fuam de bonís,qu5 propinan.
promítntin vita sterna bene operantibus in prsíénti. Sic patet Treno.3.capit.paruuli petierunt panem:í¿
Quid per Ligans ad viheam puílum fuum. ] Ifte Meílias ligauit non erat, quifrangeret eis. In quolibet autem iftorum
afina, & ptillupi, aíinam ad vineam,& ad vitem. Significatur Apoftoli excellent^s fuerunt,& pulchri;quia valde pulpullum
fi auipi^per aíinam populus ludaicus domitus onere le- chra coníiderabant. De hoc Ifa.óo.cap.qui funt ifti, qui
gnifica^ gis I puilus autem fignificat gentilem populum nulio quafi nubes volant,& quafi columbead feneftras fuas?
tur. prsceptorum,aut obferuanonum onere domitum; iftos Inquantú dentes,ideft prsdicatores candidíííimi erant,
autem ligauit I^eílias ad fe, quem vocat vineam, & vi- quia verbum vits sterns,quod lucidé proponeb^u,nó ^
temV íicut patet loan. IJ. ego funivitis vera, &pater qftiifcatur ahqua nigredine falfítatis,aurprau^^intenn;leus
agrícola eft. Xígauit autem iftos dúos populos ad tionis, quippe, qui á rali Doctore audiuerant j qui non
í^quia yt ait Apoftolíisfecitvtraquevnura. Ante enim folum exterius, íed magis ínterius edocebat. Foelice^
liidaicus popuíus, & Gentiles erant valde diftinóti: per ergo, qui talem Doólorem habere meruerunr, & nem-
Chriííiim autetn in vnitatem Eedefis dfiuenerunt, & G pe fotlices ; quia ficut eiufdem Doctoris teftimonio con^
/ hos vaJd^fignifícature^eo, quód fecit Chriftusimmi- nrmatur,beatiocidi,qin vídent, qus vos videtis,&aúnente"
tem pore paílionís, cum omnia myftería comple- res, qus audiunt, qus vos auditis. Amen dico vobis,
turús erat mam cumin ciuitate lerufalem in porta ciui- quód muid Reges, & Prophets defiderauerunt videre,
tans effet afina pofita ad neceífitates pauperura,& habe- qus vos videtis, & non viderunr,».S: audire, qus vos aub'^pullum
i quorum vterqne ligatus erar ;&fi aliquis ditís,&nonauclierunr,vtpatetLuc.cap.io.
yeiiiebat ítollebat fibi afinamadlaborandum, cum au'^ Nicolaus dicit, quód ifta expofitio fecundum quam r
tem ísfus miíir pro afinadifcípulos mandauit, fimul & pra-dióta de Chrifto exponuntur, magis eft myftica_,, jy^
pulluín adduci: & vtioque adduóto.fedit fuper^ambos, quám naturalis.Refert ergo ipíé ad defcnptionem qua-
& tamennullüs adhuc fuper puiium federar, cum au- htatumfortís luds, & ifte videtur efte congruusordo,
teni quídam Ipdsi,,qui erántin porta lerufalem, vide- vt poftquam Iacob defcripfit dignítatem regiam ín tríru/^tdifcipuios
Chriftijportantes pullum, quafiincre- bu luda, hícdefcribitconditionem terrs, quamacce-
¿a^tes eosadmiiiti.fuper hocdixertinf, quare folue- ptura erat tribus illa. Ereftponditio,quÓd,eíferferrihsr L
tí^t^iillum,necyid^^ in vino, &laóte. [Ligansád vineam puUum füum.]exp
donécdiícipuli refponderunt Chriítum hoc m.andauif- Ideft, quód tantum erar terra illa ferdiis in vino, quód
fe. yt pa,tcc Matth.z i .capír.á: fie viderur,quódj3er pul- H vnus afinus hgabarur ad vnam vitem, vt ibidem oneraium,&
afínam fiiperquos fedit ante pafiionem, volebat retur de fr uótu ilhus vitis íbiíus, vel quód ran ta copia
íignificare Iiid?os,& Gentilespqiiibus doinín^turus erat eratin his|fuctibusquod afini, ¿c afins ligaban tur iir^
ppft paíljonem refurredioncm. Aliá^ íi^perfiuum vineis ad vites, nec curabatur vtrum comederent j-^el
erat mápdareadduci aíinam, & pulluinXfOntra confue- non. [Lauabir in vino ftolam fuam.J Ideít tanta erit co-,
tjidinemahorumhoininum ctimafinaad hocíufficeret. pia vini,quód non íblum fuííicier ad bibendum,fed edá
{JLauábit in vino ítolam fuam.] Ideft cai-nem fuam mun ad lauandos {:^nnos. Eft autem ifta locudo parabólica
dij(íimam,qu? fuit quifBdam ftolajideft cooperimentum a.d notandum magnam abundan tiam, quia non eft pulatcnds.peitatis.
fie didt Apoftolus, quód Chriftus ha- ^ndum, quód aliquis lauarer veftes in vino, quía noru.
hitu inuentus eft-, vt homo,ideft, quód ipfe fuithomo mundarentur immo magis damnificarentur,& mañeree
vertís, .Sc caro fuá ftut,vt quídam habitusj vel cooperto- in eis odor vini. ,
rium, Deitatis.[Et infanguine vuspalhum fuum.]'Ifta Sic loquitur Moyíes parabolicé cum benedícir iftas;
di e^dem fentenda cum fuperiore; vocatur fanguis tribus, yt patet Deur.53.cap.dicens de Afer j benedidus
vil^ ipfiím vinum, quod rubeum eft ad modum íangui- in filijs Afer: & placens fratribus fiiis dngit in oleo penis.humani
. Fuit autem ftola Chrifti, ideft fuá caro dem fuum: ss,& ferrum,caJdamentum eius,ideft lauam;ijnd.ifíima
lora in fanguine fuo rúbeo tanquam in ían- | bit pedes fuos in olco.{Et in fanguine vus palliú fuum. j
guiñe vuf quando per,acerbiflimam paflionem,& muí- Replicarlo fenrends eiufdem eít. Et in hoc pater,quód
tjplicasa vulnera íacratiífimus,fanguis eius vndique_^ fit ifta locutio parabólica, quia dato, quód ahquis lauae5snníiabat,carnemillaín
beadífimam tíngens, & rubri ret veftem ín vino, nunquam ramen lauarer in vino rucans;
Sic enim didtur ífa.ií>3.cap. Qms eftifte,qui venit beo, qui didtur fanguis vus, ideft rubeum ad modum
de Edon tindus veftibus de Bofi-a ? Ego fum, qui lo- fanguinis,quiavinumalbum fubtileahqualiterconueí
quor iuftítiam,torcuIar calcaui íblus,8¿: de genribus non niret ad laudanduni veftes, quia concordar cum aqua,
r f ^^ yir mecum. [ Pnlchriores oculi eius vino. ] Poteft tamen vinum rubeum valde totaliter rubricaret, & de-
^ hoPinteJhgi de pulchritudíne Chrifti, qui ad literam turparer,ergo non eft intelligendum de vino,fed de fan
fm t pulchernmus virorum in fade honeftiífima: yt pa- guiñe Chrifti. [Pnlchriores oculi dus vino.]ín Hebrso
tet 1 falmus 44.Speciofus forma_prs fihj^hominum. ' didtur. [ Rubicundiores oculi dus vino. ] Quod notat
©ICuntuií pulchriores ocuh eius vino: quia '^rinum abundandam vini, quia multum vinum bibiru máxime
- yalde pulchrum ^ft cum limpidi colorís eft, quia fulget fi forte eft rducet in oculis fdnrillanribus, facit,quod
..inyafe^ . in rubedinem conuertanrur. [ Dentes eius lade candí-
: > ' S;c^diciturProuerb.z3.cap.neintuearís.vinum.cum diores.]Hocfignificatabundanriamlaótisinfortem luf
lauefcit in vitro color eius, quia blandus intrabit, & in K ds, quia lac videtur ín dentíbus,& in ore comedends.
fine mordebit, yt coluber, & yt regulus venena diftun- ' Nicolaus antera dixit fuprá, expofidonera illam.., Op
det. Gratiofitas autemoculorum attenditur in tribus quam prspofuimus efle: myfticam: hanc autem eífe li- Mci
m figuraíinfitu,&ln colore-, color autem eft prscípuus teralem. Sed falúa reuerenria fuá, & omnium tdlia aíle-
Gratiofu mter alia. [Dentes dus lade candídiores.j Pulchritudo rentium, quia ifta litera nullo modo poreft exponi, -^t
tas oculo- dentium eodem modo attenditur in fitu, vtrum diftan- nuncimmediaté expofita eñ, fcilicet de condidone terrs
rum í tri- tes, aut coniunóti fint j in quantitate vtrum magni, -vd ~ fords 1 uds,fcd neceífe eft de Chrifto exponi fecundum
bus atten- íiifcolore vtrum nigri,palhdi,aut dtrino colore literam: & patee hoc ex fupradidís, quia in ifta litera^
dítur. deíormati.Magnam autem pulchritudinem eis confert fit rdado,& demonftrario ad ídem, 8c in ifta litera funt
candor. Erant ergoilh dentes benedidicandidi, vt nix; dúo nomina fubftandua folumad qus pofilt fieri rdaquia
tales decebant hominem illum, qui cereros pul- tio, vel demonftrario, fdlicet ludas, & Silo: probatum
chntudine excellebat. Vd poftiint vocari oculi fui, eft, quód non poteft fieri ifta rdario ad ludam, quiaj
dente^;Apoítoh prsdicantes verbum eius poft afcenfio- ludas ponitur hic in fecunda perfona cum fiar locutio
nem fuam- ,, , adipfiimpervocatiuum:relatioautemiñaifcíhcetí^i,
Dicuntur ocuh quantum ad fpecularionem, vel aldf- fit ín terda perfona,
. «mam cognitionem, quia ifti prgfundifliméintellexe- Oporterergo neceflariórefetri omniaiíta adSiIp,quem
' • : , diximus .
^ . u

