LATINO PROGRAMMA SVOLTO Dal testo ... - Collegio Rotondi

tamen in Galliam evolat, exercitus magnos comparat, Tigurinos oppugnat, vincit, interficit, fundit atque fugat. Ita, sive
casu, sive consilio deorum immortalium, Tigurinis, qui (= i quali, che; nom. masch. plur.) populo Romano maxime
obfuerant (da obsum), magna poena irrogatur, qua (= con la quale; abl. femm. sing.) Caesar iniurias a populo
Romano acceptas in Tigurinos severe et vehementer vindicat.
I malefici della maga Circe
Circe, Solis et Persae nymphae filia, Aeetae Colchorum regis soror, veneficiorum perita fuit. Regem Sarmatarum, cui
(= a cui; dat. sing.) nupserat, veneno necavit et eius (= di lui; gen. sing.) regnum occupavit, sed cum crudelius
imperaret, ab incolis pulsa est et in Italiam profugit. Hic Scyllam, puellam a Glauco amatam, cum fontem, quo illa se
lavare solebat (= dove essa era solita lavarsi), radicibus herbisque nocentibus inquinavisset, in monstrum marinum
commutavit. Nam dea, Glauci amore incensa, implacabile in puellam odium conceperat. Ulixem autem, post Troiam
deletam mari errantem, hospitio excepit ac eius (= di lui; gen. sing.) socios, quos (= che; acc. masch. plur.) in sues
commutaverat, in pristinam formam restituit. Postremo cum a Pico, Latinorum rege, quem (= che; acc. masch. sing.)
adamabat, repulsa esset, tanto odio exarsit ut eum (= lui, lo; acc. masch. sing.) in avem sui nominis transformaverit.
Esempi di empietà punita.
Capaneus, ferox dux Argivus, cum deorum contemptor esset, acerba morte scelus expiavit. Namque profectus cum
Polynice aliisque Graecorum ducibus ad bellum Thebanum, cum primo impetu scalas muris temere admoveret ut
facibus omnia aedificia deorumque templa incenderent, a Iove fulmine percussus est. Tunc Evadne, eius uxor,
singulare exemplum amoris coniugalis praebuit. Nam cum servis imperavisset ut pyram extruerent eoque corpus
mariti imponerent, in rogum ardentem mirabili animi fortitudine ascendit.
Salmoneus, superbus Aeoli filius, cum adulescentiam in Thessalia egisset, cum sociis in Elidem migravit ibique
urbem condidit, quam (= che; acc. femm. sing.) duro imperio rexit. Cum honores divinos petulanter posceret, per
urbem curru aëneo vectus, faces agitabat et catenas ferreas trahebat, flammis, sonitu equorumque cursu nimbos ac
tonitrua Iovis simulans. Sed stultus rex impietatis suae crudeles poenas solvit: Iuppiter enim non solum vindici
fulmine Salmoneum combussit sed etiam eius populum totamque urbem simul oppressit.
Ulisse: dalla discesa agli inferi all’approdo in Sicilia
Ulixes, cum ad Cimmerios pervenisset, ad inferos descendit ut, Circes (= gen. greco) hortatu, Tiresiam consuleret.
Ibi invenit Elpenorem, unum ex comitibus, quem (= che; acc. masch. sing.) apud Circen reliquerat. Elpenor ebrius
nocte per scalam cecidit cervicesque fregit: sic eo pervenerat. Miser nauta Ulixem oravit ut corpus ad sepulturam
traderet et in tumulo gubernaculum poneret. Postea Tiresias Ithacorum regi finem errationis reditumque domum
praenuntiavit. Inter mortuorum umbras Ulixes Agamemnonem, Graecorum ducem, cum Achille et Aiace recognovit et
multis cum lacrimis matrem Anticleam salutavit. Cum autem ad superos revertisset, corpus Elpenoris sepultura
honoravit, ita ut rogaverat. Postea, cum navem solvisset, a dea monitus, sirenum blanditias vitavit et Scyllae
scopulum, nautis infestum, effugit. Tandem, cum in insulam Siciliam pervenisset, comitibus imperavit ne pecus Solis
sacrum violarent. Tamen nautae, cum Ulixes dormiret, fame coacti pecus involaverunt: quam ob rem Iuppiter, ira
incensus, dum ad Ithacam navigant, eorum (= di loro, loro; gen plur.) navem fulmine percussit itaque omnes nautae,
praeter Ulixem, occiderunt.
Gesta di Annibale
Numquam Carthaginiensibus dux magis strenuus, Romanis hostis acrior quam Hannibal fuit. Cum admodum iuvenis
Carthagine discessisset, in Hispania sub patre Hamilcare militavit et post eius mortem imperator a militibus
consalutatus est. Gloriae imperiique cupidissimus, cum magno militum agmine in Italiam pervenit. Hieme iter per
Alpes ob nivium copiam ac asperrimum frigus difficilius fuit, sed firma Hannibalis voluntas omnes difficultates
omniaque pericula superavit. In pugna peritior et minus imprudens quam Romanorum consules fuit; nam apud
Ticinum, Trebiam et Trasumenum lacum praeclaras victorias facile obtinuit. Denique hostes apud Cannas profligavit,
ubi L. Aemilius Paulus consul atque plurimi milites necati sunt, pauci incolumes effugerunt. Postea, Carthaginem
revocatus, Hannibal cum Scipione Africano, peritissimo duce, apud Zamam conflixit. Cum victus esset, in Bithyniam
apud Prusiam regem confugit, ubi, ne a Romanis caperetur, venenum sumpsit.
La vecchietta sincera e il tiranno Dionigi.
Syracusis anicula deos cotidie obsecrabat ut Dionysius, crudelissimus urbis tyrannus, incolumis semper esset diuque
viveret. Cum Dionysius rem cognovisset, aniculam arcessivit precumque causam quaesivit. Mulier admodum libere
respondit: “Olim Syracusis iniquus tyrannus imperabat; cum ille e vita excessisset, ferocior tyrannus Syracusarum