^^^^enefis. ^Ca^XLlX: 743
X - díxiimis t^c MeíHam: ÍJC dicant omttes Dni'^ni-^ , . ^ t
gr ' ' Chriftiani. Afinuscrgo,& afína: vinea?noIa dente? mtdtnm^^ d^cuntenun, quódiíía tribus fiiit
vei ad aliquem aiauu nnon velnnttstnteliigerrMr¿á S . Y reítS Vt^^^^^^^
proSito,velpermittendum, dequonullus Chriil.ano- valdefn tTquS
ruin contendit. Sed adhuc nerato,qaód mtellicramr de fnnv r «-["idus eoiporaies laboies ad^quari no pof- ^
/ cuts,cum obuietnatura demonflrationis, ¿ lehtion iSnra d^^x^^nf f/ZZ.
de quo iam fupra deciarauimus . Et quando icit Nko' cXou . ñ "^ ^^^ S
laus, quód iila 1> tera videtur myídj intellti de Ch^ S m r?? ' «P'-^tionibis.qu?
V ño,Sc non literaUtcr,vel hiftoriei, falúa euis^uerenVk S Z , eífetboua, quies nanq]
nonreCtéloquitur,quiaeuieunqLelíeSd^ndü v' ncr^nl nrT'" conueríionemft¡nus
fenfus ulr^l^s ñuchiñovcl Si ^^^^^^^^^ tu/lTnfXnr^^^^^^^^ aliás modiaho
exponi litera Uta, nifi de Chriíto, vt pr-e^ictu^ S T nÍ terram,quod óptima. Idefl
ergo nL eít illaexpofino mvrtica.fed h ítSa NeedS' dio r w S
^diai^omyftiSquia^ríío^minteli;^^^ ^
Chufti &: per vinum , vel fanguinmivu® eius faeradf- tributisfertiiens.] ideft quód al popuii alur^^^^^^
&inómnibusali)sviíiombus,inquibus longé aliudin diítorta,neceonuínitqLnttimadaS^
meJulla latet,quam in cortiée prapferatur,eífenrallego- íiram in litera • 'taquam partem porica-,
quód meludit eontradiólionem, cum ipfe dicat fe . Nicolaus ¿utem dicit hoc non eífe vcrifimile ouia^ ^ • •
exponere ii^ram illius vifionis. Enam quia hoeeít non non legitur in tota facra Scriptura qilód omineS - '
> diiíTuguendo fenfum parabolieuin á fenfu literali: fed tribu Ifacharfuerintflipientcl vel elcdlcSn'enV
hoc inconueniens eft,quia i ti dúo fenfus valde diítindi Sed m hoe non multuní uidetur adueít iftSfus ^^^^
fun ,namhtcrahsfenfuseít,quemintcnditipfe,qmn^ quidam dicunt: quia pnmo Paralipom.lca^^^^^^^^
ver ba profert. Senfus autem parabólicas, quem faeiunt quomodo de tnb¿ Ifachar erát duLti DoSes W
nrltl' ^^^ ^^^^ h^^'-^^huc non procedit afta cxp^üo^^
trS Mn t ; ? ju'a vult inténonem fuam C rum:potuitenimeífcquód inillotempo^in quoordí
occultan íieut dixi Chnítus Matt.í 3. cap. fcilicet vobis nabantur illa per Dauid eflent illi DoSores de t X Ifa
S m ^ f i char,fedantcnon confueuerant eífe Sapientmn día td
autem in papbolis,vt videntes non videant, & audien- bu. Et dato, quód femper eífent fapientes mStün flL
S ^ r r i í po^ít fledi lita litera ad illum fcnfum,nifí t^l
fu mus deChnfto.Illcautcmqticm vocat Nieolaiis lite- latur totalitcrá fuis limitib. pr^fuppoíimm tamen faíh
l Z u ^ r T ? parabolieus, magis tamé eít fum eft,qnia de tribu Ifachar non dicun tu ft^T^rDoáo
¿yP«bohcus,q^uam hteralis. res, c^ ill¡ de quibus diatur inlitera Paralip.non fucrü^
nirf S n ^ Íí ponittu' annundatio quantum ad eué ex tribu Ifaehir, fed de Leuitis de famiha ^rm amm
7 K " cíe Eman,&ídirym.Sed adhuc hocconceífo non poteft ^
^^^^NKo!ai,fcilicet, quód de Ifachaí non tZ'""
r^ m ^^^^uiuo , iddtmex¡ta íuper littus maris: pientes:fed contrarium patet primo Paralipom ii.can
'umdiciturdefilijsqtioquelLharvuiS^
^rim r ^ r ^ ^ cótmgentem. Erat D deberet Iírael Principes dueenti. Et fi forré aliquis ve^
?cd et f'nvíl" ' ' Nicolaunl in hac parte, non poter ^ quil ipí
fed etiam in ftarione nauaim, ideít m portu ad oncran- femet le in contradiét one ponit, cum hic diSnSa
íl^ frLT'''"'^"' í requiefcerent, & hoc fuiífe viroseruditos de Ifadiar, ¿ primo Para ^ ^
Z n ft i cap.cxponcns ipfe literam illaii, quam alleaSus dt
LTsou cTaní vndarum^bi cir,quóddetnfiuIfacharerantuid uaId¿fediofí n t
man ' ^'^i^banteonfulere quid, & quan do fieri oportc?^ 1
rum S a n^^^^ £t patet magis per litcram,qux ibi immediaté fcquimr, \
Xtu rna^^ fcíhcet omnisautemrdiqua tribus corum coníilium fe- V
ftannnp?n I quebatur. Solum ergo dicendum eft,quód quando Ni-Determi
WW colaushiceommenrruit nefciebatilJn texlim
pomen.eum autem eommcntauit illum nonrecordaba-
47 vfque ad Sidonem eiuitatem : eft.n. tur eius quod hic dixerat, nec in hoe vllatcnus ei imnro
• iunt a S Pf anduL cft. Sed gener^liter pareendum cí e
" • a C S L In "i líttore maris mcreibus nlbns,qui magna opera faeiunt^nam in tanta opíris diftct^
m S ; ea L ? pra^dieauirChnítus vcl fal- fufione nullum niíi diuinum ingenium poífctímnium
' S S m c S ^ t^oiari. Per hunc emm modum criam ipíimaximi
W ¿ ^ a dxmone vexabatur. Doétores, vt Auguftinus,& ecten ex ea parte, qua deferrZis
telíi rh Occidcntis,& Septé- dus humanos habebant,enauerunt: Clcqienter crao ta
dcWaí?'® . . roleranda funt,cum rcpcriantur. Hoc tamen ftante
Ex hi uitít u n? ^ í ?'^har,vr patet ex fequentibus: primó non eonacniétcr
trion.í, /n^ / mulfui^ Septé ifta tnbus didtur afinus fortis ad defignandum contem
S rinnf. O ^d angulum plationcm fapienti®,quia ínter animalia nullum ita dekchar
Von^^^^^^^ fidiofum,obluiiofum,inepai,iners,arqucftolidumeít,
ZtZ'ia D S l n n S ^ = contempladonis.Si amcm fie
TZ%1 fn on^hn . ^^bulon eontinebat condinonem fords, ret hie mctaphonca tranílatio , ficut f^piinme fir in fl
o in qua habuun erant Zabulomta-, ira Ifta prarnundatio era Scnptura .oportebat fien per eonuenicnti^n dus
ÍZt' S S S f c f r c x c r d í i o r u m tnbus quod transíerebarur, aíiás me^ta, S u ^ ^ ^ ^
ludsi exponunt iftam literam quan- tio,quod non conuenit facr® Scriptur®.
Alph.Toít.fuperGenefis. Aaa 4 Item
v/ vK ^

«on h" ¿Sil vacation^ fueuerunt facere térra ñenles, apud mare.
ta quando dicitur [ Et térra quód eífet oprima. ] Suppofrut humerum fuum . ] Scilicet ad rolerandumf.í
Non loiirur de aliqua conditioné pertinente adquie- laborem agricultura. [Humerum fuum adportadum.jm¿
tem contempladuam/ed de bonitate térra, qua princi- Ideít ad porrandum merces ad nauigia quia cum rerfajím
paliterconfiftirinferrilitate. ^ Ifachar eífer ferrilis habens multa venaba , ^ha^
Item quando dicimr. [ Suppofuit humerum fuum ad ítarionem maris, íicut tribus Zabulon,porrabat venaba pom
portandum. ] Manifeítum eft, quód ifta portadonotat ad maris littora, & ibi vendebat ea negociatonbus aliun
motum localem, & non tolerandam ftudij, qua fit ixiu de venientibus,íed ipfi de tribu Ifachar non intendebat
quiete cefiante exteriori occupatione. . nauigationi^vt diólum eft.
ítemquandodicitur. [ Faclrusefttributis feruiens.] Faíluseft uibutisferuiens.] Ideft feruiensmla woPr.
Non confentit aliquo modo fenfum, quem dant He- agriculture ad col ligendum frudus, de quibus ilh, qui,,,.
brai,fdlicet,quódaliatribus dabant d tributa, tanquá tributa daré debcbanr,foluerer. Ec eft fenfus, quod qma ^^^
magiftro concemplanti,& docenri. Quia euidenter lite- in térra illa vbertas fruduum ei-ar,il i,qui daré debebat j
ra innuit non qiiód tributa darentur Ifachar, fed quód G tributa in frumento, vd vino, fiue alijs frudibus venieipía
tribus Ifachar dabat tribura.rQuia fadus eft tribu- bant ad terram Ifachar, &ibi emebant.
tis feruiens.l ídem eft,quód folués tnbuta,vel fubiedus Vel aliter. [ Fadus eft tnburis feruiens.] Ideft,quia.
tributis,quod non conuenit contempIanci,fcilicet,vt có- didum eft, quód erant agrícola, necmrendebant miliy
rj templetur,&infuperfoluattnbuta. ' ti?,velaliisoccupanonibus,propterquasrornrenturali-
.^xpojíMo Conuerrenda ergo eft litera ad expofitionem aliam, quam immunitatem, eflíciebanrur triburarij regum ma
¿iam. cumiftam non poífir tolerare, maximé quia dato,quód gis, quám alia tribus, cum magis abundarentindiuitijs
filii Ifachar vacarent ftudio, non darent eis alia tnbus frugum. - _
tributa,quia iftud ftudium conueniebant proprie tribui Dan ludicabit.j Hic ponitur pr^nunciatio futurorum
Leuinca, qua totaliter intenta erat diuinis offidjs, &L ^^'^bu Dan,&^rolum ponitur digmtas tribus Da quanftudijs,
»S

M ¿geneíls. ^WP- XLIX. 745
ret Matth fccundo cap. Ck: Miche.Wcxto cap. Poít hunc, dendo,nec tangendo eos,quando concuííít duascolum!
mdicauit Abdou,qui erat de tnbu Zabulón vt p^atet Iu- nas dotnus, ruit, mortuique funt omnes, qui X
^c.duodecimo cap Poít himc San fon, qui fmt de ítirpe rant cum San^He, -Vt patet ludicum decim¿f¿xto cL
Dan,vt diótum eft,patet ludic.decimotertioca. [Fiat pite.
a Z t P^" coluber la via^ Aliqui de noftris exponunt iftam. [Salutare tuum expeótabo Domine. 1 Ideít licet Sanr
X ! - Annchrifto, quem dicunt eífe de tribu Dan, fon fuerit ita fortis, Son propter hoc dicendus eft Mef-
4-, J ei apphcan poftet fecundum ea, fias, qui expeótabatur. Sed adhuc mortuo illo expeóta-
W • quíe fandi Doctores m multis locis de Antichrifto dixe- bo falutare tuum, ideft Meffiam miftlim a te ad faliianr-
runr,fi coítaret eam futurum de rribaDan.m^ das omnes gentes. Et hanc fententiam ponit translatio
Ideft Anrichriítus nafciturus de tribu Dan. [Coluber in Chaldaica/cilicet. [Expeótabo falutare tuú.l Ideft Do-
^la. ] Ideft íicut coluber latet in via,& iníidiofe mordet mine ego non expeóto Gedconem,qui fuit faluator contranfeuates,
ua Antichnftus fraudulenter inducet ad fe tra Madianitas, nec expeóto Sanfonem de tribu Dan_„
gentes,quoniam fraude plenus erit,var¡jfque aftutijs, & qm fuit faluator contraPhihftinos, fed expedo falutare
omnia,quar fecerit, fraudulenta,& mendacia funt. Sic B tuum,fcilicet Mefliam de tribu luda
emm ait Apoftolus i.adThefolonicenfes fecundocapir. [ Gad accinctus. ] Hieponitur prxnunciatioftatus
[Ceraftes in felnita.] Eademfententia eft: quia eeraítes Gad, folum prsnunciatur quantum ad vnum belfpeciesferpentiseít,&innuit,quodin
vijs, (íc in femitis lum, vel potius bel licam ordinationem, fcilicetadin- ^^^^^
Antichriftus iníidiabitur, ad notandum, quod vix pote- troitum terrs promiííionis,6^ ad puanam, doñee eífet
rit aliquis eftligere femitas eius: & conuenit proprie cera acquiíita.
^ itesaíturia Aritichrifti. [ Gad accindus pr.Tliabitur.] Hic notatur fortitudo c • j
^ erajtes Quu ceraftes, v t air Solinus in Poliftor.cap. de A fri- Gad in pugnando,quia viri de illa tribu fuerunt bellicofr
• ca, eft ferpens, quatuor cornicula in capite habens, to- valde, & robuftiftími. Sic dixit Moyfes in benediótione ^^ ^^
riimque fe in arenis mergens abfcondit, prcTter illa cor- tribus Gad,vr patet Deuteronomio rrif^eíimo rertio ca- '
nicula, quíe extra in figurara efcarum ex induftria rehn- pit.benedidus in latirudme Gad, & Leo requieuit, coeqiiunrur,quibus
aues illedx,vt cibum indefumant,a ce- pirque brachium, ^Tverticem,ideft vno iduabfcidit
raítibusdeuorantur. Sic enim Antichriftuspr^mittens brachia,& verticem. Vel refertur ad bellum faólum in
quibufdam fa-culi varia blandimenra, vc delitijs dif- térra promiftionis. Quia vt habetur Num.rrigeíímo fefluant,
& diuitijs affluanr,raultiplicitcr omnes fraudare cundo cap.quando íilif Rubén, & Gad, & dimidia pars
conabitur. i C Manaífe acceperunt poífeííionem in térra Sehon regis
[Mordens vngulam equi. ] Vngula cqui pars pofte- Hefebon, mandauit eis Moyfes, vt prscederent armati
rior eft equi.Sic Antichriftusin nouiííimis diebus veniet fratres fuos,ideft alias nouem tribus, ^ dimidiaiTi,doad
mordendum circa finem farculi ad fenium occiden- nec maneret in tranquillitate poflefl:ionis terríe Chátis.Vel
dicitur morderein vngula: quia morfus vngula, naan, quod vt mandatum fuerat fecerunt, ficut dicitur
qui non poteít euitári,cum non videatur,notat callidita- lofue vigefimo fecundo capit. vbi laudauit eos de hoc
tem,& afturiam infallendo. lofue.
[Salutare tuum expeótabo Domine. ] Ifta funt verba [Accinóta praeliabitur.J Ideft ifta tribus iuit accinda,
Iacob de tanto maloexclamantis. Cum emm in fpiriru vel expedira-cum alijs tribubus ad pugnandum ín terpr^Euidiftet
Iacob tanta mala faólurum Antichriftum: vt ram Chanaan. Er dicitur accindus ad differentiam avix
ahquis ei refíltere poftit, iuxta illud Matth.vigefimo liarum nouem tribuum, & dimidia;, quia illíe non ibant
quarto cap.erit tribulatio, qualis nunquam fuit a princi- accinóta?, ideft expeditíE ad pugnam, ctím portarent fepio
mundi vfque modo, nec fier, confugit ergo ad nuxí- cum vxores,iScTfílios,totamque familiam,greCTes,éc arlium
diuinum, vt quia homines tanta maláper fe vitare mentajcunctamque fupelledilem: Gad autein, '
non poífent,Deus eos eripiat. ben, ^T dimidia pars ManafiTe peregrinabantacCinóH. ^^
Dicit ergo.[Salutare tuum expedabo Domine. ] Id- D expediti noi¿ onerati, cum omnia dimififientin v^
eft hcet tanta tribulatio or bem preftlira fit, tamen ego bibus Galaad,v%ores,fílios,pecora,& variam fupelleótiexpeóto
falutare tuum,ideft expe¿lo,quod a te veniat no lem. In hac benediótione Gad tanta intricatio in litera
bis falps-in tanto malo. Ec fie erit,quia niíj Deus ipeciali- Hebraica eít,vr dicat Aben Ezra fe non intelligere,quia
ter adiuuarer,non poftent hommes tolerare tanta mala. ifte fuir aliquis euentus fpecialis patruum fuorum , de
Sic patet Matth. 14,cap. quo non conftat .
Ernifibreuiatifuiífenrdiesilli, non fieretfaluaom- a
nis caro, fed propter ekdosbreuiabuntur dies illi. Sed V
quia vtprxpofuimus, non conftat Antichriítumeft"e fu. Curfilumfit mentio de tribu Gad,qmdiuerk V
turum de tnbu Dan, exponatur litera lita de Sanfon

74$ Genefis/ " ' Cap. XLI)^^.--^^
Ínm riibuumDerfebehedicei'etuc,nonpeterat dimidiaV quodnullialteridefratribüs fuiseuenit. ; ^ ^ J
iSr Ma a ^ [Films acciercens.jDuplicaturadrhetoricamex^^^^^^^
^ r E d S ^ retroi-fum. J Ideil non folum Gad tionem,vt fape dix,mus,qma talis eíi víus in prophenjs
cnm Rubeí, & d midia tribu Mlnaífe fuerunt pracin- máxime m libro Ifa.a,vel duplicatur ad notandam val> h
Sfvtpu/na enta^^^^^ demagnánntítiplicationem Iofeph,quiarepeütiovcr-| ^ái
hs f X n m ^ borum defignatvehementiam conceptiomsintellediua hrm^
rSierun fé^r^ poftquam ftetiftent ifti lis . [ Et decorus afpedu. ] Erat emm Iofeph valde pil.
SrquatuordeSin annos cum fi-atnbus fuis in terra pro- cher,vt patet fupra trigefimo nono cap. qma m hoc fimi
SffiS, fcilicet trans lordanem redeuniesinpatriam labatur Rachehmatri fuá., qua va de pulchra erat, vr
Sam Ses ^ habuerunt, cum quibus confli- habetur fupra vigefimonono cap. Filia difcurrerunt fu- ^
eeí^es foróter deuicetunt, hoc autem ipfi poft alias tri- per mumm. Ideft quando Iofeph erat m Aegypto, quia
bus St .unen habuerunt: ideo retro, ideft poftea etiairu viri, fcemina illuis terra aliqualiter deformes funt,vc
arrindi'dicuntur diximus fup. ii .cap.
FAfer pinauis-lHicponit pranunciationem, quátum Iofeph autévalde piftcher erat,quare mulleres quanfrmun-
Ater, & tan , Ahj dicunt, quod filij Nephchali recipiebant muñera patet fupra 3 9. capit. Sed non poteft ftare ifta expofirio,
ab'aiijs tribubus, & propter hae dabant eloquia pul- I quia litera loquitur hie pluraliter^ domina autem fuá echra
imprecando bona dantibus muñera quemadmo., rat vna perfona.
dum fieri confueuit. Sed adhuc non conuenit hoc, qwia Irem,

^ii^ Genefis. . ^ ap.XLVII. 747 '
tes lacula, ideft fratres fm volentes cura occidere, noiL, dum PhilofoDhum in feruíS^^, ' •
t,seftfu,tarcuse.„s .dertdefenfiodas.vtetuíabhis W"utem
. ómnibus liberaret,&poftea de carcere educeier. dante & inebria NRÍ^ V J / í?^
) (Et Jntvincuiabrachiorumeius.) Hocpomtadde- ^^
fígnandumliberationemacarcere, in quodetinebatur ítendititnber,&nixdecelo,& rcXan^r^^^^^^^^
\ j lofeph ,a quo folus Deus eiim liberauit. In Hebrao di- tur, fed terram inebriar ¿infií^d > Lm í
V cirur.(Deauratafuntbrachiaems.)VeirTopaz^ --facir, & da Se'nVSn^^
fbturuseftíuperbrachiaeius.jC^odltidai refem ^nt verbum meum,quod egredSeXSío^^^^^^^
orn^nenta qua fuetunt pohta in brachijs ems, quando do autem ros,vei imber venir de cdo in c o n X S "
conftitutus fim prapontus Aegypti. . cundum ftatum térra, & calor temporS s ad tol
Qupd venfimile eft, quia cum rex rr,adiderit d tune rendum humidiratem, & maturandu S us cd^
annulum fuum,vr patet fupra 41 .cap. fanscrcdendutru B benedidionem fuam inftinderedidtui
eft, quod daret multa alia ornamenta, maximé fedt (Er benedidionibus abyfli iacentis.)Secundum nunA
cum adduciin curru fecundo Regís ,& clamare coram materia bene fufcipiens eft térra ^
eo, vr omnes cognofcerent eum prapofitum efte térra Difpofitio ergo bona térra, fdlicet, quod fír hen

' 7 4 8 Genefis. ^ ^ C a p . X L I X . ^ ^ ^

^ ^ÍGenefis. ^l^Cap.XLIX. 74P
¿'&Feue!ationesfaótasfibi,Cognouitreucbt^^^^ A funfvfqueaclterminumcolliumreculi, ideft vfquead
¿las ad fe e/femaiores , quamreuelauones facrasanti- colles,vei faltus,inquibusrerminatur tota tetral?abitaquis.
Sic pater Pfal. 118. Super fenes mrellexi, ideft ma- bilis,quaíi dicat,rota rerra mihi promifta eíl.
gis cognom ego de ruis myftenis, quam fenes, quipr?- Sediíla expoíirio non poreft ftare, quia prafupponit Confuta
cefserunr me [Doñee veniret defidenum colhum ara-- falfiim,fcilice\,quód lacob fuent prolnVum^oSum,^^^^^^
i^orum.] Ideft in tantmn, vel vfque ad tanrmn iíla fa6ta tonus mundi in femine fxio; quia eadem promiflio fuit ^
reuelario magna fuit,& clara quod venir ad defidenum fada laeob, &omnibus parnbus fuis; fed fUis patribus ' "
collium areruoru, i.quoq in hacreuelanone fiebat mea í?.lum fuit promift-a rerra Chanaan,ut patet in fuperioy
tío de Qolhbus atei-nis, i.de Paradifo, qui eft alms loeus, ribus ergo etiam Iacob fola térra Chanaan promifi-a_.
T vt colles,cS¿ eft arernus quia materna ditrat. Hac auré fuir. Hoc apparet manifefteExo.íí. cap. vbi dixit Deus
reuelatio fuir, quomodo porra Paradifi apenenda eífet Moyfi; Ego Dominus,qui apparui Abraham,Ifaac,
per Cnrií um 111 paífione fuá. [ Pianr in capue Iofeph. ] & Iacob in Deo omnipotenri,& nomen meum Adonay
Ideft lila benedicliones magna mihi data aDeo fuper nonindicauieis : pepigique cum eis fedus,vtdarem eis
benedidiones patrum meoru confortara veniant fuper terram Chanaan,terram peregrinationiseorum,& poít>
capui^íofeph , f. ego rogo Deum, vt omnes benedidio- fubditur: Et feietis quia ego fum Deus vefter, & eduxe-
M^dvo. nes mihi data a Deo copleanrur in lofeph. [Et in verti- B rim vos de ergaftulo Aegyptiorum, & induxerim fuper
um Na- ,ce Nazarei mter fratres f.las.j Repetitio emfdé fentétia terram, fuper quam leuaui manum meam, vt darem ea
.arcoYH . eft. Vocatur lofeph Nazareus, ideft feparatus fecúdum Abraham,Ifaac, & Iacob. Ecce qualiter in his euidenínrerprerarionem
Hebraici nomims,quoniailli,qui Na- ter apparet folam terram Chanaan fuifiepromifiam lazareivocabanturfeparatieranr,
vnde vocum Nazareo- cob,fícut fuerar patribus fuis.
rum nihü-aliud eft, quam votum de feparationeá qui- Item, vt volunt ludai patribus pofterioribus femper
bufdam, quibus omnes ahí homines hcue vtuntur, vt promirrebantur maiorarfed Moyfes fuit pater pofterior
non afcendat nouacula in caput eius, non bibat vinum, populi ludaid, quám Abraham, Ifaac, & Iacob, ergo
neeeomedat quicquamde vinea, nonaceedatadexe- debuerunt promirti maiora illi populo ludaieo tempore
quias morcuorum, nec tangat, daco quód fir pacer, vel fuo. Cófirmacur quiaMoyfes magis aceepms erar Deo,
mater; & quedam aliaide quibus Num.ó. cap.erar auté plura reuelabar ei, quám prioribus, quia vr dicitur
íeparatus lofeph ínter írarres fuosquia alij eum odio Exo.^ cap. Deus apparuir A braham, Ifaac, & Iacob, Sc
habebant,nec porerant ei quicquam pacificé loqui; ideo nomen fuum magnum Adonai non indicauit eis: Moyfi
nonpoterar comunicare cum eis: poílea veré dudusin autem iftud nomen indiearum eft.
Aegyptriin feparatus fuit a fratribus fuis. Tora ergo vi- Item,quia Moyfes vidic Deum fadead fadem, vt pa TerYA
ta lofeph fuicinfeparanone a fracnbus fuis.Eft ergo fen C tet Num. 12. Ceteri enira Propheta, aut infomnio,aut Chanm.
fus hanc,fiue veniant benedidiones ifta in capire Níaza per vifionem Deum loquenremaudiebaht. Moyfes au-
^ reí ínter fratres fuos,Kleíl in capite Ioíéph,qui fuic Na- tem non per anigmata , & figuras Deum videbat, fed
txpofitío zareus,ideft fepararus inter fracres fuos. Hebrai autem fade ad fademIdem patee Deuteron.34. cap. fdlicet
hebrao- alicer exponunt literam iftam, fdlicet promifiioñe fada non furrexir maior Propheta in Ifrad, qué noífet Dcus
•um. fibi maiore, quám patribus fuis. Voluntenim quód non fade ad fadem in fignis,& prodígi;s,fed tempore Moyfolum
fuerunt ei declarara plura, quám fratribus, fed íis non fuit promifta ludáis, nifi térra Chanaan, vt paenam
ei permifia plura, quám patdbus fuis. Et fciend ú, ret Exo.3. Dixi vt edueerem vos de affiidione Aegypti
quod iftadiueríitas fententia nafeitur ex aliquali uaria- in teri-am Chanaan,Iebufai,Herhai, Amorrhai, Phertione
litera, quia in litera Hebraica habetur min us,quá rezai, Heuai, & ifta eft tota térra Chanaan, & non
-innoftra,quiaipfinonhabencvenirec.Ec vbi nos dici- amplius,ergo non fuir faóla maior promifsio Iacob.
mus, donec,dicunt ipfi, vfque, & vbi nos dicimus, defi- Item, prómifsiofada iacobcomplenda erat in femiderium,
dicunc ipfi terminum,.quia didio Hebraica ibi né fuo,quia in Iacob non potuit complen, fed pofteri fui
poíitaeft aquiüocaad vtruinque, & vbi nos dicimus, ^ putaueruntpromiísionem efiecomplecam,quando teaíternorum,
Hebrai dicunt, feculi,quia idem nomen eft nuerunr pacifice rerram Chanaan, O/t pater irf libro lopro
vrroque, fcilicet, olam: ergo eft litera eorum conn- D fue fapius, & in libro Iudicum , & in libro Regum, &
nuata fuperiori. [ Benediéliones patris tm confortatíE Paralipom. ergo fola illa rerra promifla fuit d. Habetur
funt benedidionibus patrum fuorum , vfque ad termi- enim clare Iofuecap:2i.cumdicitur: Deditque Domi-
DtEíu lu- num fecul¡_. ] Dicunt enaiti ludai, quód benedidiones ñus Ifraeli omnem rerram,quamfe patribus eorum tra-, ^
Uorum . Iacob fuerñt maiores,quám benedidiones patrum fuo- diturumiurauerar,&po(federuntillam,atquehabitaue ^
rum, quia quando Deus apparuir ei, apud Bethel, eum runtin ea:&fequitur infra, líeiinum quidem uerbums V
her m Mefopotamiam,vt paret fupra i8.capit. dixit ei: quod illis praftiturum fe eífe promiferat, irritum fuit, ^ ^
Dilatabensad Orientem,Occidenrem,Septentnonem, íéd rebus omnia ex plera funt. Et hoc neceífario tenen-
&Meridiem.InhocvoluñtIudai,quódDeuspromife- dum eft.
rit laeobdominium cocius mundi non infe,fed in femi- Faifa eft eroo expofitio ludaorum, fecundum quam
ne eius. Abraha aurem non tantum, fed valde modicú putant tocuminundum promiífum fuifie Iacob ad pof- '
jromiífum eft, fcihcet folum rerra Chanaan. De Abra^ fidendum. Teñenda eft ergo prior expofitio,in qua deiam
patet fupra 13-.eapit. cum dixic: ieua oculos tuos á monftratur, quod fuerir promifsio maior Iacob non in
locojin quoesad Aquiionem,Oriénrem, & Meridiem, pluribus rebusd promifsis, quia eadem ómnibus pro-
& Occidentem.Et cum in hoc videretur dixiííe multum mifsa funr;fed in rerum promífsarum explieatione,quia
•vniuerfaliter reftnnxir fe dicens: Omnem terram, quá alijs parribus non explícita fuerunt, Iacob autem expli
confpicis, nbi dabo, & femini tuo poft te. De Ifaac auté E cita fuerunt, doñee ueniret dcfiderium collium aterno
patet íiipra zé. cap. i ibi dabo vniuerfas regiones has, rum, ídeft doñee fuá explieario in rannim accederet, q, .
ccmplens luramenrum,quód fpopondi Abraham patri explicaretur ei appenno uita aterna,ideft Paradifi,qui
tuo. Bcnedióliones ergo Iacob dicút füiífe maiores,quia uidetur efse ii.i collibus ^rernis, ideft in alntudine fumim-
ei tora rerra poifidenda promiífa eft, vt jnferiinr ex lite- ma femper durante, quam defideramus ualde.
i^afapa-iorijfcilicet. [ Vfquead colles feculi. Jldeft vf- ' Alij exponunt defideriiim collium fternorum de col
que ad términos rotius rerra, & tune exponetur fie lite- libus Arnó,qui inclinati funr ad introitum filiorú 1 frael
ra. [Benedidiones patri cui. ] Benedidiones data mihi. in confinio rerra Moab, iS: apud Amorraos, & interfel
Confortara íunt benedidionibus patrum eius. J Ideft di fuerunt ibi Amorrai , de quo didum fiiit Num.z r.
fa¿ta funt maiores, vd fortiorcs, quám benediótiones cap. Vocantur aurem colles aterni, quia ira erant duri, ^
patrum meorum, fdlicer,qua eis fuerunt data, & paree & lapidofi, quód videbantur pofsein aternum durare. ^ J^f
R^^^j^l^teram. [ Vfque ad terminum collium Apud iftos montes accepit pofsefsionem dimidia tribus Jjfuj
íc^^^^fffi^edióliones, vel promiífiones fada pa- Manafse, qua dicitur recepifse fortem trans lordanem, '
tribus meis folum fuerunt de cerra Chanaan danda eis, ut patet Deuc.3. & Num.3a.cap. & applicarur fie: Be-
^ femini eorum; benedióliones autem mihi collata, nedidioñes mea, quaeófortata func fuper benedidio-
.7
' .. j ^

lo Geneíis. • ' Cap.XLIX.'^^y^
nes patrum meormn,veníant ítiper caput Ioreph>qua fecerunt fum in confpedu tuo,eleuariomaniuim mearum' facnfifilij
Beniamin conrra carerastribus,quía ipfí acceperunt cium vefperrínum.
f^i^^ in Gabaa,qua erat villa quadam in forte Beniamin, vxo Item quando didtur vefperc diuídet fpolia,quod refe
I rem cuiufdam Leuira rranfeunris,6¿: violenter tantum a- runt ad ^diuifíonem partium rehótarum de facrifíci js inj
bufí fum illa,quoufqueocciderunr iílai:n, vt patet ludíc. ter facerdotes, non conuenit, quia facerdotes non folum
15>. capit. deinde omnes tribus congregara pugnauerunt accipiebantparrem facrificiorumin vefpere, immoetiá
contraeos, &Beniarain deuícir omnes tribus vndecim in mane,cum de vtrifque aliqua iura eis accrefcerenr; im
bis., & iu prima vice occiderunr viginti duo millia viro- mo ftanre hoc magis proprié dicerentur in mane diuide
rum de alíjs rríbubus: in fecunda occiderunr decem octo re fpolía, quia plura iura adinueniebant facerdonbus ia
millia,vt paret Iudic.zo.cap.Sed poftea ad vlnmum yidi facrifíeijs matutinis,quám in vefpertinís,&: pater,quía vt
funr in tertio bello, & perierunr omnes viri de illa tribu, declarauimus in Exodo,& ín Leuinco, facríficia fponravfque
ad mulieres,& paruulos prarer fexcétos viros, qui nea,que faciebant iaici Ínter lúdaos ín holocauftum,vel
fugerunt ín petra Remon,& tune eft fenftis. [ Beniamin pacificas hoftias,ÍTue pro peccató,fiebant in facrifício- ma
Iiupusrapax.jideft tribus Beniamin,ira tune ferociter pu tunno,vr ipfí inrereftént ibi videntes, & non in vefptrrignabit,
vt lupus famelicus defíderans rapere pecudes ad H no.Nunc autem facerdotes plura iura recípiebant de fa-
cibum.[Mane.]Ideft in mane,fiue aurora. [Pradamco- crifícijs fponte oblatis a populo, quám deilhs, quaordrmeder.
[Ideft interficiet hoftes de ali)s tribubus. [ Er ve- narié oftdebaiTtur de redditibús tabernaculi. Q_uía íacri
fperediuiderfpolia.] Ideft in fero finito Í3idlo, cum redi- ficia,queordinariéfiebant,fcihcetmarutinum,& vefper
re debebant ín loca fu a, acci pie bant fpolia mortuorturi-., tinui-n erant holocaufta,vt pater Exod.vigefimonono,&
& diiiídcbatiEea inter fe. Num. vigefímoodauocap. De holocauíte autem nihil
Aliter poteft hoc exponi non de ifto bello fíe gefto,íéd recipiebant facerdotes,nifí pelles pecorum imraolatorú,
de condiríone tribus Beniamin,quia nimis bellicofa erat, vt paret Leuit.feptimacap,
üc difpofíra^ad bellum,& hoc^patet lud.zo.c. vbi laudan- Cum ergo facrifida vefpertina effent ordir)aria,& per
tur filij BeniaíTiin, quod eríint viri forriífimi,maxime vi- confequens holocaufta, nihil pertinebat ad íacerdores»
ri Gabaa,qui ita fíníftra,vt dextra vtebantur pralíandoj nifí pellesjin rempore autem facrificij matutini veniebát
iadanres autem fundís, itaad certum.lapidem, vtcapil- laici,qui rnuitoties facrifícva fpontaneafaciebaní/tilícet
lum quoque poftent rapere,vel percutere,& nequaquam hoftias pacíficas.In his autem plura facerdotes habebant
in aheram partem idus lapidis deferretur. Dicitur ergo qma vr dicitur Leuír.7.cap.facerdos,qui offeirt vidimara
' tune. [Beniamin lupus rapax.] Quia femper erant in hac pacifícorum, habebir peduf€ulum,& armum eleuáticKtribu
viri bellicofí rapaces^vr lupys-[Mane comedet pra j nis.Paret ergo,quod magis proprié diceretur retenra ifta
dam. ] Ideft per diem pugnabit contra hoftes, & occidet fenrentia, quod mane efténr diuidenda fpolía , quám la
eos > quod eft comedere pradam, ficut dicimus in lupís. vefpere.iníérrur ergo non deberi fíe exponi literam, fed
I [Et vefpere diuídet fpolía . ] Ideft quando finiebant bel- redeunduin ad primam,& fecundam fententiam. Áuga
V »luminfcrodiuidebantfpoliainterfe. ftinusexponir iftam hteram de beato PauloApoftolo,qm .
Exfijitio Catholíci cum Hebrais concordantes expo- fuit de tribu Beniamin, vt pater prima ad Connth.t£Xiío
¿forunda hoc de templo Salomonis,quod eratin forte Berna- cap.ifte m mane,ideft anre,conuerfionemfuain adChri-
Catholico ^""^ninam lerufalem erat in forte Beniamin, vt pater íoJ ftum erar vt lupus rapax perfequens Chrí ftianos, vr pa-
He i5>-cap. in lerufalem autem fuit fadum templum Sa ter Aótuum nono cap. eos viñeros aJducens in Icruílilé,
Ummm' hocautem templo erat ignis perpetuus,iuxta fed poft fuam conuerfíonem fornílímcpradicabar,^^: di
' illud Leuític Ignis in alrari meo femper ardebir, quem fpurabar conrra lúdaos , & in hoc díuídebat pradara,
nutrirer facerdos fubijciens lingua,in hoc combureban- quia fenren tías legis, & prophetarum dirigebat,& coaptur
quotidie facnfícia in mane,& in vefpere,vt paterNu tabar conrra lúdaos in reíbmonium Euangelí). Conuer
mer.28.cap.& Leuit.8. & Exod. íí>. Hoftia concreman- . fío aurem fuá vocatur vefpere, quia fuit vkimus ftatiís
da apponebantur fuper ignem, & vrebantur,partes au- fuus. Sed ifta urrum magis allegorico, quám literalifentem
remanentes diuidebantur inter facerdotes, vt patet K f"i coaptenrur, non facile dixerim, videntur tamen ma-
Eeuir.(í.&7.capir.vbi ponitur quid acdpiebanrfacerdo- gis ad fenfum myfticum apphcan.
tes de Holocauftis,quid de Vidimis padficis, quid de fa [Et omnes hiin rribubus ftns duoJedmjIdeft ifti,qui
crifício pro peccato,& tune didtur. [Beniamin lupds ra- benedidi funt duodedm funt, & faciunt rribus duodepax.J
ídeft crit,vt lupus rapax, quia in fuá forte erit ignis cím quiiibet fuam, vr videtur litera velle innuere. Non
altaris,qui rapit,& vorar vidimas,ficut'lupus. [Maneco eft ramen fícmreliigendum, quia íi quiiibet iftorum hie ^
medet pradam.J Ideft mane comburentur vidima,6c^. nominatorum facefet tr.bum, fequeretur eílé tribus tre- ^
dicenrurlaudes diurna. [Er vefpere diuidet fpolia. j Id- decím,quiarunci.euífacerertnbum,cumhiccompute.,
eft in fero facerdotes ínter fe diuidebant fecundum man tur, non dicirur ramea facere tribum, fed de iofeph exe-
' datum legis reliquias facrificiorum. unt dua; tribus.
Cofutatio '^ed iíta expofítio non videtur conueniens:primo,qüia Pater hoc,quia ín tora facra fériptura veteris teftamen
i. Ram. remplum fuent jn forte Beniamin,ramen nihil atti- n,vbí fir mentio de rribubus, non pomtur Leuiríca,qma
tmebar ad Beniamin, quia facerdotes componebant fa- tribus dicitur fecundum forrem.guam acdydianxin |¡er
cnfícia,& deinde diuidebantur inter fe,non debuit ergo ra.promiífíonis,Leuí autem non
denominari Beniamin fpecialiter ab co, quod ad ipfum minus erat fors eius,ut patet Num. iB.cap. ;Sed fíne Leui
noñattinebat. . adhucfueruRt duodecim tribus, duodedm diítubu- ^
tiones
ví/
fe _ \ V

y^rífeenefis. ^lfep.XLIX. 751
^ tiones rorcium.yt pater Num.3 s-.cap.&Iofuci^.rS'.i/. A
¿a>.r^.rtominaturdupliciter,quiaautac3pite,;iuápoSo^ . /r/.
ne, vel aforre, ¿íc quia poíreíliones, vel forres diftindíE . • .
) , folum fuerút duodecim,in quibus nullam accepit Léu^ O ^^^^ cereros fí-
/ rA' non vocabKur hoc modo tribus Leui.,Si aurem nominé!
á cap,te,qa Leui fuit vnus de duodecim íilijs Iacob;
^ ¿pehSum ^ ^ V Í T
emm Iofeph rogauir,vt_pa-
V tur
ideouadcnLinabiyrabipforribus,hctuHU'Vei = Refponde"
Rubén. I rimo modo tribus accipitur communiter in mandata patris, quin Iofeph quif
. ^ ómnibus hbns veteris tertamenti. Secundo modo acci- tre vixeranr, & pfe dcderaVei vxores ffi a ^ ha
--^piturinnotipteí amento,vrpatet Apoc.7.cap.vbiinrer bebant, lofeph auremn hi
numerum hgnatorumm al,js tribtibus pontint^^^ in Aegypto,&omnia rcccpiíícta Ph¿óne! ^
decim millia íignati de tribu Leui. fed iftcmodtis acci- itei!, quía Iofeph erat conílitutus in Zni ate cum ef
piendi tnbum no eft vfitatus,ficut pnmus.[Hec Iocutus fet prspifitus totLs terrs AcgypS vt palé f í
eft CIS pater fuus J Pr|nunciaado anhber eorum ahq^
_ ^deeueaturisfrbi,vtSpinrtisSanóbasdabateloqmiIh. gnikte,aut honore,ideo uiftumektcercrm^
^ncuatio Benedixitqae.jHic ponitur fecundum,fcilicet incita- feph non fed robare manoarcio
i fpe, & tio ad íi^em, defidenum vi ts immortalisi & hoc facit • ítem lofeph mini ííraturas erat omnes expenfas ad fufidenu
dupl.citcr^nmom verbounprecando eis bona fpintua ñera patris, &ad portandum cum rte S ChanaaZ
^itéL tm- l!a:fecnndoin íigno pra-teadEndo rerurrectionem futu- qua- fatis macrna- p^nr o,,,
quam Iocutus fuit cis illa qus erant pet^nodu prophe- go Iofeph tanquam magis laborantem ro^a i ceteri ad
ticsenunciationis,bencdixiteisdiccndobonapa;mo- tem hoc prscipi. (In fpelunca duplici.) Otar^v^
dum imprccationYs. Ahqui vo!unt,qubd benedidiones fpelunca dúplex,fupra diximus 23'^cap.In^c f e p e S
date a Iacob fuerint ift.^ que liipra poíite aint,quia cui^ tur patres fui in fpe refurrcólionis, qda cunVcSeS
líber fp jiahs enuciatio fada fuir, íicut diottir m litera, Meííiam conucrfaturum ín tena i ¡ S m o S u ^
^ benedixit lacob benedidionibus propnjs.Sed non vi- refurredturum,putabantfe cum illo rdtm eé ur^rfe
detur, qma bcnediiho dicitur ábonoruimprecanone: fmt,quia inulta corpora Sandoimq^^^^^^ ^ , ^
hic autcm non ómnibus bona dicuntur, íed quibufdam tis dol-mierant,furrexerunt, & a p ^ .^f
mala, vt Rubén,Leui.& Simeont, vt paret fupra. Et fi c uitatc Iérufalcm,vt pater MaTth^,7.crp S^qS^^^^
^dica^ maion partí benedicendo diceretur benedixíífe ifti tres Patriarchs, cum effent pií^Sa es tcfta ^
cmlibet parnculantet^ N^n fufficir quia litera vult ma- mentó. (Qj^s eft in agro Ephron )
gis expninere,quu íi dixiífet: benedixit ómnibus adhuc qua eft H^on cñ tefra HcV?maSut^t ^tl s vnus ^
fub benedid.one planum ftarer q, dicerentur omnes de feptem populís terrs ChanLn. Emh LtcSíaM
bcnedi¿h:fed diciturbencdixiríingulis ideftanhbet agr)atóilkim,LquocratfepuIch^brbS^
pcrJc. Et ad confirmandum hoc magis dicitur. Bene- fir^tus fuit ager quondaiir Ephrotó AbShs in^íS^
íal^-^eSiS^^^^^ í ^ cmhbet íingulanter fpe- fonem fepuicíri pío fe,& poLirJiCtv'pa^t^
ciah. benedicho collata eft.Item quia benediótio fít fem 23 .cap. (Contra Mambrs.) Aliqui dicunt Mambrs efte •
,,.per per modumimprecatioms, fed ifta nó dióla funt per ciuitaíem Hebron , qus alio nomíL vTa tir AAcT, &
; modum imprecanonis, fed per m^lum annuncianonis Chariarharbe, & Mkmbrs, fed vt diximus ftfpra 2/.bí "
magis videtur fígnareconualiem quandam , qus vLa-
. ni,&annunuabovobis, qus ventura funt mnouiftlmis tur connállis Mambrs, quod quidem tenet fecundum^
' mírSfhrí benediaiones. Item quia fcri- quorundam opinioném, fed veritas aliter fe haber, fcili- •
Sn inní ¿Ir h " litas fupcrio^s annun cet, quod Mambre efl nomen ciuitatis, vt in eodem cap.
ciationes,&intcrbenediaiónes cum dicitur:Hsclocu- p declarauimus.(In terra Chanaan.jiftaeft caufa,^
US cíí eis pater fuus, benedixitq, íinguhs benedidionh bi mandabat ¿peliri fe Iacob, fcilicet, quia in Srra illa
bus propn,s.Prmium refertur ad fu péñora,fcihcet hsc CbanaanMeífías moriturus, & reíluTCÓlurus erat. Fuit
iocutuscfteis,falicctiíias fiimro^^ autemconuallis Mambrs,f?ueHebron, apud quame- ^
Determi ram fcpulchraiftorum Patriarcharum,in partemeridia- C
Í T ' eífe chftmctos.picendum videtur ergo,quód na terrs Chanaan in forte íuds,vt patet lofue 14.& i e. X ^
f ".n A^I n ' "^¿'r annunciationes;di- cap.(Quam emit.)Sahcet fpeluncam dup¡icem:princina ^
cuntur dedit cmhbet fího vnam fpecialem benedióhone hter Abraham emit agrum;& acceíforie venir fepulchrií
lacob,qus non ponitur hic,quia non omma fcribuntur, quod erat in agro,licet vr fupra diximus 23 .capíatis poqu9
geira íunt:iiia emm,qus fupra annunciata ruerant, tuit Abraham emere direóté fpeluncam duplicem quia
erant futura contingentia, quantum ad ftatum rempo- illa nondum erat faóta locus facer cum nullus ibi fepulraIem
cmuslibet tribus if arum.Non eft ergo veníimile, tus ftuífer, nec ín toto agro, fed erant conítmcta fepdf
am deuotus Patriarcha, qui fupra in annunciatione chra ad fepeliendum: (In poíTeftionem fepulchri.) Ideft,
loíeph aixerat rcuelatronemfuamperucniíre,vfquead iHtun agrum cum fpelunca non emit Abraham adcolen
defidenum collmm sternorum, ideft vfque ad retida- dum Ülum. vel ferendum aliquid in eo, vel vt plantaret
tionem apei'nonis Paradiíi , quem omnes dellderanf, £ hortum:quia hoc non permlfiffent Hethsi, quia cum il-
TÍ r ! '', vita sterna excitando le ager eífet inter fuos agros, vbi mortuos condeba nt,pa -
eos ad cieiuierandum eam . Satis ergo eft ranonabile, raretur cis prsíudidum,quia neceífe eífer tranfire anirna
quod m benedlctionibus fingulorum commcmoraret lia ad colendum fuper agros fepulcíirorum Genrilium
^^^aiiquid de vita sterna,qus omma hic tacentur.[Prsce- quod ipfi nullo modo paterenru'r. Emir ercro a^rum fo-
^ ^ ^ I t cis.j Hic poní tur eleaatio ad fpem,vel defidenum vi- lum ad poífefíionem fepulchri, ideft vt poffideret illuni
r i-rstcriM; m (igno, fcihcet mandando eis fcpelirccor- ad íepdicndum mortuos fuos./lbí fepelieruntcum ) Idpus
fuum in fepulchro patrum propter fpcm refurre- eft Abraham. (Er Saram vxorem eins.} Pra-ponitúr Au^ionii.
[ I rscepitq-, eis.] Ideft ómnibus f^ lijs poftquam braham proptei dignítatem, fed non fuic ipfe primo fe-
Dc íieuixir Cfs.Prsceptuin aurem fubditur. [Ego congre- pultus, quoniam Sara mortua eft ante eum , quia iofe fegot
ad populum meum. ] ídeftcgo morior licut patres pdiiiit eam,vt patet fup. z^.c. Fuit enim mortuus Abraad
illos:, quia antea ego mane ham 38.annis poft Saram,patet quia Sara mortua eft, cil
aurem per mortem cíktannorum ii/.vt patet fup.23.cap.Abraham autem
conga-gor ao eos,quia vado ad locum, in quo ipfi funt: mortuus fuit anno i/f.vt patet fuprir.ca. &-fic fuperanr
• lepciue mecum painbus meis,qitali dicat,uoa fepdiatis anni Abraham ad annos Sarsin 48. a quibus derrahan-
-^ic m hac terra.^gvpn. tur ic. quibus natus fmt Abraham ante Saram, quia qá
1
^ ' i ^ ^

752 Geneíis. ^ V Cap.XLIX.
Abraham erat centcnarius,Sara fuit nonagenaria, vt pa ¡F lis promiíTÍones de MeflTa futuro de fuo femine faéíaí
* ret fup. ly.c.manebunt anni jS.quibus mors Sarai ftiit ati funt,& de vira xterna, &c hos fpeciaHteraccepit Deusad
te mortem Abraha. [íbi fepultus I faac. j De hoc habetur fe, & fpecialh^more dilexit, eifq. fe frequenter oíkndcahquahteríiip.jf.c.rCum
Rebecca coniugefua.jDeRe bat,deditq.circi.mcifíoneminf(gnumdiftingiiendihune
becca coniuge fuá,quod ibi fepulta íit,non habetur aJibi popuhtm a ceceris populis terríe,Vt patet fup. 17.C. Et hoc
fed fufficit,q''uod habeatur hic. [Ibi & Lia condita iacetj expreílit ibidem dicens:mafcuJiis,cuius pr^putij caro cir
Ex hoc videtur, quod Lia mortua fuerit in térra Chana, cumcifa non fuerit,peribir de populo fuo. Vocauit ibi po«
antequam defcenderent in Aegyptum, de hoc diximus , pulam fuum, quafi ille quidam populus fpecialiseífet,&
fup.4

^Jl ^ Sbenefis. - Cap. L. 753
^ ^ eat» hitelmca^ tmerM AbrAham cú A v ji de rano,& «gro: corpus autem quod mortuum eíí,
agro mpopiJionemfefHlchrí,ab Ephron Heth&o contra quiiam nec ranabile,ncc®grocabi'e eft, exijc confiderafactem
Mambre. Reuerfu/que eñ lofeph tn Aegyptum tionem medicorum. Vocantur ergo magis pigmenrarij,
cum fratribus futs,&omnt comttatuyfepulto patre. Quo
)
vel vnguentarij, qui talia conficiunt, a medici.fVt aro-
mortuo, timentes fratres eius y & mutuo colloquemes,ne inaübus condirent patrem. ] \ Vocantur aro;r.ata quxdá ^romá*
forte mentor fit imurif.qudd yü ppinio.
fu^ qué nimisdiligebat. [Ruit fuper facie patris.] Flendo ,6: adueniente ed iti Aegyptuní Nilus ifiduius inundauit i °
r deoículandóeü, quia ifte éft'íiiodusplangendiréc^^^ Sed hoc fupra cap. impróbááini eft, ideo teríenduin
mortubs,qüosviuentes deofculámuf,tan'^'adbuc in éis eít primul-h'.[Expleto pianólus remjjúi-e;^ Scilicerfe^tda
uita permaneat i Vel forte lofephruit fúper patreín fuíí ginta diebusin quorum quibufdáín éohdftírs élt/iñ ahís
mortuüniad claudendúocdloseius,dü adhuc teneri é- foluindeploraiuseft.[Locüluseft'Ioíephad familiá^Phá
rant,ante^ rigefcerent, vt ñt in alijs cadaueríbus, & hoc raonis.j Pcríliadendo eis,vf préíraiéntür regem cbncéde ' •
quia moSerat,vtjfihus mágis dile¿tus,yel alia perfona,^! rélicehdam lofeph eundi in tei;rám Chanaan ad íépetnorienticharioreífetjConiegeret
luminaiiiQrienti. Et D üehdnm patrem fuum. [Si iriueni gratiam in eonfpedu
hocpdixeraf Deus Iacob,anieg. véttiref in Aegypíi5> vt veftro.] Ideft íi yos diligitis me, vtl reputaris meinalipafetfupra4

-^714 Geneiis.-. .,' Cap.: L:.^
naan. Terraauiem rept^ntrionalisgeneralitfcraliioAqna F ifla Ai^ Cani.pus magnus ckcundatusiribulw^ Sc fpinjo
tefra'ayftiális,idedeunti^^^^^^ jvndiqueinmod mu corana, vel oüi lis,.&reeolk
naán verfus Aegyptuftí afceñdere,eft. [Etfepe|íám i.bi Aegy ptij, vtairhiftoriafchplaftica propter belh
hieum,acreuehar.]C|i^fidicatnonm ,iníurgéntía.[C^^
méus rex, 9 ego vellm m ptoin,terrám Cli^naan , fed écopuerfo eft venicntibí
• nihiláliüdmoraborpbftquámfepe^^ de térra Chanaan in Aegyptú. [Celebrantes exequias ]
^uepHaraoafcende.JDiligebatPharao^;^^^ Ratio aurem celebrandie)¿equias, vel mnouandiplaii
ñóluiceurncpntriftari, maximé4quiavidebat,g5rem iul ¿tum ilhc, fuirftcutnunc vulgariterfít»quiaplangituí
Iftapopqícifiet. [Et fepeli patré tuum,íjcui;adiuratus es.j quando moritur,deitideintcrGepto,vel ceftante plaiiólu
¡^déft qÜia adiúracijs es a patre tuo, qd no'n licet ttanfgre ad modicitm, quando íepelid debet apud tumulü plandi,
permítto te arcqndcre ,,quia alias non permififtem te dus relidus refumítur,quia túc nouus dolor generatm-,
afeen def e, cum fis v^lde neceftari¡üs pro negoei js regni. cum tollatur ab oculis amanrium ille, qui quondam ca^
t afcendehte. ] Ideft Iofeph afcenderite iti terram^ rd^ habebatur. Ita cum nube Ioícph,& Aegyptij intra'
"chanaan ad fepeliédum patrem faum. [iueruntcum ep rent^ m terram ,. in qtia cadauer patris Iofeph relidur
pi-pnes íéncs.]ldeftomnesviri prudentes,&iudÍGantes , • erant,qüaíinouodol>precompundiplangebanta
vd habeíitesaudoritatetu,qui vocantur fenes,ideft ^^^^
Íati:nonefthocverunl0mpliekd^ y-Curexequ^
rentlíndc^o fe - ^ • lumems.
mitardmfr regeiTi,& eonfüleretityvel famularentur t
poreiU:o,Gupdeft abílirdimi,quia pluresdeberentrnane C^^ «í'ccs quareiftaexequia? non fada funtapúdtu
ce cuín rege quám irecum Iofeph, fed eft hie hipérbole, O mulum Iacob iii fpeluncadupiid apud.Manibre, eí
f cut multotiens fit in fcriptura.Sjc dieitur fupra4i. ca. magis deceret ibi faceré,? Refpondetuf ,-qviod Aegypti
qubddepmniter^^^ fscifícndbilibeiiterexcqüias,fedtitnuerúntmahereroi
alinjení^^ maíuJnppié tdnperarent. $edil?idedaratú diebus in tetra Ghanaaii j neforté irruerent fuper eo
Maiores yeniébanroé?terre,neceñverifimile.[Cundi Chanati^orum gentes. Ift Areaautemilla>cumeftetít
na*u natu térra Aegypti. JMaiores natu vocárur principio terra Chanaan,&: poterant retroccdere, íi vi.
dupitótervnomodp diífentaduetfftTsfebellaconfurgere, man ferunt fepten
citer, qv;ov?^in;£íare»quiaant^ ,quianpii-eíVitireíligendü^^ bus intermifiüfletu,nuncdemürecenriores5¿cfortiores
ydiiitentcumcOiqura,hod&iiietpódusinut^ Mibant adplangendumd

V j ^ ^ Genefis. Cap.-L. 755
R quód acciperet Abraham agrum A «et opus his ammonitionibus.Rogauerunt autem fra- Fratres
r illum ad Cepelicndum ibi raortuos fucs, & ad nullum -íes lolcph hoe ex parte iaeob propter duo, primo quia lofeph ro~
alreram vfum , qu;a tune redundarét in pr.«udiciuni, |iopter patrisreuerentiam, & amoremeredcbant eum g-auerunt
..ik dedeeus Gentilium^vt íupra fuit expoíituni. [Contra ^cilius fleólcndura, fecundo quia tanta mala ipfi geííe- hoc ^pter
ti"" fáciem Mambre.] ídeíf non intra conuallem Mambre, rant in lofeph, quód índigni erant,vt ex feexaudirétur, duo,
led conrraeam, ideft ex oppoíito in aliquo loco eoníuu- mhoc fatis erat fignum pcenitentix, cum immanitatl
óto, vel vocatur Hebron Mambre, & dicitur contra fa- culpa cognofcerent, vt fe nullius boni dignos exiftima-
Ua ^-ieiT^ Mambre,ideft contra ciuitatem illam, quaíi dicat, rent,nec tamen defperarent, fed quod in fe non poterat
non erat fepulchrum illud in ciuitare, fed in agris,quia_. alijs intereeíforibus preeabantur, ik non comparuerunt
nunquam fiiit mos fepeliri corpora mortuorum in ciui- in ifta deprecatione omnes coram lofeph, fed filios Bal?
'w* tatibus,nifi poft Chriftum, & a folis Chriftieolis,& hoc miferunt non quidem, quia alij dedignarétur ante eum
íit, vt in ceinetérijs condantur, qua funt loca facra, S>(r precari,cum poftea fe faccrentur feruos eius. Nec etiam
fecundum difpofitionem Eeelefia quadam pars poena recufauerunt venire, tanquam expeótanres reí|)onfum,
remitritur bonis fidelihus ibi fepultis. Et uta fidelibus, vtrum durum, an melle eífet, tScfi viderent durum eífe
qui Eedefias vifirant propter facraiiienta,& ceiebritates fugerenr, quia non credebant fe pofte vilo modo libera-
Mifiárum, horarumque caterarum, monumenta con- B ri, fi Iofeph eos vellet puniré, cum ipfe eftet prapoíitus
fpeda maiorum eos ad memoriam reducant, pro eifque totius térra Aegypti, fed non venerunt ante eum,quia_»
ad Deum preces fundant, quoniaui fanda, & falubris fcieban t fe mala mu Ita geííifi"e in euiB,& timebár,, quód
cogiratio eft pro defundisorare,vta peccatis foluantur, fiad petendummiíericordiam coráeoapparerent, mavt
patee itMachab. cap. 12. de his diximus Numeri ip. , gis eum aflicerenr ad oppofitum: miferunt ergo illos íbcap.
[ Reuerfufque eít íofeph. ] Hic ponitur fecundum ios,quos ei magis gratos,acceptofque credebát. [ Vt hac
prineipale, fcihcet in Aegyptum reuerfio, & tanguntur ^ ubi verbis iliius díceremus.] ideft vt nos diceremus ifta
duo.Primo ponitur íofeph reditus, fecundo defcribitur tibi in nomine illius, vcl ex parteillius. Hoc falfum efie
eius obitüs,ibi. [C^busrráfaótis.] Circa primum.[Re- fatis Iofeph intellexit, ftd non curauit, quia non paiceuerfuseft
íoíepiiin Aegyptum . ] Completis ómnibus, bat eis ex mandato patris, quafi ante vindidam fumere
qua mandauerat Iacob fieri circa rumulationem fuam. deftinarer,fed remifir, quia nunquam vindicandi volun
[Cum frarribus fuis. ] Denominar hie immediate fra- tatem habuir. [ Obfeero vt obliuifearis fceleris fratrum
tres,quia ifta erant perfona,ad qua.s principaliter tange tuorum. ] Ideft non recorderis iftius peccati ad punieubat
iftud negotium cú lofeph. Er licet alij de Aegypti js dum illos, quia de alia fimplici recordatione rerum géibi
eífent honorabiliores, tamén nó nominauit eos,quia ítarúm,qua eft fíne inclinationead malum , vel bonum
non attinebat ad eos principaliter iftud fadum,fed ve- C faciendum,non preeabantur, cum illa nihil attineretad
neranr vt comirarentur lofeph. [ Etomni, comitatu. ] eos.Etiam quia illa recordatio eft naturalis interdum,& ^
Curruum, & equitum i\egyptiorum, Óc feniorum do- non voluntaria, quia interdum aliquorum reeordamur,
mus Pharaonis, óc domus fuá íámulorum. [Quo mor- qua ignota nobis efí"e mallemus. De illo ergo quod non
tuo.] Hic ponitur timor natus in fratribus lofeph poft eftin poteftate noftra, precari non conuenit , de quo
mortem patris. [Et mutuo loquentes. ] Colloquebantur Arift.in fine primi Ethicorum traótans de appetitu feníi
inter fe de caufa timoris, quomodo nunc magis fíbi ti- tiuo,qualiterfírobaudib!Íis,&exaudibilis. [Et peccati,
inetidum erat, quám viuente patre fuo, & confilíaban- atque ma!iría,quam cxercuerun t in te.] Ideít quamfece
tur inter fe confingentes ea, qua infra dicuntur. [ Ne runt fuper te vendentes te - Ponuntur íiic tria nomina,, fonuntur
forte memor fit iniuria,quam pafíiis eft-. ] Ne forte fe- fcilicerfcelus, peccatum, & malitia,ad exaggerandum
cordetur nunc de venditione fuá in Aegyptum, &de quantitatem mali,et eít modus rhetorieus malitiam,vel ^^
moleítijs,quas ei inferebamus nolentesei pacificé loqui, bonitatem alicuius per pluranominalaudem, velmalí- xagseran
Sc volentes occidere cum eum in cifterna loeauimus, Óc liaiii fígnifícantia explicare. Vel poft-unt iíta fignare tria '¿/¡^^f^
huius iniuriá memor fír ad puniendum. De memoria, hiala diftinóta primum vocatur fcelus, fcilicet propofitíí ¡-¿¡afg ^^
qua eft íimplex recordatio rerum geftarum, íine aliqua de occidendo lofeph,uV afperitas verborum : peccatum ¡¿^
alia inclinationead bonum,velmalum,ifta bene fuit vi- D fuitfpoliatioeius:malitiafuir venditioeiufdem. Vel me
uence Iacob, cum mukoties recordaretur iofephafñi- jmsdicendum , quód líia tria nomina ponuntur hic ád
d:ionum fuatum prareritarum} non tamen ex hoc volé- íignandam vnam rem , fed fignificant eam fub diuerfís
bat fratres puniré, nunc autem patre mortuo magis ti- rationibus mali ad magis explicandum, fcilicet feelu&fimebant,qi;iia
putabant quód viuente patre noluit vindi gnat ahquam magnam iniquitatem, quam ratio ipía, Sc
ótam fumere de eis, ne patrem contriítaret,nuncaurem omnis homo abhorrer, nec audire vellet. Tale auté fuit
co mortuo eos de térra deleret, fed non fie intendebat iílud fa¿tuin,íciíicet proditio fratris, venditio,'& uolun- ^
pius ille lofeph.Et hoc timere poterant,qUia fimile dixe ras occidendi cum innocens eífet. Scclusautem non.de
rat Efau de fratre fuo Iacob, fcihcet venient dies ludus ómnibus virijs pradieatur, fed folum de quibuí dam de- ^ ^
patrismei,&oeeidamfrarremmeum,vtpatetfupra27. teftabilibus,vteftparricidium,inceftus ,patria prodi-
€ap.[Et reddat nobis malum omne,quod fecimus.]Ideft rio,& crimen laía iTiaicftatis,& labes fodomitiea, eatedet
nobis poenam fuífieientem pro ómnibus malis, qua raque in hunc modum. Peccatum dicitur, quia erat con
in eum commifimus. [Mandauerunrqueei.] ídeft mife- tra legem,vnde pcccatum eft voluntaria rranígreííio le- ^^ ^^^
runt ad dicendum, fie enim in quibufdam terns dicitur gis íiue d^iuina, fiue humana, fíue in mu!to,fiae in paumandare,
ideft mirtcre, non eft enim inrelligendum, co.Sie autem fuit hic,quia contra legem erar fratrem in- ^^ ^^
quód ipfi mandarent, cum ex timore valido precarétur. £ nocentem talis malis,tanquam reum mortis afticere.Ma "^'yy"'
Sicparetfupra4j. vbi dicitur, quód lofeph locutus fuit liriadicirur,quiama!iriafecundum Píuloíóphumin '
frarribus fuis dicejís, dieire patri meo hac mandar ío- Ethicorum dicitur malum íiue peccarum, quod cít ex >
leph fihus ruus, ideft hac mittit tibi ad dicendum. [ Per ddiberatione, fcihcet ex habiru, vt diftinguitur contra
lihos Bala.] Quia inter careros iftos diligebat,cum fuif- mala, qua repentine fiunt ex paílione, fed ex ddiberato '
fet Bala ancilla matris fuá, & nutriuifiTet eum, & forre animo, quia ex multis diebus conceperantin eum odiü,
*|||||Cum iftis iuit Beniamin frater vterinus, quera tenere ío- Sí occidere parabanr nó potentes ei pacificé ioqui.[Nos
feph diligebat, qui non fuerat in vendinone lofeph, cú quoque oraraus.j íddt,l!eet nos indigni íimus, tamen fí
adhuc nondum abladatus fuífíér5& líte poífet cura raa- ahquid ex intuitu patns noítn poftumus, precamur ut
gis indinare,dato quód ad irara raotus eífet. [Pater tuus hoe f;ie]as.[ Vr feruo Dei patri tuo.] Valde rhetoncé per
pracepit nobis. ] Hoe confinxerunt inrer fe, quia nun- fuadent iftífírcl'piciatur. Primo vocauerunt Iacob íerquam
talia dixerat Iacob, quia fi talia dicere veller corá uum Dei,ranqi¡am ci acecptione, quam lacob habebat
Ioíeph dixiftet, vt corara eoiniuria remitteretur magis apud Deum mereretur, vrproprer eum hacremittere-
^^^'^iMPIWIPWibF^"^ efíet,cui reuerentiam Iofeph tur iniui:ia,& hoc verurajquia in reuerentiam Sandtorú
defcnr deberet. íacob áutem non curauit dicere hoc, virorum plura agere debemus, quám proprer alios quaquia
tantam ccgnouit beni^niratem íofeph, quod non lefcunque, íecundo dixerunt.[í^atri tuo.] ídelf, qm te^
7 . ;

y$6 Cap. L. h
valde diligebat, v t pátet fup.57. af. Ifrael aút diHgelít F pcrfcaiíUma immurabiliter.úcut catcra Ía e ^ ^
eu pjcetem, quia infene¿lutegenm deinde hoc abftrado adhucipfain natura fuá
vbi djxrt fuífior mihi f, ofeph viiiit; va da & vidcbo ^ ná caufam habet, vt impoííTbile fít alite fe habe4 nr
ante^monar. St.n.dixiífent patn nfo nmebat,g, ex af- Deus ipfe natura ordiné velit cómm^ re T^ '
iundionead ipfosbonú, vel gfa quá debebat Iofeph ja autemímmams fecuseTqta S
m fuo,mmueretur. (J^mittas imquitate hanc.} £ná m fuá, quia incómutabilis eft,immutabiliter rS vr f n
hoc no módica vis perfuafíoms rhetonca latet.o a íi píi funtantelli^at tñ in fe miTc i ; « f a r "^^^'^^i^furs
dixiífent,vtremitteretureis,fortéputabátq,Io1ephn5 ceíf taténShabe'
inchnareturadl^c:ipíiergocóítiJ^^ Hberiarbtl S a h " ^ ^ ^ ,
fuper caput Iacob,tang. ipfe hoc fcciíTcudc pro eo venia dantía loquar fi humanus inte S ¿ vnin- T
poltulabat. Velpetebant fie, quiafiin noíe fuo peterent rent,dato perimnoS n^ ^
veniádari,eognofcétesfevald^reos,nonfpera^_átp fahtaSS^^^^^^
adipifci: prapofuernnt ergo nomen paternú,tanQ digmí ius ambi^eret auin vol Úr;.. íí «í u
reueremia>&honorabile,vtfacilius\eniáimpeéarlnt. nuCoafl Kfooe^^^^^^^^^^
{Vtdimittaspatrituoiniquitatéhác).i.q>finobisremit- cet^nSú n S
tisexiftimateeircmififle,cúnobisppeüdimittas. (Chi G necXatlStíimm^^^^
busaudicisfleuitIofeph.)AmátilfnSusille,atqueb^- t a S e ttu
gniííimuslofephauditisverbis, quibusfratrúfuorúno humanTnS
tabatur angufiia,attétaq; feeleris pnia,tanta teneritudi- fic^S eííleret íd ^^^ cognoícente.
ne inter vifcera innata pietatis permotuseft, cp lacry_ tuncue"úS Suolun ^ ^
mas tenere non valuit, neeoecultauit hic lofepíi. laery- e^uXtemistenua^ Dei nulhisrepugnare por, fed
mas,fK:utquondáeorúarúnasconíiderásoeaíltarefoíi í b S ISXeo^^^^^^
tus fuerat,quia ibi adhuc latere cupiebat,vt ventatis pa c 5 d
mxfierentaroumenta:hicaúttimidis,&affiídisfratíl t^bi S le-e
bus vifcera pietatis fraterna ad confolanoné odédebat. Slité c ^ ^
(Veneruntqi ad eú fratres fui) .f.oe's fratres paílquá co- d ú na c^nitioTao^ Fandamenrum huius eíl, qaia
gnouerútnanc¡orúrelata,q, íofeph pietatefi-aterna fue n h'^nS.- conotanones non reapit,quia
rat laerymatus: ( fe proni in terrLSra fími hr í c^g'^ofdt, fed ola uno>
humiliii decet ekqui veniá adipifci defiderát qiSn K coXo^^^^^^^ - '
. „. his vnquá per fuperbiá aequifiuit,quia fuperbis Deus re "^i""5cognofcit,ud ems c

l . ^ Cap. L: 757
P '^m, ^d ex conduione djuinx conditíonís ínfurgnt. # tct rup.47.c.ergo tnnc in moite lacobcomnlerctIofeph
, . ^ Redeitnteserao ad id , quod pra>ponebamusintenden- / ann.^6. additis ly.ad Sed vita tota Iofeph fuit no.
J dum cft, quod reroa lofeph íii-edéarrendantur, nihil N aiini,ergo reftabant poft mortem Iacob adhuc amii
excufant fratres fuos, qma hcet voluntati Dei rennere, fcomplendi. Etiá non vixit iftctantiun, fícut alij fratres
vcl repugnare non poííimus, in alterutrum rarnen vo- ftii^quiavt patet inf.(^.c. Leui filius Iacob vixit ann.137.
I iuntatem noftram defiederepoírumus, nihil voluntati &"fícVKleturfuift"e de alijs fratribus,quia ipfe adiurauic 1
J eius repugnantes . Ifta tamen verb?i excufandi modum eosantequam moreretur, g? afportarétofta eius fecum.
. liiberent, fi quia Deus aiiquid pra.'cogix)uir,nosinain il [ Vidit Ephraim filios vfquead quartágenerationem. ]
^ tud cogeremuc, /el ag-gredi,vel cuitare, quod nullo mo- Ephraim crac filius lofeph,cuius nepotes,& pronepotes
fr do fentietídum eft . EtquaMo dicitur . [ Vos cogitaftis vidit Ioféph,quia filius eft prima generatio, nepos eft fe-
«de me malutn, Deus aütem vertic illud in bonnm.] Hoc eúnda generatio, proneposeft-tertia: cum ergo nepotes
autem patet, qma fratres lofeph vcndideruntillum, vt Ephraim fint pronepotes íacob, illi qui funt pronepotcs
tnoreretur in térra extranea,& non complerentur foin- Ephraim,erunt quarta generatio lofeph. f Filn quoque
nia eius, in quibus fígnabatur fratrum fuorum futuras Machir.] Ifti filii Machir eránt pronepotes iofeph,qtiiá
Dominus, fed Deus vertitiíludin bonum, quia ex hoc Manaífe erat filius Iofeph,Machir erat nepos Iofeph,&
faélusfuitDominns Aegypti, & poftea patiit patré fua B filiusManafte: filii auté Machir erát pronepóres Iofeph',
in íame, & totamfamiliam. Sed hoc nihil excufat fí re- & nepotes Manaífe. [ Nati funt in genibus lofcph].i.q>
fpiciatur, quia quantitas non confideratur in eo quod qií fílií Machir,qm erant pronepotes eius,nati fiirit, I(>
ertper accidens, fed ineo quad eft per fe, quia cum pee- feph adhi.ic eratin tahdifpóne, q? poterat tenere eos in
•catum confiftat in hoc, quod eft eífe A'oluntarinm ma- gen!b;is,& bládiri eis more veterú congaudentiumgár-
3u;n id,cjiio i eil per fe, facit voluntarium , aur innolun- ritibus,íkie vagiribus pueror.ü,v^ nó eft intelligédura,cp
tarium: quodaut per acT:idens eft, necvoluntariura,nec illi filii nati fínt in genibus lofeph, quia ipfe no érat obinuokincari'um
caufac, cuín fíe pofterius. Sic ergo qttod ftetrix,fed paulo poílquám nati erár,nutriebantuf in ó-e
ex aiiqtio malo opere bonum fequatar , non eft per íé, nibus cius. [C^bus tráfaóljs.j Hic ponitur fiñyf.Iofeph Obitus h
fed valde per accidens.Etiam qaiaelt pofterius . Quan- obitus, &fuic principalis cura lofeph ordinare de fepul fgp^ ^
tiimcunque ergo bonum fequatur ex m.ilo, non ex hoc tur¿e loco ex caufa racta fup. in Iacob. [ Quibus rranía-
•malum minLiitur,cum hoc non toHat de ratione volitio- "ólis j -.{. portqaa loíep h ad tanta deuenerit íEtaté,vt vidfe
nis deordinara,fecundum quam matuin cóftituebatur, rec pronepotes,& quartá gencrationé,appropinquauit ei
^máxime quia Dcus id quod malum eft vertac in boníí, mors, & fecura func ei,qiias hic ponuntur. [ Locutus eft
•conditio fua eft, nec fuit hoc fpeciale in hoc faíro, quia fracribus fuis.j Quando videbac morté fíbi imminere,di
«X omni mato- ahquod bonúelicít. Sicenira aic BgecúisC fponcs deloco íépulrurt'. Ex hoc videcur aliqualiter g, ^
de ConíbI.lib.4.profa(í.vbi inqmt: Sola eft cnim diuina fupra dicebamuSjfAjj'Iofeph mortuus fít ante oés fratres
vis,cui mala quoq-, bona funt,cum eis compecenter vteii fuos, qnia ad morté cius viuebant ipfí, ctl adiurauit eos
doalicuius boni ehcit effeótum ordo enim quidam lofeph, ve ferrcnrofta fua in terrá Chanaan. [Poft morcuncla
comple¿litur,vt quod ab aífígnataordinis ratio- tem meá Deus vifítabit vos. J Eruédo vos de laboribus,
ae deceíferit,hocidem in ahum cemere ordinem relaba & afñidionibus veftris, & ducendo m terrá veftrá, fed
tur. Fatendú eft ergo ifta verba Iofeph,Iicet diminuen- nó eric hoc immediaté poft morté meam, quia vt proba
di, leniédiq-, culpam fpecié habeant,nihil veré lenire, ac tú fuit fup. r j.c. cómoratio filiorum lírael in Aegypto a
diminnere.Nifí hic quoddam diuin? prouidentia: lacear tpe, quo ingreftus fuir Iacob in Agyptú, fmt anno.zi^.
fecretti, quod dumaliásde Dei prouidctia fepe referré, ab iftis fubtrahantur ^5>.anni,qui manebant de vita lotacui.lémperqi
tacebo,quia talia periculoía Cunr,cú for- feph, quando intrauit lacob in .4egypcú, quod fuit auté
a paucis fané accipiantur. In hac auté mareria errare no.3p, vita íofeph,quia deinde vfque ad 110. reftát (99.
peíTimimieft,vtalias diótum.Meliuseíf ergoin his níhii ' fuis>& toca pofciresqu.t
temeré iudicare. [ Ve exaltaret me.] Faciendo íteritaDí ia Aegypto.. Si ergo tollantur iíti anni de 215.
ineprapofítum totius Aegypti. [ Vt in prafenciarú cer- annis, manent 146. quibus poft mortem lofepli manfenitis.j
ídeft,vt nimc videci^^q.d.vos nunc videtís,qj ego D runt filii Ifrael in Aegypto.. [Deus vifítabit vos] .i.redifuin
Dñs Aegypti. nam íicut a principia , quando inrer- bit ad-videndum vos, quia in ifto cpe apparebac,q? Deus
pretaeusfuic forania,& difpofii''cali menea tépore fertilí non videret eos,quia nihil laouú in cis operabatur . Sed
laeis pro tempore íamis, erae Dominus cocius Aegypri, quádoinc^pií percutcre Aegyprios, vceducerctpopuhi
ita nunc erat, quia femper ctínóta regni negocia difpone Hebraorn dicebatur vifítarecos.Hoc auté fuairum efie ^wB^
batjomniaq; in manu eius profperabátur, jiec in tota vi poterat cogjiofccre íofeph , vcl fpiritu prophetie^, qué 3
ta fua caruit principatu,quem femel a Jeptus eft. In pra habebat,vel narratione pr;Freritorú,qua Deuspranunfentiarfieft
vnadiótio,f.aduerbiumtéporis,&fígnifícat ciauerat Abralwn^q^ per^rimmi futurum efiét íémen ^ ^
nunc,vel in praíenti. [ Er fanos faceré multos populos.] íuum in térra non fija, &aíTiigcrcnt eos quadringentis
Ideft,q, Deus prom;)uit lofeph, vt per manum il Iius ifta annis: deinde egredcrentur in multitudiné diuitiarum
fierent,^ decibarifs collcctis ab eo mnlri populi aleren de rerra illa, vt patet fup.i f. cap. ifta autem memoriter
rur, quia multa térra veniebant in Aegyptum ad emen retinebantur a loíeph, maximé quia iam maior parsildum
iíta cibaria, vt patet fup.4r.cap. [t-ófolatus eft eos Jius temporiselapfa fucrat , f. z yj», anni. [ Er afccndere
blandé.J Scilicet loquendo verba blanda, qua poftent vosíáciet de térra iíb].i.ipfe vos faciet exire inuitis reñí
alicere fratres íuos ad meliora fperandií. [Locutusq, eft tcntibusíq; Aegyptiis per prodigiamagna, & brachium
lenirer.J Scihcet leniendo, vel mitigando doloré, quem E cxtenfum..{ Ad terram quaiurauit. ] Scilicet in terram
de malo, quod contra lofeph gcftcrant olim , concepe- Chanaan, quia iftá terram ^fomifít Deus fub iuraméto
rane. [Eí habitauitin Aegypto.] Scilicet poíl: morté pa- Patriarchis. [ Abraham.] Vtpatet fup. 13. cap. xy, ¿fe
jris víque ad mortem fu.im . [ Cum omni domo patris 22.cap.[l faac-] Vtpatet íuy.2.6 c. (Et Iacob.) Supra zH.
fui.] Ideftcum tota familia, quám dimiferat pater fuus. cap.& 3 j.c.fCúqj vidiurailct eos.) Sicut lacobadiurauc
^^ [Vixieqjccncum decem annis.] Ecce qua licer vira iftius rae eú,vc porcarent corpus eius in terrá Chanaan,ita íovalde
defécit a vita paa'um fuorum, quia Iacob i47.an- feph adiurabae fi-acres,quia prauidicq? fubito exiouri efnos
vixit, ve patet fup.47.c. Ifaac 180. vt paret fup.3 j. c. fent de Aegypro, qñ cgrcdcrentur cópelléte Pharaone,
Abraham vixit 17J. vtpatet fup. 25. cap. xVIultumergo vtparetinfra Exo.i2.c.Ncnergocurarétdcoífibus lodeíedt
ifte in arate ab ahjs. Fuit autémortutis poft mor feph, nifí adiurati fuifteiu. (Deus vifítabit vos afportate
ícni Iacob annis 54. quod patee, quia quando Iacob ve- vobifcfi oíia mes) -i. no dico,q7 immediacé poft morcem
nitin Aegyptum, lofeph eraranno.39.quiaeraníierant meádeducatis corpusmcu in terráillá, fedq>maneat
iam feptem anni fertilitatis, & duoanni fterilitaris,inca hic,& qñ exieritis hinc,afportetisoífa mea vobifcfi. loíe
P||j|||g|||p|||g|¡j2-iiv.a ifta ab anno 3 o. vita lofeph,quan- pnus dicit hoc prudéti taclií cófílio vt manéte lofeph in
dom-titcoTam Pharaone, vt patet fup.41.capit. deinde Aegypto manerét beneficia in rccordatione Aegyptio-.
pOitquavenit Jacob in Aegyptiá,vixit ibi aun.j7. vt pa- ru,iX: leuiter traclarét cognatione Iofeph,fed ir^eontra--
;
É _
rimn

. 758 Genefis- ^ Cap.-L.
' rium relapfuLn eíl, qui^ fLUTexiE cex noiius, qui non culo in Aegypto. ] Non dicitur fepultus I^eph^^i^
tnofccbat Iofeph, ^^ aíflixit Hebrapos vaícíe, vt patee V hac,fed repoíitus,ideíí: ad cuftodiam poÍJtus,Quia fenu!^
xo.i.capit.Alia caufa fuit, quia Iofeph petebat hoc in^ tusfuiííe dicitur in Sichen in forte fuá, vt patet lofue i
muñere diatepoft a mortem fratribus duceretur fuis, Si autem in terram peduiífet, Chanaan,valde yt imme-f dicitur 24.C. Diífert poíitio autem cadaueris repoíitio alicuius a fepultura, ín loco ahquo quia repofitio non ad
', graue fuiftet fratribus íí;iis, quía hoc opus magnas exige- raanendum,fed vt ibidem cuftodiatur vfque ad aliquod
tet expeaf^s, quas non poterant í^icére fi-attes fui, Alia
iratio, quia fciebat Iofeph, quód dato quód ipíi vellent
tempus, Sc, poft transferatur ad alium locum. Sepultura
vero dicitur loqus vbi pomtur corpus mortuúm,vt fem
corpus eius immediate pQrtare;tamen Aegyptij non per per maneat.Et quia Iofeph oífa manere debebantin sf fa
niítterent eos indeexirg putanccs^quód vellent totaliter chen,di(ítii fuit,quod ibi fepultus eft.fin loculoín Ae^v
recederede t?rra. [ Mortuus eil expletis centum decem pto. j Loculus dicitur paruus locus, & íitrnat fepultu
annis. ] Licet non eífet tanta, fenedus huius , quanta fe- ram,qua: parua eft,quia ad menfuram, hominis íit A/ía
neCtus aliorum fratrum, iSr patrum fuorum,tamen fatis autem loca,.in quibus homo viuens manere folet fpatio
erat fenedii^bona.Iud^i autem dicunt,quód iofeph an- ía, funr,vt domus. 'r -
ppf». n?ortuus eft, quia fratres fuos affhxit. Sed hoc Caufa autem, quare adiurauit Iofeph afporrare oftá
aaorum . faiíiin;j eft, quia quicquid in fratres egit, iufté egir, S^ G fuá in terrá Chanaan fuit, quia fícut Iacob per fpirirum
magis bemgne quam iufte ad eosfehabtut, fed forte prophetícum cognofcebat Meííiamde fuo femine na
mortuus íliit ante alios,quía curarum pondere granaba- fcíturum, Sc in térra Chanaan conuerfaturum ibióue
Cum cum miniftraret, difponeretque omma negotia re- poft paftionem refurreéturum , cú quo, Sc corp¿ra mu 1
de di6ia multum affligunr,vndenon iniufte di- ta Sáólorum refurredura efle credebar, defíderauit ef
' citurcura,quafícor vrat, cum fpiritum valdeafflígat. fe vnus deillisfurreóburis, ita lofepheundem fpiritum
Et ifta eft vna de caufís,quare viri mukum potentes pau prophedcum habens credidit eadem, optauitó'fe inter
cum viuiint. Sic enim dicitur Ecciefíaftict i o. c.Omnis. refurgentes cuui Chrifto computarí, quod faris verifí
porenrarusvirabreuís.[Condítusaromatihus. ] Adhuc mileeftcum dicatur Matrh.z/.cap. Multa Sandorum
in moxre Iofeph manebat teñera afteófcío Aegyptiorum corpora furrexifte. Iofeph autem de principalibus érat
ad eunwdeghonorauerunt eum valde, tumulantes hov inter Patriarchas,, quibus cuni> Chriíto refur^ere primo
norifice^Ss condientes aromatibíís. [Repofítus eft in lo- conuenit,& confequenter alij&minoribus, vt Prophetis.
CommentariorumAlpIionfiTollatiinGenefi^^^^^
Apud Ambrofium Dei. Ad fignum Sanófci Marci. ^
/
I

n) - . . ^ .
. , •i'.:''?,' y, :• ••i''. . // í • . ••
• • • ' ' • -i.::.''- •••
' ' * - " < ' ' ^
" . -S', , ' í • • -v . i'
•P' • : - Wi , i--. "P. , . ^ ' ' , - •'
«
• "
•
' 'P ' ^ V J# '
» '
'
''
•
*
~
,
;
l
• - . t • • V • • ' r é -
s ' , J ' ' V i . r
/ / * © I n, • . Ví'te;- .^íí
- • /. : ; ' • ^ J ^ ''

- • . ^ • \ - y
r, « .-•-.•'Ir,,.?.. , - • ; . . • ¡, .
-- - "
N • . . •• - • -
: • . ^ • . . • . • . ^ . '
• !''I • . , . ' . . . •• •..-.tí,./*
- • , * " - • • ' V ? ' ' - ' . , ' .
.
'
' •
• •
.
• • •
' ^ - ' i 'Í : -' :'
• : f , ,
, — • ^ ^ ' • • • . . . • . V"

y . .. ^
i "i ) - '' ^ f . , ^ ^é'n-i^'t .
, • •
i,"-ñ'?-ir • - , ; - , í Í 4
\ , ;i'?
' •• \ '^'fíi-'.'í' ^ ' '. , - .
U' . , . ir-/ • - : íi .
^ ' • . - ,
•480® ? . • • r . - . - • • , • .
I ' -
r'. í ; )i